Book Title: Pravachana Ratna Chintamani 3
Author(s): Kanjiswami
Publisher: Kundkund Kahan Digambar Jain Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008281/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pravacana ratnaciMtAmaNI (bhAga-3) parama pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInAM zrI niyamasAra paramAgama upara thayelAM pravacano vyivahAra cAritra adhikAra]. (gAthA pa6 thI 76) : prakAzaka : zrI kuMdakuMda-kahAna paramAgama pravacana TrasTa 173/175 mumbAdevI roDa, muMbaI - 400 00ra Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: prAptisthAna : zrI digambara jaina svAdhyAya maMdira TrasTa sonagaDha - 364250 phona naMbara : 02846-244084 0 zrI sImaMdhara bhagavAna digaMbara jina maMdira 173/175 mumbAdevI roDa, muMbaI - 400 002 TelI-pheksa : 23425241/23446099 pUjya zrI kAnajIsvAmI smAraka TrasTa kahAna nagara, lAma roDa, devalAlI - 422401 TelI-phekasa : 0253-2491044 ] zrI paMDita ToDaramala smAraka bhavana e-4, bApUnagara, jayapura - 3702015 phona naMbara : 2705581 - 2707458 prata : 25 - vaizAkha suda bIja, pUjya gurudevazrInI 116mI janma-jayaMti, * vIra nirvANa saM. 2531, vikrama saM. 2061 tA. 10-5-2005 * vecANa kiMmata - rU. 20/- * namra vinaMtI zrI vItarAgI deva-zAstra-gurubhyo namaH vItarAgamArganA prabhAvaka AdhyAtmika satpuruSa pUjya zrI kAnajIsvAmIne agaNita vaMdana karI prastuta graMtha ApanA karakamalomAM sAdara samarpita che. teno vinaya ane bahumAnapUrvaka svAdhyAya karazo. zrI jinavANInI koIpaNa prakAre azAtanA karazo nahIM. temAM DAgha pADazo nahIM, phADazo nahIM, bagADazo nahIM tema ja sUvAnA palaMga para ke jamIna para, agara jyAM-tyAM ayogya sthAne rAkhazo nahIM. jinavANI (zAstrajI) e bhagavAnanI vANI che ane bhagavAnanI vANI jinavara barobara che, tethI jinezvara deva samAna ja jinavANInuM bahumAna karI ane marma samajI ratnatrayanI prApti karatAM nikaTa bhavya banI javAya che. * pUjyazrI kAnajIsvAmI smAraka TrasTa, devalAlI TAIpa seTIMga : samIra pArekha, krieTIva peja seTarsa 34, kAvasajI paTela sTrITa, 17, lAkhANI Teresa, phorTa, muMbaI - 1 TelI. 2282 57 84 mudraNa : Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Thanks & our Request This version of Shree Pravachan Ratna Chintamani Part 3 has been kindly donated by Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust (Shantilal Ratilal Shah - Parivar), Mumbai, India. Our request to you: 1) We have taken great care to ensure this electronic version of the Shree Pravachan Ratna Chintamani Part 3 is a faithful copy of the paper version. However if you find any errors please inform us on rajesh@ AtmaDharma.com so that we can make this beautiful work even more accurate. 2) Keep checking the version number of the on-line shastra so that if corrections have been made you can replace your copy with the corrected one. Version History Date Changes Version Number 001 8 March 2007 Version 1 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prakAzakIya nivedana * adhyAtmanidhinAM svAmI paramakRpALu paramapUjya sadgurudevazrI kAnajIsvAmIno mahAna upakAra ApaNA upara che ke teozrInAM pAvana pratApe A yugamAM adhyAtmatattvanAM zravaNanI tema ja abhyAsanI rucI jAgrata thaI che. niyamasAra-zAstra paranAM pUjya gurudevazrInAM pravacanonuM A tRtiya pustaka zrI pravacana ratnaciMtAmaNI bhAga-3 prakAzita karatAM amone atyaMta AnaMdano anubhava thAya che. jema niyamasAra-zAstranAM mULa kartA alaukika puruSa che tema tenA TIkAkAra zrI padmaprabhamaladhArIdeva paNa mahA pavitra nigraMtha muni che. TIkAnA kAvyomAM teozrIe karelA aneka alaMkAromAM temanI UMDI AdhyAtmikatAnI tema ja temanAM vizuddha brahmacaryatejanI prabhA jhaLakI rahI che. zrI kuMdakuMdAcArya racita zAstromAM zrI samayasAra, zrI pravacanasAra, zrI paMcAstikAya, jeTalAM prasiddhimAM che teTaluM A zrI niyamasAra-zAstra prasiddhimAM na hatuM. paraMtu mumukSuonAM saddabhAgye pUjya gurudevazrInAM pratApe te vizeSa prasiddhimAM AvyuM che. paramapUjya gurudevazrIe AjathI lagabhaga 61 varasa pahelAM zrI niyamasAra-zAstra para pravacano karyA. te vakhate teozrInI UMDI dRSTie temAMnAM atigaMbhIra bhAvone pArakhI lIdhA. zrI kuMdakuMda-kahAna paramAgama pravacana TrasTanAM TrasTIoe zarUthI ja nakkI karyA mujaba AcArya zrI kuMdakuMdadevanAM pAMceya paramAgamo para thayelA pUjya gurudevazrInAM pravacanone chapAvavAno nirNaya karela che. te mujaba zrI samayasAra-zAstra paranAM pravacanonAM 11 bhAga zrI pravacana-ratnAkarazAstrarUpe prasiddha thaI gayA che. jemAMnA traNa bhAga to pUjya gurudevazrInI hAjarImAM ja prakAzita thayA hatA. prastuta pustaka keTalAMka anivArya saMjogAnAM lIdhe jeTaluM vaheluM chapAvavuM joItuM hatuM teTaluM vaheluM ane prakAzita karI zakyA nathI tenuM du:kha che. paNa have e taraphano puruSArtha upaDyo che ane zrI pravacana ratnaciMtAmaNI bhAga-4 paNa taiyAra thaI rahela che. pUjya gurudevazrInAM dehavilaya pachI samAjamAM eka avakAza (Vacum) chavAI gayo, jenA kAraNe dareka kAryamAM vilaMba thato gayo. eka mahApuruSanAM nimitte keTaluM badhuM kAma sahajatAthI thaI jatuM ! have te mahApuruSanI anupasthitimAM haju paNa temane sAkSAt sAMbhaLela Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iv] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 vaktA ane zrotA hayAta che tyAMsudhImAM jeTaluM jhaDapathI thaI zake teTaluM kAma karI levA jevuM che. A pustaka prakAzanamAM aneka mumukSuo taraphthI TrasTane atyaMta nispRhabhAve sahayoga maLelo che tenI sAbhAra noMdha levAmAM Ave che. je je mumukSuoe pravacano utAryA che tema ja utArelA pravacano tapAsI Apela che, teonA amo AbhArI chIe. A kAryamAM sakriya rIte bhAIzrI hIrAlAla bhIkhAlAla zAhe mahattvapUrNa phALo Apela che, temano AbhAra mAnIe chIe. bhAIzrI hemaMtabhAI gAMdhIe ati cIvaTathI khuba mahenata laIne zatruthI aMta sudhI presa meTara tathA prUpha-saMzodhana karI Apela che. te badala temano AbhAra mAnIe chIe. A sivAya ghaNA mumukSuoe udAratAthI Arthika sahayoga Apela che, jenI prastuta pustakamAM nAmAvalI ApI che. A badhA dAtAono paNa AbhAra mAnIe chIe. A pustakanuM zabdagUMthaNInuM (TAIpaseTIMga) kArya kALajIpUrvaka karI ApavA badala krieTIva peja seTarsanA zrI samIra pArekhanA khuba ja AbhArI chIe. aMtamAM, paramapUjya gurudevazrIno ApaNA upara ati upakAra che. jenuM varNana zabdo dvArA azakya che. jeNe zAzvata sukhano mArga Apyo tenuM RNa cUkavavAno koI mArga ja nathI. ethI vinamrapaNe guruvANInA pAvana paramAmRta dvArA vItarAga sarvajJapraNIta ane zrI gaNadharAdi mahAna AcAryo racita paramAgamono ukela karI nija sAdhanAnI paripUrNatAne ApaNe pAmIe ane sarva jIvo paNa pAmo e ja abhyarthanA. jayavaMta vo te kuMdakuMda AcArya ke jemaNe mahAtattvathI bharelo prAkRtarUpI parvata buddhirUpI zirapara upADIne bhavya jIvone samarpita karyo che. vIra saMvata 2571 vaizAkha suda 2, vikrama saMvata 2061, tA. 10-5-2005 li. zrI kuMdakuMda-kahAna paramAgama pravacana TrasTa, TrasTI maMDaLa Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadeva Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramopakArI pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sadgurudeva-stuti (harigIta) saMsArasAgara tAravA jinavANI che naukA bhalI, jJAnI sukAnI maLyA vinA e nAva paNa tAre nahIM; A kALamAM zuddhAtmajJAnI sukAnI bahu bahu dohyalo, muja puNyarAzi phaLyo aho ! guru kahAna tuM nAvika maLyo. (anuSTrapa) aho ! bhakta cidAtmAnA, sImaMdhara-vIra-kuMdanA ! bAhyAMtara vibhavo tArA, tAre nAva mumukSunA. (zikhariNI) sadI daSTi tArI vimaLa nija caitanya nIrakhe, ane jJaptimAMhI darava-guNa-paryAya vilase; nijAlaMbIbhAve pariNati svarUpe jaI bhaLe, nimitto vahevAro cidaghana viSe kAMI na maLe. (zArdUlavikrIDita ) haiyuM " sata sata, jJAna jJAna" dhabake ne vajavANI chUTe, je vaje sumumukSu sarva jhaLake; paradravya nAto tUTe; -rAgadveSa ruce na, jaMpa na vaLe bhAveMdrimAM-aMzamAM, TaMkotkIrNa akaMpa jJAna mahimA hRdaye rahe sarvadA. (vasaMtatilakA) nitya sudhAjharaNa caMdra ! tane namuM huM, karuNA akAraNa samudra! tane namuM huM he jJAnapoSaka sumegha ! tane namuM huM, A dAsanA jIvanazilpI ! tane namuM huM. ( sragdharA) UMDI UMDI, UMDethI sukhanidhi satanA vAyu nitye vahetI, vANI cimUrti ! tArI ura-anubhavanA sUkSma bhAve bharelI; bhAvo UMDA vicArI, abhinava mahimA cittamAM lAvI lAvI, khoyeluM ratna pAmuM, -manaratha manano; pUrajo zaktizALI ! Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samayasArajI-stuti (harigIta) saMsArI jIvanAM bhAvamaraNo TALavA karuNA karI, saritA vahAvI sudhA taNI prabhu vIra ! te saMjIvanI; zoSAtI dekhI saritane karuNAbhInA hRdaye karI, munikuMda saMjIvanI samayaprAbhRta taNe bhAjana bharI. (anuSTrapa ) kuMdakuMda racyuM zAstra, sAthiyA amRte pUryA, graMthAdhirAja ! tArAmAM bhAvo brahmAMDanA bharyA. | (zikhariNI). aho ! vANI tArI prazamarasa-bhAve nItaratI, mumukSune pAtI amRtarasa aMjali bharI bharI; anAdinI mUcha viSa taNI tvarAthI UtaratI, vibhAvathI thaMbhI svarUpa bhaNI doDe pariNati. (zArdUlavikriDita) tuM che nizcayagraMtha bhaMga saghaLA vyavahAranA bhedavA, tuM prajJAchINI jJAna ne udayanI saMdhi sahu chedavA sAthI sAdhakano, tuM bhAna jagano, saMdeza mahAvIrano, visAmo bhavakalAMtanA hRdayano, tuM paMtha mukti taNo. (vasaMtatilakA) suNe tane rasanibaMdha zithila thAya, jANe tane hRdaya jJAnI taNAM jaNAya; tuM rucatAM jagatanI ruci ALase sau, tuM rIjhatAM sakalajJAyakadeva rIjha. (anuSTrapa) banAvuM patra kuMdananAM, ratnonA akSaro lakhI; tathApi kuMdasUtronAM aMkAye mUlya nA kadI. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA kema gAthA/bloka naM. pravacana naM. pravacana tArIkha peja naM. NST/49 1 thI 19 gAthA - 56 zloka - 76 21-6-7ra 22-6-7ra 52 NST/42 22-6-7ra 20 thI 25 gAthA - pa7 zloka - 77 NST/42 22-6-72 ra6 thI 31 gAthA - 58 zloka - 78 NST/43 23-6-7ra 3ra thI 30 gAthA - 59 zloka - 79 38 thI 59 gAthA - 60 zloka - 80 NST/43 NSS/44 56 NST/48 23-6-7ra 30-6-71 2-7-71 24-6-7ra 60 thI 98 gAthA - 61 zloka - 81 thI 84 NST/54 papa 24-6-7ra 25-6-7ra ra7-6-7ra 56 99 thI 115 gAthA - 62 zloka - 85 NST/45 pa7 27-6-72 28-6-7ra Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 kama gAthA/bloka naM. pravacana naM. pravacana tArIkha peja naM. 116 thI 138 gAthA - 63 zloka - 86 NST/4C 59 ra9-6-7ra 30-6-7ra 139 thI 154 gAthA - 64 zloka - 87 NST/46 NSS/60 30-6-7ra 6-7-71 155 thI 174 gAthA - 65 zloka - 88 thI 90 NSS/50 NST/50 6-7-71 2-7-7ra 3-7-7ra NST/61 3-7-72 175 thI 189 gAthA - 66 zloka - 91 NST/61 190 thI 20 gAthA - 67 zloka - 92 NSS/61 3-7-7ra 8-7-71 9-7-71 NSS/62 9-7-71 ra01 thI ra04 gAthA - 68 zloka - 93 NSS/52 9-7-71 205 thI 211 gAthA - 69 zloka - 94 NSS/53 gAthA - 90 zloka - 5 10-7-71 212 thI 223 NSS/63 224 thI 250 gAthA - 71 zloka - 96 thI 10 10-7-71 11-7-71 12-7-71 NSS/65 251 thI ra67 gAthA - ura zloka - 101 thI 103 12-7-71 13-7-71 66 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3]. (ii kema gAthA/zloka naM. pravacana naM. pravacana tArIkha peja naM. NSS/66 13-7-71 268 thI 281 gAthA - 73 zloka - 104 NSS/66 gAthA - 74 zloka - 105 13-7-71 14-7-71 282 thI 288 NSS/ SU gAthA - 75 zloka - 106 14-7-71 289 thI 298 21 NSS/ SV 14-7-71 ra99 thI 304 gAthA - 76 zloka - 107 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | OM || zrImadbhagavakuMdakuMdAcAryadevapraNIta zrI niyamasAra upara pUjya sadgurudeva zrI kAnajIsvAmInAM pravacano vyavahAracAritra adhikAra | have vyavahAracAritra adhikAra kahevAmAM Ave che. che. gAthA - pa6 che kulajoNijIvamaggaNaThANAisu jANiUNa jIvANaM / tassAraMbhaNiyattaNapariNAmo hoi paDhamavadaM // 56 // kulayonijIvamArgaNAsthAnAdiSu jJAtvA jIvAnAm / tasyArambhanivRttipariNAmo bhavati prathamavratam // 56 // jIvasthAna, mArgaNasthAna, yoni, kulAdi jIvanAM jANIne, AraMbhathI nivRttirUpa pariNAma te vrata prathama che. pas. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 anvayArtha:- (nIvAnAm) jIvonAM (3yoninIvALAsthAnAdig) kuLa, yoni, jIvasthAna, mArgaNAsthAna vagere (jJAtva) jANIne (tasya) temanA (sAmanivRttipariNAma:) AraMbhathI nivRttirUpa pariNAma te (prathamavratam) paheluM vrata (mavati) che. TIkA:- A, ahiMsAvratanA svarUpanuM kathana che. kuLabheda, yonibheda, jIvasthAnanA bheda ane mArgaNAsthAnanA bheda pahelAM ja (42 mI gAthAnI TIkAmAM ja) pratipAdita karavAmAM AvyA che; ahIM punaruktidoSanA bhayathI pratipAdita karyA nathI. tyAM kahelA temanA bhedone jANIne temanI rakSArUpa pariNati te ja ahiMsA che. temanuM maraNa thAo ke na thAo, *prayatnarUpa pariNAma vinA sAvadyaparihAra (doSano tyAga) thato nathI. AthI ja, prayatnaparAyaNane hiMsApariNatino abhAva hovAthI ahiMsAvrata hoya che. evI rIte (AcAryavara) zrI samaMtabhadrasvAmIe (bRhasvayaMbhUstotramAM zrI naminAtha bhagavAnanI stuti karatAM 119mA zloka dvArA) kahyuM che ke : (phizara) "ahiMsA bhUtAnAM jagati viditaM brahma paramaM na sA tatrArambho'styaNurapi ca yatrAzramavidhau / tatastatsiddhayarthaM paramakaruNo granthamubhayaM bhavAnevAtyAkSInna ca vikR taveSopadhirataH // " (lokArtha:-) jagatamAM vidita che ke jIvonI ahiMsA parama brahma che. je AzramanI vidhimAM leza paNa AraMbha che tyAM te-te AzramamAM arthAt sagraMthapaNAmAM) te ahiMsA hotI nathI. mATe tenI siddhine arthe, (he naminAtha prabhu!) parama karuNAvaMta evA ApazrIe banne graMthane choDyA (-dravya tema ja bhAva banne prakAranA parigrahane tajI nigraMthapaNuM aMgata karyuM), vikRta veza tathA parigrahamAM rata na thayA." vaLI (56mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zrI padmaprabhamaladhArideva zloka kahe che): munine (municocita) zuddhapariNatinI sAthe vartato je (haTha vagarano) dehaceSTAdikasaMbaMdhI zubhopayoga te vyavahAra-prayatna che. [zuddhapariNati na hoya tyAM zubhopayoga haTha sahita hoya che; te zubhopayoga to vyavahAraprayatna paNa kahevAto nathI. ] Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 56] (mAlinI) trasahatipariNAmadhvAMtavidhvaM sahetuH sakalabhuvanajIvagrAmasaukhyaprado yaH / sa jayati jinadharmaH sthAvaraikendriyANAM vividhavadhavidUrazcAruzarmAbdhiparaH // 76 // [3 (zlokArtha:-) trasaghAtanA pariNAmarUpa aMdhakAranA nAzano je hetu che, sakaLa lokanA jIvasamUhane je sukhaprada che, sthAvara ekeMdriya jIvonA vividha vadhathI je bahu dUra che ane suMdara sukhasAgaranuM je pUra che, te jinadharma jayavaMta varte che. 76. gAthA - 56 uparanuM pravacana have vyavahAracAritra adhikAra kahevAmAM Ave che.' A, niyamasAra zAstrano vyavahAracAritra nAmano cotho adhikAra che. nizcaya sahita arthAt svasvabhAvanA Azraye vItarAgabhAvarUpa zuddha pariNati hoya tyAM je vyavahAra hoya tenuM have varNana che. prazna:- vyavahAra to doSa che. tenuM varNana zuM karavA (-zA mATe) karyuM? samAdhAna:- doSane paNa samajAvavo to joIe ne? doSa che - tenuM astipaNuM che - ema jJAna to karAvavuM joIe ne? (tethI ahIM varNana karyuM che.) doSanuM jJAna karAvavA mATe ahIM jaNAvyuM che ke Avo bhAva hoya che. svadravyano jyAM ugra athavA guNasthAnane yogya Azraya che tyAM te bhUmikAmAM parAzrita--parAvalaMbI--kaSAyanI maMdatA A jAtanI hoya che tema ahIM jaNAvaze. ane te (-jJAnI) vyavahAraprayatna kare che ema paNa ahIMyA kahevAmAM Avaze. kema ke vyavahArathI vAta che ne? 'A, ahiMsAvratanA svarUpanuM kathana che.' A ahiMsAvrata eTale vyavahAra ahiMsAvrata. kema ke A vyavahAracAritra adhikAra che ne ? to, kahe che ke A vyavahAra ahiMsAvratanA svarUpanuM kathana che - vyavahAra ahiMsAvratanI vAta che. prazna :- be jAtanI ahiMsA che? samAdhAna :- (hA), ahiMsA be prakAranI che. (1) nizcaya ahiMsA ane Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 (2) vyavahAra ahiMsA. nizcaya ahiMsA vItarAgI pariNAma che ane vyavahAra ahiMsA rAgarUpa maMda kaSAyanA pariNAma che. A rIte vastusthiti che. 'kuLabheda, yonibheda, jIvasthAnanA bheda ane mArgaNAsthAnanA bheda pahelAM ja (42 mI gAthAnI TIkAmAM ja) pratipAdita karavAmAM AvyA che; ahIM punaruktidoSanA bhayathI pratipAdita karyA nathI. tyAM kahelA temanA bhedone jANIne temanI rakSArUpa pariNati te ja ahiMsA che.' kuLabheda eTale jIvanI utpattinA (jIvane upajavAyogya) zarIronA bheda. arthAt yonimAM upajanArA jIvonA zarIronI vividhatAne kuLabheda kahe che. te badhAM thaIne eka so sADI sattANuM lAkha karoDa che. je utpattisthAna che tene yonisthAna kahe che. te badhAM thaIne corAsI lAkha che. jIvasthAnanA bheda cauda che tathA mArgaNAsthAnanA bheda paNa cauda che. A kuLabheda, yonibheda, jIvasthAnanA bheda tathA mArgaNAsthAnabheda 42 mI gAthAmAM kahyAM che, tethI ahIMyA pharIne kahevAnuM kAraNa nathI. temanA bhedone jANIne... juo, pAThamAM (-gAthAmAM) paNa ema che ke 'nALi--jJAA' eTale ke jIvanA kuLanA bhedo kevAM che, jIvanI utpatti kyAM-kayAM thAya che, jIvanA bhedo keTalAM che ane mArgaNAnA bhedo keTalAM che tene jANavA ema kahe che. prazna :- e jANavuM to aprayojanabhUta che? samAdhAna:- paNa evuM jANavAno vyavahAra che ke nahIM? ane te eka nyAye prayojanabhUta paNa che. ahiMsA--rAganI maMdatAnA pariNAma--mATe te (jIvasthAnAdivALA) jIvone jANavA prayojanabhUta che. kaI-kaI jAtanAM jIva utpanna thAya che (kuLabheda), kyAMkayAM jIva utpanna thAya che (yonibheda), kyA-kyA prakAranA jIvanI jAta che ane mArgaNAnI jAtimAM kyAM-kyAM jIva che te jANavuM prayojanabhUta che. prazna:- e to ghaNAM vikalpa thayA? samAdhAna:- chatAM te hoya che ne? AvuM jANavAno vyavahAra che ke nahIM? (hA). tethI A bhedo jANavA mATe prayojanabhUta che arthAt teNe jANavuM to joIe ke AvA bhedo che. -basa, eTaluM. kema ke te jANyA vinA jIvanI hiMsAno tyAga kaI rIte karaze ? kyAM-kyAM jIvanA sthAna che tenA jJAna vinA jIvanI hiMsAnA pariNAmano tyAga kaI rIte karaze? ane vratanI vAta kahIne koIne ekadama mokSa thaI jato nathI ema kahevuM che. matalaba ke munirAja aMdaramAM (-AtmAmAM) TharyA che topaNa haju temane parAvalaMbI rAgabhAva rahe che ema kahevuM che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 56] [pa ahA! je sarvathA vItarAga thaI gayA che temanI ahIMyA vAta nathI. paraMtu jene svasvarUpanuM ugra avalaMbana che pracura svasaMvedana che tenI bhUmikAmAM hiMsAnA pariNAmanA tyAgarUpa ahiMsAnA pariNAma AvA hoya che ema kahe che. te kyAM-kyAM jIva che tene jANIne tenI hiMsAnA pApa pariNAmane choDe che ane tene ahiMsAvrata hoya che ema kahe che. prazna:- A ahiMsAvrata to muni mATe che ne? te samAdhAna:- (hA), ahIM to muninI vAta che. paNa bIjAoe paNa te jANavuM joIe. samyagdaSTie paNa muni thavA pahelAM munipaNuM kevuM che --cAritra kevuM che-- te zuM jANavuM na joIe? cAritra kevuM hoya, cAritramAM vrata kevAM hoya, vratamAM paNa ahiMsAnA pariNAma kevA hoya ane kaI hiMsAnA pariNAmano tyAga hoya tenuM jJAna samakitIne paNa hoya che. cAritra nathI eTale zuM cAritranuM jJAna tene na hoya? kevaLajJAna nathI eTale zuM kevaLajJAnanuM jJAna jJAnIne na hoya? tema ahiMsAvrata nathI eTale zuM tenuM jJAna na hoya? e to 'yogasAra'mAM paNa nathI AvatuM ke cha dravyane prayatnathI jANavA? Ave che ne? (gAthA-35). to, ahIMyA paNa e ja vAta kahe che. tyAM je prayatnanI vAta karI che te vAta ahIMyA paNa mUkI che. ahA! ahIM to badhI eka ja lAIna che. (badhA saMtonI eka ja vAta che.) ahIM kahyuM ke 'temanA bhedone jANIne'...-A jANavuM cothe guNasthAne paNa hoya che ane cha guNasthAne paNa hoya che. tathA juo, 'temanI rakSArUpa pariNati' ema je kahyuM che te paNa haju vyavahArathI kahyuM che. 'temanI rakSArUpa pariNati' no artha ema nathI ke te bIjA jIvane bacAvI zake che. e to bhASA che. bIjAne na mAravApa pariNati--rakSAno artha e che ke hiMsAnA pariNAmano tyAga ane te ja ahiMsA che. A ahiMsA pariNati te zubha pariNAma che arthAt haju ATalo vibhAvabhAvarUpa maMdarAga hoya che. 'mokSamArga prakAzaka'nA sAtamA adhikAramAM A vAtano khulAso karyo che ke samitimAM rakSA karavAnuM kahevAmAM Ave che teno artha e che ke bIjA jIvane du:kha na thAya evA prayatna pariNAma che ane tene 'rakSA karI' ema kahevAmAM Ave che. kharekhara to aMdaramAM potAnA pariNAmano ja hiMsAnA pariNAmathI bacAva che. paranI rakSAnuM kathana to vyavahAra che. lyo, AvuM che. na 'temanuM maraNa thAo ke na thAo, prayatnarUpa pariNAma vinA sAvadyaparihAra (doSano tyAga) thato nathI.' Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ahIMyA prayatna eTale vyavahAra-prayatnanI vAta che ho. bIjA jIvo mare ke na mare, tenI sAthe (hiMsA ke ahiMsAne) saMbaMdha nathI. kema ke bIjA jIvanuM maraNa ke jIvana to padravyano svataMtra paryAya che. chatAM paNa vyavahAra-prayatnarUpa pariNAma vinA hiMsAnA doSano tyAga thato nathI. juo, hiMsAnA pariNAmano tyAga prayatnarUpa pariNAma vinA thato nathI ema kahe che. arthAt azubhabhAvathI-sAvadyathI bacavA zubhabhAvarUpa prayatna hoya che ema kahe che. nIce (phUTanoTamAM) khulAso che ke: 'munine (municocita) zuddhapariNatinI sAthe vartato je (haTha vagarano) dehaceSTAdikasaMbaMdhI zubhopayoga te vyavahAra-prayatna che. (zuddha pariNati na hoya tyAM zubhopayoga haTha sahita hoya che, te zubhopayoga to vyavahAra-prayatna paNa kahevAto nathI.) | municocita = munitya + ucita = munipaNAne lAyaka, muni ke je chaThe guNasthAne che tene lAyaka. jene ugrapaNe aMtarmukhanA pariNAma pragaTyA che evA munine traNa kaSAyanA abhAvapUrvaka zuddha-avasthA pragaTI che ane te munipaNAne lAyaka zuddhapariNati che. (municocita zuddhapariNati = munipaNAne lAyaka traNa kaSAyanA abhAvapUrvakanI zuddhaavasthA.) trikALI jJAyakabhAvane ugrapaNe avalaMbIne je zuddhapariNati-vItarAga avasthA- munine pragaTI che te cAritra che (munine lAyaka zuddhapariNati che) ane tenI sAthe joIne cAlavuM vagere saMbaMdhI haTha vagarano aMdaramAM je zubhopayoga che te vyavahAra prayatna che. jyAre nija svarUpamAM karavuM te nizcaya prayatna che. lyo, AmAM to paryAya-paryAyanI (-dareka paryAyanI) saMbhALa lIdhI che. kaho, AvI vAta sarvajJa sivAya kayAM hoya? prazna:- paryAyanuM zuM kAma che? samAdhAna:- zuM paryAya e vastu nathI? paryAyanI asti che ke nahIM? (bhale) zubhapariNAma vaibhAvika (vikAra) paryAya che, chatAM tenI asti che ke nahIM? mATe tene paNa jANavI joIe. ahIM kahe che ke kuLabheda, yonibheda-jIvanI utpattisthAnonA bheda, jIvasthAnonA bheda ane mArgaNAsthAnonA bheda jANIne sAvadyanA pariNAmano vyavahAraprayatnathI tyAga karavo tene ahiMsAvrata kahe che. AvI vAta che! ahA ! zubhopayoga te vyavahAra prayatna che ane aMdaramAM zuddhopayoga-svAzraye thayelI zuddhapariNatite nizcayaprayatna che. prazna:- banne prayatna ekasAthe hoya? samAdhAna:- (hA), banne prayatna ekasAthe hoya che. chatAM, rAganI racanA karavI te napuMsaka vIrya che ane svarUpanI racanA karavI te (sAcuM) vIrya che. lyo, AmAM 'vyavahAraprayatna' evo zabda paDyo che te uparathI A vAta cAle che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 56] ahA! zuddhapariNatine race tene vIrya kahIe ane te vIryane - svarUpazuddhatAnI racanA kare tene - nizcayaprayatna kahIe. jyAre zubhabhAvane vyavahAraprayatna kahIe; paraMtu e vyavahAraprayatna eTale to napuMsakatA. chatAMpaNa asti tarIke (hovApaNAnI dRSTie) varNavatA munine vyavahAraprayatna hoya che ema ahIMyA kahevuM che. kharekhara to potAnA astitvanuM je kharuM vIrya che te to zuddhapariNatine ja race che ane tene ja vIrya kahIe. vIrya nAmano guNa che tene dharanAra dravya che. te anaMta guNonuM ekarUpa evA dravyano jyAM Azraya lIdho tyAM vIryaguNa anaMta guNanI zudghapariNatinI racanA kare che ane tene sAcuM vIrya ne sAco-nizcaya-prayatna kahevAmAM Ave che. A prayatnanI sAthe sAvadyayoganA pariNAmanA tyAgarUpa vyavahAraprayatna hoya che. chatAM paNa te vyavahAraprayatna vIryaguNanuM samyak-kharekhara kArya nathI. kema ke guNanuM kArya to nirmaLapaNe Ave che, jyAre A vyavahAraprayatna to zuddha-samyapariNativALI bhUmikAmAM mAtra zubharAgarUpa hoya che. kaho, AvI vAta sarvajJa sivAya ane vastusthitine batAvanAra (saMta) sivAya kyAM che? (kyAMya nathI.) ahIM to paryAya-paryAyanI saMbhALa lIdhI che. [7 ahA! kahe che ke zuddhapariNati na hoya arthAt jyAM svadravyano Azraya ja nathI, jyAM pUrNAnaMdasvabhAvI potAnA bhagavAna AtmAno paryAyamAM svIkAra ja nathI, jyAM AnaMdAdi anaMta-anaMta guNasvabhAvamaya pUrNasvarUpano 'te AvaDuM moTuM tattva che' evo paryAyamAM svIkAra ja nathI ane jyAM svadravyanI pratIti tathA tenuM jJAna nathI tyAM zubhopayoga haTha sahita hoya che. eTale ke tyAM ahiMsAnA pariNAmarUpa zubhopayoga haTha sahita hoya che ane tene to vyavahAraprayatna paNa kahevAto nathI. kema ke vyavahAraprayatna to jyAM pUrNa zuddhasvabhAvano svIkAra thaIne pariNati zuddha thaI che tyAM hoya che. ahA! zuddhapariNatimAM pUrNasvabhAvano svIkAra thAya che matalaba ke zuddha pariNatimAM 'A svabhAva pUrNa che' ema svIkAra thAya che ane tethI te zuddha thAya che. te pariNati vinAno je ekalo zubhapariNAma che tene to vyavahAraprayatna paNa ahIM kahetA nathI. paraMtu jene svabhAvanA Azraye nizcayaprayatna che, jene trikALI AtmAnI kabUlAtanuM jAheranAmuM paryAyamAM pragaTa thayuM che tene vyavahAraprayatna hoya che ema kahe che. jenA paryAyamAM pUrNasvarUpa prasiddhine pAmyuM che tevA jIvanA te paryAyane nizcayaprayatna kahIe ane tevA jIvane je zubharAga Ave che tene vyavahAraprayatna kahIe. A vastunI sthiti che. AmAMthI kAMIpaNa AchuM-pAchuM karavA jaze to vastusthiti nahIM rahe. Avo mAraga che! Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ahA! jJAnIne ekakora katRtvabuddhi chUTI gaI che, chatAM zubhapariNAmanuM pariNamanarUpa kartRtva che. zuM kahyuM e? ke 'pravacanasAra'nA 47 nayamAM eka kartRtvanaya Ave che. zubhabhAva karavAlAyaka che evI kartAbuddhi jJAnIne chUTI gaI che ane tethI tene zuddhapariNati thaI che. paraMtu haju pariNati tadna zuddha thaI nathI eTale zubhapariNati hoya che. tethI pariName te kartA e apekSAe, zubhapariNatirUpe pariNamavArUpa kartApaNuM jJAnIne hoya che. tathA te kartApaNuM jJAnIe jJAnamAM jANavAlAyaka paNa che. lyo, zubhapariNAma karavAlAyaka nathI ema mAnavA chatAM jJAnIne zubhapariNati thAya che ane tene ahIMyA vyavahAraprayatna kahevAmAM Ave che. A to sabhyajJAnano kAMTo che ke jemAM kAMIpaNa pheraphAra--ochuM, adhika ke viparIta--na cAle. AvI vAta che! 8] ahIM kahe che ke bIjAnuM maraNa thAva ke na thAva, tenI sAthe vyavahAraprayatnane saMbaMdha nathI. tema ja te prayatnarUpa pariNAma vinA doSano tyAga thato nathI. (mATe vyavahAraprayatnanuM jJAna karavuM joIe.) tethI to 'chaDhALA'mAM kahyuM che ne? ke 'bina jAne teM doSa gunanako, kaise jiye gahiye'. (pada 11, trIjI DhALa.) jANyA vinA guNane kema grahI zakAya ane doSane kema tajI zakAya? AvI rIte jJAnIne doSa jANavAmAM hoya che. chatAM paNa 'samayasAra'mAM mukhyapaNe to jJAnI zuddhAtmAne jANe che ane zuddhapaNe pariName che ema kahe che. yuddha tu viyALato sudhdha cevayaM tad nIvo / (zuddha AtmAne jANato-anubhavato jIva zuddha AtmAne ja pAme che) ane gALato OM asudhdha zuddhasvarUpane choDIne ekalI azuddhatAne je jANe che te anumevayaM tarapha // (samayasAra gA.186). 'vyavahAra jANelo prayojanavAna che' - ema je (samayasAra gA.12 mAM) kahyuM che teno artha e che ke zudvasvabhAvane jANatA vyavahAra jaNAya che. Avo vyavahAra hoya che. - - 'mokSamArga prakAzaka'mAM eka ThekANe kahyuM che ke nizcaya sahita zubharAga hoya to tene vyavahAra kahIe. ane (kadAcit) nizcaya na hoya to paNa e jIva nizcaya pAmaze e apekSAe tenA zubharAgane vyavahAra kahevAya che.- AvuM temAM Ave che. je jIva nizcaya pAmavAno che tenA zubhopayogane paraMparAe, vartamAnamAM vyavahArAbhAsa che to paNa, vyavahAra kahevAmAM Ave che. ahA! 'mokSamArga prakAzaka'mAM to eka-eka vAtane chaNIne bahu khulAsA karyA che, cokkhI vAta mUkI che. paraMtu jene samyak prakAre jANavuM hoya tenA mATe A vAta che. bAkI haTha karIne potAnuM (asatya) rAkhavuM hoya athavA pote (viparIta) mAnyuM hoya tenuM kAMIka rAkho ema jene haTha karavI hoya evA jIvane mATe A vAta nathI. zAstramAM je kahyuM che te jeNe mAnyuM che te jIva ja AtmAmAM raheze. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 56] [9 ahA! pUrNasvarUpa bhagavAna AtmAno je paryAyamAM svIkAra thayo te paryAya kevaDI moTI? anAdithI nimitta, rAga ane paryAyane ja mAnatA 'bhagavAna AtmA nathI' ema mAnyuM hatuM. asti tarIke--sattA tarIke--hovA tarIke--AtmA hovA chatAM tene nahIM hovA tarIke mAnyo hato. paraMtu have teNe AkhA paramezvarane kabUlyo to te zuddhaparyAya kevaDI moTI? nimitta, rAga ane eka samayanI paryAyarUpa aMzanA astitvano abhiprAya choDIne jeNe abhiprAyamAM AkhA-pUrNa svabhAvavAna bhagavAna AtmAne lIdho AtmAno svIkAra karyo - te zuddhaparyAya kevaDI moTI? AvI zuddhaparyAyanI bhUmikAmAM je zuddhatArUpa prayatna varte te nizcayaprayatna che ane te vakhate sAvadyayoganA pariNAmanA tyAga mATe je zubhopayoga varte te zubhaprayatna (-vyavahAraprayatna) che. prazna:- banne prayatna eka sAthe vartatA haze? samAdhAna:- (hA), eka sAthe varte che ane te vAta to cAle che. jyAM ekalo zubhabhAva che tyAM to (nizcayaprayatna nahIM hovAthI) vyavahAraprayatna paNa nathI ane jyAM pUrNa zuddhatA thaI che tyAM paNa vyavahAra che nahIM. jyAre ahIM to sAdhakapaNe aMdaranuM svarUpa sAdhe che evA jIvane haju pUrNa sAdhyadazA thaI nathI eTale bAdhakapaNuM hoya che ema kahe che. kAraNa ke jo tene bAdhakapaNuM na ja hoya to pUrNa thayo kahevAya. ahA! A to nirAMte svAdhyAya karavAno kALa che. ahA! pote pUrNa paramAtmasvarUpa che teno svIkAra karatAM je pariNati pragaTa thaI tene nizcayaprayatna kahIe ane A zuddha pariNatirUpa nizcayaprayatna, je pUrNa prayatnavIryasvarUpa bhagavAna AtmA che tenI apekSAe to anaMtamA bhAgano che. AkhI cIja (-AtmA) prayatnasvarUpa ja che ane temAMthI je A nizcaya pariNati pragaTe che te to anaMtamA bhAgano prayatna che ke jene zuddhaprayatna (-nizcayaprayatna) kahevAya che. bIjI rIte kahIe to, trikALI AtmA to prayatnasvarUpa ja che. tene je prayatne svIkAryo te prayatnane zuddhaprayatna kahIe ane tenI sAthe sAvadyayoga pariNAmanA tyAgarUpa je pariNAma hoya tene zubhaprayatna kahIe. lyo, eka paryAyanA be bhAga: (1) zudghapariNatirUpa bhAga ane (2) zubhapariNatirUpa bhAga. cAritraguNanI eka samayanI paryAyamAM zudvasvabhAvanA Azraye jeTalI pariNati che te zuddhapariNati che ane te cAritraparyAyano je aMza-bhAga zubharAgapaNe pariName che te zubhapariNati che. AvI rIte cAritraguNanI eka samayanI paryAyanA kALabhede bhAga nathI, paNa bhAvabhede bhAga che. kALabheda kahetAM pahelAM zuddhaprayatna (zuddhapariNati) hoya ane pachI zubhaprayatna hoya ema nathI. paraMtu zuddhaprayatnanAzuddhapariNatinA kALamAM ja te paryAyano eka aMza-bhAga, pUrNa vItarAgapariNati nathI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 tethI, sAvadhathI bacavArUpe hoya che ke je zubhaprayatna che. Avo ja sahajasvabhAva che ho. juone ! AvI vAta (sarvajJa sivAya) bIje kyAM hoya? "AthI ja, prayatnaparAyaNane hiMsApariNatino abhAva hovAthI ahiMsAvrata hoya che." juo! bhASA AvI lIdhI che ke 'prayatnaparAyaNane arthAt vyavahAra prayatnaparAyaNane ahiMsAvrata hoya che. kema ke rAganI maMdatArUpa prayatna vinA tIvrarAgano-sAvadhano tyAga thato nathI. A kAraNe ja jene hiMsAnA pariNAmanA tyAgarUpa prayatna varte che te prayatnaparAyaNane ahiMsAvRta hoya che ema kahe che. lyo, A vyavahAra ahiMsAvratanI vAta karI. ane chatAM temAM paNa keTalI vAta mUkI che! ahA! jema ekaDAM vinA mIMDAnI zI gaNatarI? (kAMI nahIM), vara vinA aNavaranI kiMmata zuM? (kAMI nahIM) ane vara vinA jAna konI? (koInI nahIM), kema ke vara hoya to jAna kahevAya. nahIMtara to e mANasonA ToLAM kahevAya. tema pUrNa svarUpanA Azraye pUrNatAnI kabUlAta thatAM bhagavAna AtmAnA zraddhA-jJAnanI je pariNati-dazA pragaTa thaI tenI sAthe svarUpanI ramaNatA paNa hoya che ane tevI dazAvaMtane te ja kALe - te ja bhUmikAnI sAthe - hiMsAnA pariNAmanA abhAvarUpa prayatnapariNAma hoya che ke jene ahiMsAvrata kahevAmAM Ave che. paNa have A vrata zuM pariNAma zuM? dravya zuM? ane guNa zuM? - e vagerenuM bhAna na maLe ane ajJAnI "ame vratadhArI chIe' ema mAne che. zrImadbhAM Ave che ne? ke: 'laghuM svarUpa na vRttinuM, grahyuM vrata abhimAna; grahe nahIM paramArthane, levA laukika mAna" ... (Atmasiddhi gA.28) prazna:- vyavahAra sAdhana ne nizcaya sAdhya - ema nathI AvatuM? samAdhAna:- e to vyavahArathI 'vyavahAra sAdhananI asti che' ema batAvyuM che. kharekhara sAdhya-nizcaya pragaTe che te to vyavahAra sAdhananI apekSA rAkhyA vinA potAnA Atmadravyane Azraye pragaTe che. prazna:- chatAM paNa 'paMcAstikAya'mAM kahyuM nathI ke vyavahAra sAdhana ne nizcaya sAdhya? tyAM bheda-bhinna sAdhana-sAdhya nathI kahyAM? (paMcAstikAya gA.160) samAdhAna:- badhuMya kahyuM che sAMbhaLa ne? A ahiMsAvratanA pariNAma sAdhana che ane nizcaya tenuM sAdhya che ema je bhinna sAdhana-sAdhya kahyAM che te vyavahAranuM jJAna karAvavA kahyuM che. nizcaya pariNatirUpa sAdhakapaNAmAM Avo vyavahArano pariNAma hoya Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - pa6] [11 che ema tenuM jJAna karAvyuM che. zuddhapariNatirUpa nizcaya sAdhana che teno Aropa ApIne zubha pariNatine vyavahAra sAdhana kahyuM che, paraMtu te sAdhana che nahIM. nizcaya sAdhana ane vyavahAra sAdhana ema zAstramAM kahyuM che, paNa sAdhana be prakAre che ja nahIM. (hA), sAdhananuM kathana be prakAre che. sAdhana to eka nizcaya ja che ane te ja (yathArtha) sAdhana che. jyAre bIjuM vyavahAra sAdhana, sAdhana nathI. chatAM tene - je sAdhana nathI tene - vyavahAranaya sAdhana tarIke kahe che. kema ke sAdhakanI bhUmikAmAM evo zubhabhAva hoya che evuM jaNAvavA vyavahArane paNa AropathI - upacArathI sAdhana tarIke kahevAmAM Ave ahIM kahyuM ke hiMsAnA pariNAmanA tyAgarUpa prayatnamAM parAyaNane ahiMsAvRta hoya prazna:- muni nizcayamAM prayatnaparAyaNa to che ja, paraMtu temane vyavahAra prayatnaparAyaNa paNa kema kahyAM? samAdhAna:- muni hiMsAnA bhAvano abhAva karavArUpa prayatnamAM parAyaNa che. mATe teo vyavahAra prayatnaparAyaNa - vyavahAra prayatnamAM tatpara - che ema kahyuM che. A rIte temane hiMsAnA pariNAmane choDavArUpa - abhAva karavArUpa - vyavahAra prayatnaparAyaNa kahevAmAM Ave che. lyo, A vyavahAra ahiMsAvratanI vyAkhyA! che AdhAranA zloka uparanuM pravacana che bhagavAnane vikRta veza paNa nathI ane upadhi-parigraha paNa nathI ema have kahe che. jagatamAM vidita che ke jIvonI ahiMsA parama brahma che.' A nizcaya ahiMsAnI vAta che. te ahiMsA AtmAno parama brahma - parama zuddha Atmadharma che. rAganI utpatti te hiMsA che ane rAganI anutpatti te ahiMsA che. svabhAvanA Azraye rAga vinAnI vItarAga pariNatinI utpatti te ahiMsA che ane te parama brahma che. AnuM kahe che ke, jagatamAM vidita che - prasiddha che. kema ke hiMsA paramo dharma - ema kahevAya che ne? paraMtu te kaI ahiMsA? ke jevo pUrNAnaMda bhagavAna AtmA che tevI zraddhA-jJAnamAM svIkArIne temAM karavuM tenuM nAma nizcaya-parama ahiMsA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 che ane te parama brahma che. bIjI rIte kahIe to atIndriya AnaMdanI sAthe je vItarAga dazA pragaTe tene ahiMsA ne parama brahma kahevAmAM Ave che. je AzramanI vidhimAM leza paNa AraMbha che tyAM (te AzramamAM arthAta sagraMthapaNAmAM) te ahiMsA hotI nathI'. je AzramanI vidhimAM leza paNa AraMbha che arthAt gRhasthAzramamAM vastra, pAtra Adino rAga hoya che. tethI tyAM rAga sahitapaNuM che. bhale samyagdaSTi, daSTi ane sthiratAnA aMzanI apekSAe rAga sahita nathI. chatAM paNa tenI paryAyamAM haju rAga varte che ema ahIM kahe che. lyo, eka bAju ema kahe ke samyagdaSTi rAga, karma ane zarIra rahita che; kema ke potAne rAgAdi sahita mAnato nathI. jyAre ahIM ema kahe che ke pAMcamA guNasthAnavALo jIva paNa sagraMtha che, kAraNa ke haju tenI bhUmikAmAM rAga che. (hA), tenA trikALI tattvamAM ane tenI daSTimAM bhale rAga na ho tema ja paryAyano jeTalo aMzabhAga nirmaLapaNe ughaDyo che temAM paNa rAga nathI. chatAM paNa haju cothA ne pAMcamA guNasthAne rAgarUpa karmadhArA sAthe che. aho! mArga aTapaTo che! ahA! eka bAju pAMcamA guNasthAnavALo AtmA potAne rAga rahita anubhave che ema kahe ane bIjI bAju tene sagraMtha kahe, kema ke tenI bhUmikAmAM rAga che tene gaNIne sagraMtha kahevAmAM Ave che. nahIMtara (daSTi apekSAe) to samakitI paNa nigraMtha ja che. samakitI daSTimAM ane jJAnamAM AtmA rAgavALo che ema mAnato-jANato nathI. vyavahAravALo AtmA che ema dharmI mAnato nathI. chatAM paNa tenI dazAmAM thoDo rAga che tene gaNIne sagraMtha-rAgavALo kahevAmAM Ave che. ahA! eka kora AtmA karmakRta zarIra ane rAgAdithI rahita hovA chatAM tenAthI sahita mAnavo te mithyAtva che ema kahe ane eka kora jJAnIne pUrNa jJAnadhArA pragaTI nathI ne haju aMdaramAM rAganI kaNikA- vyavahAradhArA-che tethI sagraMtha jIva che ema kahe. lyo, AvI bhAre bahu aTapaTI vAta che. eka bolamAM paNa bIjA ghaNA prakAra paDe che ane te zailIne teNe jANavI joIe ema kahe che. ahIM kahe che ke je AzramanI vidhimAM rItamAM leza paNa AraMbha che - rAga che te AzramamAM arthAt sagraMthapaNAmAM-gRhasthAzramanA cothA ane pAMcamA guNasthAnamAM paNa-A ahiMsA hotI nathI. kema ke tyAM haju rAga che - AraMbha che. ahA ! rAga te AraMbha che ane samakitIne AraMbha-parigrahano daSTimAM tyAga che ke AraMbha-parigraha mArA nathI. chatAM paNa tenI paryAyanI nirmaLadhArA ochI che tethI sAthe eka rAgadhArA paNa hoya che ane te AraMbhadhArA che ema kahe che. juo, AraMbha ane parigrahathI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 56] [13 nivRttino artha A che ke rAgarUpI AraMbha ane parigrahathI nivartavuM. A ja (kharo) AraMbha-parigrahano tyAga che. A sivAya koI bahArathI pravRtti choDe to teNe AraMbha choDyo che ja kyAM? kema ke AraMbhadazA ne anAraMbhadazA kone kahevI tenuM to tene bhAna nathI tema ja anAraMbhadazA pragaTyA vinA AraMbhano tyAga kyAMthI Ave ? jemAM rAga nathI--vikalpano abhAva che --evo je pUrNa paramAtmasvabhAva che teno arthAt anAraMbhI ne aparigrahI je AtmacIja che teno Azraya letAM paryAyamAM anAraMbhapaNuM ne aparigrahapaNuM pragaTe tene AraMbha-parigrahano tyAga kahe che. have kahe che ke samakitIne cothA guNasthAne ane zrAvakane pAMcamA guNasthAne Avo tyAga daSTimAM ne jJAnamAM hovA chatAM paryAyamAM jeTalo rAga bAkI rahyo che teTalo AraMbha che ane jyAM rAga (-AraMbha) che tyAM pUrNa ahiMsA hotI nathI. mATe tenI siddhine arthe, (he naminAtha prabhu!) parama karuNAvaMta evA ApazrIe banne graMthane choDyA (-dravya tema ja bhAva banne prakAranA parigrahane tajI nigraMthapaNuM aMgIkRta karyuM), vikRta veza tathA parigrahamAM rata na thayA.' he bhagavAna! naminAtha prabhu! Apa parama karuNAvaMta-ahiMsAvAna cho. kema ke Ape ahiMsAnI siddhine mATe rAgane choDyo che. juo, bhagavAnanI ahiMsA A che ke temaNe gRhasthAzramano rAga choDyo ane tene ahIMyA bhagavAnanI parama karuNA kahevAmAM Ave che. jo koI rAgane na choDe to tenuM nAma AtmA pratye haju eTalI akaruNA che. paraMtu bhagavAne to vastra, pAtra tema ja teno rAga paNa choDyo hato ane evuM aparigrahapaNuM ne anAraMbhapaNuM aMgIkAra karyuM hatuM. Ama banne graMthane choDyA te temanI parama karuNA che. nimittarUpa dravyagraMtha eTale vastra, pAtra Adi ane bhAvagraMtha eTale rAgAdi. te banne choDavA e parama karuNA che. AmAM konA upara karuNA karI? potAnA upara. juo to kharA ! A potAnI pUrNa karuNA ! 'karuNA hama pAvata hai tumakI, vaha bAta rahI suguru gamakI; palame pragaTe mukha Agalase, jaba sadguru carna suprema base'... (zrImad rAjacaMdra) pahelAM paNa potAnI upara karuNA to hatI ja eTale ke dRSTi ne jJAna to samyak thayA hatA ja, paraMtu have potAnI upara parama karuNA thaI eTale ke gRhasthAzramano rAga hato tene paNa choDI dIdho. lyo, AnuM nAma munipaNuM che ema kahe che. ajJAnI vastra sahita nigraMtha munipaNuM mAne che, paNa bhagavAna! vastunA svarUpamAM A (UMdhI mAnyatA) na cAle. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ahA avikAra, akaSAya, vItarAga svabhAvI ane mahA anAraMbhI prabhu AtmA aMdara paDyo che. teno Azraya letAM jeTaluM anAraMbhIpaNuM pragaTe teTalI ahiMsA che ane jeTalo rAga bAkI rahe teTalI hiMsA che. bhagavAna ! Ape to bAhyagraMtha evA vastra, pAtra Adi ane atyaMtaragraMtha evA rAgAdi-bannene choDyA. A ApanI nija AtmA upara bahu-parama karuNA che. kaho, A parama karuNA che. lyo, bhagavAnane AtmAnI dayA pragaTI ema kahe che. bhagavAnane samyagdarzana-jJAnarUpa dayA to pragaTI hatI ja, have rAganA tyAgarUpa paNa (cAritra apekSAe paNa) AtmAnI karuNA-dayA pragaTI ema kahe che. jemane nimitta-graMthamAM (bAhyagraMthamAM) vastrano dhAgo paNa na rahe ane aMdaramAM (aMtaraMga graMthamAM) rAgano kaNa paNa na rahe te parama nigraMtha che ane temane ahIMyA parama karuNAvaMta kahevAmAM Ave che. A vastu to juo! ahA ! parama brahma evo bhagavAna AtmA trikALa ahiMsAsvarUpa ja che. A parama brahma bhagavAna AtmAnuM hovApaNuM je daSTie ane jJAne svIkAryuM te ahiMsAdaSTi ne ahiMsAjJAna che. tema ja teno jeTalo Azraya (cAritramAM) svIkAya teTalo (cAritrano) ahiMsAbhAva paNa che. paraMtu te vakhate jeTalo paradravyanA Azrayano rAga bAkI rahyo teTalo tyAM AraMbha ane hiMsA che. prabhu Ape to rAga ane rAganA nimitto evA vastra, pAtrAdibanne graMthane choDyA. aho! Apane ApanI upara moTI karuNA che. lyo, karuNA AvI hoya che ! A sivAya paranI dayA to koNa pALI zake che. kema ke anya jIva to) tenA AyuSya pramANe jIve che ane AyuSya na hoya to maraNa pAme che. temAM A jIvano (kAMI) adhikAra che nahIM. arthAt parane bacAvavAno paNa adhikAra nathI ane mAravAnoya adhikAra tene nathI. phakta parane mAravAno bhAva ane na mAravAno bhAva tene Ave che. paraMtu evA te banneya bhAva rAga che ane rAga te AraMbha che. lyo, paranI dayA pALavAno bhAva evo rAga paNa AraMbha che ema kahe che. ajJAnI kahe che ke bAhyano AraMbha choDavo te dayA kahevAya. jyAre bhagavAna kahe che ke tenuM nAma hiMsA che, dayA nahIM. bhAI! tane khabara nathI. dayA to tene kahIe ke AtmA nija svarUpamAM lIna thaIne nizcaya anAraMbhapaNe pariName. AtmA rAga vinAnA vItarAgabhAvapaNe pariName tene dayA ane ahiMsA kahIe. keTalAka kahe che ke, paNa A to ekalI nizcayanI ja vAto che? paNa bhAI! nizcayanI sAthe vyavahAra hoya che e vAta zuM nathI AvatI? (Ave che), kema ke je pUrNa nathI thayo tenI to ahIMyA vAta che. 'zrImad rAjacaMdra pustakamAM Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 56] [15 eka patramAM Ave che ke pradezamAM nigraMthapaNe rahetAM koTI koTI vicAra Ave che. to, te nigraMthapaNuM eTale rAga rahita daSTinuM nircathapaNuM. rAganA pakkaDa vinAnuM je svabhAvanA pakaDavALuM nigraMthapaNuM che te, paNa chaThThA guNasthAnanuM nigraMthapaNuM nahIM. jyAre A nigraMthapaNuM to gRhasthAzramanA rAganA abhAvavALuM che. (ahIMyA je nigraMthapaNAnI vAta che te chaThThA guNasthAnanI che) ahIM kahe che ke vastra Adino veza che te vikRta veza che, paNa munino veza nathI. he bhagavAna! Apa te vikRta veza ane upAdhimAM - bAhya parigrahamAM - lIna na thayA, paNa bhagavAna AtmAmAM lIna thavA Ape nigraMthapaNuM pragaTa karyuM ane tene paramArtha ahiMsAvrata kahe che. tathA te bhUmikAmAM rAganI maMdatArUpa sAvadhanA tyAgano prayatna varte che tene vyavahAra ahiMsAvrata kahe che. lyo, A nizcaya ane vyavahAra ahiMsAnuM svarUpa che. che zloka - 76 uparanuM pravacana che A niyamasArano vyavahAracAritra adhikAra che. temAM pahelI (56 mI) gAthAno A kaLaza che. pahelAM (16 mI gAthAmAM) ahiMsAvratanI vyAkhyA thaI che teno A kaLaza che. kevo che jainadharma-vItarAgadharma? ke, trasaghAtanA pariNAmarUpa aMdhakAranA nAzano je hetu che' trasaghAtanA pariNAmarUpa je azubhabhAva che te ajJAna aMdhakAra che, kema ke temAM jJAnasvabhAvano abhAva che. AvA je trasaghAtanA pariNAma che - Avo je ajJAnarUpI dhdhAMta aMdhakAra che - tenA nAzano hetu jainadharma che. eTale ke jainadharma azubha pariNAmanA nAzanuM kAraNa che. azubha pariNAmamAM paNa trasaghAtanA pariNAma ahIMyA lIdhA che, kema ke A ahiMsAvratano adhikAra che ne? sakaLa lokanA jIvasamUhane je sukhaprada che." jainadharma AkhI duniyAnA-jagatanA-lokanA-jIvasamUhane arthAt badhA jIvone sukhaprada che, sukha ane zAMtino denAra che. lyo, vItarAgabhAva zAMti ane sukhano ApanAra che ema kahe che. ane tene ja jainadharma kahIe. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 "sthAvara ekeMdriya jIvonA vividha vadhathI je bahu dUra che.' pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati evA je sthAvara ekeMdriya jIvo che tenA vividha vadhathI matalaba ke temane aneka prakAre haNavAthI jainadharma bahu dUra che. jainadharma eTale ke vItarAgabhAva ekeMdriya jIvonA vadhanA pariNAmathI to ati dUra che. juo, vadhanA pariNAmathI jainadharma ati-bahu dUra che ema kahyuM che ne? arthAt traNa-sthAvaranA vadhanA pariNAma azubha che tenAthI zubhabhAva dUra che ane zubhabhAvathI zuddhabhAva dUra che. mATe azubhabhAva to jainadharma nathI, paraMtu zubhabhAva paNa jainadharma nathI. ane suMdara sukhasAgaranuM je pUra che." potAno trikALI svabhAva jinasvarUpa che tenA Azraye pragaTa thayelo vItarAgabhAva- ke je jainadharma che te - vArUzarmAdhdhipUra: suMdara sukhasAgaranuM pUra che. juo! parama AnaMdano pravAha pariNAmamAM vahe te jainadharma che ema kahe che. ahA ! dharma suMdara sukhasAgaranuM pUra che. jainadharma eTale vartamAna nirmaLa pariNati ane tenI vAta che ho. (bIjI rIte kahIe to) trikALI jIva to sukhasAgaranuM pUra che ja arthAt jIvanuM parama svarUpa to parama AnaMdamaya che ja, paraMtu A to jainadharma eTale ke vartamAna vItarAgI pariNAma paNa parama suMdara sukhasAgaranuM pUra che ema kahe che. jemAM zAMti ane sukha vahe che, je zAMti ane sukhanuM pariNamana che te jainadharma che, paNa zubhAzubharAganuM pariNamana jainadharma nathI. 'samayasAranI 15 mI gAthAmAM zuddhaparyAyane jainazAsana kahyuM che ne? kema ke jainadharma paryAyamAM che ne? abaddhaskRSTa evA AtmAne jeNe aMtaramAM jAyo tene paryAyamAM vItarAgatA ne AnaMda vahe che ane tene jainazAsana-jainadharma kahe che. lyo, A jainadharmanI vyAkhyA! traNa-sthAvarane na mAravA, tenI dayA pALavI te jainadharma - ema tenI vyAkhyA nathI. kema ke ekeMdriyane haNavAnA azubhabhAva che tenAthI jainadharma bahu dUra che ane tene nahIM haNavAnA zubhapariNAma che tenAthI paNa te dUra che. ahA ! vratanA pariNAmathI paNa jainadharma dUra che ema kahe che. lyo, A jainadharma 'mULa mAraga sAMbhaLo jinano re..." - ema ("zrImad rAjacaMdramAM) Ave che ne? to, A zuddhatA te jinamArga che. jinasvarUpI bhagavAna AtmAne je pariNAma vaDe avalaMbyo te pariNAma vItarAgI che ane te jainadharma che arthAt jainadharma dharmanA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 56] [17 pariNAmamAM hoya che. bahu jhINuM che! ahA! dharmI jIve (-sAdhake) dharmI evA trikALI AtmAnA Azraye je pariNAma pragaTa karyA te pariNAma jainadharma che. eTale ke zAMtarase pariNamavuM - akaSAyabhAvarUpe thavuM - te jainadharma che ema ahIM kahe che. kema ke ahIM pragaTarUpa jainadharmanI vAta che, paNa trikALI (zaktirUpa) jainadharmanI vAta nathI. prazna:- A to ekAMta thaI jAya che? samAdhAna:- bhAI! samyapha ekAMta ja A che. sa gati vinadharma: te jinadharma jayavaMta varte che." juo, jainadharma' nahIM, paNa 'jinadharma' ema kahyuM che. ane te 'nayati - jayavaMta varte che' ema kahIne munirAja potAnA pariNAmanI vAta kare che ke te jinadharmano bhAva amArA pariNAmamAM jayavaMta varte che. te jinadharma kyAMka bIje rahe che ema nahIM, paraMtu je sarva jIvasamUhane sukhadAtA che, trasa ne sthAvaranA vadhanA pariNAmathI ati dUra che ane je sukhasAgaranuM pUra che evo jinadharma, munirAja kahe che ke, amArA pariNAmamAM jayavaMta varte che ho. pUrNa jinasvarUpa bhagavAna AtmAne avalaMbIne - teno Azraya laIne - tenI sanmukha thaIne - je pariNAma thayA te pariNAma amane vartamAna varte che ane tethI amArA pariNAmamAM jinadharma jayavaMta varte che. trasa ne sthAvaranA vadhanA pariNAmathI ati dUra evA amArA pariNAma vItarAgabhAvarUpe varte che. te kAraNe jainazAsana amArI pAse che, jinadharma amArA pariNAmamAM varte che ema munirAja kahe che. te uparAMta ema paNa kahe che ke tenI amane khabara che. tethI to kahe che ne ? ke jinadharma jayavaMta varte che. Avo bhAre dharma che! ahA! bhagavAne kahyuM ane meM mAtra sAMbhaLyuM ke Avo jainadharma hoya ema ahIM nathI kahyuM. paraMtu ahIM to ema kahe che ke jainadharma amArA pariNAmamAM vartamAna varte che ane tethI te jayavaMta che, jIvato-jIvaMta che. ahA! munirAjane dharmano mINo (jeza) caDI gayo che. teo kahe che ke amane trikALI vItarAgasvabhAvamAMthI pravAharUpe je vItarAgI pariNati ubhI thaI che te jainadharma che. lyo, Avo jainadharma che. ane AvAAvA anaMtA pariNAmano pIMDa je jinasvarUpa che te jIvanuM svarUpa che. (bIjI rIte kahIe to) jainadharma je pariNAmamAM varte che tevA anaMta-anaMta-anaMta pariNAma AtmAmAM che. Avo vItarAgasvarUpa trikALI AtmA che tenA Azraye vItarAga dharma pragaTyo che ane varte che ema kahe che. lyo, mane jainadharma che ke nahIM tenI potAne khabara Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 paDe che arthAt dharma eka vItarAga paryAya che ane te vItarAga paryAya potAne varte che evI potAne khabara paDe che ema kahe che. A harakha jamaNa che! jema lagna pachI hozanuM jamaNa kare te harakha jamaNa kahevAya tema A jainadharma AtmAnA AnaMdanI hoMzanuM bhojana che ema kahe che. juo to kharA jainadharmanI vyAkhyA ! jainadharma kyAM raheto haze? maMdiramAM ke pustakamAM? jainadharma jyAMthI pragaTe che tyAM rahe che. trikALI bhagavAna AtmA pUrNa jJAna, pUrNa AnaMda, pUrNa vItarAgatA, pUrNa zAMta-zAMta-zAMtarasa svarUpa che. tyAMthI pragaTato zAMtarasamaya evo akaSAyabhAva (-jainadharma) AtmAmAM rahe che ane jayavaMta varte che. Ama kahIne dhanya re muni dhanya! ke jene jainadharma jayavaMta varte che ane teNe jIvana jIvI jANyuM ema kahe che. ApaNe stavanamAM paNa Ave che ne? ke 'jIvI jANyuM nemanAthe jIvana'. (stavanAvalI) tema ahIM kahe che ke 'jIvI jANyuM munie jIvana jainadharmanA pariNAmathI.' Avo bhAre jainadharma che. - ahA ! jainadharma koI saMpradAya ke vADo nathI, paNa e to vastunuM svarUpa che. jinavItarAga paramAtmasvarUpa AtmAnA Azraye vItarAgatA pragaTa thAya te jainadharma che ane te to vastunI sthiti che. mATe jainadharma koI pakSa ke vADo nathI. ahIM munirAje ema kahyuM ke jainadharma (mArI paryAyamAM) jayavaMta varte che. te kyAMya bIje varte che ema nathI. mAro bhagavAna AtmA prasanna thaIne mArI paryAyamAM Avyo che, mAro bhagavAna AtmA kRpA karIne vItarAgarUpa thaIne pariNAmamAM Avyo che, tethI te jayavaMta varte che arthAt mane anubhavamAM Ave che. pratyakSa AnaMda ne vItarAgabhAvanA vedanamAM huM chuM ane te jainadharma che ema munirAja kahe che. Avo vItarAgadharma che to pachI A badhuM - -- maMdira banAvavA vagere zA mATe? bhAI! e badhuM to te kALe thavAnuM hoya to tene laIne thAya. (hA), te kALe jIvane zubhabhAva hoya to tene nimitta kahevAmAM Ave che. chatAM te zubhabhAva jainadharma nathI ane chatAM paNa te Ave che. A vAta bhAre che! gajaba che! aho! trilokanAtha sarvajJa paramAtmAnA samIpamAM gaNadharo ane saMto nija aMtaranA pariNAmamAM vartatA hoya che. AvA te nityAnaMdanA anubhavIne ahIM jainadharmI kahe che tathA te (nija aMtaranA) pariNAmane jainadharma kahevAya che. paNa chakAyanI - ekeMdriya Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - pa6] [19 ne trasanI - dayA pALavI te jainadharma che ema nathI. kema ke jinadharma te pariNAmathI dUra che. chakAyane haNavAnA pariNAmathI tema ja tenI dayAnA pariNAmathI paNa jainadharma dUra che. lyo, Avo ja teno sahaja svabhAva che ane Ama je svIkAre che teNe jainadharma sAMbhaLyo ema kahIe, nahIMtara teNe jainadharma sAMbhaLyo nathI. juone ! A vyavahAracAritrano adhikAra cAle che chatAM temAM ema kahe che ke ame vyavahAramAM vartatA nathI, ame to vItarAgatAmAM - nizcayamAM vartIe chIe. (hA), vyavahAranuM jJAna karAvyuM ke sAvadhanA tyAganA pariNAma hoya tene ahiMsAvrata kahevAya. chatAM paNa kahe che ke temAM ame vartatA nathI, ame to amArA svabhAvamAM vartIe chIe. ane temAM vartatA-vartatA je vyavahAra hoya tenuM jJAna thAya che. ahA ! Avo vItarAgamArga jayavaMta varte che. dhanya mAraga! jema Atmatattva trikALa jayavaMta che tema A (vItarAga) pariNAma paNa jayavaMta varte che ema kahe che. - e rIte vyavahAracAritra adhikAranI pahelI gAthA - 26 mI gAthA - pUrI thaI tathA teno A (76 mo) kalaza paNa pUro thayo. ekaluM mAkhaNa che! gAthA - 56 / zloka - 76 pravacana naM. NST / 51 para tArIkha 21-6-7ra 22-6-7ra Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 57 ] rAgeNa va doseNa va moheNa va mosabhAsapariNAmaM / jo pajahadi sAhu sayA bidiyavadaM hoi tasseva // 57 // rAgeNa vA dveSeNa vA mohena vA mRSAbhASApariNAmaM / yaH prajahAti sAdhuH sadA dvitIyavrataM bhavati tasyaiva // 57 / / viSa-rAga-vimohajanita aSA taNA pariNAmane je choDatA munirAja, tene sarvadA vrata dvitIya che. pa7. anvayArtha :- (ALa vA) rAgathI, ( vI) dveSathI (mohena vI) athavA mohathI thatA (mRNTHS pariNAma) mRSA bhASAnA pariNAmane (yaH sAdhu:) je sAdhu pragati) choDe che, (tasya jIva) tene ja (savA) sadA (dvitIyavrata) bIjuM vrata (mati) che. TIkA:- A, satyavratanA svarUpanuM kathana che. ahIM (ema kahyuM che ke), satyano pratipakSa (arthAt satyathI viruddha pariNAma) te mRSApariNAma che; te (asatya bolavAnA pariNAma) rAgathI, dveSathI athavA mohathI thAya che; je sAdhu-Asannabhavya jIva-te pariNAmane parityaje che (-samasta prakAre choDe che), tene bIjuM vrata hoya che. [ have 57mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che : ] (AtinI) vakti vyaktaM satyamuccairjano yaH svargastrINAM bhUribhogaikabhAk syAt / asmin pUjyaH sarvadA sarvasadbhiH satyAtsatyaM cAnyadasti vrataM kim // 77 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 57]. (ra? (zlokArtha:-) je puruSa ati spaSTapaNe satya bole che, te svarganI strIonA puSkaLa bhogono eka bhAgI thAya che (arthAt te paralokamAM ananyapaNe devAMganAonA bahu bhogone pAme che) ane A lokamAM sarvadA sarva sapuruSono pUjya bane che. kharekhara satyathI zuM bIjuM koI (caDiyAtuM) vrata che ? 77. gAthA - pa7 uparanuM pravacana karyuM have satyavratanI gAthA: A, satyavratanA svarUpanuM kathana che. ahIM (ema kahyuM che ke), satyano pratipakSa (arthAt satyathI viruddha pariNAma) te mRSA pariNAma che; te (asatya bolavAnA pariNAma) rAgathI, dveSathI athavA mohathI thAya che, je sAdhu Asannabhavya jIva - te pariNAmane parityaje che (-samasta prakAre choDe che), tene bIjuM vrata hoya che.' ahIM asatya bhASA bolavAnI vAta nathI, paraMtu asatya bolavAnA pariNAmanI vAta che hoM. te asatya bolavAnA pariNAma kAM rAgathI, kAM dveSathI ane kAM mithyAbhramathImohathI thAya che. jeno mokSa nikaTa che - pUrNa paryAyarUpa mokSanuM pariNamana jene nikaTa che--evo Asannabhavya jIva jUThuM bolavAnA) pariNAmane choDe che. juo, te jIva bhavya to che, (te uparAMta) Asannabhavya che ema kahe che. bhavya jIva mokSa pAmavAne lAyaka to che, paraMtu e to puruSArtha karaze tyAre mokSa pAmaze. jyAre A (satyavratavALo) jIva to Asannabhavya che - mokSa pAmavAnI taiyArIvALo che - mokSanI bahu najIka che - ema kahe che. juo! A, bhagavAna sarvajJanuM kaheluM satyavratanuM svarUpa! ahA! kahe che ke rAga, dveSa ane mohathI thatAM (asatya bolavAnA) azubha pariNAmane, jeno mokSa nAma siddhapada have nikaTa che evo Asannabhavya jIva, potAmAM vItarAga pariNAme vartato thako choDe che. eTale ke evo (-satya bolavAno) vikalpa tene hoya che. bIjI rIte kahIe to) mRSAbhASA bolavAnA pariNAmane choDavArUpa pariNAma tene hoya che ane tene vyavahAra satyavrata kahevAmAM Ave che. AvuM bIjuM vrata tene hoya che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 jene aMtaramAM pUrNa vItarAgasvabhAvano bheTo thayo che, jenA pariNAmane pUrNa jinasvabhAvano bheTo thayo che, jene parama satyasvarUpa trikALI AtmAno pariNAmamAM bheTo thayo che tenA te pariNAma vItarAgI pariNAma che ane te nizcaya dharma che. te (cAritranI) bhUmikAmAM rAga, dveSa ane mohathI thatAM jUThuM bolavAnA pariNAmano tyAga hoya che eTale ke (satya bolavAno) zubhavikalpa hoya che ane te zubhavikalpane vyavahAra satyavrata kahevAmAM Ave che. | zloka - 77 uparanuM pravacana je puruSa ati spaSTapaNe satya bole che, te svarganI strIonA puSkaLa bhogono eka bhAgI thAya che (arthAta te paralokamAM ananyapaNe devAMganAonA bahu bhogone pAme che) ." je purUSa ati spaSTapaNe satya bole che eTale ke jene satya bolavAno bhAva che te svarganI strIonA puSkaLa bhogono eka bhAgI thAya che. juo, Ama kahIne khulAso karyo ke satyavratano je (zubha) bhAva che e to saMyoga ApanAra che. te zubhabhAva che ne? mATe tenA phaLa tarIke to devAMganAo Adino saMyoga maLe evo e bhAva che ema kahe che. lyo, ahIM khulAso karyo che ke vrata te zubhabhAva che ane te zubhabhAvathI zuddhatA thAya ema che nahIM. prazna:- 'zubhabhAvathI zuddhatA thAya' ema pachI to kaheze? samAdhAna - e vAta to paraMparAe' kaheze. kema ke vyavahAramAM paraMparAe kahevAnI rIta che ne? ahIM kahe che ke je ati spaSTapaNe satya bole che - jevuM sat svarUpa che tevuM ja kahe che - te svarganI strIonA puSkaLa bhogono bhAgI thAya che. juo, ahIMyA ' strInAM ' ema kahyuM che. paraMtu te (satyavratavALo) svargamAMthI manuSyapaNAmAM Avaze ema nathI kahyuM. kema ke te ahIMthI (-manuSyapaNAmAMthI) svargamAM jAya che ne? eTale svarganI strIonI vAta karI che. arthAt tene svargano saMyoga maLaze ane te Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 57] iMdrANInA bhogomAM kaSAyanA aMgArAthI saLagaze ema kahe che. satyavratavALo zubhabhAvanA phaLa tarIke iMdrANI-devIonA bhogane pAmaze eTale ke tenA taraphano azubha bhAva thaze ane te bhAva kaSAyabhAva che. (mATe kaSAyanA aMgArAthI saLagaze.) 'samayasAra'nI 74 mI gAthAmAM AvyuM nathI? ke Asavo duHkharUpa che ane du:khaphaLa che - AsavanuM phaLa du:kha che. je AsavapariNAma che tenAthI pudgala karma baMdhAya che, te pudgala karmathI saMyoga maLe che ane tenI upara lakSa jatAM rAga utpanna thAya che. (mATe Asava du:khaphaLa che.) jo ke ahIMyA to zubhabhAvathI devAMganAonA bhoganI prApti thaze ema vAta karI che. kema ke (TIkAkAra padmaprabhamaladhArIdeva pote) muni che eTale svargamAM ja jaze. ahIM kahyuM ke satya bolavAnA zubhabhAvathI puNya baMdhAya che. tethI anukULa saMyogane ApanAra evo je puNyabaMdha che tenuM te nimitta che ane te zubhabhAvanuM phaLa du:kha che. prazna:- ahIMyA (zlokamAM) to satyanA (-zubhabhAvanA) vakhANa karyA che ke tenAthI caDiyAtuM bIjuM koNa che? [23 samAdhAna:- e to anya vratanI apekSAe satyathI caDiyAtuM bIjuM koNa che ema kahe che. IMdoranA kAcanA maMdiramAM ema lakhyuM che ke, 'cakravartIkI saMpadA, iMdra sarIkhA bhoga; kAgavITa sama mAnata hai, samyagdaSTi loga.' mANasanI viSTA to haju khAtaramAM paNa kAma Ave ane bhUMDa paNa khAya. jyAre kAgaDAnI viSTA khAtaramAM paNa kAma na Ave. to, dharmI jIva je saMyoga maLe te badhAne 'kAgavITa sama mAnata hai' - jANe kAgaDAnI viSTA maLI hoya ema mAne che. juo, ahIMyA (vratanA phaLamAM) svarganI strIo maLe che ema kahe che, topaNa jJAnI tene ema mAne che ke jANe kAgaDAnI viSTA maLI. mAro AnaMda to mArI pAse che ane jenA tarapha jatAM, te AnaMdathI dUra javAya te du:kha che ema te mAne che. ahA! ahIM to zubhabhAvanuM phaLa batAvavuM che. eTale ema kahyuM ke zubhabhAvavALo svarganI strIonA puSkaLa bhogono eka bhAgI thAya che. nahIMtara kharekhara to zubhabhAva duHkharUpa ja che. zubhabhAva vartamAna duHkharUpa che ane bhaviSyamAM paNa tenuM phaLa duHkha che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 kema ke te saMyoga Ape che. zubhabhAva game te saMyoga Ape, paNa Ape to saMyoga ja. joke ahIMyA strIno saMyoga kahyo che, paraMtu vItarAganI vANI Adino saMyoga Ape topaNa te du:khaphaLa che. kema? kema ke te saMyoga upara lakSa jaze to rAga ja thaze. are! zubharAga thAya to paNa te duHkha che. AvI vItarAgI vANI che! ahA! A zubhabhAvanA phaLamAM duHkha che. tenAthI vartamAnamAM paNa duHkha che ane pachI paNa duHkha thaze. paraMtu ahIM to zubhabhAvanuM phaLa saMyoga maLe te che ema phakta batAvavuM che. eTale te apekSAe vAta karI che. bAkI to zubhabhAvathI devAMganAono saMyoga maLaze tenA upara lakSa jaze to azubha rAga thaze ke je du:kha che. are! zubhabhAvanA phaLamAM puNyodayarUpe bhagavAnanI vANI maLe, samavasaraNa maLe ane bhagavAna maLe ema vAta lyo to paNa tenA upara lakSa jaze to zubharAga thaze ane te zubharAga duHkha che. barAbara che? ke zubharAga du:kharUpa che ane du:khaphaLa che? (hA.) are! Avo vItarAgabhAva sAMbhaLavA maLe ane pachI tenI ruci thAya te alaukika vAta che. bApA! A kAMI vAta ke vArtA nathI. "ane A lokamAM sarvadA sarva puruSono pUjya bane che." sarvadA = badhA kALamAM ane sarva badhA. A lokamAM paNa badhA dharmAtmA-jJAnI puruSo teno Adara kare che, tene bahumAna Ape che arthAt sapuruSono te pUjya bane "kharekhara satyathI zuM bIjuM koI (caDiyAtuM) vrata che ?" ahIMyA vItarAgabhAvanI vAta nathI ke satyavrata tenAthI caDiyAtuM che. paNa (anya vyavahAra) vratanI apekSAe vAta che ke ahiMsA, satya, acaurya vagere vratamAM satyavratathI caDiyAtuM bIjuM kayuM che? AgaLa 78 mA kalazamAM leze ke 'vrata krame karIne muktirUpI strInA sukhanuM kAraNa che. paraMtu e to vyavahArathI evA ja kathana Ave ne? AvI vAta Ave tyAM ajJAnI kahe ke hAza! - ema tene thaI jAya. ahIM kahe che ke jyAM vItarAga pariNAma vartatA hoya - zuddhapariNati vartatI hoya - te bhUmikAmAM je vratanA pariNAma-bhAva hoya tene vyavahAra vrata kahevAmAM Ave che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - pa7] [25 paraMtu jyAM dravyasvabhAvanuM bhAna ane vItarAgI nirmaLa pariNati ja nathI tyAM zubharAgane vyavahAra kahevAmAM Avato nathI. kema ke zubharAgane-vyavahArane jANanAra jAgyo nathI to zubharAgane vyavahAra kahevo kyAMthI? "zuddha chuM ane A rAga bhinna che' ema bhinnatA jANanAra jAgyo nathI arthAt rAgathI bhinna rahelI vastune jANanAra je rAgathI bhinna paDelo bhAva che te jyAM jAgyo na hoya tyAM vyavahAra kahevo kayAMthI? paNa ahIM to jAgelAnI vAta che. pUrNAnaMda pUrNasvarUpa prabhu caitanya bhagavAna AtmAne jenI daSTie ane jJAnaparyAye kabaje karI lIdho che tene arthAt nirvikalpa nirdoSa vItarAga paryAya-dazA jyAM varte che tevI bhUmikAmAM je vratanA bhAva hoya tene vyavahAra vrata kahevAmAM Ave che. mATe ekalA vratanI (-zubhabhAvanI) A vAta nathI. ahA! A jhINuM che. pravacana naM. NST / para tArIkha 22-6-7ra gAthA - 57 / zloka - 77 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A gAthA - 58 che ? gAme vA Nayare vA'raNNe vA pecchiUNa paramatthaM / no muthati jamAvaM tiviyavarda hari taNeva baTA grAme vA nagare vA'raNye vA prekSayitvA paramartham / yo muMcati grahaNabhAvaM tRtIyavrataM bhavati tasyaiva // 58 // nagare, araye, grAmamAM ko vastu paranI dekhIne choDe grahaNapariNAma che, te puruSane vrata tRtIya che. pa8. anvayArtha:- (DAme va) grAmamAM, (nAre va) nagaramAM (kharakhe va) ke vanamAM (param artham) pArakI vastune (kSayitva) dekhIne (5) je (sAdhu) (praphaLamava) tene grahavAnA bhAvane (muti) choDe che. (tasya jIva) tene ja (tRtIyavrataM) trIjuM vrata (mati) che. TIkA:- A, trIjA vratanA svarUpanuM kathana che. jenA pharatI vADa hoya te grAma (gAmaDuM) che; je cAra daravAjAthI suzobhita hoya te nagara che; je manuSyanA saMcAra vinAnuM, vanaspatisamUha, velIo ane jhADanAM jhuMDa vagerethI gIcogIca bhareluM hoya te araNya che. AvAM grAma, nagara ke araNyamAM bIjAthI tajAyelI, mukAyelI, paDI gayelI athavA bhulAI gayelI paravastune dekhIne tenA svIkArapariNAmane (arthAtu tene potAnI karavAnA-grahavAnA pariNAmane) je parityaje che, tene kharekhara trIjuM vrata hoya che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 58] (have 58 mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che:) (Af) AkarSati ratnAnAM saMcayamuccairacauryyametadiha / svarga strIsukhamUlaM krameNa muktyaMganAyAzca 119211 (zlokArtha:-) A ugra acaurya A lokamAM ratnonA saMcayane AkarSe che ane (paralokamAM) svarganI strIonA sukhanuM kAraNa che. tema ja krame karIne muktirUpI strInA sukhanuM kAraNa che. 78. gAthA - pa [27 58 uparanuM pravacana 'A, trIjA vratanA svarUpanuM kathana che.' have grAma vagerenI alaga-alaga vyAkhyA kare che: 'jenA pharatI vADa hoya te grAma (gAmaDuM) che.' gAmaDuM tene kahevAya ke jene thora AdinI vADa hoya. gAmaDAmAM kayAM gaDha Adi hoya? tyAM to vADa hoya. tethI, thora AdinI vADa hoya tene grAma-gAmaDuM kahe che. AvA gAmamAM koI cIja paDelI hoya koIka tene bhulI gayuM hoya, te paDI gaI hoya athavA pachI levA AvazuM ema dhArIne koIe tene rAkhI-mukI hoya * to tene grahavAnA ke levAnA pariNAma muni choDI de che ane tenuM nAma trIjuM vrata che ke je zubhabhAva che. - 'je cAra daravAjAthI suzobhita hoya te nagara che.' pUrva, pazcima, uttara ane dakSiNa - ema cAra bAju jene cAra daravAjA hoya tene nagara kahevAya che. temAM paNa bIjAthI tajAyelI, mukAyelI, paDI gayelI ke bhulAI gayelI paravastune dekhIne tenA svIkArapariNAmane choDe tene levAnA pariNAmane choDe tenuM nAma trIjuM vrata che. cAritravaMtanA AvA pariNAmane trIjuM vrata kahevAmAM Ave che. -- Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 have araNyanI vyAkhyA che ke araNya kone kahevuM: 'je manuSyanA saMcAra vinAnuM, vanaspatisamUha, velIo ane jhADanAM jhuMDa vagerethI gIcogIca bhareluM hoya te araNya che.' araNyamAM vanaspatino samUha hoya che, velIo hoya che ane jhADanAM moTAM jhuMDa paNa hoya che. kema ke varasAdane laIne jhADanAM jhuMDa najIka-najIka ugyA hoya ane mANasano tyAM saMcAra na hoya eTale tene toDe paNa koNa? juo, aMdara kahyuM ne? ke 'manuSyanA saMcAra vinAnuM.' to kahe che ke moTuM araNya vanaspatinA DhagalAo, velIo ane jhADanAM jhuMDa vagerethI gIcogIca bhareluM hoya che. tene ja araNya kahevAya che. AvA araNyamAM paNa bIjAthI tAyelI koI cIjane - dAgIno, paisA, hIrA, mANeka, kapaDuM Adi koIpaNa cIjane grahavAnA pariNAma muni choDI de che. 'AvAM grAma, nagara ke araNyamAM bIjAthI tajAyelI, mukAyelI, paDI gayelI athavA bhulAI gayelI paravastune dekhIne tenA svIkArapariNAmane (arthAt tene potAnI karavAnA grahavAnA pariNAmane) je parityaje che, tene kharekhara trIjuM vrata hoya che.' - bIjAthI mukAyelI eTale ke bIjA koIe cIja mukI hoya - rAkhI hoya - ke ahIMyA koI mANasa nathI eTale hamaNAM rAkhIe ane pachI laI jazuM tathA paDI gayelI eTale ke cAlatAM-cAlatAM koI cIja paDI gaI hoya. paNa araNyamAM mANasano saMcAra to nathI ne? vizeSa saMcAra nathI. paNa koIka mANasa araNyamAM AvI gayo hoya ane cIja paDI gaI hoya - ema levuM. tevI rIte araNyamAM bhulAI gayelI eTale ke koIka manuSya araNyamAM AvI gayo hoya ane temAM vastu bhulAI gaI hoya. joke araNya che to manuSyanA saMcAra vinAnuM, chatAM koIka mANasa kyAMkathI Avyo hoya ane vastu bhulI gayo hoya (tenI vAta che.) ahIM kahe che ke araNyamAM kyAMka pAMca-pacIsa hIrA koIka Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 58] bhulI gayuM hoya athavA ahIM koNa Ave che? mATe pachI laI lezuM ema dhArIne koIka hIrA mukI gayuM hoya to hIrA paDayA dekhAya. muni tene jove, chatAM tene levAnA pariNAmane choDe che. mANasano saMcAra nathI tyAM muni pahoMcI jAya? (hA.) juo, mANasano saMcAra nathI tyAM muni jaya ema ahIM kahyuM che. ahA! pahelAM to ema kahyuM ke araNyamAM manuSyano saMcAra na hoya ane chatAM tyAM koI cIja tAyelI, mukAyelI, paDI gayelI athavA bhulAI gayelI hoya ema kahe che. have, "cIja bhulAI gayelI hoya' ema kahyuM tyAM pazunI vAta to hoya nahIM, paNa manuSyanI vAta hoya) ane temAM te araNyamAM) muni AvI gayA ema kahe che. kema ke tyAre to paravastune dekhIne ema kahyuM che ne? kahe che ke AvAM grAma, nagara ke araNyamAM bIjAthI tAyelI, mukAyelI, paDI gayelI ke bhulAI gayelI paramatyuM - paravastune, pArakI vastune-hIrA dekhAya to paNa tene-- levAnA pariNAmane muni choDe che. ahA! ahIMyA muninI vAta che ke teo 'vastu che' ema jove to che, chatAM paNa tene levAnA pariNAmane choDe che. 'lAvane, A hIrA laI jAuM. pachI koIne ApI daIza athavA dharmAdAmAM vAparIza athavA gRhasthane ApuM to tenAthI maMdira banaze" - evA pariNAma munine hoya nahIM. paraMtu jyAM paravastune levAnA pariNAmane ja teo choDI de che tyAM pachI 'A karazuM ane te karazuM' e prazna ja kyAM rahe che? tathA jene vastrano tANo paNa na hoya tene AvA (-paravastunA) parigraha hoya athavA to teo parigrahane pakaDe ema hoI zake nahIM. teo AvA pariNAmane choDI de che ema phakta ahIM kahyuM che eTale ema nathI kahevuM ke paravastune grahavAnA pariNAma temane AvI jAya che ane pachI tene choDI de che. paraMtu evA pariNAma thavA ja detA nathI e vAta ahIM levI che. ahIM kahyuM ke samyagdarzana sahita svarUpanI cAritradazAne yogya vItarAgatA - chaThThI-sAtamA guNasthAnane yogya cAritra - sahita je (muni) che tene AvA trIjA vratanA pariNAma hoya che, chatAM che te puNyabaMdhanuM kAraNa. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 zloka juo ne, kevI vAta kare che! ke'Arvati ratnAnAM arthAt AvA zubhabhAva caitanyaratnane AkarSe che ema nahIM, paNa te bAhyaratnanA DhagalAne Ape che ema kahe che. - 78 uparanuM pravacana 'A ugra acaurya A lokamAM ratnonA saMcayane AkarSe che ane (paralokamAM) svarganI strIonA sukhanuM kAraNa che tema ja krame karIne muktirUpI strInA sukhanuM kAraNa che.' gra=UMcuM. zubhabhAvanA phaLamAM ratnanA DhagalAM tenI pAse Ave che ema kahe che. jeNe ratna levAnA pariNAma choDyA tene e zubhabhAvanA phaLamAM bAhyamAM ratnanA DhagalAM maLaze, paNa caitanyaratnanI prApti thaze ema nahIM bane. ahIM kahyuM ke acauryavratanA pariNAma manuSyapaNAmAM ratnonA DhagalAMne AkarSe che - kheMce che. eTale ke tenI pAse ratnonA DhagalAM Avaze. tathA te svarganI strIonA sukhanuM kAraNa che, paNa AtmAnA sukhanuM kAraNa che nahIM. kema ke vratanA pariNAma zubharAga-puNya che. ahA! samyagdarzana-AtmAnA anubhava sahita vItarAga pariNatinI bhUmikAmAM acauryavratano je bhAva hoya tenuM phaLa A lokamAM - manuSyabhavamAM - ratnonA saMcayane AkarSe te che ane paralokamAM--svargamAM--trIo maLavAmAM nimitta thAya te che. nizcayanA (-AtmAnA) bhAna sahita vratano zubharAga che ne? ane temAM eTalo azubharAga paNa TaLyo che ne? eTale have kahe che ke 'krame karIne muktirUpI strInA sukhanuM kAraNa che.' (samayasAranA) mokSa adhikAramAM paNa Ave che ne? ke 'krame krame maTADavAmAM...' (gA.306/7) 'krame-krame' no artha e che ke atyAre zubhabhAvathI azubhabhAva TaLyo che ane pachI te zubhabhAvane paNa krame-krame TALaze. juo, traNa vAta lIdhI che ke acauryavratano zubhabhAva (1) A bhavamAM ratnonA saMcayane AkarSe che, (2) paralokamAM svarganI strInA sukhanuM kAraNa che ane (3) krame karIne muktirUpI strInA sukhanuM kAraNa che. paraMtu A muninA vratanI vAta che ho. kema Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 58] [31 ke ajJAnIne to vrata hoya nahIM ane tethI tenI ahIMyA vAta che nahIM. ahIMyA to AtmAnA bhAna sahita ugra AnaMdanI pariNatinI bhUmikAmAM munine je AvA vrata hoya che tenI vAta che. jyAre ajJAnIne haju daSTi ja mithyA che tyAM vrata kevAM? jyAM trikALI vastuno svIkAra ja nathI ane svIkAra ja jyAM aMza ne rAgano che tyAM arthAt jyAM daSTi ane bhUmikA ja viparIta che tyAM vrata kevAM? evA vrata ane tapane to bALavrata ane bALatapa kahevAmAM Ave che. bALavrata ane bALatapa eTale mUrkhAI bharelAM vrata ane tapa. ahA! kahe che ke mithyAtvathI baLelAne vrata kevAM? ajJAnIne aMdaramAM mithyAtvathI ane jUThAM bhAvathI mahA kaSAya-agni saLagI rahI che. tethI tene AvA acauryavrata Adi kyAMthI hoya? AvA vratanA pariNAma to, AtmasvabhAvanA AzramamAM munine vItarAga pariNati pragaTa thaI che paNa pUrNa vItarAgatA thaI nathI eTale hoya che. ane te vrata krame krame muktinuM kAraNa che eTale ke te (vratano) rAga chUTIne pUrNa vItarAga thaze ane mokSa pAmaze... pravacana naM. NST / para tArIkha ra2-6-72 gAthA - 58] zloka - 78 I Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. gAthA - pa9 che. huM daRsNa itthirUvaM vAMchAbhAvaM Niyattade tAsu / mehuNasaNNavivajjiyapariNAmo ahava turiyavadaM // 59 // dRSTvA strIrUpaM vAMcchAbhAvaM nivartate tAsu / maithunasaMjJAvivarjitapariNAmo'thavA turIyavratam // 59 / / strIrUpa dekhI strI prati abhilASabhAvanivRtti je, vA mithunasaMjJArahita je pariNAma te vrata turya che. 59. anvayArtha:- (strIrUpaM da) strIonuM rUpa dekhIne (tA!) temanA pratye (vacchamAve nivartate) vAMchAbhAvanI nivRtti te (athavA) athavA (maithunasaMjJAvivarnitapariNAma:) maithunasaMjJArahita je pariNAma te (turIyavratam) cothuM vrata che. TIkA - A, cothA vratanA svarUpanuM kathana che. suMdara kAminIonAM manohara aMganA nirIkSaNa dvArA UpajatI kutUhalatAnAcittavAMchAnA-parityAgathI, athavA puruSavedodaya nAmano je nokaSAyano tIvra udaya tene lIdhe UpajatI maithunasaMjJAnA parityAgasvarUpa zubha pariNAmathI, brahmacaryavrata hoya che. (have 59 mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che:) (matinI) bhavati tanuvibhUtiH kAminInAM vibhUtiM smarasi manasi kAmiMstvaM tadA madvacaH kim / sahajaparamatattvaM svasvarUpaM vihAya vrajasi vipulamohaM hetunA kena citram // 79 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 59] [33 (zlokArtha:-) kAminIonI je zarIravibhUti te vibhUtine, he kAmI puruSa ! je tuM manamAM smare che, to mArA vacanathI tane zo lAbha thaze ? aho ! Azcarya thAya che ke sahaja paramatatvane - nija svarUpane - choDIne tuM zA kAraNe vipula mohane pAme che ! 79. ( gAthA - 59 uparanuM pravacana "A, cothA vratanA svarUpanuM kathana che." cothuM vrata kone kahevAya te kahe che. "suMdara kAminIonAM manohara aMganA nirIkSaNa dvArA UpajatI kutUhalatAnAcittavAMchAnA-parityAgathI, athavA puruSavedodaya nAmano je nokavAyano tIvra udaya tene lIdhe UpajatI maithunasaMjJAnA parityAgasvarUpa zubha pariNAmathI, brahmacaryavrata hoya che." nirIkSaNa eTale jovuM. AvuM suMdara rUpa! - evI kutUhalatAno-vAMchAno parityAga arthAt sarvathA tyAga te cothuM vrata che. athavA aMdara puruSavedano udaya AvatAM tene lIdhe UpajatI maithunasaMjJAno parityAga te cothuM vrata che. lyo, ahIM to vedano udaya thatAM pariNAmamAM maithunanA bhAva thavA na devA ane zubhabhAva thAya tene brahmacaryavrata kahyuM che. vedakarmano udaya hovA chatAM tenA taraphanA joDANano bhAva chUTIne zubhabhAva rahe tene cothuM vrata kahevAmAM Ave che. A vrata, je samyagdarzana sahita che te munine hoya che. juo, ahIM vedano tIvra udaya lIdho che ho ke vedano udaya tIvra hovA chatAM AtmAmAM viSayavAsanAnA parityAgasvarUpa zubha pariNAma thAya tene ahIMyA brahmacaryavrata-cothuM vrata -kahevAmAM Ave che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 che zloka - 79 uparanuM pravacana karyuM kAminIonI je zarIravibhUti te vibhUtine, he kAmI puruSa! jo tuM manamAM smare che, to mArA vacanathI tane zo lAbha thaze?" strInA zarIranI suMdaratA Adi je vibhUti che te tarapha tAruM valaNa jAya che - jaDa zarIranI suMdaratA, tenA aMganI manojJatA vagere upara tAruM mana jAya che - zarIranI vibhUtine je tuM yAda kare che - to mArA vacanathI tane zo lAbha thaze? eTale ke aMtarasvarUpamAM ramaNatApUrvaka cothA vratarUpa brahmacaryano zubhabhAva tane kema thaze? - ema kahe che. zarIranI suMdara vibhUti upara lakSa jatAM kutUhalatA thAya ke ahAhA! -AvI jene vAMchA thAya che tene athavA zarIranI vibhUtinuM manamAM smaraNa kare ke ahAhA! -AvuM smaraNa karanArane mArA vacanathI zo lAbha thaze? eTale ke tene je zubhabhAva thavo joIe te to teNe karyo nahIM, paNa azubhabhAva karyo. tethI muninI bhUmikAne yogya cothuM vrata thavuM joIe te kema thaze? ema kahe che. "aho! Azcarya thAya che ke sahaja paramatatvane-nija svarUpane - choDIne tuM zA kAraNe vipula mohane pAme che!' sahaja paramatattva eTale nijasvarUpa. juo, pAThamAM ja che ne? ke sahana paramatattva svasvarUpa kahe che ke, aho! svAbhAvika paramatattva evo je AnaMda-amRtano sAgara prabhu AtmA che - trikALI atIndriya AnaMdasvarUpa evuM je potAnuM pUrNa paramatattva che - te svasvarUpa che, potAnuM svarUpa che. chatAM are! AvA AnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAne ruci-daSTimAMthI choDI daIne tane parano prema thAya to, eno artha e thayo ke, AtmAnA AnaMdano prema tane nathI. ahA AtmAnA svabhAvamAM atIndriya AnaMdarUpa amRta che ke jenA eka aMzanA svAda AgaLa IMdranA IMdrAsana paNa marelAM mIMdaDA ane kUtarAnA saDelA maDadAM jevA lAge. AvA nija parama svarUpamaya AnaMdane bhUlIne, kahe che ke, tuM zA mATe vipula mohane pAme che? zA kAraNe tane parano prema thAya che? brahmAnaMdasvarUpa bhagavAna AtmA parama atIndriya AnaMdathI bharelo prabhu che. chatAM tene choDIne tuM zA kAraNe paramAM moha kare Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 59] [35 che? zuM tArI pAse AnaMda nathI ke jethI tuM 'paramAM AnaMda che' ema vAMchA karIne tyAM AnaMda zodhavA jA cho? - paramAM sukha meLavavA ja cho? ema kahe che. kahe che ke tuM zA kAraNe vipula mohane pAme che? kAraNa ke vratadhArInI to parama AnaMdamaya svarUpamAM sAvadhAnI joIe. chatAM tene sthAne tuM paramAM sAvadhAnI-mohane pAme che te zA kAraNe? zuM thayuM che tane? zuM tane bhramaNAnuM bhUtaDuM vaLagyuM che? paramatattvanijasvarUpa-svasvarUpa-evA atIndriya AnaMdamaya bhagavAna AtmAno Azraya athavA tenuM avalaMbana choDI daIne tuM paramAM vipula moha kare che to tane A zuM thayuM che? zA kAraNe tuM vipula mohane pAme che? tenuM kAraNa A che ke tane parano prema che, paNa svano prema nathI. atIMdriya AnaMdamaya evuM je potAnuM trikALI svarUpa che teno tane prema nathI eTale ke tenI ruci nathI, te posAtuM nathI. Ama kahIne, pote (-AtmA) ke je paramAnaMdasvarUpa evo paramAtmA che teno arthAtu pote atIndriya AnaMdathI chalochala bhareluM tattva che teno je svIkAra hoya to paramAM moha thavAno prasaMga ja raheto nathI ema kahe che. ane jo paramAM moha thAya che to tene potAnA paramAnaMdasvabhAvanI daSTi ke ruci ja nathI. teNe paramAnaMdamaya evA potAnA nijasvabhAvane zraddhAmAM lIdho ja nathI. matalaba ke paramAM--strInuM suMdara zarIra ane tenA manojJa aMgo dekhIne temAM - je tane kutUhalatA ke vAMchA thAya che to te paramAnaMdasvabhAvI AtmAno bhAva (-Adara) choDI dIdho che, tane paramAnaMdamaya AtmasvabhAvano prema, daSTi ke ruci nathI. te tAro anAdara karIne paranomohano Adara karyo che. ahA! sahaja paramatattva kahetAM vastu svAbhAvika che arthAt tuM (AtmA) sahajasvarUpe rahelo cho, atIndriya jJAna ane AnaMdasvabhAvavALuM sahaja tattva cho. chatAM, AvuM je tAruM svasvarUpa che teno Adara - prema choDI daIne tane A suMdara strInA aMga-upAMgamAM kutUhalatA kema thAya che? AtmAnI kutUhalatA karIne temAM TharavuM joIe tene badale tane A paranI kutUhalatA kema thAya che? paramAnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAnI bhAvanA thavI joIe tene badale te vaLI A paranI bhAvanA kyAM (kema) karI? zuM thayuM che tane? tane mithyAtvanuM bhUtaDuM vaLagyuM lAge che. mArA vacanathI tane zo lAbha thaze?' eTale zuM? munino bhAva (-Azaya) to vItarAga bhAva batAvavAno che ane te bhUmikAmAM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 azubhabhAva TaLIne zubhabhAva rahe te cothuM vrata che. arthAt vItarAgatAnI bhUmikAmAM cothuM vrata hoya ema batAvavAno bhAva che. paraMtu te vItarAgatA to tane che nahIM, (mATe mArA vacanathI tane zo lAbha thaze ema kahe che). ahA! pote bhagavAna AtmA atIndriya AnaMdasvarUpa che. nija paramatatva atIndriya sukhasvarUpa che. tethI 'ahAhA! A te zuM che? (AtmA kevo che?)' ema tenI kutUhalatA karIne temAM lIna thavuM joIe, TharavuM joIe, rahevuM joIe. paraMtu tene badale tenI kutUhalatA choDI daIne A paranI suMdaratAnI kutUhalatAmAM tuM kyAM gayo? - ema kahe che. ane je paranI suMdaratA--strInI, tenA zarIranI ane tenA zarIranA aMgopAMganI suMdaratA-dekhIne tane vAMchA ke kutUhalatA thAya che to teno artha e thayo ke, te tArA bhagavAna AtmAne choDI dIdho che. je tane paranI-strInA avayavonI - suMdaratAnI kutUhalatA ke vAMkA che to tuM tyAM cAlyo gayo cho ane tAro bhagavAna AtmA ke je atIndriya AnaMdathI bharelo che tene prabhu! teM choDI dIdho che. bhAre vAta! jeno manohara madhura atIMdriya AnaMdarasa che evo bhagavAna AtmA saccidAnaMdasvarUpa che. satrazAzvata ane cidAnaMda atIndriya jJAna ne AnaMda. chatAM are prabhu! tene teM choDI dIdho? are! tenI to kutUhalatA thavI joIe ke A zuM che? A zuM che? A zuM che? (AtmA kevo che?) ane je tenuM bhAna thayuM hoya to temAM TharavAno bhAva hoya. paraMtu tenA badale, tArA prabhunA trikALI AnaMdasvabhAvano svIkAra nahIM karatAM teno anAdara karIne, A (paranI) kutUhalatAmAM tArI vRtti rokAI gaI che tethI te anartha karyo che. are! nAnI vAtamAM (kutUhalatAmAM) paNa tArA prayojanane bhUlI gayo cho ema kahe che. ahA! potAnA AnaMdasvabhAvano je tane daSTimAM Adara hoya eTale ke tAruM tattva ja je tArI daSTimAM hoya, tAro svabhAva ja je Azraya ne avalaMbanamAM hoya to tane paranI kutUhalatA thavAno prasaMga ja raheto nathI. paNa je paranI suMdaratAnA mohamAMkutUhalatAmAM tuM rokANo to tArI suMdaratA (daSTimAMthI) chUTI gaI, tAro suMdara AnaMdasvabhAva (zraddhAmAMthI) chUTI gayo. matalaba ke AnaMdamUrti evo AtmA ke je svayaM prabhu che tene tema ja tenI suMdaratAne te choDI dIdhA che ane A (paranI) suMdaratAne tuM vaLagyo cho. tethI tane cothuM vrata kema hoya? - ema kahe che. juo ne vairAgyanI mastI caDAve evI vAta che ne? Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 59] [37 kahe che ke je AnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAnA premamAM paDyo che, teno jeNe svIkAra karyo che tene 'paramAM AnaMda che' evo bhAva kema Ave? 'paramAM sukha che' evo bhAva ke je jhera che te kema Ave? eTale ke amRtanA svAdIyAne jheranA svAdanI kutUhalatA kema thAya? na ja thAya) ema kahe che. bhAre vAta! paNa je tuM paranI kutUhalatA ke vAMchAnA svAdamAM gayo to tArA AnaMdanI suMdaratAne prabhu! tuM bhUlI gayo, tArA bhagavAnane tuM bhUlI gayo. Ama (A prakAre cothA vratanI vyAkhyA) kahIne padmaprabhamaladhArIdava jIvane jAgRta karIne UMco-ubho kare che ke jAga re jAga nAthI AnaMda to tArAmAM paDyo che prabhu! tuM jAgIne joIza to tane tArAmAM AnaMda bhAsaze, paNa bahAramAM kyAMya bhAsaze nahIM. are! iMdranA iMdrAsana paNa tane marelA kUtarA ne mIMdaDAnA saDelA maDadAM jevA lAgaze. juo, ahIM to cothA vratanI vAta karI che, chatAM temAM AtmadaSTine (samyagdarzanane) bhUlIne ajJAnI azubhabhAva kare che ema tyAMsudhI vAtane laI gayA che, kema ke ajJAnIne paranI vAMchA thatAM parano prema thaI gayo che ne tethI teNe vastune (-AtmAne) daSTimAMthI choDI dIdhI che ema kahe che. ahIM kahyuM ke jene AtmAno atIndriya AnaMdasvabhAva rucyo che, beTho che arthAt AnaMdasvabhAvanI sanmukha je thayo che te jIvane svarUpamAM sthiratA-bhAvanAvALuM cAritra hoya che. ane te bhUmikAmAM viSayanA tyAgarUpa mahAvratano vikalpa hoya che ke jene zubhabhAvarUpI vrata kahe che. paraMtu AvA (cAritravaMta) jIvane vrata hoya ho. te sivAyanA ajJAnI bAhyathI brahmacarya pALe ne strIne choDe to tenI ahIMyA vAta nathI (tene vrata hotA nathI). haju tene svarUpano Adara ja Avyo nathI, tethI vratanA pariNAma mATe cAritranI bhUmikA joIe te che ja nahIM. te kAraNe tene vratanA pariNAma hoI zake nahIM. bhAre vAta bhAI! juo ne nAnI vAta (vratanI vAta) che to paNa temAM badhI vastu (vAta) bharI dIdhI che. haju vadhAre vAta to pachI AmAM (gAthA 60 mAM) leze. - e rIte cothA vratanI vAta karI. kva klA pravacana naM. NST / pa3 tArIkha 23-6-7ra gAthA - 59 ) zloka - 79 I Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. gAthA - 60 che; savvesiM gaMthANaM cAgo NiravekkhabhAvaNApuvvaM / paMcamavadamidi bhaNidaM cArittabharaM vahaMtassa // 60 // sarveSAM granthAnAM tyAgo nirapekSabhAvanApUrvam / paMcamavratamiti bhaNitaM cAritrabharaM vahataH // 6 // nirapekSa bhAvana sahita sarva parigrahono tyAga je, te jANavuM vrata pAMcamuM cAritrabhara vahanArane. 60. anvayArtha:- (nirapekSamAvanApUrvamu) 'nirapekSa bhAvanApUrvaka (arthAt je bhAvanAmAM paranI apekSA nathI evI zuddha nirAlaMbana bhAvanA sahita) (sarveSAM prasthAna tyaT:) sarva parigrahono tyAga (sarvaparigrahatyAgasaMbaMdhI zubhabhAva) te, (vAritramAM vAta:) cAritrabhara vahanArane (vevamavratam ti maLata5) pAMcamuM vrata kahyuM che. TIkA:- ahIM (A gAthAmAM) pAMcamA vratanuM svarUpa kahevAmAM AvyuM che. sakaLa parigrahanA parityAgasvarUpa nija kAraNaparamAtmAnA svarUpamAM avasthita (sthira rahelA) paramasaMyamIone - parama jinayogIzvarone - sadAya nizcayavyavahArAtmaka suMdara cAritrabhara vahanArAone, bAhya-atyaMtara covIza prakAranA parigrahano parityAga ja paraMparAe paMcamagatinA hetubhUta evuM pAMcamuM vrata che. munine munitvocita nirapekSa zuddha pariNatinI sAthe vartato je (haTha vagarano) sarvaparigrahatyAgasaMbaMdhI zubhopayoga te vyavahAra aparigrahavrata kahevAya che. zuddha pariNati na hoya tyAM zubhopayoga haTha sahita hoya che; te zubhopayoga to vyavahAra-vrata paNa kahevAto nathI. (A pAMcamA vratanI mAphaka anya vratonuM paNa samajI levuM.) cAritrabhara = cAritrano bhAra, cAritrasamUha, cAritranI atizayatA. 2. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 60] [39 evI rIte (zrImadbhagavakuMdakuMdAcAryadevapraNIta) zrI samayasAramAM (208 mI gAthA dvArA) kahyuM che ke : "majjhaM pariggaho jadi tadI ahamajIvadaM tu gacchejja / NAdeva ahaM jamhA tamhA Na pariggaho majjha // " (gAthArtha:-) jo paradravya-parigraha mAro hoya to huM ajIvapaNAne pAmuM. huM to jJAtA ja chuM tethI (padravyarUpa) parigraha mAro nathI." vaLI (60 mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che): (hari) tyajatu bhavabhIrutvAdbhavyaH parigrahavigrahaM nirupamasukhAvAsaprAptyai karotu nijAtmani / sthitimavicalAM zarmAkArAM jagajjanadurlabhAM na ca bhavati mahaccitraM citraM satAmasatAmidam // 8 // (zlokArtha:-) bhavya jIva bhavabhIpaNAne lIdhe parigrahavistArane choDo ane niSpama sukhanA *AvAsanI prApti arthe nija AtmAmAM avicaLa, sukhAkAra (sukhamayI) tathA jagatajanone durlabha evI sthiti (sthiratA) karo. ane A (nijAtmAmAM acaLa sukhAtmaka sthiti karavAnuM kArya) sanduruSane kAMI mahA AzcaryanI vAta nathI, asapuruSone AzcaryanI vAta che. 80. zubhopayogarUpa vyavahAravrata zuddhopayogano hetu che ane zuddhopayoga mokSano hetu che ema gaNIne ahIM upacArathI vyavahAravratane mokSanI paraMparAhatu kahela che. kharekhara to zubhopayogI munine muniyogya zuddhapariNati ja (zuddhAtmadravyane avalaMbatI hovAthI) vizeSa zuddhirUpa zuddhopayogano hetu thAya che ane te zuddhopayoga mokSano hetu thAya che. A rIte A zuddhapariNatimAM rahelA mokSanA paraMparAhetupaNAno Aropa tenI sAthe rahelA zubhopayogamAM karIne vyavahAravratane mokSanI paraMparAhatu kahevAmAM Ave che. jyAM zuddhapariNati ja na hoya tyAM vartatA zubhopayogamAM mokSanA paraMparAhetupaNAno Aropa paNa karI zakAto nathI, kema ke jyAM mokSano yathArtha paraMparAhetu pragaTyo ja nathI - vidyamAna ja nathI tyAM zubhopayogamAM Aropa kono karavo ? AvAsa = nivAsasthAna; ghara, raheThANa; Ayatana. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 che. huM gAthA - 60 uparanuM pravacana chehuM anvayArtha laIe. kema ke nIce phUTanoTa che ne? juo, gAthAmAM che ke "vArittama vahaMtasya' arthAt cAritranA bhArane vahanAranI A vAta che. anvayArtha:- "nirapekSa bhAvanApUrvaka (arthAt je bhAvanAmAM paranI apekSA nathI evI zuddha nirAlaMbana bhAvanA sahita) sarva parigrahono tyAga (sarvaparigrahatyA saMbaMdhI zubhabhAva) te, cAritrabhara vahanArane pAMcamuM vrata kahyuM che.' lyo, pahelI A vAta lIdhI ke parama zuddha AnaMdamaya bhagavAna AtmAnuM AlaMbana jene che, jene tenI bhAvanA che evA jIvane pAMcamuM vrata hoya che. nIce (phUTanoTa) che ke: 'munine municocita nirapekSa zuddha pariNatinI sAthe vartato je (haTha vagarano) sarvaparigrahatyAgasaMbaMdhI zubhopayoga te vyavahAra aparigrahavrata kahevAya che." nitvocita = munitya + ucita eTale ke munipaNAne lAyaka ane nirapekSa zuddha pariNati eTale ke jene paranI, nimittanI ke vyavahAranI apekSA nathI evI bhagavAna AtmAnI vItarAgI dazA. sarva parigraha rahita evuM bhagavAna AtmAnuM trikALI svarUpa che tenA Azraye pragaTelI zuddha pariNati te nirapekSa zuddha pariNati che. juo, eTale ema kahe che ke vyavahArano-rAganI maMdatAno-bhAva che to zuddha pariNati pragaTe che ema nathI arthAt tene rAganI apekSA che nahIM. bhAre vAta! ahA! zubhopayogane eTale ke zubharAgane-zubhavikalpane vyavahAra vrata kahevAya che. paNa kyA zubhopayogane? ke zuddha pariNati sAthe vartatA zubhopayogane. paraMtu jyAM zuddha pariNati ja nathI, pUrNAnaMdamaya samyapha AtmasvarUpa che teno svIkAra thaIne jyAM zuddha dazA ja jAgI nathI tyAM vrata hotA nathI. (A sAMbhaLIne) keTalAka vaLI ema kahe che ke je ajJAnIne vrata hotA nathI to pachI tene cothA vratanI (-brahmacaryanI) bAdhA zuM karavA Apo cho? bahAramAM loko ema paNa pUche che ke tame vratane heya kaho cho ne vaLI badhAne vrata Apo cho? bhAI! e brahmacaryanI bAdhA (-pratijJA) vrata nathI. te vrata kayAM che? e to azubhabhAvanA pariNAmathI bacavAno eka zubhabhAva che. eTalI tenI hada che. kharekhara ajJAnIne vrata hoya nahIM. kema ke vrata to jene samyapha anubhava thayo hoya tene hoya che. sarva parigrahanA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 60] (41 tyAgasvarUpa evuM nirapekSa tattva bhagavAna AtmA che teno Azraya letAM zuddha pariNati pragaTe te nizcayavrata che ane tenI sAthe vratano vikalpa hoya te vyavahAravRta che. zuddha pariNati na hoya tyAM zubhopayoga haTha sahita hoya che, te zubhopayoga to vyavahAravrata paNa kahevAto nathI. (A pAMcamA vratanI mAphaka anya vratonuM paNa samajI levuM.) jeNe zuddha sahaja svarUpa paramAnaMdamaya prabhu bhagavAna AtmAne dRSTimAM lIdho nathI, jene nirmaLa dazA-pariNati thaI nathI evA jIvane haThavALo zubhabhAva hoya che, paNa sahaja zubhabhAva hoto nathI. kema ke tene zuddha pariNati nathI. ajJAnI haThathI brahmacaryAdi zubhabhAva pALe che, paNa brahmAnaMdasvarUpa AtmAno svAda tene Avyo nathI. tethI te vyavahAra (-bAhyathI) brahmacarya pALe che to paNa tene vrata kahevAtuM nathI. bApu! A vAta sAMbhaLavA maLavI te paNa mahApuNyano yoga hoya tyAre sAMbhaLavA maLe evI cIja che. tene e jAtano kSayopazama hoya, e jAtano vikalpa hoya ane e jAtanuM puNya hoya tyAre A vAta sAMbhaLavA maLe. ahIM kahe che ke jema mAla vinA bAradAna konuM? (koInuM nahIM.) athavA khAlI ghaDo hoya te ghIno ghaDo kahevo ke telano ghaDo kahevo ke pANIno ghaDo kahevo? paraMtu aMdara koI mAla to nathI, tethI ekalA ghaDAne kono kahevo? (koIno nahIM). tema nizcaya zuddha pariNati vinA vyavahAra kone kahevo? parama prabhu-paramezvara evA potAnA AtmAno svIkAra thaIne jyAM haju zuddha pariNati thaI nathI, jyAM pariNatie pUrNasvabhAvane svIkAryo nathI tyAM zuddha pariNati vinAnA zubharAgane vyavahAra kahevAto nathI. bhAre vAta bhAI! are! ajJAnI to vastra, pAtra Adi choDe ne nagna thaI jAya eTale jANe badhuM thaI gayuM ema mAne che. arthAt meM (bAhya) parigraha choDyo che tethI badhuM chUTI gayuM che ane tethI have AraMbha-parigraha choDavAnuM zuM kAma che? ema te mAne che. are bhAI! kone AraMbhaparigraha kahevo tenI khabara che? ajJAnIne AtmavastunI pakkaDa nathI, tethI zubharAgano vikalpa uTha tenI pakkaDa hoya ja ane te ja AraMbha-parigraha che. ahA! trikALI AnaMdabhAvarUpa jJAyakabhAvanI pakkaDa (-daSTi) ajJAnIne nathI eTale tenI pakkaDa kyAMka to raheze. to, ajJAnIne zubhabhAvanI pakkaDa che ane te ja mahA AraMbha ne mahA parigraha che. bIjI rIte kahIe to ajJAnIe rAgane pakaDyo che, paNa rAgane potAthI bhinna rAkhyo nathI. paraMtu te rAgane bhinna rAkhe kevI rIte? kema ke teNe AtmAne pakaDyo hoya to rAgane bhinna rAkhe ne? Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 zuM kahyuM te samajANuM? ke rAgathI bhinna nirapekSa tattva che tene pakaDyuM-anubhavyuM nathI te kAraNe rAganI pakkaDa hoya ja. tethI ajJAnI rAgamAM pakaDAya gayelo (-ekatva) ja che. te AtmAmAM pakaDAyo nathI eTale rAgamAM pakaDAyo che ja. jyAre jJAnI to rAganI pakkaDathI chUTI gayo che. ane tene zubharAga Ave tene vyavahAra kahevAmAM Ave che. bhAre vAta bhAI! lyo, AvI vAto che. ahA! AvI vAto sAdhAraNa mANasane evI lAge che ke jANe A to koI UMcA darajajAnI vAto haze! paNa bhAI! A to haju samyagdarzananI--dharmanA pahelAM darajajAnI -vAta che. ahIM kahe che ke pAMcamA vratanI mAphaka bIjA badhA - pahelAM, bIjA, trIjA ne cothA - vrata mATe paNa samajI levuM ke je zuddha pariNati hoya to ahiMsAvRtAdinA vikalpane vyavahAra vrata kahevAya. zuddha svarUpa bhagavAna AtmAne avalaMbIne jyAM zuddhatAno pravAha vaheto hoya te jJAnadhArAnI bhUmikAmAM rAgadhArA hoya tene vyavahAra vrata kahevAya. paraMtu jyAM haju jJAnadhArA ja pragaTI nathI tyAM vrata hotAM nathI. 'jJAnathI mokSa thAya, paNa rAgathI nahIM - ema sAMbhaLIne ajJAnI kahe che ke "nahIM, ema nathI. e khoTI vAta che. jJAna sAthe samakti ane cAritra paNa joIe. bhagavAne ekalA jJAnathI mukti kahI nathI." are sAMbhaLa ne? jJAna eTale jJAnanuM jJAna, zraddhA eTale jJAnanI zraddhA ane cAritra eTale jJAnamAM ramaNatA. - te badhuM (zraddhA, ramaNatA Adi) jJAna ja kahevAya, A vAta 'khANIyA tatvacarcAmAM' baha lIdhI che. ahA! 'jJAnathI mokSa thAya" teno artha e che ke Atmavastu jJAnasvabhAvI che, tethI tenuM jJAna, tenI zraddhA ane temAM sthiratA - te badhuM paNa jJAnamaya ja che, paNa rAgamaya nathI. A, 'jJAnathI mokSa thAya' kahIne siddha karavuM che. juo, 'samayasAranA puNya-pApa adhikAramAM Ave che ne? ke jJAnathI mokSa thAya che. (jJAne hi mokSadetu: - gA.151). paNa 'jJAnathI mokSa thAya che teno artha zuM che? ke Atmasanmukha thayelA jJAna, zraddhA ane sthiratA e traNeya jJAna che ane A jJAnathI mokSa thAya che. paNa jJAna eTale (bAhyanuM) ekaluM jANapaNuM ema teno artha nathI. tema ja 'jJAnathI mukti thAya che ema kahetAM vyavahAra vratAdinA rAgathI mukti thatI nathI, rAga muktinuM kAraNa nathI e siddha thAya che. ahA! jJAnasvarUpIjJAnasvabhAvI Atmavastu che temAM jJAnanI sAthe zraddhA ane AnaMdAdi guNa paNa paDyA ja che. tethI temAM ekAgra thatAM je zraddhA ane AnaMda Adi pragaTe che te badhA paNa jJAnamaya ja che, paraMtu rAgamaya nathI. ane A jJAnathI mukti thAya che ema kahevuM che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 60] [43 zrotA:- jJAnInA sarva bhAvo jJAnamaya ja che ema ne? pUjya gurudevazrI:- (hA,) jJAnamaya ja che. tene to rAganuMya jJAna che. kema ke rAga mAro che evI mAnyatA jJAnIne kyAM che? dravyanuM jJAna, guNanuM jJAna, paryAyanuM jJAna, rAganuM jJAna ane nimittanuM paNa jJAna. A rIte jJAnIne jJAna...jJAna...jJAna ja che. ahIM kahyuM ke jyAM zuddha pariNati nathI tyAM zubhopayogane vyavahAra vrata paNa kahevAto nathI. lyo, haju ajJAnIne cothA guNasthAnanA ThekANAM na maLe ane pAMcamA ne chaThThA guNasthAnanA vrata laIne mAne che ke amane zrAvakapaNuM ane munipaNuM pragaTa thayuM che. TIkA:- ahIM (A gAthAmAM) pAMcamA vratanuM svarUpa kahevAmAM AvyuM che. juo, pAThamAM che ne? ke 'sarvesiM thALa vA' ! eTale temAMthI trikALI dravyanI vAta kADhI ke trikALI tattva prabhu bhagavAna AtmA "sakaLa parigrahanA parityAga svarUpa che. tathA 'giraveqmAvApuvaeN" - ema paNa zabda che ne? to teno artha ahIM TIkAmAM A karyo ke 'nija kAraNaparamAtmAnA svarUpamAM avasthita thavuM eTale ke potAnA pUrNAnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAnA svarUpamAM avasthita thavuM te bhAvanA che ane AvI avasthitipUrvaka vrata hoya ema kahevuM che. ahA! 'giraveqmAvALuM - nirapekSa bhAvanApUrvaka' ema pAThamAM zabda paDyo che eTale temAMthI AtmAnI nirapekSa bhAvanA (-svarUpamAM avasthita) evo artha to TIkAmAM kahyo, paraMtu te pahelAM temAMthI ema paNa kahyuM ke trikALI tattva che te nirapekSa che. nirapekSa bhAvanA' kahetAM e vItarAga paryAya thaI. te uparAMta) trikALI tattva paNa nirapekSa che ema kahe che. te nirapekSa trikALI tattvanA svarUpanI bhAvanAne eTale ke temAM avasthitine nirapekSa bhAvanA kahevAmAM Ave che. A zuM kahevAya che ke, prathama to, haju yAda rahevuM muzkela che. AvI jhINI vAta che. ajJAnIne A vAta evI lAge che ke zarIranuM karavAnI, vANI bolavAnI, ke vikalpa vAMcana karavAnI vAta nahIM - kAMI karavAnI vAta nahIM ane sIdhI AtmAnI bhAvanAnI vAta? ahA! ahIMyA pahelAM bhagavAnane (-AtmAne) saMbhAre che. jema koI kAma karatAM pahelAM kahe che ne? ke 'namo arihaMtA'. tema ahIMyA 'mo parama nirapekSa paramAtmA' ema kahe che. A rIte jyAM hoya tyAM pahelAM bhagavAnane (-AtmAne) yAda kare che. are! ajJAnI to rAganA arthAt puNya-pApanA premamAM racyopacyo hoya che. te rAgamAM ja pUrNa asti Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 mAnIne beTho che, eTale tene A cIja zuM (-kevI) che te vAta kAne paDatAM, jANe ke A 'baphamuM hoya ema lAge che. eTale ke zuM AvI ati haze? ema tene thAya che. paNa ahIMyA to kahe che ke tArA vikArI pariNAmanI pAchaLa mahA nirapekSa arthAtu sarva parigrahanA parityAga svarUpa mahA prabhu AtmA birAje che. juo, ahIMyA 'sarvesiM thALa vALo rivervamAvApuvaM' kahIne paryAyanI vAta to levI che, paraMtu temAMthI trikALI dravyanI vAta paNa (munirAje) kADhI che. eTale ke 'sarva parigrahanA tyAgasvarUpa nirapekSa bhAvanA-sthiratA' ema je zabdo che temAMthI (munirAje) A kahyuM ke AtmA trikALI nirapekSa bhAva che. A rIte paryAyanI vAtamAMthI dravyanI vAta kADhI che. ahA! AnaMdarUpa amRtathI bharelo-uchaLato AtmA che. e vAta 47 zaktimAM nathI AvatI? ke anaMta zaktio-anaMta guNo uchaLe che. eTale ke paryAyamAM anaMta guNo pragaTa thAya che. tethI jJAna uchaLe che tenI sAthe AnaMda paNa uchaLe che. Ama tyAM Ave che ne? ahIM kahe che ke eka samayamAM anaMta...anaMta...pavitra guNono eka piMDa evo e bhagavAna AtmA pote sarva parigrahanA tyAgasvarUpa che. Avo nija kAraNaparamAtmA che... juo, 'nija kAraNaparamAtmA' kahIne potAno kAraNaparamAtmA kahyo che - ke je trikALI svarUpa che, zaktinuM AkhuM sattva che, pUrNa-anaMta guNono ekarUpa piMDa che ane je abheda, eka, nitya-zAzvata tattva che. AvA potAnA svarUpamAM je avasthita che eTale ke nija kAraNaparamAtmAnA svarUpanI jene bhAvanA che - temAM jenI ekAgratA che - te paramasaMyamI che. anAdithI rAgamAM ane puNyamAM avasthita hato te have potAnA paramAtmasvarUpamAM avasthita che. ane AvI bhAvanA (-avasthiti) sahita je hoya tene pAMcamuM vrata hoya ema siddha karavuM che. lyo, pAThamAM zabda che ne? ke 'mAva'. to, bhAvanA eTale avasthita (ema TIkAmAM artha ryo che.) avasthita = ava + sthita= nizcaye sthita. ahA! trikALI jJAyaka AtmA AnaMdasvarUpa che. ane e cIja to sarva parigrahanA parityAga svarUpa ja che, tethI tene kAMI choDavuM paNa nathI tema ja kAMI grahavuM paNa nathI. Avo nija kAraNaparamAtmA... juo, nija kAraNaparamAtmA eTale potAno svabhAva ho. paNa bIjA koI bhagavAna ke Izvara nahIM. pote ja nija kAraNaparamAtmA che ane AvA pUrNasvarUpa potAnA bhagavAna AtmAmAM avasthita thavuM tenuM nAma mokSano mArga-svabhAvabhAvanI bhAvanA-che. eTale ke trikALI bhAvanI--trikALa jJAyaka svabhAvI bhagavAna AtmAnI-ekAgratA te trikALI bhAvanI bhAvanA che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 60] [45 bhAvanA = ekAgratA. are! AvuM svarUpa jene kAne paNa na paDe ane AvA svarUpane je vicAraNAmAM paNa le nahIM te aMdaramAM prayoga karIne nija paramAtmAmAM pahoMce kaI rIte ? AvA svarUpanI aMdara jaya zI rIte? - ema kahe che. kahe che ke nija kAraNaparamAtmAnA svarUpamAM avasthita eTale ke AtmAnuM ja svarUpa che - AtmAno je bhAva che - temAM sthira rahelA evA "paramasaMyamIone'... dekho! 'paramasaMyamI lIdhA che. kema ke vara mUkIne (vinAnI) ekalI jAna konI? koInI nahIM. tema caitanya bhagavAna AtmA jyAM jAgyo nathI tyAM vratanA badhA vikalpo maDadA samAna che. tene vrata kahevAtA nathI. ahA! bhASA juone kevI karI che? ke "paramasaMyamIo".... jemAM vikalpanI tema ja cAra bhAvarUpa paryAyanI paNa gaMdha nathI evA parama bhagavAnamAM (-AtmAmAM) je avasthita che te paramasaMyamI che. ahIM to jo ke AtmAne sarva parigrahanA parityAgasvarUpa kahyo che, to paNa temAM audayika, aupathamika, kSAyopathamika ane kSAyika-e cAra prakAranI paryAya nathI. to, e paryAyo rahita jenuM svarUpa che evI potAnI cIjamAM je avasthita--nizcayathI sthira che te cAritraparyAyavaMta paramasaMyamI che. te potAnA svarUpamAM avasthita thayo tyAre tenI sAthe svarUpanI zraddhA paNa AvI, tenuM jJAna paNa AvyuM ane cAritra paNa AvyuM - traNeya sAthe AvyA. kAraNa ke svarUpamAM avasthita kyAre thayo? ke jyAre tenI zraddhA thaIne jJAna thayuM tyAre temAM avasthita thayo-Tharyo. ahA! "paramasaMyamIone-parama jinayogIzvarone'... juo, bIjuM vizeSaNa ApyuM. TIkAmAM paNa che ne? ke paramaminA paranano vizvALAM. parama+jinamyoga+Izvara eTale ke jeNe potAnA paramAtmamaya nija svarUpamAM joDANa karyuM che, potAnA vItarAgabhAvamAM yoga cheDyo che te yogI che ane tenA paNa je Izvara che te paramajinayogIzvara che. je ke samyagdaSTie paNa potAnA paramAtmAmAM yoga cheDyo che, paraMtu muni to paramajinayogIzvara che ema kahe che. AvA munine arthAt "sadAya nizcayavyavahArAtmaka suMdara cAritrabharA vahanArAone'...lyo, nizcaya ane vyavahAra-e banne sAthe lIdhA che. nizcaya eTale vastumAM avasthita dazArUpa samyagdarzana-jJAna-cAritra ane vyavahAra eTale vikalpa. AvA nizcayavyavahArasvarUpa suMdara cAritra che tenA atizayapaNAne-samUhapaNAne vahanArAone "bAhya-atyaMtara covIza prakAranA parigrahano parityAga ja...'. juo, have 'sanvesi pAMthA vAto' no artha Avyo ke dasa prakArano bAhya ane cauda prakArano atyaMtara ema badhA covIza prakAranA parigrahano parityAga munine hoya che. ahA! Atmavastu to parigraha rahita che ja, have pariNAmamAM paNa parigrahano tyAga thayo ema kahe che. Avo sarva parigrahanA tyAgasvarUpa pariNAma che te "paraMparAe Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 paMcamagatinA hetubhUta evuM pAMcamuM vrata che'. lyo, vratane paMcagatinuM paraMparAe kAraNa kahyuM che. juo, "cAritrabharanI nIce (phUTanoTamAM) vyAkhyA karI che ke cAritrabhara eTale cAritrano bhAra, cAritrasamUha; cAritranI atizayatA. bhAra eTale bojo evo artha ahIMyA nathI, paNa bhAra eTale samUha ane cAritranI atizayatA eTale ramaNatAnI vizeSatA. svarUpamAM ramaNatAnI vizeSatA te cAritrabhara che. jema gADAmAM 'bhara' bhare che ne? tema cAritrano bhara eTale zAMtino bhAra, zAMtino samUha. potAnA svarUpamAM eTalo Thare ke zAMtino samUha pragaTa thAya. ane tenA vahanArane sAthe zubhavikalpa hoya tene kharekhara vrata kahevAya che. lyo, paraMparAe paMcamagatinA hetubhUta evuM pAMcamuM vrata Ane kahevAmAM Ave che. prazna:- vrata baMdhanA kAraNabhUta che ema ahIMyA nathI kahyuM, paraMtu mokSanuM kAraNa che ema kahyuM che? samAdhAna:- paNa A (-vratane mokSanuM kAraNa kahyuM che te) to vyavahArathI kahyuM che ne? ane tenI nIce (phUTanoTamAM) khulAzo paNa karyo che ne? vratane mokSanuM paraMparAe kAraNa kahyuM che teno artha e che ke vratamAM eTalo azubhabhAva TaLe che ane pachI zubhabhAvane paNa TALaze tyAre mokSa thaze. dhama jIva daSTi (samyagdarzana) sahita che ne? tethI tene zubhabhAvamAM eTalo (-aMze) azubhabhAva TaLyo che. pachI krame-kame zubhabhAvane paNa TALaze. juo, e vAtano (nIce phUTanoTamAM) khulAzo che ke : zubhapayogarUpa vyavahAravrata zuddhopayogano hetu che ane zuddhopayoga mokSano hetu che ema gaNIne ahIM upacArathI vyavahAravratane mokSanI paraMparAhatu kahela che." hetu = nimitta. upacArathI = vyavahArathI. zrotA:- mahA mehanatathI zodhatAM-zodhatAM vrata mokSanuM 'paraMparA' kAraNa che evo zabda Avyo che (ane Apa kaho cho ke vrata mokSanuM kAraNa nathI)! pUjya gurudevazrI:- paNa rAga kAMI mokSanuM kAraNa thAya? (na thAya.) e to vartamAna zubharAgamAM azubharAgano abhAva che ane pachI zubharAgano paNa abhAva karaze. te kAraNe zubharAgane mokSanuM paraMparA kAraNa kahyuM che. rAga to vibhAva-adharma che. tethI zuM adharma dharmanuM kAraNa thAya? nA.) lokone AkarI lAge evI vAta che bhAI! ahA! zubharAganI Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 60] 7i mIThAza e jaDanI-ajJAnanI mIThAza che. zubharAgano prema khasavo - tenI mIThAza khasavI - e bhAre AkarI vAta che! ahIMyA ema kahe che ke pUrNa bhagavAna AtmA zubhAzubhabhAva-ajJAnabhAva rahita jJAnasvabhAvathI bhareluM tattva che. pote Atmavastu ja AvI che. to, teno Azraya laIne je pariNati pragaTe te muktinuM kAraNa che. kharekhara to zubhopayogI munine muniyogya zuddhapariNati ja (zuddhAtmadravyane avalaMbatI hovAthI) vizeSa zuddhirUpa zuddhopayogano hetu thAya che ane te zuddhopayoga mokSano hetu thAya che.' zuM kahyuM e? ke zuddhapariNati zuddhopayogano hetu thAya che. arthAt chaThe guNasthAne je zuddhapariNati che te sAtamA guNasthAnanA zuddhopayogano hetu thAya che. vastu to e che. (-kharekhara to Ama che.) jo ke A paNa haju apekSita vAta che. kharekhara to zuddhopayoga pragaTe che tenuM mULa kAraNa dravyano vizeSa-ugra Azraya che. eTale ke chaThe guNasthAne dravyano jeTalo Azraya che tenA karatAM sAtamA guNasthAnamAM vizeSa Azraya che ane te kAraNe sAtamA guNasthAne zuddhopayoga pragaTe che. paraMtu vyavahArathI varNana karavuM hoya to chaThe guNasthAne traNa kaSAyanA abhAvarUpa zuddhapariNati che te sAtamAM guNasthAnanA zuddhopayoganuM kAraNa che ema kahevAya che. bhAre vAta bhAI! ahIM kahe che ke kharekhara zuddhapariNati zuddhopayogano hetu che. paraMtu te zuddhapariNatino Aropa zubhabhAvamAM daIne zubhabhAvane zuddhopayogano hetu kahela che. (bIjI rIte kahIe to) chaThe guNasthAne kaSAya rahita zuddhapariNati che te sAtamA guNasthAnano hetu che. paraMtu te zuddhapariNatine hetu nahIM batAvIne ane te zuddhapariNatino Aropa zubharAgamAM ApIne zubharAga zuddhopayogano hetu che ema Aropa daIne kahyuM che. kharekhara to te zuddhapariNatine zuddhopayogano hetu kahevo te paNa upacAra che. kema ke te paryAyano vyaya thaIne zuddhopayoga pragaTe che. bhAre vAta bhAI! ahA ! chaThThA guNasthAnanI zuddhapariNatino vyaya thaIne sAtamA guNasthAnano zuddhopayoga vizeSa zuddhi-pragaTe che. tethI 'zuddhapariNati zuddhopayoganuM kAraNa che' ema kahevuM te paNa upacAra che. kharekhara to zuddhopayoganuM kAraNa trikALI dravya che. paraMtu have jyAre zuddhopayoganuM kAraNa koNa-zuddhapariNati ke zubha pariNati? - ema te be pariNati vaccenI vAta karavI hoya tyAre A rIte kahevAya ke zuddhapariNati ja zuddhopayoganuM kAraNa che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ahA! pote bhagavAna AtmA pUrNa zuddha che. tenI zuddhapariNati ke je nirmaLa vItarAgI nirvikalpa dazA che te - pachInA zuddhopayoganuM kAraNa che. kema ke pUrvaparyAya te upAdAna kAraNa ane pachInI paryAya te kArya ema Ave che ne? zuddhapariNatino vyaya thaIne zuddhopayoga utpanna thAya che. mATe zuddhapariNatirUpa paryAya te upAdAnakAraNa che ane tenA pachI je zuddhopayoga Ave che te upAdeya - tenuM kArya che. "svAmIkArtikeyAnuprekSAmAM ema Ave che ne? ke pUrvapariNAmayu rAmAvena vartata dravya / 3ttarapariNAmayu tat va parva chArya bhavet niyamAn II (gA.rarara, ra30) juo, ekalA pariNAma paNa kAraNa nahIM ane ekaluM dravya paNa kAraNa nahIM, paraMtu 'pUrvapariNAmayu raLamAvena vartata dravya" ema kahyuM che. arthAt dravya ane paryAya-banne bhegA laIne kAraNa kahyuM che. ahIM kahyuM ke chaThThA guNasthAnanI zuddhapariNati sAtamA guNasthAnanA zuddhopayogano hetu thAya che ane te zuddhopayoga mokSano hetu thAya che. A rIte A zuddhapariNatimAM rahelA mokSanA paraMparAhetupaNAno Aropa tenI sAthe rahelA zubhopayogamAM karIne vyavahAravratane mokSanI paraMparAhatu kahevAmAM Ave che." lyo, zuddhapariNatimAM mokSanI paraMparAhetu rahelo che ema kahe che. kAraNa ke mokSanuM sIdhu kAraNa zuddhopayoga che ane te zuddhopayoganuM kAraNa zuddhapariNati che. mATe zuddhapariNati mokSanuM paraMparA kAraNa thaI. zuM kahyuM? ke chaThThI guNasthAnanI zuddhapariNati zuddhopayoganuM kAraNa che ane zudropayoga mokSanuM kAraNa che. tethI zuddhapariNati mokSanuM paraMparA kAraNa thaI. ane te zuddhapariNatino ke je mokSanuM paraMparA kAraNa che teno--Aropa zubhopayogamAM Apyo che. arthAt zubhopayogamAM mokSanA paraMparA kAraNano (mAtra) Aropa Apyo che. kharekhara mokSanuM yathArtha paraMparA kAraNa to zuddhapariNati che. 'jyAM zuddhapariNati ja na hoya tyAM vartatA zubhopayogamAM mokSanA paraMparAhatupaNAno Aropa paNa karI zakAto nathI, kema ke jyAM mokSano yathArtha paraMparAhetu pragaTyo ja nathI - vidyamAna ja nathI tyAM zubhopayogamAM Aropa kono karavo?' ajJAnIne zuddhapariNati nathI. tethI jene mokSanuM yathArthapaNe paraMparA kAraNa kahevAya te kAraNa paNa nathI. tethI Aropa kono karavo? - ema kahe che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 60] [49 AdhAranI gAthA uparanuM pravacana munine (aMtaraMgamAM) traNa kaSAyano abhAva hoya che ane bAhyamAM vastra-pAtrAdino parigraha ke teno rAga hoto nathI. Avo aparigrahavratano zubhopayoga-rAga temanI aMtara zuddhapariNati sAthe hoya che. sarva parigraha rahita evo bhagavAna AtmA zuddha caitanyadravya che - vItarAgasvabhAvI vastu che. have teno Azraya laIne je vItarAgI zuddhapariNati pragaTa thaI te munipaNAnI nizcayadazA che ane te bhUmikAmAM bAhya parigrahanA tyAgano vikalpazubharAga uThe tene vyavahAravrata kahevAmAM Ave che. chatAM te vrata paNa mAruM svarUpa nathI ema muni jANe che. e ja juo, have kahe che. jarI jhINI vAta che! ahIM parigrahanI vyAkhyA che ne? eTale A gAthAno AdhAra Ape che. parigraha = pari + graha = samasta prakAre jemAM svapaNuM rahyuM che te. tethI bhagavAna AtmAno parigraha anaMta AnaMdAdi che. jJAna, AnaMda Adi svarUpa te AtmAno parigraha che. ane Avo zuddha caitanya AnaMdaghana vItarAgamUrti prabhu AtmA e dharmInuM sva che, dharmAMno parigraha che. vratanI vAta AgaLa pAThamAM (60 mI gAthAmAM) AvI gaI che. have ahIM (samayasAranI gAthAno) AdhAra Ape che ke 'jo paradravya-parigraha mAro hoya to huM ajIvapaNAne pAmuM.' juo, nyAya kevo Ape che ? ke, zubhAzubhavikalparUpa rAgAdi paNa jo mArA hoya to, rAga mArA svabhAvathI bhinna cIja che mATe acetana hovAthI, huM ajIvapaNAne pAmuM. paNa dharmInI dRSTimAM samakitathI mAMDIne (pUrNatA sudhI) ekalo zuddha AnaMdadhAma caitanya AtmA ja hoya che. e ja tenI dRSTino viSaya che, e ja tenI cIja che. tethI AvI tenI dRSTi hovAthI rAgano parigraha tene hoto nathI. munine parigraha rahitapaNuM hoya che ane atyAre ahIMyA muninI pradhAnatAthI vyAkhyA che ke muni ema vicAre che ke rAgAdino kaNa ke bAhya rajakaNa paNa mAro hoya-thAya to, te ajIva che tethI, huM ajIva thaI jAuM vikalpathI mAMDIne paradravya-parigraha jo mAro hoya to huM ajIvapaNAne pAmuM. ahIMyA atyAre nirmaLa paryAya paradravya che e vAta levI nathI. paraMtu mahAvratano zubharAga-vikalpa acetana che, AtmAnuM svarUpa nathI ema kahevuM che. mahAvrata te rAga che ne? vikalpa che ne? mATe te acetana che. te acetana che eTale Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ke temAM cetanapaNuM-jJAna ne AnaMdano aMza paNa-nathI, temAM caitanyanA kiraNano aMza paNa nathI. kahe che ke je paradravya--acetanarUpa rAga-mAro hoya to huM ajIvapaNAne pAmuM. paNa huM prabhu bhagavAna AtmA to jJAnAnaMdanI mUrti chuM, ekalA jJAna ne AnaMdano pIMDalo chuM. tethI mArAmAM mahAvratarUpa vikalpano ke je kharekhara to acetana che teno-abhAva che. ahA ! mahAvratano vikalpa paNa acetana che. kema ke te rAga che ane rAga te acetana che. rAga pote potAne jANato nathI ane rAga bIjA dvArA jaNAya che, mATe rAga acetana che. AvA rAgane jo huM mAro mAnuM to ajIva thaI jAuM ema kahe che. ahA ! acetana evo vikalpa mAro nathI evuM bhAna to samyagdarzana thayuM tyArathI ja che. paraMtu ahIM to ema kahevuM che ke cAritravaMta kahe che ke vikalpa mAro nathI). kAraNa ke A cAritranI vyAkhyA che ne ? tema ja samayasAranA nirjarA adhikAranI A gAthA che ne ? to, kahe che ke huM to jJAtA ja chuM, vikalpamAtra mAro parigraha nathI. dayA, dAna, vratano rAga paNa mArI vastu nathI. jo rAga mArI vastu hoya to huM acetana thaI jAuM. have jyAM rAga paNa potAno nathI tyAM zarIrAdi paradravya to kyAMya dUra rahI gayA. A zarIra mATI-dhULa che ane ajIvapaNe thaIne rahela pudgala che. tethI te mArA che' ema jo tuM mAnatA ho to tuM jaDa cho ema kahe che. tema ja rAganA bhAvane paNa potAnA mAnyA to tuM ajIva cho, teM tArA jIvapaNAne mAnyuM nathI. ahIM kahe che ke muni ema jANe che ke huM to jJAtA ja chuM. tethI (paradravyarU5) parigraha mAro nathI." jANanAra-dekhanAra evI mArI cIja che. mArAmAM rAgAdi koI cIja che nahIM. lyo, A rIte AtmAne aMtaramAM anubhavavo, temAM sthiratA karavI tenuM nAma muktino mArga che, te sivAya bIjo koI mArga che nahIM. zloka - 80 uparanuM pravacana A niyamasArano vyavahAracAritra adhikAra che temAM 60 mI gAthAno A 80 mo kalaza che. paMca mahAvratamAMnA pAMcamA vratanI vAta cAlI ne? to, teno A kalaza che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 60] [pa1 bhavya jIva bhavabhIpaNAne lIdhe parigrahavistArane choDo ane nirupama sukhanA AvAsanI prApti arthe nija AtmAmAM avicaLa, sukhAkAra (sukhamayI) tathA jagatajanone durlabha evI sthiti (sthiratA) karo'. vAstavika munipaNAnI dazA ane tenuM pAMcamuM vrata kevuM hoya arthAt munine nizcaya anubhava sahita pAMcamuM vrata kevuM hoya tenI A vAta che. jene nizcayamAM (zuddha pariNatimAM) potAnA svabhAvano - ke je atIndriya AnaMdamaya che teno - anubhava thayo che, te uparAMta jene svarUpanI vizeSa ramaNatA thaI che eTale ke vizeSa zAMti ane vItarAgatA pragaTa thayA che tene tenI bhUmikAne yogya pAMca mahAvratano zubharAga hoya che. temAM parigrahanA tyAgano je zubharAga che tene ahIMyA pAMcamuM mahAvrata kahe che. ahIM kahe che ke je bhavya jIva che - AtmAnI zAMti, AnaMda AdinI pUrNa dazA evI muktino je abhilASI che - tene cAra gatinA bhavano bhaya hoya che. munine cAra gatimAMthI koIpaNa gatimAM-bhavamAM javAno bhaya hoya che. cAra gatinA paribhramaNano temane Dara hoya che. svarganI gati hoya to paNa te kaSAyanI agni che. tenAthI - kaSAyanA aMgArAthI - svarganA devo paNa baLI rahyA che. mATe koIpaNa gatimAM zAMti nathI. tethI dharmane--samyagdaSTine ane munine--bhavabhIrupaNuM hoya che. ahIMyA jo ke muninI vAta che eTale munine bhavabhIpaNuM che ema kahe che. koIpaNa bhava ane bhavanA kAraNarUpa bhAvano munine Dara hoya che ke A nahIM, A nahIM. are! huM to atIMdriya AnaMdano sAdhaka AtmA chuM. ane evA mane bhava ane bhavanA bhAvano Dara che ema teo jANe che. AvA jIvo, kahe che ke, parigrahavistArane choDo. juo, bhavya jIva bhavathI Daryo che ema kahe che. vAstavika jainadarzananuM vItarAge kaheluM munipaNuM kevuM hoya tenI ahIMyA sAcI samajaNa Ape che. tema ja te munipaNuM aMgIkAra karavuM ke je muktinuM tAtkAlika kAraNa che ema upadeza karIne vairAgya karAve che. to, kahe che ke je sAcA muni che temane to eka vastrano tANo paNa na hoya. tethI to kahyuM ne? ke parigrahavistArane choDo. parigrahano jeTalo vistAra che tene choDo arthAt parigrahano badhoya vigraha (vistAra) choDo. kema ke eka kapaDAno TUkaDo rAkhe topaNa mamatva-mUrchA-parigraha che ane jyAM evo bhAva che tyAM munipaNuM hotuM nathI. ahIM vyavahArathI upadeza che ne? eTale kahe che ke parigrahavistArane choDo ane upamA vinAnA AtmAnA AnaMdanA nivAsasthAnanI prApti arthe sthiratA karo. atIMdriya AnaMdanuM nivAsasthAna-ghara AtmA che. atIndriya AnaMda kyAMya bIje nathI, paNa potAno Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 saccidAnaMda prabhu AtmA ja zAzvata jJAna ane AnaMdano bhaMDAra che, atIndriya AnaMdano dariyo che. temAM avicaLa - caLe nahIM e rIte sthira thA ema kahe che. juo, A munipaNuM ahA! prabhu AtmA puNya-pApanA rAgathI bhinna che ane potAnA atIndriya AnaMdathI abhinna che. lyo, AvuM Atmatattva che. AvA sukhAkAra-sukhamaya bhagavAna AtmAmAM sthiti karo ane A matalaba ke AtmAnA atIndriya AnaMdamAM rahevuM te sAdhAraNa prANIne mahAdurlabha che. jyAre munine to, kahe che ke, sulabha che. lyo, jene AvI sthiratA thaI hoya tene ja muni kahIe. ahA! munie potAno atIndriya AnaMda samyagdarzana thatAM anubhavyo hato eTale ke pahelAM samyagdarzana thatAM jANyuM hatuM ke huM AtmA chuM ane mArAmAM atIndriya AnaMda che. have temAM avicaLa sthiti karIne teo kahe che ke jagatanA sAdhAraNa prANIne te sthiti durlabha che. bodhidurlabha bhAvanA Ave che ne ? arthAtu pahelAM to samyagdarzanajJAna ja durlabha che. kema ke (AtmA) e cIja che tenI ajJAnIne khabara ja nathI ane bahArathI mAnI beThA che ke ame jJAnI chIe.) have jene jagatanA bhavamAMthI nIkaLavuM che tenI to AvI-AtmAnA anubhavamaya-aMtaradazA hoya che. tene AtmAmAM avicaLa sthiti-sthiratA hoya che ke je jagatajanane durlabha che. Ama kahIne munidazAne yogya atIndriya AnaMdamAM munirAja sthira hoya che ema kahe che. lyo, A munipaNuM! are! ajJAnIne to haju munipaNuM zuM cIja che, munipaNAnI dazA zI (kevI) che tenI kAMI khabara na hoya ane nagna thaIne nIkaLI paDe che. chatAM mAne che ke ame sAdhu chIe. ahA! vasturUpa AtmA che te atIndriya AnaMdanuM ghara-nivAsasthAna-dhAma che. to, teno te anubhava kya hoya ke A AtmA AnaMdasvarUpa che to have temAM Thara arthAt temAM vAsa kara, nivAsa kare ane tenuM nAma sAdhupaNuM che. tathA AvI cAritradazA vinA mukti nathI ema kahe che. jJAnI jANe che ke rAga che e to duHkharUpa che. are! vratano vikalpa paNa duHkharUpa che. jyAre mAro AvAsa to nimpama sukhamaya che. nirupama atIndriya AnaMdamaya mAro svabhAva che te mAruM ghara che ane temAM mAro vAsa che. mAruM hasavuM-mAruM nivAsasthAnamAruM ghara-mAruM raheThANa-mAruM Ayatana-nimpama sukhamaya che arthAt nirupama sukhamaya AtmA mAruM Ayatana che ane tenI prApti arthe eTale ke mArA nijAnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAnI prApti arthe huM temAM karuM . ahA! zarIrAdi to para che ane rAgAdi vikAraduHkha che. jyAre pUrNa atIMdriya AnaMdamaya bhagavAna AtmA mAruM ghara che. tethI tenI mArI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 60] [53 paryAyamAM prApti arthe mArI dazA tenA sanmukha vaLI che ane rAga-rajakaNathI vimukha thaI che. lyo, AnuM nAma parigraha rahitapaNuM che. ahA! huM to eka nirupama-jenI upamA na maLe evAatIndriya AnaMdano AvAsa chuM. saccidAnaMda = sat+ ciAnaMda = zAzvata jJAna ane AnaMdano huM AvAsa chuM. A mAruM nivAsa-rahevAnuM sthAna che, paNa nimitta ke vyavahArarUpa rAga mAruM rahevAnuM sthAna nathI. are ! caitanya zuM che tenI jagatane khabara nathI.) e to pUrNAnaMdano nAtha che. kevaLajJAnIne je AnaMda pragaTyo che te paNa tenAthI to anaMtamA bhAgano che. kema ke kevaLajJAnIne je AnaMda pragaTyo che te to paryAyano eka samayano AnaMda che. jyAre dravyamAM to tenAthI anaMta-anaMta guNo aparimita svabhAvarUpa atIMdriya AnaMda paDyo che. arthAt atIndriya AnaMdano kaMda e dravyasvabhAva che ane te mAro che ema dravyasvabhAvane dharmI potAnI daSTinA viSayarUpa kabUle che. jhINI vAta che bhAI! are! teNe anaMtakALamAM apUrvapaNuM koI di' kyuM nathI tethI tene ema lAge che ke zuM che A? paNa bhAI! A apUrva cIja che ke jene pUrve koI di' teNe dRSTimAM lIdhI nathI. teNe bahAranI badhI vAta karI che ke Ama karavuM ne Ama choDavuM, paNa e to badhI mithyAbhramanI pravRtti che. ahIM jJAnI kahe che ke mAruM nijaghara to nirupama sukhamaya che, paNa rAga ke tenA nimitto evI parigrahavastu mAro AvAsa-sthAna-ghara-Ayatana-raheThANa-nathI. te mAruM rahevAne yogya raheThANa nathI. e vAta to "samayasAranA nirjarA adhikAramAM paNa Ave che ne ? ke mArA AtmAne rahevAnuM raheThANa AnaMdamaya che. (kalaza-138, gAthA-203) lyo, rahenArane raheThANanuM sthAna to AtmA che ema kahe che. AtmAmAM jJAna, darzana vagere evI saMkhyAe anaMta zakti che, te eka-eka zaktinuM paNa anaMta-anaMta rUpa-svarUpa che ane AvI anaMta zaktinuM ekarUpa te dravya che. AvuM je dravya--pUrNa prabhu AtmA-che te mAruM nivAsasthAna che eTale ke mAre rahevAnuM ghara to A che ema dharma jANe che. bhajanamAM nathI AvatuM ke, hama to kabahuM na nija ghara Aye....(2) para ghara phirata bahuta dina bIte nAma aneka gharAye.. hama to....' (paM. daulatarAmajI). Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 huM rAgI chuM, puNyavALo chuM, pApavALo chuM, huM manuSya chuM - evA nAmo to anaMtavAra dharAvyA - puNya karyA che, meM pApa karyA che, che, paNa te nijaghara nahIM. nijaghara to A che: nirupama AnaMdanuM dhAma bhagavAna AtmA. paNa are! kema bese? kema ke tenI dRSTi ja anAdinI aMza ane rAga upara che. anaMta guNanI paryAyano aMza--ke je pragaTa vyakta che tathA je rAga che tenA upara anAdithI tenI ruci ane ramata che. are! (dravyalIMgI) sAdhu thaIne navamI traiveyaka gayo to paNa tenI ja ruci hatI. 'chaDhALA'mAM kahyuM che ne? ke, 54] 'munivrata dhAra anaMta vAra, grIvaka upAyau; pai nija AtamajJAna vinA, sukha leza na pAau..... (cothI DhALa pada.5) eno artha e thayo ke svasukhanA jJAna-bhAna vinA e badhA pAMca mahAvratAdi 28 mULaguNa paNa duHkharUpa pariNAma che. lyo, pAMca mahAvratAdi 28 mULaguNanA pariNAma paNa duHkharUpa che ema kahe che. kema ke te zubharAga che ne? ahA! 'AtamajJAna vinA' eTale je AnaMdanuM dhAma che evA AtmAnuM - svajJeyanuM - jJAna karyA vinA AnaMda na thAya. jyAre parajJeyanuM jJAna karavAmAM to du:kha ane parAdhIna--parAvalaMbI jJAna che. mAraga Avo che! vastunI sthiti AvI che bApu! A kAMI bIjI rIte kare to vastu maLe ema nathI. kema ke vastu ja AvI che. ahA! eka samayamAM vastu AtmA ja nirupama pUrNAnaMdamaya prabhu che ke jene upamA nathI. are! tenA AnaMdanA eka aMzanA svAdane paNa upamA nathI. tene konI sAthe meLavavo? kema ke IMdranA rAganA sukha paNa jhera jevA che. zrotA:- te (IMdranA) sukha ja kyAM che? pUjya gurudevazrI:- paNa loko mAne che ne? ke ame IMdra jevA bhoga laIe chIe. dhULeya te parano bhoga leto nathI. paravastuno to koIne paNa bhoga che ja nahIM, tene to rAgano bhoga che ane te rAga jhera che. kema ke amRtasvarUpa bhagavAna AtmAthI UlaTo bhAva che. chatAM evA rAganA dAvAnaLa jevA du:khamAM paDelo ajJAnI jIva ema mAne che ke ame svargAdimAM sukhI chIe. paNa e to teno mithyAbhrama che. sukha-AnaMdanuM dhAma to caitanya prabhu AtmA che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 60] [papa juo, bhASA kevI karI che ke 'nirupama sukhanA AvAsanI prApti arthe).... arthAt pUrNAnaMdanA nAtha bhagavAna AtmAnI paryAyamAM prApti mATe sthiratA karo. bhagavAna! tArA potAnA pUrNa svarUpanI prApti mATe nija AtmAmAM avicaLa sthiratA karo. lyo, 'nija AtmA' kahetA traNa lokanA nAtha kevaLI bhagavAna paNa nahIM, kema ke e to para che. 'nija AtmA' kahetA potAno bhagavAna AtmA. ahA! AtmA ja ene kahIe ke je pUrNa hoya ane jemAM rAga paNa hoya nahIM tema ja eka samayanI paryAya paNa hoya nahIM. AvA nija AtmAmAM avicaLa sthiti kara. matalaba ke jevI cIja avicaLa che tevI paryAyamAM avicaLa sthiti kara ema kahe che. A vAta bApA! AkarI-modhI che. kAraNa ke teNe te vAtane koI di' jANI nathI ane bahAranA kaDAkUTAmAM paDIne vAstavika tattvane bhUlI gayo che. have kahe che ke jagatajanone durlabha arthAt sAdhAraNa prANIone svarUpanI prApti arthe AtmAmAM sthiratA joIe te durlabha che. ahIMyA sthiratAnI vAta karI che, kema ke ahIMyA cAritra levuM che ne? cAritranI vyAkhyA che ne? ahA! trikALI, nirupama AnaMdanuM dhAma evo nija svabhAva che temAM pUrNa bhagavAna AtmA che ane tenI prApti arthe svarUpamAM avicaLa sthiratA-ramaNatA kara. sthira thavuM = caravuM = ramavuM. nijAnaMdasvarUpa dhruva prabhu AtmA che temAM ramavuM te cAritra che. jo ke ramavuM te paryAya che, chatAM dravyamAM ramaNatA karavAnI che ke je cAritra paryAya che. tevI rIte anubhava paNa paryAya che, kAMI dravya nathI. ahA! AvI vastunI sthiti che tema tenA jJAnamAM ane zraddhAmAM prathama AvavI joIe, to pachI tene sthiratA thAya ema kahe che. juo, ahIM zuM kahe che? ke pUrNa AnaMdanuM dhAma - nivAsasthAna evA bhagavAna AtmAmAM avicaLa ane sukhAkAra-sukhamayI-AnaMdamayI-sthiratA kara ane tenuM nAma cAritra che. pUrNa AnaMdanuM dhAma-nivAsasthAna evA AtmAmAM atIMdriya AnaMda sahita jagatajanone durlabha evI sthiratA paryAya dvArA karo eTale ke atIndriya AnaMdanA dhAmamAM sukhAkAra-AnaMda sahita sthiratA karo ema kahe che. Ama kahIne cAritra sukhanuM denAra che ema kahe che. rAga che te du:kha denAra che, jyAre bhagavAna AtmAmAM sthiratArUpa cAritradazA AnaMdadAtA-sukhAkAra che. matalaba ke cAritradazAmAM sukhano ja AkAra che-sukhasvarUpa ja che. loko kahe che ke cAritra duHkharUpa che, kaSTadAyaka che ema 'chALA'mAM kahyuM che. ("Atamahimahetu virAga jJAna, te lakheM Apako kaSTadAna'. pada6, bIjI DhALa) saMvara-nirjarAne je kaSTadAyaka mAne che tene mithyAtvabhAva che, tene cAritranA svarUpanI khabara nathI. kema ke cAritra to AnaMdadAyaka che. juo, ahIM paNa kahyuM ne? ke sukhAkAra. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 kahe che ke jagatajanone arthAt jagatanA rAganA rAgIone-premIone tema ja parapadArthanA premIone A sukhamayI sthiratA durlabha che. paNa saMtone to AnaMdadhAma prabhu AtmAnI sukhAkAra sthiratA sulabha che. juo, AgaLa kaheze ke 'satpuruSone kAMI mahA AzcaryanI vAta nathI.' are! vastunI sthiti AvI che evI ajJAnIne haju khabara paNa nathI. cAritranI vyAkhyA cAritra kone kahevuM tenI paNa tene khabara nathI. 56] = juo, zuM vAta lIdhI? ke nirupama sukhano AvAsa evA bhagavAna AtmAnI paryAyamAM pUrNa prApti arthe temAM sthiratA kara. kema ke dravya to pUrNa che ja. have tenI paryAyamAM pUrNa prApti arthe nija AtmAmAM--potAnA bhagavAna AtmAmAM--caLe nahIM evI, sukhAkAra ane jagatane durlabha evI sthiratA karo. ane tenuM nAma arthAt aMdara svarUpamAM ramaNatA thavI, svarUpamAM caravuM, AnaMdamAM ramavuM, AnaMdanuM bhojana karavuM tenuM nAma cAritra che. A cAritra jagatane-ajJAnIone durlabha che. rAganA rAgIone-premIone svarUpanI daSTi thavI ane temAM sthiratA thavI e mahA durlabha che ema kahe che. 'ane A (nijAtmAmAM acaLa sukhAtmaka sthiti karavAnuM kArya) satpuruSone kAMI mahA AzcaryanI vAta nathI'... vItarAgI saMtane-munine aMtara svabhAvamAM rahevuM-sthira thavuM te kAMI AzcaryanI vAta nathI. kAraNa ke e to temanA svabhAvanI (pariNatinI) sthiti ja evI che. muni to chaThe-sAtame guNasthAne divasamAM hajAro vAra Ave che, jhUlatA hoya che. e rIte eka divasamAM hajAro vAra apramata dazA Ave che. ghaDIkamAM sAtamuM guNasthAna AvatAM AnaMdamAM lIna thaI jAya che ane ghaDIkamAM vaLI vikalpa uThatAM chaThThuM guNasthAna AvI jAya che. vaLI sAtamuM guNasthAna Ave ane vaLI pAchuM chaThThuM guNasthAna Ave. juo, A munidazA! jainadarzananA vAstavika darzananA--saMto AvA hoya che. aho! jeNe AtmAne, jema hatheLInI rekhAne dekhe tema, aMdarathI joyo che te muni che. teoe samyagdarzana ane samyajJAna thatAM prathamathI ja 'AtmA Avo che' ema dekhyuM ane jANyuM hatuM. mATe, tevA dharmAtmAne AgaLa vadhIne svarUpamAM TharavuM te koI AzcaryanI vAta nathI. e to temanuM svarUpa ja che. temano dhanya avatAra che ne! ahA! saccidAnaMdasvarUpa bhagavAna AtmA che. sa+cid+AnaMda = zAzvata jJAna ane AnaMdano sAgara che. tenAmAM zarIra, vANI ane mana to nathI, paraMtu dayA, dAna, vratano rAgavikalpa paNa tenA svarUpamAM nathI. evI e cIja che. to, te cIjamAM - vastu AtmAmAM vasavuM, atIdriya AnaMdamAM TharavuM te satpuruSo mATe kAMI AzcaryakArI vAta nathI. kema ke = Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 60] [pa7 e to dharmAtmAnI sthiti ja che, tevI ja temanI dazA che, evuM ja temanuM svarUpa che. nijAnaMdamAM - AnaMdanA dhAmamAM - ramatA, sukhAtmaka sthiratA karatA evA saMtone A (svarUpamAM sthiratA) karavuM te kAMI AzcaryanI vAta nathI. kAraNa ke e to temanI sthiti ja che. lyo, AnuM nAma cAritra ane munipaNuM. "asapuruSone AzcaryanI vAta che." jene AtmA atIndriya AnaMdasvarUpa che - AnaMdano gAMThaDo che evI khabara nathI ane jeNe paramAM-dhULamAM, puNya-pApamAM sukhabuddhi mAnI che evA ajJAnIne AtmAmAM karavuM te AzcaryakArI vAta che, AzcaryanI vAta che. arthAt teo te (AtmAmAM sthiratA) karI zakatA nathI. 'A sat zuM (kevuM) che? ane te samAM sthiratA kevI hoya? (kevI rIte thAya?) - ema asapuruSone AzcaryanI vAta che. temane Azcarya lAge che ke A zuM che? aMdara sukharUpa sthiratA thAya tene cAritra kahe che to zuM AvI sthiratA thaI zake? zuM kahe che A? gapa mAratA lAge che. ahIM kahe che ke bhagavAna! tane khabara nathI prabhu! potAnI cIja-pUrNAnaMdano nAtha AtmA-jyAM potAne pratItamAM Avyo tyAM temAM sukharUpa dazAthI sthiratA karavI e to saMtonuM sahaja-svAbhAvika AcaraNa che. mATe e kAMI AzcaryanI vAta nathI. paNa asapuruSone te AzcaryanI vAta che. ajJAnI kahe che ke cAritramAM keTaluM sahana karavuM paDe! bahu pariSaha sahana karavA paDe. jema ke garama pANI pIvuM, ughADA page cAlavuM, rAtre AhAra na karavo, joIne cAlavuM vagere. - AvI rIte bhagavAnano mArga to talavAranI dhAra jevo arthAt du:kharUpa che, mINanA dAMte loDhAnA caNA cAvavA jevuM che. bApu! tane khabara nathI hoM. tane sapuruSonA cAritranI ramatanI khabara nathI. kema ke te to cAritrane duHkharUpa mAnyuM che, jyAre cAritra to sukharUpa dazA che. jyAM aMdaramAM svarUpanI samyaka daSTi thaI, AnaMdamUrti-AnaMdanuM dhAma mArI cIja che ema jyAM anubhava thayo tyAM temAM AnaMdamaya ramaNatA thAya eTale ke AnaMda sahita - sukhAkAra sthiratA thAya te cAritra che. ane te to saMtonI dazA ja che. lyo, Ane gamo to savvasAhUNa kahe che. gaNadharadeva AvA sAdhune namaskAra kare che. gaNadhara pAMca pada race che ne? to, tyAre temAM ema race che ke - Namo loe savva arahaMtANaM, Namo loe savva siddhANaM, Namo loe savva AyariyANaM, Namo loe savva uvajjhAyANaM, Namo loe savva sAhUNaM / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 - ema badhAya padamAM 'top sa'zabda Ave che. ahA! tIrthaMkaranA vajIra evA gaNadhara jemane namaskAra kare tathA jemane e namaskAra pahoMce temanI sthiti kevI hoya? A sthiti, padmaprabhamaladhArideva muni kahe che ke, satpuruSo mATe kAMI AzcaryanI vAta nathI. juo, Ama kahIne munirAja potAnI paNa vAta kare che. kalaza 76 mAM paNa AvyuM hatuM ne? ke 'suMdara sukhasAgaranuM je pUra che te jinadharma jayavaMta varte che.' ema nhotuM AvyuM? eTale zuM kahe che? ke prabhu AtmA to suMdara sukhasAgaranuM pUra che ja, paraMtu have paryAyamAM paNa AnaMdanuM pUra AvyuM. ane Avo jainadharma jayavaMta varte che. Ama kahIne potAnI (cAritra) dazA paNa jayavaMta varte che ema kahe che. juo, 76 mA kalazamAM che ne? ke 'trasaghAtanA pariNAmarUpa aMdhakAranA nAzano je hetu che'. trasaghAtanA pariNAmane 'aMdhakAra' kahyA che, kema ke banne zubha ane azubha pariNAma ajJAnarUpa che, temAM jJAnano aMza nathI. 'ajJAna' kahIne viparIta jJAna (mithyAtva) ema ahIMyA kahevuM nathI, paNa temAM caitanyasvarUpa bhagavAna AtmAnA jJAnano aMza nathI ema kahevuM che. to, azubhabhAva ajJAnarUpa aMdhakAra che ane tenA nAzano hetu jainadharma che. tathA 'suMdara sukhasAgaranuM je pUra che'. koNa ? A (jainadharmanI) paryAya. e paryAyamAM AnaMdanuM pUra vahe che ema kahe che. ahA! potAnuM svarUpa sukhasAgara to che ja, paraMtu jeNe tenuM avalaMbana lIdhuM te jIvane paNa sukhasAgaranuM pUra vahe che ema kahe che. kema ke evA (cAritravaMta) jIvanI ahIMyA vAta che ne? arthAt paryAyamAM jene atIdriya AnaMdanuM pUra vahe che tenI ahIMyA vAta che. to, Avo jainadharma jayavaMta varte che. juo, pAThamAM che ne ? ke sa yaMti ninadharma / munirAja Ama kahIne potAne vItarAgadazA vartI rahI che ema pokAre che. eTale ke Avo jainadharma amArI paryAyamAM varte che ema kahe che. ahA! jainadharma kyAMka to vartato hovo joIe ne? to, jainadharma-jainazAsana paryAya che, paNa dravya ke guNa nathI. dravya ane guNa to trikALa che ane te trikALIno Azraya letAM je zuddhatA vahe--AnaMda vahe --te jainadharma che. samyagdarzana thatAM paNa AnaMda vahe che ho, samyagdaSTine paNa paryAyamAM AnaMda Ave che ho. ahIM 'sukhasAgaranuM pUra' kema kahyuM che? kema ke pote (TIkAkAra) muni che mATe. samyagdaSTine haju eTalo AnaMda-AnaMdanuM pUra nathI, paNa aMze AnaMda che. jyAre ahIM to munipaNAnI vAta levI che ne? (eTale AnaMdanuM pUra kyuM che.) cothA guNasthAna karatAM pAMcamA guNasthAne vadhAre AnaMda ane tenA karatAM chaThThA guNasthAne vadhAre AnaMda hoya che. to kahe che ke AnaMdanuM pUra vahe che. ahA! AvI vastunI sthiti che ane tene A rIte jANyA, oLakhyA ne mAnyA vinA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 60] [59 temAM sthiratA thAya nahIM. lyo, A padArtha (-AtmA)nI sthiti, tenuM vAstavika svarUpa tathA tenI cAritraparyAyanI dazA kevI hoya tenuM varNana che. ahA! gAthAmAM pAMcamA mahAvratanI--nigraMthadazAnI vAta hatI ne? eTale kahe che ke munine nagnadazAno vikalpa hoya che. sAcA jainanA munio to aMtaramAM traNa kaSAyanA abhAvavALA hoya che ane bAhyamAM temanI taddana nagnadazA hoya che. juo, temane jainanA munio kahevAmAM Ave che. eTale ke ekalA nagna paNa nahIM ane traNa kaSAyano abhAva thayo hoya ne zarIramAM vastrAdi rahe ema paNa nahIM. AvI muninI dazA che bhAI! vItarAga paramezvaranI A AjJA che ema teNe pahelAM oLakhANa karIne mAnavuM joIe. gAthA - 60 zloka - 80 } pravacana naM. NST / 53 NSS / 55 56 NST / 54 tArIkha 23-6-02 30-6-01 2-7-71 24-6-72 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61 che, pAsugamaggeNa divA avalogaMto jugappamANaM hi / gacchai purado samaNo iriyAsamidI have tassa // 61 // prAsukamArgeNa divA avalokayan yugapramANaM khalu / gacchati purataH zramaNaH IryAsamitirbhavettasya // 61 / / avalokI mArga dhurApramANa kare gamana munirAja je divase ja prAsuka mArgamAM, IryAsamiti tehane. 61. anvayArtha:- (2maLa:) je zramaNa (pramukha) prAsuka mArge (drivA) divase (yuprimANa) dhurApramANa (purata:) AgaLa (vanuM avato) joIne (chati) cAle che, (tasya) tene (samiti:) IryAsamiti (ma) hoya che. TIkA:- ahIM (A gAthAmAM) IryAsamitinuM svarUpa kahyuM che. je *paramasaMyamI guruyAtrA (guru pAse javuM), devayAtrA (dava pAse javuM) vagere prazasta prayojanano uddeza rAkhIne eka dhoMsarA jeTalo mArga to joto sthAvara tathA jaMgama prANIonI parikSA (samasta prakAre rakSA) arthe divase ja cAle che, te paramazramaNane IryAsamiti hoya che. (A pramANe) vyavahAra samitinuM svarUpa kahevAmAM AvyuM. have nizcaya samitinuM svarUpa kahevAmAM Ave che. abheda-anupacAra-ratnatrayarUpI mArge paramadharma evA (potAnA) AtmA pratye samyapha Iti' (-gati) arthAtu pariNati te paramasaMyamI munine (arthAt muniyogya zuddhapariNativALA munine) zuddhapariNatinI sAthe vartato je (haTha vagarano) IryAsaMbaMdhI (-gamanasaMbaMdhI, cAlavAsaMbaMdhI) zubhopayoga te vyavahAra IryAsamiti che. zuddhapariNati na hoya tyAM subhopayoga haTha sahita hoya che, te zubhopayoga to vyavahAra samiti paNa kahevAto nathI. (A IryAsamitinI mAphTa anya samitionuM paNa samajI levuM.) Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] [61 samiti che; athavA, nija paramatattvamAM lIna sahaja paramajJAnAdika paramadharmonI saMpati (-milana, saMgaThana) te samiti che. A pramANe nizcaya ane vyavahArarUpa samitibhedo jANIne temAM (-te bemAMthI) paramanizcaya samitine bhavya jIva prApta karo. (have 61mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja cAra zloka kahe che.) (mantAkrAMtA) itthaM buddhvA paramasamitiM muktikAntAsakhIM yo muktvA saMgaM bhavabhayakara hemarAmAtmakaM ca / sthitvA'pUrve sahajavilasacciccamatkAramAtre bhedAbhAve samayati ca yaH sarvadA mukta eva // 81 // (zlokArtha:-) A rIte muktikAntAnI (muktisuMdarInI) sakhI paramasamitine jANIne je jIva bhavabhayanA karanArA kaMcanakAminInA saMgane choDIne, apUrva, sahaja-vilasatA (svabhAvathI prakAzatA), abheda caitanyacamatkAramAtramAM sthita rahI (temAM) samyapha Iti' (-gati) kare che arthAt samyapaNe pariName che, te sarvadA mukta ja che. 81. (mAninI) jayati samitireSA zIlamUlaM munInAM trasahatiparidUrA sthAvarANAM hatervA / bhavadavaparitApakale zajImUtamAlA sakalasukRtasItyAnIka santoSadAyI // 82 // (zlokArtha:-) je (samiti) munione zIlanuM (-cAritranuM) mULa che, je traNa jIvonA ghAtathI tema ja sthAvara jIvonA ghAtathI samasta prakAre dUra che, je bhavadAvAnaLanA paritAparUpI kalezane zAMta karanArI tathA samasta sukRtarUpI dhAnyanA rAzine (poSaNa ApIne) saMtoSa denArI meghamALA che, te A samiti jayavaMta che. 8ra. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 (matinI) niyatamiha janAnAM janma janmArNave'smin samitivirahitAnAM kAmarogAturANAm / munipa kuru tatastvaM tvanmano gehamadhye ApavaramamujyAzrayoSisumu: 58zA (zlokArtha:-) ahIM (vizvamAM) e nakkI che ke A janmArNavamAM (bhavasAgaramAM) samitirahita kAmarogAtura (-IcchArUpI rogathI pIDita) janono janma thAya che. tethI he muni ! tuM tArA manarUpI gharamAM A sumuktirUpI suMdara strI mATe nivAsagRha (oraDo) rAkha (arthAt tuM muktinuM ciMtavana kara.) 83. (Af) nizcayarUpAM samitiM sUte yadi muktibhAgbhavenmokSaH / bata na ca labhate'pAyAt saMsAramahArNave bhramati // 84 // (zlokArtha:-) jo jIva nizcayarUpa samitine utpanna kare, to te muktine pAme chemokSarUpa thAya che. paraMtu samitinA nAzathI (-abhAvathI), arere ! te mokSa pAmato nathI, paNa saMsArarUpI mahAsAgaramAM bhame che. 84. 8888 gAthA 61 uparanuM pravacana pAMca mahAvratanI vyAkhyA pUrI thaI ane have samitinI vyAkhyA AvI. temAM nizcaya ane vyavahAra - banne prakAranI samitinI vyAkhyA leze. kema ke ekalI vyavahArasamiti hoya ja nahIM. jene aMdara AnaMdakaMdanI dhArA - zuddhapariNati vahe che tene ja vyavahArasamiti hoya che. samiti = sama+iti saMgaThana thavuM. anaMtaguNanI sAthe jene ekatva thayuM che, jene nirmaLa nizcaya dhArA vahe che tene vyavahArasamitino vikalpa hoya che. arthAt AtmAnA bhAna sahita munine IryA Adi samiti hoya che. to, nizcayasamiti sahita vyavahArasamiti kevI hoya tenI have vAta che: = 'ahIM (A gAthAmAM) IryAsamitinuM svarUpa kahyuM che.' vyavahAra IryAsamiti kone kahevI te ahIMyA kahe che. juo, ahIMyA AvI bhASA lIdhI che ke 'paramasaMyamI'. teno artha nIce (phUTanoTamAM) che: Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] 'paramasaMyamI munine (arthAt muniyogya zuddhapariNativALA munine) zuddhapariNatinI sAthe vartato je (haTha vagarano) IryAsaMbaMdhI (-gamanasaMbaMdhI, cAlavAsaMbaMdhI) zubhopayoga te vyavahAra IryAsamiti che. zuddhapariNati na hoya tyAM zubhopayoga haTha sahita hoya che; te zubhopayoga to vyavahAra samiti paNa kahevAto nathI. (A IryAsamitinI mAphka anya samitionuM paNa samajI levuM.)' munine, muniyogya traNa kaSAyanA abhAvarUpa vItarAgadhArA-zuddhadhArA to vahe ja che. te uparAMta tenI sAthe joIne cAlavAno haTha vagarano sahaja zubhavikalpa-zubharAgazubhopayoga paNa hoya che ane te vyavahArasamiti che. paraMtu zuddhapariNatinI sAthe zubharAga hoya to tene vyavahArasamiti kahevAmAM Ave che. nahIMtara jyAM zuddhapariNati ja pragaTI nathI samyagdarzana, jJAna, zAMti, AnaMda Adi jyAM pragaTyA nathI tyAM to vyavahArasamiti paNa kahevAtI nathI. aMdara AtmAnA AnaMdanI dhArA jyAM pragaTI na hoya tyAM IryAsamiti Adino zubhabhAva haTha sahita hoya che. tethI tene vyavahArasamiti paNa kahevAtI nathI. nizcaya vinA vyavahAra kevo? mATe jyAM AtmAnI AnaMdadhArA aMdara pariNatimAM-paryAyamAM-avasthAmAM-vahe che te bhUmikAmAM Avo zubhopayogano vikalpa hoya tene vyavahArasamiti kahe che. paraMtu jyAM aMdaramAM AnaMdadhArA nathI - AtmAnA pratIta, jJAna, anubhava ane sthiratA nathI - tyAM ajJAnInA haThavALA zubhopayogane- zubhabhAvane vyavahArasamiti paNa kahevAtI nathI. A rIte bhASA, eSaNA vagere bIjI samitionuM paNa samajI levuM. - [63 - ahA! pUrNa AnaMdadhAma bhagavAna AtmA jene vedanamAM Avyo che, jene zuddhapariNati pragaTa thaI che, jene pracura svasaMvedana pragaTyuM che tene vyavahArasamiti hoya che. e vAta to 'samayasAra'nI pAMcamI gAthAmAM Ave che ne? ke munine pracura svasaMvedana hoya che. cothA guNasthAne pracura svasaMvedana nathI paNa thoDuM che, jyAre munine to pracura svasaMvedana hoya che. pracura=ghaNuM, sva=potAnuM, sa=pratyakSa. to, kahe che ke munine AnaMdanA vedananI sAthe jJAnanuM vedana paNa hoya che. ane evA te paramasaMyamIne zubhavikalpa uThe tene vyavahArasamiti kahevAya che. 'je paramasaMyamI guruyAtrA (guru pAse javuM), devayAtrA (deva pAse javuM) vagere prazasta prayojanano uddeza rAkhIne eka dhosarA jeTalo mArga joto joto sthAvara tathA jaMgama prANIonI parirakSA (samasta prakAre rakSA) arthe divase ja cAle che, Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 te paramazramaNane IryAsamiti hoya che. (A pramANe) vyavahAra samitinuM svarUpa kahevAmAM AvyuM." munine paNa guru pAse javAno vikalpa Ave che. kema ke pUrNa vItarAgatA nathI tethI temane evo bhAva Ave che. te uparAMta devayAtrA eTale ke jyAM bhagavAna samavasaraNamAM birAjamAna hoya tyAM javAno ke yAtrA Adie javAno vikalpa paNa temane Ave che. prazna:- eka gAmathI bIje gAma javuM te zuM che? samAdhAna :- hA, (te paNa IryAsamiti che.) paraMtu ahIM to guruyAtrA ane devayAtrA e bannene mukhya lIdhA che, bIjuM badhuM gauNa che. ahA! munirAjane mukhya to guruyAtrA ane devayAtrA hoya che, paNa eka gAmathI bIje gAma javAnI mukhyatA hotI nathI. tethI to guru ane deva pAse javuM te vAtanI mukhyatA laIne pachI 'vagere mAM bIjI vAta laI lIdhI che, temAM bIjI vAta AvI gaI che. juo, 'vagere zabda che ne? ke gurUdevayAtrAddhi. Ama, pahelAM A guruyAtrA ane devayAtrA e be prakAra rAkhIne pachI 'vagere kahetAM temAM bIjA badhA prakAra AvI gayA. guruyAtrA, devayAtrA kahetAM guru ne deva pAse vinayathI javuM ane 'vagere kahetAM AhAra levA javuM hoya ke bIjI koI rIte javuM hoya tenI vAta che. ahA! eka-eka zabdamAM pUrA bhAva bharelA che. juo, ahIM kahe che ke guruyAtrA, devayAtrA vagere prazasta prayojanano uddeza rAkhIne arthAt gamanamAM zubharAgano hetu, prazasta hetu hovo joIe. paNa koI mAna ke bIjA hetu mATe javAnI (gamananI) vAta munine hoya nahIM. tema ja "sthAvara tathA jaMgama prANIonI parirakSA arthe - ema kahyuM che te mAtra vyavahArathI zabda (vAta) che. kharekhara teno artha e che ke bIjAne du:kha na thAya te mATe AtmajJAnI-dhyAnI ane zuddhapariNativALA muni zubhavikalpanA kALe divase ja cAle che. paNa dUra javuM hoya eTale kAMI vahelI savAranA aMdhAre jaldI cAle nahIM, te muninI kriyA ja nathI. mULa pAThamAM (-gAthAmAM) to A vyavahAra samitinI ja vyAkhyA che, paraMtu temAMthI munie (-zrI padmaprabhamaladhArideve) nizcaya samitinI vAta kADhI che. kema ke jene nizcayasamiti hoya tene ja AvI vyavahArasamiti hoya che. have nizcaya samitinuM svarUpa kahevAmAM Ave cheabheda-anupacAra-ratnatrayarUpI mArge paramadharmI evA (potAnA) AtmA pratye samyapha "iti' (-gati) arthAt pariNati te samiti che." Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] [65 abheda = bheda nahIM, paNa ekarUpa. anupacAra = nizcaya; yathArtha. ratnatraya = nirvikalpa samyagdarzana-jJAna-cAritra; pUrNa svabhAvanI sanmukha thaIne pratIti, tenuM jJAna ane temAM ramaNatA. nizcaya samyagdarzana, nizcaya samyajJAna ane nizcaya samyasthiratA e abhedaanupacAra-ratnatrayarUpI mArga che. AvA paryAyarUpa ratnatrayarUpI mArge eTale ke te pariNatimAM rahelA paramadharmI evA potAnA AtmA pratye samyapha gati-zuddhapariNatizuddhapariNamana tene nizcayasamiti kahe che. ahA! vyavahAra IryAsamitivALA to bahAramAM joIne cAle che. jyAre nizcaya IryAsamitivALA AtmAmAM joIne temAM Thare che. AtmA pUrNa cidAnaMdasvarUpa che ema potAnA svarUpane joIne temAM karavuM te nizcayasamiti che. AvI nizcayasamiti, pUrNAnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAne joI-jANI tathA tene pratItamAM laIne temAM samiti - samyaka prakAre gati-sthiratA kare che tene hoya che ane A vAstavika-dharmarUpa samiti che. A bhUmikAmAM (cAlavA saMbaMdhIno) vikalpa uTha te vyavahArasamiti che. lyo, potAnA AtmA pratye samyapha Iti-pariNati te yathArtha samiti che ema kahe che. ahA ! zuddhadravyane dhyeya banAvIne paryAyamAM zuddhapariNatirUpe thavuM tenuM nAma nizcayasamiti kahevAmAM Ave che ke je saMvara-nirjarAsvarUpa che. jyAre vyavahArasamitino zubharAga puNya-AgnavasvarUpa che. A rIte, nizcayasamiti AtmAnA zuddha AnaMdasvarUpanA pariNamanarUpa che arthAt zuddha AnaMdasvarUpa pratye samyapha Iti-gati-pariNati- pariNamana te nizcayasamiti che ane te mokSanA nizcayamArgarUpa che. lyo, nizcayasamitine ahIMyA mokSamArga kahe che. juo! (mULa gAthAmAM) vyavahAra samitinI vAta karI to TIkAmAM tenI sAthe nizcaya samitinI paNa vAta karI. kema ke nizcaya hoya to ja vyavahAra hoya ema jaNAvavuM che. eTale ke banne (nizcaya ne vyavahAra) sAthe hoya che, paNa ekalo vyavahAra hoya nahIM ema jaNAvavuM che. tema ja pUrNa vItarAgatA nathI thaI tyAM sudhI nizcaya sAthe Avo vikalpa hoya che ema paNa jaNAvavuM che. athavA, nija paramatatvamAM lIna sahaja paramajJAnAdika paramadharmonI saMhati (-milana, saMgaThana) te samiti che.' jJAnAdi anaMta guNamaya vastumAM ekAkAra thaIne guNo sAthe milana thavuM tenuM nAma samiti kahevAmAM Ave che. guNanI paryAyanuM guNa sAthe milana karI devuM te samiti che. paryAyanuM rAga sAthe milana thatA khaMDa-khaMDapaNuM thAya che. have te paryAyane sahaja Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 paramajJAnAdika anaMta guNo sAthe milAvI devI te samiti che. anaMta guNomAM aMtara ekAgra thavuM tenuM nAma samiti kahevAmAM Ave che. are! paNa atyAre to A mULa nizcaya samitirUpI vara' paDyo rahyo che ane ajJAnIe vyavahAra samitirUpI jAna joDI dIdhI che. paraMtu vara na hoya to jAna kevI? vara vinA aNavara kevo vara vinA aNavara kahevo kone? ema jene nizcayasamiti na hoya tene vyavahAra samiti kevI? ahA! jene AtmAnA aMtara AnaMdasvabhAvanA bhAnanuM ane sthiratAnuM pariNamana che tene cAlavA Adino vikalpa hoya to vyavahArasamiti kahevAmAM Ave che. paraMtu te vyavahArasamitithI mokSa thAya nahIM. jema ke lagna vakhate varaghoDo caDyo hoya tyAre ghoDA upara vara sAthe nAnA chokarAne paNa besADe. paraMtu tenI sAthe kAMI kanyA paraNe nahIMpherA phare nahIM. tema vyavahArasamiti e nAnA chokarA samAna che. tenI sAthe kAMI (mokSarUpI) kanyA pherA phare nahIM. te vyavahArasamitirUpa puNyarAga-vikalpa to baMdhanuM kAraNa che, jyAre svabhAvanA Azraye thayelA A nizcaya samitinA abaMdhapariNAma - vItarAgI samyagdarzana, vItarAgI jJAna ne vItarAgI sthiratA - mokSanuM kAraNa che. ahA ! nizcayasamiti eTale zuddha pUrNAnaMda evI abheda anupacAra cIjanI pariNati. ane tenI atyAre ahIMyA vAta che. kahe che ke jJAyakabhAva, dhruvabhAva, AnaMdabhAva e abheda anupacAra trikALI vastu che. tene avalaMbe pragaTa thatAM aMtaranA nirmaLa, nirvikalpa, abheda, anupacAra mArgamAM potAnA AtmAnI gati-pariNati te samiti che. samiti eTale samyapha gati-cAlavuM ema teno artha che ne? to, aMdara AtmAmAM gati karavI, zuddha vItarAgI pariNati karavI tenuM nAma nizcayasamiti che. athavA nija paramatattva evA sAmAnya-ekarUpa-abheda dhruvamAM lIna anaMta guNo-dharmo che tenI aMdara ekatA karavI te samiti che. joke vastu tarIke to anaMta guNonI ekatA che ja, paraMtu have paryAyanuM anaMta guNonI sAthe milana-saMgaThana thavuM te samiti che ema kahe che. bIjI rIte kahIe to, anaMta guNonI sAthe nirmaLa paryAyanuM ekatva thavuM tenuM nAma samiti kahevAmAM Ave che. lyo, A, samitinI vyAkhyA! A nizcayasamiti eka ja che. (tenA bheda nathI, kema ke nizcayathI pAMce samitinuM svarUpa AvuM ja che.) kahe che ke nija paramatattvamAM lIna... prazna:- 'nija paramatattva' kone kahevuM? samAdhAna :- trikALI tattvane nija paramatattva kahevuM. A paramatattva trikALI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] [67 avinAzI, dhruva che. jyAre saMvara, nirjarA, mokSa Adi badhA nava paryAyo nAzavAna che. e vAta zuddhabhAva adhikAramAM lIdhI che ke puNya, pApa, Asava, baMdha, saMvara, nirjarA ne mokSarUpa paryAya che te nAzavAna che. lyo, kevaLajJAnanI paryAya paNa nAzavAna che ema kahe che. kema ke te eka samaya rahe che paNa kAMI dhruva nathI. pahelAM samayanuM kevaLajJAna vyaya thaI jAya che ane bIjA samaye bIjuM thAya che. Ama, te kevaLajJAnAdi nava paryAya (-tattva) nAzavAna che. juo, 38 mI gAthAno 54 mo kalaza che: "sarva tattvomAM je eka sAra che' eTale ke ahIM jene nija paramatattva kahyuM che te eka ja sarva tattvomAM sAra che. tathA je samasta nAza pAmavAyogya bhAvothI dUra che'. badhA paryAyo nAzavAna che ane tenAthI dhruva AtmA dUra che. are! kevaLajJAnanI eka samayanI paryAyathI paNa dhruva AtmA dUra che. A 54 mA kalaza pahelAMnI 38 mI gAthAnI TIkAmAM paNa kahyuM che ke, 'jIvAdi sAta tattvono samUha padravya hovAne lIdhe kharekhara upAdeya nathI.' matalaba ke e badhA--saMvara, nirjarA, mokSAdi paryAyo - paradravya che. zrotA:- mokSa paNa paradravya? pUjya gurudevazrI:- (hA), te paradravya che - trikALI svadravyanI apekSAe te paradravya che. AvI vAto che. jo ke paranI apekSAe te paryAya potAnI che, paNa trikALI dravyanI apekSAe te eka samayanI paryAya padravya che. e vAtano 50 mI gAthAmAM paNa khulAso kya che ne? ke paryAya paradravya, parabhAva hovAthI heya che. - Ama 50 mI gAthAmAM kahyuM che. zrotA:- mokSa heya che? pUjya gurudevazrI:- (hA), mokSa heya che. upAdeya to trikALI nijatattva che. atyAre (paMcamakALamAM) mokSa to che nahIM, saMvara-nirjarA hoya, chatAM tepaNa heya che. kema? kema ke, (1) te (saMvara-nirjarA) Azraya karavAlAyaka nathI. ane jo te paryAyano Azraya karavA jAya to vikalpa uThe che. tathA (2) te paryAyamAMthI bIjI paryAya AvatI nathI. mATe paryAyane paradravya kahIne trikALI svadravyano Azraya levAnuM kahevAmAM Ave che. te trikALI svadravyanA AzrayathI ja navI zuddha paryAya pragaTe che. jhINI vAta che! ahA! Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 ] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ahIM to muddAnI rakamanI eTale ke dhruva AtmAnI vAto che. to kahe che ke, te dhruvane je dhyeya banAve che tene upAdeya dhruva che paNa paryAya nahIM. are! cAhe to saMvara-nirjarAnI paryAya ho to paNa upAdeya nathI. arere! atyAre bahAramAM to muddAnI rakama paDI rahI che ane uparanI-vyAjanI vAto cAle che. ajJAnIne puMjI arthAt pUrNAnaMdasvarUpa akhaMDa AtmA--ke je dhruvadravya che te dRSTimAM che nahIM ane vyAjamAM (-zubhabhAvamAM) rokAI gayo che. ahIM kahe che ke paramajJAnAdika e paramadharmo che. kema ke temane AtmAe dhArI rAkhyA che. to vastumAM jJAna, darzana, cAritra Adi evA-evA anaMta-anaMta dharmo che te dharmonI saMhita thavI--tenI sAthe milana thavuM temAM ekatva thavuM -- te nizcayasamiti che. guNanI paryAya rAga sAthe ekatva thatAM khaMDa-khaMDapaNuM thAya che. have te paryAyanuM aMdara anaMta guNomAM ekatva thavuM - svasanmukha thaIne te paryAyane anaMta guNomAM ekatva karavI - te samiti che. guNanI paryAya rAgamAM-puNyamAM ekatva thatAM svathI bhinna rahetI hatI, te have guNomAM ekatva thatAM svathI abhinna thaI. 'A pramANe nizcaya ane vyavahArarUpa samitibhedo jANIne temAM (-te bemAMthI) paramanizcayasamitine bhavya jIva prApta karo.' joyuM? nizcaya ane vyavahArarUpa samitinA bhedo jANIne-ema kahyuM che. arthAt teNe nizcaya ane vyavahAranA bhedo barAbara jANavA joIe ke AvuM temanuM svarUpa che. pachI temAMthI paramanizcayasamitine prApta karo ema upadeza che. vyavahArasamiti bhale vacce Ave, chatAMpaNa prApta to nizcayasamitine karo ema upadeza che. zloka 'A rIte muktikAntAnI (muktisuMdarInI) sakhI paramasamitine jANIne je jIva bhavabhayanA karanArA kaMcanakAminInA saMgane choDIne, apUrva, sahajavilasatA (svabhAvathI prakAzatA), abheda caitanyacamatkAramAtramAM sthita rahI (temAM) samyak 'Iti' (-gati) kare che arthAt samyakSaNe pariName che, te sarvadA mukata ja che.' - 81 uparanuM pravacana Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] pUrNa nirupadrava-kalyANarUpa pariNati te pUrNa zIvapada che. tenI sakhI-bahenapaNI te paramasimita che. to kahe che ke, pUrNa ataMdriya parama AnaMdadazAmaya evI muktirUpI kAMtAnI sakhI paramasamiti che ema jANIne aMtara svarUpamAM gati karavI, svabhAvanuM pariNamana karavuM. ahA! trikALI zuddha svabhAvanuM pariNamana thavuM, tenI gati thavI te samiti che. AvI samitine pahelA jANIne je jIva bhava ane bhayanA karanArA kaMcanakAminInA saMgane choDIne...juo, pAThamAM che ne? ke hemaramAtma. hema=kaMcana=sonuM ne rAmA=kAminI=strI. je jIva sonuM ne strIsvarUpa saMgane choDIne eTale ke asaMgatattva evA bhagavAna AtmAnA saMgane pAmIne apUrva, svAbhAvika vilasatA, abheda caitanyacamatkAramAtramAM sthita rahI temAM gati kare che te sarvadA mukta ja che. [69 lyo, AtmAno traNa kALa ne traNa lokane jANe evo guNarUpa caitanyacamatkAra svabhAva che ema kahe che. evA te trikALI zuddha caitanyacamatkAra svabhAvamAM sthita rahIne temAM samyak Iti karavI - zuddha vItarAgapariNati pragaTa karavI eTale ke atIMdriya AnaMdanI dhArA pariName tene samiti kahevAmAM Ave che ane A samiti muktirUpI strInI sakhI-bahenapaNI che. samiti=sa+Iti=samyak+Iti(-gati)=samyak prakAre gati karavI--pariNamavuM. AnaMdasvarUpa bhagavAna AtmA aMdara potAnI dazAmAM AnaMda ne zAMtirUpe samyakSaNe gati kare-pariName te samiti che ane te (samitivRMta) AtmA mukta ja che. juo, A zailI zrI amRtacaMdrAcAryanI TIkAmAM Ave che ke 'sAtti murtta v / ' (kalaza 198, samayasAra). tema ahIM paNa zrI amRtacaMdrAcAryanI zailI zrI padmaprabhamaladhArIdeve lagabhaga vAparI che. tethI Ama kahyuM ke 'sarvA mu v |'pUrNa zuddha dhruvasvarUpa AtmAnuM aMdara pariNatimAM nirmaLa gatirUpe (-paryAyarUpe) pariNamavuM te samiti che ke je muktirUpI strInI sakhI che. AvuM pariNamana che te mukta ja che eTale ke te jIva mukta ja che. ahA! juo to kharA! vyavahArasamitinI vAta cAle che topaNa temAM A vAta karI ke vikalparUpa vyavahArasamitithI paNa te mukta che. 'te sarvadA mukta ja che' eTale? ke trikALI caitanya AtmA muktasvarUpa che, AtmAnI pUrNa pariNati mukata che ane tenI sakhI--ke je zuddha dhruva AtmAnuM zuddhapaNe pariNamana thavuM evI samiti che te Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 samiti --paNa mukta che. A rIte, jema AtmA mukatasvarUpa che, tenI pUrNa paryAya mukta che tema muktinI sakhI evI A samiti arthAt samitinaMta jIva paNa mukta che. ahA! bhagavAna AtmA muktasvarUpa-abaMdhasvarUpa ja che. jJAnabhAva, AnaMdabhAva Adi anaMta guNanA ekarUpa dhruva caitanya vastu che te mukta ja che. e muktarUpanI pUrNa mukataparyAya thAya arthAt AnaMda Adi badhA guNonI pUrNa pariNatirUpa pUrNa mukti thAya tenI sakhI te samiti che. matalaba ke muktasvarUpa AtmAnA zuddha pariNamananI gati evI samiti te muktinI sakhI che. AvI vAta che! aho! vastu aMdaramAM che paNa bahAramAM che nahIM. are! te vikalpamAM paNa nathI to pachI zarIra ne vANImAM to kyAMthI hoya? AvI cIja che. juone, ahIM 'caitanyacamatkAra' zabda vAparyo che ne? teno artha e che ke tenI zaktimAM anaMta-anaMta kevaLajJAnanI paryAyanA pUra paDyA che. svabhAvane kSetranI moTapanI jarUra nathI. to AvA abheda caitanyacamatkAramAtramAM sthita rahI temAM pariName te sarvadA mukta ja che. e vAta to 'pravacanasAra'nI chellI pAMca gAthAomAM paNa kahI che ne? ke mukta che. ('sAkSAt zramaNane mokSatattva jANavuM' - gA.272.) pUrNa muktasvarUpa bhagavAna AtmAne daSTimAM laIne jeNe zuddha pariNamana pragaTa karyuM te mukta ja che. ahA! zabda 'samiti' che ne? eTale ke samyak gati-gamana-pariNamana karavuM, joIne cAlavuM. aMdara pUrNAnaMda muktasvarUpa trikALI bhagavAna AtmAne joIne pariNamavuM te samiti che. mahA svabhAvI nija paramAtmAne joIne-jANIne tenI gatimAM (paryAyamAM) dhruvanuM pariNamana karavuM--zuddha vItarAga pariNatipaNe pariNamavuM -- te sarvathA muktadazAnI sakhI evI samiti che ane te jIva pote sarvadA mukta ja che. bhAre vAta! juo, vAta cAle che vyavahAracAritra adhikAramAM vyavahArasamitinI, (chatAM nizcayasamitinI vAta kare che.) kema ke vyavahArasamiti kone hoya? ke nizcayasamitivALA jIvane vikalpa hoya tene vyavahArasamiti kahevAmAM Ave che. ahA! trikALI pUrNAnaMda prabhu AtmA anaMta zaktinA ekarUpapaNe che ke jenI eka-eka zaktimAM anaMta-anaMta sAmarthya che. Avo trikALI mukatasvabhAva che tenI Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] [71 pUrNa muktadazAne prApta karavAmAM tenI sakhI-bahenapaNI evI samiti kAraNa che. te samiti, pUrNAnaMdasvarUpa AtmAnI nirmaLa vItarAgapaNe gati-pariNati thavI te che. nirvikalpa samAdhi, nirvikalpa zAMti, nirvikalpa AnaMdarUpa je A zuddha gati-pariNati che eTale ke sam+Iti - samyaka prakAre zuddhatAnuM pariNamana thavuM evI je A samiti che te sarvadA mukta ja che. lyo, samiti eTale AtmAne joIne cAlavuM. AtmAne joIne cAlavuM eTale AtmA akhaMDAnaMda prabhu che ema tene joIne pariNamana karavuM. kaho, AvuM to (potAnA mAnelA) pauSadha-pratikramaNamAM sAMbhaLyuM paNa nahIM hoya? are! bhagavAne bhagavAnane sAMbhaLyo nahIM ! ahA! nizcaya samitinuM pariNamana to, kahe che ke, caitanyacamatkAramaya dhruvanuM avalaMbana laIne samyapaNe zuddhapaNe pariNamavuM te che. bIjI rIte kahIe to, jevuM svarUpa che tevuM pariNamavuM te samiti che. lyo, A nizcayasamiti. te sivAya bahAramAM joIne cAlavAno rAga to pUrNapaNe vikalpa-vyavahArasamiti che. te vyavahArasamiti AtmavastumAM ane dharmanI paryAyamAM paNa nathI. e to paramAM jAya che. (hA), te vyavahArasamitinuM jJAna jJAnIne hoya che. juo, A saMtonI samiti ! Isamiti eTale joIne cAlavuM. to, zuM joIne cAlavuM joIne cAlavuM eTale zuM? ke joIne cAlavuM eTale bhagavAna AtmAne - ke je pUrNa caitanyacamatkAramAtra che tene - joIne tenuM pariNamana karavuM. paraMtu, 'e AtmA pUrNasvarUpa che evo daSTimAM svIkAra thavo te apUrva cIja che ho. are ! e ja cIja che. (-e ja karavAnuM che.) anAdikALathI eka samayanI paryAyano ja tene abhyAsa che, je pragaTa che tenI ja ramata rame che. tethI, bhagavAna AtmAnA--ke je Akho pUrNasvarUpa mahAprabhu caitanyacamatkAramAtra vastu che tenA - svabhAva sanmukhanI daSTi anAdithI nathI eTale, AtmacIjanuM mAhAbhya tene kema Ave? arere ! caitanya mahAprabhu pUrNAnaMdasvarUpa hovA chatAM ajJAnIne tenI sanmukhatA nathI, teno svIkAra nathI. eTale ke ajJAnIne trikALI bhagavAna AtmAno asvIkAra che. tenI vimukhatAmAM (asvIkAramAM) tene nimitta, rAga ane paryAya-eka aMza teno svIkAra che. paraMtu have Avo je aMdaramAM pUrNasvarUpa mahAprabhu caitanyacamatkAra bhagavAna AtmA che tene paryAya dvArA avalaMbe to tenuM pariNamana zuddha thAya arthAt jevo pote che tevuM zuddha pariNamana thAya ane te AtmAnI gati che, mati che, phaLa che, muktadazA che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ahA! AkhI duniyA game tevI ho, te tenI pAse rahI. bhagavAna AtmA to pUrNa caitanyacamatkAramaya che ema ahIM kahe che. te caitanya camatkAranI sAthe AnaMdacamatkAra, zraddhAcamatkAra, vIryacamatkAra vagere evA anaMta-anaMta guNanA paNa camatkArasvarUpa te bhagavAna AtmA che. to tene joIne, mAnIne sam Iti-jevuM svarUpa che tevuM pariNamana karavuM tenuM nAma muktikAntAnI sakhI evI samiti che. muktinuM kAraNa evI e samiti muktinI sakhI che ane muktie teno hAtha jhAlyo che tethI tenI mukti thavAnI ja che. lyo, samiti Ane kahevAya. juo, AmAM vyavahAra samitinA vikalpanI vAta paNa lIdhI nathI. have AvI jene haju khabara paNa nathI ke samiti kone kahevAya? samiti kevI rIte pariName? kyAMthI pariName? samiti pariName to zuM sthiti hoya? ane kone muktinuM kAraNa-muktinI sakhI kahevAya? - tene samiti kyAMthI pragaTe? vAto bhAre che! A amRtathI bharelA moTA kalaza che ho. zloka - 82 uparanuM pravacana che 'je (samiti) munione zIlanuM (-cAritranuM) mULa che." je samiti = upara (zloka 81 mAM) kahI te nizcayasamiti. pUrNasvarUpa bhagavAna AtmAnuM--ke je zuddha dhruva caitanya che tenuM - pariNamana, tenI gati te nizcaya samiti che. jyAre vyavahAra IryAsamiti eTale joIne cAlavAno vikalpa ane e bahAranI vAta che, paNa kAMI nizcayasamiti nathI. tema ja e to zubha vikalpane samitino Aropa Apyo che. yathArtha IryAsamiti tene kahIe ke joIne cAlavuM. eTale ke sAmAnya akhaMDa abhedarUpa cIja je trikALI dhruva caitanyacamatkAra che tene svIkArIne--joIne ne zraddhA karIne-temAM pariNamana karavuM tenuM nAma bhagavAna IryAsamiti kahe che. ahA! kevaLI bhagavAnane je anaMta-anaMta kevaLajJAna ne anaMta-anaMta AnaMdAdi pragaTyA che e paryAya che. evI-evI anaMta kevaLajJAna paryAya ne anaMta AnaMda paryAya Adino aMdaramAM je dhruva samudAya che - jJAna ne AnaMdAdinA samudAyano je pIMDa che - te caitanya camatkAra che. AvA caitanyacamatkArano svIkAra-satkAra te samiti che. paraMtu tenA tarapha jyAre paryAya vaLe tyAre teno svIkAra ne satkAra karyo ema kahevAmAM Ave Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] [73 che. ahA ! A to nija lakSmInI vAta cAle che. te sivAya bahAramAM dhULamAMya nija lakSmI nathI. tethI to ahIM kahyuM ne? ke kaMcana ne kAminIno saMga choDa. (zloka 81) kema ke te bhavabhayanA karanArA che. ahIM kahe che ke bhagavAna AtmA eka sekaMDanA asaMkhyamA bhAgamAM pUrNa dhruva che. anaMta-anaMta paryAyano ekarUpa pIMDa evo eka-eka guNa che ane evA anaMta guNanuM ekarUpa te dhruva che. Avo caitanyacamatkAra bhagavAna AtmA che tene jevo-jANavo svIkAravo ane temAM karavuM tenuM nAma yathArtha Isamiti kahevAmAM Ave che. gajaba vAta che! are! lokone parama satya zuM che te vAta besavI kaThaNa paDe che. ekalI vyavahAranI ja vAta teo jANe che, mATe ahIM nizcaya samitinI vAta lIdhI che. ahA! vyavahAra IryAsamitino rAga-vikalpa uTha che e baMdhanuM kAraNa che. jyAre vastu evI (baMdhasvarUpa) nathI. vastu to abaMdhasvarUpa bhagavAna che. juo ne! kevI zailI karI che! prazna:- to pachI bAhyasamitinI carcA zA mATe? samAdhAna:- e to evo (-joIne cAlavAno) vikalpa hoya che tema tene jaNAvavA mATe che. paraMtu vikalpane jANIne Adaravo nahIM. te samaye zarIranI gati thAya te paNa kAMI AtmAnI gati nathI, jaDanI gati che. tema ja bAhyamAM jevuM e paNa paranuM jevuM che ane parane jovAno bhAva parAvalaMbI jJAna che. mATe tene paNa Adaravo nahIM.) are! vastu sthiti AvI che - satyanuM svarUpa AvuM che tyAM bIjuM zuM thAya? ahA! samiti eTale sa+ Iti=samyaka prakAre Iti-gati. eTale ke trikALI bhagavAna AtmAnuM jevuM pUrNa AnaMda ne pUrNa caitanyasvabhAvanA sAmarthyarUpa tattva che tevuM - jevo teno caitanya camatkAra che tevuM - pariNamana thavuM. bIjI rIte kahIe to, sat je vastu che tenuM AkhuM sattva eTale teno pUrNa svabhAva. te pUrNa svabhAvamAM apUrNatA paNa na hoya ne viparItatA paNa na hoya. to, Avo jeno trikALa abaddha-muktasvabhAva che tene caitanya kahIe. te caitanyane aMdara jevo, tene jANIne teno svIkAra karavo ane teno svIkAra karIne temAM TharavuM arthAt jevuM trikALI dhruvanuM zuddha svarUpa che tevuM zuddharUpe samyapha pariNamana thavuM-vItarAgI dazA thavI - AnaMdanI dazArUpe pariNamana thavuM - tene samiti kahevAmAM Ave che. A nizcayasamiti vinA tenA badhAya vyavahAra thothA che ema batAvavA mATe A nizcaya samiti varNave che. nahIMtara A adhikAra to vyavahAra samitino che, vyavahAracAritrano che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 prazna:- vyavahArasamitithI jIvayA to paLAya? samAdhAna:- vyavahArasamitithI jIvadayA paLAtI ja nathI. tenAthI jIvadayA paLAya che te vAta ja khoTI che. kema ke parajIvanI dayA to paranA kAraNe paLAya che. (parajIvanuM jIvavuM to tenA kAraNe che). te parajIvanA AyuSyanI sthiti hoya to te jIve che, paNa A jIvano (bacAvavAno) bhAva thayo ke tene bacAvuM mATe te bIjo jIva bace che ema che nahIM. AvI vAta che bhagavAna! prazna:- muni pramAdathI game tema cAle to? samAdhAna:- paNa muni pramAdapUrvaka cAle ja nahIM ne! pramAdapUrvaka cAlatA ja nathI ne! temane pramAda hoya ja nahIM. jyAM apramatadazA pragaTa thaI che--apramata pariNati pariNamI che--tyAM pramAda kevo? AvI vAta che! AkaruM kAma che. ahA! IryA simita eTale joIne cAlavuM, bhASA samiti eTale vicArIne bolavuM vagere evo badho rAga-vikalpa ja pote pramAdadazA che. kema ke tyAre chaThThuM (pramatta) guNasthAna hoya che. have e pramAdane vyavahAra--mAtra vyavahAra ja ho - kyAre kahevAya te ahIMyA siddha karavuM che ke jyAre pUrNAnaMdano nAtha aMtarasvarUpa bhagavAna AtmA apramatapaNe AzrayamAM Avyo tyAre vyavahAra hoya che. potAnuM svarUpa ja apramata eTale ke mukta che. to aMdaramAM muktasvarUpapaNe rahelA e abadvasvabhAvano Azraya laIne je abaddha pariNAme pariName che tene nizcayasamiti hoya che. ane te bhUmikAmAM vikalpa hoya tene vyavahArasamiti kahevAmAM Ave che. paraMtu AvI nizcayasamiti jene hoya tene vyavahArasamiti hoya ho ! bhAre vAta ! juo, A zarIrano eka rajakaNa paNa Ama cAle che ke Ama thAya che te tenA (zarIranA) potAnA kAraNe che. paNa AtmAnA kAraNe bIlakula nahIM. A zarIra to anaMta paramANuno pIMDa-daLa che. te anaMta paramANumAMnA pratyeka paramANu potAnA svakALe je paryAye pariName che te potAthI pariName che, paNa AtmAne laIne nahIM. (hA), AtmAne vikalpa Ave ke joIne cAluM, paraMtu e kAraNe zarIranI gati sarakhI thAya ema nathI. AvI vAto che bApu! 'utpAvavyayadhrauvyayu sat' no artha zuM thayo ? ke pratyeka paramANu ane pratyeka AtmA potAnI vartamAna avasthApaNe upaje che--utpAda, pUrvanI avasthAe nAza Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61]. [75 pAme che-vyaya ane dravyapaNe TakI rahe che--dhrauvya. A traNapaNe niraMtara-samayesamaye jaDa ne cetana che. temAM tene koI vizrAma nathI. have kahe che ke, A zarIranI paryAya thAya che te zarIranA kAraNe thAya che. jIvane IcchA thAya ke joIne cAluM, chatAM zarIranA pagano bhAga, joIne cAlavAno vikalpa che mATe gati kare che ema nathI. kema ke paganA anaMta paramANu potAnA utpAda-vyaya ne dhrauvya sahita che. tethI tenAthI tenI gati thAya che. temAM jIvanA vikalpano bilakula adhikAra nathI. AvuM che bhAI! bhAI! nava tattvo siddha karavA paDaze ke nahIM? (hA.) to, ajIvatattva ajIvapaNe che ema kayAre siddha thaze? ke jyAre e ajIvatattva pote potAnI paryAyapaNe samayesamaye-niraMtara upaje, pUrvanI paryAyapaNe vyaya thAya ane pote dhrauvya rahe tyAre. AvuM ajIvatattva che te potAnA kAraNe potAnI paryAyane pAme che, AtmAnA vikalpanA kAraNe nahIM. ahA! (1) AtmAne vyavahAra samitino vikalpa Ave mATe zarIranI gati thAya ema paNa nathI ane (2) zarIranI gatiparyAya thAya mATe ahIM jIvane vyavahAra samitino vikalpa Ave ema paNa nathI. tema ja (3) vyavahAra samitino vikalpa Ave mATe nizcayasamiti che ema paNa nathI. ane (4) nizcayasamiti che mATe vyavahArasamitino vikalpa Ave ema paNa nathI. juo, asti-nAstirUpa anekAMta che ne? tethI, (1) svabhAvanI astimAM vibhAvanI nAsti ane (2) vibhAvanI astimAM svabhAvanI nAsti. tathA (3) vibhAvanI astimAM zarIraparyAyanI nAsti ane (4) zarIraparyAyanI astimAM vibhAvanI nAsti. lyo, vastunuM svarUpa ja AvuM anekAMtamaya che. e vastu pote ja A rIte pokAre che, e pote cIja ja AvI che. ahA! jaDa ne cetanarUpa anaMta tattvo che ne? to, te anaMta tattvo anaMtapaNe rahIne potApaNe pariName che, potAnI anaMta vartamAna paryAye pariName che. jo tame anaMta padArtha kaho to te anaMta padArthano svIkAra kyAM kyAre kahevAya? ke e anaMta padArtha Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 bhinna-bhinna rahIne pariName che ema mAno tyAre. ane jo teo bhinna-bhinna pariName che to, teo anaMtapaNe rahe che ke ekapaNe thAya che? mATe anaMta padArtha anaMtapaNe rahIne temanI potAnI paryAyanA utpAda-vyaya kare che. bIjI rIte kahIe to, anaMta padArthamAM samaye-samaye niraMtara pravAharUpe temanA potAnA utpAda-vyaya thayA kare che ane potAnuM dhrauvyapaNuM rahe che. Ama mAne tyAre to teNe te anaMta padArthane anaMta tarIke svIkAryA kahevAya. eTale ke padArthonA bhinna-bhinnapaNAno-anaMtapaNAno svIkAra karyo kahevAya. paraMtu te anaMta padArthamAMthI eka paNa padArthanI paryAya mArAthI thaI che ema koI kahe-mAne to teNe te anaMta padArthano bhukko vALyo-teNe anaMta padArtha mAnyA nahIM. barAbara che ne? ahA! vastu-cIjanuM svarUpa to AvuM che. paNa zuM thAya? (ajJAnI tene svIkArato nathI.) ahA! anaMta AtmAo ane anaMta rajakaNo eka ja samayamAM utpAda-vyaya ne dhrauvya yukata sat che. arthAt temanuM hovApaNuM potAnI vartamAna pariNati-paryAyathI utpannarUpa che, pUrvanI paryAyathI vyayarUpa che ane dhrauvyanI apekSAe sadazapaNe kAyama che. AvuM samaye-samaye dravyanuM svarUpa che. have AvuM svarUpa che temAM, kahe che ke, paramANu gati kare tyAre AtmAno vikalpa te gatimAM kAMI madada kare ke AtmAno utpAda paramANumAM kAMI utpAda kare ema nathI. ahAhA! juone, kevI vAta kare che! ahIM (zlokamAM) kahe che ke samiti munione zIlanuM mULa che. zIla cAritra, svarUpanI ramaNatA. cAritrakacaravuM, ramavuM, sthira thavuM. pUrNAnaMdano nAtha bhagavAna AtmAmAM ramavuM, AtmA AtmArAmamAM ramate caDe tene cAritra kahe che. bIjI rIte kahIe to pUrNAnaMdasvarUpamAM caravuM-tene anubhavavo te cAritra che. jema Dhora ghAsane care che ne? tema pUrNAnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAnA AnaMdane caravo-anubhavavo tenuM nAma cAritra che ke je muktinuM kAraNa che. te cAritranuM mULa A samiti che. pUrNasvarUpa bhagavAna AtmAmAM ramata-aMdaramAM ramaNatA-te cAritra che ane te cAritranuM mULa A Isamiti che. arthAt aMtaranA svarUpane joIne temAM ramavuM te samiti che ane te samiti cAritranuM mULa che, cAritrano bhAga che, cAritrane sahAyaka dazA che. A vikalparUpa samitinI vAta nathI ho. lyo, A, ('samiti munione zIlanuM mULa che' - e) zabdonI ATalI vyAkhyA che. ahA! A kAMI kathA nathI ke zabdathI turata ja pUruM paDI jAya. (-vAta pUrNa thaI jAya.) A to mULanI aMdaranA garbhanI_vAta che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] [09 bhagavAna AtmAnA pUrNasvarUpane aMdaramAM jovuM-jANavuM ane temAM TharavuM te kAMI ochI vAta che? kAraNa ke eka samayanI pragaTa avasthA-paryAyanI ja ramata teNe anaMtavAra paryAyamAM karI che. ahA! avasthA pragaTa che, jyAre vastu-AkhuM dravya apragaTa-avyakta che. have jyAM pUrNa dravyano aMtaramAM svIkAra thaIne, tenI sanmukha thaIne, pariNamana thAya che tyAM, kahe che ke, IryAsamiti che ane te samitie joyuM (-jANyuM) ke AtmA Avo che. Ama, te samiti AtmAne joIne pariName che. AvI te IryAsamiti cAritra-zIlanuM mULa che, muktinI sakhI che. juo, Ama kahIne ahIM ema kahevA mAge che ke vyavahArasamitino vikalpa Ave te cAritranuM mULa nathI, paNa cAritrano doSa che. bhAre vAtu bhAI! ahA! A to satyanuM sarpaNuM AvuM che ema siddha karavuM che. are! eNe satya sAMbhaLyuM nathI hoM. tenI cIja evo pUrNAnaMdano nAtha bhagavAna AtmA aMdara DolI rahyo che. tenI eka-eka zakti pUrNa che ane evI anaMta zaktinA sAmarthyavALuM te eka pUrNa tattva che. mATe tenI sanmukha thaIne, teno Azraya karIne, tenuM avalaMbana laIne, kahe che ke, teno svIkAra karavo. anAdithI te paryAya ane rAganI sanmukha hato tethI svabhAvathI vimukha hato. paraMtu have e paryAya ane rAgathI vimukhapaNuM karIne trikALI svabhAvanuM sanmukhapaNuM karyuM to tene trikALI cIjano svIkAra thayo ane 'te che' ema mAnyuM. pahelAM ajJAnadazAmAM 'te che' ema mAnyuM nahotuM. kema ke Avo bhagavAna AtmA che ema kyAre mAnyuM kahevAya? ke jyAre 'A jJeya AvuM pUrNa che' evuM tenA jJAnamAM ya tarIke jaNAya tyAre 'A che' ema AtmAnI mAnyatA thAya. te sivAya 'AtmA che, AtmA che' ema (mAtra bhASA bolavAthI tenI mAnyatA na thAya.) AtmA che te kevo che? kema che? te zemAM beTho che ? tenA bhAna vinA 'te che' evI mAnyatA kema thAya? zemAM thAya ? ahA! pahelAM zraddhA ane jJAnamAM svIkAra Ave che ke A AtmacIja AvI che bhagavAna AtmA pUrNAnaMda caitanyacamatkAra che. pachI tenI ramatamAM caDavArUpa cAritramAM svIkAra Ave che. bIjI rIte kahIe to, jene 'A AtmA pUrNa che' evo prathama aMdara jJAnamAM bhAsa thayo che trikALI bhAvanuM bhAsana-bhAna thayuM che--tene pachI, 'A AtmA pUrNa che' ema pratIta thAya che. ane pachI e trikALI bhAvamAM bhAna ane pratIta sahita ramaNatA kare to tene cAritra thAya che. - Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 juo, vyavahAra Isamitine race te vIryane to napuMsaka kahyuM che. kema ke AtmAmAM trikALI vIryaguNa che tenuM kArya tene kahIe ke je AnaMdAdi anaMta guNanI nirmaLatAne race. lyo, tene ja vIrya kahIe. paNa rAgane race tene vIrya na kahIe, napuMsakatA kahIe. e vAta to 47 zaktimAM che ne? ke AtmasvarUpanI racanA karanArane vIrya kahIe. atyAre magajamAM-lakSamAM zuM AvyuM? ke vyavahAra Isamitino vikalpa che te vAstavika vIryanA sAmarthyanuM kArya ja nathI. gajaba vAta che ne! kAraNa ke sarvajJa prabhu ema kahe che ke vIrya to ene kahIe ke je potAnA anaMta guNanuM nirmaLapaNuM race, zuddhapaNAnI paryAyamAM racanA kare, vItarAgI nirdoSa dazAne race arthAt A nizcayasamitipaNe pariNAme tene vIrya kahIe. paNa rAga-vikalpa uThe che terUpe thAya te vIrya ja nahIM, te to napuMsaka vIrya che. te vikalpa doSa che ne? are vyavahAra IryAsamitino vikalpa paNa doSa che bhAI! kAraNa ke tenAthI paNa vRtti uTha che, te kAMI nirvikalpa vastu nathI. tevI rIte paMca mahAvratanA pariNAmano vikalpa paNa pramAda ane doSa che. je trasa jIvonA ghAtathI tema ja sthAvara jIvonA ghAtathI samasta prakAre dUra e samiti trasa ane sthAvaranA ghAtathI to dUra varte che, paraMtu tene bacAvavAnA | vikalpathI paNa dUra varte che ema ahIM kahe che. matalaba ke A chakAyanA jIva che tene na mAruM evo vikalpa ja temAM nathI. e vikalpa to zubharAga che. mATe te vikalpathI bhagavAna AtmAnI samiti - aMtaranA AnaMdasvarUpane joI-jANI, mAnI ane TharavuM evI samiti-dUra che. je bhavadAvAnaLanA paritAparUpI kalezane zAMta karanArI..' ahoho! e rAga bhavarUpI dAvAnaLa, kaleza che. arthAt bhavamAM to rAgarUpI dAvAnaLa saLage che, rAgano aMgAro saLage che. are! vyavahArasamiti ke je vikalpa che te-- paNa rAgano aMgAro che. "rAga Aga" ema 'chaDhALA'mAM Ave che ne? yaha rAga-Aga dahai sadA, tAteM samAmRta seIye". (chaThThI DhALa, pada 15) 'chaDhALAmAM paNa ghaNuM nAkhyuM che hoM. ahIM kahe che ke rAgathI bhinna bhagavAna AtmA amRtasvarUpa nirAkuLa AnaMdakaMda che. mATe te taraphanI dazAnA pariNamanane AnaMda kahIe. te sivAyano cAhe to zubharAga ho topaNa dAha-Aga che. A vyavahAra IryAsamitino Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] [79 vikalpa che te paNa, kahe che ke, rAga hovAthI dAha-agni che, kaSAyanI bhaThThI che. are! jagatane haju tattva zuM che, dharma jenA Azraye thAya te kevaDo ne kevo che tenI paNa khabara nathI ane tene dharma thaI jAya ema kema bane? ahA! dharma to paryAya che. paNa te dharma jenA Azraye thAya te kevo che? ke te to trikALI dravya ne guNa che. mATe trikALI dravya-guNanA bhAna vinA dharmarUpa dravyanuM pariNamana thAya zI rIte? eTale ke svAzraya vinA zuddha pariNamana thAya ja nahIM. te vinA IryA, bhASA Adi samiti vaDe game te paradravyano Azraya le topaNa vikalpa thaze, parAzraya bhAva thaze, rAga thaze, kaSAya thaze, samAmRtathI virUddhabhAva thaze. are! jagatane A besavuM kaThaNa che ho. jene pravRttinA pariNAmano rasa che tene nivRttasvabhAvathI virUddha rAga te duHkha che' ema besavuM kaThaNa che. lyo, vyavahAra paMca mahAvrata ane pAMca samitino vikalpa aMgAro che, dAvAnaLa che; jyAre bhagavAna AtmA akaSAyasvarUpa prabhu che ema kahe che. te jinasvarUpa vItarAgI amRtathI bharelA evA bhagavAna AtmAnI sAmuM joIne teno svIkAra karIne tema ja tenI zraddhA karIne temAM kare che tene bhavadAvAnaLanA kalezane zAMta karanArI samiti hoya che. juo, Ama kahIne e nizcayasamiti to rAgane olavanArI che, paNa rAgane utpanna karanArI nathI ema bhAI! kahe che. ahA! zAMtasvarUpa bhagavAna AtmA zAMtarasa-akaSAyarasamaya evuM jinatattva che. AvA AtmAno Azraya letAM je samiti pragaTa thAya te to, kahe che ke, bhavadAvAnaLane zAMta karanArI che. rAgarUpI udayabhAvanA-ke je bhavadAvAnaLa che, saMsArano dAvAnaLa che tenA-kalezane A samiti zAMta karanArI che. prazna:- zubharAga paNa dAvAnaLa che? samAdhAna:- hA, te paNa dAvAnaLa che. tethI to 'chaDhALA'mAM kahyuM ne? ke "yaha rAga-Aga dahai sadA." to, tyAM rAga eTale banne zubha ane azubharAga. are! loko vicAratA nathI ane potAnI (daSTinI) pakkaDa rAkhIne te pramANe zAstronA artha kare che. tethI temane sAcuM sUjhatuM nathI, jema che tema sUjhatuM nathI tema ja zAstranA arthano anartha thaI jAya che. are! ajJAnI rAgamAM AnaMda mAne che. paNa tyAM AnaMda che kayAM? e to du:kharUpa che. zubharAga hoya topaNa duHkharUpa che, agni che. AtmAnA amRtasvarUpathI te virUddhabhAva che. atadriya AnaMdano nAtha bhagavAna AtmAthI zubhabhAva ulaTo che, mATe duHkharUpa Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 che. tene, ahIM ema kahe che ke, samiti olavanAra che, paNa utpanna karanAra nathI. lyo, ahIM to Ama kahevuM che. prazna:- aMtaramAM AvuM zIla (-cAritra) pragaTyuM ane samiti pragaTa thaI-zuddha gati thaI-to te rAga-vyavahArane utpanna kare ne? samAdhAna:- nA. rAga-vikAranI pariNati svataMtra utpanna thAya che ane A samiti to rAgane ThAranArI che. | 'tathA samasta sukRtarUpI dhAnyanA rAzine (poSaNa ApIne) saMtoSa denArI meghamALA che.' sukRta eTale je kartavya (-kArya) nizcaya-zuddha che evI samyagdarzana-jJAna-cAritra AdirUpa nirmaLa pariNati. niyame ya gaM gaM te LiyaH TLadrasAri' evo pATha A niyamasAranI trIjI gAthAmAM che. teno artha e che ke niyamathI je karavAlAyaka che te arthAt nizcaya samyagdarzana-jJAna-cAritra. ane te nirvikArI nirmaLa nirvikalpa vItarAgI samyagdarzana-jJAna-cAritra aMdaramAM sukRta che, kartavya che. ahA! "NiyameLa ya gna LiyaH TIMvaMsaLavari' eTale aMtaranA samyagdarzana-jJAna-cAritra ho, paNa A vyavahAra samakita, jJAna ane cAritra nahIM. to, niyamathI je karavAlAyaka che te bALasAritta che. pUrNAnaMdasvabhAvI prabhu AtmAnI zraddhA, tenuM jJAna ane tenI nirmaLa vItarAgI pariNati nizcayathI karavAlAyaka che. lyo, A niyama niyamathI karavAlAyaka che. vivarIyapariratye vyavahAraratnatraya--ke je vikalparUpa che te--viparIta che ane tene choDavA mATe maLavuM , sAmaDhi vayamAM kharekhara 'sAra' evuM vacana kahyuM che. prazna:- niyamano "sAra' ema kema kahyuM? samAdhAna:- ratnatrayathI viparItanA parivAra arthe eTale ke vyavahAraratnatrayano vikalpa che tenA abhAva arthe 'sAra" zabda kahevAmAM Avyo che. juo ne aMdaramAM eka-eka zabda kevo paDyo che! juo, jema samaya eTale AnaMdasvarUpa evo prabhu AtmA ane sAra eTale karmanA nimittathI thatA puNya-pApanA vikAra rahita. eTale ke puNya-pApanA vikAra rahita evo pUrNAnaMdanA svabhAvavALo bhagavAna AtmA che tene samayasAra kahevAya che. tevI rIte Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] [81 A niyamasAra eTale vastu je pUrNAnaMdasvarUpa trikALI prabhu bhagavAna AtmA che tenI aMtara sanmukha thaIne tene jANIne ane tenI pratIta karIne temAM TharavuM te. niyamathI karavAlAyaka kartavya koI hoya to te A che, tema ja e sukRta che. ahIM paNa 'sukRta' zabda che ne? to, kahe che ke e sukRtarUpI dhAnyanA rAzine-DhagalAne eTale ke AnaMda, zAMti, jJAna, darzana Adi anaMta guNanI nirmaLa pariNatine saMtoSa denArI meghamALA te iryAsamiti che. lyo, anaMta-anaMta guNonA pIMDa prabhu AtmAnI pariNatimAM anaMta guNanI nirmaLadazA pragaTa thaI te paryAyamAM jANe ke dhAnyano rAzi pAkyo ema kahe che. te nirmaLadazArUpI dhAnyano pAka thayo tene poSanArI meghamALA A Iyyasamiti che. juo to kharA! (kevI upamA ApI che!) jema dhAnya ugyA hoya ane varasAdanI-meghanI dhArA paDe to dhAnyane puSTi ApanArI che tema aMdaramAM joIne pariNamana karavuM evI IryAsamiti anaMta guNanI pariNatine saMtoSa denArI che. aho! munine kahevA (varNavA) mATe zabdo ochA paDe che! are! AvuM haju kAne paDavuM paNa muzkela che! 'te A samiti jayavaMta che.' Ama kahIne zuM kahevA mAge che? zuM batAve che? ke AvI samiti potAnAmAM che, tenI hayAtI che ema batAve che. tema ja 'A' kahIne koIka bIjA jIvamAM samiti jayavaMta che ema nahIM, paraMtu A rIte mArAmAM ja mArI zuddha pariNatinI dhArA vahe che ane te jayavaMta varte che ema padmaprabhamaladhArIdeva kahe che. ahA! zuM racanA! siddhAMtanI A racanA ekalA AtmAne upADIne (-mukhya rAkhIne) racI che! 'te A samiti...' juo, 'A' zabda paDyo che. ane 'A' zabda pratyakSapaNAne batAve che. tethI kahe che ke mArI pAse samiti jayavaMtapaNe varte che, astipaNe varte che tema ja tenI mane khabara paNa che. pATha paNa che ne? ke 'nayati samiti.' to, 'nayati' no artha A che ke mArI pAse samitinI pariNati che te jayavaMta varte che. mArAmAM dhAnya pAkayA che tene saMtoSa denArI je meghamALA mArAmAM varte che te jayavaMta varte che. arthAt dhruva bhagavAna AtmAnuM zuddha pariNamana che--anaMta guNanI nirmaLadhArA che--tene A samiti meghamALA samAna che ane te samiti jayavaMta varte che. juo to kharA zailI! e to pahelAM paNa kahyuM che ne? ke 'jinadharma jayavaMta varte che.' - ema nathI kahyuM bhAI? 56 mI gAthAnA (76 mA) zlokamAM 'te jinadharma jayavaMta varte che' ema kahyuM hatuM. eTale ema kahe che ke amAro jinadharma amArI paryAyamAM varte che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 jainadharmanI paryAya kAMI bahAramAM rahetI nathI, paraMtu amArI khAtarImAM (-zraddhAmAM), amArA bhAnamAM (jJAnamAM) ane amArI dazAmAM (-cAritramAM) jainadharma rahe che-varte che. jainadharma-jainazAsana koI dravya ke guNa nathI tema ja anya paramAM paNa te nathI. te to AtmAnI vItarAgI paryAya che. mATe jainazAsana kAMI AtmAnI paryAyathI bahAra na hoya. e vAta to "samayasAranI 15 mI gAthAmAM AvI che ne? ke abaddhaskRSTa, ananya, niyata, avizeSa ane asaMyukta evA pUrNAnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAno jyAM tenI aMtara sanmukha thaIne anubhava karyo tyAM je dazA pragaTI tene jainazAsana kahe che. Ama, zuddhaparyAyane jainazAsana kahe che, paNa dravya-guNane nahIM. jo ke guNarUpa jainapaNuM to svabhAvarUpe che ja, paraMtu A to pragaTelA jainazAsananI vAta che. A jainadharma koI saMpradAya nathI, (paraMtu vastunuM svarUpa che.) ahA ! vastu ja jinasvarUpa che. jina eTale trikALI vItarAgasvabhAva. kahyuM che ne? ke "jina so hI hai AtamA'. to, teno aMtara Azraya karatA, tenI aMtara ekAgratA thatA je vItarAgadhArA pragaTa thAya te jainadharma-jainazAsana che. ane e to vastunI sthiti che. paNa kAMI saMpradAyanI vAta nathI ke amArAmAM Ama kahyuM che ane tamArAmAM Ama kahyuM che. are! jainadharmanI vAto ane bhAva bIje kyAM che bApA? jainadharma zuM cIja che (tenI lokone khabara nathI.) ahA! vItarAga mArga anekAMtarUpa che eTale kAMI bIjA badhAne ekasAthe bhegA meLavIne tene kyAM che ema nathI. bIjA badhAnA aneka mata che tene bhegA karIne jainadharma banAvyo che ema nathI. paNa anekAMta eTale jemAM anaMta dhama-guNa che te. to, kahe che ke anaMta guNonuM ekarUpa evo AtmA jinasvarUpa che. ane teno Azraya karatA samyagdarzana-jJAna-cAritranI vItarAgaparyAya pragaTa thAya tenuM nAma jainazAsana che. A rIte vItarAgaparyAya te jainazAsana che ane vastu te jinasvarUpa che, paNa vacce rAga Ave te jainazAsana nathI ema siddha karavuM che. Avo mArga vItarAgano, bhAkhyo zrI vItarAga; samavasaraNanI madhyamAM, zrI sImaMdhara bhagavAna. trilokanAtha paramAtmA zrI sImaMdharabhagavAna mahAvidehamAM sarvajJapade birAje che ane tyAM samavasaraNamAM A mArgane bhagavAna kahe che--ke jene IMdro sAMbhaLe che ane gaNadharo jhIle che. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] [83 aho! anAdithI AtmAne rAgavaDe mArI nAkhyo hato, paNa have anaMtaguNano pIMDa evA jIvane jeNe paryAyamAM jIvato pragaTa karyo teno avatAra dhanya re dhanya che, teNe janmane saphaLa karyo che, A samitie tenA jIvanane jIvatuM karyuM che. te vAta to eka kalazamAM bhAI! Ave che ne? ke jIvanuM maraNa thatuM hatuM.... jIva marato hato.... (AdhAra gotavA mATe zAstra ughADatA e ja kalaza Avyo.) lyo, (huM) vicArato hato ke kyAM (e vAta) haze tyAM e ja kalaza Avyo. juo, kudarata paNa sAme che ne ! 'samayasAra kalaza TIkA'no 28 mo kalaza che. temAM kahe che ke: 'jema DhAMkelo nidhi pragaTa karavAmAM Ave che tema jIvadravya pragaTa ja che, paraMtu karmasaMyogathI DhaMkAyeluM hovAthI maraNane prApta thaI rahyuM hatuM.' eTale ke karmanA saMge utpanna thayelo rAga huM chuM ema je mAne che teNe AvA vItarAgI svabhAvano anAdara karyo che ane te ja jIvanuM maraNa che. 'jIvadravya pragaTa ja che' kahetAM pUrNa jJAyakasvabhAvI prabhu AtmAnuM--anaMta guNarUpa jIvanuM--jIvana trikALa rahenAra che. arthAt te trikALa jIvatuM tattva che. jema ke zrI sImaMdharasvAmIne 'jIvaMtasvAmI' kahyA che. teo jIvatA (vidyamAna) che, jyAre mahAvIrabhagavAna Adi mokSa gayA che. mATe bayAnAmAM zrI sImaMdharabhagavAnane jIvatA svAmI (-jIvaMtasvAmI) kahyA che. bayAnAmAM 516 varSa pahelAMnI zrI sImaMdharabhagavAnanI eka pratimA padharAvelI che. temAM lakheluM che ke 'jIvaMtasvAmI' arthAt jIvatA svAmI, jIvatA bhagavAna. ahA! zrI sImaMdharaparamAtmA AyuSya sahita che topaNa aMdaramAM jIvanamukta che ane temane jIvaMtasvAmI kahyA che. tema A pUrNAnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAno jyAM svIkAra thayo tyAM te jIvato svAmI che tema jaNAya che. paraMtu jyAMsudhI teno svIkAra nahoto tyAMsudhI rAgano svIkAra hato ane tyAre AtmAnuM maraNa thatuM hatuM. 'AtmAnA maraNa'no artha? ke Avo AtmA che teno svIkAra na karavo. eTale ke Avo AtmA nathI, huM AtmA nathI ema svIkAravuM tene AtmAnuM maraNa kahevAya che. huM to eka samayanI paryAya ane rAga jeTalo chuM ema jeNe mAnyuM che teNe caitanya AtmAnI trikALI jIvanajyotanuM maraNa karyuM che, hiMsA karI che. AvI vAta che! ahA! kahe che ke nidhi to hatI ja, paraMtu have jovAmAM AvI ke 'oho A nidhi!" tema jIvadravya pragaTa ja che. kema ke vastu che te hovApaNe che, tenuM astitva che, tenI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 sattA che. eka samayanI paryAyanA pragaTa aMzanI pAchaLa AkhuM hovApaNuM che e moTuM tattva che, mahAprabhu che. paraMtu karmanA saMge paDelo-caDelo jIva AtmAnA A asaMgatattvane bhUlI gayo che ne tethI te maraNane prApta thaI rahyuM hatuM. 'te bhrAnti paramaguru zrI tIrthaMkarano upadeza sAMbhaLatAM maTe che." trilokanAtha sarvajJadeva tIrthakaranI vANImAM jIva Avo (jJAnamaya) che ema batAvyuM che. e tIrthakara vItarAganI tema ja digaMbara saMtonI vANI sivAya traNakALa traNalokamAM kyAMya AtmAne batAvanAra koI che nahIM, bIje kyAMya A vAta che nahIM. AvI vAta che! juo to kharA zailI! juo, ahIM kahyuM ke Avo AtmA pragaTarUpa vastu che. eka samayamAM teno jJAnasvabhAva anaMta-aparimita che, darzanasvabhAva anaMta-aparimita che, AnaMdasvabhAva anaMta-aparimita che ema eka-eka karIne anaMta guNonuM anaMta-aparimitapaNuM che. Avo anaMta guNono pIMDalo prabhu AtmA dhruvapaNe pragaTa che. chatAM jyAre teno svIkAra nahoto tyAre tenuM maraNa thatuM hatuM. jyAM sudhI tenI daSTi eka samayanA aMza upara ane rAga upara hatI ke A puNya meM karyA che ane puNya mAruM che, tyAMsudhI te (rAga) uparanI daSTithI AvA AtmatattvanuM maraNa karyuM hatuM. arthAt AtmAno nakAra karyo ke AtmA huM nahIM, huM AvaDo nahIM te ja tenuM (-AtmAnuM) maraNa hatuM. AvI vAta che bhagavAna! have maraNa thatuM hatuM te bhrAMti paramaguru zrI tIrthakarano upadeza sAMbhaLavAthI maTe che. trilokanAtha bhagavAnanI vANImAM ema Ave che ke "tuM pUrNa paramAtmA cho'. Ama kahIne bhAI! juo, jinano upadeza Avo Avyo hato ema kahe che. paraMtu jinano upadeza bIjA prakAre hoya ja kema? 'prabhu! tuM pUrNa cho hoM. prabhutArAmAM anaMta-anaMta guNanI pUrNatA paDI che, pUrNa rUdram cho. tArAmAM viparItatA paNa nahIM ane apUrNatA paNa nahIM. AvuM tAruM pUrNa svarUpa che.' - AvuM (AtmAnuM pUrNasvarUpa) vItarAganI vANImAM ja Ave hoM. (pravacana dasa mInITa vadhAre cAlyuM.) pUjya gurudevazrI kaheH keTalo samaya thayo? ahIM to AnaMdamAM keTalo samaya thayo te paNa kAMI khabara paDI nahIM. lyo, nava ne daza mInITa thaI gaI.... Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] [85 zloka 83 uparanuM pravacana 'ahIM (vizvamAM) e nakkI che ke A janmArNavamAM (bhavasAgaramAM) samitirahita kAmarogAtura (-icchArUpI rogathI pIDita) janono janma thAya che.' A bhavasAgaramAM arthAt 84 lAkha yoninA avatAramAM je samitirahita-- AtmAnA AnaMdasvarUpanI pariNati rahita--icchArUpI rogathI pIDita che te avatare che. jene AnaMdasvarUpa AtmAnA anaMta guNanI pariNatinI zuddhatA nathI ane jene icchArUpI roga che evA manuSyono A jagatamAM avatAra thAya che. potAnuM zuddha dhruva cidAnaMdamaya svarUpa che te anaMta guNamAM ekatArUpa pariNati te samiti che ane tenAthI rahita jIvane icchArUpI roga hoya che. juo, be vAta karI ke, (1) anaMta guNano pIMDa evA AtmAnA anaMta guNamAM ekatArUpa pariNatithI--samitithI--je rahita che ane (2) icchArUpI rogathI je pIDita che evA janono-jIvono corAzI lAkha yonimAM janma-avatAra thAya che. ahA! potAno AnaMdasvabhAva che, AtmAnuM svarUpa sukha-AnaMdamaya che. chatAM, tenA AnaMdanI dazAnA pariNamana rahita je che arthAt muktinuM kAraNa evI bhagavAna AtmAnI aMtara pavitra zuddha samitinuM pariNamana jene nathI eTale ke je vItarAgabhAva rahita che ane rAgabhAva sahita che teno A jagatanI aMdara janma thAya che. - Ama padmaprabhamaladhArIdeva kahe che, jagatane jAhera kare che. juo, rAgabhAva sahita ane vItarAgabhAva rahita -ema kahIne temaNe asti-nAsti karI che. 1 ahA! AtmA zuddha cidghana, AnaMdaghana vastu che. atIMdriya AnaMdano kaMda AtmA che. AvA AnaMdaghana AtmAnI pragaTa pariNatimAM zuddhapaNe pariNamavuM te samiti che. have be vAta le che ke, A jagatanI aMdara (1) AvI samitithI je rahita che - zuddha AnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAnA AnaMdanI pariNatithI je aMdaramAM rahita che - zuddha AtmasvabhAva pratye gatirUpI pariNatithI je rahita che ane (2) je kAmarogathI icchArUpI rogathI - pIDita che te avatAra le che. bIjI rIte kahIe to, AnaMdasvarUpa Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 bhagavAna AtmAnI daSTi, tenuM jJAna ane tenI ramaNatA evI je zuddha AnaMdamaya pariNatirUpa samiti che tenAthI je rahita che ane IcchArogathI je pIDita che - teno artha e che ke je aMtaramAM vItarAgI pariNatithI rahita che ne je rAganI IcchAthI pIDita che evA jIvo corAzI lAkha yonimAM avatare che ema kahe che. ekadama muddAnI rakama (vAta) mUkI che. kahe che ke bhagavAna AtmAno svabhAva to bhava ane bhavanA bhAvathI rahita che. AvA nityAnaMda prabhu AtmAnA nija svarUpanI samitino--gatino--zuddha vItarAgI pariNatino -jene abhAva che ane je IcchArUpI rogathI--te pachI cAhe to game te IcchA ho tenAthI-pIDita che evA jIvo corAzI lAkha yonimAM avatare che. eka mANasa muMbaImAM koIne kaheto hato ke A mahArAja ema kahe che ke tame badhA duHkhI cho. paNa mane to kAMI duHkha lAgatuM nathI. kema ke huM to be-pAMca hajAra kamAu chuM ane putrAdi badhuM ThIka che. bApu! tane du:khanI khabara nathI. AnaMdamUrti bhagavAna AtmAthI virUddha jeTalAya zubha ke azubhabhAva che te badhAya duHkhamaya che. paNa te duHkhanI ajJAnIne khabara nathI. duHkha nathI pratikULa saMyogamAM ke duHkha nathI svabhAvamAM. duHkha to svabhAvathI viparIta dazA che. rAga eTale ke puNya-pApanA bhAva te du:kha che. A rIte rAga te duHkha che, paNa saMyogI cIja duHkharUpa nathI, e to joya che. tema ja ajJAnIne paNa paranuM vedana nathI. kema ke paranuM vedana koIne hoya ja nahIM. ajJAnIne paNa vedana to rAga ane dveSanuM hoya che. ahA! paracIja che e to joya che-zAnamAM jaNAvAlAyaka che. basa, eTalI vAta che. jyAre AnaMdamUrti AtmA jJAtA che. have te bannenI) vacamAM, AnaMdamUrti AtmAne bhUlIne ajJAnI je kAMI puNya-pApanA bhAva uThAve che ane puNya-pApamAM mane ThIka-aThIka che evo paryAyabuddhibhAva-rAgabuddhibhAva-mithyAtvabhAva kare che te ja du:kha che. ajJAnInI paryAyamAM UMdhI dazA-viparIta mAnyatA ane rAga-dveSa-che te ja du:kha che. are! vAstavika tattvanI ene anaMtakALamAM khabara ja paDI nathI ane bhAna vinA odhe-ghe jIvana gALyA che. aho! naraka, nigoda, ekeMdriya Adi 84 lAkha yoninA avatAra che. AvA janmArNavamAM eTale ke corAzI lAkha yoninA avatAra te janmarUpI moTo dariyo che ane Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] temAM AnaMdasvarUpa AtmAnA sanmukhanI--zuddha samyagdarzana-jJAna-cAritranI--vItarAgI pariNati rahita je che ane je bAhya padArthonI icchAnI pIDAthI sahita che te janmane pAme che, tene janma maLe che. [87 'tethI he muni! tuM tArA manarUpI gharamAM A sumuktirUpI suMdara strI mATe nivAsagRha (oraDo) rAkha (arthAt tuM muktinuM ciMtavana kara)'. A TIkA karanAra padmaprabhamaladhArIdeva muni che ne? to, munirAja munine kahe che ke he saMta!... prazna:- A zAstra zrAvaka mATe che ke muni mATe? samAdhAna:- A zAstra badhAne mATe che. jo ke mukhyapaNe to munine uddezIne che, chatAM badhAyane-cAreyane (cAre tIrthane) mATe che. jema cAra dikarAomAMthI moTA dikarAne kAMIka kahetA te vAta bIjA traNeyane paNa lAgu paDe che tema ahIMyA mukhyapaNe munino adhikAra che (eTale mukhyapaNe temane uddezIne vAta che.) munino jeTalo adhikAra che teTalo badhoya munirAjane pUrNapaNe lAgu paDe che, jyAre zrAvakane aMze lAgu paDe che. mATe zrAvakane paNa ahIM kahe che ke bhAI! corAzI lAkha yoninA janmArNavamAM rakhaDatA prabhu! puNya-pApanA rAga rahita ane vItarAgI AnaMda sahita tAruM pUrNAnaMda zuddha caitanyaghanasvarUpa che tenI diSTa ane tenuM jJAna jo tane nathI to tane icchA che. eTale ke kAMIka meLavuM, kAMIka karuM, puNya karuM, dayA pALuM, vrata karuM, pApa karuM vagere prakAre zubhAzubha rAganuM kartRtva tArI pAse che te icchA che. ane te icchAnA duHkhathI tuM pIDita cho. AvI vAta che bApu! are! lokone mULa vAta hAtha AvI ja nathI ane mAtra uparanI vAtamAM rokAyA che. have kahe che ke bhAI! tuM tArI aMtara jJAnapariNatimAM sumuktirUpI strIne mATe oraDo rAkha, zuddhapariNati pragaTa kara. kema ke banne puNya ne pAparUpa vibhAva pariNamana duHkharUpa che. mana=jJAnanI dazA ane sumuktirUpI suMdara strI=pUrNa AnaMdadazA, pUrNa zuddhapariNati. pUrNa AnaMdadazA--pUrNa zuddhatA--pragaTa thavI tenuM nAma mukti che ane te sumukti suMdara strI samAna che. ahA! A badhI mAMsa ane hADakAvALI strIonA saMgamAM rahIne to tuM pIDita cho, du:khI cho. mATe have A sumuktirUpI suMdara strI mATe eTale ke tArI pUrNa zuddha pariNatirUpa mukti che te rUpI strI mATe nivAsagRha-rahevAno oraDo rAkha, pUrNa zuddha pariNatirUpI strI mATe avakAza rAkha ema kahe che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ahA! saMsArane janmArNava kahyo ne? to, te corAzI lAkha yoninA avatAramAM rakhaDatA prANIne A vItarAgI pariNati hotI nathI. AnaMdanuM dhAma evA caitanya prabhu AtmAnI sanmukhanA dRSTi, jJAna ne ramaNatAnI pariNati rahita ane parasanmukha evA rAganI vibhAva pariNati sahita jIva saMsAramAM janmane pAme che-avatAra dhAraNa kare che. mATe have, kahe che ke, sumuktirUpa tArI pariNatine mATe zuddhaparyAya pragaTa kara. 'mokSa kahyo nija zuddhatA' - ema Ave che ne? matalaba ke potAnI zuddha ane AnaMdamaya pUrNa dazA te mukti (mokSa) che, paraMtu mokSa eTale koI bIjI cIja nathI. 88] ahA! potAnI pUrNa zuddha AnaMdadazAnuM nAma mukti ane vikAradazAnuM nAma saMsAra che, paNa mukti ke saMsAra koI bAhya cIjamAM nathI. mukti ane saMsAra jIvanI paryAyathI dUra rahetA nathI, paNa jIvanI paryAyamAM rahe che. bIjI rIte kahIe to trikALa AnaMdanuM dhAma evA bhagavAna AtmA upara daSTi nahIM ane puNya-pApa tema ja tenA phaLa upara dRSTi evo je mithyAtvabhAva che tathA te sahitano je rAga-dveSabhAva che te saMsAra che ane te saMsAra kAMI paryAyathI dUra nathI. A rIte saMsAra jIvanI paryAyathI dUra na hoya. tevI rIte mukti paNa jIvanI paryAyathI dUra na hoya. prazna:- strI, putrAdi saMsAra nathI? samAdhAna:- nahIM. kema ke jo A zarIra, strI, kuTuMba, lakSmI, makAna Adi saMsAra hoya to, dhyAna rAkho, deha chUTatAM te badhuM chUTI jAya che-ahIM paDyuM rahe che. eTale, saMsAra chUTI gayo tethI, tenI mukti thaI javI joIe. (paNa ema to banatuM nathI.) mATe te strI, putrAdi saMsAra ja nathI, paNa jIvanI paryAyamAM mithyAtva ne rAga-dveSano udayabhAva che te saMsaraLam kRti saMsAra che. trikALI svabhAvamAMthI khasI jaIne vikAranI kabulAtamAM Avyo (-huM vikArI chuM evI kabulAta karI) te bhAvane saMsAra kahe che. ane deha chUTatAM strI, putrAdi badhuM chUTI jAya che topaNa A vikArane sAthe laIne bIjA bhavamAM jAya che. Ama bhagavAna! tArI saMsAranI pariNati paNa tAro bhAva-tArI dazA che, mokSano mArga paNa tArI apUrNa nirmaLadazA che ane mukti paNa tArI pUrNa zuddhadazA che. A badhuM (saMsAra, mokSamArga ne mokSa) tArAmAM ja che. barAbara ? lyo, kArakhAnA Adi saMsAra nathI ema kahe che. kema ke e to paracIja che. potAnA dhruva zuddha AnaMdadhAmamaya pUrNa svarUpamAMthI anAdithI khasIne (saMsaraLam = khasavuM) dayA, dAna, vrata, bhakti ne hiMsA Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] [89 vagere puNya-pApanA vikArI pariNAma mArA, paNa A trikALI AtmA huM nahIM evo je mithyAbhAva che te saMsAra che. arere! saMsAra kone kahevo tenI paNa tene khabara nathI! 'padmanaMdi paMcaviMzati'mAM dAkhalo Apyo che ne? ke zarIramAM mela hoya te arIsAmAM dekhAya che. tethI koI arIsAne ghasavA mAMDe to zuM mela nIkaLe? na nIkaLe. tenAthI to arIso ghasAya jAya, paNa mela nIkaLe nahIM. (nizcaya paMcAzat zloka 26). tema saMsArarUpI mela aMdara potAnI dazAmAM che. chatAM ajJAnI strI, putra, vepAra Adine choDI dauM to saMsAra chUTI jaze tema mAne che. paraMtu evI rIte saMsAra na chUTe. kema ke paramAM teno saMsAra kyAM hato? saMsAra to tenI paryAyamAM che. ahA! AnaMdanuM dhAma prabhu bhagavAna AtmA to eka-eka (dareka) guNathI pUrNa che. te eka-eka guNamAM paNa anaMta sAmarthya che. AvA anaMtaguNanA sAmarthyasvarUpa AtmavastunI pratIti-vizvAsathI khasI jaIne alpajJadazAmAM tema ja puNyAdi rAgabhAvamAM potApaNAnI mAnyatA te ja mithyAtvabhAva che. ane jAhera thAva ke mithyAtvabhAva ja saMsAra che. 'samayasAra nATaka'mAM paNa lakhyuM che ke jAhera thAva ke mithyAtva te saMsAra-Asava che. (mokSadvAra). juo ne! ahIM paNa zuM kahe che? ke janmArNava arthAt A bahAranA corAzI lAkha yoninA avatAra karavA te saMsAra nathI. paraMtu teno mithyAtvabhAva te saMsAra che ane te janma-maraNanuM kAraNa che. bhava (-zarIra) Adi to saMyoga che. jyAre teno mithyAtvabhAva te saMsAra-udayabhAva che ane te saMsAra svabhAvabhAvamAM nathI. trikALa AnaMdamUrti prabhu bhagavAna AtmAmAM - ke je parama pAriNAmika jJAyakabhAva svarUpa vastu che temAM - saMsAra kayAM che? kema ke pote AtmA to muktasvarUpa che, abadraspaSTa ja che. AvA AtmAmAMthI khasIne huM pApa ne puNyavALo chuM, pApanI ne puNyanI kriyAvALo chuM eTale ke huM rAga sahita chuM evI mithyA mAnyatA te saMsAra che. e vAta to zrI amRtacaMdrAcArye 'puruSArthasiddhi-upAya'nI 14 mI gAthAmAM kahI che ne? ke, - evamayaM karmakRtairbhAvairasamAhito'pi yukta iva / pratibhAti bAlizAnAM pratibhAsaH sa khalu bhavabIjam // e rIte A bhagavAna AtmA karmakRta-karmanA nimittathI thayelA yA, dAna Adi puNya-pApanA rAgabhAvathI ane zarIrAdi bhAvothI arthAt Asava ane ajIvabhAvothI asaMyukata-judo che. ahA! nava tattva che ne? to, dayA, dAna, vrata, pUjA, bhakti, kAma, Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 krodha Adi bhAva Asravatattva che ane zarIra, karma, lakSmI Adi ajIvatattva che. e AsravatattvathI ane ajIvatattvathI AtmA, pATha che ke, basamAditaH -samAhita nathI, yukata nathI. chatAM, yu rUva pratimati evo pratibhAsa thAya che ke huM rAga ane zarIra sahita chuM. basa, te ja mithyAtva che, saMsAra-bhavanuM bIja che. arere! teNe mULacIjane joI nahIM ne sAMbhaLI paNa nahIM hoM. te vinA rAganI maMdatA - dayA, vrata, bhakti, pUjA Adi-karI, paraMtu e to "mULa sAjuM ne uparathI mAtra pAMdaDA toDyA enA jevuM che. pharIne te jhADa paMdara divase pAchu pAMgarI jaze. ahA! bhagavAna sarvajJa paramAtmA paramezvara IMdro ane gaNadharonI samakSamAM ema jAhera kare che ke tAro prabhu ne tAro svabhAva puNya-pApanA vikalparUpa AsravathI ne zarIra, karmarUpa ajIvathI samAhitaH -sahita nathI. chatAM tane yu rUrva pratimati tenAthI huM sahita chuM evo aMtaramAM bhAsa thAya che te bhavanuM bIja-mithyAtva che. are! eNe muddAnI vAta sAMbhaLI nahIM hoM. ane jyAre sAMbhaLavAmAM AvI tyAre te nizcaya che-nizcaya che ema kahIne kADhI nAkhI. (-lakSamAM lIdhI nahIM) -A, mULamAM bhUla che. ahIM kahe che ke bhagavAna AtmAne janmArNavamAM utpattinuM kAraNa mithyAtvabhAva che. arthAt mithyAtvathI corAzI lAkha yoninA avatAramAM te rakhaDe che. ane te, are prabhu! zuddha pavitra bhagavAna AtmAnA zraddhA, jJAna ane ramaNatAmaya vItarAgI pariNatithIsamitithI rahita IcchAthI sahita che. basa, te IcchA ja duHkhanuM mULa che. "kyA Icchata? khovata sabA hai IcchA duHkha mUla'. (-zrImad rAjacaMdra, hAthanoMdha-1) "Ama karuM, tema karuM' evI IcchA mithyAdaSTine hoya che. ane AvA IcchArogathI pIDita te janono janma thAya che - evA jIvone bhavamAM avataravuM paDe che. are ! jenuM phaLa bhava che, je anaMta-anaMta bhavanuM kAraNa che te mithyAtva che. A anaMta-anaMta bhavanI DAMga mAthe paDI che to paNa tene trAsa nathI ke arere! huM kyAM jaIza? mAruM zuM thaze? duniyAnI vAta duniyA jANe tema ja duniyAne A vAta bese ke na bese tenI sAthe mAre koI saMbaMdha nathI. have tene ema to thavuM joIe ke aho! huM anAdikALathI rahelo chuM ane anaMtakALa rahIza. to, bhaviSyamAM huM kyAM rahIza? je rAga ane zarIra sahita potAne mAnyo to temAM rahIza eTale ke saMsAramAM rakhaDato rahIza. lyo, AvuM dharmanuM bhAre svarUpa che ke je haju sAMbhaLavA maLavuM paNa kaThaNa (muzkela) che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] [91 ahIM kahe che ke bhAI e corAzI lAkha yoninA avatAranuM kAraNa mithyAtvabhAva prazna:- e mithyAtvabhAva eTale zuM? samAdhAna:- bhagavAna AtmA pUrNa zuddhatA ne AnaMdanuM dhAma che. te tattva puNya-pApanA bhAvarUpa rAga ane zarIra, karma Adi ajIvatattvathI juduM che. arthAt AsravatattvathI ane ajIvatattvathI jJAyakatattva-caitanyatattva bhinna che, asamAhita chesahita nathI. chatAM paNa tene sahitapaNuM bhAse che e ja mithyAtvabhAva che. ane evo jIva-zuddhapariNatithI rahita IcchAthI pIDita evo prANI-cAra gatimAM avatAra dhAraNa kare che. AvI vAto che bhagavAna! are! (samayasAranA) kartAkarma adhikAranI 7ra mI gAthAmAM AtmAne 'bhagavAna' tarIke ja bolAvyo che ne? AcAryuM tene ema kahIne bolAvyo che ke bhagavAna AtmA'... kema? kema ke AtmA to ajIva ane Asava rahita ja che. tethI te bhagavAna ja che. eTale ke AnaMda ane jJAnasvarUpI AtmA che ane tene ja 'bhagavAna AtmA' kahIe. nahIMtara zuM puNyanA pariNAmane AtmA kahIe? (nA.) kema ke e to Asava che. prazna:- puNyathI thoDo to lAbha thAya ne? samAdhAna:- hA, lAbha thAya rakhaDavAno. 'pravacanasAra'mAM to bhAI! evA zabda che ke je koI puNya-pApamAM vizeSatA mAne che te ghora saMsAramAM rakhaDaze. juo, pravacanasAra, | 77 gAthA: 'matha puthapAyovizeSatva nizcinvannapasaMdati have puNya ane pApanuM avizeSapaNuM nizcita karatA thakA upasaMhAra kare che.' avizeSa kahetAM banne puNya ane pApa sarakhA che, bannemAM sAmAnyapaNuM che. Na hi maNNadi jo evaM Natthi viseso tti puNNapAvANaM / hiMDadi ghoramapAraM saMsAraM mohasaMchaNNo // puNya ne pApamAM vizeSa: nAsti taphAvata nathI ema je mAnato nathI eTale ke puNya ne pApamAM taphAvata che phera che arthAtu puNya ThIka che ema je mAne che te mohAcchAdita vartato thako ghora apAra saMsAramAM hiti paribhramaNa kare che. lyo, A pravacanasAra-vItarAganI vANIno sAra. are! mithyAtva zuM che tenI ajJAnIne khabara Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 2] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 nathI. e to haju vyavahAra karazuM to nizcaya thaze ema mAne che. paNa vyavahAra eTale rAga. tethI, rAga karazuM to nizcaya (-vItarAgatA) thaze, Asrava karazuM to AtmAno saMvara thaze ema te mAne che. paraMtu e zraddhA ja mithyA che. AtmA rAga sahita che ane rAga karavAlAyaka che evI mAnyatA ja mithyAtva che. prazna:- paNa tenA para) vinA cAle nahIM ne? samAdhAna:- are! para vinA ja AtmAne cAle che. (hA), tenA vinA mane cAle nahIM ema teNe mAnyuM che. tethI evI mAnyatA vinA teNe anAdithI calAvyuM nathI. Avo prazna vikrama saMvata 2010 nI sAlamAM boTAdamAM thayo hato ke mahArAja! tame paisAne dhULajaDa che ema kaho cho, paraMtu tenA vinA kAMI cAle che ? tyAre kaheluM ke juo bhAI! sAMbhaLo. A eka AMgaLIe bIjI AMgaLI vinA zuM calAvyuM nathI? (hA, calAvyuM che. kema ke nahIMtara to,) A AMgaLI tUTI jAya to bIjI AMgaLI paNa na rahe. tema AtmAe paradravyanA abhAvathI ja calAvyuM che. AtmA svadravyathI che ane paradravyathI nathI. tethI AtmAnuM TakavuM ja padravyanA abhAvarUpe che. chatAM paNa ajJAnI mAne che ke paradravyanA abhAvamAM huM kema rahI zakuM? paraMtu e to tenI mithyA mAnyatA che. bIjI rIte kahIe to, bhagavAna AtmA svadravyathI asti che ne paradravyathI nAsti che. tethI padravyanA abhAvarUpe ja TakI rahyo che. tenuM astitva A rIte ja TakI rahyuM che. chatAM paNa ajJAnIne ema thaI gayuM che ke mane paisA vinA cAle nahIM. paraMtu e to tenI mithyA mAnyatAe ghara ghAlyuM che. -A mULa cIja (vAta) che ane A mULa cIja upara duniyAnuM lakSa ja gayuM nathI. ahA! ajJAnI bahAramAM ne bahAramAM paMDitAInI moTI vAto kare che ke bhagavAne vyavahArathI lAbha kahyo che ane (DhALAmAM paNa) vyavahArane niyatano hetu-kAraNa kahyo che. bhAI! bhagavAne vyavahAranI vAto kahIne vyavahAranuM jJAna karAvyuM che. chatAM e rAga sahita AtmA che ema je mAne che te rAgathI AtmAne lAbha mAne che. kema ke AtmAne rAga sahita mAne ke AtmAne rAgathI lAbha mAne te banne eka ja vAta thaI ane te mithyA vAta che. have, (buDhALA, trIjI DhALa, pada-ramAM) hetu niyatako hoI ema je kahyuM che te nimittanuM jJAna karAvyuM che ke e bhUmikAmAM evo maMdarAga hoya che. basa, 'rAga hoya che eTaluM ja kahevuM che. paNa rAgathI AtmAmAM lAbha thAya ema nathI kahevuM. kema ke nahIMtara to paraspara virUddha vacana thAya. (puruSArthasiddhi-upAyamAM) AtmAne rAga sahita mAnavo Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] [93 tene mithyAtva kahyuM che ane jo vaLI ahIM (chaDhALAmAM) ema kahe ke rAganI maMdatAthI AtmAne lAbha thAya, to e paraspara virUddha vacana thayuM. paraMtu vItarAganA vacana evA na hoya. vItarAganA vacana to pUrvApara virodha rahita hoya che. ahA! eka bAju (puruSArthasiddhi-upAyamAM) bhagavAna ema kahe ke jIvane rAga sahita mAnavo te mithyAtva che ane jo bIjI bAju (chaDhALAmAM) ema kahe ke jIvane rAgathI lAbha thAya eTale ke je AtmAmAM nathI tenAthI AtmAne lAbha thAya, to e virUddha vacana thayuM. paNa sarvajJa trilokanAthanI vANImAM kyAMya paraspara virodha hoya nahIM. to, ahIM kahyuM ke rAgathI jIvane lAbha thAya arthAt je AtmAmAM nathI tenAthI AtmAne lAbha thAya tevI dRSTi ja mithyA che. are! mULa vAtanI haju ajJAnIne khabara nathI. nizcaya zraddhAnI vAta to pachI, paraMtu haju vyavahAra zraddhA paNa nathI. ahIM 'pravacanasAra'mAM bhagavAna kuMdakuMdAcAryanuM vacana che ke je zubha ane azubha e be bhAvamAM taphAvata-phera-vizeSa-mAne che arthAt ekarUpa nathI mAnato te ghora saMsAramAM rakhaDaze. prazna:- zuddha ghI na maLe to vejITebalathI calAvI levAya! samAdhAna:- paNa e vejITebala, ghI ja nathI. e to bIjI cIja-tela che ane tene ghI nAma ApyuM che. tema rAganI maMdatA ratnatraya nathI, mAtra tene vyavahAraratnatrayanuM nAma ApyuM che. bIjI rIte kahIe to, vyavahAraratnatraya dharma nathI (-rAganI maMdatA e sAcA ratnatraya nathI), paraMtu nizcayaratnatraya--svabhAvanA daSTi, jJAna ane ramaNatA-- pragaTa thayA che teno rAganI maMdatAmAM phakta vyavahAra tarIke Aropa Apyo che. nahIMtara te rAganI maMdatA ratnatraya ke di' hatI? te kAMI ratnatraya nathI, e to adharma che. to pachI e adharma zuM dharmanuM kAraNa thAya? Avo vItarAgano mArga hoya? - ema ajJAnIne thAya che. paNa bhAI! traNalokanA nAtha sarvajJa paramezvara ekAvatArI iMdronI samakSa vANI varasAve che to te vANI-kathA kevI haze? zakeMdra traNa jJAnanA dhaNI, kSAyika samakitI ane ekAvatArI che. temane potAne paNa khabara che ke have mAre eka ja bhava che. tevI rIte temanI strI (iMdrANI) paNa ekAvatArIeka bhave mokSa janArI che. A rIte banne pati-patnI ekAvatArI che ane teo bhagavAna pAse vANI sAMbhaLavA Ave che. to, te vANI-kathA kevI haze? te vArtA kevI haze? 'tuM rAga, puNya ane vyavahAra karaje, tenAthI tAruM kalyANa thaze.' - zuM te vANI-ka -kathA AvI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 haze? (nA.) "tuM rAgarUpa nathI, traNakALamAM tuM rAga sahita cho ja nahIM. tuM to cidAnaMda dhruva AnaMdasvarUpa caitanyamUrti cho. AvA AtmAne rAga sahita mAnavo eTale ke AtmAne vyavahAra sahita mAnavo te ja mithyAtva-bhavanuM bIja che." AvI bhagavAnanI vANI hoya. lyo, vyavahAra kaho ke rAga kaho ke Asrava kaho--eka ja che ema kahe che. (hA), vacce vyavahAra hoya che kharo. tethI tene jaNAve paNa che. jyAM nizcaya hoya tyAM bhUmikAnA pramANamAM rAganI maMdatA-vyavahAra hoya che. paNa te Azraya karavAlAyaka che ane tenAthI lAbha thAya che te bIlakula jUThI vAta che. te keTalA TakA jUThI vAta che? te soe so TakA jUThI vAta che. ahIM kahe che ke are muni! bhagavAna! tuM tArI pariNatimAM pUrNa muktine mATe sthAna rAkha-zuddha pariNati pragaTa kara. kema ke te (-zuddha pariNati) ja pUrNa muktinuM sthAnanivAsaghara che. eTale ke zuddha pariNatimAMthI mukti thaze, paNa rAgamAMthI mukti thaze nahIM. juo, A vyavahAra IryAsamitino adhikAra cAle che, chatAM temAMthI nizcayanI vAta kADhI che. ahA! A vyavahAracAritrano adhikAra che temAM kahe che ke e vyavahAracAritra kone kahevAya? ke jene aMdaramAM rAga rahita AnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAnuM bhAna-jJAna thayuM che ane ramaNatA thaI che tenI rAganI maMdatArUpa IryAsamitine vyavahAracAritra kahevAmAM Ave che. -Ama vAta che ane e kahevA mATe ahIMyA vAta kare che. bAkI atyAre to mULa vAtamAM moTI garabaDa cAle che. ahA! muktimAM pUrNa zuddha caitanyaghana bhagavAna AtmAnA AnaMdano anaMtamo bhAga pragaTa thAya che. arthAt muktinA AnaMdathI anaMta-anaMta guNo AnaMda dhRvasanA sattvamAM paDyo che. dhruvasanuM sattva-dhruvano bhAga-anaMta-anaMta AnaMdamaya che. mATe, AvA anaMta-anaMta AnaMdasvarUpanI dRSTi kara. paryAyadaSTi choDa, rAgadaSTi choDa, vyavahAradaSTi choDa, nimittadaSTi choDa ane AvA svabhAvanI daSTi karI tenI pariNati kara ke je sumuktirUpI suMdara strInuM ghara-nivAsagRha che. A rIte, mukitarUpI suMdara strI mATe nivAsagRha rAkha eTale ke tuM pUrNAnaMdanI prApti mATe pariNati kara. ATaluM rAkha (-kara) bApA! te sivAya vyavahAra Isamitino vikalpa uTha te baMdhanuM kAraNa che. (hA), mokSamArgamAM vacce te Ave kharo, paNa te vikalpa muktinuM kAraNa nathI. bhAre vAta! Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61]. [95 che zloka - 84 uparanuM pravacana karyuM digaMbara munionA kathana to juo! kevaLInA peTa kholIne mukyA che. digaMbara saMtoe vItarAga mArgane khullo mukI dIdho che. juo ne A che to vyavahAracAritrano adhikAra, chatAM temAM nizcayacAritranI vAta karI che. to, kahe che ke vyavahAracAritra kyAre kahevAya? ke nizcayasamitirUpa AnaMdanI pariNati hoya to vyavahAracAritra kahevAya. ane e siddha karavA mATe ahIM (nizcayacAritranI) vAta kare che. nahIMtara ekalA vyavahArane to vyavahArAbhAsa kahevAmAM Ave che. ahA! nizcayasamiti kahetAM AnaMdAdi pUrNa zuddha anaMta guNonI zuddha pariNati. are! samyagdarzana thatAM ja jeTalA guNo che te badhA aMze vyakta thAya che ane A nizcaya samyagdarzana ja (yathArtha) samyagdarzana che, jyAre vyavahAra samyagdarzana (yathArtha) samyagdarzana nathI, AropIta che. kahe che ke pUrNa anaMta guNonA pIMDa prabhu AtmAne jyAM daSTie svIkAramAM lIdho, jJAnanI vartamAna paryAye pUrNa nija paramAtmAne Adaryo eTale ke tenI sanmukha thaI tyAM nizcaya samyagdarzana thatAM jeTalA anaMta-anaMta guNo che te darekano nirmaLa aMza vyakta-pragaTa thAya che ane tene samakita kahe che. have ahIM cAritranI vAta che ke je AnaMdamUrti AtmAmAM care-rame che, je nityAnaMda bhojI che arthAt jene AnaMdarUpI amRtanA bhojana hoya che te muni che. ahA! muni to nitya atIndriya AnaMdanA bhojI -anubhavI che, paNa rAganA bhoja nathI. kema ke rAga duHkharUpa che. (hA), paryAyamAM vyavahAra -rAga che ema teo jANe, chatAM paNa te du:kharUpa che. e vAta to samayasAranA baMdha adhikAranA mAMgalikanA pahelA kalazamAM Ave che ne? ke 'nityAnaMdabhojI'. ema kahIne zuM kahe che? ke nityAnaMdabhojI eTale nitya atIMdriya AnaMdano anubhavI-bhogavaTo karanAra ane tene samakitI kahIe. jyAre AnaMda, zAMti Adi zaktinI ghaNI ja vizeSa vyaktatAnA anubhavIne muni kahIe. bIjI rIte kahIe to, AnaMdAdi jeTalA anaMta guNa che teTalA badhAya guNono aMza paryAyamAM pragaTa vyakta thAya tene je anubhave tenuM nAma samakitI. jyAre AnaMda Adi anaMta guNanI vizeSa dazA pragaTa thAya tenuM nAma cAritra che ane te sahita hoya te muni che. bApu! muni eTale kAMI nAgA thaIne phare te nahIM tema ja paMca mahAvratanA vikalpanA paNa ThekANA na maLe te kAMI muni nathI. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 6 ] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 "jo jIva nizcayarUpa samitine utpanna kare, to te muktine pAme che-mokSarUpa thAya che." juo, "nizcayarUpa samitine utpanna kare -ema kahIne paryAyanI vAta lIdhI che. vastu to pUrNa samitisvarUpa che ja, paNa have je aMtarmukha thaIne aMtaramAM jeTalA guNo che te badhAne zaktipaNAmAMthI paryAyamAM vyakta-pragaTa dazArUpa kare to te vItarAga pariNatimaya nizcayasamiti che. ane AvI nizcaya samiti utpanna kare to muktine-mokSane pAme. lyo, nizcaya samitivALo mokSane pAme che, paNa jene vacce vyavahAra IryAsamiti Adi Ave che te muktine pAme che ema nathI. (hA), vyavahArasamiti vacce Ave che-hoya che tethI jANavAlAyaka che, paNa AdaravAlAyaka nathI. zrotA:- jJAnI pApane paNa jANe? - pUjya gurudevazrI:- (hA), pApane paNa jANe. puSya ne pApa-bannene jANe. are! puNya-pApa ja nahIM, e to koIpaNa parapadArthane paNa jANe. zuM te vastu nathI ? zuM vyavahAranayano viSaya nathI? (che.) mATe deva-zAstraguru Adi parapadArtha paNa jANavAlAyaka che ne? paraMtu te jANavAlAyaka che, AdaravAlAyaka nahIM. ahA! vyavahAranaya che ne? (hA). to, vyavahArajya viSayI che tethI teno viSaya paNa hoya ke nahIM? (hA). jema nizcayanaya viSayI che ane teno viSaya che tema vyavahAranaya viSayI che ane teno viSaya paNa che. zuM teno viSaya nathI? (che). rAgAdi vyavahAranayano viSaya che, paraMtu te Azraya karavAlAyaka nathI, dharmasvarUpa nathI. bIje (samayasAra gAthA 12 nI TIkAmAM) Ave che ne? ke jainamatane pravartAvavA cAhatA ho to vyavahAranaya ane nizcayanayane na choDo. eTale ke vyavahAranaya nathI ja ema na mAno. kema ke je vyavahAranaya nathI to paryAya paNa nathI ane tethI mokSamArga paNa nathI. are! mokSamArga pote vyavahAranayano viSaya che. tethI vyavahAranaya ja na hoya to, mokSamArga paNa nahIM rahe.) bhinna sAdhana-sAdhyano artha zuM che? te bhinna sAdhana vyavahAra sAdhana che, paNa nizcayasAdhana nathI. tema ja potAnuM nizcayasAdhana pote kare tyAre rAganI maMdatAne vyavahArasAdhanano Aropa apAya che. AvI vAta che. juo ne e vAta to ahIM kahe che. ahA! vAta cAle che vyavahAra IryAsamitinI, chatAM temAM nizcaya samitinI vAta kare che tathA A nizcaya samitinI vAtamAM vyavahAra samitinI vAta saMbhAratA paNa nathI. to, kahe che ke nizcaya Isamitino artha Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61] [97 e che ke pUrNasvarUpa dhruva caitanyane joIne pariNamavuM. joIne cAlavAno vikalpa vyavahAra IryAsamiti che. jyAre cAlavAnI kriyA jaDanI che, tethI te vyavahArasamiti paNa nathI. vyavahArasamiti to zubhavikalpa-zubharAga uTha te che. basa, te vyavahAra samiti che. ahA! ahIMyA atyAre cAlavAnI kriyAnI vAta nathI, kema ke e to vyavahAra samiti paNa nathI, e to jaDanI paryAya che. paraMtu cAlavA vakhate azubhabhAva na thAya ane zubhabhAva thAya tene vyavahAra IryAsamiti kahe che. paNa te vyavahAra IryAsamiti kone hoya? ke jene AnaMdanA pariNamanarUpa nizcayasamiti hoya tene vyavahAra samiti hoya. lyo, AvI zarata che! bhagavAna thavAno mArga Avo mogho che. jo ke te che saraLa, paNa tenA samajaNamAM ne khyAlamAM nathI ke A vastu zuM che. (mATe modho lAge che.) are! ajJAnIne vastu svarUpanuM mahAbhya ja AvatuM nathI. tene to rAganI maMdatA ane bahAranI pravRtti - basa, tenuM ja mahAbhya che. paNa ahIM kahe che ke mahAprabhumaya AtmacIja anaMta guNano sAhebo che ke jemAM anaMtA kevaLajJAna ane AnaMda paDyA che. AvI cIjanI aMdara zuddha pariNati kare to te muktine pAme. paraMtu samitinA nAzathI (abhAvathI), arere! te mokSa pAmato nathI, paNa saMsArarUpI mahAsAgaramAM bhame che." paNa jene AvI samiti nathI arthAt zuddha AnaMdanuM dhAma evA AtmAnI pariNatino jene abhAva che te vata -arere! kheda che ke mokSa pAmato nathI. 'vata' kahIne munirAja kheda kare che ke bhale ajJAnIne vyavahAra Iyasamiti (-rAga) ho, paraMtu AvI nizcayasamitinA bhAna vinA-tenI pariNati vinA-te mukti pAmato nathI. bhAre kAma bhAI! have kahe che ke arere! te mokSa to pAmato nathI, paraMtu saMsArarUpI mahAsAgaramAM bhame che. juo, AvI asti-nAsti te anekAMta che. ahA! jene nirvikalpa abheda pUrNAnaMda prabhu AtmAnI daSTi ke tenA anubhavarUpa zuddha pariNati nathI ane jene ekalA vyavahAra samitinA (-rAganA) ja pariNAma che te mukti pAmato nathI. paraMtu ghora saMsAramAM rakhaDe che. lyo, vyavahAra samitinuM phaLa saMsAra che ema kahe che. kema ke vyavahAra samiti rAga che ne? are! munine paNa vyavahAra samitinuM phaLa saMsAra che hoM. jo ke munine vyavahAra samitino Adara nathI, to paNa vikalpanA kALamAM evo bhAva AvyA vinA raheto nathI ane tenuM phaLa baMdha che, saMsAra che. eTale ke jeTalo rAga uTha te badho saMsAra Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 che. rAganuM phaLa karmabaMdhana che ane karmabaMdhananuM phaLa saMyoga che, paNa temAM kAMI svabhAvanuM phaLa nathI. are! tArA gharanI tane khabara nahIM ne tuM paragharamAM bhame cho? - to tAro corAzI lAkha yonimAM avatAra thaze ema kahe che. ahA! eka samayamAM pUrNa prabhu AtmAne zeya karIne jyAM haju tenuM-svanuM jJAna thayuM nathI tyAM nizcaya samitinA bhAva vinA-tenI pariNati vinA-ekalI vyavahAra IryAsamiti Adi to, kahe che ke, saMsAra che. rAga (-vyavahAra samiti) pote saMsAra che ane tenA phaLamAM puNyabaMdha thaIne devAdi gati maLe che te paNa saMsAra che. - e 84 mo zloka thayo, jemAM IsamitinI vAta thaI. have bhASAsamitinI vAta kare che. gAthA - 61 ) zloka - 81 thI 84 pravacana naM. NST / 54 papa tArIkha 24-6-7ra 25-6-7ra ra7-6-7ra Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM gAthA - 62 che pesuNNahAsakaksaparaNiMdappappasaMsiyaM vayaNaM / paricattA saparahidaM bhAsAsamidI vadaMtassa // 62 // paizUnyahAsyakarkazaparanindAtmaprazaMsitaM vacanam / parityajya svaparahitaM bhASAsamitirvadataH // 62 / / nijastavana, paraniMdA, pizunatA, hAsya, karkaza vacanane choDI svaparahita je vade, bhASAsamiti tehane. 62. anvayArtha:- (uzUnyadAcAparenindrAtmaprasita vanama) paizUnya (cADI), hAsya, karkaza bhASA, paraniMdA ane AtmaprazaMsArUpa vacano (parityanca) parityAgIne (svAdita vata:) je svaparahitarUpa vacano bole che, tene (bhASAsamiti) bhASAsamiti hoya che. TIkA:- ahIM bhASAsamitinuM svarUpa kahyuM che. cADIkhora mANasanA mukhamAMthI nIkaLelAM ane rAjAnA kAnanI nikaTa pahoMcelAM, koI eka puruSa, koI eka kuTuMba ke koI eka gAmane mahA vipattinA kAraNabhUta evAM vacano te paizUnya che. kayAMka kyAreka koIka parajanonA vikRta rUpane avalokIne athavA sAMbhaLIne hAsya nAmanA nokaSAyathI utpanna thatuM, jarAka zubha sAthe mizrita hovA chatAM azubha karmanuM kAraNa, puruSanA mukhanA vikAra sAthe saMbaMdhavALuM, te hAsyakarma che. kAnanA chidranI najIka pahoMcavAmAtrathI je bIjAone aprIti upajAve che te karkaza vacano che. bIjAnAM vidyamAna-avidyamAna dUSaNapUrvakanAM vacano (arthAtu paranA sAcA tema ja jUThA doSo kahenArAM vacano) te paraniMdA che. potAnA vidyamAna-avidyamAna guNonI stuti te AtmaprazaMsA che.--A badhAM aprazasta vacano parityAgIne sva tema ja parane zubha ane zuddha pariNatinA kAraNabhUta vacano te bhASAsamiti che. evI rIte (AcAryavara) zrI guNabhadrasvAmIe (AtmAnuzAsanamAM rara6 mA loka dvArA) kahyuM che ke: Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100] (mAlinI) [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 sarva sAvadyadUrAH zAMtasarvapracArAH / "samadhigatasamastA: svahitanihitacittAH svaparasaphala jalpA: sarvasaMkalpamuktAH kathamiha na vimukterbhAjanaM te vimuktAH // " '(zlokArtha:-) jemaNe badhuM (vastusvarUpa) jANI lIdhuM che, jeo sarva sAvadhathI dUra che, jemaNe svahitamAM cittane sthApyuM che, jemane sarva *pracAra zAMta thayo che, jemanI bhASA svaparane saphaLa (hitarUpa) che, jeo sarva saMkalpa rahita che, te vimukta puruSo A lokamAM vimuktinuM bhAjana kema na hoya ? (arthAt AvA munijano avazya mokSanAM pAtra che.)' vaLI (62 mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che):(anuSTama) parabrahmaNyanuSThAnaniratAnAM manISiNAm / antarairapyalaM jalpaiH bahirjalpaizca kiM punaH // 85 // (zlokArtha:-) parabrahmanA anuSThAnamAM nirata (arthAt paramAtmAnA AcaraNamAM lIna) evA DAhyA puruSone - munijanone aMtarjalpathI (-vikalparUpa aMtaraMga utthAnathI) paNa basa thAo, bahirjalpanI (-bhASA bolavAnI) to vAta ja zI ? 85. gAthA 62 uparanuM pravacana 'ahIM bhASAsamitinuM svarUpa kahyuM che.' A bIjI bhASAsamitinI vyAkhyA che. vyavahAra bhASAsamitinI arthAt bhASA bolavAno je vikalpa uThe che tenI A vAta che. vyavahAra bhASAsamiti eTale zubharAgavikalpa. * pracAra = vahIvaTa; kAma mAthe levuM te. AraMbha; bAhya pravRtti Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 62] [101 cADIkhora mANasanA mukhamAMthI nIkaLelAM ane rAjAnA kAnanI nikaTa pahoMcelAM, koI eka puruSa, koI eka kuTuMba ke koI eka gAmane mahA vipattinA kAraNabhUta evAM vacano te paizUnya che." koI eka puruSanI, koI eka kuTuMbanI ke koI eka gAmanI virUddha rAjA pAse ke bIjA pAse cADI karavI te paizUnya che ane tene choDIne bolavuM te bhASAsamiti che ema kahevuM che. AtmajJAnI-dhyAnI dharmAtmA munine vyavahAra bhASA samitimAM AvI bhASA na hoya ke amAro anAdara karIza to tAruM satyAnAza thaI jaze. -AvI vANI na hoya. "kyAMka kyAreka koIka parajanonA vikRta rUpane avalokIne athavA sAMbhaLIne hAsya nAmanA nokaSAyathI utpanna thatuM, jarAka zubha sAthe mizrita hovA chatAM azubha karmanuM kAraNa, puruSanA mukhanA vikAra sAthe saMbaMdhavALuM, te hAsyakarma che." kayAreka koI vakhate. bIjAnuM sahaja rUpa hoya tenAthI heja pheraphAra dekhIne eTale ke koI puruSe ghoDAnuM, hAthInuM ke strI vagerenuM rUpa dhAraNa karyuM hoya athavA koI strIe puruSa vagerenuM rUpa dhAraNa karyuM hoya to evuM rUpa avalokIne athavA sAMbhaLIne hAsya thAya che. AvA hAsyane muni choDI de che. "oho! tame to AvA ho!' ema kahIne loko bIjAnI mazkarI kare che ne? (paNa munirAja evI mazkarI na kare.) temane evI bhASA ja na hoya. temane vicArIne (bolAyelI) sva-paranA hitavALI bhASA hoya ema kahe che. A rIte munirAja "zUnya ane mazkarI na kare. eTale ke koI mANasane, koI kuTuMbane ke koI gAmane nukazAna thAya tevuM bole nahIM ane hAsya paNa na kare. prazna:- muni kayAM rAjA pAse cADI karavA jAya che (ke jethI ahIMyA nA pADe che?) samAdhAna:- ahIMyA rAjA pAse javAnI vAta nathI. (arthAt munirAja rAjA pAse cADI karavA jAya che ane tenI ahIMyA nA pADe che ema vAta nathI.) paNa paizUnya vacana ja na bolavA ema kahe che. bAkI munirAja rAjA pAse ke bIje kyAMya cADI karavA jAya ja nahIM, kema ke teno niSedha ja che. ahIM munine kahe che ke bIjAne-- koI puruSane, koI kuTuMbane ke koI gAmane nukazAna thAya tevuM bolavuM nahIM tema ja hAsyamazkarI thAya evuM bolavuM nahIM. jo ke munirAja AvuM kare (cADI karavA jAya ke hAsya kare) e prazna ja ahIMyA nathI. A to dharmAtmA munirAja zUnyavALuM vacana na bole ane hAsya na kare ema vAta che. tathA paizUnya ane hAsyanI vyAkhyA kare che ke paizUnya ne hAsya kone kahevA. ahIM eka sAmAnya kathana che ane A vAta badhAne (zrAvakAdine) mATe paNa che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 to kahyuM ke, dharmAtmA munine bhASAsamitimAM paizUnya ane hAsya-mazkarIvALA vacano hoI zake nahIM. -evA vacano muni bole ja nahIM. jene nizcayasamiti hoya tene ja AvI vyavahArasamiti hoya ane te vyavahArasamitinuM ahIM varNana kare che. 102] 'kAnanA chidranI najIka pahoMcavAmAtrathI je bIjAone aprIti upajave che te karkaza vacano che.' karkaza zabdo paNa dharmI-dharmAtmA muni bole nahIM. ahIMyA bhASA bolavAnI vAta nathI, kema ke AtmA kAMI bhASA bolI zakato nathI. bhASA to bhASAnA kAraNe nIkaLe che. paraMtu bolavAnA bhAvamAM karkaza vacana bolavAno vikalpa-bhAva munine hoya nahIM ema kahe che. 'bIjAnAM vidyamAna-avidyamAna dUSaNapUrvakanAM vacano (arthAt paranA sAcA tema ja jUThA doSo kahenArAM vacano) te pariniMdA che.' bIjAnAM hovAvALA tathA na hovAvALA avaguNo kahenArAM vacano te parinaMdA che. ane evAM vacano bolavAno bhAva munine hoya nahIM. 'potAnA vidyamAna-avidyamAna guNonI stuti te AtmaprazaMsA che.' potAnA hayAtIvALA tathA na hayAtIvALA guNonI stuti te AtmaprazaMsA che ane evI vANI muni bole nahIM. prazna:- evI vANI muni na bole, paNa zrAvaka bole ema ne? samAdhAna:- zrAvaka paNa evI vANI bole nahIM. 'A badhAM aprazasta vacano parityAgIne sva tema ja parane zubha ane zuddha parigatinA kAraNabhUta vacano te bhASAsimita che.' ahIM bhASA juo! banne-vyavahAranI (zubhapariNatinI) ane nizcayanI (zuddha pariNatinI) vAta karI che. munine evI bhASAsamiti hoya ke je potAne paNa zubha ane zuddhapariNatimAM kAraNabhUta thAya tathA bIjAne paNa zubha ane zuddhapariNatimAM kAraNabhUta thAya. bhale zuddha ane zubha pariNatine kare bIjo jIva svayaM pote, chatAM paNa tene zuddha pariNati thAya tema ja zubhabhAva thAya tevI bhASA evAM vacano muninA hoya che. bhAre jhINuM mukyuM! ahA! bhASAsamitinuM nizcaya svarUpa to e che ke parama satya evA bhagavAna AtmAmAM ekatva thavuM. arthAt nizcaya bhASAsamiti to tene kahIe ke potAnA AtmAmAM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 62] [103 jJAnAdi anaMta guNonI saMkhyA che te badhA anaMta guNonI vartamAna paryAya, potAnA parama jJAnAdi anaMta guNo sAthe ekatva thAya--saMhati pAme - milana pAme. AtmAnuM sasvarUpa che tenI aMdara-sarUpa Atmavastu che temAM - traNakALanA samayathI paNa anaMtaguNA jJAna, darzana, AnaMda Adi anaMta guNo che. AvA anaMtAnaMta guNonI aMdara ekAgra thavuM tenuM nAma nizcaya-satya bhASAsamiti che. bIjI rIte kahIe to anaMta guNo sarUpe che tenA satpaNAnI aMdara te guNonI paryAyanI ekatA thavI - eka samayanI paryAya anaMta guNo sAthe ekatva thAya - te parama satya bhASAsamiti che. AvI nizcaya bhASAsamitivALAne (satya bolavAno) zubhabhAva hoya tene vyavahAra bhASAsamiti kahe che. AvuM jhINuM tattva che, Ama vAta che. are vastusthiti ja AvI che. bhAI vItarAga tattva evuM che ke lokone teno khyAla Avavo muzkela paDe. evuM e tattva che. juo ne zuM kahe che? ke je vikalpa che te to pote potAne jANato nathI tema ja parane paNa jANato nathI. te para (AtmA) vaDe jaNAya che. mATe evA vikalpa dvArA nijasvarUpamAM ekAgratA na thAya. paNa tenI eka samayanI jJAnanI paryAya dvArA-- cAhe to te paryAya eka samayanI samyapha matinI ho ke zrutanI ho, paNa te dvArA- nijasvarUpamAM ekAgratA thAya. ahA! AvI eka samayanI samyapha mati ke zrutanI paryAya jevI anya guNonI anaMtI paryAya vartamAna eka samayamAM AtmAmAM hoya arthAtu eka samayanI samyapha mati ke zrutanI paryAyathI (saMkhyAe) anaMtaguNI potAnA anya guNonI vartamAna paryAya hoya, chatAM te eka samayanI jJAnaparyAya, tenAthI (saMkhyAe) anaMtaguNI bIjA anaMta guNonI paryAyane jANe che. tema ja anaMta guNomAM ekAgra thaIne guNone paNa jANe che. jhINI vAta che bhAI! vItarAga mAraga Avo jhINo ne sUkSma che. are! lokoe tene sthULa karIne mAnyo che, paNa te evA svarUpe nathI. ahA! A, nizcaya-satya bhASAsamitinI vAta che ne? to kahe che ke, jenuM eka samayanuM satyapaNuM che evI mati-zrutajJAnaparyAyanI traNakALanA samayathI anaMtaguNA evA anaMtAnaMta guNo sAthe ekatA thatAM vItarAgatA thAya tene bhASAnI nizcaya-satya samiti kahevAmAM Ave che. aho! dravyane ane tenA traNakALanA samayathI anaMtaguNA evA anaMtAnaMta guNone eka samayanI jJAnaparyAya, te anaMta guNomAM ekatra thaIne jANe to te eka samayanI jJAnaparyAyanuM sAruM keTaluM moTuM sat evA bhagavAna AtmAmAM traNakALanA samayathI anaMtaguNA evA anaMtAnaMta guNo sarUpe che. AvA anaMtAnaMta guNone eka samayanI paryAya jANe te ahA! gajaba vAta che! to, te eka samayanI Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 paryAyane- ke je traNa-kALanA samayathI anaMtaguNA evA anaMta guNomAM ekatva thAya che tene - satya bhASAsamiti kahevAmAM Ave che. jhINo mAraga che! kahe che ke potAnA anaMtAnaMta guNo sarUpe che teno svIkAra vikalpa dvArA thaI zake nahIM. kAraNa ke vikalpa jANanAra nathI. are! zubharAgarUpa vikalpa ho to paNa tenAmAM jANavAnI tAkAta nathI, jANavAnI tAkAta to jJAnanI paryAyamAM che. A jJAnanI eka paryAya ATalA moTA satno svIkAra karIne-tene jANIne--potAnA anaMta guNomAM ekatvane pAme tema ja evI rIte bIjA badhAya anaMta guNonI eka samayanI dareka paryAya paNa te anaMta guNomAM ekatvane pAme tene satya bhASAsamiti kahe che. ane tenA (evI samitivALA munirAjanA) vacano zubha ne zuddha pariNatimAM kAraNabhUta thAya che ema kahe che. juo, (zubha ne zuddha pariNatimAM kAraNabhUta thAya) evo vyavahAra munino hoya arthAt munine vikalpa paNa Avo hoya ema kahe che. ahIMyA azubhabhAvanI vAta nathI, kema ke nizcaya (zuddha) ane vyavahAra (-zubha pariNati) - e be jaNAvavA che ne! ahA! kahe che ke anaMtAnaMta guNanA sapUNAmAM ekatra thaI sanI pariNatipaNe- nizcaya zuddha pariNatipaNe--pariNamavuM te nizcaya bhASAsamiti che. ane vikalpanA kALamAM karkazAdi na bolavAno zubha vikalpa thAya te vyavahAra bhASAsamiti che. paNa AvI nizcaya samiti jene hoya tene A vyavahAra samiti hoya ho. bAkI A nizcaya samitinA bhAna vinAnA ekalA vyavahAra-vikalpane vyavahAra ja kahetA nathI. juo, pote munirAje pahelAM artha karyo hato ne? bhAI e vAta AvI gaI che ne? ke 'sahaja paramajJAnAdika paramadharmonI saMhati (-milana, saMgaThana) te samiti che'. (gAthA 61 nI TIkA). to, temAM e kahevA mAge che ke pAMce samitinuM (nizcaya) svarUpa A rIte che ke rAgamAM ekatva hatuM tethI potAnA guNo sAthenuM saMgaThana tuTatuM hatuM, te have (guNomAM ekatva thaIne) guNo sAthe saMgaThana karyuM te samiti che. vartamAna eka samayanI eka paryAye athavA anaMtI paryAye parama sasvarUpa anaMta guNonI sAthe etva-saMgaThana karyuM tenuM nAma nizcaya samiti che. are! A nizcaya samitinI to khabara paNa na maLe ane mAtra bhASA bolIne ajJAnI mAne che ke ame samiti pALIe chIe ane te amAro saMvara che. paraMtu dhULamAMya tene saMvara ke samiti nathI. juo, 'sva tema ja parane zubha ane zuddha pariNatinA kAraNabhUta - ema be vAta lIdhI che ne? arthAtu potAne (samitivALAne) paNa zuddha pariNati ane zubha vikalpa thAya tathA bIjAne paNa zuddha pariNati sahita zubha vikalpa thAya evuM vacana samitivALAnuM Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 62] [105 hoya ema kahe che. joke te vacana to jaDa che, (tethI te kAMI samiti nathI.) paraMtu munirAjanI pariNatinA zubhabhAvane ane zuddhabhAvane samiti kahevAmAM Ave che. kAraNabhUta eTale ke nimittabhUta. AdhAranA zloka uparanuM pravacana XARX 'jemaNe badhuM (vastusvarUpa) jANI lIdhuM che,' jeNe potAnI jJAnaparyAyamAM A badhuM jANI lIdhuM che, jenA jJAnamAM A rIte badhuM jANavAmAM AvI gayuM che. ahA! eka jIvadravyanA traNakALanA samayathI paNa anaMtaguNA guNo che e gajaba vAta che ne! eno artha e thayo ke (saMkhyA apekSAe) traNakALa kyAMya nAno thaI gayo-- guNanA anaMtamA bhAgano thaI gayo ane guNa moTA thaI gayA. Avo e parama satsvarUpa prabhu AtmA che. juo bhAI! 'samayasAra'nI cothI gAthAmAM Ave che ne? ke surivivALumUvA... rAga-vikalpa karavo ane tene vedavo-bhogavavo evI ajJAnanI vAta-baMdhakathA to anaMta vAra anaMta-badhA-sarva-samasta-jIvoe sAMbhaLI che, temanA paricayamAM AvI che ane temane vedavAmAM paNa AvI che. have, 'badhA jIvoe rAga karavo ane bhogavavo evI baMdhakathA anaMta vAra sAMbhaLI che' evuM tyAM pAThamAM lakhyuM che teno artha e thayo ke keTalAka nigodanA jIvoe--ke jeo haju to koI di' trasa paNa thayA nathI temaNe-- paNa baMdhakathA sAMbhaLI che ema tyAM kahyuM che. bIjI rIte kahIe to, nigodanA badhA jIvomAMthI koI jIvo to gayA anaMta kALamAM haju trasa paNa thayA nathI. chatAM tyAM cothI gAthAmAM pATha to evo lIdho che ke rAga karavo ane bhogavavo evI ajJAnanI vAta badhA jIvoe anaMta vAra sAMbhaLI che. ema tyAM kahyuM che. - paraMtu badhA ekeMdriya jIve kyAM evI vAta sAMbhaLI che? paNa te ekedriyane rAganuM ekatvarUpa pariNamana che e ja baMdhakathAnuM sAMbhaLavuM che, teno paricaya che ane teno anubhava che. jhINI vAta che. bhAI! bhagavAnano mAraga bahu jhINo che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ahA! cothI gAthAmAM ema AvyuM che ke samasta jIvoe rAgano bhAva-vibhAvavikalpa, te pachI zubha ho ke azubha, anubhavyo che. kema ke ekeMdriyamAM paNa niraMtara zubha ane azubha vikalpa thayA kare che. zuM kahyuM? ke anaMtA nigodanA jIvane - ke je haju trasa paNa thayA nathI te jIvone - paNa kSaNamAM zubhabhAva ane kSaNamAM azubhabhAva ema niraMtara zubhAzubhabhAva thAya che. tethI te zubhAzubhabhAvarUpa rAgane karavo evuM teNe - ekeMdriyanA jIve paNa--sAMbhaLyuM che ema cothI gAthAmAM bhagavAne kahyuM che. te zubhAzubhabhAvamaya rAganuM vedana tene che. matalaba ke rAganI kathA sAMbhaLavAnuM phaLa je rAganuM vedana che te ekeMdriya jIvane che eTale teNe rAganI kathA sAMbhaLI che, paNa rAgathI bhinna AtmAnI kathA sAMbhaLI nathI ema kahevAmAM Ave che. A to mArga bApA! vItarAgano che. A bhASAsamitinI vAta cAle che ne? to, kahe che ke sAcI bhASAsamiti tene kahIe ke eka AtmAmAM je anaMta guNa satpaNe che... te anaMta guNa keTalA che? ke traNakALanA samayathI paNa anaMtaguNA guNa sapaNe che. eka sekaMDamAM asaMkhya samaya jAya. evA traNakALanA samayathI (saMkhyAe) anaMtaguNA guNa eka jIvamAM satapaNe che. AvA anaMta guNanA sane jJAnanI eka samayanI paryAya--ke je vartamAna sat che te-svIkAre che. eTale ke traNakALanA samayathI anaMtaguNA je anaMtAnaMta guNa che tene eka samayanI paryAya--ke je traNakALanA samayathI anaMtamA bhAganI che te - eka samayamAM svIkAre che. A rIte, traNakALanA samayathI anaMtamA bhAganI eka samayanI paryAya, bhagavAna AtmAnA traNakALanA samayathI anaMtaguNA sarUpa guNono svIkAra karIne temAM ekAgra thAya tene nizcaya bhASAsamiti kahIe. ane AvI nizcaya samiti jyAM hoya tyAM vikalpa uTha tene vyavahAra samiti kahe che. prazna:- vyavahAra IryAsamiti eTale joIne cAlavuM ema nahIM? samAdhAna:- (nA), cAlavuM e to vyavahAra IryAsamitimAM paNa nathI. vyavahAra IsamitimAM to bIjA jIvane duHkha na thAya evo phakta vikalpa hoya che. jyAre cAlavAnI kriyA-gati to jaDanI che, tethI e vyavahAra samiti paNa nathI. samiti kAMI jaDamAM na hoya. A vAto to bApA! parama satya che. - je saturUpa vartamAna jJAnano aMza che... samyaka jJAnarUpa satu ho. kema ke ahIMyA samyapha sanI vAta che ne? to, samyapha sat evI eka samayanI mati-zrutanI paryAya, Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 62] [107 potAnA eka samaya karatA saMkhyAe anaMtaguNA evA sarUpa guNo che temAM eka thAya--parama sasvarUpa prabhu AtmAmAM ekatva thAya - ane vItarAgatA pragaTe tene ahIMyA sAcI bhASAsamiti kahevAmAM Ave che. te jIvane bhale bhASA na hoya topaNa, bhASAnuM phaLa je bhAva che te bhAva che tethI, vyavahAra bhASAsamiti paNa che. jema badhA ekeMdriya jIve rAganI kathA sAMbhaLI nathI, paNa rAganuM vedana che mATe rAganI kathA sAMbhaLI che ema bhAI! (samayasAranI cothI gAthAmAM) kahyuM tema ahIMyA paNa bhASA samitimAM bhASA bolavAnI vAta nathI, paraMtu bhAvanI vAta che. ahA! eka samayamAM bhagavAna AtmA pUrNAnaMda prabhu che. temAM traNakALanA samayathI anaMtaguNA guNa che. paNa traNakALanA samayathI anaMtaguNA guNa kone kahe? (te keTalI moTI saMkhyA che!) chatAM te guNone traNakALanA samayathI anaMtamA bhAganI eka samayanI paryAya--paryAya eka samayanI che ne? - svIkArIne temAM ekAgra thAya che. bIjI rIte kahIe to, (1) traNakALanA samaya che tenAthI eka samayanI paryAyano kALa anaMtamA bhAgano che ane (2) traNakALanA samaya che tenAthI saMkhyAe anaMtaguNA guNa AtmAmAM che. chatAM te anaMtA guNone svIkArIne eka samayanI paryAya temAM ekAgra thAya che - ke jene samiti kahevAmAM Ave che. lyo, AvuM to koI di' sAMbhaLyuM paNa nahIM hoya ke vItarAga zuM kahe che. ane te mULa vAta mukIne badhA ajJAnI upara-uparathI vAta kare che. ahIMyA kahe che ke traNalokanA nAtha bhagavAnanI vANImAM nizcayasamiti A rIte AvI che ke nigoda sivAyanA koIpaNa bhava karI zake nahIM evA je nigodanA anaMta jIva che te eka-eka jIvamAM paNa traNakALanA samayathI anaMtaguNA anaMta guNa che. AvA anaMta guNamAM, vartamAna sarpa paryAya tene svIkArIne aMtara ekAgra thAya tene nizcayasamiti--dharmamaya samiti-zuddha pariNatirUpa samiti-kahevAmAM Ave che. bhAre kAmAM badhA jIvoe anaMtAnaMta bhava karyA che ema je kahevAmAM Ave che e to mithyAtvanI anaMtAnaMta bhava karAvavAnI zakti che tethI vyavahAre kahevAmAM Ave che. nahIMtara to jeTalI saMsArI jIvanI saMkhyA che tenA anaMtamA bhAganA jIvoe ja nigoda sivAyanA anaMtAnaMta bhava karyA che. bIjA jIvo to nigodamAM ja ema ne ema anAdithI sadAya paDyA che. ahIM kahyuM ke "jemaNe badhuM vastusvarUpa jANI lIdhuM che." - munie tema ja samakitIe temanI eka samayanI jJAnaparyAyamAM traNakALanA samayathI paNa anaMtaguNA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 evA potAnA anaMtAnaMta guNone jANI lIdhA che. samyagdaSTie paNa jANI lIdhA che ho. arthAt A to haju mati-zrutajJAnanI--cothA guNasthAnanI--vAta che. ahA! AtmAne jANyo tyAM samyajJAna thatAM sAthe anaMtA guNa paNa jANavAmAM AvI gayA. kema ke te samyajJAna che ne? satyajJAna che ne? ahA! samyagdarzana eTale sandarzana, prazastadarzana, prazaMsanIya darzana. to, prazaMsanIya darzana eTale zuM? te prazaMsanIya darzana kAMI evA vikalparUpa nathI ke A deva-guru-dharma sAcA ane bhagavAna kahe te sAcuM. kema ke e vikalpa to rAga che. paraMtu traNakALanA samayano aMta nathI tenAthI paNa anaMtaguNA evA anaMta guNanI sanmukhatAvALI paryAya te prazaMsanIya darzana che. ane te paryAya vikalpavALI hoya ja nahIM. ahA! traNakALanA samayano aMta nathI ane tenAthI paNa anaMtaguNA guNa!!! aho! AvA anaMta guNanI sanmukhatAvALI paryAya vikalpavALI hoya ja nahIM. bhAI! huM bIjuM zuM kahuM chuM te samajAya che? ke anaMta guNanI sanmukhatAvALI paryAya vikalpavALI hoya ja nahIM, paraMtu nirvikalpa ane anaMta sAmarthyavALI hoya. AvA anaMta-anaMta guNamaya paramasat paramAtmA... dareka (AtmA) pote ja bhagavAna (paramAtmA) che hoM. to, AvA anaMta-anaMta guNamaya sarUpa prabhu AtmA birAje che - AvuM je sanuM svarUpa che - tenA aMtaramAM je vartamAna jJAnaparyAya, zraddhAparyAya ekAgra thAya te paryAya nirvikalpa thaIne ja ekAgra thAya. rAgavALI paryAya aMtaramAM ekAgra thaI zake nahIM, kAraNa ke rAgamAM jANavAnI tAkAta nathI. juo, ahIM kalazamAM to, 'te badhuM jANe che' ema kahyuM che. eno artha e thayo ke jANavAnI tAkAta tenI mati-zrutajJAnanI paryAyamAM che. A, cothA guNasthAnanI vAta che hoM. munidazAmAM chaThuM-sAtame guNasthAne sthiratA vadhAre che, jyAre cothA guNasthAne sthiratA ochI che. paNa jANavAmAM phera nathI. A jhINuM paDe to paNa mAraga Avo che! ahIM prabhu kahe che ke eka samayamAM para uparanuM lakSa sameTIne choDIne jyAre paryAya parama sasvabhAva tarapha Ave che tyAre te paryAyanI tAkAta anaMtI thaI jAya che. cothA guNasthAne paNa matijJAnanI, zrutajJAnanI ne zraddhAnI paryAya anaMtaguNI tAkAtavALI che hoM. kema ke te paryAya traNakALanA samayathI anaMtaguNA guNane svIkArIne temAM ekAgra thaI che. AvI vAto che bApu bhagavAna! samyagdarzana kAMI loko mAne evI sAdhAraNa cIja nathI. samyadarzana eTale sat darzana, sat evuM je bhagavAna AtmAnuM pUrNasvarUpa che tenuM darzana. guNo sarUpe che ne? dhRvarUpe che ne? to, te traNakALanA samayathI anaMtaguNA evA paramasarUpa anaMtAnaMta guNonuM darzana te samyagdarzana che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 62] [109 ahA! utpatriyadhrauvyayu san ! ane dravyantalam | (tattvArthasUtra adhyAya5, sUtra 30,ra9) to, utpAda-vyaya-dhrauvyamAMthI dhruvamAM je AvA anaMta guNa che tene utpAda-vyayarUpa paryAya svIkAre che. kema ke svIkAra to paryAya kare che ne? jyAre dhruva to che te che. tathA te utpAda-vyayarUpa paryAya paNa sat che ane dhrauvya paNa sat che. traNeya sat che. paraMtu temAMthI sarUpa utpAda paryAya kyAre 'yathArtha sat" thaI kahevAya? ke jyAre trikALI anaMta guNonA pIMDa prabhu AtmAnA traNakALanA samayathI paNa anaMtaguNA guNa che te badhAne eka samayanI paryAya gaLI gaI tyAre. eTale ke AvA AkhA tattvane aMdara pratItamAM-jJAnamAM laI lIdho tyAre paryAya yathArtha sat' thaI ema kahevAya che. ane AvI nirmaLa-vItarAgI paryAyanuM - ke je trikALI anaMta guNomAM ekAgra thaI che tenuM-nAma samiti kahevAmAM Ave che. have AvI vAta ajJAnIe sAMbhaLI paNa na hoya ane joIne cAlavuM te samiti che ema mAne che. paNa dhULeya te samiti nathI. kema ke cAlavAnI kriyA to jaDanI che - jaDanI utpAda paryAya che. te AtmAno utpAda kyAM che? mATe joIne cAle koNa sAMbhaLa ne? (hA), tene zubhavikalpa Ave ke koIne duHkha na thAya ema cAluM. paraMtu te vikalpa-zubharAga puNyabaMdhanuM kAraNa che. te zubhavikalparUpa vyavahAra kone hoya? ke jene AvI nizcayasamiti pragaTI hoya tene. eka vAra moTI saMkhyAnI vAta nIkaLatA traNa moTI saMkhyA kahI hatI: (1) eka zarIramAM 5,68,99,584 roga che. (bhagavatI ArAdhanA gA. 1060/61) (2) AkAzamAM eka sUrya ne eka caMdranI sAthe 66,975 kroDAkroDI tArA che. ane (3) brahmadatta cakravartIne ahIMnA eka zvAsa jeTalA kALanA phaLamAM sAtamI narakanuM 11,56,975 palyopamanuM duHkha maLyuM che. brahmadatta cakravartInuM 700 varSanuM AyuSya hatuM. temAM teNe je bAhyanuM-kalpanAnuM sukha bhogavyuM tenA phaLamAM tene sAtamI narakanuM 33 sAgaranuM AyuSya maLyuM. teno artha e thayo ke ahIMyA 900 varSamAM je zvAsa thayA temAMthI eka zvAsa jeTalA kALanA phaLamAM sAtamI narakanuM 11,pa6,975 palyopamanuM du:kha maLyuM. jyAre AtmAmAM traNakALanA samaya karatAM anaMtaguNA guNa che. tema ja te anaMta guNanI eka samayanI paryAya paNa traNakALanA samaya karatAM anaMtaguNI che. zuM kahyuM che? ke eka jIvadravyanA eka guNanI vartamAnamAM eka paryAya hoya ne? hA.) to, anaMta guNanI anaMta paryAya che. te keTalI paryAya che? ke traNakALanA samaya karatA te paryAyanI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 saMkhyA anaMtaguNI che. (arthAt guNa jeTalI paryAya che.) lyo, AtmA AvaDo moTo mahAtmA, prabhu che. chatAM paNa arere! AtmAnI tene khabara nathI. teNe AtmAne kAM eka aMzamAM, kAM puNyanI kriyAmAM ane kAM dehamAM ke tenI kriyAmAM mAnI lIdho che. paraMtu e to mithyAbhrama che. ahA! vastusvabhAva amApa che. paNa jene "svabhAva' kahIe tenuM mApa zuM? svabhAva eTale svarUpa, potAnuM sattva. to, sat evA prabhu AtmAnuM je sattva che, tenI je zakti che, teno je guNa che tenuM zuM kahevuM? e to apAra-amApa che. te guNonI sAmarthyatA to amApa che, paraMtu te guNonI saMkhyA paNa amApa che. AkAzanA jeTalAamApa pradeza che tenAthI anaMtaguNA eka jIvamAM guNa che. aloka...aloka...aloka... ema AkAza cAlyuM ja jAya che. zuM teno kyAMya aMta che? (nA). to, tenA pradezonI saMkhyA che tenA karatAM eka jIvamAM anaMtaguNA guNa che. lyo, A to bhagavAna sarvaze jene AtmA kahyo che te AtmA Avo anaMta guNamaya che ema kahe che. jo ke sarvajJA sivAya bIjA badhA ajJAnI paNa "AtmA...AtmA' to kare che, paraMtu sarvaze kahelA AvA AtmA sivAya bIjA badhA kahe che te AtmA sAco che nahIM. vedAMtamata paNa AtmAnI vAto kare che ne? ke AtmA niraMjana, nirAkAra che ane teno nirvikalpa anubhava thAya. paraMtu te badhI mAtra vAto che. kema ke tene AtmA koNa che tenI khabara kyAM che? vikrama saMvata 1964 mAM vaDodarAmAM joyelA 'sati anasUyA' nATakamAM paNa AvatuM hatuM ne? ke beTA! zuddhosi-zuddha cho; buddhosi-buddha cho, jJAnano pIMDa cho; udAsInosiudAsIna cho, tArI cIja parathI bhinna-udAsa che; nirvikalposi-nirvikalpa cho, vastu abheda-nirvikalpa che. juo, pahelAM AvA saMskAra bALakane nATakamAM paNa apAtA. jyAre atyAre moTI umaravALAne paNa eTalI khabara nathI ke zuddha-buddha kone kahe che. "zrImamAM paNa Ave che ne? ke, 'zuddha buddha caitanyaghana, svayaMjyoti sukhadhAma; bIjuM kahiye keTaluM? kara vicAra to pAma.' (Atmasiddhi gA. 117) A gAthAmAM bahu sarasa kahyuM che. 'zuddha' eTale paramAtmasvarUpa AtmA anaMta guNothI zuddha che. 'buddha eTale AtmA ekalo jJAnano puMja che. caitanyaghana' eTale AtmA asaMkhya pradeza che. juo, "caitanyaghana' kahIne temAM asaMkhya pradezanI vAta karI che. kAraNa ke te asaMkhya pradezanI vAta sarvajJa sivAya bIje kyAMya (bIjA koI matamAM) hoya nahIM. svayaMjyoti' eTale AtmA jhaLahaLa caitanyajyoti che ke je pote potAthI baLe (jANe) che, tene koI paranI apekSA nathI. ane sukhadhAma" eTale AtmA atIndriya AnaMdanuM khetara Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 62] [111 dhAma che. prabhu tArAmAM to atIndriya AnaMda pAke hoM. -Avo tuM cho, paNa rAga ane (karmano) udaya pAke e tuM nathI. Avo vItarAga mAraga che bApu! ahA! jenI gaMbhIratAno pAra na maLe evI bhagavAnanI vANI chUTatA tene gaNadharo ane IMdro paNa svIkAre ke "sat che prabhu!' tvameva saghaM je rIte Apa AtmAnA anaMta guNonuM sasvarUpa kaho cho te rIte ja che prabhu! -Ama aMtara svabhAvanA svIkArapUrvaka teo kahe che. A rIte jene gaNadharo svIkAre ane jene ekAvatArI Idro paNa sAMbhaLavA Ave tema ja svIkAre te sarvajJa trilokanAthanI vAto kevI haze bApu! e dharmakathA bhAI! judI (alaukika) che. ahIM kahyuM ke samyagdaSTinI ane muninI vartamAna paryAyamAM badhuM AkhuM tattva jaNAI gayuM che. eTale ke jeNe eka AtmAne jANyo teNe bIjA badhA AtmAo ane bIjA badhA dravyo AvA che tema jANI lIdhuM. kAraNa ke eka paramANumAM paNa, jeTalI saMkhyAe AtmAmAM guNo kahyA che teTalI saMkhyAe guNo che. phakta taphAvata eTalo che ke temAM A caitanya, AnaMda Adi guNo nathI, paNa jaDanA guNo che. arthAt AtmAmAM caitanya, AnaMda Adi guNo che, jyAre paramANumAM jaDa guNo che. chatAM te jaDa guNo paNa AtmAnA guNonI saMkhyA jeTalAM ja che. jIvanA jeTalA - AkAzanA pradezonI saMkhyA karatA anaMtaguNA-guNo che teTalA ja guNo paramANamAM che. saMkhyAmAM phera nathI. matalaba ke eka paramANumAM paNa AkAzanA pradezonI saMkhyA karatA anaMtaguNA guNo che. kema ke guNane (rahevA mATe) moTA kSetranI jarUra nathI. juo, paramANunuM kSetra to AvaDuMeka pradeza che ane AkAzanuM kSetra tenAthI anaMtagaNuM moTuM che. chatAM te AkAzanA pradezonI saMkhyA karatA eka paramANamAM anaMtaguNA guNo che. to, AvuM vastusvarUpa jeNe aMtaramAM-samyajJAnamAM jANI lIdhuM tene muni ane samakitI-dharmI kahIe. jeo sarva sAvadyathI dUra che." - jeo pApanA pariNAmathI aMdaramAM vegaLA thaI gayA che. jemaNe svahitamAM cittane sthApyuM che.' citta eTale ahIMyA mananI vAta nathI. paNa cittane eTale ke jJAnanI paryAyane jemaNe paramAtmAnA (-AtmAnA) anaMta-anaMta svabhAva-guNomAM sthApI che. jene aMtaramAM AvA anaMtA guNonA sapaNAnuM bhAsana thaI gayuM che - jenI paryAyamAM guNonuM satpaNuM bhAsyuM che - tene samakitI kahIe ane AgaLa vadhIne sthiratA kare tene sAdhu kahIe. 'jemane sarva pracAra zAMta thayo che." Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 2] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 zuM kahyuM? ke meM pAMca lAkha rUpiyA ApyA che, tamArA nAmanI A pAThazALA banAvI che, tamArA nAme pAThazALA calAvIe chIe tema ja tamArI hayAtImAM te banAvI che, mATe eka kalAka to tamAre tyAM dhyAna ApavuM paDaze. ATaluM kAma tamAre karavuM paDaze hoM. - ema AvuM kAma munine mAthe hoya nahIM. AvI bhASA (vAta) pravacanasAramAM (gAthA ra21mAM) paNa che. vahIvaTa kahetA ATalA chokarAo bhaNe che tenuM dhyAna rAkhavuM vagere vahIvaTa munine hoya nahIM. are! mAtra dhyAna rAkhavAno vahIvaTa paNa munine na hoya. kAma mAthe levuM kahetA tamAre ahIM eka klAka to upadeza devo paDaze vagere AvuM kAma paNa munine mAthe hoya nahIM. teo akaSAyabhAvamAM TharyA che ne? mATe temane Avo vikalpa uThavAno avakAza nathI. 'jemanI bhASA svaparane saphaLa (hitarU5) che." muni potAne paNa zuddha ane zubha pariNati thAya evuM kahe tema ja parane paNa svano Azraya thaIne zuddhapaNuM kema pragaTe ane te bhUmikAmAM paranA Azraye kevo zubha vikalpa hoya (te jaNAvato) upadeza Ape che. lyo, svano Azraya karAve evuM muninI bhASAmAM Ave che mATe te svaparane hitarUpa che ema kahe che. vItarAgI saMtono upadeza evo hoya ke jenAthI vItarAgatA - svano Azraya - pragaTa thAya. evI vANI (vAta) temanI bhASAmAM Ave che. eTale ke bIjAne upadezamAM paNa Ama kahe che. ahA! munirAjanA bhAvamAM zuddha pariNati che ne? tethI bIjAne paNa svanA Azraye zuddha pariNati thAya evuM batAve che. matalaba ke paranA Azraye rAga thAya ane svanA Azraye nirmaLatA thAya evuM batAvato munirAjano upadeza hoya che. jeo sarva saMkalpa rahita che." jyAM saMkalpa-vikalpa nathI arthAt jyAM rAganI utpatti nathI evA ekalA AnaMdakaMda vItarAgI biMba prabhu AtmAnI aMtaramAM muni ekatva thayA tyAM, te kAraNe, vItarAgatA ja utpanna thaI. tethI have saMkalpa utpanna thavAno avakAza nathI. are! vyavahArasamitino vikalpa paNa uThavAno avakAza nathI ema kahe che. (kadAca) vikalpa, vikalpane kAraNe pragaTa thAva, paNa nizcaya pariNatimAM teno pragaTavAno avakAza nathI. ahA! munidharma ane samyaphadharma eTale jyAM vItarAgatA prasiddhapaNAne pAmI che. nijasvarUpa to vItarAgarUpa che ja. paraMtu A to paryAyamAM vItarAgapaNAnI prasiddhi thaI - vItarAgatA prasiddhine pAmI - te munidharma ane samyadharma che ema kahe che. tethI have temane saMkalpa Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 62] [113 utpanna thavAno avakAza nathI. eTale ke e vItarAgabhAvamAM vyavahArasamitino vikalpa utpanna thAya ema banatuM nathI. (kadAca) paranA lakSe vikalpa thAya, to paNa e muni ke dharmInA svarUpamAM nathI. bhAre vAta bhAI! 'te vimukta puruSo A lokamAM vimuktinuM bhAjana kema na hoya ?' jene aMtara svarUpamAM lInatA-nirvikalpatA-vItarAgatA-jAmI che matalaba ke evI munizA jene thaI che te are! pUrNAnaMdarUpa muktidazAnuM bhAjana kema na hoya? are ! tene mukti kema na hoya? tene mukti hoya ja, alpakALamAM te siddhapadane pAmavAnA che. jema bIja ugI te pUnama thavAnI ja che, bIja pUnama thayA vinA rahe ja nahIM tema jeNe pUrNAnaMda bhagavAna AtmAno samyakSatnI (samyagdarzananI) paryAyamAM svIkAra karIne teno anubhava karyo tema ja temAM ja sthira thayA eTale ke saMkalpano jyAM avakAza nathI evI munizA jene thaI tene are! mukti kema na hoya? arthAt tenI mukti ja hoya, alpakALamAM kevaLajJAna pAmIne te muktine prApta karaze ema kahe che. muktinA kAraNo- bIja pragaTyAM che, tethI te bIjanA phaLa tarIke temane kevaLajJAna ne mukti thaze... thaze...ne thaze ja....lyo, sAdhakadazAmAM vacce je vyavahArasamitino vikalpa Ave che tenI ahIMyA vAta ja karI nathI. ahIM to nizcayasamitinI ja vAta karI che. kAraNa ke vyavahAra-vikalpa Ave che te jANavAlAyaka che, paNa AdaravAlAyaka nathI. are! AvI vAta jagatane besavI bhAre kaThaNa che. '(arthAt AvA munijano avazya mokSanAM pAtra che).' nizcayasamiti jene hoya te ja muni che ane tenI paryAyamAM mokSa Avaze evA e pAtra che. teo (munidazArUpI) vAsaNa-thALI sahita beThA che to temAM muktirUpI lADavA Avaze ja. eTale ke jeNe AvI dazA pragaTa karI che tene pUrNa muktirUpI lADavA have Avye chUTako che. ahIM to AvI vAta che bhagavAna! A to dharmanI vAta che. ahA! (sAdhaka dRSTi apekSAe to) mukata ja che, paNa haju pUrNa (sarva apekSAe) mukti thaI nathI. mATe 'tenI mukti thaze' ema kahyuM che. tene haju alpa rAga che, te sAdhakadazAmAM che, chatAM sAdhaka che tenI mukti thaze ja ema kahe che. ahA! muni paNa sAdhaka che ane temane dRSTi(darzana)-jJAna-sthiratA e traNeya che. chatAMpaNa haju sthiratA ochI che eTale traNakaSAyanA abhAva jeTalI mukti che paNa sarvathA mukti nathI. chatAM 'pravacanasAra'nI chellI pAMca gAthAomAM ema kahyuM che ke teo to mokSasvarUpa ja thaI gayA che. ahA! AyuSya hovA chatAM terame guNasthAne jemane kevaLajJAna thayuM che te kevaLIne Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 'jIvanamukta' kahevAya che. tema jemane aMdaramAM munine yogya ramaNatA che te to muktinuM bhAjana ja che. ane te bhAjanamAM have mukti Avaze...Avaze....ane Avaze ja....ema ahIM kahe che. A juo ne 'bhAjana kema na hoya' ema kahyuM che. zuM ekaeka kalaza che! che zloka - 85 uparanuM pravacana teMDuM parabrahmanA anuSThAnamAM nirata (arthAt paramAtmAnA AcaraNamAM lIna) evA DAhyA puruSone-munijanone aMtarjalpathI (-vikalparUpa aMtaraMga utthAnathI) paNa basa thAo, bahirbalpanI (bhASA bolavAnI) to vAta ja zI?" kahe che ke munio, dharmAtmA to paramabrahma evA potAnA paramAtmAnA AcaraNamAM lIna che. paramabrahmasvarUpa-paramAnaMdasvarUpa dhruva evA nija bhagavAna-paramAtmAnA AcaraNamAM munio nirata arthAt lIna che. juo, ahIMyA vyavahAra samitinA vikalpanI vAta karI nathI. are! parama satyanI vAta ja lokone sAMbhaLavA maLatI nathI. eTale pachI loko bahAranA DhasaraDAmAM-mithyAtvane poSavAmAM - cAlyA gayA che. ahA! kharekhara to samyaka sanuM poSaNa thavuM joIe. ane e to jyAM pUrNAnaMdasvarUpa AtmAno svIkAra thaIne tenAM pratIta ne anubhava thayA hoya tyAM thAya che. arthAt jyAre zuddha pariNati pragaTe tyAre zuddhatAnuM poSaNa thAya. paraMtu ajJAnIne bhAna paNa nathI ke zuddhatA zuM che ane te kema pragaTe. e to A vyavahAra...vyavahAra karo (tenAthI kalyANa thaI jaze ema mAne che.) paNa bhAI! anAdithI e vyavahAra karI-karIne temAM tuM paDyo cho. are! nigodamAM paNa zubhabhAva thAya che. koI jIva anAdithI nigodamAM hoya to paNa tene niraMtara zubha....azubha....zubha...azubha...ema bhAva thayA kare che. zAstramAM pATha che ke ekeMdriya paNa eka kSaNamAM sAtA bAMdhe ane bIjA kSaNe azAtA bAMdhe. to, zAtA bAMdhe tyAre zubha pariNAma hoya ane azAtA bAMdhe tyAre azubha pariNAma hoya. A rIte ekeMdriya abhavya jIvane paNa AvA banne-zubha ke azubha bhAva hoya che hoM. te kAraNe e zubhabhAva navI cIja kayAM che? vikAra-karmadhArA to anAdithI ajJAnIne cAle ja che, mATe e zubhabhAva kAMI navI cIja nathI. paraMtu tenAthI rahita AtmAnA aMtara bhAnamAM zuddhatA pragaTe te apUrva ane navIna che. tathA tyArathI tene dharmanIvItarAgatAnI zarUAta thAya che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 62] [115 ahIM kahe che ke anaMta guNonA pIMDa pUrNAnaMda prabhu AtmAnA anuSThAnamAMAcaraNamAM muni lIna che. lyo, AtmAnuM anuSThAna ho, paNa vikalpanuM anuSThAna nahIM. AvA DAhyA puruSone......juo, DAhyA puruSo ene kahIe ke je potAnA anaMta guNanA pIMDamAM -aMdaramAM-rame che. rAgamAM rame te DAhyA puruSo nathI, paNa AtamarAmamAMnijapadamAM rame te DAhyA puruSo che. ane tene arthAt munijanone aMtarjalpathI paNa basa thAo. aMtaramAM zubhavikalpanuM-vRttinuM utthAna thAya tenAthI paNa basa thAva. tenuM (-aMtaranA vikalpanuM) zuM kAma che? tam - aMtaranA vikalpathI saMtone basa thAva. ane to pachI bahirzalpanI vAta ja zI? jyAM aMtarano vikalpa paNa uThato nathI tyAM bhASA bolavAnI to vAta ja zI karavI? -ema kahe che. eTale ke e to hoya ja nahIM. ahA! AnaMdaghana AtmAnA anuSThAnamAM lIna che tene aMtara ne bAhya vikalpathI zuM prayojana che? vikalpathI zuM kAma che? athatu tene vikalpa hoya ja nahIM. lyo, Ane munipaNuM kahIe, tene mokSamArga kahIe ane tene alpakALamAM mokSamAM janArA kahIe.. gAthA - 62] zloka - 85 che pravacana naM. NST / 56 57 tArIkha ra7-6-7ra ra8-6-7ra Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM gAthA - 63 kadakAridANumodaNarahidaM taha pAsugaM pasatthaM ca / diNNaM pareNa bhattaM samabhuttI esaNAsamidI // 63 // kRtakAritAnumodanarahitaM tathA prAsukaM prazastaM ca / dattaM pareNa bhaktaM saMbhuktiH eSaNAsamitiH // 63 / / anumanana-kRta-kAritavihIna, prazasta, prAsuka azanane -paradattane muni je grahe, eSaNasamiti tehane. 63. anvayArtha:- (parejI raoN) para vaDe devAmAM AveluM, (vRtawAritAnumonAhita) kRtakArita-anumodana rahita, (tathA prAsu) pAsuka (prazasta va) ane *prazasta (ma) bhojana karavArUpa (samutti:) je samyapha AhAragrahaNa (ASAsamitiH) te eSaNA samiti TIkA:- ahIM eSaNAsamitinuM svarUpa kahyuM che. te A pramANe mana, vacana ane kAyAmAMnA pratyekane kRta, kArita ane anumodanA sahita gaNIne temanA nava bhedo thAya che; temanAthI saMyukta anna nava koTie vizuddha nathI ema (zAstramAM) kahyuM che; atiprazasta eTale manohara (anna); haritakAyamaya sUkSma prANIonA saMcArane agocara te prAsuka (anna)-ema (zAstramAM kahyuM che. +pratigraha, ucca sthAna, pAdaprakSAlana, arcana, praNAma, yogazuddhi (mana-vacana-kAyAnI zuddhi) ane bhikSAzuddhi * prazasta = sAruM zAstramAM prazaMseluM, je vyavahAre pramAdAdinuM ke rogAdinuM nimitta na hoya evuM. + pratigraha = "AhArapANI zuddha che, tiSTha, tiSTha, tiSTha, (-UbhA raho, UbhA raho, UbhA raho,)* ema kahIne AhAragrahaNanI vinati karavI te; kRpA karavA mATe vinati; AdarasanmAna, (Ama pratigraha karavAmAM AvatAM, jo muni kRpA karI UbhA rahe to dAtAnA sAta guNothI yukta zrAvaka temane potAnA gharamAM laI jaI, ucca sthAne birAjamAna karI, paga dhoIne, pUjana kare che ane praNAma kare che. pachI mana-vacana-kAyAthI zuddhipUrvaka zuddha bhikSA de che.) Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 63] [117 e navavidha puNyathI (navadhA bhaktithI) Adara karIne, zraddhA, zakti, alubdhatA, bhakti, jJAna, dayA ane kSamA-e (dAtAnA) sAta guNo sahita zuddha yogya-AcAravALA upAsaka vaDe devAmAM AveluM (nava koTie zuddha, prazasta ane prAsukI bhojana je parama tapodhana le che, tene eSaNAsamiti hoya che. Ama vyavahArasamitino krama che. have nizcayathI ema che ke-jIvane paramArthe azana nathI; cha prakAranuM azana vyavahArathI saMsArIone ja hoya che. evI rIte zrI *samayasAramAM (?) kahyuM che ke - "NokammakammahAro leppAhAro ya kavalamAhAro / ujja maNo vi ya kamaso AhAro chavviho yo // " (gAthArtha:-) nokarma-AhAra, karma-AhAra, lepa-AhAra, kavala-AhAra, ojaAhAra ane mana-AhAra - ema AhAra kramaza: cha prakArano jANavo." - azuddha jIvonA vibhAvadharma viSe vyavahAranayanuM A (avataraNa karelI gAthAmAM) udAharaNa che. have (zrI pravacanasAranI 227mI gAthA dvArA) nizcayanuM udAharaNa kahevAmAM Ave che. te A pramANe : "jassa aNesaNamappA taM pi tavo tappaDicchagA samaNA / vi fmavaravamo sama te samaUTT TTdAra " "(gAthArtha:-) jeno AtmA eSaNArahita che (arthAt je anazanasvabhAvI AtmAne jANato hovAne lIdhe svabhAvathI AhAranI IcchA rahita che) tene te paNa tapa che; (vaLI) tene prApta karavA mATe (-anazanasvabhAvI AtmAne paripUrNapaNe prApta karavA mATe) prayatna karanArA evA je zramaNo temane anya (-svarUpathI judI evI) bhikSA eSaNA vinA (-eSaNAdoSa rahita) hoya che, tethI te zramaNo anAhArI che." evI rIte (AcAryavara) zrI guNabhadrasvAmIe (AtmAnuzAsanamAM 225 mA zloka dvArA) kahyuM che ke: * ahIM uddhata karelI gAthA samayasAramAM nathI paraMtu pravacanasAramAM (prathama adhikAranI ra0mI gAthAnI tAtparyavRtti TIkAmAM) avataraNarUpe che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 (matinI) "yamaniyamanitAntaH zAntabAhyAntarAtmA pariNamitasamAdhiH sarvasattvAnukampI / vihitahitamitAzI klezajAlaM samUlaM / hRti nihAnidro nizitANAmasAra: " "(zlokArtha:-) jeNe adhyAtmanA sArano nizcaya karyo che, je atyaMta yamaniyama sahita che, jeno AtmA bahArathI ane aMdarathI zAMta thayo che, jene samAdhi pariNamI che, jene sarva jIvo pratye anukaMpA che, je vihita (-zAstrAjJA mujabanuM) *hita-mita bhojana karanAra che, jeNe nidrAno nAza karyo che, te (muni) kalezajALane samULagI bALI nAkhe che." vaLI (63mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che) : (zAninI) bhuktvA bhaktaM bhaktahastAgra dattaM dhyAtvAtmAnaM pUrNabodhaprakAzam / taptvA caivaM sattapaH sattapasvI prApnotIddhAM muktivArAMganAM saH // 86 // (zlokArtha:-) bhaktanA hastAgrathI (hAthanI AMgaLIothI) devAmAM AveluM bhojana laIne, pUrNa jJAnaprakAzavALA AtmAnuM dhyAna karIne, e rIte sat tapane (-samyapha tapane) tapIne, te sat tapasvI (-sAco tapasvI) dedIpyamAna muktivArAMganAne (-muktirUpI strIne) prApta kare che. 86. ( gAthA - 63 uparanuM pravacana "ahIM eSaNAsamitinuM svarUpa kahyuM che. te A pramANe-' munidazAmAM AhAra levAnA vikalpanI vRtti che te vyavahAra eSaNAsamiti che ane te samiti kevI hoya tenuM ahIM varNana che. nizcaya eSaNAsamiti to potAnA AtmAne zodhIne nirmaLa pariNatirUpa pariNamana karavuM te che. traNakALanA samayathI paNa anaMtaguNA * hita-mita = hitakara ane mApasara Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 63] [119 evA anaMta guNonuM je ekarUpa svarUpa che tene aMtaramAM zodhIne (eSaNA = zodhavuM) pratItamAM ane anubhavamAM levuM tene nizcaya eSaNAsamiti kahe che. potAnA parama AnaMda Adi anaMta guNonA pIMDa prabhu AtmAne zodhIne temAM ekAgra thavuM te nirvikalpa nizcaya eSaNAsamiti che. A nizcaya eSaNAsamiti te kharI eSaNAsamiti che. te nizcaya eSaNA samitinI vAta ahIMyA pravacanasAranI gAthAno AdhAra ApIne karaze. (te pahelAM) nizcaya eSaNAsamitivALAne vyavahAra eSaNAsamiti kevI hoya tenuM A varNana che. mana, vacana ane kAyAmAMnA pratyekane kRta, kArita ane anumodanA sahita gaNIne temanA nava bhedo thAya che, temanAthI saMyukta anna nava koTie vizuddha nathI ema (zAstramAM) kahyuM che." mana, vacana ane kAyA tathA karavuM, karAvavuM ne anumodavuM -e nava koTithI saMyukta anna munine hoI zake nahIM. kema ke temanAthI sahita arthAt mana-vacana-kAyAthI kareluM -karAveluM-anumodeluM evuM anna nava koTie zuddha nathI. vikrama saMvata 1968 mAM eka gulAbacaMdajI nAmanA sthAnakavAsI) sAdhu boTAdamAM maLelA. te kahe: "sAdhu mATe upAzraya karyo hoya (-banAvyo hoya) ane te upAzraya je sAdhu vApare to te sAdhu nahIM." mane to haju nava dIkSita thavAnI - dIkSA levAnI- bhAvanA hatI tyAM AvuM sAMbhaLyuM. manamAM thayuM: A zuM? hIrAcaMdajI mahArAja jevA sAdhu upAzraya vApare che ane A gulAbacaMdajI kahe che ke sAdhu mATe karelo upAzraya vApare te sAdhu nahIM-A zuM che? pachI to manamAM A prazna ghoLAyo. tethI dIkSA lIdhA pahelAM vikrama saMvata 1969 nA vaizAkha mahinAmAM amArA (saMpradAyanA) guru hIrAcaMdajI mahArAjane rANapuramAM meM A upAzraya-makAna viSeno prazna sIdho karyo 'sAdhu-muni mATe koIe makAna - upAzraya karyo hoya, karAvyo hoya ke karelo hoya ane te makAna-upAzraya sAdhumuni vApare to temAM mana, vacana, kAyA ane karavuM, karAvavuM, anumodanA - e nava koTimAMthI kaI koTi tUTe?' - mAro A prazna hato. kema ke huM to daravakhate jhINavaTathI kAma leto ne? amArA saMpradAyanA guru hirAcaMdajI mahArAjane sAcA deva-zAstra-guru kone kahevA tenI zraddhAnI paNa khabara nahIM tema ja temane tattvanI paNa bahu khabara nahIM. arthAt temanI dRSTi mithyA-khoTI hatI. chatAM bhadrika hatA. temanI pa8 varSanI umara hatI ane 46 varSanI dIkSA hatI. chatAM paNa temanA mATe karelo, karAvelo ke anumodelo AhAra Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ke pANInuM eka biMdu paNa letA nahIM. AhAra ane pANI bahu cokhA-nirdoSa letA. paNa sAdhu mATe karelo upAzraya vAparatA. AhAra levA jAya ane kerIno rasa hoya to pUche: "aMdara goTalI che?' javAba maLe: 'mahArAja! khabara nathI'. to kahe: 'tene aDazo nahIM.' pachI rasa le nahIM, choDI de. kema ke goTalI ekeMdriya jIva che ne? AvA nirdoSa AhAra-pANI teo letA. temanI AhAra-pANI levAnI kriyA evI AkarI hatI ke pote AhAra-pANI kare nahIM, karAve nahIM ane anumode paNa nahIM. to, temaNe javAba Apyo: 'temAM nava koTi kyAM tUTe che? jema ke tamArA bhAI khuzAlabhAIe makAna karAvyuM hoya ane tame vAparo to temAM karavuM, karAvavuM ke anumodana kyAM AvyuM?' -ema temaNe kahyuM. mane (manamAM) thayuM: mane aMdara besatuM nathI. kAraNa ke sAdhu makAna vApare che te anumodana ja che. koIe sAdhu mATe karelA AhAra-pANIne bhale sAdhue karyA nathI, karAvyA nathI tema ja "A ThIka karyuM ema anumodyA paNa nathI, chatAMpaNa te AhAra-pANI sAdhu le che to teno artha ja e che ke tenI (sAdhunI) anumodanA che. tethI tenI nava koTimAMthI anumodanA koTi tUTI jAya che. sAdhu bAhyathI anumodatA nathI mATe tene potAnA mATe karelA AhAra-pANI khape ema nathI. kema ke te AhAra-pANIne vApare che te anumodanA ja che. koIe munine mATe AhArAdi banAvyA hoya tene munie karyA nathI ane karAvyA paNa nathI. paraMtu potAnA mATe AhAra ke pANI banyA hoya tene phakta le che to paNa kharekhara anumodanA che. tethI nava koTimAMnI traNa--mana-vacana-kAyAthI anumodanA- koTi tUTI jAya che. (mATe potAnA mATe karelA AhAra-pANI sAdhu le) e mAraga nathI. juo, ahIM bhagavAna zuM kahe che? ke pote munie AhAra karelo (banAvyo) hoya, karAvelo hoya ke potAnA mATe karelo AhAra letA hoya to te AhAra nava koTie zuddha nathI. ane te AhAra lenAra nirdoSa AhAra letA nathI. bIjI rIte kahIe to, jo potAnA mATe karelo AhAra muni vApare to anumodanA koTi tUTI jAya che ane eka koTi tUTI to badhI koTi paNa tUTI jAya che. tethI potAnA mATe karelo AhAra, nava koTinA tyAgavALo AhAra che ja nahIM. A to vItarAga mArga che bhAI! A kAMI koIno pakSa nathI. amane eka vidvAna kSullake prazna karelo: 'vikArI pariNAmane pula pariNAma kema kahyA?' temane kahyuM : 'vikArI pariNAmamAM jenuM avalaMbana che tenA te pariNAma che Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 63] [121 ema gaNIne tene pudgalanA pariNAma kahyA che, paNa AtmAnA nahIM. pachI temaNe e prazna karyo : 'uddezIka AhArano khulAzo je ApanA taraphathI thaI jAya to bahu saMpa thAya." temano kahevAno hetu e hato ke gRhastho sAdhu mATe AhArAdi kare (-banAve) ane tene sAdhu le temAM vAMdho nathI ne? kema ke e to gRhastha karelo che ne? ame kahyuM: 'kaho, uddezIka AhArano zuM khulAzo karIe? sAdhu ane kSullaka mATe gRhastho AhAra banAve che - cokA kare che ane tene sAdhu-phullaka le che. tethI ame koIne bhAvakSullaka to mAnatA nathI, paraMtu atyAre koI dravyalIMgI kSullaka che ema paNa mAnatA nathI. mAraga evo nathI bApA! (ke satyathI viparIta vyAkhyA thAya.) are! bhagavAna (hAjara) nathI mATe uddezIka AhAranI anya prakAre vyAkhyA thAya ema na hoya. bhagavAnano viraha che mATe bIjo mAraga che ema nathI." ahA! koI paNa sAdhu ke kSullaka potAnA mATe karelo AhAra le che to te jainadarzananA vyavahArathI tana-bIlakula viruddha che. te dravyalIMgI sAdhu paNa nathI ane dravyalIMgI kSullaka paNa nathI. bApu! mAraga A che. A vyaktigatanI vAta nathI. paraMtu A to bApu! vItarAga mArga che. A mArga kAMI (bIjI rIte) mAnanArA bahu jhAjhA hoya mATe bIjo thaI jAya ema nathI tema ja paLAya nahIM mATe mArga bIje karavo tema paNa hoI zake nahIM - tema banI zake ja nahIM. bApu! mArga to Avo che bhagavAna! are bhAI! vyavahAra kSullakapaNe pALI zakAya tevI sthiti ja atyAre nathI. ahA! haju jeno vyavahAra sAco che teno nizcaya jUTho paNa hoI zake ane sAco paNa hoI zake. paraMtu bhAI! jeno vyavahAra ja jUTho che teno nizcaya to jUTho che ja. lyo, AvI vastunI sthiti che. ahIM kahe che ke potAnA mATe karelo AhAra muni le to tenI nava koTi vizuddha nathI, teno AhAra zuddha ja nathI. AvI vAta che. mAraga to Avo che bApu! are! UMcuM nAma dharAvIne nIcI dazA karavI (-nIcalI dazAnA kArya karavA) e to jagatamAM mahA pApa che. te karatAM to, "amArI UMcI dazA nathI bApu ame to aviratI samyagdaSTi chIe" (tema mAnavuM-kahevuM), jethI (pratijJAbhaMganuM) pApa nathI lAgatuM. paraMtu moTuM nAma dharAvIne jo (pratijJA) toDI nAkhe to mahApApa che. jema ke upavAsanuM nAma dharAvIne eka kaNa paNa khAya to mahApApa che, te mahApApI che. ane "mane upavAsa nathI, huM eka TaMka khAva chuM ema (ekaTANuM karIne) eka TaMka khAya to pratijJAbhaMga vagarano eTalo zubhabhAva che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 'atiprazasta eTale manohara (anna); haritakAyamaya sUkSma prANIonA saMcArane agocara te prAsuka (anna)- ema (zAstramAM) kahyuM che.' AhAra (1) nava koTie zuddha-nirdoSa hovo joIe. 122] (2) roga ane pramAdAdimAM nimitta na hoya evo hovo joIe. ane (3) ekedriya jIvano paNa aMdaramAM saMcAra na hoya evo hovo joIe. AvA AhArane zAstramAM prAsuka AhAra kahyo che ane Avo AhAra munine hoya che. -A vyavahAra eSaNAsamitinI vAta che hoM. nizcayasamitimAM to prabhu AtmA aNAhArI che eTale aMdaramAM aNAhArImaya pariNamana che te nizcaya eSaNAsamiti che. ane e vAta pachI Avaze. pravacanasAranI 227 mI gAthAno AdhAra ApIne temAM kaheze ke nizcaya eSaNAsamiti Ane kahIe. jyAre A to vyavahAra eSaNAsamitinI vAta cAle che ke jene nizcaya eSaNAsamiti hoya tene AvI vyavahAra eSaNAsamiti hoya che. paraMtu jene haju vyavahAra eSaNAsamitinA paNa ThekANA nathI tene nizcaya eSaNAsamiti hotI nathI. (1) 'pratigraha' - sAdhu AhAra mATe Ave eTale gRhastha ema kahe ke AhAra-pANI zuddha che vagere te. (paDagAhana karavuM.) (2) 'uccasthAna' (3) 'pAdaprakSAlana' (4) 'arcana' gRhastha muninI pUjA kare. (5) 'praNAma' - gRhastha munine praNAma kare. (6,7,8) 'yogazuddhi (mana-vacana-kAyAnI zuddhi)' - denAranA mana-vacana-kAyamAM zuddhi hoya. gRhastha munine uccasthAna Ape. gRhastha muninA paga dhove. - (9) 'bhikSAzuddhi' - AhAra zuddha hoya. '-e navavidha puNyathI (navadhA bhaktithI) Adara karIne' AvI navadhA bhaktithI je Adara kare tenI pAsethI muni AhAra le. paNa AvI navadhA bhakti na hoya to muni AhAra le nahIM. = Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 63] [123 have, AhAra lenAra muni AvI rIte AhAra le che to, AhAra denAra AvA hoya ema vAta kare che. arthAt have denAranA-dAtAranA guNanI vAta che: (1) "zraddhA - dAtAramAM zraddhA guNa hovo joIe, denArane yathArtha zraddhA hovI joIe. ane to te denAra (AhAra ApavA mATe) pAtra kahevAya. (2) "zakti" - dAtAramAM zakti hoya. (3) "alubdhatA' - dAtAramAM lubdhatA na hoya. (4) "bhakti' - dAtAra bhaktivALo hoya. (5) "jJAna" - dAtArane (ApavAyogya) vastunuM barAbara jJAna hoya. eTale ke kevI vastu devAya, kevI rIte devAya vagerenuM jJAna dAtArane hoya. (6) "dayA' - denArane dayAno bhAva hoya ane (7) "kSamA - dAtArane kSamA hoya. bahu AkaruM kAma che bApu! atyAre to A badhI vastu (guNo) lupta thaI gaI che. prazna:- munine kevI rIte khabara paDe ke dAtAra pAse zraddhA, bhakti vagere guNo che ke nahIM? samAdhAna:- khabara paDe. khabara kema na paDe? prazna:- paNa e zraddhA Adi guNo to dAtAra pAse che? samAdhAna:- bhale te guNo dAtAra pAse hoya. chatAMpaNa temane khabara to paDe ne ke A dAtAra koNa che? temane badho khyAla Ave. khyAla na Ave ema hoya? (na hoya). e (dAtAnA) sAta guNo sahita zuddha yogya-AcAravALA upAsaka vaDe devAmAM AveluM (nava koTie zuddha, prazasta ane prAsukI bhojana je parama tapodhana le che, tene eSaNAsamiti hoya che. Ama vyavahArasamitino krama che." lyo, AvI vyavahAra samitinI vAta che. ahA! jene aMdaramAM vAstavika samititraNa kaSAyanA abhAvarUpa vItarAga dazA-pragaTI che tene vyavahAra eSaNAsamitino Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 Avo vikalpa hoya che. paNa tenAthI bIje (virUddha) vikalpa arthAtu potAnA mATe karelA AhArAdi levAno vikalpa na hoya. ane jo te potAnA mATe karelA AhArAdi levAno vikalpa) hoya to tene vyavahAra eSaNAsamiti rahetI nathI. tema ja tethI sAcI nizcayasamiti paNa rahetI nathI. AvI vAta che bApu! teNe zraddhAmAM ne jJAnamAM to levuM paDaze ne ke mArga Avo che? paNa mArga prApta na thayo hoya mATe bIjuM khatavavuM (-bIjI rIte mAnavuM) ema na hoya. paraMtu muni zuM kare? kema ke atyAre Avo kALa che ane je uddezIka AhAra na le to zarIra Take zI rIte? mATe gRhastha AhAra karI devo joIe ane muni potAnA mATe karelo AhAra le. - Ama ajJAnI kahe che. paNa bhAI Avo mArga koNe kahyo? ( pALI na zakAya to) tene koNe kahyuM hatuM ke tuM munipaNuM le? tema ja samajyA vinA munipaNuM lIdhuM che to, e to ajJAna che. potAnI dazA-pariNAmanI yogyatA ane dravya-kSetra-kALa-bhAvanuM nimittapaNuM kevuM che tenuM jJAna nathI ane munipaNuM laI lIdhuM che to, e to mithyAtvabhAva che. ahIM ema kahyuM ke (1) tapodhana nidaoNSa vastu hoya to le. paNa AhArAdi kare (-banAve) nahIM, karAve nahIM ane kartAne anumode paNa nahIM eTale ke teo potAnA mATe kareluM kAMI le ja nahIM. ane te paNa (2) pramAda ne rogAdinuM kAraNa na thAya evo AhAra hoya. tathA te paNa (3) AvI bhaktivALo ne dAtAnA guNavALo dAtAra AhAra de to muni le. te sivAya mithyASTi-ajJAnI abhaktithI AhAra de ane muni le ema na hoya. bhale AhAra denArA mithyAdaSTi hoya, chatAMpaNa vyavahAre to tenA zraddhA Adi yathArtha hoya ema ahIM kahe che. have nizcayathI ema che ke-jIvane paramArthe azana nathI; cha prakAranuM azana vyavahArathI saMsArIone ja hoya che." AhAra levo te vastu (-evuM kArya) AtmAmAM che ja nahIM. tema ja nidoSa AhAra levAno vikalpa paNa vastu AtmAmAM nathI. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 63] [125 che. huM AdhAranI gAthA uparanuM pravacana che. nokarma-AhAra, karma-AhAra, lepa-AhAra, kavala-AhAra, oja-AhAra ane mana-AhAra-ema AhAra kramazaH cha prakArano jANavo." (1) nokarma-AhAra eTale sAdhAraNa rajakaNa Ave te. (2) karma-AhAra eTale ATha karmanA rajakaNa Ave te. (3) lepa-AhAra eTale zarIranI upara copaDe te. (4) kavala-AhAra eTale koLIyArUpa AhAra, (5) oja-AhAra eTale paMkhI potAnA baccAne poSe te. (6) mana-AhAra eTale devane AhAranI IcchA thAya che. devane mana-AhAra hoya '- azuddha jIvonA vibhAvadharma viSe vyavahAranayanuM A (avataraNa karelI gAthAmAM) udAharaNa che." - A, vyavahAre azuddha jIvanI vyAkhyA karI. che. AdhAranI gAthA uparanuM pravacana karyuM have (zrI pravacanasAranI 227 mI gAthA dvArA) nizcayanuM udAharaNa kahevAmAM Ave che. te A pramANe' : lyo, have nizcaya samitinI vAta kare che. jeno AtmA eSaNArahita che (arthAta je anazanasvabhAvI AtmAne jANato hovAne lIdhe svabhAvathI AhAranI IcchA rahita che) tene te paNa tapa che." AhAra to pudgala-jaDa che. tethI AhAra levo ke choDavo e jaDanI kriyA che. te kriyA AtmAmAM nathI. bhagavAna AtmA AhAranI IcchA ane AhAra vinAno che. arthAt AtmA azanasvabhAvI nathI, paNa anazanasvabhAvI che ane AvuM azana Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ja vinAnA svabhAvavALo AtmA jANe che. eTale ke samyagdaSTi AtmAne Avo jANe che ke AtmA AhAra le ke muke tevuM AtmAmAM ja nathI. tathA te dharmInA svabhAvamAM AhAranI IcchA che ja nahIM. samakitIne AhAranI IcchArUpa asthiratA upaje che e vyavahArathI che, nizcayathI AhAranI IcchA hotI nathI. 'samayasAra'nA nirjarA adhikAramAM cAra bola Ave che ne? ke AhAra, pANI, puNya ane pApa e cAranI IcchA samakitIne che ja nahIM. (gAthA 210 thI 213). e to pUrNAnaMda prabhu AtmAnI aMdaramAM ekAgratA karavAnI bhAvanAvALo jIva che. mATe tene A AhArAdinI IcchA hotI ja nathI. (kadAca asthiratArUpa) IcchA thAya che topaNa tenA dharmI jJAtA che. paNa IcchAnI IcchA nathI. tema ja IcchA vaDe AhAra lau chuM evI vRtti paNa nathI. kema ke parane le koNa ane choDe koNa? mATe evI vRtti ja jJAnIne nathI. AvI cIja che bApu! ahIM kahyuM ke munine azana vinAnI mArI cIja che; AhAra, pANI tema ja tenI IcchA vinAno mAro AtmA che evuM aMdaramAM bhAna che tene ja tapa kahevAmAM Ave che tathA te ja temanuM sAdhakapaNuM ne munipaNuM che. - ahA! bhagavAna AtmA AhAra ane AhAranI IcchA vinAno che. e vAta 'puruSArthasiddhi-upAya'nI 14 mI gAthAmAM Ave che ne? ke zarIra, AhAra ane rAga sahita AtmA nathI. chatAM AtmAne tenAthI sahita mAne to mithyAtva che. to, te vAta ahIM kahe che ke azana-AhAranA bhAvavALo ane azanavALo bhagavAna AtmA che ja nahIM. AnaMdanuM dhAma bhagavAna AtmA to aNAhArI che, zuddha akhaMDa AnaMdAdi guNono pIMDa prabhu che. vItarAgI bhAvanA pariNamanavALo AtmA che. tethI te AtmAne AhAra levo ke AhAranI IcchA thavI te kAMI che ja nahIM. te banne cIjathI (-AhAra ane tenI IcchAthI) Atmavastu rahita che. ane AvuM arthAt IcchA ane azananA rajakaNothI--ke je asaNaM, pANaM, khAImaM ane sAImaM (bhojana, pAna, khAdima ane svAdima) che tenAthI --bhagavAna AtmA rahita che tathA anaMta-anaMta guNanA pariNamana sahita che evuM aMtaramAM pariNamana thAya tene ja ahIMyA tapa kahevAmAM Ave che. paMca kalyANakamAM tapa kalyANaka Ave che ne? te tapa eTale munipaNuM. tethI tapa kalyANaka eTale munipaNAnuM kalyANaka. bhagavAna AtmA asaNaM, pANaM, khAIma ne sAImaM -e cAra cIjathI tema ja te cAra cIjanI IcchAthI paNa rahita che evuM pariNamana thavuM tene ahIMyA tapa-muni kalyANaka kahevAmAM Ave che. bIjI rIte kahIe to potAnuM Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 63] [127 svarUpa anaMta AnaMdAdithI sahita che ne rAga tema ja azanathI rahita che. AvuM aMdaramAM pariNamana thAya tene ja ahIMyA munipaNuM ne tapa kahevAmAM Ave che. je vaMdanIya che te A munipaNAnI aMtardazA che ke je azananA rajakaNa tema ja azananI IcchArAga vinAnI che. AhAra levAnI vRtti kAMI vaMdanIka che? (nA.) kema ke e to rAga che. tema ja AhAra paNa kAMI vaMdanIka che? (nA.) kema ke e to ajIva che. to, ahIM kahyuM ke IcchA ane AhAra vinAnI evI potAnI cIjane jeNe daSTi, jJAna ne ramaNatAmAM lIdhI che tenA te daSTi, jJAna ne ramaNatA ja tenuM tapa che tathA te ja tenuM munipaNuM che. bhAre vAta bhAI! ahA! muni AhAra laI zakatA nathI. kAraNa ke AhAra jaDa che. tathA AhAranI IcchA thavI te rAga che. te rAga vyavahAra eSaNAsamiti che, paNa kAMI AtmAnuM svarUpa ke AtmAno guNa nathI. mATe te AhAra ne AhAra levAno vikalpa kAMI munipaNuM nathI. munipaNuM to aMdaramAM AhAra ane tenI IcchA vinAnI je cIja che teno anubhava thavo te che. eTale ke AtmA zAMti, AnaMda Adi anaMta guNa-svabhAva sahita che ane rAga tathA azana rahita che evo aMtaramAM anubhava thavo tenuM nAma ahIMyA tapa ne munipaNuM kahevAmAM Ave che. paraMtu vyavahAra eSaNAsamiti paNa, kahe che ke, munipaNuM nathI. teno ahIMyA niSedha karavo che. (hA), muninI bhUmikAmAM te hoya, paNa te munipaNuM nathI. kema ke e vyavahAra eSaNA samiti doSarUpa che. AvI vAta che. lyo, nirdoSa AhAra levAnI vRtti paNa rAga che, doSa che, paNa munipaNuM nathI ema kahe che. Avo mAraga che bApu! A to vItarAga sarvajJanuM kaheluM tattva che - je bIje kyAMya che nahIM. sarvajJa sivAya bIjA koI mArgamAM A vAta che nahIM. kahe che ke traNakALanA samayathI anaMtaguNA guNa eka jIvanA che ane te anaMta guNone dharanAra eka dravya che. arthAt guNa te Adheya che ane dravya te AdhAra che. to, AvA bhagavAna AtmAne jeNe daSTimAM lIdho teNe azana ane ezananI IcchA vinAnI AtmacIja che ema joyuM. ane AvI - AtmA azana ne tenI IcchA vinAno che tema jonAranI--niIcchaka (-nirvikalpa) dazAne tapa ane munipaNuM kahevAmAM Ave che. are! bhagavAnanI vAtano eka bhAva paNa je barAbara samaje to badhA bhAva barAbara samajI jAya. paraMtu jenA ekapaNa bhAva samajavAnA ThekANA na maLe tenA koI ThekANA nathI. tene bIjA bhAvonuM jJAna che ema kahevuM te paNa yathArtha nathI. je eka Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 bhAvane A rIte jANe arthAt A rIte vastunuM svarUpa che tema jANe to badhI vAta tenA khyAlamAM AvI jAya. kema ke m nAnadi sarvam nAha ! (ho mAvastarvato yena vRddhaH sarve mAvAstattvatastana vRddhaH | pravacanasAra gA. 49). eka bhAvane jANe to badhA bhAvane jANe ema jayasenAcAryanI TIkAmAM bhAI! Ave che ne? dravyano ke guNano ke paryAyano - koIpaNa eka bhAva jevo che tevo barAbara jANe to tene badhA bhAvonuM zuM svarUpa che te khyAlamAM AvI jAya. ahA! bIjAoe (ajJAnIoe) paNa munipaNuM kevuM che te zraddhAmAM levuM joIe ne? to, kevuM munipaNuM zraddhAmAM levuM joIe? ke ahIM kahe che tevuMbIjI rIte kahIe to, nava tattvanI zraddhAmAM saMvara-nirjarAnI zraddhA paNa Ave che ne? (hA.) to, ghaNA (-utkRSTa) saMvara-nirjarAnA dharanArA muni che. mATe, kahe che ke, nava tattvanI zraddhA karavI hoya to muni kevA che (te teNe jANavuM joIe.) ane teo ahIM kahyA che evA hoya to sAcA muni che. samakitI temane zraddhe che, paNa teo goTALAvALA hoya to zraddha nahIM. samakitIne nava tattvanI zraddhA to yathArtha joIe ne? to, je saMvara-nirjarA tattvavALA muni che te AvA hoya eTale ke temane azana ane azananI IcchA vinAnA tatvanA anubhavamAM sthiratA hoya ane te yathArtha munipaNuM che ema samakitI zraddhA kare che. lyo, samakitIne nava tattvanI zraddhAmAM AvA saMvara-nirjarAnI arthAt AvA munipaNAnI zraddhA hoya che. paNa AnAthI (-sAcA munipaNAthI) jo koI virUddha hoya to te muni nathI ane tethI tenI samakitIne zraddhA hotI nathI. Avo mAraga che. zAstra to ema kahe che ke jene vastrano eka dhAgo paNa levAnI vRtti che ane je vastra rAkhe che tene je muni mAne che; muni che ema manAve che ane te mAnyatAne rUDI jANe che te badhAya nigodamAM jaze. "aSTapAhuDamAM sUtrapAhuDa (gAthA 18)Ama kahe che. A zrI kuMdakuMdadevanuM vacana che. eka mAtra dhAgo rAkhavAnI vRtti hoya tene muni mAne to nigodamAM jaze? hA, nigodamAM jaze. kema ke te (mAnyatAvALo) mithyAdaSTi che. tene nave tattvanI bhUla che. (1) munine vastra-pAtrano saMyoga hoya ja nahIM. mATe munine keTalo ajIvano saMyoga hoya tenI tene khabara nathI. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 63] [129 (2) muni hoya tene vastra-pAtra levAnI vRtti ja na hoya. mATe munine evo Asava na hoya. paNa tenI tene khabara nathI. (3) munine eTalo ugra saMvara hoya ke temane AhAra-pANI sivAya vastra-pAtra levAnI vRttino Asrava hoya ja nahIM. -AvI saMvaradazA temane hoya che. paNa tenI tene khabara nathI. Ama, ajIvatattvamAM bhUla, AsravatattvamAM bhUla ne saMvaratattvamAM paNa bhUla che. ane tethI badhAmAM-nave tattvamAM tenI bhUla che. AvI jarI jhINI vAta che. nApha nim - ema vinA kAraNa kahI dIdhuM che ema nathI. arthAt "cIbhaDAnA corane phAMsInI saja' ema kAMI nathI. e moTo gunegAra che. mULamAM bhUla che, nava tattvanI tene bhUla che. ahA! jene munipaNAnI saMvaradazA hoya tene vastra-pAtra levAnI vRtti hoI zake ja nahIM ane jene vastra-pAtra levAnI vRtti hoya tene munipaNAnI saMvaradazA hoI zake ja nahIM. chatAM vastra-pAtravALAne muni mAne che to tenI eka-eka (dareka) tattvamAM bhUla che. AvI vAta che bhAI! zuM A kAMI koIno kalpalo mArga che? (nA.) A to vItarAgano mAraga che, vastusvarUpa AvuM che. digaMbara sAdhu pAtra rAkhe digaMbara sAdhu pAtra rAkhe ja nahIM. teo pANInuM kamaMDaLa rAkhe che. chatAM paNa te pANI pIvA mATe nathI. pIvA mATe te pANI hoI zake ja nahIM. e zauca mATe che ane te paNa apavAdika upakaraNa che. -Ama 'pravacanasAramAM (gAthA ra25mAM) che ne? are! gurunI vANI sAMbhaLe te paNa apavAdika upakaraNa che. vANI sAMbhaLavI te paNa apavAdika upakaraNa? hA, kema ke vANI paravastu che ne? tema ja sAMbhaLavuM te paNa vikalpa che. jyAre utsargamArgamAM te vikalpa paNa nathI ane tenI utsarga mArganI) ahIMyA vAta kare che. AkarI vAta che bApA! vItarAga mArga Avo che. ahA! bhagavAna AtmA evo che ke IcchA-Asravatattva ne azana-ajIvatattva vinAno che. tenA guNonI pariNati te (muninI) bhUmikAne yogya-joIe teTalI - Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 zuddha thAya tene munipaNuM ne tapa kahevAmAM Ave che ane A rIte munine mAne to yathArtha che. A sivAya AnAthI viparIta mAne to tenI daSTi viparIta che. zAstramAM Ave che ne? ke sAdhune kusAdhu mAne to mithyAtva, kusAdhune sAdhu mAne to mithyAtva. to e zuM kahyuM? zuM e mAtra vAta ja che? (nA, teno UMDo marma che.) ahIM kahyuM ke jeno bhagavAna AtmA eSaNA rahita che eTale ke anazanasvabhAvI AtmAne jANato hovAthI "AhAra levo tevI vRtti ane AhAra te banne vinAno je AtmA che tene tapa che. '(vaLI) tene prApta karavA mATe (anazanasvabhAvI AtmAne paripUrNapaNe prApta karavA mATe) prayatna karanArA evA je zramaNo temane anya (-svarUpathI judI evI) bhikSA eSaNA vinA (-eSaNAdoSa rahita) hoya che, tethI te zramaNo anAhArI che." AhAra ne IcchA vinAnuM ja mAruM tattva che evo svIkAra to dharmane paNa daSTimAM, jJAnamAM varte che. paNa have te uparAMta tene pUrNapaNe prApta karavA mATe aMdara AnaMdasvarUpa AtmAmAM prayatna karanArA zramaNone AhArAdi eSaNAdoSa rahita hoya che ane tethI te zramaNo anAhArI che ema kahe che. (juo, anAhArIpaNuM be rIte kahyuM:) (1) eka rIte anAhArI eTale (munino) AtmA AhAra ne tenI IcchA vinAno che, tethI muni anAhArI che. ane (2) bIjI rIte anAhArI eTale muni je AhAra le che te nirdoSa - 46 doSa rahita ane eSaNAsamiti sahita - le che. tethI te apekSAe munine anAhArI kahevAmAM Ave che. A caraNAnuyoganuM kathana che. zuM kahyuM e? ke (1) Atmavastu pote ja anAhArI - AhAra ne tenI IcchA vinAnI - che evo (munine) anubhava che, (tethI muni anAhArI che.) ane (2) teo je AhAra le che te eSaNAdoSa rahita hoya che. mATe temane caraNAnuyoganI apekSAe anAhArI kahevAmAM Ave che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 63] [131 ahA! nizcayathI anAhArI to e che ke jene nirdoSa AhAra levAnA vikalpa sahita nirdoSa AhAra levo e paNa nathI. AvA anAhArI muni che ane ahIMyA kalazamAM) pahelAM AvuM anAhArIpaNuM siddha karyuM che. zuM kahyuM e? ke pahelAM to, eSaNA-nirdoSa AhAra levAnI IcchA-vRtti ne azana vinAno AtmA che evuM jene AtmAnuM bhAna varte che te (muni) anAhArI che ema kahyuM. pachI bIjI rIte (anAhArIpaNuM ema) kahyuM ke jene caraNAnuyoganI vidhi pramANe eSaNA samiti sahita nirdoSa AhAra-pANI levAnI vRtti che ane je e rIte AhArAdi le che tene caraNAnuyoganI apekSAe anAhArI kahevAmAM Ave che. tene eSaNAnI (-AhAranI) vRtti hovA chatAMpaNa, nirdoSa AhAra levAnI vRtti che tethI, vyavahAra anAhArI kahevAmAM Ave che. bhAre vAta bhAI! A, pravacanasAramAM caraNAnuyogano adhikAra che tenI gAthA che ne? eTale caraNAnuyoganI apekSAe paNa anAhArIpaNAnI vAta karI che. to, kahyuM ke : (1) AhAra ne AhAra levAnI IcchA vinAno AtmA che evo anubhava jene varte che te (muni) anAhArI che. tema ja (2) potAnA mATe karelA, karAvelA ke potAnI anumodanAvALA AhAra rahita nirdoSa AhAra eSaNAsamitinI zuddhipUrvaka levAno jene vikalpa-vRtti che tene caraNAnuyoganI apekSAe anAhArI kahevAmAM Ave che. cheAdhAranA zloka uparanuM pravacana che jeNe adhyAtmanA sArano nizcaya karyo che........" muni kevA che? ke jeNe adhyAtmanA sArano arthAt AnaMdakaMda, anAkuLa zAMtino pIMDa prabhu AtmAno samyagdarzanamAM nizcaya karyo che. je atyaMta yamaniyama sahita che......" (muni) atyaMta yamaniyamanI je vidhi che te sahita che. jeno AtmA bahArathI ane aMdarathI zAMta thayo che...." Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 zAMta...zAMta...kahetA (munine) aMdaramAM paNa akaSAya pariNamana che ane bahAramAMvANImAM tema ja zarIramAM - paNa zAMtapaNuM dekhAya che, TharI gayelA dekhAya che. aho! teo to upazamarasamAM - akaSAyarasamAM jAmI gayA che. temane muni kahIe ke jemane gaNadharano namaskAra pahoMce. juo, gaNadhara paNa zAstra racatI vakhate namaskAramaMtramAM Ama kahe che ke gamo to savvasAhULa | he saMta! tArA caraNamAM mAro namaskAra. jo ke gaNadharathI bIjA sAdhu nAnA che eTale gaNadhara temane bahAramAM vyavahAre namaskAra na kare. paraMtu teo namaskAramaMtranI racanA kare che temAM sAdhune namaskAra AvI jAya che. to, jene cAra jJAna pragaTyA che, bAra aMganI racanA jemaNe aMtarmuhUtamAM karI che tevI jenI tAkAta che tathA je tIrthaMkaranA vajIra-dIvAna che evA gaNadharano namaskAra jene pahoMce ke khamo to savvasAhUM I he saMta! tArA caraNamAM mAro namaskAra ho, te sAdhupada kevuM hoya? ahIM kahyuM che tevuM. ahA ! tIrthakara dharmarAjA che ane gaNadhara temanA dIvAna-vajIra che. chatAM teo jyAre zAstranI racanA kare che tyAre bumo to savva gAriyALa - ema kahe che. to, e AcArya kevA haze ke jemane gaNadharano namaskAra pahoMce che, gaNadhara namaskAra kare che. teo AvA che - ke jemanuM anAhArI pariNamana che, jemanI vItarAgI dazA che ane jemane AhAra levAnA rAgano kaNa ubho thAya che to nirdoSa AhAra levAnI vRtti che. evA aMtaramAM ramaNatAvALA (sAdhu ke AcArya) bahArathI ane aMdarathI zAMta thayA che. 'jene samAdhi pariNamI che.' samAdhi eTale A bAvA samAdhi caDAve che? nA, te nahIM. e badhA haThavALA ajJAnIo che. Adhi, vyAdhi ne upAdhi rahita AnaMdanI ramaNatAmAM zAMtarasathI jAmI javuM - anAkuLa AnaMdanI samAdhi jAmI jAya-tene samAdhi kahIe. Adhi = mananA puNya-pAparUpa vikalpo, vyAdhi = zarIrano roga, upAdhi = saMyoga. e traNethI rahita pariNatinuM nAma samAdhi che. to, kahe che ke, sahajAtmasvarUpa paramAnaMdanI mUrti evA AtmAne - paNa sarvaze kahyo tevo AtmA ho -anubhavamAM laIne muni samAdhirUpe pariNamyA che. sAmAyikanA pAThamAM AvatA "logassasUtra' mAM Ave che ke "samAvivaramuttama ditu'. bhakta potAnI bhAvanA siddha bhagavAnane kahe che ke he paramAtmA! samAdhinA uttama vara Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 63] [133 phaLa arthAtu atIndriya AnaMdadazA amane dhyo. eTale ke Apane aMdara dazAmAM je AnaMda che te Apo. -ema prArthanA-vinaMtI karatA bhagavAnane kahe che. ahIM kahyuM ke munine vItarAgabhAvarUpa samAdhi jAmI gaI che. jyAre paMca mahAvratano vikalpa-rAga to asamAdhi-AkuLatA che. are! 28 mULaguNa paNa AkuLatA che. Avo bhagavAnano mAraga che. ahA! munirAja zAMta...zAMta...zAMta...thaI gayA che, temanI nirvikalpa AnaMdanI pariNati gADha thaI gaI che tathA temane anAkuLa samAdhi jAmI gaI che. jema dariyo madhyabiMdumAMthI uchaLatA kAMThe bharatI Ave che tema AtmAnA madhyabiMdumAM anaMta guNa paDyA che tenA upara muninI dRSTinuM jora che, tethI paryAyamAM AnaMdamaya samAdhino pravAha Ave che. lyo, AvuM sAdhupaNuM hoya che. are! paNa ajJAnI to muMDAvIne lugaDAM pheravyA eTale sAdhu thaI gayA ema mAne che. paraMtu dhULeya te sAdhu nathI sAMbhaLa ne 'manuSa honA muzkela hai, sAdhu kahAMse hoya; sAdhu huA to siddha huA, karaNI rahI na koya." jemanI nirvikalpa samAdhi AnaMdamAM jAmI gaI che te siddha (samAna) che ane evA sAdhune bhagavAna 'sAdhu' kahe che. samyagdaSTi paNa AvA sAdhune 'sAdhu' tarIke mAne che. 'jene sarva jIvo pratye anukaMpA che.' badhA pratye munine arAgI-akaSAyI anukaMpA pariNamI che, pragaTI che. koIpaNa jIva pratye "A ThIka che ne A aThIka che' evo bhAva che nahIM. badhA jIvo temane joya tarIke jANavAmAM che. ahIM sarva jIvo lIdhA che ne? to, ekeMdriya--lIlotarIno eka kaNa hoya ke moTuM nAriyeLa hoya (nAriyeLa ekeMdriya jIva che) te badhA - pratye paNa temane akaSAyI anukaMpA che. te koI pratye temane mAravAno ke ugAravAno-bacAvavAno vikalpa che nahIM. ahA! A (-anukaMpA) to potAnA AtmAne mATe che, bAkI bIjA sukhI thAva ke na thAva te tene AdhIna che. je vihita ( zAstrAjJA mujabanuM) hita-mita bhojana karanAra che..' vihita = zAstrAjJA mujabanuM, bhagavAne kaheluM; hita = pramAda-rAgAdi na thAya evuM ane mita = maryAdAvALuM. -AvuM bhojana teo (muni) kare che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 'jeNe nidrAno nAza karyo che......' munine (bahu) nidrA na hoya. chaThThA guNasthAnamAM mAtra gA sekaMDanI nidrA hoya. chaDhALA'mAM Ave che ne? ke 'bhUmAhiM pichalI rayanimeM kachu zayana ekAsana karana." (chaThThI DhALa pada 5.) basa, muni eka karavaTa (-paDakhe) sUve ane te paNa gAA sekaMDanI aMdara nidrA hoya. chaThTha guNasthAna ja nA sekaMDanI mudatavALuM che. tethI, jarI eTalI (gA. sekaMDa) nidrA AvI jAya che. paraMtu tenAthI vadhAre nidrA temane na hoya. je vadhAre nidrA temane hoya (AvI jAya) to munipaNuM rahetuM nathI ema kahe che. te (muni) kalezajALane samULagI bALI nAkhe che'. AvI AnaMdanI-dhyAnanI dhArA jemane aMdarathI pragaTI che te munirAja kalezajALane bALIne rAkha karI nAkhe che. lyo, AvAne muni kahIe, temane eSaNAsamitithI AhAra lenAra kahIe ne temane tapasvI-muni kahevAmAM Ave che. che zloka - 86 uparanuM pravacana teMDuM bhakatanA hastAgrathI (hAthanI AMgaLIothI) devAmAM AveluM bhojana laIne." muninI eSaNAsamitinI vAta cAle che ne ? to kahe che ke munine AhAra devAmAM Ave che tene laIne....munine eSaNAsamitino-AhAra levAno vikalpa hoya che. eTale kahe che ke AhAra laIne-bhogavIne... basa, eTaluM kahIne vyavahAranI vAta karI. have 'pUrNa jJAnaprakAzavALA AtmAnuM dhyAna karIne...' | nitya, pUrNa jJAnasvarUpI bhagavAna AtmAnuM dhyAna karIne.......lyo, "nitya, pUrNa jJAnasvarUpI AtmA' - e dhruva che ane tenuM dhyAna karIne -e paryAya che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 63] [135 e rIte sata tapane (-samyapha tapane) tapIne.....' joyuM? sat tapa A che ke pUrNa jJAnasvarUpa bhagavAna AtmAmAM tenuM dhyAna karIne lIna thavuM. pUrNasvarUpane dhyeya banAvIne tenA dhyAnamAM lIna thavuM te sat tapa sAcuM tapa ane sAcuM munipaNuM che ema kahe che. pUrNa jJAnaprakAza ja jeno svabhAva che evA AtmAne daSTimAM laIne ane tenuM dhyAna karIne temAM lInatA karavI te samyapha tapa che. A vyavahAra eSaNAsamitino vikalpa che te samyapha tapa nathI, kema ke e to vyavahAra (rAga) che. paraMtu aMdaramAM ekAgra thavuM te samyapha tapa che ane te zuddha eSaNAsamiti che. bIjI rIte kahIe to, pUrNa jJAnaprakAzasvarUpa bhagavAna AtmAmAM lIna thavuM - tenA taraphanA valaNavALI ekAgratAnI dazA karavI - tene ahIMyA nizcaya eSaNAsamiti athavA sat - sAcuM tapa ane sAcuM munipaNuM kahevAmAM Ave che. lyo, AnuM nAma samyaka tapa ane sAcuM munipaNuM che. paNa paMca mahAvratano vikalpa ke vyavahAra eSaNAsamiti sAcuM tapa ke sAcuM munipaNuM nathI ema kahe che. te sat tapasvI (-sAco tapasvI) dedIpyamAna muktivArAMganAne (-muktirUpI strIne) prApta kare che." bhASA to juo! AvI bhASA bIje kyAMya maLe evI nathI. parama sat evA pUrNa jJAnasvarUpa bhagavAna AtmAne zodhIne, pakaDIne temAM lIna thAya te ja sAco tapasvI che eTale ke sAcA muni che. A sAcuM tapasvIpaNuM, sAce munipaNuM che. sat tapasvItapano karanAra tene kahIe ke je pUrNa jJAnaghanasvarUpa jJAnaprakAzanI mUrti prabhu AtmAnA dhyAnamAM lIna thAya. lyo, AnuM nAma sAcuM tapa, sAcuM munipaNuM ne sAcI dIkSA che. bhAre vAta! prazna:- AvuM jANyA pahelAM dIkSA laI le to vAMdho zuM? samAdhAna:- paNa dIkSA kone kahevI, dIkSAnI dazA zuM - te jANyA pahelAM dIkSA kevI? prazna:- e to pachI (-dIkSA lIdhA pachI) zIkhI-jANI leze? samAdhAna:- pachI zuM zIkhI leze? kema ke haju je paheluM zIkhavAnuM che te to zIkhyo nathI. ahIM kahe che ke pUrNa jJAnaprakAzano puMja evo prabhu AtmA eka samayamAM nitya Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 dhruva che. paripUrNa jJAnaprakAza, AnaMda AdinI te pUrNa mUrti che. to, jene tenI aMtardaSTi thaI nathI - tenuM samyagdarzana thayuM nathI - tene svarUpanuM dhyAna (-munidazA) hoI zake nahIM. paraMtu evA svarUpanA dhyAnamAM jene lInatA thaI che eTale ke zuddha ane pUrNa jJAnaghana evA dhruva caitanya AtmAne zodhIne temAM je lIna thayo che ane jene nirvikalpa vItarAgI dazA pragaTa thaI che tene sAcuM munipaNuM hoya che ane tene sAco tapasvI-sAcA tapano karanAra kahIe ema kahe che. aMdara paNa che ne? ke 'pUrNa jJAnaprakAzavALA AtmAnuM dhyAna karIne'... gajaba vAta karI che ne! TUMkI paNa gajaba vAta che! ahA! eka samayamAM dhruva bhagavAna AtmA pUrNa vastu che ane tenuM dhyAna samyagdaSTi kare che. paraMtu mati-zrutajJAnanI paryAyanuM paNa dhyAna te kare nahIM ema kahe che. samyagdaSTine pUrNasvarUpane avalaMbe AnaMdanI dazA sahita samyapha mati ane zrutajJAna pragaTyA che tenuMya dhyAna hoya nahi ema kahe che. kema ke dhyAna to pUrNa jJAnaprakAzanI mUrti nityAnaMda dhruva AtmAnuM hoya che ane temAM lInatA hoya che. to, kahyuM ke samyadaSTie "Avo AtmA che' ema zodhIne temAM daSTi to karI hatI, paNa have temAM nirvikalpa ugra puruSArtha vaDe lInatA kare che arthAt zAMtinI-cAritranI- vItarAgatAnI jAgRti kare che. ane tene sAcA saMta, sAcA muni, sAcA tapanA karanAra tapasvI kahevAya che. kaho, mahinA-mahinAnA (bAhyathI) upavAsa kare eTale tapasvI thaI gayA ema nathI. paraMtu sat evA pUrNa zuddha caiitanya bhagavAna AtmAne daSTimAM laIne temAM lIna thaI javuM te sat tapa che ane te tapano karanAra sat tapasvI che. A sivAya - AvA bhAna vinA - koI upavAsAdi kare to te badhI lAMghaNa che. te upavAsa nathI paNa apavAsa-mATho vAsa che. kema ke rAgamAM ne puNyanI kriyAmAM te vasyo che. mATe te mATho vAsa che. ahA! pUrNa AnaMdaghana bhagavAna AtmAmAM darabAra bharyo che. tenA eka-eka guNa paripUrNa che. AvA anaMta guNonuM paripUrNapaNuM - anaMta guNonuM darabArapaNuM - temAM bharyuM che. jo ke ahIMyA to samaya (abheda) lIdhuM che ke "jJAnaprakAzavALA AtmAnuM... chatAMpaNa te jJAnaprakAzamAM paripUrNa prakAzavALA anaMta guNo paDyA che (-AvI jAya che.) Avo te AtmA che. paNa te paryAyavALo nathI, rAgavALo nathI Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 63] ane vyavahAra eSaNAnA vikalpavALo paNa nathI ema kahe che. ahA ! pUrNa.. pUrNa... pUrNa... AnaMdaprakAza, jJAnaprakAza, zraddhAprakAza vagere AvI je pUrNa zaktio che sanuM sattva che - satno svabhAva che - satno trikALI bhAva-guNa che - tenAthI paripUrNa vastu che. te paripUrNa vastu-sattnuM je dhyAna kare che ane temAM lIna thAya che tene vItarAga dazA pragaTa thAya che tathA tene sAcuM tapa ne munipaNuM kahevAmAM Ave che. lyo, munipaNuM AvuM hoya ema kahe che. bhAre bhAI! [137 ahA! zrI kuMdakuMdAcArya, zrI amRtacaMdrAcArya Adi badhA AcAryo hatA. jyAre A TIkA karanAra zrI padmaprabhamaladhArIdeva muni-bhAvalIMgI saMta che ane teo pote kahe che ke munipaNuM AvuM hoya hoM. muni-sAcA saMta ene kahIe ke jenI aMtaramAM-zuddhopayogamAM ramaNatA che. arthAt jene zuddhopayoga hoya tene muni kahIe. paMca mahAvratano vikalpa zubhopayogarUpa hovAthI munipaNuM nathI. e to vyavahAramAM (-zubhabhAvamAM) jAya che. A rIte kahyuM ke, dhruvamAM zuddhopayoganI ramata jAmI jAya tene tapa kahIe. te tapa karanArane tapasvI kahIe, muni kahIe ane tapane munipaNuM kahIe. prazna:- munirAja zAstra racanA vakhate to vyavahAramAM haze ne? samAdhAna:- zAstra racanA vakhate bhale vyavahArano (zubharAgano) vikalpa che. chatAM, munirAja kahe che ke, te vikalpa vakhate paNa huM to evo ne evo (vItarAgI) chuM. zAstra lakhavAno vikalpa che te paNa huM nathI, huM to tenA niSedhamAM chuM. huM to pUrNa jJAnaprakAzamAM lIna chuM, arthAt mArI jJAnamAM lInatA che te huM chuM ane te munipaNuM che. jyAre A zAstra racanAno vikalpa uThyo che te munipaNuM nathI. e to rAga che. are! vItarAga sarvajJano paMtha--baMdaramAMthI vItarAgI dazAno pravAha vahyo te--to juo! kahe che ke jinasvarUpI prabhu AtmA pote ja che. vItarAgasvarUpe ja bhagavAna AtmA che. AvA vItarAgI ghanamAM je lIna thAya che tene zaktimAMthI vItarAgatA vyakta-pragaTa thAya che. ane te vItarAgatA pragaTa thaI te tapa che, munipaNuM che. jo ke sAthe eSaNAsamitino vikalpa hoya che, chatAM te vikalpa munipaNuM nathI ema kahe che. ahIM kahe che ke Avo pUrNAnaMda prabhu bhagavAna AtmA che temAM jemanI zuddhopayogarUpa Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 lInatA jAmI che evA muni... bhale (temane chaThe guNasthAne) vikalpa hoya che, chatAM paNa te vakhate zuddha pariNati aMdara jAmelI hoya che. to evA te muni... dedIpyamAna mukti vArAMganAne prApta kare che. juo, pahelAM 'pUrNa jJAnaprakAzavALo AtmA' -ema kahyuM hatuM ne? (e dravyanI vAta karI.) have, muni potAnI paryAyamAM dedIpyamAna muktine prApta kare che ema kahe che. (e paryAyanI vAta karI.) aho! saMtonA mArga to juo! are! ajJAnIne saMtapaNuM to pragaTyuM nahIM, paraMtu saMtapaNuM kevuM hoya te paNa jANyuM nahIM. ahA! kahyuM ke AnaMdadazAnI pUrNa prApti te mukti che. ane AvI tenI pariNatirUpI strI che tene muni prApta kare che. have, jema bahAranI strI tenA patine choDe nahIM tema, te pUrNAnaMdanI prAsirUpa pariNati paNa dravyane choDaze nahIM. - e 86 mo kalaza thayo. have gAthA 64. AdAnanikSepaNasamitinI vAta. gAthA - 63 zloka - 86U pravacana naM. INST / pa8 pa9 tArIkha 29-6-7ra 30-6-7ra Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chegAthA - 64 che. potthaikamaMDalAiM gahaNavisaggesu payatapariNAmo / AdAvaNaNikkhevaNasamidI hodi tti NihiTThA // 64 // pustakakamaNDalAdigrahaNavisargayoH prayatnapariNAmaH / AdAnanikSepaNasamitirbhavatIti nirdiSTA // 4 // zAstrAdi grahatAM-mUkatAM muninA prayata pariNAmane AdAnanikSepaNa samiti kahela che Agama viSe. 64. anvayArtha:- (pustamIThutAtipraviyo:) pustaka, kamaMDaLa vagere levA-mUkavA saMbaMdhI (prayatnapariNAma:) prayatnapariNAma te (mAnanikSepaNasamiti ) AdAnanikSepaNasamiti (mati) che (ti nirvi) ema kahyuM che. TIkA:- ahIM AdAnanikSepaNasamitinuM svarUpa kahyuM che. A, apahRtasaMyamIone saMyamajJAnAdikanA upakaraNo letI-mUkatI vakhate utpanna thatI samitino prakAra kahyo che. upekSAsaMyamIone pustaka, kamaMDaLa vagere hotAM nathI; te paramajinamunio ekAMte (-sarvathA) nispRha hoya che tethI ja teo bAhya upakaraNa rahita hoya che. atyaMtara upakaraNabhUta, nija paramatattvane prakAzavAmAM catura evuM je nirupAdhisvarUpa sahaja jJAna tenA sivAya bIjuM kaMI temane upAdeya nathI. apahRtasaMyamadharone paramAgamanA arthanuM pharIpharIne pratyabhijJAna thavAmAM kAraNabhUta evuM pustaka te jJAnanuM 1. apahRtasaMyamI = apahRtasaMyamavALA yuni. [apavAda, vyavahAranaya, ekadezaparityAga, apahRtasaMyama (hINo-ochapavALo saMyama), sarAgacAritra ane zubhopayoga-e badhAM ekArya che.] 2. upekSAsaMyamI = upekSAsaMyamavALA muni. (utsarga, nizcayanaya, sarvaparityAga, upekSAsaMyama, vItarAgacAritra ane zuddhopayoga-e badhAM ekArya che.) Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 upakaraNa che; zaucanuM upakaraNa kAyavizuddhinA hetubhUta kamaMDaLa che; saMyamanuM upakaraNahetu pIMchI che. A upakaraNone letI-mUkatI vakhate udbhavatI prayatnapariNAmarUpa vizuddhi te ja AdAnanikSepaNasamiti che ema (zAstramAM) kahyuM che. (have 64 mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che:) (matinI) samitiSu samitIyaM rAjate sottamAnAM paramajinamunInAM saMhatau kSAMtimaitrI / tvamapi kuru mana: paMkeruhe bhavya nityaM bhavasi hi paramazrIkAminIkAMtakAMtaH // 87 // (zlokArtha:-) uttama paramajinamunionI A samiti samitiomAM zobhe che. tenA saMgamAM kSAMti ane maitrI hoya che (arthAt A samitiyukta munine dhIraja-sahanazIlatAkSamA ane maitrIbhAva hoya che). he bhavya! tuM paNa mana-kamaLamAM sadA te samiti dhAraNa kara, ke jethI tuM paramazrIrUpI kAminIno priya kAnta thaIza (arthAt muktilakSmIne varIza). 87. gAthA - 64 uparanuM pravacana zvetAMbaramAM 'AyAnabhaMDamatanikSepaNasamiti' ema Ave che, jyAre ahIMyA 'AdAnanikSepaNasamiti' che. (AdAna = levuM; nikSepaNa = mUkavuM.) kema ke sAdhunemunine vastra-pAtrAdi hotAM ja nathI. to pachI teo vastra-pAtrAdine le ke mUke kyAMthI? mATe, A 'AdAnanikSepaNasamiti' zabda yathArtha che. are! zvetAMbaramAM AkhI samitino, nAmamAM paNa, phera che. ahA! vastra-pAtra rAkhe ane potAne muni mAne to te mithyAdaSTi che. AkaruM kAma bhAI! ahIMyA munine vastra-pAtrAdi sivAyanA morapIMchI Adi upakaraNa hoya tenI vAta che. tethI juo pAThamAM che ne? ke 'potthamaMDatArUM daLavisansu - zAsrAdi grahatAMmUkatAM.' pAThamAM 'Utthapha zabda che, teno artha harigItamAM 'zAstra' karyo che ane tene Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 64]. [141 grahatAM-sUtAM ema kahyuM che. paNa vastra-pAtra grahatAM-sUtAM ema kahyuM nathI, (kema ke te munine hotAM ja nathI.) ahA! digaMbara ane zvetAMbaranI munidazAmAM moTo phera che - ugamaNA ane AthamaNA jeTalo phera che. have AvuM che temAM te bannene sarakhA kaI rIte mAnavA? samanvaya kaI rIte karavo? (hA,) digaMbara paNa che ane zvetAMbara paNa che-ema banne che eTalo samanvaya che. paraMtu te banne sarakhA che evo samanvaya nathI. kharekhara koI vyakti pratye virodha-vaira na hoya. chatAM vastunI sthiti jevI che tenAthI virUddha je koI mAnato hoya to tenI daSTi khoTI che ema teNe mAnavuM (-jANavuM) joIe. juo ne zrI kuMdakuMdAcAryanI sIdhI bhASA zuM che? ke "zAstrAdi grahatAM-mUkatAM muninA prayata pariNAmane" -zubharAgarUpa vikalpane "AdAnanikSepaNa samiti kahela che Agama viSe'. juo, kahe che ke bhagavAnanA AgamamAM - bhagavAnanI vANImAMthI banelA AgamamAM - to A AvyuM che ke muni mAtra 'zAstrAdi grahatAM-mUkatAM'. paNa vastra-pAtrAdi levAM ke mUkavAM e munine traNakALamAM hoI zake nahIM. jo vastrano eka dhAgo rAkhe ane potAne muni mAne ke manAve to 'nArU govam' I (nigodamAM jaze). Ama "aSTapAhuDamAM (sUtrapAhuDa gA.18 mAM) che. lyo, digaMbara ane zvetAMbara sarakhA thAya te banneno samanvaya thAya - evuM bane nahIM ema kahe che. kema ke satya mArganuM svarUpa ja AvuM che tyAM bIjuM zuM thAya? jyAM traNa kaSAya rahita munipaNAnI vItarAgI dazA aMdara pragaTI che tyAM tene vastra-pAtra levAno vikalpa ja na hoya ane evo saMyoga paNa na ja hoya. arthAt munine vastra-pAtrAdinA saMyogano paNa abhAva hoya che ane vastra-pAtrAdine levAnA vikalpano paNa abhAva hoya che. - A, vastunI maryAdA che. paNa zuM thAya? (loko anya rIte mAne che.) koI (ajJAnI potAnA mAnelA) pakSamAM caDI jAya ane bIjI rIte mAne to te svataMtra che. bAkI mArga to A che. have, pahelA zabdArtha-ayArtha karIe : pustaka, kamaMDaLa vagere levA-mUkavA saMbaMdhI prayatnapariNAma e AdAna| nikSepaNasamiti che ema kahyuM che." 'vagere" kahetAM munine lagatI vastu evI pIMchI levI, paNa vastrAdi nahIM. ane diTTa-nirvi' arthAt bhagavAnanA AgamamAM Ama kahyuM che. te sivAyanA bIjA (ajJAnInA banAvelA) AgamamAM ema kahyuM hoya ke vastrapAtra levA-mUkavA te AdAnanikSepaNasamiti che, to te bhagavAnanA Agama nathI paNa kalpita banAvelA che. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 prazna:- prayatnapariNAma eTale? samAdhAna:- zubhapariNAma--zubharAga--zubhabhAva. ahIMyA (bAhya) kriyAnI vAta nathI. 'TIkA:- ahIM AdAnanikSepaNasamitinuM svarUpa kahyuM che. A, apahRtasaMyamIone saMyamajJAnAdikanA upakaraNo letI-mUkatI vakhate utpanna thatI samitino prakAra kahyo che.' apahRtasaMyamI eTale vyavahArasaMyamI. A saMyamIne nizcaya samyagdarzana ane nizcaya samyajJAna to che, paNa chaThThA guNasthAnanI dazA che. tethI te zubhopayogIne apahRtasaMyamI kahyA che. matalaba ke jemAM levA-mUkavAno vikalpa uThe che evA chaThThA guNasthAnanI bhUmikAvALAne apahRtasaMyamI kahyA che. juo, nIce phUTanoTa che : = 'apahRtasaMyamI apahRtasaMyamavALA muni. [apavAda, vyavahAranaya, ekadezaparityAga, apahRtasaMyama (hINo-ochapavALo saMyama), sarAgacAritra ane zubhopayoga - e badhAM ekArtha che.]' apahRtasaMyamI eTale 'apavAdI muni'. apavAdI munino artha e che ke jene chaThThA guNasthAnano zubharAgavALo bhAva che te. arthAt je chaThThA guNasthAnamAM che ane jene vikalpa uThyo che te apavAdI muni che. joke temane nizcaya samyagdarzana, samyajJAna ane svarUpano anubhava che tathA traNa kaSAyano abhAva paNa che. paraMtu saMyamanA be prakAra pADatAM temane chaThThA guNasthAnane yogya zubharAga uThyo che. tethI, traNa kaSAyano abhAva che topaNa haju zubharAga che tethI, apatasaMyamI--apavAdI muni--kahevAmAM Ave che. teo 'vyavahAra ratnatrayavALA' muni che. A phUTanoTanA zabdo to bhAI! pravacanasAramAM che ne? trIjA 'caraNAnuyoga cUlikA' adhikAranI 230 mI gAthA che tenI zrI jayasenAcAryakRta saMskRta TIkAnA A zabdo che. juo to eka zailI! ahA! munine samyagdarzana eTale ke pUrNa AnaMdakaMda prabhu AtmAno anubhava thaIne samyak pratIti thaI che ane AtmAnuM svasaMvedana jJAna paNa thayuM che. te uparAMta chaThThA guNasthAnane yogya svarUpanI sthiratA paNa thaI che. paraMtu temane saMjvalanano vikalpa uThe che ke A lauM ne mUkuM. to, tevI vRttivALA munine apavAdI muni, vyavahAranayavALA muni kahyA che. temane nizcaya (samyagdarzana-jJAna-cAritra) to che, paNa zuddhopayoga nathI. tethI rAgavALA te munine vyavahArI muni kahyA che. paraMtu jene aMtaramAM samyagdarzana, Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 64] [143 jJAna ane cAritranI dazA nathI tene to vyavahArI muni paNa kahetAM nathI. ahA ! munidazAnI A eka vAta to juo! keTalI nirmaLa-spaSTa che! AmAM kyAMya (zaMkAsaMdeha rahe evuM nathI.) kahe che ke jemaNe pUrNa jJAnaprakAzanI mUrti dhruva caitanya bhagavAna AtmAne dRSTimAM laIne anubhavyo che ane jemane nirvikalpa AnaMdano svAda Avyo che arthAt jemane samyagdarzana thayuM che, samyak svasaMvedana--svanuM pratyakSa jJAna--thayuM che ane svarUpanI traNa kaSAyanA abhAvavALI sthiratA paNa che temane (te sAdhune) zubhavikalpa uThe che to apavAdI sAdhu, vyavahAranayavALA sAdhu kahevAya che. lyo, A vyavahArI sAdhu che. prazna:- dravyalIMgI nagna digaMbara sAdhu e vyavahArI muni nahIM? samAdhAna:- nahIM. are! vastusthiti ja AvI che emAM bIjuM zuM thAya? A levA-mUkavAnI vRttinA samayanI vAta che. matalaba ke vyavahArasamitino rAga che te samayanI A vAta che. ahIM kahe che ke munine yogya zuddhopayoga--ke je sAtamA guNasthAne hoya che te-- sahita munine nizcaya sAdhu kahIe ane jemane aMtaramAM nizcaya (ratnatraya) to che, paNa munine yogya zuddhopayogano abhAva che temane apavAdI muni, vyavahAranayavALA muni kahIe. kema ke zubhavikalpa apavAda che ane doSa che. temane 'ekadezaparityAgI' paNa kahIe. kAraNa ke temane atyAre zuddhopayoga nathI. joke temane rAganI azubhatA (-azubharAga) TaLI che, paNa zubharAga TaLyo nathI ane zubharAga Avyo che. mATe temane ekadezaparityAgI muni kahevAya che. temane 'apahRtasaMyamI arthAt hINA-ochapavALA saMyamI' paNa kahevAya che. temane 'sarAgacAritravALA' paNa kahIe. paraMtu AvA munine hoM. eTale ke jemane chaThThA guNasthAnamAM levA-mUkavAno zubhavikalpa uThyo che temane sarAgacAritravALA kahIe. temane joke aMdaramAM traNa kaSAyanA abhAvavALuM cAritra to che, paNa teo zuddhopayogamAM TharyA nathI. mATe temane sarAgacAritravALA kahIe. teo sarAgacAritravALA che eTale temane ekalo zubharAga ja che ema nathI. 'pravacanasAra'nI prathama pAMca gAthAmAM ema kahyuM che ke AcArya, upAdhyAya ane muni parama zuddhopayogI ja hoya che. (temaNe parama zuddha upayogabhUmikAne prApta karI che.) arthAt parama zuddhopayogane ja grahaNa karyo che, paNa vyavahArane grahaNa karyo nathI. chatAM vacce vyavahAra AvI jAya che te apavAda mArga che. tema ja 'mokSamArga prakAzaka'mAM paNa ema lIdhuM che ke muni eTale jemaNe zuddhopayoga grahaNa karyo che . ('zuddhopayogarUpa Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 munidharma' - prathama adhikAra). - AvuM munipaNuM hoya che. A sivAya muni nAma dharAve eTale kAMI muni na thaI jAya. tema ja koI nanna thayo hoya ane 28 mULaguNano vikalpa hoya to paNa muni nathI. te vyavahAre paNa muni nathI, kAraNa ke vyavahAra muni to ene kahIe ke jene aMtaramAM ataMdriya AnaMdano ugra svAda--te svAdane mATe samayasAranI pAMcamI gAthAmAM kahyuM che ke pracura svasaMvedana pragaTyo che ane je atyAre zubhopayogamAM che. - ahA! zrI 'samayasAra'nI pAMcamI gAthAmAM zrI kuMdakuMdAcArya kahe che ke amane pracura svasaMvedana pragaTyuM che te amAro nijavaibhava che ane tenAthI ame samayasAra kahIzuM. cothe guNasthAne AnaMdanuM saMvedana che, paNa pracura nathI. pAMcame guNasthAne cothA guNasthAnathI vizeSa AnaMdanuM saMvedana che ane cha guNasthAne to pAMcamA guNasthAnathI paNa vizeSa AnaMdanuM saMvedana che. tyAM atIMdriya AnaMdanI zaktimAMthI paryAyamAM ghaNI ja vyaktatA --pragaTatA--thaI che. paraMtu teo (-munirAja) atyAre zubhopayogamAM che, tethI temane sarAgacAritravALA kahyA che. paNa sarAgacAritravALA che eTale temane ekalo zubharAga ja che ema nathI. temane aMdaramAM samyakdarzana-jJAna-cAritra to che, paNa atyAre teo zuddhopayogamAM nathI. tethI, rAganA vikalpa sahita je che temane, sarAgacAritravALA kahyA che. e sarAgacAritravALA 'zubhopayogI' che arthAt sarAgacAritravALA kaho ke zubhopayogI kaho - eka ja che. kema ke levuM-mUkavuM e zubharAga che ne? AvA zubhopayogI muni sAsavI che, apavAdI che. - kahe che ke AvA apahRtasaMyamIone saMyama, jJAna, AdinA upakaraNo letI-mUkatI vakhate utpanna thatI vyavahArasamitino A prakAra che. juo! jemane aMdaramAM samyagdarzana ane jJAna sAthe saMyama che arthAt saMyama = sam + yama = samyagdarzanapUrvaka jemane aMdaramAM sthiratA-lInatA che temanI A vAta che. ahA! keTalI cokkhI vAta che! AmAM kyAMya jarA paNa ADuM-avaLuM kare to tenuM ghara jAya evuM che. (-tenI mAnyatA khoTI thAya.) prazna:- je Avo vyavahAra-zubhopayoga-pALe che te zubhopayogI muni che ne? samAdhAna:- bhAI! te (dravyalIMgI muninI) ahIMyA vAta nathI. A to jemane aMdaramAM nizcaya darzana, jJAna ane saMyama che temane AvI samitino vikalpa uThe che to 'zubhopayogI muni' kahe che ane vikalpane vyavahArasamiti kahe che ema kahevuM che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 64]. [145 have, chaThThA guNasthAnavALAnI vAta karatAM pahelAM nizcaya samitinI--sAtamA guNasthAnavALAnI - vAta kare che. nIce phUTanoTa cheH 'upekSAsaMyamI = upekSAsaMyamavALA muni. (utsarga, nizcayanaya, sarvaparityAga, upekSAsaMyama, vItarAgacAritra ane zuddhopayoga-e badhAM ekArya che.) (1) pahelAM (upara kahyA te apahatasaMyamI) apavAdI muni che, jyAre A upekSAsaMyamI utsarga muni che. (2) pahelAM (upara kahyA te apahRtasaMyamI) chaThThA guNasthAnanI bhUmikAnA vikalpavALA vyavahAranayavALA muni che, jyAre A upekSAsaMyamI nizcayanayavALA muni che. ahA! jeno upayoga aMdara TharI gayo che - je zuddhopayogamAM rame che - tene nizcayanayanA sAdhu kahIe. lyo, A, chaThThA ne sAtamA guNasthAna vaccenI ramatanI vAto che. (3) apahRtasaMyamIne chaThThA guNasthAnanA zubharAgamAM azubharAgano tyAga che, paNa zubharAgano tyAga nathI arthAt temane haju rAgano aMze tyAga che. tethI temane ekadezaparityAga muni kahyA che. jyAre upekSAsaMyamIne sarva rAgano tyAga che, tethI temane sarvaparityAga muni kahyA che. teo to zubharAgano paNa tyAga karIne zuddhopayogamAM rame che. mATe temane sarvaparityAga muni kahyA che. (4) apahRtasaMyamIne apahRtasaMyamavALA kahevAya che, jyAre A upekSAsaMyamIne upekSA saMyamavALA kahevAya che. temane kAMI apekSA rahI nathI, sarvathI upekSA thaI gaI che. are! zubharAganI paNa apekSA rahI nathI. tethI temane juo ne! "upekSAsaMyama' kahyo che ne? ahA! tyAM rAgAdi sarvanI upekSA che, paNa koI apekSA rahI nathI. mATe upekSAsaMyama che. jyAre chaThe guNasthAne rAganI thoDI apekSA rahI che (-zubharAga rahyo che), tethI te--apekSA rahe te--utsarga mArga nathI. gajaba vAta che ne! saMtonI kathanI gajaba che. ahA! anAdi sanAtana vItarAga paMthano pravAha A che. AmAM kAMIpaNa pheraphAra ke ochuM-vatuM karaze to mArga nahIM rahe. Avo mArga che! AvI vAta che. (5) apahatasaMyamIne sarAgacAritravALA kahevAya che, jyAre upekSAsaMyamIne vItarAgacAritravALA kahevAya che. tathA (6) apahatasaMyamIne zubhopayogI kahevAya che, jyAre upekSAsaMyamIne zuddhopayogI kahevAya che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 - zvetAMbaramata to sAdhune cauda upakaraNa TharAve che. paNa te badhuM gapagapa (-kalpanA) che. sthavarakalpI sAdhu hoya ke jinakalpI sAdhu hoya, temane vastra-pAtrano tyAga ja hoya che. kema ke muni ja ene kahIe ke jemane vastrano dhAgo ke pAtra nathI, paNa nagnadazA che; tema ja ra8 mULaguNano vikalpa tathA tenI sAthe sarva saMyama ne zuddhajJAna aMdaramAM varte che. have kahe che ke, je temane Avo-zAstrAdi levA-mUkavAno -- vikalpa uTha che to vyavahArI sAdhu, AmravavALA sAdhu, zubhopayogI sAdhu, apahRtasaMyamI sAdhu ke ekadezayAgI sAdhu kahevAya che ane je muni aMdara zuddhopayogamAM varte che temane nizcayanayavALA sAdhu, utsargI sAdhu, vItarAgI sAdhu ke sarvadazatyAgI sAdhu kahevAya che. juo, AvuM sAdhupaNuM che! ahA! je graMthamAMthI nIkaLI gayA che (jemane parigraha chUTI gayo che, temane nigraMtha kahIe ane aMtaramAM parigrahanI mamatA hoyA vinA bAhyamAM parigraha rahe ema bane nahIM arthAt parigrahanI mUchano bhAva aMtaramAM na hoya ne bAhyamAM vastu (parigraha) rahe ema bane nahIM. mATe jyAM sudhI parigrahanuM mana-vacana-kAyathI karavuM-karAvavuM-anumodana na chUTe tyAMsudhI munipaNuM Ave nahIM. A viSe "mokSamArga prakAzakamAM bahu sarasa kahyuM che. tyAM prazna karyo che ke munine parigraha che, paNa tenI mamatA nathI. tenA uttaramAM (paM. ToDaramalajIe) kahyuM ke parigrahanI mamatA to samyagdarzanamAM paNa nathI ke rAga mAro che ane vastra mArAM che. jyAre ahIM munipaNAmAM to sthiratA pragaTI che. te aMdara sthiratAmAM eTalI vItarAgatA hoya che ke munine vikalpa uThe che te maryAdita hoya che. (-pAMcamo adhikAra, zvetAMbaramata nirAkaraNa prakaraNa.) AhAra levo, jJAna ane saMyamanA upakaraNa levA-mUkavA vagereno basa-kta eTalo-vikalpa munine hoya che. munine eTalI maryAdAno ja Asrava hoya che. jo tethI vadhAre Asrava koIne hoya ane tene muni mAne to te jIvane muninA AsavanuM paNa bhAna nathI, muninA saMvaranuM paNa bhAna nathI ne munine ajIvano saMyoga keTalo ghaTI gayo che tenuM paNa bhAna nathI. te nave tattvanI zraddhAthI viruddha che. ahIM to evI vAta che bhAI! koIne vastra-pAtrano saMyoga hovA chatAM je munipaNuM mAne to tene (1) munine ajIvano keTalo saMyoga rahyo hoya tenI khabara nathI, (2) munine AsavarUpa vikalpa keTalI maryAdAno hoya tenI khabara nathI, Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 64]. [147 (3) munine saMvaranI keTalI ugra dazA hoya tenI khabara nathI, (4) munine nirjarA kevA prakAranI hoya tenI khabara nathI ane tene (5) munie dravyano (-jIvano) keTalo Azraya lIdho che tenI paNa khabara nathI. AvI vAta che! zuM e vAta kAMI zrI kuMdakuMdAcArya ema ja (-vinA prayojane) kahI dIghI che ke muni vastrano dhAgo rAkhe to nigodamAM jaze? te kAMI ema ne ema kahI dIdhuM nathI. tenI (vastra sahita munipaNuM mAnanAranI) to nave tattvamAM moTI bhUla che ane te to mithyAtvabhAva che. mATe te nigodamAM jaze' ema kahyuM che. mithyAtvanuM phaLa nigoda ja che. (samayasAranA pariziSTamAM anekAMtanA) 14 bolamAM ekAMtavAdI mithyAdaSTine 'pazu' kahyo che ne? ke ekAMta mAnanAro (mithyAdaSTi) to pazugatimAM avataraze. Avo mArga che bApu! A kAMI koI vyakti mATe vAta nathI, paraMtu vastunuM svarUpa AvuM che. vastu Ama pokArI rahI che ema ahIM kahe che. 'upekSAsaMyamIone pustaka, kamaMDaLa vagere hotAM nathI; te paramajinamunio ekAMte (-sarvathA) nispRha hoya che tethI ja teo bAhya upakaraNa rahita hoya che.' apahRtasaMyamavALAne zubhabhAva hoya che. tethI zubhabhAvanuM nimitta (evA pustaka, kamaMDaLa vagere) paNa hoya che. jyAre upekSAsaMyamavALA paramajinamunione ekAMte-sarvathA zubharAgano tyAga hoya che. tethI bAhya upakaraNono paNa temane tyAga hoya che. munine chaThuM-sAtamuM guNasthAna (divasamAM) hajAro vAra Ave che. eka aMtarmuhUrtamAM paNa chaThuM-sAtamuM guNasthAna aneka vAra Ave che. kAraNa ke chaThThA guNasthAnanI sthiti - mudata ja poNI sekaMDanI aMdara che ane sAtamA guNasthAnanI sthiti tenAthI aDadhI che. muni te be guNasthAnomAM Ava-jA karyA kare che. paNa jyAre chaThThA guNasthAnamAM hoya che arthAt vikalpa uThe che tyAre temane vyavahArI sAdhu kahevAya che ane vikalpano abhAva thaIne jyAre (sAtamA guNasthAnamAM) zuddhopayogamAM sthira thAya che tyAre temane nizcaya sAdhu, sarvatyAgI sAdhu ke upekSA saMyamavALA sAdhu kahevAya che. eTale ke temane badhI upekSA thaI gaI che, aMdaramAM TharyA che. A vAta zrI 'pravacanasAranA trIjA adhikAramAM paNa bhAI! Ave che ne? ke apavAda mArga ane utsarga mArga. (gAthA 222) tathA zrI pravacanasAra'mAM e paNa kahyuM che ne? ke munine zarIra che te--ke je sadAya sAthe che te- upakaraNa che, muni Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 gurunI vANI sAMbhaLe te paNa upakaraNa che tema ja muni vinaya kare te paNa upakaraNa che. chatAM paNa tenI spRhA nathI. (gAthA 25 tathA 226) kema ke te (vANI sAMbhaLavI, vinaya karavo vagere) vikalpa che ne? Avo mArga che. ahA! nirmaLatAnI dhArAmAM Avo (vinayano ke vANI sAMbhaLavAno) vikalpa uTha te, kahe che ke, malinatA che hoM. ane te sAsavI sAdhu che hoM. jyAre sAtamAM guNasthAnavALA nirAsavI sAdhu che. AvI pravacanasAramAM mULa gAthA che. (gAthA ra45) gajaba vAta che! lyo, AvuM satya che. ahA! satya te satya ja che. satyane kAMI ADuM-avaLuM karavAnI jarUra nathI. ahIM kahe che ke paramajinamunio - jina vItarAgasvarUpa AtmAmAM aMdara TharI gayelA munio-zuddhopayogamAM ramanArA munio-sarvathA nispRha hoya che ane tethI bAhya upakaraNa rahita hoya che arthAt temane vANI sAMbhaLavI, vinaya karavo vagere evA upakaraNa hoya nahIM tathA jJAna ne saMyamanA nimittarUpa je (jaDa) upakaraNa che te paNa hoya nahIM. temane kAMI (-koI upakaraNa) na hoya. (hA), have pachI, temane atyaMtara upakaraNa hoya ema kaheze hoM. jyAre apahatasaMyamIne chaThThA guNasthAne sAcA jJAna ne saMyama hovA chatAM zubha vikalpa uThe che, zubharAgarUpa alpa spRhA rahI gaI che, jJAna ane saMyamanA upakaraNo levA-mUkavAnI vRtti hoya che. tethI, kahe che ke, teo sarvathA nispRha nathI. AvI vAta che. are! A to vastunuM svarUpa ja AvuM che. A digaMbara dharma e koI saMpradAya nathI. paNa vastunI maryAdAnI sthitinuM varNana che. to, ahIM vastunI maryAdAnA varNanamAM muninI bhUmikAmAM malinatAno aMza keTalo hoya ane malinatA TaLIne nirmaLatA keTalI hoya tenuM varNana che. "atyaMtara upakaraNabhUta, nija paramatattvane prakAzavAmAM catura evuM je nirupAdhisvarUpa sahaja jJAna tenA sivAya bIjuM kaMI temane upAdeya nathI." sahaja jJAna = trikALI svAbhAvika jJAna. juo, have kahe che ke atyaMtara upakaraNabhUta sahaja jJAna che ane te muninuM upakaraNa che. pUrNAnaMdasvarUpa akhaMDa abheda evA nija paramatattvane prakAzavAmAM catura evuM je A nirupAdhisvarUpa svAbhAvika jJAna che - je pUrNa jJAnAnaMdasvarUpa che - te eka ja munine upAdeya che. te sivAya vartamAna paryAya paNa upAdeya nathI. are! AvI vastunI sthiti che ema pahelAM nakkI-nirNaya to kare? paraMtu jene deva-guru kevA hoya, zAstranA kathana kevA hoya tenA nirNayanA paNa Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 64] [149 ThekANA nathI tene deva-zAsra-gurunI zraddhA ja kyAM che? ahA! digaMbara saMtonI vANI -kathanI to juo! te vastunuM svarUpa ja varNave che. ahIM kahe che ke pUrNa jJAnaghana-ciddana evuM je pUrNa zaktirUpa sattva che te ja dharmIjIvanuM (muninuM) upakaraNa che. muninI samIpamAM sahajabhAva paDyo che ane te muninuM upakaraNa che. ahA! pUrNa jJAnasvarUpa, pUrNa AnaMdasvarUpa, pUrNa dhruvasvarUpa evA AtmAnA samIpamAM muninA pariNAma varte che, paNa kAMI bahAra rahetA nathI. temane zuddhopayogamAM ekalo svano Azraya hoya che. jyAre zubharAgamAM parAzraya hoya che, kema ke vikalpa bahArane lakSe utpanna thAya che. ahIM mAtra 'sahaja jJAna' kahyuM che, paNa tenI sAthe trikALI sahaja AnaMda, trikALI sahaja sthiratA-zAMti-cAritra vagere paNa laI levA. ane te sivAya bIjuM kAMI munine upAdeya nathI ema kahe che. ahA! upakaraNa to upAdeya nathI, upakaraNa saMbaMdhIno rAga to upAdeya nathI, paraMtu nirmaLa paryAya pragaTI che te paNa munine upAdeya nathI. teo to dhruvasvarUpane ja upAdeya karIne aMdara svarUpamAM paDyA che. juo, A sAtamA guNasthAnanI dazA! AvI dazA munine divasamAM hajAro vAra Ave che. eka aMtarmuhUrtamAM aneka vAra sAtamuM guNasthAna munine Ave evo dhavalamAM pATha che. aho! muni paramezvara padamAM bhaLyA che ne? muninI dazA to juo! 'apahRtasaMyamadharone paramAgamanA arthanuM pharIpharIne pratyabhijJAna thavAmAM kAraNabhUta evuM pustaka te jJAnanuM upakaraNa che.' apahRtasaMyamadharane ke je zubha vikalpamAM AvyA che temane paNa che to zuddha caitanya AnaMdakaMda AtmAnA zraddhA, jJAna ane saMyama. arthAt temane paNa saMyama-sthiratA dazA to che, paraMtu temane sAtamA guNasthAnanI zuddhopayoga dazA nathI. eTale teo zubha vikalpamAM che ane tyAre temane jJAnane pheravavAnuM (-jJAnanA abhyAsanuM) nimitta evuM pustaka hoya te upakaraNa che. lyo, zAstra paNa zubha vikalpanuM nimitta che tathA zAstranuM bhaNavuM ane vAMcavuM e paNa zubha vikalpa che ema kahe che. zAstra bhaNavAmAM lakSa jAya e vikalpa che, temAMthI kAMI zAMti ke sthiratA AvatI nathI. zAMti ke sthiratA to aMdara dhruvano Azraya kare temAMthI Ave che. A rIte kahyuM ke zuddhopayogavALAne nizcaya upakaraNa AtmA che arthAt teno (-zuddhopayogano) Azraya AtmA che. jyAre zubha vikalpavALAne jJAnanuM upakaraNa evuM Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 zAstra nimittarUpe hoya che. lyo, sAdhu jJAnanA upakaraNa tarIke zAstra bhaNe to paNa, kahe che ke, vyavahArI sAdhu che. ahA! Avo mArga che! are! AvA dazAvaMta sAdhu kyAM che? (kyAM najare paDe che?) ane strIone to AvuM sAdhupaNuM hoya ja nahIM, kema ke strIne chaThTha guNasthAna hoya ja nahIM. bApu! A to vastunI sthiti che. bhagavAna! A vAta kAMI mAtra tArA mATe ja nathI tema ja tAro anAdara karavA mATe paNa nathI. are! vastunI sthiti ja AvI che ke prabhu ane vastunA svabhAvamAM AvI sthiti che tyAM bIjuM kema manAya? "mokSamArga prakAzaka mAM (pAMcamA tathA chaThThA adhikAramAM) 5. ToDaramalajIe lakhyuM nathI? ke haMsa dekhAtA nathI tethI kAMI bagalAne/kAgaDAne haMsa manAya? tana manAya.) mAraga bApA ! Avo che bhAI. tenI zraddhAmAM AvuM yathArtha svarUpa AvavuM joIe. eTale ke te nigraMthapaNAne ja munipaNuM mAne, paNa te sivAya bIjI rIte munipaNuM mAne nahIM. ahA! A to vItarAga mArga che. zuM A kAMI koInA pakSano mArga che? (nA.) to, kahe che ke vItarAga trilokanAtha sarvajJanA jJAnamAM ema AvyuM che ke munidazAnI bhUmikAmAM AvI ja bhUmikA hoya (-pAMca mahAvratAdino vikalpa ja hoya.) mATe je tenuM yathArtha jJAna nahIM kare to jJAna viparIta thaI jaze. aho! sAdhupaNuM kone kahe? bApu! atyAre to vyavahAra kriyAnA paNa kyAM ThekANAM che? kema ke sAdhune mATe karelA cokAnA AhAra-pANI sAdhu le che. tethI e to bilakula udezIka AhAra-pANI che. are! chApAmAM (-jaina patrikAomAM) lakhANa Ave che ke "mahArAjane AhAra devAno lAbha levA mATe cokA karavA Avaje." arara! zuM AvA lakhANa jainadarzananA chApAomAM hoya? eka bAju jainanA chApA kahevA ane bIjI bAju temAM AvA goTALA nAkhavA? (-viparItatA lakhavI ?) paNa lokone bhAna kayAM che? amArA (saMpradAyanA guru) hIrAcaMdajI mahArAja savAranA cAra-pAMca gAuno vihAra karIne (koI gAma najIka) AvyA hoya to pahelA gAmamAM na jAya. paNa gAma bahAra koI neruM (pANI vagaranuM vokaLuM) hoya tyAM saMtAIne bese ane aDadho kalAka-kalAka svAdhyAya kare. pachI 9-30/10 vAge tyAre gAmamAM jAya. eTale pachI gAmamAM koI zrAvaka capaTI cokhA ke pANInuM biMdu paNa sAdhu mATe banAve nahIM. tyArabAda teo cArapAMca gharethI AhAra le. ane pANI na maLe to tene ThekANe chAsa le. je temane khabara Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 64] [151 paDe ke sAdhune mATe pANI banAvyuM che to bilakula le nahIM. AvI bahu sakhata kriyA temanI hatI. gAmaDAmAM hIrAcaMdajI mahArAja jAya tyAre loko to rADa nAkhe ho. teo gAmaDAmAM jAya tyAre pahelAM vyAkhyAnamAM e upadeza Ape ke sAdhu mATe AhAra-pANI banAvIne sAdhune Ape to te garbhamAM gaLaze. jo ke temane vastunI--tattvanI ke tenI dRSTinI khabara nahotI. jyAre ahIM to digaMbara sAdhunI kriyAnA paNa ThekANA nathI. amArI paNa saMpradAyamAM sakhata kriyA hatI. kema ke e vakhate evuM mAnyuM hatuM ke sAdhu AvA ja hoya. tethI jevuM mAnyuM hatuM tevuM karyuM hatuM. paNa e sAdhupaNuM ja nahotuM ema kyAM khabara hatI. ahIM juo to kharA! munirAje kevI TIkA karI che! teo kahe che ke munine atyaMtara upakaraNabhUta nija bhagavAna AtmA che ane apahatasaMyamIone pharIpharIne zAstra bhaNavAmAM--paryaTana karavAmAM--svAdhyAya karavAmAM--kAraNabhUta evuM pustaka te jJAnanuM upakaraNa che. 'zaucanuM upakaraNa kAyavizuddhinA hetubhUta kamaMDaLa che; saMyamanuM upakaraNa-hetu pIMchI che.' chaThe guNasthAne sAcA saMtane AvI jAtanA upakaraNano vikalpa hoya che. basa. 'A upakaraNone letI-mUktI vakhate udbhavatI prayatnapariNAmarUpa vizuddhi te ja AdAnanikSepaNasamiti che ema (zAstramAM) kahyuM che.' vizuddhi zubhabhAva. = A, vyavahArasamitinI vAta che arthAt A (jIvanA) pariNAmanI vAta che, paNa bahAranI (-jaDakriyAnI) vAta nathI. e upakaraNa para vastu che, jaDa che ane e jaDanI kriyA jIva kyAM karI zake che? paranI sattAvALI cIjane levI ke mUkavI e kAMI jIva karI zakato nathI. mATe e jaDanI kriyA karavAno prazna ja kyAM che? A to munine ta vikalpa hoya che ke jatanAthI upakaraNa levuM-mUkavuM. basa, e vikalpane vyavahArasamiti kahe che. jyAre bahAranI kriyA--para vastu levI ke mUkavI te--to jaDanI kriyA che. te jaDanI kriyA AtmA zubhabhAvavaDe paNa karI zakato nathI. kAraNa ke te jaDa upakaraNanuM levuM-mUkavuM jaDanA kAraNe che. AtmAne vikalpa Avyo mATe AtmA te jaDa upakaraNane laI zake che ke mUkI zake che ema che ja nahIM. AvI vAta che ! ahA! ahIM vyavahArasamitimAM ajIvanI vAta nathI. paraMtu vyavahArasamitino zubharAga che tene AvA ajIva upakaraNa nimitta tarIke hoya che eTalI, basa, vAta Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 karavI che. ahA! mAraga to je hoya te ja hoya ne bApA? te bIje kema hoya? A bhagavAnano kahelo mArga che ke jene gaNadharo anubhave che ane IMdro paNa kabUle che. zuM A kAMI koI be-pAMca mANaso mAne evo mArga che? (nA.) ahIM kahe che ke jyAre munirAja zuddhAtmAnI anubhavadazAmAMthI - zuddhopayogamAMthIkhasI jAya tyAre zubhabhAva Ave che. ane tyAre temane jJAna pheravavAnuM kAraNa evuM upakaraNa nimittarUpe hoya che. jo ke che to e vyavahAra samitino vikalpa paNa baMdhanuM kAraNa, (chatAM te Ave che.) to, e zubharAga utpanna thAya tene AdAnanikSepaNa samiti kahe che. gajaba vAta kare che ne! zvetAMbara ane digaMbara vacce bApA! moTo phera che, hajAro bolano mULamAM phera che. te (taphAvatavALA) bola meM lakhyA che. kema ke meM to banne (-digaMbara ane zvetAMbaranA) zAstro joyA che ne? zvetAMbaranA paNa karoDo zloka joyA che. teo sAdhune mATe vastrapAtra grAhya mAne che ane kahe che ke amArA sAdhune vastra-pAtra hoya ja. paNa mUrchA na rAkhe. paraMtu bhAI! vastra-pAtra rahyA che te ja mUcha che (ema batAve che.) mATe vastrapAtra rAkhavA paNa mUcha na rAkhavI e paraspara viruddha vAta che. ahA! zvetAMbaramAM ghaNo phera (-ghaNI viparItatA) che bhAI! bApA! e to majUra jevo mArga che. A koI vyakti mATenI vAta nathI, paNa AvuM vastunuM svarUpa che ema kahevuM che. bhAI! zuM thAya? duniyAne sAruM lAge ke na lAge, (satya to A che.) kadAca duniyAne A vAta sArI na lAge, paNa tethI karIne satya che te zuM badalI jAya? digaMbaramatamAM "AyAnabhaMDamatanikSepaNa samiti' evuM nAma nathI, paNa AdAnanikSepaNasamiti' evuM nAma che. kema ke bhaMDamata eTale ke vAsaNa munine kyAM hatA? tethI "AyAnabhaMDamatanikSepaNasamiti' - e zvetAMbaranI zailInI bhASA che. paNa sanAtana mArgamAM evI bhASA (ke samiti) che ja nahIM. sanAtana mArgamAM (digaMbaramatamAM) to "AdAnanikSepaNasamiti' e, basa, eka bhASA che. tathA temAM (-te samitimAM) pustaka Adi nimitta tarIke hoya che. jyAre zvetAMbaramAM sAdhune vastra-pAtra hoya ja ema kahe che. are! vastra-pAtravALA muni ja nathI. pote vastra-pAtra rAkhe ane potAne muni mAne to mithyAdaSTi che. AkaruM kAma che bhAI! Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 64] zloka 87 uparanuM pravacana 'uttama paramajinamunionI A samiti samitiomAM zobhe che.' juo, uttama paramajinamunionI to A (AdAnanikSepaNa) samiti che. tathA badhI samitiomAM A samiti zobhe che ema kahe che. [153 - 'tenA saMgamAM kSAMti ane maitrI hoya che (arthAt A samitiyukta munine dhIraja-sahanazIlatA-kSamA ane maitrIbhAva hoya che.)' kSAMti-kSamA. jene AvI samiti hoya tene dhIraja eTale ke sahanazIlatA eTale ke kSamA tema ja maitrIbhAva hoya che. ahA! munine dhIraja hoya. arthAt teo utAvaLA na hoya paNa zAMta hoya. lyo, vItarAga paramAtmA jene munipaNuM kahe che te AvuM che. ahA! jene aMtaramAM AtmAnubhava che, te uparAMta jene saMyama ane sthiratA paNa che tathA AvI samitino bhAva (vikalpa) jene che tene sAthe kSamA ane maitrIbhAva paNa hoya che ema kahe che. 'he bhavya! tuM paNa mana-kamaLamAM sadA te simita dhAraNa kara, ke jethI tuM paramazrIrUpI kAminIno priya kAnta thaIza (arthAt muktilakSmIne varIza).' he bhavya! AvI samitine tuM dhAraNa kara. ahIM to muninI vAta che ne? eTale samitine dhAraNa karavAnuM kahyuM che ane muninI vAta karIne bIjAne samajAve che ke munipaNuM AvuM hoya che. A sivAya jo koI bIjI rIte munipaNuM mAne to tenI gurunI zraddhAmAM bhUla che ane devanI zraddhAmAM paNa bhUla che. kema ke deve (-bhagavAne) bIjI rIte munipaNuM kahyuM che ema te mAne che. tathA tenI zAstranI zraddhAmAM paNa bhUla che. kAraNa ke zAstra bIjI rIte munipaNuM kahyuM nathI, chatAM zAstramAM bIjI rIte munipaNuM kahyuM che ema te mAne che. A rIte tenI deva-zAsra-gurunI - traNeyanI zraddhAmAM bhUla che. nahIM. ahIM kahe che ke A samitine dhAraNa kara, ke jethI tArI atIndriya paramAnaMdarUpI mukatadazAno-pariNatino priyakAnta thaIza. pachI te pariNati tane eka samaya paNa choDaze Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 prazna:- munine vikalpa Ave te apavAda mArga che? samAdhAna:- (hA.) (1) munine vikalpa Ave te apavAda mArga che ane vikalpa vinAnI dazA te utsarga mArga che. (2) munine vikalpa Ave te vyavahAranaya che ane aMdara sthiratA thAya te nizcayanaya che. (3) munine vikalpa Ave te apahRtasaMyama che ane aMdara sthiratA thAya te upekSAsaMyama che. (4) munine vikalpa Ave te zubhopayoga che ane aMdara sthiratA thAya te zuddhopayoga che. (5) munine vikalpa Ave te ekadezaparityAga che ane aMdara sthiratA thAya te sarvadezaparityAga che. are! lokone khabara paNa nathI ke vItarAgano mAraga zuM che! e to je kuLamAM janmyA te mAro dharma ema mAne che. thaI rahyuM, (kuLadharmamAM ja aTakI jAya che.) gAthA - 64 zloka - 87 pravacana naM. NST / 59 NSS / 60 tArIkha 30-6-7ra 6-7-71 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM gAthA - 65 - pAsugabhUmipadese gUDhe rahie paroparoheNa / uccArAdiccAgo paiTThAsamidI have tassa // 65 // prAsukabhUmipradeze gUDhe rahite paroparodhena / uccArAdityAgaH pratiSThAsamitirbhavettasya // 65 / / je bhUmi prAsuka, gUDha ne uparodha jyAM parano nahIM, maLatyAga tyAM karanArane samiti pratiSThApana taNI. 65. anvayArtha:- (parovarodhena rahite) jene paranA uparodha vinAnA (-bIjAthI rokavAmAM na Ave evA), (mU8) gUDha ane (prAsumUmipraveze) prAsuka bhUmipradezamAM (3nvIradvityA :) maLAdino tyAga hoya, (tasya) tene (pratiSThAsamitiH) pratiSThApana samiti (ve) hoya TIkA:- A, munione kAyamaLAdityAganA sthAnanI zuddhinuM kathana che. zuddhanizcayathI jIvane dehano abhAva hovAthI annagrahaNarUpa pariNati nathI. vyavahArathI (jIvana) deha che; tethI tene ja deha hotAM AhAragrahaNa che; AhAragrahaNane lIdhe maLamUtrAdika saMbhave che ja. tethI ja saMyamIone maLamUtrAdikanA utsarganuM (-tyAganuM) sthAna jaMturahita ane paranA uparodha rahita hoya che. te sthAne zarIradharma karIne pachI je paramasaMyamI te sthAnathI uttara dizAmAM keTalAMka pagalAM jaIne uttaramukhe UbhA rahIne, kAyakarmono (-zarIranI kriyAono), saMsAranA kAraNabhUta hoya evA pariNAmano tathA saMsAranA nimittabhUta manano utsarga karIne, nija AtmAne avyagra (-ekAgra) thaIne dhyAve che athavA pharIpharIne kalevaranuM (zarIranuM) paNa azucipaNuM sarva taraphathI bhAve che, Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151] [pravayana 2tnathitAbhae : bhAga-3 tene kharekhara pratiSThApana samiti hoya che. bIjA svacchedavRttivALA yatinAmadhArIone koI samiti hotI nathI. (have 65mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja traNa zloka kahe che:) (mAlinI) samitiriha yatInAM muktisAmrAjyamUlaM jinamatakuzalAnAM svAtmaciMtAparANAm / madhusakhanizitAstravrAtasaMbhinnacetaH sahitamunigaNAnAM naiva sA gocarA syAt // 8 // (zlokArtha:-) jinamatamAM kuzaLa ane svAtmaciMtanamAM parAyaNa evA yatione A samiti muktisAmrAjyanuM mULa che. kAmadevanA tIkSNa astrasamUhathI bhedAyelA hRdyvaann| munigaNane te (samiti) goya2 nathI 4 hotI. 88. (hariNI) samitisamitiM buddhvA muktyaGganAbhimatAmimAM bhavabhavabhayadhvAntapradhvaMsapUrNazaziprabhAm / munipa tava saddIkSAkAntAsakhImadhunA mudA jinamatatapaHsiddhaM yAyAH phalaM kimapi dhruvam // 89 // (loartha:-) he muni ! samitimImAMnI 24 samitina-32 muti3pI strIne vahAlI che, je bhavabhavanA bhayarUpI aMdhakArane naSTa karavA mATe pUrNa caMdranI prabhA samAna cha tathA tarI sat-dIkSA3pI AntAnI (-sAyI dIkSA3pI priya strInI) sabhI che tenehave pramodathI jANIne, jinamatakathita tapathI siddha thatA evA koI (anupama) dhruva phaLane tuM pAbhI. 88. (drutavilaMbita) samitisaMhatitaH phalamuttamaM sapadi yAti muniH paramArthataH / na ca manovacasAmapi gocaraM kimapi ke valasaukhyasudhAmayam // 10 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 65]. [157 (zlokArtha:-) samitinI saMgati dvArA kharekhara muni mana-vANIne paNa agocara (-manathI aciMtya ane vANIthI akathya) evuM koI kevaLasukhAmRtamaya uttama phaLa zIvra pAme che. 90. huM gAthA - 65 uparanuM pravacana karyuM A, munione kAyamaLAdityAganA sthAnanI zuddhinuM kathana che." A, kAmamaLAdityAganA arthAt dizA-jaMgala javuM AdinA sthAnanI zuddhinuM kathana che. zuddhanizcayathI jIvane dehano abhAva hovAthI annagrahaNarUpa pariNati nathI." juo, mULa-pahelI vAta A kare che ke zuddhanizcayathI AtmAne deha che nahIM. tethI anna grahavAno vikalpa paNa AtmAne che nahIM, AtmAmAM tevo vikalpa che ja nahIM. vastunI zuddhadaSTi ane zuddhapariNatimAM anna levAno vikalpa ja nathI. jIvane annagrahaNarUpa pariNati nathI' ema kahetAM annagrahaNa karavAno vikalpa ja vastumAM (jIvadravyamAM) kyAM che? ema kahe che. maLamUtrAdinA tyAganA kALamAM pAMcamI samitirUpa zubharAga vyavahArathI jIvane hoya che. paNa nizcayadaSTimAM to e rAga jIvane che nahIM. kema ke zuddhanizcayathI jIvane deha ja nathI to pachI maLamUtrano tyAga karavo e paNa che nahIM. jaDadeha rahita jene jJAnavigraha che - jene jJAna ne AnaMdarUpa zarIra che - evA zuddhasvarUpa AtmAne A jaDa zarIra ja nathI to pachI "e zarIranA maLamUtrane tyAgavA che' evA vikalparUpa pariNati paNa kharekhara tene nathI. juo, A vAta cAle che pAMcamI samitinI arthAt kAyAnA maLamUtranA tyAganI. tethI A vAta jene evA vikalpano kALa hoya tenA mATe che. chatAM ahIM prathama vastusthitinI vAta kare che ke vastusthitimAM - jIvanA svabhAvamAM - maLamUtranA tyAgano vikalpa ja nathI. aMtaramAM cidAnaMda bhagavAna AtmA parama atIMdriya AnaMdanI kAtaLI che ane tenA rasane cUse te muni che. ahA! muni to atIndriya AnaMdanA cUsanArA che. jema loko zeraDIno rasa cUse che ne? tema kharekhara muni-saMta to atIndriya AnaMdarasakaMda prabhu bhagavAna AtmAmAM Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ekAgra thaIne tenA AnaMdarasane cUse che. temane nizcaya aMtasvabhAvanI daSTi ane pariNati che temAM annagrahaNanA vikalpano abhAva che arthAt munine vyavahArano abhAva che ema kahe che. lyo, A vAta sauthI pahelAM siddha kare che. AvI cIja che! bhAre vAta bhAI! ahA! aMdaramAM jeNe rAgano maLa-mela choDI dIdho che tene kahe che ke, maLamUtrano tyAga zuM? (eTale ke tene maLamUtranA tyAgano vikalpa kema hoya?) jeNe aMdaramAM grahavAyogya pUrNAnaMdasvarUpa caitanyane grahaNa karIne zuddhapariNati pragaTa karI che tene deha ja nathI to pachI dehanA maLamUtranA tyAgano vikalpa tenI zuddhapariNatimAM hoya ema kema bane? na ja bane.) eTale ke te prakAranA vikalpano tene abhAva che. -Ama kahIne e vAta siddha kare che ke nizcaya samyagdaSTivaMta munine maLamUtrAdinA tyAgano vikalpa Ave che teno potAnI zuddhapariNatimAM abhAva che. evo vikalpa e vyavahAra che ane tenuM vastunI aMtara pariNatimAM grahaNa nathI. nirmaLAnaMda prabhu AtmA zuddha AnaMdaghana che ane ekalA jJAnano pUMja che. tene cUsavAmAM je ekAgra che te muninI pariNatimAM AvA vyavahAranA vikalpano abhAva che. bhAre kAma! bApu! tAro mAraga to Avo che. aMdarano utsargarUpa dhokhamArga eTale ke zuddha caitanyamAM ArUDha thatAM nirmaLa pariNati vahe te mArga tAro che. ane temAM A vyavahAranA zubha vikalpano abhAva che ema kahe che. eka vAra saMpradAyanA eka AcAryane ahIMnA keTalAka zAstro ApyA. temaNe vAMcyA. pachI temaNe ema kahyuM ke ame to vyavahAramAM paDyA chIe. AmAM amane to (kAMI samaja paDatI nathI.) paraMtu vyavahAra paNa kahevo kone? ke jene aMdaramAM zuddha caitanyanuM nirmaLa vItarAgI pariNamana thayuM che tene je vikalpa Ave tene vyavahAra kahevAya che. chatAM sAdhaka jIvanA nizcaya pariNamanamAM e vyavahAra che ja nahIM. prazna:- samyapha vyavahAra eTale? samAdhAna:- nizcaya sahitanA vyavahArane samyapha vyavahAra kahe che. te sivAya ekalo vyavahAra (-zubhabhAva) hoya te vyavahAra che ja nahIM. ahIM kahe che ke nizcaya pariNatimAM vikalparUpa vyavahArano abhAva che. kema ke te rAga che. are! jyAM dharmajIva-samyagdaSTi paNa aMdaramAM rAgathI mukta che to muninI dazA ghaNI ja vItarAga pariNatie pariNamI che, tethI temane saMjvalananA rAgano je maMda udaya che teno paNa nizcaya pariNatimAM tyAga che. vItarAganI vAta AvI che bApA! Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 65] [159 ahA! AtmA vItarAgI pIMDamaya prabhu che. banArasIdAsajInA 'nATaka samayasAra" mAM Ave che ne? ke "jinapada nAhI zarIrakau, jinapada caitanyamAMhI. (jIvadvAra, padara7) zarIrAdi e jinapada nathI, rAgAdi paNa jinapada nathI. jinapada to caitanyamAM che. jJAna, AnaMda ane vItarAgI svabhAvamaya e jinapada caitanyamAM che. AvA jinapadano jene anubhava varte che te samakitI che. te uparAMta jene ugra AnaMdamaya pracura svasaMvedanadazA pragaTI che te muni che. temane, kahe che ke, annagrahaNanI pariNatino abhAva che. eTale ke teo rAgathI bhinna rahe che. "vyavahArathI (jIvana) deha che; tethI tene ja deha hotAM AhAragrahaNa che." jIvane (-munine) nimitta tarIke saMyogI cIja evo deha che. nimittarUpe deha che tethI AhAragrahaNano vikalpa hoya che. "AhAragrahaNa che'no artha e che ke munine AhAragrahaNano vikalpa hoya che. - eTaluM kahevuM che. AhAragrahaNa to AhArane (-pudgalane) kAraNe thaI jAya che, paNa te vakhate AhAragrahavAno vikalpa hoya che ema kahevuM che. AhAragrahaNane lIdhe maLamUtrAdika saMbhave che ja.' AhAra karyo eTale pachI maLamUtrAdi hoya ja. maLamUtrAdi = viSTA, pezAba, thUka Adi. tethI ja saMyamIone maLamUtrAdikanA utsarganuM (-tyAganuM) sthAna jaMturahita ane paranA uparodha rahita hoya che.' jyAM vanaspati Adi ekeMdriya jIva paNa na hoya ane 'ATalA kSetramAM koIe na AvavuM - ema koInI AjJAthI viruddha na hoya arthAt koIno virodha na hoya tyAM muni maLamUtrAdino tyAga kare. atyAre juo ne! cAre bAju lIlotarI ugI che ne ? te ekeMdriya jIva che. tenA eka-eka kaTakAmAM asaMkhya jIva che. je pahelA-tAjAM aMkurA uge-phUTe temAM to anaMta jIva hoya che. paNa pachI temAM pratyeka jIva thaI jAya che. to, AvA jIvajaMtuvALI jamIna upara muni maLamUtrano tyAga na kare. pAMcamI samitinA vikalpamAM ja e jAtanI maryAdA hoya che ke jaMtuvALI jamIna upara maLamUtra mATe besavuM nahIM. -e munine hoya ja nahIM. jyAM aMkurA ugyA na hoya, lIlotarI paNa na hoya ane jyAM kIDI ke kaMthavA Adi jIvajaMtunA ghara na hoya evI cokhI jamIna joIne muni maLamUtrano tyAga kare. kema ke muni to chakAyanI hiMsAnA tyAgI che ne ? A vyavahAra samitinA vikalpanI vAta che hoM. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 aho! A vanaspati ekaMdriya jIva che. tenA eka-eka kaTakAmAM asaMkhya jIva che. rAyanA TUkaDA jevaDI lIlI vanaspati lyo to temAM asaMkhya zarIra che ane te ekaeka zarIramAM eka-eka jIva che. jyAre navA ugatA aMkurAmAM to eka zarIramAM anaMta jIva che ane evA asaMkhya zarIrano eka aMkuro hoya che. vItarAganA mArgamAM A rIte ATalA zeyo che ane tene jANanAra jJAna paNa teTaluM moTuM che ema kahe che. samAya che kAMI? te ekeMdriya jIvanI dayA pALavI ke nahIM teno ahIM prazna nathI. kema ke AtmA paranI dayA pALI zakato nathI.) paNa A to ATalA badhA je jIva ane jaDarUpa zeyo che tene jANanAra jJAna paNa eTaluM moTuM che ema kahevuM che. ahIM kahe che ke munine maLamUtrAdinA tyAgano vikalpa hoya che. paNa jyAM jIvanI sthiti hoya evI jIvajaMtuvALI jamInamAM maLamUtrAdino tyAga na kare. A to bApA! vItarAga mAraga che. bhAI! sarvajJa paramezvare eka samayamAM traNa kALa ane traNa loka joyA che. to te paryAyanI tAkAta keTalI ? ane evA sarvajJadeve IcchA vinA 3 dhvanidivyadhvani dvArA A kahyuM che ke muniono mArga to Avo hoya che. juo, anvayArthamAM pahelo zabda che ne? ke parovarodhena hite" eTale ke koIe nakAra karyo hoya ke A ThekANe (jagyAe) tamAre na AvavuM, maLamUtra na karavA to tyAM muni na jAya, maLamUtrano tyAga na kare. jaMgalamAM koIe tAranI vADathI jamInane bAMdhI dIdhI hoya ke ATalI jamIna amArI che ane tyAMthI sAdhu nIkaLatA hoya tyAre maLamUtranA tyAgano prasaMga hoya to muni tyAM te jamIna upara) maLamUtrano tyAga na kare. ahA! sAcA muni to jaMgalamAM vasatA hoya che. temane AtmadhyAnanA AnaMdamAM eTalI mastI caDI gaI hoya che ke jyAM manuSyano pagarava hoya tyAM temanuM sthAna na hoya. AvA ekAMta sthAnamAM paNa, kahe che ke, maLamUtrano tyAga karavo hoya to jyAM jaMturahita ane paranA uparodha rahita jamIna hoya tyAM maLamUtrano tyAga kare. Avo chakAyanI jatanAno vikalpa munine hoya che. gajaba vAta che! te sthAne zarIradharma karIne.. joyuM? maLamUtrane tyAgavA-jaMgala-pezAba javuM e zarIrano dharma-svabhAva che, paNa jIvano dharma nathI ema kahe che. to, e zarIradharma karIne... pachI je paramasaMyamI te sthAnathI uttara dizAmAM keTalAMka pagalAM jaIne uttaramukhe UbhA rahIne, kAyakarmono (-zarIranI kriyAono), ... utsarga karIne..." Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 65] [161 prazna:- munirAja uttara dizAmAM zuM kAma jAya? samAdhAna:- pUrva ane uttara e vizeSa dizA che ne? to, ahIM uttara dizA vizeSa gaNI che. prazna:- AvI kriyA Avazyaka che? samAdhAna:- Avazyaka nahIM, paNa AvI kriyA hoya che. pachI to muni te kriyAne paNa lakSamAMthI choDI de che. zarIranI A prakAranI kriyA thAya tyAre teo jANe ke A kriyA thAya che. tema ja te vakhate vyavahArasamitino vikalpa hoya tene paNa teo jANe ke A vikalpa che. (pachI tene paNa choDI de che.) AvI vAta che. A to sarvajJano kahelo paMtha che. A kAMI koI AlI-duAlIno kahelo paMtha nathI. tethI vItarAga mAraga samajavo bApA! (durlabha che.) kAyakarmono utsarga karIne' eTale ke AtmadhyAna vakhate zarIranI kriyAnuM lakSa chUTI jAya che ema kahe che. ane saMsAranA kAraNabhUta hoya evA pariNAmano... utsarga karIne..." bhASA juo! aho! Ama karavuM, Ama choDavuM evo rAga che - je vyavahAra samiti che - te paNa saMsAranA kAraNabhUta pariNAma che ema kahe che. kema ke e zubha vikalpa che ne? jIvajaMtuvALI jagyAe maLamUtrano tyAga na karavo evo vikalpa che te paNa rAga che, saMsAra che, saMsAranuM kAraNa che. "saMsAranA kAraNabhUta hoya evA pariNAma' kahetAM munine vyavahArasamitino vikalpa uThe che te saMsAranuM kAraNa che, kema ke temane bIjuM kAMI saMsAranuM kAraNa che nahIM. (azubha vikalpa temane hoto nathI.) arthAt zubhabhAvarUpa udayabhAva temane hoya che te ja saMsAra che, saMsAranuM kAraNa che. ahA! bhagavAna AtmAnuM svarUpa to saMsAranA kAraNa rahita che. Avo zuddha AnaMdaghana prabhu AtmA jenI nirmaLAnaMda dazAmAM-pariNatimAM varte che te munine, kahe che ke, AvI samitino vikalpa Ave te saMsAranuM kAraNa che ane te vikalpane muni choDI de che. lyo, ahIM to vyavahAra eSaNAsamitino vikalpa-nirdoSa AhAra-pANI levAnI vRtti ane vyavahAra pratiSThApana samitino vikalpa-nirdoSapaNe maLamUtra tyAga karavAnI vRtti paNa saMsAranuM kAraNa che ema kahe che. are! ajJAnIne haju vyavahArasamiti kone kahevAya ane nirdoSa AhAra-pANI kema levAya tenI samajaNanA paNa ThekANA nathI (ane potAne muni mAne che.) Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 2] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 kahe che ke vItarAgasvabhAvamAM ArUDha thayelA AtmAne A vyavahArasamitino rAga saMsAranuM kAraNa che. dhanya re mArga prazna:- vyavahAra samitino rAga karavo to paDe ne? samAdhAna:- bhAI! munine vyavahAra samitino rAga Ave che, karavo paDato nathI. teo te rAganA paNa kartA nathI. ahIM vyavahAra samitinA rAganI vAta che hoM, paNa bahAranI jaDakriyAnI vAta nathI. kema ke bahAranI jaDakriyA jIva ke di' kare che? to, kahyuM ke vyavahAra samitino rAga Ave tenA kartA muni nathI. teo to, 'rAga Ave te saMsAranuM kAraNa che' ema jANIne aMdara svabhAvamAM Thare che. have jyAM munino vyavahAra samitino vikalpa saMsAranuM kAraNa che tyAM ajJAnInA ArtadhyAna, raudradhyAna, raLavuM, khAvuM, bhoganA bhAva vagere pApa to mahAsaMsAranuM kAraNa che. ahIM kahe che ke AtmAnA jJAnI-dhyAnI, AtmAmAM ramanArA evA munione-saMtone paNa, zarIra nimittasaMbaMdhamAM che tethI, maLamUtranA tyAgano prasaMga hoya che arthAt evo vikalpa Ave che. chatAMpaNa muni te badho zarIradharma karIne saMsAranuM kAraNa evo vyavahAra samitino vikalpa choDI de che. 'tathA saMsAranA nimittabhUta manano utsarga karIne" manano saMbaMdha kare che tyAM rAga utpanna thAya che ke je saMsAranuM kAraNa che. (mATe muni manano paNa utsarga kare che.) manano saMbaMdha karavo te saMsAra che ane bhagavAna AtmAno saMbaMdha karavo te mokSano mArga che. ahA! saMta to aMtara svabhAvamAM zAMtarasathI-vItarAgarasathI jAmI gayA che. zlokamAM paNa AvyuM na hotuM? ke munine dhIraja-sahanazIlatA-kSamA ane maitrIbhAva hoya che. (niyamasAra zloka - 87). munirAjane dhIraja kahetAM ghaNo ja zAMtarasa pragaTyo che, ghaNI ja sahanazIlatA che, ghaNI ja zAMti nAma kSamA pragaTI che ane badhA jIvo pratye maitrIbhAva che. AvA munine maLamUtranA tyAga karavArUpa dehakriyA vakhate vikalpa hoya che. paraMtu pachI mananA saMbaMdhe thayelA te vikalpane choDI de che. juo, bhASA zuM che? ke "saMsAranA nimittabhUta manano utsarga karInearthAt ahIM chAtImAM jaDamana che tenA saMbaMdhamAM AvatA rAga thAya che ane te rAga saMsAranuM kAraNa che. mATe teno muni utsarga kare che.) ahA! vANI jaDa, zarIra jaDa ane khIlelI pAMkhaDIvALA kamaLanA AkAre chAtImAM dravyamAna che te paNa jaDa che. vANI, zarIra ane Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 65]. [163 mana-e traNeya jaDanA cosalA che ane ajIva thaIne rahyA che. jyAre tenAthI bhinna pote bhagavAna AtmA che. to kahe che ke, manano saMbaMdha thatA roga thAya che - pachI bhale te zubharAga ho. ane te rAga saMsAranuM kAraNa che. lyo, ahIM vyavahAra samitinI vAtamAM paNa A ja vAta kahe che ke maLamUtrano tyAga joIne karavo vagere vyavahAra samitinA vikalpa vakhate manano saMbaMdha thAya che, rAgano saMbaMdha thAya che. jyAre bhagavAna AtmA to mananA saMbaMdha vinAnI cIja che. have AvI cIja jene daSTimAM-samyagdarzanamAM AvI che tathA te uparAMta jene rAganA abhAvasvarUpa zuddhapariNati pragaTa thaI che te munine vyavahArasamitino | vikalpa Ave che kharo. kema ke haju zarIra che tethI maLamUtranA tyAgano vikalpa hoya che. paraMtu pachI te vikalpane muni choDI de che. ahA! A mArga kAyarane jhIlavo ke sAMbhaLavo paNa kaThaNa paDe evo che. kahyuM che ne? ke, vacanAmRta vItarAganA, parama zAMtarasamULa; auSadha je bhavaroganA, kAyarane pratikULa ... bhagavAnanI vANI zAMta...zAMta...zAMta hoya che. te vItarAgatAne batAvanArI - grahaNa karAvanArI che ane rAgane choDAvanArI che. (hA), vItarAganI vANI rAgane jaNAvanArI che ke Avo rAga A bhUmikAmAM hoya che. tethI tuM paNa "Avo rAga ahIM hoya che ema jANanAra rahe. chatAMpaNa te rAga choDavAlAyaka che, AdaravAlAyaka nathI. are! vyavahArasamiti paNa AdaravAlAyaka nathI ema vANI kahe che. bhAI! tAro svabhAva vItarAgamUrti che ne? prabhu! rAgathI rahita niSkriya akaSAyasvabhAvano tuM pIMDa cho. AvA akaSAyasvabhAvano Azraya laIne jeNe prathama samakitane yogya ane pachI munine yogya akaSAyasvabhAvanI nirmaLadazA pragaTa karI che teNe saMsAranA nimittabhUta manano saMbaMdha utsarga karavA - choDI devA jevo che. lyo, ahIMyA jaDamanane saMsAranuM nimitta ane tenA saMbaMdhe je pariNAma thAya te saMsAranuM mULa kAraNa che ema kahyuM che. arthAt jaDamana che te saMsAranuM nimitta che ane teno saMbaMdha karatA je pariNAma thAya te saMsAranuM mULa kAraNa che ema kahe che. juo, upara kahyuM ne? ke "saMsAranA kAraNabhUta hoya evA pariNAmano tathA saMsAranA nimittabhUta manano'...Ama kahyuM ne bhAI? eTale ke vyavahAra samitino zubhavikalpa-vikAra saMsAranuM kAraNa che ane te vikalpamAM manano saMbaMdha-mana nimitta-hovAthI mana saMsAranuM nimitta che. bIjI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 rIte kahIe to, saMsAranuM nimitta te jaDamana ane saMsAranuM upAdAna-mULa kAraNa te potAnA vikArI pariNAma. te bannene--saMsAranA nimittabhUta evA manane tathA saMsAranA kAraNabhUta evA vikArI pariNAmane--muni lakSamAMthI choDI de che. ahA! jenI daSTimAM apUrNatA tema ja viparItatA paNa nathI, are! A vyavahArasamitino vikalpa uTha te paNa jenI daSTimAM nathI, paNa jenI daSTimAM 'nirmaLAnaMda prabhu caitanya bhagavAna AtmA-paripUrNa paramAtmA-huM ' ema taravare che evA muninI vAta karatA ahIM kahe che ke, AvI munipaNAnI sthitimAM paNa zarIrano saMbaMdha hovAthI maLamUtra utpanna thavAno tema ja tenA tyAgano prasaMga bane che. ane tyAre - maLamUtranA tyAga vakhate - je vikalpa uThe che te saMsAranuM kAraNa che. te vikalpamAM-pariNAmamAM manano saMbaMdha hoya che, mana nimitta hoya che. have kahe che ke, munirAja (1) vyavahAra samitinA zubha pariNAma samaye pezAba ke viSTA nIkaLavI evI je kAyAnI jaDarUpa kriyA che tene choDI de che. arthAt munirAja zarIranI kriyAnuM lakSa choDI (2) saMsAranuM mULa kAraNa evA vyavahAra samitinA pariNAmane choDI de che ane (3) vyavahAra samitinA zubhapariNAmanuM nimitta evuM jaDamana che teno paNa saMbaMdha choDI de che. lyo, A, muninI vAta cAle che. prazna:- muni manano saMbaMdha choDI de? to to teo vItarAga thaI jAya? samAdhAna - sAMbhaLa ne jeTalo manano saMbaMdha chUTyo che teTalA vItarAga ja che. AvuM munipaNuM che. are! samyagdarzana paNa zuM (kevuM) che bApA ! ke temAM samakitIne pUrNAnaMdano nAtha daSTimAM Avyo che ane tene, kahe che ke, vyavahAranI - dayA,dAna, vratAdinI - zubhakriyAnA pariNAmano paNa tyAga varte che. kema ke e rAgano svabhAvamAM abhAva che. have jyAre samakitInI dazA AvI che, tyAre ahIM to muninI vAta cAle che ke jeo atIndriya AnaMdamAM jhUle che. teo, kahe che ke, saMsAranuM kAraNa evA pariNAmano tyAga kare che ane kAyotsarga kare che eTale ke kAyAnuM lakSa choDIne svarUpamAM sthira thAya che. lyo, Ane ahIMyA kAyotsarga kahevAmAM Ave che. tathA teo manano paNa utsarga Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 65] [165 kare che, mananA saMbaMdhano tyAga kare che arthAt manano saMga choDe che, dhyAnamAM lIna thaIne manane paNa choDI de che. - A nAstithI vAta karI. have pachI teo zuM kare che te kahe che. 'nija AtmAne avyagra(-ekAgra) thaIne dhyAve che'. - A astithI vAta karI. jaMgala ane pezAba karyA pachI muni potAnA AnaMdasvarUpa AtmAne dhyAnamAM laIne avyagrapaNe-ekAgrapaNe tenuM dhyAna kare che. eTale ke AtmAne dhyeya banAvIne temAM sthira thAya che. lyo, vyavahArasamitinA vikalpa pachI muninuM A kartavya che ke kAyakriyAnuM lakSa, vikalpa ane manano saMga choDIne aMdara dhyAnamAM javuM. - ema ahIM kahe che. are! zvetAMbare to AkhI - eka-eka vAta ja pheravI nAkhI che. vItarAgano je paraMparA mArga hato te badhoya pheravI nAkhyo che. are ! badhA zAstro ja navA-kalpita banAvyA ne? ahIM kahe che ke munine vyavahArathI zarIra che, tethI annagrahaNa che ane tethI jaMgalapezAba paNa che. te jaMgala-pezAbanA tyAga vakhate je vikalpa uTha che te vikalpa paNa svarUpamAM che nahIM. mATe evo vikalpa paNa baMdhanuM-saMsAranuM kAraNa che. arthAt manano saMga karIne je pariNAma utpanna thAya che te baMdhanuM kAraNa che. te kAraNe tene choDIne muni nija AtmAne dhyAve che. juo, muni nija AtmAne dhyAve che" ema ahIM kahyuM che. paraMtu bhagavAnane ke arihaMtane dhyAve che ema nathI kahyuM. kema ke e bhagavAna ne arihaMta to para che ane paranuM dhyAna kare tyAM to rAga thAya che. ahA ! mithyAdaSTine kyAM kAMI che? nizcaya paNa kyAM che ane vyavahAra paNa kyAM che? jyAre ahIM to jene svarUpanA daSTi, bhAna ane anubhava pragaTyA che tathA svasaMvedananI-pratyakSa AnaMdanI - ugratA jenI dazAmAM varte che evA muninI vAta che ane teo ja sAcA muni che. to, kahe che ke muni nija AtmAne avyagra thaIne dhyAve che. joyuM ? "avyagra thaIne kahetAM vyavahAra samitino vikalpa che te vyagratA che ane tene choDI daIne cidAnaMda bhagavAna AtmAmAM avyagra-ekAgra thaIne AtmAne dhyAne che. lyo, A nirvikalpa dhyAna! ahA! vyavahArasamitinI vAta kare che to paNa temAM A (nizcayanI) vAta karI. kema ke nizcaya vinA vyavahAra kevo? ane (nizcaya sahita vyavahAra hovA) chatAMpaNa vyavahArano nizcayamAM abhAva che ema ahIM siddha kare che. zuddha pariNatimAM zubharAgano abhAva che, chatAM paNa munine zubharAga thAya che ane to paNa tene choDI daIne teo nijasvarUpanA dhyAnamAM lIna thAya che ema ahIM kahe che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 6] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 A mArga che bApA! are! A rIta che ema bhAI! pahelAM jANa to kharo! paraMtu haju jenA A mArgane ke rItane jANavAnA paNa ThekANA nathI, jenI zraddhAnA paNa ThekANA nathI (te mArgane ke rItane kevI rIte prApta karaze?) A to haju vyavahAra zraddhA che hoM, paralakSI jJAna che hIM. paraMtu jenA paralakSI jJAnamAM paNa yathArthatA nathI tene svalakSI jJAnanI yathArthatA Ave ja nahIM. ahA! paralakSI jJAnamAM paNa haju jene yathArthatA AvI nathI eTale ke vyavahArathI lAbha thAya ema je jANe che tenuM to e paralakSI jJAna paNa khoTuM che. paraMtu je paralakSI jJAnamAM yathArthapaNuM AvyuM che eTale ke rAgathI-vyavahArathI lAbha nathI ane samakitI vyavahArathI mukata che vagere AvuM jJAna samati thavA pahelAM thayuM che te paNa haju paralakSI jJAna che, paNa samyajJAna nathI. samyajJAna to, te paralakSI jJAnanuM paNa lakSa choDI daIne svacaitanyanuM lakSa karatAM je jJAnanI dazA pragaTe tene kahevAmAM Ave che. ahIM kahe che ke munirAja 'mAro pUrNa prabhu huM chuM, huM ja bhagavAna chuM" ema, Avo vikalpa nahIM ho, AtmAne dhyAnamAM laIne potAnA pUrNa mahimAvaMta bhagavAnasvarUpa svabhAvamAM ekAgra thAya che, tene dhyAve che, tene dhAve che eTale ke AnaMdano svAda le che. jema bALaka mAtAne dhAve che tyAre dUdha pIve che ne ? tema munirAja atIndriya AnaMdano nAtha evA bhagavAna AtmAmAM ekAgra thaIne tene dhAve che tyAre AnaMda pIve che, nirvikalpa AnaMdano svAda le che. bhAre kAma bhAIare! (AvuM sAMbhaLI) kAyaranA to kALajAM kaMpI uThe che ke AvuM thaI zakaze? AvuM thaI zakyuM haze? (hA bhAI) AvuM dhyAna karIne anaMtA jIvo mokSa gayA che. athavA pharIpharIne kalevaranuM (zarIranuM) paNa azucipaNuM sarva taraphathI bhAve che." muni kAM AtmAnuM dhyAna kare kAM evo vicAra-vikalpa kare ke aho! A zarIramAM to mAMsa, hADakAM, viSTA, pezAba, cAmaDAM bharelA che. e rIte zarIranuM ane zarIranA dareka avayavanuM azucipaNuM che ema bhAvanA kare. teo zubha vikalpathI A zarIranuM-kalevaranuM azucipaNuM bhAve ke A zarIra to mAMsa, hADakAM, lohI, paruM ane vIryano pIMDa che. jyAre bhagavAna AtmA to atIndriya AnaMda Adi guNono pIMDa che. -Ama A AtmA zuci che ne zarIra azuci che. 'samayasArajInI 72 mI gAthAmAM Ave che ne? ke, (1) puNyapApanA pariNAma azuci che. juo, dayA, dAna, vrata, bhaktinA puNya pariNAmazubha vikalpa paNa azuci che ema tyAM Ave che. te uparAMta tyAM ema paNa kahyuM che ke, (2) puNya-pApanA pariNAma viparIta eTale ke jaDa che. dayA, dAna ke munine vratano Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 65] [167 vikalpa uTha te paNa acetana-jaDa che. kema ke rAgamAM jANavAnI zakti nathI. tathA (3) te puNya-pApanA pariNAma duHkhakAraNa che. lyo, zubharAga paNa duHkhakAraNa che ema tyAM kahyuM che. jyAre bhagavAna AtmA (1) azucinI sAme zuci che, (2) jaDanI-rAganI sAme caitanyasvarUpa che ane (3) duHkhakAraNanI sAme anAkuLa AnaMdasvarUpa che. AvuM bhedajJAna karIne munirAja AtmAne dhyAve che. paNa jo teo AtmAmAM sthira na rahI zakatA hoya to kalevaranuM-zarIranuM azucipaNuM bhAve che ema ahIM kahe che. ahA! A zarIra-kalevara to azuci che. temAM ekalA maLa, mUtra, vIrya, AMtaraDA, carabI vagere bharyA che ane uparathI gAranI jema cAmaDI lapeTI che arthAt aMdara cAmaDAmAM mAMsa, maLa, mUtra Adi bharyA che. A rIte zarIranI azucino muni vicAra kare che. bAra bhAvanAmAM eka azuci bhAvanA paNa Ave che ne? to, ahIM kahe che ke zucisvarUpa AtmAnI ekAgratA karavA pahelAM AvI bhAvanA kara ke huM to zuci, ujajvaLa, nirmaLa chuM, jyAre A zarIra azuci che. te mAruM nathI, chatAM paNa te saMbaMdhamAM che ane topaNa te azuci che. are! ajJAnIne to, jarA suMvALuM mAkhaNa jevuM zarIra hoya to jANe zuM karI nAkhuM! ema thAya che. paNa bApu! prabhu! e to mAMsa ane hADakA upara cAmaDAnI gAra che. jema zeraDIno chola uparathI kADhI nAkhe tema A zarIra uparanI zeraDInA choDa jeTalI cAmaDI kADhI nAkhe to A zarIra thuMkavA jevuM paNa na dekhAya. te zarIrane sAruM, rUpALuM, suMvALuM kahe che, paNa te badhuM samajavA jevuM che. jyAre rAganI chAla ukheDIne joIza to bhagavAna AtmA ekalo AnaMdakaMdamaya dekhAze. bApu! mAraga to Avo che. vItarAga mArga eTale ke AtmAno mArga koI alaukika che. duniyAe tene bahArathI mAnyo che-kapyo che, paNa te evo mArga nathI. are! jenAthI Akho saMsAra uDI jAya ane muktadazAnA anaMta AnaMdanI prApti thAya e mArga to bApA! koI alaukika ja hoya ne? laukika (ajJAnI) sAthe teno meLa koI di thAya nahIM. ahIM joyuM? zuM kahyuM? ke munirAja kalevaranuM sarva taraphathI cAreya bAjuthI-azucipaNuM bhAve che. have asti-nAsti kare che ke, tene kharekhara pratiSThApana samiti hoya che. bIjA svacchedavRttivALA yatinAmadhArIone koI samiti hotI nathI. AvA saMtane pratiSThApana samiti eTale Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ke maLamUtrAdi choDavAnI samiti hoya che. paNa vItarAgamArgane choDI daIne potAnI kalpanAnA mArgamAM paDyA che tevA svacchedavRttivALA yati-sAdhunAmadhArIone ekeya samiti hotI nathI. lyo, zrI kuMdakuMdAcArya pote A vAta kahe che. kema ke pAThamAM 'paTTAmitI dave tarUM' - ema che ne? to, temAMthI TIkAkAra munirAje asti-nAsti kADhI ke upara kahyA pramANenA munine samiti hoya che, paNa bIjA svachaMdIone koI samiti hotI nathI. juo, AvuM munipaNuM hoya che, paraMtu koI gRhasthAzramamAM hoya ane kapaDAM paheryA hoya tene munipaNuM Ave ema traNakALamAM bane nahIM. Ama ahIM kahe che. koI vastrapAtra rAkhe ane munipaNuM mAne to mithyAdaSTi che. AkaruM kAma bhAI! prazna:- apavAda mArga to hoya ne? samAdhAna:- apavAda vikalpano hoya. (apavAda mArga 28 mULaguNanA vikalparUpa hoya, paNa vastra-pAtra sahita na hoya.) tema ja utsarga vinA apavAda mArga hoya ja nahIM. te mATe A kathana che ke munine aMdaramAM nizcaya samyagdarzana ane nizcaya saMyama to pragaTyA che, paraMtu cAritranI pUrNatA thavI joIe te nathI. tethI vikalpa uThe che ane tene apavAdI saMyama kahevAmAM Ave che. prazna:- munine game tevuM nimitta hoya ne? samAdhAna:- (nA,) munine game tevuM nimitta na hoya. munine ahIM kahyuM che eTaluM ja nimitta hoya. te sivAya bIjuM nimitta na hoya. AdAna-nikSepaNasamitimAM pIMchI, pustaka ane kamaMDaLa levA ke mUkavAno vikalpa-zubharAga munine hoya che. tethI bahAramAM (nimitta tarIke) te ja hoya, paNa bIjI vastu hoya nahIM. mArga to Avo che, satya to A che, vastunuM svarUpa to A che bhAI! temAM vAdavivAda karavA jevo nathI. konI sAthe vAdavivAda karavo? ahA! svachaMdavRttivALA eTale ke rAga vinAnI cIja bhagavAna AtmA che te jenI daSTimAM Avyo nathI, tene jeNe anubhavamAM lIdho nathI ane je rAgathI ja badhuM (nizcaya) thAya ema mAnIne beTho che te. ane tenI je badhI vyavahAranI kriyAo che te svacchaMdanI kriyAo che. Ama kema kahyuM? (ajJAnInI kriyAne vyavahAra na kahetAM svaccheda kriyA kema kahI?) kema ke vyavahAra to dharmajIvane-ke jene Atma-anubhava ne AnaMdasvarUpanuM bhAna Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 65] [169 che tene je vRtti-zubhabhAva varte che tene kahevAmAM Ave che. te sivAya jene Atmadarzana, AtmajJAna ane Atma-anubhava nathI tenI vRttio to pUrNapaNe svacchaMda che arthAt yatinAmadhArIne to svacchedavRtti ja che. lyo, bhAI! ahIM to Ama kahe che. ahA! jemane rAganI kriyA vinAnI cIja evo nirvikalpa caitanya bhagavAna AtmA che teno anubhavasvIkAra thayo nathI, jene aMtamukha thaIne pUrNAnaMdasvabhAvanI pratIti thaI nathI, jemanA dhyAnamAM Atmadravya AvyuM nathI, jemane bhagavAna AtmA bhAsyo nathI, jemane paramAnaMdanI mUrti evA prabhu AtmAno daSTi-samyagdarzanamAM ne samyajJAnamAM sAkSAtkAra thayo nathI ane jeo ekalA kriyAkAMDamAM - zubha rAgamAM - varte che teo svacchedavRttivALA, vyavahArAbhAsavALA che. temane, kahe che ke, AvI samitino zubhavikalpa hoya topaNa e badhI svacchedavRtti che, paNa vyavahAra samiti nathI. prazna:- yatinAmadhArI eTale? samAdhAna:- ke nAmanikSepe yati. je 28 mULaguNa pALe che ane loko jene kahe ke A yati che te. paNa vAstavika yati nahIM. eka baharUpI hato. teNe sAdhuno veSa lIdho. teNe sAdhu-munino veSa evo karyo ke rAjA khuza thaI gayo ane paisA ApavA lAgyo. bahurUpIe paisA na lIdhA ane kahe ke paisA nahIM lauM. kema ke huM (atyAre) sAdhu chuM. mATe amAre paisA na khape. lyo, have sAdhunA veSavALo (bahurUpI) paNa ema kahe ke amane parigraha khape nahIM. to pachI sAcA sAdhunI to zuM vAta ja karavI?) rAvaNanI paNa vAta Ave che ne? rAvaNa kahe ke sItAjI prasanna thatA nathI to zuM karavuM? tyAre koIe rAvaNane kahyuM ke rAmano veSa pahero. kema ke sItAjI samyagdaSTi ane mahA brahmacArI sati che. uparathI iMdra utare topaNa temane rAmacaMdrajI sivAya bIjAno vikalpa na Ave, eka patinA vikalpa sivAya bIjAno vikalpa na hoya. rAvaNa kahe ke bhAItame mane bhalAmaNa karo cho ke rAmano veSa paherIne jAva, sItAjI prasanna thaze. paNa jyAM huM rAmano veSa paheruM chuM, rAmanuM rUpa dhAraNa karuM chuM ane sItAjI pAse jAuM chuM tyAM mane sItAjI mAtArUpe dekhAya che. ahA! to pachI jo sAkSAt rAma thAuM to tenI zuM vAta karavI? tema kahe che ke 'nija pada rame so rAma kahIe." (je nijapadamAM rame che tene rAma kahevAya che.) juo ne, ahIM zuM kahe che? ke je nija AtmAne dhyAve che tene kharekhara samiti hoya che, paNa svacchedavRttivALA ajJAnIone samiti hotI nathI. Ama kahIne ekalI vyavahArasamitivALA yatinAmadhArIone ukheDI nAkhyA che (-niSedha karyo che). Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 dravyalIMgIo bhale tana nagna hoya ane temane paMca mahAvratano vikalpa paNa bhale hoya, chatAMpaNa teo badhA svachaMdavRttivALA che. kema ke temane aMdaramAMthI bhagavAna AtmA jAgyo nathI. vyavahArane jANanAra jagyA vinA vyavahAranI badhI vRttione svacchedavRtti kahI che. che zloka - 88 uparanuM pravacana jinamatamAM kuzaLa ane svAtmaciMtanamAM parAyaNa evA yatione A samiti mukti sAmrAjyanuM mULa che." bhASA juo! zuM kahe che? ke "jinamatamAM kuzaLa" arthAt vItarAgI daSTi ane vItarAgI bhAvamAM kuzaLa. ahA! jinamata kAMI saMpradAya nathI, (paNa vastunuM svarUpa che.) to, vItarAgI-akaSAyasvarUpa vastu bhagavAna AtmA che temAM nipUNatA jene paryAyamAM pragaTa thaI che tene jinamatamAM kuzaLa kahevAmAM Ave che. munirAja zAmAM kuzaLa che? muni jinamatamAM - vItarAgI bhAvamAM - kuzaLa che ema ahIM kahe che. tathA teo svAtmaciMtanamAM parAyaNa che eTale ke pUrNAnaMdamaya jJAyaka evA potAnA AtmAmAM ekAgra thavA mATe parAyaNatatpara che. ahIM ciMtana eTale ekAgratA che. AvA yatione - svarUpanI yatanA-jatanA karanArAone.... paNa munie svarUpanI yatanA-jatanA zI rIte karI? munie vItarAgabhAvamAM kuzaLatA dvArA svarUpanI yatanA-jatanA karI che. ahA! kahe che ke samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa dazA jene pragaTI che ane temAM je kuzaLa che tathA AtmAmAM ekAgratA karavA je tatpara che evA yatione A (nizcaya) samiti muktirUpI sAmrAjyanuM mULa kAraNa che. lyo, muktirUpI sAmrAjyanuM kAraNa A samiti che ema kahe che. paraMtu A eka ja samiti kAraNa che hoM, vyavahAra samiti nahIM. ahIM to vyavahArasamitinI vAta paNa karI nathI. ahA ! zrI padmaprabhamaladhArIdeva muni-bhAvalIMgI saMta che. teo ahIM kahe che ke jene jinamatamAM - AtmAnA vItarAgasvarUpamAM - kuzaLatA paryAyamAM pragaTI che arthAt samyagdarzana-jJAna-zAMti jene pragaTyAM che ane temAM je nipUNa che tathA je potAnA Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 65] [171 svarUpanA dhyAnamAM parAyaNa che paNa rAgAdi ke vyavahArasamitimAM parAyaNa nathI tene A nizcaya samiti muktinuM kAraNa che. juo, muni rAgAdika ke vyavahArasamitimAM parAyaNa nathI ema kahe che. kema ke muni rAga-vyavahArathI to mukta che. (hA), temane vyavahAra samitino rAga hoya che AvI jAya che, paNa te baMdhanuM kAraNa che. to, kahyuM ke abaMdhasvarUpI AtmA jenA bhAnamAM nathI tenI vyavahAra samiti to svacchedavRttimAM gaNavAmAM Ave che. paNa jene AtmAnuM dhyAna varte che tenI nizcayasamiti muktirAjanuM mULa che. kAmadevanA tINa astrasamUhathI bhedAyelA hRdayavALA munigaNone te (samiti) gocara nathI ja hotI'. kAmadevanA tIkSNa annasamUhathI bhedAyelA hRdayavALA eTale ke ekalI IcchAmAM ja joDAyelA; IcchA vinAnI cIja evA AtmAnA daSTi ane anubhava vinAnA. ahA ! samyagdarzana ane jJAnamAM ekalo AtmA taravarato hoya che. paraMtu AvA samyagdarzana ane jJAna jene nathI te ajJAnI IcchAmAM-kAmadevanA tIkSNa annasamUhanI dhArAmAM - varte che ema ahIM kahe che. AvA ajJAnIne kahe che ke, bhAI! rAganI bhAvanAthI tAruM hRdaya bhedAya gayuM che hoM. pUrNAnaMdano nAtha vItarAgI bhagavAna AtmAne paDakhe to tuM caDyo nathI ane A rAganA paDakhe tuM caDyo cho to tAruM hRdaya kAmadevanA tIkSNa annasamUhathI bhedAya gayuM che. tethI tane AvI nizcayasamiti hotI nathI. bhale tuM dravyalIMgI thaIne bahAramAM vastratyAgI hoya ane pAMca mahAvratAdi 28 mULaguNa pALato hoya, topaNa tane A samiti hotI nathI. lokone A evuM lAge che ke zuM muninuM svarUpa AvuM che? (arthAt A to bahu UMcI vAta che.) paNa bApA! muninuM svarUpa AvuM ja che ne bhAI! juo ne? ahIM to rAganI kriyA vinAnA akriyasvarUpa zuddha caitanya AnaMdaghana AtmAno anubhava jene nathI te badhA dravyalIMgI yationA paMca mahAvratanA pariNAmane svacchaMdamAM nAkhyA che. kema ke bhagavAnanI AjJAno nizcaya sahitano vyavahAra temane che nahIM. temano vyavahAra to temano potAno dhArelo (-mAnelo) che ane tethI svaccheda che. aho! saMtonI vANI paNa koI alaukika) zrImadjIe kahyuM che ne? ke zvetAMbaranI moLAzane laIne rasa ThaMDAto gayo ane digaMbaronA tIvra vacanone laIne rahasya kaIka samajI zakAya che ke AvI vastu che. viparIta daSTi thayA pachI jyArathI zvetAMbara paMtha nIkaLyo che tyArathI teo moLuM-DhIluM (viparIta) karatA gayA che, badhAmAM apavAda mAnavA lAgyA che. jema ke munine vastra-pAtra khape, Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 2] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga- 3 je muni dravyAnuyogamAM nipUNa hoya te sadoSa AdhAkarmI - potAnA mATe karelo AhAra le temAM vAMdho nathI. A badhI gapagapa vAto che. dhULeya munine vastra-pAtra khape nahIM sAMbhaLI ne tema ja jo muni dravyAnuyogamAM nipUNa na hoya to muni kaI rIte hoya? are! je sAcA mahAna saMta hoya tene potAnA mATe karelo AhAra levAno vikalpa ja na hoya. je potAnA mATe karelo AhAra levAno vikalpa hoya to te bhogano ja kAmI che. "mo nimitta -ema (samayasAranA) baMdha adhikAramAM (gAthA-ra75mAM) Ave che ne? arthAtu teno (-dravyalIMgIno) rAga bhogane mATe ja che, paNa atIndriya AnaMdanA bhogane mATe nathI. rAga vinAno caitanya AtmA tene bhAnamAM Avyo nathI. tethI tenA paMca mahAvratAdinA badhA pariNAma bhogane mATe che ema kahe che. kevaLInA keDAyata digaMbara munionI-saMtonI vAta gajaba che. je mAraga kevaLIe prarUpyo che te ja mAraga digaMbara munioe-saMtoe kahyo che. AvI vAta bIje kyAMya nathI. ahIM kahyuM ke ajJAnIne vyavahArasamiti paNa gamya nathI arthAt vyavahArasamitinuM paNa bhAna nathI. kema ke jyAM nizcaya nathI tyAM vyavahAranuM paNa bhAna hotuM nathI. zloka - 89 uparanuM pravacana karyuM he muni! samitiomAMnI A samitine - ke je muktirUpI strIne vahAlI che,..' samitiomAMnI A samiti = pAMcamI pratiSThApana samiti. aMdara zuddha pariNamanarUpa samiti che te muktirUpI strIne vahAlI che eTale ke nizcayasamitithI mukti thAya che. zuddhasvabhAvanA aMtara AzrayathI zuddha pariNatirUpa nizcayasamiti pragaTe te nizcaya samitinI A vAta che hoM. to, kahe che ke pUrNa zuddhasvabhAvanuM grahaNa ane rAgAdino tyAga -evI je samiti che te muktirUpI strIne vahAlI che eTale ke tenAthI mukti prApta thAya che. je bhavabhavanA bhayarUpI aMdhakArane naSTa karavA mATe pUrNa caMdranI prabhA samAna che....' bhavabhavano bhaya = rAgAdibhAva. rAgAdibhAvarUpa ajJAna-aMdhakArane naSTa karavA mATe nizcayasamiti pUrNa caMdranI prabhA samAna che. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 65] [173 | 'tathA tArI sat-dIkSArUpI kAntAnI (sAcI dIkSArUpI priya strInI) sakhI che.....' satu-dIkSA = sAcI dIkSA. vItarAgasvabhAvano Azraya laIne jeNe vItarAgI pariNati pragaTa karI che tene sat-sAcI dIkSA hoya che. lyo, A badhA (dravyalIMgI) vyavahAra dIkSA aMgIkAra kare che te sAcI dIkSA nathI ema kahe che. ahIM kahyuM ke A nizcayasamiti sat-dIkSArUpI kAntAnI sakhI che. tene have pramodathI jANIne," -aMtaramAM AnaMdasvarUpa AtmAnA pariNamanarUpa AvI pAMcamI samiti che tene pramodathI jANIne, "jinamatakathita tapathI siddha thatA evA koI (anupama) dhruva phaLane tuM pAmIza." jinamatakathita tapa = vItarAge kaheluM evuM munipaNuM. sarvajJa paramezvare kaheluM evuM vItarAgI dazArUpa munipaNuM che tenAthI siddha thatA evA anupama dhruva phaLane tuM pAmIza eTale ke tuM muktine pAmIza ema kahe che. ahA! padmaprabhamaladhArIdavanI bhASA to juo! prazna:- A zlokamAM vyavahAra samitinI vAta che? samAdhAna:- (nA), nizcayasamitinI vAta che. vyavahAra samitinI vAta bhale (gAthAmAM) cAle che, paNa te vyavahAra samitinI vAtamAMthI nizcayasamitinI vAta kADhI che ke AvI nizcayasamitivALAne ja vyavahArasamiti hoya che ane topaNa nizcayasamiti che te ja muktinuM kAraNa che ema ahIM batAvavuM che. to, kahyuM ke aMtaramAM pUrNasvarUpa AtmAnA zraddhA, jJAna ne ramaNatA te jinamatakathita munipaNuM che ane evA munipaNAthI tuM mokSadazAne pAmIza.... che zloka - 90 uparanuM pravacana ; "samitinI saMgati dvArA... eTale ke zuddha vItarAgI pariNatirUpa samitinA saMbaMdha dvArA "kharekhara muni mana-vANIne paNa agocara (-manathI aciMtya ane vANIthI akathya) evuM koI kevaLa sukhAmRtamaya uttama phaLa zIgha pAme che." arthAt mokSane pAme che. ahA ! munie potAnA pUrNa svabhAvanI vItarAga nirvikalpa pariNati che tenI sAthe saMgati karI che - saMbaMdha karyo che. ane evA muni kevaLasukharUpI amRtamaya evI muktine zIdhra pAme che arthAt alpa kALamAM muninI mukti thAya che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 prazna:- ahIM 'zIdhra pAme che ema kahyuM che, to krama kyAM rahyo? kramabaddha kayAM rahyuM? samAdhAna:- bhAI! eno artha e che ke tene kramabaddhamAM alpakALe ja mukti thavAno prasaMga che. - A rIte pAMca samitinuM varNana karyuM. have mana-vacana-kAyAnI traNa guptinuM varNana kare che. ahA! A to alaukika vAto che bhAI. bahAranI (vyavahAranI) sAdhAraNa vAta karatAM-karatAM paNa munirAja vAtane nizcayamAM laI jAya che. gAthA - 65 zloka - 88 zloka - 89 zloka - 90 pravacana . NSS / 60 NST / 60 / 61 tArIkha 6-7-71 2-7-7ra 3-7-7ra Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che gAthA - 66 huM kAlussamo hasaNNArAgaddo sAiasuhabhAvANaM / parihAro maNuguttI vavahAraNayeNa parikahiyaM // 66 // kAlu pyamohasaMjJArAgadveSAdya zubhabhAvAnAm / parihAro manoguptiH vyavahAranayena parikathitA // 66 / / kAluSya, saMjJA, moha, rAga, dveSa Adi azubhanA parihArane managupti che bhAkhela naya vyavahAramAM. 16. anvayArtha:- (nuSyamodasaMjJA pAdyagumAvInAmu) kaluSatA, moha, saMjJA, rAga, dveSa vagere azubha bhAvonA (parihAra:) parihArane vyavahAranayena) vyavahAranayathI (mano pti) manogupti (rakatA) kahela che. TIkA:- A, vyavahAra *manoguptinA svarUpanuM kathana che. krodha, mAna, mAyA ane lobha nAmanA cAra kaSAyothI kSubdha thayeluM citta te kaluSatA che. darzanamoha ane cAritramoha evA (be) bhedone lIdhe moha be prakAre che. AhArasaMzA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA ane parigrahasaMjJA evA (cAra) bhedone lIdhe saMjJA cAra prakAre che. prazasta rAga ane aprazasta rAga evA (be) bhedane lIdhe rAga be prakArano che. asahya jano pratye athavA asahya padArthasamUho pratye vairano pariNAma te dveSa che. -ItyAdi * munine municocita zuddhapariNatinI sAthe vartato je (haTha vagarano) mana-Azrita, vacana-Azrita ke kAya-Azrita zubhopayoga tene vyavahAra gupti kahevAmAM Ave che, kAraNa ke zubhopayogamAM mana, vacana ke kArya sAthe azubhopayogarUpa joDANa nathI. zuddhapariNati na hoya tyAM zubhopayoga haTha sahita hoya che. te zubhopayoga to vyavahAragupti paNa kahevAto nathI. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 *azubha pariNAmapratyayono parihAra ja (arthAtu azubha pariNAmarUpa bhAvapApAgnavono tyAga ja) vyavahAranayanA abhiprAyathI manogupti che. (have 66mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che:) (vasaMtatilaeNI) guptirbhaviSyati sadA paramAgamArthaciMtAsanAthamanaso vijitendriyasya / bAhyAntaraGgapariSaGgavivarjitasya zrImajjinendracaraNasmaraNAnvitasya // 91 // (zlokArtha:-) jenuM mana paramAgamanA athanA ciMtanayukta che, je vijiteMdriya che (arthAta jeNe IMdriyone vizeSapaNe jItI che), je bAhya tema ja atyaMtara saMga rahita che ane je zrIniMdracaraNanA smaraNathI saMyukta che, tene sadA gupti hoya che. 91. chegAthA - 66 uparanuM pravacana A, vyavahAra manosuminA svarUpanuM kathana che." nIce phUTanoTa che teno khulAso be-traNa vAra AgaLa AvI gayo che. juo, pAnA naM. 112, 117 ane 119 (niyamasAra zAstra). krodha, mAna, mAyA ane lobha nAmanA cAra kaSAyothI kSubdha thayeluM citta te kaluSatA che.' - AvA azubhabhAvane svarUpanA daSTi ane anubhavapUrvaka tema ja traNa kaSAyanA abhAvarUpanA aMtaranA cAritrapUrvaka munirAja choDe che ema kahevuM che. 'darzanamoha ane cAritramoha evA (be) bhedone lIdhe moha be prakAre che." mohane paNa munirAja choDe che arthAt teno parihAra kare che. juo, gAthAmAM ema che ne ? ke 'rihAro". * pratyayo = AsravI; kAraNo. (saMsAranAM kAraNothI AtmAnuM gopana-rakSaNa karavuM te gupti che. bhAvapApAsavo tema ja bhAvapuNyAgnavo saMsAranAM kAraNo che.) Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 66] [177 "AhAra saMjJA, bhayasaMjJA, maithuna saMjJA ane parigrahasaMjJA evA (cAra) bhedone lIdhe saMjJA cAra prakAre che.' - AvA saMjJAnA azubha pariNAmane paNa munirAja choDe che. ahA! muni AhAra kare-le te AhArasaMzA nathI. kema ke AhAra saMjJA to AhAranI vRddhi hoya tene kahe che. muni potAne vyavahAra manogumi che temAM AhAranI vRddhi choDe che. tethI temane AhArasaMzA che nahIM.) AhAra levo-khAvo te AhAra saMjJA che ema nathI. kAraNa ke nahIMtara to, muni AhAra le te AhArasaMzA thaI ane te to azubhabhAva che. paraMtu munine azubhabhAva hoto nathI.) mATe AhAra levo te AhAra saMjJA nathI, paNa AhAranI vRddhi te AhArasaMjJA che ane tevA azubhabhAvane muni choDe che. ghaNA ajJAnI ema kahe che ke muni AhAra le che tethI temane AhAra saMjJA che. paraMtu ahIM tenI nA pADe che ke ema nathI. kema ke AhAra saMjJAnI evI vyAkhyA ja nathI. AhAra saMjJA to vRddhi thaIne (-sahita) AhAra le tene kahe che arthAt AhAramAM vRddhi hoya tevA azubhabhAvane AhArasaMzA kahe che. A rIte AhArasaMzA e azubhabhAva che ane tene muni choDe che. paNa muni AhAra le te zubhabhAva che ane te to munine hoya che. bIjI rIte kahIe to, azubhabhAvarUpa AhAra saMjJA che tene muni choDe che, paNa AhArano zubhabhAva to temane hoya che. AhAra mATe bhale teo gocarI kare che, chatAMpaNa te zubhabhAva-zubhavikalpa che ane te temane hoya che. jyAre AhAra saMjJAno azubhabhAva temane hoto nathI.) A rIte munine AhArasaMzA nathI ema ahIM kahevuM prazna:- muni AhAra to grahaNa kare che ne? samAdhAna:- muni AhAra grahaNa karatA nathI. teo to AhAra Ave tene jANe che. temane AhArano bhAva Ave te zubhabhAva che. jyAre A AhAra saMjJA Adi badhA bhAva azubhabhAva che ke jene teo choDe che. juo ne! e ja vAta aMdaramAM che ne? ke 'ItyAdi azubha pariNAmapratyayono parihAra...' ahIM kahe che ke AhAra saMjJA Adi cAreya saMjJA azubha che, temAM zubhabhAva hoto nathI ane tene muni choDe che arthAt AhAra saMjJA Adi badhA azubha pariNAmano munine parihAra che, paNa zubhabhAvano nahIM. kAraNa ke zubhabhAva-vyavahAra to temane che. tema ja ahIM vyavahAra manosuminI vAta levI che ne? to, vyavahAra manomimAM azubha pariNAmano tyAga che, paNa zubhapariNAmano nahIM. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ahA! atyAre A moTI carcA cAle che ke juo! muni AhAra le che eTale temane AhArasaMzA hoya che. bhAI! te khoTI vAta che, bilakula ema nathI. kema ke AhAra levAno bhAva te AhArasaMzA nathI, paraMtu AhAranI vRddhi te AhAra saMjJA che ane te munine hotI nathI. tathA AhAra sivAya bIjI traNa saMjJA hovAno - bhaya, maithuna ane parigrahamAM vRddhi hovAno - prazna ja nathI. kema ke e badhA azubhabhAva hovAthI munine che ja nahIM. Ama, A AhArasaMzA Adi cAreya saMjJA azubhabhAvamAM jAya che ane muni AhAra le te azubhabhAva nathI, paNa zubhabhAva che. (tethI muni AhAra le topaNa temane AhArasaMjJA nathI.) bhale munine AhAra levAno bhAva che to Asrave. chatAMpaNa te zubhabhAva che, azubhabhAva nahIM. juo bhAI! munine AhAra levAno vikalpa hoya te puNyAsava che, paNa AhAra saMjJA nathI - AhArasaMjJAno azubhabhAva nathI ema ahIM kahe che. "prazasta rAga ane aprazasta rAga evA (be) bhedane lIdhe rAga be prakArano che.' asahya jano pratye" eTale ke AkarA mANaso ane tenA vacano vagere pratye 'athavA asahya padArthasamUho pratye vairano pariNAma te dveSa che." -ItyAdi azubha pariNAmapratyayono parihAra ja (arthAta azubha pariNAmarUpa bhAvapApAsavono tyAga ja) vyavahAranayanA abhiprAyathI manogupti che." juo, kahe che ke (upara kahyA) te badhA azubha pariNAmapratyayono-Asavono parihAra ja vyavahAranA abhiprAyathI manogumi che. nIce phUTanoTamAM lakhyuM che ke "pratyayo = Asavo; kAraNo. (saMsAranAM kAraNothI AtmAnuM gopana-rakSaNa karavuM te gumi che. bhAvapApAmravo tema ja bhAvapuNyAsUvo saMsAranAM kAraNo che.) ahA ! zubhapariNAma paNa pratyaya-Asrava che. prazna:- bhAvapuNyAsavanA tyAganI vAta TIkAmAM nathI lIdhI, to pachI ahIM phUTanoTamAM kema lIdhI che? samAdhAna:- TIkAmAM vyavahAraguminI vAta che ne? ane vyavahAraguNimAM zubha pariNAmano tyAga hoto nathI, paNa azubha pariNAmano tyAga hoya che. tethI TIkAmAM azubha pariNAmanA tyAganI vAta - eTalI ja vAta lIdhI che. (paraMtu bhAvapuNyAzravanA Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 66] [179 tyAganI vAta lIdhI nathI.) ahA! che to zubha pariNAma paNa Asava. paraMtu ahIMyA TIkAmAM vyavahAra manoguminI vyAkhyA che tethI azubha pariNAmanA tyAganI vAta karI, paNa bhAvapuNyAsavanA tyAganI vAta na karI. jyAre phUTanoTamAM "azubha pariNAmarUpa Asava' ema TIkAmAM kahyuM to tenI sAthe zubha pariNAmarUpa Asava paNa che e siddha karavuM che. juo, TIkAmAM pATha evo che ke "azubha pariNAmapratyayo' arthAt azubha pariNAmarUpa Amrava. to, temAMthI phUTanoTamAM e kADhyuM ke zubha pariNAmarUpa Asava. AvI bhAre vAta che! ahA! jyAre azubha pariNAmapratyayo che to teno artha e thayo ke zubha pariNAmapratyayo paNa che ane evo zubhabhAva haju ahIM manogatimAM che. kema ke vyavahAra manoguminI vAta che ne! prazna:- ahIM zubha-azubha--banne bhAvanA tyAganI vAta che? samAdhAna:- nA, ahIM vyavahAra manogumimAM to eka mAtra) azubhabhAvanA tyAganI vAta che. banne zubha ane azubha pariNAma joke saMsAranA kAraNa che, chatAM paNa ahIM vyavahAra manoguminI vAta karavI che ne? tethI vyavahAra manogumimAM ekalA azubhabhAvanA tyAganI vAta karI che. jyAre nizcaya manogumimAM to banne zubhAzubha bhAvano tyAga hoya che. paNa te vAta atyAre nathI. juo ne? eka vyavahAra manoguminI vAtamAM paNa keTalI spaSTatA karI che! ahA! phUTanoTamAM khulAso karyo che ke azubha pariNAma paNa Asava che ane zubha pariNAma paNa Asava che. bIjI rIte kahIe to, phUTanoTamAM e samajAvyuM che ke jyAre TIkAmAM azubha pariNAmapratyaya kahyA to teno artha e thayo ke zubha pariNAmapratyaya paNa che. te banne zubhAzubhabhAva Asrava che ane saMsAranA kAraNa che. joke ahIM TIkAmAM mAtra azubha pariNAmanA - ekanA ja tyAganI vAta che. nIce phUTanoTamAM je artha karyo che te vAta eTale ke banne zubha-azubhabhAvanA tyAganI vAta TIkAmAM nathI. TIkAmAM bhAvapApAsavanA tyAganI ja - eTalI ja vAta che. kema ke puNyAsavano vikalpa to munine hoya che. kAraNa ke temane vyavahAra manogati che ne? ahA! jene nizcayanuM (-AtmAnuM) bhAna che, jene aMtara svarUpanI vItarAgatA che evA jIvane (-munine) AvI vyavahAra manosumi hoya che. paraMtu ajJAnIne - ekalA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 vyavahAra kriyAkAMDIne AvI vyavahAra manogupti hoya che ema vAta ahIM che ja nahIM. aMtaramAM nirvikalpa AnaMdasvarUpa AtmAno Azraya laIne jeNe nirvikalpa zuddha pariNati pragaTa karI che tene te bhUmikAmAM azubha pariNAmanA tyAgarUpa zubhabhAvavALI manogupti hoya che. tene azubhabhAvano tyAga che, paNa haju zubhabhAva hoya che ane jeTalo zubhabhAva che eTalo Asava paNa che. A rIte, azubhabhAvanA tyAgarUpa zubha vikalpa hoya tene vyavahAra manoguti kahevAmAM Ave che. jene aMdaramAM mULa vastubhUta nizcayano (svano) Azraya che, nizcayanA avalaMbe vItarAga zuddha pariNati pragaTI che tene azubhabhAvano tyAga hoya che ane tene vyavahAra manoguti kahevAmAM Ave che. te sivAya jene samyak Atma-anubhava, AtmadRSTi ane Atma-avalaMbane pragaTa thatI vItarAgatA che ja nahIM tene to vyavahAra manogupti paNa hoI zake nahIM. zarata bhAre che! paNa vastu ja evI che! - juo, AhArasaMjJArUpI azubha pariNAmano tyAga ema ahIMyA kahyuM che, eTale teno artha e che ke AhArasaMjJAne ja azubha pariNAma kahyA che. paNa AhAra levo te azubha pariNAma che ema nathI. tIrthaMkara paNa kevaLajJAna thayuM na hoya ane chadmastha hoya to kavalAhAra le che. kema ke teo tyAre chadmastha che ne? pachI kevaLajJAna thatAM kavalAhAra hoya nahIM. to kahyuM ke jyAre tIrthaMkara paNa chadmasthapaNe chaThThA-sAtamA guNasthAne jhUlatA hoya tyAre chaThe guNasthAne vikalpa uThe che ane AhAra le che. te AhAra levAno bhAva zubha che, puNyAsava che. kema ke temAM vRdvipaNAno tyAga che. A rIte azubha pariNatino tyAga che tene vyavahAra manogupti kahe che. AvI vAta che bhAI! ahIM to bhagavAnano mArga che. temAM eka-eka vAtano javAba dIdho che. paNa jevuM mArganuM spaSTa svarUpa che evuM teNe jANavuM joIe ne? ahA! bhayasaMjJA, maithunasaMjJA ane parigrahasaMjJA - e traNeya saMjJA to azubhabhAva che ja, tevI rIte AhArasaMjJA paNa azubhabhAva che. A rIte A cAreya saMjJA azubhabhAva che ane tene muni choDe che. have kahe che ke muni AhArasaMjJA AdinA azubhabhAvane choDe che tethI AhAra levAno bhAva che tene paNa choDe che ema nathI. kema ke AhAra levAno bhAva zubha che. lyo, munine AhAra levAnI vRtti che te AhArasaMjJA nathI. kema ke munine AhAra levAno bhAva to bhAI! hoya che, paNa AhArasaMjJAnA azubhabhAvano tyAga hoya che. aho! munirAjanA bhAva to juo! ahA! AhArasaMjJA azubhabhAva Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 66] [181 che, jyAre munine AhAra levAnI vRtti che te saMyamanA hetuthI hovAthI zubhabhAva che, puNyAsava che. bhale te AhAra levAnI vRtti AtmAnuM svarUpa nathI, saMvara-nirjarA nathI, chatAM paNa chaThThA guNasthAnavALA tIrthaMkarane ke gaNadharane ke munine hoya che ane te zubhAsava che. tethI (AhArasaMjJA azubhabhAva che ane AhAra levAnI vRtti zubhabhAva che tethI) AhAra levAnI vRtti AhArasaMjJA nathI. prazna:- bhayasaMjJAmAM A vAta kevI rIte lAgu paDe? samAdhAna:- munine bhaya che ja nahIM, teno to tyAga ja che. kema ke bhaya pote ja azubhabhAva che. (mATe te hovAno prazna ja nathI). jyAre AhArasaMjJAnI vAta laIe to, munine AhAra levAno bhAva che, kema ke te zubhabhAva che. paNa AhArasaMjJAno tyAga che, kema ke te azubhabhAva che. ahA! AhArasaMjJA judI che ane AhAra levAno bhAva judo che. kAraNa ke AhAra levAnA bhAvamAM vRddhipaNuM nathI ane te puNyAsava che. (jyAre AhArasaMjJAmAM vRddhipaNuM che ane te pApAsava che.) tethI muni AhAranI vRddhiAhArasaMjJAne choDe che. tevI rIte bhayasaMjJA Adine paNa muni choDe che, kema ke te paNa azubha ja che. Ama cAreya saMjJA azubhabhAva che ane tene muni choDe che. ahIM eTaluM spaSTa karavuM che ke AhArasaMjJA eTale AhAra levAno bhAva ema nathI. paraMtu AhAra pratye gRddhipaNuM te AhArasaMjJA che. jarIka jhINI vAta che. ahA! munino AhAra levAno bhAva jema zubhabhAva che tema vaLI bhayasaMjJA AdimAM azubhabhAva uparAMta zubhabhAva paNa che ema to che ja nahIM, e prazna to ahIM che ja nahIM. kema ke saMjJAmAM azubhabhAva sivAya bIjo bhAva che ja nahIM. cAreya saMjJAmAM azubhabhAva ja che ane teno munine tyAga hoya che. jyAre AhAra levAnI vRtti temane hoya te judI cIja che (-zubhabhAvarUpa che) ane tenA tyAganI vAta ahIMyA nathI. ahIMyA phakta AhAra levA pratye gRddhinI vRttinA -- ke je azubhabhAvarUpa AhArasaMjJA che tenA-- tyAganI vAta che. Ama, cAreya saMjJA pApAsava pariNAma che ane manoguptimAM te pApAsavano tyAga hoya che. paNa puNyAsavano tyAga hoto nathI. kema ke A manogupti vyavahAra che ane vyavahAra che tethI zubhavikalparUpa che. - juo, AmAM to cokhkhI vAta che ke AtmAno nizcaya anubhava ane samyakdarzana sahita tema ja nirvikalpa vItarAgI pariNati sahita muni che tene azubhabhAvanA Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 tyAgapUrvaka zubhabhAva hoya che ane tene vyavahAra manogumi kahe che. te uparAMta ahIM khubI zuM che? ke TIkAmAM 'azubha pariNAmapratyayo' kahyA to temAMthI phUTanoTamAM ema kAvyuM ke zubha pariNAmapratyayo paNa che arthAt zubhapariNAma paNa Asava che. paraMtu teno vyavahAra manoguNimAM munine parivAra nathI. bhAI! ahIM TIkAmAM ema samajAvavuM nathI ke banne zubha ane azubhabhAva Asrava che teno tyAga vyavahAra manoguNimAM che. -ema nathI kahevuM. A to phakta "azubha pariNAmapratyaya' evo zabda TIkAmAM Avyo tethI temAMthI artha kADhayo ke zubha pariNAma paNa Asrava che. ahA! ahIM vyavahAra manoguNimAM bhAvapuNyAsavanuM gopana thAya che ema nathI kahevuM. paraMtu ahIM to eTalI vyAkhyA che ke bhAvapuNyAsrava tema ja bhAvapApAsava saMsAranA kAraNa che. Ama puNyAsa paNa saMsAranuM kAraNa che e vAta samajAvI che. prazna:- amAre badhI jagyAe samajavuM ja (-samajaNa ja karavI? samAdhAna:- AtmA jJAnasvarUpa che. tethI tenA mATe (bhAge) samajavuM ja Ave. te sivAya bIjuM zuM Ave? jJAnI, vyavahAra manoguptimAM azubhabhAvano tyAga che ema jANe ane te vyavahAra manogumino zubharAga baMdhanuM kAraNa che ema paNa jANe tathA nirvikalpadhArA-jJAnadhArA varte che te mokSanuM kAraNa che ema paNa jANe. -Ama AvA bhAvo hoya che tene AtmA (jJAnI) jANe che. ahA! muninI AhAra levAnI vRtti azubhabhAva nathI, chatAM paNa te che to rAgadhArAkarmadhArA. tIrthakara jyAre munipaNe chadmastha hoya tyAre temane paNa AhAra levAnI vRtti hoya che. paraMtu te vRtti azubhabhAva che ema nathI, te zubhabhAva che. "mokSamArgaprakAzaka'mAM A vAta Ave che ne? ke munine azubhabhAvano tyAga ja che, temane azubhabhAva hoya ja nahIM. kadAca dharmanA lobhI--dharma samajavAnA kAmI-koI jIva Ave ane zubharAga hoya to upadeza Ape che. basa. to, te upadeza devAno vikalpa-samajAvavAno bhAva zubharAga che, puNyAsrava che. te zubharAga paNa potAnA kAraNe Ave che ho. tene (dharmanA lobhI jIvane) samajAve che mATe zubharAga Ave che ema nathI. ahIM kahyuM ke azubha pariNAmano - bhAvapApAmravano - tyAga te vyavahAra manoguti che. paNa bhAvapuNyAsavano tyAga te vyavahAranayanA abhiprAyathI manogumi che ema nathI. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 66] [183 zloka 91 uparanuM pravacana - 'jenuM mana paramAgamanA arthonA ciMtanayukta che......' - munine Avo vikalpa hoya che ke jemAM azubhabhAvano tyAga che. - 'je vijiteMdriya che (arthAt jeNe iMdriyone vizeSapaNe jItI che), je bAhya tema ja atyaMtara saMga rahita che......' - munine bAhyamAM vastra-pAtra Adino saMga nathI ane aMdaramAM-atyaMtaramAM rAgano paNa saMga nathI. 'ane je zrIjinaMdracaraNanA smaraNathI saMyukta che, tene sadA gupti hoya che.' muni tadna vItarAga bhAvanA smaraNamAM che te nizcaya manogupti che ane svarUpanA bhAna sahitanI sthiratAnI sAthe jinendranA smaraNano vikalpa che te vyavahAra manogupti che. vyavahAra manoguptimAM mAtra azubhabhAva chUTyo che, jyAre nizcaya-paramArtha manoguptimAM banne zubha ne azubhabhAva chUTIne munirAja vItarAga pariNatirUpe pariName che. lyo, A paramArtha-nizcaya manogupti che ke je mokSanuM kAraNa che. gAthA 66nI TIkAmAM 'azubhapariNAmapratyayo' evo zabda lIdho che. tethI nIce phUTanoTamAM khulAzo karyo ke azubha pariNAmanI sAthe zubhapariNAma paNa Asava che, baMdhanuM ja kAraNa che. -Ama spaSTa karyuM che. paNa tethI zubhapariNAmano tyAga te vyavahAra manogupti che ema levuM nahIM. kema ke azubhapariNAmano tyAga te vyavahAra manogupti che. jyAre banne zubha-azubhabhAvano tyAga te nizcaya manogumi che. ane te vAta AgaLa kaheze. nizcaya manogupti, nizcaya vacanagupti ane nizcaya kAyagupti - ema traNeya nizcaya guptinI vAta AgaLa (gAthA 69 ne 70mAM) leze. ahA! eka-eka vAta jevI che tevI jANavI joIe. temAM jo kAMI paNa garabaDa karaze to cAlaze nahIM. aMtaramAM jeTalI vItarAgabhAvanI nirvikalpa dazA pragaTe teTalI ja sAcI gupti che ane te ja mokSanuM kAraNa che. jyAre te bhUmikAmAM azubhabhAvano tyAga ane zubhabhAvano vikalpa hoya tene vyavahAra gupti kahevAmAM Ave che ke je Asava che. vyavahAra manoguptimAM AtmAnuM azubhabhAvathI gopana hoya che paNa zubhabhAvathI nahIM. tethI, mAtra azubhabhAvathI ja gopana hoya che te kAraNe, te vyavahAra manogupti che. paraMtu munine yogya vItarAgI dazA jene hoya tene ja vyavahAra manogupti hoya hoM. te sivAya jene aMtaramAM caitanyano Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 Azraya bIlakula nathI ane ekalI vyavahAra manogumino zubhabhAva che arthAt azubhabhAvano tyAga che tene to vyavahAra paNa manogumi kahevAmAM AvatI nathI. bhAre vAto bhAI! A to vItarAga mAraga che bhAI! ahA! pote vItarAgasvarUpa AtmA ja che arthAt AtmA vItarAgasvarUpa ja che. to vItarAganA mArga dvArA aMtaramAM (-AtmAmAM) javuM e koI alaukika dazA che, alaukika Azcarya che. ahA! dazAne palaTAvavA dizA palaTAvavI. eTale? ke dazAne samyapha karavA tenI dizA palaTAvavI. eTale ke paryAya, rAga ane nimitta taraphanI (ekapaNAnI) buddhine palaTAvI trikALI jJAyaka tarapha buddhi karavI te dazA palaTAvavA mATe dizA pheravI (-palaTAvI) che. juo ne! samyagdaSTinI dizA prathama pharI jAya che. ane dizA pharatA dazA paNa pharI jAya che. (ajJAnInI daSTi paryAya, rAga ane nimitta upara hoya che,) paNa dharmanI daSTi paryAya, rAga ke nimitta upara hotI nathI. tenI daSTi to trikALI dravyasvabhAva upara hoya che. tethI dizA pharatA dazA paNa pharI gaI che ane samyagdarzana-jJAna-cAritra utpanna thayA che. lyo, Ama vAta che. - e manoguminI vyAkhyA thaI. have vacanaguminI vAta karaze. A badhA vyavahAracAritranA bheda che ho. jene nizcayacAritra hoya tene e bhUmikAmAM Avo zubhabhAva hoya che ane tene vyavahAracAritra kahe che arthAt jene nizcayacAritra hoya tene ja AvuM vyavahAracAritra hoya ema kahe che. paraMtu jene aMdaramAM nizcayacAritra nathI tene to vyavahAracAritra-- manosumi ke vacanaguti Adi - paNa hoI zake ja nahIM. nizcaya vinA vyavahAra kevo? jhINI vAto che bApA! ahA! vItarAga mAragane jANavo te alaukika vAta che. ahIMyA ekalI vyavahAra manoguminI vyAkhyA karI che tethI karIne jene aMtaramAM Atma-anubhava ane vItarAgadazA nathI tene (-dravyalIMgIne) paNa A vyavahAra manoguti hoya che ema nathI kahevuM. kema ke dravyalIMgI mithyAdaSTine ke je anAdino ajJAnI che tene-vyavahAra kevo? mithyAdaSTi navamI gravaiyake gayo, 'munivratadhAra anaMta aira gravaiyaka upAyo', topaNa tene vyavahAracAritra nathI. kema ke vastu (nizcayacAritra) nathI ne? AvI vAta che. ahA! chaThThA guNasthAne traNa kaSAyanA abhAvapUrvakanI zuddhapariNati che te sAtamA guNasthAnanA zuddhopayoganuM kAraNa che. chatAM muninA zubhopayogane vyavahArathI-AropathI Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 66] [185 sAtamA guNasthAnanA zuddhopayoganuM kAraNa kahevAmAM Ave che. sAtamA guNasthAne zuddhatA vadhI gaI che tenuM kAraNa chaThThA guNasthAnanI zuddha pariNati che eTale ke zuddhopayoganuM kAraNa zuddha pariNati che te yathArtha che. chatAMpaNa zuddhapariNati sAthe je zubhopayoga che tene AropathI zuddhopayoganuM kAraNa kahyuM che. bIjI rIte kahIe to, jo ke zuddhopayoganuM kharuM kAraNa to zuddha pariNati che. chatAMpaNa zuddha pariNatine sthAne zubha pariNatine kAraNa kahIne zuddhopayoganuM kAraNa zubhopayoga che ema vyavahAre kahyuM che. ahA! kharekhara to chaThThA guNasthAne zuddha pariNati-nirmaLa vItarAgadazA che te ja sAtamA guNasthAnanA zuddhopayoganuM kAraNa che. jo ke nizcayathI to A paNa arthAt zudghapariNatine zuddhopayoganuM kAraNa kahevuM te paNa vyavahAra che. kema ke sAtamA guNasthAne zuddhopayoga pragaTe che tenuM kharekhara kAraNa to dravyano ugra Azraya che. trikALI dravyano ugra Azraya letAM zuddhopayoga thAya che. mATe, zuddhopayoga pahelAM zuddhapariNati hatI tene zuddhopayoganuM kAraNa kahevuM eTale ke eka paryAyane bIjI paryAyanuM kAraNa kahevuM te paNa vyavahAra che. pahelAMnI paryAyano to abhAva thaI jAya che. tethI pahelAMnI paryAyane bIjI paryAyanuM kAraNa kahevuM te paNa vyavahAra che. chatAMpaNa sAtamA guNasthAne nirvikalpa zuddhopayoga dazA pragaTe che tenuM kAraNa zuddhapariNatine gaNavAmAM Ave che. tema ja teno Aropa zubhabhAvamAM nAkhIne zubhabhAvane paNa zuddhopayoganuM kAraNa vyavahArathI kahevAmAM Ave che. nahIMtara kharekhara to zuddhopayoganuM kAraNa zuddhadravya che. kAraNa ke jyAre kAraNaparamAtmAno ugra Azraya le che tyAre zuddhopayoga thAya che. AvI vAta che. ahA! sAco-nizcaya mokSano mArga mokSanuM kAraNa che ema kahevuM te paNa eka vyavahAra che. kema? kema ke nizcaya mokSamArgano abhAva thaIne mokSadazA pragaTa thAya che. tethI, nizcaya mokSamArga mokSanuM kAraNa nathI, paNa trikALI kAraNaparamAtmA mokSadazAnuM kAraNa che arthAt mokSadazAnuM kAraNa kharekhara to dravya che. A rIte jyAre rAgane mokSanuM vyavahArakAraNa kahIe tyAre zuddhapariNatine nizcayakAraNa kahevAya ane jyAre zuddhapariNatine mokSanuM vyavahArakAraNa kahIe tyAre trikALI dravyane nizcayakAraNa kahevAya. AvI vAta che! (1) jyAre nimittane vyavahAra kahIe tyAre potAnI rAgAdi pariNatine, te svanI che ema gaNIne, nizcaya kahIe. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 (2) jyAre zubha pariNatine (-rAgAdine) vyavahAra kahIe tyAre zuddhapariNatine nizcaya kahIe. ane (3) jyAre zuddhapariNatine vyavahAra kahIe tyAre dravyane nizcaya kahIe. AvuM che. A to bApA! vItarAgano mAraga che. A kAMI AlI-duAlIno mArga nathI. kevaLajJAnathI kasAyelo arthAt kevaLajJAnathI siddha thaIne Avelo A mArga alaukika ahA! A niyamasAramAM to ema ja kahyuM che ke mokSanuM kAraNa dravya-kAraNaparamAtmA ja che. trikALI pUrNa kAraNazakti bhagavAna AtmAmAM paDI ja che. tethI tene kAraNajIva kaho ke kAraNaparamAtmA kaho - eka ja che. to, te kAraNaparamAtmA mokSanA paryAyanuM kAraNa che. bIjI rIte kahIe to, kAryajIva eTale mokSaparyAya ane tenuM kAraNa kharekhara to kAraNajIva eTale ke trikALI dravya che. paraMtu jyAre vyavahArathI (-paryAyathI) vAta levI hoya tyAre zuddhapariNatine nizcayakAraNa kahIe ane rAgane vyavahArakAraNa kahIe. pachI jyAre "rAga jIvano che" ema levuM hoya tyAre rAgane nizcaya kahIe ane karmanA | nimittapaNAne vyavahAra kahIe. 'pravacanasArajI'nI 189mI gAthAmAM Ave che ne ? ke zubharAga nizcayathI AtmAno che. - ema tyAM kahyuM che. kema ke rAga AtmAnI paryAyamAM che ne? ahA! rAga potAnAmAM che tethI te apekSAe tene nizcaya kahyo ane temAM nimitta karma che tethI tene vyavahAra kahyo. paraMtu jyAre zubharAgane vyavahAra kahevo hoya tyAre nirvikalpa zuddhapariNatine nizcaya kahIe ane zubharAgane vyavahAra kahIe. athavA to rAgathI bheda karIne jyAre tenAthI bhinna anubhava thAya tyAre rAgane vyavahAra kahIe ane zuddhapariNatine nizcaya kahIe. tathA jyAre nizcaya mokSamArgane (-zuddhapariNatine) vyavahAra kahIe tyAre trikALI dravyane nizcaya kahIe. lyo, AvA bheda che! juo, 'paramArthavanikA'mAM ema kahyuM che ke nizcaya nirvikalpa mokSamArga sAdhavo te vyavahAra che. nirvikalpa mokSamArga-samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa vItarAgI dazA-paNa vyavahAra che hoM. kema ke te paryAya che ane paryAya te vyavahAra che. potAnAmAM ne potAnAmAM bheda Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 66]. [187 paDyo mATe paryAya te vyavahAra che. tethI mokSamArga paNa vyavahAra che. are! siddhaparyAya paNa vyavahAra che, kAraNa ke te paryAya che. jyAre trikALI dravya te nizcaya che. ahA! vastusthiti ja AvI che, vastunI maryAdA ja AvI che ane tenuM A badhuM varNana che. paNa A kAMI kalpita kahevAmAM AvyuM nathI. 'pravacanasAra'mAM to zubharAga-vikArane paNa nizcayanaya-zuddhanaya kahyo che. (gAthA 189). juo bhAI! tyAM evuM kahyuM che. ane te ja pravacanasAranI 94mI gAthAmAM zuddhatAne vyavahAra kahyo che. to te kaI apekSAe che te samajavuM joIe. gAthA 94mAM kahyuM che ke rAgAdi te manuSyavyavahAra che ane zuddhatA te AtmavyavahAra che. trikALI AnaMdakaMda zuddhasvarUpa prabhu AtmAne Azraye samyagdarzana-jJAna-cAritranI dazA pragaTe tene AtmavyavahAra kahevAmAM Avyo che, paNa rAgane AtmavyavahAra kahevAmAM Avyo nathI. ajJAnIne ema thAya che ke AmAM keTaluM yAda rAkhavuM? paNa bhAI! A to vastunuM svarUpa ja AvuM che. are! tattva kevuM che? kema che? bhagavAna kevI rIte kahe che? -ema tattvane zodhavA mATe ajJAnIe mahenata ja karI nathI. ajJAnI to bhagavAne vyavahArathI Ama kahyuM che ane nizcayathI Ama kahyuM che ema (odhe-ghe mAne che), paNa temaNe kaI apekSAe kahyuM che te samajato nathI. ahIM kahyuM ke trikALI dravyanA Azraye samyagdarzana-jJAna-cAritranI pariNati pragaTa tene nizcaya kahIe to tyAre je zubhavikalpa hoya tene vyavahAra kahIe. paraMtu jene nizcaya pragaTyo che evA jIvanA zubhavikalpane vyavahAra kahIe hoM. te sivAya koIne ekalo vyavahAra manoguti Adino zubhavikalpa hoya to te vyavahAra paNa nathI. mithyAdaSTie rAgamAM ja sarvasva mAnyuM che arthAt te rAgathI bhinna paDyo ja nathI, to tenA rAgane vyavahAra kema kahevo? ahA! A to paramAtmA trilokanAtha tIrthakaranI peDhI che. te peDhI upara besI vepAra karavo te AkaruM kAma che. zuM karoDa-abajopatino munima pacIsa rUpiyAnA pagAravALo ghAMcI haze? (nA.) tene to abajopati kone kahevo, abajamAM zuM Ave tenI khabara paNa na hoya. e to so rUpiyA jevI nAnI gaNatarI karato hoya. ema jeNe eka samayamAM traNakALa ne traNaloka jayA-jANyA che evA vItarAga paramAtmAnI A peDhI che. to tenA munima kevA hoya? (paramAtmAnI peDhInA munima jevA) munine upadezano vikalpa uThyo che to kahe che ke Avo mAraga bhagavAna kahe che. ahA! te vikalpa paNa puNyAsava che, paNa saMvara-nirjarAnuM kAraNa nathI. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 prazna:- kApaDamAMthI koTa thAya te darajInI marajI upara che ne? samAdhAna:- te vAta khoTI che bApu bIlakula khoTI vAta che. koTa paryAya thavAnA pUrvakALamAM tenuM upAdAna hoya to koTa thAya che arthAt pUrva paryAya kAraNa che ane uttara paryAya-koTa thavo te--kArya che. paNa darajIthI koTa thAya te vAtamAM kAMI mAla nathI. kApaDa anaMta paramANuno skaMdha che ane te paramANu svataMtra che. tethI te skaMdha jyAre koTane yogya pUrva paryAyarUpe pariNamyo hoya tyAre uttara paryAya koTapaNe thAya che. mATe koTanI pUrva paryAya koTanuM kAraNa che. te pUrva paryAya AvyA vinA koTa thAya ema bane nahIM. bAkI darajInI marajI hatI mATe koTa thayo ema nathI. te vAta bIlakula jUTha che. paramANumAM koTarUpa paryAya thavAno utpAdakALa hoya te pahelA koTanA kAraNarUpa eka pUrva paryAya hoya che. tethI te pUrva paryAya uttara paryAyanuM kAraNa che. -Ama zAstramAM pATha che. arthAt pachInI paryAyanuM kAraNa pahelAnI paryAya che. paNa darajI ke anya paryAya tenuM kAraNa nathI. pUrva paryAya thavAno svakALa na Avyo hoya ane uttara paryAyarUpa kArya thAya ema traNakALamAM bane nahIM. koI anyathI paryAya thAya ane koI anya paryAyane aTakAve to paryAya aTakI jAya ema vastusvarUpamAM che ja nahIM. prazna:- darajInI marajI vinA koTa kyAMthI thAya? samAdhAna:- darajInI marajI darajI pAse rahI. tenI marajIno paryAya tenI pAse rahe che. te kyAM ahIM koTamAM kAma kare che? e koTa paramANunI zaktithI thAya che. ahA! paranA kAma koNa kare? e vAta to ahIM cAle che ke te (ajJAnI) rAga kare, paNa rAgane laIne paramAM kAMI thAya ema che nahIM. kAma bahu jhINuM che bApA! anaMta dravyane anaMtapaNe rAkhIne vAta thavI joIe. je eka dravya bIjA dravyanuM kArya kare to anaMta dravya rahyA nahIM. darajInuM dravya (-AtmA) juduM, tenA zarIranuM dravya juduM ane kApaDanuM dravya paNa juduM. are! te kApaDanA eka-eka paramANu paNa bhinna-bhinna che. kApaDanA skaMdhamAM rahela eka-eka paramANu svataMtrapaNe potAnA svacatuSTayamAM rahelo che. AvI nizcayathI vastunI sthiti che. chatAM nimittathI evuM kathana karavAmAM Ave ke darajIe koTa karyo. paNa e asabhUta vyavahAranuM kathana che. zrI samayasArajInI 372mI gAthAmAM kahyuM che ke kuMbhAra ghaDAno kartA bIlakula nathI. ghaDArUpa paryAyanA utpAdano karanAra te skaMdha-paramANu che. kema ke paramANuthI te utpAda Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 66] [189 thayo che, kuMbhArathI nahIM. tema ja eka utpAdanA be kAraNa hoI zake nahIM. A to bApA! alaukika vAto che! prazna:- kuMbhAra ghaDAne hAtha to lagADe che ne? samAdhAna:- kuMbhAra ghaDAne hAtha lagADato ja nathI, e to rAga-vikalpa kare che. kharekhara to hAtha potAnA kAraNe AmathI tema thAya che, kuMbhArathI nahIM. tathA hAtha paNa ghaDAne aDe che kyAM? kema ke dareka dravya potAnA anaMtaguNane-dharmane sparze che, cuMbe che, AliMgana kare che, to paNa paradravyane aDatuM nathI. dravyo paraspara AliMgana kare ema traNakALamAM banatuM nathI. arthAt eka dravya bIjA dravyane aDatuM nathI. -Ama samayasAranI trIjI gAthAmAM che. bApu! vItarAganA tattvajJAnanI vAta AvI jhINI che. A vAta bIjA koI sAthe meLa khAya evI nathI. jyAM jainanA vADA sAthe A vAtano meLa khAto nathI tyAM anyamatamAM to A vAta hoya ja kayAM? ahA ! bhagavAne je kahyuM tenA bhAvane je samajanAra-dhAranAra che, jeNe iMdriyone jItI che, azubhamanathI pAchA vaLavuM e paNa jene nathI arthAt zubharAga paNa jene nathI tevA munine sAcI (-nizcaya) guti hoya che.- Ama nizcayaguminI vAta che. A (66mI) gAthAmAM vyavahAraguminI vAta che, jyAre have nizcaya guptinI vAta che. pravacana naM. NST / tArIkha 3-7-7ra 61 gAthA - 66) zloka - 917 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 57 thIrAjacorabhattaka hAdivayaNassa pAvaheussa / parihAro vayaguttI aliyAdiNiyattivayaNaM vA // 67 // strIrAjacaurabhakta kathAdivacanasya pApahetoH / parihAro vAgguptiralIkAdinivRttivacanaM vA // 67 // strI-rAja-bhojana-corakathanI hetu che je pApanI tasu tyAga, vA alIkAdino je tyAga, gupti vacananI. 67. anvayArtha:- (pAvaheto ) pApanAM hetubhUta evAM (strIrAJauramathAvivavanasya) strIkathA, rAjakathA, corakathA, bhaktakathA ItyAdirUpa vacanono (ridAra:) parihAra (vA) athavA (atISThAvinivRttivavana) asatyAdikanI nivRttivALAM vacano (vA'ptiH) te vacanagupti che. TIkA:- ahIM vacanaguptinuM svarUpa kahyuM che. jemane kAma ati vRddhi pAmyo hoya evA kAmI jano vaDe karavAmAM AvatI ane sAMbhaLavAmAM AvatI evI je strIonI saMyogaviyogajanita vividha vacanaracanA (strIo saMbaMdhI vAta) te ja strIkathA che; rAjAonuM yuddhahetuka kathana (arthAt rAjAo vaDe karavAmAM AvatAM yuddhAdikanuM kathana) te rAjakathAprapaMca che; coronuM coraprayogakathana te corakathAvidhAna che (arthAt coro vaDe karavAmAM AvatA corInA prayogonI vAta te corakathA che); ati vRddhi pAmelI bhojananI prIti vaDe meMdAnI purI ne khAMDa, dahIMkhAMDa, sAkara ItyAdi aneka prakAranAM azana-pAnanI prazaMsA te bhaktakathA (bhojanakathA) Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 67] [191 che.-A badhI kathAono parihAra te vacanagupti che. asatyanI nivRtti paNa vacanagupti che. athavA (asatya uparAMta) bIjo aprazasta vacanonI nivRtti te ja vacanagupti evI rIte (AcAryavara) zrI pUjyapAdasvAmIe (samAdhitaMtramAM 17mA zloka dvArA) kahyuM che ke : (anuSTrama) "evaM tyaktvA bahirvAcaM tyajedantarazeSataH / / paNa yoga: samAna pravIpa paramAtmanaH " "(zlokArtha:-) e rIte bahirvacanone tyAgIne aMtarvacanone azeSataH (saMpUrNapaNe) tyAgavAM.-A, saMkSepathI yoga (arthAt samAdhi) che ke je yoga paramAtmAno pradIpa che (arthAt paramAtmAne prakAzanAra dIvo che)." vaLI (A 67 mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che): (maMvAkrAMtA) tyaktvA vAcaM bhavabhayakarI bhavyajIvaH samastAM dhyAtvA zuddhaM sahajavilasacciccamatkAramekam / pazcAnmuktiM sahajamahimAnandasaukhyAkarI tAM prApnotyuccaiH prahataduritadhvAMtasaMghAtarUpaH // 92 // (zlokArtha:-) bhavyajIva bhavabhayanI karanArI samasta vANIne choDI zuddha sahaja-vilasatA caitanyacamatkAranuM ekanuM dhyAna karIne, pachI, pAparUpI timira samUhane naSTa karIne sahajamahimAvaMta AnaMdasaukhyanI khANarUpa evI te muktine atizayapaNe prApta kare che. 92. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 gAthA 67 uparanuM pravacana 'ahIM vacanaguptinuM svarUpa kahyuM che.' A vyavahAra vacanaguptinI vAta che hoM, zubharAganI vAta che. nizcayaguptinI vAta pachI AgaLa Avaze. 'jemane kAma ati vRddhi pAmyo hoya evA kAmI jano vaDe karavAmAM AvatI ane sAMbhaLavAmAM AvatI evI je strIonI saMyogaviyogajanita vividha vacanaracanA (-strIo saMbaMdhI vAta) te ja strIkathA che.' jene kAmanI vAsanA ati vRddhi pAmI che tevA kAmI jano vaDe kahevAmAM ane sAMbhaLavAmAM AvatI strIonA saMbaMdhavALI tathA viyogavALI kathA te strIkathA che. te strIkathAno munine tyAga hoya che ane tene vyavahAra vacanagupti kahe che. gRhasthane strIkathAno ekadeza tyAga hoya che, jyAre munine sarvadeza (-sarvathA) tyAga hoya che. kema ke muni sarvavirati che ne? 'rAjAonuM yuddhahetuka kathana (arthAt rAjAo vaDe karavAmAM AvatAM yuddhAdikanuM kathana) te rAjakathAprapaMca che.' A rAjAe zatrune Ama mAryA ane ANe Ama karyuM - e badhI rAjakathA che ane te pApakathA che. (teno munine tyAga hoya che.) 'coronuM coraprayogakathana te corakathAvidhAna che (arthAt coro vaDe karavAmAM AvatA corInA prayogonI vAta te corakathA che)'. -AvI rIte corI thAya, AvuM karavAthI corI thAya vagere kathA te corakathA che ane te azubhabhAva che. A bhAvano munine tyAga hoya che. e vAta to sAmAyikamAM paNa Ave che ne? ke strIkathA, rAjakathA vagereno tyAga jyAre samakitI sAmAyikamAM hoya tyAre hoya che. potAnA svarUpanA AnaMdanA vedanamAM jyAre samakitI hoya tyAre tene A vikathAno bhAva hoto nathI. ahA! samakitIne paNa zuddhopayoga hoya che. aMdara samyagdarzana thatAM AtmAnA AnaMdanuM bhAna to thayuM che, paNa have jyAre aMdara ekAgratAno prayoga kare che tyAre zuddhopayoga thAya che. sAmAyikano artha ja e che ke aMtaramAM vItarAgabhAve joDAvuM, samatAbhAvarUpa upayoga. te sAmAyika kALe samakitIne zuddhopayoga thAya che. lyo, cothe guNasthAne paNa samakitI zuddhopayogane prApta kare che ema kahe che. pAMcame guNasthAne paNa sAmAyikanA kALe zuddhopayoga hoya che. ane tyAre tene paNa A cAra prakAranI pApakathA hotI nathI. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 67] [193 ati vRddhi pAmelI bhojananI prIti vaDe meMdAnI purI ne khAMDa, dahIM-khAMDa, sAkara ItyAdi aneka prakAranAM azana-pAnanI prazaMsA te bhaktakathA (bhojanakathA) che." - gRddhithI vAta karavI ke AvI purI hatI, Aje bahu sAruM bhojana hatuM vagere bhojanakathA te vikathA che. bhAI! e to dhULa che sAMbhaLa ne! temAM zuM che? e to pApakathA che. juo, prIti vaDe AhAranI prazaMsA karavI te pApakathA che. te sivAya AhAranuM jANapaNuM kare te judI vAta che. tethI to "prIti vaDe evo zabda che. munio (AhAranI) badhI vAta kare ke AhAra Avo hoya ane tevo hoya. paNa teo AhAranI vAta kare te kAMI vikathA nathI, e to AhAranuM jJAna karAve che. paraMtu koI prIti vaDe-gRddhithI AhAranI vAta kare to tene ahIMyA pApakathA kahevAmAM Ave che. saMvata 1988 mAM eka prazna thayo hato ke tame strIkathAne vikathA kaho cho, paraMtu bhagavAne to "praznavyAkaraNa aMga'mAM strInA aMga-upAMga aMge badhI vAta karI che? bhAI! e judI vAta che bApA! bhagavAne je vAta karI che te jANavA-jJAna karavA mATe kahI che. jyAre rAganI vRddhithI strIkathA karavAmAM Ave tene ahIMyA vikathA kahevAmAM Ave che. zAstramAM strI aMgenI kathA kahI che te prItithI kahI nathI, e to jANavA mATe kahI che. mATe te vikathA nathI. jyAre ahIMyA to prema ane gRddhithI duniyAne rAjI karavA strInI vAta kare tene vikathA-pApakathA kahe che. mATe bhagavAnanI vAta-kathAmAM ane ajJAnInI vAta-kathAmAM phera che. strInuM svarUpa AvuM che tema phakta jaNAvavuM ane tene rAganI vRddhi-premathI jaNAvavuM temAM phera che. AvI bhAre vAto che! ahA! amAre to eka-eka vAtanI bahu carcA thayelI che. zrI jinasenAcAryanI vAta Ave che ne? ke teoe strInI kathA evI karavA mAMDI ke sAMbhaLanAranA vIrya chUTI gayA, paNa pote to ema ne ema rahyA. mATe mAtra vAta kare tethI zuM? jo aMdaramAM rAganI vRddhi hoya to tene vikathA kahevAya. A rIte mAtra bolavuM te vikathA nathI, paNa tenI sAthe aMdaramAM vRddhino bhAva thavo te vikathA che. "A badhI kathAono parihAra te vacanaguti che." - lyo, Ane vacanagumi kahe asatyanI nivRtti paNa vacanagumi che. athavA (asatya uparAMta) bIjAM aprazasta vacanonI nivRtti te ja vacanagumi che." - upara kahI eTalI vikathA ja nahIM, te sivAyanA bIjA game tevA asatya tema ja aprazasta vacanonI nivRtti paNa Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 vacanaguti che. dharmAtmAne (-munine) AvA azubhabhAvano tyAga hoya che ane teo zubhabhAvamAM vartatA hoya che tene vyavahAra vacanagumi kahevAmAM Ave che. nirvikalpadaSTi, anubhava ane cAritradazA jene che arthAt nizcayagumi jene che tenA vikathAnAazubhabhAvanA-tyAgarUpa zubhabhAvane vyavahAra vacanagupti kahevAmAM Ave che. te sivAya ajJAnIne vyavahAra vacanagupti paNa hotI nathI. che. AdhAranA zloka uparanuM pravacana "e rIte bahirvacanone tyAgIne aMtarvacanone azeSataH (saMpUrNapaNe) tyAgavAM'. A nizcaya vacanaguminI vAta che. aMtarjalpa-vikalpane paNa sarvathA--badhI rIte pUrNa rIte--choDIne bhagavAna AtmA AnaMdasvarUpa che temAM pariNatine joDI de ne? martano A bahAramAM kyAM joDAyo? - ema kahe che. -A, saMkSepathI yoga (arthAta samAdhi) che' - A saMkSepathI samAdhi che. 'logassa sUtra" mAM AvatuM nathI ke samadivaramuttama viMtu | Adhi - mananA saMkalpathI rahita, vyAdhi--zarIranI vyAdhi(roga)thI rahita ane upAdhi - bahAranA saMyogathI rahita AtmAnI aMtaraMga zAMti te samAdhi che. "-ke je yoga paramAtmAno pradIpa che (arthAta paramAtmAne prakAzanAra dIvo che).' - manano saMga choDavo, vANIno saMga choDavo ane svabhAvano saMga karavo arthAt zuddha AnaMdanuM dhAma bhagavAna AtmAno saMga karavo te paramAtmAno pradIpa che. bIjI rIte kahIe to AnaMdasvarUpa AtmAmAM joDANa karavuM eTale ke asaMgano saMga karavArUpa yoga - svarUpanI ekAgratA - te paramAtmAno pradIpa che arthAt aMdaramAM paramAtmAne prakAzanAra dIvo che. ahA! samyajJAnanA netra dvArA ane samAdhi dvArA AtmAne jevo te paramAtmAne prakAzanAra dIvo che. te sivAya puNya-pApanA vikalpa kAMI paramAtmAne prakAzanAra nathI. vANIno yoga te vikalpa che ane te paNa kAMI AtmAne prakAzavAmAM kAraNa nathI ema kahe che. juo, vacanagumimAM A vAta karI ke game tevo svAdhyAya ke upadeza Ape to paNa te vikalpa che. jyAre AtmAmAM joDANa karavuM te paramAtmAne prakAzanA yoga che, ke jene ahIM zAMti ane samAdhi kahe che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 67]. [195 zloka - 92 uparanuM pravacana karyuM Aje bhagavAna mahAvIrasvAmInI divyadhvani chUTavAno divasa che. bhagavAna mahAvIra paramAtmAne vaizAkha suda dasame cAra jJAnano nAza thaIne kevaLajJAna utpanna thayuM, paNa vANI na nIkaLI. kema ke tIrthakaranI vANI nIkaLe ane dharma pAmanArA na hoya ema bane nahIM. jyAre temaNe tIrthakara nAmakarma bAMdhyuM hatuM - temane baMdhAyuM hatuM - tyAre temanA bhAvamAM ema hatuM ke huM pUrNa thAuM" athavA "badhA jIva dharma pAme. tethI temanItIrthakaranI vANI nIkaLe tyAre dharma pAmanArA hoya che. Avo vANI ane zrotAno saMbaMdha che. to, vaizAkha suda dasame dharma pAmanArAmAM mukhya je gaNadhara che te nahotA eTale vANI na nIkaLI. (kharekhara to) vANI nIkaLavAno kALa ja nahoto eTale vANI na nIkaLI. temAM Aje - siddhAMtanI zrAvaNa vada ekame - IMdra gautama gaNadharane lAvyA ane 66 divase vANI chUTI. gaNadhara AvyA mATe vANI chUTI ema kahevuM te nimittathI kathana che. yathArthamAM to vANI nIkaLavAno te vakhate kALa hato mATe vANI chUTI che. siddhAMtazAstra "dhavala'mAM Ave che ke IMdra gautamane pahelAM kema na lAvyA? tenA javAbamAM tyAM kahyuM che ke bhAI! vANI nIkaLavAno ane gautamane samajavAno kALa nahoto-- kALalabdhi nahotImATe Idra gautamane pahelAM na lAvyA. Aje zrAvaNa vada ekame gautama AvyA ane bhagavAnanA mukhamAMthI divyadhvani nIkaLI. (1) te vANImAM Avela siddhAMtanA arthanA karanArA bhagavAna mahAvIra che, mATe bhagavAna mahAvIra te dravya-vastu che. (2) rAjagRhI nagarI pAse pAMca parvata che temAM eka vipulAcala parvata che. te parvata uparathI bhagavAnanI vANI nIkaLI, mATe vipulAcala parvata te kSetra che. (3) Aje - zrAvaNa vada ekame - divyadhvani nIkaLI, mATe zrAvaNa vada ekama te kALa che. (4) mahAvIra prabhu che to kevaLajJAnI, paNa temaNe bhAvakRtanI prarUpaNA karI. kema ke gaNadhara bhAvathutane pAme che to tene nimitta paNa bhAvathuta che. mATe bhAvakRta te bhAva che. A rIte arthanA karanArA bhagavAna mahAvIra paramAtmAe vipulAcala parvata uparathI Aje zrAvaNa vada ekame bhAvazrutanI prarUpaNA karI ane te pachI dravyakRtanI racanA karanArA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 gaNadhara hatA. temaNe aMtarmuhUrtamAM dravyazrutanI--bAra aMganI racanA karI. te racanAno divasa paNa Aje che. (1) bhagavAnanI divyadhvani nIkaLI, (2) gaNadhare sAMbhaLI ane (3) gaNadhare bAra aMganI racanA karI te Ajano zrAvaNa vada ekamano divasa che. siddhAMtanI Aje zrAvaNa vada ekama che. amAsa eTale aDadho mAsa ane pUnama eTale pUrNa mAsa-mahino. tethI siddhAMta pramANe vada pahelA Ave ane suda pachI Ave. to A zrAvaNa mahinAnA pahelA divase-vada ekame bhagavAnanI divyadhvani nIkaLI ane gaNadhare bhAvakRtanA pariNamanapUrvaka dravyakRtanI racanA karI. bhagavAnanI vANImAM bhAvakRtarUpa artha Avyo ane temAMthI bhAvakRtarUpe pariNamelA gaNadharadeve dravyazratanI racanA karI. Ama, arthanA kartA bhagavAna che ane dravyazrutanA kartA gaNadharadeva che. ahA! bhagavAnane kevaLajJAna thayuM chatAM gaNadhara - ke je mukhya zrotA che te - nahotA eTale vANI nIkaLI nahIM. pachI 66 divasa divyadhvani baMdha hatI te Aje chUTI. tethI Aje divyadhvani chUTavAno divasa che. te vakhate to - jyAre divyadhvani chUTI tyAre to - Idro ne gaNadharo paNa vipulAcala parvata upara hatA. ajJAnI kahe che ke juo, gaNadhara nahotA mATe vANI na nIkaLI ne gaNadhara nimitta thayA eTale vANI nIkaLI. paraMtu ema nathI. gaNadhara nahotA eTale vANI nIkaLI nahIM ema (mAtra) vyavahArathI kahevAya che. vANI to vANInA kALe ja nIkaLI hatI. temAM gaNadhara (mAtra) nimitta hatA. to, mahAvIra bhagavAne kahelA siddhAMtone saMtoe zAstrarUpe racyA che ane temAMnuM A eka niyamasAra siddhAMtazAstra che. niyamasAra eTale zuddha mokSano mArga. niyamano artha mokSamArga thAya che. AnaMdasvarUpa zuddha caitanyasvabhAvI AtmAnA aMtara anubhavamAM samyagdarzana, jJAna ne svarUpanI ramaNatA pragaTa thAya te mokSano mArga che ane tenuM phaLa mokSa che. A bannenI - mArga ane mArganA phaLanI_vyAkhyA A niyamasAramAM che. A vAta bIjI gAthAmAM AvI gaI che ke mArga ane mArganA phaLanuM vyAkhyAna jinazAsanamAM che. ahIM A 67 mI gAthAmAM vacanaguminI vAta cAle che. lyo, AjanA divase bhagavAnanI vANI chUTI hatI to temAM vacanaguti kone kahevI te vAta paNa AvI hatI. kahe che ke "bhavyajIva bhavabhayanI karanArI samasta vANIne choDI'.. pahelAM e vAta lIdhI ke je bhavyajIva - pAtrajIva che arthAt AtmAnI zAMtirUpa mokSamArgane pAmavA Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 67] [197 je lAyaka che teNe bhavabhayanI karanArI samasta vANI choDavI. jo ke vANI to jaDa che, paraMtu te vakhate bolavAno vikalpa che te bhavabhayane karanAra dazA che ane tene choDavo. lyo, aMdara (zlokamAM) bhASA to ema che ke vANIne choDI..." paNa teno artha e che ke vANI bolavAnA bhAvane--ke je vikalpa-rAga che tene--choDavo. te sivAya vANIne zuM choDavI hatI? kema ke e to jaDa che. te paNa chadmasthane vANI bolavAno vikalpa hoya hoM, kevaLIne nahIM. kevaLIne to kAMI vikalpa ke rAga hoya nahIM. temane to IcchA vinA divyadhvani-vANI nIkaLe che. paraMtu je chadmastha rAgI che tene vANI nIkaLe che temAM rAganA pariNAmanuM nimittapaNuM che ane te pariNAma choDavA ema kahe che. juo, chadmasthane (-munirAjane) vyAkhyAna karavA samaye vANI bolavAno zubharAga hoya che ema kahe che. kema ke te samaye vacanagumi che ne ? ane tenI to ahIM vAta cAle che. ahA! padmaprabhamaladhArIdeva muninI eka racanA to juo! teo kahe che ke vANI bolavAno rAga bhavabhayano karanAra che. arthAt potAne-munine upadeza devA samaye zubharAga che te paNa bhavabhavanuM kAraNa che ema kahe che. ajJAnI kahe che ke upadeza devAthI upadezakane nirjarA thAya che, ane bIjo jIva dharma pAme che tethI tene lAbha thAya che. jyAre ahIM kahe che ke te badhI vAta khoTI che. kema ke chadmasthane upadeza devAnI vANI bolatA vakhate rAga thAya che. mATe tenAthI nirjarA thatI nathI.) ahA! muninI ane ajJAnInI vAtamAM keTalo AMtaro che? zuddha sahaja-vilasatA caitanyacamatkAranuM ekanuM dhyAna karIne'... have kahe che ke asatya vANI bolavAmAM azubharAga thAya e to ThIka (-e to choDavA yogya che ja), paraMtu dharmanI vANI kahevAmAM zubharAga-vikalpa thAya tene paNa choDIne zuddhapaNe svAbhAvika vilasatA bhagavAna AtmAnuM dhyAna kara. ahA! aMdaramAM bhagavAna AtmA zuddhapaNe sahaja vilasato - svAbhAvika khIlato - caitanyacamatkAramaya prabhu che. arthAt bhagavAna AtmAmAM to caitanyacamatkAra bharelo che. AvA caitanyacamatkAramaya AtmatattvanuM ekanuM ja dhyAna kara. kahe che ke vANI bolavAnA rAgane choDI sahaja vItarAgatArUpe vilasatA prabhu AtmAnuM dhyAna kara. atIndriya AnaMdano sAgara, caitanyacamatkAramUrti, prabhu AtmA pote Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 che tenuM ekanuM dhyAna kara. juo, eka AtmAnuM ja dhyAna kara ema kahe che, paNa tenA dravya-guNa-paryAyanA bhedanuM ke bIjAM bhagavAnanuM dhyAna kara ema nathI kahyuM. kema ke bIjAM bhagavAna paravastu che. tethI temanuM dhyAna karavA jatAM to vikalpa-rAga uThe che. juo, ahIM 'eka' zabda vAparyo che. arthAt AtmA vastu che, temAM tenA guNa che ane tenI dazA che evA bheda nahIM, paraMtu ekarUpa caitanyabiMba prabhu AtmA che tenuM ekanuM dhyAna kara. lyo, A mokSamArga che. A niyamasAra che ne? (eTale ahIM mokSamArganI vyAkhyA karI.) ahA! A iMdriyonA viSayomAM to kalpalo AnaMda che, kalpeluM sukha che. e to (kharekhara) duHkha che, jhera che. jyAre aMtaramAM bhagavAna AtmA atadriya AnaMdasvarUpa che, atIndriya sukhAmRtano rasakaMda che. AvA AtmAnuM ekanuM ja dhyAna kara ane te dhyAnane ahIMyA samyagdarzana-jJAna-cAritra kahe che. 'zuddha sahaja-vilasatA caitanyacamatkAranuM ekanuM - e dravya che, vastu che ane dhyAna karIne - te paryAya che. jeNe AtmAnuM hita karavuM hoya ane A cAra gatinA du:kha TALavA hoya teNe zuM karavuM te ahIM kahe che. to kahe che ke, bhagavAna AtmA svAbhAvika vilasato caitanyacamatkAramaya prabhu che. te ekasvarUpa-ekarUpa che ane tenuM dhyAna kara. samyagdarzanamAM paNa, samyajJAnamAM paNa tema ja samyagvAritramAM paNa AtmAne dhyeya-viSaya banAvIne tenuM dhyAna kara. lyo, vItarAgano Avo mAraga che! ahA! vipulAcala parvata upara Idro ne gaNadharonI samakSa bhagavAnanI vANI - divyadhvani - chUTI hatI tyAre temAM A AvyuM hatuM ke bhagavAna! tAruM svarUpa to sahaja caitanyacamatkAramaya che. AvI cIja tuM cho. mATe tenuM dhyAna kara, tene dhyeya-viSaya banAva ane rAga ne pararUpa viSaya lakSamAMthI choDI de. caitanyasvarUpa bhagavAna AtmA ekalA amRta samAna zAMtinA rasathI bharelo samudra che. chatAM are ! lokoe tene pAmara tarIke kapyo che. jema mRganI nAbhimAM kasturI hovA chatAM mRgane tenI kiMmata nathI tema paramAtmA kahe che ke tArA svabhAvamAM atIndriya AnaMdanI kasturI paDI che chatAM tene na mAnatAM tuM AnaMdane bahAramAM gote che. viSayamAM sukha che, AbarUmAM sukha che, paisAmAM sukha che - ema bahAramAM tuM sukhane gote che, paraMtu te bahAranuM sukha to jhera che. paNa are! A vAta kema bese? kema ke ajJAnI paisA Adi vadhatAM sukha vadhyuM ema mAne che. bhAI! paisA vadhe temAM zuM thayuM? e to duHkhanA nimitta vadhyA. paisA to jaDa-mATI-dhULa che. zuM dhULamAM sukha hoya? tenA upara lakSa jaya to rAga ne AkuLatA thAya. bhAre vAta bhAI! Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 67] [199 ahIM kahe che ke traNalokanA nAtha tIrthaMkaradeva paramAtmA samavasaraNamAM sAkSAt birAjatA hoya ane tenuM lakSa kare ne dhyAna karavA jAya to rAga ja thAya. kAraNa ke padravya upara lakSa jAya tyAM rAga ja thAya. padravyanA lakSe ne dhyAne dharma thAya nahIM, paraMtu akhaMDAnaMdamaya caitanyamUrti prabhu AtmA aMdara che tenuM dhyAna karavAthI zAMti ne AnaMda pragaTa thAya tene dharma thayo ema kahevAya che. have kahe che ke eka AtmAnuM dhyAna karavAthI zuM phaLa Ave? ke, 'pAparUpI timira samUhane naSTa karIne sahajamahimAvaMta AnaMdasaukhyanI khANarUpa evI te mukitane atizayapaNe prApta kare che. A rIte mArga ne mArganuM phaLa - bannenI vAta kare che. "pApa" zabda ahIM puNya ne pAparUpa banne bhAvane pApa kahyA che. aMdaramAM bhagavAna AtmA atIndriya AnaMdAmRtathI Dolato prabhu che, nAtha che. mATe kahe che ke, are! tene pakaDa ne ! tene dhyAnamAM le ne? tenuM dhyAna rAkha ne ? tenuM dhyAna kara ne? to tane zAMti thaze ane tenA phaLamAM puNya-pAparUpa aMdhakAra nAza thaI mukti thaze. bhASA juo! kahe che ke puNya-pApanA bhAva ajJAna-aMdhakAra che, kAMI caitanyacamatkAramaya nathI. ahIM sAma-sAme vAta karavI che ne? tethI kahe che ke bhagavAna AtmA caitanyacamatkAranA nuranuM pUra che, jyAre puNya-pApa timira che, ajJAna-aMdhakAra che. A, puNya-pApanA bhAvanI vAta che hoM, paNa tenA phaLanI-saMyoganI vAta nathI. zubhaazubhabhAva-rAga, kahe che ke, pApa che, aMdhakAra che. jyAre bhagavAna AtmA caitanya camatkAranuM nura che ane tenuM dhyAna karavAthI, teno Azraya karavAthI, tenuM avalaMbana levAthI je samyagdarzana-jJAna-cAritramaya vItarAgI dazA thAya te puNya-pApanA aMdhakArano nAza karanAra che. asaMkhya prakAranA puNya-pApanA vikalpo che te - satya vANI bolavAno rAga paNa - aMdhakAra arthAt timira che ema ahIM kahe che. kema ke te vikalpa che ne ? are! dharma karavAno to haju pachI rahyo, paNa A eka-eka bola samajavAmAM paNa ajJAnIne vAMdhA paDe che ke A zuM kahe che. ajJAnInA haju dharma samajavAnA paNa ThekANA nathI ane mAne che ke dharma thaI gayo. are! ema ne ema jiMdagI cAlI jAya che. ahIM kahyuM ke 'sahajamahimAvaMta AnaMdasaukhyanI khANarUpa evI te muktine' - A muktinA vizeSaNa che. jyAre 'zuddha sahaja-vilasatA caitanyacamatkAra" - e dravyanA vizeSaNa hatA. ane tenuM dhyAna te paryAya che tema ja mukti paNa paryAya che. aMtaraMga svarUpane dhyAnamAM Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 levAthI tenA phaLamAM sahajamahimAvaMta mukti maLe che. ahA! muktino-siddhapadano sahaja mahimA che ane te AnaMdasukhanI khANa che. ajJAnI logassa'mAM zabdo bole che ke siddha siddhi man vilaMtu ! he siddha bhagavAna! amane siddhapada dekhADo' arthAt amane kevaLajJAna thAva evI mAgaNI kare che. paraMtu tenA arthane kAMI samajato nathI. ene to 'tuMbaDImAM kAMkarA jevuM che. haju jo arthanI khabara nathI to bhAvanuM bhAna thavuM kema bane? ajJAnI to sAmAyikano pATha bole eTale mAne ke thaI gayo dharma. dhULamAMya temAM dharma thato nathI. ahA! jaina nAma dharAve che to paNa tene kAMI bhAna nathI. jenuM aMtarasvarUpa paramAtmamaya che evA akhaMDAnaMdamaya prabhu AtmAne jeNe dhyAnamAM laIne pakaDyo che te sahajamahimAvaMta, AnaMda-sukhanI khANa evI muktine atizayapaNe eTale ke khAsa prApta kare che arthAt tenI mukti ja hoya, paNa bIjuM kAMI tene maLe ema hoya nahIM. have tene gati maLe ema hoya nahIM ema kahe che. mokSanA mArge jAya to mokSa ja maLe; mokSa ja Ave. bhagavAna AtmA muktasvarUpa che ane tenuM dhyAna karavAthI paryAyamAM mukti pragaTa thAya che. lyo, A mokSamArganI kriyA. ajJAnIne A kriyAnI sUjha paDe nahIM eTale "yAtrA vagere karo dharma thaI jaze' ema mAne che. are! dharmane nAme - dharma zuM cIja che tenI khabara nathI tethI - anAdithI chetarANo che ne? - e 67 mI gAthA pUrNa thaI. have 68 mI gAthAmAM kAyaDuminI vyAkhyA che. gAthA - 67 ] zloka - 927 pravacana naM. NST / 61 NSS / 61 62 tArIkha 3-7-7ra 8-7-71 9-7-71 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 68 baMdhaNache daNamAraNa AkuMcaNa taha pasAraNAdIyA | kAyakiriyANiyattI NiddiTThA kAyaguttiti // 68 // baMdhanachedanamAraNAkuMcanAni tathA prasAraNAdIni I kAyakriyAnivRttiH nirdiSTA kAyaguptiriti // 68 // vadha, baMdha ne chedanamayI, vistaraNa-saMkocanamayI ItyAdi kAyakriyA taNI nivRtti tanagupti kahI. 68. anvayArtha:- (vaMdhanachevanamAraLAvanAni) baMdhana, chedana, mAraNa (-mArI nAkhavuM), AkuMcana (-saMkocavuM) (tathA) tathA (prasAraLAvIni) prasAraNa (-vistAravuM) ItyAdi (AyayiAnivRtti:) kAyakriyAonI nivRttine (hrAyapti: kRti nirviSTA) kAyagupti kahI che. TIkA:- ahIM kAyaguptinuM svarUpa kahyuM che. koI puruSane baMdhananuM aMtaraMga nimitta karma che, baMdhanano bahiraMga hetu koIno kAyavyApAra che; chedananuM paNa aMtaraMga kAraNa karyodaya che, bahiraMga kAraNa pramatta jIvanI kAyakriyA che; mAraNano paNa aMtaraMga hetu AMtarika (nikaTa) saMbaMdhano (AyuSyano) kSaya che, bahiraMga kAraNa koInI kAyavikRti che; AkuMcana, prasAraNa vagereno hetu saMkocavistArAdikanA hetubhUta samuddAta che. -A kAyakriyAonI nivRtti te kAyagupti che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 (have 68 mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che:) (anuSTama) muktvA kAyavikAraM yaH zuddhAtmAnaM muhurmuhuH / saMbhAvayati tasyaiva saphalaM janma saMsRtau // 93 // (zlokArtha:-) kAyavikArane choDIne je pharIpharIne zuddhAtmAnI saMbhAvanA (samyak bhAvanA) kare che, teno ja janma saMsAramAM saphaLa che. 93. gAthA 68 uparanuM pravacana 'ahIM kAyaguptinuM svarUpa kahyuM che.' 'koI puruSane baMdhananuM aMtaraMga nimitta karma che.' juo bhAI! ahIM aMtaraMga kAraNanI (-nimittanI) vAta AvI che. 53 mI gAthAmAM tenI vAta AvI gaI che ane ahIM paNa AvI che. koI puruSa anya puruSane bAMdhe to temAM aMtaraMga kAraNa tenuM karma che. te puruSane karma che (karmano evo udaya che) mATe koI bAMdhe che. tethI aMtaraMga kAraNa karma che. 'baMdhanano bahiraMga hetu koIno kAyavyApAra che.' bIjo puruSa tene bAMdhe che ne? mATe bIjA puruSano kAyavyApAra bAhya nimitta che. A rIte bIjo puruSa tene jhADa sAthe bAMdhe, doraDAthI bAMdhe, loDhAnA saLIyAthI bAMdhe vagere baMdhana kare temAM mULa kAraNa-- kharuM nimitta to aMdara azAtA karma che te che ane bAhyamAM nimitta bIjAnA kAyano vyApAra che. 'chedananuM paNa aMtaraMga kAraNa karyodaya che'. koI anya tene chede, zarIranA kaTakA kare, kAna ke nAka Adi kApe temAM aMtaraMga kAraNa -nimitta karyodaya che, azAtAno udaya che. ke 'bahiraMga kAraNa pramatta jIvanI kAyakriyA che.' bhASA juo! ke pramatta jIvanI kAyakriyA bahiraMga kAraNa che. pramatta muni (chaThThA guNasthAnavALA muni) cAlatA hoya tyAre kadAca koI jIva chedAI jAya to temanI kAyakriyA chedanamAM bAhya nimitta kahevAmAM Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 68]. [203 Ave che. temane pApa lAge ke nahIM te prazna ahIMyA atyAre nathI. ahIMyA to, bIje jIva chedAI che temAM bAhya nimitta koNa che tenI vAta che. to kahe che ke, pramatta dazAvALA jIvane cAlavAno vikalpa hoya che. pramatta dazAmAM ja jIvane cAlavAno rAga hoya ne? apramattadazAmAM to te aMdaramAM sthira hoya che. eTale pahelAM guNasthAnathI pramattaguNasthAna (chaThThA guNasthAna) sudhI tenI kAyAno vyApAra chedanamAM bAhya nimitta che. mAraNano paNa aMtaraMga hetu AMtarika (nikaTa) saMbaMdhano (AyuSyano) kSaya che." maraNano aMtaraMga hetu aMdaramAM AyuSyano kSaya che. AyuSya pUrNa thatAM maraNa thAya che. te sivAya bAhya kAraNathI koI mArI zake ema nathI. "bahiraMga kAraNa koInI kAyavikRti che." kAyAno vyApAra nimitta thatAM koI marI jAya to kAyAno vyApAra bAhya nimitta che. AyuSya pUrNa thAya te aMtaraMga kAraNa (-nimitta) che ane kAyAno vyApAra te bAhya nimitta che. AkuMcana, prasAraNa vagereno hetu saMkocavistArAdikanA hetubhUta samudraghAta che." -AtmAnA pradeza bahAra nIkaLe tyAre samudyAta thAya che ne? to te AkuMcana, prasAraNa vagerenuM kAraNa che. A kAyakriyAonI nivRtti te kAyagumi che." -A badhAthI nivRtta thavuM ane AtmAnA aMtardhyAnamAM javuM tenuM nAma kAyamumi kahevAmAM Ave che. ahA! AvI kAyamumi atyAre koI karI zake ke na karI zake te prazna pachI, paraMtu pahelAM samaje to kharo ke kAyagRti kone kahevI. to, kahyuM ke, kAyAnA vyApArane tathA vikalpane choDavo ane aMdara AnaMdasvarUpa AtmAnA dhyAnamAM AvavuM tene kAyamumi kahevAmAM Ave che. che zloka - 93 uparanuM pravacana 'kAyavikArane choDIne je pharIpharIne zuddhAtmAnI saMbhAvanA (samyapha bhAvanA) kare che, teno ja janma saMsAramAM saphaLa che." lyo, kAyavikArane eTale ke (kAyasaMbaMdhInA) vikalpane choDIne je jIva zuddha caitanyasvarUpa AnaMdamUrti prabhu AtmAnI bhAvanA kare che arthAt temAM ekAgra thAya che teno janma saphaLa che. te sivAyanA bIjA badhAnA Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 janma nirarthaka che. bIjA je jIvo jamyA che te to maraze ane vaLI pAchA janamaze. mATe temano janma nirarthaka che ema kahe che. caitanya vastu bhagavAna AtmAnI aMtaramAM yathArtha ekAgratA karavI tene saMbhAvanAsamyaka bhAvanA kahevAmAM Ave che ane je jIva AvI bhAvanA kare che teno ja janma saMsAramAM saphaLa che eTale ke teNe janmIne pharI janamavuM na paDe evuM kArya karyuM che. A, kAyaDuminI vAta che ne? tethI kahe che ke have tene zarIra ja nahIM maLe, teno janma ja nahIM thAya. aMdara vastu bhagavAna AtmA pUrNAnaMdasvarUpa che tenuM jeNe dhyAna karyuM - vartamAna dhyAnanI dazAdvArA jeNe AtmAne viSaya banAvyo - tene have janma kevA? tene A maLelo janma saphaLa che ane have pharIne tene kAyA maLaze nahIM ema kahe che. lyo, kAyamutimAM A vAta karI ke teno ja janma saMsAramAM saphaLa che. pahelAM (gAthA 66 ane 67 mAM) vyavahAra manogumi ane vyavahAra vacanaguminI vAta hatI. (A gAthA 68mAM vyavahAra kAyaguptinI vAta che ane) have (gAthA 69mAM) nizcaya manogumi ane nizcaya vacanaguminI vAta kaheze. KU pravacana naM. NSS / 62 tArIkha 9-7-71 gAthA - 68 ) zloka - 99 5 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 69 jA rAyAdiNiyattI maNassa jANIhi taM maNoguttI / aliyAdiNiyattiM vA moNaM vA hoi vaiguttI // 69 // yA rAgAdinivRttirmanaso jAnIhi tAM manoguptim / alIkAdinivRttirvA maunaM vA bhavati vAgguptiH // 69 / / manamAMthI je rAgAdinI nivRtti te managupti che; alIkAdinI nivRtti athavA mena vAcAgupti che. 69. anvayArtha:- (manasa) manamAMthI (ya) je (TYI[vinivRttiH) rAgAdinI nivRtti (tAmu) tene (manotim) manogupti (nAnI) jANa. (atIvinivRtti:) asatyAdinI nivRtti (vA) athavA (mauna vA) mauna (vAputaH mavati) te vacanagupti che. TIkA:- A, nizcayanayathI manoguptinI ane vacanaguptinI sUcanA che. sakaLa moharAgadveSanA abhAvane lIdhe akhaMDa advaita paramaciTUpamAM samyaphapaNe avasthita rahevuM te ja nizcayamanogupti che. he ziSya ! tuM tene kharekhara acalita manogupti jANa. samasta asatya bhASAno parihAra athavA maunavrata te vacanagupti che. mUrtadravyane cetanAno abhAva hovAne lIdhe ane amUrtadravya IdriyajJAnathI agocara hovAne lIdhe banne pratye vacanapravRtti thatI nathI. A rIte nizcayavacanaguptinuM svarUpa kahevAmAM AvyuM. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 (have 69 mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che.) (zArdUtavikrIDita) zastAzastamanovacassamudayaM tyaktvAtmaniSThAparaH zuddhAzuddhanayAtiriktamanaghaM cinmAtracintAmaNim / prApyAnaMtacatuSTayAtmakatayA sArdhaM sthitAM sarvadA jIvanmuktimupaiti yogitilakaH pApATavIpAvakaH // 14 // (zlokArtha:-) pAparUpI aTavIne bALavAmAM agni samAna evo yogatilaka (muniziromaNi) prazasta-aprazasta manavANInA samudAyane choDIne AtmaniSThAmAM parAyaNa raheto thako, zuddhanaya ane azuddhanayathI rahita evA anagha (-nirdoSa) caitanyamAtra ciMtAmaNine prApta karIne, anaMtacatuSTayAtmakapaNA sAthe sarvadA sthita evI jIvanmuktine pAme che. 94. gAthA - 69 uparanuM pravacana karyuM "A, nizcayanayathI manoguminI ane vacanaguptinI sUcanA che." nizcayanayathI eTale ke sAcI daSTithI. to A, sAcI daSTithI manoguminI ane vacanaguminI vyAkhyA che. jyAre pahelAM (gAthA 66 ne 67 mAM) vyavahAra manoguptinI ane vacanagutinI vAta hatI. te vyavahAragumi vikalparUpa hatI, paNa sAcI gupti nahotI. juo, A vyavahAracAritra adhikAramAM nizcayaguminI vAta kare che ane tema kahIne nizcaya vinA vyavahAra kevo? - te vAtane siddha kare che. azubhabhAvathI chUTavuM ane zubhavikalpamAM AvavuM te vyavahAragumi che ane zubhavikalpathI paNa chUTIne svarUpamAM AvavuM te nizcayaguti che. sakaLa moharAgadveSanA abhAvane lIdhe akhaMDa advaita paramacitUpamAM samyapaNe avasthita rahevuM te ja nizcayamanosumi che." pahelAM vyavahAra manoguminI vyAkhyAmAM Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 69] [207 ema AvyuM hatuM ke samyagdarzana, samyajJAna ane samyaphazAMtinI bhUmikAmAM azubhabhAvathI haThIne zubhabhAvamAM AvavuM te vyavahAra manogumi che. jyAre ahIM kahe che ke zubha ane azubha banne vikalpathI haThIne aMdaramAM javuM te nizcaya manogumi che. juo, zabda che ne? ke 'sakaLa moharAgadveSanA abhAvane lIdhe'.... arthAt vyavahAra manosumimAM munine zubharAga hato, paNa A nizcaya manogumimAM to sakaLa moharAgadveSano abhAva che. jeNe moha eTale mithyAtvabhAva choDyo che ane rAga-dveSanA vikalpane paNa choDyA che tathA je akhaMDa advaita bhagavAna AtmAmAM sthira rahe che tene nizcaya manogumi hoya che. lyo, kahe che ke, AtmA akhaMDa advaita che arthAt temAM bepaNuM - bheda ja nathI. badhA thaIne eka AtmA che ema nahIM, paNa jemAM guNa-guNIno bheda paNa nathI, jemAM kaitapaNuM nathI ane je ekarUpa che evo AtmA akhaMDa advaita che. tathA te paramaciTUpa-parama jJAnasvabhAvarUpa prabhu che. AvA aMdaranA akhaMDa advaita ciTUpa AtmAmAM yathArthapaNe sthira rahevuM te ja nizcaya manogumi che. lyo, AnuM nAma sAcI manoguti ane dharma che. koI kahe ke A to badhI kevaLI thayelAnI vAto che? paNa bhAI A kyAM kevaLI thayelAnI vAto che? A to munidazAnI vAto che. kevaLI thavAnA upAyarUpa munimArga che tenI dazA AvI hoya ema munidazAnI vAta che. teNe pahelAM zraddhAmAM to levuM paDaze ne? ke sAcuM sAdhupaNuM kevuM hoya? sAcuM-satya munipaNuM kevuM hoya? are! ajJAnIne to kAMI bhAna na hoya ane thaI jAya sAdhu. bhAI! vastusvarUpanA bhAna vinA evA sAdhupaNAmAM to nukazAna che. jyAre A to tArA ahitanA nAzanI vAto che. ahIM kahe che ke bhagavAna AtmAno potAno svabhAva zuddha AnaMdamaya akhaMDa ata ane paramajJAnarUpa che. AtmA to paramajJAnarUpa ja che, tenuM svarUpa jANavAnA svabhAvamaya ja che. temAM samyapha prakAre sthira rahevuM te nizcaya manogupti che. have kahe che ke "he ziSya! tuM tene kharekhara acalita manogupti jANa." mULa gAthAnA bIjA padamAM 'kALAdi zabda che ne? eTale temAMthI TIkAkAre ema kahyuM ke he ziSyA ... zrI kuMdakuMdAcArya pote kahe che ke "nALAdi te maLonuttI ' - Ama tuM jANa ke Ane manogupti kahevAya. eTale ke jene manasaMbaMdhI vikalpa nathI ane jene aMdaramAM akhaMDa, abheda, ciTUpamAM lInatA che tene sAcI manogupti che ema kahevAmAM Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 Ave che. 'nALIdi-jANa' ema kahyuM to teo (-AcArya) koIne kahe che ne? tethI teno artha e thayo ke zrI kuMdakuMdAcArya ziSyane kahe che ke aMdara AtmAnA AnaMdamAM TharatAM manasaMbaMdhI zubhavikalpa paNa na rahe tene acalita manogupti kahe che ema tuM jANa. lyo, te ja dharma ne mokSano mArga che. ajJAnIne to A vAtamAM lukhu lasa (kaMTALA jevuM) lAge evuM che. 208] vItarAga mUrti bhagavAna AtmAnI aMdara rAga nathI. AvuM caitanyasvarUpa che tenuM vikalpa choDIne dhyAna karavuM tenuM nAma nizcaya manogupti kahevAmAM Ave che. AvI vAta ajJAnIe koI di' sAMbhaLI nathI ane vicAramAM paNa lIdhI nathI, tethI teno prayoga paNa karyo nathI. vItarAga mAraga bahu alaukika che! paramezvara trilokanAtha paramAtmAe kahelo A vItarAga mAraga koI judI jAtano che. atyAre to bIje bahu garabaDa cAle che ane lokoe bahAramAM dharma mAnI lIdho che. paNa bApA! temAM to kALa jAya che. prabhu! A to vastunuM svarUpa ja AvuM che ke akhaMDa advaita paramacidrUpa AtmAnI aMdara sthiti karavI Asana lagAvI devuM - te manogupti che ane teNe he ziSya! mananI gupti karI ema tuM jANa. - lyo, nizcaya manoguptinI vAtamAM ema AvyuM ke tuM jANa. arthAt manogupti Ane kahevAya ema nizcaya manoguptinuM jJAna tane hovuM joIe. prazna :- have AvuM jJAna karIe to amAre dhaMdhA kyAre karavA? raLavuM kyAre? samAdhAna :- dhULamAMya tuM raLato nathI tathA temAM kAMI sukha nathI sAMbhaLa ne? e badhA to herAna thavAnA pApanA rastA che. kharekhara to banne puNya ne pApa 'pApa' che ane tene raste dorAtAM cAra gatinA du:kha maLe che. jyAre ahIM to mokSanA mArganI vyAkhyA che. e nizcaya-sAcI manoguptinI vAta karI. have sAcI vacanaguptinI - vANInI guptinI vAta kare che : Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 69] [209 samasta asatya bhASAno parihAra athavA maunavrata te vacanagupti che. mUrtadravyane cetanAno abhAva hovAne lIdhe ane amUrtadravya IdriyajJAnathI agocara hovAne lIdhe banne pratye vacanapravRtti thatI nathI. ahIM 'samAdhizataka'nI zailI lIdhI che. kahe che ke huM konI sAthe boluM? kema ke zarIrAdi gugala to jaDa che, tenAmAM cetanAno abhAva che. pulamAM AtmA nathI mATe tenAmAM cetanAno abhAva che ane arUpI AtmA iMdriyajJAnathI agocara che. mATe huM konI sAthe vAta karuM? ema kahe che. A, vacana gopavavAnI rIta che. ajJAnI kahe che ke upadeza devAthI lAbha thAya, loko dharma samaje teno vakatAne lAbha maLe. bhAI! te vAta khoTI che. dhULeya tema na thAya sAMbhaLa ne? evI rIte koNa paisA Ape ne le? e paisA to jyAM javAnA hoya tyAM jAya che. jaDanA rajakaNo je ThekANe goThavAvAnA haze tyAM goThavAze. paNa paisA ApanArA paisA Ape mATe te vaparAya ema che nahIM. te jaDane koNa vAparI zake? AvI vAta che! ahIM kahe che ke A jaDa pugalamAM cetana nathI ane arUpI AtmA IMdriyane agamya che. mATe te banne pratye vacanapravRtti karavAyogya nathI. jaDa zarIramAM AtmA (-jJAna) nathI to vikalpa zuM karavA? ane arUpI AtmA iMdriyathI gamya-jaNAya nahIM, mATe konI sAthe vAta karavI? A rIte vacanane gopavavA arthAt vikalpa na karavA ema mULa to kahe che. nahIMtara vacana to vacana (-jaDa) che tene zuM gopavavA?) AvI agama-gamanI vAto AmAM che bhAI! prazna :- amAre vANI sAMbhaLavI ke na sAMbhaLavI ? samAdhAna :- vANI sAMbhaLavAno bhAva Ave, paNa che te zubharAga. vANI sAMbhaLavAmAM zubharAga che, paNa te rAgathI kAMI jJAna thatuM nathI tema ja vANI sAMbhaLavAthI paNa jJAna thatuM nathI. jJAna to aMdara AtmAnA jJAnasvarUpano sparza karavAthI arthAt anubhava karavAthI thAya che. AvI bhAre vAta che bhAI vItarAga mAraga Avo che. A rIte nizcayavacanaguptinuM svarUpa kahevAmAM AvyuM. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 che zloka - 94 uparanuM pravacana che munipaNuM kevuM hoya? yoginA tilaka (-muni) kevA hoya? ke 'pAparUpI aTavIne bALavAmAM agni samAna evo yogitilaka' hoya che. ahA! muni ene kahIe ke je puNya-pApanA vikalpane bALavAmAM samartha che. pApa eTale puNya ne pApa banne hoM. to, tene bALavAmAM agni samAna evo yogatilaka "prazasta-aprazasta manavANInA samudAyane choDIne." dekho, zubha ke azubha evA mananA vyApArane tema ja zubhaazubha evA vANInA vyApArane choDI daIne...arthAt manasaMbaMdhI ane vANIsaMbaMdhI zubhavikalpane paNa choDI daIne - ema kahe che. ahA! pAparUpI aTavI eTale puNya-pApanA saMkalpa-vikalparUpI moTuM vana ane tene bALavAmAM agni samAna muni che. aho! svarUpanA atIndriya AnaMdamAM rahenAra evA muniziromaNi puNya-pApanA vanane bALIne rAkha kare che. juo, aMdara zlokamAM che ne? munine 'yogatilaka' kahyA che ne? yogatilaka arthAt yogimAM paNa ziromaNi. teo "prazasta-aprazasta manavANInA samudAyane choDIne AtmaniSThAmAM parAyaNa raheto thako.." bhASA dekho! vyavahAracAritra adhikAramAM paNa vAta pheravIne A adhikAra lIdho che (-nizcayacAritranI vAta karI che.) ahA! munionI-saMtonI kathana paddhati ja judI jAtanI che. kahe che ke "AtmaniSThAmAM parAyaNa raheto thako' arthAt zuddha caitanya AnaMdasvarUpa evA AtmAmAM muni tatpara che. lyo, muni to AtmAmAM tatpara che ema kahe che. zuddhanaya ane azuddhanayathI rahita evA anagha (-nirdoSa) cetanyamAtra ciMtAmaNine prApta karIne'... zuddhanaya eTale ahIM te saMbaMdhI vikalpa levo. 'huM zuddha chuM, AnaMda chuM' evo vikalpa te zuddhanaya ane azuddhanaya kahetAM "rAga-paryAya svabhAvamAM che' evo vikalpa. A banne zuddhanaya ane azuddhanayanA vikalpathI rahita evA anA (nidoSa)... agha eTale puSya ne pApa banne hoM. to, vikalpathI rahita evA anagha (nirdoSa) caitanyamAtra ciMtAmaNine prApta karIne... caitanyasvarUpa bhagavAna AtmA ciMtAmaNi ratna che. kema ke temAM jeTalI ekAgratA thAya teTalA zAMti ane AnaMda maLe. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 69]. [211 are! Avo ciMtAmaNiratna bhagavAna AtmA che topaNa ene ajJAnIe pAmara tarIke mAnyo che. je jIva ullasita thaIne zubha ke azubhabhAvamAM rokaNo che tene AtmArUpI ciMtAmaNi-ratnanI kiMmata nathI. ahIM kahe che ke AtmA caitanyaciMtAmaNi che tene prApta karIne "anaMta catuSTayAtmakapaNA sAthe sarvadA sthita evI jIvanmukitane pAme che." je jIva AtmAmAM parAyaNa che tene AvI dazA prApta thAya che. eTale ke te anaMtacatuSTaya sAthe sarvadA sthita evI jIvanmukitane pAme che. jIvanmukata thaI gayo kahetAM rAga-vikalpa, vANI vagerethI mukta thaI gayo. to, kahyuM ke je AtmAnA svabhAvanuM dhyAna kare che te dhyAnIne AvI dazA pragaTa thAya che. matalaba ke tene mukti maLe che. A rIte A kalazamAM mokSano mArga ane tenuM phaLa mokSa ema banne vAta che. pravacana naM. NSS / 62 tArIkha 9-7-71 gAthA - 69ii zloka - 94) Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 70 kAyakiriyANiyattI kAussaggo sarIrage guttI / hiMsAiNiyattI vA sarIragutti tti NihiTThA // 7 // kAyakriyAnivRttiH kAyotsargaH zarIrake guptiH / hiMsAdinivRttirvA zarIraguptiriti nirdiSTA // 70 / / je kAyakarmanivRtti kAyotsarga te tanagupti che; hiMsAdinI nivRttine vaLI kAyagupti kahela che. 70. anvayArtha:- (AyazciyanivRtti.) kAyakriyAonI nivRttirUpa (Ayotsa) kAyotsarga (zarIra gupti) zarIrasaMbaMdhI gupti che; (vA) athavA (hisAvinivRtti:) hiMsAdinI nivRttine (zarIragupti ti) zarIragupti (nirviSTA) kahI che. TIkA:- A, nizcayazarIraguptinA svarUpanuM kathana che. sarva janone kAyAsaMbaMdhI bahu kriyAo hoya che; temanI nivRtti te kAyotsarga che; te ja gupti (arthAt kAyagupti) che. athavA pAMca sthAvaronI ane trasonI hiMsAnivRtti te kAyagupti che. je paramasaMyamadhara paramajinayogIzvara potAnA (caitanyarUpa) zarIramAM potAnA (caitanyarUpa) zarIrathI pravezI gayA, temanI aparispaMdamUrti ja (-akaMpa dazA ja) nizcayakA gupti che. evI rIte zrI tattvAnuzAsanamAM (zloka dvArA) kahyuM che ke: (manuSTrama) "utsRjya kAyakarmANi bhAvaM ca bhavakAraNam / svAtmAvasthAnamavyagraM kAyotsargaH sa ucyate // " Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 70] [213 "(zlokArtha:-) kAyakriyAone tathA bhavanA kAraNabhUta (vikArI) bhAvane choDIne avyagrapaNe nija AtmAmAM sthita rahevuM, te kAyotsarga kahevAya che." vaLI (A 70 mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che): (anuSTama) aparispandarUpasya parispandAtmikA tanuH / vyavahArAdbhavenme'tastyajAmi vikRtiM tanoH // 95 // | (lokArtha:-) aparispaMdAtmaka evA mane parispaMdAtmaka zarIra vyavahArathI che; tethI huM zarIranI vikRtine tajuM chuM. 5. chegAthA - 70 uparanuM pravacana karyuM vyavahAracAritranA adhikAramAM ahIM nizcayazarIraguptinI vyAkhyA che arthAt kAyotsarga kone kahevo te kahe che. A, nizcayazarIraguptinA svarUpanuM kathana che.' sarva janone kAyAsaMbaMdhI bahu kriyAo hoya che, temanI nivRtti te kAyotsarga che." A jaDamaya deha-zarIra che te saMbaMdhI ghaNI pravRtti hoya che, temanI nivRtti te kAyotsarga che. zarIranI kriyA tarapha rAga-vikalpanuM valaNa che tenAthI nivRtti thavI e 'zarIranI kriyAthI nivRtti' ema kahevAmAM Ave che. to, kahyuM ke A zarIra ke je jaDaajIva che tenI ghaNA prakAranI kriyAo che, temanI nivRtti te kAyotsarga che. eTale ke aMdaramAM zubha-azubha rAga thAya tenAthI nivRtti karIne svarUpamAM ekAgra thavuM enuM nAma nizcayazarIragupti athavA kAyotsarga kahevAmAM Ave che. kAyotsarga = kAyAno utsarga. AtmAmAM zarIra che nahi ane zarIranI kriyA taraphanA valaNavALo bhAva paNa AtmAmAM che nahi. mATe, kAyAnI kriyA saMbaMdhamAM je vikalpa- zubha-azubha rAga-thAya enAthI nivRtti karIne akhaMDa AnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAnA atIndriya AnaMdamAM ekAgra thavuM enuM nAma sAco kAyotsarga bhagavAna kahe che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 'tasmasUtramAM Ave che ne? ke 'tAvakAya ThANeNaM moNeNe jhANe.' - dhyAnamAM kAyA taraphanuM, vacana taraphanuM ane mana taraphanuM paNa valaNa choDuM chuM. - Ama traNa vAta Ave che ne? arthAt kAyA-vANI-mana--e traNethI huM chUTuM chuM. are! paNa ajJAnIne sUtranA artha paNa na AvaDatA hoya ne gADAM hAMke rAkhe che. ahIMyA paramezvara trilokanAtha paramAtmA tIrthaMkaradeva kahe che ke kAyotsarga to ene kahIe ke AtmA AnaMda-jJAnasvarUpa che temAM lIna thaIne kAyAnI kriyAo saMbaMdhI vikalpanI vRttiono abhAva karavo. arthAt svarUpamAM TharIne atIndriya AnaMdanuM vedana karavuM enuM nAma kAyotsarga che. prazna :- (kAyotsargAdi) badhuM ja aMdaranA AnaMdamAM Ave ? samAdhAna :- (hA), AnaMdamAM ja badhuM Ave ne ? dharma kAMI duHkharUpa hoya? mATe AnaMda sivAya je kAMI karavAmAM Ave te badhuM jUThuM che. tema ja jIvanI bhAvanA AnaMda prAptinI che ne? (mATe AnaMdamAM badhuM AvI jAya che.) ahIM kahe che ke A zubhaazubha vikalparUpa vRttio-rAga uTha che te duHkharUpa bhAva che. arthAt kAyAnI kriyA saMbaMdhI, manasaMbaMdhI ke vANIsaMbaMdhI banne (zubha-azubha) prakArano rAga-vikalpa che te badhoya duHkharUpa che. to, e duHkharUpa vikalpa-rAga che enAthI nivRtti karavI ane svarUpamAM pravRtti karavI te kAyotsarga che. "te ja gupti (arthAt kAyagupti) che." - ene ja bhagavAna gupti kahe che. ahA! svarUpamAM jAmatAM zarIrasaMbaMdhI vikalpano nAza thAya enuM nAma paramAtmA kAyotsarganI gupti kahe che eTale ke te kAyotsargarUpI gupti (-kAyagupti) che. athavA pAMca sthAvaronI ane rasonI hiMsAnivRtti te kAyagupti che." pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ne trasa - e chakAya che ne? to, pAMca sthAvara ane eka trasa - e chakAya taraphanI hiMsAnI nivRtti enuM nAma kAyagupti che. bIjI rIte kahIe to, para taraphanA valaNavALI hiMsAnA bhAvathI chUTavuM ane aMdara AtmasvabhAvamAM ekAgra thavuM enuM nAma kAyagupti che. je paramasaMyamadhara paramajinayogIzvara potAnA (caitanyarU5) zarIramAM potAnA (caitanyarU5) zarIrathI pravezI gayA, temanI aparispaMdamUrti ja (-akaMpa dazA ja) nizcayakAyagupti che." Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 70] [215 ahIMyA muninI mukhyatAthI vAta lIdhI che ne? tethI kahe che ke je paramasaMyamadhara'.. AtmAnA AnaMda sahita jene parama saMyamadazA pragaTI che evA paramasaMyamadhara.... lyo, muni ene kahIe ke jene chakAyanI hiMsAno vikalpa tema ja avratano bhAva paNa chUTI gayo che ane je nija AtmAnA atIndriya AnaMdasvarUpamAM sthira che. AvA paramasaMyamadhara paramajinayogIzvara'....ahA! parama+jinayogIzvara eTale ke jeNe rAgarUpa vikalpane jItyo che. arthAt jeo rAgane utpanna thavA detA nathI, paraMtu vItarAga bhAvanAne utpanna kare che temane paramajinayogIzvara-saMta-muni kahevAmAM Ave che. AvA 'paramasaMyamadhara paramajinayogIzvara potAnA (caitanyarUpa) zarIramAM potAnA (caitanyarUpa) zarIrathI pravezI gayA.' juo, zuM kahe che? ke A, zarIraguptinI vyAkhyA cAle che ne? to, kahe che ke A zarIra che e ajIva-jaDa che ane tenA taraphanI pravRttino vikalpa che e vikAra che. enAthI (zarIrathI ne vikArathI) AtmAmAM praveza thato nathI. paNa e zarIrathI ane vikalpa-vikAranI lAgaNIothI rahita zuddha caitanyasvarUpa nija-potAnuM zarIra che tenAthI AtmAmAM praveza thAya che. ahA! A zarIraguptinI vyAkhyA che ne? eTale ahIMyA nija zarIra' lIdhuM che (potAnA caitanyarUpa zarIranI vAta lIdhI che) ke A jaDa zarIrasaMbaMdhI pravRttinA vikalpathI-rAgathI chUTI nija zarIramAM arthAt vItarAga svabhAvasvarUpa AtmAmAM--nija caitanyarUpa zarIra che temAM - potAnA zarIrathI eTale ke nija caiitanyarUpa dazAthI (paramajinayogIzvara) pravezI gayA. zuM kahe che? ke puNya-pAparUpa zubha-azubha vikalpa che e to vikAra che, kAMI AtmA nathI. AtmA to zuddha AnaMda ane jJAnanI mUrti che. AvuM je potAnuM svarUpa che e potAnuM zarIra che ane temAM (paramajinayogIzvara) caitanyarUpa zarIrathI-nirmaLa vItarAgI pariNatithI--pravezI gayA. are! A bhASA paNa samajavI kaThaNa che! ajJAnIne ema thAya che ke AvuM badhuM karavA karatAM eka yAtrA karI AvIe to kalyANa thaI jAya lyo. paNa bhAI! kalyANanI cIja (rIta) judI che. samANuM kAMI? ahIMyA sarvajJa paramezvara tIrthaMkaradeva paramajinayogIzvara evA saMtonI guptinuM varNana kare che ke (paramajinayogIzvara evA saMta) A zarIranI_ke je jaDa-mATI che enI-kriyAothI nivRtta thayA che. kema ke teo zarIra taraphanA valaNavALA vikalpathI Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 nivRtta thayA che, tethI zarIranI kriyAthI nivRtta thayA che ema kahevAmAM Ave che. teo zarIranI kriyAthI nivRtta thayA to gayA kyAM? ke jJAnAnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAnI aMdara nirmaLa vItarAgI pariNatithI praveza karyo. ahA! Avo mAraga che prabhuno bhAI! are! duniyA kaMIkanuM kaMIka mAne che ane mAraga kyAMya (dUra) rahI gayo che. ahA! trilokanAtha paramAtmA IMdro ne narendronI samakSamAM A rIte zarIraguptinuM varNana karatA hatA ke bhAI! A zarIra che e to mATI-jaDa che. tethI tenI pravRttirUpa kriyA jaDathI jaDamAM thAya che. paNa te vakhate jIvane vikalpa thAya ke 'huM zarIranuM Ama karuM ne Ama karuM'. to, Avo puNya-pApano vikalpa che e paNa kharekhara to kAyA cheparakAyA che. arthAt Asavatattva e parakAyA che eTale ke parano samUha che, paNa caitanyarUpa svazarIra nathI. ahA! caitanyarUpa svazarIra to jJAna ane AnaMdanI mUrti prabhu AtmA che. AvA caitanyarUpa svazarIramAM caitanyarUpa svazarIra vaDe matalaba ke 'svazarIramAM' kahetAM jJAnamUrti caitanya AtmadravyamAM ane 'svazarIra vaDe' kahetAM jJAnamaya vItarAgI zuddha pariNati dvArA praveza karavo enuM nAma kAyotsarga kahevAmAM Ave che. lyo, koI di' AvuM sAMbhaLyuM paNa nahi hoya ane mAtra pATha bolIne 'A karI nAkhyA sAmAyika ne kAyotsarga' ema mAnyuM haze. 'pArasanAtha paraco pUre ane zAMtinAtha sAtA kare' ema amArA pitAjI savAranA bolatA. ahIM kahe che ke pArasanAtha to tuM cho. AnaMdanuM dhAma saccidAnaMda prabhu evo AtmA pArasanAtha che ane temAM nirmaLa pariNati dvArA praveza karavo eTale ke temAM abheda thavuM te kAyotsarga che. ahA! A zuM kahe che te haju pakaDAvuM paNa ajJAnIne kaThaNa che. lyo, AnuM nAma kAyotsarga ane zarIragupti che ke A (jaDa) zarIra taraphanA lakSane choDIne aMdaramAM caitanyasvarUpa AnaMdanuM dhAma bhagavAna AtmA che temAM nirmaLa vItarAga paryAya dvArA praveza karavo. are! ajJAnIe kAyotsarga to koI divasa karyo nathI, paNa kAyotsarga kema thAya tenI khabara paNa nathI. e to bhagavAna sAme ubho rahIne pATha bole eTale mAnI le ke kAyotsarga thaI gayo. paNa bhAI! e badhuM to zubharAga che, zubha vikalpa che, puNyabhAva che. e kAMI dharma nathI tema ja kAyotsarga paNa nathI. ahA! kAyotsarga to ene kahe che ke kAyAsaMbaMdhI vRttione choDI devI - temano utsarga karavo. utsarga karavo eTale ke choDavuM. have kahe che ke e vRttione choDI tyAre gayA kyAM? Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 70] [217 ke caitanyarUpa AtmAmAM. paNa A kAyotsarganI vAta che eTale A vAta karI ke - evo artha karyo ke - svazarIramAM svazarIrathI pravezI gayA. ahA! mana-vANI-deha taraphanI vikalpa dazA-rAga--che enAthI nivRtta thavuM te kAyotsarga che. paNa jyAre tenAthI nivRtta thayA tyAre thayuM zuM? te gayA kyAM? ke AnaMdasvarUpa caitanyamUrti prabhu AtmA che enI aMdara nirmaLa pariNati dvArA abheda thayA. ane AtmAmAM abheda thayA enuM nAma kAyotsarga kahevAmAM Ave che. bhAre vAta bhAI! are! bahAramAM AvI vAta sAMbhaLavAmAM paNa AvatI nathI. tyAM to "Ama karo- sAmAyika, pratikramaNa karo eTale jAva thaI gayo dharma evI vAta sAMbhaLavA maLe che. paNa sAmAyika, pratikramaNanA pAThamAM zuM kahyuM che tema ja e bolavAnI bhASA jaDa che ane temAM vikalpa thavo e rAga che evI kAMI ajJAnIne khabara nathI. are! eNe anaMtakALa ema ne ema - vAstavika tattvanA bhAna vinA - gALyo che ane corAzInA avatAramAM gaLI gayo (DUbI gayo) che. juo ne kevI (sarasa) vAta karI che. ke A zarIra uparanuM lakSa choDI daIne...ahA! A zarIra jaDa che ane enI kriyA jaDakriyA hovAthI tArAthI temAM kAMI thAya nahi ke tArAthI te aTake ema paNa bane nahi. tethI ahIMyA, zarIra taraphanuM lakSa choDyuM eTale zarIranI kriyA choDI ema kahevAmAM AvyuM che. ane zarIra taraphanuM lakSa choDyuM eno artha e paNa thayo ke puNya ane pApanA vikalpanuM paNa lakSa choDyuM. have vikalpanuM lakSa choDyuM tyAre gayA kyAM? praveza kyAM karyo? (pUrva) zubha-azubha rAgamAM praveza hato arthAt rAgamAM ekAkAra hato e to akAyotsarga hato, mithyAtvabhAva hato. paNa have rAgamAMthI ekAkArapaNuM choDyuM ane samabhAva thayo to praveza kayAM karyo? ke bhagavAna AtmAnA caitanyazarIramAM. ahA! AtmavastunuM caitanyarUpa e svazarIra che. to, jJAna, AnaMda vagere svabhAvarUpa anAdinuM caitanyamaya nija zarIra che eTale ke svarUpa che temAM nija zarIrathI - nija svarUpathI - praveza karavo enuM nAma kAyotsarga che. ahA! jainanA vADAmAM janamyA hoya chatAM satya vAta zuM che e sAMbhaLIya nathI. ahIMyA to, trilokanAtha tIrthakaranI - ke jeo so IMdronA pUjanIka che ane pUrNAnaMdasvarUpa prApta che temanI vANImAM je AvyuM te vAta saMto kahe che. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 juo, aMdara pAThamAM che ne? ke 'svIrya vadhu svastha vapuSA viveza ' | svachIye vadhu = potAnuM zarIra. AnaMda ane jJAnanuM dhAma evo AtmA ja potAnuM zarIra che. ahA! AtmAne A jaDa zarIra nathI, kema ke A to mATInuM baneluM jaDa che. tevI rIte puNya-pApanA vikalparUpa bhAva uThe e paNa vikAra che, acetana che. e kAMI caitanyanI jAta nathI. to, e zarIra ane vikArathI-puNya-pApanA rAgathI - rahita caitanyajyoti svarUpa bhagavAna AtmA eka vastu che, padArtha che, tattva che, sattva che. AvuM je nijasvakIya zarIra che temAM arthAt jJAna ane AnaMdano sAgara evA AtmAmAM ke je svakIya zarIra che emAM svastha vapuSA potAnA zarIrathI viveza pravezavuM te kAyotsarga che. munirAja bahu suMdara TIkA kare che! zrotA :- apUrva vAta che! pUjya gurudevazrI :- (hA), vAta to evI che - apUrva che. A to vItarAganI vAta che ane A vAta traNakALamAM bIje kyAMya che nahIM. sarvajJa paramezvara tIrthaMkara sivAya bIje kyAMya AvuM vastusvarUpa hoI zake nahi. ahA juo ne vastune siddha karavAnI eka rIta! ahA! zarIranI gupti eTale zarIra taraphanA puNya-pApanA rAgabhAvane choDavo. ane tyAre eNe kAyAnI kriyAo choDI ema kahevAmAM Ave che. have (rAgabhAvane choDyo) to grahyuM zuM? ke caitanya bhagavAna AtmAnuM ke je aMtaramAM jJAna ane AnaMdano sAgara evo prabhu che tenuM-je nija zarIra che eTale ke svasvarUpa che tene grahyuM. arthAt e svasvarUpamAM svasvarUpa vaDe praveza karyo - nirmaLa dazA dvArA aMdara ekAkAra thayo. ahA! Ano artha e thayo ke puNyanA vikalpathI paNa aMtaramAM ekAkAra thavAtuM nathI. kema ke vikalpathI nivRtta thAya tyAre to ahIM aMdaramAM praveza thAya ema kahevuM che. kaho samajANuM kAMI? pahelAM samajaNa to kare ke satya zuM che? prabhuno mAraga zuM che? vItarAga zuM kahevA mAge che? are! tenI khabara na maLe ane ema ne ema (ajJAnamAM) jiMdagI cAlI jAya che! (kSaNe-kSaNe) A zarIra mRtyunI najIka jatuM jAya che. tema ja A jIva paNa je mudata laIne Avyo che tenA chUTavAnI najIka jato jAya che. kharuM ke nahi? ahA! A caitanya AtmA jIvatI jyota che. jJAna-zAMti-AnaMda-svacchatA-prabhutA vagerethI bharelo prabhu AtmA jIvatI jyota che. AvuM ja enuM svasvarUpa che.....sva-svarUpa kaho ke Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 70] [219 svazarIra kaho--eka ja che. to, svasvarUpane rAgathI pAchA haThIne rAga vinAnI nirmaLa paryAya dvArA pakaDavo eTale ke nirmaLAnaMda prabhu AtmAmAM nirmaLa dazA dvArA praveza karavo enuM nAma zarIragupti ane kAyotsarga che. prazna :- kAyAnI kriyAthI nivRtti karavI ke na karavI? samAdhAna:- kAyAnI kriyAthI nivRttino artha A che ke enA taraphanuM lakSa choDavuM. ane tyAre kAyAthI nivRtti thaI ema kahevAmAM Ave che. te sivAya bIjuM zuM karavuM hatuM? kema ke AtmAmAM kAyAnI nivRtti (-kAyAno abhAva) che ja. te kyAM AtmAmAM AvI gaI che? paNa 'zarIrathI Ama karavuM evA rAgane ane zarIranI kriyAne nimitta -naimittika saMbaMdha che tene jeNe choDyo teNe kAyAnI kriyA choDI-kAyAnI kriyAthI nivRta thayo--ema kahevAmAM Ave che. juo ne ! pAThamAM ja che ne? ke 'kririyALiyattI'.. ahA! zuM thAya (-keTaluM kahevAya)? bhASAthI kahetA to enI rIta pramANe bhASAmAM Ave. ahIM kahe che ke bhagavAna AtmA.....are! paNa te koNa che enI haju khabara vinA tyAM (temAM) Thare kyAMthI? aMdara jAya kyAMthI? 'huM AtmA...AtmA...AtmA..' ema kahevAya che to e zuM vastu che? e kaI cIja che? tema ja emAM zuM che? kharekhara che zuM? enI khabara vinA te aMdaramAM jaI zakaze nahIM. bhAIjema A jaDa vastu che ema bhagavAna AtmA paNa vastu che, ane jema jaDamAM jaDanI zaktio che tema bhagavAna AtmAmAM paNa tenI arUpI ane caitanyamaya evI anaMta zaktio che. AvI anaMta zaktinuM ekarUpa svarUpa evA bhagavAna AtmAnI aMdara nirmaLa dazA dvArA javuM ene kAyotsarga, yoga tema ja gupti kahevAmAM Ave che. enuM nAma ja dharma che. zrImadjIe eka jagyAe (bhAna vagara mAtra pATha bolanAranI) TIkA karI che ke kyo AtmA vosarAvavo (-choDavo) che ane kyo AtmA grahaNa karavo che tenI bolanArane kAMI khabara-bhAna na maLe ane pappA vosirAmi' ema bolIne Akho AtmA vosarAvI (-choDI) de che. bhAI! AtmAne vIsarAvavo che. paNa kyA AtmAne? puNya-pApanI lAgaNIo che te anAtmA che, paNa yathArtha AtmA nathI. mATe tene vIsarAvavo che - choDavo che ane trikALa AnaMdasvarUpa AtmAne pakaDavo che. to, 'gappAne vosirAmi no artha e che ke kAyA, mana ane vANI taraphano puNya-pAparUpa vikalpa-rAga che te azuddha AtmA che, vyavahAra AtmA che, vikArI AtmA che ane tene huM choDuM chuM. lyo, Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 atyAra sudhI koI divasa A arthane dhyAnamAM rAkhyo che? bahAranA vepAramAM keTaluM dhyAna rAkhyuM che ? temAM to mazagUla thaI jAya--jANe ke aMdara DUbI gayA! are! zarIrane sAruM na hoya toya dukAne vepAra karavA jAya. zarIrane ThIka na hoya to, 'jhaTa roga maTI jAya ane jhaTa sAruM thaI jAya to ThIka, jethI kAme jaIe dukAnamAM joDAI jaIe" ema ajJAnIne thAya che. paNa bhAI! e to ghANInA baLadanI jema majUrI che. ahAhA! juo ne, kevI (sarasa) vAta karI che. ahIMyA khUbI to A karI che ke (dharmAtmA-muni) potAnA zarIramAM potAnA zarIrathI pravezI gayA ema kahe che. lyo, Avo dharmAtmAno kAyotsarga kALa hoya che. ahA! bhagavAna AtmA A jaDa) zarIrathI chUTyo to gayo kyAM? ke nija zarIramAM. nija zarIra zuM (koNa) che? ke aMdaramAM jJAna, AnaMda, zAMti, svacchatA vagerenuM dhAma prabhu AtmA che te nija zarIra che. ahA! siddha bhagavAnane siddhapadanI dazAo pragaTa thaI che. e dazAo AvI kayAMthI? te badhI dazAo AtmAmAM bharI che temAMthI AvI che. siddha bhagavAnane ane arihaMta bhagavAnane kevaLajJAna, kevaLadarzana, anaMta-AnaMda, anaMtavIrya vagere pragaTyA che te kyAMthI AvyA? zuM te kAMI bahArathI Ave che? dehamAMthI Ave che? vANImAMthI ke manamAMthI ke rAgamAMthI Ave che? are eka samayanI paryAyamAMthI paNa zuM te Ave che? (nA), kema ke paryAya eka samayanI che. e siddhapadanI dazAo to dhruva caitanya bhagavAna AtmAmAMthI--ke je evI-evI anaMta nirmaLa paryAyono pIMDa vastu che temAMthI--Ave che. to, AvA paryAyavAna AtmAnI aMdara nirmaLa paryAya dvArA pahoMcI javuM tene ahIMyA kAyotsarga kahe che. ahA! AvA zabdo keTalAke to AkhI jiMdagImAM sAMbhaLyA paNa nahIM hoya. AvI sthiti che! ahIM to janma-jarA-maraNanA aMta lAvavAnI vAto che. bApu! anAdithI tuM janma-maraNa karI rahyo cho (ane duHkhI cho.) A dhULanA zeThiyA, deva vagere badhA paNa duHkhI che bicArA. zuM ema haze? paisAvALA du:khI haze? are! ahIMyA to kahe che ke para taraphanA valaNavALo vikAra che te duHkha ane AkuLatA ja che. mATe tene choDIne eTale ke zarIra taraphano Azraya ne valaNa choDIne bhagavAna caitanyadravyamAM nirmaLa dazA dvArA pravezavuM tene kAyotsarga kahe che. kharekhara to, rAgathI chUTyo eTale te samaye nirmaLa dazA ja thaI ane tene nirmaLa dazA dvArA aMdaramAM gayo' ema kahevAmAM Ave che. lyo, A kAyotsarganI vyAkhyA! are! ajJAnI to be mInITa pATha bole eTale mAne ke thaI Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 00]. [221 gayo kAyotsarga! bApu! eka sekaMDano kAyotsarga janma-maraNano aMta lAve che ane evA kAyotsarganI ahIMyA vAta che. ahIM kahyuM ke, jemAM janma-maraNa ane janma-maraNanA bhAva nathI evA AtmAmAM pravezavuM te kAyotsarga che. temanI aparispaMdamUrti ja (-akaMpa dazA ja) nizcayakAyagupti che." lyo, munirAja nija bhagavAna AtmAnA jJAna ane AnaMdasvarUpamAM sthira thAya ane kaMpe nahi tene zarIranI gupti-nizcayakAyagupti bhagavAna kahe che. aparispaMdamUrti eTale ke puNyapAparUpa kaMpana dazA jyAM nathI evI dazA. ane te ja nizcayakAyagupti che. ke AdhAranA zloka uparanuM pravacana kAyakriyAone.." - e jaDanI kriyA che ane te nimittanI vAta karI che. kema ke kAyAnI sAthe nimitta-naimittikasaMbaMdha che ne? eTale tenI vAta karI che. kAmakriyA e nimitta che ane vikAra te naimittika che. to, "kAyakriyAone tathA bhavanA kAraNabhUta (vikArI) bhAvane choDIne..." dekho! vikArI bhAvane bhavanuM kAraNa kahe che. arthAt puNya-pApanA vikalpa-rAga to bhavanuM kAraNa che ema kahe che. ahA! bhagavAna paramAtmAnI bhaktino bhAva - evo zubhabhAva - paNa bhavanuM kAraNa che. bApu A to vItarAga mAraga che. tethI e vItarAga mArgamAM rAga hoI zake nahIM. (hA), bhUmikA pramANe rAga hoya te jANavAlAyaka che, paNa AdaraNiya che ema che nahi. ahIMyA be vAta lIdhI che : (1) kAyakriyAo ane (2) bhavanA kAraNabhUta vikArI bhAva. temAM jaDarUpa kAmakriyAo-ke je nimittarUpe che tekAMI bhavanuM kAraNa nathI. bhavanuM kAraNa to puNya-pApano vikalpa - zubha-azubha rAga - che. mATe tene choDIne eTale ke vikArI bhAvane choDIne.......cAhe to bhagavAnanI bhaktino vikalpa ho ke dayAdAna-vratano vikalpa ho, - e badhAya vikalpa rAga che ane rAga bhavanuM kAraNa che. tethI tene choDIne.... are! ajJAnI rADo pADe che ke lyo, samakitInA puNya paNa bhavanuM kAraNa? sAMbhaLa ne bhAI! ke te bhavanuM kAraNa che. kAraNa ke te rAga che. Avo bhAre mAraga che bApA! jema 'sarpa gayA ne lIsoTA rahyA" ema kahe che ne? tema atyAre AvI vAta sAMbhaLavA maLavI paNa muzkela thaI gaI che ane bahAranA DhasaraDA rahI gayA che! Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ahIM kahe che ke kAyakriyAo che tenuM lakSa choDI de ane bhavanA kAraNarUpa evA vikArI bhAvane paNa choDI de. A rIte kAmakriyAnuM lakSa ane vikArane choDIne "avyagrapaNe nija AtmAmAM sthita rahevuM, te kAyotsarga kahevAya che." avyagrapaNe = AnaMdapaNe. lyo, puNya-pApamAM arthAt zubha-azubhabhAvamAM to vyagratA che, asthiratA che, kaMpana che, doSa che. mATe tene choDIne avyagrapaNe nija AtmAmAM sthita rahevuM. joyuM? pAchuM ema nathI kahyuM ke bhagavAnanA AtmAmAM sthita rahevuM. kAraNa ke e bhagavAna to para che. paNa nija AtmAmAM sthita rahevuM. ahA! bhagavAna AtmA atIndriya AnaMdanuM dhAma che, svabhAvano sAgara che. AvA nija AtmAnI aMdara sthira rahevuM te kAyotsarga kahevAya che. ane AnuM nAma dharma kaho ke samyagdarzana-jJAna-cAritra kaho - badhuM eka ja che. kaho, Ama che ke nahIM aMdara zAstramAM ? pATha sAme che ane pAThano to A artha thAya che. vANiyA nAmA meLave che ke nahi? dazerA Ave tyAre copaDA nathI meLavatA? meLave che ke nahi? (hA). vANiyA vepAranA copaDA meLave che, paNa ahIMyA A (-zAstrano artha ane potAno abhiprAyo meLavavAmAM tene vakhata maLato nathI. zrotA :- tyAM lAbha dekhAya che. ahIM Apa lAbha dekhADo? - pUjya gurudevazrI :- tyAM dhULamAMya lAbha nathI. 'lAbha savAyo' ema bAraNe lakhe che ne? paNa kharekhara to, 'AtmAnuM lakSa kare to lAbha thAya' ema teno artha che. ekavAra lagabhaga 64-65 nI sAlamAM pAlejamAM ame eka vepArI sAthe divALInA nAmA lakhelA. (-ekasAthe copaDApUjana kareluM.) paNa pachI thayuM evuM ke tenuM kApaDa baLI gayuM. lyo, sAthe nAmA lakhelA topaNa tenuM kApaDa baLI gayuM. paraMtu temAM sAthe lakhelA nAmA zuM kare? pApano udaya Ave to, te nAmA paNa paDyA rahe. bhAI! pUrvanA puNya-pApa pramANe bahAranI kriyAo thAya che tyAM tAruM jALavyuM kAMI rahetuM nathI. jyAre A - AtmAmAM sthita rahevuM te - tArAthI jALavyuM rahe evuM che. ahA! nija bhagavAna AtmA vastu che, padArtha che. AtmA pote ja saccidAnaMda prabhu che. te sat nAma zAzvata jJAna ne AnaMdasvarUpa prabhu che. to, puNya-pApanA vikalpane choDIne temAM sthita rahevuM enuM nAma bhagavAna kAyotsarga, zarIragupti ane dharma kahe Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 70] [223 che zloka - 95 uparanuM pravacana : aparispaMdAtmaka evA mane.." pote (munirAja potAnI vAto kahe che ke huM to aMdaramAM puNya-pApanA rAgathI bhinna aparispaMdAtmaka chuM. eTale ke puNya-pApanA vikalpamAM na AvuM evI huM cIja chuM. dhruvasvarUpa caitanyabiMba evo huM bhagavAna AtmA aparispaMdAtmaka chuM arthAt sthira biMba chuM. zarIra ane puNya-pApa Adi badhAya kaMpanamaya che, parispada che, jyAre mAruM nija svarUpa aparispada che. mArAmAM kaMpana nathI, asthiratA nathI ane puNya-pApanA vikalpa paNa nathI. huM to sthirabiMba, zAMta, AnaMdakaMda chuM. evA mane parispaMdAtmaka zarIra vyavahArathI che." parispaMdAtmaka A puNya-pApa ane zarIrAdi vyavahArathI mArAmAM che. teo nizcayathI mArAmAM che nahi. paryAyamAM nimittanaimittikasaMbaMdha hovAthI zarIrAdi mArAmAM che ema vyavahArathI kahevAmAM Ave, paNa kharekhara to teo mArAmAM che nahIM. vyavahArathI kahevAya eTale ke che nahi ene kahevuM. (nathI tene kahevuM te vyavahAra che.) AtmAmAM A zarIrAdi che? nA. chatAM vyavahArathI AtmAmAM che ema kahevAya. eTale ke te AtmAmAM nathI. ahA! mAruM caitanyarUpa zarIra aparispada che. dhruva....dhruva....nityAnaMda avinAzI--Adi-aMta vinAnuM-mAruM tattva che. AvA mane A parispaMdAtmaka vikAra ane zarIra che ema vyavahArathI kahevAmAM AvyuM che. paramArthe teo mArA che nahi. bhAre bhAI AvI vAta! tethI huM zarIranI vikRtine tajuM chuM." e parispaMdAtmaka zarIra ane rAgAdi vyavahArathI mArA che ne? to te vyavahArane huM choDuM chuM ema kahe che. samANuM kAMI? ahA! mArI cIja bhagavAna AtmA AnaMdanuM dhAma ane sthira biMba che. emAM sthira rahIne parispaMdAtmaka evA vikArane ane zarIrane - ke jeo vyavahArathI mArA kahevAmAM Ave che temane - huM choDuM chuM. huM zarIranI vikRtine tajuM teno artha e che ke kharekhara puNya-pAparUpa badho bhAva zarIranI vikRti che, paNa AtmAno bhAva che nahi. mATe tene huM tajuM chuM. lyo, e nizcayakA guptinI vyAkhyA karI. pravacana naM. NSS / 63 tArIkha 10-7-71 gAthA - 70 ] zloka - 95 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. gAthA - 71 che ghaNaghAikammarahiyA ke valaNANAiparamaguNasahiyA / cottisaadisayajuttA arihaMtA erisA hoMti // 71 // ghanaghAtikarmarahitAH kevalajJAnAdiparamaguNasahitAH / catustriMzadatizayayuktA arhanta IdRzA bhavanti // 71 / / ghanaghAtikarma vihIna ne cotrIza atizaya yukta che, kevalyajJAnAdika paramaguNa yukata zrI arvata che. 71. anvayArtha:- (ghanaghAtivarmarahitI:) ghanaghAtakarma rahita, (vattajJAnAdriparamaguNasahitA:) kevaLajJAnAdi parama guNo sahita ane (tusviMzatizayayu) cotrIza atizaya saMyukta;-(chuMdaza:) AvA, (barmanta:) ahato (mavanti) hoya che. TIkA - A, bhagavAna ahat paramezvaranA svarUpanuM kathana che. (bhagavaMta ahato kevA hoya che?) (1) jeo AtmaguNonAM ghAtaka ghAtika che ane jeo ghana eTale ke ghATAM che -evAM je jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, aMtarAya ne mohanIya kama temanAthI rahita varNavavAmAM AvelA; (2) je pUrve vAvelAM cAra ghAtikanA nAzathI prApta thAya che evAM, traNa lokane *prakSobhanA hetubhUta sakaLavimaLa (sarvathA nirmaLa) kevaLajJAna, kevaLadarzana, kevaLazakti ne kevaLa sukha sahita; tathA (3) svadarahita, maLarahita ItyAdi cotrIza atizayaguNonA raheThANarUpa; -AvA, bhagavaMta aheto hoya che. * prakSobhanA artha mATe 85 mA pAnAnuM padaTippaNa juo. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 71] (have 71mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja pAMca zloko kahe che:) (mAtinI) jayati viditagAtraH smeranIrejanetraH sukRtanilayagotra: paMDitAmbhojamitraH / munijanavanacaitraH karmavAhinyamitraH sakalahitacaritraH 225 zrIsusImAsuputra: / / 6 / / (zlokArtha:-) prakhyAta (arthAt paramaudArika) jemanuM zarIra che, praphullita kamaLa jevAM jemanAM netra che, puNyanuM raheThANa (arthAt tIrthaMkarapada) jemanuM gotra che, paMDitarUpI kamaLone (vikasAvavA mATe) jeo sUrya che, munijanarUpI vanane jeo caitra che (arthAt munijanarUpI vanane khilavavAmAM jeo vasaMtaRtu samAna che), karmanI senAnA jeo zatru che ane sarvane hitarUpa jemanuM caritra che, te zrI susImA mAtAnA suputra (zrI padmaprabha tIrthaMkara) jayavaMta che. 96. (mAtinI) smarakarimRgarAjaH puNyakaMjAhnirAjaH sakalaguNasamAjaH sarvakalpAvanIjaH / sa jayati jinarAjaH prAstaduSkarmabIja: padanutasurarAja styakta saMsArabhUja : / / 97 // (zlokArtha:-) jeo kAmadevarUpI hAthIne (mAravA) mATe siMha che, jeo puNyarUpI kamaLane (vikasAvavA) mATe bhAnu che, jeo sarva guNonA samAja (-samudAya) che, jeo sarva kalpita (-ciMtita) denAra kalpavRkSa che, jemaNe duSTa karmanA bIjane naSTa karyuM che, jemanAM caraNamAM sureMdro name che ane jemaNe saMsArarUpI vRkSano tyAga karyo che, te jinarAja (zrI padmaprabha bhagavAna) jayavaMta che. 97. (mAlinI) jitaratipaticApaH sarvavidyApradIpaH pariNatasukharUpaH pApakInAzarUpaH / hatabhavaparitApaH zrIpadAna mrabhUpaH sa jayati jitakopaH prahvavidvatkalApaH // 98 // Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 (zlokArtha:-) kAmadevanAM bANane jemaNe jItI lIdhAM che, sarva vidyAonA jeo pradIpa (-prakAzaka) che, sukharUpe jemanuM svarUpa pariNamyuM che, pApane (mArI nAkhavA) mATe jeo yamarUpa che, bhavanA paritApano jemaNe nAza karyo che, bhUpatio jemanA zrIpadamAM (-mahimAyukta punita caraNomAM) name che, krodhane jemaNe jItyo che ane vidvAnono samudAya jemanI AgaLa DhaLI paDe che, te (zrI padmaprabhanAtha) jyavaMta che. 98. (matinI) jayati viditamokSaH padmapatrAyatAkSaH prajitaduritaka kSaH prAstakaM darpapakSaH / padayuganatayakSaH tattvavijJAnadakSaH kRtabudhajanazikSaH proktanirvANadIkSaH // 99 // (zlokArtha:-) prasiddha jemano mokSa che, padmapatra (-kamaLanAM pAna) jevAM dIrgha jemanAM netra che, *pApakakSAne jemaNe jItI lIdhI che, kAmadevanA pakSano jemaNe nAza karyo che, yakSa jemanA caraNayugalamAM name che, tattvavijJAnamAM jeo dakSa (-catura) che, budhajanone jemaNe zikSA (-zikhAmaNI ApI che ane nirvANadIkSA jeo uccaryA che, te (zrI padmaprabha jinendra) jayavaMta che. 99. | (mAtinI) madananagasurezaH kAntakAyapradezaH padavinatayamIzaH prAstakInAzapAzaH / dUraghavanahutAzaH kIrtisaMpUritAzaH jayati jagadadhIzaH cArupadmaprabhezaH // 100 // (zlokArtha:-) kAmadevarUpI parvatane mATe (arthAt tene toDI nAkhavAmAM) jeo (vajadhara) IMdra samAna che, kAnta (-manohara) jemano kAyapradeza che, munivaro jemanAM caraNamAM name che, yamanA pAzano jemaNe nAza karyo che, duSTa pAparUpI vanane (bALavA) * kakSA = bhUmikA; zreNI; sthiti; paDakhuM. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 71]. [227 mATe jeo agni che, sarva dizAomAM jemanI kIrti vyApI gaI che ane jagatanA jeo adhIza (-nAtha) che, te suMdara padmaprabheza jayavaMta che. 100. huM gAthA - 71 uparanuM pravacana | have arihaMta bhagavAnanI vyAkhyA kare che. 'mo marihaMtA nA arihaMta kevA hoya tene oLakhAve che. A arihaMta bhagavAna vyavahAranayanA viSaya che. kema ke paradravya che ne? pAMce parameSThI A AtmA mATe para che ane temanA upara lakSa jatAM rAga ja thAya che, tethI vyavahAranayanA viSaya che. te kAraNe ahIMyA vyavahAracAritranA adhikAramAM temano adhikAra nAkhyo che (-temanI vAta karI che). samajANuM kAMI? arihaMta bhagavAna paradravya che ne? mATe temane Azraye jatAM dharma na thAya, paNa zubhabhAva-puNya thAya. jyAre nija bhagavAnano svadravyano--Azraya karatAM eTale ke tenA avalaMbe jatAM dharma thAya che. prazna :- loko yAtrA karavA jAya ke na jAya? samAdhAna :- ahIMyA loko yAtrA karavA jAya ke na jAya enI vAta kyAM che? ahIMyA to vastunI sthiti zuM che te kahe che. tema ja haju rAga che to yAtrA karavA gayA vinA raheze nahIM. paraMtu ajJAnI yAtrAe jaIe eTale dharma thayo' ema mAnI le che. pahADanI taLeTIthI upara gayA ane uparathI nIce utarI AvyA eTale dharma karI AvyA ema ajJAnI mAne che. paNa bhAI ! temAM dharma nathI. ahIM kahe che ke paMca parameSThIno paNa Azraya letAM rAga ja thAya che. kAraNa ke teo paradravya che ne? teo kyAM svadravya che? ahA! ajJAnI tIrthakSetranI yAtrAe jaIne kahe che ke "zIvapada amane deje re mahArAja'. bhagavAna kahe che ke tAruM zIvapada tArAmAM che. mArI sAme jovAthI te nahi maLe. ahA! bhAre AkaruM kAma! duniyAthI to avaLuM che! A, bhagavAna ahaMta paramezvaranA svarUpanuM kathana che." "namo rihaMtALa mAM jemane namaskAra karIe chIe te bhagavAna arihaMta kevA che tenI ahIMyA oLakhANa Ape che. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 (bhagavaMta ahaMto kevA hoya che?) (1) jeo AtmaguNonAM ghAtaka ghAtikarmo che ane jeo ghana eTale ke ghATAM che - evAM je jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, aMtarAya ne mohanIya karmo temanAthI rahita varNavavAmAM AvelA'.... arihaMta bhagavAne cAra ghAtikamano nAza karyo che. bhagavAna mahAvIra Adi ra4 tIrthakaro atyAre to 'mo siddhALa' mAM bhaLelA che arthAt teo to siddha thaI gayA che ane azarIrI che. atyAre teo kAMI arihaMta nathI. paraMtu jyAre teo arihaMtapade birAjatA hatA tyAre ahIMyA (bharatakSetramAM) hatA ane tyAre temane jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ne aMtarAya -e cAra ghAtikarmono nAza thayelo. atyAre arihaMtapaNe to bhagavAna sImaMdharAdi vIsa viharamAna--vidyamAna-tIrthakaro mahAvidehamAM birAje che (ane temane cAra ghAtikamano nAza thayo che.) jeo AtmaguNonAM nimittapaNe ghAtaka hovAthI ghAtikamAM che ane jeo ghana eTale ke ghATAM che - evAM je jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, aMtarAya ne mohanIya karyo che temanAthI arihaMtane rahita kahevAmAM AvyA che. matalaba ke bhagavAna arihaMta cAra karmothI rahita thaI gayA che. lyo, arihaMta bhagavAna AvA hoya che. are! paNa ajJAnIne haju arihaMta bhagavAna kevA hoya tenI khabara na maLe ane "arihaMta bhagavAnano jaye' ema bole rAkhe che. "(2) je pUrve vAvelAM cAra ghAtikarmonA nAzathI prApta thAya che evAM, traNa lokane prakSobhanA hetubhUta sakaLavimaLa (sarvathA nirmaLa ) kevaLajJAna, kevaLadarzana, kevaLazakti ne kevaLa sukha sahita'... 'traNa lokane prakSobhanA hetubhUta' eTale ke bhagavAnane (-tIrthakarane) jyAre kevaLajJAnAdi pragaTe che tyAre te bIjA jIvane AnaMdanuM kAraNa thAya che ema kahe che. bhagavAna arihaMta (tIrthakara) jyAre janme ke kevaLajJAnAdi pAme tyAre traNa lokamAM - nArakIne paNa - alpa zAtA thAya che. evo bhagavAnano atizaya che. kahe che ke, traNa lokane prakSobhanA hetubhUta-nimittabhUta evuM ane eka samayamAM traNa kALa traNa lokane jANe evuM sakaLavimaLa kevaLajJAna paramAtmAne hoya che. ahA! eka 'ka' akSara bole emAM to asaMkhya samaya jAya che, jyAre bhagavAna eka samayamAM ja traNa kALa traNa lokane jANe che. gata anaMta kALanI anaMta paryAya, tevI rIte vartamAnanI paryAya ane bhaviSyanI paryAya--A badhI paryAyo sahita badhA dravyone eka samayamAM Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 71] bhagavAna jANe che. je kAMI thayuM che, thAya che ane thaze te badhuM ja bhagavAna jANe che. bhagavAnanA jJAnathI kAMI ajANyuM nathI. ahA! jagatamAM AvuM jJAna che ema tenI sattAno svIkAra karavo samajIne hoM--te paNa (alaukika vAta che.) to kahyuM ke, arihaMta bhagavAnane eka samayamAM traNa kALa traNa loka jANe evuM kevaLajJAna hoya che. temane AvuM kevaLajJAna thAya tyAre jagatamAM traNa lokamAM alpa praznobha thaI jAya che. praznobha eTale sukha (-zAtA). te vakhate (svargamAM) khaLabhaLATa thaI jAya ke aho! koI paramAtmA thayA che, koIne kevaLajJAna thayuM che. - evo nimitta-naimittikasaMbaMdha che. bhagavAnane sakavimaLa kevaLajJAna, kevaLadarzana, kevaLazakti eTale ke kevaLavIryaanaMtavIrya pragaTyuM hoya che ane kevaLasukha paNa hoya che. bhagavAna ekalA (-pUrNa) AnaMda sahita hoya che. - - 229 prazna :- bhagavAnane to tyAM kAMI paisA, makAna ke strI nathI, AhAra-pANI nathI ane A badhA loko rnIcara pAtharIne bese che te khurazI-Tebala paNa nathI. - AvuM badhuM tyAM nathI ane chatAM anaMtasukha? -- samAdhAna :- bhAI! bahAramAM kayAM dhULamAM sukha hatuM? bahAramAM jeTaluM lakSa jAya teTalI to AkuLatA ne rAga che. bhagavAne aMtaranI AnaMda dazA - ke je zaktirUpa hatI te * pragaTa karI che. mATe sukhI to bhagavAna kevaLI che. te sivAyanA A paisAvALA zeThIyA ne bAdazAha paNa sukhI nathI ema kahe che. ahA! sukhI to e che ke jene pUrNa AnaMda pragaTayo che. are! paNa jyAM evA astitvano-sattAno svIkAra karavA jAya tyAM arthAt eka samayanA kevaLajJAna AdinI AvaDI moTI mahAsattA che ema jyAM svIkAre tyAM tenI dRSTi dravya upara ja jAya. ane tyAre ja teno (kevaLajJAnano sAco) svIkAra thAya che. bhAre vAta bhAI! ahIM kahyuM ke bhagavAna kevaLasukha sahita che. ahA! ema kahIne arihaMtane AhArapANI (kSudhA-tRSA)nuM du:kha nathI ema kahe che. ahIM to arihaMtanI vAta che ne? je zarIra sahita che enI vAta che ne ? to, arihaMtane zarIra che chatAM AhAra-pANInuM du:kha nathI. tema ja teo AhAra-pANI le ema paNa che nahIM. temane AhAra-pANI hotAM ja nathI. temane to aMdaramAM anaMta AnaMda hoya che. AvA arihaMta mukhyapaNe cAra zaktithI (-anaMta catuSTayathI) sahita che. jo ke temane anaMtA guNonuM pariNamana che, paNa A cAra guNa mukhya che ema kahevuM che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 '(3) svadarahita, maLarahita ItyAdi cotrIza atizayaguNonA raheThANarU5'... svadarahita' kahetA arihaMta bhagavAnane parasevo na hoya. sveda eTale parasevo. 'maLarahita kahetA temane dizA-jaMgala (jhADo) ane pezAba (-mUtra) na hoya. kema ke temane AhAra ja nathI ne? ItyAdi AvA cotrIza atizayaguNonA raheThANarUpa arihaMta che. - A vyavahAranI (saMyoganI) vAta karI ke puNyaprakRtithI Avo yoga bhagavAnane hoya ja. jyAre pahelAM guNanI vAta karI te nizcayanI vAta hatI. -AvA, bhagavaMta ahaMto hoya che. lyo, AvA bhagavAna arihaMta hoya che. je vAstavika arihaMtanuM svarUpa dravyathI, guNathI ane paryAyathI jANe to tene AtmA sAthe meLavavAno prasaMga Ave. are paNa! atyAre ajJAnIne enI darakAra kayAM che? e to basa, 'bhagavAna che, bhagavAna che' ema bole rAkhe che. ahA! ahIMyA A badhuM kahIne koI sAdhAraNa prANI potAne AhAra-pANI ane zarIramAM roga hoya chatAM arihaMta manAve to te arihaMta nathI ema batAve (kahe) che. samajaNuM kAMI? che zloka - 96 uparanuM pravacana che | (A zAstranI TIkA karanAra zrI padmaprabhamaladhArIdeva muni che. temaNe) A lokamAM zrI padmaprabhu bhagavAnane saMbhAryA che. kema ke pote padmaprabhamaladhArIdeva che ne? A zAstranI TIkA karanAra zrI padmaprabhamaladhArIdava vanavAsI digaMbara muni-saMta hatA. teo AcArya nahotA, paNa muni hatA. to, potAnA nAmanA bhagavAna zrI padmaprabhu che temane yAda karIne stuti kare che. jo ke atyAre to bhagavAna zrI padmaprabhu siddha thaI gayA che. paNa jyAre teo arihaMtapade hatA tyAre kevA hatA bhagavAna? - ema kahIne stuti kare che. covIsa tIrthaMkara atyAre to ATha karmono nAza karIne siddha thaI gayA che. atyAre temane zarIra nathI. paraMtu A to jyAre teo arihaMta hatA tyAranI vAta kare che : "prakhyAta (arthAt paramaudArika) jemanuM zarIra che." je koI bhagavAna arihaMta thAya - kevaLajJAna pAme - tyAre temanuM zarIra sphaTIka jevuM parama audArika thaI jAya. zarIranA rajakaNo ja evA-sphaTIka jevA-thaI jAya. pachI temane roga, AhAra ke pANI paNa na hoya. ahA! e zarIra tarapha najara nAkhatA bhAmaMDala hoya temAM sAta bhavanuM Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 71] [231 jJAna thAya. jene haju bhava hoya tene sAta bhavanuM jJAna thAya hoM. nahIMtara jene have bhava nathI tene bhUtakALanA traNa bhavanuM ane vartamAnanA bhavanuM jJAna thAya. AvuM parama audArika zarIra bhagavAna arihaMtane hoya che. lyo, ahIM to mAtra eka zrI padmaprabhunuM nAma lIdhuM che, chatAM bIjAM badhA arihaMtone paNa AvuM hoya che. "praphullita kamaLa jevAM jemanAM netra che. tIrthaMkara puNyavaMta hoya che. tethI jANe ke praphullita-khIleluM kamaLa hoya ema moTI AMkho temane hoya che. sAdhAraNa prANI karatAM temanAM netra suMdara hoya che, kema ke tIrthakaranA puNya to savotkRSTa che ne? to, kahe che ke bhagavAnanI AMkho praphullita kamaLa jevI hoya che arthAt jANe ke khIleluM kamaLa hoya evI emanI AMkho hoya che. jo ke temane kAMI AMkhothI jovuM nathI hoM. kAraNa ke teo to kevaLajJAnI che ane kevaLajJAnathI traNa kALa traNa lokane jove che. paNa A to temanuM zarIra AvuM hoya che ema batAve che. puNyanuM raheThANa (arthAta tIrthakarapada) jemanuM gotra che." zrI padmaprabhune tIrthaMkarapada che ne? te puNyanuM raheThANa che eTale ke sarvotkRSTa puNyanA phaLa temanI pAse che ema kahe che. (pravacanasAra gAthA 45mAM) "puaUbetA karatA' ema Ave che teno A artha che. paMDitarUpI kamaLone (vikasAvavA mATe) jeo sUrya che." kevAM che tIrthakara bhagavAna - arihaMta paramAtmA? ke paMDita kahetA je koI DAhyA ane samaju chavo che terUpI kamaLone vikasAvavA mATe bhagavAna sUrya che. te sivAya je mUDha che tene bhagavAna zuM kare? ema kahe che. ahA! jene samajavAnI yogyatA ne pAtratA che evA paMDitarUpI kamaLone vikasAvavA mATe paramAtmA sUrya che. kaho samajANuM kAMI? jema savAranA sUryanuM nimitta pAmIne kamaLa khIle che ne? paNa kamaLa hoya te ja khIle ne? zuM kAMI lAkaDA khIle? (nA). ema je pAtra jIva hoya evA paMDitarUpI kamaLone ja pragaTa thavA mATe bhagavAna sUrya samAna che. "munijanarUpI vanane jeo caitra che (arthAt munijanarUpI vanane khilavavAmAM jeo vasaMtaRtu samAna che)." caitra mahinAmAM vasaMtatratu hoya che ane tyAre badhA pAMceya varNanA phUla khIlI jAya che. evI rIte bhagavAnanA kALe pAtra jIvo khilI uTha che. aha! munijanarUpI vanane khilavavAmAM arthAt lAkho saMto-munio hoya emane khilavavAmAM bhagavAna vasaMtaRtu samAna che. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 karmanI senAnA jeo zatru che." eTale ke temaNe cAra ghAtikamane mArI nAkhyA che ane maDadA jevA cAra aghAtikamAM have bAkI rahyA che. bhagavAne cAra ghAtikamone bALI nAkhyA che ane cAra aghAtika - vedanIya, Ayu, nAma ne gotra - bAkI rahI gayA che. siddhabhagavAna ATheya karmo rahita che, jyAre arihaMtabhagavAnane cAra ghAti kamoM nAza pAmyA che ane cAra aghAti kama haju bAkI che. ane sarvane hitarUpa jemanuM caritra che." ahA! bhagavAnanuM cAritra-caritra ja evuM che ke badhAne hitarUpa che. aMdaramAM 'caritra' ema zabda che ne? 'satsaMhitavaritra:' arthAt emanuM badhuM-AkhuM vartana ja sarva jIvane hitakArI che. 'te zrI susImA mAtAnA suputra (zrI padmaprabha tIrthakara) jayavaMta che. jo ke atyAre to zrI padmaprabhu mokSamAM padhAryA che, paNa pUrve teo arihaMtapade hatA e dazAne yAda kare che ane kahe che ke teo jayavaMta varte che. ahA! emano kahelo bhAva amArAmAM jayavaMta varte che to bhagavAna paNa jayavaMta varte che ema kahe che. Ama kahIne mAMgalika karyuM che. che zloka - 97 uparanuM pravacana karyuM A, niyamasArano vyavahAracAritra adhikAra che. emAM arihaMta bhagavAnanI vAta cAle che. arihaMta bhagavAna para che ne? mATe (teo vyavahAranayanA viSaya hovAthI) vyavahAracAritra adhikAramAM temanI vAta karI che. are ! paMca parameSThI paNa paradravya che. mATe vyavahAracAritra adhikAramAM temanI vAta karI che. prazna :- paraMtu e paMca parameSThI to zuddha che ne? (to pachI paradravya zA mATe che?) samAdhAna :- paMca parameSThI bhale zuddha che, paNa A AtmAthI to para che ne? tethI e paMca parameSThInuM lakSa karavAthI-temano Azraya karavAthI - to rAga ja thAya che, paNa kAMI dharma thato nathI. vyavahAra parAzrita che ane nizcaya svAzrita che. tethI vyavahAracAritra adhikAramAM paMca parameSThIno adhikAra nAkhyo che (temanI vAta karI che.) Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 71] [233 mUT: = k + = pRthvImAM janmanAra (jamInamAM uganAra) = vRkSa. A zAstranA TIkAkAra pote zrI padmaprabhamaladhArIdeva che. tethI covIsa tIrthakaramAMthI zrI padmaprabhune - ke jeo potAnA nAme che emane - yAda karyA che ane zrI padmaprabhune yAda karIne temanI stuti karI che ke zrI padmaprabhu bhagavAna AvA che. Ano artha e paNa che ke huM AtmA evo chuM. "jeo kAmadevarUpI hAthIne (mAravA) mATe siMha che." aMdara zlokamAM 'smara zabda che ne? 'mara' eTale kAmadeva, IcchA, pAMca iMdriyanA viSaya taraphanA valaNavALI vRtti. 'Rri' eTale hAthI ane 'mRRTS' eTale siMha. to, kahe che ke, kevA che prabhu ? ke 'maraRrikRRISa:' - kAmadevarUpI hAthIne mAravA mATe siMha che. atIndriya AnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAnA atIMdriya AnaMdanA Azraye (-dvArA) jeNe pAMca iMdriyonA viSayo taraphanI vRttione - ke je vikalparUpa che tene - haNI nAkhI che evA e bhagavAna siMha samAna che. ane A bhagavAna AtmA paNa evo ja che ema kahevuM che. kema ke pote (zrI padmaprabhamaladhArideve) potAnuM nAma nAkhIne vAta karI che ne? ahA! pAMca IMdriyanA viSayo taraphanI vRttiono vyaya karavA mATe bhagavAna siMha samAna che. ahIMyA to upadezanA vAkyo che ne? eTale 'vyaya karavA mATe - mAravA mATe ema kahyuM che. nahIMtara kharekhara to jJAnI vikArano vyaya karatA nathI. kAraNa ke te jyAM svarUpamAM sthira thAya che tyAM vikAra utpanna thato ja nathI ane tene vikArano vyaya-nAza karyo' ema kahevAmAM Ave che. zuM thAya ? (-bIjI rIte kema kahevuM?) vAto karavI bhASAthI ane vastu che bhASAtIta! samajANuM kAMI? ahIM kahyuM ke kAmadevarUpI hAthIne mAravA mATe bhagavAna siMha samAna che ane evI rIte A bhagavAna AtmA paNa anakriya che. A AtmA anIMdriyasvarUpa che eTale ke jenA Azraye IMdriya taraphanI vRttio nAza pAme evo A AtmA che. A rIte anIMdriyasvarUpa zrI padmaprabhu bhagavAna che ane evo ja A AtmA paNa che. samajANuM kAMI? jeo puNyarUpI kamaLane vikasAvavA) mATe bhAna che'. zlokamAM 'na' zabda che ne? arthAtu pANImAM utpanna thayeluM kamaLa, kevA che paramAtmA? ke puNyarUpI kamaLane vikasAvavA mATe bhAnu che. pahelAM bolamAM guNanI vAta karI ane have bIjA bolamAM puNyanI vAta kare che - bahAranI trAddhi batAve che. kahe che ke bhagavAna puNyarUpI kamaLane Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 vikasAvavA mATe sUrya che. evI rIte A AtmAno Azraya letAM IMdriyo taraphanI vRttio nAza pAme che ane AtmAnA AzrayamAM kamI (-ocha5) rahI jAya to evA puNyano vikalpa utpanna thAya ke tIrthaMkarapaNAne paNa prApta karAve. - evo e AtmA che. have trIjuM pada : "sattAsamAna: jeo sarva guNonA samAja (-samudAya) che." padmaprabhu bhagavAna sakaLa guNonA samAja che. lyo, A samAja! evI rIte A bhagavAna AtmA paNa anaMta guNono samAja che. pote ja prabhu AtmA anaMta guNanA pIMDarUpa samAja che ane ene ja ahIMyA AtmA kahevAmAM Ave che. ahA! paramAtmAne sarva guNonI paryAya pragaTa che. mATe anaMta guNarUpa samAja-samudAya pragaTa che, jyAre AtmAmAM te samAja zaktirUpe che.) 'sarvatpavinIna: jeo sarva kalpita (ciMtita) denAra kalpavRkSa che." aMdara zlokamAM 'mavanIjha' zabda che ne? to, 'mavanI" eTale pRthvI ane 'ka' eTale utpanna thayeluM. tethI vinIga = pRthvImAM utpanna thayeluM = kalpavRkSa. kahe che ke trilokanAtha bhagavAna sarva ciMtita denAra kalpavRkSa che ane evI rIte A AtmA paNa - ke je anaMta jJAna, AnaMda saMpanna che te - sarva kalpita (ciMtita) denAra kalpavRkSa che. eTale ke AtmAmAM ekAgra thAya to enA sarva manoratha pUrNa thAya evo A AtmA che. are! ajJAnIe 'Avo AtmA che' ema sAMbhaLyuM paNa nathI ane bahAramAM bhakti, pUjA, vrata ne tapAdi badhI kriyAo karavA mAMDI (-karavA lAgyo) che. bhAI! e badhA vrata ne niyamAdi to vikalpa che. e vikalpa kharekhara to karmanuM kartavya che, paNa jIvanuM svarUpa che nahIM. ahIMyA kahyuM ke AtmA kalpavRkSa che eTale ke potAnI AnaMdAdinI pariNatine pragaTa kare evo AtmA che. 'prastaduSkarmavIna: jemaNe duSTa karmanA bIjane naSTa karyuM che." bhagavAne karmanA bIjane to bALIne nAza karyuM che. 'nutasurIjha: jemanAM caraNamAM suredro name che." jemanAM 'pad = caraNakamaLamAM, 'nuta" = name che, "murAga:' = devonA Idro. surendro paNa jemanAM caraNakamaLamAM name che evA A zrI padmaprabhu bhagavAna che. ahIMyA arihaMtapadanI vyAkhyA che ne? to emAM zrI padmaprabhunuM smaraNa karyuM che ane sAthe sAthe evuM ja svarUpa mAruM che ema paNa yAda karyuM che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 71] [235 have chelluM pada che ne? ke 'tyasaMsAramUnI ane jemaNe saMsArarUpI vRkSano tyAga karyo che'. meM = pRthvImAM ane na = utpanna thayeluM eTale ke mUna: = jhADa. saMsArarUpI jhADano bhagavAne nAza karyo che ane tevI rIte A bhagavAna AtmAno svabhAva paNa saMsArano nAza karavAvALo che. saMsArane utpanna kare evo eno svabhAva ja nathI. are! AtmAno svabhAva "saMsArano nAza karanAra che' ema kahevuM te paNa vyavahAra che. paramArthe to AtmA rAganA nAzano kartA paNa nathI. eTale ke AtmAne saMsAravikArano nAzakartA (nAza karanAro) kahevo te paNa paramArtha nathI. AtmAno AnaMdasvabhAva che enI aMdara ekAkAra thatAM saMsAra nAma rAganI utpatti thatI nathI ane tene saMsArano nAza karyo' ema kahevAmAM Ave che. ahA! zabdonA artha karatI vakhate e kaI nayanuM kathana che te na samaje to garabaDa thAya. siddhAMtamAM-dhavalamAM to ema kahyuM che ke koIpaNa sUtra ke artha nayavAkya vinA eTale ke naya vinA hoI zake nahIM. koIpaNa zAstrano mULa zabda ke eno artha nayavAkya che. tethI A vyavahAranayanuM vAkya che ke nizcayanayanuM vAkya che e teNe jANavuM joIe. e jANyA vinA je artha karavA jaze to arthano anartha thaI jaze. ahIM kahe che ke bhagavAne saMsArarUpI vRkSano tyAga karyo che. lyo, have 'samayasAramAM (gAthA 34 mAM) ema kahe che ke AtmA rAgano tyAgakartA paramArthe nathI, nAmamAtra che. bhAI! paripUrNa akhaMDa abheda svabhAvano Azraya letAM enAthI utpanna thayelI mokSadazA dvArA bhagavAnane saMsArano nAza thaI gayo che ne? (mATe temaNe 'rAgano tyAga karyo ema ahIM kahevAmAM AvyuM che.) arihaMta paramAtmAne paNa mokSa ja che hoM. 'prasiddha jemano mokSa che' - ema pachI (zloka 99 mAM) kaheze. kema ke arihaMtane bhAvamokSa thaI gayo che. badhA guNo paryAyamAM pUrNapaNe pariNamI gayA che. have kahe che ke "te jinarAja (zrI padmaprabha bhagavAna) jayavaMta che." atyAre zrI padmaprabhu bhagavAna to mokSa padhAryA che. chatAM paNa jANe ke teo Ama (-pratyakSa) vartamAna tIrthaMkarapaNe samavasaraNamAM birAjatA hoya e rIte yAda karIne stuti karI che. evI rIte A AtmA paNa vartamAnamAM pUrNarUpe vidyamAna-birAjamAna che ema (jJAnamAM laIne) AtmAnI stuti karI che. Ama zrI padmaprabhu bhagavAnanI stuti dvArA temane vaMdana karyuM (ane AtmAnI paNa stuti karI.) Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 jo ke atyAre to padmaprabhu bhagavAna mokSamAM che, siddha che. tethI atyAre temanA caraNomAM surendro name che evuM kyAM che? chatAM lyo, pAThamAM to evuM AvyuM che ke temanAM caraNomAM surendro name che? bhAI! jyAre zrI padmaprabhu bhagavAna samavasaraNamAM hatA tyAre je rIte vidyamAna hatA e tIrthaMkaradazAne yAda karIne stuti karI che. ane e rIte pUrNa tattva evo huM paNa vidyamAna chuM, huM pUrNapaNe vidyamAna nathI ema nathI. - A rIte (jJAnamAM laIne) potAnA AtmAne paNa yAda karyo che. ahA! kahe che ke jema tIrthaMkara atyAre vidyamAna nathI ema nathI. paNa teo jANe ke sAkSAt birAje che ema yAda karIne stuti karuM chuM tema bhagavAna AtmA paNa vartamAnamAM evo ne evo vidyamAna che, dhruva akhaMDAnaMda prabhu che. ane temAM huM ekAgra thAuM chuM ke je mArA mokSanI prasiddhinuM kAraNa che. lyo, A rIte zrI padmaprabhu bhagavAnanI stuti vaDe AtmAnI stuti paNa karI che. ahA! ahIMyA trIjI lAInamAM pATha to ema che ne? ke ' gati' - jyavaMta varte che, jayavaMta che. jemanAM pagamAM IMdro name che evA bhagavAna jayavaMta che. eno artha e che ke jema bhUtakALamAM bhagavAna vidyamAna hatA evI ja rIte vartamAnamAM paNa jANe ke teo vidyamAna che. evI rIte, paMcamakALanA muni kahe che ke, huM paNa anAdino evo ne evo vidyamAna bhagavAna AtmA chuM. ane tenI huM stuti karuM chuM eTale ke emAM huM namuM (-DhaLuM) chuM. A rIte zrI padmaprabhu bhagavAna arihaMtapade hatA tyAre AvA hatA ema kahe che ane te dazAne yAda karIne vikalpathI-vyavahArathI stuti karI che. kema ke A vyavahAracAritra adhikAra che ne? (ane sAthe-sAthe AtmAnI paNa stuti karI che.) che zloka - 98 uparanuM pravacana che cAreya (97, 8, 9 ane 100mA) zlokamAM 'kAmadeva' zabda Ave che. nitatipativaIT: kAmadevanAM bANane jemaNe jItI lIdhAM che." arthAt jemaNe atIMdriya AtmA pragaTa karyo che. pAMce IMdriyonA viSayo taraphanI vRtti kAmabANa che hoM. to, bhagavAnane pAMce IMdriyonA viSayo taraphanI vRtti haNAI gaI che. ahA! AnaMdamUrti prabhu AtmAnA atIndriya AnaMdanA pUrNa svAdamAM bhagavAnane kAmadevanAM bANa Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 71] [237 vAgatA nathI, paNa temaNe, kahe che ke, kAmadevane mArI nAkhyo che, jItI lIdho che. atIndriya AnaMdano nAtha evA bhagavAna AtmAnuM avalaMbana laIne para taraphanI vRttiono bhagavAne nAza karI nAkhyo che eTale ke kAmabANane jItI lIdhAM che. 'ratipati' eTale kAmadeva ane 'vApa' eTale bANa. ratipatinA cApane-bANane bhagavAne jItyA che. - e pahelAM padano artha thayo. 'sarvavidyApravI: sarva vidyAonA jeo pradIpa (-prakAzaka) che." bhagavAna kevaLajJAnane prakAze che. jo ke bhagavAna to zrutajJAnane prakAze che. paNa e zrutajJAnamAM Akho-badho prakAza (jJAna) AvI jAya che (ane tethI bhagavAna kevaLajJAnane prakAza che ema kahevAya che.) parama divase - aSADha vada ekame - AvyuM hatuM ne bhAI? ke bhagavAna kevaLajJAnane prakAzatA nathI, paNa bhAvazrutajJAnane prakAze che. 'dhavala"mAM Ave che ke bhagavAna bhAvazrutajJAnane prakAze che. kema ke jene bhAvazrutajJAna pragaTa thAya che tene A vANI nimitta thAya che. tethI bhagavAna bhAvazrutajJAnano prakAza kare che ema kahevAmAM Ave che. nahIMtara kevaLajJAnane zuM (kevI rIte) prakAze? samajANuM kAMI? ahIM kahe che ke bhagavAna sarva vidyAonA prakAzaka che eTale ke bhagavAnanI vANI prakAzamAM -kharatAM badho prakAza thaI jAya che, bhAvazrutajJAnanI aMdara kevaLajJAna kevuM hoya Adi badhuM AvI jAya che. ahA! zAstramAM bhagavAnanI divyadhvani kevaLajJAnane prakAza che ema nathI lIdhuM, paNa bhAvazrutajJAnane prakAze che ema lIdhuM che. bhagavAna arthakartA che. 'arthakartA'no artha e che ke teo bhAvakRtane kahe che ane te pachI dravyakRtanI racanA gaNadhara kare che, mATe teo sUtrakartA che. ahIM kahyuM ke, sarva vidyAonA bhagavAna pradIpa = pra + dIpa = vizeSe divo-prakAza karanAra che. lyo, sarva vidyAonA je prakAzaka che tene (sAcA) pradIpa kahIe ema kahe che. eTale ke jagatamAM jJAnAdirUpa badhI vidyAo che tene je prakAze tene (kharekhara) pradIpa kahIe ema kahe che. 'paritikuY: sukharUpe jemanuM svarUpa pariNamyuM che." anAdithI puNya-pApanA vikArapaNe pariNamana hatuM e duHkharUpe hatuM. paNa have sukharUpe bhagavAnanuM svarUpa pariNamI gayuM che. juo, 'sukha maLyuM che ke prApta thayuM che' - ema (bhedathI) nathI kahyuM. paraMtu (abhedathI) sukharUpe jemanuM svarUpa pariNamyuM che' - ema kahyuM che. samajANuM kAMI? ahA! ahIMyA sarvajJa paramAtmA tIrthaMkaradeva zrI padmaprabhune yAda kare che ne? tethI kahe che ke bhagavAnanI paryAyamAM atIndriya AnaMdarUpa pariNamana thaI gayuM che. teo AnaMdane prApta Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 karaze ke AnaMdane meLavaze evI (bhaviSyanI ke bhedanI) vAta, kahe che ke, ahIMyA nathI. paraMtu temane AnaMdamaya pariNati pariNamI gaI che. jevo AtmAno atIMdriya AnaMda svabhAva che evI ja pariNati temane pariNamI gaI che. ahA! bhagavAnanuM svarUpa sukharUpe pariNamyuM che, jyAre (ajJAnInuM) pariNamana saMsAranA duHkharUpe pariNamyuM che. Ama kahIne e sukharUpa pariNamana zarIra, mana ke vANIne laIne thayuM nathI ema kahe che. ahA! jevI rIte saMsAramAM puNya ane pApanA vikArarUpe-duHkharUpe pariNamana che te jIvanI dazA-avasthA che, (te kAMI bIjAne laIne nathI) tevI rIte A sukharUpa pariNamana paNa jIvanI avasthA che, te pariNamana kAMI badhAne--lokAlokane jANe che mATe jIvane sukharUpa che ema nathI. jo thoDA jJeyane jANavAthI (thoDuM) sukha hoya to traNa kALa ane traNa lokane je jANe tene keTaluM sukha hoya? zrotA :- DhagalAbaMdha sukha hoya. pUjya gurudevazrI :- khoTI vAta che. kema ke parane jANavuM e sukha ja nathI. aMdara sukharUpa-AnaMdarUpa pariNati pragaTa thAya te sukha che. samajANuM kAMI? ahA! samyagdarzanamAM--dharmanI pahelI dazAmAM - paNa aMze sukharUpa-AnaMdarUpa pariNati pragaTa thAya che, jyAre A arihaMtane pUrNa AnaMdanI pariNati pragaTa thaI che ema kahe che. Ama kahIne potAnI paNa vAta kare che ke munione temanI bhUmikAne yogya atadriya AnaMdanI pariNatirUpe svarUpa pariNamyuM che, atIMdriya AnaMda-sukharUpa pariNati che. ahIM kahyuM ke arihaMtane pUrNa sukha che. ahIM Ama kahIne AgaLa ema kaheze ke e (arihaMta bhagavAna) jayavaMta che. "pApachInAzava: pApane (mArI nAkhavA) mATe jeo yamarUpa che.' chInAza= yama. bhagavAna to pApanA InAza che. arthAt pApano nAza karavA mATe yamarUpa che. evI rIte bhagavAna AtmA paNa pApa zabde puNya ne pApanA vikalpono nAza karavA mATe yama samAna che. ahA! atIdriya AnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAno Azraya lIdho tyAM, kahe che ke, e bhagavAna AtmA to vikArano nAza karavA mATe yama samAna che. jJAnIne (svabhAvanA Azraye) vikAramAMthI sukhabuddhi uDI gaI che ane tethI vikArano nAza karavA mATe AtmAno svabhAva yamarUpa che ema kahevAmAM Ave che. 'tamavaritA: bhavanA paritApano jemaNe nAza karyo che.' juo,'bhavanA paritApa' kahIne khUbI karI che ke cAreya gatino paritApa che eTale ke cAreya gatimAM AkuLatA che ema kahe che. are! svargamAM paNa paritApa ja che, tyAM sukha che nahIM. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 71] [239 prazna :- A badhA paisAvALA sukhI kahevAya ke nahIM? "zeTha sAheba, zeTha sAheba'ema mANaso kare to emAM jIvane kAMIka sukha to thatuM haze ke nahIM? samAdhAna :- bhAI. temAM to AkuLatA thAya ema ahIM kahe che. ahA! cAreya gatimAM AkuLatA che ema ahIMyA to kahe che. zrotA :- nokara 'zeTha sAheba na kahe to AkuLatA thAya. nahIMtara AkuLatA zA mATe thAya? majA paDe. pUjya gurudevazrI :- bhAI! teM mAnyuM che ke temAM majA che.) tyAM tane sukhanI kalpanA thaI che, (paNa sukha che nahIM). juo ne! zuM kahyuM A? ke bhavamAM AkuLatA che. bIjuM joyuM? ke bhavano mAtra tApa' ema nathI kahyuM, paraMtu paritApa' kahyo che. ahA! cAreya gatinA bhavomAM kaSAyarUpI agni saLage che ema kahe che. A zeTha, rAjA ne devAdi badhA kaSAyarUpI agnithI saLage che. je A rUpiyAvALA ( rUpiyAnI mamatAvALA) dekhAya che, strI-putra-kuTuMbIvALA (tenI mamatAvALA) dekhAya che te badhA bhavanA paritApavALA che hoM, (paNa sukhI nathI.) ane Avo je bhavano paritApa che tene bhagavAne data-haNI nAkhyo che. ahA! bhASA to ema ja Ave ne? ke "haNI nAkhyo'. e sivAya upadezamAM zuM Ave? 'paramAtmaprakAza" mAM paNa nathI kahyuM ke are! anAdinA (karmarUpI) baMdhune te mArI nAkhyo ho. tuM baMdhuno mAranAra cho. lyo, AtmAne (-jJAnIne) mATe ema kahyuM che. tArA (karmarUpI) baMdhavane--ke je tArI sAthe rahenAro hato tene - te mArI nAkhyo. te bicAro tArI sAthe raheto hato - jyAM tuM jAya tyAM te sAthe ne sAthe raheto hato. are! rastAmAMya (-vigrahagatimAM paNa) sAthe hato. A rIte eka samaya paNa dUra na rahe evo te mitra hato. chatAM tene mArI nAkhyo. arthAt bhagavAna AtmA potAnA svarUpamAM ArUDha thayo tyAM karmano nAza thaI gayo. lyo, svarUpamAM ArUDha thavuM e eka ja karmanA nAzano upAya che, karmanA nAzanI kriyA che. ahIM kahe che ke bhavanA paritApano-AkuLatA...AkuLatA..AkuLatAnobhagavAne nAza karyo che. ahA! bhagavAnane vItarAga paryAyarUpa pariNamana koI rAga, nimitta ke anukULa zarIra hatuM mATe thayuM ema che nahIM. paraMtu anAdino AtmAmAM vItarAga svabhAva che te vItarAga paryAyanA pariNamanamAM anukULa che ane tethI vItarAga paryAya pariNamI che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 'zrIpavAnamramUva: bhUpatio jemanA zrIpadamAM (-mahimAyukta punita caraNomAM) name che.' joyuM? 'zrIvava'nI vyAkhyA karI ke 'mahimAyukta punita caraNo.' ahIMyA 'caraNa' nathI kahyA, paNa 'mahimAyukta punita caraNo' - ema kahyuM che. to kahyuM ke, bhUpatio AvIne bhagavAnanA zrIpadamAM name che. 2403 'nitopa: krodhane jemaNe jItyo che.' bhagavAne kopane jItyo che arthAt temane dveSano aMza paNa nathI. alpa pratikULatA hoya to ajJAnIne aNagamo thAya che, paNa e vAta have bhagavAnane rahI nathI. 'prahmavidvatApa: vidvAnono samudAya jemanI AgaLa DhaLI paDe che.' ahA! moTA vidvAna ne paMDitonA ToLAM arihaMtapada-sarvajJapada AgaLa DhaLI paDe che. evI rIte vidvAno eTale ke (matijJAnAdi) badhI jJAnanI dazA, game teTalI (zuddhapaNe) pragaTI hoya to paNa, svabhAvamAM DhaLI paDe che. - A rIte jevuM e arihaMtapada che tevuM A Atmapada che ema kahe che. 'sa nayati te (zrI padmaprabhanAtha) jayavaMta che.' lyo, bhagavAna jayavaMta che ema kahe che arthAt AvA bhagavAna jANe ke samavasaraNamAM sAkSAt birAjatA na hoya? ema kahe che. kAraNa ke 'jemanA zrIpadamAM bhUpatio name che' ema kahyuM teno artha zuM thayo? have siddhadazAmAM bhagavAnane paga kyAM che? siddhadazAmAM paga (-zarIra) nathI. paraMtu jyAre bhagavAna ahIMyA hatA tyAranI dazA jANe ke pratyakSa najare taravare che ema kahe che. evI rIte bhagavAna AtmA--ke je vartamAnamAM pUrNa AnaMdamaya vidyamAna tattva che te paNa dRSTimAM taravare che tethI jayavaMta varte che. bahAramAM bhagavAna jayavaMta varte che ane (aMdaramAM) vastu bhagavAna AtmA jayavaMta varte che. diSTa ane jJAne je pUrNa vastune pakaDI che e vastu jayavaMta varte che. - zloka 99 uparanuM pravacana pahelAmAM (zloka 96mAM) nayati vivitAtraH smaranIrenanetraH ema badhAmAM traH hatAM. pachI bIjAmAM (zloka 97mAM) smaraCiArAnaH puchyanAhirAnaH ema badhAmAM naH hatAM. -- = -- Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 71] [241 pachI trIjAmAM (zloka 98mAM) nitaratipativaH sarvavidyApravI:- ema badhAmAM T: hatAM. ane have cothAmAM (zloka 99mAM) nayati vidvitamokSa: pApatrIyatAkSa:- ema badhAmAM kSaH che. prasiddha jemano mokSa che.' siddha prasiddha che ema nathI AvatuM? 'prasiddha vizuddha susiddha samUha' - ema (pUjAnI jayamAlAmAM) Ave che ne? arthAt siddhono samUha to prasiddha che, anaMta siddho prasiddha che. evI rIte arihaMtono mokSa paNa prasiddha che ane evI rIte AtmAno mokSa paNa prasiddha che. AtmAne saMsAra rahe nahi ane teno mokSa thAya e to, kahe che ke, prasiddha che. ane tene ja AtmA kahIe ema kahe che. ahA! saMsAravALo AtmA mAnavo e to mithyAtva che. kema ke saMsAra eTale vikalpa ne Asava. tethI saMsAravALo AtmA mAnatA Asrava sahita AtmA mAnyo ane e to tattvanI daSTithI viparIta che. ahIM kahe che ke prasiddha jemano mokSa che." arthAt AtmAmAM prasiddhapaNe mokSa -muktasvarUpa paDyuM ja che ane tethI paryAyamAM prasiddha mokSa thAya e koI vizeSatA ke navInatA nathI. kema ke vastunuM svarUpa ja evuM che. lyo, kAraNa ke kArya-banne ekarUpa ja che, zuddha ja che. A ja niyamasAramAM zrI padmaprabhamaladhArideve kahyuM che ne? ke kAraNa ne kArya - banne zuddha ja che. (zloka - 72). "zuddha che' no artha zuM che? ke trikALI svarUpa (kAraNa) to zuddha che ja, paraMtu te trikALI svarUpa che teno Azraya jeNe lIdho tene pUrNa zuddhatA (kArya) pragaTaze ja, azuddhatA raheze nahIM. mATe kArya paNa zuddha ja che. AvuM jhINuM che! ahA! A bahAramAM yAtrA Adi karI AvyA eTale thaI gayuM (-dharma thaI gayo) ema nathI. ahIMyA kahe che ke AtmA samaye samaye yAtrA karanAro (-zuddharUpe pariNamanAro) che. ahA! prasiddha jemano mokSa che matalaba ke zuddhasvarUpa, paramAnaMdamaya AtmAnI vidyamAnatA jyAM daSTimAM AvI tyAM - pote prasiddha mokSasvarUpa che ema pratItimAM AvyuM tyAM - paryAyamAM prasiddha mokSa thaze...thaze...ne thaze. evA AtmAne saMsAranI gaMdha paNa nahi rahe ema kahe che. ahA! jeNe AtmA pakaDyo -jANyo athavA "AtmA che' ema mAnyuM tene prasiddha mokSa thayA vinA raheze nahIM. paNa AtmA che' ema mAnyuM Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 kayAre kahevAya? ke AtmA paripUrNa bhagavAna che ema jyAre samyagdarzana dvArA mAnyuM tyAre "AtmA che' ema mAnyuM kahevAya ane teno prasiddha mokSa thavAno ja che. tene kAMI bhagavAnane pUchavA javuM nahIM paDe ke mAro mokSa ke di' thaze? teno mokSa to nakkI ja che. ahIM kahyuM ke arihaMtone bhAvamokSa prasiddha (-pragaTa) thaI gayo che. 'padmapatra (-kamaLanAM pAna) jevAM dIrgha jemanAM netra che." jANe kamaLanAM pAna khIlyA hoya ema puNyavaMta prANInA AMkhanI zeDa lAMbI ne pAtaLI hoya che. tethI jANe khIleluM kamaLa hoya evI bhagavAnanI AMkha hoya che. tIrthaMkara pUrNa puNyanA dhaNI che ne? to kahyuM ke, kamaLanAM pAna jevAM dIrgha jemanAM netra che. ahA! jyAM aMdaramAM kevaLajJAnarUpI dIrgha netra khIlI gayA che tyAM bahAramAM paNa AMkho kamaLanAM pAna jevI hoya che. are! cakravartI, baLadeva Adi moTA puNyavaMtanI paNa AMkho evI (moTI) hoya tyAM tIrthakaranuM to zuM kahevuM ? - Ama, pahelAM bolamAM aMdaranA guNanI vAta karI ane have bIjA bolamAM zarIranI vAta karI. "pranataritakSa: pApakakSAne jemaNe jItI lIdhI che." "pApa" zabda puNya ne pApa - banne hoM ane tene bhagavAne jItI lIdhA che ema kahe che. puNya-pApa e saMsAranuM paDakhuM che. e paDakhe anAdithI caDI gayA hatA, paNa have tenAthI khasI gayA che. anAdithI zubha ane azubhabhAvane paDakhe caDyA hatA e mithyAtva ne saMsAra hato. paraMtu have e pApakakSAne bhagavAne jItI lIdhI che ema kahe che. kakSA = bhUmikA; zreNI; sthiti; eka bAjunuM paDakhuM. ahA ! saMsAranuM paDakhuM jemaNe jItI lIdhuM che ane jeo svabhAvane paDakhe caDI gayA che te arihaMta che. ane jevA arihaMta che evo ja tuM cho ema paNa kahevuM che hoM. 'tattvAnuzAsana'mAM paNa Ave che ne? arihaMtanA dhyAnanI vAta eka zlokamAM (zloka 188mAM) nathI AvatI ? ke ziSya kahe che ke "tamo arihaMtanuM dhyAna karo cho te phogaTa che. kema ke tamo arihaMta kayAM cho? tamo arihaMta to atyAre nathI ane chatAM tame arihaMtanuM dhyAna karo cho? tamAruM dhyAna khoTuM che." zrIguru kahe che ke "sAMbhaLane have! tane khabara nathI. ame atyAre arihaMta (-arihaMtasvarUpa ja) chIe. kAraNa ke 'AtmA arihaMtasvarUpa che ema tenuM dhyAna karatAM zAMti vaLe che to eno artha ja e che ke ame aMdaramAM arihaMta chIe. aMdaramAM sAkSAt arihaMtapada vinA e zAMti Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 71] [243 kyAMthI AvI? zuM aMdaramAM na hoya ane arihaMtanuM dhyAna karIe to zAMti Ave? (na Ave.) mATe arihaMta--are! pAMceya pada ame chIe.' lyo, AvI bhAre vAta che! prazna:- zuM A nAne moDhe moTI vAto che? samAdhAna:- bhAI ! tane khabara nathI. ahIM nAnuM moDhuM che ja nahIM. (-AtmA tuccha che ja nahIM, e to mahAna che.) juo ne! ahIM zuM kahe che? ke je saMsAranA paDakhethI khasI gayo hoya ene ja AtmA kahIe. jema bhagavAna saMsAranA paDakhethI khasI gayA che tema A AtmA paNa saMsAranA paDakhethI khasI gayo che. ane ene ja AtmA kahIe. te sivAya je saMsAranA paDakhe ubhA che e to anAtmA che. samajANuM kAMI? ahA! dharmIne samyagdarzana thatAM saMsAranuM paDakhuM chUTI gayuM che ane tethI te saMsArathI mukta che. dharmanI pahelI sIDhIvALo samyagdaSTi vyavahArathI mukta che ema zAstramAM Ave che ne? to, vyavahArathI mukta kaho ke saMsArathI mukta kaho - e badhI eka ja vAta che. samyagdaSTi vyavahArathI eTale ke vikalpathI (-saMsArathI) mukta ja che, kema ke tene saMsAranuM paDakhuM chUTI gayuM che. ahA ! jyAM pUrNa atIMdriya AnaMdasvarUpa muktasvabhAvanA paDakhe gayo tyAM saMsAranuM paDakhuM chUTI gayuM ane tyAre teNe AtmAno anubhava karyo, AtmAne mAnyo ema kahevAmAM Ave che. lyo, Avo artha che. aMdara 'nitavuMritA:' ema che ne? to, 'Turita'no artha pApa che. 'prAstavarpapakSa: kAmadevanA pakSano jemaNe nAza karyo che.' pahelAM pApakakSAnI vAta hatI ane have kAmadevanA pakSanI vAta che. - banne eka ja vAta che. 'vaghunatayakSa:'. AmAM, pava-yu-nata-yakSaH e cAra zabda che. 'yakSa jemanA caraNayugalamAM name che.' samavasaraNamAM yakSo cosaTha cAmara DhALe che. prazna :- loko vIMjhaNA nAkhe che ema bhagavAnane garamI na thAya ne havA sArI Ave te mATe cAmara DhALatA haze? samAdhAna :- bhagavAnane garamI ja kyAM thAya che? bhagavAna to anaMta AnaMdamAM bIrAje che. devo cAmara DhALe che e bhaktino bhAva dekhADe che. juo ne! ahIMyA garamI hoya to paMkho DhALe che ne? keTalAka to vaLI bahu garamI lAge tyAre hAthamAM pustaka hoya tenAthI havA khAya che. zuM e ThIka kahevAya? (nA.) Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 zrotA :- paNa bahu garamI lAgatI hoya to zuM karavuM? pUjya gurudevazrI :- sahana karavI. vAta to evI che bhAI! keTalAka chokarAo paNa hAthamAM nAnuM zAstra hoya teno kAgaLano paMkho banAve ane pavana khAya che. bhAI! evuM kArya na karAya. e to zAstranI azAtanA kahevAya. ahIM kahe che ke yakSa bhagavAnanA caraNayugalamAM name che eTale ke cAmara DhALe che. e to bhagavAnanA puNyane kAraNe devoIdro AvIne cAmara DhALe che. nahIMtara teo cAmara DhALe tethI bhagavAnane zuM lAbha? teo cAmara DhALe tethI bhagavAnane havA lAge ane garamI uDI jAya evuM kAMI che nahIM. kema ke bhagavAna to pUrNa atIndriya AnaMdamAM bIrAjamAna che. chatAM bhakto bhaktinA bhAvathI cAmara DhALe che. 'tattvavijJAnakSa: tattvavijJAnamAM jeo dakSa (-catura) che." arihaMta sarvajJa paramAtmA jagatamAM jeTalI vidyAo ane jJAna che te badhAmAM pravINa che. jagatamAM koI vaLI maMtrane jANe che, koI vaLI taMtrane jANe che ane koI vaLI vidyA jANe che.ema hoya che ne? jyAre bhagavAna to badhAyamAM pravINa che. chatAM kAMI kare nahIM hoM. juo ne! tethI to bhagavAna tattvavijJAnamAM catura che eTalI ja vAta lIdhI che, paNa koInuM kAMI kare ema vAta lIdhI nathI.) 'kRtavRdhananazikSa: budhajanone jemaNe zikSA (-zikhAmaNI ApI che." lyo, ajJAnIne - abudhane temaNe zikSA nathI ApI, paNa pAtra-rUDA jIvo che tene bhagavAne zikSA ApI che ema kahe che. eTale ke jene zikSA lAgu paDe che (je bhagavAnanI zikSA pramANe pariName che) e jJAnIne zikSA ApI che ema kahe che. to, kahyuM ke budhajanone bhagavAne zikhAmaNa ApI che. prazna :- paNa e budhajano (-jJAnIo) to samajelA che? samAdhAna :- bhAI ! samajelAne (-je samajyA che tene samajAvyA che ema kahevAya che. paNa aNasamajelAne (-je samajyA nathI tene) samajAvatA nathI, kema ke e samajaNa karato nathI. have chelluM pada che : 'pranirvANavIkSa: nirvANadIkSA jeo uccaryA che." bhagavAne nirvANanI prApti thAya evI dIkSA kahI che. arthAt je dIkSAthI mokSa thAya evI dIkSA Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 71] [245 bhagavAna uccaryA che, paNa svarga maLe ke anukULatA maLe evI dIkSA kahI nathI ema kahe che. ajJAnI kahe che ke be ghaDI jo sAdhupaNuM Ave-dIkSA le-to tenA kapALamAM svarga to kharuM ja (svarga to maLaze ja). - AvuM ra000 nI sAlamAM rAjakoTamAM sAMbhaLyuM hatuM. paraMtu dhULamAMya ema nathI sAMbhaLane have ahIMyA to bhagavAna nirvANadIkSA uccaryA che ema kahe che. kAraNa ke svarga maLe e dIkSAnuM svarUpa che ja nahIM. arere! AvI (-svargAdi maLaze evI) lAlaca ApIne kuguru bIjAne muMDe che. dIkSA levAthI svarga maLaze ane tyAM pachI majA paDaze, tyAM khAvA-pIvAnI (mAthAkUTa) hoya nahIM ne hajAro varSe khAvA-pIvAnI IcchA thAya - ema kahIne kuguru lAlaca Ape che. paNa bhAI! (zubhabhAvathI) kadAca svarga maLe toya emAM zuM thayuM ? ahIM to pahelAM kahyuM ke badhAya bhava paritApavALA che arthAt kaleza ane AkuLatAvALA che. (zloka 98). to zuM dIkSA laIne tAre bhavamAM (-AkuLatAmAM) javuM che? zuM bhava maLavo e dIkSAnuM phaLa hoya? (nA.) ahA! dIkSA to ene kahIe ke jenAthI nirvANa prApta thAya. tethI ahIM kahyuM che ke bhagavAna nirvANadIkSA uccaryA che. vaLI ajJAnI kahe che ke koI pApamAM jAya e karatAM dIkSA le to thoDAMka puNya to karaze? ane tethI gati to sudharaze? ahIM kahe che ke jo tuM AvuM mAne ane jANe che to) tArA zraddhA, jJAnAdi badhAM ja khoTA che. kema ke je dIkSAnA phaLamAM tuM svarga mAge che te svarganA kAraNamAM to puNya che. (tema ja tane svarganI IcchA che to teno artha e thayo ke tane puNyanI IcchA che) ane puNyanI IcchAvALo to mithyAdaSTi che. jyAre dharmane to AtmAnA pUrNa svabhAvanI bhAvanA hoya che ane tene sAcI dIkSA hoya che. ahA! samyagdarzana-zAna sahita svarUpanI ramaNatArUpa dIkSA jeNe grahaNa karI tene e dIkSA nirvANanuM kAraNa che tathA e dIkSAne sAcI dIkSA kahIe ema ahIM kahe ajJAnI kahe che ke are! koI dIkSA leze eTale have te pApathI--cUlAnI agni saLagAvavArUpa chakAyanI hiMsAnA AraMbhathI-to chUTaze? kAMIka to bicArAnuM sAruM thaze?evI vAto ajJAnI kare che. paNa bhAI! tenAthI zuM sAruM thaze? zubhabhAvathI to anAdino je saMsAra che te ja raheze. ahIM kahe che ke jenAthI nirvANa--kevalajJAna- mukti--thAya evI je dIkSA che eTale ke AtmAnA zuddhasvabhAvamAM AcaraNarUpa je Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 sAcI dIkSA che tenAthI sAruM (-hita) thAya che. A zuddhasvabhAvamAM AcaraNa ja sAcI dIkSA che hoM, paNa paMca mahAvratanA vikalpa che te kAMI sAcI dIkSA nathI. bhAre vAta! ahA! digaMbara saMtonI kathanI paNa kaDaka che. ahA! kahe che ke bhagavAna nirvANadIkSA uccaryA che. lyo, A pAMcamA ArAnA muni Ama kahe che. prazna:- A badhI vAto to cothA ArAnI che? samAdhAna:- bhAI! Aro cotho hoya ke pAMcamo, zuM vastusvarUpa pharatuM haze? juo ne muni pote zuM kahe che? ke amArI dIkSA to nirvANanuM kAraNa che. AvI dIkSA amane prApta thaI che tathA bhagavAne paNa AvI ja dIkSA uccArI che, samajavI che. matalaba ke je dIkSA kAraNa thaIne mokSa thAya evI dIkSA ja bhagavAne samajAvI che. paNa kAMI ahIMyA amArI pAse AvI ane muMDAvo - sAdhu thAo to svargAdi maLaze ema kahIne bhagavAne lalacAvyA nathI ema kahe che. juo! bhagavAne dIkSAnI zikhAmaNa ApI che ema ahIM kahyuM che hoM. to, te dIkSAnI zikhAmaNa evI che ke jenAthI mukti thAya. lyo, dIkSAnI zikhAmaNa AvI samajAvI che ema kahe che. bIjI rIte kahIe to, AnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAnA Azraye darzana-jJAna-cAritramaya dIkSAnI nirvikArI nirvikalpa pariNati pragaTe e mokSanuM kAraNa che ema bhagavAne samajAvyuM che, paNa tArI dIkSAthI tane svarga maLaze ane pachI zeThAI maLaze ema samajAvyuM nathI. kAraNa ke e svargAdi dIkSAnuM phaLa ja nathI. ahA! 'nirvANadIkSA jeo uccaryA che' ema kahIne bhagavAne nirvANanuM kAraNa evI dIkSAne samajAvI che ema kahe che. te (zrI padmaprabha jinendra) jayavaMta che." lyo, amArA mATe to, kahe che ke, e padmaprabhu jayavaMta che - jayavaMta varte che. eTale zuM? ke amArA pariNAma-amAro vItarAgabhAva - ke je mokSanuM kAraNa che te - jayavaMta che. mokSanuM kAraNa evI dIkSA amane jayavaMta varte che ane enA phaLamAM amane mukti ja Avaze ema pote zrI padmaprabhamaladhArIdeva muni kahe che. bhAI! bra. zItalaprasAde A niyamasArano artha karyo che ne? to, temaNe A zlokanA arthamAM ema lakhyuM che ke 'jinhone nirvANakA kAraNa munidIkSAkA svarUpa kahA hai. ahA! nirvANanuM-mokSanuM kAraNa munidIkSA che arthAt Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 71] [247 vItarAgI pariNati che ane AvI dIkSA bhagavAne jIvone pradAna karI che. lyo, AvI dIkSAnuM nAma dIkSA che ane A dIkSAnuM phaLa mokSa che. are! ajJAnI badhA gapagapa mAre che. tene to bAhya kriyAnA ThekANA na hoya ane ame paMca mahAvrata pALIe chIe tethI enAthI amArI mukti thaze ema te mAne che. bhAI e rIte dhULeya tArI mukti nahIM thAya. che zloka - 100 uparanuM pravacana che A, niyamasArano vyavahAracAritra adhikAra che. temAM 71 mI gAthAno 100 mo zloka che. arihaMta paramAtmA kevA che tenuM svarUpa ahIM kahe che. potAnuM (-TIkAkAra munirAjanuM) nAma 'padmaprabha' che ne? tethI e nAmanA zrI padmaprabhu bhagavAnanI stuti kare che, temane yAda kare che ane e rIte arihaMtanuM stavana ne stuti kare che. "kAmadevarUpI parvatane mATe (arthAta tene toDI nAkhavAmAM) jeo (vajadhara) Idra samAna che." IMdrane hAthamAM vanna hoya che eTale tene vajadhara kahevAmAM Ave che. zrI padmaprabhu bhagavAna kAmadevarUpI parvatane toDI nAkhavA mATe vajadhara IMdra samAna che. mana + na = madanarUpI parvata ane sureza = IMdra. jema vajathI parvatanA cUrecUrA thAya tema bhagavAnano AtmA kAmadevanI vAsanAnuM to cUrNa karI nAkhe che. kAnta (manohara) jemano kAyapradeza che." - e bAhyanI vAta lIdhI. bhagavAnanuM zarIra manohara arthAt parama audArika hoya che. arihaMtanA zarIramAM vyAdhi-roga ke sudhAtRSA Adi hoya nahIM. mATe temanuM zarIra kAnta eTale ke manohara che ema kahe che. ahA! bhagavAnanA Atmapradezo to nirmaLa che, paNa emano kAyapradeza arthAt zarIranA pradezo paNa nirmaLa che. kAraNa ke parama audArika zarIra che ne? jo ke dareka arihaMtane parama audArika zarIra hoya che. paraMtu ahIMyA to atyAre zrI padmaprabhunuM nAma laIne temane yAda karyA che. munivaro jemanAM caraNomAM name che. jemane vItarAgatA pragaTI che evA munivaro paNa sarvajJa arihaMta paramAtmAnAM caraNamAM name che eTale ke munivarone paNa temanI bhakti Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 hoya che ema kahe che. ahA! munivaro kahetA AcArya, upAdhyAya ane sAdhuo jemane pUrNa vItarAgatA pragaTI che evA arihaMtanAM caraNamAM name che. prazna :- ekakora bhakti heya che ema Apa kaho cho ane ahIMyA....? samAdhAna :- zuM evI bhakti AvyA vinA na rahe? te bhakti che heya, chatAM paNa Ave ke nahIM? bhaktino vikalpa e zubhapayoga che ane heya che, to paNa AvyA vinA raheto nathI. prazna :- zubhabhAvano niSedha che to Ave che zA mATe? samAdhAna :- zubhabhAvano niSedha che eTale ke e AdaraNIya nathI, chatAM te "che' to kharo ne? arthAt je "che' te AdaraNIya nathI ema kahevuM che ne? mATe zubhabhAva Ave to kharI; paNa te AdaraNIya nathI, heya che ema kahe che. prazna :- zubhabhAva heya che to zA mATe karavo? samAdhAna :- paNa karavo zuM? (-tene karavo ke na karavo e prazna ja nathI.) e zubhabhAva AvyA vinA raheto ja nathI. zrotA :- tene zAstramAM heya kahe, agni samAna kahe ane chatAM Ave? pUjya gurudevazrI:- (hA), tene aneka prakAre kahe - agni kahe ane dhagadhagatA aMgArA paNa kahe. kema ke zubhabhAva te kaSAya che, rAga che. chatAM munivarone paNa zubhabhAva Ave che, hoya che ane tene muni jANe che. AvuM ja svarUpa che. ahIM kahe che ke paramezvara trilokanAtha vItarAgatArUpa zAMtarase pUrNa pariNamI gayA che ane emanA upara munivarone paNa bhakti Ave che eTale ke temanAM caraNamAM name che. 'prAtInAzapAza: yamanA pAzano jemaNe nAza karyo che." vInAza = yama. yamanA pAzano - baMdhanano bhagavAne nAza karyo che. eTale ke emane have kALanuM baMdhana rahyuM nathI ema kahe che. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 71] 'duSTa pAparUpI vanane (bALavA) mATe jeo agni che.' duSTa pApa =banne puNya ne pApa. puNya-pAparUpI vana che tene bALavA mATe bhagavAna agni samAna che arthAt bhagavAnane puNya ke pApa che nahIM. ahA! vItarAgatArUpa zAMtarase-- akaSAyasvabhAve--jemanuM pariNamana che e bhagavAne puNya-pApanA vanane bALI nAkhyuM che ane tene 'puNya-pApane bALavA mATe agni che' ema kahevAmAM Ave che. 249 'jhIrtisaMpUritAza: sarva dizAomAM jemanI kIrti vyApI gaI che.' e puNyanI vAta lIdhI. kahe che ke cAre dizAmAM bhagavAnanI kIrti prasarI gaI che, vyApI gaI che. tIrthaMkara ane arihaMtanI guNadazA to pUrNa thaI che, paraMtu emanI puNya-prakRti paNa evI che ke cAreya dizAmAM iMdro Adi Adara kare che. A rIte temanI kIrti sarvatra vyApI gaI che. A zlokamAM munirAja bhagavAnanI pavitratA ane puNya--bannenI vAta kare che. kema ke bhagavAnanuM svarUpa jaNAvavuM hoya tyAre banne vAta jaNAve ne? 'jagatanA jeo adhIza (nAtha) che.' bhagavAnane vyavahAre jagatanA nAtha kahevAmAM Ave che. athavA teo jagatanA jANanAra che eTale jagatanA nAtha che ema kahevAya che. 'te suMdara praznaprabheza jayavaMta che.' AvA suMdara zrI padmaprabhu bhagavAna jayavaMta che. juo, ahIMyA to 'kAMta jemano kAyapradeza che' ema kahyuM che. eno artha e thayo ke ahIMyA padmaprabhune arihaMta tarIke yAda karyA che. nahIMtara to atyAre teo siddha thaI gayA che, siddha che. paNa A stuti jyAre teo arihaMtapaNAnI hayAtImAM (-dazAmAM) hatA tene yAda karIne karI che. 'logassasUtra' mAM paNa Ave che ne? ke 'titphayarA me pasIaMtu' - tIrthaMkaro mArA upara prasanna thAo. have covIsa tIrthaMkara to siddha thaI gayA che - mokSa padhAryA che. atyAre teo kAMI tIrthaMkarapaNe nathI. chatAMpaNa bhUtakALamAM teo tIrthaMkarapaNe hatA ne? to, teonI tIrthaMkarapaNe hayAtI hatI tene yAda karIne vaMdana karyuM che. tema ja 'tIrthaMkaro mArA upara prasanna thAo' ema kahyuM che to zuM teo prasanna thatA haze? bhAI! potAno Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 AtmA potAnA upara prasanna thAya (evI bhAvanA che to) tene 'bhagavAna mArA upara prasanna thAo' ema kahevAmAM Ave che. AvI vAta che bhAI! ahA! sarvajJa paramezvara--paramAtmA--bhagavAna to vItarAga che. tethI teo kAMI koI upara prasanna paNa thatA nathI ane aprasanna paNa thatA nathI. paNa potAnA AtmAmAM AnaMda-zAMtirUpa prasannatA varte che tethI jANe ke bhagavAna prasanna che arthAt huM pote mArA upara prasanna chuM to bhagavAna mArA upara prasanna che ema kahevAmAM Ave che. - e 71 mI gAthA thaI. e gAthAmAM arihaMtanI vAta hatI. have 72 mI gAthAmAM siddhanI vAta kare che. A vyavahAracAritra adhikAra che ne? eTale emAM pAMce parameSThinI vAta karI che. tema ja pAMca mahAvrata, pAMca samiti tathA vyavahAra ne nizcaya ema banne prakAranI traNa guptinI paNa vAta karI che. have siddhanI vyAkhyA kare che. gAthA - 71 zloka - 96 thI 100 pravacana naM. NSS / 63 64 65 tArIkha 10-7-71 11-7-71 12-7-71 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che gAthA - 72 kare NaTThaTTakammabaMdhA aTTamahAguNasamaNNiyA paramA / loyaggaThidA NiccA siddhA te erisA hoti // 72 // naSTASTa karmabandhA aSTamahAguNasamanvitAH paramAH / lokAgrasthitA nityAH siddhAste IdRzA bhavanti // 72 // che aSTa karma vinaSTa, aSTa mahAguNe saMyukata che, zAzvata, parama ne loka-agravirAjamAna zrI siddha che. 72. anvayArtha:- (naSTanTarSavardhI:) ATha karmanA baMdhane jemaNe naSTa karela che evA, (aSTamI guNasamanvita:) ATha mahAguNo sahita, (parama:) parama, (towiBsthitI:) lokanA agre sthita ane (nitya:) nitya:- (daza) AvA, (te siddha) te siddho (matti) hoya che. TIkA:- siddhinA paraMparAhetubhUta evA bhagavaMta siddhaparameSThIonuM svarUpa ahIM kahyuM che. (bhagavaMta siddho kevA hoya che?) (1) niravazeSapaNe aMtarmukhAkAra, dhyAnadhyeyanA vikalpa rahita nizcaya-paramazukaladhyAnanA baLathI jemaNe ATha karmanA baMdhane naSTa karela che evA; (2) kSAyika samyatvAdi aSTa guNonI puSTithI tuSTa; (3) viziSTa guNonA AdhAra hovAthI tattvanAM traNa svarUpomAM parama; (4) traNa lokanA zikharathI AgaLa 1. niravazeSapaNe = azeSataH; kAMI bAkI rAkhyA vinA; saMpUrNapaNe; sarvathA. (paramazukladhyAnano AkAra arthAt svarUpa saMpUrNapaNe aMtarmukha hoya che.) 2. siddhabhagavaMto kSAyika samyatva, anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta vIrya, sUkSmatva, avagAhana, agurulaghu ane avyAbAdha e ATha guNonI puSTithI saMtuSTa-AnaMdamaya hoya che. 3. siddhabhagavaMto viziSTa guNonA AdhAra hovAthI bahi:tatva, aMta:tattva ane paramatattva evA traNa tattvasvarUpomAMthI paramatattvasvarUpa che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 gatietuno abhAva hovAthI lokanA agre sthita; (5) vyavahArathI abhUtapUrva paryAyamAMthI (-pUrve kadI nahi thayelA evA siddhaparyAyamAMthI) Tyuta thavAno abhAva hovAne lIdhe nitya'-AvA, te bhagavaMta siddhaparameSThIo hoya che. | (have 7ramI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja traNa zloka kahe che:) (matinI) vyavaharaNanayena jJAnapuMjaH sa siddhaH tribhuvanazikharAgra grAvacUDAmaNiH syAt / sahajaparamaciccintAmaNau nityazuddhe nivasati nijarUpe nizcayenaiva devaH // 101 // (zlokArtha:-) vyavahAranayathI jJAnakuMja evA te siddhabhagavAna tribhuvanazikharanI TocanA (caitanyaghanarUpa) nakkara 'cUDAmaNi che; nizcayathI te deva sahajaparamacaitanyaciMtAmaNisvarUpa nityazuddha nija rUpamAM ja vase che. 101. ( ra) nItvAstAn sarvadoSAn tribhuvanazikhare ye sthitA dehamuktAH tAn sarvAn siddhisiddhayai nirupamavizadajJAnadRkzaktiyuktAn / siddhAn naSTASTakarmaprakRtisamudayAn nityazuddhAnanantAn avyAbAdhAnamAmi tribhuvanatilakAn siddhisImantinIzAn // 102 // (zlokArtha:-) jeo sarva doSone naSTa karIne dehamukta thaIne tribhuvanazikhare sthita che, jeo nirupama vizada (-nirmaLa) jJAnadarzanazaktithI yukta che, jemaNe ATha karmanI prakRtinA samudAyane naSTa karyo che, jeo nityazuddha che, jeo anaMta che, avyAbAdha che, traNa lokamAM pradhAna che ane muktisuMdarInA svAmI che, te sarva siddhone siddhinI prApti arthe huM namuM chuM. 102. 1. cUDAmaNi = zikhAmaNi; kalagInuM ratna; Toca uparanuM ratna. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 02]. [253 (anuSTrama) svasvarUpasthitAn zuddhAna prAptASTaguNasaMpadaH / naSTASTakarmasaMdohAn siddhAn vaMde punaH punaH // 103 // (zlokArtha:-) jeo nija svarUpamAM sthita che, jeo zuddha che, jemaNe ATha guNarUpI saMpadA prApta karI che ane jemaNe ATha karmono samUha naSTa karyo che, te siddhone huM pharIpharIne vaMduM chuM. 103. huM gAthA - 72 uparanuM pravacana karyuM harigItamAM 'binca' (nitya)no artha zAzvata karyo che. siddhinA paraMparAhetubhUta evA bhagavaMta siddhaparameSThIonuM svarUpa ahIM kahyuM che." A jIvanI muktino sAkSAt hetu to samyagdarzana-jJAna-cAritra che. jyAre siddha bhagavAna muktinA paraMparA hetu che. muktimAM siddha nimitta che tethI temane paraMparA hetu kahevAmAM Ave che. ahA ! siddha paramAtmA A AtmAnI muktinuM sAkSAt kAraNa nathI. A AtmAnI muktinuM sAkSAt kAraNa to sva caitanyanA Azraye pragaTatAM darzana, jJAna ane cAritra che. paraMtu e ratnatrayanI sAthe siddhabhagavAnanI vyavahAra zraddhA paNa hoya che, tethI siddhabhagavAnane muktinA paraMparA hetu kahevAmAM AvyA che. to, muktinA paraMparA hatu-nimitta-evA bhagavaMta siddhaparameSThIonuM svarUpa ahIM kahyuM che. '(bhagavaMta siddho kevA hoya che?)" - have siddha kevA hoya te vAta kahe che ane tenI sAthe siddha kema thayA e vAta paNa kahe che. '(1) niravazeSapaNe aMtarmukhAkAra, dhyAnadhyeyanA vikalpa rahita nizcayaparamazukladhyAnanA baLathI jemaNe ATha karmanA baMdhane naSTa karela che evA'... lyo, ahIM to Ama kahyuM che ke nizcaya paramazukladhyAnanA baLathI ATha karma nAza karyA che!! teno artha e che ke koI upavAsAdi karIne ke anya zubhabhAva karIne siddhabhagavAne aSTa karma nAza karyA che ema nathI. kema ke e upavAsAdi to vikalpa che. nIce phUTanoTa che: 'niravazeSapaNe = azeSata:; kAMI bAkI rAkhyA vinA; saMpUrNapaNe; sarvathA. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 (paramazukaladhyAnano AkAra arthAt svarUpa saMpUrNapaNe aMtarmukha hoya che.)' ahA! aMtaramAM AtmA pUrNAnaMdasvarUpa che enA upara ekAgra thayeluM zukladhyAna aMtarmukhasvarUpa che - aMdaramAM DhaLeluM che, paNa bAhyamAM che nahIM. eTale ke zukladhyAna niravazeSapaNe aMtarmukha che. tathA te zukladhyAna dhyAna-dhyeyanA vikalpa rahita che. matalaba ke huM dhyAna karanAra ane A bhagavAna AtmA dhyeya - evA bhedano vikalpa-rAga paNa temAM nathI. ahA! dhyAna-dhyeyanA vikalpa-rAga rahita aMtarmukha jenuM svarUpa che te zukaladhyAna che. aMtarmukha jeno bhAva che ane je jarApaNa bahirmukha che nahi evA nizcaya-paramazukladhyAnanA baLathI...lyo, vaLI 'paramazukaladhyAna' kahyuM che hoM. ahA! aMtaramAM birAjamAna zuddha AnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAmAM aMtarmukha thatAM je paramazukladhyAna pragaTyuM tenA baLathI siddhabhagavAne ATha karmanA baMdhane naSTa karela che. paramazukladhyAnanA baLathI pahelAM cAra ghAtikarma nAza karyA hatA e vAta to kharI che ja, paraMtu pachI cAra aghAtikarma paNa paramazukaladhyAnanA kAraNathI naSTa karyA ema kahe che. ahA! cAra ghAtikarma ane cAra aghAtikarmano nAza aMtarmukhanA dhyAna dvArA thAya che arthAt te ATheya karmano nAza aMtarmukhanI pariNati dvArA thAya che, paraMtu bahirmukhatAnA koIpaNa vikalpa dvArA e ATha karmamAMthI ekapaNa karmano nAza thato nathI. are! darzanamohano paNa nAza aMtarmukhasvarUpa daSTinA baLathI thAya che. prazna :- dhavala'mAM jinabiMbanA darzanathI nidhata ne nikAcita karmano nAza thAya che ema Ave che ne? samAdhAna :- bhAI e to nimittanI vAta che. kharekhara jinabiMba to A AtmA che ane te aMdaramAM birAjamAna vItarAgamUrti prabhu AtmAnI aMtarmukha thaIne daSTi karatAM samyagdarzana thAya che. samajANuM kAMI? juo! ahIMyA aMtarmukhAkAra dhyAnathI ATheya karmano nAza kahyo che ne? to, paheluM aMtarmukhAkAra dhyAna dharmadhyAna che. matalaba ke dharmadhyAna paNa aMtarmukhAkAra che ane A paramazukladhyAna niravazeSapaNe - pUrNa rIte - aMtarmukhAkAra che. ahA! dharmadhyAna thavAmAM - samyagdarzana thavAmAM eTale ke darzanamohano nAza thavAmAM paNa aMtarmukhasvarUpano Azraya che. arthAt pUrNAnaMdasvarUpanA AzrayathI ja darzanamohano nAza thAya che. tethI zubhopayogathI zuddhopayoga thAya ema che nahIM. zubhopayoga bahArano Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 72] [255 (-bahirmukha) vepAra che, jyAre zuddhopayoga aMtarmukha vepAra che. A rIte bannenI dizAmAM phera che. ahA! siddhabhagavAna niravazeSapaNe aMtarmukhAkAra che. temaNe prathama svarUpanI aMtarmukha thaIne darzanamohano nAza karyo, pachI vizeSa aMtarmukha thaIne cAritramohano nAza karyo ane pachI pUrNa aMtarmukha thayA, jethI ATheya karmano nAza thaI gayo. joyuM? jo ke arihaMtane have kAMI karavAnuM (vizeSa aMtarmukha thavAnuM) nathI, chatAM ahIMyA cAra aghAtikarmano paNa nAza aMtarmukhAkAra thaIne karyo ema kahyuM che. A rIte ahIM kahyuM ke, nizcaya paramazukaladhyAnanA baLathI siddhabhagavAne ATha karmanA baMdhane naSTa karela che. lyo, A, siddha kema thayA enI oLakhANa Ape che ke siddhapada A rIte paramazukladhyAnanA baLathI prApta thAya che, paNa koI bahAranI kriyAkAMDathI e siddhapada prApta thAya nahIM. - e siddhabhagavAne ATha karmono nAza karyo tenI vAta karI. have 'majhumI guNasamaLiyanI vAta kare che: (2) kSAyika samyakatvAdi aSTa guNonI puSTithI tuSTa." - siddhabhagavAna ATha guNonI puSTithI AnaMdamaya che. nIce phUTanoTa che : siddhabhagavaMto kSAyika samyatva, anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta vIrya, sUkSmatva, avagAhana, agurulaghu ane avyAbAdha e ATha guNonI puSTithI saMtuSTa - AnaMdamaya hoya che. lyo, paheluM samakita lIdhuM che. ATha guNamAM cAritra nathI AvyuM eTale keTalAka ema kahe che ke siddhabhagavAnane cAritra na hoya. paraMtu te khoTI vAta che. siddhane pUrNa cAritra hoya che. siddha paramAtmAne anaMta sukha che ne ? to temAM cAritra AvI gayuM che. samakitanuM sukha ne cAritranuM sukha - e be maLIne siddhane anaMta sukha pragaTyuM che. mATe siddhabhagavAnane cAritra hoya che. tema ja AtmAnA svabhAvamaya cAritraguNa che te siddhabhagavAnane pUrNa pragaTI gayo che. mATe temane cAritra che. hA,) vyavahAracAritranA je sAmAyika, chedopasthApanA Adi bheda che te temane nathI. prazna:- siddhadazAmAMya zuM cAritra hoya? samAdhAna :- potAnA AnaMdamaya svarUpamAM ramaNatA e cAritra che ane te ramaNatA siddhabhagavAnane pUrNa pragaTa thaI gaI che, mATe temane pUrNa cAritra hoya che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ahIM kahe che ke siddhabhagavAna ATha guNonI puSTithI saMtuSTa che. aMdara TIkAmAM 'tuSTa' zabda che teno artha phUTanoTamAM "saMtuSTa karyo che. ahA! siddhabhagavAna ATha guNothI tuSTa-tuSTa che eTale ke temane saMtoSa-AnaMda che. zraddhA, jJAna sAthe anaMta AnaMda paNa che ema kahe che. juo! ahIMyA kahyA che ATha guNa, paNa che e paryAya. prazna :- paNa tene guNa kahyA che ne? kSAyika samakti Adi aSTa guNo - ema siddhabhagavAnanA ATha guNo kahyA che ane Apa kaho cho ke e paryAya che? samAdhAna :- bhAI siddhabhagavAnane kSAyika samakti Adi paryAya pragaTI che ane te paryAyane guNa kahyA che. (je te kSAyika samati Adi guNa hoya to zuM) guNa pragaTatA haze? (nA.) kema ke guNa to trikALa rahe che. jyAre ahIMyA AnaMda sahita aSTa guNa pragaTa thayA che ane tenI puSTithI siddhabhagavAna tuSTa che ema kahe che. mATe A paryAyanI vAta che. ahA! siddhadazA paNa paryAya che, guNa nathI. kAraNa ke guNa to trikALa rahe che. guNanI ulaTI avasthA te saMsAra che ane pUrNa sulaTI avasthA te mokSa che. tethI saMsAra ane mokSa - e banne paryAya che. e rIte samakita paNa paryAya che, cAritra paNa paryAya che ane siddhadazA paNa paryAya che. '(3) viziSTa guNonA AdhAra hovAthI tattvanAM traNa svarUpomAM parama." phUTanoTa juo: 'siddhabhagavaMto viziSTa guNonA AdhAra hovAthI bahitattva, aMta:tattva ane paramatattva evA traNa tattvasvarUpomAMthI paramatattvasvarUpa che. ahIMyA guNa eTale paryAya che. siddhadazA pote utkRSTa paryAya che ane tethI e paramatattva che ema ahIM kahevuM che. ahIMyA dhruva AtmAnI vAta nathI, paNa siddhabhagavAna viziSTa guNonA AdhAra hovAthI arthAt siddhabhagavAnane badhI paryAyo pUrNapaNe pragaTI hovAthI e paryAyonA teo AdhAra che ane te kAraNe teo tattvanAM traNa svarUpomAMthI parama che ema kahe che. bahi:tattva, aMta:tattva ane paramatattva-e traNa paryAyo che ane temAMthI siddhabhagavAna paramatattva che eTale ke siddharUpa pUrNa paryAya utkRSTa che. lyo, 'tattvanAM traNa svarUpomAM parama' kahetA siddhabhagavAnane pUrNa dazA pragaTI che ema kahevuM che. '(4) traNa lokanA zikharathI AgaLa gatietuno abhAva hovAthI lokanA agre sthita." siddhabhagavAna lokanA agre birAje che. siddhabhagavAna traNa lokanA zikharathI AgaLa gatietuno abhAva hovAthI lokanA agre sthita che ema kahyuM che te vyavahArathI Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 72] [257 vAta karI che ane teo potAthI lokanA agre sthita che ema kahevuM te yathArtha nizcaya che. nizcaya eTale ke teo paranA kAraNe lokAgre sthita nathI, paraMtu potAnA kAraNe tyAM sthita che. kharekhara parama nizcayathI to teo svarUpamAM sthita che, tethI potAthI lokanA agre sthita che ema kahevuM tene paNa vyavahAra kahevAmAM Ave che. to, kahyuM ke siddhabhagavAna traNa lokanA zikharathI AgaLa gatietuno abhAva hovAthI lokanA agre sthita che. prazna:- juo! ahIMyA kahe che ke siddhabhagavAna dharmAstikAyano AgaLa abhAva hovAthI lokanA agre sthita che? samAdhAna :- bhAI e to vyavahArathI vAta che. nizcayathI to ema vAta che ke lokanA agre ja rahevAnI siddhanI avasthAnI lAyakAta che. ane tene dharmAstikAya AgaLa nathI eTale siddha lokAge che' - ema kahyuM che. vaLI koI kahe che ne? ke siddhabhagavAna kathaMcit svataMtra che ane kathaMcit parataMtra che. paNa ema nathI, teo pUrNa svataMtra che. je teo kathaMcit parataMtra hoya to, kAMIka duHkha paNa hoya. (paraMtu ema che nahi.) juo ne atyAre ajJAnI jyAM-tyAM anekAMtane lagAve che ne? anekAMtane nAme UMdhuM lAkaDuM khosyuM che ne? ke dharma kadAcit zubhabhAvathI paNa thAya ane zuddhabhAvathI paNa thAya; samakitathI kadAcita baMdha paNa thAya ane mukti paNa thAya. -AnuM nAma anekAMta che ema ajJAnI kahe che. prazna :- samakitathI devagati maLe ne? samAdhAna :- zuM samatithI gati maLe? gati to rAgAdithI maLe. prazna :- zAstramAM samakitathI svarga gati maLe ema lakhyuM che ne? samAdhAna :- bhAI! e to bhASA che. samakita sAthe rAga che tenAthI svarga maLe che to 'samakitathI svarga maLe' - ema kahyuM che. samakita to nirmaLa dazA che. to zuM nirmaLa dazAthI svarga maLe? prazna :- samakitIne ja tIrthaMkaraprakRti baMdhAya ema nathI kahyuM? samAdhAna :- tIrthaMkaranAmakarma baMdhAya e zubhabhAvano aparAdha che. (paNa kAMI samakitane kAraNe te na baMdhAya.) jJAnIne tIrthaMkaranAmakarma baMdhAya, munine AhArakazarIra Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 baMdhAya vagere baMdha thAya e badho zubhopayogano aparAdha che. je bhAve tIrthakaranAmakarma baMdhAya te bhAva paNa aparAdha che ema zrI amRtacaMdrAcAryakRta 'puruSArthasiddhi-upAya'mAM pATha che. (gAthA rara0) ahA! paMca mahAvratanA pariNAma paNa aparAdha che, kema ke e vikalpa-rAga che. prazna :- tIrthakara thavuM e aparAdha che ? teo ghaNA jIvonuM kalyANa kare che ne? samAdhAna :- bhAI! bIjAnuM kalyANa koNa karatuM hatuM? ane samakitI ke munine evo (-tIrthaMkaraprakRti bAMdhavAno) zubhabhAva Ave che to teo mokSe jatAM aTakI jaze ane be bhava karavA paDaze. eka svargano bhava ane bIjo manuSyano bhava - ema be bhava haju thaze, paNa e ja bhavamAM kevaLajJAna nahi laI zake. A vAta bhAre AkarI prazna :- zubhabhAva mokSanI paraMparA hetu che ema to ghaNI jagyAe zAstramAM Ave che? samAdhAna :- paNa eno artha zuM? ke zubhabhAvano abhAva karaze tyAre mukti pAmaze. eTale ke je bhAve tIrthaMkaranAmakarma bAMdhyuM hatuM e zubhabhAvano paNa abhAva karaze tyAre mukti pAmaze. AvI vAta che bApu A to vastunuM svarUpa AvuM che. lokone sAcuM vastusvarUpa sAMbhaLavA maLatuM nathI ane vAda-vivAda kare che tethI kAMI vastusvarUpa badalI jAya? e to je che te ja che ane raheze. jagatane bhAre AkaruM kAma che ! teNe je pakaDyuM hoya (-mAnyuM hoya, emAMthI khasavuM e bhAre AkaruM kAma che! ahIM kahe che ke traNa lokanA zikharathI AgaLa gatietuno abhAva hovAthI.." - e vyavahAra kAraNa ApyuM. ahA! (vyavahArathI kahIe to) lokanI AgaLa gatinuM nimitta nathI eTale siddhabhagavAna AgaLa jatA nathI ane (nizcayathI kahIe to) siddhabhagavAnanI potAnI yogyatA lokanI AgaLa javAnI che nahIM ane teo pote potAnA upAdAnathI lokanA agre sthita che. - basa, ATalI vAta che. have mULapATha che ne? ke 'ziva' teno artha. (5) vyavahArathI abhUtapUrva paryAyamAMthI (pUrve kadI nahi thayelA evA siddhaparyAyamAMthI) Tyuta thavAno abhAva hovAne lIdhe nitya." e siddhabhagavAnane vyavahArathI nitya kahevAmAM Ave che. teo vyavahArathI nitya che, kema ke nizcayathI temane paNa pariNamana samaye-samaye badalAya Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 72] [259 che arthAt siddha paNa samaye-samaye badalAya che. eka stutimAM Ave che ke prabhu! tamo to samaye-samaye badalo cho ane huM to asaMkhya samaye badaluM chuM, mAre to badhuM aMtarmuhUrta badalAya che. eno artha e che ke mArI (mArA upayoganI) haju sthULatA che, jyAre Apane (jJAnanI) sUkSmatA pragaTa thaI gaI che. chadmasthane asaMkhya samaye khyAla Ave che ne? eTale ema kahyuM ke asaMkhya samaye huM badaluM chuM. nahIMtara to chadmastha paNa samayesamaye badale che. ahIM kahyuM ke siddhabhagavAna vyavahArathI nitya che. kema ke bhagavAnane abhUtapUrva paryAyamAMthI - pUrve kadI nahi pragaTelI evI siddhaparyAyamAMthI--cuta thavAno abhAva che. je siddhaparyAya pragaTa thaI che tenA nAza thavAno abhAva hovAthI vyavahAra siddhabhagavAnane nitya kahevAmAM Ave che. kaho samajANuM? e siddhaparyAya evI ne evI rahevAnI che e apekSAe tene nitya kahevAmAM Ave che. jo ke siddhaparyAya samaye-samaye badalAya ja che, to paNa te siddhaparyAyamAMthI zruta thavAno abhAva hovAthI bhagavAnane vyavahArathI nitya kahevAya che. AvA, te bhagavaMta siddhaparameSThIo hoya che. are! jainamAM rahelAne paNa potAnA jainadarzanamAM zuM cIja (-vastusvarU5) che enI khabara na maLe ane jyAM-tyAM athaDAya che. (zrI mahAvIrabhagavAnano ra500 mo nirvANa-mahotsava Ave che te aMge kahe che:) ahA! mahAvIrabhagavAna to traNa lokanA nAtha sarvazadeva paramezvara che. teo kRtakRtya thaI gayA che te pUrNAnaMdane prApta che. temane eka samayamAM puruM jJAna pragaTyuM che. ahA! bhagavAna eka samayamAM traNa kALa traNa lokane nathI jANatA, paNa potAnI paryAya jANatA te traNa kALa traNa loka jaNAya jAya che. are! AvI vAtanI gaMdha paNa bIje kayAM che? juo ne! atyAre mithyAdaSTino varga (samUha) ja moTo che. jo ke traNe kALe mithyAdaSTino ja moTo varga hoya, paNa atyAre manuSyapaNAmAM jarA vizeSa-vadhAre che. ahA! vItarAgI bhagavAnane koI pUje ke na pUje ke thoDAM pUje, bhagavAnanI moTa5 kAMI ghaTe evI nathI. bhagavAna to bhagavAna ja che. bhagavAnanA mahotsavanI ujavaNI ApaNe zuM karI zakIe ? chatAM, (ApaNe prasaMga Avyo che ane) lokono utsAha che to, bhale jaino thoDAM hoya to paNa, matabheda ekakora mukI daIne thAya eTalI ujavaNI Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 karo. e bhAva puNyabaMdhanuM kAraNa che. kema ke te zubhabhAva che, paNa zuddhabhAva nathI. ahA! prabhunA nirvANamahotsavanI ujavaNI (kharekhara) koNa karI zake? ke je aMtaramAM Atma-anubhava karIne tenI ugratA pragaTa kare te prabhunA nirvANamahotsavanI ujavaNI kare che ane te sAcI ujavaNI che. te sivAya mahAvIraprabhu ke anaMta tIrthakaro ke kevaLIonA mahotsavanI pAmara prANI zuM ujavaNI kare? ahA ! AtmA anaMta guNasvarUpa che. siddhane te badhA guNonuM pragaTa paryAyarUpa pariNamana pUrNa thaI gayuM che ane eka samayamAM traNa kALa traNa loka jANavAmAM Ave che. A badhI pUrNa dazAo evI ne evI sadAya rahe che, tethI vyavahAre temane nitya kahevAmAM Ave che. zrI 'paMcAstikAyasaMgraha'mAM paNa siddhabhagavAnanI paryAyane kUTastha kahI che. siddhabhagavAnanI paryAya evI ne evI rahe che e apekSAe tene phUTastha kahI che. tyAM kUTasthano Avo artha che. nahIMtara to, siddhanuM jJAna-kevaLajJAna-paNa samayesamaye badalAya che. kAraNa ke kevaLajJAna paNa paryAya che, kAMI guNa nathI. guNa to trikALa rahe che. ahIMyA kahyuM ke e siddhanI paryAya evI ne evI kAyama rahe che, mATe vyavahAra tene nitya kahevAmAM Ave che. ahA! trikALI dhruva to nitya che ja, paraMtu siddhaparyAya paNa evI ne evI sadAya rahe che te apekSAe nitya kahevAmAM Ave che. zrI samayasArajI'nI pahelI gAthAmAM dhruva' zabda Ave che ne? ke 'vaMditta sarvAsiddha dhuvamavartamottama patte ' - siddha bhagavAna dhruva che. to, e paryAyanI vAta che ke siddhaparyAya dhruva che. jo ke siddhaparyAya to samaye-samaye nAza pAme che, chatAM paNa te evI ne evI rahe che tethI dhruva che ema kahevAmAM Ave che. ahA! eNe anaMtakALamAM koI di' A AtmA zuM vastu che? tenI zakti zuM che? tenI dazA zuM che? - te jANavAnI ane tenI saMbhALa karavAnI darakAra karI nathI. e to A duniyAnA ALa-paMpALa, jaMjALa, vyavahAra, dhaMdhA ke zubharAganI kriyAmAM rokAI gayo che. ahIM kahe che ke rAgathI bhinna AtmA anaMta sAmarthyavALuM tattva che. tenI eka samayanI siddhaparyAyamAM traNa kALa traNa loka jaNAya che ane te paryAya evI ne evI nitya rahyA kare che. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 72] 261 zloka 101 uparanuM pravacana bhagavAna siddhaparamAtmA lokanA agre che arthAt paranA kSetramAM che ema vyavahAranayathI kahevAmAM Ave che. nizcayathI to bhagavAna potAnA svarUpamAM che. ahA! teo lokanA agre che ema kahevuM e vyavahAra che, kema ke loka para (-bhinna) che ne? ane parAzrita te vyavahAra. mATe teo lokanA agre rahe che ema kahevuM te vyavahAra che. kharekhara to bhagavAna potAnA guNa ne paryAyamAM vaselA che. teo potAnA bhAvamAM ne kSetramAM vaselA che, paNa parabhAvamAM ke parakSetramAM vaselA nathI. je potAnuM asaMkhya pradezI kSetra che ane je potAnA anaMta guNanI paryAyanuM pariNamana che temAM bhagavAna vaselA che. A rIte bhagavAna nijakSetramAM vasyA che ema kahevuM te nizcaya che ane lokanA agre rahe che ema kahevuM te vyavahAra che. -- vaLI koI kahe che ke - upara kahyuM teno artha evo kare che ke bhagavAna lokanA agre rahe che tene tame vyavahAra kaho cho ane vyavahAra to abhUtArtha che, anyathA kahe che. to zuM bhagavAna lokanA agre rahe che te kathana khoTuM che? teo lokanA agre rahetA nathI? zuM bIje rahe che? - AvA tarka atyAre ghaNA kare che. - ajJAnI jyAM-tyAM AvA tarka uThAve che. kema ke koIpaNa rIte vyavahArane sAco siddha karavo che ne? bhAI! (siddhabhagavAna vyavahArathI to lokAgre ja che, paNa) nizrcayathIkharekhara teo lokanA agre nathI, parakSetramAM nathI, potAnA svarUpamAM che. potAnA dravyaguNa-paryAyamAM pote siddhabhagavAna bIrAje che, chatAM teo parakSetramAM che ema kahevuM e vyavahAra che. ahIM kahe che ke,'vyavahAranayathI....' - eTaluM rAkhIne AgaLa vAMcavuM ke 'jJAnapuMja evA te siddhabhagavAna tribhuvanazikharanI TocanA (caitanyaghanarUpa) nakara cUDAmaNi che.' siddhaprabhu ekalA jJAnanA puMja che. temane ekalI (-pUrNa) jJAnadazA pragaTI che. tethI pUrNa jJAnapuMja thaI gayA che ema kahe che. ane A AtmA paNa evo ja cheekalo jJAnano puMja che ema kahevuM che. caitanyaghanapaNuM te potAno (-AtmAno) svabhAva che, (tethI siddhabhagavAna temAM che ema kahevuM te nizcaya che) ane lokazikhara upara che ema kahevuM te vyavahAra che. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 siddhabhagavAna, kahe che ke, caitanyaghanarUpa nakkara cUDAmaNi che. ahA ! caitanyamAM polANa (-khAlI jagyA) kyAM che ? e to ghana che. AtmAnA asaMkhya pradezamAM anaMta guNano pIMDa che ke jemAM vikalpano praveza nathI tema ja parakSetrano paNa praveza nathI. siddhabhagavAna lokanA agre rahe che ema (vyavahArathI bhale) kaho, paNa e lokAgranA kSetrano siddhabhagavAnanA AtmAmAM praveza nathI. potAnA kSetramAM (-AtmAmAM) siddhabhagavAna pote 'nizcayathI te deva sahajaparamacaitanyaciMtAmaNisvarUpa nityazuddha nija rUpamAM ja vase che." siddhabhagavAna lokanA agre che e vyavahArathI vAta hatI. have 'nizcayathI" kahe che ke, te deva' - paramAtmA siddhabhagavAna 'sahajaparamacaitanyaciMtAmaNisvarUpa' - svAbhAvika paramacaitanyaciMtAmaNisvarUpa.........ahA! 'ka' bolavAmAM asaMkhya samaya jAya che. tenAmAMnA eka samaya jeTalA kALamAM samasta lokAloka jaNAI jAya evI tAkAtavALuM caitanyaciMtAmaNi ratana che ane AvA sahajaparamacaitanyaciMtAmaNisvarUpa nityazuddha nija rUpamAM ja nizcayathI te deva vase che. arthAt siddhabhagavAnanI paryAya kAyama nityasvarUpamAM ja vase che, nirmaLa zuddhasvarUpa che temAM vase che ema kahe che. bIjI rIte kahIe to, samaye-samaye potAnI parama anaMta atIndriya AnaMdadazArUpI amRtanuM bhojana siddhabhagavAna kare che. lyo, temane atIMdriya AnaMdAmRtano bhoga samaye-samaye che ema kahe che. ajJAnI bahAramAM bhagavAnane bhoga-thALa caDAve che ne? paNa te bhoga to dhULano che, tenI ahIM vAta nathI. ahIM to anaMta atIMdriya AnaMdanA anubhavarUpa bhoga siddha paramAtmAne pragaTyo che ema kahe che ane evA te siddhabhagavAna nityazuddha nija rUpamAM ja vase che. nityazuddha nija svarUpamAM ja siddhapariNati vase che. A rIte nizcayathI siddhabhagavAna nija svarUpamAM vase che ane vyavahArathI lokanA agre rahe che. (vyavahArathI) siddhabhagavAna lokanA agre che ema kahevuM te barAbara che. kema ke teo lokanA agre che, paNa kAMI lokamAM nIce nathI. mATe (vyavahAra) apekSAe e vAta barAbara che. A rIte siddhabhagavAnano AtmA lokanA agre che ema kahevuM te vyavahAra che. nizcayathI to teo potAnA svarUpamAM ja che. nija atIndriya maMdiramAM - potAnI nirAvaraNa nirmaLadazA thaI che emAM - siddhabhagavAna vase che. ahA! AtmA arUpI hovA chatAM paNa mahA padArtha che. te arUpI to temAM varNa, gaMdha, rasa, sparza nathI mATe che, chatAM paNa te arUpI AtmAnuM potAnuM svarUpa che. arthAt Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 72] [263 arUpI AtmAnuM rUpa-svarUpa che. lyo, arUpInuM paNa rUpa! paraMtu arUpI hovA chatAM AtmAnuM koI svarUpa che ke nahi? jema A zarIra jaDasvarUpa che tema A arUpI AtmAnuM paNa svarUpa che, te svarUpavALo padArtha che. ahIM kahyuM ke, vijJAnaghana caitanyaciMtAmaNi ratana evA nityazuddha nija rUpamAM ja siddhabhagavAna vase che. - A emanuM nizcaya kSetra che. ane teo lokanA agre rahe che ema kahevuM te, paranI apekSA AvatI hovAthI, vyavahAra che. zloka 102 uparanuM pravacana 'avyAvAdhAnnamAmi' avyAbAdha evA siddhabhagavAnanA svarUpane huM namaskAra karuM chuM. 'jeo sarva doSone naSTa karIne dehamukta thaIne tribhuvanazikhare sthita che.' lyo bhAI! ahIM to sarva siddho sarva doSono nAza karIne siddha thayA ane anAdithI A rIte ja paraMparA cAle che ema kahe che. prazna :- sidgha to anAdinA che ne? pahelAM badhA ja saMsArI hatA ane pachI koI siddha thayuM ema to nathI? (chatAM ahIM 'siddha thayA' ema kema kahyuM?) samAdhAna :- bhAI! eka-eka vyaktinI apekSAe to ema ja kahevAya ke teo pahelAM saMsArI hatA ane pachI siddha thayA. temane pahelAM saMsAradazA hatI ja nahIM ema nathI, paraMtu samastIgatanI apekSAe ema kahevAya ke anaMtA siddha anAdinA che. pahelAM koI siddha nahotA ane koI pahelAM-vahelA ja saMsArano nAza karIne siddha thayA ema hoya nahi. anaMta siddha paNa anAdinA che ane anaMta saMsArI paNa anAdinA che. anAdithI ja badhuM (saMsArapaNuM ane siddhapaNuM) raheluM che. A rIte, 'koI siddha thayA' ema jyAre (vyaktigata) kahIe tyAre to ema ja kahevAya ke teo sarva doSone naSTa karIne dehamukta thayA. lyo, je chello deha hato enAthI mukta thaIne siddhabhagavAna tribhuvanazikhare sthita che. traNa bhuvananA zikharanI upara sthita che. - 'jeo nirupama vizada (-nirmaLa) jJAnadarzanazaktithI yukta che.' jene upamA na apAya evA nirmaLa jJAna-darzanathI siddhabhagavAna yukta che--sahita che. ahA! - Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 siddhabhagavAna nirupama vizada jJAna-darzanathI sahita che, paNa parathI sahita che ema che nahi. vaLI joyuM? nirupama uparAMta nirmaLa kahyuM che. arthAt jene upamA na maLe evA nirmaLa jJAna-darzananI zaktithI siddhabhagavAna sahita che. 264] A paryAyanI vAta che hoM. sAmAnya rIte jJAna-darzanarUpa trikALI zakti e guNa che. paNa ahIM jJAna-darzanazakti kahI che e paryAyanI vAta che. 'jemaNe ATha karmanI prakRtinA samudAyane naSTa karyo che.' prazna :- zuM bhagavAna karmano nAza kare? samAdhAna :- bhAI! (vyavahArathI) bhASA zuM Ave? temaNe ATha karmanI prakRtinA samudAyane eTale ke karmanA svabhAvanA samudAyane naSTa karyo che ema kahe che eno artha e che ke siddhabhagavAne potAno svabhAva pUrNa pragaTa karyo che. 'jeo nityazuddha che.' lyo, ahIMyA paNa pharIne AvyuM ke siddhabhagavAna nityazuddha che. (zloka 101 ane gAthA 7ra mAM paNa 'nitya' zabda che.) siddhabhagavAnane nirmaLadazA pragaTa thaI che te kAyama evI ne evI rahe che, tethI nityazuddha che ema kahevAmAM Ave che. 'vyaya vinAno utpAda ane utpAda vinAno vyaya' - ema zrI pravacanasAramAM (gAthA 17 mAM) Ave che ne bhAI? ahA! siddhaparyAya pragaTI che te kevI che? ke te 'vyaya vinAno utpAda' che. e sidghaparyAya pragaTI te nitya che. kema ke e utpAda vyaya vinAno che. have e paryAyano vyaya-nAza thAya ema che nahi. tathA utpAda vinAno vyaya' che. saMsArano nAza-vyaya thayo te 'utpAda vinAno vyaya' che. tethI have saMsArano utpAda kevI rIte thAya? have koI divasa saMsAra utpanna nahi thAya, saMsArano utpAda thavAno nathI. ahA ! AvuM hoya to ja siddhapaNuM kAyama rahe ne? nitya rahe ne? ahA! AvA siddhabhagavAna che ane tuM paNa siddhabhagavAnanI nAtano cho hoM ema kahe che. are! AvuM svarUpa bIje kyAM che? bIje to badhA gappA mAre che. koI to,'mahAvIranI vANI ne anyanI vANI' ema samanvaya karavA jAya che ne? paNa bhAI! vastunuM svarUpa ja AvuM che. jainadarzana koI saMpradAya nathI, paNa vizvadarzana che. jevuM vizvanuM arthAt AtmA ane jaDanuM svarUpa che evuM temAM kahyuM che. ahIM kahyuM ke, siddhabhagavAnane paryAya pragaTa thaI te nityazuddha che. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 72] [265 jeo anaMta che." - e siddhaparyAya anaMta che. AvI ne AvI paryAya aMta AvyA vinA thayA ja karaze. "avyAbAdha che." A siddhaparyAyane koI vighna karanAra nathI. lyo, siddhabhagavAna avyAbAdha che ema kahe che. prazna :- siddhane dharmAstikAye rokyA che ke nahIM? samAdhAna :- (nA). jo siddhane dharmAstikAye rokyA hoya to teo avyAbAdha na rahe. prazna :- to pachI teo upara (-lokanI AgaLa) kema jatA nathI? samAdhAna :- bhAI! siddhabhagavAna lokanuM dravya che tethI lokamAM ja rahe che. alokamAM kevI rIte jAya? ahA! toti ti to: loka ja ene kahevAya ke jyAM che dravyo dekhAya. ane jyAM cha dravyo che nahi, paNa eka AkAza che tenuM nAma aloka che. to, siddhabhagavAna lokanI cIja che tethI lokamAM rahe che, paNa alokamAM jatA nathI. ahA! AvI vAta juo to kharA! sarvajJa paramezvare je vastunI sthiti varNavI che evI vastusthiti bIje kyAMya nathI. bhale ajJAnI moTI-moTI vAto kare ane lAkho mANaso bhegA thAya, to paNa dhULamAMya temAM kAMI nathI. ahA! satya to A che. 'tribhuvanatina - traNa lokamAM pradhAna che." siddhabhagavAna traNa lokanuM tilaka che arthAt teo lokAgre birAje che. siddhitImattinIzAna - muktisuMdarInA svAmI che." muktirUpI suMdarI eTale pUrNa pavitra jJAna ane AnaMdanI dazA. AvI je siddhaparyAya che tenA siddhabhagavAna svAmI che. matalaba ke potAnI nirmaLa paryAyanA siddhabhagavAna svAmI che. prazna :- siddhabhagavAna lokanA nAtha (-svAmI) kahevAya che ne? samAdhAna :- bhAIe to siddhabhagavAna lokane jANe che tethI lokanA nAtha kahevAya che.) te sivAya bIjuM kAMI nathI (arthAt kharekhara teo lokanA nAtha che nahIM). 'namotthaNa'mAM Ave che ne? ke "loganAhANa, logahiANaM, logapaIvANuM, logapamagarANa, abhayadayANa, cakhudayANa, magnadayANa...' vagere ghaNA vizeSaNa temAM che. temAM to ghaNuM badhuM bharyuM che, paNa tenA arthanI lokone khabara nathI. jo ke ame to A badhAnA artha saMpradAyamAM karatA. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 te sarva siddhone siddhinI prApti arthe huM namuM chuM." lyo kahe che ke, huM bhagavAnane namuM chuM enAthI mane siddhi prApta thaze. prazna :- siddhane name che e to vikalpa che. to tenAthI siddhi kevI rIte prApta thAya? samAdhAna :- bhAI ! e to vyavahArathI vAta che. "mokSazAstra'nA maMgalAcaraNamAM paNa nathI AvatuM? ke 'vanTe ta ttabdhaye ' he bhagavAna ! tamArA guNonI prApti mATe tamane huM namuM chuM. paNa e to (vyavahArathI ema jo vAta kare. kharekhara teno artha e che ke he bhagavAna! tamArI je jAta (dazA) che e mAre aMtaramAMthI pragaTa karavI che. ahA! bhagavAnanA vaMdana karavAnA vikalpathI kAMI nirmaLadazA pragaTa thAya ema nathI. bhAI! e to zrI samayasAramAM pahelAM zarUAtamAM kalaza 3mAM) na kahyuM? ke A TIkA karatAM mArI zuddhi vadhI jAo. have, TIkA karatAM zuddhi vadhI jAo" ema kahyuM to che, paraMtu e TIkA karavAmAM to vikalpa che. to zuM vikalpathI zuddhi vadhe ? (nA.) paNa samajAvavuM che tyAM zuM lakhe mATe AcAryadeva je lakhe che te barAbara che. AcAryadeva ema kahevA mAge che ke e TIkA lakhavA samaye paNa mAro Azraya to aMtaramAM caitanya tarapha ja che, mane caitanyano ja Azraya varte che. tethI caitanyanA AzrayanI ugratA thatAM azuddhatA TaLI jAo ane zuddhatA vadhI jAo. 'logassasUtra'mAM - covIsa tIrthakaranI stutimAM - paNa 'siddhA siddhi mama disaMtu' ema Ave che ne? he siddhabhagavAna! mane siddhi dekhADo (-Apo). eno artha e che ke huM kevaLajJAna pragaTa karIza tyAre mane siddhi dekhAze (-prApta thaze.) ahIMyA kahe che ke te sarva siddhone siddhinI prApti arthe - muktinI prApti arthe 'namuM chuM - huM vaMduM chuM. mAruM prayojana - mAro hetu - mArA svabhAvano Azraya laIne pUrNatAnI prApti karuM e che, paNa kAMI Apane vaMdana karavAno vikalpa che enAthI mane pUrNatA thaze e mAro hetu (-abhiprAya) nathI. bhagavAnanA vaMdananA vikalpa kALe paNa mAro Azraya to svacaitanya upara ja che ane te Azraya vadhIne muktinI prApti thaze. - A mAro hetu che ane tethI huM Apane vaMduM ema kahe che. prazna :- siddhabhagavAnane namavuM e to padravyane namavuM che ane paradravyane namavuM e to vikalpa che. to pachI tenAthI mukti kema thAya?) Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 72] [267 samAdhAna :- bhAI! siddhane namavuM e vikalpa ja che, rAga che. paNa e vakhate svanA AzrayanuM jora karIne huM mukti prApta karuM e ja mArI abhilASA che. te sivAya koI rAgamAM aTakuM ke rAganuM phaLa mane maLaje evI abhilASA nathI ema munirAja kahe che. ahA! koIne thAya ke A to bhAre vItarAganI vANI! - vyavahArathI kaMIka varNave ane nizcayathI kaMIka varNave? bhAI! tyAre ja to be naya virodhI thaI ne? (nahIMtara be naya ja na rahe.) che zloka - 103 uparanuM pravacana jeo nija svarUpamAM sthita che." - siddhabhagavAna potAnA AnaMdAdi anaMta guNanI nirmaLa pariNatimAM sthita che. jeo zuddha che." - siddhaparamAtmA paripUrNa pavitra che. jemaNe ATha guNarUpI saMpadA prApta karI che.- kSAyika samakita, anaMta jJAna, anaMta darzana Adi ATha guNarUpa paryAya prApta karI che. "ane jemaNe ATha karmono samUha naSTa karyo che, te siddhone huM pharIpharIne vaMduM chuM." "namo siddhALa' - AvA siddhabhagavAnane oLakhIne huM pharIpharIne namaskAra karuM chuM ema TIkAkAra zrI padmaprabhamaladhArideva kahe che. gAthA - 7ra ) zloka - 101 thI 103 pravacana naM. NSS / 65 66 tArIkha 12-7-71 13-7-71 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM gAthA - 73 paMcAcArasamaggA paMciMdiyadaMtidappaNiddalaNA / dhIrA guNagaMbhIrA AyariyA erisA hoti // 73 // paMcAcArasamagrAH paMcendriyadaMtidarpanirdalanAH / dhIrA guNagaMbhIrA AcAryA IdRzA bhavanti // 73 // paripUrNa paMcAcAramAM, vaLI dhIra guNagaMbhIra che, paMcaeNkiMgajanA darpadalane dakSa zrI AcArya che. 73. anvayArtha:- (paMcAvArasamaNaT:) paMcAcArothI paripUrNa, (ndriyavaMtivanirvatanA:) paMceDhiyarUpa hAthInA madanuM dalana karanArA, (dhIraT:) dhIra ane (mukhamIraT:) guNagaMbhIra - (kuMdaNa:) AvA, (kAvAryo:) AcAyo (matti) hoya che. TIkA:- ahIM AcAryanuM svarUpa kahyuM che. | (bhagavaMta AcAryo kevA hoya che?) (1) jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya nAmanA pAMca AcArothI paripUrNa; (2) sparzana, rasana, prANa, cakSu ane zrotra nAmanI pAMca IMdriyorUpI madAMdha hAthInA darpanuM dalana karavAmAM dakSa (-pacaMdriyarUpI madamatta hAthInA madanA cUrecUrA karavAmAM nipuNa); (3-4) samasta ghora upasargo para vijaya prApta karatA hovAthI dhIra ane guNagaMbhIra-AvAM lakSaNothI lakSita, te bhagavaMta AcAyo hoya che. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 73] [269 evI rIte (AcAryavara) zrI vAdirAjadeve kahyuM che ke: | (zArdUttavikrIDita) "paMcAcAraparAnakiMcanapatinnaSTa kaSAyAzramAn caMcajjJAnabalaprapaMcitamahApaMcAstikAyasthitIn / sphArAcaMcalayogacaMcuradhiyaH sUrInudaMcadguNAn aMcAmo bhavaduHkhasaMcayabhide bhaktikriyAcaMcavaH // " (zlokArtha:-) jeo paMcAcAraparAyaNa che, jeo akiMcanatAnA svAmI che, jemaNe kaSAyasthAnone naSTa karyA che, pariNamatA jJAnanA baLa vaDe jeo mahA paMcAstikAyanI sthitine samajAve che, vipula acaMcaLa yogamAM (-vikasita sthira samAdhimAM) jemanI buddhi nipuNa che ane jemane guNo UchaLe che, te AcAyone bhaktikriyAmAM kuzaLa evA ame bhavadu:kharAzine bhedavA mATe pUjIe chIe." vaLI A 73 mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che): (hari) sakalakaraNagrAmAlaMbAdvimukta manAkulaM svahitanirataM zuddhaM nirvANakAraNakAraNam / zamadamayamAvAsaM maitrIdayAdamamaMdiraM nirupamamidaM vaMdyaM zrIcandrakIrtimunermanaH // 104 // (zlokArtha:-) sakaLa iMdriyasamUhanA AlaMbana vinAnuM, anAkuLa, svahitamAM lIna, zuddha, nirvANanA kAraNanuM kAraNa (muktinA kAraNabhUta zukladhyAnanuM kAraNa), *zamadama-yamanuM nivAsasthAna, maitrI-dayA-damanuM maMdira (ghara) - evuM A zrIcaMdrakIrtimuninuM nirupama mana (caitanyapariNamana) vaMdya che. 104. * zama = zAMti; upazama. dama = IMdriyAdinuM damana, jiteMdriyatA. yama = saMyama. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ke huM gAthA - 73 uparanuM pravacana che re A niyamasAra siddhAMta-zAstra che. temAM vyavahAracAritra adhikAra cAle che. jainadarzanamAM-vItarAga mArgamAM-paMca parameSTi kevA hoya enuM A varNana che. temAM arihaMtanuM ane siddhanuM varNana AvI gayuM. Aje AcAryanuM varNana 73 mI gAthAmAM che ke AcAryo kevA hoya. ahIM AcAryanuM svarUpa kahyuM che.' (bhagavaMta AcAryo kevA hoya che?)' -jaina paramezvara trilokanAtha tIrthaMkaradevanA zAsanamAM AcAryanuM svarUpa kevuM che enuM varNana ahIM kare che. '(1) jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya nAmanA pAMca AcArothI paripUrNa". -A jJAna eTale nizcayajJAna ho. AtmA jJAnAnaMdasvarUpa che enuM jJAna thavuM arthAt aMtarathI jJAnanuM zuddha pariNamana pragaTavuM e jJAnAcAra che. darzanAcAra eTale samyagdarzananuM zuddha pariNamana pragaTavuM. cAritrAcAra eTale AnaMdasvarUpa bhagavAna AtmAmAM ramaNatArUpa cAritra. AtmAnI aMdara ramaNatArUpa cAritranuM pragaTavuM te cAritrAcAra che. tapAcAra eTale zuddha AnaMdAdinI vizeSa zobhita-tapita nirmaLa dazA-pariNati thavI. vIryAcAra eTale je baLa AcArarUpa pariNamI rahyuM che. je vIrya puNya-pApanA rAga vinAnA zuddha svarUpanI racanA kare eTale ke zuddha zaktinA sattvanuM pariNamana karavAmAM je vIrya samartha thayuM te vIryAcAra che. - A nAmanA pAMca AcArothI AcArya paripUrNa hoya che. lyo, jainadarzanamAM AcAyonuM aMtaraMga svarUpa AvuM hoya che. bAhyamAM paNa teone paMca AcAra vikalparUpa hoya che. temanI nagna dazA hoya che ane teo jaMgalamAM vasatA hoya che. AvuM traNe kALe jinazAsananA AcAryonuM (aMtara ane bAhya) svarUpa che. '(2) sparzana, rasana, prANa, cakSu ane zrotra nAmanI pAMca iMdriyorUpI madAMdha hAthInA darpanuM dalana karavAmAM dakSa (paMcaeNkriyarUpI madamatta hAthInA madanA cUrecUrA karavAmAM nipuNa.)' hAthI jANe ke madamAM Avyo hoya tema ajJAnIne pAMca iMdriyono mada hoya che. te darpanuM (-madanuM) dalana karavAmAM AcArya dakSa che eTale ke madanA cUrecUrA karavAmAM nipuNa che. ahA! AcAryane atIndriya AnaMda ugrapaNe pariNamyo che. te dvArA teo pAMca indriyonA viSayane jIte che arthAt viSaya taraphanI vikalpadazA utpanna thatI Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 73] [201 nathI. ane tene pAMca iMdriyorUpI madAMdha hAthInA madanA cUrecUrA karavAmAM nipuNa che ema kahevAmAM Ave che. bIjI rIte kahIe to rAga vinAnA nirvikalpa AnaMdanI dazAmAM ramatAM-ramatAM--ataMdriya AnaMdanI pariNatimAM jhUlatAM-jhUlatAM AcArye pAMceya iMdriyanA madano nAza karyo che. bahu jhINuM! ahA! AtmAne A zarIra sAthe saMbaMdha nathI, kema ke A to jaDa-mATI che. paNa aMdara bhagavAna AtmA pUrNa zuddha AnaMdasvarUpa che enuM jene pariNamana thayuM che eTale ke jene atIdriya AnaMdanI avasthA ugrapaNe pariNamI che e AcArye e pariNamanathI pAMca iMdriyonA viSayane jItyA che ema kahe che. '(3-4) samasta ghora upasargo para vijaya prApta karatA hovAthI dhIra ane guNagaMbhIra.' 'samasta ghora upasargo para vijaya prApta karatA hovAthI ghIra' -e trIjo bola che. AcAryanA AtmAmAM eTalI zAMti, avikArI dazA ane nirdoSa pavitratA pragaTI che ke teo ghora upasarga upara paNa vijaya prApta kare che. are! pratikULatAnA anaMta gaMja Ave topaNa tenA pratye 'A ThIka nathI' - evo vikalpa temane thato nathI ane teo AnaMdamAM ramatA hoya che. lyo, AcArya Ane kahIe. 'namo AyariyANaM" ema (namaskAra maMtramAM) Ave che ne? jo ke kharekhara to, 'namo toD savva AriyALa'che. to, aDhI dvIpamAM jainadarzananA AcAryo AvA hoya che temane namaskAra. have cotho bola: AcArya guNagaMbhIra che. temanA guNanI dazA eTalI gaMbhIra che ke sAdhAraNa jIva eno patto na khAI zake. evI AcAryanI dazA che. atIdriya AnaMdapUrvaka nirmaLa jJAna, zraddhA, zAMti vagere evI dazAo pragaTI che tenA kAraNe teo guNagaMbhIra che. juo, jainadarzananA AcAryonuM AvuM svarUpa che. 'AvAM lakSaNothI lakSita, te bhagavaMta AcAryo hoya che.' lyo, TIkAmAM AcArya mATe 'bhagavaMta' zabda vAparyo che. pahelAM (TIkAnI zarUAtamAM) 'bhagavaMta' zabda kauMsamAM nAkhyo hato. paNa A to TIkAnA pAThamAM ja 'bhagavaMta' zabda Avyo che ke 'te bhagavaMta AcAryo hoya che.' Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 cheAdhAranA zloka uparanuM pravacana karyuM have, bIjano (-zrI vAdirAjadevano) AdhAra Ape che: kevA hoya che jainanA AcArya? ke jeo paMcAcAraparAyaNa che." aMtaranA jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya - e pAMca AcAramAM arthAt puNya-pApanA rAga rahita aMdaranA zuddha AcaraNamAM jeo tatpara che. AnaMdanuM dhAma evA bhagavAna AtmAnA paMca AcAramAM AcArya tatpara che. lyo, paMcAcAra e AtmAnuM AcaraNa che ane emAM AcArya tatpara che eTale ke vItarAgI pariNatimAM tatpara che ema kahevuM che. jeo akiMcanatAnA svAmI che. jemane parigrahano eka aMza - rAgano aMza ke kapaDAno kaTakoya - nathI evA jainanA AcAryabhagavAna, bhagavAne varNavyA che. ahA! akiMcanatAnA svAmI' kahetAM temane bAhyamAM nagna dazA hoya che ane aMdaramAM rAgano kaNa paNa hoto nathI. jemaNe kAyasthAnone naSTa karyA che." zubha-azubharAgarUpa kaSAya eTale ke vikAra bhAva che teno jemaNe nAza karI nAkhyo che ane jeo vItarAga pariNatimAM jhUle che. pariNamatA jJAnanA baLa vaDe jeo mahA paMcAstikAyanI sthitine samajAve che." kahe che ke A jagatamAM paMcAstikAya che. eka kALadravya sivAya AtmA (jIva), pudgala, dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAza evA pAMca astikAya che. kALadravyanI ati che, paNa kAya (bahupradezI) nathI. eTale astikAmAM kALadravyane gamyuM nathI. to, AvuM paMcAstikAyanuM svarUpa pariNamatA jJAnanA baLa vaDe (AcArya) samajAve che arthAt teo ekalI dhAraNAthI samajavatA nathI ema kahe che. ahA! AcAryadevane bhagavAna AtmAnA Azraye aMdara jJAnamAM vItarAgI pariNamana thaI gayuM che ane te pariNamatA jJAnanA baLa vaDe teo paMcAstikAyanuM svarUpa samajAve che. teo kAMI ekalI vAta karavA beThA che ema nathI tema ja je rIte bhagavAne paMcAstikAya kahyAM che enI ekalI dhAraNA karI che ane AcAryadava kahe che ema paNa nathI. paraMtu paMcAstikAya jagatamAM che evuM aMdara jJAnamAM pariNamana thaI gayuM che. eTale ke jJAnasvarUpa-cidAnaMdasvarUpa AtmAnA jJAnanuM pariNamana aMdara thaI gayuM che ane te pariNamananA baLa vaDe AcAryadeva paMcAstikAyanuM kathana kare che ema kahe che. lyo, teoe Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 73] [273 bhagavAna pAsethI sAMbhaLeluM che, paNa mAtra sAMbhaLIne ja kahe che ema nathI. paNa zuddha caitanya bhagavAna AtmAnA avalaMbe temanI dazA pavitra thaI gaI che ane te dazAnA pariNamanapUrvaka teo paMcAstikAyanuM kathana kare che. juo, "mahA paMcAstikAya ema bhASA lIdhI che ne? matalaba ke jeno kyAMya aMta nathI evuM lokAlokamaya AkAza e AkAzAstikAya che, eka eka jIva asaMkhya pradezI che ane evA anaMta AtmAo e jIvAstikAya che, jIvathI anaMta guNA paramANuo e pudgalAstikAya che tema ja dharmAstikAya ane adharmAstikAya che. - AvI mahA paMcAstikAyanI maryAdA-sthiti che ane tene AcAryadeva samajAve che. ahA! jagatamAM eka ja AtmA che athavA to anaMta AtmA ja che ema nathI. paraMtu jagatamAM anaMta AtmAo che, anaMta paramANuo che, eka dharmAstikAya che, eka adharmAstikAya che ane eka AkAza che. -AvA pAMca astikAya jagatamAM che. "asti' eTale che ane 'kAya' eTale ghaNA pradezano samUha. are! laukikathI A bhASA paNa judI jAtanI che. AvuM svarUpa che! ahIM kahyuM ke, jemanuM jJAnasvarUpa aMdara vItarAgabhAve pariNamI gayuM che te AcAryadeva jJAnanA pariNamananA baLa vaDe AkAzAdi mahA paMcAstikAyanI sthiti samajave che. kema ke teo AcArya che ne? vipula acaMcaLa yogamAM (vikasita sthira samAdhimAM) jemanI buddhi nipuNa che." vipula acaMcaLa yoga kahetAM vikasita sthira AnaMdamaya samAdhi arthAtu akaSAya zAMti. kahe che ke vItarAga bhAvamaya zAMtinA pariNamanarUpa samAdhimAM - AnaMdamaya zAMtirUpa samAdhimAM - jemanI buddhi nipuNa che... A samAdhi eTale bahAranA bAvA ane jogI samAdhi kare (-lagAve) che tenI vAta nathI hoM. logassasUtra'mAM paNa Ave che ne? ke 'samAvivaramuttamaM kiMtu'. paNa artha kone AvaDe? kriyAkAMDI to "artha bhagavAna jANe" ema kahe che. 'samAviramuttama diMtu' no artha zuM che? ke (he bhagavAna!) mane uttama samAdhi Apo. te kaI samAdhi ? bahAranA bAvA kare che te samAdhi? | (nA.) ahIMyA to Adhi-vyAdhi-upAdhi rahita AtmAnI vItarAgI zAMtine samAdhi kahe che. Adhi nAma mananA saMkalpa-vikalpa, vyAdhi nAma zarIranA roga ane Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 upAdhi nAma saMyoga. -A traNeyathI rahita AtmAmAM zAMta...zAMta...zAMta dazA pragaTe tene samAdhi kahe che. samAdhi pragaTatAM to AtmAmAM zAMtino dariyo uchaLe ema kahe che. tethI to juo ne! vikasita acaMcaLa yoga thayo ema kahe che ne? ahA! vipula eTale vikasita sthira samAdhimAM AcAryanI buddhi nipuNa che matalaba ke evI samAdhimAM AcArya DAhyA che, nipuNa che. ane teo parama AnaMdamaya zAMtimAM jhUle che. 'ane jemane guNo UchaLe che.' lyo, AcAryane AtmAnA anaMta guNa che te UchaLe che - paryAyamAM pariName che. dariyAmAM jema aMdarathI pANI UchaLIne bharatI Ave che tema AcAryane aMtaramAM anaMta guNarUpI dariyo bharyo che te UchaLe che. aMtara anubhavanA-dRSTinA-jore anaMta anaMta AnaMdAdi guNanI dazAo UchaLe che - UchALA mAre che. bhAre vAta bhAI! ahA! kahe che ke AcAryane guNarUpI dariyo UchaLyo che. eka-eka (dareka) bhagavAna AtmAmAM anaMtAnaMta guNa che ane e anaMtAnaMta guNo AcAryane UchaLe che. AcAryanI paryAyamAM anaMta guNonI bharatI Ave che. A zuM haze? ema ajJAnIne thAya. paNa bhAI! tane anAdithI (vastusvarUpanI) khabara nathI. A caitanyasvarUpa bhagavAna AtmA anaMta jJAna, AnaMda ane zAMtithI bhareluM tattva che. AvA tattvano jyAM anubhava karyo ane emAM ekAgra thayo to, kahe che ke, anaMta zaktio-guNo che te paryAyamAM UchaLe che. lyo, AvI vAto che! ahA! eka jJAnamAtra bhAvamAM bIjI anaMta zaktio UchaLe che ema 47 zaktinI vAtamAM Ave che ne? zuddha caitanyadravyano Azraya letAM jJAnanuM samyak pariNamana thayuM tyAM arthAt samyajJAnanuM pariNamana thatAM anaMta guNonI paryAya jJAnanI paryAyamAM (-paryAya sAthe) UchaLe che eTale ke Ave che, paNa dharmIne puNya-pApanA rAga AvatA nathI - UchaLatA nathI. ahA! AcAryane guNo UchaLe che, jyAre ajJAnIne vikAra UchaLe che. tene puNya-pApanA bhAva UchALA mAre che ane temAM AMdhaLo thaIne paDe che. prazna:- 'paDe che' eTale zuM? samAdhAna:- eTale ke ajJAnI rAgAdimAM joDAya che - ekAkAra thAya che, jyAre jJAnI aMdara AnaMdamAM ekAkAra thAya che. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 73] [275 te AcAryone bhaktikriyAmAM kuzaLa evA ame bhavaduHkharAzine bhedavA mATe pUjIe chIe.' vItarAga mArganA AvA Atma-anubhavI AcAryone bhaktikriyAmAM kuzaLa evA ame pUjIe chIe. A TIkA karanAra zrI padmaprabhamaladhArideva pote muni che te paNa (zrI vAdirAjadeva sAthe) kahe che ke, AvA jainanA AcAryo hoya che temane, bhaktikriyAmAM kuzaLa evA ame, pUjIe chIe. joyuM? ema kahe che ke "bhaktikriyAmAM kuzaLa evA ame'... eTale ke AvA AcAryonI bhakti karavAmAM ame kuzaLa chIe. (munirAja kahe che ke, amane khabara che ke AvA AcAryo hoya che ane emanuM bahumAna karavAmAM ame DAhyA chIe, kuzaLa chIe, nipuNa chIe, catura chIe. prazna:- munirAja rAgamAM catura che? samAdhAna:- te vakhate bhale bahumAna-bhaktino vikalpa-rAga ho. paNa ame to AcAryanA guNane vaMdana karavAmAM catura chIe ema munirAjane kahevuM che. ahA ! AcAryanI bhakti karanAra A muni (zrI padmaprabhamaladhArideva) che te paNa bhAvaliMgI saMta che ke jemane pracura AnaMda UchaLyo che. ahA! sAcA muni to ene kahIe ke jemane pracura AnaMda UchaLyo che. te sivAya koI vastra pheravIne bese eTale muni thaI gayA ema che nahIM. jhINI vAta che bhAIto, e muni pote kahe che ke aho! AvA AcAryo jainamAM che... prazna:- zrI vAdirAjadeva AcArya che mATe AcArya, AcArya viSe kahe che ne? samAdhAna:- (hA), paNa A to munirAja AcArya viSe kahe che ema kahevuM che. kema ke TIkAkAra (zrI padmaprabhamaladhArideva) muni che ne? jo ke A zrI vAdirAjadeva AcArya che, chatAMpaNa A zAstranA TIkAkAra zrI padmaprabhamaladhArideva muni che te pote AdhAra Ape che ne? (mATe munirAja AcArya viSe kahe che ema kahevuM che.) to, munirAja AcAryano AdhAra ApIne kahe che ke ame paNa AcAyone vaMdana karIe chIe. je pUrve thaI gayA che evA zrI vAdirAja AcArya paNa AcAryone vaMdana kare che to ame (muni) paNa AcAryone vaMdana karIe chIe. ame bhavaduHkharAzine bhedavA mATe pUjIe chIe... prazna:- zuM bhaktithI bhavaduHkha bhedAya? samAdhAna:- vyavahAra kathanamAM to ema ja Ave. vyavahArathI kathana zuM Ave? ahA! Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 muni, AcArya viSe athavA AcArya, AcArya viSe kahe che ke AvA saMtone bhavaduHkharAzine bhedavA mATe ame pUjIe chIe. A bhavanA duHkho....... eTale AkhA saMsAranI (-cAreya gatinI) jaLa ho. to, svarga ane narakAdinA bhavanI duHkhajALa che tene chedavA mATe ame AcAryone vaMdana karIe chIe ema ahIM kahe che. 'bhavaduHkharAzine bhedavA" ema kahetAM mAtra kAMI narakanA ane tiryaMcanA bhavaduHkharAzine bhedavA" ema artha nathI, paraMtu AkhA badhAya--cAreya gatinA--bhavadu:khanI rAzine chedavA mATe ame pUjIe chIe. ahA! bhavaduHkharAzi eTale bhavanA du:khano Dhagalo. corAzI lAkha yoninA badhA avatAramAM bhAI! duHkha che. devo paNa duHkhI che, rAjA paNa duHkhI che ane A zeThIyA paNa duHkhI che. badhAya rAganA bhikhArIo-vikAranA abhilASIo-du:khI che. sukhI to eka vItarAgI muni che. 'egaMta hoI sukhI muni vItarAgI' ema Ave che ne? paNa te vItarAgI muni hoM. prazna:- AmAM evuM lakhyuM che? samAdhAna:- (hA), ahIM paNa e ja vAta Ave che ne? juo ne ! A zuM kahyuM? ke AcArya akiMcanatAnA svAmI che. aMtaramAM paNa akiMcanatA ane bahAramAM paNa akiMcanatA. - banne prakAre akiMcanatA che. aho! temano dhanya avatAra che ne? temaNe avatAra saphaLa karyo che! ahA! jemaNe aMtaramAM cAritrasvarUpe pragaTa karyuM che arthAt jemane aMtaramAM cAritra pariNamI gayuM che ane bAhyamAM nagna dazA thaI che tathA jemane AkhI duniyAnI darakAra nathI temaNe avatAra saphaLa karyo che. AvA AtmAne, bhakto kahe che ke, ame pUjIe chIe. lyo, AcArya (zrI vAdirAjadeva) paNa AcAryanA bhakta che tathA muni (zrI padmaprabhamaladhArideva) paNa AcAryanA bhakta che. teo kahe che ke bhavaduHkharAzine bhedavA mATe ame AcAryane pUjIe chIe. ahA! bhASA to ema ja Ave ne? juo ne ! 'vaMde taguNalabdhaye' mAM paNa ema Ave che ne? ke ApanA guNanI prApti mATe huM vaMdana karuM chuM. eno artha e che ke aMdaramAM amAro bhAva guNanI prAptino che. bhale te vakhate aMdara vikalpa che, paNa tene prApta karavo nathI. A rIte (zrI vAdirAja) AcArye pote potAnI vAta karI ane AvA AcAyo hoya tene huM vaMdana karuM chuM ema paNa kahyuM. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 73] [277 che zloka - 104 uparanuM pravacana kare AdhAranA zlokamAM AcArya AcAryane namana karyuM. have TIkAkAra muni pote mArA gurune vaMdana karuM chuM' ema kahIne potAnA gurune-AcAryane vaMdana kare che. juo, eno artha e thayo ke zrI padmaprabhamaladhAridevane potAnA guru-ke jeo AcArya che teo- AvA che ema jJAnamAM nakkI thaI gayuM che. aMdara zlokamAM ja che ne? ke 'vaMdya zrIvandrItimurmanaH " manaH eTale caitanya pariNati. mArA gurune-AcAryane vItarAga pariNati pariNamI gaI che (ema jJAnamAM nakkI karIne) AvA mArA gurune-AcAryane huM vaMdana karuM chuM ema kahe che. aho! muni paNa juo ne kevA pAkyA! ke temanA AcArya AvA che. zrI padmaprabhamaladhArIdava muni kahe che ke amArA gurune ame oLakhyA che. temane caitanya pariNamana thayuM che, vItarAga dazA pragaTI che. ahA! e dazA kevI che? "sakaLa iMdriyasamUhanA AlaMbana vinAnuM..." zuM kahe che? ke zrI padmaprabhamaladhArideva potAnA guru-AcArya ke je zrI caMdrakIrti che temane viSe kahe che ke, sakaLa iMdriyasamUhanA AlaMbana vinAnuM emanuM pariNamana che. arthAt temane aMtaranA vItarAgI nirdoSa AnaMdanuM pariNamana che. ahA! je avasthAne IMdriyasamUhanA AlaMbanano abhAva che evI atIMdriya svabhAvanA AlaMbanavALI dazA-avasthA amArA gurune pragaTa thaI che ema kahe che. kevuM che amArA gurunuM pariNamanI ke te "anAkuLa' che - AnaMdarUpa che. prazna:- zrI padmaprabhamaladhArideve bIjA muninA (-gurunA) jJAnanI vAta jANI lIdhI? samAdhAna:- (hA), bIjo muninA jJAnanI pariNati jaNAya ema ahIM kahe che. prazna:- e to kevaLajJAna thAya tyAre jaNAya ne? samAdhAna:- ahIM to atyAre jANe che ema kahe che. prazna:- atyAre eTale ke zuM paMcamakALamAM jANe che? samAdhAna:- (hA), paMcamakALamAM jANe che. juo! amArA gurunI pariNati zuddha che ema ame jANI lIdhI che ema ahIM kahe che. kema ke svabhAvane Azraye pragaTelA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 sva-paraprakAzaka jJAnanuM aMdara baLa che. tethI e baLa dvArA amArA AcArya mahArAja AvA hatA - emanuM pariNamana AvuM caitanyamaya hatuM e ame jANI lIdhuM che. ane emanuM AvuM caitanyamaya pariNamana che tene huM vaMdana karuM chuM. jyAre paMca mahAvratAdi vikalpa-rAga che, kAMI munipaNuM nathI, cAritra nathI. tethI e kAMI vaMdana karavAlAyaka nathI-vaMdanIya nathI. bhAre vAta! ahA! bhagavAna AtmA zuddha ne AnaMdamaya pariNamanarUpe -avasthArUpe ugrapaNe pariName e cAritra che ane e cAritra vaMdanane lAyaka che - vaMdanIya che. te sivAya bAhyamAM nagnapaNuM hoya e kAMI vaMdanIka nathI. hA, nimittapaNe evI cIja (nagnapaNuM) ho, paNa e jaDanI dazA hovAthI vaMdanIka nathI. ahIM kahyuM ke, jeo aMtaramAM utarelA che arthAt UMDe-UMDe aMtaramAM jaIne jemaNe caitanyanA pattA meLavyA che temanI vItarAgI pariNati-dazA anAkuLa che eTale ke temAM bIlakula AkuLatA che nahi. e to AnaMda...AnaMda...AnaMda..AnaMdamaya che. svahitamAM lIna' che. amArA guru-AcAryanI pariNati potAnA hitamAM lIna che. dekho! paranuM hita kema thAya (evA vikalpamAM) e pariNati lIna nathI, paraMtu svahitamAM lIna che. AtmAnuM zuddhaAnaMdasvarUpa e svahita che ane temAM e pariNati lIna che. bhAre vAta! 'zuddha' che. amArA gurunuM pariNamana-vItarAgI dazA-IdriyonA AlaMbana vinAnI che, anAkuLa che, svahitamAM lInatAvALI che ane zuddha che. puNya-pApa ke zubhaazubhabhAva to azuddha che, jyAre A pariNati zuddha che. 'nirvANanA kAraNanuM kAraNa (muktinA kAraNabhUta zukaladhyAnanuM kAraNa)" che. amArI muktinuM kAraNa to amAruM potAnuM zukaladhyAna che. paNa e zukaladhyAnanuM nimitta amArA gurunuM A caitanya pariNamana che. ahA! amArA guru AcAryabhagavAnanuM-ke jeo vItarAgI che teonuM-vItarAgI pariNamana amArI muktinA kAraNabhUta zukaladhyAnanuM kAraNa che. juo, Ama kahIne je vItarAgI hoya te ja amArA AcArya-guru che ema kahe che. te sivAyanA ekalA rAgathI ane puNyathI dharma mAne che e to mithyAdaSTi che. e dharmI paNa nathI, sAdhu paNa nathI ane AcArya paNa nathI. lyo, A paMcama ArAnA muni kahe che ke amArA guru vItarAgI che ane temanI pariNati nirvANanA kAraNanuM kAraNa che. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 73] [279 ahA! mokSa eTale AtmAnI pUrNa AnaMdadazA. tenuM kAraNa zukaladhyAna che. e zukaladhyAnano Azraya (trikALI) Atmadravya che. tethI tenuM upAdAna kAraNa Atmadravya che, jyAre tenuM bAhya nimitte amArA gurunuM caitanya pariNamana che. lyo, A niyamasAranI 53 mI gAthAmAM paNa jJAnIno abhiprAya aMtaraMga kAraNa che ema kahyuM che ne? jo ke jJAnIno abhiprAya paNa che to bAhya kAraNa, chatAMpaNa vANInI apekSAe aMtaraMga kAraNa che ema kahyuM che. to, e aMtaraMga kAraNanI ja ahIM vAta lIdhI che ke te (-amArA gurunI pariNati) nirvANanA kAraNanuM kAraNa che. "zama-dAma-yamanuM nivAsasthAna" che. 'zama = zAMti; upazama'. vItarAgI bhagavAna AtmAne avalaMbe pragaTelI vItarAgI dazA zAMti..zAMti...zAMtinuM nivAsasthAna che, zAMtine rahevAnuM ghara che. ahA! amArA gurunuM caitanyapariNamana AtmAnI zAMtineakaSAya pariNatine -rahevAnuM eTale ke nivAsanuM sthAna che. 'dama = IMdriyAdinuM damana; jiteMdriyatA." amArA gurunuM pariNamana jiteMdriyatAnuM nivAsasthAna che. "yama = saMyama". amArA gurunuM pariNamana bhAvasaMyamanuM nivAsasthAna che. kaho, zrI padmaprabhamaladhAridevanA guru AvA hatA to eno artha e thayo ke) e samaye-00 varSa pahelAM-AvA muni (AcArya) haze ne? ahIM kahe che ke amArA guruno bhagavAna AtmA aMtaranA zuddha svabhAvarUpe pariNata thaIne UchaLI rahyo che ane e pariNati zama-dama-yamanuM nivAsasthAna che - rahevAnuM ghara che. maitrI-dayA-damanuM maMdira (ghara)" che. uparanA bolamAMya 'dama' zabda che ane A bolamAMya 'dama' zabda che. uparanA bolamAM 'nivAsasthAna' zabda che, jyAre A bolamAM maMdira (ghara)' che ema kahe che. ahA! nirvikalpa zuddha pariNati - dharmanI dazA - to maitrI, dayA ane damanuM ghara che. "evuM A zrI caMdrakIrtimuninuM nirupama mana (-cata pariNamana) vaMdya che." ahIMyA 'mana'nI vyAkhyA (-artha) "caitanyapariNamana' evI karI che. kema ke mana: eTale manana che ne? arthAt bhAvamanana. ahA! kahe che ke muninI AvI nirvikalpa vItarAgI dazA amAre vyavahAre vaMdya che - AdaraNiya che. paNa emanA paMca mahAvratanA vikalpa ane nagnapaNuM amAre vaMdya che nahIM. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 lyo, vItarAga mArgamAM-paramezvara vItarAga tIrthaMkaradevanA zAsanamAM - AvA AcArya hoya che ane AvA ja AcArya, AcArya tarIke manAya che. are! AvA AcArya dekhavAya (temanA darzana maLavA paNa) durlabha thaI paDyA che! ahA! koI ekalA bAhya kriyAkAMDa karato hoya tene ane paMca mahAvratano vikalpa hoya tene dharma mAne che to mithyAdaSTi che. e jainanA sAdhuya nathI ane AcArya paNa nathI. prazna:- e jainadharmamAM to che ne? samAdhAna:- e mithyAdaSTi che to jainadharmamAM paNa kyAM rahyo? e to ajJAnadharmamAM che. ahA! jainadharma to puNya-pApanA rAgathI rahita svabhAvane Azraye pragaTatI zuddha pariNati che. -e jainadharma che, paNa kAMI jainadharma AtmAnI zuddha pariNatithI dUra nathI. arthAt e pote zuddha pariNati ja jainadharma-jainazAsana che. zrI samayasArajInI 15 mI gAthAmAM Ave che ne? ke parama AnaMdanuM dhAma, zuddha caitanyaghana AtmAmAMthI pragaTelI zuddha ane vItarAgI dazAne jainazAsana kahevAmAM Ave che. AvuM jainazAsananuM pariNamana, ahIM kahe che ke, amAre vaMdha-vaMdanIya che. koI ajJAnI kahe che ke AmAM to bhAre vAta karI che. bahAramAM kaMIka karavAnI sujha paDe evuM to AmAM nathI? A badhuM (-bahAranI kriyA) karIe chIe enuM to nAmeya AmAM AvatuM nathI? (bahAranuM) tuM zuM kare bhagavAna? A zarIra to mATI-jaDa che. tethI enuM hAlavuM-cAlavuM thAya e jaDane laIne thAya che. tevI rIte bolavuM thAya te paNa jaDane laIne thAya che, te tAruM kAma nathI. tathA AnI dayA pALuM ne A vrata pALuM - evo vikalpa uTha te badho rAga che, paNa kAMI dharma nathI, jainazAsana nathI. juo ne potAnA guru zrI caMdrakIrtimunine yAda karIne (zrI padmaprabhamaladhArideve) kevuM kADhyuM? (kevI vAta karI?) ke temanuM caitanyapariNamana vaMdya che. lyo, AvuM kADhyuM. prazna:- zuM zrI padmaprabhamaladhArideve potAnA gurunuM pariNamana jANI lIdhuM ke jethI AvI vAta kare che?) zuM chadmastha, chadmasthanA pariNAmane jANe ? tema ja A kALamAM chamastha, chadmasthanA pariNAmane jANe ke nahIM e prazna che. samAdhAna:- (hA), chadmastha, chadmasthanA pariNAmane A kALamAM paNa jANe. juo ne. ahIMyA konI vAta kare che? A paMcama kALanI to vAta che. pote (TIkAkAra) paMcama Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 73] [281 kALanA muni che ane potAnA paMcama kALanA gurune oLakhIne vaMdana kare che. Ama banne (guru ane ziSya) paMcama kALanA che. A rIte, arihaMta, siddha ane AcArya - e traNanI vyAkhyA thaI. have upAdhyAyanI vyAkhyA che. jainanA upAdhyAya kevA hoya tenI vyAkhyA che. namaskAra maMtramAM 'Lano 3vensIyA' ema Ave che. paNa kharekhara to, 'Amo to savva hevansAyALa' ema joIe. 'topa salva' e chellA padamAM che te badhAmAM (-pAMceya padamAM) nAkhavuM joIe. 'Amo to savvasAhULa' ema chelluM pada che ne? to, 'no savva' e zabdo badhAmAM nAkhavA joIe. Namo loe savva arihaMtANaM, Namo loe savva siddhANaM, Namo loe savva AyariyANaM, Namo loe savva uvajjhAyANaM, Namo loe savvasAhUNaM / - A rIte 'topa salva' badhAne lAgu paDe che. pravacana naM. tArIkha NSS / 66 13-7-71 gAthA - 73) zloka - 104 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke huM gAthA - 74 hai rayaNattayasaMjuttA jiNakahiyapayatthadesayA sUrA / NikvaMkhabhAvasahiyA uvajjhAyA erisA hoMti // 74 // ratnatrayasaMyuktAH jinakathitapadArthadezakAH zUrAH / niHkAMkSabhAvasahitAH upAdhyAyA IdRzA bhavanti // 74 / / ratnatraye saMyukata ne niHkAMkSabhAvathI yukata che, jinavarakathita arthopadeze zUra zrI vijhAya che. 74. anvayArtha:- (ratnatraya yup:) ratnatrayathI saMyukta, (zrI: vinatapArthaza:) jinakathita padArthonA zUravIra upadezaka ane (ni:vAkSamAvasaMhitA:) niHkAMkSabhAva sahita; -(daza) AvA, (upAdhyAya ) upAdhyAyo (mati) hoya che. TIkA:- A, adhyApaka (arthAt upAdhyAya) nAmanA paramagurunA svarUpanuM kathana che. (upAdhyAyo kevA hoya che?) (1) avicalita akhaMDa advaita parama cikUpanAM zraddhAna, jJAna ane *anuSThAnarUpa zuddha nizcaya-svabhAvaratnatrayavALA; (2) jinendranA mukhAraviMdathI nIkaLelA jIvAdi samasta padArthasamUhane upadezavAmAM zUravIra; (3) samasta parigrahanA parityAga svarUpa je niraMjana nija paramAtmatattva tenI bhAvanAthI utpanna thatA parama vItarAga sukhAmRtanA pAnamAM sanmukha hovAthI ja niSkAMkSabhAvanA sahita; - AvAM lakSaNathI lakSita, te jainonA upAdhyAyo hoya che. * anuSThAna = AcaraNa; cAritra; vidhAna; amalamAM mUkavuM te. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 4]. [283 (have 74mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che:) (anuSTrama) ratnatrayamAn zuddhAn bhavyAMbhojadivAkarAn / upadeSTdanupAdhyAyAn nityaM vaMde punaH punaH // 105 // | (lokArtha:-) ratnatrayamaya, zuddha, bhavyakamaLanA sUrya ane (jinakathita padArthonA) upadezaka -evA upAdhyAyone huM nitya pharIpharIne vaMduM . 105. A gAthA - 74 uparanuM pravacana ? A, adhyApaka (arthAta upAdhyAya) nAmanA paramagurunA svarUpanuM kathana che." (upAdhyAyo kevA hoya che?)' - jainanA upAdhyAya kevA hoya che? ke, '(1) avicalita akhaMDa advaita parama cikUpanAM zraddhAna, jJAna ane anuSThAnarUpa zuddha nizcaya-svabhAvaratnatrayavALA hoya che. kahe che ke aMdara trikALI dravya bhagavAna AtmA avicalita che, akhaMDa che, advaita che - guNa-guNInA bheda paNa temAM nathI ane parama ciTUpa che - trikALI jJAnarUpa che. AvuM AtmasvarUpa che tenuM zraddhAna thavuM arthAt AtmAnI zraddhA thavI e samakita che. lyo, nava tattvanI zraddhA ke deva-zAstragurunI zraddhA e samakita nathI, kema ke e to vikalpa che, rAga che. paraMtu avicalita akhaMDa advaita parama cikUpanI-pUrNa jJAnasvarUpa bhagavAna AtmAnI zraddhA te samakita che. AtmAnI sanmukha thaIne nirvikalpa pratitI karavI tenuM nAma samakti che. avicalita akhaMDa advaita parama ciTUpanuM jJAna te samyajJAna che. jeyuM? AtmAnuM jJAna te jJAna che ema kahe che. arthAt zAstranA bhaNatararUpa jJAna e jJAna nathI. are! ajJAnI to zAstranI thoDI vAta moDhe AvaDe eTale kahevA mAMDe che ane potAne jJAnI mAne che.) avicalita akhaMDa advaita parama cikUpanuM anuSThAna eTale ke AtmAnA svarUpamAM ramavuM te cAritra che. ahA! AtmasvarUpamAM ramaNatA te anuSThAna che, cAritra che, vidhAna Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 che ane teNe sthiratAne amalamAM mUkI che. lyo, Ane (sthiratAne, ramaNatAne) anuSThAna kahIe. A rIte, avicalita akhaMDa abheda parama ciTUMpanI matalaba ke trikALI caitanyabiMba parama svabhAvabhAva prabhu AtmAnI aMtara zraddhA, tenuM jJAna ane temAM anuSThAna te samyagdarzana-jJAna-cAritra che. ane AvA......... bhASA juo! badhuM vajana ahIMyA che.......... zuddha nizcaya-svabhAvaratnatrayavALA upAdhyAya hoya che. Ano artha e thayo ke ahIMyA vyavahAraratnatrayanI nA pADe che ke upAdhyAya vyavahAraratnatrayavALA nathI, paNa zuddha nizcaya-svabhAvaratnatrayavALA che. pharIne joyuM? ahIMyA (nizcayaratnatrayane) zuddha nizcaya-svabhAvaratnatraya kahyA eTale vyavahAraratnatraya vibhAvaratnatraya siddha thayA. arthAt vyavahArasamakita, vyavahArajJAna ane vyavahAracAritra e vibhAvaratnatraya che, kema ke e rAga che. A rIte kahyuM ke upAdhyAya zuddha nizcaya-svabhAvaratnatrayavALA che. ahA! ajJAnIne zAstranI thoDI vAta moDhe AvaDe ane kahevA mAMDe eTale thaI rahyuM! (abhimAna thaI jAya che ane) kuguru tene kahe: 'have tame dIkSA lyo to amArI pAse lejo. kema ke ame tamane zIkhavIe chIe." are! koI to abhigraha-bAdhA paNa levaDAve che ke dIkSA levI to ahIMyA levI. -A rIte vADAbaMdhI thaI jAya che. ahIM kahe che ke vItarAga mArgamAM evuM (evI rIta, evo prakAra) hoI zakatuM nathI. kAraNa ke e (guru, upAdhyAya) pote zuddha nizcaya-svabhAvaratnatrayavALA che. tethI temane kAMkSAIcchA ja nathI ke ame prarUpaNA karIe chIe, bIjAne samajavIe chIe tethI bIjA amArA ziSya thAya. juo, ahIMyA (upAdhyAyanI vyAkhyAmAM) niHkAMkSa bhAva nAkhyo che. emAM zo hetu che? ke upAdhyAya prarUpaNA kare che enAthI "A mArA ziSyo thaze ane mane mAnaze' evI kAMkSA temane hotI nathI ema kahevuM che. tethI niHkAMkSa bhAva ahIM nAkhyo che. upAdhyAya bhaNAve che ne? tethI ATalA jIvo mArI pAse bhaNe che to, ATalA jIvo mane mAnatA thaze, mArA ziSyo thaze' evI kAMkSA jainadarzananA upAdhyAyane hotI nathI. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 74] [285 '(2) jireMdranA mukhAraviMdathI nIkaLelA jIvAdi samasta padArthasamUhane upadezavAmAM zUravIra'. dekho! koIe kalpanAthI zAstro-sUtro lakhyA hoya e nahi, paNa jinaMdranuM mukharUpI araviMda-kamaLa che temAMthI nIkaLelA jIvAdi samasta padArthasamUhane - jIva, ajIva, puNya, pApa, Asava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa e nava tattvane - upAdhyAya upadezavAmAM zUravIra che. chatAM temane kAMkSA hotI nathI. tethI to vivamAvadiya - niHkAMkSabhAva sahita' ema zabda che ne? eTale ke ApaNe kahIe chIe, bolatA AvaDyuM che, zIkhavADatA AvaDyuM che eTale ApaNA mAnanArA to thaze, ApaNo pakSa to karaze - evI kAMkSA dharmAtmAne (upAdhyAyane) hotI nathI ema kahe che. samANuM kAMI? ahA! "evo mAraga vItarAgano bhAkhyo zrI bhagavAna. are! bhagavAne kahelo vItarAga mAraga duniyAne sAMbhaLavA maLato nathI. tene enAthI ulaTo mAraga sAMbhaLavA maLe che ane tene sAco mAne che. arere! jiMdagI cAlI jAya che. bhAI! bahAramAM koI zaraNa nathI. je koI zaraNa hoya to te bhagavAna AtmAnuM-potAnuM-svarUpa che tathA tene Azraye pragaTelA samyagdarzana-jJAna-cAritra--e svabhAvaratnatraya zaraNa che. ahIM kahe che ke upAdhyAya pragaTa svabhAvaratnatrayavALA che ane bhagavAnanA mukhAraviMdamAMthI nIkaLelA nava padArthanA upadezamAM zUravIra che. paNa AvA svabhAvaratnatrayavALA hoya te upAdhyAya upadezamAM zUravIra che ema bhAI! kahevuM che hoM. arthAt upAdhyAya nizcaya-svabhAvaratnatrayavALA na hoya ane mAtra upadeza devAmAM ja samartha hoya ema nathI. eTale to pahelAM e sthApyuM (-kahyuM) ke teo zuddha nizcaya svabhAvaratnatrayavALA che. juo ne! ahIMyA pATha ja che ne? ke 'ttiyasaMguttA' | ane pachI e lIdhuM ke " vizvahityasayA sUrata ' ahA! zuddha nizcaya-svabhAvaratnatrayavALA evA upAdhyAya - e pahelAM lIdhuM ane pachI e lIdhuM ke teo jinendranA mukhAraviMdathI nIkaLelA jIvAdi samasta padArthasamUhane upadezavAmAM zUravIra che. jo ke upAdhyAyano upadeza-vANI to vANIne kAraNe nIkaLe che, paraMtu upAdhyAyanA jJAnanA kSayopazamanI aMdara eTalI zUravIratA che ke - temanA jJAnano kSayopazama eTalo (moTo) che ke - teo bhagavAne kahelA padArthane samajAvavAmAM samartha che ema kahevuM che. ahA! bhASA to bhASAne kAraNe nIkaLe che, paNa upAdhyAyanA jJAnanA kSayopazamanI aMdara evI dazA che ke teo A rIte--zUravIrapaNe samajAve che. paraMtu je zuddha nizcaya-svabhAvaratnatrayavALA hoya te upAdhyAya samajAvavAmAM samartha che hoM. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 '(3) samasta parigrahanA parityAgasvarUpa je niraMjana nija paramAtmatattva tenI bhAvanAthI utpanna thatA parama vItarAga sukhAmRtanA pAnamAM sanmukha hovAthI ja niSkAMkSabhAvanA sahita'. lyo, upAdhyAya ni:kAMkSa kema che tenI vAta kare che. ahA! trikALI parama tattva evA AtmAnuM svarUpa samasta parigrahanA parityAgasvarUpa che arthAt vikalpano paNa temAM tyAga che. AvuM niraMjana nija paramAtmatattva che - trikALI zuddha dhruva nityAnaMda prabhu AtmA che...ahA! je vikalpanA paNa parityAgasvarUpa che tema ja jemAM aMjana-mela nathI evuM niraMjana nija paramAtmatattva che... joyuM? 'bhagavAnanuM tattva' ema nathI kahyuM, paraMtu 'nija paramAtmatattva' kahyuM che ane enI bhAvanA kahI che. dekho, ahIMyA 'bhAvanA' kahI che. te bhAvanA eTale AnaMdasvarUpa dhruva prabhu AtmAmAM ekAgratA. te sivAya koI kalpanA kare ke ciMtavanA kare e bhAvanA nathI. 286] ahIM kahe che ke jemAM parano bilakula abhAva che evA niraMjana nija paramAtmatattvanI bhAvanAthI utpanna thatA eTale ke nija-pote AnaMdasvarUpa dhruva bhagavAna AtmA che enI ekAgratAthI utpanna thatA parama vItarAga sukhAmRtanA pAnamAM upAdhyAya sanmukha che. ahA! upAdhyAya to parama vItarAga sukharUpI amRtanA nirvikalpa pINAmAM sanmukha che. matalaba ke teo ataMdriya AnaMdane pIvAmAM-anubhavavAmAM sanmukha che. ane tethI niHkAMkSabhAvanA sahita che arthAt temane kAMkSA hotI nathI. bhAre vAtu bhAI! prazna:- A kalAkamAM kaMI evuM na AvyuM ke bhagavAnanI bhakti karajo, pUjA karajo, dayA pALajo, vrata karajo. - evuM to AmAM AvyuM nahIM? samAdhAna:- bhAI! A Atmavastu che enAM zraddhA, jJAna ane sthiratA thayA pachI temAM lIna rahI zake nahIM tyAre evo zubha vikalpa Ave che. paNa e zubha vikalpanI vAtanuM ahIMyA kAma nathI. kema ke ahIM to parama vItarAga sukhAmRtanA pAnamAM sanmukha evA saMto-upAdhyAyanI vAta che. teo nirvikalpa AnaMdanA rasanA pINAmAM tatpara che, sanmukha che ane icchAthI vimukha che. are! ajJAnI to jyAM thoDuM bolatA ane kahetA AvaDe tyAM, upAdhyAyapaNAnA ThekANA na hoya topaNa, upAdhyAyanuM pada laI le che. paNa bhAI! evI vastusthiti (upAdhyAyanuM svarUpa) nathI bApA! vastusthiti to A (ahIM kahe che te) che. A vItarAga Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - u4]. [287 mAraga che, temAM viparItatA na cAle.) ahIM kahe che ke (1) jene aMtaramAM vItarAgatA pragaTI che arthAt nizcaya samyaphadarzana-jJAna-cAritrarUpa svabhAvaratnatraya pragaTyA che ane (2) je bhagavAnanA kahelA padArthane kahevAmAM zUravIra che tathA (3) je nija paramAtmatattvamAM - trikALI dhruva zuddha potAnA bhagavAna AtmAmAM - ekAgra thayA che te upAdhyAya che. ahA! "nija paramAtmatattva' - e trikALI dhruva dravya che ane tenI bhAvanA - temAM ekAgra thavuM - te paryAya che. to kahe che ke, nija paramAtmatattvanI bhAvanAthI eTale ke ekAgratAthI utpanna thatAM parama vItarAga sukhAmRta... juo! ema kahe che ke nija paramAtmatattvanI ekAgratAthI A parama vItarAga sukhAmRta utpanna thAya che. parama vItarAga sukharUpI amRta aMtaramAMthI pragaTe che ane upAdhyAyanI A ja dazA hoya che. arthAt AvI dazAvALAne ja upAdhyAya kahevAmAM Ave che. parama vItarAga sukhAmRtanA pAnamAM - parama vItarAga sukharUpI amRtanA pINAmAMsanmukha hovAthI..... matalaba ke upAdhyAya AnaMdanA pINAmAM sanmukha che. ane tethI ja.... - Ama kahIne kAraNa Ape che ke A kAraNe ja upAdhyAya niSkAMkSabhAvanA sahita che. lyo, upAdhyAya niSkAMkSabhAvanA sahita che ema kahe che. pAThamAM paNa 'zivamIvadaya' che ne? arthAt upAdhyAya IcchA vinAnI bhAvanA sahita che ema kahevuM che. upAdhyAya upadeza Ape to emane IcchA hotI nathI ke ame Avo upadeza karIe chIe tethI moTI sabhA bharAya ane mArgamAM amArA nAma nIkaLe (jainadharmamAM amArA nAma prasiddha thAya). are bhagavAna! nAma kyAM nIkaLe? (-nAma konuM prasiddha thAya?) are! AtmAne nAma ja kayAM che (ke jethI prasiddha thAya). ahIM kahyuM ke upAdhyAya aMdara AnaMdanA pINAmAM sanmukha hovAthI ja niSkAMkSabhAvanA sahita che. AvAM lakSaNathI lakSita te jainonA upAdhyAyo hoya che." lyo, vItarAga mArgamAM- jainamAM - AvA upAdhyAyo hoya che. ahA! vItarAga sarvajJa paramezvara sivAya bIje kyAMya anyamAM to koI sAcA upAdhyAya che ja nahIM. paraMtu jainomAM paNa AvA upAdhyAya hoya che. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 che zloka - 105 uparanuM pravacana upAdhyAya kevA hoya tenI vyAkhyA gAthA 74mAM thaI gaI che. have teno zloka che. ratnatrayamaya'. jainanA upAdhyAya ene kahIe ke jene samyagdarzana-jJAnacAritra--e traNa ratnamaya abheda pariNati thaI che. pUrNa AnaMdasvarUpa zuddha AtmAno Azraya laIne jene nizcaya samyagdarzana-jJAna-cAritramaya abheda pariNati thaI che tene upAdhyAya kahe che. jo ke sAdhune paNa te ratnatraya hoya che. paNa upAdhyAyamAM phera (-vizeSatA) ATalo che ke teo bhavyakamaLanA sUrya che ane jinakathita padAthonA upadezaka che. -ATalI vizeSatA upAdhyAyamAM che. zuddha'. upAdhyAya zuddha che eTale ke temane zuddharUpa ratnatrayamaya vItarAgI pariNati pragaTa thaI che. "bhavyakamaLanA sUrya'. upAdhyAya lAyaka prANIrUpI kamaLanA sUrya che. jene caitanyaprakAza pragaTavAnI aMtaramAM yogyatA che te bhavyarUpI kamaLane mATe upAdhyAya sUrya samAna che. "ane (jinakathita padArthonA) upadezaka'. upAdhyAya vItarAge kahelA padArthonA upadezaka che. sarvajJa paramAtmA paramezvare je padArtho kahyA tene upadezavAmAM upAdhyAya samartha che. "evA upAdhyAyone huM nitya pharIpharIne vaMduM chuM." eTale TIkAkAra zrI padmaprabhamaladhArideva muni kahe che ke AvA dazAvaMtane arthAt (1) jene vItarAgadazApariNati pragaTa thaI che, (2) je zuddha che, (3) je bhavyakamaLanA sUrya che ane (4) je jinakathita padArthonA upadezaka che te upAdhyAyone huM pharIpharIne vaMdana karuM chuM. A vyavahAracAritra adhikAra che ne? eTale ahIM upAdhyAyane vaMdana kare che. gAthA - 74 ] zloka - 105J pravacana naM. NSS / 66 67 tArIkha 13-7-71 14-7-71 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. gAthA - 75 che; vAvAravippamukkA caunvihArAhaNAsayArattA / NiggaMthA NimmohA sAhU de erisA hoMti // 75 // vyApAravipramuktAH caturvidhArAdhanAsadAraktAH / nirgranthA nirmohAH sAdhavaH IdRzA bhavanti // 75 / / nigraMtha che, nirmoha che, vyApArathI pravimukata che, cauvidha ArAdhana viSe nityAnurakata zrI sAdhu che. 75. anvayArtha:- (vyApAravipramuI:) vyApArathI vimukta (-samasta vyApAra rahita), (vartIvadhArAdhanAsavAra:) caturvidha ArAdhanAmAM sadA rakta, (nitthA:) nigraMtha ane (nirmoha:) nirmoha; - (daza) AvA, (sAdhava:) sAdhuo (mavanti) hoya che. TIkA:- A, niraMtara akhaMDita parama tapazcaraNamAM nirata (lIna) evA sarva sAdhuonA svarUpanuM kathana che. (sAdhuo kevA hoya che?) (1) paramasaMyamI mahApuruSo hovAthI trikAlanirAvaraNa niraMjana parama paMcamabhAvanI bhAvanAmAM pariNamelA hovAne lIdhe ja samasta bAhyavyApArathI vimukta; (2) jJAna, darzana, cAritra ane parama tapa nAmanI caturvidha ArAdhanAmAM sadA anurakta; (3) bAhya-abhyatara samasta parigrahanA grahaNa rahita hovAne lIdhe nigraMtha; tathA (4) sadA niraMjana nija kAraNasamayasAranA svarUpanAM samyaka zraddhAna, samyaka parijJAna ane samyapha AcaraNathI pratipakSa evAM mithyA darzana, mithyA jJAna ane mithyA cAritrano abhAva hovAne lIdhe niha; AvA, paramanirvANasuMdarInI suMdara seMthInI Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 zobhArUpa komaLa kesaranA raja-puMjanA suvarNaraMgI alaMkArane (kesara-rajanI kanakaraMgI zobhAne) avalokavAmAM kautUhalabuddhivALA te badhAya sAdhuo hoya che (arthAt pUrvokta lakSaNavALA, muktisuMdarInI anupamatA avalokavAmAM Atura buddhivALA badhAya sAdhuo hoya che). (have 75 mI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zloka kahe che.) (gAya) bhavinAM bhavasukhavimukhaM tyaktaM sarvAbhiSaMgasaMbaMdhAt / maMkSu vimaMkSva nijAtmani vaMdyaM nastanmanaH sAdhoH // 106 // (zlokArtha:-) bhavavALA jIvonA bhavasukhathI je vimukha che ane sarva saMganA saMbaMdhathI je mukta che, evuM te sAdhunuM mana amane vaMdya che. te sAdhu ! te manane zIdhra nijAtmAmAM magna karo. 106. gAthA - 75 uparanuM pravacana che A pAMceya parameSThI svadravyanI apekSAe to para che. mATe te pAMceya parameSThIne mAnavA, vaMdana karavA Adi badho vyavahAra zubharAga che. eTale vyavahAracAritra adhikAramAM tenI vAta karI che. have 75 mI gAthAmAM jainanA sAdhu kone kahevA te kahe che. prazna:- zuM bIjA dharmamAM (sAcA) sAdhu hoya? samAdhAna:- (nA). chatAM ghaNA loko anyadharmamAMya sAcA sAdhu hoya ema kahe che ne? 'mo to savvasAhU' eTale jagatanA badhA - anyamatanA paNa - sAdhu emAM Ave ema koI kahe che ne? (paNa te sAcuM nathI.) jainanA sAdhu che te ja sAcA sAdhu che, te sivAya anyamatamAM koI sAcA sAdhu che ja nahIM. vItarAga paramezvare jevo vItarAgasvarUpa AtmA kahyo che tevA vItarAgasvarUpa AtmAmAM jenI aMtarmukha daSTi che, tenuM jJAna che ane anubhavarUpa sthiratA che tene sAcA Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 75] [291 sAdhu kahIe. AvA sAdhu jaina paramezvara sivAya bIjA anyamatamAM hotA ja nathI. tethI 'Amo to savvasAhULamAM je AvA (-jainanA sAcA) sAdhu hoya te ja badhA Ave. paNa te sivAyanA game te bhekha dhAryA hoya te na Ave. tathA jainanA sAcA sAdhumAM ajJAnI mithyAdaSTi paNa--ke je puNyathI dharma mAnanArA che ane potAne vyavahAranI kriyAnA kartA mAnanArA che te paNa--na Ave. prazna:- puNyane dharma na mAne paNa upAdeya mAne to? samAdhAna - e to enI e mAnyatA thaI. vItarAgamUrti AnaMdamaya bhagavAna AtmA ja upAdeya che. te sivAya je koI vikalpa-rAga che te heya che. AvuM je na mAnatA hoya te mithyASTi che ane tene jaina sAdhumAM gaNavAmAM AvatA nathI. ahIM juo, kahe che ke - gAthAmAM pahelo zabda che ke - "vAvAraviSpamudhA' sAdhu vyApArathI vimukta che. ane AvA sAdhu vItarAga mAragamAM hoya che. A, niraMtara akhaMDita parama tapazcaraNamAM nirata(lIna) evA sarva sAdhuonA svarUpanuM kathana che." dekho, kahe che ke, niraMtara akhaMDita parama tapazcaryAmAM-cAritramAM - sAdhu lIna che. atIndriya AnaMdasvarUpa AtmAmAM ugra puruSArthathI je ekAgra thayA te sAdhu che. ahA! niraMtara akhaMDita parama tapazcaraNamAM nirata kahetAM IcchA vinAnA amRtasvarUpa bhagavAna AtmAmAM lIna che. juo, sAdhu paMcamahAvratamAM ke 28 mULaguNamAM lIna che ema nathI kahyuM. kAraNa ke e paMcamahAvratAdi to vikalpa che, Asrava che. mATe sAdhu temAM lIna hotA nathI. AvI bahu AkarI vAta che! A to vastunI sthiti che bhAI! A kAMI saMpradAya nathI. ahA! AtmA vItarAgamUrti che. tenA svarUpamAM jene niraMtara akhaMDita parama sthiratA-lInatA thaI che tevA sarva sAdhuonA svarUpanuM kathana ahIM che. '(sAdhuo kevA hoya che?) (1) paramasaMyamI mahApuruSo hovAthI trikAlanirAvaraNa niraMjana parama paMcamabhAvanI bhAvanAmAM pariNamelA hovAne lIdhe ja samasta bAhyavyApArathI vimukta'. 'vyApArathI pravimukta'nI vyAkhyA kare che ke sAdhune vikalpano vyApAra paNa chUTI gayo che. ahA! sAdhu paramasaMyamI mahApuruSa hovAne kAraNe potAno trikALI parama paMcamabhAva - dhruvabhAva che tenI bhAvanAmAM arthAt bhagavAna AtmAnuM je Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292] . [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 trikALI nityasvarUpa che te parama paMcamabhAvanI bhAvanAmAM... bhAvanA zabda ekAgratA che hoM, (vikalpa nahIM). to, te parama paMcamabhAvanI bhAvanAmAM pariNamelA hovAne lIdhe..... eTale ke parama paMcamabhAvanI ekalI vikalpIya bhAvanA sAdhune che ema nathI. paraMtu sAdhu parama paMcamabhAvanI bhAvanAmAM pariNamelA che ema kahe che. ane evA sAdhune ahIMyA lIdhA che. paMcamabhAva e trikALI bhAva (-dravya) che ane tenI bhAvanA te vartamAna paryAya che. ahA! sAdhu to trikALa AnaMdanuM dhAma dhruva zuddha caitanyadravya evA parama paMcamabhAvanI vastunI hayAtInA trikALI bhAvanI - bhAvanAmAM pariNamelA che ane Ane lIdhe ja teo samasta bAhya vyApArathI vimukta che ema kahe che. lyo, jaina paramezvara tIrthaMkaradeva trilokanAthanA zAsanamAM AvA sAdhu hoya che ane tene ja sAcA sAdhu kahevAmAM Ave che. sAdhu samasta bAhya vyApArathI pravimukta kema che? teo nirvikalpa akhaMDa trikALI paMcamabhAvanI bhAvanAmAM pariNamelA che - e avasthArUpe thayelA che. tene lIdhe ja - A kAraNe ja - sAdhune samasta bAhyano vyApAra chUTI gayo che. temane vikalpano vyApAra paNa chUTI gayo che. tethI kharekhara to teo paMcamahAvratanA vikalpathI paNa vimukta che. vItarAge kaheluM svarUpa bahu jhINuM che! ahA! pote dhruva nitya alaukika paramAtmA che tenI bhAvanAmAM pariNatine pariNamAvatA arthAt nitya dhruva bhagavAna AtmA che tenI bhAvanAmAM - ekAgratAmAM - vartamAna dazAne pariNamita karatA sAdhu bAhya vyApArathI chUTI gayA che. (juo, ahIM asti-nAsti karI che ke, AvI nirmaLa pariNati ubhI (-pragaTa) thaI eTale bAhyano vikalpano vyApAra baMdha thaI gayo. lyo, sAdhu Ane kahevAya! ahA! jeNe paramAnaMdanI pUrNa prApti karavI che teNe to AvI ArAdhanA karavI paDaze. matalaba ke trikALa AnaMdasvarUpa AtmAmAM lIna thAya tene paramAnaMdanI prApti thAya-- tenI mukti thAya. juo, ahIM ema kahe che ke, "samasta bAhya vyApArathI vimukta'. gAthAmAM paNa 'vAvAviSpamu' che ne? to, 'g'mAMthI TIkAmAM 'samasta' zabda kADhyo che. ahA! munirAja samasta bAhya vyApArathI vimukta che. temane to upadezano paNa (niyamarUpa) vyApAra nathI. upadeza to AcArya ne upAdhyAyane hoya che. jyAre muni Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 75] to potAnA svarUpane sAdhe che ane temane ekalA vItarAgabhAvanuM pariNamana che ema kahe che. munino AtmA eTale ke pote trikALI vItarAgasvabhAvamaya che ane tenI bhAvanA te vItarAgI pariNati che. basa, A muninuM svarUpa che. 293 : have, muni ArAdhanAmAM lIna che te batAve che : '(2) jJAna, darzana, cAritra ane parama tapa nAmanI caturvidha ArAdhanAmAM sadA anurakta'. bhagavAna AtmA taraphanI zraddhA, tenuM jJAna, zAMtirUpa cAritra ane icchA nirodharUpa tapa--A cAra ArAdhanAmAM muni lIna che eTale ke teo amRtasvarUpa bhagavAna AtmAnI ArAdhanAmAM lIna che. tethI duniyA dharma pAme ke na pAme evo vikalpa, kahe che ke, munine che ja nahIM. AtmAnuM jJAna, AtmAnuM darzana, AtmacAritra ane AtmAmAM vizeSa-ugra puruSArthathI lInatA (tapa) - AvI caturvidha ArAdhanAmAM sAdhu sadA anurakta che. juo, pATha ja che ne? ke 'caviMdArAdaLAHyArattA'. prazna:- sAdhu ArAdhanAmAM sadA anurakta hoya to AhAra-pANI kyAre le? samAdhAna:- teo khAtA paNa nathI ne pItA paNa nathI. e khAvA-pIvAno vikalpa Ave ane te saMbaMdhI kriyA thAya to tenA paNa teo jANanAra rahe che. A, 'namo toD savvasAhULa' nI vyAkhyA cAle che hoM. to, kahe che ke, jJAna, darzana, cAritra ne tapa e cAra prakAranI ArAdhanAmAM--tenA sevanamAM--lIna che te sAdhu che. sAdhati ti sAdhu / pUrNa svarUpanI aMtaramAM sAdhanA kare te sAdhu. paNa evuM pUrNa svarUpa ane pUrNa svarUpanI zakti dharanAro AtmA sarvajJa vItarAganA mArgamAM ja hoya. (mATe tenI sAdhanA karanAra sAcA sAdhu sarvajJa vItarAganA mArgamAM ja hoya.) ahIM kahyuM ke pUrNa svarUpanI ArAdhanAmAM sAdhu tatpara che ke jethI pUrNa svarUpanI paryAyamAM prApti thAya. - have, sAdhu nigraMtha che ema kahe che: '(3) bAhya-atyaMtara samasta parigrahanA grahaNa rahita hovAne lIdhe nigraMtha'. munine bAhyamAM vastrano eka kaTakoya..... are! dhAgoya...... na hoya. 'aSTapAhuDa'mAM kahyuM che ne? ke titatumitte / (sUtrapAhuDa gA.18, bodhapAhuDa gA.55) koIne talanA photarA jeTalo paNa parigraha hoya to te muni nahIM. ane te potAne muni mAne to, kahe che ke, nigodamAM jAya. vastunI sthiti AvI che. ahA! munidazAmAM vastra-pAtra levAno vikalpa hoya ja nahIM. muni kone kahe? dhanya dazA! dhanya avatAra! jeNe kevaLajJAnane hatheLImAM levAnI taiyArI karI che. AvA munine bAhyamAM vastra hoya Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 nahIM ane atyaMtaramAM rAgano kaNa paNa hoya nahIM. - A kAraNe muni nigraMtha che ema kahe che. muni nigraMtha kema che? kema ke temane bAhya-abhyatara graMthano rAga chUTI gayo che. temane bAhyamAM vastrano kaTako ane atyaMtaramAM rAga-e badho parigraha chUTI gayo che. tethI sAdhune nigraMtha kahevAmAM Ave che. have, sAdhu nimoha che ema kahe che : "(4) sadA niraMjana nija kAraNasamayasAranA svarUpanAM samyapha zraddhAna, samyak parijJAna ane samyapha AcaraNathI pratipakSa evAM mithyA darzana, mithyA jJAna ane miththA cAritrano abhAva hovAne lIdhe nirmoha." ahIM kahe che ke sAdhu nirmoha hoya che. sadA niraMjana = trikALa zuddha. AtmA trikALa zuddha che. ahA! sadA niraMjana nija kAraNa prabhunA svarUpanuM - trikALa paramAtmasvarUpa dhruva evA nija kAraNasamayasAranA svarUpanuM - samyaka zraddhAna te samyagdarzana che. sadA niraMjana nija kAraNasamayasAranA svarUpanuM parijJAna te samyakajJAna che ane sadA niraMjana evA trikALI bhagavAna AtmAnA svarUpanuM samyapha AcaraNa te sammacAritra che. - A traNeya arthAt nitya (trikALI) bhagavAna AtmAnA svarUpanAM samyapha zraddhAna, samyaka parijJAna ane samyapha AcaraNa e pariNamanarUpa che hoM. to, kahe che ke, AtmAnuM dhruva vItarAgI svarUpa che tenAM samyak zraddhAna, samyapha parijJAna ane samyapha AcaraNathI pratipakSa evAM mithyA darzana, mithyA jJAna ane mithyA cAritrano abhAva hovAne lIdhe sAdhune nimaha kahevAmAM Ave che. juo, ahIMyA ema lIdhuM che ke samyaka zraddhAna-jJAna-cAritrathI pratipakSa mithyA darzana-jJAna-cAritra che. tethI keTalAka ema kahe che ke nizcayano pratipakSa vyavahAra nathI, paNa mithyA zraddhAdi che. paraMtu bhAI! ahIMyA kahI che te bIjI vAta che ane gAthA-3 mAM "viparItanA parivAra arthe 'sAra' pada yojela che" ema je kahyuM che arthAt pratipakSa evA vyavahArathI nizcaya rahita che, vyavahAranuM phaLa ne vyavahAra--e bannethI nizcaya pratipakSa che ema je kahyuM che te bIjI vAta che. tyAM trIjI gAthAmAM to vyavahAranA vikalpano abhAva batAvIne nizcaya batAvavo che. jyAre ahIM to, sAdhue nimoha dazA pragaTa karI che to tenI sAme AvA mithyA darzana-jJAna-cAritra bhAvano abhAva (thayo) che ema kahevuM che. ahA! zuM kare? (jene vAMdhA ja uThAvavA hoya tene kema samajAvavo?) Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 75] [295 ajJAnIne aMdara evo (mithyA) Agraha thaI jAya che ke (tene choDato nathI.) tathA ajJAnIne nizcayanuM bhAna na maLe eTale vyavahAra ja sarvasvapaNe manAI gayo che ke A badhuM (kriyA) pALIe chIe te amAruM sAdhupaNuM-munipaNuM che ane A ja mokSano mAraga che. paNa bhAI! ema bAhyakriyAthI kAMI mokSamAraga nahIM maLe. kema ke mokSamArga to upazamarasamaya-zAMtarasamaya che. bhagavAna AtmA zAMtarasasvarUpa-akaSAyarasasvarUpa che. te akaSAyarasanuM paryAyamAM pariNamana thAya e mokSano mArga che. te sivAya vacce A vyavahAra-kaSAya Ave che te kAMI mokSano mArga nathI. A niyamasAranI trIjI gAthAmAM 'niyamasAra'nI vyAkhyA che ne? temAM kahe che ke, 'niyama' sAthe 'sAra' zabda kema kahyo che? ke viparItanA parivAra arthe 'sAra' zabda kahyo che. tyAM viparIta eTale vyavahAraratnatraya che. jema 'samayasAra" mAM samaya = AtmA ane sAra = dravyakarma, bhAvakarma ane nokarma rahita. tyAM bhAvakarma kahetAM puNya-pApanA banne | vikalpa AvyA ane tenAthI rahita te samayasAra che. tema 'niyamasAra' mAM niyama = AtmAnA svAbhAvika samyagdarzana-jJAna-cAritra ke je svAzraye nirmaLapaNe pragaTa thayA che ane sAra = nizcayaratnatrayathI virUddha vyavahAraratnatrayanA vikalpathI rahita. ahA! jevI rIte 'samayasAramAM 'sAra' zabda kema kahyo che? ke samaya (AtmA) dravyakarma, bhAvakarma ane nokarma rahita che mATe "sAra" zabda kahyo che. tevI rIte ahIM niyamasAra' mAM sAra' zabda kema kahyo che? ke nizcayaratnatraya vyavahAraratnatrayanA vikalpa rahita che mATe "sAra' zabda kahyo che. paraMtu te artha ahIM gAthA 75 mAM nathI. ahIM to sAdhune nirmoha kahevA che, (tethI samyaphadarzanAdithI pratipakSa mithyAdarzanAdi che ema lIdhuM che.) are! zAstranA artha karavAmAM potAno pakSa-svArtha poSavo (arthAtu bIjo artha karavo e to arere! mahAna anartha che.) AvI viparItatAthI jIva potAnuM zuM nukazAna kare che tenI ajJAnIne khabara nathI. "AvA, paramanirvANasuMdarInI suMdara sethInI zobhArUpa komaLa kesaranA rajapuMjanA suvarNaraMgI alaMkArane kesara-rajanI kanakaraMgI zobhAne) avalokavAmAM kautUhalabuddhivALA te badhAya sAdhuo hoya che (arthAta pUrvokta lakSaNavALA, muktisuMdarInI anupamatA avalokavAmAM Atura buddhivALA badhAya sAdhuo hoya che)." pUrNa AnaMdanI dazAne avalokavAmAM - prApta karavAmAM-Atura buddhivALA muni hoya che arthAt badhAya sAdhuo pUrNa AnaMdanI prAptirUpa muktine avalokavAmAM Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 kautUhalabuddhivALA hoya che. paNa kaMIka puNya thaze ane ame svargamAM jaIzuM athavA loko amane mAnaze-pUjaze evI bhAvanA munine hoya nahIM ema kahe che. lyo, jainanA badhAya (sAcA) sAdhuo AvA hoya che ane bIje to evA sAdhu hotA nathI. tethI 'namo to savvasAhU'mAM badhAya - anyamatanA paNa - sAdhu AvI jAya ema nathI. prazna:- 'mo to savvasAhU' mAM anyamatanA paNa sAdhu gaNazo tyAre ja sAdhunI saMkhyA pUrNa thaze ne? samAdhAna:- have nAkhyA (-gaNyA) anyamatanA sAdhune? anyamatanA sAdhu to mithyAdaSTi che. tene zuM kevI rIte) sAdhupaNAmAM gaNIe? ahIM to cothA ke pAMcamA guNasthAnavALA paNa A padamAM - sAdhupaNAmAM na Ave ema kahevuM che tyAM anyamatanA sAdhunI--ke je mithyAdaSTi che tenI - to vAta ja kyAM rahI? ahA! sAdhu to atIndriya AnaMdanI sevA-svarUpanuM ArAdhana kare che, tenI ArAdhanAmAM ja tatpara-lIna che ane temane ahIM sAcA sAdhu kahevAmAM Ave che. juo, 'puruSArthasiddhi-upAya'mAM kahyuM che ne? ke jeTalA sAdhunA bhAva (-guNa) kahyA che te badhAno ekadeza bhAga (-aMza) zrAvakane paNa lAgu paDe che. tethI zrAvakane paNa nizcayaratnatraya pragaTa thayAM che ke nahIM? ema mAruM (-pUjya gurudevazrInuM) kahevuM che. bhale zrAvakane nizcayaratnatraya ekadeza pragaTyA che, paNa nizcayaratnatraya to pragaTyAM che ne? ane te paNa, zrAvakane zraddhAno ekadeza aMza pragaTyo che ema nathI, AcaraNano ekadeza pragaTyo che. kema ke ekadeza ne sarvadaza e AcaraNanA bhAga (-bheda) che, paNa kAMI samyagdarzananA (-zraddhAnA) bhAga nathI. munine sarvadaza samakti che ane zrAvakane ekadeza--eka aMzesamakita che ema che? (nA, kAraNa ke samakitanA evA bheda nathI.) che zloka - 106 uparanuM pravacana karUM bhavavALA jIvonA bhavasukhathI je vimukha che." dekho! bhavavALA jIvonA bhavasukha ema kahyuM che. arthAt IMdriyanA viSayamAM sukha che, AbarUmAM sukha che ema bhavamAM rahelA ajJAnI jIvone bhavasukhanI kalpanA che tenAthI muni vimukha che. pAMca iMdriyanA viSayamAM, rAgamAM ke puNyamAM paNa - kyAMya sukha che nahIM (ema muni mAne che). Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 75] [297 ane sarva saMganA saMbaMdhathI je mukta che." A sAdhunI vAta che ne? eTale temane sarva saMga chUTI gayo che ema kahe che. asaMga bhagavAna AtmAnA saMgamAM paDelA munine sarva parano saMga chUTI gayo che. prazna:- zAstrano saMga to hoya ne? samAdhAna:- kharekhara e paNa aMtaramAM nathI. zAstra vAMcanano vikalpa che tenAthI paNa sAdhu chUTelA che. kema ke teo vyavahArathI mukta che. are! cothe guNasthAne, kahyuM che ke, samakitI rAgathI-vyavahArathI mukta che arthAt deva-zAstra-gurunI zraddhAnA vikalpathI mukta che. to pachI muninI zuM vAta karavI? samyagdarzana thatAM samakitIne paNa vikalpathI mukta dazA che. hA, asthiratAnI apekSAe vikalpa ho, chatAM paNa daSTinI apekSAe to vikalpathI mukta che. rAga daSTino viSaya nathI ane dRSTinA pariNamanamAM rAga Avato nathI. tethI samyagdarzana thatAM samakitI paNa zAstra bhaNatara AdinA vikalpathI chUTyo che ane muni paNa e vikalpathI chUTA paDyA che ema kahe che. bIjI rIte kahIe to, samyagdarzana thatAM vItarAgarase pariNamelo bhagavAna AtmA rAgarasathI chUTo paDI gayo che. - A vAta jagatane pakaDavI bahu kaThaNa che. eTale aMtaranI pakaDa (samajaNa) vinA, bahAranI pakaDa (kriyA) karIne (sAdhu thavA) cAlI nIkaLe che. paNa bhAI! mAraga to Avo che. A, tArA svabhAvanA lAbhanI vAta che. vastunuM svarUpa ja evuM che. ahIM kahe che ke muni sarva saMganA saMbaMdhathI mukta che. kaho, AmAM zuM (kyo saMga) bAkI rahyuM? ahA! jinavANInI jema deva, guru paNa para che. tethI teno saMga paNa munine aMtarathI chUTI gayo che. bApu mokSano mArga koI alaukika che. te aMtaranA avalokana vinA bahArathI prApta thAya ema nathI. juo, zlokamAM 'tya sarvAmiSAsaMvadhAtuM" ema che ne? eTale ke munine kaMIpaNa saMga ja nathI. jo ke cothe guNasthAne samakitIne (daSTinI apekSAe) vikalpano saMga nathI - vikalpathI mukta che. chatAMpaNa asthiratAnI apekSAe rAga che. paraMtu have to te asthiratAnA rAgathI paNa muni chUTI gayA che ema kahe che. ahA! ekalI vItarAgadhArA e sAdhupada che. jyAre vacce paMcamahAvratAdino vikalpa Ave e karmadhArA che ane te svarUpamAM che ja nahIM. evuM te sAdhunuM mana amane vaMgha che." mana = caitanyapariNamana. muni zrI padmaprabhamaladhArideva pote kahe che ke AvuM te sAdhunuM caitanyapariNamana amane vaMdya che. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298]. [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 ahA! bhavavALA jIvonA bhavasukhathI je vimukha che eTale ke AtmAnA AnaMda-sukhanI je sanmukha che tathA je sarva saMganA saMbaMdhathI mukta che arthAt asaMga evA bhagavAna AtmAnA saMgamAM je lIna che evuM sAdhunuM caitanyapariNamana amane, muni kahe che ke, vaMdya che. kaho, A muni zrI padmaprabhamaladhArideva anya munine mATe Ama kahe che. "he sAdhu! te manane zI nijAtmAmAM magna karo." zuddha pariNatine khUba (ghaNI) aMdaramAM vALo, ugrapaNe aMdaramAM sthira thAva ema kahe che. jyAM pUrNAnaMdasvarUpe pote prabhu bhagavAna AtmA birAje che tyAM lIna thAva ane e sAdhunuM kartavya-kArya che. are! bIje to A vAtanI gaMdha paNa sAMbhaLavA maLatI nathI. tyAM to A karo, te karo evI vAta maLe che. arere. (jIvana cAlyA jAya che). - e zloka 106 thayo. have vyavahAracAritra adhikAranI chellI gAthA. pravacana naM. NSS / 67 tArIkha 14-7-71 gAthA - 75 ) zloka - 106 / Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XARX gAthA - XARX 76 000 erisayabhAvaNAe vavahAraNayassa hodi cAritaM / NicchayaNayassa caraNaM etto uDuM pavakkhAmi yAddA IdRgbhAvanAyAM vyavahAranayasya bhavati cAritram / nizcayanayasya caraNaM etadUrdhvaM pravakSyAmi 119811 A bhAvanAmAM jANavuM cAritra naya vyavahArathI; AnA pachI bhAkhIza huM cAritra nizcayanaya thakI. 76. anvayArtha:- damAvanAyAm) AvI (pUrvokata) bhAvanAmAM (vyavahAranayasya) vyavahAranayanA abhiprAye (cAritram) cAritra (mati) che; (nizcayanayasya) nizcayanayanA abhiprAya (saraLam) cAritra (tAvUm) AnA pachI (pravakSyAmi) kahIza. TIkA:- A, vyavahAracAritra-adhikAranuM je vyAkhyAna tenA upasaMhAranuM ane nizcayacAritranI sUcanAnuM kathana che. AvI je pUrvokta paMcamahAvrata, paMcasamiti, nizcaya-vyavahAra trigupti ane paMcaparameSThInA dhyAnathI saMyukta, atiprazasta zubha bhAvanA temAM vyavahAranayanA abhiprAye parama cAritra che; have kahevAmAM AvanArA pAMcamA adhikArane viSe, parama paMcamabhAvamAM lIna, paMcamagatinA hetubhUta, zuddhanizcayanayAtmaka parama cAritra draSTavya (-dekhavAyogya) che. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ th] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 evI rIte mArgaprakAzamAM (zloka dvArA) kahyuM che ke: (vAstha) "ku sUlagarbhasthitabIjasodaraM bhavedvinA yena sudRSTibodhanam / tadeva devAsuramAnavastutaM namAmi nena carAM punaH punaH " "(zlokArtha:-) jenA vinA (-je cAritra vinA) samyagdarzana ane samyajJAna koThAranI aMdara paDI rahelAM bIja (anAja) jevAM che, te ja deva-asura-mAnavathI stavavAmAM AvelA jaina caraNane (-evuM je sura-asura-manuSyothI stavavAmAM AveluM jinokta cAritra tene) huM pharIpharIne namuM chuM." vaLI (A vyavahAracAritra adhikAranI chellI gAthAnI TIkA pUrNa karatAM TIkAkAra munirAja zrI padmaprabhamaladhArideva zloka kahe che): (mAryo) zIlamapavargayoSidanaMgasukhasyApi mUlamAcAryAH / prAhurvyavahArAtmakavRttamapi tasya paraMparA hetuH // 107 // (zlokArtha:-) AcAyoe zIlane (-nizcayacAritrane) muktisuMdarInA anaMga (-azarIrI) sukhanuM mULa kahyuM che; vyavahArAtmaka cAritra paNa tenuM paraMparA kAraNa che. 107. A rIte, sukavijanarUpI kamaLone mATe jeo sUrya samAna che ane pAMca IMdriyonA phelAva rahita dehamAtra jemane parigraha hato evA zrI padmaprabhamaladhArideva vaDe racAyelI niyamasAranI tAtparyavRtti nAmanI TIkAmAM (arthAt zrImadbhagavat kuMdakuMdAcAryadevapraNIta zrI niyamasAra paramAgamanI nigraMtha munirAja zrI padmaprabhamaladhAridevaviracita tAtparyavRtti nAmanI TIkAmAM) vyavahAracAritra adhikAra nAmano cotho zrutaskaMdha samApta thayo. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 76] [301 gAthA 76 uparanuM pravacana 'A, vyavahAracAritra-adhikAranuM je vyAkhyAna tenA upasaMhAranuM ane nizcayacAritranI sUcanAnuM kathana che.' ahIM vyavahAracAritra-adhikAranuM vyAkhyAna puruM karavAmAM Ave che ane have nizcayacAritranI vyAkhyA Avaze ema kahe che. 'AvI je pUrvokta paMcamahAvrata, paMcasamiti, nizcaya-vyavahAra trigupti ane paMcaparameSThInA dhyAnathI saMyukta, atiprazasta zubha bhAvanA temAM vyavahAranayanA abhiprAye parama cAritra che.' nizcaya guptimAM zuddhatA che. mATe te ahIM na levI, paNa nizcaya-vyavahAra guptimAMthI vyavahAra guptino zubhabhAva che te ahIM levo. kema ke vyavahAracAritranI vAta karavI che ne? to, kahe che ke paMcamahAvrata, paMcasamiti, nizcayavyavahAra guptimAMthI zubhabhAvarUpa vyavahAra gupti ane paMcaparameSThInuM dhyAna e badho zubhabhAva che. lyo, paMcaparameSThInuM dhyAna paNa zubhabhAva che, temAM zuddhatA nathI ema kahe che. ane te badhAne (paMcamahAvrata, paMcasamiti, vyavahAra gupti ane paMcaparameSThInA dhyAnane) vyavahAranayathI parama cAritra kahevAmAM Ave che. nizcayanayathI zuddhatA e parama cAritra che ane vyavahArathI zubhabhAvane parama cAritrano Aropa devAmAM Ave che. paraMtu te paNa je samyagdarzana-jJAna-cAritra sahita che tenA zubhabhAvane parama cAritrano Aropa ApavAmAM Ave che hoM. te sivAya ajJAnInI (ajJAnInA zubhabhAvanI) ahIM vAta nathI. ahA! jene nizcaya AtmasvarUpano aMtaramAM anubhava thayo che arthAt jene AnaMdasvarUpanI zraddhA, AnaMdasvarUpanuM jJAna ne AnaMdasvarUpamAM ramaNatA thaI che tene te ramaNatAmAM ochapa che ane pUrNa vItarAgatA nathI tethI vacce Avo zubhabhAva Ave che hoya che. te zubhabhAvane vyavahAranayathI cAritra kahevAmAM Ave che. paNa ajJAnInA zubhabhAvanI ahIMyA vAta nathI. to, ahIM kahyuM ke, jene nizcaya samyagdarzana-jJAna-cAritra che tene Avo zubhabhAva hoya che ane tene vyavahAranayathI cAritra kahevAya che. - 'have kahevAmAM AvanArA pAMcamA adhikArane viSe, parama paMcamabhAvamAM lIna, paMcamagatinA hetubhUta, zuddhanizcayanayAtmaka parama cAritra dravya (-dekhavAyogya) che.' cAra adhikAra purA thayA. have pAMcamo adhikAra Avaze (ane temAM nizcayacAritra kahevAmAM Avaze.) ahA! parama paMcamabhAvamAM lInatA e nizcayacAritra che. potAnuM trikALI paramAtmasvarUpa che temAM lInatA jAmavI te nizcayacAritra che ane te paMcamagatinA Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 hetubhUta che. juo, vyavahAracAritranI vAtamAM 'paMcamagatinA hetubhUta" evA zabda na hatA. jyAre A nizcayacAritra paMcamagatinA hetubhUta che - mokSanuM kAraNa che - ema kahe che. aMdara parama paMcamabhAvamaya dhruvasvabhAva che temAM lInatA thavI te nirvikArI nirvikalpa dazA - vItarAgI pariNati - che ane te nizcayacAritra che ke je paMcamagatinuM - mokSanuM kAraNa che. parama paMcamabhAvamaya dhruva e dravya che ane temAM lInatA e vartamAna vItarAgI pariNati che. ahIM juo, parama cAritra zuddhanizcayanayano viSaya che ema (bhedathI) na kahetAM te parama cAritra zuddha nizcayanayasvarUpa che ema kahe che. arthAt parama cAritranI pariNatine ja zuddha nizcayanayasvarUpa kahI che. to, AvuM parama cAritra dekhavAyogya che, anubhavavAyogya che tema ja AvI sthiratA karavAyogya che. ane teno adhikAra (tenI vAta) pAMcamA adhikAramAM kahIzuM ema kahe che. AdhAranA zloka uparanuM pravacana kare svarUpanI ramaNatA te cAritra che ane te cAritranI pradhAnatA A zlokamAM batAve che. jenA vinA (-je cAritra vinA) samyagdarzana ane samajJAna koThAranI aMdara paDI rahelAM bIja (anAja) jevAM che." jema koThAramAM raheluM bIja uge nahIM, pAke nahIM tema cAritra vinA mAtra ekalA samyagdarzana-zAnathI mukti thAya nahIM. paNa cAritranuM pariNamana thAya tyAre mukti thAya ema kahe che. juo, samyagdarzana-zAnane anAja jevAM to kahyA, paNa mAtra tenAthI ja muktirUpI phaLa maLatuM nathI ema siddha kare che. mukti mATe to samyagdarzana-zAna sAthe cAritranI paNa pariNati joIe. te (cAritra) na hoya tyAMsudhI samyagdarzana-zAna koThAramAM rahelAM anAja-bIja jevAM che. "te ja deva-asura-mAnavathI stavavAmAM AvelA jaina caraNane (-evuM je sura-asura-manuSyothI stavavAmAM AveluM jinokata cAritra tene) huM pharIpharIne namuM chuM." jenA vinA samyagdarzana-jJAna koThAramAM rahelAM bIja jevAM che te cAritranuM svarganA devo, asura devo ane mAnava paNa stavana kare che. ahIM pazu ne nArakI lIdhA nathI. to, kahe che ke deva eTale vaimAnika deva, asura eTale nIce bhavanomAM rahelA deva ane mAnava--A badhAthI stavavAmAM AveluM ne paramezvare kaheluM evuM jaina cAritra che tene Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 76 ] [303 huM pharIpharIne namuM chuM. aMdara AnaMdasvarUpamAM ramaNatArUpa cAritra e jaina cAritra che ema paramezvare kahyuM che ane tene huM pharIpharIne namuM chuM. pote zrI padmaprabhamaladhArideva paNa muni (-cAritravaMta) che ane teo A zlokano AdhAra ApIne kahe che ke AvA cAritrane mAruM vAraMvAra namana che, stavana che. jo ke mane (-munine) cAritranuM pariNamana to che, paNa have vizeSapaNe temAM namuM chuM (-sthiratA pragaTa karuM chuM). ahA ! karavAnuM to A che. mArga-vastu to A che. paNa are! haju je karavAnuM che te rahI jAya che ane na karavAnuM te (-ajJAnI) kare che! thaI rahyuM. (amUlya) bhava gumAve che. are! haju to AvI vastu (-AvuM vastusvarUpa) che evI zraddhA karavAmAMya tene parasevo utare che. 'nahIM, nahIM, atyAre to vyavahAra (rAga) ja hoya, zuddhatA (-nizcaya) na hoya' ema ajJAnI kahe che. lyo ThIka, paNa bhAI! je atyAre zuddhatA (-nizcaya) na hoya to arthAt zuddha nizcaya samyagdarzana-jJAna-cAritra na hoya to zubhabhAvane vyavahAra paNa kahevAmAM Avato nathI. nizcaya hoya to ja zubhabhAvane vyavahAra kahevAmAM Ave che. are! ajJAnI pote potAne chetare che ane chatAM mAne che ke ame kAMIka lAbhamAM chIe. zuM thAya? (ene koNa samajAve?) Ama ne Ama anAdithI jagata luMTANuM che! ahIM kahe che ke AvuM jainanuM cAritra che ane te jaina caraNane eTale ke bhagavAne kahelA cAritrane aho! huM pharIpharIne namuM chuM. che zloka - 107 uparanuM pravacana uparamAM zloka hato te "mArgaprakAza'no hato. teno AdhAra ApIne (zrI padmaprabhamaladhArideve) kahyuM ke "mArgaprakAza'nA kartA paNa cAritrane name che ane huM paNa cAritrane namuM chuM). have (munirAja zrI padmaprabhamaladhAridevano) potAno zloka che: AcAryoe zIlane (-nizcayacAritrane) muktisuMdarInA anaMga (-azarIrI) sukhanuM mULa kahyuM che.' AcAryoe AtmAnA AnaMdasvarUpamAM ramaNatArUpa cAritrane paramAnaMdanI prApti evI muktinA aMga vinAnA - azarIrI - Atmika - sukhanuM mULa kahyuM che. lyo, cAritranuM phaLa mukti che ema kahe che. svarUpanuM samyagdarzana, svarUpanuM Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304] [pravacana ratnaciMtAmaNI : bhAga-3 jJAna ane atIndriya AnaMdano anubhava thavA uparAMta aMdara svarUpamAM lInatA thavI evuM cAritra che te mokSarUpI suMdarInA azarIrI sukhanuM mULa che ema AcAyoe kahyuM che. "vyavahArAtmaka cAritra paNa tenuM paraMparA kAraNa che." lyo, vyavahAracAritra mokSanuM paraMparA kAraNa che ema kahe che. paNa A konA mATe che? ke jene nizcayacAritra che tenA mATe che. ahA! vyavahArasvarUpa cAritra muktinuM paraMparA kAraNa che eTale ke vyavahAracAritrane choDIne jyAre aMdara Tharaze tyAre mukti thaze. AvuM svarUpa che. bhAre vAta bhAI! are! pakSano vyAmoha (bahu nukazAna kare che). jene pakSano vyAmoha che te potAnA pakSanI puSTI thAya e rIte zAstranA artha kare che ane chatAM kahe che ke ame bhagavAnanA kahevA pramANe barAbara artha karIe chIe. (bhAI! AvA mithyA abhiprAyathI tane nukazAna thaze hoM.) ahIM kahe che ke, vyavahArasvarUpa cAritra tenuM paraMparA kAraNa che. konuM? muktirUpI suMdarInA anaMga-azarIrI sukhanuM vyavahAracAritra paraMparA kAraNa che, paNa sAkSAt kAraNa nathI. mukti sukhanuM sAkSAt kAraNa to A nizcayacAritra che. ahA vyavahAracAritra chUTIne pachI ugra sthiratA thaze tyAre pUrNAnaMdanI prAptirUpa mukti prApta thaze. ane tethI vyavahAracAritrane muktinuM paraMparA kAraNa kahevAmAM Ave che. pravacana naM. NSS / 67 tArIkha 14-7-71 gAthA - 76 ) zloka - 107J