Tattvartha sutra

Author(s): Umaswati, Umaswami, Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir

Page 41

૧૬
पवनोपक्रमाभिहतस्याशुदाहो भवती। तद्वत् । यथा वा सङ्ख्यानाचार्यः करणलायवार्थे गुणकारभागहाराभ्यां राशि छेदादेवापवर्तयति न च सङ्ख्येघास्वार्थस्याभावो भवति तद्वदुपक्रमाभिहतो मरणसमुदघातदुःखात : कर्मप्रत्ययमनामोगपूर्वकं करणविशेषमुत्पाद्य फलोपभोगलाघवार्थ कर्मापवर्तयति न चास्य फलाभाव इति । किं चान्यत् । यथा वा धौतपटो जलार्द्र एव संहतश्चिरेण शोषमुपयाति स एव च वितानितः सूर्यरश्मिवाय्वभिहत: क्षिप्रं शोषमुपयाति न च संहते तस्मिन् प्रभूतस्नेहागमा नापि वितानितेऽकृत्स्नशोषः तद्वद् यथोक्तनिमित्तापवर्तनैः कर्मण: क्षिप्रं फलोपभोगो भवति । न च कृतप्रणाशाकृताभ्यागमाफल्यानि"।
--तत्त्वार्थभाष्य २, ५२ ।
ગસત્ર “आयुर्विपाकं कर्म द्विविधं सोपक्रम निरुपक्रमं च । तत्र यथार्द्र वस्त्रं वितानितं हसीयसा कालेन शुष्येत्तथा सोपक्रमम् । यथा च तदेव संपिण्डितं चिरेण संशुष्येदेवं निरुपक्रमम् । यथा वाग्निः शुष्के कक्षे मुक्तो वातेन समन्ततो युक्तः क्षेपीयसा कालेन दहेतु तथा सोपक्रमम्। यथा वा स एवाग्निस्तृणराशौ क्रमशोऽवयवेषु न्यस्तश्चिरेण दहेत् तथा निरुपक्रमम् । तदैकभविकमायुष्करं कर्म द्विविधं सेापक्रम निरुपक्रमं च"।
-योगभाष्य ३, २२ । અક્ષપાનું “ન્યાયદર્શન’ ઈસવીસનના આરંભે લગભગ રચાયેલું મનાય છે. તેના ઉપરનું “વાસ્યાયનભાષ્ય” બીજાત્રીજા સૈકાની ભાષ્યકાળની પ્રાથમિક કૃતિઓમાંની એક કૃતિ છે. તેના કેટલાક શબ્દો અને વિષય તત્વાર્થભાષ્યમાં છે.