Book Title: Bhikkhu Jash Rasayan
Author(s): Jayacharya
Publisher: Jain Vishva Bharati
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006279/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikkhujaza rasAyaNa jayAcArya Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ terApaMtha kA rAjasthAnI vAGmaya : grantha 1 jIvana darzana bhikkhu jaza rasAyaNa jayAcArya pravAcaka: AcArya tulasI pradhAna sampAdaka: yuvAcArya mahAprajJa Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) jaina vizva bhAratI prakAzaka: jaina vizva bhAratI lADanUM (rAjasthAna) saMskaraNa : 1994 terApaMtha prANavAn saMgha hai| AcArya bhikSu ne isakA pravartana vi.saM. 1817 ASAr3hI pUrNimA ko kelavA meM kiyA thaa| usa ghar3I aura usa pala kA koI aisA yoga thA ki usa dina se terApaMtha gati karatA gyaa| sAdhuoM kI saMkhyA kabhI ghaTI, kabhI bar3hI, para isakI mUlabhUta bhitti sudRr3ha rhii| paramparA meM hone vAle AcArya isako gatizIla banAte rahe, isakI anuzAsanA ko prAyogika karate hue sAdhanA kA avasara dete rhe| usI prakAra sAdhu-sAdhviyoM ne ise sIMcA, pallavita, puSpita aura phalita kiyaa| Aja bhI yaha zata-zAkhI vRkSa kalpataru ke rUpa meM aneka mumukSuoM kI icchA-pUrti kA sAdhana banA huA hai| jayAcArya jIvanI-lekhana kI kalA meM siddha-hasta the| unhoMne AcArya bhikSu aura RSirAya kA jIvana-vRtta likhaa| "bhikSu jaza rasAyaNa" unakI amara kRti hai| isa grantha meM unhoMne AcArya bhikSu kA aisA sajIva varNana kiyA hai ki pAThaka ko AcArya bhikSu ke sAkSAtkAra kI-sI anubhUti hone laga jAtI hai| AcArya bhikSu aura jayAcArya donoM ekAtma the / mUlya : 75 rupaye mudraka : jayapura priNTarsa prA. li. jayapura Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikkhu jaza rasAyaNa jayAcArya pravAcaka: AcArya tulasI pradhAna saMpAdaka : yuvAcArya mahAprajJa sampAdaka : muni madhukara muni sukhalAla Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kinna / prajJApuruSa jayAcArya choTA kada, charaharA badana, choTe-choTe hAtha-pAMva, zyAmavarNa, dIpta lalATa, ojasvI ceharA - yaha thA jayAcArya kA bAharI vyaktitva / ___ aprakaMpa saMkalpa, sudRr3ha nizcaya, prajJA ke Aloka se Alokita aMta:karaNa, mahAmanasvI, kRtajJatA kI pratimUrti, iSTa ke prati sarvAtmanA samarpita, svayaM anuzAsita, anuzAsana ke sajaga praharI, saMgha vyavasthA meM nipuNa, prabala tarkabala aura manobala se sampanna, sarasvatI ke varadputra, dhyAna ke sUkSma rahasyoM ke marmajJa - yaha thA unakA AMtarika vyaktitva / terApaMtha dharmasaMgha ke Adya pravartaka, AcArya bhikSu ke ve ananya bhakta aura unake kuzala bhASyakAra the| unakI grahaNazakti aura medhA bahuta prabala thii| unhoMne terApaMtha kI vyavasthAoM meM parivartana kiyA aura dharmasaMgha ko nayA rUpa dekara use dIrghAyu banA diyA / ___ unhoMne rAjasthAnI bhASA meM sAr3he tIna lAkha zloka pramANa sAhitya likhaa|saahity kI aneka vidhAoM meM unakI lekhanI clii| unhoMne bhagavatI jaise mahAn Agama graMtha kA rAjasthAnI bhASA meM padyamaya anuvAda prastuta kiyaa| usameM 501 gItikA haiN| usakA graMtha-mAna hai - sATha hajAra padya prmaann| * janma - 1860 royaTa (pAlI mAravAr3a) * dIkSA - 1869 jayapura 0 yuvAcArya pada - 1894 nAthadvArA * AcArya pada - 1908 bIdAsara * svargavAsa - 1938 jayapura Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama xi-xiii xiii-xlv prakAzakIya purovAk prastAvanA bhikkhu jaza rasAyaNa kA viSaya - vivecana prathama khaMDa siddha sAdhuoM ko Adya namaskAra grantha racanA-pratijJA guNI guNa-gAna se tIrthaMkara pada kA bandha mahAvIra ke jJAnI-ziSyoM kA vivaraNa naMdIvardhana-vikrama kAla gaNanA kA saMketa janma bhUmi paricaya janma-kalyANaka parivAra-paricaya guru kI khoja vairAgya, sAdhanA ke Adi caraNa patnI viyoga dIkSA kA nizcaya svAmI rughanAthajI kA dIpAMbAI ko prabodha dIkSA kalyANaka zAstra-svAdhyAya cAlU AcAra-vicAra ke prati saMdeha rAjanagara ke zrAvakoM kA vidroha rAjanagara cAturmAsa aura zrAvakoM ko AzvAsana jvara-prakopa aura AcAra-vicAra zuddhi kA saMkalpa zAstroM kA gahana adhyayana mmmm mp3 3 3 15 ww 1 . Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahI samajha kI svIkRti mArga suvidhA ke lie rAjanagara se do daloM meM prasthAna muni vIrabhANajI ko rahasya nahIM kholane kI hidAyata muni vIrabhANajI kA svAmI rughanAthajI ke pAsa pahale pahuMcanA aura rahasyodghATana guru darzana aura aprasannatA kA sAmanA zaMkA-samAdhAna kA asaphala prayatna abhiniSkramaNa teja AMdhI aura zmazAna bhUmi meM pahalA pravAsa chatrI para svAmI rughanAthajI kA Agamana, Agraha aura dhamakI -baDalU carcA svAmI jayamalajI se vicAra-vimarza muni kizanojI - bhAramalajI prasaMga terApaMtha nAmakaraNa krAnti ke Adi sahayogI saMtoM kA paricaya virodha kA vAtUla anupama sAhasa aura AcAra mahimA saMgharSa pUrNa pahale pAMca varSa nirAzA aura ekAnta tapasyA muni thirapAlajI aura phatehacaMda jI kA dharma pracAra kA anunaya sAdhvI - dIkSA 9 dvitIya khaMDa utpattiyA buddhi ke svAmI AcArya bhikSu bhikkhu dRSTAMta aura vinIta- avinIta caupI ke dRSTAMta dRSTAMtoM kI saMkalpanA 9 10 10-11 12 13-14 15 15 15-17 17 18 18-20 21-24 25-27 28 28-29 30 30 31-32 33 AcArya bhikSu aura muni bhArImAlajI ke AtmIya sambandhoM kI jhAMkI 33 supAtra dAna vimarza nirjarA aura puNya vimarza anukampA vimarza 36-39 40-41 42-45 46 46-140 141-145 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya khaMDa asiAusA ko namaskAra AcArya bhikSu ke zAsana kAla ke muniyoM kA varNana AcArya bhikSu ke zAsanakAla kI sAdhviyoM kA varNana caturtha khaMDa gautama aura sudharma ko namaskAra AcArya bhikSu kA pramukha vihAra- kSetra AcArya bhikSu ke pramukha zrAvaka AcArya bhikSu kI vRddhAvasthA kI sakriyatA kA mArmika citraNa sojata meM hukamacaMda AcchA kA siriyArI aMtima caturmAsa kA anurodha aura svIkRti siriyArI varNana aura Agamana siripArI caturmAsa ke sahayogI saMtoM kA ullekha aMtima asvasthatA carama kalyANaka AbhAsa sahayogI saMtoM ke prati kRtajJatA ke udgAra bhAvapUrNa sAmUhika zikSA sArthaka jIvana jIne kA ullAsa bAla muni zrI rAyacaMda jI ko zikSA yuvAcArya zrI bhAramalajI dvArA kRtajJatA jJApana AcArya bhikSu dvArA yuvAcArya kA bhaviSya-kathana zrI khetasIjI ko pratyuttara anupama aMtima AlocanA samasta jIvoM se bhAvapUrNa khamatakhAmaNA sAdhu-sAdhviyoM, zrAvaka-zrAvikAoM se khamatakhAmaNA 'TAlokara se bhI khamatakhAmaNA saMvatsarI kA upavAsa aura pAraNA yuvAcArya zrI bhAramalajI evaM munizrI khetasIjI ke hAtha se aMtima AhAra AjIna anazana grahaNa (vii) 147 147-173 174-184 185 185 185 185 186 186 186-187 188 188 188 - 189 190 193 193 195 195 196 197 198 198 198 200 200 201 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 204 205 205 205 205 206 206 207-208 209 209 anazana kI halacala aura vairAgya maya vAtAvaraNa avadhi-jJAna kA AbhAsa saMstuti-gAna sthita mudrA meM mahAprayANa sAta prahara kA anazana idhara vimAna kI taiyArI pUrNa udhara mahAprayANa terahakhaMDI vimAna kI saMracanA carama kalyANaka mahotsava mahAmAnava taiyAlIsa varSoM ke cAturmAsa kA vihAra-vivaraNa sADhA ar3atIsa hajAra padya-parimANa sAhitya kI saMracanA bhakti ke anamola bola prazasti pada grantha racanA kA Antarika AhlAda bhikkhu jaza rasAyaNa ke racanA-srota anajAne pramAda kA mithyA duSkRtam laghu bhikkhu jaza rasAyaNa bhikkhu-carita-muni hemarAja kRta bhikkhu-carita-muni veNIrAma kRta pariziSTa 1 nAmAnukrama 2 pAribhASika zabda 3 sUktiyAM/lokoktiyAM 4 prayukta dhuneM (desiyAM) 212 212 212 212 212 / P 243 275 305 307-315 16-322 323-325 26-329 (viii) Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arha prakAzakIya "bhikkhu jaza rasAyana"jayAcAryavara kI amarakRti hai| jahAM eka ora bhikSu svAmIjI kA pramANika jIvanavRta prastuta kiyA hai, vahIM apane ArAdhya ke tatvadarzana ko samyagarUpeNa vyAkhyAyita bhI kiyA hai| jayAcArya kA jIvana bahuAyAmI thaa| unhoMne apane jIvanakAla meM bahuvidha sAhitya kA sRjana kiyaa| unake dvArA racita lagabhaga sAr3he tIna lAkha padya pramANa sAhitya upalabdha haiN| rAjasthAnI meM kisI eka vyakti dvArA itanA sAhitya racA gayA ho yaha anveSaNa kA viSaya hai| jayAcArya svAmIjI ke bhASyakAra the| svAmI jI ke samaya ke aneka sthavira muni jayAcArya ke zAsanakAla meM vartamAna the| apane zikSA guru muni hemarAja prabhRti saMtoM dvArA pratyakSadarzI hone ke kAraNa svAmI jI se sambandhita puSTa va pramANika jAnakArI jayAcArya ko mila sakI, yaha isa graMtha ko pramANika va mahatvapUrNa sAbita karatI hai| jagaha-jagaha para bhikSu dRSTAntoM ko upasthita kara tatva kA vivecana, usa samaya kI dhAraNAoM, mAnyatAoM evaM rUr3hiyoM para prakAza DAlatA hai| bahuta sAre aitihAsika tathyoM ko bhI ujAgara kiyA gayA hai| zraddhAvanata hai paramArAdhya AcArya zrI tulasI ke prati jinakI satat preraNA va mArgadarzana meM zraddheya saMgha parAmarzaka muni zrI madhukarajI va muni zrI sukhalAlajI ke athaka zrama se samyaga sampAdana kA kArya sampanna ho skaa| hama muni dvaya ke prati AbhAra jJApita karate haiN| ___ grantha sarvajana yogya. sahaja, sarala hone ke kAraNa sudhI pAThakoM ko svAdhyAya meM sugamatA rahegI-aisA hamArA mAnanA hai| adhyetA isa grantha-ratna kA adhyayana kara aneka tatva-ratnoM ko saMjo pAyeMge - aisA hamArA vizvAsa hai| "bhikSu cetanA varSa" ke bahuvidha kAryakramoM ke antargata terApaMtha rAjasthAnI vAGmaya kI zrRMkhalA meM isa grantha kA prakAzana kara jaina vizva bhAratI dhanyatA kA anubhava karatI hai| jaina vizva bhAratI jhUmaramala baiMgAnI lADanUM maMtrI azvina zuklA-13 dinAMka 28 akTUbara, 1993 (ix) Page #11 -------------------------------------------------------------------------- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purovAk maiM ATha-nau varSa kA thaa| taba maiMne apanI saMsAra pakSIyA mAM se caubIsI ora ArAdhanA ke gIta sune| ve mujhe bahuta priya lge| mujhe nahIM patA thA -- gItakAra kauna haiM aura isakA bhI patA nahIM thA-- kisa bhASA meM likhe hue haiN| graMtha kA aitihAsika aura kAvyAtmaka vizreSaNa hamArI buddhi kA kArya hai kiMtu acchA laganA racanAkAra kI zabda-racanA meM sannihita AsthA aura racanA zilpa kA prabhAva hai| aba maiM jAnatA hUM--caubIsI ke racanAkAra haiM jayAcArya aura usakI bhASA hai-mAravAr3I yA raajsthaanii| ___ kAvya, lekha, nibaMdha, aura kisI graMtha ke lie bhASA kA bhI bahuta mUlya hai| rAjasthAnI meM abhivyakti kI viziSTa kSamatA hai| usakA mUla srota hai praakRt| usameM jo sahaja miThAsa hai, usakA kAraNa hai prAkRta kA vaha siddha vAkya-- suhamuhoccAraNa-uccAraNa meM mukha ko kaSTa na ho isalie zabda meM parivartana karanA ho to kiyA jA sakatA hai| isa uccAraNa kI komalatA ne zabdoM ko tarAzA hai aura usa tarAza ne unameM eka ujjvala AbhA paidA kI hai| ____ AcArya bhikSu jodhapura rAjya ke kAMThA pradeza meM jnme| unakI bolI aura bhASA meM TheTha mAravAr3I zabdoM kI eka laMbI zrRMkhalA hai| unhoMne mevAr3a, hAr3autI, thaLI Adi aneka pradezoM meM vihAra kiyA phira bhI unakI racanAoM meM mAravAr3I ke purAne zabdoM kA eka bhaNDAra hai| unhoMne gadya meM likhA aura padya bhI likhe| kula milAkara ar3atIsa hajAra zloka mAna likhaa| aneka viSaya, aneka rAginiyAM, aneka prayoga unake sahaja kavi athavA racanAkAra hone ke svayaMbhU sAkSya haiN| unakI sRjanAtmaka aura racanAtmaka cetanA ne terApaMtha dharmasaMgha meM sRjanAtmaka aura racanAtmaka zakti ko janma diyaa| paraMparA uttarottara vikasita hotI gii| jayAcArya rAjasthAnI ke suprasiddha racanAkAra haiN| AcArya bhikSu ke caturtha Asana para virAjamAna hokara unhoMne AcArya bhikSu kI paramparA ko yazasvI aura gatizIla bnaayaa| rAjasthAnI ko unakA avadAna itihAsa prasiddha haiN| bhagavatI sUtra Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA padyAtmaka bhASya unakI racanAdharmitA kA mukhara pramANa hai| usa vizAlakAya graMtha meM jaina-darzana, tattvacintana ke hajAroM-hajAroM zabdoM ne rAjasthAnI zabdakoza ko samRddha kiyA hai| 'upadeza-rana-kathA-koza', kathA sAhitya kA gaganacuMbI zikhara hai| vyAkaraNa, tattva vidyA, bhakti, ArAdhanA, nyAya Adi aneka vidhAoM meM unhoMne . rAjasthAnI ko gauravapUrNa bhUmikA para pratiSThita kiyA hai| AcArya bhikSu ke navama Asana ke adhizAstA AcAryazrI tulasI ne apane kavitva aura vaktRtva se rAjasthAnI kI vipula zrI vRddhi kI hai| apane pUjya gurudeva kI smRti meM likhA huA padyamaya jIvana vRtta 'saMskRta, prAkRta aura rAjasthAnI kA triveNI saMgama hai| usameM prAcInatA aura AdhunikatA kA saMgama hI nahIM, sAtmIkaraNa bhI hai| mahAkAvya kI zailI meM likhA vaha jIvana vRtta rAjasthAnI sAhitya kA cUDAmaNI hai| usakA nAma hai kaaluuyshovilaas| anya aneka racanAeM haiM aura prati varSa nirmANa kI sUcI pravarddhamAna hai| yaha koI prAkRtika ghaTanA yA sahaja saMyoga hai ki AcArya bhikSu, jayAcArya aura AcArya tulasI--tInoM kI janma-bhUmi mAravAr3a hai aura inakA mAravAr3I athavA rAjasthAnI ko samRddha karane meM apUrva yoga hai| AcArya bhikSu kI paraMparA meM aneka sAdhuoM tathA zrAvakoM ne bhI rAjasthAnI vAGmaya ke vistAra aura vikAsa meM apanA yoga diyA hai| muni hemarAjajI, muni veNIrAmajI, muni jIvojI, muni sohanalAlajI, jaise aneka pratibhA sampanna rAjasthAnI ke lekhaka aura kavi hue haiN| bhikSu cetanA-varSa meM AcAryazrI kI sannidhi meM eka ciMtana calA aura 'terApaMtha kA rAjasthAnI vAGmaya' kI yojanA bana gii| usakA prathama graMtha pAThakoM ke hAthoM meM pahuMca rahA hai- AcArya bhikSu kA jiivn-vRtt| jIvanavRtta kI naI zailI ke AviSkartA jayAcArya kI racanA dharmitA kA anuttara udAharaNa hai| isameM jIvana, darzana, prajJA, prayoga aura pariNAma-saba mukhara haiM para sabameM sAmaMjasyapUrNa mauna kA nidarzana hai| isake saMpAdana meM muni madhukarajI aura muni sukhalAlajI ne bahuta niSThApUrNa zrama kiyA hai| AcAryazrI isa zrama ke kevala sAkSI nahIM haiM, ApakA nirIkSaNa aura parIkSaNa bhI satata isake sAtha calA hai| phalataH saMpAdana kA sauMdarya svAbhAvika hai| yuvAcArya mahAprajJa (xii) . Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 'bhikkhu jaza rasAyaNa' terApaMtha praNetA AcArya bhikSu kA carita-kAvya hai, para jayAcArya ne isakI saMracanA itanI kuzalatA se kI hai ki yaha itihAsa, sAhitya, darzana, adhyAtma tathA manovijJAna kA eka amUlya graMtha bana gayA hai| terApaMtha meM itihAsa lekhana ___ maiksamUlara ne ThIka hI kahA hai--"jo jAti apane atIta para apane sAhitya aura itihAsa para garva anubhava nahIM kara sakatI, vaha apane rASTrIya caritra kA mukhya AdhAra kho detI hai|" isa dRSTi se dekhA jAe to terApaMtha eka bhAgyazAlI saMgha rahA hai| nizcaya hI hara terApaMthI ko apane atIta para gaurava kI anubhUti hotI hai| terApaMtha dharmasaMgha kA itihAsa jitanA surakSita-saMrakSita rahA hai, utanA zAyada hajAroM varSoM se pravahamAna aneka dharmasaMghoM kA nahIM rhaa| vAstava meM vartamAna utanA mahattvapUrNa nahIM lagatA jitanA vaha hotA hai| kauna sI ghaTanA kaba mahattvapUrNa bana . jAtI hai, isakA koI gaNita nahIM ho sktaa| ghaTanA apane Apa meM ghaTanA hotI hai| samaya usa para mUlyoM kA AropaNa karatA hai| hamAre pUrvajoM ne ghaTanAoM ke mahattva kA Akalana kiyA aura unheM lipibaddha karane kI aitihAsika dUradarzitA dikhAI, yaha mahattvapUrNa bAta hai| isa dRSTi se caturthAcArya zrImad jayAcArya kA apanA vizeSa mahattva hai| terApaMtha kA itihAsa prAraMbha se hI ghaTanAbahula rahA hai| para yadi jayAcArya ne khyAta ke rUpa meM isake prAmANika saMkalana kI zuruAta na karavAI hotI to na kevala atIta hI gumanAmI ke aMdhere meM kho jAtA, apitu Age bhI yaha dRSTi itanI spaSTa banatI yA nahIM, kahA nahIM jA sktaa| bahuta sAre pazcimI vidvAnoM kA abhimata hai ki bhArata meM itihAsa ko itihAsa-dRSTi se likhane kI paraMparA nahIM rahI hai| terApaMtha kA itihAsa isa mAne meM eka apavAda hai| yathArtha dRSTi bhAratIya itihAsa-dRSTi ke bAre meM yaha bhI kahA jAtA hai ki yahAM yazogAna kA darabArI rAga hI pramukha rahA hai| yahAM zukla pakSa ko jitanA ujAgara kiyA (xiii) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtA hai, utanA kRSNa pakSa para prakAza nahIM DAlA jaataa| para terApaMtha kA itihAsa isa Aropa se mukta hai| AcArya bhikSu ne svayaM apane hAtha se apane meM nikAle jAne vAle AropoM kI sUci banAkara virodha-pakSa ko eka samIkSA-mUlya pradAna kara diyaa| ho sakatA hai usa samaya kucha logoM ko yaha bAta acchI nahIM lagI ho| bhalA, apane AropoM ko aura ve bhI nirAdhAra AropoM ko cuna-cuna kara ikaTThA karanA kauna sI buddhimAnI kI bAta ho sakatI thI, para Aja lagatA hai vaha dRSTi kitanI prakhara thii| AcArya bhikSu eka dUradarzI mahApuruSa the| unhoMne jisa dUradarzitA se eka naI vidhA ko janma diyA, usakA Aja eka aitihAsika mahattva bana gayA hai| Aja jaba hama isa vidhA kA vizleSaNa karate haiM to aneka mahattvapUrNa bAteM sAmane AtI haiN| isI se terApaMtha meM yaha paramparA bana gaI hai ki ghaTanAoM ko guNAnuvAda ke rUpa meM na lekara yathArtha ke rUpa meM prastuta karane kA prayAsa rahatA hai| jayAcArya aura itihAsa tattva ___itihAsa lekhana kI dRSTi se jayAcArya kA kRtitva viziSTa hai| yadyapi AcArya bhikSu ne atyaMta kuzalatA se apane sAhitya meM apane Apako pratibimbita kara diyA thA, para jayAcArya ne itihAsa-tattva ko jitanI sUkSmatA se samajhA-pakar3A utanA bahuta kama loga samajha-pakar3a pAte haiN| unhoMne hI munizrI hemarAjajI se itihAsa kI bahuta sArI bAteM jaanii| terApaMtha itihAsa meM munizrI hemarAjajI kA apanA mahattvapUrNa sthAna hai| ve na kevala AcArya bhikSu ke pratyakSa draSTA ziSya the, apitu chAyA kI taraha unake antevAsa meM rhe| ve eka prabuddha aura manasvI saMta the| unake sAmane jo kucha bhI ghaTA use unhoMne atyaMta jIvaMtatA se dekhaajaanaa| bhikkhu dRSTAMta unakI smRti kA hI kamAla thaa| isase yaha bhI patA calatA hai ki AcArya bhikSu kitane mahAn vyakti the| unake jIvana meM, pala-pala meM aneka mahattvapUrNa prasaMga Ae hoNge| yadi munizrI hemarAjajI jaise aura bhI saMta hote to na jAne hameM Aja kitane aura prasaMga jAnane ko milte|| itihAsa lekhana kI dRSTi se terApaMtha saMgha meM munizrI kAlUjI kA bhI bahuta bar3A mahattva rahA hai| unhoMne hI pichale itihAsa kA saMkalana kara khyAta kI vidhivat zuruAta kii| yaha unakI hI pratibhA evaM parizrama kA pariNAma hai ki unase pUrva ke eka zatI ke hara saMta-satI kI prAmANika jAnakArI Aja hameM khyAta meM upalabdha ho jAtI hai| para isa lekhana kA mukhya zreya to jayAcArya ko Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hI jAtA hai| unakI preraNA se hI bhikkhu dRSTAMta kA saMkalana huA aura unakI preraNA se hI khyAta kA saMkalana zuru huaa| bhikkhu dRSTAMta ke saMkalana ke pIche to bhikkhu jaza rasAyaNa kI hI preraNA rahI hai| unheM AcArya bhikSu ke jIvanacarita meM dene ke lie hI jayAcArya ne unakA saMkalana kiyA thA / sacamuca itihAsa kI surakSA karate-karate jayAcArya svayaM hI eka itihAsa puruSa bana ge| unhoMne bhikkhu jaza rasAyaNa ke miSa na kevala eka jIvana-carita hI pradAna kiyA apitu itihAsa ke bahuta sAre tathya bhI hameM sauMpa die / viSaya vastu jaisA ki maithilIzaraNa gupta ne rAma ke bAre meM kahA hai "rAma ! tumhArA carita svayaM hI kAvya hai, koI kavi bana jAe sahaja saMbhAvya hai / " AcArya bhikSu kA jIvana itanA rasamaya thA ki vaha apane Apa meM eka kAvya hai| jayAcArya ne bhikkhu jasa rasAyaNa meM use isa taraha abhivyakta kiyA hai ki usakI kAvyamayatA aura bhI adhika mukhara ho gaI hai| racanA vibhAjana bhikkhu jaza rasAyaNa ko cAra khaMDoM meM bAMTa kara bhI jayAcArya ne kAvyocita kauzala kA paricaya diyA hai| sAmAnyataH jIvana caritoM meM caritanAyaka kI vizeSatAoM ke gIta gA die jAte haiM, yA use tithiyoM-mitiyoM kA kaleMDara banA diyA jAtA hai, para jayAcArya ne isa caritra ko eka nayA racanA-vibhAjana diyA hai| prathama khaMDa meM jahAM AcArya bhikSu kA rekhAcitra sA khIMcA gayA hai vahAM dUsare khaMDa meM unake vicAra-darzana ko abhivyakta kiyA gayA hai| tIsare khaMDa meM bhikSudRSTAMta ke manorama vistAra ko sameTA gayA hai to cauthe khaNDa meM unakI ziSyasampadA kA paricaya diyA gayA hai| kula milAkara ise eka sarasa zabda-citra kahA jA sakatA hai| jayAcArya kI sAhitya-sAdhanA bahuta pralamba hai| unhoMne sAr3he tIna lAkha padya-parimANa sAhitya kI racanA kara eka nayA kIrtimAna sthApita kiyA hai| unakA sAhitya gadya meM bhI hai, padya meM bhI hai| usake AkhyAnAtmaka, vivaraNAtmaka Adi aneka bheda-prabheda haiN| unakA sAhityika kartRtva evaM vyaktitva eka alaga hI vivecanA kA viSaya hai| prastuta prasaMga meM hamArI sArI carcA bhikkhu jasa rasAyaNa para kendrita hai| AcArya bhikSu eka amApya mahApuruSa the| unakA jIvana bahu AyAmI thaa| (xv) Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itanI vidhAoM ko eka sAtha jI lenA koI mAmUlI bAta nahIM hai| jayAcArya ne / isa dRSTi se unake jIvana carita ko apanI lekhanI kI noka para uThAkara apanI viziSTa parakha evaM racanAdharmitA kA paricaya diyA hai| sacamuca meM jayAcArya ne AcArya bhikSu aura apane bIca ke eka zatI ke phAsale ko pATane meM apanI sArthaka bhUmikA kA paricaya diyA hai| kAvya - mImAMsA _ hindI aura rAjasthAnI kA mUla prAkRta-apabhraMza hai| isalie ina donoM bhASAoM kI prakRti meM gaharA sAmya hai| balki mUla meM to ina donoM ko alaga kara pAnA bhI kaThina hai| pRthvIrAja rAso Adi jina kucha racanAoM ko hindI ke Adi graMtha mAne jAte haiM, ve vAstava meM rAjasthAnI bhASA kI hI racanAeM haiN| rAjasthAnI kI gadya-paramparA bhI bahuta purAnI hai| asamI ko chor3akara uttara bhArata meM sabase purAnA gadya sAhitya rAjasthAnI kA hI mAnA jAtA hai| isa taraha rAjasthAnI na kevala bahuta purAnI bhASA hai apitu isakA sAhitya bhI bahuta vipula hai| jainasAhityakAroM kA isa samRddhi meM mahattvapUrNa yogadAna rahA hai| hindI kavitA kA itihAsa lagabhaga eka hajAra varSa purAnA hai| isa kAladhArA meM isa bhASA meM kavitAoM ke kaI daura aaye| 1000 se 1350 I. ke prAraMbhika kAla meM vIratA, zRMgAra, dharma Adi vibhinna bhAvoM ko AdhAra banAkara kAvya likhe gye| isa kAla khaMDa kI kavitA-dhArA ko koI eka saMjJA de pAnA saMbhava nahIM hai| bAda meM 1350 se 1650 taka jo racanAeM likhI gaIM ve bhaktiparaka thiiN| isa yuga meM dharma ko lokadharma kA rUpa diyA gayA aura ise bhakti kAla kahA gyaa| bhakti kAla ke bAda 1650 se 1850 taka ke kAla meM rAjAmahArAjAoM ko bahalAne vAlA darabArI kAvya likhA gyaa| isa kAla kI viSayavastu zRMgAra pradhAna thI, nakhazikha varNana kI rIti ko nibhAne kI pratibaddhatA ke kAraNa ise rIti kAvya kahA gyaa| isake bAda Adhunika cetanA aura jIvana mUlyoM se yukta Adhunika kAvya kI zuruAta huii| jayAcArya aura rAjasthAnI sAhitya / jayAcArya kA racanAkAla Adhunika yuga kA prAraMbha kAla kahA jA sakatA hai| jayAcArya aise samaya meM sAmane Ate haiM jaba rAjasthAnI meM racanAdharmitA prAyaH suSupta avasthA meM thii| videzI dAsatA ke eka laMbe galiyAre se gujara kara bhAratIyacetanA kuMThita sI ho rahI thii| pUrA bhAratIya samAja rAjya-vyavasthA ke choTe-choTe (xvi) Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Tukar3oM meM baMTakara eka-dUsare ke virodha meM khar3A ho gayA thaa| dhArmika dRSTi se bhI sAhitya meM eka kASTha mauna sA chAyA huA thaa| jayAcArya ne usa mauna ko tor3a kara eka uddiSTi tathA anuttara jAgaraNa kA saMdeza apane sAhitya meM diyaa| isa artha meM rAjasthAnI sAhitya ke khAlIpana ko bharane meM jayAcArya eka kar3I ke rUpa meM sAmane Ate haiN| unake samaya meM bhakti kI dhArA bhI jarA manda par3ane lagI thii| sAdhAraNatayA Izvara ke prati prema kI anubhUti - abhivyakti ko bhakti kA AdhAra-tattva mAnA jAtA hai| lekina saMpUrNa bhakti kAvya eka jaisA nahIM hai| jo bhakta kavi Izvara ko saguNa-sAkAra mAnate the, ve saguNI bhakta kahalAye / sUra, tulasI Adi aise hI bhakta kavi hue haiN| jo loga Izvara ko nirguNa-nirAkAra mAnate the tathA avatAravAda meM vizvAsa nahIM karate the, nirguNamArgI bhakta khlaae| inameM bhI jinhoMne dhArmika rUr3hiyoM aura pAkhaMDa para coTa kI unheM jJAnamArgI kahA gyaa| kabIra aise hI jJAnamArgI kavi hue the| jina kaviyoM ne laukika prema kathAoM ke mAdhyama se Izvara ke prati prema kI abhivyakti kI unheM premamArgI kahA gyaa| jAyasI ko isI dhArA ke antargata mAnA jAtA hai| - adhyAtma aura sAhitya jayAcArya eka adhyAtma puruSa the, ataH inake sAhitya kA preraka bhAva adhyAtma hI rhaa| lalita sAhitya ko hI sAhitya mAnane vAle loga AdhyAtmika racanAoM ko sAhitya nahIM mAnate para jayAcArya kA sAhitya AdhyAtmika hone ke sAtha-sAtha itanA rasapUrNa hai ki use kisI bhI taraha sAhitya kI cAradIvArI se bAhara nahIM kiyA jA sktaa| isa mAne meM unakA sAhitya rAjasthAnI bhASA ko grAmya bhASA yA AdhyAtmika anubhUti ke saMvahana meM akSama bhASA kahane vAle logoM ke lie eka saTIka uttara hai| jayAcArya ko adhyAtma ke rAjasthAnI bhASA meM avataraNa ke kIrtistaMbha kahane meM bhI koI atyukti nahIM lgtii| adhyAtma eka zAzvata satya hai| vahI sAhitya kAlajayI bana sakatA hai jo adhyAtma se bhAvita ho| mahAvIra, buddha aura kRSNa yadi Aja jIvita hai to isIlie ki unakA sAhitya adhyAtmapUrita hai| bahuta bAra sAhitya bhI rAjanIti kI nindA - stuti meM ulajha jAtA hai| para rAjanIti to eka kSetra - kAla kI upayogitA hai| vaha apane vartamAna meM bhI sArvabhauma nahIM bana sktii| eka jamAnA thA jaba pragativAda ke nAma para sAmyavAda ke bahuta guNa gAye jAte the| jisa taraha pragativAda ne rAjAoM kI yazogAthA ko buddhi kA divAliyApana batAyA thA, , usI (xvii) Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taraha ho sakatA hai kabhI pragativAda bhI apratiSTha bana jaaye| para mahAvIra, buddha aura kRSNa kabhI aprAsaMgika nahIM bana skte| ___ sAhitya kI eka preraNA mAnavIya-saMvedanA bhI hai| vaha bhI use amara banAtI hai| para mAnavIya saMvedanA adhyAtma kA hI eka pakSa hai| adhyAtma mAnava se Age bar3ha kara prANI mAtra ke prati saMvedanA kA vistAra hai| isalie vaha adhika Age gayA hai| AcArya bhikSu tathA jayAcArya ne apane sAhitya meM mAnavIya-saMvedanA ko bhI sthAna diyA hai, para unakA pUrA darzana choTe se choTe prANI ke prati saMvedanA vyakta karane meM hI apanI sArthakatA anubhava karatA hai| isalie unakA sAhitya bhI jyAdA asaradAra hai| rAjasthAnI bhASA kI pratinidhi kRti yadyapi jayAcArya rAjasthAna ke mAravAr3a pradeza (jodhapura) se Ate haiM tathA unakI bhASA meM mAravAr3a kI AMcalikatA kI surabhi AtI hai, phira bhI eka yAyAvara saMta hone ke nAte unhoMne pUre rAjasthAna ko apane kadamoM se nApA thaa| isIlie unakI rAjasthAnI bhASA meM sabhI AMcalikatAoM kA sahaja sparza hai| bhikkhu jaza rasAyaNa ko usake udAharaNa ke rUpa meM prastuta kiyA jA sakatA hai| isa artha meM ise rAjasthAnI bhASA kI pratinidhi kRti kahane meM bhI koI saMkoca nahIM hotaa| bhASAyI adhyayana __ bhASAyI dRSTi se prasaMga-prasaMga para lokoktiyoM-muhAvaroM kA prayoga kara isa kRti meM cAra cAMda lagA die gae haiN| yadyapi aise prayogoM kI saMkhyA kara pAnA muzkila hai para phira bhI UMTha rI khoDa UMTha nai popA bAIro rAja (41/108), tInAM gharAM badhAmaNA (6/16), phakIra vAlo duppaTTo (6/14), nava tumbA teraha negadAra, (41/108)kANa na rAkhai koya : (6/9), galAM tAMI kala gayo (6 dU. 9) Adi aneka prayogoM ko udAharaNa ke rUpa meM ginAyA jA sakatA hai| rAjasthAnI bhASA meM bAta kahane kA apanA eka vizeSa lahajA hai| thor3e meM bahuta kaha denA, isa bhASA kI apanI vizeSatA hai| isa dRSTi se isa bhASA meM kucha aise samasta-padoM kA prayoga kiyA jAtA hai jo manuSya kI lambI anubhUti se upaje hue hote haiN| prastuta kRti bhI aise aneka zabda-saMketoM se AkIrNa hai| dharma rA dhorI, ThAlA bAdala (41/104), bugala dhyAnI (45 dU. 8), mAtA bAjaNI (12/2), chorI ro ghATa (26/4), chAMdo, kuDI (19/13), nIlA kAMTA (36/ (xviii) Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3), vAyarai baMga (34/24), rasa kUpikA (34/32) Adi kucha aise hI prayoga rAjasthAnI bhASA meM zabdoM ko ghar3ane kI eka bahuta hI sahaja prakriyA hai| bahuta sAmAnya AdamI bhI apanI bhAvAbhivyakti ke lie bolacAla kI bhASA meM eka zabda-pratimA gar3ha lete haiN| dhIre-dhIre use anya logoM kA bhI abhiSeka prApta ho jAtA hai aura usa pratimA kI sArvajanika pUjA-pratiSThA ho jAtI hai| isase bhASA to samRddha hotI hI hai, para thor3e zabdoM meM gaharA bhAva bhI simaTa jAtA hai| naI zabda-saMracanA zabda saMracanA meM dhAtu aura pratyaya do mukhya ghaTaka hote haiN| rAjasthAnI meM bhI inakA mahattva hai| para isa bhASA meM zabda-saMracanA itanI nirbaMdha hotI hai ki bahuta bAra use vyAkaraNa ke niyamoM meM bAMdha pAnA kaThina ho jAtA hai| jayAcArya ne bhI bhikkhu jasa rasAyaNa meM aise aneka naye zabdoM ko ghaDA hai| bhikSu dRSTAMtoM ke prasaMga meM eka jagaha ve likhate haiM -- "baMdhI choDa lokAM meM bAjai' (29/9) yahAM baMdhI chor3a kA eka vizeSa artha hai| baMdhI choDa arthAt baMdhe hue ko chur3Ane vAlA, mukta karane vaalaa| isa zabda meM baMdha aura chor3a do dhAtuoM kA prayoga huA hai| baMdhI arthAt bandI, kaidI chor3a arthAt chor3ane vaalaa| ise jaba jinnata kA rUpa diyA jAtA hai to isakA artha chur3Ane vAlA ho jAtA hai| yaha eka naI zabda saMracanA hai| isI taraha ve eka anya zabda 'viSaTAlo' (21/13) kA prayoga karate haiN| viSaTAlo arthAt viSa ko TAlane vAlA-vaira kA visarjana karane vaalaa| isa prakAra bhikkhu jasa rasAyaNa meM aisI aneka zabda saMjJAoM ko pratiSThita kiyA gayA hai| paramparAoM ke saMketa jayAcArya isa kAvya meM usa samaya kI aneka paramparAoM evaM rIti-rivAjoM kA bhI saMketa karate haiN| Ajakala sArvajanika sUcanA ke lie 'noTisa'Notice zabda kA prayoga kiyA jAtA hai jayAcArya isake sthAna para -- 'ciTThI bAMdha lokAM nai cetAyo' (21/12) kahakara ciTThI bAMdha kara logoM ko cetAne kI, khabaradAra karane kI bAta kahate haiN| purAne jamAne meM jaba bhI koI sArvajanika sUcanA karanI hotI thI to use eka ciTThI arthAt kAgaja para likhakara zahara ke daravAje para lagA diyA jAtA thaa| (xix) Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuta prasaMga meM "ciTThI bAMdha lokAM nai caitAyo"se usI paramparA kA saMketa kiyA gayA hai| Ajakala hama jise T.A., D.A. kahate haiM rAjasthAnI meM use 'kharacI' (23/10) zabda se abhihita kiyA gayA hai| isI taraha 'kothalI' (40 dU.8) isa eka zabda meM eka pUrI paramparA kA saMketa hai| vivAha-zAdI ke prasaMga se jaba loga ikaTThe hote the unheM vidA karate samaya bacI huI miThAI kI eka 'kothalI' thailI dene kI paramparA thii| vaha pUrI paramparA 'kothalI' isa eka zabda meM baMda hai| isa taraha anekoM saMketoM se yaha pUrA graMtha bharA par3A hai| gIta-kAvya kisI bhI racanA meM bhAvAvega, kalpanA aura lAlitya ho to use kavitA kahA jA sakatA hai| jayAcArya ke kAvya meM ye tInoM vizeSatAeM samAviSTa haiN| mukhya rUpa se yaha carita kAvya gIta-vidhA meM likhA gayA hai| jayAcArya ne lokagItoM kI dhunoM ko apanI racanA kA AdhAra bnaayaa| ve khuda saMgIta-rasika the| rAta meM jaba kabhI DholI yA mahilAeM gIta gAtIM aura unakI dhuna unheM acchI lagatI to use grahaNa kara lete aura prAtaH usI meM gIta kI racanA kara dete| unake isa zauka meM motIjI svAmI kI acchI bhAgIdArI rahatI thii| rAjasthAnI saMgIta kI apanI eka puSTa paramparA rahI hai| jayAcArya ne bhikkhu jasa rasAyaNa meM usa paramparA kI rakSA kI hai| bhikkhu jasa rasAyaNa meM kula 63 gItikAeM haiN| unakI dhunoM kA pariziSTa bhI sAtha meM diyA jA rahA hai| ye saba rAjasthAnI kI apanI vizeSa dharohara haiN| inakA saMgIta-tattva eka alaga vivecanA viSaya hai| yaha jayAcArya ke saMgIta-prema kA hI pariNAma hai ki Aja bhI hajAroM-hajAra loga tanmaya hokara unakI racanAoM kA sasvara gAyana karate haiN| chaMda-vicAra ___ isa kRti meM rAjasthAnI ke kAvya-prANa dohe-soraThoM kA bhI bharapUra upayoga huA hai| manohara chaMda tathA lAvaNI kA bhI upayoga kiyA gayA hai| __jayAcArya kA kavi-vyaktitva bar3A hI anupama thaa| unhoMne na kevala vipula sAhitya hI likhA hai apitu chaMda aura alaMkAra kI dRSTi se bhI vaha bahuta mahattvapUrNa hai| ve na kevala Azu racanA hI karate the, apitu unakA bhAva pakSa aura kalA-pakSa donoM hI atyaMta Urjasvala the| vaise pUrA bhikSu jasa rasAyaNa hI . (x) Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasaplAvita hai| kucha padoM kA zabda-zilpa, anuprAza-bodha yahAM prastuta kiyA jA rahA hai| jaya sujazakAraNa, dukha viDAraNa, sumagadhAraNa svAmajI, zuddha sumati sAraNa, kumati vAraNa, jagata tAraNa kAmajI (DhA. 14 kalaza 1) isa dRSTi se bhikkhu jasa rasAyaNa kA aMtima padya bhI paThanIya hai-- mativaMta saMta mahaMta mahAmuni taMta bhikkhu Rkha taNA, guNa saghana gAyA, parama pAyA, hada suhAyA hiya ghnnaa| taja taMtra-maMtra-sutaMtra laukika, bhaja e maMtra manoharU, sukha sadma padma sukaraNa 'jaya-jaza' namo bhikkhu munivru| (DhA. 63 kalaza 1) kavitA kA viSaya kyA ho, vaha chandobaddha ho yA chanda mukta ho, usakI bhASA bolacAla se najadIka ho yA ulajhI huI alaMkArika ho ina sAre praznoM kA uttara sApekSa hai| ina para do TUka nirNaya de pAnA AsAna nahIM hai| vastutaH kavitA kA viSaya-vastu aura racanA-vidhAna apane yuga ke pratIka hote haiN| unheM bhinna-bhinna samaya ke kaviyoM ke racanAkarma se hI samajhA jA sakatA hai| loka kalA jayAcArya kA bhASA-mAdhyama pUrNa rUpa se rAjasthAnI hai| usa para kahIM-kahIM . prAkRta tathA gujarAtI kA prabhAva bhI parilakSita hotA hai| bhikSu jasa rasAyaNa jahAM sAhityika kRti hai vahAM yaha rAjasthAna ke loka jIvana se bhI jur3I huI hai| asala meM to loka-kAvya meM sAhitya kI zreSThatama upaladdhiyAM hI sannihita hotI haiM, para ve upalabdhiyAM loka jIvana meM isa taraha raca-paca jAtI haiM ki AdamI ke mastiSka para bojha nahIM banatI apitu use eka sahajAnanda kI anubhUti pradAna karAtI hai| ___ loka bhASA ke zabdoM kA akhUTa khajAnA hama bhikkhu jaza rasAyaNa meM pAte haiM jise pAda-TippaNoM meM dekhA jA sakatA hai| vividha-AyAma bhikkhu jasa rasAyaNa eka bahuraMgI caritra-kAvya hai| isameM eka ora jahAM komala-kAMta padAvalI hai, vahAM dUsarI ora kaThora tattva-jJAna kI chAyA bhI hai| eka ora ucca AcAra ke pratibimba ubhare haiM to dUsarI ora mRdu-maMda hAsya kI phuhAra bhI hai| eka ora tarka kI vyUha-racanA hai to dUsarI ora dRSTAMtoM ke manorama (boxi) Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra bhI abhilikhita hue haiN| para isameM koI saMdeha nahIM hai ki isakI AdhAra bhUmi jainAgama hai| isake carita nAyaka AcArya bhikSu bhagavAn mahAvIra ke prati pUrNa samarpita the| AcArya bhikSu aura jina-vacana eka dUsare ke paryAya the| unakI sArI dharmakrAnti kA AdhAra hI jaina AcAra-vicAra kI pratiSThA thaa| AcArya bhikSu ne usake balAbala kI parIkSA kara zAstra-samasta AcAra-vicAra kA rUpa sAmane rkhaa| jayAcArya likhate haiM-- vividha samaya rasa bAcatAM, vArU kiyo vicaar| arihaMta vacana AlocatAM, e asala nahIM aNagAra (2/2) Agama rahaMsa anupama lahI; svAma-bhikSu saar| zuddha zraddhA zodhI sahI, bali AcAra-vicAra (2/1) AcArya bhikSu kI dharmakrAMti kA yahI mUla maMtra hai| 'svAmI zraddhA dikhAI jiNa vayaNa syUM' jahAM bhI unheM jina vacana kI virAdhanA dikhAI dI use sudhArane meM apane Apako jhauMka diyaa| jayAcArya ne bhikkhu jaza rasAyaNa meM AcArya bhikSu kI AcAra tathA vicAra donoM kI krAMti para prabhUta prakAza DAlA hai| zithilAcAra para ve joradAra prahAra ina zabdoM meM karate haiM - ___jyUM bhekha pahirai roTI kAraNe, tehane kaho cokho cAritra paal| te kaThiNa cAritra pAlai kiNe vidhai, dukkara kahyo hai dIna dyaal|(36/14) sAMgadhArI phUTI nAvA sArikhA, Apa DUbai aurAM ne ddvoy| patthara nAvA jima kaDA pAkhaMDI, je tIna sau tesaTha joy| (36/17) kahIM-kahIM zithilAcAra para kiyA gayA prahAra kucha kaTu bhI ho gayA hai, para yaha prahAra kisI vyakti para nahIM hokara zithilAcAritA kI manovRtti para hai| vicAra kI viSamatA ko miTAne ke lie bhI bhikkhu jaza rasAyaNa meM bahuta kucha likhA gayA hai| isa saMdarbha meM jahAM bhI AgamoM ke pramANa Aye haiM vahAM hara prasaMga para unhoMne Dhera sAre pramANa saMkalita kara lie haiN| udAharaNa ke lie hama supAtradAna ke prasaMga ko leN| AcArya bhikSu kI isa viSaya meM pUrva sampradAyoM se mata-bhinnatA thii| jayAcArya ne usa matabhinnatA ko darzAne ke lie isa prasaMga para AgamoM ke 21 saMdarbha prastuta kara die| unakI sUcI isa prakAra hai-- 1 bhagavatI za. 8 u. 6 sU. 247 3 suyagaDAMga zra. 1 a. 11 gA. 20 2 nizItha u. 15 sU. 76 4 bhagavatI za. 7 u. 1 sU. 4-5 (noxii) Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 dazavaikAlika a. 3 gA.6 14 sthAnAMga sthA. 9 sU. 25 6 uvavAI sU. 161 15 AcArAMga zru. 1 a.4 7 sUtrakRtAMga zru. 2 a. 2 sU. 71 16 AcArAMga zru. 1 a. 6 u. 2 sU. 48 8 uttarAdhyayana a. 14 gA. 12 / 17 AcArAMga zru. 1 a. 4 u. sU. 45 9 suyagaDAMga zru. 2 a. 6 gA. 44 18 AcArAMga zru.1 a.5 u.6 sU. 107-109 10 upAsaka dasA/1 a.7 sU. 51 / 19 AcArAMga zru 1 a. 2 u. sU. 166 11 suyagaDAMga zru. 2 a.5 gA. 32 20 AcArAMga zru. 1 a. 4 12 vipAka zru. 1 sU. 42 / 21 Avazyaka a.4 13 sthAnAMga sthA. 10 sU. 9 (DhA. 12 dU. 3 se DhAla gAthA 16 taka) yaha to kevala supAtra-dAna kA eka prasaMga hai| isI taraha anukampA, puNya, kAlavAda, indriyavAda, paryAyavAda Adi anekAneka prasaMga haiM, jina para AcArya bhikSu ne pUrva dhAraNA se haTa kara naI sthApanAeM kI thIM, jayAcArya ne una sAre prasaMgoM ke na kevala saiddhAntika pramANa kI ekatra kie haiM, apitu apekSita vivecana bhI kiyA hai| saMkSepa meM una para tArkika-bauddhika saTIka sUcana bhI die haiM, jo pAThaka ko AcArya bhikSu ke pUre vicAra-darzana se avagata karAte haiN| Agamika AdhAra ___ AcArya bhikSu ko apanI hara sthApanA ko susaMgata karane ke lie pUre AgamoM ke eka-eka saMdarbha kA prAyojya abhipreta khojanA par3A thaa| jayAcArya ne likhA hai doya-doya bAra sUtrAM bhaNI, vAMcyAM dhara ati pyAra sUtra vividha nirNaya karI, gAr3hI mana meM dhAra (3 dU. 5) AcArya bhikSu ke kathana ko uddhata karate hue kahate haiM -- ___mhai sUtra bAcai nirNaya kiyo re, saMka nahIM tilmaat| (5/3) apane prati tathA AgamoM ke prati acala vizvAsa hI unake AcAra-vicAra kA mUlAdhAra thaa| ve kahate haiM-maiMne do-do bAra sAre sUtroM kA svAdhyAya kara apane vicAra-darzana kA nirdhAraNa kiyA hai| dharma jinezvara bhAkhiyo, guru jAMNo nirgaMtha sAcI saradhA ho jANo taMta sAra, pAvai tiNasUM pAra (4/2) jina Agama joya pramANa kiyaa| isa prakAra AcArya bhikSu kI Agama niSThA ko bhikkhu jaza rasAyaNa meM bahuta hI dRr3hatA se sthApita kiyA gayA hai| jayAcArya ne kahA hai -- bhArI buddhi bhikkhu taNI, nirmala melyA nyaay| (voxiii) Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMta AjJA thApanai, zraddhA dI olkhaay|| maraNadhAra zuddha maga liyo, kamiya na rAkhI kaay| svAmI sUtra-nyAya saMbhalAyanai, vrata-avrata dIdhI batalAya (9 dU. 1) thira nIMva AjJA bhikkhu thApana, vAru jina-vacana thApyA vishaal| bauddhikatA kA upayoga ____ AcArya bhikSu kI AgamoM para apAra zraddhA thii| sAtha hI sAtha unakI bauddhika kSamatA bhI prabala thii| isIlie ve Agama-satyoM kI spaSTatA ke lie yukti-tarka kA bhI sahArA lete the| kucha loga kevala sUtra-nizrita jJAna ko hI pramANa mAnate haiN| unake anusAra AgamoM ke atirikta anya hetu-dRSTAntoM kA koI mUlya nahIM hotaa| jayAcArya ne unake pakSa ko prastuta karate hue kahA hai-- sUtra kahI je sahu, nirmala sUtra ne shraay| buddhi syUM milatI bAta vara, sahu asUtra ne zrAya (15 dU. 4) AcArya bhikSu kI Agama sAkSya se tatva-nirUpaNa zailI kI carcA karate hue ve Age kahate haiM-- sUtra sAkha zraddhA sakhara, svAma dikhAI saar| sUtra taNI ne zrAya suddha, Agama artha udAra (15 dU. 5) para naMdI sUtra kA sAkSya dete hue ve manuSya kI bauddhika kSamatA kA samAdara karate hue batAte haiM-- cAra buddhi syUM ciMtavI, diye vividha dRssttNt| asUtra ne zrAya olakho, vara naMdI virataMta (17 dU. 6) isIlie utpattiyA buddhi syUM akhyA, milatA nyAya munnNd| kezI ne pare zuddha kathyA, dRSTAMta ati dIpaMta (17 dU. 10) sakharo bhikSu svAma no, mahAmoTo mtijnyaan| sAcA nyAyaja sodhiyA, dRSTAMta deI pradhAna (17 dU. 9) anekAMta dRSTi vicAra mahattvapUrNa hotA hai, para usase bhI jyAdA mahatvapUrNa hai vicaark| vicAra to jJAnAvaraNa karma ke kSayopazama se upalabdha hotA hai, para usameM jo samyaktva AtA hai vaha mohamukta vicAra ke saMsparza se hI AtA hai| isI AdhAra (sociv) Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para upayoga ke bhedoM ke antargata jJAna aura ajJAna kA vibhAjana kiyA gayA hai| bodha samyaktva ke pAsa hotA hai, satya hai aura jo jJAna mithyAtvI ke pAsa hotA hai vaha ajJAna hai, mithyA hai| jJAna to eka hI hai para pAtra ke bheda se vaha samyak aura mithyA bana jAtA hai| AcArya bhikSu ke pAsa jo vicAra thA, aisA nahIM hai ki vaha aura kisI ke pAsa nahIM rahA hogaa| para unakI nIra-kSIra manISA ne use itanA prabala banA diyA ki usake pIche eka sampradAya hI khar3A ho gyaa| AcArya bhikSu kI dRSTi ekAMtagrAhiNI nahIM thii| unhoMne ahiMsA kI preraNA ko laukika aura pAralaukika batA kara use anekAMtamayI banA diyA thaa| jaba bhI dRSTi ko aikAntika Agraha pakar3a letA hai to vaha mithyA bana jAtI hai| sAmAnya AdamI samasyAoM ke daihika rUpa se hI paricita rahatA hai| usake hisAba se deha kI rakSA hI mahattvapUrNa hai| AcArya bhikSu use AtmA ke sAtha bhI jor3ate haiN| koI bakarA kasAI dvArA marane se baca gayA ise koI bhI samajha sakatA hai, para kasAI kI AtmA pApa se bace isa sUkSma darzana ko samajhane vAle vyakti virale hI hote hai / yahIM Akara satya sAdhya-sAdhana kI ekarUpatA kA pratipAdaka bana jAtA hai| sacamuca isa dRSTi se tattva kI olakha ko bhikkhu jasa rasAyaNa meM bahuta kuzalatA se pragaTa kiyA gayA hai| sAmAnya AdamI kI dRSTi lokAbhimukha hI rahatI hai| eka sImA taka vaha burI bhI nahIM hai| vaha loka-vyavasthA kI pratiSThApaka cetanA hai| AcArya bhikSu ne usakA apalApa nahIM kiyaa| para unakI dRSTi meM adhyAtma ko kevala ihaloka kI sImA taka parisImita nahIM kiyA jA sktaa| vaha laukika se Age pAralaukika bhI hai| isalie use samajhanA AsAna nahIM hai| bhikkhu jasa rasAyaNa ke dUsare khaMDa meM use bahuta yauktika tarIke se samajhAyA gayA hai| bhikSu dRSTAMtoM ne use vicAra kI UMcAI taka pahuMcAne ke lie sugama pagathiyoM kA kArya kiyA hai| vicAra-saMgati AcArya bhikSu kA vicAra - bala itanA samRddha thA ki usakI kisI se tulanA karanA kaThina hai| unhoMne apane vicAra ko zurU se lekara Akhira taka jaisI susaMgatA pradAna kI hai, vaisI bahuta kama loga kara pAte haiN| balki unakI dharmakrAnti kA mUlAdhAra hI susaMgata vicAra kI svIkRti thaa| unhoMne dekhA ki jaina dharma ke (xxxv) Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhI saMpradAyoM meM AcAra aura vicAra ke paurvAparya kA nirvAha nahIM ho rahA hai| unakA eka sirA uttarAbhimukha hai to dUsarA sirA pUrvAbhimukha yA dakSiNAbhimukha hai| isa visaMgati ko miTAne ke lie hI unhoMne dharmakrAMti kI thii| isa kAla meM unheM apane pUre vicAra-darzana ko eka naI ekasUtratA pradAna karanI pdd'ii| yadi hama unake ahiMsA-darzana para vicAra kareM to spaSTa AbhAsita hogA ki unhoMne jainAgamoM kA kitanA sUkSma avagAhana kiyA thaa| aisA nahIM hai ki unake samasAmayika dharma-sampradAyoM meM ciMtana kI kSamatA nahIM thii| unake pAsa bhI vicAra kI eka puSTa paramparA thii| para yaha bhI sahI hai ki usa samaya kI ciMtana-kSamatA paramparA se AvRta ho gaI thii| tAtkAlika paristhitiyoM kA prabhAva hI aisA thA ki ve apanI vicAra-visaMgati ko samajha nahIM pA rahe the| AcArya bhikSu ne use samajhA aura ahiMsA ko saMyama ke sAtha jodd'aa| yoM saMyama jaina dharma kI maulika svIkRti rahI hai, paraM vaha jIvana ke vyavahAra-pakSa ke sAtha itanI saghanatA se jur3a gayA ki ahiMsA ke vicAra meM bhI visaMgati A gii| udAharaNa ke taura para bar3e jIvoM kI rakSA ke lie choTe jIvoM kI hiMsA ko bhI ahiMsA samajhA jAne lagA thaa| AcArya bhikSu ne usakA virodha kiyaa| unakA mAnanA thA ki ahiMsA apane Apa meM pUrNa hai| usameM choTe-bar3e yA kama-jyAdA kA vibhAjana nahIM ho sktaa| bar3e se bar3e jIva kI rakSA ke lie bhI choTe se choTe jIva ko bali kA bakarA nahIM banAyA jA sktaa| bhikkhu jasa rasAyaNa ke dUsare khaMDa meM ahiMsA kI isa sUkSmatA ko bar3I bArIkI se ukerA gayA hai| aitihya-dRSTi yadyapi bhikkhu jaza rasAyaNa eka saMta kA carita-kAvya hai| para prAsaMgika aitihya tathyoM kI dRSTi se isameM yatra-tatra mevAr3a-mAravAr3a kI tatkAlIna rAjanaitika paristhitiyoM kA bhI thor3A citraNa huA hai| usa samaya ke rAjAmahArAjAoM tathA vyApArika tathA sAmAjika sthitiyoM ke saMketa bhI isameM milate haiN| siriyArI ke prasaMga meM ve thor3e meM atyaMta kuzalatA se kahate haiM -- zahara siriyArI ho zobhe kAMThA nI kora, dolo magaro koTa jyUM diipto| jana bahu vastI ho, mahAjanA rI jora, jUnA-jUnA kei pura bhaNI jiipto|| nirbhaya nagarI ho Rddhi-samRddhi nihora, (boxvi) Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM dharma-dhyAna ghaNo tapa-jApa no| rAja karai ho daulatasiMha rAThaura, __ kumpAvata kahiyai karaDI chApa no| 53/9-10" para, mukhyataH isakA ucchavAsa adhyAtma-vAsita hai| AcArya bhikSu ke jIvana ke paura-paura meM adhyAtma-rasa AplAvita thaa| unakI sAdhanA kA yAtrA-patha jaina AgamoM ke divya prakAza se Alokita thaa| yadyapi jaina-muni kI caryA atyaMta kaThora hai| sAmAnya AdamI usa ora muMha hI nahIM kara sakatA, para AcArya bhikSu ne aisA rasamaya jIvana jIyA thA ki usameM Ama AdamI ko bhI AkarSaNa anubhava hotA hai| unhoMne apane madhurima-vyavahAra se munitva ko bhI mRdu-mukhara banA diyaa| jayAcArya ne bilakula sahI likhA hai-- "bhikkhu jasa rasa amRta bhArI, ziva sampati sukha shcaarii|" (6/1) bhikkhu dRSTAMtaH anubhava nirjhara . bhikkhu dRSTAMta usakA sabala sAkSya hai| yaha anubhava kA aisA sarit-pravAha hai jise par3hate-par3hate pAThaka ko lagatA hai jaise sAdhanA ke sitAra para mauna kA saMgIta gAyA jA rahA hai| napI-tulI nirvadya bhASA meM unhoMne itane paine aura karAre vyaMgya-vANa calAye haiM ki sAmAnya samajha kA AdamI bhI sira hilAe binA nahIM raha sktaa| AcArya bhikSu ke una anubhava prasaMgoM ko saMkalita kara jayAcArya ne adhyAtma-sAhitya meM AlhAda kI eka naI kalama lagAI hai| bhikkhu dRSTAMta ke sAre prasaMga munizrI hemarAjajI kI smRti ke adbhuta camatkAra haiN| inase AcArya bhikSu kI sampUrNa jIvana zailI para nayA prakAza par3atA hai| munizrI hemarAjajI anubhavoM ke usa vizAla sarovara se kevala ghaTa bhara smRti jala ulIca sake haiN| yadi AcArya bhikSu ke jIvana ke anya agaNita jIvana-prasaMgoM ko bhI saMkalita kiyA jA sakatA to sarasvatI ke bhaMDAra kI vaha apUrva nidhi hotii| anuvAda kauzala jayAcArya ne bhikkhu dRSTAMtoM ko bhikkhu jaza rasAyaNa meM saMjokara carita kAvyoM kI paramparA meM eka nayA bodha-bIja boyA hai| isase pahale aisA prayoga huA yA nahIM yaha eka anveSaNa kA viSaya hai| bhikkhu dRSTAMta kI zabda-saMyojanA, sAhityika-zilpa, anubhava-praur3hatA, adhyAtmAnubaMdhatA tathA ukti-vaicitrya Adi vizeSatAeM eka svataMtra pustaka-lekhana kA viSaya hai| para yaha kaha denA anucita nahIM hogA ki bhikkhu dRSTAMta kA isa carita kAvya meM jaisA upayoga huA hai vaha jayAcArya ke kavitva kA eka svarNima pRSTha hai| (soxvii) Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayAcArya ne bhikkhu dRSTAMta ke gadya ko bhikkhu jasa rasAyaNa ke padya meM utArane meM bhI apanI anupama kavi medhA kA paricaya diyA hai| sAdhAraNatayA gadya ko padya meM DhAlanA bar3A durUha kArya hai| mUla lekhana utanA jaTila nahIM hotA jitanA usakA chAyAMkana hotA hai| para jayAcArya ne yaha padyAnuvAda itanA mUla sparzI, balki hUbahU kiyA hai, jise dekhakara Azcarya hotA hai| udAharaNa ke lie hama bAnagI ke rUpa eka dRSTAMta ko le sakate haiM / tulanAtmaka samIkSA ke lie hama gadya-padya donoM ko sAtha-sAtha prastuta kara rahe haiN| gadya koyalAMrI to rAba kAlAbAsaNa meM rAMdhI amAvasa nI rAtrI AMdhA jImaNa vAlA AMdhA parusaNa vAlA jItA jAya ne khuMkhAro kare kahai - khabaradAra ! kAlA - kaMkho TAlajyo kaI TAlai? sarva kAlo hI kAlo bhelo huvo jyuM saradhA AcAra ro ThikANo nahIM te sAdha-zrAvaka kima huvai? padya koyalArI to rAba ati kAlI kAlA bAsaNa meM rAMdhI karAlI amAvasa nI rAtrI AMdhA jImaNa vAlA parusaNa vAlA AMdhA payAlA jItA bolai khuMkhArA karaMtA kahai - - khabaradAra hoya jImajo soya rakhe Aya jAyalA kAlo koya mUDha itaro nahIM jAMNai samelo kAlo hija kAlo huvo bhelo jyuM saradhA - AcAra ro nahIM ThikANa sagalo miliyo sarakho ghANa sAdha - zrAvaka paNa ro aMza nahIM sAro (34/7 se 10 ) yaha eka pratIka anuvAda hai| isase gadya aura padya meM kitanI samatA hai balki kitanI ekarUpatA hai yaha sahaja jAnA jA sakatA hai| bhikkhu jasa rasAyaNa kA dUsarA khaMDa isI agaru - gaMdha se suvAsita hai| isa khaMDa meM AcArya bhikSu kI jina svopajJa kahAniyoM kA ullekha huA hai, ve bhI adbhuta haiN| na kevala unakA bhAva pakSa hI atyaMta mahattvapUrNa hai apitu kalA pakSa bhI cittAkarSaka hai| bauddhikatA se Upara bhikkhu dRSTAMta kevala bauddhika vyAyAma kA graMtha nahIM hai / dRSTAMtoM ke mAdhyama se AcArya ne durgama se durgama tathya ko sugama banAkara abodha vyaktiyoM ke lie (xxxviii) Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhI mahAn avadAna diyA hai| isIlie jayAcArya ne bhI bhikkhu jasa rasAyaNa meM isakA jI bhara kara upayoga kiyA hai| eka ora unhoMne AcArya bhikSu ke darzanapakSa ko bar3I sUkSmatA se citrita kiyA hai vahAM dUsarI ora sAhitya ke komalakAMta pakSa ko bhI bar3I saphalatA se ujAgara kiyaa| bhikkhu dRSTAMta AcArya bhikSu kI sAdhanA ke kaThora pArvatIya-pradeza meM kala-kala ninAda karatA huA eka pavitra anubhava-nirjhara hai| jayAcArya ne sAdhanA kI kaThoratA ko tarAza kara eka manorama vAstu-zilpa ko janma diyA hai| yahI kAraNa hai isameM gahana zAstra carcA ke tanAvapUrNa kSaNoM meM bhI manovinoda kI phuhAreM uchalatI huI pratIta hotI jaina Agama aura paramparA ke saMdarbho ko AcArya bhikSa ne jo nayA arthabodha pradAna kiyA hai, usameM bhikkhu dRSTAMta kA apanA vizeSa mahattva hai| AgamoM ke satya ko jana-bhogya banAne kI dRSTi se bhI ve bar3e kImatI haiN| isIlie bhikkhu jasa rasAyaNa meM unheM vistAra se carcita kiyA gayA hai| isa khaMDa kA upasaMhAra karate hue jayAcArya ne likhA hai -- dRSTaMta vArU adhika cArU, svAma nAM ja suhAMmaNA, bhava udadhi tAraNa jaga udhAraNa, RSa bhikkhu rliyaamnnaa| sukha vRddhi sampati damana dampati, bharama bhaMjana ati bhalau, hada budha himAgara sumati sAgara, namo bhikkhu guNanilau (DhA. 42 kalaza 1) varNana zailI __varNana zailI kI dRSTi se bhikSu jasa rasAyaNa kA caturtha khaMDa apanI alaga hI vizeSatA rakhatA hai| isa khaMDa kA varNya-viSaya AcArya bhikSu kA carama kalyANa hai| isakA prAraMbha hI unakI nirvANa sthalI siriyArI ke prasaMga se hotA hai| kaise ve siriyArI Aye, kaise cAturmAsa prAraMbha kiyA, kaise logoM ko prabodha dete, kaise bhikSA ke lie jAte Adi Adi viSayoM kA bar3A hI vistRta evaM hadayagrAhI varNana hai| anta meM kaise unakA zarIra nirbala hotA hai aura ve dehAsakti se Upara uThakara Atmastha ho jAte haiM-Adi viSayoM kA saTIka vivecana hai| AkhirI dinoM kA varNana to jaise ghaMTe ghaMTe kA rojanAmacA likhA gayA hai| caritra-citraNa kI dRSTi se yaha varNana bar3A hI sajIva evaM bhAvapUrNa hai| AcArya bhikSu ke prati jayAcArya kA hRdaya atyaMta bhakti-bhAvita hai para vaha yathArtha-bodha se itanA anuviddha hai ki stuti-gAna sA nahIM lgtaa| (xoxix) Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vArdhakya ke taTa para AcArya bhikSu ke vArdhakya kI ora saMketa karate hue ve likhate haiM ki-- pAMcUM indrayAM paravarI, na paDI kAMi hINa vRddhapaNe piNa pUjanI, zIghra cAla zubha ciin| thANai kaThaiI nA thapyA, udyamI adhika apAra cArU caracA karaNa citta, pUja taNai ati pyAra uThai gocarI Apa nita, atizayakArI aina pUjya sumudrA dekhanai, cita meM pAmai caina 53 / 8-2-3 sAvaNa mAse svAmajI, pUnama lagai pichANa sakhara gocarI zahara meM, Apa karI agavANa (54/dU. 1) Avasaga artha anopama, likha-likhane avaloya ziSya ne Apa sikhAvatA, jazadhArI muni soya (54 dU. 2) isa taraha unake sukhada evaM sakarmaka vArdhakya kA bar3A hI subodhya vivecana huA hai| zikSA pada apane aMtima dinoM meM unhoMne zramaNa-zramaNiyoM ko jo zikSA pradAna kI hai vaha sAdhanA evaM saMgaThana donoM hI dRSTiyoM se atyaMta mahattvapUrNa hai| bale svAmI sIkha de sAro jI, sahu suNatA bhaNI ArAdhajo AcArojI, mata cUko aNI 56/9 ziSa-ziSaNI para soyojI upakaraNa Upare mUrchA ma kIje koyojI, pramAda ne paraharo pudgala mamata prasaMgojI, tana-mana sUM tajI saMjama saravara sucaMgojI, bhala-bhAve bhalI 56/12,13 AcArya bhikSu ne svayaM jIvana bhara zuddha sAdhanA mArga kA avalambana kiyA thaa| isI se unheM apanI jIvana kI sArthakatA kA bodha ho skaa| apane ziSyoM ko usI ora saMketa karate hue unhoMne uparokta amUlya zikSA vacana kahe the| paramparA prabodha unhoMne jIvana bhara anuzAsana kI eka bezakImatI najIra sabake sAmane prastuta kii| aMtima samaya meM bhI unakA anuzAstA kahatA hai -- (xoox) Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIta caraNa pAlaNa rI, bhala RSa bhAramAlo re zaMka ma rAkhajyo, zuddha sAdhu nI cAlo re 55/6 zuddha samaNa sevajyo, aNAcArayAM sUM dUrA re sIkha donUM dharayAM, huvai mugati hajUrA re 55/7 sahu sAdha-sAdhavI, vara heta vizeSo re rUDo rAkhajyo, dharaNUM nahIM dveSo re 55/17 vali jilo na bAMdhaNo, guru ANa sugAmI re sIkha sahI, dI bhikkhU svAmI re 55/18 ve jyoM-tyoM paMtha bar3hAne kI bAta nahIM kahate haiN| dIkSA dene ke viSaya meM unakA spaSTa abhimata isa prakAra prakaTa hotA hai dekha-dekhane, dIkhyA sudha dIjyo bali jiNa-tiNa bhaNI, gaNa meM ma muMDIjyo 55/21 isI krama meM ve vicAra kI eka rUpatA ko bhI vismRta nahIM karate haiN| zraddhA, AcAra, kalpa yA sUtra ke viSaya meM mata-bhinnatA hone para ve guru tathA buddhimAna sAdhuoM para vizvAsa karane kI hita-zikSA dete hue kahate haiM-- zraddhA-AcAra ro, kalpa sUtra noM bolo re guru buddhivaMta rI, rAkho pratIta amolo re 55/22 yadi koI bAta samajha meM na Aye to usakA uttara dete hue ve kahate haiM -- koI bola na bese, kevaliyAM ne bhalAvI re tAMNa kIjo matI, mana nai samajhAvI re 55/23 saMgaThana meM darAra DAlane ke lie yadi eka do tIna Adi sadasya gaNa se bAhara ho jAye to unase sAvadhAna rahane kI yAda dilAte hue ve kahate haiM -- eka-do-tIna Adi, nikale gaNa bAro re sAdha majANajyo, zuddha sIkha zrIkAro re ika AjJA meM rahijyo, e rIta paraMpara re likhata Age kiyo, sahu dharajo kharAkhara re 55/25-26 .. zAsana pravartAvaNa, sIkha dIdhI svAmI re aura kAraNa nahIM, mata aMtarajAMmI re (55/28) unake ina zikSApadoM ke saMdarbha meM bhagavAn mahAvIra kI yAda karAte hue jayAcArya kahate haiM : (booki) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIrajI mokha virAjatA, vArU kiyo bakhANa solaha pahara re Asare, sIkha dIdhI suvihANa iNa duHSama ArA majhai, svAma bhIkhaNa jI sAra pratyakSa zrI jinanI pare, AkhI sIkha udAra 55/2-3 AkhirI kSaNa ___ AcArya bhikSu ne apane jIvana ke aMtima kSaNoM meM atyaMta jAgarUkatA se jo bahumUlya bAteM kahIM unheM bhikkhu jaza rasAyaNa meM bar3e karIne se sajAyA gayA hai| jIvana ke AkhirI kSaNoM meM bhI unake mana meM koI nirAzA nahIM thii| ve atyaMta harSa se kahate haiM : parabhava nikaTa pichANoM, dIsai mujha taNu mujha bhaya mUla ma jANoM, harSa hIye ghaNoM 56/2 eka ora unakA parinirvANa kSaNa nikaTa A rahA thA dUsarI ora ve kahate haiM "mujha bhaya mUla ma jANo" mujhe isakA jarA bhI bhaya nahIM hai, sacamuca eka vilakSaNa bAta hai| apane jIvana ke prati ve pUrNa rUpa se Azvasta haiN| unake tRpti ke udgAroM ko jayAcArya ne ina chaMdoM meM bAMdhA hai : ghaNA jIvAM re ghaTa mAhyo jI, samyakta rUpIyo mhai bIja amolaka bAhyojI, maga olakhAviyo dezavrata dIpAyojI, lAbha adhika liyo sAdhapaNoM sukhadAyojI, bahujana ne diyo mhai joDA karI sUtra-nyAyojI, zuddha jANe sahI - mhArai mana re mAMhayo jI, uNAyata nA rhii| 56/3,4,5 AcArya bhikSu kI yaha bAta bar3I kImatI hai ki mere mana meM koI kamI nahIM khaTakatI, balki maiM apane jIvana se pUrNarUpa se saMtuSTa huuN| ___ jayAcArya ne AcArya bhikSu kI mRtyu ko jaise eka mahotsava ke rUpa meM citrita kiyA hai| apanI isa mahAyAtrA kI ve bar3I tanmayatA se taiyArI karate haiN| jayAcArya kahate haiM svAma bhikkhU tiNa avasare, Ayu neDo Ayo jANa kare AlovaNa kiNa vidhe, sakhara rIta suvihANa 58/1 AtmAlocana kA bar3A-lambA aura virAT varNana hai| unhoMne na kevala samuccaya rUpa se trasa-sthAvara jIvoM se khamata khAmaNA kiyA hai apitu apane eka-eka (rooxii) Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya-ziSyAoM se atyaMta mukta-bhAva se khamata-khAmaNA kiyA hai| zrAvakazrAvikAoM ke lie bhI ve kahate haiM : zrAvaka ne bale zrAvikA, kei kaThiNa prakati rA kahAya kaThiNa vacana kahayo huvai, khAMta karI ne khamAya 58/15 gaNa se alaga ho jAne vAle balki apanA virodha karane vAloM ke lie bhI ve sarala bhAva se kahate haiM : kei gaNa bArai nikalyA, sAdha-sAdhavI soya karar3o kATho kahyo huvai, jyAMsU khamata khAmaNa joya candrabhANajI thalI majhe, tilokacanda jI tAma kahijai khamata-khAmaNA mAMharA, tyAMsU paDiyo bauhalo kAma 58/16-17 isa taraha eka-eka vyakti ko yAda kara jaba ve khamata-khAmaNA karate haiM to jayAcArya kI yaha ukti bar3I sArthaka lagatI haiM : ehavI AlovaNa kAnAM suNyA, Avai adhika vairAga karai tyAMro kahivo kisUM, tyArai mAthai moTA bhAga 58/22 apramatta dRSTi ___ muni rAyacanda jI ne jaba unase kahA --gurudeva! aba to Apake pudgala kSINa par3ane lage haiM to ve tatkAla ekadama jAgarUka ho jAte haiM bhikkhu bolAvai bhArImAla nai, bale khetasI jI ne vicAro yAda karatA hI saMta donUM hI, jhaTa Aya UbhA hai tivAro namothuNo kiyau arihaMta siddhA ne, tIkhe vacana tAmo bahu nara nArI suNatA ne dekhatA, saMthAro pacakhyo bhikkhu svAmo (49/1213) satjugI munizrI khetasIjI ne kahA-gurudeva! Apane jaisI utkaTa sAdhanA kI hai usase lagatA hai ki Apa divya sukhoM ko prApta hoNge| AcArya bhikSu ne uttara diyA sukha svargAdika nA sahU, pudgala rUpa pichAMNa pAmalA sukha pocA ghaNA, jyAMne jANUM jahara samAna bAra anaMtI bhogavyA, adhikA sukha ahamaMda to piNa nahIM huvo tRpato, tiNa kAraNa e sukha phaMda (47/8) svarga sukhoM ko paudgalika tathA pAmalA (khAja ko khujalAne kA sukha) batAte hue ve unheM bhava-bhramaNa kA hetu batAkara, unase virakta se ho jAte haiN| ve isI unnata bhAvanA para savAra hokara saMthAre meM bhI eka AtmatRpti kA anubhava karate (socxiii) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haiN| aisA anumAna kiyA jAtA hai isIlie aMtima kSaNoM meM unheM atIndriya jJAna kI upalabdhi ho gaI thii| binA kisI sUcanA ke kucha sAdhu-sAdhviyoM ke Agamana kI carcA kara unhoMne sabako camatkRta kara diyA / bhikkhu jasa rasAyaNa meM isa sAre varNana ko bar3I vizadatA se citrita kiyA gayA hai| choTe se kathya ko bhI kahIM-kahIM to kSaNa-kSaNa meM bAMdha diyA hai aura aMta meM isa dIpa ke nirvANa kI jhAMkI jayAcArya ina zabdoM meM dikhAte haiM : baiThAkara sAdhu lArai baiThA, guNa svAmI rA gAvai bahu nara-nArI darzaNa dekhI, mana meM haraSa thAvai Ayo Aukho aNaciMtaviyo baiThA-baiThAM jANaM sukhe samAdhe bAhya dIsata, caTa de choDyA prANaM 61 / 12,13 anupama AbhA- valaya duniyAM ke sabhI mahApuruSoM ne apane-apane tarIke se satya kA sAkSAtkAra kiyA hai| para satya ko sAkSAt kara lenA hI paryApta nahIM hai| usase paramparita karane ke lie vyavasthAoM ko tathAkAra banAnA bhI jarUrI hai| isa dRSTi se bhagavAn mahAvIra ne kAphI satarkatA baratI hai| unhoMne jaina- paramparA ko jaisA manovaijJAnika vyavasthA-taMtra diyA thA, vaisA anya loga nahIM de paaye| para kAlakrama se jaba usameM kucha darAreM par3ane lagIM to AcArya bhikSu ne usa para naye sire se vicAra kara kucha naye kadama utthaaye| saMgha kabhI calAne se nahIM calatA vaha to taba calatA hai jaba usake nIce AcAra aura vicAra kA puSTa dharAtala hotA hai, tapasyA kA pRSThabala hotA hai| saMgha praNetA bhI kabhI banAye nahIM jaate| ve to apane Apa khar3e hote haiN| unake vyaktitva meM kucha aisI virala vizeSatAeM hotI haiM jinase loga apane Apa AkarSita hote haiN| AcArya bhikSu ke vyaktitva meM bhI kucha aisA hI cumbaka tattva thA ki loga unase apane Apa AkarSita hote the / bhikkhu jasa rasAyaNa ke tIsare aura cauthe khaMDa meM unake AbhAmaMDala kI jyotikiraNeM phUTa-phUTa kara bAhara bikhara rahI haiN| jayAcArya kahate haiM 1 saMta bhIkhaNajI moTakA, moTA guNa bharapUra bhava jIvAM tume bhajo, pohA ugate sUra bale guNa gAUM bhikkhu taNA, sAMbhalajo sahukoya moTA guNa mahAvrata nAM, kahUM sUtra sAhamo joya 4/2-3 (xxxxiv) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayAcArya ke lie bhikkhu jaza rasAyaNa kI racanA eka sAdhanA thii| unhoMne sUtrasAkSya se kahA hai --guNavaMta nA guNa gAvatAM, utkRSTa rasAyaNa Aya pada tIrthaMkara pAmiyai, kahyo sujJAtA mAya 1/2 nizcaya hI unhoMne AcArya bhikSu kI guNa-gaMgA meM abhisnAta kara apane Apako punIta-pAvana banAyA thaa| bhakta kavi ___ jayAcArya eka adhyAtma puruSa the| apanI carama sthiti meM adhyAtma akarma hai, para usa lakSya taka pahuMcane ke lie AdamI ko karma kI rAha se hokara gujaranA par3atA hai| isa artha meM akarma se bhAvita karma bhI adhyAtma hai| bhakti adhyAtmakarma kA mahattvapUrNa pahalU hai| isIlie bhakti ko yoga kahA gayA hai| jayAcArya kA karma bhaktiyoga se bhAvita thaa| yoM jayAcArya eka vividhamukhI sAhitya sraSTA the| unakI racanAdharmitA ke aneka mArga haiM, para unake bhaktarUpa kI apanI eka vizeSa chavi hai| unake sAhitya meM bhakti se bhAvita kAphI kRtiyAM haiN| tIrthaMkaroM se lekara sAmAnya sAdhu-sAdhviyoM ke guNotkarSa ko citrita karane meM unhoMne apanI mukta mAnasikatA kA paricaya karAyA hai| para AcArya bhikSu to unakI AsthA ke pragAr3ha kendra the| isa dRSTi se bhikkhu jaza rasAyaNa ko sabala sAkSya ke rUpa meM prastuta kiyA jA sakatA hai| yoM kisI kA jIvana carita likhanA usake prati bhakti ke prakarSa kA hI dyotaka hotA hai, para bhikkhu jaza rasAyaNa meM bhakti ke jaise bimba ubhare haiM. ve atyaMta mohaka haiN| bhikkha jaza rasAyaNa meM kevala bhakti praNAma hI hoM aisA bhI nahIM hai, para isa pUrI racanA kA kendra-tattva bhakti hI hai| jayAcArya atyaMta bhAvuka hokara AcArya bhikSu ke sAtha apanA tAdAtmya sthApita karate haiN| ve kahate haiM -- yAda Avai bhikkhu dina-raina, tana-mana vikasAvai mujha naina (9/30) AcArya bhikSu kI smRti mujhe dina-rAta hotI rahatI hai unakI smRti mAtra se mere tana-mana-nayana vikasita ho jAte haiN| unakI saMstuti meM ve likhate haiM -- svapne sUrata svAmanI, dekhata hI sukha hoya pratyakSa no kahivo kisUM zaraNa ApanI moya (26/5) AcArya bhikSu ke smaraNa mAtra se AdamI mukti sukhoM ko prApta kara letA hai| jayAcArya kahate haiM -- (boov) Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "tyAMrI AsatA rAkho tahatIka, tiNasUM hove mokSa najIka" zUrA siMha taNI pare, suragira jema sadhIra agaMja ojAgara ati ghaNA, viDada nibhAraNa vIra (8/16) bhikkhu svAma bhArI-jagat uddhAraka jazadhArI atizayadhArI opatA, zAsaNa ziramaNi mauDa AcAraja iNa kAla meM, avara ne ehanI jor3a (8/18) AcArya bhikSu kA nAma hI unake lie maMtra ke samAna thaa| ve kahate haiM-- maMtrAkSara jima samaraNa moTo, parakhyo mhai tana-mana ihabhava, parabhava meM hitakArI, bhikkhu taNo bhajana "nizadina manaDo mAMharo, japa rahyo AparoM jApa" "bharata khetara meM dIpaka bhikkhu, dIyA samAna dIpAyA" "jahAja tulya bhikSu jazadhArI, pratyakSa hI pekhAyo" "sura-gira sAmprata Apa sadhIra mone miliyA amolaka hIra" "svAma bhikkhu taNai prasAda, pAmI samakita caraNa samAdha" "dhina-dhina bhikkhu svAma, sArayA ghaNA jaNAMrA kAma" "svAma guNAM no poraso re, svAma sAsaNa siNagAra" "namo namo bhikkhu Rkha niramala, mokSa taNA dAtAra" smaraNa svAma taNo sudha sAdhyA, ziva-sukha pAmai sAra jayAcArya ne anekAneka vidhAoM meM AcArya bhikSu ko apane bhakti praNAma nivedita kie haiN| yahAM hama kevala bhikkhu jaza rasAyaNa ke saMdarbha meM hI carcA kara rahe hai| aisA lagatA hai jaise isa jIvana-kAvya ke paura-paura meM bhikSu kA nAma bola rahA hai| pUrA bhikkhu jaza rasAyaNa hI isakA pramANa hai, para isa dRSTi se tIsare khaMDa kI bAvIsa gAthAoM kI 43vIMDhAla atyaMta mahattvapUrNa hai AcArya bhikSu ko AdinAtha kI upamA dete hue prathama gAthA meM ve likhate haiM -- iNa duSama Are karma kaTiyAjI pragaTiyA Adi jiNaMda jyUM e icarya adhika AvaMta" "Adi jiNaMda taNI pare olakhAyo AcAra" janama-janama kima bisarai tujha guNa anagha apAra syUM upamA tumanai kahUMsAra ajiNa jiNA sarisA udAra (Oxvi) Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikkhu jaza rasAyaNa kI racanA kara ve AnaMda magna hokara rahate haiM hUMsa ghaNA dina syUM mujha huMtI, Aja phalI mana Aza bhikkhu jaza rasAyaNa nAme, graMtha racyo suvishaal|| (63/44) AcArya bhikSu ke prati unakI bhakti itanI agAdha thI ki vaise udAharaNa bahuta kama milate haiN| AcArya bhikSu unakI sAhitya sAdhanA ke bahuta bar3e preraNAsrota rahe haiN| nayA sampradAya khar3A karanA koI mAmUlI bAta nahIM hai| jaba AdamI meM aneka prakAra kI vizeSatAeM hotI haiM, tabhI usake Asa-pAsa yogya vyaktiyoM kA AbhA maMDala banatA hai| bhikkhU jaza rasAyaNa kA pUrA tIsarA khaMDa AcArya bhikSu ke isI AbhAmaMDala kA vizada vivecana hai| jayAcArya AcArya bhikSu ke prati itane samarpita the ki ve terApaMtha meM dUsare bhikSu hI kahalAte haiN| ve eka prakAra se AcArya bhikkhu ke saphala bhASyakAra haiN| bhikSu jaza rasAyaNa meM unakI zraddhA ke sAndra svara sthAna-sthAna para mukhara hue haiN| AcArya bhikSu ko samajhane aura samajhAne meM jayAcArya ne jitanA prayAsa kiyA hai vaha ullekhanIya hai| unhoMne na kevala siddhAnta sAroM ke rUpa meM hI AcArya bhikSu ke vicAroM ke Agama-srotoM ko DhUMDha kara tulanAtmaka adhyayana kI dizA meM eka pragata kadama uThAyA apitu apanI anya kRtiyoM meM bhI ve AcArya bhikSu ke vicAroM kA saphala bhASya karate haiN| caritra-citraNa cAritra-citraNa kI dRSTi se bhikkhu jaza rasAyaNa eka adbhuta carita kAvya hai| isameM AcArya bhikSu ke caritra ko jisa prakarSa bhAva se utkIrNa kiyA gayA hai vaha to hai hI, para prasaMga-prasaMga para anya caritra-citroM kA raMgakarma bhI atyaMta cittAkarSaka hai| bhikkha jaza rasAyaNa kA tIsarA khaMDa isa satya kA sAkSAt sAkSya hai| AcArya bhikSu apane ziSyoM ke sAtha itane ekAtma/ekarasa the ki unameM dvaita jaisA kucha lagatA hI nhiiN| balki unameM paraspara pUrakatA kA ahasAsa hotA hai| isIlie jayAcArya ne unake samaya ke eka-eka sAdhu-sAdhvI ke jIvana carita ko bhikkhu jaza rasAyaNa meM sameTa liyaa| isase itihAsa kI to surakSA huI hI hai, aNu bhI virATa ke sAtha jur3a kara amara ho gyaa| apane pAtroM ke caritra ko sajIvatA se prastuta karane kI kalA jayAcArya ne jaina-Agama graMthoM tathA AcArya bhikSu se grahaNa kI hai| udAharaNa ke lie hama vinIta avinIta ke caritra-citraNa ko dekheN| isa saMdarbha meM ve pUrA eka pralama (Poorvita Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIta likha dete haiN| yadyapi isa varNana meM AcArya bhikSu kI varNana zailI ko pahacAnane meM bahuta kaThinAI nahIM hogI, parantu usa apAra sAhitya graMtha meM se bUMda-bUMda ko DhUMDhakara eka sarit pravAha bahA denA jayAcArya kA apanA eka kamAla hai| AcArya bhikSu kA saMdarbha dekara ve kahate haiM svAmabhikkhu buddhi sAgaru, nirbhala melyA nyAya suvinIta suNa harSe sahI, avinIta ne na suhAya avinIta sAdhu Uparai, dIdho svAma dRSTanta eka sAhUkAra nIM strI, pANI kAjai gaI ghara khaMta to mAthai pANI syUM bharyo potA re ghara AvatAM pekha mArga meM tiNarI bAhilI milI, bAtAM karavA lAgI vizeSa eka ghar3I tAMI to ubhA thakAM hila-mila bAtAM karI harSAya pachai ghara AvI nija piu bhaNI, tiNa helo pADyo tAya turta ghar3o utAro mujha sira taNu, jo kiMcita belA thI bharatAra behaDo utAryo nija beranoM, to krodha meM AvI apAra kahai mhArai mAthai to behar3o udaka no, so huM bhArAM muMI ghaNI soya thanai to mUla sUjhai nahIM, jiNasUM belA itarI lagAI joya saMsAra taNai lekhai sahI, nAra isaDI avinIta rastai eka ghaDI behaDo chatAM, pote bAtAM karI dhara prIta kiMcita jeja piu karI, taDakA - bhaDakA karavA lAgI tAMma isaDI ajoga te strI, avanIta jaga kahai AMma avanIta sAdhu ehavo, gocariyAdika mAhi kiNa hI bAi-bhAI syUM bAtAM karai, eka ghaDI tAMI ubhA tAhi athavA darzana devA koI bhaNI, jhaTa calAI naiM paraho jAya tihAM ubhAM ghaNI velAM lagai, bAtAM karai baNAya baDA thor3oI kAma bhaLAviyAM, karatAM kaThamaThATha karai jeha tathA pANI rAkhyo te levA meliyAM, TAlA Tolo kara devai teha athavA jAto doharo huvai, balai devai muMha bigADa guru sIkha diyai cUka thI paDyo, to karai ulaTo phuMkAra avanIta sAdhu nai dIdhI upamA, avanIta strI nI bhikkhu Ama ima sAMbhala uttamAM narAM, thira citta suvinaya thApa (41/1 se 13) (xxxxviii) Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinIta avinIta kI prakRti-citraNa ke pralamba prasaMga kA yaha eka laghu aMza hai| isase yaha to spaSTa ho hI jAtA hai ki jayAcArya kI caritra-citraNa kI kSamatA kitanI bejor3a thii| isase AcArya bhikSu aura jayAcArya kI racanAdharmitA meM eka AzcaryakArI sAmya ke bhI darzana hote haiN| terApaMtha aura bhikkhu jaza rasAyaNa terApaMtha dharmasaMgha ke lie AcArya bhikSu eka aise preraNA-srota haiM ki unheM par3hanA hara terApaMthI ke lie anivArya hai| isa dRSTi se bhikkhu jaza rasAyaNa kA paThana-pAThana niraMtara hote rahanA svAbhAvika hai| para isa varSa ko jaba bhikSu cetanA varSa ke rUpa meM manAyA jA rahA hai to AcArya bhikSu ko par3hanA-par3hAnA aura bhI Avazyaka ho gyaa| yoM AcArya bhikSu ko par3hane ke lie Aja aneka pustakeM upalabdha haiM, para mUla srota ke rUpa meM khojA jAye to bhikkhu jaza rasAyaNa kA nAma pahalA AtA hai| isalie isa graMtha kA mahattva aura bhI adhika bar3ha jAtA AcAryazrI tulasI evaM yuvAcArya zrI mahAprajJa ne isa varSa jina pAMca graMthoM ke svAdhyAya kA vizeSa nirdeza diyA hai, usameM bhikkhu jaza rasAyaNa bhI eka hai| isalie yaha Avazyaka thA ki isa graMtha kA susampAdana kiyA jaaye| gurudeva kA nirdeza rahA ki yaha kAma hama kreN| hamArA yaha saubhAgya thA ki hameM yaha avasara pradAna kiyA gyaa| ataH hamane tatkAla kArya zuru kara diyaa| pAMDulipi evaM mudrita prati bhikkhu jaza rasAyaNa kI aneka pratiyAM-pAMDulipiyAM saMgha ke bhaMDAra meM upalabdha haiN| jayAcArya ne isakI racanA 1908 meM kI thii| unhoMne ise svayaM apane hAtha se likhA, vaha pAMDulipi bhI saMghIya bhaMDAra meM upalabdha hai| isakI sarvAdhika prAcIna mudrita prati vardhamAna graMthAgAra jaina vizva bhAratI se upalabdha huii| vaha saM. 1943 meM rAja bhakta priMTiMga presa bambaI meM chapI huI hai| prakAzaka kA nAma khetasI jIvarAja likhA huA hai| prApti sthAna bhImajI sAmajI nu navo mAro, bIje dAdare batAyA gayA hai, sahayogiyoM kI bhI eka lambI lisTa chapI hai| vAstava meM ye loga kauna the yaha eka khoja kA viSaya hai| usa samaya vicAra-pracAra kI aisI dRSTi (rooxix) Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , jagaha hI durlabha thii| yadyapi yaha mudrita prati kAphI purAnI hai, para isameM lipigata azuddhiyoM kI bhI bharamAra hai| TAITala peja para hI 'zrI bhikkhu jaza rasAyaNa' kI " bhIkhu je jasa rNAyaNa" likhA gayA hai| andara bhI azuddhiyAM bharI par3I haiN| phira bhI yaha Azcarya kI bAta hai ki usa prati ke mudraNa- prakAzana meM loMkAzAha tathA maMdiramArgI logoM-saMsthAnoM kA bhI sahayoga rahA hai| sadvicAra ke prakAzana meM sahabhAgitA kA ise eka racanAtmaka udAharaNa kahA jA sakatA hai| usake bAda bhInAsara, gaMgAzahara ke kucha zrAvakoM kI ora se bhI isakA mudraNa huaa| phira terApaMtha dvizatAbdI ke avasara para " AcArya caritAvalI" tathA jayAcArya nirvANa zatAbdI ke avasara para " terApaMtha ke tIna AcArya " pustaka meM bhI isakA prakAzana huA hai| usa kA sampAdana kaI pratiyoM ko milAkara kiyA gayA thaa| para hamane mUla pATha ke rUpa meM svayaM jayAcArya dvArA racanA kAla meM likhita mUla prati ko hI svIkAra kiyA hai| ' terApaMtha ke tIna AcArya ' pustaka ko (ka) prati ke rUpa meM mAnakara Avazyaka pATha saMzodhana kiyA hai, jisakA saMketa pAda TippaNa meM kiyA gayA hai| pATha5- saMzodhana, pATha- -bheda pATha saMzodhana eka kaThina kAma hai| kyoMki samaya-samaya para lipigata bheda honA asvAbhAvika nahIM hai| kabhI-kabhI eka hI zabda ke aneka rUpa bhI sAmane A jAte haiN| kabhI-kabhI yaha rUpa-bheda prAdezika AMcalikatAoM ke kAraNa hotA hai to kabhI kabhI chaMdobaddhatA ke kAraNa bhI ho jAtA hai| kAvya zAstra kI mAnyatA rahI hai ki " api mAsaM masaM kuryAt chaMdobhaMgaM na kArayet" bhale hI mAsa zabda kI jagaha masa zabda kA prayoga karalo para chaMdobhaMga mata karo / jayAcArya ne bhI kaI jagaha isa kAvya-rUDhi kA pAlana kiyA hai| isIlie bhikkhu jaza rasAyaNa meM kucha lipi bheda tathA bhASA- -bheda bhI dikhAI detA hai| isake kucha udAharaNa isa prakAra haiM. catura parva parigraha - - - cutara, cutra praba grahyo, pragraho (xl) paraNAMma icaraja paraco praNAma praco Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAya cAhi parabhava prabhava sukha citra - cita, catra samajhaNA samajaNA chehalo - cehalo AcArya AcAraja zrIkAra __ - sarIkAra praNamai - - paraNamai paraNama tAya - tAhi mugata - mukta tisiyA - tasiyA caraNa - carNa bhikkhu jaza rasAyaNa para prAkRta-apabhraMza kA to bharapUra prabhAva hai hI, para urdU jaisI videzI bhASA kA bhI prabhAva hai| kahIM-kahIM urdU ko apane rUpa meM DhAlane kA bhI prayatna kiyA gayA hai| udAharaNa ke lie javAba ke sthAna para jAba kA prayoga kiyA gayA hai| kabhI-kabhI aise prayoga ko azuddha mAna liyA jAtA hai, para vAstava meM yaha azuddhi nahIM hai apitu rAjasthAnI bhASA kI uccAraNa mRdutA kA eka udAharaNa hai| AbhAra uparokta sabhI bAtoM ko dhyAna meM rakhakara hI pATha saMzodhana kiyA gayA hai| isake sAtha-sAtha cAra pariziSTa bhI prastuta graMtha meM diye jA rahe haiN| AzA hai isase isa graMtha ratna kA avagAhana karane meM pAThakoM ko vizeSa suvidhA rhegii| naI preraNA : nayA ciMtana apanI anagina vyastatAoM ke bIca bhI paramArAdhya yugapradhAna AcAryazrI tulasI ne hamArA jitanA mArga-darzana kiyA balki svayaM jitanA samaya aura zrama diyA, vaha avarNanIya hai| AcAryazrI ne svayaM eka-eka akSara ko apanI najara se nikAlA tathA rAginiyoM kI pada-saMyojanA kA avadhAnapUrvaka nirIkSaNa kiyaa| yadi aisA nahIM hotA to kucha ciMtanIya biMdu raha hI jaate| AcAryazrI kI yaha sajagatA bahuta bar3I preraNA detI hai| hama unakI isa ayAcita kRpA ke lie zraddhA se Anata haiN| unakI sUjha bUjha hI isa sAre prayAsa kI AdhAra zilA hai| sAhitya ke saMdarbha meM AcAryazrI kA ciMtana satata calatA hI rahatA hai| Apake mana meM yaha bhI vicAra AyA ki jaba hamArA rAjasthAnI bhASA kA itanA vipula (xli) Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA maulika sAhitya hai to kyoM nahIM sAre hI sAhitya kA naye Adhunika vaijJAnika DhaMga se sampAdana kiyA jaae| isa ciMtana ne eka naI dizA pradAna kI aura 'terApaMtha kA rAjasthAnI vAGmaya' ke nAma se pUrI graMthamAlA kI yojanA prasphurita huii| isa graMthamAlA kA pahalA vibhAga 'jIvana darzana' se sambandhita hai tathA 'jIvana darzana ke antargata 'bhikkhu jaza rasAyaNa' eka ziramaura graMtha hai ataH svataH hI "terApaMtha" kA rAjasthAnI vAGmaya meM ise prathama sthAna prApta ho gyaa| laghu bhikkhu jaza rasAyaNa bhikkhu jaza rasAyaNa kI taraha hI jayAcArya ne eka 'laghu bhikkhu jaza rasAyaNa' kI bhI racanA kI hai| laghu bhikkhu jaza rasAyaNa' mUla 'bhikkhu jaza rasAyaNa' ke bAda kI racanA hai| bhikkhu jaza rasAyaNa kI racanA saM. 1908 meM huI tathA laghu bhikkhu jaza rasAyaNa kI racanA saM. 1923 meM huii| donoM meM 15 varSoM kA antarAla hai| sambhavataH bhikkhu jaza rasAyaNa ke vistAra meM na jAne vAloM ke lie hI jayAcArya ne laghu bhikkhu jaza rasAyaNa kI racanA kI hai| yaha unake AcArya bhikSu ke prati zraddhotkarSa kA hI pariNAma hai| viSaya vastu eka hone ke kAraNa donoM kA varNya eka hI hai para donoM kI racanA sarvathA bhinna hai| laghu bhikSujaza rasAyaNa meM sabase pahale jambU svAmI se lekaradevardhigaNI taka kI pUrI AcArya paramparA kA smaraNa kiyA gayA hai| tatpazcAt bhagavAna mahAvIra kI paramparA para bhasmagraha tathA dhUmaketu kA ullekha karate hue use lUMkAsAha, AcArya bhikSu tathA munizrI hemarAjajI taka jor3A gayA hai| pIThikA ke rUpa meM kAla-gaNanA kA yaha uTheMkana zodha kI dRSTi se atyaMta mahattvapUrNa hai| ___pAMca DhAloM-dohoM ke isa jIvana-caritra meM AcArya bhikSu para bahuta sundara prakAza DAlA gayA hai| bhikkhu jaza rasAyaNa kI taraha hI laghu bhikkhu jasa rasAyaNa kA racanA kauzala bhI atyaMta mahattvapUrNa hai| saMkSepa meM sabakucha kaha denA hI isakI vizeSatA hai| isIlie laghu bhikkhu jaza rasAyaNa ko bhI bhikkhu jaza rasAyaNa ke sAtha jor3a diyA gyaa| bhikkhu-carita (1) muni- hemarAjajI AcArya bhikSu eka mahAna sAdhaka puruSa the| unakI sAdhanA ne anekAneka logoM ko bahuta gaharAI se prabhAvita kiyA thaa| yahI kAraNa hai AcArya bhikSu ko (xlii) Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jitanA stuti abhiSeka prApta huA utanA zAyada bahuta kama AcAryoM ko prApta hotA hai| jayAcArya ne to 'bhikkhu jaza rasAyaNa' ke rUpa meM pUrA kAvya unapara likhA hI hai, isase pUrva muni hemarAjajI evaM muni veNIrAmajI ne bhI " bhikkhu carita" nAma se do svataMtra caritra - kAvya likhe haiM para pratyakSAnubhUti tathA bhikkhu jaza rasAyaNa ke lie sAmagrI-srota hone ke kAraNa inakA mahattva bhI asaMdigdha hai| donoM bhikkhu caritoM kI apanI kucha vizeSatAeM haiM to carita - nAyaka hone ke kAraNa kucha samAnatAeM bhI haiM / vizeSatAeM jahAM unake racanA - kauzala ko abhivyakta karatI haiM vahAM samAnatAeM saMvAditA ke puSTa pramANa haiM / dRzya eka hone bAvajUda bhI draSTA kI apanI AMkheM alaga-alaga hotI haiN| munizrI hemarAjajI AcArya bhikSu ke buddhi-kauzala se atyaMta prabhAvita the ataH unakI racanA meM AcArya bhikSu ke buddhi cAturya ke citra bar3I abhirAmatA se ubhare haiN| isameM koI zaka nahIM ki AcArya bhikSu sAdhanA ke abhraMkaSa zikhara the para unakI bauddhika kSamatA bhI apUrva thii| isIlie munizrI hemarAjajI utpattiyA buddhi ke havAle se apanI racanA meM usI vizeSatA ko bAra-bAra ujAgara karate haiN| nau DhAloM aura dohoM ke isa carita kA paura-paura bhakti rasa se pUrNata: saMbhRta hai| AcArya bhikSu lokaruci ke eka pArakhI saMgItajJa the ata: unakA ziSya varga bhI usase prabhAvita ho, yaha svAbhAvika thA / yahI kAraNa hai ki donoM hI bhikkhucarita geya vidyA meM likhe gae haiN| ina jIvana-caritoM meM rAjasthAnI kI uccAraNa- mRdutA ke bhI sthAna-sthAna para darzana hote haiN| prakRti ke sthAna para 'parakata' meru ke sthAna 'mera', RSi ke sthAna para 'riSa' (kha) Adi prayoga isake spaSTa udAharaNa haiM / rAjasthAnI kI bhASA - paramparA ko bhI ina caritoM meM bar3e acche rUpa meM pratibimbita kiyA gayA hai| AcArya bhikSu ke mAM-bApa ko dIpAMde aura ballUzA ke sambodhana se abhihita karanA usI paramparA kA eka mahattvapUrNa saMketa hai| isa taraha kI aneka dRSTiyoM se yaha laghu jIvana carita atyaMta mahattvapUrNa hai| bhikkhu carita (2) muni veNIrAmajI munizrI veNIrAmajI kA 13 DhAloM-dohoM kA bhikkhu - carita bhI AcArya (xliii) Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSu ko eka atyaMta sazakta bhakti praNAma hai| pUre kAvya meM AcArya bhikSu ke Agama-puruSa ko eka zalAkA-puruSa ke rUpa meM citrita kiyA gayA hai| balki isakI cauthI DhAla ko bhikkhu jaza rasAyaNa meM jyoM kI tyoM uddhRta kara jayAcArya eka prakAra se isake mahattva ko aura bhI adhika bar3hA diyA hai| vAstava meM hI munizrI vaiNIrAmajI kA kavi-karma atyaMta prAJJala hai| yoM to itihAsa jIvana-caritoM kA saMvAhaka tattva hotA hai, ata: unameM pramukha vyaktiyoM kA ullekha avazyaMbhAvI hai| munizrI ne ghaTanAoM ke sAtha jur3e hue jIvaNajI AchA (9/11) jetojI (10/6) gulojI lUNiyA (10/10) jaise alpa paricita vyaktiyoM kA nAmollekha kara isa jIvana-carita kI vyApakatA evaM sUkSmagrAhitA ko atizaya prAmANika banA diyA hai| yaha eka aisI virala vizeSatA hai jisakA mUlya itihAsa kA vidyArthI hI samajha sakatA hai| rAjasthAna ke prAkRtika pariveza ko AMkane kA bhI munizrI kA apanA eka adbhuta aMdAja hai| chaThI DhAla kI pAMcavI gAthA meM' cauthaja AI cAMdaNI' kA prayoga isa dRSTi se atyaMta mahattvapUrNa hai| rAjasthAnI jIvana meM rAta ko cAMdaNI kahane ke pIche yahAM kI prAkRtika suSamA kI jo abhivyakti hai, use vahI vyakti vyakta kara sakatA hai jo use bhogA huA hotA hai| nizcaya hI pUrA kAvya isa taraha kI mahattvapUrNa saMvedanAoM se bharA par3A hai| munizrI veNIrAmajI eka mevAr3I saMta the, ataH unakI bhASA meM mevAr3I mRdutA ko bahuta spaSTatA se anubhava kiyA jA sakatA hai| vizeSa ko 'vasekha ' (1/6) kUTa ko 'kUra' (6/6) guru ko 'gura' (2/2) vacana ko 'beNa' (11/ 6) kRpA ko 'kirapA' (12/8) marudhara ko 'muradhara' (2/2) Adi zabda prayoga mevAr3I bhASA kA uccAraNa-mRdutA ke bahuta bar3e sAkSya haiN| yoM to pUrI rAjasthAnI bhASA kI uccAraNa hI atyaMta mRdu hai, para mevAr3I bhASA kI mRdutA kA apanA eka alaga hI miThAsa hai| munizrI vaiNIrAmajI use abhivyakta karane meM atyaMta saphala rahe haiN| ina sArI vizeSatAoM ke kAraNa ina donoM bhikkhu - caritoM ko bhI prastuta saMgraha meM zAmila kara liyA gayA hai| 6 (xliv) Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhAra isa mahattvapUrNa aitihAsika grantha-ratna ke sampAdana ke sAtha jur3anA hamAre lie eka parama saubhAgya kI bAta hai| isake lie AcAryazrI evaM yuvAcAryazrI kI kRpA hI sabase mahattvapUrNa kAraNa hai| unake prati jitanA bhI AbhAra jJApita kiyA jAya vaha thor3A hI hai| ___ muni zreyAMsakumAra jI,muni mRtyuMjayakumAra jI, muni caitanya kumAra jI Adi kA bhI hameM samaya-samaya para sahayoga prApta huA aura hama 'bhikSu cetanA varSa' meM apane Adya AcArya ke caraNoM meM apanI zraddhA samarpita kara sake, yaha hamAre lie atyaMta prasannatA kI bAta hai| bIdAsara muni madhukara maryAdA mahotsava muni sukhalAla 2049 (xiv) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikkhu jaza rasAyaNa (jayAcArya dvArA racita AcAryazrI bhikSu kA jIvana caritra) Page #49 -------------------------------------------------------------------------- Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama khaMDa dUhA 1. siddha sAdhu praNamI sakhara, AMNI adhika ulaas| sukhadAyaka AkhU' sarasa, vArU __'bhikkhu-vilaas'|| 2. guNavaMta nAM guNa gAvatAM, utkRSTa rasAMNare aay| pada tIrthaMkara pAmIya, kahyau sujJAtA maay|| 3. sAsaNa vIra taNa samaNa, kahyA adhika adhikaay| guNa buddhi tapa aru jJAna kari, caudaza sahasa suhaay|| 4. sarvajJa jina muni sapta saya, avadhi tera saya aann| manapajjava saya paMca muni, ciuM saya vAdI pichaaNnn| 5. pUravadhara triNa saya pavara, vaikra sapta saya vaadh| samaNI sahaMsa chatIsa sudha, caudaza saya nirupaadh|| 6. sudharma jaMbU talaka siva, anya muni amr-vimaann| hivaDAM paMcama kALa maiM, bhikkhU pragaTyA bhaaNnn|| 7. caturtha ArA nAM muni, nayaNAM dekhyA naay| dhina-dhina bhikkhU caraNa - dhara, pratyakha darzaNa paay|| 8. kihAM upanAM, janamyAM kihAM, parabhava pada kihAM paay| kiyA caumAsA kiNa vidhai, sAMbhaLajo sukhdaay|| 9. ciU saya sattara varSa lagai, naMdIvardhana nihaal| tAM pIche vikrama taNauM, sAMprata saMvat sNbhaal|| sutNt| DhALa : 1 (nATaka bharatAdika taNAM re) 1. sakala dvIpa siromaNUM re lAla, jambUdvIpa 'aSTamI caMda'-kaLA isaure'lAla, bharatakhetra sulkNt|| bhava jIvAM re! rUDau lAgai bhIkkhU RSarAya, bhava jIvAM re! rUr3au lAgai svAma sukhadAya ||dhruvpd|| 1. kahatA huuN| 4. tk| 2. rasAyaNa (k)| 5. ardha cndraakaar| 3. NAyAdhammakahAo-zrutaskaMdha 6. bhalakaMta (k)| 1 a.8 sUtra 18 7. acchA / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA.1 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. batIsa sahaMsa dezAM majhai re lAla, 'naradhAma marudhara desh'| kaThaira nagara kaMTALIyau re lAla, kamadhaja rAja kresh| bhavajIvAM re| 3. sAha balUjI tihAM basai re lAla, osavaMsa avsNt| jAti saMkalecA jAMNajo re lAla, bar3e-sAjana suprsNs|| bhavajIvAM re| 4. dIpAMde tasuM bhArajyA re lAla, sarala bhadra sukhkaar| udare bhikkhU UpanA re lAla, dekhyau supana udaar|| bhavajIvAM re| 5. mRgapati mahA mahimAnilau re lAla, punavaMta suta supsaay| saphala supana sukhadAyakau re lAla, dekhI harakhI maay|| bhavajIvAM re| 6. jazadhArI suta janamIyau re lAla, anukrama avasara aay| saMvata sataraise tayAMsiyai re lAla, paMcAMga lekhai taay|| bhavajIvAM re| 7. ASAr3ha sudi' pakha opatau re lAla, terasa titha jnnaay| 'sarvasiddhA' trayodazI re lAla, kahai jagata maiM vaay|| bhavajIvAM re| 8. dasAM mAMhilau dIpato re lAla, nakSatra mUla11 nihaal| pAyo cauthau paravarau re lAla, janama thayau tiNa kaal|| bhavajIvAM re| 9. janama-kilyAMNa thayAM pachai re lAla, bAlabhAva muuNkaay| utpattiyA buddhi ati ghaNI re lAla, vividha melavai nyaay|| bhavajIvAM re| 10.sundara ika'2 paraNyA sahI re lAla, sukhadAI suviniit| bhIkkhU nai parabhava taNI re lAla, ciMtA adhikI ciit3|| bhavajIvAM re| 11. ketA dina gachavAsyAM kanai re lAla, jAtA kuLa-guru jaaNnn| pAchai potyAbaMdha kanai re lAla, suNavA lAgA bkhaann|| bhavajIvAM re| 1. jhAr3I baMko jhAbuo, vacana baMko kushlesh| 6. vIsA (osavAla) bar3e sAjana tathA nArI baMkI pUgala taNI, nara baMko marudhara desh|| dasA (osavAla) lhor3A sAjana kahalAte (eka pracalita ukti) 2. arAvali parvata kI upatyakA ke kucha kSetroM 7. punyavaMta (k)| kA samUha--(mAravAr3a jaMksana, sojata roDa se 8. janamiyo (k)| koTa taka, siriyArI, jojAvara, khiMvAr3A se 9. sudI (k)| siMvAsa taka kA pradeza) 'kAMThA kahalAtA hai| 10. meM (k)| 3. kAMThA meM 'kaMTALiyo' ADavANa meM baalii| 11. mUla (k)| goDhavAla meM ghANerAva, mAravAr3a meM paalii|| 12. sundrii/dhrmptnii-sugniibaaii| (eka pracalita ukti) 13. citta meN| 4. rAThauDavaMzIya ksstriy| 14. eka sNprdaay| 5. sakalecA (k)| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. pachai dhAryA rughanAthajI re lAla, te hivaDAM' saMjama saradhai nahIM re lAla, 13. kALa kitauka bItAM pachai re lAla, bhIkkhU nai tasuM bhArajyA re lAla, 14 . levAM saMjama tyAM lagai re lAla, abhigraha ehavau Adaryau re lAla, 15. taThA pachai triyA taNau re lAla, vara sagapaNa milatA bahu re lAla, 16. dikhyA' nai tyArI thayA re lAla, rughanAthajI naiM ima kahyau re lAla, 17. taba bolyA rughanAthajI re lAla, sIha taNI pari' gUMjasI re lAla, 18. anumati mA ApI tadA re lAla, bhIkkhU diyA jananI bhaNI re lAla, 19. dikhyA- mahocchava dIpatA' re lAla, dravye cArita dhArIyau re lAla, 20. saMvata aThArai AThai' samai re lAla, dravya guru dhAryA rughanAthajI re lAla, 21. prathama DhALa pragaTapaNa re lAla, vala dravya-dikSA varaNavI re lAla, 1. isa kAla meM / 2. dIkSA (ka ) / 3. siMha (ka) / 4. para (ka ) / 5. caudaha svapna 1 airAvata hAthI 2 dhorI vRSabha 3 zArdUla siMha 4 lakSmI 5 yugalapuSpamAlA 6 pUrNa candramA 7 sUrya 8 indra dhvaja 9 pUrNa bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 1 choDyA potyAbaMdha | sadhai sAmAya sNdh|| bhavajIvAM re / sIla Adariyau saar| avdhaar| cAritra nIM cita dhAra // bhavajIvAM re / ekAMtara viraktaparNaM suvicAra || bhavajIvAM re / par3Iyau tAMma vijoga / bhIkkhu na baMchyA bhoga // bhavajIvAM re / anumati na diyai maay| mhaiM sIha supana dekhAya // bhavajIvAM re / sAMbhaLa bAI vaay| e supanauM chai cavadAM' mAya // bhavajIvAM re / 'sahaMsa rokar3a unmaan| cArita levA dhyAna // bhavajIvAM re / bagar3I saira vkhaann| bhAve caraNa ma jANa // bhavajIvAM re / ghara choDyau viSa jANa / piNaM nAI dharma nIM chAMNa // bhavajIvAM re / kau bhIkkhU nauM janma kilyANa | vArU Agai vakhAMNa // bhavajIvAM re / kalaza 10 padma sarovara 11 kSIra sAgara 12 deva vimAna 13 rana rAzi 14 nirdhUma agni / 6. eka hajAra nagada rupye| 7. dIpato (ka) / 8. mRgasara kRSNA 12 / 5 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1. alpa divasa rai AMtarai, sIkhyA suutr-siddhNt| ___tIvra buddhi bhIkkhU taNI, sukhadAI sobhNt|| 2. vividha samaya-rasa vAMcatAM, vArU kiyau vicaar| arihaMta vacana AlocatAM, e asala nahIM anngaar|| 3. yAM thApItA thAnaka Adar2yA, AdhAkarmI ajog| mola liyA mAhai rahai, nityapiMDa liyai nirog| 4. paDilehyAM viNa rahai paDyA, pothyAM rA 'gaMja' pekh| viNa AjJA dikSA diyai, viveka-vikaLa visekh|| 5. upadhi-vastra-pAtra adhika, maryAdA uprNt| doSa thApai jAMNa-jAMNanaiM, tiNa sUM au nahi sNt| 6. saradhA piNa sAcI nahIM, asala nahIM aacaar| iNa vidha karai AlocanA, piNa dravya-guru sUM ati pyaar|| 7. pUchyAM jAba pUrau na dai, kALa kitau ima thaay| pIta dravya-guru sUM parama, te karai sobha svaay|| 8. pUche bAta AcAra nIM, jAMNai vairAgI jeh| tiNa sUM pUche vali-valI, piNa nahIM aura sNdeh|| 9. paTa-dhAraka bhIkkhU pragaTa, hada Apasa maiM het| italai kuNa virataMta huau, suNajora . sahU scet|| DhALa : 2 (prabhavo mana maiM ciMtavai) 1. iha avasara mevAr3a maiM, rAjanagara rAjasamudra pAsai vasyau, adhikA tyAM aaitthaaNnn| 2. tyAM vastI ghaNI mahAjanA taNI, jANa sUtrAMnA jeh| vaMdanA chor3I nija guru bhaNI, dila maiM par3iyau sNdeh|| 3. muradhara maiM rughanAthajI, sAMbhaLI sahU baat| bhIkkhU naiM tihAM bhejIyA, saMkA meTaNa 1. ddher| 3. adhisstthaan/cinh| 2. suNajyo (k)| 4. jnyaataa/jaankaar| sujaaNnn| sAkhyAtA bhikkhu jaza rasAyaNa Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. buddhivaMta viNa bhrama nAM miTai, tiNa sUM the buddhivaaNn| jAya saMkA meTau jehanI', ima kahi melyA te sthaaNn|| 5. TokarajI haranAthajI, vIrabhANajI saath| bhIkkhU -ziSa bhArImAlajI, dikSA dI nija haath| 6. au sAtha leI bhIkkhU AvIyA, rAjanagara mjhaar| saMvata aThArai panarai samai, caumAsau gunnkaar|| 7. cUMpa2 dharI caracA karI, bhAyAM thI tiNa vaar| te kahai bAta bhIkkhU bhaNI, Apa dekhau aacaar|| 8. AdhAkarmI thAnaka Adar2yA, mola liyA prsiidhii| . upadhi-vastra-pAtra adhika hI, A piNa the thApa kiidhii|| 9. jAMNa kivAr3a jar3auH sadA, ityAdika avlok| mhe vaMdaNA karA kiNa rIta sUM, the to thApyA dokh| 10. dravya-guru-nau vaiNa rAkhavA, bhIkkhU buddhi nAM bhNddaar| ___akala cutarAi karI tadA, dIyA jAba tivaar|| 11.kaLA vividha 'kelavI karI', tyAMnai pagAM lgaayaa| te kahai saMka miTI nahiM, piNa nisuNau mujha vaayaa|| 12. Apa vairAgI buddhivaMta chau, Apa rI prtiit| tiNa kAraNa vaMdaNA karAM, Apa jagata maiM vdiit|| 13.ima kahinai vaMdaNA karI, iha avasara maay| ___bhIkkhU rai asAtA vedanI, udaya AvI athaay|| 14. adhika tAva ati Akarau, 'sIo" doharau saihnnau| uttama nara 4 te avasarai, rUDai citta raihnno|| 15.adhama puraSa dukha UpanAM, karai haay-traay| samacita vedana nAM sahai, pApe / 16. tIvra tApa nI vedanA, bhIkkhU naiN| adhikaay| tiNa avasara maiM AvIyA, ehavA adhyvsaay|| bhraay|| 1. tehanI (k)| 2. umNg/caav| 3. cUlie kI kapAToM kI apekSA se| 4. caturAI (k)| 5. raca kr| . . . . . - ... 6. vidit/vikhyaat| 7.zIta laga kara Ane vAlA viSama jvara-- mleriyaa| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 2------ Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . * * 17.mhaiM sAcA nai to jhUThA kIyA, zrI jina vacana utthaay| . Au Avai iha avasarai, tau mAThI gati paay|| 18. dravya-guru kAma Avai kadI, tau hiva bAta vicaaruuN| kAraNa miTIyAM nirpakSa sUM, sAcau , mAraga dhaaruuN|| 19. jema siddhata maiM jina kahyau, cUMpa dharI tima caaluuN|| kAMNa na rAkhU kehanI, jhaTa jina mAraga jhaaluuN|| 20. ehavau abhigraha Adaryo, bhIkkhU tAva mjhaar| uttama puraSa nai Avai ghaNo, bhaya parabhava nauM apaar|| 21. dUjI DhALe AvIyA rAjanagara suriit|. AMkha abhyaMtara Ughar3I, niramaLa dhArI niit|| TUTTI 1. mAna, lihaaj| Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1. turata tAva taba Utaryo, vidha sUM kiyau vicaar| hiva sAcau mata AdarI, karUM Atama taNau udhaar|| 2. rakhe jhUTha lAgailA mo bhaNI, tau karaNI pakI pichaaNnn| ima ciMtava' siddhata nai, vAcyA adhika sujaann|| 3. jo sAcAM naiM jhUThA kahUM, tau parabhava rai maay| ___jIbha pAmaNI dohilI, vividhapaNe dukha paay|| 4. pakha rAkhI dravya guru bhaNI, jo kahUM sAcA soy|| tau piNa parabhava nai viSai, kAma kaThiNa ati hoy|| 5. au dUdhArau khAMDau acha, ehavI mana maiM dhaar| doya-doya vAra sUtrAM bhaNI, vAcyA dhara ati pyaar| 6. sUtra vividha niraNaya karI, gAr3hI mana maiM dhaar| samakata' cArita bihuM nahIM, ehavau kIyau vicaar|| 7. bhAyAM nai bhIkkhU kahai", the tau sAcA soy| ___mhe jhUThA guru sUM milI, zuddha maga lesAM joy|| 8. bhAyA suNa harakhyA ghaNAM, bolyA ehavI vaay| aba mhArI saMkA miTI, dila maiM rahI na kaay|| 9. pratIta Apa taNI huMtI, jisI mhArA mana maay| tisI dikhAr3I turata hI, ima kahi harakhata thaay|| DhALa : 3 - (rANI bhAkhai suNa re sUr3A!) 1. rAjanagara thI kIyau vihAra, caumAso utarIyAM saar| Avai muradhara deza majhAra re|| mana pyArA, bhIkkhU jaza rasAyaNa sunnijai||dhruvpd|| 2. sAdhAM nai sahU bAta suNAI, saradhA-kiriyA olkhaaii| ____ te piNa' harakhyA mana mAhI re|| mana pyArA, 1. aisA na ho ki'| 5. samyakta (k)| 2. ciMtavI (k)| 6. kiyA (k)| 3. vAMcyA (k)| 7. kahyau (k)| 4.prApta honii| 8. piNa sunn| (k)| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 3 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. TokarajI sukhdaay| haranAthajI tAya, bhArImAla ghaNA samajhI lAgA pUja rai pAya re // mana pyArA, 4. vIrabhAMNajI piNa tiNavAra, AdaryA bhIkkhU vayaNa udAra / Avai sojata saihara majhAra re || mana pyArA, kIyA avaloya / 5. vicai gAMma nAMnhA jAMNI soya, doya sAtha sIkha iNa para dIdhI joya re // mana pyArA, 6. vIrabhAMNajI 7. pahilA bAta suNyAM bhir3akAya, nai kahai vAya, to yA bAta ma karajo 10 jo the pahilA jAo guru pAya / kAya re / mana pyArA, manakhaMca tau pachai samajAyA doharA jAya re / mana pyArA, 8. nema tau te ApAM rA gura hai, mana khaMcyA 'bIbhar3iyA' pachai' kAma na sarahai re // mana pyArA, 9. kaLA - vinaya karI hUM kaihasUM', dila zraddhA besANI yukti sUM samajAI lesUM re || mana pyArA, 10. svAMmI ema tyAM nai samajAyA, vIrabhANajI AgUMca rughanAthajI sojata pAyA re // mana pyArA, dravya-guru 11. kara jor3I nai vaMdanA kIdhI, pUchai 1. kAMya (ka) / 2. prathama / 3. bikharane ke baad| bigar3iyA (ka ) / huvai mana 4. maay| samajaNA dukkara hai| desuuN| bhAyA rI saMkA meTa dIdhI re // mana pyArA, 12. vIrabhAMNajI bolyA vAyo- bhAyA tau mana saMka huvai tau miTAyo re / mana pyArA, 14. vastra - pAtara dikhyA devAM / 13. AdhAkarmI thAMnaka asuddha AhAra, viNa kAraNa nityapiMDa vAra / AMpeM bhogavAM e aNAcAra re // mana pyArA, adhikA sevAM, viNa AganyA viveka - vikala bhaNI mUMDa levAM re // mana pyArA, 15. dina-rAtri maiM jar3AM kivAr3a ityAdi bahu doSa vicAra / tyAMrI thApa AMpAM rai dhAra rai || mana pyArA, tiNa maiM dravya - guru nisuNI e bAta re / mana pyArA, " 16. bhAyA tau kahai sAcI sAkhyAta, jhUTha nahIM tilamAta / . kahasyUM (ka) / 5. sAco (ka) / aayaa| prsiidhii| sAcA bhedaja pAyo / bhikkhu jaza rasAyaNa Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. dravya-guru kahai yUM kAMi bole, vIrabhAMNajI pAchau jhkholai|| ___ kUr3au' to bhIkkhU pAsa atolai re| mana pyArA, 18. mhArai kanai to vAnagI2 tAsa, kUr3au-rAsa bhIkhanajI paas| ima sAMbhaLa huA udAsa re|| mana pyArA, 19. vIrabhAMNa rai nahIM samAhI, tiNa sUM AgUMca bAta jnnaaii| hivai AyA bhIkkhU RSarAI re| mana pyArA, 20. taMta DhALa kahI e tIjI, vIrabhANa nI bAta kahIjI RSa bhIkkhU nI bAta rhiijii|| mana pyArA, 1. sAco (ka) Dhera (pittaaraa)| 2. nmuunaa| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 3 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1. hiva bhIkkhU dravya-guru bhaNI vaMdai be kara jodd'| mAthai hAtha diyau nahIM, 'casamA dekhyA aur||' 2. jaba bhIkkhU mana jAMNIyau, AgUMca AkhI baat| pahilI manar3I phira gayau, tau pUchU saakhyaat|| 3. kara jor3I nai ima kahai, yUM kyUM svAmInAtha? cita udAsa tiNa kAraNe, mAthai na diyau haath|| 4. dravya-guru bhAkhai tAharai, saMka par3I suvicaar| tiNa sU kara zira nAM dIyau, mana piNa phATau dhaar|| 5. vali thArai naiM mAharai, bheLI nahIM aahaar| vacana suNI bhIkkhU kahai, saMka meTau iha vaar|| 6. vali bhIkhU mana ciMtavai, mhAMmaiM yAMmaiM jaaNnn| __ saMjama samagata ko nahIM, piNa hivaDAM na karaNI taaNnn| 7. prAchita leI ehaneM, yUM pratIta upjaay| pachai khapa karanai samajAyanai, ANUM mAraga tthaay|| 8. hama ciMtava dravya-guru bhaNI, bolai ehavI saMka jANau tau mujha bhaNI, prAchita dau sukhdaay|| 9. ima pratIta upajAyanai, bheLau kIyau / aahaar| hiva samajAvai kiNa vidhai, te suNajo vistaar|| DhALa:4 (hiva rANI naiM ho samajhAvai paMDitA dhAya ) 1. hiva dravya-guru nai ho samajhAvai bhIkkhU svAma, nisuNau bAta sUtra vayaNa dila srdhau|| 2. ari agha haNivai ho deva kahyA arihaMta, guru . jAMNau nirgrathA dharma jiNesvara bhaakhiiyau|| 3. sAcI saradhA ho e jANau taMta sAra, pAMmai tiNa sUM paar| ___ AjJA bArai dharma ko nhiiN|| vaay| amAmA 1. AMkheM badalI huI lgii| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. yAM tInU maiM ho bheLa ma jAMNau ligAra, antara sUtra sIkha saradhau sahI // 5. aura vastu maiM ho bheLa par3ai jo Aya, tau puNya-pApa bheLA kima huvai? 6 asubha jogAM sUM ho baMdhe pApa ekaMta, subha sUM puNa pApa bheLA kisA joga sUM? 7 eke karaNI ho baMdhai punya ke pApa, tiNa maiM karaNI tIjI jina nAM kahI // 8 bhIkkhU bhAkhai ho dravya - guru nai avaloya, jina vaca 11 mhaiM ghara choDyA ho Atama tAraNa kAma, grahI Teka nai paraharau // 9 sudha saradhA ho hAtha na AI zrIkAra, asala nahIM thApa dIsai ghaNA doSa rI // 10 jo the mAMnau ho sUtara nIM bAta, tau theija nahIM tara ThIka lAgai nahIM / aura 12 Apa mAMnau ho svAmI sUtrAMnIM bAta, chor3a ti sUM bAra-bAra kahUM Apanai / / ika dina parabhava jAvaNau // rUr3I piNa 13 pUjA - prasaMsA ho lahI anaMtI vAra, AMkha 18 sAcI saradhA ho AdarasAM sukhadAya, jhUThI bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 4 taba bolyA rughanAthajI // mizra nahIM punya devau durlabha niraNaya karau Apa ehanauM / 14 vividha vinaya sUM ho AkhyA vayaNa udAra, mAnyA krodha karI ulaTA par3ayA // 15 bhIkkhU bhArI ho svAmI budhi nAM bhaMDAra, mana sU e hivar3AM na dIsai samajatA / / 16 dhIrai - dhIrai ho samajAvasUM dhara pema, Apa taNa sU AhAra- pANI toDyau nahIM || karasAM 17 bhIkkhU bhAkhai ho bheLau karAM caumAsa, caracA sAca - jhUTha niraNaya karAM // mhAMrA zraddhA sAMhamau joy| nahIM kayau vicArI ughaadd'| desAM bigar3Aya / baMdhaM / ma thaap| aacaar| naath| pariNAma | pakhapAta / zrIkAra / ligAra | vicAra | em| vimAsa / chiTakAya / 13 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 mhAMrA sAdhAM nai ho tUM levai phaTAya, jo caumAso bhIkkhU kahai rAkhau jaTabAja' nai / / - 20 te caracA maiM ho samajhai nahIM ligAra, karau caumAsau dulabha sAmagrI e lahI // 21 iNavidha kIdhA ho bhIkkhU aneka upAya, piNa nAyA karma ghaNAM tiNa kAraNa // 22 vale' milIyA ho bhIkkhU dUjI vAra, bagar3I saihara Aya dravya - guru nai ima kahai | maiM karau 23 svAmI bhUlA ho suddha zraddhA - AcAra, mana vividha prakArai samajAvIyA // 24 piNa nahIM mAnI dravya - guru bAta ligAra, jANa lIyau etau na dIsai samajhatA // 25 nija Atama nauM ho hiva hUM karUM nistAra, ehavI 1. anapar3ha / 2 bali (ka ) / 14 AhAra- pAMNI tor3a nIsarayA / / 26 cauthI DhALe ho Akhyau caracA sarUpa, AchI Agali bAta suhAMmaNI // mana bheLo 3. ehavo (ka) / rIta tiNa maiM thAya / zrIkAra / tthaay| majhAra | vicAra | vaar| dhaar| anuup| bhikkhu -jaza rasAyaNa Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tor3A dUhA 1 thAnaka bArai nIsar2yA, tar3akai AhAraja jaba dravya-guru mana jAMNIyau, bAta huI ati jor|| 2 rahivA jAgAM nAM milai, to phira thAnaka aay| sevaga phirIyau saihara maiM, jAgA' ma dIjo kaay|| 3 jo rahivA bhIkkhU bhaNI, jAgA dIdhI jaaNnn| sarva sAtha suNajo sahI, saMgha taNI chai aaNnn|| 4 kar3alI kubudhija kelavI, AsI pAchA em| jaba bhIkkha mana jANIyau, karivau vicAra kem|| 5 pura maiM jAgA nA diyai, jo phira thAMnaka jaay| tau pAchau phaMda maiM par3e, dukhe nIsaraNau thaay|| 6 ehavI kare vicAraNA, vihAra kiyau tiNa vaar| sUravIra sIha nI parai, na DA mUla ligaar| 7 AyA bagar3I bAraNe, vAvaLa2 adhika visekh| vAjI taba paga thAMbhIyA, bhIkkhU parama vivek|| 8 jaitasIMgajI rI jihAM, chatryAM adhika udaar| dekhInai AyA jihAM, baiThA chatryAM 9 pura mAhai jANyau pragaTa, suNIyau dravya-guru soy| AyA chatryAM nai viSai, sAthai bauhaLA' loy|| DhALa : 5 (rAma pUcha sugrIva nai re) 1 bagar3I rI chatryAM majhai re, bahu loka bolai ima vaay| ToLau chor3I mata nIMkaLau re, dhIrya dharau mAna maay|| catura nara bhIkkhU buddhi nAM bhNddaar|| 2 rughanAthajI isar3I kahai re, the mAMnau bhIkhaNajI vaat| abArUM Arau pAMcamoM re, nahi nibhaulA saakhyaat|| catura nara. 1. jgh| 4. bhut| 2. bhyNkr| 5. dhIraja/dhairya (k)| 3. aaNdhii| mjhaar|| jaza rasAyaNa : DhA.5 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 bhIkhU valatA bhAkhai bhalau re, mhe kima mAnAM tujha baat| mhe sUtra bAcai niraNau kiyau re, saMka nahIM tilmaat|| catura nara. 4 tIratha zrI jiNavara taNau re, chehar3A tAMI vicaar| zrI jiNa ANA sira dharI re, suddha pALasUM saMjama bhaar|| catura nara. 5 e vacana suNI dravya-guru bhaNI re, tUTI Asa tivaar| moha Ayau tiNa avasarai re, ciMtA huI apaar|| catura nara. 6 'sAMmajI-RSa'2 nauM sAdha thau re, udaibhAMNa kahai em| ToLA taNA dhaNI bAjanai re, AMsUpaca karau kem|| catura nara. 7 kiNarau eka jAvai tarai re, Avai phikara apaar| mhArA pAMca jAvai sahI re, gaNa maiM pa. baghAra // catura nara. 8 moha dekhI dravya-guru taNe re, dRr3ha cita bhIkkhU dhaar| mhaiM ghara choDyau tiNa dine re, mujha mAtA roI apaar|| catura nara. 9 bhAgaLAM bheLau hUM rahUM re, tau parabhava maiM pekh| vividhapaNe rovaNauM par3e re, pAmai dukha visekh|| catura nara. 10 kaThiNa chAtI iNa vidha karI re, vArU jJAna vicaar| seMThA rahyA tiNa avasarai re, uttama jIva udaar|| catura nara. 11 dveSa sUM turata nara nAM Digai re, rAga dai turata claay| dravya-guru moha ANyau sahI re, piNa kArI na lAgI kaay|| catura nara. 12 phera bolyA rughanAthajI re, jAsI kitiyaka duur| ___'Agai thArau 5 nai pUr3ha mAharau re, loka lagAvasUM puur|| catura nara. . 13 parIsaha khamaNa rI mujha mana majhai re, bhIkkhU bhAkhai visaal| ima tau DarAyo nahIM DarUM re, jIvaNau kitauyaka kaal|| catura nara. 14 vihAra kiyau bagar3I thakI re, dravya-guru lArai dekh| caracA karI vaDalU majhai re, sAMbhaLajo suvisekh|| catura nara. 5. Ago thAro (k)| 6. pUThau (k)| 1.vaaps| 2. sthAnakavAsI eka ToLe ke aacaary| 3. ashrupaat| 4. bhed| 16 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 rughanAthajI isar3I kahai re, sAMbhaLa bhIkkhU baat| ___ pUrau sAdhapaNau nahIM par3ha re, 'dukhama-kALa' saakhyaat|| catura nara. 16 bhIkkhU kahai ima bhAkhIyau re, sUtra AcArAMga maay| DhIlA bhAgaLa isa bhAkhasI re, hivar3A suddha na claay|| catura nara. 17 bala saMgheNa hINA ghaNAM re, paMcama kALa prbhaav| pUrau AcAra paLe nahIM re, nahi utsarga prstaav|| catura nara. 18 AgUMca jinajI bhAkhIyau re, ima kahisI bhessdhaar| e jAba suNI rughanAthajI re, 'kaSTa huA' tiNa vaar|| catura nara. 19 guru-celA re huI ghaNI re, caracA maahomaay| saMkhepa mAtra kahIM ihAM re, pUrI kema khaay|| catura nara. 20 dravya-guru kahai bhIkkhU bhaNI re, doya ghar3I subha dhyaan| cokhau cArita pALIyAM re, pAMmaiM kevlgyaaNn|| catura nara. 21 bhIkkhU kahai iNa vidha lahai re, beghar3I kevlgyaaNn| tau doya ghar3I tAi rahUM re, sAsarUMdhI dharUM dhyaan|| catura nara. 22 prabhava, sijaMbhava Adi de re, be ghar3I pALyau kai nAhi? kevaLa tyAMnai na UpanauM re, soca vicArau mana maahi|| catura nara. 23 cavada sahaMsa ziSa vIra nai re, sAta sau kevalI soy| tera sahaMsa nai tIna sau, chadmastha rahiyA joy|| catura nara. 24 tyAMnai kevaLa nahIM Upanau re, tyAM be ghar3I pALyau kai nAya? thorai lekhai tyAM piNa nahIM pALIyau re, be ghar3I caraNa suhaay|| catura nara. 25 bAra barasa terai pakhai re, vIra rahyA chadmastha / ____ thArai lekhai tyAM piNa nahIM pALIyo re, doya ghar3I caarit|| catura nara. 26 ityAdika hui ghaNI re, caracA . maahomaay| samajAyA samajai nahIM re, kIyA aneka upaay|| catura nara. 27 pavara DhALa kahI paMcamI re, caracA vividha prkaar| hiva bhIkkhU kiNa rIta sUM re, karai Atama nauM udghaar|| catura nara. _ catura nara sAMbhaLI bhIkkhU vilaas|| 1. AcArAMga prathama zrutaskaMdha adhyayana 6 2. isa smy| uddezA 4 sUtra 81 (vistRta varNana dekheM bar3A 3. niruttara ho ge| TabbA meN)| 4. saMkSepa (k)| 5. zvAsa (k)| bhikkha jaza rasAyaNa : DhA.5 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 dravya-guru tau samajyA nahIM, khapa bahu kIdhI taahi| jaimalajI kAkA guru, AyA tyArai paahi|| 2 bhadra sarala prakRti bhalI parai, jaimalajI nI jaaNnn| bhIkkhU tAsa bhalI parai, samajAvai suvihaaNnn|| 3 jaimalajI rai yukti' sU, dI saradhA baisaar| . bhIkkha rai sAthai bhalA, te piNa hoyare gayA tyaar| 4 bAta suNI rughanAthajI, bhAMgyA tasuM prinnaam| 'phakIravAlau dupaTau husI", nahiM huvai thAro naam|| 5 buddhivaMta sAdhu-sAdhavI, lesI tyAM nai laar| __lADai-koDai ghara chor3iyA, aura husI niraadhaar|| 6 thAnai rosI sahu jaNA, the ma vicArau bAta? thArai bahu parivAra chai, ghaNAM taNAM the naath|| 7 thAMrA sAdhAM rA joga sUM, husI bhIkkhU rau kaam| ToLau bhIkkhU rau bAjasI, thArau na huvai naam| 8 ityAdika vacanAM karI, pADyA tasuM prinnaam| taba jaimalajI bolIyA, suNau bhIkhaNajI aaNm|| 9 gaLA jitau hUM kaLagayau', the sudha pALI soy| 'piMDatAM rai jANI' varte', ima bolyA avloy|| DhALa : 6 (suNa suNa re! sIkha sayANA) 1 ziSa bhIkkhU nAM mahA sukhakArI, bhArImAla sarala bhadra bhaarii| tyAMrau tAta kiznaujI tAsa, bihuM ghara choDyau bhIkkhU paas|| suNa-suNa re! sIkha sayANA, rUr3o bhIkhU jaza rsaaNnnaa| bhIkkhU jaza rasa amRta bhArI, siva saMpati sukha shcaarii|| 4. bhi. dR.-phuTakara saMsmaraNa-pR. 276 / 2. jugata (k)| 5. AkaMTha magna ho gyaa| 3. ho (ka) 6. paMDitoM se kyA chipA hai| REFEREFE= FEFFERE 1. paas| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 Asarai dazamaiM varsa AyA, bhArImAla sarala sukhdaayaa| bheSadhAryAM mAhai ' chatAM soya, suta tAta bhikkhU ziSa hoy|| suNa-suNa re! 3 tyAMrai celA taNI chai rIta, tiNa saM ziSa kiyA dhara piit| tyAM maiM rahyA Asarai varsa cyAra, pachai nIsariyA bhIkkhU laar|| suNa-suNa re! 4 kiznAMjIrI prakRta karaDI jANI, bhArImAla bhaNI vadai vaannii| saMjama lAyaka nahIM tuja tAta, tUM to uttama jIva vikhyaat|| suNa-suNa re! 5 AMpAM navI dikhyA lesAM soya, lAgu huMtA dIsai bahu loy| AhAra-pAMNI vacanAdika tAya, kiznAMjI nai dukara idhkaay|| suNa-suNa re! 6 tuja mana muja pAsa rahavA ro, kai nija janaka kanai jAyavA ro? ima pUchyau bhIkkhU dhara pema, bhArImAla uttara dIyai em|| suNa-suNa re! 7 mhArai tAta thakI kAMI kAma, hUM to Apa kanai rahaisUM taaNm| saMjama pALasUM rUr3I rIta, monaiM Apa taNI prtiit|| suNa-suNa re! 8 kiznAMjI nai bhIkkhU kahai tAma, thAM tUM mULa nahIM mhArai kaam| cArita pALaNau dukarakAra, tiNa sUM thAMnai na levAM laar| suNa-suNa re! 9 kiznaujI kahai mujane na levo, to mhArau putra moneM khUpa daivau| suta naiM rAkhatUM muja sAtha, iNane le jAvA na devU vikhyaat|| suNa-suNa re! 10 bhIkkhU kahai -putra e thArau, Avai tau na hIM varajAM ligaaro| jaba Ayau bhArImAla pAsa, aura jAgA lei gayau taas|| suNa-suNa re! 11 bhArImAla pitA naiM bhAkhai, kiznAMjI rI kAMNa nahIM raakhai| thArA hAtha taNau anapAMNa, mhArai jAvajIva pckhaaNnn|| suNa-suNa re! 12 bhArImAla abhigra kIyau bhArI, dina doya nisarIyA' tivaarii| rahyA suragira- jema sadhIrA, haLukarmI amolaka hiiraa|| suNa-suNa re! 13 taba bApa thAkau tiNa vAra, bhIkkhU nai AMNa saMpyA udaar| ___thAsUM Ija rAjI chai eha, mhAM sUM to nahIM mULa sneh|| suNa-suNa re! 1. mAhi (k)| 2. tujhA 3. lAgU (k)| cher3achAr3a karane vaale| 4. mauneM (k)| 5. taNuM (k)| 6. abhigraha (pratijJA) (k)| 7. nisarayA (k)| 8. meru prvt| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 6 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 iNanai AhAra-pAMNI AMNa dIjai, rUr3A mhArI piNa gati kAyaka' kIjai, 15 the nahIM lIyo saMjama bhAro, bhIkkhU sUMpyau jaimalajI nai AMNa, 16 jaimalajI bolyA tivArI sUMpyA kiznojI mhAnai soya, 17 kiznau harakhyau ThikAMNai hUM Ayau, bhIkkhU harakhyA TalIyau ogAlo, 18 bhArImAla rau saMkaTa TalIyau, chaThI DhALe bhArImAla bhArI, 1. jatana (ka) / 2. kAMika (ka) / 3. tivArI ( ka ) / 20 jatna' karI rAkhIjai / kiNa hI ThikAneM monai melIjai // suNa-suNa re ! jitarai karo ThikAMNau mhArau / jaimalajI harakhyA ati jaaNnn|| suNa-suNa re ! dekhau bhIkhaNajI rI buddhi bhArI / tInAM gharAM badhAMvaNA hoy|| suNa-suNa re ! mhai piNa harakhyA celau ika pAyau / tInAM gharAM vadhAMvaNA nhaalau|| suNa-suNa re ! mana bachaMta kAraja phliiyau| rahyA aDiga acala guNadhArI // suNa-suNa re ! 4. mavezI dvArA carane ke bAda idhara-udhara bikharA huA ghAsa-phUsa / bhikkhu jaza rasAyaNa Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 hiva bhIkkhU bhArImAlajI, saMta manasobau' moTau cArita terai baiThA kiyau, 2 saira jodhANAM maiM sahI, karI, sAmAyaka-posA 3 'phataicaMda siMgI 3 cauhaTai dekhyA cAlatAM, 5 uttara mujha 4 sAmAyaka- -posA thAnaka maiM kyUM taja thAnaka mana thira kiyau, bhIkkhU RSa 6 kahai dIvAMNa kima bAta ghaNI thiratA bhArI ghaNAM, parahara nIMsar2yA, vali huvai, jaba 7 dIvAMNa kahai thiratA abahi, varNavau zrAvaka taba Akhai sakala, vivarAsudha de, sahI, pAyau suddha, mAraga pragaTa, vArU 8 AdhAkarmI Adi harakhyau nauM ohIja siMghI siMghI suNa 9 sAdhu prazaMsai prakaTa, dIvAMNa 1 phatecaMda zrAvaka pratyakha sakhara, kIdhA nAM kiyA? Adi dIvAMNa te, vali the ketA sahI, dhAryau siva leNau zrAvaka bAjAra pada 1. mAnasika saMkalpa | 2. dIvAnajI kA nAma 'phatemallajI' honA caahie| jodhapura meM samAnAnta nAma dene kI paddhati pracalita rahI hai| unake vaMzadharoM kA kathana hai ki ve 'mallota' (mallAnta) hI bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 7 guru taba cauhaTe Apai diyau zrAvaka DhALa : 7 (suvidhi bhajiye zira nAmI ho ) suNajo dhara sagaLI dUra kiyA sahu parama to dhAraNa bhIkkhU jaza sAMbhaLau vArU ho / / moTau karai pUchA karai dharma ., em|| mahimAvaMta | tera pher|| tAhi / mAhi // dIpaMta / pUchaMta // udArU sArU kema? baat| vikhyAta || doss| the| -- terApaMtha itihAsa pRSTha 73 3. Apau (ka) / 4. zAnti pUrvaka 5. vivaraNa sahita kupaMtha / bolaMta | khaMta // vArU saMtoSa // mAMNa / vakhAMNa / / + ho / ho? ho / 21 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 zrAvaka kahai-terai achAM, Atma tAraNa hArU ho| siMghI vali pUcha sahI, saMta kitA sukhakArU ho? nIkA siva netArU ho| bhIkkhU ... 3 zrAvaka kahai-terai sahI, sAdhu sakhara zradhAlU ho| bhIkkhU samaNa-siromaNI, vara mAga visAlU ho| sAdhaNa siva paTa sAlU ho|| bhIkkhU ... 4 siMghI kahai - Achau milyau, vara . yoga vicArU ho| zrAvaka piNa terai sahI, tera saMta taMta sArU ho| bhIkkhU buddhi nAM bhaMDArU ho| bhIkkhU... 5 siMghI mukha prazaMsA suNI, sevaga Ubhau sudhArU ho| tatakhiNa tiNa joDyau tukau terApaMtha au tArU ho| vistaryo nAma vArU ho| bhIkkhU ... dUhA sevaga-kRta sAdha-sAdha ro gilau karai, te to Apa-Apa rau mNt| suNa jo re saihara rA lokAM! au terApaMthI tNt| DhALa . (suvidhi bhajiye zira nAmI ho) 6 loka kahai terApaMthI, bhIkkha saMvalI2 bhAvai ho| he prabhu! au terau paMtha hai, aura dAya na Avai ho| mana bharma miTAvai ho, .. sohI terApaMtha pAvai ho| 1. viziSTa vepa/bahumUlya vastra 2. anukUla rUpa meN| 22 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ho| 7 paMca mahAvrata pALatA, suddha sumati suhAvai ho| tIna gupta tIkhI tarai, bhala Atama bhAvai / citta tUM tera ai cAhavai ho.. sohI terApaMtha pAvai ho| 8 paMtha anairA maiM rahyo, tiNa sUM bhamaNa bhamAvai prabhu! aba Ayo terA paMtha meM, terI AjJA suhAvai / teha thI ziva pada Avai ho| sohI terApatha pAvai ho 9 terau vacana Agai karI, cArU dharma calAvai ho| tehaja chai terApaMthI thira kIrata thAvai ho| bhIkhU samacita bhAvai ho| so hI terApaMtha pAve ho|| 10 hiMsA jhUTha adatara harai, mithuna parigra3 miTAvai ho| tIna karaNa tIna joga sUM, tyAga karI tana tAvai ho| vArU vrata vasAvai ho| so hI terApaMtha pAve ho|| SEEEEEEEEEEEEEEEEEE 55 5 5 5 5 5 5 5 55, 1. guNa viNa bhepa kU mUla na mAnata, jIva ajIva kA kIyA niveraa| punya pApa kU bhina bhina jANata, Asava karmA kU laita ureraa| AvatA karmA naiM saMvara rokata, nirjarA karmA kU daita vikheraa| baMdha tau jIva kU baMdhIyA rAkhata, sAsatA sukha tau mokha maiM dderaa| isI ghATa prakAza kIyA, bhava jIva kA meTyA mithyAMta aNdheraa| nirmala jJAna udyota kiyA au tau hai paMtha prabhu terA hI teraa||1|| tIna sau tesaTha pAkhaMDa jagata maiM, zrI jina dharma sUM sarva aneraa| dravyaliMgI kaI sAdha kahAvata, tyAM piNa pakaDyA tyAMrAija keddaa| tAhi kU dUra tajai te saMta, vidha saM upadeza dIyA ruudderaa| jina Agama joya pramANa kIyA, jaba pAkhaMDa paMtha meM paDiyA vikheraa| vrata avrata dAMna dayA vatAvata, sAvajja niravada karata niveraa| jina AganyA mAhai dharma vatAvata, ai tau hai paMtha prabhu terA hI teraa||2|| -AcArya bhikSu 2. caury| 3. parigraha (k)| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 7 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 irajA bhASA eSaNA, AyANabhaMDanikhevaNA, 12 asudha mana nahIM 'pADuI 2 kAyA 13 sakhara DhALa nAma 1. jayagA / 2. ashubh| 24 terApaMtha A rUr3I rIta paraThaNa jaiNA sakharI sumati so hI terApaMtha rakhAvai karAvai suhAvai pAve Adarai, vaca sAvaja vasa lyAvai paraharai, tIna gupata taMta lyAvai thAvai thiratA pada cita sohI terApaMtha pAve gAvai Avai ho| ho| sAtamIM, guNa bhIkkhU nAM niramaLau, artha anUpama sakharau sujasa suNAvai so hI ho // ho // ho| ho|| ho / ho / ho // terApaMtha pAve ho // ho / ho || bhikkhu jaza rasAyaNa Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 bhArI budha bhIkhU taNI, niramaLa melyA nyaay| ___arihaMta AjJA thApanai, saradhA dI olkhaay|| 2 caracA kara tyArI huA, tera jaNA tiNa vaar| nAma kahUM hiva tehanA, bhIkhU gnn-sinngaar|| 3 thirapAlajI(1) phatehacaMdajI(2), bar3A tAta suta beh| bhIkkhU(3) AcAraja(2) bhalA, jJAna kalA guNa geh|| 4 TokarajI(4) haranAthajI(5), bhArImAla(6) suviniit| saralabhadra sukhadAyakA, parama pUja piit|| 5 vIrabhAMNajI sAtamau7), likhamIcaMdajI(8) / laar| bakhatarAma(9) nai gulAbajI(10), dUjau bhAramala(11) dhaar|| 6 rUpacanda(12) nai pemajI(93), e terA rA naam| navI dIkSA levA taNA, terAM rA prinnaam|| 7 rughanAthajI rA pAMca chai, cha jaimalajI rA joy| doya anya ToLA taNA, e teraiI hoy|| 8 caracA keyaka bola rI, karI mAhomA taas| keika alpaja caracIyA, Upara Ayau caumaas|| 9 caumAsA sagaLAM bhaNI, bhIkhU diyA bhlaay| ASADha .suda pUnama dinai, saMjama lIjo DhALa : 8 (siMhala nRpa kahai caMda nai) bhIkhU mukha sUM ima bhaNai, muNiMda morA! caumAso uta- jANa ho saradhA AcAra 'mIDhyAM pachai', muNiMda morA! bheLo kara sAM AhArapANa ho| taay|| sakhara guNAM kara sobhato RSa bhIkkhU guNanilo; . ' muNiMda morA adhika ujAgara Apa ho| dhruvpd|| 1. donoN| 2. AcArya (muu.)| 3. kisako kahAM karanA hai, Adeza de diyaa| 4. jAMca par3atAla karane ke baad| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 8. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 jo saradhA AcAra milI nahIM, muNiMda morA! to bheLo na karAM AhAra ho| ima paihalA samajAviyA, muNiMda morA ! AyA deza mevAr3a ho||skhr. 3 samata' aThArai satarai samai, muNiMda morA! paMcAMga lekhai pichAMNa ho| AsADha sudi pUnama dinai, muNiMda morA! kailavai dikhyA-kilyANa ho| sakhara. 4 arihaMta nI lei AganyA, muNiMda morA! pacakhyA pApa aThAra ho| siddha sAkhe karI svAmajI, muNiMda morA! lIdhau saMjama bhAra ho| sakhara. 5 haranAthajI2 hAjara hUMtA, muNiMda morA ! TokarajI bhIkhU pAsa ho| parama bhagatA bhArImAlajI, muNiMda morA! pUro jyAro visavAsa ho| sakhara. 6 satarautarai kailavA majhe, muNiMda morA! prathama comAsau pekha ho| devaLa aMdhArI orI tihAM, muNiMda morA! kaSTa sahyau suvisekha ho| sakhara. 7 hivai caumAsau utaryo, muNiMda morA ! bheLA huA sahu AMNa ho| bakhatarAma nai gulAbajI, muNiMda morA! kALavAdI huA jANa ho| sakhara. 8 'nava tata'3 maiM taraka upajI, muNiMda morA! eka jIva ATha ajIva ho| jo siddhA meM vasata pAvai nahIM, muNiMda morA! saradai kAla sadIva ho| sakhara. 9 thirapAlajI phatecaMdajI, muNiMda morA! bhIkhU RSa jagabhANa ho| ____TokarajI haranAthajI, muNiMda morA! bhArImAla vahu jANa ho|| sakhara. 10 rU. cita bheLA rahyA, muNiMda morA! vara SaTa saMta vadIta ho| jAvajIva laga jANajo, muNiMda morA! parama mAhomAhi pIta ho| sakhara. 11 sAta jaNA bheLA nAM rahyA, muNiMda morA ! keyaka dhura hI thI nyAra ho| koyaka pAchai nyArau thayau, muNiMda morA! theTa na pauhatA pAra ho!! sakhara. 12 varsa kitA vIrabhAMNajI, muNiMda morA ! rahyA bhIkkhU rai hajUra ho| avinaya auguNa Akarau, muNiMda morA! tiNa sUM nikhedha naiM kIyau dUra ho| sakhara. 1. saMvata (k)| 3. tatva (k)| 2. ukta gAthA meM ullikhita nAmoM ke anusAra 4. vstu| kelavA cAturmAsameM svAmIjI AdicAra sAdhu 5. saradhai (k)| the, paraMtu khyAta meM 5 kA ullekha milatA hai| aisA saMbhava bhI hai| pAMcaveM vIrabhAMNajI ho sakate haiM,kyoMki vaha pahale rAjanagara cAturmAsa meM tathA vi.saM. 1817 meM sudharI meM alaga hue taba svAmIjI ke sAtha the| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 pachai saradhA piNa phira gaI, muNiMda morA ! vIrabhAMNa rI visekha ho| indriyAM sAvajja saradhanai, muNiMda morA! vale darava bhAva jIva eka ho| sakhara. 14 aneka bola UMdhA paDyA, muNiMda morA! vigar3I avinaya thI bAta ho| varpa batIsai gaNa bArai kiyau, muNiMda morA ! pachai maiNAM nai muMDyA sAkhyAta ho|| sakhara. 15 paTa rahyA terAM mAhilA, muNiMda morA ! sAta huA ima dUra ho| piNa punya prabala bhIkkhU taNA, muNiMda morA! dina-dina caDhatai nUra ho|| sakhara. 16 sUrA siMgha taNI parai, muNiMda morA! suragira jema sadhIra ho| agaMja2 ojAgara ati ghaNAM, muNiMda morA! viDada nibhAvaNa vIra ho|| sakhara. 17 ToLo chor3I nai nIsar2yA, muNiMda morA! tyAMrI piNa nahIM tamAya __graMtha hajArAM jor3anai, muNiMda morA ! saradhA dIdhI oLakhAya ho| sakhara. 18 atisaya dhArI opatA, muNiMda morA ! sAsaNa siramaNi mor3a ho| AcArya iNa kALa maiM, muNiMda morA! avara na ehanI jor3a ho| sakhara. 19 sAvaja niravada sodhanai, muNiMda morA! dAna-dayA oLakhAya ho| vrata-avrata vara vAratA, muNiMda morA! bhina-bhina bheda batAya ho| sakhara. 20 utpattiyA buddhi AparI, muNiMda morA ! AchI adhika anaMpa ho dRSTaMta vividhaja dIpatA, muNiMda morA! cita caracA ati cUMpa ho| sakhara. 21 DhALa bhalI e AThamI, muNiMda morA ! bhIkkhU guNa rA bhaMDAra ho| umaMga karI caraNa Adaryo, muNiMda morA! samaNa-siromaNi sAra ho| sakhara. 1.rUpa/teja yA cmk| 2. ajey| 3. udyotkr| 4. khinntaa| 5. padya bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA.8 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA nyaay|| 1 svAma mAraga sAcau lIyau, karavA janama kilyaaNnn| kuguru kubudhi ati kelavI, jana bharamAyA jaaNnn| 2 bhAgaLa bheSadhAr2yA taNa, Upanau dveSa atyNt| lokAM bhaNI lagAvIyA, vividha vacana vilpNt|| 3 koI saMga yAMrau kIjau matI, lAga jAvailA laal| ninhava chai ai nIkalyA, koi kahai jamAlI gosaal|| 4 yAM deva gurAM nai uthApIyA, dAna-dayA nai uthaap| jIva vacAvai teha maiM, e kahai aThArai paap|| 5 bhagU bhiDakAyA putrAM bhaNI, sAdhAM maiM cUka btaay| jyUM bhIkkhU sUM bhir3akAvIyA, auhIja miliyau 6 jihAM-jihAM bhIkkhU vicaratA, AgUca jovai baatt| kahyau kanaiM jAyajo matI, thor3A maiM huya jAya thATa...' 7 kei tau prazna pUchavA, keyaka dekhaNa kaaj| kugurAM rA bharamAvIyA, UMdhA bolatA nAMNai lAjA 8 upasarga aneka de rahyA, vadai vacana vikraal| piNa kSamA bhIkkhU taNI, vArU adhika visaal|| adhika nIMta AcAra nIM, adhika sumati upyog| adhika gupta' guNa AgalA, jazadhArI subhjog| DhALa : 9 (riTTha nema svAmI tU jaganAtha aMtarayAmI) bhIkkhU svAma bhArI, jagata udhAraka jaza dhaarii|| dhruvpd|| 1 bhArI re khimyA guNa bhIkkhU nau bhALa, niralobhI muni nirmaLa nhaal|| bhIkkhU svAma. 2 kapaTa rahita suddha sarala kahAya, nirahaMkAra rUr3I nrmaay| bhIkkhU svAma. 3 lAghava karma upadhi vara lAja, satya vacana svAmI sukha saaj|| bhIkkhU svAma. 4 vArU re bhIkkhU nau saMjama vAha vAha, lIdhau manuSya janama noM laah|| bhIkkhU svAma. 1. gupti| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 vArU re bhIkkhU nauM tapa tahatIka', rUDai cita muni mahA rmnniik|| bhIkkhU svAma. 6 vArU re dAna muni naiM de AMNa, nitya prati gocarI karata prdhaaNn|| bhIkkhU svAma. 7 ghora brahma bhIkkhU nauM sAra, saMga rahita trihuM joga shriikaar| bhIkkhU svAma. 8 iO dhuna bhIkkhU munirAja, jANaka cAla rahyau gjraaj|| bhIkkhU svAma. 9 bhASA sumati bhIkkhU nI bhAla, niravada nimala sudhA sama nhaal|| bhIkkhU svAma. 10 eSaNA adhika anopama sAra, dekhaNahArau pAMmaiM cimtkaar|| bhIkkhU svAma. 11 vastrAdi laitAM jaiNA visekha, melatAM ati upayoga sNpekh||bhiikkhuusvaam. 12 paMcamI sumati bhIkkhU nI pichAMNa, sAvaceta bhIkkhU suvihaaNnn|| bhIkkhU svAma. 13 mana vaca kAya gupta guNavaMta, sata data sIla dayA nigrNthaa| bhIkkhU svAma. 14 aSTa saMpadA guNa adhikAra, AcArya bhiikkhuuanngaar| bhIkkhUsvAma. 15 AcArya nAM guNa suchatIsa, bhIkkhU maiM sobhai niza diis|| bhIkkhU svAma. 16 pAMca mahAvrata nirmaLa pALaMta, cyAra kaSAya bhIkkhU ttaalNt|| bhIkkhU svAma. 17 vasa karai indrI paMca vicAra, paMca sumati, triNa gupta udaar|| bhIkkhU svAma. 18 AcAra paMca bhIkkhU nAM amola, vAr3a sahita brahma adhika atol|| bhIkkhU svAma. 19 utpattiyA buddhi bhIkkhU nI udAra, tatakhiNa jAba diyai tNtsaar|| bhIkkha svAma. 20 anyamati svamati suNa vaca sAra, cita mAhe pAmaiM cimtkaar|| bhIkkhU svAma. 21 vArU re bhIkkhU thAMrA dRSTaMta acaryakArI adhikatyNt|| bhIkkhUsvAma. 22 vArU re bhIkkhU tujha buddhi nAM jAba, pUchatAM uttara devai staab|| bhIkkhU svAma. 23 vArU re bhIkkhU vIrya AcAra, kiyau udyama adhika udaar|| bhIkkhU svAma. 24 vArU re bhIkkhU tujha nIta vairAga tUM pragaTyau bahu jana nai bhaag||bhiikkhuu svAma. 25 vArU re bhIkkhU tUM giravau gaMbhIra, tUM guNadadhi kuMNa pAMmai tIra? bhIkkhU svAma. 26 vArU re bhIkkhU tujha mudrA aina, pekhata pAMmai cita maiM caiNn| bhIkkhU svAma. 27 sAMvaLI sUrata dIrgha deha suvisAla, lAla nayaNa gajahastI nI caal|| bhIkkhU svAma. 28 jIva ghaNAM tiraNAM iNa kALa, AgUMca dekhyA diindyaal|| bhIkkhU svAma. 29 tyAM jIvAM rai tiraNa rai sAja, tUM pragaTyau moTau muniraaj|| bhIkkhU svAma. 30 yAda Avai bhIkkhU dina raiNa, tana mana vikasAvai mujha naiNnn|| bhIkkhU svAma. 31 'maraNau tevara'2 taiM dhAryo suddha mAga, bharma bhaMjaNa muni tUM mhaabhaag|| bhIkhU svAma. 32 anagha athaga guNa bhIkkhU majhAra, mhaiM saMkhepa kahyA suvicaar|| bhIkkhU svAma. 33 navamIM DhALa bhIkkhU RSa nhALa, mahimAgara moTA guNamALa|| bhIkkhU svAma. 1. yathArtha 3. mRtyu ko AmaMtrita kr| 2. AzcaryakArI bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 9 29 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 bhArI guNa bhIkkhU taNAM, kahyA kaThA laga jaay| maraNa dhAra sudha maga liyau, kumIya na rAkhI kaay|| soraThA 2 paMca varSa pahichAMNa re, (nitya) anna piNa pUro nA milyau| bahula paNai vaca jANa re, ghI copara tau jyAMhi rhyau| dUhA 3 parama dulabha saradhA pragaTa, AkhI zrI jina aap| tIjai uttarAdhena' tata', thira bhIkkhU cita thaap|| 4 bahulakarmI jIva bahu, UpajIyA iNa Ara dila maiM vesaNI dohilI, saradhA __ mhaasukhkaar| 5 paramapurI dhura pagathIyau, zrI jina-saradhA saar| sudha saradhA samagata sahI, bhIkkhU kIyau vicaar|| 6 dharma taNA dheSI ghaNAM, lAgU bauhaLA log| samajhAyA samajhe nahIM, adhikA mUDha ajog|| 7 jaba bhIkkhU mana jAMNIyau, kara * tapa karUM kilyaaNnn| maga nahi dIsai cAlatau, ati ghana loka ajaaNnn|| 8 ghara chor3I mujha gaNa majhai, saMjama kuMNa lai soya? zrAvaka nai vali zrAvikA, huMtA na dIsai koy|| 9 ehavI kareM AlocanA, ekaMtara avdhaar| AtApana vali AdarI, saMtAM sAthai saar|| 10 cauvihAra upavAsa cita, upadhi grahI sahu sNt| AtApana lai vana majhai, tapa kara tana tAvaMta / / 1. uttarAdhyayana-a. 3 gaa.1| 2. tttv| 3. saradhyAM (k)| 4. kRtvA (krke)| 5. tapA rahe haiN| 30 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa : 10 (pUjajI padhAro ho nagarI seviyA) 1 thirapAlajI svAmI phataicaMdajI, saMta donUM sukhakAra ho| mahAmuni ! ___ tAta-sutana' donaM tapasI bhalA, sarala bhadra suvicAra ho| mahAmuni ! the bhalA nai avatarIyA ho bhIkkhU bharatakheta maiM| 2 ToLA maiM chatAM bar3A svAma bhIkkhU thakI, tyAM nai var3A rAkhyA bhIkkhU svAma ho| mahAmuni! ___yAMnai choTA karanai hUM bar3o hovU, iNa maiM syUM paramAratha tAma ho? mahAmuni! the bhalAM. 3. karai ekAMtara bhIkkhU Rpa bhalA, levai AtApana lAbha ho / mahAmuni! vrata avrata lokAM nai batAvatA, jana harakhai suNa jAva ho| mahAmuni! the bhalA. 4 sarala bhadra kei lAgA samajhavA, vArU keyaka buddhivAna ho / mahAmuni! oLakhaNA Ai saradhA AcAra nI, pAyau dharma pradhAna ho| mahAmuni! the bhalA. 5 thirapAlajI phatecaMdajI ima kahai, svAma bhIkkhU naiM soya ho| mahAmuni! kyUM tana tor3au the tapasA karI, samajhatA dIsai vahu loya ho|| mahAmuni!the bhalA. 6 the buddhivAMna thAMrI thira buddhi bhalI, utpattiyA adhikAya ho| mahAmuni! samajAvau bahu jIva saiNAM bhaNI, nirmaLa vatAvI nyAya ho|| mahAmuni! the bhalAM. 7 tapasA karAM mhe AtmatAraNI. adhika pauhaca nahIM aura ho| mahAmani! Apa tarau the tArau avara naiM jAjhau buddhi nauM jora ho| mahAmuni! the bhalAM. 8 saMta bar3AM rau vacana bhIkha suNI, dhAryo dhara cita dhIra ho| mahAmuni! nyAya vizeSa batAvatA niramaLA, harakhyau hiyaDau hIra ho|| the bhalA. 9 dAna-dayA hada nyAya dIpAvatA, oLakhAvatA AcAra ho| mahAmuni! jina vaca karI prabhu-mAgajamAvatA, samajyA bahu nara-nAra ho|| mahAmuni! the bhalA. 10 pragaTa mevAr3a maiM pUja padhArIyA, jukta AcAra nI jor3a ho| mahAmuni! anukaMpA dayA dAMna rai Uparai, jor3AM karI dhara kor3a ho| mahAmuni! the bhalAM. - 1. pitaa-putr| 2. sUM (k)| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 10 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 ati upagAra karI pUja AvIyA, sakhara paNa vara jor3AM suNAvatA, 12 ' vrata avrata nai mAMDa' batAvatA, ' zrI jiNa AjJA maiM dharma saradhAvatA, 13 jazadhArI bhIkkhU nauM jagata maiM, prabala buddhi guNa punyanauM porasaura, 14 ziSa bhArImAla bhIkkhU paira sobhatA, bhadra prakRti buddhi punya guNe bhalA, 15 dasamIM DhALe pUja dayAla nIM, deza-pradeza mAhai jaza dIpatau 1. dharma aura adharma ko Upara likhakara naye DhaMga se samajhAte the| vaha isa prakAra hai- dharma vrata meM tyAga meM dayA meM AjJA meM hRdayaparivartana meM 32 adharma avrata meM bhoga meM hiMsA meM AjJA bAhara bala prayoga yA pralobhana meM , ho / mahAmuni ! muradhara deza majhAra ima karatA upagAra ho / mahAmuni ! the bhalAM. sakharI rIta sucaMga ho / mahAmuni ! suNa jana pAMmaiM umaMga ho| mahAmuni ! the bhalAM. vAdhyau jaza vikhyAta ho / mahAmuni ! svAma bhIkkhU sAkhyAta ho|| mahAmuni! the bhalAM. sarala bar3A suvinIta ho / mahAmuni ! parama pUja sUM pIta ho / mahAmuni ! the bhalAM. jAjhI kIrata jANa ho / mahAmuni ! vistariyau suvihAMNa' ho / mahAmuni ! the bhalAM. 2. maMtra zakti se sAdhita svarNa puruSa, jisake kisI aMga ko kATakara sonA prApta karane para bhI puna: vaisA kA vaisA ho jAtA hai| 3. paas| 4. prabhAta ke prakAza kI taraha / bhikkhu jaza rasAyaNa Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 sAdhu zrAvaka-zrAvikA, samaNI na hui svAma rai, 2 kiNahika bhIkkhU naiM kahyau, sAdha zrAvaka neM zrAvikA, 3 tiNa kAraNa chai tAMharai, modaka pratyakha lADU samaNI viNa khAMDau sahI, 4 bhIkkhU RSa bhAkhai isau, piNa cauguNI taNau pavara, svAda AchI buddhi utpAta sUM, uttara dina ke hui dIpatI, samaNI tIna bAyAM 5 dUhA 6 tyArI hui, saMjama bhIkkhU RSa bhAkhai bhalI, suMdara 7 saMjama levau sAtha triNa, piNa viyoga eka taNau huvAM, syUM 8 salekhaNA karaNI sahI, tyAM karAra pakau ima karI, saMjama 9 kusalAMjI kahI, maTu ika sAthai sakhara varsa tIrtha samaNI tIjI adarAviyau sAdhapaNau 1 sarala bhadra bhala samaNa siromaNi, caraNa karaNa dhara samaryA citta sUM, 2 khAMta dAMta cita zAMti kharA, parama vinIta prIta hada pUraNa, 1. jisameM cAra guNI cInI DAlI jaay| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 11 RSa bhalA bharama 'laja siva kitA thArai nahIM moTau dekha khAMDau anUMpa dIyau tIna zIkha tInAM karivau doyAM ima levA dIdhau ajabU ubhaya maiM suvinIta / bIta // tIna / sucIna // mAMNa / pichANa // lekha | sNpekh|| anUpa sdruup|| saath| DhALa : 11 (svAmI rAyacaMda rAjA ) karI gAjai re, gajaba guNa jJAna karI gAjai / gajaba guNa jJAna gura bhIkkhU pai ajaba chaTA, hada bhArImAla chAjai // dhruvapada || sAkhyAta // pekh| suvizeSa? taaNm| svaam|| tAya / sukhdaay|| rAjai / rUr3A karama bhAjai // gajaba guNa. thakI lAjai 2 / ramaNI sAjai // gajaba guNa. 2. lajjA (laukika aura AdhyAtmika) / 33 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 jor3I goyama - vIra jisI, vara kArya bhuLAyAM bekara jor3I, karata 4 parama pIta puja sUM jaLa-paya sI, kaThina vacana gura zIkha kahai tau, uttarAdhena chatIsa adhena, vAra aneka guNyA vidha sUM, gajaba guNa jJAna garaba 5 ziSa bAjai / vArU mugati kAjai // gajaba guNa. bhava dadhi pAjai 1 samacita muni sAjai // gajaba guNa. UbhAM adhikArI / chatAM dhArI // 13 hada vacanAmRta suNa jana harakhata, nayaNAnaMdana kumati nikaMdana, 14 hiya niramaLa haranAtha muni, vinIta bhAramalajI, parama dhura guru AjJA gArI re, gajaba.......... guru bhIkkhU pai ajaba chaTA, hada bhArImAla bhaarii|| 6 bhArImAla nai bhIkkhU bhAkhai, sAMbhaLa kADhai khUMcaNo 2 grahastha koI, telau DaMDa sAcau 7 bhArImAla bhAkhai bhIkkhU nai - taba tau telau taMta kharau, 8 jhUThau nAma liyai koi jana, syUM karivau te svAma prakAsau, 9 bhIkkhU kahai - jo sAcau bhAkhai, aNahuMtauI ALa 3 diyai to, 10 pUrva saMcita pApa udaya nauM, svAmI nau vaca saradha kIyau, 11 bhArImAla suvinIta isA bhar3a, punya prabala thI bhIkkhU pAyA, 12 ghora ghaTA ghana garjArava sI, bhina- bhina bheda bhalI para bhAkhata, paira bhava-samudra ke kinAre para hai| 1. 2. binA galatI dopa batAnA / 3. dopaaropnn| 34 'pada piNa dheSa jagata dhArI // lAgU ati AjJA tau suguNA mamata vAMNa tyArI // kahai saMcita telA taMta kara jor3au aMgIkArI // dAkhata nirakhata mAMna adhikArI ? gajaba guNa. tela tyArI // sNbhaarii| gajaba mArI // sudhA damitArI // sukhkaarii| gajaba guNa. saarii| pyArIM // taMta gajaba guNa. laarii|* guNa. saarii| gajaba guNa. sukhakArI / gajaba guNa. uvArI | gajaba guNa. nara-nArI / pada sUrata TokarajI bhala saMta sAtAkArI / gajaba guNa. gajaba guNa. sArI ! 4. bhaTa / sainika 5. nyochAvara / 6. AMtarika zatruoM ko jItane vAle / bhikkhu jaza rasAyaNa Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 ghara chor3I bahu thayA munI, ghana jJAna garaba gaarii| samaNI piNa bahu thaI sayANI, svAma saraNa saarii|| gajaba guNa. 16 dina-dina bhIkkhU nau maga dIpata, sAsaNa sinngaarii| paMcama kALa svAma paragaTIyau', hUM tasaM blihaarii|| gajaba guNa. 17 ekAdazamI DhALa anopama, vArU vistaarii| kaThA tilaka bhIkkhU guNa kahiyai pAMmata kima paarii|| gajaba guNa. 1. paragaTiyo (k)| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 11 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 Agama rahisa anUMpa lahi, svAmI bhIkkhU saar| - suddha saradhA sodhI sahI, vali aacaar-vicaar|| 2 dAna supAtara' dAkhIyau, saMta muni naiM saar| asaMjatI naiM ApIyAM, ekaMta pApa asaar2|| 3 'bhagavatI aSTamaiM zataka bhala', SaSTamudezai3 aap| asaMjatI naiM AhAra dai, prabhu kahyau ekaMta paap|| 4 dai grahastha naiM dAna te, anumodai anngaar| ___'nasIta panaramaiM nirakha lau, DaMDa caumAsI dhaar|| 5 sAvaja dAna prasaMsIyAM, hiMsyA ro vaaNchnnhaar|| 'sUyagaDAaMga' 5 sUtra maiM, Akhyau muni aacaar| 6 zrAvaka sAmAyaka majhai, adhikaraNa ati jaaNnn|| 'bhagavati saptama zataka bhala', prathama udeza6 pichaaNnn|| 7 vyAvaca gRhI nIM varaNavI, aNAcAra aaNm| 'dazavaikAlika' dekhalau, tIjai adhena taaNm|| 8 zrAvaka noM khANau sarva, avrata adhikaar| varNana 'uvAi vIsameM", vali 'sUyagaDAMga'9 vicaar|| 9 ityAdika jinavara akhI0, sodhI bhIkkhU svaam| vali saMkSepe varNavU, sUtra sAkha sukha tthaam|| 1. supAtre (k)| 2. prathama saMskaraNa meM aThAra' mudrita ho gayA hai vaha galata hai| mUla prati meM 'asAra' hai| 3. bhagavatI zataka 8 uddezaka 6 sUtra 247 / 4. nizItha uddezaka 15 sUtra 76 / 5. sUtrakRtAMga. zru. 1 adhyayana 11 gA. 20 / 6. bhagavatI. za.7 u. 1 sUtra 4,5 7. dazavaikAlika. a. 3 gA. 6 / 8. uvavAI. sUtra 161 / . 9. sUtrakRtAMga. zruta. 2 adhyayana 2 sUtra 71 / 10. khii| 36 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa : 12 (pUja nai namai rai sobhau guNa krai)| 1 putra bhagU nai paravarau, uttarAdhena umNg| suMgyAnI re! vipra jImAyAM tamatamA, cavadamaiM jhayaNa sucaMga / sugyAMnI re! saradhA dulabha devAM kahI // dhruvapada // 2 AdramunI ima AkhIyau', 'sUgaDAMga cha?'6 sNbhaal| sujJAnI re! vrAhmaNa be sahaMsa jImAvIyAM, naraya taNA phaLa nhaal|| sujJAnI re! saradhA 3 AnaMda zrAvaka liyau abhigrahau, 'sAtameM aMga" shriikaar| sujJAnI re! anyatIrthI nai Ae' nahIM, asaNAdika cyArUM aahaar|| sujJAnI re! saradhA 4 pratyakha gosALA nai ApIyA, sakaDAla sejyA sNthaar| sujJAnI re! _ 'upAsaga sAtamaiM 8 AkhIyau, nahIM dharma tapa ligaar||sujnyaanii re! saradhA 5 daitau laitau vartamAna dekhane, mUna kahIM tiNa kaal| sujJAnI re! 'paMcamadhena maiM paravarau, sUyagaDAMga' sNbhaal||sujnyaaniire! saradhA 6 dukhI mRghAloDho11 dekha nai, prabhu nai gotama puuchNt| sujJAnI re! kiM daccA-dAna kisau dIyau 'vipAka 12 sUtra meM virtNt|| sujJAnI re! saradhA 7 bhAva-zastra avrata bhAkhIyau, 'ThANAMga dasamaiM ThAMNa 53 / sujJAnI re! koI avrata sevAyAM dharma kahai, jiNa mAraga rA ajaaNnn|| sujJAnI re! saradhA 8 nava prakArai puna nIMpajai, navamA 'ThAMNA'14 maiM nihaal| sujJAnI re! samacai navUI kahyA sahI, samacai mana vacana sNbhaal| sujJAnI re! saradhA 9 karaNI dharma adharma nI kahI, jUjUi15 donUM sujaaNnn| sujJAnI re! 'AcAraMga cauthA adhena'6 maiM, tIjI mizra rI karaNI ma taaNnn|| sujJAnI re! saradhA 1. bhagu nauM (k)| 2. uttarAdhyayana. a. 14 gA. 12 3. ajjhayaNa (k)| 4. durlabha (k)| 5. Akhiyau (k)| 6. sUtrakRtAMga. zruta. 2 a. 6 gA. 44 / 7. upAsaka dazA. a. 1 sUtra 45 / 8. upAsaka dazA a. 7 sUtra 51 / 9. paMcama adhyayana (ka) 10. sUtrakRtAMga zruta. 2 a. 5 gA. 32 / 11. mRgAlauDhau (k)| 12. vipAka. zruta. 1 sUtra 42 / 13. sthAnAMga. sthA. 10 sUtra 9 / 14. sthAnAMga. 9 sthA. sUtra 25 / 15. alaga-alaga 16. AcArAMga zruta. 1 a. 4 . bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 12 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 AjJA mAhai dharma AkhIyau, bolavau yuktau na baar| sujJAnI re! _ 'utkRSTI caracA AcAraMga maiM', chaThA adhena rai duujaivicaar| sujJAnI re! saradhA 11 jina AjJA taNAM ajANa nai, samagata dulabha sujaaNnn| sujJAnI re ! 'AcArAga cauthA adhyena maiM, cauthe uddeze" pichaaNnn|| sujJAnI re ! saradhA 12 udyama karai AjJA vinA, AjJA maiM ALasa aay| sujJAnI re! suguru kahai bai bola hoyajo matI, 'AcAraMga paMca ma rai chaThA maay| sujJAnI re! saradhA 13 AjJA lopI chAMdai cAlai Aparai, jJAna rahita guNa hiinn| sujJAnI re! 'AcAraMga dUjA adhena maiM, chaThe uddeze "suciin||sujnyaanii re! saradhA 14 pramAdI dravya-liMgI pAsathA, vIra kahyA AjJA bAra avdhaar| sujJAnI re! 'AcAraMga cauthA adhena" maiM, piNa dharma na kahyau AjJA vaar|| sujJAnI re! saradhA 15 sAdhAM choDyau unmAraga sarvathA, Adaryo mAraga udaar| sujJAnI re! 'Avasaga cauthA adhena'10 maiM, sAdhAM choDyau te adhika asaar|| sujJAnI re! saradhA 16 cyAra maMgala uttama saraNAM cihuM, kevalI parUpyau dharma mNgliik| sujJAnI re! ehIja uttama saraNau piNa ehanau, tata Avasaga'12 meM thtiik|| sujJAnI re! saradhA 17 ityAdika bola aneka chai, Agama maiM adhikaay| sajJAnI re! svAma bhIkkhU sodha-sodha nai, AchI rIta dIyA olkhaay| sujJAnI re! saradhA 18 pAkhaMDIyA prabhu paMtha uthApIyau, olavyA4 jina vacana amol| sujJAnI re! bhIkkhU Agama nyAya sodhI bhalA, pragaTa kIdhI pAkhaMDyAM rI pol|| sujJAnI re! saradhA 19 sAvaja dAMna maiM dharma saradhAya nai, matihINa nhAkhai phaMda maay| sujJAnI re! svAmI sUtara5 nyAya saMbhALa nai, vrata-avrata dIdhI btaayaa| sujJAnIre! saradhA 20 dharma AganyA bAhira dhAra nai, bheSadhAr2yA mAMDyau bharma jaal| sujJAnI re! thira nIMva AjJA bhIkkhU thApana, vArU jina vaca thApyA visaal|| sujJAnI re! saradhA 1. ucit| 2. baahr| 3. AcArAMga. zruta. 1 a. 6 u. 2 sUtra 48) 4. AcArAMga. zruta. 1 a. 4 u. 4 sUtra 45 / 5. hojyo (ka) 6.AcArAMga. zruta.1 a.5 u.6 sU. 107-109 / 7. AcArAMga. zruta. 1 a. 2 u. 6 sUtra 166 8. pAsatthA (k)| 9. AcArAMga. zruta. 1 a. 4 / 10. Avazyaka. adhyayana 4 / 11. taMta (ka) 12. Avazyaka. adhyayana 4 / 13.diyA (k)| 14. mizrita kara diyaa| 15. sUtra (k)| 16. bhrama (k)| 38 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 AjJA' bArai dharma pAkhaMDyAM Adaryo, vara bhIkkhU pUchyau ima vaay| sujJAnI re! ____o AjJA bArai dharma kiNa parUpIyo, iNa ro monai nAma batAya? sujJAnI re! saradhA 22 vikala kahai mhArI mAtA bAMjhaNI, diyau tiNa ro dRssttNt| sujJAnI re! vesyA nAM putra taNau valI, kharA nyAya melyA dhara khNt|| sujJAnI re! saradhA. 23 ityAdika AganyA Uparai, svAmI nyAya melyA sukhdaay| sujJAnI re! bhAkhyA bhina-bhina bheda bhalI parai, kasara na rAkhI kaay|| sujJAnI re! saradhA. 24 vArU DhALa kahI vAramI, sAkhAM dAna AjJA Upara saar| sujJAnI re! . vali saradhA taNI kahuM vAratA, tiNa maiM sUtra sAkha taMta saar|| jJAnI re! saradhA. - 1. tulanAtmaka dRSTi se dekheM-jina AjJA rI caupI DhALa 2 / .. bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 12 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA saar|| 1 puna rI karaNI paravar3I, zrI jina Agama sNdh| bhIkkhU tAsa bhalI parai, paragaTa karI prbNdh| 2 nirjarA rI karaNI nimala, jina AjJA maiM jaann| te subha joga niravada tyAM, punya baMdha phichaaNnn|| 3 virUi' AjJA bAralI, sAvajja karaNI soy| pApa baMdha tehathI prakaTa, jiNa thI puna ma soy|| 4 suddha bahirAvai sAdha naiM, kahI nirjarA ekNt| bhagavatI aSTama zataka bhala, chaThe udeza suciNt|| 5 subha lAMbau Au sakhara, tasuM baMdha tIna prkaar| hiMsyA jhUTha sevai nahIM, saMta bhaNI dai 6 vahirAvai vaMdaNA karI, AhAra manojJa udaar| 'bhagavatI paMcama zataka bhala' chaThe udeza'3 vicaar|| 7 vaMdaNA nAM phaLa varNavyA, nIca gota khaya nhaas| UMca gota nauM baMdha ima, 'uttarAdhena'5 ujaas|| 8 vyAvaca kIdhAM baMdha vali, tIrthaMkara puna taaNm| guNatIsama jJAnI kahyau 'uttarAdhyayane aaNm6|| 9 ityAdika AjJA tihAM, puna noM . baMdha pichaaNnn| samaya sodha bhIkkhU sakhara, AkhI Ujama aann|| DhALa : 13 ___ (punya nIpajai subha joga sU re lAla) 1 dAkhI vyAvaca daza prakAra nI re lAla, 'ThANAMga dazamai ThAMNa" ho| bhavikajana! pragaTa dasoi sAdha pichAMNajo re lAla, jiNa sUM puna baMdha nirjarA jAMNa ho / svAmI saradhA dikhAI zrI jina vayaNa sUM re laal|| dhruvapada / / 1. burI 4. naash| 2. bhagavatI. zataka 8 u.6 sUtra 245 / 5. uttarAdhyayana. a. 29 sUtra 10 / 3. bhagavatI. zataka 5 u. 6 sUtra 127 / 6. uttarAdhyayana. a. 29 sUtra 43 / 7. sthAnAMga sthA. 10 sUtra 17 / bhikkhu jaza rasAyaNa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 kAlodAI pUchyau kara jor3anai re lAla pApa sthAnaka aThArai parahar2yAM re lAla, 3 sevai pApa sthAnaka aThArai sahI re lAla, sAtamai zataka saMbhALajo re lAla, karkaza' vedanI piNa ima hija kahI re lAla, sevyAM akarkaza bharata nIM parai re lAla, 'Akhyau jJAtA re AThamA adhena "maiM re lAla' vIsoi niravada varNavyA re lAla, 6 'sUtra vipAka " maiM suvAhu taNI re lAla, kiM daccA-iNa dAna dIyau kisau re lAla, 7 aNukaMpA sarva jIvAM rI AMNIyAM re lAla, sAtAvedanI tirai baMdhai sahI re lAla, 8 karaNI ATha karmabaMdha nIM kahIM re lAla, 4 5. tiNa maiM niravada karaNI puna taNI re lAla, 9 jaiNA' sUM sAdhu AhAra karai jihAM re lAla, 'dazavaikAlika cauthe " dekhalo re lAla, 10 'sAdhu rI gocarI asAvaja sahI re lAla, adhena paMcameM Akhiyau re lAla, 11 sAta karma DhIlA pAr3ai sahI re lAla, 'pahile zataka bhagotI navameM 11 pekhalo re lAla, 12 ityAdika bahu bola aneka chai re lAla, tiNa sUM nirjarA huvai punabaMdha tihAM re lAla, 13 sAvajja karaNI AjJA bArai sahUra re lAla, bhIkkhU Agama nyAya sodhI bhalA re lAla, 14 taMta DhALa kahI e teramI re lAla, bhIkkhU olakhAi bhAMta bhAMta sUM re lAla, 1. bhagavatI. za. 7 sUtra 223 se 226 / 2. bhagavatI. za. 7 sUtra 107 112 / 3. bhagavatI. za. 7 sUtra 107 se 112 / 4. jJAtA zruta. 1 a. sUtra 18 / 5. vipAka zruta. 2 a. 1 sUtra 15 / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 13 bhagotI' maiM bhAkhyau bhagavaMta ho| bhavikajana ! kilyANakArI karma baMdhata ho|| bhavikajana ! svAmI. baMdhai pApakarma vikarAla ho| bhavikajana! dAkhyau dasamaiM uddeze dayAla' ho|| bhavikajana! svAmI. aThArai pApa sevyAM asarAla ho / bhavikajana ! bhagavatI sAtamA rai chaThai bhAla ho| bhavikajana ! svAmI. vIsa volAM tIrthaMkara puna baMdhAya ho / bhavikajana ! zrI jina AjJA maiM sobhAya ho / bhavikajana ! svAmI. pUchA karI gotama prabhu pAsa ho bhavikajana ! vArU niravada karaNI vimaas|| ho bhavikajana! svAmI. prANI nai dukha nahIM upajAya / ho bhavikajana ! 'zataka sAtamaiM bhagotI" suhAya // ho bhavikajana! svAmI. 'bhagavatI AThamA rai navamaiM bheda " / ho bhavikajana ! sAvaja pApa rI karaNI sNved|| ho bhavikajana ! svAmI. pApa na baMdhai pichAMNa / ho bhavikajana ! ihAM piNa jiNa AganyA agavAMNa // ho bhavikajana ! svAmI. dazavaikAlika dekh| ho bhavikajana ! bAMNuMmI gAthA * visekh|| ho bhavikajana ! svAmI. suddha AhAra karaMtAM sAdha / ho bhavikajana ! ehavA zrI jina vacana aaraadh|| ho bhavikajana ! svAmI. zrI jina AjJA maiM soya / ho bhavikajana ! svAmI oLakhAyA sUtra joya // ho bhavikajana! svAmI. pragaTa thApyau pAkhaMDyAM pun| ho bhavikajana! jyAM rI saradhA dikhAI jabUna 93 // ho bhavikajana! svAmI. niravada karaNI puna rI nirdokh| ho bhavikajana ! mile tiNa sUM avicala mokh|| ho bhavikajana! svAmI. 6. bhagavatI za. 7 u. 6 sUtra 113 se 116 / 7. bhagavatI za. 8 u. 9 sUtra 419 se 433 8. jayaNA (ka) / 9. dazavai. a. 4 gA. 8 / 10. dazavai. a. 5 gA. 92 / 11. bhagavatI za. 1 u. 9 sUtra 438 / 12. sahI (ka) / 13. burI / galata / 41 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 sUtara maiM samacai kahI, anukaMpA adhikaar| bhIkkhU tAsa bhalI parai sodha liyo taMta saar| 2 jIva asaMjati jehanau, jIvaNa bAMchai jaaNnn| sAvaja anukaMpA sahI, moha rAga mahi maaNnn| 3 maraNau vAMchayAM dveSa mahi, jIvaNa rAga jivaar| pApa aThArAM meM pragaTa, bhramaNa karAvai bhaar|| 4 moha-rAga anukaMpa maiM, AjJA na diyai aap| iha kAraNa sAvaja acha, pragaTa rAga hai paap|| 5 tiraNau vAMchai te sahI, zrI jina AjJA saar| pApa TaLAvai pArakau, te niravada iktaar|| . 6 niravada kuraNA' niramaLI, sAvajja adhika asaar| ... vividha sUtra niraNo sakhara, svAma . kiyau taMta saar|| 7 prAchita Avai te pragaTa, arihaMta AjJA baar| anukaMpA sAvaja achai, vArU hIyai vicaar|| 8 gAya bhaiMsa Aka thoDa nauM, ai cyArUMDa __jyUM anukaMpA jANajo, mana maiM rAkhe suudh|| 9 Aka dUdha pIdhAM chatAM, judA huvai jIva kaay| ___ jyUM sAvaja anukaMpA kIyAM, pApa karma bNdhaay|| DhALa : 14 (dayA dharma zrI jinajI nI vANI) 1 anukaMpA tasa jIva rI AMNI, bAMdhai choDai sAdhU tiNa vAro jii| . chor3atAM naiM anumodyAM caumAsI, 'nasIta bAramaiM " niradhAro jii|| svAma bhIkkhU niraNau kiyau sUtara sUM // dhruvapada // dUdhA 1. karuNA (k)| 2. hiyai (k)| 3. anukaMpA rI caupAI-DhA. 1 duhA 2, 3 / 4. nizItha u. 12 sUtra 1 / bhikkhu jaza rasAyaNa Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 vAgha siMha hiMsaka jIva vilokI, mAra na kahai mativaMto jii| 'mata mAra' nahi kahai rAga AMNI muni, 'sUgaDAMga' ikavIsa' maiM saMto jii| svAma. 3 vIra asaMjama jItaba varajyau, 'dasameM sUgaDAaMga'2 dayAlo jii| 'dasamaiM ThANe '2vale 'AcAraMga' maiM, vArUvacana aneka visAlo jii|svaam. 4 'uttarAdhena bAvIsa maiM adhene", nema pAchA phiriyA jIva nhAlo jii| italA jIva harNai mujha arthe, vArU phaLa parabhava na visAlo jii|| svAma. 5 mithalA nagarI baLatI jAMNa nami muni, sAMhamau na joyau soyojii| 'uttarAdhena rai navameM adhene"5, kuraNA sAvaja nAMNI koyojii||svaam. 6 manuSa tiryaMca deva mAhomAhi, vigraha dekhI visekho jii| jIta hAra vAMchaNI varajI jina, 'dasavaikAlika sAtamaiM ' dekho jii||svaam. 7 vAyarau virakhA sIta tAvar3au, kaLaha upadrava rahita sukALo jii| bola sAtUMi vAMchaNA varajyA, 'dasamaikAlika sAtamaiM 10 dayAlo jii| svAma. 8 'dUje AcAraMga adhena dUsare, prathama uddezai 11 supaMtho jii| mAhomA grahastha lar3atA dekhI naiM muni, mAra, mata mAra na kahai mahaMto jii||svaam. 9 tIna Atma-riSa2 tIjA ThANAM rai tIjai13, deNau upadeza hisaMka dekhI jii| na samajhai tau mUna rAkhaNI niramaLa, vale ekaMta jANau visekhI jii|| svAma. 10 'uttarAdhena ikavIsameM adhene 14, tasakara nai mAratau dekhI tAhyau jii| samudrapAla liyau vara saMjama, moha kuraNA nAMNI mana mAhyau jii|| svAma. 11 samacai anukaMpA kahI te sAMbhaLI, lakhaNa AgyA thakI 'mIMDha lIjai 15 jii| prabhu AjJA devai teto niravada pratakha, AjJA nahIM te sAvadha oLakhIjai jii| svAma. 12 anukaMpA sulasA rI ANI, sura haraNagameSI soyo jii| ___putra devakI rA melyA pratyakha, 'aMtagar3a maiM avaloyo 16 jii|| svAma. 1. sUtrakRtAMga zruta. 2 a.5 gA. 30 2. sUtrakRtAMga zru. 1 a. 10 / 3. ThANaM ThA. 10 sUtra 23 / 4. uttarAdhyayana a. 22 gA. 19 / / 5. uttarAdhyayana. a. 9 gA. 12 se 16 / 6. dazavaikAlika. a.7 gaa.50| 7. kalaha rahita (kssemN)| 8. upadrava rahita (shivN)| 9. subhikSa (dhaayN)| 10. dazavaikAlika. a.7 gaa.51| 11. AcArAMga a. 2 u. 1 sUtra 22 / 12. aatm-rkssk| 13. sthAnAMga. sthA. 3 u. 3 sUtra 348 / 14. uttarAdhyayana. a. 21 gA. 8 se 50 / 15. pahacAna leN| 16. aMtagaDa varga. 3 sUtra 36 se 41 / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 14 43 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 IMTa upAr3a mUMkI kRSNa Avata, anukaMpA puruSa nI AMNI jii| ___ 'aMtagar3a dazA"maiM pATha anopama, jiNa AganyA nahIM jANI jii|| svAma. 14 'uttarAdhana bArameM adhene 2, anukaMpA harakesI nI AMNI jii| ___chAtrAM nai UMdhA pADyA jakha chaLakara, pratyakha sAvaja pichAMNI jii|| svAma. 15 reNAdevI rI kuraNA kara jiNaRSa, sAMhamau joyau sAkhyAto jii| 'navamai adhena jJAtA'mAhai nhALI, anartha dukha utapAto jii|| svAma. 16 koI kahai kaluNa rasa chai kuraNA, aNukaMpA nahIM AkhI jii| ____ anukaMpA kuraNA dayA anukrosa e, kaluNa rasa nAM nAma amara saakhii|| svAma. 17 'karI nema jIvAMrI anukaMpA, anukrosa pATha Acho jii| tiNa anukrosa ro artha-kuraNA TIkA maiM, sAvaja niravada kaluNa rasa sAco jii|| svAma. 18 samakta viNa megha gaja-bhava sAMprata, anukaMpA susalA rI ANI jii| _ 'prati-saMsAra manuSa Ayu pragaTa, prathama adhena jJAtA maiM pichANI jii|| svAma. 19 nija garbha rI anukaMpA nimatai, rUr3au bhogavyo dhAraNI rAMNI jii| 'prathama adhena jJAtA' mAhe pratakha, jihAM jiNa AganyA kima jAMNI jii|| svAma. 20 abhayakumAra nI kara anukaMpA, dohalau pUrvI dhAraNI rau devau jii| e piNa 'jJAtA rai prathama adhene 10, sAMprata sAvaja jAMNau svayamevo jii||svaam. 21 zItala tejU lesyA maihalI svAmI, anukaMpA gosAlA rI AMNI jii| . 'sUtra bhagavatI panaramaiM zatake 11, vRti mAhai sarAga vakhAMNI jii|| svAma. 22 'paNNavaNA sUtrarai chatIsamaiM pada 12, labdhi tejU phoDyAM kriyA lAgai jii| tiNarA doya bheda uSNa zItala tejU chai, zItala tejU phor3I vIra sAgai jii|| svAma. 23 kahI sAdhu rI harasa chedyAM vaida nai kriyA, nahIM sAdhu rai kriyA nihALI jii| piNa dharmAMtarAya sAdhU rai pADI vaida, 'bhagavatI soLamA rai tIjai 13 bhALI jii|| svAma. 1. aMtagaDa varga. 3 sUtra 96, 97 / 2. uttarAdhyayana. a. 12 gA. 24 / 3. jJAtA. zruta. 1 a. 9 sUtra 41 / 4. uttarAdhyayana a. 22 gA. 18 / 5. samyakta (k)| 6. prata (k)| 7. paritta sNsaar| 8. jJAtA zruta. 1 a. 1 sUtra 182 / 9. jJAtA zruta. 1 a. 1 sUtra 72 / 10. jJAtA zruta. 1 a. 1 sUtra 59 / 11. bhagavatI zataka 15 sUtra 65 / 12. pannavaNA pada 36 / 13. bhagavatI zataka 16 sUtra 49 / bhikkhu jaza rasAyaNa Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ityAdika bola anekaakhyA chai, samacai sUtara mAhai soyo jii| jina AganyA nahIM te sAvaja jANau, AjJA te niravada avaloyo jii||svaam. 25 nema samudrapAla gaja nai nami RSa, Atma-riSa avadhAro jii| niravada AjJA mAhai chai niramaLa, sAvaja bhramaNa saMsAro jii|| svAma. 26 svAma bhIkkhU ima sUtara sodhI, anukaMpA oLakhAI jii| vividha hetU'nyAya yuktibatAyA, kumIya na rAkhI kAMI jii|| svAma. 27 bheSadhArI bharma pADai bhauLAM rai, dayA moha rAga naiM dikhAI jii|' siddhaMta rA jora sUM bhIkkhU svAmI, asala saradhA oLakhAI jii|| svAma. 28 cavadamI DhALa suNI jana cAtura, anukaMpA niravada Adarajo jii| rUr3I AsatA bhIkkhU nIM rAkhI, pAkhaMDa mata paraharajo jii|| svAma. 29 dAna dayA sUtra sAkha dikhAI, khaMDa prathama dhara khaMto jii| sUtra nezrAya e gyAMna svAma nauM, matigyAMna nauM bheda sutaMto jii|| svAma. kalaza jaya sujaza kAraNa dukha vidAraNa, subhaga suddha sumati sAraNa kumati vAraNa, jagata prAkama mRgapati sakhara dhara cita, gyAMna jina magga ketu hada suhetU, namo dhAraNa svaamjii| tAraNa kAMma jii| netre RSa gunii| bhIkkhU mhaamuni| iti zrI bhikkhu jaza rasAyaNe prathamaH khnnddH|| 3. prAkrama (k)| 1. hetu (k)| 2. jugati (k)| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 14 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 prathama khaMDa buddhi 3 matigyAMna khaMDa pahichAMNa, racIyo dUjai guNa khAMna, dRSTaMta dUhA Akhyau dAMna dayA asala, khaNDa dvitIya soraThA sUtra nezrAya 4 sUtre kahIja jima utpattiyA mahAbalI, sAdhyau 46 buddhi sUM milatI bAta vara, sahu 5 sUtra sAkha saradhA sakhara, svAma sUtra taNI ne zrAya 6 cyAra buddhi asUtra-nezrAya 7 hiva asUtra matijJAna 8 kevaLa pajjavAM 9 sakharo 1. naMdI sUtra 38 / mahimAnilau, doya bheda siddhaMta chai, sUtra bAta sahu, nimala bhIkkhU svAma noM, mahA sAcA nyAyaja sodhIyA, dRSTaMta 10 utpattiyA buddhi sUM akhyA, milatA kesI nI para suddha kathyA, dRSTaMta suddha, Agama vara sUM ciMtavI, diyai oLakhau, nezrAya hada, diyA mahA niramaLau, svAma Utaratau kahyau, matigyAMna lekha pichAMNajo, sUtra rUr3I ta suuN| kahUM dayAla naa|| bhAkhyau siva patha tasuM binA 2. kathA (ka) / dikhAI artha vividha naMdI' svAma ta bhagavatI moTo dei nyAya ati jinarAja / sAja // dekh| sNpekh|| sUtra-nezrAya / - asUtra ne zrAya // saar| udAra // dRssttNt| virataMta || dRssttNt| sobhNt|| mhaaraaj| sAja // mtigyaaNn| pradhAna || muniMda dIpaMda // bhikkhu jaza rasAyaNa Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa : 15 (jaMbU kahyau mAna lai re jAyA! mata lai saMjama bhAra) 1 pAkhaMDIyAM sAvaja parUpIyau, tyAMnai bhIkhU pUchyau tiNa vaar| sAvaja maiM punya saradhIyau, ika sAMbhaLau hetu udaar|| svAmI buddhi sAgarU, vArU melyA nyAya vishaal| adhika guNa AgarU, bhala utpattiyA buddhi bhaal||dhruvpd|| 2 pAMca sIrI vAyau kheta paravaraujI, caNAM taNo cita dhaar| ____nAja pAMca sau maNa caNA nIpanA, taba matau kiyau tiNa vaar|| svAmI. 3 ghara mAhai tau dhana ApAM rai ghaNau, karAM dAMna dharma khivaay| eka jaNai sau maNa caNA ApIyA, bahu bhikhyAsyAM nai bolaay|| svAmI. 4 dIyA sau maNa caNA rA dUsarai, sekAya bhuMgarA soy| tyAra gUgharI tIjai karAyana, jImAyA bhikhAsyAM nai joy|| svAmI. 5 cauthe roTyAM sau maNa caNAM taNIjI, 'kaDhI pAkhatI kraay| bhikhyArI rAMkAdika bhaNIjI, jukti sUM dIyA jiimaay|| svAmI. 6 sau maNa caNA pAMca maiM vosirAviyA, tiNa rai hAtha lagAvA rA tyaag| kahau dharma puna ghaNau keha naiM, sakharo uttara devau 'dhara raag"| svAmI. 7 bhagavaMta rI AjJA kiNa bhaNI, kuMNa AganyA bAra kahAta? ima suNa uttara Ayau nahIM, aisI bhIkkhU nI buddhi utpaat|| svAmI. 8 dAMna Upara diSTaMta' dUsarau, svAMma bhIkhU diyau sukhdaay| haLukarmI sAMbhaLa harakhai ghaNA, bhArIkarmI rai dveSa bhraay|| svAmI. 9 bhikhyA mAMgatau Dokarau bhama rahyau, abhyAgata dukhiyau ek| dharmAtmA bhUkhA nai dhAna dau, viruA bolai vacana visekh|| svAmI. 10 eka jaNai anukaMpA ANane jI, sera caNA diyA soy| guNagrAma bhikhyArI karai ghaNAM, AsIsa devai avloy|| svAmI. 11 Age jAI ima bolIyau jI, sera caNA diyA seTha ek| piNa dAMta nahIM koI pIsa do, vArU chai koI dharmI visekha? svAmI. 1. bhi. dR. 44 / 2. bhaagiidaar| 3. usake sAtha kaDhI bnaakr| 4. satAva (mU.) 5. bhi. dR. 45 / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 15 47 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 eka bAI anukaMpA AMNane jI, pIsa diyA kehata paaNnn| vale Age jAI ima bolIyau jI, chai koI dharmI pichAMNa? svAmI. 13 eka seTha caNA sera ApIyA, pIsa diyA dUjI punvaan| ____ ATo phAkaNI Avai nahIM, jiNa sUM roTI kara do dharma jaaNn|| svAmI. 14 anukaMpA tIjI ANane, sera cUMna' rA phAphar3A soy| siMdhure ghAla kara dIdhA sahI, jImI tRpta hoya gayau joy|| svAmI. 15 tRSA lAgI tiNa avasarai, vale Age jAI bolyo vaaNn| sera caNAM dIyA ika seTha jI, pIsa diyA dUjI punvaan|| svAmI. 16 jhaTa roTyAM kara tIjI jImAvIyau, ati lAgI hai tRpA athaay| hai dharmAtamA ehavau, prAMNa jAtA nai pAMNI pAya? svAmI. 17 cauthI bAI anukaMpA cita dharI, pAyau trasa sahita kAcau paaNnn| __kahau dharma ghaNau huvau kehanai, pAchai kahyA cyArUMi pichAMNa? svAmI. 18 AjJA bAralA dAMna rai Uparai, diyau svAma bhIkkhU dRssttNt| pratyakha kAraNa pApa nAM jI, kiNa vidha puna khNt| svAmI. 19 halukarmI sAMbhaLa harakhai hIye, bhArIkarmA suNe bhiddekNt| sUtara-nyAya sAcA sahI, dhArai uttama puruSa dhara khaMta / / svAmI. 20 pavara DhALa kahI panaramI, svAmI thApI hai saradhA saar| utpattiyA buddhi opatI vali Agali bahu vistaar|| svAmI. 3. shaatipuurvk| 1. vesana/cane kA aattaa| 2. lvnn| siMdho (k)| . bhikkhu jaza rasAyaNa Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 jAba suNI buddhivAMna jana, citta. pAMmai cimtkaar| sAMbhaLa. keyaka samajIyA, pAmyAM harSa apaar|| 2 keyaka vali iNa para kahai- the dAMna dayA dI uthaap| saradhA kihAMI / nA suNI, pratakha . saradhau paap| 3 bhIkkhU valatA ima bhaNai', pajUsaNAM maiM pekh| AkhA ATau Adi dai, Apai nahIM asekh| 4 parva divasa panjusaNA, dharma taNA dina dhaar| adhika dharma tihAM Adarai, pApa taNau prihaar| 5 dAna anerA nai dIyAM, jANeM dharma jivaar| kIdhau baMdha kiNa kAraNai, ciMta tUM karau / vicaar|| 6 eha bAta hai AgalI, paraMparA phichaaNnn| kahau e thApa karI kiNe, vArU karau vinaaNnn| 7 hUM tau hivar3Aija huau, jada to nahIM tho jaaNnn| jAba dIyau ati jugata sU, suNa harakhyA suvihaaNnn|| 8 sUtra-nyAya suddha-paraMparA, sakhara milAvai svaam| jaga pUrvadhArI jisA, aujAgara abhiraaNm|| 9 apara dAna rai Upare, dIdhA bali dRssttaaNt| vividha nyAya vara vAratA, sAMbhaLajo citta shaaNt| 1 DhALa : 16 (para nArI ro saMga na kIjai) 1 saihara kheravai padhAr2yA svAmI, oTau syALa prazna pUchyau em| zrAvaka kasAi giNau the sarIkhA, kahai khoTI saradhA isaDI dhArAM mhe kema? svAma bhIkkhU rA dRSTaMta suNajo ||dhruvpd|| 2 svAma kahai-kima giNAM sarIsA? jaba te kahai-zrAvaka nai dIyAM pApa jaaNnnau| kasAi nai dIyAM piNa pApa kahau cho, pratakha do- sarIkhA iNa nyAya pichaaNnno|| svAma. 1. bhi. du. 15 3. bhi. dR. 29 2. dhaan| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 16 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 svAma kahai-ima nahIM sarIkhA, zrAvaka kasAi be jUA sNpekh| oTau kahai--donUM thayA sarIkhA, doyAM nai dIyAM pApa kahau te lekh|| svAma. 4 pUja kahai-thArI mAtA nai pAyo, sacita pANI rI loTI bhara soy| ___ kahau tiNa maiM thAre nIMpanoM kAMi? oTo kahai-pApa chai avloy|| svAma. 5 punarapi svAma oTA nai pUchyau, pAMNI loTI bhara vesyA nai paayau| dharma thayo kai pApa huvau thAMnai? oTo kahai-tiNa maiM piNa pApa thaayau| svAma. 6 pUja kahai-doyAM maiM pApa thApyau, thAMrI mAtA maiM vesyA sarIkhI thArai nyaayo| jo mAtA vesyA naiM na giNau sarIkhI tau, zrAvaka kasAI sarIkhA na thaayo|svaam. 7 ati kaSTa thayAM loka kahai-oTojI, mAtA nai vesyA sarIkhI maaNnii| cita mAMhai cimatkAra lahai cAtura, aNahuMtA avaguNa dhArai agyaaNnii||svaam. 8 saMmata' aThArai paiMtALIsai sAMmI, pragaTa caumAsau kiyau piipaar| janaka hastu kastu nauM jagu gAMdhI, vArU caracA sUM saradhA cita dhaar|| svAma. 9 bheSadhArI tiNa naiM lAgA bhir3akAvA, khoTI saradhA bhIkhanajI rI khaar| eka gRhastha zrAvaka nai bAsatI ApI, pApa kahai tiNa mAhi apaar|| svAma. 10 valekiNa hIgRhastharI bAsatI cora le gayau, tiNa rau piNa gRhastha nai pApa btaavai| zrAvaka nai cora giNai ima sarIkho, jaba jagU svAmIjI nai pUchyau prstaavai|| svAma. 11 pUja kahyau uNAMnaiMja pUchaNau, cadara thAMrI eka le gayau cor| eka cadara the zrAvaka naiM ApI, jada thAMnai DaMDa kiNa rau Avai jora? svAma. 12 tasakara cadara lei gayo tiNa rau, prAchita mUla na saradhai sNpekh| zrAvaka nai dIdhAM ro prAchita sarathai, jada tau deNauja khoTau chaihau jyArai lekh|| svAma. 13 jAba suNI samajyau, jagU gAMdhI, aisI svAmIjI rI buddhi utpaat| siddhata rI saradhA nai thApaNa sAcI, nyAya vividha melavyA svaamiinaath||svaam. 14 soLamI DhALa maiM bhIkkha svAmI rI, oLakhAI buddhi saradhA udaar| zrI jina AganyA dhArI sira para, saradhA dikhAya dIdhI taMta saar|| svAma. 1. bhi. dR. 16 / 2. hAtha se bunI khAdI, jise prAcIna bhApA meM 'do ghaTI' kahA jAtA thaa| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 saradhai sAvaja dAMna maiM, punya mizra ekNt| pUchyAM kahai mujha mUna hai, kei isar3au kapaTa krNt|| 2 pUchayAM na kahai pAdharo', punya mizra pakha ek| Akhyau hetU opatau, vArU svAma visekh| 3 kiNa hI puruSa pUchA karI, nAra bhaNI piu naam| thArai dhaNI ro nAma kuMNa, syUM pemau hai tAMma? 4 kahai-pemau kyAMnai huvai, vaLi pUchyau tiNa vaar| nAthU nAma hai tehanau, kaMta taNo avadhAra? 5 kahai-nAthU kyAMnai huvai, vaLi pUchyau suvisekh| pAthU hai nAma tehanau, tujha pItama saMpekha? 6 kahai-pAthU kyAMnai huvai, ima bahu nAma vicaar| sAge nAma AyA thakAM, rahai abolI naar|| 7 seNau3 jaba jAMNai sahI, iNa rA piu rau naam| ehija chai tiNa kAraNai, na rahI iNa tthaaNm| 8 jyUM sAvaja dAna maiM pApa hai, kahai-kyAMnai hai pApa? mizra pUchyAM piNa ima kahai-- kyAMnaiM 8 mizra thApa? 9 puna puchyAM mUna rahai, na karai tAsa nisseh| seNau jaba jAMNai sahI, iNa rai saradhA eh|| DhALa : 17 (prabhavau mana maiM ciMtavai) 1 pUja bhIkhanajI padhArIyA, vara ika gAMma vimaas| sAdha amarasiMgajI taNA, pUja AyA tyAM paas| 2 prazna bhIkkhU sAMma pUchIyo, anukaMpA mana - aaNnn| maratA nai mULA diyA, jiNa maiM syuM huau jAMNa? REE EFFEEEEEEEEEEE 1.siidhaa| 2. bhi. dR. 62 / 3. smjhdaar| 4. huvai (k)| 5. nissedh| 6.bhi. dR. 110 / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 17 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 ' tAmasa' AMNI' te kahai, prazna je. mithyAtI jAMNIyai, bhIkkhU vALa pUchIyau, samakati mithyAtI Apai 4 pUchaNa athavA 5 uttara mULAM uttara tau Apau matI, nahi 6 taba te bolyA tar3aka nai pUja kahai puna pApa bihuM, kevaLa 7 daiNa vALA nai dAkhIyai, punya jAba na devai jANanai, vali ima taba 8 kei mUMLA khavAyA mizra kahai, mizra kahai te pApI sahI, 9 kei mUMLA khavAyAM pApa kahai, vali pApa ka so pApIyA, jhUThA 10 phira svAmI pUchA karI, mUMLA mAnavI, je ehanauM, jo 1. garma hokara 52 Upara Agai isau vali karI, catura piNa mithyAtI tau Akhau mAha pApa pApa bhakkhU pUchyAM hovai svAmI keyaka puna ka sahI, jaba te bAta 11 puna kahai soI pApIyA, suNanai saradhA puna rI dIsai sahI, 12 vali mana bhIkkhU vicArIyau, piNa saradhaNahArA puruSa nIM, 13 pUja ima ciMtava pUchIyau, anukaMpA kahiNa vAlA thira pUchA karUM mUMLA devai te manuSa naiM, puna keI sadhai 14 svAma taNI pUchA sAMbhaLI, vali mana AsI jUM saradhasI, jaba 15 ima ciMtava svAmI Ucarai, mULA pragaTa punya parUpau nahIM, piNa 16 ityAdika jAba aneka sUM, kaSTa AyA ThikAMNa ApaNa, svAmI 17 moTI mati mahArAja nIM, vArUM jAba liyau ati jugata sUM, 18 sakhara DhALa kahI sataramIM, svAma dRSTaMta suNI pUchai ekaMta ka kahai kahai bolyA buddhi khavAyAM bolyA hoya svAma tInoI naiM kahyau bolyA svAmI liyau saradhA puna kIyA mahA khavAyAM sUM bahu hai rI sUM pUchaMta / bhAkhaMta // soya / joya // jaay| nyAya? pApa / kilApa ? pichAMNa? vaaNnn|| aaNm| tAMma // vAMNa / jAMNa // mAMNa / jAMNa // vicaarai| bArai / / paapii| thApI // AMNa / pichAMNa // vAMNa / jAMNa // mAMNa / pichAMNa // adhikAya / sukhadAya // vicAra | avadhAra // adhikaar| cimatkAra // bhikkhu jaza rasAyaNa Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 bhIkhanajI svAmI bhaNI, dAMna asaMjati naiM dIyAM, pApa kiNa kAraNa, nirmaLa navalI 2 kaDuA phaLa kahai bhIkkhU - kiNa seTha rai, 3 te navalI rupIyA taNI, seTha taNai 4 pUThai tasakara huvau, rupIyA tasakara pekhanai sAhukAra tasakara daur3atau, italai Akhura heThau paDyau, cita kiNahika mAnavI, amala ilai 6 amala khavAya pAyau udaka, seMThau dusamaNa te tiNa seTha nauM, sAhaja 7 amala 'khavAyau lArai duhA 5 paga kihika puruSa, vairI sAhaja dIyau vairI bhaNI, ari 8 jyUM cha kAya nA hiMsaka bhaNI, jai vairI SaTa kAya nauM, pratakha 9 haNaNahAra SaTa kAya nauM, tasuM tiNa kAraNa jIvAM taNau, vairI 1 sAvajja Te saradhAyavA, dIyau dAMna kheta vAyau ika karasaNI, pAkau 1. bhi. dR. 138 / 2. nolI / 3. bhAgane lgaa| 4. Thokara laga jAtI hai| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 18 kahau DhALa : 18 ( sItA dIyai rai oLaMbhar3A ) seTha 7. 'paga' vilakhAMNau khavAyau kIdhau thI nara taMta dRSTaMta bhIkkhU tnnaa|| dhruvapada // kar3I pokhe bhi. dR. 139 / pUchA batAvo hIyai 5. akhaDaMta (ka ) / 6. sAjha (ka ) / dekhI levaNa dIyau kii| prasidha || nyAya? bNdhaay|| tAMma kaaNm|| bhIkkhU kheta nhAsaMta / akhuDaMta " // cor| jora || suur| bharapUra // nauM vaadh| huvai upaadh|| poSai jAMNa / pichaaNnn|| kiyau suur| bharapUra / / dRSTaM / atyNt|| 53 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sekh|| 2 italai dhaNI rai vALau huvau, dUkhaNI Ayau dekh| kiNahika oSadha de karI, sAMtarau kIyau 3 tAjau huau tiNa avasarai kheta kATyau dhara khNt| sAhaja daiNa vALA naiM sahI, lAgau pApa ekNt|| 4 kahai pApa huvai kheta kATIyAM, to kATaNa vALA naiM soy| sAhaja deInai sAjau kIyau, jiNa nai piNa pApa joy|| . 5 timahija aura pApI taNe, sAtA kIdhI visekh| tiNa mAhai dharma kihAM thakI, dila mAhai dekh| 6 keyaka bheSadhArI kahai- dhana dIdhAM dhrm| vale kahai-mamatA UtarI, bhoLAM rai pADai bhrm|| 7 pUja bhIkkhU tiNa Uparai, niramaLa melyA nyaay| bharma lokAM rau bhAMjavA, svAmI mahA sukhdaay|| 8 kiNahI manuSya rai khetI hu~tI, vIsa vIgA vicaar| dasa vIgA brAhmaNa naiM dIyA, dharma arthe 9 vIsa haLAM rI khetI viSai, dasa haLa khetI diidh| e piNa mamatA UtarI, tiNa rai lekhai prsiidh|| 10 kahyau parigraha nava prakAra nauM, daupada caupada dekh| pAMca dAsyAM dIdhI para bhaNI, paMca gAyAM sNpekh|| 11 e piNa mamatA UtarI, tiNa rai lekhai thtiik| dharma kahai rupIyA dIyAM, tau iNa maiM paNa dharma tthiik|| 12 dAsyAM khetI gAyAM dIyAM, puna ro aMsa ma pekh| imahija rupIyA ApIyA, dharma punya ma dekh|| 13 pApa aThArAM maiM paMcamau, parigraha mahA vikraal| sevyAM sevAyAM pApa chai, bhagavatI maiM sNbhaal|| dhaar| 1. nArU nAma kA roga aura usakA kiidd'aa| 2. kaikeika (k)| 3. bhi. dR. 221 // 4. bhagavaI. 1/384 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApa ekNt| sobhNt| ain| 14 sAvaja sAtA karai sahI, iNa sUM jiNa AjJA bAhira jAMNajo, sUgaDAMga' 15 bhIkkhU svAma bhalI parai, oLakhAyA haLukarmI harakhyA ghaNAM, cita - maiM 16 AkhI DhALa aThAramI, vArU svAmI bola sArAI suhAMmaNAM, AchA nai pAyA nAM cain|| bol| amol|| 1. sUyagaDAaMga (ka), sUyagaDo. 1 / 3 / 66, 67 / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 18 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA kiNahI bhIkkhU nai kahyau2- asaMjatI avloy| tiNa nai dAMna devA taNA, tyAga karAvau moy|| 2 bhIkkhU svAmI ima bhaNa- saradhyA muja vaca soy| pratItIyA ruciyA pavara, jiNa sUM tyAga sujoy|| 3 kai mhAMnaiM bhAMDaNa bhaNI, karai isA pacakhAMNa? ima kahi kaSTa kiyau atahire, sakhara svAma buddhivaaNn|| 4 kiNahika bhIkkhU nai kahyau - ToLAvALA taahi| pratyakha punya parupai nahIM, sAvaja dAMna rai maahi|| 5 svAma kahai-kAi asatarI, jala loTyau bhara jaaNnn| mhArai hATai saMpajo, kahI kiNI nai vaaNnn|| 6 nAma piu nau nAM lIyau, piNa sUMpyau kara sAMna / ima sAMnI kara puna kahai, puna rI zraddhA pichaaNnn|| 7 kiNahika svAmI naiM kahyau, paDimAdhArI dAMna nirdoSaNa tasuM dIyAM, syUM phaLa kahau visekha? 8 svAma kahai-lai sUjhatau, paDimAdhAra pichaaNnn| tasuM phaLa hovai te sahI, daiNa vAlA . nai jaaNnn|| 9 laiNa vAlA naiM pApa kahai, pApa lagAyau daataar| tiNa nai punya kihAM thakI, svAma jAba shriikaar|| DhALa : 19 (vIra suNau morI vInatI) 1 kAcau pAMNI pAyAM mAhai punya kahai, svAmI dIdhau hau tehanaiM dRssttNt| koi khAI luTAvai pArakI, sAvaja thArai lekhe ho iNa maiM puna ekNt| taMta dRSTaMta bhIkkhU taNAM ||dhruvpd|| pekh| 1. kiNahika (k)| 2. bhi. dR. 118 / 3. ati hI (k)| 4.bhi. duu.61| 5. sNket| 6. bhi. dR. 207 / 7. maiM (k)| 8. kile ke cAro ora rakSArtha khodI huI nahara ke rUpa meM pAnI se bharI khaaii| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 khAI luTAyA jo pApa hai, pANI pAyAM ho kima hosI punya? donaM barobara dekhalau, donaM ho kaNa rahita hai suny|| taMta. 3 'avratI maiM' anna-dhana dIyAM, bheSadhArI ho thApai dharma nai pun| svAma bhIkhU dIyau sobhatau, hada hetu ho suNajo tn-mn|| taMta. 4 lAya mAM sUM kA?' dUjI lAya maiM, dhana nhAkhyAM ho kAma na Avai te dhaar| Apa kanaiM dhana avrata maiM hu~tau, avratI naiM ho dIyo avrata mjhaar|| taMta. 5 lAya lAgAM gRhastha rau ghara jaLa, baLatau dekhI ho kiNahi dhana kADhyau baar| le nhAMkhyau dUjI lAya maiM, tatakhiNa Ayau ho seTha pAsa tivaar|| taMta. 6 aho seThajI tujha ghara Aga thI, sakharI vastu ho dhana kADhyau meM saar| seTha suNI harakhyau sahI, te dhana kihAM chai ho Apau vastu udaar|| taMta. 7 o kahai-nhAMkhyau dUjI Aga maiM, seTha jANyau ho pUrau mUMharkha soy| lAya mAM syUMkADhI nhAMkhyau lAya maiM, kAma na Avai ho tiNa lekhai koy|| taMta. 8 avrata rUpa lAya huMtI Aparai, avratI naiM ho dIdhau aura naiM dhn| lAya lagAI aura rai, pratyakha dekhau ho tiNa maiM kima huvai punna? taMta. 9 zrAvaka rai tyAga te tau vrata sahI, avrata jANau ho bAkI rahyau aagaar| avrata sevAvai aura rI, tiNa mAhai ho dharma nahIM ligaar|| taMta. 10 avrata-vrata na oLakhai, bheSadhArI ho karai bhel-sNbhel| dRSTaMta svAma dIyau isau, ghI taMbAkhU ho bheLyAM kadeya na mel|| taMta. 11 oSadha' jIbha AMkhyAM taNau, AMhamau-sAMhamau ho ghAlyAM donUM vilaay| jyUM avrata maiM dharma saradhIyAM, pApa varata maiM ho saradhyAM duragati jaay|| taMta. 12 sorIgara rA ghara maiM sora vAsadI', nyArA rAkhyAM ho ghara viNasai naay| jyUM vrata avrata phaLa jUjUA, jana jANyAM ho samagata na jlaay|| taMta. 13 pragaTa pasArI rai pArakhA, nyArA rAkhai ho mizrI somala nhaal| jyUM dharma-adharma khAtau jUjUau, saiMThI samagata ho suddha saradhyAM saMbhALAtaMta. 1. avrata meM (k)| 2. kAr3ha (kv.)| 3. mUrakha (k)| 4. virata ivarata kI caupAI DhA. 4 gA. 6,7 / 5. virata ivarata kI caupAI DhA. 4 gA. 9,10 / 6. bArUda banAne yA becane vaalaa| 7. baaruud| 8. agni| 9. eka prakAra kA kSAra, jo mizrI jaisA hI lagatA hai| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 19 57 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 koI kahai-'gRhastha ro chAMdau"achai, dAna devai ho gRhastha naiM dekh| bhIkkhu kahyau-chAMdA maiM to dhULa hai, ghRta tau ? kUr3I maiM sNpekh| taMta. 15 khAMDa ghRta suddha milyAM, sakharA kahiyai ho lADU sarasa, svaad| jyUM cita vita pAtra tInUM juDyAM, ati phaLa lahiye ho bhava jala tiriyai agaadh|tNt. 16 ghRta khAMDa bihuM suddha ghaNA, maidA rI jAgA ho lAda hai maay|| jyUMcita vita donUM caukhA milyA, pAtra jAgAM ho asAdhU naiM vhiraay| taMta. 17 ghRta maido caukhA ghaNAM, khAMDa jAgA ho mAhai ghAlI dhuul|| ___jyUM cita pAtra doi suddha juDyA, vita jAgA ho asUjhato visa tUla // taMta. 18 khAMDa maido caukhA kharA, vita jAgA ho mAhai ghAlyau gomuut| jyUMvita pAtra donaI suddha juDyA, cita jAgA ho daiNa vALau kpuut|| taMta. 19 ghRta rI Thaura gomUta hai, khAMDa ThAmai ho ghAlI dhULa mhaakhaar| ____ lAda maidA rI jAyagA, AvI miliyA ho tInUM adhika asaar|| taMta. 20 jyUM daiNavAlauI asUjhatau, vastu dIdhI ho asUjhatI jbuuny| avrata mAhi levALa aMgIkarI, pratyakha pekhau ho iNa maiM kima huvai punya? taMta. 21 cita vita pAtra cokhA milyAM, karma nirjarA ho punya baMdha khivaay| eka adhUrau tInAM majhai, thira cita dekhau ho tiNa maiM punya na thaayaa| taMta. 22 dRSTaMta aisA bhIkkhU dIyA, svAmI melyA ho sUtra naiM nyAya sNdh| ____yAM viNa isaDI kuNa kathai, pUrvadhArI ho jaisA bhIkkhU prbNdh|| taMta. 23 paMcama Arai paragaTyA, Apa aujAgara ho Apa sUM anuraag| hUM piNa hivaDAM UpanauM, sAcI saradhA ho pAMmI e mujha bhaag|| taMta. 24 AkhI DhALa ugaNIsamI, cita umagyau ho bhIkkhU AyA ciit| ___yAda AyAM ho hIyau hUlasai, guNa gAvata ho hUau janama pviit|| taMta. 1. gRhastha kA cAlU vyvhaar| 2. svAmI jI ne isako dUsare artha meM lete hue kahA-chAMdA meM to dhUla hotI hai| isakA artha hai--ghI ke kuppI para Dhakkana ke rUpa meM dI jAne vAlI daaNtt| kapar3e meM miTTI/dhUla DAlakara usa para lepa lagA diyA jAtA hai| jisase ghI bAhara nahIM aataa| 3. ghI rakhane kA bartana 4. dene vaalaa| 5. vstu| 6. lene vaalaa| 7. lIda- hAthI,ghor3e, gadhe Adi kii| 8. tuly| 9. udyotkaar| 10. smRti meN| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 sakharau kubuddhI 2 thAM 5 tiNa rau mujha naiM syUM huvau ? ima kiNa 3 bhIkkhU kahai ' - - mizrI bhalI, mana sukha pAvai ke marai, uttara 4 jyUM the asAdha jAMNanai, diyau ajANapaNa ghaTa thAMharai, pAtra AkhIyA, kathyA, valI, 1 7 dUhA mAraga sodha nai, dIyau kukaLA keLavI, pUchai asAdha saradhanai, dIdhau 8 bahu ityAdika kiMcita mAtara mhaiM 6 vividha dayA Upara anukaMpA ihaloka moha rAga je AraMbha jiNa vAMchyau e jIvaNau, tiNa varajIyau, asaMjama 9 sUtre zrI jina bhIkkhU svAma bhalI parai, melyA mhaiM pUchayau 1 kei pAkhaMDI ima kahai re, alpa pApa bahu nirjarA re, daMbha karI doya thApai vesarmo', AgalA jIva bacyA tiNa rau dharmo > svAma prazna dAna vadhatau hetu Aka thora rA dUdha sama, sAvaja jIvaNu rI, maiM mAha tikA, tiNa sahita jIvaNau, asaMjati 1. bhi. - . - 92 / 2. thohara ( ka ) / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 20 khAdhI DhALa : 20 ( nagara sorIpura rAjavI re ) uttama eha sUjhatau Upara tujha kiNa viSa mahA jANI dayA vAMchai ro vAMchyau phaLa dRssttNt| graMtha // hitakAra | asAra // jANa / dharma ma tAMNa // aNbh| AraMbha || jItava nyAya 3. jIvaNo (ka) / 4. bezarmI (ka ) / bujhAvai upadeza / asesa // daaNn| jAMna // jAMNa / pichAMNa // lAya daMbha kari thApai teu jIva muAM te pApa bhauLAM taNeM mana pAr3ai jI sahU koI jI daaNn| jAMna // aas| vimAsa // loy| doy| krmoN| bharmo / ho // 59 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 uttara bhIkkhU ApIyau re, sAMbhaLajo cita lyaayo| haLu karmI suNa harakhIyai re, bhArIkarmI bhidd'kaayo| bhArIkarmA bhir3akai lahai tApo, teu jIva muAM rau kahai paapo| aura vacyA tiNa rau dharma thApo, kara rahyA mUrakha kUr3a kilaapo| tiNa rI saradhA rau lekhau suNaApo, nAhara mAryo ekalau nahIM pApo jI sahU koI jI ho| 3 nAhara hilyau eka Akarau re, karai manuSAM ro baiNgaalo| gAyAM bhaisyAM ajA bAkarA re, sAMvara rojha siiyaalo| sAMvara rojha siyAla pichAMNau, pratyakha lUTa rahyau para praannau| jIva ghaNAM ro karai ghamasAMNo, paMkaprabhA utkRSTa pyaaNnno|| jI saha koI jI ho| kiNa hI vicAra isau kiyau re, e tau hai maMsa aahaarii| e jIvIyAM jIva mArai ghaNAM re, ehavA adhyavasAya dhaarii| ehavA adhyavasAya sUM sIha mArI, uNarI saradhA rai lekhai vicaarii| nAhara rau pApa huau niradhArI, aura vacyAM rau dharma huvau bhaarii| jI saha koI jI ho| 5 bIjau dRSTaMta bhIkkhU dIyau re, chai eka pApI ksaaii| pAMca-pAMca sau bhaiMsA naiM mAratau, kuraNA na AMNa kaaii| mana mAhai kuraNA na ANe kAMI, kiNa hi vicAra kiyau mana maahii| ehanai mAr2yA bahu jIva bacAI, ema vimAsI naiM mAryo ksaaii| __ ghaNAM jIvAM naiM vacAvaNa tAMI, jI saha koI jI ho|| lAya bujhAyAM mizra kahai re, tiNa rI zraddhA rai lekhau| kasAI nai mAryo piNa mizra chai, potA nI saradhA pekhau| potA nIM saradhA pekhau nija naiNauM, pApa kasAi nauM e satya baiNnnau| jIva ghaNAM vacyAM rau dharma laiNauM, potA rI saradhA lekhai kahi dennau| kasAI naiM mAr2yA ekaMta pApa na kaihaNo, jI sahU koI jI ho|| 6 1. sNhaar| 2. sAMbhara (k)| 3. mAMsa (k)| 4. vicArI (k)| 60 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 tIjo dRSTaMta svAmI dIyau re, urapara eka ajogo| ghaNAM uMdarAM nAM gaTakA karai re, manuSa pauhacAvai prlogo| manuSa mAra paraloga pauhacAvai, ghaNAM paMkhyAM nAM aMDA piNa khaavai| sarpa ghaNAM jIvAM naiM saMtAvai, utkRSTa 'dhUmaprabhA'2 laga jaavai| jI sahU koI jI ho| 8 kiNa hI vicAra isau kiyau re, sarpa ghaNAM naiM sNtaavai| eka sarpa mAryAM thakAM re, jIva ghaNAM sukha paavai| jIva ghaNAM sukha pAvai sujAMNI, anukaMpA bahu jIvAM rI aaNnnii| sarpa mAra bacAyA bahu prAMNI, lAya bujhAyAM kahai mizra vaaNnnii| tiNa rai lekhai iNa maiM piNa mizra pichAMNI, jI sahU koI jI ho| cautho dRSTaMta svAmI dIyau re, koi puruSa nauM ehavau aacaaro| bApa mUMAM pahilI kahyau re, kALa karatAM tinnvaaro| kALa karatAM suta kahI thI vAMNo, sukhe tumhArA nIsarajo praaNnno| thAM lArai aTavyAdika bAlasUM jAMNau, ghaNAM gAMma nagara bAla karatUM ghmsaannau| jI sahU koI jI ho| 10 manuSa DhAMDhA ghaNAM mAratUM re, bApa nai ehavau sunnaayau| pitA pauhatau paraloka meM re, pachai karavA lAgau saha taahyau| karavA lAgau jIvAM rau ghamasAMNo, kiNahika mana maiM vicAryo jaaNnnau| eka mAr2yAM sUM vacai bahu prANo, ima ciMtava te puruSa naiM mAryo acaaNnnau| jI sahU koI jI ho| 11 lAya bujhAyAM mizra kahai re, tiNa rai lekhai e piNa mizra hoyo| eka mAryo pApa tehanoM re, bahu vacIyAM tiNa rau dharma joyo| vacIyAM rau dharma tyArai lekhai vAjai, alpa pApa bahu punya phaLa raajai| eka mAryo ghaNAM rAkhaNa kAjai, iNa maiM piNa mizra kaihatA kAMya laajai| jI sahU koI jI ho| 1. saaNp| 2. pAMcavIM nrk| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 20 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 pUja kahyau vali pAMcamau re, daSTaMta adhika udaaro| koi turakAdika Akarau re, sAtha senyA le apaaro| senya lei deza Upara Ayau, gAMva nagara katala karavA naiM dhyaayo| manuSya tiryaMca mAraNa UMmhAyau, senya adhikArI nAM hukama thI thaayo| jI sahU koI jI ho| 13 kiNa hi vicAra isau kIyau re, karasI ghaNAM jIvAMro sNghaaro| senya adhikArI naiM mArIyAM re, sarva jIva vacai iNa vaaro| jIva vacai katala nahIM huvai tAhyau, ima jANa adhikArI naiM para bhava pauhcaayo| mAryo te pApa, vacyau puna thAyo, tiNarailekhai iNa maiM piNa mizra khivaayo|| jI sahU koI jI ho| 14 vacIyA rau dharma batAya naiM re, kahai lAya bujhAyAM dhrm| jIva agni rA jIvIyAM re, tiNa sUM ghaNA marai te adhrm| agni jIvyAM ghaNAM marai te pApo, iNa vidha kara rahyA kUr3a kilaapo| agni jIva haNIyAM mizra thApo, tehanoM nyAya suNau cupcaapo| tiNa rai lekhai gAyAM mAryo kevaLa na pApo, jI sahU koI jI ho|| 15 gAyAM bhesyAM Adi jIvasI re, te piNa ghaNI cha kAya hnnNto| 'manuSAdika pavana chattIsa chai' re, machAdika jalacara jNto| jaMtu macchAdika jalacara jAMNI, te piNa haNai cha kAya nAM praannii| agni jIva naiM haNyAM mizra mAMNI, tiNa rai lekhai e sarva haNyAM mizra jaaNnnii| ___ jI sahU koI jI ho| 16 saMsAra mAhai tau sAdhu binA re, sarva hiMsyA rA tyAga na diisai| paNNavaNA pada bIsameM re, bhAkhyo zrI jgdiisai| zrI jagadIsa bhAkhI ima resore, prANAtipAta veramaNa su aseso| manuSya vinA aura rai na kaheso, buddhivaMta joya vicArajo reso| jI sahU koI jI ho| 1. viziSTa jAti, varga yA samUha, jo saMkhyA 2. rhsy| meM chattIsa mAne jAte haiN| 36 koma (pavana) ke nAma dekheM-rAjasthAnI zabdakoza tRtIya khaMDa jilda pR. 2410 / bhikkhu jaza rasAyaNa Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ binA saMsArI sahu re, tyAM sagaLAM naiM mArIMyAM re, kiNa hI naiM mAryAM na ekalau pApo, aura vacyA tiNa rau punya milApo, 17 sAdhu 18 lAya bujhAyAM mizra kahai re, hiMsaka naiM mAraNa taNA re, tyAga karAvai chai kiNa nyAyo, hiMsaka mArgAM mizra dharma thAyo, 19 dRSTaMta svAma bhIkkhU dIyA re, jIva vacyAM dharma thApanai re, bhUla gayA bharma maiM bheSadhArI, bhIkkhU oLakha tasu kiyau parihArI, 20 vIsavIM DhALa viSai kahyA re, sUtra siddhaMta rA jora sUM, svAma bhIkkhU suddha nyAya milAyA, haLukarmI suNa-suNa haraSAyA, bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 20 hiMsaka ekalau jIva pApa na jiNa naiM mAryau tiNa ro mahAtApo / sAdhu naiM mAryAM rau ekaMta pApo / khoTI saradhA rA lekhA rI e thApo, sahU koI jI ho // saradhA rai nyAyo / rI jI tiNa tyAga karAvaNA nahi taahyo| hiMsaka bacyA ghaNAM jIva haNAyo / UMdhI saradhA rau to auhIja nyAyo sahU koI jI ho|| sArI / jI sUtra nyAya taMta kahAyo / thaayo| bhUla gayA moha- rAga mAhai dayA tiraNoM vAMchai nija para tiNa mAhai dharma kahyau noM jI sahU koI Upara milAyA bheSadhArI / vicArI / tivArI / taMta sArI, jI ho // dRssttNto| taMto dayA nyAya dAna dayA rUr3I rIta dikhaayaa| bhArI karmAM rai tau mana nahi bhAyA / jI sahU koI jI ho|| 63 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAkhai 1 pAlI' saihara padhArIyA, pUja bhavodadhi paaj| eka jaNauM tihAM AvIyau, caracA karavA kaaj|| 2 UMdho bolaMtau kahai, duSTa zrAvaka tujha dekh| pAsI koI rA gaLa huMtI, kAlai nahIM sNpekh|| 3 thAMrA mhArA mata karau, sAMmI soy| samacai bAta karau sahI, nyAya hiyai avloy| 4 pAsI lI kiNa rUMkha thI, dekhyau jAvata doy| kAr3he nahIM te kaihavau, kAlai tai kaihavau hoya? 5 te kahai pAsI kAr3ha lai, uttama puruSa te tNt| jANahAra siva-svarga noM, dayAvaMta diipNt|| 6 nahIM kAr3he te naraka rau, jANahAra dobhaag| bhIkkhU kahai-tUM, tujha guru, jAtA donUM maag|| 7 kuNa pAsI kADhe kahau kahai-hUM kADhUM tihAM jaay| mujha guru tau kADai nahIM, muni naiM kalpai / 8 svAma kahai-siva svarga nA, jANahAra tUM pekh| tujha guru naraka-nigoda nAM, jANahAra tujha lekh|| 9 suNanai kaSTa huau ghaNau, jAba deNa asmth| aisI buddhi svAmI taNI, ura meM adhika upatta / / naay|| DhALa : 21 (para nArI ro saMga na kIjai) 1 sAvaja upagAra saMsAra taNA chai, tiNa maiM ma jAMNajo tNto| pUja bhIkkhU oLakhAyavA paragaTa, dIyo isau dRssttNto|| svAma bhIkkhU rA dRSTaMta suNajo ||dhruvpd| 2 eka nRpati cora pakaDyA agyArA, dUau6 mAraNa rau diidho| sAhukAra eka araja karI ima, sAMbhaLajo prsiidho|| svAma. 1. bhi. dR. 12 / 4. tatkAla tarkasaMgata uttara dene kI kssmtaa| 2. durbhaagii| 5. bhi. dR. 140 / 3. asmrth| 6. ghopaNA/AjJA 64 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 paMca-paMca sau rupIyA paragaTa, ika-ika cora nAM liijai| Apa kRpAnidhi araja mAMnI nai, cora agyArA chodd'ii|| svAma. 4 rAjA bhAkhai-mahA aparAdhI, duSTa ghaNAM.. dukhdaataa| chor3avAM joga nahIM chai tasakara, mAMna machara mdmaataa| svAma. 5 seTha kahai-dasa mUMkau svAmI, lAbha rUpIyA rau liijai| tau piNa nRpa nahIM chor3e tasakara, kahai-corAM rI pakha nahiM kiijai|| svAma. 6 nava tasakara mUMkau kirapAnidhi, ATha sAta Adi jaaNnnii| isI para arja karI adhikerI mahipati to nahIM maaNnii|| svAma. 7 rokar3a pAMca sau dei rAjA naiM, cora eka chodd'aayau| te piNa vinatI adhika karI taba, tasakara mUMkyau taahyau|| svAma. 8 pura nA loka karai guNa paragaTa, seTha taNA sahu koyo| dhina-dhina loka kahai o dharmI, harakha hIyai ati hoyo|| svAma. 9 baMdhI-chor3a' lokA maiM bAjai, adhika kIyau u pgaaro| tasakara piNa guNa gAvai tehanA, sujasa phailyau sNsaaro|| svAma. 10 mahipati dasa corAM naiM marAyA, ika nija sthAnaka aayau| samAcAra nyAtIlAM naiM suNAyA, pariyaNare dukha ati paayau|| svAma. 11 tasakara daza nAM nyAtIlA te, bhArI dheSa bhraaNnnaa| ___'vaira vAlaNa nai' bheLA huA bahu, pratyakha hI prgttaaNnnaa|| svAma. 12 cora sArAM naiM sAthai lei cAlyau, pura daravAjai pichaaNnnau| ___cIThI bAMdha lokAM naiM cetAyau, sAMbhaLajo sahu vaaNnno|| svAma. 13 mujha taskara daza mAr2yA tiNa rau, gyAra guNoM vaira gunnsuuN| manuSa eka sau dasa mAryAM sUM, pachai viSTAlau krtuuN| svAma. 14 sAhukAra nAM putra-sagAM naiM, miMtra bhaNI nahIM maaruuN| avara na chor3eM urAMNai Ayau, paMtha rahyA piNa pArUM || svAma. 15 ema kahI jana mAraNa umagyau, sata kiNahi rau sNghaarai| kiNahi rau tAta bhAI harNai kiNa rauM, mAta kiNI rI maarai|| svAma. 1. baMdI (kaidI) ko mukta karAne vaalaa| 5. najadIkA 2. prijn| 6. pAra phuNcaauuN| 3. badalA lene ke lie| 7. umagyau (k)| 4. smjhautaa/vishraam| 8. saMhAre (k)| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 21 65 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 kiNa rI nAra harNai ati kopyau, bahina koi rI vinnaasai| kiNa hi rI bhUA bhatIjI kiNa rI, tasakara ima jana traasai|| svAma. 17 'prabala bhayaMkara nagara maiM pragaTyau, hoya rahyau haahaakaaro| seTha naiM niMdavA lAgA sahu jana, 'prAbhavai vacana prhaaro'2|| svAma. 18 sAhukAra rai ghara jai sagalA, rovai loga lgaaii| koI kahai mujha mAta marAI, koI kahai piyare bhaaii| svAma. 19 re pApI ! tujha ghara dhana bahu thau, kUA maiM kyUM nahiM nhaakhyau| cora choDAi mhArA manuSa marAyA, tasakara jIvatau raakhyau| svAma. 20 seTha lAtariyau saihara choDI naiM, bIjai gAMma vasyau jaaii| __iNa bhava phiTa-phiTa huau adhikau, parabhava durgati paaii| svAma. 21 je jana guNa karatA thA tehija, avaguNa karata athaago| saMsAra nauM upagAra isau hai, mokha taNauM nahIM maago| svAma. 22 mokha taNau upagAra hai moTau, sura-siva pada sNcriyai| jiNa AganyA tiNa mAhai jAMNI, 'ulaTa dharI5 aadriiyai| 23 bhIkkhU svAma bhalI para bhAkhyau, dayA Upara dRssttNto| utpattiyA buddhi adhika anopama, haLukarmI hrssNto| 24 eka vIsamI DhALa maiM Akhyau, agha hetU upgaaro| pratyakha hI phaLa seThaja pAyA, Agali bahu adhikaaro|| 1. atyaMta bhaya kA vaataavrnn| 4. vivaza hokr| 2. vacana rUpI vANoM se tiraskRta karate haiN| 5. Age bddh'kr| 3. pitaa| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 siva saMsAra taNA bhalA, 2 urapara eka naiM, ujAr3a bhIkkhU tiNa Upara khAdhau kiNa jhAr3au deI karI, tAjau 3 pitA kahai mujha suta dIyau, bhAI taiM monaiM bhAI dIyau, 4 cUr3au cUnarI amara ima kahai 5 e upagAra karma-baMdha 6 urapara jaMtra-maMtra 8 khAdhau 7 saMta kahai -kaLpai hvai tau dUhA rahi, maMtraNahAra nai, saMsAra no, kAraNa kahyau, nahIM eka naiM, sAdhAM bUTI jar3I auSadha nahIM, vali kahau, kai karAmAta karAmAta muni te kahai - mujha te sahI, kahyA diSTaMta trI kahai 1. bhi. dR. 129 / 2. sarpa / 3. strii| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 22 kahai - isI, piNa kahau, aNasaNa 9 saraNA sUMsa dIyA ghaNAM, sivagAMmI mokha taNau upagAra e, svAma dukhI svajana maiM tiNa dIyA maiM kayau 1 dUjau dRSTaMta bhIkkhU dIdhau, sAMbhaLajo loka mokha naiM maga nahIM mela, te tau 2 sAhukAra rai astrIyAM doya, eka vairAga atyaMta vakhAMNa, dharma ne doya thArau DhALa : 22 ( DAbha mUMjAdika nIM DorI ) bahina sagA dIdhau nahIM bolyau Apau lIyau bhepa kade nahi dIyau 4. cUMdar3I (ka ) / 5. bhi. dR. 130 / punya muni kiyA rovaNa kahai sura upagAra / udAra || avadhAra / tivAra|| bhAkhaMta | kNt|| taMta upagAra / parivAra || saar| ligAra || soy| moy|| prsiidho| kaThei na thAvai bheLa // zrAvikA suddha avloy| rA pacakhAMNa // vaaNn| tuphAna ? thAya / ucarAya // thAya / oLakhAya // 67 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 dUjI dharma maiM samajhai nAhi, cita kAma-bhoga rI caahi| ketalaiika kALa vicAra, paradeza mAhai bhrtaar|| 4 kALa kara gayau te kiNa vAra, bAta sAMbhaLI chai bihuM naar| tiNa rai rovaNa rA chai tyAga, te to rovai nahIM dhara raag|| 5 samatA dhAra baiThI soya, kiyau nema na bhAMgai koy| subha-asubha karma svabhAva, pratyakha oLakha liyau prbhaav|| 6 dukha pApa prabhAvai dekha, valI karma bAMdhU kiNa lekh| udai bAMdhyA jisAIja Aya, ima cita naiM diyau smjaay|| 7 bIjI rovai karaMta vilApa, kahai kavaNa udai huA paap| ' chAtI mAthau kUTai tana jhADe, ati rovatI 'bAMgAM' paaddai'| 8 hAhAkAra huau tiNa veLA, loka huA saikaDAM bhelaa| rovai tiNa naiM adhika sarAvai, pativratA e. dukha paavai|| 9 vale bolai ghaNA loga lugAI, dhina-dhina e nAra suhaaii| iNa rai pItama sUM ati pyAra, tiNa sUM rovai hai bAMgAM paadd'| 10 nahIM rovai tiNa nai jana niMdai, A to pApaNI thI apchNdai| A tau mUvauja vAMchatI kaMta, AMkha maiM AMsUM nahIM aavNt|| 11 saMsArI re mana ima bhAvai, moha karma vasai murjhaavai| . sAdhu kahau kiNa naiM sarAvai, paramArtha viralA paavai|| 12 mokha naiM loka rau maga nyArI, buddhivaMta hIyA maiM vicaarau| diyau svAma bhIkkhU dRSTata, pratyakha dekhAyA donUiM pNth|| 13 ima hi saMsAra noM upagAro, mokha rA mArga sUM nyaarau| vArU mokha taNoM upagAra, saMsAra noM chednnhaar|| 14 aisA bhIkkhU ojAgara bhArI, nyAya melavIyAre taMta saarii| kahI DhALa bAvIsamI sAra, bhIkkhU rA guNAM rau nahiM paar|| 1. jora-jora se cillAtI hai| 2. melaviyA (k)| bhikkha jaza rasAyaNa Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA saar| bhrm|| 1 saradhA Upara svAmajI, dIyA ghaNA dRssttNt| kahi-kahinaiM kitarau kahUM, nyAya milAyA tNt|| 2 vali AcAra rai Uparai, nyAya milAyA saar| graMtha vadhaMto jANanai, na kiyau bahu vistaar|| 3 iMdrIvAdI Uparai, kALavAdI para soy| dRSTaMta pUja dIyA ghaNAM, mhaiM bahu na kahyA joy|| 4 prastAvika paragaTapaNa, hetU hada hitkaar| . AkhyA bhIkkhU opatA, utpattiyA adhikaar| 5 kathA naMdI sUtre kahI, cyAra phichaaNnn| tiNa kAraNa dRSTaMta suNa, camakau matI sujaaNnn|| 6 kesI svAmI piNa kahyA, sakharA hetU imahija bhIkkhU jAMNajo, paMcama kAla mjhaar|| 7 mUrakha jana dRSTaMta suNa, ulaTA bAMdhai ___ krm| khabara nahIM jina dharma rI, bhUlA ajJAMnI 8 haLukarmI dRSTaMta suNa, pAMmaiM adhiko pem| bhArIkarmA sAMbhaLI, bolai 'bhAvai tem|| 9 vicarata-vicarata AvIyA, saihara kailave svAmA ThAkura mohakamasIMgajI, vAMdaNa taaNm|| DhALa : 23 (bhAvai bhAvanA) 1 sahu paraSada suNatAM, siradAra suhAyo re| __mohakamasiMgajI , bolai ima vAyo re|| bhIkkhU RSa bhaNI // 2 gAMma-gAMma rI vinatI, ati ApanaiM Avai re| jana bahu deza nAM, sahu ApanaiM cAhavai re| bhikkhU RSa bhlaa| 1. icchAnusAra 2. bhi. dR. 87 / PREETEEEEEEEEEEEEEEEE AyA meM bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 23 / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 nara-nArI Apa naiM, dekhI huvai rAjI re| kara jor3I karai, jana kIrata jAjhI re|| bhIkkhU. 4 punavaMtA paratakha, nara-nArI nirakhai re| sUrata dekha naiM, hivaDai ati harakhai re|| bhIkkhU. 5 ghaNA loka lugAyAM naiM, Apa valabhara lAgau re| te kAraNa kisau, yAM rai harakha athAgo re? bhIkkhU. 6 isau guNa kAMi Apa maiM, te mujha naiM batAvau re| sakharapaNe __ sahI, dila maiM darasAvo re|| bhIkkhU RSa bhnn|| 7 bhIkhU ima bhAkhai, ika seTha pradezai re| varSa bahu . bItIyA, triya chai nija dezai re|| bhIkkhU. 8 te nAra pativratA, sIle gahagahatI re| nija pItama thakI, ati preme rahatI re|| bhIkkhU. 9 ghaNAM mahinA huA, kAgada nahi Ayo re| triya ciMtA karai, mana pItama mAhyo re|| bhIkkhU. 10 te seTha pradeza thI, kAsIda paThAyau re| kharacI de karI, tiNa pura te Ayau re|| bhIkkhU. 11 seTha taNI havelI, Aya Ubhau tAyo re| kiNahika pUchIyau, kiNa pura thI Ayau re? bhIkkhU. 12 liyau nAma te pura nauM, nArI suNa harakhI re| bAraNe, naiNAM tasuM nirakhI re|| bhIkkhU. 13 kAsIda naiM dekhI, hivar3e harakhAMNI re| sukhasAtA suNI, rUM rUM vigasAMNI re|| bhIkkhU. 14 UnhA pANI sUM, uNa rA paga dhovai re| ANaMda jala bhA, netrAM sUM jovai re|| bhIkkhU. 15 vara bhojana karanai, ka. baisa jImAvai re| vali-valI, samAcAra suhAvai re|| bhIkkhU. AvI pUche 1. balla bha (k)| 70 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara 16 sAhajI 'DIlA maiM", kisAika chai jAMNI re| sukhasAtA achai, pUcha harakhAMNI re|| bhIkkhU. 17 sAhajI kaThai poDhe, kiNa jAgA baisai re| ___ bAta sArI kahau, suNanai ati ulasai re|| bhIkkhU. 18 koI kAraNa nahIM chai, sAhajI rai tana meM re? sAMbhaLI, triya harakhai mana maiM re|| bhIkkhU. 19 sAhajI kahau mujha naiM, samAcAra kahyA cha re| ihAM AsI kadI, varSa bauhata thayA chai re|| bhIkkhU. 20 dina-rAtri hUM tau dila, ati ciMtA karatI re|| kAgada nAM dIyau, mana maiM dukha dharatI re| bhIkkhU. 21 kAsIda kahai-suNau, sAhajI nAM jAbo re|| __ema kahyau sahI, AvAM chAM satAbo re| bhIkhU. 22 piNa koyaka kAraNa sUM, alpa dina rI jejo re| ____ mujha naiM melIyau, suNa vAdhyau hejo re|| bhIkkhU. 23 samAcAra Apa naiM, sAhajI kahivAyA re| ___mhe tAkIda sUM, AyA kai AyA re|| bhIkkhU. 24 pedAsa' ghaNI chai, sukha sUM tuma rahIjo re| kiNa hI bAta rI, mana phikara ma kIjo re|| bhIkkhU. 25 samAcAra jyUM-jyUM kahai, tyUM-tyUM mana harakhai re| rAjI ghaNI, kAsIda naiM nirakhai re|| bhIkkhU. 26 kAsIda nai dekhI, harakhai ati nArI re| te kahai piu taNI, vatakA ati pyArI re|| bhIkha. 27 ehavau vRtaMta dekhI, kahai ajAMNa emo re| iNa daladrI thakI, pativratA nau pemo re|| bhIkkha. 28 suNa bolyau seNauM, nahIM iNa tUM pyAro re| piu samAcAra thI, harakhI hai nAro re|| bhIkkhU. 1. zarIra meM 5. het/sneh| 2. biimaarii| 6. shiighrtaa| 3. shiighr| 7. aamdnii| 4. derii| 8. vArtA *****111******1111111* bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 23 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 aura marma ma rAkhau, A mahA guNavaMtI re| satyavaMtI 'satI, suddha mAga calaMtI re|| bhIkkhU. 30 samAcAra prayoge, pativratA harakhAMNI re| aura bharma nahIM, timahija mhe jAMNI re|| bhIkkhU. 31 bhagavAna rA guNa mhe, vidha rIta batAvAM re| siva saMsAra nauM, mAraga oLakhAvAM re|| bhIkkhU. 32 jhINI - jhINI mhe, sUtra rahisa batAvAM re| lobha - rahitapaNe, bhinna-bhinna darasAvAM re|| bhIkkhU. 33 dukha naraka-nigoda nAM, dUrA TaLa jAvai re| te vAtAM kahAM, tiNa kAraNa cAhavai re|| bhIkkhU. 34 ghaNA loka-lugAI, iNa kAraNa rAjI re| gAMmogAMma thI, vInatiyAM tAjI re|| bhIkkhU. 35 kavaDI nahi mAMgAM, siva paMtha batAvAM re| nara-nAr2yA bhaNI, iNa kAraNa suhAvAM re|| 36 kAsIda nirguNa thau, piNa pIu samAcAro re| tiNa mukha sUM kahyA, tiNa sUM harakhI nAro re|| 37 mhe mahAvratadhArI, jina vayaNa suNAvAM re| bihuM2 prakAra sUM, nara-nA- naiM suhAvAM re|| 38 narapati surapati piNa, rAMNyAM iMdrAMNI te munivara bhaNI, nirakhai harakhAMNI re|| 39 muni nau abharosau, koI nahIM rAkhai aNasamajUre tikau, mana jyUM bhAkhai 40 ThAkura mohakamasIMga, suNanai harakhAMNo satya vaca Apa rA, svAmI vayaNa suMhAMNo 41 aisA bhIkkhU svAmI, buddhi adhika udArI re| uttara ati bhalA, suNatAM sukhakArI re|| 1. bhrama (k)| 2. bahu (k)| 3. aNa samajhU (k)| 72 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 bhIkkhU bhIkkhU 43 dveSI te 44 tata __ svAma nAM. jAba sUM, anurAgI harakhai guNa bhalA, guNagrAhI parakhai aguNIjana, suNa muMha macakauDai avaguNa thakI, Atama naiM joDai DhALa tevIsamI, suNatAM sukhadAI . bhIkkhU taNI, vatakA mana bhAI re| re|| re| re|| re| re|| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 23 73 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 kiNa' hI bhIkkhU naiM kahyau- lAgU tujha bahu loy| avaguNa kADhe thAMharA, svAma kahai taba soy|| 2 avaguNa kADhe mAMharA, 'chau nI' kAr3hatA soy| mhArai avaguNa kAr3haNA, mAhai na rAkhaNA koy|| 3 kAMyaka tapa saMjama karI, avaguNa kAr3hAM aap| kAMyaka loka oguNa karai, sama rahi kADhAM paap| 4 'savalI vevai3 svAmajI, ima bahu vAta anek| desUrI jAtAM milyau, dveSI mahAjana ek|| 5 tiNa pUchyau-syUM nAma tujha? bhIkhana nAma khiij| tiNa kahyau terApaMthI te? svAma khai-tehiij| 6 taba kahai-tujha mukha dekhIyAM, jAvai naraka mjhaar| pUja kahai-tujha mukha dekhIyAM, kihAM jAvai kahau dhAra? 7 mujha mukha dekhyAM siva svarga, taba bolyA mhaaraay| mhe to isaDI nAM kahAM, mukha thI naraka siva paay|| 8 piNa mukha dekhyau thAharau, mhArai to siv-svrg| mhArau mukha dekhyau tumhe, tumha kahiNI tujha nrg|| 9 suNanai kaSTa huvau ghaNau, aisI buddhi adhikaay| vali utpattiyA buddhi karI, niramaLa melyA nyaay|| __ DhALa : 24 (kahai chai rUpazrI nAra) 1 svAma bhIkkhU sukhadAya maNidhArI mahAmunirAya ho| bhIkkhU buddhi bhaarii| ati mati zruti paryava athAya, jasu guNa pUrA kahyA na jAya ho| bhIkkhU buddhi bhaarii| buddhi bhArI ati adhika apArI, au tau svAma sadA sukhakArI ho| bhIkkhU buddhi bhaarii| 1.bhi. dR. 13 / 3. anukUla rUpa meM lete haiN| 2. bhale hii| 4. bhi. dR. 15/ fila111111114 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 dhara deva guru nai dharma, pada tIna dikhAyA parma ho| bhIkkhU. suddha saradhyAM samagata sAra 'dhura siva pAvaDIyo' dhAra ho / bhIkkha. 3 dIyau guru Upara dRSTaMtare, lakar3I rau DAMDI rau taMta ho|| bhIkkhU. tIna beca DAMDI rai samIca bihuM pAse nai ika bIca ho| bhIkkhU. 4 vicalai lai pharakaja bAMNa, kahiyai tasuM aMtarakAMNa ho| bhIkkhU ... tasuM vicalau beca huvai taMta, koi aMtrakAMNI na kahaMta ho| bhIkhU ... 5 jyUM deva guru dharma jAMNI, pada guru nauM bIca pichAMNI ho| bhIkkha ... ___gura' hovai suddha guNavaMta, tau deva dharma kahai taMta ho| bhIkkhU ... 6 hovai gura hINa AcArI, vali saradhA bhRSTa vicArI ho| bhIkkhU... pADai deva mAhai piNa phera, dharma maiM piNa kara dai aMdhera ho| bhIkkhU ... 7 gura milai brAhmaNa tatakheva, tau deva kahai mahAdeva ho| bhIkkhU ... anaiM dharma vatAvai eha, jana vipra jImAvai jeha ho| bhIkkhU ... 8 bhopA guru milai bharmAjA, deva kahai-deva dharmarAjA ho| bhIkhU ... 'suraha gAya noM vAharusAvau' dharma pAtI lyau bhopA jImAvau ho| bhIkkhU ... 9 guru milai kAMbariyA kahai jI, deva vatAya devai rAma dejI ho| bhIkkhU ... dharma kahai kAMbara jImAvau, vale jamA rI rAtri jagAvo ho|| bhIkkhU ... 10 aru guru mila jAvai mullA, tau deva vatAya dai allA ho| bhIkkhU ... dharma jabai karaNa jalapaMtA, 'aira caraMti Adi kahatA ho| bhIkkhU ... 11 jo guru milai hiMsyA dharmI, kahai niguNA deva kukarmI ho| bhIkhU ... dharma phUla-pAMNI maiM thApai, sUtara nAM vacana uthApai ho|| bhIkkhU ... 1. mokSa kA pagathiyA (pedd'ii)| 2. bhi. dR. 293 / 3. chidr| 4. samIcIna-acchI trh| 5. tarAjU meM padArthoM ko tolate samaya khAlI palar3e meM eka tarapha tarAjU kA jhukaav| 6. aMtarakANI (k)| 7. guru (k)| 8. bhraSTa (ka) 9. saurabheyI-kAlI gAya kA naaNdiyaa| 10. 1 era caraMti mera caraMti, khera caraMti. bhuteraa| hukama AyA allA sAhiba rA, galA kATUMgA teraa|| 2 e sAkhI paDha pApiyA, katI karai para jiiv| tai pApa udaya AyAM chatAM, pAMmai dukha atiiv|| bhikkhu jaza rasAyaNa : r3hA. 24 75 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 guru milai asala nigraMtha, deva vatAya devai arihaMta ho| bhIkhU ... dharma jiNa AjJA maiM batAvai, ihAM aMtarakAMNa na Avai ho| bhIkkhU ... dUhA 13 gajI' maiMmaMdI2 bAsatI, tInUM ekaNa / got| jiNa naiM jaisA guru milyA, tisA kAr3hIyA pot|| DhALa (kahai chai rUpa zrI nAra.) 14 iNa diSTaMta guru huvai jaisA, tikai deva vatAvai taisA ho| bhIkkhU ... vali dharma isauja vatAvai, nara samajUnyAya milAvai ho||bhiikkhuu... 15 uttama puruSa AcArI, guru saptavIsa guNadhArI ho| bhIkkhU ... nirmaLa dharma deva nirdokha, manasUM saradhyAM lahai mokha ho| bhIkkhU ... 16 vara lekhA bhIkkhU batAyA, dila maiM bhinna-bhinna darasAyA ho| bhIkkhU ... e kahI covIsamI DhALa, bhIkkhU jaza adhika rasAla ho| bhIkkhU ... 1. eka prakAra kA desI kapar3A, jisakA araja kama caur3A hotA hai| (caur3AI kama hotI hai)| 2. eka prakAra kA bar3hiyA kpdd'aa| 3. moTA kpdd'aa/dauvttii| 76 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA ajAMNa keyaka ima kahai, mhAMrai mhe tau oghaura muMhapatI, vAMdA 2 bhIkkhU kahai oghA bhaNI, tau aughau huvai UMna rau, vaMdaNA 5 3 paga gADara nA dhina hai mAtA tUM sahI, 4 mUMhapati huvai kapAsa nIM, 'kapAsa jo tirai mUMhapati vAMdIyA, tau vaNi dhina hai vaNi so tAharI, huvai bheSa bhaNI ima vAMdIyAM, bhava-dadhi lArai pUjA bhUlA maiM dekhalau, mAraga pUjai tike, te sIrai bharI, purasyAM dekhyAM isau, doSaNa ima ika vrata bhAgAM chatAM, pAMcUM 6 guNa -caur3e 7 jiNa niguNAM nai 8 guNa goLI' guNa viNa 9 eka vrata 1. bhi. dR. 294 / 2. rajoharaNa UMna gADara oghA thI pakaraNA, jo tirai so oghA kahI, tau hI mAMnavI, kima ThAlI ThIkarau, bhAga 1 kiNahika svAma bhaNI kahyau re, eka mahAvrata bhAMgAM chatA re, karaNI sUM nahi chAM sira guNa 3. kapAsa kA DoDA / 4. golAkAra pItala kA bar3A bartana / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 25 kima paMca kIyAM karai vaNi 13 noM naiM vaMdaNau DhALa : 25 ( kAmaNagArau chai kUkar3o ) 7. mUMhapati kema jo dRSTaMta bhIkkhU taNA // niguNa pUjaMtA AMNIjai lArai mArga bhUkha e. varata pAMta jAya .bhi. dR. 41 // thApai na kAMma / nAMma // tiraMta | upjNt|| bAta kima taas| paidAsa // hoy| joya // eha / tireha // jAya / ThAya? pUjAha / duujaah|| dhpaay| jAya // jAMNa / pichAMNa // 5. golAkAra miTTI kA bar3A bartana / 6. haluo se / milAya / jaay| 77 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 svAma kahai tumhe sAMbhaLo re, pApa udaya thI pichaaNnn| ihabhava maiM piNa dukha Upajai re, suNa ika hetu syaaNnn| taMta dRSTaMta bhIkkhU tnnaa|| 3 eka bhikhyArI bhIkha mAMgatau re, phiratAM-phiratAM pura maay| paMca roTI rau ATau pAmIyau re, aMtara bhUkha athaay|| taMta. 4 roTI karaNa lAgau tadA re, bhikhyAcara bhAga hiin| eka roTI naiM utAranai re, cUlA lArai melI diin|| taMta. 5 eka roTI tavai sika rahI re, eka khIrai sikai aaNm| eka roTI rau loyau hAtha maiM re, loyau eka kaThotI maiM taaNm|| taMta. 6 svAMna eka Ayau tiNa samaiM re, pApa taNa prmaann| loyau kaThotI haiM le gayau re, jada te svAMna lArai nhAThau jaaNnn|| taMta. 7 svAMna lArai bhikhyAcara nhAsatAM re, Akhura paDIyau acaaNnn| ___hAtha mAhai je loyau huto re, te dhULa maiM bIkharIyau pichaaNnn|| taMta. 8 tatakhiNa pAchau AvI tadA re, dekhaNa lAgau tivaar| cUlA lArai roTI par3I hu~tI re, le gai tAsa mNjaar|| taMta. 9 tavA taNI tavai baLa gaI re, khIrA rI khIrai hui gaI chaar| pAMcU vilAI iNa rIta sUM, pApa taNA phaLa dhaar|| taMta. 10 imahija eka bhAgAM thakAM, pAMca jAvai prvaar| doSaNa thApai je jAMNa naiM, bhava-bhava hovai khuvAra // taMta. 11 doSa sevyAM DaMDa saMpajai re, DaMDa jitoI bhaagNt| navI dikhyA Avai jehathI re, te doSa sevyAM sarva jaavNt|| taMta. 12 bhIkhU svAma bhalI parai re, dIdhau vArU dRssttNt| haLukarmI suNa harakhIyai re, bhArI karmA bhidd'kNt|| taMta. 13 pacIsamI DhALa paravarI re, bhIkkhU buddhi bhrpuur| nitya prati hUM vaMdanA karUM re, 'pauha Ugate sUra // taMta. EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE 1. kATha kA brtn| 2. acAnakA 3. raakh| 4. apane Apa, binA jAnakArI ke| 5. vinsstt| 6. prabhAta ke smy| 78 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 AdhAkarmI jAyagAM, thAnaka tiNa rau naam| ehavA thAnaka bhogavai, vale kahai nirdoSaNa taaNm|| 2 vale kahai mhe mukha sUM kada kahyau? jada bolyA-bhIkkhU svaam'| jAya jamAI sAsarai, tau piNa na kahai taam|| 3 mujha nimatai sIrau karau, ima tau na kahai teh| piNa kIdhorau bhogavai, jada dUjI bAra kreh| 4 jo sIrAM nAM sUMsa kahai, tau na karai dUjI baar| tyAga nahIM tiNa sUM karai, bhojana vividha prkaar| 5 jyUM bheSadhArI rahai thAnaka majhe, vale kahai mukha sUM taaNm| thAnaka mujha nimatai karo, ima mhe kada kahyau AMma? 6 tyAM nimate kIyau bhogavai, phira karai . dUjI vaar| tyAga karai thAnaka taNA, tau AraMbha TaLe apaar|| 7 valI DAvaraure kada kahai, karau sagAI moy| piNa sagapaNa kIdhA pachai, kuNa paraNIjai soya? 8 vali bahu bAjai kehanI, ghara kiNa rau mNddaay| DAvarA taNauja jANaMjo, thAnaka ema ginnaay|| 9 thAMnaka bAjai tehanauM, mAhai piNa rahai teh| na kahyau thAMnaka nau tiNAM piNa sahu kAma kreh| DhALa : 26 __ (nahIM isau dUsaro mahAvIra) 1 gachavAsyAM rai upAsarau re, matheNa taNai posaal| phakIra rai takIyau kahai re, nAma meM phera niihaal|| re jIva! svAma buddhi ati sobhatI re, niramala nyAya niihaal|| re jIva! svAma buddhi visaal|| dhruvpd|| 1. bhi. dR. 64 2. ldd'kaa| bhi. dR. 63 / 3. sgaaii| 4. una logoM ne| 5. bhi.dR.308 6. mahAtmA/vidyA guru| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 26 79 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 'kAMnaphADAM re AsaNa kahai re, bhakta phuTakara tehanaiM re, 3 'sinyAsyAM rai maTha kahai re, rAmaduvArau keyaka kahai re, 4 ghara rA dhaNI rai ghara kahai re, kahai gAMma dhaNI rai koTarI re, rAjA rai mahila kahai sahI re, sAdhAM re thAMnaka vAjatau re, 6 sagalAi ghara rA ghara achai re, 8 kihAMyaka 'kasI' bUhI' sahI re, Arambha tau SaTkAya nauM re, arihaMta nIM nahIM AganyA re, ghara choDyA mukha sUM kahai re, ti ghara rau nAma thAnaka dIyau re, 9 AdhAkarmI thAnaka bhogavyAM re, dUjai AcAraMga dekhalo re, 10 AdhAkarmI AdaryAM re, 'nasIta dasameM 6 nIhALajo re, 11 AdhAkarmI bhogavyAM re, ruLa 'pahile zataka bhagotI'' maiM pekhalaure, 12 ityAdika bahu vAratA re, bhIkkhU tAsa bhalI parai re, 13 utpattiyA buddhi ati ghaNI re, niza dina manar3au mAharau re, 5 7 1. kAna chidavA kara unameM mudrA yA kuMDala dhAraNa karane vAle saMnyAsiyoM ke sthAna ko Asana, dAdUpaMthI, saMnyAsiyoM ke . rahane ke sthAna ko asthala aura dazanAmI sAdhu-saMnyAsiyoM ke rahane ke sthAna ko maMdI kahA jAtA hai| 2. bar3e saMnyAsiyoM ke rahane kA sthAna maTha aura rAmasnehI sAdhuoM ke rahane kA 80 bhaktAM rai astala maMDhI nAMma nIhAla / re rAmasanehyAM rAMmamohalo kahai rai seTha suhAya kihAMyaka rAvaLau kahAya / / re jIva ! kAyaka nAMma maiM kaThaiyaka rai geha | keha // re jIva ! havelI Thor3a darabAra / phera vicAra / / re jIva ! kodAla 3 / jIva ! jAMNa / jIva ! 'bUhA asarAla // rau AdhAkarmI huau jyUM cha kAya noM gAMma-gAMma rahyA ghara rahyA bheSa naiM bhAMDa // re mahAsAvaja kahyau dUjai adhyayana dayAla // caumAsI vIra taNI bhaal| jIva ! | re jyUM ghamasAMNa / / re maaNdd| jIva ! kiriyA sNbhaal| re jIva ! pichAMNa / DaMDa e vAMNa / / anaMtau kALa / Agama maay| navameM uddeze nIhAla / / re jIva ! AkhI rUr3I rIta dIdhI olkhaay|| re jIva ! adhika ojAgara japa rahyau Apa rau jApa / / re jIva ! aap| re jIva ! sthAna 'rAma- duvArA' va 'rAma mohalA' kahalAtA hai| 3. kahIM kuddAla kA prayoga huaa| 4. kahIM kasI kA prayoga huaa| 5. dvitIya AcArAMga zru. 2a. 2u. 2 sUtra 41 / 6. nizItha u. 10 sUtra 6 / 7. bhagavatI zataka 1 u. 9 sUtra 436 / bhikkhu jaza rasAyaNa Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 suparne sUrata svAma nI re, dekhata hI sukha hoy| ___ pratyakha nauM kahivau kisUM re, saraNa ApanauM moy|| re jIva! 15 Adi jiNaMda taNI parai re, oLakhAyau saradhA aacaar| janama-janama kima vIsarai re, tujha guNa anagha apaar|| re jIva! 16 vArU DhALa chavIsamI re, bhIkhU guNa mujha ciit| yAda AyAM hiyau hUlasai re, parama Apa sUM piit|| re jIva! bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 26 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA pAsA aap| 1 bhArImAla sobhai bhalA, pUja bhIkhaNajI vArU kaLA vakhAMNa kI, ghana jima zabda guNjaas|| 2 nitya vakhANa dai niramaLau, Upara bhIkkhU dAMna-dayA dIpAvatA, suNatAM Talai sNtaap|| 3 haLukarmI harakhai ghaNAM, bhArIkarmI bhiddkNt| aLagA hI avaguNa karai, vikala vacana vilpNt|| 4 kiNahikabhIkkhU naiM kahyau, vara tuma karau vkhaaNnn| niMdaka au niMdyA karai, aLagA / baiTha ajaaNnn|| 5 bhIkkhU uttara dai bhalau, svAna taNauja svbhaav| jhAlara ko jhiNakAra suNa, rovaNa kerau raav|| 6 nIca itI jAMNai nahIM, e jhAlara adhikaar| vyAhava taNI vAjai achai, kai muMA nI dhAra? 7 jyUM e piNa jANai nahIM, vAcai gyAMna vkhaaNnn| rAjI dvaiNau jyAMhi rahyau, avaguNa karai ajaaNnn|| 8 ulaTI niMdyA au karai, nidyA taNauja nhaal| svabhAva yAMrau chai sahI, jhUThI karai jhkhaal| 9 aisI buddhi utapAta rI, nimaLa apUrva nyaay| melai muni mahimAnilA, svAma ghaNAM sukhdaay|| DhALa : 27 (ho mhArA rAjA rA) 1 svAma bhIkkhU guru mahA sukhadAI, bhArImAla zISa atibhaarii| amRta vANa sudhA sI anopama, hada dezanA mahA hitkaarii|| ho mhArA sAsaNa rA siNagAra svAmIjI, bhIkkhU bhArImAla Rssbhaarii||dhruvpd|| 1. bAda meN| 2. bhi. dR. 19 3. shbd| 4. vivAha, vyAva (k)| 5. muvAM (k)| 6. bkvaas| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 hada vAMNa suNI haLukarmI harakhai, dveSI bolyA dhrm-dvessdhaarii| savA DauDha pohara rAtri AI, so, yAM naiM kalpai nahIM iNa vaarii| ho mhArA.. 3 bhIkkhU kahai dukha nI rAtri mUMDI, jhaTa sukha-nizare soharI jaavai| ___'samIsAMjha 2 mAhai manuSa mUAM sUM, lokAM naiM rAtri moTI lkhaavai|| ho mhArA. 4 saMta vakhANa devai te na suhAvai, jyAMnai rAtri ghaNIja jnnaavai| daMbha miTyAM tau adhika na dIsai, A tau pauhararai Asarai aavai|| ho mhArA. 5 'dUhAM sahita dIyA dRSTaMta donUM", paiMtAlIsai saihara piipaar| taMta caumAsa sojata maiM tepanaiM; uThai hUvau ghaNau upgaar| ho mhArA. kiNahika svAma bhIkkhU nai kahyau, ima upagAra tau Achau kiidhau| jIva ghaNAM naiM samajAyA jugata sUM, lAbha dharma rau liidhau|| ho mhArA. 7 vaLatA bhIkkhU kahai khetI tau vAI, piNa 'gAMma rai gorvai| pekho| sau khara nahIM Aya paDyA hai tau TikasI, bAkI kaThiNa hai adhika visekho| ho mhArA. 8 gadhA samAMna pAkhaMDI giNiyai, jihAM jArau vizeSa jiNAM rau| khetI samAna dharma khaya kara dai, tiNa sUM saMga na karaNau tiNa rau|| ho mhArA. 9 kiNa hI kahyau devau dRSTaMta karalA', svAmInAtha bolyA -suNa vaayo| 'karar3au roga uThyau gaMbhIra' kerau, 'mRdu phUMjAlyA kema mittaayau|ho mhArA. 10 halavAMNI2 rA DAMma2 lAgAM huvai halako, gaMbhIra14 rau roga ginnaayo| karaDau mithyAta roga miTAvaNa kAjai, karar3A dRSTaMta khaayo| ho mhArA. 11 kiNa hI svAmIjI naiM pUchA kIdhI, kaccI buddhi vALau samajhai na kAMI? muni bhIkkhU kahai15-dAla mUMga moTo rI, thira dAla caNAM rI piNa thaaii|| ho mhArA. 1. bhi. dR. 18 11. halke hAtha se khujalI karane pr| 2. sukha kI raatri| 12. lohe kI lambI char3a, jisakA eka 3. sAyaM kAlA sirA tIkSNa aura nokadAra hotA hai| 4. eka dRSTaMta ukta dohoM meM aura dUsarA 13. daagnaa| DhAla ke padyoM meN| 14. gaharA vAyu vikaar| 5.bhi.dR. 21 / 15. bhi. dR. 157 / 6. gAMva ke kinaare| 16. phira (k)| 7. jAr3a/jhuMDA 8. kdd'aa| 9. bhi. dR. 69 / 10. vipama vaat-rog| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 27 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 piNa gohAM rI dAla huvai nahIM pratyakha, jyUM bhArIkarmA na samajai jaaNnnii| ____ haLukarmI buddhivAna huvai te, pakSa chAMDai jiNadharma pichaaNnnii|| ho mhArA. 13 sudha jAba dUjau devai tiNa maiM nasamajai, AparI bhASA ro I ajaaNnn| dRSTaMta' svAma te Upara dIdhau, samajAvaNa kAja syaaNnn|| ho mhArA. 14 eka bAI bolI-mhAro bhartAra ehavau, Akhara likhai te adhika ajog| bIjA sUM Akhara vacai nahIM viruA', monai ThoMTha rau miliyau sNjog|| ho mhArA. 15 itarai dUjI kahai-mujha piu isaDau, 'potA rA' likhyA akhara pichaaNnno| je piNa potA sUM vacyA nahIM jAvai, ati hi mUrakha ehavau ajaaNnno||ho mhArA. 16 jyUM AparI bhASA naiM Apa na jANai, kevaLi bhAkhyau dharma kima Avai? saradhA tau parama dulabha kahI sUtre', paravINa haLukarmI paavai| ho mhArA. 17 pAkhaMDyAM rau maga gAyAM rI pagaDAMDI, dUra thoDI tau mAraga diisai| ___ 'Agai ujADa " moTI aTavI maiM, duSTa kAMTA viSama dudhriisai|| ho mhArA. 18 jyUM dAna sIlAdika alpa dikhAI, pAkhaMDI pachai hiMsyA pmaavai| ___Age calai. nahIM e unamAraga, jAba mAhai ghaNAM aTaka jaavai| ho mhArA. 19 pAtasAhI-rastA jima paMtha prabhu nauM, nahIM aTakai kaThei te nyaayo| dRSTaMta pAga taNau svAma dIdhau, pAra theTa tAMi pauhcaayau| ho mhArA. 20 pAga corI lyAyAM pUchyAM na pUgai, mudau theTa tAi na milaaii| sAcau kahai-mola lI uNa setI, rUr3I amakaDIyAra pAsa rNgaaii|ho mhArA. 21 ima sAcI saradhA-kihAMIna aTakai, jhUThI saradhA aTaka jholA khaavai| dRSTaMta svAma bhIkkhU ehavA dIdhA dAMna dayA AjJA drsaavai|| ho mhArA. 22 ehavA bhIkkhU svAma Apa ojAgara, jyAM rA guNa pUrA kahyA na jaavai| ___ hada nyAya suNI harakhai halukarmI, bhArIkarmA sAMbhaLa bhidd'kaavai||ho mhArA. 23 sakhara 3 DhALa kahI sapta vIsamI, dRSTaMta bhIkkhU rA dikhaayaa| mati-zruta sUM vara nyAya milAI, svAmI jIva ghaNA smjaayaa|ho mhArA. 1. bhi. dR. 262 / 2. vidruup| 3. anpddh'| 4. svayaM kaa| 5. uttaraNjhayaNANi-a. 3 gA. 1 / 6. bhi. dR. 134 / 7. nirjana bstii| 8. durdhrp| 9. raajmaarg| 10. bhi. dR. 131 // 11. amuk| 12. aTakai (k)| 13. sundr| 84 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 kiNahika' bhIkkhU naiM kahyau, sUMsa' karAvau soy| te leI bhAgai tiko, pApa ApanaiM hoy|| 2 svAmI bhAkhai sAMbhaLo, koyaka saahuukaar| vastra kiNa naiM vecIyau, sau rupiyAM ro saar|| 3 naphau mokaLau nIpanoM, vecyau tAsa vicaar| vali vasatara levAla rA, sAMbhaLajo smaacaar|| 4 kapar3au lIdhau tiNa kIyA, eka-eka rA doy| tau piNa naphau uNa taNauM, vecyau tAsa na hoy|| 5 kapar3o jo leI karI, jAlai agni mjhaar| toTau piNa uNa rai tikau, vecyau tasuM ma vicaar|| 6 samajAI mhe sUMsare dAre, tiNa rau naphau amaaNm| hamanai tau te huya gayau, toTA maiM nahiM taaNm|| 7 saMsa pALasI ati sakhara, thira phaLa tehanai thaap| bhAMgyAM doSaNa uNa bhaNI, piNa mhAMnai nahIM paap|| 8 vali dUjau dRSTaMta vara, dami naiM kiNa ghRta diidh| muni naiharAi' 'jiya muMAM", pApaja tAsa prsiidh|| 9 athavA muni anya sAdha naiM, ghRta de baMdhA jin-got| tau piNa phaLa te muni taNa, hiva gRhI naiM nahiM hot|| DhALa : 28 (sItA vibhISaNa naiM kahai nizaMka syUM) 1 vairAgI rI vAMNI suNyAM vairAga vAdhai, dIyau svAma bhIkkhU dRSTaMto re loy| kasUMbo Apa gaLyAM gAkai kapaDau, Avai raMga atyaMto re loy|| svAma bhIkkhU taNA dRSTaMta suNajo // . --- - 1.bhi. duu.136| 2. prtijnyaa| 3. dhAM (k)| 4. shresstth| *-5.bhi. dR. 137 / 6.sNymii| . 7. asAvadhAnI se| 8. jIva marane se| 9. baMdhe (k)| 10.bhi. dR. 224 / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 28 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 gAMTha kasUMbA rI gADhI bAMdha, potai gaLIyAM viNa raMga na pamAvai' re loy| jyUM vairAga hINa taNI vAMNI sUM, ati vairAga kiNa vidha Avai re loy|| svAma. 3 veSadhArI kahai mhe jIva vacAvAM, bhIkhanajI nAMhi bacAyo re loy| bhIkkhU kahai thAMrA rahyA vacAvaNA, mAraNAja chor3o manalyAyo re loy||svaam. 4 thAnaka mAhai rahau kivAr3a jar3authe, jIva ghaNAM mara jAvai re loy| kivAr3a jar3avA rA sUMsa kiyAM tUM, ghaNAM jIvAM rI ghAta na thAvai reloy||svaam. 5 caukIdAra hu~tau so caukI daiNI tau chor3I, corI karavA lAgau chAMnaiH-chAMnai re loy| kahai lokAM naiM caukI yUM karUMjAbatA, maiMnata rA paisA devau the mhAMnai re loy| svAma. 6 caukI rahI thArI cor2yAM chor3a tUM, bolyA loka tivArai' re loy| dina rA tau ghara-hATa dekhI jAvai, pachai rAtri samaiM Aya phADai re loy| svAma. 7 paisau paisau to. desAM parahau, ghara baiThAM naiM giNAyo re loy| jyUM bheSadhArI kahai mhe jIva bacAvAM, mAraNA chor3o bhIkkhU phuramAo re loy|| svAma. 8 kiNa hI pUchyau-RSapAla muni kahyA, RkhyA karai kiNa rIto re loy| bhIkkhU kahai-jyUM chai timahija rAkhaNA, AghA-pAchA na karaNA anIto re loy|| svAma. 9 pazu nIlotI caratAM nai muni pekhai, kima RSapAla kahIjai re loy| trividhe-trividhehaNavau tyAgyau te rukSaka, abhaya sarva naiM ApIjai re loy| svAma. 10 koi kahai hivar3AM paMcama kALa chai, pUrau sAdhapaNauM na paLAyau re loy| taba pUja kahai-cothA ArA maiM telau, kitarA dinAM rau kahAyo re loya? svAma. 11 taba te bolyau-tIna dina rau telau, cauthe Arai cita cAhyau re loy| bhIkkha pachyau-eka garau bhogavyAM, telau rahai kai bhAgai tAhyau? re loy| svAma. 12 tabate bolyau-'parahau1 bhAgai' telau, ima cauthA ArA ro telau oLakhAyo re loy| phera svAmI pUcha-paMcama Arai, kitA divasa ro telau kahAyau re loya? svAma. 13 taba te bolyau-telo tIna dinAM ro, paMcama Arai pichAMNI re loy| bhIkkhU kahai-eka bUMgaro khAdhAM, suddha rahai kai bhAgai so jAMNIre loya? svAma. 1.raMgIna nahIM banA sktaa| 7. rkssaa| 2. bhi. dR.65| 8. bhi. dR. 150 / 9. hriyaalii| 4. surkssaa/prishrm| 10.bhi.dR.6! 11. khaMDita ho jaae| 6.sNrksskaarkhvaalaa| 3 vipkr| - - " .. ..... ... ... 5. tb| bhikkha jaza rasAyaNa Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 taba te bolyo-parahau bhAgai telo, vali pUja bolyA vAyo re loy| __ bhuMgarA sUM I telau parahau bhAgai, doSa thApyAM saMjama kima ThaharAyo reloya? svAma. 15 kALa duSama rai mAthai kAya nhAkhau, 'neya? chahuM" caraNa te nIkau re loy| paMcama cauthA ArAM maiM pratyakha, sahurai tyAga hai eka sarIkho re loyA svAma. 16 doSa lAgAM ro DaMDa donUM ArAM meM, DaMDa lIdhAM cAritra donUM Arau re loy| doneM ArAM mAMhai doSa thApyAM tUM, cArita dona ArAM maiM huvai chAro re loy| svAma. 17 bhIkkhU svAma dRSTaMta bhalI para, vArU bhinna-bhinna bheda batAyA re loy| jyAM purasAM jiNa-mAga jamAyau, svAmI cyaartiirthsukhdaayaareloy||svaam. 18 ehavA purasAM rA auguNa bolai, kRtaghna karma-rekha kALI re loy| durlabha bodha avarNavAda sUM dAkhyau, sUtra ThAMNAMga lIjo saMbhALI re loy| svAma. 19 aSTavIsamI DhALa anopama, bhIkhU rA dRSTaMta bhALI re loy| utpattiyA bheda mati rau hai Achau, naMdImaiM pATha nIhALI re loy||svaam. 1. chaha prakAra ke niyaMTha/nigraMthoM meN| 2. ThANaM 5/133 / 3. naMdI sUtra 38 / 4. dekho| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 28 A Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 kiNahika' bhIkkhU nai kahyau- saMjama leuM saar| ___mana UThai hai mAharau, svAma kahai sukhkaar|| 2 ghara maiM putrAdika ghaNA, rudana karai dhara raag| tujha kAcau hIya tehathI, ati hi kaThaNa athaag| 3 nyAtI rotA nirakhanai, moha dhare mana maay| tUM piNa rudana karai tadA, kAma kaThiNa khivaay|| 4 tiNa kahyau svAmI! tahata vaca, AMsU tau Aya jaay| pariyaNa rotA pekha maiM, mhAre piNa moha aay|| 5 svAma kahai-koi sAsarai, jAya jamAI jaaNnn| AMNau2 le AtAM chatAM, triya tau rovai taaNnn|| 6 piNa uNa rI dekhA-dekha piu, jeha jamAI joy| rudana karai moha-rAga sUM, hAsI jaga maiM hoy|| 7 triya rovai piyara taNau, vijoga par3e vishess| vara rovai kiNa vAsatai? upanaya kahUM ashess| 8 jyUM saMjama levai jarai, svAratha rudana tata cArita levai tikau, moha dharai kima mana? 9 tiNa sUM saMjama kaThiNa tujha, diyau isau dRssttNt| vali hetu AkhyA vividha, svAma bhalA sobhNt|| DhALaH 29 __ (sumitranaMdana zrI munisuvrata) 1 jagata tau moha nai dayA jANe chai, dayA oLakhaNI dohrii| pratyakha rAga aThArai pApa maiM, sAcI zraddhA nahI soharI raa|| bhavika jana ! bhIkkhU rA dRSTaMta bhaarii|| 2 pUja moha oLakhAyau pratyakha, dIyau ehavau dRSTaM tau| paraNyAM pachai koi parabhava pauhatA, bAla avasthAvaMto raa|| bhavika. 1. bhi. dR. 37 / sasurAla ko aanaa| 2. vivAhoparAnta vadhu kA pahalI bAra 3. bhi. dR. 257 / svjn| 88 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 mUMau dekha hAhAkAra mAcyau, pratyakha hAya-hAya zabda pukArai, 4 kahai bAparI' choharI rau ghATa kAMi husI bArai varasa rI vidhavA hui so, 5 ema vilApa karai loka adhikA, kuraNA dayA iNa choharI nIM karai chai, piNa bhoLA itarI nahi pekhai, jAU rahyau tau jIvatau tau, 7 do-cyAra huMtA DAvarA - DAvarI, 6 piNa na jAMNai A kAma bhogAM thI, 8 tiNa rI ciMtA tau nahIM tiNAM naiM, te piNa mULa ciMtA nahIM tyAMnai, 9 gyAMnI puruSa maraNa - jIvaNa sama girauM, mUDha mithyAtI moha rAga naiM, 10 athavA rAga-dveSa rai Upara, Start kiNa hI mAthA maiM dIdhI, 11 uNa naiM sahu koI devai olUMbhA, krodha karI dIyAM dveSa kahai sahu, 12 DAvarA naiM kiNa hI lADU dIdhau, koi na kahai iNanaiM kAMya Dabovai, 13 au rAga oLakhaNau doharau ati hI, durjaya rAgaM dasama tAMI dekho, 14 ima rAga-dveSa bhIkkhU oLakhAyA, svAma bhIkkhU nyAya- sUtara sodhI, 1. bhauMcakkA (vismita) 2. becArI / asahAya / 3. hAla / dazA / 4. kharAba / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 29 triyA rovai tiNa veLA / bhayacakra' jana huA bheLA raa|| bhavika. rI dekhau avasthA aisI / kiNa vidha dina kADhesI rA? bhavika. jagata iNa naiM dayA jaaNnnai| iNa raa|| bhavika. kAma bhogo| mUMharkha to ima mAM au vaMchai iNa rA sakhara milyau thau saMjoga raa|| bhavika. bhoga bhalA bhogavatI / dUjau mAThI gati mAhi par3atI raa|| bhavika. tathA piU 'kiNa gati pAMgarIyau // jagata mAyA moha jur3Iyau raa| bhavika. 'ulaTa soga' nahiM aaNnnai| jIvaNAM naiM dayA jAnaiM rA / / bhavika. dRSTaMta dIdhau / sAMprata dveSa prasIdhau rA / / bhavika. DAvarA rai mAthA maiM kAMya devai? koi Achau nahIM kaihavai rA / / bhavika. athavA mUMLau dIyau ANI / pratyakha rAga pichANI rA / / bhavika. iNanaiM dayA kahai chai ajAMNo / vItAM vItarAga kahAMNo rA / / bhavika. moha-rAga pAkhaMDI dayA maaNgeN| niravada dayA AjJA maiM jAMNai rA / / bhavika. 5. kauna sI gati meM utpanna huaa| 6. hrp| 7. bhi. dR. 6 / 8. dasaveM guNasthAna tk| 89 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 bharata-khetara maiM dIpaka bhIkkhU, dvIpA samAna diipaayau| jihAja tulya bhIkkhU jazadhArI, pratyakha hI pekhAyau raa|| bhavika. 16 yAda Avai bhIkkhU mujha aha-niza, tana-mana zaraNa tumhaarau| tyAM purasAM rI AsatA tIkhI, jiNa rau hai saphala jamArau raa| bhavika. 17 guNatIsamI DhALe gyAMnI gura nA, vArU vacana btaayaa| kaThA tilaka bhIkkhUguNa kahiye, cira jaza-kalaza caDhAyA raa|| bhavika. 1. kahAM tk| 20 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA jaay| 1 viharata' pUja padhArIyA, 'kApharale' kiNa vaar| saMta gaucarI saMcar2yA, AjJA lei udaar|| 2 eka jATaNI rai udaka, jAcyau sAdhAM te dhovaNa nahIM dai tikA, kahai-devai sau paay|| 3 sAdhAM Aya kahyau sahI, svAma pAsa suvihaaNnn| eka jATaNI rai adhika, piNa nahIM devai paaNnn|| 4 taba svAmI AyA tihAM, bAi jaLa vhiraay| jaba te kahai-devai jisau, parabhava maiM phaLa paay|| 5 au dhovaNa yUM Apanai, parabhava dhovaNa paay| je jaLa pIdhau jAya nahi, mujha setI muniraay|| 6 pUja tAsa pUchA. karI- gAya bhaNI dai ghaas| tiNa rau syUM dai te gau, Apai dUdha ujaas|| 7 ima muni naiM jaLa ApIyAM, parabhava sukha phaLa paay| niradoSaNa nAM phaLa nimaLa, svAma daI smjaay|| 8 jada AjJA dI jATaNI, vahirI te suddha vaar| Apa ThikANe AvIyA, aisI buddhi 9 mati gyAMna mahA niramaLI, bhIkhU nauM bhrpuur| nIta caraNa pALaNa nipuNa, svAma siMgha sama suur| DhALa : 30 (bhagavaMta bhAkhyA re zrAvaka ehavA) 1 Aja mhArA puja sUM re pAkhaMDa tharahaDai, sura gira Apa sadhIro jii| pArasa sAcau re bhIkkhU paragaTyau, hada svAma amolaka hIro jii| Aja. 2 pAdUra saihare re pUja padhArIyA, utar2yA upAsarai AMNo jii| ziSa hema saMghAtai re gaucarI UThatAM, italai kuMNa avasAMno jii| Aja. udaar|| 1. bhi. dR. 34 / 2. bhi. dR. 10 / 3. vRtaant| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 30 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 AyA doya jaNA re tiNa avasarai, sAMmadAsajI rA sAdho jii| khAMdhe pothyAM taNA jor3A kharA, maiMlA vastra maryAdo jii|| Aja. 4 vihAra karaMtA upAtrai AvIyA, bolai mukha sUM bolo jii| kaThai bhIkhanajIre bhIkhanajI kaThai? taba bhIkkhU bolyA tolo jii|| Aja. 5 bhIkhana nAma mhArau svAmI bhaNa, vali te bolyA visekho jii| thAMnai dekhaNa rI mana maiM huMtI, taba svAma kahai tuma dekhau jii|| Aja. 6 vali uve bolyA the sagalI vAratA, AchI kIdhI amaaNmojii| eka bAta AchI nahIM AdarI, taba pUja kahai-kahau tAmo jii|| Aja. 7 vali te kahivA re lAgA vAratA mhe bAvIsa ToLA rA sAdho jii| tyAM sagalA naiM asAdha kahau tikA, virui bAta virAdho jii| Aja. 8 muni bhIkkhU kahai-tujha ToLA majhai, likhata isau avaloyo jii| __ ikavIsa ToLA rau tujha gaNa AvIyA, saMjama deNau soyo jii|| Aja. 9 aisau likhata thAMrA gaNa maiM achai, jAMNau kai the na jANau jI? jada uve bolyA-re mhe jAMNAM achAM, chai mujha likhata achaaNnaujii'| Aja. 10 bhIkkha pabhaNai-ikIsa ToLAM bhaNI, theija pratyakha uthApyA jii| gRhI naiM dikhyA dei lau gaNa majhai, the gRhI tulya tyAMnai I thApyA jii|| Aja. 11 ikavIsa ToLA rA tujha gaNaAvIyAM, dikhyA de levau mAhyau jii| gRhI naiM dikhyA dei lau gaNa viSai, gRhI tulya tAsa giNAyo jii|| Aja. 12 ikavIsa ToLA imatheija uthApIyA, tujha ToLI rahyau teho jii| tiNa rau lekhau vatAvU to bhaNI, sAMbhaLajo sasaneho jii|| Aja. 13 DaMDa belA rau Avai jiNa bhaNI, telau devai tahatIko jii| telA ro DaMDa Avai tiNa bhaNI, zrI jina vayaNa sadhIko jii|| Aja. 14 ikavIsa ToLAM naiM sAdha saradhau achau, vale navau sAdhapaNoM devau jii| tiNa lekhai dikhyA re tujha Avai navI, viveka locana sUM vevo jii|| Aja. 15 thAMrau ToLau piNa iNa lekhA thakI, Uthapa gayau uvekho jii| ima vAvIsa ToLA Uthapa gayA, daMbha tajI naiM dekho jii|| Aja. 16 ema suNInai te bolyA-iNa vidhai, vArU vayaNa vicArI jii| suNau bhIkhanajI! re sAcI vAratA, buddhi tau thArI bhArI jii|| Aja. 1. jnyaat| 2. vicaaro| 92 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 ima kahi jAvA re lAgA uNa samaiM, rahau tau caracA karAM rUr3I tarai, 18 taba uve bolyA re-mujha rahivA taNI, tatakSaNa ema kahI naiM tihAM thakI , svAma kahai sukhakArau jI / nyAya taNI niradhAro jii|| Aja. hivaDAM thiratA na hoyo jii| rahyA cAlatA doyo jii|| Aja. vinodo jii| jI // dveSI dveSaja dhArai 20 rAgI suNa naiM re cita maiM rita' lahai, ulaTa buddhi nara avaguNa Adarai, 21 vara bhIkkhU rI re suMdara vAratA, halukarmI jana suNa harakhai ghaNAM, 22 taMta tIsamI re DhALa tapAsanIM, vaca suNa mUMha vigAr3ai jI || sAMbhaLatAM sukhakArI Aja. pUja vAratA pyArI jii|| ati buddhi bhIkkhU nIM auno jI | aMtarajAMmI re yAda AyAM chatAM, citta maiM pAMmyo caino jI || Aja. 19 aisI buddhi re anopama AparI, cimatakAra ati pAmaiM cita majhe, 1. rati (ka ) / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 30 pAMmaiM buddhivaMta pragaTapaNeM pramodo 2. tattva kI pahacAna karAne vAlI / Aja. jI / Aja. jI / 93 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA joy|| 1 vicarata pUja padhAriyA, sarIyArI maiM soy| prazna' vauharai pUchIyA, jAti khIvasarA 2 jIva naraka maiM jAya tasuM, tAMNaNavALaura taaNm| kuMNa hai kahau kRpA karI? ima pUchyau abhiraaNm|| 3 bhIkkhU uttara ima bhaNa, sakhara jAba sukhkaar| patthara kUA maiM nhAkhIyAM, kuMNa tasuM khAMcaNahAra? 4 kaThiNa patthara bhAre karI, ApheI tala jaay| karma-bhAra sUM kugati lahai, svAma kahai ima vaay|| 5 boharai pUchA vali karI- jIva svarga kima jaay| kuMNa lejAvaNahAra tasuM, vArU artha batAya? 6 bhIkkhU kahai vauharA bhaNI- pratakha pANI maay| kASTa nhAMkhai kara grahI, te kiNa rIta tirAya? 7 tiNa kASTa rai taLaM kahau, kiNa mAMDyA hai hAtha? haLakApaNA svabhAva sUM, Upara tiranai aat|| 8 haLako karma karI huvAM, jIva svarga maiM jaay| sagalA karma rahIta so, parama mokSa gati paay|| 9 aisA uttara ApIyA, vArU buddhi vinaaNnn| vali utpattiyA buddhi thakI, sakhara jAba suvihaaNnn|| DhALa 31 (devai munivara dezanA) 1 pUja bhaNI kiNa pUchIyau5- haLako jIva kima hoya lalanA! dRSTaMta svAma dIyau isau, sAMbhaLajo sahu koya llnaa| taMta dRSTaMta bhIkkhU taNA // 1. bhi. dR. 141 / 2. khIMcane vaalaa| 3. apane aap| 4. bhi. dR. 142 / 5. bhi. dR. 143 / bhikkhu jaza rasAyaNa Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 taMta dRSTaMta bhIkkhU taNA, taMta vacana tahatIka llnaa| taMta svAma nAva tAraNI, nyAya taMta nirabhIka llnaa| taMta. 3 paisau mehalai pAMNI majhai, tatakhiNa DUbai teha llnaa| uNahIja paisA naiM agni maiM, adhika tapa de eha llnaa|| taMta. 4 kUTI-kUTI vATakI karI, tirai udaka maiM tAya llnaa| vali uNa vATakI naiM viSai, paisau melyAM tirAya llnaa|| taMta. 5 tima jIva saMjama-tapa karI, karai Atama haLakI koya llnaa| karma-bhAra aLagau kIyAM, tiriyai bhava-dadhi toya llnaa|| taMta. 6 kiNahika svAma bhaNI kahyau, duraMgA pAtrA dekha llnaa| kALA-dhoLA-lAla kiNa kAraNa? svAma kahai suvizeSa llnaa|| taMta. 7 vividha raMga kuMthuA huvai, ika raMga sUM dUjA para Aya llnaa| . sAMprata dIsaNau sohilau, kAraNa eha kahAya llnaa|| taMta. 8 atibhAra hIMgalU ekalau, kALau phoroM kahivAya llnaa| vali soharau vAsI' utAraNo, ityAdika oLakhAya llnaa|| taMta. 9 jU jUA raMga devai judA, nigama meM varajyA naaNhi| varajyA te mamatva bhAve karI, te mamata rI thApa na tAhi llnaa| taMta. 10 bAlapaNeM svAmI vaiNIrAmajI', bhIkkhU pratai bhAkhaMta llnaa| hIMgalU sUM pAtrA raMgaNA nahIM, taba kahai bhIkkhU taMta llnaa| taMta. 11 mhArai to pAtrA raMgyA achai, tujha mana saMkA hai tAMma llnaa| tau tujha pAtrA raMgau matI, mhe to doSa na jAMNAM Ama llnaa|| taMta. 12 taba bolyA vaiNIrAmajI- kelU thI raMgavA rA bhAva llnaa| bhIkkhU tAsa bhalI parai, nirmala vatAvai nyAva llnaa|| taMta. 13 jo kailU levA tUM jAya chai, pahilA pIlau kacA raMga rau pekha llnaa| pakA lAla raMga rau Agai paDyau, pahilau chor3aNau nahIM tujha lekha llnaa| taMta. 14 pahilA dekhyau kaccA raMgarau paraharI, cokhau kelU herai cita cAya llnaa| jada tau dhyAna ghaNAM raMga roja chai, ima kahi. dIyA samajAya llnaa|| taMta. 1. rkhe| 2. jl| 3. bhi. du. 161 / 4. halkA / 5. ciknaahtt| 6. suutr/aagm| 7. bhi. dR. 160 / 8. khaparelA 9. khojatA hai| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 31 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 aisI buddhi utpAta rI, nahIM mAna vaDAI rI nIta lalanA / Atma-: opatA, -arthI pUrI jyAM rI pratIta lalanA // taMt. doSa jAMNI kIyA dUra lalanA / niramaLau sama AdarIyau sUra lalanA // taMta. 16 Apa vavahAra maiM niradoSa jAMNyau oLakhI, 17 prathama AcAraMga pekhalo, paMcama adhena pichAMNa lalanA / paMcama udezai paravaDaura, vIra taNI e vAMNa lalanA / / taMta. 18 suddha vavahAra AlocIyAM, asamya piNa samya thAya lalanA / te kAMmI nahIM tiNa doSa nauM, suddha sAdhu nIM rIta suhAya llnaa|| taMta. 19 uttama e pATha oLakhI, koi bola rau bharma-karma joga lalanA / tau bhIkkhU rI AsatA rAkhIyAM, pAMmai sukha para-loga llnaa|| taMta. 20 AkhI DhALa ikatIsamIM, bhIkkhU buddhi bhaMDAra llnaa| dRSTaMta dila maiM dekhatAM citta pAMmaiM cimatkAra // taMta. 1. AyAro. a. 5 u. 5 sUtra 96 / 2. acchaa| 96 " " 3. asmyg| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaaNnn| 1 kiNahi' bhIkkhU nai kahyau- jIva chor3Avai __ syUM phala tehanauM saMpajai? vara bhIkkhU kahai vaaNnn| 2 ghaTa maiM gyAMna ghAlI karI, hiMsyA choDAyAM dhrm| jIvaNa vAMchai jehanauM, kaTai nahiM tasuM krm| 3 UMcI kara be AMgulI, Akhai bhIkkhU aap| au bakarau, rAjapUta au, kahau bAMdhai kuMNa pApa? 4 maraNahAra bUDai mahA, kai bU - mAraNahAra? U kahai-mAraNahAra so, jAsI naraka mjhaar|| 5 bhIkkhU kahai-DUbatA bhaNI, tArai saMta tivaar| samajAvai rAjapUta naiM, siva mAraga shriikaar| 6 je bakarA rau jIvaNau, vAMchai nahIM ligaar| tiNa Upara dRSTaMta te, sAMbhaLajo sukhkaar|| 7 sAhUkAra rai doya * suta, ika kapUta avdhaar| RNa karar3I jAgA taNau, mAthai krai| apaar|| 8 dUjau suta jaga-dIpatau, jaza saMsAra mjhaar| karar3I jAgA rau karaja, uttArai tiNa vaar|| 9 kahau kiNa naiM varajai pitA, doya putra maiM dekh| varajai karaja karai tasuM, kai RNa meTata pekha? DhALa : 32 (samatA rasa viralA) 1 karaja mAthai suta adhika karaMto, vAra vAra pitA varajaMto re| samajUne nara viralA // karaDI jAgA rA mAthai kAya kIjai, pratakha dukha pAMmIjai re|| samajU. 2 adhika mAthA rau je karaja utArai, janaka tAsa nahi bArai re| sa. pitA samAna sAdhU pahichAMNau, bakarau rAjapUta be-suta mAMNau re|| sa. 1. bhi. dR. 128 / 2. aMza maatr| 3. tattva ko pahacAnane vaale| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 32 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 karma rUpa RNa mAthai kuMNa karato, AgalA karma kuMNa. apaharatau re| karma RNa rajapUta mAthai karai chai, bakarA saMcita karma bhogavai chai re| samajU. 4 sAdhu rajapUta naiM varajai suhAya, karma karaja karai kAya re| karma bAMdhyAM ghaNAM gotA khAsI, parabhava maiM dukha pAsI re|| samajU. 5 sakharapaNe tiNa naiM samajAyau, tiNarau tiraNau vaMchyau munirAyo re| bakarA jIvAvaNa nahiM dai upadeza, rUr3I oLakhai buddhivaMta resa re||smjuu. 6 imahijarekasAi sau bakarA haNato, suddha upadeza de tAryo saMto re| kasAi guNagrAMma sAdhu rA karaMto, mujha tAraka Apa mahato re| samajU. 7 bakarA harakhyA jIvAM vaMcIyA vizeSa, yArai kAja na diyau upadeza re| ___ 'gyAMnAdi ciukasAighaTa AyA, piNa bakarA tau mULa na pAyA re|| samajU. 8 kahai kasAi donUM kara jor3a, sau bakarA karai sora re| kahau tau nIlau cArau yAMnai carAUM, pachai 'kAcau pAMNI' tyAMnai pAMU re| samajU. 9 Apa kahau tau evara' maiM ucherUM, kahau tau amariyAI karerUM re| Apa kahau tau sUMpUM ApanaiM AMNI, pAijo dhovaNa UMnhau pAMNI re| samajU. 10 tuma sUko cArau nIrajo bahuterau, evara sAdhAM rau ucherau re| sAdhu kahai sUMsa sakharA pALIje, jAbatA sUMsA rI kIjai re|| samajU. 11 sUMsA rI ema bhaLAvaNa devai, bakarAM nI mULa na vevai re| upadeza devai jo bakarA vacAvaNa, tau bakarAM rI deta bhaLAvaNa re|| samajU. 12 samajyau kasAi sakhara siva sAI, iNa rI muni naiM dalAlI AI re| jehija dharma sAdhu naiM joya, piNa bakarAM rau dharma na koya re|| samajU. 13 kasAi agyAMnI rau gyAnI kahAyau, piNa bakarAM tau gyAMna na pAyo re| kasAi mithyAtI rau samakatI kahiyai, suddha tatva bakarA na sadahiyai re|| samajU. 14 hiMsaka rau dayAvAMna huau kasAi, dila bakarAM rai dayA na AI re| tiriyau kasAibakarA nahIM tiriyA, durgati sUM nahIM DarIyA re|| samajU. 15 kasAi tiryo te dharma iNa kAja, tAraka mahAmunirAja re| tiraNa-tAraNa kasAi rA tapAso, vArU hIyA maiM vimAsau re|| samajU. 1. acchI 2. bhi. dR. 140 / 3. jJAna, darzana, cAritra, tp| 4. aprAsuka jl| 5. bher3a yA bakariyoM kA jhuNdd| 6. abdhy| 7. tyaag| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 tasakara nauM dUjau dRSTaMta teha, sAMbhaLajo sasaneha re| kiNahi mezrI' nI hATe kiNa vAra, UtarIyA aNagAra re|| samajU. 17 tasakara rAtri samaiM tiNa vAra, kholyA hai Aya kamAr3a re| taba munivara kahai jAgI nai tAMma, kuMNa hau? AyA kiNa kAma re? samajU. 18 kahai tasakara-mhe to cora kahAyA, ihAM corI karaNa naiM AyA re| sahaMsa rupIyA rI thelI mehalI seTha, niDara le jAvasAM neTha re|| samajU. 19 taba sAdhu upadeza devai tiNa vAra, kahyA corI rA phaLa dukhakAra re| Age naraka-nigoda nAM dukha adhikAyA, bhina-bhina bheda batAyA re| samajU. 20 dhana tau nyAtIlA sahu mila khAsI, parabhava dukha tUM pAsI re| rUDau upadeza dei munirAyA, tyAga corI nAM karAyA re|| samajU. 21 tasakara kahai-mujha DUbatAM tAryo, viSama karma syUM vAryo re| vArU vividha guNa karata vikhyAtaM, pragaTa thayau prabhAtaM re|| samajU. 22 italai dukAMna taNau dhaNI Ayau, gyAMna nahIM ghaTa mAhyo re| peDhI naiM namaskAra kari prasIdho, kAMyaka laTakau sAdhunaiI kIdhau re||smjuu. 23 tasakara nai pUchA karI tivAra, kuMNa ho? kholyA kiNa duvAra re? tasakara bolyA-mhe cora chAM tAMma, aba tau tyAge dIdhI AMma re|| samajU. 24 huMDI baTAya nai rupiyA hajAra, thelI mAhai mehalI the tivAra re| so mhe sAMjhe dekhatA thA soya, AyA levaNa avaloya re|| samajU. 25 sAdhAM upadeza dei samajAyA, corI nAM lakhaNa chor3AyA re| sAdhA rau bhalau hoyajyo kAja sAr2yA, turata DUbatAM naiM tAr2yA re|| samajU. 26 mesarI suNa naiM harakhyau mana mAhyau, par3Iyau sAdhAM rai pAyo re| . Apa mhArI hATe bhalAi UtarIyA, sakala manoratha sarIyA re|| samajU. 27 thelI mhArI AparAkhI thira thApI, pratyakha le jAvatA cora pApI re|.. hivaDAM le jAvatA rupIyA hajAra, nipaTa hu~to nirAdhAra re|| samajU. 28 cyAra putra mujha catura vicArA, karma vasa rahitA kuMvArA re| suta cyArUMI paraNAvasUM sAra, o Apa taNau upagAra re|| samajU. 1. mheshvrii| 2. nishcit| 3. DUbatA ne (k)| 4. dukaan| 5. namaskAra kA dikhaavaa| 6. bhunaakr| 7. bilkul| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 32 99 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 ima kahai mesarI vayaNa athAgo, RSajI taNau tau na rAgo re| dhana rAkhaNa upadeza ma dhAra, te tau tasakara tAraNahAra re| samajU. 30 kasAi samajyAM vakarA kusale kahyAjI, tasakara samajyAM dhana rau dhaNI rAjI re| kasAi-cora tAraNa RSa kAmI, dhana-bakarA rAkhaNa nahIM dhAMmI re|| samajU. 31 tIjo dRSTaM ta kahUM taMta sAra, eka puruSa lampaTa adhikAra re| so puruSa para-nArI nauM sevaNahAra, ati hI baMdhAMNI pIta apAra re|| samajU. 32 te laMpaTa Ayau muni taNeM pAya, sAdhAM diyau samajAya re| para-strI nauM pApa suNI bhaya pAyau, adhika vairAgaja Ayo re|| samajU. 33 te tyAga jAvajIva kIdhA te ThAma, gAvai muni nAM guNagrAMma re| Apa monaiM DUbatA naiM ubAryo, 'nikuca visana' thI nivArayau re|| samajU. 34 sIla AdarIyau suNyau tiNa nAra, Upanau dveSa apAra re| uNa naiM kahai-mhaiM dhAryo ikatAra, dhura' hI thI thAM para dhAra re|| samajU. 35 kAma aurAM sUM nahIM mujha koya, isar3I dhArI avaloya re| kaihatau mhArau kahyau mAMna lai tAsa, mhAMsU karai grahavAsa re|| samajU. 36 kahyau na mAnyau tau kuau par3atUM, mota kumote maratUM re| __jaba te kahai mo. milIyA jihAja, paratakha bhavadadhi pAja re|| samajU. 37 tyAM para-nArI noM pApa batAyau, mhaiM tyAga kiyA mana lyAyo re| tiNa sUM mhArai thAM tUM mULa na tAra, karai aneka prakAra re|| samajU. 38 ima suNa astrI kuau par3I Aya, tiNa rau pApa sAdhu naiM na thAya re| samajyau kasAi bakarA vacyA soya, tasakara samajyAM rahyau dhana joya re| samajU. 39 nara laMpaTa samajyAM kUau par3I nAro, catura hIyA maiM vicAro re| tasakara kasAi laMpaTa nai tAraNa, sAdhAM upadeza dIyau sudhAraNa re||smjuu. 40 e tInUM tir2yA sAdhu tAraNahAra, yAM rau dharma sAdhAM naiM udAra re| mukti-mAraga yAM tInAM rai vadhAyA, ghaNAM jAmaNare maraNa miTAyA re|| samajU. 41 bakarA vacyA dhaNI re dhana rahIyau, tiNa rau dharma sAdhu rai na kahIyau re| nAra kUau par3I tiNa rau na pApo, adala vicAro Apo re|| samajU. 1. nikRSTa vysn| . 2. phle| 3. jnm| 4. niSpakSA 100 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 kei agyAMnI kahai bhUlA bharmo, jIva-dhana rahyau tiNa rau hai dharmo re| uNa rI saradhA rai lekhai ima thApo, pratyakha nAra mUAM rau hai pApo re||smjuu. 43 nAra mUMAM rau pApa dila nAMNai, jIva vacIyA ro dharma kAMya jAMNai re| vale dhana rahyA rau dharma kAMya dhAro, buddhivaMta nyAya vicAro re|| samajU. 44 bhIkkhU svAma ima bheda batAyA, asala nyAya oLakhAyA re| ___ kasAi tasakara laMpaTa kerau, bhIkkhU dRSTaMta diyau bhalero re|| samajU. 45 aisA bhIkkhU RSa mahA avatArI, tyAM saradhA sodhI taMta sArI re| jyAM purasAM rI je pratIta karasI, tyAMro jItava-janma sudharasI re||smjuu. 46 aisA bhIkkhU yAda Avai moya, harakha hIyai ati hoya re| samaraNa Apa taNau nitya sAdhUM, bhIkkhU pArasa sAcau mha lAvU re|| samajU. 47 suragira sAMprata Apa sadhIrA, moMnai miliyA amolaka hIrA re| paMcama ArA maiM kIyau prakAsa, sakharI phailI hai vAsa suvAsa re|| samajU. 48 doya tIsamI DhALe dRSTaM to, varNana bahu virataMto re| svAma bhIkkhU oLakhAyau vizeSa, tiNa sUM mhaiM piNa Akhyau asesa re|smjuu. bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 32 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 kiNahika' bhIkkhU naiM kahyau- jIva vacyA je jaann| dayA kahIjai tehanaiM, jIvaNa dayA pichaaNnn|| 2 bhIkkhU kahai-kIr3I bhaNI, kIr3I jANai koy| gyAMna kahIjai tehanaiM, ke kIr3I gyAMnaja hoya? 3 taba te kahai-kIr3I bhaNI, je koi kIr3I jaaNn| gyAMna kahIjai tehanaiM, piNa kIr3I nahIM gyaaNn|| 4 vali bhIkkhU kahai-kIr3I bhaNI, kIr3I saradhai koy| samakata kahijai tehanaiM, ke kIr3I samagata hoya? 5 taba te kahai-kIr3I bhaNI, kIr3I saradhai tt| samagata te saradhA sahI, piNa kIr3I nahIM smkt|| 6 tyAga kIr3I haNavA taNA, dayA teha . dIpAya? ke kIr3I rahI tikA dayA, bhIkkhU pUchI vaay|| 7 taba te kahai-kIr3I rahI, tikA dayA khivaay| khoTI saradhA thApavA, bolyau jhUTha bnnaay|| 8 bhIkkhU kahai-pavane karI, kIr3I uDa gai taay| tujha lekhai dayA ur3a gai, niramaLa nirakhau nyaay|| 9 jada U kahai vicAranai, kIr3I haNavA rA tyAga kiiyaah| dayA tehaja dIsai kharI, piNa kIr3I rahI na dyaah|| DhALa : 33 (karma bhugatyAM ija chUTIyai) 1 valatA bhIkkhU bolIyA, kIr3I mAraNa rA pacakhANa lAla re| __tehija dayA sAcI kahI, vAru suNau ika bAMNa lAla re| joyajo re buddhi bhIkkhU taNI // 2 rUr3I dayA nija ghaTa maiM rahI, ke kIr3I pAsa kahAya? lAla re| taba te kahai-potA kanaiM, kIr3I pAsa na kAya lAla re|| joyajo. 1. bhi. dR. 149 / 102 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 pUja kahai-ghaTa maiM dayA, kIr3I pai dayA nahi kAya lAla re| kiNa rA jatana karaNA kahau? sAcau jAba suhAya lAla re|| joyajo. 4 karaNA yatna dayA taNA, ke kIr3I rA jatana karAya lAla re? u kahai-jatna dayA taNA, ima sAca volI Ayau ThAya lAla re| joyajo. 5 trividha tyAga haNavA taNA, e dayA saMvara rUpa dekha lAla re| tyAga vinAI harNai nahIM, sakhara nirjarA saMpekha lAla re|| joyajo. 6 imaja chakAya harNai nahIM, dayA tehija dIpAya lAla re| jagata harNai jIvAM bhaNI, nija-potA rI dayA na jAya lAla re| joyajo. 7 bhArI buddhi bhIkkhU taNI, sakhara siddhata saMbhALa lAla re| nyAya milAyA niramaLA, bhAMjyA bharma bhayALa lAla re| joyajo. 8 kiNahika' ima pUchA karI, mahA moTo munirAya lAla re| ati hI thAkau ujAr3a maiM, cAlaNa zakti na kAya lAla re|| joyajo. 9 saihajeI gAr3au Avatau, tiNa gADA Upara besAMNa lAla re| gAMma mAhai AMNyau sahI, tehanaiM kAMi thayau jAMNa lAla re|| joyajo. 10 bhIkkhU kahai-gADI nahIM, pUMNIyA Avata pekh| ____ gadhai caDhAya AMNyo gAMma maiM, tiNa maiM syUM thayau tujha lekha lAla re? joyajo. 11 taba U bolyau tar3akanai, gadhA rI kyUM karau bAta lAla re? svAma kahai-sAdhU bhaNI, dona akalpa dekhAta lAla re|| joyajo. 12 gADe besAMNe ANyau gAMma maiM, the dharma taNI karau thApa lAla re| tau gadhai baisAMNyAM hI dharma hai, pApachai tau doyAM maiM i pApalAla re||joyjo. 13 utpattiyA buddhi AkarI', niramaLa cArita nIta lAla re| saradhA suddha sodhI sahI, vArU svAma vadIta lAla re| joyajo. 14 pANI aNagaLa' pAvIyAM, kei pAkhaMDI kahai puna lAla re| keyaka mizra kahai tihAM, je donUMi saradhA jabUna lAla re|| joyajo. 1. bhi. dR. 153 / 4. AparI (k)| 2. sahaja rUpa meM/anAyAsa 5. anchaanaa| 3. pUNI-ruI kI banI huI poNI/vattI, 6. te (k)| jise kAtane para sUta kA dhAgA bar3ha- 7. nikRSTa, mithyaa| car3hakara nikalatA hai, unako vikrayArtha gadhoM para lAda kara lAne vaale| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 33 103 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 punyavALA kahai pUja naiM, suNau bhIkhaNajI bAta lAla re| ___ mahAkhoTI saradhA mizra rI, kihAMi mela na khAta lAla re|| joyajo. 16 bhIkkhU svAmI' ima bhaNe, kiNa rI phUTI eka lAla re| kiNa rI doya phUTI sahI, vArU karalau viveka lAla re|| joyajo. 17 mizra kahai chai mAnavI, tyAM rI phUTI eka lAla re| puna parUpaipAdharau, donUM phUTI dekha lAla re|| joyajo. 18 jAba dIyai ima jugata sUM, aho-aho buddhi anUpa lAla re| ___aho-aho! khimyA AparI, citta caracA hada cUMpa lAla re|| joyajo. 19 tUM2 . ciMtAmaNi surataru, paMcamai kIyau prakAsa lAla re| AsApUraNa Apa chau, vArU tujha visavAsa lAla re|| joyajo. 20 taMta DhALa tetIsamI, bhIkkhU guNa bhaMDAra lAla re| aMtarajAmI mAharA, sukha saMpati dAtAra lAla re|| joyajo. 1.bhi. dR. 126 / 2. diyau (k)| 3. tuma (k)| 4. pAMcame Are meN| 104 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA saar| jAyavA 1 pacAva.' varsa pUja jI, saihara kAMkarolI - saihalotAM rI pauLa maiM, UtarIyA tiNa vaar|| 2 pratyakha bArI pauLa rI, jar3I huMtI jinnvaar| RSa bhIkkhU rahitAM thakAM, eka divasa avdhaar|| 3 bArI kholI vAraNe, dizA dekh| nIsarIyA bhIkkhU nizA, pUchyau hema sNpekh|| 4 svAmI bArI kholaNa taNau, nahIM kAMi aTakAva? ___taba bhIkkhU bolyA turata, pratakha te prstaav|| 5 pAlI saihara taNau pratyakha, nAma cauthajI nhaal| darzaNa karavA AvIyau, e dekhai iNa kaal|| 6 ati saMkIlau e achai, piNa iNa bAta rI taaNm| saMkA iNa rai nAM par3I, kema par3I tujha AMma? 7 hema kahai-mAharai hiyai, kAMi saMkA rau kAma? pUchaNa rUpa mha pUchIyau, nahi saMkA rau naaNm|| 8 pUja kahai-pUcha isI, iNa rau nahIM attkaav| aTakAva huvai jo ehanoM, mhai kholAM kiNa nyaav|| 9 hema suNI jANyau hiyai, kivAr3IyoM kholaay| AhAra lIyAM maiM doSa nahIM, kholyAM doSa kima thaay|| DhALa : 34 (suNa jo nara nAtha!) 1 svAma bhIkkhU rA dRSTaMta suhAyA, bhavya uttama jIvAM mana bhaayaa| suNajo citta zAMta, bhIkkhU nA bhArI dRssttNt|| 2 vacana-sudhA vAgarai svAmI vArU, suddha bhavi-jana tAraNa sArU / sukhadAyA, svAmI nA dRSTaMta suhaayaa|| suNajo 1. bhi. dR. 172 / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 34 105 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. asala nyAya bhinna-bhinna oLakhAyA, prabhu-paMtha bhIkkhU hada paayaa| bheSadhArI saradhA hINa bhayAlA, dIyau dRSTaMta pUja dyaalaa| 4 samaktahIMNa je adhika asAra, yAMsai asala nahIM aacaar| thothA caNAM rI bhakhArI thI eka, sAbato3 caNauM mUla ma pekh| 5 UMdarA rar3abar3a kIdhI AkhI rAta, eka kaNa piNa nAyau haath| sAMgadhA- mAhai samakata nAMya, pa. uMdara sama nara paay| 6 kahau sAdha zrAvaka tyAMnai kema kahAya, jai tau donUM sarIkhA dekhaay| samakata rahita do-I na taMta, dIyau svAma bhIkkhU dRssttNt| 7 koyalAM rI to rAba ati kALI, kALA bAsaNa maiM rAMdhI kraalii| amAvasa nIM rAtriAMdhA jImaNa vALA, parusaNa vALAI AMdhA pyaalaa| 8 jImatA bolai khUkhArA karaMtA, kALau kUkhau' TALajo mtivNtaa| kahai-khabaradAra hoya jImajo soya, rakhai Aya jAyalA kALau koy| 9 mUDha itarau nahIM jAMNai sameLau, kALauhIja kALau huo bhelau| ___jyUM saradhA-AcArarau nahIM ThikAMNa, sagaLau miliyau sarIkhau ghaaNnn| 10 sAdha-zrAvakapaNAM rau aMsa nahIM sAro, saMvara lekhai doyAM rai aNdhaaro| __nyAya rI bAta nahIM suddha nIta, vale bolai vacana vipriit| 11 vastra-pAtra adhikA rAkhai visekha, AdhAkAdirpa doSa anek| vale kahai-bhIkhanajI! kADhau iNa rau tAra', suddha svAma bolyA sukhkaar| 12 taba pUja kahai-kATai tAra kAMI, thAMdeM DAMDA hI sUjhai naahiiN| sabala AdhAkarmI Adi na sUjhai, kahau nAnhA doSa kima bUjhai? 13 doSa rI thApa thArai dina reNo, kaThaNa kAma saradhA rau tau kaihnnau| ___ 'vAyarai vaMga' gharaTI mAMDI bAI, pIsatI jAvai jyUM uDyau jaaii| 14 AkhI rAtri pIsI DhAkaNI maiM usAryoM", ehavau dRSTaMta bhIkkhU utaaryo| jyUM doSa lagAyanai DaMDa na levai, kumati doSa rI thApa krevai| 1. bhi. dR. 173 / 2.anAja IMdhana Adi rakhane kA aMdherA koThA yA eka prakAra kI choTI kotthrii| 3. puuraa| 4. brtn| 5. tinkaa| 6. sAdhu ke lie banAyA huA AhAra aadi| 7. rhsy| bhi. dR. 174 / 8. havA ke saamne| 9. miTTI se banA huA DhaMkane kA brtn| 10. sameTA 106 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 kyArai kyArai kyUM hI nahIM rahai kAMI, ausA bhIkkhU RSa Apa ojAgara, 16 utpattiyA buddhi adhika amAMmI, jiNa AganyA mAhai dharma jatAyau, 17 saMkhalA' nyAya melyA sUtra dekha, yAda AyAM tana mana ulasAya, 18 syUM opamA tujhanaiM kahUM sAra, uvAi' meM opama eha anUMpa, 19 AdinAtha jyUM kADhI dharma Adi, vArU saraNa Apa rau suvisAla, 20 sAMma bhIkkhU guNa gAvata samarIyau, cautIsamIM DhALe bhIkkhU cita cAhyA, vArU 1. sakharA / spaSTa / 2. siddha puruSoM dvArA varadAna ke rUpa meM dI jAne vAlI rasabharI kuuNpii| jisake rasa ke sparza se lohA sonA ho jAtA hai| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 34 deza- sarva dRSTaM saraNAgata mahAbuddhi dhura jina AjJA paramati AjJA bArai asubha sahu vAha vAha bhIkkhU buddhi rasa ' -kUMpikA tUM 'ajiNA jiNa- sarisA sakhara thivarA naiM dIdhI sakharI upajAI Apa mhArai tUM hIja mhArau hivar3au harakha paramAnaMda dekhAI | saagr| dhAMmI / Ayau / visekha / RSarAya / 3. ovAiyaM. sUtra 26 / udAra / sadrUpa / samAdhi / dIna dayAla | sUM bharIyo / vrtaayaa| 107 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA kALavAdI karalau ghaNau, nahi samakata suddha niiv'| siddhA maiM pAvai nahIM, Akhai tAsa ajiiv|| 2 vakhatarAMmajI nAma tasuM, pura mAhai phichaaNnn| kukaLA kubuddhija kelavI, vihAra karI gayA jaaNnn|| 3 italai bhIkkhU AvIyA, caracA karata pichaaNnn| megha bhATa muni naiM kahai, vagatAjI rI vaaNnn|| kALavAdI isar3I kahai, 'ati ghana vAta atiiv|' bhIkhanajI gAthA majhai, kahai ekalar3aure jiiv|| bhikSU kRta gAthA ekalar3au jIva khAsI gotA, jada ADA nahIM Avai bettaa-potaa| naraka mAhai khAtAM mArI, pAyau manupa jamArau mata haarau||1|| dUhA 5 iNa 'vidha bhIkhanajI kahai, gAthA maiM ika jiiv| vali nava-tata maiM pAMca kahai, viruI bAta - atiiv|| 6 jo pAMca jIva nava tattva maiM, tau kahiNo pAMcalar3au jiiv| ekalar3au te kima kahai! ima pUchA tiNa kiiv| 7 pUja kahai-tasuM pUchaNau, siddhAM maiM sukhkaar| kahau AtamA ketalI? taba kALavAdI kahai cyaar| 8 phira tyAMnai ima pUchaNau- te cyArUM jIva kai nyAya? __ jaba kahaiM cyArUM jIva hai, cyAra jIva tasuM nyaay|| 9 caular3au jIva tyAM hI kahyau, mujha lar3a adhikI ek| sAMbhaLa. te samajIyau, meghau bhATa visekh|| 3. bhi. dR. 50 / 1. nIMva (k)| 2. atyukti| 108 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa : 35 (rAjA dazaratha dIpatau re) 1 pUja' bhIkhanajI padhArIyA re, desa DhUMDhAra dIpAyo re| ___ ati ghaNAM zrAvagI AvIyA re, caracA karaNa cita cAhyo re| bhArI buddhi bhIkkhU taNI re|| 2 svAma bhaNI kahai zrAvagI re, nagna-mudrA . muni nAgA re| ____ tAra mAtra vastra na rAkhaNau re, rAkhai te parisaha thI bhAgA re| taMta dRSTaMta bhIkhU taNA re|| 3 vastra rAkhau zIta TAlavA re, tau bhAgA zIta parisaha thI tAhyo re| tiNa sUM vastra nahIM rAkhaNau re, jada pUja batAvai nyAyo re|| taMta. 4 svAma kahai-kitarA sahI re, parisaha bheda prakAsau re? te kahai-parisaha bAvIsa chai re, vali pUcha pUja vimAso re| taMta. 5 kahau prathama parisaha kiso re? te kahai khudhyA rau tAhyo re| pUja kahai-thAMrA muni re, AhAra karai kai nAhyau re? taMta. 6 zrAvagI kahai-karai sahI rai, ika Taka AhAra te jAgA re| pUja kahai-tujha lekhai muni re, prathama parisaha thI bhAgA re|| taMta. 7 te kahai-khudhyAM lAgAM chatAM re, AhAra karai aNagAro re| svAma kahai-sI lAgAM sahI re, vastra mhe rAkhAM vicAro re|| taMta. 8 pUja valI pUchA karI re, pragaTa tujha muni pahichAMNI re| pAMNI pIvai kai pIvai nahIM re, uttara Apau sujAMNI re? taMta. 9 zrAvagI kahai-pIvai sahI re, ika Taka udaka te jAgAM re| svAma kahai-tujha lekhai tikai re, dUjA parisaha thI bhAgA re|| taMta. 10 te kahai-trisa lAgA chatAM re, udaka pIyai aNagAro re| svAma kahai-sI TAlivA re, vastra oDhAM mhe vicAro re|| taMja. 11 bhUkha lAgA anna bhogavai re, pyAsa lAgA pIyai pAMNI re| ima nirdoSaNa Acaryo re, na bhAgai parisaha thI nAMNI / taMta. 1.bhi. dR. 30 / 2. eka baar| eka Taka (ka) bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 35 - 109 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 tima zIta DaMsAdika TALavA re, mUrchA rahita munirAyo re| . vastra mAnopeta' vAvaraiH re, te parisaha thI bhAgai kiNa nyAyo re? taMta. 13 ityAdika utpAta sUM re, uttara dIdhA amAMmo re| svAma guNAM rA sAgarU re, UMDI buddhi abhirAMmo re| taMta. 14 eka divasa bahu AvIyA re, zrAvagI sAMmI pAso re| kahai-vastra na rAkhau tau tuma taNI re, vArU karaNI vimAso re| taMta. 15 svAma kahai-zvetAmbara zAstra thI re, ghara chor3a thayA aNagAro re| tiNa mAhe tIna pachevar3I re, colapaTAdi kahyA suvicAro re|| taMta. 16 tiNa kAraNa rAkhAM tike re, AsatA tujha zAstra nIM AyAM re| nagna hoya jAsAM vastra nhAMkha naiM re, pratIta digaMbara nI pAyAM re| taMta. 17 jAba diyA ati jugata sUM re, buddhivaMta harakhai visekho re| nyAya-nIta yAM rai niramaLI re, pakSa rahita saMpekho re|| taMta. 18 vAha-vAha bhIkkhU munivaru re, aMtarajAmI Apo re| dIpaka tUM iNa kALa maiM re, japUM tumhArau jApo re| taMta. 19 paiMtIsamIM DhALa paravarI re, caracA digaMbara nI chAMNI re| bhIkkhU bhajana syUM bhaya miTai re, 'jaya-jaza' sukha hada jAMNI ro| taMta. 1. nirdhArita niymaanusaar| 2. kAma meM lete haiN| 3. tAtkAlika buddhi se| 4. bhi. dR. 31 // bhikkhu jaza rasAyaNa Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA mhaaraaj| 1 dayA-dharma ati dIpatau, zrI jiNa ANa shiit| bhIkkhU svAma bhalI parai, pavara dharyo ati piit|| 2 kei hisyAdharmI kahai- dayA dayA pukArau kaaNy| dayA rAMDa loTai paDI, 'ukarar3I'2 rai maay|| 3 bhIkkhU RSa bhAkhai bhalI, dayA mAta diipaay| __ 'uttarAdhena caubIsa maiM 3, kahI ATha pravacana maay|| 4 kiNa seTha Au pUrau kIyau, strI rahI lArai soy| sapUta suta hai te sahI, jatna karai te joy|| 5 kapUta va te mAta naiM, vadai vacana vikraal| raMDakAra nI gAla dai, bolai aal-pNpaal|| 6 dhaNI dayA nAM dIpatA, mahAvIra te to mokha sidhAvIyA, kIdhA Atama kaaj|| 7 zrAvaka-sAdha sapUta te, dayA mAta ima jaaNnn| jana karai ati jugata sUM, virui na vadai vaaNnn|| 8 pragaTyA kapUta thAM jisA, bolAvau kahi raaNdd| dayA mAta naiM gALa dai, te bhava-bhava hovai bhaaNdd|| 9 jinamata ema jamAvatA, pAkhaMDa mata prihaar| svAma ravi jihAM saMcar2yA, timara haraNa iktaar|| DhALa : 36 (rAjanagara bhaNatAM thakAM re) 1 kiNahika bhIkkhU naiM kahyau re, the jAvo jiNa gAMma rai maay| dhasakA' paDai lokAM taNa, tiNa rau kAMi kAraNa kahivAya? bhIkkhU bhava tAraka bhArI. re, Apa pragaTyA avatArI re| utpattiyA buddhi adhikArI re, diSTaMta dIyA suvicArI re ||dhruvpd|| 1. bhi. dR. 27 / 2. kUr3e kA ddher-ghuuraa| 3. uttarajjhayaNANi. a. 24 gA. 1, 2 / 4. bhi. dR.-299| 5. mAnasika aaghaat| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 36 111 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 svAma kahai tumheM sAMbhaLo, gAraDU Avai gaaNm| DAkaNIyAM naiM kADhaNa bhaNI jada, kahau Darai kuMNa tAMma? bhIkkhU. 3 prabhAte nIlA kAMTAM majhai re, bALasAM DAkaNIyAM nai bolaay| tau dhasakA par3eM DAkaNIyAM taNeM, tathA nyAtIlAM rai paDai taay|| bhIkkhU. 4 dUjA tau loka rAjI huvai re, tyAM rai tau ciMta na kaay| jAMNai upadrava saihara taNoM miTai, tiNa sUM aura tau harakhata thaay|| bhIkkhU. 5 jyUM gAMma maiM sAdha AyAM chatAM re, bheSadhAr2yAM rai dhasakA pddt| kai tyAMrA zrAvakAM rai dhasakA par3e, bhArIkarmA tau ima bhiddkNt|| bhIkkhU. 6 vArU saradhA AcAra vatAya naiM, desI mhAMnaiM olkhaay| tyArai dhasakA paDai tiNa kAraNai, haLukarmI tau mana hrkhaay|| bhIkkhU. 7 uttama mana ima ciMtavai re, suNasAM sAdhAM rA bkhaaNnn| dAMna supAtra dei karI, karasAM Atama taNAM kilyaaNnn| bhIkkhU. 8 kugurAM rA pakhapAtI bhaNI re, saMta muni na suhaay| diSTaMtare svAma dIyau isau, te tau sAMbhaLajo sukhdaay|| bhIkkhU. 9 jura2 vALau gayau jImavAre, jImaNavAra maiM jaaNnn| pakavAMna tau kaDavA ghaNA, vada-vada kahai lokAM naiM vaaNnn| bhIkkhU. 10 loka kahai-lAgai ghaNAM re, pragaTa mIThA pkvaaNn| __tujha zarIra maiM tAva hai, jiNa sUMkaDuA lAgai chai jaan|| bhIkkhU. 11 jyUM mithyAta-roga jADau huvai, saMta tAsa na suhaay| haLukarmI hIyai harakhatA, cita maiM muni-darzaNa caay|| bhIkkhU. 12 bhUkhAM maratA roTI vAsatai re, sAMga sAdhu noM dhaarNt| tyAMne kahai cArita cokhau pAlajau, jada svAma dIyau dRSTaMta // bhIkkhU. 1. mNtrvaadii| 2. bhi. dR. 303 / 3. jvr| 4. bar3ha-bar3ha kr| 5. sghn/ghraa| 6. vep| 7. bhi. dR. 302 / 112 bhikkha jaza rasAyaNa Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pathara 13 'balavaMta bALe bAMdha nai re', tiNa naiM kahai sira naam| satI mAtA 'tejarA'2 toDajai, te kAMi toDai tejarA tAMma? bhIkkhU. 14 jyUM bheSa pahirai roTI kAraNai re, teha. kahau cokhau cArita paal| te kaThina cArita pAU~ kiNavidhe, dukara kahyau hai diindyaal| bhIkkhU. 15 cokhA-khoTA guru Uparai, dIyau nAvA noM dRssttaaNt| kATha kI nAva sAjI' kahI, eka phUTI nAvA chidraaNt|| bhIkkhU. 16 tIjI nAva pathara taNI re, upanaya hiva avdhaar| suddha saMta sAjI nAva sArikhA, tikai Apa tirai para taar|| 17 sAMgadhArI phUTI nAvA sArikhA re, Apa DUbai aurAM naiM ddboy| pathara nAvA jisA kahyA pAkhaMDI, je tIna sau tesaTha joy|| 18 uttama tAsa na Adarai re, dhAr2yA hai to chor3aNA sulbh| sAMgadhArI phUTI nAvA sArikhA, tyAM naiM choDaNA ghaNA dulbh|| 19 ima bhIkkhU oLakhAvIyA, pAkhaMDIyA maiM pichaaNnn| syUM buddhi kahIyai svAma nI, vArU kihAM laga karUM vkhaaNnn|| 20 UMDI tujha AlocanA re, tIrtha-vachala sAsaNa-nAyaka svAma naiM, karUM vArUM vAra slaam|| 21 taMta DhALa SaTtIsamI re, dAkhyA svAma dRssttNt| bhIkkhU-bhajana thI bhaya miTai, aru jaya-jaza sukha upjNt|| taaNm| __3. bhi. dR. 301 / 4. akhNdd| 1. balavAn vyakti kisI strI ko balAt citA para car3hAkara jalAtA hai| 2. tIna dinoM ke aMtara se Ane vAlA bukhaar| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 36 113 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taay| dUhA 1 kiNahika bhIkkhU naiM kahyau- ToLAvALA zIta-uSNa ati kaSTa sahai, karalaura loca kraay|| 2 tapa 'chaTha aThamAMdikara' tapai, sakharI karaNI soy| yUM hI jAsI yAM taNI, ehanA phaLa avloy?|| 3 svAmaH kahai-ika seTha rai, paDyau devALau pekh| turata lAkha rupIyA taNau, vigar3I vAta visekh|| 4 pachai eka paisA taNau, AMNyo tela tivaar| paisau tasuM dIdhau parahau, tau paisA ro saahukaar|| 5 rupIyA rA gahuM AMNanai, rupIyau pAchau diidh| tau sAhUkAra rupIyA taNau, pratyakha te prsiidh|| 6 ima paisA rupIyA taNau, sAhukAra avdhaar| piNa devALau lAkha nauM, tehanauM nahIM saahkaar|| 5 jyUM paMca-mahAvrata pacakhanai, AdhAkarmI thApa niraMtara doSa nI, meTa dIdhI mryaad|| 8 au devALI ati ghaNau, loca tapAdika ksstt| tehathI kiNa vidha Utarai, sAdhapaNA ro bhisstt|| 9 mAsakhamaNAdika pacakhanai, suddha pALyAM tasuM saahukaar| piNa mahAvrata bhAMgyA tehanauM, sAhukAra mata dhAra ___ DhALa : 37 (jIvA! moha anukaMpA na ANIyai ) 1 kiNahika svAma bhaNI kahyau, sAMgadhAryAM rai sAdhu rau sAMga re| UhI pAMNI dhovaNa e piNa Acara, mAMna mUkI roTI khAvai mAMga re|| tumhe suNajo diSTaMta svAmI tnnaa|| aad| . 3. bhi. dR. 289 / 1. kaThina (k)| 2. bele (do dina kA upavAsa), tele (tIna dina kA upavAsa) aadi| 114 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 varlovarse loca karAvatA, sIta-tApAdi sahai sAkhyAta re| vihAra navakalpI vicaratA, tau au kyUM nahIM sAdha kahAta re? tumhe. 3 svAma kahai tumhe sAMbhaLo, thira cAritra ima. kima thAya re| jehavI 'vaNI-vaNAI brAhmaNI', tiNa rA sAthI e piNa kahivAya re| tumhe. 4 kuMNa vaNI-vaNAI-brAhmaNI? taba svAma kahai suvisekha re| merAM rau ika gAMva ghATA majhai, uThai uttama ghara nahIM eka re|| tumhe. 5 mahAjana Avai so dukha pAvai ghaNAM, jaba kahyau merAM naiM jAMma re| aThai uttama ghara nahIM eka hI, tiNa sUM dukha pAvAM chAM tAMma re|| tumhe. 6 ghaNI lAgata devAM chAM thAM bhaNI, uttama ghara viNa ihAM avadhAra re| pAMNI roTI taNI abakhAI par3e, suddha rAkhau uttama ghara saar|| tumhe. 7 jada merAM saihara mAMhai jAyanai, mahAjanAM naiM kahyau mana lyAya re| uttama vasau mhArai gAMma Ayanai, tiNa rau Upara rAkhasAM tAya re|| tumhe. 8 ima kahyau piNa koi Ayau nahIM, eka DheDhAM rau guru mUMau AMma re| tiNa rI astrI gurur3I tadA, tiNa naiM merAM AMNI tiNa ThAma re| tumhe. 9 vaNAi merAM tiNanaiM brAhmaNI, brAhmaNI jisA vastra paiharAya re| jAgA karAya dhavala rAkhI jihAM, tulasI rau thAMNau ropyau tAya re| tumhe. 10 doya rupIyAM rA gohUM ANe dIyA, adhelI rA mUMga diyA ANa re| eka rupIyA taNau ghRta ApIyau, vardai mera teha. ima vAMNa re| tumhe. 11 paisA leI mahAjana rA pAsA thakI, Avai jyAM naiM roTI kara Apa re| varNa11 pUchyAM vatAvajai brAhmaNI, thira jAti phalANI thApa re| tumhe. 12 jAtA-AtA mahAjana Avai jike, pUcha uttama ghara pahichAMNa re| brAhmaNI rau ghara mera vatAvatA, ima kALa kitoyaka jAMNa re|| tumhe. 13 itarai cyAra vyApArI AvIyA, ghaNAM kosAM rA thAkA te gAMma re| Aya pUchyau merAM nai iNa tarai, uttama ghara vatAau AMma re? tumhe. 1. bhi. dR. 116 / 2. rAjasthAna kI eka AdivAsI jaati| 3. pahAr3oM ke bIca kA raastaa| 4. khrcaa/kiimt| 5. takalIpha 6. adhika smmaan/dekhrekh| 7. guruNI-DheDha kI ptnii| 8. atthnnii| 9. kahane lge| 10. do| 11. jaati| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 37 115 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 taba mera kahai-jAvau tumhe, tiNa brAhmaNI rai ghara tAsa re| jada AyA vyApArI cyArUM jaNAM, pragaTa vacana kahai tiNa pAsa re|| tumhe. 15 vAI! roTiyAM kara rUr3I rIta sUM, jhaTa ghAla thAkA AyA jAMNa re| jada iNa gohAM rI roTyAM jADI karI, 'surahau ghRta' ghAlyau suvihAMNa re|| tumhe. 16 kIdhI dALa tiNa maiM ghAlI kAcar2yA, jImavA lAgA cyAruMi jAMNa re| karaDI bhUkha roTyAM piNa karakar3I, vaNika jImatA karai vakhAMNa re| tumhe. 17 rAMdhaNare dekhI phalANAM gAMma rI, amakar3iyA nagara nI avaloya re| rAMdhaNAM dekhI bar3a-bar3A saihara nIM, isar3I caturAI nahiM dekhI koya re| tumhe. 18 kahai-dekhau rai dAla kisI karI, ati cokhI hai, svAda atyaMta re| mAhai kAcariyA kisI svAda hai, ghaNI karai prasaMsA jImaMta re|| tumhe. 19 jada A bolI-vIrAM! vAta sAMbhaLI, tIkhaNa' milI hu~tI tau tAMma re| khabara par3atI kAcarIyAM rA svAda rI, piNa te milI nahIM abhirAMma re|| tumhe. 20 jada yAM pUchyau-tIkhaNa kahai kehanaiM? taba A kahai-tIkhaNa churI tAMma re| kAcarIyAM banAravA' kAraNe, churI milI nahIM abhirAMma ro| tumhe. 21 taba yAM pUchyau churI tonai nAM milI, tau kiNa syUM vanArI teha re? A kahai dAMtAM sUM vanAra-vanAranaiM, iNa dAla mAhai nhAkhI eha re| tumhe. 22 taba au bolyA-tar3akanai he pApaNI! mhAMnai bhiSTa kiyA taiM jImAya re| ima kahIne lagA thALI paTakavA, taba A bolI utAvaLI tAya re|| tumhe. 23 re vIrAM! thALI bhAMgajo matI, amakar3iyA DUMmarI AMNI mAMga re| jada mai bolyA-he pApaNI! tUM kuMNa jAti rI? kuMNa tujha sAMga? re| tumhe. 24 jada A bolI--vIrAM!bAta sAMbhaLI, vaNI-vaNAI brAhmaNI chU tAya re| ____ asala jAti rI tau gurur3I aDUM, merAM brAhmaNI dIdhI vaNAya re| tumhe. 25 dhura sUM bAta sArI kahI mAMDanai, sAMbhaLanai cyAruMi pachatAta re| bhIkkhU kahai-sAthI brAhmaNI taNA, sAMgadhArI sarva sAkhyAta re|| tumhe. 26 UMnhau pAMNI dhovaNa nitya Acarai, piNa samagata-cAritra nahIM kAya re| tiNa sUM vaNI-vaNAI brAhmaNI, tiNa rA sAthI kahyA iNa nyAya re| tumhe. 5. kATane ke lie| 6. parigaNita jaati| 1. kAlI gAya kA asalI ghRt| 2. bhojana banAne vaalii| 3. amuk| 4. churii| 116 . bhikkhu jaza rasAyaNa Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 dRSTaMta svAma isau dIyau, sudha hetu milAyA sAra re| ___bhArI-karmA suNa dveSa mAhai bharai, cita pAMmaiM uttama cimatkAra re|| tumhe. 28 svAma sAvajja-niravada sodhIyA, vrata-avrata jUA vatAya re| AjJA-aNaAganyA oLakhAyane, dIdhI dAna-dayA dIpAya re| tumhe. 29 bhIkkhU svAma pragaTIyA bharata maiM, Apa kIdhau adhika udyota re| __aisau upagArI kuMNa iNa kALa maiM, jina jyUM ghaNa ghaTa ghAlI jota re|| tumhe. 30 isA upagArI guNa AgaLA, tyAMrA dRSTaMta sAMbhaLa taMta re| haLukarmI harakha hivaDai dharai, bahulakarmI rau mUMha vigar3ata re|| tumhe. 31 taMta DhALa kahI sAtatIsamI, svAmI melyA hai nyAya sAkhyAta re| rakhe saMkA-kaMkhA bharma rAkhanai, mata paDivajajo' mithyAta re| tumhe. 1. dhAraNa krnaa| bhikkha jaza rasAyaNa : DhA.37 117 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 kiNahika bhIkkhU nai kahyau, pAkhaMDI phichaaNnn| sUtra-sAra jina vaca sarasa, vAcai sakhara vkhaaNnn|| 2 svAma kahai-tumhe sAMbhaLI, vAcai suutr-vkhaaNnn| jIva khavAyAM punya mizra, cheha. ima karai chaaNnn|| 3 jima bAyAM rAtIjagaire, saMsAra lekhai jaan| - gIta bhala-bhalA gAvatI, tIkhai mana kr| taaNn|| 4 gItAM cheha. gAvatI, moryo-mArU3 mNd|| __jyUM prathama sUtra 'pragamAya nai", cheha. sAvaja phNd| 5 dIpAvai sAvaja dayA, dAkhai sAvajja daaNn|| mor2yA-mArU nI parai, sarva bigADai taaNn|| 6 kiNahika bhIkkhU nai kahyau'- buddhihIMNa ika baal| bhAThA sUM kIDyAM bhaNI, kacaraMto tiNa kaal|| 7 uNa rau pathara lai urahau, khosI karI kssaay| kahau tiNa naiM kAsaM thayo? jada svAma kahai suNa vaay|| 8 tasuM pAsA thI khosa lai, tasuM kara maiM syUM Ata? taba U bolyau uNa taNeM, bhAThau Ayau haath|| 9 bhAkhai pUja-vicAralau, dharma jiNa AjJA maay| jabarI kau jiNa nAM kahyau, ima sarva vastu ginnaay|| DhALa : 38 (sala koI mata rAkhajyo) 1 kiNahika bhIkkhU nai kahyau- ToLAvALA tAhyau re| Apa sAdha na saradhau yAM bhaNI re, to sAdha kahau kiNa nyAyo re|| taMta dRSTaMta bhIkkhU tnnaa|| 1. bhi. dR. 184 / 3. kharAba giit| 2. vizeSa avasaroM para auratoM dvArA 4. Agama ke anusAra siddhAMta btlaakr| mAMgalika gIta gAte hue kiyA jAne vAlA 5. bhi. dR. 124 / raatri-jaagrnn| 6. bala pryog| 7. bhi. dR. 98 / 118 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 au sAdha ! amakar3iyA ToLA taNA, ima sAdha kahI vaiNa UcaryAM 3 svAma kahai kiNa hi saihara maiM, naihatA' pherai nagara maiM, 4 amakaDiyA re naihato achai, amakaDiyA re naihato achai, devALau tyAM kADhe dIyau, khemo devALyau vAjai nahIM, dravya 6 jyUM saMjama nahIM pALai jike, nAMma dravya nikSepai sAdhU kahyAM, mUMLa na mRSAvAdo nAma 7 lakar3I rA ghor3A bhaNI, asadbhAva-thApanA, 8 kiNahi bhIkkhU naiM kahyau - kahau - sAdha yAM maiM kavaNa ? svAma kahai-ika saihara maiM, nAgA kitarA iNa nagara meM, 10 vaida vicakSaNa ima vadai ghAla sUjhatau to bhaNI, 11 nAgA- DhakiyA tUM nirakhalai, svAma kahai-- sAdha-asAdha rI 12 pachai sAdha-asAdha tUM parakha lai, kajiyauM' pahilI tiNa sUM karai, 13 kiNahika vali ima pUchIyau, sAMbhaLau, svAma kahai - tumhe 14 saMjama lei pALai sahI, mUMka dai, mahAvrata Adara 9 1. mRtyu bhoja / . nyautA / 2. 3. bhi. dR. 99 / phaLAMNA ToLA rA sAdho re / vaca satya kai mRSAvAdo re? taMta. kiriyAvara kiNa rai thAyo re / vadai isIpara vAyo re // taMta. khemAsAha rA ghara rau jAMNo re / pemA sAha rA ghara rau pichAMNo re|| tau piNa bAjai sAho nikSepo dekhAyo re / taMta. re / taMta. dharAvai sAdho re / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 38 re // taMta. nAhyo re / taMta. doSa azva kahyAM kahiNa mAtra kahivAyo re // ToLAvALA maiM tAhyau re| asAdha kuMNa yAM mAhyo re? taMta. 'AMkha akhama" pUchai vAyo re / kitarA DhakIyA kahivAyo re? taMta. auSadha tujha AMkhyAM mAhyau re / hUM kara desUM tAhyau re // taMta. vaida bolyau ima vAyo re / oLakhaNA desAM batAyo re / taMta. kahai nAma lei koyo re / jiNa sUM kaihaNau avasara joyo re|| taMta. kuMNa yAM maiM sAdha asAdho re? viruau taja viSavAdo re| taMta. sAdhu sukhadAyo re| asAdha te asuhAyo re|| taMta. 4. acakSu / 5. ldd'aaii| 6. vitaMDAvAda / 119 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 dRSTaMta' bhIkkhU dIyau isau, kiNahika pUchyau kivAro re| sAhukAra kuNa saihara maiM, kuMNa hai devALyau vikAro re|| taMta. 16 lei pAchau devai loka maiM, sAhukAra kahai soyo re| deNau na deva devALIyau, jhagar3A ulaTA mAMDai joyo re| taMta. 17 jyUM saMjama lei pALyAM sAdha hai, doSa thApyAM nahIM sAdho re| athavA DaMDa na Adarai, varatAM nai devai virAdho re|| taMta. 18 bhIkkhU isA nyAya bhAkhIyA, svAma binA kuMNa sodhai re? pUja guNAM noM pIjarau, pUja bhavika pratibodhai re|| taMta. 19 bhIkkhU hai dIpaka bharata maiM, bhIkkhU bhaLau bhavatAraNa re| sAhiba bhIkkhU sAcalau, bhIkkhU hai vighana-viDAraNa re|| taMta. 20 yAda AyAM hiyau Ulasai, aMtarajAmI Apo re| samaraNa sUM sukha saMpajai, thira citta meM karI thApo re| taMta. 21 svAma jisau iNa bharata maiM, dInadayAla na dUjau re| ___ bhavika jIvAM! tumhe bhAva sUM, pavara bhIkkhU guNa puujaure|| taMta. 22 tana-mana setI tujha bhaNI, hiradaya oLakha harakhyau re| AsApUraNa Apa hau, mhaiM to pratakha bhIkkhU parakhyo re| taMta. 23 AkhI DhALa aDatIsamI, samaryo hai bhIkhU sanUro re| 'jaya-jaza' sukha saMpati milai, dAlidra dukha gayA dUro re|| taMta. 1.bhi. dR. 100 / 120 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA * PTFE aay| 1 upayoga rI khAMmI Uparai, dIyau svAma dRssttNt'| niramala-nIkI nIta sUM, sudha jANau tasuM sNt|| 2 kuMNakau2 dekhI gura kahyau, e kuNakau ziSa joy| Upara paga dIjau matI, tahata kIyau ziSa soy| 3 thoDI vAra thI ziSa tikau, phiratau-phiratau paga dIdhau tiNa Uparai, taba guru bolyA taay|| 4 tujha mhaiM varajyau thau tadA, mata dIjau paga saakhyaat| ziSa kahai-upayoga suddha, cUko svaamiinaath!|| 5 bIjI velA zISa vali, phiratAM-phiratAM pher| paga dIdhau kaNa Uparai, gurAM niSedhyau gher|| 6 Agai tujha varajyau hu~tau, kahai zISa kara jodd'| mahArAja! upayoga mujha, cUka gayau iNa tthodd'| 7 gura kahai-abake cUkIyau, to kAla vigai3 rA tyaag| phiratAM-phiratAM zISa phirI, vali cUko te jaag| 8 ima vAra-vAra khAMmI par3I, te vigai TALaNa thI taahi| __ vali kaNa Upara paga deNa thI, rAjI nahIM mana maahi|| 9 karma-joga upayoga maiM, khAmI tau adhikaay| piNa nIta suddha aru thApa naMhi, sAdhapaNau te nyaay|| DhALa : 39 (kirapaNa dIna anAtha e) EEEEEEEEEEEEEEE 1 svAma bhIkkhU nai soya e, kiNa hI pUchA karI ima joya e| . sAdha sAdhavIyAM rai mAya e, avaguNa dIsai adhikAya e|| 2 jyA nahIM irajyA rau ThikAMNa e, bhASA sumati maiM piNa dIsai hAMNa e| kei karai cAlaMtA bAta e, sunya upayoga rI sAkhyAta e|| 1. bhi. dR. 214 / 2. dhAnya knn| 3. dUdha, dahI Adi chaha prakAra kI vigy| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 39 121 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sumati eSaNAdika maiM soya e, adhika phera dIsai avaloya e| tIna gupta kahI taMta sAra e, atihI dIsai hai pharaka apAra e|| 4 kekArI prakRti karar3I dhAra e, cher3avIyAM sUM karai phUMkAra e| mAMna mAyA lobha maiM maMta e, kima kahiyai tiNAM nai saMta e? 5 karaDI prakRti dekhyA sAdha e, koi bolyau vacana virAdha e| yAMmaiM sAdhapaNA rau na aMza e, avaguNa rI karAM kema prasaMsa e|| 6 vara bolyA hai bhIkkhU vAya e, suNa dRSTaMta eka zobhAya e| eka sAhukAra avadhAra e, karAi havelI sukhakAra e| 7 rupIyA hajArAM lagAvIyA e, jALI jharokhA adhika jhukhAvIyA e| ope mALiyA-mahila aneka e, suddha zobhatA sakhara saMpekha e|| 8 cArU rUpa vividha citrAMma e, ati koraNIyAre abhirAMma e| sukhadAI rUpa suvihAMNa e, pUtaLIyAM mana haraNI pichAMNa e|| 9 Avai loka aneka e, dekha-dekha naiM harakhai visekha e| ___nara-nArI hajArAM AvatA e, ghaNA dekha-dekha guNa gAvatA e|| 10 mahila-mALIyA mahA zrIkAra e, tike jU-jUA dekhai tivAra e| ___kahai dekhau koraNIyA tAMma e| catura rUpa racyA citrAMma e|| 11 sAhukArAdika sahU Aya e, e tau sagalAi rahyA sarAya e| jaThai bhaMgI dekhaNa Ayau jAMna e, dhuna setakhAMnA sUM dhyAna e|| 12 mahila-mALiyA sAMhamI na diSTa e, jALI jharokhA sUM nahIM iSTa e| tiNa rai setakhAMnA sUM kAma e, tiNa sUM tehaja chai pariNAma e|| 13 kahai-setakhAMnau tau Achau nahIM e, seTha suNatA avaguNa bolai sahI e| jaba seTha kahai-suNa vAya e, tADatakhAnau3 kiNa vAsatai tAya e? 14 setakhAMnI Achau kima thAya e, mahA nIca vastu iNa mAya e| niMdanIka vastu e nidAMna e, tU piNa nIca tiNa sUM thAro dhyAna e|| 15 jharokhA jALyAM Adi de jAMNa e, pragaTa AchA hai adhika pradhAna e| svAma kahai suvicAra e, kahUM upanaya e avadhAra e| 16 saMjama tapa tau havelI samAMna e, setakhAMnA jyUM avaguNa jAMna e| sAhukArAdika dekhaNahAra e, te sama uttama jIva udAra e| 1. havelI ke anurUpa laga rahe haiN| 3. zaucAlaya 2. patthara para kI huI khudaaii| 122 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 tyAMrI diSTa saMjama Upara tAma e, piNa avaguNa sUM nahIM kAma e| guNa-grAhi uttama guNavaMta e, te tau saMjama-tapa jANe taMta e|| 18 saMjama guNa jANe suddha mAMna e, piNa avaguNa sUM nahIM dhyAna e| chidrapehI bhaMgI sama chAra e, saMjama nai nahIM jANai ligAra e|| 19 chaThau guNaThANau iNa vidha jAya e, tyAMne te piNa khabara na kAya e| chaThau guNaThANau ima ThaharAya e, te piNa jAMNapaNau nahIM tAya e|| 20 avaguNa nai karai agavAMNa e, mahAniMdaka mAtaMga mAMNa e| kahai avaguNa AchA nAMya e, tiNa naiM kaihaNau iNa rau kahisI kAMya e| 21 avaguNa tau kada hI AchA na hoya e, e to pratyakha hI avaloya e| etau niMdavA joga niSedha e, iNa maiM teM kAi kADhyau bheda e|| 22 piNa saMjama-guNa iNa mAMya e, tiNa sUM vaMdavA joga kahAya e| - tUM mUMdai AMNai avaguNa vAra-vAra e, thArai kumati hiyA maiM apAra e|| 23 dIdhau havelI rau dRSTaMta e, bhIkkhU bhavika nI bhAMjaNa daMta. e| svAmI sUtara nyAya zrIkAra e, tyAM rA jAMNa bhIkkhU taMta sAra e|| 24 au tau diyau bhIkkhU dRSTaMta e, tyAM rA hetu naiM puSTa karaMta e| sUtra zAkha kahai 'jaya' sAra e, tiNa rau sAMbhaLajyo vistAra e| 25 kahyau sUtra bhagavatI mAya e, zataka pacIsare maiM sukhadAya e| uttaraguNa paDisevI pichAMNa e, bukasa niyaMTho zrI jina vAMNa e|| 26 jagana doya sau kor3a te jAMna e, nahiM viraha kadai nahIM hAMna e| paMcama pada chaThe guNaThAMNa e, cAritra rA guNa lekhai pichAMNa e|| 27 mUla guNa naiM uttara guNa" mAya e, doSa lagAvai te dukhadAya e| paDisevaNA kuzIla pichAMNa e, jagana doya sau kor3a te jAMNa e|| 28 nahIM viraha eha thakI ochA nAya e, e piNa chaThe guNaThANe kahivAya e| ____ yAM maiM cArita guNa zrIkAra e, tiNa sUM vaMdavA joga vicAra e|| 29 pulAga neyaThau5 pichAMNa e, labdhi phoDyAM kahyau jina jAMNa e| thiti aMtarmahUrtta thAya e, labdhi nI thiti tau adhikAya e|| 1. cNddaal| 2. bhagavaI zataka 25 u.6 sU. 447 / 3. paMca mhaavrt| 4. dasa prtyaakhyaan| 5. neyaMTho (k)| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 39 123 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 viraha utkRSTa saMkhejavAsa e, yAM maiM cAritra guNa zrIkAra e, 31 kasAyakuzIla neyaThA mAya e, SaT samudghAta kahivAya e, 32 bahu phor3avai labdhi prakAza e, piNa cAritra guNa zrIkAra e, 33 pulAka bukasa paDisevaNA pekha e, yAM maiM doSa taNau DaMDa joya e, 34 tiNa kAraNa cAritra cIja e, jitarau DaMDa titarau caraNa jAya e, 35 hIMNa - vRddhi pajavAM maiM hoya e, phera anaMta guNau pajavAM mAya e, 36 dazamaidhena' jJAtA maiM dayAla e, ekama Adi pUnamacaMda pekha e, 37 te sama saMta samRddhi e, kSAMti Adi brahmacarya mAya e, 38 ima vida pakha caMda samAMna e, kihAM ekama kihAM pUMnama caMda e, 39 cauthai ThAMNe caubhaMgI upanna e, dUjau zIlasaMpanna madekha e, 40 tIjau zIlasaMpanna subhAva e, cautho zIla cArita nahIM tAMma e, 41 zItala prakRti tau nahIM koya e, vara nyAya hIyai suvicAra e, 42 nasIta vIsamaiM nhAla e, ima sAMbhaLa chAMr3au anIta e, 1. bhagavaI zataka 25 a. 6 sUtra 349 se 362 / 2. jJAtA zruta. 1 a. 10 sUtra 1 se 5 / 3. ThANaM 4 sUtra 410 4. na (ka) / 124 pachai to avasya pragaTai vimAsa e / tiNa sUM vaMdavA joga vicAra || pAMca zarIra cha lesyA pAya e / iMNa rau peTau bhArI hai athAya e|| mohakarma udaya thI vimAsa e| tiNa sUM vaMdavA joga vicAra e / dila sUM kaSAyakuzIla vale doSa rI thApa na dekha e / koya e // doSa thApyAM jAvai guNa chIja e || doSa thApyAM sarva vilalAya e|| pragaTa zataka pacIsamaura joya e| tau piNa cAritra guNa sukhadAya e // kahyau caMda dRSTaMta kRpAla e| vali vida pakha caMda visekha e / / jatI dharma dasamaiM hIna vRddhi e / ekama thI pUnama tAMi giNAya e // kSamAdika guNa maiM phera jAna e| dasUM dharma ema vRddhi maMda e // zIlasampanna no caritasaMpanna e| cArita sahita kau visekha e // 'vile' cAritra sampanna sAva e6 / zIla zItala svabhAva noM nAMma e // dUjai bhAMgai cAritra kahyau joya e / prakRti dekhI ma bhir3akau ligAra e / / vAra vAra rau DaMDa rAkhau sUtra nIM visAla e| pratIta e / 5. vilaya / 6. piNa cAritra taNo abhAva e (k)| nizItha u. 20 / 7. bhikkhu jaza rasAyaNa Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 bhArIkarmA suNI bhiDakAya e, bolai UdhamatI ima vAya e| karai DhIlI parUpaNA kAja e, hivai doSa taNI kAMi lAja e|| 44 ima bolai mUDha givAra e, jyAM rA ghaTa mAhai ghora aMdhAra e| piNa itarI na jANai sAkhyAta e, sarva kahI sUtara nI bAta e| 45 sthira rAkhaNa samagata sAra e, ati meTaNa bharma aMdhAra e| Agama rahisa batAvai amAma e, te tau ekaMta tAraNa kAma e|| 46 ati mAnaNau tasuM upagAra e, thira samagata rAkhaNahAra e| rahyau guNa mAnaNau tau jyAMhIja e, ulaTI kyUM karau tyAM para khIja' e| 47 parama durlabha samagata pAya e, rakhe saMkA rAkhau mana mAya e| saMkA rAkhyA sUM samagata jAya e, tiNa sUM vAra vAra samajAya e|| 48 pajjavA naiM hINa pADai koya e, bukasa par3isevaNAdika joya e| tau tiNa rI tiNa naiM musakala e, piNa potai kyUM ghAlau salale e|| 49 khor3A UMTa rI UMTa naiM hoya e, jyUM pajjavAhINa tasuM soca joya e| na phireM chaThau guNaThAMNa e, taThA tAI asAdha ma jAMNa e|| 50 zrAvaka kahyA mA tAta samAna e, pavara cauthai ThANai pahichAMNa e| __ heta sUM kahai rUr3I rIta e, piNa aMtaraMga maiM ati pIta e|| 51 svAmI bhIkkhU taNe prasAda e, pAMmI samagata caraNa samAdha e| diyau havelI rau tau dRSTAMta e, saMkSepa thakI cita zAMta e| 52 tyAM rA prasAda thI anusAra e, sAkhAM nyAya kahyA jaya sAra e| sUtra maiM jima nyAya vatAvIyA e, leza mAtra aNahuMtA na lyAvIyA e|| 53 dhina-dhina bhIkkhU svAma e, sAr2yA ghaNA jaNAM rA kAma e| tyAMrI AsatA rAkhau tahatIka' e, tiNa sUM hovai mokha najIka e|| 54 svAmI dAna-dayA dIpAya e, AjJA aNaAganyA oLakhAya e| jyAM rA guNa pUrA kahyA na jAya e, pratyakha pArasa bhIkkhU pAya e|| 55 svAmI yAda Avai dina raina e, cita maiM ati pAMmai caina e| __ aisA bhIkkhU aujAgara Apa e, samaraNa sUM miTai soga-saMtApa e|| 56 nava tIsamI DhALa nIhALa e, bharma-bhaMjaNa samaya saMbhALa e| havelI rau hetu kahyau svAma e, sUtra sAkha jIta kahI tAMma e|| 1. krodh| 2. shly| 3. kulkssnn/khott| 4. ThANaM 4 sUtra 430 / 5. shii| bhivatu jaza rasAyaNa : DhA. 39 125 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 vicarata' pUja padhArIyA, pAdU saihara mjhaar| zISa hema sAthai sakhara, saMta avara piNa saar|| 2 ika bhAyau iha avasarai, bhIkkhU bhaNI bhnneh| hema cadara hAthai karI, adhikI. dIsai eh|| 3 catura svAma te cadara le, mApa dikhAyau maaNn| lAMbapaNe caur3ApaNe, adhika nahIM unmaaNn|| 4 pUja kahai-dekhau pragaTa, pachevar3I prmaann| te kahai-adhikI tau nahIM, e tau chai unmaaNn|| 5 tUM adhikI kahitau tadA, taba tai bolyo taaNm| mujha jhUThI saMkA par3I, taba ghaNau niSedhyau svaam|| 6 cyAra aMgala rai vAsatai, saMjama khovAM saar| mujha bhaulA jANyA isA, AMNyau bharma 7 itI2 pratIta na tau bhaNI, tau mAraga rai maay| paya kAcau pIvai tadA, to- khabara na kaay|| 8 ityAdika vacane karI, adhika niSedhyau aap| kara jor3I nai te kahai, kUr3I saMkA kilaap| 9 sakharI iNa para zIkha dai, khoDa miTAvaNa kaam| phira saMkA tasaM nahi paDai, pavara prinnaaNm|| apaar|| svAma __ DhALa : 40 (jANapaNau jaga dohilau re lAla) 1 svAma bhIkkhU guNa-sAgarUrelAla, kharA bhIkkhU khimyAvAMna sukhakArI re! saMvalI vevai svAmajI re lAla, suNau surata de kAna sukhakArI re! suNajo guNa svAmI taNA re laal|| 1. bhi. dR.77| 2. aitI (k)| 3. jhuutthii| 4. sahI rUpa meM lete haiN| 126 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sobhAcaMda' sevaga hu~to re lAla, nADolAi noM nhaal| sukhakArI re! Ayau pAlI maiM ekadA re lAla, tiNa maiM kahai pAkhaMDI te kaal| sukhakArI re! suNa. 3 tUM vizvara jor3a bhIkhaNajI taNArelAla, to. desAM bahu rupIyA taaNm| sukhakArI re! bhIkhanajI sUM vAtAM kara jor3a sUM re lAla, ima kahai sobhAcaMda aaNm|| sukhakArI re! suNa. 4 ima kahI kheravai AvIyau re lAla, jihAM pUja virAjyA jaaNnn|sukhkaarii re! Ubhau bhIkkhU rai Agalai re lAla, vaMdaNA kIdhI aaNnn|| sukhakArI re! suNa. 5 pUja kahai vaca paravar3A re lAla, tujha nAma sobhAcaMda taay| sukhakArI re! sobhAcaMda kahai hAM sahI re lAla, ehija nAma khaay|| sukhakArI re! suNa. 6 bhIkkhU vali tasuMima bhaNe re lAla, suta roDIdAsa noM soya? sukhakArI re! sevaga kahai svAmI bhaNI re lAla, sata vaca tujha avloy|| / sukhakArI re! suNa. 7 vali sobhAcaMda boliyau re lAla, Apa AchI na kIdhI ek| sukhakArI re! uthApau zrI bhagavAna naiM re lAla, virui vAta visekh|| sukhakArI re! suNa. 8 vaLatA bhIkkhU bolIyA-re lAla, mhe kyAMnaiM uthApAM bhagavAMna? sukhakArI re! mhe bhagavaMta rA vacanAM thakI re lAla, ghara chor3a sAdhU thayA jaaNn| / sukhakArI re! suNa. 9 vali sobhAcaMda boliyau re lAla, Apa devarau dIyau uthaap|sukhkaarii re! jAba devai svAmI jugata sUM re lAla, catura suNau cupcaap||| sukhakArI re! suNa. 10 hajArAM maNa patthara devaLe taNau re lAla, 'kahau uthApiyai kema'? sukhakArI re! mhe to sera doya sera prayojana vinA re lAla, Achau pAchau karAM nahIM em||| sukhakArI re! suNa. 11 phera sobhAcaMda pUchatau re lAla, Apa jina pratimA dI uthaap| sukhakArI re! pratimA nai kahau pASAMNa chai re lAla, e AchI na karI aap||sukhkaarii re! suNa. 12 svAma kahai-tUM sAMbhaLe re lAla, mhe pratimA uthAMpA kiNa kaaNm| sukhakArI re! ____ mhArai tyAga hai jhUTha bolaNa taNAM re lAla, iNarau nyAya kahUM abhiraam|| sukhakArI re! suNa. 13 sonA rI pratimA bhaNI re lAla, sonA rI pratimA khNt| sukhakArI re! rUpA rI pratimA bhaNI re lAla, mhe rUpAM rI kahAM dhara khNt|| sukhakArI re! suNa. 14 sarva dhAtu nI pratimA bhaNI re lAla, sarva dhAtu nI kahAM soy| sukhakArI re! pASAMNa rI pratimA bhaNI re lAla, kahAM pASAMNa rI joy| sukhakArI re! suNa. 1. bhi. dR. 96 / 2. niMdA sUcaka chNd| 3. maMdira (devAlaya), deharo (kv.)| 4. mNdir| 5. kaise uThAyA jA sakatA hai| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 40 127 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 pASAMNa rI pratimA bhaNI re lAla, tiNa sUM kahAM chAM pratimA pASAMNa rI re lAla, 16 sobhAcaMda ima sAMbhalI re lAla, isaDA uttama mahApurasa nA re lAla, 17 guNa cAhijai iNa purusa nA re lAla, doya chaMda joDyA dIpatA re lAla, 18 svAmI naiM chaMda suNAya naiM re lAla, pAkhaMDamatIyAM pUchIyau re lAla, 19 te kahai - chaMda vaNAvIyA re lAla, bhIkhaNajI rA zrAvakAM rai Agalai re lAla, 20 svAmIjI rA zrAvakAM kanai re lAla, pAkhaMDamatI zrAvakAM bhaNIre lAla, 21 sevaga o nirApekhI sahI re lAla, thAMrai mhAMrai tau saradhA pakSa nIM re lAla, 22 sobhAcaMda naiM ima kahai re lAla, suddha chai kiMvA asuddha chai re lAla, 23 uNAM rI saradhA uNAM kanaiM re lAla, tau piNa pAkhaMDamatIyA kahai re lAla, 24 aba sobhAcaMda kahai - sAMbhaLau re lAla, kahisUM monaiM darasasI jisA re lAla, 25 sobhAcaMda sevaga ima sAMbhaLI re lAla, te chaMda donUMi guNAM taNAM re lAla, 1 anabhaya kathaNI rahiNI karaNI ati, guNavaMta anaMta siddhaMta kaLA guNa, zAstra sAra battIsa jAMNai sahu, paMca iMdrI kUM jIta, na mAMnata pAkhaMDa, sAdha mukti kA vAsa - vaMdAra sahu, 1. yathArtha (nyAyayukta ) / 128 sonA rI kahyAM lAgai jhUTha / sukhakArI re ! mhe tau dIdhI hai jhUTha naiM puutth| sukhakArI re! suNa. harakhyau ghaNau hIyA mAMya / sukhakArI re ! kima avaguNa kahivAya? sukhakArI re! suNa. vArU isaDI vicAra / sukhakArI re ! sAMbhaLatAM sukhakAra / sukhakArI re! suNa. pAchau Ayau pAlI mAhi / sukhakArI re ! taiM chaMda baNAyA kai nAhi ? sukhakArI re! suNa. pAkhaMDamatI bolyA phera // sukhakArI re ! chaMda kahijai hoya sera / sukhakArI re! suNa. AyA sevaga lei saath| sukhakArI re ! vArU suNau mujha vaat|| sukhakArI re! suNa. adala' kahisI avaloya / sukhakArI re ! iNa rai to pakha nahiM ko / sukhakArI re ! suNa. bhIkhanajI sAdhu kisAeka / sukhakArI re ! taba sevaga kahai suvisekh|| sukhakArI re! suNa. ApAM rI ApAM paas| sukhakArI re ! tUM tau nisaMka prkaas| sukhakArI re! suNa. guNa-avaguNa bhIkhanajI maiM hoya / sukhakArI re! taba au kahai - darasai jisA toya // sukhakArI re! suNa. sudha kahyA tyAM chaMda zrIkAra / sukhakArI re ! sAMbhaLajo sukhakAra / sukhakArI re! suNa. (sobhAcaMda sevaga kRta indava chaMda ) adhikArI / puNa bhArI / upkaarii| AThUMI karma jipai prAkama pauhaca vidyA kevalajJAnI kA guNa sAdha muniMdra bar3A bhIkhama svAma siddhaMta hai bhaarii|| 2. mukhya sevk| satadhArI / bhikkhu jaza rasAyaNa Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 svAmI parabhava kai svArtha sAcahai, vAcahai sUtra kalA vistaarii| terA hI paMtha sAcA trihUM loka meM, nAga surendra namaiM nara naarii| 'suNIhai " satya vAta siddhata sujJAna kI, bauhata guNI karaNI vlihaarii| prathI ke tAraka paMcama Ara maiM, bhIkhama svAmI kA mAraga bhaarii|| (mUla) 26 sobhAcaMda chaMda kahyA isA re lAla, sAMbhaLa te gayA srk| sukhakArI re! mana mAhai murajhANA ghaNAM re lAla, svAmIjI rA zrAvaka hoya gayA grk|sukhkaarii re! suNa. 27 pUja khimyA rA pratApa sUM re lAla, par3I pAkhaMDyAM rI aab|sukhkaarii re! aisA bhIkkhU guNa AgaLA re lAla, sujasa vistarIyau staav| sukhakArI re! suNa. 28 UMDI pUja AlocanA re lAla, vAru buddhi nAM jaab| sukhakArI re! dhorI dharma taNI dhurA re lAla, dIyau pAkhaMDa mata daab|sukhkaarii re! suNa. 29 avatarIyA iNa bharata maiM re lAla, kharai mAraga rahyA khel| sukhakArI re! sUtara buddhi samasera sUM re lAla, pAkhaMDa mata diyau pel|| sukhakArI re! suNa. 30 samaraNa tujha guNa saMbharU re lAla, Avai niza dina yaad| sukhakArI re! roma-roma sukha rati lahuM re lAla, pAmUM parama smaadh|| sukhakArI re! suNa. 31 cArU DhALa cALIsamI re lAla, bhaya bharma bhaMjana svaam| sukhakArI re! 'jaya-jaza'saMpati dAyakA relAla, AzA pUraNa aaNm|| sukhakArI re! suNa. 1. suNiyai (k)| 2. pRthvI (k)| 3. khisaka ge| 4. khuzI meM DUba ge| 5. ijjt| 6. tlvaar| 7. haTA diyaa| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 40 129 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA // 1 bUMdI maiM 'bUjhA karI", savAirAmajI soy| vakhAMNa saMpUrNa huAM pachai, Apa jahata mAMgo avloy|| 2 nUMhata ghAla saugana karau, isar3I kahau chau aap| ___kAMi AparaiI toTau achai, te toTau bUraNa e thApa? 3 sutA paraNAi seTha kiNa, nyAta jImAI nhaal| toTau bUraNa -hata lai, jyUM sUM toTo tuma bhALa? 4 svAma kahai-ika seTha tiNa, sutA paraNAi soy| bolAyA bahu gAMma rA, nyAta mitra avloy|| 5 jImaNa kara jImAvIyA, sagaLAM naiM pkvaan| divasa ghaNAM rAkhyAM pachai, sIkha dIdhI snmaaNn|| 6 eka-eka pakavAna rI, sAtha kothalI diidh| rasatai bhUkha bhAjaNa, ima sukhe pUgatA kiidh|| 7 jyUM mhe piNa bahu divasa laga, vakhAMNa maiM vistaar| vAtAM vividha vairAga rI, saMbhaLAi sukhkaar|| 8 haLukarmI suNa harakhIyA, karma kaTyA adhikaay| chehaDai e pakavAna rI, kothalI rUpa khaay|| 9 tyAga karAvA tehanaiM, sukhe mokha maiM jaay| ima ToTau meTaNa avara nauM, nUMhata mAMgA iNa nyaay|| DhALa : 41 (dhIja karai sItA satI re lAla) 1 svAma bhIkkhu buddhi -sAgarU re lAla, niramaLa melyA nyAya re| suguNa nr| suvinIta suNa harakhai sahI re lAla, avinIta naiM asuhAya re| suguNa nr| suNajo dRSTaMta svAmI taNAM re laal|| 2 avinIta sAdhu Uparai re lAla, dIdhau svAma dRssttNt| re suguNa nr| ___eka sAhukAra nI asatarI re lAla, pAMNI kAjai gai dhara khNt| re suguNa nr| suNa. 1. jaankaarii| . 2. nyautaa| 3. miTAne ke lie| 4. jJAti (sambandhI) smuuh| 130 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 behar3au tau mAthai pAMNIsUM bharyo re lAla, potA rai ghara AvatAM pekha re suguNa nr| ____ mAraga maiM tiNarI vAhilI milI re lAla, vAtAM karavA lAgI visekha re suguNa nr| suNa. 4 eka ghar3I tAMi tau UbhAM thakAM re lAla, hilamila vAtAM karI harakhAya re suguNa nr|| pachai ghara AvI nija pIu bhaNIre lAla, tiNa helau pADyau tAya re suguNa nr|| suNa. 5 turata ghar3I utArau mujha sira taNau re lAla, jo kiMcita velA thI bharatAra re suguNa nr| behar3au utAryo tiNa baira nau re lAla, tau krodha maiM AI apAra re suguNa nr|| suNa. 6 kahai mhArai mAthai tau behar3au udaka nau re lAla, so hUM bhAyA mUMi ghaNI soya re suguNa nr| thAMnai to mULa sUjhai nahIM re lAla, jiNa sUM veLA itarI lagAI joya re suguNa nr| suNa. 7 saMsAra taNai lekhai sahI re lAla, nAra isI avinIta re suguNa nr| rasatai eka ghar3I behar3A chatAM re lAla, potai bAtAM karI dhara pIta re suguNa nr||sunn. 8 kiMcita jeja' pIu karI re lAla, tar3akA-bhar3akA karavA lAgI tAMma re suguNa nr| isar3I ajoga te asatarI re lAla, avinIta jaga kahai AMma re suguNa nr||sunn. 9 avinIta sAdhU ehavau re lAla, gocarIyAdika mAhi re suguNa nr| kiNahi bAi bhAi sUM vAtAM karai re lAla, eka ghar3I tAMi UbhAM tAhi re suguNa nr|| suNa. 10 athavA darzaNa devA koI bhaNI re lAla, jhaTa calAyanai paraho jAya re suguNa nr| tihAM UbhAM ghaNI veLA lagai re lAla, vAtAM karai-vaNAya vaNAya re suguNa nr|| suNa. 11 var3A thor3oI kAma bhaLAvIyAM re lAla, karatAM kaThamaThAThA karai jeha re suguNa nr| tathA pAMNI rAkhyau te levA melIyAre lAla, TALAToLau kara devai teha re suguNa nr|| suNa. 12 athavA jAtau doharau huvai re lAla, vale devai muMha vigAr3a re suguNa nr| gura zIkha dIyai cUkatI par3ayAM re lAla, tau karai uLaTau phUMkAra re suguNa nr|| suNa. 13 avinIta sAdhu naiM dIdhI opamA re lAla, avinIta astrI nI bhIkkhU Apa re suguNa nr| ima sAMbhaLa uttamAM narAM re lAla, thira cita suvinaya thApare suguNa nr||sunn. 14 vale vinIta-avinIta rI copI viSai re lAla, AkhyA dRSTaMta aneka re suguNa nr| saMkhepa thakI kahUM chU sahI re lAla, sAMbhaLajo suviveka re suguNa nr||sunn. 15 avinIta naiM thAvarIyA nI opamAre lAla, garbhavatI maiM kahai DAkoya re suguNa nr| putra husI 'punya-Agalau0' re lAla, pADosaNa naiM kahai putrI hoya re suguNa nr|| suNa. 1. do ghdd'e| 6. ttaalmttol| 2. shelii| 7. bhUlA 3. ptnii| 8. kahai hai| 4. vilaMbA 9. DAkota/dezAMtariyA/sanicariyA/teliyA 5. uttr-pdduttr| 10. punnyvaan| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 41 131 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 gura -bhagatA zrAvaka-zrAvikA kanairelAla, gAvai gura rA guNagrAMma re suguNa nr| Aparai vasa jANai tiNa ka. re lAla, avaguNa bole tAma re suguNa nr|| suNa. 17 kanaiM rahai sAdhU te thakI re lAla, vaira - budhI jyUM jAMNa re suguNa nr| aura aLagA rahai te thakI re lAla, heta rAkhai suvihAMNa re suguNa nr||sunn. 18 kUhyAM kAMnAM rI kutI bhaNI re lAla, kAr3he ghara sahU koya re suguNa nr| jyUM avinIta jihAM jAvai tihAM re lAla, Adara mAMna na hoya re suguNa nr|| suNa. 19 bhaMDasUrau kaNa chAMDI naiM bhiSTau bhakhai re lAla, hariyA java chAMDI mRgapaDai pAsa resuguNa nr| jyUM avinIta vinaya chADI karI re lAla, avinaya dhArai ulAsa re suguNa nr|| suNa. 20 gadhau ghor3au galiyAra' avinItar3au re lAla, kuTyAM viNaAghau nahi cAlai koyare suguNa nr| jyUM avinIta naiM kAma bhaLAvIyAM re lAla, kahyAM nITha-nITha pAra hoya re suguNa nr||sunn. 21 buTakanai gadhai mAMmA baLada naiM relAla, marAyau kubuddhi sIkhAya re suguNa nr| ____ jyUM avinIta rI saMgata kIyAM re lAla, bhava - bhava maiM dukha pAya re suguNa nr|| suNa. 22 vesyA mutalaba thI puruSAM nai rIjhAvatI re lAla, svArtha na pUgAM turata devai cheha re suguNa nr| jyUM avinIta mutaLaba vinaya karai ghaNau re lAla, svArtha nahIM sajhyAM toDai saneha re suguNa nr||sunn. 23 bAMdhyau kALyA rI pAkhatI gorIyau re lAla, varNa nAvai tau piNalakhaNa Ayare suguNa nr|| ____ jyUM avinIta rI saMgata karai re lAla, tau U avinaya kubuddhi sIkhAya re suguNa nr|| suNa. 24 sauka rA sauka lokAM kanai re lAla, avaguNa bolai naiM vAMchai ghAta re suguNa nr| jyUM avinIta varatai guru thakI re lAla, avaguNa-grAhIsAkhyAta re suguNa nr||sunn. 25 kujAti rI triyA piu sUM lar3I re lAla, tAkai kUe kai UThe aura sAtha re suguNa nr| ____ karai avinIta krodha sUM salekhaNA re lAla, kai gaNa chor3a judau hoya jAta re suguNa nr| suNa. 26 sora ThaMDhau huvai mukha maiM ghAlIyAM re lAla, tAtau agni maiM ghAlyAM huvai tAya re suguNa nr| ___jyUM vastrAdika dIyAM avinIta rAjI rahai relAla, svArthaaNa pUgAM avaguNa gAyare suguNa nr||sunn. 27 sora sorIgara rA ghara thakI relAla, dUrA rahai buddhivAMna re suguNa nr| jyUM avinIta sUM aLagA rahai re lAla, te DAhA catura sujAMNa re suguNa nr||sunn. 28 AchI vasta ghAlai jo agni maiM re lAla, te china mAhai hoya jAvai chAra re suguNa nr| jyUM avinaya-agni sUM guNa bar3ha re lAla, avaguNa pragaTai apAra re suguNa nr|| suNa. 1. sar3e kAna vaalii| 2. suuar| 3. duSTa/samartha hote hue bhI kAma na dene vaalaa| 4. kaan-kttaa| 5. niktt| 132 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 nAga khIjAvai nAMnhoM jAMNa naiM re lAla, jyUM nAnhAM guranIM piNa niMdyA kIyAM re lAla, 30 kALau nAga kopyau karai re lAla, 'guru- caraNa 2 aprasana huAM re lAla, 31 kadA agni na bALai maMtra joga sUM re lAla, kadA tAlapuTa viSa piNa mArai nahIM re lAla, 32 koi vAMchai sira sUM gira phor3avau re lAla, koi bhAlA rI aNI naiM mArai TAkarAM' re lAla, 33 kadA girapiNa phor3e koi mastake re lAla, kadA bhAlo na bhedai TAkara mArIyAM re lAla, 34 jyUM kASTa bUho jAya jala majhai re lAla, kuziSa abhimAnI krodhI AtamA relAla, 35 gura sIkha diyai avinIta naiM re lAla, te DAMDe karI'Thelai likhamI AvatI6' re lAla, 36 kei hAthI ghor3A avinIta chai re lAla, tau dharma AcArya rA avinIta naiM re lAla, 37 avinIta nara-nArI iNa loka maiM re lAla, DAMDai - zastre karI tAr3IjatA re lAla, 38 vale deva dAMNava avinIta chai re lAla, guru nAM avinIta naiM dukha ati ghaNau re lAla, 39 vinIta avinIta jAtAM vAMTa maiM re lAla, avinIta kahai-paga e hAthI taNo re lAla, 40 vinIta kahai - hathaNI piNa kANI DAvI AMkha rI relAla, vale putra-ratna tiNa rI kUkha maiM re lAla, 41 eka bAi prazna Agai pUchIyau re lAla, mhArau suta pradeza te milasI kade re lAla ? 1. atyadhika / 2. paga guru nA (ka) 3. parvata / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 41 tau U ghAta pAMmai tatakAla re suguNa nara / Apada pAMmai asarAla' re suguNa nara|| suNa jIva-ghAta sUM adhika ma jAMna re suguNa nr| abodhi durgata dukha khAMna re suguNa nara // suNa. kadA kopyauI sarpa na khAya re suguNa nara / piNa guru helaNAM sUM mugati na jAya re suguNa nr| suNa. koI sUtauI sIha jagAya re suguNa nara / jyUM guru nIM azAtanA thAya re suguNa nara // suNa. kadA kopyau sIha na khAya re suguNa nara / piNa guru helaNAM sUM siva nAya re suguNa nr|| suNa. jyUM avinIta tAMNIjai saMsAra re suguNa nara / dhurata mAyAvIyau dhAra re suguNa nr|| suNa. tau U krodha karai tiNa vAra re suguNa nara / sAcI sIkha na saradhai ligAra re suguNa nr|| suNa. dIsai pratyakha dukha re suguNa nara / kahau huvai kima sukha ? re sugaNa nr| suNa. vikaleMdrI sarIkhA viparIta re suguNa nara / ati dukha pAMmai guru noM avinIta re suguNa nr|| suNa. dukhIyA te piNa dekha re suguNa nara / kALa anaMta saMpekha re suguNa nara // suNa. donUM jaNA hathiNI rau paga dekha re suguNa nr| iNa naiM UMdhau sUjhai asekha re suguNa nr|| suNa. Upara rAjA rI rAMNI sahIta re suguNa nara / vivarA sudha bolyau suvinIta re suguNa nr| suNa. UbhI saravara pALa re suguNa nara / kahai - - avinIta uNa kiyau kALa re suguNa nr|| suNa. 4. muTThI baMda karake ulTI aMgulI se kiyA jAne vAlA prahAra / 5. bahatA huaa| 6. AtI huI lakSmI ko dhakelatA hai| 133 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 hUM kATUM-bADhaM jIbhar3alI tAharI re lAla, tUM viruau bolai kema? re suguNa nr| ____tUM dhasakau kyUM nhAkhai pApI ehavau re lAla, jaba vinIta kahaicha ema re suguNa nr||sunn. 43 putra thArau ghara AvIyau re lAla, Aja milasI tosUM nisaMka re suguNa nr| ___iNa rau vacana ma mAne au jhUThau ghaNau re lAla, iNaraijIbha veraNa rau baMkare suguNa nr||sunn. 44 e. donU bolAM avinIta jhUThau paDyau re lAla, pachai gura sUM jhagaDyau Aya re suguNa nr| kahai mo na bhaNAyau kapaTe karI re lAla, gura pUcha niraNau kiyau tAya re suguNa nr|| suNa. 45 ihaloka maiM gura nAM avinIta rI re lAla, akala bigar3a gaI ema re suguNa nr| tau dharma AcArya rA avinIta rI re lAla, UMdhI akala raukahivau kemare suguNa nr||sunn. 46 nakaTI bUTI' kulahINI nAra naiM re lAla, paraharI nija bharatAra re suguNa nr| jogI bhakharAdika tiNa naiM Adarai re lAla, uvA piNajAuNalAraresuguNa nr||sunn. 47 nakaTI-sarIkhau avinItaDau relAla, tiNa sUM nija guru na dharai pyAra re suguNa nr| tiNa naiM Apa sarIkhau AvI milai relAla, taba pAMmai harakha apAra re suguNa nr|| suNa. 48 nakaTI tau jovai bhakharAdika bhaNI relAla, avinIta jovai ajoga re suguNa nr| jo asubhaudai huvai avinIta re lAla, mila jAya' sarIkhau saMjoga re suguNa nr|| suNa. 49 sau vAra pANI sUM kAMdA dhoviyA re lAla, virui na miTai vAsa re suguNa nr| ghaNau upadeza dai gura avinIta naiM re lAla, piNa 'mULa na lAgai pAsa' re suguNa nr|| suNa. 50 avinIta ujhiyA bhogavatI jisau relAla, rakhIyA rohiNI jisau suvinIta re suguNa nr| ___guru gaNa sUpai suvinIta naiM re lAla, pUrI tiNa rI pratIta re suguNa nr| suNa. 51 kiNa hI gAya dIdhI cyAra viprAM bhaNI re lAla, te vArai - vArai dUhai tAya re. suguNa nr| piNa cArau na nIrai lobhI thakA re lAla, tiNa sUM dukhe-dukhe muMi gAya re suguNa nr|| suNa. 52 gAya sarIkhA AcArya moTakAre lAla, dUdha sarIkhau jJAna amola re suguNa nr| ziSa milyA brAhmaNa sArikhA relAla, te jJAna lIyai dila khola re suguNa nr||sunn. 53 AhAra-pAMNI Adi vyAvaca taNI re lAla, na karai sAra saMbhALa re suguNa nr| ___ehavA avinItAraivasa gura paDyA relAla, tyAM piNa dukhe-dukhe kIyau kALa re suguNa nr|| suNa. 54 brAhmaNa tau eka bhava majhai re lAla, phiTa-phiTa huA ihaloka re suguNa nr| ___guru nA avinIta rau kahivau kisUM relAla, pIr3A vividha paraloka re suguNa nr|| suNa. 55 garga AcArya nai milyA re lAla, pAMca sau ziSa avinIta re suguNa nr| tiNa rau vistAra tau chai ghaNau re lAla, 'uttarAdhena mAhai saMgIta're suguNa nr||sunn. 1. nAka kAna kaTI huii| 3. bilkula raMga nahIM cddh'taa| 2. jAvai (ka) 4. uttarAdhyayana a. 27 / 134 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 ekala thakI piNa burau avinItar3au re lAla, sAdhAM rA gaNa mAhai jAMna re suguNa nr| ___sAMmadrohI sevaga sArisau re lAla, dumanau' cAkara dusamaNa samAnare suguNa nr||sunn. 57 chaLa-baLa khelai cora jyUM re lAla, chidrI thakau rahai ToLA mAhi re suguNa nr| ____ caracA-upadeza tiNa rau ati burau re lAla, phAr3A-tor3A kAjai karai tAhi re suguNa nr|| suNa. 58 aura sAdhAM rA kAr3he grahastha khUcaNA re lAla, tiNa sUM bAta karai dila khola re suguNa nr| aMtaraMga maiM jAMNai Apa rau re lAla, tiNa nai sIkhAvai caracA bola re suguNa nr|| suNa. 59 guNagrAma gAvai suvinIta rA re lAla, tau avinIta sUM sahyA nahi jAya re suguNa nr| nija Apau paragaTa karai re lAla, mhAMnai to lalapala' na suhAya re suguNa nr|| suNa. 60 aura sAdhAM rI AsatA utAravA re lAla, Apau pragaTa karai mUDha re suguNa nr| guru sIkha devai khAmI-meTavA re lAla, tau sAMhamau maMDa jAe karai khoTI rUDha re suguNa nr|| suNa. 61 jiNa naiM Apa taNau karai rAgiyau re lAla, saMkA aurA rI ghAla re suguNa nr| abhimAMnI avinIta nI re lAla, ehavI chai UMdhI cAla re suguNa nr|| suNa. 62 suvinIta rA samajAvIyA re lAla, 'sAla dALa jyUM' bheLA hoya jAya re suguNa nr| avinIta rA samajAvIyA re lAla, kokalA jyUM kAnI thAya re suguNa nr|| suNa. 63 samajhAyA suvinIta avinIta rA re lAla, phera kitoyaka hoya re suguNa nr| jyUM tAvar3au naiM chAMhar3I re lAla, itarau aMtara joya re suguNa nr| suNa. 64 avinIta naiMavinIta milai re lAla, te pAmai ghaNau mana harakha re suguNa nr| ____ jyUM DAkaNa rAjI huvai re lAla, caDhavA naiM miliyAM jarakha re suguNa nr||sunn. 65 DAkaNa mArai manuSa naiM re lAla, au karai samagata rI ghAta re suguNa nr| DAkaNa cora rAjA taNI re lAla, o tIrthaMkara no cora vikhyAta re suguNa nr||sunn. 66 laMpaTa rUpa-gRddhI phiTa-phiTa huvai re lAla, je na gireM jAti kujAta re suguNa nr| ____ jyUM avinIta gRddhI ghaNau khANa rau re lAla, vikaLAM naiM mUMDai vikhyAta re suguNa nr|| suNa. 67 e avinIta sAdhU oLakhAviyau re lAla, imahija sAdhavI jAMNa re suguNa nr| vale zrAvaka naiM zrAvikA taNI re lAla, timahija karajau pichAMNa re suguNa nr||sunn. 68 sAdha-sAdhavIyAM rI niMdyA karai re lAla, avaguNa bolai viparIta re suguNa nr| sUMsa karAya grahastha bhaNI re lAla, tyAMrI bhauLA mAMnai paratIta re suguNa nr| suNa. 69 keI zrAvaka khAvai ghara taNau re lAla, keyaka mAMgai khAya re suguNa nr| ___piNa avinItapaNau chUTau nahIM re lAla, tau garaja sarai nahIM kAya re suguNa nr|| suNa. 1. do mana vaalaa| 3. caavl-daal| 2. caattukaaritaa| 4. sUkhA huA kaacr| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 41 135 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 tyAMnai dIdhA maiM punya parUpIyAM re lAla, svAna jyUM pUMcha halAya re suguNa nr| ____sAdhu pApa parUpai tyAMrA dAMna maiM re lAla, tau lAgai abhyaMtara lAya re suguNa nr| suNa. 71 koI avinIta huvai sAdha-sAdhavI relAla, kadA gura dai lokAM naiM jatAya re suguNa nr| __jo avinIta zrAvaka sAMbhaLe re lAla, to turata kahai tiNa maiM jAya re suguNa nr| suNa. 72 sAdhAM naiM Aya vaMdaNA karai re lAla, sAdhavIyAM naiM na vAMdai rur3I rIta re suguNa nr| ____ tyAMne zrAvaka-zrAvikA ma jAMNajo re lAla, te tau mUDhamatI chai avinIta re suguNa nr|| suNa. 73 tiNa zrI jina dharma na oLakhyau re lAla, vale bhaNa-bhaNa karai abhimAMna re suguNa nr| Apa chAMdai mAThI mati Upajai re lAla, tiNa naiM lAgau nahIM guru kAMna" re suguNa nr|| suNa. 74 moTo upagAra muMnI taNau re lAla, kRtaghnI kIdhau na giNaMta re suguNa nr| ____ ehavA avinIta sAdhu zrAvaka Uparai re lAla, bhIkkhU Akhyau eka dRSTaMta re suguNa nr|| suNa. 75 koI sarpa paDyau ujAr3a maiM re lAla, ceta nahIM suddha kAya re suguNa nr| __tiNa sarpa rI anukaMpA karI re lAla, dUdha mizrI ghAlI mukha mAya re suguNa nr| suNa. 76 te sarpa saceta thayAM pachai re lAla, ADau phirIyo Aya re suguNa nr| ____ jo U 'lUThau' huvai tau uNa dAba de re lAla, kAcau dvai to dai DaMka lagAya re suguNa nr|| suNa. 77 sarpa sarIkhA avinIta mAnavI re lAla, ekala phirai jyUM 'Dhora ruLiyAra' re suguNa nr| . tyAM naiM samagata cArita pamAyanai re lAla, kIdhau moTau aNagAra re suguNa nr|| suNa. 78 ehavau upagAra kIyau tikau re lAla, tatakAla bhUlai avinIta re suguNa nr| ___uLaTA avaguNa bolai tehanAM re lAla, uNa rai sarpa vALI chai rIta re suguNa nr||sunn. 79 AhArapAMNI vastrAdika kAraNai re lAla, te piNa jhUThau jhagar3au joya re suguNa nr| iNa naiM uparalo huvai tau dAbai DaMDadai relAla, Aghau kA? to ulaTo bhAMDai soya re suguNa nr|| suNa. 80 sarpa maiM mizrI dUdha pAyAM pachai re lAla, DaMka dai te 'gerI" sarpa dekha re suguNa nr| ___jyUM ausamagata cAritralIyAM pachai re lAla, hUau sAdhAM rau verI visekha re suguNa nr|| suNa. 81 vale khANA-pINA rau huvau loLapI re lAla, Apa rA doSa nahIM sUjhai mULa re suguNa nr| ___cheravIyAM sUM sAhamau maMDai re lAla, valai krodha karai pratikUla re suguNa nr||sunn. 82 tiNa naiM dUra karai tau dusamaNa thako re lAla, bolai ghaNau viparIta re suguNa nr| asAdha parUpaisagaLA sAdha naiM relAla, tiNarai gerI sarpa nI rIta re suguNa nr|| suNa. 3. binA matalaba idhara-udhara ghUmane vAlA 1. guru kI zikSA kAnoM meM nahIM pdd'ii| 2. blvaan| pazu 4. dusstt| 136 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 83 sugurA sApa naiM dUdha pAyAM thakAM relAla, U karai pAchau upagAra re suguNa nr| tiNa naiM dhana deI dhanavaMta karai re lAla, vale dIThAM huvai harakha apAra re suguNa nr|| __ bhAva suNo suvinIta rA re laal|| 84 kei Apa chAMdai phirai ekalA re lAla, piNa sarala pariNAmI suddha rIta re suguNa nr| tiNa naiM samajhAya samakata cArita dIyau re lAla, te AjJA pAkai rUr3I rIta re suguNa nr|| bhAva. 85 tiNa rai samakata naiM saMjama bihuM re lAla, ruciyA abhyaMtara sAra re suguNa nr| calAvai jyUM cAlai chAdau rUMdha naiM re lAla, jyAM sUM karai pAchau upagAra re suguNa nr| bhAva. 86 moTo upagAra tyAMrau kima vIsarai relAla, sUMpai sarva dehI tyArai kAja re suguNa nr| tyAMrau darzaNa dekha harakhata huvai relAla, sarva kAma maiM dhorI jyUM samAja re suguNa nr||bhaav. 87 vale gAmAM-nagarAM phiratAM thakAM re lAla, sadA-kALa karai guNa grAma re suguNa nr| te suvinIta guNa-grAhI AtamA re lAla, tyAMnai vIra bakhANyAM tAMma re suguNa nr|| bhAva. 88 ziSa suvinIta nai sobhatI re lAla, opamA dIdhI aneka re suguNa nr| sUtra-nyAya bhIkkhU svAmajI re lAla, sAMbhaLajo suvisekha re suguNa nr|| bhAva. 89 bhadra kilyANakArI ghor3e caDhyAM re lAla, asavAra rai harakha ANaMda re suguNa nr| jyaM sIkha dIyAM suvinIta naiM re lAla, guru pAMmai paramAnaMda re suguNa nr|| bhAva. 90 suvinIta haya dekhI cAbakho re lAla, asavAra rai gamatau cAlaMta re suguNa nr| cAbakhA rUpa vacana lAgAM binA re lAla, suvinIta varte cita zAMta re suguNa nr|| bhAva. 91 agnihotrI brAhmaNa sevai agni naiM re lAla, ghRtAdika sIMcI karai namaskAra re sugaNa nr| suvinIta sevai ima guru bhaNI re lAla, kevaLI chatau piNa adhikAra re suguNa nr|| bhAva. 92 suvinIta haya-gaya nara-nArI sukhI re lAla, sukhI deva dAnava surIta re suguNa nr| te tau pUrva pUnya nA prabhAva sUM re lAla, dIsai loka maiM vinaya surIta re suguNa nr|| bhAva. 93 kei peTa-bharAi silpa kAraNe relAla, saMsAra nAM guru kanaiM soya re suguNa nr| rAjAdika nAM kuMvara DAMDAdika sahai re lAla, karaDA vacana sahai narma hoya re suguNa nr|| bhAva. 94 tau siddhaMta bhaNAvai te satagura taNau re lAla, kima lopai vinayavaMta kAra re suguNa nr| samagata cAritra pamAvIyau re lAla, au utakaSTau upagAra re suguNa nr|| bhAva. 95 dharma rUpa vRkSa rau vinaya mULa chai re lAla, bIjA guNa zAkhAdika sama jAMNa re suguNa nr| tiNa sUMzIghra vRddhi kIrtta-sUtra nI re lAla, 'dazavaikAlika navamAM re dUje vAMNa re suguNa nr|| bhAva. 1. caabuk| 2. dazavaikAlika a. 9 u. 2 gA. 1 / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 41 137 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 vRkSa nauM mULa sUkA chatA re lAla, zAkhA pAna phaLAdika sUka jAya re suguNa nr| ____ jyUM vinaya mULa dharma viNasIyAM re lAla, sagaLAI guNa vilalAya re suguNa nr|| bhAva. 97 ehavau vinaya guNa varNavyau re lAla, sAMbhaLa nai nara nAra re suguNa nr| ___avinaya nai aLagau karau re lAla, karau vinaya dharma aMgIkAra re suguNa r|| bhAva. 98 avinIta rA bhAva sAMbhaLI re lAla, avinIta bahu dukha pAya re suguNa nr| kei kuguru sudha-buddhi-bAhirA re lAla, te piNa harakhata thAya re suguNa nr|| bhAva. 99 vinIta rA guNa sAMbhaLI re lAla, vinIta rai AnaMda auchAva re suguNa nr| tau piNa kuguru harakhata huvai re lAla, vinaya karAvaNa cAva re suguNa nr| bhAva. 100te samajha nahIM jina-dharma maiM re lAla, AjJA aNaAjJA oLakhai nAya re suguNa nr| te vrata-vihaMNA nAgar3A re lAla, pratakha prathama guNaThAMNai dekhAya re suguNa nr||bhaav. 101hAla dekhI haMsalI taNI re lAla, bugalI piNa kADhI cAla re suguNa nr| piNa bugalI sUM cAla Avai nahIM re lAla, e dRSTaMta lIjau saMbhALa re suguNa nr| bhAva. 102kuguru sAdhAM naiM dekhI karI re lAla, te piNa karavA lAgA abhimAMNa re suguNa nr| ADaMbara kara vinaya karAvatA re lAla, nahIM saradhA AcAra rau' ThikAMNa re suguNa nr|| bhAva. 103 koyala rA TahukA suNI karI re lAla, krAM krAM zabda karai kAga re suguNa nr| sobhAga suNa satIyAM taNAM re lAla, kuDai' kusatIyAM athAga re suguNa nr|| bhAva. 104 sAMgadhArI kusatIyAM kAga sarikhA re lAla, asuddha saradhA AcAra rai mAhi re suguNa nr| tthaalaa| bAdaLa jyUM thothA gAjatA re lAla, vinaya karAvatA lAjai nAhiM re suguNa nr|| bhAva. 105 gayavara nI gati dekhanai re lAla, bhusai svAMna UMcA kara kAna re suguNa nr| jyUM bheSadhArI dekhI sAdha naiM re lAla, svAMna jyUM kara rahyA tAMna re suguNa nr|| bhAva. 106 te piNa vinaya karAvaNa rA bhUkhA ghaNA relAla, sAthI sIpa sIMgoTyAM rA soya re suguNa nr| ___ mithyA-dRSTi te mULagA re lAla, tyAMne oLakhai buddhivaMta loya re suguNa nr|| bhAva. 107 tyAM ThAma-ThAMma thAMnaka bAMdhIyA re lAla, thApe jIva khavAyAM punya re suguNa nr| te piNa nAma dharAvai sAdha rau re lAla, saMvalau nahi sUjhai samakata sunya re suguNa nr|| bhAva. 108popAMbAI rA rAja maiM re lAla, nava tUMbA terai negadAra re suguNa nr| jyUM vikaLa sevaga svAmI milyA re lAla, ehavau bheSadhAryAM rai aMdhAra re suguNa nr|| bhAva. 1. nuM (k)| 2. kUDai (k)| 3. jala rhit| 4. na (k)| 5. nega (bheMTa) pAne ke adhikaarii| 138 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 vastra-pAtra adhikA rAkhatA re lAla, ADA jaDai kamAr3a re suguNa nr| ___mola liyA thAMnaka mAhai rahai re lAla, isaDI thApa niraMtara dhAra re suguNa nr|| bhAva. 110 AjJA bArai punya saradhatA re lAla, AjJA maiM pApa samAja re suguNa nr| ____kAcau pANI pAyAM punya saradhatA re lAla, pratyakha popAMbAI rau rAja re suguNa nr|| bhAva. 111 te samaja na paDai zrAvakA bhaNI re lAla, jyAMrA mata mAhai moTI pola suguNa nr| piNa AMdhAM maiM mULa sUjhai nahIM re lAla, tAMbA Upara jhoLa re suguNa nr|| bhAva. 112 kuguru niSedhyAM avinItar3au re lAla, UMdhA artha karai viparIta re suguNa nr| te sataguru naiM kuguru kahai re lAla, nahIM vinaya karaNa rI nIta re suguNa nr|| bhAva. 113 uNa sUM vinaya kiyau jAvai nahIM re lAla, tiNa sUM bolai kapaTa sahIta re suguNa nr| kahai vinaya kahyau chai suddha sAdha nau re lAla, iNarai bhyaMtara khoTI nIta re suguNa nr| bhAva. 114 sAdhA naiM asAdha saradhAyavA re lAla, bolai mAyA sahIta re suguNa nr| tiNa nai buddhivaMta 8 te oLakhai re lAla, au pUrai matai avinIta re suguNa nara? bhAva. 115 kahai-AcAra maiM cUkai ghaNAM re lAla, mhAM sUM vinaya kiyau kima jAyare suguNanara? te buddhi-hIMNa jIva bApar3A re lAla, na jANai sUtara - nyAya re suguNa nr|| bhAva. 116 bukasa paDisevaNA bheLA rahai re lAla, avadhi manaparyava kevaLI avaMka re suguNa nr| te bheLA AhAra karatA saMkai nahIM re lAla, iNa nai vinaya karatAMAvaisaMkaresuguNa nr||bhaav. 117 dekhau aMdhArau avinIta raire lAla, nija avaguNa sUjhai nAMya re suguNa nr| ___ vinaya nauM tau guNa potai nahIM re lAla, tiNa sUM para taNau auguNa dekhAyare suguNa nr|| bhAva. 118 darzaNa-moha udaya ghaNau re lAla, pUrau vinaya kiyau nahIM jAya re suguNa nr| oLakhai avaguNa Aparau re lAla, e uttamapaNau suhAya re suguNa nr|| bhAva. 119 te kahai kevaLI bukasa bheLA rahai re lAla, moha baLyau tiNa sUM nAvai laihara re suguNa nr| laihara Avai cita thira nahIM re lAla, te jANai nija karma haiM jaihara re suguNa nr|| bhAva. 120 bukasa paDisevaNA kadai nahIM miTai re lAla, tIi kALa rai mAya re suguNa nr| doyasau koDa sUMghaTai nahIM re lAla, citta athira sUM te na miTAya re suguNa nr|| bhAva. 121 jyArai sUtra taNI nahIM dhAraNA re lAla, prakRti atighaNI ajoga re suguNa nr| te thor3A maiM raMga-viraMga huvai re lAla, moTau darzaNamoha roga re suguNa nr|| bhAva. 122 kekA rai darzaNamoha tau dIsai ghaNau re lAla, piNa saiMNA ghaNA buddhivAMna re suguNa nr| ___ te guru naiM suNAya nisaMka huvai re lAla, jyArai samagati rau jokho mata jAMNa re suguNa nr|| bhAva. 123 doSa rI thApa gurAM rai nahIM re lAla, doSa rA DaMDa rI thApa re suguNa nr| aura rI kIdhI thApa huvai nahIM re lAla, ima jAMNa nisaMka rahai Apa re suguNa nr|| bhAva. bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 41 139 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ima sAMbhaLa uttamAM narAM re lAla, rAkhau deva gurAM rI pratIta re suguNa nr| AsatA rAkha Agai ghaNAM re lAla, gayA jamArau jIta re suguNa nr|| bhAva. 125 varaNa-nAga natUA taNau re lAla, miMtra taryo pratIta sUM pekha re suguNa nr| tau uttama puruSAM rI pratIta sUM re lAla, tir2yA tirai nai tirasI aneka suguNa nr|| bhAva. 126 zrIkkhU svAma kahyA bhalA re lAla, dIpatA vara dRSTaMta re suguNa nr| keyaka tau sUtre karI re lAla, keyaka buddhi upajata re suguNa nr|| bhAva. 127 utpattiyA buddhi ati ghaNI re lAla, svAma bhIkkhU nIM sAra re suguNa nr| svAma guNAM nauM porasau re lAla, svAma zAsaNa siNagAra re suguNa nr|| bhAva. 128 svAma dizAvAna dIpatau re lAla, svAma taNI vara nIta re suguNa nr| AsatA tAsa na Adarai re lAla, te apachaMdA avinIta re suguNa nr|| bhAva. 129 zrIkkhU dIpaka bharata maiM re lAla, pragaTyau bahu jana bhAga re suguNa nr| svAma bhIkkhU guNa saMbharUM re lAla, Avai harakha athAga re suguNa nr|| bhAva. 130 DhALa bhalI ikacALIsamI re lAla, AkhyA dRSTaMta aneka re suguNa nr| bhIkkhU svAma prasAda thI re lAla, 'jaya-jaza' karaNa visekha re suguNa nr|| bhAva. 1. cer3A-kaur3ika ke saMgrAma meM yuddha karate samaya ghAyala hone para [varuNa - ceTaka ke rathika nAga kA dohitra, ekAMta meM jAkara anazanayukta zubha bhAvoM ke sAtha maraNa prApta kara svarga meM utpanna huaa| usake mitra ne bhI zraddhApUrvaka usI taraha kiyA, jisase vaha marakara manuSya jAti meM utpanna huaa| phira mahAvideha meM janma lekara siddha buddha hogaa| (bhagavaI za.7 u. 9 sUtra 192 se 211) 2. tai (k)| 140 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saar|| 1 ityAdika dRSTaMta ati, sUtra - nyAya vali saar| sakharA melyA svAmajI, bhIkkhU buddhi bhNddaar|| 2 anukaMpA rai Uparai, karaNI paDhama gunntthaaNnn| indrIvAdI Uparai, bahu dRSTaMta vkhaaNnn|| 3 potyAbaMdha Upara pratyakha, prajyAyavAdi pichaaNnn| kALavAdI kI caupaI, dRSTaMta tyAM bahu jaaNnn| 4 vrata - avrata rI caupaI, aru saradhA aacaar| jiNa AjJA para jukti sUM, sakharA hetU 5 TIkama DosI kaccha nau, sUkSma pUchA soy| jAba dIyA ati jukti sUM, RSa bhIkha avloy|| 6 bhIkkhU nAma kahyau bhalau, sUtrAM maiM bahu tthaaNm| bhede karma bhaNI bhalau, guNa nippanna tujha naaNm|| 7 paMca mahAvrata aMka paMca, bAra vrata nAM baar| avrata bArai aMka dhara, trikaraNa joga prkaar|| 8 iNa vidha mAMDa vatAvatAM, hetu nyAya anek| Apa dikhAyA adhika hI, varNavai kema visekh|| 9 dAkhyA te dRSTaMta nIM, saMkalanA suvisaal| kahUM chU saMkSepe karI, 'sUcA - mAtra sNbhaal|| DhALa : 42 (DA pUMjAdika nI DorI) 1 pAMca sau maNa caNA pichAMNa, paMca sI- rA hetU te jaaNnn|' DokarA nai caNAM sera dIvU, pIsa poya jala sUM tRpta kiicuuN| 2 'AkhA pajUsaNAre maiM na Alai', coDai paraMparA thita caalai| mAtA vesyA nai taiM jaLa pAyau, pApa chai piNa sarIkhA na thaayau| 1. sUcI ruup| 3. payUSaNa ke dinoM meM AkhA/akSata/anAja 2. vistRta jAnakArI ke lie par3heM-vratAM ko nahIM dete haiN| lekho (jayagaNikRta) bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 42 141 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 tima zrAvaka kasAi na sarikhau, pApa suNI koI mata bhidd'ko| cadara le gayau tasakara eka, eka dIdhI prAchita kiNa ro pekh|| 4 thAMrA dhaNI rau nAma nAthU hoya? kahai - kyAMnai nAthU huvai soy| mULA dIyAM kAMi huvai tyAM nai, pUchyau amarasiMghajI rA sAdhA naiN| 5 par3iyA tasakara nai AphU khavAyau, te tau seTha noM vairI chai taahyau| kheta pAkAM karasaNI rai bALau, tiNa rau roga meTyAM phaLa nhaalau| 6 mamatA UtarI kahai prasIdhI, dasa vIgA khetI kiNa naiM diidhii| sAvajja dAMna rA tUM karai tyAga, mhAMnai bhAMDavA nai kai vairaag"?|| . 7 jala loTyau sUMpajo mhArai hATa, jyUM puna kahai sAMnI rai vaatt| paDimAdhara nai dIyAM syUM hoya? leNa vALA . te avloy|| 8 koI kAcau pAMNI kiNa naiM pAvai, koi pArakI khAI3 luttaavai| dhana dIyau avratI nai tAhi, lAya mAsUM nhAkhyau lAya mAhi' / / 9 ghRta - taMbAkU bheLyAM na meLa, jyUM vrata avrata maiM nahIM bhel'"| AMkha jIbha oSadha rau dRSTaMta, vrata-avrata para upjNt"|| 10 sora agni nyArA sUM na nhAsa, jyUM vrata avrata jUjUA tAsa / somala mizrI pasArI rai nyAra, vrata avrata juA vicAra / / 11 kahai grahastha rau hai chaMda, chAMdA mAhai tau dhUla hai mNd| khAMDa ghRta maidau kharA hoya, jyUM citta vitta pAtra sujoy|| 12 thAMnai asAdha jAMNai dIyAM dAMna, uttara, khAdhI mizrI viSa jaaNn22| Aka thoDa' rau dUdha asuddha, sAvaja dayA anukaMpA na suddh|| 13 lAya bujhAyAM mizra thApaMta, tau nAhara mAryAM na pApa ekNt| __vale kuraNA ghaNA rI AMNa, kasAi naiM mAr2yA mizra jAMNa / / 14 vale urapara nai mArai visekha, tiNa maiM piNa mizra chai tyArai lekh| vale aTavI bAlaMto jANai, tiNa naiM mAr2yA mizra kyUM na maaNnnai| 1. aphiim| 4. nAza (k)| 2. ishaaraa| 5. alg| 3. parakoTe ke bAhara surakSA kI dRSTi se banAI 6. thora (k)| gaI jala se bharI khaaii| 142 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 katala karatau turakAdika tAya, tiNa naiM mAr2yA mizra tyArai nyaay| gAyAdika hiMsaka jIva saMghArai, tyAMnai mAryo mizra kyUM nahiM dhArai" 16 pAsI kATai' te dharmI kahivAyau, tau thArA guru na kATai kiNa nyAyo? cora gyArAM maiM eka chauDAyau, tiNa rau seTha pratyakha phala paayo'| 17 urapara khAdhau ujAr3a rai mAhyau, maMtravAdI jhAr3au de vcaayau| sAdhAM suNAyau zrI navakAra, AjJA maiM kisau chai upakAra / / 18 sAhukAra nI astryAM doya, eka rovai na rovai te joy| kahau sAdhujI kiNa nai sarAvai, saMsArI rai mana kuMNa bhAvai34? 19 mohakamasIMga jI pUchyau mahArAja! Apa gamatA lAgau kiNa kaaj?| nAra harakhai kAsIda nai nirakha, tima siva maga nauM yArai harakha / / 20 tujha AMguNa2 kADhai hai tAya, thArA muMhaDhau dekhyAM naraka jaay| tAkar3I DAMDI rau dRSTaMta, kahai oghA bhaNI vAMdaMta / 21 guNa goLI sIrA sUM sobhAya, eka bhAgAM pAMcUM kima jaay| karau thAnaka mhe kada Akhyau, sIrau karau jamAI na daakhyau| 22 sakharI mujha karau sagAI, DAvarai kada kahyau chai tAhi? jatI rai upAsarau kahAya, matheNa rai posAla hai tAya / / 23 jhAlara suNa svAna rudana karaMta, vihAva rI muMA rI na jaannNt| dukha nIM rAtri moTI dikhAya, sukha rAtri choTI dIsai taay|| 24 gAma rai goravai khetI vAi, gadhA na paDyA hai tau chaihraaii| karar3A dRSTaMta kahau kiNa nyAya, karaDau roga phUMjALyAM na jaay|| 25 gauhAM rI tau dALa huvai nAMhi, alpa buddhi na samajhai taahi| Apa rI bhASA nahIM oLakhAya, potai likhyau vacyau nahIM jaay| 26 go-pagaDAMDI pAkhaMDa maga tAhi, jiNa mAga rastau paatsaaii| pAga corI mUdau na pohacAya, jhUThau ThAma-ThAma attkaay|| 27 sAdhAM sUMsa karAyau soya, bhAMgyAM sAdhu naiM pApa na hoy| kapar3au veca naphau lIyau sAra, sAdhu nai ghRta dIyau udaar| 28 vairAgI vairAga car3hAvai, kasUbo gaLiyAM raMga pmaavai| kahai-mhe jIva vacAvAM, e ThAgau, cokI chor3a cor2yA karavA lAgau / 1. kAlai (k)| 3. pauMcAya (k)| 2. avaguNa (k)| 4. aTaka jAya (k)| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 42 143 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 RSapAla jima chai tima rAkhai', pUrau na paLe paMcama-kALa bhaakhai| telau tIna dinAM rau te kALa, hivar3A piNa tIna divasa noM nhaal|| 30 dikhyA leU piNa AMsU tau Aya, jamAI royAM sobha na paay| bAla-vidhavA dekhI loka roya, tiNa rA kAMma-bhoga vAMchai soy| 31 DAvarA rai mAthai dIyAM dveSa, lADU dIdhau te rAga sNpekh| jATaNI rau udaka jAcyau jAya, cArau nIr2yA dUdha dai gaay|| 32 aura gaNa rau thArai mAhai Aya, tiNa naiM dikhyA dei levau maay| naraka maiM jAya kuMNa tasaM tAMNai? patthara naiM kue taLi kuMNa AMNaiH / / 33 kuMNa svarga le jAvai tAya? kASTa jala para kuMNa ThaharAya? __paisau DUbai, vATakI tirAya, saMjama tapa sUM haLako ima thAya ? 34 pAtrA rai raMga kuMthavA doharA, kALA lAla sUM dekhaNA sohraa| mhArai kelU sUM raMgavA rA bhAva, kacau kailU choDai kiNa nyAva? 35 kujAgA rA karai eka mAthai, eka karaja meTai nija haathaiH| cora hiMsaka kusILiyA tIna, tyAMrA tIna dRSTaMta suciin| 36 kIDI naiM kIDI jANai te nAMNa, piNa kIr3I jJAna mata jaaNnn| ___ sAdhu thAkA naiM gADai baisANa, kiNahi gadhai baisANyau jaaNnn| 37 punya mizra Upara avaloya kiNa rI eka phUTI kiNa rI doy| poLa bArI kholI dizA bAra, dekhI hema naiM uttara udaar|| 38 thothA caNA rI bhakhArI vikhyAta, uMdarAM rar3abar3a kI sArI raat"| koyalAM rI rAba vAsaNa kALA, vale AMdhA jImaNa parusaNa vALA' / / 39 tAra kADhau, kAlai tAra kAMi! thAM. DAMDA hI sUjhai naahiiN| vAya-vaMga gharaTI uDyai jAya, doSa thApyAM saMjama kima ThaharAya? 40 ekalar3au jIva kahai kiNa lekha, tyArai lekhai hI caular3au dekh|| vastra rAkhyAM sI parisaha thI bhAjai, to ana sUM prathama rahai kiNa laajai|| 41 zvetAmbara zAstra thI gRha chaMDa, tiNa sUM rAkhAM chAM tIna sumNdd| anArya kahai dayA naiM rAMDa, karai kapUta mAtA naiM bhaaNdd|| 42 DAkaNIyA Darai gAraDU AyAM, sAdhu AyAM pAkhaMDI bhaya paayaa| kar3avA pakavAna jura sUM kahAya, mithyA jura sUM sAdhU na suhAya / / 1. rhsy| 144 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 bAMdhI bALyAM kima tejarA toDai? cAritra vairAga viNa kima joDai? dIyau tIna nAvAM nauM dRSTaMta, sugura-kugura Upara sobhNt| 44 bheSadhArI piNa tapa karai tAya, moTau devALau kema mittaay| vaNI vaNAi brAhmaNI rI vAta, sAMprata tiNa rA sAthI sAkhyAtaH / / 45 sUtra vAMcai chehaDai hiMsyA thApa, chehaDai mor2yA mArU jyUM kilaap| patthara khosyo tiNa naiM kaI hoya, tiNa rai hAtha Ayo te tUM joy"| 46 khemAsAha rA ghara rau naihatau hoya, dravya sAdha yAMneM kahAM soy| sAdha-asAdha kuMNa kahau vAya? nAgA DhakIyA kitarA gAMma mAya? 47 vale kuNa devALyau sAhukAra, lakhaNa vatAvU karalau vicaar| dIyau kuNakA para paga tIna bAra, khAMmI chai piNa tiNa sUM na pyAra 48 dIyau setakhAnA ro dRSTaMta, chidrapehI Upara daakhNt"| ___hema pachevar3I kahI adhikAya, tiNa naiM kaThiNa zIkha samajAya / / 49 sobhAcaMda nai kahyA suddha nyAya, pASAMNa nai sonau na khaay| naihata mAMgau Apa kiNa nyAya? sutA byAhava maiM mitra bolaayaa| 50 avinIta triyA nauM pichAMNa, avinIta sAdhu Upara jaaNnnaa| kahyA saMkhepa thI alpa mAta, pAchai varNavI sagaLI vaat|| 51 caupI vinIta-avinIta rI tAsa, Asarai tiNa sUM hetu pcaas| te iktALIsamI DhALa maiM AkhyA, tiNa kAraNa ihAM na bhaakhyaa|| 52 ityAdika kahyA hetu aneka, pUrA kahyA na jAya. visekh| hUA bhIkkhU ojAgara aisA, sAMprata kALa maiM zrI jina jaisaa|| 53 tasuM bhajana ciMtAmaNa sarakhau, pratyakSa pArasa bhIkhU nai prkhau| ___mhArai prabala bhAgya pramANa, iNa kALa avatarIyA aaNnn|| 54 nitya samaraNa kara nara-nAra, sukha-saMpati kAraNa saar| dukha-dohaga TALaNahAra, iha bhava para bhava sukhkaar|| 55 nimala jJAna netre kari nirakhyau, pUja bhikkhU vivadha kara prkhyau| vara pUrau hai tasuM vizvAsa, ati vaMchata pUraNa aas|| 56 bayALIsamI DhALa vimAsa, suddha dUjau khaMDa suprkaash| svAmI jaya-jaza karaNa suhAyA, prabala bhAga bale bhikkhU paayaa|| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 42 145 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalaza 1 dRSTaMta vArU adhika cArU, svAma nA ja suhaaNmnnaa| bhava udadhi tAraNa jaga udhAraNa, RSa bhIkkhU rliiyaamnnaa|| sukha vRddhi saMpati damana daMpati, bharama bhaMjana ati bhlau| hada budha himAgara sumati sAgara, namo bhIkkhU gunnnilau|| iti zrI bhIkkhu jaza rasAyaNe dvitIyaH khNddH|| 146 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 Akhyau dvitIya khaNDa re, asi A u sA nai muni varNana mahi maMDa re, tIjau khaNDa nisuNau tRtIya khaNDa soraThA dUhA 2 cArita' lIdhau cUMpa sUM, pAkhaMDa - paMtha 3 'udai-udai pUjA" tiNa sUM pUja pragaTa bhavIyaNa rai mana bhAvatA, hUA moTA kahI, samaNa-nigraMtha nIM thayA, e jiNa vacana kahI, samaNa nigraMtha naiM 4 opama to AchI corAsI ati dIpatI, aNujogavAra 5 vale 'dasamAM aMga adhikAra maiM", tIsa opamA samaNa bhIkkhU nai sobhatI, bhAkha 6 vale SaT dasa dIdhI opamA, bahuzrutI 'uttarAdhena zrI vIra 7 iNa aNusArai sUtra kahI opama guNa AchA ghaNA, tiNa rau tIrthaMkara 8 guNavaMta gura nAM guNa gAvatAM, hivai opama sahita guNa varNavUM, te 1. a- arihaMta, si-siddha, A-AcArya, uupAdhyAya, sA- sAdhu / 2. muni vaiNIrAma jI (28) kRta 'bhikkhu - carita' kI cauthI DhALa hai| jayAcArya ne isako isI rUpa meM 'bhikSu jaza rasAyaNa' meM nAmollekhapUrvaka sthAna diyA hai| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 43 igyArameM 6, auLakhau, bhIkkhU nai bhalI pAra na koI nAma - gota cita gayA suja nai kahyau praNama / tumhe // nivAra | aNagAra // jAMNa / pramAMNa // zrIkAra / majhA // tNt| bhagavaMta // zrIkAra | vistAra || bhaMta / pAmaMta // baMdhAya / lyaay|| 3. uttarottara pUjA (pajjosavaNA kappo sUtra 91) 4. anuyogadvAra -4 5. prazna vyAkaraNa, adhyayana 10, sUtra 11 / 6. uttarAdhyayana, a. 11, gA. 15 se 30|) 147 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa : 43 (hariyA nai raMga bhariyA jI nIlA jina nirakhU naiNa sUM) 1 AdinAtha Adesara jI jiNesara jaga-tAraNa guru| dharma Adi kADhI arihNt| iNa dukhama Arai karma kaTIyAjI, paragaTIyA Adi jiNaMda jyuuN| o icarya' idhaka aavNt| ' sAdha bhIkkhU sukhadAyA jI, mana bhAyA bhaviyaNa jIva neN||dhruvpd| 2 syAMma varaNa ati 'sovai jI, mana movai' nema jiNaMda jyuuN| tyAMrI vANI amIya smaaNnn| bhaviyaNa naiM mana bhAyA jI, cita cAyA tIratha cyAra maiN| muni guNa ratanA rI khaaNnn| sAdha. 3 kALavAdI Adi jAMNI jI, mata AMNI mAraga uthaapvaa| 'kubadyAM kelavIyA kuur| au 'pAkhaNDa ghocA pocA jI kAi, jJAna karai / giravA muni| caracA kara kIyA ckcuur| sAdha. 4 saMkha ujala zrIkArIjI, payadhArI donUM diiptaa| nahIM bigaDai dUdha ligaar| jyUM the tapa-japa kiriyA kIdhI jI, kara lIdhI Atama uujlii| paya 'daza jatI dharma dhAra! sAdha. 5 kaMboja deza nau ghor3I jI, ati soro karai siradAra naiN| 'nahIM AMNai ahila ligaar'| -- jyUM bhaviyaNa nai the tAr2yA jI, UtAr2yA pAra saMsAra thii| sukhe jAsI mokha mjhaar| sAdha. 1. aashcry| 5. kmjor| 2. sohai jI mana mohe (k)| 6. karI (k)| 3. kubuddhi vAle vyaktiyoM ne mithyA pracAra 7. kSAMti, mukti aadi| kiyaa| 8. dhakkA nahIM lagane dete| 4. pAkhaMDa (zAstra viruddha AcaraNa karane) vAle tinke| 148 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 sUra-siromaNi sAco jI, nahIM kAcau lar3atA kaTaka' maiN| suvinIta ashv-asvaar| jyUM karma-kaTaka 'daLa' dIdhau' jI, jaza lIdhau jAjhore jagata maiN| caDha sutara azva shriikaar| sAdha. 7 hAthI-hathaNyAM paravArai jI, baLa dhArai dina-dina 'hI vadhai" badhai sATha varasa sudha maan| jyUM the tayALI varasa laga jAjhA jI, tapa tAjA teja tIkhA rhyaa| prAkrama piNa prdhaaNn|| sAdha. vRSabha sIMga khaMdha bhArI jI, siradArI gAyAM-gaNa mjhai| theTa bhAra vahai bhalI bhNt| jyUM the gaNa-bhAra theTa nibhAyA jI, calAyA tIratha cUMpa suuN| sahu sAdhAM maiM sobhNt|| sAdha. 9 siMgha mRgAdika nauM rAjA jI, tapa tAjA DADhA teja suuN| jIva na jIpai joy| jyUM Apa kesara nI parai gUMjyA jI, dhUjyA pAkhaMDa dhAka suuN|. thAMsU gaMja' na sakai koy|| sAdha. 10 vAsudeva baLa jANyo jI, bakhAMNyau vIra sidhaMta maiN| ___ saMkha cakra ....- gdaadhrnnhaar| jyUM thAMrA gyAMna darasaNa cAritra tIkhA jI, nahIM phIkA tyAM kara teja suuN| pUja pAkhaNDa dIyau nivaar|| sAdha. 11 AkhA bharata nauM rAjA jI, ati tAjA senyA sajha krii| AMNai vai- nau aNt| jyUM the pAkhaMDa sahu oLakhAyA jI, haTAyA budha utapAta suuN| tattva batAyA tNt|| sAdha. 1.senaa| 2. pachAr3a diyaa| 3. bhut| 4. dIpatau (k)| 5. kezarI (siNh)| 6. pAkhaMDI (k)| 7. jiit| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA.43 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 sakaindra siradArI jI, vajradhArI sura maiM sobhto| jakhAdika jIpai jAM jyUM sutara vajra zrIkArIjI, baLadhArI budha utapAta suuN| pUja pADI pAkhaMDa rI hAMNa // sAdha. viNAsai 13 Aicca' ugAM AkAsai jI, timara teja suuN| karai udyota / mugata ro| idhiko jyUM the ajJAna aMdhAra miTAyau jI, batAyau ghaNa-ghaTa 14 caMda sadA sukhakArI jI, parivArI graha nAM somakA mAraga 16 sarva vRkSAM maiM ata sovai jI, 150 ghAlI koThAgAra jyUM jJAMnAdika guNa bharIyA jI, paravarIyA pUja AdhAra 1. shkrendr| - prathama devaloka kA indra / 2. Aditya (suury)| 3. aMdhakAra / jyUM cyAra tIratha sukhadAyA jI, mana bhAyA bhaviyaNa bhIkkhU bhalA jasavaMta // 15 loka ghaNAM AdhArI jI, ati bhArI dhAMnAMkara jota // sAdha. majhai / sobhaMta / jIva rai| gaNa athAya // bhUta mana movai dasai sudarasaNa jaMbU jyU saMtAM maiM siradArI jI mata bhArI bhIkkhU bharata upanA icaryakArI AMNa // 17 sItA naMdI sirai jAMNI jI, vakhAMNI vIra sidhaMta pAMcasai jojana jyU tapa-teja ati tIkhA jI, nahIM phIkA, rahyAja sadA-kALa paraMgaTa sAdha. bhayo / kahAya / thyaa| sAdha. dIpatau / jAMNa / 4. aneka vyaktiyoM ke hRdaya meN| 5. zAntikArI / 6. zobhita hote hue| maiM / sAdha. maiM / pravAha / phAbatA' / sukhadAya // bhikkhu jaza rasAyaNa Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 merU nI opama AchI jI, nahIM kAcI kahI kirapALa jii| te UMcau ghaNau atyNt| oSada aneka chAjai jI, virAjai guNa tyAM maiM ghnnaa| jyUM au bahuzruti budhvNt|| sAdha. 19 'svayaMbhUramaNa samudra rUr3o jI, pUro pAva-rAja pihalo paDyau' prabhUta ratna bhrpuur| sAgara jema gaMbhIrA jI, sUravIrA guNa kara gaajtaa| sUtara caracA maiM suur|| sAdha. 20 au SaT dasa opama AchI jI, kAMi sAcI sUtara maiM khii| bahuzruti naiM shriikaar| ___ iNa anusArai jAMNo jI, pichAMNau karalyau paarikhaa| bhIkkhU guNa bhNddaar|| sAdha. 21 opama aneka guNa chAjyA jI, virAjyA gAdI vIra niiN| pUja pATa lAyaka guNa paay| samudra jema athAgA jI, jala thAgA jiNa kahyau nhiiN| __ jyUM guNa pUrA kema kahivAya? sAdha. 22 pATa lAyaka ziSa bhALI jI, suMhALI prakati suNdruu| bhAramalajI gaihara gNbhiir| padavI thira kara thApI jI, A ApI AcArya tnnii| jAMNe suvinIta sdhiir|| sAdha. 1. svayaMbhUramaNa samudra pAva (eka rajju kA 2. vipul| cauthA bhAga) rajju caur3AI vAlA hai| asaMkhya yojana kA eka rajjU hotA hai| .bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA.43 151 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA vara 1 bhAga balI bhIkkhU taNa, saMta huA gaNa maahi| varNana saMkhepe pavara, AMkhU dhara ochaahi| 2 keyaka paMDita maraNa kara, kIdhau janma klyaann| karma-joga keyaka TaLyA, suNajo catura sujaaNnn|| 3 bar3A saMta bhIkhU thakI, janaka-sutana vara jodd'| pitA svAma 'thirapAlajI', 'phatecaMda' . suta modd'| 4 var3A' ToLA meM thA bihu~, rAkhyA var3A suriit| - sarala bhadra bihuM zramaNa sudha, pUrI tasuM prtiit|| 5 tapasI tapa karatA bihu~, zIta uSNa vrsaal| var3a vairAgI vinaya vara, rUr3A muni Rsspaal| 6 nirahaMkArI nirmaLA, nirlobhI niklNk| haLuA karma upadhi kari, Arjava ubhaya avNk|| 7 zItakAla ati zIta sahai, pachevar3I prihaar| jana nizi dekhI jAMNIyau, au tapasI anngaar|| 8 koTai Apa padhArIyA, mahipati aavnnhaar| sAMbhaLa ne te saMta bihuM, tatakSaNa kiyau vihaar|| 9 nija Atma tAraNa nipuNa, vAru veprvaah| tapa mudrA tIkhI ghaNI, cita ika ziva pada caah|| DhALa : 44 (rANI bhAkhai he dAsI sAMbhaLa bAta) 1 saMta donUM ho sobhai guNavaMta vanIta 2, tyAM sUM prIta pUraNa bhIkkhU tnnii| bhIkkhU setI ho jyArai pUraNa prIta 2, guNagrAhI Atma ghnnii|| 2 pada AcArya ho, bhIkkhU buddhi nAM bhaMDAra 2, jana bahu dekhatAM yukti suuN| Apa mUMkI ho pada nauM ahaMkAra 2, kara jor3a vaMdaNA karai bhakti suuN|| 1.sthAnakavAsI saMpradAya meM donoM saMta dIkSA meM 2. varSA Rtu (caturmAsa kAla) bar3e the| 3. srl| 152 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 kiNa ToLA nAM ho, tumhe saMta kahivAya 2, iNa vidha loka pUcha ghnnaa| mAMna mUMkI ho, bolai bihuM munirAya 2, mhe bhIkhanajI rA ToLA tnnaaN|| 4 prazna caracA ho tyAM nai koi pUchaMta 2, tau saMta donUM ima bhaakhtaa| bhIkkhU bhAkhai ho tehija jAMNajo taMta 2, rur3I AsatA bhIkkhU nI raakhtaa|| 5 mhAMnai to ho, pUrI khabara na kAya 2, bhIkhanajI naiM pUchI niraNau krau| sudha jAMNau ho, tehija satya vAya 2, pragaTa kahai ima paadhrau|| 6 tyAMrA tapanoM ho, adhikau vistAra 2, kAyara suNa kaMpai ghnnaa| ati pAMmai ho, sUrA harakha apAra 2, saMta doi suhaamnnaa| 7 saMjama pALayau ho, bahu varsa zrIkAra 2, vicarata 'baralU' aaviiyaa| dharma-mUrti ho, jJAnI mahA guNadhAra 2, halukarmI hrssaaviiyaa|| 8 suddha tapasA ho phataicaMdajI saiMtIsa 2, adhika kiyau tapa aakrau| vAru karaNI ho, jyAMrI visavAvIsa 2, kSAMti guNe munivara khrau|| 9 pitA dIdhau ho tasuM pAraNau AMNa 2, ThaMDI ghATa bAjarI tnnii| phattA ! karale ho pAraNau pahichAMNa 2, saralapaNa kahai suta bhnnii|| 10 niramamatI' ho suta saMta nihAla 2, pragaTa apathara kIyau paarnnau| kara gayau ho tiNa joga sUM kALa 2, sumatI janma sudhaarnnau|| 11 ikatIse ho, varse samata aThAra 2, phataicaMda phatai kara gyaa| niramohI ho tAta nimaLa nihAra 2, thira cita saMjama ati thyaa| 12 muni Ayau ho kheravA saihara mAhi 2, salekhaNA maMDIyA shii| cihuM mAse ho, pAraNA cita cAhi 2, Asarai cauda kiyA vhii|| 13 thira cita sUM ho munivara thirapAla 2, barsa battIse vicaariiyau| , kara tapasA ho muni kara gayau kALa 2, jItaba janma sudhaariiyau|| . 1. mamattva rhit| DhAla hai| usameM muni thirapAla jI kA saM. 2. apathya bhojn| 1833 kArtika badi 11 ke dina svargavAsa 3. muni thirapAlajI kA svargavAsa zAsana huA, yaha milatA hai| yaha DhAla kheravA meM vilAsa tathA khyAta meM saM. 1832 kArtika banAI gaI hai| usa varSa munizrI kA caturmAsa kRSNA 11 ke dina huA likhA hai| kintu kheravA meM thaa| unake sAtha muni sukhajI tathA 1832 mRgasara badi7ke likhata tathA 1832 tilokajI the| inhI sabhI pramANoM ke AdhAra jeTha sudi 11 ke likhata meM unake hastAkSara para 1833 hI sahI lagatA hai| . haiN| aura gumAnajI lUNAvata (pIpAr3a) dvArA likhita pothe meM zrAvaka nemIdAsa jI kRta bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 44 153 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jor3I jugatI ho, tAta-sutana jihAja, svAma bhIkkhU rA prasAda thii| paMDita maraNau ho, o to bhavadadhi pAja 2, pAmyA hai parama samAdhi thii| 15 sakharI bhAkhI ho, caumALIsamI DhALa 2, svAma bhIkkhU guNa saagruu| vAru karavai ho jaya jaza suvizAla 2, adhika guNAM rA aagruu| 154 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 samata aThAra batIsa maiM, bhIkha buddhi-bhNddaar| prakRti dekha sAdhAM taNI, likhata kIyau tiNa vaar|| 2 sahu sAdhAM naiM pUcha nai, bAMdhI ima mryaad| sukhe saMjama pALaNa bhaNI, TALaNa kaleza upaadh|| 3 pada yuvarAja samApIyau, bhArImAla nai jaaNnn| sarva sAdhu naiM sAdhavI, pALajo yAMrI aaNnn|| 4 bhAramalajI rI AjJA thakI, vicaravau zeSai kaal| comAsau karivau tikau, AjJA le suvishaal|| 5 dikhyA daiNI avara naiM, bhArImAla rai naam| piNa AjJA lIdhAM binAM, ziSa nahIM karaNau taaNm|| 6 icchA huvai bhArImAla rI, ziSa guru bhAI soy| padavI devai tehanai, tasaM AjJA avloy|| 7 eka taNI AjJA majhai, rahivau rUr3I . riit| ehavI rIta paraMparA, bAMdhI svAma vdiit|| 8 ToLA mAM saM koi TaLe, eka doya de aad| dhurata bugaladhyAnI huvai, tiNa naiM na giNavau saadh|| 9 tIrthaM maiM giNavau na tasuM, ciuM saMgha noM niNdk-jaaNnn| ehavA naiM vAMdai tike, AjJA bAra pichaaNnn| a hai DhALa : 45 (pAMDava bolai bola) 1 ehavau likhata amAMma, sakhara maryAdA ho bAMdhI svaaNmjii| nIce sAdhAM rA nAma, kaThiNa saMjama naiM ho pALaNa kaamjii|| 2 meTaNa kleza mithyAta, thira cita thApaNa ho maryAdA thunnii| vAru buddhi vikhyAta, suguNa subuddhi ho harakha pAMmaiM sunnii|| 3 apachaMdA avinIta, doSaNa kALe ho iNa maryAda maiN| kubuddhi kahai kurIta, avaguNa grAhI ho Atma asamAdha maiN|| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 45 155 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 vigaDyau pachai 'vIra bhAMNa'', 'pAchai kahyau prabaMdha pahichAMNa', taMtasAra, sukhakAra, bhALa, suvizAla, sukhakAra, sAja 8 bagar3I sAra, saira visekha, deza DhUMDhAra maiM dekha, 9 svAma bhIkkhU rai prasAda, upajai mana 5 ' TokarajI" saMta ' bhArImAla' 6 saMta 7 somya donUM nai bar3A mUrti thI saMjama ahilAda, yuvarAja, 10 bhArImAla padavIdhara bhava pAja, 11 'likhamaijI' saMjama lIdha, 'paDivAi kahau kada sIdha', 12 'akherAmajI" 15 bheSadhAryAM neM 13 pArakha jAti lohAvaTa nAM 14 dhara tapa cher3e akhai dIvAlI 'amarojI "" abhavI thI 16 saMta bar3A samajhAyA bhIkkhU sumaMDa, chaMDa, pichAMNa, sujAMNa, dhinna, dinna, dhAra, adhikAra, chUTaka > 'sukharAma 3 svAma, 1. pUrvokta DhAla 8 gA. 21, 22, 23 / 2. jo prANI samyaktva se gira jAtA hai, vaha pratipAtI samyakdRSTi kahalAtA hai / vaha utkRSTataH ardha pudgala parAvartana kAla meM mukta hotA hai, 156 AjJA lopyAM sUM ho svAmI aLagau kiyau / darzaNa moha piNa ho tiNa naiM dabAvIyau // hAjara rahItA ho svAmI 'haranAthajI " / vara jaza vAru ho tAsa vikhyAta jI // pada yuvarAja ho pUja samApIyau / daMbha meTI naiM ho thara cita thaapiiyo|| svAma prasaMsyA ho aMtya samaiM shii| kIti bhIkkhU ho Apa mukhe kahI // svAma TokarajI ho saMthAro liiyau| hada saMthAro ho haranAtha jI kIyau // saMta donUMI ho janma sudhArIyau // samaraNa sAcau ho ati sukha kArIyau // seva svAmI nIM ho aMta tAMI sirai / aNasaNa Achau ho varsa aThatarai // karma prabhAve ho gaNa sUM nyArau thayau / desUMNa addha pudgala ho utkRSTa jina kahyau / svAma bhIkkhU pe ho saMjama Adayau / sudha mana setI ho pavara caraNa dharyau // pArakha sAcI ho the pUrNa karI / caraNa ArAdhyau ho thira cita AdarI // chatIsa telA ho colA maiM calatA rahyA / varsa ikasaThe ho parabhava maiM gayA / / paMca kAyA thI ho abhavI anaMta guNA / jJAnI devAM bhAkhyA ho paDivAi anaMta guNA || vAsI lohAvaTa nA ho potyAbaMdha vahI / sura-taru sarikhau ho caraNa liyau sahI // aisA bhagavAn ne kahA hai / 3. zAsana vilAsa aura khyAta ke anusAra 'akherAmajI' aura amarojI se sukharAmajI bar3e the| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 deva-mUrata sama dekha, dhuni IryA nI ho niramaLa dhaarnnaa| vArU caraNa visekha, somya suprakRti ho mahA sukha kaarnnaa|| 18 Asarai bayAMlIsa vAsa, niramaLa cAritra ho svAmI gunnnilo| bAsa varasa vimAsa, divasa pacIsai ho aNasaNa ati bhlau| 19 svAma bhIkkhU sAkhyAta, tattva oLakhAi ho bahu jana taariiyaa| varNavIyai syUM vAta, svAma sobhAgI ho mhaasukhkaariiyaa|| 20 samarUM hUM dina raina, yAda AyA tUM ho hivar3au ullsai| cita mAhi pA{ caiMna, vaMchita pUraNa ho tuM mujha mana vsai| 21 pAMca cALIsamI DhALa, samaNa sobhAyA ho bhajana vaMchita phlai| 'jaya-jaza' karaNa vizAla, samaraNa saMpati mana ciMtata mile|| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 45 157 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. soraThA 1 chUTaka 'tilokacaMda' re, vAsI celAvAsa / caMdrabhANa kara phaMda re, jilau bAMdhanai phttaaviiyaa|| 2 'mojIrAma' gaNa mAya re, sudha mana sUM sNjmliiyo| karmA dIyau dhakAya re, te piNa chUTaka jaaNnnjo|| dUhA 3 'sivajI4' svAmI sobhatA, svAma taNA suviniit| piMDatamaraNa kiyau pavara, gayA jamAro jiit|| soraThA 4 jAti corar3iyA jAMNa re, pura nAM vAsI pichAMNa jo| cAritra 'cNdrbhaannaa| re, sudha mana sUM saMjama liiyau| 5 bhaNyA budhi bharapUra re, piNa prakRti ahaMkAra nii| avinaya avaguNa bhUra' re, AjJA kaThaNa aaraadhvii|| 6 jilau bAMdhIyau jAMNa re, tilokacaMda sUM turata hii| mana maiM adhikau mAMNa re, sAdha phaTAyA avara hii|| 7 saMta avara samajhAya re, svAMma bhIkha siMgha saarikhaa| eka-eka naiM tAya re, choDyA bihuM naiM juujuuaa|| 8 avaguNa adhika ajoga re, tyAM bolyA bhIkkhU tnnaa| pratyakSa kaSAya prayoga re, asAdha parUpyA svAma naiN| 9 bhIkkhU buddhi bhaMDAra re, sudha mana sUM smjhaaviiyaa| prAyazcita kara aMgIkAra re, pAchA AyA guNa mjhe|| 10 sahu naiM kiyA nisaMka re, AyA DaMDa aNgiikrii| viruau yAmaiM vaMka re, pratyakSa lokAM pekhiiyau| 11 samaNI saMta samAdha re, kiNa naiM DaMDa na tthhraaviiyo| sahu naiM kahyA asAdha re, tyAM rA ija paga vaaNdiiyaa|| 1. dlbNdii| 2. bhut| 158 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bigar3I 12 mAMna ghaNau ghaTa mAhi re, prAyazcita nahIM le tAhi re, 13 varNana bahu vistAra re, rAsa' bihuM alpa ihAM adhikAra re, dAkhyau 14 aNaMdai " binA vicAra re saMthArau cauvihAra citta dhAra re, gAMma tRkhA apAra re, satarai karai saMthAra re, tiNa 'saMtoSacaMda " " 16 'panajI"" chUTaka pekha re, caMdrabhANajI dekha > re, donUM bhaNI kekA nai 17 kei potai huA nyAra re, apachaMdA avadhAra re, tyAMnai 15 UpanIM saiMNA tiNa sUM naiM sAthai mAhi mhaiM 1. ' avinIta raas'| 2. upanI (ka) / chor3IyA // racyau / thIM // shii| 'vIThaurai' pUja gnn|| dina sUM nIsaryau / sUM pahilA tola naiN| 'sivarAma" naiN| phaTAvIyA // DhALa : 46 (dalAlI lAlana kI ) cAritra bhikkhu jaza rasAyaNa: DhA. 46 1 nIta nipuNa 'nagajI 20' niramala, 'kUMDyA 3 nA saMthArau kara kAraja sAr2yA, kIdhau janma suvinIta ziSa Aya milyA, dhina dhina ho bhIkkhU thAMrA bhAga / sukhadAi ziSa Aya milyA ||dhruvpd || bhIkkhU prastAva dhau dUrA baatdd'ii| kiiyaa| dohilau // 2 sAMma rAMma bUMdI nAM vAsI, jAti zrAvagI jaaNnn| jugala jor3alai donUM jAyA, somya bhadra suvihAMNa / / suvinIta. pUja bhIkkhU pai taaNm| saMjama 3 kara manasobau AyA kelavai, 'AjJA sAma"' bhaNI ApInai, 4 iha avasara maiM zrIjIduvAre, - nAMma khetasI - niramala nIkau, vsvaaNn| kalyAMNa / dIvAyau rAMma // suvinIta. bho pau suta sAra / sAha thayau saMjama naiM - tyAra / / suvinIta.. 4. mUla prati meM sAma ke sthAna rAma aura rAma ke sthAna sAma thA, para ' zAsana vilAsa' Adi 3. vaha gAMva 'cittor3a' jilA (rAjasthAna) meM meM pahale sAmajI aura phira rAmajI ke hai| dIkSita hone kA ullekha hai, jo ThIka hai / ata: yahAM vaisA hI kara diyA gayA hai| 1 159 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 doya vyAhava pahilI kara dIdhA, tIjau karatA tyaar| uttama jIva khetasI adhikau, iNa rai vaMchA na ligaar|| suvinIta. . 6 bahina doya rAvaLiyA byAhI, jAya tihAM kiNa vaar| bahina-bainoI nyAtIlA nai, samajhAvai sukhkaar|| suvinIta. 7 viphaja karata mukha jaipA vidha sUM, vara vairAga vdhaay| cita cArita levA sUM caDhatau, AjJA mAMgI nahIM jaay|| suvinIta. 8 isA vinIta tAta nA adhikA, italai tiNa pura maah| saMjama lai raMgU satI re, sAMbhaLyau bhopai saah|| suvinIta. 9 bhopau sAha kahai khetasI bhaNI re, cita tujha leNa critr| kahai khetasI be kara jor3I, mujha mana adhika pvitr|| suvinIta. 10 AjJA haraSa dharI nai ApI, vadai bhopau sAha vaay| ragUMjI bheLA karau re, iNa rA mahuchava adhikaay|| suvinIta. 11 ar3atIsai saMjama AdarIyau, bhIkkhU , RSa rai haath| ... vihAra karI 'koThyArai' AyA, lArai tau cala gayau taat|| suvinIta. 12 bhIkkhU pUchyAM satajugi bhAkhai, mana ciMtA kima moya? pahilI uve abai Apa milyA piya', viraha paDyau nahi koy|| suvinIta. 13 parama vinIta khetasI2' pragaTyA, svAma bhaNI sukhkaar| kArya bhaLAyAM be kara jor3I, turata karaNa nai tyaar|| suvinIta. 14 komala-kaThina vacana kara bhIkkhU, zIkha dIyai sukhkaar| kSAMti-harasa kara dharai khetasI, tahata vacana taMta saar|| suvinIta. 15 haraSa dharI rahai bhIkkhU hAjara, aMtaraMga prIta apAra / seva karI rIjhAyA svAmI, so jAMNa liyA taMta saar| suvinIta. 16 satajuga sarisA prakRti vinaya tUM, nimala satajugI naam| gaNa AdhAra khetasI giravAre, sarAyo bhIkkhU svaam|| suvinIta. 17 satajugi-cirata mAhi chai sagalo, vivarA sudha vistaar| --..- ihAM-saMkhepa karInai AkhyauM, saMta varNana mAhai sArA suvinIta. 1. pitaa| 2. tthiik| 3. ghraa/gNbhiir| 4. critr| 5. saMkSepa (k)| 160 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 pAMca-pAMca nA pavara thokar3A, vara kiyA bohaLI vaar| utkRSTo tapa divasa aThArai, eka Taka udaka aagaar|| suvinIta. 19 ubhA rahivA rI tapasA ati, eka pauhara unmaaNn| je bahu varsI laga jAMNajau, khetasIjI guNa khaaNn|| suvinIta. 20 zIta uSNa muni sahyauja' adhikau, sakala saMgha sukhkaar| svAma satajugi saMbha- re, Avai harakha apaar|| suvinIta. 21 satajugI taNA prasaMga thI re, te Age calasI vistaar| be bahina bhANeje cAritra lIdhau, chehar3A laga suvicaar|| suvinIta. 22 varsa bAvIsa svAma nI sevA, Asarai varsa atthaar| bhArImAla nI cheha laga bhagatI, adhika huvau upgaar|| suvinIta. 23 saMlekhaNA chehaDai karI sakharI, sakharau hI sNthaar| bhIkkhU bhArImAla pAchai parabhava maiM, asIye varsa udaar|| suvinIta. 24 bhIkkhU svAma prasAda thI re, satajugI . saMjama saar| ___pachai 'rAmajI' saMjama pacakhyau, o bhIkhU taNau upgaar|| suvinIta. 25 bhIkkhU bhAMjyA bharma ghaNAM rA, bhIkkhU bhavadadhi paaj| bhIkkhU dIpaka bharata khetra noM, jagata udhAraNa jihaaj|| suvinIta. 26 bhAga balI bhIkkhU RSa bhArI, ziSa miliyA suviniit|, bhIkkhU yAda Avai niza dina mujha, parama bhIkkhU sUM piit|| suvinIta. 27 pavara DhALa kahI chayAMLIsamI, satajugInoM vistaar| __ seva karai svAmI nI sakharI, 'jaya-jaza' karaNa udaar|| suvinIta. 1. sahyau (k)| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 46 161 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA bhALA . 1 sAMma rAma sAdhU sarala, saMtAM nai sukhdaay| bhadra prakRti bhArI ghaNI, nIta nipuNa nrmaay|| 2 varsa peMsaThai uvAsa' maiM, bhIkkhU pAchai pAlI maiM parabhava gayA, niramaLa sAMma nihaal|| 3 rAma RSi raLiyAMmaNA, indragar3ha maiM aay| caulA' maiM calatA rahyA, saMtarai varse taay|| 4 devagaDha dikhyA grahI, saMbhUjI4' suvicaar| . vAra-vAra saMkA paDai, chor3a diyau tiNa vaar|| 5 tau piNa gaNa bArai chatau, karai sAdhAM . nI sev| sAdha AhAra AMNyAM pachai, Apa lyAvai nita mev|| 6 pIta muni thI ati pavara, muni jiNa gAMva mjhaar| ___ Avai darzaNa karaNa kU, piNa saMkA thI huau khuvaar|| 7 'saMghajI' thau gujarAta rau, caraNa liyau cita caay| sariyArI maiM nIkalyau, dudhara vrata dikhaay|| tadanaMtara saMjama lIyau, 'varalyA-vauharA'2 joya ikacAlIsai Asarai, nAma 'nAnajI261 soy|| svAma bhIkkhU pAchai sahI, ekotarai avloy| telA maiM calatA rahyA, dharmadhyAna maiM joy|| DhALa : 47 (parama guru pUjajI mujha pyArA) 1 nAnajI pachai caraNa nihAlau re, muni nema moTau guNamAlau re| vAsI royaTa noM suvizAlau re| haraSa RSarAya nai nitya vaMdo re| 1. upavAsa (k)| DhALa 3 gAthA 17, 19 ke anusAra rAma RSi 2. hema navarasA' DhALa 5 gAthA 2 ke anusAra saMthArA pUrvaka divaMgata he| tele kI tapasyA meM tathA 'hema guNa varNana' 3.baralyA jAti ke boharA-- byAja para karja dene kA kAma karane vaale| 162 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 pavara caraNa bhIkkhU pAsa pAyau re, saMjama bahu varse sobhaayore| muni jina zAsaNa dIpAyau, bhIkkhU ziSya sobhatA nityavaMdau re| 3 saihara naiNavai kIyau saMthArau re, pAmyau bhava sAyara noM pArau re| au tau bhIkkhU taNau upgaarau|| bhIkkhU. 4 tadanaMtara varsa comAlo re, 'vaiNIrAMmajI28 adhika visAlo re| nikaLaMka caraNa citta nhaalo|| bhIkkhU. 5 dIkhyA bhIkhanajI svAmI dIdhI re, vasavAna vagar3I rA prasIdhI re| muni gaNa mAhai sobhA liidhii|| bhIkkhU. 6 huvau vaiNIrAMma RSa nIko re, prabala piMData caracAvAdI tIkhau re| muni lIyau sujaza nauM ttiikau|| bhIkkhU. 7 vAru vAcata sakhara vakhANau re, sakhara hetu dRSTAMta sujANo re| bharata maiM pragaTyau jima bhaaNnno|| bhIkkhU. 8 hada desanA maiM husIyArau re, zrotA nai lAgai adhika supyAro re| __cita mAhai pAMmai cimtkaaro|| bhIkkhU. 9. jAya mAlava deza jamAyau re, khaMDI' sUM caracA kara tAhyau re| bahu jana naiM liyA smjhaayo|| bhIkkhU. 10 tyAMrI dhAka tUM pAkhaMDa dhUjai re, vaiNIrAMma kesarI jima gUMjai re| pragaTa haLukarmI prtibuujhai|| bhIkkhU. 11 utpattiyA hai buddhi udArau re, samajhAyA ghaNAM nara-nArau re| huau jina zAsaNa sinngaarau|| bhIkkhU. 12 ghaNA nai dIyau saMjama bhAro re, dharma vRddhi mUrata sukhakArau re| oto bhIkha taNau upgaaro|| bhIkhU. 13 kIyau svAma bhIkkhU pachai kALaure, saihara cAsaTUre maiM suvizAlau re| ___samata aThArai saMta nhaalau|| bhIkkhU. 14 bhIkkhU tAr2yA ghaNA nara nArau re, bhavi tAraka bhIkkhU vicAro re| svAmI jaya-jaza' karaNa shriikaaro|| bhIkkhU. 15 saiMtAlIsamI DhALa suhAyA re, bhIkkhU sIsa moTA munirAyA re| svAma saMga parama sukha paayaa|| bhIkkhU. 1. anya saMpradAya ke sAdhuoM se| 3. saM. 1870 jyeSTha zuklA 10 2. yaha gAMva-jayapura ke pAsa hai| (veNI cauDhAliyo DhA 14 gA. 56 / ) bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 47 163 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 tiNa avasara koTA taNA, dolatarAMmaz2I AyA tasuM ToLA thakI, saMta soraThA re, vArU saMpekha re, svAma bahumAna re, chUTau prakRti ajoga pichAMNa re, suratau 2 doya rUpacaMda 29 dekha 'sUrataujI 31 3 rUpacaMda dUhA 4 bar3A saMta vicarata- vicarata vRddhamAMnajI, saMjama AvIyA deza 5 lU rA kAraNa thI lIyau, mAraga samata aThAra pacAvanaiM, lIdhau 7 pachai pariNAma kaccA par3ayA, hUM thAMrai nahIM kAMma kau, 8 ima kahinai aLagau thayau, kALa ika celau kIdhA pachai Ayau 9 ziSa taja kahai grahasthAM bhaNI - taMta bhIkkhU naiM vahirAvajo, mujha 10 ima kahI sAdhupaNau pacakha, dIyau pAMca divasa naiM Asarai, parabhava 6 laghu 'rUpacaMda " " svAma gaNa, mAdhopura aNasaNa rau baMdhau kIyo, vaiNIrAMmajI 1. pahoMtau (k)| 164 bolyau ratna cyAra RSa gaNe teha piNa varddhamAMna jii| saMjama liiyau|| sarala DhUMDhAra maiM prayoga thii| thayau // chUTaka saMjama rai ehavI kAMkarau kitau ima indragaDha dekh| suvisekha // sUtra mujha guru bhIkkhU saMthA pahUtau sudhaar| majhAra // saMthAra sAra // mAhi / pAhi // vaay| thAya // thAya / maay|| taaNm| svAMma // ThAya / jAya // bhikkhu jaza rasAyaNa Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soraThA 11 jatI bheSa naiM jAMNa re, 'mAyArAmajI' muuNkiiyo| pratyakSa hI pahichAMna re, bheSadhA- maiM aaviiyo|| 12 bheSadhAryAM naiM chaMDa re, saMjama lIdhau svAma pai| bahu varsa caraNa sumaMDa re, nikaLa kALavAdI thyau| 13 'vigatau- nAma'vicAra re, vAsI borAvar3a tnnau| saMjama le sukhakAra re karma prabhAve niiklyau|| DhALa : 48 (bAjoTa para nahIM besaNau muni paga Upara paga mela) 1 tadanaMtara 'TuMgaca'2 nA vAsI, 'sukhajI' nAma shriikaar| ___ svAma bhIkkhU pai saMjama lIdhau, AMNI harakha apAra raa| bhIkkhU svAma ojAgara! Apa rA suvinIta bhalA ziSya, jiNa mAraga jamAyau re| __suguNA parama pUja rai prasaMga, sujJAMnI jaya-jaza chAyau re ||dhruvpd|| 2 svAma bhIkkhU pachai cosa?, kAMi saihara devagaDha saar| aNasaNa kara Atma ujavALI, to zuddha daza dina saMthAra g|| bhIkkhU. 3 varsa tepanai sarIyArI vAsI, 'hema AchA' hada jaat| saMjama svAma samApyo suvarNana hema-navarase vikhyAta raa|| bhIkkhU. .4 utpattiyA buddhi AgalA, svAmI hema-sakhara suviniit| prabala-budhi punya-porasA, kAMi pUrNa pUja sUM pIta // bhIkkhU. 5 parama vinayavaMta parakhIyA, vArU budhi bhArI suvicaar| hada kIyau siMghAr3au hema nauM, bhArI jJAnI guNAM rA bhaMDAra g|| bhIkkhU. 6 hema sunimaLa hIyA taNA, aru hema svAmI hitkaar| ___hema sumati nA sAgarU, aru hema gupti guNakAra raa|| bhIkkhU. 7 hema dizAvAna dIpatau, muni hema moTau mhaabhaag| hema ojAgara opatau, vara hema hIyai vairAga raa|| bhIkkhU. 1.bagatojI nAma se bhI inakA ullekha milatA 2. 'mokhaMdA' ke pAsa (mevAr3a) meM hai| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 48 165 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 hema hema 9 hema dayA dila maiM hema zIla mAhi rama rahyau, 10 hema - saMga rahita sura-taru, ciMtAmaNi sArIkhau, ma IrSyA - dhuni gaMbhIra gaiharau 11 suMdara mudrA pekhata cita prazna' huvai, 12 samata aThArase tepanA pAchai, vakacUliyA 13 bArai saMta opatI, gati jAMNai cAlyau ghaNau, ghaNI, ma nIM , 1. prasanna ( ka ) / 166 pratyakSa Ara 16 bhIkkhU bhArImAla RSarAya rai, caracAvAdI sUramA, 17 ghaNAM jaNAM nai saMjama dIyau, kIyA, bahu bhaNAya paMDita 18 ma navarasA maiM kahyau, graMtha vadhaMtau jAMNanai, 19 bhIkkhU bhArImAla calIyAM pachai, ugaNI caukai samaiM, 20 bhAga prabala bhIkkhU taNA, hema gajeMdra samau guNI 21 ATha cALIsamI sobhatI, svAma bhIkkhU gaNa gajarAja / au tau hema garIbanivAja raa|| bhIkkhU. sadhIra / maiM vAratA, Agai huMtA, teramA, bhIkkhU taNai, pAkhaMDI paga mAMDai nahIM, par3ai hema nIM dhAka apAra ma huvA saMta 14 bhAga balI 15 cauthai Arai sAMbhaLyA, ai tau paMcamai, ai tau hema varatArA khimA - sUrA sarIkhA saMta raa|| maiM hema zuddha sata data hema vArukarma - - kATaNa bar3a , - vIra raa|| bhIkkhU. kAMi oto hema jAMNai para pIr3a rA // bhIkkhU. aru atisaya kArI aina / cita mAha pAMmai caina raa|| bhIkkhU. dharma vRdhi adhikAya / A tau pratyakSa milI ihAM Aya raa|| bhIkkhU. kAMi svAma bhIkkhU pai soya / taThA pachai na ghaTIyau koya raa|| bhIkkhU. ziSa hema huA vRdhikAra | // bhIkkhU. arihaMta / hema merU jima dhIra / bhIkkhu. vadIta / lIyA ghaNAM pAkhaNDyAM nai jIta raa|| bhIkkhU. deza - vrata ghaNAM nai sulaMbhA hema jina zAsana rau thaMbha raa|| bhIkkhU. ma taNa vara vistAra | ihAM saMkhepyau adhikAra raa|| bhIkkhU. varatAra | bhIkkhU. saMta - zAsana - siNagAra / RSarAya sarIyArI maiM hema saMthAra raa|| huA vale AkhUM avara aNagAra raa|| bhIkkhU. AkhI DhALa rasALa surataru, o tau 'jaya - jaza' karaNa udAra raa|| bhIkkhU. apAra / bhikkhu jaza rasAyaNa Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA bhalau, vara pavara, 'udairAma"" majhai, pUja sAMvaNa maiM saMjama lIyau, adhika 3 ati umaMga tapa Adaryau, vara bayAlIsa oLI lagai, caDhyoja 4 avara tapa kIdhau adhika, chaTha-chaTha ATha sau ikatAlIsa Asarai, AMbila 5 sATha svAma pachai sahI, sakharau celAvAsa calatau rahyau, bhArImAla soraThA 1 tadanaMtara tapasI vAsa kelavA nau 2 pacAvanaiM pAlI 6 tadanaMtara tiNa vAra karma- joga prakRti kaThiNa apAra re, 7 ' oTo 39 jAti sonAra re, svAma kanaiM samAcAra re, Aya vAsI 8 ati kAyau huvau bApa re, tUM mujha kyUM dai tApa re, 9 mhAMrI kAnI sUM jAMNa re, ika nara suNatAM kahI vAMNa re, 10 prakRta ta pratApa re, saMjama kaThiNa pariSaha tApa re, chUTau 11 'nAthojI " poravAla re, vAsI 12 jibhyA loLapI jAMNa re, chUTau teha pichAMNa 1. rANAvAsa ke pAsa / suta-gRha chAMDI sAra re, saMjama bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 49 re, 'khuzAlajI' AjJA kara jogI svAmI capalota muni re, piNa tujha 2. hairAna / bhIkhanajI dharma te AMbala caDhatai Adi kIyA kara utAryau kahai iNa dI mujha dAya saMjama thI -khAracIyAM jatI vicAra | adhikAra // paas| ujAsa // vRddhmaan| dhyAMna // vicAra | liiyau| nakaLyau / hai taba saMjama udAra // saMthAra pAra // Avai rIta suuN|| iNa parai / jisau // DhUMDhI yau / dIyau // pALaNau dohiLau / taba chinaka maiN|| desUrI tnnau| pai / / --taNau / - sarai svAma bAMdhI.... maryAda zraddhA sanamukha - naiN| rahyau // 167 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAvaLIyA gaNapati nAlI, thira DhALa : 49 jai jai jai gaNapati namUM re namUM 1 samata aThArai varsa satAvanaiM, gAMma rAvaLIyA gunniiyai| laghu vesa'RSarAya"' dIkhyA lI, thira cita setI thunniiyai| __ jai jai jai gaNapati namUM re namU, namUM re namUM hUM to ghaNI re khmuuN| jaya jaya gaNapati ziSa namUM re namUM ||dhruvpd|| 2 baMba jAti caturau sAha sutavara, nAma rAyacaMda niikau| varsa igyAra Asarai vaya maiM, saMjama sakhara sdhiikau|| jai. 3 hathaNI hode harakha hUau ati, mAta kuzAlAM vaaru| sAthai saMjama pUja samApyau, caitrI pUnama caaru|| jai. 4 prabalabuddhi guNa punya paikhanai, parama pUja phurmaayau| pada lAyaka e punya porasau, vacanAmRta vrsaayau|| jai. 5 dizAvAna RSarAya dIpatau, bhAgya balI buddhi bhaarii| ---- hastamukhI' mUrti hada harakhata, pekhata mudrA pyaarii|| jai. 6 pATa tIjai AgUMca parupyA, svAma . vacana sukhdaayaa| ___jaMbU svAma jisA jayavaMtA, jAjhA _thATa . jmaayaa| jai. 7 aMta kAla bhIkkhU naiM adhikau, sAhaja sakhara sukhdaayaa| bhArImAla rai pAsa bhujAgaLa', rAyacaMda Rssraayaa|| jai. 8 guNaMtarai varsa bhArImAla nI, AjJA le agvaaNnnii| ___ 'prathama sIsa' RSa jIta kiyau, nija paTa lAyaka suvihaaNnnii|| jai. 9 bhArImAla naiM shAja dIyau ati, 'anta sIma' adhikaayau| Apa ojAgara adhika anopama, dIna-dayAla diipaayau| jai. 10 tasa upagAra taNau varNana, karatAM ati graMtha vdhiiyau| bhIkkhu taNau saMbaMdha ihA, tiNa kAraNa sNkhepiiyau| jai. 1. hNsmukh| pIche to bhAra saMbhAlane vAle tuma ho hI, tumheM 2.bhujA kI taraha aguA/hara kArya meM apane uttarAdhikArI kI AvazyakatA hogI, shyogii| __ ataH tuma hI use dIkSA do| .. 3.saM. 1869 mAgha kRSNA 7 ke dina jayapara usI Adeza ke anusAra muni rAyacadajI ne meM jItamalajI (jayAcArya)ko dIkSA dene ke jItamalajI ko apane hAtha se dIkSita kiyaa| lie AcAryazrI bhArImAlajI ne mani 'RSi rAya paMcar3hALiyo' DhA. 1/22-24 / rAyacaMdajI ko bhejaa| unhoMne kahA--mere 4. jIvana bhr| aMta samaya (k)| 168 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 saMsArI lekhai mAmA, satajugI mahA mtivNtaa| ___bhala bhANeja rAyacaMda bhaNIyau, jazadhArI jaivNtaa| jai. 12 bhIkkhu RSa ati bhAgya balI, ziSya miliyA rAyacaMda niikaa| giravA gaihara gaMbhIra guNAgara, pUja prathama hI prikhaa|| jai. 13 bahu varsI laga mArga nI vRddhi, jiNajI ANU jaaNnnii| bhIkkhu rai ati bhAgyabalI, RSarAya milyA ziSa aaNnnii|| jai. 14 aisA bhIkkhu Apa ojAgara, ziSya piNa milyA sriikhaa| tasa paga chehaDai saMta huA te, sAMbhaLIyai suvRdhikaa|| jai. 15 e guNapacAsamI DhALa anupama, milyau saMta mana maanyau| kahiyai dharma-vRdhi nauM kAraNa, 'jaya-jaza' karaNa sujaannyo|| jai. bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 49 169 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 samata aThAra satAvanaiM, jeTha mAsa maiM joy| pitA putra dhara caraNa-pada, haraSa ghaNau ati hoy|| // 2 'tArAcaMdajI' tAta suta, 'DUMgarasI' mhaamNdd| pitA bhAryA paraharI, sutana sagAi chNdd| 3 vaDa vairAgI saMta bihu~, sakharau kara sNthaar| bhIkkhU svAma pachai ubhaya, samacita sudhaar|| 4 aNasaNa ikatALIsa dina, tArAcaMda uvekh| daza dina aNasaNa dIpatau, DUMgarasI dekh|| 5 tadanaMtara saMjama lIyau, 'varalyA-vauharA' ____ 'jIvau' muni tAsola noM, mahA moTo muniraay|| 6 sarala bhadra prakRti sakhara, tIna pATa nI taaNm| seva karI sAcai manai, dhuna suvinaya maiM dhaam|| 7 bhIkkhu bhArImAla pAchai bhalau, neue varsa nihaal| godhUMde aNasaNa guNI, mahA munI guNamAlA DhALa : 50 (ceta catura nara kahai tanai sataguru) 1 'jogIdAsajI' svAma jorAvara, tadanaMtara triyA tyaagii| svAma bhIkhanajI saMjama dIdhau, bAlapaNai baDa vairaagii|| __bharama chAMDa bhIkkhu ziSya bhajalai, taja mithyA mati taalNdaa| karma-jALa kATau karaNI kara, parama jJAna paramAnaMdA ||dhruvpd|| 2 saihara kelavA rA vAsI suddha, jogIdAsa sAcau jogii| sakhara sobhAgI mamatA tyAgI, bhala sumatI piNa nahIM bhogii|| bharama. 3 alpa kALa mai acANacaka rau, saihara pIsAMgaNa maiM sunniiyau| cauvihAra saMthArau cokhau, thira cita sUM munivara thunniiyau|| bharama. guNasaTha varsa muni guNavaMtau, pUja chatAM parabhava phuNtau| Atama taayo janma sudhAryo, hiya nirmala RSarAja hutau|| bharama. REFEEEEEEEEEEEE taay| 170 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 tadanaMtara 'jodhau' mArU te, gAMma kerar3A noM gunniiyau| svAma bhIkkhU sva.hasta saMjama zuddha, bhArI tapasI tapa bhnniiyau| bharama. 6 aDhI mAsa tapa Acha AgArai, tapa utkRSTapaNai tpiyau| sarala bhadra munivara sobhAgI, jApa vividha tana mana jpiyau| bharama. 7 dina ar3atIsa kocale dIpyo, saMthArau sakharau sunniiyau| svAma pachai parabhava sumati sudha, jodho dhina mAtA jnniiyau|| bharama. 8 saihara kheravA nA 'bhagajI' sudha, vara AjJA dI bahina bdd'ii| saMjama bhIkkhU svAma samApyau, sakhara vinaya thI sobha cddhii|| bharama. 9 jAti vaida mahatA jazadhArI, bhagajI bhakti karI bhaarii| bhIkkhU bhArImAla RSarAya taNI bhala, pekhata hI mudrA pyaarii|| bharama. 10 RSarAya taNa varatArai rUr3au, paMDita maraNa muni paayau| ninANUMe Atma naiM niMdI, suddha pariNAma sobhaayau|| bharama. soraThA sAraThA. 11 jogar3a jAti sujAMNa re, vAsI bIdAsara tnnau| __pUja samIpa pichAMNa re, 'bhAgacaMda' AvI krii|| 12 vAru guNasaThai vAsa re, cArita dhAryo cUMpa suuN| varsa kiteka vimAsa re, karma-joga thI niiklyau| 13 caMdrabhAMNajI mAya re, rahyau- paMca mAsa aasrai| bhArImAla pai Aya re, kahai mujha nai lyau gaNa mjhai|| 14 hUM rahyau caMdrabhANa mAya re, tyAMnai sAdha na srdhiiyaa| the moTA munirAya re, sAdhu saradhatau svAma gnn|| 15 bhArImAla RSarAya re cheda dIyau SaTa mAsa rau| ___ lIyau tAsa gaNa mAya re, avalokIbhIkkhU likht|| 16 AMpAM mAhilau jAMNa re, jAya caMdrabhANajI mjhai| alpakALa pahichAMNa re, AhAra pANI bheLau krai|| 17 piNa ApAM naiM sAdha re, saradhai suddha mana sUM shii| saradhai tAsa asAdha re, navI dikhyA daiNI na tsuN| 1. udayapura saMbhAga kA eka gAMva / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 50 171 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 jathAjogya DaMDa jAMNa re, de laiNau tasuM gaNa mjhai| varsa saiMtIsai vAMNa re, likhata bhIkkhu RSa nauM kiiyau| 19 ehavau likhata avaloka re, navI dikhyA dIdhI na tsuN| cheda de meTyau dokha re, bhArImAla vavahAra thii| 20 pAsathA pAsa pichAMNa re, AhAra levai devai tsuN| nasIta bIsamaiM jAMNa re, DaMDa caumAsI daakhiiyau| 21 caumAsI DaMDa sthAna re, vAra-vAra sevyAM chtaaN| vavahAra prathama kahI vAMna re, caumAsI prAyazcita tsuN| 22 ima bahu nyAya vicAra re, valI maryAda vimAsa naiN| vAru dekha vavahAra re, cheda dei mAhai liiyau| 23 vItau kitoyaka kALa re, phira 'chaTI rathayau' eklau| ___ ika ziSya kIdhau nhAla re, nAma bhavAMnajI tehnauN|| 24 DaMDa le AyA mAhi re, tapa nauM abhigraha aadryo| nAyau pAlaNI tAhi re, tiNa kAraNa thayau eklau|| 25 kALa kitoka vadIta re, phira Ayau bhArImAla pai| saMta , satyAM naiM surIta re, kara jor3I vaMdanA krii|| 26 bolai bekara jor3a re, mujha naiM levau gaNa mjhai| ___ aDhIdhIpa nA cora re, tyAM sUM hUM adhikau ghnnau| 27 chaTha-chaThaM tapa pahichAMna re, jAvajIva adarAya dau| kahau tau karUM saMthAra re, piNa mujha naiM lyau gaNa mjhe|| 28 bhArImAla bahu jAMNa re, dIkhyA de mAhai liiyau| samata aThArai pichAMNa re, ekotarai caraNa aadryo|| 29 mAsakhamaNa bahuvAra re, vikaTa tapa munivara kiiyau| satANUe sukhakAra re, janma sudhAre jaza liiyau| (ceta catura nara kahai tanai sata guru) 30 bhArI tapasI 'bhopa' huvau bhala, kosIthaLa vAsI khiyau| jAti taNau capalota jAMNijai, lAbha svAma hAthai lhiyau|| bharama. 1 daza prAyazcita meM cheda' sAtavAM prAyazcita hai| 2 chUTaka thaI(ka) 172 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 pAlI maiM saMjama lai pratyakSa, muni tapasA karavA mNddiiyau| kabahika chAsaTha kabahika aThAvana, caDhata-caDhata adhikau caDhIyaubharama. 32 kadahika cyAra mAsa maiM kIdhA, satara pAraNA sumati shuu| graMtha-bahula bhaya-tapa varNana guNa, tiNa kAraNa sahu te na khuuN| bharama. 33 sADhI cyAra pauhara saMthArau, svAma pache suddha gati saaru| pAlI dharma-udyota pragaTa hada, varasa chAsar3ha muni vaaru|| bharama. 34 muni mahimAgara adhika ojAgara, guNa sAgara nAgara jnyaanii| 'vacana-sudhA-vAgara dharma jAgara', dharma-dhunI3 dhara mhaadhyaanii|| bharama. 35 aMjana maMjana caMdana aMgana, ziva zaMjana raMjana saadhii| bhrama-bhaMjana bhIkkhU guru bheTI, ari gaMjana mati aaraadhii| bharama. 36 svAma-zaraNa sukha-karaNa taraNa zuddha, tama-bhrama haraNa svAma trnnii| . zivavadhu-varaNa dharaNa dudhara sama, kahA kahUM muni nI karaNI? bharama. 37 suragira dhIra gaMbhIra samIra sadA- sukha sIra sutAra sjai| tor3a jaMjIra vIra var3a tuma ho, RSa bhIkkhu guNa hIra rjai|| bharama. 38 parma pratIta rIta prabhu vaca saiM, loka vadIta anIta ljai| jJAna-saMgIta nIta hada guNiyaNa, bhala bhIkkhU RSa jIta bhjai|| bharama. 39 vAMNa vimala ati nimala kamala vara, jamala amala siva maga jaaNnnii| samala tamala mithyA mati sokhI, Apa suti agha dala - haannii|| 40 Apa taNeM prazAda anopama, taMta munisvara bahu triiyaa|| Apa surataru Apa guNodadhi, Apa ghaNA nA agha hriiyaa|| 41 samaraNa svAma taNoM nita sAdhu, svAma taNoM mujha nita srnnau| AsApUraNa sAMma anopama, nimaLa citta kIdhau nirnnau|| 42 sakharA svAma munI guNa sAcA, mhaiM saMkSepa thakI thunniyaa| jala-sAgara kima jhAlai gAgara, guNa anaMta athaga anaga gunniiyaa|| 13 nimaLa pacAsamI DhALa nihALI, bhala bhIkkhU guNa sUM bhriiyaa| 'jaya-jaza' saMpati karaNa jAMNajo, iNa -khaMDa bhIkkhU * avtriiyaa|| 1. vacana rUpa amRta barasAne vaale| 2. dharma meM jAgRta rahane vaale| 3. dharma meM tnmy| 4. suurt| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 50 173 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 ar3atALIsa muni akhyA, pUja chatAM phichaaNnn| cAritra lIdhau cita dharI, ujama' adhikau aaNnn|| 2 aSTavIsa gaNa maiM sahI, sakhara rahyA sujgiis| gura chaMdai giravA guNI, alaga rahyA chai viis|| 3 vIsAM mAhai eka vara, rUpacaMda sudha riit| chehaDai aNasaNa-caraNa liya, pUja AMNa prtiit|| 4 pUja thakAM cAritra pragaTa, aba satiyAM adhikaar| keika bArai nIkaLI, pohatI keika paar|| 5 eka sAtha vrata Adar2yA, tIna jaNyAM tiNa vaar| 'kusalAMjI' bar3I karI, kusala khema avtaar|| DhALa : 51 (khimAvaMta joya bhagavaMta rau re jJAna) 1 pavara caraNa sudha pAlatA jI, kusalAMjI naiM vicaar| 'dIrghapRSThare' gUMdoca maiM jI, te DasIyau tiNa vaar|| khimAvaMta dhina satIyA avatAra ||dhruvpd-||-- - - - -2-jaMtra-matra jhADA bhaNI jI, vaMchayau nahIM tiNa vaar| sudha pariNAme mahAsatI jI, pohatI paraloka mjhaar| khimAvaMta. 3 'maTUjI' moTI satI jI, svAma AMNa sira dhaar| pada ArAdhaka pAMmiyau jI, o bhIkkhU noM upgaar|| khimAvaMta. soraThA 4 'ajabU' prakRti ajoga re, karma joga sUM niiNklii| prakRti kaThaNa prayoga re, cAritra khovai chinaka maiN| (khimAvaMta joya bhagavaMta rau re jJAna) ... . 3. saaNp| 1. udym| 2. pahoMtI (k)| 174 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 nAma 'sujANA' niramaLI jI, 'deuujii| diipaay| svAma taNe gaNa maiM sahI jI, para-bhava pohatI jaay|| khimAvaMta. samAvaMta soraThA lIdhau 6 tadanaMtara tiNa vAra re, sAdhupaNau ___ 'neU' nAma nihALa re, karma-prayoge (khimAvaMta joya bhagavaMta rau.) shii| niiklii|| 7 satI 'gumAMnA'' sobhatI jI, saMjama vara sNthaar| imaja 'kasUMbAMjI' akhI jI, aNasaNa adhika udaar| khimAvaMta. 8 'jIUjI' valai jAMNiyai jI, svAma taNai gaNa saar| pote bahU suta paraharI jI, vAsI 'rIyAM' rA vicaar|| khimAvaMta. 9 kALa kitaika pachai kIyau jI, saihara pIpAr3a sNthaar| . ikatAlIsa khaMDI opatI jI, mAMDhI karI tivaar|| khimAvaMta. soraThA 10 'phattU' 'akhUjI'' nhAla re, 'ajabU 12 - 'caMdUjI' ajjaa| bheSadhAryAM maiM bhAla re, pachai caraNa liyau pUja pai|| 11 samata aThArai soya re, varasa tetIsa vaartaa| likhata karI avaloya re, muni lIdhI ToLA mjhai|| 12 Apa matai avadhAra re, mana chaMdai rahI moklii| ati tasuM kaThina apAra re, chAMdai gurAM rai caalnnau| 13 asuddha prakRti avinIta re, sumate jANai svaamjii| __RSa bhIkkhu zuddha rIta re, taMtu dhAmyau tehne|| 14 tujha naiM kalpai teha re, te taMtu levau tumhe| ima kahI kapar3au deha re, phatU Adi pAMcI bhnnii|| 15 pUchyau tAsa pramANa re, kahai mujha adhikau ko nhiiN| pUja karai pahicAna re, nisuNau niraNaya nirmlau|| 16 akhairAma aNagAra re, melyau kapar3au maapvaa| tasa thAnaka tiNa vAra re, mApyAM adhikau niiklyau| 1. kpdd'aa| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 51 175 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 ima taMtU ati rAkha re, jhUTha bolI vale jAMNa naiN| __ sudha nahiM saMjama sAkha re, nIta caraNa pALaNa tnnii|| 18 cyArUM te pahichAMna re, 'cainA bheLI pNcmii| jhaTa pAMcU naiM jANaM re, chor3I caMDAvaLa mjhai|| (khimAvaMta joya bhagavaMta rau re jJAna) 19 maiNAMjI15 moTI satI jI, vAsI pura kA vicaar| svAma kanai saMjama lIyau jI, chAMDI nija bhrtaar|| khimAvaMta. 20 paDhI-bhaNI paMDita thaI jI, bahu sutrAM nI re jaann| sAThe saMthArau kare jI, kIdhau janma kilyaaNnn| khimAvaMta. soraThA 21 'dhanu' 'kelIjI' dhAra re, 'ratU18' 'naMdUjI' vlii| mAMDhA gAMma majhAra re, chor3I yAM cyArAM bhnnii|| (khimAvaMta joya bhagavaMta rau re jJAna) 22 'raMgUjI' raLiyAmaNI jI, zrIjIduvArA nA saar| ___poravAla pragaTapaNe jI, saMjama liyau sukhkaar|| khimAvaMta. 23 ar3atIsai vrata Adar2yA jI, svAma khetasI re saath| sariyArI calatA rahyA jI, vAru bhaNI vikhyaat|| khimAvaMta. 24 'sadAMjI21' moTI satI jI, talesarA * taMta saar| zrIjIduvArA nA sahI jI, sakhara kiyau sNthaar|| khimAvaMta. 25 suta bahu taja saMjama Liyau jI, kaMTALyA nA khivaay| ___aNasaNa loTotI majhai jI, 'phulAMjI2' sukhdaay|| khimAvaMta. 26 uttama 'amarAM3' AryAM jI, svAma taNai upgaar| jItaba janama sudhArIyau jI, sakharau kara sNthaar|| khimAvaMta. 27 DhALa eka pacAsamI jI, bhIkkhu naiM gaNa bhaal| baDI-baDI satiyAM huI jI, vAru gaNa suvishaal|| khimAvaMta. 176 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soraThA 1 'rattU24' le cAritra re, chUTI khoyau caraNa naiN| pAlI mAhi pavitra re, pachai saMthArau pckhiiyau|| 2 upAya kIyA aneka re, bheSadhA- levA bhnnii| tau piNa rAkhI Teka re, tyAM mAhai tau nAM gii| dUhA . 3 sudha cita sUM 'tejU satI'., poravAla phichaaNn| vAsI 'Dhola-kaMbola' rA, saMjama liyau sujaaNn|| 4 kALa kiteka pachai kIyau, saMthArau suvihaaNnn| divasa bayAMLI dIpatA, kIdhau janma kilyaaNnn|| soraThA 5 vanAMjI suvicAra re, saMjama lIdhau - sudha mnaiN| karmI karI khuvAra re, ToLA , sUM nyArI ttlii|| dUhA 6 vagUtajI' vagar3I taNA, vara kula jAti 'svet| hIrA hIrakaNI jisI, bhArImAla mAneta / / 7 nAma 'nagI'29 guNa niramaLI, vaiNIrAMmajI rI hain| eka divasa tInUM ajjA, caraNadhAra cita cain| 8 camAlIsai varsa svAmajI, saMjama de ika / saath| jhaMpyA raMgUjI bhaNI, vAru jaza vikhyaat|| 9 e tInUM bhIkkhu pachai, saMthArA / kara saar| 'mahiyala . moTI mahAsatI, pAMmI bhava nau paar|| 10 sarUpa bhIma RSa jIta nI, 'ajabU' bhuA sujog| caumAlai dhAryo caraNa, aThyAsIyai prlog| 1.nA neta (mU., k)| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 51 177 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 siriyArI nA mahAsatI, 'panAMjI'31 phichaaNnn| saMjama pALyau svAma gaNa, saMthArau suvihaaNnn|| soraThA 12 kAMkarolI rI kahAya re, 'lAlAMjI'32 saMjama liiyau| 'paravasa sIta' supAya' re, iNa kAraNa gRha aaviiyaa|| 13 bahu varasAM sUM vicAra re, zrAvaka dharmaja saadhiiyau| tapa-japa kiyau udAra re, phira cAritra nahIM pckhiiyau| DhALa : 52 (jyAMrA indra narendra rakhavAlA) 1 'gumAMnA'33 mahA guNavaMtI, tAsola taNI cita sNtii| jIvA muni rI bar3I mA jAMNI, satI saMjama lIyau sukhadANI ho laal|| satiyAM nAmaja mottii||dhruvpd // 2 eka mAsa kIyau ati bhArI, doya mAsa cheha hai dila dhaarii| suddha rAjanagara saMthArau, satI sarala bhadra sukhakArau ho laal|| satiyAM. 3 vara saihara bUMdI rA vAsI, vArU zrAvagI kula suvimaasii| kheravai saMthAro khaMtI, 'khemAMjI' khema karatI ho laal|| satiyAM. soraThA 4 jUM parisaha thI jAMNa re, chUTI 'jasu' chinaka maiM, 'cokhI' TaLI pichAMNa re, kAMkarolI rI bihuM khii| (jyAMrA indra narendra rukhavAlA) 5 satajugI rI bahina sukha vAsI, RSa rAyacaMdajI rI mAsI, piu putra tajyA pahichAMNI, 'rUpAMjI'' mahA raliyAMNI ho laal|| satiyAM. 1.zItAMga/sannipAta/cittavibhramatA ke kAraNa pAgala sI ho gii| 178 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMjama bAvanai' sadhIkau, khuzAlAMjI rI laghu bahina kahiyai, 7 'sarUpAMjI '38 kaMTALyai saMthArau, mAdhopura nA vasavAMno, vadIta vimAsI, tiNa rau bhIkkhU tola badhAyau, 9 ' vijAjI 40 mahA vradhakArI, karar3au tapa chehar3ai kIdhau, 10 ' vanAMjI '41 suvinayavaMtI, sudha caraNa pALa cita sNtii| sukhadAyaka gaNa suvizAlI, satI Atama naiM ujavALI ho lAla / / satiyAM. dIdhI bhIkkhu eka dina dikhyaa| samaNI hada mudrA sAro ho lAla / / satiyAM. soraThA * 12 vIrAM 42 jAti kubhAra re, saMjama prakRti asudha apAra re, tiNa kAraNa ( jyAMrA indra narendra rukhavALA ) 6 139 8 'varajUjI 3 11 suddha yAM tInAM nai sikhyA, sakharau chehar3ai saMthArau, satAvanaiM saMthA nIkau, rUpAMjI jaga jaza lahiyai ho laal|| satiyAM. agravAla jAti avadhArau / suta tIna tajI vrata dhyAno ho laal|| satiyAM. rUr3I sIla guNAM rI rAsI / satI sujaza zAsana maiM pAyau ho laal|| satiyAM. dhara caraNa- sIla sukhkaarii| satI jaga mAMhai jaza lIdhau ho lAla / satiyAM. tiNa varasa huvau 16 saMsAra lekhai 13 ' udAMjI 43 udyamavatI, satI jAti sonAra sohaMtI / 144 saar| chapane varsa saMjama 15 varsa satAvaneM bahu varsA caraNa suvicArau, AMveTa mAhai saMthArau ho laal|| satiyAM. 14 'jhUmAMjI ' jAti poravAla zrIjIduvArA nA lIdhau, svAma pachai saMthArau sIdho ho lAla / satiyAM. suvicArau, caraNa hitakArI / upagArau, tiNa rau sAMbhaLajau vistArau ho lAla / satiyAM. so bhAyA, lakhapatI lhor3ai lIyau caraNa piu suta chaMDI ho lAla // satiyAM. RSarAya sajanAyA' / mativaMta 'hastu 45 mahi maMDI, 1. zAsana vilAsa, DhA. 2, gA. 30 tathA sAdhvI kuzAlAMjI (46) kI guNa varNana gItikA gA. 39 meM 9sAla sAdhutva pAlane kA ullekha hone se dIkSA varSa 1849 ThaharatA hai| vistRta samIkSA 'zAsana - samudra' meM varNita bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 52 pai, lIdhau svAma gaNa sUM TaLI // sAdhvI rUpAMjI (36) ke prakaraNa meM pddh'eN| 2. osavAla jAti meM jo bIsA haiM ve 'bar3e sAjana' aura jo dasA haiM ve 'lhor3e sAjana' kahalAte haiN| 179 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 dukha gharakAM bohaLau dIdhau, satI aDagapaNa vrata liidhau| hastu guNa jJAna bhaMDArau ho lAla / satiyAM. satajugI nIM bahina vrata lahiyai / saMjama le pAmI sAtA ho lAla / satiyAM. sukhadAtA ho lAla satiyAM. lAhavai saMthArau, rAvaLIyAM rA kahiyai, RSa rAyacaMdajI nIM mAtA, jina zAsana maiM 19 bhala hastUjI nIM bhaganI, suta pIu chAMDa vrata dhAro, 20 lhAvA thI saMz2ama lIdhau, tANU 18 'kuzAlAMjI ghaNI buddhi akala guNavaMtI, 21 siriyArI nA sumagana maiM, saMthA bohiMtare sIdhau, 22 suddha eka varasa maiM sikhyA, pAMcAMi piu naiM chaMDI, 23 guNasaThai varasa guNavaMtI, tyAMmai tIna jaNyAM ika sAthai, 24 'kuzAlAMjI '0' nAthAMjI '5' vijAMjI 52, tInaMM zIlAmRta kUMpI, 25 sataMtarai kuzAlAMjI saMthArau, mAdhopura mAsa kArttika maiM, 26 nAthAjI gAMma jAsola nhAlI, saMsArI lekhai RdhavaMtI, 27 tapa divasa battIsa sutapiyA, tIna divasa taNau saMthArau, 28 sarUpa bhIma jIta nA tAhyau, guNasaThai dikhyA guNavaMtI, 29 ' jazodA 54 kheravAM nIM vAsI, saMjama bhikkhu chatAM sAro, 1. saradAragaDha (lAvA) 180 satI 'kastUrI' subha lgnii| sataMtarai ujeNa saMthArau ho lAla // satiyAM. piu chAMDa parama rasa pIdhau / 'jotAMjI " mahA jazavaMtI ho laal|| satiyAM. chAMDyau piu suta tiNa china maiM / 'norAMjI 49 jaga jaza lI dhau ho lAla // satiyAM. duramati taja lodhI dikhyaa| jyAM rI prIta mukti sUM maMDI ho lAla // satiyAM. bahu caraNa dhAra buddhivaMtI / hada dikhyA bhIkkhU naiM hAthai ho laal|| satiyAM. pAlI nA trihuM bhrm-bhaaNjii| dikhyA de nai vrajUjI nai sUMpI ho laal|| satiyAM. bhArImAla bheLA suvicAro / paraloke pohatA chinaka maiM ho lAla / / satiyAM. vara saMthArau suvizAlI | samaNI sudha prakRti sohaMtI ho lAla // satiyAM. jina jApa vijAMjI jpiyaa| varasa chayAMsIye avadhArau ho lAla / satiyAM. 'kalUMbai kAkI kahivAyau / 'gomAMjI 3 neue pAra pohaMtI ho laal| satiyAM. 'DAhIjI 55 'nojAMjI 56 vimAsI / bahu varsA pAchai saMthAro ho lAla / / satiyAM. 2. kauTumbika 141 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 e svAma taNau gaNa sArU, chappana gaNa caraNa prkaaruu| satarai chUTaka hui ajjA, chor3I lokika lokottara lajjA ho laal||stiyaaN. 31 rahI guNacALIsa gaNa rAcI, piu chAMDa sAta vrata jaacii| doya bahina bhAyAM rA jor3A, satajugI vaiNIrAMma su hoDA ho laal|| satiyAM. 32 RSa rAyacanda mA sAthai, saMjama lIdhau pUja haathai| Akhyau samaNI noM adhikArI, o tau bhIkkhU taNau upagArau ho laal|| satiyAM. 33 Agai saMta kahyA ar3atALI, ajjA... chapana ihA~ bhaalii| ... sahu thayA eka sau cyAra, svAmI gaNa liyau caraNa susAra ho laalaa| satiyAM. 34 bIsa satara gaNa vArI, aThavIsa " guNacAlIsa sudhaarii| bIsAM maiM rUpacaMda suddha rItaM, rAkhI svAma taNI pratIta ho laal|| satiyAM. chaMda (bhujaMgI) 35 thayA saMta moTA bar3A suthirpAlaM', bhalUM naMda nIkau phatecaMda bhaalN| vinayavaMta vAru suTokraM vizAlaM, nijAnaMdakArI harunAtha nhaalN|| 36 bhalA dharma dhorI muni bhArImAlaM', calyA Apa cArU vaDA nI sucaalN| akhaisthAna kAjai akhairAma AchA, sadAnaMdakArI sukhArAma' saacaa|| 37 sivAnaMda sArU sivau svAma zIzaM, nago' svAma nIkau nagiMdra nmiisN| bhalA sAmajI saMta huA subhArI, sahI khetasIjI" sadA shaaNtikaarii| 38 RSI rAma" rUr3I bhIkkhu zIsa rAjai, vali nAMnajI svAmI svAmI niivaajai| nibhai nema jAcA' muni nema nAmaM, vaDo saMta jJAnI bhalau vainniiraam| 39 valI saMta moTau bar3au varddhamAnaM", sukhau" svAma sAcau sudhyAnaM sugyaanN| hadAM hema jaisA su hemaM hajArI, udairAma' Achau tapasvI udaarii|| 40 RSI pATa thApyo muni rAyacaMda, dipai teja tIkhau sumeru dinNdN| bhalau saMta tArAsucaMdra bhaNIjai, girendra samau saMta DUMgara ginniijai|| 1. svAmI bhIkhaNajI ke anugraha ko prApta 2. saMyama yaatraa| karane vaale| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 52 181 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 jayo jIvarAjaM aru jogIdAsaMga, damIzvara jodhau tapai deha traaNsN| bhago nAma nIkau bhIkkhU zISa bhArI, sahI bhAgacaMda" pachai hI sudhaarii|| 42 thayo bhopa28 bhArI tape dhyAna thApI, pakA saMta sUrA bhIkkhU naiM prtaapii| rahyA svAma ANa 'dhurAM-cheha'rur3A, sahI ke TalI naiM thayA phera suuraa|| akhyA saMta nAmaM aThAvIsa AchA, jike jIva tAr2yA bhIkkhUsvAma jaacaa|| chappaya 43 isA bhIkkhu aNagAra, sAra jina mAraga sodhii| adhika kIyau upagAra, bahu bhavi naiM prtibodhii| samaNI-saMta sujANa, sakhara kIdhA sukhkaarii| parama-dharma pahichAMNa, dhurA jina ANA dhaarii| aru dezavrata dhAraka adhikA, nitya kRta bhajana tuma nAma kau| sukha karaNa saraNa hada jaga sujaza, sakhara bhIkhanajI svAma kau|| dUhA '44 aSTavIsa munivara akhyA, sakharA gaNa sinngaar| bIsa thayA gaNa bAhirai, tAsa nAma avdhaar|| 45 vIrabhANa' likhamo' valI, amarojI' abhidhaan| tiloka' mojIrAmajI', caMdrabhAMNajI' jaan| 46 aNaMdojI' panajI akhyA, saMtoSa' zivajIrAma .. saMbhU" saMghajI rUpajI', laghu rUpajI taaNm|| 47 surataujI' saMgha sUM TaLyau, mayArAma ___phichaaNnn| vigatau" khuzAlajI valI, oTo" nAthU jaann|| 48 kekA nai nyArA kiyA, keyaka TaLiyA aap| aba kahiyai chai arjikA, catura suNau cupa caap|| chappaya 49 'kusalA' 'maTu kahAya, 'sujAMNAM" kahiyai saacii| ___ 'deu'5 'gumAnAM dekha, 'kasUMbAjI"nahi kaacii| 1. Adi se aMta tk| 182 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'jIU' 'maiNA jihAja, 'raMgU" 'sadA10 'phUlA'' sukhkaarii| 'amarAM12 'tejU ANa, vali 'vagatU 14 vRddhkaarii| 'hIrAMjI15 hIra-kaNI jisI, satI-siromaNi sobhtii| nikalaMka 'nagA 6 'ajabU" nimala, mahiyala e moTI satI // 50 'pannAM 18 satI pichAMNa, 'gumaanaaN'| 'khemAM 20 gunniyai| 'rUpAMjI 21 vara rIta, 'sarUpAM22 smnnii-sunniyai| 'varajU 23 'vijA 24 visAla, 'vanA UdA hada vaaru| * 'jhUmA 7 'hastu 28 jihAja, 'kusAlA gaNa sukhkaaruu| 'kastUrAM 30 'jotAMjI' kahI, suddha saMjama 'naurA'32 sjhii| ika varasa mAhi vrata Adar2yA, pAMcUM yAM pItama tjii|| 51 sakhara 'khuzAlA 33 satI, pavara 'nAthAM'34 punvNtii| vinaya 'vijA 35 suvinIta, ghaj 'gomAM'36 gunnvNtii| caraNa 'jazodA'37 citta, hIyai 'DAhI'38 hrkhNtii| 'nojAM'39 nimala . nihAla, svAma ANA smrNtii| guNacAlI ajjA gaNa maiM akhI, ika sonAra sujaanniyai| kulavaMta itara satIyAM kahI, vaDI vairAga vkhaaNnniyai| - dUhA 52 satarai chUTaka nAma tasuM, 'ajabU" 'netU taay| vale 'phattU' naiM 'akhU", phira 'ajabU' khivaay|| 53 caMdU' 'cainA" chUTaka vali, 'dhanU kelI" dhaar| 'rattU 10 'naMdU11 phira 'ratU 12, 'vanAM13 thai gaNa baar| 54 'lAlAM 14 paravasa nIkaLI, 'jasu15 'cokhI 16 'vIrA" jaaNn| satarai chUTaka sAMbhaLI, gaNaM guNyAlI sujnyaan|| (jyAMrA indra narendra rukhavALA) 55 bhIkkhu huA ojAgara bhArI, hada karaNI rI blihaarii| nita yAda Avai mujha mana, tana mana ati hoya prasanna ho laal|| jina zAsana meM sukhdaataa|| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 52 183 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 sumatAgara sAsana svAmI, jaza dhara mujha aNtrjaamii| sakharau kuNa svAmI sarakhau? pUja guNa 'sukhama dRga' parakho ho laal|| jina. 57 AsApUraNa Apau, japUM Apa taNau nita jaapau| pUraNa mujha Apa sUM pItaM, niramaLa suddha AparI nItaM ho laal|| jina. 58 kahI eha bAvanamI DhAlaM, vara 'jaya-jaza' karaNa vishaalN| monaiM bhAgya-pramANa miliyA, mananAja manoratha phliiyaa|| jina. muMha mAMgyA pAsA DhaLIyA ho laal|| jina. 59 tIjo khaMDa kahyau tahatIkau, niramaLa bhIkkhu gaNa niiko| sAsaNa sukhadAya sadhIkau, 'jaya-jaza' vRddhi ziva nauM TIko ho laal|| jina. 11 kalaza 1 muni suguNa mALA vara visAlA, sumati pAla sujaanniiyai| tama kugati tAlA bharma jvAlA, parama dayAlaM pichaaNnniiyai|| sukha sadma saMta mahaMta suMdara, bhrAMta bhaMjana ati bhlau| sumati sAgara amala Agara, nimala muni gaNa gunnnilau|| // iti bhIkkhu jaza rasAyaNe tRtIya : khaMDa / / 1. sUkSma dRsstti| 184 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha khaNDa soraThA 1 samarUM goyama svAma re, sudharma jaMbU Ada muni| vale bhIkkhU guru nAma re, cauthoM khaMDa kahUM cUMpa suuN|| 2 muradhara deza mevAr3a re, hAr3otI DhUMDhADa maiN| cAvA dezaja cyAra re, samacita vicar2yA svaamjii|| 3 gherulAlajI vyAsa re, zrAvaka terAM maahilo| te kacha deze gayo tAsa re, TIkama nai smjaaviiyo|| 4 TIkama DosI Ama re, deza kacha maiM diipto| tepanai guNasaThai tAma re, pUja kanai Ayo prgtt|| 5 pragaTa teha prajoga re, kacha deze dharma baadhiiyo| sAMma taNeM saMjoga re, jIva hajArAM udghrryaa|| 6 carma kilyANa pichAMNa re, iNa bhava AzrI jaannjyau| suNajyo catura sujAMNa re, pUja bhIkkhU noM pragaTa hiv|| dUhA 7 pAMcU iMdrayAM paravarI, na par3I : kAI hiinn| vadhapaNe piNa pUja nI, sIghra cAla zubha ciin|| 8 thAMNaiH kaThaii nAM thapyA, udamI idhaka apaar| cAru caracA karaNa cita, pUja taNai ati pyaar|| 9 uThai gocarI Apa nita, atisaikArI pUja sumudrA pekhatAM, cita maiM pAMmai cain| 10 chehalA-chehalA gAMma pharasatA, chehalAI karata vihaar| cAMNoda sUM pIpAr3a laga, vicar2yA svAma udaar|| ain| 1. prsiddh| 2. vRddhapaNe (k)| 3. sthirvaas| 4. udyamI (k)| 5. atizayakArI (k)| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 53 185 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa : 53 (abhinaMdana vAMdUM nitya mana ralI) 1 bharma bhaya bhaMjana ho jana-raMjana guNa jihAja, sumatisumaMDana svAma sobhaaviiyaa| kumati vihaMDana ho mithyA khaMDana kAja, vicarata-vicarata sojata aaviiyaa|| 2 cauhaTe cAru ho chatrI chai suvicAra, AjJA leIM naiM svAma tihAM uutryaaN| jana-mana harakhyA ho nirakhyau pUja dIdAra, jANaka zrI jina Apa smvsrryaa|| 3 darzaNa kAraNa ho dhAraNa caracA bola, saMta-satI bahu svAma pai aaviiyaa|| AjJA levA ho caumAsA rI amola, parama-pUja pai AvI sukha paaviiyaa|| 4 dama-sama-sAgara ho svAmI parama dayAla, bhaLAyA caumAsA saMta-satyAM bhnnii| italai Ayo ho hukamacaMda Achau nhALa, pUja darzaNa kara prIta pAMmI ghnnii|| 5 bekara jor3I ho mAMna maror3I bolaMta, vividha vinaya kari kara rahyau viintii| svAma caumAso ho sarIyArI karau saMta, sUjhatI chai pakI hATa mujha sobhtii|| 6 guNa-nidhijJAnI ho giravA ApagaMbhIra, RSapati araja karUM hUM rIta tuuN| vAru-vacane ho vinatI kIdhI vajIra, sugura prasanna huvai ziSa suvinIta suuN| 7 svAmI mAnI ho vInatI tasuM sAra, vihAra karI naiM bagar3I sUM sobhaaviiyaa|| niramaLa cita tUM ho araja karai nara-nAra saihara kaMTAlyai bagar3I sUM sobhaaviiyaa|| 8 gati gayavara sI ho iryA-dhuna guNa-jihAja, pravara saMtAM kara munivara paravA / paratakha kahiyai ho RSa bhavadadhi nI pAja, saihara sarIyArI maiM svAma smvsrryaa|| 9 saihara sarIyArI ho sobhai kAMThA nI kora, dolau' magarau' gaDha koTa jyUM diiptau| jana bahu vastI ho mahAjanAM rI jora, jUMnA-jUMnA kei pura bhaNI jiipto|| 10 nirbhaya nagarI ho Rddhi-samRddhi nihora, jyAM dharma-dhyAMna ghaNau tapa-jApa nauN| rAja karai chai ho daulatasIMga rAThor3a, kuMpAvata kahiyai karar3I chApa nauN| 11 tihAM munI AyA ho sapta RSI taMta sAra, jaya-jaza dharaNa karaNa mana jiiptaa| sAMmI sobhai ho gaNanAyaka siradAra, damIsara pUja bhIkhanajI diiptaa|| 12 bharata kSetra meM ho bhIkkhU sAMprata bhAMNa, AjJA lei naiM pakI hATa UtA / jana bahu harakhyAho pUja padhArayA jAMNa, dharmAnurAga karI tana mana bhryaa|| .3 vakhAMNa vANI maiM ho AgaivAMNa vizAla, thira pada pUja bhIkhanajI thaapiiyau| bhAra lAyaka ho sobhai muni bhArImAla, pada jugarAja pahilAI smaapiiyau|| cAroM trph| 2. phaadd'| 186 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 sakhara sevA maiM ho khetasIjI suvinIta, pUrNa tyAMrai ho pUjajI rI pratIta, 15 udairAMmajI ho tapasI adhika udAra, munI ho bhagajI guNanAM bhaMDAra, 16 e to AkhI ho tIna pacAsamIM DhALa, rur3I nisuNau ho Agala bAta -rasAla, bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 53 'satajugI' nAMma apara sobhaaviiyau| cyAra - tIrtha mAhai jaza tasuM chAvIyau || RSa rAyacaMdajI bAlaka - vaya rAjatA / svAma taNI hada seva susAjatA / / sariyArI maiM sAMma AyA sukha kAraNA / 'jaya - jaza' karaNa bhIkkhU jana- tAraNA // 187 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA sAvaNa mAse sAmajI, pUnama , lagai pichAMNa / sakhara gocarI sahara maiM, Apa karI agvaaNnn|| 2 Avasaga artha anopama, likha-likhanai avloy| ziSa naiM Apa sikhAvatA, jasadhArI munI joy|| 3 sAMvaNa suda chehaDai sahI, munI taNai tana maahi| kAMika kAraNa upano, 'pherA5 taNauja taahi|| 4 to piNa UThai gocarI, gAMma mAhi muniiraay| 'dasA' bAhira jAvai sahI, lAMbI giNata na kaay|| 5 oSadha lIyo aNAyanai3, kAraNa meTaNa kaam| piNa kAraNa miTiyau nahIM, pUja samA prinnaam|| DhALa : 54 (kai taiM pUjI gorajyA kai taiM isara devo e) 1 carama kilyAMNa catura suNau mAsa bhAdravA mAhyau e| sukhadAyo e, huI vRddhi ati dharma nI ka. bhaviyaNa e|| 2 pajjusaNAM maiM paravAr3A, vArU huvai vakhANo e|| suvihAMNo e, sarasa tIna Taka dezanA ka. munivara e|| 3 suMdara vAMNa suhAMmaNI, nisuNa bahu nara nArau e| sukhakAro e, cauthaja AI cAMdaNI ka. mu.|| piMjara tana hINyau paDyau 'parama pUja pahichAMNyau e| mana jAMNyo e, Au neDau unamAMna thI ka. mu.|| 5 svAma kahai satajugi bhaNI, the sakhara ziSa suvinIto e| dhara pIto e, sAja dIyau saMjama taNo ka. mu.|| 6 TokarajI tIkhA huMtA, vinayavaMta suvicArI e| hitakArI ___e, bhakti karI bhArI ghaNI ka. mu.|| 1. dst| 2. shaucaarth| 3. mNgaakr| 4. vyaakhyaan| 5. hINau (k)| 188 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 bhAramalajI sUM bhaiLapa bhalI, rahIja ati prIto e, 8 sakhara tInAM rA sAjha sUM, vara mhaiM pALyau 9 citta samAdhi rahI husIyArI 10 ziSa suvinIta huvai cita caMdo 11 guNagrAhI ehavA dila dekhau kIjai 12 aisI suvisAlo e, satajugI TokarajI sArikhI ka. mu.|| 13 jor3I vIra goyama jisI, pavara svAma ziSa pIto e| e, cAla sakhara 'cauthA taNIM' ka. mu.|| kahyau saMbaMdho maiM, sakharau e| hadarIto caupanamI DhALa e, svAma bhIkkhU no sobhatau ka. mu.|| 14 e prabaMdho rUr3I rIto e / jAMNaka pAchilabhava taNI ka. mu.|| saMjama ujavALyau e| e, pratyakha hI sUrApaNa ka. mu.|| ghaNI, mhArA mana majhArI e / e, yAM tInAM rA sAjha thI ka. mu.|| sahI, to gura rai rahai AMNado e| e, deva jinendre dAkhIyau k.mu.|| pUja bhIkhanajI guNI, pekhau e| e, svAma guNajJa suhAMmaNA ka. mu.|| pItar3I, jaisI bhIkkhU bhArImAlo e| 1. cauthe Are kI sii| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 54 189 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA pata nakArA vadai 1 sAdha zrAvaka naiM zrAvikA, bahu suNatA tiNa vaar| - sIkhAvaNa dai svAmajI, hada 2 vIraji - mokha virAjatAM, vArU kiyau vkhaaNnn| solai pauhara rai Asarai, sIkha dIdhI suvihaaNnn| 3 iNa dukhama ArA majhai, svAma bhIkhanajI saar| pratyakha zrI jina nI parai, AkhI sIkha udaar|| 4 sakhara buddhi vAMNI sakhara, sakhara kaLA sukhkaar| - nIta sakhara cita niramakai, vacana suvicaar|| DhALa : 55 (bhAve bhAvanA) 1 jima mujha naiM jAMNatA, mhArI paratIto re| rAkhajo, bhAramalajI rI rIto re|| sIkha svAmI tnnii|| 2 sahu saMta-satyAM rA, bhAramalajI nAtho re| AjJA ArAdhajo, mata lopajo vAto re|| sIkha. yAMrI AMNa lopIneM, nikaLe gaNa bAro re, __ tasuM giNajo . matI, ciUM tIrtha majhAro re|| / sIkha. AMNa ArAdhai, sadA rahai suvinIto re| tasuM sevA karau, e jiNa maga rIto re|| / sIkha. 5. haiM padavI ApI, bhAra lAyaka jAMNI re| bhAramalajI . . bhaNI, suddha prakRti suhAMNI re|| sIkha. 6 nIMta caraNa pALaNa rI, bhala RSa bhArImAlo re| saMka ma rAkhajo, suddha sAdhU nI cAlo re|| sIkha. 7 suddha samaNa sevajo, aNAcAryAM sUM dUrA re| sIkha __donUM dha-, huvai mukti hajUrA re|| sIkha. yAMrI 190 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 arihaMta guru AjJA, lopai karma jogo re| ___apachaMdA' tike, nahIM vaMdaNa jogo re| sIkha. 9 usanAre nai pAsathA, kuzILyA pramAdI . re| apachaMdA iNAM, jiNa AMNa virAdhI re|| sIkha. 10 yAMnai vIra niSedhyA, jJAtAI maiM visAlo re| saMga karaNau nahIM, bAMdhI jina pALo re|| sIkha. 11 ANaMda liyau abhigrahau, jiNa-gaNa thI nyArUM re| tasuM vAyU~ nahIM, pahilI vaca na ucArUM re|| sIkha. 12 anyamati nA deva guru, athavA jamAlI re| tAsa namUM nahIM, nahIM vaMdU nhALI re|| sIkha. 13 vali vigara bolAyAM, bolaNa rau nemo re| AhAra . ApUM-.-..-nahIM, abhigraha liyau emo re| sIkha. 14 abhigraha jina AgaLa, ANaMda e lIdhau :- / - saptama aMga" maiM, zuddha pATha prasIdho re|| sIkha. 15 rIta ehija rAkhaNI, cihuM saMgha nai cArU re| TALokara taNI, saMga dUra nivArU re|| sIkha. 16 e rIta ArAdhyAM, pAmau bhava pAro re| zrI jina sIkhar3I, saradhyAM sukha sAro re|| sIkha. 17 sahu sAdha-sAdhavI, vara heta vizeSo re| ____ rUr3au rAkhajo, dharaNau nahIM dveSo re||. sIkha. 18 vali jilau na bAMdhaNau, guru ANa sugAMmI. re| ___sIkha prathama sahI, dI bhIkkhU svAmI re|| sIkha. . 19 guru AjJA lopI, bAMdhai je jilau re| ati avinIta te, dIyau karmI Tilau re|| sIkha. 20 ekala sUM I khoTau, isar3au avinIto re| tasuM samajAyanai, rakhaNI sudha rIto re|| sIkha. 1. svacchandA 5. pramAda asAvadhAnI karane vAlA saadhu| 2. nija dharma pAlana meM AlasI saadhu| 6. jJAtA zru. 1 a.,5 sUtra 125 / 3. zithilAcArI saadhu| 7. upAsakadasA, a. 1, sU. 45 / 4. kutsita/dUSita AcAra vAlA saadhu| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 55 . 191 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 dila dekha dekhanai, dIkhyA sudha dIjo re| ___ vali jiNa-tiNa bhaNI, gaNa maiM ma mUDIjo re|| sIkha. 22 saradhA AcAra rau, kalpa sUtra rau bolo re| guru buddhivaMta rI, rAkhau pratIta amolo re|| sIkha. 23 koI bola na baisai, kevaLiyAM nai bhaLAvI re| tAMNa kIjo matI, mana naiM samajAvI re|| sIkha. 24 apachaMde viNa AjJA, nahIM thApaNau bolo re| guru - AjJA thakI, tIkhau gaNa tolo re|| sIkha. 25 eka doya tIna Adi, nIkalai gaNa bAro re| ___sAdha ma saradhyo, sudha sIkha zrIkAro re|| sIkha. 26 eka AjJA maiM rahIjo, e rIta prNpr-~re| -~-likhata- Agai-kIyau, sahu dharajo kharAkhara re|| sIkha. 27 koi doSa lagAvI, vali bolai kUr3o re| __prAchita nAM liyai, tiNa nai kara dIjo dUro re|| sIkha. 28 zAsaNa pravratAvaNa, sIkha dIdhI svAmI re| aura ___ kAraNa nahIM, bhala aMtarajAMmI re|| sIkha. 29 suNatAM sukhadAI, svAmI nAM bolo re| bahu suNatAM kahyA, AchA nai amolo re|| sIkha. 30 aisA svAma anopama, gaNa tAraka jJAnI re| kahA kahiyai tasuM, . batakA suvihAMnI re|| sIkha. 31 pacapanamIM cArU, kahI DhALa rasALI . re| bAta suNau valI, 'jaya-jaza' suvizAlI re|| sIkha. 192 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 sIkhAMvaNa dI svAmajI, AchI adhika anuuNp| haLukarmI dhArai hiyai, sakharI sIkha sdruup|| 2 nIra gaMgA jyUM niramalA, pUja taNA prinnaam| nimala dhyAna nikalaMka citta, samatA ramatA svaam|| 3 pada yugarAja su Adi muni, pUchA karai sujoy| achai kheda sUM Aparai? svAma kahai nahiM koy|| 4 nimala caraNa vara karaNa nija, vimala... sudhA sama vaaNnn|. * amala diyai upadeza aru -suNajyoM catura sujaann|| DhALa : 56 . (sAyara laihara syUM jANai) 1 bhArImAla ziSa bhArI jI, Adi sAdhAM bhnnii| svAma kahai suvicArI jI, vAMNa suhaaNmnnii|| 2 parabhava nikaTa pichAMNo jI, dIsai mujha tnnau| mujha bhaya mUla na jANo jI, harakha hiyai ghnnau|| 3 ghaNAM jIvAM rai ghaTa mAhyau jI, samakata ruupiiyo| - haiM bIja amolaka vAyo jI, maga olkhaaviiyo|| 4 dezavrata dIpAyo jI, lAbha adhika liiyo| sAdhapaNau sukhadAyo jI, bahu jana naiM diiyo|| 5 meM jor3AM karI sUtra-nyAyo jI, zuddha jAMNe shii| ' mhArA mana rai mAhyau jI, UMNArata' nAM rhii| 6 the piNa thira citta thApI jI, prabhU paMtha paaljo| kumati kaleza naiM kApI jI, Atma ujvaaljo|| 7 rAyacaMda brahmacArI nai jAno jI, sIkha de sobhtii| tUM bAlaka chai buddhivAno jI, moha kIjai mtii|| 1. uNAyata (k)| 2. mittaakr| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA.56 193 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUkau / 8 brahmacArI kahai vAMNo jI, sudha vaca suNdruu| Apa kau janma ro kilyAMNo jI, hUM moha kima kruuN| 9 vale svAma sIkha dai sAro jI, sahu saMtAM bhnnii| ArAdhajo AcAro jI, mata annii|| 10 iryA bhASA udArau jI, adhikI essnnaa| vastrAdi laitAM vicAro jI, 'paraThata pekhnnaa|| 11 sakharI pAMca sumatI jI, gupta guNI dhro| dayA sata sIla sudatI jI, mamatA mata kro| 12 ziSa ziSaNI para soyo jI, upagaraNa uuprai| ___ mUrchA ma kIjau koyo jI, pramAda prhre|| 13 pudgala mamata. praseMgojI , tana mana sUM tjii| saMjama sakhara sucaMgo jI, bhala bhAvai--- bhjii| ....14- AchI sIkha anUMpI jI, ati abhiraamjii| amRta rasa nI kuMpI jI, dIdhI svaamjii|| 15 AkhI DhALa udAro jI, SaTa 'pNcaasmii| 'jaya-jaza' karaNa zrIkAro jI, svAmI mati smii|| 1. pariSThApana karate samaya sajagatA rkhnaa| 194 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA FEEEEEEE bhaav| 1 sIkha sakhara dai svAmajI, hada vANI hitkaar| svAma vacana suNatAM chatAM, cita pAmai cimtkaar|| 2 samatA khamatA sakhara cita, damatA ramatA dekh| namatA jamatA nimala muni, vamatA vaMka visekh| 3 bhava-samudra tiravA bhaNI, bhIkkhU bhalaija vRddhi bhAva hada vIra rasa, jAMNa tiraNa rau ddaav|| 4 vara vAyaka vAMNI vimala, dAyaka abhaya dyaal| pada lAyaka bhIkkhU pragaTa, nAyaka svAma svAma nihaal|| __DhALa : 57 (dhana dhana jaMbU svAma naiM) 1 ziSa bhArImAla suhAMmaNA, parama bhaktA pahichAMna ho munniNd| piMData-maraNa pekhI pUja rau, bole ehavI vAMNa ho munniNd|| dhina-dhina bhIkkhU svAma jI dhina-dhina niramala dhyAna ho, munniNd|| dhina -dhina pavara suuraapnnau| dhina-dhina svAma noM jJAna ho munniNd|| 2 sakhara svAMma nAM saMga thI, mana husiyArI mAya ho munniNd| abai virahI par3e Aparau, jAMNai zrI jina rAya ho munniNd|| dhina-dhina. 3 prabhU-goyama rI pItar3I, cauthe Arai pichAMNa ho munniNd| pratyakha Arai paMcamaiM, bhIkkhU bhArImAla rI jAMNa ho munniNd|| 4 tiNa kAraNa bhArImAlajI, AkhI alpa sI bAta ho munniNd| viraha tumhArau dohilau, jANe zrI jaganAtha ho munniNd| dhina-dhina. 5 bhIkha valatA ima bhaNai, the saMjama pAlaso sAra ho munniNd| niratIcAre niramaLau, hosau deva udAra ho munniNd|| dhina. 6 mahAvideha khetara majhai, mujha thakI moTA aNagAra ho munniNd| __ arihaMta gaNadhara Adi de, dekhajo tasuM dIdAra ho munniNd|| dhina. bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 57 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 satajugI bhAkhai svAma nai, Apa jAtA dIsau jhaMDamAhi' ho munniNd| svAma kahai-suNa sAdhajI! cita maiM na jhaMDa rI cAhi ho munniNd| dhina. 8 sukha svargAdika nA sahu, pudgala rUpa pichAMNa ho munniNd| ___ 'pAMmalA sukha pocA ghaNA', jyAMnai jAMNU jaihara samAMNa ho munniNd| dhina. 9 vAra anaMtI bhogavyA, adhikA sukha ahamiMda ho munniNd| tau piNa nahi huau tirapatau, tiNa kAraNa e sukha phaMda ho munniNd|| dhina. 10 tiNa sUM mhArai jhaMDa taNI, vaMchA nahIM ligAra ho munniNd| mujha mana ekaMta mokSa maiM, sAsatA sukha zrIkAra ho munniNd|| dhina. 11 vairAgI ehavA munivarU, jAMNyA pudgala jaihara ho munniNd| svAma saMbaMdha suNyAM chatAM, Avai saMvega nI laihara ho munniNd| dhina. 12 sakhara satAvanamIM sobhatI, DhALa rasALa apAra ho munniNd| samaraNa bhIkkhU svAma nauM, 'jaya-jaza' karaNa zrIkAra ho munniNd|| dhina. 1. devoM ke jhuMDa (samUha) meN| 3. ahamiMdra (navagraiveyaka evaM paMca anuttara 2.khujalI ke sukha ke samAna atyaMta tcch| vimAna ke dev)| 4. vairaagy| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 sukha kAraNa tAraNa sujana, kugati vighana viDArana ati pavara, sIkha 2 paMData - maraNa sukaraNa para, dharaNa siva-vadhU varaNa ru taraNa suddha, 3 nimaLa nIta suddha rIta nija, aMta-kALa AyAM chatAM, 4 samaya jAMNa svAmI sakhara, AlovaNa Atama suddha karai ApaNI, te 5 pUja pUja vArU 1. ashubh| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 58 nivAraNa samApI ArAdhaka parama prathama hI adhika DhALa : 58 ( rAma pUchai sugrIva nai re ) suNajo Ayau ta 1 svAma bhIkkhU tiNa avasarai re, Au nair3au karai AlovaNa kiNa-vidhai re, sakhara bhavika re bhIkkhU guNa rA bhaMDAra // hiMsyA karI huvai koy| 'micchAmi dukkaDaM' moya // bhavika. lobha vasai avloy| 'micchAmi dukkaDaM' moya / / bhavika. jyAMrA bheda aneka 'micchAmi dukkaDaM' moy|| sujoya / bhavika. 2 tasa thAvara jIvAM taNI re, trividha-trividha kara tehanau re, 3 krodha mAMna mAyA karI re, jhUTha lAgau huvai jehanau re, 4 adatta je koi Acaryo re, hada jiNa AjJA lopI huvai re, mamata dharI huvai mithuna suM re, mana vacana kAya mAThA' taNau re, 6 'parigraha navUM prakAra noM' re', trividha-trividha mamatA taNau re, 7 kiNahi sUM krodha kiyau huvai re, karaDI sIkha kiNa nai kahI re, jAgatA sUtA rai soya / 'micchAmi dukkaDaM' moy|| bhavika. ziSa- ziSaNI upadhi para soya / 'micchAmi dukkaDaM' moya // bhavika. vale krodha vase vaca koya / 'micchAmi dukkaDaM ' moya // bhavika. 2. kSetra, vastu Adi nau prakAra kA prigrh| kaam| svaam|| dhAma / pariNAMma // pekha / visekha // adhikAra / visatAra || jaaNnn| suvihAMNa // 197 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 mAMna mAyA lobha mana maiM dharyo dila dhar2yA rAga-dveSa doy| ityAdika pApa aThAra nauM re, 'micchAmi dukkaDaM' moy| bhavika. 9 rAga kiyau huvai rAgI thakI, dveSI sUM dharyo huvai dvess| ___mana sAcai hiva mAharai re, vara 'micchAmi dukkddN'vishess|| bhavika. 10 pAMcUM Azva pAiA' re, lAgau jANyau kiNa vaar| saMbhALa-saMbhALa svAmajI re, AloyA aticaar| bhavika. 11 pAMca sumati tIna gupati maiM re, paMca mahAvrata mjhaar| ___yAda kare aticAra naiM re, Alovai bhIkkhU anngaar|| bhavika. 12 sahu jIvA-joni saMsAra maiM re, caurAsI lAkha suciNt| jyAMrA bheda jUjUA jAMNajo re, khamAuM dhara khNt|| bhavika. 13 bar3A ziSya suvinIta cha re, aMtevAsI amol| Agai lehara AI huvai re, khamAvai dila khol|| bhavika. 14 vale saMta anai satiyAM majhai re, kekA nai karaDA rai dekh| kaThiNa sIkha kar3avau kahyau re, khamAuM suvisekh| bhavika. 15 zrAvaka naiM vale zrAvikA re, kei kaThiNa prakRti rA khaay| kaThiNa vacana kahyau havai re, khAMta karI nai khmaay|| bhavika. 16 kei gaNa bAhira nIMkaLyA re, sAdha-sAdhavI rai soya karar3au kAThI kahyau huvai re, jyAM sUM khamata-khAMmaNA joy|| bhavika. 17 caMdrabhAMNajI thaLI majhai re, talokacaMdajI rai taam| kahijo khamata-khAMmaNA mAharA re, tyAM tUM par3Iyau bauhalau kaam|| bhavika. 18 caracA kIdhI cUMpa sUM re , ghaNAM jaNAM sUM bahu tthaaNm| vaca kaThaNa kahyA jANyA tasUM re, khamAvai le naam| bhavika. 19 kei dharma taNAM dveSI huMtA re, 'chidrapehI adhvsaay'| tyAM Upara kheda AI tikA re, sagaLAM naiM deUM khmaay|| bhavika. 20 ciuM tIrtha zuddha calAyavA re, sIkhAmaNa daitAM rai soy| kaThina vacana jo kahyau huvai re, mujha khamata-khAMmaNA joy|| bhavika. 1.khraab| 2.icchA / 3. gaur| 4. chidrAnveSI dRSTikoNa vaale| 198 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 iNa vidha karI alovaNA re, giravA mahA gunnvNt| sAMma bhIkhanajI zobhatA re, padavIdhara pUja mhNt|| bhavika. 22 ehavI AlovaNa kAMnAM suNyAM re, Avai adhika veraag| karai tyAM rau kahivau kisyUM re, tyorai mAthai moTA bhaag| bhavika. 23 aThAvanamIM zobhatI re, AkhI DhALa su jain| 'jaya-jaza' karaNa bhIkkhU bhalA, cita suNatAM prAMmai cain|| bhavika..--.-- - 1. kisUM (k)| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 58 199 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA REFEEEEEEE 1 iNa vidha karI AlovaNA, niramaLa nirtiicaar| svAma huA zuddha rIta sUM, aba aNasaNa adhikaar|| 2 bhAdra sukala paMcama bhalI, saMvaccharInoM saar| ___svAma kIyau, upavAsa suddha, cita ujala cauvihaar| 3 atula tRkhA nI UpanI, adhika asAtA... aaNm| sakhara AMNa sUrApaNau, samacita sahIja svaaNm|| 4 pUja kiyau chaTha pAraNau, oSadha alpa aahaar| piNa te samau na paragamyau, vamana huau tiNa vaar|| 5 tiNa dina tInUM AhAra nAM, tyAga kiyA thtiik| pudgala svarUpa pichANIyau, nimaLa svAma nirbhiik| DhALa : 59 (rAjA rAghava rAyA ro rAya kahAyau) . 1 sAtama-AThama bhIkkhU svAmajI, alpa so liyau aahaaro| tatakhiNa tyAga kiyau mana tIkhai, hada pUja rau mana husiyaaro|| bhIkkhU svAma Apa jinamata adhika jmaayau|| 2 khetasIjI svAmI kahai khAMca 'nai tarakai na karaNA tyaago| pUja kahai-dehI pataLI pAr3aNI, vAru vizeSa cAhijai veraago| bhIkkhU. 3 bhAdra sukala navamI dina bhIkkhU, kahai-karUM AhAra nAM pckhaaNnn| kahai khetasIjI-mujha kara kerau, carama AhAra lyau pichaaNnn|| bhIkkhU. 4 alpa AhAra khetasIjI ANIyau, cAkha kiyA pckhaaNnno| vArU mana rAkhyau ziSa suvinIta rau, piNa bahula icchA mata jaaNnno|| bhIkhU. 5 dazama dina bhArImAla vInavai, svAmI AhAra kIjai suvihaaNnno| cALI cAvaLa daza moTha rai Asare, cAkha kiyA pckhaaNnno|| bhIkkhU. 1. jozIle zabdoM meN| 2. shiighr| 200 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 'igyArasa AhAra tyAga dIyau muni, amala-pANI uprNto'|. mujha hiva AhAra letau mata jAMNajo, kahyau vayaNa amolaka tNto|| bhIkkhU. 7 bArasa rai dina belau kiyau pUja, tIna AhAra taNA kiyA tyaago| sakhara saMthArau karaNa sUM svAmI noM, vArU car3hatau vairaago|| bhIkkhU. 8 sAMmalI hATa sUM UTha munIzvara, calIyA-calIyA aayo| pakI hATa nai pakA munIzvara, suNajo pako saMthArau suhaayo|| bhIkkhU. 9 sayaNa ziSAM kIdhau sukhadAI, vArU pUja liyo visraamo| itale RSa rAyacaMdajI Ayanai, rUr3A vacana vadai abhiraamo|| bhIkkhU. 10 svAmI kirapA kIjai darzaNa dIjiyai, vadai brahmacArIjI vikhyaato| pUja sAhamau jovai netra kholanai, hada mastaka dIdhau haathau|| bhIkkhU. 11 pUja nai kahai-'prAkama'hINA par3iyA, RSarAya taNI suNa vaayo| bhIkkhU pahilA tana tola tyArI thA, suNa sIha jyUM uThyA muniraayo|| bhIkhU. 12 bhIkkhU kahai-bolAvo bhArImAla nai, vale khetasIjI nai vicaaro| yAda karatAM i saMta donUMi, jhaTa Aya UbhA hai jivaaro|| bhIkkhU. 13 NamotthuNaM kIyau arihaMta siddhAM nai, tIkhai baca bolyA taaNmo| ____ bahu naranArI suNatAM nai dekhatAM, saMthArau pacakhyau bhiikkhuusvaamo| bhIkkhU. 14 ziSa parama bhagatA kahai svAma nai, kyUM na rAkhyo amala noM AgAro? __ pUja kahai AgAra kisau hivai, kisI karaNI kAyA nI sAro? bhIkkhU. 15 bhAdravA sudi bArasa bhalI, tithi somavAra suvicaaro| aNasaNa Adaryo vairAga ANI nai, suddha chehalau dughar3Iyau saaro|| bhIkkhU. 16 ghaNA jana AvaMtA guNa gAvaMtA, bolatA bekara jodd'o| dhina-dhina ho the moTA munizvara, kIdhI vaDA-vaDerA rI hoddo|| bhIkkhU. 17 kei sanamukha AyA nai praNamaiM pAyA, vikasita hovai vilaasN| khAMta karInai svAmI nai khamAvatA, hivar3e AMNa hulaasN| bhIkhU. 18 dhina-dhina pUja rau dhIrApaNau, dhina-dhina pUja nauM dhyaano| dhina-dhina svAma sUrA ghaNA sadarA', mana kIyo merU smaano|| bhIkkhU. 19 AkhI e guNasaThamI opatI, suddha DhALe svAma sNthaaro| bhala 'jaya-jaza' kara svAma bhIkkhU nauM, samaraNa mahA sukhkaaro|| bhIkkhU. 1. ekAdazI ke dina svAmIjI ne aphIma 2. bichaunaa| aura pAnI ke atirikta pratyAkhyAna kara diyaa| 3. zArIrika shkti| 'dastoM ke kAraNa ve auSadha rUpa meM aphIma 4. amRta kaa| liyA karate the| 5. aDiga bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 59 201 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA . 1 kekA abhigraha ehavau kIyo, yAM suddha mata kADhyau saar| (to) chehaDai aNasaNa AvasI, pakau UtarasI paar|| 2 iNa vidha abhigraha Adaryo, bhoLA lokAM taaNm| bAta suNI kahai pacakhIyo, aNasaNa bhIkkhU svaam|| 3 dheSI thA jina-dharma nAM, cita pAmyA cimtkaar| jANyau e mAraga kharau, kei vAMdai vaaruuNvaar|| 4 ati nara-nArI AvatA, gAvatA muni gunngraaNm| bAjAra mAhi amAvatA', sarAvatA dhina svaaNm| DhALa : 60 (rAma ko sujaza ghaNo) 1 svAma taNau saMthArau suNI ho, Avai loka anek| koDa karInai karai ghaNAM ho, vAru vairAga visekh|| svAmI noM sujaza ghnnau|| 2 koi kahai-saMthAro sIjhai svAma nau ho, tyA laga kAcA pAMNI rA tyaag| koi kahai-tyAga kuzIla rA ho; vara cita AMNa vairaag|| svAmI. 3 kei agni AraMbha nahIM Adarai ho, kei karai harI nAM pacakhAMNA kekAM rAtri-bhojana tajyau ho, ityAdika vairAga vkhaaNnn| svAmI. 4 kei dharma taNA dveSI huMtA ho, te piNa acarya pAMmyA tiNa vaar| anamI kei AvI namyA, svAma taNe sNthaar|| svAmI, 5 paDikamaNau kIdhAM pachai ho, svAma bhIkkhU . suvihaaNnn| bhArImAla Adi ziSa bhaNI ho, * kahai vAru karau vkhaaNnn|| svAmI. 6 ziSa suvinIta kahai sahI ho. saMthAro Aparai . soy| bakhAMNa noM syUM vizeSa chai ho? taba pUja- bolyA avloy| svAmI. 7 kiNahi ArajIyAM aNasaNa kiyau huvai ho, tau karau bakhAMNa tyAM jaay| mujha aNasaNa mAhai dezanA ho, nahi karau the kiNa nyAya? svAmI. 1. nahIM smaate| 2. saadhviyaaN| 202 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 bakhAMNa kiyau vistAra sUM ho, ziSa suvinIta shriikaar| ___ bhAga valI bhIkkhU taNe ho, miliyau joga udaar|| svAmI. 9 pariNAMma caDhatA pUja rA ho, iNa vidha nIkalI raat| dina terasa hiva dIpatau ho, paragaTiyau prbhaat| svAmI. 10 gAMma-gAMma rA Avai ghaNA ho, darzaNa karavA dekh| jAMNaka meLau maMDIyau ho, vArUharakha visekh|| 11 guNa svAmI nA gAvatA ho, AvatA ati jn-vNd| hivar3e harakha hulasAvatA ho, pAvatA prmaanNd|| 12 jasakaramI thA jIvar3A ho, jaya-jaza karatA parama pUja mukha pekhanai, tana mana hoya prasna / / 13 dhura hI thI dharma chAMNanai ho, zuddha maga lIdhau saar| aMta tAMI ujavALIyau ho, jina mAraga jykaar| 14 dhorI' the jina-dharma nA ho, ima bolai nr-naar| sUrapaNe sakharau kIyau ho, svAmI the sNthaar|| 15 e sAThamI guNa AgaLI ho, rUr3I DhALa rsaal| 'jaya-jaza' karaNa svAmI taNA ho, vArU guNa vishaal| .-. EXEEEEEEEEEEEE 1.prsnn| 2. aguaa| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA.60 203 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 pAMNI pIdhau pUjajI, Aphe' cita ujmaal| pauhara divasa jAjhau pragaTa, Ayau thau tinn-kaal|| 2 sAdha baiThA sevA karai, AMNI haraSa apaar| zrAvaka-zrAvikA svAma nauM, dekha rahyA diidaar| 3 bhIkkhU RSa suddha bhAva sUM, dhyAvatA / niramala dhyaan| 'sakai tau'2 jAMNU svAma naiM, UpanauM avadhi sujnyaan|| 4 'sAdha zrAvaka hovai sahI, vaimAnika vikhyaat| avadhi-jJAMna tasuM Upajai',' Agama vaca aakhyaat|| 5 dina caDhyau pauhara daur3ha Asare, sAMbhaLatA sahu koy| vacana prakAsai kiNavidhai, bhala suNiyai bhavi loy|| DhALa : 61 - (bhaviyaNa namo arihaMtANaM) . 1 sAdhU Avai sAhamA jAvau, munI prakAsai vaannN| vale sAdhavIyAM Avai bArai, svAmI bolai vacana suhaannN| bhaviyaNa namo guru giravANaM, namo bhIkkhU catura sujaaNnn|| .. 2.. ke tau. kahyau aTakaLa unamAMnai, kai kahyau buddhi pramANaM! kai koi-avadhi jJAna UpanauM, te jANe srvnaannN|| bhavi. 3 kei nara nArI mukha sUM ima bhAkhai, svAmI rA joga sAdhA maiM vsiiyaa| italai eka mahurata Asarai, sAdha AyA doya tisiiyaa|| bhavi. 4 vikasata-vikasata sAdhU vAMdai, caraNa lagAvai shiisN| nara-nAryA jANyau avadhi UpanauM, sAcau visvaaviisN|| bhavi. 5 svAmI sAdhU AyA jAMNI, mastaka dIdhau haathN| italai doya mahurata Asarai, Ayau sAdhaviyA rau saath|| bhavi. 1. apne-aap| 4. "hemarAjajI svAmI rau joDyau bhIkkhU 2.sNbhvtH| cArita tehanI DhALA 13 3. jo sAdhu,zrAvaka vaimAnika devaloka meM tiNa maiM dazamI DhALa tehaja rAkhI te utpanna hote haiM, unheM antima samaya meM likhiye ch|' avadhijJAna utpanna ho jAtA hai, aisA Agama jayAcArya dvArA likhita ttippnnii| meM kahA hai| 204 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 vaiNIrAmajI sAdha vadItA, sAthai khuzAlajI aayaa| sAdhavIyAM vagatUjI jhUmA DAhIjI, praNamaiM bhIkkhU paayaa| bhavi. 7 paracA' jyUM-jyUM Aya pUgai chai, . nara-nArI haraSata thaavai| dhina ho dhina the moTA munIzvara, Apa tulai kuMNa Avai? bhavi. 8 AyA te sAdhU guNa gAvai, bhAMta-bhAMta pariNAma cddhaavai| the moTA upagArI mahimA bhArI, sakharau sujaza sunnaavai|| bhavi. 9 the pakA-pakA pAkhaNDI haTAyA, sUtra-nyAya . btaayaa| dAMna dayA AchI dIpAyA, buddhivaMtA mana bhaayaa| bhavi. 10 sAvaja niravada bhalA niverA, kIdhA buddhi primaannN| sUtra-nyAya saradhA suddha lIdhI, dhArI arihaMta aannN|| bhavi. 11 sAdhAM jANyau svAmI sUtAM naiM,- ghaNI hui chai vaarN| Apa kahau tau baiThA karAM hiva, jaba bharIyau kAya huNkaarN|| bhavi. 12 baiThAkara sAdhU lArai baiThA, guNa svAmI rA gaavai| bahu nara-nArI-darzaNa dekhI, manamaiM.. haraSata. thaavai|| bhavi. 13 Ayau Aukhau aNaciMtavIyau, baiThAM-baiThAM jANI---- __ sukha-samAdhe bAhya dIsata, caTade choDyA praaNnnN| bhavi. 14 aNasaNa Ayau sAta bhakta nauM, tIna bhakta / sNthaarN| sAta pauhara tiNa mAMhe varatyA, pakau utAryo paarN|| bhavi. 15 mAMhaDI sIve darajI pUgA, kahai suI pAga maiM ghaalii| .. - acarya loka pAMmIyA adhikau, caTa svAmI gayA caalii|| bhavi. 16 samata aThArai sAThe varse, bhAdravA * sudi terasa mNglvaarN| __pUja pauhatA paraloka sariyArI, guNa gAvai nr-naarN|| bhavi. 17 dina pAchalau daur3ha pauhara Asarai, uNa velA Aukhau aayau| divase maravau rAti janamavau, kahai viralA nai thaayo|| bhavi. 1. svAmIjI ke mukhAravinda se nikale hue dvAdazI ke do do taghA trayodazI kA eka ; adRSTa vcn| kula-7 bhkt| 2. turNt| 4. dvAdazI ke dina meM saMthArA huaa| ata: do 3. dina aura rAta ke do bhakta gine jAte haiN| bhakta taghA trayodazI kA eka kula -3 bhkt| tadanusAra bhAdra zuklA dazamI sUryAsta se pahale pratyAkhyAna hone se do bhakta, ekAdazI, bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 61 205 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 saMthArau kIdhau sakhara, sakhara svAma shriikaar| sUrapaNeM sIjhyau sakhara, sakhara sujaza sNsaar|| 2 sAdhAM tana vosirAyanai, ciuM logasa cita dhaar| kiyau tadA suddha kAusaga, aru tiNa dina taja aahaar|| 3 pUja taNau virahau paDyau, kaThiNa adhika khivaay| yAda kiyA arihaMta naiM, sama-bhAve sukha paay|| 4 aho athira saMsAra e, saMjoga jaThai vijogA-... pUja sarIkhA puruSa thA, pauhatA Az2a: prlog| 5 dekhyA bhIkhU dila karI,- vAru- - - - nisuNI vaaNnn| yAda karai te ati ghaNAM, jana-guNa-grAhI jaaNnn|| 6 ciuM tIrtha AvI milyA, svAma taNe sNthaar| mAsa bhAdravA .... majhai, acarya-~~~-e-------adhikArI .7 prabala punya nA porasA, prabala guNAgara jaaNnn| pUja huMtA pragaTa paNa, para-bhava kiyau pyaaNnn|| DhALa : 62 (Aja AnaMdA re) 1 svAma saMthArau sIjhIyAM guNadhArI re, maihalyA mAMhaDhI rai mAyA / svAma sukhakArI re| terai khaNDI mAMhaDhI taNI guNadhArI re, mahimA kIdhI athaay| svAma sukhakArI re|| 2 rupIyA saikaDAM lagAvIyA guNadhArI re aneka uchAlyA laar| bhIkkhu RSa bhArI re| e sAvaja kirataba saMsAra nA guNadhArI re, tiNa maiM nahIM taMta saar| svAma. 3 vAta huI jisI varaNavai guNadhArI re, samabhAve . suvicaar|| svAma. . tiNa mAhai pApa ma tAMNajo guNadhArI re, daMbha tajI dila dhaar| svAma. 4 ati ghana jana-vaMda AvIyA guNadhArI re, Adarai saMsa anek| svAma. vividha vairAga vadhAvatA guNadhArI re, vArU AMNa vivek|| svAma. 206 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUja saMthArau pekhanai guNadhArI re, dhina dhina bhIkkhU svAmajI guNadhArI re, 6 Adeja' vacana su opatau guNadhArI re, khimyAvaMta svAmI kharA guNadhArI re, 7 nIta svAma nIM niramaLI guNadhArI re, liyAnaduramatI guNadhArI re, vAma buddhinA sAgarU guNadhArI re, paratakha Arai pAMcamaiM guNadhArI re, 9 udyamI svAmI ati ghaNAM guNadhArI re, svAma gupati hada sobhatI guNadhArI re, 10 maNidhArI svAma mahAmunI guNadhArI re, jaga-tAraka svAma jAMNajo guNadhArI re, 11 dizAvAna svAma dIpatau guNadhArI re, mithyA timara sumeTavA guNadhArI re, 12 sakhara bhIkkhU nAma sAMbhaLI guNadhArI re, bhakkhU jagata maiM guNadhArI re, 13 svAma tilaka zAsaNa taNau guNadhArIre, 5 8 vAma samI hada zobhatA guNadhArI re, 14 svAma sudAMna dIpAvIyau guNadhArI re, svAma sujAMna sobhAvIyau guNadhArI re, 15 dravya-bhAva svAma dekhAvIyA guNadhArI re, puna - pApa nai parakha nai guNadhArI re, 16 svAma saMvara aru nirajarA guNadhArI re, * svAma jIvAdika jUjUA guNadhArI re, 17 svAma dayA oLakhAya naiM guNadhArI re, svAma sAvajja-niravada sodha naiM guNadhArI re, 18 zubha jogAM naiM svAmajI guNadhArI re, AsatA svAmanIM Adar2yAM guNadhArI re, 1. priyakArI / 2. vidita (suprasiddha ) / bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 62 gAvai nitya-prata svAmI svAma nimaLa jana sakharA prIta svAma niramaLa melyA jina-mata diyau svAma pUraNa adhikI svAma svAma svAma svAma svAma svAma baMdha svAma lIjai siMgha svAma sUrya pAkhaMDa deza-deza vadIta sumati svAma svAma guNa- graam| prabala svAma nauM buddhi bhaya Azva dIyA mokha 3. tejasvI / maiM AjJA su damIsara sujJAMna sumAMna dikhAyA svAma. nAMma // svAma. svAma. svAma. svAma. svAma. sruup| sadrUpa // guNa- puur| sanUra // nyAya / jamAya // sukhadAya / naramAya // saMtoSa / utpAta / sAkhyAta // pAmaMta | dIpaMta // svAma ati ghana kIdha ghaNa ghaTa ghAlI oLakhAyA hada jAya jamArau svAma. poss|| svAma svAma. svAma. svAma. svAma. uvekha / svAma. dekha || svAma. svAma. svAma. svAma. svAma. svAma. svAma. svAma. svAma. svAma. svAma. saradha / marada || olkhaay| saradhAya / / pahichAMNa / sujAMNa // udyota / jota // rIta / svAma. svAma. svAma. svAma. jIta // 207 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 iMdrIvAdI' oLakhAviyau guNadhArI re, kara kALavAdI nikNd| svAma. prajyAyavAdI pichAMNIyau guNadhArI re, svAma sAcelau cNd|| svAma. 20 AcAra saradhA Uparai guNadhArI re, svAma sodhyA suddha nyaay| svAma. svAma sUtra-vaca sira dharI guNadhArI re, vrata-avrata vtaay|| svAma. 21 sodhyA tau lAdhai nahIM guNadhArI re, svAma sarIkhA sAdhA svAma. ___kar3alauM kAma paDyA caracA taNau guNadhArI re, AvailA bhIkkhU yaad|| svAma. 22 svAma bhIkhaNajI sArikhA guNadhArI re, bharata khetra rai maay| svAma. huA nai hosI vale guNadhArI re, hivaDAM nahIM dekhaay| svAma. 23 aisA bhIkkhU RSa opatA guNadhArI re, yAda karai nr-naar| svAma. pUja guNAM ro paMjaro', svAma sakala sukhkaar| svAma. 24 svAma taNau nAma saMbhasyAM guNadhArI re, Avai harasa apaar| svAma. ____ tau pratyakha nauM kahivau ki guNadhArI re, pAMmai tana-mana pyaar| svAma. 25 sarIyArI maiM svAmajI guNadhArI re, sAThe varsa sNthaar| svAma. mAsa bhAdravA maiM bhalo guNadhArI re, jIta garbha maiM jivaar|| svAma. 26 paMcamA kALe hUM UpanauM guNadhArI re, piNa ika mujha haraSa prm| svAma. .. Apa suddha maga dhAr2yA pachai guNadhArI re, janma thai pAyau dhrm|| svAma. 27 AsA-pUraNa Apa chau guNadhArI re, meTaNa sakala sNtaap| svAma. samaraNa nitya prati svAma noM guNadhArI re, japUM tumhArau jaap|| svAma. 28 bAsaThamI DhALa opatI guNadhArI re,. samasyA svAma sujaann| svAma. 'jaya-jaza' karaNa bhIkkhU bhalA guNadhArI re, pUraNa prIta pichaaNnn|| svAma.. 1. indriyavAdI -- indriyoM ko sAMvadya mAnane vaale| 2. kAlavAdI -- kArya kI niSpatti meM kAla (samaya) ko mukhya mAnane vaale| 3. paryAyavAdI -- paryAya ko hI pramukhatA dene vaale| 4. ktthin| 5. piiNjraa| 208 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA Ujama 1 varasa tayALI vicarIyA, jAjhau kAMyaka joy| cAritra pALyau cUMpa sUM, haraSa hIyai ati hoy|| 2 idhikau baLa indrayAM taNau, niramaLa deha nirog| bhIkkhU sUrata ati bhalI, aru tIkhau upyog| 3 sakhara caumAsA svAma nA, vArU adhika vishaal| sAMbhaLajo bhaviyaNa sahU, carama sahita . caumaal| 4 ATha caumAsa Agai kIyA, asala nahIM anngaar| satarA sUM sAThA lagai, varatyau . suddha vvhaar|| 5 kihAM kihAM caumAsA kIyA? jUjUA nAma sujaaNnn| saMkSepe niraNaya sahU, AkhU aann|| ___DhALa : 63 (sItA Avai re dhara rAga) 1 saihara kailavai SaTa caumAsA, satare ikavIse soy| ___pacIse ar3atIse guNapacAse, aThAvane avloy| bhIkhU bhaja le re dhara bhaav|| 2 vArU eka caumAsau 'var3alU', varasa aThAre vicaar| rAjanagara vIse suddha rIte, kIyau ghaNau upkaar|| bhIkkhU. 3 doya caumAsA kIyA dIpatA, pavara kaMTALyai pichaaNnn| cauvIsai aThavIsai cArU, janmabhUmi nija jaaNnn|| bhIkha. 4 vagar3I tIna caumAsA vArU, satavIsai suvisekh| tIsai arU chatIsai tyAM dravya, dIkhyA-mahocchava dekh|| bhIkkhU. 5 'gaDha riNatabhaMvara kliA rI taleTI, nagara mAdhopura nhaal| __doya caumAsA kIyA dIpatA, igatIse add'taal|| bhIkkhU. 6 doya caumAsA kIyA dIpatA, paragaTa saihara piipaar| cautIse paiMtAlIsai varsa, kIyau ghaNau upgaar|| bhIkkhU. REFERREEEEEEEEEEE 1. riNatabhaMvara gar3ha ke kile ke talahaTI meM basA huA mAdhopura ngr| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 63 209. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 eka caumAsau saihara AMbeTa meM, varasa paiMtIsai vicaar| seMtIsai pAdU sukhadAI, bhIkkhU gunn-bhNddaar|| bhIkkhU. 8 sojata saihare kIyau svAmajI, cArU eka caumaas| ___ vara upagAra tepanai dharma-vRddhi, hema-caraNa tiNa vaas|| bhIkkhU. 9 zrIjIduvAre tIna caumAsA, tasuM dhura varasa tyaal| pavara pacAsai chapanai pUraNa, vara upagAra vishaal|| bhIkkhU. 10 pura maiM doya caumAsA paragaTa, svAma kiyA suvihaaNnn| saiMtALIsai varsa satAvanaiM, juau chor3Ayau jaaNnn|| bhIkkhU. 11 saihara khairavai pAMca caumAsA, chAvIsai . batIsai chaaNnn| varsa ikatALe aru chayALe, vali caupane jaaNnn|| bhIkkhU. / 12 sAta caumAsA pAlI saihare, tevIsai tetIsai thaatt| cALIse camALe bAvane, pacAvane gunnsaatth|| bhIkkhU. 13 sAta caumAsA sarIyArI maiM, ugaNIse bAvIse saar| guNatIse guNAla bayAla ekAvane, sAThe kIyau sNthaar|| bhIkkhU. 14 panarai gAMma caumAsA pragaTa, svAma kiyA shriikaar| 'jJAna-divAkara" ghaNa ghaTa ghAlI, meTyo bharama aNdhaar|| bhIkkhU. 15 zrI vardhamAna taNo zAsaNa, sakharo dIpAyo svaam| bahu jIvAM naiM pratibodhI nai, pohatA parabhava tthaaNm|| bhIkkhU. 16 sukha kAraNa tAraNa bhava sAraNa, vighana viDAraNa viir| naraka-nivAraNa janama-sudhAraNa, sakharA svAma sdhiir|| bhIkhU. 17 samatA damatA khamatA ramatA, namatA jamatA nhaal| tamatA bhramatA vamatA tana-mana, gamatA vacana vishaal|| bhIkkhU. 18 Apa aujAgara guNa-maNi Agara, sAgara svAma sujaaNn| __vayaNa-sudhA vAgara dharma-jAgara, nAgara nAtha nidhyaan|| bhIkkhU. 19 bharama-vihaMDana duramati khaMDana, mahi-maMDana muniraaj| kumati-nikaMdana mana AnaMdana, pUja bhavodadhi paaj|| bhIkkhU. 20 sumati karaNa agha-haraNa svAmajI, ziva-vadhU varaNa snuur| bhavadadhi taraNa karaNa sukha saMpati, caraNa dharaNa cita suur|| bhIkkhU. 1.jnyaan-suury| 210 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 parama dharama bhaja bharama karama taja, zarama narama ubha saaj| ziva-pada acarama Apa ArAdhaNa, rUr3o bhIkkhU Rssraaj|| bhIkkhU. 22 vara-vAyaka pada-lAyaka vArU, nAyaka nAtha nihaal| bodhi-pamAyaka dharama-vadhAyaka, dAyaka svAma dyaal|| bhIkkhU. 23 jJAna-gaMbhIrA sakhara sadhIrA, 'SaTa-pIharA taja khaar| hivar3e svAma amolaka hIrA, tor3a jaMjhIrA taar|| bhIkkhU. 24 japa-tapa nI taravAre jhaTakau, pAkhaMDa khaTakau pel| samaya sulaTako guNa nauM gaTakau, maTakau mana ko melA bhIkkhU. 25 aisA bhIkkhU Apa ojAgara, avatarIyA iNa aar| svAma jisA cauthe Are piNa, viralA saMta vicaar|| bhIkkhU. 26 janma kilyAMNa kaMTALye jAMNo, sarIyArI carama kilyaaNnn| dravya-dikhyA-mahochava vagar3I maiM, jor3e e trihuM jaann|| bhIkkhU. 27 svAma bhIkkhU hivaDai saMbharIyA, hiya tana mana hulsaay| sUkSma buddhi karI suvicAryA, vimala kamala viksaay|| bhIkkhU. 28 bhAdra sukala terasa dina bhIkkhU, parabhava kiyau pyaaNnn| tithi cavadasa dharatI dhUjI ati, nyAya jANai buddhivaan|| bhIkkhU. 29 tIna prakAre dharatI dhUjai, ThANAMgare tIjai tthaann| bheda jUjUA zrI jina bhAkhyA, samajai sakhara syaaNnn|| bhIkkhU. 30 ghara meM varsa pacIsa Asarai, ATha bhekha maiM taas| pachai saMjama le parabhava pauhatA, camAlIsamai vaas|| bhIkkhU. 31 sarva Au sattara varasa Asarai, sAdhyau bhIkkhU svaam| jIva ghaNAM samajAyavA re, kIdhau uttama kaam|| bhIkkhU. 32 sAdha-sAdhvI svAma chatAM, Asarai eka sau caar| bodhi-dizavrata dIdhau bahu nai, sakharI rIta susaar|| bhIkkhU. 33 ar3atIsahaMsa Asarai kIdhI, yukti nyAya saM jodd| muradhara mevAr3a DhUMDhAra hAr3otI, vicasyA siramaNi modd'|| bhIkhU. 34 rAma nAma jyUM raTai svAma naiM, mujha mana adhika nihor| haMsA mAnasarovara . harakhai, cita jima caMda ckor|| bhIkkhU. 1. chaha prakAra ke jIvoM ke rkssk| 3. sthAnAMga, sthA. 3, sUtra 464, 465 / 2. shrRNkhlaa| bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 63 211 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 cAtraka mora papaiyA ghana cita, gurajI' dhyAna ggnn| . rAga-vilAsI rAga AlApai, mujha bhIkkhU maiM mnn|| bhIkha. 36 pativaratA samarai jima piu nai, gopyAM rai mana kaaNn| taMboLI rA pAna taNI para, dharUM svAma nau dhyaaNn|| bhIkkhU. 37 AsA-pUraNa Apa taNAM guNa, kahyA kaThA laga jaay| sAgara jala gAgara kima mAvai, kima AkAza miNAya? bhIkhU. 38 zrI vIra taNe paTa svAma sudharmA, bhIkkhU paTa bhaariimaal| rAyacaMda RSa tIjai paTa, dAkhyau AgUca dayAlA bhIkkhU. 39 Apa taNA guNa hUM kima visarUM, Apa taNau aadhaar| samaraNa Apa taNau nitya samarUM, Apa dayAla udaar|| bhIkkhU. 40 nAMma Aparau ghaTa-bhiMtara mujha, japUM Aparau jaap| tujha nAMme dukha-dohaga dUrA, kaTai paap-sNtaap|| bhIkkhU. 41 mana vaMchata miliyai tujha samaraNa, sAdhyA setI soy| bhajana tumhArau bhaya-bhava-bhaMjana, haraSa anopama hoy|| bhIkkhU. 42 maMtrAkSara jima samaraNa moTau, parakhyau mhai tn-mnn| ihabhava parabhava maiM hitakArI, bhIkkhU taNo bhjnn|| bhIkkhU. 43 namo-namo bhIkkhU RSa niramaLa, mokha taNA daataar| samaraNa svAma taNo suddha sAdhyAM, siva-sukha pAMmai saar|| bhIkkhU.. 44 hUMsa ghaNA dina sUM mujha huMtI, Aja phaLI mana aas| ___ 'bhIkkhU-jaza-rasAyaNa' nAme, graMtha racyo suvilaas|| bhIkkhU. 45 vistAra racyau bhIkkhU munivara nauM, suNIyau tiNa anusaar| bhIkkhU dRSTaMta hema likhAyA, dekhI te adhikaar|| bhIkkhU. 46 vaiNIrAmajI he ma kRta vara, bhIkkhU cirata supekh| ityAdika avalokI adhikau, graMtha racyau suvisekh|| bhIkkhU. 47 adhikau ochau je koI Ayau, viruddha Ayau huvai koy| siddha arihaMta deva rI zAkhe, micchAmi dukaDaM moy|| bhIkkhU. 48 saMvat ugaNIse AThe, Asoja ekama sudi saar| zukravAra e jor3a racI, bIdAsara saihara mjhaar|| bhIkkhU. 1. kurajI - kroMca pkssinnii| 2. zrIkRSNa 212 ' bhikkhu jaza rasAyaNa Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kATaNa rai kaam| tumhArau naam|| . bhIkkhU. 49 tesaThamI DhALe svAmI samaryA, karma kara jor3I RSa jIta' kahai nitya, leuM . kalaza 1 mativaMta saMta mahaMta mahAmuni, taMta guNa sadhana gAyA parama pAyA, hada taja jaMtra-maMtra sutaMtra laukika, bhaja sukha-sadma padma sukaraNa 'jaya-jaza' namo bhIkkhU RSa tnnaa| suhAyA hiya ghnnaa|.. e maMtra mnohruu| bhIkkhU munivruu|| // iti bhIkkhu jaza rasAyaNe caturthaH khNddH||... .. bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA.63 213 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghu bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 2 laghu bhikkhu jaza rasAyaNa jayAcArya 215 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA taay|| 1 vIra-pATa saudharma vara, jaMbU prabhava udaar| bhaTTa sijhaMbhava 'manaka-piya', jasobhadra jykaar| 2 jasobhadra nA sIsa be, saMbhUtavijaya sujaann| bhadrabAhu munivara bhalA, soLa svapana kRta chaann|| 3 sthUlabhadra dRr3ha-cita rahyA, caudaza pUrava dhaar| mahAgirI suhasta phuna, 'gotra elAvaccha saar| 4 suddha paraMpara mahAgirI, naMdI nAma udaar| bahula pramukha paTa dUsagaNI, aMta naamavdhaar|| 5 saMprati nai samajhAvIyau, zithila thayA . suhst| kRtagar3ha aneSaNI pramukha, doSa viSai abhyst|| 6 mahAgirI samajhAvIyau, taba bolyA ima vaay| kALa AgAmika nai viSai, dharma pravarttasyai 7 durbhikha maiM munivara bhaNI, jana desyai anpaann| AhAra-pANI taba tor3iyau, nazIta-cUraNe jaann|| 8 suhasta paTa susthita huA, koTivAra je taahi| sUra maMtra japavA thakI, koTika gaccha khivaahi|| 9 suhasta parapATI thaI, teha asuddha jnnaay| kalpasUtra maiM nAma tasu, vali bahuzruta jANai taay|| 10 AraMbhI suhasta thI, susthita suprtibuddhaad| anukrama zreNaja nIkaLI, naMdIvRtti sNvaad|| 11 suhasta pAchA suddha huvA, sudha paripATI te piNa jANai kevalI, vaMde naMdI 12 'praznottara - ratnamAlikA', graMtha kathA maiM suhasti daMDa le suddha thayA, eha milatI dIsai baat| aay| maay|| khyaat| baat| 1.manaka ke pitA 2. be baMdhava adhikAra (mU.) 3. naMdI therAvaliyA-gA. 25 se 41 tk| 4. krItakRta/anAcAra kA bhed| laghu bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 1 217 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdI viSe, kalpasUtra piNa nAma tasu, viSai kathA, te dhura paripATI asudha meM, dravyai suddha bahuzruta viSai, dUsagaNI 15 pachai suddha dikhyA ehavo nyAya jaNAya chai, sthirAvalI 16 naMdI aMta nAma e AkhIyo, pAchai 17 kalpa sUtra maiM piNa kahyau, dUsagaNI thayA huvai e vajra jima, te piNa 18 tathA vajra piNa be thayA, dUsagaNI te piNa jAMNai kevalI, nizcaya 19 kalpasUtra maiM ima kahyau, dUsagaNI sthiragupta je, vacchasagotraja 20 kumAra - dharma parcha, pachai pachai nAMma nahIM AkhIyA, kalpa 21 kalpa viSai zAkhA ghaNI, AkhI caraNadhAra kei suddha huvai, te piNa jAMNai kSamAzramaNa thayA 13 vajrasvAma 14 naMdIsUtra panaraisai grahI, 1 vIra nirvANa thakI rahyau, pravara eka saMhasra varsA lagai, sataka saMvata bhasamagraha utarayAM 3 dhUmaketu baiTho 218 DhALa : 1 ( prabhavo mana meM ciMtavai ) tAsa sthiti varsa tIna sau, sudha asuddha tadA, vara pachai, lUMko tadA, daza 4 bhasmagraha sthiti ve sahaMsa varsa nIM, 'udai - udai' pUjA nigraMtha nI, 1. bhagavatI zataka 20 u. 8 sUtra 70 / na paripATI paraMpara anusAre caraNa paripATI vadai Upara UtarIyAM kalpasUtra 2. uttarottara / kahyau devaDr3hI viSai piNa chai pUrva jaan| naaNm| jAMNai kevalI tAma piNa doy| koya // khabara na paTa no jaNAya / ptttt|| suvaTTa | abhidhAna // tyAM kevalI paTTa / no vImeM ikatIse pragaTyau varSa pahalA phuna vaTTa // taay| tAhi / pAhi // naam| taam|| mAhi / tAhi // jJAna / jAna // vaas| taas|| diis| tetIsa // taay| vAya // bhikkhu jaza rasAyaNa Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ASA 5 vaMkacUliyA maiM kahyau, prabhu siva thI sNpekh| be sau ekANUM varsI lagai, visudha parUpaNA visekh|| 6 tA pAchai utsUtra nIM, parUpaNA adhikaay| varsa solasau Uparai, ninAMNa laga taay|| 7 tihAM duSTa vANiyA mAnasai, hiMsA dharma diddh'aay| bahu jana bhaNI kupaMtha maiM, nhAkhesI idhkaay|| 8 be sau ekANUM varsa lagai, sudha parUpaNA khyaat| solesai ninANUM varsa e, asudha adhika avdaat|| 9 e ugaNIsai neU thayAM, saMgha sUtra je raas| dhemaketu taba baisisyai, sthiti tiNa saya tetIsa vaas|| 10 e varsa tevIso tevIsa je, taThA pachai adhikaay| udaya saMgha naiM sUtra taNo, vaMkacUliyA maiM vaay|| 11 varsa tevIsotevIsa e, kisA varsa laga thaay| ___ teha taNau nirNaya kahUM, sAMbhaLajo 'cita / lyaay|| 12 cyAra sau sattara varsa lagai, naMdIvarddhana no soy| saMvata baratyau taThA pachai, vIra vikrama no joy|| 13 aThArai saya tepaneM thayA, varsa tevIso tebIsa / dhUmaketu jada Utasyau, saMgha pUjA ati diis| 14 dvAdaza muni thA teparne, svAmabhIkkhU rai soy| taba hema huA muni teramA, pachai na ghaTIyau koy|| 15 be sau ekANUM varSAM lagai, sudha parUpaNA kima nyaay| sahasra varSa pUrvadhara rahyA, keika' sudha dekhaay| 16 visaMbhoga suhasta thI, nasIta-cUraNe nhaal| utsUtra tAsa paraMparA, pUravadhara tiNa kaal|| 17 cha sau nava varsI pachaina, digaMbara ____ima pUrvajJAnI thakAM, viruddha parUpaNa sekh|| 18 ima be sau ekAMNu lagai, ati utsUtra na thaay| ___ pAchai utsUtra taNI, parUpaNA adhikaay|| mata dekh| 1. te tau (k)| 2. thayAM pAchai (k)| laghu bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 1 219 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nhA bhIkkhU 19 solaisai ninANu varsa te, ati utsUtra kuhetu| e ugaNIsai , neUM thayAM, baiThau graha dhuumketu|| 20 panarasai ikatIsai samaiM, lUMko pragaTyau nhaal| bhasmagraha taba Utasyau, dhUmaketu vaya bAlA 21 lUMkA nAM pratibodhIyA, sudha vavahAra jnnaay| dhUmaketu baLa bAdhIyAM, te piNa DhIlA thaay|| 22 satarai sai navakai samai, DhUMDhyA nikalyA taahi| saMkar3Ai mAhai te rahyA, samagata dIsai naaNhi|| 23 samata aThArai sattarottare, paMcAMga lekhai / jaann| ___vaya vRdha dhUmaketu thayAM, pragaTyA bhaaNnn|| 24 maMda bala dhUmaketu tadA, lUMkau pragaTyau taam| Utaratai maMda bala tadA, pragaTyA bhikkhU svaam| 25 tera saMta sUM nIkaLyA, dhUmaketu tho tivaar| tiNa sUM tepanAM laga bahu, badhyau na saMgha vistaar| 26 aMta . tepaneM Utasyau, dhUmaketu * apyog| ___tA pAchai bAdhyau bahu, cyArUM saMgha pryog| 27 aThArai sai sAThe samai, . ekavIsa muni yog| ajjA satAvIsa melane, pohatA bhIkha prlog|| 28 samata aThArai aThaMtare, saMta paiMtIsa sucAlA ____ ajjA ikatALIsa melanai, parabhava bhaariimaal|| 29 ugaNIsai AThai samai, satasaTha muniraay| ikasau camAlIsa ajjA melanai, parabhava maiM Rssraay| 30 bhIkkhU nai varatAre thayA, saMta satI sukhkaar|| ekasau cyAra rai Asarai, dikhyA diidhii| saar|| 31 muni ajjA bayAsI thayA, bhArImAla chatAM saar| thayA be sau paitALIsa Asare, rAyaRSI chatAM / saar|| 32 ima dina-dina dIsai dIpatau, cyAra tIrtha vRddhikaar| vaMkacUliyA rI vAratA, milatI dIsai udaar|| 33 prathama DhALa maiM pIThakA, dhura sUM bAta prkaasii| sudha zraddhA AcAra sUM, 'jaya-jaza' Ananda thaasii|| / 220 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hiva utpati bhIkkhU taNI, saMkSepe kahiyai achai, dUhA 1 bhikkhU pragaTyA atisaya-dhArI 2 kiNa sthAnaka muni janamIyA, sudha zraddhA AI kihAM, 3 kima caracA dravya-guru thakI, kima bahujana pratibodhIyA, cyAra 4 likhata maryAdA kima karI, saMlekhaNA kiNa vidha saMthArau kIyau, sahu dhura sAMbhaLajo sahu dravya-dikhyA kiNa DhALa : 2 (kIr3I cAlI sAsare re ) bharata maiM re, maNidhArI opatA re, jabara sugaNa jana sAMbhaLau re || 2 dAna-dayAdika zrIjina AjJA sira dharI re, 3 sAvajja - niravada sodhIyA re, bhAgyabalI bhikkhU bhalA re, 4 samata satarai bayAMsIyeM' re, sIMha supane suta janamIyau re, 5 ramaNI eka paraNyAM tihAM re, zIla Adarayau bihuM jaNAM re, 6 anumata mAtA nA diyai re, dravya guru kahai e gUMjasI, 7 samat aThArai AThai samai re, dikhyA- mohachaba dIpatA re, 1. vikrama saMvat 1783 / laghu bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 2 sUtra thakI AhAra Uparai re, diyA setI dIpAyau UMDI toDyau kiNa tIrtha saMkSepa dizA vArU jaza zahara AsAr3ha kima prabhu abhirAma vividha buddhi avloy| koya // tthaaNm| paMtha // vikhyAta // || graam| guNadhAma // aNt| khNt|| munirAya / adhikAya / kaMTALye sudha adhikAra || kitai dRSTaMta sugaNa. utpaat| sugaNa. saar| sugaNa. suvicAra | kALa dikhyA sugaNa. supane sIha / rI diladhAra / dekhyau 'mRgapati jema abIha' / / sugaNa. dravya - guru dhAryA bagar3I zahara vikhyAta / / sugaNa. rughanAtha / 2. siMha kI taraha nirbhaya / 221 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaann| 8 bahu siddhAMta vAMcI karI re, jANa liyau tiNa vaar| thApa bahu doSAM taNI re, piNa dravya-guru sUM ati pyaar| sugaNa. 9 pUchyAM suddha uttara nahIM re, iha avasara rai maay| bAta suNI rughanAthajI, kahai bhIkkhU nai bolaay|| sugaNa. 10 zrAvaka rAjanagara taNAM re, vaMdaNA chor3I taahi| the jai saMkA meTa do re, budhivaMta viNa miTai naaNhi|| sugaNa. 11 suNa bhikkhU AyA tihAM re, bhArImAlajI TokarajI haranAthajI, vali sAthe viirbhaaNnn| sugaNa. 12 zrAvaka. kahai bhikkhU bhaNI re, AdhAkarmI aad| thApa doSa rI thAharai re, mhe kima saradhAM sAdha? sugaNa. 13 dravya-guru rau vaca rAkhavA re, nija buddhi karanai taay| ___pagAM lagAyA tehanaiM re, vali zrAvaka kahai vaay|| sugaNa. 14 saMkA tau muja nAM miTI re, piNa thAMrI prtiit| tiNa kAraNa vaMdanA karAM re, Apa vairAgI vdiit|| sugaNa. 15 iha avasara bhikkhU taNe re, tanu maiM pragaTyau taap| sIyo dussaha ati ghaNau re, taba mana ciMte aap| sugaNa. 16 mhe sAcAM nai jhUThA kiyA re, pratyakSa moTau paap| Au Avai iNa avasarai re, tau kuNa gati huvai milApa? sugaNa. 17 dravya-guru kAma Avai kadI re, miTIyAM vedana moy| sudha-mAraga dhArUM sahI re, kAMNa na rAkhU koy|| sugaNa. 18 abhigraha ehavau Adasyau re, turata miTyau taba taav| ___ vAra-vAra sUtra vAMcIyA re, sakharau jANyau saav|| sugaNa. 19 sudha hAthe nAI zradhA re, asala nahIM aacaar| vara-jina vacana vilokatAM re, bhUlA e bhessdhaar|| sugaNa. 20 tAma zrAvakAM nai tadA re, bolyA bhIkkhU vaay| the sAcA, suddha thApa thI re, mhe jhUThA chAM taay|| sugaNa. - 3. ekadama acchI trh| 1. zIta lagakara Ane vAlA jvr| 2. bukhaar| 222 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 suNa zrAvaka harakhyA sahI re, Apa taNI prtiit| __ jisI huMtI te turata hI re, Apa dikhAr3I suriit|| sugaNa. 22 ima saMvata aThAra panarottare re, rAjanagara maiM rNg| sUtra vAMca nirNaya kiyau re, sakharI rIta sucNg|| sugaNa. 23 hiva caumAsau UtasyAM re, marudhara deza mjhaar| sojata maiM AvI milyA re, dravya-guru sUM tiNa vaar|| sugaNa. 24 dravya-guru nai iha vidha kahai re, bhUlA mAraga saar| sudha-saradhA AI nahIM re, asala nahIM aacaar|| sugaNa. 25 sAvaja karaNI pApa rI re, niravada puna rI hoy| piNa ekaNa karaNI majhai re, punya-pApa nahiM doy|| sugaNa. 26 asaMjatI nai dAna dai re, jina kahyau ekaMta paap| ___ 'zataka AThameM bhagavatI," sthira cita setI thaap|| sugaNa. 27 asaMjatI rau jIvaNau re, vaMchyAM sAvaja jog| sAvaja anukaMpA kahI re, dekho de upyog| sugaNa. 28 AdhAkarmI bhogavAM re, thAnaka nita-piMDa aahaar| mola lIyA vastrAdi je re, ahoniza jar3o kvaadd'|| sugaNa. 29 ityAdika bahu vAratA re, dAkhI vividha prkaar| dravya-guru suNa mAMnI nahIM re, krodha caDhyA tiNa vaar|| sugaNa. 30 jada bhikkhU mana ciMtavai re, karivau kavaNa prakAra? hivar3A na dIsai samajhatA re, samajAvisa dhara pyaar|| sugaNa. 31 doya varsa ke Asarai re, kiyA aneka upaay| __ketalAyaka nai samajhAyavA re, dravya-guru nai piNa taay|| sugaNa. 32 vale bagar3I mAhe AvIyA re, bolyA bhikkhU vaay| sudha saradhA AcAra nai re, dhArau AMNa uchaah|| sugaNa. 33 taba dravya-guru mAMnI nahIM. re, mana maiM kiyau vicaar| e to na dIsai samajatA re, hivai karUM Atama nauM uddhaar| sugaNa. 34 ima mana pakkI dhAranai re, bhikkhU buddhi bhNddaar| ____ tar3ake tor3I nIkaLyA re, AyA sthAnaka rai baar|| sugaNa. 1. bhagavatI zataka 8 u. 6sU. 247 / laghu bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 2 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 sevaga pura maiM phira gayo re, bolyau ehavI vaann| jAgAM dIdhI bhIkha bhaNI re, to saMgha taNI chai aaNnn|| sugaNa. 36 karalI kubudhija kelavI re, sejyA' na milyAM soy| ApheI2 AsI urahA re, thAnaka maiM avloy|| sugaNa. 37 pura maiM jAgAM nAM milI re, bhikkhU kIyo vihaar| bagar3I bAhira AvIyA re, vAula vAjI tivaar|| sugaNa. 38 jaitasiMhajI rI jihAM re, chatarI adhika udaar| AvInai baiThA tihAM re, suNIyo zahara mjhaar|| sugaNa. 39 dUjI DhALa pragaTa paNa re, svAma taNI . sukhdaay| vArUM vatakA' sAMbhaLyA re, 'jaya-jaza' haraSa svaay|| sugaNa. 1.sthAna 1.sthAnA 2.svtH| 3. vaaps| 4. teja havA (aaNdhii)| 5. baat| . havA (aaNdhii)| 224 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 dravya-guru sAMbhalIyau tadA, loka bahU le laar| AyA chatryAM nai viSai, bhikkhU kanai tivaar|| 2 dravya guru nai bhikkhU tihAM, baiThA chatryAM maay| mAhomA bAtAM karai, te suNajo cita lyaay|| . DhALa : 3 (hAM rA mevAsI nAnhI sI naNadoLI rA) 1 hAM re bhikkhU mhai dIdhI tuja dikhyA rA 2, dhara muja sikhyA rA 2 // . suNa vAru jii|| 2 hAre bhIkhana!dravya guru bolyA tAhyau rA 2, suNa muja vAyo rA 2 // suNa. 3 hAre bhIkhana! o dukhamapaMcama ArorA 2, adhika asAro rA 2 // suNa. 4 hAre bhIkhana! thAre dir3ha saMjama sUM pemo rA 2, nibhelo kemau rA 2 // suNa. (DAbha muMjAdika nI DorI) 5 taba bhikkhU bolyA tAhyau, mhe kima mAnAM tuja vaayau| sUtra vAcenai kIdhau niraNau, lesAM jina-vacanAM no srnnau|| 6 sUtra rUpa tIrtha e jAcau, raihasI chehar3A tAI saacau| sudha pALasAM saMjama bhAra, karasyAM Atama taNo uddhaar|| 7 dravya-guru suNa vacana udAra, taba tUTI Asa tivaar| moha Ayau tiNavAra, mana ciMtA huI apaar|| 8 udaibhANa' bolyau taba ema- ima AMsUpaca karau kema? bAjau ToLA taNA dhaNI Apa, rAkhau thira cita dRr3ha mana thaap|| 9 kahai-kiNa ro jAvai eka, mhArA jAvai pAMca visekh| au tau pratyakSa hI iha vAra, gaNa mAhai pa. baghAra / / 10 bhikkhU dRr3ha cita kiyau udAra, mhaiM ghara choDyau tinnvaar| muja mAtA roI apAra, tau piNa na mAnyau tivaar|| 1. sthAnakavAsI sAmadAsajI ke Tole ke 2. ashrupaat| saadhu| 3. moTe chidr| laghu bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 3 225 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 jo huM rahuM bhAgalA mAya, ima dRr3ha cita jJAna vicAra, 12 dveSa sUM tau turata Digai nAMya, dravya - guru moha ANyau tAya, 14 hAM re bhIkhana ! tU jAsI kitIyaka dUro rA 2, 15 hAM re bhIkhana ! Agai thArau nai pUThau mhAro rA 2, dUhA 1. khinn| tau Apa moha - rAga thakI cala jaay| piNa kArI na lAgI kAya // DigIyo 13 vali dravya - guru mana ciMtavai, ima tau vali calAvA kAraNe, bolyA iha vidha (hAM rA mevAsI nAnhI ) 226 parabhava maiM dukha saiMThA (DAbha muMjAdika nIM DorI ) 16 jada bhikkhU bolyA vAya, ima tau DarAyau na DarUM koya, kitau 17 pachai chatryAM sUM kiyau vihAra, caracA kIdhI hai varalU mAya, 18 taba dravya - guru bolyA tAya, sAdhupaNau paLai nahIM 19 taba bhIkkhU kahai ima DhIlA bhAgala kahesI ema 20 bala saMghayaNAdika hINa, pUrau, vAya, na paLai AcAra sudha bhAva, nahIM utsarga no 21 kahyau AgUMca artha udAra, ima kahasI te dravya - guru huvA kaSTa' apAra, sudha 22 dravya - guru bhIkkhU rai ihAM saMkSepa mAtraja AkhI, vali tAhi, bahu rahyA hUM loka lagAsUM pUro rA 2 // suNa. rahisUM lAro rA 2 // suNa. huA te paay| tiNavAra // pariSaha khamavA rI mana nAya / (hAM rA mevAsI nAnhI sI ) vaay|| kALa jIvaNau rughanAthajI sAMbhaLajo citta lyAya // laar| sAMbhaLa bhIkhana ! muja vaay| e duSama kALa kruuro|| kahyau sUtra AcArAMga maay| hivar3AM na paLai caraNa sudha nema || duSamakALa mahA kSINa // maay| moya? prastAva // bheSadhAra / tivaar|| jAba na Ayau caracA huI mAho dravya - guru iha vidhi bhAkhI // . mAhi / bhikkhu jaza rasAyaNa Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 hAM re bhIkhana! cAritra niratIcAro rA 2, dukkarakAro rA 2 // suNa. 24 hAM re bhIkhana! jo doya ghar3I niradokho rA 2, cAritra pALe caukhau rA 2 // suNa. . 25 hAM re bhIkhana! ima sudha tana-mana sUM bhAvai rA 2, tau kevala pAvai rA 2 // suNa. (DAMbha muMjAdika nIM DorI) 26 hAM ima bolyA hai binA vicAra, bhIkkhU sAMbhaLa nai tinnvaar|| pAchau uttara devai ema, tumheM sAMbhaLajo dhara prem|| (pUja moTA bhAMgai ToTA) 27 ima suna vacana jhaTa sughaTa sudha vaca, pragaTa bhikkhU uccrai| ghaTikA ju besudha caraNa niramaLa, amala kari kevaLa vrai|| 28 'be ghar3i talaka'' vakka kAya nAsA, rUMdha samabhAve rhuuN| thira citta adhika pavitta ati, hita cita thI kevaLa lhuuN| 29 saudharma jaMbU muni rahyA, chadmastha bahu varse shii| sudha niratIcAraja be ghar3I, tyAM caraNa pALyau kai nahIM? 30 tasu paTTa prabhava sijaMbhavAdika, pUrva jJAnaja paavhii| tuja lekha suddha caritta, tyAM piNa be ghar3I pAlyau nhiiN|| 31 muni tera sahasaja tIna saya, phuna rahyA je chadmastha hii| tuja lekha suddha caritta tyAM piNa, be ghar3I pALyau nhiiN|| . 32 muni gotamAdika saptasaya, chadmastha je bahukALa hii| tuja lekha suddha caritta, tyAM piNa be ghar3I pALyau nhiiN|| 33 phuna varSa dvAdasa tera pakha, mahAvIra prabhu chadmastha hii| tuja lekha suddha caritta, tyAM piNa, be ghar3I pALyau nhiiN|| __ soraThA 34 e carma sarIrI jeha re, kevaLa utpatti kALa thii| ____ bahu pUrva kALeha re, syUM doya ghar3I pAlyau nthii|| dUhA 35 ityAdika huI ghaNI, caracA maahomaay| . samajAyA samajai nahIM, kIyA aneka upaay|| (hAM rA mevAsI nAnhI sI) . laghu bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 3 227 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 hAM re sugaNajana! varalUM tUM kiyau vihAro rAra, bhIkkhU sAro rA 2 / jazadhArI jii|| 37 hAM re sugaNajana! buddha bhIkkhU nI bhArI rA 2, adhika udArI rA 2 // jaza. 38 hAM re sugaNajana! bhIkkhU ciMtavyo mana mAhI rA 2, e to samajyA nAhIM rA 2 // jaza. 39 hAM re sugaNajana! nija kAkA guru tAmo rA 2, jaimalajI nAmo rA 2 // jaza. 40 hAre sugaNajana! samajAUM sadhIko rA 2, te sarala bhadrIko rA 2 // jaza. 41 hAM re sugaNajana! ima ciMtava mana mAhI rA 2, AyA calAI rA 2 // jaza. . 42 hAM re sugaNajana! jaimalajI re udArI rA 2, zraddhA besArI rA 2 // jaza. 43 hAM re sugaNajana! takSiNa bhikkhUrai lArI rA 2, te piNa huA tyArI rA 2 // jaza. 44 hAM re sugaNajana! dravya guru suNa nai tAmo rA 2, bhAMgyA pariNAmau rA 2 // jaza. 45 hAM re sugaNajana! buddhivaMta tuja gaNa mAhyau rA 2, tyAMnai lesI tAhyau rA 2 // jaza. 46 hAM re sugaNajana! bIjA nai na levai lAro rA 2, husI nirAdhAro rA 2 // jaza. 47 hAM re sugaNajana! ima e dukhiyA hosI rA 2, thAnai sahu rosI rA 2 // jaza. 48 hAM re sugaNajana! thore bahu parivAro,rA 2, matIya' vicAro ro 2 // jaza. 49 hAMre sugaNajana! the cho ghaNA rA nAtho rA 2, ma vicArau vAto rA 2 // jaza. 50 hAre sugaNajana! tuja muni joga sUM tAmo rA 2, bhikkhU ro hosI nAmo rA 2 // jaza. 51 hAre sugaNajana! ToLI bhikkhU ro vAjesI rA 2, thAro nAma na raisI rA 2 // jaza. 52 hAre sugaNajana! phakIra vAlo dupaTau hoI rA 2, e dRSTAMta * joI rA 2 // jaza. 53 hAM re sugaNajana! ityAdika vaca kari tAmo rA 2, bhAMgyA pariNAmau rA 2 // jaza. 54 hAM re sugaNajana! bolyA jaimalajI bAyo rA 2, suNau bhikkhU tAhyau rA 2 // jaza. 55 hAM re sugaNajana! galA jito hUM kaLiyau rA 2, na kahUM vaca aliyo rA 2 // jaza. 56 hAM re sugaNajana! the saMjama sudha pAlau rA 2, Atama ujavAlau rA 2 // jaza. 57 hAre sugaNajana!piMDatAM rai avaloyo rA 2, jANa varate soyo rA 2 // jaza. 58 hAre sugaNajana !jaimalajI rA udAro rA 2, SaTa aNagAro rA 2 // jaza. 59 hAM re sugaNajana! mana mAhi gADhI dhArau rA 2, huA bhikkhU lAro rA 2 // jaza. 60 hAM re sugaNajana! jaimalajI rA SaTa saMco rA 2, dravya-gurU rA paMco rA 2 // jaza. 61 hAM re sugaNajana! anya gaNa nA be dhArI rA 2, terai thayA tyArI rA 2 // jaza. 1. mati se| 3. aythaarth| 2. phaMsA huaa| 228 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayA zrAvaka tero rA 2 // jaza. kyUM baiThA bAjAro rA 2 // jaza. siMghI pichANo rA 2 // jaza. kyUM baiThA bAjAro rA 2||? jaza. posA kyUM nI kIdhA rA 2 // jaza. muja guru sAro rA 2 // jaza. bhikkhU guNa dariyA rA 2 || jaza. utpatti pUchai rA 2 // jaza. bahu bAto rA 2 // jaza. sthira citta thuNajo rA 2 // sthiratA abArUM rA 2 // jaza. AcAra batAyau rA 2 // jaza. jaza. vivAdau rA 2 // jaza. chai 62 hAM re sugaNajana ! zahara jodhAMNai samero rA 2, 63 hAM re sugaNajana ! sAmAyaka posaha dhAro rA 2, 64 hAM re sugaNajana ! phataicaMda dIvANau rA 2, 65 hAM re sugaNajana ! dekhI pUchai tivAro rA 2, 66 hAM re sugaNajana ! thAnaka mAhai sIdhA rA 2, 67 hAM re sugaNajana ! zrAvaka kahai tivAro rA 2, 68 hAM re sugaNajana ! taja thAnaka nIMsariyA rA 2, 69 hAM re sugaNajana ! tAma dIvANajI icchai rA 2, 70 hAM re sugaNajana ! zrAvaka bolyA sAkhyAto rA 2, 71 hAM re sugaNajana ! thiratA hai jada suNajo rA 2, 72 hAM re sugaNajana ! kahai dIvAna udArU rA 2, 73 hAM re sugaNajana ! zrAvaka tAMma kahai suNAyau rA 2, 74 hAM re sugaNajana ! AdhAkarmI AdaurA 2, 75 hAM re sugaNajana ! kRtagar3ha nai nitapiMDo rA 2, 76 hAM re sugaNajana ! ityAdika AcArau rA 2, 77 hAM re sugaNajana ! sAMbhaLa siMghI harakhyaurA 2, 78 hAM re sugaNajana ! ohIja muni no AcArau rA 2, 79 hAM re sugaNajana ! karai prasaMsa savAyorA 2, 80 hAM re sugaNajana ! saMta kitAka sumero ? rA 2, 81 hAM re sugaNajana ! kitA zrAvaka the sAro ? rA 2, 82 hAM re sugaNajana ! mhe bhIkhu RSi kerA rA 2, 83 hAM re sugaNajana ! siMghI bolyau tivArI rA 2, 84 hAM re sugaNajana ! sevaga ubho jyAMhI rA 2, tajiyA doSaNa Akhyau chaMDorA 2 // jaza. udArau rA 2 // jaza. bhIkkhu guNa parakhyau rA 2 // jaza. maga sAro rA 2 // jaza. harakhAyo rA 2 // jaza. 2 // jaza. sudha mana zrAvaka kahai tero rA adhika udAro rA dUhA sAdha sAdharo gilo karai, te suNajo re zahara rA lokAM, e terA rA 2 // jaza. zrAvaka joga milyau e bhArI rA 2 // jaza. tuko joDyau tyAMhI rA 2 // jaza. 2 // (hAM rA mevAsI nAnhI sI naNadoLI rA ) 85 hAM re sugaNajana ! terai zrAvaka terai saMto rA 2, terApaMthI taMto rA laghu bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 3 1 Apa Aparo terApaMthI jaMza. 2 // mNt| tNt|| jaza. 229 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 hAM re sugapajana! jaga visatAriyo tAmo ra 2, terApaMthI nAmo rA 2 // jaza. 87 hA re sugajjana! tAma bhikkhU ima kehavai 2, samacita vevai rA 2 // jaza. 8 hAM re sugaNajana! he prabhujI mhai terA rA 2, avara anerA rA 2 // jaza. 89 hA re sugapajana! sumata gupta aTha saMco ra 2, pALe vrata paMco rA 2 // jaza. 90 aa re sugapajana! e tairai pAU~ cita saMtI ra 2, so hI terApaMthI' rA 2 // jaza. 91 hAM re sugapajana! DhALa tIjI e dhIya 2, jaya-jaza kIdhI rA 2 // jaza. bhIkkhU kRta chappaya 1. guNa viNa bheSa kU mUla na mAMnata, punya pApa kU bhina-bhina jAnata, AvatA karmA nai saMvara rokata, baMdha to jIva kU baMdhiyA rAkhata, isI ghaTa prakAza kiyA, nirmaLa jJAna udyota kiyA, jIva-ajIva kA kiyA niveraa| Asava karmA kU leta ureraa| nirjarA kamAM kU deta vikheraa| sAsatA sukha tau mokha meM dderaa| bhava jIva kA meTyA mithyAta aNdheraa| ai to hai paMtha prabhu terA hI teraa| 2 tIna sau tesaTha pAkhaMDa jagata maiM, zrI jina dharma sUM sarva aneraa| : dravyaliMgI keI sAdha kahAvata, tyAM piNa pakaDyA tyAMrAija kedd'aa| tAhi kU dUra tajai te saMta, vidhi sUM upadeza diyA ruudd'eraa| jina Agama joya pramANa kiyA jaba pAkhaMDa paMtha maiM par3iyA bikheraa| vrata avrata dAna dayA vatAvata, sAvaja niravada karata niveraa| zrI jina AganyA mAhai dharma batAvata, ai to hai paMtha prabhu terA hI teraa|| 230 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA klyaann|| 1 bhIkkhU bhArImAlajI, Adi saMta suvicaar| navo caraNa levA bhaNI, tatakhiNa hoya gayA tyaar|| 2 samat aThAra satarottare, paMcAMga lekhe pichaaNnn| ASAr3ha sudi pUnama dine, vAru caraNa 3 arihaMta nI leI AganyAM, zahara kelavA maay| saMjama dhArayau svAmajI, siddha zAkhe sukhdaay|| DhALa : 4 . (suNa ciratAlI thArA lIjai carita saMbhAlI) 1 thirapAlajI phataicando, donUM bApa-beTA sukhkNdo| jaimalajI rA ToLA rA jANI, bhikSu sAtha caraNa gunnkhaannii| suNa sukhakArI,bhikSu pratibodhyA bahu nr-naarii| suNa sukhakArI, bhikSu thayA ojAgara bhaarii|| 2 AcArya bhikSu RSirAyo, vale TokarajI sukhdaayo| ____ haranAthajI jJAna gaMbhIrA, hada bhArImAla guNa hiiraa|| suNa. 3 saMta terA maiM tAhyau, rahyA dRr3ha citta chahuM muniraayo| zeSa sAta nIsariyA, te piNa bAdala jima biikhriiyaa|| suNa. 4 bhikkhU dAna-dayA dIpAvai, bahu nara-nArI smjaavai| vrata-avrata lekhau batAvai, haLukarmI suNa hrsaavai|| suNa. 5 muradhara deza majhAro, svAmI Achau karai upgaaro| AyA deza mevAr3o, bahu pratibodhyA nr-naaro|| suNa. 6 saradhA nai AcAro, vrata-avrata Upara vicaaro| valI aNukaMpA nI suraMgI, svAmI jor3a karI ati cNgii|| suNa. 7 dhura guNaThANA nI karaNI, niravada AjJA maiM ucrnnii| jina AjJA Upara jANI, svAmI jor3AM karI sukhdaannii|| suNa. 8 cyAra nikhepA nI jAcI, potiyAbaMdha Upara aachii| kALavAdI Upara sIdhI, sUtra sAkha dei jor3AM kiidhii|| suNa. laghu bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 4 231 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 paryAyavAdI pichANau, vale indriyavAdI jaannau| vale ekala nai oLakhAyau, bahu jor3AM karI muniraayau| suNa. 10 vale Tokama DosI kahivAI, tiNa rI zraddhA nai olkhaaii| nava-tattva nI jor3a suraMgI, cAru sUtra sAkha de cNgii| suNa. 11 vale vinIta nai avinIto, tiNa Upara jor3a pvitto| TALokara nai oLakhAyau, 'vRdha rAsa" mAhe bahu nyaayo|| suNa. 12 vale joDyA sakhara bakhANoM, vArU vairAga-rasa gunn-khaaNnnoN| Asarai ar3atIsa hajAro, svAmI graMtha' joDyA sukhkaaro|| suNa. 13 sUtrAM nI hUMDI sIdhI, vale potyAbaMdha Upara kiidhii| avara hI bola aneko, vale melyA nyAya vishekho| suNa. 14 utpatiyA budha sUM udArI, svAmI dRSTAMta dIdhA bhaarii| haLukarmI suNa haraSAvai, cita cimatakAra ati paavai|| suNa. 15 vale saMta-satI bahu kIdhA, ghaNA zrAvaka-zrAvikA siidhaa| vicarayA muradhara nai mevAr3o, vale hADotI deza ddhuuNddhaadd'o| suNa. 16 cUrU tAI thalI maiM AyA, prayojane Rssiraayaa| bahu vicasyA marudhara mevAr3o, doya comAsA deza ddhuuNddhaadd'o|| suNa. 17 ojAgara bhikSu Apo, sthira cyAra tIrtha maiM sthaapo| pUrvadhArI jehavA, e to svAma bhIkhaNajI ehvaa|| suNa. 18 dazavidha jatI-dharma-dhArI, jyAMrI karaNI rI blihaarii| parabhava ciMtA pUrI, jyAMrI kIrti jaga maiM ruudd'ii|| suNa. 19 kSamAvaMta guNakhAMNo, svAmI adhika avasara nA jaaNnno| siMha taNI para sUrA, jhaTa melai nyAyaja ruudd'aa|| suNa. 20 valai vairAga rasa mAhai bhInA, saMvega karI lhliinaa| ____ nAma suNI pAkhaMDI dhar3akai, jana haLukarmI suNa hrkhai|| suNa. 21 sIla siromaNI sAcA, jazadhArI bhikSu jaacaa| dayAvaMta indrayAM damatA, satare datta nikaMcana rmtaa|| suNa. 22 ehavA bhikSu RSirAyo, tyAMrA guNa pUrA kahyA na jaayo| saMkSepa mAtra * batAyA, guNa anagha athaga adhikaayaa|| suNa. 1.avanIta raas| 4. acaury| 2. grnthaan| 5. aprigrh| 6.nirml| 3. sty| 232 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 vali dhura bAMdhI bahu maryAdo, battI 24 gaNapati dikhyA denai sUMpaNA ANau, 25 zekhe kALa caumAso, 1. svIkAra / Ato dhArI, aMta guNasaThe likhata . kiNa hI khetra re mAhi, 26 AcArya nIM icchA sUMpai ToLA rau 27 sahu saMta-saMtyA nai jana sukhakArI, vara bAMdhI maryAdA bhArI || nAM dikhyA, karaNA ziSya - ziSyaNI vara zikhyA / likhataM guNasaThai bhikkhu nIM vANau // jana. rahivau gaNapati ANa hulAsau / gaNi ANA viNa rahivau nAhi / jana. gurubhAI celA nai svabhAvai / tiNarI ANA maiM rahivau tivAro / / jana." rahiNau ekaNa rI ANA mAhyau / mArga cAlai jaThA tAMI sAMdhI // jana. gaNa sUM nIkaLa karai vivAdau / na giNavau cyAra tIrtha re mAhi // jana. niMdaka jANava jehI / te piNa jiNa AjJA bArai hoI || jana. tiNaneM sAdhu naM saradhaNo soI / Arai' kIdhau dIsai anaMta saMsAro // jana. tiNa naiM ToLA taNA tiNa bAro / avaguNa bolaNa rA pacakhAMNau // jana. tasuM haLukarmI na mAneM soI / te lekhA mAhi na giNAyau // jana. bolaNa rA pacakhANau / avaguNa tau piNa avaguNa bolaNa rA tyAgo // jana. AgalA sUMsAM rau nahIM aTakAvau / likhata pacAsai bhikSu vANo // jana. tike bAhira le jAvaNA naaNhii| khetrAM maiM rahivA rA pacakhANo // jana. . tAhyau, rIta paraMpara bAMdhI, eha 28 karma- joga ika be triNa Adau, tiNa naiM sAdhu saradhavau nAMhi, 29 cyAra tIrtha rau tehI, vAMde pUjai ehavA nai koI, 30 nIkaLa navI dikhyA le koI, tiNa rI bAta na mAMnaNI ligAye, 31 karma-joge nIkaLIyAM bAro, huMtA - aNahuMtA jANa, 32 viTaLa hoI bhAMgai sUMsa koI, uNa sarIkho viTaLa mAnai vAyo, 33 ima hI pacAse jANau, nIkaLa navI dikhyA le kumAgo, 34 mhai navI dikhyA lIdhI samabhAvau, yUM piNa bolaNa rA pacakhANo, 35 patra likhyA jAcyA gaNa mAhI, ika nizi uparaMta jANo, hai Avai, bhArau, laghu bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 4 AMNI ati ahalAdo / udArI | 2. patha bhraSTa / 233 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 likhata paiMtALIse amolo, zraddhA-AcAra-kalpa sUtra bolo| guru tathA buddhivaMta saMto, kahe jima karaNo dhara khNto|| jana. 37 pacAse guNasaThe jANau, vale saiMtIse rAsa maiM vaanno| doSa dekhe to turata kahiNau, ghaNA divasa dAbai nahIM rhinnau| jana. 38 AcArya rI AjJA viNa tAhyau, eka nizi uparaMta gAma maahyau| ____ muni-ajjA nai bheLo na raiNau, pacAsa likhata mAhi e vennau| jana. 39 AhAra-pANI bahirInai lyAyau, saMbhogI nai bAMTI deNau taahyau| * Apa ANyau jANI adhika levai, adatta lAgai pratIta na raivai|| jana. 40 daiNI dikhyA mahAjana nai tAhyau, svAmI chehare vacana phurmaayau| piNa pAnA maiM likhIyau nAhI, suvanIta dhasyau dila maahii|| jana. 41 ityAdika maryAdau, svAmI bAMdhI ghara aha laadau| bahu varSA laga tAMmau, svAmI sAsaNa calAvaNa kaamau|| jana. 42 cothI DhALa majhArau, bhikSu varNana adhika udaarau| sukha pAyau tAsa pasAyau, gaNi 'jaya-jaza' haraSa svaayau| jana. 1.dhairy| 234 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 satarA sUM sAThA lagai, adhika jIva ghaNA samajAvIyA, sakharA 2 bhIkkhU rA mukha Agalai, bhArImAla aSTAdaza battIsa maiM, thApyau 3 cita anukUla muni cAlatA, prakRti garva-rahita giravA guNI, vinayavAna sA vacana, vAru 4 ghana garjArava Agalai, gotama vIra taNA mukha 5 graMtha hajArAM tAsa mukha", adhika atisayadhArI opatA, sthirapada thakI, aMta manai, bhAmAla grahI, khetasIjI kSamAvaMta cita, upagArI catura, vaiNIrAMma sahI, jJAna-dhyAna 6 parama prIta bhIkkhU seva karI sAcai 7 ar3atIsa dikhyA bhaktivaMta bhArI ghaNA, 8 caracAvAdI vimala caraNa cALIsa 9 ghara saMvega taNuM utpatiyA ati caraNa cita, vRddhi lIyau, bhikkhU 10 satAvane saMjama paTa - lAyaka parakhyau 11 adhika guNI e Adi de, ajjA 12 aSTavIsa chapana muni gaNa mA 13 bIsa rahyA gAr3hA rahyA, gaNa vAraNai, rUpacaMda zAkha saMjama grahI, aNasaNa indryAM paravarI, thANai caumAsai AvIyA, saihara svAma 14 pAMcUM carama 1. hajAroM padya kaThastha / pragaTa, hastamukhI' ar3atALI laghu bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 5 Asarai, svAma Asarai, samaNI zeSa kayau tIratha sukha pada bhadra tAsa jima 2. hasatamukhI / cAturI tyAMrI sIma dhara dhara sUM taipane buddhi chatAM nIkaLyA tyAM dIdho thapIyA sariyArI upagAra / cyAra // shAja / juvarAja // punyvaan| jazavAna || bakhANa | agavANa // aap| sthaap|| avdhaar| pyAra // khaMta | jasavaMta // adhikAya / munirAya // prema / hem|| amNd| nRpcNd|| aNagAra / vratasAra // guNacALIsa / dIsa // maay| ThAya // nAhi / mAhi // 235 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhALa : 5 (dhana-dhana bhikkhU svAma dIpAI dAna dayA) zrAvaNa mAsa majhAra, dasta kAraNa tana maiN| dizAM jAvai pura bAra, giNata nahIM bahu mana maiN| bahu mana maiM jI phuna bahu jana maiM, pura mAhi gocarI prgttpnn| dhina-dhina bhIkkhU svAma, bhAva ArAma ghnn| 2 zrAvaNa pUnama svAma, gocarI Apa gyaa| bhAdrava maiM abhirAma, adhika cita zAMti bhyaa| ciMtazAMti bhayA jI vara dhyAna lahyA, RSi lIna parama bhAveja rhyaa| dhina-dhina bhIkkhU svAma, maraNa paMDita umjhaa| 3 trihuM Taka huvai vakhANa, pajUSaNa mAhi bhlaa| cautha cAMdaNI jANa, vayaNa bhAkhai vimlaa| bhAkhai vimalA jI ati hI amalA, vaca saMta khetasI nai nimlaa| dhina-dhina bhIkkhU svAma, 'yamala guNa ubhaya jhilaa''| 4 the sakharA ziSya suvinIta, caraNa no shAja diyau| TokarajI vara rIta, bhakti kari . sujaza liyau| sujaza liyau jI tanu-mana ThIyau, bhArImAla parama bhaktA vriiyau| dhina-dhina bhIkkhU svAma, jJAna-guNa nau driiyau| 5 yAM tInA rA shAja, thakI samabhAva pdd'eN| pALyau saMjama pAja2, harakha AnaMda ghdd'eN| Ananda ghaNe jI trihuM saMta taNe, atahi ikadhAra rahyA sumnnai| dhina-dhina bhIkkhU svAma, sujaza tasu jagata thuNai? 6 suNatAM tIratha tIna, sIkha Apai skhrii| rahijyau the lahalIna, gaNI sira ANa dhrii| 'ANa dharI jI mujha nI jabarI, bhArImAla taNI tima dhAra khrii| dhina-dhina bhIkkhU svAma, amala vANI ucrii| 1. jJAna aura cAritra guNa ke yugala (jor3A) 2. prnn| ko dhAraNa karane vaale| 3. karatA hai| 236 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 bhArImAla nI ANa, akhaMData jeha dhre| .. te. suvinIta pichAMNa, saMta sugaNAMja sire| sugaNAMja sirai jI kuNa hor3a kara, seva karau tana-mana skhrai| dhina-dhina bhIkkhU svAma, amala sikhyA ucrai|| 8. eha nI lopai AMNa, dUra karivU jaba hii| te apachaMdA jANa, tIrtha maiM teha nhiiN| teha nahIM jI jina-samaya kahI, niMdaNa jogAM te chai ati hii| dhina-dhina bhIkkhU svAma, sIkha Apai surhii| ANaMda abhigraha kIdha, vIra ANA baare| vaMdana nemaja lIdha, prathama bolaNa vaarai| bolaNa vArai jI ima mana dhArai, ciMhu AhAra dAna tasu prihaarai| dhina-dhina bhIkkhU svAma, jinaMda jyUM iNa aarai| 10 ajjA-saMta visekha, rAkhajau heta. atii| dikhyA dIjo dekha- dekha parabhava arthii| parabhava-arathI jI samyak dhura thI, piNa jiNa-tiNa naiM mUMDoja mtii| dhina-dhina bhIkhU svAma, tAsa sira adhika rtii| 11 AlovaNa adhikAya, karI ati svAma bhlii| lakha corAsI khamAya, karai Atama nislii| Atama nisalI jI khAmaija valI, gaNa thI TaLanaija thayA viklii| dhina-dhina bhIkkhU svAma, tAsa cita kusama klii|| 12 bar3A . zISa avaloya, parama-bhaktA vaaru| laihara AI huvai koya, khamAvai cita caaru| cita cAru jI nija hitakArU, muni-ajjA anya vali gunndhaaru| dhina-dhina bhIkkhU svAma, nijAtama nistaaru|| 13 je zrAvaka-zrAvikA teha, khamAvai tAsa bhnnii| vali jatI DhUMDhIyA jeha, jUjUA nAma ginnii| nAma giNI caracAja ghaNI, tasu laihara AI huvai dveSa tnnii| dhina-dhina bhIkkhU svAma, nisala Atama apnnii|| 3. nizalyA 1. sundr| 2. dIpti (tej)| laghu bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA.5 237 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 atIcAra Aloya, sumati aru gupti mjhai| doSa lAgau huvai koya, mahAvrata paMca rjai| paMca rajai jI agha thIja lajai, ima nisala thaI guNathIja gjai| dhina-dhina bhIkkhU svAma, sakhara-siva paMtha sjhai|| 15 Ayu nikaTa pichANa, nisala Atama kiidhii| hivai saMlekhaNa ANa, suNau bhaviyaNa siidhii| bhaviyaNa sIdhI jI tapa asi lIdhI, upavAsa paMcamI tapa vRddhii| dhina-dhina bhIkkhU svAma, sumatI nI smRddhii|| 16 chaTTha pAraNe dhAra, alpa auSadhi aahaarN| vamana huvau tiNavAra, sAma bhIkkhU saarN| bhIkkhU sAraM tiNa dina dhAraM, pacakhAMNa karai triNavidha aahaarN| dhina-dhina bhIkkhU svAma, hIyai ati husiyaarN|| 17 sAtama AThama jANa, alpa anna _aacriiyau| turata kIyA pacakhAMNa, kahai satajugi driyau| satajugi dariyaujI guNa rasa bhariyau, ima turata tyAga kima uccariyau? dhina-dhina bhIkkhU svAma, jagata jaza vistriyau|| 18 navamI tyAga karaMta, khetasI khAMca' khii| alpa AhAra muja hasta, taNo lIjaija shii| lIjaija sahI jI ima hai ahI, tasu vacana mAna anna alpa lhii| (suvinIta taNau mana rAkhaNa hI) dhina-dhina bhIkkha svAma, kIrti jaga chAya rhii|| 19 dazamI tyAga karaMta, araja bar3a ziSya nhaalii| dasa moTha Asarai hasta, lIyai cAvaLa caalii| cAvaLa cALI jI agha nai TALI, uparaMta tyAga kIdhA bhaalii| dhina-dhina bhIkkhU svAma, lagI siva sUM 'tALI' 20 gyArasa 'amala AgAra', kiyau ima upvaasN| hiva muja AhAra ma jANa, vayaNa ima. prkaasN| parakAsaM jI jana vizvAsaM, aNasaNa thI ati cita hullaasN| dhina-dhina bhIkkhU svAma, amala sivapada aasN| 1. Agraha 'pUrvaka 3. iktaarii| 2. cAlIsA 4. aphiim| 238 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 bArasa belau kIdha, svAmajI smbhaavai| hATa shAmalI thakI, pakI hATe aavai| hATe Avai jI tanu nai tAvai, vara pakkA muni-jana guNa gaavai| dhina-dhina bhIkkhU svAma, pako aNasaNa tthaavai|| 22 tAMma liyo vizrAMma, araja RSirAya' krai| pudgala par3iyA hINa, svAma suNa haraSa dhrai| haraSa dharai jI ima vaca ucarai, baulAvau ziSya bhArImAla sirai| dhina-dhina bhIkkhU svAma, tAsa kuNa hoDa krai|| 23 caTa de UbhA AMNa suNI bhaariimaalN| vale khetasI Adi, muni AyA caalN| AyA cAlaM jI RSa guNamAlaM, vaca vadai svAma ati suvisaalN| dhina-dhina bhIkkhU svAma, 'pIta siv-pttsaalN'| 24 karivau mujha saMthAra, ema pabhaNai svaamii| namothuNaM guNatAMma, siddha arihaMta naamii| arihaMta nAmI jI sivapada kAmI, UMcai svara vaca sthira cita dhaamii|| dhina-dhina bhIkkhU svAma, parama saMpati paamii|| 25 jAvajIva laga moya, tyAga trihuM AhAra tnnaaN| zrAvaka-zrAvikA saMta, suNa jana-vRnda ghnnaaN| jana-vRnda ghaNA jI guNa karata jaNA, aNasaNa dhArayau bhIkkhU sugunnaa| dhina-dhina bhIkkhU svAma, kAja sArai apnnaa|| (yatanI) 26 ziSya bhArImAla kahai sAra, kyUM nI rAkhyau amala aagaar| ___ svAmI kahai dhArayau saMthAra, kisI karaNI dehI nI saar|| (dhana dhana bhikkhU svAma) 27 terasa nai janavRnda, darza karivA aavai| saMsa AMkhar3I karai, svAma nAM guNa gaavai| guNa gAvai jI ati hulasAvai, bAjAra mAhai jana nahiM maavai| dhina-dhina bhIkkhU svAma, vimala bhAvana bhaavai|| 3. tyaag| 1. muni rAyacaMdajI (Rssiraay)| 2. mokSa rUpa pRSThazAlA se priiti| laghu bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA.5 239 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 savA pauhara unamAna, divasa car3hiyAM jaannii| nija kara setI Apa, svAma. pIdhau paannii| pIdhau pANI jI ati guNa khANI, Asarai muhUrta pAchai jaannii| dhina-dhina bhIkkhU svAma, vadai iha vidhi vaannii|| 29 Avai saMta sujANa, muni shAmA jaayau| vali Avai chai ajjA, vadai iha vidhi vaayau| iha vidhi vAyau jI jana suNa tAyau, suNatAM vali vara bahu muniraayau| dhina-dhina . bhIkkhU svAma, carama vaca phurmaayau| 30 jana kahai svAmI taNA, joga muni maiM vsiyaa| eka muhUrta Asarai, sAdhu AyA tisiyaa| AyA tisiyA jI be guNa rasiyA vaMdaNA karanai mana hulsiiyaa| dhina-dhina bhIkkhU svAma, duritare dohagaH nhsiyaa|| 31 vaiNIrAmajI saMta, bar3A jaga vikhyaatN| vale kusAlajI sAtha, vaMdai sira kari naathN| kari nAthaM jI ati raLiyAtaM, tasu svAma diyau mastaka haathN| dhina-dhina bhIkkhU svAma, amala jaza akhiyaatN|| 32 doya AMgulI thakI, saina karinai jaannii| sukhasAtA pUchaMta, kacI cakhu phichaannii| pahichAMNI jI ucaraMga ANI, sAvaceta isA muni gunnkhaannii| dhina-dhina bhikkhU svAma, mahI kIrati maannii|| 33 sAdhU AyA teha, adhika hI guNa gaatN| doya muhUrta Asarai, Ayau samaNI saath| samaNI sAthaM vaMdai nAthaM, jana kahai avadhi upano khyaatN| dhina-dhina bhIkkhU svAma, kahI acaraja vaat|| FEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEP 1. do| 2. paap| 3. duHkh| 4. prphullit| 5. ishaaraa| 240 bhikkhu jaMza rasAyaNa Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 aTakaLa sUM avadhi daakhii| tathA saakhii| dhina dhina AkhyAta, tathA buddhi thI Upanau, tikau sarvajJa sarvajJa sAkhIjI AgUMca AkhI, pragaTa piNa chAMneM nahIM rAkhI / bhIkkhU svAma, bAta sUtA bhaNI, huI baiThA karAM, bharyau hUMkAraM RSi jI tiNa vAraM, baiThA kara muni baiThA acaraja bhaakhii|| 35 svAmI pUchyau taba dhina dhina bhIkkhU svAma zAsaNa rA mahA vAraM / hUMkAraM / lAraM / siNagAraM // upgaarii| saMta guNagrAma, Apa pAkhaMDa, haTAyA bar3A-baDA bahu vArI / bahu vArI vali jana tArI, phuna dAna-dayA dila maiM dhaarii| netaarii| dhina dhina bhIkkhU svAma Apa parama kIrati pyArI Apa dhina dhina bhIkkhU svAma, 37 darajI mAMDhI sIMva, sUI vadai janaka svAma tivAra, gayA caTa de kIrati caTa de cAlI pratyakha bhAlI, vatakA e ati acryvaalii| dhina dhina bhIkkhU svAma, pUrNa 38 mAMDhI tere khaMDa, taNI mahotsava kIdhA adhika, kArya laukika dhArI jI AjJA bArI, kIdhI tyaarii| laukika dhArI / paMca saya kahai laarii| dhina dhina Asarai bhIkkhU svAma, sapta aThArai pauhara sNthaarii|| sATha, bhAdrava parabhava poMhatA pUjya, terasa maMgalavArI jI kAMI sarIyArI, bhArImAla dhina dhina maiM varSa maiM 36 karai 39 samata 40 ghara bhIkkhU svAma, jAuM pacIsa, Asarai rahyA, pachai varSa bhIkkhU svAma, pragaTa bheSadhArayAM suvrata phAsaM jI muni guNa rAsaM, dhina dhina laghu bhikkhu jaza rasAyaNa : DhA. 5 . maga jaga ima pA sudi pATa tasa aTha bahu sudha tayAMLIsa jana jazadhArI / aNagArI // ghAlI / caalii| paalii|| saarii| mNglvaarii| baiThA bhArI / balihArI / vAsaM / vrata jAjho phaasN| jAsaM / vizvAsaM // 241 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 Asarai sitaMtara varSa, Ayu pALyau svaamii| parabhava kiyau payANa, dharma mUrata dhaamii| mUrata dhAmI jI ati hita kAmI, padadhAra parama saMpati paamii| dhina-dhina bhIkkhU svAma, nimala jaga maiM naamii| 42 bhIkhU taNe prasAda, jIva bahulA triyaa| sAMprata kALe tirai, svAma vaca sira dhriyaa| sira dhariyA jI jana uddharIyA, tirasyaija anAgati gunn-driyaa| dhina-dhina bhIkkhU svAma, tAsa uttama kiriyaa| 43 bhIkkhU 'bhavadadhi pAja', bhAva nAvAM trnnii| jJAna-kriyA kari yukta, kahA kahiyai krnnii| kahiyai karaNI jI vara uccaraNI, saMkSepa mAtravidha maiM vrnnii| dhina-dhina bhIkkhU svAma, mUrti tasu mnhrnnii| 44 ugaNIsai tevIsa, mAgha sudi titha tiij| . guruvAre e jor3a, karI bhIkkhU biijN| bhIkkhU bIjaM jI tasu japa kIjaM, bhArImAla RSa rmnniijN| dhina-dhina bhIkkhU svAma, lahai 'jaya-jaza' riijhN|| iti laghu bhIkkhU jasa rsaaynn|| 1. bhava-samudra pAra karane ke lie setu| 2. dUsarI vaar| 242 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikkhu - carita muni hemarAja bhikkhu-carita : DhA. 243 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 arihaMta-sidha-sAdhU namU, bhAva-bhagata ura' aaNnn| gura giravA guNavaMta noM, kahuM 'bhIkhU carita' vkhaaNnn|| 2 moTA-moTA munivara huA, Agei cauthe aar| vakhANyA mukha vIra jI, sUtara maiM sudha saar| 3 tyAMnai neNAM nahIM nirakhIyA, vIra kahyau vistaar| piNa dhina-dhina bhIkhU sAMmajI, pragaTyA pAMcameM aar|| 4 guNa gAvai guNavaMta gura tiNA, bhoLA nai mana nahIM bhaay| 'gyAMnI kahyau ginAtA majhai,' tIrthaMkara gota bNdhaay|| 5 utakaSTA pariNAma sUM, utkaSTI Avai rsaaNnn| saMkA ma AMNau sarvathA, vIra muMr3hA rI vaaNnn|| 6 tiNa kALe nai tiNa samai, duSama ArA nI baat| pUja bhIkhanajI pragaTyA, sukhI sAdha saakhyaat|| 7 sukhI kathA sukhI vAratA, sukhI saradhA aacaar| sukhe-sukhe jAya mugata maiM, AvAgamaNa nivaar|| 8 janama kihAM dikhyA kihAM, parabhava . pohatA kiNa tthaaNm| kiyA comAsA kiNa vidhe, tehanA piNa kahUM naam|| 9 jasa mehamA ghaNI jagata maiM, kahI kaThA laga jaay| piNa thor3I sI paragaTa karUM, sAMbhaLajyo cita lyaay|| DhALa : 1 (hariyA nai raMga bhariyA jI.) 1 jaMbUdIpa bharata khetau jI, kAMi desa muradhara diiptau| ___ kAMi kAMThe-kora khvaay| nagara kaMTALyau nIkau jI, kAMi kamadhajare rAja karai tihaaN| bakhatasiMgha sobhaay| sAdha bhIkkhU sukhadAyA jI, mana bhAyA bhaviyaNa jIva rai|| 1. hRdy| 3. rAThaur3a vaMzI ksstriy| 2. jJAtA zrutaskaMdha 1 adhyayana 8 sUtra 18 / / bhikkhu-carita : DhA. 1 245 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 tyAM bhIkhanajI avatariyA jI, kAMi dhariyA jaNaNI' garbha maiN| , uttama jIva apaar| sAdha. 'samata sataresai beyAsI' jI, sukhavAsI naMdaNa uupnaa| supana lahyau shriikaar|| sAdha. 3 sIha supaneM mAtA jI, kAMi sukhasAtA suta nai jnmiiyaa| havau haraSa uchaav| sAdha. ___dIpAde aMgajAtA jI, kAMi pitA * balUjI sobhtaa| kuLa osavALa khaav| sAdha. .. 4 bar3e sAjana vale vIsAjI, saMkalecA jAtaja jaannjau| eka paraNyAM thA naar| sAdha. ghaNo nahIM kiyau grahavAso jI, kAMi Acho sIlaja aadryau| dikhyA rI mana dhaar|| sAdha. 5 varasa pacIsa Asarai vadhiyA jI, kAMi sadhIyA ceta khar3A huA, Ayau ghaTa veraag| sAdha. rughanAthajI gura dharIyA jI, kAMi kiriyA kAcI jAMNanai, _ pachai upanau soca athaag|| sAdha. 6 sUtara nai sudha vAcyA jI, kAMi rAcyA gyAMna rasALa sUM, UMDo dIyo upiiyog| sAdha. bhagavaMta mAraga bhUlA jI, kAMi DUlA chor3a saMsAra nai, nahIM dIsai saMjama jog|| sAdha. 7 rAjanagara maiM bhaNatA jI, kAMi guNatAM gyAMna bhalau lahyau, varasa panare cumaas| sAdha. sUtara mAhi sAco jI, kAMi kAcau mhe pALAM jako, hivai tor3a nhAkhU moha paas| sAdha. 8 Aya kahai gurAM nai kiriyA jI, vIsariyA vIra bhAkhI jakA, cUkA samagata saar| sAdha. chor3o surata saMbhALI jI, mana vALI mAraga mokaLo, piNa uhAM rI uTha na huI ligaar|| sAdha. 1. jiNaNI kvcid| 3. amaryAdita 2. yaha jaina saMvat zrAvaNAdi krama se hai| 4. utthAna kriyaa| 246 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 abArUM pAMcamoM Aro jI, kAMi sAro saMjama nahIM paLe, ityAdika kahyA DhIlA vacana anek| sAdha. piNa sUtra nyAya sAMko lIdhA jI, kAMi kIdhA kaSTa' rUr3I pare, . vIra vacana batAya vsekh|| sAdha. . 10 sAta comAsA Age jI, mana bhAMge tyAM mAhi rahyA, kitalAyaka samajAvaNa kaaj| sAdha. saMjama levA sUrA jI, kAMi pUrA asala AcAra syUM, sAjhaNa sivapura raaj|| sAdha. 11. bhIkhanajI Adi vicArI jI, kAMi tyArI jaNA tere huvA, karavA Atama kaaNm| sAdha. tere zrAvaka samAi posA jI, kAMi saihara jodhAMNA maiM kiyA, ___ jaThe terApaMthI dIyau naam| 12 samata aThAro sataro jI, kAMi sutharo samora Ayo tihAM, tihAM sabaLo huvo sugaal| sAdha. sAdhapaNau sudha-lIdhau jI, kAMi kIdhau kAraja kelavai, parabhava sAMhamau bhaal|| sAdha. 13 pAMca desa pragaTIyA jI, guNa raTIyA rAMma --nAma - jyU, kaTIyA karma kruur| sAdha. 'pAkhaMDa ghaucA' pocA' jI, kAMi_gyAMna bale moTe munI, bhAMja kiyA bhakhabhUra / / sAdha. 14 sAMmI gyAMna karI guNasAgara jI, budha Agara artha nai heta rA, ojAgara ghaNA amol| sAdha. bhAMta-bhAMta guNa bhariyA tariyA, tAra rahyA bhava jIva nai, tyAMro tIkhau badhIyo tol|| sAdha. 1. niruttr| 2. zreSTha smy| 3. sukaal| 4. pAkhaMDa (zAstra viruddha AcaraNa karane vaalaa|)ruup tinkaa| 5. kmjor| 6. nsstt| bhikkhu-carita : DhA. 1 247 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrtha sudha hAla Ale. tyAta mA bhArI 15 Apa AgyA sudha ArAdhI jI, kAMi gAdI vIra jiNaMda rI, * Apa asala dIsau anngaar| cyAra tIrtha sudha thApyA ApyA, aNuvrata mahAvrata moTakA, vale Achau gyAMna apaar|| sAdha. . 16 sAdha bhalA siNagArI jI, guNa bhArI bhIkhU sAMma mai, mArI mamata blaay| catura vavekI pUrA jI, kAMi sUrA caracA kAraNe, bhaviyaNa re mana bhaay|| sAdha. 17 sArAM sire siSa bhArI jI, 'suhAlI parakata' jaNa nai| vale sarala ghaNo sbhaav| bhAramalajI pATa thApI jI, kAMi ApI padavI AcArya tnnii| cyAra tIrtha cita caav|| 1. komala prkRti| 248 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA Atama 1 sAMmI mAraga sAco liyo, sAraNa piNa bhArI karmA jIvar3A, aLiyA 2 kugurAM nAM bharamAvIyAM, bolai 'ALa - paMpALa' / bolai thor3A sA pragaTa karUM, sujo surata DhALa : 2 ( dhIja kare sItA satI re lAla ) 1 au gura nai uthApI aLagA hUvA re, koi jIva bacAve chai tehaneM re lAla, suNajo bhIkhUjIrI 2 koi saMgata yAMrI karajo matI re, ninhava chai e nIkaLyA re lAla, 3 ima bharamAyA aneka jIvAM bhaNIre, jo terApaMthyAM ro mAraga oLakhyAM re lAla, 4 Apa AparA pakhiyAM bhaNI re, vale aneka gRhasthAM naiM sIkhAviyAre lAla, 5 bAvIsa ToLAM re 'mAhomA bedhora' ghaNo re, piNa bhIkhanajI sUM bedho kare tarai re lAla, 6 ima aneka vidha kara rahyA re, paNa kaho nai kitA dina ThAhare re lAla, 7 koI dhULa nhAkheM sUrya majhe re, jyUM bhIkhanajI sUM bharakAyAM bhAMta-bhAMta sUM re lAla, 8 hive jyUM- jyUM bhIkhanajI vicarai jaThai re, ghaNo kahyo tho, kane jAijo matI re lAla, 1. alIka/asatya / khraab| 2. UTapaTAMga / 3. kabhI bhI / 4. jamane na denaa| bhikkhu-carita : DhA. 2 kaaNm| aaNm|| 5. paraspara kalaha / 6. utpAta / Udhama 7. apane zrAvaka (anuyAyI ) / sNbhaal|| vale dAna-dayA dIdhI uthApa re / bhavika jana / e kahai chai aThAre pApa re / bha. ja. // vAratA re lAla || lAga jAyalA thAMre lALa re| bha. ja. suNaM // ima deve aneka vidha ALa re / bha. ja || ghaNAM gAmAM-nagarAM vikhyAta re / bha. ja. // haragaja' nAvai mhAre hAtha // bha. ja. suNa. // vale aneka ToLA sUM milIyA jAya re / bha. ja. // yAMne 'TakavA ma dejyo'' tAya re|| bha. ja. sunn.|| eka-eka neM saradhe asAdha re / bha. ja. // kahai - mhai to sagalAi chAM sAdha re| bha. ja. suNa // AhamI - sAhamI ghamaDola re / bha. j.|| tAMbA Upara jhoLa re? | bha. ja. suNa. // Apa upara pAchI par3ai Aya re / bha. j.|| dekho' gAMTha rA zrAvaka'' jAya re / / bha.ja. suNa / / uvAM rA bharamAyA AgUMca jove vATa re| bha. j.|| AyAM thor3A meM bheLo huve thATa re / bha. ja. suNa // 249 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 kei to prazna pUchavA re, keika dekhaNa kAja re| bha. j.|| keI kuguru nA bharamAviyA re lAla, uMdhA bolatA nahIM ANai lAja re| bha. ja. sunn.|| 10 upasarga aneka detA thakAM re, keibolatA vacana vikarAla re| bh.j.|| kei kahai- e nanhava ache re lAla, kei kahai jamAlI gosAla re||bh.j.sunn.|| 11 piNa pUjajI krodha karai nahIM re, sudha batAvai sUtra nyAya re| bha. j.|| vale vrata-ivrata mAMDa batAvatArelAla, devai bhina-bhina bheda darasAya re|| bha. ja. sunn.|| 12 kei catura te suNa-suNa ciMtavai re, kUr3a-kapaTa na dIsai yAMmeM koya re| bh.j.|| yAM to sAcI vAtAM kahIsahI re lAla, ghaNA icarya hoya rahyA joya re||bh.j.sunn|| sAco dharma bhagavAna ro re laal|| 13 bhagU bhar3akAyA thA beTAM bhaNI re, sudha sAdhAM maiM cUka batAya re| bha. j.|| jyU lokAM naiM bhar3akAyA bhIkhanajI thakIrelAla, ohIja melo nyAya re|| bh.j.saaco.|| 14 vAraMvAra pUchI niraNo karI re, kugurAM nai diyA chaTakAya re| bha. j.|| sAcI saradhA AdarI re lAla, kahai-dhina-dhina bhIkhU rissraayre|| bha.ja. saaco.|| 15 keikA liyo sAdhupaNo re, kei huA zrAvaka-zrAvakA sAkhyAta re|bh.j.|| __kei pratItadhAra pakA huvA re lAla, choDI kugurAM taNI pakhapAta re|| bha. ja. saaco.|| 16 ima aneka gAMmAM-nagarAM majhe re, caracA kara-kara liyA samajAya re| bh.j.|| je haLukarmI thA jIvar3A re lAla, te kuguru choDainai AyA ThAya re| bha. ja. saaco.|| 17 je bhArIkaramA jIvar3A re lAla, khoTA mata mAhe 'rahyA khuut're| bha. j.|| kumata-kubadhamAhi kaLarahyArelAla,' jyUM mAkhI 'rahI saMgheNa maiM sUta 2 re| bha. ja. saaco.|| 18 rAvaNa rUpa kiyA thA ghaNA re, bahorUpaNI devI bolAya re|| bha. j.|| piNa lachamaNa rA bANa sUM re lAla, rUpa gayA vilalAya re| bha.ja. saaco.|| 19 jyUM sudha-sAdhAM sUM bhar3akAyA lokAM bhaNI re, yAMrI saMgata ma karajau koya re| bh.j.|| piNa pUja sUtra-nyAya jJAna-vANa sUre lAla, bharma bhAgyo ghaNAM ro joya re| bha.ja. saaco.|| 20 cakravarta caDhai desa sAdhavA re, AMNa phere cha khaMDa meM Aya re| bh.j.|| jyUM bhIkhanajI riSa vicasyA jaThe re lAla, arihaMta AganyA dIdhI oLakhAya re| bha.ja. sAco.|| 21 nirajugatA nyAya melyA ghaNAM re, sudha sUtra joya-joya sAra re| bha. j.|| vale 'utapAtabudha sUM Achau kiyo re lAla, Asarai graMtha ar3atIsa hajAra re|| bha. ja. saaco.|| 1. baMdhe hue| 4. yukti shit| 2. phaMsa rhe| 5. autpatikI buddhi 3. zleSma meM lipaTI huii| 6. zloka sNkhyaa| 250 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA bhaal|| kaay| 1 AcAra Upara hajArAM kIyA, samakata Upara hajArAM soy| vrata-ivrata nai uparai, grantha hajArAM joy|| 2 vale upadesa aneka vidha, racIyA vacana rsaal| "tere duvAra' tAjA kiyA, sUtra sAMhamau 3 upagAra Achau kIyo, kumIna rAkhI _ 'sake to' jAMNU sAMma jI, padavI tIrthaMkara paay| 4 jyAM-jyAM vicasyA pUja jI, mithyAta devai mittaay| utakaSTI rasAMNa upajai to, padavI tIrthaMkara paay|| 5 gyAMnI kahyau jJAtA majhe, saMkA ma dharajo soy| bIsamo bola vicArajo, niraNau kIjau joy|| 6 utapAta budha atahI bhalI, cyArUM budha re maay| te huMtI ghaTa pUja nai, niramaLa meLyA nyaay|| DhALa : 3 (dhina dhina jIva jI) 1 ATha saMpadA sahIta AcArya, 'kula-maMDaNa' kul-diivo| pAMcame Are pragaTa. huvAM re, bhIkhU-riSa---vAMdo' bhvjiivo||- - dhina bhIkkhU sAMma jii|| 2 pAkhaMDa-paMtha nai parahasyo re, moTA muni mtvNt| sumata gupata mahAvrata sahI, ai tere pALe te teraapNth|| titha. 3 doSa bayAlIsa TAlatA re, bAvana TALe annaacaar|| sUtra-nyAya sudha-parUpaNA re, arihaMta AganyA dhaar|| dhina. 4 sUtra nai sudha vAcatA re, melatA sudha sruup| mIThe vacaneM munisarU re, vAgare vAMNa anuup|| dhina. 5 kei pAkhaMDI aDai Ayanai re, uNa rA vacana suNInai saaNm| uNarA vacana sUM kaSTa uNanai karai re, AchI bAta amaaNm|| dhina. 4. kahate haiN| 2. kul-bhuussnn| 5. niruttr| 3. kul-diip| 6. shresstth| 1.sNbhvtH| bhikkhu-carita : DhA. 3 251 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 aneka syALa Aye aDai re, ko kima bhAge sIha? je AcAre UjalA re, te kyAMnai ANai bIha' dhina. 7 mevAr3a muradhara desa maiM re, kacha desa hADotI ddhuuNddhaar| sAcI saradhA pragaTa karI re, ghAlI ghaTa maiM saar|| dhina. 8 jaThe zrAvaka-zrAvikA kiyA ghaNAre, kei huvA saadhvii-saadh| te caraNe lAgA sAMmI taNai re, AchI TAlI asmaadh|| dhina. 9 kei bheSadhArayAM naiM chor3a sAdhu huA re, caracA karanai soy| mAna-ahaMkAra meLanai re, kumI na rAkhI koy|| dhina. 10 kugura chor3I satagura kiyA re, A cothA ArA rI riit| __ ghaNA gAvAM nagarAM majhe re, pUja taNI dhArI prtiit|| dhina. 11 jasa-karamI thA jIvar3A re, AdejA vacana 'aataap'| bhikkhU vicarai jyAM pAkhaMDa bhAjato re, dharma Age jyUM paap|| dhina. 12 darasaNa bhIkhU rau jyAM dekhIyau re, pekhIyA vacana pichaaNnn| so jAMNe svAmI rI sevA karUMraM, ujama idhiko aaNnn|| 13 bhaja-bhaja riSa bhIkhU bhaNI re, taja-taja pAkhaMDa taas| dhaja dharama dhAro dhurA re, karau mugata maiM vaas|| 14 anaMta bhava Age kIyA re, saMta na miliyA saar| kadA milIyA to hI saradhyA nahIM re, Aya upanoM pAMcameM aar|| . 15 hivai bhIkha munIsara bheTIyA re, guNavaMta- . gyAMna bhNddaar|| sAcau saMjama lIdhau sahI re, pAMmAlA begA bhava paar| 3. tej| 1.bhy| 2. priykaarii| 252 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 pUja bhIkhanajI moTakA, moTA guNa bhrpuur| bhava-jIvAM bhajau tumheM, 'poha ugate 2 vale guNa gAMvU bhIkhU taNA, sAMbhaLajo shukoy| moTA guNa mahAvrata nA kahUM, sUtara shAMmo joy|| bhIkhanajI bharata khetra majhe, kIdhau dharma udyot| jIvAdika oLakhAvIyA, ghaTa-ghaTa vyApI jot|| 4 bhajana kiyAM bhIkhU taNAM, bhAjai bhava-bhava bhuukh| karma kaTai nirajarA huvai, dUra jAve saba duukh| 5 chAMNa kIdhI jiNa dharma rI, bhalA niveDyA nyaay| isar3A budhavaMta jIvar3A, nahIM dIsai bharata re maay|| 6 tihAM bhIkhanajI riSa bheTIyA, 'tyAre mAthe moTA bhaag'| suNajo guNa sAMmI taNA, ekamanA cita laag|| DhALa : 4 (kIr3I cAlI sAsare re) 1 sAMmI bhIkhU sArikhA re, iNa daSama ArA maay| __ huvA nai hosI valI re, Aja na koi dekhaay|| bhIkhU guNa gAyalo re, sudhArayA bhava doy| bhI.------------- jasavaMta budhavaMta joya, bhI., bhajana karau suha koya bhii.|| 2 mithyAta meTa moTe munI re, kIdhau jJAna ujaas| dharma-adharma oLakhAviyA re, jyUM mukha dIsai kaac|| bhIkhU. 3 dharma-dhurA dhuraMdharU re, mahamA mera smaan| bharata-khetra maiM bhaLake rahyA re, maradyA krodha nai maaNn| bhIkhU. 4 khimyA kharI sAMmI taNI re, karma kATaNa trvaar| tapasA piNa tule Avai nahIM re, prasidha loka vicaar|| bhIkhU. 5 dayAvaMta muni dIpatA re, giravA jJAna bhNddaar| ___eka jIbha kahaNI Avai nahIM re, pUja guNAM ro paar|| bhIkhU. 1. prabhAta kAla meN| 3. ve bhAgyazAlI haiN| 2. chaan-biin| 4. meru prvt| bhikkhu-carita : DhA. 4 253 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 satavAdI muni sUramAM re, sAcau dharma oLakhAvIyo re, 7 adatta na grahI datta grahI re, nava hI jAta ro sarvatA re, 8 nita-nita namo bhIkhU muni re, naramAI nita-nita karau re, 9 sAcA guNa sAMmI taNA re, jIve jyAM laga bhUlai nahIM re, 10 cyAra tIrtha guNa sevarA re, kAMma par3elA karalI' caracA taNau re, 11 bhalI huI muja 'cAkarI" re, guNa gAyA bhIkhU taNAM re, 12 guNa pramAMNa gaNa-nAyaka re, bhAra calAvai ToLA taNo re, 1. parigraha (ka ) / 2. prakhyAta / 254 nahiM kUr3a-kapaTa rI jyUM bhAkha gayA jgnaath| brahmacArI pragrahA' kATau maDado saMvarai cAvA' huMtA AvailA lekhai sAraNa thira rA pacakhAMNa // bhIkhU . ktthor| bhIkhU. dina-rAta | bhIkhU saadh| bhIkhU. karma mAna-maror3a // chai guNa 3. kaThina / 4. upaasnaa| sAkhyAta // bhIkhanajI baat| bhIkhU . vakhAMNa / jada yAda / / lAgI aaj| vaMchata kAja // bhIkha. kara thApyA ho saaNm| bhArImAlajI tyAMrau nAMma // bhIkhU . bhikkhu jaza rasAyaNa Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 bayAlI varasAM jaga pUjajI, bohata kiyo upgaar| vicarata-vicarata AvIyA, muradhara desa mjhaar|| 2 upagAra kIyau doya varasa maiM, mAravAr3a . maiM aay|| cyAra sAdha, sAta sAdhaviyAM huI, tyAM saMjama lIyo sukhaay|| 3 vale zrAvaka-zrAvikA kiyA ghauM, vicarayA ghaNAM gAMmAM-nagarAM maay| jaNe piNa upagAra kIyau ghaNAM, kahyau kaThA laga jAya? 4 hivai carama kilyAMNa sAmI taNoM, aNa bhava AzrI jaaNnn| kihAM vicasyA kiNa saihara maiM, prabhava pohatA kihAM AMNa? 5 chelA-chelA gAMma pharasatA, chehalAi karatA vihaar| vicarata-vicarata AvIyA sojata saihara mjhaar|| DhALa : 5 (abhinaMdana vAMdUM nita manaralI) 1 vicarata-vicarata ho AyA sojata saihara majhAra, AgyA leInai chatrI mAhe utshyaajii| te chatrI chai ho muhatA rAyamala rI vicAra, uNa ThAMme Agei upagAra kiyau ghaNau jii|| 2 tyAM bahu AyA ho sAdha-sAdhavI suvinIta, kei darasaNa karavA dharma caracA dhAraNai jii| tyAM nai pUrI ho pUjajI rI pratIta, kei AyA comAsA rI AgyA kAraNai jii|| 3 bhIkhU tyAM nai ho diyA comAsA bhaLAya, muni piNa comAsA ro kIdhau huvelA mtojii| etale Ayo ho hukamacaMda Acho calAya, dharma dalAlI mAhi Acho dIpato jii|| bhikkhu-carita : DhA. 5 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 te karai dalAlI ho bolai be kara jor3I tAhi, dharma AcArya moTA guru jAMNanai jI, sAMmI comAso karo saihara sarIyArI mAhi, A vINatI mAMno karapA bhAva ANanai jii|| 5 caturAi sUM ho vINatI kIdhI vArUMvAra, abako comAso sarIyArI kIjiye jii| sUjhatI chai ho pakI hATa vicAra, sAMmI tiNa ThAMmeM vAso lIjiye jii|| 6 ketalAyaka dina rahenai ho sAMmIjI to kIdhau vihAra, bagar3I rahenai kaMTALye AyA vahI jii| ThAMma-ThAMma ho vINatI kare nara-nAra, sAMmI to sarIyArI calAya AyA sahI jii|| 7 sariyArI ho sobhe saihara kAMThA rI kora, 'dolo-dolo' magaro' gar3ha koTa jyUM dIsato jii| rAja karai chai ho tihAM rAja rAThora, ___ kuMpAvata karar3I chApa noM dIpato jii|| 8 jADI vasatI ho tyAM mAjanA rI jANa, jaThai mahimA ghaNI chai jiNa dharma taNI jii| bahu nara-nArI ho suNe sAdhAM rA bakhAMNa, bhalI tapasyA karai kai karma kATaNa bhaNI jii|| 9 tihAM muni AyA ho sapta RSi aNagAra, sudha saMjama pAle iMdrayAM nai jIpatA jii|| sAMmI sobhe ho sAdhAM rA siradAra, gaNanAyaka riSa bhIkhanajI dIpatA jii|| 10 AgyA le nai ho utar2yA pakI hATa, rakhe doSa lAgai to rahe muni dhar3akatA jii| bakhAMNa-vANI rA ho lAgai chai tihAM thATa, ghaNA nara-nArI suNa-suNanai hIyai harakhatA jii|| 1.cAroM or| 2. phaadd'| 3. sghn| 4.mhaajn| 256 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 vakhAMNa-vANI mai ho sAMmI bhArImalajI vadIta, sAthe khetasIjI' satajugI kahAvatA jii| uderAMmajI ho tyAre tapasA rI nIta, bAla brahmacArI 'rAyacaMda' muni 'jIvo' mana bhAvatA jii|| 12 bhagajI kIdhI ho sAMmIjI rI sevA-bhagata, tiNa sUM sAMdhA meM sobhA huI ghaNI jii| vanIta hove chai ho tiNa ne sarAve jagata, ___ avanIta mAhe 'avagatira' kahI ghaNI jii|| 13 AsAr3ha utaranai ho sAvaNa sudha chehale Aya, sAMmajI re kAMyaka asAtA uThI sahI jii| to hI 'disAM'2 bAre ho gocarI uThe gAMva mAya, lAMbI to giNata sAMmajI rAkhai nahIM jii|| 2. shaucaarth| 1. munikhetasIjI (styugii|) 2. avagati-burI gti| bhikkhu-carita : DhA.5 257 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA cAyA 1 avasara' kALa Aya lago, sUtra bhaNavA / sudha kara-kara sAMmajI, siSa nai artha btaay|| 2 jora karai ghaNI jugata saM, ora hI artha anek| udamI chai nahIM AlasU, sAMmI sudha vvek|| 3 phorI' asAtA pherA taNI, miTAvaNa muni soy| oSadha lIyA aNAyana, piNa kAma na Ayau koy| 4 vale pUnama re dina pUjajI, uThatA gocarI aap| oSadha AMNa khAdhI kharI, vedana rahI chai vyaap|| 5 hivai AgA upara AdarI, sAce mana sAMmInAMthA kArya sudhArai kiNa vidhe, sAMbhaLajo saakhyaat| (kAmaNagAro chai kUkar3ore) 1 sAdha bhIkhUjI tiNa avasare re, Au nero Ayau jaaNnn| kare AlovaNa kiNa vidhe re, sAcA-sAcA cutara sujaann| suNajo AlovaNa sAMmI tnniire|| 2 Aja pahalI iNa jIvar3e re, hiMsyA kIdhI huvai koy| mana vacana kAyA karI re, 'michAmI dukaDaM' chai moy|| suNajo. 3 krodha mAMna mAyA lobha sUM re, jhUTha kahyau huvai koy| jAMNatA nai ajANatAM re, 'michAmI dukaDaM' chai moy|| suNajo. 4 adatta pAMca prakAra noM re, sevyo sevAyo huvai soy| bhalau jANyau huvai sevatAM re, 'michAmI dukaDaM' chai moy|| suNajo. 5 mamatA dharI huvai mahIthUna sUM re, sUtAM jAgatA joy| mana vacana kAyA karI re, 'michAmI dukaDaM' chai moy|| suNajo. 1.kAla/mRtyu kA avasara nikaTa Ane lgaa| 3. dasta usake bAda saMlekhaNA kI vatti svIkAra kii| 4. uThyA. kv.| 2. thor3I 5. michAmi dukaro (bhaassaa-bhed)| 258 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 parigraho' navUi jAta no re, tyAMrA nyArA-nyArA bheda hoy| mamatA karI huvai kiNa hI Uparai re, 'michAmI dukaDaM' chai moy|| suNajo. 7 krodha kIdhau dvai kiNa hI Upare re, kar3alI sIkha dIdhI huvai koy| 'karalA' 'kAThA' varuvA vacana rau re, 'michAmI dukaDaM' chai moy|| suNajo. 8 mAMna mAyA lobha kiyA huvai re, rAga-dheSa kiyA huve doy| ityAdika aThArei pApa nI re, 'michAmI dukaDaM' chai moy|| suNajo. 9 rAgI sUM rAga kiyau huvai re, dheSI sUM dhariyau huvaidhess| mana sAce hivai mAMhare re, 'michAmI dukaDaM' chai vishess|| suNajo. 10 prathavI apa teu vAu chai re, jyAMrI sAta-sAta lAkha jaat| haNI huvai tIna karaNa-joga sUM re, vArUMvAra khamAUM vikhyaat|| suNajo. 11 cavadailAkha sAdhAraNa vanasapatIre, dasa lAkha prtek| be te coridrI be-be lAkha chai re, valI-valI khamAUM AMNa vvek||sunnjo. 12 nArakI devatA tiryaMca nI re, jAta cyAra-cyAra laakh| cavadai lAkha jAta minakha rI re, khamAUMarihaMta sidhaariisaakh||sunnjo. 13 vale bar3A siSa suvanIta chai re, aMtevAsI amol| Age laihara je AI huvai re, khamAvU chU dila khol|| suNajo. 14 ehavI AlovaNa kAneM suNyAM re, Avai idhaka veraag| karai tyAMrau kahevau kisUM re, tyArai mAthe moTo bhaag|| suNajo. 1. pragrahau (bhaassaa-bhed)| 2. kttuk| 3. ktthor| 4. buraa| bhikkhu-carita : DhA.6 259 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA vaay| 1 khAMta' karI khamAvatA, sarva jIvAM nai saaNm| vArUMvAra vizeSa jI, AchI bhAMta amaaNm|| 2 bAvIsa ToLAM mAhi teha sUM, kaDalI caracA ro par3iyo huvai kaam| avara i anamatI aneka nai, khamAve le le naam|| 3 valI Apa taNAM gacha mAhilA, gacha bAre varatai koy| tyAMnai piNa khamAvatA, haraSata mana maiM hoy|| 4 hivai sAMvaNa to sarva nikalyau, Ayau bhAdravo maas| sAdhAM naiM ter3I sAMmajI, bolai vacana vilaas|| DhALa : 7 (mITho chai puna saMsAra meM) 1 zrAvaka-zrAvakA suNatAM thakAM, bolai amRta chehale ' avasara sAMmajI, sIkha diyai sukhdaay|| suNajo sIkha svAmI taNI re|| 2 the Age jANatA mo bhaNI, jyUM jAMNajo bhaariimaal| saMkA ma ANajau sarvathA, asala sAdhu rI chai caal|| suNa. 3 sAdha-sAdhavI e sarva chai, tyAMrA bhArImAlajI naath| bhAra sUMpyo chai ToLA tiNoM, koi ma lopajyo yAMrI baat|| suNa. 4 arihaMta AganyA mAhi rahai, jiNa nai saradhajo sAdha saakhyaat| AganyA lopanai Udhau par3e, tyAMrI ma karajo pkhpaat|| suNa. 5 ima hI AganyA satagura taNI, rahai bhAramalajI maay| sudha AcAra. pAlai sahI, tyAMnai mata dIjo chttkaay|| suNa. 6 arihaMta satagura nI AganyA, karma-joge lopai koy| vaMdaNA-pratIta karajo matI, sAdha ma saradhajyau tiNa meM soy|| suNa. 7 sAcI sIkha tIrthaM-cyAra nai, vidha sUM dIdhI chai btaay| ityAdika aneka vacanAM karI, kahI kaThA laga jaay| suNa. 1. gaur| 260 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 hive satajugI sAMma sUM, mukha sUM bolai ehavI vaay| mhArai viraho par3atau dIsai pUja ro, Apa jAtA dIso jhaMDa' maay| hAtha jor3I nai ima khai| 9 valatA sAMmI ima vAgara, mhArai jhaMDa taNI nahIM caahi| Age anaMtI vAra jIvar3au, gayau devalokAM maahi|| suNa. 10 pudgala nA sukha kArimA', viNasatAM nahIM lAgai vaar| gradhI huvai te jAye naraka maiM, Age khAya anaMtI maar|| suNa. 11 mheM Age pudgala khAdhA mokaLA, sAra jAMNa-jAMNa soy| dekhatAM-dekhatAM viNase gayA, kAma na Avai Aja koy|| suNa. 12 tiNa kAraNa hUM devaloka nI, karUM nahIM vAchAM koy| ___ pocAre sukha pudgala tiNA, mugata sukhA sUM mana moy|| suNa. 13 the piNa vaMchA pudgala taNI, mUla ma karajo mana maahi| aphAsU nai anaeSaNI, citta maiM dharajo mati caahi|| suNa. 14 vale lolapaNoM karajo mati, mAyA-mamatA nai maar| doSa bayAlIsa TAlanai, asala lIjau sudh-aahaar| suNa. 15 arajyA bhASA nai eSaNA, ityAdika ATha prvcn'| ___mana vacana kAyA karI, kIjyau ghaNAM jtn|| suNa. 16 sAdhapaNau sudha pALajyau, ciMtA phikara ma karajyau taas| mhAMsui milelA gyAMnI moTakA, vale vego karolA mugata maiM vaas||sunn. 17 celAM rI mamatA karajo matI, lIjo sudha joy-joy| asala AcAra pALe tako, kAco ma ghAlajo gaNa maiM koy|| suNa. 18 asala AcAra AchI tareM, pALajo prabhu-vacana pichaaNnn| AgyAM ma lopajyo arihaMta nI, to vegA pAMmaso nirvaaNnn|| suNa. 19 hUM to jAto dIsU parabhave, sIkha dIdhI chai thAne jaam| loka batAMve koi AMguLI, kadIya ma kIjo ehavo kaaNm|| suNa. FFEEEEEEEEEEEEE 1. sura-samUha (sur-vRnd)| 2. nissaar| 3. tucch| 4. IryA smiti| 5. pravacana maataa| 6. kmjor| bhikkhu-carita : DhA.7 261 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 suNajo sahU sAMmI taNA, 'mUMDhA haMdA re bol| : bola sahu.. re suhAMmaNA, AchA vale amol|| suNa, . 21 sAcI sIkhAmaNa sAmI taNI, pALasI catura sujaann| sUrA-vIrA nai dhIrA tike, ujama mana mAhe aaNnn| suNa. 1. mukha ke| 262 . bhikkhu jaza rasAyaNa Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI, AchI sIkha: AlavaNA ujjama mana mAhi ANatA, AjJA 2 valeM Ayo parva pajUsaNAM, dharma sAMmI : kArya kiNavidhe, sudhArai Apa 3 hive pAMcama re dina pUjajI, sudi pakha pAMcama nai saMvacharI, bhAdravau. 4 pUja kIyau chaTha pAraNau, ulaTau kiNa vidha karai saMlekhaNA, 1 dUhA catura vicakhaNa ciMtavyau dIsai, 4 mAhomA nara-nArI kahai mukha sUM, 1. AloyaNA (AlocanA ) / 2. nvmii| 3. cAvala / DhALa : 8 (dhina prabhu rAmajI ) 5 to mana rA manoratha Apei pUrAM, sAdhAM mAhomA vicAra kare nai, pUja nai kahai - pudgala haTIyA dIsai', 6 sAMmalI hATa sUM uTha munIsara, pakoi hATa nai pakA munIsara, bhikkhu carita : DhA. 8 dIdhI : vale Upara vadhaMto chai kriyau suja tho par3Iyo be| upavAsa 2 igyArasa re dina amala' AgAre, bhalI bhAvanA bhAvatA bhIkhU 3 bArasa re dina belo kIyau, 1 sAtama AThama nama' munIsara, alapa so lIdhau ahAra dasama re dina cokhAre cAlIsa, Asarai dasa moTha vicAra ve // dhina. dhina dhina bhIkhU sAMmajI, dhina dhina tyAMro nAMma jI / tyAM kIdhau Achau kAMma jI, Achau jasa amAMma jI / / kiyo auso be| karatA karmA ro nAsa be // dhina. pUja pacakha dIyA tInUM AhAra be| hive vegau karaNau saMthAra be|| dhina. jo sAMmIjI kare saMthAra be| o Acho avasara sAra be // dhina. rAyacaMda ne melyA sIkhAya be| suNa nai sIha jima uThatA munirAya be|| calIyA-calIyAM deve pako saMthArau ThAya be|| Aya be| cita * sAra / .. dhaar|| jaay| tAya // upavAsa / mAsa // aay| lyAya // 4. aphIma / 5. zArIrika zakti kSINa hotI huI dikhAI de rahI hai| 263 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karai namothuNaM arihaMta sidhAM nai, tIkhe vacaneM tAMma be| ghaNAM nara-nArI dekhatAM-suNatAM, saMthArau pacakhyau bhIkhU sAMma ve|| 8 bhAdavA sudha bArasa bhalI titha, vAra soma vicAra be| tyAM verAga Ayau nai saMthAro ThAyo, chehalo dughar3iyo zrIkAra be|| 9 dhina-dhina kahai bahU nara-nArI, dhina-dhina keMhatA velA deva be| sudha sAdha munIsara moTA tyAMrI, iMdrAdika karai seva be|| 10 ghaNAM nara-nArI Avai nai sIsa namAvai, bolai be kara jor3a be| dhina-dhina ho dhina the moTA munIsara, kIdhI bar3A-bar3A rI hor3a be|| 11 kei sanamukha AyA nai praNamai pAyA, vikasata huvai vilAsa be| khAMta karI khamAvai nai agha ur3Avai, hIye AMNa hulAsa be|| 12 keikAM abhigrahau ehavau kiyau tho, yAM sAcau mata kADhyau hosI sAra be| tosaMthArau karasI nai jItaba sudharasI, pako utarasI pAra be|| 264 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 iNa vidha kIdhau abhigrahau, bhoLA lokAM taaNm| bAta suNI kahai pacakhIyau, saMthArau bhIkhU svaam|| 2 je dheSI hutA jiNa dharma nAM, te cita maiM pAMmyA cimtkaar| jAMNyau dIsai o mAraga kharau, kei vAMdai vaaruuNvaar| 3 saMthArau cAvo' huvau, ghaNAM gAMvA-nagarAM maay| kei mAhomA ima kahai, ApeM vAMdo pUja rA paay|| 4 guNa gAvai mukha sUM ghaNA, bhala-bhala bhIkhU saaNm| iNa duSama ArA majhe, bhalau sudhArayau kaam| 5 ThANe2 kaThei thapIyA nahIM, iMdrI nahI par3I hiinn| __ vyAhAra karatA vicaratA cAlatA, pakA rahyA prviinn|| DhALa : 9 (eka divasa laMkA pati) . 1 saMthArau cokhau kIyau, saraNau arihaMta noM liiyau| . saraNau lIyau, kiyau kArya Atama taNoM e|| 2 mani AMNyau mana saMtoSa e, meTyau rAga nai rosa e| meTyo rosa neM, dosa karma noM TALIyo e|| 3 sumatA dhArI sAMma e, bhajai bhagavaMta ro nAma e| bhajai nAma neM, kAma karai chai Atama taNoM e|| 4 haraSa sahIta hulAsa e, toDai chai karama pAsa e| toDai pAsa ne, Asa to eka mugata rI e|| 5 nara-nArI bahu AvatA, guNa bhIkhU rA gAvatA / gAvatA, vacana bolai mana bhAvatA e| 6 dheSI piNa kei AvatA, khAMta karI khamAvatA / khamAvatA, guNa bhIkhU rA gAvatA e|| ***** guNa 1 3. vihAra 1. prsiddh| 2. sthirvaas| '. bhikkhu-carita : DhA. 9 265 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. bahu gAMvAM-nagarAM AyA Aya par3ai pUja re pAya e, vaMdaNA karai, 9 ora loka karai 8 10 kahai - u kIdho 11 nara-nArI hai- uttama thA e sAMma e, saikar3A amAvatA, 12 bhAMta - bhAMta karai guNagrAma e, kisA taNAM, nara-nArI zrAvaka- AyA ghaNAM / ghaNA, darasaNaM karavA gurAM taNAM e|| namAya e vaMdanA karai sIsa sIsa namAya Atama naiM e aneka 1. nahIM samA rahe / 266 kahUM 13 sAMmI bhAramalajI Adi sAdha e, kIdhI bAdha e, e, kare visekha, dekha muni nai uttama hI kAMma, nAMma japIjai AvatA, bAjAra maiM guNa-grAma vasekha e / harapata huvai e|| kIdho kAMma iNa ripa taNoM e || e / amAvatA' / karai gAvatA nAma e / guNa sAMmI nAM kisA- kisA kahUM nAMma, sAMmI maiM guNa ghaNAM e / / tyAM kIdhI sevA bAdha e / asamAdha TALaNa sAMmI taNI // 2. adhik| e / bhikkhu jarA rasAyaNa Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 terasa no dina AvIyo, dhyAvatA niramala dhyaaNn| sake to jAMNaM sAMma nai, upanau dIsai avadhi gyaaNn|| 2 sAdha baiThA sevA karai, bolatA mIThI vaaNnn| zrAvaka-zrAvakA harasa saM. karai sAMmI nAM bkhaaNnn|| 3 dina doDha pohara Asarai, car3hatI beLAM soy| __ vacana prakAsai kiNa vidhe, sAMbhaLajo sahU koy| DhALa : 10 (vIsa viharamANa sadA sAsatA) 1 sAdhu Avai shAMmA jAvau, muni prakAsai vaannN| __vale sAdhaviyAM Avai bAre, sAMmI bole vacana suhaannN|| bhaviyaNa ! namo gura giravAMNa. namo bhIkhU catura sujaannN|| 2 kai to kahyau aTakaLa unamAMna, ke kahyau budha prmaannN| kai koi avadhi gyAMna upanau, te jANai 'srv-naannN"|| bhaviyaNa! 3 kei nara mukha sUM ima bhAkhe, sAmI rA joga sAdhAM maiM vsiyaa| etale eka mahurta Asarai, sAdha AyA doya tisiyaa|| bhaviyaNa ! 4 vakasata-vakasata sAdhU vAMdai, caraNa lagAvai siisN| nara-nArI jANyo avadhi upanau, sAcau vsvaaviisN| bhaviyaNa ! 5 sAMmI sAdhU AyA jAMNI, masataka dIdhau haathN| etale eka mahurta Asare, Ayau sAdhaviyAM ro saath|| bhaviyaNa! 6 veNIrAMmajI sAdha vadItA, sAthe kusAlajI aayaa| sAdhaviyAM vagatU jhUmA DAhI jI, praNamai bhIkhU rA paayaa| bhaviyaNa ! 7 paracAra jyUM-jyUM Aya pUgai chai, nara-nArI harapata thaavai| dhina ho dhina the moTA munIsara, ima guNa bhIkhU no gaavai|| bhaviyaNa ! 1. sarvajJA 2. svAmIjI ke mukhAravinda se nikale hue adRzya vcn| bhikSu-carita : DhA. 10 267 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 AyA te sAdhu guNa gAvai, bhAMta-bhAMta paraNAma cddh'aavai| the moTA upagArI mehamA bhArI, Apa tule aura kuNa aavai|| bhaviyaNa! 9 the pakA, pakA pAkhaMDa haTAyA, sUtra-nyAya / btaayaa| dAna-dayA AchA dIpAyA, budhavaMtA mana bhaayaa|| bhaviyaNa! 10 sAvaja-niravada bhalA nivezyA, kIdhA budha prmaannN| sUtra-nyAya saradhA sudha lIdhI, dhArI arihaMta aannN|| bhaviyaNa ! 11 sAdhAM jAMNyo sAMmI sUtAM nai, ghaNI huI chai vaarN| Apa kaho to baiThA karAM, jaba bhariyau kAya huNkaar|| bhaviyaNa! 12 baiThA kara sAdhu lAre baiThA, guNa sAMmI nAM gaavai| bahU nara-nArI darasaNa dekhI, mana maiM haraSata thaavai|| bhaviyaNa! 13 Ayau Aukho aNa ciMtavIyo, baiThAM-baiThAM jaaNnnN| sukhe samAdhe bAraja disata, caTa de choDyA praannN|| bhaviyaNa! 14 aNasaNa Ayau sAta bhagata ro, tIna bhagata sNthaarN| sAta pohara piNa mAhe varatIyA, pakau utArayau paarN|| bhaviyaNa! 15 mAMDhI sIvI nai darajI pUgA, kahai sUI pAga maiM ghaalii| icaraja loka pAMmIyA adhiko, caTa sAMmI gayA caalii|| bhaviyaNa! 16 saMvata aThArai sAThe varasa, bhAdra sudi terasa mNglvaarN| pUja pohatA paraloka Asarai, guNa gAvai nr-naarii|| bhaviyaNa! 17 dina pAchilau dor3ha pohara Asarai, iNa veLA Aukho aayau| divase maravau rAte janamavau, kahai viralA nai thaayau| bhaviyaNa! 268 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA aLagA 1 sAdha dehI nai chor3a nai, virahau par3Iyo chai pUja no, samabhAva saMjoga 2 aho - aho athira saMsAra e, puraSa pUja sarIkhA thA, pohatA hara 3 sukha-dukha iNa saMsAra maiM, bhugate gyAMna sUM, mUrakha 4 tIrthaMkara cakravarta moTakA, kALa gyAMnI jetau Aukhau sAdhAM jANya yAda kIyA sidha 5 1 5 kALa gayA jAMNI bhIkhU bhaNI ho, melyA je mehamA kIdhI mAMDhI taNI ho, kahI sAMmInoM sujasa ghaNo // bAMdhIyau, te to sAMmajI, pohatA arihaMta nai, kAusaga DhALa : 11 (raghupati jItyo re ) 3 jo visatAra karai mAMDhI tiNoM ho, piNa sAdhu re muMDhai sobhai nahIM ho, 4 saMsAra kirataba sarAvai nahIM ho, piNa bItI bAta varaNavai ho, saikar3AM nara-nArI AvIyA ho, jAMNe ke meLo maMDIyo ho, 6 vale 'sUMsa " levai kei cUMpa sUM ho, zIla - vrata 1. niyama / 1 bhikkhu carita : DhA. 11 - baiThA rahyAM jaI Aja koi kU bhugate na choDai bhugate paraloka sukha dIdhA mAMDhI kaThA re laga laga aneka rUpIyA lagAvIyA ho, aneka uchALyA lAra / aneka dei sobhA karI ho, te grahastha noM vavahAra || sAMmI. to suNatAMi icaraja thAya / tiNa ro budhavaMta jAMNasI nyaay|| sAMmI. tyAre sAvaja joga pacakhAMNa / vAgarai niravada sAMmI. choDI gharAM nA kaaNm| gAvai bhIkhU nAM guNagrAMma // sAMmI. ujama mana mAhI AMNa / kei Adarai ho, kei chor3ai kAcau pAMNa // sAMmI. jaay| thAya // vijoga / paraloga || hoya / roy|| koy| soy|| vAMNa // maay| ThAya // jaay| jAya // 269 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 kei chor3ai nIlotarI ho, kei Adarai ho, aneka sAMmI belA telA 8 vale cyAra tIratha Aya milyA ho, kALa gayA jaba pUjajI ho, 9 jasakarmI thA jIvar3A ho, vale Age piNa jasa huMtau dIsai ghaNau ho, 1. kheta meM ugane vAle kaMTIle paudhe, ghAsa, tRNa Adi kA kaattnaa| 270 chor3ai 'sUDa prakAre AMNa || ninAMNa " | sAMmI. saMthA / ta uhAM piNa AhAra pacakhyA mana dhaar|| sAMmI. tyAMro jasa gAvai saMsAra | vegA pAmatA dIsai bhava paar|| sAMmI. bhikkhu jaza rasAyaNa Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 Adi kADhI AdinAtha jyUM, iNa duSama ArA maay| asala dharma oLakhAvIyau, dhina bhIkhU rissraay|| 2 ApI cIjAM amolaka, ghAlI ghaNa ghaTa maay| thor3I sI paragaTa karUM, sAMbhaLajo cita lyaay|| DhALa : 12 (usa raghupati ke dharma surAjai sukhiyA sagaLA loga) 1 bhagavaMta bhAkhI saradhA rAkhI, asala liyau aacaar| ___ Aica' nI pare gyAMna udyotau, meTa diyA mithyAta aNdhaar|| __riSa bhIkhUjI nAM dharma sUM rAjI, sukha pAvai shriikaar| 2 caMdramA jyUM soma nijara thI, dIThAM dila tthraay| krodha karI koi 'kaMTaka' Avai, sAMmI dekha sukha paay|| 3 ityAdi tIsoM hI upamA, bhIkhU nai sobhaay| catura hosI te samaje jAsI, bhoLA nai khabara na kaaNy|| 4 caracA vAlA nai caracA ApI, gyAMna vALA nai gyaaNn| prazna vAlA nai prazna Apyau, dhyAMna vALA nai dhyaaNn| 5 diSTaMta vALA nai diSTaMta Apyau, heta vALA nai het| krodha karI nahIM bole kiravAre, bhalI sIkhAvaNa det|| 6 saMjama de sivapura nAM kIdhA, vale ApI samakata saar| samaNovAsaka kiyA dei nai, zrAvaka nAM vrata baar|| 7 khamatA damatA sumatA ApI, vale gamatA vacana vkhaaNnn| dir3hatA thiratA jamatA juratA, sUtra-nyAya joDyA sudha jaaNnn| 8 rAgI te to rAjI hosI, dhekhI karasI dhekh| rAgI dheSI nIM khabara paDesI, vakhAMNa suNyA visekh|| 9 bar3A siSa budhavaMta vadItA, sArAM sire sobhaay| AcArya padavI tyAMnai ApI, bhAramalajI mana bhaay|| 1. aadity| 3. kdduaa| 2. durjanA bhikkhu-carita : DhA. 12 271 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIkha 10 aura sAdha sAdhaviyAM nai sAMmI, ApI arihaMta AgyA mAhe rahIjyo, thAMro tIkhau vadhai 11 sAcI bAta batAvai sAMmI, pohatA guNAM kare sAMmI thA giravA, mhAM sUM pUrA kema parabhava hivar3e 12 nita nita namo bhIkhU munIsara, mugata rai hete karaNI karanai, tor3a AMNa nhAkhau moha 272 amol| jyU tol|| maay| kahavAya // hulaas| pAsa // bhikkhu rasAyaNa Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satare comAsA camAlI 1 ghaNAM varasAM laga svAma jI, ghaNAM jIvAM nai pratibodhIyA, nAMma 2 hive comAsA sAMma nAM, 'vavaro" kahUM chU tehanoM, ATha comAsA Age kiyA, jada satarA sUM sAThAM lage, varatyau 3 4 sAdhapaNau dUhA 2 eka comAso varalU kIyo, bIse rAjanagara kIyo, 3 kiyA doya comAsA kaMTALiye, lIyo, sAThAM kiyA, suNau tIna comAsA bagar3I kIyA, 4 doya comAsA mAdhopura kiyA, cotIse neM peMtALIse maiM, 5 eka comAso AMbeTa maiM, saihara 7 nAthaduvArA tayALIse, pacAse, 1. vivaraNa / Achau Arya sAMbhaLajo DhALa : 13 (dhina dhina jaMbU svAmI nai ) seMtIse pAdU kIyo, 6 eka comAso svAmajI kIyo, saMvata aThAre tepanaiM, maiM, chapanaiM, bhikkhu-carita : DhA. 13 kiyau desa sahu pramANe asala nahIM sudha sudhI tehanAM 1 cha comAsA kelave kIyA, satare ikavIse pacIse pichAMNa ho / muNiMda ! ar3atIse guNacAse aThAvane, hada kIdhI karamAM rI hAMNa ho / muNiMda ! dhina dhina bhIkhU aNagAra ne || varasa aThAre vicAra ho / muNiMda ! uThe kIyo ghaNoM upagAra ho / mu. dhi. cobIse aThAvIse Aya ho / muNiMda ! satAvIse tIse chatIse suhAya ho / mu. dhi. igatIse aThacALIse AMNa ho / muNiMda ! pIpAr3a saihara pichAMNa ho / mu. dhi. varasa paiMtIse vicAra ho / muNiMda ! bhalo kIyo upagAra ho / / mu. dhi. sojata saihara majhAra ho / muNiMda ! Acho kIyo upagAra ho| mu. dhi. tIna kiyA comAsa ho / muNiMda ! taThe tor3ayA ketAM rA karma-pAsa ho / mu. dhi. upagAra / majhAra // koy| soya // aNagAra / vavahAra // saaNm| naaNm|| 273 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 doya comAsA pura saihara maiM, setAlIse nai satAvaneM hoya ho| muNiMda! ____eka sau nai eka bIsa posA eka dina Asare, vale jUvo chor3Ayo ghaNo soya ho| mu.dhi. 9 pAMca comAsA pUjajI, saihara kherave upagAra kiyo sarasa ho| muNiMda! chabIse battIse igatAlIse same, chayAlIse copane varasa ho|| mu. dhi. 10 sAta comAsA pAlI saihara maiM, tevIse tetIse cALIse comALa ho| muNiMda! bAvane pacAvane guNasaThe , sukhe-sukhe ner3o Ayo kALa ho| mu. dhi. 11 sAta comAsA sariyArI saihara maiM, ugaNIse bAvIse guNatIse giNAya ho| muNiMda! guNALIse bayALIse ekAvane, sAThe parabhava pohatA muni Aya ho| mu.dhi. 12 sAsaNa zrI vardhamAna rau Acho, dIpAyo bhIkhU svAma ho| muNiMda! __ghaNAM jIvAM naiM pratibodhanai, Apa pohatA sudha ThAma ho|| mu. dhi. 13 pacIsa varasa Asare ghara meM rahyA, ATha varasa Asare bheSa dhAra ho| muNiMda! eka dina adhiko satare saMjama liyo, tiNa maiM varatyA cAlI meM varasa cyaar|| mu. dhi. 14 sarava Au sitaMtara varasa Asarai, pALyau bhIkhanajI svaam| muNiMda! __camAlIsa varasAM majhe, sArayA ghaNAM rA kaaNm|| mu. dhi. 15 eka sau meM cyAra re Asarai, dikhyA dIdhI nija gaNa mAya ho| muNiMda! ekavIsa sAdha satAvIsa sAdhavyAM, mele parabhava pohatA munirAya ho| mu. dhi. 16 hajArAM zrAvaka-zrAvakA kIyA, sulabha bodhI hajArAM thAya ho| muNiMda! guNa-grAMma karatA lAkhAM game, aisA huvA bhIkhU RSarAya ho|| mu. dhi. 17 muni mosUM upagAra kIyo ghaNau, saMjama diyau sukhadAya ho| muNiMda! jo aneka prakAre guNa abUM, to hI uraNa nahIM thAya ho|| mu. dhi. 18 janama-maraNa rI lAya sUM, Apa kADhyau dei nai sAja ho| muNiMda! vale mAraga batAyau mokha ro, dhina-dhina bhIkhU riSarAja ho|| mu. dhi. 19 cirata kiyau bhIkhU taNoM, suNIyau jima aTakala anusAra ho| muNiMda! 'sAMsA'' sahita 3 nizcai kahyau huvai, to michAmI dukaDaM vArUMvAra ho|| mu. dhi. 20 jor3a kIdhI sariyArI saihara maiM, pake hATa vicAra ho| muNiMda! samata aThAre sAThe sameM, mAha sudi navamI sanisara vAra ho| mu. dhi. 21 e guNa gayA bhIkhU taNAM, karma kATaNa nirajarA karaNa ho| muNiMda! hAtha jor3I RSa hemo kahai, bhava-bhava hojo bhIkhU rau maneM saraNa ho||mu.dhi. ___ iti zrI hemarAjajI svAmI kRta bhIkkhU-carita samAptam 1. sNshy| 274 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 bhikkhu-carita muni vaiNIrAma bhikkhu-carita : DhA. 1 275 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 arihaMta, sidha nai AyariyA, uvajhAyA, paramesarU, tyAMnai pada pAMcUM sAsaNa-nAyaka samariyai, mahAvIra mugata gayA moTA muni, sakala karI, 3 pAMcU pada praNamI bhAva-bhagata karma-kANa rai kAraNa, kahUM arihaMta nI, vale 2 4 5 kihAM upanA kihAM janamIyA, AgyA le guNa gAUM guNavaMta rA, te 5 6 japatAM bhikkhu-carita : DhA. 1 sirai dhura sUM utapata tyAMrI kahUM, te suNajo bhala 'bhIkhU - cirata' suguru AgyA aNagAra / jai-jaikAra // sAMbhaLajo parabhava pohatA kiNa sudha DhALa : 1 ( dhIja kare sItA satI re, lAla ) 1 tiNa kALe nai tiNa samaiM re, duSama ArA re mAya re / sobhAgI // jaMbUdIpa bharatakheta meM re lAla, muradhara desa sukhadAya re / sobhAgI / bhAva suNau bhIkhU taNA re lAla, hiradai rAkhai dhAra re / sobhaagii| satagura nai samasyAM thakAM re lAla, varatasI jai jaikAra re / sobhAgI // 2 gAMma kaTALyo sobhato re lAla, 'kamadhaja rAja karai tihAM re lAla, 3 sAha balujI sobhato re lAla, 11 tihAM bhIkhanajI Aya avatarayA re lAla, 4 samata satare tasyAse same re lAla, vAra maMgala terasa titha moTakI re lAla, anukrame moTA huA re lAla, pache sIla donuMi Adarayau re lAla, vijoga paDIyau tiriyA taNo re, chatA bhoga chiTakAviyA re lAla, 1. rAThor3a vaMzI kSatriya kAMThe kora kahAya re / sobhAgI / vagatasIMgha sobhAya re / sobhAgI // bhAva. dIpAde tasa nAra re / sobhAgI / siMgha supano dekhyo zrIkAra re| sobhAgI // bhAva. asAr3ha mAsa sukala pakha mAya re / sobhAgI / janama kilyAMNaja thAya re / sobhAgI // bhAva. ekaja paraNyA nAra re / sobhAgI / kahai cArita lesAM lAra re / sobhAgI / bhAva. sagapaNa malatA aneka re| sobhAgI / Ayau verAga vasekha re / sobhAgI // bhAva, 7. mtvNt|| sobhNt|| AMNa / vakhAMNa // zrIkAra / nara-nAra // ThAMma? pariNAMma // 277 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 samata aThAre AThe varasa maiM re lAla, lIdho dravye saMjama bhAra re| sobhaagii| gura kIdhA rughanAthajI re lAla, pUrI nahIM oLakhyo AcAra re| sobhaagii|| bhAva. 8 kALa kitoeka vItAM pachai re lAla, vAcyA sutara-sidhaMta re sobhaagii| ThIka par3ayAM pichatAviyA re lAla, mai to na dIsai saMta re| sobhaagii|| bhAva. 9 yAM'thApItA" thAMnaka AdalyA re lAla, vale AdhAkaramI jAMNa re / sobhaagii| mola rA lIdhAM mAhe rahai re lAla, yAM bhAMgI bhagavaMta AMNa re| sobhaagii|| bhAva. 10 vaveka-vikala bAlaka bhaNI relAla, mUMDatA nahIM saMkai ligAra re| sobhaagii| mata bAMdhaNa re kAraNe re lAla, yAM lopI jiNavara kAra re| sobhaagii|| bhAva. 11 nitapiMDa lAgA beharavA re lAla, pothyAM rA 'gaMja'2 ThAMma-ThAMma re|sobhaagii| paDilehAM viNa par3iyA rahai re lAla, yAMrA kiNa vidha sIjhasI kAma re| sobhaagii|| bhAva. 12 bhaMDa-upagaraNa nai pAtarA re lAla, vastra-upadha aneka re| sobhaagii| idhakA rAkhai jAMNa naiM re lAla, e 'buDai '2 binAM vaveka re| sobhaagii|| bhAva. 13 kiriyA maiM kAcA ghaNA re lAla, kahyau kaThA laga jAta re| sobhaagii| samakata-ratana jiNa bhAkhiyai relAla, te piNa na Ayau hAtha re| sobhaagii|| bhAva. 1. sAdhu ke lie sthaapit| 3. DUba rahe haiN| 2. ddher| 278 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 vidha sUM karI vicAraNA, vArUMvAra vsekh| sudha-mAraga leNau sahI, parabhava sAMmo dekh|| 2 rakhe jhUTha lAgelA mo bhaNI, to khapa karaNI vaaruuNvaar| sUtara sagalA vAcaNA, jyUM saMka na rahai ligaar|| 3 rAjanagara bhaNatAM thakAM, ughar3I abhiMtara aaNkh| hivai cArita le sudha pALaNau, chor3a Atama rau vaaNk|| 4 mhai vairAgai ghara choDIyA, nyAtIlA nai rovaann| iNa vidha janama pUrau kiyAM, mULa na hovai kilyaaNnn|| 5 vIra-vacana vicAratAM, e nizcai nahIM anngaar| khapa kara samajhAvAM eha naiM, mila pALAM sudha aacaar|| DhALa : 2 (A aNukaMpA jiNa AjJA meM) 1 ehavo vicAra kiyau tiNa ThAMmai, gAr3hI bAta hiyA maiM dhaar| TokarajI haranAthajI bhArImAla, samajhe nai lAgA pUja rI laar|o bhIkhU. au bhIkhU cirata suNau bhava jIvAM // 2 muradhara desa maiM AyA tivArI, milIyA sojhata saihara mjhaar| gura nai kahai vIra vacana saMbhALo, ApAM maiM nahIM chai sudha aacaar|| o bhIkhU. 3 deva arihaMta naiM gura nigraMtha, kevaLI bhAkhyo dharma taMta saar| tInUMha ratana amolakha jANau, yAMme bheLa ma saradhau ligaar|| o bhIkhU. 4 aura vasatare maiM bheLa paDyAM thI, cokhI vasata vigaDai chai vsekh| to puna maiM pApa rau bheLa kihAM thI? sAMsau huvai to sUtara lyo dekha / o bhIkhU. 5 A sudha saradhA piNa hAthai na AI, sudha kirIyA thI Ni aLagA priiyaa| Agama nyAya aje sudha cAlau, to rAkhU mAthai gura dhriiyaa|| o bhIkhU. 6 bheSadhArayAM to mULa na mAMnI, jaba bhIkhU mana maiM vicArayau em| utAvaLa kIdhAM to samajhai nAMhI, dhIre samajhAvasAM dhara pem|| o bhIkhU. 1. kdaacit| 3. vstu| 2. vkrtaa| 4. aba bhii| bhikkhu-carita : DhA. 2 279 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 gura nai kahai comAsau bheLau karasAM, caracA karAM donUM rUr3I riit| sUtara vAcainai niraNau karasAM, khoTI saradhA Ape chor3asAM vipriit|| o bhIkhU. 8 rughanAthajI kahai-comAsau bheLau kIdhAM, vale mhArA celA nai levai smjhaay| jaba bhIkhU kahai-'jar3abAjAMnai" rAkhau, tyAMnai caracA rI samajha par3e nahIM kaayaa|o bhIkhU. 9 iNa vidha upAya ghaNAi kIdhA, piNa caracA na kIdhI citta lgaay| karma ghaNA nai 'vohala saMsArI'2, te to kiNa vidha Avai ThAya? 10 bIjI vAra milIyA bagar3I maiM, kahyau the to vIra-vacana viisriiyaa| niraNo karaMtA nizcai na dekhyA, jaba bhIkhU tar3ake tor3a nisriiyaa|| o bhIkhU. 11 bagar3I sUM vihAra kiyau tiNa veLAM, bAvala vAjavA lAgI taaNm| 'ajaiNA" jAMNe chatarI maiM baiThA, rughanAtha jI piNa AyA tiNa tthaaNm|| o bhIkhU. 12 loka ghaNA AyA saihara bArai, rughanAthajI kahai vaaNruuvaar| ToLau chor3e matI nikaLau bArai, dhIrapa rAkhau bAta vicaar|| o bhIkhU. 13 bAta hamArI mAne levau, nahIM nibholA e duSama kaal| sudha AcAra sAdhu rau na cAlai, bhIkhU kiNa vidha bolai rsaal|| o bhIkhU. 3. teja aaNdhii| 1. anapar3hoM ko| 2. adhika kAla taka saMsAra meM bhramaNa karane vaale| 280 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 bhIkhU valatA' bhAkhai bhalau, mhai kima mAMnAM thAMrI mhai niraNo kiyau, sUtara vAcanai, tiNa maiM saMka nahIM 2 chelA dina laga cAlasI, tIratha dharma arihaMta vacana mhai sudha sAdhapaNau pALasAM, 3 chatarI maiM baiThAM bAta? tilamAta // agAdha / arAdha // saakhyaat| karI, piNa garaja na sarI aMsa mAta // karo kem| thakAM, moha mana mAhe ciMtA 4 udebhAMNa bolyo isau, AMsUpaca ToLA taNA dhaNI vAjanai, AchI na .5 kiNa ro eka jAau jarai, ciMtA mhArA pAMca jAau parA, gaNa 5 DhALa : 3 ( kAmaNagAro chai kUkar3o re ) 1 phera bolyA rughanAthajI re, the jAso Age thAMro pAchai mAharo re, hUM bhIkhU taNo re || jIvaNau cirata suNau 2 bhIkhU valatA bhAkhai bhalau re, parIsA khamasAM khimyA karI re, 3 vihAra kiyo vagaDI thakI re, vale caracA kIdhI vaDalU majhe re, 4 rughanAthajI bAta isar3I kahI re, cokhau sAdhapaNau nahIM paLai re, bhIkhU kahai - jiNa bhAkhIyau re, DhIlA bhAgaLa ima bhAkhasI re, 'bala-siMgheNa hINA karI re, AgUMca jiNajI ima bhAkhIyau re, 16 1. vaaps| 2. azrupAta / 3. bheda/bar3A chidra / bhikkhu-carita : DhA. 3 nahIM huA te AMNyau duSama the loka sUtara hivaDA' lopAM huvai lAgai par3ai tI eka lagAvasUM kitoeka jiNavara rughanAthajI sAMbhaLajo kALa mAMnalo mAMharI AcArAMga * sudha na na paLai ema // apAra / bagAra // dUra ? pUra / kALa | pALa // laar| nara-nAra // sAkhyAta / bAta // maay| calAya // aacaar| bheSadhAra // pUrau ima kahasI 4. AyAro a. 6 u. 4 / 5. isa samaya 6. zArIrika zakti va seMhanana kamajora hone se| 281 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 7 sAcI sUtara taNI vAratA re, mAMnI nahIM re ligaar| samajhAyA samajhe nahIM re, jaba kaSTa' huA tinnvaar|| 8 bhIkhanajI Ada deI tihAM re, terai jaNA huA tyaar| phera dikhyA levA bhaNI re, karavA Atama no uddhaar| 9 zrAvaka piNa tiNa avasarai re, jodhANA saihara mai taam| tairai bhAyAM samAI posAM kIyA re, tiNa sUM terApaMthI dIyau naam| 10 pAkhaMDa paMtha dUrau kIyau re, dekha rahyA arihNt| anero paMtha mAM nahIM re, jANai terApaMtha tNt|| 11 gayA desa mevAr3a * maiM re, kelavA saihara mjhaar| AgyA le arihaMta nI re, pacakhyA pApa atthaar|| 12 samata aThAre satarotare re, asAr3ha suda pUnama jaaNnn| saMjama lIdhau sAMmajI re, kara jina-vacana prmaann|| 13 haranAthajI hAjara huMtA re, TokarajI tIkhA suvniit| parama bhagatA 'siSa pATavI'2 re, yAM rAkhI pUja rI prtiit|| 1. khinn| 2. AcArya bhaariimaaljii| 282 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 cArita lIdhau cUMpa sUM, pAkhaMDa bhaviyaNa rai mana bhAvatA, huA 2 udai-udai pUjA kahI, samaNa 1 AdinAtha tiNa sUM pUja pragaTa thayA, 3 opama to AchI kahI, corAsI ati dIpatI, 4 vale dasamAM aMga idhakAra maiM, samaNa bhIkhU nai sobhatI, vale SaTa dasa dIdhI opamA, 'utarAdhena adhena 6 iNa aNusAre oLakhau, bhIkhU nai opama guNa AchA ghaNA, tiNa rau pAra na igyArameM, zrI vIra kahyau tIrthaMkara nAma 7 guNavaMta gura nA guNa gAvatAM, hive opama sahita guNa varaNavUM, te iNa duSama Are karma kaTIyA jI, e jina-vacana samaNa - nigraMtha sUtra kahI bhAkha 1. utsAha / 2. aNuogadArAI -sU. 708 bhikkhu-carita : DhA. 4 moTA nigraMtha nIM Adesara jI, jiNesara paMtha DhALa : 4 ( hariyA nai raMga bhariyAjI ) gayA bahuzrutI nai suNajo nai aNujogaduvAra tIsa opamA jaga bhalI nivAra | aNagAra // jAMNa / gota koi cita pramAMNa // zrIkAra / majhAra // taMta bhagavaMta // zrIkAra / visatAra // pAmaMta // baMdhAya / lyAya // tAraNa dharma Ada kar3hI paragaTIyA Ada jiNaMda bhaMta / guru| arihaMta / e icaraja idhaka sAMma varaNa ata sovai jI, mana movai nema jiNaMda jyUM tyAMrI vAMNI amIya samAMNa bhaviyaNa re mana bhAyA jI cita cAyA tIratha cAra maiN| muni guNa ratanAM rI khAMna // 3. paNhAvAgarAI, a. 10 sU. 11 / jyUM / AvaMta // 283 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 kALavAdI Adi jAMNI jI, mata ANI mAraga uthaapvaa| 'kubadhyAM kelavIyA kuur"| au 'pAkhaMDa ghocA'2 pocAra jI, kAMi gyAMna karai giravA munii| caracA kara kIyA ckcuur| sAMma. 3 saMkha ujala zrIkArI jI, payadhArI donUM diiptaa| nahIM bigaDai dUdha ligaar|| jyUM the tapa-japa kiriyA kIdhI jI, kara lIdhI Atama uujlii| __paya 'dasa jatI dharma' dhaar| sAMma. 4 kaMboja desa noM ghor3o jI, ati sorau karai siradAra nai| nahIM AMNai ahila' ligaar|| bhaviyaNa nai the tArayA jI, utArayA pAra saMsAra thii| sukhe jAsI mokha mjhaar|| sAMma. 5 sUra siromaNa sAcau jI, nahIM kAco lar3atAM kaTaka maiN| suvanIta azva asvaar|| jyUM the karma kaTaka dala dIdhau' jI, jasa lIdhau jAjhau- jagata maiN| car3ha sutara azva shriikaar| sAMma. 6 hAthI hathaNyAM paravAre jI, bala dhArai dina-dina hI vdhai| sATha varasa sudha maaNn| . jyUM the tayAlI varasa laga jAjhA jI, tapa tAjA teja tIkhA rhyaa|| prAkrama piNa prdhaaNn| sAMma. 7 varaSabha sIMga khaMdha bhArI jI, siradArI gAyAM gaNa mjhe| TheTa bhAra vahai bhalI bhNt|| jyUM the gaNa bhAra TheTa nibhAyA jI, calAyA tIratha cUMpa suuN| sahu sAdhAM maiM sobhNt|| sAMma. 1. kubuddhi vAle vyaktiyoM ne mithyA pracAra 4. kSAMti, mukti aadi| kiyaa| 5. tkliiph| 2. pAkhaMDa (zAstra-viruddha AcaraNa karane 6. sNgraam| vAle tinake) 7. pachAr3a diyaa| 3. kmjor| 8. bhut| 284 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 siMgha miragAdika ne rAjA jI, tapa tAjA DAr3hA teja suuN| __jIvana jIpai joy|| jyUM Apa kesara' nI parai gUMjyA jI, sadA dhUjyA pAkhaMDa dhAka tuuN| thAM sUM gaMja' sakyau nahIM koy|| sAMma. 9 vAsudeva baLa jANyau jI, bakhAMNyau vIra sidhaMta maiN| __saMkha cakara gadA dhrnnhaar|| jyUM thArA gyAMna darasaNa carita tIkhA jI, nahIM phIkA tyAM kara teja suuN| pUja pAkhaMDa diyau nivaar| sAMma. 10 AkhA bharata noM rAjA jI, ati tAjA senyA sajha krii| AMNai vezyAM ro aNt|| jyUM the pAkhaMDa sahu oLakhAyA jI, haTAyA budha utapAta suuN|| tatva batAyA tNt|| sAMma. 11 'saka-indra '2 siradArI jI, vajaradhArI sura maiM sobhto| jakhAdika jIpe jaaNnn|| ___ jyUM sUtara vajara zrIkArI jI, baLadhArI budha utapAta sN| pUja pAr3I pAkhaMDa rI haaNnn| sAMma. .. 12 'Aica ugAM' AkAsai jI, viNAsai timara teja suuN| idhakau karai udyot|| jyUM the agyAMna aMdhAra miTAyau jI, batAyau mAraga mugata ro| ghaNa-ghaTa' ghAlI jot|| sAMma. 13 caMda sadA sukhakArI jI, parivArI graha nA gaNa mjhe| somakArI sobhNt|| jyU cyAra tIratha sukhadAyA jI, mana bhAyA bhaviyaNa jIva re| bhIkhU bhalAja sNt|| sAMma. 14 loka ghaNA AdhArI jI, ata bhArI dhAMnAM kara bhtyau| te koThAgAra khaay|| jyUM gyAMnAdika guNa bharIyA jI, paravarIyA pUja paragaTa thyaa| AdhArabhUta athaay| sAMma. 1. kezarI siNh| 4. sUrya udaya hokr| 2. jiit| 5. aneka vyaktiyoM ke hRdaya meN| 3. zakendra-prathama svarga kA indr| 6. shaaNtikaarii| bhikkhu-carita : DhA. 4 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 sarva vRkSAM maiM sovai jI, mana movai dIsai diiptau| __ jaMbU sudarasaNa jaaNnn| jyUM saMtAM maiM siradArI jI, mata bhArI bhIkhU bharata maiN| upanA icarajakArI aaNnn|| sAMma. 16 sItA naMdI sirai jAMNI jI, bakhAMNI vIra sidhaMta maiN| paMca sai jojana prvaah| jyU tapa-teja ata tIkhAjI, nahIM phIkA, rahyA ja phaabtaa'| sadA kALa sukhdaay|| sAMma. 17 merU nI opama AchI jI, nahIM kAcI kahI kirapAla jii| te UMcau ghaNau atNt| oSada aneka chAjai jI, virAjai guNa tyAMmaiM ghnnaa| jyUM e bahuzrutI budhvNt|| sAMma. 18 'sayaMbhUramaNa samudra rUr3au jI, 'pUrau pAva rAja pihulo pddyau'| . __ prabhUta ratana bhrpuur| sAgara jema gaMbhIrA jI, suravIrA guNa kara gaajtaa| sUtara caracA maiM suur|| sAMma. 19 e SaTa dasa opama AchI jI, kAMI sAcI sUtara maiM khii| bahuzrutI nai shriikaar| iNa aNusAre jANau jI, pichAMNau kara lo paarkhaa| bhIkhU gunn-bhNddaar|| sAMma. 20 opama aneka guNa chAjyA jI, virAjyA gAdI vIra nii| pUja pATa lAyaka guNa paay|| samudra jema athAgA jI, jalathAgA jiNa bhAkhyau nhiiN| jyUM guNa pUrA kema kahivAya? sAMma. 21 pATalAyaka siSa bhAlI jI, sUhAlI parakata sundruu| bhAramalajI gaihara gNbhiir| padavI thirakara thApI jI, A ApI AcAraja tnnii| jAMNe suvanIta sdhiir|| sAMma. 1. zobhita hote hue| cauthA bhAga)rajjU caur3AI vAlA hai| asaMkhya 2. svayaMbhUramaNa samudra pAva (eka rajjU kA yojana , kA eka rajjU hotA hai| 3. vipul| 286 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 bhagotI' maiM bhagavaMta bhAkhIyau, vIsamA sataka mjhaar| chalA dina laga cAlasI, niramaLa tIratha cyaar|| 2 vale 'utarAdhena dasamA adhena' maiM, gotama pratai kahyau bhgvaan| duSama ArA teha maiM, jiNa-dharma calasI asmaaNn| 3 dhaNI binA te jUjhasI, lesI Agama vacana araadh| to hivar3A muja baiThAM thakAM, samo eka ma kara prmaad| 4 vale vaMkacUliyA maiM vAratA, tepanA pachai vicaar| idhaka pUjA arihaMta kahI, samaNa nigaraMtha nI shriikaar|| 5 tiNa sUM pUja pUjAvIyA, dina-dina idhaka dyaal| upagAra kIdhA ati ghaNA, meTyA moh-jNjaal|| 6 kihAM kihAM vicasyA sAMma jI, kihAM-kihAM kIyA upagAra? __ thor3o so paragaTa karUM, te suNajo idhkaar|| DhALa : 5 (bharata nariMda tiNa vAra) 1 hAr3otI DhUMDhAra majhAra, vale muradhara deza mevaar| AchelAla! cyArUM desAM meM vicarIyA jii|| 2 pAkhaMDa uThyA aneka, pUja meTyA AMNa vvek| ___ AchelAla! sUtara caracA rA jora sUM jii|| 3 kIdhA sAdha-sAdhaviyAM ro thATa, rahyA dina-dina idhakA gaihghaatt| AchelAla! zrAvaka-zrAvaka kiyA ghnnaajii|| 4 karatA para upagAra, AyA muradhara desa mjhaar| AchelAla! carama upagAra huvau ghaNo jii|| 5 cyAra bhAyA naiM bAyAM sAta, tyAM dikhyA lIdhI jor3e haath| AchelAla! vairAge ghara choDIyA jii|| 6 cAMNoda Ada de jAMNa, pIpAr3a tAMI pichaaNnn| AchelAla! chelA darasaNa dIdhA saaNmjii|| 1. bhagavaI-za. 20 sU. 73 / 2. uttarajjhayaNANi-a. 10 gA. 31 / bhikkhu-carita : DhA.5 287 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 gAMmAM-nagarAM karatA upagAra, AyA sojata saihara mjhaar| AchelAla! rAyamalajI rI chatarI maiM UtasyA jii|| 8 hukamacaMda Acho Ayau tAMma, pUja nai vAMdyA sIsa naam| ___ AchelAla! viNatI to vidha saMkarI jii|| 9 comAsau karau sarIyArI mAya, mArI pakI hATa virAjo aay| __ AchelAla! pUja mAM lIdhI viinntiijii|| 10 bagar3I kaMTALyai hoya, vINatI kIdhI ghaNAM joy| AchelAla! comAsA rI araja mAMnI nahIM jii| 11 pUja AyA sarIyArI calAya, diyau comAsau tthaay|| aachelaal| AgyA le pakI hAa virAjIyA jii|| 12 sarIyArI sobhai kAMThA rI kora, 'jADI1 mAjana vasatI jor| AchelAla! 'dolA-dolA" koTa j--'magarA dIsatA jii|| 13 bhAramalajI khetasI uderAMma, rAyacaMda brahmacArI taaNm| AchelAla! jIvomuni vairAgI bhagajI bhagata maiM jii|| . 14 sapta riSa sahita tiNa vAra, gyAnAMdika guNa rA bhNddaar| AchelAla!saMjama-tapasudha arAdhatA jii|| 15 rAgI ghaNA saihara majhAra, to vAMdaNa AyA nr-naar| AchelAla! bhaviyaNa re mana bhAviyA jii|| 16 hive sAMvaNa mAsa majhAra, Avasaga artha vicaar| AchelAla! likha-likha siSa nai batAvatA jii|| 17 gocarI piNa phiriyA ThAMma-ThAMma, darasaNa devA kaaNm| AchelAla! sAvaNa suda pUnama lage jii|| 3. phaadd'| 1. adhik| 2. cAroM or| 288 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 carama kilyAMNa car3hatau hUvau, tiNa rau suNau sahU vistaar| sarIyArI maiM sAMma virAjIyA, hive bhAdravA mAsa mjhaar|| 2 alapa asAtA 'pherA' taNI, kAMyaka jaNAMNI jaann| aura asAtA idhaka na UpanI, parabala puna prmaann|| 3 pUrava pApa parabala huvai, te 'ribera' ghaNA din-raat| ehavI asAta vedanI yA nahIM, e padavIdhara pUja vikhyaat| 4 hive pajUsaNAM maiM paravarA, 'tIna Taka huvai vkhaaNnn| nara-nArI Avai ghaNA, suNavA sundara vaaNnn|| 5 sukala pakha suhAmaNau, mAsa bhAdravai jaaNnn| cothaja AI cAMdaNI, Au 'nero'5 Ayo pichaaNnn|| 6 satajugI nai sAMmI kahai, the AchA siSa suviniit| sAjha "dIyau the mo bhaNI, maiM saMjama pALyo rUr3I riit|| 7 Agai TokarajI tIkhA huMtA, vinaivaMta vicaar| bhagata karI bhArI ghaNI, suvanIta huMtA shriikaar|| 8 bhAramalajI sUM bheLapa bhalI, rahIja rUDI riit| jAMNaka pAchala bhava taNI, lagatI huMtI piit| 9 yAM tInA rAM sAjha sUM, pAlyau sudha saMjama bhaar| cita samAdha rahI ghaNI, the rahyAja eknndhaar| 10 utarAdhena paihalA adhena maiM", bhAkha gayA vIra jinnNd| siSa suvanIta huvai sadA, to gura nai rahai aannNd|| DhALa : 6 (paMthIr3A re vAta kaho nI dhura cheha thI re) 1 devai re, devai sIkhAvaNa sAMma jI re, sAsaNa calAvaNa kAma re| sAdhaja re sAdha-zrAvaka naiM zrAvakA re, ghaNAM suNatAM thA tiNa ThAma re|| suNajo re suNajo sIkha sAMmI taNI re|| 1. dst| 2. takalIpha pAte haiN| 3. shresstth| 4. tInoM samaya (subaha, madhyAhna aura rAta meM) 5. niktt| 6. ektaa| 7. uttarajjhaNANi-a. 1 gA. 13 / bhikkhu-carita : DhA.6 289 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 3 4 AgyA re AgyA arAdhe ehanI re, sevA re sevA bhagata kIjau tehanI re, padavI re padavI dIdhI chai ehanai re, saMkA re saMkA mUla ma AMNajo re, koI doSa re doSa lagAvai gaNa majhe re, to kAMNare kAMNama rAkhajo tehanI re, 7 sudhare sudha sAdhu nai sevajo re, A chelI re chelI sIkhAvaNa dhArajo re, 6 monai re mone jAMNatA jiNa vidhe re, tima hija re timahija paratIta rAkhajo re, AgyA re AgyA lopai ehanI re, tiNa nai re tinai sAdhU mata saradhajo re, ts 8 usanA re usanA ne pAsathA re, apachaMdA re apachaMdA chAMdai rahai re, 9 e pAMcA nai re pAMcA nai prabhu nakhedhIyA re, tyAMro saMga paraco karaNau nahIM re, 10 ANaMda re ANaMda zrAvaka abhigraha lIyA re, tyAMrI sevA re sevA bhagata karUM nahIM re, 11 vIra re vIra jiNaMda vakhAMNIyo re, A hIja re AhIja rIta arAdhajo re, 12 sagalA re sagalA sAdhU nai sAdhavI re, jiNa tiNa ne re jiNa tiNa ne mata mUMDajo re, 13 A dIdhI re dIdhI sIkhAvaNa sAMma jI re, ora' re ora kAraNa tyAre ko nahI re, 1. jhUThA 2. lihAja / 290 rAkhatA muja paratIta bhArImAlajI rI AhIz2a rIta re // doSa lAgAM kAr3he gaNa bAra re / mata gaNajo tIratha majhAra re // suvanIta sadA rahai re| A jiNa mAraga rI rIta re // bhAra lAyaka jAMNI bhArImAla re / yAM maiM asala sAdhAM rI cAla re|| vale karma-joge lagAvai kUra re| prAchita na lai to karajo dUra re || anAcArI sUM rahijo dUra re| jyUM karma huvai cakacUra re // kusIliyA paramAdI pichAMNa re| tyAM bhAgI hai bhagavaMta ANa re || nasIta ginAtA visAla A bAMdhI bhagavaMta pALa re // jiNa mata thI nyArA jAMNa re| peMhalI bolaNa rA piNa pacakhAMNa re || o ANaMda abhigra' zrIkAra re / re / jyUM pAMmo rAkhajo re| bhavajala pAra re| heta vasekha dIjo dekha-dekha re || tAraNa tAMma re| dikhyA ekaMta tiNa sUM sIjhai Atama kAMma re || 3. dekheM bhikSu jasa rasAyaNa DhA. 55 gA. 8, 9 ke TippaNa 4. abhigrh| bhikkhu jaza rasAyaNa Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 dUhA parama vacana zrI pUja rA, carama upadeza to Achau diyau, sAMbhaLatA cita 2 sudha gati jANau jeha nai, jisA gaMgA nIra jyUM 3 parama bhagatA sikha kAMi asAtA TheTa Aparai, sAMma 4 zrI vIra mugata niramaLau, Ada de, iNa duSama o pAMca mai, vale upadeza dIdhau kiNa vidhe, bhava jIvAM tume sAMbhaLo, cita kiNa virAjatAM, sohalai tima 1. UnAyata (kamI ) / bhikkhu carita : DhA. 7 arihaMta vacana ArAdhajo re, 6 rAyacaMda brahmacArI nai ima kahai re, moha ma AMNai mAharo re, vacana ija ra sudhI kahai - nahIM pohara hIja vidha naiM DhALa : 7 ( catura nara bAta vicAro eha ) ra ekaNa pUchyau re kiyau 1 bhAramalajI Ada sAdhAM bhaNI re, zrI pUja kahai carama sIkhAvaNa mAharI re, sAMbhaLajo bhavika re, bhIkkhU diyA upadeza / / saMkA na hivar3e haraSa 2 mhai to jAtA dIsAM parabhave re, maraNa ro bhaya mhAre nahIM re, 3 mhai carita dIyo ghaNAM jIva bhaNI re, zrAvaka-zrAvakA kiyA ghaNAM re, 4 mhai jor3AM kIdhI jugata sUM re, ' uNArata 1 rahIM nahIM re, 5 the piNa rahijo niramaLA re, 1 cimatakAra | sukhakAra // bhIkkhU bolyA ANa prnnaaNm| tthaaNm|| dIsai athAya // vArUMvAra / ligAra // bakhAMNa / jAMNa // vAMNa / ThikAMNa // chai bolAya / sukhadAya // kAMya / bhavika. samakata pamAI rUr3I rIta / ekaMta tAraNa nI nIta // bhavika. nara-nAra / bhavika. maay| samajhAyA mhArA mana majhAra / moha ma kIjyo mana jyUM mosUM vegA milolA aay|| bhavika. tU chai bAlaka budhavAMna rAkhajai rUr3o dhyAMna // bhavika. 291 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 brahmacArI kahai - zrI pUja nai re, piMData maraNa karau bhalau re, 8 vale pUja vANI iNa vidha vadai re, iriyA bhASA nai eSaNA re , 9 bhaMDa upagaraNa letAM - melatAM re, jaiNA kIjyo jugata sU re, 10 siSa - siSaNI upagaraNa Upare re, mamatA - moha kiyAM thakAM re, 11 pudgala mamatA koI mata karo re, sumatA sadAI rAkhajo re, 12 bhagatavaMta bhAramalajI re, viraho par3ai darasaNa taNo re, 13 the saMjama arAdhyAM sura hovaso re, mahAvideha khetara majhe re, 292 Apa jAvau sudha gIta mAya / hUM moha ANUM kiNa nyAya? bhavika. the ArAdhajo aacaar| lopajyo matI ligAra / / bhavika. taaNm| paraThatAM - pUjatAM jyUM sIjhai mamatA karma iNa Atama kAMma // ma kIjyau taNo baMdha hoya // bhavika. koy| bhavika. mamatA thI dukha thAya / jyUM vegA jAo mugata gar3ha mAya // bhavika. bolai ehavI vAya / hivai pUja bolai sukhdaay|| bhavika. muja thakI moTA tyAMrA dekhajo darasaNa dIdAra || bhavika. aNagAra / bhikkhu jaza rasAyaNa Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 satajugI kahai zrI sAMma nai - Apa jAso 'jhaMDa" re sAdhajI! mhArai nahIM jhaMDa rI bhogavyA sAMma kahai - suNa mhai anaMtI 2 pudgalIka sukha chai 'pAMvalo 2, tyAMrI baMchA mULa karUM nahIM, mhAMrai jAMNau mugata piMData maraNa 3 hive sakAma maraNa karai sAMmajI, 13 AlavaNA AchI karI, hoya gayA sudha 4 sadA niramala thA sAMmajI, piNa maraNa aMta ramAI karai ghaNI, parabhava sAMhamau AlavaNA kiNa vidha karai, tiNa vidha rA huMtA vacana amolakha vAgarai, te suNajo catura 5 1 arihaMta sidha rI vale satajugI rI 5 DhALa : 8 ( mAraga vahai re utAvalau ) sAkha sUM, bar3A sAkha sUM, vacana suNajyo AlavaNA sAMmI taNI // 2 corAsI lakha jIvA joNa nai khamAUM kara 9 rAga- dheSa nahIM mAharai, te dekha rahyA bhagavaMta / / 3 sAdha suvanIta huA ghaNAM, keI kaThaNa vacana kahyA tehanaiM, khamAUM 4 sAdhavIyAM satIyAM majhe, keeka kaThaNa sIkha dIdhI zrAvaka nai vale kaThaNa vacana kahyA bhikkhu carita : DhA. 8 1. samUha (sura varga) / jhiMDa (ka) / 2. pAma roga ke samAna nikRSTa / 3. aalocnaa| siSa 4. gaura 5. kADhyA mukha kaThora prakRti vaalii| mAMhi / cAhi // vAra / majhAra // pichAMNa / sujAMNa // vsekh| dekh|| jAMNa / sujAMNa // kusiSa rUr3I riit|| karalI* huvai, to khamAUM vArUMvAra / / kekAM huvai, to khamAUM chU vasekha || suNajyo. zrAvakA, nai karalA sarakAra | bAra // 'khaMta " / suNajyo. avniit| suNajyo. vicAra | suNajyo. dekh| 293 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 cyAra tIratha nai sudha calAyavA, sIkha dIdhI sukhdaay| karalau kAThau lAgau huvai, to tyAMnai dIjyau khmaay|| suNajyo. 7 mhai caracA kIdhI cUMpa sUM, ghaNA sUM tthaaNm-tthaaNm| karalau vacana lAgau jAMNIyo, tyAMnai khamAyA le-le naam|| suNajyo. 8 jiNa mAraga rA dheSI chai ghaNA, 'chidrapehI 1 athaay| ___ 'kheda 2 AI huvai kiNa Uparai, to deUM sakala nai khmaay|| 9 tasa thAvara Ada jIva rI, hiMsA lAgI huvai koy| mana vacana kAyA karI, to micchAmI dukaDaM' chai moy||sunnjyo. 10 krodha mAMna mAyA karI, lobha bhaya vasa hoy| je koi jhUTha lAgau huvai, 'micchAmI dukaDaM' chai moy| suNajyo. 11 koI adata monai lAgau huvai, sUtAM jAgatAM joy| mamatA dharI huvai maithUna sUM, to AlavaNa khAte hoy|| 12 siSa-siSaNI vasatara pAtara Uparai, murachA vaMchA kIdhI dekh| mana vacana kAyA karI, 'micchAmI dukaDaM' visekh|| suNajyo. 13 ehavI AlovaNA suNe, ANai mana veraag| te piNa karma khapAve AparA, pAmai sukha athaag|| suNajyo. 1. chidraanvessii| 2. uttejnaa| 294 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 pAMcUi Azrava mAhilo, lAgau jAMNyo kiNa vaar| vrata saMbhALyA sAMmajI, AlovyA atiicaar|| 2 bar3A siSa suvanIta rI, jugatI milIja jodd'| 'laihara kAI rAkhI nahIM, kATyA karma ktthor|| 3 'phorI' asAtA 'pherA'2 taNI, aura asAtA nahIM tinnvaar| SaTa siSa sevA sAcavai, ehavA puna saMcyA saar|| 4 AjJA upara AdarI, bhIkkhU bhaleja bhaav| janama sudhAryo jugata sUM, jAMNa tiraNa ro DAva // 5 sakharI karI saMlekhaNA, aNasaNanoM idhkaar| ___bhAva dharI bhavIyaNa suNo, ALasa sarva nivaar|| DhALa : 9 (AvIyo rAvaNa loka DarAvaNa) bhAdravA sukala pakha paMcamI paragaTI, cotha bhagata covihAra tthaavai| asAtA idhaka tirakhA taNI upanI, sUra kAyarapaNo nAya lyaavai|| kara ho jIva!tUM bhajana bhIkhU tnno|| 2 pAraNau kIdhau chaTha parabhAta ro, oSada alapa so AhAra liiyo| te piNa AhAra samau nahI paragamyau , tiNa dina tInUM AhAra no tyAga kiiyau|| kara. 3 sAtama-AThama AhAra le alapa so, titakhaNa tyAga to kara levai| pudagala sarUpa to pUja pichAMNa nai, AsA vaMchA sahU meTa devai|| kara. 4 khare mate kahai khetasI 'khAMca kara, 'tarake" tyAga nahIM khinno| pUja kahai-dehI pAtaLI pAraNI, terasa dina to aNasaNa lennau| kara. 5 viradho seTha to zrAvaka sanamukhe, vivadha prakAra sUMkhar3I aapai| pUz2a kahai-vaMchA nahIM mAMharai, thira kara mokha saM pIta thaapai|| kara. 1. uccAvaca bhaav| 5. samyag rUpa meM pariNata nahIM huaa| 2. thodd'ii| 6. aagrh| 3. dst| 7. ttkaal| 4. daaNv/avsr| bhikkhu-carita : DhA. 9 295 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 bhAdravA sukala navamI taNe dina, pUja kahai - AhAra noM tyAga leuu| satajugI kahai-muja hAtha no cAkhiyai, carama AhAra thor3o AMNa deUA kara. 7 alapa so AhAra AMNyo sAMmI khetasI, cAkha ke tatakhaNa tyAga kiidhau| eto mana rAkhIyau suvanIta siSa taNo, piNa icchyAM sUM AhAra tyAM nAha liidhau|| kara. 8 dasamI taNe dina parama bhagatA siSa, pUjajI sUM valI ema bhaakhai| cALIsa cAvaLa dasa moThare Asare, vINatI mAna kai teha caakhai|| kara. 9 igyArasa to pUja AhAra tyAge dIyau, amala pAMNI ro AgAra raakhyau| hivai muja nai AhAra letau mata jAMNajyau, vacana amolakha eka bhaakhyau| kara. 10 sanamukha padhArIyA tAvar3auAvIyAM, bArasa belo thira kara tthaayo| sakata isar3I rahI AhAra kIyAM binA, eha icaraja idhaka aayo| kara. 11 jIvaNa Achai araja kIdhI hATa rI, to hI pUja pakI hATa Aya baitthaa| 'sena siSAM kiyau visarAMma tyAM liyau, sAMma to mana mAhai idhaka saiNtthaa|| kara. 12 sukhe sUtA dekha pUja parama gura, riSa rAyacaMda Aya ema bole| kirapA to kIjiyai darasaNa dIjIyai, tAMma to pUjajI naiNa khol|| kara. 13 pUMja sUM vInavai prAkama hINA paDyA', brahacArI vinaya sUM e bolai| kesarI nI pare veNa hivaDai dharai, tAMma te Aparo 'teja'8 tolai|| 1. zayana (bichaunaa)| 2. zArIrika zakti kSINa ho rahI hai| 3. muni raaycNdjii| 4. praakrm| 296 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 bulAvau yAda 2 arihaMta sidha praNamI karI, tInu AhAra rA tyAga tyAga jAvajIva chai, 3 kahai parama bhagatA siSa pATavI, sAMma kahaihai- AgAra kisau rAkhaNau, majhe, dUhA bhAramalajI bhaNI, vale karaMtA AvIyA, 'caTake " potaii kIyA 'UMcai sura 2 bolyA ima kyUM na rAkhyau amala kisI karaNI dehI Asarai doya ghar3I dina rI maiM ujjama darasaNa kaaj| Avai dhina dhina e munirAja // 4 vArasa dina belA 5 kiyau saMthA sAMmajI, mana ghaNA khabara huA aNasaNa taNI, verAga vadhIyo ati ghaNau, kahai 1 kei kahai saMthArau sIjhai sAMma ro, kei kahai kusIla rA tyAMga che, 5 2 kei agana AraMbha nahIM Adarai, keikAM re nIlotI khAMNI nahIM, 3 ' keikAM dhIja thApI thI dhekhiyAM', anAmI ghaNA Aye namyA, DhALa : 10 (sahelyAM e vAMdo rUr3A sAdha0 ) 1. . zIghra / 2. UMce svara se / 4 paDikamaNo kIyAM pachai pUjajI, siSa kahaiM vakhAMNa ro kAraNa kisau, ArajyAM kyAMi aNasaNa liyau huvai, muja aNasaNa maiM ucaraMga sUM, satajugI bhavajIvAM! tume vAMdo bhIkhU bhAva suu| ubhA bhikkhu-carita : DhA. 10 tyAM laga mhAMre ho kAcA pANI rA pacakhAMNa / ghaNAM choDyau ho sinAMna sumatA AMNa // o to pUjajI saMthAro kIyo sobhato // sujANa / AMNa / / pacakhAMNa / vAMNa // agAra ? sAra / / jAMNa / AMNa // kei karai ho cha hI kAya haNavA tyaag| ityAdika ho huo ghaNo vairAga // bhava. te piNa icaraja ho pAmyAM tiNavAra / tyAM piNa jAMNyau ho o mAraga taMta sAra / siSa naiM kahai ho vidha sUM karau vakhAMNa / pUja bolyA ho pAchA imarata vaaNnn|| o. tiNa ThAMme ho jAya karAM chAM vakhAMNa / upadesa ho devau moTe maMDANa // o. 3. kaI vipakSI logoM ne yaha zarta kI thI ki bhIkhaNajI dvArA calAyA gayA mArga sahI hai to unheM aMta meM anazana aayegaa| 297 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 vakhAMNa kIyau visatAra sUM, jaitojI AyA samAi karavA bhaNI, 7 guNa-grAMma kiyA tyAM ati ghaNAM, pUja kahai pariNAMma cokhA mAharA, 8 ' ApeI, ' pANI pIdhau pUjajI, carama sabada cyArUM kahyA, sAdha-zrAvaka suNatAM kahyau sAMmajI, vale kayau - sAdha Avai achai, 10 cotho sabada isar3au kahyau, gulojI lUNyo kahai - sAMmIjI taNo, 11 bhAramalajI sAMmI ima vInavai, kiNa hI mAhe mana mata rAkhajo, 12 avadha gyAMna upanau nahIM jAMNIyo, yAM jAMNyau mana sAdhAM maiM gayau, 13 ghaNAM gAMvAM rA zrAvaka - zrAvakA, carama uchava karai cUMpa sUM, 9 1. svayaMmeva / apane hAtha se / 298. sukhe sUtA ho pAchalI rAta mAya / tiNa praNamyA ho zrI pUja pAya | o. dhina dhina kahai ho Apa moTA aNagAra / tiNa rI saMkA mata ANajo ligAra || o. pohara dina ho jAjherau Ayau jAMNa / icarajakArI ho bolyA imarata vAMNa // o. sUMsa varata ho kerAau saihara mAya / ArajiyAM hoAvai chai calAya | o. dhIrA bolyA ho tiNa rI ' vigata 2 na kAya / mana gayo sAdhAM ArajiyAM re mAya // o. thAnai hojyo ho sAMmI saraNA cyAra / Apa kIdhau ho ghaNAM jIvAM ro udhAra || o. tiNa sUM pAchau ho nahIM pUchyau ligAra / nahIM kIdhau iNa bAta rau vicAra // o. darasaNa karavA ho AyA bahU thATa / isarA huA ho sarIyArI maiM gaihaghATa | o. 2. khabara / bhikkhu rasAyaNa Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 pAlI rA cAlIyA pAdharA', doya sAdha AyA tinnvaar| rikha vaiNIdAsa khusAla jI, dekha icaraja pAmyA nara naar|| 2 paga praNamyA zrI pUja rA, dIdhau mAthe haath| sAtA pUchayAM sAMnI karI, piNa mukha sUM na kIdhI vaat|| 3 duSama ArA teha maiM, avadhi bAgariyau nahIM jaataa| saMjama ArAdhyo sAMmajI, tiNa sUM kahI alapa sI vaat|| 4 huvai vimANIka devatA, tiNa naiM avadha Upajai aay| iNa bAta maiM sakA nahIM, bhAkha gayA jinnraay|| 5 iNa lekhe pUjajI taNa, avadhi gyAMna upanau aay| nizcai to jAMNai kevaLI, piNa saMka na dIsai kaay|| DhALa : 11 (kIr3I cAlI sAsare re) 1 donai sAdha AyA tike re, bolai be kara jodd'| darasaNa dIThau dayAla ro re, pUgA mana rA kodd'|| bhIkhU bhajo bhAva sUM re| tyAM sudhArayAM bhava doya, budhavaMta jasavaMta hoy| ___ yAM sama avara na koya, iNa AkhA bharata maiM joya, bhiikhuu.|| 2 rikha vaiNIdAsa ima vInavai re, thAnai hojyau saraNA cyaar| tuma saraNau muja bhava-bhave re, hojyau vaaruuN-vaar| bhIkhU. 3 jisoi mAraga jiNa taNo re, jisoija pAyau aap| dina-dina idhakA dIpIyA re, TALyA ghaNAM rA sNtaap|| bhIkhU. 4 stuti arihaMta sidha taNI re, saMbhaLAI shriikaar| jANyo bhagata kihAM thI bhIkhU taNI re, iNa avasara mjhaar| bhIkhU. 5 italai AI tIna ArajyAM re, vagatUjI jhUmAM DAhIjI jaaNnn| icaraja idhako Upano re, pUja kahI te vAta milI aaNnn|| bhIkhU. 1. sIdhA/usI din| 2. nizcita nahIM kA jA sktaa| bhikkhu-carita : DhA. 11 299 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 cyAra-tIratha bhala bhAva sUM re, dekhai darasaNa diidaar| bhagata' karai bhIkhU taNI re, jAMNai avasara saar|| bhIkhU. 7 baiThA huA tiNa avasare re, dhyAna AsaNa shriikaar| ____ jAMNe ka jiNajI virAjiyA re, na jAMNI asAtA ligaar|| bhIkhU. 8 tere khaMDI tyAMrI huI re, jANaka deva vimaann| taMto taMta isar3au milyau re, pUja baiThAMi choDyA praaNnn| bhIkhU. sukala pakha suhAmaNau re, mAsa bhAdravA maay| terasa titha dina pAchalau re, Asare Dor3ha pohara ginnaay|| bhIkhU. 10 prathama pada paramesarU re, tyAMrA kilyAMNa pAMca prkaar| iNa vidha kilyANa yAMrA huvA re, iNa duSama kALa mjhaar|| bhIkhU. 11 sarIyArI nai sAMma jI re, 'cAvI2' kIdhI tthaaNm-tthaaNm| janama sudhArayau jugata suM. re, tyAMrA lIjai nita prata naam|| bhIkhU. 12 sAdha to bhIkhU sArIkhA re, AkhA bharata re maay| haA nai hosI vale re, piNa Aja na koi dikhaay|| bhIkhU. 13 hive sodhyAM to pAvai nahIM re, bhIkhU sarIkhA sAdhA karalo kAma par3asI caracA taNo re, tiNa velA AvelA yaad|| REE FEEEEEEEEEE - 1. bhkti| 2. prsiddh| 300 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 1 tiyALIsa varasAM lage, kAMyaka jAjhero jaaNnn| saMjama pAlyau sAMmajI, samatA rasa ghaTa aaNnn|| 2 dina-dina idhakA dIpIyA, teja pratApa pichaaNnn| jiNa mAraga jamAyau jugata sUM, akhaMDa varatAI aaNnn| 3 AMkhyAM Ada iMdrayAM taNo, rahyoja rUr3I tej| sarIra nirogau niramaLau, tiNa dIThAM upajai hej|| 4 kiyA comAsA cUMpa sUM, catura nai caaliis| idhaka Aukhau Achau huo, jyUM dIpyA jgdiis|| 5 kihAM-kihAM comAsA kiyA, kihAM-kihAM kiyA upgaar| nAma lei niraNau kahUM, te suNajo vistaar|| . DhALa : 12 (jIvA! moha anukaMpA na ANIyai ) 1 cha comAsA kiyA kelavai, satare ikavIse jAMNa jii| pacIse ar3atIse guNacAsa maiM, lIjyo aThAvano pichAMNa jii|| suNajyo comAsA sAMmI tnnaa|| 2 tiNa ThAMme upagAra huau ghaNau, mokhamasIMgajI ThAkura jAMNa jii| darasaNa karatA dayAla rA, vale suNatA Aya vakhAMNa jii|| suNa. 3 sAta comAsA sariyArI kIyA, ugaNI bAvIse guNatIse joya jii| guNatALe vayALe ekAvane, sAThe carama kilyANaja hoya jii||sunn. 4 sAta kiyA pAlI meM pUja jI, teise tetIse jAMNa jii| cALIse camALIse bAvane, pacAvane guNasaThe bakhAMNa jii| suNa. 5 pAMca comAsA kiyA khairave, chAise batIse vicAra jii| ikatALIse chiyALIse copane, taThe kIyau ghaNau upagAra jii| suNa. 6 bagar3I maiM pUja vidha sUM kiyA, tIna comAsA sarIkAra jii| satAvIse nai tIse same, tIjo batIse lIjo vicAra jii|| suNa. - 7 nAthaduvArA maiM nIkA kiyA, tIna comAsA tahatIka jii| tayALIse pacAse chapanai, tyAMrI rUr3I rAkhajyo tthiik|| suNa. bhikkhu-carita : DhA. 12 301 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 kaMTALiyA maiM kirapA karI, pUja kiyA comAsa doy| cauvIse aThAvIse varasa maiM, jihAM janama kilyAMNaja joy|| suNa. pIpAra maiM pAkhaMDa hu~tA ghaNA, doya comAsA diyA tthaay| cotIse aThAvIse varasa maiM, ghaNau dIyau mithyAta mittaay|| 10 gar3ha raNatabhaMvara kilo tihAM, taLeTI mAdhopura mjhaar'| ___ igatIse ar3atAle donUM kiyA, tihAM idhaka huau upgaar|| suNa. 11 doya comAsA kiyA pura saihara maiM, tihAM upagAra 'jAjhau 2 jaaNnn| saitALIsaiM nai satAvanai, te giNa lIjyau catura sujaaNnn|| suNa. 12 aThArA rai varasa vaDalU kiyau, vIse rAjanagara vicaar| paitIse AMbeTa pAdu saiMtIsa maiM, tepaneM sojata saihara mjhaar|| suNa. 13 panarai gAMmAM maiM kIdhA pUja jI, camALIsa caumAsA saar| e parama bhagatA siSa pATavI, ghaNA rahyA pUja rI laar|| suNa. 1. dekheM. bhikSu jaza rasAyaNa, DhA63 gA.5 2. adhik| kI ttippnn| 302 _ bhikkhu jaza rasAyaNa Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 Ada huA AdesarU, AdanAtha tIjA ArA teha maiM, mugata 2 tyAM Ada kAr3hI jiNa dharma rI, 'jugalavAro 1 saMsAra rI ne dharma rI, dUhA 5 dIdhI bhIkhU lIdhA 3 Adi kAr3hI arihaMta jyUM, ArA duHsama tehamaiM, 4 bhavi jIvAM rA bhAga sUM, zruta bale moTA muni, upagAra kIdhau ati ghaNau, pUrau thor3A so paragaTa karUM, te suNajyo 1 sAdha - sAdhavI zrAvaka - zrAvakA, jiNa mAraga jamAyau jugata sUM, the bhalA avatariyA lokAloka navoMi 'tatava' taNA, jyArA bheda jathAtatha bhina-bhina bhAkhiyA, 3 cArita liyau eka so cyAra Asarai, kaMikAM nai pAkhaMDa mAM sUM khAMca nai, 4 jor3AM kIdhI munivara jugata sUM, niraNA- nyAya vatAyA niramaLA, samakata sudha sarUpa vatAvIyau, sAvajja-niravada nyArA chAMNiyA, 6 DhUMDhAr3a hADotI vale kacha deza maiM, ghaNA rAta-divasa raTai rAMma nAma jyUM, 1. yaugalika yuga / bhikkhu carita : DhA. 13 kI dhau ghaNAM gayA rIta bhalAja arihaMta vacana atyaMta ghaTa ghAlI kema DhALa : 13 (pUjajI padhAro ho nagarI seviyA) 2. tttv| cita arihNt| mativaMta / / miTAya | batAya // saadh| arAdha / / udyota / jot|| kahivAya / lyAya // e thApyA tIratha cyAra ho mahAmunI ! ghaNau pAkhaMDa diyau nivAra ho mahAmunI !. bhIkhU bharata kheta maiM / / vale dayA-dAMna dIpAya ho mahAmunI ! jiNavara jyUM diyA jamAya ho mahAmunI ! the. pUja rI paratIta mana dhAra ho mahAmunI ! Apa dIdhA pAra utAra ho mahAmunI ! the. saisa ar3atIsa re Asarai giNAya ho mahAmunI ! jANeM bhAkha gayA jiNa rAya ho mahAmunI ! the. nija guNa- paraguNa nyAya ho mahAmunI ! nahIM dIsai kiNa hI mata mAya ho mahAmunI ! the. muradhara desa mevAr3a ho mahAmunI ! Apa isarA kiyA upagAra ho mahAmunI ! the. 303 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 7 pravacana rI karai prabhAvanA, 'ginAtA aMga'' maiM arihaMta AkhIyau, iNa lekhe Aparai ati opatau, dharma Adi kAr3hI arihaMta AdinAtha jyUM, Apa iNa bhava mAhe piNa uttama huMtA, utakaSTI anopama mokha chai, 10 janama kilyAMNa kaMTALe jAMNajyo, 9 carama kilyAMNa sarIyArI sobhatau, 11 vIra jiNaMda rI gAdI virAjIyA, iNa vidha pUja re pATa paragaTa thayA, 12 e cirata kahyau chai bhIkhU aNagAra no, saMvata aThArai sAThA varasa maiM, 13 Akhara Agau-pAchau Ayau huvai, 'rikha vaiNIdAsa kahai kara jor3a nai, 1. NAyAdhamma kahAo - 8 sU. 18 / 2. nikaTa / tIna-tIna kosa kI dUrI pr| 304 sudha mAraga devai dikhAya ho mahAmunI ! tIrthakara nAMma - gota baMdhAya ho mahAmunI ! the. baMdhyau tIrthaMkara nAMma-gota ho mahAmunI ! jyUM kIdhau atyaMta udyota ho mahAmunI ! the. parabhava maiM piNa sobhAya ho mahAmunI ! Apa pohacasau tiNa gati mAya ho mahAmunI ! the. dikhyA mohachava vagar3I majhAra ho mahAmunI ! e 'tInUMi jor3e' vicAra ho mahAmunI ! the. suvinIta sudharamA sAMma ho mahAmunI ! bhAramalajI sAMmI tyAMro nAMma ho mahAmunI! the. vagar3I saihara majhAra ho mahAmunI ! phAguNa vida terasa guravAra ho mahAmunI ! idhakau ochau kahyau huvai koya ho mahAmunI ! 'micchAmidukaDaM' chai moya ho mahAmunI ! the. iti munizrI vaiNIrAMmajI kRta bhikkhu carita sampUrNam // 3. 'koI jhUTha lAgo huvai binA jANiyo' (kvacit) bhikkhu jaza rasAyaNa Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 1 nAmAnukrama 2 pAribhASika zabda 3 sUktiyAM/lokoktiyAM 4 prayukta dhuneM (desiyAM) Page #353 -------------------------------------------------------------------------- Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a kI buA) pariziSTa-1 nAmAnukrama vyakti R akhUjI (sAdhvI) 175, 183 RparAya (terApaMtha 168, 169, 171 akhairAma 156, 175, 181 ke tRtIya AcArya) 178, 179, 181, ajabU (terApaMtha kI 187, 193, 201, tIsarI sAdhvI) 33, 174, 175, 212, 220, 239, 183 257, 263, 288, ajabU (jayAcArya 291, 296 177, 183 ka aNaMdojI (muni) 182 kasUMbA (sAdhvI) 175, 182 amarasiMga (sthA. 51, 142 kastUrAM (sAdhvI) 180, 183 sampradAya ke eka kAlodAI 41 Tole ke AcArya) kiznojI (AcArya 18, 19, 20 abhaya kumAra 44 / bhAramalajI ke pitA) amarAM (sAdhvI) 176, 183 kumAradharma (AcArya) 218 amaro (muni) 156, 182 kuzalAM (terApaMtha kI 33, 174, 182 . prathama sAdhvI) Adra (Ardra muni) 37 kuzAlA (AcArya 168, 180, 183 AdinAtha/Adesara 107, 148, 271, rAyacaMdajI kI mAtA, sAdhvI) (bhagavAna RSabha 283, 303, 304 / / kRSNa 44 kA eka nAma) kelIjI (sAdhvI) 176, 183 Ananda (bha. mahAvIra 37, 191, 237, kesI (muni) ke pramukha dasa 290 zrAvakoM meM eka) khusAla/kusAla) 167, 182, 205, (muni) 240, 267, 299 udAM (sAdhvI) 179, 183 khusAlAM (sAdhvI) 179, 183, udebhAMNa (muni) 16, 281 khetasI (muni) 159 se 161, 176, 167,181, 187, 181, 187, 200, 257, 288 201, 235, 238, 239, 257, 288, 295, 296 oTo (muni) 49, 50, 167 khemAM (sAdhvI) 178, 183 182 khemAsAha 119, 145 A o nAmAnukrama vyakti 307 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 jazodA (sAdhvI) 180, 183 gaMgA (nadI) 282 jasu (sAdhvI) 178, 183 gaja (gajasukumAla 45 jasobhadra (AcArya) 217 muni) jiNarikha gumAnA (sAdhvI) 175, 178 182, jIUjI (sAdhvI) 175, 183 183 jIta (jayAcArya) 125, 177, 180, gulAba (muni) 25, 26 213 gulojI lUNiyAM 290 jIvaNa AchA gotama/goyama (gaNadhara)34,37,41, 185, jIvo/jIvarAja 170, 182, 187, 195, 227, 235, (muni) 257, 288 287 jetasIMga 15, 224 gosAlA (ninhava) 37, 44, 250 jaito (zrAvaka) 298 jaimala (sthA. 18, 20, 25, 228, gherUlAla vyAsa 185 saMpradAya ke eka 231 Tole ke AcArya) caMdU (sAdhvI) 175, 183 jogIdAsa (muni) 170, 182 caMdrabhANa (muni) 158, 159, 171, jotAM (sAdhvI) 180, 183 182, 198 jodho (muni) 171, 182 cenAM (sAdhvI) 176, 183 cokhI (sAdhvI) 178, 183 jhUmAM (sAdhvI) 179, 183, 205, cauthajI (zrAvaka) 105 267, 299 jaggU gAMdhI 50 TIkama DosI 141, 185, 232 jambU (aMtima 3, 168, 185, Tokara (muni) 7, 10, 25, 26, kevalI) 217 34, 156, 188, jambU (vRkSa) 150, 286 189, 222, 231, jamAlI (bha. mahAvIra 191, 250 236, 279, 282, ke jAmAtA) 289 jaya-jasa 113, 119, 140, 145, Da 154, 157, 161, 163, DAhI (sAdhvI) 180, 183, 205, 166, 169, 173, 184, 267, 299 . 186, 187, 192, 194, DUMgarasI (muni) 170, 181 196, 199, 201, 203, ta 208, 213, 219, 224, tArAcanda (muni) 170, 181 230, 234,242 tilokacaMda (muni) 158, 182, 198 308 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . tejU (sAdhvI) 177, 183 tha panajI (muni) 159, 182 thirapAla (muni) 25, 26, 31, 152, panAMjI (sAdhvI) 178, 183 181, 231 pA) 51 pemajI (muni) . 25 dIpAM/dIpAMde (A. 4, 246, 277 pemAsAha bhikSu kI mAtA) pemo dUsagaNI (AcArya) 217, 218 prabhava (AcArya) 17, 217, 227 deUjI (sAdhvI) 175, 182 devakI (zrIkRSNa 43 phatecanda (jodhapura 21, 25, 26, 31, kI mAtA) ke dIvAna) 152, 181, 229 devaDDI (AcArya) 218 phatecanda (muni) 231 dolatarAma 164 phattUjI (sAdhvI) 175, 183 dolatasIMga rAThoDa 186 phulAMjI (sAdhvI) 176, 183 (siriyArI ke ThAkura) bakhatarAma 25,26,108,245 dhanu (sAdhvI) 176, 183 ballU (A. bhikSu 4, 245, 277 dhAraNI ke pitA bahula (AcArya) 217 naMdIvardhana 219 naMdUjI (sAdhvI) 176, 183 bhagajI (muni) 171, 182, 187, nagajI (muni) 159, 181 257,288 nagI/nagAM (sAdhvI) 177, 183 bhagu (purohita) 27, 37, 250 nami (rAjarSi) 43 bhadrabAhu (AcArya) 217 nAMnajI (muni) 162 bhavAnajI (muni) 172 nAthAM (sAdhvI) 180, 183 bhAgacanda (muni) 171, 182 nAthU 51, 142 bhAramala choTA (muni)25 nAthojI (muni) 167, 182 bhArImAla (terApaMtha 7, 10, 18, 19, neUjI/netUjI 175, 183 ke dUsare AcArya) 20, 21, 25, 26, (sAdhvI) 32, 33, 34,82, nema (22veM tIrthakara) 44, 45, 148 151, 155, 156, 282 161, 166, 167, nemajI (muni) 162, 181 168, 170, 171, nojAM (sAdhvI) 180, 183 172, 177, 180, norAM (sAdhvI) 180 181, 186, 189, . nAmAnukrama vyakti 309 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIkkhu/bhIkhaNa (terApaMtha ke prathama AcArya) 190, 193, 195, bhIma (muni jayabhrAtA)177, 180 200, 201, 202, bhopa (muni) 172, 182 212, 220, 222, bhopAsAha 159, 160 231, 235, 236, ma 237, 239, 241, maTU (terApaMtha kI 33, 174, 182 242, 248, 254, dUsarI sAdhvI) 257, 260, 266, mayArAma (muni) 165, 182 271, 279, 286, mahAgiri (AcArya) 217 289 se 297, 304 mahAvIra (cauvIsaveM 227, 277 3 se 31, 33 se 36, tIrthaMkara) 38 se 42, 45, 47 maghAloDhau 37 se53,55,56,58, megha (meghakumAra) 44 . 59, 60, 63, 64, megho(bhATa) 108 meNAMjI (sAdhvI) 176, 183 114, 116, 118, merU (parvata) 151, 286 120 se 123, 125 mojIrAma (muni) 158, 182 se 130 131,137, mohakamasIMga 69,72, 301 140, 141, 145 se (kelavA ke ThAkura) 148, 150, 151, 152, 154 se 156, 158 se 166 168 raMgU (sAdhvI) 160, 176, 177, se 172, 174 se 183 ratUjI (sAdhvI) 177, 179 se 183, 176, 177, 183 159, 161, 162, 189, 190, 191, 181, 211 195,197 se 213, rAma (bhagavAna rAmacandra)303 . 219 se 221, 224 rAyacanda dekheM RparAya/RSirAya se 229, 231, 232, rAyamala muhatA 255, 288 233, 235 se 242, rAvaNa 250 245 se 256, 258, rughanAtha (sthA. eka 5, 6, 10, 13, 15 263, 265, 267, Tole ke AcArya) se 18, 25, 221, 269, 271 se 274, 222, 226, 246, 277, 279 se 283, 278, 280, 281, 286, 291, 295, 302 299, 300, 301 rUpacaMda (muni) 25, 164, 174, 303,304 182, 235 185, 186, 187, rAma (muni) 310 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164, 181, 182 veNIrAma/veNIdAsa (muni) rUpacanda - laghu (muni) rUpAMjI (sAdhvI) reNAdevI ror3IdAsa 95, 163, 164, 177, 181, 205, 212, 235, 240, 267, 299 178, 179, 183 127 zobhAcaMda 127 se 129 sa va vakhato lAlAMjI (sAdhvI) 178, 183 likhamIcaMda (muni) 25, 156, 182 saMghajI (muni) 160, 182 lichamaNa 250 saMtokacanda (muni) 159, 182 . lUko (zrAvaka) 218, 220 saMprati (rAjA) 217 saMbhU (muni) 162, 182 dekheM bakhatarAma saMbhUta vijaya 217 vagatasIMgha (kaMTAliyA 277 sakaDAla (mahAvIra 37 ke ThAkura) ke dasa zrAvakoM meM vagatU (sAdhvI) 177, 183, 205, se eka) 267, 299 sadAMjI (sAdhvI) 176 vajra svAma (AcArya) 218 samudrapAla 43, 45 vardhamAna (muni) 164, 181, 210, sarUpa (jayabhrAtA, 177, 180 274 muni) vanAM (sAdhvI) 177, 179, 183 sarUMpA (sAdhvI) 179, 183 varajU/vrajU (sAdhvI) 179, 180, 183 savAirAma 130 vigatojI (muni) 165, 182 sAMmajI (muni) 16, 159, 162, vijAM (sAdhvI) 179, 180, 183 181 viradho seTha 295 sAMmadAsa (sthA. vIra (bhagavAna 34, 190, 191, saMpradAya ke eka mahAvIra kA eka 212, 217, 235, Tole ke AcArya) nAma) 237, 245, 248, sijaMbhava 17, 217, 227 279, 280, 286, sivajI (muni) / 158, 159, 181, 289, 291, 304, 182 vIrabhANa (muni) 7, 10, 11, 25, sItA (nadI) 150, 286 26,27,156,182, sukhajI (muni) 165 222 sukharAma (muni) 156, 165, 181 vIra vikrama sajANA (sAdhvI) 175, 182 vIrAM (sAdhvI) 179, 183 sudarasaNa (vRkSa) 150 229 nAmAnukrama vyakti 311 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudharma 3,185,212,217, kaMboja 227, 304 kaccha supratibuddha (AcArya)217 subAhu kamola surato (muni) 164, 182 karer3A sulasA kAMkarolI susthita (AcArya)217 kAMThA suhasta (AcArya) 217 sobhAcaMda kApharalA svayaMbhUramaNa (samudra) 151, 286 kuMDyAM sthiragupta (kSamAzramaNa)218 kelavA sthUlabhadra 217 148, 284 141, 185, 252, 303 177 171 105, 178 4,186,245,277, 288 43 145 43 haraNagamepI (eka prakAra ke deva) kocalA koTA koThArayo 159 26, 159, 167, 170, 209, 231, 273, 282, 302 171 164, 160 172 haranAtha (muni) 7, 10, 25, 26, 34, 156, 181, kosIthaLa kha 222, 231, 271, kheravA 49, 127, 171, 178, 180, 210, . 274, 301 harikesI hastu (sAdhvI) hIrA (sAdhvI) hukamacaMda hema (muni) 274 44 179, 180, 183 177, 183 106, 255, 280 91, 105, 145, 165, 181, 210, 212, 229, 274 ga guMdoca gujarAta goguMdA 174 162 170 ca kSetra AMveTa/AmeTa 179, 210, 273, 302 162, 164 caMDAvala cANoda cAsaTU cUrU celAvAsa 176 185, 287 163 232 158,167 indragar3ha kaMTAliyA 4,176,186,209, 210, 221, 245, 256, 273, 277, 288, 302, 304 ja jambU dvIpa 3, 245, 277 jodhANA (jodhapura) 21, 229, 282, 312 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bar3alU/var3alU TuMgaca 165 209, 226, 228, 281, 302 . 212 130, 159, , 178 165 bIdAsara bUndI DhUMDhAr3a 185, 211, 232, 252, 287, 303 177 borAvar3a Dhola bha bharatakSetra/bharata tAsola 170, 178 devagaDha 162, 165 marudhara/muradhara dha 61 dhUma prabhA (5vIM naraka bhUmi) 90, 186, 208, 245, 253, 277, 285, 300 4,9, 26, 31, 32, 185, 211, 223, 231, 232, 245, 252, 255, 277, 279, 282, 287, 303 195, 292 nADolAI nAthadvArA 127 dekheM zrIjIduvArA 163 neNavo mahAvideha mAMDhA mAdhopura 176 164, 179, 180, 209, 273, 302 255, pAlI 91, 126, 210, 273, 302 64, 162, 166, 173, 177, 210, 274, 299, 301 83, 175, 185, 209, 273, 287, 302 mAravAr3a mAlava mithalA nagarI mevAr3a 163 43 dekheM marudhara/muradhara pIpAra/pIpAr3a pIsAMgaNa 170 rAjanagara/rAjasamanda 176, 210, 274, 302 78,209, 222, 223, 246, 273, 279 160,168 175 162 rAvaLiyA rIyAM royaTa bagar3I/vagar3I 5, 14, 15, 16 163, 177, 186, 209, 211, 221, 223, 224, 256, 273, 280, 288, 301, 304, lATotI lAhavA (lAvA saradAragar3ha) 176 180 nAmAnukrama vyakti 313 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viThoro 159 zrIjI duvArA 159, 176, 179, 210, 273, 301 siriyArI 94, 162, 165, 166, 176, 178, 180,186, 205, 210, 211, 235, 241, 256, 274, 288, 289 300, 301 sojata 10, 186, 210, 223, 255, 273, 279, 288, 302 hAr3otI 185, 211, 232, 252, 287, 303 grantha antagar3a (Agama) 43, 44 anujogaduvAra 147, 283 (Agama) AcArAMga (Agama) 17, 37, 38, 43, 80,96, 226,281 Avasaga (Avazyaka sUtra) 38, 188, 288 uttarAdhena (Agama) 30, 34, 37, 40, 43,44,111,134, 137, 283, 287, 289 upAsagadazA 37 uvAi 36, 107 kalpasUtra 217, 218 ginAtA dekheM jJAtA ThANAMga (Agama) 37,40,43, 124, 211 tere dvAra 251 dazavaikAlika 36,41, 43, 137 nandI (mUlasUtra) 69,87,217,218 nasIta (cheda sUtra) 36,80,124,172 nasItacUrNI 219 paNNavaNA (Agama) 44 praznottara ratnamAlikA 217 bhagavatI/bhagotI 36, 40, 41, 44, (Agama) 54,80,123,124, 223, 287 bhikkhu vilAsa 3,17 bhikkhu jaza rasAyaNa 212 bhIkkhu dRSTAMta 212 bhIkkhU carita 212, 245, 277 rAsa (avinIta rAsa) 159, 234 vaMkacUliyA 166, 229, 287 vavahAra (cheda sUtra) 172 vinIta avinIta 145 rI caupI vipAka (Agama) 37, 41 vRdha rAsa 232 satajugI cirata 160 sUyagaDAaMga (Agama)36, 37, 43, 55 hema navaraso 165, 166 jJAtA (Agama) 44, 124, 191, 245, 251 290, 304 dharma/sampradAya indriyavAdI 69, 141, 208, 232, kALavAdI 26,69,108,141, 148, 165, 231, 283 314 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gacchavAsI terApaMtha digambara potyAbaMdha nAmAnukrama vyakti 4, 79 22, 23, 24, 229, 251, 282 110 4, 5, 141, 156, 231, 232 prajyAyavAdI . matheNa/matheraNa rAmasanehI zvetAmbara 141, 208 232 79, 143 80 110 315 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2 pAribhASika zabda ajina jinopama ajjA aTThama bhakta aNagAra aNasaNa aNuvrata atisaya adhikaraNa adhyavasAya anyatIrthI abhigraha arihaMta AcArya, jo jina nahIM haiM para unakI upamA dhAraNa karane vaale| (AryA) sAdhvI tIna dina kA upavAsa muni (gRha tyAgI) alpakAlika athavA yAvajjIvana bhojana kA prihaar| gRhastha dvArA svIkRta choTe-choTe sNklp| sthUla rUpa se hiMsAdika kA parityAga vizeSatA zastra, saadhn| cetanA kA sUkSmatama str| dUsare sampradAya ke saadhu| kisI vizeSa uddezya se vizeSa saMkalpa krnaa| cAra ghanaghAtI karmoM (jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, antarAya) kA kSaya karane vaalaa| . indriya aura mana kI sahAyatA ke binA kevala AtmA ke dvArA hone vAlA mUrta dravyoM kA sAvadhika jnyaan| AcArya kI ATha sampadAeM 1 AcAra saMpadA 2 zruta saMpadA 3 zarIra saMpadA 4 vacana saMpadA 5 vAcanA saMpadA 6 mati saMpadA 7 prayoga saMpadA 8 saMgraha parijJA duHkha ke rUpa meM udaya Ane vAlA vedanIya krm| namaka, mirca, ghI, tela Adi se rahita koI eka anna, eka hI vAra khAkara kiyA jAne vAlA tp| avadhijJAna aSTa saMpadA asAtA vedanI AMbala (Ayambila) 316 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMbala vRddhamAna (Ayambila vardhamAna) AcArya ke 36 guNa AdhAkarmI Artta dhyAna Asava, Azva (Azrava) indriyavAdI uttaraguNa utpattiyA buddhi udaya pAribhASika zabda bar3hate hue prArambha meM eka aaymbil| phira kramazaH do tIna . sau tk| caDhA jAtA hai| anya tapasyA meM tapa ke bAda pAraNa kiyA jAtA hai parantu isa tapa meM tapa ke bAda upavAsa kiyA jAtA hai| isameM kula 50-50 Ayambila aura 100 upavAsa kie jAte haiN| isa tapa ko pUrA karane meM 14 varSa 3 mAsa 20 dina kA samaya lagatA hai| 1 Arya deza 2 prazasta kula 3 prazasta jAti 4 prazasta rUpa 5 dRDha saMhanana 6 dhairya 7 anAzaMsI 8 zlAghA- nirapekSatA 9 RjutA 10 sthira buddhi 11 Adeya vAkya 12 jita pariSada 13 jitanidrA 14 madhyastha 15 deza kAla bhAvajJa 16 pratyutpannamati 17 aneka dezabhASAvid 18 jJAna AcAra 19 darzana AcAra 20 cAritra AcAra 21 tapa AcAra 22 vIrya AcAra 23 sUtra vidhijJa 24 artha vidhijJa 25 tadubhaya-vidhijJa 26 AharaNa (udAharaNa) nipuNa 27 hetu nipuNa 28 upanaya nipuNa 29 naya nipuNa 30 zIghra grAhI 31 sva samayajJa 32 parasamayajJa 33 gaMbhIra 34 anabhibhavanIya 35 kalyANakArI 36 zAnta dRSTi | muni ke nimitta banAyA huaa| priya ke saMyoga aura apriya ke viyoga ke lie ekAgra honaa| karma pudgaloM ko AkRSTa karane vAle AtmapariNAma | indriyoM ko karma - baMdhana kA hetu mAnane vAlA / mahAvratoM ko puSTa karane vAle guNa / jise kabhI dekhA-sunA nahIM, usa viSaya kA tatkAla jJAna / karmodaya meM pariNata aatm-svbhaav| 317 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAntara ogho (rajoharaNa) karaNa kAlavAdI kevala jJAna gacchavAsI guNaThANA gupti caturthakAla eka dina ke aMtara se kiyA jAne vAlA tp| pramArjana ke kAma Ane vAlA muni kA eka upkrnn| karaNa kA artha hai-saadhn| mana, vacana aura kAyAye tIna karaNa pravRtti ke sAdhana hai| akriyAvAdI/nAstikoM kA hI parivAra hai| inakI mAnyatA hai ki jo guNa siddhoM nahIM milate ve saba ajIva haiN| ye kAla ko hI saba kucha mAnate haiN| jitane bhI azAzvata dravya haiM ve saba kAla haiN| vizeSa jAnakArI ke lie par3heM-AcAryazrI bhikSu kRta'kALavAdI kI caupaaii|' sampUrNa, nirAvaraNa jJAna sarvajJatA zvetAmbara jainoM kA eka smprdaay| Atma-vikAsa kI kramika bhuumikaa| mana, vacana aura kAyA kI pravRtti kA nirodh| jaina kAla-gaNanA ke anusAra avasarpiNI kA cauthA (duSama-suSamA) vibhaag| saMyama, critr| mahAvrata Adi dharmoM kA aacrnn| . upvaas| caubIsa tIrthaMkaroM kI stuti| jaina muniyoM kA adho vstr| do dina kA upvaas| jo kevala jJAna ko upalabdha nahIM hai| rAga ora dveSa ko jItane vaalaa| dlbndii| mana, vacana aura kAyA kI prvRtti| dharmasaMgha se bahiSkRta yA bahirbhUta sAdhu-sAdhvI,jo apane usI veza meM rahate haiN| pAramArthika vstu| dharmasaMgha-sAdhu, sAdhvI, zrAvaka aura shraavikaa| cArita cotha bhagata cobIsatho colapaTo (cullapaTTa) chaTTha bhakta chadmastha jina jillAbandhI joga TALokara tattva tIratha 318 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkara tejolezyA thAnaka thApitA dayA darzanamoha dAna dIkSA dezavrata dravya kriyA dravya caritra dravya nikSepa dharmacakra kA prvrtk| (sAdhu, sAdhvI, zrAvaka evaM zrAvikA - ina cAra tIrthoM kI sthApanA karane vAlA) viziSTa tapasyA se prApta lbdhi-vishess| isase sampanna vyakti agni-prayoga se kisI kA hitaahita kara sakatA hai| sAdhuoM ke nimitta banAyA jAne vAlA dharma sthAna muni ke nimitta sthApita, municaryA se saMbaMdhita eka doss| apanI yA parAI AtmA ko pApa se bcaanaa| satya zraddhA kI AsthA ko vikRta karane vAlA krm| samyag darzana kA dhAta karane vAlA krm| apane yA parAye upakAra ke lie vastu kA vitrnn| vratoM kA sviikrnn| AMzika rUpa meM vrata kI ArAdhanA karane vAlA anupayoga avasthA meM kI jAne vAlI kriyaa| aupacArika sNym| bhUta aura bhAvI avasthA ke kAraNa tathA anupyog| aupacArika sAdhu veshdhaarii| nirNAyaka jJAna ko smRti ke AdhAra para sthira rkhnaa| bhagavAna mahAvIra ke bhAI ke nAma para calane vAlA sNvt| pratidina eka ghara meM eka sthAna se liyA jAne vAlA aahaar| AmaMtrita bhojn| arhad vANI kA apalApa kara ekAnta Agraha se apanA mata sthApana karane vAle jaina muni| tapa ke dvArA karma vilaya se hone vAlI AtmA kI ujjvltaa| pApa rhit| dravya liMgI dhAraNA naMdIvardhana saMvat nityapiMDa ninhava nirjarA niravadya pAribhApika zabda 319 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamakAla paMDita maraNa par3ikamaNa paDimA paDilehaNa parigraha pariSaha parItta saMsAra pAkhaMDa pAraNA pAsatthA jaina kAla gaNanA ke anusAra 6 Are -kAlakhaMDa mAne jAte haiN| unake anusAra 21000 varSoM kA paMcama kAla (duSamA) kahalAtA hai| saMyamI avasthA meM samAdhi mrnn| donoM saMdhyAoM (prAtaH sAyaM) meM kiyA jAne vAlA jainoM kA prAyazcitta suutr| dravya, kSetra, kAla yA bhAva ke dvArA jisa sAdhanA ke prakAra kA pratimAna (mApa) kiyA jAtA hai, use pratimA (paDimA) kahate haiN| vastra-pAtra Adi kA yathAsamaya nirIkSaNa krnaa| padArtha saMgraha aura usake prati hone vAlI muurchaa| sAdhu-caryA meM sahaja rUpa se Ane vAle ksstt| ananta bhava-bhramaNa kA parisImana krnaa| mithyA mt| tapa kI prismaapti| zithilAcArI saadhu| udIyamAna zubha krm-pudgl| sparza, rasa, gaMdha aura varNa yukta drvy| . saMyama ko kucha asAra karane vaalaa| vipula jJAna rAzi kA eka primaann-puurv| ve caudaha batAe gae haiN| Agama sAhitya ke antargata bArahaveM aMga-dRSTivAda meM inakA samAveza mAnA jAtA hai| pUrva kA jJAna dhAraNa karane vAlA muni pUrvadhara kahalAtA hai| eka sampradAya vishess| inakI mAnyatA hai ki abhI isa kAla meM koI sAdhu nahIM ho sktaa| siddhoM se pahale arahaMtoM ko vaMdanA karane se AzAtanA lagatI hai| Avazyaka, sAmAyika, pratikramaNa Adi kI koI apekSA nahIM hai| apane Apako zrAvaka kahate haiN| vistRta jAnakArI ke lie par3heM - potiyAbaMdha rI caupii| bhikkhu jaza rasAyaNa puNya pudgala pulAka pUrvadhara potiyAbandha 320 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pauSadha prajyAyavAdI phAsU pANI baMdha bAla tapasI bukkasa bodhi bhAva caritra bhAva zAstra mati jJAna mana pajjava zrAvaka ke bAraha vratoM meM se gyArahavAM vrata, jisameM vyakti eka dina-rAta ke lie upavAsa sahita sAvadya pravRtti kA tyAga kara vizeSa dharmArAdhanA karatA hai| paryAya ko hI pramukhatA dene vaale| jIva rahita, acitta jl| karma pudgaloM kA grhnn| mithyAtva avasthA meM tapa karane vaalaa| cAritra meM aticAra ke dhabbe lagAne vaalaa| samyak drshn| vAstavika sNym| vaicArika hiNsaa| indriya aura mana kI sahAyatA se hone vAlA jnyaan| manodravya ke paryAyoM kA sAkSAt karane vAlA atIndriya jnyaan| hiMsA Adi pApoM se sarvathA virti| viparIta tattva shrddhaa| viparIta tattva zraddhA rakhane vaalaa| milAvaTa - kucha puNya kucha paap| ahiMsA Adi pAMca mhaavrt| jIva kI karma-mukta avsthaa| tyaag-atyaag| eka labdhi-vizeSa, jisase vyakti vikriyA-rUpa parivartana kara sakatA hai| visarjana krnaa| sevaa| hiMsA, asatya Adi sAvadya pravRttiyoM kA AMzika tyAga karane vAlA samyag-dRSTi gRhsth| haDDiyoM kA sNhnn-jodd'| hiMsA Adi se virti| mahAvrata mithyAta mithyAtI mizra dharma mUla guNa mokha (mokSa) vrata-avrata vaikriya labdhi vosirAnA vyAvaca (vaiyAvRttya) zrAvaka saMgheNa saMjama pAribhASika zabda 321 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA saMlekhaNA / saMvara sajjhAya samakata (samakita) samiti saradhA sAmAyika anazana-AhAra-pAnI Adi kA AjIvana tyaag| anazana se pUrva vividha prakAra kI tapasyAoM ke dvArA zarIra ko kRza krnaa| pApakArI pravRtti kA nirodh| adhyAtma zAstra kA adhyyn| isake pAMca prakAra haiN| yathArtha tattva zraddhA-jIva Adi tattvoM meM samyak shrddhaa| samyak prvRtti| IryA, bhASA, eSaNA aadi| samyag dRsstti| zrAvaka ke bAraha vratoM meM se navAM vrata, jisameM eka muhUrta (48 minaTa) ke lie sAvadha pravRtti kA tyAga kara vizeSa dhArmika anuSThAna ke dvArA samatA kI sAdhanA kI jAtI hai| pApa shit| aSTa karma kA kSaya karane vAlI aatmaa| sAvadha siddha 322 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-3 sUktiyAM/lokoktiyAM 1 adhama puruSa dukha UpanAM, karai hAya - traay| samacita vedana nAM sahai, pApe piMDa bhraay|| __DhA. 2 gAthA 15 2 jo sAcA nai jhUThA kahUM, to parabhava rai maaNy| jIbha pAMmaNI dohilI, vividhapaNe dukha paay|| DhA. 3, dUhA 3 3 dveSa syUM turata nara nA Digai re, rAga dai turata claay|| DhA.5 gAthA 11 4 auSadha jIbha AMkhyAM taNau, AMhamau sAMhamau hoghAlyA donUM vilaay| ___ jyUM avrata meM dharma saradhIyAM, pApa varata meM ho saradhyAM duragati jaay|| DhA. 19 gAthA 11 5 sorIgara rA ghara meM sora vAsadI, nyArA rAkhyAM ho ghara viNasai naay| jyUM vrata avrata phaLa jUjuA, jana jAMNyA ho, samagata na jlaay|| DhA. 19 gAthA 12 6 pragaTa pasArI rai pArakhA, nyArA rAkhai mizrI somala nhaal| ____ jyU dharma adharma khAtau jUjUau, saiMThI samagata suddha saradhyAM sNbhaal|| DhA. 19 gAthA 13 7 jiNa mAraga maiM dekhalau, guNa lArai puujaah| niguNAM nai pUjai tike, te mArga duujaah|| DhA. 25 dUhA 7 8 guNa goLI sIrai bharI, purasyAM pAMta dhpaay| guNa viNa ThAlI ThIkarau, dekhyAM bhUkha na jaay|| DhA. 25 dUhA 8 9 karar3o roga uThyau gaMbhIra kerau, mRdu kuMjALyAM kema mittaayau| DhA. 27 gAthA 9 10 halavAMNI rA DAMma lAgAM huvai haLako, gaMbhIra roga ginnaayau|| DhA. 27 gAthA 10 THEATRE sUktiyAM/lokoktiyAM 323 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 piNa gohAM rI dALa huvai nahIM pratyakha, jyUM bhArIkarmA na samajai jaaNnnii| haLukarmI buddhivAna huvai te, pakSa chAMDai jiNadharma pichaaNnnii|| DhA. 27 gAthA 12 12 pAkhaMDyAM romaga gAyAMrI pagaDAMDI, dUra thor3I to mAraga diisai| Agai ujAr3a moTI aTavI maiM, duSTa kAMTA viSama dudhriisai|| DhA. 27 gAthA 17 13 jyUMdAna sIlAdika alpa dikhAI, pAkhaMDI pachai hiMsyA pmaavai| Agai calai nahIM e unamAraga, jAba mAhai ghaNAM aTaka jaavai|| DhA. 27 gAthA 18 14 gAMTha kasUMbAM rI gADhI bAMdha, potai gaLIyAM viNa raMga na pmaavai| ___ jyUM vairAga hINa taNI vAMNI sUM, ati vairAga kiNa vidha aavai|| DhA. 28 gAthA 2 15 gyAMnI puruSa maraNa -jIvaNa sama giNai, ulaTa soga nahiM aaNnnai| ____ mUDha mithyAtI moha rAga nai, jIvaNAM naiM dayA jaaNnnai| DhA. 29 gAthA 9 16 vAyarai vaMga gharaTI mAMDI bAI, pIsatI jAvai jyUM uDyau jaaii|| DhA. 34 gAthA 13 17 AkhIrAtri pIsI DhAkaNI maiM usAsyau, ehavau dRSTaMta bhIkkhU utaaryau| ___ DhA. 34 gAthA 14 18 khor3a UMTa rI UMTa nai hoy|| DhA. 39 gAthA 49 19 bAMdhyo kALyArI pAravatI gorIyau, varNa nAvai tau piNa lakhaNa aay| jyUM avinIta rI saMgata karai, tau U avinaya kubuddhi siikhaay|| DhA. 41 gAthA 23 20 sora ThaMDho huvai mukha maiM ghAlIyAM, tAtau agni maiM ghAlyAM huvai taay| ___jyUM vastrAdika dIyAM avinIta rAjI rahai, svArtha aNapUgAM avaguNa gaay|| ___DhA. 41 gAthA 26 21 sau vAra pAMNI sUM kAMdA dhoviyA, virui na miTai vaas| ghaNau upadeza dai gura avinIta nai, piNa mULa na lAgai paas| DhA. 41 gAthA 49 324 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 suvinIta rA samajAvIyA, sAla dALa bheLA hoya jaay| ___ avinIta rA samajAvIyA, kokalA jyUM kAnI thaay|| . DhA. 41 gAthA 62 23 samajhAyA suvinIta avinIta rA, phera kitoyaka hoy| ___ jyUM tAvar3au na chAMhar3I, itarau aMtara joy|| ___DhA. 41 gAthA 63 24 avinIta nai avinIta mila, te pAmai ghaNau mana hrkh| ___jyUM DAkaNa rAjI huvai, caDhavA - miliyAM jrkh| DhA. 41 gAthA 64 25 hAla dekhI haMsalI taNI, bugalI piNa kADhI caal| piNa bugalI sUM cAla Avai nahIM, e dRSTaMta lIjau sNbhaal|| DhA. 41 gAthA 101 26 koyala rA TahukA suNI karI, krAM krAM zabda karai kaag| sobhAga suNa satIyAM taNAM, kuDai kusatIyAM athaag| DhA. 41 gAthA 103 27 gayavara nI gati dekhanai, bhusai svAMna UMcA kara kaaNn|| DhA. 41 gAthA 105 28 popAM bAi rA rAja maiM, nava tUMbA tere negdaar|| DhA. 41 gAthA 108 29 AMdhAM nai mULa sUjhai nahIM, tAMbA Upara jhol|| __ DhA. 41 gAthA 111 30 jyArai sUtra taNI nahIM dhAraNA, prakRti atighaNI ajog| te thor3A maiM raMga-viraMga huvai, moTau darzaNa moha rog|| DhA. 41 gAthA 121 31 aneka syALa Aye aDai, ko kima bhAgai siih| je AcAre UjaLA, te . kyAMnai ANai biih| bhIkkhu carita (muni hemarAja kRta) DhA. 3 gAthA 6 32 aura vasata meM bheLa par3ayAM thI, cokhI vasata vigaDai chai vsekh| to puna maiM pAparau bheLa kihAM thI?, sAMsau huvai to sUtara lyo dekh| bhIkkhu carita (muni veNIrAma kRta) DhA. 2 gAthA 4 sUktiyAM/lokoktiyAM 325 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-4 prastuta graMtha meM prayukta dhuneM (desiyAM) 279 206 295 265 102 74 1 abhinandana vAMdUM nita manaraLI (salhA mArU ko gIta) 2 A aNukampA jina AjJA maiM 3 Aja AnandA re 4 Aviyo rAvaNa loka DarAvaNa (kar3akhA) (rIsa raDha rANa suNa vANa iMdA taNo) 5 eka divasa laMkApati (kRSNa karai upavAsajI) (cavadai thAnaka rA jIva e) 6 karma bhugatyAMija chUTIye 7 kahai chai rUpazrI nAra suNajo 8 kAmaNagAro chai kUkar3o 9 kirapaNa dIna anAtha e (jANai chai rAva tUM bAta e) (bhajiye nita svAmI supAsa e) 10 kIr3I cAlI sAsare re (hanumaMta gAyalo re) 11 kai taiM pUMjI gorajyAM kai rauM Isara devo e 12 khimAvaMta joya bhagavaMta rau re jJAna 13 catura nara bAta vicAro eha 14 ceta catura nara kahai tanai sataguru 15 jambU kahyo mAnalai re jAyA! (corAsI meM cAka jyUM re) 16 jANapaNau jaga dohilau re lAla 77, 258, 281 121 221, 253, 299 188 174 291 170 47 126 326 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 168 178 67, 141, 225 159 94 236 195 251 263 17 jIvA! moha anukampA na ANIyai (mhAMnai pyAro lAgai bichIyo) (A to rAma rase rAcI ghaNI) 18 jai jai jai gaNapati nai namUM re namUM 19 jyAMrA indra narendra rukhavALA 20 DAbha muMjAdika nI DorI 21 dayA dharma zrI jinajI nI vANI 22 dalAlI lAlana kI (karakasA nAra milI) 23 devai munivara dezanA 24 dhana dhana bhikkhu svAma dIpAI dAna dayA 25 dhana dhana jambU svAma nai (zrI sImaMdhara merA) 26 dhina dhina jIvajI 27 dhina prabhu rAmajI (ho mere pUjya jI) 28 dhIja karai sItA satI re lAla (pAkhaMDiyA rI saMgata burI re lAla) 29 nagara sorIpura rAjavI re 30 nahIM iso dUsaro mahAvIra (kapi re priyA saMdesau) 31 nATaka bharatAdika taNA 32 paMthIr3A re bAta kaho nI dhura cheha thI re (dhobIr3A re dhoje mailA lUgaDA re) 33 para nArI ro saMga na kIje (ghor3I rI) 34 parama guru pUjajI muja pyArA re 35 pAMDava bolai bola 36 punya nIpajai subha joga sUM re lAla 37 pUjajI padhAro ho nagarI seviyA 130, 249 49, 64 162 155 4. 31, 303 prastuta graMtha meM prayukta dhuneM (desiyAM) 327 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 227 7,51, 218 165 91 287 204 190 293 260 111 38 pUja nai namai re sobho guNa karai '39 pUja moTA bhAMgai ToTA 40 prabhavo mana meM ciMtavai (sItA satI suta janamIyA) 41 bAjoTa para nahIM besaNo muni paga Upara paga mela 42 bhagavaMta bhAkhyA re zrAvaka ehavA 43 bharata nariMda tiNavAra 44 bhaviyaNa! namo arihaMtANaM 45 bhAvai bhAvanA 46 mAraga vahai re utAvaLI 47 mITho chai puna saMsAra meM 48 rAjanagara bhaNatAM thakAM re (jogIr3o kapaTa karai chai re) 49 rAjA dazaratha dIpato re (isa sataguru jIvAM nai samajhAvai) 50 rAjA rAghava rAyA ro rAya kahAyo (ho rAjana! zreNika vana saMcariyo) 51 rANI bhAkhai suNa re sUr3A! 52 rANI bhAkhai he dAsI! sAMbhaLa bAta 53 rAma ko sujasa ghaNo (yadupati jItyo re) . 54 rAma pUcha sugrIva nai re (kAMsI jaLa nahIM bhede) 55 riThanema svAmI tU jagannAtha antaryAmI (vrajavAsI lAlA kAna tai merI gAgara kAMyamArI) 56 jIvA? moha anukampA na ANIye 57 vIra suNo morI vinatI 58 samatA rasa viralA 200 202 5.197 301 56 328 bhikkhu jaza rasAyaNa Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 saLa koI mata rAkhajayo (rAvaNa digjaya cAliyo) ( khimyA dharama pahalo karo) 60 sahelyAM e vAMdo rur3A sAdha (eka cora core dhana pArako) 61 sAyara laihara jyUM jANe jI 62 siMhala nRpa kahai canda nai 63 sItA Avai re dhara rAga 64 sItA dIyai re oLaM bhar3A (vinavai rANI rukmaNI ) 65 sItA vibhISaNa nai kahai nizaMka syUM (Aja saihara meM bAI gopIcaMda dITho) (e saMsAra haTavAr3A no melo) (sUrAM vIrAM ro o zuddha mAraga) 66 suNa ciratAlI thArA lIje carita saMbhALI (suNajo naranAtha jo ) 67 suNa suNa re sIkha sayANA 68 sumitranandana zrI munisuvrata (bharatajIbhUpa bhayA cho vairAgI) 69 suvidhi bhajiye ziranAmI ho (sohI terApaMtha pAvai ho) 70 svAmI rAyacaMda rAjA 71 hariyA nai raMga bhariyA jI (videha kSetra viharaMtAjI jayavaMtA ) 72 hAM rA mevAsI nAnhI sI naNadolI rA 73 hivai rANI nai ho samajhAvai paMDitA dhAya 74 ho mhArA rAjA rA prastuta graMtha meM prayukta dhuneM (desiyAM) 118 297 193 25 209 53 85 105, 231 18 88 21 33 . 148, 245, 283 225 12 82 329 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- Page #378 -------------------------------------------------------------------------- _