Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
स्थानाङ्गसूत्रे नाणापेजदोसे ६ । अन्नाणे तिविहे पण्णत्ते, तंजहा-देसण्णाणे सवण्णाणे, भावण्णाणे७ ॥ सू० ५९ ॥ ___ छाया-त्रिविधं मिथ्यात्वं प्रज्ञप्तं तद्यथा-अक्रिया, अविनयः, अज्ञानम् १ । अक्रिया त्रिविधा प्रज्ञप्ता, तद्यथा-प्रयोगक्रिया, समुदानक्रिया, अज्ञानक्रिया २। प्रयोगक्रिया, त्रिविधा प्रज्ञप्ता, तद्यथा-मनःपयोगक्रिया, वाक्प्रयोगक्रिया, कायभयोगक्रिया ३ । समुदानक्रिया, त्रिविधा प्रज्ञप्ता, तद्यथा-अनन्तरसमुदानक्रिया, परम्परासमुदानक्रिया, तदुभयसमुदानक्रिया ४ । अज्ञानक्रिया त्रिविधा प्रज्ञप्ता,
पूर्व में नरक प्ररूपित किये अब सूत्रकार यह प्रकट करते हैं कि इन नरकों में जीव की गति मिथ्यात्व से होती है । अथवा नय जब अन्य नय की अपेक्षा से रहित हो जाते हैं तब वे मिथ्यादृष्टियाले हो जाते हैं-सो इसी सम्बन्ध को लेकर अब सूत्रकार मिथ्यात्व के स्वरूप का प्ररूपण करते हैं-'तिविहे मिच्छत्ते पण्णत्ते' इत्यादि ।
सूत्रार्थ-मिथ्यात्व तीन प्रकारका कहा गया है-जैसे अक्रिया, अविनय और अज्ञान १, इनमें अक्रिया तीन प्रकारकी कही गई है । जैसे-प्रयोग क्रिया समुदानकिया, और अज्ञानक्रिया२, प्रयोगक्रिया भी तीन प्रकारकी कही है-जैसे-मनःप्रयोग क्रिया, वचनप्रयोग क्रिया और कायप्रयोग क्रिया ३, समुदान क्रिया-कर्मों को प्रकृतिस्थित्यादिरूपसे व्यवस्थित करनेवाली क्रिया अथवा भिक्षा-अनन्तर समुदान किया, परम्परासमुदान क्रिया, और तदुभय समुदानक्रिया ४, इस प्रकार से तीन भेदवाली कही गई
પહેલા સૂત્રમાં નરકની પ્રરૂપણા કરવામાં આવી. હવે સૂત્રકાર એ વાત પ્રકટ કરે છે કે મિથ્યાત્વને કારણે જીવને તે નરકમાં જવું પડે છે. અથવા નય જ્યારે અન્ય નયની અપેક્ષાથી રહિત થઈ જાય છે, ત્યારે તેઓ મિથ્યાદષ્ટિવાળા થઈ જાય છે. આ સંબંધને અનુલક્ષીને હવે સૂત્રકાર મિથ્યાત્વના २५३५- ५३५। ७रै छ-" तिविहे मिच्छत्ते पण्णत्ते" त्या:
सूत्राथमिथ्यात्य त्र] प्रा२नुं धुंछ-(१) माठिया, (२) अविनय मन (3) मशान. तमाथा मलियाना पत्र प्रा२ छ-(१) प्रयोगठिया, (२) समु. हानठिया मन (3) अज्ञानहिया. प्रयोगडियाना ५ त्र ४१२ छ-(१) भनः प्रयोग ठिया, (२) ५.५प्रयोग या, मन (3) अयप्रयोग या. સમુદાનક્રિયાના કર્મોને પ્રકૃતિ સ્થિતિ આદિરૂપે વ્યવસ્થિત કરવાવાળી કિયા પણ નીચે પ્રમાણે ત્રણ ભેદ કહ્યા છે-(૧) અનન્તર સમુદાનક્રિયા, (૨) પરમ્પરા સમુદાનકિયા અને (૩) તદુલય સમુદાનક્રિયા. અજ્ઞાન ક્રિયાના પણ નીચે
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨