Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सुधा टीका स्था०३ उ०४ सू० ७० योग्यानां प्रवज्यादाननिरूपम्
२१७
श्चतुर्विधः-जलमूकः १, मन्मनमूकः २, एलकमूक: ३, दुर्मेधश्च ४ । जलमग्न इव वुडवुडायमानो यो वक्ति स जलमूकः १ । यस्य वदतः खच्यमानमिव वचनं स्खलति स मन्मनमूकः ' तोतला' 'बोबडा' इति प्रसिद्धः २। यश्चैलक इव मूकतया शब्दमात्रमेव करोति न तु व्यक्तवाचा वक्तुं शक्नोति स एलकमूकः ३ । दुर्मेधः-धारणाचिकलः, अस्य पुनः पुनः पाठनेऽपि न किञ्चिदपि स्मृतिपथे समा. याति, विस्मरणस्वभावत्वात् ४ । १। भाषाजड़श्चतुर्विधोऽपि ज्ञानग्रहणेऽसमर्थत्यान्न प्रव्रज्यायोग्यः१ । शरीरजड़ः-शरीरेण स्थूलः, यो विहारे पथि, भिक्षाचर्यायामटने, वन्दनादिषु चातीवस्थूलतयाचाऽशक्तो भवति२ । क्रियाजड़ा-करणंसे शरीर से और क्रिया से, इनमें भाषाजड़ चार प्रकार का होता हैजलमूक १ मन्मनमूक २ एलकमूक ३ और दुर्मेध ४ जल में मग्न हुवे की तरह बुडबुड जैसा होकर बोलता है वह जलमूक है, बोलते समय जिसके वचन बीच २ में रुककर निकलते हैं वह मन्मनमूक है, इसे भाषा में " तोतला" तथा गुजरात में " बोबडा" कहते हैं। मूक होने के कारण एलक [बकरा ] की तरह शब्दमात्र ही करता है बोलता है, स्पष्ट वाणी नहीं बोल सकता है वह एलकमूक है। धारणा से जो चिकल होता है वह दुर्मेध है बार २ पढाने पर भी इनकी स्मृति में कुछ भी नहीं जमता है क्यों कि इसका स्वभाव विस्मरणवाला होता है-४ चार प्रकार का यह भाषाजड ज्ञान के ग्रहण में असमर्थ होने के कारण प्रव्रज्या के अयोग्य कहा गया है १। शरीरजड़ वह है जो शरीर से स्थूल होता है ऐसा शरीरजड़ विहारमार्ग में, भिक्षाचर्या करने में, और
भाषान! ५५ या२ ४.२ ५ छ-(१) समू, भन्मनभू, (3) એલકમૂક અને (૪) દુધ. જળમાં મગ્ન થયેલાની જેમ “બુડબુડ' જે અવાજ કરનારને જલમૂક કહે છે. બોલતી વખતે વચ્ચે વચ્ચે અટકીને જેના શબ્દ નીકળે છે તેને મન્મનમૂક અથવા બેબો કહે છે. જે માણસ મૂંગે હોવાથી બકરાની જેમ “ઓં મેં ” જેવી અસ્પષ્ટ વાણી જ બોલી શકે છે तर यस भू४४७ छ ( समेट मोड ). घाराथी विस (२डित) હોય છે તેને દુર્મેધ કહે છે. વારંવાર સમજાવવા છતાં પણ તેના મગજમાં કંઈપણ ઉતરતું નથી, કારણ કે તેને સ્વભાવ જ વિસ્મરણશીલ હોય છે. આ ચારે પ્રકારના ભાષાજડ માણસે જ્ઞાનને ગ્રહણ કરવામાં અસમર્થ હોય છે, તે કારણે તેમને પ્રજ્યા આપવા ગ્ય ગણાવ્યા નથી.
જેનું શરીર ખૂબ જ સ્થૂલ હોય છે તેને શરીરજડ કહે છે એ માણસ વિહાર માર્ગમાં, ભિક્ષાચર્યા કરવામાં અને વન્દ્રણાદિ ક્રિયાઓ કરવામાં અસ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
