Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 715

७००
स्थानाङ्गसूत्रे एवं च-नैरयिकाऽऽयुः १, तिर्यगायुः , मनुष्याऽऽयुः३, देवाऽऽयु४, रितितच्चतुर्विधम् , तत्र येन निरयभवे प्राणी निधीयते तद् नैरयिकाऽऽयुः । एवं शेषत्रयमपि बोध्यम् । ___ उक्तरूपमायुनर्जीवान भये स्थापयति, ततो भवं निरूपयति-" चउविहे भवे" इत्यादिना, तत्र भवः-भवनं भवा-उत्पत्तिः, स चतुर्विधः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-नैरयिकभव इत्यारभ्य ' यावत्'-देवभवपर्यन्तो भवो बोध्यः, तत्र नैरयिकभवःनिरये-नरके भवो नैरयिकस्तत्र भवः । एवं शेषत्रयमपि बोध्यम् ।। मू०५६॥ पूर्व भव उक्तः, तेषु सर्वेष्वाहारवन्तो जीना भवन्तीत्याहारं निरूपयितुमाह
मूलम्-चउबिहे आहारे पण्णत्ते, तं जहा-असणे१, पाणे २, खाइमे३, साइमे ४ । चउबिहे आहारे पण्णत्ते, तं जहा-उवक्खरसंपन्ने १, उवक्खडसंपन्ने२, सभावसंपन्ने३, परिजुसियसंपन्ने ४ ॥ सू० ५७॥ ___ छाया-चतुर्विध आहारः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-अशनं १, पानं २, खादिमं ३, स्वादिमम् ४।चतुर्विध आहारः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-उपस्करसंपन्नः १, उपस्कृतसंपन्नः २, गये हैं । जो जीवको निरयभवमें रखता है वह निरयायु कर्म है. इसी प्रकारसे अन्य तीन आयुयों के सम्बन्धमें भी कथन जानना चाहिये । उक्त आयु जीवों को विवक्षित भवमें स्थापित करता है, इससे सूत्रकारने " चउविहे भवे" ऐसा सूत्र कहा है, भव नाम उत्पत्ति का है नैरयिक रूपसे जो जीवका भव है वह नैरयिक भव है । इसी प्रकार से शेष भवत्रय भी समझना चाहिये ।। सू० ५६ ॥ ___ इन समस्त भवोमें आहारवाले जीव होते हैं, अत: अब सूत्रकार आहार की प्ररूपणा करते हैं-" च उविहे आहारे पण्णत्ते'' इत्यादि છે. જે જીવેને નિરયભવમાં રાખે છે તે કર્મને નિરયાયુ કર્મ કહે છે. એ જ પ્રમાણે આયુના બાકીના ત્રણ ભેદનું પણું કથન સમજી લેવું. ઉક્ત આયુ अपने मभु सपमा स्थापित ४३ छ, तेथी वे सूत्रा२ “ चउव्विहे भवे" ઈત્યાદિ સૂત્ર દ્વારા ભવનું નિરૂપણ કરે છે. ભવ એટલે ઉત્પત્તિ. નરયિક રૂપ જીવને જે ભવ છે તેને નૈરયિક ભવ કહે છે. એ જ પ્રમાણે બાકીના ત્રણ ભવ વિષેનું કથન પણ જાતે જ સમજી લેવું. | સૂ. ૫૬ છે
આ સમસ્ત જીવેમાં આહારવાળા જ હોય છે. આ સંબંધને લઈને वे सूत्रा२ मा १२नी ५३५ रे छे. "चउविहे आहारे पण्णत्ते "Julle
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨