Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सुघा टीका स्था०४३०२सू०६२ जम्बूद्वीपगतभरतरवतयोः कालनिरूपणम् ७४५ भेणं पण्णत्ता' इत्यन्ता आलापकाः अत्र बोध्या इति । एवम् अनेन प्रकारेणैव 'जाव'-यावत्पदेन-धातकीखण्डद्वीपपाश्चात्त्याई - पुष्करवरद्वीपपौरस्त्यायोग्रहणम् । ततश्च-धातकीखण्डद्वीपपाश्चात्यार्द्ध-पुष्करवरद्वीपपौरस्त्याढे पुष्करवरद्वीपपाश्चात्त्याद्धे च उत्त वा तदनन्तरं प्रत्येकत्र ' भरहेरवएसु वासेसु तीयाए उस्सप्पिणीए सुसमसुसमाए समाए ' इत्येवं प्रकारेण यावत् मन्दरचूलिकेति=
मंदरचूलियाण उपरिचत्तारि जोयणाई विखंभेणं पण्णता' इत्यन्ता आलापका वक्तव्या इति । ___ अनुमेवार्थ द्रढयितुं संग्रहगाथामुपन्यस्यति-" जंबुद्दीवग' इत्यादि जम्बूद्वीपावश्यकं-जम्बूद्वीपस्येदं जम्बूद्वीपकं तच्च तदावश्यकम् अवश्यंभावित्वाद्वाऽवश्यवायहांसे लगाकर “ मंदरचूलियाणं उवरि चत्तारि जोयणाई विक्खंभेणं पण्णत्ता "यहां तकका कथन यहां कहा गया है. इसी प्रकार यावप्तदग्राह्य धातकीखण्ड द्वीप पाश्चात्यर्द्ध-एवं पुष्करवर द्वीप पौरस्त्याई, और पुष्करवर द्वीप पाश्चात्याद्ध में भी कथन करना चाहिये। और इसके बाद वहांके भरतक्षेत्र, एवं ऐरवत क्षेत्रमें अतीत उत्सर्पिणीके सुषम सुषमा आरामें ४ कोटाकोटि सागरोपमका काल था। इत्यादि पूर्वोक्त सब पाठ-मंदरचूलियाणं उवरि चत्तारि जोयणाई विक्खंभेणं पण्णत्ता) इस पाठान्त तक कथन यहां भी कहा गया है। ऐसा समज लेना चाहिए तात्पर्य केवल यही है कि जम्बूद्वीपके भरत और ऐरवत क्षेत्रकी जैसी व्यवस्था सिद्धान्त शास्त्र में प्रगटकी गईहै वैसी ही व्यवस्था धातकोखण्ड और पुष्कराध द्वीपमें भी है।
इसी अर्थको दृढ करने के लिये इम " जंबुद्दीवग" गाथाका उल्लेख किया गया है, इस गाथामें यह पुष्ट किया गया है कि-जम्बूढीपाऽवश्यक णाई विखंभेणं पण्णत्ता” ॥ सूत्र५४ ५-तनुं ४थन पाती' द्वीपना પ્રવધ વિષે પણ સમજવું, એવું જ કથન ધાતકીખંડ દ્વીપના પશ્ચિમાઈ, પુષ્કરવરદ્વીપના પૂર્વાર્ધ અને પુષ્કરવર દ્વીપના અપરાધ વિષે પણ સમજી લેવું. એટલે કે ત્યાંના ભરતક્ષેત્ર, અને અિરવતક્ષેત્રમાં અતીત (ભૂતકાળની ) ઉત્સપિણીને સુષમસુષમા આરે ૪ કેટકેટિ સાગરોપમકાળને હતે. ઈત્યાદિ. સંપૂર્ણ સૂત્રપાઠ અહીં પણ ગ્રહણ થે જોઈએ. “મંદર ચૂલિકાને સૌથી ઉપરનો ભાગ ચાર એજનના વિસ્તારનો છે ” આ સૂત્રપાઠ પર્યન્તનું કથન અહીં પણ સમજી લેવું. આ કથનનું તાત્પર્ય એટલું જ છે કે જબૂદ્વીપના ભરત અને અરવતના જેવી જ વ્યવસ્થા ધાતકીખંડ અને પુષ્કરાઈ દ્વીપમાં પણ डाय छे. से.१ वाततुं समय ४२१माटे " जंबुद्वीवग" त्याहि ॥१॥ આપવામાં આવેલ છે. તે માથામાં એ વાતને પ્રતિપાદન કરવામાં આવી છે કે જંબુદ્વીપાવશ્યક (જબૂદ્વીપમાં જેનું કથન કરાયું છે તે) સમસ્ત વસ્તુ
स०-९४
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
