Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 469

स्थानाङ्गसूत्रे
अथ शुक्लध्यानस्य लक्षणान्याह-"मुक्कस्स" इत्यादि-शुक्लस्य खलु ध्यानस्य चत्वारि लक्षणानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-" अव्ययम्"-इति-व्यथाया अभावोऽव्यथम्-देवादिकृतोपसर्गादि जनितभय-विचलनाभावः, इति प्रथमः १॥
तथा-असम्मोहः-सम्मोहः मूढता, न सम्मोहोऽसम्मोहःदेवादि-कृतमायाजनितायाः सूक्ष्मपदार्थविषया वा मूढताया अभावः, इति द्वितीयः।२।
तथा-" पियेगे” इति-विवेकः-हंसवत् क्षीरनीरन्यायेन स्वबुद्धया देहादात्मनः आत्मतः सर्वसंयोगानां वा विवेचनं पृथक्करणमित्यर्थः । इति तृतीयः ३॥
शैलनाम पर्वत का है बृहत्त्वादि गुण युक्त होने से जो पर्वतों का स्वामी हो यह शैलेश है ऐसा मेरु है, इस मेरु के समान जिस भावना में निष्प्रकम्पन हो वह शैलेशी भावना है शैलेशी अवस्था है योग से निषेवित सकल व्यापारवाला जीव ही इस शैलेशी अवस्था को प्राप्त करता है। शुक्लध्यान के लक्षण इस प्रकार से है-" अव्यथम् " व्यथा का अभाव हो जाना देवादिकृत जो उपसर्ग वही व्यथा है उस भय से विचलित नहीं होना शुक्लध्यान का पहला लक्षण अव्यथ है-१ " असम्मोहः” मूढता का नाम सम्मोह है इसका अभाव असम्मोह है अर्थात्-देवादिकृत मायाजनित मूढता का या सूक्ष्म पदार्थ विषयक मूढता का अभाव हो जाना इसका नाम असम्मोह है २ " विवेकः" जिस प्रकार हंस पानी से दूध को अलग कर लेता है उसी प्रकार बुद्धि
આદિની અપેક્ષાએ જે સઘળા પર્વતને સ્વામી છે-સઘળા પર્વમાં શ્રેષ્ઠ છે, તેને શૈલેશ કહે છે. એ પર્વત મેરુ છે. જે ભાવનામાં (અવસ્થામાં) તે મેરુ સમાન નિષ્પકમ્પન હોય છે, તે ભાવનાને લેશી ભાવના અથવા શૈલેશી અવસ્થા કહે છે. મન, વચન અને કાયના સકળ વ્યાપારને જેણે નિરોધ કર્યો હોય છે એ જીવ જ શૈલેશી અવસ્થા પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
शुभसध्यानन क्षण मा प्रमाणे छ-(१) “ अव्यथम " मा ध्यान વખતે ધ્યાનીની થથાને અભાવ થઈ જાય છે. દેવાદિત ઉપસર્ગને જ અહીં વ્યથા સમજવી જોઈએ. તે ભયથી વિચલિત ન થવું તે શુકલધ્યાનનું પહેલું सक्षy छ, म त सक्षने “ २५०५५" ५४थी ४८ यु" छे.
(२) “ असम्मोहः ” भूतानु नाम समा छ, भने तना अमापने અસંહ કહે છે. એટલે કે દેવાદિત માયાજનિત મૂઢતાને અથવા સૂમ પદાર્થ વિષયક મૂઢતાને અભાવ થઈ જ તેનું નામ અસંમોહ છે.
"विवेकः " म स पामयी इपने मान ४॥ नामेछ, मेर
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨