Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 564
________________

-
-
सुधा टीका स्था० ४ उ० १ सू० २८ जीवद्रव्यपरिणामनिरूपणम् ५४९ . "सन्वेसु" इत्यादि-सर्वेषु ' खलु' वाक्यालङ्कारे, महाविदेहेषु भगवन्तोऽर्हन्तश्चातुर्यामं धर्म प्रज्ञपयन्ति-प्ररूपयन्ति, तद्यथा-' सर्वस्मात् प्राणातिपाताद् विरणम्' इत्यारभ्य — बहिर्दाऽऽदानाद्विरणम्' इति पर्यन्तम् । ___ अत्राय विचार:-द्वाविंशतितीर्थङ्कराणां, महाविदेहकानां च चातुर्यामधर्मस्य, पूर्व-पश्चिमतीर्थङ्करयोस्तु पश्चयामधर्मस्य प्ररूपणा, सा च शिष्यापेक्षा भवति, वस्तुतस्तु सर्वेषामपि पश्चयामस्यैव धर्मस्य प्ररूपणा, यतः प्रथमतीर्थङ्करस्य साधव ऋजुजडाः, चरमस्य तु वक्रजडा भवन्तीति । प्रत्याख्यान करनेके लिये स्वतन्त्र प्रयास नहीं किया जाता है । क्योंकि वह प्रत्याख्येय प्राणातिपात आदिके भीतर आगत परिग्रहमें अन्तभूर्त होजानेसे प्रत्याख्येय स्वतः होजाती है । इस तरह प्राणातिपात विरमण आदिकी चतुर्विधतासे धर्ममें गतुर्यामता है । ___ " सव्वेस्तु" इत्यादि-यहां " खलु " शब्द वाक्यालङ्कार में प्रयुक्त है। समस्त महाविदेहोंमें भगवान् अर्हन्तने इसी चातुर्याम धर्मकी प्ररूपणा की है। इसी बातको “सर्वस्मात्मातिपाताद विरमणम्-" से लेकर " बहि दानाद्विरमणम् " पद तक पुनः प्रकट किया है । यहां ऐसा विचार है-द्वाविंशति तीर्थङ्करोंकी और महावीदेहके तीर्थ. डरोंको चातुर्याम धर्मकी तथा पूर्व पश्चिम तीर्थङ्करोंकी पञ्चयाम धर्मकी प्ररूपणा है। यह ऐसी जो प्ररूपणा है वह शिष्यकी अपेक्षासे है ऐसा સ્ત્રીને પણ છોડવા એગ્ય કહી છે. આ રીતે તેમાં પ્રત્યાખ્યયતા સિદ્ધ થતી હેવાથી તેના પ્રત્યાખ્યાન કરવાના સ્વતંત્ર પ્રયાસની આવશ્યક્તા રહેતી નથી, કારણ કે પ્રાણાતિપાત વિરમણ આદિ ચાર યામમાં જે પરિગ્રહ વિરમણ નામનું ચોથું વ્રત છે તેમાં મૈથુન વિરમણને પણ સમાવેશ થાય છે. આ રીતે પ્રાણાતિપાત વિરમણ આદિની ચતુવિધતાને લીધે ધર્મમાં ચતુર્યામતા જ छे. “ सव्वेसु" त्याहि. ही 'मयु' ५४ ४या ४२मा १५२॥2॥ छ. સમસ્ત મહાવિદેહમાં અહંત ભગવન્તએ આ ચતુર્યામ ધર્મની જ પ્રરૂપણ ४श छ, ४ पात “ सर्वस्मात्प्राणातिपाताद् विरमणम्" थी सन " बहिर्द्धादनाद्विरमणम्” मही सुधीन सूत्रमा द्वारा ३१ प्रटरी . પહેલા અને છેલ્લા તિર્થંકર સિવાયના બાવીસ તિર્થ કરીએ અને મહાવિદેહના તીર્થકરેએ ચાતુર્યામ ધર્મની પ્રરૂપણ કરી છે, પરંતુ પહેલા તીર્થકર આદિનાથ અને છેલ્લા તીર્થકર મહાવીર પ્રભુએ પંચયામ ધર્મની પ્રરૂપણા કરી છે. એવી આ જે પ્રરૂપણ છે તે શિષ્યની અપેક્ષાએ સમજવી જોઈએ, વાસ્તવમાં
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨


Page Navigation
1 ... 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819