Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 646
________________

सुधा टीका स्था०४ उ०२ सू० ४४ कायाविशेषनिरूपणम्
६३१ टोका-"चत्तारि" इत्यादि-पुरुष नातानि चत्वारि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-पूर्व केवलं भावमाश्रित्य चतुर्थ भङ्गोमाह-एकः-कश्चित् पुरुषः कृशः-भावतः पूर्व कृशः, तुच्छ. प्रकृतित्वात् , स पश्चादपि कृशः तादशभावस्यैव सद्भावात् १, तथा एकः-कश्चित् पूर्व कृशः पश्चाद् दृढः, संनात स्थिरपरिणामसात् २, एवं शेष भगवयं बोध्यम् ॥४॥ ___ अथ केवलं शरीरमाश्रिय चतुर्भङ्गीमाह-एक:-कश्चित् पुरुषः कृशो जन्म. जातशरीरेण दुर्बलः, स पश्चादपि कृशः रोगादिग्रस्तत्वात् १, एक:-कश्चित् पूर्व कृशः, पश्चाद् दृढः, रोगामावेन पुष्टशरीरत्वात्, एवमत्रापि शेषभङ्गद्वयं संयोज्यप्४।११
इस कथनका तात्पर्य ऐसा है-यहां जो कृश कृश आदिरूपसे चतुर्भङ्गी कही गई है वह भावको आश्रित करके कही गई है । जैसे कोई पुरुष पहलेभी भावकी अपेक्षा कृश होता है, तुच्छ प्रवृत्तिवाला होता है। वह बाद में भी ऐसे ही भावके सद्भाव रहने के कारण कृश तुच्छ प्रवृत्तिवाला बना रहता है १ । कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो पहले तो कृश तुच्छ प्रवृत्तिवाला होता है और बादमें निमित्तादिके मिलनेसे उस प्रकृतिका त्याग कर देने के कारण दृढ-स्थिर परिणामरूप अतुच्छ प्रकृतिवाला होता है २, दृढ कृश ३ और दृढ दृढ ऐसे ये दो भङ्ग सहजज्ञेय ( जानने योग्य ) हैं ।
अब केवल शरीरको आश्रित करके सूत्रकार चतुर्भङ्गीका कथन करते हैं, जैसे कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो जन्मजात शरीरसे ' વિશેષાર્થ–આ કથનને ભાવાર્થ નીચે પ્રમાણે છે--અહીં જે “કુશ કુશ' આદિ રૂપ ચતુર્ભગી કહી છે તે ભાવને આશ્રિત કરીને કહેવામાં આવી છે. એટલે કે કોઈ એક પુરુષ એ હેય છે કે જે પહેલાં પણ ભાવની અપેક્ષાએ કૃશ (તુચ્છ પ્રવૃત્તિવાળો) હોય છે, અને પાછળથી પણ એ જ પ્રકારના ભાવનો સદુભાવ રહેવાથી કૃશ ( તુચ્છ પ્રવૃત્તિવાળો ) જ રહે છે. (૨) કેઈ એક પુરુષ એ હોય છે કે જે પહેલાં તુચ્છ પ્રવૃત્તિવાળે હોય છે, પણ ત્યારબાદ કઈ પણ નિમિત્તાદિના સદ્દભાવે કરીને તે પ્રવૃત્તિને ત્યાગ કરી દેવાને કારણે દેઢ-સ્થિર પરિણામ રૂપ અતુરછ પ્રકૃતિવાળે બને છે.
(3) ४०-४५ म२ (४) ८-८ २॥ मन्ने मन भावा पता તથા બીજા ભાંગાને આધારે સમજી શકાય એવે છે. હવે કેવળ શરીરને આધાર લઈને સૂત્રકાર ચતુર્ભગીનું કથન કરે છે –
(१) “श-दृश शरी२१॥ "-15 में पुरुष मेव जय छ । रे જન્મથી કૃશ શરીરવાળા હોય છે અને ત્યારબાદ રેગાદિને કારણે કૃશ શરી
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨


Page Navigation
1 ... 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819