Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 702

%
D
% 3D
सुधा टीका स्था०४ उ०२सू०५५ पर्वतराज्यादिदृष्टान्तेन कषायस्वरूपंतज्जयश्च ६८७
अथ मानप्ररूपणा" चत्तारि थंभा" इत्यादि-स्तम्भा:-प्रसिद्धाः, ते चत्वारः प्रज्ञप्ताः, शैलस्तम्भः-शैलः-शिलाया विकारः शैल:-पाषाणमयः, स चासौ स्तम्भश्र शैलस्तम्भः १, अस्थिस्तम्भ:-अस्थि-प्रसिद्धं, तद्रूपस्तम्भः २, दारुस्तम्भः-दारुकाष्ठं, तपस्तम्भः ३, तिनिशलतास्तम्भ:-तिनिशः-तदाख्यवृक्षविशेषः 'वजुल' इति तत्पर्यायः, तस्य लता तिनिशलता, सा चात्यन्तमृद्वी भवति, तद्रूपस्तम्भः ।। ___“एवामेवे " त्यादि-एवमेव-स्तम्भवदेव मानश्चतुर्विधः प्रज्ञप्तः, तद्यथा'शैलस्तम्भसमान' इत्यारभ्य ' यावत् तिनिशलतास्तम्भसमान इतिपर्यन्तो मानो बोध्यः, एवं च-शैलस्तम्भसमानः १, अस्थिस्तम्भसमानः २, दारुस्तम्भरूप, धूलिगत रेखा जैसे क्रोध को प्रत्याख्यातरूप, एवं जलगत रेखा जैसे क्रोध को संज्वलनरूप कहा गया है।
"चत्तारिथंभा पण्णत्ता" इत्यादि । मानकषाय की प्ररूपणा करने के लिये चार स्तम्भो की प्ररूपणा सूत्रकार करते हैं-स्तम्भ चार कहे गये हैं, जैसे-शैलस्तम्भ १, अस्थिस्तम्भ २, दारुस्तम्भ ३ और तिनिशलता (तृण) स्तम्भ ४ । इसी प्रकार से चार प्रकारका मान कहा गयाहै, जैसे-शैलस्तम्भ समान मान१, यावत्-तिनिशलतास्तम्भ समान मान ४ तात्पर्य इस कथन का ऐसा है-पत्थर से बनाया गया जो स्तम्भ होता है वह शैलस्तम्भ है, यह शैलस्तम्भ चाहे भले टूट जाय लेकिन झुकता नहीं, इसी प्रकार जो जीव शैलस्तम्भ समान मानकषायवाला होता વાલુકા રેખા સમાન ક્રોથને પ્રત્યાખ્યાત રૂપ અને જલરેખા સમાન કોને સંજવલન રૂપ કહ્યો છે.
" चत्तारि थंभा पण्णत्ता" याह
માનકષાયની પ્રરૂપણ કરવા નિમિત્ત સૂત્રકાર ચાર પ્રકારના સ્તંભોની પ્રરૂપણ કરે છે. સ્તંભના નીચે પ્રમાણે ચાર પ્રકાર કહ્યા છે-(૧) શૈલસ્તંભ (२) मस्थिरत'भ, (3) स्तन मन (४) तिनिशसता स्तम. स. પ્રમાણે માનના પણ ચાર પ્રકાર કહ્યા છે-(૧) શૈલસ્તંભ સમાન માન ઈત્યાદિ “તિનિશિલતા સ્તંભ સમાન માન” પર્યન્તના ચાર પ્રકાર સમજવા.
આ કથનને ભાવાર્થ નીચે પ્રમાણે છે–પત્થરમાંથી બનાવેલા સ્તંભને શૈલસ્તંભ કહે છે. આ શૈલસ્તંભ ભલે ટૂટી જાય પણ મૂકતા નથી. એ જ પ્રમાણે જે મનુષ્ય શૈલસ્તંભ સમાન માન કષાયવાળ હોય છે, તે કઈ પણ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨