Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
૧૪૮
स्थानाङ्गसूत्रे यामाः, चत्वारो यामा यस्मिन् स चतुर्यामः स एव चातुर्यामस्तं चातुर्यामचतु. महाव्रतरूपं, धर्म-दुर्गतिगर्तनिपतज्जन्तुजातत्राणदानक्षमलक्षणं, प्रज्ञपयन्ति-उपदिशन्ति, तद्यथा-सर्वस्मात् प्राणातिपातात् विरमणं-निवृत्तिः, सर्वस्मात् मृषावादात्, विरमणम् , सर्वस्माद् अदत्तादानाद्-अदत्तग्रहणाद्, विरमणम् , सर्वस्माद बहि दानाद् विरमणम्-आदीयत इत्यादानं-परिग्राह्यं वस्तु तच्च धर्मोपकरण मपि भवतीत्यत आह-' बहिद्धे'-त्यादि-बहिस्तात्-धर्मोपकरणाद् बहिर्भूतं यद् आदानं तद् बहिर्दाऽऽदान-धर्मोपकरणातिरिक्तवस्तुग्रहणं, तस्माद् विरमणमित्यर्थः। इह च मैथुनं परिग्रहेऽन्तर्भवति, यतोऽपरिगृहीता स्त्री न भुज्यत इति स्त्रिया अपि धर्मोपकरणातिरिक्तत्वेन प्रत्याख्येयत्वे सिद्धे तत्पत्याख्यानाय विशेषतः प्रयासाकरणात्मत्याख्येयस्य प्राणातिपातप्रभृतेश्चातुर्विध्याद्धर्मस्य चातुर्यामतैव । मसे यहां प्रथम तीर्थङ्कर आदिनाथ और अन्तिम तीर्थङ्करमहावीर गृहीत हुवे हैं । दुर्गतिमें पतित होनेसे जीवोंको जा बचाता है वह-धर्म है। सावध कर्मो से [ कार्यो से ] विरति होना यह-यम है, यमही याम है। चार याम जिसमें हो वह चातुर्याम है । चार महाव्रत रूप यमही चातुाम है ऐसा जो ग्रहण किया जाता है वह-आदान है । ऐसा आदान परिग्राह्य-ग्रहण करने योग्य पदार्थ है। इस तरहसे धर्मोप्रकरणभी आदान में आजाता है, अतः-आदानमें वह परिगृहीत ( गुथा हुवा) न हो इसलिये " बहिर्द्ध " पद दिया गया है । धर्मीपकरणसे बहिर्भूत पदार्थों का जो आदान है वह बहिर्द्धादान है। मैथुनको परिग्रहमें अन्तर्भूत कर लिया गया है। क्योंकि--अपरिगृहीत स्त्री भोग्य नहीं होती है इसलिये स्त्रीभी धर्मोपकरणसे अतिरिक्त होने से छोडने योग्य कही गई है अतः उसमें प्रत्याख्येयता सिद्ध होने पर उसका ગૃહીત થયા છે, જેને દુર્ગતિમાં પડતાં જે બચાવે છે, તે ધર્મ છે.
सावध भाथी (पापयुत आयेथी) विति थवा तनु नाम 'यम' છે, તે યમનું નામ જ “યામ” છે. જેમાં ચાર યામ હોય તેને ચાતુર્યામ કહે છે. ચાર મહાવ્રત રૂપ યામ જ ચાતુર્યામ છે, એવું જે ગ્રહણ કરવામાં આવે છે તેનું નામ આદાન છે. એવું આદાન પરિગ્રાહ્ય (ગ્રહણ કરવા ગ્ય) પદાર્થ છે. આ રીતે ધર્મોપકરણ પણ આદાનમાં આવી જાય છે, તેથી આદાनमा तेन परिगडीत नही ४२वाने भाट “ बहिर्द्ध" ५६ भूपामा मा०यु છે. ધર્મોપકરણ સિવાયના પદાર્થોનું જે આદાન છે તેને “બહિદ્વાદાન” બહિરાદાન કહે છે. તેને ગ્રહણને ચતુર્યામ ધર્મમાં નિષેધ કર્યો છે. મિથુનને પરિગ્રહમાં જ સમાવી લીધું છે, કારણ કે અપરિગ્રહીત સ્ત્રી ભેગ્ય હોતી નથી, તેથી સ્ત્રીને પણ ધર્મોપકરણ સિવાયની વસ્તુઓમાં સમાવેશ થાય છે, તે કારણે
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
