Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सुधा टीका स्था०४ उ०१ २०१८ पुरुषस्वरूपनिरूपणम्
५०३ सूत्रधरो नामैको नो अर्थधरः १, अर्थधरो नामैको नो सूत्रधरः २, सूत्रधरी नामैकः अर्थधरोऽपि ३, नो सूत्रधरो नामैकः नो अर्थधरोऽपि ४। १४। सू० १८॥
टीका-" चत्तारि पुरिसजाया” इत्यादि-पुरुषजातानि-पुरुषपकाराः, चत्वारि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-आपातभद्रका=आपतनमापातः आकस्मिकसङ्गमः, तत्र भद्रका कल्याणकरो दर्शनाऽऽलापादिना सुखसम्पादकत्वात् , " नामे"-ति सर्वत्र वाक्यालङ्कारे, एकः-कश्चित्पुरुषो भवति, किन्तु नो संवाप्तभद्रका-संवास: सहजानना चाहिये १-२-३-४ । ९ ऐसे ही " वाचति" के सम्बन्ध मे भी जानना चाहिये १-२-३-४ १० पृच्छति ११ परिपृच्छति-१२ व्याकरोति इनके विषय में भी इसी उपयुक्त प्रकार से जानना चाहिये।
चार पुरुषजात कहे गये हैं, जैसे-कोई एक ऐसा होता है जो सूत्रघर होता है अर्थघर नहीं होता है-१ दुसरा कोई एक ऐसा होता है कि-अर्थधर होता है सूत्रधर नहीं-२ तीसरा वह जो सूत्रधर भी होता है और अर्थधर भी ३ चौथा वह है जो सूत्रधर भी नहीं होता है और अर्थधर भी नहीं ४।
इन सब का स्पष्टीकरण इस प्रकार है - प्रथम सूत्र में जो पुरुषजात पुरुषप्रकार चार कहे गये हैं उनका तात्पर्य ऐसा है कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो “ आपातभद्रक-" होता है आकस्मिकसङ्गम में दर्शन आलाप आदि द्वारा सुख सम्पादक होने से
સન્માનને અનુલક્ષીને પણ એવાં જ ચાર પ્રકાર સમજવા. ૮ પૂજાસત્કારને અનુલક્ષીને પણ એવા જ ચાર પ્રકાર સમજવા. | ૯ |
" वाचयति" न संभ अथवा पायनाना साधने मनुसक्षीन પણ પુરુષના એવા જ ચાર પ્રકાર સમજવા. ૧૦
૧૧ પૃચ્છા અને ! ૧૨ પરિપૃચ્છાને અનુલક્ષીને પણ ચાર-ચાર પ્રકાર સમજવા. | ૧૩ નિર્ણયને અનુલક્ષીને પણ ચાર પ્રકારના પુરુષે સમજી લેવા. ! ૧૪ પુરુષેના નીચે પ્રમાણે ચાર પ્રકાર કહ્યા છે--(૧) કોઈ પુરુષ સૂત્રધર હોય છે પણ અર્થધર હોતો નથી, (૨) કેઈ પુરુષ અથધર હોય છે, પણ સૂત્રધર હોતો નથી, (૩) કોઈ સૂત્રધર પણ હોય છે અને અથધર પણ હોય છે. (૪) કેઈ સૂત્રધર પણ નથી હોતા અને અર્થધર પણ નથી હોતો.
વિશેષાર્થ–પહેલા સૂત્રમાં પુરુષોના જે ચાર પ્રકાર બતાવ્યા છે, તેનું वे २५ष्टी४२६५ ४२वामा मावे छे--(१) " मापात भद्र-नो सेवास मद्र" આકસિમક સંગમમાં દશન, આલાપ આદિ દ્વારા જે પુરુષ સુખદાયક અથવા કલ્યાણકર હોય છે તેને આપાત ભદ્રક પુરુષ કહે છે. કોઈક પુરુષ આ પ્રમાણે
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
