Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सुधा टीका स्था०४ उ० १ सू० २ वृक्षदृष्टान्तम पुरुषादिनिरूपणम् ३५
छाया-चत्वारो वृक्षाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-उन्नतो नामैक उन्नतः १, उन्नतो नामैकः प्रणतः २, प्रणतो नामैक उन्नतः ३, प्रणतो नामैकः प्रणतः ४, १। एवमेव चत्वारि पुरुषजातानि प्रज्ञप्तानि तद्यथा-उन्नतो नामैक उन्नतः, तथैव यावत् प्रणतो नामैकः प्रणतः ४, २। चत्वारो वृक्षाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-उन्नतो नामैकः उन्नतपरिणतः १, उन्नतो नामैकः प्रणतपरिणतः २, प्रणतो नामैक उन्नतपरिणतः ३, प्रणतो नामैकः प्रणतपरिणतः ४, ३। एवमेव चत्वारि पुरुषजातानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-उन्नतो नामैक उन्नतपरिणतः चतुर्भङ्गी ४, ४ । चत्वारो वृक्षाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-उन्नतो नामैक उन्नतरूपः तथैव चतुर्भङ्गी ४, ५ । एवमेव चत्वारि पुरूषजातानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-उन्नतो नामैकः० ४, ६। चत्वारि पुरुषजातानि प्रज्ञप्तानि तद्यथा-उन्नतो नामैक उन्नतमनाः १, उन्नतो नामैकः प्रणतमनाः २, प्रणतो नामैक उन्नतमनाः ३, प्रणतो नामैका प्रणतमनाः ४, ७॥ एवं संकल्पः ८, प्रज्ञा ९, दृष्टिः १०, शीलाऽऽचारः ११, व्यवहारः १२, पराक्रमः १३ । एक पुरुषजातं प्रतिपक्षो नास्ति । चत्वारो वृक्षाः प्रज्ञप्ताः, तथथा-ऋजुनामैक ऋजुः, ऋजुर्नामैको चक्रः चतुर्भङ्गी ४ । एवमेव चत्वारि पुरुषजातानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा ऋजुन मैकः ४, एवं यथा-उन्नत-परिणताभ्यां गमः, तथा ऋजु-वक्राभ्यामपि भणितव्यः, यावत् पराक्रमः ॥२६॥ मू० २॥
टीका--- " चत्तारि” इत्यादि-चत्वारःचतुः संख्याकाः, वृक्षा वृक्षन्तिसमाच्छादयन्ति रक्षन्ति च्छायादिना प्राणिन इति वृक्षाः, प्रज्ञप्ताः तद्यथा-उन्नत टीकार्थ-चार प्रकारके वृक्ष कहे गये हैं-एक वह जो द्रव्यसे उत्पन्न होता हुवा जात्यादि से उत्पन्न होता है-१ दूसरा वह जो द्रव्य से ही उत्पन्न होता है, परन्तु-जात्यादि से प्रणत हीन होता है-२ तीसरा वह जो प्रणत होता है, परन्तु-जात्यादि से उत्पन्न होता है-३ चौथा वह जो द्रव्य से प्रणत-हीन होता है और-जात्यादि से भी प्रणत हीन होता है इसी तरह पुरुष प्रकार भी चार कहे गये हैं, इस कथन का तात्पर्य ऐसा
ટીકાઈ–ચાર પ્રકારના વૃક્ષ કહ્યાં છે-એક પ્રકાર એ છે કે જે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ પણ ઉન્નત હોય છે અને જાતિની અપેક્ષાએ પણ ઉન્નત હોય છે. બીજે પ્રકાર એ છે કે જે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ ઉન્નત હોય છે, પણ જાતિની અપેક્ષાએ પ્રણત (હીન) હોય છે. ત્રીજો પ્રકાર એ છે કે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ પ્રદ્યુત હેય છે, પણ જાતિની અપેક્ષાએ ઉન્નત હોય છે, અને ચોથા પ્રકાર એ છે કે જે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ પણ પ્રતિ હેય છે અને જાતિની અપે ક્ષાએ પણ પ્રણત હોય છે. એ જ પ્રમાણે પુરુષોના પ્રકારે પણ ચાર કહ્યા છે. આ કથનને ભાવાર્થ નીચે પ્રમાણે છે –
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
