Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 384

सुधा टीका स्था० ४ उ०१ सू० १ अन्तक्रियायाः निरूपणम् यकर्मतयाऽल्पकर्मा निस्तपोवेदना च सिद्धिं गता, तस्या गजवराऽऽरूढाया एवाऽऽयुः समाप्तौ सिद्धत्यात् ॥ ४ ॥
एतेषां दृष्टान्तदाष्टान्तिकानामर्थानां सर्वथा साधयं नान्वेषणीयम् , दृष्टा न्तानामेकदेशवर्तित्वात् , यतो मरुदेव्याः कतिपयानि 'मुंडे भयित्ता' इत्यादि विशेषणानि न घटन्ते ॥ ४॥
इति चतुर्थ्यन्तक्रिया ॥ ४ ॥ मू० १ ॥ इतः पूर्व पुरुषविशेषाणामन्तक्रिया प्रतिपादिता, सम्पति तेषामेव स्वरूपदर्शनार्थ पइविंशतिं दृष्टान्तदाष्र्टान्तिकमूत्राण्याहक्रिया प्रथम जिनकी माता मरुदेवी को प्राप्त हुई है, ये स्थविराऽवस्था में भी क्षीणप्राय कर्मवाली होने के कारण अल्प कर्मवाली थी एवं-तप
और वेदना से रहित थी फिर भी सिद्धिगति में गई। जब ये श्रेष्ठ हाथी पर चढी जा रही थी तभी इनकी आयु समाप्त हो गई और ये सिद्धहो गई-४ __इन दृष्टान्त और दार्शन्तिकों के अर्थों का सर्वथा साधर्म्य नहीं खोजना चाहिये, क्यों कि-दृष्टान्त एकदेशवर्ती होते हैं। इसीलिये मरुदेवी में " मुंडे भवित्ता-" इत्यादि कई विशेषण घटित नहीं होते हैं इस प्रकार से यह चतुर्थ अन्तक्रिया है ॥१॥
इस प्रकार से पुरुष विशेषों की अन्तक्रिया का प्रतिपादन करके अथ सूत्रकार उन्हीं का स्वरूप दिखलाने के लिये २६ दृष्टान्त दृष्ान्तिक सूत्रों से कहते हैं-" चत्तारि रुक्खा पण्णत्ता-" इत्यादि-२ सूत्र મરુદેવીને પ્રાપ્ત થયેલી છે. તેઓ સ્થવિરાવસ્થામાં પણ સામાન્યતઃ ક્ષીણ કર્મ વાળા હવાને લીધે અલ્પ કર્મવાળા હતાં. તપ અને વેદનાથી રહિત હેવા છતાં તેઓ સિદ્ધગતિમાં ગયા છે. જયારે તેઓ શ્રેષ્ઠ હાથપર આરહણ કરી રહ્યા હતા, ત્યારે તેમનું આયુષ્ય પૂરું થઈ ગયું અને તેઓ સિદ્ધ થઈ ગયાં. ૫૪
આ દષ્ટાનો અને દષ્ટાંતકોના અર્થોમાં સર્વથા સાધમ્ય શોધવું જોઈએ नहीं, २९ है टान्त देशपती हाय छे. तेथी भरुवामा " मुंडे भवित्ता" " भुरित थइने" त्या पूर्वात विशेष घटानी शतi नथी. આ પ્રકારની આ ચોથી અન્તક્રિયા છે. આ સૂ. ૧ છે
આ પ્રમાણે પુરુષ વિશેની અતક્રિયાનું પ્રતિપાદન કરીને હવે સૂત્રકાર તેમનું સ્વરૂપ પ્રકટ કરવા નિમિત્તે ર૬ દષ્ટાન્ત-દાર્ણતિક સૂત્રોનું નિરૂપણ કરે છે –
" चत्तारि रुक्खा पण्णत्तो" त्या-(सू. २) स ४७
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨