Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 398
________________

सुधा टीका स्था० ४ उ० १ सू० २ वृक्षादिद्रष्टान्तेननिरूपणम्
" एगे पुरिसजाए " इत्यादि - एषु मन आदि पराक्रमान्तघटितसप्तचतुभङ्गीसूत्रेषु मध्ये एक = केवलं पुरुषजातं = पुरुषजातपदं योजयित्वा सप्त चतुसूत्रपठनं कार्यम् यतः प्रतिपक्षः द्वितीयपक्षो दृष्टान्तभूतं वृक्षसूत्रं नास्तीति दृष्टान्ततया वृक्षसूत्रं न पठनीयमिति, यतोऽत्र दृष्टान्तभूतवृक्षेषु मनःप्रभृतयो दान्तिक पुरुषधर्मा न घटते, तेषामसंज्ञित्वात् ।
,
पुनर्दृष्टान्तसूत्रमाह
चत्तारि " इत्यादि - चत्वारो वृक्षाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा - ऋजुः सरलः, एक:= कश्चिद् वृक्षः वृक्षे आर्जवं चाविपरीतस्वभावेन समुचितफलपुष्पादिनिष्पादन हेतुस्वाद् बोध्यम्, स एव पूर्वमृजुरधुनाऽपिऋजुः = सरल इति प्रथमो भङ्गः १
""
૨૮૨
" एगे पुरिसजाए " इत्यादि - मनसे लेकर पराक्रम तक की जो चतुर्भङ्गी के ये सात सूत्र हैं उनमे केवल पुरुषजात पद को योजित करके हो सप्त चतुर्भङ्गी सूत्रों को पठन करना चाहिये। क्यों कि दृष्टान्तभूत जो वृक्ष सूत्र है वह यहां नहीं पढना चाहिये कारण इसका ऐसा है कि- दृष्टान्तभूत वृक्षों में मन आदि जो दृष्टन्तिक पुरुष धर्म हैं वे घटित नहीं होते हैं, क्यों कि असंगी होते हैं
666 पुनः दृष्टान्त सूत्र का कथन - "
" चत्तारि " इत्यादि- चार प्रकार के वृक्ष कहे गये हैं, ऋजु -१ सरल -२ ऋजु - ३ सरल - ४ इस भङ्ग में कोई ऐसा होता है, जो पहिले भी
" एगे पुरिसजाए " इत्याहि-भनथी લઈને પરાક્રમ સુધીના ચાર ભાંગાવાળા સાત સૂત્રનું પૂર્વાંકત પ્રકારે પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું. તે સાતે સૂત્રાના ચાર-ચાર ભાંગાઓનું કથન કરતી વખતે દરેક ભાંગામાં માત્ર પુરુષ પદને પ્રયેગ કરીને સમસ્ત કથન થવું જોઇએ. એટલે કે દૃષ્ટાન્તરૂપ વૃક્ષ પદના આ ભાંગાઓમાં પ્રયાશ કરવા જોઇએ નહીં. ત્યાં વૃક્ષપદના પ્રયાગ શા માટે થવા ન જોઈએ ? તે તેના ખુલાસા આ પ્રમાણે સમજવા— દૃષ્ટાન્તમૂત વૃક્ષેામાં મન આદિના સદ્ભાવ હોતા નથી. એટલે કે જે દાર્થ્યન્તિક પુરુષધર્મો છે તેમને વૃક્ષની સાથે ઘટાવી શકાતા નથી, તે કારણે આ સાત સૂત્રામાં વૃક્ષપદને પ્રયાગ અસ`ગત લાગે છે. તેથી દૃષ્ટાન્તભૂત વૃક્ષેાને બદલે દાન્તિક પુરુષના જ આ ભાંગામાં પ્રયાગ કરવામાં આવ્યા છે. દૃષ્ટાન્ત સૂત્રનું વિશેષ કથન—
66
चत्तारि " त्यिाहि-वृक्षाना नीचे प्रमाणे यार प्रहार पशु उद्या छे(१) ऋतु-ऋ, (२) ऋतु - 4, ( 3 ) 4 - भने (४) १४-१५.
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨


Page Navigation
1 ... 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819