Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 293

२७८
स्थानाङ्गसूत्रे
नीक:- यो जात्यादिकमाश्रित्य स्थविरस्यावर्णवादं वदति छिद्रान्वेषी च भवति
सः । उक्तश्च-
16
जच्चाईहि अवन्नं, विभासइवट्टइ न यावि उवत्राए । अहिओ छिद्दप्पेही, पगासवाई अणणुलोमो || १ ॥ अवाविव एवं, उवसं परस्सदेति एवं तु । दसवहवेावच्च, कायन्त्रं सयं न कुव्वंति || २ || " इति । छाया - जात्यादिभिरवर्ण विभापते नोपपातेऽपि वर्त्त ते । अहितः छप्रेक्षी कटवादी अननुलोमः ||१||
9
अथवाऽपि ( स प्रत्यनीकः, ) वदेदेवं, ( एते आचार्यादयः) परस्योपदेश ददति एवमेव दशविधं वैयावृत्त्यं कर्त्तव्यं परं स्वयं न कुर्वन्ति ॥ २ ॥ इत्थमवर्णवादकरणे गुरुप्रत्यनीकता भवति ॥ १|| गतिः मानुषत्वादिका, तां प्रतीत्य प्रत्यनीकः, स त्रिविधः - इहलोक परलोकोभयलोकभेदात् । तत्र - इहलोक आचार्य प्रत्यनीक, और उपाध्यायप्रत्यनीक है, जाति आदि की अपेक्षा स्थविर होता है, ऐसे स्थविर का जो प्रत्यनीक प्रतिकूल होता है यह स्थविरप्रत्यनीक है स्थविरप्रत्यनीक वह है जो जाति आदि को लेकर स्थविर का अवर्णवाद कहता है और उनके छिद्रों का अन्वेषी होता है। कहा भी है- " जच्चाई हि अवन्नं-" इत्यादि, ये आचार्यादिक दश प्रकार के वैयावृत्य का उपदेश देते हैं, परन्तु स्वयं आचरण नहीं करते हैं ऐसा बोलनेवाला अवर्णवादी है। इस प्रकार से अवर्णवाद करने पर गुरुप्रत्यनीकता होती है- १ मानुषत्वादिक जाति को आश्रित करके प्रत्यनीक तीन प्रकार का होता है, जैसे-इहलोक प्रत्यनीक परलोकप्रत्थare और उभयलोकप्रत्यनीक इनमें इहलोकप्रत्यनीक वह है जो मनु व्यत्वरूप पर्यायका प्रत्यनीक है ऐसा वह जीव कृत्रिमनपुंसक आदि की
કહે છે. જાતિ આદિની અપેક્ષાએ જેએ સ્થવિર છે, તેમના પ્રત્યેનીકને સ્થવિર પ્રત્યેનીક કહે છે. જે માણસ જાતિ અદિની અપેક્ષાએ સ્થવિરને અવર્ણવાદ કરે છે અને તેમનાં છિદ્રો શોધ્યા કરે છે તે માણસને સ્થવિર પ્રત્યેનીક કહે છે. धुं पशु छे ! - “ जच्चाई हि अवन्नं " छत्याहि
66
આ આચાય આદિદસ પ્રકારના વૈયાવૃત્યને ઉપદેશ આપે છે, પરંતુ પેાતે તે તે પ્રમાણે આચરણ કરતા નથી, ” આ પ્રકારે ખેલનાર અવળુ વાદી ગણાય છે. આ પ્રમાણે અવણુવાદ કરનારમાં ગુરુ પ્રત્યેનીકતાના સદ્ભાવ સમજવા.૧ મનુષ્ય આદિ ગતિને આધારે ત્રણ પ્રકારના પ્રત્યેનીક સભવી શકે છે. (१) धडझोङ अत्यनी, (२) परसे प्रत्यनी मने ( 3 ) उलयतेो! प्रत्यनीक મનુષ્યત્વ રૂપ પર્યાયને જે પ્રત્યેનીક (પ્રતિકૂળ) હાય છે તેને ઇહુàાક પ્રત્યેનીક કહ્યું છે. એવા તે પ્રત્યેનીક જીવ કુત્રિમનપુ ંસક આદિની જેમ ઇન્દ્રિયાર્થ પ્રતિકૂળ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨