Book Title: Chandonushasan
Author(s): Hemchandracharya, H D Velankar
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/090113/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalakattA nivAsI sAdhucarita-zreSThivarya zrImad DAlacandajI siMghI puNyasmRtinimitta pratiSThApita evaM prakAzita siM ghI jaina grantha mA lA [jaina Agamika, dArzanika, sAhityika, aitihAsika, vaijJAnika, kathAtmaka-ityAdi vividha viSayagumphita prAkRta, saMskRta, apabhraMza, prAcInagUrjara,- rAjasthAnI Adi nAnA bhASAnibaddha sArvajanIna purAtana vAGmaya tathA nUtana saMzodhanAtmaka sAhitya prakAzinI sarvazreSTha jaina granthAvali1 pratiSThAtA zrImad-DAlacandajI-siMdhIsatputra kha0 dAnazIla-sAhityarasika -saMskRtipriya zrImad bahAdura siMhajI siMghI EGESI BARANIR SNGS imil WHICEED COM pradhAna sampAdaka tathA saMcAlaka AcArya ji na vi jaya muni adhiSThAtA, siMghI jaina zAstra zikSApITha nivRtta oNnarari DAyarekTara bhAratIya vidyA bhavana, bambaI saMrakSaka __ prakAzaka zrI rAjendra siMha siMghI tathA zrI narendra siMha siMghI adhiSThAtA, siM ghI jaina zA stra zikSA pITha __ bhAratIya vidyA bhavana, bambaI / jayantakRSNa ha. dave, oNnararI DAyarekTara, bhAratIya vidyA bhavana, caupATI roDa, bambaI, naM. 7, dvArA prakAzita tathA- lakSmIbAI nArAyaNa caudharI, nirNayasAgara presa, 26-28 kolamATa sTrITa, bambaI, naM. 2,dvArA mudrita For Personal & Private Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siM ghI jaina grantha mA lA ...min .ne[granthAGka 49] ............ kalikAlasarvajJa - AcArya hemacandrasUri-viracita chando'nuzAsana SRI DALCHAND OT SINGH R-AAA.A.A.AA- khaur wwsasasa WWW8 zrI dAmabaddha jI raayaa| SINGHI JAIN SERIES Here......... [NUMBER 49]................ CHANDO'NUSASANA OF HEMACHANDRA SURI For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa - AcArya hemacandrasUri-viracita chando'nuzAsana vividha pAThabheda, prastAvanA, viziSTa zabdakoSa, pariziSTAdi samanvita saMpAdanakartA prAdhyApaka ha. dA. velaNakara, ema. e. (saMyukta-nirdezaka, bhAratIya vidyA bhavana, bambaI) prakAzanakartA adhiSThAtA, siMghI jaina zAstra zikSA pITha . bhAratIya vidyA bhavana, bambaI vikramAbda 2017] [khistAbda 1961 prathamAvRtti, paMcazata prati sarvAdhikAra surakSita . granyAMka 49] [mUlya ru. 14/40 For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SINGHI JAIN SERIES A COLLECTION OF CRITICAL EDITIONS OF IMPORTANT JAIN CANONICAL, PHILOSOPHICAL, HISTORICAL, LITERARY, NARRATIVE AND OTHER WORKS IN PRAKRIT, SANSKRIT, APABHRAMSHA AND OLD RAJASTHANI. GUJARATI LANGUAGES, AND OF NEW STUDIES BY COMPETENT RESEARCH SCHOLARS ESTABLISHED IN THE SACRED MEMORY OF THE SAINT LIKE LATE SETH SRI DALCHANDJI SINGHI OF CALCUTTA BY HIS LATE DEVOTED SON DANASILA-SAHITYARASIKA-SANSKRITIPRIYA SRI BAHADUR SINGH SINGHI .. DIRECTOR AND GENERAL EDITOR ACHARYA JINA VIJAYA MUNI ADHISTHATA, SINGHT JAIN SASTRA SIKSHA PITHA (Retired Honorary Director, Bharatiya Vidya Bhavan, Bombay.) PUBLISHED UNDER THE PATRONAGE OF SRI RAJENDRA SINGH SINGHI AND SRI NARENDRA SINGH SINGHI BY THE ADHISTHATA SINGHI JAIN SHASTRA SHIKSHAPITH BHARATIYA VIDYA BHAVAN, BOMBAY For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CHANDO'NUSASANA OF HEMACHANDRASURI (A comprehensive treatise of Sanskrit, Prakrit and Apabhramsa Prosody) Critically edited with Hemacandra's own commentary entitled Chandascudamani, an anonymous Tippanaka called Paryaya, various readings, appendix, numerous indices and an elaborate introduction etc. Prof. H. D. VELANKAR, M. A. Joint-Director, Bharatiya Vidya Bhavan, Bombay, PUBLISHED BY Adhisthata, Singhi Jain Sastra Siksapitha BHARATIYA VIDYA BHAVAN BOMBAY V. E. 2017] BY Vol. No. 49] First Edition For Personal & Private Use Only [A. D. 1961 [Price Rs. 14/40 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // siNghiijaingrnthmaalaasNsthaapkprshstiH|| ..." -: asti baGgAbhidhe deze suprasiddhA manoramA / murzidAbAda ityAkhyA purI vaibhavazAlinI // bahavo nivasantyatra jainA UkezavaMzajAH / dhanADyA nRpasammAnyA dharmakarmaparAyaNAH // zrIDAlacanda ityAsIt teSveko bahubhAgyavAn / sAdhuvat saJcaritro yaH siNghiikulprbhaakrH|| bAlya evaM gato yazca kartuM vyApAravistRtim / kalikAtAmahApuryA vRtdhrmaarthnishcyH|| kazAgrIyayA sadabuDyA sadvattyA ca samiSThayA / upAyaM vipulAM lakSmI kovyAdhipo'janiSTa sH|| tasya manjukumArIti sannArIkulamaNDanA / jAtA pativratA patnI zIlasaubhAgyabhUSaNA // zrIbahAdarasiMhAkhyo guNavA~stanayastayoH / saJjAtaH sukRtI dAnI dharmapriyazca dhiinidhiH|| prAptA puNyavatA tena patnI tilakasundarI / yasyAH saubhAgyacandreNa bhAsitaM tatkulAmbaram // zrImAn rAjendrasiMho'sya jyeSThaputraH suzikSitaH / yaH sarvakAryadakSatvAt dakSiNabAhuvat pituH // narendrasiMha ityAkhyastejasvI madhyamaH sutaH / sUnurvarindrasiMhazca kaniSThaH saumyadarzanaH // santi trayo'pi satputrA aaptbhktipraaynnaaH| vinItAH saralA bhavyAH piturmArgAnugAminaH // anye'pi bahavastasyAbhavan svastrAdibAndhavAH / dhanajenaiH samRddhaH san sa rAjeva vyarAjata // anyaccasarasvatyAM sadAsako bhUtvA lakSmIpriyo'pyayam / tatrApyAsIt sadAcArI taccitraM viduSAM khl|| nAhaMkAro na durbhAvo na vilAso na durvyayaH / dRSTaH kadApi yadgehe satAM tad vismayAspadam // bhakto gurujanAnAM sa vinItaH sajanAn prati / bandhujane'nurakto'bhUt prItaH poSyagaNeSvapi // deza-kAlasthitijJo'sau vidyA-vijJAnapUjakaH / itihaasaadi-saahity-sNskRti-stklaapriyH|| samunnatyai samAjasya dharmasyotkarSahetave / pracArAya ca zikSAyA dattaM tena dhanaM ghanam // gatvA sabhA-samityAdau bhUtvA'dhyakSapadAnvitaH / datvA dAnaM yathAyogyaM protsAhitAzca karmaThAH // evaM dhanena dehena jJAnena shubhnisstthyaa| akarot sa yathAzakti satkarmANi sadAzayaH // athAnyadA prasaGgena svapituH smRtihetave / kartuM kiJcid viziSTaM sa kArya manasyacintayat // pUjyaH pitA sadaivAsIt samyag-jJAnaruciH svayam / tasmAt tajjJAnavRddhyartha yatanIyaM mayA'pyaram / vicAryevaM svayaM citte punaH prApya susammatim / zraddheyAnAM svamitrANAM viduSAM cApi tAdRzAm // jainajJAnaprasArArtha sthAne zAnti niketane / siMghIpadAGkitaM jaina jJAna pITha matiSThipat // zrIjinavijayaH prAjJo muninAmnA ca vishrutH| svIkatu prArthitastena tasyAdhiSThAyakaM padam // tasya saujanya-sauhArda-sthaiyaudAryAdisadguNaiH / vazIbhUya mudA yena svIkRtaM tatpadaM varam // kavIndreNa ravIndreNa svIyapAvanapANinA / rasa-nAgA-candrAbde tatpratiSThA vyadhIyata // prArabdhaM muninA cApi kArya tadupayogikam / pAThanaM jJAnalipsUnAM granthAnAM prathanaM tathA // tasyaiva preraNAM prApya zrIsiMghIkulaketunA / svapitRzreyase caiSA prArabdhA granthamAlikA // udAracetasA tena dharmazIlena dAninA / vyayitaM puSkalaM dravyaM tattatkAryasusiddhaye // chAtrANAM vRttidAnena nekeSAM viduSAM tathA / jJAnAbhyAsAya niSkAmasAhAyyaM sa pradattavAn // jalavAyvAdikAnAM tu prAtikUlyAdasau muniH / kArya trivArSikaM tatra samApyAnyatrAvAsitaH // tatrApi satataM sarva sAhAyyaM tena yacchatA / granthamAlAprakAzAya mahotsAhaH pradarzitaH // nande-nidhyeGka-candrAbde kRtA punaH suyojanA / granthAvalyAH sthiratvAya vistarAya ca nUtanA // tato muneH parAmarzAt siNghiivNshnbhsvtaa| bhA vidyAbhava nA yeyaM granthamAlA samarpitA // AsIttasya manovAnchA'pUrvagranthaprakAzane / tadartha vyayitaM tena lakSAvadhi hi rUpyakam // durvilAsAd vidherhanta ! daurbhAgyAccAtmabandhUnAm / svalpenaivAtha kAlena svarga sa sukRtI yayau // vidhu-zUnya-kha-nenA-de mAse ASADhasamjhake / kalikAtAnago sa prAptavAn paramAM gatim // pitRbhakkaina tatputraiH preyase piturAtmanaH / tathaiva prapituH smRtyai prakAzyate'dhunA sviyam // saiSA granthAvaliH zreSThA preSThA prajJAvatAM prthaa| bhUyAd bhUtyai satAM siMghIkulakIrtiprakAzikA // vidjanakRtAhAdA saccidAnandadA sadA / ciraM nandatviyaM loke zrIsaiMdhI granthamAlikA // 022-..:MHRAMMAMMMMMmmmmmmms For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // siMghIjainagranthamAlAsampAdakaprazastiH // svasti zrImedapATAkhyo dezo bhAratavizrutaH / rUpAhelIti sannAmnI purikA yatra susthitA // sadAcAra-vicArAbhyAM prAcInanRpateH samaH / zrImaccaturasiMho'tra rAThoDAnvayabhUmipaH // tatra zrIvRddhisiMho'bhUd rAjaputraH prasiddhibhAk / kSAtradharmadhano yazca paramArakulApraNIH // muJja-bhojamukhA bhUpA jAtA yasmin mahAkule / kiM varNyate kulInatvaM tatkulajAtajanmanaH // patnI rAjakumArIti tasyAbhUd guNasaMhitA / cAturya rUpa- lAvaNya- suvAk- saujanyabhUSitA // kSatriyANIM prabhApUrNA zauryoddIptamukhAkRtim / yAM dRSTvaiva jano mene rAjanyakulajA tviyam // putraH kisanasiMhAkhyo jAtastayoratipriyaH / raNamalla iti cAnyad yannAma jananIkRtam // zrIdevI haMsanAmA'tra rAjapUjyo yatIzvaraH / jyotirbhaiSajyavidyAnAM pAragAmI janapriyaH // bhagato marudezAd yo bhraman janapadAnU bahUn / jAtaH zrIvRddhisiMhasya prIti-zraddhAspadaM param // tenAthApratimapremNA sa tatsUnuH svasannidhau / rakSitaH zikSitaH samyak, kRto jainamatAnugaH // daurbhAgyAt tacchizorbAlye guru-tAtau divaMgatau / vimUDhaH svagRhAt so'tha yadRcchayA vinirgataH // tathA ca 1 1 T * bhrAntvA naikeSu dezeSu saMsevya ca bahUn narAn / dIkSito muNDito bhUtvA jAto jainamunistataH // jJAtAnyanekazAstrANi nAnAdharmamatAni ca / madhyasthavRttinA tena tattvAtattvagaveSiNA // rain vividhA bhASA bhAratIyA yuropajAH / anekA lipayo'pyevaM pratna-nUtana kAlikAH // yena prakAzitA caike granthA vidvatprazaMsitAH / likhitA bahavo lekhA aitihyatathyagumphitAH // bahubhiH suvidvadbhistanmaNDalaizca sa satkRtaH / jinavijayanAmnA'yaM vikhyAtaH sarvatrAbhavad // tasya tAM vizrutiM jJAtvA zrImadgAndhImahAtmanA / AhUtaH sAdaraM puNyapattanAt svayamanyadA // pure cAhammadAbAde rASTrIyaH zikSaNAlayaH / vidyApITha iti khyAtyA pratiSThito yadA'bhavat // AcAryatvena tatrozcairniyuktaH sa mahAtmanA / rasa-muni-nidhIndvede purAta vA khya mandire // varSANAmaSTakaM yAvat sambhUSya tat padaM tataH / gatvA jarmanarASTre sa tatsaMskRtimadhItavAn // tata bhAgatya sa~lagno rASTrakArye ca sakriyam / kArAvAso'pi samprApto yena svAtantryasaGgare // kramAt tato vinirmuktaH sthitaH zAnti niketa ne / vizvavandyakavIndrazrIravIndranAtha bhUSite // siMdhI padayutaM jaina jJAnapIThaM tadAzritam / sthApitaM tatra siMghIzrIDAlacandasya sUnunA // zrIbahAdurasiMhena dAnavIreNa dhImatA / smRtyartha nijatAtasya jainajJAnaprasArakam // pratiSThitazca tasyAsau pade'dhiSThAtRsajJa ke / madhyApayan varAn ziSyAn granthayan jainavAGmayam // tasyaiva preraNAM prApya zrIsiMghIkulaketunA / svapitRzreyase hyeSA prArabdhA granthamAlikA // athaivaM vigataM tasya varSANAmaSTakaM punaH / granthamAlAvikAsAdipravRttiSu prayasyataH // bANe-ratne - nave dvebde muMbAInagarIsthitaH / muMzIti birudakhyAtaH kanhaiyAlAla - dhIsakhaH // pravRtto bhAratIyAnAM vidyAnAM pIThanirmitau / karmaniSThasya tasyAbhUt prayatnaH saphalo'cirAt // viduSAM zrImatAM yogAt pITho jAtaH pratiSThitaH / bhAratIya padopeta vidyA bhavana sajJayA // bhAhUtaH sahakAryArthaM sa munistena suhRdA / tataH prabhRti tatrApi tatkArye supravRttavAn // tadbhavane'nyadA tasya sevA'dhikA hyapekSitA / svIkRtA ca sadbhAvena mukhyAcAryapadAzritA // nande-nidhya - candrAbde vaikrame vihitA punaH / etad granthAvalI sthairya kRte nUtanayojanA | parAmarzAt tatastasya zrIsiMghIkulabhAsvatA / bhA vidyA bha va nA yeyaM granthamAlA samarpitA // pradattA dazasAhastrI punastasyopadezataH / svapitRsmRtimandirakaraNAya sukIrtinA // daivAdalpe gate kAle siMghIvaryo divaMgataH / yastasya jJAnasevAyAM sAhAyyamakarot mahat // pitRkAryapragatyarthaM yatnazIlaistadAtmajaiH / rAjendrasiMhamukhyaizca satkRtaM tadvacastataH // puNyazloka piturnAnA granthAgArakRte punaH / bandhujyeSTho guNazreSTho hyarddhalakSaM dhanaM dadau // granthamAlAprasiddhyarthaM pitRvat tasya kAMkSitam / zrIsiMghIsatputraiH sarvaM tad girA'nuvidhIyate // vidvajjana kRtAhlAdA saccidAnandadA sadA / ciraM nandatviyaM loke jina vijaya bhAratI // For Personal & Private Use Only mr m 20 5 9 3 5 9 10 99 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SINGHI JAIN SERIES . adyAvadhi mudritagrantha nAmAvali . 1 merutuGgAcAryaracita prabandhacintAmaNi | 23 zrIbhadrabAhuAcAryakRta bhadrabAhusaMhitA. mUla saMskRta grantha. 24 jinezvarasUrikRta kathAkoSaprakaraNa. (prA.) 2 purAtanaprabandhasaMgraha bahuvidha aitihyatathyaparipUrNa 25 udayaprabhasUrikRta dharmAbhyudayamahAkAvya. aneka prAcIna nibandha saMcaya. 26 jayasiMhasUrikRta dharmopadezamAlA. (prA.) 3 rAjazekharasUriracita prabandhakoza. 27 koUhalaviracita lIlAvaI kahA. (prA.) 1jinaprabhasUrikRta vividhatIrthakalpa. 28 jinadattAkhyAnadvaya. (prA.) 5 meghavijayopAdhyAyakRta devAnandamahAkAvya. 29.30.31 svayaMbhUviracita paumacariu. 6 yazovijayopAdhyAyakRta jainatarkabhASA. bhAga 1. 2. 3 (apa0) 7 hemacandrAcAryakRta pramANamImAMsA. 32 siddhicandrakRta kAvyaprakAzakhaNDana. 8 bhaTTAkalaGkadevakRta akalaGkagranthatrayI. 33 dAmodarapaNDita kRta uktivyaktiprakaraNa. 9 prabandhacintAmaNi-hindI mASAMtara. 34 minnabhinna vidvatkRta kumArapAlacaritrasaMgraha. 10 prabhAcandrasUriracita prabhAvakacarita. 35 jinapAlopAdhyAyaracita kharataragaccha bRhadgurvAvali. "siddhicandropAdhyAyaracita bhAnucandragaNicarita. 36 uddayotanasUrikRta kuvalayamAlA kahA. (prA.) 12 yazovijayopAdhyAyaviracita jJAnabinduprakaraNa. 37 guNapAlamuniracita aMbucariyaM. (prA.) . ' 13 hariSeNAcAryakRta bRhatkathAkoza. 38 pUrvAcAryaviracita jayapAyaDa-nimittazAstra.(prA.) 14 jainapustakaprazastisaMgraha, prathama bhAga, 39 bhojanRpatiracita zRGgAramaarI. (saMskRta kathA) 15 haribhadrasUriviracita dhUrtAkhyAna. (prAkRta). 40 dhanasAragaNIkRta-bhartRharazatakatrayaTIkA. 16 durgadevakRta riSTasamuccaya. (prAkRta) 41 kauTalyakRta arthazAstra-saTIka. (katipayaaMza) 17 meghavijayopAdhyAyakRta digvijayamahAkAvya. 42 vijJaptilekhasaMgraha vijJaptimahAlekha-vijJaptitriveNI 18 kavi abdula rahamAnakRta sandezarAsaka. (apabhraMza) Adi aneka vijJaptilekha samuccaya. 19 bhartRharikRta zatakatrayAdi subhASitasaMgraha. 43 mahendrasUrikRta narmadAsundarIkathA. (prA.). 20 zAntyAcAryakRta nyAyAvatAravArtika-vRtti. 44 hemacandrAcAryakRta-chando'nuzAsana. 21 kavi dhAhilaracita paumasirIcariu. (apa0) 45 vastupAlaguNavarNanAtmaka kAmyadvaya 22 mahezvarasUrikRta nANapaMcamIkahA. (prA.) kIrtikaumudI tathA sukRtasaMkIrtana Shri Bahadur Singh Singhi Memoirs Dr. G. H. Buhler's Life of Hemachandracharya. Translated from German by Dr. Manilal Patel, Ph. D. 1 sva. bAbU zrIbahAdurasiMhajI siMdhI smRtigrantha [bhAratIyavidyA bhAga 3 ] sana 1945. 2 Late Babu Shri Bahadur Singhji Singhi Memorial Volume BHARATIYA VIDYA [Volume V A. D. 1945. 3 Literary Circle of Mahamatya Vastupala and its Contribution to Sanskrit Literature. By Dr. Bhogilal J. Sandesara, M. A., Ph. D. (S.J.S.33.) 4-5 Studies in Indian Literary History. Two Volumes. By Prof. P. K. Gode, M. A. (S. J. S. No. 37-38.) saMprati mudyamANagranthanAmAvali 1 vividhagacchIya paTTAvalisaMgraha. 6 rAmacandrakaviracita-mallikAmakarandAdinATakasaMgraha 2 jainapustakaprazastisaMgraha, bhAga 2. 7 taruNaprAbhAcAryakRta SaDAvazyakabAlAvabodhavRtti. 3 sukRtakIrtikolinI Adi vastupAlaprazastisaMgraha. / 8 pradyumnasUrikRta mUlazuddhiprakaraNa-saTIka. 5 guNacandraviracita maMtrIkarmacandravaMzaprabandha. 9 kuvalayamAlA kathA, bhAga 2 5 guNaprabhAcAryakRta vinayasUtra. (bauddhazAstra) 10 siMhatilakasUriracita mantrarAjarahasya. For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Table of Contents. PAGE List of Authorities Corrections Preface by the General Editor kiMcit prAsaGgika Introduction: 1-48 Preliminary (1); eight Aksara Ganas of Pingala (2), eighteen of the Janasrayi (3-4); twelve of the Ratnamanjusa (5); Aksara and Kala Matras and the origin of the Aksara Matra Ganas for the scanning of Prakrit metres (6); the five Matra Ganas consisting of 2 to 6 Matras (7); graphic representation of short and long letters in old works on Prosody (8); the meaning of the words Samana and Pramana (9); the term Vitana as the name of metres (10); Prakrit metres in Bharata's Natyasastra (11); metrical music and its three kinds (12-13); Varna Vittas employed in Prakrit poems (14); Prakrit and Apabhramsa metres employed in the Vikramorvasiya (15-18); Prakrit metres in the Vrttajatisamuccaya and the Janasrayi (19-20); origin of the Gatha (21); Giti and Gitika, the latter being very popular for long (22); Galitaka, Khanjaka, Vadanaka and Adila (23); Sirsakas (24) Dvipadis of four lines and the strophic Dvipadis (25-26); strophic Rasakas in Prakrit and Apabhramsa (27); Rasabandha and Sandhibandha Kavyas in Apabhramsa (28); Gathalaksana and Svayabhucchandas: Survey of contents (29-30); distinction between shorter and longer Dvipadis and Catuspadis, the longer ones being employed as the Dhruvas and Svayambhu's special name Vastuka for the shorter Catuspadis (31); Hemacandra's Chandonu. sasana: Survey of contents (32-33); Kavidarpana: Survey of contents (34); Prakrita Paingala and Chandahkoca: Survey of contents (35-36); Resume (37); Critical Apparatus of the present edition (38). Chandonusasana of Hemacandra: Text 1-239 Parisista: Janasrayi on Prakrit metres Text of Ch. V. Sutras 39-75 240.1-8 English Translation 240. 9-16 For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 TABLE OF CONTENTS I. Index of the Sutras II. Iudex of Sanskrit Stanzas III. Index of Prakrit Stanzas IV. Index of Sanskrit metres V. Index of Prakrit metres Appendix I. A. Sanskrta-Vrtta-Rupa-Suei B. Sanskrta-Vrtta-Nama-Suci Appendix II. A. Prakrta-Vrtta-Rupa-Suci B. Prakrta-Vrtta-Nama-Suci For Personal & Private Use Only 241-252 253-262 263-268 269-277 278-282 283-321 322-334 335-355 356-364 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LIST OF AUTHORITIES (Quoted or Mentioned) N. B. The first figure refers to the Adhyaya and the second to the Sutra on which the Authority is mentioned or quoted. The figures in the brackets indicate the number of quotations. anirdiSTa 1. 7 (7), 10 (3), 16 (34) 2.157 (4), 206, 3.39 (18), 70 (2), 73 ( 1 ), 87 4. 1 ( 2 ), 2 (1), 24 5.17, 6. 21 (2), 22 ( 4 ); 7. 57, 73; 8. 7. 2. 65, 106, 212, 232, 328, 339. anyaH anye apare ahIndra 2. 113, 123, 126, 132, 144, 159, 160, 168, 174, 177, 178, 180, 181, 183, 184, 195, 202, 212, 219, 235, 237, 249, 265, 267, 288, 289, 300, 312, 313, 314, 337, 342, 350, 355, 361; 3. 60, 4. 27, 67, 87 (11); 5. 25, 30, 31, 33, 6, 20, 53 7. 72. AmnAyaH 4. 99. eke 2. 181. 3. 32, 52; see piGgala * kazcit 2.8, 173, 100, 21963. 43. kAvyAnuzAsana 1. 1. 2. 7, 29, 37, 120, 149, 166, 224, 241, 243, 255, 256, 273, 293, 36713. 56, 59, 60 4. 48: 5 26. kAzyapa 2. 231. jayadeva dhanapAla piGgala pUrvAcAryAH 3 438. 17. bharata 2. 297; 3. 52. 3. 73. 2.. 243, 244; 3. 44; see ahIndra 2. 12, 13, 14, 16, 17, 18, 21, 24, 25, 27, 32, 35, 39, 42, 43, 53, 59, 63, 82, 11, 110, 113, 132, 143, 145, 150 162, 170, 171, 210, 246, 271, 287, 290. mAgadhAH 4. 87 7. 3. yatyupadezopaniSat 1. 16 ( 4 ). ratnAvalI (zrIharSa) 4. 8pha yadAha 1. 1 ( 2 ), 6 ( 2 ); 4. 1 7. 72; 8.5, 17. yadAhuH 1. 125 403 8. 1. vRddhAH 2. 156; 5. 15. zabdAnuzAsana 1. 1, 10. saMprahokAH 1.3 4. 8. sAtavAhana 5 32. siddhasena 1.1. setava 2. 231. svayambhU 2, 323. For Personal & Private Use Only . Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Corrections P.21: on s. 73. Read P. 30 , 8. 129 , P. 49 , 8. 224 , P. 61 , s. 273 , P. 108, line 4 P. 168, , com. line 1, P. 169 , com. line 1, P.213 line 8 P.215 Sutra 11, P.240.2 Heading , P.341 line 11 . , kurvate'vivekA ratiM tir gau bhavaccheSa yamansargA 33.1 (4.19) (4.33) the last word ajairiti -vicitigataH. 6.25 after for kurvate vivekAratiM for tiau~ for bhavacchUSa for yamansargAH for 33.7 for (4.11) for (4.24) in the next line. for stora for vicigata zazAGkavadanA. For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiMcit prAsaMgika saMskRta vAGmayameM, Aja taka jitane bhI chandoracanAviSayaka grantha prApta hue haiM, una sabameM kalikAlasarvajJa AcArya zrIhemacandra sUri viracita prastuta chando'nuzAsana nAmaka grantha sarvazreSTha hai-aisA kathana karanemeM koI atyukti nahIM hogii| hemacandrAcAryakI racanAoMmeM, jisa taraha 'siddhahaimazabdAnuzAsana' vyAkaraNazAstrakA sabase adhika paripUrNa grantha hai aura vaise hI kAvyazAstrakA lakSaNAtmaka 'kAvyAnuzAsana' paripUrNa grantha hai, usI taraha yaha 'chando'nuzAsana' bhI chandaHzAstraviSayaka sarvAMga paripUrNa grantha hai|aajtk yaha grantha aprakaTa rhaa| ata isa 'siMghIjainagranthamAlA' ke 49 veM grantharata ke rUpameM ise prakaTa karate hue hameM harSAnubhava honA svAbhAvika hai| __koI 50 varSa pahale, isa granthakA eka nagaNya mudraNa, khargIya zAstroddhAraka AcArya zrI sAgarAnanda sUrike prayatnase baMbaImeM seTha devakaraNa mUlajIke nAmase prakaTa huA thaa| vaha mudraNa kevala hastalikhita pustakAnurUpa eka pothImAtra thaa| granthake mahattvako dekhate hue, yaha grantha bahuta pahale sundara rUpameM prakAzita honA cAhiye thA, para kisI jaina vidvAnkA isa tarapha lakSya nahIM gyaa| mere manameM, isa granthakA sundara prakAzana karanekI abhilASA, pUnAmeM san 1919 meM maiMne jaba 'jainasAhityasaMzodhaka' nAmaka saMsthAkI sthApanA kI aura usake dvArA aise mahattvake jaina granthoMkA prakAzana karanekI yojanA socI, tabhIse utpanna huI thii| saMskRta bhASA ke chandoMke viSayameM to vRttaratnAkara jaisI bahuta sundara granthakRtiyAM suprasiddha haiM para prAkRta bhASA tathA apabhraMza bhASA sAhityameM prayukta chandoMke viSayakA koI viziSTa grantha prasiddhimeM nahIM AyA thaa| yadyapi prAkRtapiMgala nAmase prasiddha isa viSayakA pramANabhUta aura sujJAta grantha prakAzita hai, para hemacandra sUrikI yaha kRti usase adhika paripUrNa aura adhika vistRta hai| isaliye isako prakaTa karanekI abhilASAse maiMne isako prAcIna hastalikhita pratiyAM prApta karanekA prayatna cAlU kiyaa| usake bAda jaba merA pradhAna kAryakSetra ahamadAbAdakA 'gujarAta purAtattva mandira' banA taba maiMne vahIMse ise prakaTa karanekA Ayojana kiyA aura pATaNake jaina jJAna bhaNDAroMmeMse, isakI kucha prAcIna pratiyAM bhI prApta kii| eka-do tADapatra para likhI gaI pratiyAM bhI kha0 paramapUjya pravartakajI mahArAja zrIkAntivijayajI aura unake zAstrarasika suziSya kha0 zrIcaturavijayajI mahArAjakI kRpAse, mujhe prApta huii| maiMne unake AdhAra para, isa granthakA saMpAdana kArya prAraMbha kiyA bIca merA jarmanI Adi videzoMmeM jAnekA yoga banA aura vaha kArya sthagita rhaa| For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiMcit prAsaMgika sana 1930 meM jaba merA kAryakSetra, vizvabhAratI ke mahAn draSTA gurudeva ravIndranAthake vijJAnatIrtha zAntiniketana huA aura vahAM para baiTha kara isa siMghI jaina grantha mAlAke prakAzanakA kArya hAthameM liyA, taba maiMne phira isa granthakA bhI prakAzana isI granthamAlAke dvArA karanA nizcita kiyaa| aneka varSa pUrva kiyA gayA vaha saMkalpa isa prakAra aba yaha pUrNa ho kara saphala ho rahA hai| zreyaskara saMkalpa kabhI na kabhI siddha hotA hai isa uktikI satyatA kA anubhava zreyorthike mana ko santuSTa kare yaha khAbhAvika hai| ____ bhAratIya vidyA bhavanake saMyukta DAyarekTara aura mere sahakArI suhRnmitra prA0 velaNakara apanI prauDha vidvattAke liye suprasiddha haiN| chandaHzAstra viSayaka inakA adhyayana-manana bahuta gabhIra hai / isa viSayake kaI prAcIna grantha inake dvArA saMzodhita evaM saMpAdita ho kara prakAzita ho cuke haiN| prastuta siMghI jaina grantha mAlAke samAna hI mere dvArA saMcAlita aura saMpAdita rAjasthAna purAtana grantha mAlA meM inake saMpAdanakharUpa 3-4 chandograntha chapa rahe haiM / prasaMgavaza hemacandra sUrike isa sarvAGga paripUrNa chandaHzAstrake prakAzanake viSayameM bAta calI to inhoMne baDe utsAha ke sAtha isa kAryake karanekA apanA manoratha prakaTa kiyaa| isa granthake saMpAdanake liye inase adhika yogya vyakti aura kauna ho sakatA hai, yaha soca kara maiMne inake kartavyazIla hAthoM meM isakA saMpAdana kArya samarpaNa kiyA jo paripUrNa ho kara Aja vidvAnoM ke karakamala meM upasthita hai| marmajJa vidvAn isa saMpAdana kAryakA mUlyAMkana svayaM kara sakate haiN| maiM to kevala yahAM inake prati apanA sauhArda pUrNa upakRta * bhAva prakaTa karanA cAhatA hUM ki inhoMne isa grantharatnakA, isake anurUpa sundara saMpAdana kara, siMghI jaina grantha mAlA kI muktAvalimeM jo eka mUlyavAn maNikA niveza kiyA hai maiM usake liye atyaMta kRtajJa huuN| . caitra zuklA rAmanavamI, saM. 2017 dinAMka 25 mArca, 1961 bhA. vi. bha. baMbaI / -muni jina vijayajI - AbhAra pradarzana - isa granthake prakAzanake vyayameM bhArata sarakArakI orase arddhabhAga prApta huA hai, jisake liye hama bhArata sarakArake prati, apanA sAdara AbhAra bhAva pradarzita karate haiN| For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CHANDO'NUSASANI INTRODUCTION For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INTRODUCTION In my introduction to the Jayadaman1 I have attempted to trace the origin and growth of Sanskrit Metres. I have shown. there on p. 11, that the Varna Vrttas in Classical Sanskrit Literature have grown out of the Aksara Vrttas of the Vedic Samhitas, after the discovery of a new type of metrical music, which I have called Varpa-sangita as it depended upon an alternation, or juxtaposition of short and long letters (aksaras) in a metrical line. I have also suggested there that the Ardhasama Vrttas in Sanskrit were probably introduced in imitation of similar Matra Vrttas in Prakrit and that the few Matra Vrttas that are noticed. in Sanskrit were the result of an unsuccessful effort of Sanskrit writers to imitate the Prakrit Tala Vrttas. Here in this introduction, I propose to deal with the origin and growth of the Prakrit and the Apabhramsa metres. But before that, I shall treat of certain topics in connection with Sanskrit metres, which I have not fully discussed in the above mentioned introduction. 2. I have indicated there on pp. 17-18, how and why the Aksara Gapas, the eight Trikas, could have been first devised for the measurement and scanning of a metrical line in the case of the Sanskrit metres. Pingala seems to have used them first for his metrical definitions. Bharata too had known them, but did not employ them for the definitions of his metres. These Ganas were known by their symbolical names, which consisted of single letters, by tradition, for a long time before Pingala, but were probably systematically put down in the form of Satras by him for the first time in his Chandas-sastra. These Sutras consist of words of three Aksaras each, followed by a single consonant, which is meant to serve as a symbol for the whole Gana represented by the Aksaras of the Sutras. Thus the Sutra varasay (P. 1. 2) means that y is the symbol for an Aksara Gana which consists of a short Aksara followed by two long Aksaras. The wording of these Sutras does not, and probably was never intended to, convey any coherent sense; they are merely indicative of the order of short and long letters which must be followed in that particular Gana. Halayudha indeed tries to extract sense out of these Sutras in his comments on P. 1. 15; but the artificial nature 1 Jayadaman, A Collection of four ancient texts on Sanskrit Metres, published by the Haritosha Samiti of the Sanskrit Department of the Wilson College, Bombay, 1949. 2 See Jayadaman, Introduction p. 24. For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INTRODUCTION of the explanations is quite evident. These very Trikas with their symbolical names consisting of the single consonants have been adopted by almost all writers on Sanskrit metres after Pingala. On the other hand, the symbolical Aksaras for short and long letters as used by Bharata and Pingala are la and ga, which stand at the beginning of the words which signify these letters, namely Laghu and Guru. 3. There are, however, two authors from the South, who do not follow these symbols and have devised their own Ganas with their corresponding symbols. These are the authors of the Janasrayi', composed towards the end of the 6th century A. D., and the Ratnamanjusa, about the date of whose composition nothing definite can be said beyond that it is later than the Janasrayi. The first of these two has laid down 18 different Aksara Ganas, of which 4 are of two letters each, 3 of four letters each, 2 of five letters each, 1 of six letters and the rest are of three letters each like those of Pingala. The longer Ganas are used by the author in his definitions with ordinary frequency; but they do not seem to have been considered by him as fossilised blocks, or Ghatakas as I have called them elsewhere. For they are often employed in places where their existence is not felt natural, owing to the position of the Yati in that line. Thus for example, the group rauti mayuro is felt natural in the definition of Rukmayati (Jns. 4. 30); but in that of Manavakakriditaka (Jns. 4. 19), its mention is felt unnatural owing to the Yati which is prescribed for it after the 4th letter. It is, therefore, difficult to find out the purpose of the author in the adoption of these longer Ganas, when their purpose could have very well been served by the Trikas of his own. These Trikas, whether of Pingala or of any one else, have one great merit about them; they are the shortest among the long Ganas and longest among the short ones, representing as they do the smallest Bahutya Saskhya. As regards the Ganas of 2 letters each, it may be said, that logical completeness required their adoption; for sometimes, the necessity of even a group of two letters is felt for filling up the gap, though of course, the symbols for short and long letters could be used in their place as has been done by Pingala and his followers. 3 Janasrayi Chandoviciti, published by the Curator, University Manuscripts Library, Trivandrum, 1949. 4 Ratnamanjusa, published by the Bharatiya Jhanapitha, Kashi, 1944. 5 See Vrttaghatakas in JBBRAS (Journal of the Bombay Asiatic Society) Vol. 26 (1951), p. 150. For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / 4. The author of the Janasrayi has used 18 consonants for his 18 Aksara Ganas as their symbols, putting them at the end of those Ganas which they represent. Thus vibhatik means that k stands for an Aksara Gana which contains short, long and short Aksaras in order. In this he has followed Pingala, but has added ten more Ganas as said above. Of these 18 Ganas, he mentions the four Dvi-Aksara Ganas at the beginning, followed by the all-short Catur-Aksara Gana (IIII), Anta-guru Catur-Aksara Gana (IIIS), and all-short Sad-Aksara Gana (IIIIII) in succession. Hereafter, we get the 8 Tri-Aksara Ganas in the same order in which they are given by Pingala, namely, in the order of the Prastara, where a Gana containing all long letters stands at the beginning and that which contains all short stands at the end. After these, a Catur-Aksara Gana with the second short (SISS), and two Panca-Aksara Ganas, which have the second and the fourth short, and second and the third short respectively, are given (SISIS; SIISS). As explained above each of these Ganas has a consonant at its end which is used by the author as the representative of that Gana. But in addition to these consonant symbols, the author has used also other symbols consisting of the vowels of the initial Aksaras used in each of the last 11 Ganas, namely, the Ganas beginning with the Trikas. Thus vibhatik i. e., the Madhya-guru Trika, will be represented, not merely by the consonant k, but also by the vowel of the first letter vi i. e. i. This double system of symbols enables the author to avoid the use of pure consonants or conjuncts in his definitions, but on the whole it is often a source of confusion to the uninitiated reader. It is also to be noted that the author of this work uses the letters bha and ha as symbols for a long and a short letter respectively, instead of Pingala's ga and la (or g and ), for no apparent reason. More important, however, is the use to which he puts these Aksara Ganas in the definitions of his Matra Vrttas. According to him ha signifies a short letter as well as a single Aksara Matra, and the word Gana ordinarily signifies a group of 4 short letters, but also a group of 4 Aksara Matras according to the context. Sometimes, however, a group of 5 short letters or 5 Aksara Matras is also conveyed by the word Gana, when any such group is specifically conveyed by its symbol in the course of the definitions of the metres. As a matter of fact, the Pancamatrika Gana is not required, nor employed by the Sanskrit Prosodists for the definitions of the Sanskrit Matra Vrttas in any of For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A INTRODUCTION their three groups. But the author of the Janasrayi discloses by his enunciation of the Pancamatrika Gana his knowledge of and desire to define some Matra Vittas other than the usual ones appearing among the Sanskrit metres. This is actually borne out by the few Jatis which are defined by him in Sutras 45 to 72 of the 5th Chapter of his work. All these Jatis properly belong to the field of Prakrit prosody, but are defined and illustrated there as if they were Sanskrit metres. This would incidentally show that the author of the Janasrayi, though & southerner by choice, was never-the-less more associated with the north, since Prakrit poetry of the popular type did not flourish, as a rule, in the south, whose provincial languages were strangers to the Prakrits, these latter being derived from Sanskrit directly. 5. The other work is the Ratnamanjusa, whose author was surely a Jain. Like the Janasrayi, this work too does not adopt Pingala's symbols for the eight Trikas, though the Trikas themselves are employed in its definitions, together with other four Aksara Ganas of two letters each, but with different symbols. This author has thus a set of 12 Aksara Ganas, out of which 8 are Trikas and 4 are Dvikas or groups of two letters each. But being more imaginative, economical and resourceful, he mentions only 8 groups of three letters each, without adding any consonants at their end like Pingala and the author of the Janasrayi. From these 8 groups he evolves all his 12 Aksara Ganas, namely, 8 Trikas and 4 Dvikas, together with their representative symbols. For this purpose he has composed his Trikas skilfully, so that the last consonant or the last vowel in each of them stands as a symbol for that group. In the case of the first four Trikas, the first two letters of each form a group, and the consonant, but not the vowel, of the 2nd letter stands as symbol for that group of two letters. This secures for him his four Dvikas with their symbols ; further, the consonant of the first letter of the first two Trikas is used as a symbol for a long and a short letter respectively. Having thus planned and arranged his groups, he also puts the actual letters (consonants and vowels) in these groups, according to a definite plan. Thus he employs m to represent a long and n a short letter, clearly under the influence of the Magaoa and the Nagana of Pingala. He employs the semivowels y, r, 1, and v for the four Dvikas and the consonants k, c, t, p, s, $, s, and h for the eight Trikas. The order of the Trikas is fixed according to the Prastara, where the group containing all For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndo'nushaasnm| long letters comes first and the one containing all short letters comes last of all. As regards the vowel symbols, long vowels must stand at the end of the first four and short vowels at the end of the last four Trikas as required by the rules of the Prastara. Thus he has chosen a, e, au and i respectively at the end of the first four and a, u, ? and i respectively at the end of the last four Trikas. All these considerations have determined the final form of his Trikas and so he has put the letter m at the beginning of the first and n at the beginning of the second Trika. The second consonant in the first Trika is to be y and the same in the second Trika is to be r as explained above. The third consonant in the first Trika is to be k and the same in the second Trika is to be c; thus the first and second Trikas are mayaka and narauce. In the next two Trikas the 2nd and the 3rd consonants are respectively 1, t, and v, p as explained above, while the first consonant is the same as the second, there being no special purpose for the first. Thus we get lalitau and vivapi for our third and the fourth Trikas. In the last four, Trikas the first and the second consonants are but the repetition of the last one for the same reason, the shortness or the length of their vowels being determined by the nature of their place in the Prastara. Accordingly we have sasasa, sisesu, sasvasy, and hahahi as the last four Trikas. It will be seen that though the length or shortness of the vowels of the first two letters in these Trikas is determined by the Prastara, the exact yowel seems to have been employed by the author without any apparent principle, possibly with a view to variety only. As regards the Matra Ganas, the Ratnamanjusa, like the Janasrayi, employs the same symbol for both a short letter and a Matra, and its symbol for a group of 4 Matras is the consonant g, as against the term gana of the Janasrayi, thus showing the influence of the latter on the former. Ratnamanjusa does not mention any Pancamatra Ganas, as it does not define any popular Matra Vittas, like the Janasrayi. Further, the Janasrayi employs the consonant n with the vowel series (consisting of 16 vowels including 2 rs and 2 ls), to convey the serial number of the letter in a Pada of a metre, after which the Yati is prescribed. Thus nu, nr and nl respectively signify that the Yati is to be observed after the 5th, the 7th and 9th letter respectively. Ratnamanjusa uses the consonant d for the same purpose in the same way, but it also makes use of it for conveying the serial number of a letter or a Gana in the Padas of a metre. Thus trtiyo l of the Jana For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 INTRODUCTION grayi, which means that the third Gana in the lines of the Matrasamaka is Anta-guru, is equivalent to the Sutra din i of the Ratnamanjusa. 6. We shall now turn for a while to the origin, necessity and representation of the Matra Ganas in the case of the Matra Vrttas. As I have shown elsewhere', the metrical unit called Matra, i. e., Aksara Matra, determined with the help of a Kala Matra, was devised evidently by the learned vercifiers, who had no ear for the Tala Sangita of the Tala Vrttas, but who tried to compose the musically more attractive popular metres of that class. They could not be negligent about the correct pronuncia. tion of short and long letters in the singing of their compositions, as was done, for example, by the popular bards. For these latter, 6 Compare samkhya dadadih; puranen; na va I. 14-16. The following is a comparative Table showing the Aksara Ganas with their symbols devised by the Janasrayi, the Ratnamanjusa and the Chandas-sastra of Pingala : A COMPARATIVE TABLE (of Aksara Ganas) Janairayi Ratnamanjusa Chandas-sastra 1 gaGgAsU (sU) mAyA (yU) gau = SS 2 nadIjU (jU) narau (ra) lagau = IS 3 candrapU (pU) lAli (lU) 4 nanur (ra) viva (va) lau%DII 5 na caratid (d) None None = IIII 6 kamalinIya (yU) None None = IIIS 7 jayanaravaraNU (NU) None None = IIIIII 8 nUnaMsAga (U or g) mAyAkA (k or A) dhIzrIstrIm (m) SSS 9 kRzAGgIGa ( or DU) narauce (c or e) varAsAya (yU) ISS 10 dhIvarAzU (I or zU) lAlitau (t or au) kAguhAra (ra)SIS 11 kurutela (u or lU) vivapI (pU or I) vasudhAs (s) IIS 12 tezrI:kabU (e or bU) zAzAza (zU or a) sAtekat (t) SSI 13 vibhAtika (i or k) viSeSu ( or u) kadAsaj (ja) ISI 14 sAtavat (A or t) sasvasa (sU or ) kiMvadabhU (bha) SII 15 taratim (a or m) hahahi (hU or i) nahasan (n) III 16 lolamAlA ( o or ) None None 17 dhairyamastuteT (ai or ) None None 18 rautimayUro (au or ) None None Jns. 1. 36-37: antenta uktAni vyaJjanAnyeSAM saMjJAH / Adisvaraizva gaadisNjnyaaH| Jns. 1. 15-16: to habhau / tacchedo ragavat / Ratnamanijausa 1.9-10: svarontyastadantasya / vyaJjanaM c| Thus the Janasrayi uses the following vowels and consonants as symbols:a, A, i, I, u, R, e, ai, o, au; ka, ga, Ga, ja, Ja, Ta, Na, ta, da, pa, ba, ma, ya, ra, la, za, Sa, sa, haand bha. Ratnamarijusd uses the vowels a, A. i.I, u, R, e and au, the consonants being ka, ca, ta, pa, ya, ra, la, va, za, Sa, sa and ha. 7 See Jayadaman, Introduction p. 24. galau = SI For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / the shortness and length of letters in the words which they used in their compositions depended upon their position in a metrical line of a Tala Vrtta and did not inherently belong to them at all times and places. If necessary, they would pronounce short letters as long ones and vice versa, and cram even two or three short or long letters within the portion of time which is usually taken by a single letter in its pronunciation. This process was impossible for the learned vercifers owing to their puritanic ideas of correct pronunciation, so that the result was the adoption of a Matra unit for the quantitative valuation of a letter in the composition of metrical lines. Such a unit was already known in the Vedic times; but its employment as a measuring unit for metrical lines was undoubtedly the work of the learned vercifers. This gave them ample choice in the selection of their words, as it did not bind them to a particular order of short and long letters, but only to a certain number of Aksara Matras which are required to fill up the Kala Matras or time-moments (5, 6, 7, 8, or 10) of a particular Tala Gana. When, howerver, even with the help of such freedom they could not produce the required Tala Gana, they devised what may be called Pure Matra Vrttas, where there are no restrictions either about the order of short and long letters in a given block or even about the number of the time-moments represented by these letters in them. In short, these new metres were neither amenable to the Varna Sangita of the Classical Sanskrit metres, nor to the Tala Sangita of popular poetry. Nor could they be compared with the Vedic Aksara Vrttas, since in them not a letter as in the Vedic lines, but a portion of a letter equal in quantity to a normally pronounced short letter, was the unit of measurement. The earliest and the most prominent among such metres is surely the Arya or the Gatha, which is so often used for the composition of memorial stanzas on different kinds of serious, non-poetical topics. It soon became a rival to the epic Anustubh Sloka and was more capacious, convenient, and easy to handle. The only restriction in these metres, namely, the Arya and its derivatives, was the avoidance of long letters at certain places, which therefore, determine the conclusion of the earlier and the commencement of a new Matra Gana in a line, thereby investing it with a peculiar metrical rhythm of its own, which may perhaps be called a negative type of the Varna Sangita. 7. Sanskrit prosodists mention only three broad groups of Matra Vittas : (1) The Gatha or the Arya group; (2) The For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INTRODUCTION Matrasamaka Group (the name is significant: in each of the four equal Padas the number of the Aksara Matras is the same, though the order of short and long letters may differ; and (3) the Vaitaliya Group. These three groups repectively belong to the Dvipadi, Sama Catuspadi and the Ardhasama Catuspadi classes of metres. For defining these they usually recognise only the Caturmatra Gana and neither the Trimatra, nor the Pancamatra, nor even the Sanmatra Gana. But the help of even this Caturmatra Gana is taken only when it is absolutely necessary, and generally where possible the use of the well-known Aksara Ganas is made for conveying also the Matra Ganas in the metrical definitions. Thus Pingala defines the Caturmatra Gana at Chandas-sastra 4.12-13; Jayadeva at Jayadevachandas 4.6; Jayakirti at Chandonusasana 5.1-2; Kedara at Vittaratnakara 1.8 and Ratnamanjusti at 1.25-26. On the other hand, those , Sanskrit prosodists, who define even the Prakrit and Apabhramsa metres, have to define and adopt for their definitions of metres also the Matra Ganas consisting of 2, 3, 4, 5 and 6 Matras each. Thus Hemacandra defines them all at Chandonusasana 1.3. Prakrit prosodists, of course, mention all these five kinds of the Matra Ganas, namely, the Dvimatra, the Trimatra, the Caturmatra, the Pancamatra and the Sanmatra. The earliest among the so far known Prakrit prosodists, namely Virahanka, mentions only the first four (dropping out the Sanmatra), in his Vrttajatisamuccaya 1.15-16 and 27-29. He gives different technical names to all these, sometimes even to their sub-varieties. Praksta Paingala closely follows him and employs similar terms. Svayambhu mentions all these, but uses very simple terms to convey them; they are the first letters of their Prakrit names; thus da or daara for a Dvimatra, ta or taara or even tamsa for a Trimatra, ca, caara or casa for the Caturmatra, pa, paara, or parsa for a Pancamatra and cha, chaara or chamsa for a Sanmatra. Similarly he uses la for a Laghu and ga for a Guru, which are clearly borrowed from Sanskrit prosody. Hemacandra closely follows this easy and self-evident terminology and uses the same letters except cha which is replaced by sa for obviouss reasons. The author of the Kavidarpana, who comes after Hemacandra, adopts a slightly different terminology and employs the first letters of the five Vargas, viz, ka, ca, ta, ta, and po to convey the ganas of 2, 3, 4, 5, and 6 Matras respectively. This may cause a little confusion since ta means a Trimatra according to Hemacandra, while it a slightly the Kamil is repla termino. Hemac For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / means a Pancamatra according to the Kavidarpana. The same is true of ca and pa. The author of the Janasrayi, on the other hand, defines a few metres, which mostly appear in Prakrit poetry, though they are illustrated with Sanskrit stanzas by him. For defining these he makes use of the Caturmatras, and very rarely mentions even the Pancamatras in their general form, calling them both by the technical term Gana at 1.38-39. But otherwise, he employs them both in their definite forms which amount to the Aksara Ganas, in defining both the Varna as well as the Matra Vrttas, which latter he consistently calls Jatise. The mention of the Pancamatra Ganas with their implied divisions, clearly stated by the commentator at Janasrayi 1.39, is obviously done under the influence of Prakrit prosody where their employment is quite common. 8. As regards the graphic representation of a short and a long letter, we may note that Virahanka at Vrttajatisamuccaya 1.14, Jayadeva at Jayadevachandas 1.3-4, Jayakirti at Chandonusasana 1. 3, Hemacandra at Chandonusasana 1.4-5 and Kavidarpana 1.4 lay down that a short letter shall be represented by a straight line (rju) and a long letter by a bent one (vakra), bent at both ends as specifically explained by Virahanka, though others do not make this point explicit. The length of this straight line should be nearly an inch or so and the space between two such symbols should be equal to one angula, i.e., about ths of an inch as Virahanka states. Nearly the same instructions are given at the Janasrayi 1.16-17:- Their separation is to be like that of r and g; that is to be done at the distance of one Angula each'. This means that a short letter is to be represented by the symbol consisting of the letter r and the long lettter by that consisting of the letter g, and that the space between the two should ordinarily be one Angula. This very much resembles the directions of Virahanka, and Jayakirti says almost the same thing: "A Guru should be known by the name ga, should have two Matras (as its syllabic content and should be bent (on either side) like the letter ga in the Nagari alphabet; a Laghu should be known by the term la, should have one Matra, should be straight and resemble a raised finger'. Probably even Pingala must have known 8 For the distinction between the Jatis and the Vrttas and a discussion about the use of these names by different writers on Prosody see Kavidarpana, published in the Rajasthan Puratan Grantamala, Jodhpur, 1960, Intrduction Para 15. For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 INTRODUCTION and followed this convention; Jayadeva who closely follows him lays down this rule in clear words, which are, incidentally, borrowed by even Hemacandra;- A Laghu contains one Matra and is straight; when it stands at the end (of a Pada) it becomes optionally Guru and is bent. It contains two Matras'. It would be seen that Janasrayi's ra is substituted by la by Jayakirti and is described as a straight line or a raised finger by others. The letter ra in the older Devanagari script of the copper-plates does resemble a straight line and it is very likely that originally ra stood for raghu, which is the earlier form (Vedic) of the word, but later pronounced as laghu, even at the times of Pingala, who therefore, prescribes la as the symbol for a Laghu, like ga for a Guru. The graphic representation in the case of both Laghu and Guru remained the same throughout, namely, the letter rand g respectively, the former looking like a straight line, as Jayadeva says, and the latter looking like the letter g or a straight line bent at both ends (nagara-gakara-vakra:-Jayakirti; kutila-rju-agra:Virahanka). The letter ga of the old Devanagari script seen in the copper-plates and rock-inscriptions resembles a straight line slightly bent to the left at the lower end, the upper end being bent to the right and brought down almost to the middle of the line. Actually in the palm-leaf manuscripts of the Jayadevachandas at Jesalmir these signs, which broadly resemble the capital letters I and S of the Roman Alphabet, are employed for the representation of short and long letters, while giving a graphical presentation of the Prastara of a metre. The same is seen in the manuscript of the Kavidarpana at BORI., Poona. This, therefore, being the traditional and conventional mode of graphical representation of short and long letters, has been followed by me in all my articles and editions. As regards the size of the letters and the space which is prescribed for being left between two letters, it seems that the rules laid down by the Janasrayi, Jayadeva and Virahanka were nearer to the actual practice of writing of their days, particularly with reference to the inscribing of letters on copper-plates and rocks and similar writing materials. Later writers like Kedara and Hemacandra seem to be merely recording the orthodox convention as Hemacandra in his own commentary on Chandonusasana 8.17 clearly says. 9. There is yet another peculiarity which deserves to be noted in respect of the Varna Vrttas. It is about the signification of the words Samana-ni-nika, Pramana-ni-nika and Vitana. The For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / Janasrayi 2. 3-5, broadly classifies the metres under three heads :(1) Samana, where long and short letters alternate; (2) Pramana, where short and long letters similarly alternate and (3) Vitana, where any other arrangement of short and long letters is followed. This classification is introduced at the very commencement of the regular treatment of metres in Adhyaya II, immediately after the preliminaries which are laid down in Adhyaya 1. Two illustrations for the Samana are given : the first belongs to the Anustubh class with 8 letters in a Pada, while the second belongs to the Gayatri class with 6 letters in each line. The illustration for the Pramana is from the Jagati class with 12 letters in a line, while that of the Vitana is from the Pankti class with 10 letters in a line. All the illustrtions, however, are from the Sarva-Sama Catuspadi type of the Varna Vrttas, suggesting perhaps, that the three divisions, namely, Samana, Pramana and Vitana, belong only to this type of the Varna Vittas of any length and not to the others. But the position of the classification at the commencment of all kinds of the Varna Vrttas obviously means that the same is intended for all the three types of the Varna Vrttas, viz, the Sama, Ardhasama and Visama. On the other hand, the Ratnamanjusa introduces the threefold classification at the commencement of the Sama Varna Vrttas in ch. 5, after finishing the Ardha-sama and Visama Varna Vrttas in the earlier chapters, and illustrates all the three classes with stanzas from the Jagati class with 12 letters in a line. Thus both the illustrations and the position at which the classification is introduced show that the author of the Ratnamanjusa intended that the three divisions, namely, Samana, Pramana and Vitana, belonged only to the Sarva-sama Catuspadi type of any length, but not to the Ardha-sama nor to the Visama types. It is interesting to note that Pingala too, like the Janasrayi, introduces this threefold classification at the commencement of the Varna Vrttas in the fifth Adhyaya, after finishing the Matra Vrttas in the fourth. Immediately after introducing the classification he similarly defines all the four groups of the Visama Varna Vrttas, namely, the Vaktra, the Padacatururdhva, the Udgata and the Upasthita-pracupita groups, followed by the Upacitraka group of the Ardha-samas, in the remaining portion of the fifth Adhyaya. The next two Adhyayas are then devoted to the Sarvasama Catuspadi Varna Vrttas. This makes it plain that Pingala too had intended the threefold classification for all kinds of the For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INTRODUCTION Varna Vrttas, like the author of the Jandirayi. Jayadeva, who very closely follows Pingala, introduces the classification at the commencement of the Varna Vrttas in the fifth Adhyaya like Pingala, yet he adds the word anustubhi in his definition of Samani, with the result that by implication, it is applicable even to the other two classes, namely, Pramani and Vitana. In all other respects Jayadeva follows Pingala. It is, therefore, possible that sometimes between the days of Pingala and Jayadeva, the division had come to be restricted to the Sama Catuspadi Varna Vrttas of the Anustubh class only. In that case, the proper place for introducing this classification would have been after the Visama and Ardha-sama Varna Vrttas, and before the Sama Varna Vrttas, i. e., at the commencement of the sixth Adhyaya as has been done by the author of the Ratnamanjasa. But Jayadeva did not do so in his desire to follow closely Pingala's work, with the result that the classification becomes applicable only to the Vaktra class of Visama Vrttas which belong to the Anustubh class, as has been shown by his commentator Harsata (anustubhi iti vartate a padacatururdhvat). There is however, no point in this, since, owing to the freedom allowed in the choice. of short and long letters in the constitution of the Padas of the metres of this i. e., the Vaktra class, all metres of this group are bound to be of the Vitana type and there would be no scope for either Samani or Pramanl types among them. 12 10. The name Vitana calls for a few remarks; according to the four old authors, namely, Pingala, Jayadeva, and the authors of the Janasrayi and the Ratnamanjus, the word signifies a class of metres and not an individual metre. But Kedara, Jayakirti, Hemacandra and the author of the Kavidarpana treat the word All of Vitana as if it were a proper name of a particular metre. them define Vitana as a metre of the Anustubh class which is other than those actually defined by them under that class. Now, Kedara has defined only 6 metres of this class, and so according to him all the other 5 additional ones defined by Jayakirti and the 9 additional ones defined by Hemacandra shall have to be called by the name Vitana. This would make the signification of the word undefined and uncertain. It is curious that Jayadeva does not define Vitana among the metres of the Anustubh class, obviously because, as we saw above he thought it was the name of a class of metres along with Samani and Pramani. The trouble seems to have started with Halayudha, the commentator of For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / 13 Pingala, who without any justification, interprets the word anyad in Sutra V.8 to mean astaksara-padam anyad supplying the word anustubh in Sutras V. 6-7 from Sutra V. 9 by what is known as the maxim of Simhavalokita' or the lion's (backward) glance.' By this manipulation, Halayudha has made all the three terms, namely, Samani, Pramani and Vitana, applicable only to the metres of the Anustubh class and this has been faithfully followed by Kedara and others who followed him, with the result that the signification of the name has become uncertain as shown above. Virahanka (Vjs. 5-11) too considers Vitana as a proper name of a metre of the Anustubh class whose Pada contains 2 Bhaganas followed by two long letters. Utpala on Brhatsamhita, 103. 46 defines Vitana as a metre of the Pankti class, whose Pada contains 3 Saganas followed by a long letter at the end. Jayakirti avoids the difficulty by saying that all the three, viz, Samani, Pramani and Vitana are but the proper names of individual metres of the Anustubh class. 11. We may now turn to the Prakrit metres. The earliest work on Prakrit prosody, at present available, is Bharata's Natya sastra. Judging from Bharata's remarks, it would seem that Prakrit poetry had not yet fully developed, though it had already established its influence on the minds of Sanskrit scholars. Prakrit poetry is prescribed for employment in Sanskrit dramas by Bharata, but one carries the impression that true Prakrit poetry, emanating from Prakrit poets belonging to the masses and written for the masses, had not yet emerged and was perhaps smothered by the artificial poetical products of Sanskrit Pandits who condescended to write Prakrit poetry in Prakrit languages, owing to the natural attractiveness of the latter. If we may use the expression, Prakrit poetry belonging to the bardic tradition had not yet taken the field and what existed of Prakrit poetry in Bharata's days belonged to the classical tradition only. This is evidently the reason why Bharata prescribes only the Sanskrit Varna Vrttas of different length for his Prakrit Dhruvas in chapter 32. . Those who wrote respectable Prakrit poetry knew (or cared to know) only the Varna Vrttas and the few Matra Vsttas of the Sanskrit language. They either did not know, or more correctly, did not care to know, the popular metres employed by the popular bards, or that Prakrit prosody had not yet well developed for want of appreciative and responsive audience among the learned. For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 INTRODUCTION 12. Gatha, known as Arya in its Sanskrit garb, is certainly the earliest and the most popular metre of Prakrit prosody, Bharata, at Natyasastra 16.151-163, gives all the details about the constitution of this metre and mentions its three main kinds, namely, the Pathya, the Vipula and the Capala, not forgetting even the subdivisions of the last one. But he does not define any of the derivatives of the Arya like the Giti or the Gitika and the Skandhaka. The only other Matra Vrtta which Bharata defines is the Vanavasika with a Pada containing 16 Matras divided into four Ambakas, i. e., Caturmatras. As said above in para 7, the Caturmatra is the only Matra Gana which has very early infiltrated into Sanskrit prosody. Similarly Arya, popularly known as Gatha, was the only metre borrowed by Sanskrit from the Prakrits. Its structure is unlike that of the pure Sanskrit Vittas, which are either based upon Aksara or Varna as their unit. Aksara Vrttas are the vedic metres whose Padas were constituted with a certain number of Aksaras, whether short or long, while the Varna Vrttas, which were evolved out of the Aksara Vittas in course of time, are based upon a Varna which is of two kinds, short and long. While a number of Aksaras alone was essential for the former, a definite succession of the two kinds of these in addition to their number, was necessary for the latter. Metrical music in the Vedic Aksara Vittas was controlled by the number of the Aksaras, now raised, now lowered in their pronunciation according to a scheme of word-accentuation introduced early in the speech-system of the Vedic people. The music of the Varna Vittas of Calssical Sanskrit, on the other hand, depended upon the pleasurable variation of the word - sounds produced by the different orders of succession in which the two kinds of Aksaras or Varnas followed each other in a metrical line. As against these two metrical systems, there exists a third in which metrical music arises neither from the number of raised or lowered Aksaras, nor from the order of succession of the two kinds of these Aksaras, but from the adaptation of the recitation of these Aksaras to a regularly recurring stress conveyed either by the movements of the body or by a musical instrument and controlled by the passing time measured with a uniform unit. Naturally in this system, the number of the Aksaras and the orderly succession of their two kinds played only a secondary role and they were employed as their use was inevitable in any vocal music intended to convey a meaning. But this association of the Aksaras and their For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / two kinds with a uniform time-unit in the production of this type of metrical music necessitated the use of a corresponding uniform unit in the case of the Aksaras, a unit which could help the correct measurment of these when employed in such a metrical line. This unit may be called the Aksara Matra as opposed to the time unit, which may be called the Kala Matra for the sake of distinction. The general mode of pronouncing the two kinds of Aksaras shows that a long Aksara takes double the time which is taken by a short Aksara in its pronunciation. This means that the syllabic content of a short Aksara is one Aksara Matra and that of the long one is two Aksara Matras and further that short and long Aksaras could be employed on the basis of their syllabic content to produce a metrical music controlled by a time unit. It should be clearly understood that this time-controlled metrical music was essentially a popular one and the uneducated bards who had a natural talent for word music and for a selection and employment of appropriate words for that purpose sometimes neglected the grammatical correctness of the pronumciation of their words or their constituent Aksaras, not much caring for the usual proportion of the syllabic content of an Aksara with the time taken for its correct pronunciation. Such lapses naturally offended the succeptibilities of the educated Sanskrit Pandits, who indeed very much liked this type of metrical music, but were not prepared to sacrifice their conventionally and grammatically correct pronunciation of short and long Aksaras, which respectively took one and two time moments or Kala Matras. It is briefly in this manner that the advent of the Aksara Matra. and the Caturmatra Gana in the field of classical Sanskrit prosody is, I think, to be explained. Yet it is a fact that this time-controlled music was never wholly adopted by Sanskrit prosodists, though their adoption of the Matra unit led to the origin of a few metres like the Matrasamaka and the Arya groups of metres. Pingala's Chandahsastra defines only these two groups of Matra Vittas and one more group, namely, the Vaitaliya group which, however, is a group of mixed Matra - Varna Vrttas. Like Bharata, Pingala too defines only these three groups of the Matra Vsttas and prescribes only the Caturmatra Gana for the construction and scansion of these; he is closely followed by other writers on Sanskrit metres, who came after him. 13. The origin of Classical Prakrit prosody is thus to be traced to the adoption of the Aksara Matra and the Caturmatra For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INTRODUCTION Gana, both being the creations of educated Sanskrit poets. The Prakrit compositions of these poets remained restricted to the exclusively Prakrit metres i. e., metres which are Matra Vrttas not adapted to the Tala Sangita, but only to the negative type of the Varna Sangita where a long letter was to be avoided at particular places. For these metres, Matra Ganas i. c., the Aksara Matra Ganas were necessary and in course of time prosodists like the author of the Janasrayi, Virahanka, Svayambha and Hemacandra, developed the other Matra, Ganas like the Trimatra, the Pancamatra and the Sapmatra. Some of them like Virahanka gave specific names to these Ganas; but all of them associated them with Aksaras or letters, short and long, pronounced in the conventionally and grammatically correct manner. It is necessary to remember that these Matra Ganas, which are Aksara Matra Ganas, are essentially different from the other Matra Ganas, which may be called the Kala Matra Ganas and which are the basic feature of the Tala Vrttas of Bardic poetry. These Kala Matra Gapas are necessarily dependent upon the use of short and long letters in a metrical line; but these latter need not necessarily be pronounced in the conventionally correct manner, though generally they are so pronounced. Consequently, the Aksara Matras represented by the Aksaras which constitute a Kula Matra Gana (which may be properly called a Tala Gana, as it is required for the preservation of the ruling Tala of the poem) may not necessarily correspond with the Kala Matras contained in it, the Aksaras being pronounced short or long, or longer still according to the needs of the Kala Matras required by the particular Tala Gapa. Naturally, in older times, we have treatises on Prakrit prosody composed by the representatives of the Classical school of Prakrit poetry, all of whom were traditionally educated and show an unmistakable influence of Sanskrit prosody and poetry. These authors did not recognize Tala Sangita as a separate variety of metrical music, as distinct from the age-old Varna Sangita and hence their classification of metres is not based upon the different Talas, such the Pancamatra, Sanmatra, Saptamatra and the Astamitra Talas as also their multiples. In truly Bardic poetry these Talas are the very foundation of a composition which was intended to be sung and not merely to be recited. But when an educated Prakrit poet composed a poem, and even when it was intended to be sung like the poems of the bards, he could never neglect the correct pronuncia 16 For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / tion of short and long letters, so that the value of the syllabic content of the Aksaras, rather than their capacity to fill up the time moments or the Kala Matras, which had to elapse between the two strokes of the Tala, was important to him. This is why these prosodists did not probably think of the Tala Ganas and their constituents, the Kala Matras, which could be filled up by letters correctly or incorrectly pronounced, or sometimes by stretching out a tone by continuously pronouncing the same vowel for two or three mements, or sometimes even by the introduction of a silent pause for a moment or two. All these features are observed in the compositions of Bardic poetry and in the singing of the Padyas in classical music. 14. Prakrit metres are, in general, Matra Vrttas; but Prakrit (more correctly Apabhramsa) poets sometimes adopt the Varna Vrttas for their compositions. From among these, however, they select only those which are amenable to the Tala Sangita; thus only those whose Padas are constituted with the same Aksara Gapa repeated throughout a Pada. In short, the Aksara Gana is treated by them as a Matra Gana comsisting of 4 or 5 Matras as the case may be, which is then turned into a Tala Gana either by itself or conjointly with another. That these original Aksara Ganas are for all practical purposes treated as Matra i. e., Aksara Matra Ganas is evident from the practice of these poets, who often substitute two short letters in place of a long one in the scheme of the original metre. Thus for example, the Bhujangaprayata which is a well known Varna Vrtta, is often adopted in Prakrit poems and many times two short letters are substituted for any one of the two long letters of the Yaganas, four of which constitute a Pada of that metre. Further these Yaganas are treated as Tala Ganas of 5 Matras each, the stanza being sung in the Tala of 5 Matras, in which the recurring stroke of the Tala is felt after the 5th Matras. This adaptation of the Varna Vrttas is particularly seen in the narrative poems, where they were used for the sake of variety in the composition of the Kadavakas whose ruling metre was the Paddhatika. But we shall see more of this later on. 17 15. Before we begin our examination of the contents of a ,few works on prosody, for tracing the history of Prakrit prosody, however, let me make a few remarks about the condition of Prakrit and Apabhramsa prosody before the period with which we are starting our examination. Recently I had an occasion to For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 INTRODUCTION to edit Kalidasa's Vikramorvasiya for the Sahitya Akademi. In that connectiou I had to tackle the question of the Prakrit and Apabhramsa stanzas in Act IV of that drama. Broadly speaking my researches have led me to the conclusion that they were composed by Kalidasa himself with a practical eye for the needs of the audience while they watched the staging of that Act.10 Here in this Act we have 19 Prakrit and 12 Apabhramsa stanzas in all. The Apabhramsa stanzas are almost all of them put in the mouth of the king who is represented as addressing the different inmates of the forest with these, suggesting thereby that that was the language which could be understood more easily than Sanskrit or Prakrit by the lowest class of men and creatures who could understand any language at all. In short, we may not be far from truth if we infer that in Kalidasa's times Apabhramsa was still a language of the common man, while the Prakrits were the languages spoken by the middle classes of men and uneducated women and servants, Sanskrit being the language of only the learned. The 19 Prakrit stanzas, on the other hand, are but Anyoktis describing the state of the king in distress owing to separation, under the image of some animal like the elephant." One such Anyokti is also composed in Sanskrit; it is a Dvipadi with 46 Matras in each half and is called Galitaka in the stage direction which follows it. We shall discuss the metre of the Apabhramsa stanzas first and then turn to that of the Prakrit ones. 16. It is interesting to find that seven out of the 12 Apabramsa stanzas (vv. 24, 34, 45, 50, 53, 63 and 71: the reference is to the Sahitya Akademi edition) are in a metre which is a Sama Catuspadi having 4 Caturmatras in each Pada. No name is mentioned or suggested; but a reference to the Samskrta-VrttaRupa-Suci on pp. 342-343 will show that there are at least 26 metres which have 16 Matras in their Pada. Such a metre may be called Paddhadika according to svayambhuchandas 6.129; 8.15; but it is doubtful if this name was current in Kalidasa's times. It suggests that it became current probably when it came to be employed as a narrative metre of longer poems (pad-hati striking of feet', 'a trotting metre') by poets like Caturmukha and others. Vadanaka is another name which is commonly used for 9 See Jayakirti, Chandonusasana 2.65-67 published in the Jayadaman men tioned in f. n. 1. above. 10 See Vikramorvasiyam, Sahitya Akademi edition, Editor's Introduction, para 39. 11 See the same, para 40. For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / 19 such metres, though its prescribed constitution must have a Sanmatra followed by two Caturmatras and a Dvimatra, whereas our stanzas suggest merly the existence of 4 Caturmatras. But even this name appears too early for Kalidasa's times.12 Out of the remaining Apabhramsa stanzas one is a longer Dvipadi, with 46 Matras in each of its two Padas. 13 Another one, No. 8, is identical with the Doha of later days, while the remaining three, Nos. 36, 11 and 24, are Sama Catuspadis having respectively 10, 21 and 24 Matras in each of their four Padas. We thus find that in the Apabhramsa section of this Act 10 Sama Catuspadis, 1 Ardhasama Catuspadi which is the same as the later Doha, and 1 Dvipadi which may be equated with one of the Galitas defined by Virahanka at Vjs. 4.89-95, are employed and we may therefore describe the stage of Apabhramsa prosody represented by Kalidasa's drama as a very early one; we may describe it as the sprouting stage'. 17. Turning to the Prakrit stanzas in this Act, we find that Kalidasa sometimes both prefixes and affixes a name in the stage directions to some of them. Thus we have Khandaka for v. 19 and Khuraka for v. 23. Similarly a name is only prefixed to vv. 3, 4, 14 and 48 and only affixed to v. 75. Vv. 4 and 75 have an identical metre which has the name Khandadhara; its Pada has 14 Matras. V. 3 has Jambhalika, whose Pada has 13 Matras. V. 14 has Bhinnaka, which is identical with Chittaka of Vjs. 4. 54 and has four Sa Ganas in its Pada. Khuraka of v. 23 is a Sama Catus 12. It is quite possible, however, that this name like the other name Galitaka may have been current from old days to signify any short metre, whether a Dvipadi or a Catuspadi; this is indeed the common practice in both Prakrit and Apabhramsa Prosody. In that case I make bold to suggest that the Prakrit name vayanaka should be rendered by the Sanskrit vacanaka and not by vadanaka as is usually done. Even galitaka is best understood as an equivalent of the original Sanskrit gaditaka rather than any thing else which may convey any meaning. In that case vacanaka and goditaka must be understoed as the same as a sukta or a subhasita, i. e., any short pretty saying, capable. of being easily quoted, thus in verse rather than in prose. "This is v. 59; the exactly corresponding metre of the Sanskrit stanza No. 56 is designated as galitakah in the stage direction following the same. I identify the metre of both these stanzas as Vigala Galita defined by Virahanka in his Vrttajatisamuccaya (4. 90), published in the Rajasthan Puratana Grantha mala, Jodhpur, 1960. 14 The last Catuspadi is known as Vastuvadana or Kavya in Prakrit Prosody and I have construed even the Love Letter of Urvasi in Act II (v. 12 ) as a a stanza in this metre, 13. For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 INTRODUCTION padi with 17 (4, 4, 4, 5) Matras in a Pada. Lastly v. 48 hias Khandika, which is an Ardhasama Catuspadi, consisting of two halves of equal length, each containing two Padas of 16 and 12 Matras respectively. This name is closely allied with Khandaka of v. 19. But the similarity between the two is only that they are both Catuspadis. The one in v. 19 is a technical Ardhasama whose first two Padas have 12 Matras each and the last two have 14 each. On the other hand the Catuspadi in v. 48 is a technical Antarasama, as Hemacandra, Chandonusasana, 6. 18 defines it. In v. 19 we have an iambic rhythm of the Sagana type in the first half, and a trochaic rhythm of the Bhagana type in the second. In v. 48, there is a tendency towards the troachic rhythm in both the halves, in addition to the use of Caturmatras containing either all short or all long letters in them. We have one more Addhasama Catuspadi in v. 12, which is comparable with v. 19; here the 1st and the 2nd, like the 3rd and the 4th Padas are equal and similar. The former have 18 Matras each and the latter have 22 Matras each. No names are attached to this or to any one of the remmining 11 Prakrit stanzas. Among these the metre of vv. 2, 3, 6, 63 and 75 is a Sama Catuspadi with 13 (4,4,5) Matras in a Pada, while that of v. 4, 29 and 35 is a similar Sama Catuspadi with 14 (4, 4, 4, 2) Matras in a Pada. The former is called Khanda and the latter Khandita according to Hemacandra. Vv. 1 and 5 are in the Gatha metre; they are used as the Pravesiki Dhruvas, while v. 28 and v. 54 are strophic couplets. In v. 28 we first get a Catuspadi with 17 Matras in a Pada, 17 and then a Dvipadi with 14 Matras in each half; but in v. 54 we have first a Dvipadi with 25 Matras in each half with a Yati after the 12, and then a Catuspadi which is 15 We are here reminded of the use of masculine and feminine names given to strophic couplets on the basis of the gender of the metres of the commencing stanzas (Doha and Gatha ) at Chandahkosa ( 31-38 and 32-39), published in Appendix II of the Kavidarpana mentioned in f. n. 8 above, and on the basis of the different Matra Ganas at Hemacandra's Chandonusasana, 7. 21. 16 See Chandonusasana, 4. 53, 55. Here the change in the gender of the name is apparently due to the additional Matra only. This is the same as the metre of v, 23 which is called Khuraka by Kalidasa 17 For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / 21. identical with the later Abhanaka with 21 Matras in each Pada. 18 Lastly v. 41 and v. 43 are Sama Catuspadis the first containing 10 and the second containing 8 Matras in a Pada. 18. Thus in the Prakrit section of the stanzas in this drama we have 12 Sama Catuspadis, (of which the shortest has 8 and the longest has 17 Matras in their Padas), 3 Ardhasamas (of which 2 are real Ardhasamas with aa-bb rhyme, while one is an Antarasama with ab-ab rhyme), 3 Dvipadis (of which 2 are Gathas and one is Visala Galita with 46 Matras in each half) and lastly two strophic couplets (one has a Dvipadi followed by a Catuspadi, while the other has a Catuspadi followed by a Dvipadi. In the Apabhramsa section, on the other hand, we have 7 stanzas in a Sama Catuspadi metre, which has 4 Caturmatras in a Pada and which is a favourite metre of the later Apabhramsa poets and is called Paddhadika or Vadanaka. In addition to these, we have one stanza each in Sama Catuspadis containing 10, 21 and 24 Matras in a Pada, one in a longer Dvipadi with 46 Matras in each half and lastly one in an Ardhasama Catuspadi, called Doha in later days. No names are mentioned in this section, while in the Prakrit section the names Khandaka and Khandika Bhinnaka, Khuraka and Galitaka are mentioned as affixed or prefixed to certain metres, as we saw above, the first two to Ardhasamas, the next two to Sarvasamas and the last one to a Dvipadi. Broadly speaking, Kalidasa shows an acquaintance with the Prakrit Gatha and Apabhramsa Doha, as also with Strophic couplets and Ardhasamas in Prakrit, but not in Apabhraiba. And this is quite as is to be expected, considering the much early age in which Kalidasa flourished, when compared with the age of the Janasrayi. 19. We shall now proceed to examine the contents of six or. seven important treatises, which may be divided into three pairs for the sake of convenience, broadly representing the three main stages in the growth of Prakrit and Apabhramsa metres. The first pair is the Janasrayi and the Vrttajatisamuccaya; the second is Svayambhuchandas of Svayambhu and Chandonusasana of Hemacandra, while the third pair is the Chandahkasa of Ratnasekhara and the Prakrta Paingala of Pingala. The first two pairs may be broadly said to be the representatives of the Classical school of Prakrit poetry, while the last may be considered as 18 See Chandahkosa ( v. 17 ), mentioned in f. n. 15 above, For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INTRODUCTION representing the Bardic school of Prakrit and Apabhramsa poetry. The former, the Classical school, attempts to classify and theorise, trying to bring the existing material under some system based on a discovered principle, while the Bardic school primarily notes down important items which are in actual practice of the well known bards. There is, however, one more treatise which we might take into account; it is the Kavidarpna of an unknown author. It represents a combination of the two schools; it resembles the Classical school in its treatment, but it is influenced in its selection of the metres which it takes up for treatment, by the Bardic school. 22 20. Janasrayi is mainly a work on Sanskrit metres; but in its last chapter it has defined a few metres, which according to the commentator were current among the people at the time. Thus under the metres of the Arya or the Gatha group a metre called Gitika is mentioned (in addition to the usual Giti); this is identical with the usual Giti, but the 7th Caturmatra in each half of it is repalced by an Antyaguru (IIIS) or a Madhyalaghu (SIS) Pancamatra. Sometimes, we are told, even the 3rd and the 5th Caturmatras in each half are similarly replaced by the same Pancamatras. After this the following metres are defined and illustrated :-Galita (v. 45); Nirdhayika (v. 46); Narkutaka (v. 49); Adhikaksara (v. 52); Adhikaksara Sirsaka and other Sirsakas (vv. 57-58); Trikalaya (v. 59); Bhangadvipadi (vv. 60-63); (strophic) Dvipadi (vv. 64-65); Vidari (vv. 66-68); Bhangurasaka (v. 69); Avalambana (vv 70-71) and (the strophic) Rasaka which is made up by a combination of the last two metres (v. 72). At the end of all, the irregular Gatha, which may have 4 or 6 Padas, equal or unequal in length and having 8 to 12 letters in each, according to the commentator. Vrttajatisamuccaya, on the other hand, is a regular treatise on Prakrit metres, written in the Prakrit language, by Virahanka who probably lived in the 7th century or a little later. He defines several Prakrit metres and even a few Apabhramsa ones. He mentions a large number of Catuspadis of varying length; but in view of the fact that they form the basis of strophic Dvipadis, he calls them by the general term Dvipadi, though he has given separate individual names to each of them. In addition to these 52 Dvipadis of 4 lines, which Virahanka defines in ch. 3, he mentions many more metres of two and four lines each, both of the Sama and the Ardhasama types, apparently without any definite underlying principle, in For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / the 4th chapter. In the same chapter he also defines the Dvipathaka (the precursor of Doha) and the Matra, the latter with its four varieties, as also the Gatha and its derivitaves, the Giti, the Upagiti and the Skandhaka, the Gitika being defined in ch. 2 as the concluding part of the strophic Dvipadi. According to Virahanka the Gitika may contain Pancamatras in place of the 3rd and the 7th Caturmatras in each half of a Giti simultaneously, or even in place of the 2nd and the 4th, or in place of the 1st and the 5th Caturmatras in each half of a Giti simultaneously. Further on in the fourth chapter, Virahanka defines seven strophic couplets, namely, Radda (vv. 30-31), Mala Sirsaka (vv. 39.40), Adhikaksara Sirsaka (vv. 41-42), Sangataka (vv. 64-65), Ekaka (v. 70), Khadahadaka" (vv. 73-75) and Sopanaka (vv. 77-78); one strophic metre consisting of three stanzas, namely, Trikalaya or Nirvapita Sirsaka (v. 43-45); one metre consisting of 4 stanzas, namely, Tala (80) and another consisting of 5 (v. 80), called Talavrnta and lastly the Rasakas of two kinds, viz, Prakrit and Apabhramsa (vv. 37-38). 21. We have said above that the Gatha is the earliest Matra Vrtta, both in Sanskrit and Prakrit Prosody. For a long time, it has served as a more convenient and suitable substitute for the usual Anustubh in the hands of the Sanskrit Pandits, when they composed their treatises or manuals on scientific subjects. It is difficult to see the origin of this strange metre ; but very likely it has originated from the epic Sloka, known as the Vaktra Anustubh, which had so many variations of its rhythm owing to the many different orders of short and long letters in its line, allowed in its composition. To me it appears that the uneven Pada of the Gatha (1st and 3rd) has originated from the Pada of this Vaktra Anustubh when it contains four short and four long letters in it in such a manner that 3 short letters in succession do not occur either at the beginning or at the end of the Pada, while the fourth or the peculiar Pada of the Gatha has surely originated from a Pada of its Ya-vipula variety, when it contains all long letters in it except the 5th. It is interesting to note in this connection that Svayambhu regards Skandhaka as the basic metre from which he derives the Giti and the Gatha. The idea 23 19 This is mentioned by Svayambhu in his Paumacariu, (Vol. II, 23. 1. 7) along with other metres and in the Sandesarasaka, v. 113 (as the metre of vv. 115 -116). Paumacariu is published in the Singhi Jain Series, Bombay, 1953 and Sandesarasaka in the same Series, 1945. For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 INTRODUCTION seems to be to divide the first Prastara of the Slokardha, consisting of 16 long letters, into 8 parts of 2 long letters each ; this gives us our Caturmatra, the different kinds of which we may get by substituting 2 short letters for 1 long in different combinations. The Skandhaka or Giti is then obtained by dividing the Slokardha into two unequal halves, the first containing three pairs of long letters or their substitutes and the second containg the remaining 5 pairs (in Giti we have only 4 and a half pairs). If we remember this, we may find out how the rhythm of the 2nd Pada of the Gatha was obtained; thus when the second unequal part of the above mentioned Prastara of the Slokardha, consisting of 5 pairs of long letters contains only the 3rd and the 5th short letters, or in other words, when the second of the five pairs of long letters has one of its long letter substituted by two short ones which are then placed on either side of the other long letter, we get the necessary rhythm of the 2nd Pada of the Gatha. In the remaining pairs of long letters, two short may be substituted for one long in any way. The Caturmatra which we get by the peculiar manipulation mentioned above is called a Narendra or a king by Virahankaao and seems to have formed an important factor in the constitution of the Gatha and its derivatives. 22. Giti is one of the important metres derived from the Gatha. It is obtained by composing the 4th Pada of the Gatha exactly like the 2nd and thus turning the metre into an Ardhasama Catuspadi. A variation of this Giti, obtained by the substitution of a Madhyalaghu or Antyaguru Pancamatra for the 7th Caturmatra in each half of it is called Gitika according to Janasrayi 5.42. Sometimes, however, a similar Pancamatra may be substituted for even the 3rd or the 5th Caturmatra in each half according to Janasrayi 5. 43. In the illustration of this metre which Janasrayi gives under Sutra 42 we have a Pancamatra in the place of the 7th Caturmatra only in each half; but in the illustrations of the Gitika which it gives under the strophic Sirsakas and Dvipadis under Sutras 57-59 and 64-65 we have a Pancamatra employed in the place of both the 3rd and the 7th Caturmatras in both the halves. This suggests that in the opinion of the author of the Janasrayi, the former was the normal Gitika and the latter only a variation of it when used as a strophe. 20 See Vrttajatisamuccaya (f. n. 13), I. 20-21; Pruksta-Paingla I. 25. For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 chando'nuzAsanam / Virahanka, on the other hand, defines Gitika as a Giti which simultaneously has a Pancamatra at the 3rd and the 7th places instead of the usual Caturmatra, and the Pancamatra recommended for this purpose is a Madhyalaghu or an Antyaguru. This form of the Gitika exactly agrees with the one which is employed by the Janasrayi for its strophic metres. Virahanka further lays down that the Pancamatra may also be alternatively substituted for the Caturmatras at the 2nd and the 4th, or the 1st and the 5th places, simultaneously, in each half.22 Actually, we do not find any Gitika which has a Pancamatra in the place of the 2nd and the 4th, or the 1st and the 5th Caturmatras as permitted by this rule, either in the Janasrayi or the Vrttajatisamuccaya. Later writers like Hemacandra follow this lead of Virahanka and permit the replacement of any Caturmatra except the 6th in each half by any Pancamatra and call that Gitika by a significant name Vicitra. In respect of the regularisation too, started by Virahanka, Hemacandra follows him and in addition, gives specific names to some of these varieties. Thus the regular Gitika of the Janasrayi 5. 42, where a Pancamatra replaces the Caturmatra : only in the 7th place in each half, is called Ripucchandas; that where it replaces the Caturmatra only in the 3rd place in each half, is called Lalita, and finally, that where it replaces the Caturmatras in both the 3rd and the 7th places simultaneously in each half is called Bhadrika. These, however, are considered as merely the varieties of the standard Giti and the specific name Gitika is not given to any one of them by Hemacandra, who 'seems to have followed an earlier author like Svayambhu or Rajasekhara in respect of this treatment of that metre. There is yet another quotation in Sanskrit, probably from the Chandahsekhara of Rajasekhara, found in the commentarya of Trivikrama on the Vrttaratnakara 5.12, about this Gitika. According to it Lalita is the name given to an Arya, i. e., Gatha, (not a Giti) where a Ragana (SIS) is substituted for the usual Caturmatra in the 3rd place in both the halves; while Ripucchandas is the name of the Giti where a Ragana (SIS) is similarly substituted for the 7th Caturmatra in both the halves. In the quotation, 21 See Vrttajatisamuccaya (f. p. 13 ) I. 30. 22 This indeed looks like a concession to the words Pancamopi va in the Janasrayi (see f. n. 3) 5. 43 and even an extension of it to the fourth Gana. This is published in the Journal Bombay Asiatic Society, Bombay, vol. 32, 1958. For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 INTRODUCTION this latter is called Gitika and the currency of the name Ripuc. chandas for it is ascribed to Saitava and others. From all this it seems clear that for a long while the Gitika, derived from the Giti by the substitution of some Pancamatras, usually of the Madhyalaghu type, for the usual Caturmatras at the 3rd and the 7th places, was a favourite metre of the Prakrit poets, who generally employed it for the concluding stanza of their strophic Sirsakas and Dvipadis, as a variation of the usual Gatha. Thus it is used for this purpose in all its strophic metres by the author of the Janasrayi, while Virahanka employs it in the case of 3 out of the 11 strophic metres which he defines, Gatha being employed in the case of the others. After the time of Virahanka, however, this Gitika seems to have lost its popularity and importance until at last by the time of Hemacandra it became wholly merged in the Giti from which it had originated. Thus the Gitika at the end of the Dvipadi-khanda in Sriharsa's Ratnavali (I. 14) which has retained its true nature in the quotation of Hemacandra, is nevertheless turned into a Giti in the Kavidarpand, where it is quoted at 2. 36. 3, as also in the editions of the drama which are repeatedly taken out. 23. Besides the group of metres derived from the Gatha and the Giti Janasrayi mentions the Galitaka, the Nirdhayika, the Narkutaka, and the Adhikaksara. Each of these is a Sama Catuspadi and is treated as a well known metre by Virahanka in his Vsttajatisamuccaya. Only the Galitaka defined by Janasrayi is called Lalita at Vjs. 4.60; but in addition to this Virahanka defines, at Vjs. 4.89-105, 14 different metres called Galitas, probably the same as Galitakas. Of these 8 are Sama Catuspadis of different length having from 13 to 25 Matras in a Pada the shortest being called Pada-Galita; 2 are Ardhasama Catuspadis one of which is called Mukha-Galita (7-25) and the other Visama-Galita (14-16); and 4 are Sama Dvipadis, the longest of which contains 46 Matras in a Pada. Most of these are found under the same or different names among the 24 Galitakas defined by Hemacandra at Chandonusasana 4.25-48. In spite of the names like Pada-Galita, Mukha-Galita and Visama-Galita, it is difficult to see the signification of the term Galita, or Galitaka as Hemacandra calls them all. It comprises, however, both the Dvipadi and the Catuspadi, as well as the Sama and the Ardhasama metres. In short, it seems to have been a general term like Dvipadi and Rasaka, Vastuka and Catuspadi, or like the Dhavala For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / 27 and the Mangala of the later days.24 Virahanka lays down that they must have Yamaka (Vjs. 4.105) and Svayambhu and Hemacandra corroborate this, Janasrayi is silent about this factor of the Galitakas, yet its illustration (Jns. 5.45,1 ) actually contains a very good and sustained Yamaka. Both Svayambhu and Hemacandra remark that any metre which is endowed with a Yamaka and is other than the Arya and the Dandaka is called Galitaka. They further say that Khanjakas are identical with the Galitaka, but are without a Yamaka. Janasrayi does not mention any Khanjaka, while the Khanjaka which Virahanka mentions is an Ardhasama Catuspadi metre. Both these metres, however, seem to have lost their importance by the times of the Kavidarpana, which mentions only a single Galitaka and a single Khanjaka (Kd. 2.23). The other three metres defined in the Janasrayi namely, the Nirdhayika, the Narkutaka and the Adhikaksara, along with the single variety of the Dvipadi of four lines, are included in the Khanjakas by Both Svayambhu and Hemacandra. 24. As regards the eight Sirsakas defined by the Janasrayi, we find that only one, namely, the Adhikaksara-Sirsaka, has survived and is mentioned by Virahanka, Svayambhu and Hemacandra. The principle of coupling two or three metres, however, is followed by Virahanka, who mentions 11 such metres excluding the Dvipadi and the Rasaka. Svayambhu and ( following him) Hemacandra also follow it; but instead of giving specific names to such strophic metres, they put them all under the common catagory of Sirsakas, giving them the significant names Dvibhangi or Tribhangi as the case may be. One particular couplet among these deserves special attention; it is the Radda made up of a Matra and a Doha stanzas. Both these metres are the special metres of Apabhramsa poetry and seem to have held the ground for a long time, upto the advent of narrative poetry in Apabhramsa literature. Curiously neither of these two seems to have been current in the days of the Janasrayi, which neglects. them altogether ;28 Virahanka has mentioned both and also the resulting Radda. His treatment, however, shows that though the Matra was quite popular together with its four kinds, the Dohaka S . 24 See above f. n. 12. 25 See Vsttajatisamuccaya (f. n. 13 ), 4. 18. 26 Even Kalidasa neglects the Matra, but employs the Doha for v. 8 in Act IV of the Vikramorvasiyam (see f. n. 10). For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 INTRODUCTION does not seem to have been so at his time. Virahanka defines the Matra and its four varieties, but he treats the Dohaka as a Dvipadi metre of two lines, and not as an Ardhasama Catuspadi one as the later writers a7 do. Svayambhu and Hemacandra define all the five varieties of the Matra and all the metres derived from the Dohaka, Hemacandra's treatment being of course, more systematic and complete than that of Svayambhu. Kavidarpana, who follows Hemacandra after a hundred years or so, defines the Dohaka and its derivatives, but of the Matra he gives only a single variety, remarking however, that it was of many kinds.28 All this shows that the Janasrayi belongs to a very early period of Prakrit poetry and prosody, when the Apabhramba bards had not yet made their appearance on the literary horizen. Of the two metres again, Matra is surely the earlier one and was widely employed for stray poetry, until it lost its importance and glamour... after the rise of longer narrative poems in the Apabhramba language. Doha, however, still held the field, and the Radda, resulting from the combination of the two, was also often used for the sake of variation and decoration for a long time in the Apabhraiba poems even after the standardisation of the Paddhadika as their narrative metre by Svayambhu and by Caturmukha before him, as Svayambhu himself tells us. The only triplet called Trikalaya (the name shows the influence of the Prakrit name tikalaa) defined by the Janasrayi at 5.59, consisting of an Adhikaksara, a Nirdhayika and a Gitika, is known to Virahanka, who also calls it by another name, Mala - Sirsaka". It is however, neglected by the prosodists coming after him. The word kala in the name Trikalaya or Trikalaka deserves to be noted ; like the word pada in the name Dvipadi it signifies a unit, consisting of a whole stanza, in a strophic couplet or triplet. 25. There are two other strophic metres, namely, Dvipadi and Rasaka, which are defined by both the Janasrayi and the Vrttajatisamuccaya, and which are very important from the point of the history of the growth of Prakrit poetry. They both represent an early stage of it when it consisted of stray stanzas and groups of stanzas in different metres held together by the unity of subject matter as also by syntactical unity. Of the two the former refers to the external structure, while the other, namely 27 28 29 See Vsttajatisamuccaya (f. n. 13 ) 4. 27, 29, 30, See Kavidarpana (f. n. 8) 2. 27-28. See Vittajatisamuccaya (f. n. 13 ) 4. 43-45, For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / the Rasaka, refers very likely to the pleasing nature of its contents and music. I have discussed the name Dvipadi and its application to metres of four lines elsewaere,30 and concluded that the name was first given to a pair of stanzas, each stanza being considered as the Pada or the foot on which the metre seems to move, and that even when the number of stanzas of a song exceeded two, it still retained its name Dvipadi, where the word dvi was only secondarily applied. That originally the Dvipadi had only two stanzas in it is proved by the clear directions of the Janasrayi, which says that a Bhanga-dvipadi becomes a Dvipadi when it is coupled with a Gitika which follows it.31 In the very next Sutra, however, we are told that sometimes a stanza in the Vidari metre is put between the two. This would show that at the time of the Janasrayi the Dvipadi normally consisted of two stanzas, but sometimes even a third was added to them. The name Bhanga-dvipadi of the first constituent metre again is very significant. It means 'a partial Dvipadi' (bhangarupa dvipadi) where bhanga seems to mean either a part or an aspact of the Dvipadi. This name should be compared with the later name given to such metres, namely, dvibhangi and tribhangi, where too the constituent stanza of a couplet or a triplet is similarly called a bhanga. It is also important to note that according to the Janasrayi the Bhanga-dvipadi is of many kinds, the shortest among them being a Sama Catuspadi Matra Vrtta having from 12 to 15 Matras in its Pada, while the longest may have from four to seven Ganas in its Pada, the Gana signifying either a Caturmatra or a Pancamatra Gana. In any case, however, the longest among them may not have more than 30 Matras in its Pada (excluding the last long letter). This description of the Bhanga-dvipadi is very helpful in clarifying the position of Virahanka with reference to the name Dvipadi which he employs to signify a large number of metres of four lines defined in the third chapter, as also to a collection of 8 or 12 stanzas in the second chapter. It is clear that all those metres of four lines which Virahanka defines in the third chapter and which he calls by the general name Dvipadi, are to be understood as Bhanga-dvipadis according to the Janasrayi. Further, that by the time that elapsed between the author of the Janasrayi and Virahanka, 30 See Vrttajatisamuccaya ( f. n. 13), Introduction para 5. 31 See Janasrayi (f. n. 3) 5. 60. 32 See Janasrayi (f. n. 3) 5, 61-64. For Personal & Private Use Only 29 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 INTRODUCTION many of the metres which were thus employed for the composition of the first constituent of the strophic Dvipadi had come to be conventionally fixed and had also received specific names like Sumana, Tara and so on, with the result that the truly descriptive name Bhanga-dvipadi was given up in favour of the general term Dvipadi which was applied to each of them singly. It is also instructive to find that among the Dvipadis defined by Virahanka, the shortest has a Pada containing 11 Matras, while the longest has a Pada which contains 7 Purohitas, i. e., Ganas of 4 or 5 Matras, thus from 28 to 35 Matras in it. This scheme closely follows the directions of the Janasrayi, though the limit of 30 (or 32 taking into account the long letter at the end) is not mentioned by Virahanka; yet actually the stanza which illustrates this longest metre contains only 31 Matras in its Pada, excluding the concluding long letter. Again the direction of Virahanka34 that the words mantrin and purohita should be understood to convey a Catunmatra or a Pancamatra without distinction, when they are employed in the definitions of the 7 Ganasama Dvipadis, clearly shows the influence of the Janasrayi 1. 38-39, which lays down that the word gana should be understood to convey a Caturmatra or a Pancamatra Gana in general. The classification of these Bhanga-dvipadis, or Dvipadis as Virahanka calls them, under four heads namely, Matra-gana-sama, Ganasama, Ardha-sama and Visamas is also indicative of a further stage of development in Prakrit prosody at the time of Virahanka. That the Bhanga-dvipadis of the Janasrayi contained 4 Padas is clear from Janasrayi 5.45, read together with Janasrayi 1.8; but whether their Padas were equal or unequal in length i. e., whether they were Sama, Ardhasama or Visama, is left uncertain. 26. As regards the composition of the strophic Dvipadi, we saw above that according to the Janasrayi it usually consisted of two stanzas, but sometimes even a third stanza was added in the middle, the metre of the concluding stanza being always a Gitika. But when we come to Virahanka we find that his normal Dvipadi consists of four Vastukas, 36 each one of which is followed by a Gitika; thus a normal Dvipadi contains 8 stanzas in it instead of 33 See Vsttajatisamuccaya (f. n. 13 ) 3. 44. 34 See Vrttajatisamuccaya (f. n, 13 ) I. 33. See Vsttajatisamuccaya (f. n. 13 ) 2. 10-16. 36 Vastuka is only a general term applicable to any Catuspadi metre; see Hema candra, Chandonusasana 5, 25 com, and 6. 18 com, 35 For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / the two or three of the Janasrayi. Sometimes however, one more stanza in another metre like the Vidari, Ekaka, Dvipathaka or Vistaritaka is added between the Vastuka and the Gitika, according to Virahanka, thus bringing the number of stanzas in a Dvipadi to a total of 12. Virahanka does not clearly define any of these additional metres; but closely follows the Janasrayi in his instructions about their employment in the middle and only adds three others to the single Vidari of the Janasrayi. This strophic Dvipadi, which I believe, is the earliest form of the descriptive kind of Prakrit poetry, dwindled in its importance in course of time, until everything about it was almost forgotten except a single form of its initial constituent stanza, viz, the Dvipadi with 28 Matras in each of its four Padas. Hemacandra in his Chandonusasana 4.64 defines this last and in the commentary on the Sutra makes an observation that the older prosodists had mentioned a large number of the Dvipadis, but he has neglected them as they were included among the many metres that are defined by him. The observation makes, however, a pointed reference to 37 Ganasama Dvipadis like Sumana, Tara, Jyotsna etc., and to 8 Visama Dvipadis like Vipula and Capala. This is undoubtedly an allusion to Virahanka's treatment of the Dvipadis in ch. III of his Vrttajatisamuccaya.38 These names and varieties of the Dvipadis are mentioned only by Hemacandra and by no one else, after Virahanka, so far as I know. Perhaps Svayambhu and Rajasekhara, whom Hemacandra often follows closely, may have known and mentioned them. 27. A very similar case is that of the other strophic metre defined by the Janasrayi, namely the Rasaka. According to it a strophic Rasaka is made up of a stanza in the Bhangurasaka metre coupled with another in the Avalambana metre. The Bhangurasaka has a Pada containing 21 Matras followed by a long letter at the end of all. This corresponds to the Rasaka of 23 Matras in a Pada defined by Hemacandra, Chandonusasana 5.5 and by the Kavidarpana 2.23. Janasrayi indeed mentions only one kind of the Bhangurasaka; but this name which resembles that of the Bhanga-dvipadi, seems to me significant. It is either equal to 37 See Vrttajatisamuccaya (f. n. 13) 2. 4. 38 Two words matraganasamah sapta appear to have been dropped from Hemacandra's sentence through oversight by the mss. consulted by me for the edition mentioned in f. n. 13 above. See Janasrayi (f. n. 3) 5. 69-72. 39 31 For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INTRODUCTION bhanga-rasaka (bhanga meaning bhanga-rupa as before) or bhangura-rasaka (a broken Rasaka or a part of it), the meaning being almost the same as in the case of the term Bhanga-dvipadi. Thus it seems to have been meant as a common name of the first constituent of a strophic Rasaka and even here, we find that the name of the strophic metre has been transferred to its first constituent, as in the case of the Dvipadi. This is well borne out by the fact that Hemacandra mentions several kinds of Rasakas in the beginning of the fifth Adhyaya of his Chandonasasana and concludes by saying that there were many other Rasakas like Candraka, Khanjakanta, Cancala and so on which the older prosodists had defined, but they were not mentioned by him as they were included among the many similar metres defined by him in other parts of his work. I am not able to trace these Rasakas in any older work on Prakrit prosody. The Janasrayi represents a time when they had just begun to rise, while the Vrttajatisamuccaya represents a period when these Prakrit Rasakas had lost their popularity and importance, perhaps owing to the appearance of another kind of Rasaka on the horison composed in the Apabhramsa language. Yet their great popularity at one time is seen from a Prakrit stanza quoted by Hemacandra in this context, which says that any kind of the Matra Vrtta may be called a Rasaka and that a Rasabandha (a poem consisting of several Rusakas) Kavya was considered as a Rasayana in the assemmblies of elderly persons. The same stanza is also quoted in the Kavidarpana on 2.23. It is of course to be assumed that the poem must be capable of rousing sentiments, as the name suggests. The name Rasabandha used in the quotation is significant; it seems to have been used for a short poem for the first time by Svayambhu at Svayambhuchandas 8.24. He however, uses the same name, evidently for its constituent metre, in the next stanza, thus showing his consciousness of the fact that even here, the name of the whole has been transferred to its prominent part, namely, its commencing stanza. Among the many Rasakas, there appears to be one with 21 Matras in its Pada, with the Yati after the 14th, which became a special favourite of the Prakrit as well as the Apabhramsa poets. 32 28. At the time of the Janasrayi the Strophic Rasaka had not yet attained the position of a Rasabandha Kavya and so probably only a single variety of it is mentioned there. When we come to Virahanka, we find an interesting situation in which For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / 33 there exist two strophic Rasakas, each being made up of stanzas in many different metres. One of them is made up of Prakrit metres like Vidari, Dvipadi and Vistaritaka, while the other is made up of Apabhramsa metres like Matra, Doha, Adila and Dhosa.40 Of these two kinds of the Strophic Rasakas, Svayambhu mentions only the second at Svayambhuchandas 8.24, saying that a Rasabandha Kavya composed of Ghattas, Chaddanikas and Paddhadikas and containing good i. e., resonant words in it, becomes very pleasing to the minds of the people. This would show that after Virahanka's times, Prakrit poetry and metres had received a set-back and receded into the background, with the result that the Dvipadi compositions lost all their 'glamour and importance which they had attained in the days of the Janasrayi and the Vrttajatisamuccaya. On the other hand, when the Apabhramba languages had taken their rightful place as the languages of the people, the Rasaka compositions grew into fullfledged poems called Rasabandha Kavyas before the time of Svayambhu. These still appear to have consisted of stray poetry, not dealing with any particular topic in a sustained strain, but serving as a source of great delight when introduced in the assemblies of the appreciative listeners. We may be permitted to infer that these Rasabandha Kavyas were similar to the Khanda Kavyas in Sanskrit, like the Meghaduta and the ktusamhara, if the Sandesa-Rasakal of Abdur Rehaman is supposed to have followed earlier models existing in his days; but at present at least no other poems of that kind are available, and so our presumption about the Rasabandha Kavyas in the Apabhramsa language must remain only a conjecture. It is, however, certain that by the side of these Rasabandha Kavyas there arose, in course of time, another kind of Kavya, which may be called a Sandhibandha Kavya, corresponding to the Sargabandha Mahakavya in Sanskrit, containing a large number of cantos called Sandhis, each Sandhi consisting of several Kadavakas and each Kadavaka containing a few stanzas in metres like the Paddhadika and others which were amenable to some Tala. These Sandhjbandha Kavyas were composed in imitation of, or rather in competition with, the Sanskrit Mahakavyas and follow almost the same pattern. Their composition needed scholarship, constant 40 See Vsttajatisamuccaya (f. n. 13 ) 4. 37-38. 41 Sandesarasaka; published in the Singhi Jain Series, Bharatiya Vidya Bhavan, Bombay, 1945. For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 INTRODUCTION study and observation in addition to Poetic faculty, and so the Rasabandha Kavyas of both kinds, i. e., Prakrit and Apabhramsa, had ceased to interest the more ambitious, educated, and gifted poets of the Apabhramsa language. It is probably for this reason that Svayambhu takes practically no notice of these in his work on metres. A referenee to the Sandhis and the Kadavakas as also the metres, which are to be employed at the beginning and the end of them, is however, made by Svayambhu in his Svayambhuchandas 8. 15-17, 20. Svayambhu himself had composed two such Kavyas, namely, Paumacariu and Ritthanemicariu, both in the Apabhramsa language. But probably the earliest author who composed a Sandhibandha Kavya in Apabhramsa was Caturmukha. His Abdhimanthana is mentioned as a Sandhibandha Kavya by Bhoja in his Srngaramanjari4 and Svayambhu acknowledges his debt to him as regards the Paddhadika metre much beautified with, Chaddanika, Dvipadi and Dhruvaka." 29. Gathalaksana is an earlier work on Prakrit metres, but it mainly treats of the Gatha and its derivatives, as its name suggests. Vv. 74-92 of this treatise contain the definitions of a few Apabhramba metres like the Doha and the Paddhaaika, Madanavatara and the strophic Vastuka, also known as Sardhacchandas; : but these do not appear to belong to the original treatise and besides the treatment is scrappy and unsystematic. The Svayambhuchandas cansists of 13 chapters whose existence is not specifically marked, but has to be inferred from a recurring stanza, which mentions it to be a work, 'whose foundation is formed by the five Amsas, i. e., the five Matra Ganas, and which is clear on account of the Laksya and the Laksana being both given' (i. e., the definition of the metre and its illustration, both contained in the same line). The work commences with the Matra Vittas belonging to the Gatha group in the first chapter (SbP. 1), followed by the Galitaka, Khanjaka, Sirsaka and Magadhajati groups of metres in the next four chapters (SWP. 2-5). Unfortunately the portion containing these chapters is fragmentary, yet sufficient of these is available to give us a broad idea about their contents. The next three chapters (SWP. 6 and Sb. 1-3) treat of the Varna Vrttas and at the end of these, Svayambhu says that all the metres defined so far are the essential metres of the Prakrit Language (Sb. 4.1). Hemacandra does not follow this order, because he 42 See Siddhabharati vol. II (1950), p. 206. 43 See Bhayani, Paumacariu (f. n. 19), Introduction, p. 51. For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / 35 considers the Varna Vittas and some of the Matra Vittas like those that belong to the Gatha and the Matrasamaka groups (with the exception of the metres derived from the Gatha and the Giti), as Sanskrit Vrttas and his Chandonusasana is meant to be an exhaustive treatise on Sanskrit, Prakrit and Apabhraiba metres, described in this order. But otherwise, he closely follows Svayambhu and mentions his authority here and there. In these earlier chapters (SWP. 1-6) of Svayambhu's work, there are many quotations taken from a large number of Prakrit poets to illustrate the different metres. But from the quotations themselves these poets do not appear to have written any sustained poems on topics of lasting interest. They all create an impression that they were composed for illustrating the particular metre or as a sort of stray poetry. Sometimes one even feels that Svayambhu may have translated 'the original Sanskrit stanza into Prakrit.44 On the other hand Svayambhu quotes only a few poets in his chapters on Apabhraisa metres, but quotes a poet for more than one metre and the quotations look like parts of longer poems on the stories of the Ramayana and the Mahabharata. Prominent among such poets are Govinda and Caturmukha. In a nurber of cases, where no name is mentioned, they are traced to Svayambhu's own poems. 30. While dealing with the Apabhramsa metres in the next five chapters (Sb. 4-8), Svayambhu first takes up (in Sb. 4) a few miscellaneous ones which appear to have been regarded by him as the very common and popular metres of the Apabhramba language. The more prominent among these are the Ardhasama Catuspadi Doha with its varieties and the Pancapadi Matra with all its five kinds, as also the strophic Radda. The others are Utsaha, Vadana and Upavadana, all of which receive the names Adila and Madila in view of the different types of the ending rhyme, and the three Dhavalas which respectively have 4, 6 and 8 Padas in their stanzas. In this same chapter Svayambhu records a few terms like Dhavala and Mangala, Prahelika and Hedayalika, which are applied to different metres under certain circumstances and are peculiar to Apabhraiba prosody. Hemacandra defines all these in the fifth chapter of his work almost in the same order; he, however, adds a number of Sama Catus . 44 See note on Svayambhuchandas 2. 9. 1, published in the Rajasthan Pura tana Granthamala, Jodhapur, 1960, For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 INTRODUCTION padi metres called Rasakas and an Ardhasama Catuspadi metre called Rasa in this same chapter. Svayambhu mentions only the first of these Rasakas and the Rasa in his concluding chapter. It is very likely that in the period intervening between Svayambhu and Hemacandra these Rasakas grew in number and were employed by minor Apabhramsa poets for their Rasabandha Kavyas, just as the Dvipadis grew in number in the period between the Janasrayi and the Vsttajatisamuccaya. As regards the Prahelika and the Hrdayalika Hemacandra does not take any note of them as they have very little to do with prosody as such; but he mentions the Dhavalas and the Mangalas, adding Phulladaka and Jhambataka to these. Svayambhu mentions the Phulladaka in the last chapter of his work, joining it with the Mangalas in respect of which he has to make a pertinent remark, which we shall see later on. There are a few more metres of the Apabhramsa prosody which evade systematisation and so apparently are relegated to a separate chapter at the end of his work by Svayambhu. These were perhaps less frequently used, or what is more likely, were more modern when compared with those mentioned above. These include Utthakka and Dhruvaka, Madanavatara and Paddhadika, Rasaka and Rasa. A few technical terms are also explained in this chapter; they are Ghatta and Chaddanika, Sandhi and Kadavaka, which are indicative of the growth of Apabhramsa poetry in the days of Svayambhu. Hemacandra being more systematic, has explained all these terms and defined these metres in their proper places. But the remarks of Svayambhu about the Phulladaka and the Mangala used as general terms to signify particular types of songs regardless of their metres are very interesting. He makes a general and rather sweeping statement that in these two kinds of songs the poets are very careless about their rhyme, metre and other characteristic features of their stanzas and yet these are greatly praised by appreciative listeners. This tacitly describes the poetical co mpositions of the popular bards who have poetic genius, but neither learning nor concern for the purity of language and metres. Hemacandra mentions both these types of compositions, but does not say anything about them as Svayambhu has done. 31. In addition to these chief metres, the Apabhramsa poets employed for the sake of variety, decoration and narrative convenience three different main kinds of metres, namely, the Dvipadi, the Catuspadi and the Satpadi, calling them Dhruvas. Only For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / some of these were in actual practice, as would appear from the treatment of these by the Kavidarpana, but Svayambhu and Hemacandra have evolved a very large number of metres from each of these three types. These Dhruvas were not used for the composition of the Kadavaka, but only for its commencement or conclusion. It is Svayambhu alone who tries to distinguish between the shorter and the longer Catuspadis, calling the former the Vastukas and the latter the Dhruvas. Both Virahanka, his predecessor, and Hemacandra, his successor, neglected such a distinction. Virahanka gave the name Vastuka to any Catuspadi metre employed as the first constituent of a strophic Dvipadi, while according to Hemacandra Vastuka was only a synonym for a Catuspadi of any kind. Svayambhu makes a similar distinction between the shorter and the longer Dvipadis and calls only the latter ones by the name Dhruva or Dhruvaka. Hemacandra seems to corroborate this when he counts only the longer Dvipadis among the 64 Dvipadi Dhruvas at Chandonusasana 7. 57.1, and defines the shorter Dvipadis after them at the end of the Adhyaya. Svayambhu calls longer Dvipadis by the additional term duvaa or Dvipada at Svayambhuchandas 5.1 ; 6.131 ; 'both Svayambhu and Hemacandra however, agree that the longer Dvipadis and Catuspadis, the latter of both kinds i. e., Sarvasama and Ardhasama, alone should be used as the Dhruvas. The only difference of opinion between them seems to be with regard to the Dhruvaka, which is a Sarvasama Catuspadi containing only 9 Matras in a Pada and which is counted among the Catuspadi Dhruvas by Hemacandra, but not by Svayambhu. Svayambhu starts the Sarvasama Catuspadi Dhruvas from the Sasivadana having 10 Matras in a Pada and defines the Dhruvaka among the miscellaneous metres in the last Adhyaya. All the three, namely, Satpadi, Catuspadi and Dvipadi are called Dhruva or Dhruvaka or Ghatta when they stand at the beginning of a Sandhi or at the end of a Kadavaka according to both; but about the name Chaddanika Svayambhu's directions are not very clear. Hemacandra says that a Satpadi and a Catuspadi are called Chaddanika when at the end of a Kadavaka they are used for concluding a topic which has been started in that Kadavaka. As regards the name Dhruva Svayambhu says that it so called because it is sung again and again (puno puno gijjai), while according to Hemacandra it is called Dhruva because it must occur at the 45 See Vrttajatisamuccaya 2. 1; also f. n. 36 above, For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 INTRODUCTION beginning of a Sandhi and at the end of a Kadavaka (dhruvam syat iti). In addition to this general definition of a Ghatta and a Chaddanika, Svayambhu gives seven kinds of Chaddanikas and three kinds of Ghattas in the last chapter of his work, where he also mentions that there are many kinds of Paddhadikas and Gitis. Out of the seven kinds of the Chaddanika, six are Ardhasama Catuspadis, while one is an Ardhasama Satpadi. Among the three Ghattas two are Sarvasama Catuspadis, one with 12 Matras in a Pada and the other with 16, divided into 4 Bhaganas. The third Ghatta is an Ardhasama Catuspadi. Svayambhu then defines a Paddhaoika as a Sama Catuspadi having 16 Matras in a Pada and further says at Svayambduchandas 8.15, that each pair of two Padas has a separate Yamaka and a Kadavaka is formed with 8 such pairs. An illustration of the Kadavaka is given at 8.20.6-9. Among the metres which may be used as a Ghatta at the beginning of a Sandhi, Svayambhu also mentions the Dvipadi with 28 Matras in each of its four Padas, Gatha, Adila, Matra and Paddhadika, which last virtually amounts to the Padakulaka of the Matrasamaka group. 32. As regards the contribution of Hemacandra to Sanskrit and Prakrit Prosody, we find that he has taken into consideration all the important deliberations on the topic by his predecessors, and given an authorititive, systematic and selective account of these in his Chandonusasana. He discloses an acquantance with the works of Virahanka, Svayambhu and Rajasekhara among others and clearly defines the respective spheres of Sanskrit, Prakrit and Apabhraiba metres. Janasrayi had treated all metres as Sanskrit metres ; Virahanka treated them as Prakrit ones and accordingly wrote his treaties in the Prakrit language. Svayambhu distinguished between the Prakrit and the Apabhramsa metres and also wrote his treatise in Prakrit; Rajasekhara closely followed Svayambhu, but wrote in Sanskrit. Unfortunately, Rajasekhara's work is not available except its last chapter ; but from this it seems that he did not give illustrations for the metres which he defined. Hemacandra composed his Chandonusasana in Sanskrit Sutras, accompanied by a short commentary in Sanskrit; in addition he gives illustrations for every metre, having himself composed them in such a manner that they contain the name of the metre which is illustrated. In these illustrations Hemacandra employs the particular language to which the metre 46 See Svayambhuchandas (f. n. 44 ) 5.1; Hemacandra, Chandonusasana 6. 1. For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 chando'nuzAsanam / belongs. He has thus given an independent status to the Prakrit and the Apabhramsa prosody. He starts the treatment of the Prakrit metres with the varieties of the Giti, the first of which is the older Gitika now called Ripucchandas, in Adhyaya IV. In the remaining portion of this Adhyaya he defines and illustrates several other kinds of metres derived from the Gatha and the Giti, about 24 Catuspadis called Galitakas, about 35 Catuspadis called Khanjakas (the difference between the Galitaka and the Khanjaka being that the former has the Yamaka, while the latter has only the Anuprasa), and a few strophic metres consisting of two or three stanzas in different metres and so significantly called Dvibhangis or Tribhangis, but all passing under the general term Sirsakas. All these are considered as Prakrit metres by Hemacandra, though the constituent metres that are prescribed for all the strophic couplets and triplets except the first three and the last four, properly belong to Apabhramsa prosody, and are accordingly illustrated by him in the Apabhramsa language: At the end of these last i. e. strophic metres or Sirsakas, we are told that these are well known among the Magadha bards by the names Satpada and Sardhachandas. Here Hemacandra remarks that other strophic couplets formed with Matra, Ullala, Dvipadi, Vastuka and Dohaka should be considered as included in Dvibhangi ; and that from among these Radda alone will be picked up and separately defined in deference to the practice of the elders. It also deserves to be noted that the metre called Madanayatara is defined at the end of the Prakrit Khanjakas by Hemacandra, who also gives five other metres derived from it by the addition of one Pancamatra in each Pada, in succession. Svayambhu has defined this metre as an Apabhramsa metre and illustrated it accordingly. It seems that though this metre originally belonged to Prakrit prosody, yet one variety of it containing Pancamatras of the Ragana type was gradually appropriated by the Apabhramsa poets and as we see from the Chandahkosa of Ratnasekhara (v. 10), a different name, namely, :Kaminimohana was given to it by them. At the end of this section on the Sirsa. kas in Adhyaya IV, Hemacandra gives two longer Catuspadis calling them Sama and Visama Sirsakas in accordance with older practice, even though they are single metres and not strophic one (as their name may suggest). It is again striking that among the Prakrit metres defined in this chapter there is only one Ardhasama Catuspadi, namely, the Mukhagalita (Su. 32), For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INTRODUCTION four different varieties of which were mentioned by Virahanka at Vrttajatisamuccaya IV. 100-101. All the rest are either Dvipadis or Sama Catuspadis. As a matter of fact, out of the 11 Ardhasama Catuspadis defined by Virahanka only three are mentioned by Svayambhu and all the three, namely, Vaitaliya, Aupaechandasaka and Apataliki, are counted among the Sanskrit Matra Vrttas by Hemacandra at Chandonusasana III. 53-55. Perhaps we may be permitted to conclude from this that the Prakrit poets were gradually losing interest in the Ardhasamas, while the Apabhramsa poets were adopting them increasingly. Svayambhu and Hemacandra who follows him, define 110 Ardhasama Catuspadis, the shortest and the longest Padas of which contain respectively 7 and 17 Matras in them. All these belong to the Apabhramsa prosody according to both and granting that many of these owe their existence to the fondness of these authors for classification and systematisation, we must still presume that a large number must have been actually in use in the compositions of the Apabhramsa pocts. 40 33. In the Vth Adhyaya Hemacandra starts the treatment of the Apabhramsa metres; as remarked above here he gives about 12 Rasakas, one Ardhasama Rasa, the Matra with its varieties and the strophic Radda, a few Sarvasama Catuspadis like the Vadana and the Vastuvadana, the six kinds of the Dhavalas and the common terms like Dhavala, Mangala, Phulladaka and Jhambataka applied to different metres under different circumstances. The VIth Adhyaya is assigned by him to the Satpadi and the Catuspadis; among the former no specific metres are mentioned, only the three broad classes, namely Satpadajati, Upajati and Avajati being defined as respectively containing 7, 8 and 9 Matras in their 1st, 2nd, 4th and 5th Padas and from 10 to 17 in the 3rd and the 6th. At the beginning of this Adhyaya the terms Dhruva and Chaddanika are explained as being applied to any kind of metre, whether a Dvipadi, or a Catuspadi or a Satpadi, when it stands at the beginning of a Sandhi or at the end of a Kadavaka, the name Chaddanika however, being restricted to the Catuspadi and the Satpadi only, when they are employed to conclude a topic at the end of a Kadavaka in which it was started. The Satpadis are followed by the 110 Ardhasama Catuspadis and 9 Sarvasama Catuspadis, the shortest among these latter having 9 and the longest having -17 Matras in each Pada. The Paddhadiki, which Svayambhu For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 chando'nuzAsanam / defines among his miscellaneous metres in Ch. VIII, finds a place here as a Sarvasama with 16 Matras in each Pada. The longer and shorter Dvipadis are defined in the next i. e., the VIIth Adhyaya and here Hemacandra closely follows Svayambhu; but he makes a special mention of two Dvipadis, one having 28 and the other 27 Matras in each of their two equal and similar Padas. These are the Karpura and the Kunkuma, both known as the Ullalas among the bards of Magadha. Svayambhu is silent about these; but the Kavidarpana defines them prominently, while the Chandabkosa and the Prakrta Paingala mention them only as the constituents of some strophic couplets. The Apabhramsa Dvibhangis illustrated by Hemacandra at Chandonusasana IV. 87.2-11 have one of the two as their second constituent metre. 34. The position of the Kavidarpana in the history of the growth of the Prakrit and Apabhramsa metres is peculiar; its method of treating the subject too is novel. Though it belongs to the Classical school of prosodists, it professes to have been composed as a manual for rising poets, as the name suggests. It quotes Hemacandra and is quoted by Jinaprabha in San. 1365 and by Somacandra even earlier in Sam..1329 in his commentary on the Vrttaratnakara. The commentary on the work was composed not long after the text itself and probably by some pupil of its author whom he calls Pujya on Kavidarpana II.4. Out of the six chapters of which it consists, only the second is important for our purpose. Here Prakrit and Apabhramsa metres are promiscuously defined and illustrated, being classified on the basis of the number of the Padas which the single or strophic metre contained, thus as Dvipadis, Catuspadis, etc., upto Sodasapadis. Among the Dvipadis only three are mentioned, two of them being the Ullalas, namely, the Karpura and the Kunkuma. Gatha is next considered as the first among the Catuspadis and is followed by 10 Ardhasama Catuspadis and 21 Sarvasama Catuspadis. Among the former Doha plays an important part and five metres derived from it are included among the 10 Ardhasamas, the other four being Pancananalalita, Malayamaruta, Rasa and Magadhika. All the Ardhasamas except the last are illustrated as metres of the Apabhramsa language. Among the 21 Sarvasamas Vadana (with its alternative names Adila and Madila in view of its rhyme), Galitaka, Vastuvadana, Rasavalaya and Utsaha are all treated and illustrated as Apabhraiba metres; all the rest including Dvipadi, Madanavatara, Khanjaka and Rasaka are treated as Prakrit 6 For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 INTRODUCTION metres and illustrated as such. Matra is the only Pancapadi defined and only a single variety of it is mentioned with a remark that it is of many kinds (pracurabheda). The illustration of this metre is in the Apabhramsa language. Ghatta in its different forms is the Satpadi mentioned next; all its six kinds are illustrated by stanzas in Apabhramsa. The only other single Satpadi metre is the Dhavala of 6 Padas, called Kirtidhavala. This, along with the only single Astapadi metre called Sridhavala, is treated as Apabramsa metre and illustrated as such. All the other metres defined in this chapter of the work are strophic metres, at least five of which have received specific names, viz, Satpada, (also called Sardhacchandas or Kavya ), Phulla, Tarala, Vastu and Dvipadikhanda, but all of which except the last are illustrated with stanzas in the Apabhraisa language. At the end of the chapter a Kadavaka is defined as a Sodasapadi consisting of four. Paddhadikas and a Sandhi as a group of such Kadavakas. The illustration of the Kadavaka is of course in Apabhramsa. It will be seen that among the metres defined in this chapter of the Kavidarpana a very large number belongs to the Apabhramsa prosody, most of them being illustrated probably from the existing poems in that language. The number of strophic metres too, is comparatively large and the whole chapter conveys an impression that Apabhramsa poetry had by that time firmly established itself, that the longer Dvipadis had fallen out of use (probably because most of them had come to be treated as Catuspadis and Satpadis owing to the introduction of Yati and Yamaka in the middle of the longer line), and that the Sandhibandha Kavyas had steadily begun to rise on the horizon, though what may be called the Rasabandha Kavyas according to Svayambhu, namely, shorter lyrics were also thriving side by side with them. 35, The last pair of works which is proposed to be discussed here for the history of the Prakrit and Apabhraisa metres is that of the Chandahkosa of Ratnasekhara and the Prakrta-Paingala. Both these works define about 50 metres, most of which are illustrated with stanzas in the Apabhramsa language. These include a few strophic couplets having specific names like Candrayana and Candrayani, Kundalika and Kunqalini, Rasakula, Sat. pada and Radda. Doha and Matra of five Padas are mentioned by both, but the latter only as the constituent of the strophic Radda. Gatha is defined by both and seems to have still retained its popularity, particularly as a constituent of strophic couplets and For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 chando'nuzAsanam / triplets. Neither of these two works, however, alludes to the Sandhibandha Kavya or its constituent the Kadavaka, though the Paddhaoika is defined by both. Many of the metres are again amenable to the Talas of 5, 6, 7 or 8 Matras and two poets who appear to be also the authors of works on prosody are mentioned by both the works. On the whole they leave an impression on the mind that they were composed as manuals for the help of popular bards who wrote stray poetry on the eternal topics of conjugal love and religious devotion, but were not able to compose longer poems of the type of the Sandhibandha Kavya which required deep erudition and close observation. The Sandhibandha Kavyas, on the other hand, were composed for a long time after Hemacandra by the Jain monks, who had a very good grounding in both the Sanskrit and the Prakrit languages from their early age. 36. It is quite probable that the authors of these two works viz, Chandahkosa and Prakrta Paingala, had known and based their manuals upon some Rasabandha Kavyas or Rasakas like the Sandesa Rasaka, composed by bards of reputation. As said above the Sandesa Rasaka, may have been based upon earlier models of the Rasaka type of Apabhramsa poems. This parti. cular work is supposed to have been composed by a Mohamadan poet of the 13th century or thereabout; his name is given as Addahamana, son of Mirasena. It is called Sandesa Rasaka i. e., a Rasaka Kavya describing the Sandesa of a young girl to her lover who had gone on a long journey for over a year. As a Sandesa Kavya it may be compared with the Meghaduta of Kalidasa; but there is an essential difference between the two poems, both as regards the structure and the conception. Here the messenger is a living person who is likely to meet the lover at a real town on the earth. The messege too is not one of cheer and hope, but a description of the intense suffering from separation of the person who is left behind. It is again sent by the beloved at home to her lover, and not by a wandering lover to his beloved at home. The actual messege, however, suggests the poet's acquaintance with both the Khanda Kavyas of Kalidasa, namely, the Meghaduta and the Rtusamhara. As a matter of fact, our poet seems to have combined the motifs of these two together in his Rasaka. For while describing her suffering in the course of her messege, the heroine is made to say in detail what happens to a separated lover during the different seasons of the 47 See p. 33 f. n. 41 above. For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 INTRODUCTION year. But more than anything else, the poet's aim in composing the poem was surely to bring into prominence the popular and current Apabhramsa metres together with their names. This is indeed the reason why I take a brief notice of this work. The lady Love is made to give most of her message in different metres whose names she mentions at the commencement of the message in an earlier stanza. She tells us, while describing her condition in the different seasons, how she had composed certain stanzas in particular metres, on particular occasions. She is shown conscious of her poetic powers and offers as it were her extempore composition to the traveller-messenger, now and then. The traveller too at the very start pours himself out in 8 Gathas on seeing the young lady and her pathetic condition; but later he remains only an attentive listener to the pathetic story of the lady. Most of the metres employed here in this Rasaka poem or the Rasabandha Kavya, including the strophic couplets Vastu and Radda, are among those few which are found defined in the above mentioned last pair of works, namely, the Chandakosa and the Prakrta Paingala. Only one or two single metres and one strophic couplet seem to be unknown to (or perhaps neglected by) them, and have to be traced back to Virahanka's Vrttajatisamuccaya, The ruling metre is of course the Rasaka, 49 48 The commentator of the peom, however, quotes from Nanditadhya's Gathalakana, published in Appendix of the edition of Kavidarpana mentioned in f. n. 15 above, without mentioning either the name of the author or of the work. Thus he quotes N. (- Nanditadhys) 16 on v. 2; N. 74 on v. 20; N. 80 on v. 94 and N. 78 on v. 119. For all these see Chandahkosa (f. n. 15) 51, 36,-, 35 and Prakrta Paingala'( Bibliotheca Ed.) L. 54, I. 125, I. 120, 1, 152 respectively. Yet on v. 19 he quotes a definition of Radda, which contains the words kavi nandaddha bhananti, though this is not found in the edition mentioned above. Similarly the commentator quotes without mentioniug the name of the author or the work from Ratnasekhara's Chandahkosa (f. n. 15) vv. 16, 17, 21, 32, 41ab, 41ed, 26 on Sandesarasaka vv. 23, 26, 36, 82, 104, 111, 112 respectively. 49 Bhramaravali of v. 173 (mentioned in v. 170) and Ramaniyaka of v. 208 (mentioned in v. 207) are known only from Vrttajatisamuccaya (f. n. 13) 3.61 and 4.26 respectively. The same is true about Nandini of v. 171 (mentioned in v. 170); this name is known from Vrttajatisamuccaya 3. 20 alone though the commentator quotes a definition from Chandahkosa (v. 7) substituting the name Nandini for Totaka in its text. Similarly the strophic couplet called Khadahadaka of vv. 115-116 (mentioned in v. 113) is known from Vrttajatisamuccaya 4. 74 alone. Here in this case at least, the author of the Sandesarasaka has very clearly imitated the very wording of Virahanka's illustration of the metre, For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / 45 which is a Sama Catuspadi with 21 Matras in each Pada of which the last three Matras are always represented by short letters. In addition to this Rasaka which is employed for nearly 85 stanzas (out of a total of 223) the poet has used the standard Prakrit metre, the Gatha, for about 40 stanzas. The Apabhraisa metre Doha is also often used, both independently and for the strophic couplets, called the Raddas. He has mentioned and employed the Prakrit Skandhaka and the Dvipadi (of 28 Matras in each of its four Padas), as also the Apabhraisa Drumila, Adila, Madila and the Culala Dohaka or Cudallau. He also uses, without mentioning the names, the metres called Paddhadika, Kaminimohana and Kavya, all well known Apabhramba metres. Thus from this poem and from the two works on metres, it would not be far from truth if we presume the existence of the activities of the Apabhramsa poets in the field of the Rasabandha Kavyas. 37. We have thus traced the growth of Prakrit and Apabhramsa prosody from the days of Kalidasa's Vikramorvasiya and Janasrayi, right upto the times of the Prakrta Paingala and Chandahkosa, both of which may roughly be assigned to the latter half of the 14th century A. D. We also saw how Prakrit and Apabhramsa poetry flourished side by side upto the beginning of the 10th century, the former having the upper hand owing to the prominent position enjoyed by it as the language of the learned. During this period Gitika had become popular by the side of the Gatha and strophic couplets and triplets called Dvipadis and Rasakas rose into promjnence, all being known under the general term Sirsakas. This term signified 'a crown', 'a crowning metre', since the poet added a stanza or two in a shorter but different metre like a crown to his composition, which completed a sentence or a topic that was left incomplete in the earlier stanza or stanzas. The term gradually fell into disuse and was followed by another more expressive one viz, Dvibhangi or Tribhangi, as the case may be. Among the Rasakas there were some which were composed exclusively in metres like the Matra and Adila, i. e., in the Apabhramsa metres, as Virahanka tells us and these clearly indicate the rise of the Rasabandha Kavyas or stray and short poems in the Apabhramsa language. For some time Prakrit lyrics called either Dvipadis or Rasakas, (the former being probably the earlier ones), grew side by side with the Apabhramsa lyrics known as the Rasakas, which latter, we are told, were For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INTRODUCTION greatly favoured and appreciated in the assemblies of the learned and elderly persons. About the Rasabandha and similar compositions, Svayambhu further tells us that these were full of irregularities of grammar and metre and yet they were greatly praised by appreciative experts in the field. From the remarks of Svayambhu and Hemacandra we further know that such poems were composed either in praise of deities (when they received a significant name Phulladaka i. e., Puspika), or on auspicious occasions like marriage (when they were called Mangalas), or even while praising a great man under the image of a bull (when they were called Dhavalas). They were also composed sometimes as a sort of a riddle for the purpose of amusement or training of the intellect, and then they were called Prahelikas and Hrdayalikas (later known as Antah Prahelikas and Bahih Prahelikas). Owing to the rapid growth of such lyrics in the Apabhramsa language and also due to the rise of such erudite poets as Caturmukha and Svayambhu who could have very well composed Sanskrit Mahikavyas had they chosen to do so, Prakrit poetry dwindled in importance, though it still lingered on till the days of Rajesekhara, who in his Kavyamimansa, composed in the first half of the 10th century A. D., assigns a place to the Prakrit poets together with the Sanskrit poets on the one hand and the Apabhramsa poets on the other, at the king's court. The Prakrit illustrations, which are quoted by Svayambhu for his Varna and Matra Vrttas in the Prakrit language may lead us to the same conclusion as above. On the other hand, we get no clear idea about the state of Prakrit and Apabhramsa poetry at the time of Hemacandra, who unfortunately, does not quote" from the existing poems, but chooses to compose his own illustrations. Yet from the few references which we get to such significant terms as Phulladaka, Jhambataka, Dhavala and Mangala and also from the fact that he himself condescends to compose his illustrations in the Apabhramsa language we may infer about the existence as well as a flourishing condition of both the Rasabandha and the Sandhibandha Kavyas in that language at his time. Many Jain monks hereafter com 46 50 In the second Adhyaya on the Sanskrit metres, Hemacandra generally follows the Jain Tradition about the names of the metres, but almost always mentions the older names under the authority of Bharata in about 34 cases; he similarly mentions Pingala in three cases and Kasyapa, Saitava, Jayadeva and Svayambhu only once each. He quotes a Dvipadikhanda from Sriharia's Ratnavali on 4.85, for which see above para 22 end (p. 26). For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / posed their Sandhibandha Kavyas in the form of the Caritas and the Puranas, when Hemacandra had himself started the ball rolling by composing in that language and thus giving a sort of authoritative sanction to its respectability. The existence of stray poetry and of short lyrics in the language during the period intervening between Hemacandra and Ratna sekhara must also be conceded on the strength of what we learn about the Apabhramsa metres from the Chandahkosa and the Prakrta Paingala. Strophic couplets for which the Prakrit and Apabhramsa poets have shown a predilection from very early times, still continued and perhaps multiplied. Short poems on different occasions like marriage and installation of images must have still continued to be composed under different names and forms like Carcari, Fagu, Caupai and Rasa, and gradually, and without even being noticed, Apabhraisa poetry became evolved and transformed into poetry of regional languages like the early Gujrati, early Rajasthani, early Marathi and early Hindi. 38. The present edition of the Chandonusasana is based upon the material given below, most of which I have received from the two great Jain scholar Munis, Shri Punyavijayaji and Shri Jinavijayaji, whose names are very well known in the world of scholars. I feel deeply obliged to both and particularly to Muni Shri Jinavijayaji for agreeing to publish this work in the Singhi Jain Series. I also sincerely thank all others who have obliged me in one way or the other in preparing this edition. A: 104 x 41 inches; foll. 63, 15 lines to a page and dated Sam. 1664. The ms. is rather carelessly written, but contains the whole work and belongs to the Hemacandra Jnanabhandara, Patan, No. 90/2305 B: 9x 32 inches ; foll. 82 with 14 lines to a page. The ms. is from the same Bhandara as above; it is complete and contains a few good marginal notes in Sanskrit. Its . number is 210/9867. C: 101 x 41 inches; foll. 2 to 41 with about 20 lines to a page. The ms. is from the same Bhandara as above; No. 186/7227. D: 10 x 41 inches ; foll. 65 and about 14 lines to a page. The ms. belongs to the Bombay University and is complete. For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INTRODUCTION E: 103 x 44 inches; foll. 10 with about 22 lines to a page. The ms. is written in small clear handwriting ; it wholly drops the Sutras, but contains about three-fourth of the Svopajna Tika and illustrations. No. 1645. F: 104 x 44 inches ; foll. 20 with about 20 lines to a page. The ms. is dated Sam. 1481 and contains all the Sutras and a very brief Avacuri in a few places. G: 104 x 41 inches; foll.4 with about 18 lines to a page. The ms. contains only the Sutras and belongs to Shri Sanghano Bhandara, No. 90/2304. H: 104 x 41 inches : foll.4 to 9 only with about 29 lines to a page. It contains all the Sutras and a brief Avacuri. It is dated Sam. 1490 and belongs to Sangha Bhandara. No. 90/2307. N: This is the printed edition of the work; as explained in its preface, it is based upon a single ms. Published by Devakaran Mulchand, Bombay, 1912. P: This is a photo-copy of a palm-leaf ms. preserved at: Patan and containing 123 folios; it has a few marginal notes in Sanskrit. S: 10 x 41 inches; foll. about 60. The ms. belongs to the Jainananda Jnanabhandara, Gopipura, Surat No. 322. K: For the Paryaya commentory which I have published, I have used two mss. One belongs to the Bombay University and the other to Shri Muni Jinavijayaji himself. The former has 46 folios with about 13 lines to a page and is dated Sam. 1659, while the latter has 37 folios with about 15 lines to a page. Kd: In the 4th Adhyaya I have sometimes given the variants found in the Kavidarpana, which I have recently reedited in the Rajasthan Puratana Granthamala, 1960. Bombay, 26th August 1960. H. D. Velankar. For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad- hemacandrasUriviracitaM chando'nuzAsanam / atha prathamo'dhyAyaH / aha~ / zabdAnuzAsanaviracanAnantaraM tatphalabhUtaM "kAvyamanuziSya tadaGgabhUtaM chando'nuzAsanamAripsamAnaH zAstrakAra iSTAdhikRtadevatAnamaskArapUrvakamupakramate - vAcaM dhyAtvA''rhatIM siddhazabda - kAvyAnuzAsanaH / kAvyopayoginAM vakSye chandasAmanuzAsanam // 1 // arhadbhiH kRtA, ""kRte' [ si. hai . 6.3.192 ] ItyaNi, ArhatI vAk / dvAdazAGgaM "gaNipiTakam / yadyapi dvAdazAGgI sUtrato gaNadharairnirmame, tathApi tadarthasya arhadupadiSTatvAdArhatIti ucyate / yadAha - 'atthaM bhAsai arahA suttaM gaMthati gaNaharA niuNaM' // 1.1 // iti / sUtramapi cAcintyAtprabhAvAdeva gaNadharairgrathyate iti Arhatyeva vAg iti na virodhaH / siddhaM pratiSThAM prAptaM zabdAnAM nAmAkhyAtAdibhedAnAM prakRtipratyayAdivibhAgena, kAvyasya ca "guNAlaGkArAdivivecainena, pUrvAcAryazAsanasyAnu pazcAt zAsanaM saMdarbho yasya siddhazabda- kAvyAnuzAsanaH / dhyAnaM praNidhAnam / tacceha mAnaso namaskAraH / kAvyopayoginAmiti gadyakAvye na chandasAmupayoga" ityarthAt padyaM kAvyamiha gRhyate / upayogaH sAhAyakaM " vRttasaMzayacchedAdinA / yadAha - ''chandovicitervRttasaMzayacchedaH // 1.2 // idamabhidheyaprayojanam / kAvyopayogAbhAvAcca na vaidikAni chandA~sIha lakSayiSyante / chandasAmiti karmaNi SaSThI / " candanAdAhlAdanAt chandAMsi varNamAtrAniyamitAni [ atha ] chando'nuzAsanaparyAyAH katicillikhyante / 1 ) kAvyamiti - alaMkArazAstram / 2 ) kRta iti - taddhitasUtram / 3 ) gaNipiTakamiti - piTakamiva piTakam / sarvavyApakatvAd gaNInAM gaNinAM vA piTakam / 4 ) guNAlaMkArAdIti - mAdhuryaujaH prasAdAstrayo guNAH, upamAdayo alaMkArAH / 5 ) upayoga iti - kAryamityarthaH / 6 ) vRttasaMzayeti - mAtrAryAsaMzayacche. dAdiH / bhAdizabdAdyatirgRhyate / 7 ) chandoviciteriti - chandAMsi vicIyante samavekSyante'tra zAstre tAni zyAdirUpavRttAni / 8 ) candanAhlAdanAcchandAMsIti - uNAdikosspratyayaH / pRSodarAdittvAcchaH / / 1 AripsamANa: A. 2 kRtyaNi arhatI A. 3 vAci0 ACN. 4 pratiSTAM AB. 5 viracanena A. 6 sahAyaka A. 7 chandAMsi to degyante repeated in A. For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / vRttAni teSAm / anuziSyate aneneti anuzAsanaM zAstram / vakSya iti tRtIyatrikAyogAd ahamiti labhyate / nanu bhavatu 'vAcaM dhyAtvArhatI' iti iSTadevatAstutiH, adhikRtadevatAstutistu kathamiyam / na hyadhikRtAni chandAMsi arhatpraNItAni / maivaM vocH| na hi "sUktaM kiMcid arhatAmupadezamantareNa jagatyasti / yat zrIsiddhasenaH 'sunizcitaM naH paratantrayuktiSu sphuranti yAH kAzcana suuktsNpdH| tavaiva tAH pUrvamahArNavoddhRtA jagatpramANaM jinavAkyavinuSAH // 1.3 // ' Iti sarvamavadAtam / anena ca zlokena zabda-kAvya-cchando'nuzAsanAnAmekakartRkatvamuktam / sarvAdimadhyAntaglau triko nau bhyau nau stau varNagaNAH // 2 // . sarvAdimadhyAntau guru-laghU yayostau yathAkramaM nau bhyau nau stau "ityevaMsaMjJau jJeyau / caturlAdInAmapi mAdisaMjJA mA bhUditi niyamArthamAha triko / trayaH pramANamanayostau / 'mAnam [si. hai. 6. 4. 169] iti ke trikau / tatra sarva-glau nau, Adi-glau bhyau, madhya-glau jau, anta-glo stau / sarveSAM nyAsaH555 ma. / / / na. 5 / / bha. |'' ya. |'| ja. '|' ra. / / 5 sa. ''| ta. paThanti ca mastrigurustrilaghuzca nakAro bhAdiguruzca tthaadilghuryH| jo gurumadhyo madhyalaghU raH so'ntaguruH kathito'ntalaghustaH // - iti varNagaNAH // 2.1 // dvitri catuHpaJca SaTUlA datacapaSA dvitripazcASTatrayodazabhedA maatraagnnaaH||3|| kalA mAtrA / dvikalo da sNjnyH| trikalaH ta sNjnyH| catuSkalaH ca saMjJaH / paJcakala: pa sNjnyH| SaTkalaH pa sNjnyH| iti dvitricatuHpaJcaSaNNAM AdipratIkena kRta rAsa di vAdara' ityAdivad dAdisaMjJA maatraagnnaaH| te ca yathAsaMkhyaM dvitripazcASTatrayodazabhedAH / tatra da gaNaH dvibhedaH-5. / / . ta gaNaH tribhedaH-15. s.. ca gaNaH paJcabhedaH-55, / / 5. IsI. / / / / / / . 1) suuktmiti-kaavyaadi| 2) vipuSA bindvH| 3) sarvAdimadhyAntAviti-savauM ca tau AdI ca sarvAdI, tau ca tau madhyau ca tau ca tau antau ceti krmdhaaryH| 4) ityevaMsaMjJAviti-nAmarUpA magaNeti saMjJA jnyeyaa| 5) bhAdigururiti-bhAt sUtratvAt silopaH / yadvA bh iti vyaJjanaM tacca gaNopalakSaNam / aapaatlikaapraantikaacchndH| 6) kRtRrAsadivAdaretyAdivaditi-kRtRrAsadarabhUtadivA zucarASTadivaikarapUrNadivA / kRSNapakSe tRtIyAyAM rAtrau bhadretyAhujyotirvidaH / 1 anuziSyante B. 2 vaMzastham / iti AB. 3 mAnamitItyarthe saMkhyADatetyAdinA ke triko AB; mAnamitItyarthe saMkhyADatezcA iti ke E. 4 glau in sarvaglo dropped in A. For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdizca srvlH||3.4|| prthmo'dhyaayH| pa gaNaH aSTabhedaH-15s. sis.||s. ss. / / 5.51.5 / / / / / / pagaNaH tryodshbhedH-'''.||ss.||s. / / / / / / s.ssss. / / / / 5 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / sarvagaH sarvalo dastaH AdimAntimasarvalaH / "sarvAntamadhyamAdyag caH samastalo matazca sH|| 3.1 // pa AdyantarlaghuglAntaH syAdupAntyaguruH sa ca / AdhuttaraguruH so'pi gurvAdiH sarvalo'pi ca // 3.2 // SaH sarvago yAdyalaH syAdAdyopAntyalaghustathA / AdhAntimaguruzcaiva paryantagurureva ca // 3.3 // Adhantala upAntyAdyaga upaantygurustthaa| dhyAdhago madhyagazcAdyuttaragAdizca sarvaleH // 3.4 // -iti saMgrahazlokAH // 3 // smaanenaikaadiH||4|| glau mAdayo dAdayazca "samAnena lakSitA ekAdisaMkhyA bhavanti / yAtithaH samAnastAvatithA gAdayo'pi gRhyante / gaMgA gi gI guM yU~ [ gugne glaM / evaM lAdayo'pi // 4 // hrakho ljuH||5|| hrakho mAtriko varNo lUsaMjJo bhavati / sa ca prastAre RjuH sthApyaH // 5 // vAnte gvkrH||6|| pAdAnte vartamAno hrakho gasaMjJo bhavati / sa ca prastAre vakraH sthApyate / veti' vyavasthitavibhASA tena yatra 'maiM glau "samAnI' ityAdAvapavAdastatra gasaMjJo na bhavati / vaMzasthAdau ca pAdAnte "laghorgurutvaM na bhavati / yadAha - vaMzasthakAdicaraNAntanivezitasya gatvaM laghornahi tathA zrutizarmadAyi / zroturvasantatilakAdipadAntavartilo gatvamatra vihitaM vibudhairyathA tat // 6.1 // ..dhruvAsu vivakSAvazAd gurutvaM laghutvaM ca / yadAha - ... 1) sarvAntamadhyamAdyagceti-sarvaguruH 1 antaguruH 2 madhyaguruH 3 AdiguruH 4 sarvalaH iti ca gaNAH / glAnta iti - tRtIyo bhedo gurvantaH, caturtho bhedo lghvntH| Adhuttaragururiti - deH prathamAduttaro guruyaMtra saH / 2) samAneneti svrenn| 3) samAnItyAdAvapavAda iti-sAmAnyoktau vidhirutsargaH, vizeSoktau vidhirapavAdaH / 4) laghorgurutvaM na bhavatIti-atra sUtre prastutahasvatvasya gurutvavidhAnAt / go latetyukte gurorlaghuteti na, kiM tvanena lakSaNena gurutvaprAptau laghuteti bhAvaH / .... 10 upAnta. P / 2 vA A. 3 AdyopAnta0 ABEP. 4 upAntA0 AE. 5 sarvalAH A. 6 zlokaH N. 7 yAvattithaH-tAvattithaH P.8 gAdayo gR0 A. 9 ga 1 gA 2 gi 3 gI 4 ityAdi / evaM mAdayopi E. 10 bhavati dropped in P. 11 vAzabdasya vyavasthitavibhASAtvAdyatra i.12 syAt bhavati / vasantatilakAdau ca syAt F, For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / ojasaMkhyA yadAbhISTA dhruvAsu viratau tadA / go latA yugmasaMkhye tu "viratau gurutA laghoH // 6.2 // tathA"guru ccia aikkalahU virAmavisayaMmi visamasaMkhAe / jamalalahU lahua ciMa samasaMkhAsaMThio hoi // 6.3 // xka: pa-visarga-anukhAra-vyaJjanAhAdisaMyoge // 7 // jihvAmUlIye upadhmAnIye visarjanIye anusvAre vyaJjane hAdivarjite saMyoge ca pare hrakho'pi go bhavati vakrazca / 'ahAdi' iti samastavyastasaMgrahAt ha~saMyoge hasaMyoge rasaMyoge ca na guruH / AdizabdAdyathAdarzanam / hAdisaMyoge ca yathA spRSTaM tvayetyapahriyaH khalu kIrtayanti // 7.1 // tathAtava hiyApahiyo mama hIrabhUt zazigrahe'pi drutaM na dhRtA ttH| bahalabhrAmaramecakatAmasaM mama priye kva sameSyati tat punaH // 7.2 // dhanaM pradAnena zrutena kareM // 7.3 // ityAdi / "lIlAsitAbjamuta darpaNamAtapatraM kiM dantapatramatha kiMzukamauliratnam / kiM cAmaraM tilakabindurathendubimbametaddivo nihutadIpti mude na kasya // 7.4 // prAkRte'pi yathA 'jaha NhAuM oiNNe abhuttamulhesiamaMsualutaM / jaihaya Ne hAosi tuma sacche golAnaItUhe // 7.5 // ___ abhuttaM abhiSiktam / tUhaM tIrtham // 7.5 // tathA"vodrahadrahaMmi pddiaa| "kuvalayakhittadrahi0 // 7.6 // ityAdi / 1) viratau gurutA laghoriti-lakSaNavazAllaghutve prApte gurutvam / 2) gurumaccieti-ekalaghurvivakSAvazAd gururbhavati dvilaghulaMghureva / 3) lIlAsiteti vRtte darpaNamiti klIbe'pi dRzyate / dantapatramiti-tADakam / etaddiva iti-divaH strItvAt tasyA dharmA lIlAsitAbjAdayo bhnnitaaH|4)jhnnhaauNti-straatumvtiinne sAtvikabhAvavazAt Ardai sat utsrasta aMzukaparyantaM 'addhaMto paraMte' iti vacanAt / uddhRtazapharIM dRSTvA cakito na snAta iti sNttngkH| 5)vodrahadahami paDiatti-teJcibha suhayA teJcea paMDiA te jayaMti jiy(aoloe| vogahagahammi paDiA taraMti je ceva lIlAe // graamiinntrunnsmuuhhde| atra ca 'dre ro na vA' | si0 hai. 8.2.80] iti sUtreNa vikalpe na lopH| 6) kuvalayakhittadrahitti - paMkayapaMki vahoDi, kuvalayakhittadrahi / biMbati vADihi ghalli, sasaharu..... gahi / nimmavi karavayaNAhara, puha lIlAvaihiM / ugghITThI nia siddhi, nivAi payAvaihi // 1 gau A. 2 garuya P. 3 ikkalahU A. 4 ciya AP. 5 vyastasamastasaM0 A. 6 hesaMyoge N. 7 hAdisaM* AB. 8 spaSTaM A. 9 bahula A. 10 nhAuM A. 11 ullasiyamaMsu0 A. 12 jahayaM N. 13 na E. 14 nhAosi A. 15 abbhutaM N, For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prthmo'dhyaayH| - eSu atIvraprayatnatvaM saMyogasya gurutvAbhAve hetuH| tIvraprayatne tu bhavatyeva guruH| yathA- 'barhamAreSu kezAn' ityAdi / kecittu xka :payorapi paratra sthitayoH pUrvasya laghorgurutvaM necchanti / yathA praNatasuravaradharaNanRpaH paramavijitamadamadanajananamaraNa / __ sakaluSajanasalilakatakara kanakamaya sutanu jinavara vRSabha jaya // 7.7 // dIrghaplutau // 8 // dvimAtra-trimAtrau varNI gasaMjJau bhavataH vakrau ca // 8 // sa dvimaatrH||9|| sa gasaMjJo dvimAtro bhavati / "ekamAtre asatI mAtrA Aropyate / trimAtre satI nirAkriyate // 9 // edotI padAnte prAkRte hrakhau vA // 10 // padAnte vartamAnau ekAra-okArau prAkRtabhASAyAM vA hrakhau bhavataH / yathA "pasagayavarummUliAe~ uddddiinnssivihNgaae| _ dhavalAI galaMti nisAlayAe~ nakkhattakusumAI // 10.1 // ua pomerAyamaragayasaMvaliA NahayalAoM obharaha / ' NahasirikaMThabhaTTa vva kaMThiA kIrariMcholI // 10.2 // i~ hi~ ityetayoH "haskhatvaM zabdAnuzAsane sAnunAsikatvavidhAnAt siddhamiti nehocyate / apabhraMze tvapadAntayorapi 'kAdisthaidotoruccAralAghavam' [si. hai. 8. 4. 410] iti 'padAnte u~ hu~ hi~ haiM kArANAm [si. hai, 4. 8. 411] iti ca hrakhatvaM zabdAnuzAsane nirNItamiti nehocyate // 10 // turyo'zaH pAdo'vizeSe // 11 // chandasazcaturtho bhAgaH pAdasaMjJaH avizeSe sAmAnyAbhidhAne / yatra tu dvipadIpaJcapadI-SaTpadI-aSTapadI ceti vizeSAbhidhAnaM tatra "dvitIyAgraMzo'pi pAdaH // 11 // 1) ekamAtre asatI mAtrAropyata iti-antalaghau ekamAtre asatI maatraaropyte| trimAtre lute satI nirAkriyate gurohnimAtratvena saMmatatvAt / 2) paccUsagayavarutti-prabhAtagajavaronmUlitAyAH uDDInacandravihaMgAyAH zvetAni kSaranti nizAlatAyAH nakSatrakusumAni / 3) ua pomarAyatti-uatti pazya / pomarAyattipadmarAgaH / NahayalAo ityatra sUtraM phalitam / obharaitti-avatarati / bhaTTa vva-bhraSTeva / kaThietti-kaNThAbharaNam / kiirriNcholiiti-shukshrenniH| 4) hasvatvaM zabdAnuzAsane iti -praakRtlkssnne| 5) dvitIyAcaMzo'pi pAdaH / prathamAdirapi dvitIyAdyapekSayA dvitIyAyaMza ucyate / 1tu dropped in A. punar E. 2 maraNaH BFP. 3 jaya // pathyA AB. 4 gasaMjJI ABP. 5paumarAya AP. 6 oyarai ODN, 7 sAnunAsika. to hrakhatvaM zabdAnuzAsane dropped in N, 8 turyozI A. For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / vRttam // 12 // prAG mAtrAchandobhyo yadabhidhAsyate tadvRttasaMjJaM jJeyam / "tacca sthiraguruladhvakSaravinyAsamiSyate / "pATana-saMyogayorabhAvAt / mAtrAchandAMsi tu jAtiriti prasiddhAni / yadAhu:___ padyaM catuSpadI tacca vRttaM jAtiriti dvidhA // 12.1 // vRttaM ca samAdhasamaviSamabhedAt tredhA / tat krameNa lakSayatisamaiH pAdaiH samam // 13 // pAdaizcaturbhistulyalakSaNaiH samaM vRttam // 13 // samArdhamardhasamam // 14 // yasya tulye ardhe tadardhasamaM vRttam // 14 // anyadviSamam // 15 // AbhyAmanyadviSamaM vRttam // 15 // zravyo virAmo ytiH||16|| viramaNaM virAmo vizrAmaH / "sa zrutisukho yatisaMjJaH / sA ca tRtIyAnteSu gaghAdinirdezeSu upatiSThate / gAdayazca sAkAGkSatvAt yatirityanena saMbadhyante / tena gAdyavacchinnarakSarairyatiH kriyate ityayamarthaH sidhyati / tatraiSA yatyupadezopaniSat paThyate - yatiH sarvatra pAdAnte zlokArdhe tu vizeSataH / gAdicchinnapadAnte ca luptAluptavibhaktike // 1 // tatra yatiH sarvatra pAdAnte' yathA namo'stu vardhamAnAya spardhamAnAya krmnnaa| tajayAvAptamokSAya parokSAya kutIrthinAm // 16.1 // iti / na punarevaM yathA namastasmai mahAdevAya zazAGkardhidhAriNe // 16.2 // iti / "zlokArdhe tu vizeSataH' ityatra sandhikAryAbhAvaH spaSTavibhaktitvaM ca vizeSaH / yathA namasyAmi sadodbhUtamindhanIkRtamanmatham / IzvarAkhyaM paraM jyotirajJAnatimirApaham // 16.3 // 1) tacca sthiraguruladhvakSareti-AryAdau hi gurulaccoya'bhicAritA na tvatra same chandasi / laghudvayasthAne gururna bhavati gurusthAne laghudvayaM na bhavatIti bhaavH| 2) pATanasaMyogayorabhAvAditi-gurorlaghudvayakalpanA pATanaM laghudvayasya gurukalpanA sNyogH| 3)sa zrutisukho ytisNjnyH| zruti sukhayati zrutisukhaH / karmaNyaN / 4) yatiH sarvatra pAdAnte iti-pUrvAparapAdayoH samAse'pi pAdAnte yatiH kriyte| 5) zlokArdhe tu samAso'pi na bhavati / 1 laghukSara0 A. 2 tada dropped in N. 3 viSamaM vRttaM AB. 4 all the four words dropped in B. 5sA ca tRtIyAntairgAdyavacchinnarakSaraiH kriyate F. 6 tena dropped in CRNP. 7 gakArAdipadAnte ca P. 8 zasAMkA* B. 9 namasyAni B, For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prthmo'dhyaayH| - atraM Izvaramityasya pUrvamakAreNa sandhirna kartavyaH / spaSTavibhaktikatvaM ca atraiva / na tvevaM yathA suraasurshirortnsphurtkirnnmnyjrii-| pijarIkRtapAdAbjadvandvaM vandAmahe zivam // 16.4 // gAdicchinnapadAnte ca "luptAluptavibhaktike' yathA uttuGgastanakalazadvayA natAGgI lolAkSI vipulanitambazAlinI ceM // 16.5 // yakSazcake janakatanayAsnAnapuNyodakeSu // 16.6 // iti / 'luptAlaptavibhaktike' iti 'yatiH sarvatra pAdAnte' ityanenApi saMbadhyate / ___ yathAnamastuGgazirathumbicandracAmaracArave / trailokyanagarArambhamUlastambhAya zambhave // 16.7 // iti / tathAvazIkRtajagatkAlaM kaNThekAlaM namAmyaham // 16.8 // iti / kacittu padamadhye'pi gakArAdau yatirbhavet / yadi pUrvAparau bhAgau na syAtAmekavarNakau // 2 // yathA"paryAptaM taptacAmIkarakaTakataTe zliSTazItetarAMzau // 16.9 // iti / tathAkUjatkoyaSTikolAhalamukharabhuvaH prAntakAntAradezAH // 16.10 // iti / tathA"hAso hastAgrasaMvAhanamapi tulitAdrIndrasAradviSo'sya // 16.11 // iti / vairizcAnAM tathoccAritacaturaRcA cAnanAnAM caturNAm // 16.12 // iti / khar3e pAnIyamAlAdayati hi mahiSaM pakSapAtI pRSatkaH // 16.13 // iti / 1)gAdicchinneti-gAdisaMkhyAvacchinnAkSaraM padam / mayUravyaMsaketi samAsaH / 2) luptAlupteti-luptavibhaktikatvaM tu ekArtha ityanena na tu anato lugiti / 3) uttuGgastanetyatra- 'bimboSThI naravaramuSTimeyamadhyA sA nArI bhavatu manaH praharSiNIti' uttarArdhe pingglpaatthe| idaM praharSiNIchando luptavibhaktikodAharaNam / 4) namastuGgetianyasminnapi mUlastambhe camaraH syAt iti hrssaakhyaayikaayaam| 5) paryApta taptetyAdi vRttaM sUryazatake / 6) kUjatkoyaSTIti vRttamidaM meghkaavye| 7) hAso hastAgreti vRtte tulitAdIndrasAreti-tulitAdrizvAsau indrasAro vajraM tasya dvida mahiSAsuraH / 1 atrekAreNa pUrvasya makArasya sandhirna* E. 2 padAbja A. 3 natAGgIti . 4 AB add bimboSThI nrvrmussttimeymdhyaa| sA bAlA bhavatu manaHpraharSiNIti // iti pingglpaatthH| s also adds the same two lines, but reads 'rSiNI te and drops iti0 paatthH| 5tamastuGga A.6bhA in stambhAya dropped in A; the whole line dropped in P.7 vairaJcAnAM AE. 8 vAnanAnAM ABCD. 9Sane CN. 10 vRSatkaH A, For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / 'gakArAdau' iti kim ?, padamadhyayatiH pAdAnte mA bhUt / yathApraNamata bhavabandhaklezanAzAya nArA yaNacaraNasarojadvandvamAnandahetum // 16.14 // iti / pUrvottarabhAgayorekAkSaratve tu padamadhye yatirduSyati / yathAetasyA gaNDatalamamalaM gAhate candrakakSAm // 16.15 // iti / etAsAM rAjati sumanasAM dAma kaNThAvalambi // 16.16 // iti / surAsurazironidhRSTacaraNAravindaH zivaH // 16.17 // iti / pUrvAntavatsvaraH sandhau kacideva parAdivat // 3 // a| .. yo'yaM pUrvaparayorekAdezaH svaraH sandhau vidhIyate sa kacitpUrvasya antavad bhavati kvacitparasya Adivat / ubhayAdezatvAt / yathA pitroH putraH pituzca mAtuzca bhavati / tatra pUrvAntavadbhAvo yathA "syAdasthAnopagatayamunAsaMgamevAbhirAmA // 16.18 // "jambhArAtIbhakumbhodbhavamiva dadhartaH // 16.19 // iti / tathAdikkAlAdhanavacchinnAnantacinmAtramUrtaye // 16.20 // iti / parA~divadbhAvo yathA skandhe vindhyAdribuddhyA nikaSati mahiSasyAhito'sUnahArSIt // 16.21 // iti / zUlaM tUlaM tu gADhaM prahara hara hRSIkezakezo'pi vakra zcakreNAkAri kiM te0 // 16.22 // iti / atra hi svarasya parAdivadbhAve vyaJjanamapi tadbhaktatvAt tadAdivadbhavati / 'yadi pUrvAparau bhAgau na syAtAmekavarNakau / ' iti antAdivadbhAvavidhAvapi saMbadhyate / tena ___ asyA vakAlamavajitapUrNenduzobhaM vibhAti // 16.23 // ityevaMvidhA yatinaM bhavati / 1) syAdasthAnopagateti vRttaM meghkaavye| 2) jambhArAtIbheti vRttaM sUryazatake / 1padamadhye yatirduSyati pAdAnte. A. 2 padAnte EF. 3 kaNThAvalIti B. 4 bhAvo dropped in E. 5 saMgamenAmi. ABP. 6 dadhataH sAndrasindUra reNumiti AB. 7 kvacitparasyAdivat / yathA F. For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo'dhyAyaH / draSTavyo yaticintAyAM yAdyAdezaH parAdivat || 3 ba / yathA - "acchinnaprasarANi nAtha bhavataH pAtAlakukSau yazAMyadyapi kSapayanti kokilakulacchAyAsapatnaM tamaH // 16.24 // * vitataghanatuSArakSodazubhrAsu dUrvA svaviralapadamAlAM zyAmalAmullikhantaH // 16.25 // iti / * nityaM prAkpadasaMbaddhAzvAdayaH prAkpadAntavat // 4 a / cAdibhyaH pUrvaM yatirna kartavyetyarthaH / yathA - svAdu svacchaM ca salilamidaM prItaye kasya na syAt // 16.26 // iti / 'nityaM prAkpadasaMbaddhA' iti kim ?, "anyeSAM pUrvAntavadbhAvo mA bhUt / yathA - mandAyante na khalu suhRdAmabhyupetArthakRtyAH // 16.27 // iti / * ityautsukyAdaparigaNayan guhyakastaM yayAce // 16.28 // iti / * pareNa nityasaMbaddhAH prAdayazca parAdivat // 4 ba / prAdibhyaH parA yatirna bhavatItyarthaH duHkhaM me prakSipati hRdaye duHsahastvaidviyogaH // 16.29 // iti / 'pareNa nityasaMbaddhAH' iti kim ?, anyebhyaH parApi yatiryathA syAt / zreyAMsi bahuvighnAni bhavanti mahatAmapi // 16.30 // " ayaM ca cAdInAM prAdInAM ca ekAkSaratvena ekAkSarANAmeva padAntayatau antAdidbhAva iSyate na tvanekAkSarANAM padamadhyayatau / tatra hi padamadhye'pi cAmIkarAdiSviva yaterabhyanujJAtatvAt / tatra cAdInAM yathA - pratyAdezAdapi ca madhuno vismRta bhrUvilAsam // 16.31 // iti / prAdInAM yathA dUrArUDhapramodaM hasitamiva parispaSTamAsAM sakhIbhiH // 16.32 // iti / 1) acchinnaprasarANIti - asya pUrvArdhamidam - atyAsannaniSanna (NNa) pannagavadhUgItotsavaprakrame patyurbhogabhRtAM dadanti kimapi prItiM muhuH zrotrayoH / 2 ) anyeSAM pUrvAnteti - anityasaMbaddhAnAm / 3 ) ayaM ca cAMdInAM iti cAdayaH padasyAnte prAdaya Adau yatibhAjo bhavantIti bhAvaH / - 1 yadyA0 A. 2 kSipayanti A. 3 tadviyogaH AEP 4 parA yatiH FP 5 pramohaM A. 6 spRSTaM B. 2 chando0 For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / _ tadetatsarva zravyapadenaiva gatArthamiti na sUtritam / anirdiSTayatike'pi ca chandasi zravyaiva yatiH karaNIyA / na punarevaM yathA "tena zazimukhi gatena sakhi kiM priyeNa kuru mAnamapi tasmin / sa tava varatanu samadanaH svayameva sameti caraNayugam // 16.33 // iti / tathA hi "abahvarthApi madhurA mano harati bhAratI / tamonicayasaMkAzA mattanAdeva kokilA // 16.34 // iti / tryaadirgaadiH||17|| tricaturAdiH saMkhyA krameNa gaghaDAdisaMjJA // 17 // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM svopajJacchando'nuzAsanavRttI saMjJAdhyAyaH prathamaH samAptaH // 1 // graMthAgraM 125, a0 18 / 1) tena zazimukhIti- iyaM saptapaJcAzanmAtrArUpA''ryA punaH sarvathApi ytirhitaa| 2) abahatheti - vRttatvaM ca pUrvakathAgatam / ityAcArya0 prathamo'dhyAyaH sNpuurnnH|| 1cara. dropped in A. 2tricaturAdisaMkhyA AP. For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha dvitiiyo'dhyaayH| chandaH // 1 // AzAstraparisamApteH chanda ityadhikRtaM veditavyam // 1 // paadH||2|| pAda ityadhikAra AzAstraparisamApteH // 2 // idAnImekAkSarAdyAH SaDviMzatyakSarAvasAnAzchandojAtIrAha ekAkSaroktA jaatiH||3|| ekAkSarapAdA uktA nAma bhedasaMgrahAtmikA jAtiH // 3 // atyuktA-madhyA-pratiSThA-supratiSThA-gAyatrI-uSNim - anuSTub -bRhatI-pati-triSTub - jagatI-atijagatI. zakarI-atizakarI-aSTi- atyaSTi-dhRti-atidhRtayaH ekaikavRddhAH // 4 // uktAta ekaikAkSaravRddhapAdA atyuktAdayaH / tatra yakSarA atyuktA jAtiH / tryakSarA madhyA / caturakSarA pratiSThA / evaM yAvadekonaviMzatyakSarA atidhRtiH||4|| kRtiH prAvisamabhyudazca // 5 // pra-AG-vi-sam - abhi- ud ityetebhyazca parA kRtirekaikavRddhAkSarA / viMzatyakSarA kRtiH / ekaviMzatyakSarA prakRtiH / dvAviMzatyakSarA AkRtiH / trayoviMzatyakSarA vikRtiH| caturvizaityakSarA saMkRtiH / paJcaviMzatyakSarA abhikRtiH / SaviMzatyakSarA utkRtiH iti // 5 // athAsAmeva jAtInAmupayogino bhedAnAha uktAyAM gaH shriiH||6|| uktAyAM jAtau gururekAkSaraH pAdaH sa ca zrInAmA / yathA gI-,(H / zrIH, stAt // 6.1 // __ atyuktAyAM gau strI // 7 // yathAbhrAtara, dRSTA / iSTA, sA strI // 7.1 // padmamityeke // 7.1 // 1 ekonaviM. BFP; ekAnaviM. 0.2 prAvi0 ca kRtiH NP. 3 ut ABP. 4 caturvi0 to abhikRtiH dropped in A. 5 evaM SaDviM. A. 6 iti dropped in A; iti yAvat .. For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 lau madaH // 8 // jaya, jina / jita-, marda // 8.1 // 1 chando'nuzAsanam / puSpamiti kazcit // 8.1 // glau duHkham // 9 // yathA - kasya, nAtra / duHkha-, masti / lgau sukham // yathA jinaH, sa vaH / kriyAt sukham // 101 // 2 / 4 // madhyAyAM mo nArI // 11 // yathA - niHsAre, saMsAre / sAraM kiM, syAn nArI // 11.1 // 1 yaH kezA // 12 // yathA puraMdhI, suvezA / iyaM sA, sukezA // 12.1 // dhUriti bharataH / / 12.1 // ro mRgI // 13 // yathA vallabhA, gehinI / yA mRgI-, locanA // taDiditi bharataH // 9.1 // 10 // so madanaH // 14 // magaNo guruzca / yathA - yathA vira, Sbhyadhikam / madano, dahati / / 14.1 // - rajanIti bharataH / kecittu mnaM bhya-jra - stAm ekaiko'pi abdhiH, zaGkhaH, zubhraM, dugdhaM ityAhuH // 14.1 // 3 // 4 // pratiSThAyAM gau kanyA // 15 // 1 jitamadaH N. 2 gha AN, 13.1 // 13.1 // sarvairdevaiH, yehAM cakre / seyaM manye, dhanyA kanyA // 15.1 // " For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| bhagau' sumukhI // 16 // bhagaNo guruzca / yathAkSINatanur, madvirahe / yAzrumukhI, sau sumukhI // 16.1 // laliteti bharataH // 16.1 // gau vilaasinii||17|| jagaNo guruzca / yathAna labhyate, ghanastanI / dhanaM vinA, vilAsinI // 17.1 // ___ jayeti bharataH // 17.1 // gau samRddhiH // 18 // ragaNo guruzca / yathApuNyapAtre, zuddhacittaiH / yA pradattA, sA samRddhiH // 18.1 // puNyamiti bharataH // 18.1 // ngau mRgavadhUH // 19 // nagaNo guruzca / yathAtava puro, nayanayoH / kimiva sA, mRgavadhUH // 19.1 // gau vrIDA // 20 // yagaNo guruca / yathA . tathA tena, kRtaM bha; / yathA citte, 'bhavad vrIDA // 20.1 // ... gau sumatiH // 21 // sagaNo guruzca / yathA___ bhaja dharma, vada satyam / tyaja pApaM, sumatiH san // 21.1 // bhramarIti bharataH // 21.1 // tgau somapriyA // 22 // tagaNo guruzca / yathA.. vibhrAjate, khe rohiNI / cArudyutiH, somapriyA // 22.1 // 48 // supratiSThAyAM ro gau priitiH||23|| . yathAyasya naivArthAH, naiva kAminyaH / nApi vairAgyaM, tasya kA prItiH // 23.1 // 1bhagau N. 2 sA sukhI / lalilateti bharataH A. 3 jagau A. 4 puNyaM. to bharataH dropped in B; puSpamiti PP. 5Sutra 22.with com, dropped in BFP. .. . For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 chando'nuzAsanam / lgA vidagdhakaH // 24 // ragaNo laghugurU ca / yathAyauvanena vA, kArmaNena vA / yo na dagdhako, 'sau vidagdhakaH // 24.1 // vAgureti bharataH // 24.1 // bho gau paGgiH // 25 // yathAphAlgunamAse, phullavanAnte / pAvakatulyA, kiMzukapatiH // 25.1 // ____ akSaropapadetyanye / kuntalatanvIti bharataH // 25.1 // bhlagA rtiH|| 26 // bhagaNo laghugurU ca / yathA sAdhucaraNA -, mbhojayugale / hanta viduSo, rAjati ratiH // 26.1 // ___ jo gau satI // 27 // yathAkhabhartRbhaktA, vizuddhazIlI / nirIhacittA, satI satIyam // 27.1 // zikheti bharataH // 27.1 // lagA nandA // 28 // tagaNo laghugurU ca / yathA citte saralA, veSe taralA / dAne pRthulA, nandA mahilA // 28.1 / / - yalagA jayA // 29 // yagaNo laghugurU ca / yathAmamAnIyata, manaH kAntayA / mukhenollasa-, jitAmbhojayA // 29.1 // mlagAH sAvitrI // 30 // magaNo laghugurU ca / yathAjainendraM mukhaM, dizyAdvaH sukham / jigye yena sA, sAvitrI prabhA // 30.1 // so gau ghanapatiH // 31 // yathAkriyayA hInaM, yadiha jJAnam / rahitAmbhobhir-, ghanapatiH sA // 31.1 // nlagA abhimukhI // 32 // nagaNo laghugurU ca / yathA zazivadanA, mRganayanA / abhisarati, tvadabhimukhI // 32.1 // 1 laghurguruzca P. 2 visuddhasIlA B, 3 lagau A, 4 lagau .. . For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo'dhyAyaH / mRgacapaletyanyaH / kamalamukhIti bhrtH|| 32.1 // 5 // 10 // gAyatryAM mau sAvitrI // 33 // yathAdevAnAM yaH straiNaiH, sAkSAtkSobhaM ninye / se brahmA brahmA kiM, yatkAntA sAvitrI // 33.1 // mrau tttii||34|| magaNaragaNau / yathA kAmebhyo nispRhaM, yasyoccaiH syAnmanaH / kiM kuryAttasya sA, mandAkinyAstaTI // 34.1 // sau rmnnii|| 35 // yathA"rajanIramaNa-, pratibhe vadane / tilakaM zazakaM, kurute ramaNI // 35.1 // nalinIti bharataH // 35.1 // tyau tanumadhyA // 36 // tagaNayagaNau / yathA lAvaNyapayodhiH, saubhAgyanidhAnam / sA kasya na hRdyA, bAlA tanumadhyA / / 36.1 // sbhau gurumadhyA // 37 // sagaNabhagaNau / yathA capalAkekara-, nayanA sA kila / ramaNIkovida, gurumadhyA tava // 37.1 // yo somarAjI // 38 // yathA"sa vaH pAtu kunda-, tviSA dehabhAsA / samuyotitAnto, jinaH somarAjI // 38.1. // atha dvitIyAdhyAye paryAyA likhyante 1) rajanIramaNetyatra zazakamiti-zazasya tulyaM zazakam / tulye kapratyaye saMkucitamiti bhaavH| 2)savaH pAtu ityatra somraajiiti-cndrprbhH| somena lAJchanena rAjate / kartarNina / 1 devaH kiM sa brahmA N. 2 niHspRhaM P. For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / nyau zazivadanA // 39 // nagaNayagaNau / yathA manasijalIlA-, kulagRhabhUmiH / kuvalayanetrA, zazivadaneyam // 39.1 // mukulitetyanyaH / makarazIrSeti bharataH // 39.1 // mau mAlinI // 40 // ragaNamagaNau / yathA ketakIsaMsRSTaiH, mAlatIsaMpRktaiH / paGkajairarhantaM, mAlinI sopAste // 40.1 // bhyo kAmalatikA // 41 // bhagaNayagaNau / yathA bhAti mRdupANi-, pllvmnojnyaa| . hAsakusumazrIH, kAmalatikeyam // 41.1 // msau mukulam // 42 // magaNasagaNau / yathA yAto'sta zazabhRn , mArtaNDo'bhyudayam / vyAkozaM kamalaM, nIlAbjaM mukulam // 42.1 // vIthIti bharataH // 42.1 // nau zapharikA // 43 // nagaNaragaNau / yathA kuvalayekSaNe, ramayato manaH / tava vilocane, zapharikAcale // 43.1 // gireti bharataH // 43.1 // nau kacchapI // 44 // ragaNanagaNau / yathA lakSyate sarasi, candramaHsahazi / lakSmakAntiriha, kacchapI payasi // 44.1 // bhrau laghumAlinI // 45 // 1 somapAste F. 2 magaNau A. For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| bhagaNaragaNau / yathA tvadvadanAgrato, maNDalamaindavam / saMprati lakSyate, zrIlaMghu mAlinI // 45.1 // syau vimalA // 46 // sagaNayagaNau / yathA nipatanti yasmin , saralA dRzaste / tamupaiti lakSmIr, vimalA ca kIrtiH // 46.1 // trau jalA // 47 // tagaNaragaNau / yathA jAtAstava dviSat-, strINAM dRzo nRpa / azrAntamazrubhiH, prystkjlaaH|| 47.1 // myo 'sunandA // 48 // magaNayagaNau / yathA zrImatpArzvanAtha, tvatpAdAbjayugme / bhUyA nirvikalpA, bhaktirme sunandA // 48.1 // bhmau vikrAntAM // 49 // bhagaNamagaNau / yathA no bhaTasiMhAste, tvadripupuryantaH / vAsarati siMhAH, bibhrati vikrAntAH // 49.1 // smau sUcImukhI // 50 // sagaNamagaNau / yathA adhunA paJceSora, navatIkSNAstratvam / iha jajJe sUcI-, mukhayA ketakyA // 50.1 / / yamau zikhaNDinI // 51 // yagaNamagaNau / yathA hahA pAnthastrIbhiH, pidhIyante karNAH / muhuptanvAne, zikhaNDinyArAvam / / 51.1 // 6 / 19 // 1) sunandAcchandasi sunandA iti-suSTu nandayatIti / lihAdyac saMjJAyA abhAvAt nanyAyano na bhavati kRdntprthmpaade| 2) vikrAntAyAM siMhA iti-he rAjan sAMprataM tvadripupurImadhye na te bhaTasiMhAH kiM tu zUnyatvAt siMhA eva vikrAntAH sAMprataM dRzyante / zUnyAnIti bhAvaH / 1 zrIrlaghu. N. 2 asubhiH 3 chando0 . A. For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / uSNihi mau go gAndharvI // 52 // yathAsa zreyAMsi zreyAMsaH, zrImAndevaH puSNAtu / kSobhAyAbhUdyaJcitte, gAndharvI na krIDApi // 52.1 // jau ga uSNika // 53 // ragaMNajagaNau guruzca / yathA uSNihIva saMsRtau, syAdbhavaM rajo guruM / no bhavedyadi kSitau, zrIjinendrazAsanam // 53.1 // zikheti bharataH // 53.1 // jsau gaH kumAralalitA // 54 // jagaNasagaNo guruzca / yathA - 'narendragaNasenA-,vRtaH prathitazaktiH / dadhAsi nRpate tvaM, kumAralalitAni // 54.1 // atra kecid dvAbhyAM viratimicchanti / idaM vadanapagaM, priye tava vibhAti / iha vrajati mugdhe, mano bhramaratAM me // 54.2 // msau go madalekhA // 55 // magaNasagaNau guruzca / yathA yAvatkesarinAdo, nAyAti zrutimArgam / tAvadgandhagajAnAM, gaNDe syAn madalekhA // 55.1 // rau ga uddhatA // 56 ragaNasagaNau guruzca / yathA yA babhUva sudarpA, vairiNAM nRpa senA / tvatpratApavilAse, soddhatApi gatazrIH / / 56.1 / / tsau go bhramaramAlA // 57 // 1) uSNihIva saMsRtAviti-yathA uSNihi chandasi rajo guru syAt / ko'rthH| rAt jaH rajaH guru akSaraM ragaNo jagaNo guruzceti lakSaNaM yathA uSNihi chandasi bhavati tathA saMsAre'pi rajaH pApalakSaNaM guru mahat syAt yadi jinendrazAsanaM na syAditi bhAvaH / 2) narendra gaNa] senAvRta iti-narendragaNAnAM rAjasamUhAnAM senA / pakSe narendrabhUtAnAM gaNAnAM pramathAdInAm / prathitA zaktiH sAmarthya yasya / pakSe zaktiH praharaNam / kumAraH skandaH / 1 rajau A. 2 guruH OEN. 3 guru yathA A. For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| tagaNasagaNau guruzca / yathA kunde vicakile vA, mandArakusume vaa| prItyA madhurasADhaye, bhrAntA bhramaramAlA // 57.1 // rau go haMsamAlA // 58 // yathAzaivalAlInirAzA, paGkaje baddhavAsA / kiM bakoTAvalIyaM, hanta sA haMsamAlA // 58.1 // bhau gaH kalikA // 59 // __yathA'sparzanamAtravazAd , yA makarandamucA / kiM bhramara bhramatA, sau kalitA kalikA // 59.1 // sopAnamityanyaH / bhogavatIti bhrtH|| 59.1 // bhsau go vidhuvaktrA // 60 // bhagaNasagaNau guruzca / yathA ahni virahataptA, rAtrimabhilaSantI / udyati vidhubimbe, mlAyati vidhuvktraa|| 60.1 // mbhau gaH sarelam // 61 // magaNabhagaNau guruzca / yathA pApAbhyAsAtkuTilaM, ceto raudraM bhajate / zAstrAbhyAsavyasanAd, dharmya dhyAnaM saralam // 61.1 // nau gazcitram // 62 // bhagaNanagaNau guruzca / yathA 'kIrtiriha bhavataH, kundakusumasamA / raJjayati hRdayaM, citramidamadhikam // 62.1 // nau go harivilasitam // 63 // yathAsapadi balinRpAn, samiti niyamayan / prathayasi na vibho, na harivilasitam // 63.1 // 1) sparzanamAtretyatra makarandamuceti-makarandaM muJcati iti makarandamucA / mUlavibhujeti kaH / 2) kIrti rihatyatra citramiti-zubhrA satI hRdayaM raktayatIti citraM pakSe rAgaM prApayatIti bhaavH| 1 ragaNadvayaM guru ca / yathA 0. 2 bhagaNadvayaM guruzca / yathA P. 3 sA dropped in A, 4 bhAgavatIti A, 5 saralaM dropped in A, . For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 chando'nuzAsanam / capaletyanye / drutargatiriti bharataH / / 63.1 / / jau gaH zAradI // 64 // bhaNajagaNau guruzca / yathA ujvalanizAkarA, cArukamalAkarA / kasya na manoramA, zrIbhavati zAradI // / 64.1 // nagA madhukarikA // 65 // tagaNanagaNau guruzca yathA pAntha zraya dayitAM prApto madhusamayaH // gAyantyanuviTapaM, prItA madhukarikAH / / 65.1 / / vajramityanyaH / / 65.1 // sjau go vimalA // 66 // sagaNagaNau guruzca / yathA - samazatrumitratA-, mavalambya nirmamaH / bhaja vItarAgatAM, vimalAtmako bhava / / 66.1 // jrau gaH subhadrA // 67 // jagaNaragaNau guruzca / yathA kumArapAla deva, tvadIyavikrameNa / mahaujasaH subhadrA, pateH smRtaM na kena // 67.1 // nyau gaH kumudvatI // 68 // nagaNayagaNau guruzca / yathA pativirahe yAnya-, mukhamapi nApazyat / kalayati sA zlAghAm, iha kumudinyekA / / 68.1 // sau go muditA // 69 // gaNagaNau guru / yathA - latAnAM kalikAbhiH prarohatpulakeva / vasantAgamane'smin, vanazrIrmuditeyam // 69.1 // nau go manojJA // 70 // nagaNaragaNau guruzca / yathA 1 drutagAriti 4. bhuvanajaitramaMtraM, ratipateradhIte / pikagirA madhuzrIr, atimanojJayAsau / 70 1 // 2 bharegaNajagaNau A. 3 madhukarikA A 4 nirmama N. For Personal & Private Use Only 5 mahojaH su0 A. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| 21 sau go dIptA // 71 // sagaNaragaNau guruzca / yathA navasindUrabhAso, mukulAH kiMzuke'mI / dhruvamAgneyabANAH, ratinAthasya dIptAH // 71.1 // 7 / 20 // anuSTubhi trau gau vibhA // 72 // taragagAH / yathA deva tvayi kSamAnAthe, kSINAnyabhUbhujAM kIrtiH / pUrvAdribhAji mArtaNDe, kA vA vibhAstu tArANAm // 72.1 // ryo lgAvanuSTup // 73 // rayalagAH / yathA kurvate vivekAratiM, ye virAgahetuSvapi / te paThanti citraM muhur, bAlizA anuSTudhiyA // 73.1 // gIrgIvidyunmAlA // 74 / / samAnenaikAdiriti vacanAd gIriti gacatuSTayaM gRhyate / mau gAviti tu na kRtaM caturbhizcaturbhiryathA viratiAyeteti / yathA satyaM ramyAbhogA bhogAH, kAntAH kAntAH prAjyaM rAjyam / kiM kurvantu prAjJA yasmAd, AyurvidyunmAlAlolam // 74.1 // bhau gau citrapadA // 7 // yathA'vyomani sAgaratIre, parvatazRGganikuJje / bhrAmyati bhImakulendo, citrapadA tava kIrtiH // 75.1 // brau lgau sumAlatI // 76 // naralagAH / yathA parihRtotpalAvalI, kanakaketakI tathA / bhramara mAlatIkRte, taditi sA sumAlatI // 76.1 // bhtau lgau mANavakaM dhaiH // 77 // bhatalagAH / dhairiti vyAdirgAdiriti vacanAccaturbhiriti labhyate / yatiriti copatiSThate / tena caturbhiryatiriti siddham // yathA *zItarujAnyo'nyaraNad, dantaravairvisvarakam / sAma paThan mANavako, 'zAsi muhuryatra zukaiH // 77.1 // 1) vyomani sAgaretyatra citrapadeti -citrANi padAni, syAdityAdyantarUpANi sthAnAni vA yasyAH saa| pakSe yA bhramati sApi citrANi padAni padanyAsA yasyA evaMvidhA syAt / 2 zItarujAnyonyetyatra visvaraka avyaktam / zukairiti - etAvatA yatra pure zukA api vidyApAragAH santi tadA manujAnAM kA kathA / 1pUrvAdibhAji N. 2 gIgI vi. A. gIgI vi0 0. 3 gIti ABOP. mmmmmmmmmmmmmmm For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 chando'nuzAsanam / trau lgau nArAcam // 78 // trlgaaH| yathA-- 'durvAravairidantinAM, kumbhasthaleSu nizcalaH / tvatkIrtiketuvaMzavan , nArAca eSa zobhate // 78.1 // mnau gau haMsarutam // 79 // managagAH / yathA 'maJjIrakaNitayogyAM, kurvANaM zravaNabhogyAm / Adatte bata manAMsi, yUnAM haMsarutametat // 79.1 // njau lgo llitgtiH|| 8 // najalagAH / yathA maNirasanAkhanitAd, anusRthNskulaiH| zritamiva ziSyapadaM, lalitagatau sutanoH // 80.1 // rajau gau siMhalekhA // 81 // rajagagAH / yathA parNapAtamAtrabhIta, kRSNasArapota tAta / kiM vilambase mahAtman , tvaM jahIhi siMhalekhAm // 81.1 // nau lgau pramANI // 82 // jrlgaaH| yathA 'tava pramAtumicchatA, yazazcalukyabhUpate / samagramAnajitvarI, jagatrayI pramANyabhUt // 82.1 // ___ mattaceSTitamiti bhrtH|| 82.1 // 'rjI glau samAnI // 83 // rajagalAH / yathA rAgaroSamohadoSa-, dArudAvepAvakasya / tIrthikaiH samaM jinasya, no samAnikA kalApi // 83.1 // 1) duravairItyatra ketuzchinne (zcidde) ptaakaayaam| 2) maJjIrakkaNitetyatra maJjIrayopurayoryat kaNitaM raNitaM tasya yogyA abhyAsastAm (yogyAM zramam B) / 3) parNapAtetyatra pota tAteti-putravatsale tAtaH / he kRSNasArapota tAta / siMhalekhAmiti -siMhasya maryAdAm / 4) tava pramAtumityatra pramANyabhUditi-pramANyabhUdityakhaNDaM kriyApadam / 5) jauM glau samAnItyatra kevala-mAmaka-bhAgadheya-pApAparasamAnAryeti saMjJAyAM ddiiH| 6) samAniketi-samAnyeva svArthike ke samAnikA / 1potatApta N. 2 mahAratvaM 0 3icchatA N. 4mattaveSTita.N. 5dArudAhapA0F, , For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| nsau gau guNalayanI // 84 // nsggaaH| yathA guruguNacitA sphItA, prihRtrjHpunyjaa| munitanuriyaM sAdhvI, na 'guNalayanI sAdho // 84.1 // sau lgau mahI / / 85 // sslgaaH| yathA bhRzamAtmavataH kalAH, nanu yasya prisphuttaaH| sa hi kAzcanapuSpitA, sakalAM cinute mahIm // 85.1 // nau gau ratimAlA // 86 // nanagagAH / yathA tatiriha kariNAM te, kssrdurumdvaariH| . nRpavara jaladAnAm , iva vicarati mAlA // 86.1 // anyadvitAnam // 87 // uktAdvakSyamANAccAnyat samavRttaM chando vitAnasaMjJam / yathAtvayi tejobhirazeSaM, jagaduddyotayatIdam / udayatyeSa idAnIM, savitA nAtha mudhaiva // 87.1 // tathAkaGkAlamAlabhAriNaM, kandarpadarpadAriNam / saMsArabandhamocanaM, vandAmahe trilocanam // 87.2 // tathAtasyAH smarAmi sundaraM, candropamAnamAnanam / kandarpacApabhaGgura-, bhrUvibhramopazobhitam // 87.3 // tathAtRSNAM tyaja dharma bhaja, pApe hRdayaM mA kuru / iSTA yadi lakSmIstava, ziSTAnanizaM saMzraya // 87.4 // ityAdi // 8 // 16 // 1) guNalayanIti-javanikA / 2) uktAdvakSyamANAditi-asyAM aSTAkSarAyAM jAtau tRtIyAdhyAye pratipAditAt vaktrAdiprakaraNAccAnyat / 3) kaGkAlamAlabhAriNamityatra zarIrAsthipaJjaraM kaGkAlaM tasya mAlA tAM bibharti ityevaMzIlam / 'mAleSIkeSTakasyAntepi bhAritUlacite' iti sUtreNa mAlAyA hasvaH / idaM nArAMcanAni pUrvokta chandasi antarbhavati / paraM yadA hAdisaMyogaH samAzrIyate tadA vitAnamadhye paThyate / athavA paryAyAntaraM vRttadvayasya paroktarUpakasya ime vRtte / teSAM mate nArAcaM chando nAsti / tena vitAnena tu bhavato nArAcamasti / yato nArAcagaNA atrApi santi tato vitAnalakSaNAbhAvAt kathaM vitAnam / atrAhagaNabhedApekSayA ime bitAne ukte / abhayoH trau lagau nArAcamiti nArAcatve'hAdisaMyoge iti bhaNanAt / kandarpatyAdau gurutvAbhAvena vitAnatvam / 1 darpahAriNaM A. 2 tathA Dropped in A. For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ b chando'nuzAsanam / bRhatyAM bho mau vaktraM ddaiH||88|| Dairiti paJcabhiryatiH / yathA bibhramasArabhrUvikSepaM, manmathalIlAlIlAgAram / kasya na citte kuryAt kSobha, bAlakuraGgAkSINAM vaktram / / 88.1 // no rau bRhatikA // 89 // yathA'vizadavRttalabdhAtmanaH, zuciyazoyate pate / tava kamaNDalurvAridhir, bRhatikA ca mandAkinI // 89.1 // nasA halamukhI // 9 // rnsaaH| yathA danturaM kapizanayanaM, yanmukhaM vikaTacibukam / tAM striyaM sukhamabhilaSan , dUratastyaja halamukhIm // 90.1 // nau mo bhujagazizusRtA // 91 // yathA'nayanavilasitairasyAH, kathamiva bata mUrchA te / . bhujagazizusRtA yadvA, 'vagatamuragakanyeyam // 91.1 // vkrgterityrthH| zizupadasya sAbhiprAyatvAt / yathA ca abhyasyatA tu taruNIgativakrimANamunmUlitAH phaNizizo bhavatAparAdhAH // 91.2 // iti / madhukariketi bharataH // 91.2 // bhajasA udayam // 92 // . yathA'subhra bhavadIyavadane, satyapi nitAntarucire / nitrapa ivaiSa sahasA, vAJchati zazAGka udayam // 92.1 // bhau ra utsukam // 93 // yathA Apadi dInamanorathaM, saMpadi harSaparAyaNam / mA kuru mAnasa cApalaM, saMsmara tattvaimanutsukam // 93.1 // mannaam . 1) vizadavRttetyatra zuciyazoyateriti-pavitra ujvalazca yaza eva yatistasya / bRhatiketi prcchaadnpttii| 2) nayanavilasitairityAdi-bateti komalAmantraNe / bhujagazizusRteti - bhujagazizoriva sRtaM gamanaM ysyaaH| 3) ta(ya)thA ceti-zizupadasya sAbhiprAyatve saMvAdakamAha - abhyasyateti / taruNIgatikauTilyaM kurvatA tvayA saMmukha mama harSoM jAyate ityaparAdhonmUlanam / 4) subhra bhavadIyetyatra subhra iti-bhrUsamAnArtho bhrazabdo'pyasti tata Un / anyathA ukArAntatvAbhAvAd 'uto prANI' tyAdinA sUtreNoJ na syAt / nistrapa iti nirlajaH / 1 sutAdyadvA P. 2 tathA ca com. 3 taraNI N. 4 unmUlitAt A. 5 tatvama0 N. For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| narA bhadrikA // 94 // rnraaH| yathA "puNyapApajalavardhite, saukhyaduHkhalatike svayam / tajjahIhi 'pariviplavaM, sAdhutA hRdaya bhadrikA // 94.1 // nau ra upacyutam // 95 // yathA"nRpa kuru karuNAM jane, parihara khalasaMgamam / vimRza surabimAnatas, tridazapatimupacyutam // 95.1 // sjasA akSi // 96 // sjsaaH| yathA. "viSamAstra eSa iti yat , kavayo vadanti tadasat / praharatyayaM hi madanaH, sutano tavAkSilalitaiH // 96.1 // maH sau kanakam // 97 // yathA"mithyAdarzanadigdhamanAH, pApaM dharmadhiyA manute / gADhonmattarasAndhadRzAM, mRtpiNDo'pyathavA kanakam // 97.1 // sau mastAram // 98 // yathA"sakalAsumatAM rakSAyai, yatitavyamitIyat tattvam / rasavAdavidAM tatsAraM, yadi vArtika ! raktaM tAram // 98.1 // siH saumyA // 99 // siriti sagaNatrayam / yathA nijajIvitamAtrarasAt , kRtaniSkRpakarmatate / mRgayAmadhumadharate, kuru dharmamasaumyamate // 99.1 // 1) puNyapApetyatra jalavardhite iti-anyApi latA jalasiktA vRddhiM yAti tatheyam / tajahIhItitasmAt tvaM tyajeti yogH| pariviplavamiti-cittodvegam / sAdhutA sajanateti bhAvaH 2) nRpa kuru karuNAmityatra tridazapatimapacyutamiti- indro'pi svargAd bhraSTaH iti hetoH kA gatiH taveti bhaavH| 3)viSamAsa eSa itIti-viSamANi paJcasaMkhyAkAni, pakSe duHsahAni astrANi yasya sH| akSilalitairiti-locanaceSTitaiH kaTAkSabANairiti bhaavH| 4) mithyetyatra gADhonmattarasAndhadRzAmiti-gADhamunmattarasena dhattarakarasenAndhA vilasA ga yeSAM teSAm / 5) sakalAsumetyatra vArtiketi-vArtA prayojanaM asya, ikaNa, tasya saMbodhanaM he vArtika rasavAdin / rasavAdavidAM iyat sAraM raktaM tAnaM tAraM rUpyaM bhavati / 1 paraviplavaM (parakRtaM sukhaM duHkhaM ca rippana ) B. paravi. corrected to parivi P. 2 mRtpiNDo'thavA A. 3 iti yat A. 4 tAraM raktaM A. 4 chando. For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndo'nushaasnm| tabhyA rucirA // 10 // tbhyaaH| yathA nAzrAyi yaizcaraNapadma-, dvandvaM tava kSaNamapIza / tairAzritaM vanamajasra-, dAvajvalattara cirAya // 100.1 // nasyA vizAlA // 101 // nsyaaH| yathA nRpatilaka mAtu kIrtis , tava bhuvi kathaM tu ysyaaH| bhavati sakalA trilokI, yadiyamapi no vizAlA // 101.1 // tanmA makaralatA // 102 // tnmaaH| yathA "bhaime bhavadarinArINAm , ArdrAJjananayanAsaudhaiH / AsUtri kucataMTe bhraSTaira, navyA makaralatAbhaGgiH // 102.1 // najyAH zazilekhA // 103 // njyaaH| yathA kalayati pANDurabhAvaM, tava virahe sutanuH sA / subhaga yathA divasAdau, galitaruciH zazilekhA // 103.1 / / nau so lghumnnigunnnikrH|| 104 // yathAaparamaNiguNagaNaH, saridadhipa tava kiyAna / harihRdi vilasati yala, laghumaNiguNanikaraH // 104.1 / / __masAH siMhAkrAntA // 105 // . mbhsaaH| yathA tvadRSTeyaM bhavati vibho, dInA pratyarthinRpacamUH / rAhugrasteva zazikalA, siMhAkrAnteva mRgavadhUH // 105.1 // rajAH kAminI // 106 // rajarAH / yathA "yatprasAdato jayatyayaM, puSpasAyako jagatrayam / ullasannavInavibhramAs , tAH stavImi hanta kAminIH // 106.1 // trNgvtiitynyH||106.1 // 9 / 19 // 1) bhaime bhavadarItyatra bhImasya vRddhamapatyaM bhaimirjayasiMhadevastasya saMbodhanam |bhaajnaani ca tAni nayanAni teSAmastrANi / AsUtrIti-nirmitA / mkrltaabhnggiriti-mtsyaakRtiptrltaarcnaa| 2)yavasAdata ityatra puSpasAyaka iti-anaGgaH / vibhramA vilaasaaH| 1 kucatArabhraSTaiH B. 2 mabhasAH P. For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| pakko mabhasgA mattA dhaiH|| 107 // mabhasagAH / dhairiti caturbhiryatiH / yathA "AtAmratvaM vapuSi dadhAno, ghUrNan pRthvItalapatanecchuH / drAgvAruNyAM nihitakaro'yaM, mattAvasthAM prathayati bhAnuH // 107.1 / / iyaM ca yadyapi "vAnavAsikAyAmantarbhavati tathApi vizeSasaMjJArthamuktA / evamanyatrApi" // 107.1 // yajgAH patikA // 108 // ryjgaaH| yathA "bhrUvilAsadUrIkRtollasat-, kAmakArmukA kAntizAlinIm / maJjuguJjimaJjIrarAjitAM, pazya kAminIpatikAmimAm // 108.1 masjagAH zuddhavirAT // 109 // "samyagjJAnacaritrapAtratAM, yo dadhe bhuvanaikabAndhavaH / trailokyaspRhaNIyatAM gataH, satyaM zuddhavirADayaM muniH // 109.1 // manyagAH paNavo ddaiH||110|| manayA guruzca / Dairiti pnycbhiytiH| yathA "syAdvAdAmRtamudite citte, zAstroktiH kaTuritarA bhAti / evaM saMsadi caturaGgAyAM, jalpAmo jayapaNavaM datvA // 110.1 // kuvalayamAleti bharataH / kecittu yagaNasthAne saMgaNaM manyante // 110.1 // rajaMgA mayUrasAriNI // 111 // rajarA guruzca / yathA "yA ghanAndhakAraDambareSu, prItamAnasA visarpatIha / kSobhayantyapi kSaNAdbhujaMgAn , saMtyajen "mayUrasAriNI tAm // 111.1 // 1)AtAmratvamityatra vAruNyAmiti-varuNo devatA asyAH sA vAruNI pazcimA, varuNAtsamudrAdAgatA vAruNI surA ca tasyAm / nihitakara iti-karAH kiraNA hastAzca / 2)vAnavAsikAyAmantarbhavatIti-dvAdazazca vAmavAsikA / pAdacatuSTaye dvAdaze navame ca laghau vAnavAsiketi bhaavH| 3) evamanyatrApIti-yatra padena sahazarUpaM padaM samAyAti tatra vizeSasaMjJAyai na duussnnaay| 4) bhrUvilAsetyatra maJjuguJjIti-maJju manohara yathA syAdevaM guanti dhvanantItyevaMzIlAni mIrANi nUpurANi taiH rAjitAM shobhitaam| 5) samyagjJAnetyatra zuddhavirADiti- zuddhaH san virAjate / kvip / 6) syAdvAdetyatra caturaGgAyAmiti-catvAri vAdiprativAdi-sabhya-sabhApatirUpANi aGgAni ysyaaH| jayapaNavamiti-jayapaTaham / 7) yA ghanAmdhakAretyatra ghanAni nicitAni andhakAraDambarANi, pakSe meghAndhakAraDambarANi teSu / kSobhayantyapIti-apizabdo bhujaMgAnityatra yojyaH / bhujaMgAniti - gaNikApatIn , pakSe sarpAn / 8) mayUrasAriNImiti - mayUravatsarati gacchatItyevaMzIlA / kartarNin / tAmiti-striyamiti bhaavH| (mayUrasAriNI abhisArikAm Tippana in P.) 1 yatiH dropped in A. 2 matvAvasthAM B. 3 DP add masajagAH / yathA 4 myagAH RFGH. . 5syAdvAmRdAta A. 6prIvimAnasA B. For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 "chando'nuzAsanam / nanagAstvaritagatiH // 112 // najanA guruzca / yathA dinakarapItazucirucizU, caramagireH zikharataTIm / anusarati trapita iva, tvaritagatiH sitakiraNaH / / 112.1 / / bhmasgA rukmavatI // 113 // bhamasA guruzca / yathA - ye vijitAtmAno nayaniSThAH, jAgrati lokaM rakSitukAmAH / syAnniyataM teSAM vasudheyaM, rukmavatI mRnmayyapareSAm // / 113.1 // campakamAlA subhAveti cAnye / puSpasamRddhiriti bharataH / / 113.1 // bhigau citragatiH // 114 // bhatrayaM guruzca / yathA - " yasya na kApi kalA na matir, na vyavasAyalavo'pi tathA / so'pi kathaMcana jIvati ced, daivamidaM khalu citrargati // / 114.1 // nigau nilayA // 115 // natrayaM guruzca / yathA - " api saridadhipatisutA, harimapi pariharati yat / adhamapuruSakRtaratiM, dhigahaha kamalanilayAm // 115.1 // jigAvuSitA // 116 // jatrayaM guruzca / yathA - " sa kiM vada nIcasamAzrayo, na kiM kathaya sthitirunnate / na cApalamujjhasi lakSmi kiM na ced uSitA jaladhAmani // / 116.1 / / raH sau go maNiraGgaH // 117 // yathA - dhImatAM hi guNo vizadazrIra, jAyate guNisaMgamavApya / zobhate nitarAM na kimaGge, kuGkumAruNite maNireMGgaH // 117.1 // 1 ) yasya na kApItyatra citragatIti - citrA adbhutA gatiH prakAro yasya tat / 2 ) api saridadhipatItyatra kamalanilayAmiti - lakSmIm / 3 ) sa kiM vadetyatra unnata iti - unnate puMsi / uSitA jaladhAmanIti - caturthaH pAdaH kAkA paThanIyaH / nUnamuSitA jaladhAmani / ebhiH kAraNaiH / Dalayoraikyam / jaDeti - jalasthApi nIvasamAzrayo bhavati, unnate pradeze sthitirna bhavati / 1 1 zubhAvA D. 2 citragati: ABCD. 3 uSilA A. 4 maNirAgaH BN. For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| nau mgo bandhUkam // 118 // bhanamA guruzca / yathA "etadabhinavabhAvadvimbaM, zoNaruciruciraM prAgvadhvAH / zekharitanavabandhUkazrI-, bandhupadamadhunA saMdhatte // 118.1 / / vrajgA manoramA // 119 // narajA guruzca / yathA nikhiladInaduHkhadAriNI, sakalabandhusaMvibhAgakRt / guNijanAmRtArNavopamA, bhavati sA ramA manoramA // 119.1 // to jau ga upasthitA // 120 // yathA"eSA bhavataH samarAGgaNe, rAjan jayasiddhirupasthitA / kIrtiH kupiteva bhavatpriyA, sadyo'bhisasAra digantaram // 120.1 // . ___ atra dvAbhyAM yatirityeke // 120.1 // rmasgAH kalikA // 121 // ramasA guruzca / yathA kundayaSTiM hRSTaH paricumbana , kiM na re rolamba trapase tvam / tattathA yena prAganurAgAt , krIDitaM mAletyAH kalikAyAm // 121.1 // bhanagA mRgacapalA // 122 // bhatanA guruzca / yathA "sAdhu samAdhAvavicalatAm , Azraya he mAnasa satatam / vAJchasi yadyavyayapadavIM, mA kuru vRttiM mRgacapalAm // 122.1 / / mo nau gaH kumudinI // 123 // yathAAsAdya priyamiha zazinaM, nirgacchadbhamarakulamiSAt / ... . mUrta duHkhamiva virahajaM, tatkAlaM vamati kumudinI // 123.1 // kusumasamuditetyanye // 123.1 // maH sau ga uddhatam // 124 // 1) etadabhinavetyatra zekharitanavabandhUketi-zekharitAni zekharIkRtAni ca tAni navabandhukAni ca teSAM zrIH zobhA tasyAH bandhupadaM sAdaratvaM sAmyamiti bhaavH| 2) eSA bhavata ityatra upsthiteti-praadurbhuutaa| 3) sAdhu samAdhAvityatra avicalateti-sthiratvaM / avyayapadavImiti-mokSamArgam / 1 mRtA dropped in D. 2 mAlavyAH N. 3 bhatanagA yathA A. 4 pUrta.... For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / . yathA"sarpadbhistava digjayayAtrA-, svebhirdeva turaMgamasainyaiH / prAjyairuddhatamadhvarajastAM, vRddhi prApa na vRndamarINAm // 124.1 // najyagA vipulabhujA // 125 // najayA guruzca / yathA "ripuvanitAjananiHzvAsair, aviratamuSNataH klAntA / bhajati culukya jayazrIste, vipulabhujAviTapicchAyAm // 125.1 // sjasgA mAlA // 126 // sajasA guruzca / yathA gaganAGgaNe kumudaSaNDe-, zriyamudvahanti nipatantyaH / bhavadIkSaNotsavasatRSNAH, nRpa sudhruvAM nayanamAlAH // 126.1 // - pramitetyanye // 126.1 // 10 // 20 // triSTubhi bhau ro gau rocakam // 127 // yathA"kumbhabhuvo jayatIha mAhAtmyaM, tadvaDavAmukhatejasazcApi / yasya jagatpralayapragalbhomir, aJcati rocakagocaraM sindhuH // 127.1 // raH sau lgAvacyutam // 128 // yathAtvaM dadhAsi vibho parameSThitAm , Izvaratvamapi tvayi rAjati / / acyutatvamapi tvamupazritaH, ko'parastvadRte jina devatA // 128.1 // tiau layagrAhi // 129 // tagaNatrayaM gurudvayaM ca / yathA vINAninAdAnubandhena hRdyaM, kAJcIraNatkAracitrIyamANam / navyAGgahAraprakArAbhirAmaM, datte pramodaM layagrAhi lAsyam / / 129.1 / / 1) sarpadbhistavetyatra [yAtrAsu ebhiH] vRndamarINAmiti-vairiNAM vRndaM vRddhiMna prApa kiMtu vatsajyotthitaM rajaH vRddhi prApeti bhaavH| 2) ripuvanitetyatra klAnteti-anyApi kAcit yA strI bhavati sA tApena pIDitA satI vRkSaM yaati| 3) kumbhabhavo jayatItyatra ghaTayonervaDavAnalasya ca rocakagocaraM bubhukSAviSaya sindharaJcati prakaTIkaroti / ko'rthaH / bhagastinA jagAlayapragalbhomirapi samudrazcalukena pIto vaDavAminAca shossitH| nAgni puMsi ceti Nako, rockH| 1 kAntA x. 2 khaNDa AD. 3 dRSTubhi .. pralaya dropped in 2 5vekSena Dr. 6 kAJcIkaNatkAra,2. For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| bhiragau dodhakam // 130 / bhatraya gurudvarya ca / yathA "puSkaramambudagarjitadhIraiH, zravyamado dhakadhoMkRtinAdaiH / vyaJjitapAThakRtidhvanipAda-, nyAsamasAviha nRtyati subhrUH // 130.1 // "upacitreyam // 130.1 // silgA viduSI // 131 // satrayaM laghugurU ca / yathA "kurute tarasA na hi cApalaM, svayameva na cArthayate param / prakaTaM kurute na viyAtatAM, pramadA viduSI bhavatIdRzI // 131.1 // bhanA gau zrIH // 132 // "Dairiti paJcabhiryatiH / bhatanA gurudvayaM ca yathA yA sujanAnAmupakaraNAya, pradviSatAM ca pratikaraNAya / mAnadhanAnAM bhavati narANAM, zrIritarA syAt parikaramAtram // 132.1 // sAndrapadamityanye / rucireti bharataH / yatiniyamAbhAve idameva pratyavabodhaH // 132.1 // to jau gAva'pasthitAH // 133 // yathAyA mAnamahAviSaghUrNitAGgI, nAbhUt kalayApi vazaMvadA te / lolanmalayAniladolitAtmA, prItyA savilAsamupasthitA sA // 133.1 // jastA gArbupasthitam // 134 // jasatA gurudvayaM ca / yathA "zilImukhatatiM satpakSanAdAM, muhundhitaM baannaasnaangke| puraH zaradRtuM saMprekSya rAjan, upasthitamaristvAmeva mene // 134.1 // 1) puSkaramambudetyatra mRdaGgaM zravyaM kaiH dhkdhoNkRtinaadaiH| dhakaM nAma vAdinaM tasya ye dhoMkRtinAdAstaiH / pAThasya kRtI upAdhyAyaH vyaJjitaH pAThakRtina upAdhyAyasya dhvaniH pAdanyAsena yatra nRtye / etat kriyAvizeSaNam / 2) upacitreyamiti - gyupacitrA / cagaNacatuSTaye nvmguraavupcitraa| 3) kurute tarasetyatra viyAtatAM pRSTatAm / strINAM hi svabhAvo'yaM hAvabhAvAdinA svaviSayaM puruSaM karoti paraM mukhena taM na prArthayati / 4) zilImukhatatimityatra bhramarazreNiM bANazreNiM ca / santau pakSanAdau yasyAH san pakSanAdo yasyA vaa| bANAseti - bANavRkSa-bIjakavRkSayorake / pakSe dhanuSi / ... 1 pATakRti DNP. 2 tanute AP. 3 bhannArgoM E. 4 Dairiti DE. 5P adds vAnavAsikeyaM, 6gau upa. N. 7 vidadhataM N. For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 chando'nuzAsanam / mAt tau gau zAlinI ghaiH // 135 // mestadvayaM gurudvayaM ca / ghairiti caturbhiryatiH / yathA - "UrmIbhaGgIrnirmimANA dhunInAM, vyAtanvAnA vIrudhA lAsyalIlAm / ujjRmbhante zAlinIvArapAka-, sphArA modAH zAradA vAMyavo'mI // 135.1 // mabhatA gau vAtormI' // 136 // "cairiti vartate / yathA - "svacchatrUNAM vipinaM' prasthitAnAM, kSiptaH pAMzurhazi vAtormikAbhiH // , tApaH sUryeNa ca mUrdhni prakIrNaH ko vA nAskandati saMprAptabhaGgAn // 136.1 // mo bhau gau vA // 137 // vAtoryA eva lakSaNAntaram / dhairiti vartate / yathA " ghorAkArA ghanaghoSavizeSA, dUrotkSiptakSitireNuvimizrA / lokakSobhaM sahasA vidadhAnA, vAtormIyaM kurute jagadandham // 137.1 // . managA bhramaravilasitam // 138 // mabhanA laghugurU ca / cairiti vartate / yathA - 'pratyAkhyAtApyasi kamalavanaM, yAtA tat kiM karatalacalanaiH / mugdhe viddhi sphuTakamaladhiyA, vaktrApAtibhramaravilasitam / / 138.1 // " vAnavAsikeyam // 138.1 // nau so gau vRntA // 139 // ghairiti vartate / yathA - jinapatigurupadapIThe yo 'zaThamatiriha luThati prItyA 1 vigalati nikhilamaghaM tasmAt, pariNataphalamiva vRntAntAt // 139.1 // nyabhA gau patitA caiH // 140 // nayabhA gurudvayaM ca / cairiti SaDbhiryatiH " / yathA 1 ) urmIbhaGgIrityatra urmI kallolaH / dhunInAM nadInAm / vyAtanvAnAH kurvANAH / zAlinIvArapAketi - utAH zAlayeo'nuptA nIvArAH / yadvA zAlinaH zobhanA ye nIvArA vanavrIhayaH iti vA kAryam / etAvatA tridhA vAyurvarNyate zIto mandaH surabhizca / 2 ) tvacchatrUNAmityatra vAtormikAbhirvAtamaNDalIbhiH / nAskandati []ti / 3 ) ghorAkAretyatra ghoro bhayakRt AkAze yasyAH sA, mahad ghoSavatI / 4) pratyAkhyAtApItyatra nirAkRtApi / yadIti zeSaH / yAteti - prAptA / calanairiti niSedhanaiH / 5 ) vAnavAsi keyamiti - ajamukhazrIrganto navame dvAdaze ca le sati vAnavAsikA / etadbhedavizeSAd bhramaravilasitasya / 1 mAtau N; mattau A. 2 matadvayaM N. 3 vAtormI : G. 6 gau dhairvA G. 7 iti ca vartate B. 8 vizeSAt NP. 9 'sitaM 11 yAti D. - For Personal & Private Use Only 4 cairityanuvartate . 5 vipine N. : GH. 10 vRntaM ; vRntA ghaiH GH. www.jalnelibrary.org Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| "vahati na mandaM dakSiNavAyur, bhramati na tUrNaM cUtaparAgaH / dadhati na pikyaH paJcamarAgaM, kimu patitA tvaM pAdatale'sya // 140.1 // naralgA rathoddhatA // 141 // ranarA laghugurU ca / yathA tAvakInakaTake rathoddhatAH, dhUlayo jagati kuryurandhatAm / cedimAH karighaTA madAmbhasA, bhUyasA prazamayenna sarvataH // 141.1 / / "aparAntikeyam // 141.1 // nabhA gau svAgatA // 142 // ranabhA gurudvayaM ca / yathA vallabhaM surabhiMmitramanaGga, dAkSiNAtyapavanaM suhRdaM ca / pRcchatIha parapuSTavighuTaiH, svAgatAni niyataM vanalakSmIH / / 142.1 / / nau ralgA bhadrikA // 143 // nadvayaM ro laghugurU ca / yathA parihara nitarAM parApadaM, kuru jinavacane'nurAgitAm / iti tava carataH pare bhave, bhavatu sapadi bhadrikA gatiH // 143.1 // aparavaktramiti bhrtH| "uttarAntikeyam // 143.1 // rajalgAH zyenI // 144 // rajarA laghuguruM ca / yathA bhrAntagRdhravRndakaGkamaNDala-, zyenikA tvadIyavairivAhinI / ApatatkRtAntaraudrakiMkara-, vyAkuleva lakSyate kSamApate // 144.1 / / niHzreNiketyanye // 144.1 // "no jau lgau sumukhI // 145 // yathAkanakarucirghanapInakucA, manasijavibhramakeligRham / calanayanA navakundadatI, na harati kasya manaH sumukhI // 145.1 // drutapAdagatiriti bharataH // 145.1 // 1) vahati na mandamiti-prasarati / etAni kAminyAH bhartuH pAdapatane kAraNAni / tadabhAve patiteti / 2) aparAntikeyamiti-vaitAlIyAderyukpAdajAparAntikA / etadbhedatvAd rthoddhtaayaaH| 3) uttarAntikeyamiti-vaitAlIyAderojajA / cAruhAsinIti-cAruhAsinI prtyntre| 4) no jo lagau sumukhIti-nanvatra chandonAmatvAnnakhamukheti GIr na prApnoti / atrAha - zobhanaM mukhaM yasyAH sA anirdiSTA strI, tato GIH / tataH sumukhIva idaM chandaH pradhAnatvAt sumukhii| 2 cAruhAsinIyaM BGP; uttarA0 / cAru0 yaM A. 3 lagau ca A. 1 surabhimIzamanaGgaM ABDGP. 4 vairavAhinI B. 5 chando0 For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / masjA gAvekarUpam // 146 // masajA gurudvayaM ca / yathA kASThe vA kanake'thavA maNau vA, loSTe vA ramaNISu vA tRNe vA / zApe vA stavane'pi vA vitRSNaM, sAdhUnAM mana ekarUpameva // 146.1 // to jau lgau moTanakam // 147 // yathA"dantadyutidhautadigantarayA, ramyaM navayauvanayA vihitam / sAcIkRtalolavilocanakaM, dRSTaM bhavatA mukhamoTanakam // 147.1 // tabhajalgA utthApanI // 148 // yathAsarpadvipendrabharakampramahI-, prabhrazyadadizikharadhvanibhiH / ambhodhimadhyazayitasya harer, utthApanI jayati te' pRtanA // 148.1 // to nau lgau mukhacapalA // 149 // yathA"AkAGkSasi yadi sukhamasamaM, janmApi vimalamiha manuSe / nAgImiva niravadhikuTilAM, nArI parihara mukhacapalAm // 149.1 // nyanalgAH kamaladalAkSI // 150 // nayanalagAH yathA virahanidAghaH subhaga haThAd, atizayadIrghAkRtadivasaH / kRtagurutApaH kRrzayati tAM, kamaladalAkSIM saritamiva // 150.1 // ruciramukhIti bhrtH||150.1|| smanalgA vimalA // 151 // . samanalagAH / yathA zaradAyAteyaM gaganamaNer, iva tejaH prauDhiM tava bhajatAm / nRpa kIrtiryotsnA tuhinarucer, iva dikSu bhrAmyatvativimalA // 151.1 // naslA gAvazokA // 152 // nasanA gurudvayaM ca / yathA1) dantadyutIti - sAcIkRteti vkriikRtm| 2) AkAGkSasItyatra mukhacapalAmiti - vAcAlAm / 1 maNau vA A. 2zikhAdhva.A. 3 sA pR0 ; 4D drops nayanalagAH to kamaladalAkSI. 5 viharani. N. 6kazayati APB. 7 tejaH prauDhaM N. 8 kIrtijyotsnA A0. 9 nanA P. .. For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| "alivalayahuMkRtibhiruccair, iyamiha niSedhati bhavantam / vanabhuvamitaH pathika mA gAH, kusumitasamullasadazokAm // 152.1 // sajyA lgau sAraNI // 153 // sjylgaaH| yathA madanasnilocanabhAlAgninA, jvalitaH kSaNAdiha jIvet katham / trivalItaraMgajuSaH syurna ced, rasasArasAraNayaH subhravaH // 153.1 // to jo gaavindrvjraa|| 154 // yathAsvasvAgamAcAraparAyaNAnAM, puNyAtmanAM yaH kurute viruddham / loNIbhujastasya bhavatyavazyaM, raudrendravajrAbhihatasya pAtaH // 154.1 // jatajA gAvupendravajrA // 155 // yathA"dadhAsi dhAtrIM vidadhAsi duSTa-, kSamAbhRtAM nirdalanaM prasahya / kumArapAla kSitipAla kastvam , upendravajrAyudhayostadatra // 155.1 // - etayoH parayozca saMkara upajAtizcaturdazadhA // 156 // etayorindravajropendravajrayoH saMkarojyonyapAdamIlanamupajAtiH / sA ca prastAramedAcaturdazadhA / evaM parayorindravaMzA-vaMzasthayoH saMkaraH upajAtizcaturdazadhaiva / sthaapnaa"| s , ss, usi, sis, Iss, sss), ms, sus, Is/s, ss/s, us, ss, Isss. AdyamedodAharaNaM yathA. prAyaH pumAMso'bhinavArthalAbhe, guNojvaleSvapyakRtAdarAH syuH / __ avApya kundaM madhupo hi jajJe, getopajAtibhramaNAbhilASaH // 156.1 // evamanyeSvapyudAhAyaryAH / samavRttaprastAve'pyupajAtInAmupanyAso laaghvaarthH||156.1|| sarvajAtInAmapIti vRddhAH // 157 // sarvajAtInAM uktAdInAM prAyo gAyatryAdInAM itaH parAsAM jagatyAdInAM "kRtanAmAkRtanAmavisadRzaprastArarUpaskhavapAdAnAM svalpabhedAnAM saMkaraH upajAtiriti bahuzrutAH pAhuH / yathA triSTubhaH svaprastAraNa 1) bhalivalayeti bhavantamiti-kaMcit pathikaM vanalakSmIH niSedhayati / 2) dadhAsi dhAtrImityatra kSamAbhRtAmiti-rAjJAM girINAM ca / kastvamiti-kaH prazne / nArAyaNa- puraMdarayostadantra saMga iti manye / 3) sthApaneti-atraikenAyena varNana pAdakathanam / yadi gurustadA indravajrAyAH pAdaH / tatra hitagaNAda Ayo varNo guruu| laghuzcedupendravajrAyAH paadH| tatra hi jagaNAd Adyo varNo laghuH / catuSu prasRteSu AdhAntimamedayorvarjitayorayaM prastAraH samAyAti / Adyabhedasya indravajrArUpatvAdantyabhedasyopendravajrArUpatvAttayorvarjanama / 4) kRtanAmAkRtanAmeti-visadRzaprastArarUpAH svasvapAdA yasyAm / ekaMkAkSaraH na bhubhiH| 1 sAriNI BGH. 2 damanaH N. 3 yat N. 4 yathA dropped in AE. 5 tyaktIpajAti. A. 6 api vRddhAH prAhuH ma... For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / "kAme kamAhi~ kamiyaM khu dukkhaM, chiMdAhi dosaM viNaeja rAgaM // 157.1 // tathA"sakArae sirasA paMjalIo, kAyaggirA bho maNasA ye niJcaM // 157.2 // parajAtiprasAreNa yathA"yudhiSThiro dharmamayo mahAdrumaH, skandho'rjuno bhImaseno'sya zAkhA / mAdrIsutau puSpaphale samRddhe, mUlaM kRSNo brahma ca brAhmaNAzca // 157.3 // 4je Avi maMderti guruM viittA, Dahare ime appasuetti naccA // 157.4 // 11 // 30 // jagatyAM to jrAvindravaMzA // 158 // ttjraaH| yathA "dAreSu sugrIvakapIzvarasya yad, rAgAnubandhaM sahasA vyapazcayaH / tat te plavaMgAdhipate kimucyate, hantendravaMzAnuguNaM tvayA kRtam // 158.1 // jatajrA vaMzastham // 159 // yathApurUravonAhuSipUravaH purA, dadhurdharAM dhArayate'dhunA bhavAn / apUrvametaJcaritaM na tAvakaM, vadanti vaMzasthamidaM mahIpate // 159.1 // vasantamaJjarI, abhravaMzA cetyanye // 159.1 // nabhajyAH kalahaMsA // 160 // yathA'guNalave'pi subhaga priyasakhyA, guNikathAkramavazAt prakRte te / ghaTayate kimapi nATitalajjA-, kRtakamAzu sutanuH kalaha sA // 160.1 // drutapadA, mukharaM cetyanye // 160.1 // nabhasAzcandravartma // 161 // rnbhsaaH| yathA"saihikeyabhayavihvalamanasaH, svaprabhAbhiriha dakSamunisutAH / nAmamAtramapi soDhumapaTavaz , candravartma racayanti hatatamaH // 161.1 / / 1)(hiM iti yadyapi anusvArAddI?'sti tathApyatra prastAre hiM ityakSarasya laghutvaM prastAryam Tippana in B.) kAme kamAhIti akRtanAma / chiMdAhIti indravajrAyAH paadH| 2) sakAraetti akRtanAma / kAyaggireti indrvjraapaadH| 3) yudhiSThiro dharmeti vNshsthpaadH| skandha iti lygraahipaadH| yataH tiau~ layagrAhi / mAdrIsutAviti-nakulasahadevau / indrvjraa| mUlamiti zA[li]nIpAdaH // 4) jeAvitti indravajrApAdaH / Daharetti kekirvcchndH| 5) dAreSu sugrIvakapIzvarasyetyatra he vAlin indro'pi purA ahalyAkhyAyAM RSipalyA lubdho'bhUt tvamasi indraputra iti tavedaM yujyata iti bhaavH| 6) guNalavepItyatra prakRte prArabdhe / nATitalajeti-abhinayaviSayaM prApitA brapA yatheti saa| kRtakamiti-kRtrimam / 7) saiMhikeyetyatra dakSamunisutAH 27 tArakAH / hatatama iti-tamaH zabdena rAhurbhaNyate / 1kamAhi ACDN. 2 dhiNaija A.; viNaija P.3 paMjalio A. 4 iA. 5 je yAvi P. 6 maMditti A; maMdeti B. 7 viIttA A. 8 niccA P. 9nAdhuSi ADP. 10 apabhraMzA A. 11 soDhamapa... For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| sIstoTakam // 162 // sIriti catvAraH sagaNAH / yathA"paralokaviruddhakukarmarataM, bahirArjavamAdadhataM kuTilam / viSakumbhamiveddhasudhApihitaM, tyaja mitramatoTakataikaguNam // 162.1 // "mAtrAsamakamidam // 162.1 // nabhabhrA drutavilambitam // 163 // yathAparuSasAndravacoracanAJcitA, ruditahAsavilolavilocanA / avacanaM kathayatyatiraugitAM, drutavilambitacitragatairiyam // 163.1 // hariNaplutamiti bharataH // 163.1 // nau myau puTo jaiH||164 // nanamayAH / jairityaSTabhiryatiH / yathA"taralalavaNimAmbhaHpUrNakumbhI, sucaritaphalapAkollAsa~vallI / sutanu tava virAjatyaGgasaMgAna , nayanapuTanipeyA yauvanazrIH // 164.1 // nau mrau tatam // 165 // nanamarAH / yathAnavavayasi viyuktAnAM yoSitAM, priya kathaya nirAzAnAM kA gatiH / tvamapi subhaga gantA dezAntaraM, gaganamapi ca meghavyUhaistatam // 165.1 // nau bhrAvujvalA // 166 // nnbhraaH| yathAvinayitamanaso'pi nirantaraM, bata vidadhatu kiM nu vivekinaH / 'nayanagatiriyaM hi suduHsahA, cakitamRgazAmahahojvalA // 166.1 // calanetretyeke // 166.1 // tIH kaamaavtaarH|| 167 // tIriti catvArastagaNAH / yathA"madhye natAjhyA navA romarAjIti, yanmanyate mugdhaloko na tat kiM tu / tuGgastanAsthAnikAkuTTimArUDha-, kAmAvatArAya niHzreNikAM viddhi // 167.1 // 1) paraloketyatra atoTakataikaguNamiti - na kalahakarmaNi tuTatIti atoTakaM tasya bhAvaH atoTakataiva eko guNo yasyAH / kalahakAritA ekaguNa iti bhAvaH / tyaja mitramiti pAThe AdadhataM iti vizeSaNaM na ghaTate mitrazabdasya saMyuktarAntatvAnapuMsakatve / tasmAtyaja bhRtyamiti zuddhaH paatthH| 2) mAtrAsamakamidamiti-ajamukha shriignto| 3) avacanaM kriyAvizeSaNam / 4) taralalavaNimeti- caJcalaM manoharatvaM tadrUpaM payastasya kumbhii| . sucritpaaketi-paako'nubhvH| 5)madhye natAjhyA iti-madhyaM valitrayabhRt / aasthaaniketi-aasthaanshaalaa| 1 viruddhaH ku. A. 2 nabhabharA yathA P. 3 atirAgatAM N. 4 pUrNakumbhA A. 5 ullAsivallI E. . 6 tu BNP; nu dropped in A. 7 capalane. FN. 8 stanIsthA0 A. 9 niHzreNikaM N. For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 chando'nuzAsanam / nyau nyau kusumavicitrA // 168 // nynyaaH| yathAsarasijavaktrA kuvalayanetrA, vikaca poSThI vicakiladantA / iyamanurUpA nanu kusumeSora, jayati dhanuHzrIH kusumavicitrA // 168.1 // iyaM madanavikArA gajalulitaM vA anyeSAm // 168.1 // jasajsA jalodbhutagatizcaiH // 169 // jasajasAH / cairiti SaDbhiryatiH / yathA"vikosikusumaM sadAphalayutaM, nisargaziziraM taiTe viTapinam / nipAtitavatI hahA saridiyaM, nikAmakaluSA jaloddhatagatiH // 169.1 // yorbhujaMgaprayAtam // 170 // yIriti catvAro yagaNAH / yathA"na sUriH surANAM gururnAsurANAM, purANAM ripurnApi nApi svayaMbhUH / khalA eva vijJAzcaritre khalAnAM, bhujaMgaprayAtaM bhujaMgA vidanti // 170.1 / / ____ aprameyeti bharataH // 170.1 // rIH sragviNI // 171 // rIriti ragaNAzcatvAraH / yathA - "tArakAmallikaoNmAlikAmAlinI, cArucandraprabhAketakIzAlinI / bhogabhAjAM bhujaMgezvarANAM priyA, seyamujjRmbhate zarvarIsragviNI // 171.1 // padminIti bhrtH|| 171.1 // jIauktikadAma // 172 // jIriti jagaNAzcatvAraH / yathA"samAdhipayodhinimagnamadInam , anIhamakAmamavAmamanAdhi / jinendra mano mama vAJchati nAma, na vibhramadhAma na mauktikadAma // 172.1 // mIH kalyANam // 173 // mIriti magaNAzcatvAraH / yathA 1) vikAsikusumamityatra evaMvidhaM vRkSaM nipAtitavatI / vacasA anyoktirbhyuuhyaa| 2) na sUrisarANAmityatra bRhsptiH| purANAM ripuritIndraH / bhujaMgaprayAtamiti-prayAtaM gtim| 3) tAraketyatra mAli: nIti-malamallidhAraNe / bhogabhAjAmiti -pakSe sarpANAm / srgvinniiti-maalaavtii| 4) samAdhipayodhinimagnatyatra nAmeti-komalAmaghraNe / vibhramadhAmeti-vilAsagRham / mauktikadAmeti-muktAphalahAram / 1 japauSThI ABCD. 2 vikAzi0 AP. 3 taTaviTa* N; taTe vipinaM. 4 zaradiyaM A. 5mAlikAmallikA A. 6 jitendra A. For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| "AdisraSTA yaH sarveSAM sanmArgANAM, pratyAdeSTA yaH pApAnAM trailokye'smin / tattvajJAnAt saMsArAbdheH prAptaH pAraM, dizyAd devaH zrInAbheyaH kalyANaM sH||173.1|| kAzcanamidamiti kazcit // 173.1 // nAd bhajrAH priyaMvadA // 174 // nagaNAt pare bhajarAH / yathA"praNayatatparamimaM sakhi priyaM, madhuramAlapa mayaiva zikSitA / vidhuritA samadakokilAravaira, yadi bhaviSyasi madhau priyaMvadA // 174.1 // mattakokilamityanye // 174.1 // tAllalitA // 17 // tagaNAt pare bhajarAzcet tadA lalitA / yathA"grAme'tra pApa kalahaMsatAM dadhad, dhatse trapAM nahi kimandha bhAvyatAm / ramyaM vapurna madhuraM na te rutaM, re kAkapAka lalitA na vA gatiH // 175.1 // sjau sau pramitAkSarA // 176 // sajau sadvayaM ca / yathAbahubhiH kimAlalapitaiH kudhiyAM, sarasAbhidheyaghaTanArahitaiH / "rasabhAvabhAvitadhiyAM hi varaM, pramitAkSarA'pi racanA'rthavatI // 176.1 // citreyam // 176.1 // mau yau vaizvadevI ddaiH|| 177 // Dairiti paJcabhiryatiH / yathA"jiSNurvittezo dharmarAjaH pracetAH, IzaH zrInAthastejasAM dhAma 'ceti // yat tvaM prakhyAtaH zrIculukyakSitIza, brUmasteneyaM vaizvadevI tanuste // 177.1 // candrakAntetyanye // 177.1 // mbhau smau jaladharamAlA ghaiH|| 178 // mabhasamAH / cairiti caturbhiryatiH / yathA 1) AdisraSTetyatra prtyaadesstteti-niraakrtaa| 2) praNayatatparamityatra zikSiteti - AnIya pAde pAtite mAlapetyAdi kathite sati / sA tAM kiM mAM zikSayasi / upAlambhe idaM padaM yojym| 3) grAme'tretyatra pApeti-he pApin / trapAmiti - lajjAm / bhAvyatAmiti - pAlocyatAm / kAkapAka vAyasaDimbha / vAyasaDimbhe'trApyanyoktiH / 4) rasabhAvabhAvitetyatra pramitAkSareti -sarasArtharacanAsahitA stokAkSarA'pi / 5) jiSNurvitteza ityatra jayanazIlo jiSNuH, pakSe indraH / vittasya IzaH, pakSe dhanadaH / caturvidhasya dharmasya rAjA, pakSe ymH| prakRSTaM ceto yasya saH, pajhe vrunnH| IzaH svAmI, pakSe shNbhuH| zrINAM nAthaH, pakSe nArAyaNaH / tejasAM gRhaM, pakSe sUryaH / iti vizeSaNaistvaM khyAtosi, yatastata evaM / vaizvadevIti-vizvadevAnAmiyaM vaishvdevii| ... 1 madhye 0. 2 paratanarAzcet A. 3 kimAli lapitaiH N; [AlaM-bahu]. 4 pravettA P. 5 vetti . For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / tvatsenAbhiH kRtaripudhAmaploSe, dRSTvA vyomni sphuradurudhUmastomam / / grISme'pyutkAH sapadi mayUrA rAjan , zabdAyante jaladharamAlAbhrAntyA // 178.1 / / kAntotpIDetyanye // 178.1 // njau bhyau navamAlinI jaiH||179|| njbhyaaH| jairityaSTabhiryatiH / yathA"kalayati vairibhUmipatilakSmI, parimalahorikIrtikusumaugham / sapadi dadAti tubhyamanavA, nRpa navamAlinIyamasilekhA // 179.1 // ... jo jrau mAlatI // 180 // . najajarAH / yathA"bhramara sakhe vraja yatra sA priyA, kathaya dazAmiti me tadaprataH / abhinavapuSpitaramyamAlatI,, parimalamullasitaM pibAthavA // 180.1 // __ varatanurityanye // 180.1 // nau rau pramuditavadanA // 181 // yathA"skhalitavacasi bhartari bhRkuTiM, priyasakhi ghaTayetyapi preritA / viditarasavibhramA bAlikA, pramuditavadanA bhavatyunmukhI / / 181.1 // caJcalAkSItyanye / gaurItyapare // 181.1 // sA prabhA chaiH // 182 // sA pramuditavadanA chaiH saptabhiryatizcet prabhA nAma / yathApracuravibhavatA navaM yauvanaM, vimalalavaNimA samagrAH kalAH / sakalamapi sakhe tadetanmudhA, yadi mRganayanA na hemaprabhA // 182.1 // jaMjyAstAmarasam // 183 // njjyaaH| yathA"satatavikAsasamuddharazobha, sakalakalaGkakalAparimuktam / tava vadanaM madirAkSi kimetad , bhavati na tAmarasaM na ca candraH // 183.1 // kamalavilAsinItyanye // 183.1 // . 1) kalayati vairItyatra aGgIkaroti / anyA mAlinI pareSAM artha gRhNAti tata ebhya eva kusumAni datte / iyaM mAlinI zatrUNAM lakSmI lAti tubhyaM cArukIrtikusumaughaM vitarati iti nvtvmsyaaH| 2) bhramarasakha ityatra dazAmiti - dazAmavasthAm / pibAthaveti-tavApi mAlatIrasaM pibato'ntarAyo bhaviSyatIti piba / 3) skhalitavacasi ityatra anyastrInAmoccAraNAt gotraskhalite'pi kRte priyeNa, akupitatvena unmukhI / 4) satatavikAsetyatra tAmarasaM satataM vikAsi candrazca kalaGkaparimukto na bhavati / 1 pyuktAH N. 2 hArI kIrti* N. 3 avihita B. 4 aparaH A. 5 najajyAH P. 6 vikAza AP. For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| jrajrA vibhAvarI // 184 // jarajarAH / yathA"payonidheravApya toyasaMpadaM, madAd balAhakena pazya yat kRtam / ya eSa tasya harSakAraNaM sutaH, sa eva saMvRto vibhAvarIpatiH // 184.1 // vasantacatvaramityanye // 184.1 // yanyAH kumudinI // 185 // rayanayAH / yathA"bodhitApi ramyaiH karanikaraiste, hAsalezamAsAdayati na yasmAt / muzca muzca tasmAdiha nalinIya, rohiNIpate hanta kumudinItaH // 185.1 // bhtau sau lalanA DaiH // 186 // bhatanasAH / Dairiti paJcabhiryatiH / yathA"ramyanitambAM navatanulatikA, saMbhRtatRSNAM gajagatirucirAm / vindhyadharitrI tava nRpa ripavaH, saMprati bhejurna tu nijalalanAm // 186.1 // . nau au kAmadattA // 187 // nnryaaH| yathA"nikRtikaluSayA dhiyA vitIrNaM, bahutaramapi niSphalatvameti / sukRtamamRtakAraNaM prasUte, dhruvamiha kaNikApi kAmadattA // 187.1 // no rirmeghAvalI // 188 // ririti raMgaNatrayam / yathAstanitaghoraghoSATTahAsAkulA, taralatAravidyucchaTAlocanA / virahiNIjanaprANaghAtodyatA, nabhasi rAkSasIyaM na meghAvalI // 188.1 // vasanteti kazcit // 188.1 // tyau tyo puSpavicitrA // 189 // tytyaaH| yathA"bhrAmyaddhamaravyAkIrNoddharagandhA, mandAravatI santAnaprasavATyA / nAbheyajinasyoddAmA suranAthair, diSTathA racitA pUjA puSpavicitrA // 189.1 / / 1) payonidherityatra saMvRtaH prcchaaditH| 2) bodhitApi ramyarityatra hAsalezamiti - vikAzaH hAsya ca / kumudinItaH iti-iyaM nalinI yasmAt hAsalezamapi nAsAdayati tasmAt muJca muJca iti sNbndhH| itaH prdeshe| 3) ramyanitambAmityatra girimadhyaM nitambasthalaM ca / pakSe navAH tanvyaH kRzAH latikAH yasyAm / saMbhRtA poSitA tRSNAbhilASaH pipAsA ca yayA sA taam| 4) nikRtikaluSayetyatra nikRtirdhikkAraH / amRteti-mokSakAraNam / kAmadatteti-icchayA dttaa| 5) bhrAmyadramaretyatra diSTyeti-bhAgyena / 1 kumudinIva N. 2 niHphala0 AB. 3 hAsAtulA N. 6 chando0 For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / sA maNimAlA caiH // 190 // sA puSpa vicitrAcaiH SadbhiryatizcenmaNimAlA / yathA - " santoSadhanAnAM kA nAma samRddhiz, cAritrasudhAptau dhikkAmapipAsAm / nirbIjasamAdhAvAstAM surasaukhyaM, jainI yadi kaNThe vAk kiM maNimAlA || 190.1 // syau syau kekirevam // 199 // sayasayAH / yathA - " pathika prayAhi tvarayaiva no cet, purataH samujjRmbhiNi meghakAle / bhavato dvijihvasya hariSyate'sUna, samadadhvanatkekiravaH pracaNDaH // 191.1 // nisau hrIH // 192 // niriti nagaNatrayaM saca / yathA - " sitamahasi dhavalayati dharAM, subhaga kuru yadiha samucitam / tava vizadaguNahRtahRdayA, hriyamapi pariharati sutanuH / / 192.1 / / sau syau kolaH // 193 // jasasayAH / yathA - " culukyanRpate tvayi bibhrati kSmAM vihAya dharaNIdharaNaprayAsam / payodhipuline ramatAM yathecchaM sa saMprati cirAya purANakolaH / 193.1 // 12 // 36 // atijagatyAM natigA urvazI // 194 // nagaNaH tagaNatrayaM guruzca / yathA "ajana niryoSitAmastu vaMze satAM, malinimAnaM svazIlena yAstanvate / bhagavato vAsudevAt prasUtApi hi, tridazavezyAtvamaGgIcakArorvazI // / 194.1 // njau nau gaH suvaktrA / / 995 // najajaragAH / yathA "hRtahRdayaH khalu yadvilAsalakSmyA, ratimapi puSpazarastRNAya mene / 1 ) saMtoSadhanetyatra nirbIjasamAdhAviti - nirAlambadhyAne / 2 ) pathikapri ( pra ) yeti - purataH iti hetvalaMkAro'tra / dvijihvasyeti - dvitIyA jihvA yasyAtrakasyetyarthaH ( kalatrasyetyartha: - Tippana in B ) / 3 ) sitamahasItyatra hiyamapIti - mitraM prAha / 4 ) culukyetyatra purANakola AdivarAhaH / 5 ) ajananiryoSitAmityatra anutpattireva bhUyAt / urvazI hi vAsudevasya Urau jAteti zrutiH / 6 ) hRtahRdaya ityatra kileti saMbhAvanAyAm / 1 maNimalo A. 2 kekIravaM N. 3 hRdahRdayA B. For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| lavaNimavAritaraMgiNI kilaiSA, harati na sA'pi munermanaH suvaktrA // 195.1 // . acaletyanye // 195.1 // bhiigaavnggruciH|| 196 // bhacatuSTayaM guruzca / yathA yena vidhipratipakSatayeva sadA, ___'kAri kRtArthaka eva daridrajanaH / kasya mudaM na dadAti nRpo bharataH, ___ so'GgarucipratiSiddhasahasrakaraH // 196.1 // nau nau gaH praharSiNI gaiH|| 197 // manajaragAH / gairiti tribhiryatiH / yathA "utpresatridazadhanuzchalena varSA-, ___ lakSmyodyanmaNirucicitratoraNasraka / pazceSorbhuvanajayotsavaikacihnam , __ AbaddhA sapadi manaHpraharSiNIyam // 197.1 // jbhau sjau go rucirA dhaiH // 198 // jbhsjgaaH| vairiti caturbhiryatiH / yathA "samullasaddazanamayUkhacandrikA-, ____taraGgite tava vadanendumaNDale / sulocane kalayati lAJchanacchaviM, ghanAJjanadravarucirAlakAvalI // 198.1 // mtau yasau go mattamayUram // 199 // matayasagAH / dhairiti vartate / yathA "prAvRTalakSmyA nizcitamatrAvatarantyAH, _ saMbhUyAgre kalpitakolAhalamuccaiH / jalpanto'mI hanta nidAghApasareti, prAtIhArya mattamayUrAH kalayanti // 199.1 // 1) uGkhadityatra citreti-vividhavarNA / utsavaikacihveti-vAnte gvakra iti sUtreNa gurutvam / 2) samullasadityatra mayUkhacandriketi- cndrkaanternaam| 3) prAvRTalakSmyetyatra saMbhUyeti - militvA / 1 lakSyochan N. 2 mayUSa* P... For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / nau trau gaH kSamA // 200 // nanataragAH / pairiti vartate / yathA "ayi jaDa yatibandho kimaGgazaucaiH, ___ kvacidapi sukRtaM syAnmudhAsi muuddhH| yadiha ca paraloke ca sAdhu tattvaM, __ zRNu kuru hRdayasthAM kSamAmajasram // 200.1 // mau jau gaH zreyomAlA // 201 // dhairiti vartate / yathA "lakSmIlIlAgAraM vinamrapuraMdara-, bhrAmyaddhRGgazreNIkRtastavanadhvani / netrAnandaM tAmrAGgulIdalabandhuraM, zreyomAlAM dadyAjinendrapadAmbujam // 201.1 // nau tau gaH kuTilagatizchaiH // 202 // chairiti saptabhiryatiH / yathA "yadasaralatarabhrarvibhunAlakA, kuTilagatiratiprauDhavAgavakrimA / tediyamaghaTi bhoH kautukAt kAminI, niyatamanRjunA kenacid vedhasA // 202.1 / / nartakItyanye // 202.1 // nau nau gaH kSmA // 203 // nanamaragAH / chairiti vartate / yathA "tvadarimRgadRzAmAvAsapradAnAd, __ bhayamiva paramaM rAjan dhArayantaH / pracalati bhavataH sainye digjayArtha, pratidizamagaman kampaM kSmAbhRto'mI // 203.1 // ___1) ayi jaDetyatra yatibandho iti-sAdhvAbhAsavacanaH brahmabandhuvat / 2) lakSmIlIlelyatra netrAnandamiti-netrANi Anandayati netrAnandam / 3) yadasaraletyatra vibhunAlaketi - vakrabhramarAlakA / kuTileti-vakrA / * manRjuneti-vakreNa vidhinaa| 4) tvadarimRgadRzAmityatra tvadvairivaniMtAgRhapradAnAdeva tvatsainye ghasarati sati amI kSmAbhRtaH parvatAH kampaM dadhuriti bhAvaH / 1gAH .2 mUTa A.3dhvani: B. 4 gatirapi.5niyatamaghaTi .. 6kSamA chai: GH. 7 agamat N. For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| yamau rau gazcandriNI caiH|| 204 // yamararagAH / cairiti SaDbhiryatiH / yathA "dharAbhAraM bibhrallIlayA bAhudaNDe, jayatyeSa zrImAnUrjitaH kSoNinAthaH / bhujaMgIbhirgItairujvalaiyadyazobhir, . babhUva prodAmaizcandriNI nAgabhUmiH // 204.1 / / nau yo gazcandrikA // 205 // nnrygaaH| yathA "nikhilakuvalayaprapaJcitAnandA, pariNatazarakANDapANDuracchAyA / / iha jagati culukyacandra nistandrA, prasarati tava kIrticandrikA nityam / / 205.1 // jtau rajau go majubhASiNI // 206 // jtsjgaaH| yathA "narendra ruSTe tvayi mahIbhujAM matira, nave pRSaccarmaNi na citravarmaNi / kaTu kaNantI luThati zRGkhalA pada-, ___ dvaye na kAntAnuzayamaJjubhASiNI // 206.1 / / nsau rau gazcandralekhA // 207 // nsrrgaaH| yathA subhagasukhadaM mohajAlaM janAnAM, ___ hRdayaharaNaM bandhanaM locanAnAm / sulalitavapuH sA sakhe pIyate te, _ "virahatamasA candralekheva tanvI // 207.1 // nsau jau go lyH|| 208 // nasajajagAH / yathA tvamasi zaraNaM prasIda jagatpate, vitara sutarAM mameha samIhitam / caraNakamale jinezvara tAvake, . bhavatu manasazciraM paramo layaH // 208.1 / / 1) dharAbhAramityatra candriNI candrAH santyasyAM iti candriNI / 2) nikhilakuvalayetyatra kuvalayetipRthvImaNDalaM candravikAzikamalaM c| nistndreti-sollaasaa| 3) narendra ruSTe ityatra pRSacarmaNIti-nUtanahariNacarmaNi matirAsIta / vratagrahaNeccheti bhAvaH / citrvrmnniiti-bhuvidhvrnnsnnaahe| 4) virhtmseti-virhraahnnaa| For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / nsau tau go vidyunmAlikA // 209 // nsttgaaH| yathA "ghanatamasi naSTAn draSTumatraM kSaNe, nikhilapathikAn saMhArabuddhyA dhruvam / bata parigRhItAH prAvRSA dIpikAH, sphuritarucividyunmAlikAvyAjataH // 209.1 // sjau sjau go nandinI // 210 // sajasajagAH / yathA vasudhAdhipatyamiha deva nArthaye, ___ jinanAtha nApi puruhUtasaMpadam / varado'si cenmama tadA sadA matir, bhavatAd bhavadguNagaNAbhinandinI // 210.1 // kanakaprabhA, jayA, sumaGgalIti ca kecidAhuH / manovatIti bharataH // 210.1 // njau sau go madalalitA // 211 // njnsgaaH| yathA kalitakalaGkazitisicayasaMpat , karadaliteddhatimirayamunAmbuH / prathayati gauravapuramRtarazmira, ___ murzaladharasya "samadalalitAni // 211.1 // sjau sau gaH kuTajam // 212 // sajasasagAH / yathA paramaM prakarSamadhiruhya vidhyAt kimiva pravAsaviSamasthitibhAjAm / kurute yataH prathamato'pi "ghanatuH kuTajaprasUnarajasA jagadandham // 212.1 // bhramara ityanyaH // 212.1 // 1) ghanatamasIti - nibiDAndhakAre / pakSe dhanasya meghasya durdinam / kSaNe iti - vrssaalkssnnkaale| dhruvamiti - shke| bateti-nindAyAm / vyAjata iti - cchalAt / 2) samadalaliteti - vilAsakrIDitAni / 3) ghanaturiti- meghaagmH| 1atrekSaNe N. 2 syuriha ruci N. 660.anyaH dropped in B. 3 mama na tadA A. 4 musala* P. 5prathamato ghanakAla: .. For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| nau sau go gaurI // 213 // nanatasagAH / yathA nanu bhava kusumeSo nizitazastras __ tRNamasi yatino'sya prazamavRtteH / kacidapi khalu te'nye manasi yeSAM nivasati "mRganetrA kanakagaurI // 213.1 // tbhau sjau go lakSmIH // 214 // tabhasajagAH / yathA vidvadgaNairucitamudIryate sadA siddhezanandana puruSottamo bhavAn / yattvAM svayaMvaravidhinAbhyupeyuSI / lakSmIriyaM "raNamakarAkarotthitA // 214.1 // bhau jau go abhrakam // 215 // tbhjjgaaH| yathA "abhyasyatIva rasavAdakalAmayaM sAndhyaH kSaNo'bhimatacandramahodayaH / tArauSadhiprakaTanAbhirataH sakhe __ proddIpayan vividhavarNamihAbhrakam // 215.1 // mtau sau gaH kordumbho DaiH // 216 // ___ mtsrgaaH| Dairiti paJcabhiryatiH / yathA lakSmIH kAntAbhirvikacanetrotpalAbhis tAmbUlaM patraiH pariNatairvAnavAsaiH / kAvyaM kohu~mbhAbhidhanavacchandasedaM cetohAritvaM bhajati vaidagdhyabhAjAm // 216.1 // 1) mRganetreti-mRgasya netre iva netre yasyAH sAH mRgnetraa| 2) rnnmkraakrotthiteti-sNgraamsmudrsmutthitaa| 3) abhyasyatIvetyatra ivoprekSAyAm / sandhyAsamayaH suvarNapAtanakalAM zIlatIva / kathaMbhUtaH candrasya mahAnudayo yatra saH / pakSe candraM suvarNam / tArAH tArakAH, oSadhayastAsAM prakaTane'bhirataH / pakSe tAra rUpyaM ossdhiH| punaH kathaMbhUtaH abhraka megha vividhavarNa kurvan / pakSe svacchapatramiti / 4) pariNatairiti-pakkaiH / 1 zastra tRNamasi A; zastrastRNamayi N. 2 nAtyupeyuSI A. 3 sAndhyakSaNo ABFP. 4 koDambho N3; koTThabho H; koTuMbho F; koduMbho G. 5 lakSmI kA0 A. 6 tAmbUlapatraiH N. 7 koDaMbhAbhidha N. koTubhAbhidha F. For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndo'nushaasnm| syau sjau gaH sudantam // 217 // sysjgaaH| yathA tridivaM vrajadbhirdiviSatpateH" puraH subhaTairjavAnnirdalitA ivArgalAH / karavAlaghAtaistruTitAstadA samid vasudhAsu dantAH kariNAM cakA zire // 217.1 // nau sau gaH kamalAkSI // 218 // yathA"viracitanibiDatarotkalikAbhiH kamiva navamadajuSaM na vidadhyuH / sapadi zaradi saritaH kalahaMsa__ prakaTitagatilalitAH kamalAkSyaH // 218.1 // nIgau tvritgtiH|| 219 // nagaNacatuSTayaM guruzca / yathA nRvara tava dhanuradhigataguNaM dhvanati ca yudhi bhayavazataralA / kalayati ca picunicayatulanAM / tvaritagatirarinRpatipRtanA // 219.1 // , laghugatizcapalA vetyanye // 219.1 // 13 // 26 // zakvaryA nau sau lgAvaparAjitA chaiH // 220 // nanarasalagAH / chairiti saptabhiryatiH / yathA "zazadharavadanaM kuzezayalocanaM zuciruciruciraM lalATataTa sthitam / vizadakaruNayAdhivAsitamRddhayo jinamanusaratAM bhavantyaparAjitAH // 220.1 // 1) diviSatpateH pura iti-indranagarasyeti bhAvaH / smidvsudheti-sNgraamdhrnnissu| 2) viracitetyanna raNaraNakairvIcibhizca / kalahaMsaiH pakSe kalahaMsavat / kamalAnyevAkSINi yAsAM taaH| nadIvizeSaNena kamalAkSIpadena striyo'pyaakRssttaaH| 3) nRvara taveti-cakAradvayaM dhvananakalanayostulyakAlatAdyotanArtham / picuzabdena tUlam / 4) zazadharavadanamityatra bho bhavyAH jinaM anusaratAM puMsAM saMpado'nyAparAjitA bhavanti / kaM candravadanaM kamalanayanam / pu0 kaM lalATeti-tadAjJAzirasAGgIkaraNAt karuNAbhAvinam / 1 gaM. 2 cakAsire AP. 3 adhigaguNa A. 4 cetyanye DEP, 5 sthiti B. For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo'dhyAyaH / sau bhau gAvalolA // 229 // masamabhagagAH / chairiti vartate / yathA - AtmArAmapadaikavyApArAbhiratAnAM, saMsArAbdhiragAdhasteSAM goSpadamAtram / antastattvasamAdheH prANAyAmanirodhAn, nAsAvaMzaniSaNNA yeSAM dRSTiralolA / / 221.1 // nau nau lagau praharaNakalitA // 222 // nanabhanalagAH / chairiti vartate / yathA - " tava guNanikarairapi dRDhavipulair, ahitasamudayaH sapadi niyamitaH / narapatitilaka tvamiha bhujalatAM, prathayasi kimaisipraharaNakalitAm / / 222.1 / / nau myau lagau karimakarabhujA // 223 // nanamayalagAH / chairiti vartate / yathA" raNabhuvi nRpate nistriMzadaNDena te, ripurbheTakaraTipronmAthinA jRmbhitam / jalanidhijaThare pAThInakUrmAvalI-, karimakarabhujaurveNeva tejasvinA // 223.1 // nau tau gau vasantaH // 224 // nanatatagaMgAH / chairiti vartate / yathA - " sakhi bhavati bhavacchruSagaNDUSapAda-, pratihatibhiriyaM yatprasUnaprasUtiH / kurabakabakulAzoka mukhyadrumANAM tadiha nanu tavAyattasaMpad vasantaH / / 224.1 // nandImukhItyeke / / 224.1 // mrau tau gau lakSmIH // 225 // maratatagagAH / chairiti vartate / yathA 1 ) tava guNetyatra yadi tvaguNaireva vairisamUho baddhaH tadA kiM tvaM sakhaGgAM bhujalatAM khyAtiM prApayasi guNaireva kArya saMpAdakatvAt / 2 ) raNabhuvItyatra karaTin hastin / samudramadhye matsyavizeSakacchapazreNigajamatsyabhujA vaDavAnaleneva / 3) sakhi bhavati ityatra tvadAliGganasukhena tAmbUlacchaTAdAnAt pAdaprahArAt pratyekaM kurabakabakulAzokAH puSpAdibhAjauM bhavanti / X 1 goH pada0 B. 2 nAzAvaMza ABP. 3 kimapi praha0 4 4 riputaTa0 . 5 the word is dropped in v and P. 6 kuruvaka P. 7 chando0 For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ No chando'nuzAsanam / "mAmadvaitAnurAgAM manyate'sau tRNAye, tyevaM daurbhAgyaduHkhonmUlanaM cintayantI / manye tvatkhaGgadhArAM tadrataM kartukAmA, kAmaM siddhendresUno sevate rAjalakSmIH / / 225:1 // mo rau so lgau jayA // 226 // mararasalagAH / chairiti vartate / yathA "mAdyadgandhadvipAnAM lasaddazanAzani-, krIDAghAtaiH samantAd vidAritasAnavaH / yasyoccaiH sahyavindhyojjayantahimAlayAH, zailAH zaMsanti saMpratyapIha dizAM jayAn // 226.1 // mramyalgA jyotsnA // 227 // maramayalagAH / chairiti vartate / yathA dRpyatpAtAlakukSau sphUrjadguhAyAM girer, mUrcchatkAntAramadhye bhUpAla ghoraM tamaH / nAgInAM kiMnarINAM paulindavAmabhruvAM, krIDAgAneSu kIrtijyotsnA'dhunA hanti te / / 227.1 // namrasalgAH siMhaH // 228 // namarasalagAH / chairiti vartate / yathA - samadanAgendrANAM kapolavipATane, sakila sadyo'jighrat priyAvadanAmbujam / taditi zaikyaM citraM caritramahAdbhutaM, hariNapotairdraSTuM na siMhavijRmbhitam / / 228.1 // sau nau gau rAjaramaNIyam // 229 // jasaranagagAH / chairiti vartate / yathA " samuddhRtadharitrItalaH pramuditAryo, vinamrataradhArAdharAnusRtapAdaH / (1 ) mAmadvaitetyatra cintayantIti - dhyAyantI / siddhendrasUno he kumArapAla ! rAjalakSmIriti - etAvatA svatkhaGge jayazrIriti bhAvaH / 2 ) mAdyagandhetyatra azanirvajram / sAnavaH puMnapuMsakAH kUTAni / zaMsanti sUcavanti / 3 ) samuddhRtadharitrItyatra zailAdhirAjavat ramaNIyatvena zobhase / katham / samuddhRteti samAnaM vizeSaNam / pu0 bhAryA maurI, bhAryAH sAdhavaH / dhArAdharA meghAH / pakSe naravarmarAjazca / taisaina vA anusRtAH pAdAH paryantaparvatAH / tripathagAmiti - svargamartyapAtAlagAminIM gaGgAM ca / 1 siddhendrastaM no N. 2 vandhyo0 P. 3 zaMkyaM N. 4 pramuditArtho 4. For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 dvitiiyo'dhyaayH| culukyanRpa kIrtiM dadhatripathagAM tvaM, vibhAsi khalu zailAdhirAjaramaNIyaH // 229.1 // mtau sau gAvasaMbAdhA // 230 // mtnsggaaH| Dairiti paJcabhiryatiH / yathA "naitallakSmAGke kimuta kaTurasaM bAdhA, hetuH saMlInaM viSamiha sahajaprItyA / tenAyaM mUcchI viracayati sudhArazmiH, zaGke niHzaGkaH sapadi virahilokAnAm / 230.1 // tbhau jau gau vasantatilakA // 231 // bhjjggaaH| yathA "satkarNikAracitavibhramabhAsamAnAM, navyasphuradrucirapatralatAvalIkAm / diSTayA vasanta tilakAJcitacAruzobhAM, kAntAM vanazriyamimAM tvamupAgato'si // 231.1 // - uddharSiNI saitavasya / siMhonnatA kAzyapasya // 231.1 // nau bhau gau valanA // 232 // ranamabhagagAH / yathA "navyayauvananaTasya tanoti niyoga, nizcitaM vrtnurviksnmukhraagaa| hastakairabhinayaM kurute bruvatI yad , vyabhute'GgavalanAdi pade pada eSA // 232.1 // latetyanyaH // 232.1 // banalgAH sukesaram // 233 // nrnrlgaaH| yathA "ghaTayase jyayA kimiti kAma kArmukaM,' yadabhavat purastava jagad vazaMvadam // madhukarIninAdamayamatramatritaira, jalaruhAM sukesaraparAgacUrNakaiH // 233.1 // ..... 1) naitalakSmAGke kimutetyatra sahajaprItyeti-ubhayoH samudrAjAtatvAt bAndhavatvam / 2) saskaNikA: retyatra karNikA karNikAbharaNaM pakSe karNikArA vRkSAstatra citA militA ye vayaH pakSiNasteSAM bhramaH / pakSe vimo bilAsaH / patralatA pIalivali udarasthA trivlii| pakSe pallavAnAM AvalI / tilako vakSavizeSaH / pajhe punniNc| kAntAM priyAM manojJAm / 3) navyayauvanetyatra vyabhute bhajate / 4) ghaTeyase jyayetyana anyatrApi vazIkaraNa abhimantritacUrNakairbhavatItyarthaH / .51 siMhoddhatA 1. 2 anye. A. .3 ghaTayejyayA N. . For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndo'nushaasnm| nIra gAvupacitram // 234 // nIriti nagaNAzcatvAro gadvayaM ca / yathA "anusara himakarakiraNasamUha, bhaja navakisalayamRduzayanIyam / priyasakhi nanu zaradiyamupatasthe, yadabhisarati dinapatirupacitram // 234.1 // njajalgA dhRtiH // 235 // njbhjlgaaH| yathA "vihara nitambabimbaphalake sudRzAM, gatanidhanAni saMcinu dhanAni bhRzam / racaya ciraM ca sundaranarAdhipatAM, tadapi na kiMcanAsti tava cenna dhRtiH // 235.1 // maNikaTakamityanye // 235.1 // bhau rasalgA dardurakaH // 236 // bhabharasalagAH / yathA "mRtyumupaiti yadA yadA kaNazo dala-, tyeSa tadApi na hanta vizvasanocitaH / kAlamavApya punarjanazravaNajvara, durjanadardurakaH karoti kaTUktibhiH // 236.1 // bhjalAdgau skhalitam // 237 // bhajasanebhyaH parau gau / yathA "puSpazararamyatanutA salavaNatvaM, vAGmadhuratA caturatA bahukalatvam / sarvamapi cAsya subhagasya rataye me, . kevalamidaM vyathayati skhalitagotram // 237.1 // mahitA, kAntA, vanamayUrazcetyanye // 237.1 // 1) anusaretyatra upacitramiti-citrAyAH samIpaM upacitram / 2) viraha(hara) nitambabimbetyatra bimbazabdaH zobhAthai tato nitambabimbameva phalakaM vipulatvAt / 3) mRtyumupaitItyatra kaNA iti kaNena kaNena ityarthe vIpsAyAM zas / vizvasanocitaH vizvAsAya no yuktaH / avApyeti-prApya / janakarNajvaraM kaTu ktthinvaagbhiH| 4) puSpazararamyetyatra sakhI prati sakhI prAha -sarva etasya subhagasya rataye prItaye'khi / kevaLa parastrInAmagrahaNaM pIDayati nAnyat / 1 after this F reads sjau syau lgau bhAnupathyA. 2 sallavaNatvaM N. 3 skhalitagotra: P. For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo'dhyAyaH / 1) gau cedinduvadanA // 238 // bhajasanebhyaH parau laghugurU cedinduvadanA / yathA - 'saspRha iva tvayi raterapi dayitas tvadvadanavIkSaNavazAd galitadhanuH / tADayati naiSa bhavatIM zaranikarair-, induvadane na ramaNe tadasi ratA // 238.1 // nbhantA gau zarabhalalitam // 239 // nabhanatagagAH / yathA - " vaha si gandhekaraTighaTAM pRSThadeze, kararadaiH praharasi ca mattAmbuvAhe / dalayasi kSitidharaziraH pAdapAtair, idamaho zarabha lalitaM te na yatnaH / / 239.1 // taccharabhA ghacaiH // 240 // taccharabhalalitaM ghacaizcaturbhiH SadbhizcedyatiH zarabhAsaMjJam / yathA - mRgaripuH zazakatulanAM yatpurastAt, kalayati dviradadala navyaktakeliH / " tava sutaH sa iha zarabho'nanyavIraH, sutavatI nanu zarabhike tvaM tadekA / / 240.1 // bhanyA gau kuTilam // 249 // mabhanayagagAH / ghacairiti vartate / yathA - 4) zrIcaulukyakSitipatilaka digyAtrArthaM, tvatsainye'smin prasarati kila pAtAlendraH / nyadbhUmI bharakuTilitamUrdhnA manye, sAhAyyArthaM racayati bhujadaNDAnuccaiH // 241.1 // haMsazyenItyeke / / 241. // 14 / 22 // atizakvaryA sjasasyA RSabhaH // 242 // sajasasayAH / yathA - 1 ) saspRha ivetyatra galitadhanuriti - ukArAnto'pyasti dhanvan zabdaH / 2 ) vahasi gandhetyatra karasahitAH radAH / anyathA prANitUryAGgANAmiti sUtreNa samAhRtiH syAt tathA napuMsakatA ekavacanaM ca syAt / yataH prayAsaH 1 3 ) tava suta ityatra na vidyate anyo vIro yasmAtso'nanyavIraH / sAhAyyArthaM bhujadaNDasya uccaiH karaNaM zaGkAyAH / 4) zrI caulukyetyatra 1 lagau 4. 2 gandhakarighaTai . 3 na tu N. 14 kuTilaM ghacaiH . For Personal & Private Use Only Zi mUrdhA. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ y chando'nuzAsanam / "jagatAM vibhuH pRthujaTApihitAMsadezaH, satataM maharSigaNasevitapAdapadmaH / makaradhvajapramathanaprathitaprabhAvaH, RSabhadhvajaH sa bhagavAn bhavato'stu bhUtyai // 242.1 // nIsau zazikalA // 243 // nIriti nagaNAzcatvAraH sazca / yathA - "aratimati hi mama vapuSi vidadhatIM, tirayasi yadi navajalada zazikalAm / svayamapi kimiti na kalayasi karuNAM yadiha viracayasi kaTu rasitamaho / 243.1 // atra saptabhiryatirityeke / candrAvarteti piGgalaH / / 243.1 // sA srak caiH // 244 // sA zazikalA caiH SaDbhiryatizcet srakasaMjJA / yathA - prasarati tava subhaga virahadahane, zRNu yadajani kimapi kuvalayaddezaH / sarasijamapi tapati navavicakila-, sragapi sapadi janayati bhRzamaratim // 244.1 // mAleti piGgalaH / / 244.1 // maNiguNanikaro jaiH // 245 // zazikalaiva jairaSTabhizcedyatirmaNiguNanikaraH / yathA - " nRvara yazasi matiravikalakalatA, bhujabalamanupamamatinayaparatA / natiranugurujanamucitacaturatA, tvayi jayati nRpatimaNiguNanikaraH / / 245.1 / / nau myau yo mAlinI // 246 // nanamayayAH / jairiti vartate / yathA - pratimuhuriha" dolAndolanavyApRtAnAM, . kuvalayanayanAnAmAnanairullasadbhiH / 1) jagatAmityatra vibhurvyApakaH svAmI ca / maharSigaNeti - maharSayaH saptarSayaH / gaNAH pramathAdayaH / RSabhadhvaja Adideva Izvarazca / 2 ) aratimityatra ati hi iti - atizayenetyarthe'khaNDamavyayam / kaTurasitamiti - kaThinagarjAravam / 3 ) nRvara yazasItyatra nRpamaNayaH pradhAnarAjAnaH / 4 ) iheti - vasante / vyApRtAnAmiti - vyAkSiptAnAm / dyauH AkAzaH / 1 pihitAMzao N. 2 zA A. 3 iti pAzcAtyacchandasonuvartate . For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| vimalalavaNimAmbhazcandrikA drAk' kiradbhira, navazazadharamAlAmAlinIvAbhavad dyauH // 246.1 // nAndImukhIti bharataH // 246.1 // nau mo rau candroddayotaH // 247 // nanamararAH / jairiti vartate / yathA "jvalati subhaga tasyAstvadviprayogAnale, __bhavati na khalu kiMcit prItyai kurnggiidRshH| sapadi dahati dehaM yaccAndano'pi dravaH, prathayati navacandroddayoto'pi netravyathAH // 247.1 / / nau tabhrA upamAlinI // 248 // nanatabharAH / jairiti vartate / yathA "nRpavara ripavaste vihAya purasthiti, navanavamunimudrAjuSaH khalu saMprati / vidadhati tRNapoTajAnyabhijAhnavI-, yamunamanu ca carmaNvatImupamAlini // 248.1 // mira yo citrA // 249 // miriti magaNatrayaM yagaNadvayaM ca / jairiti vartate / yathA "zatrau mitre haye'raNye saMmade vA gade vA. rAjye bhaikSe ratne loSThe kAzcane vA tRNe vaa| .. srotasvinyAM kAminyAM vA nindane vA stutau vA, .. .. citrAM cittAvasthAM hitvA saMzrayethAH samAdhim // 249.1 // __ maNDUkI, caJcalA vetyainye // 249.1 // mAdramyayAzcandralekhA chaiH // 250 // . magaNAtpare rmyyaaH| chairiti saptabhiryatiH / yathA "rAjan satyaM tadetad bamo'dbhutaM varNanaM te, ___ dordaNDasthAmabhiH sa spardhA karotu tvadIyAm / AcchindyAdyo murArervakSaHsthalAt kaustubhaM vA, yaH karSecandralekhAM zaMbhorjaTAmaNDalAdvA // 250.1 // rAdvA // 251 // 1)jvalati subhagetyatra bhavadviyogAnau / prItyai saMtoSAyeti / navacandroDyota-iti jyotsnaa| 2) nRpavaretyatra mAlinI nadIvizeSastasyAH samIpam / 3) zatrau mitre iti-saMmade harSe / gderoge| 4) rAjan satyamityanna bhAcchindyAditi-haThena gRhNAti / murAreviSNoH / -- 1drAt N.2 nAndImuSIti . 3 kuradRzaH A. 4 netravyathAt A; netravyathAm P. 5 mRpa parNoTa. N. 6 bhaikSye OP. 7 zrota. AB. 8cetyanye FP. 9 AcchidyAdyo N. . - - ........... For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / ragaNAtpare yadi ramyayAstadA vA candralekhA / rrmyyaa| chairiti vartate / yathA - "eka eva kSaNo'sAvAnandaniSyandahetuH, - satkRtaiH prAktanairme kaizcit sakhe'dya prabuddham / netranIlotpalAnAM pIyUSavRSTiM kirantI, yatpuraH kambukaNThI sA candralekheva dRSTA // 251.1 // sjananyA elA ddaiH|| 252 // sajananayAH / Dairiti paJcabhiryatiH / yathA "calitairghaTodbhavamunidizamabhi yasya, prblairblairblmthnsdRshmuurteH"| "niSiSevire ciramudadhitaTavanAntAH, parito lasadbahalalavalibakulailAH // 252.1 // jabhajrAH prabhadrakam // 253 // najabhajarAH / yathA "jayati jagatrayopakRtikAraNodayo, jinapatibhAnumAn paramadhAma tejasAm / bhavikasaroruhAM galitamohanidrakaM, bhavati yadIyapAdaluThanAt prabhadrakam / / 253.1 // rjarAstUNakam // 254 // rjrjraaH| yathA sphItanavyagandhalubdhaSaTpadaughasevitAza-, caitramAsi pazya bhAnti cUtamaJjarIzikhAH / UrdhvadRzyamAnakaGkapatrakRSNarpakSakAs, tUNakA iveha vIramanmathena lambitAH // 254.1 / / no jau bhrau kalabhASiNI // 255 // njjbhraaH| yathA "sphurati ca dakSiNamAruto mRduzItalaH, pratidizamullasitaM ca kesarareNubhiH / 1) eka eva kSaNa ityatra yat yasmAt kAraNAt / puro'gre| 2) calitairghaTodbhaveti-agastyadizaM dakSiNAmabhi abhilakSyI kRtyeti bhaavH| 3) indrtulymuurtH| 4) sevitA iti / 5) jayati jagatrayetyatra prakRSTa bhadraM prabhadraM tadeva svArthe ke prbhdrkm| 6) sphItanavyetyatra Urdhva dRzyamAnAH kaGkapatrANAM bANAnAM kRSNAH puGkhakA yeSu te| 7) sphuratItyatra mitraM prati mitraM prAha / ullasitaM prasRtam / pikAyuvateH] kokilstriyaaH| prasRtA vyaaptaaH| priyeti-vllbhaa| .. - 1 nispanda0 N. 2 valitaiH N. 3 udataTa N. 4 najabhajrAH GHP. 5bhavya.A.6 kRSNapukhakA. ABIP. . For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| pikayuvateH prasRtAzca paJcamagItayas, tadapi sakhe mayi na priyA kalabhASiNI // 255.1 // aravindamityeke // 255.1 // rAnnabhabhrAH sundaram // 256 // ragaNAtpare nabhabharAH / yathA "nirmame sapadi patralatA na kapolayor , nApi yAvakaraso nihito'dharapallave / vallabhAbhisaraNotsukayA sudRzAnayA, sundaratvamadhikaM tadapi pratipadyate // 256.1 // ___ maNibhUSaNaM, ramaNIyaM cetyeke // 256.1 // nAgauH // 257 // nagaNAtpare nabhabhrAzvettadA gaunAma / nanabhabharAH / yathA anudinamapi hanta duhanti kavIzvarAs , truTati na ca yadIyasaduktipayaH zuci / hRdayamukuramadhyemadhizrayatAM sadA, nirupamacaritaprathitA mama saiva gauH // 257.1 // nau ro yau bhoginI // 258 // yathA"dadhati tava culukyacandra dhAtrI bhuje'smin , bhajatu jalanidhau cirAya nidraamupendrH| vidhatu digibhAH kareNukAbhirvilAsaM, samamabhiramatAM ca vAsuki ginIbhiH // 258.1 // tjasasyAH shishuH|| 259 // tjssyaaH| yathA "tvaM nAsi dRzoH pathi vimukta tathApi nAtha, pApaM bhuvane tava giro jina nAzayanti / 1) nirmame sapadItyatra yAvaketi- alaktakarasaH / adharapallave-striyaH adharaM zobhArtha alaktakarasena sinycnti| bhatrabhigamanavyAkulatayA anggiikriyte| 2)anudinamapIti [atra hnteti-komlaamntrnne| duhanti dohanaM kurvanti / mukureti-Adarzamadhyam / gauriti-dhenurvAk c| 3) dadhati tava culukyetyatra upendraH kRssnnH| digibhAH dighastinaH / vAsukiH shessnaagH| 4) tvaM nAsi dRzorityatra vimukteti -vi vizeSeNa karmaNo mukkoM vimuktastatsaMbodhanam / dhvaniteneti-zabdena / P. 1 sundarItvaM N. 4tuTati N. 2 madhyAmadhio N. 3 tajasasyAH 8 chando0 For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / trasyanti hi zailazikharAntaritasya dUrAl, lIlAdhvanitena mRgarAjazizorgajendrAH // 259.1 // bhyasasyAH ketanam // 260 // bhyssyaaH| yathA "kokilavadhUnAM kalapaJcamarAgagItiz , cUtaviTapAnAM navapallavasaMpadazca / dakSiNasamIro mRgazAvadRzAM kaTAkSAH, vibhrati hi jaitrAyudhatAM jhaSaketanasya // 260.1 // tbhI jo ro mRdaGgaH // 261 // tbhjjraaH| yathA kRtvA jagatrayajayaM makaradhvajaprabhuH, saMgItakaM sapadi kArayate rateH purH| AkAzaraGgabhavane narinarti nartakI, vidyud , ghanarturapi "meghamRdaGgavAdakaH // 261.1 // muH kAmakrIDA // 262 // muriti paJca magaNAH / yathA uktA vAcaM no datta talpe zete vyAvRttAGgI, "paryAkSiptakSaumaprAntA prasthAtuM kAGkSatyAzu / kAmakrIDAvArtAgoSThIprArambhe'pyuccai/DAM, dhatte patyuH prItyai vAmArambhApyevaM sA bAlA // 262.1 // 15 // 21 // aSTau najrA bhau go maNikalpalatA // 263 // njrbhbhgaaH| yathA upalatRNasvarUpacintAmaNikalpalatA-, __"vyatikarato mudhaiva merurmadamudvahati / jayati yadujayanta eko'yamacintyaphalaM, pradadlaMkaroti nemiH svayameSa jinaH // 263.1 // bhIH sgo zaramAlA // 264 // bhIriti bhacatuSTayaM sagau ca / yathA 1) kokilavadhUnAmityatra cUtaviTapAnAM sahakArazAkhAnAm / jhaSaketanasyeti - kndrpsy| 2 ) meghamRdaGgavAdaka iti-meghA eva mRdaGgAH tAn vAdayatIti vrssaakaalH| 3) paryAkSiptetyatra parAGmukhI paryAkSiptaH AkarSitovastrasya prAnto yayA saa|vaamaarmbheti -viparItArambhApikAmodayAt prItyai bhavati / 4)vyatikara saMbandhAdeva merurda bibharti / 1 ketana F. . For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 dvitiiyo'dhyaayH| "aikSavakArmuka kausumasAyaka bhaTamAnin , muzca caturmukhazaMbhucaturbhujajayagarvam / uttamasaMyamavarmavRtAtmani jinanAthe, saMprati zambarasUdana saMhara zaramAlAm // 264.1 // bhugau saMgatam // 265 // bhuriti paJcabhagaNA guruzca / yathA "vIra tavAsipathena gatairaribhitridivaM, tatra divaspatimAnibhirAkulitaH prabalaiH / adya harirvimRzan sacivaiH saha tadvijaye, tvannavasaMgatakalpanamaupayikaM manute // 265.1 // padmamukhI, suratAvasaithaM, uddharaNaM, sopAnakaM cAnyeSAm // 265.1 // mugau kAmukI // 266 // muriti magaNapaJcakaM guruzca / yathA saMvRtto'yaM sandhyAkAlaH prApto'stAdreH zRGga bhAnura , visphUrjadbhirdhvAntastomairekIbhUtaM "kASThAcakram / cApAkRSTiM vyAtanvAnaH kandarpo'pi krIDatyuccair , gacchantyatAstyaktAzakaM krIDAsthAnaM kAmukyo'pi // 266.1 / / sugau vA // 267 // suriti sagaNapaJcakaM guruzcediyamapi kAmukI / yathA "apayAhi pitAmahacittavilobhini dhik tvAm , a~pi kauzikakAmuki na tvamapi trapase kim / asi hAsyapadaM nalakUbarakAmini yadvaH, .. kulizAtihaDhe'tra jinendrahRdi pravivikSA // 267.1 / / somaDakamityanye // 265.1 // M 1) aikSavakArmuketyatra- ikSorida aikSavam / kusumasaMbandhino bANA yasya kausumasAyakastatsaMbodhanam / brahmezvarakRSNajayamAnam / varmeti-sannAhaH / jinapatau / zambarasUdaneti - he kAma / 2) vIra tavetyatra divaspatimAnimiH pUjyaiH / navasaMgateti-navaM saMgataM mainyaM tasya yatkalpanaM niSpAdana evaMvidhaM upaaym| 3)kASThAcakramiti-dikcakram / kAmukyaH kulttaaH| 4) apayAhIti-pitAmaho brahmA tasya dhyAnArUDhasya cittapralobhinI] iyaM tilottamA / indrasya vizvAmitrasya vA kAmukI urvazI tasya saMbodhanam / atra kauzikazabdasyobhayArthatvam / apase lajjA na karoSi / nalakUbareti-dhanadaputrakAmini he rambhe / kulizeti - vjraadpytidRddhe|.... 1 caturbhuja zaMbhucaturbhuja A. 2 AtulitaH N. 3 suratA ca sadyamuddharaNaso0 N. 4 ayi- PN. For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndo'nushaasnm| nugau caladhRtiH // 268 // nuriti nagaNapaJcakaM guruzca / yathA praNamadakhilasurapatikanakamukuTa-, sphuTarucinicitanakhamaNikiraNacaye / kuru jinacaraNajalaruhi namanaruciM, "caladhRtimapajahi ca viSayasukhadhiyam // 268.1 // nulAvacaladhRtiH // 269 // nuriti nagaNapaJcakaM laghuzca / yathA vilulitacikuramadharanihitadazanam , ___ aviralapulakanicitakucayugamayi" / ratirasarabhasamaNitamukharitamiha, vilasati tava sakhi suratamacaladhRtiH // 269.1 // nbhau jigau maGgalamaGganA dhaiH|| 270 // nabhau jiriti jagaNatrayaM guruzca / dhairiti cturbhirytiH|| yathA "kuTilatAM dhRtavatI gurubhogamadoddhatA, viddhatI pralayavepathusAdaparaMparAm / viSadharIva purataH sphuritA yatinAmaho, vicaratAM sugatimArgamamaGgalamaGganA // 270.1 // bhranigA RSabhagajavilasitaM chaiH // 271 // bharau nagaNatrayaM guruzca / chairiti saptabhiryatiH / yathA "adbhutatuGgamUrtiratizayalalitagatira, ___ deva samagrakarmavanavidalanarasikaH / nirbharamantaraGgaripubalavijayapaTura, nAtha dadhAsi tat tvamRSabhagajavilasitam // 271.1 // mattagajavilasitamiti bharataH // 271.1 // ... . . 1) caladhRtimiti-asthirasvAsthyaM apajahi tyaja / 2) ayiiti-komlaamntrnne| 3) acalaetIti-acalA sthirA dhRtiH samAdhiryatra / 4) kuTilatAmityatra vakratvaM ubhayatra / guruvAsau bhogazca tena uddhatA darpabhAga / pakSe'hikAyaH / mUrchAkampasvedazreNiH / bhujagIva agrataH / sphuritA jAtA / yatinAM vatinAm / [aho Azcaryam / 5) adbhutatuGgetyatra antaraMgeti-gajapakSe antarmadhye aGgati gacchati yadripubalam / . .....1 sphuratA N,. 2 rasika N. For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| nijasgA lalitapadaM DaiH // 272 // niriti nagaNatrayaM jasagAzca / Dairiti paJcabhiryatiH / yathA "culukakulajalanidhizazAGka tava dInaM, ripunivahamatitaralakAtaramupekSya / tvadasirucitamasi vitate yudhi bhavantaM, lalitapadamabhisarati vIra jayalakSmIH // 272.1 // yamansargAH jayAnandaM caiH|| 273 // yamanasaragAH / cairiti ssddbhiyetiH| yathA "namacchaRzreNImaNimukuTakoTIviTakaira, nighRSTAGgre deva prbljddtaacnnddbhaano| sudhAdhArAsArairiva sadasi vAcAM prapaJcaira , . jayAnandasyandaM sapadi jagatAmAdadhAnaH // 273.1 // pravaralalitamityeke // 273.1 // bhau nau ngau mahiSI auH|| 274 // bharanaranagAH / jairiti dazabhiryatiH / yathA "siddhanarendranandana bhavadvipakSanagare, saMprati saudhabhittilikhitAsturaMgamacamUH / vIkSya nitAntakopakuTilekSaNA prati muhuH, zRGgavirghaTTanairvighaTayatyaraNyamahiSI // 274.1 // mbhau nmau ngau madanalalitA ghcaiH|| 275 // mabhanamanagAH / ghacairiti caturbhiH SaDbhizca ytiH| yathA "gADhAkrAntA kucayugabhareNArtA ca virahe, nityodvignAtighanajaghanaprAgbhAradharaNe / sadhrIcIbhi takaratalA kAnte kRtaratira , mandaM mandaM madanalalitA yAti priyagRham // 275.1 // njabhjargA vANinI // 276 // ... najamajasgAH / yathA __1) culukyetyatra vairivRndam / tvatkhaDgakAntireva tamo'ndhakAraH tasmin vitate vistRte sati yudhi saMgrAme bhabhimukhamAgacchati / 2) namadityatra indrazreNiratnamukuTakoThyagraiH / jayaprItyorniSyandaM rasaM parSadi / 3) siddha narendayantra tvaripare / araNyamahiSIti-parasparaM nityavairatvAditi bhaavH| 4) gADhAkrAntetyatra sadhIcIbhiH sakhIbhiH / kAnte bhartari / kRtpriitiH| 1 culukya. com; N; 2 yamanasargAH GH; 3 turaMgacamUH N. 4 vIkSa5 vighaTanaiH . For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / "aviralapuSpabANalalitAni darzayantI, parimalahAritAmarasavaktramudvahantI / madakalarAjahaMsagamanAni bhAvayantI, zaradiha mAnasaM harati hanta vANinIva // 276.1 // najirgA vA // 277 // nagaNo jatrayaM ragaNo guruzca yadA tadApi vANinI / yathA "kuru karuNAM vitara prativAcamatra kAM vA, hRdi dayitAM nidadhAsi nimIlitAkSiyugmam / ayamapi te nanu dAsajano'nukampya eva, jayati sai vIrajino gadito dhuvANinIbhiH // 277.1 // jrajrajgAH paJcacAmaram // 278 // jrjrjgaaH| yathA "tvadIyapAdapaGkaje nidhAya bhaktimujvalAM, ___ manuSyakITakA vayaM vidadhmahe kimadbhutam / yadIyajanmano mahotsavaM tathA pracakrire, jinendra saptaviMzatizca paJca cAmarAdhipAH // 278.1 // jarjargAzcitram // 279 // rajarajaragAH / yathA "kAntirindukaumudIsahodarA vacovilAsaH, ___ sarvadA sudhojvalo yazazca dugdhasindhubandhuH / kSuNNazaGkhasodarA guNAstavAmalaM caritraM, citrametadebhirIza me manastathApi raktam // 279.1 // mnastargAH suratalalitA // 280 // manesataragAH / yathA "saMprApte madhusamayasAmrAjye pikIsamUhAH, zaMsanti pratidizamidaM manye nitambinInAm / 1) aviralapuSpetyatra anyatra bANo vRkSabhedaH / chekA mattA ca vaanninii| 2) kuru karuNAmityatra saMgamadevena mAyayA kAminIrUpANi yAni niSpAditAni tAbhiruktam / nimIliteti kriyAvizeSaNam / gadita iti-proktaH / svrgmttcchekraamaabhiH| 3) tvadIyapAdetyatra dvAtriMzat devendrAH / vyantarendrA na gaNyante alparddhitvAt / 4) kAntirindurityatra payaHpayodhisodaraH / raktamiti - raagbhaag| 5) saMprApta ityatra zaMsanti kthynti| 1 yugmaH BEP. 2 nu kathaM evaM N; nukampya evaM F. 3 sa dropped in N. 4 janmato N. 5dropped in N. For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cs dvitiiyo'dhyaayH| mAnitvaM tyajata subhagaMmanyatvamastu dUre, kandarpaH suratalalitaupAdhyAyakaM prapede // 280.1 // bhrau nbhau bhagau zailazikhA / / 281 // bharanamabhagAH / yathA "zItarujA vidhutacibukaiH kRtadantaravo, gADhataraprayuktagajadantakarAbhinayaH / zailazikhApradezamadhiruhya tuSAraRtau, pazyati bhAskarodayapathaM tava vairijanaH // 281.1 / / bhrau ranau ngau vryuvtiH|| 282 // bhrynngaaH| yathA "sphUrjati saMgarapradoSe turagakharakhura-, kSuNNarajondhakArapore vilasati nRpate / vairimahIbhujAM samantAtsuravarayuvatI-, . saMgamaheturekadUtI bhavadasilatikA // 282.1 // IgA lalanA // 283 // ragaNo nagaNacatuSTayaM guruzca / yathA dikSu cakSuranilahatakuvalayataralaM, __ prkssiptytnumRgptinindckitaa| siddharAjasuta bhajati mRgayuvatitulA, sAMprataM vanabhuvi tava ripunRpalalanA // 283.1 / / sau nau mo go vellitA // 284 // yathA"saritAM kamituH stabaMkitaghanaphenavyAjAd-, vitateSu taTeSu bahalalavalIcchAyeSu / zramamAptavatI trijagati saMcAraira, niyataM nRpa "vellitasukhamabhajat tvatkIrtiH // 284.1 / / mtau stau tgau komalalatA ghaDaiH // 285 // matasatatagAH / ghaDairiti caturbhiH paJcabhiryatiH / yathA 1) zItarUjetyatra gADhataraM prayukto gajadantAnAM karAbhyAM kRtvAbhinayo'nukaraNaM yena sa tthaa| ko'rthH| baakriibndhH| 2) sphUrjatItyatra sNgraamruupraatrimukhe| 3) saritAM kamiturityatra samudrasya / stabakitetiphenastabakA hi kallolairitastataH prekholyante / lavalIlatAbhiH / 4) velliteti-Andolanasukham / 1 subhagaMmAnyatvaM N. 2 stavakita* N. . . ........ For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndo'nushaasnm| "mattAlInAM snigdhamadhurodgArairmuhurgItakair , AkSipto'syArohaNamRgaH svacchandacArI yataH / mandaM mandaM dakSiNamarudvAtyeSa tenAdhunA, saMdyaHpuSyatkomalalatAlAsyaikazikSAguruH // 285.1.16 // 23 // atyaSTau yamnasbhalgAH zikhariNI caiH|| 286 // . ymnsbhlgaaH| cairiti ssddbhiyetiH| yathA "haran sarvAmbhojazriyamavirataM sindhupatinA, kRtArthastanvAno nizitamasi vidyotamasamam / sudhAMzustadvaMze tvamiva jayasiMha kSitipate, kalApUrNaH pazyodayazikhariNIhAbhyudayate // 286.1 // jsajasyalgAH pRthvI jaiH|| 287 // . jasajasayalagAH / jairityaSTabhiryatiH / yathA "tvadIyaripubhUbhujAM puri purArivezmAgrato, nirIkSya camarI vRSaM sapadi manmathavyAkulA / parispRzati jihvayA "kakudakena kaNDUyate, nimIlitavilocanA kila culukyapRthvIpate // 287.1 // vilambitagatiriti bharataH // 287.1 // bhrau nbhau lau go vaMzapatrapatitaM auH|| 288 // bharanabhanalagAH / jairiti dazabhiryatiH / yathA "jarjarasArimadhyaluThitAH kvacidapi garjino, __ bhaGguravaMzapatrapatitAH kacidapi rathinaH / kApi ca sAdino hataturaMgamabalapihitAH, zatrubale'bhavaMstvayi raNAGgaNamavatarati // 288.1 // vaMzadalamityanye // 288.1 // 1) mattAlInAmityatra ArohaNamRga iti - vAto hariNavAhanaH sa ca gItiratiH / mRgaM vinA vAto'pi calituM na zaknoti / lAsya nATyam / 2) haran sarvAmityatra yadyapi jayasiMhadevavArake dhArAyAM nahi(2)varmarAjo'bhUt tathApi tasya yA rASTrakozAdisaptAGgalakSmIH sA sarvApi bhojopArjitAsIt / utkaTatvAma virodhH| sindhudezarAjaHsamudrazca / tena vihitapUjaH / nizi rajanyAM andhakAre viziSToyotaM nirupamaM prakAzam / pakSe nizitaM tIkSNaM / khaDakAnti kurvan / tasya candrasya vaMze yathA tvaM tathA udayagirau sudhAMzuH / kalASoDazaH pakSe vijJAnam / 3) tvadIyaripubhUbhujAmityatra IzvarAyatane camarI vanagauH kAmAndhA pASANamayaM vRSaM ajAnatI jihvAsparzanAdyanaGgaceSTAH kroti| 4) kakudakeneti-akArAnto'pyasti / 5) jarjarasArItyatra sAriH aMbADIti prtiitaa| gajino gajArUDhAH / vaMzAH vAhanAni tebhyaH / rathinaH iti rathavantaH / saadino'shvvaaraaH|| 6) hataturaMgetiupari turaMgA adhastAdazvasamUhA [sAdino? ] jAtA iti bhAvaH / 1 sa yaH N. 2 kRtArghaH P. 3 zAri B. 4 gatino N. For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| sau jbhau jo gAvatizAyinI // 289 // sasajabhajagagAH / jairiti vartate / yathA mAghasya" iti dhautapuraindhimatsarAn sarasi majjanena, zriyamAptavato'tizAyinImapamalAGgabhAsaH / avalokya tadeti yAdaivAnaparavArirAzeH, ziziretararociSApyapAM tatiSu maGktumISe // 289.1 // yAdavItyanye // 289.1 // mo nau tau gau mandAkrAntA ghacaiH // 290 // mabhanatatagagAH / ghacairiti caturbhiH SaDbhizca yatiH / yathA janmasnAne sa caramajinaH svarNakumbhaughadhArA-, ___ sAraM soDhA kathamiti purA vajriNA zaGkitena / dRSTaH pazcAjayati caraNAGguSThaparyantalIlA-, mandAkrAntAmaragiriziraHkampato vismiteneM // 290.1 // _ zrIdhareti bharataH // 290.1 // manarasalgAH bhArAkrAntA // 291 // mbhnrslgaaH| ghacairiti vartate / yathA "caulukyendra tvamiha na hi cedimAM kila dhArayaH, __ kUrmakroDAdhipaphaNipatidvipAdriSu satsvapi / sarpantyA te karaTighaTayA dizAM vijaye tadA, bhArAkAntA nRpa vasumatI kSaNAnnipatedadhaH / / 291.1 // manamyalgAH hAriNI // 292 // mabhanamayalagAH / ghacairiti vartate / yathA prAsAdeSu tvadarinagare zUnyatvamAseduSi, zrIcaulukya kSitipatizirazcUDAmaNe saMprati / prekholanto viSadharazataiAlambitAH kaJcukA, vyAtanvanti dhvajapaTatulAmuJcairmanohAriNIm // 292.1 / / naari 1) mAvasyeti - mAdhakAvyamidam / zizireti - suuryenn| 2) caulukyetyatra kcchpaadivraahshessdirhstiprvtaadissu| 1 auH added in GH. 2 purandhrI N. 3 yadevInapara0A. 4yAvadavI. B. 5 viSNutena A. 6manohAriNI AN. chando0 For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / nsau nau slau go hariNI caghaiH // 293 // nsmrslgaaH| cadhairiti SaDbhizcaturbhiryatiH / yathA kathaya kimiyaM lakSmacchAyA zucestu bhavet kathaM, tava himaruce yadvotsaGge kRtaH kRpayA dhruvam / nabhasi rabhasAd badghATopapradhAvitalubdhaka-, kSubhitahariNIgarbhAd bhraSTaH kuraMgaka eva hi // 293.1 // vRSabhalalitamityeke // 293.1 // naH smau tau gau padmam // 294 // nsmttggaaH| cadhairiti vartate / yathA tyajata manujA jAtergavaM kiM taiyaivaikayA syAt , guNaparicayo loke'tyantaM hanta datte pratiSThAm / ajani culukAcAntAmbhodhiH kumbhajanmApyagastyaH, "kulagRhamabhUhevyA lakSmyAH paGkajAtaM ca padmam // 294.1 // nasmamyalgA rohiNI // 295 // nsmmylgaaH| cadhairiti vartate / yathA "kuvalayamudaM vyAtanvAnaH pUrNollasanmaNDalaH, __ zirasi ghaTaiyan pAdanyAsaM niHzeSapRthvIbhRtAm / , udayamadhunA prAptaH zrImatsiddhendrasUno bhavAn , iva "kRtabudhAnandaH so'yaM zrIrohiNIvallabhaH // 295.1 // nur gau vasudhArA DaiH // 296 // nuriti parca nagaNAH gurudvayaM ca / Dairiti paJcabhiryatiH / yathA "praNatasuravisaramaNimukuTataTakoTi-, parighuTitacaraNanakharucinicayaramye / iha bhavati bhagavati viharati jinanAthe, pratibhavanamabhipatati jagati vasudhArA // 296.1 // 1) kulagRhaM prdhaansdnm| 2) kuvalayamudamityatra -kairavaM bhUvalayaM ca / maNDalaM bimbaM dezazca / kurvan / pAdAnAM caraNAnAM kiraNAnAM ca nyAsam / samagrANAM rAjJAM parvatAnAM ca / 3) kRtabudheti-putratvAddhAnandakRt pakSe paNDitAnandano dAnAdinA / cndrH| 4) praNatasuretyatra vsudhaareti-suvrnnrvaadivRssttiH| 1tayA vaikayA A. 2 mudAM A; madaM P. 3 ghaTayat N. 4 nagaNapaJcakaM guru. A. ...6 patati dropped in N; jagati in F. 5 parighaTTitta N. For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| njajajA lgAvavitatham // 297 // najabhajajebhyaH parau lgau / yathA "zRNu paramopadezamiha mugdhamate satataM, ... bhavajaladheH pareNa yadi yAtumanAstvamasi / visRja parigrahaM bhaja kRpAM tyaja kAmakathAm , avitathavAgbhavApahara mA parakIyadhanam // 297.1 // . narkuTakamiti jayadevaH // 297.1 // tat kokilakaM chcaiH|| 298 // tadavitathaM chacaiH saptabhiH SaDbhizca yatizcet kokilaMkasaMjJam / yathA kalayati kokile madhurapaJcamagItimimAM, malayasamIraNo bhavati pazyata nATyaguruH / iha hi yadAjJayA navanavAdbhutabhaGgijuSaH, kisalayahastakAn vitanute "sahakAralatA // 298.1 // iha kecidaSTabhiH paJcabhizca yatimicchanti // 298.1 // gau cedvANinI // 299 // najabhajajebhyaH parau gau cedvANinIsaMjJam / yathA "parabhRtakUjitAni jaraThekSuraso navendura, malayasamIraNo malayajaM madhusaMgamazca / / api na tathA haranti militAni mano yathedaM, madabharalallabhASitamaho khalu vANinInAm // 299.1.17 / 14 // dhRtyAM mrabhyA rau kAJcI TaiH // 300 // maramayararAH / Tairiti ekAdazabhiryatiH / yathA "saMprApte'smin jagaccakSuSi ravau pratyaggirergahvaraM, preyaHsaMketavezmAbhisaraNe dhatse pidhAnAMzukam / mugdhe dhvAntAnurUpaM kimu mudhaivautsukyayogAt kaNat-, kAJcImaJjIrakolAhalamimaM zaktA niSe<<' na cet // 300.1 // vAcAlakAJcItyanye // 300.1 // bhimbhasA maNimAlA // 301 // : bhatrayaM mabhasAzca / Tairiti vartate / yathA 1) zRNu paramopetyatra pareNeti avyayaM parArthe / avIti - satyavAn / 2) shkaarlteti-cuutmaarii| 3) parabhRtetyenaM kokilajalpitAni / kaThinekSurasaH / madabhare avyaktajalpanam / 4) mattacchekAnAM strINAm / 5) saMprApte'sminnityatra pazcimaparvatasya / kaNaditi-mekhalAnUpurayoH klklH| 1 tadavitathaM dropped in P. 2 kokilasaMjJaM CN. 3 nirorbu AP. For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 chando'nuzAsanam / "deva tavArinarezapurandhrIvaktrAmbujazazinaH, prollasitAdhikavismayamurvI" saMvIkSya bhujagatAm " / prAbhRtasArakRte niravadyAmadyApyanavarataM, mUrdhani dhArayate maNimAlAM pAtAlaparivRDhaH " / / 301.1 // matnA yiH kusumitalatAvellitA GancaiH // 302 // matanA yagaNatrayaM ca / Gacairiti paJcabhiH Sabhizca yatiH / yathA - kaGkelliskandhe kusumitalatAvellitA mandamandaM, krIDAdoleyaM smaraviracitA dAkSiNAtyAnalena / asyAM khelantI ratiratitarAM hantai gItiM tanoti, vyAkUjanmattabhramararamaNIhuMkRtInAM chalena / 302.1 // ghachaizcitralekhA // 303 // caturbhiH saptabhizca yatizcet saiva citralekhA / yathA - pazyoSNAMzorabhyudayamadhunA sUcayantI purastAt, sandhyA seyaM citrayati gaganAbhogavezmAntarAle / zaGkhacchedasvaccha rucirucirAnabhrabhittiprabhAgAn, varNaiH pItAtAmra zitikapizaistanvatI citralekhAH // 303.1 // manA vizcandralekhA // 304 // manA yagaNatrayaM ca / ghachairiti vartate / yathA "jvAlaM jvAlaM subhaga tava mahAn viprayogAnalastAM, dAhaM dAhaM kimiva viracayedanyadasmAtpareNa / lAvaM lAvaM vikacakamalinIcUrNayatyaMhrighAtaira, "lekhaM lekhaM zakalayati tathA sA nakhaizcandralekhAm // 304.1 // mbhanjabhrAzcalam // 305 // mabhanajabharAH / ghachairiti vartate / yathA zAstrAbhyAse vyasanamanupamaM paropakRtau ratiH, "satpAtreSu praNayaparatayA pradAnamanAratam" / prItiH pAdAmburuhi jinapaterbhavedamalAtmanAM ", vidyullekhAjaladharapaTalIcalAtmani jIvite / 305.1 // 1) deva tavArItyatra ripunRpastrImukhAmbhojasaMkocacandrasamAnasya / 2 ) urvI pRthvIm / pakSe gurvIm / 3 ) hastagatAM pakSe sarpatAm / 4 ) pAtAlasvAmI zeSaH / 5 ) jvAlaMjvAlamityatra viyogAgbhiH / 6 ) lekha lekha mAlekhyAlekhya / 7 ) satpAtreSviti - AdaratatparatayA / 8 ) aneti - nirantaram / 9 ) amaleti - vizuddhAtmanAm / 1 devatAvArinazapu. 4. 2 paridRDhaH 4. 3 dantagItiM A. 4 ruci dropped in B. 5 cUrNayantyahi N. 6 sakalayati A For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| mbhau nyau rau kesaram // 306 // .. mbhnyrraaH| ghachairiti vartate / yathA "sAraMgANAM na kulamiha na vA yUthaM "mahAdaMSTriNAM, karNAtithyaM na ca bhajati kaTurgandhadvipAnAM dhvaniH / tatkiM dikSu kSipasi rabhasayA netre tvamudyatkaro, yadvA jJAtaM vidhuvati pavanastvatkesaraM kesarin // 306.1 // nau mau yo candramAlA chaghaiH // 307 // nanamamayayAH chaSairiti saptabhizcaturbhizca yatiH / yathA "sarasi' sarasijaM tadvAkAze pArvaNaM candrabimba, kuvalayanayane tAvatsAmyaM nAbhajattvanmukhasya / "janayatu kanakAmbhojazreNIrlakSazaH svargasindhur-, ghaTayatu yadi vA so'pi sraSTA koTizazcandramAlAH // 307.1 // nau mtau bhrau lalitam // 308 // nanamatabharAH / chathairiti vartate / yathA "paramamupazamaM varmIkRtya sthite'tra mahAmunau, praharaNamaparaM dadhyAH kiMcinnizAtamatIva yat / pazupativijayaM smAraM smoraM parAkramagarvitaH, kalayasi lalitaM pauSpaM zastraM manobhava kiM mudhA / 308.1 // bhranisA bhramarapadaM jhaiH // 309 // bharau nagaNatrayaM sazca / jhairiti nvbhiyetiH| yathA vAridamuktavAribharaparizamitaghanarajA, ....... udgatarohiNIzakaradhavalitasakalakakup / kasya dhRtiM dadAti na hi zarahaturajaniriyaM, cumbanalAlasabhramarapadavidalitakumudA // 309.1 // msau sau sau zArdUlalalitaM haiH|| 31 // masajasatasA: / hairiti dvAdazabhiryatiH / yathA 1) sAraMgANAmityatra hariNAnAM vRndam / 2) maheti-varAhAdInAm / 8) tvatskandhakezam / 4) sarasi saresthitra] parvaNi bhavaM pArvaNaM rAkAjAtam / 5) Adau janayatviti - tadetyadhyAhAro vidheyaH / svargeti - gaGgA / khaTeti- brahmA / 6) paramamupetyatra saMnAhIkRtya / nizAtaM tIkSNam / IzvaravijayaM smRtvA smRtvA / . 1 sarasi dropped in A. 2 tIkSNaM .. 3 garvita N. For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / "naSTaM tyaktamithaHpratIkSaNarasaiH sAraMgamithunair , ___ yAtaM vismRtazRGgabhAravidhurairvAdhrINasakulaiH / lInaM palvalapaGka eva sahasA krauDainaiti cet , kAntIMcATuvidhitsayApi hi bhavAn zArdUla lalitam // 310.1 // mtanjabhrAH kuraGgikA ngchaiH|| 311 // matanajabharAH / chairiti paJcabhiH saptabhizca yatiH / yathA "asyA vaktrendau vijayini cirAya lAJchanavarjite, prAleyAMzo tvaM sphurasi divi dhRSTa nityamacetanaH / sAkUtAlokAdbhutanayanakelinirjitalocanA, yA'raNye tasthAvucitacatureha saiva kuraGgikA // 311.1 // nsau mI yAvanaGgalekhA cddaiH|| 312 // nasamamayayAH / caDairiti SaDbhiH paJcabhizca yatiH / yathA "priyasakhi madhu mA smAvajJAsIrmAnayanaM yathAvat , ___ tava hi bakule krIDAmitre'smin putrake cUtavRkSe / bhavanaparikhApadminyAM sakhyAM nyastarolambavarNA-, valikisalayavyAjAdetenAninyire'naGgalekhAH // 312.1 // vibudhapriyetyanye / // 312.1 // sau jau bhrAvujjvalaM jaiH|| 313 // . rasajajabharAH / jairityaSTabhiryatiH / yathA "pANipAdavilocanAnanapadmakAnanazAlinI, nimnanAbhimahAhadA trivliitrNgvibhuussitaa| . ___1) naSTamityatra tyaktaM mitho yatra kriyAvizeSaNam / vismRtazRGgabhAraM yathA syAdevaM vidhuraiH pIDitaiH gaNDakajIvaiH / kroDairvarAhaiH / lalitaM savilAsaM yathA bhavati tthaa| 2) asyAH vaktrendAvityatra he prAleyAMzo candra / re pRSTa tvaM asyA vadanendau sarvotkRSTe sati kalaGkahIne sati AkAze'cetanaH sannityaM sphurasi ato hetoH tvattaH iha loke sA kuraGgikApyucitacaturA yA asyAH sAbhiprAyAlokanAdbhutanayanakelyA nirjite vilocane yasyAH sA evaMvidhA satI araNye tiSThati sma / mRgI sA pazurapi dhanyA yA araNye lajivA.satI vasati / tvaM tu pazorapi pazaH yat nirjito'pi gagane bhramasIti bhaavH| 3) priyasakhi madhumityatra he iSTasakhi madhu vasantaM mAvagaNaya kiM tu enaM mAnaya / anena hi bakulasahakArapadminISu kisalayabyAjAt anaGgalekhAH Aninyire aaniitaaH| ko bhaavH| dampatyoryatparasparaM premNA lekhapreSaNaM so'naGgAlekhaH / yathAhamiha sthitavatyapi tAvakI tvaM api tatra vasannapi mAmakaH / likhitapatramanagarasAkulA virahiNI prahiNoti patiM prati / evaM patirapi tAM dayitAM prati preSayati / 4) pANipAdetyatra trivalI udarasthA vlitryii| ckrvaaketi-pkssivishessH| 1 pratikSaNa 0. 2 jAtaM B. 3 dhvaniti N. 4 kAMcATu0 N; 5 lokAdvata0 . 6 this is found under s. 313 after the word ofa: in BCDFNP; but this is never the place where H. indicates alternative names. For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| kuGkumAruNapIvarastanacakravAkayugAJcitA, kelisindhurivojvalA madanasya rAjati kAminI // 313.1 // mAlikottaramAlikA vetyanye // 313.1 // nau rInizA ddaiH|| 314 // nadvayaM racatuSTayaM ca / Dairiti trayodazabhiryatiH / yathA "malayajarasaliptaramyAGgabhAjAM site vAsasI, __zaradi hRdi ca bibhratInAM vizuddhAM navaikAvalIm / vikacakumudakarNapUrAzcitAnAM kuraGgIdRzAM, himarucikiraNAvadAtAbhisartuM nizA preyasI // 314.1 // tAraketyanye // 314.1 // nau sau tyo paGkajavaktrA ghajhaiH // 315 // nanasasatayAH / ghariti caturbhirnavabhizca yatiH / yathA iha kimu vilasati sarvaRtuzrIH kiM ne mRgAkSI, bahujanajaDimavijRmbhaNahetuH kundairadA vA / abhinavamRdutarapallavapANiH saMbhRtatRSNA, samuditanibiDapayodharabhArA paGkajavaktrA // 315.1 // lanabhsAH surabhitri // 316 // snjnbhsaaH| 'tririti trIn vArAn paJcabhiryatiH / paJcabhiH paJcabhiH paJcabhizca yatirityarthaH / yathA sphuTadujjvalabakulAkulamadhupAvalirasitaiH, ..pavanAhatalavalIdalapaTalairaticapalaiH / madane priyasuhRdi pratibhuvanaM kRtavijaye, "surabhirbuvamiha gAyati parinRtyati muditaH // 316.1 // yamau sau sau krIDA ccaiH|| 317 // ymnstsaaH| cacairiti SabhiH SaDbhiryatiH / yathA ... "sphaTaTa 1) malaya[jarasetyatra karNapUreti - karNAbharaNam / kuraGgIdRzAM strINAm / 2) iha kimu vilasatItyatra hemante zItena jADyaM bhavati / strIpakSe janAlasyam / zizire kundAH puSpanti / vasante pallavAH niSpadyante / grISme tRSNA bhavati pakSe'bhilASaH / prAvRSi payodharA meghAH pakSe stanau / zaradi kamalAni vikasanti pakSe vadanasarasIruhamiti bhaavH| 3) sphuTadujvaletyatra madane kaame| 4) surbhirvsntH|' 2cetyanye F: mAlikAvityanye N. 2 kiM tu N. 3 kandaradAvA N. 4 tri. GN. 5tririti N. For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / "yadi prApto bandhaM yadi virahito vindhyAcalabhuvA, __viyuktaH kAntAbhiryadi ca tadapi stambaramapate / narendraste pUjAM racayati sadA kiM caiSa bhavatA, raNakrIDAmaitrI ghaTayati tato mA gAH zucamimAm // 317.1 // sau mtau bhrau hariNIpadaM cdhaiH|| 318 // ... nasamatabharAH / cadhairiti SaDbhizcaturbhizca yatiH / yathA "adhiguNadhanurdaNDaM pazyallubdhakaM gahane vane, sarabhasamapakrAmannayaGkazcintayanniti "tAmyati / sarasamadhurodgArairgItairvA gurAbhiriva priyA-, 'haha nigaDitA datte naiSA sAMprataM hariNI padam // 318.1 // bhInyA bhaGgiH // 319 // bhagaNacatuSTayaM nayau ca / yathA mA kuru saMpadi saMmadamApadi visRja viSAdaM, __dInajaneSu kRpAM kuru saMsmara cirapuruSANAm / saMtyaja pApacaritramudazcaya" sucaritamAlAm , adbhutabhaGgiriyaM puruSottamasaraNiranindyA // 319.1 // vicchittiriti kazcit // 319.1 // sjau sjau trau bubudam // 320 // sajasajatarAH / yathA "asamaM dhannayapayo gabhIramadhyaH sanAtano, vimalo jayatyavirataM jinendra siddhAntavAridhiH / atipezalairgama"gaNaistaraMgite yatra sarvadA, kSaNadRSTanaSTatanubhiH kudRSTibhirbubudAyitam // 320.1 // atidhRtyAM msau sau tau gaH zArdUlavikrIDitaM // 321 // masajasatatagAH / 'Theriti dvAdazabhiryatiH / yathA "kSmAbhRtpuMgava kozakandaramukhAnnirgatya te saMgara-, krIDAsUnmadavairivAraNaghaTAkumbhasthalIH pATayan / 1) yadi prApta ityatra stamberameti- he hastipate / bhavatA kRtvA saMpAdayati / etena uktidvayena gajasya mahattvamAropyate / 2) adhiguNetyatra guNamadhirUDho dhanurdaNDo yasyeti taM vyAdhaM nyngghhrinnH| 3)khedaM karoti / 4) udaJcayeti - puSTiM naya / saraNirmArgaH / saMpadi Anando na kriyate vipadi viSAdo netyAdilakSaNA bhddhtaa| 5) asamamityatra asAdhAraNatvam / nayA naigamAdyAstadrUpaM payastena gabhIraM gambhIraM madhyaM madhyapradezo yasyeti / nitysthitibhaagiipekssyaa| 6) sadRzapAThasamUhaiH / pUrva dRSTAH pazcAnnaSTAH dRSTanaSTAstairiti kSaNakSayavAdibhiH sthAsakAyitam / 7)kSmAbhRt ityatra rAjAnaH pakSe parvatAH teSu puMgavo mukhyH| 1zucimimAM D; zubhamimAM N. 2 satras 318-323 dropped in H. 3 chairiti N. For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| daMSTAlo navalagnamauktikamaNistomairasRglekhayA. jihvAlaH karavAla eSa tanute zArdUlavikrIDitam // 321.1 // msau sau njau go vaayuvegaa|| 322 // msjsnjgaaH| 'Theriti vartate / yathA "tyaktvA putrakalatrabandhusuhRdAM vyatikaramaJjasA, nityaM saMsmara vItarAgacaraNAmburuhayugaM "rahaH / haho citta ciraM prasIda kimidaM na hi hatajIvitaM, jAnISe ghanavAyuveganihatAbhrapaTalagatvaram // 322.1 / / yamau sau rau go meghavisphUrjitA ccaiH|| 323 // yamanasararagAH / cacairiti SaDbhiH SaDbhizca yatiH / yathA "nirandhAnastApaM jagati kalayaMzcaNDakodaNDadaNDaM, padaM vyAtanvAnaH satatamakhilakSmAbhRtAM copariSTAt / nikAmaM durdharSA dizi dizi samullAsayan vAhinIzca, tvamuccaizcaulukyezvara ghaTayase meghavisphUrjitAni // 323.1 // rambheti svayaMbhUH // 323.1 // yamau sau jau go makarandikA // 324 // ymnsjjgaaH| cacairiti vartate / yathA.. imAM bAlA trAsAkulamRgavadhUvilolavilocanAM, kimu tvaM niHzaGko vyathayasi muhurviyAtaviceSTitaiH / "parikSodaM caNDairmusalapariSaiH saheta na mAlatI, mRdubhrAmyazRGgIpadaparicayAdgalanmakarandikA // 324.1 // ramau sau tau gazchAyA // 325 // yamanasatatagAH / cacairiti vartate / yathA "phalaM kAlAkrAntaM kusumamarasaM patraM na bhogAspadaM, ___ bahistatkaoNrkazyaM kimapi sahajaM niHsAramantarvapuH / 1) tyaktvA putretyatra mitrANAM saMbandham / 2) rahaH ekAnte vanamadhye ityrthH| 3) meghasamUhavat gatvaraM vinaashi| 4) nirandhAnastApamityatra jaladaviceSTitAni / yathA megho hi tApaM niruNaddhi ayamapi anyeSAM rAjJAm / khaDgaM pakSe indradhanuH / kSmAbhRt rAjA parvatazca / vAhinI kaTakaM nadI vA / 5) imAM bAlAmityatra dhRssttvicessttitaiH| 6)cUrNabhAvam / 7) phalaM kAlAkrAntamityatra he tAla tava phalaM kAladoSadUSitaM dhik / nIrasaM kusumaM dhik / na bhogayuktaM patraM dhik / bahistat prasiddhaM kArkazyaguNaM prakRtibhavaM dhik| antarmadhye niHsAraguNaM dhiga vivRddhaM / 1 chairiti N. 2 bandhukalatraputra A. 3 kArkazye N. 10 chando For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / vivRddhiM gRdhrANAM dhigupakaraNaM zAkhAprapaJco na te, kimanyattAla syAdviralaviralA chAyApi no zItalA // 325.1 // . trira jsau go ratilIlA // 326 // trIn vArAn jagaNasagaNau gurutha / jasajasajasagAH / cacairityanuvartate / yathA- . dunoti bata tAM karAmbujatale nivezitakapolAM, kimapyaharahastathA kathamapi tvadIyavirahAgniH / yathA varatanurna paGkajadalairna mauktikakalApair , na candanarasaina candrakiraNaiH karoti "ratilIlAm // 326.1 / / mtau sau rau gaH puSpadAma GachaiH // 327 // matanasararagAH / Gachairiti paJcabhiH saptabhizca yatiH / yathA seyaM sAkAGkSA tvayi mRganayanA "saMgatAGgI vilAsaira , __ lIlAlolabhrardivi kamalavanaM kurvatI netrpaataiH| haho pazyaitadvirahavidhurayA te yayA "sAvahitthaM, __ prakSiptaM kaNThe vikasitabakulAsUtritaM puSpadAma // 327.1 / / mtau sau tau go vaJcitam // 328 // matanasatatagAH / chairiti vartate / yathA"kaizciJcArvAkairaviditasukRtaiH zUkAvimuktAtmabhiH, kaulIbhUyAnyairvihitapazugaNAghAtaiH parairyajvabhiH / jaine dharme'smin sati satatakRpApIyUSapAtre'pyaho, svacchandaM dhUrterahaha kuTilayA buddhyA jagad vaJcitam // 328.1 // bimbitmitynyH||328.1|| yamau nau rau go mugdhakaM cachaiH // 329 // yamananararagAH / cachairiti SaDbhiH saptabhizca yatiH / yathA paribhrAmyadbhaGga zvasitaparimalai pApATaloSThaM", girA lIlAlApapraNayamadhurayA sadAnandadAyi / sphuratyantazcittaM likhitamiva sakhe mamAdyApi tasyAH, "prarUDhapremAyAzcakitamRgadRzo mukhaM mugdhakaM tat // 329.1 // 1) ratilIlA svAsthyam / 2) seyaM sA ityatra shobhitaanggii| 3) aGgamoTanAdibhiH bhAkAragopanasahita ) kaizcidityatra nAstikairajJAtapuNyaiH dayAhInAtmabhiH / kaulIbhayeti-tApasIbhaya myoNgibhiH| 5) paribhrAmyadityatra japApATalavad rkkosstthm| 6) cittasyAntaH antazcittam / 7) utpaaraagaayaaH| mugdhakaM manoharam / 1 padairya. N. 2 bimbilaM A; vicitaM N. 3 bhrAmyadbhaGga N. For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| raH sau to jau ga UrjitaM jaiH // 330 // rasasatajajagAH / jairiti dazabhiryatiH / yathA nekSase kimaho "jalariktAM svAmapi tAvadimAM tanUM , __ no niSedhasi caNDamarIcerduHsahamAtapajRmbhitam" / zArade samaye'pi tadasmin pUritaparvatakandarA-, NyarjitastanitAni dadhAnastoyada kiM na hi lajase // 330.1 // nabhrasA jo gastaralam // 331 // nbhrsjjgaaH| yathA zraya vizuddhadhiyA jinezvarapAdapaGkajabhRGgatA", prakaTaya "prazamaM bhajasva gurUnadhISva sadAgamam / viracayArthijanaM kRtArthamimaM kuruSva tapaH paraM, taralamAyuridaM gRhANa tadIyametadaho phalam // 331.1 / / nau bhaH sau jgau mAdhavIlatA chaiH // 332 // marabhasasajagAH / chairiti saptabhiryatiH / yathA- . niHsAmAnyaM tavaitat kimapi virAjati dakSiNAnila, ___ "prAvINyaM yatpragalbhAmiha sahakAralatAmanuvrajan / azrAntaM sAbhilASaH spRzasi samunnayase vidhUnaya-, __syAliGgasyAzu cumbasyabhinavakomalamAdhavIlatAm // 332.1 / / sugau trunniivdnenduH|| 333 // saMgaNAH SaT guruzca / yathA mRganAbhivinirmitapatralatAvalilAJchanadhArI, jnnetrckormhotsvkRtkmldyutihaarii| jagatAM vijayAya nibaddhamatau "jhaSalakSmaNi saidyo, ___ jayati pratipannasahAyapadastaruNIvadanenduH // 333.1 // 19 / 13 // kRtau nau nau rabhau lgau suvadanA chachaiH // 334 // marabhanayabhalagAH / chachairiti saptabhiH saptabhiryatiH / yathA 1) nekSase ityatra jalazUnyAm / 2) Atapavilasitam / 3) zraya vizuddhatyantra bhramaratvam / 4 ) upazamabhAvam / 5) niHsAmAnyamityatra pravINasya bhAvaH praaviinnym| 6) aSalakSmaNi kandae~ / 1vinirmitaH patra.N. 2sAdyA N. For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndo'nushaasnm| "AkalpaM kalpayitvAminavamRgamadairAmucya" ce ziti-, kSaume kRtvA vibhUSAM marakatamaNibhirgantuM priyagRham / autsukyAdyAvadasthAt pathi "mukhazazinA tAvaddhartatamI, jyotsnI jAteti mUrchAmabhajata sahasA kaSTaM suvadanA // 334.1 // dazaglA vRttam // 335 // gurulaghU dazavArAnAvRttau vRttaM nAma vRttam / yathA*prINitAkhilArthidAnamUrjitArijiSNupauruSaM maharSi-, citrakRjitendriyatvamevamadbhutAn guNAn dadhannarendra / rAmapArthadhundhumAramukhyapUrvabhUmipAlavRttamatra, satyatAM cirAya nItavAnasi tvamuccakaizculukyacandra // 335.1 // sbhau nau myau lgau mattebhavikrIDitaM DaiH // 336 // .. sabharanamayalagAH / Dairiti tryodshbhirytiH| yathA udayAdreH prasarannayaM dinapatiH pratyagrasandhyAtepa-, ___ sphuTasindUrarucivisUtrita-tamaHsaMdohavallIvanaH / tanute "vAjijavollasatkazapuraHkrAmatsuparNAgraja-, pratikAroparivalAdAyatakaro mattebhavikrIDitam // 336.1 // no bhau maH sau lgau mudrA ttaiH|| 337 // nbhbhmsslgaaH| Tairiti ekAdazabhiryatiH / yathA ayamaraNyamahISvapi cUtAvAdakaSAyitakokilA-, kalakalacchalatazviramAjJAmaskhalitAmiha "vartayan / kupitamAnavatIkalahAnAmantakaraH purataH sakhe, "makaraketumahIpatimudrAvyAparaNaM tanute madhuH // 337.1 // - ujjvalamityanye // 337.1 // yamau nau tau gau zobhA cachaiH // 338 // yamananatatagagAH / cachairiti SaDbhiH saptabhizca yatiH / yathA 1) AkalpaM veSaM rcyitvaa| 2) aamucyeti-pridhaay| 3) svamukhaprabhAbhiH bhUdeze uyotite paralokanAjAtalajayA gantumazakteti bhAvaH / 4) visuutriteti-vinaashitaa| 5) vAjijaveti-vAjijavAya vegAya ullasantI kazA tarjako yasya sa cAsau kAmadaruNasArathirupariSTAd balAdAyatabhujaH / 6) ayamaraNyetyanna vartayan pravartayan / 7) kAmamahIzapradhAnapadaM AjJAjJApanamiti yAvat / 1 vaziti kSaume N. 2 tAvadvatatamI ADEN. 3 dazalpA F. dasalgA G; 4 prANitA N. 5tapaH sphuTa* A. 6 kasapuraH B. 7 balAdAyata. sa. 8 mudrayAparaNaM N. For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| "gatA lAkSArAgadyutiradharadalAtpatravallI viluptA, kapole paryastaM tilakamalikato lambitaH kezapAzaH / cyutaH karNottaMsaH karamaNivalayaM sastamasyAstathApi, priyeNa "pratyagraH prathayati mahatIM saMgamo hanta zobhAm // 338.1 // nau nau tau gau citramAlA chcaiH|| 339 // marabhanatatagagAH / chacairiti saptabhiH SaDbhizca yatiH / yathA"sA kAztyanyamevAyamapi bata tAM sArasaundaryalakSmIr-, eSA caitaM varAkI taruNanivaho'mUM ca lAvaNyapuNyAm / evaM pratyagrakelIkuzalalalitairbaddhahAsaM vasante, devaH puSpAyudho'sau ramayati ratiM darzayazcitramAlAm // 339.1 / / suprbhetynyH|| 339.1 // nau slau myau lgau sadratnamAlA ngjaiH|| 340 // manasanamayalagAH / Gajairiti paJcabhiraSTabhizca yatiH / yathA sandhyAnteM pratidizamiyaM samuditA tArAsatiH zobhate, "zyAmAyA abhisaraNakelirabhasAddaSTeva muktaavliH| yadvA vyomani manasijena likhitA jaitraprazastirnijA, _ visphUrjaddhanatamatamisraphaNinAM sadanamAlAthavA // 340.1 // bhIrasalgA nandakam // 341 // bhagaNacatuSTayaM rasalagAzca / yathA "adbhutasaMgarasAgaramanthanasaMbhavAM kalayan zriyaM, ___ doSNi dadhadvasudhAvalayaM ca kumArapAlamahIpate / tvaM balirAjaniyantraNavizrutavikramaH puruSottamaH, kevalameSa jagadvijayI tvada sirdviSAM na tu "nandakaH // 341.1 // 1)gatA lAkSeti-cumbaneneti shessH| vilupteti- aGgamardaneneti / 2) pratyagro navInaH kathayati / 3) sA kAlantyanyamevetyatra sA nArI anyaM puruSaM kAmyati / sa tu pumAn tAM dayitAm / punaH eSA sArasaundaryalakSmIrvarAkI satI enaM pratyakSadRSTa pumAMsam / taruNapuruSanivahaH amuM lAvaNyapuNyAM evaMvidhAM abhilaSati / evaM nUtanakelinipuNavilAsaiH baddhahAsaM yathA bhavati tathA kAmaH ratiM dayitAM ramayati / 4) AzcaryamAlAM bhanayA rItyA ksante drshynnityrthH| 5) sandhyAnte pratidizamityatra zyAmAyA SoDazavarSadezIyA kAminI tsyaaH| 6) bhaddhatetyatra saMgrAmasamudramathanodbhavAm / 7) nandako harSakaraH / pakSe viSNoH khaDgasya nandaka iti nAma / yadAhuH-zaGkho'sya pAJcajanyo'GkaH zrIvatso'sistu nandaka iti / 1 chachaiH G. 2 caitaM varAkA A; caivaM varAkI E. 3 ratnamAlA IGH. 4 tamatamizra DNP. For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)e chando'nuzAsanam / aau bhau bhrau lagau kAmalatA // 342 // bharanabhabharalagAH / yathA - kautukamAtrameva bhavato yadi zastraparigrahe tadA, cApazilImukhAn ghaTayituM kuru cUtadalAvamoTanam / kasya manaH karoti na hi vazyamasau purato yataH sphuran, kAma latAvalItaralano malayAnila eSa te sakhA / / 342.1 // utpalamAliketyanye // 342.1 // nau nau gau dIpikAzikhA gacaiH // 343 // bhanayananaralagAH / gacairiti tribhiH SaDbhiva yatiH / yathA - prAktane sukRtasamUhe " balavadiha samullasatyapi, "durnayakaraNamanISA zriyamapaharati kSaNAnnRNAm / pazyata yadanupabhukte'pi hi vinihitatailapUraNe, nirbharacelitasamIro "dalayati khalu dIpikAzikhAm / / 343.1 / / bhau ubhau ubhau lagau zazAGkaracitam // 344 // tabhajabhajabhalagAH / yathA tvaM nirjito'si niravadyayA " varatanormukhAmbujarucA, vistIrNanetralalitaiH kuraGgahatako'yamapyavajitaH / yuktaM zazAGka racitaM tvayA " yadamunA sahaikyamadhunA, - saMgaH samAnaguNayogibhirbhavati dehinAM " samucitaH // 344.1 / / 20 / 11 prakRtau mrau nau yiH sragdharA chachaiH // 345 // marabhanA yagaNatrayaM ca / chachairiti saptabhiH saptabhiryatiH / yathA - AvAsaH parNazAlA vapuSi ca vasanaM nUtanA tvaktarUNAM, pANAvASADhayaSTiH" zirasi ca cikurairnavyagumpho jaTAnAm / karNe'kSasrag" dharAyAH parivRDha" vipine tvadbhayAt saMpratItthaM, vRttirdvitrairahobhistvadarinRpajanaiH zikSitA tApasAnAm // 345.1 // 1 ) prAktanetyatra balavatsuSThurityarthe'vyayam / 2 ) duHkhaM nayati iti durnayAni tAni karaNAni kAryANi teSAmicchA / 3 ) sphoTayati / 4 ) tvaM nirjito [ si] niretyatra kAminyAH / 5 ) amunA mRgeNa / aikyaM maitryam / 6 ) puruSaiH / 7 ) samucito yogyaH / 8 ) bhAvAsa ityatra bhASADho vratinAM daNDaH / 9 ) akSatrag akSamAlA / 10 ) pRthvyAH svAmin / 1 prAkane N. 2 valita * N. For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| 79 trau bhI jbhauraH kthaagtiH|| 346 // trbhnjbhraaH| chachairiti vartate / yathA "keSvapyakharvagarvAdvidhuritabhuvaneSvanargalagarjitair , ambhodhareSvivAzu zravaNapathagateSvabhUdvinimIlitam / "AkhaNDalasya kAmapyabhajata nayanAsitotpalakAnanaM, prItiM culukyacandra prakRtanRpakathAgate tvayi tu kSaNAt // 346.1 // bhrau nau nau ro lalitavikramo auH // 347 // bharanaranararAH / riti dazabhiryatiH / yathA sadguNaratnarohaNagire yazodhavalitAkhilAzAmukha, dveSivadhUmukhAmbujavidho vayaM kimiva varNayAmastava / yasya vazaMvadatribhuvanazciraM vibudhasundarImaNDalair , jambharipozcamatkRtirasaM dadhallalitavikramo gIyate // 347.1 / / mau tanisA mattakrIDA jaDaiH // 348 // madvayaM tagaNo natrayaM sazca / jaGariti aSTabhiH paJcabhizca ytiH| yathA no jAnIte kRtyAkRtyaM viluThati ca "dharaNitalazayane, bhUyo bhUyo mUchauM dhatte draDhayati na zithilamapi vasanam / "arthApetaM niHsaMbandhaM vacanamapi vadati nadatitarAM, mattakrIDAmAptA" bAlA subhaga tava navaviraha vidhurA // 348.1 / / tnisaashcndnprkRtiH|| 349 // rajatA natrayaM sazca / yathA darzanAdyadIha saMtApamapaharati tadapi bata "tayA, nArjitaM dhanaM prabhUtaM jarasi sukhadamatisaralatayA / kiM tu candanaprakRtyA sakhi satatamapi phalarahitayA, "durbhujaMgapa'STayA yauvanamidamaphalamahaha gamitam // 349.1 / / ____ 1) keSvapyakharve [ti]-keSvapi bhUpAleSu / 2) indrasya sahasranetrakamalavanaM tvatkathAzravaNena prIti prApa yatpUrvamanyeSAM durdAntarAjJAM kathAzravaNena mIlitaM samabhUt / meghagarjAravavat / 3) no jAnIte ityatra dharaNItalameva zayanaM ysyeti| 4) artharahitamAkAGkSAhInam / 5) AptA praaptaa| 6) nviinvirhpiidditaa| 7) darzanAdyadItyatra tyeti-prkRtyaa| 8) duSTabhujaMgapRSTatayA yathA duSTabhujaMgaH vaJcanena phalaM nArpayati / 1 chachai: added in GH. 2 lalitA0 G; satras 347-362 dropped in H. 3 dRDhayati N.4pRSTayA P. For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / njabhajirAH siddhiH // 350 // najabhA jatreyaM rava / yathAsatatanamatpuraMdaraziraH zuciratnakirITamAlikA, vimalamayUkha zekharitapAdanakhadyutijAlazAlinam / vipuladayAnidhiM "praNayikalpataruM bhajata jinezvaraM, yadi "bhavakAtarastvamiha vAJchasi siddhimanuttamAM sakhe / / 350.1 // citralatA, rucirA, zazivadanA cetyanye / / 350.1 // najI bhrA vanamaJjarI // 359 // gaNa jagaNacatuSTayaM bharau ca / yathA saha dhanuSA samado madanaH kila "zItadIdhitimaulinA, suhRdiha bhasma kRtastava dIptahutAzapiGgalayA dRzA / iti hi madho kumate smara mA vicarAntike taralabhruvAM, virahajuSAM sakalajvalitAGgabhRtAM dadhad vana'maJjarIH // 351.1 // trI nau rastaraMgaH // 352 // ranaranaranarAH / yathA - nirmama bhava vidhehi paJcaparameSThisaMsmaraNamanvahaM, saMyamaM kuru bhaja kSamAM yadi samIhase " sukhamanazvaram / yauvanaM kila taDillatAcapalamabhracaJcalamidaM dhanaM, jIvitavyamapi mArutAhatasarittaraM gataralaM sakhe / / 352.1 / / 21 / 8 // AkRtau bhrau nau nau ngau madrakaM traiH // 353 // bharanaranaranagAH / trairiti dazabhiryatiH / yathA - deva jagatrayaikatilaka prabho " praNayilokakalpaviTapin, puNyavatAM "ziromaNipaidavyabhAji jinanAtha tairiha janaiH / ye vikacaizcirAya caraNAravindayugaimarcayanti kusumaira, madrakamandagItibhirabhiSTuvanti ca caritramantrabhavataH // 353.1 // 1 ) satatanamadityatra praNayino bhaktAH / 2 ) bhavAtsaMsArAt kAtaro bhItaH / 3 ) saha dhanuSetyatra zItadIdhitIti - IzvareNa / 4 ) dIpteti - tRtIyalocanena / ko bhAvaH ? kandarpo hi dhanuSA balavAn taddhanuH zakalIkRtaM sa ca vinAzitazca / tvaM ca tasya mitram | yadi IzvareNaikena locanena prajvAlitaH / kiM cAsAM strINAM virahayogAt [aGgaM] dAhAnuSakamata eva tvamapi mitrabalAbhAvAt bhasmIkariSyatIti bhAvaH / 5 ) anazvaraM avinaashi| 6) deva jagattrayaiketyatra bhaktabhavi[ka] kalpamAdapa / 7) ziromaNi0 mukuTabhAvaM vyabhAji Tatam / 1 jagaNatrayaM GNP 2 vanamaMjariH N 3 anazviraM A. 4 padaM vyabhAji NKP. 5 yugmama 0 4. For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| stau nau sau au mahAsragdharA jachaiH // 354 // sttnsrrgaaH| jachairiti aSTabhiH saptabhizca yatiH / yathA "abhi nAgAnyAti yo'yaM sa mama mama punaryacchiro" huMkaroti, pracailo'yaM yatkabandhaH praharati sa tu me prANanAtho'stu sakhyaH / dalayan yo duSTabhUpAnahamahamikayA svargasImantinInAM, parizuzrAveti vAco varavaraNamahAsragdharANAM raNeSu // 354.1 // bhRgau madirA / / 355 // bhRgAviti bhagaNasaptakaM guruzca / yathAhrIviniyatraNavighnamapAkurute'bhinavAvataradvayasAM, prauDhapurandhrijanasya tathA tirayatyaparAdhapadaM sahasA / kopapadena ca gotrapariskhalitaM na ca kArayate tadasau, kAmasakhI madireha "satarSamabhAji ciraM kila kAmijanaiH // 355.1 // latAkusumamityanye // 355.1 // matyanIgA varatanuH // 356 // matayA nagaNacatuSTayaM guruzca / yathA "cakSuHsaundarya mRgavadhvAM parabhRtayuvatiSu madhuragiraM, yAtaM haMsIghu smitamudbaddhanavavicakilakusumatatiSu / rolambazreNyAM kacalakSmI vadanarucimapi vikacakamale, nyAsaM kRtvA sA khalu yAtA kacidapi mama varatanuradhunA // 356.1 // msau sau sau gau dIpArciSThaiH // 357 // msjsjsjgaaH| Thairiti dvAdazabhiryatiH / yathA... prAyo duSkRtakarmasu svayamamI prayAnti pizunAH sahAyatAM, ___ yadvattadvadanindanIyasukRtakriyAsu bhRzamantarAyatAm / vahnau saMtatajantusaMkulamahAvanaplaSi sakhA samIraNo, dIpArciSyakhilopakAriNi bhavatyakANDakupitAntakaH khalu // 357.1 // 22 // 5 // vikRtau njau bhjI bhjau bhlau go'zvalalitaM ttaiH|| 358 // njbhjbhjbhlgaaH| TairityekAdazabhiryatiH / yathA 1) abhinAgAnityatra nAgAn hastino'bhi / samarAGgaNe yudhyamAneSu bhaTeSu surAGganAnAM parasparaM vcnprpnycH| 2) yasya ziraH ycchirH| 3) mastakahInaM vapuH kbndhH| 4) satarSamiti-satRSNam / 5) cakSuHsaundaryamityatra mRtastrIkaH pumAn kaMcit prati vakti mama kAntA etAni vastUni eSu muktvA gtaa| 1one ma dropped in N; 2 prabaloyaM ARP; prabhavoyaM B. 3 hasISu N. 4 kusumajatiSu N. 5 jagau N. 6 dIpArciH hai: N. 7 gazca lalitaM N. 11 chando0 For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . chando'nuzAsanam / nirayamahAndhakUpamasamAndhakArabharadurvilokamatulaM, ___ nipatitagADhamohapaTalAndhajantuvividhapralApatumulam / pravacanacakSuSekSata imaM cirAya tanubhRttathApi balavaca-, capalatarendriyAzvalalitairvikRSTa" iha tatkSaNAnipatati // 358.1 // atra kecitsaptamabhagaNasthAne jagaNamicchanti // 358.1 // mau to nIlgA mattAkrIDA jaDaiH // 359 // mamatA nagaNacatuSTayaM laghugurU ca / jabaeNrityaSTAbhiH paJcabhizca yatiH / yathA "hastAkSepairvAraMvAraM vidalayati kila nikaramavaniruhAM, __ pAdAnuccaiH kSoNIndrANAM vighaTayati dazanakulizavikaSaNaiH / vegAvegAtpAdanyAsainamayati ca pharNapaTalamuragapater , itthaM mattA krIDAmAtraM viracayati nRpavara tava karighaMTA // 359.1 // tAjjUlgAH zaGkhaH // 360 // tagaNAtparaM jagaNaSaTuM laghugurU ca / yathA caulukyanarezvara vaibhavavAsava vIra gabhIrimavArinidhe, saundaryamanobhava kAntinizAkara sevakakalpataro bhavataH / ko nAma guNAniha saMkalayet kila vacmi tu kiMcana te yazasAM, __"saMparkamavApya sa "zaGkhadharo'bhavadadrisutAkamituH" sadRzaH // 360.1 // . nAddhaMsaMgatiH // 361 // nagaNAtparaM jagaNaSaTvaM laghugurU ca / yathA madanagajendramahodayamAdadhatI sahasA vimalaprasaral-, lavaNimasindhuranidritanIlasaroruhacArulasannayanA / vizadatarAmbarasaMpadiyaM rajanIkara bimbamukhaM dadhatI, zaradiva saMzritahaMsagatiryuvatirvidadhAti na kasya mudam // 361.1 // ___mahAtaruNIdayitamityanye // 361.1 // trI nau lgAzcitrakam // 362 // ranaranaranaralagAH / yathA 1) nirayetyatra vikRSTa aakrssitH| 2) hastAkSepairityatra prasAraNaiH bhanakti vRkSANAM samUham / pAdAH paryantaparvatAH / vighaTayati cUrNayati dntvjrsprshnaiH| 3) caulukyetyatra saMbandhaM praapy| 4 nArAyaNaH / disatA pArvatI tasyAH kamitA bhartA zivaH tasya samAnaH zvetavarNa ityrthH| 1zca lalitaiH N. 2 phaNipa. N. 3 kararighaTA A. 4 dhIra CDNP. 5 vaMzagatiH GH.. For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| zrayatAM nRpakumArapAla tava darzanatvaritayA vyadhAyi yat , pAdatAmarasayoH suvarNakaTake karAmburuhayozca nUpure / hAradAma ca nitambabimbaphalake bhRzaM hRdi ca ratnamekhalA, nirmame jaturaso'like'dharadale ca "citrakamadhIracakSuSA // 362.1 / / bhmau sbhau nilgaashcplgtiH|| 363 // bhamasabhA natrayaM laghugurU ca / yathA bhUmibhRtAmaGkeSu vilAsaM svarucisadRzamati" hi vidadhatI, ___ satvaramAnItA sphuTamuccaiH paTaha iva nadati yazasi nije| "durlalitA stamberamakAnteva nRpavara "dRDhataraguNagaNaiH, sAdhu bhujastambhe bhavatA zrIraticapalagatiriha nigaDitA // 363.1 // jsau sau yilgA vRndArakam // 364 // jasajasA yatrayaM laghugurU ca / yathAtadaMhiparitADanaM sarabhasaM kacAkarSaNaM svecchayA corjitaM, mukhAmburuhacumbanaM prati muhurnakhairaNaM nirvizakaM javAt / narendratilaka "tvadIyaparipanthinAM tulyakAlaM tadetatkRtaM, "zivAbhiriha "saMgare "gaganasIniM "vRndaarkpreysiibhistthaa|| 364.1 // 2317 // saMkRtau tau nsau bhau nyau tanvI haiH|| 365 // bhatanasamabhanayAH / chairiti dvAdazabhiryatiH / yathAdantamayUkhAH zazadhararucayo vAgamRtaM 10 ratiramaNadhanurdhar , locanalakSmIstulayati kamalaM nUtanavidrumasuhRdadharazca / campakagarbhapratikRti ca vapuhaMsagateranuharati ca "yAtaM, vacmi vizeSa kamaparamathavA ramyamaho kimiva hi na hi tanvyAH // 365.1 // nau nau nau nyau lalitalatA chachaiH 366 // nanabhanajananayAH / chachairiti saptabhiH saptabhiryatiH / yathA worrnmoon 1) zrUyatAM nRpetyatra citrakaM tilakaM cplnetryaa| 2) bhUmibhRtAmityatra ati hi bhRshaarthe'khnnddmnyym| 3) durlalitA utktthstiniiv| 4) dRDhatareti-guNA audAryAdayaH, pakSe rajjavaH / niyantritA / 5) tadaMhiparItyatra tvadvairiNAM samakAlam / 6) zivAbhiH krossttriibhiH| 7) saMgare saMgrAme / 8) gaganasIni aakaashprdeshe| 9) vRndaarketi-deviibhiH| 10) dantamayUkhA ityatra ratiramaNeti-kAmadhanurvad bhrUH / 11) yAtaM gamanam / .1 jaturasolake P. 2 lagau ca A. 3 dRDhataraguNaiH sAdhu0 N. 4 lagau ca A. 5 dAruNaM ABODN. 6 tadeva kRtaM N; 7 ca added in N. 8 mayUSAH G, 9dhanubhUlo0 N. 10 ramyamahA N. . For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / parimalaviluThanmadhukarakavarI-"viracitaniravadhizobhAm , abhinavakusumasmitasubhagaruciM mRdutarakisaleyapANim / iha madhusamaye vilasati niyataM manasijazaraparividdhas , tanulalitalatAyuvatimayamaho kalayati malayasamIraH // 366.1 // nau rUmaghamAlA // 367 // nagaNadvayaM ragaNaSaTvaM ca / yathAtribhuvanavijayAya baddhAbhimAnasya "zRGgArayoneH prayANakSaNe, kanakaghaTitadaNDametatkimAbhAti nIlAtapatraM lasatsarvataH / "navatapavigamazriyA dIpradIpe'tha kiM kajjalArtha dhRtaM 'kapara, "bhramamiti vidadhAti vIkSyonnatAM meghamAlAM jano vidyutAlaMkRtAm // 367.1 // bhRGgAbjanIlAlaketyeke // 367.1 // bhRH subhadram // 368 // bhUriti bhagaNASTakam / yathA zauryamRgendra culukyanarendra mahattvagirIndra gabhIrimasAgara, doSNi ciraM nikhilAcalasindhuyutaM vasudhAvalayaM tava bibhrati / adbhutabhAraparizramamukti-"samucchrasito bhujagAdhipatistvayi, __ "zaMsati saMtatameSa subhadramakhaNDamahodayamastviti saMprati // 368.1 // bhitanisA drutalaghupadagatiH // 369 // bhatrayaM tagaNo natrayaM sazca / yathA "muJcata napurakaGkaNakAJcIH kvaNitabharaviracitakalakalAH, ___ svIkurutAzugatiM samayo'yaM na khalu samadagajalalitagateH / saMbhramavAn svavadhUranuzAsadgirisarida bhimukhamatikRpaNaH", saMprati siddhapate tava yAti ""drutalaghupadagati ripunivahaH // 369.1 // nyau tau nisau saMbhrAntA // 370 // nayamatA nagaNatrayaM sazca / yathA 1) parimaletyatra kabarI keshpaashH| 2) tribhuvanavijayetyatra zRGgAreti-kAmasya / 3) navatapetinavInaprAvRlakSmyA / 4) karparaM kosiuM iti prsiddhm| 5) bhrama bhrAntim / 6) zauryamRgendretyatra samucchesitaH ucchAsaM praaptH| 7) zaMsati prazaMsati / 8) muJcata nUpuretyatra palAyanasamaye klkletishbdaanukrnnm| 9) atikRpaNa iti-atidiinH| 10 druteti-kriyAvizeSaNam / . 1 abhinaya N. 2 kizalaya B. 3 kalayasamIraH A. 4 daNDametat repeated in A. 5F AN. 6 subhadrakaM G. 7 samudbhasito N. 8 kRpaNAn N. For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| "racayatu janmasnAnavidhau vastrijagadadhipacaramajinapateH, surapatituGgotsaGganiSaNNasya kimapi balavilasitamatulam / mRducaraNAGguSThAgrasamAkrAntividhuracalitakanakazikhari-, sphuTabhayasaMbhrAntAmarayakSoragapati' nikhiladuritadalanam // 370.1 // msau sau tau bhrau vibhrmgtiH|| 371 // masajasatatabharAH / yathAdRSTvA tvatpRtanAturaMgamakhurodbhUtaM dharitrIraijo gaganAGgaNe, "tattadbhUtimatIM vihAya sapadi vAM rAjadhAnImapi "priyajIvitAH / gacchanto'nugirIn palAyanavidhipratyUhahetuM muhuH sahacAriNAM, dArANAM "kalahaMsavibhramagati nindanti caulukyacandra tavArayaH // 371.1 / / 24 // 7 // abhikRtau bhmasbhanIgAH krauJcapadA ungjaiH|| 372 // bhamasabhA nagaNacatuSTayaM guruzca / GaGajairiti paJcabhiH paJcabhiraSTebhizca yatiH / yathA-- "projya purANi tvadbhayayogAnnRpavara bhavadariratizayavidhuro", dUramaraNyaM prApya "kalatraiH saha samajani "gatirayavazatRSitaH / sArasanAdAt sa svayamAdau "prasarati kiyadapi bhuvamatha sahasA, prekSya cakorakrauJcapadAkAM dhruvamiha sariditi nigadati dayitAH // 372.1 / / . nIsabhigA haMsalayo jachaiH // 373 // nagaNacatuSTayaM sagaNo bhagaNatrayaM guruzca / jachairiti aSTabhiH saptabhizca yatiH / yathA1"bhavazataviracitaniravadhisukRtastvatkRtadharmapatho'dhigataH, "praNayini mayi kuru tadasamakaruNAM pazya sudhArasapUrNadRzA / abhimatataramiti vitara jinapate "zakraphaNIndranarendranuta, pratidinamapi tava padakamalayuge deva bhaveyamahaM salayaH // 373.1 // - 1) racayatu janmetyatra vaH yuSmAkaM duritadalanaM vIrajinasya balavilasitaM racayatu niSpAdayatu iti kriyaasNbndhH| 2) dRSTvA tvatpRtanetyatra tattatsaMpatsaMpUrNAm / 3) priyaM jIvitaM yeSAM te priyjiivitaaH| 4) kalahaMsavadvAjahaMsa iva vibhrameNa yuktA gatistAm / 5) projjhya purANItyatra tyaktvA bhavadyasaMbandhAt / 6) vidhuro diinH| 7) kltraidiiraiH| 8) gmnvegvshtRssaaturH| 9) prasarati tvatkaTakAgamanabuddhayA strINAM (striyaH) patrAnmuktvA svayaM agre Agacchati / 10) bhavazatetyatra bhavAnAM shtm| 11) praNayinIti-nehabhAji / 12) zakretyAdi indradharaNendracakravartinutaH / 1 patiH A. 2 pRthanA N; 3 dharaNIrajo B; 4 nu giriM N. 5 aSTabhiH dropped in P. 6 vira dropped in N. For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / tyau bhau nIgau haMsapadA jaiH // 374 // tayabhabhA nagaNacatuSTayaM guruzca / jairiti dazabhiryatiH / yathA - ambhojavanaM vyAkozamidaM salilamativimalamiti" vanasarasi, bhrAnto'pi hi mA kArSIrgamanaM yadiha vicarati hariNazizunayanA / tasyA atiramyAM vIkSya gatiM " nirupamitimatizayamadhigatavatIM, hrItaH sapadi tvaM haMsa padAt padamapi calasi na khalu niyatamadaH / / 374.1 // njajyA nIgau capalam // 375 // najajayA nagaNacatuSTayaM guruca / yathA kvacidapi cUtalatAmupabhuGkte kacidapi pibati vicakilalatAM, kvacidapi cumbati mAdhavikAM ca kacidapi parisarati ca lavalIm / bahuvidhapuSpasamRddhinidhAne vilasati navataramadhusamaye, "capalabhujaMgavilAsamajasraM kalayati " madhukara iha muditaH / / 375.1 // 254 // utkRtau mau to nirasailgA bhujaMgavijRmbhitaM jaTaiH // 376 // mamatA nagaNatrayaM rasalagAH / jaTairiti aSTAbhirekAdazabhizca yatiH / yathA - kvApi svairaM krUrakrIDanmahiSazatamacakita" - caratkuraMgakulaM kvacit, kApi krIDAvyaprakroDa" kvacidapi madajaDaviharanmataMgajasaMkulam / siMhakSveDAraudraM kvApi kvacidapi viSaiviSamamahAbhujaMgavijRmbhitaM", zrI caulukyakSoNInAtha sphuTamajani bhavadarimahIbhujAmadhunA puram // 376.1 // manUsagagA apavAho jhacacaiH // 377 // mo nagaNaSaGkaM sagagAzca | jhacacai riti navabhiH SaDbhiH SaDbhizca yatiH / yathA - "yaH zlAghyaH pratidinamapi madanadahanagaruDagamanacaturAsyAdyaira, geyo yaH surapatipariSadi ca kimapi muditavibudharamaNIvRndaiH / caulukyAnvayajalanidhihimakara kiyadiha tava nRpavara tasyaitad, yatsarvaM kRtamaribalamaparathamapabhaTamapagajamapavAhaM ca / / 377.1 / / 1) ambhojavanamityatra itiratra hetvarthe / 2 ) nirupameti - nirgatA rUpeNa (upa) mitirmAno (naM) yasmAtsa tam / 3 ) kvacidapItyatra bhujaMgo gaNikApatistasya ceSTAm / 4 ) bhramaraH mudito harSe prAptaH san karoti / 5) kvApItyatra acakiteti - zUnyatvAditi zeSaH / 6 ) kroDo varAhaH / 7 ) viSaviSeti - krIDitam / 8 ) yaH zlAghya ityatra madaneti - IzvarakRSNabrahmAdibhiH / 1 guzca A ; 2 nirupama mitimati AC 3 nirasgA C. 4 mahiSazabhramacakitavara kuraMgakulaM N. 5 viSamatara P; viSa dropped in D; 6 jhacacariti N. 7 caturAsyAryair N. 8 kimupi A. For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| bho nau smau nilgA ApIDo DaiH // 378 // bhananasamA nagaNatrayaM laghugurU ca / Dairiti tryodshbhirytiH| yathA"pazya vividhavaraviTapinikuJjazyAmIkRtavipulatarakaTakabhUra , "AzramazatalasadibhaharimaitrIprekSArasavadamarayuvatijanaH / "raivatakagirirayamiha purastAdyasmin jinacaraNanamanamilitA-, zeSasurapatipatademalapuSpApIDairbhavati surabhirayamanilaH // 378.1 // njau sau bhanilgA vegavatI // 379 // najanasabhA nagaNatrayaM laghugurU ca / yathA - "nabhasi bhRzaM stanati bharitadikkandaramabhinavajaladharapaTale, dhRtamudi nRtyati ca madhurakekAkalakalajuSi samadazikhikule / sphuTitakadambakuTaja-"sumanaHsarjaparimalamiladalini ca vane, "manasizaye ca "bhuvanajayasaMvegavati bata bhavasi pathika katham // 379.1 // * najabhajibhjalgAH sudhAkalazo dvaiH // 380 // najabhA jatrayabhajalagAH / lairiti caturdazabhiryatiH / yathA"ayamanunIya sarvasurakAryakRte mama vallabhena "diviSatpatinA, nanu viniyojitaH 10"kavalitazca tatatripurAntakRnnayanahavyabhujA / iti hRdaye vicintya parijIvayituM "makaradhvajaM sapadi pUrvadizA, . niyatamudAsi" saMprati "sudhAkalazaH paripUrNazItarucibimbamiSAt // 380.1 // 26 // 5 // uktAdijAtiprakaraNa / ___ 1) pazya vividheti-samIpapRthvI / 2) Azrameti - tIrthavAse tanmahinA upazAntavairaH / 3) raivateti-rAjate iti kriyaadhyaahaarH| 4) nabhasi bhRzamityatra AkAze grjite| 5) sumanaH anekArthe maaltiivaackH| 6) manasizaye kaame| 7) bhuvaneti-saMraMbhavati / 8) ayamanunIyetyatra pUrva hi tArakadaitye pIDitajagatraye indreNa IzvaraM dhyAnAJcAlayituM kAmaH preSitaH sa ca IzvareNa dagdha iti zrutiH / Agraha kRtvA / 9) diviSatpatIti - indreNa / 10) kavalitaH kavalatvaM prApitaH zaMbhunayanAgninA / 11) makaretikAmam / 12) udaasiiti-utpaattitH| 13) amRtakumbhaH pUrNacandracchalAt / 1 smo N. 2 jhaiH G; DhaiH N. 3 lagau ca A. 4 Tairiti caturdazabhiryatiH N. 5 surapatipadapadatamala A. 6 lagau ca A. 7ca dropped in N. 8parijIvituM N, 9 P.adds samarthAMcakre. . For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / zeSajAtI matinAyi mAlAcitraM ttaiH|| 381 // mastagaNatrayaM nagaNadvayaM yagaNatrayaM ca eSAM smaahaardvndvH| Tairiti ekAdazabhiryatiH / yathApAnthAH zIghraM yAta nAtaH paraM vaH kSaNamapi yadiha zubhaM tatra gatvAzrayadhvaM, kAntAM no cedatra tAM devatAM svAM / smarata sapadi bhavato hanta saMhartukAmaH / "kAlo'yaM jImUtanAmAbhyupaiti ___ stanitabadhiritamahImaNDalazcaNDavidyun-, mAlAcitrAstraprahArIti dUrAt ___kathayati zikhinivahastArakekAraveNa // 381.1 // 27 // 1 // mtau ratau nisalgAH pramodamahodayo ghachaTaiH // 382 // matayatA nagaNatrayaM rasalagAzca / ghachaTairiti caturbhiH saptabhirekAdazabhizca yatiH / yathAkApyugIvA "prAsthita baddhotkaNThaM karakalitazithilavasanA dadhAva ca kAcana, stambhaM dadhe kApi ca kAciccAsI datizayitabahalapulakAGkarollasitAGgikA / kAciccakre bhUSaNamaGge kAcit tilakamakRta navamalike' culukyamahIpatau, yAtrAM kRtvopeyuSi" paurastrINAM samajani niravadhiradhunA pramodamahodayaH // 382.1 // __ yathA vA"vandyA devI parvataputrI nityaM madhumadhurakamalavadanA purandhrayadhidevatA, devaiH stutyA kiMnarageyA bhaktyAvaracaritamahiSamarthanI jagatrayanAyikA / siddhairyayA kesariyAnA kAmaM raNacaturarasikahRdayA trilocanavallabhA, vIraiH pUjyA darpaNapANinUnaM guNanilayalaTabhalalitA satISu dhuraMdharA // 382.2 // 291 // 1) pAnthAH zIghramityatra kAlaH kRtAntaH zyAmavarNazca / jiimuutnaamaa| idaM vizeSyaM na tu kAlasya vizeSaNaM idaM hi kriyte| 2) kApyuTTIvetyatra praasthiteti-ccaal| 3) stambhaM jADyam / 4) alike bhaale| 5) upeyuSi aagte| 6) vandyA devItyatra parvateti-gaurI / purandhyadhIti-purandhrINAmadhidevatA srvottmruupetyrthH| avaraci (r.cari for ci teti-duzcaritam / guNeti - guNanilayA cAsau laTabhalalitA ceti vizeSaNakarmadhArayaH / laTabhaM pradhAnam / 1 vakSyaNamapi A. 2 niHrsalgAH F; nirasalgA GHP. 3 purandhrayapi devatA N. 4 mathinI 0. For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| dvirbhajasanA bhyo nRttalalitam // 383 // dvau vArau bhajasana ityete gaNAH / bhayau ca kevalau / bhajasanabhajasanabhayA iti / __yathA"adya kalahaMsalalane lalitamantharagatau / sapadi mAnaya sapatnarahitaM svaM, kokilavilAsini vidhehi kalagItiracanA ___ caturatAmadamamandamatimattA / durlalitanRttalalitaM "yuvamayUra racaya tvamapi saMprati cirAya gatazaGkaH, sarvaguNakelisadanaM cakitabAlamRgalo ____ lanayanAM priyatanAmiha vinA tAm // 383.1 // 30 // 1 // dvAdaza nA lgau lalitalatA triH // 384 // dvAdaza nagaNA laghugurU ca / tri.riti trIn vArAn dazabhiryatiH / yathA"jinacaraNasarasiruhaparicaraNaratamanasi paramazamamupadadhati kalitaparamalaye, viSayabaladalanajuSi bata taruNi viphalamati __caturataranayanagatimiha yatini tanuSe / vraja madana nijasadanamapasaraNamuparacaya pikataruNa raNaraNakamupajanayasi na hi, prakaTayasi madhusamaya kimiti nevamadamudita madhupakulakalaraNitamukharalalitalatAm // 384.1 // 38 // 1 // mautanIjabhrAH pipIlikA jaNaiH // 385 // madvayaM tagaNo nagaNacatuSTayaM jabharAH / jaNairiti aSTabhiH pazcadazabhizca yatiH / yathA-- "niSpratyUha puNyAM lakSmImaviratamabhilaSasi yadi ramayituM sukhaM ca yadIcchasi, . .. 1) adya kaleti - durlalitazabde lakSaNayA savilAsam / 2) yuvA cAsau mayUrazca / 3) jinacaraNetyatra rateti-raktam / laye dhyAne / apasareti-pratyAgamanam / he pikataruNa tvamapyapasaraNaM kuru yato'sya muneH autsukyaM nahi janayasi / navadarpaharSitabhramaravRndamanojJazabditavAcAlalalitavallIm / 4) niSpratyUhamityatra nirantarAyam / abhilaSatI(sI)ti-bhAtmanepadamanityamiti nyAyAt parasmaipadaM vaanychsi|. . 1 laline A. 2 mAnayi A. 3 lagau ca A. 4 upasaraNamuparasaya A. 5 tava mada. N. 6mAtanI. REN. 7niHpratyUhaM AB. 12 chando0 For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / sthAtuM "nyAyonmIlabuddhe laghubhirapi saha bahubhiriha kuru mA virodhapadaM tadA / visphUrjatphUtkAraM krIDAkavalitasakalamRgakulamajagaraM "bhujaMgamamunmadaM, "saMghAtaM kRtvA pazyaitA glapitavapuSamanavadhiracitarujA adanti pipIlikAH // 385.1 // 30 // 1 // eSaiva nIparataH paJcadazapaJcadazalavRddhA krameNa karabha 35-paNava 40-mAlAH 42 // 386 // eSaiva pipIlikA caturyo nagaNebhyaH parataH paJcabhirdazabhiH paJcadazabhizca laghubhirvRddhA zeSagaNeSu tathaiva sthiteSu krameNa karabhAdayo bhavanti / tatraM paJcabhirvRddhA pipIlikAkarabhaH / yathA "nityaM lakSmacchAyAcchannaH kalayatu kathamiva tava vadanarucimamRtarucizciraM kSayasaMyutaH, tulyaM nAbjaM "sphUrjalI vidhuritajananayanayugamatimRdukaracaraNasya nirmalacAruNaH / kaNThasyeyaM dAsI zyAmA parabhRtayuvatirapi madhuparicayakalavirutinisargakaladhvaneH", bhrUvallIbhaGge chekAyA hariNanayanamacaturamatilalitatanu karabhoru no sadRzaM dRzaH // 386.1 // 35 // 1 // dazabhirvRddhA pipIlikApaNavaH / yathA"rundo'mandaH kundacchAyaH zaradamalaghanatuhinavikacakumudavanaharahasitasitaH" zazAGkakarojjvalaH, tAraH "pArAvArApAraH sthalajalagaganatalasakalabhuvanapathadhavalanaparicitaH "prasA 1) nyAyena unmIlantI vikasantI buddhiryasyeti tatsaMbodhanam / 2) bhujairya gacchanti te sarve'pi godhAsAMjagarAdayo bhujaMgamA bhujaparisa ucyante / 3 saMgheti- ekIbhUya / gveditaM vapuryasya taM kiittikaaH| 4) nityaM lakSmetyatra klkkcchaayaavyaaptH| 5) rajaH parAgazca / 6) svbhaavrmydhvneH| 7) rundo'mandetyatra rundo vipulH| 8) tuhina-vikacakumudavana-zaMkarATTahAsavat shubhrH| 9) pArAvAravat smudrvdpaarH| 10) maNDitaM diGmukhaM yena / 1 pUtkAra N. 2 unmudaM B. 3 vRddhAH BFH. 4 mAlA A. 5 vRddhAH ACDEN. 6 zeSeSu gaNeSu B. 7 karabhAdayo'pi B. 8 te'tra N. 9 vRddhAH c. 10 dAzI B. 11 te N. For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "lokAlokacchedaM gatvA "dRDhakaThinavikaTadigavadhitaTaghaTanavivalanavalayito" vizuddhayazazcayaH, proktuGgaH zvetaprAkAro "dhvanitaguNapaNava tava jayati nRpavara navalalitavasaterjagatritayazriyaH / / 386.2 / / 40 / 1 paJcadazabhirvRddhA pipIlikAmAlA / yathA utphullAmbhojAkSyAstasyAH kusumazarasubhaga tava virahadava iha hi jayini samupacairaNaviSaye vyadhAyi sakhIjanaiH, "aGge vAsaH karpUrAmbha stimitazuci tuhina kiraNakara paribhavacaturadhavalima kucataTayuge sumauktikadAma ca / " rambhAgulmaM lIlAgAraM malayajarasakalitavasudhamabhinavavikacakumudavanadalasamudayaizca " talpakakalpanA, navyA maulau mallImAlA tadidamakhilamapi vahutavaharuci paricitamahima viracayati muhuH tatra - dvitIyo'dhyAyaH / 1 vicalanavala0 B; 4 ruhi N. 5 pAMzu ABC. pradAha mahAjvaram / / 386.3 / / 45 / 1 // zeSajAtiprakaraNam / atha daNDakAH / yat kiJcid dRzyate chandaH SaDviMzatyakSarAdhikam / " zeSajAtyAdikaM muktvA tat sarvaM daNDakaM viduH // 386.4 // nAR caNDavRSTiH // 387 // nA iti nagaNadvayaM R iti ragaNasaptakaM ca / samAhAro dvandvaH / yathA - " abhinavataradurmadoddAmapAthoda mAlApraticchAdite sarvato vyomani, sphuTitakuTajaketakIpAMsupucchaTAcchoTitAzeSadizyaindradigmArute" / muditanikhilanIlakaNThaiH kRte krUrakekAravavyAkule tANDavADambare, kathamiva calito'si bhoH pAntha hitvA priyAM " caNDavRSTiprapAtAkule vartmani // 387.1 // caNDavRSTiprapAta ityanye // 387.1 // 1 ) lokAlokanAmno mAnuSottarasya gireH paryantam / 2 ) sabalaH kaThinaH karkazaH vipulaH / 3 ) avadhesTAni avadhitaTAni dizAM, valayAkAraM prAptaH / 4 ) dhvanito guNA eva paTaho ( paNavo) yasyeti / 5 ) bhaGge vAsa ityatra vastram / timiteti - klinnam / 6 ) kadalIgulmaM kelIgRham / 7) zayyAracanaM saMpAdayanti / zeSajAtiprakaraNam / 8 ) zeSajAtyAdikamiti - AdizabdAd vakSyamANacchandasAM samazIrSAdInAM grahaNam / 9 ) abhinavataretyatra pAthodeti - meghamAlA / 10 ) indro devatA asyA aindrI dik karmadhArayaH tasyA vAyau / 11 ) nRtyADambare / 12 ) caNDA pracaNDA yA vRSTiH tasyAH patanena vyAkule / 91 vicalanacala0 N. 6 puMsa caTA 4; 2 samupavaraNa * N; sa0 ca0 vidhaye P. 3 vasudhAmabhi0 N. 7 prayAta* BFP. For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / "yathottaramekaikaravRddhA arNArNavavyAlajImUtalIlA karodAmazaGkhAdayaH // 388 // caNDavRSTerUrdhvamekaikaragaNavRddhAH krameNArNAdayo daNDakAH / tatra nagaNAbhyAM parairaSTamI ragaNairarNaH / yathA"aviralaguruzAkhino'raNyabhAgAn samuttuGgazRGgAvalIzAlinaH sarvabhUmIbhRto, vipulatarataraMgasaMsaMginI: kUlinIrucchritAnekasaudhAna pura grAmadezAnapi / "sthagayati tamasi prapanne sapatnatvamunmuktadhairyasya pAtho __ nidharmaGgha rajyadvapuH, kupita iva tadarNasaH prodyayau tasya saMhArakArI samudyatkaro 'yaM nizAvallabhaH // 388.1 // . navabhirarNavaH / yathAprasRtanibiDamArutAndolitAzvatthasaMzIrNaparNaughavisphAra ___ vAtolikApUryamANAmbare, ghanavanaidavadahyamAnAkhilaGkarazArdUlapotodbhaTonnAda saMtrastamAtaGgayUthAkule / dinakarakarataptakolAvalIzrIyamANAtalle lasallola kallolavAcAlamAdyanmahA-, rNavapayasi nanu priya grISmakAle'dhunA mA sma gA mAnaya tvaM hi ___pInastanAzleSasaukhyAni me // 388.2 // dazabhirvyAlaH / yathA"ciravahadaraghaTTesaMpUryamANocchalatsAriNItoyadhArAbhirAmaM sadaikAnta kAntaprasarpallatA-, 1) yathottaramityatra ekaika rAjirA gaNavRddhA iti / 2) aviraletyatra vRddhavRkSAn / 3) vizvaparvatAn / 4) sthagayatIti - AcchAdanaM kurvati tamogaNe vairabhAvaM prapanne'GgIkRte / unmuktati - tAvanmayA sarva vyAptaM kiM pi sarva vyApyate tanmAmapi kadAcida vyApsyatIti dhairyahInasya / rajyadvapuryasyeti-udayasamaye candro rako varNyate iti kvismyH| tadarNasa iti samudrajalAt niryayau tamaso vinAzakArI / hastAH kiraNAzca karA vidhynte| 5) prasRtanibiDetyatra azvatthaH pipplH| poto baalH| kolaH shuukrH| akhAtaM sarastallAmAkSeSaH sNbndhH| 6)ciravahadaraghaTTetyatra arahaTa iti prasiddhaH / gulmaH vRkSAntaritam / - 1 saMsIrNa A. 2 vAtolikI A. 3 ghanakaladava ; 4 saMtrastAnAtaM yUthA0 . 5 ghapUryamANocchalacchAraNI B; ghaTTasaMpUryamApoccha. N; For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| bahalitatarugulmakelIgRhaM ye purodyAnamuddAmalIlAjuSaH strIsakhAzcAru ceruzcalukyezvara / "tRSitakaraTiyUthabhalUkasaMdohakolavrajavyAkulAzyAna"kallolinIvAri durvArasUryadyuti, "vyatikaravidhurIkRtavyAlasaMrudhyamAnadrumacchAyamuddaNDakAntAramIyustva dIyadviSaste'dhunA // 388.3 // ekAdazabhirjImUtaH / yathA"jinapa'tipadapaGkajasparzapuNyIkRtAzeSazRGgaH purastAdayaM tattadAzcaryasaMpanni ___ dAnaM bhuvo bhUSaNaM, prativipinanikuJjakUjapikIpaJcamoccArasaMvargitasvargasImantinIvargagItipra paJcAbhirAmo'nvaham / kurubakasahakArakAraskarAzokajambUkadambeGgudIveNukAntAramAlA praticchanna mArtaNDacaNDAtapaH, pratitaTaviniviSTajImUtasaMdohanirmucyamAnAmRtAsArapUrNodvahannirjharaH pazya diSTayojayanto giriH // 388.4 // dvaadshbhirliilaakrH| yathA"ghanaparimalasArakarpUrapAnIyatimyahukUlaM kukUlazriyaM padminI ___pallavasrastaraH khAdirAGgAravisphUrjitaM, "tuhinakiraNacandrikA hanta hAlAhalatvaM navaM candanaM taptalohopamA veNuvINAninAdo'pi karNajvaratvaM dadhat / ayi tava virahe yadasyA mRgAkSyA bhavannAmadheyAkSaroccAramatraikara kSArjuSaH sAMprataM sarvamevAbhajad vyatyayaM, tadetisubhaga sAndrapIyUSalIlAkaraistairvacobhiH samAzvAsayainAM cirA __yAnyathA tu tvamevAtra "niHzUkacUDAmaNiH // 388.5 // ___1) tRSitakaraTi(TI)[ti] - bhallUka RkSaH / 2) AzyAnA ISat zuSkA ndii| 3) vyatikaraH sNbndhH| vyaakuliikRtm| 4) jinapatipadetyatra pvitriikRtaakhilshikhrH| sNvrgitsvrgkaaminii| ambaI nirantaram / kAraskaro vRkssH| iGgudI guddii| vennuvNshH| 5) pratIti-AcchAditaH / jImUta. meghsmuuhnirmcymaanjlvegvdvrssH| 6) ghanaparimaletyatra ghano bahalaH pradhAnakarpUrajalasiktapAdukUlam / kukaletisuSAnasazobhA dAhAdhikatvam / visphUrjitaM anukAram / 7) candrajyotsnA / viSatvam / 8) vyatyayaM vaiparItyam / 9) nirdayaziromaNiH / , 1 purodAmadyAnamulIlA0 . 2 celuzru0 A. 3 saMdAha A. 4 pati dropped in N. 5 puNyatA N, 6 kujat A. 7 saMvargagIti prapa0 0.8 candrAtapaH A. 9 pUrNodvAhannijjharaH A. 10 zrastaraH P. 11 rakSAyuSaH B; 12 tadasti N. 13 etAM P. For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 chando'nuzAsanam / - trayodazabhiruddAmaH / yathA"valayitavarakandharaM vAduttuGgate je svigandharvarAjIkhurakSuNNavizvaMbharAkSodasaMdohavikSepaNAdurdinA DambaraM ", prathamamapi nirIkSya sapremakAntAmukhAmbhoruhA~lokane sakSaNaM kautukI naSTukAmo'pi yAvadbhavatyunmanAstvadvipakSavrajaH / nRpa tava sahasA jayazrI vilAsaikadhAmI bhramAtaGga" - saMspardhino'bhraMkaSairvigrahairbhISaNAH kSobhayanto jagadgarjitairUrjitaiH, srutamadajalanirjharairdhvastadhUlIvitAnAH kRtAntA ivoddAmagandhadvipAsUtAvadAvirbhavantazcirAnmUrcchayAmAsurenaM vibho // 388.6 // caturdazabhiH zaGkhaH / yathA "amarapatikaribhramaM vibhratIbhAH samagrAH kalaGkaH kalAvibhramaM dhAraya-. tyatrinetraprasUtasya kRSNo vahatyandhakadhvaMsakartustulAM, kuvalayavanamAtanoti zriyaM pauNDarIkIM kalindAtmajA jahukanyojjvalaM vAri dhatte vidhatte'JjanAdrirvilAsaM ca kailAsapRthvIbhRtaH / kalayati lavaNodadhiH kSIrapAthodhilIlAyitaM zeSazobhAmazeSa hayaH " prApnu"vantIndranIlAca" muktAmaNInAM samAsAdayanti tviSaM, vicakilaharahAsanIhArahArenduzaGkhAvadAtairamIbhiH sphuradbhirmahIpAlacUDAmaNe " zAsanaizvaryavajrAyudha tvadyazorAzibhiH / / 388.7 // AdizabdAt paJcadazabhiH samudraH SoDazabhirbhujaMga ityevamAdayo yatheSTakRtanAmAno yAvadekonasahasrAkSaraH pAdastAvadbhavanti / / 388.7 // nAbhyAM ravadyAdayaH pracitaH // 389 // nagaNadvayAt pare yAdayaH sarve varNagaNA yadA bhavanti tadA pracitaH / " ravad itya 1 ) valayitayaretyatra valayitA valayAkAraM prApitA kandharA yatreti kriyAvizeSaNam / valganto dhAvantastejasvino gandharvA azvAsteSAm / 2) durdinamiva durdinaM meghajaM tamastasyA Dambarastam / 3 ) abhramAtaGga airAvaNaH / abhraM AkAzaM kaSantIti abhrakaSAH / uccairuccA / vigrahA (hai): zarIrA (rai): / UrjitairdIpraiH / kRtAntAH yamA iva zyAmavarNatvAt / uddAmeti - utkaTamUrcchA prApayAmAsuH / 4 ) amarapatItyatra indrahastibhrAntim / sarve'pIbhAH zyAmA api zubhrA jAtAH / atrinetreti - candro hi atriRSinetrajAta iti zrutiH / andhaketi - Izvarasya / kalindeti - yamunA gaGgojvalam / zeSeti - zuklaH saH / 5 ) akhilanAgAH / 6 ) indraH maNibhedaH / 7) zAsanaM AjJA aizvarye ca tAbhyAM vajrAyudhastatsaMbodhanam / 8 ) vadityatidezAditi - atra anyatra vistAreNa prarUpitasya saMkSepeNa kathanamatidezaH / kasminnapi daNDake rakhad yagaNAnAM nyAsaH bhavatu, kasminnapi bhagaNAnAM, kasminnapi tagaNAnAM iti / punaH saptasu yagaNeSu pracitaH saptasu bhagaNeSu pracitaH / tathA tagaNAdiSvapi jJeyam / tataH paraM sarveSAM gaNAnAM nyAsaH / sadRzAnyevArNArNavAdIni iti / 1 balAttuGga N. 2 tejazvi B. 3 ruhAvalokane A. 4 dhAmo'bhramA0 N. 6 karivibhramaM A. 7 bibhratI bhoH N. 8 azeSAhvayaH N. 9 zubhanAmAno P. For Personal & Private Use Only 5 zruta0 A. zruta0 CDN. 10 kSarapAdaH N. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| tidezAtsaptabhiH pracitaH / tataH paramekaikayAdivRddhA arNArNavavyAlajImUtalIlAkarodAmazaGkhAdayovApi bhavanti / yathA "vilasadurutaravAripracaNDe mahAvAhinIvyUhavisphAraNavyaktazaktau, prakaTayati rucirAkhaNDakodaNDadaNDaM dizaityuccakai "rAjahaMsapraNAzam / prazamayati nikhilaM medinIcakrasaMtApavisphUrjitaM nyakRtArkapratApe, "pracitaghanabalayukta nabhasyAyamAne culukyezvare ko na dhatte pramodam // 389.1 // evamAdiSu zeSagaNeSUdAhAryam / ekaikagaNavRddhyA ca arNANavavyAlajImUtalIlAkarodAmazaGkhAdayo'pyudAhAH / / nagbhyAmaSTAdirAH pannaga-dambholi-helAvalI-mAlatI keli kaGkelli-lIlAvilAsAdayaH // 390 // ' nagaNAdgurozca pare aSTAdisaMkhyA ragaNA yeSu te yathAsaMkhyaM pannagAdayo daNDakA bhavanti / tatrASTaragaNaH pannagaH / yathA"avikaladhyAnasaMtAnadhUmadhvajajyotirADambarapluSTaniHzeSakarmendhano, vidalitodaprabhUyaHkaSAyazcirAyaiSa pAyAdapAyAt sa vaH pArzvanAtho jinaH / kamaThadaitye ca gADhopasargakriyAkarkaze tatpratIkArabaddhaprayatne bhRzaM, prakaTitAtyantabhaktau tadA pannagendre ca yasyAbhavan dRSTipAtAH kRpArdrAH smaaH||390.1 // evamekaikaragaNavRddhyAnye'pi SaDadAhAyaH // 390.1 // loryatheSTaM rAzcaNDakAlaH // 391 // laghupazcakAtpare yadRcchayA kriyamANA ragaNAzcaNDakAlaH / yathA"vividhamaNimekhalAzreNivizrANitazrINi hitvA purANyAzu cAntaHpurANyuccakaiH, ... karaTituragAdisenAsahasrANi ca svIkRtacchadmakarmandiveSAstvadIyadviSaH / pratidizamamI girINAM mahAkandarAH zAkhigulmAni kUlaMkaSAkUlarandhrANi ca, sphurati tava caNDakAle karAle kRpANe sadA saMzrayante mhiipaalcuuddaamnne|| 391.1 // aivamekaikaragaNavRddhayApyudAhAryam // 391.1 // 1) vilasadarutaravArItyatra mahAvAhinI senA nadI ca / kodaNDaM indrdhnuH| 2) rAjJAM jIvAH pakSe rAjahaMsAH teSAM gmnm| 3) visphUrjitaM krIDitam / 4)praciteti-ghanaM prabhUtaM yaddhalaM sainyaM pakSe meghAnAM balam / nmsyeti-bhaadrpdmaastvmaacrti| 5) avikaladhyAneti-avikalaM asAdhAraNaM dhyAnaM tasya saMtAnaH paraMparA | tena]. eva agnijvAlADambareNa dagdhaH karmakASThanikaro yeneti sH| 6) vidaliteti-bhUyo bahaH / 7) vividhamaNI tyatra mekhalA adremadhyabhAgAH vividhamaNayazca tA mekhalAzca vividhamaNimekhalAH tAsAM zreNayaH tAbhyo vizrANitA zrIyaH / pakSe mekhalA rasanA / yadvA purapakSe mekhalA khaDgabandho yasya asavalaMti prasiddhiH iti prtyntre| 1 syuH F. 2 tarovAri A. 3 vyakta dropped in N. 4 dizutyu0 N. 5 balayukto N. 6 syuH . 7 vayasyA. N. 8 karmAdive. ADN. 9 ABN. drop evaM; D adds anyad before apyu0. For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / yAH siMhavikrAntaH // 392 // loH pare yatheSTaM yagaNA yatra sa siMhavikrAntaH / yathAtaruNataraNitejaHprataptA varAhA ivAraNyabhAgeSu mustAkSatiM palvalAnte, vidadhati kila kecittathAnye mahAbhUbhRtAM kandarAH kauzikaughA" ivAbhizrayante / vipinagahanamadhye punaH ke'pi "zAkhAmRgakrIDitaM bibhrati "pratyanIkakSitIzAH, prakaTayati sadA siMhavikrAntalIlAmanUnAM tvayImAM dharitrIza caulukyacandra / / 392.1 __evamekaikayagaNavRddhyApyudAhAryam // 392.1 // lUgibhyAM meghamAlA // 393 // laghuSaTkAt gurutrayAca pare yatheSTaM yagaNA yatra prayujyante se meghamAlA nAma daNDakaH / yathA aviralamadapAthonirjharaplAvitakSoNipIThA mahAzailazRGgAyamANAH, __ kapizarucilasaddantAzanidyotaraudrA mahAgarjitatrAsitAzeSalokAH / ripunarapatimAtaMgAH kSaNAdeva deva praNAzaM yayuH "saMyugAntayugAntA-, . nila iva vipulaprANe mahAmeghamAlA mahIpAladhurya tvayi "projjihAne // 393.1 / / evamekaikayagaNavRddhathAnye'pyudAhAryAH // 393.1 // yatheSTaM rA mttmaatNgH|| 394 // khecchayA yatra ragaNAH prayujyante sa mattamAtaMgaH / punaryatheSTagrahaNaM lagibhyAmityetaisya nivRttyartham / yathA"puSpacApasya cApazriyaM bibhratI bhaGgurabhrUvilAsaiH smitasmerakastUrikA-, kelipatrAvalIbhaGgivibhrAjigaNDasthalenendubimbAnukAraM sadA kurvatI / cAruvakroktiga:rvacobhirvidagdhairamandaM ca pIyUSaniSyandamAtanvatI, mattamAtaMgalIlAgatiH kAzcanacchedagaurI mudaM kasya nAviSkaroti priyA // 394.1 // evamekaikaragaNavRddhyAnyadapyudAhAryam // 394.1 // sAH kusumAstaraNaH // 395 // yatheSTaM sagaNA yatra prayujyante sa kusumAstaraNaH / yathA 1) taruNataraNItyatra kauzikAstatsamUhA iva ghUkazreNaya iva / 2) zAkhAmRgeti - vAnaraH / 3) pratyanIkA vairinnH| 4) aviraletyatra saMyugAntariti-saMgrAmamadhye / yathA yugAntAnile prodyate sati vipulapANe mahAparAkrame mahAmeghamAlAH praNAzaM yaanti| 5) projjiiti-dediipymaane| 6)puSpacApetyatra kandarpasya dhanuHzriyam / bhaGgureti vakram / hAsyavikasvaram / kastUrIpatravallIlakSmasthAne bhaGgiH racanA / cAru iti-garbhe madhye / Aviriti-prakaTIkaroti / 1sA ABCDN. 2 nirjharAplAvita P. 3 ityasya F. 4 niSpanda N. 5 kusumAstaraH H. For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 dvitiiyo'dhyaayH| "subhaga tvayi dUramupeyuSi sA na kadAcidupaiti vilAsagRhAbhimukhaM, vikacAbjarvane na dadAti dRzaM zizirAgurucandanapaGkamapAkurute / na ca hRSyati "cATukarISu sakhISvapi pakkapalANDunibhaM vahate vadanaM, kusumAstaraNAni pinaSTitarAM parimuhyati zItalazItamayUkhakaraiH // 395.1 // evamekaikasagaNavRddhayAnyadapyudAhAryam // 395.1 // yAH siNhvikriiddH|| 396 // yatra yatheSTaM yagaNAH prayujyante sa siMhavikrIDaH / yathA"kvacitpaGkazaGkAbhramatkoladaMSTrAsamullekhaniSpiSTa ___ vezmAntakAcAvanIkaM, kvacinnAlikerIphalAsphAlanavyAzAkhAmRgazreNi ___ paryAkulodyAnabhAgam / kacittaptamajjanmahAsairibhodAmazRGgAprapAtocchalad dIrghikAvArisAndra, kacit siMhavikrIDabUtkAraporaM culukyendra jajJe puraM ____tvadripUNAmidAnIm // 396.1 // evamekaikayagaNavRddhyAnyadapyudAhAryam // 396.1 // lgAvanaGgazekharaH // 397 // yatra yatheSTaM nirantarau laghugurU prayujyate so'naGgazekharaH / yathA"vizAlabhAlalolaghUrNamAnakajjalojvalAlaka dvirephamAlikopazobhite, vibuddhahAvamugdhacArupakSmalAlasabhramatsu taardiirghnetrptrsundre| amandakundakuGmalAgrakomalollasaddyutIddha zuddhadantapatikesarAlaye, 1) subhaga tvayItyatra upeyuSIti - gatavati krIDAgRhasaMmukham / 2) cATuketi-priyavacanAni tAni / palANDurlasanakandaH / pinaSTi cUrNIkaroti / parIti-mUchI gacchati cndrkirnnaiH| 8) kvacidityatra kardamabhramAt / zUkaraH / antaH(nta)zabdaH svarUpe prAnte bandhe ca / zAkhAmRgeti-vAnarAH / mahAsaribho vanamahiSaH / vikrIDanena krIDayA buutkaaraaH| 4) vizAlabhAletyatra ujvalAH dIptimantaH ye'lakAsta eva bhrmraaH| hAvo mukhavikAraH / annggshekhro'nnggprvshH| 1 vate N. 2 zizirAgaru N. zazirAguru P; 3 gravAto. N; 4 vikrIDi B. 5 laga (gau) prayujyete A. 6 pUrNamAna0 N. 13 chando0 For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 chando'nuzAsanam / priyAmukhAmbuje'dharaM cirAya madhvivApibannanArataM bhavedanaGgazekharaH // 397.1 // evaM laghuguruvRddhyAnyadapyudAhAryam / / 397.1 / / glAvazokapuSpamaJjarI // 398 // yatra yatheSTaM nirantarau gurulaghu prayujyete so'zokapuSpamaJjarInAmA daNDakaH / yathA - astamAzritastuSArabhArapAtadagdhasarva sarvato vasantanAmadheya eSa jRmbhate priyaH puSpajAtisaMcayo himarturadye, sakhA taveha deva puSpacApa / "zilImukhAnakhaNDitaikavIra, smitAni kesarANi pATalAca / / 398.1 // evaM gurulaghuvRddhyAnyadapyudAhAryam // 398.1 // viSTapatrayI parAjayecchayA gRhANa nUtanAn cArucUtakorakA nazokapuSpamaJjarIrnavAH tA gau kAmabANaH // 399 // yatra yatheSTaM tagaNA ante gurudvayaM ca prayujyate sa kAmabANaH "tvadviprayoge nave bAlikAyA manobhUzarakkezazAntyai - yatnAtsakhIbhiH samantAt, pAthojinI pallavaiH kalpitaM cAru talpaM samAsUtritA nUtanairhArayaSTirmRNAlaiH / rambhAdalaiH komalairnirmitaM tAlavRntaM kRtazcAndanena draveNAGgarAgaH kilAsyAH, yathA - tIvravyathAM pratyutaitadvitanvatsamayaM kaThora zazizriyat kAmabANatvamugram / / 399.1 // evamekaikatagaNavRddhyAnyadapyudAhAryam / / 399.1 / / bhA gau bhujaGgavilAsaH // 400 // yatra yatheSTaM bhagaNAH prayujyante'nte ca gurudvayaM sa bhujaMgavilAsaH / yathA 1 ) astamAzrita ityatra zilImukhAn bANAn / ramyA maJjarIH / smitAni vikasitAni / 2) svAdi [A] yoga ityatra tava virahe nave prathamodbhave / kalpitaM racitam / pratyuta saMmukham / kaThinAzaya / 1 azokamarI BG. 2 radyAM B. 3 jRmbhata N. 4 yAzizrayat ; yAzikSitAt N. For Personal & Private Use Only - Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhyaayH| "pInaghanonnatavRttavizAlatarastanamaNDalagADhanipIDana kaNTakitAGgaH, komalabAhRmRNAlalatAdRDhaveSTitakaNThataTaH paricumbana vibhraMmapAtram / vAsagRhe bahalocchvasitAgurudhUmalatAnicite zayane ___ mRduni "kSaNadAyAM, yo dayitAM ramayatyatisaMbhramamAnajuSaM sa bhujaMgavilAsa dhurAmiha dhatte // 400.1 // / evamekaikabhagaNavRddhayAnyadapyudAhAryam // 400.1 // nAbhyAM paJcamAtrairutkalikA // 401 // dvAbhyAM nagaNAbhyAM parairyatheSTaM paJcamAtrairgaNairutkalikA nAma / yathA"smitabakulazirISakaGkellikakolanavyaprasUnAvalIparimalavilola rolamba-"rolIkulIkRtAkhilacArulIlAvano, mRdumalayasamIra-"zailUSazikSAkramAnuguNavividhAGgahAraprayoga prapaJcapravalgallatAnartakIramyaraGgAvaniH / abhinavasahakArakorakAsvAdamAdyat-'pikayuvatipaJcamoccAramantrAstra sAdhitaviSamamAninImAnadurgaH samantAdayaM, kamiva sapadi "saMtatotkalikamiha no vidhatte janaM "helayA nirjitA zeSalokasya devasya kAmasya nirvyAjabandhurmadhuH / / 401.1 // evamekaikapaJcamAtravRddhathAnyadapyudAhAryam // 401.1 // daNDakaprakaraNam / ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM svopajJacchando'nuzAsanavRttau samavRttavyAvarNano nAma dvitIyo'dhyAyaH // 2 // granthAgraM 1043, ubhayaM 1168 / 1) pInaghanonnateti-pInAH puSTAH / ghanAH kaThinAH / vRttA vartulAH / 2) kSaNadAyAM rAtrau / 3) smitabakuletyatra prasUna puSpam / 4) rolAH shbdaaH| 5) zailUSo bhrtH| 6) pikayuvatiH kokilA / 7) saMtatotkalikaM AlhAdamayam / 8) helayA krIDayA / iti zrIchandonuzAsanadvitIyAdhyAyaparyAyAH sNpuurnnaaH|| 1 komalaSaDamR0. N. 2vibhrama dropped in O. 3 bahalocalitAguru N. 4 dayitA mayatyatizaMbhrama A. 5 dvAbhyAM dropped in P. 6 rolambalIlAkulI. vane N. 7na ABON. . . For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha tRtiiyo'dhyaayH| idAnImardhasamavRttavyAvarNanArthamupakramyate ojayujoH // 1 // adhikAro'yamAviSamavRttebhya upatiSThate / tatraujaM viSamaM; yuk samaM lokasiddham // 1 // tatrasilgA nabhabhrA hariNaplutA // 2 // ___pAda iti cAnuvartate / ojapAdayoH sagaNatrayaM laghugurU ca / yukpAdayoH nabhabharA . yatra vRtte sA hariNaplutA / yathA "nRpa zailazilAzayanAsanAH, viditaMkandaphalAharaNAH sadA / nivasanti bane bhavato dviSas , tarunikuJjagatA hariNaplutAH // 2.1 // silgA bhigagA upacitram // 3 // ojapAdayoH sagaNatrayaM laghugurU ca / yujorbhagaNatrayaM gurudvayaM ca / yathA "ayamatra nRpaH sacivastvasA-, veSa kumAra itaH pratihAraH / upacitramiti tvadarergRhe, vakti mithaH kila pAnthasamUhaH // 3.1 // lonaM vegavatI // 4 // upacitrameva laghunA rahitaM vegavatI / oje sigau yuji bhigagA ityarthaH / yathA "nRpate tava kArmukavaMzAna ,-niSpatitA zitasAyakamAlA / kSitibhRcchirasi plavamAnA, vegavatI bata nUtanarevA // 4.1 // "ApAtalikeyam // 4.1 // bhigagA najajyA drutamadhyA // 5 // oje bhagaNatrayaM gurudvayaM ca / yuji najajayAH / yathA "vIrajinendra bhavatpadapadma, bhramara iva drutamadhyagamad yaH / muktidhUparirambhaNasaukhyaM, karatalagAmi kRtaM khalu tena // 5.1 // upacitrA / ApAtalikAparAntikeyam // 5.1 // atha tRtIyo'dhyAyaH saparyAyo likhyte| 1) nRpa zailaziletyatra AharaNaM AhAraH / hariNavat plutaM gamanaM yeSAM te / athavA subhaTAgamazaGkayA hariNe'pi dRSTe naSTAH pluSTAH (taaH)| 2) ayamatretyatra pratI(ti)hAro dauvArikaH / upacitramiti- tvadvairinagare citrasamIpaM parasparaM nidarzayati / 3) nRpate tavetyatra revApi vaMzAnnirgacchati iti shrutiH| revA tu gireradhobhAge plavate iyaM tu kSitibhRtAM rAjJAM [zirasi] plavate tato nuutnrevaa| 4) ApAtalikeyamiti - oje SaNmAtrA yujyaSTau bhagaNadvayAntAzcedApAtalikA / 5) vIrajinendretyatra adhyagamad madhye (adhi?) gacchati / muktirAmopagRhanasaukhyam / hastagAmi / 1 lokataH siddhaM P. 2 vidita dropped in N. 3 riposa .. 4N. adds prAcyavRttiriyam / 5 lagau ca A. 6 ojayorupAntyalaghunA nyUnam / ApAtalikeyaM F. 7 rekhA N. 8 muktividhaM pari0 A. 9 iyaM dropped in A. For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhyaayH| 101 tajragA masjagagA bhadravirAT // 6 // oje tajaragAH / yuji masajagagAH / yathA "pazyedbhagavan padAravinda-, dvandvaM bhaktita ekadApi yaste / bibhradbhuvanAdhipatyamekaM, bhadraM bhadravirAT bhajeta so'pi / / 6.1 // aupacchandasakamidam // 6.1 // sajasgA bharnagagAH ketumatI // 7 // oje sajasagAH / yuji bharanagagAH / yathA "prasaradrajaHsthagitasUryAM, ketumatImudIkSya tava senAm / vasudhApate divamivAtma-, nAzamazaGkata tvadarivargaH // 7.1 // tAjagagA jatajagagA AkhyAnakI // 8 // oje tatajagagAH / yuji jatajagagAH / yathA "tvadvairibhUpairiyamAgatoccair-, marAlanAdairmukharA zaracchrIH / AkhyAnakIva tvadanIkayAtro-, tsavasya sadyazcakitairudaikSi // 8.1 // ___ AkhyAnakI vArtAhArikA // 8.1 // vyatyaye vipriitaadiH||9|| vyatyaye iti oje jatajagagAH / yuji tatajagagAH / viparItAdiviparItAkhyAnakItyarthaH / yathA - amaMsta te durnayaceSTitAnAm , AkhyAnakI yA viparItavRttim // .. puraH sakhInAM bruvatA vipakSa-, nAma tvayA saMprati lajjitA sA // 9.1 / / "etayozca upajAtyantargatatve'pi vizeSasaMjJArthamatra pAThaH // 9.1 // jarjA jajragA yavarmatI // 10 // oje rajarajA / yuji jarajaragAH / yathA 1) pazyedbhagavannityatra bhadraM kalyANaM bhajeta / bhadraM syAdevaM virAjate bhavirAT / 2) prasaradraja ityatra AcchAditaravim / ketavo dhvajA grahAzca / AkAzamiva / yadA gama(ga)ne keturudayati tadA jIvAnAM nAzo bhavatIti lokAH / [divazabdena dinaM bhAsate / tato yathA dinasyAtmanAzo jAtaH tathAsmAkamapi B. P.11 3) tvadvairItyantra haMsadhvanitaiH / AkhyAnaM karoti kArayati vA gaurAditvAt ddiiH| udaikSIti- dRSTA / 4) amasta te ityatra yA kAminI tava durnayaceSTitAnAM kathayitrI amanyata parAGmukhavRttiM sA sAMprataM vipakSAyAH sapatyAH nAma sakhInAM purato bruvatA vrIDAM dhatte iti| 5) etayorityatra indravajropendravajrA(jra)[yorupajAtyantargatApi vizeSAvabodhArtha uktA udaahrnndvyii| 1 aupacchandasikamidaM ABN. 2 AkhyAnikI H. 3 AkhyAnakI-vRttiH A. 4 yavavatI BN. For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 chando'nuzAsanam / "vanyasairibhA bhavadvipakSadhAmni, nirantarendranIlabaddhabhUmibhAge / nyagmukhaM prakurvate mudhA vitaLa, vinIlavisphurad yavAnvitAM dharitrIm // 10.1 // yavAnvitAM yavamatImityarthaH / chandovazAcca yavAnvitAmityuktam // 10.1 // vyatyaye SaTpadAvalI // 11 // vyatyaye ityoje jarajaragAH / yuji rajarajAH / yathA "navodayaM cirAdupeyivAMsamaka, svAgatAni pRcchatIva saMmadena / sarojinI vikasvarA nizAvasAne, SaTrapadAvalIkRtasvanacchalena // 11.1 / / nabhabhrA nabhirA makarAvalI // 12 // oje nabhabharAH / yuji no bhatrayaM razca / yathA "makaraketubhaTasya virAjate, varatanurdhvajayaSTiriva praguNIkRtA / mRdukapolatale dadhatI navAM, mRgamadastabakailikhitAM makarAvalIm // 12.1 // .. masAgAH sabhAsAH kariNI // 13 // oje maH saMgaNadvayaM guruzca / yuji so bhagaNadvayaM sazca / yathA "candro mattakarIndra ivAyaM, dalitodAmatamastarugahanaH / krIDatyambarapalvalamadhye, sphuTatArAkariNIbhiranusRtaH // 13.1 // sAgAH sadhaiMlgAH prabodhitA // 14 // oje sadvayaM jagau ca / yuji sabharalagAH / yathA "tarumUlagRhAH kSapAkSaye, nRpa nidrAM jahati dviSastava / viTapAntakulAyaniSpatat-, patagazreNiravaiH prabodhitAH // 14.1 // nAralgA najajrA aparavakram // 15 // oje nagaNadvayaM ralagAzca / yuji najajarAH / yathA "nRpavara bhavadIyavarNanaM, nikhilamukhai racayan purAtanaiH / adhikamaparavaktramIhate, zrutipaThanAya caturmukho'dhunA // 15.1 // ___ etau vaitAlIyabhedau // 15.1 // 1) vanyasairibhA ityatra vanamahiSAH tvadvairigRhe / tiryag / AzaGkaya / nUtanayavayuktAM vasudhAm / 2) navodayamityatra upeyivAMsaM Agatam / svAgateti-zobhanAnyAgatAni svAgatAni kuzalAgamanAni / nizeti-rAtriprAnte / chalena kptten| 3) makaretyatra kandarpasubhaTasya / kAminI / dhvajaH ptaakaa| makareti-makarasya rUpAkRtipatralekhAm / dhvaje'pi makararUpANi bhavanti / 4) candro mattetyatra uddAmo dIptaH / anusRtaH aashritH| 5) tarumUletyatra shaakhaapraantmaalknirgcchtpkssiraajishbdaiH| 6) nRpavaretyatra purAtanaH jIrNaiH / paJcamaM vAJchati brahmA / 1yavavatIM BNP. 2 vyatyaye iti dropped in P. 3 makarAvatI G. 4 sadvayaM guzca .. 5 bhadvayaM A. 6 anusRtAH A. 7 sabhAH N; sabhrasalgAH A. 8 prabodhitA B. 9 nadvayaM A. For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 tRtiiyo'dhyaayH| gAntaM puSpitAyA // 16 // aparavakrameva ojayujorgAntaM puSpitAgrA / yathA "smara iva zayitaH kayApyaMzoke, padahananena jagajjayAya nunnaH / sapadi yadiSavo'sya puSpitAgra-, prasavamiSAt praguNAH parisphuranti // 16.1 // sAgagAH sbharyA mAlabhAriNI // 17 // oje ssjggaaH| same sabharayAH / yathA "iha vAsakasajjikAvilAsaM, vahate zAradazarvarI vareNyam / avataMsitakairavojvalazrIr , "vikasattArakamAlabhAriNIyam // 17.1 // nitambinItyanyaH / aupacchandasakabhedAvetau // 17.1 // bhAtalgA njansagA vilasitalIlA // 18 // oje bhadvayaM talagAzca / yuji najanasagAH / yathA "vakrenirIkSaNabhaGgipraNayI, bhramati dhnurvilsdissurnnggH| bhRtya ivAzu yadAjJAM vidhad , ramayati sA navavilasitalIlA // 18.1 // * bhranjanalgA aura njabhjansASTairmAninI // 19 // oje bharanajanalagAH / jairiti dazabhiryatiH / yuji najabhajanasAH / TairityekAdazabhiryatiH / yathA "mAnabhRtAmidaM tRNamiva jIvitamiti na kiM, ___ kalayasi zaoNssi rohiNi na yattvamapi nijapatim / . dakSasute kalaGkaya pitRgotramalamadhunA, ciramatha mAninIjanavadhAnumatighaTanayA // 19.1 / / ro jalgAH kAminI // 20 // oje ragaNaH / yuji jaralagAH / yathAnirvRti, vidhehi hastagAminIm / 1) smara ivetyatra nunnaH prerito jAgaritazca / yasmAt kAmasya sjiikRtaaH| 2) iha vAsaketyatra yA saMketaM sacilAsaM dadAti sA vAsakasajikA / yA strI bhartari samAgate svaM maNDayati sA vA iti pratyantare / 3) vikasaditi-mAlA zreNiH puSpAdimayI ca / 'mAleSIkeSTakasyAnte bhAritUlacite' (si0 hai 0 2.4.102) iti hstrH| 4) vakranirIkSaNetyatra kaTAkSabhaGgISu kRtAzrayaH sphurati / dhanuSi vilasanta iSavo bANA yasyeti / sA strI ramayati lokaM iti shessH| 5) mAnabhRtAmidamityatra kalayasi iti-kiM na jAnAsi / zAssi zikSayasi na svabhAram / mAninIti-candro hi virahiNImAninIjanAnAM dAhakaraNAditi tvaM nijapatermAninIjanavadhAnumati dadAsIti bhaavH| 6) nirvRtiM vidhehi ityatra karagatAm / jahi tyaja / 1kayAtha zoke N. 2 pyapadahanena N. 3 iyaM dropped in A. 4 aupacchandasika. BN. 5 vaktrani0 ADEN. 6 bhranajanalgAH H; 7 najajanasAH A; najajanasA: CD; njabhajanasAH N; najajansAH P. 8 mAninIH N. 9sAsi A; sAssi B; zazi D; zAtsi N. 10 na yatvamapi .repeated in A. For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 chando'nuzAsanam / sarvathA, jahIhi hanta kAminIm // 20.1 // ro jrajrAH zikhI // 21 // oje ragaNaH / yuji jarajarAH / yathA"yoSito, viyogaduHkhakhidyamAnamAnasAH / dandahat, kaTusvanairmayUra nizcitaM zikhI // 21.1 // . ro jrajA jgau nitambinI // 22 // oje ragaNaH / yuji jarajarajagAH / yathA"sarvathA, viJcizaMkarAmarAdhirAjakezavarSayaH / bhejire, yadutpathaM cirAya tatra kAraNaM nitambinI // 22.1 // rastriauM lgau vAruNI // 23 // oje raMgaNaH / yuji trIn vArAn jau / jrjrjrlgaaH| yathA"uttama, ghanAvinazvarapramodakAraNaM kRtin yadIhase sukham / ' nirmalaM, * tadA zamAmRtaM pibAnizaM sudAruNaM vimuJca "vAruNIm // 23.1 // razcaturjI vataMsinI // 24 // oje raMgaNaH / yuji caturo vArAn nau / jarajarajarajarAH / yathAzobhate, dhanurlateva puSpadhanvanaH zirISakomalAGgikA sarojalocanA / bAlikA, japAsahodarAdharA "madhUkakAntimatyazokapallavAvataMsinI // 24.1 // 1) yoSita ityatra he mayUra tvaM zikhI asi nizcayena / zikhI mayUro vahnizca / 2) sarvathetyatra unmArga cirakAlam / 3) uttamamityatra avinAziharSahetum 4) madirAm / 5) zobhata ityatra madhUkakAntimatIti-gaurAgItyarthaH / kkellikislyshekhrvtii| 1mAna dropped in c. 2 nihanti N. 3 ro aghrajgAH BF. jgo dropped in. G. 4 virikha N; viricci P. 5raH A. 6same A. 7raH A. 8 same A. For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhyaayH| kAminyAdyA vyatyaye vAnarIzikhaNDisArasyaparAhasyaH // 25 // kAminI-zikhi-nitambinI-vAruNI-vataMsinyaH ojayukpAdayorvyatyaye yathAsaMkhyaM vAnarI-zikhaNDi - sArasyaparA-haMsIsaMjJAH / kAminIvyatyaye vAnarI / yathA"niyamya gADhasaMtataH, sadguNaiH / sakhe sthirAM kuru zriyaM, vAnarIm // 25.1 // zikhivyatyaye zikhaNDI / yathAtapAtyaye ghanadhvananmRdaGgake, kurvte| akhaNDapaMjagItayaH zikhaNDinas, tANDavam / / 25.2 / / nitambinIvyatyaye sArasI / yathA. "tvamajalocane zarat tvadIyametadAnanaM, cndrmaaH| jhaNajhaNAyitasvanA'pi mekhalA vibhAti te, sArasI // 25.3 // vAruNIvyatyaye aparA / yathA"jina tvadIyazAsanAdRte vivekadIpako bhavatyayaM, __na kacit / tamazchidAkSamaM hi teja ekamUrjitaM prasUta indradik , nAparA // 25.4 // vataMsinIvyatyaye haMsI / yathA"tvadArave kRtaspRhAzu vismRtasvanikhanA bakI jagAma sAdhunA, mUkatAm / saro vikakharAmbujAkaraM priyapraNItacATukA tadehi sotsavaM, hasike / 25.5 // 1) niyamyetyatra niyanya / sadguNairiti - guNA rajavazca / vAnarIva vAnarI tAM capalAM ityarthaH / 2) vamabjetyatra sArasIva sArasI tadvat madhurasvaratvAt / 3) jina tvadIyeti atra Rte vinA / indradik puurvaa| 4) tvadArave ityatra kRtavAJchA / mUkatvam / 1krameNa E. 2 akhaNDakhaNDa B; aSaNDaSaDja D. 3 tvamabjaloca repeated in A. 4 zaras N. 5raNajjhaNAyita AP; jhaNajhaNAyita BN. 6 te dropped in A. 7 spRhAzu vi repeated in A. 14 chando For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 chando'nuzAsanam / slagA silgA ilA // 26 // oje salagAH / yuji satrayaM laghugurU ca / yathA "karaTisaMvan-, madapaGkiladhUlicitAlinAm / raNitacchalAt, tava gAyati nUnamilA balam // 26.1 // slagAH sRdaMgAGkamukhI // 27 // oje salagAH / yuji sagaNASTakam / yathA "virahe nave, bhavataH subhagoddhataghASpatuSArakaNaprakaro glapayatyanizam / kumudasmitAm , __ aravindakarAM vikacotpalacArudRzaM paripUrNamRgAGkamukhIm // 27.1 // . nlalegA nlugau zikhA // 28 // oje nagaNanavakaM laghugurU ca / yuji nagaNadazakaM guruzca / yathA"prasRmaramarinarapatibalatimirainikaramatanumapi gurugiriguhA-, tarugahanavikaTakuharazaraNamimamakhilamiha samarasamayadinamukhe / paramamahimanilayezazadharakulagaganadinakaraparapaTimajuSaH, kiraNatataya iva vidadhati cirataramavanipatitilaka tava varavirzikhAH // 28.1 // vyatyaye khaJjA // 29 // ojayukpAdayorvyatyaye zikhaiva khaJjA / tatraujayostriMzallaghavo guruzca / yukpAdayoraSTAviMzatirlaghavo guruzca / yathA4"pramuditasamadaparabhRtakalaraNitamavikalazazadharakiraNavitatayo, vikasitasarasiruhavipinamalikulavirutamukharitakusumitalatAH / kuraMbakabakulavicakilavilasadaviralaparimalasurabhimalayapavano, virahavidhurayuvatihRdayatapanamidamakhilamapi navamadhusamaye // 29.1 // 1) karaTItyatra cita milita / ilA vsudhaa| 2) virahe nave ityatra glapayati glAniM karoti pUrNacandramukhIm / himakaNaprakaro'pi kumudAravindotpalamRgAGkAn glapayati / 3)prasRmaramityatra prasRmaraM prasaran (ntm)| aritimiranikara guhAdizaraNaM vidadhati kurvantItyarthaH / ke? tava baannaaH| ka iva? kiraNazreNaya iva |k? saMgrAmadinaprArambhe / he candravaMzagaganasahasrakiraNa / 4) pramuditasamadetyatra kokil(lH)| vitatayaH zreNayaH / vipinaM vanam / viruteti-shbdvaacaal(laa)| vicakilo mallikA / surabhiH sugndhH| viraho viyogaH / tapanamititApakAri bhavatItyarthaH / nuutnvsntsmye| 1 zravan AP. 2citAlitAM N. 3nlalgA GH. 4 mitira A; 5laya dropped in N. 6 varazikhAH A.7 yujoH i. 8 viMzatilaghavo N. 9 kurubaka N. 10 vicakilalasada. N. 11 tava ma. B. For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhyaayH| 107 khaljeti zabdasya chandasi pravezayitumazakyatvAt" nAma noktam // 29. 1 // zikhA - khaJjayoH prakArAntaramAha - ___ ardhayorvA // 30 // nlalagA lugau cetyojayukpAdayoryacchikhAyA lakSaNamuktaM tat pUrvAparArdhayozced bhavati tadApi zikhA / evaM pUrvAparArdhayorvyatyaye khajApi / ardhayorityabhidhAnAdojayujoriti nivRttam / tatra zikhA yathA "subhaga tava navaviraha iha mahati vilasati cakitahariNazizudRzaH / amRtarucirucirajani viSamamalakamaladalatatirapi devadahanazikhA / / 30.1 // khaJjA yathAabhinavavikasitakurabakavicakilabakulaparimalamadhuramadhusamaye / tvamiha kathamiva pathika hataka gatakaruNa pariharasi nijamRgadRzam // 30.2 // anayorviSamavRttatve'pyardhasamamadhye lAghavArtha pAThaH // 30.2 // nlagAvatirucirA // 31 // dvayorardhayornagaNanavakaM guruzca / yathA "ghanaparimalamiladalikulamukharitanikhilakamalakuvalayavanaH / janayati manasi niravadhi mudamaviratamiha mama madhuratirucire // 31.1 // nlalagAzca // 32 // dvayorardhayoryathAsaMkhyaM nlagau nlUlegAzca yatra bharvanti sApyatirucirA / yathA "ratikaramalayamaruti zucizazaMbhRti hatahimamahasi madhusamaye / ___ pariharasi pathika hataka kathamatirucirayuvatimati hi capalatayA // 32.1 // dve apyete cUlike ityahIndraH // 32.1 // ardhsmprkrnnm| atha viSamavRttAnyucyante anuSTubhi nAdyAt lau turyAdyo vaktram // 33 // anuSTubhyaSTAkSarAyAM jAtau pAdasyAdyAt prathamAdakSarAt parau snau sagaNanagaNau na bhava 1) azakyatvAditi-dvigurutvAt / atra na pAdaniyamaH / kiM tu zikhAyAH dvAbhyAM pAdAbhyAM dvayoradhayoniSpannayoratra vRttaM saMpUrNa jaayte| 2) subhaga tavetyatra amRteti-candra kiraNaH / amaleti-patrazreNiH / davadeti-agnijvAlA / yatheti-tathAtrApi yojyam / 3) ghanaparimaletyatra atrApi na paadsNkhyaa| 4)(he atirucire B) / 5) ratikareti-sukhakArI / ati hi bhRzArtham / cnycltyaa| 1 ruci dropped in A. 2 kurubaka NP. 3 madhura dropped in N. 4 kala A. 5nlulgAzca RGH. 6 syuH RF. - 7 zazibhRti N. For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 chando'nuzAsanam / to'nye tu SaD gaNA yatheSTaM bhavanti / caturthAdakSarAt paratazca yagaNo bhavati tadvRttaM vaktraM nAma / yathA "tasyAstrastakuraGgAkSyA vaktreNa tvaM parAbhUtaH / himAMzo kSIyase yuktaM lajjase tu na kiM vRddhyA // 33.7 // evamanyadapyudAhAryam / atraM prathamapAdasya prathamasthAne glAviti dvau vikalpau / dvitIye stravarjanAt zeSagaNaiH SaT / tRtIye ya eka eva / caturthe glAviti dvau / " anyosnyAbhyAse caturviMzatiH / pratipAdaM caturviMzaterbhAvAdanyo'nyAbhyAse jAtAstisro lakSAH ekatriMzatsahasrAH sapta zatAni SaTsaptatyadhikAni ( 331776 ) / evamiyameva saMkhyA pratyekaM vipulAbhedeSvapi jJeyA // 33.1 // tadyujorjaH pathyA // 34 // tadvaktraM yujoH pAdayosturyAdakSarAt paro jagaNazced bhavati tadA pathyA / yathA"AlAnitagajaskandhaghRSTAH pathyAyatadrumAH / adyApi kathayantyete rAjendra tava digjayam || 34.1 // oje viparItAdiH // 35 // ojayoH pAdayosturyAdakSarAt paeNro jagaNazced viparItAdiH pathyA / yukpAdayorya evAvatiSThate / yathA - " viparItAni re zaTha kariSyasi kiyantyasmAt / dukUlaM pracchadIkRtaM tasyA dhatse mamAgre yat / / 35.1 // nazcapalA // 36 // ojayoH pAdayosturyAkSarAt paro nagaNazcaccapalA " / yathA"vIkSito'pyeSa tilakazcapalAkSi tvayA sadyaH / dadhAti navyamukulai romAJcakakaM manye / / 36.1 // yujoH SaDbhyo lo vipulA // 37 // 1 ) tasyAstrastetyatra trasto bhayabhrAntaH sa cAsau kuraMgastadvadakSiNI yasyAH / pareti - nirjitaH / 2 ) anyo'nyAbhyAse ityatra dvau SaDguNau jAtA 12 ekena guNitaM tadeva tato 12 dviguNA 24 / evaM dvitIyAdiSu pAdeSu bhavanti bhaGgakAH / prathamapAdabhedaiH dvitIyapAdabhedAH tADyante / evaM pAdadvayabhedaiH tRtIyapAdabhedAH / trikapAdabhedaiH caturthapAdabhedAH / tadA uktasaMkhyA / 3 ) AlAniteti - AlAnastambhatvaM prApitA ye sAmayonayaH / ghRSTAH tvagnirAkaraNAt / pathi mArge / digyAtrAm / 4 ) viparItetyatra asmAdapIti - anyAnIti zeSaH / paTTakUlaM 'pacheDI' ti prasiddham / 5 ) aparastriyaH / 6 ) capaletyatra atrApi 331776 bhedA bhavantIti / 7) vIkSito'pItyatra tilako vRkSavizeSaH / mukulaiH korakaiH / 1 vaktranAma N. 2 atha P. 3 AdyapAdasya EF. 4 tayujoH A 5 pare jegaNa0 . 6 romAGkaka0 4. For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 tRtIyo'dhyAyaH yukpAdayoH SaDbhyaH paro laghuzced vipulA / "naceyaM pathyayA gatArthA / vipulAvargasyedAnImArabhyamANatvAt tAM vinA tasyAnupapatteH / yukpAdayoH saptamena laghunA avazyameva bhavitavyaM viSamapAdayostu nAdibhiyegaNasyApavAdaM vakSyati / pathyAyAM tu yagaNa evAvatiSThate // 37 // saitavasya catuSu // 38 // saitavasyAcAryasya mate caturpu pAdeSu SaDbhyaH paro lo bhavati / yathA vipule'pyambudhau kRtaM vartma rAmeNa saitavam / citrametadihAthavA kimasAdhyaM mahAtmanAm // 38.1 // turyAnnatabhramsAstadvipulA // 39 // oje viparItAdirityata oja ityanuvartate / ojayoH pAdayosturyAdaikSarAt pare yagaNaM bAdhitvA natabharamasAzced bhavanti tadA tad-vipulA / navipulA tavipulA bhavipulA ravipulA mavipulA savipulA ceti / yujoH SaDbhyo la iti tu sthitameva / navipulA yathA pazyanti deva caraNadvayaM ye tava bhktitH| teSAM bhavanti vipulAH sadyaH kalyANasaMpadaH // 39.1 // oje iti jAtipakSe dvayorapi pAdayorgrahaNam / vyaktipakSe punarekasya prathamasya tRtIyasya vA / tathA ca "mahAkavInAM prayogaH anAkRSTasya viSayairvidyAnAM pAradRzvanaH / tasya dharmaraterAsId vRddhatvaM jarasA vinA // 39.2 // tathAtava mantrakRto mantrairdUrAt saMzamitAribhiH / pratyAdizyanta iva me dRSTalakSyabhidaH shraaH|| 39.3 // tavipulA jAtipakSe yathA pAdena hatA yena sA jAtIlubdhena mallikA / alestasya daivAdaho baryapi sudurlabhA // 39.4 // vyaktipakSe 'vande kaviM zrIbhAraviM lokasaMtamasacchidam / divA dIpA ivAbhAnti yasyAne kavayo'pare // 39.5 // . 1) pathyayA gatArthA na bhaviSyati yatastatra jagaNo bhavati / nagaNAdibhistviyam / na pathyAlakSaNaM evaM prAyeNa bhavati / 2) mahAkavInAmiti - kaalidaasaadiinaam| 3) anAkRSTetyatra pAraM pazyati pAradRzvA / rghuvNshe| 4) tava mantretyatra zAnti prApitA arayo yaiste taiH| 5) vande kavimityatra pakSe bhAbhiH kAntibhiH upalakSito rviH| 1 yujoH F. 2 ojayostu BF. 3 turyAkSarAt c. dropped in B. 6 Adyasya F. 7 lakSa. A.. 4 pArayagaNaM A; paraM yagaNaM . 5 pAdayoH For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 chando'nuzAsanam / tathAlokavatpratipattavyo laukiko'rthaH priiksskaiH| lokavyavahAraM prati sadRzau bAlapaNDitau // 39.6 // jAtipakSe bhavipulA yathA iyaM sakhe candramukhI smitjyotsnaavbhaasinii| indIvarAkSI hRdayaM dandahIti tathApi me // 39.7 // vyaktipakSe yathA yasya prabhAvAd bhuvanaM zAzvate pathi tiSThati / devaH sa jayati zrImAn daNDadhAro mahIpatiH // 39.8 // tathAmuktazeSavirodhena kulizavaNalakSmaNA / upasthitaM prAJjalinA vinItena garutmatA // 39.9 // jAtipakSe ravipulA yathA "vadhUbhiH pInastanIbhistUlIbhiH kuDamena ca / kAlAgurudhUpadhUmairhemante jayati smaraH / / 39.10 // vyaktipakSe yathA mahAkavi kAlidAsaM vande vAgdevatAgurum / yajzAne vizvamAbhAti darpaNapratibimbavat // 39.11 // tathAkAminIbhiH sukhaM saMgaH kriyate paNDitairapi / yadi na syAd vArivIcIcaJcalaM hatajIvitam // 39.12 / / jAtipakSe mavipulA yathA sarvAtiriktaM lAvaNyaM bibhratI caaruvibhrmaa| strIlokasRSTiH sA nUnaM niHsAmAnyasya vedhsH|| 39.13 // vyaktipakSe yathA "manobhirAmAH zRNvantau rthnemisvnonmukhaiH| SaDjasaMvAdinIH kekA dvidhA bhinnAH zikhaNDibhiH // 39.14 // tathA"adUravartinIM siddhiM rAjan vignnyaatmnH| upasthiteyaM kalyANI nAmni kIrtita eva yat // 39.15 // . 1) muktazeSetyatra upasthitaM upAsitam / prAJjalineti-yojitahastena / kumArakAvye kAvyamidam / 2) vadhUbhirityatra jayatIti-lokamiti shessH| 3) sarvAtiriktamityatra sRjyate'sAviti lokAnAM madhye sRSTiH / karmaNi tin / 4) manobhirityatra kha(pa)DDasaMvAdinIriti-svaravizeSa anuvadanti / mayUra(ro) mandraM rauti mayUrI tAram / 5) adUravartinImityatra vigaNayeti-jAnIhi / prakaTiteyam / kA dhenuH| kIrtite [naamni]| 1vavAminI A. 2kAlAgaru N. 3dapaNe pra0 B. 4khaga N.. For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhyaayH| ___11 jAtipakSe savipulA yathA kSaNavidhvaMsini kAye kA cintA maraNe rnne| ko hi mandaH sahasaiva svalpena baha hArayeta // 39.16 // evaM vyaktipakSe'pyanveSyam / "saMkIrNAzca vipulAprakArA dRzyante / yathAkvacitkAle prasaratA "kvacidApatya nighnatA / zuneva sAraGgakulaM tvayA bhinnaM dviSAM balam // 39.17 // tulye'parAdhe svarbhAnurbhAnumantaM cireNa yt|| himAMzumAzu asate tan mradinnaH sphuTaM phalam // 39.18 // ityAdi / te svabuddhyA'bhyUhyAH / sarvAsAM ca vipulAnAM caturtho varNaH prAyeNa gururbhvtiityaamaayH| vaktraprakaraNam / eko'STAkSaraH pAdazcaturvRddhAH kramAt pare padacaturUvaM caturviMzatidhA // 40 // ekaH kazcidaSTAkSaraH pAdastato'nye pAdAH kramAccaturbhizcaturbhirvarNairvRddhAH kAryA iti padacaturUvaMm / tacca nyAsabhedAccaturviMzatidhA / sthApanA yathA - | 888888/12/12/12/12/12/12/16/16/16/16/16/16/2020/20/20/2020 12|16|20|12|16|20| 8|16|20| 8/16/2012/ 8/20/12/ 8/20/12/16/ 8/12/16/ ra 16/12/16/20/2012/16/ 8/16/20/20/88/12/ 8/20/20/12/16/12/16/8/8/12 2020/12/16/12/16/2020/8/16 8162020/12/ 8/12/ 888/12/16/12/16 prApte vasantamAse'sminn-, - anantareNauSadhi vallabhAM gehinIm / padacaturUvaM kathamiva pathika yAsyasi, viSalatikAnAmivotphullakaGkellilatAnAM gandhaM jighran // 40.1 // evamanye'pi bhedA udAhAryAH // 40.1 // tadAdau dvigaM sarvalaM prtyaapiiddH||41|| tadeva padacaturUva'mAdau dvigurukaM tataH paraM sarvalaghuvarNa pratyApIDaH / yathA 1) kSaNavidhvaMsinIti [atra ] raNe saMgrAmAntarmaraNe kA cintAsti / 2) saMkIrNAzceti- ekaH pAdo nagaNasya dvitIyo magaNasya / evaM eko magaNasyAnyaH sagaNasyetyAdinA nagaNAdInAM sNkre| 3) kvacidApatyetyatra svabhAnuH rAhuH / mAghakAvye vRttamidam / - 1 vighnatA A. 2 bhAnumataH P. 3 mRdimnaH B mahimnaH 0. 4kramAccaturbhirvarNairvRddhiryAkAH kramAccaturbhiriti pada0 A. 5 kAryA droppoed in E. 6E adds:-SoDheko dvirdviranye'dhastadanye tu kramokramAt / caturviMzatibhedaM syaaccturuuvNkrmotkrmau| 7 oSadhIM A. For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 chndo'nushaasnm| svAmin jinavara tava, yo'hidvitayamRSabha vinamati / namrAmaramaNimayamukuTazucikiraNa,___ mAlAkisalayitacaraNakamala iha divi bhavati // 41.1 // __ ante ca // 42 // tatpadacaturUrdhvamante cakArAdAdau ca dvigaM zeSasarvalaghuvarNa punaH pratyApIDasaMjJam / ... yathAniyaM praNamata bhaktyA, pAdadvayamiha caramajinasya / sadyo yadamaranarabhujagaparivRDhAnAM, maulau sapadi bhavati navavikasitakamalavataMsaH // 42.1 // . dvigmaapiiddH||43|| cAnukRSTatvAdAdAviti nAnuvartate / ante dvigurukaM zeSasarvalaghukaM padacaturUrdhvamApIDasaMjJam / yathA "madamukharamayUre, ___ sphuttvividhsriddhikpuure| navaghanasamaya iha kalaya bata kAntAM, zaraNamayi pathika hataka jhagiti jahihi vanAntam // 43.1 // atra pratipAdaM caturbhiryatiriti kazcit // 43.1 // padacaturUrvavadApIDo'pi caturviMzatidheti tanmadhyAt "pUrvAcAryAnurodhena bhedatrayasya nAmAnyucyantesa Adyasya dvitIyAdinA vyatyaye klikaalvlymRtdhaaraaH||44|| sa ApIDa Adyasya pAdasya dvitIyaMtRtIyaturyapA~daiviparyAse yathAsaMkhyaM kalikAdayo bhavanti / tatrAdyasya dvitIyena vyatyaye kalikA / yathA karakalitanizitakaravAlaH, sucirmvnipaalH| ____1) madamukharetyatra navInameghA zIghraM tyaja kaannsmiipm| 2) pUrvAcAryAnurodhenetyatra yadyapi caturvizatidhA sthApite ApIDe sarve'pi vikalpA antarbhavanti tathApi pUrvasUrikRtaprakAreNa udAharaNAnAM nAmavayaM pRthgudaahaarymiti| 3)karakalitetyatra tiikssnnkhddnH| aveti-raajaa| kAlo ymH| 1 yo'bridvitIya N. 2 kizalayita . 3 dvigaM RF. 4 jahahi A. 5 catudhaiveti i. 6 dvitIyAdipAdaiH F. 7 turyaiH pAdaH E. 8 kalikAdyA yathAkramaM syuH F. For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 tRtiiyo'dhyaayH| pRthumaMdaripunRpatibaladalanakAlas , tvamiha jaya nivilasitaparidalitakalikAlaH // 44.1 / / // 44.1 // Adyasya tRtIyena vyatyaye lavalI / yathA "tvayi jaladhimanu calati nRpa, mukhavAsaH samajani nikhiladigabalAnAm / surabhibahurajobhis , taralaturaganikarakhuramRditamRdulavalInAm // 44.2 // Adyasya turyeNa vyatyaye amRtadhArA / yathA"praNayavati sakhi samupahasitamanasizayarUpe, praNayamanusara ka iva mAnaH / sravati vaicanamapi madhuramiha yadasya, satatamamRtadhArAm // 44.3 // "piGgalastu padacaturUlabhedAnetAnAha / yathA"janayati mahatIM prItiM hRdaye, ___ kAminAM cuutmnyjrii| miladalicakracaJcaparicumbitakesarA, ___ komalamalayavAtaparinartitataruzikharasthitA // 44.4 // "virahavidhurahUNakAntAkapolAvadAtaM, ___ pariNatidarapItapANDucchavi lavalIphalaM nidAdhe / jayati himazItalaM, "SArDavasvAdu tRSNAharaM sundaram // 44.5 // yadi vAJchasi karNarasAyanaM satatamamRtadhArAbhir, yadi hRdi vA paramAnandarasam / 1) tvayi jaladhItyatra anu lakSyIkRtya / mukhavAsaH paTavAsaH / digrUpakAminInAm / 2) praNetisnehavati snehaM kuru| 3) piGgalastviti-piGgalasyetyudAhRtiH yadanayA rItyA sthApitAni trINi udAharaNAni mate padacaturUprasaMjJAM prAmavanti / paraM tasya laghuguruvyaktina / 4) janayati mahetyatra caJca iti-nipuNaM athavA alinikarasya cnycvstaabhiH| 5) virahavidhuritetyatra hUNo dezavizeSastatratyastriyaH / pariNatIti - pAkena iisstpaanndducchvi| 6) SaDrasAnavatIti-paDavaM pAnavizeSaH tasyedaM tadvadvA svAdu / [SADavaH paankbhedH| tadvat svAdu P.] | pANDavapAThapakSe SaNDavavanajAtam / . 1 prathumada N. 2 nija dropped in A. 3 balati N. 4A adds manasita after. hasita. 5 vadanamapi A. 6 bhedAnetatanItatoha A. bhedAnetAMstrInapyAha F. 7 kezarA. 8SANDava ABCDNS. 9 hRdi dropped in B. 15 chando0 For Personal & Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 chando'nuzAsanam / bhrAtaH zRNu "dharaNIdharavANImamRtamayIM, tatkAvyaguNabhUSaNam // 44.6 // padacaturUrdhvaprakaraNaM "saptabhiH // 44.6 // sjaslA nsajgA najalgAH sjasajgAH pAdeSUdgatA // 45 // . yasya prathame pAde sajasalAH, dvitIye pAde nasajagAH, tRtIye pAde bhanajalagAH, caturthe pAde sajasajagAH-tadvRttamudgatA / yathA "bata candrikAjalamazeSam , uparamayituM ckorkaaH| zakyamiha na khalu tatparitaH, pibatodgatAM sapadi candralekhikAm // 45.1 / / nabhagAstRtIye saurabhakam // 46 // udgataiva tRtIye pAde ranabhagAzcet saurabhakam / tRtIya iti vacanAdudgatAyA evAnye trayaH pAdA gRhyante / yathA "atirekavAn kila guNo'pi, ___ kalayati kadApi doSatAm / saptaparNaviTapI vilasan , madasaurabhAd "vanagajairvidalyate // 46.1 // nau sau lalitam // 47 // udgataiva tRtIye pAde nanasasAzcellalitam / pAdatrayaM pUrvavat tadeva / yathA "sadalaMkRtairguNagaNena, vividhrsbhaavbhnggibhiH| sulalitapadaracanAbhiraho, lalaneva kA na kavitA manoramA // 47.1 / / udgatAprakaraNaM tribhiH // 47.1 // 1) dharaNIdharaH kvivishessH| 2) saptabhiriti-padacaturUca 1 pratyApIDabhedadvayaM 3 ApIDa 4 kalikA 5 lavalI 6 amRtadhArA 7 / 3) bata candriketyatra kAcidvirahiNI cakorapakSiNaH prAha-he cakorAH bhavadbhiriti gamyam / udgatAM imAM candrikAM yUyaM pibata pAnaM kurudhvam / 4) atirekavAnityatra atirekaH aadhikym| 5) vanagajairiti-vanagajA hi tadgandhaM na sahante ityutpATayanti / 6) sadalaMkRtetyatra pradhA-' nopamAdyalaMkArairbhUSaNaizca / guNA mAdhuryAdayaH 10 zIlarUpAdayaH / vividheti - zRGgArAdayaH gabhIrArthAH / pakSe hAvabhAvAdayaH / kAnteva / kaveH karma kvitaa| 1 vi dropped in N. For Personal & Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhyaayH| 115 msajbhagagAH lajaraMgAH nAsau nijyAH pAdeSUpasthitapracupitam // 48 // prathame pAde masajabhagagAH, dvitIye paude sanajaragAH, tRtIye nanasAH, caturthe nagaNatrayaM jayau ca yatra bhavanti tadupasthitapracupitaM vRttam / yathA "rAjan yaiH samare madAdupasthitapUrva, dvirdprcupityaayibhirvipkssaiH| tava dhanururuninadAd, drutagati mRgavadapasaranti ta ete // 48.1 // nau lau sau tRtIye vardhamAnam // 49 // upasthitapracupitameva tRtIye pAde nanasananasAzced vardhamAnam / tRtIye iti vacanAdanyatpAdatrayaM tadarvaMsthameva / yathA "digyAtrAsamaye'dya jaitratUryaninAdair, - viyati pratirasitena varddhamAnaiH / bhayataralitagamanAn dinakararathaturagAna , * kathamapi nRvara niyamayatyaruNo'yam // 49.1 // tajrAH zuddhavirARSabham // 50 // upasthitapracupitameva tRtIye pAde tajarAzcet tadA zuddhavirARSabham / anyatpAdatrayaM tadavasthameva / yathA "lAvaNyAmRtapUradhAriNIha vizAla-, ramaNonnatapulinasthalImanojJA / sA zuddhavirANmukhAmbujA, saridiva ramayati hRdayAni narANAm // 50.1 // upasthitapracupitaprakaraNaM tribhiH // 50.1 // pUrve'rdhe mugau pare nlalalAH saumyA // 51 // pUrvArdhe paJca magaNA guruzca / SoDaza gurava ityarthaH / uttarArdhe daza nagaNA ladvayaM ca dvAtriMzallaghava ityarthaH yatra tacchandaH saumyA / yathA * 1) rAjan yairityatra rAjJAM samUhaiH pUrvamAgataM gajavat pracupitaM mandaM yAti iti / salIlagataya ityarthaH / drutagatIti-kriyAvizeSaNam / 2) digyAtretyatra tUrya vAdinam / viytyaakaashe| pratizabdena / niyantrayati suurysaarthiH| 3) lAvaNyAmRtapUretyatra zuddho dhavalo vInAM pakSiNAM rAjA rAT arthAt haMsaH mukhe yeSAM evaMvidhAni ambujAni yasyAM sA / pakSe zuddhaM nirmalaM virAjati iti virAT / evaMvidhaM vadanAmbujaM yasyAH sA na 1snajargAH BFGHP. 2pAde dropped in ABDP. 3 apasarati N. 4 tadavasthitameva A. 5 niyamAyatya A. 6 pracupita dropped in N, 7 pUrvArdhe H; pUrve ardhe ABCDN. 8 guruvaH A. For Personal & Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 chndo'nushaasnm| "saumyatasyAH kiM bAlAyA no jAnISe kaSTAvasthAm / dharaNitalaviluThanamalinitakucakalazamanubhavati ta virahamiha kila // 51.1 // vyatyaye jyotiH // 52 // yatra pUrvArdhe dvAtriMzallaghava uttarArdhe SoDaza guravastacchando jyotiH / yathA "parihara bata paricayamayi yuvatiSu kimiti' nahi visRjasi viSayasukhamiha / jyotIrUpaM niSkarmANaM kRtvAtmAnaM muktiM yAyAH // 52.1 // ete dve apyanaGgakrIDe iti jayadevaH / shikhetyhiindrH||52.1|| viSamavRttaprakaraNam / / * atha mAtrAcchandAMsi / oje SaNmAtrA lagantA yujyaSTau na yuji SaT saMtataM lA na samaH pareNa go vaitAlIyam // 53 // ojapAdayoH SaNmAtrA lagantAH rgnnlghugurvvsaanaaH| yukpAdayoraSTau mAtrAH lagantA eva yatra tadvaitAlIyaM nAma cchandaH / apavAdamAha-na yujoH pAdayoH SaD laghavo nirantarA bhavanti / "na ca samo laH sarvapAdeSu pareNa saha gururbhavati / yathA- . "adhunA bhavadIyavairiNAm , aTavIkoTaracAriNAM nRpa / pratibhAti tRSAndhacetasAM, vai tAlIyarasaH sudhopamaH // 53.1 // "atraujapAde'STau vikalpAH / yukpAde trayodaza / aSTabhistrayodaza guNitAzcaturuttaraM zataM vaitAlIyapUrvArdhe bhedA bharvanti / uttarArdhe'pi tAvanta eva / anyojyatADanAyAM jAtAni daza sahasrANi aSTau zatAni SoDazAdhikAni // 53.1 // yAntA aupacchandasakam // 54 // ___ oje SaNmAtrA yujyaSTau ryAntA ragaNayagaNAntAzced bhavanti zeSaM tu sarva vaitAlIyasamaM tadA aupacchandasakaM nAma cchandaH / yathA 1) saumyaitasyAH bAlAyAH mugdhAyA duHkhAvasthAm / 2) pariharetyatra paricayaM saMsarga yAyAH gaccheH / 3) na ca samo la iti -dvitIyacaturthaSaSThAdivarNaH samaH sa laghuH sannagretanena akSarabhAreNa guruna kArya ityrthH| 4) adhuneti-vai nizcayena / tAlyA ayaM taaliiyH| 5) anaujapAde[STau] vikalpA iti-atra vaitAlIyasya viSamapAde trayodazadhA SagaNaH prastAryate tatra yA samamAtrA parAzritA bhavati tAn vikalpAn parityajya zeSA aSTau gRhyante / yukpAdayorAyA gaNadvayaM prathamaM prastAryate tato viMzatirvikalpA bhavanti / tato yeSu rUpeSu samA mAtrA parAzritA bhavati tatprastArAn parityajya apare graahyaaH| 1 tava dropped in A. 2 api CDFNP, 3 kimati N. 4 niHkarmANaM P. 5 gantA GH, 6 syuH F. For Personal & Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhyaayH| 117 kIrtistava vallabhA trilokIm , akhilAM paryaTatIti yat prabuddhAH / kavayaH kathayanti satyametan-, "naupacchandasako bhavanti santaH // 54.1 // bhagagAntA ApAtalikA // 55 // oje SaN mAtrAH yujyaSTau bhagaNagurudvayAntAzced bhavanti zeSaM vaitAlIyasamaM tadA ApAtalikA nAma cchandaH / yathA "ApAtalikA bata saMpat, kSaNikaM prANitamapyasubhAjAm / iti matvA nizcayapUrva, zAzvatikArthe yatnamupAddham // 55.1 / / ___ ApAtalikA asthirA // 55.1 // yuji tisRbhyo gaH praacyvRttiH||56|| yukpAdayostisRbhyo mAtrAbhyaH paro guruzcet tadA praacyvRtticchndH| ojayostu pUrvavat / sA ca vaitAlIya-aupacchandasaka-ApAtalikopAdhibhedAt tredhI / tatra vaitAlIyaprAcyavRttiryathA "bhuvane dadhadekavIratA, tyAgadharmakaruNAparAkramaiH / .. nRpasiMha paTaccarI nija-, prAcyavRttimakaroH punarnavAm // 56.1 / / aupacchandasakaprAcyavRttiryathA "udayAcalavaprabhAgavalgat-, saptasaptituragAMhitADanotthA / navapallavapATalA purastAd, dhAtudhUlipaTalIva bhAti sandhyA // 56.2 // ApAtalikAprAcyavRttiryathA "alimaline vyomni patanto, razmayo'bhinavazItamarIceH / dadhati tulAmantarudanvat-, sAndravidrumalatAvipinAnAm // 56.3 // atra catvAro vikalpAH / yathA sisis; msis; sis; ms // te ca ojapAdavikalpairaSTabhirAhatA dvaatriNshtpuurvaardhviklpaaH| uttarArdhe'pi tAvantaH / anyojyatADanAyAM daza zatAni caturviMzatyadhikAni / iyamupapAtaliketyeke // 56.3 // ayujyAdyalAd ga udiicyvRttiH|| 57 // ayukpAdayorAdyAllaghoH paro guruzcet tadA udiicyvRttiH| yujostu pUrvavat / eSApi pUrvavat tridhA / tatra vaitAlIyodIcyavRttiryathA 1) naupacchandasakA iti-chanda upapannaM cchando'nuvartanam / tatra bhave'Na / svArtha kazca / 2) ApAtaliketyatra ApAtaM samantAtpatanaM lAtIti ApAtalA / tataH svArtha kaH / prANitaM jIvitam / upAdhvaM udyama kurudhvam / 3) pUrvavaditi-vaitAlIyAdivat / 4) bhuvane dadhetyatra paTaccarI jIrNAm / sa tvaM ityadhyAhAryam / 5) udayAcaletyatra saptasaptiH suuryH| 6) alimaline ityatra antadanveti-samudramadhye / ghanapravAlavallivanAnAm / 1 kavayanti N. 2 naupacchandasikA K. 3 prAgvat F. 4 tridhA F. 5 turagADi N. 6 tAvadbhirevottarArdhasatkaistADitAH 1024 F. 7 ityanye P. 8 AdyAllAdgaH GH, 9 AdyAllAllaghoH A. 10 prAgvat F. 11 tredhA P.. For Personal & Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 chando'nuzAsanam / "vivasvatodIcyavRttinA, marutA dakSiNavRttinA tathA / jano'yamiha jAyate "madhau, yugapattApatuSArabhAjanam // 57.1 / / aupacchandasakodIcyavRttiryathA bhavadguNakathAzruteramarSAd , dazanairoSThamakhaNDayannRpA ye| mahIza yudhi 'ceTacihnamete, vidadhatyaGgulikhaNDanaM tvadane // 57.2 / / ApAtalikodIcyavRttiryathA vinamrasuraratnakirITa-, razmivimizritapAdanakhAMzuH / agAdhakaruNArasasindhuH, pAtu sa vazcaramo jinanAthaH / / 57.3 // asyA api vikalpau dvau / / s; is; yukpAdavikalpaistrayodazabhirAhatau SaDviMzatiH pUrvArdhabhedAH / aparArdhe'pi tAvantaH / anyonyatADanAyAM jAtAni SaT zatAni SaTsaptatyadhikAni // 57.3 // te mizre pravRttakam // 58 // te prAcyavRtyudIcyavRttI mizre saMkIrNe pravRttakam / yukpAde mAtrAtrayAd guruH, ayukpAde AdyalAd gururityarthaH / idamapi vaitAlIyAdibhedAt tredhaa| tatra vaitAlIyapravRttakaM yathA "pravRttakarividravaM ratha-, bhraSTanaSTasubhaTaM "vivAji ca / dviSAM balamajAyata tvayi, kSamApate "kSaNamadhijyadhanvani // 58.1 // aupacchandasakapravRttakaM yathA "puro dinapateramuSya sadyaH, pazya saMprati kaThorapAdapAtaiH / sphuTanti kamalAkarAH samantAca-, chIryate ca sahasA tmisrraashiH||58.2 / / ApAtalikApravRttakaM yathA "bhavaccaraNayoH praNayitvaM, yAnyayuH kSitibhRtAM na zirAMsi / kSaNAd dadRzire yudhi tAni, kSudragRdhracaraNapraNayIni // 58.3 // atra prathamapAdavikalpAbhyAM dvitIyapAdavikalpAzcatvAraH AhatAH aSTau pUrvArdhe vikalpAH / evamuttarArdhe'pi / anyonyatADanAyAM catuHSaSTivikalpAH // 58.3 // 1) vivasvatodIcyetyatra uttaradigvartinA sUryeNa dakSiNadigvartinA vaayunaa| 2) vasante samakAlaM tApazItapadam / sUryeNa tApo marutA tuSArazca shiitltyaa| 3) bhavadguNetyatra zravaNAt / amarSAt krodhAt / dantaradharaM raajaanH| 4) dAsalakSaNam / 5) pravRttakarItyatra pUrvaM bhraSTAH pazcAnnaSTA rathebhyaH bhraSTanaSTAH subhaTA ytr| 6) vigatAzvam / 7) jyAmadhirUDhaM tasmin / 8) puro dinapaterityatra kaThinakiraNapatanaiH vikasanti phyAkarA lakSmIvantazca / sphuTati dhvaantraashiH| 9) bhavaccaraNetyatra ayuriti-ik gatau / 1 dakSiNAvRttinA A; dakSiNAvartinA E. 2 kathA dropped in N. 3 tamizra0 CP. For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhyaayH| vaitAlIyAderyukpAdajA aparAntikA // 59 // vaitAlIya - aupacchandasaka-ApAtalikA - tatprAcyavRttInAM samapAdairjanitA aparAntikA / tatra vaitAlIyAparAntikA yathA "dizatIM dugdhapayodhivibhrama, lavaNAbdheriha rodhasi sthitAH / zrIsiddhAdhipa kIrtimuccakais , tava gAyantyaparAntikAH striyaH // 59.1 // iyaM vaitAlIyadakSiNAntiketyeke // 59.1 // aupacchandasakAparAntikA yathAzrIcaulukya kimadbhutaM papAta, vyomno yattvayi divyapuSpavRSTiH / prAk tasminnarikumbhikumbhabhedAt , kIrNA mauktikapatayastvayA hi // 59.2 // iyamaupacchandasakadakSiNAntiketyeke / / 59.2 // ApAtalikAparAntikA yathA "taruNIvaiSA dIpitakAmA, vikasajjAtIpuSpasugandhiH / unnatapInapayodharabhArA, prAvRT tanute kasya na harSam // 59.3 // ___ idaM nlinmityeke| atra bhedatraye pratyekaM prathamapAdavikalpaistrayodazabhirdvitIyapAdavikalpAstrayodaza AhatAH ekonasaptatyadhikaM zataM pUrvArdhe viklpaaH| uttarArdhe'pi tAvantaH / anyojyatADanAyAM jAtAnyaSTAviMzatisahasrANi pazca zatAnyekaSaSTyadhikAni // 59.3 // vaitAlIyaprAcyavRttyaparAntikA yathA "Agato'si dhUrtAparAntikAn-, na hyalIkavAcAmihAspadam / - jaturaso'yamakSNostathAdhare, kajalaM ca yatte vilokyate // 59.4 // aupacchandasakaprAcyavRttyaparAntikA yathAkevalasya na gireryadaMhipadmA-, GguSThapIDanavazAcchiraH sumeroH / kampitaM diviSadAM ca vismitAnAM, pAtu pazcimajinaH sa vo'dbhutazrIH / / 59.5 // ApAtalikAprAcyavRttyaparAntikA yathA "subhaga he sarabhasaM savilAsaH, pratimuhustaralalocanapAtaiH / saMgamotsavavidhau tava satyaM-, kAramarpayati paGkajanetrA / / 59.6 // 1) dizatI dugdhetyatra aparAnte pazcimadigante bhavAH athavA'parasyAntikAH pazcimadigvartinyaH ityarthaH / 2) taruNIvaiSeti-atra kAnteva ubhayorapi dIpiteti samAnaM vizeSaNam / jAtikusumaiH sugandhiH / strIpakSe tadvat sugandhiH / payodharA meghAH stanAzca / 3) Agato'sItyatra kasyA api striyaH puraH prANezo vakti nAhaM kasyA api samIpAdAgato'smi aparAyAH kAminyA ityarthaH / parasparaM netrAdharacumbanena adhare kajjalaM locane laakssaarsH| 4) subhagetyatra satyakAraM 'sacakAra' iti prasiddham / 1 vacasA E. 2 aMhripadAGguSTha 0; aGgipadmAGguSTha N. For Personal & Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 chando'nuzAsanam / iyamutpAtaliketyeke / atrApi bhedatraye pratyekaM prathamapAdavikalpaizcaturbhidvitIyapAdavikalpAzcatvAraH AhatAH SoDaza pUrvArdhe / uttarArdhe'pi tAvantaH / anyojyatADanAyAM dve zate SaTpaJcAzadadhike // 59.6 // ojajA cAruhAsinI // 60 // vaitAlIyAdeviSamapAdajAtA cAruhAsinI / tatra vaitAlIyacAruhAsinI yathA yadi sA bata cAruhAsinI, kimu "candrikayAnayA tataH / yadi sA ca vilolalocanA, kimu nIlasarojinIvanaiH // 60.1 // vaitAlIyottarAntiketyeke // 60.1 // aupacchandasakacAruhAsinI yathA - "tatiriha gagane na tArakANAM, pratidizamuditA vibhAti kiM tu / sarabhasamupasarpataH sudhAMzoH, kIrNaH kusumAJjalI rajanyA // 60.2 // aupacchandasakottarAntiketyeke // 60.2 // ApAtalikAcAruhAsinI yathA bhAti suvadane tava bhAle, navamalayajacitrakalekhA / padmaM jitvA naryanAbhyAm , utkSipteveha patAkA // 60.3 // ____avapAtaliketyanye / atra bhedatraye pratyekaM prathamapAdavikalpairaSTabhirdvitIyapAdavikalpAH aSTAvAhatAH catuHSaSTiH pUrvArdhe / aparArdhe'pi tAvantaH / anyonyatADanAyAM catvAriMzacchatAni SaNNavatyadhikAni // 60.3 // vaitAlIyodIcyavRtticAruhAsinI yathA "hRdi praviSTA mRgekSaNA, tathA yathehaiva tsthussii| manobhuvo nipataccharair, nirantaraiH kIliteva sA // 60.4 // aupacchandasakodIcyavRtticAruhAsinI yathA "vidagdhayUnAM patadbhirebhiH, skhaladgatirivAyataiH kaTAkSaiH / iyaM sujaghanAtimandamandaM, sakhe vitanute padaprapaJcam // 60.5 // 1) candrikayA anayeti-candrajyotsnayA / zyAmakamalavanaiH / 2) tatirihatyatra tatiH zreNiH / sarabhasaM sAdaram / kusumeti prsiddhaa| 3) bhAti suvadane ityatra naveti-tilakarekhA / utkSipteveti-UrvIkRteva ptaakaa| 4) hRdi praviSTetyatra mama iyaM hRdaye tathA praviSTA yathA ivotprekSate mama hRdaye kiM kiilitaa| hRdayAnna niHsaratIti bhaavH| 5) vidagdhetyatra AyatairvistIrNaH / sujaghaneti-kAntA / 1 imAM utpAtalikA kecidAhuH F.2 lola dropped in B. 3 citrake lekhA A.4 nayAnAbhyAM A. 5 ityeke P. 6 aSTAhatAH P. 7 niHpatat c. For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 tRtiiyo'dhyaayH| ApAtalikodIcyavRtticAruhAsinI yathA "vizAlavaMzAdapi jAtaH, sadA prakaTayannatimekAm / dhanuHsadRzatAM kalaya tvaM, guNAdhiroho'bhimatazcet // 60.6 // atrApi bhedatraye prathamapAdavikalpAbhyAM dvitIyapAdavikalpAvAhatau catvAraH pUrvArdhe / aparArdhe'pi tAvantaH / anyojyatADanAyAM SoDaza // 60.6 // sarveSvAdyalAd go dakSiNAntikA // 61 // vaitAlIyAdeH "yathAsaMbhavaM sarveSu pAdeSu AdyAllaghoH paro guruzced bhavati tadA dakSiNAntikA / yathA "tuSArasaMbhAravedanA-, bhiyeva haimavatIM tyajan dizam / mayUkhavAneSa saMprati, prayAti saraNiM dakSiNAntikAm // 61.1 // ' evamaupacchandasakApAtalikayorudAhAryam / atra bhedatraye'pi pratyekaM prathamapAdavikalpadvayena dvitIyapAdavikalpAzcatvAro hatAH aSTau pUrvArdhe / aparArdhe'pi tAvantaH / anyo'nyatADanAyAM catuHSaSTiH // 61.1 // oje cau yuji Sacau ladaladAntau mAgadhI // 62 // viSame cau caturmAtrau dvau gaNau ladaladAntau / same pacau SaNmAtra-caturmAtrau ca ladaladAntau / te yatra bhavataH sA mAgadhI / ladaladAntAviti-la iti laghuH, da iti mAtrAdvayam / punarlaghurmAtrAdvayaM cAnte yayostau tathA / yathA "madhusahacarIha pikaramaNI, navasahakAravihAralAlasA / trijagajjayino manobhuvo, maGgalagItau bhavati mAgadhI // 62.1 // . atra prathamapAde cau paJca-paJcabhedau / la ekabhedaH, do vibhedaH punarla ekabhedaH, do dvibhedH| aiSAmanyo'nyatADane jAtaM zatam / dvitIyapAde ssstryodshbhedH| caH paJcabhedaH / la ekbhedH| do dvibhedH| punarla ekbhedH| do dvibhedH| anyonyatADane SaSTayadhikazatadvayam / asya prathamapAdavikalpaistADane jAtAni SaDviMzatiH sahasrANi pUrvArdhe vikalpAH / aparArdhe'pyevam / anyojyatADane jAtAH saptarSaSTiH koTyaH SaSTilakSAdhikAH // 62.1 // 1) vizAletyatra guNAH shauryaadyH| pakSe maurvii| 2) yathAsaMbhavamityatra prAcyavRtti-udIcyavRttichandasI varjayitvA / yataH prAcyavRtterbhaNitacatuHprakArANAM madhyAdekasminnapyAdyalAda go na bhavati / udIcyavattiruktamadhye evAntarbhUtA / tasyA evaMvidhasyaiva lakSaNasya pratipAditvAt / 3) tuSArasaMbhAretyatra himAcalasaMbandhinI dizaM arthAduttarAm / mayUkhavAn rviH| dakSiNasyAH samIpavartinI saraNiM maargm| 4) madhusahacarItyatra vasantasya sakhI kokilA / navAmrakrIDanAsaktA / mAgadhI maGgalagAnakI / 3 eSAma 1 mayUSavAn A. 2-2 eSAmanyonya. to do dvimedaH (2nd) is dropped in N. nyonya0 03; anyonyAbhyAse A. 4 pAda dropped in A. 5 saptaSaSTikoTyaH ACN. 16 chando0 For Personal & Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 chando'nuzAsanam / ojajA pazcimAntikA // 3 // mAgadhikAyA ojapAdena janitA pazcimAntikA / yathA "udayaM labdhvA mahItale, santApakaraH kathaM bhavAn / divasApagame'stakAriNI, taraNe tava pazcimAntikA // 63.1 // atra prathamapAdavikalpazatena dvitIyapAdavikalpazataM tADitaM jAtAni daza sahasrANi pUrvArdhe / aparArdhe'pyevam / anyo'nyatADanAyAM jAtA daza koTyaH // 63.1 // yugjopahAsinI // 64 // mAgadhikAyAH samapAdairjanitopahAsinI / yathA "vapuSeyaM drutahemabhAsinI, locanalakSmyAmbujavilAsinI / dhruvA manasijadhanuHprakAzinI, vadanarucA candropahAsinI // 64.1 // atra prathamapAdavikalpAnAM SaSTayadhikazatadvayena dvitIyapAdavikalpAstAvanta evaahtaaH|jaataani saptaSaSTiH sahasrANi SaTzatAdhikAni pUrvArdhe / aparArdhe'pyevam / anyonyatADanAyAM "catvAryajAni SaTpaJcAzatkoTyaH saptanavatirlakSAH SaSTiH sahasrANi // 64.1 // vaitAlIyaprakaraNaM triMzat // ajamukhazcIganto navame le mAtrAsamakam // 65 // na vidyate jagaNo mukhe yasyAsAvajamukhaH / cIriti catvArazcagaNAH / gurvantAH / navame laghau sati mAtrAsamakam / "tatrAdye cagaNe catvAro vikalpAH ''; us; ; dvitIye trayaH ss; us; sh; madhyagurusarvalaghuvikalpau tu "vizlokenApoditatvAna bhavataH / tRtIye ekaH // 5; navame le iti vacanAdAdigurusarvagurU na bhavataH / madhyagurusarvalaghU tu vAnavAsikAlakSaNenApoditau / caturthe dvau ''; // 5; gantatvAbhidhAnAdanyavikalpAnAmaprAptiH / anyonyatADanAyAM pratipAdaM caturviMzatirbhedAH / catasRNAM caturviMzatInAmanyo'nyatADanAyAM jAtaM tisro lakSAH ekatriMzatsahasrAH sapta zatAni SaTsaptatyadhikAni / yathA 1) udayaM labdhvetyatra anyoktiH| udayaM pratiSThAM prApya kathaM bhavAn saMtApakRt / kiMtu idaM na jAnAsi tava vinAzakAriNI pazcimAntikA antikpraantaavsthaa| tato bhavyaM kimapi kuru / athavA pazcimA dik antikA smiipsthaa| 2) vapuSetyatra drutaM galitam / 3) catvAryajAnIti-koTizatasaMkhyamabjam / 4) tatrAye gaNe catvAro vikalpA iti-jagaNarUpacagaNasya varjitatvAt / 5) vizlokeneti-lau paJcamASTamau vizlokaH / 6) vanavAsikAlakSaNeneti - dvAdazazca vAnavAsikA / ayamarthaH-dvAdazazvakArAmavamazca yatra laghurbhavati sA vaanvaasikaa| 1mAgadhikAyAH placed after janitA in A. 2 SaSTisahasrANi P. 3 AdigurusarvalaghU N. 4 apoditatvAt ACDN.. For Personal & Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 tRtiiyo'dhyaayH| "adyApi madhuH zizurevAyaM, no sajazaraH kusumAsro'pi / mA trAsamupAzraya dhIrAssva, bhAvI kSaNataH praNataH so'pi // 65.1 // gyupacitrA // 66 // ajamukhazcIrganto navame gurAvupacitrA / asyAM tRtIye . dvau vikalpau ss; sh; anye cagaNavikalpAH prAgvat / anyojyatADanAyAM pratipAdamaSTAcatvAriMzadbhedAH / prAgvadanyonyatADanAyAM tripazcAzallakSAH caturazItiH zatAni SoDazottarANi / yathA "zaGkhakSodarucA tava kIA, lokAnAM ca tvayyanurAgaiH / kRSNaizcApayazobhirdviSatAM, dizi dizi jAtA bhUrupacitrA // 66.1 // lau paJcamASTamI vizlokaH // 67 // yasya pAde paJcamASTamau laghU bhavataH sa vizlokaH / atrAye ce catvAro vikalpAH ss; us; s m; dvitIye dvau / / ; tRtIye dvau ss; sh; gurumadhya-gurvanta-sarvalaghugaNatrayaM tu "citrayApoditam / caturthe gurvantaM gaNadvayameva ss; ms; anyonyatADanAyAM pratipAdaM dvAtriMzadbhedAH / prAgvadanyojyatADanAyAM daza lakSA aSTAcatvAriMzatsahasrAH paJca zatAni SaTUsaptatyadhikAni / yathA yasya na kulamapi yo vizlokaH, sphurati ca manasi na yasya vivekaH / yena na guNaviSaye nihitA dhIra, jIvannapi sa pumAnavasannaH // 67.1 // navamazca citrA // 68 // . navamo. laghuzcakArAt paJcamASTamau ca yatra bhavataH sA citrA / Adhe ce vikalpAcatvAraH 55; ms; sh;dvitIye dvau / // tRtIye tryH||; is; ; caturthe dau ss; ms; anyojyatADanAyAM pratipAdamaSTAcatvAriMzadbhedAH / prAgvadanyojyatADanAyAmupacitrAtalyA saMkhyA / yathA "nityaM pratigRhamapi visphUrjad-, vidrumamarakatakanakamayUkhaiH / / citrA nRpa tava puri bhavati dyauH, prakaTitabahuvidhasuradhanveva // 68.1 // dvAdazazca vAnavAsikA // 69 // dvAdazazcakArAnavamazca yatra laghurbhavati sA vAnavAsikA / atrAye ce catvAraH ss; .. 1) adyApi madhurityatra saja iti - puSpAbhAvAt / Rtostisro'vasthA varNyante / zaizavaM prauDhiranuvRtticeti / AtmIyabhAvI bhartA russttH| 2) zaGkhakSodarucetyatra upacitreti - parasparamubhayoH saMyoge upcitrtaa| citramapi ekatra kRSNaM zvetaM ca syAt / 3)citrayApoditamityatra citrAyAM hi navamena laghunaiva bhavitavyam / yasya neti-purusssyetydhyaahaarH| vizlokaH kiirtirhitH| avasanno mRtH| 5) nityaM pratigRhetyatra citrA dyauH dhut / pakSe AkAzaM prakaTitabahuvidhendradhanuH / 1 upazraya B; apAzraya CDE; 2 dhIrA sma C. 3 prayataH N. 4 ce dropped in A. 5 tADane F. 6 turye gAntaM F. 7 pratigRhavisphUmapirja0 A, For Personal & Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 chando'nuzAsanam / ||'; s||; ||||; dvitIye trayaH ss; Is; sil; tRtIye dvau I SI IIII; caturthe dvau ss; IIS; anyo'nyatADanAyAM pratipAdamaSTAcatvAriMzat / anyo'nyatADanAyAM " saiva saMkhyA / yathA"saurabhapANDimamahimavizeSAn-, nAgarakhaNDAdhikapramodam / dadhadadhunA bhUpa gIyate te, cAru yazo vAnavAsikAbhiH / / 69.1 / / ebhiH pAdAkulakam // 70 // ebhiH mAtrAsamaikAdipAdaiH racitaM pAdAkulakam / tacca dvika-trika-catuSkasaMyogabhedAt paJcaSaSTibhedam / tatra dviksaMyoge mAtrAsamakasya trayaH pAdAH, upacitrAdicatuSTayasyaikaiH iti catvAraH / upacitrAyAstrayaH pAdAH, mAtrAsamakAdicatuSTayasyaikaikaH iti catvAraH / vizlokasya trayaH pAdAH, mAtrAsamakAdicatuSTayasyaikaikaH iti catvAraH / citrAyAstrayaH pAdAH, mAtrAsamakAdicatuSTayasyaikaikaH iti catvAraH / tathA vanavAsikAyAstrayaH pAdAH, mAtrAsamakAdicatuSTayasyaikaikaH iti catvAraH / mAtrAsamakasya dvau pAdau, upacitrAyAH, vizlokasya, citrAyAH, vAnavAsikAyAzca pratyekaM dvAviti bhedAzcatvAraH / mAtrAsamakaM hitvA upacitrAyAH dvau pAdau vizlokasya, citrAyAH, vAnavAsikAyAzca pratyekaM dvAviti trayo bhedaaH| mAtrAsamakamupacitrAM ca hitvA vizlokasya dvau pAdau, citrAyAH, vAnavAsikAyAzca, pratyekaM dvAviti dvau bhedau / mAtrAsamakamupacitrAM vizlokaM ca hitvA citrAyAH dvau pAdau vAnavAsikAyA dvAvityekaH / evaM triMzat / trikasaMyoge mAtrAsamakasya dvau pAdau, upacitrAvizlokayoH, upacitrAcitrayoH, upacitrAvAnavAsikayoH, vizlokacitrayoH, vizlokavAnavAsikayoH, citrAvAnavAsikayoH pratyekaM dvAviti SaD bhedAH / upacitrAyAH dvau pAdau mAtrAsamakavi zlokayoH, mAtrAsamakacitrayoH, mAtrAsamakavAnavAsikayoH, vizlokacitrayoH, vizlokavAnavAsikayoH, citrAvAnavAsikayoH pratyekaM dvAviti SaD bhedAH / tathA vizlokasya dvau pAdau, mAtrAsamakopacitrayoH,mAtrAsaMmakacitrayoH, mAtrAsamakavAnavAsikayoH, upacitrAcitrayoH, upacitrAvAnavAsikayoH, citrAvAnavAsikayozca pratyekaM dvAviti SaD bhedAH / citrAyAH dvau pAdau mAtrAsamakopacitrayoH, mAtrAsamakavizlokayoH, mAtrAsamakavAnavAsikayoH, upacitrAvizlokayoH, upacitrAvAnavAsikayoH, vizlokavAnavAsikayozca pratyekaM dvAviti SaD bhedAH / tathA vAnaivAsikAyAH dvau pAdau, mAtrAsamakopacitrayoH, mAtrAsamakavizlokayoH, mAtrAsamakacitrayoH, upacitrAvizlokayoH, upacitrAcitrayoH, 1 ) saiva saMkhyeti - 5308416 | 2 ) saurabheti pANDimA dhavalatvam / nAgeti - tAmbUlIpatram / vanavAse bhavaM vAnavAsaM phalAdi tadvidyate yAsAM tAbhiH / 2 te dropped in B. 1 SaNDA0 A. 5 upacitrAcatu * N. 3 mAtrAsamAdipAdaiH CDN. The sentence is dropped in A. 4 dvitricatuSkasaM0 . dropped in A. 8 A reads mAtrAsama for mAtrAsamaka in the whole passage 9 N drops the word. 10 Repeated in 4 11 vAnavAsikA dvau pAdau 4, For Personal & Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhyaayH| 125 vizlokacitrayozca pratyekaM dvAviti SaD bhedaaH| evaM triMzat / catuSkasaMyoge ekaikaparihAreNa paJca / sarve militAH pnycssssttiH| dvijAtijA vikalpAH syuH, triMzat ; triMzat trijaatijaaH| caturjAtibhavAH paJca, paJcaSaSTiritIritAH // 70.1 // iti saMgrahazlokaH / eSAM ca paJcaSaSTerbhedAnAM madhyAt mAtrAsamakasya trayaH pAdAH, ekaH upacitrAyAH ityevaMrUpasya prathamabhedasya saMkhyA yathA mAtrAsamakapAdatrayabhedAnAM tisRNAM caturviMzatInAM upacitraikapAdabhedAnAM cASTAcatvAriMzato'nyo'nyAbhyAse jAtAH SaT lakSAH triSaSTiH sahasrANi paJca zatAni dvipaJcAzadadhikAni / prathamabhedasya ca "loSTasaMcArakrameNa cAturvidhyam / sthApanA- mA mA mA u tatazcaturbhirguNane jAtAH SaDviMzatirlakSAH catuHpaJcAzatsahasrAH mA mA u dve zate aSTottare / evaM dvitIyAdibhedeSvapyUhyam / mA u mA mA u mA mAmA tatra mAtrAsamaikasya tribhiH pAdairupacitrAyAzcaikena pAdAkulakaM yathA - "zazadharapAdAkulake gagane, kokilanAdairmukhare ca vane / madane ca jagajayanaikAgre, pAntha kathaM gantA tadihAne // 70.2 // mAtrAsamakasya pAdadvayena upacitrAyAH ekena vizlokasya caikena yathA "jayini digantAd bhavati prApte, paurastraiNaM tvaritaM nRpate / vicarati sadyaH pAdAkulakaM, malayAnila iva "bhRGgIkulakam // 70.3 // "mAtrAsamakopacitrAcitrAvAnavAsikApAdairyathA "vanditapAdAkulakaimsadAm , anupamamahimazrIdhAma sadA / sA vo vitaratu zivamAkalpam , bhAratyanudinamasamamanalpam // 70.4 // bhASAntareSvapi yathA caMdujoo caMdaNalevo', kuvalayasejA kmlukkhevoN| dAhiNamAruao kappUraM, ahiaM virahe Dahai sarIraM // 70.5 // 1) dvijAtijetyatra vikasaMyogabhaveti bhaavH| 2) loSTasaMcArakrameNeti-pUrva tAvat pAdatrayaM mAtrAsamakasya pazcAdupacitrAyAH ekaH pAdaH / anayA rItyA jJeyam / 3) zazadharetyatra pAdaiH kiraNairAkulam / svArthe ke pAdAkulakaM tasmin / 4) jayatItyatra pAdeti-kriyAvizeSaNam / (pAdairAkulakaM pAdAkulakaM P.) / 5) bhramarIvRndam / 6) mAtrAseti-pratyekaM pAdo yojyH| 7) vanditapAdetyatra AkalpaM yugAntaM yAvat / 8) caMdujoutti-candroDyotaH candanalepaH kumudazippo(zayyA) kamalatAlavRntaM dakSiNavAyuH sitAbhro'dhikaM dahati zarIram / 1 trijAtikAH B. 2 pAda dropped in B. 3 Adyabhedasya F. 4gaNane B, 5 mAtrAsamasya A. 6 avikalaM for anudinaM A (v...) BFP. 7 leo kheo B, For Personal & Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 chando'nuzAsanam / evamanyadapyudAhAryam / athavA ebhiriti vaitAlIyAdibhiH pAdAkulakam / ayamarthaH-ekaH pAdo vaitAlIyasya, aparaH aupacchandasakAdermAtrAsamakAdervA / yadvA ekA aupacchandasakAdeH, aparo mAtrAsamakAdeH / yadvA eko mAtrAsamakasya, aparaH upacitrAdeH pAdaH ityAdi / tadApi pAdAkulakam // 70.5 // co gInaMTacaraNaM jaiH||71|| cagaNo gurucatuSTayaM ca / jairityaSTabhirmAtrAbhiryatiH / yathA karmavizeSAd divyo, martyastiryagrUpaH / iha bhavenATye jantura, naTacaraNaM hI dhatte // 71.1 // iha caH paJcavikalpo gIstvekavikalpaH ityanyo'nyAghAte paJcaiva pratipAdam / teSAmanyonyatADanAyAM SaT zatAni paJcaviMzatyadhikAni // 71.1 // ___ cau gau co gau nRttagatiSThaiH // 72 // dvau caturmAtrau gurudvayaM caturmAtrI gurudvayaM ca / hairiti dvAdazabhiryatiH / yathAadhunA dhvanati gabhIraM meghamRdaGge, caNDyAM taDiti purastAccitrapadAyAm / iha kimapi nIlakaNThaH pramuditacitto, gItagatiM tanute'sau nRttaMgatiM ca // 72.1 // atra prathame cagaNe paJca bhedaaH| dvitIye'pi / tRtIye ekH| caturthe paJca / paJcameM ekaH / anyojyaghAte paJcaviMzatyadhikaM zataM pratipAdaM bhAvAdanyonyatADanAyAM caturviMzatiH kovyaH ekacatvAriMzallakSAH catvAriMzatsahasrAH SaT zatAni paJcaviMzatyadhikAni // 72.1 // cInauje jo jo lIrvAnte'nuprAse paddhatiH // 73 // cagaNacatuSTayaM pAdAnte'nuprAse sati pddhtiH| paddhaTiketyanye / asyaapvaadH| nAtra viSame jagaNaH pAdAnte ca jagaNo laghucatuSTayaM vA / yathA chatrAyamANadharaNoragendra, pArzvajinendra smaramRgamRgendra / darzaya dIrNaduritatimiranikara, satpaddhatimAsyajitarajanikara // 73.1 // yathA vA dhanapAlasya "natasurakirITasaMghRSTacaraNa, jaya bhavagatibhItajanaikazaraNa / capalAkSazakunisaMyamanapAza, jaya viditajagatsthitisarganAza // 73.2 // apabhraMze cAsyA bhUyasA pryogH| yathA 'unniddakamaladaladIharacchu, kaMcaNakavADadaDhaviaDavacchu / suravaikariMdakarasaralabAhu, "ekaMgiNa aribalu dheraii nAhu // 73.3 // 1) natasuretyatra caJcalendriyapakSiyantraNapAzeti / 2) unnitti-utphullapaGkajadaladIrghAkSaH svarNakapATadRDhavipulavakSAH airAvaNazuNDAvat prlmbbaahuH| 3) ekAGgena ekaka ityarthaH / vairisainyaM dharati nAthaH / 1ekapAdo N. 2 mAtrAsamAdeH BDNP. 3 mAtrAsamasya BDNP. 4 tadapi B. 5 bhagavanATye A. 6 paJcadhA F. 7 gurudvayaM caturmAtro dropped in N. 8 candyAM N. 9 nRtyagatiM A. 10 prathamacagaNe P. 11 ekamedaH A. 12 paddhaDike. A. 13 ikkaMgiNa A. 14 dharai K, For Personal & Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo'dhyAyaH / 20 ityAdi / atrAdye ce catvAro vikalpAH / dvitIye paJca / tRtIye catvAraH / caturthe dvau / anyo'nyaghAte SaSTyadhikaM zatam / pratipAdaM teSAM bhAvAdanyo'nyatADanAyAM paJcaSaSTiH koTyaH tripaJcAzallakSAH SaSTiH sahasrANi bhavanti / / 73.3 // mAtrAsamakAdiprakaraNaM " navabhiH // * ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM svopajJacchando'nuzAsana vRttau ardhasama-viSama-vaitAlIya- mAtrAsamakAdivyAvarNano tRtIyo'dhyAyaH // 3 // granthAgraM 388; ubhayaM 1546 / 1) prakaraNaM navabhiriti mAtrAsama 1 upacitrA 2 vizloka 3 citrA 4 vAnavAsikA 5 pAdAkulakaM 6 naTacaraNaM 7 nRttagati 8 paddhati 9 iti nava // iti tRtIyAdhyAyaparyAyAH / 1 paJcaSaSTikoTyaH P. For Personal & Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha cturtho'dhyaayH| "gau SaSTho jo lau vA pUrve'rdhe'pare SaSTho lAryA gAthA // 1 // nauje jaH iti vartate / nRgau cagaNasaptakaM guruvArdhe yasyAH sA AryA / atrApavAdaH / pUrve'rdhe SaSTho jagaNo nlau vA / apare'rdhe' SaSTho gaNo laghuH kAryaH / ardhagrahaNAdAryAdiSu pAdavyavasthA nAsti / "tena 'dvIpAdanyasmAdapi' ityAdau gaNatrayasya "ante "laghorgurutvaM na bhavati / Aryaiva saMskRtetarabhASAsu gAthAsaMjJeti gAthAgrahaNam / atra pUrvArdhe "prathame ce vikalpAzcatvAraH / yathA-ss; us; s // dvitIye paJca 55; // 551; 5 // // tRtIye catvAraH s sus; 5 // // caturthe paJca 55 // 55; 5 // // paJcame catvAraH 555; 50 SaSThe dvau / / saptame catvAraH 55; // 5 // ; aSTame gurureka eva / anyonyatADanAyAM dvAdazasahasrANyaSTau zatAni / evamaparArdhe'pi / navaraM SaSThe laghunyekasminneka eva vikalpaH / anyojyatADanAyAM SaT sahasrANi catvAri zatAni / ubhayadalavikalpatADanAyAM aSTau koTayaH ekonaviMzatirlakSAH viMzatiH sahasrANi / yadAha - jagaNavihInA viSame catvAraH paJca yuji cturmaatraaH| dvau SaSThAviti cagaNAstadghAtAt prathamadalasaMkhyA // 1.1 // evamaparArdhasaMkhyA SaSThe syAllaghuni caikasmin / AryAsaMkhyobhayadalasaMkhyAghAtAd vinirdiSTA // 1.2 // AryA yathA "upadizyate tava hitaM yadi vAJchasi kuzalamAtmano nityam / mA jAtu durjanajaneSvAryAcaritaM prapadyasva // 1.3 // prAkRte yathA kalasabhavatavassiculuapUraNamette vi muNiamajjhANa / jalahINa kahaM sarisA sayA agAhA mahappANo // 1.4 // ___ atha caturthAdhyAyasya paryAyAH praaduHkriynte| 1) gau SaSTho ja ityatra gau pUrvArdhe pazcArdhe ca bhavataH / paraM parArdhe SaSThacaturmAtrikasthAne eka eva laghuvarNaH kAryaH / etAvatA mAtrAtrayaM hIyate aparArdhe / cu iti-saptamaH svrH| 2) tena dvIpetyatra dvIpAdanyasmAdapi madhyAdapi jalanidherdizo'pyantAt / AnIya jhaTiti ghaTayati vidhirabhimatamabhimukhIbhUtaH / antAt prAntAt / jhaTiti zIghram / abhimataM iSTaM saMmukhaH san / 3) ante gurutvaM neti-vAnte gvakra iti sUtroktam / 4) prathame ce vikalpAzcatvAra iti-nauje jaH iti sUtrAMzena jagaNasya niSiddhatvAt / 5) upadizyetyatra AryANAM saralAnAM Acaritam / 'zaThastu haThakarmaNA luThati pAdapIThe param' iti vacanAt / 6) kalasabhavetyatra mahAtmanAM samudropamAnaM na ghaTate yathA kumbhajanmatapasviculukamAnamAtre'pi jJAtamadhyAnAM jaladhInAM kathaM sadRzA sadA agAdhA aprAptapArA mahAtmAnaH / 1 pUrvArdhe pare H; pUrve'rdhe pare BN; pUrve'rdhe apare'rdhe A; pUrve'rdhe apare P. 2 AryA N. 3 pare'rdhe N. 4 laghoH dropped in P. 5 aSTA N. 6 viMzatisaha. N. 7 tajjAtA ABCN. 8 mitte EF. For Personal & Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho'dhyAyaH / paizAcike yathA - "panamadha panayapakupitagolIcalanaggalaggapatibiMbaM / tasasu nakhateMppanesuM ekAtasatanudhalaM luhaM // 1.5 // AryAyA vizeSAnAha - evamanyabhASAsvapyudAhAryam / / 1.5 / / AryAyA vaktavyAntaramAha SaSThe nle lAdU dvitIyAtsaptame tvAdyAtpadamanyArdhe ca paJcame // 2 // pUrvArdhe SaSThe gaNe nle sati dvitIyAlAdArabhya padaM bhavati / SaSThanlagaNasya prathame le yatirityarthaH / tathA saptame nle AdyAllAdArabhya padaM bhavati / SaSThagaNAnte yatirityarthaH / anyArthe dvitIye'rdhe paJcame nle satyAdyAlAtpadam / caturthagaNAnte yatirityarthaH / yathA - "caturamburAzimudritabhUbhAroddhAracaturabhujaparighaH / ekAGgavIratilakaH zrImAniha jayati siddheza: / / 2.1 // AdyaciyatiH pathyA // 3 // yasyA dvayorapyardhayorAdyacagaNatraye yatirbhavati sA pathyA / yathA" nepathyAni nirasyati saMtrasyati mattakokilAnAdAt / nindati cendumayUkhAMstvadvirahe naH sakhI subhagA // 3.1 // vipulAnyAdyanta sarvabhedAt tredhA // 4 // anyA dvayorarthayorAdyaciyatirahitA vipulA / sA cAdyantasarvabhedAt tredhA / pUrvArdhe cagaNatrayayatirahitA AdivipulA / mukhavipuletyarthaH / aparArdhe antavipulA / jaghanavipuletyarthaH / dvayorapyardhayoH sarvavipulA | mahAvipuletyarthaH / yathA - " mukhavipulaH paryante ca laghIyAMso bhavanti nIcAnAm / varSAsu grAmapayaHpravAhavegA iva snehAH // 4.1 // 129 " nAbhInimnA kucataTatuGgA jaghanavipulAtha madhyakRzA / bhrukuTilAzayasaralA ca mAnasaM harati sA bAlA // 4.2 // 1) panamadhetyatra praNamata praNayaprakupitagaurIcaraNAgralagna pratibimbaM dazasu nakhadarpaNeSu ekAdazatanudharaM rudram / 2 ) caturambudhe ( re ) ti [ ana ] mudritaH sahitaH / pRthvIbhAroddharaNadakSa bhujArgalaH siddhezaH siddharAjaH / 3 ) nepathyAnIti - kasyAzcit sakhyastadrumaNaM prati kathayanti / nirasyati nirAkaroti / saMtrasyati trAsaM bhajati / candrakiraNAn / no'smAkaM sakhI / 4 ) mukhavipulAH paryante cetyatra nIcAnAM snehA bhavanti / ka iva varSAkAle grAmajalapravAhavegA iva / bahiHkSetreSu pravezanAt / kathaMbhUtAH / Adau vRddhAH prAnte laghavaH / 5 ) nAbhIninetyatra nAbhau nimnA stanabhAge unnatA nitambe vizAlA kaTau kRzA durbalA / bhrukuTiM lAtIti bhrukuTilA bhruvo vakreti vA / The word is dropped in A. 2 panayakuppata C. 3 calaNagga BE 4 tappatesuM B. .5 cAdyAt N. 6 Aye le F. 7 mayUSAn B. 8 tridhA N. 9 antyaMvipulA C. 10 mukhavipulA AN 17 chando0 For Personal & Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 chando'nuzAsanam / "zastrAbhyAse rativallabhasya manye khalUrikA ramyA / tava kamaladalAkSi nitambabhUmireSA mahAvipulA // 4.3 // gmadhye dvitIyaturyo jau capalA // 5 // gurvormadhye dvitIyatu? jagaNau yasyAM sA capalA / sA cAdyantasarvabhedAt tredhA / tatra pUrvArdhe AdicapalA mukhacapaletyarthaH / aparArdhe antacapalA jaghanacapaletyarthaH / dvayorapyardhayoH sarvacapalA mahAcapaletyarthaH / tatra pUrvArdhe "prathame ce dvau vikalpau-''; dvitIye ekaH / / "tRtIye'pyekaH 55; caturthe'pyekaH / / "paJcame dvau ss; 5); "SaSThe'pi dvau 5 m; "saptame catvAraH ss; us; s| m; aSTame gurureva / anyojyatADanAyAM dvAtriMzat / aparArdhe SaSThasya laghorekatvAt SoDazaiva / ubhayordhatADanAyAM paJcazatAni dvAdazottarANi sarvacapalAvikalpAH / mukhacapalAyAM pUrvArdhavikalpairdvAtriMzatA aparArdhacatuHSaSTizatavikalpAnAM tADane dve lakSa aSTAcatvAriMzacchatAni / jaghanacapalAyAM cAparArdhavikalpaiH SoDazabhiH pUrvArdhavikalpAnAmaSTazatAdhikadvAdazasahasrasaMkhyAnAM tADane tAvanta eva / viklpaaH| tatra pathyApUrvikA mukhacapalA yathA "eko'pi bAlacUtaH zikhodgamairabhinavaino dahati / etatpunaradhikaM sakhi kalakaNThI tatra mukhacapalA // 5.1 // AdivipulApUrvikA mukhacapalA yathA mRdu vAcya eSa naiNAkSi vallabhaste zaTho'nyavivazamanAH / tarjaya paruSairvacanairmukhacapalAnAmayaM viSayaH // 5.2 // antavipulApUrvikA mukhacapalA yathA "dayitastavAnunIto mayA sakhi tvAM kilAnuneSyati sH| taM pAdAnatamAlokya mA kaTu brUhi mukhacapale // 5.3 // . evaM sarvavipulApUrvikAyAM mukhacapalAyAmudAhAryam / pathyApUrvikA jaghanacapalA yathA____1) zastrAbhyAsa ityatra khalUrikA zramayogyA bhuuH| 2) prathame ce dvau vikalpAviti-yato dvitIyo jagaNo gurudvayamadhye bhavati gurvantau ca eto stH| jagaNasya tu ojsthaanvaannissedhH| 3) tRtIye'pyeka ityatra bhojasthAnatvAt jagaNasya niSedhaH zeSANAM caturNA gaNAnAM madhye dvayorgaNayorAdau laghuH [ ekasya cAnte laghuH / tata eka eva sarvagururUpo avshissyte| 4) paJcame dvAviti- atrApyojasthAnatvAjagaNasya niSedhaH / dvayostvAdI laghuH syAt tato gaNatrayavarjanam / 5) SaSThe dvau iti-SaSThe sthAne janlayorevAnujJAtatvAt / 6) saptame catvAra iti-ojasthAnatvAt jagaNo n| 7) eko'pi bAletyatra kalakaNThI kokilA / mukhe vAcAlA / 8) mRdu vAcya eSa ityatra mRdu kriyAvizeSaNam / anyAsu vivazaM paravazaM mano yasyeti saH / yA mukhe capalA vAcAlA bhavanti tAsAM gocrH| 9) dayitastavetyatra anunayaM prApitaH tvA(tvAM) mAnayiSyati he bhaasyvaacaale| 1mahAcapalA dropped in A. 2 dropped in 0. 3 api dropped in KP. 4 aparAddha N: aparArdhe'pi A. 5 ubhayAddha N. 6 aparArdhe P. 7 tADanAyAM A. 8 antavipulA yathA A, For Personal & Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhyaayH| "tasyA nitAntacapalAn netravilAsAn vilokya baalaayaaH| ko varNayedamugdhaH kuraGgikAdRSTilalitAni // 5.4 // antavipulApUrvikA jaghanacapalA yathA "uddAmamArutahatadhvajaghanacapalAni jIvitavyAni / jAnan janaH kathaM nAma jAtucit prIyate tatra // 5.5 // mahAvipulApUrvikA jaghanacapalA yathA kasya kRte kRtapuNyasya dRSTiriyamanimiSA tvayA dhriyate / yAsItpurA kuraGgAkSi nityamatyantacapalaiva // 5.6 // evaM mukhavipulApUrvikA jaghanacapalodAhAyaryA / pathyApUrvikA mahAcapalA yathA "capalaM na kasya ceto narasya jAyeta pazyatastanvIm / nRtyekSaNe'tra navyAGgahAralIlAmahAcapalAm // 5.7 // mahAvipulApUrvikA mahAcapalA yathA "yugapatpraphullakaGkellimallikAbakulacampakAn dRSTvA / jAtA madhUtsave SaTpadAvalIyaM mahAcapalA // 5.8 // evaM mukhavipulApUrvikA jaghanavipulApUrvikA ca mahAcapalodAhAryA / "evaM gAthApyudAhAryA / evaM pathyAbhedenaikena 'vipulAbhedaistribhizcapalAbhedaiAdazabhiH" SoDaza bhedAH / "kecittu laghutrayAdArabhya dvidvilaghuvRdhyA kamalAdIna SaDviMzatibhedAnAhuH / yathA kamalA laliA sIlA jumhA raMbhA ya mAgahI lcchii| vijA mAlA haMsI sasilehA jaNhavI suddhA // 5.9 // kAlI kamalI mehA siddhI riddhI a kummaI dhrnnii| jakkhI vINA baMbhI gaMdhavvI maMjarI gorI // 5.10 // . kamalA tihi lahuehiM laliA paMcehiM evmaaiio| bihiM bihiM vaDaMtehiM kameNa sesAo jAti // 5.11 // etacca gAthAprastAreSvantarbhUtamiti na pRthaglakSyate / na ca sarve prastArabhedAH zakyA upadarzayitumityAstAmetat // 5.11 // . 1) tasyA nitAntetyatra amugdho dkssH| lalitAni kriidditaani| 2) uddAmamArutetyatra pracaNDavAtyAhatapatAkAmeghacaJcalAni / nAma komlaamntrnne| kadAcit prINAti sNsaare| 3) capalaM na kasyetyatra tanvIM kAntAm / nATayAvasare navInAGgavikSepamahAcaJcalAm / 4) yugapat preti-madhUtsave vsntaavsre| 5) evaM gAtheti-prAkRtAdijA / 6) vipulAbhedai stribhiriti-mukhvipulaa-jghnvipulaa-srvvipulaa-bhedaiH| 7) dvAdazabhiriti-yato mukhacapalA-jaghanacapalA - sarvacapalA-rUpeSu triSvapi bhedeSu pratyekaM pathyA-mukhavipulA-jaghanavipulA-sarvavipulA-rUpAzcatvAro bhedA labhyante tato bhavanti dvaadsh| 8) kecittu laghutrayAditi-bhAryANAM hi laghutrayeNAvazyaM bhAvyam / kAlI kumA(ma)rItyatra kumA(morIsthAne kamalI pratyantare / - 1 animiSAt N. 2 nRtyatkSaNetra N. 3 navyAnalahAra A.4 mallikA ba. N.5 lIlA A. 6 junhA , 7janhavI F. 8 kumarI AFKP. 9dhariNI P. For Personal & Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 . chando'nuzAsanam / - dviH pUrvArdhaM giitiH||6|| dvo vArau pUrvArdhalakSaNaM yasyAmAryAyAM sA gItiH / sA caikaH pathyAyAstrayo vipulAyA dvAdaza capalAyA vikalpA iti SoDazadhA / atra pUrvArdhe dvAdaza sahasrANyaSTau zatAni vikalpAH / aparArdhe'pi tAvantaH / anyo'nyatADanAyAM SoDaza koTyaH aSTAtriMzalakSAH catvAriMzatsahasrAH vikalpAH pathyAgItau bhavanti / vipulAgItAvapi ta eva / sarvacapalAgItau pUrvArdhe dvAtriMzadvikalpAH / aparArdhe'pi taavntH| anyo'nyatADanAyAM caturviMzatyadhikAni daza zatAni / mukhacapalAgItau pUrvArdhe dvAtriMzadvikalpAH / aparArdhe dvAdazasahasrANyaSTazatAdhikAni / anyo'nyatADanAyAM catasro lakSAH SaNNavatiH zatAni / jaghanacapalAyAmapyetAvanta eva / tatra pathyAgItiryathA "viracitakusumAbharaNA tanvAnA gItimalikulaninAdaiH / abhyAgacchati caitre vAsakasajjeva saMprati vanazrIH // 6.1 // mahAvipulAgItiryathA "mattadvirephapuMskokilevaitAlikamahAvipulagItyA / kriyate nirbharamunnidra eSa yUnAM manaHsu manasizayaH // 6.2 // pathyAmahAcapalAgItiryathA "yAvallunAmi cUtAGkarAnpuro'syA madhuM vyapahnotum / tAvadbabhUva gItiH pikAGganAnAM pramodacapalAnAm // 6.3 // mahAvipulAmahAcapalAgItiryathA kaSTAM janastvadAlokanAdapi kSaNamimAM dazAM labhate / vipulAM tanoSi dIrghAkSi gItimetAM kuto mahAcapale // 6.4 // __ evaM zeSabhedeSu dvAdazasvapyudAhAryam // 6.4 // praadhmupgiitiH||7|| dviH parArdhalakSaNaM yatra bhavati sA AryopagItiH / iyamapi pUrvavat ssoddshNbhedaa| tatra pathyopagItau pUrvArdhe catuHSaSTizatAni vikalpAH / aparArdhe'pi tAvantaH / anyojyatADanAyAM catasraH koTyo nava lakSAH SaSTiH sahasrANi / vipulopagItAvapi tAvanta eva / 1) viracitetyatra bhartari samAgate AtmAnaM alaMkaroti / (see p. 103_n. 2). 2) mattadvirephetyatra puruSavat pragalbhavacAH kokilaH puMskokila ucyte| 3) yAvallanAmItyatra kAcidvirahiNI vasantAgame vasantaM vinAzayituM pravRttA Aha]-vasante kandarpasadbhAva iti hetoH kandarpazastrahetUna cUtAcharAna he sakhi yAvallanAmi tAvatkokilAnAM dhvaniH prAdurbhUtaH / kiM karomi iti bhAvaH / yadvA cUtAGkurA hi madhoravatAre bhavanti tatazca yadi chinani tadeSA virahiNI vasantAgamaM na jAnAtIti bhaavH| 1aparArdhe tu P. 2 puSkokila P. 3 kASTAM janaH A; kaSTAJjanaH N. 4 upagIti N. 5SoDazamedAH N. 6 ta eva B. For Personal & Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhyaayH| 133 mahAcapalopagItau pUrvArdhe SoDaza / aparArdhe'pi tAvantaH / anyonyatADanAyAM SaTpaJcAzadadhike dve zate / mukhacapalopagItau pUrvArdhe SoDaza vikalpAH / aparArdhe catuHSaSTiH zatAni / anyojyatADanAyAM lakSamekaM caturviMzatiH zatAni / jaghanacapalopagItAvapi tAvanta eva / tatra pathyopagItiryathA "upagIti kuraGgazizo mA gAH zrutisukhalavaspRhayA / vyAdhaM kimiti na pazyasi cApanyasteSumiha purataH // 7.1 // mahAvipulopagItiryathA "saMprati zilImukhAH pazya mahAvipulopagItiravaiH / saukhaprasuptikAH paGkajinIH prItyopatiSThante // 7.2 // pathyAmahAcapalopagItiryathA upagItigandharUpAdi yAti ceto mahAcapalam / tebhyo nivartayaitat samIhase cet parAM siddhim // 7.3 // mahAvipulAmahAcapalopagItiryathA "cUtAGkurAH smarAstrANi cApalAtkokilai-DhAH / vipulopagItayo'strANi tenire tena taistasya // 7.4 // ___ evaM zeSabhedeSu dvAdazasvapyudAhAryam // 7.4 // dvayorvyatyaye udgiitiH||8|| AryAyAH dvayoH pUrvArdhaparAdhayorviparyaye udgItiH / iyamapi pUrvavat SoDazadhA pathyAvacca tadudgItiSu vikalpA vAcyAH / tatra pathyogItiryathA . vIravareNya raNamukhe zrutvA tava siMhanAdamiha / sapadi bhavantyarikariNo madhuvratodgItiriktagaNDataTAH // 8.1 // mahAvipulodgItiryathA "vipulodgItiH kalakokilAravaiH pallavAtAmrA / matteva purastarupatiriyaM madhuparicayAdito bhAti // 8.2 // 1) upagIti kuraGgetyatra gItirgAnaM tasyAH samIpaM upagIti / avyyiibhaavsmaasH| mA gAHmA gaccheH / myAdha lubdhakaM dhanurvyastabANam / 2) saMprati zilItyAdi - zilImukhA bhramarAH / sukhaM prasuptaM sukhaprasuptaM tadvidyate yAsAM tAH pRcchatI(ntI)ti bhaavH| 3) upagItigandharUpAdItyatra gItyAdayaH paJca viSayAsteSAM samIpe / 4)cUtAkurA ityatra bhAmrAkurAH kandarpabANAH yadyAsvAditAstarhi tasyApare bANA vilokyante ityAha / tena kAraNena taiH kokilaistasya kandarpasya astrANi vipulopagItayaH tenire kRtA ityrthH| 5) vipulodrItirityatra madhuzcaitramAso madhaM ca / itaH pArthe / 1 catuHSaSTizatAni AP. 2 caturviMzatizatAni ACP. 3 saukhaprasuptikA AB. 4 mahA dropped in . B. 5 mahAvipulopagItiH .. For Personal & Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 chando'nuzAsanam / pathyAmahAcapalodgItiryathA - "capale prayAtu mAnAdayaM varAkaH kimAhvayasi / pratibhUramuSya bhUyaH samAgame bhAvinI pikodgItiH / / 8.3 // mahAvipulAmahAcapalodgItiryathA - "bAlA kuto'pi sAraGgikeva sA vipulacapalAkSI / zrutvA tavAbhidhodgItimAzu " niSpendinI ciraM bhavati / / 8.4 // evaM zeSeSu dvAdazasu bhedeSvapyudAhAryam / tatrAyaM saMgrahaH - 4) ekaiva bhavati pathyA tisro vipulAstatazcatasrastAH / capalAbhedaistribhirapi bhinnA iti SoDazAryAH syuH // 8.5 // gItInAM trayamitthaM pratyekaM SoDazaprakAraM syAt / sAkalyenAryANAmamI vikalpAzcatuHSaSTiH // 8.6 // gItiH saptame pe ripucchandAH // 9 // gItireva saptame pe paJcamAtre gaNe ripucchandAH / ataH paraM prAkRtAdau chandasAM bhUmnA prayoga iti tatraivodAhariSyate / yathA - "kelA saselatuNA mANaM mA vahasu saMpayaM dasamuha / ua haripucchaMdolaNatolijjate maho ahimmi giriNo // 9.1 // atra pagaNasyASTabhedatve'pi 'nauje jaH' iti jagaNAnuviddhabhedadvayavarjanAt SaD bhedAH / tatasteSAM zeSagaNavikalpAnAM cAnyo'nyatADanAyAM pUrvArdhe jAtA ekonaviMzatiH sahasrANi dve zate / tAvadbhirevottarArdhavikalpairghAte jAtAH SaTtriMzatkovyaH SaDazItirlakSAcatvAriMzatsahasrANi / / 9.1 // tRtIye lalitA // 10 // gItireva tRtIye pe lalitA / yathA - "aMguliAhiM laliaMgI pavAsadiahe gaNaMtiANudiNam / balla AyaDhaNaka javaiva maMtakkharAiM aikkamaNA // 10.1 // atra tRtIyapagaNasya SaDvikalpatve prAgvattAvanta eva bhedAH / / 10.1 // 1 ) capale prayAtvityatra varAkaH klIbaH / enaM vrajantaM mA niSedhaya / AkArayasi / 2 ) bAlA kuto'pItyanna kAntA hariNIva bhavati / abhidhAyAH nAmnaH udgItiH bhaNanaM pakSe gAnam / 3 ) nizcalA / 4 ) ekaiva bhavatItyatra catastra iti - pathyA 1 vipulA 3 / bhinnA iti pratyekaM yojyam / 5 ) kailAsaseletyatra he dazamukha kailAsaparvata tolanAt mAnaM mA vaha sAMprataM pazya harayo vAnarA athavAJjaneyasteSAM tasya vA pucchAndolanena parvatAH tolyante samudre / 6 ) aMguliAhitti - vallabhAkarSaNakRte ekamanA iyam / ivovprekSyate / anudinaM bhaGgulikAbhirmantrAkSarANi / gaNayati (ntI ) vallabhakathitadivasagaNanavyAjataH / japatIva / 1 tavAbhido * N. 2 niSyandinIM N; niHspandinI P. 3 kailAsasaila N; kailAsasela KP 4 bulaNA 9. 5 mahoahaMmi 0.6 anyo'nyatADane 4; anyo'nyahatau E 7 atha prAyaH prAkRte tR0 C. 8 AyahaNakae ABCE 9 ikkamaNA E. For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 cturtho'dhyaayH| dvAbhyAM bhadrikA // 11 // gItireva dvAbhyAM saptamatRtIyapagaNAbhyAM bhadrikA / yathA "juvaINa nayaNalacchIe sahajasaloNattaNeNa bhaddiAe / cakkhubhaeNa va diNNayaM lakkhijai kajjalaM vayaMsiAhiM // 11.1 // atra tRtIyasaptamapagaNayoH SaT SaT bhedAstatasteSAmanyavikalpAnAM cAnyo'nyapAte jAtA aSTAviMzatiH sahasrANi aSTau zatAni pUrvArdhe / teSAM tAvadbhirevottarArdhavikalpairghAte jAtA dvayazItiH kottyshctunevtilekssaashctvaariNshtshsraaH||11.1|| SaSThaM vineSTapairvicitrA // 12 // gItireva "SaSThagaNaM vinA yatheSTaM pagaNairnibaddhA vicitrA / yathA "bhAsAsu vicittAsu jugavaM suranaratiriANa jIvajAINa / saMvAdamaNuhavaMtI jayai vANI bhayavao jiNiMdassa // 12.1 // vicitrabhedatvAdasyA vikalpasaMkhyA noktA / kecitsarvairapi pagaNairicchanti // 12.1 // ce'STame skandhakam // 13 // gItirevASTamasya guroH sthAne cagaNe kRte skandhakam / aaryaagiitirityhiindrH| atra gItyardhavikalpAnAmaSTamacagaNavikalpapazcakena tADane jAtAzcatuHSaSTiH sahasrAH pUrvArdhe / tAvadbhirevottarArdhavikalpaistADane jAtAni catvAriMzadarbudAni nava kovyaH SaSTilakSANi / yathA"tuha riurAyapuresuM taruNIjaNalAliammi 'kiMkellivaNe / saMpai araNNamahisANa khaMdhakaMDUaNaM payaTTei daDham // 13.1 // kecittu laghucatuSTayAdArabhya laghudvayadvayavRddhyA brahmAdIni skndhkaanyaahuH| yathA baMbho hIro kaNho rAmo caMdo puraMdaro merU / dhammo selo bhANU jakkho varNahI a mAyaMgo // 13.2 // kAlo harI kubero sAlo suvaNo sudaMsaNo khNdo| nIraM sihI suvaNNo mehoM paMko a kalhAro // 13.3 // ____ 1) juvaINetyatra nayanalakSmyAH / 'edautau padAnte prAkRte hrasvau vA' (chaM0 1.9) iti hrasvatvaM jJeyam / sahajasalavaNatvena prazasyAyA cakkhubhaeNa / ivoprekSate-dRSTidoSavighAtAya vayasyAbhiH sakhIbhirdattaM kajjalam / 2) SaSThagaNaM vinA yatheSTamiti-yAdRzAH pagaNAH rocante tAdRzAH kSepyAH yatra tatra vaa| cagaNAnAM madhye punaH SaSThaM cagaNa vrjyitvaa| 3) bhAsAsu vicittAsutti - bhASAsu vicitrAsu yugapat suranaratirazcAM jIvajAtInAM saMvadanaM saMvAdastaM anubhavantI jayati sarvotkRSTatvena pravartate vANI bhagavato jinendrasya / bhA 1 vi2 su.3 pnycmaatraaH| su 1ti 2 Na 3 cagaNAH / ja. pgnnH| 4) tuha riurAyeti-tava ripurAjapureSu taruNIjanalAlite kaMkellivane / sAMprataM tatra vane vanamahiSANAM skandhakaNDUyanaM pravartata iti bhaavH| ... 1cakkhumbhaeNa dinnaM E. 2pa dropped in N. 3 jIvajAINaM A. 4 bhagavao ...5jIterardha0. . 6 kaMkellivaNe ABRKP; kiMkillavaNe s. 7 payaTTei NS. 8 paNhI N. 9 moho s. . .. For Personal & Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / heraMbo mINo veNNo lahubheehiM suhaya nAmAI / eAI sAhiAI eu~NatIsANa khaMdhANaM // 13.4 // calahuehiM baMbho, hIro chahiM, aTThahiM tahA kaNho / "bihiM bihiM vaMtehiM kameNa sesANa nAmAI // 13.5 // etacca skandhakaprastAreSvantarbhUtamiti na pRthag lakSyate / evaM bhedaparikalpane hyatiprasaGgaH syAditi // 13.5 // 136 " tatSaSThe lyupAt // 14 // tatskandhakamardhadvaye'pi SaSThe gaNe ekasminneva laghau sati upAtparaM skandhakamupaskandhakamityarthaH / yathA - " ua khaMdhAhaituTTaMta bAhudaMDo vi ko vi suhaDao / eso sahi parajoha paharai pAeNa daTThAharao // 14.1 // atra SaSThasya gaNasya laghutvenaikatvAtpUrvArthe dvAtriMzatsahasrAstAvadbhirevAparArdhavikalpaistADane jAtAni dazArbudAni dve koTyau catvAriMzallakSAH / 14.1 // Adye'rdhe udaH // 15 // as SaSTheli udaH paraM skandhakaM utskandhakamityarthaH / yathA - " jA balamaiDapphareNaM nivANa ukkhaMdhayA Asi purA / sAha sAsaNAraM tANa vahaMtANa saMpayaM kaha vi gayA / / 15.1 // atra pUrvArdhavikalpAnAM dvAtriMzatsahasrANAmaparArthavikalpaizcatuHSaSTisahasrairghAte jAtAni viMzatirarbudAni" catasraH koTyo'zItirlakSAH / 15.1 // antye'vAt // 16 // antye'rdhe SaSThe li avAtparaM skandhakamavaskandhakamityarthaH / yathA - "pavaNapahallirapallavadhayavaDamullasiakoilAbaMdiravaM / o khaMdhAvAraM cia pecche vaNaM raivainariMdassa // 16.1 // pUrvavadvikalpAH / / 16.1 // 1) 'tatSaSThe lyupAt' iti sUtre SaSTacagaNasthAne ekasminneva laghunyakSare satIti bhAvArthaH / 2 ) ubha khaMdhAhaya (i) tti - pazya skandhAhatitruyyadvAhudaNDo'pi subhaTaH eSa parayodhaM praharati pAdena roSeNa daSTAdharakaH / 3) jA baletyatra yA baladarpaNa nRpANAM UrdhvaskandhatA AsIt pUrvaM sA tavAjJAbhAraM teSAM vahatAM sAMprataM kutrApi gatA / 4 ) viMzatirkhudAnItyAdi 2048000000 / dazakoTibhirekamarbudaM bhavati / 5) pavaNapahaliretyatra pahallireti - kampanazIlavAcako dezyaH / dhvajapaTam / o sUcanAyAm / kaTakamiva pazya vanaM kandarpamarendrasya / 1 nINo AEN; bhINo 0. 2 vaNNe N. 3 eUNa * B; paUNa N. 4 bihulahu 0 . 5 bihu bihu 4. 6 haMtehiM AD; vadvatehiM N. 7 sesAI A. 8 bhedavikalpane P. 9 daDhAharao N. 10 pUrvArdhadvAtriM 0 . 11 mapphureNaM 8. 12 skandhami0 B. 13 yathA dropped in P. 14 ullamiya s. 15 piccha ABK; paccha DN. For Personal & Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhyaayH| gItiskandhake saMkIrNam // 17 // pUrvArdhe skandhakamaparArdhe gItiH yadvA pUrvArdhe gItiraparArdhe skandhakamityubhayathApi saMkIrNa' nAma skandhakam / yathA "jaha jaha tuha pahu sennaM kijai saMkiNNayaM mayagalaghaDAhiM / taha taha riurAyagharesu khalai lacchi tti peccha acchariaM // 17.1 // "sA bAlA tuha 'virahe hiae saMkiNNae amNtaaii| nIsAsadhUmalaharicchaleNa dukhAI suhaya uvvamai phuDaM // 17.2 // "atra skandhakArdhavikalpAnAM gItyardhavikalpairghAte bhaGgadvaye'pi pratyekaM jAtA ekAzItiH kovyo dvinavatirlakSAH // 17.2 // gAthAdyardhe'ntyagAtprAk co vRddhau jAtIphalam // 18 // gAthaiva pUrvArdhetyAd guroH prAk cagaNaya vRddhau "jAtIphalam / uttarArdha tu gAthAyA eva / yathA "tuha riuNo nivasaMtA aviralajAIhalesu jalahitaDavaNesu / vaNavAsasuhasaiNhA na rajamIhaMti siviNe vi // 18.1 // cayorgAthaH // 19 // gAthaiva pUrvArdhetyagAt prAk cagaNadvayasya vRddhau gAthaH / yathA__ gorII cihurabhAro jalagohottiNNiAi nivaDatathorabiMdUhi16 / vialiapasUNamAlAvirahaduheNaM rueiva // 19.1 // atrASTamazcagaNaH paJcabhedo navamo 'nauje jaH' iti caturbhedojyonyAhatau vishtiH| tathA AryAvikalpInAM guNane jAtamabjamekaM triSaSTiH kottyshcturshiitirlkssaaH| evamuMd____1) jaha jahetyatra he prabho yathA yathA hastighaTAbhiH tava sainyaM saMkIrNaM kriyate tathA tathA ripugRheSu lakSmIH skhalati skhalanaM prAmoti arthAt bhrazyati / anyatra saMkIrNa anyatra skhalatIti pazyAzcaryam / saMkIrNasthAne - skhalane kimapi nAzcarya bhvti| 2)sA bAletyatra sA strI tava virahe hRdaye saMkIrNake amAnti mAnAdhikA(kyA)t niHzvAsadhUmalaharIkapaTena duHkhAni udvamati subhaga sphuttm| 3) atra skandhakA?tyatra 64000 / gItyarddhati 12800 / ghAte guNane / 819200000 / 4) jAtIphalamityatra atrASTamazcagaNaH paJcabhedastenAryAbhedAnAM 81920000 guNane catvAri arbudAni SaNNavatirlakSAH / sthApanA yathA 409600000 / eSa jAtIphalasya prstaarH| 5) tuha riuNo ityatra rAjan jAtIphalAkIrNeSu samudrataTeSu nivasantastathA ca vanavAsasukhne 'sahAhA' iti satRSNAH sotkaNThA iti yAvat rAjyaM svapne'pi nehante iti bhaavH| 6) gaurI[e] iti-gauryAH cikurabhAraH jalagAhottIrNAyAH nipatatsthUlabindubhiH vigalitaprasUnamAlAvirahaduHkhena rudatIva / 1 skandhamapa0 B. 2 saMkIrNakaM B. 3 pahu tuha P. 4 kivvai s. 5 macchariaM A. 6 viraho . 7 laharI N. 8 vukkhAiM . 9 skandhakArdhe vi0 P. 10 AdyArdhe'ntyA* F. 11 nivasaMto N. 12 sainhA #. 13 suviNe vi AB. 14 gaurIe KN. 15 gAhotini0 DP. 16 ghorabiMdUrhi CDN. 17 rupAnya 'os. 18 caturviMzatiH A. 19 medAnAM F. 18 chando0 For Personal & Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 chando'nuzAsanam / gAthAdiSvapi / varddhamAnacagaNadvayavikalpairviMzatyA pUrvapUrvavikalpAnAM tADane vikalpasaMkhyA unneyAH // 19.1 // kramavRddhyoTyavasamupAt // 20 // gAthAtparaM krameNa cagaNadvayavRddhyA ud-vi-ava-sam-upa-paro gAtho bhavati / udgAthavigAtha-avagAtha-saMgAtha-upagAthA ityarthaH / "udgAtho yathA sirivaddhamANajiNavara uggAhaMto surAhivo tujha aisayasiriM pruuddhromNco| ahilasai muhasahassaM ThANe diTThIsahassassa // 20.1 // "vigAtho yathA"sirikumaravAlabhUvai aJcabbhuacariavaNNaNaM tujjha jo kira ___kareu~micchai kusaggatikkhabuddhI vi / bAhAhiM so vigAhiumicchai rayaNAyaraM sayalaM // 20.2 // "avagAtho yathA"so jayai ajalaThANaM vAyAguMpho purANasukaINa ko vi anno cia sarinAho akaliamajho sayA vi bibuhehiM / jo avagAhijato niraMtaraM dei amayarasaM // 20.3 // "saMgAtho yathAnahakolassa va dADhA tikkhakhuruppaM va jalaNauttiNNamaNaMga mahAbhaDassa kiMsuavataMsau vva purahUavallahadisAi ettaahe| kaNayapisaMgo hariNakailehiA sahai uayaMtI // 20.4 // "upagAtho yathA 1) udgAtho yatheti - atra pUrvavidhinA guNane bhedAH 32768000000 / 2) sirivaddhamANatti - udgAhamAnaH stuvannityarthaH / indrastava atizayalakSmI utpannaromAJcakakSukaH / abhilaSate mukhasahasraM sthAne dRSTisahasrasya / 3) vigAtho yathetyatra bhedAH 655360000000 / 4) sirikumaretyatra atyadbhutacaritavarNanaM tava yaH pumAn kila kartumicchati kuzAgratIkSNabuddhyA bAhAbhiH sa pumAn vigAhituM vAJchati ratnAkaraM sakalam / 5) avagAtho yatheti-atra bhedAH 13107200000000 / 6) so jayaitti -sa jayati ajADyasthAnaM ajalasthAnaM [vA] / vAggumphaH purANakavInAM ko'pi anya eva sarinnAthaH samudraH / yaH avagAhyamAnaH sana / kaiH devaiH sudhIbhizca / amRtarasaM amRtaM pakSe zRGgArAdayo rasA ucynte| 7) saMgAtho yatheti-atra bhedAH 262144000000000 / 8) nahakolassa vetyatra AkAzavarAhasya / ivotpreksste| daMSTrA athavA tIkSNaM kSaranaM ardhacandrAkAraM lohamayaM bANaM agnimadhyAnnirgataM kandarpamahAbhaTasya / athavA pUrvadigvadhvAH kiMzukaprakara ityutpreksste| kurvatI mRgAGkalekhA kanakavatpItA shobhte| pItaraktayoraikyaM kvismye| udyntii| 9) upagAtho yatheti-atra bhedAH 5242880000000000 / 1bhedaiH-bhedAnAM . 2 uggAhiMto AP. 3 kareimi0 A. 4 buddhIi K. 5 bAhAhi B. 6 ajaDaThANaM P; ajalaTThANaM N. 7 anno via AS; annu cciya P. 8 sariNAho A. 9 khurappaM vaA; khuruppaM ca s. 10uttiNa . 11. puruhUa BEI. 12 pisaMgI A. 13 hariNaMgale. A. For Personal & Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho'dhyAyaH / "samaramaho ahimubbhaDakarimayaraM ucchalaMtaruhirasalilamasivaradAdiAi sahasati meiNiM uddharaMtao mahiharANa AkaMpaNAIM viraiiMto / a gAi colukasse Aikolu vva bhuadaMDo // 20.5 // gAthinI // 21 // upagAthAccagaNadvayavRddhyA gAthinI / yathA - " sirimUlarAyabhUva ikulagayaNamiarkai tihu~aNalalAma jayasirinivAsa jasabharabhariadiaMta riubhaDakayaMta nivakumaravAla bhaNimo aigahirAI kaha tujjha cariAI / salaguNagAhiNI' jassa na kira cauvayaNavANI vi // 21.1 // yatheSTaM mAlAgAthaH // 22 // gAthinyAH paraM yatheSTaM cagaNadvayavRddhayA mAlAgAthaH / yathA - " iha mAlA gAhANa va vayaMsa pecchasu navaMbuvAhANa gayaNaviulasaravarammi vimukkaghoraghosANa vijjajIhA vihIsaNANa bahalavArinicayaparmaMccirANa aidIhagattANa / haddhI gasai mayaikaM khelaMtaM rAyahaMsaM va / / 22.1 // jAtIphalAdya gAthavad dAmAdayaH // 23 // jAtIphalasya prathame'tyagAtprAk krameNa cagaNadvayavRddhyA dAmAdayo bhavanti / gAthavaditi yathA gAthaH kevala ud-vi-aba-sam - upAt paro, matvarthIyAnto, mAlAyAca para uktastathAyamapi / tatra dAmo yathA - * jUhA~u va vUhAo kaDDia colukkarANA "dariaveribhUmayagalANa / kaMThe pAesa tahA o dIsai ghalliaM dAma // 23.1 // 139 1 ) samaramahoahitti - he rAjan tava bhujadaNDaH AdivarAha iva saMgrAmasamudramavagAhate / kathaMbhUtaM samudram / udbhaTakarirUpA makarA yatra taM punaH rudhirameva salilaM yatra, punaH khaDgA eva daMSTrA yatra / kiM kurvan / uddharanmedinIM sahasA / punaH kiM kurvan / parvatAnAM rAjJAM ca AkampanAni / 2 ) sirimUlarAyatti - zrImUlarAja bhUpatikula gaganamRgAGka he tribhuvanalalAma jayazrInivAsa yazobharabharitadiganta ripubhaTakRtAnta he nRpa kumArapAla yasya brahmaNaH caturvadanajApi vANI tava caritrANi vakuM na samartheti vayaM [ kathaM ] bhaNAmaH / a[i]gahirAitti - [ a ] prakaTAni / 3 ) iha mAlA gAhANatti - grAhANAmiva krUrajalacarajIvAnAmityarthaH / he vayasya prekSasva nUtanameghamAlA gaganarUpasarasi krIDantaM candrarUpaM rAjahaMsam / haddIti - hA dhik / grasate bahalajala nikareNa mandagamanazIlAnAm / vibhaktyAtra pakSadvaye samAsaH kAryaH mantharagatIvi (nA) miti bhAvaH / 4 ) jUhAuvetyatra / rAjJAM yUthAdiva kaTaracanAmadhyAt bhAkRSya utkaTavairibhUparUpahastinAM kaNThe pAde kSiptaM dRzyate bandhanam / o 'sUcanAyAm / 1 All mss. and N. read mayaramuccha* against metre; P seems to read mayaramuruccha0. 2 dADDiAi . 3 virayaMto ANP. 4 o s. 5 colukkassa Ai dropped in A. 6 miyaMga A; mayaMka P. 7 tihUaNa AD. 8 kaha dropped in c. 9 gAhinI s. 10 paNacirANa NS. 11 mayaMgaM 4; portion from mayaMka to the end of 23.5 not photographed in P. 12 dAmAdyAH syuH . 13 jUhAlava 0 N. 14 rAyaNA A. 15 dariA veri0 ; daliyaneri AC 16 bhUta N. For Personal & Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / uddAma yathA - " cAluka tujjha nayarI uddAmasurAlayANa siharesu pavaNataralehiM dIharadhayavaDakarehiM / dei cavilApahAraM kila kaliNo oaraMtassa / / 23.2 // vidAmo yathA - "sirikumarevAla muccasi saramAlaM jattha jattha suhaDammi tattha tattha aNumaggalaggo sayaMvarakae sahasa tti / mellaii surakusumamayaM surajuaijaNo vi dAma navaM // 23.3 // avadAmo yathA " o dAmAI rayaMtI tI kAmassa pUaNanimittamiha tuha samAgamUsavaM taddiahamahilasaMtIeN navakuvalayacchIe / kusumasamiddhivirahiaM ujjANaM nimmiaM sayalaM // 23.4 // dAmo yathA - " aNurayaNi caMdakiraNa phaMsappasaraMtacaMdakaMtasilAnI saMdAmayarasasiMcijjamANatarutalanisaNNaraikelikhinnavijjA haramihuNo / jiNacaraNairapavitto rehai siriujjayaMtagirI || 23.5 // upadAmo yathA - " sirimUlarAya bhUvaiikulagayaNamiaMka tuha disarjayammi duddharaturaMgakhurapuDukkhAyameiNIbahaladhUlipaDaleNa paMkilijjatasAyarasalilasayaNijje / a dAmoaramehiM" lacchI aidukaraM rai // 23.6 // 1 ) caulukketyatra caulukya tava nagarI uddAmasurAlayAnAM zikhareSu pavanataralaiH dIrghadhvajapaTakaraiH dadAti capeTAprahAraM kila kaleravatarataH / 2) sirikumarapAla he rAjan yatra yatra tvaM zaramAlAM muJcasi yasminsubhaTe tatra tatra anulagnaH surIjano'pi kusumadAma muJcati / 3 ) o dAmAI iti - o sUcanAyAm / raca[ya]ntyA tayA kAmapUjanakRte tava samAgamotsavaM ca (me) lanadivasAnabhilaSantyA navakuvalayAkSyA kusumasamRddhivi[ra]hitaM udyAnaM nirmitaM sakalam / 4 ) aNurayaNitti - anudinaM candrakiraNasparzAt prasaraccandrakAntazilAto niSyandAmRtarasena sicyamAnatarutale niSaNNarati keliSi (khi) nnavidyAdharamithunAni yatra saH / jinakramarajaH pavitraH rAjate zrI ujjayantagiriH / 5 ) sirimUlarAyatti - he zrImUlarAja bhUpatikulagaganamRgAGka tava digjaye utkaTatuSAra ( turaMga ) khurapuTotkhAtamedinIprabhUtarajaH paTalena kardamIbhavatsAgarazayanIye dAmodarasamIpe idAnIM lakSmIH kaSTena ramate / 1 cAlukka BD; caulukka K; thAlukka N. 2 kumarapAla AKS. 3 millai B. 4 pphusa A; pphusa N. 5 khinnasaharami0 8; khinnavidyAharami0 4. 6 calaNa s. 7 bhUai B. 8 mayaMka CDN. 9 disija0 B. 10 puDukkhAi B; paTukkhAya D; puTukkhAya s; puDurakAya N. 11 uva ABP. 12 mihi AB. 13 dukkharaM A. 14 gamai . For Personal & Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhyaayH| dAminI yathA"sirisiddharAyanaMdaNa tumayaM AyaMtamikkhiLa jhatti dhAvirIai imAi pajjAulattavasasiDhilabaddhagaMThi lhasiUNa ramaNatthalAu caraNaggaesu raIaghaNAveDham / maNikaMcidAma nimmaiiagaikhalaNaM dAmiNI hoi // 23.7 // mAlAdAmo yathA"haho juANaya tumaM mA ujANammi bharmaMsu bhullo vi annahA ittha phullia navallamallioNvacayakou~aparAyaNANa mayabhiMbhalANa ___ kaMdappavibbhamubbhAsiANa poDhamahiliANa / dUsahakaDakkhamAlAdAmiahiao na nIharasi // 23.8 // idAnI mAtrAcchandasAM gurulaghuparijJAnArthamAha - __ "mAtrA varNonA go" varNA gUnA laH // 24 // yasya kasyApi mAtrAcchandaso yAvatyo mAtrA bhavanti tA varNonA akSarairUnA guravo jJAtavyAH / tathA varNA gurubhirUnA laghavo jJAtavyAH / ttraaymupyogH| yadA kazcitpRcchati aSTAtriMzadakSa yAM kati guravaH kati vA laghava iti tadA "saptapazcAzati zAstropadiSTAyAmAryAmAtrAsaMkhyAyAmaSTAtriMzataM varNasaMkhyAmapanayet a~tra ye'vaziSyante tAnguruMnupadizet / te caikonaviMzatiH / varNebhyazca gurUnpAtayitvA zeSoMnekonaviMzati laghUnupadizet / yathA 1) sirisiddharAyanaMdaNetyatra he kumArapAla tvAM AyAntaM IkSituM zIghra dhAvamAnAyAH asyAH paryAkulatvabazAt zithilIbhUtabaddhagranthitaH saMsitvA lhasiUNa hAdivarjanAt pUrvo'tra guruna bhavati / ramaNatthalAutti-jaghanasthalAt / yadanekArthasaMgrahaH - 'ramaNaM punaH / paTolamUle jaghane ramaNo rAsabhe priye' iti / sAMprataM caraNAgrato racitaghanAveSTaM yathA syAttathA racitagatiskhalanA dAminI pshubndhnrjjurbhvtiiti| 2) haM ho juANayattibho bho yuvan udyAne mA bhrama / bhullo dezyo'jJAtArthe / yadi ca gamiSyasi tadAtra puSpitanUtanamallikApacayane [sa] kutukAnAM madavihvalAnAM kandarpavibhramodbhAsitAnAM prauDhamahelikAnAM duHsahakaTAkSazreNibaddhahRdayaH san na nissarasi / na bahirAgamiSyasIti bhaavH| 3) mAtrA varNonA iti - go guravo [lo ] laghavaH / tathA varNA vivakSitAkSarANi / 4) saptapaJcAzatItyatra AryA-pathyA-vipulA-capalAdeH pUrvArddha 7 cagaNA guruzca tasya mAtrAdvayaM vivakSyate tato 30 mAtrAH / aparAddhe tu SaSThasya laghutvAt 3 hAnau 27 maatraaH| tato dvayormIlane 57 bhavanti / jayati vijitetyatra bhAkasmikaM bhayaM trAsaH / pakSe ratnAntarvI doSaH / yamite sati yamakasahite (ityaaryaaprkrnnm)| 1ukkhiyaM B. 2 dhAvirIi AB. 3 sthalAo D. 4 raIa0 CN. 5 nimiyagai A.6 bhavasu s. 7 malliAcayas. 8 koUaS. 9 vibbhAsiANa; 10 upoTama. N; poDhamahilANa A. 11 atha F. 12 gA N. 13 syuH F. 14 jJeyAH F. 15 tathA to jJAtavyA dropped in P.-16 yathA P. 27Padds AryAyAM. Portion from AryAmAtrAsaM0 to tuha virahe in 25-1 is not photo graphed in P.18 tatra A. 19 te guravaH F. 20 zeSAH 19 laghavaH F. For Personal & Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / jayati vijitAnyatejAH surAsurAdhIzasevitaH zrImAn / vimalanAsavirahitatrilokacintAmaNirvIraH // 24.1 / / iti // AryAprakaraNam / pau cau to galitakaM yamitehrau // 25 // dvau paJcamAtrau dvau caturmAtrAvekastrimAtro gaNo galitakama / aMhrau pAde yamite sati / tagaNo yadyapi varNagaNo'pyasti tathApi mAtrAgaNasamabhivyAhArAdiha mAtrAgaNo gRhyate / evamanyatrApi / yathA "galiaMjaNadhavale vahai nayaNapaMkae, suhaya cayai kAlAgurucaMdaNapaMkae / sahIaNaappiaM dalaI cia niyaM, sA tuha virahe mAlaidAma viNiddayaM // 25.1 // tRtIye SaSThe lyupAt // 26 // yamitehrau tRtIye SaSThe ca "laghunyupAt / upagalitakamityarthaH / yathA "tuha vijayapayANayabherIravaDaMbaraM, ___ jhatti nisuNiUNa paDiravamuhaliaMbaraM / sajjhaseNa pakaMpirassa hariNo karao, . ua galiamimaM khu dhaNuhaM dharae~ sarao // 26.2 / / , . same'ntarAt // 27 // "sameMhrau yamite'ntarAt / antaragalitakamityarthaH / yathA- . "ua vayaMsa vitthariamarhasavalacchiaM, raNaraNaMtabhasalAvaliaM vaNaroiaM / ___ 1) galiaMjaNetyatra / nirantarAzrupAtAdgalitAJjane satI dhavale vahati nayanapaGkaje subhaga tyajati kRSNAgurucandanayoH paGkakaM vilepanAha kardamam / sakhIjanArpitaM cUrNayati nirdayaM sA tava virahe mAlatIdAma / vinidra viksitm| 2) laghunyupAditi-pratipAdaM laghunyakSare kRte sati / 3) tuha vijayetyatra tava vijayaprayANabherIzabdADambaraM zIghraM zrutvA pratiravamukharitAmbarasAdhvasena bhayena prakampamAnasya indrasya karAt pazya galitaM idam / khuzabdo nizcaye pAdapUraNe ca / dhanuH dharati zarat / 4)sameM'hAviti-gaNAH pUrvavat / yamite symke| 5) ua vayaMsetyatra pazya he vayasye vistRtavasantotsavalakSmIkAM raNaraNadramarAvalikAM vanasajikAM kavalitacirotpannamanasvinImAnikAM phullavallikusumAntaragalitaparAgikAm / . 1 tau DN. 2 dalai via s. 3NiddayaM BODNP. 4 muhariyaMvara P. 5 sambhaseNa A. 6varai B. 7same pAde'ntarAt ma. 8madhUsava i. 9 vaNarAIaMA. For Personal & Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhyaayH| 143 kavaliaciraparUDhamANaMsiNimANioM, phullavallikusumaMtaragaliaparAiaM // 27.1 // anye tu prathamacaturthayoH pAdayoryamaine'ntaragalitakamAhuH / yathA "pattalacchi suhayaM jaNamohapayAsayaM, galianiddaiMdIvarapattasahoaraM / sahai tujjha eaM taM loaNajualayaM, pattalacchi suhayaMjaNemohapayAsayaM // 27.2 // pau cau po veH||28|| dvau paJcamAtrau dvau caturmAtrau ekaH paJcamAtrazced yamitehrau vargalitakam / vigalitakamityarthaH / yathA "ua mahusamao miuphuriamalayapavamANao, vigliacirpruuddhmaannNsinnijnnmaanno| __koilAhiM kayakalagIIhiM gijjamANao, vammahassa vijayammi sahAo asamANao // 28.1 // cau paH smH||29|| dvau caturmAtrau paJcamAtrazcaiko yamitehrau samaH paraM galitakam / saMgalitakamityarthaH / yathA"vaNaphalaeNmarasaM galiayaM, ___jassa ya nivvuidAyayaM / tassa sayA vaNavAsiNo, kiM vaNNAmi mahesiNo // 29.1 // SatIgAH zubhAt // 30 // ekaH SaNmAtraH catvArastrimAtrAH guruzca yamitehrau zubhAd galitakam / zubhagalitakamityarthaH / yathA..... 1) pattalacchi ityatra patralAkSi sukhadaM janAnAM moghapadaM niSphalavyApArastasyAspadam / athavA janAnAM mohapadaM mohavyApArastasyAzrayam / galitanidrendIvarapatratulyaM zobhate tava etallocanayugalakam / prAptA lakSmIryena / sazrIkamityarthaH / subhagAJjanamayUkhaprakAzakam / athavA subhagAJjanasya moghapade niSphalapade AsakaM sthAsakam / 2) ubha mahasetyatra pazya madhusamayo'sti mRdusphuritamalayapavamAno vigalitaciraprarUDhamanasvinImAnakaH kokilAbhiH kRtakalagItibhiH gIyamAnaH kandarpasya vijaye shaayH| asamAno nirupmH| 3) vanaphalaM nIrasaM bhUmipatitaM yasya ca nirvRtidAyakaM samAdhidAtR / tasya sadA vanavAsinaH kiM varNayAmi mhrsseH| 1mANa B. 2 phullavilla...parAIyaM A. 3 yamite'ntara0 kamityAhuryathA A. 4galiyaniddaaMdIvara A; galianiddoM iMdI. D. 5Portion from jaNamoha. to samagalita in 32 com. is not photographed in P.6 aMhrau / galitakaM cetyadhikAraH AgalitakaprakaraNasamApteH F. / 7 sahAu , 8vaNaphalabharasaMga* N. 9 nivvudayAyaM D. . .. For Personal & Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 chando'nuzAsanam / "puNaravi niarajasirisuhagaliAsayA, pavvayakaMdaresu nivasaMtayA sayA / pahu tuha riuNo dharaMtayA muNivvayaM, puNo puNo vi hu uvAlahaMti divvayaM // 30.1 // caH pau cau taH samAt // 31 // ekazcaturmAtro dvau paJcamAtrau dvau caturmAtrau ekatrimAtroMhrau yamite samAd galitakam / samagalitakamityarthaH / yathA "duddharavArikhaMTighorA calavijulamIsaNA, selaguhaMtarAlapaDisaddiaduguNianIsaNA / jAva samuttharaMti mehA 'pihiaMbaradesayA, pahiA tAva hu~ti jaMbUphalasama galiAsayA // 31.1 // tadoje catau mukhAt // 32 // tadeva samagalitakamojapAdayoH cagaNatagaNau cettadA mukhAd galitakam / mukhagalitakamityarthaH / yathA "sayavattayaM, muhaMgaliamahukarasurahiajalamalisayavattayaM / tamaNaMgeo, cAvammi ThaveviNu kassa va na hu hata maNaM gao // 32.1 // SAcUnauje jaH same jo lIvo maalaayaaH|| 33 // SaNmAtrAd gaNAtpare daza cagaNA na viSame jaH same jo "laghucatuSTayaM vA yamitehrau mAlAyA galitakam / mAlAgalitakamityarthaH // yathA 1) puNaravitti-punarapi / nijarAjyazrIsukhagalitAzayAH parvatakandareSu nivasantaH sadA he prabho tava ripavo dharantaH munivrataM punaH punarnizcayena upAlabhante daivam / 2) duddharavAritti-durddharavAridRSTighorAH calavidyugISaNAH zailaguhAntarAlapratizabditadviguNitaniHsvanAH yAvadvistaranti meghAH pihitAmbaradezakAH pathikAstAvadbhavanti jmbuuphlsmglitaashkaaH| jambUphalAnAM samAH santaH galitA AzA vAJchA yeSAM pakSe galitAni kathitAni AzayAni yeSAM naSTamadhyAni / tadA hi tAni kvathyante / athavA jambUphalasamA ata eva galitA patitA bhAzA yeSAm / varSAkAlena jambUphalAni patanti / 3) sayavattayamityatra zatapatrakaM mukhagalitamakarandaughasurabhitajalaM alInAM zatAni teSAM vartakaM jIvakam / tadanaGgaH cApe saMsthApya kasya na hunizcitaM hanti mano gtH| 4) laghucatuSTayaM veti-pAdacatuSTaye'pi viSamasthAne tRtIyapaJcamasaptamanavamaikAdazalakSaNe jagaNo na syAt / tathA same dvitIyacaturthaSaSThASTamadazamalakSaNe jagaNo laghucatuSTayaM vA bhavati sarveSu pAdeSu / 1sirimuha N;-suhagaliyaAsayA A. 2 nibasaMtavA sayA ; sayA dropped in B. 3 triH N. 4vuTTi B; buddhi N. 5 pisihiaMbara A. 6 paDhiA. N; pahiatova iMti A. 7galiaAsayA .. 8 muhagaliyayaM mahu* 4; suhagaliamahu. D. 9 tagaNaM gao N. 10 haMti OK. .. For Personal & Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhyaayH| "khelirakAmiNIkarAhayaaviralaviasiajalaruhamAlAgaliaparAyasurahiaMsalilayaM, taralataraMgaraMgaparinaiccirakalahaMsamihuNAvalisahasakijamANakalayalakalilayaM / abhaMlihataDaparirUDhabahalabau~latilayatamAlatAlIvaNapaDihayakharadiNayarakarayaM, piccha sarovaraM imamaNArayaM pi vijjAharasuravarakinnarANa eka vilAsaharayaM // 33.1 // curganto mugdhAt // 34 // SagaNAtpare aSTau cagaNA gurvantAH / nauje jaH same jo lIrvA yamitehrau mugdhAda galitakam / mugdhagalitakamityarthaH / cuH ityasya gantatvena vizeSaNAdantyazcagaNo gurvanto labhyate / na tu pRthageva guruH / anyathA cugAviti kuryAt / yathA "namirasurAsuriMdasirarayaNamauDaruibharakaraMbiacaraNakamalanahamaNiM, sayalatiloaloaloaNavihuraNamohaMdhayAraniaravihaDaNanahamaNiM / na navasi jai juAijiNaiMdamamalakevalasirikulaharamiha bhavabhayahaNaNaM, tA vayaMsa tuha rayaNaM cia karAu muddha galiaMkira vihalamidaM khu jaNaNaM // 34.1 // cUrugrAt // 35 // SAtpare SaTcagaNA gntaaH| nauje jaH same jo lIrvA yamitehrau ugrAd galitakam / ugragalitakamityarthaH // yathA "nimmalanANadiTThiavaloiabhuva'NayalaM visuddhacittaM, ____ uggagaliasamaiggakammaM niravahinANaraiajagacittaM / vIraM saMbharAmi tAraNataraMDayaM samapasannasohaM, paMDio duttarassa bhavasAyarassa laharIbharammi sohaM // 35.1 // 1) khelirakAmiNItyatra krIDanazIlakAminIkarAbhihatAviralavikasitajalaruhamAlAgalitaparAgasurabhitasalilakam / taralataraGgena parivartanazIlahaMsamithunAvalInAM sarabhasaM kriyamANaH kalakalazabdavizeSastena kalilakam / abhraMlihataTAbhirUDhabahalabakulatilakatamAlatAlIvanena pratihatakaThinadinakarakarA yatra / svArtha ke karakam / pazya sarovaraM idaM anArataM vidyAdharasurakiMnarANAM ekaM vilAsagRham / 2) namirasuretyatra namrasurAsurendra zirorakhamakaTarucibharakarambitamizritakramakaMjanakhamaNi sakalatrilokalocanAnAM pIDanazIlamohAndhakAranikaravighaTTane nabhomaNi sUryam / na namasi / rudanamorva iti masya vH| yadi yugAdijinendraM amalakevalazrIkulagRhaM bhavabhayahananaM navayasya tavaravaM eva karAta he mugdha galitaM kila viphalamidaM nizcitaM jnnm| 3) nimmalanANetyatra nirmalajJAnadRSTyavalokitabhuvanatalaM vizuddhacittam / ugraM sat galitaM samagraM karma yasmAt / niravadhijJAnaracitajagacitraM jagacchabdena jagatsthA janA gRhyante AdhArAdheyayorabhedopacArAt / vIraM caramajinaM smarAmi tAraNayAnapAtram / sarvaprANiSu samA madhyasthA ata eva prasannA zobhA yasya / athavA zamena upazamena prsnnaa| patitaH dustarasya bhavasAgarasya laharIbhare so'ham / / 1 jalaruhi s. 2 suradia S; suruhia B. 3 pariNaccira A. 4 sayasahassaki0 s; sarahaki0 A. 5 bahalabahula s. 6 diNarayakayaM . 7 ekaM A; evaM N. 8 antyazco gAnto na tu . 9 sirirayaNa 0. 20calaNa P. 11 loa dropped in DKN; tiharaNa N; viharaNa B. 12 niara dropped in D. 13 jiNayaMdamamala BP; malakevala to 38 com. dropped in P..14 haraNaM , 15 galitamugra0 A. 16.nirmala A. 17.bhuvaNalayaM B. 18 samagra DP; samagA N, 19 taraMDayasama.4.20.paMDio ON, 19 chando0 anamanroad For Personal & Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 chndo'nushaasnm| pau taH sundarA // 36 // dvau paJcamAtrau trimAtrazcaiko yamitehrau sundarA nAma galitakam / nauje jaH same / jo lIti nivRttam / yathA "naravariMda tuha kittiA, kattha kattha na phuttiaa| bhariagayaNamahikaMdarA, kuMdasaMkhasasisuMdarA // 36.1 // pau tau bhUSaNA // 37 // "dvau pazcamAtrau dvau trimAtrau yamitehrau bhUSaNA nAma galitakam / yathA "piccha pIvaramahApaoharA, kassa karasa na vayaMsa maNaharA / vipphuraMtasuracAvakaMThiA, . bhUsaNA nahasirI uvahiA // 37.1 // capacApacAlgA mAlAgalitA // 38 // caturmAtraH paJcamAtraH caturmAtradvayaM paJcamAtraH caturmAtradvayaM laghugurU ce mAlAgalitA / yathA"na muNijai galAu rayaNamAlA galiiA na gaNijai bhaggao, ___ maNivalayaniaro na ya jANijai aMsuaMcalo vi hu vilggo| colukkulaMbaradiNamaNi tuha avaloaNanimittadhAvaMtihi, mayaraddhayabANadhoraNividdhahiaihi nArihi harisijjaMtihi // 38.1 // __SazcIH same jo lIrvA vilambitA // 39 // __ ekaH SaNmAtrazcacaMtuSTayaM ca / tathA same sthAne jagaNo laghucatuSTayaM vAMhrau yamite vilambitAgalitakam / yathA.. 1) naravariMdetyatra he naravarendra tava kIrtiH kutra kutra na prAptA bhRtagaganamahA(hI!)guhA kundazanazazisundarI / 2) dvau trimAtrau ityatra atra tAvat tagaNadvayasya sthAne SagaNaH 55 // evaMvidhaH kSepyate tadA tagaNadvayavyavahAro na bhavati / ataH pRthaggrahaNam / evamanyatrApi jJeyam / 3) piccha pIvetyatra pazya pIvaramahApayodharA kasya kasya na he vayasya manoharA visphuratsuracApakaNThikAbhUSaNA nabhasaH zrAvaNamAsasya gaganasya ca zrIH sA upasthitA prkttitaa| 4)na muNijai galAutti-na jJAyate galAt rakhamAlA galitA na gaNyate bhagnako'pi maNivalayanikaro na ca jJAyate aMzukAJcalo'pi vilagnakaH kaNTakAdau / he caulukyakulAmbaradinamaNe kumArapAla tavAlokananimitta dhaavntiibhirmkrdhvjbaannviddhhRdyaabhinaariibhihrssntiibhiH| / . 1sundarAt N; sundarAH D. 2 peccha BEP; pIccha N. 3 kaMciA s.4cAglA RN. 5radds yamitehrau after ca. 6 jAnijai A. 7 cAlukka BCDP. 8 dhAvaMtahiM A. 9 cagaNacatu. ODP. For Personal & Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho'dhyAyaH / "masisabbaMrbhayAri ghaNatimiramA liAo, aha samullasaMti duvvAramAliAo / vAsayapaMjaresu suttAo sAriAo, taha avilaMbiAo jaMti ahisAriAo // 39.1 // gantacaH pacupAH khaNDodgatam // 40 // gurvantacaturmAtraH paJcamAtraH caturmAtrapaJcakaM paJcamAtrazca / same jo lIrvA khaNDodgatam / yathA - "khaMDuggaryaMmiMdu biMbamiNamajjavi ahiNavakiMsuakusumasarisayaM, na hujA caMdimAi timirabharaM kira paridaliUNa payaDai harisayaM / vammIsarabhaDassa saraniarehiM aidUsahiMhiM paharijaMtao, ahiaM tA saMpai ahiMsaraNe payaTTai juvaijaNo tuvaraMtao // 40.1 // capAcIpAH prasRtA // 41 // caturmAtraH paJcamAtradvayaM caturmAtracatuSTayaM paJcamAtrazca prasRtA / yathA - "jaM kira muddhiAi tIe ahiNavamahusamayala cchituvarijaMtao, pasariamalayamAruo na hu suhAi tuha virahami surUvaM chivaMtao / tassa va ciMtiUNa paDikhalaNakAraNaM kirai ruddhanahayalavahAo, kira uhuhio ghaNanIsasiasamIralaharIo aidUsahAo // 41.1 // curdo nauje jo lambitA // 42 // - pazca caturmAtrAH dvimAtrazcaiko nauje jagaNa lambitAgalitakam / yathA*" kailAsa tulaNapayaDiabahubAhapaeNaM, saMjaNiatiasamaMDalavahubAhaparaNaM / G 1) masisabbaM bhayArItyatra maSIsabrahmacArighanatimiramAlikAH pazyatha samullasanti durvAraM yathA syAttathA / he bhAlikAH sakhyaH vAsakapaJjareSu suptAH zArikAH / tathA avilambitAH tvaritAH yAnti / yAH kAmAkrAntAH svayaM bhartAraM prativrajanti tA abhisArikA ucyante / 2 ) khaMDuggayamityatra / ardhodgataM candrabimbaM idaM adyApi abhinava kiMzukakusumasadRzaM na nizcitaM yAvat candrikayA timirabharaM kila paridAsya prakaTayati harSam / vammIsarazabdo dezyaH kAmavAcakaH / sa eva bhaTastasya bANanikaraiH / kathaMbhUtairatiduHsahaiH / tADyamAnaH adhikaM yathA syAttathA tasmAtsaMprati abhisaraNe bharturyuvatijanaH pravartate tvaramANaH / 3 ) jaM kira muddhiAi ityatra he subhaga yasmAtkAraNAt / kileti nizcaye / tasyA mugdhikAyAH tava virahe malayamArutaH chivanniti aGge laganapi na sukhAyate / kathaMbhUtaH / abhinavavasantalakSmyA tvaramANaH / tasmAtkAraNAt tatpratiskhalanakAraNaM dhyAtvA rudanabhastalapathAH uSNoSNikA atyuSNA atiduHsahAH nizvAsavAyulaharIH karoti ( kirati ? ) / 4 ) kailAsatulatyatra kailAsa tolane prakaTitaM bahutaraM bAhApadaM bAhAvyApAro yena saMjanitatridazamaNDalavadhUbASpapayasA AlambitakSayakAraNadazAzatena / vaNe iti nizcaye / nItA sItA dazAsyena vane kAnane / 1 savvabbhayAri A; sarvabhayAri K; savvambhayAri DN. 2 oaha BDN. 3 The line is dropped in D. 4 avalaMbiAo AC 5 ahisArio 0 6 khaMDupraya DP. 7 aisaraNe B. 8 capAH cIpAH H. 9 sarUva A 10 uNhuNDittAAo B. For Personal & Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 chando'nuzAsanam / AlaMbiakhayakAraNadasAsaeNa vaNe, nIA sIA teNaM dasAsaeNa vaNe / / 42.1 // sau pairvicchittiH // 43 // saiva lambitA oje pagaNaiH vicchittirgalitakarmahau yamite / yathA " raNaraNaMti jattha pamattA kusumesu silIhA, hoti jattha loadvaisahA kusume susi~lImuhA / vicchittiparo taruNiaNo virNAM vi hu mahu samao, vibbhamai jattha samuttharai esa iha mahusamao // 43.1 // cApacapadA lalitA // 44 // cadvayaM pacapadAcahrau yamite lalitAgalitakam / yathA - " mattamayarapucchacchaTohabhaggavaNarAIaM, tIrasahaMta lavaMgalavalikaNaivarAiaM / nahamaMDala garuaniraMtaravivihaghaNavAlayaM, ahiM peccha laliaMgatti aM ghaNavAlayaM / 44.1 // ubhe viSamA // 45 // . ubhe vicchittilalite lalitAvicchittI vA saMkIrNe viSamagalitakamaMhau yamite / yathA - "taralaM dIhattaNeNaM pAviakaNNamaggaM, visamatthamohasAyare karei kaMNa maggaM / aM tuha nayaNajuala suMdari kAlasAraM, sohAviNijjialoaNaM niMdai kAlasAraM / / 45.1 // atra pUrvArddhe lalitA aparAddhe vicchittiH // 45.1 // 1 ) raNaraNanti zabdaM kurvanti yatra pramattAH puSpeSu bhramarA bhavanti tatra lokaduHsahAH kusumeSoH kAmasya baannaaH| vicchittiH patrabhaGgAdiracanA tasyAH parAyaNaH taruNIjano vinApi mahu madyaM samadaH madasahitaH vibhramati yatra vistarati eSa sa iha madhusamayaH / 2 ) mattamayarapucchetyatra udadhiM pazyeti saTaGkaH / kathaMbhUtam / mattamakarapucchacchaTaughena bhagnA vanarAjikA yatra saH tathA tam / tIre rAjamAnA lavaGgalavalyau kaNaitti vallivizeSazca tAsAM nairAjitaM tata etayordvandvaH (?) / nabhomaNDale ye gurukA nirantarA vividhA ghanA meghAsteSAM pAlakaM vartakam / meghAnAM hi samudrAdeva vRttibhavanAt / ghanA vyAlA jalacarasarpA yatra sa tathA tam / 3 tarala dIhanti - he sundari idaM nayanayugalakaM caJcalaM dIrghatvena prAptakarNamArga viSamAstramohasAgare karoti kaM na manam / etattava kAlaguNena sAraM pradhAnaM kiM ca zobhAvinirjite locane yasya sa taM kRSNasAraM hariNaM nindati / 1 zilI * AE. 2 The line is dropped in D. 3 lohadUsahA N. 4 zilI 0 aNo D. 6 viNA dropped in D. 7 samutthai A. 8 cchaDohabha0 DP; cchaDAbha* BE. 10 vaNarAi dropped in s; vaNarAIaM A. 11 piccha E. 12 laliyagati 4. 13 paaM N. bhaga0 B; viSamAlalitaka0 A. For Personal & Private Use Only . 5 turaNi 9 rAIaM 4. 14 viSa Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14R cturtho'dhyaayH| tIcau muktAvalI // 46 // catvArastrimAtrAzcaturmAtrazcaiko muktAvalIgalitakam / yathA - "caMdaNayaM pihu na hu sA sahae, gaMDayalaM karakaliaM vhe| dharai na muttAvaliaM hiae, tujjha taNuM cia lihi niae // 46.1 / / picau rtivllbhH||47|| trayaH paJcamAtrAH cagaNazcaiko rativallabho galitakam / yathA "dIsae esa taruNiaNadullahao, paJcakkhataNU ceva rivllho| jo bhaNai mayaNo hareNa pariaDDo, so mAmi jaNo nicchaIMNa aviaDDo // 47.1 // pau caSau hIrAvalI // 48 // dvau paJcamAtrau caturmAtraSaNmAtrau ca hIrAvalIgalitakam / yathA "kuvalayadalanayaNe payAvaiNA kayaM, bahurayaNamayaM piva tuha vayaNapaMkayaM / riMsa maNaharadasaNAharakuMtalayA, . hIrAvalivihu~madalaiMdanIlayA // 48.1 // daNDakAryAdibhyo'nyacca sayamakaM galitakamityeke // 48.1 // galitakaprakaraNam / galitakamevAyamakaM sAnuprAsaM samAMhi khaJjakam // 49 // pUrvakANyeva galitakAni yamakarahitAni sAnuprAsAni yadi bhavanti tadA khaJjakasaMjJauni // 49 // __1) caMdayaNaM (NayaM) pi hutti - candanaM sA na sahate arthAdaGge / tathA gaNDatalaM kapolabhAgaM karatalagataM bahate zokAkulatvAt / dharati na muktAvalikAM hRdaye tava tanumeva likhitAM pazyate / hRdaye kIdRze / nijake / 2)[dIsaitti-1 dRzyata eSa taruNIjanAnAM durlabhaH pratyakSatanuH nizcayena rativallabhaH / ya evaM vakti 'IzvareNa paridagdhaH' sa pumAn mAmi manye nishcyenaavidgdhkH| mUrkha ityrthH| 3) kuvalayetyatra he kuvalayadalanayane brahmaNA bahuratnamayamiva kRtaM tava vadanapaGkajaM yasminmanoharadazanAdharakuntalakAH snti| kiidRshaaH| hIrAvalibidumadalendranIlakA ivetyarthaH / iti galitakaprakaraNam / .1 tamce B..2 pariaTTo D. 3 sAmi N. 4 micchaiNa NS; nicchaeNa . 5 bahuraNamayaM D. 6 rajAti....7 vihumadala B 8 ityanye .. iti dropped in P. 9 pUrvANyeva F. 10 sthA , 11 khanakanAmAni .. For Personal & Private Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 khaJjakavizeSAnAha - chando'nuzAsanam / tau citagAH khaJjakam // 50 // 1 trimAtragaNadvayaM caturmAtratrayaM trimAtro guruthAyamakaM sAnuprAsaM khaJjakam / yathA "mattamadduamaMDalakolAhalanibbharesuM, ucchalaMtaparahuarkuDuMbapaMcamasaresuM / malayavAyakhaMjIkayasisiravayA ghaNesuM, vilasai kA vi cittasamayaMmi sirI vaNesuM // 50.1 // pacapacapA mahAtoNakaH // 51 // paJcamAtracaturmAtrapaJcamAtracaturmAtrapaJcamAtrAzcenmahAtoNakaH / yathA 1 " tuha payAveNa vi davadUsaheNa mahivalae, dasdariaverimaMDaleNa iha pasAhie / mahAtUNayada rivivaramajjhami ahamhA, lajjiavva ThiA naranAha tujjha silImuhA // 51.1 // cIgau sumaGgalA // 52 // cagaNacatuSTayaM guruca sumaGgalA / yathA - " cINaM casu nivasesu kaMbalaM, cAlukkarAyamaNusara mahAbalaM / mUDha va mI mANavisaghaMghalaM, attAyassa ciMte maMgalaM / / 52.1 / / cau paH khaNDam // 53 // caturmAtradvayaM paJcamAtrazca khaNDaM nAma khaJjakam / yathA"nazcAviacaMdaNevaNo, maJcAviamahu~aragaNo / 1 ) mattamahubhamaMDaletyatra unmattabhramarazreNikolAhalena vyApteSu, ucchalatkokilakuTumbasya paJcamasvaro yeSu teSu, malayavAyukhIkRtazizirapadA lakSaNayA tiraskRtaH zizirasya RtoH padaM vyApAro yayA sA, nibiDeSu vilasati kApi caitrasamaye zrIH zobhA vaneSu / 2 ) tuha payAveNetyatra tava pratApenApi davavahuH sahena dagdhasavairimaNDalena mahIvalaye [] sAdhite sati / tUNako bhastrakaH sa eva darI guhA [ tasyAH ] vivaramadhye adhomukhAHlajjitA iva naranAtha bANAstiSThanti / 3 ) cINaM caesu ityatra cInAMzukaM tyaja paridhehi kambalaM kumArapAlamanusara / he mUDha mAnaM mA vaha vihvalaM tvaM vizRGkhalaM vA / Atmanazcintaya maGgalam | 4 ) naccAvibhatti / atra nartitacandanavano madaM prApitamadhukaragaNaH khaNDitamanasvinImAnakaH vAti dakSiNaH pavanaH / 0 1 mattamahuaramaM : 4. 2 kuTuMba D; kuTaMba CS; kuDaMba BE. 4 mahAtoNaH F. 5 daDhadariya 4. 6 TThiyA P. 7 colukka AN. maNo A. 10 mAhuara * A. - For Personal & Private Use Only 3 sisirapayA 4; sasirapayA B. 8 mA dropped in s9 naMdaNa www.jalnelibrary.org Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhyaayH| khaMDiamANiNimANao, vAai dAhiNapavaNao // 53.1 // SacatA upAt // 54 // vaNmAtraH caturmAtraH trimAtrazca upAtkhaNDakam / upakhaNDakamityarthaH / yathA "sAhINo cittaNNuo, paNao khNddiamnnuo| mAe payaraiNadullaho, katto labbhai vallaho // 54.1 // Sazcau khaNDitA // 55 // ekaH SaNmAtro dvau caturmAtrau khaNDitA / yathA "ujjaggarakasAyanayaNaM, hiayalaggajAyacalaNaM / khaMDiAi daLUNa piaM, . maraNayaMmi hiayaM nihi // 55.1 // tryo'pyvlmbkH||56|| trayo'pi khaNDa-upakhaNDa-khaNDitA-bhedAH prtyekmvlmbksNjnyaaH| "saMjJAprayojanaM dvipadIkhaNDe // 56 // SazcIyugjo lIrvA helA // 57 // SaNmAtraH caturmAtracatuSTayam / tathA yuk samasthAnagato jo lIrvA helA / yathA "koaMDaM pasUNaraiaM guNo mahuarA, bANA kAmiNINa nayaNA vilAsaMgahirA / sayamataNU jaDo sahayaro tusArakiraNo, helAe tahAvi bhuvaNaM jiNei mayaNo // 57.1 // 1)sAhINo cittetyatra svAdhInaH cittjnyH| paNo snehalaH / khaNDitamanyukaH mayi sakope sati iti shessH| he mAtaH prakaraNe utsavasamaye durlabhaH paradezagatatvAt / kuto labhyate vllbhH| 2) ujAgaretyatra nidrAbhAvena kaSAyanayanaM hRdayalanayAvakacaraNaM parastrIpAdaprahArAt khaNDitayA dRSTvA priyaM maraNe hRdayaM nihitam / nidrAkaSAyamukulIkRtatAmranetro, naariinkhvnnvishessvicitritaanggH| yasyAH kuto'pi gRhameti patiH prabhAte, sA khaNDiteti kathitA kavibhiH puraannaiH| 3) saMjJAprayojanamityatra eteSAM trayANAmapyudAharaNAnAM avalambaka iti saMjJA / asyAH bhavalambakasaMjJAyAH prastAvo dvipadIprakaraNe'gre / udAharaNaM ratnAvalIsaMbhavaM yathA-kusumAuhapinaayaM ityAdi jnyeym| 4) koaMDaM pasUNetyatra kodaNDaM prasUnaracitam / guNaH pratyaJcA mdhukraaH| bANAH kAminInAM nayanAni vilAsagabhIrANi / svayamatanuH jaDaH sakhA tuSArakiraNaH / helayA tathApi bhuvanaM jayati madanaH / 1dANiNapavayaNaos. 2 khaJjakamupa00; SaNDakamupa0 A. 3 pavaraNa N. 4 katte i. 5 caturmAtradvayaM 3.6SaNDitA.....7 ujAgara ABK; ujjagrara DP. 8 jAvayaM calaNaM N. 9avilambikaH G. The Sutra is dropped in D. 10SaNDitA A..11 vilAsamaMgahirA. 12 samayalaNUsa..... For Personal & Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNa chando'nuzAsana sAnte donAvalI // 58 // sAhelA pAdAnte dvimAtronA AvalI / yathA"navaghaNamAliaMtti kaliuM vihatthao, * sajala viloaNehiM pahiANa satthao | gimhe davahuAsamasimeliNasAmaliM, pecchaii haMta viMjhasiharANa AvaliM // 58.1 // cUpagA vinatA // 59 // B caturmAtraSaTkaM paJcamAtro guruca / same jo lIrvA vinatA / yathA"mu~hasirikalAvanijjiadivAyaranisAyaraM tailokkavaI, akkhaliasuddhajhANANaileNa nirdaMDDusayalakammuggaiM / viNayAmariMdamaNimauDakaMtipabbhArapallaviacaraNayaM, taM aNusarAmi bhavajalahitAraNaM vaddhamANamiha saraNayaM / / 59.1 / / tau castau vilAsinI // 60 // at mAtra eka caturmAtraH punadvauM trimAtrau vilAsinI / yathA " mattako ilAmahura bhAsiNI, hasai kiM pisA jai vilAsiNI / doha huMti sohaggala vhiA, malliA tahaM ya caMdajohio // 60.1 // tau citau maJjarI // 61 // caturmAtrA : punarekastrimAtro maJjarI / yathA" cUamaMjariM maMjukoilAgIayaM, malayaMmAruaM puNNabiMbayaM caMdayaM / at trimAtra 1) navaghaNamAlibhatti ityatra pathikAnAM sArthaH vindhyAcala zikharANAmAvaliM pazyati / kIdRzIm / dudhahutAzanamaSIbhiH malinAH kRSNAH zAlmalayo yatra tAm / kva / grISme kAle / sArthaH kIigu / vihastaH vyAkulaH / katha(kaliu)miti jJAtvA / itIti kim / navaghanamAlikAM jJAtvA / kaiH sAzrunayanaiH / 2 ) muhasirikaleti atra mukhazrIkalApanirjitadivAkaranizAkaraM trilokapatiM askhalitazuddhadhyAnAnalena nirdagdhA sakalakarmaNi udgatidvavo yena sa tam / vinatAmarendramaNimukuTakAntiprAgbhAreNa pallavitaM raktIkRtaM caraNameva svArthe ke caraNakaM yasya sa tathA / taM jinamahaM anusmarAmi bhavajaladhitAraNaM vardhamAnAbhidhaM zaraNameva zaraNakam / 3) matta - koilAmahura bhAsiNItyatra yadi sA mattakokilAvanmadhurabhASiNI vilAsinI hasati tadA saubhAgyena kSaNe komale dve bhavataH ekA mallikA dvitIyA candrajyotsnA / 4 ) cUbhamaMjariM ityatra madhumAse viSamAtraH kAmaH etAni upakaraNAni prApya zIghraM trailokyanirjayanasamartho bhavati / tAni kAni / cUtamaarIM manojJakokiLA gItaka malayAcalamArutaM pUrNabimbaM candraM ca / - 1 Alaitti P. 2 masimilaNa 1. 3 picchai . 4 suhasiri DAS. 5 jhANAnale . 6 niDhisaya lakamugAIM 4.. 7 donha 4 donni BEP 8 lANhiA 6 9 juhiA. 10 malaya karUaM 8, For Personal & Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho'dhyAyaH / pAviUNa mahumAsi ettha visamatthao, havai jhati telokkanijjayasametthao / / 61.1 // sA tAntA sAlabhaJjikA // 62 // sAmaJjarI trimAtrAntA sAlabhaJjikA / yathA - " caraNakamalalagge vihu piayamaMmi pakovirI, sAlabhaMjiavva sahi kIsa tumaM si ajaMpirI / susu samullati pimAhavI kula kelayalA, mayaNavijayaduMduhijhuNI iva pUrianahayalA // 62.1 // cAdiH kusumitA // 63 // saiva maJjarI pAdAdau caturmAtrazcetkusumitA / yathA - "maya paripughuTTakalayaMThI paMcamanibbharA, vihaDepphaDabhamaMtabhasalAvalikalayalasuMdarA / ghaNagholaMtamalayapavaNoddhuMakusumiakesarA, hiayaM nimmati na hu kassa ime mahuvAsarA // 63.1 // gau dvitIyaSaSThau jo lIrvA dvipadI // 64 // ekaH SaNmAtraH paJca caturmAtrA : guruzca / tathA dvitIyapaSThau cagaNau jo lIrvA dvipadI / yathA - " mI revazca pahia niadaiaM parihariUNa savvahA, iha hi samuttharaMtakusumAyaramAsamuhaMmi annA | pahuajuvaigIa hAlAhalavihalaMgha liacittao, calasi na duvaiaM pivammIsarasaraniuraMbattio // 64.1 // 153 1 ) caraNakamaletyatra sakhIM prati sakhI prAha / caraNakamalalagne'pi priyajane bhartari kathaM prakopanazIlA he sakhi kathaM ajalpanazIlA / keva / putrikeva / he sakhi zRNu priyo mAdhavo vasanto yasyAH sArthAt kokilA tasyAH kulAnAM kalakalAH zabdAH samullasanti pUritanabhastalAH / ivotprekSate / kAmavijayAnakadhvanayaH / 2) mayaparipuTThetyatra madaparipuSTena saghoSA yAH kalakaNThyaH tAsAM paJcamasvarA stairnirbharA vyAptAH / vihaDaphaDa byAkule dezyaH / evaMvidhA bhasalA bhramarAsteSAmAvalyastAsAM kalakalena guJjAraveNa sundarAH / ghanAzca te gholantazca evaMvidhA malayapavanAstairuddhatAH kusumitakesarA yeSu / evaMvidhA vasantavAsarAH kasya cittaM na nima(rma) anti api tu sarvasyeti bhAvaH / 3 ) mA re vacca pahiya ityatra re pathika mA vacca mA yAhi samyaguccha latkusumAkaramAsamukhe vasantasyAdau ityarthaH / nijadayitAM parihRtya / katham / sarvathA / tAM muktvA ced gamiSyasi tadA parabhRtayuvatigItahAlAhalavihvalaH san kandarpazarasamUhatADitaH san dvipadikAmapi padadvayamitamedinIM na clissysi| tato mA gacchetyarthaH / 1 telukkani0 A; lokkani0 D; tellokkavijaya s. 2 samutthao B. 3 piayaMmi ON; piyaAmi A 4 sAlibhaMji0 D. 5 suNa kIsa sa0 4. 6 kulakakala0 DS. 7 duMdubhivajjhiNI iva pUanaha0 8. 8 catumatre'dhike sati ku0 . 9 vihaDapphuDa N; vihaDasphuDa . 10 pavaNuddhua B; pavaNoddua N. 11' sAre N. 12 parahUyajuvaI A; parahuajuvaI P. 13 valasi NS. 14 niuruMba B. 20 chando0 For Personal & Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 chando'nuzAsanam / ihAnyA api sumanaH-tArA-jyotsnA-manovatIprabhRtayaH saptatriMzad gaNasamA dvipayo vipulA-capalAdayoSTAvarddhasamAzca kaizcinnibaddhAH / tAzca kvacitkAzcidantarbhavantIti pRthaG noktAH // 64.1 // sAye nle chai racitA // 65 // sA dvipadI Aye cagaNe nle laghucatuSTaye sati chaiH saptabhirmAtrAbhiryatizcedracitA / ratiketyanye / yathA "naccirakIramihuNakolAhalamuhaliakalemachettao, ___ dimmuhmhmhNtgNdhukkddviasiaNsttvnnnno| viraiamuddhaduddhasuMderimeaviralakAsahAsao, ___ piasahi mA piaMmi parikuppasu jaM sarao samAgao // 65.1 / / gantAranAlam // 66 // sA dvipadI gurvantA ekena guruNA vRddhA AranAlam / yathA- . .. "aviralabAhavAridhArAvalivialaNasoNaloaNAe, daarunnpNcbaannbaannaarhyhiayphurNtveannaae| tuha virahami caMdamaMdAnilacaMdaNatAvajAliAe, ahiNavamAra nAlavaNayaM pi tIi taM kuNasi bAliAe // 66.1 // upAntyalonA kAmalekhA // 67 // saiva dvipadI antyasya guroH samIpamupAntyaM tatra yo laH tenonA kaamlekhaa| yathArAI caMdakiraNadhavalA maNaharaNA pupphamAlA, nIluppalapasUNaparivAsamahagyA juNNahAlA / gehaM rayaNadIvarui~ruiraM gIaM paMcameNaM, teNa viNA asAramakhilaM khu kAmalehAdhareNaM // 67.1 // 1) naccirakIramithune(huNe)tyatra nartanazIlazukamaithunakolAhalamukharitazAlikSetrANi yasyAM sA / dighukheSu ullasanto gandhotkaTA vikasitAH saptaparNAH yasyAM saa| viracitA mugdhaiH grAmalokaiH dugdhAnAM sunda(nde)rimeti saudarya yatra / kAzeSu dugdhaguNAropaH ityarthaH / sA cAsau aviralakAzA eva hAsaH to ubhau yatra saa| yasmAtkAraNAt evaMvidhA zarat samAgatA ata eva priyasakhi priye mA parikopaM kuru| 2) aviralabAhetyantra he abhinavamAra kAmasadRzarUpa tasyA AlapanaM api tvaM na karoSi / tasyAH kthNbhuutaayaaH| aviralabASpavAridhArAvalI[vigalanazoNa locnaayaaH| punaH ka. dAruNapaJcabANAhatahRdaye sphuradvedanAyAstava virahe sati candramandAnilacandanAnAM taapaiaalitaayaaH| 3) rAI caMdakiraNetyatra candrakiraNairdhavalA rAtrirmanoharA puSpamAlA nIlotpalaprasUnavAsamahayoM jIrNahAlA madirA ratnapradIpa ruci ruciraM gRhaM paJcamasvareNa gItam / yuktamityadhyAhAryam / paraM tena bharnA vinA sarva api asAram / kIdRzena kAmarekhAdhareNa / - 1 ihAnyApi N. 2 muhalliyakamala0 A; muhaliakamala* D 3 gaMdhakkaDa B; gaMdhachuDa 0. 4 vihasima ABDNP. 5 suMdarima Ns. 6 bANAhaihi. P. 7 viharaMmi P. 8 rui dropped in AK; ruiraM rui N. For Personal & Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhyaayH| SacIdAzcandralekhA // 68 // ekaH SaNmAtraH catvArazcaturmAtrAH dvimAtrazcaikaH candralekhA / yathA "mayaNaviArasamuMdalaharivitthArakAriNI, jaNiANaMdacaMdamaNinijharasArasAraNI / ucchalaMtalAyaNNamaUhAvalipasA hiA, majjha naiyaNakumuANa imA sA caMdalehiA // 68.1 // citAH krIDanakaM jaiH||69|| caturmAtratrayamekaH paJcamAtraH trimAtrazca / jairityaSTabhiryatizcetkrIDanakam / yathA "kaMkaNakiMkiNineurakalayalamuhalaM, ___pavaNapahallirasicayaMciagayaNayalaM / dIhocchallaNakhellaNakayalolaNayaM, ' sahai imAe aMdolaNakIlaNayaM // 69.1 // SapacatadA aravindakam // 70 // SaTpaJcacatustridvimAtrAH aravindakam / yathA "uaha tujhe virahe imAi muhakamalaM, aviralabAhadhArAviluliakajjalaM / abbhalehapihiaM va puNNimacaMdayaM, sevalasaMvaliaM va navAraviMdayaM // 70.1 // .. SaladalacadagAgau mAgadhanakuMTI // 71 // paNmAtralaghudvimAtralaghucaturmAtradvimAtragurubhyaH parau gurU cenmAgadhanarkuTI / yathA "navamayaraMdapANapAyaDamayauttAlA, bhamarA ruNaruNaMti kAyalikayasadAlA / - 1) mayaNaviyAretyatra madanavikArasamudralaharIvistArakAriNI janitA niSpAditA Ananda eva candramaNicandrakAntastasya nirjharo niSyandaH sa eva sArasAriNI yayA saa| ucchalallAvaNyamayUkhazreNibhiH prasAdhitA zobhitA / mama nayanakumudAnAM eSA candralekheva candralekhikA AhlAdakatvAt / 2) kaMkaNakiMkiNItyatra etasyA AndolanakrIDanaM zobhate / kaGkaNakiGkiNInUpurANAM kalakalaH zabdavizeSastena mukharam / punaH kathaMbhUtam / pavanena prakampamAnaM yatsicayaM paridhAnavastraM tenAJcitaM pUjitaM gaganatalaM yatra tat / dIrghAndolanakrIDAkRtAlounakam / 3) ubha tubbhetyatra pazya tava virahe etasyA mukhakamalam / kIdRzam / aviralaM nirantaraM bASpadhArAbhivilulitaM kajjalaM yatra / abhralekhApihitamiva paurNimacandraM athavA sevAlapaTalaiH saMvalitaM AcchAditaM navInAravindamiva / 4) navamayaraMdetyatra nUtanamakarandapAnena prakaTo madastena uttAlA * madotkaTA ye bhramarAste raNaraNaM(Na)zabdaM kurvanti / kIdRzAH / kAkalIkRtazabdAlAH / virUpA dRSTiryAsAM tA vidRSTayaH na vidRSTayo avidRSTayaH zobhanadRSTaya ityarthaH / cUtAGkuraiH kaSAyaH kaNTho yAsAM tA evaMvidhAH kalakaNThyaH kokilAH paJcamasvaraM udgiranti zabdaM kurvntiityrthH| ..1 samadda 8..2 Nibbhara DN; nibbhara CP. 3 nayanaku. N. 4 cipacAH N. 5 tubbha N, 6.pihiavvaM D. 7 The whole line upto yathA is dropped in P. 8 koili A. . .. For Personal & Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndo'nushaasnm| paMcamamuggiraMti eA avidiTThIo, cUaMkurukasAyakaMThA kalayaMThIo // 71.1 // sazcennakuTakam // 72 // SaladalacadagAtsargaNazcettadA narkuTakam / yathA "parimalaluddhalolaaligIasaNakuDayaM, jAva na jaggavei visamatthamahAbhaDayaM / mANaM mottuANa mANaMsiNi sappaNayaM, pemabhareNa tAva aNusara sahi vallahayaM // 72.1 // Sajau siH samAt // 73 // ekaH SaNmAtrI jagaNaH sagaNatrayaM ca samAnnakuMTakaM samanarkuTakamityarthaH / yathA "sayalasurAsuriMdaparivaMdiapAyatalo, niruvamajhANanArNavasanAsikammamalo / nivasau me maNami bhayaivaM sirivIrajiNo, vilayaM jaMti kAmapamuhA jaha te ariNo // 73.1 // nalagajasAH sasau yadi tadA samanarkuTakamiti tu "saMskRtanakuMTenaiva gatArthamiti noktam // 73.1 // triSvapyantyacasya te taraGgakam // 74 // triSvapi mAgadhanakuMTI-narkuTaka-samanakuMTakeSvantyasya caturmAtrasya sthAne trimAtrazced bhavati tadA taraGgakam / yathA "bahuvihabhAvamuddhamahurattaNamaMdiraM, pavaNu asAmasarasIruhasuMdaraM / nimmalakaMtipuMjapariladdhayacaMgayaM, sohai tIi dIhanayaNANa taraMgiaM // 74.1 // T) parimaletyatra parimaleSu lubdhalolabhramaragItena svanat kuTajaM kartRtvena nyastaM kandarpamahAmaTaM na jAgarayati tAvat he manasvini mAna muktvA sapraNayaM premabhareNa sakhi vallabhaM anusara bhajetyarthaH / 2) sayalasuretyatra tatheti zrIbhagavAn vIrajino nivasatu / kIdRk / sakalasurAsurendraparivanditapAdatalaH / nirupamadhyAnajJAnavazena nAzitaH karmamalo yena saH / tatheti kim / yathA te prasiddhA arayaH kAmakrodhAdayaH vilayaM yAnti / 3) saMskRtanakuMTenaivetyantra narkuTamiti nAma jayadevamate / svamate tu saptadazAkSarANAM jAtau 'jajajA lagAvavitatham' (2.297) / 4) bahuvihabhAvetyatra bahuvidhabhAvena mugdhaM manoharaM sundaratvaM tasya mandiraM gRham / pavanoddhRtasarasIruhasundaraM nirmalakAntipuJjena parilabdhaM caGgitaM yena / tat zobhate tasyA dIrghatayanataraGgitam / 1 avihIDIos. 2 cUaMkura A; cUaMkara ES. 3 kalakaMThIo Bk. 4 sagaNo varNagaNazcet F. 5 visamaccha B. 6 mappaNaya A. 7 pimma0 i. 8 sihi B. 9 jhANaNANa P. 10 NAsia B. 11 bhavayaM N. 129 narkuTeSvantyasya P. 13 trimAne sati F. 14 bahuvihu N; viha dropped in A. 15 pavaNakSa B; pavaNudua ADN. 16 taraMgayaM A. For Personal & Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho'dhyAyaH / gAntaM pavanodbhutam // 75 // taraGgakameva gAntaM ante guruNAdhikaM pavanoddhutam / yathA"bhasalA daMsati maihupANaparavvasANa, ukkaMThAtaraliamaNANa niavallahANa | nibbharamahuragIi~ravamuccariDaM imAsu, dolAkIlaNAraM pavaNurddhaavalliAsu // 75.1 // cAbhyAM pAbhyAM pAdvA tirnidhyAyikA // 76 // dvAbhyAM caturmAtrAbhyAM yadvA paJcamAtrAbhyAM ekasmAdvA paJcamAtrAtparaM trimAtratrayaM cet tridhApyeSA nidhyAyikA || cAbhyAM tiryathA - " ho khAmoari kuraMgane rttiMe, vayaNamaUhajiacaMdakaMtie / nijjhAiajIvAviamaNasie, durso tujjha virahAnalo pie / 76.1 // pAbhyAM tiryathA - "nijjhAia jattha mayamayavallarI, laliakaMticaMge kalaMkasoarI / sevaMti taM tuha muhacaMdayaM sayA, ubbibabAla hariNacchi cau (o) rayA // 76.2 // pAttiryathA - 1 gantaM 0 . he K. 6 nittie B. 10 bhaviAI A. "harai jammasaya saMciAI, bhaviANa asesaduriAI / tuha muhaM jaNiamayaNamAha, nijjhAiaM pi bhuvaNanAha // 76.3 / / 1 ) bhasalA daMsayaMtItyatra bhramarAH pavanoddhatavallikAsu satISu dolAkrIDanAni darzayanti / kiM kRtvA / nirbharamadhuragItidhvanimuccArya / kAsAm / nijavallabhAnAm / kIdRzInAm / madhupAnaparavazAnAM utkaNThAtaralitamanasAm / 2 ) he khAmobharItyatra he kSAmodari tava virahAnalo dussaho vartate / tava kathaMbhUtAyAH / kuraGganetrAyAH vadanamayUkhajitacandrakAnteH nidhyAnena avalokanena jIvito manasijaH kAmo yayA tasyAH / 3 ) nijjhAiaItyatra yatra vadanacandre mRgamadavallarI kalaGkasodarA nidhyAyate dRzyate / kIdRzi mukhe / lalitakAnticaMge sundare / uttrastabAlahariNAkSi tasmAtkAraNAttava mukhacandraM sevate (nte) / ke / caurayA caturAH kezAH (pakSe P) cakorAzca / 4 ) harai jammasayasaMciyAhUM ityatra he janitamadanamAtha he bhuvananAtha he jinadeva / nijjhAibhatti - avalokitaM sat janmazatasaMcitAni niHzeSaduritAni bhavikAnAM prANinAM harati vinAzayati iti bhAvaH / 150 2 muhupANa D. 3 gIiravaNamu0 B; gIaravamu0 A. 4 pavaNaDuya D. 5 ho D; 7 mijjhAia 4; nivvAiya N. 8 dUsaho BN. 9 uvi ca N; ubvi~va ACDP. For Personal & Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 chando'nuzAsanam / kecittu pacAbhyAM tiriti nidhyAyikAM vadanti / yathA "vammIsarakaMcaNatomaralaliA, diTThA chuDu suMdari cNpykliaa| ghulio chuDu dakkhiNao gaMdhavaho, vialio tA pahiANa maNoraho // 76.4 // cupau yugna jo'dhikAkSarA // 77 // paJca caturmAtrA ekaH paJcamAtrastathA samo na jagaNo'dhikAkSarA / yathA "ujAgarao kavolapaMDuttaNaM taNuattaM, dIhuNhA sAsadaMDayA cittae vivasattaM / ahiakkharajaMpieNa kiM vA suhaya tuha virahe, sA ettAhe varAi~A niayaM maraNaM lahe // 77.1 // sA turyapA mugdhikA // 78 // sA adhikAkSarA turyo'pi cetpagaNo bhavati tadA mugdhikA / yathA "jIe laggei caMdaNaM garalarasaM va dUsahaM, __ aMgapi a jIe tAvai sasI aNaMganIsahaM / kayalIdalamAruo vi kirai huavahaM piva jIe, dAho muddhAi esa kaha samai guNAlaya tIe // 78.1 // Adau pazcitralekhA // 79 // sA adhikAkSarA Adau paizcecitralekhA / yathA "nahayalammi sayaladisAmuhesu gahaNammi girivare, ___ saMripukkhariNiAsu devaulaesu bhittisu naiyare / dUrammi pAse gharammi aMgaNapaesae tuha cittalihiaM piva mayacchi pecchAmi suMdaraM muhaM // 79.1 // 1) vammIsarakaMcaNetyatra he sundari yAvat kandarpasya kAJcanatomaravallalitA manoharA campakakalikA dRSTA yAvacca dakSiNataH gandhavaho vAyuH ghUrNati / chuDu dezyaH zIghrArthe nizcaye ca / nizcitaM tAvatpathikAnAM manoratho galitaH / 2) ujAgarao ityatra kaMcitkAciyAha / tava virahe sati tasyA nidrAbhAvaH kapole pANDutvaM dIrghoSNAH zvAsadaNDAH citte bihvalatvaM ityAdayo doSA bhavanti / ahiakkharajapieNatti - adhikaprabandhakathanena kiM vaa| idAmI sA varAkikA nizcitaM maraNaM prApsyati cet tvaM nAgamiSyasIti bhaavH| 3)jIe laggei caMdaNamityatra yasyA aGge garalarasamiva candanaM dussahaM lagati / yasyA aGgamapi tApayati / kaH / zazI candraH / kiidRshH| anaGgasya nitarAM sakhA / kadalIdalamAruto'pi kiraitti hutAzanavaddAhaM karati yasyA mugdhAyAH he guNAlaya / tvayA vinA kathaM etadapazAmyati / 4) nahayalaMmi sayaletyatra nabhasi sakaladiGmukheSu gahane girivare nadI mahatI sarita tucchajalA puSkariNI vApI tAsu / devakule bhittiSu nagare dUradeze pArzva gRhe prAGgaNapradeze eSu sthAneSa he mRgAkSi citralikhitamiva sundaraM tavAnanaM pazyAmi / 1 vilalio N; viyaliya A. 2 vivasaMtaM N. 3 varAIyA A. 4 ya A; dropped in P. 5 yaH N. 6siripu. B. 7bhayare s. For Personal & Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 cturtho'dhyaayH| pau mallikA // 8 // sAdhikAkSarA Adau pau cenmallikA / yathA "ubbhijau mAyaMdamaMjarI pADalA dalau~ ciraM, sA pAyarDaviAsasirI aeN nomAliA vi nibbharaM / viasau vasaMtaMmi phuDaM maNaharA asoavalliA, eka cia bhasalassa mANasaM harai haMta malliA // 80.1 // sA turyapA dIpikA // 81 // sA mallikA caturthaH pazceddIpikA / yathA "mattavAriharapaMtiruddhahariNakamaUhasohae, roasIkaMdarU~sasaMtaghoraaMdhayAravUhae / ramaNavAsabhavaNAhisAriANa ruiravijulehiA, kAmiNINa avaloakAriNI havai iha karadIviA // 81.1 / / tAbhirlakSmikA // 82 // tAbhiradhikAkSarAdibhiH saMkIrNA lakSmikA / yathA "kesarakurabayamAyaMdatilayaasoakorayA, ___virahANalaDajhaMtaniaMbiNijIviacorayA / ede kira duppicchA vilasaMti maNohavasarA, . jesuM te kaha niggamiavvA mahulaicchivAsarA // 82.1 // atrAdyapAdatraye adhikAkSarA caturthapAde mugdhikA / evamanyAbhirapyudAhAryA kecitsarvairapi khaJjakabhedaiH saMkIrNatAyAM lakSmikAmicchanti // 82.1 // catuSpazcaSaTsaptASTanavapA madanAvatAra-madhukarI nvkokilaa-kaamliilaa-sutaaraa-vsntotsvaaH|| 83 // caturAdipAH krameNa madanAvatArAdayo bhavanti / tatra caturbhiH pnycmaatrairmdnaavtaarH| inim . 1) ubbhihivbautti-mAkandamaJjarI udbhinattu / pATalA dalautti-vikasitA bhavatu / prakaTA bikAsazrIryasyAH sApi navamAlikA latAbhida / nirbharaM yathA syAttathA vikasatu / ka / vasante / paraM keva vikasatu / ka / vasante / paraM kevalaM ekaca bhramarasya mallikA mAnasaM harati nAnyeti bhaavH| 2) mattavAriharetyatra mattA utkaTA vArigRhaM (dhara?)patimi ruddhA hariNAGkamayUkhAstaiH zobhite [ mayUkhAnAM zobhA yatra tasmin ed.] rodasI divaspRthivIrUpakandarAta ullasat (da)ghorAndhakAravyUhe sati ruciravidyullekhikA ramaNavAsabhavanAbhisArikAnAM kAminInAM avalokakAriNI karadIpikeva iha bhavati / 3) kesarakurabayetyatra / sakhI prati sakhI prAha / kesarakurabakacUtatilakAzokAnAM korakAH puSpamukulA yeSu / virahAnalena daMdahyamAnanitambinIjIvitataskarA he sakhi ete du:prekSA manobhavazarA vilasanti yeSu / te madhumAsasya caitrasya lakSmIryeSu te ca te vAsarAH kathaM gamayitavyAH / priyaM vinetyarthaH / * 1 ubbhihivvau K.2 maMjarapolA A.3 dalao NS. 4 payaDa P; pAyaDi. B. 5ya A.6 ikka ciaA. 7mayUha A. 8 kaMdarusasaMta NS; kaMdarUlasaMta K.9 rucira A.10 corakA A.11 duppecchA AB. 12 mahumAsa. B. For Personal & Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 chndo'nushaasnm| yathA "gijjati gIIoM pijati mairAoM, nacaMti vesAoM prilhsiakesaaoN| evamannonnapariraMbhaNAsArae, kIlaMti rAmAoM mayaNAvayArae // 83.1 // paJcabhirmadhukarI / yathA "caraNeNa vi navaphuDiakuDayamaparighaTTayaMtiA, pakkhavAeNa vi vihasiakeayamacchivaMtiau / uaha jhatti esA nimmalayaraguNANuraMjirI, ___ ahisarai viasaMtajAikusumaM ceoM mahuarI // 83.2 // SaDbhirnavakokilA / yathA "navakoilaravAu~lamaMjariamAyaMdatarukaMtArae, sacchaMdamalliAmayaraMdarasamattagholaMtachappae / jiMbhaMtamalayahisamIraNalolanomAliAvallie, saMbharai paMthio piayamaM osahiM hiaryaMe sallie / / 83.3 // . saptabhiH kAmalIlA / yathA "mattapiamAhavIpaMcamoggAraguMjaMtacUahumattaMbao, __ miumlymaaruuddhRavllippsuunngggholNtrolNbo| cArukaMkellisAhaMtadolAsamaMdolaNAsattanArIaNo, , __kAmalIlAsaho saMpayaM vilasae ettha eso vasaMtakkhaNo // 83.4 // gijati gIIo ityatra gIyante gItayaH pIyate madirA janaiH / parilhasitakezAH sastakezAH vezyAH nRtyanti nRtyaM kurvanti / tathA anyonyaM parirambhaNaM AliGganaM yAsAM tA rAmAH krIDanti / kv| zArade shrskaale| kIDaze / mdnaavtaarke| 2) caraNeNa vi ityatra / he mitra tvaM pazya iyaM sA madhukarI abhisarati / kiM kurvntii| aprighttttyntii| kam / navasphuTitakuTajam / kena / pAdenApi / punaH kiM kurvntii| acchivaMtIettiaspRzantI / kam / vikasitaketakam / kena / pakSapAtenApi / jhatti zIghram / kiidRshii| nirmalaguNeSu anurAte iti nirmalaguNAnuraJjinI evaMvidhA satI vikasitajAtikusamaM pratItyarthaH / 3) navakoilaravetyatra nUtanazcAsau kokilaravAkulazcAsau mAJjaritazcAsau mAkandatarurAmravRkSastasya kAntAre vane / punaH kathaMbhUte / svacchandamallikAmakarandarasena mattA unmattA gholantaH SaTpadA yatra / jiMbhaMto dezyo lole| sa cAsau malayAdrisamIraNo vAyustana lolA navamAlikAvalliyaMtra / evaMvidhe vane pathikaH dayitAM priyatamA smarati / / hRdaye / zakhyite oSadhi smarati tatheti bhaavH| 4) mattapiamAhavItyatra sAMprataM ana kAmalIlAsakhaH eSa vasantakSaNo vilasati prvrtte| mattA cAsau priyamAdhavI kokilA tasyAH paJcamodgAreNa guan cUtadrumastambo yatra sH| mRdumalayamArutoddhRtavallIprasUnAgre gholan bhramarastambo yatra saH / cArukaGkelizAkhAnteSu yA dolAstAsAmasamaM yadAndolana tatrAsakto nArIjano yatra sa tathA / 1 kecitta sarvai. P. 2 keaima P. 3 achirvitiA A. 4 nimmalaguNANu ; nimmalayalaragu0. 5cia ACDN; ceva P. 6 rasAula A. 7 jaMbhaMta K. 8 hiyae P. 9 paMcamumgAra i. 10 mAruobha A; mAoua N. 11 NAmatta D. 12 nArIjaNo A. 13 esotthae saMta0 A. For Personal & Private Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhyaayH| aSTAbhiH sutArA / yathA"piayama kahaM jAsi eAiNiM maM caittUNa desaMtaraM peccha nillajja, __surahimAso payaTTo asesANaM jaNANaM vilAsekkadikkhAgurU anja / esa suvisaTTakaMdoTTakaMkellimAyaMdagholaMtarolaMbagIissaNo, jaM sutAro dhaNudaMDaTaMkArao iha nisAmijjae suheDapaMcesuNo // 83.5 // navabhirvasantotsavaH / yathA"phulliANeakaMkellimahupANamattAlijhaMkArakalagIigijaMtakusamAuho, ___ mAyaMdanavamaMjarIkasAyakaMThakalayaMThIkolAhalAulijaMtatarusamUho / piayamapariMbhaNacuMbaNAippasaMgasaMgaliarasanIsaMdu siaromakUvao, halahaliataruNiaNahiayao pavaMciapaMcamo vilasio vaNesuM vsNtyuuso||83.6|| khaJjakaprakaraNam / khaJjakaM dIrdhIkRtaM zIrSakam // 84 // khaJjakAnyapi dI(kRtAni zIrSakasaMjJAni // 84 // zIrSakavizeSAnAha gItyantAvavalambako dvipadIkhaNDam // 85 // "avalambakadvayamante gItizcettadA dvipadIkhaNDam / yathA ratnAvalyAm - "kusumAuhapiadUayaM, maulAvaMto cUayaM / siDhi liamANaggahaNao, vAai dAhiNapavaNao // 1) piyayama kahamityatra / he priyatama idAnIM mAM tyaktvA va yAsyasi he nirlaja prekSasva yasmAnmadhumAsaH pravRttaH azeSANAM janAnAM vilAsAya eko'dvitIyo dIkSAguruH / kiM ca ajeti-adya / yasmAdeSaH suvikasitaH / kandodRtti-dezyaH kamalavAcI / vikasitakamalakaGkellimAkandeSu gholana bhramarANAM gItisvanaH zrUyate / sutAro dIpraH / ivotprekSate / subhttpnycessodhnurdnnddttngkaarvH(kH?)| ivA(vo)brAdhyAhAryaH / 2) phulliANeyakaMkellItyatra vaneSu vasantotsavaH prvilsitH| kiidRshH| puSpitAnekakaGkellimadhupAnena mattabhramarajhaGkAragItimirgIyamAnakusumAyudho yatra mAkandanUtanamaJjarIbhiH kaSAyitaH kaNTho yAsAM tAH kalakaNThyaH tAsAM kolAhalaiH AkulIkriyamANaH tarusamUho yatra / tathA priyatamAnAM puMstrINAM parirambhaNacumbanAdiprasaGgAt saMgalitarasaH prasvedalakSaNaH tasya nisyandaH sarvataH prasaraNaM tenovRSitAH siktA romakUpA yatra saH / halahaliatti - vyAkulastaruNIjano yatra sH| prapaJcitaH paJcamaH svaro yatra sH| 3) avalambakadvayamityatra trayo'pi khaNDopakhaNDakhaNDitAbhedAH pratyekamavalambakaMsaMjJAH / 4) kusumAuhapiyadUyayamityatra kusumAyudhapriyadUtakaM mukulayana cUtakaM sahakAram / zithilitaM mAnagrahaNaM yasmAt / dakSiNapavano vAti vidlitbkulaapiiddkH| ApIDakaH puSpamukuTaH / IpsitapriyatamamelakaH saMbandhakRt yatra, pratIkSaNAsamarthaH yuvatisArthaH tAmyati khedaM prAmoti / itaH dakSiNapavanAgamanAnantaraM madhumAso vasantaH janasya hRdayAni mRdUni karoti pazcAdvidhyati kAmo labdhAvasaraiH / kaiH / kusumabANaiH / . 1kaikoha NS. 2 suhaDapaMce repeated in D. 3 ANega A. 4 taruNIaNa N. 5 hiyao AB%; hiyaayao P.6dvayaM dropped in A. . . 21 chando0 For Personal & Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 chando'nuzAsanam / vialiabaulAmelao, icchiapiaymmelo| paDivAlaNaasamatthao, tammai juaiisttho|| ia paDhamaM mahumAsao jaNassa hiayAI kuNaii muaaii| pacchA viMdhai kAmao laddhAvasarehiM kusumabANehiM / / 85.1 / / dvipadyante gItibhiGgikA // 86 // "dvau dvipadIgItirUpau bhaGgAvasyAM dvibhaGgikA / yathA- . "dAruNadehadAhapaviaMbhaNaphuDaphuTuMtahArae, ___ hiaysthlnihittghnncNdnnpNkuccoddaikaare| dIharasAsadaDDasahikarrayaladhuaviaNAraviMdae, tiNayaNataIanettapattAnalajAlakarAlacaMdae / virahammi tujjha erise taha jhINA kuvalayaccha sduhNgiaa| jaha saNhalakkhahaNaNayaM tIe aMgaMmi sikkhai aNaMgao // 86.1 // .. anyathApi // 87 // anyairapi chandobhirdvandvitairdvibhaGgI anyairuktA / tatra gAthAyA "bhadrikAyA yoge .. . yathA"udghAIajhaMjhAnilajhaDappaizaMpaNapaDaMtaviDabohe, aviralabahalajhalakaMtavijulAvalayalallakke / sarahasaraDataddure kaNaMtamore paDatajalanivahae, gajaMtamehamaMDale ko jiai viNA pieNa pAusammi // 87.1 // 1) dvau dvipadItyatra 'Sazcugau dvitIyaSaSTau jo lIrvA dvipadI' (4.55) / 2) dAruNadehadAhetyatra he subhaga he kuvalayAkSa tava IdRze virahe sA suduHkhAnyaGgAni yasyAH saa| tathA kSINA yathA tasyAH aGge anaGgaH sUkSmalakSyahananakaM zikSati / etAvatA atIva kRzA jaatetyrthH| kIdRze virhaanle| dAruNa parirambhaNataH sphuTaM sphuTanto hArA yatra sa tasmin / hRdayasthalaniSiktaghanacandanapaGkasya / ucchoDo dezyaH zoSe bhraMze ca / shosskaarke| dIrghazvAsaidagdhaM sakhIkaradhutavyajanAravindaM yatra sa tasmin / trinayanatRtIyanetrapatrAnalajvAlAvakarAlo bhAlacandro yatra sa tasmin / 3) bhadrikAyA yoge ityatra eSA bhadrikA gItiH dvAbhyAM bhadriketi sUtreNa (3.5) pagaNadvayAdhikA giitiH| 4) uvvAiajhaMjhAniletyatra utprAbalyena vAhito yo jhaMjhAnilastasya ye jhaDappaDaMpaNe tAbhyAM kRtvA patanto viTapaudhA yatra / aviralabahulajhalakaMtI yA vidyut tasyAH valayaM tena lallakke bhISaNe ityarthaH / iyaM vipulA nAma gaathaa| tathA sarabhasaM raTanto dardurA yatra / kvaNantaH zabdAyamAnA mayurA yatra / patanto jalanivahA yatra / garjanti meghamaNDalAni yatra / ko jIvati priyayA vinA prAvRSi kaale| 1 juvaIsa. AB. 2 kuNati P. 3 ucchoDa K. 4 sahikkarayaladhua A. 5ghua N. 6 taIa A. 7 lakkhUNaNayaM N; laSahuNaNaya s. 8dvibhaGgikA / tatra ; dvibhaGgI bhavati / tatra P. 9uvvAia RK; uvvAIya A. 10 jhappajhaMpaNa NS; jhaDappaDaMpaNa AK. 11 piaeNa E. . For Personal & Private Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 cturtho'dhyaayH| "vastuvardanakasya karpUreNa / yathA "nikaMdala kaya kaccha naliNivaijia kaya sarasari, nizcaMdaNu kiu malau tuhiNavajiu kiu himagiri / nippallava kioM kari payattu kaMkellivirDavisaya, pattacatta kaya bAlakayali akusuma kaya tarulaya / / sisirovayArakihiM pariaNihiM nimmuttAhala kaya bhuvaNa / to vi hu na tI. tuha virahabhari khasaI dAha dAruNaviaNa / / 87.2 // "kuGkamena / yathA "gayaNuppari ki na caDahi kinari vikkharahi "disihi vasu, bhuvaNattayasaMtAvu harahi ki na kiravi suhArasu / aMdhayAru ki na dalaihi payaDi ujjou gahillaMu, ki na dharijahi devi siraha saI hari sohillau // ki na taNau hohi rayaNAyaraha hohi ki na siribhAyaru / .tu vi caMda niavi mu~hu goriaeNhi ku vi na karai tuha Ayaru // 87.3 // rAsAvalayasya karpUreNa / yathA "parahuapaMcamasavaNasabhaya mannauM sa kira, tiMbhaNi bhaNai na kiM pi muddha kalahaMsagira / 1) vastuvadanakasya karpUreNetyatra / 'paciSA yujyajaca oje jo lIrvA vastuvadanakam (5.25) / dAcadAladAcadAli karpUro gaiH' (7.2) / 2) nikaMdala kayetyatra niSkandalAH kRtAH kacchA jalapradezAH / nalinIvarjitAH kRtAH saraHsaritaH nizcandanaH kRto malayaH malayAcalaH tuhinavarjitaH kRto himagiriH / tathA .. prayatnaM kRtvA niSpallavAni kRtAni kaGkelliviTapizatAni patrarahitAH kRtAH bAlakadalyaH akusumAH kRtAstarulatAH ziziropacArakRte parijanairnirmuktAni kRtAni bhuvanAni / tathApi na tasyAstava virahabhare saMsati daahdaarunnvednaa| 3) kuGkamena yathetyatra 'sontyalonaH kuGkumaH' (7.3) / 4) gayaNupparItyatra gaganopari kiM na caTasi / kinari iti pAdapUraNe / vikirasi dikSu vasUni / bhuvanatrayasantApaM harasi kiM na vikIrya sudhArasam / andhakAraM kiM na dalasi prakaTIkRtya uDyotaM pahilaM bhAsvaram / kiM na devena hareNa zirasA dhriyase svayaM zobhAvAnsan / kiM na tanayo bhavasi ratnAkarasya / bhavasi kiM na shriibhraataa| evaMvidhastvaM vartase tathApi gauryAH striyA mukhaM dRSTvA he candra ko'pi tavAdaraM na kroti| 5) parahuapaMcametyatra / tena kAraNena kalahaMsavagIryasyA evaMvidhA satI kimapi na vakti mAM vadantI / aparaparabhRtapaJcamazravaNAt sApi vadiSyati tasyAzcaivaMbhUtaH svabhAva ityarthaH / tathA tena kAraNena sA darpaNe mukhaM na pralokayati yasmAtsA zazivadanA / darpaNe hi candravanmukhaM bhAti / yasmAtsA sAkSAt candraM draSTuM azaktA / tathA sA mRganayanA manasi vairiNaM kusumazaraM matvA kSaNe kSaNe uttrasyati / rUpanidhitvAt kusumazarastasya sambodhanam / tava darzanaM abhilaSate / 1 vastuvadanasya DN. 2 naliNa B. 3 saravari 6.4 niccaMdaNa E. 5 kiya AE. 6 viDavasaya BEP. .7NimmuttAvali N. 8 tIe B. 9 khrisai A. 10 kinara vi0 B; kinari vikkhirihi P. 11 disahi ABEP. 12 saMtAva . 13 viraci . 14 dalihi P. 15gahiullao DN. 16 sirihi P; 17 rayaNArahu ON; rayaNAyarahu D. 18 muha P... 19 gorIahiM A; goriahiM N. For Personal & Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 chndo'nushaasnm| caMdu na dikkhaNa sakkai jaM sA sasivayaNi, ___ dappaNi muhu na paloai tiMbhaNi mayanayaNi // vairiu maNi mainnavi kusumasaru khaNikhaNi sA bahu uttasai / acchariu rUvanihi kusamasaru tuha dasaNaM jaM ahilasai // 87.4 // kukumena / yathA "jai a jhala~kkahiM naryaNa dIhanayaNiahi khaNu, __ keaikusumadalammiM bhasalu vilasai ta jaNu / jaii tIe muhi hAvi maMdu hAsa~u caDai, tA jaNu hIrayapaumarAyasaMcau jhaDai // jai tIe~ mahuramiubhAsiNihi vayaNaguMphai nisuNijai / tA~vaha karepi jaNu amayarasu kaNNapaNNapuDi pijjai // 87.5 // . vastuvadanakarAsAvalayasaMkIrNasya karpUreNa / yathA - "avihaDaavarupparaparUDhaguNagaMThinibaddhau, eaarinn hali galai pimmu saralimavasaladdhau / mANamaDappharu tuha na juttu uttimaramaNi, tibhaNi vArauM vAravAra vAraNagamaNi // aha karihi kalahu vallahiNa sahu~ icchi mayacchaii i pnnymuhuuN| mANikkimaNaMsiNi karivaM valu helli khellitA na~u tuhu~ // 87.6 // ___1) jai ma jhalakkahiM ityatra yadi dIrghanayanAyAH striyA nayanaM abhIkSNaM dIpyate tadA ketakIkusumadale bhramaro vilasatIti 'jaNu' utprekSArthaH / utprekSate / yadi tasyA mukhe hAvena hAsyaM caTati tadA hIrakapadmarAgasaMcayaH jhaTati patatItyarthaH / jaNu ivArthe / tathA yadi tasyA mRdumadhurabhASiNyA vacanagumpho nitarAM zrUyate tadA karNaparNapuTa kRtvA janairamRtarasaH pIyate / 2) avihaDaavarupparetyAdi avighaTaparasparaprarUDhaguNagranthinibaddhaH aticAreNa prastAvAdahakAreNa saralimavazalabdhaM prema he sakhi galati / tena kAraNena mAnaprAgbhAraH tava na yukto he uttamaramaNi / tvAM vAraMvAraM vArayAmi / athavA kariSyasi kalahaM yadA tadA he hastigamane praNatamukhaM bhartRmukhaM icchi dRSTA he mAnaikamanasvini he sakhi balaM api kRtvA krIDituM yuktaM tava / 1dakkhiNa D. 2 vayariu A. 3 mannivi P. 4 acchariya A. 5 kusumasara BP. 6 daMsaNa A. 7jhalakkadi. 8 nayaNu P. 9dINana A. 10 dalaggi Ed. 11 jai ya tIi d; jai tIi A. 12 muhahAvi Rd. 13 hAsu A. 14 tIi AKdP. 15 vayaNaguMphu BES. 16 nisunijai NS. 17 tA dhaDa Rd. 18 karippi BP. 19 rupparappa DN; ropparappa B. 20 aiyAriNa P. 21 vAraNagAmaNi . 22 ada karahi ; aha karahi P; aha kirihi D.23 mayacchie . 24 paNayasuhu RKd; paNayamuhaM A. 25 kari Thavalu hellikhilli BE. 26 tAjuu tuhaM ; tAjjUo tuhaM D; tAjao tuhaM N; tA jUu tuhaM B. For Personal & Private Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuGkumena / yathA - caturtho'dhyAyaH / "paMDigaMDayalapulayapayarapayaDaNabaddhAyaru, kaMcivAlabAlAvilAsabaha limaguNanAyaru / deviDidivvacaMpayacayaparimalalhasaDara, kuMtalikuMtaladappajhaDappaiNalaMpaDau // marahaTThamANaniTThAhavayavivavihaMsaNasakkau / kasu karai na maNi hallo hala~Da malayAnilahu jhulakkara / / 87.7 / / rAsAvalaya vastuvadanakasaMkIrNasya karpUreNa / yathA - "taruNihUNigaMDappahu~puMchiatimiramasi, jhukAva dusahu mA karau~ sasi / malayAnilu mayanayaNi dhuNi kappUrakayalivaNu, saMdhukkiamayaNaggi saihi i mA tujjha tavau taNu // kuGkumena / yathA taNuaMgi ma khaDahaDi paDahi tuha mayaNabANaveaNa kalahe / zcaya mANu mANi vallahiNa sahuM caDi ma jIvasaMsayatulaha // 87.8 // "savaNanihiahIrayahasaMtakuMDalajuala, thUlAmalamuttAvalimaMDiathaNakamala / 1) paMDu (Di) gaMDalaye (yale) tyatra / pANDudezodbhavAnAM strINAM gaNDatale yatpulakaprakaraprakaTanaM tatra baddhAdaraH / kAJcIpAlAnAM kAJcIdezasvAminAM yA bAlAstAsAM vilAsabahalimaguNe nAgara iva nAgaraH / nAgarA hi vilAsabhAjo bhavanti / daviDitti draviDIdivyacampakaparimalaluNThAkacauraH / kuntala dezotpannastrIkezadarpadalane bhraMzane ' lampaTaH / mahArASTrImAnapratijJAvratavibhavavidhvaMsanasaktaH AsaktaH / evaMvidho malayAnilaH kasya manasi karoti [na] hallohalaM Anandam / saprasara ( sarvasya ) iti yAvat / 2 ) taruNihUNi ityatra taruNyo hUNyo hUNadezajA nAryaH tAsAM gaNDAtpramArjitatimiramaSIkaH / tAsAM mukhAt zyAmatApanIteti bhAvaH / ulkAvayavApAtanaM dussahaM mA karotu bhavatyAH zazI / he mRganayane kampitakarpUropalakSitakadalIvanaH / karpUraM kadalyudbhavamiti zrutiH / saMdhukSitamadanAgniH malayAnilaH te tava tanuM tanu stokamapi mA tApayatu / iH paadpuurnne| he subhage tava aGge / mA niSedhe / khaDaDeti anukaraNe / madanabANavedanA patatu ata eva mAnaM tyaja / mAne sati mA caTa jIvasaMzayatulanam / maraNAvasthAmityarthaH / 3 ) savaNanihibhahIrayetyatra zravaNe nihitaM hIrakaiH zobhamAnaM kuNDalayugalaM yayA sA / sthUlAmalamuktAphalAvalImaNDitaM stanakamalaM yayA sA / zvetAMzukameva prAvaraNaM yasyAH sA / bahulaM zrIkhaNDenojjvalA gauretyarthaH / bahupraphullavica kilapuSpaiH puSpitAH kezA yasyAH sA / tato'nantaraM prakaTIbhUya / priyatamaM paiMti - prati / abhisArikA abhisarati darzanajanitaM khalajanAnAM Daro bhayaM tena bhAritA utkaTA / atyutkaTaveSe sati khalAnAM durAsaheti / candreNa sundarAyAM nizAyAm / 165 1 kiMcivAla B. 2 draviDa Kd; daviDa D; davaDi BC. 3 kaDappaNa Kd. 4 niddhAhavaya N; nidvAvaya BK. 5 viviha Kd. 6 hallAhalau S. 7 pahaA; D repeats haMsaNa to rAsA after puMchia. 8 ukkajhalu * CDN. ukkaculu * Kd; ukkujhulu* ABP. 9 karahu A. 10 dhUNia C; ghuNia N. 11 dusahu mA dahau tujjha Kd. 12 kalahu A; kalahai D. 13 jIyasaM0 . For Personal & Private Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndo'nushaasnm| seaMsuapaMguraNa bahalasirihaMDarasujjala, ___ bahupahullaviaillaphullaphullAviakuMtala // to paryaDa dhAi dNsnnjnniakhlynnddrbhrbhaaria| ahisarai caMdasuMdaranisihiM paI piayama ahisAria // 87.9 / / vadanakasya kapUreNa / yathA "kiM na phullai pADala paraparimala, __ mahamahei kiM na mAhavi avirala / navaimAlia kiM na dalai pahillia, kiM na uttharai kusumabhari mallia // diihiatlaaysrtellaaddiNhiN kiM na pasAhi paumiNi phuDai / tu vi jAi jAyaguNasaMbharaNu jhANu ki bhasarlahu maNi khuDai // 87.10 // kuGkumena / yathA "jai tuhuM mahu karayalu ummoDavi, callia cIraMcalu acchoDavi / mANiNi tu vi pasAu kari summau, __ paI pii uttAva lia ma gammau // jai kiMvai vi saMcaha~ payajuyalu ihu vihivasiNa vihttttii| tA tujjha majjhu khINaMu kharau kiM na khAmoari tuTTai // 87.11 // etAzca vastuvadanakakarpUrAdyA dvibhaGgikAH SaTpadA iti, sArdhacchandAMsIti ca, sAmAnyAbhidhAnena mAgadhAnAM prasiddhAH / yadAha - jai vatthuANa hetu ullAlA chaMdayaMmi kijaMti / divaDhacchaMdayachappayakavvAiM tAI vuccaMti // 87.12 // ityAdi / 1) kiM na phullai pADala ityatra paraH parimalo yasya saH pATalaH kiM na puSpati / aviralA mAdhavI kiM na mahamaheitti - gandhaM karoti / prahRSTA satI navamAlikA kiM na vikasati / kusumabhareNa mallikA vRddhiM na prAmoti / tathA ca dIrghikAtaDAkasaraHpalvaleSu / taTAkaM khAtaM mahatsaraH tadeva laghu saraH / 'saradahatalAyasosaM' ityatra vizeSa tyoH| tallaDaM palvalaM akhAtaM saraH teSu prazAkhAbhiH padminI sphuTati / paraM tadapi jAteotaM NaM yatra evaMvidhaM dhyAnaM bhramarasya [ manasi khuDai khATa karoti ? api tu na / eteSu padArtheSu satsvapi jAtAveva bhramarasya dhyAnaM nAnyatreti bhaavH| 2) jai tuha mahu karayaletyatra yadi tvaM mama karatalaM ummoDavittiAmojya calitA cIrAJcalaM api acchoDia(Davi)tti AkRSya ca / tathApi he manasvini prasAdaM kRtvA zRNu he priye paI tvayA autsukyena mA gamyatAm / yadi kathamapi saMcayAtsaMcArAt vA iha padayugalaM vidhivazena vighaTate skhalatItyarthaH / tadA tava madhyaM udaraM atIva kSINaM sat kiM na kSAmodari truTayati / ko'rthH| autsukyataHprayAntyAstava yadi ghisaMSThulatayA pAdaH patiSyati tadAtIva kSAmodaraM madhyaM truTiSyatIti zanairgaccheti bhaavH| 1 viaiphulla D. 2 payaDatthaya rd; payaDa pAi s. 3 navamallia N. 4 pahalliya N. 5 tallaDahiM BP. 6 bhasalu hu CN. 7 tuha muha D; tuha muhu N. 8 saMvahu A.; saMvaha DN. 9 visadRi A; viTTai N. 10 kSINau A; khINatu N. 11 atra ca F. 12 hiDhe F. 13 divaDhacchaMdaya AODN. For Personal & Private Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhyaayH| 167 evaM mAtrAyA apyupari dvipadyullAlakA vastukAdInAmapyupari dohakAdayo dvibhaGgyAmeva draSTavyAH / vRddhAnurodhAttu "raDDA pRthagabhidhAsyata iti sarvamavadAtam // 87.12 // dvipadyavalambakAnte gItistribhaGgikA // 88 // pUrva dvipadI pazcAdavalambakastadante gItiriti tribhaGgikA / yathA "nibbharadaliasattadalapAyavasaMkaDataDiNipuliNiA, sehAliapasUNaparaparimalapuNNapahAyapavaNayA / kuvalayagaMdhaluddhaphulaMdhuapatthuagItibhaMgiA, ___paMkayavaNakaNaMtakalahaMsIkulahuMkArasaMgiauM / / ohaTiacikhallayA, nimmalajalasohillayA, rAyarasavadUayA, kalamAmoapasUayA // tihuaNalacchIbhavaNayA joNhAjalabharianahayalAbhoayA, kassa na haraMti cittayaM ee loaMmi sArayA diahayA~ // 88.1 // tribhiranyairapi // 89 // anyairapi tribhizchandobhiH zrutisukhaitribhaGgikA / tatraM maJjarIkhaNDitAnte bhadrikAgItiH / yathA ucchalaMtachappayakaleMgItibhaMgidhare, vipphuraMtakalayaMThikaMThapaMcamasare / giJjamANahiMdolAlavaNapasAhie, caccaripaDahodAmasahasaMkhAhie // 1) raDDA pRthagabhidhAsyata ityatra 'AsAM tRtIyasya paJcamenAnuprAse'nte dohakAdi cedvastu raDA vA' (5.23) iti / 2) nibbharadalia ityatra ete loke vasantavAsarAH (?) kasya cittaM na haranti api tu sarveSAM hrntiityrthH| kIdRzAH / nirbharaM dalitA vikasitA ye saptaparNapAdapAstaiH saMkulaM taTinIpulinaM yeSu / tathA sephAlikAprasUnaprakRSTaparimalaiH pUrNAH prabhAtavAyavo yeSu / tathA kuvalayagandheSu lubdhA ye puSpaMdhayA bhRGgAstaiH prastutAH prArabdhAH gItInAM bhaGgayo yeSu te| tathA kamalavaneSu kvaNantyaH zabdaM kurvanyo yAH kalahaMsyastAsAM ye haMkArAH zabdAH teSAM saMgaH sambandho yeSu te saMginaH / tathA ohaTTiatti-nivRttaH cikkhillaH kardamo yeSu te svArthe kH| nirmljlshobhnshiilaaH| rAjaga(ra)NotsavadUtakAH kathayitAraH / kalamAmodAn prakarSaNa sUcayantIti klmaamodprsuuckaaH| tribhuvanalakSmIgRhAH / jyotsnaajlbhRtnbhstlaabhogaaH| 3) ucchalaMtachappayetyatra IdRze caitramAse yasya pArzve priyamAnuSo na bhavati arthAt kAminI sa kathaM jIvati / kIdRze caitre / ucchalaSaTpadakalagItibhaGgidhare, visphurantaH kalakaNThIkaNThAt paJcamasvarA yasminsaH tasmin , gIyamAnAndolArAgAlapanAlaMkRte caJcarI-paTaha-uddAmazabdavAn zaGkhaH ete trayo'pi saMkhyAdhikA yatra sa tasmin , vikasitaraktAzokalate kesarakusumAmodamaye vikasitamAkandavane ghanaH gholan dakSiNapavano yatra he sakhi he vayasye sa kathaM jIvati / kiidRshH| viddho makaradhvajabhallikAbhiH / 1 raDDo A. 2 tribhaGgI A. 3 pavAhapa0 A; padAyapa0 N. portion from vaNayA to paMkaya repeated in A.4 saMgIA A.5 cikkhiliyA KP.6 gaNUsava K. 7 dIyA A. 8This Sutra is dropped in G. 9 yathA tatra A. 10 kamalagIti0 B; kalagItibhaMgadhare ARd. 11 kalayaMThikaThipaM0 B; kalayaMThipaM00. 12 sajjamANahiMDolA Rd. 13 paDahuddAma Kd. 14 saMkhohie AKd. . For Personal & Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 chndo'nushaasnm| viasiarattAsoalae, kesarakusumAmoamae / pepphulliamAyaMdavaNe, ghaNagholiradakSiNapavaNe // ia erisaMmi cettae jassa na pAsaMmi atthi piamANusaM / so kaha jiai vayaMsie viddho mayaraddhayassa bhalliAhiM // 89.1 // gAthasyAdyArddha samaizcairgAt prAgvRddhaM gasya te pAdaH samazIrSakam // 10 // "gAthasya prathamArddhamantyAdgurorarvAk samaizcagaNairvRddhamantyasya ca guroH sthAne te trimAtre sati pAdazcedbhavati tadA tAdRzaizcaturbhiH pAdaiH samazIrSakam / yathA "sarasayarasurahisussAyataruNamAyaMdamaulamaMjaridalohakavalaNakasAyasaMsuddhakaMThakalayaMThini___arakaMThocchalaMtapaMcamapalAvavollAlayaMmi ruMdAraviMdamayaraMdabiMdusaMdohapANasANaMdabhamara niurebabahalajhaMkAramuhaliujANacArulacchIe tihu~aNamaNahare, dakSiNaisamuddakallolamAliAtaruMgasaMganivvaviamalayamAruajhaDappahallaMtavivihabahuvelligahaNaghaNakusumagocchaucchaliapaurapiMjaraparAyapaDihatthadahadisauMcakkadaMsaNuppaNa piayamAbharaNamiliamucchApahAranivaDaMtapahiasaMghAyaruddhamaggaMtaradUsaMcaradhare / papphuDiasaNakiMsuasamUhakaNiArakuMjavarakaMcaNArakesaralavaMgacaMpayapiaMgumallI mahallamAhaviviANakaMkellitilayakuruMbayapiAlapunnAganAgakesarasuvaNNakeaikuDaMga pADalatamAlanomAliullapasaraMtaparamaparimalathavakkamahamahiasamattavaNaMtare, 1) gAthasya prathamArddhamityatra cayorgAthaH / gAthaiva pUrvArddha'ntyagAtprAk cagaNadvayasya vRddhau gAthaH (1.11) / samairaSTa-dazAdibhirna spt-nvaadibhiH| 2) sarasayarasurahItyatra / evaMvidhe vasante mA vacceti.mA yAhIti kriyAsaMbandhaH / sarasatarA susvAduH sA cAsau taruNamAkandamukulitamaJjarI tasyA dalaughaH tasya kavalanaM tena kaSAyitaH saMzaddhaH kaNTho yAsAM kalakaNThyastAsAM nikaraH tasya kaNThAt ucchalatpaJcamasvarANAM bollAlamitti bollAH zabdA. stadvati, rundAni vipulAni yAnyaravindAni teSAM makarandAsteSAM bindavasteSAM saMdohastasya pAnena sAnandaM yat bhramaranikarambaM tasya bahalA jhaMkArAstairmukharitA udyAnasya cArvI lakSmIryatra, tribhuvanajanamanohare, dakSiNasamudraH kallolamAlikayA saha taruNo navo yaH saMgastena nirvApitaH zItIkRtaH sa cAsau malayavAyuH tena zIghra hallantakampAyamAnAH vividhA nAnAprakArA bahvayo bhUyasyo yA valyastAsAM vanaM gahanaM tasya ghanakusumagucchAt ucchalitapracurapiJjarapItaparAgastena vyAptaM yaddazadikcakraM taddarzanAdutpannaM priyatamakAntAsmaraNaM tena militaH prApto yo mUrchAprahArastena nipatanto ye pathikAsteSAM sArthaH tena ruddhamArgAntareNa duHsaMcaraH saMkIrNabhAvaH tasya dhare dhaarke| prakarSeNa puSpitAH saghanA nibiDA ye kiMzukavanamAlikAntA vRkSAsteSAM ullaH ArdraH prasaran parimalo yeSu te. evaMvidhAH stabakA gucchakAstaiH mahamahiatti sugandhIbhUtaM samastavanAntaraM ytr|maa vacca he kAnta imAM mAM tyaktvA / mAM kIdRzIM madanapIDitAm / kIdRze vasante / taruNIsArthe carcarIvinodena saha spardhayA nATyo yo daNDAbhighAtazabdastadantarAle tAlAnulagnaghUrNanmRdaGgodAmapAThena prapannA yA maJjuvasantarAgabhaGgI AlapanarekhA tayA saMbaddhAni veNuvivarollasatsvarabhedasAdhanasthAnAni taiH sahe samarthe / 1moyae A. 2 papphalliya 0.3 dakkhaNa DNS. 4 cittae ARD. 5piamaNussaM B. 6 antyasya N. 7 antasya P. 8 syAt F. 9 sarasayasurahi. N. 10 volAlayaMmi P. 11 niuruMba BDS. 12 tihUaNamaNa. A; tihuaNajaNamaNa* CK. 13 dakkhiNakasa0 . 14 taraNasaMga ADNPs; taralaNasaMGga B. 15 halaMta NS. 16 dihAcakka P. 17 daMsaNuppaNNupi0 CNS; daMsaNuppannapi A. 18 dUsaMcadhare P. 19 papphulliasaghaNa ACDNS. 20 kuravaya BP. 21 ghacakka NS. For Personal & Private Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhyaayH| mA vacca kaMta cattUNa maM imaM mayaNapIDiaM taruNisatthacaccariviNoasamasIsanaTTadaMDAhighAyasadaMtarAlatAlANulaggaghummaMtamahalodAmapADapaDivannamaMjuhiMdolabhaMgiAlavaNarehasaMbaddhaveNuvivaro llasaMtasarabheasAhaNaTThANasahami vasaMtae // 90.1 / / atra samasthAne jo lI; tathAntyAcagaNAtprAgekazcagaNo jo lIzca na kartavyaH ityAmnAyaH // 90.1 // mAlAgalitakapAdAnte viSamacAvRddhau veH // 91 // mAlAgalitakapAdasyAnte viSamasaMkhyasya cagaNadvayasya vRddhau satyAM veH paraM sama. zIrSakam / viSamazIrSakamityarthaH / "mAlAgalitakavacAtrApi samasthAne jo lIrvA / viSame tu jagaNo na kartavyaH / yathA "hayavarakhurakhaNijjamANamahireNupaDalabahalijjamANagayaNaM gaNuttharidaaviralaMdhArapuMjasaMvalaNaruddhaloaNaviloaNapavaMca ___macchariaparavaso avayarai samaMtado turidamamaraniaro, 'nibbharasaMcaraMtacauraMgasennapabbhAracaliranIsesabhUlayakhaDahaDaMtamaMdarasumerukailAsaviMjhagirinArapabhudigirisiharaniva DaNAibharabhaMguridakaMdharAI tammai vraahpvro| dhANukAvamukkanArIyaviddhakaraDighaDakuMbhataDaniva DidauviralaraMdhanijharajharaMtasoNidataraMgiNIraiabahalapaMkakhuppaMtacakkaraha saMcarAo eAo bhIsaNAo samaravasuhAo, ___1) mAlAgalitakavadityatra / SAcUnauje jaH same jo lIrvA mAlAyAH (4.24) / 2) hayavarakhuretyatra atra saMgrAmabhUmau amaranikaro avatarati / katham / acchariyatti-AzcaryaparavazaH yathA bhavati / hayavarANAM khurAH taiH khanyamAnA yA mahI tasyA reNupaTalena vyApyamAnaM yad gaganAGgaNaM tadyogAdullasitAviralAndhakArapuJjasya prasaraNaM tena rUddha nayanavilokanaprapaJco yatreti kriyAvizeSaNam / tvaritaM yathA syAttatheti / samatadA(do) sarvatra saMgrAme sati / varAhaH pravaraH tammaitti-khedaM prApnoti / kthNbhuutH| nirbharaM saMcaraccaturaGgasainyaprAgbhAreNa calitaM yanniHzeSabhUvalayaM tena khaDahaDanto ye mandarakailAsavindhyAcalagirinArapramukhagirINAM zikharAsteSAM nipatanAdibhirbhAreNa bhaGgurAH kandharAdayo yasya sa tthaa| kathaMbhUtAyAm / dhAnuSkA dhanurdharAstairavamuktA nArAcAstarviddhakaraTighaTAkumbhataTAt ApatadaviralarandhranirjharAH tebhyo jharat-zoNitAni tAnyeva nadyaH tAsu racito yo bahulaH paGkaH tatra cakraskhalanAt sthitarathena duHsaMcarAyAM etasyAM samaravasudhAyAM suviSamazIrSakANi huMkAraM kurvanti nipatanti iti vaM pazya / nizitakaravAladhArayAbhighAtaH tena ghUrNayantya imAH bahuvidhasubhaTakabandhapatayo nRtyanti / kathaMbhUtAyAm / suravadhUbhirnirmuktAni pArijAtAnAM kusumAni yasyAM tasyAm / ityAcAryahemacandraviracitachando'nuzAsane caturthasyAdhyAyasya paryAyAH / / 1 tAlalANulagga A. 2 ghUmaMta D. 3 tathA to lIzca dropped in A. 4 cavRddhau G. 5 gutthadariavilaMbadhA0 A. 6 avayaradi BP. 7 valira N. 8 bhUvavalayakhaMDahaDaMta B. 9 viMdha N. 10 kaMdharAu B. 11 dhaNukkA0 NS. 12 tArAya N. 13 niviDidAvi0 D. 14 nibbhara ABN. 15 saMvarAo N; saMcarAu BCDF; saMvarAu A; saMcarAe (Loc also in the next 3 words) K. 22 chando0 For Personal & Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 chando'nuzAsanam / suvisamasIsayAI nivaDaMti huMkaraMtAI picche nisidakaravAladhArauhighAyaghummaMtayAI saMpai imAo nacaMti bahuvihasuhaDakabaMdhapaMtIo survhuumukkpaarij| yaviDavikusumAo / / 91.1 // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM svopajJacchando'nuzAsana vRttau AryAgalitakakhaJjakazIrSakavyAvarNano nAma caturtho'dhyAyaH // 4 // granthAgraM 551; ubhayaM 2097 / 1 suvisamasayAI D; suvisamasisayAI N. 2 peccha . 3 dharAhighAya N. 4 parijAyapaviDavi D. For Personal & Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha prAyo'pabhraMze // 1 // saMskRtaprAkRtacchando'nantaramapabhraMzagatAni chandAMsyadhikriyante / prAyograhaNAdbhASAntare'pi bhavanti // 1 // atha paJcamo'dhyAyaH / ajazvastRtIyapaJcamau jo lIrvotsAhaH // 2 // gaNarahitAH SaT cagaNA utsAhaH / atrApavAdaH / tRtIyaH paJcamazca jagaNo laghucatuSTayaM vA / yathA - "avamanniaduTThacittasaMgamayacakaghAya, je te socchAha nAha jhAyaMti tujjha pAya / te te saMsAri vIra kaha vina lahaMti dukkhu, jaM kira vaccaMti jhatti pahu nicchaeNa mokkhu // 2.1 // idAnIM rAsakAnAha - dAmAtrA no rAsako DhaiH // 3 // dA ityaSTAdazamAtrA nagaNazca rAsakaH / Dhairiti caturdazabhirmAtrAbhiryatiH / yathA" suraramaNIaNakayabahuviharAsayathumpia 2) joiviMda viMdArayasayaamuNiacaria / sirisiddhatthanaresarakulacUlArayaNa, jayahi jiNesara vIra sayalabhuvaNAbharaNa / / 3.1 // " sarvA api jAtayo rAsakA bhavantIti kecit / yadAha - "sayalAo jAIo patthavavaseNa etthaM bajjhati / rAsAbaMdho nUNaM rasAyaNaM veDhu~goTThIsu // 3.2 // culgA vA // 4 // caturmAtrapaJcakaM laghugurU ca yadi vA rAsaikaH / pRthag yogAt Dhairiti na varttate / 1 ) avamanniya ityatra avagaNitaH duSTacittasurAdhama saMgamakasya catrAbhighAto yena tatsaMbodhanam / he nAtha ye puruSAstava pAdaM dhyAyanti sotsAhAH santaH te puruSA he vIra saMsAraduHkhaM na labhante kathamapi / yasmAt te / kileti satye / zIghraM prabho mokSaM nizcayena yAnti / 2 ) suraramaNItyatra he suraramaNIkRtabahuvidharAsakena stuta / yogivRndavRndArakAH pradhAnAsteSAM zatairajJAtacarita ityarthaghaTanA tasya saMbodhanaM he zrIsiddhArthakulacUlAratna he jinezvara he sakalabhuvanAbharaNa tvaM jayeti saMTaMkaH / 3 ) sarvA api jAtayo rAsakA ityatra tAvacchandasAM dvau bhedau vRttAni jAtayazca / 4 ) sayalAbho jAIbha ityatra patthAravaseNeti ( patthAra0 ghaTate P. ) samyakpAThAntaraM gurUpadiSTam / 1 syuH BF. 2 jagaNa to utsAha: dropped in A. 3 succhAha BE; sutsAha P; sotsAha CN. 4 mAkkhu A; mukkhu BE. 5 idAnIM to rAsako repeated in A 6 cUDAra * N. 8 patthArava0 N ( KP ). 9 ittha 4. 10 vedagoTThIsu N; viddhago0 P; 7 bhavaNA0 B. guhIsa . 11 rAsaH E. 12 nirvatate B. For Personal & Private Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 chando'nuzAsanam / yathA - "govIaNadijjaMtayarAsaya nisuNaM taha, vAsArati pahuccai pahiahaM pavasaMta / niallaha tiMva kei hiayaMtari nivaDia jiMva jaMteha na vahati calaNa nAvai niaDia // 4.1 // capajAyA avataMsakaH // 5 // caturmAtraH paJcamAtro jagaNadvayaM yagaNazca avataMsakaH / yathA - "sAyaru rayaNAyaru bolahiM jaM buhasaittha, taM sacca ji jAya nisAyarakucchuha jattha | F sirikaMThasire N avayaMsu, avaru sirinAhauri bhUsaNu ullasiaMsu // 5.1 // caH pau jo gau kundaH // 6 // caturmAtraH paJcamAtradvayaM jagaNo gurudvayaM ca kundaH / yathA 3) aharu dalai javApasUNa danta kuMda, pANicaraNanayaNavayaNa viasiAraviMda | kusumapuru paJcakkhu vi suMdari tujhe dehu, tujha vahasa vivarIu ehu / / 6.1 // pAcAjagAH karabhakaH // 7 // paJcamAtradvayaM caturmAtradvayaM jagaNo guruva karabhakaH / yathA"karahaya thaNahara galialolamaNohare hAraya, gaMDasthala luliama ilaja DilakuMtalabhAraya / 1) govIaNetyatra gopIjana dIyamAnarAsakaM zRNvataH varSArAtriH paryApyate / bhuvaH paryAptau huccaH (si0 hai 0 8. 4. 390 ) ityAdezaH / puMsaH pravAsaM gacchataH hRdayAntare tathA kimapi niSpatati nijavallabhA yathA nigasana calanam / na vahati gantumityarthaH / nAvaitti - ivArthe / 2 ) sAyaru rayaNAyaru ityatra sAgaro ratnAkara iti yat budhasArthaH kathayati tatsatyameva / tatkathamiti / yatra ubhau nizAkarakaustubhau jAtau yathA ekaH zrIkaNThazirasi avataMsaH samabhUdaparaH zrInAthorasi bhUSaNaM samabhUditi / kIdRzaH / ullasitA aMzavo yasya / 3 ) aharuTu daitti adharoSTau japAprasUnaM dantAH kundAn kundapuSpANi, pANicaraNanayanavadanAni vikasitAravindaM vidalayanti / pratyekaM kriyA ekatvAdinA yojyA / vidalayati tiraskaroti / ata eva he sundari tava vapuH pratyakSaM kusumapuraM vartate kusumasamUhaH pakSe kusumapuraM pATaliputraM pratyakSam / tataH kathaM madhyadezo'yodhyAdistatra saMbhavati / etadvaiparItyam / pakSe madhyadezaH kaTIpradezaH / pATaliputranagaraM gaGgAtaTa evAsti prayAga iti prasiddham / 4 ) karahayathaNaharetyatra karahatastanabharAt hRdayAt galitA manorathavadvArA yasya saH / gaNDasthale vilulito malino jaTilo jaTAvAn kuntalAnAM bhAro yasya saH / anavarataM bASpanipatanena suttaM sazoSaM tathA zoNaM vilocanaM yasya saH / he narapate tava vairivadhUjanaH IdRzaH saMprati samabhUt / 1 kimvai ABCDN. 2 janaha N; jataha AE; je taha D. 3 niahia NS; nighaDia B. 4 capayA G. 5 satthu B. 6 eka hUu A; ikku hUu F; eku hUo N. 7 sire to avaru dropped iu . 8 sirinAhuuri B. 9 capaujo0 G. 10 kusumapura B; kusumaSaru 8. 11 tubbha ON. 12 tuhu varu BP; tuha vara 4; tu varu 8 (12, 13 maNora hadvAraya KB. For Personal & Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pnycmo'dhyaayH| 173 aNavarayabAhanivaDaNasUNasoNaviloaNa, tuha hua naravaitilaya saMparya verivahUaNa // 7.1 // - capAcAgA indrgopH||8|| caturmAtraH paJcamAtradvayaM caturmAtradvayaM guruzca indragopaH / yathA "rehahiM aruNakati dharaNIali iMdagovayA, pAusasirihi nAi 5ya jAvayabiMdu lggyaa| eha vi vijjuleha jhalakatia bahalakaMtiA, lakkhijjai jAyarUvanimmavia vya kaMThiA // 8.1 // capAcAlgAH kokilaH // 9 // caturmAtraH paJcamAtradvayaM caturmAtradvayaM laghugurU ca kokilaH / yathA "haMsi tahAraMu gaivilIsu paDihAsai rittao, koilaramaNi i tuha vi kaMTha kuMThattaNu ptto| virahaya kaMkellihe. dohala saMpai pUraMtia, * jaM kira kuvalayanayaNa eha hiMDai gAyaMtia // 9.1 / / capAcalgA darduraH // 10 // ___caturmAtraH paJcamAtradvayaM caturmAtrI laghugurU ca darduraH / yathA "mattaMbuvAha varasaMtiNa 'paI samahiu, . AyaNNasu saMparya mahia~li jaM viraIu / haMsahaM kalasaddiNa jaM Asi maNoharu, / dadurairaDiAuluM nimmiu taM saravaru // 10.1 // 1) rehahi aruNetyatra indragopakAH kITavizeSAH dharaNItale rAjante / kIdRzAH / aruNA kAntiryeSAM te / tathA ivotprekSate / prAvRzriyaH pAdAH / kIdRzAH / alaktAnAM bindavo lagnA yeSu te / tathA etA vidyullekhA jhalakaMtI zobhamAnA bahulakAntiH lakSyate jAyate / veva / jAtarUpanirmitA kaNThikeva / nAi utprekSArthaH / 2) haMsi tahAra u ityatra he haMsike tvadIyagativilAsaH pratibhAsate riktaH zUnya iti yAvat / hiNDate gacchatIti hetoH / he kokilaramaNi tavApi kaNThaH kuNThatvaM prApta iti pratibhAsate gAyantIti hetoH / virahasya gAnena azokasya ca pAdaghAtena dohadaM pUrayatIti / ko'rthaH / yasmAtkAraNAdiha vane gAnaM kurvatI hiNDate tasmAdhuvayoH kArya nAstIti bhAvaH / 3) mattabuvAhetyatra megha tvayA varSatA samakRtaM (sAMprataM) kRtaM tatvaM samAkarNaya shRnnu|k| mhiitle| tatkiM tadAha-haMsAnAM kalazabdena yatsaro manoharamAsIt tat duI raTitAkulaM nirmitaM etadeva bhavatA kRtaM nAnyadeveti meghasya nindA / 1 NivaDaNa CD; NivaDaya N. 2 suttasoNa K. 3 hUa A. 4 saMpai veri0 P; saMpaya verivihUaNa D. 5 pAusasiri nAi AODN. 6 pai P. 7 capAcAlgA DN. 8 lagau ca A. 9 tahAru A. 10 gaivilAsa paDihasai A. 11 koilaramaNia P. 12 kaMkellihi P. 13 lagau ca A. 14 pai ACDN. 15 samahio NP. Ayassu A; AiNNasu B. 17 saMpai P. 18 mahIali A, 19 viraio NP; viraiva A. 20 dudura A; dahara pra. 21 raDiAula S. 22 nimmio N. For Personal & Private Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ne chando'nuzAsanam / carajamagA AmodaH // 11 // caturmAtrI ragaNajagaNamagaNAH guruzca AmodaH / yathA - "asoamaMjarIphuraMta AmoesuM, kalarolaMbavaMdrekAyalIsaddesuM / aNavarayaM vahaMtasAraNItoesuM, dhannA ke vi je ramaMti ujjANesuM // 11.1 // gapAsA vidrumaH // 12 // magaNaragaNau laghugurU pagaNadvayaM sagaNazca vidrumaH / yathA - "bhrUrvelliM cAvayaM maNohavassa sasitullaM vayaNaM, gaM cAmIarappahaM ahiNavakamaladalaM nayaNaM / tIe hIrAvaliM va daMtapaMtiM vidumeM aharaM, pecchaMtANaM puNo puNo kANa na havai maNaM viduraM // 12.1 / / ro mIrmeghaH // 13 // ragaNo magaNacatuSTayaM ca meghaH / yathA - "mehayaM mazcaMtaM gataM saMnaddhaM pecchatA, ubbhaDehiM vijjujjoehiM ghorehiM mucchaMtA / keaIgaMdheNoddAmesuM maggesuM gacchaMtA, te kahaM jIaMte kaMtANaM dUreNaM acchaMtA // 13.1 // trayalgA vibhramaH // 14 // tagaNaragaNayagaNA laghugurU ca vibhramaH / yathA - " lAyaNNavibbhamaM taraMgaMtihiM, niddaDDavamahaM jiAvaMtihiM / 1 ) asoamaMjarItyatra ta eva ke'pi puruSA dhanyA ye udyAneSu ramante / azokamaarINAM sphurantaH AmodAH yeSu te[ Su ] / punaH kalarolambavRndAnAM kAkalIzabdo yeSu teSu / anavarataM vahantyaH sAraNyastAsAM toyaM yeSu tathA athavA vahatsAraNInAM toyaM yeSu teSu / 2 bhruvAle cAvayamityatra bhrUvallariM cApamiva cApakaM manobhavasya zazitulyaM vadanaM cAmIkaraprabhaM zarIraM abhinavakamaladalamiva nayanaM hIrAvalimiva dantapA vidrumamivAdharaM tasyAH prekSatAm / [ keSAM ] / puMsAM punaH punaH na bhavati manaH / kIdRk / vidhuraM viklavam / 3 ) mehayaM maccatamityatra / te puruSAH dUreNa mahatkAntAraM ( the com. seems to read kaMtAraM for kaMtANaM ) gacchantaH santaH kathaM jIvanti / kiM kurvantaH / pazyantaH / kam / madonmattaM garjantaM sannaddhaM meghakaM mUrcchayantaH / kaiH / udbhaTaiH ghoraiH vidyudyotaiH ketakIgandhenotkaTeSu mArgeSu satsu / 1 ) lAyaNNavinbhamaM ityatra lAvaNyavibhramaM taraGgantIbhiH nirdagdhakandarpa jIvayantIbhiH evaMvidhAbhiH priyAbhiH premNA vilokyate tathA martyaloke eva svargaH prApyate / 1 caMdra DNS. 2 sArasI s 3 mralgApAsA DN. 4 valli N. 5 vidrumaM cs. 6 garjataM 0. 7 lagau ca A. For Personal & Private Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pnycmo'dhyaayH| premi priyAhiM je puloijjai, .. tA mattaloi saggu pAvijai // 14.1 // meghavibhramau vRddhairapabhraMze eva nibaddhAviti" varNavRtteSu noktau // 14.1 // capajagagAH kusumH|| 15 // caturmAtraH paJcamAtro jagaNo gurudvayaM ca kusumaH / yathA - "nicchiu karivi caMdu 'doNNi khaMDe, ___ tahi nimmia mayanayeNAi gaMDa / varakusuma ghaDeviNu gaMdhacaMgu, komala taha~ viraiu~ ehu aMgu // 15.1 // ihAnye'pi candraka-khaJjakAnta-caJcala-calatanu-vIrapriya-kupita-ruSTa-kRSNa-sita-ghanadakurara-zivAdayo rAsakabhedA vRddhairupanibaddhAste tu kcitkecidntrbhvntiitysmaabhinoktaaH // 15.1 // ojayujozchaDA rAsaH // 16 // viSamasamayoH pAdayoH yathAsaMkhyaM chAH iti sapta, DAH iti trayodaza mAtrAH yatra sa rAsaH / yathA "suNivi vasaMti, purapoDhapuraMdhihaM rAsu / sumarivi laDaha, hua takkhaNi pahiu nirAsu // 16.1 // __ pAcadAzcistRtIye paJcame co jo lIrvA pazcAMhistripAtpUrvAdho mAtrA // 17 // oje pAde prathame tRtIye paJcame ca dvau paJcamAtrAvekazcaturmAtrI dvimAtrazcaikaH / yuji pAde dvitIye caturthe ca cizcagaNatrayam / tathA tRtIye paJcame ca pAde caturmAtrI jo lIrvA / evaM paJcapadI pAdatrayeNa kRtapUrvArdhA mAtrAnAma cchandaH / yathA 1) varNavRtteSu noktAvityatra anyathA paJcadazAkSarAyAmuktamabhaviSyat / 2) nicchiu karivItyatra ayaM nizcayaH / kaH / etasyA mRganayanAyAH gaNDau candrasya khaNDadvayaM kRtvA nirmitau| tathA etasyA gandhacaMga kusuma ghaTitvA etatkomalamaGgaM ghaTitam / arthAddhAtreti bhAvaH / atyadbhutadarzanAt / 3) suNivi vasaMti ityatra vasante pauraprauDhapurandhrINAM rAsaM [zrutvA] tathA laTabhAn smRtvA tatkSaNaM pathiko nirAzo jaatH| 4) pUrvArdhA mAtretyatra catuSpadyarthaM tRtIyapAde'rdhavidhAnam / 1donni BEP. 2 khaMDu BE. 3 nimia B. 4 mayaNayaNAi C. 5 komala ACP. 6 tuha AP. 7 viraiya AB viraio N; viraIo s. 8suNavi AE. 9 puraMdhihi A; puraMdhrihi BE%; puraMghihiM P. 10 sumaravi P. 11 huya B; hUo N; a dropped in D. For Personal & Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 . chando'nuzAsanam / "mattakoilAyaNaMdIi, siMgArarasoggamiNa, naccamANamAyaMdapattihiM / ahiNijjai mayaNajaya-, nADauvva saMpai vasaMtiNa // 17.1 // prAyograhaNAtsaMskRte'pi / yathA"zuSkazikhariNi kalpazAkhIva, nidhiradhanagrAma iva, kamalakhaMNDa iva mArave'dhvani / bhavabhISmAraNya iha, vIkSito'si muninAtha kathamapi // 17.2 / / dvitIye turye tayorvAdyasya caH sthAne po mattabAlikA // 18 // mAtraiva dvitIye turye vA pAde krameNa yugapadvA tayorAdyasya cagaNasya sthAne pagaNacettadA mattabAlikA / tatra dvitIye pAde prathamasya casya sthAne paH / yathA"kumuakamalahaM eka utpatti, maulei tu vi kamalavaNu, kumuasaMDu niccu vi viAsai / saJchaMda viAriNioM, caMdajoNha kiM mattabAlioM / / 18.1 // caturthe yathA"gahiru gajai dharai mayavAri, vihalaMghalu nahu kamai, dunnivAru disidisi plotttti| . . o mattabauliasarisu, visarmaMceTu pAusu payaTTai // 18.2 // ____ 1) mattakoiletyatra vasantena abhinIyate madanajayanATakaM mattakokilanAda eva dvAdazatUryanirghoSo nAndI yatra / zRGgArarasena uggamiNaM pradhAnam / 2) zuSkazikhariNItyanna tilakamaJjaryA adRSTapArasarastIre vanaSaNDe sphATikacaitye zrIyugAdijinaM dRSTvA kumArasamaraketunA namaskAro'yamuktaH / zuSkazikharIti-zuSkagirau kalpazAkhIva kalpavRkSa iva nirdhanagrAme nidhiriva nidhAnamiva mArave marumaNDalasaMbandhIyAdhvani kamalakhaNDamiva he bhagavan tathA bhavabhISmAraNye nAtha tvaM dRSTo'si he muninAtha iha saMsAre kathamapi mahatA kaSTenetyarthaH / 3) kumuakamalahamityatra kumudakamalAnAmekamevotpattisthAnaM tathApi candrajyotsnA niccuvi nizAsvapi kamalavanaM mukulayati saMkocaM prApayati kumudavanaM vikAzayati / tadA svacchandaM caratIti svacchandacAriNI mattA cAsau bAlikA ca pItAmadya (pItamadyA) bAlikeva / sApi IdRzI bhavati / 4) gahiru gajai ityatra prAvRT pravartate / kIdRzI / unmattabAlikAsadRzI / viSamA ceSTA yasyAH sA gambhIraM yathA bhavati tathA garjati / sApi pItamadyA zabdaM karoti / prAvRTU amRtaM vAri dharati prAvRT vihvalA satI nabha Akramati / vihvaleti-prasaraNazIlApi vihvalA satI na kAmati / hu nizcitaM durnivAraM yathA syAttathA pralukhyati kSobhaM prApnoti / k| dizi / 1NAyanaM. BP. 2 rasoggaMmiNa N. 3 pattahi AN. 4 kamalaSaNDa iva BK. 5casthAne ABO. 6 uppaMti N. 7 kumuakhaMDa A; kumuNasaMdu N. 8 secchaMda s. 9 viAraNia AD. 10 mattavAliyA A; mattabAliA N. 11 gahira A. 12 dunnivAra A. 13 mattavAlaya BP. 14 visamaciTTha pAusa A. For Personal & Private Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 pnycmo'dhyaayH| dvitIyacaturthayoryathA"peccha pAusalacchi ucchalai, maulaMti savvAu disa, ghaDahaDaMti ghaNamatta vAlia / phuTuMti keaikusuma, pii pautthi kaha jiai bAli // 18.3 // ___ tRtIyasya to mattamadhukarI // 19 // mAtraiva dvitIyaturyayoH pAdayoH krameNa yugapadvA tRtIyasya cagaNasya sthAne tagaNa zvettadA mattamadhukarI / tatra dvitIyapAde tRtIyacagaNasya te mattamadhukarI / tadyathA"mattamahuaritArajhaMkAra, kalayaMThikalayalihiM, mayaNadhaNuha TaMkArasarisihiM / kaha jIvahuM virahiNiu~, dUradesapavasaMtaramaNiu // 19.1 // turye pAde yathA"phuDiakesaratilayamAyaMdi, papphulliakamalavaNi, surahimAsi saMpai pytttti| mattamahu~ariraviNa, mayaNacariu vaNala~cchi gAyai // 19.2 // ubhayoryathA___"guNavivarjiMi purisi raccei, guNavaMti paraMmuhI, ___ taha ya paMkauppaMnni nivasai / mattamahu~ari kamali, ahaha lacchi aviaura vilasai // 19.3 // .tRtIye paJcame tayorvA pozcau mattavilAsinI // 20 // mAtraiva tRtIye paJcame ca pAde tayorvA yugapadAdyayoH pagaNayoH sthAne cagaNau cettadA mattavilAsinI / tatra tRtIye pAde poH sthAne cau / yathA 1) peccha pAusalacchItyatra priye proSite sati bAlikA kathaM jIvati / yataH subhaga pazya / kim / prAvRTalakSmIH ucchalati vikAzaM gacchati mukulIbhavanti sarvA dizo ghanaM bahu mattA vAliA vAridAH ghaDahaDanti gAravaM kurvanti ketakIkusumAni vikacIbhavanti / 2) mattamahuari ityatra mattamadhukarItArajhaMkArakalakaNThIkalakalaiH virahiNyaH kathaM jIvanti / kIdRzyaH / dUraM dezaM pravasanto ramaNA bhartAro yAsAM taaH| kIdRzaiH / matta0 mdndhnussttNkaarsdRshaiH| 3) phuDiakesaretyatra caitramAse payaTTai prakaTite sati / kIdRze / sphuTitakesaratilakamAkande / vikasite kamalavane sati vanalakSmIrmadanacaritaM gAyati / kena madhukarIraveNa / 4) guNavivaja(ji)i ityatra guNavivarjite puruSe rajjati rAgabhAg bhavati guNavati parAGmukhI tathA kamale nivsti| kIdRze / paGkotpanne / pu. kA (kiidRshe)| mattamadhukare / ahaha khede| lakSmyAH avicAro vilasati / 1 savvAo N. 2 jiau CDKP.3 bAliA DN. 4 kArasasihiM N; TuMkArasarisihiM D. 5 virahiriNita N. 6 mahUara . 7 vaNacchaNacchi . 8 vivajiya A. 9 upanti N; uppani B. 10 madhuari .. 11 aviAriA. 12 The sentence is dropped in P. 23 chando0 For Personal & Private Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam "samayamayagalagamaNaramaNijju', mayabhiMbhalanayaNajuu, aarttkvolsohiru| mattavilAsiNiniaru, harai cittu lallurepayaMpiru // 20.1 / / paJcame yathA"mattajalahara gahire gajjaMti, kekkAhiM mattaisihiM, mattu mayaNu paharei dujau / viNu mattavilAsiNihiM, bhaNi saMpai kAiM kijau // 20.2 // ubhayoryathA"te ji paMDia te ji guNavaMta, te tihuaNasira uvari / ___tAhaM cia jammu jaaNnnhu| je mattavilAsiNihiM, na vi khohi suddhajhauNahu // 20.3 // casya po mattakariNI // 21 // mAtraiva tRtIye paJcame ca paude ubhayorvA pAdayozvagaNasya sthAne pagaNazcettadA mattakariNI / tatra tRtIye pAde casya sthAne paH / yathA"jAsu aMgahi ghaNaM nasAjAla, jasu piMgala nayaNajuu, ___jA~su daMta paviralaviaDunnaya / , na dharijai duhakariNI", mattakariNi jimva dheraiNi dunaya // 21.1 // 1) samayamayagaletyatra vilAsinInikarazcittaM harati samado yaH madakalo hastI tasya yadgamanaM tadvadgamanena rAjamAnaH madena bhiMbhalaM mantharaM nayanayugalaM yasya saH Araktakapolena zobhanazIlaH lallaraM avyakta prajalpatIti / 2) mattajalaharetyatra mattajaladhare gabhIraM garjati tathA mattazikhini kekAraveNa [yukta] sati mattamadanaH praharati / he subhaga mattavilAsinIbhirvinA kiM kriyate sAMpratam / 3) tejima paMDisa ityatra ye puruSA mattavilAsinIbhiH nApi kSubhitazuddhadhyAnAsta eva paNDitAsta eva guNavantaH ta eva tribhuvanazirasi uvarIti UrdhvasthAnIyAH zekharAyamANA ityarthaH / teSAmeva janma nizcayena nAnyeSAmityarthaH / klIvaprAyAste hi jnyeyaaH| 4) jAsu aMgahimityatra yasyA aGge dhanaM nasAjAlaM bhavati yasyA nayanayugalaM piGgalaM bhavati yasyAzca dantAH praviralAH / punaH kIdRzAH / vikaTonnatA vakrA iti yAvat / evaMvidhA durnayA gRhiNI gRhe na dhriyate duHkhakAriNI / keva / mattakariNIva hastinIva / evaMvidhakulalakSaNA strI na pANau kriyate iti bhAvaH / 1 ramaNija ABCDN. 2 lallara K; lalura S. 3 guhira A. 4 kekIrahiM 8. 5 mattasihi B. 6 saMpaya B. 7kijai B. 8 teji E. 9 siri uvari A. 10 jANaha B. 11 khoia N. 12 jhANao BN; jhANaho A. 13 pAde dropped in A. 14 cagaNasthAne AB. 15 aMgihiM AP. 16 aNunayAjAlu A. 17 jasa piM0 A; jasu piMgalu nayaNajuU B. 18 jAsa A. 19 duhakariNi D; duhakaraNi P; duhakaraNI . 20 ghariNi BP. For Personal & Private Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pnycmo'dhyaayH| paJcame yathA"divva kahiM te mattakari NIa, kahiM ghallia bhiccabhaiDA, kahiM nihita hayavara vahillaya / DhuMDhollie~ girigahaNi, ia tujjha riu roahiM gahilaMya // 21.2 // ubhayoryathA"jetthu gajahiM mattakariNivaha, raMkholahiM jatthu haya; jetthu bhiuDibhIsaNa bhamaMti bhaDa / tahiM tehai raNi varai, vijayalacchi paI para samarobbhaDa // 21.3 // AbhirbahurUpA // 22 // AbhirmAtrAdibhiH saMkIrNAH bahurUpA / yathA"gAmvi paTTaNi haTTi cauhaTTi, rAuli deuli puri, . _____jaM dIsai laha~aMgia / virahiMdajAlieNa taM, sA eka vi kaya bahurUvakali // 22.1 // atra prathamaH pAdo mAtrAyA dvitIyo mattamadhukaryAstRtIyo mattavilAsinyAzcaturtho mAtrAyAH paJcamo. mattakAriNyAH // 22.1 // AsAM tRtIyasya paJcamenAnuprAse'nte dohakAdi cedvastu raDDA vA // 23 // __ AsAM mAtrAdInAM tRtIyapAdasya paJcamena pAdenA'nte'nuprAse'nte dohakApadohakAvadohakAzcettadA raDDA vastu vA / yathA"luDhi9 caMdaNavallipallaMki, saMmilidu lavaMgavaNi, khalidu vatthuramaNIyakayalihiM / ucchalihu~ phaNileyahiM, ghuliMdu saralakakkolalavalihiM // 1) divva kahiM te mattetyatra / he de(dai)va te mattakariNaH kahiM kva nItAH tathA te bhRtyabhaTAH kva kSiptAH tathA hayavararathAH kva nihitAH / vahillayeti vahilIti prasiddhiH / eSa duNDolliraH bhramaNazIlaH san / kva / girigahane grathi(hi)laH san tava ripuH roditi / 2) jetthu gajahiM ityatra yatra saMgrAme mattakarinivahA garjanti yantra hayAH re(raM)kholahitti patanti yatra bhRkuTIbhISaNA bhramanti bhaTAH tasmiMstAdRze raNe paraM kevalaM samaroTaM svAmeva vijayalakSmIH vRNute nAnyamiti rnnodbhtttaa| 3) gAmvi paTTaNi ityatra grAme pattane haTTazreNyAM devakule pure laDahaaMgIti vilAsAMgI yadRzyate sA ekApi virahendrajAlikena kRtabahularUpA dRzyate / ko'rthH| virahavazAtsaiva sarvatra dRzyate ityrthH| 4) luThidu caMdaNavalli ityatra malayasamIraH candanavallipalyaGke lulitalavaGgavane saMmilitaH paramArtharamaNIyakadalIbhiH skhalitaH nAgavallISu utsalitaH saralakakkolalavalIbhiH ghUrNitaH cumbito mAdhavIvallarIbhiH pulakitaM kAminAM zarIraM yasmAt / sa punaH kIdRk / raDDo puSTaH / kIdRzaH / bhramarasadRzaH / bhramarasyApi yathAyoga vizeSaNAni vAcyAni evaMvidhaH saMcarati prasarpatItyarthaH / 1N wrongly puts kahiM also before divva, but drops it before nihitta in the 3rd line. 2NIo A; nIa P. 3 bhiccabhaDa BEP; bhicataDa A. 4 DhuMDhallara BE. 5gahellaa B. 6 jatthu 8. 7 gajihiM F. 8 jetthu BFP. 9bhAsaNa A. 10 laDahiaMgiya A. 11 jAlaeNa ACDNB 12 kaliA ACDN. 13 luTitu B; luTTiduM N. 14 ucchilidu A. 15 phaNiyalahi A. For Personal & Private Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam cuMbidu mAhavivallarihiM, pulaIdakAmisarIru / bhamarasaricchau saMcaraii, rahu~u malayasamIru // 23.1 // maatraaprkrnnm| cau lAntatau cau to vastukam // 24 // cagaNadvayaM dvau ca ladhvantau tagaNau cagaNadvayaM tagaNazca pAde cettadA vastukaM caturbhiH pAdaiH / yathA "suravahumahuaripaMtipIaguNaparimalajAlahaM, nhmnnikirnnklaavcaarukesrniaraalhN| patthuavatthuagIticArumuNinivahamarAlahaM, tihuaMNasirikulaharahaM namahu jiNapaMhupayakamalahaM // 24.1 // SaciSA yujyaja oje jo lIrvA vastuvadanakam // 25 ekaH SaNmAtrazcagaNatrayaM SaNmAtrazca vastuvadanakam / atrApavAdaH same jagaNarahitazcagaNa oje jo lIrvA / yathA "mAyAviahaM viruddhavAyavasavaMcialoahaM, __paratisthiahaM asArasatthasaMpAiamohahaM / ko pattijjai sammadiTThijahavatthuavayaNahaM, jiNahaM maggiM nicalanihittamaNu karuNAbhavaNahaM // 25.1 // vastukamityanye / atra kecitSoDazabhyo laghubhya Arabhya laghudvayarvRddhyA vaMzAdIn vastukavizeSAnAhuH / yathA vaMso vitto bAlo vAho vAmo balAhao vido| viddho viso visAlo visArao vAsaro veso|| 25.2 // 1) suravahumahuyarItyatra suravadhUmadhukarIpaGktipItaguNaparimalajAlaM samohaM(1) nabhomaNiH sUryaH tasya kiraNAstadvat kesaranikarasaMyuktaM prastutavastukagItiSu cAravo ye munayasta eva marAlA yatra tribhuvanazrIkulagRhaM evaMvidhaM jinaprabhupadakamalaM namata / 2)mAyAviahaM ityatra kaH samyagdRSTiH paratIrthikaM pratyeti pratyayaviSayaM karoti api tu na ko'pi / kathaMbhUtam / mAyayA vitathaM alIkavAdinaM punaH viruddhavAdavaJcitalokaM asArazAstrasaMpAditamoham / kaH kIdRk / nizcalaM yathA syAttathA bhavati nihitaM sthApitaM mano yena / kva / jinAnAM maarge| kIdRze / karuNAbhavane / 3) atra kecit SoDazabhyo laghubhya ityatra 96 mAtrAtmake vastuvadanake vastukAparanAni SoDaza laghavo yatra sa vaMzAhvaH aSTAdazabhirvitta ityAdi yathAkramaM jJeyam / tattotti tattvaH / mayamautti mRgamadaH / mautti mRgaH / [maulatti] mukulaH / muhotti mukhH| cauvIsakaletyatra caturviMzatikalAtmakapadam / 1 pulaidu AE; pullaida . 2 kAmisarIra AC; kAmisarIruha s. 3 saMcaradu A. 4 raDau dropped in A.; rahuu N. 5 vatthaya . 6 gIi F; gIya B; gItI A. 7 tihUaNaA; tihuyaNi* B. 8 namaha P. 9 jiNapahapaya* DN; jiNapahupayakamahala A. 10 yujyajaca oje N. 11 saMmadiTThi P; sammahiTi D; samadiTThis. 12 nahavatthuavayaNIhaM . 13 magga F. 14 nicaluni0 maNa A; nizcalani0 maNu N; nizcani. maNu da. 15 ityeke AF. 16 laghudvaya 2 vRdhyA F. 17 vissArao s. For Personal & Private Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo'dhyAyaH / tuMgo raMgo bhiMgo bhiMgAro bhIsaNo bhavo bhAlo / bho bhaggo bhaTTo bhIrU tatto bhaDo bhasalo // 25.3 // alao valao malao maMjIro mayamao mao mANI / mahaNo masiNo maulo maho muMho maIharo muhalo // 25.4 // ee nAmanibaddhA cauvIsakalA havaMti vatthuvayA / solahalahuA lahUhiM vaDamANehiM dodohiM // 25.5 // ete ca vastuvadanakaprastArAntarbhUtatvAt pRthaG na lakSitaH / tatprastAre hi aSTau koTI koTyaH samadhikAstataH kiyanto bhedAH parigaNayiSyante ityAstAM tAvat // 25.5 // So'jacaH Sapau rAsAvalayam // 26 // Adau SaNmAtrastataH jagaNarahitaH caturmAtrastataH SaNmAtrapaJcamAtrau yatra tadrAsAvalayam / yathA - "mANu ma mehiM gahillie nihuI hohi khaNu, au caMdu payaTTa rAsAvalayakhaNu / dikkhi hi vinayaNihiM paraM hali" mayaNahaya, vallaha paryaMhe paDa'ti bhaNati a vayaNasaya / / 26.1 // s agopI vastukaM cetyeke / / 26.1 / / dvayorardhasaGkare saGkIrNam // 27 // dvayorvastuvadanakarAsAvalayayorardhayoH saGkare yadi vastuvadanakasya pUrvArdha rAsA - valayasyottarArdhaM rAsAvalayasya vA pUrvArthaM vastuvadanakasyottarArdhaM tadA saGkIrNam / krameNa yathA - aviheDaavaruppaira parUDhaguNagaMThinibaddhau, aANi hali galai pemmu saralimasayaladdhau / mANamaDa phara tuha na juttu uttimaramaNi, "tiMbhaNi vAraDaM vAravAra vAraNagamaNi / / 27.1 // savarNainihiahIrayahasaMtakuMDalajuala, thUlAmalamuttAvalimaM DiathaNakamala / seaMsuapaMguraNabahalasirihaMDarasujjala, bahupahullaviaillaphullaphullAviakuMtala / / 27.2 / / 181 1 ) mANu ma melhi ityatra mAnaM mA muJca he grahile nibhRtIbhava kSaNam / udayatu candraH pravartatAM rAsAvalayotsavaH drakSyAmi mAbhyAmeva nayanAbhyAM sakhi madanahatavallabhasya padayoH patataH (?) sataH sanmukhaM bhaNantI vacanazatAni / mA tvamutsukA bhaveti bhAvaH / 1 suho B. 2 maihavo KN 3 vatthavayA B. 4 sohaha B. 5 lahuhiM Ns. 6 prastArAntargatatvAta pRtha noktAH A. 7 molhi gahiliya 4; mehi gaos. 8 uao A. 9 dikkhasu ehavi A; dikkhisu eha vi P; 10 haliya D. 11 payahiM B. 12 avihaDu a0 B. f. 4.87.6 above. rupparaparUdu CDN. 14 gaNa CN. 15 bhiMbhaNi CN. 16 cf. 4.87.9 above. For Personal & Private Use Only 13 rapparupa P. 17 juyala ONS, Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 chando'nuzAsanam SacacAddo vadanakam // 28 // SacacebhyaH paro dvimAtrazcettadA vadanakam / yathA"anja vi nayaNa na geNhaI taralima, ajja vi vaya] na mellaI bholima / aja vi thaNaharu bharu na paDicchai, tuvi muddhaheM daMsaNi jagu mujjhaI // 28.1 // kecitsamacatuSpadISu SacacadAH saMkulakamiti paThanti / tadatraivAntarbhUtam // 28.1 / / ta upavadanakam // 29 // SacacebhyaH parastrimAtrazcettadopavadanakam // yathA "AmUlu vi bahupaMkiNa saMvalia, savvavArapaDibohasoharahia / kaMTayasayasaMsevia jalasayaNa, jiNauvavayaNu na sohahi kamalavaNa // 29.1 // te yamite'nte'DilA // 30 // te vadanakopavadanake caturNA pAdAnAM dvayordvayorvAnte yamakite satyaDilA / tatra. caturNA yathA "navaghaNarbhamabhamaMtasAraMgaha, kuMjakusumaguMjirasAraMgaha / suMhavilasaMtaaDilasAraMgaha, lIlAvaNahaM taruNi sAraM gaha // 30.1 // dvayordvayoryathA "jahiM chijjahiM narasIsa bhuaggala, tahu narayahu jA dArabhuaggala / sA maI suaNahaM kaha pAraddhia, jaM nisuNaMta buddha pAraddhia // 30.2 // __ caturNA yamake maDiletyanye // 30.2 // pidAvutthakaH // 31 // pagaNatrayaM dvimAtrazcAnte yamite utthakaH / avasthitaka ityanye / yathA 1) ajja vi nayaNetyatra / adyApi nayanaM caJcalatvaM na gRhNAti / adyApi vadanaM muJcati na mugdhatvam / stanabharo bhAraM na pratIkSate nAGgIkaroti / stanabhara ityatra bharazabdaH zobhArtho'nyathA paunaruktyaM syAt / pInau na bhavata iti bhAvaH / tathApi mugdhAyA darzanena jaganmuhyati / 2) AmUlu vi ityatra / AmUlAdapi bahupaGkena saMvalitaM sarvavAraM pratibodho vikAsastacchobhArahitaM kaNTakazatena sevitaM jalazayanaM jinasya upavadanaM mukhasamIpe kamalavanaM na zobhate / taddhi niSpata lokAnAM sarvadA pratibodhakaM niHkaNTakaM ajaDazayanaM c| 3) navaghaNabhamabhamaMtetyatra navaghanasya navInameghasya bhrameNa bhramantaH sAraMgA yatra / sAraMgazabdena mayUrAzcAtakA vA / kavisamaye zyAmanIlayoraikyam / kuleSu vRkSAvRtasthAneSu yAni kusumAni teSu zabdAyamAnAH sAraMgA bhramarA yatra teSAM sukhena vilasanto aTiM lAntItyaTilA bhramaNazIlAssAraMgA hastino yatra mRgA vA yeSu / teSAM lIlAvanAnAM he taruNi sAraM gRhANeti bhaavH| 4) jahiM chijahiM narasIsetyatra yatra chidyante narANAM zIrSANi bhujArgalAH tasya narakasya yA dvArabhuaggalA bhogala iti prasiddhA sA mayA sujanAnAM agre prArabdhA kathA / yAM zRNvantaH pAparddhikA api buddhAH yatra paramAdhArmikarmastakAdIni vidyante(?) tannarakakathA prArabdheti bhaavH| www 5 1 nayaNu E. 2 giNhaiE. 3 vayaNa A. 4 millai E. 5 muddhihiM E; muddhAhaM ACDN. 6 mucchai A. 7 saMkulamiti A. 8 Amuluvi N. 9 navaghaNabhamattamaMta0 A. 10 muha. NS. 11 tehu N. 12 nisuNaMtaM NS 13 tyeke A. 14 avasthaka D. For Personal & Private Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo'dhyAyaH / "niddaDDe daDDhavirahAneleNa, saMtAvatuliavaDavANaileNa / mucchAvia navaghaNamaMDaleNa, ua thekka pahia kayaghaMghaleNa / / 31.1 // dhavalamaSrSTaSaTcatuSpAt // 32 // aSTapAtSaTpAccatuSpAcca dhavalaM nAma chandaH / yadAha dhavalaniheNa supuriso vaNijai jeNa teNa so dhavalo / dhavalo vi hoi tiviho aTThapao chappao cauppAo // 32.1 // dhavalAni ca sAtavAhanoktiSu draSTavyAni / digmAtraM tUdAhariSyate // 32.1 // tatrASTAMhAvoje cidau same cau zrIdhavalam // 33 // tatra dhavaleSu madhyesinau dhavale viSameSu pAdeSu catrayaM dvimAtracaikaH sameSu pAdeSu cadvayaM yatra tacchrIdhavalam / vasantalekhetyanye / yathA - " " khIrasamuddiNa lavaNajalahi, kuvalaya kumu~ihiM / kAliMdI surasiMdhujaliNa, mahumahaM hariNe // kailasiNa sarisau hU kiri, so aMjaNagiri / iha tu jasasiridhavaliu pahu, kiM paMDu na hu // 33.1 // 183 Aye tRtIye cidau dvitIye turye ciH zeSe tvoje cAtau same cAdau cirvA yazodhavalam // 34 // aSTau dhavale AdyatRtIyayoH pAdayozvagaNatrayaM dvimAtrazca / dvitIyacaturthayozcagaNatrayam / zeSeSu caturSu pAdeSvojayoH paJcamasaptamayodva cagaNau trimAtrazcaikaH, samayoH SaSThASTamayoH cargeNadvayaM dvimAtrazcaikaH, matAntare cagaNatrayaM vA, yatra tadyazodhavalam / yathA" je tuha picchehiM vayaNakamalu, sasaharamaMDalainimmalu / je vi huM pAlahiM bhiccakammu, thuNahiM ji niruvam vikamu // 1) nivaDaDhetyatra nirdagdhA jvalitAH / dagdhaH pApIyAn virahAnalastena saMtApatulitavaDavAnalena mUrcchA grAhitAH / navaghanamaNDalena kartRbhUtena utprAbalyena sthitAH pathikAH kRtaduHkhena / 2 ) khIra samuddiNe - tyatra he prabho tava yazaH zriyA dhavalite sati ke ke pANDuratvaM na prApuH / kSIrasamudrasya sadRzo lavaNajalanidhiH hU iti jAtaH / kuvalayAni zyAmakamalAni kumudasadRzAni jAtAni / kAlindI yamunA surasindhujalasadRzI jAtA / madhumathano hariH rudrasya sadRzo jAtaH / kiri iti kilArtham / so'JjanagiriH kailAsasadRzo jAtaH / 3 ) je tuha picchahiM ityatra ye puruSAH tava pazyanti vadanakamalam / kIdRk / zazadharamaNDalavannirmalam / ye puruSAste tava bhRtyakarma pAlayanti / ye narA nirupamavikramaM stuvanti / ye puruSAH zAsanamAjJAM dharanti / ye pAdakamalaM praNamanti / teSAM vimuhI parAGmukhI lakSmIrna bhavati / he yazodhavalitadiGmukha / 1 - 1 niddaddhada 0 N; niddaDhada0 AB; niddadvaDaDDha CDK. 2 virahANalega P. 3 vaDavAnalena A 4 mutthAvia N. 5 o thakka B; utthakka PK. 6 aSTapAt SaTpAt catuSpAt N. 7 suuriso F. 8 vannijjai AK; vajaNNii c. 9 kumuyahiM CDN. 10 mahumahaNa D. 11 hariNu F. 12 kailAsaNa C. 13 ki: paDaru A; kiM paMDaru B. 14 cagaNatrayaM A. 15 tayozo 0 0 16 picchahi NS; pecchahiM BF. 17 maMDalunimmala A. 18 thuNihi A. 19 niruvamavi0 AF. For Personal & Private Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 chando'nuzAsanam je vihu sAsaNu dharahiM, pAyakamalu je paNamahiM / tAhaM ne lacchI vimuha, pahu jasadhavaliadisimu~ha // 34.1 // SaDaMhAvAdye turye pAdau dvitIye paJcame tatra SaDaMhrau dhavale prathame caturthe ca pAde dvau SaNmAtrAveko dvimAtraH / dvitIye paJcame ca pAde dvau caturmAtrau / zeSe tRtIye SaSThe ca SagaNadvayAtparacaturmAtraH paJcamAtro vA t tadA kIrtidhavalam / yathA - 1) "ukkaraDA khavalaiMDa gajjau, ciru jujjhumaiNu, unnAmau siru kasaru ma lajjau cau zeSe SAbhyAM caH po vA kIrtidhavalam // 35 // I thakka mahabbhara mu~hu kahiM, annu' na tihuaMNi, kitti dhavala visI tuha vaTTeI / / 35.1 // caturaMhAvoje pazca same SacacAdasto vA guNadhavalam // 36 // tatra caturaMhrau dhavale viSamapAdayorekaH SaNmAtro dvau caturmAtrau / samayoH SacacebhyaH paro dvimAtrastrimAtro vA cet tadA guNadhavalam / yathA "kaddamabhaggA maggulayA, vahu~ pihulA duttarajalullayA / tim bha va guNadhavalayA, jimva kembai na hasaMti pisuNayA / / 36.1 // SacatAH Sacau bhramaraH // 37 // ojapAdayoH SaNmAtracaturmAtratrimAtrAH samayoH SaNmAtracaturmAtrau cettadA bhramaro dhavalam / yathA " kitti tahArI vaNaiviNu, kai an na vahiM / mAlai mANivi kiM bhamara, dhatUraI laggehiM // 37.1 // 1 ) ukkaraDA khavalau ityatra mayi dhuraMdhare bhAraM samudrahati sati sAhaMkRtitvaM sUcayatyeSa madame vatsa ityutpannakhedaM vRSabhaM prati kazcidAha / he dhavala vatsadRzastribhuvane ko'pi nAsti / yasmAnmArgasthitabhAraM svameva kRSyasi nAnya ityatastava viSAdaH kiM vartate / sa ca vatso'vakaraM utkhalatu garjAravaM karotu / ciraM yoddhumanAH sa ca zira unnAmayatu / mA lajjatAM vrIDAM mA karosthiti zabdArthaH / 2 ) kardamabhaggA magga (ggu ) layetyatra he surANAM vRSabha dhavalazabdena vRSabhaH / kardamairbhagnA mArga dustarajalavantaH / pRthulA vahA nadyaH santi / tena tathA bhAraM vaha yathA tena te pizunA na hasanti hAsyaM na kurvanti kathamapi / anyathA kariSyanti / 3 ) kitti tahArI ityatra tvadIyAM kIrti varNayitvA kaviH kiM varNayati / api tu na / katham / yathA mAlatIM mANavi aGgIkRtya bhramaraH kanakadrume kiM lagati / api tu na tathAyam / 4 khalacar3a N; khacalau 8; 1 sAsaNa AC. 2 tA haMta lacchI N. 3 disamuha A ; disi muhu B. khalavau 0. 5 jujjhamaNu AC. 6 malayajjara B. 7huM 8 kaDhai B; kahahiM DN. 9 annunna N. 10 tihUaNi A. 11 visAo N. 12 vahiM A. Portion from 32-1 to 35- 1 end is not photographed in P. 13 vaha P. 14 bahusu B. 15 viSNaviNu D. 16 anunna N. 17 varNAhiM N; vaNihi AP. 18 dhatturai NS; 19 laggaI P. For Personal & Private Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 pnycmo'dhyaayH| SacatAH SacacA amaram // 38 // oje SaNmAtracaturmAtratrimAtrAH same SaNmAtra ekazcaturmAtrau dvau cettadA amaraM dhavalam / yathA "iMdaDe tuDaM guNi ahiau, saggu vi pahu' maI vAhia / amaravilAsiNigIae, tuha para kitti nisAmie // 38.1 // AdyayoH SacI antyayozcaH sarvatrAnte to do vA maGgalam // 39 // AdyayoH prathamadvitIyayoH pAdayoH pratyekaM pagaNazcagaNatrayaM ca, antyayostRtIya- " caturthayoH pratyekaM cagaNapaJcakaM sarvapAdeSu cAnte trimAtro dvimAtro vA cettadA maGgalArthasaMbaddhatvAt maGgalam / yathA "tuha asilahihiM naravai maMgalakAraNi, vitthAria nimmalayara satthiadhoraNi / saMgararaMgi vivAhamahUsavi jayalacchihiM, dvAriamayagalakuMbhatthalamottia~gucchihiM // 39.1 // utsAhAdinA yenaiva dhavalamaGgalabhASAMgAne tannAmAdye dhavalamaGgale // 40 // .. utsAhAdItyAdigrahaNAt prakrAntAnAM rAsAvalayAdInAM, pUrvoktAnAM helAdInAM, vakSyamANAnAM dohakAdInAM ca grahaNam / "tannAmAghe iti utsAhAdinAmapUrvake / yathAutsAhadhavalaM vadanadhavalaM helAdhavalaM dohakadhavalaM ceti / evaM maGgale'pi utsAhamaGgalAdi vAcyam / yadAhuH utsAhahelAvadanADilAdyair, yad gIyate maGgalavAci kiJcit / "tadrUpakANAmabhidhAnapUrva, chandovido maGgalamAmananti // 40.1 // taireva dhavalaivyAjAt puruSaH stUyate yadA // tadvadeva tadAneko dhavalo'pyabhidhIyate // 40.2 // 1) iMdhu tuhuM ityatra indrAttvaM guNairadhikaH svargasyApi prabhustvaM mayA dRSTaH yasmAdamaravilAsinIgItake . tava parA prakRSTA kIrtiH zrUyate / etAvatA rAjJo'tizayo dyotito'maravilAsinIbhistvaM giiyse| 2) tuha masiladvihiM ityatra he narapate tava khaDgayaSTyA maGgalanimittaM nirmalasvastikadhoraNI vistAritA saMgaramaNDape / kaiAdAritamadakalakumbhasthalamauktikagucchaiH / samUhairityarthaH / kasminsati / vijayalakSmyAH vivAhamahotsave sati / 3) tamAmAye ityatra dhavalamaGgaleti naamdvym| 4) tadrUpakANAmityatra utsAhAdirUpakANAmabhidhAnapUrvaka eva / taireveti atra utsAhAdibhireva / tadvadevetyatra tadrUpakANAmabhidhAnapUrvaka eva / . 1 amaradhavalaM A. 2 iMdaha P. 3 saggahu ra (2) 4 cAhiau BCD. 5nisAmiie P. 6 maMgalakAriNi ABS. 7 mottiyagocchihiM P. 8 bhASAgIte A. 9 dohadInAm A. 10 tadrUpakanAmabhi. A. 11 maGgalavyA* B. 24 chando. For Personal & Private Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / devagAnaM phullaDakam // 41 // utsAhAdinA yenaiva devo gIyate tatphullaDakam // 41 // gAne cidau jhambaTakam // 42 // yasya kasyacidgAne cagaNatrayaM dvimAtrazca pAde cettadA jhambaTakam / yathA"pahu tuha veri' araNNi gaya, nicu vi nivasahiM jimba sasaya / ghaNakaMTayadUsaMcaraiNi, tahiM jhaMbaDai karIravaNi // 42.1 // vakSyamANA gandhodakadhAraiveyaM gAnavazAjjhambaTakasaMjJAM labhate // 42.1 // utsAhAdiprakaraNam / ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM khopajJacchando'nuzAsanavRttau utsAhAdipratipAdanaH paJcamo'dhyAyaH samAptaH // 5 // ____ granthAgraM 188; ubhayaM 2284 / 1) pahu tuha ityatra he prabho tava vairI araNyagataH san nityaM yathA zazako nivasati tathAyam / kva / karIravane / kIdRze / anuccasaMhate nimnamilite ghnknnttkduHsNcre| . ityAcAryeti paJcamo'dhyAyaH smaaptH|| 5 // para 1sambaDa H. 2 veriya rani A; veri arani P. 3 dusaMcaraNi N. For Personal & Private Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha SaSTho'dhyAyaH / sandhyAdau kaDavakAnte ca dhruvaM syAditi dhruvA dhruvakaM ghattA vA // 1 // kaDavakasamUhAtmakaH sandhistasyAdau / caturbhiH paDikAdyaizchandobhiH kaDavakam / tasyAnte dhruvaM nizcitaM syAditi dhruvA, dhruvakaM, ghattA ceti saMjJAntaram // 1 // sA tredhA SaTpadI catuSpadI dvipadI ca // 2 // seti vA // 2 // kaDavakAnte prArabdhArthopasaMhAre Adye chaDDaNikA ca " // 3 // prArabdhasya prakaraNAyAtasyArthasya kaDavakAnte bhaGgayantareNAbhidhAne SaTpadIcatuSpadyAveva chaDDaNikAsaMjJe / na kevalaM dhruvAdisaMjJe chaDDaNikAsaMjJe ceti cArthaH // 3 // SaTpadIcatuSpadIdhruvayozca saptakalAdayaH saptadazakalAntAH pAdA bhavantIti teSu gaNaniyamamAha - dhruvAyAM chaiH kalAbhiH pAde catau padau vA // 4 // dhruvAyAM chairiti saptabhiH kalAbhiH pAde caturmAtratrimAtrau paJcamAtradvimAtrau vA gaNau bhavataH // 4 // jaiH patau Sadau cau vA // 5 // jairityaSTabhiH kalAbhiH pAde paJcamAtratrimAtrau paNmAtradvimAtrau dvau vA caturmAtrau * guNau bhavataH // 5 // jhaiH Satau tiH pacau vA // 6 // jhairiti navabhiH kalAbhiH pAde SaNmAtratrimAtrau trimAtratrayaM paJcamAtracaturmAtrau vA gaNau bhavataH // 6 // naizcAdau pacau pau vA // 7 // jairiti dazabhiH kalAbhiH pAde caturmAtradvayadvimAtrau SaNmAtracaturmAtrau dvau vA paJcamAtra gaNau bhavataH // 7 // atha SaSThAdhyAyasya paryAyAH prArabhyante / 1) Adye chaDaNikA cetyatra prathame SaTpadIcatuSpadyau [chaDDaNikA ] saMjJe / 1 paddhaTikAdyaiH P. 2 veti BON. 3 bhavanti teSu P. 4 paJca mAtrau vA gaNau 0 A. For Personal & Private Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / daizcapadaM pacadaM SadataM cAtau vA // 8 // TairityekAdazabhiH kalAbhiH pAde caturmAtrapaJcamAtradvimAtrAH paJca mAtracaturmAtrAdvimAtrAH SaNmAtradvimAtra trimAtrAzcaturmAtradvayatrimAtrau vA gaNA bhavanti // 8 // vaizcapataM pacadaM pAdau cirvA // 9 // Ta Thairiti dvAdazabhiH kalAbhiH pAde caturmAtrapaJca mAtratrimAtrAH SaNmAtracaturmAtrAdvimAtrAH pagaNadvayadvimAtrau caturmAtratrayaM vA gaNA bhavanti // 9 // DaiH pAtau cApau SacataM vA // 10 // Dairiti trayodazabhiH kalAbhiH pAde paJcamAtradvayatrimAtrau caturmAtradvayapazcamAtrau SaNmAtracaturmAtrAtrimAtrA vA gaNA bhavanti / / 10 / / Dhaizvidau SacacaM vA // 11 // Dhairiti caturdazabhiH kalAbhiH pAde caturmAtratrayadvimAtrau pacacA vA gaNA bhavanti // 11 // citau parvA // 12 // Nairiti paJcadazabhiH kalAbhiH pAde caturmAtratrayatrimAtrau trayo vA paJcamAtrA gaNA bhavanti // 12 // taiH pacAdaM cIrvA // 13 // tairiti SoDazabhiH kalAbhiH pAde SaNmAtracaturmAtradvayadvimAtrAzcatvAro vA caturmAtrA gaNA bhavanti // 13 // thaiH SacAtaM cipau vA // 14 // thairiti saptadazabhiH kalAbhiH pAde SaNmAtracaturmAtradvayatrimAtrAzcaturmAtratrayapazcamAtrau vA gaNA bhavanti // 14 // evaM ca saptAdisaptadazAntakalaughebhyastribhiratulyaiH" tulyAtulyaiH tulyairbArthe pAdA yatra bhavanti sA vidagdhagoSThIgariSThA SaTpadI dhruvA / SaTpadISu cAdyasya pAdasya dvitIyena tRtIyasya SaSThena caturthasya paJcamenAnuprAsaH kartavyaH / catuSpadISvAdyasya dvitIyena tRtIyasya caturthena / antarasamAsu saGkIrNAsu ca prAyeNa dvitIyasya caturthenAnuprAsaH kAryaH / tatra SaTpadIbhedAnAha - tRtIya SaSThayordazAdi saptadazAntAH kalAH zeSeSu sapta SaTpadI SaTpadajAtiraSTadhA // 15 // 1) tribhiratulyairiti-tulyakalAlakSaNaM vA ardhasamaM ekaH pAdo'paraM dvayaM cAnyat / athavA sarvairapyanyaiH / 1 kArya: A. 2 kartavyaH A. For Personal & Private Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ssssttho'dhyaayH| tRtIyaSaSThayoH pAdayoH dazAdayo mAtrAH ekaikavRddhathA yAvat saptadaza, anyeSu catuSu pAdeSu saptaiva yatra bhavanti, sA SaTpadajAti ma SaTpadI bhavati / sA ca dazAdInAM saptadazAntAnAmaSTavidhatvAdaSTadhA / tatrAdyA yathA "ia nArihiM, rasasArihiM, muhaparimalaluddhau / Dhuru Dhollai, na hu mellai, chapparyaMgaNu muddhau // 15.1 // __evaM zeSabhedekhUdAhAryam // 15.1 // assttojaatiH|| 16 // . tRtIyaSaSThayoH pAdayordazAdisaptadazAntAH kalAH zeSeSvaSTau cettadopajAtirnAma SaTpadI / pUrvavadaSTadhA / tatrAdyA yathA "ia uvajAihiM, surahiavAihiM, guMjiraghaNachappau / uva vaNa sArau, keaiphArau, karsa navi rai appau // 16.1 // evaM zeSabhedeSUdAhAryam // 16.1 // nvaavjaatiH||17|| tRtIyaSaSThayoH pAdayordazAdisaptadazAntAH kalAH zeSeSu nava cettadA avajAtirnAma SaTpadI / pUrvavadaSTadhA / tatrAdyA yathA ___ "ia vaNarAihiM, ahiNavajAihiM, chappau paribhamai / mAlairattau, mahurasamattau, jalayAgamasamai // 17.1 // evaM zeSabhedeSUdAhAryam / evaM SaTpadajAtyupajAtyavajAtInAM pratyekamaSTavidhatvAcatuviMzatidhA SaTpadI // 17.1 // catuSpadI vastukaM vAntarasamAsamA saMkIrNA sarvasamA ca // 18 // vastukamiti catuSpadyA eva nAmAntaram / "tulyasamapAdA tulyaviSamapAdA ca antareNa vyavadhAnena samAntarasamA / tulyaprathamadvitIyapAdA tulyatRtIyacaturthapAdA cArdha samamasyA ardhasamA / vyAmizrA saGkIrNA / tulyacatuSpAdA sarvasamA // 18 // 1) i. nArihiM ityatra eSa rasasArAyAH nAryAH mukhaparimalalubdhaH san mugdhaH SaTpadagaNaH pArzvana muJcati / hunizcitam / 2) ina uvajAihiM ityatra guJjadbahuSaTpadaM sAraM pradhAnaM ketakIsphAraM etadvanaM kasya raI ratiM nArpayati / kAbhiH / upajAtibhiH samIpasthajAtibhiH / kathaMbhUtAbhiH / surbhitvaataabhiH| 3)ima vaNarAihimityatra eSa SaTpado'bhinavajAtiSu vanarAjiSu paribhramati / kv| jaladAgamasamaye meghasamaye / kiidRshH| mAlatyA rktH| punaH kIdRg / mdhursmttH| 4) tulyasamapAdeti-tulyau sadRzau samau dvitIyaturyoM pAdau yasyAH viSamau prathamatRtIyau yasyAH iti lakSaNenAntaraM vyavadhAnaM bhvti| 1 parimalu0.2 dura B; duru DN. 3 millai E. 4 gaNaE; guNa A. 5 aSTau pajAtiH A; aSTau upajAtiH N. 6 kusu D; . . . For Personal & Private Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / tatrAntarasamAH prAha.... catuSpadI kalA oje saptAdyAH SoDazAntAH same pratyekaM saikAH saptadazAntAH 'campakakusuma-sAmudraka-malhaNaka-subhagavilAsa-kesara-rAvaNahastaka-siMhavijambhita-makarandikA-madhukaravilasita-campakakusumAvattA (10) / maNiratnaprabhA-kuGkumatilaka-campakazekhara-krIDanaka-bakulAmoda-manmathatilaka-mAlAvilasita-puNyAmalaka-navakusumitapallavAH (9)|mlymaarutmdnaavaas-maangglikaa-abhisaarikaa-kusumnirntr-mdnodk-cndrodyot-rtnaavlyH (8)|bhruuvkrnnk-muktaaphlmaalaa-kokilaavlii-mdhukrvRnd. ketakIkusuma-navavidyunmAlA-trivalItaraGgakANi (7) / aravindaka-vibhramavilasitavadana-navapuSpandhaya-kinnaramithunavilAsa-vidyAdharalIlA-sAraGgAH . (6)|kaaminiihaas-apdohk-premvilaas-kaanycnmaalaa-jldhrvilsitaaH (5) / abhinavamRgAGkalekhA-sahakArakusumamaJjarI-kAminIkrIDanaka-kAminIkaGkaNahastakAH (4) / mukhapAlanatilaka-vasantalekhA-madhurAlApinIhastAH (3) / mukhapati-kusumalatAgRhe (2) / ratnamAlA' (1) / iti paJcapaJcAzartodA // 19 // ojayoH saptAdyAH poDazAntAH kalAH samayostA evaikAdhikAdyAH saptadazAntAH pratyekaM yatra bhavanti sA catuSpadI campakakusumAdisaMjJA / ayamarthaH-oje sapta kalAH same saikAdyA aSTAdyAH saptadazAntA yatra bhavanti sA campakakusumAdibhedena dazavidhA / evamojeSTakalAH same saikAdyA navAdyAH saptadazAntA yatra bhavanti sA maNiratnaprabhAdibhedena navavidhA / tathA oje nava same saikAdyAH dazAdyAH saptadazAntA yatra bhavanti sA catuSpadI malayamArutAdibhedenASTaMvidhA / yAvadoje poDaza same saptadaza yatra bhavanti sA ratnamAlAsaMjJA catuSpadI / evaM paJcapaJcAzaJcatuSpadIbhedAH / tatrauje sapta sameSTau campakakusumam / yathA "aMgacaMgima, jai goraMgihiM / caMpayakusuma, tA kaha agghahiM // 19.1 // oje sapta same nava sAmudrakam / yathA "jai bollai, dhaNa ukkaMThia / sA muddau, muhu kalayaMThia / 19.2 // .1) aMgacaMgimetyatra yadi gaurAGgayA aGgacaGgimA syAttadA campakakusumAni kathaM ardhyante / 2) jaha bollai ityatra yadi sA utkaNThitA satI dhanyA jalpati tadA kalakaNThI mukhaM mudyatu / 1catuSpadI dropped in BRFP. 2 nava dropped in H. 3 ratnamAlA ceti paJca* BFGH. 4 bhedAH ABONP. 5 sA antarasamA ca0 P. 6 aSTadhA A.7 aghihiM E. agyahi P. 8 ghaNa Ns... ; For Personal & Private Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . ssssttho'dhyaayH| oje sapta same daza malaNakam / yathA "kahiM haMsihi, tallovvellaNauM / jaiu dIsai, gau tahiM malhaNauM // 19.3 / / oje sapta same ekAdaza subhagavilAsaH / yathA "paiM viNu tahiM, suhaya vilAsu kvnnu| viNu caMdaI, muhu jAmiNihiM kRvaiNu // 19.4 // moje sapta same dvAdaza kesaram / yathA "melli mANu, vallahiM kari aNurAu / o uDDiu, kesarakusumaparAu // 19.5 // oje sapta same trayodaza rAvaNahastakaH / yathA "lehi vINa, kari dhari rAvaNahattheu / jiNamajjaNi, surahiM diNNu samvahatthau // 19.6 // oje sapta same caturdaza siMhavijRmbhitam / yathA "chuhakhAmu vi, jaM mayajUhu na tiNu carai / taM ajja vi, sIhaviaMbhiu vipphurai // 19.7 // oje sapta same paJcadaza makarandikA / yathA__. "kusumaMtari, navi laggai ali avniddiai|. Asattau, mAlaihi bahalamayaraMdiahi // 19.8 // . oje sapta same SoDaza madhukaravilasitam / yathA 1) kahiM haMsihiM ityatra va haMsyAHtalaM sarasI tantrodvellanakaM krIDanakam / kvApi netyarthaH / yadi tasyA gataM sAmanaM malhaNakaM savilAsaM dRzyate tdetyrthH| 2) paI viNu tahimityatra he subhaga tvayA vinA kalAvilAsa: kavaNu kiidRshH| na kimapItyarthaH / candreNa vinA yathA yAminyAH mukhaM kRpaNaM dInaM bhvtiityrthH| 3) melhi mANu ityatra he sakhi mAnaM muJca vallabhe'nurAgaM kuru / otti - pazya / kesaro vRkSavizeSastasya praagH| uDDiotti - prsRtH| vyApta ityarthaH / vasantAgamasUcanamiti / vasante madanAturA bhaviSyasi ataeva bhartAraM mAnayetyarthaH / 4) lehi vINa karItyatra rAvaNahastakaH AtodyaM yat purA dazAsyenASTApade jinendrANAmagre svahastanasAmutpAThya vAditaM tritantrIrUpaM vRddhapaMkaM (?) vAdyam / vINAM lAtvA kare dhRtvA rAvaNahastakaM jinamajjanasamaye surairgAnaM kRtmitydhyaahaarH| katham / dattasammukhahastakaM yathA bhavati tthaa| 5) chuhakhAmu vi ityatra kSutkSAmamapi yanmRgayUthaM tRNaM na carati tasiMhavijRmbhitamadyApi sphurati / 6) kusumaMtarItyatra alirapanidre vikasite kusumAntare na lagati bahalamakarandikAyAM mAlatyAmAsaktaH san / 1 jai P. 2 caMdaya P. 3 kavaNu CNS. 4 melhi K. 5 uddio N. 6 parAo N. 7:hatthao BOD. 8 sIha viaMbhiya A. sIsIhavi0 N. 9 viphurai BD. For Personal & Private Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 chando'nuzAsanam / "jaM jAihi, kitti diaMtaru dhavalai sayalu / taM jANesu, mANiNi mahuaravilasiu~ pavaleM // / 19.9 // oje sapta same saptadaza campakakusumAvartaH / yathA - "niai jhuNaI, pariraMbhai cuMbaI mahusuMDau | ali mujjhai, caMpayakusumAvaTTi nibuhu~u || 19,10 // evaM daza / / 19.10 // tathA / oje aSTau same nava maNiratnaprabhA / yathA"maNirayaNapahA, payaDiagiriguhu / sAhai bharahu, salu vi disimuhu / 19.11 // oje aSTau same daza kuGkumatilakam / yathA reha caMdo, navapayaDiakalao / puvvadisAe, kira kuMkumatilao / / 19.12 / / oje aSTau same ekAdaza campakazekharaH / yathA - "aliravagII, kayacaMpaya sehare | samayasarI ajahu maNohara // 19.13 // oje aSTau same dvAdaza krIDanakam / yathA - " sahi vaTTuleu, caMdulau paDihA / raNivahUe, kIlaNagaMDuDe nAI // 19.14 // oje aSTau same trayodaza bakulAmodaH / yathA - " mannAvi priu, jai vihu so kayadun / jaM mahamahai, dusahara baulAmoau / / 19:15 // 1 1 1 ) jaM jAihimityatra / yat jAtiH kIrtyA ( jAteH kIrtiH ? ) dhavalIkaroti / kim / digantaram / tat he mAnini mAnaya bhramaravilasitam / atra anyoktiH svaprathA tasyA gauNakathanam / 2 ) nibhai jhuNai ityatra he mitra pazya / zauNDa iva zauNDo madyapaH / mattazcAsau zauNDazca mattazauNDo'lirnirIkSate dhvanati parirambhati upagUhati cumbati campakakusumAvarte nimagnaH sanmuhyati mohaM bhajati / 3 ) maNirayaNetyatra maNiratnaprabhAbhiH prakaTitA girigumphA yasmAt sa tathA / evaMvidho bharataH sAdhayati sakalamapi diGmukham / 4 ) rehaha caMdo ityatra rAjate candraH nUtanA prakaTitA kalA yena saH / kileti utprekSate / pUrvadizaH kuGkumatilakaH / 5 ) aliravetyatra alirava eva gItirgAnaM yasyAH sA kRtazcampaka eva zekharo yayA sA / ayaM strIdharmaH / evaMvidhAM janAnAM manoharAM madhusamaya zrIM (zriyaM ) pazya vilokayetyarthaH / 6 ) sahi vahulau ityatra he sakhi vRttazcandraH pratibhAti / nAi iti utprekSate / rajanIvadhvAH krIDAgendukaH / 7 ) mannAvi ityatra he sakhi yadyapi kRtadurnayaH priyo vartate tathApi / mannAvIti - AtmasAtkuru / yasmAnmahamaheti iti gandhaM bhajate / kaH / duHsaho bakulAmodaH / vasantAgamasUcanamiti / 5 jNai A; 1 diataru N; digaMtaru 4. 2 jANisu B; mANasu K; 3 vilasia A. 4 pacalu A muNai N; jhaNai 8. 8 bharaho F. 9 sihara N. 10 oa N. 11 bahulao N. 14 prio-dunnao N. 15 moao N. 6 nibuhuo N. 7 giriguha BF. 12 geMDuu P; gaMDuo N. 13 tAi N. For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ssssttho'dhyaayH| 193 oje aSTau same caturdaza manmathatilakam / yathA "nimmali gayaNi, samuggeu caMdu vihAvai / raie raiu, vammahatilau~ navu nAvai // 19.16 // oje aSTau same paJcadaza mAlAvilasitam / yathA "kamaliNipAsi, alimAlA vilasi saMpai / ___ kalaravamisiNa, kira mittasamAgamu jaMpai // 19.17 / / oje aSTau same SoDaza puNyAmalakam / yathA "maI asaraNa tuhuM, ainirdeya naDasi kusumAu~ha / jaM kira puNNA, malayasabhIriNa sayala vi kauha~ // 19.18 // oje aSTau same saptadaza navakusumitapallavaH / yathA "kaMpia niavi, navakusumiapallava salalia laya / saMbhari daia, paMthiasatthe takkhaNi gaya vilaya // 19.19 // evaM nava // 19.19 // tathA / oje nava same daza malayamArutaH / yathA "dekhaiivi vellaDI, malayamAruachuA / sumarivi goraDI, paMthiasattha muA~ // 19.20 // oje nava same ekAdaza madanAvAsaH / yathA "jaM dhaNaloaNa, jhasajhaya cala dIsahiM / mayaNAvAsau, taM thaNaguDDari saI // 19.21 // 1) nimmali gayaNItyatra nirmale gagane samudtazcandro vibhAti / nAvai iti ivArthe / vibhAvyate ratyA racitI mammathatilaka iv| 2) kamaliNipAsItyatra kamalinIpArzve sAMprataM alimAlA vilasati / kileti sNmaanyte| kalaravamiSeNa mitrasya sUryasya samAgamaM japati kathayati / 3) maI asaraNa ityatra tasmAtkAraNAt he kusamAyudha mAM zaraNAM khedayasi yasmAnmalayasamIraNena sakalA api kakubhaH puurnnaaH| 4) kaMpitha nibhabItyatra kampitAH / nizravIti - dRSTvA / kusumitapallavAH salIlA latAH / smRtvA ca dayitAM pathikasArthaH vilayaM maraNaM praaptH| 5) dekkhivItyatra dRSTvA / kAH / malayamArutadhutA vallIH / tato gaurIH smRtvA / tA apilarUpA bhavanti / pathikasArtho mRtH| 6) jaM dhaNa ityatra yat dhanyAyA locanAnyeva jhaSadhvajAH matsyaketavabalA zyante / locanAni hi capalatvAt mInarUpANi varNyante / tat jJAyate madanAvAsAH stanapradeze santIti / 1nimmalaga.A. 2 samuggao BN. 3 raipa. N. 4 tilao N. 5visalasia N; vilasai K. 6 metta. gama B; mitrasamAgama A.7 ainiddayaM N. 8 kusumahi uha N. 9 pupphA N; punnA P.10 kaoha s. 11 sasthu i. 12 dikkhivi i. 13 dhua BP. 14 mua BP. 15 dIsaI P. 16 ghaNaguhira N; thaNaguDira A0%; thaNaguduri . 25 chando0 For Personal & Private Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndo'nushaasnm| oje nava same dvAdaza mAGgalikA / yathA ___ "priamahusaMgami, ua maMgaliaI kriN| kiMsuarUviNa, vaNasiri ghaTTaI dharai // 19.22 // oje nava same trayodaza abhisArikA / yathA __"kAlI rattaDI, ghaNihiM nahaMgaNu rudghau / to vi na vaTTahiM, ahisAriajaNu khurddhau // 19.23 // oje nava same caturdaza kusumanirantaraH / yathA "siddhattha pulaya, kusuma nirantaru hasiu siu| ... navadaiAgami, aMgi ji maMgalu dhaNai kiu~ // 19.24 // oje nava same paJcadaza madanodakam / yathA "ghaNarava dUsahA, dUhavai mayaNodau hiau / piadUrahiA, pavasiaramaNiaNu kaha jiau / / 19.25 // oje nava same SoDaza candroddayotaH / yathA "koilakalaravu, caMdaNu caMdujoavilAsu / vallahasaMgami, amayarasu virahi jaliu huAsu // 19.26 // oje nava same saptadaza ratnAvalI / yathA "mAlaimAlahiM, ali sahahiM navamayaraMdasai~Nha / 'naM rayaNAvali, nIlamaya pAusadaiINa diNNa // 19.27 // evamaSTa // 19.27 // tathA / oje daza same ekAdaza bhrUvakraNakam / yathA "rehai taruNiaNu, bhUvaMkaNacaMgau / ANAvai nAi, tihuaNajeI aMgau // 19.28 // 1) priyamahusaMgamItyatra uatti-pazya / vanazrIH priyo vallabho yo madhurvasantastasya saMgame saMbandhe mAGgalikAni karoti / kiMzukarUpeNa ghaTTayugalaM dadhAti / ghaTo ghATaDIti prsiddhaa| 2) kAlI rattetyatra rAtriH kRSNA tathA gaganAGgaNaM canaiH rudraM tathApi mArge abhisArikAjano na kSubdhaH / bhItyabhAva ityarthaH / 3) siddhatthetyatra pulakA eva siddhArthAH / sitaM hasitaM kusumAni / nirantaraM navadayitasaMgame aGge maGgalaM bhAryayA kRtam / 4) ghaNarava dUsahetyatra ghanAnAM ravA duHsahAH / dunoti madanodayo hRdayam / priyadUrasthitaH dUrasthitadhanikaH / proSitAnAM ramaNIjanaH kathaM jIvati / 5) koilakaletyatra kokilakalaravaH candanaM candrodyotavilAsaH etAnyeva vallabhasaMgame amRtarasaH / virahe sati tAnyeva jvalito hutaashH| 6) mAlaimAlahiM ityatra mAlatImAlAyAM alayaH zobhante / kIdRzA alayaH / navamakarandasatRSNAH / kimityadhyAhAraH / prAvRD-dayitena dattA nIlendramayI ratnAvalIva / NaM iti upmaanaarthH| 7) rehai ityatra rAjate taruNIjanaH bhrUcake caGgaH / iva utprekSate / tribhuvanajayI anaGgaH AjJApayati janAnAmiti zeSaH / * 1 oa NS. 2 ghaTTaya P. 3 ruddhauM D; ruddhao N. 4 khuddao N. 5 kisau D. 6 kahi B.7 sathaNha P. 8 NaM K; taM E; na N. 9 pAusadayaiNa B; pAosadaisadA s. 10 dinna A. 11 bhrUcakra0 DEN; 12 taruNiaNU . 13 bhUcaMkaNacaMgao DN. -14 jayi A. For Personal & Private Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTho'dhyAyaH / oje daza same dvAdaza muktAphalamAlA / yathA - "tArAvali bhaNi mA, bhaNi muttAhalamAlI / raikalahiNa truTTI, strasiraNihiM suvisAlI / / 19.29 // oje daza same trayodaza kokilAvalI / yathA - "koilAvalikae, saMgIai naccAvau / navalayavilyAo, malayAnilu naTTAvara / / 19.30 // oje daza same caturdaza madhukaravRndam / yathA - "phullialaya niavi, mahuaravaMdriNa gIu taha / bolayanayaNa, payamavi pahia na diMti jaha // 19.31 // oje daza same paJcadaza ketakIkusumam / yathA - " biMbAliu bhuvaNu, navakeaikusumaparAIMNa / naM ahivAsiaraM, mayaraddhayakammaNajoiNa / 19.32 / / oje daza same SoDaza navavidyunmAlA / yathA - "o calacalaMtiA, viSphurei navavijjumAliA / meharakkhasarasa, jIhiavva dIharakarAliA / / 19.33 // oje daza same saptadaza trivalItaraGgakam / yathA - "dIharacchiAe, pecche sahae tivalIta raMgayaM / kayatihuaNavijae, lIhatiaM piva kAmiNa kaDDiaM" // / 19.34 // evaM sapta / / 19.34 // tathA / oje ekAdaza same dvAdaza aravindakam / yathA - "priahi" muhu araviMdu, calanayaNa iMdiMdiru | daMtakaMti kesara, lacchivisamaMdiru // 19.35 // 1) tArAvalItyatra he subhaga tArAvalIM mA bhaNa / kiM tarhi muktAphalamAlAM bhaNa / ratikalahena truTitAM zazirajanyoH suvizAlAm / 2 ) koilAvalItyatra kokilAvalIkRte saMgItake nartayatu navalatAvanitAH karma / malayAnila evaM nartakaH / 3 ) phullialayetyatra puSpitalatAH niyavi dRSTvA madhukaravRndenaM tathA gItaM yathA bASpAdritanayanAH padamapi na dadati / ke / pathikAH / 4 ) biMbAliu ityatra / nUtanaketakI parAgeNa bhuvanaM biMbAliutti - vyAptam / namiti - utprekSAyAm / makaradhvajakArmaNayogenAdhivAsitamiva / 5 ) o caletyatra visphurati navavidyunmAlikA / ivotprekSate / megharAkSasasya dIrghA karAlA jihveva / 6 ) dIharacchiAe ityatra dIrghAkSyAH pazya rAjate trivalItaraGgitaM tribhuvanavijaye kRte kAmena rekhAntrikamiva karSitam / na matsadRzo bhuvanatraye ko'pi jayIti bhAvaH / 7 ) priahi muhu ityatra priyAyAH mukhaM kamalaM vartate calanetrau (tra) bhramarau dantakAntiH kesarANi lakSmIvilAsamandiram / 1 rayaNihu~ CDN; 2 suvisAli N. 3 vaNiAo A. 6 bAhulleyana0 B. 7 parAyaNa D. 8 mahara0 N. 9 johiavva N. 12 tihUaNa 13 kaddaaM N. 14 priyahi AB; piyahi . vilAsanaMdiru A. ..A 195 4 malayAnila D. 5 vaMdiNa S; vaiNa C. 10 dIharacchIAe AN. 11 piccha . 15 kesara 4. 16 vilAsimaM 0 B. For Personal & Private Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / oje ekAdaza same trayodaza vibhramavilasitavadanam / yathA "kui dhanna juANau, viasiadIharanayaNie~ / mANijjai taruNie, vinbhamavilasiavayaNie~ // 19.36 // oje ekAdaza same caturdaza navapuSpandhayam / yathA "sahi paMkoppanu vi, kamalu taM salahiu~ buhasaihiM / jaM rasaudbusiahiM, pijjai navaphullaMdhuahiM // 19.37 // oje ekAdaza same paJcadaza kinnaramithunavilAsaH / yathA "avirahiahaM muiahaM, hariNahaM ji raisuhu salIsae / para emvai kemvai, jaha~ kinnaramihuNavilAsae // 19.38 // oje ekAdaza same SoDaza vidyAdharalIlA / yathA "muddhai gijaMtaraM, tuhuM kaNarasAyaNu gIu suNi / jiNa ohAmijjai, vijAharalIlAgIijhuNi // 19.39 // oje ekAdaza same saptadaza sAraGgaH / yathA "bhIru vi caMdahio, vari parimuNianAvaM saarNgo| sIhu na salahijaI, jai vi hu daliamattamAyaMgao // 19.40 // evaM SaT // 19.40 // tathA / oje dvAdaza same trayodaza kAminIhAsaH / yathA- ' "maNaharu tuha muhasarahu, rayaNIaravinbhamu dhri| kAmiNi hAsa~vilAsu vi, joNhApasarahu aNuharraI // 19.41 // 1) kaha dhanna ityatra ko'pi dhanyo yuvA vikasitadIrghanayanayA taruNyA mAnyate / kIdRzyAvibhramavilasitavadanayA / tasyAH ruupotkrssH| 2) sahi paMkoppanu vItyatra he sakhi tatkamalaM budhazataiH salahilaM zlAghitaM yat rasodbhuSitaiH puSpaMdhayaiH pIyate / paGkotpannamiti nindaa| 3) avirahiahaM ityatra bhavirahitAnAM muditAnAM hariNAnAmeva ratisukhaM zliSyati bhavatIti / paramevameva kathamapi yazaH kinnaramithunavilAse / dampatyoH prItyupari tasyopamAnAt / 4)muddhai gijaMtauM ityatra mugdhayA gIyamAnaM tvaM karNarasAyanaM gItaM zRNu / yena gItena vidyAdharalIlAgItiH parAbhUyate nirAkriyate ityrthH| 5) bhIru vItyatra bhIrurapi candrasthitaH varaH prdhaanH| kH| vikhyAtanAmA sAraGgo hariNaH / paraM siMho na zlAdhyate yadyapi dlitmttmaatnggH| 6) maNaharu tuhetyatra he subhage tava mukhasaroruhaM rajanIkaravibhramaM dharati / he kAmini tava hAsyaM jyotsnAprasaraM anuharati tacchIlaM bhjtiityrthH| 1dhaNNu A. 19.36 is dropped in D. 2 nayaNIe AS. 3 vayaNIe As. 4 paMkuppanu vi AB. 5 lasahio N. 6 uddhRsiehiM S. 7 kImbai ABDN; kAmvai s. 8 namu . 9 kanna AODNP. 10 hiu gau-gau Bk. 11 nAmu AC; nAuM P; nAmbu DS. 12 salahijau P. 13 maNahara . 14 tuhu ACDN. * 15 sararuha AN. 16 hAsuvi0 P. 17 pasaraha P; pasaraho B. 18 aNusarahu A. For Personal & Private Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTho'dhyAyaH / oje dvAdaza same caturdaza apadohakaH / yathA - "etthu karimi bhaNi kAI, priDe na gaNai laggI pAi / chaDDe viNuM hauM mukkI, avadohaya jimva kira gavi // 19.42 // oje dvAdaza same paJcadaza premavilAsaH / yathA - " kinti vaNNauM mayaNu, kiau jiNa so vi nArAyaNu / tahu~ govAlIaNahu, ghaNapimrmmavilAsaparAyaNu / / 19.43 // oje dvAdaza same SoDaza kAJcanamAlA / yathA - "dIsai suradhaNulaTThI, sAmvalagoraMvaNNasohillI / maragayakaM caNamAlI, NaM ghaNalacchihi kaMThi navallI // / 19.44 / / oje dvAdaza same saptadaza jaladharavilasitA / yathA - "pekkhiNa gayaNayali, navajalaharavilasia calavijjula / saMbharati ni api ahaM, pahiadaia galiaMsuakajjala / / 19.45 / / evaM paJca / / 19.45 // tathA / oje trayodaza same caturdaza abhinavamRgAGkalekhA / yathA - "nahayalavarAhadADhiA, vAruNivahUi NiDAliA / ahiNavamiMaMkalehiA, uppaI pIiM nihAliauM // 19.46 // oje trayodaza same paJcadaza sahakAra kusumamaJjarI / yathA - "vaNalacchikaNayarasaNio, kusumAuha vijayapaDAiA / sahayArakusumamaMjarI, ua~ha mahusamaeNa payaDiA // 19.47 // 1 ) itthu karimi bhaNItyatra he sakhi atrArthe kiM karomi / bhaNa kathaya / priyo na gaNayati / mAmiti zeSaH / kim / pAdapatitApyahaM tyaktvA (ktA) | muktA'padohakA dohavihInA yathA gaurmucyate / 2 ) kitti aur gas madanaM kiyadvarNayAmi / yena so'pi nArAyaNaH tathA kRtaH / tatheti katham / gopAlikAnAM ghanapremaparAyaNaH / tatparaH ityarthaH / 3 ) dIsaha suretyatra dRzyate suradhanuryaSTiH zyAmalagauravarNena zobhanazIlA / Namiti ivoprekSate / marakatakAJcanamAlA dhanalakSmyAH kaNThe nUtanA / 4 ) pekkhiUNetyatra prekSya gaganatale macajaladharavilasitaM 'calavidyut smaranti nijapriyAn svakIyapriyAn pathikadayitAH galitAzrukajjalAH / 5 ) naha yalepatra abhinayamRgAGkalekhA nibhAlitA dRSTA satI prItimarpayati / iyaM kiM nabhastalavarAhadATikA athavA bAruNIdigbadhyAH lalATikA tilakikA ityarthaH / 6 ) vaNalacchikaNayetyatra he subhage ubhaha pazya tvam / madhusamayena sahakAramaJjarIH prakaTitAH / ivotprekSate / vanalakSmIkanakamekhalA athavA kusumAyudhavijayapatAkikA | 1 itthu BKP 2 piu 4. 3 devi N. 4 gAi ABP. 7 taha P. 8 pemma0 BP; pimmavilAsupa0 A. 9 goravaNa N; goravanna ABP. A. 12 mayaMgale 0 . 13 appara KP; uppahi s. 14 niDAliA B. A; oha N. For Personal & Private Use Only 5 kittio N. 6 narAyaNu s. 10 pikkhi * CDNS. 11 priyahaM 15 ramaNiA N. 16 obhahu Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / oje trayodaza same SoDaza kAminIkrIDanakam / yathA "nahalacchibhAlatilaao, disikauminnikiilnngNdduao| rehai puNNamayaMkao, mayaNAhiseaamayakalasao // 19.48 // oje trayodaza same saptadaza kAminIkaGkaNahastakaH / yathA "kavaNu su dhannau jiNa viNu, kAmiNikaMkaNa hattheu vialahiM / anna ki emvai sasimuhi, hiMDai unnamiIMhiM karakamalihiM // 19.49 // evaM catvAraH 19.49 // tathA / oje caturdaza same paJcadaza mukhapAlanatilakaH / yathA "iha mAhavi vammahanilaya, malayAnilahallirakisalaya / ___ o dIsahiM kusumAulaya, kAmiNihu~ muhavAlaNa tilaya // 19.50 / / oje caturdaza same SoDaza vasantalekhA / yathA- 4"kuvido mayaNo mahAbhaDo, vaNalacchI a vsNtrehiaa| kaha jIvau mAmi virahiNI, miu~malayAnilaphaMsamohiA // 19.51 // oje caturdaza same saptadaza madhurAlApinIhastaH / yathA... "sundaru taM kiu eMhu sahi, piu jaM maniu~ viNayanisaNNau / tasu avarAhahaM savvahaM vi, mahurA~lAviNi hatthu viiNNau // 19.52 / / evaM tryH|| 19.52 // 1) nahalacchibhAletyatra pUrNamRgAGkaH zobhate / ivotprekSate / nabhastalalakSmIbhAlatilakaM dikkAminIkrIDanagendakaH daDau (1) iti pratItam / athavA mdnaabhissekaayaamRtklshH| 2) kavaNu su dhannaDa ityatra kaH sa dhanyo yena vinA kAminyAH kaGkaNAni hastAdvigalanti / anyAH mugdhAH he zazimukhi hiNDante unnamitiUrvIkRtaiH karakamalaiH? api tu na kApyevaM hiNDate / tvaM tu UvIkRtakarakamalA hiNDase / tena jJAyate tava / karakaGkaNAni galanti hstyoH| 3) iha mAhavi vammahetyatra iha mAdhave vasante manmathanilayamalayAnila calatkisalayAH dRzyante kusumAkulakAH kAminInAM mukhavAlanAH tilakA vRkSAH / kAminInAM mukhavAlanA iti ko'rthH| gacchantyo'pi mukha pazcAdabhimukhaM kRtvA niriikssnte| 4) kuvido mayaNo ityatra kupito madano mhaabhttH| ca punH| vamalakSmIrvasantena rekhitA shobhitaa| mAmIti manye / idAnIM mRdumalayAnilasparzamohitA virahiNI kathaM jIvatu / api tu neti 5) sundaru tamityatra sundaraM etatkRtaM tatsakhi yatpriyo mAnito vinayaniSaNNoivanataH san / tasya priyasya sarveSAmapyaparAdhAnAM madhurAlApakena hasto vitIrNaH / kRtjlaaalirityrthH|... 1tilayau B. 2 kAmiNI C. 3 giMDuao P; kaMduao A; gaMduao N; gaMduau B. 4 pupphama0 N; puNNamayaMgao A; - puNNamaiMkao P. 5 hatthao AN. 6 annu vi A; 7 hiMDahiM P. 8 unnamiahiM P. 9kusumAolaya N. 10 kAmiNihiM BE. 11 jIvaha A. 12 mauma* BE. 13 phusa0 A.14 kio eha N. 15 maNiE N6; maNNiu CD. 16 viNayanisaNau A; viNayanisannau P: viNayanisaNNao N. 17 lAviNa H 18 hattha A. 19 viiNNao N; viinnao P. For Personal & Private Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ssssttho'dhyaayH| tathA / oje paJcadaza same SoDaza mukhapatiH / yathA.. "paranaramuMhapecchaNavirayee, paryanahamaNipaDibiMbia ji pari / dahamuhamuhapaMti paloiA, sIa~i bhayavimhayahAsakari // 19.53 // oje paJcadaza same saptadaza kusumalatAgRham / yathA "jalai jai vi kusumalayAharu, tavai caMdu jaiha gimhi divAyaru / tuvi IsAbharaparitaralia, piasahivayaNu na mannai bAlia // 19.54 // evaM dve 19.54 // oje poDaza same saptadaza ratnamAlA / yathA karavAlapahAriNa ucchalia~, karisiramuttAhalarayaNamAla / rehai samaraMgeNi jayasirie", ukkhivia nAi sayaMvaramAla // 19.55 // . atraikaH / evaM paJcapaJcAzadbhedAH // 19.55 // vyatyaye sumanoramA-paGkaja-kuJjara-madanAtura-bhramarAvalI-paGkajazrIkiGkiNI-kuGkamalatA-zazizekhara-lIlAlayAH (10) / candrahAsa-gorocanA-kusumabANa-mAlatIkusuma-nAgakesara-navacampakamAlA-vidyAdhara-kubjakakusuma-kusumAstaraNAH (9) / madhukarIsaMlApa-mukhAvAsa-kusumalekhA-kuvalayadAma-kalahaMsa-sandhyAvalI-kuJjaralalitA-kusumAvalyaH (8) / vidyallatA-pazcAnanalalitA-marakatamAlA-abhinavavasantazrI-manoharA-kSiptikA-kinnaralIlA: (7) / makaradhvajahAsa-kusumAkulamadhukara-bhramaravilAsa-madanavilAsa-vidyAdharahAsa-kusumAyudhazekharIH (6) / upadohakadohaka-candralekhikA-sutAliGgana-kaGkellilatIbhavanAni (5) / kusumitaketakIhasta-kuJjaravilasita-rAjahaMsa-azokapallavacchAyAH (4) / anaGgalalitA-manmathavilasita-ohullaNakAni (3) / kajalalekhA-kilikizcite (2) / zazibimbitaM ceti (1) / tAvadvA // 20 // ... .. 1) paranaramuhetyatra paranaramukhaprekSaNaviratayA sItayA padanakhamaNipratibimbitaiva dazamukhamukhapatiH paraM kevalaM pralokitA / nAparA / kathaMbhUtA / bhayavismayahAsakarI / bhayaM parapuruSadarzanAt / vismayahAsye ca bahumukhatvena / 2) jai jalaItyatra yadyapi kusumalatAgRhaM jvalati candro'pi grISme divAkaravat tapati tathApi bharturanyatra gatvAgatatvAt bAlikA bhartRsakhIvacanaM nAGgIkurute / kiidRshii| IrSyAbhareNa paritaralA caJcalA / kopaprAdurbhAve caJcalA bhvti| 3) karavAletyatra samarAGgaNe karavAlAhArAt karizIrSAt ucchalitA muktAphalaratramAlA iha zobhate ivAtprekSate / jayazriyA svayaMvaramAlA utkSitA UrvIkRtA / nAi ivArthe / muktAphala .... 1 muhu N, 2 viraae B. 3 pahanaha . 4 sIae ACDN . 5 jai A. 6 IsAbhari BP. 7 ucchalila N. 8 mAlA ACDNP. 9 samaraMgiNi c. 10 jayasirii BRP. 11 zeSarAH P. 12 kiMkillibhavanAni H; kakolilatAbhuvanAni G. 13 kilakiJcite H. For Personal & Private Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / vyatyaya iti same saptAdyAH zeDazAntAH kalA oje saikAH saptadazAntAH pratyekaM pUrvavatsumanoramAdisaMjJAH catuSpadyo bhavanti / tatra same saptakalAH oje aSTau yatra bhavanti sA manoramA / yathA 200 "keArAvu, kari mora mA / dUri sagorI, sumaNoramA // 20.1 // same sapta oje nava paGkajam / yathA "niavi vayaNu tahiM vibbhamapaDe / vihiNa khitu, drahi paMkeu / 20.2 // same sapta oje daza kuJjaraH / yathA - " gajjai ghaNamAlA, ghaNaghaDahaDa / naM mayaiNanivaiNo, kuMjaraghaDa / / 20.3 / / same sapta oje ekAdaza madanAturaH / yathA - " khaliakkharaDaM vayaNu, muhu paMDarU / tuha akkhai sahi maNu, mayaNAuMru / 20.4 // same sapta oje dvAdaza bhramarAvalI / yathA - " o raNajhaNaMta bhramai, bhamarAvali / yaha guNavali, NaM sAmali // 20.5 // same sapta oje trayodaza paGkajazrIH / yathA - " tahi bhumayahi paDichaMdulo, dhaNu mayaNahu / navapaMkayasiri soarI, tasu vayaNuhu // 20.6 // / 1) kebhArA ityatra he mayUra tvaM kekArakhaM mA kuru / sA gaurI dUre vartate / kIdRzI / atizayena manoramA sundarI / 2 ) nikSavi vayaNu ityatra dRSTvA vadanaM tasyAH vibhramo bhrUsamudbhavo vilAsastasya padam / namivArthe / vidhinA paGkajaM hade kSiptam / tasyA mukhatulAM dadhat brahmaNA jalAzaye kSiptamiti bhAvaH / 3) gajjai ghaNamAletyatra ghano nibiDo ghaDahaDa-zabdavizeSo yasyAH sA ghanamAlA garjati / namivArthe / ivoSprekSate / madananRpasya kuJjaraghaTA / 4) khaliakkharauM ityatra he sakhi vacanaM skhalitAkSaraM mukhaM ca pANDuram / ubhayaM kartR manaH karma / bhAkhyAti / manaH kIdRzam / madanAturam / 5 ) [bha] raNaraNatetyatra he sakhi pazya raNaraNantI zabdaM kurvANA bhramarAvalI bhramati / ivotprekSate / zyAmA madanadhanuSaH guNavallI / jyA iti bhAvaH / 6 ) tahi bhumayahi ityatra tasyA bhruvoH praticchando dhanurmadanasya / tasyA vadanasya sodarA navapaGkajazrIH / 1 kalA : dropped in 4. 2 pao N. 7 mahaya0 BP. 8 mahu B. 9 mayaNAMura A. AB; tahi bhumayahiM P. 3 na D. 4 khettu BP. 5 paMkao ABN. 6 taM B. 10 raNaraNata K; taruNajhaNaMta 4. 11 tahiM bhumahiM For Personal & Private Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 ssssttho'dhyaayH| same sapta oje caturdaza kiGkiNI / yathA "sasiNA rayaNIe raibhare, ullAliau / .. o kiMkiNiAu na hu imA, uDumAliau // 20.7 // same sapta oje paJcadaza kuGkumalatA / yathA "goraDiahiM uvamiai ta para, aJcabbhua / jai kira havai phullia phalia, kuMkumalaya // 20.8 // same sapta oje SoDaza zazizekharaH / yathA "laMghai sAyera giri Aruhai, tuha ahaMga / sasiseharahasiujjala nau~khI, kittigaMga // 20.9 // same sapta oje saptadaza lIlAlayaH / yathA "jaM sahi koila kalu pukArai, phullu tila~u / taM pattu vasaMtu mAsu kAmahu, lIlAlau // 20.10 // ___ evaM daza // 20.10 // tathA sameSTAvoje nava candrahAsaH / yathA - "rehai tuha kari, caMdahAsau / ___ naM riusirIe, kesapAsa~u / / 20.11 // same'STAvoje daza gorocanA / yathA goroaNagorI, tujha koThe / paDimAi cuMbai, sasaharu lolu // 20.12 // sameSTAvoje ekAdaza kusumabANaH / yathA .. 1)sasiNA rayaNIe ityatra zazinA rajanyA ratibhare krIDAsamaye ullAlitAH kiGkiNikA ghughurikAH / na khalu imAH uDumAlAH nksstrmaalaaH| 2) goraDItyatra paraM kevalaM kuGkamalatayA tadA gauryaH upamIyante yadi kila bhavati sA puSpitA phalitA satI atyadbhutA / tasyA dharmadvayaM kavimatena varNyate iti / 3) laMghaI .. sAyara ityatra hai rAjan tava kIrtigaGgA apUrvA vrtte| yataH sAgaraM laGghate girInArohati / kIdRzI / zazi shekhrhsitojvlaa| abhaGgA bhtruttitetyrthH| 4) sahi koilelyatra he sakhi yatkokilA madhuraM vyAharati yava[phullitaH] tilakavRkSaH tatsaMbhAvyate kAmasya lIlAlayaH vasantamAsaH prApta ityrthH| 5) rehai tuha ityatra tava kare candrahAsaH shobhte| ivotprekSate / ripuzriyaH kezapAzo venniidnnddH| 6) goromaNetyatra he gorocanAgauri tava kapolaM pratimayA pratibimbena cumbati shshdhrshcndrH| kiidRshH| lolazcaJcalaH / 1 rayaNIrai. B. 2 ullAlia ABODN; ullAliya P. 3 uDamAliya P. 4na N. 5sAyaru .ABP. 6 naukkhI ABODN. 7 nilao-lAlao N. 8 vasaMta P. 9 kiri A. 10 hAsao-pAsao N. 11 tubbha . 12 kavaulu B. 26 chando0 For Personal & Private Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 . chando'nuzAsanam / "jasu lohacakkiNa vi, na dali~u jhAaiM / tahiM 'vIri kiM karau, se kusumabANu // 20.13 // same'STAvoje dvAdaza mAlatIkusumam / yathA "mAlaIkusumu na lei, caMdaNu cayai / tuha daMsaNaummAhI, maggu ji niai // 20.14 // sameSTAvoje trayodaza nAgakesaraH / yathA dIsai uvavaNi phullio, naaykesro| naM mAhaviNa vaNasirihi, diga~ seharo // 20.15 // sameSTAvoje caturdaza navacampakamAlA / yathA ___ "taNu navacaMpayamAla jiNa, karakama kamala / sahi tuDaM mAhavalacchi tiNa, parimalabahala // 20.16 // same'STAvoje paJcadaza vidyAdharaH / yathA "muhi karivi maryalaMchaNu gulia, guliAsiddhiM / "vijAhariNa jimva vammahiNa, jagu jiu buddhiM // 20.17 / / sameSTAvoje SoDaza kubjakakusumam / yathA "pecchaMtahu~ navamAlai lalia, parimalaasama / bhamarahu~ kimva maNu raMjahi gari, kujayakusuma // 20.18 // sameSTAvoje saptadaza kusumAstaraNam / yathA "malayAnilu malayajarasu sasaharu, kusumattharaNu / virahAnalajaliahi tasu savvu vi, taNusaMtavaNu // 20.19 // evaM nava // 20.19 // 1) jasu lohacakkiNa vItyatra yasya bhagavataH lohacakreNApi saMgamAdhamamuktenApi dhyAna na dalitaM tasminvIre kiM karoti sa kusumaayudhH| api tu na kimpiityrthH| 2) mAlaikusametyatra he subhaga darzanotkaNThitA bAlA mAlatIkusumaM na lAti na gRhNAti / candanaM tyajati / paraM kevalaM mArgameva [ pazyati / / 3) dIsaha uvavaNItyatra dRzyate upavanaM vanapradezaM lakSIkRtya puSpito nAgakezaraH / ivorekSate / mAdhavena vasantena vanazriyo dattaH zekharaH 4) taNu navacaMpayetyatra tanuH zarIraM navacampakamAlA yena kAraNena karakrama(mAH) kamalAni he sakhi tena kAraNena mAdhavalakSmIrvasantazrIH vrtse| kiidRshii| primlbhlaa| 5) muhi karivItyatra mukhe kRtvA mRgalAJchanaguTikAM manmathena buddhayA jagajjitam / keneva / guTikAsiddhena vidyAdhareNeva 6) pecchaMtahu ityatra prekSamANAnAM navamAlatI lalitAM parimalenAnanyatulyAM bhramarANAM kathaM ' mano raJjayanti kevalaM kubjakakusumAni 7) malayAniletyatra malayAnilo malayajarasaH zazadharaH kusumAstaraNaM virahAnalajvAlitAyAstasyAH sarvamapyetattanusaMtApanaM bhavati / 1 vakkiNa vi . 2 dalio N. 3 jjhANu P. 4 vIrI . 5 su P. 6 kusuma BDP. 7dasaNu 8. 8dinu P; diNNa ACN. 9 kama dropped in kamala ACDN. 10 mayalaMchaNa AB; mayalaMlaNuNu N. 11 gulis. 12 pecchaM nahu N; pecchaMdAhu ; pecchaMtaha ABP. 13 bhamaraha ABP. 14 navari P. 15 khujjaiku. B; khujayakusuma P. 16 savva vi B; savu vi Ns. For Personal & Private Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 ssssttho'dhyaayH| tathA same nava oje daza madhukarIsaMlApaH / yathA ___ "nisuNia mAiMdai, mahuarisaMlAvu / o pavasiatarruNihiM, patthuau palAvu // 20.20 // same nava oje ekAdaza sukhAvAsaH / yathA "jai vammaha goraDI, bhalaI nihAlasi / tuha suhaAvAsaNI, tA kiM jAlasi // 20.21 // same nava oje dvAdaza kuGkamalekhA / yathA "pheDavi kuMkumaleha, riuvahuMvayaNahaM / paMkaleha nimmavia, paI mahisayaNahaM // 20.22 // same nava oje trayodaza kuvalayadAma / yathA "jahiM ghallai upphullia, dhaNa calanayaNaiM / tahiM navakuvalayadAmaI, takkhaNi nivaDaiM // 20.23 // same nava oje caturdaza kalahaMsaH / yathA* "kAmiNihiayasarovaraha, tuhu~ ji kalahaMsu / priya rUviNa mayaNahu kiau, taiM ji" parahaMsu // 20.24 // same nava oje paJcadaza sandhyAvalI / yathA "siMdUriauM gurukuMbhatthala, gayaghaDa tuhuM" bali / agAli narAhiva uttharia, kira saMjhA~vali // 20.25 // same nava oje SoDaza kuJjaralalitA / yathA "toDiagu~DamuhavaDasaMnAha, chaDDiakhaggaye / niMdahiM pahu kuMjaralaliagai, tuha ari bhaggaya // 20.26 // - 1) nisuNima mAiMda ityatra zrutvA mAkande madhukarIsaMlApaM pazya proSitaramaNIbhiH pralApaH rodanaM prastutaH praarbdhH| 2) jai vammahetyatra yadi he manmatha gaurI bhavyAM nibhAlayasi tadA tava sukhAvAsanI kiM jvAlayasi / 3) pheDavi kuMkumalehetyatra spheTayitvA kuGkumalekhAM patravallIM ripuvadhUvadanAnAM paGkalekhA nirmitA tvayA tAsAm / kIdRzAM mahIzayanAnAm 4) jahiM ghallaItyatra yatra kSipati utphulle priyA calanayane tatra navakuvalayadAmAni tatkSaNaM patanti / zyAmakAntipAtAt sarvatra zyAmIbhavanAdityarthaH 5) kAmiNihimi(ityatra kAminyA hRdayasarovarasya tvameva raajhNsH| he priya tvayaiva madanasya parAbhavaH kRtaH 6) siMdUribha ityatra he narAdhipa tava bale gajaghaTAH santi / kiidRshaaH(shyH)| sindUritagurukumbhasthalAH / kileti saMbhAvanAyAm / le sndhyaavllirulsitaa| 7) toDiaguDetyatra guDA gajaprakSarA / mukhapaTAH hastihayAdInAM mukhA varaNAni / nindanti he prabho kuJjaralalitagatim / bhagnA arayo muktkhgaaH| nazyanta iti shessH| * 1mAyaMdai KP.2 mahUarIsaM0 A.3 ua ABP; u D. 4 taruNi tiM N. 5 patthuao N. 6 nihAlisi BP. 7 muha0 . 8 nA kiM N. 9 vahUvayaNaha D; vahuyaNahu A. 10 tuha ji A. 11 piyarU. B. 12ja B. 13 siMduria N. 14 tuha A. 15 akAli BP; aggali NS. 16 kiri D. 17 saMdhAvali N. 18 guDhamu. N. 19 chaddia N. 20 khagayA N; khaggaha s. 21 bhaggayA CDNS. For Personal & Private Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 chando'nuzAsanam / same nava oje saptadaza kusumAvalI / yathA "nicchaiM piasahi vammaharAyahu, ANu je bhaMjai / kusumAvaliThi achappaiyasaddihiM', taM mahu tajjai // 20.27 // evamaSTa // 20 // 27 // tathA / same daza oje ekAdaza vidyullatA / yathA - " vijjula mehamajjhi, aMdhArai gorI / kavaNa hatthabhalla, kusumAuha torI // / 20.28 // same daza oje dvAdaza paJcAnanalalitA / yathA - "saMta haM mayagalahaM, cikkArihiM kalia / raNA vivajjarahiM, paMcANaNalalia / / 20.29 // 1 same daza oje trayodaza marakatamAlA / yathA - "phullaMghu adhoreNI, layAvaNagocchehiM / navamaragayamAlioDa, nAi mahu~lacchihiM // 20.30 // same daza oje caturdaza abhinavavasantazrIH / yathA - " kara asoadala muhu kamala, hasiu navamallia / ahiNavavasaMtasiri eha, mohaNachailliauM // 20.31 // same daza oje paJcadaza manoharA / yathA - " tu guNa aNudiNu sumatihi, virahakarAliahi / mayaNamaNohara taNuaMgihi, daya kari bAlihi // 20.32 // 1 ) nicchaI piasahi ityatra nizcayena he priyasakhi madanarAjJaH AjJAM yo bhanakti SaTpadasvanaistaM madhurvasantaH tarjayati / 2 ) vijula mehetyatra andhakAre mevamadhye gaurI vidyud dRzyate / kA sAnyA / he kusumAyudha tvadIyA hastabhallI / bhallIva bhallI virahiNAM duHkhajanakatvAt / 3 ) saMtaTTahamityatra saMtrastAnAM madakalAnAM ci (cI) kArararaNyAnyapi kila nizcayena paJcAnanalalitAni kathayanti / 4 ) phulaMghayadhoraNItyatra latA vanaguccheSu puSpaMdhayadhoraNayo bhAnti / utprekSate / madhulakSmyAH marakatamAlAH / marakatamariSTaravamityarthaH / 5 ) kara bhasobha ityatra karau hastau azokadalAni mukhaM kamalaM hasitaM navamallikA / abhinavavasanta zrIreSA kAminI / mohane chekA nipuNA / 6 ) tuha guNa aNudiNu ityatra he subhaga he madanamanohara / tava guNAnanudinaM smarantISu virahakarAlitAsu tanvaGgISu dayAM kuru / 1 ANa BDP. 2 juM N. 3 dvia N. 7 vikkArihiM NS. 8 kaliA - laliA 8 11 gucchihiM ABP. 12 mAliyAo c. 16 tuhu . 17 samaratihi N. 18 vAliahiM BCD; vAliahi N. 13 muhula* N. 4 lappaya N. 5 saddaha B; saddahiM AP. 6 vijjulaya SN. 9 rannAI vi P. 10 dhoraNIya BP ; dhoraNIo CD. 14 Thaillia N. 15 manoramA 4. For Personal & Private Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTho'dhyAyaH / same daza oje SoDaza kSiptikA / yathA - "hiMDai sA dhaNa jAmva gahillI, virahiNa AkhittI / dekkhivi vallahu tA ANaMdI, jaNu amaNa sittI // 20.33 // same daza oje saptadaza kinnaralIlA / yathA - " o bhaDakabaMdhu naccaMtu samari, asipahA (ha) tuTTi / kinnaralIla kalai turayasiriNa, takkhaNacahuTTirNaM // 20.34 // evaM sapta / / 20.34 // tathA same ekAdaza oje dvAdaza makaradhvajahAsaH / yathA - " so jalia~Da mayaggi, ju kusumiaMDa palAsu / jA papphullia mallI, su mayaraddhayahAsu / / 20.35 // same ekAdaza oje trayodaza kusumAkulamadhukaraH / yathApatta ehu vasaMta, kusumAulamahuaru / mANiNi mANu malaMteMDe, kusumAuhasahayaru // 20.36 // same ekAdaza oje caturdaza bhramaravilAsaH / yathA - "ali mAlaiparimalaluDe, na annahiM rai karai / sA bhramaravilAsavirjaiDDha, na annahiM maNu dharai // 20.37 // same ekAdaza oje paJcadaza madanavilAsaH / yathA - "mayaNavilAsagirivva saheI", murddhahi thaNamaMDalu / tarhi rehai taralahAlaya, nijjharu kira nimmalu // 20.38 // same ekAdaza oje SoDaza vidyAdharahAsaH yathA - saMtihiM samarAgamasamai, paricattagaiiMdihiM / divi vijAhara hAsia sayala, tuha verinariMdihiM // 20.39 // 1) hiMDai sA dhaNetyatra sA priyA yAvadviraheNa bhakSiptA satI grahilA paribhramati tAvat vallabhaM dRSTvA AnanditA amRtena siktA bhavati 2 ) o bhaDakabaMdhu ityatra pazya bhaTakabandhaH samare nRtyan / asiprahAratruTitena lohitatvAt tatkSaNe vilagnenAzvazirasA kiMnaralIlAM kalayati / turaGgavadanatvAt / 3 ) so jalibhau ityatra yatpalAzaH puSpito tanmadanAgniH prajvalitaH / yacca mallikA protphullA tanmakaradhvajahAsyam / 4 ) pattala ehu ityatra eSa vasantaH prAptaH / kIdRzaH / kusumeSu AkulAH madhukarAH yatra / punaH kIdRzaH / kusumAyudhasahacaraH / tataH he mAnini mAnenAlaM kRtam / tavetyadhyAhAraH / [ mAninImAnaM mardayan P. ] 1 5 ) ali mAlai ityatra bhalirbhramaraH mAlatIparimalalubdho nAnyatra ratiM karoti / sApi mAlatI bhramaravilAsavidagdhA nAnyatra mano dadhAti / tasminneva cittaM dharatItyarthaH / 6 ) mayaNavilAsetyatra madanavilAsagirivat zobhate mugdhAyAH stanamaNDalam / tatra rAjate taralahAralatA nirjharaH kila nirmalaH / 7 ) nAsaMtihimityatra nazyadbhiH samarAgamasamaye parityaktagajendre divi vidyAdharA hAsitAH sakalAstava vairinarendraiH / 1 gahilli N. 2 amayaNa D. 3 siMtI N. 4 tuddiNa NS. 5 takkhaNi A 6 bahuddiNa N. 7 jaliao Ns. 8 mayaNaggI N. 9 kusumiu A. 10 mANa AC; mANaM C. 11 milaMtar3a A. 12 luddhau D. K. 13 na annihiM DN; o annahiM A. 14 via N. 15 sahai P; mahei N. 16 muddhihi ; muddhAhaM Na 17 ghaNamaMDalu N; SaNamaMDalu D; ghaNamaMDaNu B. 18 hAralai s. 19 nAsaMtahiM 4. 20 gadahiM BP. 21. 22 veranariMdahiM BP. For Personal & Private Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / same ekAdaza oje saptadaza kusumAyudhazekharaH / yathA "gholiranavapallavu pariphulliGa, rehai asoataru / viraiu~ ramma nAi mahumAsiNa, kusumAuhaseharu / / 20.40 / / evaM SaT // 20.40 // tathA same dvAdaza oje trayodaza upadohakaH / yathA "mahu kaMtiNa raNi mukkau, ekku pahAru amohu~ / ua do haya haya cUriu~, saMdaNu sArahi johu // 20.41 // same dvAdaza oje caturdaza dohakaH / yathA "piahu pahAriNa ikkiNa vi, sahi do hayA paDaMti / saMnaddhau asArabhaDu, annu turaMgu na bhaMti // 20.42 // prAyograhaNAtsaMskRte'pi / yathA "mama tAvanmatameta diha, kimapi yadasti tadastu / ramaNIbhyo ramaNIyataraM, anyatkimapi na vastu // 20.43 // ___ atra samapAdAnte gurudvayamityAnAyaH // 20.43 // same dvAdaza oje paJcadaza candralekhikA / yathA "tuha virahiM sA aidubbalI, dhaNe AvaMDuradeha / ahimayarakiraNihiM vikkhivia, caMdaleha jimva eha // 20.44 // same dvAdaza oje SoDaza sutAliGganam / yathA "tuha caMDiNa bhuadaMDiNa nivai, dharamANiNa mahivala~u / jalahisuAliMgaNapahavasuhu, deu jaNaNu kalau // 20.45 // .. 1) gholiranavapallavetyatra azokataruH rAjate / kiidRshH| gholanavapallavaH / pari sAmastyena puSpitaH / huvoprekSate / madhumAsena kusumAyudhazekharo viracito rmyH| 2) maha kaMtiNetyatra he sakhi kAntena ramaNena / raNe saMgrAme / ekaH amoghaH prahAro mukto yena prahAreNa dvau hatau hayau cUritaH syandanaH sArathiryodhazca / 3) piyahu pahAriNetyatra he sakhi priyasya prahAreNa ekenApi dvau hato pttH| sannaddhaH bhazvavArabhaTaH anyasturaGgaH / nAtra bhraantiH| 4) mametyatra mama tAvadetanmataM asti / anyadastuna vA / kim / ramaNIbhyo ramaNIyakaM kimapi vastu nAstIti phalitArthaH / 5) tuha virahi ityatra tava virahe sA priyA maapaannddrdehaatidurblaa| ahimakaraH sUryaH tasya kiraNairvikSiptA eSA candralekhA pANDaradehA bhavati / kiMca etadvattaM pUrvamAgatamastIti / 6) tuha caMDiNetyatra tava caNDena bhujadaNDena he nRpate dharamANena mahIvalayaM jaladheH satA lakSmIH tasyAH AliGganaprabhavaM sukhaM devo janArdanaH kalayatu / bhajatviti yAvat / . 1 pariphullio N. 2viraIo A; viraio N; 3 rammau BP. 4 makao Ns. 5 amAhu N. 6 curio A; cUrio N. 7 ikkaNa vi A. 8 saMnaddhao Ns. 9 asavArubhaDu BEP; asavArabhaTu CD. 10 ana.. 11 atra ca sa. F. 12 ghaNa N. 13 AvaMDarudeha A. 14 valao DN. 15 pahaSu P. 16 jaNaddaNa A. For Personal & Private Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 ssssttho'dhyaayH| same dvAdaza oja saptadaza kakellilatAbhavanam / yathA ___"kaMkellilayAbhavaNabhaMtari, aliriMcholi sahati / - nAvaii mahulacchIviNivesia, kajjalahatyapaMti // 20.46 // evaM paJca // 20.46 // tathA same trayodaza oje caturdaza kusumitaketakIhastaH / yathA "jagu nIsesu vi nijiNiu, niru gavviru visamatthau / ubhai saraladalaMguliu, kusumiakeaihatthau // 20.47 // same trayodaza oja paJcadaza kuJjaravilasitam / yathA "sallaipallavakavalappaNu, revAnairjaMli mjjnnu|| __taM kuMjaravilasiu sumarai, gayavirahiu kareNugaNu // 20.48 // same trayodaza oje SoDaza rAjahaMsaH / yathA "jai gaMgAjali dhavali kAlai, jauNAjali jai khittau / rAyahaMsi na hu vuDDa na tuTu, subhattaNu tu vi tettau // 20.49 // same trayodaza oje saptadaza azokapallavacchAyA / yathA "varyeNu saroju nayaNa kuvalayadala, hA~su navaphulliamalli / karapAya asoapallavacchAya, sai ji kusumAuhabhalli // 20.50 // evaM catvAraH // 20.50 // same caturdaza oje paJcadaza anaGgalalitA / yathA "palia kesa cala dasaNAvali, jara jajarai sarIrabalu / sadhi vi gailahiM aNaMgalalia, kijau dhamsu mahaMtaphalu // 20.51 // . 1) kaMkellilayetyatra kaMkellilatAbhavanAbhyantare bhramarazreNayo rAjante / ivoprekSate / madhulakSmyA vinivezitAH kjjlhstptyH| 2) jagu nIsesu vItyatra jaganniHzeSamapi nirjitya nizcitaM sago viSamAnaH kAmaH uttamnAti saraladalAGgulIH kusumitaketakIhastam / 3 sallaipallavetyatra kareNugaNaH hastinIsamUhaH gajena virahitaH san sallakIpallavakavalArpaNaM revAnadIjale majanaM ca smarati / 4) jai gaMgetyatra yadi ca dhavale gaGgAjale yadi ca kRSNe yamunAjale rAjahaMsaH prakSiptaH tathApi tasya zubhratvaM na vardhitaM na ca truTitam / .5) vayaNu saroju ityatra vadanaM saroja nayanaM kuvalayadalaM hAsyaM puSpitanavamallikA karapAdau azokapallavacchAyau / ivotprekSate / svayameva kusumAyudhasya bhallikA / bhallI shstrvishessH| 6) palia kesa ityatra kezAH plitaaH| calA dshnaavliH| jarayA jarjaritaM zarIrabalam / sarvANyapi galanti / anaMgalalibhAI lalibhAI] iti-lalitAni / ataeva mahAphalaM dharma kuruta bhavyAH / 1bhavaNabhitari A. 2 riMnoli N. 3 lAvai N. 4 tatthayapaMti N.5 nijaNiu A0. 6 ujjhaE N. 7. hatthao 0. 8 jalama0, 9 khittao Ns. 10 vuTTha N. 11 sujjhattaNu DN. 12 vayaNa D. 13 nayaNu . 14 haMsu B. 15 caliya da. A. 16 savva vi 0. 17 galihiM ACDNS. For Personal & Private Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 chando'nuzAsanam / same caturdaza oje SoDaza manmathavilasitam / yathA "mayavasa taruNiviloaNataralu, kalevaru saMpai jIviu / melhehu ramaNIaNi sahu~ saMgu, cayahu hayavammahavilasiu // 20.52 // same caturdaza oje saptadaza ohallaNakam / yathA "mahurasu dhuTiu jehiM jahicchai, te ali dIsaMta bhamaMta / mAlaiohullaNauM karaMtiNa, kiM sAhiu~ paI hemaMta // 20.53 // vAraGgaDItyanye / evaM trayaH // 20.53 // same paJcadaza oje SoDaza kajalalekhA / yathA "kajalalehAvilaloaNahaM, galiaMsujaliNa pamhuMDhau / aharAlattayarasu sAmarisu, tuha riuvahunayaNi paihU~u // 20.54 // same paJcadaza oje saptadaza kilikizcitam / yathA "varuNIkilikiMciaiM visaTTahiM, sasijohasamujjala rattaDI / . malliaphullaI parimalasAraiM, jau tau gaya saggahu vattaDI // 20.55 // ___ evaM dve // 20.55 // same SoDaza oje saptadaza zazibimbitam / yathA "tuMha muMhu~ lAyaNNataraMgiNIe, jhalakaMtau kaMtikaraMbiu / sohai nimmailavaTThalamaMDalu, jalamajjhi nAi sasi biMbiu // 20.56 // atraikaH / evaM tAvadvA paJcapaJcAzadbhedA catuSpadI / ubhaye dazottarazatamantarasamAH catuSpadyo vastukAni vA~ // 1) mayavasetyatra madavazataruNIvilocanavat taralaM kalevaraM saMpat jIvitaM ca / mucyatAM ramaNIjanena skH| tyajata hatamanmathasya vilsitm| 2) mahurasu ityatra he hemanta tvayA maaltyaaH| ohallaNa itinidIpsitvaM puSpAdihInatvamiti yAvat / kurvatA kiM sAdhitam / yasmAdyabhramarairyadRcchayA madhurasaH ghuTitaH bhAsvAditaH te bhramarAH sAMprataM puSpAbhAvAt bhramantaH dRzyante / mdhornuplmbhaat| 3) vArajaDIti pingglmte| 4) kajjalalehetyatra kajjalarekhAvilatvaM vilocanAnAM galitAzrujalena prasRSTaM nirastam / adhanalaktakarasaH sAmarSaH san tava ripuvadhUnayane praviSTaH / ripuvadhUnayanAnyAraktAni jAtAni iti bhaavH| 5) tarUNIkilItyatra smitahasitabhayaroSagarvaduHkhazramAbhilASasaMkaraH kilikiMcitam / taruNIkilikiMcitAni visapaMnti / zazijyotsnAsamujvalA raatriH| mallikApuSpANi parimalasArANi / yadi tadA svargasya gatA vArtA / svargAbhidhAnaM na kopi gRhNAti iti bhaavH| 6) tuha muhetyatra tava lAvaNyataraGgiNyAM dIpyamAna kAntikarambitaM zobhate mukham / ivotprekSate / nirmala vartula]maNDalo jalamadhye zazI bimbitH| ... 1maivasa D. 2 mellahu P. 3 sahu~ ABP. 4dIsaMti BP. 5pamhuTThao N. 6 paTThao N. 7 jonha A. 8 saggaha P; maggahu N. 9 tuhu ABCDNP. 10 muha AKK. 11 lAyanna ABODNRS. 12 karaviao A0. 13 nimmala A. 14 biMbio A; biMbiao N. 15 ca . .... For Personal & Private Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ssssttho'dhyaayH| 209 antarasamA eva dvitiiytRtiiyaaNhivytyye'rdhsmaaH|| 21 // dvitIyatRtIyapAdayorviparyaye satyantarasamA eva dazottarazatasaMkhyA ardhsmaasNjnyaaH| evagrahaNaM sarvasAmyArtham / tenAsAmapi tAnyeva campakakusumAdIni nAmAni bhavanti / tatrauje sapta sameSTetyantarasamA-campakakusumam / tadeva dvitIyatRtIyAMhiviparyaye'rdhasamAcampakakusumam / yathA - " gorI goTTi, drphuriutttthi| kalahaMsIgai-, kalahe laggai // 21.1 // "mukhapaktirardhasamA yathA kRvakaNNakaliMga parajiMA, Thia naravai mANavivaji[a]A / na hu koi abhiTTai aNiavahi, kahiM vaIri jayaddahu~ kaha~ kahi // 21.2 // ityaadi| dvitricaturbhirlakSaNairmizrA saGkIrNA // 22 // dvAbhyAM dhruvAyAM aMhilakSaNAbhyAM tribhiH caturbhirvA ekatra mizrA saMkIrNA nAma catuSpadI / tatra dvAbhyAM saGkIrNA / yathA 'cUDallaMu bAhohajalu, nayaNA kaMcuoM vi samarthaNa / ia muMja raiA dUhaDA, paMca vi kAmahu paMcasara // 22.1 // tribhiryathA "vAyAlA pharusA viMdhaNA, guNihiM vimukkA prANahara / jaha dujaNa sajjaNajaNapauri, temva pasaru na lahaMti sara // 22.2 // yathA vA "cUDalleu cuNNI hoisai, muddhikaoli nihittau / niDDau sAsauMNaliNa, bAhasalilasaMsittau // 22.3 // 1) gorI goTTi ityatra gaurI kI goSThayAM darasphurito ISatsphurito oSTho yasyAH sA gosstthiidrsphuritosstthii| kalahaMsyA saha yo gatikalahastatra lagati / gatau kalahaMsyA saha spardhA vidhatte ityrthH| 2) mukhapatirardhasametyatra oje paJcadaza same SoDaza evaMlakSaNaM mukhapati ma chandastripaJcAzattamam / 3) kRvakaNNetyatra kRpo droNAcAryaH karNazcampAdhipatizcaite parAjitAH sthitAH / na ca ko'pi yudhyate'nIkapathe sanyamAgeM / kutra vairI jayadrathanAmA iti kathaya kRSNa iti pANDavAH pRcchnti| 4) cUDallau ityatra cUDaketi prasiddhaH, bApaughajalaM, nayanAni, kaJcukaH, samastanau, eteSAM paJcAnAM api dUhakAH mujhena rAjJA racitAH santi / te paJcApi kaamshraaH| 5) vAyAlA pharusetyatra yathA durjanAH sajanapracure sthAne prasaraM labhante na tathA zarAH / durjanAzca kiNbhuutaaH| vAcAlAH paruSAH kaThorA marmAvidhaH vedhinaH gunnairaudaaryaadibhirvimuktaaH| pakSe zarAH kiidRshaaH| vAtavantaH paruSAH vedhakAH guNaiH prtynycaadibhirvimuktaaH| 1) cUDullao ityatra cUDakazcUrNaH bhaviSyati mugdhe kapole nihitaH sana nirdagdhaH zvAsAnalena tadanu bASpasalilena siktaH / * 1 tRtIyAMhivyatyaye antara0 I. 2 kanna P. 3 parivajiA A. 4 vayari BP. 5 jaihu P; jayadRhu N. 6 kanha A. 7 cUDulau A. 8 kaMcuvi ACDN; kallavi s. 9 samaghaNa ABEN. 10 paMcasaru A. 11 sajaNapauri A. 12 cuDallao ODENS. 13 niddaddhau ODN. 14 sAsAniliNa ODN. 27 chando. For Personal & Private Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 chando'nuzAsanam / caturbhiryathA "taM tettiu bAhohajalu, sihiNateri vi na pattu / chimichimivi' gaMDa/lihi, simisimivi simivi samattu // 22.4 // samaiH pAdaiH sarvasamA // 23 // tulyakalaizcaturbhiH pAdaiH sarvasamA catuSpadI // 23 // tadvizeSAnAha pacau dhruvakam // 24 // paJcamAtracaturmAtrau gaNau yasya pAde tad dhruvakam / yathA "jai vi saMkhu na kari, tuM dhruvu muNiu hri| jaM virahabhIai, aNusariu siriai // 24.1 // cau daH zazAGkavadanA // 25 // dvau caturmAtrau dvimAtrazcaikaH zazAGkavadanA / yathA navakuvalayanayaNa, sasaMkavayaNa dhaNa / komalakamalakara, ua sarayasiri kira // 25.1 // capadAzcAtau vA mArakRtiH // 26 // caturmAtrapaJcamAtradvimAtrAH caturmAtradvayatrimAtrau vA mArakRtiH / yathA "tuha mAra mArakidI, ka vi eha navallia / / "dUri sa bAlabhalli, jaM hia~Dai sallia // 26.1 // SacadAzciyaM mahAnubhAvA // 27 // SaNmAtracaturmAtradvimAtrA vA cagaNatrayaM vA yatra sA mahAnubhAvA / yathA 1) taM tettiu bAhohetyatra tattAvadvAppaudhajalaM stanAntare na prAptam / taptalohAdyupari yadi jalabinduH patati tadA prathama chamichamizabdaM karoti pazcAtsamisamIti kRtvA zuSyati / kapolAvapi virahAnalena taptau sto'tastatra samAptam / ityetau dvAvapi dohako 'cUDallau' 'bAhohajalasiktI' mAracitau / 2) jai vi saMkhu netyatra he rAjan yadyapi zaGkho na dhRtaH kare tathApi tvaM dhruvaM nizcitaM jJAto hrirvissnnuH| yadvirahe bhItayA zriyA anusRtaH aashritH| 3) navakuvalayetyatra navakuvalayanayanA zazAGkavadanA priyA komalakamalakarA pazya zaratzrIH zaralakSmIH / kileti - saMbhAvanAyAm / 4) tuha mAretyatra he mAra kAma tava eSA nUtanA kApi mArakRtiH / apUrvaH ko'pyayaM mAraH ityarthaH / sA bAlA eva bhallirdUre yadyasmAt kAraNAt hRdaye shlyitaa| anyA bhallI dUrasthA satI na zalyakAriNItyapUrvam / 1tittiu E. 2 sihiNaM narivi. 3 chimivi chimivi . 4gaMDasthalahiM CDNS. 5 simisimi simivi samattu EP. 6 yatra A. 7 tu Ns. 8 dvau caturmAtrazcaikaH A. 9 kamala dropped in A. 10vahanavallI a..11 dUra A. 12 sabAbhalli N; sabalibhalliM . 13 hiaDai OD. For Personal & Private Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ssssttho'dhyaayH| - 211 "je niahiM na paradosa, guNihiM ji payaDitosa / te jagi mahANubhauvA, viralA saralasahAvA // 27.1 // ____SacatAzcApau pAtau vApsarovilasitam // 28 // SaNmAtracaturmAtratrimAtrA vA caturmAtradvayapaJcamAtrau vA paJcamAtradvayatimAtrau vA yatra tadapsarovilasitam / yathA "paI sasivayaNie vibbhami, hasijhe acchrvilsiaii| bhumaIhi kiu~ pAikkau, mayaNu mohiajaNamaNaiM // 28.1 // . SacacAzcidau vA gandhodakadhArA // 29 // SaNmAtrazcaturmAtradvayaM yadi vA caturmAtratrayaM dvimAtrazca sA gandhodakadhArA / yathA "ramaNikavolakuraMgamaya-, pattalayAvilaaMsubhavi / ghaNagaMdhodayadhArabhari, vairia tuha pahAyaMti savi // 29.1 // citau SacapA vA pAraNakam // 30 // caturmAtratrayaM trimAtrazca yadi vA SaNmAtracaturmAtrapaJcamAtrAH pAraNakam / yathA "kaiahiM hoesa~i taM divasu, ANaMdasuhArasapAvaNauM / hohI priyamuhasasicaMdimaI, jahiM nayaNacau(o)rahaM pAraNauM // 30.1 // cIH paddhaDikA // 31 // cagaNacatuSkaM paddhaDikA / yathA "paraguNagahaNu sadosapayAsaNu, maiMhumahurakkharahiamiabhAsaNu / __uvayAriNa 'pa~Dikiu veriaNahaM, ia paddhaMDI maNohara suaNahaM // 31.1 / / 1)je nibhahiM netyanna ye satpuruSAH paradoSAn na pazyanti kiM tu guNaireva prakaTitatoSAH ta eva jagati mhaanubhaavaaH| viralAH stokaaH| kIdRzAH / srlsvbhaavaaH| 2) paI sasivayaNie ityatra tvayA zazivadanike vibhrameNa vilAsena hasitAni apsarovilasitAni / bhravA kRto'lpapadAtirmadanaH kaamH| kiMviziSTayA bhravA / mohitjnmnsaa| 3) ramaNikavoletyatra ramaNIkapoleSu yA kuraGgamadapatralatAH kastUrIpatravallayastAbhirAvilAni zyAmIkRtAni yAnyazrUNi tebhyo bhavaH utpannastasmin gandhodakadhArAbhare vairiNastava khAnti sAnaM kurvanti 4) kaitti-kadA bhaviSyati sa divasaH / AnandasudhArasaprApaNaH AnandasudhArasapAvanaH pavitro vA bhaviSyati priyamukhazazicandrikAyAM yatra jananayanacakorayoH pAraNakam / 5) paraguNetyatra pareSAM guNAnAM grahaNaM svakIyadoSaprakAzanaM ca / madhuvanmadhurAkSarANi yatra / evaMvidhaM hitaM mitaM bhASaNaM ca / upakAreNa pratIkAro vairijanAnAm / vairiNAmapyupakArakaraNamityarthaH / eSA pddhtirmaano manoharA sujanAnAm / anyo'pi hi vairiNAM doheNa pratIkAraM karoti sujanastUpakAreNetyarthaH / 1niahi A. 2 payaDIyatosa A. 3 bhAva-sahAva BEP. 4 sasivayaNii BP; sasivayaNIe A. sasivayaNivinbhami . 5 asia N. 6 bhumayahiM . 7 kau A. 8 mohiuja. A. 9 kaiahi %B . 10 hoisai BP. 11 pAvaNau ACN. 12 caMdimai A. 13 nayaNicaurahaM BP; nayaNacauraha AODN. 14 pAraNao ONS. 15 cacatuSTayaM E. 16 mahu dropped in A; mahumahurakkharaamiyabhA0 B. .17 paDikio N; paDikau F. 18 veriNahaM E. 19 paddhaDiya BP. For Personal & Private Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212. chando'nuzAsanam / ajAdicIjoM lIrvAnte prAkpaddhatau(3.73) iha tvavizeSa iti vizeSaH // 31.1 // cipau SacAtA vA ragaDAdhruvakam // 32 // cagaNatrayaM pagaNazca yadi vA SaNmAtrazcaturmAtradvayaM trimAtrazca yasya pAde tadragaDAdhruvakam / yathA "aicaMgaMgaI moraiM vallahiM, jai tumhe rUvamaDapphara bhaggaya / . kAI ta emvahiM tahu virahakkhaNi, mahuM vammaha ragar3eM dhruvu laggaya // 32.1 // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM svopajJacchando'nuzAsanavRttau SaTpadIcatuSpadIzAsanaH SaSTho'dhyAyaH samAptaH // 6 // granthAnaM 322; ubhayaM 2606 / 1) aicaMgetyatra aticaGgAGgena madIyena vallabhena yadi tava rUpAhaMkAro bhagnaH kiM tat evameva tasya virahakSaNe manmatha ragaDA dhruvaM lagnA / ragaDaM vigopanam / yadi mama vallabhena kAma tvaM parAbhUtastarhi mAM kiM vigopysiityrthH| iti chando'nuzAsane SaSThAdhyAyaviSamapadavivaraNam // 1 tuha A. 2 maha A. 3 ragaDA dhruu RP; ragaDA dhruvu ABK. For Personal & Private Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvipadI 1 // itaH paraM dvidyo'dhikriyante // 1 // atha saptamo'dhyAyaH / dAcadAladAcadAli karpUro NaiH // 2 // dvau dvimAtrau caturmAtro dvau dvimAtrau laghuddha dvimAtrau caturmAtro dvau dvimAtrau laghutrayaM ca karpUraH / Nairiti paJcadazabhirmAtrAbhiryatiH / ca iti siddhe dargaNadvayanirdezo jagaNanirAsArthaH / yathA * kapUladhavalaguNa ajjiNia, Ajammu vi nivacakkAi paI / kitti kAI ullAlikari, ghallia causAyara parai // 2.1 // so'ntyalonaH kuGkumaH // 3 // sa eva karpUraH alaghunA UnaH kuGkumaH / yathA - "ghaNasAru melli kuMkumu cayahi, parai karahi mayanAhi / viNu piayamiM ihu sauM niSphalaiMDaM, maNu rai karai na katthaM vi // 3.1 // etAvullAlako mAgadhAnAm // 3.1 // kecillaghvaSTakAdArabhya laghudvayadvayavRddhyA "vAhAdIn bhedAnAhu: / yathAha - bAho ve vagga baMdhU bANo va varo veso / dr arg viho balio bailo vihao 3.2 // vAma buo visIlo viMdo vihuro vihna vasU viraho / vilao tahA ya virseo ullAlA paMcarvisatti // 3.3 // aTThalahuviraiAo paDhamA ullAlA chaMdammi / lahuehiM dohiM dohiM a huMti ime vaDamANehiM // 3.4 // ete ca koTIsaMkhyaprastArAntarbhUtA iti pRthaka noktAH // 3,4 // 1) kappUradhavaletyatra karpUradhavalAnguNAn arjayitvA ( - dhavalaguNA arjitA P . ) bhAjanmApi nRpacakrapate tvayA kIrtiH kasmAdullAlayitvA kSiptA catuHsAgarebhyaH parataH / 2 ) ghaNasArvityatra ghanasAraM karpUraM muJca / kuGkumaM tyaja / parataH mRganAbhimapi kuru / tena vinA priyatamena bhartrA iha sarva niSphalaM niHsAram / mano ratiM kvApi na saMdhatte / 3 ) bAhAdIn bhedAnityatra yasmin aSTau laghavo bhavanti sa prathamo vAhaH / dazabhirboha ityAdi dvikavRddhyA draSTavyamiti / 1 dadvaya nirdezo janirAsArthaH F. 2 kappUra * ABP 3 ghalia S; ghattia D; dhattia N. 4 antyena laghunA DP. The whole sentence repeated in D. 5 piayamiMi hua sau CDN; piame ihu sauM ; piayameM ihu sau BP; piayamiMi hua sahu A. 6 niSphalao N. 7 katthivi A. 8 bohA DN. 9 gao NS. 10 vaNNo viraho F. 11 valio D; baliya N. 12 varo BP. 13 vilAso F. 14 visarao N. 15 antarbhUtatvAditi 4. 16 pRthak is dropped in P. For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 chando'nuzAsanam / cu lyH||4|| ca iti luptavibhaktiko nirdezaH / sapta cagaNA layo nAma dvipadI / yathA "kiu uri lacchihiM nilau kariNa kaliu~ cakku mahialu dhariu / balinAmvu sahiu na hu kaha~ vi hu pahu tuDaM purisottimacariu // 4.1 // sa bhramarapadaM ajaiH||5|| sa layaH ajairdazabhiraSTabhizca kalAbhiryatizcettadA bhramarapadam / yathA "laliavilAsocia taviNa kilesahi sahi kiM taNu appaNu / mAlaikusumuM sahai bhamarapa~u na uNa kharasauNijhaDappaNu // 5.1 // SacudA upAt // 6 // ekaH SaNmAtraH paJca caturmAtrAH dvimAtrazcaiko yadi tadA upAtparaM bhramarapadamupabhramara'padamityarthaH / ajairiti vartate / yathA "tahi muddhahi nehaMdhahi kimva kivaNeya tuMha khaliu payaTTa / ua bhamarapaeNa vi bhajjai mAlainavakusumu visa1 // 6.1 // cUpau garuDapadam // 7 // SaT cagaNAH pagaNazcaiko garuDapadam / yathA___ "jasu poru lahaMti kayA vi na vi suragurubhiunaMdaNapamuha / aripannagagaruDa payaMpiai sayalu vi guNagaNu su kimva tuha // 7.1 // SacutA upAt // 8 // ekaH SaNmAtraH paJca caturmAtrAH ekastrimAtro yadi syAttadopAtparaM garuDapadam / upagaruDapadamityarthaH / yathA 1) kiu uri ityatra kRtaH urasi lakSmyA nilyH| kareNa kalitaM cakram / dezaH mahItalaM dhRtam / balinAM rAjJAM nAma na soDhaM kathamapi / he puruSottamacarito'si / tasyApyurasi zrInilayaM karoti / so'pi kare cakra kalayati / mahIvalayaM dharati / balerdAnavasya nAma na shte| 2) lalitetyatra lalitavilAsocitAM tapasA klezayasi he sakhi kiM tanumAtmanaH / mAlatIkusumaM bhramarapadaM sahate / na punaH kharazakunisparzanam / 3) tahItyatra tasyA mugdhAyAH snehAndhAyAH kathaM kRpaNa / lakSaNayA he ajJAna / tava skhalitaM pravRttam / ityAha-pazya bhramarapadenApi bhajyate mAlatIkusumaM vikasitam / 4) jasu pAru ityatra yasya guNagaNasya pAraM na labhante kadApi suragurubhRgunandanapramukhAH he aripannagagaruDa sa tava sakalo'pi guNagaNaH kathaM prakAzyate / api tu na prakAzyate ityarthaH / * 1 uvari D. 2 kaliNa N; kalio A. 3 balinAlinAmvu D; balinAuM BP. 4 kahi P. 5purisottama. A. 6 kusuma A. 7 bhamarapao ONS; bhamarapauM BE. 8 kiMva ABP; kima D. 9 kiviNaya . 10 tuhu~ P. 11 o B. 12 pAra A. 13 tuhu s. For Personal & Private Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo'dhyAyaH / dusara piapurisottaMmu viNayANaMda / "ua garuDapayammi nibaddharai naravai harai na kA maNu // 8.1 // cudau hariNIkulaM ThajaiH // 9 // caturmAtrasaptakaM dvimAtrazcaikaH Thajairiti dvAdazabhiraSTAbhizca yati cettadA hariNI - kulam / yathA " tuhuM ujjANi ma vacasu jai vi hu vilasai mayaNUsavu pabalu / gaIMnayaNihiM lajjIhai tuhu haMsIula sahi taha hariNiu~la / / 9.1 / / gItisamaM jaiH // 10 // taddhariNIkulaM ajairiti dazabhiraSTAbhizca yatizcettadA gItyA samatvAd gItisamam / yathA bajariti vattate / paJca SaNmAtrAzced bhramararutam / yathA - nacci kisakarihiM phuDapayaDiapulaumu maulAvalihiM / aaNu nAI muIMu kayagIi " samaM cia taralihiM aliulihiM // 10.1 // Surbhramararutam // 11 // ekaH SaNmAtracaturmAtraSaTkaM hariNIpadam / yathA "varajAi saratahu bharu ruaMtahu tuhu ciru suhu paridIsai | mAyaMgi mayaMrdheri tujjha~ ramaMtahu kaNNacaveDa ji hosai / / 11.1 // SazcUrhariNIpadam // 12 // naya0 B. muIo 4. 15 tunbhu AON. - 1 ) ubha garuDetyatra hataM dvijihvAnAM durjanAnAM prasaraNaM yena / pakSe dvijihvAH sarpAH / priyAH puruSottamaH santo yasya / pakSe puruSottamo nArAyaNaH / vinayena vinatAnAM praNatAnAM vA AnandanaH / pakSe vinatAyAH AnandanaH putrazca / ua pazya / narapatiH kasya mano na harati / garuDapade garuDavyApAre nibaddharatiH / 2) ca ityatra saptamasvarAGkitatvAt cagaNAnAM saptakaM grAhyam / 3 ) tuhuM ujjANetyatra tvamudyAne mA vraja / yadyapi vilasati madanotsavaH prabalaH / gatinayanAbhyAM lajiSyati haMsIkulaM he sakhi tathA hariNIkulaM ca / gatyA iMsIkulaM nayanAbhyAM hariNIkulaM ca lajjiSyatIti bhAvaH / 4 ) nacciretyatra utprekSate / upavanaM muditamiva dRzyate / kathaMbhUtam / kisalayakarairnRtyadiva / kuDmalAvalibhiH kuDmala zreNIbhiH sphuTaprakaTita kusumapulakodgamamiva / tathA samameva samakAlameva taruNairalikulaiH kRtagIti kRtagAnamityarthaH / 5 ) varajAI tyatra he bhramara tava varajAtikusumaM smarataH zabdaM kurvatazciraM sukhaM paridRzyate / mAtaGge madAndhe tava ramamANasya karNacapeTaiva bhaviSyati / anyo'pi yo varajAtiM kulInapuruSaM sevate sa sukhI syAt / yastu mAtaGge caNDAle ramate sa duHkhI syAdityarthaH / s. 1 dujIhapasaraNu A. 2 purisottama BE. 3 naMdaNu AE. 4 kI 7 hariNIula AS; hariula N. 8 pulauggasu N. pulauggasa s. 11 kayagAI N. 12 taralialilihiM N. 13 bhamara P. 16 kannacaveDi ABP 215 For Personal & Private Use Only 5 mayaNUsava A. 6 gaya9 tAi N. 10 muio NS; 14 mayaMdhaI S; mayaMdhiI 0. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216. chando'nuzAsanam / "ettahe gabbhabharAlasa hariNI pau na hu ekko vi saMcarai / ettahe kaNNAroviasaru hayalu u bhaNa miu kiM karai // 12.1 // pIcatAH kamalAkaram // 13 // SaNmAtracatuSkaM caturmAtratrimAtrau ca kamalAkaram / yathA * "sayalu vi diNu saMnihiahaM khelaMtahaM cakkavAyamihuNahaM niavi / . virahaduttha mittatthavaNi nAi dukkhia maulihiM kamalAyera vi // 13.1 // cUtau kuGkumatilakAvalI // 14 // caturmAtrasaptakaM trimAtrazca kuGkumatilakAvalI / yathA "mahu dUsahavirahakarAlia~hi mayaNa mela9 jaNu maNavaMchiu / paiM paDima ThaveviNu karisaiM sAmi kuMkumatilayAvalilaMchiu~ // 14.1 // te ratnakaNThike tthjaiH|| 15 // te kamalAkarakuGkumatilakAvalyau ThajaiAdazabhiraSTAbhizca yatizcettadA ratnakaNThike / yathA"jai na hasasi na ya kuppasi na lavasi tA tuhu sahai rynnkNtthiaa| annaha phuriAharadaradIsaMta Navara sahai dasaNapaMtiA // 15.1 // "paDihaabahavihanaravaikuMjarasai parasAhijjavivajiu / mahiali niruvamavikkamu 'tuhuM rAyarayaNa kaMThIravu nicchiu // 15.2 // SacupAH zikhA // 16 // Thajairityanuvartate / ekaH SaNmAtraH paJca caturmAtrAH paJcamAtrazca zikhA / yathA___ 1) ettAhetyatra ito mada(garbha)bharAlasA hariNI na ekamapi padaM saMcarati / itaH karNAropitazaro hatalubdhako vartate / bhaNa mRgaH kiM karoti / yadi hariNImapekSate tadA lubdhakena vinazyate / yadi lubdhakAt trasto bhavati tadA hariNI vinshyti| 2) sayalu vItyatra sakalamapi dinaM saMnihitAnAM samIpasthAnAM satAM khelatAM cakramithunAnAM dRSTvA virahadausthya mitrasya sUryasyAstamane duHkhitA iva mukulayanti kamalAkarA api| 3) maha ityatra he madana mama manovAJchitaM janaM priyatamaM melaya duHsahavirahakarAlitAyAH / he svAmin ahaM tvAM pratimAyAM sthApayitvA kuGkumatilakAvalIlAJchitaM krissye| 4) jai na hetyatra yadi na hasasi na kupyasi na lapasi tadA tava rAjate ratnakaNThikA / anyathA yadi hasanAdikaM kimapi karoSi tadA navaraM kevalaM dazanapatireva rAjate / kiMviziSTA / sphuritAdhareNa oSThena dRshymaanaa| ratnakaNThikA tAvadrAjate yAvaddantapatirna dRzyate / yadi dantapaDkidRSTA tarhi ratnakaNThikA jAtA niHzrIketi bhaavH| 5) pratihatabahuvidhanarapatikuarazataH parasAhAvyavivarjitaH mahItale nirupamavikramastvaM rAjaratna kaNThIravo nizcitam / 1kanA. ABP; kaNNaro. N. 2 hayaloddhao CN; hayaloddhau AD. 3mio N. 4 dutthu BP. hutyu . 5 kamalAyaru vi . 6 liahiM cD. 7 mellasu A. 8 karimu N. 9laMchiuM B. 10 navara ABP. 11 saya BP. 12 mahIyali A. 13 tuhaM B; tuhu ACDN. 14 rAyarANa D; rAyaNa N. . For Personal & Private Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 sptmo'dhyaayH| "jasu atuliagaryabalabhari kaMpahiM kulamahihera savi sabasuMdhara / niakulanahayalasasahara vIrasihAmaNi jayamajjhi tuhu~ ji para // 16.1 // ghRtau chaDDurNikA ajaiH // 17 // sapta caturmAtrAH trimAtrazca / ajairiti dazabhiraSTAbhizca yatizcettadA chaDDaNikA / yathA"jA kinnaramihuNihiM tuhe puhaIsara patthua sucariapaddhaDia / tA~ giriguhasaMdhihi kAyara takkhaNi hua riudhoraNi chddddnnia|| 17.1 // cuH skandhakasamam // 18 // ajairiti varttate / aSTa caturmAtrAzcettadA skandhakasamam / yathA norihuM vayaNullaI sari khaMdhayasamajalaihiM majjhi majjatiahaM / o giNhehiM vinbha, maNaharaahiNavavisiasararuhapaMtiahaM // 18.1 // tat mauktikadAma ThajaiH // 19 // Thajairiti dvAdazabhiraSTabhizca yatizcettadA tadeva skandhakasamaM mauktikadAma / yathA "jai tuhu pavayaNu sAmioM hiai Thavijei Wnnsshrkrnimmlu| tA nicchau ahirAmbahu muttiadAmbahu taralahu saMgahu niSphalu // 19.1 // . navakadalIpatraM DhajaiH // 20 // Dhajairiti caturdazabhiraSTabhizca yatizcettadA tadeva skandhakasamaM navakadalIpatram / yathA . 1) jasu ityatra yasya tavAtulitagajabalabhare sati kampante / ke| kulamahIdharAH parvatAH svsundhraaH| he nijakulanabhastalazazadhara / vIrazikhAmaNirjaganmadhye paraM kevalaM tvameva / 2) jA kiMnaretyatra yAvatkinnaramithunaH tava he pRthvIdhara prastutA sucaritapaddhatistAvadripudhoraNayo giriguhAsandhInAM tyAjikA bhUtAH kAtarAH satyaH / 3) nArItyatra nArINAM vadanAnyeveti vigRhya 'svArthe kazca vA' (si0 hai. 8.2.164) iti DallaH prtyyH| ghadanAni sarasi skandhakasamajalasya madhye nimajjantInAM manoharAbhinavavikasitasaroruhapatInAM vibhramaM gRhanti / 4) jai tuhetyatra he vItarAga yadi tava pravacanaM hRdaye sNsthaapyte| kIdRk / kSaNazazadharo rAkendustadvannirmalam / tadA abhirAmasya mauktikadAmnaH saMgraho rAzIkaragaM niSphalameva / 1 gayabalu A. 2 mahidhara 0. 3 tuhaM ji BN. 4 chaddaNikA N. 5 tuhu A. 6 pahuIsara A. 7 vatthua Rs. 8 to A. 9 saMdhihaM ABP. 10 riudhAraNi A. 11 chaddaNia N. 12 nArihiM AB. 13 jalahu BEP. 14 majjatiahiM ; majatiaha N. 15 gihihi BDN; geNhahiM P. 16 vinbhamaharu A. 17 viyahiyasaharuha A. 18 sAmvia ABP. 19 vavijjai NS. 20 thaNa Ns. 21 vimmalu .. 22 ahirAmvaha B. 23 niSphalu D... 28 chando0 For Personal & Private Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 chando'nuzAsanam / "navakayalIpatihiM vIaNu patthuGa kamailihiM viraiu sattharau / taha vi hu dAhu pavardaii majheM sIu uvayaraNu piasahi saMvarau // 20.1 // SacUdaiH kRteSveSu strItvam // 21 // SaNmAtrazcaturmAtraSaTrakaM dvimAtrazcetyebhirmAtrAgaNaiH kRteSveSu skandhakasamAdiSu triSu strItvaM strIliGgazabdAbhidheyatvam / skandhakasamA, mauktikadAmnI, navakadalIpatrA cetyarthaH / yatiH saiva / skandhakasamA yathA "gayapattapariggaha sumaNasavirahia phalavajia tarukhaMdhasama / kaMTayaparivAria girikaMdaragaya tuha riu vasahiM vimukkakama // 21.1 // evamitarayorapyudAhAryam // 21.1 // vRpAvAyAmakam // 22 // sapta caturmAtrAH paJcamAtrazcaika AyAmakam / yathA "AyAmayadhavalattaNaguNakalie pecchavi keaidali ali vilasiru / saMbhari pianayaNaiM virahajarajajariaMgamaNu mujjhai pahiu ciru // 22.1 // tatkAJcIdAma ajaiH|| 23 // ajairiti dazabhiraSTAbhizca cedyatistadA tadAyAmakaM kAJcIdAma / yathA "aMgaya phuDia tuDia navakaMcuaMguNa daliu kaMcidAmu saniaMsaNu / tahiM tuha guNasavaNiNa UsasiaMgihiM" appaDihayasAsaNu hU~ mayaNu // 23.1 // ___ rasanAdAma ThajaiH // 24 // Thajairiti dvAdazabhiraSTAbhizca yatizcettadA tadAyAmakaM rasanAdAma / yathA 1) navaketyatra navakadalIpatrairvIjanaM prastutam / kamalairviracitaH strastaraH / tathApi dAhaH pravartate / (pravardhate P) mama zItopacayakaraNaM zItopacAraM sNvRnnu| 2) gayapattetyatra he rAjan vimuktakamA girikandaragatAstava ripavaH santi / kathaMbhUtAH truskndhsmaaH| yathA hi taruskandhAH girikandaragatAH vasanti tathA ripvo'pi| kthNbhuutaaH| gajA hastinaH patrANi vAhanAni parigrahaH kalatraM sumanasaH sAdhavastai rahitAH / phalena galAdInAM upabhogena vrjitaaH| kaNTakaiH khalaiH privaaritaaH| taruskandhapakSe gataH patraparigraho yeSAm / sumanobhiH puSpaivirahitAH phalavarjitAH kaNTakaiH privaaritaaH| 3) AyAmetyatra AyatatvadhavalatvaguNakalite ketakIdale vilasantaM aliM prekSya priyAnayane smRtvA virahajvarajarjaragamanaH muhyati pathikazciram / 4) aMgayetyatra mAni sphuTitAni / romAJcaH utpannaH ityarthaH / truTitA navakajhukasya guNAstantavaH / dalitaM savasanaM paridhAnavasasahitaM kAbidAma kaTimekhalA / tasyAstava guNazravaNena ucchasitAphyAH apratihatazAsano bhUto mdnH| .. 1pattahiM CN. 2 patthuo NS; patthao Bc. 3 kamvalihiM CDN. 4 pavai . 5 mahu sIuuva. B; maha sIuvaya. P. 6 dhavalattaNugu0 A. 7 pecchivi CD. 8 jariyamaNu A. 9 kaMcuu. N. 10 daliya. 11usasibhaMgahiM AP. 12 huu BP; hu 0. 13 razanA. ma. . For Personal & Private Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : sptmo'dhyaayH| "tuha dasaNAraMtie' suMdara muddhae suNi jaM kiu paJcalliMu / hAru niaMbi nivesiu rasaNAdAmu vi thaNasiharovari ghalliu // 24.1 // cuuddaamnniddhjaiH||25|| Dhajairiti caturdazabhiraSTabhizca yatizcettadA tadAyAmakaM cUDAmaNiH / yathA "bahuvihasamaraMgaNi ba~ggiNa navanava jayasiri jaM paI pariNijai / nivacUDAmaNi tuha kittihiM maMgalakAraNi taM jagu dhavalijjai // 25.1 // SacUtaiH kRtAnyAyAmakAdInyupAt // 26 // SaNmAtreNa caturmAtraSaTkena trimAtreNa kRtAnyAyAmakAdIni catvAryapi upAtparANi bhavanti / upAyAmakaM, upakAJcIdAma, uparasanAdAma, upacUDAmaNirityarthaH / yatirapi saiva / tatropAyAmakam / yathA "taNuaMgihiM loaNanaliNihiM ua AyAmiNa keaidalu nijiu~ / vayaNullaI kaMtikaDappiNa taha mayalaMchaNamaMDalu avahatthiMu // 26.1 // evamanyAnyapyudAharaNIyAni // 26.1 // dau khapnakam // 27 // aSTau caturmAtrA dvimAtrazca svamakam / yathA"piu Aiu nivaDiu~ paIMhiM sapaNayavayaNihiM aNuNivi mANu muAvia / ia siviNayabhari AliMgimi jAmvahiM tAmbahiM sahi hayakuMkuDi raDia // 27.1 // tad bhujaGgavikrAntaM ThajaiH // 28 // Thajairiti dvAdazabhiraSTabhizca cedyatistadA tadeva svamakaM bhujaGgavikrAntam / yathA"tuha raNi naTTha rasAyali gaya ari kAraNi iNi kira bhuaMga vikNty| . tAhaM vilAsabhavaNi puri lIlAvaNi pariaMcahiM nivasahiM ciru gayabhaya // 28.1 // 1) tuhetyatra he subhaga tava darzanatvaramANayA mugdhayA zRNu yatkRtam / pratyuta hAro nitambe nivezitaH / rasanAdAmApi stanazikharopari kSiptam / sNbhrmyogaadityrthH| 2) bahavihetyatra bahavidhasamarAGgaNe khaDnena bhavanavA jayazrIryatpariNIyate tvyaa| he nRpacUDAmaNe tava kIrtibhiH maGgalakAraNe maGgalArtha jagadvizvaM dhavalyate bhavalIkriyate ityrthH| 3) taNuaMgi ityatra tanvaGgayA locananalinAbhyAM pazya daiya'Na ketakIdalaM vinirjitam / tathA vadanena kAntisamUhena mRgalAchanamaNDalaM candrabimbaM apahastitaM niraakRtmityrthH| 4) piu bhAItyatra priyaH bhAyAtaH / nipatitaH paadyoH| sapraNayavacanaiH sapremavacanairanunIya mAnaM mocitaa| ityamunA prakAreNa svamabhareNa mAliGgAmi yAvattAvat hatakukkuTena raTitam / 5) tuha raNItyatra tavArayo raNe naSTAH rasAtalaM gatAH kila / anena kAraNena bhujaMgA vikrAntAsteSAM vilAsabhavane puryA lIlAvane paryajanti nivasanti / teSu naSTeSu satsu teSAM krIDAsthAne bhujaGgAH samAzritAH ityarthaH / . . ... ........1tUraMtIe A. .2 paJcaliu ABP. 3 khaNiNa N. 4 syuH F. 5nijio NS. 6 hathio Ns. 7nivaDiyaw.8 payahiM BEP. 9 muAdhia N. 10 kukaDi N; kukuDa kukuTibhaA.19kAriNi B. For Personal & Private Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / - tArAdhruvakaM ddhjaiH|| 29 // Dhajairiti caturdazabhiraSTabhizca yatizcettadA tadeva svamakaM tArAdhruvakam / yathA"tuha riu vaNagaya disimohia tArAdhuva avalohiM jAmbahiM avahia / bAhajalAvilanayaNa niahiM na hu tAmvahiM hua hiaDai maraNAsaMkia // 29.1 // navaraGgakaM tjaiH|| 30 // tajairiti SoDazabhiraSTAbhizca yatizcettadA tadeva svamakaM navaraGgakam / yathA - "dahiakkhayaghaNacaMdaNamAlianavanavaraMgayavAvarDa niavi pia / gADhokaMThAsaraliamuajuu avairuMDai rairasabharakaMdalia // 30.1 // SizcIH sthavirAsanakam // 31 // tajairiti varttate / SaNmAtratrayaM caturmAtracatuSTayaM ca tajairyatizcettadA sthavirAsanakam / yathA"dAravivajia visayaparaMmuha khaliagaikkama aipasariavevia / . veraggiNa tavasittu pavajjivi ThioM therAsaNi tuha taruNa vi verioM // 31.1 // vRSau subhagam // 32 // tajairiti vartate / sapta caturmAtrAH SaNmAtrazca subhagam / yathAjalai sarovari nIluppalavaNu vaNi laya phullia nahayali himkirnnu| , viraharahakkaI tuha taNuaMgihiM "suhaya viNi mmiu jalu thalu nahu jalaNu // 32.1 // 1) tuha riu ityatra tava ripavo vanaM gatAH / dibyUDhAH tArAdhruvaM ca avalokayanti / yAvadavahitAH sAvadhAnAH bASpajalAvilanayanAH na pazyanti tAvad bhUtAH saMjAtAH hRdaye mrnnaashngkitaaH| yato 'yo dhruvAdi na pazyati sa acireNa prANatyAgaM karoti' iti nimittshaastre| 2) dahiakkheti dadhyakSataghanacandanamAlikAH navanavaraGgakAH varNakAzca teSu vyApRtAM nirIkSya priyAM kazcidAliGgati / kIdRg / gADhotkaNThayA saralitau lambitau bhujau yena saH / tathA ratirasabhareNa kandalitaH romaanycitH| 3) dAretyatra taruNA api tava vairiNaH sthavirAsane sthitaaH| vRddhA hi nizcalAsane sthitA bhavanti / kIdRzAH vRddhA vairiNazca / dArairvivarjitAH vissypraangmukhaaH| viSayAH zabdAdyAH pakSe dezAzca / skhalitaH gatikramo yeSAM te| ubhayatra samAnaM vizeSaNam / atiprasRtaM vepitaM yeSAM te| vi0 samAnam / kiM kRtvA sthitaaH| pratipadya tapasvitvaM varAkatvam / pakSe tapaHkAritvam / kena / vairAgyeNa pakSe vigatarAgatvena / 4) suhayetyatra he subhaga sarovare nIlotpalavanaM jvalati / vane puSpitA latAH / nabhastale himakiraNaH jvalati / tava virahodrekeNa tanvaGgayAH jalaM sthalaM nabhaH jvalanazIlaM nirmitam / 1 avalovahiM BP. 2 vAvau N. 3 saralaasuyabhua A; bhuyajuu BP; -bhuajuo N. 4 avaruDai AODN; avakaMDai . 5 tadA dropped in DP. 6 TThia N. 7 viria N. 8 taNuaMgahiM 7. 9. viNimmio NS; viNamma P. For Personal & Private Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' sptmo'dhyaayH| . 221 SacISacadAH pavanadhruvakaM DhajaiH // 33 // SaNmAtrazcaturmAtracatuSTayaM SaNmAtracaturmAtradvimAtrAH pavanadhruvakam / Dhajairiti caturdazabhiraSTabhizva yatiH / yathA "bahuhayakharakhurakhaMDiamahiuTThiaraI riuvahunIsAsapavaNadhuI / jasu payANachaNi acchijualaaNimisanayaNattaNu surasuMdari niMdahiM // 33.1 // __SacAcidAH kumudaM ajaiH // 34 // SaNmAtrazcaturmAtradvayaM SaNmAtrazcaturmAtratrayaM dvimAtrazca kumudam / ajairiti dazabhiraSTAbhizca yatiH / yathA neru lacchivivajiu muccai loiNa sadhaM vi IsarakayaaNusaraNu / maulia kamalAyera nisi ali mellivi sevahiM viasaMtauM kumuavaNu // 34.1 // tadbhArAkAntaM ThajaiH // 35 // Thajairiti dvAdazabhiraSTabhizva cedyatistadA tadeva kumudaM bhArAkAntam / yathAkaMcaNabhUsaNa chaDDioM khaMDivi vasaNu vi lahuiu turia palAirihiM / tu vi kicchiNa ramaNatthalabhArakaMtihiM gammai tuha riusuMdarihiM // 35.1 // . cUtau kandoddam // 36 // aSTau caturmAtrAH trimAtrazca kandoTTam / yathA"kiM jhAi~u tiNa avicalacittiNa kiM nimmalu tavu kiu samariumittiNa / jaM tuha muhavibbhamaharu kaMdoTTaM visa~TTa taruNi cuMbijjai bhamariNa // 36.1 // SAcutA bhramaraTutaM ajaiH // 37 // paNmAtradvayaM caturmAtrapaJcakaM trimAtrazca bhramaradrutam / ajairiti dazabhiraSTabhizca ytiH| yathA 1) bahuhayetyatra bahuhayakharakhurakhaNDitamAsthitarajasA ripuvadhUniHzvAsapavanadhutena yasya prayANakSaNe surasundaryo'kSiyugalasyAnimiSanayanatvaM nindanti / tAsAM vikasitatvAt locaneSu rennupaataadityrthH| 2) naru lacchItyatra naro lakSmyA vivarjito lokena mucyate / yataH sarvo'pi janaH IzvarakRtAnuza(sa)raNaH / RddhimantaM puruSamanusaratIti bhaavH| yato'layo bhramarAH mukulitAnsaMkucitAn [kamalAkarAn ] sandhyAnte tyaktvA rAtrI kumudavanaM sevante vikasat / 3) kaMcaNabhUsatyatra kAJcanabhUSaNAni tyaktvA vasanamapi khaNDayitvA laghUkRtam / bhalaghu laghUkRtamityarthaH / bhUSaNAdibhAranirAsAt / tathApi kRccheNa ramaNasthalabhArAkAntAbhirgamyate bhAramudvodumazakyatvAt tava ripusundriibhiH| 4) kiM jhAItyatra kiM dhyAtaM tena avicalacittena / kiM nirmalaM tapaH kRtaM tena samaripumitreNa staa| yat he taruNi bhramareNa tava mukhavibhramaharaM vikasitapadmaM cumbyate Azli-yate / tasyAH saubhAgyAtizayavarNanamityarthaH / 6 mellavi P. 1dhui ACNS. 2 taru CN. 3 vivajau F. 4 savvavi CDN. 5 kamalAira P. 7 chaDima A; chahia N. 8 jhAIu A; jhAio B. 9 kaMdoDe BEPS. 10 visa? BEP. For Personal & Private Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / "kusumuggamu ajjuNakeaikuDayaha pecchiMvi kaha vi hu na hu rai mNddhiN| navapAusi saMpai paIsaMtai o joi niaMta bhamara duu hiMDahiM // 37.1 // tatsurakrIDitaM tthjaiH|| 38 // Thajairiti dvAdazabhiraSTabhizca yatizcettadA tad bhramaradrutaM surakrIDitam / yathA"saggu pahuttihiM tuMha paripaMthihiM kiu aisakaDu puhaIsa~ra nicchiu / saccharagaNa sura kIliuM sakkahiM nAhiM ti naMdaNavaNaparisari icchiu // 38.1 // siMhavikrAntaM DhajaiH // 39 // Dhajairiti caturdazabhiraSTabhizca yatizcettadA tadeva bhramaradrutaM siMhavikrAntam / yathA- . " acchau tA ubbhaDabhuabalu cakkhukkheviNa vihaMDayaMtu riubhaDahiau / suranarasIhavikaMtacariu laMgheviNu Thiu~ rehai puhaIsaratila~u // 39.1 // .. ___ kuGkumakesaraM tjaiH||40|| tajairiti SoDazabhiraSTabhizca yatizcettadA tadeva bhramaradrutaM kuGkumakesaram / yathA"nayaNavilAsiNa nijia kuvalaya katikaDappiNa kuMkumakesaraniaru / / Dasa~NajhalakkaI hIraya "vinaDia sasaharu vayaNiNa kAiM na murddhahi pavaru // 40.1 // cla bAlabhujaGgamailalitam // 41 // claH iti luptavibhaktiko nirdezaH / nava caturmAtrA bAlabhujaGgamalaiMlitam / . yathA 1) kusumuggeti [atra] bhramarAH arjunaketakIkuTajAnAM kusumodgamaM dRSTvA kvApi ratiM na maNDayanti saMprati navaprAvRSi pravizantyAm / prAvRSi jAtipuSpANi na bhavanti tena jAtiM pazyantaH santo drataM zIghra hiNDante bhramanti ityrthH| 2) saggu petyatra he pRthvIzvara nizcitaM tava ripupiripanthibhiH svarga gatairatisaMkaTaM kRtam / tataH sApsarogaNAH devAH nandanavanaparisare IpsitaM yathA bhavati tathA evaM krIDituM na zaknuvanti na samarthA bhavanti / daargrhnnotthbhyaadityrthH| 3) acchau tetyatra AstAM tAvadudbhaTabhujabalaM bhavadIyam / pRthvIzvaratilakaH cakSuHkSepeNApi ripubhaTahRdayaM vighaTayan tannarasiMhavikrAntaM lavitvA raajte| 4) nayanetyatra nayanavilAsena nirjitAni kuvalayAni / kAntisamUhena kuGkumakesare nirjite / dasaNajhalakkena dazanakAntyA hIrakAH vinttitaaH| zazadharo vadanena vinaTitaH / mugdhAyAH kiM na pravaraM api tu [ sarva pravaraM vartate ityarthaH / 1 kuDayaha ACN. 2 pecchavi AB; pecchevi P. 3 maMDuhiM s. 4 paisatasaMtai A. 5 jAya B. 6 Duu ; hua A; druo N. 7 tuhu P. 8 puhaisara ANS. 9 nohiM ti N; no tihiM A. 10vaNa dropped in ACDNS. 11 vihaDayatu N. 12 hiao C. 13 TThiu BNPS. 14 puharaisaratilao N. .15 nijiu A. 16 kuvalaa N. 17 kaDappANe . 18 dasaNa K. 19 viniDiya ABC. 20 muddhaI P. 21 gamavilasitaM .. For Personal & Private Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sptmo'dhyaayH| 223 "duimariumahivAla aMgamalaliajhaDeppaNi tuhuM nicchai garuDovamu / jaM puNa purisottimasirracUDAmaNi vuccasi puhaIvallaha taM niruvamu // 41.1 // SicIdA upagandharva tthjaiH||42|| SaNmAtratrayaM caturmAtracatuSTayaM dvimAtrazcopagandharvam / Thajairiti dvAdazabhiraSTabhizca yatiH / yathA "gayaghaDa-turayaghaTTa-rahavUha-mahAbhaDaniveha-rayaNabhaMDAra-samiddha vi / u~va gaMdhavanayarasamu puhaivaittaNu tiNu jimva cayahiM viveavaMta ki vi // 42.1 // tatsaGgItaM ddhjaiH||43|| Dhajairiti caturdazabhiraSTabhizca yatizcettadA tadevopagandharva saGgItam / yathA"vajahiM gajiraghaNamaddala naccahiM nahayalaaMgaNi na~va caMcala vijjula / gAyahiM sihi Ia saMgIau pAusalacchihiM karai juANaha maiMNa Aula // 43.1 // . upagItaM tjaiH||44|| tajairiti SoDazabhiraSTabhizca yatizcettadA tadevopagandharvamupagItam / yathA"jasu bhuabalu heluddhariadharaNi nisuNivi vaNayaragaNauvagIu suvikkamu / ajja vi harisioM navadabhaMkuradaMbhiNa paryaDahiM kulamahihara pulauggamu // 44.1 // cupo gondalam // 45 // "aSTau caturmAtrAH paJcamAtrazca gondalam / yathA"sai vijulaaviuttau tuhuM jalahara kari guMdalu niTTha na jANasi virahiahaM / ia bhaNi ciMtivi" kiMpi amaMgala daiahuM aMsupavAhu paluTTau paMthiahaM // 45.1 // 1) duimetyatra durdamaripumahIpAlabhujaMgamalalitavinAzane tvaM nizcayena garuDopamaH / yatpunaH puruSottamasya nArAyaNasya zirasUDAmaNirucyase he pRthvIvallabha tannirupamam / dvitIyapakSe puruSottamAH puruSapradhAnAH / 2) gajagaDetyatra gajaghaTA-turaGgamaghaTA-rathavyUha-mahAbhaTanivaha-ratnabhANDAgAra-samRddhamapi gandharvanagarasamAnam / AkAze hi gandharvanagaraM kSaNadRSTanaSTasvarUpaM bhvti| tatsamAnaM pRthvIpatitvaM tRNamiva ke'pi vivekavantastyajanti / 3) vajahItyatra garjanazIlA ghanA eva mardalA vAdyante / nabhastalAGgaNe navacaJcalA vidyuto nRtyanti / gAyanti zikhino myuuraaH| iti prakArAntareNa prAvRlakSmyAH saMgItakaM prekSaNakaM yUnAM manAMsi AkulAni karoti / 4) jasa ityatra yasya bhujabalaM zrutvA / kiMviziSTam / helayA uddhRtA dharaNI yena tat / punaH kim / vanacaropagItam / punaH kim / suvikramam / adyApi harSitA kulamahIdharA navadarbhAkuradambhena pulakodgamaM prakaTayanti romAJcakamakam / 5) saItyatra svayaM vidyullatayA aviyuktastvaM he jaladhara kuru gundalaM vardhalam (vArdA. lam ?) / athavA gundalaM mardaladhvani gambhIradhvanimityarthaH / aniSTAM pIDAM na jAnAsi virahitAnAm / ityupAlambha bhaNitvA nijadayitAM kimapyamaGgalaM mRtyuprabhRti cintayitvA pathikAnAM azrupravAhaH paryastaH patitaH / 1 duhama D. 2 jjhaDappaNi P. 3 tuhaM N. 4 siricU* P. 5 nivahu B. 6 o BFP. 7 tiNataNu BP. 8 navu BP. 9 iha N. 10 maNu Aulu A. 11 harasiaS; harirasiya A. 13 payaDihiM BP. 13 The sentence is dropped in D. 14 virahiahiM A. 15ciMtavi ODN. 16 daIahaM . For Personal & Private Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 chando'nuzAsanam / SatA rathyAvarNakaM ThajaiH // 46 // paNmAtrazcaturmAtrasaptakaM trimAtrazca rathyAvarNakam / Thajairiti dvAdazabhiraSTabhizca / ytiH| yathA "viraharahakkaiM suhaya na jaMpai na hasai jIvai kevalu piapaJcAsai / ahavA kittiu~ ratthAvaNNaNu karisahuM niccheI marisa~hu tuhu~ jasu nAsai // 46.1 // tacacarI DhajaiH // 47 // Dhajairiti caturdazabhiraSTabhizca yatizcettadA tadeva rathyAvarNakaM caccarI / yathA"cacari cAru cavahiM acchara ki vi rAsau khellehiM ki vi ki vi gAyahiM varadhavala / yahiM rayaNasasthia ki vi dahiakkhaya giNhahiM ki vi jammUsavi tuha jiNadhavala // 47.1 // abhinavaM tjaiH||48|| tajairiti SoDazabhiraSTabhirya yatizcettadA tadeva rathyAvarNakamabhinavam / yathA"kiM aja vi mANasiNimANasi mANu visaTTai mANai na payANau rmnnu| . ia saMjAiNa koviNa NAvai ArattayataNu ahiNavauggami himakiraNu // 48.1 // cUSacatAzcapalam // 49 // tajairiti varttate / caturmAtraSaTkaM SaNmAtrazcaturmAtratrimAtrAzcapalam / yathA"surasarituMgataraMgasahoara kitti cavala tuha ThANaTThiu jagu dhvlii| puhi bhamaMtihu riuavakittihu~ kAlattaNu na hu nivacUlAmaNi kavalai // 49.1 // cUSau cAvamRtam // 50 // tajairiti varttate / caturmAtraSaTkaM SaNmAtrazcaturmAtradvayaM cAmRtam / yathA 1) virahetyatra virahodrekeNa he subhaga na jalpati na hasati kevalaM priyapratyAzayA jIvati / athavA kiyada rathyAvarNanaM zUnyavarNanaM kariSyAmaH / nizcayena sA mriyate / tava yazo nshyti| 2) caJcarItyatra he jinadhavala he jinavRSabha tava janmotsave caccarI kathayanti apsarasaH / kAH api rAsakAn khelanti / kAH api varadhavalAni gAyanti / kAH api vara(ratna-?)svastikAn racayanti / kAH api dadhyakSatAni gRhNanti / 3) kiM ajetyatra kimadyApi manasvinI nAnale citte mAno'haMkAro visarpati / kasmAtpAdAvanataM caraNalagnaM ramaNaM priyaM na mAnayati / iti saMjAtena kopeneva * Araktatanurabhinavodgame navodaye himakiraNaH shiitaaNshuH| 4) surasarItyatra surasarid gaGgA / tasyAstaraGgAH kallolAH / teSAM sahodarA tava capalA kIrtiH sthAnasthitamapi jagad dhavalayati / pRSThe bhramantInAmapi vairikukIrtInAM kAlatvaM he nRpacUDAmaNe na kalayati nAzrayati / . 1 kiMti N; kettiu BP. 2 nicchau P. 3 sa marai BEP. 4 tuha 0. 5khillahiM F. 6 varadhavalu ABCDN. 7 reyahi A. 8 ca yatiH dropped in D. 9 maNu NS. 10 bANaTThiu N; ThANaThiu D. 11 bhamatihiM B; bhamaMtihi P. 12 kittihiM B; kittihi P. 13 kavalaI ANS. For Personal & Private Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 sptmo'dhyaayH| "uNhaya amayamaUhamaUha vi dUsahu caMdaNapaMku vi jalai layAharu vi| ia tuha virahiNa tahi taNuaMgihi suhaya suhAi na kiMpi' vi pasia~hi daya karivi // 50.1 // caladau siMhapadam // 51 // tajairiti varttate / nava caturmAtrA dvimAtrazca siMhapadam / yathA"jAvayarasaraMjiavarakAmiNipayapaDibiMbihiM laMchiI jai kiMra Asi sai / saMpai hayavaNagayaruhirAruNasIhapayaMkia tuha riugharaiM ti picchiahi // 51.1 // tadIrghakaM ddhjaiH||52|| Dhajairiti caturdazabhiraSTabhizca yatizcettadA tadeva siMhapadaM dIrghakam / yathA"dIhara adaMDaviDaMbiasurasiMdhurakaru urayaDatuliavisAlasilAyalu / ubbhaDakoaMDapayaMDimahasiadhaNaMjau piu~ ekaMgiNa jiNai veribalu // 52.1 // SaH kalakaNThIrutam // 53 // Dhajairiti varttate / SaNmAtrazcaturmAtrASTakaM ca kalakaNThIrutam / yathA"miu malayasamIraNu aMgihiM ahiNavapallava didvihiM kalayaMThIsaiu kaNihiM / visakaMdalisanniha muddhahe dUsaha khaNi khaNi pANaMtiu mucchAbharu appahiM // 53.1 // SAcUdAH zatapatram // 54 // Dhajairiti vartate / SaNmAtradvayaM caturmAtraSaTkaM dvimAtrazca zatapatram / yathA"ekku pasArai jai divai kara tu vi maulai sayavattu nirAriu~ Aulau~ / pahu tuhaM puNa karasarasIruhu diavailakkhi vi diTThai phuDu viasai aggailauM // 54.1 // .. 1) unhayetyatra amRtamayUkhamayUkhA api candrakiraNA api ussnnkaaH| candanapako'pi duHsahaH / jvalati ltaagRhmpi| iti tava viraheNa tasyAH tanvanayAH he subhaga na kimapi sukhAyate / prasIda prasAdaM kuru / anugrahaM kuru dayAM kRtvA / 2) jAvayetyatra yAvakarasaraJjitavarakAminIpadapratibimbitaiAnchitAni yAni kilAsan sadA saMprati hatavanagajarudhirAruNasiMhapadAGkitAni tava ripugRhANi tAni dRzyante / zUnyatvAt vanazvApadAnAM vivaasH| 3) dIharetyatra dIrghabhujadaNDaviDambitasurasindhurakaraH uraHsthalatulitavizAlazilAtalaH udbhaTakodaNDapracaNDimahasitadhanaMjayo'rjunaH priyaH ekAGgena na parasAhAyyena vairibalaM jayati / eka evetyrthH| 4) miume. tyatra sUdumalayasamIraNaH aGgeSu / vibhktiviprinnaamH| viSakandalIsaMnibhaH iti sarvatra yojyam / abhinavapallavAH dRshyorvisssNnibhaaH| kalakaNThIrutaM karNayorviSakandalIsaMnibhaM virahAt / virahaH prANinAM duHkhakAraNaM bhvtiityrthH| 5) ekapetyatra yadi eko'pi prasArayati dvijapatiH karaM tato'pi mukulayati zatapatram / nirAlautti-nizci tam / bAula[utti-bhAkulam / he prabho tava punaH karasarasIruhaM hastakamalaM dvijapatilakSe'pi dRSTe sphuTaM prakaTaM anargalaM yathA bhavati tathA vikasati / ekadA dvijapatizcandro'nyadA braahmnnvrH| 1unhaya ra. 2 suhAI D. 3 kiMcivi ABP. 4 pasIahi A. . 5 laMchiya BP. 6kiri . 7 pecchiAhiM BP. 8 sujadaMDa A. 9 koDaMDa A. 10 pio BO; piu dropped in A. 11 ikaMgiNa A. 12 kAThIu 13 kannihiM RPB kannahiM DN.14 kaMdala9 A.15 muddhahi BPS. 16 dUsahu BRs.17 vikSavai D. 18 nirArio ON; nirAliu BP; nirAlauK. 19 AolauM N. 20 tuhu P.21 aNaggalalaM. 29 chando. For Personal & Private Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / calatAvatidIrgha ddhjaiH||55|| caturmAtranavakaM trimAtrazcAtidIrgham / Dhajairiti caturdazabhiraSTabhizca ytiH| yathA"jai jAhiM surasaria jai girinijjhara sevahiM jai paisahi kANaNatarusaMDaya / riu niva tuvi navi chuTTahiM pahu tujhu payAvahu kAlahu aidIhara bhuadaMDaya // 55.1 // ___SAcUtA mattamAtaGgavijRmbhitam // 56 // Dhajairiti varttate / SaNmAtradvayaM caturmAtraSaTkaM trimAtrazca mattamAtaGgavijRmbhitam / yathA"payaDialaMchaNamayalehiNa ullAsiakaradaMDiNa tArAharaNiNa nisiariNa / ua nIsaMkiNa bhau virahiNijaNahu jaNijjai asamu mattamAyaMgaviaMbhiINa // 56.1 // ___catvAriMzatkalA ekadvayadhikA vA mAlAdhruvakam // 57 // catvAriMzanmAtrA yadvA ekadvayadhikA iti ekacatvAriMzad dvicatvAriMzadvA mAlAdhruvakaM nAma dvipadI / yathA"tuha puhaIsarasehara kitti akittima surahiadisimuha jAmvahiM saggi paidia / tAmvahiM takkhaNi surasuMdariloahu~ suratarukusumamAla dhruvu hua mnnubbiddhia|| 57.1 // evamekadvayadhikayorapyudAhAryam / evaM dvipadIdhruvA catuHSaSTiH // 57.1 // __ ayaM cAtra vivekaH siMhAvalokitArtheSu vijJaptau sNvidhaanke| maGgale ca dhruvA proktA dvipadyanyatra kIrtyate // 57.2 // iti / - 1) tuhetyatra tava he pRthvIzvarazekhara kIrtirakRtrimA surabhitadiGmukhA yAvatsvarge pratiSThitA tAvatkSaNe sarasundarIlokasya suratarukusumamAlA dhruvaM saMjAtA mano'priyA avllbhetyrthH| 2) jaItyatra he atidIrghabhujadaNDa yadyapi he nRpavara tava vairiNaH surasaritaM gaGgAM pratiyAnti yadi ca girinirANi sevante yadi kAntArataruSaNDeSu pravizanti tathApi kAla iva kAlAttava pratApAna cchuTanti / 3) payaDiyetyatra pazya / nizAkareNa virahiNIjanasya asamaM bhayaM janyate / kathaMbhUtena mattamAtaGgavadvijRmbhitaM yasya saH tena / prakaTitA lAmchanameva madalekhA yena saH [tena] / ullAsitakaradaNDena / tArA evAbharaNAni yasya sa tathA [ tena ] / mattamAtaGgo'pi madalekhAM prakaTayati, karadaNDamullAsayati, tArANi dIprANi AbharaNAni dhase bibharti / / 1 sevai8; sevaihiM D. 2 tujjha ACP. 3 aidIhihara. N. , 4 paDiDaya A. 5 ubha 8. .6 viyamiiNa A; vibhiia03; viyaMbhiiNa BP. 7 taha DN. 8 kittiya kittima A. 9 loaha , loahaM B..10 dhruva . 11 ucchiTThia N. 12 va ANS. 13 dvipadAnyatra N. For Personal & Private Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 ___sptmo'dhyaayH| prakArAntareNa dvipadIrAha / co vijayA // 58 // ekazcaturmAtraH pAde cedvijayA nAma dvipadI / yathA "sajayA, vijayA // 58.1 // po revakA // 59 // paJcamAtro revkaa| "bahuvayA, revayA // 59.1 // So gaNadvipadI // 6 // paNmAtrI gaNadvipadI / yathA "nia juvaI, gaNadu vaI // 60.1 // .. catau kharadvipadI // 61 // caturmAtratrimAtrau svaradvipadI / yathA "pasaradu veI, akhaliagaI // 61.1 // pdaavpsraaH||12|| pazcamAtradvimAtrau apsarAH / yathA- .. "ua accharA, gayamaccharA // 62.1 // aSTau kalA vasudvipadI // 63 // yathA "su tava sudu vaI, jayai naravaI // 63.1 // cau krimkrbhujaa||64|| ......... caturmAtradvayaM karimakarabhujA / yathA "karimayarabhuo, uvvahuabhuo // 64.1 // 1) atha prakArAntareNa dvipadIrAhetyatra sajayA vijayetyatra sajayA jayavatI vijyaadevii| 2) bahuvayA revayA ityatra bahubakA bahupayA vA revayA revaandii| 3) niajuvetyatra nijayuvatiM patirgaNayatu 'maanytvityrthH| 4) pasaretyatra prasaraMtu patiH askhlitgtiH| 5) ua etyatra pazya apsaraso gatamatsarAH santi / -6) su tavetyatra / sa tava zruto vizrutaH patiH / yo jayati nrptiH| 7) karimetyatra karimakarabhuk u(o)vahutabhuka ..... ..... .... .. ...... .. . ... - 2 paI.B; pai... 3 uayaccharA .. .....1 These three words: are. dropped in P. 4The line is dropped in D. For Personal & Private Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ta chando'nuzAsanam / caladalAzcandralekhA // 65 // caturmAtro laghurdvimAtro laghuzca candralekhA / yathA - "navacaMdaleha, jimbe muddha eha // 65.1 // patau madanavilasitA // 66 // paJcamAtrastrimAtrazca madanavilasitA / yathA"mayaNavilasiaM, pAvavavasiaM // 66.1 // capau jambheTTikA // 67 // caturmAtrapaJcamAtrau jambheTTiko / yathA " sAta beTTi, surDe jaM bheTTi / / 67.1 // pacau lavalI // 68 // paJcamAtracaturmAtrau lavalI / yathA " ua vaNAvaliA, phullialavaliA / / 68.1 // sapta kalA dalau cAmarapurasundarI // 69 // Adau saptAstato dvimAtro laghuzcAmarapurasundarI / yathA - "amarapurasuMdarihiM, bhaDa varia sayaMvarihiM // 69.1 // cau kAJcanalekhA // 70 // SaNmAtracaturmAtrau kAJcanalekhA / yathA - "maNikaMcaNarehia, surasuMdari jehia // 70.1 // pau cAruH // 71 // at paJcamAtrau cAruH / yathA "cArucaMpayaruI, u soi juaI // 71.1 // taSatAH puSpamAlA // 72 // trimAtraSaNmAtratrimAtrAH puSpamAlA / yathA - 1) navetyatra mugdhA rAjate iti kriyAzeSaH / yathA nUtanacandralekheha | 2 ) mayaNetyatra madanavilasitaM pApaNyavasitam / 3 ) sA tetyatra sA tasyAH beTI suSThu bheTitA yat / 4 ) ubha vetyatra pazya vanAvalI puSpitalavalikA / 5 ) amaretyatra amarapurasundarIbhiH bhaTAH vRtAH svayaMvare / 6 ) maNItyatra maNikAJcanarAjitA surasundarI yathA / 7 ) cArvItyatra cAru yuvatiH zobhate / svaM pazya / [ campakaruciH ] / 1 jima 0. 2 jaMmedikA N. 3 beddiA N; beThiA 4. 4 suDDu BNs. 5 mehiA . 6 o AD. 7 sAhai . 8 juvaI A. For Personal & Private Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sptmo'dhyaayH| 229 "eha laliadeha bAla / nAi jAiphullamAla // 72.1 // . . tomaramityanye // 72.1 // evamanyA api triMzanmAtrAparyantA abhyUhyAH / aprasiddhAbhidhAnatvAttu noktAH / yadAhacaturmAtrAdikatriMzatprAntairahriyugaiH punaH / ekAnekairantavaNairyamake dvipadI viduH // 72.2 // dvipadIprakaraNam // gAthAtrAnuktam // 73 // atra zAstre yantroktaM chandastad gAthAsaMjJam // yathA daza dharma na jAnanti dhRtarASTra nibodhanAt / mattaH pramatta unmattaH kruddhaH zrAnto bubhukSitaH // tvaramANazca bhIruzca lubdhaH kAmIti te daza // 73.1 // atra tribhiH SaDbhirvA pAdaiH zlokaH // 73.1 // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM khopajJacchando'nuzAsanavRttau dvipadIvyAvarNano nAma saptamo'dhyAyaH // graM0 197; u0 2803 / * * 1) ehelpatra eSA lalitadehA bAlA jJAyate jAtipuSpamAleva / saptamo'dhyAyaH sNpuurnnH| 1 puSpamAla... 2 nibodha tAn ; nibodhi tAn B. For Personal & Private Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha assttmo'dhyaayH| atha prastArAdayaH SaT prtyyaaH||1|| prastAryata iti prastAro vRttAnAM vistarato vinyaasH| sa AdiryeSAM pratyayAnAM te prstaaraadyH| pratItijananAtpratyayAste'dhikriyante / te ca SaT / yadAhuH prastAro naSTamuddiSTaM sdhaiNkaadiglkriyaa| saMkhyA caivAdhvayogazca SaDete pratyayAH smRtAH // 1.1 // tatra prastAramAha prAkalpAdyago'dho laH paramuparisamaM prAka pUrvavidhiriti samayabhedakRrja prstaarH||2|| tatrAyaM kramaH / pAde ardhe chandasi vA yAvanto varNAstAvanto guravaH prathamavikalpe sthaapyaaH| yathA- samavRttasya vyakSare pAde gurutrayaM 555; tato'sya prAkalpasyAyo yo gurustasyAdho laghuH sthApyaH / tataH paramuparisamaM sthApyam / yatropari gurustatrAdhastAdapi guruH yatropari laghustatrAdhastAdapi laghuH / yathA- sss, 55; punaH prAkalpAdyaguroradho laghuH sthaapyH| paramuparisamamiti vacanAt tataH paraM guruH sthApyaH / tataH sthApitalaghoH prAk pRSThe pUrvavidhiriti pUrvasya prathamavikalpasya sarvagurovidhividhAnam / prathamavikalpe yo varNaH sa ceha gurureva / yathA- sss, ss, s / 5. evaM sarvalaghuvikalpaM yAvadayaM vidhiH krnniiyH| yathA-55s, Iss, s / s, / / 5, 55 / / / , s / / / / / samayabhedakadvarjamiti-samayo'bhyupagamastadbhedakArI vikalpaH" prastArakramAyAto'pi varjanIyaH / saMkhyAyAM na gaNanIya ityarthaH / asya cArghasamAdAvupayogaH // 2 // iti smvRttprstaarH| ardhasamaprastAre tvardhasya prastAraH kaaryH| yathA-yakSarapAdadvayasya sarvaguroH 55; 55. Adyaguroradho laghuH / tataH paramuparisamamiti parato gurutrayaM sthApyam / s, ss. punaH prAkalpAdyago'dho la iti prathamapAdadvitIyagurvakSarasyAdho laghuH / paratastu paramuparisamamiti gurudvayam / tataH prAkpUrvavidhirityAdau guruH sthApyaH 51 ss, anayA rItyA sarvalaghu yAvat SoDaza bhedAH atha aSTamo'dhyAyaH ___1) sarvaikAdItyatra eka Adau yeSAM te ekAdayaH te ca te galAzca ekAdigalAH sarve ca te galAzca teSAM kriyaa| 2) tadbhedakArI vikalpetyatra ardhasamAdInAM yaH prastutaH prastAraH tasya caitatsAdRzyApAdakaH / 1 tato'lpasya D. 2 pRSTe ABODP. The following table is dropped in N. For Personal & Private Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ assttmo'dhyaayH| 231 SSSS sss sss / ss / / ISSS / / / ss / / 5 / / sss 5 / / 5 / / s / / / / / ss / / / / / / / eSu prathama-SaSTha-ekAdaza-poDazAH samavRttabhedatvena abhyupgtaardhsmvRttbhedkaaritvaadvrjniiyaaH| tataH zeSAH dvAdaza shuddhaardhsNmbhedaaH| viSemaprastAre tu pAdacatuSTayasya prastAraH kAryaH / yathA- yakSarapAdacatuSTayasya sarvaguroH ('' '' '' '') prAkkalpAdyagodho la ityAdyaguroradho laghuH sthApyaH / tataH paramaparisamamiti parato gurusaptakaM sthApyam (155sssss) / punaH prathamapAdadvitIyagurvakSarasyAdho laghuH paramuparisamamiti parato guruSakam / tataH prAk pUrvavidhirityAdau guruH sthApyaH (s | ssss ss) / anayA rItyA sarvalaghu yAvat SaTpaJcAzadadhikaM zatadvayaM bhedAH / teSAM madhyAt samAdhasamarUpatvena abhyupagataviSamaprastArabhedakAritvAt "prathamo, dvitIyAtsaptadazaH saptadazaH, antyabhedaM yAvadvarjanIyaH / te ca samuditAH SoDaza / tadyathA sthApanA ceyam / : SSSS SSSS SSS SSSI / sss sss 18 Iss Iss Siss SISS 34 sis / 5 / / / / ss / / ss / / / / / / 188 ssis 5515 & S ss / / / / 205 |'|' |'|' 86 / / / / / / 222 s s / / 103 / / / / / / 239 / / / / / / 120 / / / / / / / / 255 "amISAM madhye prathamaSaSThaikAdazaSoDazAH samabhedAH / anye ardhasamabhedAH / 154 171 1) prathamo dvitIyetyatra prathamaH tyaajyH| dvitIyAdArabhya saptadazaH tyaajyH| sa tu prathamApekSayA aSTAdazaH syAt / tato'pi saptadazaH tyAjya iti bhaavaarthH| 2) amISAM madhye prathametyatra amISAM madhye prathamaSaSThakAdazaSoDazAH smbhedaaH| zeSA dvAdazabhedA byakSarapAdasyArdhasamasya pAdacatuSTayatvena abhyupagatAH / atha yadi byakSarapAdasya viSamasya pAdacatuSTaye prasRte caturakSarapAdasya samasyaiva pAdadvayatvena ekaiko bhedo'bhyupagamyate tadA ete SoDazApi samavRttabhedA bhavanti / teSAM madhye caturakSarapAdasyArdhasamasya yadi pAdadvayatvenaikaiko bhedo'bhyupagamya pRthak kriyate tadA bhedA bahavo niHsaranti / tato dyakSaraviSamaprastAre samAdhasamayorapi yakSarameva pAdacatuSTayaM gaNanIyam / na tu pUrvottyA caturakSaraM pAdadvayaM gaNanIyam evaM tulyaM sarvatra / .- 1 zu0 samavRttamedAH A. 2 viSamavistAre B. 3 The word is dropped in BP. 4 saptadazasaptadazaH BP. 5The two words are dropped in DN. For Personal & Private Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 chando'nuzAsanam / atha jAtiSvAryAyAH prastAro yathA prathama gaNasya dviguroH (ss) AdyaMsya gurora dho laghuH sthApyaH / tataH paramuparisamamiti paragurusahitadvitIyAdigaNAnAmadho guravaH sthApyAH / prAkpUrvavidhiriti yAvatyaH prathamagaNe mAtrAstAvatyo gurulaghukrameNa pUraNIyAH / tatazcaturmAtratvAtpUrvagaNasya eko mAtrA prak nyasanIyA / tena dvitIyabhede prathamagaNo gurvantaH ( 115 ), anye tu gurvAtmakAH / punarAdyaguroradho laghustataH paramuparisamamiti anye gaNA gurvAtmakAH / prAkpUrvavidhiriti mAtrAtraye prathamagaNasaMbandhinyavaziSTe yadi laghupUrvo gururdIyate tadA nauje jaH iti vacanAt samayabhedH syAt / tato gurupUrvo laghurdIyate iti tRtIyabhede gurvAdiH (511) prathamo gaNaH / zeSAzca tathaiva" / punarAdyaguroradho laghustataH paramuparisamamiti dvau laghU zeSAzca gaNA gurvAtmakAH / prAkpUrvavidhiriti ekA mAtrA prathamagaNe avaziSyate / sA prAk nyasyeti caturthe bhede sarvalaghuH prathamo gaNaH ( / / / / ), zeSAzca tathaiva / punardvitIyagaNa - prathamaguroro laghuH / tataH paramuparisamamiti dvitIyaMgaNadvitIyaguruta Arabhya sarve guravaH / prAk pUrvavidhiriti yadi laghupUrvaM gurudvayaM dIyate tadA gaNanAzAtsamayabhedaH syAt / tadetanmA bhUditi dvitIyagaNApekSayaiva dvitIyagaNalaghoH pUrvo laghurdeyaH / " prathamaca gaNaH sarvagururiti pUrvavidhinA gurvAtmaka iti dvigururgurvantazca paJcame bhede prathamadvitIyau gaNau / tataH SaSThasaptamASTameSu bhedeSu krameNa dvitIyatRtIyacaturthabhedatulyaH prathamo gaNo dvitIyazca gurvanta eva / tato navame bhede dvitIyagaNaguroradho laghuH / tataH prAkpUrvavidhiriti laghupUrvI guruH prAg deyaH / tena jagaNastatra saMpannaH / " prathamaca gurvAtmakaH / uparitulyatvaM punaH pareSAM sthitameva / yAvadvizatitame bhede gaNadveyaM laghurUpaM saMpannamiti dvitIyo gaNo viMzatyA niSThitaH / tRtIyagaNaH "caturbhedaH ekaiko "viMzatikRtvo'zItyA niSThitaH / caturthagaNaH paJcabhedaH ekaiko'zItikRtvaH catuHzatyA niSThitaH / paJcamagaNaJcaturbhedaH ekaikaH catuHzatIkRtvaH SoDazazatyA niSThitaH / SaSThagaNo dvibhedaH ekaikaH SoDazazatIkRtvo 1 ) tathaiva punarityatra yathAkramaM nyastA gurvAtmakA anye iti / 2 ) prathamazca gaNetyatra gaNasya caturmAtrikatayA nAzo gaNanAzaH / tathA hi yadi pUrva gurudvayaM dIyate tadA prathamo gaNastrimAtro dvitIyaH paJcamAtraH prathamastrimAtro vA syAt / gaNastu caturmAtra eva sthApya iti samayaH / 3 ) prathamaH pAzcAtyaH 4 ) pareSAM sthitetyatra agretanAnAm / tathAvidhameva sarvagururUpam / 5 ) caturbheda ityatra jagaNarahitatvAt / 6 ) viMzatikRtvo ityatra viMzatizcatubhirguNitAzItiH / 7 ) paJcabhedetyatra jagaNasahitatvAt / 1 prathamagaNasya BP. 2 AdyaguroH A 3 atraikA mAtrA C; atraikamAtrA BP. 4 prAkU dropped in A. 5 prathamo gaNo ABCP. 6 gurvAdi AN. 7 avazeSyate AC. 8 sA ca BP. 9 caturbhede 12 gaNadvayalaghu 0 C. N; caturthabhede C. 10 dvitIyagaNa dropped in A 11 laghupUrvoktaguruH A. 13 dvitIyagaNo 0 14 asItyA P. 15 caturthagaNapaJca meda ekesI tikRtvaH A. For Personal & Private Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ assttmo'dhyaayH| 233 dvAtriMzacchatyA niSThitaH / saptamagaNazcaturbhedaH ekaiko dvAtriMzacchatIkRtvo dvAdazabhiH sahasraiH aSTazatyuttarairniSThitaH / antyo gurureka eva / ekena guNitaM tadeveti tAvadbhireva niSThitaH / evaM nizcitaM pUrvArdham / parArdhamapi gaNavikalpAnizcitya prastArayet / evamanyeSvapi mAtrAchandaHsu prastAro jJeyaH iti // 2 // samavRttAnAM prakArAntareNa prastAramAha glAvadhodho dvirdvirataH // 3 // samavRttAnAM prastAre cikIrSite prathamapatau yAvatsaMkhyAparimANamekAntaritAvadho'dho gurulaghU sthApyau / ataH paraM dvitIyAdipatipu dviguNadviguNA guravo laghavazca adho'dhaH sthApyAH / yathA- tryakSare chandasi prathamapatau ekAntaritAH gurulaghavaH aSTasaMkhyAM yAvat sthApyAH / dvitIyapatau dvau dvau / tRtIyapatau ctvaarshctvaarH| iti prastAra uktH||3|| samavRttAnAM naSTamAha naSTe'Gkasya dale laH saikasya gH||4|| kiMcidvRttaM naSTaM caturtha paJcamaM vA / tat samaM yadi bhavati tadA dale'rdhe kRte la iti laghurlabhyate / punardale laghavo labhyante / atha vaiSamyAt saMkhyA ardha na dadAti tadA saikasya gaH iti saikasyAGkasya dale kRte gurulabhyate / punastatheti naSTavRttamutpadyate / yathAatraiva tryakSare chandasi paJcamaM vRttaM naSTam / paJca ardha na dadatIti saikAH SaT tadardhe guruH / punastrayo'dhaM na dadati / saikAzcatvAraH tadardhe guruH / dvayorardhameka iti laghuriti dvau gAveko laH IdRzaM paJcamaM vRttaM (551) iti // 4 // ... samavRttanaSTavidhiruktaH / jAtInAM naSTavidhirucyate naSTAGke gaNairhate zeSasaMkhyo gaNo deyo rAzizeSa labdhaM saikam // 5 // naSTasya vRttasyAGke sthApite gaNairgaNavikalpaihate yaccheSaM tatsaMkhyo gaNo deyaH / yatra tu rAzizeSaM bhavati tatra labdhaM saikaM kAryam / tataH punastasminnuttaragaNevikalpaihate zeSasaMkhyo gaNo deyH| yathA-AryAprastAre ekA koTirekaviMzatirlakSAH ekaviMzatiH sahasrAH dve zate dvAdazottare ityetAvatsaMkhyaM vRttaM naSTaM kIdRzamiti pRSTe prathamagaNazcaturvikalpa iti caturbhinaSTAGka haret / labdhaM triMzallakSAstriMzatsahasrAstrINi zatAni vyuttarANi zeSaM catvAri" 1) zeSaM catvArItyatra atra naSTAGkarAzinilepo jaatH| paraMtu catubhirbhAgo dhRtaH / tataH zeSaM catvAri / 1 naSTAGkasya N. 2 punastadvat N. 3 udyAdyate c. 4 saikA N; saikAM A. 5 trayAdha N. 6 dadAti B. 7 hRtazeSa. N. 8 rAziSaM A. 9gaNa dropped in A. 10 caturthavi. N 30 chando0 For Personal & Private Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 chando'nuzAsanam / iti tadvikalpeSu caturtha sarvaladhuM nyaset ( / / / / ) / dvitIyo gaNaH paJcavikalpa iti paJcabhirharet / labdhaM SaT lakSAH SaT sahasrAH SaSTayadhikAH / rAzezca hRtAH zeSaM trINi iti tadgaNavikalpeSu tRtIyaM madhyaguruM nyaset / tato rAzizeSaM labdhaM saikaM iti vacanAllabdhaM saikaM kRtvA tRtIyagaNazcaturvikalpa iti caturbhirharet / labdhamekaM lakSamekapaJcAzatsahasrAH paJcazatAni paJcadazottarANi / rAzizeSameka iti tadvikalpeSu prathamaM sarvaguruM nyaset / labdhaM saikaM kRtvA caturthagaNasya paJcavikalpatvAt paJcabhirharet / labdhaM triMzatsahasrAH trINi zatAni vyuttarANi / rAzizeSameka iti prathamavikalpaM sarvaguruM nyaset / tato labdhaM saikaM kRtvA paJcamagaNasya caturvikalpatvAt caturbhirharet / laibdhaM paJcasaptatiH zatAni SaT saptatyadhikAni / zeSaM catvArIti caturthavikalpaM sarvalaghu nyaset / tataH SaSThasya dvivikalpatvAt dvAbhyAM haret / labdhaM saptatriMzacchatAni aSTAzItyadhikAni / zeSaM dve iti dvitIyavikalpaM sarvalaghu nyaset / tataH saptamagaNasya caturvikalpatvAccaturbhiharet / labdhaM nava zatAni saptacatvAriMzadadhikAni / zeSaM catvArIti caturthavikalpaM sarvalaghu nyaset / ante nityavinyAsaM : guruM nyaset / tataH saptamagaNAllabdhaM parArdhAdigaNasya caturvikalpatvAccaturbhiharet / labdhaM dve zate SaTtriMzadadhike / rAzizeSaM trINIti tRtIyavikalpamAdiguruM nyaset / tato labdhaM saikaM kRtvA dvitIyagaNasya paJcavikalpatvAt paJcabhirharet / labdhaM saptacatvAriMzat / rAzizeSa dve iti dvitIyavikalpamantaguruM nyaset / tato labdhaM saikaM kRtvA tRtIyagaNasya catuvikalpatvAccaturbhirharet / labdhaM dvAdaza / zeSaM catvArIti caturthavikalpaM sarvalaghu nyaset / tatazcaturthagaNasya paJcavikalpatvAtpaJcabhirharet / labdhaM dve / rAzizeSaM dve iti dvitIyavikalpamantaguruM nyaset / tato labdhaM saikaM kRtvA paJcamagaNasya caturvikalpatvAccaturbhiheret / labdhaM zUnyam / rAzizeSaM trINIti tRtIyavikalpamAdiguruM nyaset / SaSTho nityavinyAso laghureva / tato labdhaM saikaM kRtvA saptamagaNasya caturvikalpatvAccaturbhAharet / labdhaM zUnyam / zeSamekamiti prathamavikalpaM sarvaguruM nyaset / ante nityavinyAso gurureva / sthApanA ythaa-|||| / / , 55, 55, / / / / / / / / / / / / , 5, 5 / / / / s, / / / / / / s, 5 / / / , ss, s. 12121212 saMkhyatamaiSA AryA / yadAha naSTAGke prathamaM bhakte gaNAkaizcaturAdibhiH / zeSasaMkhyo gaNo deyo labdhaM kuryAtsarUpakam // 5.1 // punarbhajetpunarlabdhaM sarUpaM zeSasaMkhyayA / gaNAndadyAdgate zeSe gAthAyAH prAggaNakramaH // 5.2 // evamanyeSvapi mAtrAcchandaHsu naSTavidhijJeyaH / iti naSTAnayanam // 5.2 // 1 catvAri A. 2 hRtazeSa AD; hRtazeSatrINi C. 3 labdhaM dropped in D. 4 caturvikalpaM A. 5caturvikalpaM AC.6 paJcamedatvAt ABD. 7 sthApanA to AryA dropped in ABP. 8 caturAdikaiH DP. For Personal & Private Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 * assttmo'dhyaayH| athoddiSTasya saMkhyAparijJAnArthamAha - __ uddiSTe'ntyAllAd dviryekaM tyajet // 6 // kenaccitprastArokte vRtte katithamityuddiSTe yathA -(55 / ) evaM galeSu sthApiteSu antyAllAdArabhya arthAt "pazcAnupUrvyA adho dviriti dviguNo'GkaH kaaryH| g cedekaM tyajet / guroradho dviguNa ekonaH kaaryH| ayamarthaH- antyasya lasyAdho yo'GkastaM dviguNayet / sa ca nirAkArAyA AvRtterasaMbhavAtprathamAtikrame kAraNAbhAvAdeka eva pariziSTo dviguNIkRto dviko jAtastatastasmAdapanIya tatpUrvasya guroradho nidhAya dviguNIkRtazcatuSkaH / sa ekonaH kRtstrikH| punastatpUrvasya guroradho nidhAya dviguNIkRtaH SavaH / sa ekonaH kRtaH paJcakaH / tadIdRzaM paJcamaM vRttamiti // 6 // atha jAtInAmuddiSTamAha Adyamantyena hataM vyadhastanam // 7 // sa jayati kumArapAlaH zrImAnavanipatizatavinutacaraNaH / nirmalayazasA dhavalitabhuvanazcakradharatulyaujAH // 7.1 // kenacidiyamAryA katithIti pRSTe asyA gaNAnsaMsthApya tadadhazcatuHpazcAdikA vikalpasaMkhyAM yathAsaMbhavaM likhet / tato gaNitakrameNa AdyamantyenaM hatvA vyadhastanamiti tatra dRSTavikalpAdadhastainAn vikalpAn rAzeya'pohya saMkhyAM labdhAmetAvatithaM vRttamiti nirdizet / katham / ante nyastasya ardhagaNasya avikalpatvAt ekamaGkamadho nidhAya saptamagaNasya caturvikalpatvAccaturbhirhanyAt / jAtAni catvAri / iha dRSTaH sarvaguruH / tasyAdhastanAn antaguru-Adiguru-sarvalaghUna trIn asmAdrAzeH pAtayet / zeSamekam / SaSThazcAvikalpaH / "paJcame caturbhirhate adhastane caikasminsarvalaghau tyakte trINi / caturthe paJcabhihateSu paJcadaza / "adhastaneSu triSu tyakteSu dvAdaza / tRtIye caturbhirhateSu aSTacatvAriMzat / tyAjyaM nAsti / dvitIye" paJcabhirhateSu triSu tyakteSu dve zate saptatriMzadadhike / prathame - 1) pazcAnupUrvyA adho dvirityatra laghoH prAntyasabandhino'dho dviguNaH / yadA prAnte gururbhavati tadA dviguNaM akaM kRtvA ekaM pAtayet / 2) vyapohya apniiy| 3) ardhagaNetyatra ardhagaNaM hi ekagurutvAt / 4) paJcame caturbhihate adhastane dale paJcame sthAne yazcaturlakSaNo'GkaH sa ekena avaziSyatAGkena guNyaH / jAtAzcatvAraH / tadanantaramatra paJcame sthAne sarvalaghuH pAzcAtyo gaNo'sti ataH prAntyo'syAgre sthitaH sarvalaghusaMbandhI caturNA madhye niSkAzanIyaH / avshissttaastryH| 5) adhastaneSu ityatra atra prAntagururasti bhato gaNasaMbandhi aGkatrayaM pAtayet / 1 dvigcekaM B; dvigraMkaD; dvirge ANP. 2 yathA Iss evaM lageSu ON; yathA / evaM lageSu A; yathA / / evaM lageSu D. 3 dviguNayet B.4 tatpUrvaguroH BP. 5 kRta dropped in A, 6 kRtaSakaH . 7 kRta: dropped in cD. 8 vRttaM paJcamamiti A. 9 antena ABODGP. 10 antena ADGH. 11 adhastAn N. 12 nidezeyet B. 13 ekamaGkamante nidhAya A; ekamadho nidhAya B. 14 tRtIya sthAne B. 15 dvitIya sthAne B, For Personal & Private Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 chando'nuzAsanam / caturbhirhateSu ekasmin tyakte nava zatAni saptacatvAriMzadadhikAni / pUrvArddhAntyArdhagaNazcAvikalpaH / saptame caturbhirhateSu saptatriMzacchatAnyaSTAzItyadhikAni / tyAjyaM nAsti / SaSThe dvAbhyAM hateSu paJcasaptatiH zatAni SaTrasaptatyadhikAni / tyAjyaM nAsti / paJcame caturbhihateSu triMzatsahastrAstrINi zatAni caturuttarANi / tyAjyaM nAsti / caturthe pazcabhirhateSu caturyu tyakteSu lakSamekamekapaJcAzatsahasrAH paJca zatAni SoDazAdhikAni / tRtIye caturbhirhateSu triSu tyakteSu SaTU lakSAH SaSTizatAni ekapaSTayadhikAni / dvitIye paJcabhirhateSu dvayostyaktayostriMzallakSAstriMzatsahasrAstrINi zatAni vyuttarANi / prathame caturbhirhateSu tyAjyAbhAvAdekA koTirekaviMzatirlakSAH ekaviMzatiH sahasrAH dve zate dvAdazottare etAvatithIti nirdizet / yadAha gaNAnuddiSTagAthAyAH saMsthApya tadho likhet / catuHpaiJcAdikAM saMkhyAM sthAnasthAnocitAM tataH // 7.2 // hatvA hatvAdyamantyena copristhNgnnaaddhH| "pRthagdhRtagaNebhyo'tha gaNasaMkhyAM vikalpayet // 7.3 // hatAdvAryoMcitAt taavdyaavdaadyaangksNbhvH| tatsaMkhyAmuddizedgAthAmuddiSTapratyaye budhaH // 7.4 // evamanyAsvapi jAtiSu yathAsvavikalpaM jJeyam // ityuddiSTasaMkhyAnayanam // 7 // atha sarvaikAdigalakriyAparijJAnArthamAha - varNasamAnekakAnsaikAnuparyupari nikSipen muktvAntyaM sarvaikAdigalakriyA // 8 // varNasamAnvarNatulyAn / yAvanto varNAstAva'taH ekakAn saikAnekena 'sahitAn vinyasya uparyupari nikSipedantyaM muktvA / iyaM sarvaikAdigalakriyA / sarvagANAM sarvalInAM ekAdigAnAmekAdilAnAM ca parijJAnAya kriyAkaraNamityarthaH / yathA caturakSare chandasi pazcaikaikA uparyupari nyasyante / 11 1 1 1 1 tato'dhastano dvitIye kSipyate / dvitIyo'pi tRtIye / 11 14 4 4 tRtIyo'pi caturthe / muktvAntyamiti vacanAdantyo vaya'te / 113 3 6 6 punaradhastano dvitIye kSipyate dvitIyo'pi tRtIye antya 1 2 2 2 3 4 muktvA / punaradhastano dvitIye kSipyate / jAtam / ( See 1 1 1 1 1 1 the last row in the table ). atra prathamamekaM sarvaguru ___ 1) pRthagU dhRtagaNetyatra pRthak kRtAM maNDitagaNebhyaH / 2) vikalpayedityana SaSThagaNAnusAreNa gaNasaMkhyAM vicArayet / ko'rthaH / avaziSyamANagaNasaMkhyAkaM hatAdakAt pAtayet / 1 etAvatithImiti ABP. 2 catuSpaJcA* CDN. 3 one hatvA dropped in B. 4 copariSTaga-NAt A. 5 vAryocitA tAvat CN. 6 ityuddiSTAnayanam A. 7 uparyupari kSipet CDFGHN. 8 tAvantaH CDP. 9vinasya B. 10 uparyupari kSipet BCNP. 11 sarvagAnAM P. 12 dropped in A. 13 paJcaikA B. 14 prathamakaM N. For Personal & Private Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ assttmo'dhyaayH| 227 (ssss) / catvAryekalaghUni trigurUNi (Isss;s iss;ssis;sss / ) / SaT dvilaghUni dvigurUNi ( / / 55s55 / / 5 / ss s / 51 55 / / ) / catvAri trilaghUni ekagurUNi ( / / / / / / 5 / 5 / / 5 / / / ) / evamekaM sarvalaghu ( / / / / / ) / iyameva sarvaikAdirgalakriyA prathamaSaSThaikAdazaSoDazasamavRttahAnyA yakSarArdhasamasya / yathA-4, 4, 4 / atra catvAraH ekalaghavazcatvAro dvilaghavazcatvArasbilaghavaH / evamanyeSvapyardhasameSu jJeyam / tathA aSTAkSarajAteH sarvaikAdigalakriyA yakSarasamavRttahAnyA caturakSarAdhesamahAnyA ca yakSaraviSamasya / yathA-8, 26, 53, 66, 53, 26, 8 / evamanyeSvapi viSameSu jJeyam // 8 // atha jAtInAM sarvaikAdigalakriyAmAha - AdyabhedAnadho'dho nyasya parairhatvAgre kSipet // 9 // AryAyAmAdyagaNasya bhedAn a~laghu-dvilaghu-caturlaghUn ekaM dvau ekaM ca ityadhaH sthApayitvA parairdvitIyagaNabhedaiH alaghu-dvilaghu-caturlaghubhiH eka-tri-ekasaMkhyaiH kapATasandhikrameNa sthApitaiH / yathA (1, 2, 11, 3,1) / pRthak pRthag guNayitvA agre kssipediti| ekena guNite jAtamagrataH sthApyam 1,2, 1 / atra "tribhirguNitaM (3, 6,3) kSipet / jotaM (1, 5, 7,3) / punarekena (1, 3, 1) guNitamatra kSipet / jAtaM (1, 5, 8, 5,1) / atra eko laghuH paJca dvilaghavaH aSTau caturlaghavaH paJca SadlaghavaH ekazca sarvalaghuriti / punarasya rAzeranayaiva dizA tRtIyagaNavikalpairghAte jAtasya parasmin rAzau kSepe jItaM (1, 7, 19, 26, 19, 7, 1) / punarasya rAzeranayaiva dizA caturtha gaNavikalpairghAte jAtasya parasminrAzau kSepe jAtaM (1,10, 41,90, 116, 90, 41, * . 10,1) // 9 // atha saMkhyAmAha- te piNDitAH saMkhyA // 10 // te sarvaikAdigalAGkAH piNDitAH ekIkRtAH saMkhyA bhavanti / tadyathA-asminneva . caturakSare chandasyekaM catvAri Sad catvAri ekamiti SoDaza vRttAni bhavanti / evamardhasameSu viSameSu mAtrAcchandaHsu ca jJeyam // 10 // ..1 dropped in A. 2 ekamekaM CN. 3 dvayameva A. 4 ga dropped in A. 5 aSTa tAM A. 6 laghu-dvilaghu N. 7 sandhi dropped in B. 8 yathA 1,3,11,3,10; 1,3,11,2,1 BP. 9gaNayitvA A. 10 guNitena N. 11 tribhitat kSipyate A; tribhirguNitaM tat kSipet B. 12 jAtaM yathA B. 13 ghAte'sya A. For Personal & Private Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 chando'nuzAsanam / atha prakArAntareNa samavRttAnAM saMkhyAmAha - varNasamadvikehatiH samasya // 11 // samavRttasya pAde yAvanto varNAstAvatAM dvikAnAmanyo'jyaghAtaH samavRttAnAM sNkhyaa| tatra uktAyAM dvikasyAnyojyaghAto na saMbhavatIti dvibhedaiva / atyuktA dvikadvayaghAte caturbhedA / madhyA dvikatrayaghAte aSTabhedA / pratiSThA dvikacatuSTayaghAte SoDazabhedA / evaM yAvadutkRteH SaDviMzateH dvikAnAmanyo'nyaghAte SaT koThyaH ekasaptatirlakSAH aSTau sahasrANyaSTau zatAni catuHSaSTayadhikAni // 11 // te dviguNA dvihInAH sarve // 12 // te vivakSitajAtibhedA dviguNAM dvihInAH uktAdayo vivakSitajAtiparyantAH sarve bhedA bhavanti / "yathA utkRtimedAH eva dviguNA dvihInAH sarvajAtibhedAstrayodaza kovyaH dvAcatvAriMzallakSAH saptadazarsahasrAH saptazatAni SaDviMzatyadhikAni bhavanti / yathA vA~ gAyatryAM catuHSaSTibhaidA dviguNA dvihInA gAyatrIparyantAH SaDviMzatyadhikaM zatamuktAdijAtibhedA bhavanti / evamanyAkhapi vAcyam // 12 // atha prakArAntareNa ardhasamasaMkhyAmAha samakRtI rAzyUnA ardhasamasya // 13 // samamiti samavRttasaMkhyocyate / tasya kRtirvargaH / sA rAzyUnA samavRttasaMkhyAhInA / ayamarthaH / samavRttasaMkhyAguNitA samavRttasaMkhyA rAzyanA ardhasamasya saMkhyA bhavati / yathA caturakSarasamavRttasaMkhyA SoDaza / tatkRtiDhe zate SaTpaJcAzadadhike samAdhasamabhedAH / te rAzyUnAH zuddhArdhasamasya saMkhyA bhavanti / dve zate catvAriMzadadhike // 13 // atha prakArAntareNa viSamavRttasaMkhyAmAha "tatkRtiviSamasya // 14 // tasyAH samakRteH kRtI rAzyUnA viSamavRttasya saMkhyA / yathA-asminneva caturakSare chandasi samakRtiDhe zate SaTrapaJcAzadadhike / tasyAH kRtiH paJcaSaSTiH sahasrAH paJca zatAni SatriMzadadhikAni samAdhasamaviSamasaMkhyA / asyAM samAsamarAzyUnAyAM paJcaSaSTiH-sahasrAH dve zate azItyadhike // 14 // 1) yathotkRtibhedAH evetyatra utkRtibhedAH 67108864 dvAbhyAM guNane 134217728 dvihInA 134217726 / 2) taskRtirityatra caturakSarasamarAziH 16 caturakSarArdhasamarAziH 240; dvayo rAzyomilitayoH 256 eSa rAziH 65536 etasmAt pAtyate / tataH caturakSarapAdasya viSamavRttasya prastArasaMkhyA 65280 rUpA bhavanti / sarvaguru 1 dvilaghu 10 caturlaghu 41 Sada laghu 90 aSTalaghu 116 dazalaghu 90 dvAdazalaghu 41 caturdazalaghu 10 SoDazalaghu 1 / aSTamo'dhyAyaH saMpUrNaH // iti chando'nuzAsanasya chandazcaDAmaNyaparAhvayasya paryAyAH sNpuurnnaaH| saMvat 1659 varSe vaizAkhazudi 15 dine likhitaaH|| paM0 rncndrgnnibhiH| 1 samavRttasaMkhyAmAha B. 2 dvikasahatiH D. 3 dviguNadvihInAH N; dviguNa dropped in A. 4 sarvamedAH 0. 5 dvicatvA0 lakSAH BC; dvAca. lakSyAH A. 6 saptadaza sahasrANi A. 7ca A. 8catuHSaSTibhedAH BN. 9 ardhasamasaMkhyA B. 10 viSamavRttasaMkhyA A. For Personal & Private Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 assttmo'dhyaayH| atha mAtrAvRttAnAM prakArAntareNa saMkhyAmAha - vikalpahatirmAtrAvRttAnAm // 15 // mAtrAvRtte yA gaNavikalpasaMkhyA sA anyo'nyahatA mAtrAvRttasya saMkhyA bhavati / sA ca yathAsthAnaM prAgevodAhRtA // 15 // atha mAtrAvikalpAnAM saMkhyAmAha - aGkAntyopAntyayogaH pare pare mAtrANAm // 16 // aGkAnAmekaDyAdInAM yau antyaupAntyau tayoryogaH parasparamIlanaM pare pare sthAne nyastau mAtrANAM saMkhyA bhavati / yathA-yekayorantyopAntyayoryoge trayaH parasthAne nyastAstrimAtrasya vikalpasaMkhyA / dvitrikayoryoge paJca pare sthAne nyastAzcaturmAtrasya vikalpasaMkhyA / paJcakatrikayoogeSTau pare sthAne nyastAH paJcamAtrasya vikalpasaMkhyA / aSTakapaJcakayoryoge trayodaza pare sthAne nyastAH SaNmAtrasya vikalpasaMkhyA / trayodazakASTakayoyoge ekaviMzatiH pare sthAne nyastAH saptamAtrasya vikalpasaMkhyA / ekaviMzatitrayodazayoyoge catustriMzatpare sthAne nyastAH aSTamAtrasya vikalpasaMkhyA / sthaapnaa-1|2|3| 5 / 8 / 13 / 21 / 34 / evamuttaratrApi // 16 // __athAdhvayogamAha dvighnAnekAdhvayogaH // 17 // dvighnA dviguNA ekena rUpeNa hInA saMkhyA adhvayogo bhUmimAnaM bhavati / tryakSare chandasi aSTau prastArAH / te dviguNitAH SoDaza / tata ekasmin pAtite paJcadaza / paJcadazAGgulAyAM bhuvi tryakSaraM chandaH prastAryate / ekamaGgulaM varNenAvaSTabhyate / ekaM cAntarAlaM cAdhvamAnam / iha ca prastArasaMkhyayorevopayogo naSTAdayastrayazcitramAtram / adhvayogastu puruSecchAnuvidhAyitvena aniyataH / na ca kSetraniyame phailamasti iti nirupayogaH / pUrvAcAryAnusaraNAttvasmAbhiruktaH // 17 // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM svopajJacchando'nuzAsanavRttau prastArAdivyAvarNano nAmASTamo'dhyAyaH samAptaH // 8 // ___saMpUrNa chando'nuzAsanamiti / graMthAgraM 205 // ubhayagraM0 zlokasaMkhyA 3008 // prastArAdi 1 trikadvikayoH P. 2 nyastA D. 3 paristhAne D. 4 The word and the figures are dropped in D. 5 kimapi phala* E. 6 asmAbhirapyuktaH A. For Personal & Private Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam / jAnAzrayI-chandogranthAntargata-prAkRtavRttavarNanam / INTRODUCTORY NOTE Janasrayi is an old work on Sanskrit:metres composed by some Pandit at the court of King Janasraya, who is generally identified with Madhavavarman I of the Visnukundin dynasty who ruled over the districts of Krishna and Godavari towards the end of the sixth century A. D. The work consists of six chapters which respectively deal with the Samjnas, the Visama Vsttas, the Ardhasama Vrttas, the Sama Vrttas, the Matra Vrttas and the Prakriyas such as the Prastara and others. The Matra Vrttas in the fifth chapter are defined under four different heads or Prakaranas, namely, the Vaitaliya, the Matrasamaka, the Arya, and the miscellaneous. Among these the last is the most important one for the history of ancient Prakrit prosody; it consists of Sutras 45 to 75, which describe about nineteen metres of which eleven are strophic, the others being single ones. These are defined and illustrated as Sanskrit metres, but the commentator tells us that they are a few Jatis current among the people'. Many of these metres with their names are found in Virahanka's Vsttajatisamuccaya and ought to leave no doubt that they are old metres which properly belong to the Prakrit prosody. In the Arya Prakarana too, there are two or three new varieties, most important among them is the Gitika which played a very important part in the construction of strophic metres and had retained its peculiarities for a long period during which it was very popular with the poets (as the dimunitive termination ka in its name suggests ), until Hemacandra formally obliterated the difference between it and the Giti. Hemacandra, as a matter of fact, has treated the Gitika as a kind of the Giti, giving different names to its three varieties, probably following his great predecessor Svayambhu in this respect. 2. I have published this portion of the Janasrayi, namely Sutras 39 to 44 from the Arya Prakarana and 45 to 75 from the last Prakarana, with an exhaustive introduction in the Sardhasatabdi Volume of the Bombay Asiatic Society, Bombay 1957; but I am reproducing it here owing to its importance for the Prakrit metres, whose origin and deve. lopment I have tried to trace in the introduction to the present volume of Hemacandra's Chandonusasana. As said in the abovementioned f0-9 gasto For Personal & Private Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20-2 chando'nuzAsanam / article, I have generally followed the Trivandrum edition of the work; but now and then I have adopted the readings mentioned in the footnotes of that edition and given from the three manuscripts on which the edition is based, designated as ka, kha and ga. Where no help could be obtained either from the readings adopted in the edition or from those noted in the foot-notes, I have suggested emendations, showing the readings of the edition (ed.) or of the manuscripts, as the case may be, in the foot-notes. Words or letters newly added by me to.complete the sense are shown in the rectangular brackets. 3. Janasrayi has made use of eighteen different Matra or Varpa Ganas for its definitions of metres, employing a double set of symbols to convey them. I have discussed these along with those employed by another work on Sanskrit metres, namely, the Ratnamanjusa, in the introduction, paras 3-5. Here in the following portion, only the following are used : A-AkAra (sAtavat) = SII; i - ikAra (vibhAtik) = ISI; I - IkAra (dhIvarAza) = SIS; k - kakAra (vibhAtik) = ISI; d - dakAra (nacaratid) = IIII; b - bakAra (tezrI:kvab) = SSI; bh-bhakAra = S; y - yakAra (kamalinIya) = IIIS; s - sakAra (gaGgAs) = SS; hU- hakAra = I. (1 signifies a short letter or one Matra; s signifies a long letter or two Matras.) 4. At the end of the text I am reproducing also the translation of it from the abovementioned article in the Sardhasatabdi Volume owing to the somewhat obscure nature of terms employed here. I am thankful to the authorities of the Society for giving me permission to reproduce the portions of that article here. jAnAzrayI-chandovicigata-paJcamAdhyAyasUtrANi 39-75 vAmanikAye SaSTho hH|| 5.39 // AryAyA Aye'pyardhe SaSTho gaNo laghureva kevalo bhavati cet, vAmanikA nAma bhavati / yathA pravitatatArakakumude gatameghe zaradi saumye ca / candro vibhAti saMprati haMsa iva nabhaHsarasyeSaH // 5.39.1 // gItirantye di vA // 5.40 // . AryAyA antye'pyarSe SaSTho gaNo dakAra ikAro vA bhavati cet, gIti ma bhavati / For Personal & Private Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam (jaanaashryii)| 240.3 yathA bhramada likula[kala ]virutapravitatakamalA vibhAnti kmlinyH| bhAsuramarakatamaNinibhakomalamRducAruvarNasaMchannAH // 5.40.1 // dhruvobhayonI // 5.41 // saiva gItizcaturthe gaNe yatirubhayorayorbhavati cet , dhruvA nAma bhavati / yathA lalanAnanAni nIlAlakAni lalitAni [lolanayanAni ] / rAjanti bandhujIvAdharANi ratibhogasArasahitAni // 5.41.1 // gItikA saptamo yI vA // 5.42 // saiva gItirgItikA nAma bhavati saptamo gaNo yakAra IkAro vA bhavati cet / yathA tvAmiha dhainyaM manye vicitrdhrmaarthkaamsNshryaasu| yasya caritaM tava mataM vidvajjanavallabhAsu gItikAsu // 5.42.1 // kacit tRtIyazca, paJcamo'pi // 5.43 // kacit prayogAntare ubhayorapyardhayostRtIyazca paJcamazca gaNo yakAra IkAro vA bhavati / api zabdAdekasminnapyardhe bhavati / prayoge yatnaH kAryaH // 5.43 // puurnnaaaaryaagiitiH||5.44|| . saiva gItiH pUrNArdhA AryAgIti ma bhavati / yathA . etattaddhajayugalaM mandaragiribhittighaTTitAGgadavalayam / / asti tumulazarapATitavarma rudhirarAgasaMbhRtacarma // 5.44.1 // ityAryAprakaraNam / AryAjAtiH sopajAtiruktA / idAnImanyAzca kAzcijAtayo loke pracarantyo vakSyante / .. pratipAdaM pazcAdhaM ca galitam // 5.45 // paJca gaNA gaNasyAdhaM ca pAde pAde bhavanti cet , galitaM nAma bhavati / yathA.. na smarasi kiM tvadIrita-zara-bhAsura-tAnAm , aTavISu cogra-kesari-zarabhAsu-ratAnAm / athavA vasantadRSTyA nizAtadantasya, . prAtarbAdhAya zaranizA tadantasya // 5.45.1 // catvAro nirdhAyikA // 5.46 // catvAro gaNAH pratipAdaM bhavanti cet , nirdhAyikA nAma bhavati // 5.46 // 1 marataka ed. 2 lalanAvanAni ed. 3 dhanyAM ed. 4 mano ed. 5 atti tumulasarapAtitakarma ed; (tanma for karma-kaga). 6 vasantakasya dRSTayA (kaga) athavAntakasya sRSTayA-Ratnamanjusa. 7 prAptA bodhAya Ratnamanjusa... . . . For Personal & Private Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240.4 chndo'nushaasnm| yI vAntyaH // 5.47 // antyo gaNazcatuNAM pAdAnAM nirdhAyikAyA yakAro vA IkAro vA bhavati // 5.47 // k tRtiiyH|| 5.48 // tasyAH nirdhAyikAyAH pratipAdaM tRtIyo gaNaH prAyeNa kakAro bhavati / yathA bAle bAlendukhaNDadhAriNA, krodhAd dagdho'pi mnmthaadhmH| sakalaM lokaM hi caNDamAnaso, nizitairbANairbhinatti marmasu // 5.48.1 // paJca narkuTakam // 5.49 // pratipAdaM pazca gaNA bhavanti cet , narkuTakaM nAma bhavati / [yI vA dvitIyatRtIyau // 5.50 // ] tasyaiva naTikasya dvitIyatRtIyagaNau yakAra IkAro vA bhavataH // 5.50 // tRtIyo va vA // 5.51 // tasyaiva nakuTekasya tRtIyo gaNo bakAro vA bhavati / yathA upari vidhUtabhasmanikara pravarasurabhitaM, zravaNabhujaGgavakramarutA dahanakaNamucA / dhavalitamindukhaNDakiraNaiH kSaradamRtalavaiH, kapizamayUkhabhinnatimiraM nayanamavatu vH|| 5.51.1 // idaM varaM viz2ambhamANaH kumudAnandaH, sa tu nvniitpinnddsdRshstimirvimthnH| rajanikairo'pyupaiti zanakairgaganaM nIla, sarasa iva [ca saro] nIlaM [su] vipulaM haMsaH // 5.51.2 // SaDadhikAkSarA // 5.52 // pratipAdaM SaT gaNA bhavanti cet, adhikAkSarA nAma bhavati // 5.52 // yuGana k||5.53 // tasyA adhikAkSarAyAH pratipAdaM yug gaNaH kakAro na bhavati // 5.53 // ka tRtiiyH||5.54 // tasyA adhikAkSarAyAH pratipAdaM tRtIyo gaNaH kakAra eva bhavati // 5.54 // - . . nakuTakam ed; ( nakukkuTakaM-kha; nakurkuTakam-ka). 9 bhavati ed. 10 nakurkuTakasya-ka; 11 nikarapravarasurabhita ed. 12 idaM varaM eSa vijRdeg ed. 13 rajanIkaro ed, 14 nIla ed, For Personal & Private Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam (jaanaashryii)| 240-5 yI vAntyaH // 5.55 // tasyA adhikAkSarAyAH pratipAdamantyo gaNo yakAra IkAro vA bhavati // 5.55 // ___ kacidAdyo'pi // 5.56 // tasyA adhikAkSarAyAH kvacit prayogAntare Adyo'pi gaNo yakAra IkAro vA bhavati / yathA vikasitanIlotpalAcitaM madanabANadIpanaM, dhrurvamadhucaSakAtizAyinaM dayitamukhasamarpitam / sutanu niSevitavato['dharaM] tanutaraMgavihvalaM, na" ca vAgadhikAkSarA tathA zrutimano'bhinandinI // 5.56.1 // zIrSakaM gItikAparA // 5.57 // saivAdhikAkSarA gItikAparA bhavati cet, zIrSakaM nAma bhavati / yathA vicaranti mahendragopakA nIlazADvalazriyaH, . stokaM grahacandrabhAskarAMzchAdayanti niirdaaH| meghoracAriNI ca vilasati taTit samantataH, praNadanti vanasthalISu muditamanasazca caatkaaH|| kuTacakusumAdhivAsitAH silindhrakandalavanAntasevinazca / vAnti pavanAH pravAsinAM kurvanti ca sotsukAni mAnasAni // 5.57.1 // ekaikavRddhyA lalita-subhadrA-vidruma-vaMzapatra-kuJjara-puSpadanta-mAlAH // 5.58 // ___ityevaMnAmakauni sapta zIrSakANi bhavanti / tatra lalitasya pAdaH sapta gaNA bhavanti, ante * * gItikA ca / subhadrAyA aSTau, ante gItikA ca / evaM zeSANi zIrSakANi ekaikavRdhyA jheyAni // 5.58 // nirdhAyikAmadhyaM trikalayam // 5.59 // uktaprakAraM zIrSakaM nirdhAyikAmadhyaM bhavati cet , trikalayaM nAma bhavati / AdAvadhikAkSarA madhye nirdhAyikA ante gItikA evametAstisrastrikalayamiti // yathA vikasitakusumaM nizAgame [pUrNa]candravA~dhitaM, __saMkocamupaiti paGkajaM bhramara aiSa sotsukH| vinadanti manoharANi kedArodarasaMsthitAH, kAntAsahitA vicintya kimapi klhNssaarsaaH|| . . 15 nIlotpalAciMtamadanadeg ed. 16 dhruvaM madhucaSakAcatizayinaM ed. 17 niSevitavati (niSevita yavati-khaga) ratirahastanudeg ed. 18 navavAga ed. 19 yathA ca zrutideg ed. 20 meghodakacAriNI ed. 21 vAsitasilindhradeg ed. 22 vaMzapuSpa (khaga). 23 nAmAni (khaga). 24 bodhitaM ed. 25 eva ed.. For Personal & Private Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / zArdUlarUDhairivendragopakaiH, puSpairvibhAnti ca bandhujIvakAH / zarvarya iva [ca] vikIrNatArakA, vikasitakusumA vibhAnti zIrSakAH / saptacchada makarandamudvihAya kusumAtipAtilolupAni / madhukarakulAni sAdaraM zrayanti kumudAni reNupANDarANi // 5.59.1 // gaNAstrayo bhaGgadvipadI // / 5.60 // trayo gaNAH pratipAdaM bhavanti cet, bhaGgadvipadI nAma bhavati / gaNAdhikAre vartamAne punargaNagrahaNaM caturlaghUnAM paJcalaghUnAM ca sarveSAM gaNAnAM cAbhedena grahaNArtham / itarathA hi catulaghUnAmeva grahaNaM syAt // 5.60 // 240.6 catvAraH paJca SaT sapta vA / / tasyA bhaGgadvipadyA na kevalaM traya eva gaNA bhavanti / vA bhavanti // 5.61 // bhAnte vA / / 5.62 // tasyA bhaGgadvipadyAH pratipAdaM gururante bhavati vA na vA // 5.62 // triMzaddhA paramA / / 5.63 // triMzallaghavo yasyA bhaGgadvipadyAH sA bhavati triMzaddhA paramA adhikA bhaGgadvipadI / tataH sarvAbhyo dvipadIbhyo yA paramA sA triMzaddhA bhavati / tadadhikA nAsti // 5.63 // dvipadI gItikAparA // 5.64 // saiva bhaGgadvipadI dvipadItyucyate gItikAparA bhavati cet / udAharaNam 5.61 // catvAro vA pazca vA SaD vA sapta kSINamambu vApISu saritsu ca sAMprataM, rakSyamA bahudhanamiva bhAgyaviparyaye / taptapAM sureSA ca vizuSkavanadrumA, baddhacoramAte mahI paritapyate // 'avasIdati zramAsahaM gAtraM mahiSasya dharmamUcchitasya / bahupoSyabAlaparijanaM gRhatantramivAturaM nirudyamasya // 5.64.1 // iyamaparA dvipadI-- karuNAkara niSkaruNena vAyunA, ripuvAra [r] vAraNadAnagandhinA / bahuvallabha [ vallabha] viprayojito, janakAntaM janazvaratAdya dUyate // 26 zAlArUDhaideg ed. 27 sapracchamadakarandaM vihAya ed; ( - makarandamavihAya - khaga ). bahudhanamiha ed. 29 mata eva ed. 30 janakAnto ed. For Personal & Private Use Only 28 rakSyamANaM www.jalnelibrary.org Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam (jaanaashryii)| 240-7 adhunA madhukarabandhunA bandhUkena sarajaskakesareNa / bhavateva jagadvandhunA kulamaNDana maNDitAni bhUsthalAni // 5.64.2 // kacidvidArI madhye // 5.65 // kacitprayogAntara bhaGgadvipadIgItikayormadhye vidArI bhavati / vidArIlakSaNamuttaratra vakSyati / yathA abhinavakandalIkusumakesaralolavarasthalImukhAH, ____ kusumitkuttaijsurbhipraagviraajitsaanukaannaaH| samadamayUramadhurakekAravapUritakandarodarAH, sasalilamukharajaladamalinA girayo ramayanti mAnasam // ketakasUcibhidA marutA, . bakularajAMsi smudvhtaa| abhimukhadayitajano'pi janaH, sotsuka eva balAt kriyate // . . avanunnAtapareNunA kareNunAthamalinena toyadena / upagirimudantavidyutA sakalaM jagadaya'te manobhavAya // 5.65.1 // vidArI bhAntAzcaturdaza lghvH||5.66|| [gurvantAzcaturdaza laghavaH] pratipAdaM bhavanti cet , vidArI nAma bhavati // 5.66 // . mizraH paJcamaH praayH|| 5.67 // tasyA vidAryAH pratipAdaM paJcamo laghuH pUrveNa vA laghunA pareNa vA mizro gururbhavati . prAyaH // 5.67 // upAntyai aa|| 5.68 // prAyaH iti vartate / tasyA vidAryAH pratipAdamantyasya samIpe prAya auMkAro bhavati / anyatrAniyamaH / sAyasurabhirajadhUsarayA, mRdumalayAnilajhaMpitayA / kAmijano navamAlikayA, vigalitamAnamanAH kriyate // ...... trayoviMzatirbhaGgurAsakam // 5.69 // bhAntA iti tu vartate / gurvantAstrayoviMzallaghavo yatheSTaM mizritA bhavanti cet , bhaGgurAsakaM nAma bhavati // 5.69 // ... 31 lIlAdhara-ed. 32 kuTaca ed. 33 madhukarakekArAva ed. 34 upAntyA mss; eupAntyaH ed. 15 ekanaro ed. 36 kSapitayA ed. 37 yadapi vigalita mss. For Personal & Private Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240-8 . chndo'nushaasnm| dvAdazAvalambanam // 5.70 // [dvAdaza laghavaH pratipAdaM bhavanti cet , avalambanaM nAma bhavati / ] [so'nte] // 5.71 // tasya pratipAdamante prAyaH saiMkAro bhavati // 5.71 // __ ubhe rAsakam // 5.72 // ubhe bhaGgurAsakAvalambane sahita rAsakamityucyate / yathA kathaM bAhumUlatrikadezanivezitAni, ___ gRhase'dya vasanena kimaGga nakhakSatAni / lakSamaGganAliGganalagnamanaGgasAkSi, jhalakSmA tava bharati tRtiiymivedmkssi|| dazanada[la]-precitena, kSatajalavAruNitena / zobhitevAdhareNa, tvamasi vilAsadhare[Na] // 5.72.1 // ___ gAthA // 5.73 // gAdAnI vakSyate // 5.73 // sArSI // 5.74 // sA ca gAthA ArSIti jnyeyaa| RSereveyamityArSI / paJcakhanuSTubAdijagatyanteSu sA gAthA bhavati // 5.74 // pAdaizcaturbhiH SaDbhirvA // 5.75 // sA gAthA caturbhirvA SaDirvA pAdaiH khajAtIyairvA vijAtIyairvA bhavati / yathA pazyasi pazyasi paradoSamAtmadoSaM na pazyasi / bhartAramatha dhanaM ca kulaM ca hitvA kiM kiM hasasi // 5.75.1 // daza dharma na jAnanti dhRtarASTra nibodha tAn / / mattaH pramatta unmattaH zrAntaH kruddho bubhukssitH| tvaramANazca bhItazca kAmI corazca te daza // 5.75.2 // // iti jAnAzrayyAM chandovicityAM jAtyadhyAyaH paJcamaH samAptaH // 38 jo'nte ed. 39 akAro ed. But the letters may even be Do'nte and kAro. 40 kayA ed. 41 jhaSajanmA ed. 42 dazanadahacitena ed. 43 zobhitena vAdhareNa ed. For Personal & Private Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adhyaya V, (Sutras 39 to 75 ) N. B. See Introductary note para 3 for the meanings of the technical terms like d or dakara and the like.] It is Vamanika, when the sixth ( Gana) is h, (even ) in the first (half of the Arya) 39. If the sixth Gana even in the first half of an Arya consists merely of a single short letter, it is called Vamanika. As: At present in the autumn, this moon shines brightly like a swan in the lake-like sky, where stars resembling night-lotuses are scattered everywhere, from which the clouds have departed and which looks lovable (on that account). (Note: All the three adjectives in the first half must be taken with the word nabhah-sarasi in the second half and not with saradi which is fem. in gender; further, both the words pravitata-taraka-kumude and nabhah-sarasi are to be taken as Upama-Samasas and not as the Rupaka ones, as shown by the adjective gata-meghe in particular. That an Upama, and not a Rupaka, is meant in the stanza, is also clear from the simile harsa iva. ) :'(The Arya is called ) Giti, if the sixth ( Gana) in the latter (half) is either d or i. 40: If (even) in the latter half of the Arya the sixth Gana is either dakara (i. e., IIII) or ikara (i. e., isi), it is called Giti: As: The lotus plants shine beautifully, having their lotuses surrounded by the sweet humming of the swarms of the hovering bees and being covered with a soft, delicate, lovely colour resembling that of a bright emerald gem.. It is called Dhruva when in both (the halves ), (the Yati is ) after the fourth ( Gana). 41. The same Giti is called Dhruva when the Yati is after the fourth Gana in both the halves. As: The graceful faces of the lovely ladies, possessed of bluish locks, tremulous eyes, (and) lower lips which resemble a Bandhujiva flower, shine beautiful, being endowed with the essence of the enjoyments of Love'. 41. 1. . (The Giti is called ) Gitika when the seventh Gana is y or i. 42. ... That same Giti is called Gitika when the seventh Gana is either yakara (i. e., IIIS ) or ikara (i. e., ss). As : 3.-2 chando For Personal & Private Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280.80 chando'nuzAsanam / "I regard you fortunate, whose deeds are highly valued in the pretty songs which are dear to learned men and which are based on wonderful ( topics pertaining to ) Dharma, Artha and Kama'. 42.-1. Sometimes, even the third and also the fifth ( Gana is so). 43. Sometimes, in an alternative employment, even the third and also the fifth Gana in both the halves are either yakara (IIS) or ikara (SIS). By the word api (it is suggested that this happens even in one half (only). Efforts should be made for (finding out) such an employment. When the half is made whole it is called Aryagiti. Ako That same Giti is called Aryagiti when its half (Gana i. e., the 8th ) is made whole. As: This is that pair of arms, whose armlets have been rubbed against the walls of the Mandara mountain, whose armour is torn by the fierce arrows and whose shield is tinged with the redness of blood'. 44. 1. Here ends the section on Arya. The Jati called Arya together with its sub-divisions is defined. : Now hereafter, some other Jatis which are in vogue among the people shall be defined. (That metre is called ) Galita when there are five and a half. (Ganas ) in every Poda. 45. If there are five full Ganas and a half of it more, the metre is called Galita. As Do you not remember the flashes (bhasurata) of the arrows discharged by you, when they devoured the lives of fierce lions and Sarabhas in the forest ... ... ? (If there are ) four (Ganas in each Pada ) it is Nirdhayika. 46. If there are four Ganas in each Pada it is called Nirdhayika. Its last ( Gana ) is either y or i. 47. The last Gana of all the four Padas of Nirdhayika is either yakara (IIS) or ikara (ISI). k is the third. 48. The third Gana in every Pada of that Nirdhayika is generally a kakara (ISI). As: The wicked Manmatha (God of Love) of fearful intentions strikes all people with sharp arrows at their vitals, even though he was angrily burnt to ashes by the wearer of the young crescent moon, oh young girl.' For Personal & Private Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ affargy (onarereft) | 240.11 (If there are) five (Ganas in a Pada, it is called) Narkutaka. 49. In every Pada, if there are five Ganas, it is called Narkutaka, (Its) second and third (Ganas) are y or i. 50. Of that same Nirkutaka, the second and the third Ganas are yakara (IIIS) or ikara (SIS). Or, its third (Gana) is b. 51 Of that same Narkutaka, the third Gana may optionally be a bakara (i. e., SSI). As : C May the (third) eye (of Sambhu) protect you, which has the clouds of ashes above it blown off and which is rendered fragrant by the puffs from the mouth, releasing sparks of fire, of the serpent placed on the ear, which is whitewashed with the rays of the crescent moon from which drops of nectar are oozing out and which has dispelled the darkness by its tawny lustres.' 51. 1. But that moon too gradually rises up to the blue skies, as a swan moves from one lake to another blue and expansive lake, now gracefully growing in lustre, crushing the darkness, looking like a ball of fresh butter and being the delight of the night lotuses.' 51. 2. (If there are) six (Ganas in a Pada, it is) Adhikaksara. 52. If there are six Ganas in each Pada, it is called Adhikaksara. The even (Gana) is never k. 53. Of that Adhikaksara, the even Gana in each Pada is not kakara (i. e., ISI). (But) the third must be k. 54. Of that Adhikaksara, the third Gana in each Pada is kakara (ISI) alone. y or i is its last (Gana). 55. Of that Adhikaksara the last Gana in each Pada is either yakara or ikara (i. e., nis or sis). -Sometimes even the first is so. 56. Of that Adhikaksara, sometimes, i. e., in some employment, even the first Gana is either yakara or ikara i. e., IIIS or SIS. As: 'Oh fairbodied girl, while I enjoy your lower lip, which is covered with blooming blue lotuses, which inflames the shafts of the god of Love, which surpasses an unfailing goblet of wine, which is offered in the mouth of the lover, (and) which is restless owing to slight throbbing, (your) For Personal & Private Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240-12 speech containing many letters is not so gladdening to the ear and the mind ( as this lip).' (Note: The adjectives of adhara, which is evidently meant, are intended to be applicable to both the adhara and the madhu, yet the qualities of the former excel those of the latter, as said in the first adjective in the second line. The blue lotuses in the case of the adhara are the dark-blue glances from the half-closed eyes of the girl. In the end, the speaker says that the profuse words of love from the mouth of the fair one are not so delightful as her lower lip when it is in the lover's mouth, though this latter makes her absolutely silent and unexpressive of her love.) (It is ) a Sirsaka, when followed by a Gitika. 57. If this same Adhikaksara has a Gitika immediately following it, it is called a Sirska. As - The red insects which are the beauty of the green verdure, move about; the rain-clouds slightly cover the planets, the moon and the sun. Now the lightning moving in the interior of the cloud flashes all around and then the Cataka birds raise their notes in the sylvan regions, with delighted minds. And then, as soon as the winds begin to blow, surcharged with the fragrance of the Kutaja flowers, gently embracing the tops of the beds of the sprouts of the Silindhra flowers, so soon they make the minds of the journeying lovers uneasy'. By the addition of one ( Gana) each time ( are obtained ) Lalita, Subhadra, Vidruma, Vamsapatra, Kunjara, Puspadanta and Mala (Sirsakas ). 58. There take place seven Sirsakas as named above. Among them, seven Ganas make the Pada of Lalita and there is a Gitika at the end; eight Ganas make that of Subhadra and a Gitika at the end. Thus the remaining Sirsakas should be known by the addition of one Gana every time. It is a Trikalaya when it has a Nirdhayika in the middle. 59. If the Sirsaka as described above has a Nirdhayika in the middle of it, it is called a Trikalaya. Thus in short, first an Adhikaksara, then a Nirdhayika in the middle, (and) finally a Gitika at the end, these three form a Trikalaya. As : At the advent of the night, the day-lotus which had its flower open, now closes itself, being oppressed by the full moon. This bee has For Personal & Private Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ affereu (start), 240.13 become uneasy. The Kalahamsas and the Sarasas accompanied by their mates, raise their pleasant voices, being stationed in the inside of the Kedaras and thinking about something. Here, the Bandhujivaka trees appear very charming with their flowers looking like the Indra-gopa insects mounted upon the green verdure. There, the Sirsaka plants with their open flowers resemble the nights bespangled with stars. The swarms of bees, having left behind them the juice of the Saptacchada flowers and being extremely greedy, after neglecting (other) flowers, fondly resort to the night lotuses, turned whitish with their pollen. 59. 1. Three Ganas ( make a Pada of a) Bhangadvipadi. 60. If there are three Ganas in each Pada, it (i, e., the metre) is called Bhangadvipadi. The mention of a Gana again (in the Sutra), even when the governing word gana is still available (from Sutra 15), is meant for the adoption of all the Ganas, whether the Caturmatras or the Pancamatras, without any distinction. Otherwise, the Catur. matras alone (which are meant by the word gana in Sutra 15) would have been available. .. Or four, or five or six or seven ( Ganas make its Pada). 61. Of that Bhanga-dvipadi, there are not merely three, but also four, five, six or even seven Ganas. A bh (i, e., a long letter ) stands optionally at its end. 62. Of that Bhanga-dvipadi, a long letter may or may not be at the end of every Pada. The longest ( among them ) contains 30 h (i. e., short letters). 63. That Bhanga-dvipadi which has thirty short letters (i, e., Matras ) is the last, the longest, among them. Hence the one which is longer than all the other Bhanga-dvipadis, contains thirty Matras. e does not exist any which is longer than that. Note: h or a laghu signifies both a short letter and an aksara Matra; see Introductory. Note, para 3. It is (called ) a Dvipadi, when a Gitika follows it immediately. 64. That same Bhanga-dvipadi is called Dvipadi, if it is immediately followed by a Gitika. Illustration The water in wells and rivers is now exhausted like the ample treasure, though well protected, at the (evil) turn of one's fortune. For Personal & Private Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240.14 : chando'nuzAsanam / ned thief. And this earth, with the forest trees completely dried up and its dust well heated, pines away like the mother of an imprisoned thief. The body of the wild buffalo, who is oppressed by heat, droops down, being unable to bear any exertion, like the troubled household affairs, which require the feeding of many children and dependents, in the case of an idle man.' 64. 1. Here is another Dvipadi : * By the ruthless breeze, which moves about being charged with the odour of the elephant's rut, are tortured the persons who are separated from their dear ones, today, oh compassionate one, oh conqueror of your enemies, oh lord of many beloved ladies and beloved of your people !' (Note: Every line begins with a vocative). Now are the spots on the earth adorned by the Bandhuka flower, whose filaments are covered with pollen and which is a friend of the bees, as they (i. e., spots) are adorned by you, who are the friend of the world, oh ornament of your family'. 64. 2. Sometimes a Vidari is (put) between ( the two ). 65. Sometimes, in a different employment of the metre), a Vidari is placed between the Bhanga-dvipadi and the Gitika. The definition of a Vidari ( the author) will give later. As "The mountains, looking darkish owing to the water-filled thundering clouds, please the mind, as they have their lovely table-lands looking wavy owing to the filaments of the fresh flowers of the Kandali plants, their topmost forests overspread with the fragrant dust of the flowering Kutaja plants, (and the interiors of their caves filled with the sweet notes of the impassioned pea-cocks. A (loving) person, though his beloved mate is in front of him, is yet made uneasy by the breeze, which is opening the Ketaka buds und wafting with itself the pollen of the Bakula flowers. The whole world is worshipfully offered to the god of love by the rain-cloud, which is dark like the lord of a she-elephant, which has dispersed the day-light resembling the dust, and which is prominently displaying its lightning, in the vicinity of the mountain. 65. 1. Vidari (is a metre, where ) there are fourteen short letters (i, e., Matras, in a Pada ) with a long letter at the end. 66. If there are fourteen Matras (the last two consisting of a long letter) in a Pada, the metre is called Vidari, 66. For Personal & Private Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ affarge ( trataret) 240.15 The fifth ( Matra) is usually combined ( with either the fourth or them sixth ). 67. Of that Vidari, in every Pada, the fifth short i, e., Matra, is generally combined either with the earlier Matra or with the following one so as to form a long letter. 67. Note: Laghu is an Aksara Matra, see note on 63. The penultimate ( Gana) is a. 68. The word prayah continues. Of that Vidari, in each Pada, there is generally, the akara (i. e., sii) as the penultimate (Gana). There is no rule about the others, 68. A passionate lover has her mind dispossessed of pride by the Navamalika creeper, which is dusky with the fragrant pollen of the evening and which is shaken by the gentle breezes from the Malaya mountain'. 68. 1 Twenty-three ( Matras make the Pada of ) a Bhangurasaka. 69. The word bhantah still continues. If in a Pada twenty-three Laghus i, e., Matras, with a long letter at the end, are mixed up in any way, it is called Bhangu-rasaka, 69. Twelve ( Matrds ) (Make the Pada of) an Avalambana. 70. If there are twelve Laghus i. e, Matras, in each Pada, (the metre) is called Avalambana. 8 stands at the end of the Pada). 71. At the end of each Pada, there is generally a sakara (ss). 72. The two together make a Rtasoka. 72. The two namely, the Bhangu-rasaka and the Avalambana, together make a Rasaka. As "Why, how do you conceal by your garment, the nail-marks placed at the base of your arms and at the Trika (by your lover)?! fish-banner god is bringing you a third eye, as it were, which is the witness of Cupid and * ***. You are as it were adorned with this your lower lip, which is graceful, slightly reddened with the drops of blood and thickly marked with the tooth-bites (of the lover)'. 72, 1. Hereafter the Gatha. 73. The Gatha shall hereafter be described. It is Arsi. 74. And that Gatha is to be known as Arsi (i. e., archaic or irregular). It is called so, because it belongs to the Rsi alone ( and so For Personal & Private Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240.16 chando'nuzAsanam / @must not be employed by the ordinary poets of today ). That Gatha is found in any of the five Jatis beginning with the Anustubh and ending with the Jagati. It is ( endowed with ) four or six Padas. 75. That Gatha appears with four or six Padas, either of the same or of the different types. As: You see the faults of others every now and then; but you do not see your own fault. Why do you laugh after abandoning your husband, property and family ? 75. 1. ' The following ten do not understand Dharma, oh Dhrtarastra; know them. They are:- The proud, the intoxicated, the mad, the exhausted, the wrathful, the hungry, the man in haste, the frightened, the passionate and the robber; these are the ten.' 75. 2. Thus ends the fifth chapter, dealing with the Jatis, in the Janasrayi Chandoviciti, For Personal & Private Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I. Index of Sutras. 8.7 5.39 5.34 4.15 5.22 5.23 2.6 2.376 5.40 8.6 7.44 4.67 aGkAntyopAntyayogaH ajamukhazcIrganto ajaznUstRtIyapazcamau atijagatyAM natigA atidhRtyAM msau sau atizakkayAM sjasasyA atyaSTau yamnasbhalgAH atyuktAmadhyApratiSThA atyuktAyAM gau strI atha prastArAdayaH atha prAyo'pabhraMze anuSTubhi trau gau vibhA anuSTubhi nAdyAtsnau antarasamA eva dvitIya ante ca antye'vAt anyathApi anyadvitAnam anyadviSamam / abhikRtau bhmasbhanIgAH abhinavaM tajaiH ayujyAdyalAd gaH ardhayorvA aSTopajAtiH aSTau kalA vasudvipadI aSTau najrA bhau go AkRtau bhrau brau brau Adau pazcitralekhA AdyaciyatiH pathyA AdyamedAnadho'dho ___31 chando. 8.16 | Adyamantyena hatam 3.65 | AdyayoH SacI 5.2 Aye tRtIye cidau 2.194 | Aye'rdhe udaH 2.321 AbhirbahurUpA 2.242 AsAM tRtIyasya 2.286 ! uktAyAM gaH zrIH 2.4 | utkRtau mau to 2.7 | utsAhAdinA yenaiva 8.1 uddiSTe'ntyAllAt 5.1 | upagItaM tajaiH 2.72 | upAntyalonA 3.33 | ubhe viSamA '6.21 | uSNihi mau go 3.42 | ekAkSaroktA jAtiH 4.16 | eko'STAkSaraH pAdaH 4.87 | etayoH parayozca 2.87 | edotau padAnte 1.15 | ebhiH pAdAkulakam / 2.372 | eSaiva nIparataH 7.48 ojajA cAruhAsinI 3.57 | ojajA pazcimAntikA 3.30 ojayujoH 6.16 ojayujocchaDA rAsaH 7.63 oje cau yuji pacau 2.263 oje viparItAdiH / 2.353 oje SaNmAtrA lagantAH / 4.79x ka pa visargAnusAra ___4.3 | kaDavakAnte prArabdhArthoM .. 8.9 | kAminyAdyA vyatyaye 4.45 2.52 2.3 3.40 2.156 1.10 3.70 2.386 3.60 3.63 3.1 5.16 3.62 3.35 3.53 1.7 ___6.3 3.25 For Personal & Private Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6.18 7.61 7.57 4.38 5.15 5.5 6.26 4.41 kuGkumakesaraM tajaiH kRtiH prAvisamabhyudazca kRtau nau nau bhau kramavRddhyodvyavasamupAt khaJjakaM dIrghAkRtaM gantacaH pacupAH gantAranAlam galitamevAyamakaM gAthasyAdyAdhaM samaizcaiH gAthAtrAnuktam gAthAdyardhe'ntyagAt gAthinI gAne cidau jhambaTakam gAntaM pavanodbhutam gAntaM puSpitAmA gAyatryAM mau sAvitrI gItiH saptame pe gItiskandhake saMkIrNam gItyantAvavalambako gIrgIrvidyunmAlA gau cedvANinI gmadhye dvitIyaturyoM gyupacitrA glAvadho'dho dvirdviritaH glAvazokapuSpamaJjarI glau duHkham ghachaizcitralekhA caH pau cau taH samAt caH pau jo go kundaH caturaMhAvoje Sazcau catuSpazcaSaTsaptASTa catuSpadI kalA oje chando'nuzAsanam / 7.40 | catuSpadI vastukaM vA ___2.5 | catau svaradvipadI 2.334 | catvAriMzatkalA eka 4.20 capacApacAlgA mAlA 4.84 capajagagAH kusumaH 4.40 capajAyA avataMsakaH 4.66 capadAzcAtau vA . 4.49 capAcalgA darduraH 4.90 capAcAgA indragopaH 7.73 capAcAlgAH kokilaH 4.18 capAcIpAH prasRtA 4.21 | capau jaMbheTTikA 5.42 cayorgAthaH 4.75 | carajamagA AmodaH 3.16 | caladalAzcandralekhA 2.33 | casya po mattakariNI __ 4.9 | cAdiH kusumitA 4.17 cApacapadA lalitA 4.85 | cAbhyAM pAbhyAM pAdvA 2.74|citau SacapA vA 2.299 | cipatAH krIDanakam 4.5 | cipau SacAtA vA 3.66 | cIH paddhaDikA 8.3 | cIgau sumaGgalA 2.398 ciinoje jo jo lIvantei 2.9 cupau yugna jo 2.303 | curdo nauje jo 4.31 culgA vA 5.6 | cUDAmaNiDhajaiH 5.36 | cUpagA vinatA 4.83 | cUpo garuDapadam 6.19 | cUrupAt 7.67 4.19 5.11 .7.65 5.21 4.63 4.44 4.76 6.30 4.69 6.32 6.31 4.52 3.73 4.77 4.42 5.4 7.25 4.59 7.7 4.35 For Personal & Private Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OF SUTRAS .2.116 2.172 6.5 2.27 2.17 2.198 2.278 2.184 2.67 2.206 .2.82 2.287 2.169 7.27 cUSacatAzcapalam cUSau cAvamRtam cugau SaSThe jo cUtau kuGkumatilakAvalI ghRtA chaDDaNikA ajaiH cudau hariNIkulam vRpAvAyAmakam layaH vRSau subhagam cuH skandhakasamam cUtau kandoTTam cudau khamakam cupau gondalam curganto mugdhAt / phaladAvatidIrgha DhajaiH bladau siMhapadam bla bAlabhujaMgama ce'STame skandhakam co gIrnaTacaraNaM co vijayA cau karimakarabhujA cau gau co gau nRttagatiH cauH daH zazAGkavadanA cau paH khaNDam cau paH samaH cau lAntatau cau 2.54 2.364 2.229 7.49 | jigAvuSitA .7.50 jIrmoktikadAma .. 4.1 jaiH patau Sadau 7.14 | jo gau satI 7.17 | jgau vilAsinI 7.9 | jbhau sjau go 7.22 | jajrajgAH paJca 7.4 | bajrA vibhAvarI 7.32 | brau gaH subhadrA 7.18 | jo sjau go manu 7.36 | jau lgau pramANI | jasajasyalgAH pRthvI 7.45 | usasA jaloddhata 4.34 | sau gaH kumAra 7.55 sau sau yilgA 7.51 | sau nau gau rAja 7.41 | sau syau kola: 4.13 | jhaiH Satau tiH pacau vA 3.71 | baizcAdau pacau pau vA 7.58 | TaizcapadaM pacadaM 7.64 | ThaizcapataM SacadaM . 3.72 | DaiH pAtau cApau 6.25 | daizcidau SacacaM vA 4.53 | gaizcitau pirvA 4.29 | ta upavadanakam 5.24 | taJcaccarI DhajaiH 2.1 | taccharabhA ghacaiH 2.158 | tanchaSThe lyupAt 2.155 | tajagA masjagagA 2.159 | tajAH zuddhavirAD 2.134 | tat kAJcIdAma bajaiH 4.23 | taskRtirviSamasya 2.193 6.6 .... 6.7 ____6.8 6.9 6.10 6.11 6.12 5:29 7.47 2.240 4.14 3.6 3.50 7.23 - 8.14 jagatyAM tau nAvindravajrA jatajA gAvupendravajrA jatanA vaMzastham jastAgAvupasthitam jAtIphalAdhardhe For Personal & Private Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. 244 tatkokilakaM tatrASTAMhAvoje cidau tatsaMgItaM DhajaiH tatsurakrIDitaM ThajaiH tadAdau dvigaM sarvalaM tadoje catau mukhAt tadgItisamaM jaiH tadIrghakaM DhajaiH tadhujorjaH pathyA tadbhArAkrAntaM ThajaiH tadbhujaMgavikrAntaM ThajaiH tanmA makaralatA tanmauktikadAma ThajaiH tabhajalgA utthApanI tabhyA rucirA taSatAH puSpamAlA tA gau kAmabANaH tAjagagA jatajagagA tAjalgAH zaGkhaH tAbhirlakSmikA tArAdhruvakaM DhajaiH tAllalitA tirne layagrAhi tIH kAmAvatAraH tIcau muktAvalI turyAnatabhramsAstadvipulA turyoM'zaH pAdo'vizeSe tRtIyaSaSThayordazAdi tRtIyasya to matta tRtIye paJcame tayorvA tRtIye lalitA tRtIye SaSThe lyupAt chando'nuzAsanam / 2.298 | te dviguNA dvihInAH 5.33 | te piNDitAH saMkhyA 7.43 | te mizre pravRttakam 7.38 | te yamite'nte'DilA 3.41 te ratnakaNThike ThajaiH 4.32 | taiH SacAdaM cIrvA 7.10 | to jau ga upasthitA 7.52 | to jau gAvupasthitA 3.34 | to jau lgau moTanakam 7.35 | to nau lgau mukha 7.28 | tau castau vilAsinI 2.102 | tau citagAH khalakam 7.19 | tau citau maJjarI 2.148 | tau jo gAvindravajrA . 2.100 | gau somapriyA 7.72 | tjasasyAH zizuH 2.399 | nagA madhukarikA 3.8 | bhau jau go abhrakam 2.360 | bhau jau gau vasantaH 4.82 | tbhau jau ro mRdaGgaH 7.29 | bhau bhau jbhau lgau 2.175 | tbhau sjau go lakSmIH 2.129 yau tanumadhyA 2.167 | tyo vyau puSpavicitrA 4.46 | tyau bhau nIgau haMsapadA 3.39 | trayalgA vibhramaH 1.11 trayo'pyavalambakaH 6.15 | trimiranyairapi 5.19 | trijsau go ratilIlA 5.20 | triSTumi bhau ro gau 4.10 | triSvapyantyacasya te 4.26 |trI nau rastaraMgaH 8.12 8.10 3.58 5.30 7.15 6.13 2.120 2.133 2.147 2.149 4.60 4.50 4.61 2.154 2.22 2.259 2.65 2.215 2.231 2.261 2.344 2.214 2.36 2.189 2.374 5.14 4.56 . 4.89 2.326 1.127 ... 4.74 ... 2:352 For Personal & Private Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OF SUTRAS .. 7.2 1.8 trI nau Azcitrakam trau jalA trau nau jbhau raH kathAgatiH trau lgau nArAcam tryAdirgAdiH sau go bhramaramAlA lagA nandA thaiH SacAtaM cipau vA dazaglA vRttam dAcadAladAcadAli dAmAtrA no rAsako dIrghaplutau devagAnaM phullaDakam dvayorardhasaMkare saMkIrNam dvayorvyatyaye udgItiH dvAdaza nA lgau lalita dvAdazazca vAnavAsikA dvAbhyAM bhadrikA dviH pUrvArdhaM gItiH dvigamApIDaH . dvighnAnekAdhvayogaH dvitIye turye tayorvA dvitricatuHpaJcaSaTkalA dvitricaturbhirlakSaNaimizrA dvipadI dvipadyante gItibhiGgikA dvipadyavalambakAnte virbhajasanA bhyau dhavalamaSTaSaTcatuSpAt dhRtyAM mrabhyA rau . dhruvAyAM chaiH kalAbhiH naH smau tau gau pAm 2.362 | nagbhyAmaSTAdirAH .2.47 najabhAjimjalgAH 2.346 | najirgA vA 2.78 najIbhrA vanamaJjarI 1.17 | najagAstvaritagatiH 2.57 | najyagA vipulabhujA 2.28 | na jyAH zazilekhA 6.14 nabhajyAH kalahaMsA 2.335 | nabhabhrA druta nabhabhrA nabhirA 5.3 | nabhrasA jau gaH namrasalgAH siMhaH 5.41 | navakadalIpatraM DhajaiH 5.27 | navamazca citrA 4.8 | navaraGgaka tajaiH 2.384 | navAvajAtiH 3.69 | nazcapalA 4.11 | naSTAGke gaNairhate 4.6 | naSTe'Gkasya dale 3.43 | nasnA gAvazokA 8.17 | nasmamyalgA rohiNI 5.18 | nasyA vizAlA ___1.3 | nAd gauH 6.22 | nAddhaMsagatiH 7.1 | nAd bhajrAH priyaMvadA 4.86 | nAbhyAM paJcamAtrairutkalikA - 4.88 | nAbhyAM ravadyAdayaH pracitaH . ...2.383 | nAralgA najajrA . . . 5.32 | nArka caNDavRSTiH 2.300 | nigau nilayA ... 6.4 | nijasgA lalitapadaM .. ... 2.294 | nisau hIH 2.390 2.380 2.277 2.351 2.112 2.125 2.103 2.160 2.163 3.12 2.331 2.228 .7.20 3.68 7.30 6.17. 3.36 8.5 ... . 8.4 . 2.152 2.295 . ..2.101 . ... 2.257 .. 2.361 1.2.174 .... 2.401 2.389 . 3.15 '2.387 2.115 2.272 2.192 For Personal & Private Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 nIgau tvaritagatiH nIrgAvupacitram nIsabhigA haMsalayo nIsau zazikalA nugau caladhRtiH nurgI vasudhArA nulAvacaladhRtiH nlagAvatirucirA nlalagA lugau zikhA nlalagAzca no jau bhrau kala no jau lagau sumukhI no bhau maH sau lgau no rirmeghAvalI no rau bRhatikA nau go harivilasitam nau gau ratimAlA nau tabhrA upamAlinI nau tau gaH kuTila nau tau gau vasantaH nau trau gaH kSamA nau sau go gaurI nau nau jau nyau lalita nau nau lgau praharaNa nau bhrAvujvalA nau mo bhujagazizu nau mo rau candroddayotaH nau mau yau candramAlA nau mtau bhrau lalitam nau myau puTo nau myau yo mAlinI nau myau lgau kari chando'nuzAsanam / 2.219 | nau nau gaH kSamA 2.234 | nau nau tataM 2.373 | nau ra upacyutam 2.243 | nau ralgA bhadrikA 2.268 | nau rInizA 2.296 | nau rUrmeghamAlA 2.269 | nau ro yau bhoginI 3.31 | nau rau pramudita 3.28 | nau yau kAmadattA 3.32 | nau yau gazcandrikA 2.255/ nau so gau vRntA 2.145 | nau so laghuguNamaNi 2.337 | nau sau gaH kamalAkSI 2.188 | nau sau vyau paGkajavaktrA 2.89 | nau sau lalitam 2.63 | nau nau sau tRtIye 2.86 | ngau mRgavadhUH 2.248|njajyA nIgau capalam 2.202 |njajyAstAmarasam 2.224 njabhajirAH siddhiH njabhajrAH prabhadrakam / njajajA lgAvavitatham 2.366 |njanjargA vANinI 2.222 njabhjalgA dhRtiH 2.166 njau jau gaH suvaktrA 2.91 njau jrau mAlatI 2.247 |njau nsau go mada 2.307 |njau nsau bhanilgA 2.308 |njau bhyau navamAlinI 2.164| njau lgau lalitagatiH 2.246 |nbhantA gau zarabha 2.223 | nbhau jigau maGgala 2.203. 2.165 2.95 2.143 2.314 2.367 2.258 . 2.181 2.187 2.205 . . .2.139 2.104 2.218 2.315 . 3.47 3.49 2.19 2.375 2.183 2.350 2.258 2.297 2.276 2.235 2.195 2.200 2.213 2.180 2.211 2.379 2.17.9 2.80 2.239 2.270 For Personal & Private Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyanaragAH kamala nyabhA gau patitA nyau gaH kumudva nyau nyau kusuma nyau bhrau nisau nyau zazivadanA T Post gAH sukesaram nau go manojJA nau lagA sumAlatI nau zapharikA lagA abhimukhI sau gau guNalayanI sau jau go layaH sau to go vidyun sau mau yAvanaGgalekhA saumrau bhrau hariNIpadam sau mrau slau go hariNI sau rau gazcandra paGktau mamagA pacapacapA mahA paMcau dhruvakam pacau lavalI patau madanavilasitA padAvapsarAH parArdhamupagItiH pAcadAzcistRtIye pAcAjagAH karabhakaH pAdaH picau rativallabhaH pidAvutthakkaH pUrve INDEX OF SUTRAS 2.150 | po revakA 2.140 pau caSau hArAvalI 2.68 pau cAruH 2. 168 pau cau to galitakaM 2.370 pau cau po veH 2.39 pau taH sundarA 2.119 pau tau bhUSaNA 2.233 pau mallikA 2.70 prakRtau mrau nau yiH 2.76 pratiSThAyAM gau kanyA 2.43 prAkalpAdyago'dho 2. 32 bRhatyAM bho mau 2.84 | bhagagAntA ApAtalikA 2.208 bhajasA udayam 2.209 | bhatnagA mRgacapalA 2. 312 bhatnA gau zrIH 2. 318 | bhA gau bhujaMgavilAsaH 2. 293 bhAtalgA njansagA 2.207 bhigagA najajyA 2. 107 bhigau citragatiH 4.51 bhitanisA drutalaghu 6.24 bhimbhasA maNimAlA 7.68 | bhirgau dodhakam 7.66 bhIH sgau zaramAlA 7.62 | bhIgAvaGgaruciH 4.7 bhInyA bhaGgiH 5.17 bhIrasalgA nandakam 5. 7 bhugauM saMgatam 2.2 bhRga madirA 4.47 | bhRH subhadram 5.31 | bho gau paGktiH 3.51 | bho nau smau nilgA For Personal & Private Use Only 247 7.59 4.48 7.71 4.25 4.28 4.36 4.37 4.80 2.345 2.15 8.2 2.88 3,55 2.92 2.122 2.132 2.400 3.18 3.5 2,114 2,369 2.301 2.130 2,264 2.196 2.319 2.341 2.265 2.355 2.368 2.25 2.378 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . .2.302 2.356 .2.11 2.377 2.110 2.136 2.292 . 2.291 2.138 2.105 2.304. ra48 bhau gaH kalikA bhau gau citrapadA bhau ra utsukam bhau rasalgA dardurakaH bhagau sumukhI mjasnAdgau skhalitam bhjau gaH zAradI bhtau nsau lalanA bhtau lgau mANavakam nau gazcitram nau gau bandhUkam nau ynau nau lgau dIpikA bhmasgA rukmavatI bhmau vikrAntA bhmau sbhau nilgAzcapalagatiH bhyasasyAH ketanam bhyau kAmalatikA bhranjanalgA jaijemjansASTaiH bhranigA RSabhagaja bhranisA bhramarapadam bhrau nbhau nlau go bhrau nbhau bhagau zailazikhA bhrau nbhau bhrau lgau bhrau nau ngau mahiSI bhrau brau nau ro bhrau nau gau varayuvatiH bhrau laghumAlinI bhlagA ratiH bhsau go vidhuvaktrA maH sau kanakam maH sau ga uddhatam maNiguNanikaro jaiH chndo'nushaasnm| 2.59 | matnA yiH kusumita 2.75 | matyanIgA varatanuH 2.93 | madhyamAyAM mo nArI 2.236 | manUsagagA apavAho 2.16 | manyagAH paNavo 2.237 mamatA gau vAtormI 2.64 | mannamyalgA hAriNI 2.186 | manarasalgA bhArAkAntA 2.77 manalgA bhramaravilasitam 2.62 mabhsAH siMhAkrAntA 2.118 manA yizcandralekhA 2.343 masAgAH sabhAsAH 2.113 masjagAH zuddhavirAT 2.49 masjAgAvekarUpam 2.363 | mAt tau gau zAlinI 2.260 | mAtrA varNonA go 2.41 mAdramyayAzcandralekhA 3.19 | mAlAgalitakapAdAnte 2.271 mirgI citrA 2.309 | mIH kalyANam 2.288 | muH kAmakrIDA 2.281 | mugau kAmukI 2.342 | mo nau gaH kumudinI 2.274 | mo bhau go vA 2.347 ! mo nau tau gau mandA 2.282 | mo ro so lgo jayA | mau jau gaH zreyomAlA 2.26 | mau tanisA mattakrIDA 2.60 | mau tanIjabhrAH 2.97 | mau to nIlgA mattAkrIDA 2.124 | mau yau vaizvadevI 2.245 | mtanjabhrAH kuraGgikA , . 3.13 2.109 2.146 , 2.135 4.24 2.250 ...4.91 , 2.249 2.173 2.262 2.266 2.123 2.137 2.290 2.226 2.45 2.201 2.348 2.385 2.359 2,177 , 2.311 For Personal & Private Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OF SUTRAS 249 2.221 2.12 4.22 2.394 2.388 2.392 2.396 3.64 3.56 3.37 2.38 2.170 2.20 2.273 2.338 2.329 2.275 mtI nsau gAvasaMbAdhA mtau sau tau go mtau sau rau gaH mtau stau nisalgAH mtau sau go matta mtau stau gau komala mtau cau gaH kohumbho mnastargAH suratalalitA nau gau haMsarutam nau jau gaH praharSiNI nau skhau myau lgau mbhanjabhrAzcalam mbhanyA gau kuTilam mbhau gaH saralam / mbhau nmau ngau madana mbhau nyau rau kesaram mmau smau jaladhara myau sunandA samyalgA jyotsnA pragapAsA vidrumaH nau taTI. .. nau tau gau lakSmIH nau bhaH sau jgau sau nau tau gau mlagAH sAvitrI msajbhagagAH najaragAH msau go madalekhA msau sau sau jgau msau sau tau bhrau / msau jsau sau zArdUla sau sau njau go msau mukulam 32 chando0 .2.280 | msau mbhaugAvalolA 2.328 | yaH kezA 2.327 yatheSTaM mAlAgAthaH 2.382 | yatheSTaM rA mattamAtaGgaH 2.199 | yathottaramekaikaravRddhA 2.285 yAH siMhavikrAntaH 2.216 | yAH siMhavikrIDaH 2.280 yugjopahAsinI . 2.79 yuji tisRbhyo gaH -2.197 | yujoH SaDbhyo lo 2.340 yau somarAjI 2.305 | yorbhujaMgaprayAtam 2.241 | yagau vrIDA 2.61 | yamansargA jayAnandaM | yamau nau tau gau zobhA * 2.306 | yamau nau rau go 2.178 | yamau sau jau go 2.48 yamau nsau tau gaH 2.227 | mau nsau sau krIDA 5.12 yamau nsau rau go 2.34 | yamau rau gazcandriNI 2.225 yamau zikhaNDinI 2.332 yalagA jayA 2.339 | yasau go muditA 2.30 raH sau go maNiraGgaH . 3.48 | raH sau tau jau gaH raH sau lgAvacyutam .... . 2.357 | rajagA mayUrasAriNI. 2.371 | rajalgAH zyenI ..... 2.310 rajAH kAminI ...,2,322 | razcatuoM vataMsinI. 2:42 | rasannAdAma ThajaiH 2.324 2.325 2.317 2.323 2.204 2.51 2.29 2.69 2.117 2.330 FE . . 2.55 2.128 2.111 2.144 2.106 ......3.24 7.24 7.24 For Personal & Private Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 rastriauM lgau vAruNI rAdvA rAnabhabhrAH sundaram / rIH sragviNI ro jrajrA jgau nitambinI ro jrajrAH zikhI ro jalgAH kAminI ro mIrmeghaH ro mRgI rau go haMsamAlA au samRddhiH rjatanisAzcandanaprakRtiH jarjarAstUNakam rjarjargAzcitram jarjA jajragA / jog uSNika jau gau siMhalekhA jarjI lagau samAnI nabhagAstRtIye saurabhakam . nabhasAzcandravarma nabhA gau khAgatA naralyA rathoddhatA narA bhadrikA nasA halamukhI nIMgA lalanA nau kacchapI nauM bhau gau valanA masgAH kalikA auN mAlinI ryajgAH patrikA ryanyAH kumudinI ryAntA aupacchandasakama chndo'nushaasnm| 3.23 | yau~ lgAvanuSTup . 2.251 | aa vidagdhakaH 2.256 | sau ga uddhatA 2.171 sau jau bhrAvujvalam 3.22 lUgibhyAM meghamAlA 3.21 lonaM vegavatI 3:20 loryatheSTaM rAzcaNDakAlaH 5.13 | lau paJcamASTamau vizlokaH 2.13 2.58 lgAvanaGgazekharaH 2.18 | gau cedinduvadanA 2.349 | lgau sukham 2.254 | varNasamadvikahatiH 2.279 | varNasamAnekakAn . 3.10 | vAcaM dhyAtvA . . 2.53 | vAnte gvanaH . 2.81 | vikalpahatirmAtrA 2.83 | vikRtau njau bhjau .. 3.46 | vipulAnyAdyanta .2.161 vRttam 2.142 | vaitAlIyAderyukpAdajA vyatyaye khaJjA * 2.94 | vyatyaye jyotiH 2.90 vyatyaye viparItAdiH 2.283 | vyatyaye SaTpadAvalI .2.44 | vyatyaye sumanoramA 2.232 | zakayoM nau jhai 2.121 zeSajAtau matinAyi 2.40 | zravyo virAmo yatiH 2.108 SacacAdo vadanakam / 2.185| SacacAzcidau vA 3.54 SacatAH SacacA amaram 2.73 2.24 2.56 .2.318 2.393 . 3.4 2.391 3.67 ...2.8 2.397 2.238 2.10 8:11 8.8 . 1.1 .. 1.6 ..8.15 2.358 5. 4.4 .1.12 3.59 *8.29 ..3.52 .. 3.9 .3.11 6.20 2.220 2.381 1.16 5.28 6:29 5.38 For Personal & Private Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OF SUTRAS. SacatAH Sacau bhramaraH SacatA upAt SacatAzcApau vApsaro dAzvirvA mahA SacASacidAH kumudam SaciSA yujyaja oje SacIdAzcandralekhA SacISacadAH pavana SacutA upAt bacudA upAt SacUtaiH kRtAnyAyA SacupAH zikhA SacUdaiH kRteSveSu SacRtA rathyAvarNakaM Sacau kAJcanalekhA jau siH samAt pAvAce tu tIgAH zubhAt SapacatadA aravindakam SaladalacadagAdnA ' SavIryugjo lIva pRzvIH same jo lIva ..6.27 maram 7.34 So gaNadvipadI 5.25 So'jacaH Sapau rAsAvalayam 4.68 saMkRtau tau sau bhau 7.33 sa Adyasya dvitIyAdinA 7.8 | sajaragA bharnagagAH 7.6 sajyA gau sAraNI 7.26 sa dvimAtraH 7.16 sandhyAdau kaDavakAnte ca 18 7.21 sapta kalA dalau 7.46 sa bhramarapadaM trajaiH ... 7.70 | samakRtI rAzyUnA - 4.73 | samAnenaikAdiH 5.35 | samArdhamardhasamam 4.30 | same'ntarAt 4.70 samaiH pAdaiH samam 4.71 samaiH pAdaiH sarvasamA 4.57 sarvajAtInAmapIti 4.39 | sarvAdimadhyAntaglau 4.64 | sarveSvAdyalAdU go SakSugau dvitIyaSaSThau SazvarhariNIpadam SabhRH kalakaNThIrutam 7.12 sacenarkuTakam 7.53 | sAH kusumAstaraNaH 4.55 | sAjgagAH sbharyA 4.12 sAMgIH sabhralgAH Sau khaNDitA SaSThaM vineSTapairvicitrA 4.2 | sA tAntA sAlabhaJjikA SaSThe nle lAt SAcutA bhramaradrutaM SAcUtA mattamAtaGga SAcUdAH zatapatram SAcUje jaH 7.37 sA tupA dIpikA 7.56 | sA turyapA mugdhikA 7.54 | sA tredhA SaTpadI 4.33 sAdhe nle chai racitA 5.37 | SicIdA upagandharvaM 4.54 SizcIH sthavirAsanakam 6.28 SIcatAH kamalAkaram For Personal & Private Use Only 351 7.42 7.31 7.13 7.11 7.60. 5.26 2.365 3.44 3.7 2.153 1.9 6.1 7.69 7.5 8:13 1.4 1.14 4.27 1.13 6.23 2.157 1.2 3.61 4.72 2.395 3.17 3.14 4.62 4.81 4.78 6.2 4.65 www.jalnelibrary.org Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umdo'nuzAsanam / * 4.58 / gau sumatiH 255 sAnte donAvalI sA prabhA chaiH sA maNimAlA caiH sAkU caiH siMhavikrAntaM DhajaiH 2. 182 sjananyA elA 2. 190 sjasA akSi 2.244 sjasgA mAlA 7.39 rajaslA nsajgA 2.99 | jau go vimalA 2. 131 | jau sau gaH kuTajam 3. 2 jau sau pramitAkSarA 3. 3 jau sjau go nandinI 2.162 | jau rajau trau budbudam siH saumyA silgA viduSI silgA nabhabhrA silgA bhigagA sasto sugau vA supratiSThAyAM ro gau sUgau taruNIvadanenduH saitavasya caturSu so gau ghanapaGktiH so'ntyalonaH kuGkumaH 2.267 | stau nau srau gauM mahA I 2. 23 | najnabhsAH surabhiH 2.333 | bhau gurumadhyA sbhau na myau lagau 3. 38 2.31 smanalagA vimalA 7.3 smau sUcImukhI so madanaH 2.14 | syau vimalA sau ramaNI sau pairvicchittiH sau ubhau jo gAvati sau nau mogo vellitA sau mastAram sau gau mahI : 2.35 | syau jau gaH sudantam 4.43 syau syau kekiravam 2.289 | srau go dIptA 2. 284 | slagA silgA ilA 2.98 | slagAH sRrmRgAGkamukhI 2.85 hakho lRjuH For Personal & Private Use Only $2.21 2.252 2.96 1,126 8.45 2.66 2,212 2,176 2.210 2.320 2.354 2.316 2.37 2.336 2.151 2.50 2.46 2.217 2.191 2.71 3.26 3.27 1,5 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II. Index of Sanskrit Stanzas. acchinnaprasarANi ajananiryoSitAM atirekivAn adUravartinI adbhutatuGgamUrti adbhutasaMgarasAgara aba kalahaMsalalane adyApi madhuH adhiguNadhanurdaNDaM adhunA dhvanati adhunA paJceSoH adhunA bhavadIya anAkRSTasya viSayaiH anudinamapi hanta anusara himakara apayAhi pitAmaha aparamaNiguNa apisaridadhipati abahApi madhurA abhinavataradurmado abhinavavikasita abhi nAgAn yAti abhyasyatA tu taruNI abhyasyatIva rasa amaMsta te durnaya ambhojavanaM vyAkoza ayamatra nRpaH ayamanunIya sarva ayamaraNyamahISvapi ayi jaDa yatibandho 1.16.24 | aratimati hi mama 2.194.1 | alimaline 3.46.1 | alivalayahuMkRti 3.89.15 | avikaladhyAnasaMtAna 2.271.1 | aviralaguruzAkhi 2.341.1 | aviralapuSpabANa 2.383.1 | aviralamadapAtho 3.65.1 | asamaM dadhannaya 2.318.1 | astamAzritatuSAra 3.72.1 | asyA vaktrAbjamava 2.50.1 | asyA vaktrendau 3.53.1 | ahni virahataptA 3.39.2 | AkalpaM kalpayitvA 2.257.1 | | AkAGkSasi yadi 2.234.1 | Agato'si dhUrta 2.267.1| AtAmratvaM vapuSi 2.104.1 | AtmArAmapadaika 2.115.1 | AdisraSTA yaH sarveSAM 1.16.34 | Adyantala upA - 2.387.1 | Apadi dInamano 3.30.2 | ApAtalikA bata 2.354.1 | AlAnitagaja 2.91.2 | AvAsaH parNazAlA 2.215.1 | AsAdya priyamiha 3.9.1 | iti dhautapurandhri 2.374.1 | ityautsukyAdapari. 3.3.1 | idaM vadanapanaM 2.380.1 | imAM bAlAMtrAsA 2.337.1 | iyaM sakhe 2.200.1 | iha kimu vilasati 2.243.1 13.56.3 2.152.1 2.390.1 2.388.1 2.276.1 * 2.393.1 2.320.1 2:398.1 1.16.23 2.311.1 - 2.60. 2.334.1 2.149.1 3.59.4 2.107.1 2.221.1 .2.173.1 .. 1.3.4 2.93.1 3.55.1 3.34.1 2.345.1 -2.128.1 '2.289.1 1.16.28 2.54.2 2.324.1 3.39.7 2.315.1 For Personal & Private Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 3.44.1 3.26.1 3.71.1. 2,298.1 2.103.1 2.179.1 2.211.1 4.6.4 4.5.6 2.9.1 2:279.1 2.382.1 3.39.12 iha vAsakasajjikA uktA vAcaM no datte ujjvalanizAkarA uttamaM ghanAvina uttuGgastanakalaza upretridaza utphullAmbhojAkSyAH utsAhahelA udayaM labdhvA udayAcalavapra udayAdreH prasaran uddAmamArutahata upagItikuraGga upagItigandha upadizyate tava upalatRNakharUpa urmIbhaGgInirmimANA uSNihIva saMsRtau eka eva kSaNo ekaiva bhavati eko'pi bAlacUtaH etadabhinavabhAkha etasyA gaNDatala etAsAM rAjati suma evamaparArdhasaMkhyA eSA bhavataH samarAM aikSavakArmuka kausuma ojasaMkhyA yadA kaGkAlamAla kaGkelliskandhe kusu kathaya kimiyaM lakSma kanakarucirdhana chando'nuzAsanam / 3.17.1 | karakalitanizita 2.262.1 | karaTisravanmada 2.64.1 karmavizeSAt 3.23.1 | kalayati kokile 1.16.5 | kalayati pANDura 2.197.1 | kalayati vairi 2.386.3 | kalitakalaGkaziti kaSTAM janastvadAlo 3.63.1 | kasya kRte kRtapuNya 3.56.2 kasya nAtra 2.336.1 | kAntirindukaumudI 4.5.5 | kApyugrIvA prAsthita 4.7.1 | kAminIbhiH sukhaM 4.7.3 | kAmebhyo nispRhaM 4.1.3 kASThe vA kanake'thavA 2.263.1 | kIrtiriha bhavataH 2.135.1 | kIrtistava vallabhA 2.53.1| kuTilatAM dhRtavatI 2.251.1| kundayaSTiM hRSTaH ___4.8.5 | kunde vicakile 4.5.1 kumArapAla deva 2.118.1 | kumbhabhuvo jayatIha 1.16.15 | kuru karuNAM vitara 1.16.16 | kurute tarasA na 4.1.2 kurvate'vivekAdati 2.120.1| kuvalayamudaM vyA 2.264.1 | kuvalayekSaNe 1.6.2 | kUjatkoyaSTikolA 2.87.2 kRtvA jagatrayajayaM 2.302.1 ketakIsaMspRSTaiH 2.293.1 | kevalasya na gireH 2.145.1 keSvapyakharvagarvAt - 2.34.1 2.146.1 2.62.2 3.54.1 , 2.270.1 2.121.1 2.57.1 2.67.1 2.127.1 2.277.1 2.131.1 2.73.1 2.295.1 - 2.43.1 1:16.10 2.261.1 2.40.1 3.59.5 2.346.1 For Personal & Private Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OF SANSKRIT STANZAS kaizciJcArvAkaiH kokilavadhUnAM kautukamAtrameva kriyayA hInaM kacitkAle prasaratA kacittu padamadhye kvacidapi cUtalatA kacitpaGkazaGkA kApi khairaM kara kSaNavidhvaMsini kSINatanturmadvirahe kSmAbhRtpuGgava koza khaGge pAnIyamAlhA gaganAGgaNe kumuda gaNAnuddiSTagA gatA lAkSArAgadyuti gADhAkrAntA kucayuga gItInAM trayamithaM - 2.37.1 4.8.3 2.252.1 2.28.1 2.388.3 2.272.1 2.193.1 ... 4.7.4 .2.360.1 2.291.1 3.73.1 2.328.1 | capalAkekaranayanA 2.260.1 capale prayAtu 2.342.1 | calitairghaTodbhava 2.31.1 | citte saralA 3.39.17 ciravahadaraghaTTa p.7 | culukakulajala 2.375.1 | culukyanRpate tvayi 2.396.1 cUtAGkurA 2.376.1 caulukyanarezvara 3.39.16 | caulukyendra tvaM 2.16.1 chatrAyamANadharaNendra 2.321.1 chandoviciteH 1.16.13 jagatAM vibhuH pRthu 2.126.1 jagaNavihInA jagati jagatrayopa .. 8.7.2 2.338.1 janayati mahatIM 2.275.1 janmasnAne sa carama jambhArAtIma jaya jina 2.6.1 jayati vijitAnya 2.160.1 jayini digantAt 2.84.1 jarjarasArimadhya 2.175.1 jAtAstava dviSat 2.233.1 jinacaraNasarasi 2.209.1 jina tvadIyazAsa 3.31.1 jinapatigurupada 2.388.5 | jinapatipadapaGkaja 2.137.1 jinaH sa vaH 2.356.1 jiSNurvittezo 4.2.1 | jainendraM mukhaM 7.72.2 | jvalati subhaga .. 3.13.1 | jvAlaM jvAlaM subhaga . 4.5.7 | tatiriha kariNAM - 1.1.2 2.242.1 4.1.1 2.253.1 3.44.4 2.290.1 1.16.19 2.8.1 4.24.1 3.70.3 4.8.6 gIrdhIH 2.288.1 2.47.1 2.384.1 guNalave'pi subhaga guruguNacitA grAme'tra pApa kalahaMsa ghaTayase jyayA ghanatamasi naSTAn / dhanaparimalamiladali ghanaparimalasAra ghorAkArA ghanaghoSa cakSuHsaundayaM mRga caturamburAzi caturmAtrAdikatriMzat candro mattakarI capala na kasya 3.25.4 2.139.1 2.388.4 2.10.1 2.177.1 2.30.1 2.247.1 2:3041 2.86.1. ... For Personal & Private Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2.287.1 2.105.1 2.45.1 2.399.1 3.8.1 3.25.3 2.208.1. 3.44.2 3.39.3 256 tatiriha gagane tathA tena kRtaM bhartA tadaMhiparitADanaM tapAtyaye ghana taralalavaNimA taruNataraNitejaH taruNIvaiSA tarumUlagRhAH tava guNanikarai tava puro nayanayoH tava pramAtumiccha tava mantrakRto dUrAt tava hriyApahiyo tasyA nitAntacapa tasyAstrastakuraMgA tasyAH smarAmi tArakAmallikA tAvakInakaTake tulye'parAdhe tuSArasaMbhAra tRSNAM tyaja tena zazimukhi taireva dhavalavyAjAt tyaktvA putrakalatra tyajata manujA jAte tridivaM vrajadbhiH tribhuvanavijayAya tvacchaNAM vipine tvatsenAbhiH kRta tvadarimRgadRzA tvadArave kRtaspRhA tvadIyapAdapaGkaje chando'nuzAsanam / 3.60.2 | tvadIyaripubhUbhujAM 2.20.1 | tvadRSTeyaM bhavati 2.364.1 | tvadvadanAgrato 3.25.2 | tvadviprayoge nave 2.164.1 | tvadvairibhUpairiya 2.392.1 | tvamabjalocane 3.59.3 | tvamasi zaraNaM prasIda 3.14.1 tvayi jaladhi 2.222.1 | tvayi tejobhirazeSaM 2.19.1 | tvaM dadhAsi vibho 2.82.1 | tvaM nAsi dRzoH pathi | tvaM nirjito'si nirava 1.7.2 | dadhati tava culukya 4 5.4 | dadhAsi dhAtrI vida 3.33.1 dantadyutidhauta 2.87.3 dantamayUkhAH zaza 2.171.1 | danturaM kapizanayanaM 2.141.1 dayitastavAnu 3.39.18 darzanAdyadIha saMtA 3.61.1 | daza dharma na jAnanti 2.87.4 | dAreSu sugrIva 1.16.33 | dikkAlAdhanava 5.40.2 dikSu cakSuranila 2.322.1 digyAtrAsamaye 2.294.1 dinakarapatizuci 2.217.1| dizatI dugdha 2.367.1 duHkhaM me prakSi 2.136.1 | dunoti bata tAM 2.178.1| durvAravairidantinAM 2.203.1 | dUrArUDhapramodaM 3.25.5 dRpyatpAtAla 2.278.1 | dRSTvA tvatpRtanA 2.87.1 2.128.1 2.259.1 2.344.1 2.258.1 2.155.1 2.147.1 2.365.1 2.90.1 4.5.3 2.349.1 7.73.1 2.158.1 1.16.20 2.288.1 3.49.1 2.112.1 3.59.1 1.16.29 2.326.1 2.78.1 1.16.32 2.22.7.1 2,371.1 For Personal & Private Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OF SANSKRIT STANZAS . 2.187.1 2.205.1 2:119.1 2.99.1 3.42.1 3.68.1 p.9. 2.386.1 2.46.1 3.25.1 2.358.1 2.3231 2.256.1 deva jagatrayaika deva tavArinareza deva tvayi kSamA devAnAM yaH straiNaiH dvijAtijA vikalpAH dhanaM pradAnena dharAbhAraM bibhrallIlayA dhImatAM hi guNo natasurakirITa nanu bhava kusumeSo namastasmai mahA . nabhasi bhRzaM stanati namacchakazreNI namastuzirazcumbi namasyAmi sado namo'stu vardhamAnAya nayanavilasitai narendragaNasenA narendra ruSTe tvayi na labhyate ghanastanI navavayasi viyuktAnA navasindUrabhAso navodayaM cirA navyayauvananaTasya naSTaM tyaktamiyaH naSTAke prathama na sUriH surANAM nAmInimnA nAzrAyi yaizcaraNa niHpratyUhaM puNyAM niHsAmAnyaM tavaitat niHsAre saMsAre 33 chando. .. 2.353.1 | nikRtikaluSayA 2.301.1 | nikhilakuvalaya 2.72.1 nikhiladInaduHkha 2.33.1 | nijajIvitamAtra 3.70.1 nityaM praNamata 1.7.3 | nityaM pratigRha 2.204.1 | nityaM prAkpada 2.117.1 | nityaM lakSmacchAyA 3.73.2 nipatanti yasmin 2.213.1 niyamya gADha 1.16.2 nirayamahAndha 2.379.1 nirandhAnastApaM 2.273.1 nirmame sapadi 1.16.7 nirmamo bhava vidhehi 1.16.3 | nivRtiM vidhehi nRpa kuru karuNAM 2.91.1 | nRpatilaka mAtu 2.54.1 | nRpate tava kA 2.206.1 | nRpavara bhavadIya 2.17.1 | nRpavara ripavaste 2.165.1 | nRpa zailazilA 2.71.1 | nRvara tava dhanu 3.11.1 | nRvara yazasi mati 2.232.1 nekSase kimaho jala 2.310.1 nepathyAni niraspati .... 8.5.1 | naitallakSmAGke kimuta 2,170.1 | no jAnIte kRtyAkRtyaM 4.4.2 | no bhaTasiMhAste 2.100.1 |pa AdyantalaghuH 2.385.1 | pativirahe yA .2.332.1 | pathika prayAhi ..2.11.1 | pacaM catuSpadI 2.352.1 3.20.1 2.95.1 2.101.1 3.4.1 3.15.1. 2.248.1 3.2.1 2.219.1 2.245.1 2.330.1 4.3.1 2.230.1 * 2.348.1 2.49.1 1.3.2 2.68.1 2.191.1 1.12.1 For Personal & Private Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 - p.8 2.182.1 1.7.7 2.296.1 1.16.14 2.268.1 2.174.1 3.44.3 2.246.1 2.138.1 payonigheravApya parabhRtakUjitAni paramamupazamaM varmI paramaM prakarSamadhi paralokaviruddha paribhrAmyaddhRGgaM parimalaviluThan parihara nitarAM parihara bata parihRtotpalA paruSasAndravaco parNapAtamAtra paryAptaM taptacAmI pazyanti deva pazya vividhavara pazyedbhagavat pazyoSNAMzorabhyu pANipAdavilo pAdena hatA yena pAnya zraya dayitAM pAnthAH zIghraM yAta pApAbhyAsAt kuTilaM pInaghanolatavRtta puNyapAtre zuddha puNyapApajala punarbhajet punara purandhrI suvezA purUravonAhuSi puro dinapate puSkaramambudagarjita puSpacApasya cApa puSpazararamyatanu chando'nuzAsanam / 2.184.1 | pUrvAntavatkharaH (yatyu0) 2.299.1 | pracuravibhavatA 2.308.1 | praNatasuravara 2.212.1 praNatasuravisara 2.162.1 praNamata bhavabandha 2.329.1 praNamadakhilasura 2.366.1 praNayatatparamimaM 2.143.1 praNayavati sakhi 3.52.1 pratimuhuriha 2.76.1 | pratyAkhyAtApyasi 2.163.1 | pratyAdezAdapi ca 2.81.1 pramuditasamada 1.16.9 pravRttakarividravaM 3.39. 1 prasarati tava subhaga 2.378.1 | prasaradrajaHsthagita 3.6.1 prasRtanibiDamArutA 2.303.1 prasRmaramarinara 2.313.1 prastAro naSTamu 3.39.4 | prAktanasukRtasamUhe 2.65.1 prApte vasanta 2.381.1 | prAyaH pumAMso 2.61.1 | prAyo duSkRtakarmasu 2.400.1 | prAvRlakSmyA 2.18.1 prAsAdeSu tvadari 2.94.1 priyasakhi madhuM mA 8.5.2 | prINitAkhilArthi 2.12.1 | projjhya purANi tvadbhaya 2.159.1 | phalaM kAlAkrAntaM 3.58.2 | phAlgunamAse 2.130.1 | bata candrikA 2.394.1 | bahubhiH kimAla 2.237.1 | bAlA kuto'pi 1.16.31 3,29.1 3.58.1 2.244.1 3.7.1 2.388.2 3.28.1 8.1.1 2.343.1 3.40.1 2.156.1 2.357.1 2.199.1 2.292.1 2.312.1 2.335.1 2.372.1 2.325.1 2,25.1 3.45.1 2.176.1 4.8.4 For Personal & Private Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OY SANSKRIT STANZAS 2.314.1 1.2.1 8.39.11 2.319.1 2.226.1 3.19.1 bodhitApi ramyaiH bhaja dharma bhavaguNakayA bhavaJcaraNayoH bhavazataviracita bhAti mUdupANi bhAti suvadane bhuvanajaitramatraM bhuvane dadhadeka bhUmibhRtAmaGkeSu bhRzamAtmavata: bhaime bhavadari bhramara sakhe vraja bhAtardRSTA bhrAntagRdhravRnda bhrAmyadramara bhUvilAsadUrI makaraketubhaTa maJjIrakaNita maNirasanAkhanitAt 'mattadvirephapuMsko pattAlInAM snigdha madanagajendramahodaya madanakhilocana madamukhara madhusahacarIha madhye matAjhyA manasijalIlA manomirAmAH mandAyante na khalu mama lAvanmatametadiha mamAnIyata manaH 2.185.1 | malayajarasalipta 2.21.1 | matriguruni 3,57.2 | mahAkaviM kAli 3.58.3 | mA kuru saMpadi 2.373.1 | mAdyadgandhadvipAnAM 2.41.1 mAnabhRtAmidaM 3.60.3 mAmadvaitAnurAgAM 2.70.1| mithyAdarzanadigdha 3.56.1 muktazeSaviro 2.363.1 mukhavipulAH paryante 2.85.1 muzcata nUpura 2.102.1 | mRganAbhivini 2.180.1 | mRgaripuH zazaka 27.1 | mRtyumupaiti yadA 2.144.1 ] mRdu vAcya eSa 2.189.1 yaH zlAghyaH pratidina 2.108.1 yakSazcake janaka 3.12.1 | yatiH sarvatra pAdAnte (yatyu0) 2.79.1 | yat kiMcidRzyate 2.80.1 | yatprasAdato jaya 4.6.2 yadasaralatarabhU 2.285.1 yadi prApto bandhaM 2.361.1 | yadi vAJchasi karNa 2.153.1 | yadi sA bata 8.43.1 | yasya na kApi kalA 8.62.1| yasya na kulamapi 2.167.1| yasya naivArthAH 2.39.1 yasya prabhAvAt .. 3.99.14 yA ghanAndhakAra 1.16.37 | yAto'staM zazamRt 6.20.43 | yA babhUva sadA 2.29.1 | yA mAnamahAviSa 2.225.1 2.97.1 3.39.9 4.4.1 2.3621 2.333.1 2.240.1 2.236.1 4.5.2 2.377.1 1.16.6 p.6 2.386.4 2.106.1 2.802.1 2.317.1 3.446 3.60.1 2.114.1 8.67.1 2.23.1 3.39.8 22.1111 - . 2.42.1 2.56.1 2.183.1 For Personal & Private Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 2.382.2 3.10.1 3.64.1 2.388.6 2.142.1 2.13.1 1.16.8 260 yAvat kesarinAdo yAvallunAmi cUtA yA sujanAnAmupa yugapatpraphulla yudhiSThiro dharma yena vidhiprati ye vijitAtmAno yoSito viyoga yauvanena vA racayatu janmasnAna rajanIramaNapratime raNamuvi nRpate ratikaramalaya ramyanitambAM rAgaroSamoha rAjan yaiH samare rAjan satyaM tadetat ripuvanitAjana rundo'mandaH kunda lakSmI kAntAbhiH lakSmIlIlAgAraM lakSyate sarasi latAnAM kalikAbhiH lAvaNyapayodhiH lAvaNyAmRtapUra lIlAsitAbja lokavatprati vaMzavakAdi vakranirIkSaNa vadhUbhiH pIna . vanditapAdA vande kaviM zrIbhAravi chando'nuzAsanam / 2.55.1 | vandyA devI parvata 4.6.3 | vanyasairibhA bhavad 2.132.1 | vapuSeyaM druta ___4.5.8 | valayitavarakandharaM 2.157.3 | vallabhaM surabhi 2.196.1 | vallabhA gahinI 2.113.1 | vazIkRtajagatkAlaM 3.21.1 | vasudhAdhipatyamiha 2.24.1 | vahati na mandaM 2.370.1 | vahasi gandhakaraTi 2.35.1 | vAcaM dhyAtvAhatI 2.223.1 | vAridamuktavAri 3.32.1 | vikAsikusumaM 2.1861 | vitataghanatuSAra 2.83.1 | vidagdhayUnAM 3.48.1 | vidvadgaNairucita 2.250.1 vinamrasuraratna 2.125.1 | vinayitamanaso'pi 2.386.2 | viparItAni re zaTha 2.216.1 | vipule'pyambudhau 2.201.1 | vipulodgItiH 2.44.1 vibhramasArabhU 2.69.1 vibhrAjate khe 2.36.1 viracitakusumA 3.50.1 viracitanibiDataro 1.7.4 | virahanidAghaH subhaga ., . 3.39.6 | virahavidhura 2.210.1 2.140.1 2.239.1 .. 11 2.309.1 2.169.1 1.16.25 3.60.5 2.214.1 3:57.3 . . 2.166.1 3.35.1 3.38.1 ___4.8.2 2.88.1 2.22.1 ... 4.6.1 2.218.1 2.150.1 3.44.5 3.27.1 2.14.1 2.389.1 2.269.1 _1.6.1 | virahe nave ..., 3.18.1 | virahe'bhyadhika 3.39.10 | vilasadurutaravAri 3.70.4 | vilulitacikura 3.39.5 | vivasvatodIcya : 3.57.1 For Personal & Private Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OF SANSKRIT STANZAS 261 2.241.1 .. 2:48.1 2.362.1 1.16.30 1.3.3 4.7.2 : 2:280.1 vividhamaNimekhalA vizadavRttalabdhA vizAlabhAlalola vizAlavaMzA viSamAtra eSa vihara nitambabimba vIkSito'pyeSa vINAninAdAnu vIrajinendra vIra tavAsipathena vIravareNya raNa vairizcAnAM tathoccA vyomani sAgaratIre zaGkhakSodaracA. zatrau mitre harpA zaradAyAteyaM zazadharapAdA zazadharavadanaM zazivadanA zastrAbhyAse rati zAstrAmyAse vyasana zilImukhatatiM zItarujAnyo'nya zItarujA vidhuta . zuSkazikhariNi zUlaM tUlaM tu gAda zRNu paramopadeza zaivalAlInirAzA zobhate dhanurlateva zauryamRgendra culakya zraya vizuddhadhiyA zrIcaulukya kima 2.391.1 | zrIcaulukya kSitipa 2.89.1 | zrImatpArzvanAtha .. 2.397.1 | zrUyatAM nRpakumAra 3.60.6 | zreyAMsi bahuvinAni 2.96.1 | SaH sarvago byAcalaH 2.235.1 | saMprati zilI 3.36.1 | saMprApte madhusamaya : 2.129.1 | saMprApte'smin jagat ___3.5.1 | saMvRtto'yaM saMdhyAkAlaH 2.265.1 | sakalAsumatAM rakSAyai ___4.8.1 | sa kiM vada nIca 1.16.12 | sakhi bhavati bhava 2.75.1 | sa jayati kumArapAla: 3.66.1 | satatanamatpuraMdara 2.249.1 | satatavikAsasamu 2.151.1] satkarNikAracita 3.70.2 | satyaM ramyAbhogA 2.220.1|| | sadalaMkRtaiH 2.32.1 | sadguNaratnarohaNa 4.4.3 saMtoSadhanAnAM 2.305.1 | sandhyAnte pratidiza | sapadi balinupAn 2.77.1 | samadanAgendrANAM 2.281.1 samazatrumitratA 5.17.2 samAdhipayodhi 1.16.22 samuddhRtadharitrI 2.297.1 samullasaddazana 2.58.1 samyagjJAnacaritra 3.24.1 | sarasijavaktrA 2.368.1| sarasi sarasirja 2.331.1 | saritAM kamituH staba 3.59.2 | sarpavipendrabhara 2.300.1 2.266.1 2.98.1 2.116.1 2,224.1 8.7.1 2.350.1 2.183.1 2,231.1 2.74.1 3.47.1 .2.347.1 2.190.1 2.340.1 2.63.1 2.228.1 ... 2.66.2 2.172.1 2.229.1 2.198.1 2.134.1 . 2.109.1 2.168.1 -2.307.1 2.284.1 2.148.1 For Personal & Private Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3.69.1 1.16.21 2.181.1 2.188.1 2.59.1 1.7.1 2.254.1 sarpadristava digjaya sarvamaH sarvalo sarvathA viraJci sarvAtirikta lAvaNyaM sairdevaiH sa vaH pAtu kunda sa zreyAMsi zreyAMsaH saspRha iva tvayi saha dhanuSA samado sA kARtyanyameva sAdhucaraNAmbhoja sAdhu samAdhAvavi sAraGgANAM na kula siMhAvalokitArtheSu sitamahasi dhavala siddhanarendranandana sunizcitaM naH para subhaga tava nava subhaga tvayi dUra subhaga sukhadaM subhaga he sarabhasaM subhra bhavadIya surAsurazironighRSTa surAsuraziroratna seyaM sAkAlA tvayi saihikeyamaya saumyatasyAH kiM chando'nuzAsanam / 2.124.1 | saurabhapANDima . 1.3.1 skandhe vindhyAdri 8.22.1 | skhalitavacasi 3.39.13 | stanitaghoraghoSA 2.15.1 | sparzanamAtravazAt 2.38.1 | spRSTaM tvayetyapa 2.52.1 | sphItanavyagandhalubdha 2.238.1 | sphuTadujvalabaku 2.351.1 | sphurati ca dakSiNa 2.339.1 | sphUrjati saMgarapradoSe 2.26.1 | smara iva zayitaH 2.122.1 smitabakulazirISa 2.306.1 | syAdasthAnopagata 7.57.2 | syAdvAdAmRtamudite 2.192.1 | khabhartRbhaktA 2.274.1 khakhAgamAcAra 1.1.3 | khAdu khacchaM ca salila 3.30.1 | svAmin jinavara 2.395.1 | hatAdvAryocitAt 2.207.1 | hatvA hatvAdhamanyena 3.59.6 | haran sarvo bhoja 2.92.1 || hastAkSepairivAraM 1.16.17 | ha hA pAnthastrIbhiH 1.16.4 | hAso hastAgrasaM 2.327.1 | hRtahRdayaH khalu 2.161.1 | hRdi praviSTA 3.51.1 hIviniyantraNa 2.316.1 2.255.1 2.282.1 .3.16.1 2.401.1 1.16.18 2.110.1 2.27.1 2.154.1 1.16.26 3.41.1 8.7.4 8.7.3 2.286.1 2.359.1 2.51.1 1.16.11 2.195.1 3.60.4 2.355.1 For Personal & Private Use Only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ III. Index of Prakrit Stanzas. 00000000 4.28.1 7.68.1 4.27.1 5.35.1 4.89.1 4.77.1 4.55.1 7.50.1 4.87.1 3.73.3 7.3.4 aMgacaMgima aMgaya phuDia aMguliAhiM laliyaM aicaMgaMgaI moraI acchau tA unbhaDa ajjavi nayaNa na aTThalahuviraiA atthaM bhAsai arahA aNurayaNi caMdakiraNa amarapurasuMdarihiM alao valao ali mAlaipari aliravagII avamaniaduTTha aviralabAhavAri avirahiahaM avihaDaavaro asoamaMjarI aharuha dalai. Amula vi bahu AyAmayadhavala iMdahu tuhu~ guNi ia uvajAihiM isa nArihiM isa vaNarAihiM iha mAlA gAhANa va iha mAhavi vammaha ua accharA ua khaMdhAhai utha pommarAya 6.19.1 | uaM mahusamao 7.23.1 | ua vaNAvaliA 4.10.1 | ua vayaMsa vittha 6.32.1 | ukkaraDA khavalau 7.39.1| ucchalaMtachappaya 5.28.1 ujjAgarao kavola ujjAgarakasAya 1.1.1 uNhaya abhayamaUha 4.23.5/ uddhAiajhaMjhAnila 7.69.1| unniddakamala 5.25.4 | unmijjau mAyaMda 6.20.37 | ee nAmanibaddhA 6.19.13 | eku pasArai jai - 5.2.1 etahe gabbhabharA 4.66.1 | etthu karimi bhaNi . 6.19.38 | eha laliadeha 4.87.6;5.27.1 | oaha tujjha virahe 5.11.1 | o calacalaMtiA 5.6.1 | o dAmAI rayaMtIi .5.29.1| o bhaDakabaMdhu 7.22.1 | o raNajhaNaMta 5.38.1 kaiahiM hoesai 06.16.1 kailAsatulaNapaya 6.15.1 kaMkaNa kiMkiNi 6.17.1 kaMkellilayAbhavaNa 4.22.1 | kaMcaNabhUsaNa chaDia 6.19.50 kaMpia niavi . 7.62.1| kajjalalehAvila 4.14.1 | kadamabhaggA maggu ::.: 1.10.2| kappUladhavala guNa 4.80.1 5.25.5 7.54.1 7.12.1 6.19.42 7.72.1 4.70.1 6.19.33 4.23.4 .6.20.34 6.20.5 6.30. 4.42. .."4.692 6.20.46 1:351 6:19.18 6.20.54 3.36.1 121 For Personal & Private Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 . 4.82.1 4.57.1 6.19.26 6.19.30 4.40.1 6.20.4 5.33.1 . kamalA tihiM lahu kamalA lalitA kamaliNipAsi kara asoadala karavAlapahAriNa karahayathaNahara karimayarabhuo kalasabhavatavassi kavaNu su dhanau kahiM haMsihiM kAmiNihiaasaro kAme kamAhiM kamiyaM kAlI kamalI mehA kAlI racaDI kAlo haro kubero kiM ajjavi mANaM kiM prAiu tiNa kiu uri lacchihiM kittiu vaNNa kitti tahArI ki na phullA kui dhanna juA kumuakamalahaM kuvalayakhitta kuvalayadalanayaNe kuvido mayaNo kusumaMtara kusumAuhapiNa kumamuggamu kRva kaNNa kaliMga keArAdu kelAsasela chando'nuzAsanam / 4.5.11 | kesarakuravaya 4.5.9 | koaMDaM pasUNa 6.19.17 koilakalakhu 6.20.31 | koilAvalikara 6.19.55 | khaMDuggayamiMdu 5.7.1 | khaliakkharalaM 7.64.1 | khIrasamudiNa 4.1.4 | khelirakAmiNI 6.19.49 | gajjai ghaNamAlA 6.19.3 | gajjati gIio 6.20.24 2.157.1 gayaNuppari ki na 4.5.10 / gayapattapariggaha 6.19.23 | galiaMjaNadhavale 4.13.3. gahiru gajai 7.48.1 | gAmvi paTTaNi 7.36.1 guNavivajjii 7.4.1 | gurua cia eka 6.19.43 | goraDiahiM uva 5.37.1 | gorIi cihura 4.87.10 | gorI goTThI dara 6.19.36 | | goroaNagorI 5.18.1 | govIaNadijaMta 1.7.6 | ghaNaravadUsahA 4.48.1 | ghaNasAru melli 6.19.51 gholiranavapallavu 6.19.8 | caulahuehiM 4.85.1 | caMdaNayaM pihu 7.37.1 | caMdujoo 6.21.2| caccAra cAru 6.20.1 | caraNakamalalamge 4.9.1 | caraNeNa vi nava 4.33.1 6.20.3 4.88.1 7.42.1 4.87.3 7.21.1 4.25.1 .5.18.2 5.22.1 5.19.3 , 1.6.3 6.20.8 4.19.1 6.21.1 6.20:12 5.4.1 6.19.25 7.3.1. 6.20.40 4.13.5 4.46.1 3.70.5 7.47.1 4.62.1 4.83.2 For Personal & Private Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OF PRAKRIT STANZAS 265 7.55.1 tarala dAhattaNaNa cArucaMpayarui cINaM caesu cUamaMjariM maMju cUDallau cuNNI cUDallau bAhoha colukka tujjha nayarI chuhakhAmu vi jaM kira muddhiAi jaM jAihi jaM dhaNaloaNa jaM sahi koila jai a jhallakahi jai gaMgAjali jai jAhiM surasaria. jai tuhuM mahu kara jai na hasasi na ya jai bollai dhaNa jai vatthuANa hetu jai vammaha goraDI . jai vi saMkhu na jagu nIsesu vi jalai jai vi jalai sarovari jasu atulia gaya jasu pAra lahaMti jasu bhuabalu jasu lohacakkiNa jaha jaha tuha pahu jaha NhAuM oiNNe jaha tuhu pavayaNu jahiM ghallia upphu jahiM chajjai nara jA kinnaramihuNi 34 chando0 7.71.1 | jA balamaDapphareNaM 4.52.1 | jAvayarasaraMjia 4.61.1 | jAsu aMgahi ghaNu 6.22.3 | jIe laggei caMdaNaM 6.22.1 | juvaINa nayaNa 4.23.2 | jUhAu va vUhAo 6.19.7 | je Avi maMdetti 4.41.1 | je tuha picchahiM / 6.19.9 | jetthu gajjahi 6.19.21 | je niahiM na para 6.20.10 / taM tettiu bAhoha 4.87.5 | taNuaMgihi loaNa 6.20.49 | taNu nava caMpayamAla taralaM dIhattaNeNaM 4.87.11 | taruNihUNigaMDa 7.15.1 | taruNIkilikiMci 6.19.2 | tahi bhumayahi 4.87.12 | tahi muddhahi nehaMdhahiM 6.20.21 | tArAvali bhaNi mA 6.24.1 | tuMgo raMgo bhiMgo 6.20.47 | tuha asilaTThihiM 6.19.54 | tuha guNa aNudiNu 7.32.1 | tuha caMDiNa bhua 7.16.1| tuha daMsaNa tUraM 7.7.1| | tuha payAveNa *7.44.1 tuha puhaIsara 6.20.13 | tuha mAra mArakidI 4.17.1 | tuha muhalAyaNNa _1.7.5 | tuha raNi naTTha rasA 7.19.1 | tuha riuNo nivasaMtA 6.20.23|tuha raurAya 5.30.2 | tuha riu vaNagaya .7.17.1 | tuha vijayapayANa 4.15.1 7.51.1 5.21.1 4.78.1 4.11.1 4.23.1 2.157.4 5.34.1 5.21.3 6.27.1. 6.22.4 7:26.1 6.20.16 4.45.1 4.87.8 6.20.55 6.20.6 7.6.1 6.19.29 5.25.3 5.39.1 6.20.32 6.20.45 7.24.1 .4.51.1 7.57.1 6.26.1 6.20.56 7.28.1 4.18.1 4.13.1 7.29.1 4.26.1 For Personal & Private Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 266 tuha virahiM sA tuhuM ujjANi mA te ji paMDia toDiaguDamuha dahiakkhayaghaNa dAravivajia visaya dAruNadehadAhapa divva kahiM te matta dIsai uvavaNi dIsai suradhanu dIsae esa taruNi dIharacchiAe dIharabhuadaMDa duimariumahi duddharavAribuTTi dekkhivi vellaDI dhavalaniheNa naccAviacaMdaNa naccira kIramihuNa naccira kisalakari namirasurAsuriMda na muNijjai galAu nayaNavilAsiNa naravariMda tuha naru lacchiviva navakayalIpattihiM navakuvalayanayaNa navakoilaravA navaghaNabhamabhamaMta navaghaNamAliatti navacaMdaleha navamayaraMdapANa nahakolassa va 'chando'nuzAsanam / 6.20.44 | nahayalammi sayala 7.9.1 nahayalavarAha 5.20.3|nahalacchibhAla 6.20.26 | nArihuM vayaNullaI 7.30.1 | nAsaMtihiM samarA 7.31.1 | niai jhuNai 4.86.1 niajubaI gaNadu 5.21.2 | niavi vayaNu 6.20.15 nikaMdala kaya 6.19.44 | nicchaiM piasahi 4.47.1 | nicchivi karivi 6.19.34 | nijjhAiai jattha 7.52.1 | niddaDDa DaDDa 7.41.1 | nibbharadalia 4.31.1 | nimmalanANadiTThi 6.19.20 | nimmali gayaNi 5.32.1 | nisuNia mAI 4.53.1 | paMDigaMDayala 4.65.1 | paiM viNu tahi 7.10.1 | paI sasivayaNie 4.34.1 | paJcasagayavaru 4.38.1 | paDihaabahuviha 7.40.1 | pattau ehu vasaMtau 4.36.1 | pattalacchi suhayaM 7.34.1 | panamadha panayapaku 7.20.1 payaDialaMchaNamaya 6.25.1 | paraguNagahaNu 4.83.3 | paranaramuhapecchaNa 5.30.1 para apaMcamasavaNa 4.58.1 parimalaluddha 7.65.1 | palia kesa 4.71.1 | pavaNapahallira 4.20.4 | pasaradu vaI 4.79.1 6.19.46 6.19.48 -7.18.1 . 6.20.39 6.19.10 7.60.1 6.20.2 4.87.2 6.20.27 5.15.1 4.76.2 '5.31.1 4.88.1 4.35.1 6.19.16 6.20.20 4.87.7 6.19.4 6.28.1 1.10.1 7.15.2 6.20.36 4.27.2 4.1.5 7.56.1 6.31.1 6.19.53 4.87.4 4.72.1 6.20.51 4.16.1 7.61.1 For Personal & Private Use Only Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OF PRAKRIT STANZAS 267 5.42.1 | mattakoilAmahura 4.83.5 | mattajalahara 6.20.42 | mattapiamAhavI 7.27.1 | mattamaparapuScha 4.37.1 | mattamahuamaMDala 4.30.1 mattamahuaritAra 6.19.45 | mattavAriharapaMti 6.20.18! mannAvi prio pahu tuha veri pijayama kahaM apiahu pahAriNa piu Aiu nivaDiu piccha pIvaramahA puNaravi Niarajja pekkhiUNa gayaNa pecchaMtahu navamAlia peccha pAusalacchi priyamadhusaMgami priyahi muhu ara phuDiakesara phullaMdhuadhoraNIu phullialaya niavi phulliANeakaMkelli pheDavi kuMkumaleha baMbho hIro kaNho bahuvayA revayA bahuvihabhAvamuddha bahuvihasamaraMgaNi bahuhayakharakhura bAho veho vaggo biMbAliu bhuvaNu bhasalA daMsayaMti bhAsAsu vicittAsu bhIru vi caMdaDio bhrUvalliM cAvayaM maI asaraNa tuhUM maNaharu tuha muhu maNikaMcaNarehi maNirayaNapahA mattaMbuvAha varasaM mattakoilanAya 4.60.1 5.20.2 4.83.4 4.44.1 4.50.1 5.19.1 4.81.1 6.19.15 4.68.1 -7.66:1 6.20.38 4.63.1 6.20.52 6.20.19 4.39.1 6.20.41 7.14.1 6.20.53 5.26.1 5.25.1 4.64.1 5.18.3 | mayaNaviArasamudda 6.19.22 mayaNavilasi 6.19.35 | mayaNavilAsagiri 5.19.2 | mayaparipuTThaghuTTha 6.20.30 mayavasataruNi 6.19.31 malayAnilu malayaja 4.83.6 masisabbaMbhayAri 6.20.22 | mahu kaMtiNa raNi 4.13.2 | mahu dUsaha viraha 7.59.1 mahurasu chuTiu 4.74.1 | mANu ma melhi mAyAviahaM 7.25.1 mA re vacca pahia 7.33.1 mAlaikusumu na 7.3.2 mAlaimAlahiM 6.19.32 miu malayasamIraNu 4.75.1 muddhai gijaMtau 4.12.1 | muhasirikalAva 6.19.40 | muhi karivi maya 5.12.1 | melli mANu 6.19.18 | mehayaM naccaMtaM 6.19.41 | raNaraNaMti jattha / 7.70.1 | ramaNikavolu kuraMga 6.19.11 | rAI caMdakiraNa 5.10.1 rehai caMdo 5.17.1 | rehai taruNiaNu 6.20.14 6.19.27 7.53.1 6.19.39 4.59.1 6.20.17 6.19.5 5.13.1 4.43.1 6.29.1 4.67.1 6.19.12 6:19.28 For Personal & Private Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 Res tuha kara hahiM aruNakaMti laMghai sAyara laliavilAso lAyaNNavibhamaM ludu caMda lehi vINa so vitto vAlo jahiM gajara vaNaphalamarasaM caNalacchika vammI sarakaM caNa va varajAi saratahu~ vi vAyAlA pharasA vijjulamehamajjhi viraharahakka saMtagRhaM mayagalahaM sakArae sirasA sampatti sajayA vijayA samaya mayagala samara ho abhi sayalasurAsuriMda sayalAo jAIo salu vidi sayavattayaM sarasayarasurahi sallai pallava savaNanihia chando'nuzAsanam / 6.20.11 | sasiNA rayaNIe 5.8.1 | sahi paMkoppannu vi 6.20.9 | sahi vaddalao 7.5.1 | sahi vijjulaa 5.14.1 | sA tasu beTTiA 5.23.1 | sA bAlA tuha 6.19.6 sAyaru rayaNAyaru 5.25.2 7.43.1 4.29.1 sAho cittaNuo siMdUra agurukuMbha siddhatthapulaya sirikumaravAla bhUvai 6.19.47 4.76.4 6,20,50 7.11.1 7.3.3 6.22.2 6.20.28 7.46.1 1.7.6A 6.20.29 | suraramaNIaNa 2.157.2 | suravahumahuari surasarituMga 7.38.1 7.58.1 so jayai ajala 5.20.1 so jaliau maya 4.20.5 | haMsi tahArau 4. 73.1 | haMho juAya sirikumaravAla muMcasi sirimUlarAya tihuaNa sirimUlarAya tuha disa sirivaddhamANajiNa sirisiddha rAyanaMdaNa suMdaru taM ki suNiva vasaMta su tava sudu vai 5.3.2 | adu 7.18.1 | hayakhurakhaNi 4. 32.1 harai jammasaya 4.90.1 hA khAmoari 6.20.48 | hiMDai sAdhaNa 4.87.9;5.27.2 | heraMbo nINo For Personal & Private Use Only 6.20.7 6.19.37 6.19.14 7.45.1 7.67.1 4.17.2 5.5.1 4.54.1 6,20,25 6.19.24 4.20.2 4.23.3 4.21.1 4.23.6 4.20.1 4.23.7 6.19.52 5.16.1 7.63.1 5.3.1 5.24.2 7.49.1 4.20.3 6.20.35 5.9.1 4.23.8 7.8.1 4.91.1 4.76.3 4.76.1 6,20.33 4.13.4 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IV. Index of Sanskrit Metres The following metres are mostly Catuspadis i.e., metres of four lines each. The letters within brackets stand for the wellknown Aksara Ganas, showing the composition of a singal line in the case. of Sama Catuspadis, of two lines forming a half in the case of Ardhasamas and of all the four lines in the case of Visama Catuspadis. Mere figures within the brackets indicate the number alone of Aksaras or Matras as the case may be in a line or lines irrespective of their quality. The few Dvipadis (metres of two lines) are shown by the letter f. y. = Yati. aGgaruci ( bhabhabhabhaga). akSaropapadA s. pi akSa (jasa) calati (+) acalA S. suvakrA acyuta (rasalaga atirucirA ( 9na + ga ) 2.128 3.31 dvi (9na + ga; 9na + laga) 3.32 2.289 99 atizAvinI (sasajabhajagaga ) anaGgakrIDA s. saumyA and jyoti anaGgalekhA (nasamamayaya; y. 6,5 ) anaGgazekhara ( any pairs of laga) anuSTup (sthalaga aparavatra (nanaralaga; nanajara ) aparava s. bhadrikA aparA (jarajarajaralaga ra ) aprameyA s. bhujaMgaprayAta adhi ( ma or na ) abhimukhI (nalaga abhraka (tabhajajaga) abhravaMzA 8. vaMzastha 2.196 | arNava daNDaka ( nana + 9ra ) alolA (masamabhagaga; y. 7) 2.96 avapAtalikA 8. ApAtalikA cAruhAsinI 2.269 avitatha (najabhajajalaga) azokapuNyamaJjarI daNDaMka aravinda s. kalabhASiNI arNa daNDaka (nana + 8 ) 2.312 2.897 2.73 3.15 aparAntikA aparAjitA (nanarasalaga; y. 7 ) apavAha (ma +6+ sagaga: y. 9,6,6 ) 2.377 ilA ( salaga sasasalaga) ujvala S. mudrA 2-14 com. | ujvala ( rasajajabhara ; y. 8 ) 2.32 ujvalA (nanabhara ) 2.215 utkalikA (nana + any paJcamAtra ) uttarAntikA s. cAruhAsinI utthApanI (tabhajalaga) utpalamAlikA 8. kAmalatA utsuka ( bhabhara) udaya (bhajasa) 2.388 / udIcyavRtti amRtadhArA ( 18 + gaga; 10 + gaga; 14 + gaga; 6 + gaga) 3.44 2.297 ( any pairs of gaTha) 2.398 azokA (nasanagaga) azvalalita (najabhajabhajabhalaga or 2.152 2.230 3.8 najabhajabhajajalagay.11 ) 2.358 asaMbAdhA (matanasagaga; y. 5 ) AkhyAnakI (tatajagaga; jatajagaga ApAtalikA (6+ bhagaga; 8 + bhagaga ) ApIDa (bhananasamanananalaga, y.13) ApIDa (6 + gaga; 10 + gaga; 14 + gaga; 3.55 2.378 18+)3.43 AryA s. gAthA (dvi ) induvadanA ( bhajasanalaga ) 3.25.4 3.59 | indravaMzA ( tatajara ) 2.220 | indravajrA (tatajagaga) 2.388.2 2.221 For Personal & Private Use Only 2.238 2.158 2.154 3.26 2.313 2.166 2.401 2.148 2.93 2,92 3.57 . Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 udgatA (sajasala; nasajaga; ugIti (27.30 dvi ) uddAma daNDaka (nana + 13ra ) uddhata (masasaga ) utA (rasaga ) uddharaNa s. saMgata uddharSiNI S. vasantatilakA upagIti (27 dvi) upacitrA (sasasalaga; bhabhabhagaga ) upacyuta (nagara) upajAti (saMkara) bhanajalaga; sajasajaga ) 3.45 upacitra (nanananagaga ) upacitra (4ex.ja 4, ga+2+2+ga) kanaka ( masasa) kanakaprabhA s. nandinI kanyA (maga) upasthitapracupita ( masajabhagaga; sanajaraga; nanasa; nananajajaya) upamAlinI (namatabhara, y. 8 ) upasthitA ( tajajagaga ) upasthitA (tajajaga, y. 2 ) upahAsinI (10 + ladalada ) upendravajrA (jatajagaga ) urvazI (natatataga ) uSitA (jajajaga) uSNa (rajaga Urjita (rasasatajajaga; y.10 ) RSabha (sajasasaya) RSabhagaja vilasita (bharanananaga; y. 7 ) ekarUpa ( masajagaga ) elA (sajananaya; y. 5 ) aupacchandasaka ( 6+ra kali daNDaka ( naga + 13ra ) kacchapI ( rana) 2.44 kathAgati (tarabhanajabhara, y. 7.7 ) chando'nuzAsanam / | kariNI (masasaga samabhasa ) karimakarabhujA ( nanamayalaga; y. 7 ) 4.8 kalabhASiNI (najajabhara ) 2.388.6 | kalahaMsA ( nabhajaya ) 2.124 | kalikA ( bhabhaga ) 2.56 kalikA (ramasaga ) kamaladalAkSI (nayanalaga ) kamalamukhI 8. abhimukhI kamalavilAsinI 8. tAmarasa kamalAkSI (nanasasaga ) 8+ratha) 3.66 2.95 2.156 157 kalikA (10 + gaga; 6 + gaga; 14 + gaga; 4.7 kalyANa (mamamama ) 3.3 kAJcana s. kalyANa 2.234 | kAzI (marabhayarara y. 11 ) kAntA 8 skhalita kAntotpIDA 9. jaladharamAlA kAmakrIDA (mamamamama ) kAmadattA ( nanaraya) kAmabANa daNDaka (any ta + gaga) 3.48 2.248 kAmalatA (bharanabha bharalaga ) 2.133 kAmalatikA (bhaya) 2.120 kAmAvatAra ( tatatata ) 3.64 kAminI (rajara ) 2.155 | kAminI (ra; jaralaga) 2.194 | kAmukI (5ma + ga ) 2.116 | kAmukI (5sa + ga ) 2.53 kuTaja (sajasasaga ) 2.330 | kuTila ( mabhanayagaga; y. 4,6 ) 2.242 | kuTilagati (nanatataga; y. 7 ) 2. 271 kuntalambI 8. pi 2.146 | kumAralalitA ( jasaga; y. 2 ) 2.252 kumudinI (mananaga) 3.54 kumudinI ( rayanaya ) 2.390 kumudvatI ( nayA ) kuraGgikA (matanajabhara, y. 5, 7 ) 3.13 2.223 2.255 2.160 2.59 2.121 18+ mm) 3.44 2.173 kekirava (sayasaya) ketana ( bhayasasaya) 2.218 | ketumatI (sajasaga; bharanagaga ) For Personal & Private Use Only 2,300 2.262. 2.187 2.399 2.342 2.41 2.167 2.106 3.20 2.266 2.267 2.212 2.241 2.202 2.346 kuvalayamAlA 8. paNava 2.97 kusumavicitrA (nayanaya ) kusumasamuditA 8. kumudinI 2.15 2.395 kusumAstaraNa daNDaka (any sa ) 2.150 kusumitalatAvehitA ( matanayayaya; y.5,6 ) 2.302 2.191 2.260 3.7 2.54 2.123 2.185 2.68 2.311 2.168 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OF SANSKRIT METRES 271 2.216 2.317 2.29 4.6 2.37 keli daNDaka (naga+123) 2.390 | candroDyota (nanamarara; y.8) 2.247 kezA (ya) 2.12 capala (najajayananananaga) 2.375 kesara (mabhanayarara; y.4,7) 2.306 capalagati (bhamasabhanananalaga) 2.363 kokilaka (najabhajajalaga;y.7,6 or 8,5) 2.298 | capalA s. harivilasita capalA S. tvaritagati kohumbha (matasaraga y.5). komalalatA (matasatataga; y.4,5) 2.285 capalA gAthA S. gAthA 4.5 capalAvaktra 2.193 3.36 kola (jasasaya) krIDA (yamanasatasa; y.6,6) campakamAlA S.rukmavatI 2.305 krauJcapadA (bhamasabhananananaga; y.5,5,8) 2.372/cala (mabhanajabhara;y.4,7) kSamA (nanataraga; y.4) 2.200/calati (nananananaga) 2.268 kSmA (nanamaraga; y.7) 2.203 calanetrA S. ujvalA khanA (10na+ga; 9na+laga) cAruhAsinI 3.60 citra (bhanaga) 2.62 " 2.30 " (dvipadI) citra (rajarajaraga) 2.279 gajalulita S. kusumavicitrA 2.362 citraka (ranaranaranaralaga) gAthA (30;27.dvi) 4.1-5 2.114 citragati (bhabhabhaga) gAndharvI (mamaga) 2.52 citrapadA (bhabhagaga) 2.75 girA S. zapharikA citramAlA (marabhanatatagaga; y.7,6) 2.339 gIti (30. dvi) guNalayanI (nasagaga) citralatA s. siddhi 2.84 gurumadhyA (sabha) citralekhA (matanayayaya; y.4,7) 2.303 gau (nanabhabhara) 2.257 citrA (16 Matras; la for 5,8,9) 3.64 gaurI (nanatasaga) 2.213 citrA (mamamayaya; y.8) 2.249 gaurI . pramuditavadanA cUlikA S atirucirA dhanapati (sagaga) 2.31 chAyA (yamanasatataga; y.6,6) 2.325 caNDakAla daNDaka (5la+ anyra) 2.391 jayA (mararasalaga y.7) 2.226 caNDavRSTi daNDaka (nana +77) 2.387 jayA S. nandinI. caNDavRSTiprapAta s. caNDavRSTi jayA S. vilAsinI caJcalA S. citrA jayA (yalaga) 2.29 caJcalAkSI . pramuditavadanA jayAnanda (yamanasaraga; y.6) 2.273 candanaprakRti (rajatanananasa) 2.349 jaladharamAlA (mabhasama; y.4) 2.178 candrakAntA . vaizvadevI jalA (tara) 2.47 candramAlA (nanamamayaya; y.7,4) 2.307 jaloddhatagati (jasajasa; y.6) 2.169 candralekhA (nasararaga) 2.207 | jImUta daNDaka (nana +111) 2.388.4 candralekhA (maramayaya; y.7) 2.250 | jyoti (32la; 16ga; dvi) 3.52 candralekhA (raramayaya; y.7) 2.251 | jyotsnA (maramayalaga; y.7) 2.227 candralekhA (mabhanayayaya; y.4,7) 2.304 | taTI (mara) 2.34 candrAvartA 8. zazikalA taDit . mRgI candravarma (ranabhasa) 2.161 | tata (nanamara) 2.165 candrikA (nanarayaga) 2.205| tanumadhyA (taya) 2.36 candriNI (yamararaga; y.6) 2.204 / tanvI (bhatanasabhabhanaya; y.12) . 2.365 For Personal & Private Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2.9 . 272 chando'nuzAsanam / taraMga (ranaranaranara) 2.352| niHzreNikA S. zyenI taraMgavatI . kAminI nitambinI (ra; jarajarajaga) 3.22 tarala (nabharasajajaga) 2.331 | nitambinI s. mAlabhAriNI taruNIvadanendu (6sa+ga) 2.333 | nilayA (nananaga) 2.115 tAmarasa (najajaya) 2.183| nizA (nanarararara; y.13) 2.314 tAra (sasama) 2.98 | nRttagati (8Matras+gaga+4 Matras tArakA S. nizA +gaga; y.12) 3.72 . tUNaka (rajarajara) 2.254 nRttalalita (bhajasanabhajasanabhaya) 2.383 toTaka (sasasasa) 2.162| paGkajavakrA (nanasasataya; y.4,9) 2.315 - tvaritagati (najanaga) 2.112 pati (bhagaga) 2.25 tvaritagati (nanananaga) 2.219 patikA (rayajaga) 2.108 dakSiNAntikA 3.61 | paJcacAmara (jarajarajaga) 2.278 dambholi daNDaka (naga+9) .. 2.390 | paNava (manayaga y.5) 2.110 dardaraka (bhabharasalaga) 2.236 paNava (manasaga; y.5) 2.110 com... dIpArci (masajasajasajaga; y.12) 2.357 patitA (nayabhagaga; y.6) . 2.140 dIpikAzikhA (bhanayananaralaga; y.3,6) 2.343 | pathyA gAthA s. gAthA (dvi) 4.3 dIptA (saraga) 2.71 | pathyAvatra s. vakra 3.34 duHkha (gala) padacaturUrdhva (8,12,16,20 Aksaras) 3.40 dugdha (sa or ta) 2.14 com. | padma s. strI dodhaka (bhabhabhagaga) 2.130 padma (nasamatatagaga; y.6,4) 2.294 drutagati . harivilasita padmamukhI s. saMgata drutapadA S. kalahaMsA padminI s. stragviNI drutapAdagati . sumukhI paddhati (16 Matras) 3.73 drutamadhyA (bhabhabhagaga; najajaya) 3.5 pannaga daNDaka (naga+8ra) 2.390 drutalaghupadagati (bhabhabhatanananasa) 2.369 | pazcimAntikA (8+ladalada) 3.63 drutavilambita (nabhabhara) 2.163 | pAdAkulaka (16 Matras) 3.70 dhU S. kezA pipIlikA (mamatananananajabhara; y.8,15) 2.385 dhRti (najabhajalaga) 2.235 pipIlikAkarabha (mamata+4na +5la+jabhara; naTacaraNa (4+4ga; y.8) . 3.71 y.8,15) 2.386 nandaka (bhabhabhabharasalaga) 2.341 pipIlikApaNava (mamata+4na + 10la+jabhara; nandA (talaga) 2.28 y.8,15) 2.386. nandinI (sajasajaga) 2.210| pipIlikAmAlA (mamata= 4na+15la+jabhara; nandImukhI . vasanta y.8,15) 2.386 nakuMTaka S. avitatha puTa (nanamaya; y.8) 2.164 nartakI s. kuTilagati puNya . samRddhi nalinI s. ramaNI puSpa . mada navamAlinI (najabhaya; y.8) 2.179 puSpadAma (matanasararaga; y.5,7) 2.327 nAndImukhI s. mAlinI | puSpavicitrA (tayataya) 2.189 nArAca (taralaga) 2.78 | puSpasamRddhi . rukmavatI nArI (ma) 2.11 puSpitAgrA (nanaralagaga; najajaraga) 3.16 For Personal & Private Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OF SANSKRIT METRES 273 pRthvI (jasajasayalaga; y.8) 2.287 | bhoginI (nanarayaya) 2.258 pracita-daNDaka (nana+7ya-bha-ta-ja or sa) 2.389 | bhramara S. kuTaja pratyavabodha (bhatanagaga) 2.132 bhramarapada (bharanananasa; y.9) 2.309 pratyApIDa (gaga+6%3 gaga+10; gaga+14; bhramaramAlA (tasaga) 2.57 gaga+18) 3.41 | bhramaravilasita (mabhanalaga;y.4) 2.138 pratyApIDa (gaga+4+gaga; gaga+8+gaga; gaga | bhramarI 8. sumati ___+12+gaga; gaga+16+gaga) 3.42 makarandikA (yamanasajajaga; y.6,6) 2.324 prabodhitA (sasajaga; sabharalaga) 3.14 makaralatA (tanama) 2.102 prabhadraka (najabhajara) 2.253 makarazIrSA s. zazivadanA prabhA (nanarara; y.7) 2.1-2 makarAvalI (nabhabhara; nabhamabhara) 3.12 pramANI (jaralaga) 2.82 maGgalamaGganA (nabhajajajaga; y.4) 2.270 pramitA s. mAlA maJjarI S. kalikA 2.176 pramitAkSarA (sajasasa) maJjubhASiNI (jatasajaga) 2.206 pramuditavadanA (nanarara) 2.181 | maNikaTaka 8. dhRti pramodamahodaya (matayatanananarasalaga; y.4,7,11) maNikalpalatA (najarabhabhaga) 2.263 maNiguNanikara (nanananasa; y. 8) 2.245 pravaralalita S. jayAnanda maNibhUSaNa S. sundara pravRttaka 3.58| maNimAlA (tayataya; y.6) 2.190 praharaNakalitA (nanabhanalaga; y.7) 2.222 maNimAlA (bhabhabhamabhasa; y.11) 2.301 praharSiNI (manajaraga; y.3) 2.197| maNiraGga (rasasaga) 2.117 prAcyavRtti maNDUkI s. citrA priyaMvadA (namajara) 2.174 mattakokila mattakokila S. priyaMvadA prIti (raMga) 2.23 mattakrIDA (mamatanananasa; y.8,5) 2.348 bandhUka (bhanamaga) 2.118 mattagajavilasita s. RSabhagajavilasita bimbita s. vaJcita mattaceSTita . pramANI 'buhuda (sajasajatara) 2.320 mattamayUra (matayasaga; y.4) 2.199 bRhatikA (narara) 2.89 mattamAtaGga-daNDaka (any ra) 2.394 bhaGgi (bhabhabhabhanaya) 2.319 mattA (mabhasaga; y.4) 2.107 bhadravirAT (tajaraga; masajagaga) 3.6 mattAkrIDA (mamatananananalaga; y.8,5) 2.359 bhadrikA (nanaralaga) 2.143 mattebhavika Dita (sabharanamayalaga; y.13) 2.366 bhadrikA (ranara) 2.94 mada (lala) bhArAkAntA (mabhanarasalaga; y.4,6) 2.291 | madana (sa) 2.14 bhujaGga-daNDaka (nana +16 ra) 2.388.70 madanalalitA (mabhanamanaga; y.4,6) 2.275 bhujaGgaprayAta (yayayaya) 2.170 madanavikArA S. kusumavicitrA bhujaMgavijRmbhita (mamatanananarasalaga; y.8,11) | madalalitA (najanasaga) 2.211 2.376 madalekhA (masaga) 2.55 bhujaMgavilAsa-daNDaka (any bha+gaga) 2.400 madirA (7bha+ga) 2.355 bhujagazizusRtA (nanama) . 2.91 madraka (bharanaranaranaga; y.10) 2.353 bhRGgAbjanIlAlakA S. meghamAlA madhukarikA (tanaga) 2.65 bhogavatI s. kalikA madhukarikA S. bhujagazizusRtA 35 chando. 3.56 2.8 For Personal & Private Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2.35 274 chando'nuzAsanam / manojJA (naraga) 2.70 | meghamAlA (nana+6ra) 2.367 manoramA (narajaga) 2.119 meghavisphUrjitA (yamanasararaga; y.6,6) 2.323 manovatI S. nandinI | meghAvalI (nararara) 2.188 mandAkrAntA (mabhanatatagaga; y.4,6) 2.290 | moTanaka (tajajalaga) 2.147 mayUrasAriNI (rajaraga) . 2.111 mauktikadAma (jajajaja) 2.172 mahAtaruNIdayita s. haMsagati yavamatI (rajaraja; jarajaraga) 3.10 mahAsragdharA (satatanasararaga; y.8,7) 2.354 yAdavI s. atizAyinI mahitA 8. skhalita rajanI . madana mahiSI (bharanaranaga; y.10) 2.274 | rati (bhalaga) 2.26 mahI (sasalaga) 2.85 ratimAlA (nanagaga) 2.86 mAgadhI-vaitAlIya 3.62 | ratilIlA (jasajasajasaga;y. 6,6) 2.326 mANavaka (bhatalaga; y.4) 2.77 rathoddhatA (ranaralaga) 2.141 mANavakakrIDitaka S. mANavaka ramaNI (sasa) mAtrAsamaka (16 Matras) 3.65 ramaNIya s. sundara mAdhavIlatA (marabhasasajaga; y.7) 2.332 rambhA s. meghavisphUrjitA mAninI (bharanajanalaga y.10; najabhajanasa y.11) rAjaramaNIya (jasaranagaga; y.7 2.229 3.19 | rukmavatI (bhamasaga) 2.113 mAlatI (najajara) 2.180 ruciramukhI . kamaladalAkSI mAlatI-daNDaka (naga+11ra) . 2.390 rucirA (jabhasajaga; 7.4) 2.198 mAlabhAriNI (sasajagaga;sabharaya) 3.17 rucirA 8. zrI mAlA (sajasaga) 2.126 rucirA S. siddhi mAlA . straka rucirA (tabhaya) 2.100 mAlAcitra (matatatananayayaya; y.11) 2.381 rocaka (bhabharagaga) 2.127 mAlikottaramAlikA S. ujjavala rohiNI (nasamamayalaga; y.6,4) 2.295 mAlinI (rama) 2.40 lakSmI (tabhasajaga) 2.214 mAlinI (nanamayaya; y.8) 2.246 lakSmI (maratatagaga; y. 7) 2.225 mukhacapalA (tananalaga) 2.149; s. capalA laghugati s. tvaritagati 2.42 mukula (masa) laghumaNiguNanikara (nanasa) 2.104 2.45 laghumAlinI (bhara) mukulitA s. zazivadanA mukhara S. kalahaMsA latA . valanA mugdhaka (yamananararaga; y.6,7) 2.329 latAkusuma 8. madirA 2.69 muditA (yasaga) 2.208 laya (nasajajaga) 2.337 mudrA (nabhabhamasasalaga; y.11 layagrAhi (tatatagaga) 2.129 mRgacapalA (bhatanaga) 2.122 2.283 lalanA (rananananaga) mRgacapalA s. abhimukhI lalanA (bhatanasa; y.5) 2.186 2.19 mRgavadhU (naga) lalita (nanamatabhara; y.7,4) 2.308 mRgAGkamukhI (salaga; 8sa) 3.27 lalita (sajarala; nasajaga; nanasasa; sajasajaga) 3.47 mRgI (ra) 2.80 2.261 | lalitagati (najalaga) mRdaGga (tabhajajara) meghamAlA-daNDaka (6la+ga+ any ya)2.393 lalitapada (nananajasaga; y.5) 2.272 2.13 For Personal & Private Use Only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OF SANSKRIT METRES 275 lalitalatA (12na + laga; y.10,10,10) | vAnavAsikA (16 Matras) 3.69 2.384 | vAyuvegA (masajasanajaga; y.12) 2.322 lalitalatA (nanabhanajananaya, y. 7,7) 2.366 | vAruNI (ra; jarajarajaralaga) 3.23 lalitavikrama (bharanaranarara; y. 10) 2.347 | vikrAntA (bhama) 2.49 lalitA (tabhajara) 2.175 | vicchitti S. bhaGgi lalitA 8. sumukhI vitAna (8 Aksaras) 2.87 lavalI (10+gaga; 14+gaga; 6+gaga; | vidagdhaka (ralaga) 2.24 18+gaga) 3.44 viduSI (sasasalaga) 2.131 lIlAkara-daNDaka (nana +127) 2.388.5 | vidyunmAlA (mamagaga; y.4) 2.74 lIlAvilAsa-daNDaka (naga+147) 2.390 | vidyunmAlikA (nasatataga) 2.209 vaMzadala 8. vaMzapatrapatita vidhuvatrA (bhasaga) 2.60 vaMzapatrapatita (bharanabhanalaga; y.10) 2.288 viparItapathyAvakra 3.35 vaMzastha (jatajara) 2.159 | viparIta-AkhyAnakI (jatajagaga; tatajagaga) 3.9 vakra (anuSTubh ) 3.33 vipulabhujA (najayaga) 2.125 vakra (bhamama; y.5) 2.88 vipulA gAthA (dvi) 4.4 vajra s. madhukarikA vipulA vakra 3.37-39 vaJcita (matanasatataga; y.5,7) 2.328 vibuthapriyA 8. anaGgalekhA vataMsinI (ra; jarajarajaraMnara) 3.24 vibhA (taragaga) 2.72 vanamaJjarI (najajajajarabhara) 2.351 | vibhAvarI (jarajara) 2.184 vanamayUra s. svalita vibhramagati (masajasatatabhara) 2.371 varatanu (matayananananaga) 2.356 | | vimalA (sajaga) 2.66 varatanu S. mAlatI vimalA (samanalaga) 2.151 varayuvati (bharayananaga) 2.282 | vimalA (saya) 2.46 vardhamAna (masajabhagaga; sanajaraga; nanasananasa, vilambitagati 8. pRthvI nananajaya) 3.49 vilasitalIlA (bhabhatalaga; najanasaga) 3.18 valanA (ranabhabhagaga) 2.232 vilAsinI (jaga) 2.17 vasanta (nanatatagaga; y.7) 2.224 vizAlA (nasaya) 2.101 vasantacatvara . vibhAvarI vizloka (16 Matras) 3.67 vasantatilakA (tabhajajagaga) 2.231 vIthI . mukula vasantamaJjarI . vaMzastha vRtta (rajarajarajagala) 2.335 vasantA s. meghAvalI vRntA (nanasagaga; y.4) 2.139 vasudhArA (5na+gaga; y.5) 2.296 vRndAraka (jasajasayayayalaga) 2.364 vAgurA S. vidagdhaka vRSabhalalitA s. hariNI vAcAlakAJcI . kAJcI vegavatI (sasasaga; bhabhabhagaga) 3.4 vANinI (najabhajajagaga) 2.299 | vegavatI (najanasabhanananalaga) 2.379 vANinI (najabhajaraga) 2.276 | vellitA (sasananamaga) 2.284 vANinI (najajajaraga) 2.277 | vaitAlIya (6+ralaga; 8+ralaga) 3.53 vAtormI (mabhatagaga; y.4) 2.136 | vaizvadevI (mamayaya; y.5) . 2.177 vAtormI (mabhabhagaga; y.4) 2.137 | vyAla daNDaka (nana +107) 2.388.3 vAnarI (jaralaga; ra) 3.25.1 brIDA (yaga) 2.20 For Personal & Private Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 chndo'nushaasnm| zaGkha-daNDaka (nana +14ra) 2.388.7 | satI (jagaga) 2.27 zaGkha (ta+6ja+laga) . 2.360 sadgatnamAlA (manasanamayalaga; y.5,8) 2.340 zaGkha (bha or ya) 2.14 com. samAnI (rajagala) 2.83 zapharikA (nara) 2.43 samudra-daNDaka (nana+ 15ra) 2.388.7 com. zarabhalalita (namanatagaga) 2.239 samRddhi (raMga) 2.18 zarabhA (nabhanatagaga; y.4,6) 2.240 saMbhrAntA (nayabhatanananasa) 2.370 zaramAlA (bhabhabhabhasaga) 2.264 sarala (mabhaga) 2.61 zazAGkacarita s. zazAGkaracita sAndrada s. zrI zazAGkaracita (tabhajabhajabhalaga) 2.344 sAraNI (sajayalaga) 2.153 zazikalA (nanananasa; y.7) 2.243 | sArasI (jarajarajaga; ra) 3.25.3 zazilekhA (najaya) 2.103|sAvitrI (mama) 2.33 zazivadanA s. siddhi sAvitrI (malaga) 2.30 zazivadanA (naya) 2.39 | siMha (namarasalaga ; y.7 2.228 zAradI (bhajaga) 2.64 siMhalekhA (rajagaga) 2.81 zArdUlalalita (masajasatasa; y.12) 2.310 siMhavikrAnta-daNDaka (50+ any ya) . 2.392 zArdUlavikrIDita (masajasatataga; V.12) 2.321 | siMhavikrIDa-daNDaka (any ya) 2.396 zAlinI (matatagaga; y.4) 2.135 | siMhAkrAntA (mabhasa) 2.105 zikhaNDinI (yama) 2.51 | siMhoddhatA . vasantatilakA zikhaNDI (jarajara; ra) 3.25.2 | siMhonnatA . vasantatilakA zikhariNI (yamanasabhalaga; y.6) 2.286| siddhi (najabhajajajara) 2.350 zikhA (9na + laga; 10na + laga) sukesara (naranaralaga) 2.233 zikhA (, , dvipadI) 3.30 sukha (laga) 2.10 zikhA 8. somyA and jyotis sudanta (sayasajaga) 2.217 zikhA S. uSNika sudhAkalaza (najabhajajajabhajalaga; y.14) 2.380 zikhA . satI | sunandA (maya) 2.48 zikhI (ra; jarajara) 3.21 sundara (ranabhabhara) 2.256 zizu (tajasasaya) 2259 subhadra (8bha) 2.368 zuddhavirAT (masajaga) 2.109 subhadrA (jaraga) 2.67 zuddhavirADURSabha (masajabhagaga; sanajaraga; tajaraH sumaGgalI s. nandinI nananajaya) 3.50 sumati (saga) 2.21 zubhra (ja or ra) 2.14 com. | sumAlatI (naralaga) 2.76 zailazikhA (maranabhabhaga) 2.281 | sumukhI (bhaga) 2.16 zobhA (yamananatatagaga; y.6,7) 2.338 | sumukhI (najajalaga) 2.145 zyenI (rajaralaga) | suratalalitA (manasataraga) 2.280 zrI (ga) 2.6| suratAvasatha 8. saMgata zrI (bhatanagaga; y.5). 2.132 surabhi (sanajanabhasa; y.5,5,5) 2.316 zrIdharA s. mandAkrAntA suvA (najajaraga) 2.195 zreyomAlA (mamajajaga; y.4). 2.201 suvadanA (marabhanayabhalaga; y.7,7) 2.334 SaTpadAvalI (jarajaraga; rajaraja) 3.11 | sUcImukhi (sama) 2.50 saMgata (5bha+ga) 2.265 ! sopAna 8. kalikA For Personal & Private Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sopAnaka 8 saMgata somaDaka s. kAmukI somapriyA ( taga ) somarAjI ( yaya) saumyA (sasasa) saumyA (16 ga + 32la ) saurabhaka (sajasala; nasajaga; ranabhaga; sajasajaga ) hariNata 8. drutavilambita 3,46 2.237 2.7 hariNatA (sasasalaga; nabhabhara ) hariNI (nasamarasalaga; y. 6, 4 ) 2.244 | hariNIpada (nasamatabhara y 6, 4 ) 2.345 | halamukhI (nasa) 2. 171 hAriNI ( mabhanamayalaga; y. 4,6) 2.142 | helAvatI - daNDaka (naga + 10Rs) 2. 361 | hI ( nananasa ) svati (bhajanagaNa strI (gaga) kU (nanananasa; y. 6 ) dharA (marabhanayayaya; y. 7, 7 ) sragviNI (rararara ) svAgatA ( ranabhagaga) haMsagati (na+ 6ja + laga) INDEX OF SANSKRIT METRES haMsapadA ( tayabhabhananananaga; y. 10) haMsamAlA (ga) 2.22 | haMsaru ( managaga ) 2.38 | haMsa 2.99 haMsazyenI 8. kuTiDa 3.51 | haMsI (rajarajarajara ra) (nanananasabhabhabhaga 7.8, 7 ) For Personal & Private Use Only 277 2.374 2,58 2.79 2,373 3.25.5 3.2 2.293 2.318 2.90 2.292 2.390 2.192 . Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ V. Index of Prakrit Metres. N. B. The figures within the brackets indicate the number of the Matras in a single Pada in the case of the Sama Vrttas, in two or three Padas constituting a half in the case of the Ardhasama Vrttas, and in all the Padas in the case of the Visama Vrttas. Dvipadis and Sama Catuspadis are shown by the letters f and respectively. Among Ardhasama Vrttas, the Catuspadis are marked as a and the Satpadis Pancapadis and Astapadis are indicated by the letters and respectively. Y. indicates the Yati. as apa. aDilA ( vadanaka or upavadanaka) ca atidIrgha (39; y 14, 8 ) dvi adhikAkSarA ( 25 ) ca anaGgalalitA ( 15.14 ) aca antarAgalitaka ( 21 ) ca apadohaka (12.14 ) aca apsaras (7) dvi apsarovilasita ( 28 ) ca abhinava ( 37;y.16, 8 ) dvi abhinavamRgAGkalekhA (13.14 ) aca abhinavavasantazrI (14.10 ) aca abhisArikA (9.13) aca amaradhavala (13.14) aca amarapurasundarI (10) dvi amRta (38;y.16,8) dvi aravindaka (20) ca aravindaka (11.12 ) aca asamA avagAtha (62.27 ) dvi avajAti (9.9.10to17 ) aSa avataMsaka ( 9 + jajaya ) ca avadAma (66.27 ) dvi avalambaka (khaNDa, upakhaNDa and avaskandhaka (32.29 ) dvi azoka pallavacchAyA ( 17.13 ) aca Amoda (21) ca AyAmaka (33) dvi AranAla (30) ca bhAvalI (20) ca 5.30 | indragopa ( 24 ) ca 7.55 | ugragalitaka ( 30 ) dvi utthakka (17) ca 4.77 6.20.51 | utsAha ( 24 ) ca 4.27 | utskandhaka ( 29.32 ) dvi 6.19.42 | udgAtha (46.27 ) dvi 7.62 udgIti (27.30 ) dvi 6.28 | uddAma (50.27 ) dvi 7.48 | upakAJcIdAma (33; y. 10, 5 ) dvi 6.19.46 | upakhaNDa (13) ca 6.20.31 | upagandharva ( 37; y. 12, 8) dvi 6.19-23 | upagaruDapada ( 29 ) dvi khaNDitA ) ca 5.38 | upagalitaka ( 21 ) ca 7.69 | upagAtha (78.27 ) dvi 7.50 | upagIta (36; y.16, 8 ) dvi 4.70 | upagIti ( 27 ) dvi 6.19.35 | upacUDAmaNi (33; y. 14, 8 ) 6.21 | upajAti (8, 8 10 to 17 ) aSa 4.20 | upadAma (82.27 ) dvi 6.17 upadohaka ( 13.12 ) aca 5.5 upabhramarapada (28; y. 10,8 ) dvi 4.23 | uparasanAdAma (33; y. 12, 8) dvi upavadanaka ( 17 ) ca 4.56 upaskandhaka (29; y. 12 ) dvi 4.16 | upAyAmaka (33) dvi 6.20.50 | ullAlaka ( karpUra and kuGkuma) dvi 5.11 ohulaka (17.14 ) aca 7.22 | kaGkellilatAbhavana ( 17.12 ) aca 4.66 | kajjalalekhA (16.15 ) aca 4.58 | kandoha ( 35 ) dvi For Personal & Private Use Only 5.8 4.35 5.31 5.2 4.15 4.20 4.8 4.23 7.26 4.54 7.42 7.8 4.26 4.20 7.44 4.7 7.26 6.16 4,23 6.20.41 7.6 7.26 5.29 4.14 7.26 7.3.1 6.20.53 6.20.46 6.20.54 7.36 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OF PRAKRIT METRES 279 5.9 kamalAkara (31) dvi karabhaka (24)ca karimakarabhujA (8) dvi karpUra (28; y. 13)dvi kalakaNThIruta 38; y. 14,8) dvi kalahaMsa (14.9) aca kAJcanamAlA (12.16) aca kAJcanalekhA (10) dvi kAJcIdAma (33; y. 10, 8) dvi kAmalIlA (35)ca kAmalekhA (27) ca / kAminIkaGkaNahastaka (13.17) aca kAminIkIDanaka (13.16) aca kAminIhAsa (12.13) aca kiGkiNI (14.7) aca kicaramithunavilAsa (11.15) aca kinnaralIlA (17.10) aca kilikiJcita (17.15) aca kIrtidhavala (14.8.16 to 17) aSa kuDDama (27; y. 13) dvi kuGkumakesara (35; y. 16, 8) dvi kumatilaka (8.10) aca kuGkumatilakAvalI (31) dvi kukumalatA (15.7) bhaca kukumalekhA (12.9 ) aca kuara (10.7) aca kuJjaralalitA (16.9) aca kuaravilasita (15.13) aca kunda (22) ca kubjakakusuma (16.8) aca kumuda (34; y. 10, 8) dvi kuvalayadAma (13.9) aca kusuma (17) ca kusumanirantara (9.14) aca kusumabANa (11.8) aca kusumalatAgRha (15.17) aca kusumAkulamadhukara (13.11) aca kusumAyudhazekhara (17.11) aca kusumAvalI (17.9) aca kusumAstaraNa (17.8) aca 7.13 | kusumitaketakIhasta (14.13) aca 6.20.47 5.7 | kusumitA (25) ca 4.63 7.64 | ketakIkusuma (10.15) aca 6.19.32 7.2| kesara (7.12) aca 6.19.5 7.53 | kokila (25) ca 6.20.24 | kokilAvalI (10.13) aca 6.19.30 6.19.44 | krIDanaka (20; y. 8)ca 4.69 7.70 | krIDanaka (8.12) aca 6.19.14 7.23 kSiptikA (16.10) aca 6.20.33 4.83 khaJjaka (23)ca 4.50 4.67 | khaNDa (13) ca 4.53 6.19.49 khaNDitA (14)ca 4.55 | khaNDodgata (34) ca 4.40 gaNadvipadI (6) dvi 7.60 6.20.7 | gandhodakadhArA (14)ca . 6.29 6.19.38 garuDapada (29) dvi 7.7 6.20.34 galitaka (21) ca 4.25 6.20.55 gAtha ( 38.27) dvi 4.19 5.35 gAthA (30.27) dvi 4.1-2 7.3 TT1911 ( undefined metre) 7.73 gAthinI (86.27) dvi ___.. 4.21 6.19.12 | gIti (30) dvi -4.6 7.14 | gItisama (30;y.10,8) dvi 7.10 6.20.8 | guNadhavala (14.16 or 17) aca 5.36 6.20.22 | gondala (37) dvi 7.45 6.20.3 | gorocanA (10.8) aca .6.20.12 6.20.26/caccarI (37; y. 14,8) dvi 7.47 6.20.48 | catuSpadI 6.18-20 5.6 | candralekhA (24)ca 4.68 6.20.18 | candralekhA (8) dvi 7.65 7.34 candralekhikA (15.12) aca 6.20.44 6.20.23 | candrahAsa (9.8) aca. 6.20.11 5.15 | candrodyota (9.16) aca 6.19.26 6.19.24 | capala (37; y. 16, 8) dvi 7.49 6.20.13 | capalA gAthA (30.27) dvi 4.5 6.19.54 campakakusuma (7.8) aca 6.19.1 6.20.36 campakakusupAvarta (7.17) aca 6.19.10 6.20.40|campakazekhara (8.11) bhaca 6.19.13 6.20.27 | cAru (10) dvi 7.71 6.20.19 | citralekhA (26) ca 4.79 For Personal & Private Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7.72 5.42 5.22 4.11 cUDAmaNi (33; y. 14, 8) dvi chaDDuNikA (31; y. 10.8) dvi jambhedikA(9) dvi jaladharavilasitA (12.17) aca jAtIphala (34.27) dvi . jhambaTaka (14) ca taraMgaka (21) ca tArAdhruvaka (34; y. 14, 8) dvi tribhaGgikA trivalItaraMgaka (10.17) aca dardura (21) ca dAma (42.27) dvi dAminI (90.27) dvi dIpikA (28) ca dIrghaka (38; y. 14, 8) dvi dohaka (14.12) aca dvipadI (28) ca dvipadIkhaNDa (tribhaGgI) dvibhaGgikA dhavala (a general term) dhruvaka (9)ca nakuMTaka (22) ca navakadalIpatra (32; y. 14, 8) dvi navakadalIpatrA (32) dvi navakusumitapallava (8.17) aca navakokilA (30)ca navacampakamAlA (14.8) aca navapuSpaMdhaya (11.14) aca navaraGgaka (34; y. 16, 8) dvi navavidyunmAlA (10.16) aca nAgakesara (13.8) aca nidhyAyikA (14)ca nidhyAyikA (17) ca nidhyAyikA (19) ca paGkaja (9.7) aca paGkajazrI (13.7) aca paJcAnanalalitA (12.10) aca pathyA gAthA (30.27) dvi paddhaDikA (16) ca pavanadhruvaka (34; y. 14, 8) dvi chando'nuzAsanam / 7.25 pavanodbhuta (23) ca 4.75 7.17 pAraNaka (15) ca / 6.30 7.67 puNyAmalaka (8.16) aca 6.19.18 6.19.45 puSpamAlA (12) dvi 4.18 | prasRtA (35)ca 4.41 premavilAsa (12.15) aca 6.19.43 4.74 phullaDaka (devagAna)ca 5.41 7.29 | bakulAmoda (8.13) aca 6.19.15 4.88-89 | baharUpA mAtrA pa 6.19.34 bAlabhujaMgamalalita (36) dvi 7.41 5.10 bhadrikA gIti (32; y. 13)dvi 4.23 | bhArAkAnta (34; y. 12, 8) dvi 7.35 4.23 | bhujaMgavikrAnta (34; y. 12, 8) dvi 7.28 4.81 | bhUSaNA galitaka (16) ca 4.37 7.37 ... 7.52/ bhramaradruta (35; y. 10,8) dvi 6.20.42 / bhramaradhavala (13.10) ca 5.37 4.64 bhramarapada (28; y. 10, 8)dvi. 7.5 4.85 bhramararuta (30; y. 10, 8) dvi 7.11 4.86-87 bhramaravilAsa (14.11) aca 6.20.37 5.40 | bhramarAvalI (12.7) aca 6.20.5 6.24 | bhrUvakraNaka (10.11) ac| 6.19.28 4.72 makaradhvajahAsa (12.11) aca 6.20.35 7.20 makarandikA (7.15) aca 6.19.8 | maGgala (20-21. 20-21. 6.19.19 22-23.22-23) aca 5.39 4.83 maGgala (ageneral term) 5.40 6.20.16 maJjarI (21)ca 4.61 6.19.37 maNiratnaprabhA (8.9) aca 6.19.11 7.30 | mattakariNI mAtrA (16.12.16-17.12.16-17)pa 6.19.33 5.21 6.20.15 / mattabAlikA mAtrA (16.12-13.16.12-13.16) 4.76 5.18 4.76 | mattamadhukarI mAtrA (16.11.12.16.11-12.16) 4.76 pa 5.19 6.20.2 | mattamAtaGgavijRmbhita (39; y. 14, 8) dvi 7.56 6.20.6 mattavilAsinI mAtrA 6.20.29 (16.12.14-16.12.14-16) 5.20 4.3 madanavilasitA (8) dvi 7.66 6.31 | madanavilAsa (15.11) aca 6.20.38 7.33 / madanAtura (11.7) aca 6.20.4 7.21 For Personal & Private Use Only Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INDEX OF PRAKRIT METRES 281 madanAvatAra (20)ca ____4.83 | ragaDAdhruvaka (17) ca madanAvAsa (9.11) aca 6.19.21 | raDDA (mAtrA+dohaka) madanodaka (9.15) aca . 6.19.25 | racitA (28;y.7)ca madhukaravilasita (7.16) aca 6.19.9 | rativallabha (19) ca madhukaravRnda (10.14) aca 6.19.31 ratnamAlA (16.17) aca madhukarI (25)ca 4.83 | ratnAvalI (9.17) aca madhukarIsaMlApa (10.9) aca 6.20.20 rathyAvarNaka (37;y.12,8) dvi madhurAlApinIhasta (14.17) aca | ratnakaNThikA (31; y. 12,8) dvi manoharA (15.10) aca 6.20.32 rasanAdAma (33; y. 12,8) dvi manmathatilaka (8.14) aca 6.19.16 | rAjahaMsa (16.13) aca manmathavilasita (16.14) aca . 6.20.52 | rAvaNahastaka (7.13 ) aca marakatamAlA (13.10) aca 6.20.30 | rAsa (7.13) aca malayamAruta (9.10) aca 6.19.20/ rAsaka (20+laga)ca mallikA (27) ca 4.80 | rAsaka (18+na; y. 14 ) ca malhaNaka (7.10) aca 6.19.3| rAsAvalaya (21) ca mahAtoNaka (23) ca 4.51 | ripucchandas (gIti 31) dvi mahAnubhAvA (12).ca 6.27 | revakA (5) dvi mAgadhanakuTI (22) ca 4.71 lakSmikA ( mixed adhikAkSarA) ca mAGgalikA (9.12) aca 6.19.22 lambitA galitaka (22)ca mAtrA (16.12.16.12.16)pa | laya (28) dvi mArakRti (11)ca . 6.26 | lalitA (gIti 31;y.18) dvi 6.26 mAlatIkusuma (12.8) bhaca 6.20.14 lalitA galitaka (24) ca mAlAgalitaka (46) ca .. 4.33 | lavalI (9) dvi mAlAgalitA (33)ca . 4.38 lIlAlaya (17.7) aca mAlAgAtha (94.27) dvi 4.22 vadanaka (16) ca mAlAdAma (98.27) dvi 4.23 vasantalekhA (14.16) aca mAlAdhruvaka (40 to 42)ca , 7.57 | vasantalekhA zrIdhavala mAlAvilasita (8.15) aca 6.19.17 | vasantotsava (45) ca muktAphalamAlA (10.12) aca 6.19.29 | vasudvipadI (8) dvi . muktAvalI galitaka (16) ca 4.46 vastu-raDDA mukhagalitaka (7.25) aca | vastuka-catuSpadI mukhapati (15.16) aca 6.19.53 | vastuka (25)ca mukhapAlanatilaka (14.15) aca 6.19.50 vastuvadanaka (24) ca mugdhagalitaka (38) ca 4.34 vAraMgaDI-ohullaNaka mugdhikA (26) ca 4.78| vigalitaka (23) ca megha (ra+4ma)ca 5.13 | vigAtha (54.27) dvi mauktikadAma ( 32; y. 12,8) dvi 7.19 vicitrA (gIti) dvi mauktikadAmnI (32) dvi 7.21 vicchitti galitaka (25) ca yazodhavala (14.12.14.12 11.10-12. vijayA (4)dvi 11.10-12)aSTa 5.34 | vidAma (58.27) dvi 36 chando. 6.32 5.23 4.65 4.47 6.19.55 6.19.27 7.46 7.15 7.24 6.20.49 6.19.6 5.16 5.4 5.3 5.26 4.9 7.59 . 4.82 4.42 7.4 4.10 4.44 7.68 6.20.10 5.28 6.19.51 4.83 7.63 5.23 6.18 4.32 5.24 5.25 6.20.53 4.28 4.20 4:12 4.43 7.58 4.23 For Personal & Private Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 vidyAdhara (15.8 ) aca vidyAdharalIlA (11.16 ) aca vidyAdharahAsa (16.11 ) aca vidyullatA (11.10 ) aca vidruma ( maralaga+10+sa) ca vinatA ( 31 ) ca vipulA gAthA (30.27 ) dvi vibhrama (tarayalaga ) ca vibhramavilasitavadana ( 11.13 ) aca vilambitA galitaka ( 22 ) ca vilAsinI ( 16 ) ca viSamazIrSaka (50,58 etc. ca viSamA galitaka (24 or 25 ) va zatapatra (38; y. 14, 8 ) dvi zazAGkavadanA ( 10 ) ca zazibimbita ( 17.16 ) aca zazizekhara ( 16.7 ) aca farar (31; y. 12, 8) fa zubhagalitaka (20) ca zrIdhavala ([14.8] x 4 ) aSTa SaTpada-dvibhaGgikA SaTpadajAti (7.7.10 to 17 ) aSa saMkIrNa (mix of gIti and skandhaka ) saMkIrNa ( mixture of rAsAvalaya and vastuvadanaka lines) ca saMkIrNA (catuSpadI) saMgalitaka (13) ca saMgA (70.27 ) dvi saMgIta (36; y. 14, 8 ) dvi dAma (74.27 ) sandhyAvalI (15.9 ) aca chando'nuzAsanam / 6.20.17 | samagalitaka ( 25 ) ca 6.19.39 | samanarkuTaka (22) ca 6. 20.39 | samazIrSaka ( 47, 6.20.28 | sarvasamA catuSpadI 55 etc) ca 5.12 sahakArakusumamaJjarI ( 13.15 ) aca 4.59 sAmudraka (7.9 ) aca 4.4 ) sAraGga (11.17 ) aca 5.14 | sArdhacchandas = dvibhaGgikA 6.19.36 | sAlabhaJjikA ( 24 ) ca 4.39 siMhapada (38; y. 16, 8 ) dvi 4.60 siMhavikrAnta ( 35; y. 14, 8 ) dvi 4.91 | siMhavijRmbhita (7.14 ) aca 4.45 | sukhAvAsa ( 119 ) aca 7.54 sutArA ( 40 ) ca 6.25 6.20.56 6.20.9 7.16 subhagavilAsa (7.11 ) aca 4. 30 sumaGgalA ( 18 ) ca 5.33 sumanoramA (8.7 ) aca liGgana (16.12 ) aca sundarA galitaka (13) ca subhaga (34) dvi 4.87.11.1 | surakrIDita (35; y. 12, 8) dvi 6.15 | skandhaka (32; y. 12 ) a 4.17 skandhakasama ( 32; y. 12 ) dvi skandhakasamA ( 32 ) dvi 5.27 | sthavirAsanaka (34; y. 16, 8) dvi 6.22 | vaka ( 34 ) dvi 4.29 svaradvipadI ( 7 ) dvi 4.20 | hariNIkula (30; y. 12, 8 ) dvi 7. 43 hariNIpada ( 30 ) dvi 4.23 hIrAvalI ( 20 ) ca 6.20.25 | helA (22) ca For Personal & Private Use Only 4.31 4.73 4.90 6.29 6.19.47 6.19.2 6.19.40 4.87.11-12 4.62 7.51 7.39 6.19.7 6.20.21 4.83 6,20,45 4.36 7.32 6.19.4 4,52 6.20.1 7.38 4.13 7.18 7.21 7.31 7.27 7.61 7.9 7.12 4.48 4.57 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - Appendix 1 prAcInachandAzAstropalabdhasaMskRtavRttarUpANAM nAmnAM ca smuccysuuciH| A. --164-ef: 1 (A Classified List showing The Structure of Sanskrit Metres ) The Sanskrta-Vrtta-Rupa-Suci is a Classified List of the old Classical Sanskrit Metres. It is divided into six sections, namely, I Varna Vrtta : Sama Catuspadi; II Varna Vitta: Dandaka; III Varna Vrtta : Ardhasama Catuspadi; IV Varna Vrtta: Visama Catuspadi; V Matra Vrtta: Dvipadi; VI Matra Vrttta: Catuspadi. In Section I metres are arranged according to the alphabetical order of the Ganas which constitute their lines, but under 40 heads, indicating the number of the letters contained in a line. In Section II the Dandakas are arranged in an alphabetical order of their names, so that their names shall not again appear in the Vrtta-Nama-Suci. In Section III the Ardhasama Varna Vrttas are arranged in an ascending order of the number of the letters in their first lines. In the remaining Sections the metres are arranged in groups of allied metres without any reference either to the alphabetical order of the names or to the number of the letters or the Matras in their lines. 2. In Section I the entries are as folows: First the serial number of the metre under each head separately, then the Aksara Ganas ( with figures in Italics indicating the Yati, if available, within brackets) alphabetically arranged under each sub-head and lastly the names of the metres immediately followed by the references, both given in an alphabetical order. In Section II I give first the serial number, then the name of the Dandaka, followed by the Ganas which constitute the line given within the brackets and lastly the references in an alphabetical order. In Section III I first give the serial number, then the number of letters contained in the first and the second lines which form the half, given within the brackets. These are followed by the Ganas which constitute the first and the second lines, the names and lastly the references in an alphabetical order. In Section IV I first give the serial number, then the name followed by the Ganas forming the four lines given within the brackets and lastly the references. Where no specific Ganas are prescribed, the number of letters in each line is indicated. For Personal & Private Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 chando'nuzAsanam / 3. The metres listed in this Suci are collected from the following twenty old and important treatises on metres, some of them composed even in Prakrit, arranged in an approximately chronological order : 1. Chandassastra of Pingala (P): Published in the Kavyamala Series, No. 91 ( 3rd ed.) Bombay, 1938; 2. Natyasastra of Bharata (Bh): Published in the Kashi Sanskrit Series, No. 60, Banaras, 1929; 3. Jayadevachandas of Jayadeva (Jd.): Published in the Jayadaman, by the Sanskrit Department, Wilson College, Bombay, 1949; 4. Janasrayi of Janasraya (Jns.): Published by the Curator, University Mss. Library, Trivandrum, 1949; Ch. V. Sutras 39-75 published here in Parisistam (in a revised from ); 5. Ajitasantistava ( As.): Published as App. III of the new edition of the Kavidarpana (see below No. 15); 6. Vrttajatisamuccaya of Virabanka ( Vjs.): Published in the Rajasthan Puratana Granthamala, Jodhpur, 1959; 7. Nanditadhya's Gathalaksana .. (N.): Published as App. I of the new edition of the Kavidarpana (see below No. 15); 8. Ratnamanjusa of an unknown author (Rm.): Published by the Bharatiya Jnana Pitha, Kashi, 1949; 9. Svayambuchandas of Svayambhu (Sb. and SbP. for its Purvardha): Published in the Rajasthan Puratana Granthamala, Jodhpur, 1959; 10 Utpala's commentary on Varabamihira's Brhatsamhita, ch, 103, quoted by stanzas (Utpala, v.): Published in the Vizianagaram Sanskrit Series, Vol.X, Banaras, 1895 onwards; 11. Vrtturatnakara of Kedara (Vr.): Published in the Jayadaman, mentioned under No. 3 above; 12. Chandonususana of Jayakirti (Jk.): Published in the Jayadaman mentioned under No. 3 above; 13. Chandahsekhara of Rajasekhara (R.): Published as App. I in the Svayambhuchandas mentiioned above under No. 9; 14. Chandonusasana of Hemacandra (H.): Published with Svopajna Vrtti (Hc.) in the present edition. 15. Kavidarpanam of an unknown author (Kd.): Published in the Rajasthan Pura. tana Granthamala, Jodhpur, 1959; 16. Chandahkosa of Ratnasekhara (Ck.): Published as App-II in the Kavidarpanam mentioned under No. 15 above; 17. Prakrta Paingalam (PP.): Published in the Bibliotheca Indica, Culcatta, 1902. A few additional metres which are not found in these older works are added here from the following three works :- 18. Chandomano jari of Gangadasa (Chm.); Published in the Kashi Sanskrit Series No. 55, Banaras, 1927; 19. Mandaramarandacampu (Mm.): Published in the Kavyamala Series No. 52, Bombay 1895; and 20. Chandahkaustubha (Ckau.): From a manuscript No. 894 of 1886-1892 in the BORI., Poona 4. For Personal & Private Use Only Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ga 1 gaga 2 gala 3 laga 4 lala 1 ja 2 ta 3 na 4 bha 5 ma 6 ya 7 ra 8 sa 1 jaga 2 jala 3 taga Section I varNavRtta: samacatuSpadI 1 gI Kd. 4. 1; gau Vjs. 5.1; zrI H 2 6; Jns. 4. 3; Pp. 2.1. 2 Pp. 2. 3; Vjs. 5. 2; qq Jk. 2. 4; He. 2. 7; after Jns. 4. 5; af H. 2. 7; Kd. 4. 2; Vr. 3. 2. jatru Jk. 2. 6 ; duHkha H. 2.9; sAra Pp. 2. 9. mahI Pp. 2. 8 ; sukha H. 2. 10; Jk. 2.5. puSpa Ho. 2. 8; mada H. 28 madhu Pp. 25; baDi Jk. 2.7. 3 mRgendra Pp, 2. 21; suvastu Jk. 2. 13. pacAla Pp. 2. 19; senA Jk. 2. 12. kamala Pp. 2. 25 ekU Jk. 2. 15. mandara Pp. 2. 23; haca Jk. 2. 14. tAlI Pp. 2. 11; nArI H. 2.11; Kd. 4. 3; Vjs. 5.3; Vr. 3. 3; zyAmAGgI Jk. 2. 8. kezA H 2 12; Vr. 3. 4. 1; dhUH Ho. 2. 12; vRti Bh. 92. 52; vana or manoza Jk. 2. 9; zazI Pp. 2. 15. cakhalA Jns. 4. 7; 4. 4; Vr. 3, 4; taTi Bh. 32. 50; priyA Pp. 2. I3; mRgI H. 2. 13; Kd. frJk. 2. 10. pravara Jk. 2. 11; madana H 2 14; rajanI Bh. 32 54; ramaNa Pp. 2. 17. 4 jayA Bh. 32. 61; Jk. 2. 21; nagAnitA ( or degNikA) Pp. 2. 31; lAsinI Vr. 3. 5. 1; ffft H. 2. 17. japA Jk. 2. 29. tArA Jk 2. 20; soma priyA H. 2. 22. Jk 2. 28. 4 tala 5 naga 6 nala 7 bhaga af Hc, 2. 16; geft H. 2. 16; Jk. 2. 22; Vr. 3, 5. 2. 8 bhala jatu Jk. 2. 30. 9 maga kanyA H. 2. 15; Kd 45; Vr. 3. 5; gIti Jk. 2. 16; tIrNA Pp. 2. 27. trapu kusumitA Jns. 4. 9; madhu Jk. 2. 23; mRgavadhU H. 2. 19; Vjs. 5.4. daya Jk. 2. 31. For Personal & Private Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 mala 11 yaga 12 yala 13 raga chndo'nushaasnm| [I. 4. 10vallI Jk. 2.24. vrIDA H.2.20; Kd. 4.6%3B Vr 3.5.3; vRddhi Jk 2. 17. sadma Jk.2.25. Rddhi Jk. 2. 18; puSpa Bh. 32. 57; puNya Hc. 2. 18; samRddhi H. 2. 18; Vr. 3. 5.4. dhArI Pp. 2.29; vartma Jk. 2. 26. bhramarI Bh. 32. 59; sumati H. 2. 21; Jk. 2. 19; Vr 3. 5. 5. . kadalI Jk.2.27.... , 14 rala 15 saga 16 sala 5 . 1 jagaga zikhA Bh. 32.71; satI H.2.273; JR. 2.35%B Vr..8.6. 1. 2 tagaga tiSThadgu Jk. 2. 39; hAri Pp. 2. 35. . 3 talaga nandA ma. 2. 28%B Kd. 4.73; mandA Vr.3.6.2. 4 nalaga amimukhI H. 2. 32; kamalamukhI Bh. 32. 67; dhRti Jk. 2. 41; mRgacapalA He. 2. 32. 5 nalala yamaka Pp. 2. 39. 6 bhagaga akSarapati Vjs. 5. 5; akSaropapadA Hc. 2. 25; kAJcanamAlA Jk. 2. 333; kuntalatanvI Hc. 2, 25; pati H.2.25; Vr 3.6%; bhUtalatanvI Bh. 32. 65; haMsa Pp. 2. 37. 7 bhalaga rati H. 2.26; zarma Jk. 2. 36. 8 gaga vidyudrAntA Bh. 32.63; saMmohA Pp.2 33. 9 laga sAvitrI H. 2. 30. 10 yalaga jayA Kd. 4.8. 11 ragaga prIti H.2.23; Jk. 2. 32; Vr. 3.6. 3. 12 ralaga bhUti Jk.2.34; bhAminI Jns. 4. 11; vAgurA Bh. 32. 69%; vidagdhaka H.2.24. 13 sagaga ghanapati .2.31. Bh. 32.73; sudatI Jk. 2.40. 14 salaga ramA Jk.2.38. 6 1 jaja 2 tata 3 taya sumAlatI Pp. 2.54. manthAna or kAmAvatAra Pp. 2. 50. tanumadhyA Bh. 16. 2; 32. 76; H. 2. 36; Jd. 6. 1; Jk. 2. 44; Jns. 4. 13; Kd. 4.9; P. 6. 2; Rm. 5.5; Vjs. 5.6; Vr. 3. 7. jalA Bh. 32. 88; 1. 2. 47. vasumatI Vr.3.9. damanaka Pp. 2.56. kanakalatA JR. 2. 46; caturaMzA Pp. 2. 47; makarazIrSA Bh. 16. 4; 32. 80; mukulitA Rm. 5.63 zazivadanA H. 2. 39; VE. 3. 8. . . .. 5 tasa 6 nana 7 naya ... For Personal & Private Use Only Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -I. 7. 131 sNskRt-vRtt-ruup-suuciH| 13 maya 8 nara girA Bh. 32.86%; maNiruci Jk.2.48; zapharikA H.2.43. . 9 bhama vikrAntA Bh. 32. 92; H. 2. 49. 10 bhaya kAmalatikA H.2.41; Vr. 3.9.1; kAmalalitA Jk.2. 45. . 11 bhara mAlinI Bh. 32.783; laghumAlinI H.2. 45. 12 mama vidyullekhA Vr. 3. 9. 2 (b); zeSarAja Pp. 2. 41; sAvitrI H. 2. 33; Jk. 2.43; Vr.3..9.2(a). . . taTI Jk. 2. 42; ramyA Bh. 32.90; sunandA 6. 2. 48. taTI H.2.34; nadI Vr. 3. 9. 3. 15 masa anukUla Vr. 3. 9. 4 (B); pati Bh. 32. 94; mukula H. 2. 42;Jk. 2. 47%B Vr. 3.9.4 (A); vIthI Bh. 32.84; somakula Vr. 3.9. 4 (C). 16 yama . zikhaNDinI H.2.51; Rm. 5.8. dvata Jk. 2. 50; zaGkhanArI Pp. 2. 52; somarAjI H. 2. 38; Kd. 4. 10%; Vr. 3.9. 5. . 18 rana kacchapI H.2.44. 19 rama nIlatoyA Bh. 32. 98; mAlinI Bh. 16.6; H. 2. 40; Vr. 3.9.6.. 20 ra dviyodhA Pp. 2. 45; sragviNI Vr. 3.9.7; haMsamAlA Jk.2.51. 21 sabha gurumadhyA H. 2. 37. 22 sama sUcImukhI H.2. 50; Rm. 5.7. . . vimalA Bh. 32.823; H. 2. 46. 24 sasa kumuda Jk. 2. 49; tilla or tilaka Pp. 2. 43; nalinI Bh. 32. 96; ramaNI H. 2.35%; Vr. 3.9. 8. 17 yaya 23 saya 1 jaraga vilambitA Bh. 32. 1233; subhadrA Bh. 32 113; H.2.67. 2 jasaga kumAralalitA H. 2.54; Jd. 6. 2; Jk. 2. 56; Jns. 4. 15; P. 6.33 Rm. 5. 10; Vr. 3. 11. ' 3 tanaga madhukarikA Bh. 32. 111; H. 2. 65; vajra Ho. 2. 65. 4 tabhaga cUDAmaNi Vr. 3. 12. 1. 5 tasaga bhramaramAlA Bh. 16. 10; 32. 107; H. 2. 57; Jk. 2. 55; vajraka Rm. 5. 11. 6 najala suvAsa Pp. 2. 60. 7 nanaga drutagati or capalA Bh. 32. 101; madhumati Vr. 3. 12.23; laTaha Jk. 2.60%; harivilasita H. 2. 63; Vjs. 5. 8. 8 nabhaga madhumatI Vr. 3.12.3. ''9 nayaga, kumuddhatI H.2.68; kusumavatI Bh. 32.115. ..10 naraga prakAzitA Bh. 32. 119; manojJA H. 2.70... 11 nasala karahazca Pp. 2. 62. 12 bhajaga dhunI Jk. 2. 52; paJcamagati Bh. 32. 125; zAradI H. 2. 64. 13 bhanaga citra H.2.62; Jk. 2. 59. 14 bhabhaga kalikA H.2.59%3; Jk. 2. 533; bhogavatI Bh. 32. 109; sopAna mac. 2. 593 Jns. 4. 16. 15 bhasaga madalekhA Jk. 2. 61; vidhuvakrA H. 2. 60. For Personal & Private Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndo'nushaasnm| [1.7.1616 mabhaga sarala,H. 2. 61; Jk. 2.57.. 17 mamaga gAndharvI H. 2. 52; zIrSarUpaka Pp. 2.64. 18 masaga madalekhA H. 2. 55; Kd. 4. 11; Vjs. 5.7; Vr. 3. 10. 19 yasaga muditA Bh. 32. 117; H.2. 69. 20 rajaga uSNi H. 2. 53; kAminI Bh. 32. 105; kheTaka Vjs. 4.76; gomimI Jk. 2.58; raktA Vjs. 3.7; zikhA Hc. . 53; samAnikA Pp. 2..58. 21 raraga haMsamAlA H. 2. 58; Kd. 4. 12. 22 rasaga uddhatA Bh. 16.8; H. 2.56; udyatA Jns. 4. 17. 23 sajaga vimalA Bh.32. 103; H.2.66. 24 saraga. dIptA Bh. 32. 121; H.2.71; haMsamAlA Vr.3.12... 25 sasaga nanditaka As. 29. 8 1 jatagaga vitAna Vr. 3. 19. 2 jaragala sucandraprabhA Ckau. 2.27. - 3 jaralaga nagasvarUpiNI Chm. 3. 8. 3; nArAcaka Vjs. 4. 583; pramANI-NikA Ck. 46. H.2.82; Jd. 5.4; Jk.2 65%; Kd. 4. 17; P. 5.7; Vr.3.183 bAlagarbhiNI Jns. 4. 22; mattaceSTita Bh. 16. 14; 32. 306 (Nsp.); sthira Utpala, v. 38. .4 tajalaga anuSTubh Jk. 2. 62; Brhajjataka 6. 3-4. 5 tatagaga ketumAlA Jk. 2.71. 6 taragaga vibhA H.2.72. 7 taralaga nArAca (or degcikA) H. 2. 78; Jk. 2. 70; Kd. 4. 16; SbP. 6. 4; Vr. 3. 19. 2(ab). 8 tasagaga zyAmA Vjs. 5. 10. 9 najagaga cittavilAsita Bh. (Gaek. ed.) 15. 26. 10 najalaga __ lalitagati Bh. 32.130-31; H.2 80. 11 nanagaga tuGga Pp.2 72; madhukarasadRzA Bh. 32. 135% ratimAlA H.2.86. -12 nanalaga suvikasita kusuma Vjs. 5.14.. 13 nabhalaga gajagati Chm.2.8.6. 14 naralaga sumAlatI H.2.76%BJk.2.72. 15 nasagaga guNalayanI H.2.84. . 16 nasalaga kamala Pp. 2.74; mahI Bh. 32. 133. 17 bhatalaga (4) mANavaka H. 2.77; Jd. 6.5%3; Jk. 2.69; Jns. 4.19; Kd. 4.143 P. 6.4; SbP.6.7; Vr..3. 15%; mANavakakrIDitaka Rm. 5.13; Vjs. 5. 12. 18 bhanalaga nadI Bh. 32. 139. 19 bhabhagaga citrapadA H.2.75%; Jd. 6.33; Jk. 2. 68; Kd. 4. 15%; P.6.5%8 Rm. 5. 14; SbP. 6.6%; Vr. 3. 14; vitAna Jk. 2.67; Vjs. 5.11; haMsakhta -- Jns. 4. 20.. 20 bharalaga nAgaraka Vr. 3. 19.2. 21 managaga haMsaruta H. 2. 79; P. 6.7; Vr. 3. 16. For Personal & Private Use Only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -I. 9. 18] saMskRta-vRtta- suuciH| 22 mamagaga vidyunmAlA H.2.74; Jd. 6.4; Jk. 2. 64; Kd. 4. 13; P. 6.6%3; Vis: 5.9; Vr. 3. 13; vidyullekhA Bh. 16. 16; somakAnta Ck. 4. kSamA Jk. 2. 63. 24 rajagaga mAninI Vjs. 3. 83; mAlinI Vjs. 5. 13; samAnikA SbP. 6.5%; siMhalIlA Bh. 16. 12; siMhalekhA H. 2. 81; Vr. 3. 19.3. 25 rajagala samAnI-nikA H.2.83; Jd. 5.3; Jk 2.66%; Jns. 2.3B Kd. 4. 183; P. 5.6%; Rm. 5. 1; Vr. 3. 17. 26 rayalaga anuSTubh H.2.69%; haMsinI Vjs. 4.72. 27 ragaga padmamAlA Ckau. 2. 26; padminI Jns. 4. 21. 28 rasagaga ___ gAtha Vjs. 4. 57. 29 sanalaga vimalajalA Bh. 32. 128. 30 saragala suvilAsA Ckau. 2. 28. 31 sasalaga mahI H. 2. 85. 32 Any other metre of this class is vitAna H.2.87%; Jns. 2.5%B Kd. 4. 19; Vr. 3. 19.. 33 zloka 5th short; 6th long in all padas; 7th short in the even ones. As. 3; SbP.3.73; Vjs. 5. 15.. 1 jatara 2 tanama 3 tabhaya 4 najaya 5 najara 5a nanana ___6 nanama . cAruhAsinI Jk.2.77. kanakalatA Bh. 32.200%; makaralatA H. 2. 102. rucirA Bh. 32. 142; H. 2. 100. zazilekhA Bh. 32. 204; H.2. 103. buhRda Bh. ( Nsp.) 32. 284. bahula Ck.8. bhujagazizusRtA H.2.91; Jd. 6.73;Jk. 2.78%B. Jns. 4.24; P.6.73; Rm. 5. 16%B SbP. 6.10; bhRtA Vr. 3.213; madhukarikA Bh. 16. 18. nanara upacyuta H.2.953; Jk. 2. 82. 8 nanasa kamalA Pp.2.823; maNigaNanikara Bh. 32.2083; laghumaNiguNadeg H. 2. 104. 9 nayasa sAraMgikA Pp.2.78. 10 narara vRhatikA H. 2. 89; SbP. 6. 8. 11 nasaya guvI Jd. 6.8; Vjs. 5. 16%; bimba Pp.2.84; vizAlA H.2. 101; Kd. 4.22; zalabhavicalitA Bh. 32. 206. 12 bhajasa udaya H.2.92%; Jk. 2. 79. 13 bhabhara utsuka H.2.93; Jk. 2. 80. 14 bhamama (5) vaktra H. 2. 88; snigdhA Mm. 10.6. 15 bhamasa maNibandha Mm. 3. 109; maNimadhyA Jd. 6.9; Jns. 4. 25; Vr. 3. 21. 1; siMhAkrAntA Bh. 32.210. 16 mavaya sundaralekhA Jk. 2.74. 17 manaya . makaralatA Kd. 4. 21. 18 mabhasa pavitrA Pp. 2.80%; siMhAkrAntA H. 2. 105. 37 chando. For Personal & Private Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 290 chndo'nushaasnm| [I. 9. 1919 mamama rUpamAlA Pp. 2, 88. 20 masasa kanaka H. 2. 97; gAthA Jk. 2,83. 21 yayaya bRhatya Jk. 2.73. 22 rajara ___ kAminI H. 2. 106; taraGgavatI Rm. 5. 17; bhAvinI Bh. (Nsp.) 32. 304.. 23 ranara bhadrikA H.2. 94; Jk. 2.81; Vr. 3.21.2. 24 ranasa halamukhI H. 2.90: Jd. 6.6; Jk. 2. 76; Kd. 4. 20; P. 6.8%3B SbP. 6.9; Vr. 3. 20. 25 rarara mahAlakSmI Pp. 2. 76. 26 sajaja tomara Pp. 2. 86. 27 sajara bhujaGgasaMgatA Chm. 2. 9. 3; Ckau. 2. 32. 28 sajasa akSi H.2.96. Jk. 2.75. 29 sasama tAra H. 2. 98. 30 sasasa saumyA H. 2. 99. 10 . 1 jajajaga uSitA H. 2. 116. 2 tajajaga upasthitA H. 2. 120; Jd. 6. 15; Jns. 4. 29; P. 6. 14; . Rm. 5. 21; .. SbP. 6. 14; Vr. 3. 28. 3 tataraga(5) AndolikA Mm. 16. 8. 4 tayabhaga suSamA Pp. 2.96. 5 tayasaga madirAkSI Jk. 2. 88. 6 najanaga amRtagati Pp. 2. 98; kulaTA Mm. 16. 11; tvaritagati H. 2. 112; Jk. 2. 94; Vjs. 5.17: Vr.3.28. 1. 7 najayaga vipulabhujA Bh. 32. 221; H. 2. 125. ' 8 nananaga nilayA H.2. 115. 9 narajaga manoramA H. 2. 119; Kd. 4. 25; Vr. 3. 27. 10 bhatanaga mRgacapalA H. 2. 122; suradayitA Bh. 32.213. 11 bhanamaga bandhUka H.2.118. 12 bhabhabhaga citragati H. 2. 113; Jk. 2. 89; vRtta Bh. 32. 217; sAravatI Pp. 2. 94. 13 bhabhamaga bandhUka Jk. 2.91. 14 bhamajaga dIpakamAlA Vr. 3.28.2. 15 bhamataga dIpakamAlA Vr. 3. 28. 3. 16 bhamanaga vRttasamRddhA Bh. (Nsp.) 32.204. 17 bhamasaga campakamAlA Kd. 4. 26; Pp. 2. 92; Vjs. 5. 18; Vr. 3. 28. 4; puSpasamRddhA Bh. 32.227; rukmavatI H. 2. 113; Jd. 6. 13; Jk. 2. 86; P. 6. 11; Rm. 5. 22; Vr. 3. 25%; rUpavatI SbP. 6.15; rUmavatI Jns. 4. 30; subhAvA Hc.2.113. 18 manajaga paNava Vr. 3. 28. 5. 19 mananaga kumudinI Bh. ( Nsp.) 32. 1983; H.2. 1233; kusumasamuditA Bh. 32.215. 20 manayaga kuvalayamAlA Bh. 16. 20; paNava ma. 2. 110; Jd. 6.11; Jk.2.85%B Jns. 4.28 (paNalA) P. 6. 10; Rm. 5. 20-SLP. 6.16; Vr. 3. 23." For Personal & Private Use Only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I 11: 151 sNskRt-vRtt-ruup-suuciH| 21 mabhanaga haMsI Vr.3.28.6, 22 mabhabhaga haMsakrIDA Jk. 2.95. 23 mabhasaga mattA H. 2. 107; Jd. 6. 40; Jk. 2. 87; P. 6. 13; Rm. 5.23; "SbP. 6. 12; Vr.3.26%; vilAsitA Jns. 4.32. 24 masajaga zuddhavirATa H. 2. 109;Jd. 6. 10; Jk. 2. 84; Jns. 4. 27; Kd. 4. 24; P.6.9; Rm. 5. 19; SbP. 6. 17; Vr. 3. 22.. 25 masasaga uddhata ma. 2. 124; uddhatA Bh. 32.219. 26 rajaraga mayUrasAriNI Bh. 16. 22; H.2.111; Jd. 6. 12; Jk. 2.92; Jns. 4. 31; Kd. 4. 23; P. 6. 12; SbP. 6. 13 ; Vr. 3. 24. 27 ramasaga kalikA H. 2. 121. 28 rayajaga patikA H. 2. 108; SbP. 6. 11; marAlikA Mm. 14. 1; mauktika Jk. 2. 93. 29 rasajaga lAlinI Mm. 20. 3. 30 rasasaga maNirA H. 2. 117; Jk. 2. 90; maNirAga Vr. 3. 28.7. 31 sajajaga kamalA Mm. 13. 10; saMyutA Pp. 2. 90. 32 sajasaga pramitA Bh. 32. 144; mAlA H. 2. 126. 33 satayaga(5) kalagIta Mm. 13.7. 34 sasajaga ekarUpa Indishe Studien VIII. p. 370. 35 sasasaga meghavitAna Vr. 3. 28.8; vitAna Utpala, v. 46. 1 jatajagaga upendravajrA H. 2. 155; Jd. 6. 163; Jk. 2. 115; Jns. 4. 35; Kd. 4. 39; P. 6. 16; Bh. 16. 28; Rm. 5. 26; Pp. 2. 116; Vjs. 5. 20; Vr. 3. 30. 2 jarajagaga vilAsinI P. 6.26. 3 jasatagaga upasthita H. 2. 134; Jd. 6. 41; Kd. 4. 35; Vr. 3. 43; zikhaNDita Vr. 3. 43. 1. , 4 jasayalaga saMgatA Jns. 4. 46%; sAriNI Rm. 5.33. 5 jasaragaga zikhaNDita Vr. 3. 43. 2. 6 tajajagaga upasthitA H. 2. 133;Jk. 2. 103; Kd. 4. 34; Vr. 3. 43. 3. 7 tajajalaga moTaka Bh. 16. 26; Jk. 2. 110; moTanaka H. 2. 147. 8 tatajagaga indravajrA Bh. 16. 28; H. 2. 154; Jd. 6. 16%BJk. 2. 115; Kd. 4. 383B Jns. 4. 34; P. 6. 15; Pp. 2. 114; Rm. 5. 25%; Vjs. 5. 193; Vr. 3.29. 9 tatatagaga layagrAhi H. 2. 129; Jk. 2. 108; vidhyaGgamAlA Vr. 3. 43. 4. 10 tananalaga abhihitA Bh. 32. 223; mukhacapalA H. 2. 149. 11 tanaralaga udyata Bh. 32. 308. 12 tabhajalaga utthApanI H.2.1483; vizloka Bh. (Nsp.) 32. 149. 13 najajalaga drutapAdagati Bh. 32. 229; sumukhI H. 2. 145; Kd. 4. 32; Pp. 2. 102; - Vr. 3. 32. - 14 natanalaga asuvilAsa Vr. 3. 43. 5. 15 nananagaga damanaka Pp.2.108. For Personal & Private Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 chndo'nushaasnm| [I. 11:1616 nananalaga damanaka Mm. 3. 133. 17 nanaragaga kupuruSajanitA Vr. 3. 43.6. 18 nanaralaga aparavaktra Bh. 32.243; prasabha Utpala, v. 13; bhadrikA H. 2. 1433; Jd. 6. 26; Jk. 2. 104; Kd. 4. 30; Rm. 5. 323 Vr. 3. 41 (v. 1. candrikA); subhadrikA SbP. 6. 23. 19 nanasagaga citrA Kd. 4.33; vRttAGgI Jns. 4.44; vRntA H.2. 139%BJd. 6.25%BJk. 2. 106%; P. 6. 24; Rm. 5. 34; Vr. 3. 40 (v. 1. vRttA or pRthvI). 20 nayanalaga kamaladalAkSI H. 2. 150; Bh. 32. 231; ruciramukhI Bh. 32. 225. 21 nayabhagaga(6)anavasitA Vr. 3. 43.8; patitA H. 2. 140; patitA or zrI Jk. 2. 114; mANikyamAlA Mm. 14. 10. 21anayasagaga Brhatsamhita 33.29; 35.8. 22 nararalaga rAjahaMsI (6) Mm. 9. 11; vibhUSaNA Vjs. 4. 94.. 23 nasanagaga azokA H. 2. 152; gatavizokA Bh. 32.146: 24 bhatanagaga anukUlA Chm. 2. 11.8; pratyavabodha H. 2. 132; mauktikamAlA Vr. 3. 43. 103; zrI Mm. 16. 14. 25 bhatanagaga(5) kuDmaladantI P.8.2; rucirA Bh. 32.2353; zrI H.2.132; Jd. 6.42; Vr. 3. 37; sAndrapada Jk. 2. 109; sAndrapada, bhadrapada or mauktikamAlA Vr. 3. 43. 10. . 26 bhatanagala sAndrapada Vr. 3. 43.9. 27 bhabhabhagaga dodhaka Bh. 16.24; H. 2. 130; Jd. 6. 19; Jk. 2. 97; Jns. 4. 383 Kd. 4.29; P.6. 183; Pp. 2. 104; Rm. 5.28; SbP. 6. 18; Vjs. 5.24; Vr. 3. 33; bandhu Pp. 2. 100; mittaka Vjs. 4.55. . 28 bhabharagaga rocaka H. 2. 127. 29 matatagaga(4) zAlinI Bh. 16.363; H. 2. 135%; Jd. 6.20. Jk. 2. 100%; Jns. 4.39%B Kd. 4. 36; P. 6. 19; Pp. 2. 106; Rm. 5.35%; SbP. 6.26%3B Vjs. 5. 22; Vr. 3. 34. 30 mamatagaga (4) vAtomi H. 2. 136%3 Jd. 6. 21; Jk. 2. 112; Kd. 4. 37; P. 6. 20; Rm. 5.36%; SbP. 6. 25B Vr. 3. 35%; UrmimAlA Utpala, v. 45%B vAtormimAlA Jns. 4.40. 31 mabhanalaga bhramaravilasita H. 2. 138; Jd. 6. 22; JR. 2. 101; Jns. 4.41; P.6.21. Rm. 5. 37; SbP. 6. 20; Vjs. 5. 23; Vr. 3. 36. 32 mabhabhagaga (4) vAtomi H. 2. 137. 33 mabhasagaga pInazroNi Bh. 32. 202. 34 mamamagaga mAlatI Pp. 2. 112. 35 masajagaga ekarUpa H. 2. 146; Jk. 2. 113 (6); SbP. 6.24; Vr. 3. 43. 11; maNi Jk.2.96. 36 rajaralaga tAla Mm. 3. 135; niHzreNikA He. 2. 144; SbP.6. 19; zyenI H. 2. 144; Jd. 6. 27; Jns. 4. 45; Kd. 4. 31; P.6.25%3; Rm. 5.31; Vr.3; 42 (v. 1. vaitikA); zreNi Jk. 2. 102; senikA Pp. 2. 110. 37 rajasalaga(5) rajitA Mm. 14.7. For Personal & Private Use Only Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -I. 12. 18] sNskRt-vRtt-ruup-suuciH| .38 ranamagaga khAgatA Bh. 16.34; 6.2. 142; Jd.6.24; Jk. 2.983; Jns. 4.43: Kd. 4.28; P. 6. 23; Rm. 5.30; Sbp. 6. 21; Vjs. 4. 19; 5. 25; Vr. 3.39; dIpaka As. 26. 39 ranaralaga rathoddhatA Bh. 16. 32; 32. 107; H. 2. 141; Jd. 6. 23; Jk. 2. 99; Jns. 4.42; Kd. 4. 27; P. 6.22; Rm. 5.29; SbP. 6. 22; Vr. 3.38; kSiptaka As 24-25.. 40 rasasalaga acyuta H. 2. 128; Jk. 2. 107. 41 sajayalaga sAraNI H. 2. 153. 42 sabharalaga aparAntikA Jk.2.105. 43 samanalaga vimalA Bh. 32. 233; H. 2. 151... 44 sasasalaga upacitra Vr. 3. 43. 12; viduSI H. 2. 131. . 12 1 jajajaja . mauktikadAma Ck. 6; H. 2. 172; Jk. 2. 122; Pp. 2. 133; Vr. 3. 64. 1. 2 jatajara abhravaMzA Hc. 2. 159; vaMzastha Bh. 16. 46; H. 2. 159; Jd. 6. 283; Jk. 2. 143; Jns. 4. 48; Kd. 4. 42; P. 6. 28; Rm. 6. 43; Vr. 3. 45; vaMzasthavila Ckau. 2. 61; vasantamaJjarI Vjs. 5. 26; Vr. 3. 64.2 (b); zuddhavirATa Vr. 3. 64. 2 (a). 3jabhajara paJcacAmara Vr. 3. 64. 3; priyaMvadA Kd. 4. 48. 4 jabhasaya (4) smRti Jk. 2. 147. paJcacAmara Vr. 3.64.4 (a); pramANa Rm. 5.2; vasantacatvara Kd. 4. 53; vasantacAmara Vr.3.64. 4(0); vibhAvarI H.2. 184; Vr. 3.64. 4(b). -6 jarabhara haMsAsya Bh. 32. 321. (6) jaloddhatagati H.2. 169%; Jd. 6. 32; Jk. 2. 127; Jns. 4. 52; Kd. 4.55%3B P. 6. 33; Rm. 6. 11; Vr. 3. 52. .8 jasasayala H. 2. 193. 9 tatajara indravaMzA H. 2. 1583; Jd. 6.29; JE. 2. 144; Jns. 4.49; Kd. 4. 41; P.6.29; Rm.6.5; Vr. 3.46. 10 tatatata kAmAvatAra H. 2. 167; Jk. 2.119; madanAkula Ck. 11; sAraMgarUpaka Pp. 2. 131. 11 tananaya Haravijaya, 46. 51. 12 tabhajara lalitA Bh. 32. 148-49; H. 2. 175; Vr. 3. 57. 13 tamasaya (4) zruti Jk. 2. 146. 14 tayataya abjavicitrA or maNimAlA Jk. 2. 138; puSpavicitrA H. 2. 189; Jd. . 45%3B Vr. 3.64.5%3; maNimAlA Kd. 4. 56. 15 tayataya(6)maNimAlA H. 2. 190; Vr. 3. 56. 16 tayamaya (7) vAhinI P. 6. 42. kamalavilAsinI He. 2. 183; tAmarasa H. 2. 183; Kd. 4. 52; Vr. 3. 64; lalitapadA Jk. 2. 135; Utpala, v. 29. 18 najajara tati Vr. 3.64.6 (a); mAlatI H. 2. 180; Kd. 4. 51; Vr. 3. 63: yamunA Ckau 2. 74; varatanu Jk. 2. 139; P. . 3; Vr. 3. 64. 6 (b). For Personal & Private Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 294 chando'nuzAsanam / [I.12.19 19 najabhaya (8) navamAlikA Vr. 3. 64.7; navamAlinI H. 2. 179; Jd. 6. 39; Jk. 2. 1293 Jns. 4. 58; P.6.43; Vr. 3.62; vanamAlinI Rm.6.8. 20 nanajasa kamalalocanA Bh. (Nsp.) 32. 225. 21 nananana taralanayanA Pp. 2. 137. - 22 nananasa hI H. 2. 192.. 23 nanabhara ujvalA H. 2. 1663; Vr. 3. 59; calanetrikA Jd. 6. 46. 24 nanamaya (8) puTa Bh. 16. 56; Jd. 6. 31; Jk. 2. 128; Jns. 4. 51; Kd. 4. 573 P. 6. 32; Rm. 6. 12; Vr. 3. 49.. 25 nanamara tata H. 2. 165%; Jd. 6. 44; P. 6. 34; lalita Vr.3.64.7. 26 nanaraya kAmadattA Bh. 16. 50; H. 2. 187; Jk. 2. 141. 27 nanarara gaurI Vr. 3.64.8; P. 8.5%; caJcalAkSI P.6.36: pramaditavadanA H.2. 181: Jk. 2. 130; Jns. 4. 59; Kd. 4. 50; Vr. 3.50%; mandAkinI Chm. 2. 12. 11; Ckau. 2.71. 28 nanarara (7) prabhA H. 2. 182; Vr. 3.64.9. 29 nabhajaya kalahaMsA H. 2. 160; Jk. 2. 132; drutapada Vr. 3. 64. 10; Utpala, v. 20; mukhara He. 2. 160. 30 nabhajaya (4) drutapadA Jk. 2. 142. 31 nabhajara priyaMvadA H. 2. 174; Vr. 3. 55; mattakokila Jk. 2. 133. 32 nabhanaya drutapada Vr. 3. 64. 11. 33 nabhabhara drutavilambita H. 2. 163; Jd. 6. 30; Jk. 2. 123; Jns. 4. 56; Kd. 4.46%; P. 6.30; Rm. 6.9; Vis. 5.28; Vr. 3.48; sundarI Pp.2.139%; hariNapluta Bh. 16. 48. 34 nayanaya kusumavicitrA H. 2. 168; Jns. 4. 53; Kd. 4. 49; P. 6. 35; Vr. 3. 51; gajalalitA Jk. 2. 134. 35 nayaraya (6) kumudanibhA Bh. 16. 40. 36 nararara meghAvalI H. 2. 188; vasantA Hc. 2. 188. 37 bhatanasa (5)rati Jk. 2. 140; lalanA H. 2. 186; P. 8. 6." 38 bhabhabhabha dodhaka Ck. 5; bhAminI Mm. 9. 5; modaka Pp. 2. 135. . 39 bhabhamasa (4) jalamAlA Mm. 17. 13. 40 bhamaraya (?) Bhatti Kavya, 22. 35. 41 bhamasama kAntotpIDA P. 6. 40. 42 bhamasasa (5) lalanA Vr. 3. 64. 12 (v. 1. lalitA). 43 mabharaya puNDarIka Jk. 2. 136. 44 mabhasama (4) kAntotpIDA He. 2. 178; jaladharamAlA H. 2. 178; Jk. 2. 126; Jd. 6.38%3B P. 8. 4; Vr. 3. 61; saudAminI Jns. 4. 60. 45 mamamama kalyANa H. 2. 173; kAJcana He. 2. 173; vidyAdhara Pp. 2. 122. 46 mamamasa vikrAntA Bh. 32. 162. 47 mamayaya (5) candrakAntA He. 2. 177; Rm. 6. 10; Vr. 3. 60; candralekhA Bh. 16. 423; vaizvadevI H. 2. 177; Jd. 6. 37; Jk. 2. 124; Jns. 4.57; Kd. 4.54; P. 6.41... 0 For Personal & Private Use Only Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -I. 13, 19] sNskRt-vRtt-ruup-suuciH| 295 48 yayayaya aprameyA Bh. 16. 52; bhujaMgaprayAta Ck.9; H. 2. 170; Jd. 6.34; Jk. 2. 118; Jns. 4. 54; Kd. 4. 44; P. 6. 37; Pp. 2. 124; Rm. 6. 2; ___Vr. 3. 53. 49 rajaraja samAna Rm. 5. 1. 50 ranabhasa candravartma H. 2. 161; Jd. 6. 43;Jk. 2. 131; Vr. 3. 44; vitAna Rm. 5. 3. 51 rayanaya kumudinI H. 2. 185. 52 rararara kAminImohana Ck. 10; padminI Bh. 16.54; lakSmIdhara Pp. 2. 127; sragviNI H. 2. 171; Jd. 6. 35;Jk. 2. 120; Kd. 4. 43; P. 6. 38; Vr. 3. 54. 53 sajasasa pramitAkSarA Bh. 16. 44; 32. 317; H. 2. 176; Jd. 6. 36; Jk. 2. 125; Jns. 4. 55; Kd. 4. 47; P. 6. 39; Rm. 6. 7; Vr. 3. 58.. 54 sayasaya kekirava H. 2. 191; zibikA or mahendravajrA Jk. 2. 137. 55 sasasasa chittaka Vjs. 4. 54; toTaka Bh. 16.38; 32. 323; Ck.7; H.2. 162; Jd. 6. 33; Jk. 2. 121; Jns. 4. 50; Kd. 4. 45; P. 6. 31; Pp. 2. . 129; Rm. 6. 3; Vjs. 5.27; Vr. 3. 47; nandinI Vjs. 3. 20. ... 13 . : 1 jatasajaga majubhASiNI H. 2. 206; majuvAdinI-hAsinI, mandabhASiNI Vr. 3. 70. 1; sandhi varSiNI Ckau 2.94. 2 jabhasajaga(4) kalAvatI Mm. 3. 186%; prabhAvatI Bh. 16. 58; rucirA H. 2. 198; Jd. 7.2; Jk. 2. 163; Jns. 4. 63; Kd.4. 60; P.7.2; Rm. 6. 15; Sb. 1. 1; ___Vr. 3. 67 (v. 1. atirucirA); sadAgati Vjs. 5. 30. 3 jasatasaga upasthita Vr. 3.70.2. 4 tamajajaga abhraka H. 2. 215. 5 tamarajaga (4) prabhAvatI Vr. 3. 70.3. .6 tamasajaga(4)prabhAvatI Vr. 3. 70. 4; ruci Jk. 2. 164; lakSmI H. 2. 214; Jk. 2. 154: - Utpala, v. 36. 7 najajaraga mRgendramukha Vr. 3. 70.5%; suvaktrA H. 2. 195; suvaktrA or acala Jk. 2. 160. 8 najatataga kuTila-(or kuTaja-) gati Vr. 3. 70.6. 9 najanasaga madakalitA Bh. 32. 239; H. 2. 211; Jk. 2. 155. 10 najasajaga majubhASiNI Jk. 2. 156. 11 natatataga urvazI H. 2. 194; kaumudI Jk. 2. 149. 12 nanatataga (7) kuTilagati H. 2. 202; P. 8. 8; kSamA Vr. 3.65; candrikA Vr. 3.70.7. 13 natataraga (4) kSamA H. 2. 200. 14 nanataraga (1) candrikA Kd. 4. 61; Vr. 3.70. 15 nanatasaga gaurI H. 2. 213. 16 nanananaga tvaritagati Bh. 32.237; H. 2.219%; laghugati or capalA Hc. 2. 219. 17 nananasaga gaurI P. 7. 4. 18 nanamaraga (7) kSmA H. 2. 203. 19 nanarayaga candrikA H. 2.205. For Personal & Private Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 chando'nuzAsanam / [I. 18. 2620 nanasaraga, gaurI Vr. 3.70.8. 21 nanasasaga kamalalocanA Bh. 32.241; kamalAkSI H.2.2183; caNDI Chm. 2. 13.43 Ckau. 2. 88. 22 nasajajaga laya H. 2. 208. 23 nasatataga vidyunmAlikA H.2.209. 24 nasatataga (6) vidyut Vr. 3. 70. 9. 25 nasararaga candralekhA H.2.207; Vr. 3. 70. 10(6). 26 bhanajajala paGkAvalI Pp. 2. 148. 27 bhananajaga (1) Haravijaya, 31 54. 28 bhabhabhabhaga aGgaruci H. 2. 196; Jk. 2. 161. 29 matayasaga (4) mattamayUra Bh. 16. 62; H. 2. 199; Jd. 7. 3; Jk. 2. 151; Jns. 4. 64; Kd. 4. 59; P. 7.3; Rm. 6. 16; Vr. 3. 68; mAyA Pp. 2. 141... 30 matasaraga (5) koDambha H. 2.216. 31 manajaraga (3) praharSiNI Bh. 16. 60; H. 2. 1973 Jd. 7. 1; Jk. 2. 150; Jns. 4. 623 Kd. 4. 58; P. 7.1; Rm. 6. 14; Vr. 3.66%; mayUrapiccha Vjs. 5.29.' ' 32 mabhanayaga bhadrA Jns. 4. 66; Haravijaya, 5. 35; Kapphinabhyudaya, 6. 51. 33 mabhabhabhaga mohapralApa Mm. 18. 1. 34 mamajajaga (4) zreyomAlA H. 2. 201. 35 mamatanaga vidyunmAlA Bh. 32. 164. 36 yamararaga caJcarIkAvalI Vr. 3. 70. 11; candrikA Jk. 2. 153; candriNI H. 2. 204. 37 yayayayala kanda Pp. 2. 145. 38 sajasajaga kanakaprabhA P. 8.7: Hc.2.210%; jayA Hc.2.210; ayA or nandinI Jk. 2. 159; nandinI H. 2.210; Jns. 4. 65; Sb. 1.2; prabodhitA Ckau. 2. 93; Chm. 2. 13. 5; majubhASiNI Vr. 3. 69; manovatI Hc. 2. 210; vilambitA Bh. 32. 151; sunandinI Vr. 3.70. 12; sumaGgalI Hc. 2.210. 39 sajasasaga kalahaMsa or siMhanAda Ckau. 2.96%; Chm. 2. 13.73; kuTaja ma. 2. 212; Jk. 2. 152; Vr. 3. 70. 13 (b); nandinI Vr. 3.70. 13 (a); navanandinI Vr. 3. 70. 13 (a); bhramarI Jk. 2. 157; sumaGgalikA Ram. on bhAratacampU 5. 87. 40 sanasataga buddhadaka Bh. 32. 310. 41 sabhanasaga (4)rati Mm. 17. 26. 42 sayasajaga maNikuNDala Jk. 2. 158; sudanta H. 2.217. 43 sasasasaga tAraka Pp. 2. 143. 1 jabhanayagaga (4) kuTila Vr. 3.77. 1. 2 jasaranagaga (7) rAjaramaNIya H. 2. 229; Rm. 6. 21. . For Personal & Private Use Only Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . -I. 14. 28] 3 tabhajajagaga 34 tabhasajagaga 4 tayasabhagaga (6) 5 najabhajagaga (8) 6 najabhajalaga 7 nanatajagaga (7) 8 nanatatagaga 9 nanananagaga 10 nanabhunalaga (7) 11 nanamayalaga (2) 12 nanarasalaga (7) 13 nanasasagaga 14 nabhanatagaga 15 nabhanataMgaga (4,6) 16 namarasalaga (7) 17 naratatagaNa (7) 18 naranaralaga 19 bhajasanagaga 26 matayanalaga 27 mabhanatagaga 28 mabhanayagaga (46) 38 chando 0 saMskRta vRtta-rUpa-sUciH / 297 indumukhI (saitava ) Jns. 4. 72; uddharSiNI P. 7.10 ; Vr. 3. 75. 1; karNotpalA Or madhumAdhavI or zobhAvatI Vr. 3. 75 2-4; vasantatilaka Bh. 16. 64; H. 2. 231; Jd. 7.7; Jk. 2. 169; Jns. 4. 71; Kd. 4; 62; P. 7. 8; Pp. 2. 150; Rm. 6. 18; Sb. 1. 3; Vr. 3. 74. siMhoddhatA or natA ( kAzyapa) Hc. 2. 231; Jns. 4. 73; P. 7.9; Vjs. 5. 31; Vr. 3. 75. Brhajjataka, 23. 4. kalahaMsI Mm. 18. 2. kumArI Vr. 3. 77. 3. dhRti H. 2. 235; Vr. 3. 77. 4 ( 8 ); pramadA Vr. 3. 77. 4 (b); maNikaTika Jk. 2. 175. nadI Vr. 3. 77. 2. nandImukhI Sb. 1. 5; Chm. 2. 14. 7; Ckau. 2. 105; Hc. 2. 224; vasanta H 2 224 Jk. 2. 170: Ckau. 2. 105. upacitra H. 2. 234; Jk. 2. 177; Kd. 4. 63; Sb. 1. 9; supavitra Vr. 3. 77. 5(8). praharaNakalitA H. 2. 222; Jd. 7. 6; Kd. 4. 66; P. 7.7; Sb. 1.7; Vr. 3. 73; kalikA Jk. 2. 173; Rm. 6. 22; galitA Jns. 4. 70. karimakarabhujA H 2 223; Sb. 1. 8. aparAjitA H. 2. 220; Jd. 7. 5; Jk. 2. 172; Jns. 4. 69; Kd. 4. 65; P. 7. 6; Rm. 6. 20; Sb. 1. 6; Vr. 3. 72. vibhramA Bh. 32. 168. zarabhalalita H. 2. 239. zarabhA H. 2. 240. siMha H. 2. 228. candrazALA Jk. 2. 166 sukesara H. 2. 233; Vr. 3. 77. 6. induvadanA Vr. 3. 76; kAntA or mahitA Hc. 2. 237; vanamayUra Jk. 2. 179; barasundarI P. 8. 9; vilAsinI Jns. 4. 74; skhalita H. 2. 237. induvadanA H 2 238. cakrapada Pp. 2. 152. 20 bhajasanalaga 21 bhanananalaga 21 A bhabhabhabhagaga 22 bhabharasalaga 28 bhasatatagaga 24 matanamagaga vAsantI Chm. 2. 14.5; Ckau. 2. 102. 25 matanasagaga ( 5 ) asaMbAdhA Bh. 16. 66; H 2 230; Jd. 7. 4 Jk. 2. 176; Jns. 4. 68; Kd, 4. 64; P. 7. 5; Rm. 6. 19; Sb. 1. 4; Vr. 3. 71. bhUtalatabI Bh. 32. 166 (v. 1. kusumavatI NSP.). zarabhalalita Bh. 16. 68. H. 2. 225. takSaka Vjs. 4. 22. darduraka H. 2336; Jk. 2. 178. lakSmI Jk. 2. 168. kuTilA H 2 241 P. 8. 10; kuTila Vr. 3. 77. 7 (b); madhyakSAmA Vr. 3. 77.7 (e); haMsazyAmA Jk. 2. 167; haMsazvenI Vr. 3. 77. 7 (a). For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / [I. 14.29-. 29 mabhanayalaga candraurasa Vr. 3. 77. 8. 30 maratatagaga (7) candrazAlA Jk. 2. 166%; lakSmI H. 2. 225; Sb. 1. 10. 31 maramayalaga (7) jyotsnA H. 2. 227; Sb. 1. 11. 32 mararasalaga (7) jayA H. 2. 226; Sb. 1. 12. 33 masatabhagaga lakSmI Vr. 3.77.9. 34 masamabhagaga (7) alolA H. 2. 221; Vr. 3.77; lolA Ckau. 2. 103. latA Hc. 35 ranabhabhagaga 2. 232; vanalatA Jk. 2. 180; valanA ma. 2. 232. 36 sajanaralaga (5) sudarzanA Jk. 2. 174. 37 sajasayalaga (5) pathyA Vr. 3. 77. 11 (b); prathitA Jk. 2. 171; majarI Vr. 3. 77. 11 (c); vasudhA Vr. 3. 77. 11 (a). 38 sajasaralaga (5,6) nandinI Mm. 16. 15. 39 sabhanayagaga (4) kuTila Vr. 3.77. 12. 40 sabhasajagaga (4) sunandA Jk. 2. 181. 15 1 jasanabhaya mayUralalita Jk. 2. 194. 2 tajasasaya zizu H.2 259. 3 tabhajajara mRdaGga H. 2. 261; Vr. 3. 84. 1. 4 najajabhara aravindaka or kalabhASiNI H. 2. 255%; Jk. 2. 192. 5 najabhajara prabhadraka H.2.253; Kd. 4. 70; Vr. 3. 82; sukesara Jk. 189; Vr. 3.84.2. 6 nanatabhara (8) upamAlinI H. 2. 248; Sb. 1. 14; Vr. 3. 84. 3. candravartma Rm. 6 24; candrAvartA Jns. 4. 76%; P. 7.11; zazikalA H. 2. 243; Jd. 7.8; Jk. 2. 184; Kd. 4. 68; Sb. 1. 17% Vr. 3.78. 8 nanananasa (6) mAlA Jns. 4. 77; P. 7. 12; Rm. 6. 25; zarabha Pp. 2. 166; srakU H.2.244; Jd.7.9; Jk. 2. 185; Vr. 3.79. 9 nanananasa (8) maNiguNanikara H.2.245; Jd. 7. 10; Jk. 2. 186; Jns. 4.783; mANaguNAnakara 1.2.245%; Ja... 10, UK. P. 7. 13; Rm. 6.26; Sb. 1. 18; Vr. 3. 80. 10 nanananasa (4,4) rucirA Jk. 2. 187. 11 nanabhabhara gau H. 2. 257. 12 nanamayaya (8) mAlinI H. 2. 246; Jd. 7. 11; Jk. 2. 183; Jns. 4. 79; Kd. 4. 72; P. 7. 14; Pp. 2. 164; Rm. 6. 27; Sb. 1. 13; Vjs. 5. 32; Vr. 3. 81; nAndImukhI Bh. 16. 70. 13 nanamarara (8) candroDyota H.2.247; Sb. 1. 15. 14 nanarayaya bhoginI H. 2. 258. 15 nasanarara vipinatilaka Chm. 2. 15.6%3; Ckau 2. 115. 16 bhajasanara nizipAla Pp. 2. 160. 17 bhabhamasasa saMgataka Vjs. 4. 64. 18 bhamasabhasa bhUtalatanvI Bh. 32. 170. For Personal & Private Use Only Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -I. 16. 11] 19 bhayasasaya 20 mamamamama 24 ranabhabhara 21 mamamayaya ( 8 ) caJcalA Hc. 2. 249; citrA H. 2. 249; Kd. 473; Sb. 1. 19; citrA or maNDUkI Jk. 2. 193. 22 maramayaya ( 7 ) candralekhA H. 2. 250; Kd. 4. 71; Vr. 3. 84. 23 rajarajara 25 raratatama ( 8 ) 26 raratayaya ( 7 ) 27 raramayaya ( 7 ) 30 sajagabhara 31 sajasasaya 32 sasasasasa 1 jarajarajaga saMskRta- vRtta-rUpa-sUciH / 2 tamayarataga (4,4,4) 3 najabhajataga 4 najabhajaraga 5 najarabhabhaga ketana H. 2. 260. kAmakrIDA H. 2. 262; Kd. 4. 67; Vr. 3. 84. 4; jyotis or mitra Jk. 2. 188; lIlAkheDa Chm. 2. 15.5; Ckau 2 114 sArI Pp. 2. 156. 28 rarararara 29 sajajanaya ( 5 ) atirekhA or atilekhA Vr. 3. 83 ( v. 1. ); elA H. 2. 252; Jk 2 197; Vr. 3. 83; rekhA Ckau. 2. 113. utsava or utsAha Jk. 6. 30; cAmara Pp. 2. 158; tUNaka toNaka H. 2. 254; Kd. 4. 69; Sb. 1. 16; mahotsava Jk. 2. 190. utsara ZDMG., 44, P. 75. No. 9; ramaNIyaka Jk. 2. 196 (3,); Vr. 3. 84. 5; sundara H. 2. 256 (or maNibhUSaNa ) Jk. 2. 191; candralekhA Jk. 2. 195. candrakAntA Ckau. 2. 120. candrakAntA Vr. 3. 84. 6; candralekhA H. 2. 251; Vr. 3. 84. 6. candralekhA Vr. 3. 84.7. 299 manohaMsa Pp. 2. 162. RSabha H. 2. 242; Jk. 2. 182; vRSabha Vr. 3. 84. 8. nalinI Vr. 3. 849; bhramarAvali Pp. 2. 154; Vjs. 4. 61; zrI Vjs. 3. 21. 16 nArAca Pp. 2.168; pathacAmara H 2 278; Jk. 2. 208; Kd. 4. 74; Sb. 1. 20; Vr. 3. 86. 1 ; mahotsava Jk. 631; somakAnta nArAca Ck. 14:46. mandAkinI Mm. 18. 14. garuDasta Chm. 2. 16 9; Ckau. 2. 132; candralekhA Jns. 4. 83; vANinI Vr. 9.86 (v.1.). 6 nananajasaga ( 5 ) kamaladala Jk. 2. 201; lalitapada H 2 272. 7 nananananaga caladhRti H. 2. 268. 8 nananananala art H. 2. 277; Jk. 2. 204; Kd. 4. 77; Vr. 3. 86. indumukhI Or cintAmaNi Jk. 2. 207; maNikalpalatA H. 2. 263; Kd. 4.78; Vr. 3. 86. 2. 9 nabhajajajaga (4) 10 namajasanaga 11 nayanayasaga ( 12 ) kAnta Jk. 2. 206. a H. 2. 269; Jd. 4. 23; Jk. 5. 25; Kd. 4. 79; Rm. 3. 17; Sb. 1. 25; Vr. 2. 31; gItyAryA P. 4. 48. maMgalamanA H. 2. 270; Jk. 2. 200. sulalitA Mm. 18. 16. For Personal & Private Use Only . Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 chndo'nushaasnm| ___ [I. 16. 1212 bhabhabhabhabhaga azvagati Kd. 4. 76; (or khagati, khagati wrongly) Vr. 3. 86. 4; azvAkAntA Vjs. 3. 32; nIla Pp. 2. 170; padmamukhI Jk. 2. 199; saMgata H.2.265%; sopAnaka As.8. 13 bhabhabhabhasaga zaramAlA H. 2. 264; smarazaramAlA Jk. 2. 198. . 14 bharanananaga (7) RSabhagajavilasita H. 2. 271; Jd. 7. 12; Jk. 2. 202; Jns. 4. 81; P. 7. 15; Vr. 3.85; gajaturagavilasita Ckau. 2. 124; gajavaravi Sb. 1. 23; mattagajavi He. 2. 271; vRSabhagajadeg Bh. 16. 72; Rm. 6. 31. 15 bharanabhabhaga (5,6) bhAminI Jk. 2. 208; zailazikhA H.2.281; P. 8. 11. 16 bharanaranaga (10) dhIralalitA Vr. 3. 86.3; pramuditA Vjs. 5.333; mahiSI H.2.2743; lalitA Utpala, v. 41. 17 bharayananaga varayuvati H. 2. 282; P. 8. 12. 18 bhasamatanaga (8) cakitA Ckau. 2. 125%; Chm. 2. 16. 3. . 19 matasatataga (4,5) komalalatA H.2.285%; Rm.6. 32. 20 manasataraga suratalalitA H.2.280. 21 mabhanamanaga (4) madanalalitA H. 2 275; Sb. 1. 24. 22 mamamamamaga kAmukI H. 2. 266; brahma Pp. 2. 174. 23 yamanasaraga (6) jayAnanda H. 2. 273; (or sulalita) Jk. 2. 205; pravaralalita Bh. 16. 74. 24 rajarajaraga citra H.2.279; Kd. 4.75; Sb. 1. 22; Vr. 3. 86. 5. 25 rajarajarala caJcalA Pp. 2. 172; citrazobhA Sb. 1. 21. 26 rananananaga lalanA H. 2. 283; Jns. 4. 82; Rm. 6. 29. 27 sajasasajaga udgatA Bh. 32. 313. 28 satayasabhaga pramadA Mm. 18. 15. 29 sabhamasabhaga skhalitavikramA Bh. 16. 32. 30 sasananamaga velitA H. 284; Rm. 6.30. 31 sasasasasaga kAmukI H. 2. 267; somaDaka He. 2. 267. 17 1 jasajasayalaga (8) pRthvI H. 2. 287; Jd. 7. 14; Jk. 2. 212; Jns. 4. 87; Kd. 4. 83; P. 7. 17; Pp. 2. 176; Rm. 6. 34; Sb. 1. 26; Vjs. 5. 36%; Vr. 3.88; vilambitagati Bh. 16.84; Utpala, v. 16. 2 najajayanalaga ruciramukhI Bh. 32. 175. 3 najabhajajagaga vANinI H. 2. 299; Vr. 3 93. 3. 4 najabhajajalaga avitatha H. 2. 297; P. 8. 14; narkuTaka Jd. 7. 18; Jk. 2. 214; Utpala, v. 51; Vjs. 5. 38; Vr. 3. 92 (v. 1. kuTaka); nardaTaka Chm. 2. 17.6; Chau. 2. 135.. 5 najabhajajalaga (7,6) kokilaka H. 2. 298; Jk. 2.215; P. 8. 15; Vr. 3.93. 6 najabhajabhalaga (12) vinAsinI Utpala, v. 35%3; samadavilAsinI Vr. 3.93. 1. 7 nananananagaga (5) vasudhArA H. 2. 296%BJk. 2. 216. For Personal & Private Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -I. 18. 13] sNskRt-vRtt-ruup-suuciH| 301 8 nanabhasaralaga (7,6) ghanamayUra Mm. 18. 25. *9 nanamarasalaga (6,4) hari Vr. 3. 93. 2. 10 jasajasayalaga mAlAdhara Pp. 2. 178. 11 nasamatatagaga (6,4) padma H. 2. 294; Sb. 1. 32. 12 nasamamayalaga (6,4) rohiNI H. 2.295%; Sb. 1. 33. 13 nasamarasalaga (6,4) vRSabhacarita Utpala, v. 10; vRSabhalalita Bh. 16. 78; hariNI H. 2. 2933; Jd. 7. 163 JR. 2.211; Jns. 4. 85%; Kd. 4. 81; P. 7. 16%; Rm. 6. 35%; Sb. 1. 34; Vjs. 5.37; Vr. 3. 90. 14 bharanabhanalaga (10) vaMzadala Bh. 16. 82; 32. 315; Sb. 1. 30; (or vaMzapatralalita) Sb. 1. 31; vaMzapatrapatita H. 2. 288.; Jd. 7. 15; Jk. 2. 213; Jns. 4. 88; Kd. 4. 84; P. 7. 18; Rm. 6. 38; Vr. 3. 89; khicitaka As. 17. 15 mabhanatatagaga (4,6) mandAkrAntA H. 2.290; Jd. 7. 178 Jk. 2. 209; Jns. 4. 89%B 'Kd. 4. 80; P. 7. 19; Rm. 6. 37; Sb, 1. 28; Vjs. 5 34; Vr. 3.91; zrIdharA Bh. 16. 80. 16 mabhanamayalaga (4,6) hAriNI H. 2. 292; Sb. 1. 29. 16A mabhanarasalaga14,6)bhArAkAntA H. 2. 291; bhAvAkAntA Sb. 1. 35. 17 yabhanarasalaga (6,4) kAntA Vr. 3. 93. 4. : 18 yamanasabhalaga (6) zikhariNI Bh. 16.76%; H. 2. 286%; Jd. 7. 13; Jk. 2. 209; Jns. 4.863 Kd. 4.82; P. 7.20; Rm. 6.36%B Sb. 1. 27; Vjs. 5. 35; Vr. 3. 87. 19 sasajabhajagaga (10) atizAyinI H. 2. 289; Jk. 2. 217; P. 8. 13; Vr. 3. 93. 5 (no Yati); citralekhA or drutA Vr. 3. 93.63; yAdavI He. 2. 289. 18 - 1 najabhajajara ? Haravijaya, 46. 65. 2 najabhajanasa ?Haravijaya, 14. 60. 3 najabhajarara (11) nandana Chm. 2. 18.2; Ckau 2. 145. 4 nanamatabhara (7,4) lalita H. 2. 3083; Sb. 1. 41. 5 nanamamayaya (7,4) candramAlA H. 2. 307; Sb. 1. 37. 6 nanarabharara (10) latA Vr. 3. 94. 1. 7 nanarararara ___nArAca or mahAmAlikA or siMhavikrIDita Vr. 3. 94. 2 (a bc); nArAcaka P. 8. 17; nizA or varadA Jk. 2. 224. 8 nanarararara (13) tArakA or nizA or priyA He. 2. 314; Kd. 4. 85; Vr. 3. 94.4 (a bc). 9 nanarararara (10) lAlasA (lAlasI or sAlasA ) Vr. 3. 94. 3. 10 nanasasataya (4,9) paGkajamuktA Jk. 2.223; paGkajavaktrA H. 2. 316. 11 nasamatabhara (6,4) hariNIpada H. 2. 318; Sb. 1. 42. 12 nasamamayaya (6,5) anaGgalekhA H. 2. 312; Sb. 1. 46. 13 bhabhabhabhanaya bhaGgi H. 2. 319; vicchitti He.2.319. For Personal & Private Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 chando'nuzAsanam / [I. 18.1414 bhabhabhabhabhasa * azvagati Vr. 3. 94. 5. 15 bhabhabhabhabhasa (11) maNimAlA H. 2. 301; Jk. 2.222. 16 bharanananasa (9) bhramarapada H. 2. 309; Kd. 4. 86; Sb. 1. 38; Vr. 3. 94.6. 17 matanajabhara (5,7) kuraGgikA H. 2. 311; Sb. 1. 40. 18 matanayayaya (5,6) kusumitalatAvelitA H. 2. 302; Jd. 7. 19; Jk. 2. 219; Jns. 4. 91; P.7.21; Rm. 7.2; Sb. 1. 45%; Vr. 3. 94; candralekhA Vis. 5. 39; citralekhA Bh. 16.86. 19 matanayayaya (4,7) citralekhA H. 2. 303. 20 mananatatama (4,7) citralekhA Vr. 3. 94.7. 21 mabhanajabhara (4,7) cala H.2.305; Sb. 1.43; Vr. 3.94.8. . 21A mabhanayayaya (47) candralekhA H.2. 304; citralekhA Sb. 1. 36. 22 mabhanayarara (4,7) kesara H. 2. 306; Sb. 1. 44; Vr. 3. 94.9 (kezara). 23 mamabhamayaya (5,6) siMhavisphUrjita Vr. 3. 94. 13. 24 mamabhamasama maJjIrA Pp. 2. 180. 25 marabhayarara (11) kAJcI H.2.300; vAcAlakAJcI He. 2.300; Rm.7.3. 26 masajajabhara (8,5) hariNapluta or haranartaka Vr. 3. 94. 10. 27 masajasatasa (12) zArdUlalalita H. 2. 310; Sb. 1. 39. 28 masajasarama (12) zArdUla Vr. 3. 94. 11. 29 masasararara (3,6) vilAsa Mm. 19. 5. 30 yamanasatasa (6,6) krIDA H. 2. 317; muktAmAlA Jk. 2. 218; sudhA Vr. 3. 94. 12. 31 yayayayayaya krIDAcakra Pp. 2. 182. 32 ratajajabhara (8,5) haranartana Mm. 19. 2. 33 rasajajabhara (8,5) ujvala H. 2. 313; carcarI Pp. 2. 184; mAlikottaramAlikA Jk. 2. 220; vibudhapriyA P. 8. 16; haranartana (ka) Vr. 3. 94. 14. 34 rasajayabhara (6,4) varakRttana Vr. 3. 94. 15. 35 sajasajatara buddhada H. 2. 320. 36 satanayayaya (5,6) mandAramAlA Jk. 2. 221. 37 sanajanabhasa (3,5,5) surami H. 2. 3163 Jk. 2. 225. 19 1 janabhasanajaga (5,5,5) varUthinI Mm. 19.7. 2 jasajasajasaga (6,6) ratilIlA H. 2. 326; Jk. 2. 230. 3 jasajasatabhaga (8,4) samudratatA Vr. 3. 96. 1. 4 najabhayabhajaga (7) racanA Vr. 3. 96. 3. 4 najabhayasajaga (11) racanA Vr. 3. 96.2. 5 nananajananala candramAlA Pp. 2. 190. 6 nanananatanaga kanakalatA Bh. 32. 177. 7 nanananananaga thavala Pp. 2. 192. 8 nanarajarajaga paJcacAmara Vr. 3.96. 4. 9 nabharasajajaga tarala H.2.331; Jk. 2. 226. For Personal & Private Use Only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -I. 20. 12 ] sNskRt-vRtt-ruup-suuciH| 303 10 matanasatataga (5,7) candrabimba Sb. 1. 49; bimba Vr. 3. 96.5; vaJcita H. 2. 328; vicita He. 2. 328. 11 matanasararaga (5, 7) puSpadAma H. 2. 327; Sb. 1. 48; Vr. 3. 96. 6. 12 marabhanayanaga (7,7) surasA Chm. 2. 19. 4; Ckau. 2. 155. 13 maramasasajaga (7) mAdhavIlatA H. 2. 332; Rm. 7.7. 14 masajasatataga (12) zArdUlavikrIDita Bh. 16. 88-89; H. 2. 321; Jd. 7.21; Jk. 2. 228; Jns. 4.93; Kd. 4. 88; P.7.22; Rm.7.5%B Sb. 1. 47; Vjs. 5. 40; Vr. 3. 96. 15 masajasanajaga (12) vAyuvegA H. 3. 322; Rm. 7.6. 15A masajasananaga (12) vAyuvegA Jns. 4.94. 16 yabhanayajajaga (12) maNimaJjarI Vr. 3.96.7. 17 yamananararaga (6,7) mugdhaka H. 2. 329. 18 yamanasajajaga (6,6) makarandikA H. 2. 324; Sb. 1. 52; Vr.3.96.8. 19 yamanasatataga (6,6) chAyA H. 2. 325; Sb. 1.51. 20 yamanasabhataga (6,6) chAyA Vr. 3. 96.9. 21 yamanasararaga (6,6) candrakAntA Vjs. 5. 41; meghavisphUrjitA H. 2. 323; Jd. 7. 20; Jk. 2. 2273 Vr. 3. 95; rambhA Jk. 2. 227; Sb. 1. 50; vismitA P. 8. 18; suvRttA Utpala, v.7. 22 rabhajatatataga (10) vallakI Vr. 3.96.10. 23 rasasatajajaga (10) Urjita H. 2. 330; zAJik. 2. 229. 24 satayabhamamaga zaMbhu Pp. 2. 194. 25 sasasasasasaga taruNIvadanendu H. 2. 333; Kd. 4. 87. 20 ..1 jarajarajaralaga nArAca paJcacAmara Ck. 15. - 1. tanatanatanagaga (6,6) vezyAratna Mm. 19. 15. 2 tabhajabhajabhalaga zazAGkaracita H. 2. 344; Vjs. 5. 44. 3 najanabhasanalaga(5,6,) madakalanI Mm. 19. 10. 4 nanananananalaga . kanakalatA Mm. 19. 11. 5 nabhabhamasasalaga (11) mudrA H. 2. 337; (or ujvala) Jk. 2. 236. 6 bhanayananaralaga (3,6) dIpikAzikhA H. 2. 243; Rm. 7. 8. .7 bhabhabhabharasalaga nandaka H. 2. 341; bhAsura Jk. 2. 235. 8 bharanamabharalaga kAmalatA H. 2. 342; (or utpalamAlikA) Jk. 2. 234. 9 manasanamayalaga (5,8) sadratnamAlA H. 2. 340. 10 marabhanatatagaga (7,6) citramAlA H. 2. 339; Sb. 1. 54; suprabhA He. 2.339; Vis 5. 42; suvaMzA Vr. 3. 98. 1. 11 marabhanayabhalaga (7,7) suvadanA Bh. 1691-92; H. 2. 334; Jd. 7.22; Jk. 2: 231; Jns. 4.96%; Kd. 4. 90; P. 7.23; Rm. 7.9%B Sb. 1. 55; Vr. 3. 97; vRtta Vjs. 5. 43. 12 yamananatatagaga (6,7) zobhA H.2.338; Sb. 1.533; Vr. 3.98.2. For Personal & Private Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 13 rajarajarajagala 14 rajarajarajalaga 15 rasasasasasalaga 16 sajajabharasalaga 17 sabharanamayalaga (13) gItA PP. 2. 196; pramadAnana Vr. 3. 98.3. mattebhavikrIDita H 2 336; Jk. 2. 233; Vr. 3. 98. 4. 21 1 tarabhanajabhara (7, 7) kathAgati H. 2. 346; Rm. 7.13. 2 najajajajabhara 3 najabhajajajara 4 najabhajajajara (11) 5 bhabhabhabhabhabhara 6 bharananajajaya 7 bharanaranarara ( 10 ) 8 mamatanananasa ( 8, 5) 9 marabhanayayaya (7, 7 ) 1 tabhayajasaranaga (7) 2 najabhajabhajabhaga chando'nuzAsanam / [I. 20. 13 gaNDakA PP. 2. 198; citra Kd. 4. 89; vRtta H 2 335; Jd. . 23; Jk. 2. 232; Jns. 4. 97; P. 7.24; Vr. 3. 98. mAlava Mm. 19. 14. puTabheda Jk. 2. 237. 3 nabhajabhajabhajaga 4 bhabhabhabhabhabhabhaga 10 rajatatananasa 11 ranaranaranara 12 rasanajanabhara (11) pAsa Jk 2 243. vanamaJjarI H. 2. 351; Jk. 2. 240. campakamAlikA or citralatA Jk. 2. 239; tabhI ZDMG., 44, p. 77; rucirA Hc. 2. 350; sarasI Chm. 2. 21. 2; salilanidhi Vr. 3. 99. 1; ff H. 2. 350; Kd. 4. 91; Sb. 1. 56; Vr. 3. 99. 1. paJcakAvalI Vr. 3. 99. 2; zazivadanA P. 8.19. mattavilAsinI Vr. 3. 99. 3. narendra Pp. 2. 202. lalitavikrama H 2 347; Rm 7 13. mattakrIDA H. 2. 348. sragdharA Bh. 16. 94-95; H; 2. 345; Jd. 7. 24; Jk. 2. 238; P. 7. 25; Jns. 4.99; Kd. 4. 92; Pp. 2. 200; Rm. 7. 11; Sb. 1. 57; Vjs. 5. 45; Vr. 3. 99. candanaprakRti H 2 349; zreNi Bh. 32. 292. taraMga H. 2. 352; taraMgamAlikA Jk. 2. 242. 22 mattebha Mm. 19. 18. azvalakhita Bh. 16. 100-101. madanasAyaka Jk. 2. 247. madirA H. 2.955; Sb. 1.58; Vr. 3.100.1; latAkusuma Ho. 2. 355; Jk. 2. 246; Kd. 4. 93; m Vjs. 3. 34. 5 bharanaranaranaga ( 10 ) prabhadraka Mm. 19. 19; Vr. (v. 1.); bhadraka Kd. 4. 94; Vr. (v. 1.); Bh. 16. 97-98; H, 2. 353; Jd. 7. 25; Jk. 2. 244; Jns. 4. 101 ( 12 ); P. 7.26; Rm. 7. 16; Sb. 1. 59; Vr. 3. 100; vizuddhacarita Vjs. 5.46. komA Bh 32800; varatanu H 2 356. haMsI Pp. 2. 204. lAlitya Vr. 3. 100 3. 6 matayananananaga 7 mamatanananasaga 8 masajayabhabhanaga 9 masajasajasajaga (12) dIpArthiH H 2 357; Rm. 7. 16. For Personal & Private Use Only Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 -I. 24. 12] sNskRt-vRtt-ruup-suuciH| 10 masarasatajanaga lAlitya Vr. 3. 100. 2. 11 sajatanasararaga (8,7) mahAsragdharA Vr. 3. 100. 4. satatanasararaga (8,7) mahAsragdharA H.2. 354; Jk.2.245. 23 1 jasajasayayayalaga vRndAraka H. 2. 364; Rm. 7. 18. 2 tajajajajajajalaga zaGka H. 2. 360; Jk. 2. 252. 3 najajajajajajalaga haMsagati H. 2. 361; (or mahAtaruNIdayita) Jk. 2. 249; Hc. 2.361. 4 najabhajabhajajalaga . azvalalita He. 2. 358; hayalIlagati Vjs. 5. 47. 5 najabhajabhajabhalaga (11) adritanayA Chm. 2. 23. 1; Ckau. 2. 169; azvalalita H. 2. 358; Jd. 7.26; Jk. 2. 248; Jns. 4. 108; P. 7. 27; Rm. 7. 20; Vr. 3. 101; lalita Sb. 1. 60. 6 bhabhabhabhabhabhabhagaga mayUragati Vr. 3. 102. 1. 7 bhamanabhanananagaga puSpasasamRddhA Bh. 32. 290. 8 bhamasabhanananalaga capalagati H.2.363. 9 mamatananananalaga (8,5) mattAkrIDA H.2.359; Jd. 7. 27; Jk. 2. 250; Jns. 4. 105%3; Kd. 4. 96; P. 7. 28; Sb. 1. 61; Vr. 3. 102; (or vidyu nmAlA) Bh. 32. 302; mandakIDA Rm. 7. 21. 9A ranarajaranaralaga citraka Kd. 4.95. 10. ranaranaranaralaga citraka H. 2. 362; (or urutaraMgamAlikA) Jk. 2. 251. 11 sasabhasatajajalaga sundarI Pp. 2. 206. 24 1 nanabhanajananaya (7,7) lalitalatA H.2.366; Jk. 2. 254. 2 nanarararararara meghamAlA Bh. 16. 103-4; H. 2. 367; Jns. 4. 107; K.d. 4. 97; bhRGgAbjanIlAlakA He. 2. 367. 3 nabhajabhajabhajara mahAmadanasAyaka Jk. 2. 256. 4 nayabhatanananasa saMbhrAntA Bh. 32. 294; H. 2. 370. 5 bhatanasabhabhanaya (12) tanvI H.2.365; Jd. 7. 28; Jk. 2. 253; Jns. 4. 106; P. 7.29; Rm. 7.23; Sb. 1. 62; Vjs. 5. 48; Vr. 3. 103. 6 bhabhabhatanananasa drutalaghupadagati H.2. 369; skhalita Bh. 32.287-288. 7 bhabhabhabhabhabhabhabha kirITa Pp. 2.210; subhadra H.2.3683; Kd. 4. 98. 8 bhamasabhanananaya (5,5,8) haMsapada Jk. 2.255. 9 mabhayamanabhanasa vezyAprIti Mm. 19.26. 10 masajasatatabhara vibhramagati H.2.371; Rm. 7. 24. 11 rararararararara vairiNIkrIDana Mm. 19. 25. 12 sasasasasasasasa durmilA Pp. 2. 208; ghoTaka Mm. 19. 24. 39 chando0 For Personal & Private Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 chando'nuzAsanam / [I. 25. 1 25 1 tayabhamananananaga (10) haMsapadA H.2.374; Kd. 4. 100%; Rm. 7.27. ' 2 najajayananananaga capala H.2.375. 3 nanananasabhamabhaga (8,7) haMsalaya H. 2. 373; Jk. 2.257. 4 bhamasabhananananaga(5,5,8) krauJcapadA Bh. 16. 106-7; H. 2. 372; Jd. 7. 29; Jk. 2. 258; Jns. 4. 110; Kd. 4.99; P. 7.30; Rm.7.26%3B Sb. 1. 63; Vjs. 5. 49; Vr. 3. 104. 5 mamamamamatayamaga (4,4,5)mantebha Jk. 2. 259. 6 sajanajabhanaranaga (7,7) kalakaNTha Mm. 19. 27. 200, 26 vegavatI Bh. 32. 296; H. 2. 379. 2 najabhajajajabhajalaga (1.4) sudhAkalaza H. 2. 380; Jk. 2. 264. 3 nanananananananagaga vanalatikA Jk. 2. 262. 4 nayanayananananagaga (6,6,8) makaranda Jk. 2.263. 5 bhanajanasananabhagaga (7,7,7) raJjana Mm. 20. 2. 6 bhananasamanananalaga (14) ApIDa H. 2. 378; Rm. 7.30 (13). 7 mananananananasagaga(9,6,6)apavAha H. 2. 377; Jd. 7.31; Jk. 261; Jns. 4. 1133 Kd. 4. 102; P. 7. 32; Rm. 7. 28; Sb. 1.64; Vr. 3. 106. 8 mamatanananarasalaga (8, 11) bhujaMgavijRmbhita Bh. 16. 109-110; H. 2. 376; Jd. 7. 30; Jk.2.260; Jns. 4. 112; Kd. 4. 101; P. 7. 31; Rm. 7.31.; Sb. 1.65; Vjs. 5. 50; Vr.3. 105. 9 mayanatananarayalaga (8, 11) bhujaMgerita Vr. 3. 106. 2. 10 mayanatananarasalaga (8, 11) bhujagerita Vr. 3. 106. 1. 11 yayayayayayayayalaga ceTIgati Mm. 20. 1. 27 1 nanananabhanaMmanasa (13,6) 2 nasabhanatajatasaya (7,7) 3 matatatananayayaya (11) 4 mabhananananananasa (4,8,8) 5 mamatanabhamamabhama (8,11) tripadalalita Jk. 2. 267. tribhaGgI Jk.2.268.. mAlAcitra H. 2. 381; mAlAvRtta Kd. 4. 103. vikasitakusuma Jk. 2. 265. mAlAvRtta Jk. 2. 266. 29 1 tananananananananalaga sAlUra Pp. 2. 212. 2 nananananananananalaga (8,8,8) kalA Jk. 2. 270. 3 nanabhanajananananalaga (7,7,8) maNikiraNa Jk. 2. 269. 4 matayatanananarasalaga (4,7,11) pramodamahodaya H. 2. 382. For Personal & Private Use Only Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -I. 54.1] saMskRta vRtt-ruup-suuciH| 307 30 1 bhajasanabhajasanamaya nRttalalita H. 2. 383; vRttalalita or lalitanRtta Jk. 2. 271. 2 mamatananananajabhara (8, 15) pipIlikA H. 2. 385; Sb. 1. 66; jalada Jns. 4. 115. 31 1 nanananananananananaga (8,8,8) laharikA Jk. 2. 272.. . 33 1 bhananabhananabhananabhaya cakra Jk. 2.273. 34 1 bhananabhananabhananabhanaga citralaya Jk. 2. 274. 2 mamatanananananasajajaga aticchandas Rm. 7.32; meghadaNDaka Jns. 4. 116. 35 1 mamatanananananalalajabhara pipIlikAkarabha H.2.386%; Sb. 1.66. 112 na+laga (10,10,10) 2 mamata+7 +rasalaga 38 lalitalatA H.2.3843; Jk.2.275. pipIlikA daNDaka Jns. 4. 116. 40 . 1 mamatanananana +10 la+jabhara pipIlikApaNava H. 2. 386; Sb. 1. 66. 42 paNava daNDaka Jns. 4. 116. 1 mamata+8 +jabhara 45 1 mamatanananana+15la+jabhara pipIlikAmAlA H.2.386%; Sb. 1.66. 46 karabha daNDaka Jns. 4. 116. 1 mamata+na+sasajaga 50 1 mamata+11 na+rasalaga lalita daNDaka Jns. 4. 116. 54 nicita daNDaka Jns. 4. 117. 1 mamata+12na+jabhara For Personal & Private Use Only Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Section II varNavRtta : daNDaka ( Alphabetically arranged ) 1 anaGgazekhara ( laga pairs) H. 2. 397; Kd. 4. 108; Sb. 1. 79. 2 abda (4 la+any times any gaNas) Jk. 6. 33. 3 arNa (6 la + 8 ragaNaS) H. 2. 388; Jd. 7. 33; Jk. 6. 33; Kd. 4. 106; Sb.. 1.72; Vr. 3. 108; arNava Jns. 4. 119. 4 arNava ( 6 la +9 ragaNas) H. 2. 388; Jd. 7. 33; Jk. 6. 33; Kd; 4 106%; Sb. 1.72; Vr. 3. 108; arNa Jns. 4. 119. 5 azokapuSpamaJjarI (gala pairs) H. 2. 398; Kd. 4. 109; Sb. 1. 80. . 6 utkalikA (6 la + any times any Palicamatras) H. 2. 401. 7 uddAma (6 la + 13 ragaNas) H. 2. 388; Kd. 4. 106; Sb. 1. 72; Vr. 3. 108; lIlAkara Jns. 4. 119. 8 kaGkelli (naga + 13 ragaNas) H. 2. 390. 9 kAmabANa (any number of tagaNa + gaga)H. 2. 399; Sb. 1. 84. 10 kusumAstaraNa ( any number of sagaNas) H. 2. 395; Sb. 1. 81. 11 keli (naga+12 ragaNas) H. 2. 390. 12 caNDa (5 la+ any times any gaNas) Jk. 6. 33. 13 caNDakAla or caNDapAla (5la + any ragaNas) H.2.391; Sb. 1.74. 14 caNDavRSTi or caNDavRSTiprapAta-prayAta (6la +7 ragaNa) H.2.387; Jns. 4. 118 Kd. 4. 105; P. 7.34; Sb.1.72; Vr.3.107. 15 caNDavega (6 la + any times yagaNa) Sb. 1. 77. 16 jImUta (6 la +11 ragaNa) H. 2. 388; Jd. 7. 33; Jk. 6. 33; Kd. 4. 106; Sb. 1.72; Vr. 3. 108; vyAla Jns. 4. 119. 17 dambholi (naga + 9 ragaNas) H. 2. 390. 18 pannaga (naga + 8 ragaNas) H. 2. 390. 19 pracita (6 la +7 ya and others except ra) H. 2. 389; Jd. 7. 34; Jk. 6.33; Kd. 4. 107; Vr. 3. 109. 20 pracita (6 la + any number of ragaNas) Jns. 4. 120. 21 bhujaMga (6 la + 16 ragaNas) Hc. 2. 388; samudra Jns. 4. 119. 22 bhujaMga (6 la + 17 ragaNa ) Jns. 4. 119. 23 bhujaMgavilAsa ( any number of bhagaNaS + gaga) H. 2. 410; Sb. 1. 82. 24 mattamAtaGga (any number of ragaNas) H. 2. 394; deglIlAkara Sb. 1. 78. 25 mAlatI (naga+11 ragaNa) H.2.390. 26 meghamAlA (6 la + 3 ga + any times yagaNa) H. 2. 393; Sb. 1.76. 27 lIlAkara (6 la + 12 ragaNas) H. 2. 388; Jd. 7. 33; Jk. 6. 33; Kd. 4. 106; Sb. 1.72; V. 3. 1.08; jImUta Jns. 4. 119. For Personal & Private Use Only Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -II. 37 ] 28 lIlAvilAsa 29 varNaka 30 vAta 31 vyAla 32 za 33 samudra 34 siMha 35 siMhakrIDa 36 siMhavikrIDa 37 helAvalI saMskRta-vRttarUpa-sUciH / ( naga + 14 ragaNa ) H.2390. ( 6la +7 bhagaNa + gaMga) Utpala. v. 62. (7 la + any times any gaNas ) Jk. 6. 33. ( 6la + 10 ragaNas ) H. 2. 388; Jd. 7.33; Jk. 6.33; Kd. 4. 106; Sb. 1. 72; Vr. 3, 108; g Jns. 4, 119. ( 6la + 14 ragaNas ) H. 2. 388; Jd. 7.33; Jk. 6.33; Kd. 4. 106; Sh. 1. 72; Vr. 3. 108; uddAma Jns. 4. 119, + 4 raja pairs + ( 6la + 15 gaNa) He 2388; ( 6 ralaga) Utpala, v. 63; siMha Jns. 4. 119. (3 + any times any gaNas ) Jk 6,33, ( any number of yagaNas ) Sb. 1. 83. (5 la + any yagaNas ) H. 2. 396; vikrAnta Sb. 1. 75. (naga + 10 raMgaNas ) H. 2.390. 309 For Personal & Private Use Only . Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Section III varNavRttaH ardhasamacatuSpadI The figures within the brackets refer to the number of letters in the 1st and 2nd lines forming the half. Arranged according to the ascending order of the number of letter or letters in the 1st line. 1 (3.8) 2 ( 3. 12 ) 3 (316) 4 ( 3.20 ) ra; jaralaga ra; jarajara ra jarajarajaga ra jarajarajaralaga ra jarajarajarajara salaga sasasalaga salaga; 8 sa rajaga; jaralaga 7 (5.24 ) 8 (7.8) 9 (8.3) jaralaga; ra 10 (810) rasalaga sajajaga 11 (910) sasasa; bhabhabhaga 12 (1011 ) tajaraga masajagaga 18 (1011) sajasaga bharanagaga 5 ( 3.24 ) 6 (511) * 15 (1011) sasasagaH bhabhabhagaga 16 (10: 12 ) bhabhabhaga; sasasasa 17 (10. 12 ) masasaga; sabhabhasa 18 (11.11 ) jatajagaga; tatajagaga 19 (11 11 ) tatajagagaH jatajagaga kAminI H. 3. 20. zikhI H. 3. 21. nitambinI H. 3. 22. vAruNI H 8 23. vAnarI H. 3. 25. lalitA Vr. 4. 1. 1. bhAminI Vjs. 3. 51. bhadravirAT H. 3. 6; Jd. 5.30; Jk 3.5; Jns. 3. 5; P. 5. 35; Rm. 2, 20; Sb. 2. 10; Vr. 4. 4. ketumatI Bh. 16 40; H. 3. 7; Jd. 5. 31; Jk 3. 6; Jns. 3. 6; Kd. 4. 112; P. 5. 36; Rm. 2. 21; Sb. 2. 5; Vr. 4. 5. 14 (1011) sasajaga sabharalaga prabodhitA H 3 14; vibodhitA Jk 3 15; viyoginI Mm. 21. 16; aparavaktra or muralI or lalitA or zikhAmaNi Vr. 4. 5. 1 (abed ); sundarI Ckan 3.12. vataMsinI H. 3. 24. ilA H. 3. 26. mRgAGkamukhI H. 3. 27. pravartaka Jk 3. 9. and H. 3. 4. Jd, 5, 29; Jk. 3. 4; Jns. 3. 4; Kd. 4. 111; P. 5, 34; Rm. 2, 19; Sb. 2. 1; Vr. 4. 3; sArasikA Vjs. 3. 50. prasannA Vjs, 952. kariNI H. 3. 13. farer H, 3. 9; Jd, 5, 33; Jk. 3. 8; Jns. 3. 8; P. 5. 38; Sb. 2. 7; Vr. 4. 7. H. 3. 8; Jd. 5, 32; Jk, 3, 7; Jns. 3. 7; P. 5. 37; Rm. 2. 22; Sb. 2. 6; Vr. 4. 6. 1 This is often described as vaitAlIya ( VI, 1 ) when considered as a mAtrAvRtta. When in both the halves as above, it should be considered such a metre has the same as a varNavRtta; otherwise it should be regarded as a mAtrAvRtta. For Personal & Private Use Only . Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -III. 41] sNkRt-vRtt-ruup-suuciH| 311 20 (11. 11) sasasalaga; bhabhabhagaga upacitra H. 3. 3; Jd. 5. 27; Jk. 3. 2; Jns. 3. 2; Kd. 4. 110; P. 5. 32; Rm. 2. 17; Sb. 2. 2; Vr. 4. 1. 21 (11. 12 ) nanaralaga; najajara aparavaktra Bh. 16. 142; H. 3. 15; Jd. 5. 35; Jk. 3. 11; Jns. 3. 10; Kd. 4. 117; P.5. 40; Rm. 2.25; Sb. 2. 8; Vr. 4.9. 22 ( 11. 12 ) bhabhabhagaga; najajaya calamadhyA Rm. 2. 18; Sb. 2.3; drutamadhyA H. 3. 5%; Jd. 5. 28; Jk. 3. 3; Jns. 3. 3; Kd. 4. 115; P. 5. 33; Vr. 4.2. - 23 (11. 12) sasajagaga; sabharaya 'mAlabhAriNI H. 3. 17; Rm. 2. 23; Vr. 4.9. 1 (a); vasantamAlikA Vr. 4. 9. 1 (b); aupacchandasika Vr. 4. 9.1 (e); subodhitA or priyA Jk. 9. 16. 24 (11. 12 ) sasasalaga; nabhabhara hariNaplutA H. 3. 2; Jd. 5.34; Jk. 3. 10; Jns. 3.9; P. 5. 39; Rm. 2. 23; Sb. 2. 4; Vr. 4. 8. hariNoddhatA Kd. 4. 114. 25 (11. 13) bhabhatalaga najanasaga vilasitalIlA H. 3. 18; Jk. 3. 17. 26 (11. 14) tatajagaga; tabhajajagaga cUDAmaNi Jk. 3. 25. 27 (12. 3) jarajara ra zikhaNDI H. 3. 25. 28 (12. 9) nananaya; mamaga kSAnti or cUDA Jk. 3. 18. 29 (12. 11) bhabhabhabha bhabhabhagaga AmalakI or cukSA Jk. 3. 20. 30 (12. 12) jatajara; tatajara zaGkhanidhi or sunandinI Jk. 3. 21. 31 (12. 12) jabhasaya; tabhasaya viparItabhAmA Jk. 3. 24. 32 (12. 12) tatajara; jatajara padmanidhi or nandinI Jk. 3. 22. 33 (12. 12) tabhasaya; jabhasasa bhAmA Jk. 3. 23. 34 (12. 12) nanabhabha; nanarara kaumudI Vr. 4.10.1 35 (12. 13) najajara; sajayajaga maJjasaurabha Vr. 4. 10. 2. 36 (12. 13) nanaraya; najajaraga puSpitAgrA Bh. 16. 144; H. 3. 16: Jd. 5.36%; Jk. 3. 12; Jns. 3. 11; Kd. 4. 116; P. 5. 41; Rm. 2. 26; Sb. 2.9; Vr. 4. 10. 37 (12. 13 ) rajaraja; jarajaraga yavamatI H. 3. 10; Jd. 5. 37; Jk. 3. 13; Jns. 3. 12; Kd. 4. 113; P. 5.42; Rm. 2. 26; Sb. 2. 11; Vr. 4. 12. vADmatI Trivikrama com. of Vr. . 38 (12. 13) rajaraja; tarajaraga mRgI yavAnI Vr. 4. 10. 3. 39 (12. 15) nabhabhara; nabhamabhara makarAvalI H. 3. 12. 40 (13. 12) jarajaraga; rajaraja SaTpadAvalI H. 3. 11; Sb. 2. 12. 41 (13. 12) sajasajaga; sajasasa mitabhASiNI Mm. 22.5. * This is often described as aupacchandasaka (VI. 2) when considered as a mAtrAvRtta. For Personal & Private Use Only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 chando'nuzAsanam / [III. 42 42 (13. 13) rajarajaga; jarajaraga yamavatI Rm. 2.27. 43 (15.14) nanananasa; nanabhanalaga urugI Jk. 3. 19. 43A (15. 15) rajarajara; jarajaraya devagIti Jns. 3. 13. 44 (16. 3) jarajarajaga; ra sArasI H. 3. 22. 45 (17. 12) tabharajaragaga; rajaraya SaTpadA Vr. 4. 12. 1. 46 (17. 18) bharanajanalaga ( 10 ); najabhajanasa (11) mAninI H. 3. 19. 47 (17. 18) bharanabhanalaga (10); najabhajanasa (11) mAninI Jk. 3. 14. 48 (20.3) jarajarajaralaga; ra aparA H. 3. 25. 49 ( 20. 18) sabhatayasabhagaga; sabhatayasasa kalikAlalitA Mm 22. 7-8. 50 (24. 3) jarajarajarajara; ra haMsI H. 3. 25. For Personal & Private Use Only Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Section IV varNavRttaH viSamacatuSpadI ( Nos. 2 and 4 are Sama Vittas so far as the latter part of their lines is concerned. Nos. 5-10 are Ardhasama in a similar manner. Figures within brackets indicate the number of letters regardless of their 'quantity. ) 1 vaktra anuSTup H. 3. 33; Jd. 5. 6; Jk. 4. 2; Jns. 2. 20-22; Kd. 4. 118; P. 5.9-13; Rm. 4. 11-14; Sb. 3.7; Vr. 21. 2 vaktra anuSTup (4+lagagaga) x4. Bh. 16. 131-132; Sb.3 8. 3 vaktra anuSTup (raragaga; maragaga; yasagaga; jasagaga) Utpala, v. 56. 4 suvaktra (4+lagalaga)x4. Sb. 3. 8. 5 pathyAvaktra (4+ lagalaga) in 2 and 4 only. H. 3. 34; Jd. 5.7; Jk. 4. 4: Jns. 2.23; Kd. 4. 119; P. 5. 15; Rm. 4. 15%; Vr. 2.22; pathyA Sb. 3. 8. 6 viparItapathyA (4+lagalaga ) in 1 and 3 only. H. 3. 34; Jd. 5.7; Jk. 4. 4: Jns. 2.24; Kd. 4. 119; P. 5.15; Rm. 4. 16; Vr. 2. 23; pathyAvaktra Sb.3.8. 7 pathyAvRtta (sasagaga; sasalaga)x2. Bh. 16. 121. 8 viparItapathyA (sasalaga; sasagaga)x2. Bh. 16. 122-123. 9 capalAvaktra (4+na+1) in 1 and 3 only. H.3.36; Jd. 5.8; Jk.4.5: Jns. 2. 25; Kd. 4. 120; P. 5. 16; Rm. 4. 17; Sb. 3.9; Vr. 2. 24. vaktra (6+la+1) either (a) in 2 and 4 or (b) in all 4 and other varieties of vipulA namely, navipulA, tavipulA, bhavipulA, ravipulA, mavipulA . and savipulA when na, ta, bha, ra, ma and sa gaNas are respectively employed after the 4th latter in the odd Padas. (a) is calld yugmavipulA at Vr. 2. 25. Bh. 16. 124-129%; H. 3. 37-39; Jd. 5. 10-15%; Jk. 4. 6-12; Jns. 2. 26-283; Kd. 4. 120-1273 P. 5. 17-19; Rm. 4. 18-20; Sb. 2. 10; Vr. 2. 26-30. 11 padacaturUca (8, 12, 16, 20) H. 3. 40; Jd. 5. 163; Jk. 4. 163B Kd. 4. 128%3B P. 5. 20; Sb. 3. 11; Vr. 5. 1. 12 ApIDa (6 la+gaga; 10 la+gaga; 14 la+gaga; 18 la+gaga) H. 3. 43; Jd. 5. 17; ( or padaruci) Jk. 4. 17; Jns. 2. 15-16; Kd. 4. 128; P. 5. 21; Sb. 3. 12; Vr. 5. 2; dAmAvArA Rm. 4.7-10. 13 pratyApIDa (gaga+6 la; gaga+10 la; gaga+14 la; gaga+18 la) H. 3. 41; (or anupadaruci) Jk.4. 18; Jns. 2. 18; Kd. 4. 128; P. 5.22; Sb. 3. 12. 14 pratyApIDa or saMpIDa (gaga+4la+gaga; gaga+8 la+gaga; gaga+12 la+gaga; gaga+16 la+gaga) H. 3. 42; (or atipadaruci ) Jk. 4. 19; Kd. 4. 128; P.5.23. 4. chando0 apa For Personal & Private Use Only Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 314 chando'nuzAsanam / [IV. 1515 kalikA (12, 8, 16, 20 ) H. 3. 44; Jk. 4. 20-22; Jd. 5. 18; Kd. 4. 128; Vr. 5.3: majarI Jns. 2.17; P.5.24; Sb. 3. 13. 16 lavalI (16, 12, 8, 20) H. 3. 44; Jd. 5. 19; Jk. 4. 23-25; Jns. 2. 17; Kd. 4. 128; P. 5. 24; Sb. 3. 13; Vr. 5. 4. 17 amRtadhArA ( 20, 12, 16, 8 ) H. 3. 44. Jd. 5. 20; Jk. 4. 26-28; Jns. 2. 17; Kd. 4. 128; P. 5.24; Sb. 3. 13; Vr. 5. 5. 18 udgatA (sajasala; nasajaga; bhanajalaga; sajasajaga) H. 3. 45; Jd. 5.21; Jk.4.33; Jns. 2. 6; Kd. 4. 129; P. 5. 25; Rm. 4. 1; Sb. 3. 1; Vr. 5.6. 19 saurabhaka (sajasala; nasajaga; ranabhaga; sajasajaga) H. 3. 46; Jd. 5.22; Jk. 4. 34; Jns. 2.7; Kd. 4. 129; P. 5. 26; Rm. 4. 2; Sb. 3. 2; Vr. 5.7. lalita (sajasala; nasajaga; nanasasa; sajasajaga) H. 3. 47; Jd. 5. 23; Jk. 4. 34; Jns. 2.8; Kd. 4. 129; P.5.27; Rm. 4.3; Sb.3.3; Vr. 5. 8. , kIrti (sajasala; nasajaga; nabhajalaga; sajasajaga) Jk. 4. 36. This is the 4th variety of Udgata; see Nos. 18-20. 22 sarala (sajasala; nasajaga; bhanajalaga; nananaga) Mm. 23.6. This is the fifth variety of Udgata with a change in the 4th line. See Nos. 18-20 above. 23 upasthitapracupita (masajabhagaga; sanajaraga; nanasa; nananajaya) H. 3. 48; Jd. 5. 24; Jk. 4. 37; Jns. 2.9; Kd. 4. 130; P. 5. 28; Rm. 4. 4; Sb. 3.4; Vr. 5.9. 24 vardhamAna (masajabhagaga; sanajaraga; nanasananasa; nananajaya ) H. 3. 49; Jd. 5.25; Jk. 4. 38; Jns. 2. 13; Kd. 4. 130; P.5.29; Rm. 4.5; Sb. 3. 5%3B Vr. 5. 10. 25 zuddhavirADRSabha (masajabhagaga; sanajaraga; tajara; nananajaya) H. 3. 50; Jd. 5. 26; Jk. 4. 39; P. 5.30; Rm. 4. 6; Vr. 5. 11; zuddhavirATa Sb. 3. 6. It is called | when a Yati occurs after the first Gana in its third Pada according to Sb. 26 vilAsa (tamayaga; tatajaga, satama; sasasalaga) Utpala, v. 53. 27 vilAsa (tamama; tarajaga; satama; sasasalaga) Utpala, v. 53 according to Weber's ms. (I. S. VIII. p. 357) and B. U. ms. No. 364 (Devasthali's Catalogue ). 28 upajAti A mixture of Indravajra and Upendravajra. H. 2. 156%; Jd. 6. 18; Kd. 4. 40; P. 6. 17; Vr. 3. 31; (or indramAlA) Jk. 2. 117; indramAlA Jns. 4. 36; Rm. 5. 27; mizrA or saikatripAdA Vjs. 5.21. 29 upajAti: A mixture of any of the metres under section I. H. 2. 1573 Halayudha on P. 6. 17; Kd. 4.40. ... For Personal & Private Use Only Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -IV. 37] sNskRt-vRtt-ruup-suuciH| 315 30 vaMzamAlA A mixture of Vamsastha and Indravamsa. Rm. 6. 6; vaMzamAlA or karambajAti or kulAlacakra Jk. 2. 145. 31 siMhapluta A mixture of Sruti (I. 12. 13 ) and Smrti ( I. 12. 4). Jk. 2. 148. 32 prakIrNaka A mixture of Ruci and Rucira (I. 13. 2 and 6). Jk. 2. 165. 33 ? ( yayama; bhayaya, jamasaya; mamajalaga) Brhatsamhita, 43. 55. 34 ? (masara; jasanagaga; taragaga; raragaga) Brhatsamhita, 45. 16. 35 gAthA H. 7.73; Jd. 7. 36; P. 8. 1; Rm. 7. 34; Vr. 5. 12. See AryA (V. 1). 36 ramA A line has first a Jagana and then long and short letters following one another regularly until the line gets 16 letters in all. In the last 12 letters a long letter may be replaced by 2 short ones at the option of the poet. ____Jk. 6. 31. 37 kumudAkara (11, 18, 10, 10 letters). No Ganas are prescribed. Anargharaghava of Murari, Com. on I. 19. For Personal & Private Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [The Caturmatra Ganas mentioned in this and the next sections must be kept separate by avoiding a long letter at their junction, which thus must not combine the last Matra of an earlier Caturmatra with the first Matra of a later one. ] 1 AryA 2 pathyA AryA 3 fager snat 4 capalA AryA Section V mAtrAvRttaH dvipadI First half has 7 Caturmatras and a long letter at the end; second has 5 Caturmatras followed by 1 short letter, 1 Caturmatra and 1 long letter. Thus the two halves have 30 and 27 Matras respectively. In each half the Caturmatras in odd places must not be a Jagana (ISI). The 6th Caturmatra in the first half must be either Jagana (ISI) or Sarvalaghu (IIII). In the latter case a new word must begin with the 2nd Laghu. But if the 7th Gapa of the 1st half or the 5th Gana of the 2nd are of the Sarvalaghu type, a new word must begin with the 1st Laghu. As. 2; Bh. 16. 152-158; Ck. 51-54; H. 4. 1-2; Jd. 4. 6-7; Jk. 5. 1-3; Jns. 5. 27-33; Kd. 2. 4-5; N. 15-16; P. 4. 14-21; Rm. 2. 2-8; Vjs. 1. 23-25; 4. 1; Vr. 2. 1-2. When a Yati is clearly felt at the end of the 3rd Caturmatra, the Arya is called Pathya. Bh. 16. 159; Ck. 62. H. 4. 3; Jd. 4. 7; Jk. 5. 4; Jns. 5. 34; Kd. 2. 7; N. 18; P. 4. 22; Rm. 2. 9; SbP. 1. 5; Vr. 2. 3. When a Yati is not clearly felt at the end of the 3rd Caturmatra, i. e., when only 1 letter of a word commenced in the 3rd Caturmatra belongs to either the 3rd or the 4th Caturmatra, the Arya is called Vipula. Bh. 16. 159; Ck. 63; H. 4. 4; Jd. 4. 8; Jk. 5. 5; Jns. 5. 25; Kd. 2. 7; N. 18; P. 4. 23; Rm. 2. 10; SbP. 1. 5; Vr. 2. 4. When the 2nd and the 4th Caturmatras of an Arya are Jaganas (ISI), both preceded and followed by a long letter, it is called Capala. When this happens only in the first half, it is Mukhacapala; when only in the second, it is Jaghanacapala. Bh. 16. 161-63; Ck. 64; Jd. 4. 8-10; Jk, 5. 7-9; Kd. 2. 7; N. 19; P. 4. 24-27; Rm. 2. 11-13; SbP. 1. 5; Vr. 2. 5-7. For Personal & Private Use Only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -V. 18] sNskRt-vRtt-ruup-suuciH| 317 5 gIti When the 2nd half of an Arya wholly resembles the 1st, it is called Giti. Ck. 68; H. 4.6%; Jd. 4. 11; Jk. 5. 10; Jns. -5.40; Kd. 2.9; P. 4. 28; Rm. 2.143; SbP. 1.3; Vjs. 4.13; Vr.2.8. 6 upagIti When the 1st half of an Arya wholly resembles the 2nd, it is called Upagiti. Ck. 69; H. 4.73; Jd. 4. 12; Jk. 5. 11; Kd. 2.9; P.4.29; SbP. 1.4; Vis.4.14; Vr. 2.9; vAmanikA Jns. 5.39. 7 udgIti When the two halves of an Arya exchange their places, it is called Udgiti. H. 4. 8; Jd. 4. 13; Jk. 5. - 12; Kd. 2.9; P. 4.30; SbP.1.4; Vr. 2. 10; vigAthA Ck. 67. 8 AryAgIti or skandhaka When each half of an Arya contains 8 Caturmatras, it is called Aryagiti or Skandhaka. According to some writers like Sulhana, it is an Arya extended by 2 Matras in each half; so that its two halves have respectively 32 and 29 Matras in them. Bh. 16. 167; H. 4. 13; Jd. 4. 14; Jk. 5. 13-183; Jns. 5.44; Kd. 2.9%B P. 4.31; Rm. 2. 15; Sb P. 1.3; Vjs. 4.9; Vr. 2. 11. 8A gAthinI (30; 32) Ck. 70. 8B gItyAryA (32 la; 32 la) Jns. 5.23. - 9 zikhA (28 la+ga; 30 la+ga) H. 3. 30; Vr. 2. 39; cUlikA P. 4. 52; Rm. 3. 19. 10 khA (30 la + ga; 28 la + ga) H. 3. 30; Vr. 2. 40. 11 atirucirA (27 la + ga; 29 la + ga) Jd. 4. 31; Jk. 5. 34; H. 3. 31: Vr. 2. 42; cUlikA P. 4. 52 (cf. Jd. 4. 31 ). 12. atirucirA (27 la + ga; 28 la + ga) H. 3. 32; cUlikA P. 4. 52. ' 13 anaGgakrIDA (16 ga; 32 la) H. 3. 51; Jd. 4.30; Jk. 5.33; Vr. 2. 41; saumyA zikhA P. 4. 51; vizikhA Rm. 3. 19; zikhA Jns. 5. 24. 14 anaGgakrIDA ( 32 la + 16 ga) H. 3. 52; Jd. 4. 30; ( He. 3. 52 ); jyotiH zikhA P. 4. 50. 15 cUlikA ( 27 la + ga; 27 la + ga) Jns. 5. 25. 16 tArA (28 la + ga; 28 la + ga) Jns. 5. 26. 17 dhruvA (30; 30; y. 16 ) Jns. 5. 41. 18 gItikA ( A gIti. No. 5 above, with an additional Matra in the 3rd, 5th or 7th Gana) Jns. 5. 42-43. For Personal & Private Use Only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Section VI mAtrAvRttaH catuSpadI These are divided into two groups i. e., the Vaitaliya (Nos. 1-12) and the Matrasamaka (Nos. 13-18). Metres in the second group are all of them of the Sama Vrtta type, while those in the first are usually of the Ardhasama Vrtta type with a few exceptions. Nos. 19-28 form a miscellaneous group of metres of four lines. Figures within brackets indicate the number of Matras. In the blocks of 6, 8 or 10 Matras in Nos. 1-5 and 10, a Matra in an even place must not be combined into a long letter with the following one. i datter (6 + TEST; 8+ TEST) H. 3.53; Jd. 4. 15; Jk. 6.2; Jns. 5. 2; Kd. 5. 1; P. 4. 32; Rm. 3. 2; Vjs. 4. 48; Vr. 2.12; 595 ft Jns. 5. 7. Har Jk. 6.5. aquat. Jk, 6. 6. 2 3119oggi (6+77; 8+79) H. 3.54; Jd. 4.16; Jk. 6.3; Jns. 5.5; Kd. 5. 2; P. 4.33; Rm. 3. 4; Vjs. 4.49; Vr. 2.13; 3451fa Jns. 5. 7; Fear As, 15. 1923. Jk. 6. 7. faqa1973. Jk. 6.8. 3 34TA (6+ HTT; 8+ FT) H. 3.55; Jd. 4.17; Jk. 6.4; Jns.5.6; Kd. 5. 3; P. 4. 34; Rm. 3. 3; Vjs. 4. 50; Vr. 2.14. 1970 Jk. 6. 9. QH19TO Jk.6.10. 4 ouefa (6+7551; 3+1+3+ ) H. 3. 56; Jd. 4. 18; Jk. 6. 11; Jns, 5. 10; 14; P. 4. 37; Rm. 3.7; Vr. 2. 17; Kd. 5. 4. Also cf. Hc. 3. 56; Jk. 6. 16; 21 for two more varieties based on Nos. 2 and 3. 5 storefa (3+7+3+ 7; 8 +57) H. 3. 57; Jd. 4.19; Jk. 6. 12; Jns. 5. 10; 14; P. 4, 38; Rm. 3. 8; Vr. 2. 16; Efez Kd, 5. 5. Also cf. Hc. 3. 57; Jk. 6. 17; 22 for two more varieties based on Nos. 2 and 3. 6 TE (3+1+3+TEST; 3+7+3+) H. 3. 58; Jd. 4. 20; Jk. 6. 13; Kd. 5. 6; P. 4. 39; Rm. 3. 9; Vr. 2 18; T27 Jns. 5. 14. Also cf. Hc. 3. 58; Jk. 6. 18; 23 for two more varieties based on Nos. 2 and 3. 7 37TC It is of 6 kinds according as its four lines are respectively composed of the even Padas of Nos. 1-4 above. As. 34; H. 3. 59; Jk. 6. 14; 19; 24; Kd. 5. 7; the first 2 varieties 1 As a varNavRtta this becomes viyoginI (III.14 ) or aparavaktra (III. 21). 2 As a varNavRtta this becomes HISSHIRT (III. 23). See f. n. on III, 14; 1 For Personal & Private Use Only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -VI. 16] 8 raft It is of 6 kinds according as its four lines are respectively composed of the uneven Padas of Nos. 1-3 and 5 above. H. 3. 60; Jk. 6. 15; 20; 25; Kd. 5. 8; but Jd. 4. 22; P. 4. 40 and Vr. 2. 20 recognize only one variety based on No. 5. It is also called aufer by some. Ho. 3, 60. 1 and 2. 9 auf When the 2nd and the 3rd Matras are combined into a long letter in every Pada, we get Daksipantika from every one of the above-mentioned metres under Nos. 1. to 3. H. 3. 61; Jns. 5. 13; 14; Kd. 5. 9; Vr. 2.15. (8++2++; 10++++) As. 4; H. 3. 62; Jk. 10 mAgadhI 6. 26. 11 pazcimAntikA The four lines of this metre are made with the odd lines of No. 10. H, 3, 63. 12 upahAsinI The four lines of this metre are made with the even lines of No. 10. H. 3. 64. 13 mAtrAsamaka saMskRta-vRtta-rUpa-sUciH / 319 are sometimes called dakSiNAgtikA, the 3rd nalina and the 6th a. Ho. 3.59. But Jd. 4.9; P. 4. 41; and Vr. 2. 19 recognize only one variety of this metre based on No. 4. According to Jns. 5. 11 Vaitaliya gets this name when its 4 th and 5th Matras form a long letter in each Pada. 14 upacitrA 15 viloka 16 citrA Each of its four lines consists of four Caturmatras, the first of which must not be a Jagana. A short letter must stand for the 9th Matra, H. 3. 65; Jd. 4. 24; Jk. 5. 26; Jns. 5. 15, Kd. 2. 19; P. 4, 42; Rm. 3; 10; SbP. 5. 2; Vr. 2. 32. The composition of the lines is as in No. 13; but the 9th and 10th Matras together are represented by a long. letter. H. 3. 66; Jd. 4. 25; Jk. 5. 27; Jns. 5. 21; Kd. 2. 20; P. 4. 46; Rm. 3. 13; SbP. 5. 6; Vr. 2. 36. The composition of the lines as in No. 13; but the 5th and 8th Matras must be represented by short letters. H. 3. 67; Jd. 4. 26; Jk, 5. 28; Jns, 5. 19; Kd. 2. 19; P. 4. 44; Rm. 3. 15; SbP. 5. 4; Vr. 2.33. The composition of lines as in No. 13; but Matras 5, 8 and 9 must be represented by short letters; H. 3. 68; Jd. 4, 28; Jk. 5. 30; Jns, 5, 20; Kd. 2. 20; P. 4, 45; Rm, 3, 16; SbP. 5. 5; Vr. 2. 35. For Personal & Private Use Only Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 17 aige 18 qicte 19 gegru 20 Tema 21 Bracera . . chando'nuzAsanam / (VI. 19The composition of lines as in No. 13; but Matras 9 and 12 must be represented by short letters. As. 33; Bh. 16. 146; H. 3. 69; Jd. 4. 27; Jk. 5. 59; Jns. 5. 18; Kd. 2. 20; P. 4. 43; Rm. 3. 14; SbP. 5. 3; Vr. 2. 34. A stanza of this metre consists of lines of any of the metres mentioned in Nos. 13-17. H. 3. 70; Jd. 4. 29; Jk. 5. 31; Jns. 5. 22; Kd. 2. 20; P. 4. 47; Rm. 3. 16: SbP. 5. 1; Vr. 2. 37. A line contains one Caturmatra of any kind, followed by four long letters. The Yati is after the 8th Matra. H. 3. 71; Rm. 3. 24-27. A line contains two Caturmatras, two long letters, one Caturmatra and two long letters, occurring in succession. The Caturmatras may be of any kind. H. 3. 72; Rm. 3. 20-23. Each of the lines contains 16 short letters only. This is called sterf by Pingala. This is generally regarded as & Matra Vrtta and mentioned at the beginning of the Matrasamaka group. From another point of view it is a Varnavrtta and for references, cf. I. 16. 8. In each of its four lines, we have 4 Caturmatras; those in the odd places must not be Jaganas, while the last one must be a Jagana or a Sarvalaghu. This is really the favourite metre of the Apabhramsa poets; but now and then Jain poets composed Sanskrit stanzas in this metre as H. 3. 73 suggests. Each line has 6 Matras followed by 5 Caturmatras with a long letter at the end. A Jagana or a Sarvalaghu must be used for the 2nd and the 6th places, i. e., for the 1st and the 5th Caturmatras. A Jagana must not be used anywhere else. When a Sarvalaghu is used as said above, the Yati must occur after the first short letter, i, e., a new word must begin with the 2nd short letter. Jk, 6. 28 regards this and the next two as Sanskrit metres, but H. 4. 64-67 considers these as Prakrit metres, A line of this metre is obtained by adding a long letter at the end of a line of a Dvipadi. Jk, 6. 29. This is called 315 by H. 4. 66. See on 23 above. 22 refa 23 fayet 24 statates For Personal & Private Use Only Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -VI. 24 ] 25 bilhament 26 TOT 27 Patent sNskRt-vRtt-ruup-suuciH| 321 When the penultimate short letter in the lines of a Dvipadi (No. 23 ) is dropped, we get a line of Kamalekha. Jk. 6. 30; H. 4. 67. See on 23 above. A line of this metre contains 3 Caturmatras of any kind except the Jagana, but at the end of the 3rd line, a couple of short letters must always be added. Jk. 6. 27. This is an Ardhasama Catuspadi obtained by doubling the metre of the same name under Ardhasama Dvipadi Matra Vrtta (see V. 9). H. 3. 28; Jns, 3. 14; P. 5. 43; Rm. 2. 28; Sb. 2. 13. This is similarly obtained by doubling the metre mentioned above under V. 10. H. 3. 29; Jns. 3. 15; P. 5. 44; Sb. 2. 13. This is a Catuspadi; a Pada contains 5, 4, ISI or 5, S. Vjs. 4. 23. 28 at 29 IRIT 79 sento For Personal & Private Use Only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B. sNskRt-vRtt-naam-suuciH| ( Alphabetical Index of the Names of Sanskrit Metres) N. B. Here all the names of metres occurring in the Vrtta-RupaSuci are alphabetically arranged (except the Dandkas). The references are to the sections and the serial numbers under them, except in the case of section I, where an additional reference (in Italics) to the head under that section is given. akSarapati I.5.6 abhravaMzA I. 12. 1 akSaropapadA I.5.6 amRtagati I. 10.6 akSi I.9.28 amRtadhArA IV. 17 aGgaruci I. 13. 28 aravindaka I. 15.4 acala I. 13.7 alolA I. 14.34 acalapati I. 16.8; VI. 21 avitatha I. 17.4 acyuta I. 11. 40 azokA I. 11.23 aticchandas I.3.4.2 azvagati I. 16. 12; 18. 14 . atipadaruci s. pratyApIDa azvalalita I.22.2;23.4;5 atirucirA I. 13.23; V. 11; 12 azvAkAntA I. 16. 12 atirekhA I. 15.29 asaMbAdhA I.14.25 atizAyinI I.17.20 asuvilAsa I. 11. 14 advitanayA I.23.5 AkhyAnakI III. 19 anaGgakrIDA V. 13; 14 AndolikA I. 10.3 anaGgalekhA I. 18. 12 ApAtalikA VI.3 anavasitA I. 11.21 ApIDa I. 26.6; IV. 12 anukUla I. 6.15 AmalakI III. 29 anukUlA I. 11. 24 AranAla VI.24 anupadaruci . pratyApIDa AryA V.1 anuSTubh I. 8. 4; 26; 31 AryAgIti V.83; s. skandhaka aparavaktra I. 11. 18; III. 14; 21 AvRSabha IV. 25 aparA III. 48 AzIs I. 2. 1 aparAjitA I. 14. 12 indumukhI I. 14.3; 16.5 aparAntikA I. 11.42; VI.7 induvadanA I. 14. 19; 20 apavAha I. 26.7 indramAlA S. upajAti IV. 28 aprameyA I. 12.48 indravaMzA I. 12.9 ajanAla VI. 24 indravajrA I. 11.8 alavicitrA I. 12. 14 ilA III.6 bhabhimukhI I. 5.4 ujvala I.18.33; 20.5 abhihitA I. 11. 10 ujvalA 1.12.23 abhraka I. 13.4 / uttarAntikA VI.8 For Personal & Private Use Only Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utthApanI I. 11. 12 utpalamAlikA I. 20. 8 utsara I. 15, 24 utpAtalikA VI. 7 utsava or utsAha I. 15. 23 utsuka I. 9. 13 udaya I. 9. 12 udIcyavRtti VI. 5 ugatA I. 16. 27; VI. 18 udrIti V. 7 I. 10.25 uddhatA I. 7. 22 10 25 uddharSiNI I. 148 udyata I. 11. 11 udyatA I. 7. 22 upagIti V. 6 upacitra I. 17. 44 14. 9 III. 20 upacitrA VI. 14 upacyuta I. 97 upajAti IV. 28; 29; VI. 1; 2 upamAlinI I. 15. 6 upasthita I. 11. 3; 13. 3 upasthitapracupita IV. 23 upasthitA I. 10. 2 11. 6 upahAsinI VI. 12 upendravajrA I. 111 urugI III. 48 urutaraMgamAlikA I. 23.10 urvazI I. 13 11 uSitA I. 10. 1 uhi I 7.20 Urjita I. 19. 23 UrmimAlA I. 11. 30 Rddhi I. 4. 18 RSabha I. 1531 RSabhagajavilasita I. 16.14 ekarUpa I. 10.34 11. 35 elA I. 15, 29 aupacchandasaka VI. 2 kacchapI I. 6.18 saMskRta-vRtta - nAma- saciH / kAgati I. 21. 1 kadalI I. 416 kanaka I. 9. 20. kanakaprabhA I. 13. 38 kanakalatA I. 6. 7; 9. 2; 19.6; 20.4 kanda I. 13. 37 kanyA I. 4. 9 kamala I. 3. 8; 8. 16 kamaladala I. 16. 6 kamaladalAkSI I 11, 20 kamalamukhI I. 5. 4 kamalalocanA I. 12. 2018, 21 kamalavilAsinI I. 18. 17 kamalA 1 9 8 10 31 kamalAkSI I. 13. 21 karamyajAti 8 vaMzamAlA IV. 30 karabha daNDaka I. 46. 1 karahaJca I. 7. 11 kariNI III. 17 karimakarabhujA I. 14.11 karNotpalA I. 14.3 kalakaNTha I. 25. 6 kalagIta I. 10. 38 kalabhASiNI I. 15. 4 kalahaMsa I. 12. 29; 1339 kalahaMsI I. 14. 4 kalA I. 29. 2 kalAvatI I. 18. 2 kalikA I. 7. 14; 10. 27; IV. 15 kalikAlalitA III. 49 kalyANa I. 12. 45 kAJcana I. 12. 45 kAJcanamAlA I. 5.6 kAJcI I. 18. 2.5 kAnta I. 16. 11 ar I. 14. 19; 17. 18 extefter 1, 12, 41; 44 kAma I. 2. 1 kAmakrIDA I. 16. 20 kAmadattA I. 12. 26 For Personal & Private Use Only 323 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 kAmalatA I. 20. 8 kAmalatikA (deg lalitA ) I. 6.10 kAmalekhA VI. 25 kAmAvatAra I. 6. 2; 12. 10 kAminI I. 7. 20; 9.22; III. 1 kAminImohana I 12.52 kAmukI I. 16, 22; 31 kirITa I. 24.7 kIrti IV. 21 kuTaka I. 17.4 kuTaja I. 1989 kuTajagati I. 13, 8 kuTila I. 14. 1; 39 kuTilagati I. 18. 8; 12 kuTilA I. 14. 28. kuDaladantI I. 11. 25 kuntalambI I. 5.6 kupuruSajanitA I. 11. 17 kumAralalitA ( 0 ) I. 7.2 Co kumArI I. 14.5 kumuda I. 6.24 kumudanibhA I. 12.35 kumudavatI I. 7.9 kumudinI I 1019; 12, 51 kuraGgikA I. 18 17 kulaTA I. 10. 6 kulAlacakra s. vaMzamAlA IV. 30 kuvalayamAlA 1. 10. 22 kusuma I. 8 128 suvikalitakusuma kusumalatA VI. 2 kusumavatI I. 7 9; 14. 26 kusumavicitrA I. 12. 34 kusumasamuditA I. 10. 19 kusumitalatAhitA I. 18 18 kusumitA I. 4. 5 hara I. 12. 24 ketana I 15. 19 ketumatI III. 13 ketumAlA I. 8.5 kezara S. kesara chando'nuzAsanam / kezA I. 3. 6 kesara I. 18. 22 kokilaka I. 17. 5 koDambha I. 13.30 komalalatA I. 16. 19 kola I. 12. 8 kaumudI I 13, 11; III. 34 krIDA I. 18.30 krIDAcakra I. 18. 31 krauJcapadA I. 25.4 I. 88.6 kSamA I 8. 23; 13. 12; 13 zAnti III. 28 kSiptaka I. 11. 39 kSmA I. 13. 18 khaJjA V. 10; VI. 28 seTaka I. 17. 20 jagati 1. 8 13 jagavilasita I. 16. 14 gajalalita I. 12, 84 gajavaravilasita I. 16.14 gaNDakA I. 20. 13 gatavizokA s. azokA garuDaruta I. 16. 3 gAtha I. 8. 28 gAthA I. 9. 20; IV. 35 gAthinI V. 8 A gAndharvI I. 7 17 girA I. 6.8 after I. 20. 16 affa I, 4, 9; V. 5 gItikA V. 18 aftenaf I. 16. 8; V. 8 B guNa VI. 26 guNalayanI I. 8. 15 gurumadhyA I. 6. 21 gurvI I 911 * gominI I 720 gau I. 1. 1; 15.11 ith I 12. 27; 13. 15; 17, 20 For Personal & Private Use Only . Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta-vRtta nAma suuciH| ghanapakSiI.5.13 citraka I. 23. 9A; 10 ghanamayUra I. 17.9 citragati I. 10. 12 ghoTaka I.24.12 citrapadA I. 8. 19 cakitA I. 16. 18 citramAlA I. 20.10 cakraI.33.1 citralatA I. 21.3 cakrapada I. 1.4.21 citralaya I. 3.4.1. caJcarIkAvalI I. 13. 36 citralekhA I. 17. 20; 18. 18.-20 caJcalA I. 3.7; 16.25 citrazobhA I. 16.25 caJcalAkSI I. 12.27 citrA I. 11. 19; 15.21; VI. 16 caNDI I.13.21 cintAmaNi I. 16.5 caturaMzA I. 6.7. cukSA III. 29 candanaprakRti I. 21. 10 cUDA III. 28 candrakAntA I. 12. 47; 15. 26; 27; 19. 21. cUDAmaNi I.7.4; III. 26 candrabimba I. 19. 10 cUlikA V.9; 11; 12; 15 candramAlA I. 18.5; 19. 5 ceTIgati I. 26. 11 candralekhA I. 12. 47; 13.25; 15.22; 25%; chAyA I. 19. 19-20 - 27; 28; 16.3; 18. 18; 21A | chittaka I. 12.55 candravarma I 12. 50; 15.7 jatu I. 4.8 candrazAlA I. 14. 17; 30 jatru I. 2.2 candrAvartA I. 15.7 japA I. 4.2 candrikA I. 11. 18; 13. 12; 14; 19. 36 jayA I. 4. 1;5. 10; 13. 38; 14.32 candriNI I. 13.36 jayAnanda I. 16.23 candroDyota I. 15. 13 jalada daNDaka I.30.2 candraurasa I. 14. 29 jaladharamAlA I. 12.44 capala I.25.2 jalamAlA I. 12.39 capalagati I. 23.8 jalA I. 6.4 capalA I. 7.7; 13. 16 jaloddhatagati I. 12.7 capalA AryA V.4 jyotis I. 15. 20 capalA vaktra IV.9 jyotiHzikhA V. 14 campakamAlA I. 10. 17 jyotsnA I. 14.31 campakamAlikA I.21.3 taTI 1.6.13-14 carcarI I. 18.33 taDit I. 3.7 cala I.18.21 tata I. 12.25 calati I. 16.7 tati I. 12. 18 calanetrikA I.12.23 tanumadhyA I: 6.3 calamadhyA III. 22 tanvI I.24.5 cAmara I. 15.23 taraMga I.21.11 cAruhAsinI I. 9. 1; VI.8 taraMgaka I. 14.21A cittavilAsita I. 8.9 taraMgamAlikA I.21. 11 citra I.1. 13; 16.24:20. 13 taraMgavatI I.9.22 For Personal & Private Use Only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 tarala I. 19. 9 taralanayanA I 12, 21 taruNIvadanendu I 19 25 vAmarasa I. 12, 17 sAra 1929 tAraka I. 13.43 vArakA I. 18, 8 tArA I. 4. 8; V. 16 tAla I. 11. 36 tAlI I. 3. 5 tilla ( tillaka ) I. 6. 24 tiSTha I. 6.2 tIrNA I. 4. 9 I. 8. 11 tRNaka I. 15. 23 toTaka I. 12.55 toka S. tUNaka tomara I. 9. 27 ay I. 4. 4 tripadalalita I. 27.1 tribhaTTI I 27, 2 tvaritagati I. 10. 6; 13. 16 dakSiNAntikA VI. 7; 9 daNDaka II. 1-97 damanaka I. 6 6 11, 15-16 aft I. 4. 6 daraka I. 14.22 dAmAvArA S. ApIDa dIpaka I. 11. 88 dIpakamAlA I. 10. 14-15 dIpArciH I. 22.9 dIpikAzikhA I. 20.6 dIptA I 7,24 duHkha I. 2. 2 gifter I. 24. 12 I. 3. 3 hak devagIti III. 43A dodhaka I. 11. 27; 12. 38 huta I. 6.17 druta buvagati I. 7.7. chando'nuzAsanam / gar I. 12. 29; 32 tapadA I. 12.30 tapAdagati I. 11. 13 hutamadhyA III. 22 laghupadagati I. 24.6 drutavilambita I. 12 33 drutA gar I. 17, 20 dvipadI VI. 23 dviyodhA I. 6.20 dhavala I, 197 dhArI I. 4. 14 dhIralalitA I. 16. 16 yeft I. 7. 12 zrI I. 21. 3 dhRti I. 3. 6; 5.4; 12; 14.6 bhuvA V. 17 nagasvarUpiNI I. 8. 3 nagAnitA ( 0NikA) I. 4. 1 naTacaraNa VI. 19 nadI I. 6. 14; 8.18; 14.7 nandaka I. 20.7 nandana I. 18. 3 nandA I. 5.3 nanditaka I. 2. 25 afa I, 12, 55; 13. 38-39; 14. 38; III. 32 nandImukhI I. 14. 8 narendra I. 21. 6 narkuTaka I. 17. 4 nartakI I. 13. 12 rdaka I. 17.4 nalina VI. 7 nalinI I. 6. 24; 15. 32 navanandinI I. 1339 navamAlinI ( 0 likA) I. 12. 19 nAgaraka I. 8. 20 nAndImukhI I. 15. 12 nArAca ( caka) I. 8. 3; 7; 16. 1; 18.7; 20. 1 nArI I. 3. 5 For Personal & Private Use Only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 saMskRta-vRtta nAma suuciH| niHzreNikA I. 11. 36 | pipIlikA I.30.2 nicita daNDaka I. 54.1 pipIlikAkarabha I.35.1 nitambinI III. 3 pipIlikA daNDaka I. 38.2 nilayA I.10.8 pipIlikApaNava I. 40.1 nizA I.18.7-8 pipIlikAmAlA I. 45.1 nizipAla I. 15. 16 pInazroNi I. 11.33 nIla I.16. 12 puTa I. 12.24 nIlatoyA I. 6. 19 puTabheda I. 20 15. nRttagati VI. 20 puNDarIka I. 12.43 nRttalalita I. 30.1 puNya I. 4. 13 nau I.2.1 . puSpa I.2.4; 4. 13 paGkajamuktA I. 18. 10 puSpadAma I. 19. 11 paGkajavakrA I. 18. 10 puSpavicitrA I. 12. 14 paGkAvalI I. 13. 26 puSpasamRddhA I. 10. 17; 23.7 pati I.5.6%; 6. 15 puSpitAgrA III. 36 palikA I. 10. 28 pRthvI I. 17.1 paJcakAvalI I. 214. prakAzitA I.7. 10 paJcacAmara I. 12.3;53; 16. 1; 19.8 prakIrNaka IV. 32 paJcamagati I. 7. 12 pratyavabodha I. 11.24 paJcAlaI.3.2 pratyApIDa IV. 13; 14 paNalA I. 10. 20 prathitA I. 14.37 paNava I. 10. 183; 20 prabodhitA I. 13.38; III. 14 paNava daNDaka I.42.1 prabhadraka I. 15.5; 22.5 patitA I. 11.21 prabhA I. 12. 28 pathyA I. 14. 37; IV. 5 prabhAvatI I. 13.2; 5; 6 pathyA mAryA V.2 pramadA I. 14. 6; 16.28 pathyAvakra IV.5%B6 pramadAnana I.20.16 pathyAvRtta IV.7 pramANa I. 12.5 padacaturUrva IV. 11 pramANikA 1.8.3 padaruci s. ApIDa pramitA I. 10.32 paddhati VI. 22 pramitAkSarA I.12.53 padma I.21; 17. 12 pramuditavadanA I. 12.27 pAnidhi III. 32 pramuditA I. 16. 26 padmamAlA I. 8.27 pramodamahodaya I.29. 4. padmamukhI I. 16. 12 pravara I. 3.8 padmasama I.21.12 pravaralalita I. 16.23 padminI I.8.27; 12.52 pravartaka III. 8 pavitrA I.9.18 pravRttaka VI. 6 pazcimAntikA VI. 11 prasaktaka VI. 6 pAdAkulaka VI. 18 prasannA III. 16 For Personal & Private Use Only Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 chando'nuzAsanam / prasabha I. 11. 18 bhramara I. 13. 39 praharaNakalikA kalitA galitA I. 14. 10 bhramarapada I. 18. 16 praharSiNI I. 13. 31 bhramaramAlA I.7.5 plava daNDaka II.31 bhramaravilasita I. 11.31 prAcyavRtti VI. 4 bhramarAvali I. 15.32 priyaMvadA I. 12.3; 31 bhramarI I.4.15; 13.39 priyA I. 3.7; 5. 14; 18. 8; III. 23 makaranda I.26.4 prIti I.5.11 makarandikA I. 19. 18 bandhu I. 11.27 makaralatA I. 9.2; 17 bandhUka I. 10, 11; 13 makarazIrSA I. 6.7 bahula I.9.5A makarAvalI III. 39 bAlagarbhiNI I. 8.3 maGgalamaGganA I. 16.9 bimba I.9.11; 19. 10 maJjarI I. 14. 37; IV. 15 budbuda I. 9.5; 18.35 maJjIrA I. 18. 24 buhudaka I. 13.40 maJjubhASiNI I. 13. 1; 10. 38 bRhatikA I.9. 10 majhuvAdinI I. 13. 1 bRhatya I.9.21 maJjasaurabha III. 35 brahma I.16.22 maJjuhAsinI I. 13.1 bhaGgi I. 18. 13 maNi I. 11. 35 bhadrapada I. 11.25 maNikaTika I. 14.6 bhavirAT III. 12 maNikalpalatA I. 16.5 bhadrA I. 13. 32 maNikiraNa I.29.3 bhadrikA I.9.23; 11. 18 maNikuNDala I. 13.42 bhAmA III. 33 maNiguNanikara I. 15.9 bhAminI I.5.12; 12. 38; 16. 15; III. 11 maNibandha I. 9. 15 bhArAkrAntA I. 17. 16A maNibhUSaNa I. 15.24 bhAvAkAntA S. bhArAkAntA maNimadhyA I.9. 15 bhAvinI I.9.22 maNimaJjarI I. 19. 16 bhAsura I. 20.7 maNimAlA I. 12. 14; 15%; 18. 15 bhittaka I. 11.27 maNirAga (raGga) I. 10.30 'bhujagazizubhRtA (degsRtA)I.9.6 maNiruci I. 6.8 bhujagerita I. 26. 10 maNDUkI I. 15.21 bhujaMgaprayAta I. 12. 48 mattakokila I. 12.31 bhujaMgavijambhita I. 26.8. mattakrIDA I. 21.8 bhujaMgasaMgatA I. 9. 26 mattagajavilasita I. 16. 14 bhujaMgerita I. 36.9 mattaceSTita I. 8.3 bhUtalatanvI I. 5.6; 14. 26; 15. 18 mattamayUra I. 18. 29 bhRGgAbjanIlAlakA I.24.2 mattavilAsinI I. 21.5 bhogavatI I.7.14 mattA I. 10.23 bhogitI I. 15. 14 | mattAkrIDA I.23.9 For Personal & Private Use Only Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mattebha I.22.1 mattebhavikrIDita I.20.17. mada I.2.4 madakalanI I.20.3 madakalitA I. 13.9 madana I. 3.8 madanalalitA I.16.21 madanasAyaka I.22.3 madanAkula I. 12. 10 madalalitA I. 13.9 madalekhA I.7.15%; 18 madirA I.22.4 madirAkSI I.10.5 madraka I.22.5 madhu I.2.4; 4.5 madhukarasadRzA I. 8. 11 madhukarikA I.1.339.6 madhumati I.7.7 madhumatI I. 7.8 madhumAdhavI I. 14.3 madhyakSAmA I.14.28 manojJa I. 3.6 manojJA I. 7. 10 manoramA I. 10.9 manovatI I. 13.38 manohaMsa I. 15.30 mantebha I.25.5 manthAna I. 6.2 mandakrIDA I. 23.9 mandabhASiNI I. 13.1 mandara I. 3.4 mandA I. 5.3 mandAkinI I. 12.27; 16.2 mandAkrAntA I.17.16 mandAramAlA I. 18.36 . mayUragati I.23.6 mayUrapiccha I. 13. 31 mayUralalita I. 15. 1 mayUrasAriNI I. 10.26 marAlikA I. 10.28 mahAtaruNIdayita I. 23.3 sNskRt-vRtt-naam-suuciH| mahAmadanasAyaka I. 24.3 mahAmAlikA I. 18.7 mahAlakSmI I.9.25 mahAsnagdharA I.22.11; 12 mahitA I. 14. 19 mahiSI I. 16. 16 mahI I.2.33; 8.16.31 mahendravajrA I. 12.54 mahotsava I.15.23; 16.1 mAgadhI VI. 10 mANavaka or (krIDitaka) I. 8. 17 mANikyamAlA I.11.20 mAtrAsamaka VI. 13 mAdhavIlatA I. 19. 18 mAninI I. 8. 24; III. 46-47 mAyA I. 13.29 mAlatI I. 11.34; 12. 18 mAlabhAriNI III. 23 mAlava I. 20.14 mAlA I. 10. 32; 15.8 mAlAcitra I.27.3 mAlAdhara I. 17. 11 mAlAvRtta I. 27.35 mAlikottaramAlikA I. 18.33 mAlinI I.6.11; 19; 8.24; 15. 12 mitabhASiNI III. 41 mitra I.15.20 mizrA IV. 28 mukula I. 6. 15 mukulitA I.6.7 muktAgumpha I.7.17 mukkAmAlA I. 18.30 mukhacapalA I. 11. 10 mugdhaka I. 19. 17 muditA I.7.19 mudrA I.20.5 muralI III. 14 mRgacapalA I.5.4; 10. 10 . mRgavadhU I. 4.5 mRgAkamukhI III.7 / mRgI I. 3.7 For Personal & Private Use Only Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oft Taraft III. 38 mRgendra I. 3.1 mRgendramukha I. 13.7 mRdaGga I. 15.3 . megha daNDaka I. 3.4.2 meghamAlA I.2.4.2 meghavisphUrjitA I. 19.21 meghavitAna I. 10.35 meghAvalI I. 12.36. moTaka or (moTanaka) I.11.7. modaka I. 12. 38. mohapralApa I. 13.33 mauktika I. 10.28 mauktikadAma I. 12.1 mauktikamAlA I.11.24; 25 yamaka I.5.5 yamavatI III. 42 yamunA I. 12. 18 yavamatI III. 37 yavAnI mRgI III. 38 . yAdavI I.17.20 yugmavipulA IV. 10 raktA I.7.20 racanA I. 19.4; 4A rajanI I. 3.8. rajana I.26.5 raJjitA I. 11.37 rati I. 5. 7; 12. 37; 13. 41 ratimAlA I. 8. 11 ratilIlA I. 19.2 rathoddhatA I. 11. 39 ramaNa I.3.8 ramaNI I. 6.24 ramaNIyaka I. 15. 24 ramA I.5.14; IV. 36 rambhA I.19.21 ramyA I. 6.13 rAjaramaNIya I. 14.2 rAjahaMsI I. 11.22 rukmavatI I. 10. 17 ruci I. 13.6 chndo'nushaasnm| ruciramukhI I. 11. 20; 17.2 . rucirA I.9.3; 11.25; 18, 2; 15. 10%; 21.3 rUpamAlA I. 9. 19 rUpa(rUma)vatI I. 10. 17 rekhA I.15.29 rocaka I.11.28 rohiNI I. 17. 13 lakSmI I. 13. 6; 14. 17; 23;330; 33. lakSmIdhara I. 12.52 laghugati I. 13. 16laghumaNiguNanikara I. 9.8 laghumAlinI I. 6. 11 laTaha I. 7.7 latA I. 18.6 latAkusuma I. 22.5 laya I. 13. 22 layagrAhi I. 11.9 lalanA I. 12.37; 42; 16. 26 . lalita I. 12.25; 18.4; 23.5%; IV. 20 lalitagati I. 8. 10 lalita daNDaka I. 50. 1 lalitapada I. 16.6 lalitapadA I. 12. 17 lalitalatA I.24.1;38. 1 lalitavikrama I. 21.7 lalitA I. 4. 7; 12. 12; 42; 16. 16; III. 10; 14 lavalI IV. 16 laharikA I. 31.1 lAlasA I. 18.9 lAlitya I. 22.8; 10 lAlinI I. 10.29. lAsinI I. 4.1 lIlAkhela I. 15. 20 lolA s. alolA vaMzadala I. 17.15 vaMzapatrapatita I. 17. 14 .... vaMzamAlA IV. 30 vaMzastha I. 12.2. / | vaMzasthavila I.12.2.. . . 15 For Personal & Private Use Only Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 1.26.3 vakra I.9.14 vakra anuSTup IV. 1-3 vajraka I. 7.5 vaJcita I. 19. 10 vataMsinI III. 5 vana I. 3.6 vanamaJjarI I.21.2 vanamayUra I. 14. 19 vanalatA I.14.35 vanalatikA I.26.3 varakRntana I.18.34 . varatanu I. 12. 18; 22.6 varadA I. 18.7 varayuvati I.16. 17 varasundarI I. 14.19. varUthinI I. 19.1 varma I.4.14 vardhamAna IV. 24 valanA I. 14.35 vali I.2.4 vallakI I. 19. 22 vallI I.4.10 . vasanta I. 14.8 vasantacatvara I. 12.5 . vasantacAmara I. 12.5 vasantatilaka I. 14.3 vasantamaJjarI I. 12.2 vasantamAlikA III. 23 vasantA I. 12.36 vasudhA I. 14.37:... vasudhArA I.17.8 vasumatI I. 6.5 vAgurA I.5.12 .... areraft III. 37 vAcAlakAcI I. 18.25 vANinI I. 16.3; 4; 17.3 vAtomi I. 11.30; 32 . . vAtormimAlA S. vAtomi vAnarI III.9 vAnavAsikA VI. 17 vAmanikA V.6 - saMskRta vRtta naam-suuciH| vAyuvegA I. 19.15; 154 vAruNI III.4 vAsantI I. 1.4. 24 vAhinI I. 12. 16 vikasitakusuma I. 27.4 vikrAntA I. 6.9; 12.46 vigAthA V.7 . vicita I. 19. 10 ... vicchitti I. 18. 13 vitAna I. 8. 1; 19; 32; 10.35%; 12.50. vidagdhaka I. 5. 12 viduSI I. 11. 44 vidyAdhara I. 12.45 vidyut I. 13. 24 vidyuddhAntA I. 5.8 vidyunmAlA I. 8. 22; 13.25%3; 23.9. vidyunmAlikA I. 13.23 vidyullekhA I. 6. 12; 8.22. vidhuvakrA I.7.15 vidhyaGgamAlA I. 11.9 ... viparItapathyA IV.6; 8 viparItabhAmA III. 31 viparItAkhyAnakI III. 18. vipinatilaka I. 15. 15 vipulabhujA I. 10.7 vipulA AryA V.3 vipulA vaktra IV. 10 vibudhapriyA I. 18. 33 vibodhitA III. 14 vibhA I. 8.6 vibhAvarI I. 12.5 vibhUSaNA I. 11. 22 vibhramagati I.2.4. 10 vibhramA I. 14. 13 vimalajalA I. 8.29 vimalA I. 6. 23; 7. 23; 11. 43 viyoginI III. 14 vilambitagati I. 17.1 vilambitA I. 7. 1; 19.68 vilasitalIlA III. 25 : For Personal & Private Use Only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 chando'nuzAsanam / vilAsa I. 18.29; IV. 263 27 zazikalA I.15.7 vilAsitA I. 10. 23 zazilekhA I.9.4 vilAsinI I. 4. 1; 11. 2; 14. 19; 17.6 zazivadanA I. 6.7; 21.4 vilolAsikA I. 12.27 zazI I.3.6 vizAlA I.9.11 zAradI I. 7. 12 vizikhA V. 13 zAma I. 19.23 vizuddhacarita I.22.5 zArdUla I. 18.28 vizloka I. 11. 12; VI. 15 zArdUlalalita I. 18.27 vIthI I. 6. 15 zArdUlavikrIDita I. 19. 14 vRtta I. 10. 12; 20. 11; 13 zAlinI I. 11.29. vRttalalita I. 30. 1 zikhaNDita I. 11.3;5 vRttasamRddhA I. 10. 16 zikhaNDI III. 27 vRttA (vRntA) I. 11. 19 zikhaNDinI I. 6. 16 vRttAjI I. 11. 19 zikhariNI I. 17. 19 vRddhi I. 4. 11 zikhA I. 5. 1; 7. 20; V.9; VI. 27 vRntA 8. vRttA zikhAmaNi III. 14 vRndAraka I.23.1 zikhI III.2 vRSabhacarita I. 17. 14 zibikA I. 12. 54 vRSabhagajavilasita I. 16. 14 zizu I. 15.2 vRSabhalalita I. 17. 14 zIrSarUpaka I, 7.17 vegavatI I.26 1; III. 15 zuddhavirAT I. 10.24; 12.2 vellitA I. 16.30 zuddhavirAD RSabha IV. 25 vezyAprIti I.24.9 zeSarAja I. 6. 12 vezyAratna I. 20. IA zailazikhA I. 16. 15. vaitAlIya VI. 1 zobhA I.20. 12 vaitikA I. 11.36 zobhAvatI I. 14.3 vaizvadevI I. 12.47 zyAmA I. 8.8 brIDA I. 4. 11 zyAmAGgI I. 3.5 zaGkha I.23.2 zyenI I. 11. 36 zaGkhanArI I. 6. 17 zrI I. 1. 1; 11.24; 25%3; 15.32 zanidhi III. 30 zrIdharA . mandAkrAntA zapharikA I. 6.8 zruti I. 12. 13 zambhu I. 19.24 zreNi I. 11. 36; 21. 10 zamyA VI. 24 zreyomAlA I.13.34 zarabha I. 15.8 zloka I. 8.33 zarabhalalita I. 14. 14; 27 SaTpadA III. 45 zarabhA I.14.15 . SaTpadAvalI III. 40 zaramAlA I. 16. 13 saMyutA I. 10.31 zarma I.5.7 , saMgata I.16.12 zalabhavicalitA I.9.11. saMgataka I. 15. 17 zazAkaracita I.20.2 .. | saMgatA I.11.4522.4 For Personal & Private Use Only Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satI I. 4. 55.1 sadAgati I. 18.2 sana I. 4. 12 samAlA I. 20. 9 sandhivarSiNI I. 13. 1 samadavilAsinI I. 17. 6 samAna I 12,49 samAnikA I. . 20 samAnI I. 8. 24; 25 samudravatA I. 19.3 samRddhi I. 4. 13 saMpIDa 8. pratyApIDa sambhrAntA I. 24.4 sammohA I. 5. 8 sarala I. 7.16; IV. 22 sarasI I. 218 salilanidhi I. 21. 3 sAndrapada I. 11. 25 26 sAra I. 2. 2 sAraMga I. 12. 10 sAraMgikA I. 99 sAraMgI I 16, 20 sAraNI I. 11. 41 sAravatI I. 10. 12 sArasikA III. 15 sArasI III. 44 sAriNI I. 11. 4 sAlUra I. 29. 1 sAvitrI I. 5.9; 6.12 siMha I. 14.16 siMhanAda I. 13.39 siMha IV. 31 siMhalIlA I. 8. 24 siMhalekhA I. 8. 24 siMhavikrIDita I. 18.7 siMhavisphUrjita I. 18 28 siMhAkAntA I. 9.15; 18 siMhotA (tA) 1. 14. 3 siddhi I. 21.3 sukesara I. 14.18; 15.5 sukha I. 2.3 saMskRta-vRta-nAma- saciH / sucandraprabhA I 82 sudatI I. 5. 13 sudanta I. 13. 42 sudarzanA I. 14. 36 sudhA I. 18.30 sudhA sudhAkalaza. sudhI I. 3. 7 I. 26 2 sunandA I. 6. 13; 14.40 sunandinI I. 13. 38; III. 30 sundara I. 15, 24 sundaralekhA I. 9. 16 sundarI I. 12.33; 28 11; III. 14 supavitra I. 14.9 suprabhA I 20.10 subodhitA III. 23 subhaha 1.24.7 subhadrA I. 2. 1 7. subhadrikA I. 11. 8 subhASA I. 10.17 sumaGgalikA I. 13. 39 sumaGgalI I. 13. 38 sumati I. 4. 15 sumAlatI I. 6. 1; 8. 14 sumukhI I. 4. 7; 11. 13 suratakalitA I. 16. 20 suradayitA I. 10.10 suranartakI I. 21.11 surabhi I 1887 surasA I. 19. 12 sulalita I. 16. 23 sukhahitA I. 16.20 suvaMzA I. 20. 10 suvaktra IV. 4 supatrA I. 137 suvadanA I. 20. 11 suvastu I. 3. 1 suvAsa I. 2. 6 suvikasitakusuma I. 8. 12 suvilAsA I. 8.30 I. 1991 suSamA I. 10. 4 For Personal & Private Use Only 233 . Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / sUcImukhI I.6.22 senA I.3.2 senikA I. 11.36 saikatripAdA IV.28 sopAnaka I. 16. 12 somakAnta nArAca I. 16.1 somakula I. 6. 15 somakAnta I. 8. 22.. somaDaka I. 16.81 . somapriyA I..4.3 somarAji I. 6. 17 saudAminI I.12.44 . .. saumyA I.9.30 saumyA zikhA V. 13 saurabhaka IV. 19 skandhaka V. 8 skhalita I. 14. 19; 24.6 skhalitavikramA I. 16. 29 : strI I.2.1 sthira I. 8.3 snigdhA I.9. 14 smarazaramAlA S. zaramAlA smRti I.12.4 srak I. 15.8 sragdharA I.21.9 . sragviNI I.6.20; 12.52 svAgatA I. 11.38 . svairiNIkrIDana I. 24. 11 . . . haMsa I. 5.6 haMsakrIDA I. 10. 22 haMsagati I.23.3 haMsapada I.2.4.8 haMsapadA I. 25.1 haMsamAlA I. 6. 20; haMsaruta I. 8. 19; 21 haMsalaya I. 25.3 haMsazyAmA I. 1.4.28 haMsazyenI I. 1.4.28 haMsAsya I. 12.6 haMsinI I. 8. 26 haMsI I. 10. 21; 22.7; III. 50 hayalIlagati I.23. 4 . haranartaka I. 18. 26; 33. haranartana I. 18.32; 33 hari I. 17. 10 ... hariNapluta 1. 12.33; 18. 26 hariNaplutA III. 24 hariNI I. 17. 14 hariNIpada I. 18. 11 hariNoddhatA III. 24 harivilasita I. 7.7 halamukhI I.9.24 hAriNI I. 17.16 hArI I.5.2 hRdya I.3.4 hI I.12.22 For Personal & Private Use Only Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Appendix II prAcInachandaHzAstropalabdhaprAkRtavRttarUpANAM nAnAM ca / smuccysuuciH| A. Ha-T7-c4-ef: 1 (A Classified List showing The Structure of Prakrit Metres) The Praksta-Vitta-Rupa-Suci is a Classified List of old Prakrit and Apabhramsa metres. It is divided into fourteen sections as follows :I. Sama Dvipadi; II. Visama Dvipadi; III. Sama Catuspadi; IV. Ardhasama Catuspadi; V. Visama Catuspadi; VI. Pancapadi; VII. Satpadi; VIII. Astapadi; IX. Dvibhangi; X. Tribhangi; XI. Caturbhangi; XII. Pancabhangi; XIII. Astabhangi; XIV. Dvadasabhangi. In each section metres are arranged in the ascending order of the Matras which each Pada of the metre contains; in the case of the Ardhasama metres, the ascending order of the Matras in the first Pada is followed, the Matras of the other Padas constituting a half being also given. The number of the Matras in all the Padas of the Visama metres is fully indicated.. The first figure in this List refers to the serial number of the metre in that section; then follow in order, the name of the metre, the number of the Matras (in Italics ), the Matra Ganas into which they are divisible, together with the figure showing the Yati if any (in Italics ), these last two being put within brackets, and lastly, the references arranged in an alphabetical order. Short and long letters when prescribed, are shown by the older signs, namely, I and S. Only rarely have I used the usual letters to indicate the Aksara Ganas when they are laid down.. The metres in this Suci are collected from the following ten old and important treatises on Prakrit and Apabhraiba metres, arranged as far as possible in a chronological order: 1. Janasrayi of Janasraya (Jns.): See No. 4 in the List of Works on p. 284 under Sanskrta-Vstta-Rupa-Suci; 2. Ajitasantistava of Nandiscna (As.): See No. 5 in the same; 3. Vrttajatisamuccaya The For Personal & Private Use Only Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / of Virahanka (Vjs.): See No. 6 in the same; 4. Gathalaksana of Nanditadhya (N.): See No. 7 in the same: 5. Svayambhuchandas of Svayambhu (Sb.; and SbP. for its Purvardha): See No. 9 in the same; 6.Chandahsekhara of Rajasekhara (R.): See No. 13 in the same; ". Chandonusasana of Hemacandra (H.): See No. 14 in the same; 8. Kavidarpana of an unknown author (Kd.): See No. 15 in the same; 9. Chandankosa of Ratnasekhara (Ck.): See No. 16 in the same; 10. Praksto Paingoslam (PP.): See No. 17 in the same. For Personal & Private Use Only Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Section 1 samadvipadI 1 vijayA H.7. 58; R. 227; Sb. 7. 3. 2 revakA 5 H.7.59; R. 228; Sb. 7. 4. 3 gaNadvipadI 6 H. 7.60. R. 229; Sb. 7. 5. 4 svaradvipadI 7 (4,3) H. 7. 61; R. 230; Sb. 7.6. 5 apsarA 7 (5, 2) H. 7.62; R. 231; Sb. 7.7. 6 vasudvipadI 8 H.7.63; R. 232. 7 karimakarabhujA (4, 4) H. 7. 64; R. 233; Sb. 7.9. 8 candralekhA 8 (4,1,2,1) H. 7. 65. 9 madanavilasitA 8 (5,3) H. 7. 66; R. 234; maGgalAvatI Sb. 7.8. 10 malayavikasitA 8 (6,2) Sb. 7. 10. 11 jaMbhedikA .9 (4,5) H. 7.67; R.2353; Sb. 7. 11. 12 lavalI9 (5,4) H.7.68; R. 236. 13 amarapurasundarI 10 (7,2,1) H. 7. 69. 14 kAzcanalevA 10 (6, 4) H.7.70. 15 cAru 10 (5,5) H.7.71 = lalataka Sb.7. 12. 16 puSpamAlA 12 (3,6,3) H.7.72. 17 vicchitti 22 (2,4x5; jagaNa avoided) Vis. 4. 91. 18 utphullaka 2 4 (4x5, ss) Vjs. 4. 63.. : - 19 dvipathaka 26 (4x3, , 4x2, ss) Vjs. 4. 27; see dohaka IV. 90. . 20 upagIti 27 (12) Ck. 69; Kd. 2.9; H. 4.7; Vjs. 4. 14; gAtha N.4; Pp. 1. 52; SbP. 1. 4; vAmanikA Jns. 5. 39. 21 kulama (ullAla)27 (15) Ck. 12, 29; Kd. 2.2,3; H. 7.3. * 22 karpara (ullAla)28 (15) Ck. 12, 29; Kd. 2.2, 3:H.7.2: Pp. 1. 8. 28 (4x7) H. 7.4; R. 176; Sb. 6. 132. 24 bhramarapada 28 (4x7; 10, 8) H.7.5; R. 177; Sb. 6. 133. 25 upabhramarapada 28 (6,4x5,2; 10, 8) H.7.6; R. 1783; Sb.6. 26 upaskandhaka 29 (12, 17) H. 4. 14; Kd. 2.9. 27 garuDapada 29 (4x6,5) H. 7.7; R. 179; Sb. 6. 135 28 upagaruDapada 29 (6,4X6,3) 29 (6,4x5,3) H. 7.8; R. 180%; Sb.6. . 29 hariNIkula 30 gIti 30 (4x7,2; 12) Ck. 68; H. 4. 6:52, 66. SbP. 1. 3; Pp. 1. 68; u0b. 6. 137. 31 gItisama 30 (4x7, 2; 10, 8) H. 7. 10; R 31A dhruvA 30 (4x7,2;16) Jns. 5. 41. 3b.6.120 32 bhramararuta 30 (6x5; 10,8) H. 7. 11; 782; St. 6. 120 33 hariNIpada 30 (6, 4x6; 12,8) H. 7. Sb. 6. 140 34 kamalAkara 31 (6x4, 4, 3) 6.7.15db. 6. 141 . 35 kuGkumatilakAvalI1 (4x7,3) H. 7.' 43 chando. 23 laya 9. R. 182. 5.40; Kd. 2.9%3B For Personal & Private Use Only Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 chando'nuzAsanam / [I. 36 to 36 ratnakaNThikA 31 (4x7,3; 12, 8) H. 7. 15; R. 186; Sb. 6. 142. 37 zikhA 31 (6,4x5, 5; 12, 8) H. 7. 16; R. 186. 38 chaDaNikA 31 (4x7,3; 10, 8) H. 7. 17. 39 ripucchandas 31 (12) H. 4. 9; Kd. 2. 10; gItikA Jns. 5. 42. 40 lalitA 31 (13) H. 4. 10; Ad. 2. 11. 41 ghattA 31 (10, 8) Pp. 1. 99. 42 ghattAnanda 31 (10,1) Pp. 1. 102. 43 bhadrikA 32 (13) H. 4. 11; Kd. 2. 10. ____ = gItikA Jns. 5.43; Vjs. 2.2-3. . 44 skandhaka 32 (12) H. 4. 13; Kd. 2. 9; N. 49; Pp. 1. 73; SbP. 1. 3; Vjs. 4.9; AryAgIti Jns. 5. 44. 45 skandhakasama 32 (4x8; 10, 8) H. 7. 18; R. 187; Sb. 6. 143. 46 skandhakasamA 32 (6, 4 x 6, 2; 10, 8) H. 7. 21; R. 190; Sb. 6. 146. 3214x8; 12, 8) H. 7. 19; Kd. 2.3: R. 188: Sb. 6. 144. 48 mauktikadAmnI 32 (6, 4 x 6, 2; 12, 8) H. 7. 21; R. 190; Sb. 6. 146. 49 navakadalIpatra 32 (4 x 8; 14, 8) H. 7. 20; R. 189; Sb. 6. 145. 50 navakadalIpatrA 32 (6,4x6, 2; 14, 8) H. 7. 21; R. 190; Sb: 6. 146. . 51 AyAmaka 33 (4x7, 5) H. 7. 22; R.191; Sb. 6. 147. 52 upAyAmaka 33(6,4x6,3) H.7.26%; R. 195%; Sb. 6. 151. 53 kAJcIdAma 33 (4x7, 5; 10, 8) H. 7. 23; R. 192; Sb. 6. 148. 154 upakAcIdAma 33 (6,4x6,3; 10,8)H.7.26; R. 195%; Sb. 6. 151. 15 rasanAdAma 33 (4x7, 5, 12, 8) H. 7. 24; R. 194; Sb. 6. 149. (4X1,06deg 50 uparasanAdAma 33 (6,4x6,3; 12, 8) H. 7. 26; R. 195; Sb. 6. 151. 56A mAlAgalitaka 33 (4, 5, 4x2, 5, 4x 2, Is) Vjs. 4. 105. 568 gItikA 33 (4 x 2, 5, 4, 5, 4, 5, 2) Jns. 5. 43. 57 cUDAmaNi 33 (4x7, 5; 14, 8) H. 7. 25; R. 193; Sb. 6. 150. 58 upacaDAmaNi 33 (6, 4 x 6, 3; 14, 8) H. 7. 26; R. 195%; Sb. 6. 151. 59 svapnaka 3 4 (4x 8, 2) H. 7. 27; R. 196%; Sb. 6. 152. 60 apsarAkusuma 3.4 (4x 8, 2; 10, 8) R. 197; Sb. 6.153. 61 bhujaMgavikrAnta 34 (4 x 8, 2; 12, 8) H. 7. 28; R. 198; Sb. 6. 154. 62 tArAdhruvaka 34 (4x8,2; 14, 8) H. 7. 29; R. 200. 624 tArAdhuvaka 34 (6,4x2,6,4x3,23; 14,8) Sb. 6. 155. 63 navaraGaka 3 4(4x8,2; 16,8) H. 7.30; R.202; Sb. 6. 156. 64 pavanadhruvaka 34(6,4x4, 6, 4, 2; 14, 8) H. 7. 33, R. 201; Sb. 6. 156. 65 sthavirAsanaka 34 (6x3, 4x4; 16, 8) H.7.31; R. 203. 66 supara 34 (447,6,16,85.1.32,R.204. 67 kumuda 34 (0, 4x2, 6, 4x3, 2; 10, 8)H. 7. 34. 67A kumuda 3.4 (4,6, 4, 6, 4x3, 2; 10,8)R. 197. 68 bhArAkrAnta 34 (6,4x2, 6, 4x3, 2; 12, 8) H.7.535; R. 199. 69 tIrthAnana 5 (4x 8, 3) Sb. 7. 157; kandoDa H. 7. 36; R. 205. For Personal & Private Use Only Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I. 96] praakRt-vRtt-ruup-suuciH| 70 bhramaradruta 35 (6x2; 4x5,3; 10,8) H. 7. 37; R. 206; Sb. 6. 159. 71 surakrIDita 35 (6x 2, 4x5,3; 12, 8) H.7.38; R. 207; Sb. 6. 160. 72 siMhavikrAnta 35 (6x2, 4x5,3; 14, 8) H. 7. 39; R. 208. 73 kuGkamakesara 35 (6x 2, 4x5,3; 16, 8) H. 7. 40; R. 209. 73A prasRtA 35 (10, 4, ja, 4, ja, 4, ya) Vjs. 4. 92. 74 bAlabhujaMgamalalita 36 (4x9) H. 7. 41; R. 210. 75 upagandharva 36 (6x3, 4x4, 2; 12,8) H. 7.42; R. 211. 76 saMgIta 36 (6x3, 4x4, 2; 1.4, 8) H. 7. 43; R. 212; Sb. 6. 161. 77 upasaMgIta 36 (6x3, 4x4,2; 16,8) H.7.44; R. 213; Sb. 6. 162. 78 gondala 37 (4x8, 5) H. 7.45; R. 214; Sb. 6. 163. 79 rathyAvarNaka 37 (6, 4x7, 3; 12,8) H. 7. 46; R. 215; Sb. 6. 164. 80 caJcarI 37 (6,4x7,3; 14,8) H. 7. 47; R. 216; Sb. 6. 165. 81 abhinava 37 (6,4x7,3; 16,8) H. 7. 48; R. 217; Sb. 6. 166. 82 capala 37 (4x6,6, 4,3; 16, 8) H.7. 49, R. 217. 83 capala 37 (6, 4x7,3; 16, 8) Sb. 6. 166. 84 jhullaNA 37 (10, 10) Pp. 1. 156. 85 amRta 38 (4x6, 6,4x2) H.7. 50; R.220; Sb.6.169. 86 siMhapada 38 (4x9,2; 16,8) H.7. 51; R.220, Sb. 6. 169. 87 dIrghaka 38 (4x9,2; 14,8) H. 7. 52; R. 218; ratiramaNapriya Sb. 6. 167. 88 kalakaNThIruta 38 (6, 4x 8; 1.4, 8) H. 7. 53, R. 219; Sb. 6. 168. 89 zatapatra 38 (6x2, 4x6, 2; 14,8) H.7.54; R. 220; Sb. 6. 168. 90 atidIrghaka 39 (4x9,3; 14,8) H. 7. 55; R. 221; Sb. 6. 170. 91 mattamA 39 (6x 2, 4x6,3; 14,8) H.7.56; mattamAtaGga-GgikA R. 222; Sb. 6. 171. 92 mAlAdhruvaka 40H.7.57; R. 223; Sb. 6. 172. 93 mAlAdhruvaka 41 H. 7. 57; R. 223; Sb. 6. 172. 94 khaJjA 41 (4x9, ra) Pp. 1. 158. 95 mAlAdhuvaka 42H.7.57: R. 223. Sb. 6. 172. 96 vizAlA' 46 (2, 4x11) Vjs. 4. 90. 1. I. 96: The Caturmatras in the odd places of Visala should always contain two short letters in them, while those in the even places should either be Jaganas or contain all short letters, For Personal & Private Use Only Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Section II viSamadvipadI 1 udgIti 27-30 H. 4. 8; Kd. 2. 9; N. 27; SbP. 1. 4; vigAthA Ck. 67; N. 64; Pp. 1. 66. 2 zikhA 28-32 Pp. 1.161-162. 3 utskandhaka 29-32 H. 4. 15; Kd. 2.9 com.. 4 gAthA 30-27 Ck. 51-61; H. 4. 1-53; Kd. 2. 4-5; N. 6 ff; Pp. 1. 54 ff.; SbP. 1. 4-5; Vjs. 2.2-8; DhosA Vjs. 4. 35-36. 5 saMkIrNaskandhaka 30-32 H. 4. 17; Kd. 2.9 com.; SbP. 1. 3; gAthinI Ck. 70; ___ N. 65; Pp. 1.70. 6 avaskandhaka 32-29 H. 4. 16; Kd. 2.9 com. 7 saMkIrNaskandhaka 32-30 H. 4. 17; Kd. 2.9 com.; SbP. 1. 33; siMhinI Pp. 1. 70. 8 jAtIphala 34-27 H. 4. 18; Kd. 2. 11 com. 9 gAtha 38-27 H. 4. 19; Kd. 2. 12; SbP. 1. 8. 10 dAma 42-27 H. 4. 23; Kd. 2. 13 com. 11 mAlA 45-27 Pp. 1. 164. 12 udgAtha 46-27 H. 4. 20; Kd. 2. 12; SbP. 1. 8. 12AsamazIrSaka 17 (55,6371, etc.)-21 H.4.2; R. 4. 13 uddAma 50-27 H. 4. 23; Kd. 2. 13 com. 14 vigAtha 5.4-27 H. 4. 20; Kd. 2. 12; SbP. 1. 8. 15 vidAma 58-21 H.4.23; Kd. 2. 13 com. 16 avagAtha 62-27 H. 4.20; Kd. 2.12; SbP. 1.8. 17 avadAma 66-27H. 4. 23; Kd. 2. 13 com. 18 saMgAtha 70-27 H. 4. 20; Kd. 2. 12; SbP. 1. 8. 19 saMdAma 74-27 H. 4.23; Kd. 2. 13 com. . 20 upagAtha 78-27 H. 4. 20; Kd. 2. 13; SbP. 1. 8. 21 upadAma 82-27 H. 4. 23; Kd. 2. 13 com. 22 gAthinI 86-27 H. 4. 21; Kd. 2. 13. 23 dAminI 90-27 H. 4. 23; Kd. 2. 13 com.; SbP. 1.8. 24 mAlAgAtha 94 (102, 110 etc.)-27 H. 4. 22; Kd. 2. 13 com. 25 mAlAdAma 98 (106,114 etc.)-27 H. 4.23; Kd. 2. 13 com. 2. II. 4: A Gatha contains two halves, both of which are divided into two parts each. The first part in each half contains 12 Matras; the second part of the first half contains 18, while the second part of the second half contains only 15 Matras. The 12 Matras in the first part are made up of three Caturmatras of any kind. But a long letter must not be used at the junction of the Caturmatras, combining Matras from the earlier and the later ones. The second part of the first half is made up of four Caturmatras of which the third must either be a Jagana or contain all short letters, the others may be of any kind followed by a long letter at the end. In the second part of the second half, we have in succession two Caturmatras of any kind, a short letter, one Caturmatra of any kind and a long letter at the end. A Jagana must, however, never be employed for a Caturmatra in the odd places of a Gatha. 3. II. 11: In the first half of Mala we have 36 short letters followed by a Ragana and two long letters at the end. The second half of Mala is identical with that of Gatha, For Personal & Private Use Only Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 vijayaka 8 Ck. 19. 1vidyudvilasita 8 (sasa) As. 21. 2 madhubhAra 3 dhruvaka 4 avalambaka bahula 5 ekAvalI 6 dIpaka 7 zazivadanA 8 AbhIra 9 mArakRti 10 raktA 11 manovatI Section III samacatuSpa 264 sumaha 268. kabU 27 aralar 8 ( 4, ja ) Pp. 1. 175. 9 (5, 4) H. 6. 24; Sb. 8. 3. 9 (4, ra) Vjs. 4. 68; see Nos. 17, 22, 29. 9 Ck. 8. 10 (5 x 2) Ck. 47. 10 (4, 5, 1) Pp. 1. 181. 10 (4 x 2, 2) H. 6. 25; Sh. 6. 123; zazAGkavadanA R. 165. 11 (7, ja ) Pp. 1. 177. 11 (4, 5, 2 or 4 x 2, 3) H. 6. 26; R. 166; Sb. 6. 124. 11 ( ra, ja, 8 ) Vjs. 3. 7; kheTaka Vjs. 4. 76. s 11 (4, 5, 8 ) Vjs. 3. 4. = 12 mahAnubhAvA 13 pragItA 13A naTacaraNa 14 nArAcaka 15 ghattA 16 apsarovilasita 13 (6, 4, 3, or 4, 45 ) H 6.28; R.168; Sb. 6. 126. 17 khaNDaM ( avalambaka ) 13 (4, 4, 5 ) H. 4.53; SbP. 3. 3. 18 saMgalitaka 13 (4, 4, 5) H. 4. 29. 19 padagalitA 13 (4, 4, 5) Vjs. 4. 102. 20 sundarA galitaka 13 (5,5,3) H 4. 36. 21 jyotsnA 13 (5, 5, 1s) Vjs. 3. 3. 22 upakhaNDa ( avalambaka ) 13 (6, 4, 3 ) H. 4.54; Kd. 2. 22 com. 29 uddohaka 13 Kd. 2. 17. 13 Vjs. 4. 72. 24 haMsinI 25 mAninI 13 (ra, ja, ss) Vjs. 3. 8. 26 gAtha 18 (ra, sa, 88 ) Vjs. 4. 57. 13 As, 20. 12 (6, 4, 2 or 4 x 3; 6 x 2 ) H. 6. 27; R. 167; Sb. 6. 125. 12 (4, 4, 8s ) Vjs. 3. 6; avalambana Jns. 5. 70-71. 12 (4, 4, s; 8) H. 3. 71. 12 (ja, ra, Is ) Vjs. 4. 58. 12 Sb. 8. 13. 18 or 14 Vjs. 3. 45. 14 (6, 4, 4 or 4 x 3, 2) H. 6. 29; R. 1. 169; Sb. 6. 127; jhambaTaka in a song H. 5. 42. 28 hAkali 14 Pp. 1. 172. 29 khaNDitA ( avalambaka ) 14 ( 6, 4, 4 ) H. 4.55; Kd. 2. 22 com. 4. III. 28 : To make up the 14 Matras in the lines of Hakali, Caturmatras of Sagana or Bhagana type or those that contain two short letters should be employed. For Personal & Private Use Only Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 30 nidhyAyikA 31 kaumudI 32 tArA 33 sumanA 334 bidArI 34 laghucatuSpadI 35 pAraNaka 36 Anandita 37 padminI 37 AzamyA - sAmyA 37B fafa 5 38 pAdAkulaka 39 saMkulaka 40 paddhaDikA 2 41 mAlatI 42 siMhAvaloka 43 mAtrAsamaka 44 vizloka 45 citrA 46 agenten 51 apsarA 52 candrikA 53 nandinI 54 bhittaka 55 vilAsinI chando'nuzAsanam / 14 (5, 3 x3) H. 4. 76; see also Nos. 73, 78. 14 (5, 5, ) Vjs. 3. 5. 14 (4, 4, , s) Vjs. 3. 2. 14 (4 x 3, s) Vjs. 3. 1. 14 (8, , s) Jns. 5. 66-68. 15 Ck..40. 15 (4 x 3, 3 or 6, 4, 5) H. 6. 30; R. 170; Sb. 6. 128. 15 (4 x 3, Is) Vjs. 4. 20. 15 (4, 4, 5, s) Vjs. 3. 10. 15 or 16 Vjs. 4. 23. 15 to 18 Vjs. 3. 41. 16 H. 3. 70; Pp. 1. 129; R. 171; Sb. 6. 129; SbP. 1. 5. 1. 16 (6, 4, 4, 2) H. 5. 28 com; R. 172; Sb. 6. 129. 16 (4x4) Ck. 36; Pp. 1. 125; R. 173; Sb. 6. 129; 8. 15. [III. 30 to H. 3. 73; 6. 31; Kd. 2. 22, N, 74; 16 (Ganas of 1, 3, 5 Matras only) Ck. 49. 16 (all short or 4) Pp. 1. 183. 16 (9th short) H. 3. 65; Kd. 2. 19; SbP. 5. 2. 16 (5th, 8th short) H. 3. 67; Kd. 2. 19; SbP. 5. 4. 16 (5th, 8th, 9th short) H. 3. 68; Kd. 2. 20; R. 5; SbP. 5. 5. 16 (9th, 12th short) As. 33; H. 3. 69; Kd. 2. 20; 16 (5, 5, 3, 7 vj. u.. 16 (5, 5, 4, s) Vjs. 3. 17. 16 (4) Vjs. 3. 20; fo Vjs. 4. 54. 16 (3, ss) Vjs. 4. 55. 16 (3, 3, 4, 3, 3) H. 4. 60. 5. III. 33: two long letters. 6. III. 40: According to CK. and PP., the last Caturmatra must be a ; far the ar Sanskrit Paddhatika, compare H. 3.73. 55 vilAsinI 16 (3, 3, 4, 3, 3) H. 4. 60. In Sumana the third Caturmatra is never a Sagana nor contains 1J danobrit Matra Vrttas by other 5. III. 33: In Sumana the third Caturmatra is never a Sagana nor contains two long letters. 6. III. 40: According to CK. and PP., the last Caturmatra must be a ; for the Sanskrit Paddhatika, compare H. 3.73. 7. III. 43-47: All the five metres are treated as Sanskrit Matra Vrttas by other metricians. In all the five the first Caturmatra may be of any kind except the Jagana, and the last two Matras should always be represented by a long letter. Otherwise, the 9th Matra in Matrasamaka, 5th and 8th in Visloka, 5th, 8th and 9th in Ultra, Ju the renresented by short letters, while the 9th and 10th Matras of Upacitra must be together represented by a For Personal & Private Use Only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ III. 88] 56 vilAsinI 57 parinandita 58 bhUSaNA galitaka 16 (5,5, 3, 3) H. 4. 37. 59 vibhUSaNA 71 candrakAntA 72 nirvApitA 73 nidhyAyikA prAkRta- vRtta-rUpa-sUciH / 60 ghattA 61 aDilA 62 maDilA 63 bANAsikA 64 upavadana 65 ragaDAvaka 66 utthakka = avasthitaka 17 ( 5 x 3, 2 ) H. 5.31; Sb. 8. 1. 67 kusuma ( rAsaka ) 17 (4, 5, ja, 88 ) H.5.15, 68 vidyut 69 sarasvatI 70 fagfor 77 sumaGgalA 78 nidhyAyikA 79 rativallabha 80 prabhAvatI 81 vIthI 81dhArI 16 (5, 5, ja, s ) Vjs. 4. 15. 16 ( ra, na, bha, ss ) Vjs. 4. 19. 86 zubhA or sudhA 87 kumudaka 88 haMsI 16 (2, ja, ta, ra) Vjs. 4. 94. 16 (4) Sb. 8. 14. 10 (with one Yamaka ) Ck. 41; H530; Kd 2 21 Pp. 1. 127; R. 20; Sb. 4. 12; Vjs. 4. 33. 16 (with 2 Yamakas) Ck. 41; H. 5. 30; Kd. 2. 21; R, 20 Sb. 4. 12. 74. ghRntalaka 75 vibhrama ( rAsaka ) 18 ( ta, ra, ya, Is ) H. 5. 14. 76 manoramA 16 (4 x 4 ) Vjs. 4. 17. 17 (6, 4, 4, 3) H. 5. 29; R. 17, 174; Sb. 4. 12; 6. 130. 17 (4 x 3, 5; or 6, 4, 4, 3) H. 6. 32; R. 174. 18 (4 x 3, ja, s ) Vjs. 4. 82; vijayA Vjs. 3. 18. 18 (4 x 4, 2) H. 4. 52; Vjs. 3. 16. 19 (5, 5, 3 x3) H. 4. 76. 19 (5 x 3, 4) H. 4. 47. 19 (ja, 4, ja, 4, Is ) Vjs. 3. 19. 19 (4 x 3, ra, s ) Vjs. 4. 67. 17, 18 or 19 (4 or 5, 4 or 5, ISI or IIII, 5) Vjs. 3. 43. 82 madanAvatAra 20 (5 x 4 ) H. 4. 83; Kd. 2. 22; N. 78; Sb. 8. 2; candrAnana N. 78. 83 kAminImohana 20 (4) Ck. 10. 17 (4, 5, 4, 4; or 4 x 3, 5 ) Vjs. 3. 11. 17 (4, 5, 5, 1s) Vjs. 3. 13. 17 (4, ja, 4, 5 ) Vjs. 3. 15. 17 ( 4, 5, 4, sa ) Vjs. 3. 22. 17 (4, 4, ja or IIII, 5 ) Vjs. 4.16; nirdhAyikA Jns. 5.46-48. 17 (4, 4, 3 x3) H. 4. 76. 17 (4, 5, ja, SS ) Vjs. 4. 71, 84 pathyA (catuSpadI) 20 (4 x 3, 5, 18 ) Vjs. 3. 24; zAlabhaJjikA Vjs. 4. 79. 85 krIDanaka 343 20 (4 x 3, 5, 3 ) H. 4. 69; Vjs. 4. 21. 20 (2, 4, ja, 4, ja, 2 ) Vjs. 4. 97. 20 ( 4, 5, 5, bha,s ) Vjs. 4. 62. 20 (4, 5, 4, 5, 8) Vjs. 3. 23. Both the Pancamatras must be Antyaguru in Vilasini. 8. III. 56: 9. III. 63: In Banasika the 3rd Caturmatra is either a Jagana or must contain all short letters. The 4th must have a long letter at the end. 10. III. 85: The Pancamatra is either sis or IIrs and the Trimatra is 1s according to Vjs. For Personal & Private Use Only . Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 chando'nuzAsanam / [III. 89 to . 89 suprabhA 20 (4, 5, 4, 4, Is) Vjs. 3. 14. 90 zrI 20 (5sa) Vjs. 3.21; bhramarAvali Vjs. 4.61. 91 taraMgaka 20 (4 bha, ss) Vjs. 4. 22. 92 zubhagatika 20 (6,3x4,s) H. 4. 30. 93 hIrAvalI 20 (5,5, 4, 6)H. 4. 48. 94 aravindaka 20 (6, 5, 4, 3, 2) H. 4. 70; SbP. 1. 2. 1. 95 AvalI 20 (6,4x3, 2) H. 4. 58. 95AnRttagati 20 (4, 4, ss, 4,ss) H. 3.72. 95BsaMgataka 20 (bhabhabhasasa) Vjs. 4. 64-65. 96 pvaMgama 21 (6x3, IS) Pp. 1. 186-188. 97 AbhANaka 21 (4x5, 1) Ck. 17. 98 dardura (rAsaka) 21 (4, 5, 5, 4, Is) H. 5. 10. 99 Amoda (rAsaka)21 (4, ra, ja, ma,s) H. 5. 11. 100rAsAvalaya 21 (6, 4 ex. ja, 6, 5) H. 5. 26; Kd. 2. 25; catuSpadI or vastuka . H.5.26 com. 101 rAsaka 21 (18, na; 14) H. 5.3; Sb. 8.25. 102 saumyA 21 (5,5, 4, 4, IS) Vjs. 3.27ramaNIyaka Vjs. 4. 26; saMpiNDitA galitA Vjs. 4. 89. 103 galitaka 2 1 (5, 5, 4, 4, 3) As. 32; H. 4. 25%; Kd. 2.23; SbP. 2. 4. 104 upagalitaka 21 (5,5, 4, 4,3; 3rd & 6th short) H.4.26. 105 antaragalitaka21 (5,5, 4, 4, 3; rhyme ae; bd) H. 4. 27. 106 maJjarI 2 1 (3,3,4x3,3) H. 4. 61; Kd. 2. 22 com. 107 taraMgakara 21 (6,1, 2, 1, 4,2.s, 3) H. 4.74; SbP.3.8. 107A udgItaka 21 (4 x 4, SIS = viSama; 4, 5, 5, IIS, IS = sama) Vjs. 4. 81. 108 avataMsaka (rAsaka) 22 (4, 5, ja, ja, ya) H. 5. 5. 109 kunda (rAsaka)22 (4, 5, 5, ja, SS) H. 5. 6. 110 azvAkAntA 22 (5 bha,s) Vis. 3. 32-333; sopAnaka As. 8. See IX.2. 111 vanarAji 22 (4, 5, 5, ja, ss) Vjs. 3. 37. 112 ratnamAlA 22 (4,5,5, 4, sa) Vjs. 3. 39. 113 lalitA 22 (4x5,s) Vjs. 4. 60; galitaka Jns. 5. 45. 114 antullaka 22 (4, ja, 4x3,s) Vjs. 4. 83. 115 kumudinI 22 (4x3, ja, 4,s) Vjs. 4. 98. 116 lambitA 22 (2, 4, ja, 4, ja, 4) Vjs. 4. 96. 117 lambitA galitaka 22 (4x5, 2; No. ja in odd places) H. 4. 42. 118 narkuTaka 22 (6, 1, 2, 1, 4, 2, 5, sa) H. 4. 72; SbP. 3. 6. 119 narkaTakA 2 2 (4, 5, 5, 4, SS) Jns. 5.49-51; Vjs. 4. 25. 11. III. 95: Avali is identical with Hela (III. 122 ), but with 2 Matras less at the end. 12. III. 107: Each of Nos. 119-121 is called Tarangaka, when the last Caturmatra is substituted by a Trimatra in it. 13. III. 119: The two Palicamatras must always contain a long letter at the end, and each Pada must end in de according to V js. For Personal & Private Use Only Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ III. 144] 120 121 122 helA" prAkRta-vRtta-rUpa-sUciH / 22 (6,, 3) H. 4. 73; SbP. 3. 7. & 22 (6, 1, 2, 1, 4, 2, s, ss) H. 4. 71; SbP. 3. 5. 22 (6, 4x4) H. 4. 57; Sb. 4. 206. 123 feftaar af 22 (6, 4 x 4 with one Yamaka) H. 4. 39. 15 124 hIra 23 (6 x 3, t) Pp. 1. 199. 125 vigalitaka 23 (5, 5, 4, 4, 5) H. 4. 28. 126 rAsaka 23 (4 x 5, Is; 14) H. 5. 4; Kd. 2. 23. 23 (5, 5, 4, 4, IIS) Vjs. 3. 28. 23 (5, 4, 5, 4, 5) H. 4. 51. 23 (3, 3, 4 x 3, 3, s) H. 4. 50; Kd. 2. 23; SbP. 3. 2. 23 (6, 1, 2, 1, 4, 2, 8, IS, 8) H. 4. 75. 23 (21, s) Jns. 5. 69. 127 zyAmA 128 mahAtoNaka 129 khakSaka 130 pavanodbhuta 180 bhaGgurAsaka 16 131 kAvya" 132 rolA vastuvadana 133 utsAha" 134 aeg 135 karabhaka ( rAsaka ) 24 (5, 5, 4, 4, ja, s) H. 5. 7. 136 indragopa ( rAsaka ) 24 ( 4, 5, 5, 4, 4, s) H. 5. 8. 24 (4, 4, 5, 4, 5, 2) H. 4. 44. 24 (4, 4, 7, 4, 7, s) Vjs. 4. 93. 24 (4, 4, 5, 4, 3, 4) Vjs. 3. 36. 24 (4, 5 x 3, 188) Vjs. 3. 30. 187 lalitA 138 lalitA 139 drutA 140 lakSmI 141 candralekhA 142 refer 142(a) 24 (18 repeated 8 times) Ck. 14, 46. 24 (6, 4 x 4, 2) H. 4. 68; Kd. 2. 24. 24 (3, 3, 4 x 3, 3, 3) H. 4. 62. 1420 AliGganaka 24 (6 sa ) As.6. 1420 lalitA 18 24 (6,4 x 3, 6) Ck. 31, 38; Pp. 1. 109; Ck. 13; N. 80; Ck, 13. Pp. 1. 114; 24 Pp. 1. 91. 24 (4x6) H. 5. 2; Kd. 2. 26; R. 8; Sb. 4. 4. 24 (6,4 x 3, 6) H. 5. 25; Kd. 2. 25; R. 18. 24 or 25 Vjs. 3. 46. 25 (4, 4, SI, SI, 4, 4, 3) H. 5. 24. - 143 vastuka 144 kokila ( rAsaka) 25 ( 4, 5, 5, 4, 4, is) H. 5. 9. 345 14. III. 122: In Hela the 1st and the 3rd Caturmatras must either be a Jagana or contain all short letters. 15. III. 124: In Hira each of the three Sanmatras must consist of a long letter followed by 4 short letters. 16. III. 131: The 2nd of the three Caturmatras in a Kavya must either be a Jagana or contain all short letters. 17. III. 133: Out of the 6 Caturmatras in Utsaha, the 3rd and the 5th must either be a Jagana or contain all short letters. In other places any one excepting the Jagana may be used. 18. III. 134: Of the three Caturmatras in Vastuvadana, 1st and 3rd must not be a Jagana; the 2nd must either be a Jagana or contain all short letters. 44 chando0 For Personal & Private Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 chando'nuzAsanam / 145 samagalitaka 25 ( 4, 5, 5, 4, 4, 3 ) H. 4. 31. 146 nalinI 25 (4, 5, 5, 3, 4, IS) Vjs. 4. 99. 147 vicchitti galitaka 25 (5, 4, 5, 4, 5, 2 ) H 4. 43. 148 kusumitA 25 (4, 3, 3, 4, 4, 4, 3) H. 4. 63. 149 madhukarI 150 meghA 151 af 25 (5x5) H. 4. 83; Kd. 2. 22 com. 25 (4 x 5, ISS) Vjs. 3. 31. 19 25 (4x5, 5) H. 4. 77; Jns. 5. 52-53; Kd. 2. 22 com.; Vjs. 4. 24. 25 (4, 18, 18) Pp. 1. 149. 25 or 26 Vjs. 3. 40. 20 152 gaganAGga 1524 citrA 153 mugdhikA" 154 citralekhA 21 154A bhadrA 155 kAmalekhA" 27 (6, 4 x 4, 3, s) H. 4. 67; SbP. 3. 4. 27 (5, 5, 4x 3, 5) H. 4. 80; SbP. 3. 10. 156 mallikA 157 mAlatI 1574 kisalayamAlA 27 (4x5, 181, 18) As. 19. 27 (4x 5, 5, 8) Vjs. 3. 35. 158 dvipadI" 26 (4 x 3, 5, 4, 5) H. 4. 78. 26 (5, 4x4, 5) H. 4. 79; SbP. 3. 9; afer Jns. 5. 56. 26 or 27 Vjs. 3. 42. 159 gIta 160 racitA I 161 racitA " II (or ratikA) 28- dviparI H. 4. 65. 23 162 kodumbhaka 163 dIpikA 164 lakSmikA [ III, 145 to 28 (6, 4 x 5, s) Ck. 35; H. 4. 64; Kd. 2. 24; N. 78-79; Pp. 1. 152-153. 28 (5, 6, 5 x 3, s) Ck. 18; affa Pp. 1. 191. 28 (4, 5, 5,,,, s) Vjs. 3. 25. 28 ( or ss, 7, 5, A, A, A, s) Vjs. 4. 53. 28 (5, 5, 4, 5, 4,5) H. 4. 81; SbP. 3. 11. 28 (mix. of lines of 25-28 Matras) H. 4. 82; SbP. 3. 12. 19. III. 151: In Adhikaksara, out of the 5 Caturmatras, the 2nd and the 4th must never be a Jagana. 20. III. 152: In Gagananga a line contains 25 Matras spread over 20 letters. The 1st must be a Caturmatra group of any kind; then follow 18 Matras followed by a short and a long letter at the end. The restriction about letters means that the line must have 5 long and 15 short letters of which I short and 1 long must be at the end and a long letter must not be used so as to combine the 4th and the 5th Matras. 21. III. 153: Mugdhika is identical with Adhikaksara, but with 1 Matra added after the 16th. 22. III. 155; 158: Kamalekha is identical with Dvipadi, but has 1 Matra less in the last Caturmatra. In a Dvipadi, the 1st and the last of the 5 Caturmatras must either be Jaganas or contain all short letters. 23. III. 161: Racita II is identical with Dvipadi (III. 158); but the 1st Caturmatra in it must contain all short letters. The Yati in Racita is after the 7th letter, while there is no definite Yati in Dvipadi. 24. III. 164: A stanza made of mixed lines of Adhikaksara, Mugdhika, Citralekha, Mallika and Dipika (III. 151, 153, 154, 156, 163) is the stanza in the Laksmika metre. For Personal & Private Use Only Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIL, 1873 ma-qa-64-E : 1 165 Pagh (277%) 28 (A, T, is, 5, 5, #) H. 5. 12. 166 29 (6, 4 x 5. Si; 10,8) Pp. 1. 208. 167 #(2759) 29 (, 4 h) H. 5. 13. 167A fa 29. (4 x 6,5) Jns. 5. 58. 168 a t 30 (4 x 7, 2) Ck. 37; Pp. 1. 97; cf. No. 176. 169 +225 30 (4, 5, 5, 4 x 3, ss) Vjs. 4. 56. 170 sgar tsara 30 (4, 5, 5, 4 x 4) Vjs. 4. 52, 95. 171 a 30 (7 77, ) Vjs. 3. 34. 172 TETT 30 (4, 5, 5, 7, 4, 4, ) Vjs 3. 38. 173 Tahlen 30 (5 x 6 ) H. 4. 83; Kd. 2. 22 com. 174 BTICI 30 (6, 4 x 5, ss) H. 4. 66; Kd. 2. 24 com. 175 34 30 (6, 4 x 5, ss; y avoided in odd places ) H. 4, 35; SbP. 2. 3. 176 g . 30 (18) Ck. 45. 176A HITE (T HC) 30 (is repeated 10 times) Ck. 15. 176B Ral 30 to 37 Vjs. 3. 44. 177 PaT I 31 (4 6, 5, s) H. 4. 59; facerat Vjs. 3. 29. 178 farar II 31 (4, 5, 4, 7, 4, 5, 5, 8) Vjs. 3, 12. 178A facciferat 31 (4 x 6,5, s) Vjs. 3. 29. 179 205 32 (4 x 8) Ck. 30. 180 que 32 (4 x 4, 6, 4, 4, 8) Pp. 1. 179. 181 Taradt 32 (4 x 8; ma avoided) Ck. 50; Pp. 1. 144; ICT As. 23. 182 fferaat 32 ( 4 x7, 7) Pp. 1. 189. 183 Fruit 32 (4 x 7,2, ; avoided; 10, 8, 8) Pp. 1. 194. 184 HOT 32 (4 x 8; 10, 8) Ck. 16; Pp. 1. 196-197. 185 FOTOT 32 (30 short, s; 10, 8) Pp. 1. 202. 185A HEMA 32 (All long letters except 7th in last two Padas) Ck. 44, 186 floripar 33 (4, 5, 4, 4, 5, 4, 4, IS) H. 4. 38. 186A ETGT 33 (4 x 7,5) Jns. 5. 58. 187 quis 34 (4, 5, 4 x 5, 5) H. 4. 40. 25. III, 169-170: In Samudgaka the Caturmatras in the 4th and the 6th places should preferably be Jaganas. When Samudgaka is characterized by Yamaka it is called Udgata Galitaka. Generally the Pancamatra in the 3rd place in both should be a Yagana. 26. III. 175: In Ugra Galitaka, the Caturmatras in the odd places must not ba Jaganas, while those in the even places must either be Jaganas or contain all short letters. 27. III. 184: According to Ck. a line of Drumila must contain all Saganas in it; but Pp. recommends the use of 2 long letters for the Caturmatras in the odd places now and then. This would change the rhythm entirely. : 28. III. 187: In Khandodgata the initial Caturmatra must end in a long letter, while those in the even places may either be Jagangs or contain all short letters, For Personal & Private Use Only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oc chndo'nushaasnm| [III. 188 to 188 TEA 3 5 (4, 5, 5, 4 x 4, 5) H. 4. 41. 189 Best 35 (5x7) H. 4. 83; Kd. 2. 22. com, 189A FACA 37 (4x8, 5) Jns. 5. 58. 190 reol 38 (6, 4 x 7, 2, s H. 4, 34; SbP. 2. 2. 191 gata 40 (5 x 8) H. 4. 83; Kd. 2. 22 com. 192 HPATET 40 (2, 4 x 9, s; prato avoided) Pp. 1. 205. 1924 a 41 (4 x 9, 5) Jns. 5. 58. 193 gratare 45 (5 x 9) H. 4. 83; Kd. 2. 22 com. 193AR 45 (4x10,5) Jns. 5. 58. 194 HET TOT 46 (6, 4 x 10) H. 4. 33. 195 efter 30 47 (55, 63 etc.) H. 4. 90; R. 4: SbP. 4. 3. 1. 196 Alstaf. 49 (4 x 11,5) Vjs. 4. 39; great Jns. 5. 58. 197 HT 53 (4x12, 5) Jns. 5. 58. 198 faqazileti 54 (62, 70 etc.) H. 4. 91; R. 5; SbP. 4. 4. 29. III. 194: In Mala Galitaka the Caturmatras in odd places must not be Jaganas, but those in the even places must either be Jaganas or contain all short letters. 30. III, 195: When in the first half of a Gatha (II. 9) any even number of Caturmatras is added before the final long letter, and when this long letter is substituted by a Trimatra, it becomes the line of the Sama Sirsaka. Among these added Caturmatras those in the even places except the last one, must either be Jaganas or contain all short letters. The last Caturmatra in the even place which is also the penultimate Caturmatra in the line, must not be a Jagana or a Sarvalaghu. 31. III. 198: When any odd number of pairs of Caturmatras is added at the end of each line in Mala Galitaka (III. 194), observing the same rule about their employment as in that metre, it becomes & Visama Sirsaka, For Personal & Private Use Only Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 campakakusuma 2 sAmudraka 3 malhaNaka 7-8 H. 6. 19. 1; 21. 1; R. 37; Sb. 6. 2. 7-9 H. 6. 19. 2; R. 39; Sb. 6. 5. 7-10 H. 6. 19, 3; R. 41; Sb. 6, 7. 7-11 H. 6. 19. 4; R. 43; Sb. 6. 9. 7-12 H. 6. 19. 5; R. 45; Sb. 6. 11. 7-13 H. 5. 16; 6 rAsa H. 6. 19. 6; R. 47; Sb. 6. 13; 8. 28. 7 feefagfora 7-14 H. 6. 19, 7; R. 49; Sb. 6, 15. 8 makarandikA 7-15 H, 6. 19. 8; R. 51; Sb. 6. 17. - 4 gerndarer 5 kesara 9 #gurasfera 7-16 H. 6. 19. 9; R, 53; Sb. 6. 19. 107-17 H. 6. 19. 10; R, 55; Sb. 6. 21. 32 11 mukhagalitaka 725, (33, 41, 49, 67 ) H. 4. 92; mukhagalitA Vjs. 4. 100-101. 11AkhaNDodgata 12 sumanoramA 13 maNiratnaprabhA Section IV. . ardhasamacatuSpadI (Divisible into two equal halves) 7-57 Vjs. 4. 47. 8-7 H. 6. 20. 1; R. 38; Sb. 6. 3. 8-9 H. 6, 19. 11; R, 59; Sb. 6. 23. 8-10 H. 6. 19. 12; R. 61; Sb. 6. 25. 8-10 Sb. 8. 10. 8-11 H. 6, 19. 13; R. 63; Sb. 6. 27. 17 krIDanaka 8-12 H, 6. 19, 14; R. 65; Sb. 6, 29. 18 bakulAmoda 8-13 H. 6. 19. 15; R. 67; Sb. 6. 31. 19 manmathatilaka 8-14 H. 6. 19. 16; R. 69; Sb, 6. 33. 20 rufaa 8-15 H. 6. 19. 17; R. 71; Sb. 6. 35. 21 puNyAmalaMka 8-16 H. 6. 19. 18; R. 73; Sb. 6. 37. 22 navakusumitapalaba 8-17 H 6 19 19; R. 75; kehinayapAla Sb. 6. 39. 23 paja 9-7 H. 6. 20. 2; R. 40; Sb. 6. 4. 9-8 H. 6. 20. 11; R. 60; Sb. 6. 24. 24 candrahAsa 14 kuGkumatilaka 15 og forest 16 campakazekhara 32. IV. 11: This is another Mukhagalita. It is said to be of four kinds according as it contains 5 or 7 or 9 or 11 Caturmatras in its 2nd and 4th lines. The odd lines of all Mukhagalitas contain only 7 Matras. The even lines on the other hand contain 1 Caturmatra followed by 2 Pancamatras and then by 4, or 6, or 8, or 10 Caturmatras with a Trimatra at the end of all. The even lines should resemble a Dandaka at their beginning, i. e., there should be six short letters at the beginning, and should rhyme with each other. The commentator records another opinion that like Dandaka the Caturmatras should be of the same type. 33. IV. 11A: This is another Khandodgata with 7 Matras in the odd lines and 57 Matras in the even ones. This is identical with the fourth kind of the above-mentioned Mukhagalita; but this does not resemble a Dandaka. The formation of its even lines is, however, the same. For Personal & Private Use Only Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 chando'nuzAsanam / [IV. 25 to 25 malayamAruta 9-10 H. 6. 19. 20; R. 79; Sb.6. 42. 26 madanAvAsa 9-116.6. 19.21; R. 81; Sb.6. 44. 27 khaJjaka 9-11 (4,ra; 4,2,ra) Vjs. 4. 18. 28 mAGgalikA 9-12 ma. 6. 19. 22; R. 83; kuGkamakalA Sb. 6. 46. 29 abhisArikA 9-13 H. 6. 19.23; R. 85%; Sb. 6. 48. 30 vipulA 9-13 (sa, ya; 4, sa, ya) Vjs. 3. 47. 31 kusumanirantara 9-14 . 6. 19.24; R. 87; Sb. 6. 50; ghattA Sb. 8. 12. 32 madanodaka 9-15 H. 6. 19.25%; R.89; Sb. 6.52. 33 candrodadyota 9-16 H. 6. 19. 26; R. 91; Sb. 6. 54. 34 ratnAvalI 9-17 H. 6. 19.27; R. 93; Sb. 6. 56. 35 kuJjara 10-7 H. 6. 20.3; R. 42; Sb. 6. 6. 36 gorocanA 10-8 H. 6. 20. 12; R.62; tArAgaNA Sb. 6. 26. 37 madhakarIsaMlApa 10-96.6.20.20; R. 80; mArgavizrAya Sb.6.43. 38 bhrUvaMkraNaka 10-11 H. 6. 19.283; R.97; Sb. 6. 61. 39 muktAphalamAlA 10-12 H. 6. 19. 29; R. 99. 40 capalA 10-12 (4, ja, s; 4, 5, Is) Vjs. 3. 48. 41 kokilAvalI 10-13 6. 6. 19. 30; R. 101; kokilariJcholi Sb. 6. 63%3B chaDDuNikA Sb. 8.6. 42 sumukhI 10-13 (4,4,5; 4, 4, ISS) Vjs. 3. 49. 43 madhukaravRnda 10-14 H. 6. 19.31; R. 103; Sb. 6.65. 44 ketakIkusuma 10-15 H. 6. 19. 32; R. 105; Sb. 6. 67. 45 navavidyanmAlA 10-16 H. 6. 19.33; R. 107; Sb. 6.69. 46 trivalItaraMgaka 10-17 H. 6. 19. 34; R. 109%; Sb.6.71. 47 madanAtura 11-7 H. 6.20.4; R. 44; Sb.6.9. 48 kusumabANa 11-8H. 6. 20. 133; R. 64; Sb.6.28. 49 sukhAvAsa 11-96.6.20.21; R. 82; Sb. 6. 45. 50 vidyullatA 11-10 H. 6. 20. 28; R. 98; Sb. 6.62. 51 aravindaka 11-12 ma. 6. 19.35; R. 113; Sb. 6. 74. 52 vibhramavilasitavadana 11-13 H. 6. 19. 36; R. 115; Sb. 6.76. . 53 avadohaka 11-13 Kd. 2. 15; R. 128; Sb. 4.7; 6.89.. =soratu Ck. 25; Pp. 1. 170. 54 navapuSpaMdhaya 11-14 H. 6. 19. 37; R. 117; vanaphulaMdhuya Sb. 6. 78. . 55 kiMnaramithunavilAsa 11-15 H. 6. 19. 38; kiMnaramadhuravilAsa R. 119; Sb. 6. 80. 56 vidyAdharalIlA 11-16 H. 6. 19. 39; vidyAdharalalitA R. 120; Sb. 6. 82. 57 sAraMga 11-17 H. 6. 19. 40; R. 122; Sb. 6.84. 58 bhramarAvalI 12-7 H. 6. 20. 5; R. 46; bhramarariJcholi Sb. 6. 11. 59 mAlatIkusuma 12-8H. 6. 20. 14; R. 66; Sb. 6. 30. 60 kaGkamalekhA 12-96, 6, 20. 22; R, 84; Sb. 6.47; chaDuNikA Sb. 8.8. For Personal & Private Use Only Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IV. 98] praakRt-vRtt-ruup-suuciH| 61 for 12-10 H. 6. 20. 29; Kd. 2. 14; R. 100. 63 kAminIhAsa 64 apadohaka 65 zvetA 66 bhAminI 67 arqalan 68 premavilAsa 62 makaradhvajahAsa 12-11 H. 6. 20.35; R. 114; Sb. 6. 75; upadohaka Kd. 2. 16. 12-13 H. 6. 19. 41; R. 126; Sb. 6. 87. 12-14 H. 6. 19. 42; R. 10, 127; Sb. 6. 89. 12-14 (4, 5, Is; 4, 4, , s) Vjs. 3. 54. 12-14 (3sa; 3 bha, Vjs. 3. 51. 12-14 (4 x 3; 4 x 3, s) Vjs. 4. 84. 12-15 H. 6. 19. 43; R. 129; Sb. 6. 91. 69 kAJcanamAlA 12-16 H. 6. 19. 44; R. 132; Sb. 6. 93. 70 agerfacfta 12-17 H. 6. 19. 45; R. 134; Sb. 6. 95. 71 paGkajazrI 72 amer 13-7 H. 6. 20. 6; R. 48; Sb. 6. 12. 13-8 H. 6. 20, 15; R. 68; Sb. 6. 32. 13-9 H. 6. 20. 23; R. 86; Sb. 6. 49. 13-10 H. 6. 20. 30; R. 102; Sb. 6. 64. 13-10 (6, 4, 3; 6; 4) H. 5. 37; R. 25; Sb. 4, 19. 13-11 Ck. 21; Kd. 2. 15; Pp. 1. 78; H. 6. 20,36; R. 116; Sb. 6. 77. 13-12 H. 6. 20. 41; R, 11, 127; Sb. 4. 6; 6. 88. 13-14 H. 6. 19. 46; R. 137; Sb. 6. 98. 13-14 (6, 4, 3; 6, 4, 4) H. 5. 38. 13-15 H. 6. 19. 47; R. 140; Sb. 6. 100. 13-15 (4, 5, 4; 4, 4, 1, 18) Vjs. 3. 53. 82 kAminI krIDanaka 13-16 H 6 19.48; R. 142; Sb. 6. 102; cUlikA Ck. 26; Pp. 1. 167; cUDAladohaka Kd. 2. 17. 13-17 H. 6. 19. 49; R. 144; Sb. 6. 104. 13-21 Ck. 27. 14-7 H. 6. 20. 7; R. 50; Sb. 6. 14. 14-8 H. 6. 20. 16; R. 70; Sb. 6. 34. 14-9 H. 6. 20. 24; R. 88; Sb. 6. 51. 73 kuvalayadAma 74 marakatamAlA 75 bhramaradhavala 76 dohaka 77 upadohaka 78 af 79 amaradhavala 80 ACHCHYHH 81 nandA 83 84 upacUlikA 85 fans oft 86 87 kalahaMsa 88 after14-10 H. 6. 20. 31; R. 104; Sb. 6. 66. 14-11 H. 6. 20. 37; R. 117; Sb. 6. 79. 14-12 H. 6. 20. 42; R. 9, 129; Sb. 4. 5; 6, 90. 14-12 (4 x 3, s; 4, 4, ss) Vjs. 4, 27. 14-12 Sb. 8. 5. 89 bhramara vilAsa 90 dohaka 91 dvipathaka 92 fuent 93 gga 14-13 H. 6. 20. 47; R. 139; Sb. 6. 99. 94 mukhapAlana tilaka 14-15 H. 6. 19. 50; R. 147; varatilaka Sb. 6. 107. 95 vasantalekhA 14-16 H. 6. 19. 51; R. 149; Sb. 6. 109. 96 guNadhavala 97 prasannA 98 mAgadhikA 351 14-16 (6, 4, 4; 6, 4, 4, 2) H. 5. 36. 14-16 (3, s; 4) Vjs. 3. 52. 14-16 (6, , Is; 8, 7, Is) As. 5; Kd. 2. 18; Vjs. 4. 48; vaitAlIya H. 3. 53; Kd, 5. 1. For Personal & Private Use Only Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chando'nuzAsanam / [IV.99 to 99 ApAtalikA 14-16 (6, bha, ss; 8, bha, ss)H.3.55; Kd. 5.3;-Vjs. 4.50. 100 sArasikA 14-16 (3 sa, ; 3 bha, ss) Vjs. 3. 50. 101 bindutilaka 14-16 (4x3,8; 4, 4, 5, Is) Vjs. 4. 66. 102 viSamagalitA 14-16 (4, ja, 4,8; 4,5,5,s) Vjs. 4. 104. 102A maGgala 14-16 (ab=14; cd=16) Sb.4.20. 103 madhurAlApinIhasta 14-17 H. 6. 19. 523; R. 151; Sb. 6. 111. 104 guNadhavala 14-17 (6,4,4; 6, 4, 4,3) H. 5.36%B R.24. 105 kuGkamalatA 15-7 H.6.20. 8; R.52; Sb. 6. 16. 15-7 H. 106 vidyAdhara 15-8H. 6. 20. 17; R. 72; Sb. 6. 36. 107 sandhyAvalI 15-96.6.20.25%; R.90; Sb. 6. 53. 108 manoharA 15-10 H. 6. 20. 32; R. 106; Sb. 6. 68. 109 madanavilAsa 15-11 H.6.20.38; R. 120; Sb. 6.81; saMdohaka Kd. 2. 16%; udgAthaka Ck. 28. 110 candralekhikA 15-12 H. 6. 20. 44; R. 131; Sb. 6. 92. 111 kuJjaravilasita 15-13 H. 6. 20.48; R. 141, Sb. 6. 101. 112 anakalalitA 15-1.4 H.6.20.51; R.148; Sb 6. 108. 113 makhapaDi 15-16 H. 6. 19.53; 21.2; R. 154; Sb.6. 114. 114 kusumalatAgRha 15-17 H. 6. 19. 54; R. 156; Sb. 6. 115. 115 zazizekhara 16-7 H. 6. 20.9; R. 54; Sb. 6. 18. 116 kubjakakusuma 16-86.6.20. 18; R.74; Sb. 6. 38. 117 kuJjaralalitA 16-9 H. 6. 20. 26; R. 92; aGgadalalitA Sb. 6.55. 118 chaDuNikA 16-9 (4x4; 4 x 2, 1) Sb. 8.7. 119 AkSiptikA 16-10 H. 6. 20. 33; R. 108; Sb. 6. 70. 120 vidyAdharahAsa 16-11 H.6.20. 39; R. 122; Sb. 6. 83. 121 sutAliGkana 16-12 H. 6. 20. 45; R. 132; Sb. 6. 94. 122 rAjahaMsa 16-13 H. 6. 20. 49; R. 143; Sb. 6. 103. 123 manmathavilasita16-14 H. 6. 20. 52; R. 150; Sb. 6. 110; caubolA Pp. 1. 131. 124 kajjalalekhA 16-15 H. 6. 20. 54; R. 155; Sb. 6. 114. 124Abesara 16-15 (ab= 16; cd = 15) Ck. 20. 125 ratnamAlA 16-17 H.6. 19. 55; R. 160; Sb. 6. 117. 126 aupacchandasaka 16-18 (6, ra, ya; 8, ra, ya) H. 3. 54; Kd. 5. 2; Vjs. 4. 49. 127 kadambaziras 17-7 Sb. 6. 20; lIlAlaya H. 6. 20. 10; R. 56. 128 kusumAstaraNa 17-8 H. 6. 20. 19; R. 76; Sb. 6. 40. 129 kusumAvalI 17-9 H. 6. 20. 27; R. 94; Sb. 6. 57. 130 kinnaralIlA 17-10 H. 6. 20.34; R. 110; Sb.72. 131 kusumAyudhazekhara 17-11 H.6.20. 40; R. 123; Sb. 6. 85. 132 kaGkellilatA .17-12 R. 135; kaGkellilatAbhavana H.6.20.46; kaGkellilatAbharaNa Sb. 6.96. 133 azokapallavacchAyA 17-13 H. 6. 20. 50; R. 145; Sb.6.105. 134 ohullaNaka-vAraMgaDI17-14 H. 6. 20. 53; R. 152; Sb. 6. 112. For Personal & Private Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VI. 13] praakRt-vRtt-ruup-suuciH| 135 kilikizcita 17-15 H. 6.20. 55%; R. 157; Sb. 6. 115. 136 zazibimbita 17-16 H. 6.20. 56; R. 161; Sb. 6. 117. 137 ghattA 18-18 Ck. 43. 138 citrAkSarA 24-26 As. 27. 139 viSamA galitaka24-25 H. 4. 45. 140 viSamA galitaka25-24 H. 4. 45. .1 rAsAlubdhaka 2 chANikA 3 rAsAnandita 4 cUDAmaNi 5 verAlu 6 bhaGgadvipadI .7 catuSpatha 8 lalitaka Section V viSamacatuSpadI 11, 15, 12, 15 As. 10. 12, 12, 12, 13 Sb. 8.9. 12, 12, 11, 10 As. 12. 13, 11, 12,15 Ck. 48. 13, 11, 13, 15 Ck. 33. (4 or 5)x(3 to7)Jns. 5. 60-63. 14, 10, 20,20 Vjs. 4. 69. 19, 19, 19,20 As. 18. 20 or 21,20 or 21,) . 22 or 23,22 or 23, H. 5. 39; R. 26; Sb. 4.20. 22,22,22,25 As. 7. 26,26, 30,27 As. 13. 9 maGgala 10 saMgataka 11 citrarekhA Section VI pazcapadI 1 karahI mAtrA 13, 11, 13, 11, 13 Pp. 1. 137; Vjs. 4. 30. 2 nandA mAtrA 14, 11, 14, 11, 14 Pp. 1. 138. 3 modanikA mAtrA 14, 12, 14, 12, 14 Vjs. 4. 30. 4 cArusenI mAtrA 15, 11, 15, 11, 15 Pp. 1. 140. 5 bhadrA mAtrA 15, 12, 15, 12, 15 Pp. 1. 141. 6 rAjasenA mAtrA 15, 12, 15, 11, 15 Pp. 1. 142 (See also Pp. 1. 133). 7 cArunetrI mAtrA 15, 13, 15, 13, 15 Vjs. 4. 30. 8 tAlakinI mAtrA 16, 12, 16, 11, 16 Pp. 1. 143. 9 mAtrA 16, 12, 16, 12, 16 H. 5. 17; R. 12; Sb. 4.8%3B =rADhaka Ck. 34. 10 mattamadhukarI 16, 11 or 12, 16, 11 or 12, 16 H. 5. 19; Kd. 2. 28 com.; R. 13; Sb. 4.9. 11 mattabAlikA 16, 12 or 18, 16, 13 or 13, 16 H. 5. 18; Kd. 2. 28 com.; ___R. 13; Sb. 4.9. . 12 rAhusenI 16, 14, 16, 14, 16 Vjs. 4. 30. 13 mattavilAsinI 16, 12, 14 or 16, 12, 14 or 16; H. 5. 20; Kd. 2. 28 com.; . R. 14; Sb. 4. 10. 45 cha do. For Personal & Private Use Only Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 14 mattakariNI 15 mohinI 16 bahurUpA chando'nuzAsanam / [NI,M 16, 12, 16 or 17, 12, 16 or 17; H. 5. 21; Kd. 2. 28 com.; R. 14; Sb. 4. 10. 19, 11, 19, 11, 19 Pp. 1. 139. Mixture of different lines among these. H. 5. 22; Kd. 2.28 com.; R. 15%; Sb. 4. 11. 1-8 SaTpadajAti 9-16 upajAti 17-24 avajAti 25 ghattA 26 ghattA 26A ghattA 27 ghattA 27A ghattA 27B ghattA 28 jhullaNA 29 rasikA 30 ghattA 31 pattA 32 ghattA 33 kIrtidhavala 34 SaTpada dhavala Section VII SaTpadI (Divisible into two similar halves) 7,7,10-17 H.6.1 5%; Kd. 2. 29 com; R.30-32; Sb.5.3.4.. 8, 8, 10-17 H. 6. 16; Kd. 2. 29 com; R. 30-32; Sb. 5. 5. 9,9,10-17 H. 6. 17; Kd. 2. 29 com; R.30-32; Sb. 5. 6. 8,8, 11 Kd. 2. 29 com. 10, 8, 11 Kd. 2.29; ef. III. 166 above. 10,8,12 See above III. 168, 176... 10, 8, 18 Ck. 43; Kd. 2. 29; Pp. 1. 99; chANikA Sb.8. 11. 10, 8, 14 See above III. 180-185. : 10,8,22, (14) See above III. 192. 10, 10, 17 Pp. 1. 156. 11, 11, 11 Pp. 1. 86. 12,8, 11 Kd. 2. 30. 12,8, 12 Kd. 2. 30; Sb. 8. 11.3. 12, 8, 13 Kd. 2.29; Sb. 8. 11. 2. 14, 8, 16 or 17 H. 5. 35; Kd. 2. 32; R. 23. 18, 12, 12 R. 23; Sb. 4. 18. 1 zrIdhavala 2 yazodhavala 3 yazodhavala Section VIII aSTapadI (14, 8, 14, 8)x2 H. 5. 33; Kd. 2. 34. 14, 12, 14, 12, 11, 10, 11, 10 H. 5. 34; R. 22. 14,12,14,12,11, 12, 11, 126.5.34. Section IX dvibhaGgI (Stropic Couplets) 1 adhikAkSarA (III. 151) + gItikA (I. 43)= adhikAkSarAzIrSaka Jns. 5. 57; Vis. 4. 41-42. 2 azvAkrAntA (III. 110) + gAthA (II. 4)= sopAnaka Vjs. 4.77-78. For Personal & Private Use Only Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IX. 32] praakRt-vRtt-ruup-suuciH| 3 bhAbhANaka (III. 97) + ullAla (I. 21-22)= rAsAkula Ck. 29. 4 kAmya (III. 131) + ullAla (I. 21-22)= SaTpada Ck. 12; Pp. I. 105. 5 kuara (III. 193A) + gItikA (I.43)= kuarazIrSaka Jns. 5. 58. 6 gAthA (II. 4) + kAminImohana (III. 83)= candrAyaNI Ck. 39. 7 gAthA (II. 4) + kAvya (III.131) = kuNDalinI Ck. 38. ... 8 gAthA (II. 4) + vikalaka (X. 4)= tala Vjs. 4. 80; ef. XI. 1. 9 gAthA (II. 4) + bhadrikA (I. 43)= dvibhaGgI H. 4. 87. .. 10 ghattA (VII. 27) + pattA (VII. 27)= dvibhaGgI Kd. 2. 36. 11 dohA (IV. 76) + kAminImohana (III. 83)= candrAyaNa Ck. 32. 12 dohA (IV. 76) + kAvya (III. 131)= kuNDalika Ck. 31; Pp. 1. 146. 13 dohA (IV.76) + ghattA (VII. 27)= dvibhaGgI Kd. 2. 36. 14 dohA (IV.76) + vastuvadana (III. 134)= dvibhanI Kd. 2. 35. 15 dohA (IV. 76) + saMdohaka (IV. 109)= tarala Kd. 2. 34. , 16 dvipadI (III. 158) + gIti (I. 30)= dvibhaGgI H. 4. 86; Kd. 2. 35%; R. 2; SbP. 4. 2. 17 puSpadanta (III. 196) + gItikA (I. 43)= puSpadantazIrSaka Jns. 5. 58;= mAlAzIrSaka Vjs. 4. 39-40. 18 bhaGgadvipadI (V. 6) + gItikA (I. 43)= dvipadI Jns. 5. 64. 19 bhArAsaka (III. 130A) + avalambana (III. 13)-rAsaka Jns. 5.72...:.. 20 bhramarAvali (III. 90) + gAthA (II. 4)= khaDahaDaka Vjs. 4. 73-75... 21 mAtrA (VI.9) + dohA (IV.76)= raDDA or vastu Ck. 34; H. 5.23; Kd. 2.35%3B - Pp. 1. 133-143; R. 15; Sb. 4. 11; Vjs. 4. 31. 22 mAlA (III. 197) + gItikA (I. 43)=mAlAzIrSaka Jns. 5. 58. 23 mAtrA (VI.9) + ullAla (I. 22)= phulla Kd. 2. 33. 24 rAsAvalaya (III. 100) + ullAla (I. 22)= dvibhaGgI H. 4. 87. 25 lalita (III. 167A) + gItikA (I. 43)= lalitazIrSaka Jns. 5. 58. 26 vaMzapatra (III. 192A) + gItikA (I. 43)= vaMzapanazIrSaka Jns. 5. 58.. . 27 vastuvadana (III. 134)+dohA (IV.76)= dvibhaGgI Kd. 2. 35. 28 vastuvadana (III. 134)+ ullAla (I. 22)= kAvya or SaTpada or sArdhacchandasU H. 4.79 com; Kd. 2.33; Pp. 1. 120ff. 29 vidvama (III. 189A)+gItikA (I. 43)= vidramazIrSaka Jns. 5.58. 30 saMgataka (III. 95B)+gAthA (II. 4)= saMgataka Vjs. 4. 64-65. 31 subhadrA (III. 186A)+gItikA (I. 43)= subhadrAzIrSaka Jns. 5. 58. 32 saMdAnitaka a group of any two metres. Vjs. 4.86. [The following is an Alphabetical List of these Strophes :] adhikAkSarAzIrSaka 1; kAvya s. SaTpada 28; kuNDalika 12; kuNDalinI 7; kuarazIrSaka 5%; khaDahaDaka 20; candrAyaNa 11; candrAyaNI 6; tarala 15; tala 8; dvipadI 18; dvibhaGgI 9, 10, 13, 14, 16, 24, 27; puSpadantazIrSaka 17; phulla 23; mAlAzIrSaka-puSpadantazIrSaka 17, 22; raDA 21; rAsaka 19; rAsAkula 3; lalitazIrSaka 25; vaMzapatrazIrSaka 26; vastu = raDDA 21; vidrumazIrSaka 29%; SaTpada 4, 283; saMgataka 30; sArdhacchandas = SaTpada 28; subhadrAzIrSaka 31; sopAnaka 2. For Personal & Private Use Only Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Section X tribhaGgI . (Strophic Triplets) 1 khaNDa (III. 17)+khaNDa+gIti (I. 30) =dvipadIkhaNDa H. 4. 85; Kd. 2.36%3; R.1; SbP.4.1. 2 mAtrA (VI.9)+dohA (IV.76)+ ullAla = tribhanI Kd. 2. 36. 3 dvipadI (III. 158)+khaNDa (III. 17)+gIti (I. 30)= tribhaGgI Kd. 2. 37; R. 3. 4 adhikAkSarA (III. 151;)+ nirvApitA (III. 72)+gItikA (I. 43) ___= nikalaka Jns. 5. 59; Vjs. 4. 43-45 = nirvApitAzIrSaka Vjs. 4. 45 com. 5 dvipadI (III. 158)+avalambaka (III. 4)+gIti = tribhaGgI H. 4. 88; R. 3. 6 mArI (III. 106)+khaNDitA (III. 29)+gItikA (I. 43)= tribhaGgI H. 4. 89 com.. 7 bhaGgadvipadI (V. 6)+vidArI (III. 33A)+gItikA (I. 43)= dvipadI Jns. 5.55. Section XI caturbhaGgI 1 gAthA (II. 4)+vikalaka (X. 4)= tala Vjs. 4. 80. 2 padADikA (III. 40)x4 = kaDavaka H. 6. 1 com; Kd. 2.37; Sb. 8. 15. 3 cakkalaka A group of 4 stanzas Sb. 8. 23. Section XII paJcabhaGgI 1 gAthA (II. 4)+nikalaka (X. 4)+ gAthA (II. 4)= tAlavRnta Vjs. 4 .80. Section XIII aSTabhaGgI 1 vastuka (Vjs. 2. 1.)+ gItikA (I. 43) repeated 4 times = dvipadI Vjs. 2. 1. Section XIV dvAdazabhaGgI : 1 vastuka (Vjs. 2. 1)+ vidArI (Vjs. 2. 5)+gItikA (L. 43) repeated four times = dvipadI Vjs. 2.4. For Personal & Private Use Only Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B. praakRt-vRtt-naam-suuciH| ....( B. Alphabetical Index) bAdalalitA IV. 117 aDilA III. 61 bhatidIrSa I.90 adhikAkSarA III. 151. . adhikAkSarAzIrSaka IX. 1 anaGgalalitA IV. 112 antaragalitaka III. 105 bhantullaka III. 114 apadohaka IV.64 bhaparapathyA . gAthA apsaraHkusuma I.60 apsarA I.5%3B III. 51 . apsarovilasita III. 16 abhinava I. 81 abhinavamRgAGkalekhA IV.78 bhaminavavasantazrI IV. 88 abhisArikA IV. 29 amaradhavala IV.79 amarapurasundarI I. 13 amRta 1.85 aravindaka III. 94; IV. 51 bhavagAtha II. 16 avajAti VII. 17-24 avataMsaka III. 108 avadAma II. 17 avadohaka IV.53 avalambaka III. 4, 17, 22, 29 bhabaskandhaka II.6 avasthitaka = utthakka III. 65 - azokapallavacchAyA IV. 133 acAkrAntA III. 110 mAkSiptikA IV. 119 mAnandita III. 36 ApAtalikA IV.99 bhAbhANaka III. 97... bhAbhIra III.8 STATT III. 99 mAyAmaka I. 51 bhAranAla III. 174 AliGganaka III. 141 B mAvalI III.95 indragopa III. 136 upragalitaka III. 175 utthakka III.66 utphullaka I. 18 utsAha III. 133 utskandhaka II. 3 udgatA galitaka III. 170 udgAtha = gIti. I. 30; II. 12; IV. 109 udgAthaka IV. 109 udgItaka III. 107A udgIti II. 1 uddAma II. 13 uddohaka IV. 23 . upakAcIdAma 1. 54 upakhaNDa III. 22 upagandharva I.75 upagaruDapada I. 28 upagalitaka III. 104 upagAtha II. 20 upagIti I. 20 upacitrA III. 47 upacUDAmaNi I. 58 upacUlikA IV. 84 upajAti VII. 9-16 upadAma II. 21 upadohaka IV. 62,77 upabhramarapada I. 25 uparasanAdAma I. 56 upavadana III. 64 upasaMgIta I.77 upaskandhaka I. 26 upAyAmaka I. 52 ullAla I. 21-22 For Personal & Private Use Only Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 chndo'nushaasnm| ekaka Vjs. 2. 4 kuara IV. 35, 193A ekAvalI III.5 kuaralalitA IV. 117 ohullaNaka-vAraMgaDI IV. 134 kuaravilasita IV. 111 aupacchandasaka IV. 126 kuarazIrSaka IX.5 kaGkellinavapallava IV. 22 kuNDalika IX. 12 kaGkellilatAbhavana IV. 132 kuNDalinI IX.7 kajjalalekhA IV. 124.. . ' kunda III. 109 kaDavaka XI.2 kupitaruSTa rAsaka H. V. 15 com. kadambaziras = lIlAlaya IV. 127. kukhakakusuma IV. 116 kadrU III. 26. B kumuda I. 67; 67A kando-tIrthAnana I. 69 kumudaka III.87 kamalAkara I. 34 kumudinI III. 115 karabhaka III. 135 kuravakadAma-kuvalayadAma karahI mAtrA VI. 1 kurara rAsaka H. V. 15 com. kulaka XII. 1; see Sb. 8. 23 karimakarabhujA I.7 karpUra (ullAla) I. 22 kuvalayadAma-kuravakadAma. IV.73 kusuma III. 67 kalakaNThIruta I.88 kusumanirantara IV. 31. kalahaMsa IV.87 kusumabANa IV. 48 kAJcanamAlA IV.69 kusumalatAgRha IV. 114 - kAJcanalekhA I. 14 kusumAkulamadhukara IV.76 kAJcIdAma 1. 53 kusumAyudhazekhara IV. 131 kAmalIlA III. 189 kusumAvalI IV. 129 kAmalekhA III. 155 kusumAstaraNa IV. 128 . kAminIkaGkaNahastaka IV.83 kusumitaketakIhasta IV. 93 kAminIkrIDanaka IV. 82 kusumitA III. 148 kAminImohana III. 83 kRSNasita rAsaka H. V. 15 com. kAminIhAsa IV. 63 ketakIkusuma IV. 44 . kAvya III. 131, 132; 134; IX. 28 kesara IV.5 kiGkiNI IV. 85 kokila III. 144 kinnaramithunavilAsa IV. 55 kokilariJcholI IV. 41 .. kinnaralIlA IV. 130 kokilAvalI IV. 41 kilikiJcita IV. 135 kohumbhaka III. 162 kisalayamAlA III. 157A kaumudI III. 31 kIrtidhavala VII. 33. . krIDanaka III. 85; IV. 17 kuGkuma (ullAla) I. 21 kSiptaka-aDilA As. 24,26 kSiptaka S. rathoddhatA (Sk.) kuGkumakalA IV.28 kSiptikA = AkSiptikA IV. 119 kuGkumakesara I.73 khaJjaka III. 129%; IV. 27: H. IV. kuGkumatilaka IV. 14 41-75; SbP. III. 1 kuGkumatilakAvalI I. 35 khAkAnta rAsaka H. V.15 com. kuGkumalatA IV. 105 khanA I.94 kuDamalekhA IV.60 . . . khaDahaDaka IX. 20 For Personal & Private Use Only Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praakRt-vRtt-naam-suuciH| khaNDa III. 17 | candrodyota IV. 33 khaNDodata III. 187; IV. 11A. candrodyotaka IV.67 khaNDitA III. 29 candrikA III. 52 khidhitaka S. vaMzapatrapatita (Sk.) capala I.82-83 . . kheTaka III. 10 capalA see under gAthA and IV. 40 gaganAGka III. 152 campakakusuma IV.1 gaNadvipadI I. 3. campakakusumAvarta IV. 10. gandhArI III. 81A campakazekhara IV. 16 gandhodakadhArA III. 27 calatanu rAsaka H. V. 15 com. garuDapada I. 27 cAru I. 15 galitaka III. 103; 113; H. 4.29-40; cArunetrI (mAtrA) VI. 7 SbP. 2.4 cArusenI V. 4 galitA Vjs. 4. 89-105 citrarekhA V. 11 gAtha I.20; II.9; III. 26 citralekhA III. 154 TOT II. 4; also a general term for AC TIT. 45: 152A any metre, cf H. 7. 33; Jns. 5. citrAkSarA IV. 138 73-75, Kd. 5. 10 gAthinI II. 5,22 cUDAmaNi I. 57; V. 4 gIta III. 159 cUDAladohaka IV.82 gIti I.30 cUlikA IV. 82 gItikA I. 39, 43; 56B. chaNikA I. 38; IV. 15, 41, 60, 92, ... 118; V.2; VII. 25, 26, 27 gItisama I.31 guNadhavala IV.96,104 chittaka III.53 gondala I. 78 jambhedikA 1.11 gorocanA IV.36 jaladharavilasita IV. 70 ghattA I. 41; III. 15, 60; IV. 31, 137; jalaharaNa III. 185 VII. 25-278; 30-32 jAtIphala II. 8 ghattAnanda I. 42 julhaNA I. 84 cAlaka XI.3 jyotsnA III. 21 caccarI I.80 jhambaTaka III. 27 caJcala rAsaka H. V. 15 com. jhullaNA VII. 28 catuSpatha V.7. DumilA s. dumilA catuSpadI III. 100, 168, 176 DhosA =gAthA II. 4 caturbolA IV. 123 tarakaGga III. 91, 107 candraka rAsaka H. V. 15 com. tarala IA. 15 candralekhA I. 83; III. 141 tala IX.83;XI.1 candralekhikA IV. 110. tArA III. 32 candrahAsa IV. 24 . . tArAgaNA IV.36 candrAkrAntA III.71 tArAdhruvaka I. 62,62A candrAnana madanAvatAra III. 82 tAlakinI (mAtrA) VI.8 candrAyaNa IX. 11 tAlavRnta XII.1 candrAyaNI IX.6 | tilaka III. 74. For Personal & Private Use Only Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 chndo'nushaasnm| tIrthAnana I.69 nRttagati III. 95A vikalakaX. 4 paGkaja IV. 23 tribhaGgI III. 183;X. 2-3, 5-6 paGkajazrI IV.71 trivalItaraGgaka IV. 46 pati IV. 113 daNDaka III. 179 paJcacAmara nArAca 8. nArAca daNDakala III. 180 paJcAnanalalitA IV. 61 dardura III. 98 pathyA III. 84 dAma II. 10 pathyA gAthA S. gAthA dAminI II. 23 padagalitA III. 19; s. vibhUSaNA dIpaka III. 6 paddhaDikA III. 40 dIpikA III. 163 padmAvatI III. 181 dIrghaka I.87 padminI III. 37 dohaka IV. 76, 90 parinandita III. 57 dohA = dohaka pavanadhruvaka I.64 drutA III. 139 pavanodbhuta III. 130 drumilA III. 184 pAdAkulaka III. 38 dvipathaka I. 19; IV. 91 pAraNaka III. 35 dvipadI III. 158; IX. 18; X.73; puNyAmalaka IV.21 XIII. 1; XIV. 1 puSpadanta IV. 196 dvipadIkhaNDa X.1 puSpadanta zIrSaka IX. 17 dvibhaGgI IX. 9, 10, 13, 14, 16, 24, 27 puSpamAlA I. 16 dhanada rAsaka H. V. 15 com. pragItA III. 13 dhavala H. V. 40; R. 28; SB. 4.41 prajJAmUla S. puNyAmalaka dhavalA IV. 40 prabhAvatI III. 80 dhruvaka III.3 prasannA IV.97 dhruvA H. VI. 1; Vjs. 2.7; Sb. 5.1 naTacaraNa III. 13A prasRtA I. 73A; III. 188 nandA IV. 81; VI. 2 prahelikA R.21; Sb.4.14 nandinI III. 53 premavilAsa IV.68 nakuMTaka III. 118-119 plavaMgama III.96 nalinI III. 146 F* IX. 23 navakadalIpatra I. 49; degpatrA I. 50 phullaDaka H. 5, 41; Sb. 8. 29 navakusumitapallava IV. 22 bakulAmoda IV. 18 navakokila III. 173 bahurUpA mAtrA VI. 16 navacampakamAlA IV. 86 bahula III. 4 A. navapuSpaMdhaya IV.54 bANAsikA III. 63 navaraGgaka I. 63 bAlabhujaGgAvijRmbhita I.74. navavidyunmAlA IV. 45. bindutilaka IV. 101. nAgakesara IV.72 besara IV. 124 A nArAca III. 14; 142A; 176A bhaGgadvipadI V.6 nidhyAyikA III. 30; 73; 78. bhagurAsaka III. 130A nirvApitA III. 72; zIrSaka X.4 | bhadrA (mAtrA) VI.5 For Personal & Private Use Only Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkRta-vRtta nAma suuciH| bhadrA (catuSpadI) III. 154 A . madhubhAra III.2 bhadrikA I. 43 madhurAlApinIhasta IV. 103 bhAminI IV.66 manoramA III. 76 bhArAkAnta I. 68 manovatI III. 11 bhAsuraka As. 30 manoharA IV. 108 bhittaka III. 54 manmathatilaka IV. 19 bhujaGgavikrAnta I. 61: / manmathavilasita IV. 123 bhUSaNAM galtika III. 58 marakatamAlA IV.74 bhramaradruta I. 70 marahaTTA III. 166 bhramaradhavala IV.75 . . malayamAruta IV. 25 bhramarapada I. 24 malayavikasitA I. 10 bhramararimcholI IV.58 mallikA III. 156 bhramararuta L32 malhaNaka IV.3 bhramaravilAsa IV. 89 mahAtoNaka III. 128 bhramarAvalI = (zrI III. 90 ); IV. 58. mahAnubhAvA III. 12 bhravakraNaka IV, 38 . mAgadhanakuTI III. 121 makaradhvajahAsa IV.62 mAgadhikA IV.98 makarandikA IV. 8 mAGgalikA IV. 28 maGgala IV. 102A%; V.9; s. also H. 5.40; HIIT VI. 9; also cf. VI. 1-16 R.27; SbP. 4.41 mAtrAsamaka III. 43 * maGgalAvatI I.9 mAninI III. 25 maJjarI III. 106 mArakRti III.9 maDilA III.62 mArgasaMlApa IV. 37 maNiratnaprabhA IV. 1s... mAlatI III. 41, 157 mattakariNI VI. 14 mAlatIkusuma IV. 59 mattabAlikA VI. 11 mAlA II. 11; IV. 198 mattamadhukarI VI. 10 mAlAgalitaka I. 56 A; III. 194 mattamAtaGgaviz2Ambhita I.91 mAlAgalitA III. 186 mattavilAsinI VI. 13 . mAlAgAtha II. 24 madanagRhA III. 192 mAlAdAma II. 25 madanavilasitA I.9 . mAlAdhuvaka I.92-93.95 madanavilAsa IV. 109 ... mAlAvilasita IV. 20 madanAtura IV. 47 mAlAzIrSaka IX. 17, 22 madanAvatAra III. 82 ... mAlinI III. 1768 madanAvAsa IV. 26 muktAphalamAlA IV. 39 madanodaka IV. 32. muktAvalikA III. 48 madhukaravilasita IV.9 muktAvalI galitaka S. mukkAvalikA madhukaravRnda IV. 43 mukhagalitakas. mukhagalitA madhukarI III. 149 ... mukhagalitA IV. 11 madhukarIsaMlApa IV. 37........ / mukhapati IV. 113 46 chando. For Personal & Private Use Only Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 mukhapAThanatilaka IV. 94 mugdhagalitaka III. 190 mugdhikA III. 153 megha III. 167 meghA III. 150 mehANI III. 1854 monikA (mAtrA) VI. 3 mohinI (mAtrA) VI. 15 mauktikadAma I. 47; 0dAmnI I. 48 yazodhavala VIII. 2-3 raktA III. 10 ragaDAdhruvaka III. 65 racitA III. 160 161 raDDA = vastu IX. 21 ratiramaNapriya 8. dIrghaka I. 87 rativallabha III. 79 ranakaNThikA I. 36 rakhamAlA III. 112: IV. 125 khAlI IV. 34 rathyAvarNaka I. 79 ramaNIyaka III. 102 rasanAdAma I 55 rasikA VII 29 rAjasenA (mAtrA) VI. 6 rAjahaMsa IV. 128 rADhaka = mAtrA VI. 9 rAvaNa (mastaka IV. 6 rAsa III. 50; IV. 6 rAsaka III. 101, 126; 5. IX. 19; general term; 8. H. Vjs. 4. 37-38 rAsAkula IX. 3 rAsAnandita V. 3 rAsAvalaya III. 100 rAkhAlubdhaka V. 1 rAhusenI (mAtrA) VI. 12 ripucchandas I. 39 revA I. 2 roDaka - kAvya III. 131 rolA III 132 lakSmikA III 164 suzAsanam / also a 3-15; lakSmI III. 140 laghucatuSpadI III. 34 lambitA III. 116-17 laba I 28 lalataka I. 15 lalita zIrSaka IX. 25 lalitaka III. 113; V. 7 khalitA I. 40. III. 118 137-88 1490 lavalI I, 12 lIlAlaya IV. 127 lIlAvatI III. 182. vaMzapatra IV. 192 vaMzapatra zIrSaka IX 26 vaMzasthA III. 172 vadanaka III 49; (common name R. 19; Sb. 4, 33) vanaya IV 54 vanarAja III 111 varatilaka IV. 94 basantalekhA IV. 95 vasantotsava III. 198 vasudvipadI I. 6 vastu IX. 21 = raDDA vastuka III. 100, 131, 143 vastuvadana III. 134 vAnavAsikA III. 46 vAmanikA I. 20 vAraMgaDI IV. 133 bigalitaka III. 125 vigAtha II. 14 vigAthA - udGgIti II. 1 = vicchiti I. 17 III. 147 vijayaka III. 1 vijayA I. 1; III. 76 vidAma II, 15 vidArI III. 334; also of Vja 2.5; Sb. 8.99 vidyAdhara IV. 106 vidyAdharalIlA IV. 56 vidyAdharAsa IV. 120 For Personal & Private Use Only . Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praahspur-graam-suuciH| vidyut III. 68 vidyullatA IV.50 vidyudvilasita III. 1A vidruma III. 165%; IV. 189A viduma zIrSaka IX. 29 vinatA III. 177, 178 vipulA IV. 30 vipulA gAthA S. gAthA vibhUti III.70 vibhUSaNA III. 59 vibhrama III.75 vibhramavilasitavadana IV. 52 vilambitA galitaka III. 123 vilAsinI III. 55-56%; 178A vizAlA I. 96. . vizloka III. 44 viSamagalitA IV. 102 viSama zIrSaka III. 196 viSamA galitaka IV. 139, 140 aftet III. 81 vIrapriya rAsaka H. 5.15 com. vRntalaka III.74 verAlu V.5 vaitAlIya IV.98 zatapatra I. 89 TRAT III. 37A zazAGkavadanA III.7 zazibimbita IV. 136 zazivadanA III.7 zazizekhara IV. 115 zAlabhaJjikA pathyA III. 84 zikhA I.373; II.2 ziva rAsaka H. 5.15 com. zIrSaka ma. 4.76-833; R. 6 zubhagalita III.92 zubhA III. 86 zyAmA III. 127 sft III. 90 zrIdhavala VIII. 1 zvetA IV.65 SaTpada IX. 4,28 / SaTpadajAti VII.1-8 SaTpada dhavala VII.34 saMkIrNa H. 4. 27 saMkIrNaskandhaka II. 5, 7. saMkIrNA H. 6.22 saMkulaka III. 39 saMgataka V. 10; IX.30 saMgatA III. 171 saMgalitaka III. 18.. saMgAtha II. 18 saMgIta I. 76 saMdAnitaka IX.32 saMdAma II. 19 saMdohaka IV. 109 sandhyAvalI IV.108 samagalitaka III. 145 samanakuMTaka III. 120 samazIrSaka II. 12A; III. 195 saMpiNDitA galitA III. 102 sarasvatI III. 69. sahakArakusumamaJjarI IV. 80 sAmudgaka IV.2 sAmuddrakA III. 169 sAmyA 8. zamyA sAraGga IV.57 sArasikA IV. 100 sArdhacchandas IX.28 sAlabhaJjikA III. 142 siMhapada I. 86 siMhavikrAnta I. 72 siMhavijRmbhita IV. 7. siMhAvaloka III. 42 siMhinI II.7 siddhi III. 37b sukhAvAsa IV. 49. sutArA III. 191 sutAliGgana IV. 121 sudhA S. zubhA. sundarAgalitaka III. 20 suprabhA III.89 For Personal & Private Use Only Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhaga I. 66 subhagavilAsa JV. 4 subhadrA IV. 186A subhadrA zIrSaka IX.31 sumaGgalA III. 77 sumanA III. 33 sumanoramA IV. 12 sumaha III. 26A sumukhI IV. 42 surakrIDita I. 71 sopAnaka III. 10; IX.2 somakAnta nArAca III. 142 A soraThTha = avadohaka IV.53 saumyA III. 102 skandhaka I. 44 chando'nuzAsanam / | skandhakasama I. 45; samA I.46 sthavirAsanaka I. 65 svamaka I.59 svaradvipadI I. 4 . haMsinI III. 24 haMsI III. 88 hakkA III. 176 / harigIta = gIta III 159 hariNIkula I. 29 hariNIpada I. 33 hAkali III. 28 hIra III. 124 hIrAvalI III.93 hRdayAlikA R. 5.21; SB. 4.15. helA III. 122 For Personal & Private Use Only