Book Title: Navpad Prakaranam
Author(s): Jinendrasuri, 
Publisher: Harshpushpamrut Jain Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600202/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI harSapuSpAmRta jainagranthamAlA granthAGkaH 341 zrImaddevaguptasUrIzvarapraNotaM zrImaddevaguptAntipatzrIyazodevopAdhyAyaracitabRhavRttisametaM // shriinvpdprkrnnN|| * HEME-HEAR-400-40: 46 : saMzodhaka-saMpAdakazca : tapomUrti pU. A. zrI vijayakarpUrasUrIzvara-paTTadhara hAlAradezoddhAraka pU. A. zrI vijayAmRtasUrIzvara paTTadharaH pU. A. zrI vijayajinendrasUrIzvaraH sahAyaka : pU. A. zrI vijaya jinendrasUrIzvara sadupadezataH zrI mATuMgA kiMgsarkala zrI zve. mU. tapA. jaina saMgha enDa cerITIjha zrI zItalanAtha zve. mU. jaina tapA. saMgha dhanajIvADI muluMDa isTa prakAzikA : zrI harSapuSpAmRta jaina graMthamAlA, lAkhAbAvala, zAMtipurI, saurASTra Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI harSapuSyAmRta jainagranthamAlA granthAGkaH 341 zrImaddevaguptasUrIzvarapraNItaM zrImaddevaguptAntipatzrIyazodevopAdhyAyaracitabRhadvRttisametaM zrInavapadaprakaraNaM / / : saMzodhakaH saMpAdakazca : tapomUrti pU. A. zrI vijayakarpUrasUrIzvara - paTTadhara hAlAradezoddhAraka pU. A. zrI vijayAmRtasUrIzvara paTTadharaH pU. A. zrI vijayajinendrasUrIzvaraH : sahAyaka : pU. A. zrI vijaya jinendrasUrIzvara sadupadezataH zrI mATuMgA kiMgsarkala zrI zve. mU. tapA jaina saMgha enDa cerITIjha zrI zItalanAtha zve. mU. jaina tapA. saMgha dhanajIvADI muluMDa isTa prakAzikA : zrI harSapuSpAmRta jaina graMthamAlA, lAkhAbAvala, zAMtipurI, saurASTra Xooxxooxxonxxsexxaoxxxxooxxooxxooxxopbox Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ K87prastAvanA navapadavRttiHmU.deva. va. yazo // 2 // : prakAzikA : zrI harSapuSpAmRta jaina graMthamAlA, lAkhAbAvala, Clo.zrutajJAna bhavana, 45-digvijaya ploTa, jAmanagara vIra saM. 2524 :: vikrama saM. 2054 :: san 1998 :: prathamAvRtti - prataya 750 AbhAradarzana pUrva zeThazrI devacaMda lAlabhAi pustakoddhAraka surata dvArA prakAzita A zrI navapada prakaraNa saTIka prakAzita karatA AnaMda anubhavIe chIe / A graMthanA kartA pU. A. zrI devaguptasUrIzvarajI ma. che TIkAkAra upAdhyAya zrI yazodeva mahArAja che / A graMthay saMpAdana pU. A. zrI vijaya jinendrasUrIzvarajI ma. e karyu cha / A grantha pU. A. zrI vijaya jinendrasUrIzvarajI ma. nA upadezathI (1) zrI mATuMgA jaina zve. mU. tapagaccha saMgha enDa cerITIjha, kiMgasarkala muMbai tathA (2) zrI zItalanAtha jaina zve. m. tapagaccha saMgha dhanajIvADI, malADa muMbai taraphathI prakAzita thayo che te mATe dAtA zrI saMghano A mATe AbhAra mAnIe chIe ane bhaviSyamAM zrutajJAna prakAzanamA sahakAra Ape aija vinaMti... tA. 1-5-98 jAmanagara mahetA maganalAla catrabhuja vyavasthApaka - zrI harSapuSpAmRta jaina graMthamAlA Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 3 // zrIgaNadharendro vijayatetarAm / navapadabRhadvRtterupodghAtaH / grantho'yaM zrImadbhirdevaguptasUribhiH 'jArisaoM jaibheo' ityAdikAM zrAvakavrataviSayiNIM navapadArthapratipAdikAM AvazyakacUrNigatA pUrvagatagAthAmAzritya mUlaprakaraNatayA praNItaH, tacca mUlaprakaraNaM svayameva sUribhirvRttyA vibhUSitaM sA vRttizcaitayaiva saMsthayA mudritapUrvI, tatraiva cAsya savRttikasya prayojanAdikaM yathAyathamudbhAvitaM tat tata evAvadhAyaM tat / kiMcAvalambyaiva tAM vRttiM zrIdevaguptasUrINAM pAdopajIvinaH zrImanto yazodevopAdhyAyAH dhanadevetiprAgabhidhAnA savistarAmenAM vRttiM vistRtakathAyutAM cakruH, etadaitihyaM 1-61-68-227-248-339 saMkhyAMkapRSTheSu tattallekhavilokanena spRSTaM bhaviSyati, prastutAM ca vRttimupAdhyAyapadamAzritAzcakruH paraM vizeSo'traitAvAn yaduta naite upAdhyAyapadavyA zrImadbhirdevaguptasUribhirvibhUSitAH kiMtu zrImaddevaguptasUrigurubhiH siddhasUribhiH, tadapi copAdhyAyapadaM sUripade 'bhiSektumanobhireva siddhasUribhirdattaM paraM te paralokamalaMcakrurantaraiveti sthiti ete yazodevA upAdhyAyapade eva, sarvametat svayameva paTTAvalyAM prastutagranthaprAntyabhAge spaSTameva jagaduH / kiMca vRttireSA zrImadbhiH svagurubhrAtRbhiH siddhasUribhiH preraNAt vihitetyapi spaSTaM tatraiva gacche hi tatra antarAntarAdevaguptakakkasUrisiddhasUrijinacandra ityetAzcatasro'bhidhA bhavanti tato na gurunAmagurubhrAtRnAmnoH samAnatve zaGkodbhAvyA / eSA ca vRttiH paJca SaSTyAdhikeSu samAnAmekAdazasu zateSvatIteSu vaikramIyeSu vihitA iti uktaM prastutagrantha eva 339 patre, prastutaprakaraNavivecakaiH kRtA abhUvannevAneke granthAH yato navapadavivRtivadeva zrImadbhirnavattattvAkhyaM prakaraNaM zrImadbhirdevasUribhirvihitaM zAsanadhurAdhaureyaiH kharAtmajapratiSThAprAsAdapratiSThAprANasamaiH zrImadbhirabhayadevasUrivaryairbhASyeNAlaGkRtaM vivRttaM, anayorvivaraNayoH prAgetadeva vivaraNaM kRtaM yata etatprakaraNavRtteH samayaH paJcaSaSTyadhikaikAdazazatakarUpaH, navatattvavivaraNasya tu 'vikramanRpaterekAdazazatasaMkhyeSviteSu varSeSu / adhikeSu catuHsaptatisamAbhiridamAgamat siddhim // 9 // ' iti tatprazastigatalekhasya nirUpaNena spaSTaH catuHsaptatyadhikaikAdazazatakarUpaH saMvatsaraH, tatazca spaSTaivAdyA kRtirasya vivaraNasya, kiMca-navatattvavyAkhyAyAM spaSTamevoktavantaH Jain Educatinational For Personal & Private Use Only 11311 www.janabrary.org Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asmatyapAJcata navapadava navapadatti:mU.deva. vR. yazo // 4 // zrImanto bandhavicAre mithyAtvasyAbhinivezikabhedavyAkhyAnaM kurvantaH paJcapaJcAzattame patre ekAdhikaikazatatamagAthAvRttau yadutaM 'etatkavistarastu asmatprapaJcita navapadavRtterevAvagantavyaH' tathAca spaSTamevAdyaM vivaraNametat / kiMca-yathA vivaraNadvayametat vihitaM tathaiva jJAyate zrImadbhireva zrIcandraprabhacaritraM vihitaM, yataH hadRtterujesalamerIyapustakasUcAyAM 33 pRSThe paayaatH| siridevaguttasUrI tassavi sIso ahesi sccrnno| tassa viNeeNa imaM AimadhaNadevanAmeNaM // 1 // ujjhAyapae pattaMmi jAyajasaevanAmadhejjeNaM / siricaMdappahacariyaM mae kayaM mandamaiNAvi // 2 // vihitaM ca caritrametat prakaraNayoretayoranantaraM, yatastatraiva ekkArasavAsasaesu aigaesu ya vikkmnivaao| aDasattarIe ahiesu kaNhaterasIe~ posassa // 11 // tathAca 1165.1174.1178 tamavarSeSu krameNaiteSAM racanA, yadyapi yazodevAbhidhAnA vipazcitpravarA tasyAmeva zatAbdyAM tasyAmeva ca viMzatikAyAM aneke, eka paJcAzakeryApathathikIcaityavandanavandanacUrNipratyAkhyAnavivaraNakArAH zrIyazodevAH, anye pramANAntarabhAvepraNetAro devabhadragurubhrAtaro yazodevAH, apare zrImunicandraziSyamAnadevAcAryaziSyA yazodevAH, pare tu pAkSikasUtravRttyAdividhAtAro yazodevA ityevamaneke jAtAH paraM tebhyo bhinnA evaite, yata ete upakezagacchIyAH upAdhyAyapadasthAH pUrvadhanadevAbhidhAvanto nAnye tatheti / anopayogino viSayAH kathaM kvoktA iti jJApanAya dRSTAntAnAM cAnukramAdijJApanAya nimnollikhito'nukrama evAvalokanIyaH / / zlokadvayena zrI vIranamaskAraH tRtIyena zlokena sarasvatIsAnnidhyecchA turyeNa gurunamaskAraH, devaguptasUrikRtanavapadaprakaraNavizadIkaraNapratijJA, satyAmapi pUjyakRtAyAM vRttau asyA vistarAdinA sAphalyaM, kSamA prArthanA, tato namiUNeti prathamagAthAyA vyAkhyAyAmabhidheyAdinirdezaH mithyAtvasamyaktvavratasaMlekhanAnAmanukramasiddhizcoktA, jArisao ityAdidvitIyagAthAyAM mithyAtvAdiSu vakSyamANAni yAdRzAdIni nava dvArANi uddiSTAni, pazcAt mithyAtvAdiSu ma // 4 // pratisthAnaM gAthAnavakaM vyAkhyAtaM yAvat saMlekhanAyA bhAvanAdvAre saptatriMzadadhikazatatamA gAthA vyAkhyAtA, antyagAthAyAM cosaMhAro granthasya, evaM tAvat Jain Educ ternational For Personal & Private Use Only w ereibrary.org Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vapada // 5 // sAmAnyena granthazarIraM / vizeSastu mithyAtvasya svarUpe devagurudharmetarasvarUpaM, bhede AbhigrAhikAdayo bhedAH, utpattau jamAlezcaritre kriyamANakRtatvAdicarcA, goSThAmAhilavRtte AryarakSitAnAM vidyAdhyayana rAjasanmAnaM mAtRsaMtoSAya dIkSAdhyayanAdi bhadraguptAnA niryAmanA kuTumbasya pravrAjanaM pituH sthairya ghRtapuppamitrAdivarNanaM anuyogapArthakyaM zakrakRtA nigodapRcchA mathurAyAM goSThAmAhilakRto nAstikaparAjayaH tatra tasya caturmAsI durbalikApuppasthApanA goSThAmAhilasya karmabandhe pratyAkhyAne ca nihnavatvaM, doSe trivikramakathAnake yAgIyahiMsAdoSAH, guNe atIcAre bhaMge bhAvanAyAM ca jJAtAni, samyaktvasya tUtpattidvAre tatprAptisvarUpaM vistareNa, cilAtiputradRSTAnte vaidikavAdaH, prabhAvanAyAM viSNukumArasya vRttAnte namucipakSakhaNDane saadhuvRttottmtvsthaapnaa| vrateSu prathamavrate svarUpe 263 bhedAH, dvitIye vrate ye yathA jAyate iti tRtIye dvAre dvAdazavratabhaGgAH, vrate turye svarUpadvAre caturviMzatidhA kAmaH | aticAradvAre svastrIsaMtoSavataH parastrIparihAravratazcAtIcAravibhAgaH, paJcamANuvrate ca atIcArANAM paJcakatvamupalakSaNavidhayA tenAnyatrApi catuHSaDAyaticAra-saMbhavo na viruddha iti nirNayaH, bhogopabhogamAne yathA jAyate itidvAre paJcadaza karmAdAnAni, anarthadaNDaviratau ArttAdInAM svarUpaM, sAmAyike kutra kathaM kadA kArya taditi vicAraH, AgamikamatakhaMDanAya zrAvakANAmAvazyakavidhAnasyAvazyakatA sAdhitA, sAmAyike nayavicAraH, pauSadhAticAreSu 1024 sthaNDilabhedAH, saMlekhanAyAM niryAmakabhedAH, bhede saptadaza bhedA maraNAnAM, yathotpattidvAre dvAdazavArSikI saMlekhanA ityevaM viziSTapadArthavicArAmRta-sindhusaMyutA vRttireSA mahatIti ___dRSTAnteSu tAvat-mithyAtvasya utpattau jamAleH 11 govindavAcakasya 12 surASTrAzrAdvasya 13 goSThAmAhilasya 25 doSe trivikramasya 25 guNe 4 indranAgasya 3 yatanAyAM ammaDaziSyANAM 34 aticAre zivarSeH 40 bhAvanAyAM ca tAmaleH / patra pRSThaM ca yAvat dRSTAntaH samyaktvasya tu utpattau cilAtIputrasya 53 doSe nandamaNikArasya 15 guNe dhanasArthavAhasya 19 zaGkAnAM mayUrANDakasArthavAhaputrasya 62 kAMkSAyAmAprabhojinRpasya 63 vicikitsAyAM vidyAdAyivaNijaH vidvajjugupsAyAM durgandhAyAH 65 parapASaNDaprazaMsAyAM zakaDAlasya 68 upabRMhaNAyAM zreNikasya (saMyatamunerupabRMhA) * sthirIkaraNe AryASADhasya 53 vAtsalye vajrasvAminaH 75 prabhAvanAyAM viSNukumArasya , bhAvanAyAM kArtikasya 1 sthUlaprANAtipAtaviratau tu-doSadvAre patimArikAyAH 14 rAjagRhidramakasya 65 guNe sUpagRhItazrAvakasya 95 kSamannakasya 100 kSemasya 101 // 5 // in Eder son For Person Private Use Only S alesbrary.org Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ K sthUlamRSAvAdaviratau doSe vasurAjasya 113 tRtIyavrate doSadvAre maNDikavRttaM 127 vijayakathA 128 guNadvAre nAgadattakathAnaka 137 turIyavrate doSadvAre navapadabRvayasyAtrikajJAtaM 145 kuberadattAkhyAnakaM 140 vaNikasutodAharaNayugmaM ca 148 guNe subhadrAyAH 153 zItAyAH 166 paJcame cANuvrate yathA jAyate iti dvAre hadRtteru K paaddhaatH| devazarmaNoH 176 doSadvAre cArudattasya 183 guNadvAre jinadAsasya 14 digamAnasya doSadvAre koNikasya 190 guNadvAre caNdakauzikasya 192 bhogopabhogamAnasya svarUpe madyapasya RSeHvasumitrAyA 196 anivRttisvarUpe doSe seTubakasya subandhoH 208 nityamaNDitAyAH 208 guNadvAre jambUmvAminaH 223 anarthadaNDaviratau 226 kapilasya (koraNTakasya) hiMsrapradAne rANAM agnidAne skandakAcAryasya Arte ghaTavoddasya lopaTye vellahalasya doSe yAdavakumArANAM 236 guNe aMgarakSakazrAddhasya 237 / sAmAyike doSe kaNDarIkasya 250 guNe sAgaracaMdrasya 253 sudarzanasya dezAvakAzike svarUpe vaidyasya jAMgulikasya 264 guNe kAmadevasya 268 pauSadhopavAse guNadvAre zaMkhasya 278 Anandasya 282 atithisaMvibhAge utpattau kuraMgakasya 289 jIrNazreSThinaH 290 doSe nAgazriyaH 295 guNadvAre kRtapuNyakasya 302 zAlibhadrasya 307 bhAvanAdvAre zreyAMsasya 316 saMlekhanAyAM doSe saMbhRteH 329 paNDarAryAyAH 330 guNadvAre mahAzatakasya 331 bhAvanAdvAre skandakasya 337 patraM pRSThaM ca yAvat dRSTAntaH atraivamavadheyaM dhIdhanaiH yaduta satyapyeSAM siddhAntAdipArAvArapAragAmitve'pi chadmasthAnAmanabhogasyAsaMbhavo na jAtvitisamAlocya prastutaM vRttipustakaM / zrImaddhiH granthakRndriH siddhAntArNavapAraMgamaizcakrezvarasUbhiH / saMzodhitaM, yathA cAtra zodhakAH zrIcakrezvarasUrayaH tathaiva navatattvabhASyavRttipustake'pi yugapradhAnAH zrIdevacAryAH zrImadudyotanasUrizrIsiddhasUribhiH sahitAH zodhakA iti tattatpustakaprazastau spaSTameva, tathA ca jainAnAmAdiparamparaivaiSA yaduta prakaraNAdikartRbhiH | nirmAya kimapi vipazcidvandaiH zodhanIyaM, tata eva cAptAgamAnAM vRttiSu sthAne sthAne zodhanollekhaH, tathA ca viduSaH prati zodhanAyAbhyarthanAvRteH Adita R // 6 // eva zodhanIyaM budhaiH pustakamiti sarvazreyaskaraH panthAH, ye tu tathA viduSAM zodhanaM na vidhApayaMti vitanvate cAJjaliM vAcakAnAM te tu kayA paddhatyA international 1 Jain Ede For Personal & Private Use Only W relibrary.org Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 7 // sveSTamIpsaMti tat ta eva jAnanti / kiMca-atra vRttau 242-260 tamapatrayoH sAmAyikavidhAne sudarzanakathAnake ca zrIvasudevasUraya ullikhitAH, jJAyate cAtasteSAmapyanekagranthakartRkatA, paraM na kvApi upalabhyante granthAsteSAM vidyamAnabhAMDAgAreSu, kevalaM tairvasudevasUribhirvihitaM kSAntikulakamekamupalabhyate, tacca mudritaM aSTAviMzatiprakaraNamaye 'payaraNasaMdoha' nAmake granthe, anyacca-vasudevasUrINAM kaH sattAkAla iti prazne yadyapi yathAvanopalabhyate aitihyaM paraM hastikuNDikAgacchIyazrIzAntibhadrasUriguravaH rAmavasunandamiteSu vikramIyAbdeSu sattAvanta iti zrIhastikuNDikApurIyarAtAmahAvIrajinAlayaprazastito'vagamyate, prazastiriyamadhunA ajamerusatkasaMgrahasthAne'sti, yatastatra prazastau vidagdhanRpatinA 993 varSe zrIvAsudevAcAryAya dattaM taccaityaM 996 varSe mammaTena samarthita cetyuktaM, tathA punarapi tacchipyAn zAntibhadrAnAzritya prodyatpadmAkarasya prakaTitavikaTAzeSabhAvasya sUreH, sUryasyevAmRtAMzuM sphuritazubharuciM vAsudevAbhidhasya / adhyAsInaM padavyAM yamamalavilasajjhAnamAlokya loko, lokAlokAvalokaM sakalamacakalat kevalaM saMbhavIti ||30||shaantyaacaaryaistripnycaashe, sahasre zaradAmiyam // mAghazuklatrayodazyAM, supratiSThaiH pratiSThitA // 37 // tathAca tripaJcAzadadhikasahasrAbdeSu sattAmatAM zrIzAntibhadrAcAryANAM bhAvAt tadgurUNAM dazamazatAbdyAM sattA nAsaMbhavinI, zrImanto lAvaNyasamayAstu prabhAvakatayA khyAtaM balabhadramuniM vAsudevAcAryamevAdizanti, vizeSArthinAM tatkRto balabhadrarAsako'valokyaH, asmAbhistu tadA bauddhAnAmatrAsambhavAt kheGgArarAjasamaye AmarAjasya zrImatAM bappabhaddezca tatrojjayante AgamanaM teSAmeva jayAvAptizcetidvayamabhyupagacchatA tannAvagataM yathAvaditi nollikhitamatra / anyacca vRttireSA prasiddhatamA viduSAM vizeSataH kharAtmajAnAM, yataste samAlambyainAM sAmAyikoccArAdanu IyApratikramaNaM vizeSeNa sthApayanti, vastutastu bhrama eva teSAmatra, dRzyatAM tAvat prastutagranthastha etadviSayakaH pAThaH "AvazyakacUAdyuktasAmAcArI tviyam-sAmAyikaM kathaM kArya ?, tatrocyate-zrAvako dvividhaH-anRddhiprApta RddhiprAptazca, tatrAdyazcaityagRhe sAdhusamIpe / R // 7 // Jain Educs emabonal For Personal & Private Use Only - wwlsoklorary.org Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vapada:mU.deva. yazo 18 // pauSadhazAlAyAM gRhe vA yatra vA vizrAmyati pRcchati (tiSThati) ca nirvyApArastatra karoti, caturpu tu sthAneSu niyamena karoticaityagRhe sAdhumUle pauSadhazAlAyAM 18 navapadabRgRhe vA''vazyakaM kurvANa iti, eteSu ca yadi caityagRhe sAdhumUle vA karoti tatra yadi kenApi saha vivAdo nAsti yadi bhayaM kuto'pi na vidyate yadi kasyApi hadRtterukiJcinna dhArayati, mA tata AkarSApakarSoM bhUtAM, yadivA'dhamarNamavalokya na gRhNIyAt mA bhAkSIditibuddhyA, yadivA gacchanna kamapi vyApAra vyApArayet tadA paaddhaatH| gRha eva sAmAyikaM gRhItvA caityagRhaM sAdhumUlaM vA yathA sAdhuH paJcasamitisamitastriguptiguptastathA yAti, Agatazca trividhena sAdhUnnamaskRtya tatsAkSikaM sAmAyikaM punaH karoti-karemi bhaMte ! sAmAiyaM sAvajjaM jogaM paccakkhAmi duvihaM tiviheNaM jAva sAhuM pajjuvAsAmI' tyAdi sUtramuccArya, tata IryApathikoM pratikrAmatyAgamanaM cAlocayati, tata AcAryAdIn yathAratnAdhikatayA'bhivandya sarvasAdhUna upayuktopaviSTaH paThati pustakavAcanAdi vA karoti, caityagRhe tu yadi sAdhavo na santi taderyAthikIpratikramaNapUrvamAgamanAlocanAM vidhAya caityavandanAM karoti tataH paThanAdi vidhatte, sAdhusadbhAve tu pUrva eva vidhiH, evaM pauSadhazAlAyAmapi, kevalaM yathA gRhe AvazyakaM kurvANo gRhNAti tathaiva gamanAvirahitaM' / / atra tAvat mataM kharAtmajAnAM yaduta sAmAyikavidhau prAk sAmAyikoccArAt na kAryeryA, pazcAdatra soddiSTeti, paraM netre nimIlya cintanIyaM tairyaduta 'sAmAyikaM karoti-tyAdi sUtraM samuccArya' ityatrava tavApratyayAntena saMbaddhaM prAgevAnvitaM, pazcAt 'tata I-pathikI pratikrAmatyAgamanaM cAlocayati tata AcAryAdIn yathAratnAdhikatayA'bhivandha sarvAsAdhUn ityAdi ityAdivAkyena yo vidhiH svatantratayA nirdiSTaH sa kathaM sAmAyikena saMbadhyate ?, anyathA sAdhUnAM virahe na bhavatyeva sAmAyikamityaniSTamApanIpadyamAnaM kena vAryeta?, kiMca 'caityagRhai tu yadi sAdhavo na santi taderyApathikIpratikramaNapUrvamAgamanAlocanAM vidhAya caityavaMdanAM karoti tataH paThanAdi vidhatte' ityatra kiM na dRzyate kharestaiH vinaiva punaH sAmAyikoccAraM karttavyatayoktamIryAdi, samAlocane ca paurvAparyasya vyaktametat bhaviSyati yaduta naiSA sAmAyikapratibaddheryA, kiMtu AgamanAlocanAdipratibaddheti / aparaMca mataM kharAtmajAnAM yaduta aparvamu pauSadhakaraNavidhiH, tatra AgamoktAnyaSTamyAdIni parvANi prasiddhAnyeva paramaSTAhikAjanmAdikalyANakAdInAM grahaNArthaM tairAzrIyate eSA paraM vRttiH, tadapyavicAritameva ramaNIyaM, yataH prathamaM tAvat dRzyatAM pUrvAparasaMbandhayutaH sa pAThaH __ "cazabdo na kevalamAhArAdInAM caturNA nivartana pauSadhovAsaH, kintu tadanyatamanivartane'pItyanuktasamuccayArthaH, karttavyaH vidheyaH sa niyamAt-niyamena ON // 8 // Jain International For Personal & Private Use Only Kainelibrary.org Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipadata:mU.deva. yazo // 9 // pi niSedhapadavAmati prAntyavAkya zrAddhAcaitat / aSTamyAdiparvasu-aSTamIcaturdazyAdiSUtsavatithiSu, yaduktaM "posahauvavAsouNa aTThamIcauddasIsu jammadiNe / nANe nivvANe cAumAsa aTTAhipajjusaNe // 11 // aTThAhitti aSTAhikAH caitrAzvayuGmAsAnadhyAyadineSu aSTamIprabhRtayo yAH kriyante tAsu kalyANakadinASTAhikAsu vA, eteSu ca dineSu suzrAvakasya jinapUjAtapo'nuSThAnavizeSodyamo bhaNita eva, yadAha dharmadAsagaNiH-saMvaccharacAummAsiesu aTThAhiyAsu ya tihIsu / savvAyareNa laggaina jinnvrpuuyaatvgunnesu||1||" atra prathamaM tAvat AhArazarIrasatkArAbrahmAvyApArANAmanyatamasmAt nivarttanaM pauSadhatayA'bhimataM, niyamakartavyatA cAsyASTamyAdiSu proktA, etAvanmAtreNa yadi niSedho'parvasu tarhi aparvANi upavAsabrahmacaryAdikaraNamapi teSAmavidhipathapatitaM syAt, kiMca-TIkAkRduktyA zrIdharmadAsagaNivAkyena ca kharAtmajapakSe aparvANi jinapUjAdivizeSodyamo'pi niSedhapadavImeva yAyAt tannAsau ruciraH panthAH kharANAmiti yathAsthamAlocyaiva vartitavyaM dhIdhanaiH / pramANaM cAsyAH 'anuSThabhAM sahasrANi nava paJca zatAni ceti prAntyavAkyena spaSTameva / mokSamArgazrayaNasAdhitazreyaskAH sAdhavo yathAvadvijJAyaitatprakaraNoktaM mithyAtvAdisaMlekhanAntaM padArthapaJcadazakaM saMyame'kSamebhyo'pi zrAvakebhya upadizantu, zrAddhAzcaitat zrutvA vAcayitvA vA'vadhArya ca yathAvadatiSThantu sAdhu sAdhudharmAbhiSaktacittA ityarthayante AnandasAgarAH vedASTanandAbjamiteSvatIteSvabdeSu bhUpottamavikramArkAt / zucau navamyAM bahule gurau cAnando'mumAkhyad bhavibuddhivRddhayai / / 1 / / kAzmIrajezAlayamUrSi nagnAn, vijitya vighnaughavidhAnadakSAn / satpaMcamIzukradine vizAkhe, daNDakriyAM zuddhamanA vidhAya / / 2 // zrImedapATezanidezapuSTaH sthitaH pure zrIudayAtpurAkhye / mokSAdhvalInAn zrutavAkyapInAn, zrAddhAn samAzritya hitaM dadhAnaH / / 3 / / vyadhatta vRttau ruciraM padAnAM, prabandhamugraM tu paraM navAnAm / vicakSaNAH sattiparA bhavantu, prasannatA sarvaguNAvahA yat / / 4 / tribhirvizeSakaM udayapura saMvat 1984 (gujarAtI saM. 1983) ASADhakRSNanavamyAm AnandasAgarAH atra 235-287 patrayoH dakSiNasyAM dvArikAyAH pANDamathurAyAzca madhye kauzAbIkavanamullikhitaM zyate, taccedAryakSetrasya sImavidhAyakatayA dakSiNasyAmabhyupagamyeta na syAdevAryAnAviSayaviSayako vivAdo yaH prAgutthitaH, syAdeva caivaM sati kaliGgakoMkaNakaparyantAnAM zrIsaMpratikAlAdapi prAgevAyaviSayatA, paratazcAvasthitAnAM huDukamahArASTrAndhadraviDAdInAM ca prAganAryANAmapi zrIsaMpratinRpakAritAryatA, zrInizIthacUAdiSvapyeteSAmevAryatA-karaNamAkhyAyIti zaM sarveSAmastu / in K erala For Personat Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayaH svapada yAdRzaM yatibhedaM doSAH guNA: aticAraH bhaMgaH bhAvanA yatanA gAthA: 3-11 1 mithyAtvaM te:mU.deva. !. yazo utpattiH jamAliH govindAcAryA saurASTrathAddhaH goSThAmAhilaH cilAtiH navapadabR hadRtteruK paaddhaatH| trivikramaH indranAgaH ammaDaziSyAH zivarAjarSiH tAmaleH / 10 // 2 samyaktvaM 12-20 kArtikaH nandamaNi- dhanasArtha- mayUrAM kAra: vAdaH AgrabhojI vidyAvaNik durgandhA zakaDAlaH zreNikaH AryASADhaH vajrasvAmI viSNukumAraH patimArikA dArakaH dramaka: dAmanakaH 3 prANAtipAtaH 21-29 4 mRSAvAdaH 5 adattaM 30-38 39-47 nAgadattaH K6 maithunaM 48-56 vasuH maNDikaH vijayaH vayasyAH kuberadattA vaNikasutA subhadrA sAMtA JainEOXXTinternational For Personal Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayaH yAdRzaM yatibhedaM aticAraH bhaMgaH bhAvanA utpattiH devazarmA navapadavRtti:mU.deva. va. yazo // 11 // 7 parigrahaH 8 digmAnaM 9 bhogopabhoga0 gAthA: 57-65 66-74 75-83 doSAH cArudattaH koNikaH seDubakaH subandhuH maMDitA yAdavAH guNAH yatanA jinadAttaH caMDakauzikaH jambuH madyapaH vasumitrA 10 anarthadaMDaH 84-92 koraMTaka caurAH zrAddhaH skandakaH ghaTavoddaH vellahalaH 11 sAmAyikaM 93-101 kaMDarIkaH sAgaracaMdraH sudarzanaH kAmadevaH 102-110 12 dezAvakA 13 pauSadhaH jAMgalikaH vaidyaH 112-119 zaMkhaH 14 atithisaM 120-128 Ananda: nAgazrIH kuraMgaH jIrNazreSThI zreyAMsaH 15 saMlekhanA 129-137 saMbhUtiH kRtapuSyaH zAlibhadraH mahAzatakaH paMDurAryA skandakaH Jain Educat & mabonal For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlagAthA nAmakA navapadate:mU.deva. . yazo // 12 // pR. X rAdi aMka patraM 18 56 31 -97 89 -218 95 -221 90 -218 gAthAdipAdaH aiyaraNaM jaha jAyaM aTThArasahA baMbha aTThArasahA baMbha aNabhUyaM ubbhAvai aNiuttA uNa purisA atthaM aNatthavisayaM abdhakkhANAINi abhiggahiyamaNAbhi0 aliyaM ca japamANA asaNaM pANaM taha vattha0 ANayANi pesaNe'viya AhAra deha sakkArA iya navapayaM tu mUlagAthAnAmakArAdiH kramaH aMka patraM pR. gAthAdipAdaH aMka patraM pR. gAthAdipAdaH 9 33 2 orAliyaM ca divvaM 49 132 1 etthaM saMkA kaMkhA 48 130 itthI puriseNa samaM kaNaNagobhUmAliya 56 157 1 | iriyAsamiyAe pari0 74 -179 2 kajja ahigicca gihI 30 -97 2 ihaparalogAsaMsa0 135 -305 2 kammakhaovasameNa 60 -163 1 uggaM tappati tavaM 119 -260 kaMdappaM kukkuiyaM . 59 -158 1 uciyakalaM jANijjasu 44 -128 kaMdappAi uvecca 37 -107 2 | urdU ahe ya tiriya 72 -178 kAUNa gaMThibheyaM khettaM vatthuhiraNaM 4 -6 1 uvabhogaparIbhoge 75 -180 1 33 -102 2 uvasaggaparIsaha0 khettAi hiraNNAI 118 -259 girinayare tiNNi vayaM0 121 -261 -1 | ekkaM paMDiyamaraNaM 133 302- 2 guNaThANagaMmi taha pari0 108 -246 1 | egamuhattaM divasaM 107 246- 2 cattakalattaputtasuhiya0 112 -248 1 egavihaMtiviheNaM 104 243- 1 | cAummAsiga'vahiNA 138 309 2 | egavihaduvihativihaM 13 43- 1 ciMtati kareMti sayaMti 14 -45 58 -158 63 -171 51 -133 41 -109 65 -172 106 -244. 92 -219 Jain Ed Kenternational For Personal Private Use Only nelibrary.org Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka patraM 50 133 navapadattiHmU.deva. vR. yazo // 13 // 102 241 128 282 98 239 84 207 115 250 2 gAthApAdaH chaTTeNaM AyAvaNa chaNNaMgadaMsaNe phAsa0 jai jANaMto giNhai jattha bahUrNa ghAo jayaNA lahuyAgaruI jaha caMDakosio khalaH jahasattIe u tavaM jaM jogaM thevapi hu jaM sAhUNa na diNNaM jANaMtassavi evaM jArisao jaibheo jiNabhavaNAisu saMthAra jiyarAgadosamohehi je iha parimANakaDA je daMtasohaNaMpihu je puNa aNatthadaMDaM je puNa kariti viraI aMka patraM pR. gAthApAdaH 10 38 1 | je puNa vahaviratijuyA 53 155 1 je posahaM tu kAuM 172 1 je miu saccaM jaMpaMti 80 205 1 je ciMtei adinnaM 8 30 1 | tattAyagolakappo 70 176 2 teNAhaDaM ca takkara 116 258 1 tesiM namAmi payao 124 270 1 thUlA suhumA jIvA 125 281 2 daThUNa dosajAlaM 105 243 1 | dANaMtarAyadosA disiparimANaM na ku0 129 288 1 dugatigadgadgadugaekka 12 43 1 dunni sayA teyAlA 61 162 1 duppaNihANaM kAuM 47 130 1 duvihativihAi maMsA 88 217 2 duvihaMtiviheNa guNa0 42 109 1 | duvihaMtiviheNa guNa0 aMka patraM pR. gAthApAdaH 25 88 1 duvihaMtiviheNa viu devo dhammo maggo 34 105 2 desAvagAsiyaM puNa 46 129 2 dhaNNA ya puNNavaMtA 66 173 dhammajjheNAvagao 128 dhammirdiyasayaNaTThA 38 107 dhIrA ya sattimaMtA. 22 85 namiUNa vaddhamANaM 86 212 paDivajjiUNa'NasaNaM 127 282 paNamAmi ahaM niccaM 69 174 2 paNamAmi ahaM nicca 32 981 paradavvaharaNavirayA 21 84 2 paradAravajjiNo iha 100 240 2 parapurisavajjaNAo 77 184 parimiyAkhittAo bahi pANAivAe jayaNA 82 206 1 pANAivAyanivattaNaM Private Use Only 136 306 MOMarrrrrrrrrror 137 306 43 120 54 155 52 138 68 174 26 94 24 86 Jain Educ a tional For Persona www.ganeibrary.org Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo / / 14 / / gAthApAdaH pAvovaesa hiMsappa0 punyavasyahijeNa poggala pariNAmaM ciM0 posaha vavAso uNa phalasaMpattIvi dhuvA baMdhavahachaviccheyaM baMdhAi u AuTTi bAlamaraNehi jIvo buddhi pukA bhAvaNa tai tAmaliNA bhoguvabhogehiMto maiyA puvvo gaha maNavaikAyANaM maraNaM sattarasavihaM malamala majjapaM micchatakAraNAI Jain Educaternational 0 aMka patraM pR. 85 208 67 174 79 192 111 247 71 178 27 94 28 95 132 292 35 105 11 39 185 78 6) 5 99 239 130 290 83 207 76 180 20 82 2 1 1 12 2 1 1 1 2 1. 1 12 2 2 1 1 2 gAthApAdaH micchattapariNao khalu micchattassa guNo'yaM mucchA pariggaho iha rAgaddosavasaTTA loiyatitthe uNa NhANa 0 viratiphalaM nAUNaM saccittaM paDibaddhaM saccittAcittobhaya0 saccitte nikkhivaNaM sammapari aMka patraM 6 25 7 27 57 157 87 213 17 56 113 249 81 205 40 108 sammattaM suyaM taha desa0 sammattassa guNo'yaM savvavayANa nivitti savvaM ciya sAvajjaM savve ya savvasaMgehi sahasA abbhakkhANaM saMthAra thaMDileviya 106 281 15 51 94 221 16 52 109 247 101 241 110 247 36 106 117 258 For Personal & Private Use Only pR. gAthApAdaH 2 saMbharai vAravAraM 2 saMmattaM pattaMpihu 2 saMmattaMmivi patte 1 saMleiNAi puvvaM 2 saMvaccharAigAhiyaM 2 sAmAiyaM tu par3iva0 2 sAmIjIvAdattaM 1 sAvajjaja jogavajjaNa0 1 sAhUNa varaM dANaM 2 sAhUNaM jaM dANaM 1 sivasaggaparamakAraNa 1 suipANagAi aNusa0 1 soUna ahi 1 1 patraM pR. 2 aMka 62 171 19 82 86 23 131 291 103 243 96 224 39 108 93 220 123 265 120 260 97 229 134 304 122 262 1 1 2 2 1 2 2 mUlagAthA nAmakA rAdi 3 / / 14 / / Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 15 // 210 264 85 155 45 296 sAkSiNAmakArAdiH kramaH gAthAdipAdaH patraM pR. apacchimA mAraNaMtiyA appahiyamAyaraMto appeNavi kAleNaM 229 appeNa bahamesejjA 128 arhatAM janmanirvANa 289 alAbharogataNaphAsA 207 avadhUtAM ca pUtAM ca avazyaM yAtAraH 279 avisaMvAdanayoga0 asti vaktavyatA kAcit aMgapaccaMgasaMThANa 155 2 aMtamuhuttA uvariM aMbassa ya niMbassa ya gAthAdipAdaH akkosahaNaNamAraNa aDai bahuM vahai bharaM ajJAnaM saMzayazcaiva aNabhiggahiyakudiTThI aNabhiNivesA hu kayAi aNavAyasaMloe aNiMdiyaguNaM jIvaM aNupuMkhamAvahatAvi aiMsaNeNa suMdara anirikkha yApamajjiya anirdiSTaphalaM sarvaM anusamayamaraNazaraNo anyathaiva vidhIyante 290 259 gAthAdipAdaH ADhavai aMtaraM so AdAnagarvasaMgraha AdAvatyabhyudayA AdhAro mAnasAnAM AvIi ohiaMtiyaM AhAkammanimaMtaNa AhAraguttI avibhUsiappA ikSukSetraM samudrazca iguvannaM khalu bhaMgA iMgAle vaNasADI iMdiyabalaUsAsA udbhUtAH prathayanti ubhayamuhaM rAsidgaM 131 240 Jain Educa t ional For Personal Private Use Only wwN rary.org Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada gAthAdipAdaH uvavAo sAvagANaM sAkSiNAmakArAdi ttiHmU.deva. vR. yazo // 16 // 289 132 282 36 21 261 BG00oY 290 184 240 pR. | gAthAdipAdaH egidiyasuhumiyarA ego jai nijjavago etan maithunamaSTAMga etAvAneva loko'yaM 232 entassa'NugacchaNayA evaM sasAllamaraNaM evaM khu jaMtapIlaNa kaDasAmaio puvi kaNDanI peSaNI cullI katti kaDaM me pAvaM kammAI nUNaM ghaNaci0 karNAviSeNa ca bhagnaH 75 2 | karNAviSeNa ca bhagnaH 259 1 kartRH svayaM kArayituH 982 kazcidAgI bhavati hasito kAUNaM takkhaNaM ciya 982 | kAmArtho lipsamAnastu uvasamasammattAo uvasAmagaseDhigayassa uvasAmaM uvaNIyA. uvvatta dAra saMthAra uvveleUNa balA ee ceva u bhAve eesiM tu payANaM eka eva hi bhUtAtmA ekaM tAvadanAdisaMsRti ekAtraM naiva bhuJjIta ekekazo'pi nighnanti ekkagadugatigacauro ega vae chabbhaMgA ega vae navabhaMgA egavihaM duviheNaM Mrrrrrrrrrrrrrror gAthAdipAdaH kAliyasuyaM ca isibhA0 1 kAle diNNassa pahe 1 kiM tAe pavirAe kulabalamaigaruyattaNa keNa diThTha paraloo keSAMciJcittavittaM ko'nyaH kRtaghno'styakhi0 koho ya mANo ya aNi krodhaH paritApakaraH krodho nAma manuSyasya khaMtapiyaMtau surao ramaMtavi khINo daMsaNamohe khuhA pivAsA sIuNhaM gahiUNa ya mukkAI gAravapaMkAnabuDDA gihamAgayassa sAhussa 2 | guNaseNa aggisammo 241 81 125 75 207 244 104 264 76 240 290 292 Jain Educan erational For Personal & Private Use Only wwK22brary.org Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 157 navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 17 // KN 880808028006088088058 gAthAdipAdaH cauriMdiyajIvANaM cattAri vicittAI caraNarajasA prazamanaM caMdavaDisaya saMkho caMpAe kAmadevo ceiyasAhuabhAve ceiharasAhugihamAi0 caurazvaurApako mantrI chaumasthamaraNa kevali chijjau sIsaM aha hou jai jiNamayaM pavajjaha jai sakayavvavasAo jaNayasuyANaM ca jae jaNavayasaMmayaThavaNa jayaM care jayaM ciTTe jaha jaha appo loho jaM jaha bhaNiyaM taM taha __patraM pR. | gAthAdipAdaH jaMpi vatthaM va pAyaM vA 291 jaM moNaM taM samma 79 jaM moNaMti pAsaha 249 jAvaiyA vayaNapahA jAvaMti ajjavayarA 249 1 jiNavarabhAsiyamAvesu 2222 jiNasAsaNassa niMda 129 1 jo asthikAyadhamma 290 2 jo jiNadiDhe bhAve 48 1 jo suttamahijjato jJAnadarzanacAritra0 jJAnasya jJAninAM caiva ThANadisi pagAsaNayA 108 1 ThiikaMDagANa evaM Thiyao va ciTThao vA 170 2 taNhAcheyaMmi kae tat jJAnameva na bhavati For orror wrrrron.orror pR. gAthAdipAdaH 1 | tattvArthazraddhAnaM tattha asaMpatto'tthI tatra yA'pAyasadrvya0 taskarA DimbharUpANi tassa ya caramAhAro taM micchattaM jamasadda0 tApacchedakaSaiH zuddhaH tithiparvotsavAH sarve tithiparvotsavAH sarve titthayaravaMdaNAyaM tilAzcampakasaMsargAt tehiM saha paricayo / to baMdhamaNicchaMto trikAlavidbhistrijagaccha0 caikAlyaM dravyaSaTakam daTThavvA rAyasahA davyANa savvabhAvA AAM KUKKmsMMGAM. SKKKo G000MS 46 261 305 1 // 17 // 221 For Persona & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSiNA18 makArAdi navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 18 // gAthAdipAdaH dazavidhayatidharmaratAH daMsaNanANacaritaM daMsaNanANacarite diTThIe saMpAo dukkhAbhAvo na suhaM durgatiprasRtAn jantUn durbalAnAmanAthAnAm duvihativihAi chacca u duvihAtIviheNa paDhamo deviMdavaMdiehiM dveSasyAyatanaM dhRtarepa0 dhammiTTigavahiga0 dhammamiNaM jANaMtA dharmAjjanma kule zarIra0 dharmAdramonmizrita dharmAvazyakahAnau vA dhAvei rohaNaM tarai | gAthAdipAdaH na kareMti je tavaM saja0 262 2 | na cApyaviSayasyeha 45 2 na mArayAmIti kRta0 navaNIyaM tajjoNiya0 navanavasaMvego khalu 2701 naSTe mRte pravajite 801 na sarai pamAyajutto na santi yeSe dezeSa 982 na so pariggaho vutto nAivigiTTho ya tavo 163 2 nANamavAyadhiIo nAdeyAni na deyAni nAseI agIyatyo nicca huMti dariddA nicchayao puNa appevi 2892 niravajjAhAreNa nivasejja tattha saTTo 2 8993 2rum.9240.99 1940 pR. | gAthAdipAdaH nisagguvaesaruI nissaMdehattaM puNa nehANurAgasabbhAva0 naivAsti rAjarAjasya no khalu apparivaDie paidiNaM bhattapANeNaM pacchillahAyaNaMmi paThitaM yanna virAgAya paThitaM zrutaM ca zAstraM paDibandho lahuyattaM paDivaNNadaMsaNassa ya paDhama jaINa dAuM paDhamikko tiNNi tiyA paNa nava cauro vIsA ya pattI pattI pANiu parimiyamuvasevaMto pallaMkalaTTasAgA our 30000 For 339Jo0 1 // 18 // 163 180 HEAVAVernational For Personas Private Lise Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 19 // 244 261 289 gAthAdipAdaH paMcaNha aNuvayANaM paMcayAni pavitrANi pAvayaNI dhammakahI pAsatthosatrakusIla purANaM mAnavo dharmaH posaha uvavAso uNa posahovavAsassa prajAnAM dharmaSaDbhAgaH prathame jAyate ciMtA prANinAM bAdhakaM caitat prArabhyate na khalu vighna prekSAvatAM pravRttyartha phalaphali patte pupphe baddhellayA ya mukke0 bahuvigghAI seyAI bArasa chAvaTThIcciya bAvIsasantamohassa pR. | gAthAdipAdaH bhavasthakevalinaH bhUmIpaheNajalachANa maibheeNa jamAlI maNikaNagarayaNadhaNa malamailapaMkamaila 248 maMsaM paMciMdiyavaha 259 mA gAH khedAmidAnIM mAnaM muJcati gauravaM 131 mAyAlobhakaSAyA mA hoha suyaggAhI micchattaM jamuiNNa mitti miumaddavatte 1801 mUkA jaDAzca vikalAH mUlameyamahammassa mRgA mRgaiH saMgamanu0 mRtyorabhAvAt niyamo mehuNavayabhaMgaMmo 80 gAthAdipAdaH maithunAnusmRtisaMskAra mottUNa pattaniyaraM | yat svayamadu:khitaM | yat prANidayAsatya0 yad bhAvadoSavadvAkyaM yadyapi nipuNo yogI 1 yadyapi nisevyamAnAH yadi nAmAsya kAyasya yamupArjayanti dharma yasyASTAdaza doSAH yA gamyA satsahAyAnAM yAvat svasthamidaM kalevara0 yUpaM chittvA pazun hatvA yogaduSpaNidhAnaM ca raNe vane zatrujalAgni randhaNakaMDaNapIsaNa rAgaddosaviutto 157 241 102 49 A bona For Persona Private Lise Only www.sambrary.org Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __patraM pR. sAkSiNAmakArAdi navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 20 // 3 296 170 279 gAthAdipAdaH rAgAdvA dveSAvA rAgI devo dosI devo rAgo doso moho rAmeNa bhUH kSatriyavarga0 rUvaM siri sohaggaM laMbheNa tassa labhati hu lukkhattA muharjataM lokavat pratipattavyaH vaDauMvari kAuMbari raNe vane zatrujalAgni vasahikahanisajjidiya vAdAMzca prativAdAMzca vAsasahassaMpi jaI vAsaM koDIsahiyaM vigahAiehi rahio vicchiNNaM dUramogADhaM vidvAnRjurabhigamyaH | gAthAdipAdaH viSayI viSayaviraktaM viSayI viSayAsaktaM viSasya viSayANAM ca 212 2 vItarAgA hi sarvajJAH vyApAdayati tanUjam 46 vratino jaGgamaM tIrtham 292 SaT zatAni niyujyante 79 ziSyAnAmeSa samayaH 1801 zuci bhUmigataM toyaM zubhAzubhAni karmANi | zravanti yasya pApAni 47 2 sakRjjalpaMti rAjAnaH 2291 sa pAtre mahatI zraddhA satyaM zaucaM tapaH zaucaM 2241 | samatRNamapimuktebhyaH 259 1 | sammattaMpi ya tiviha sammadiTThI jIvo Frrrrrrrrrrrrrrrror gAthAdipAdaH samyaktatyaparijJAnAt sayamiha micchaddiTThI sarvasyaiva hi zAstrasya sarvaH pUrvakRtAnAM | sarvArambhanivRttastu sarvAH saMpattayastasya sarve kSayAntA nicayAH savvAviya ajjAo sahasabhakkhANAi saMkappo saMrabho saMkaMtadivyapemmA saMkucati mahImaNDala saMtaMmi vitigicchA saMpattaMdasaNAI saMmattaMmi u ladhdhe saMyamaguNayuktebhyaH saMvacchara cAumAsi 49 106 131 281 124 282 291 281 261 // 20 // 248 in E KO abona For Personal & Private Use Only helibrary.org Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 102 navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 21 // gAthAdipAdaH sAdhUnAM darzanaM zreSThaM sAmAiyaMti kAuM sAmAiyaMmi u kae sAvajjajogavirao sAhammiyakcchalaMmi sAhAraNA tu mUlA sAhUNa kappaNijja sAhUNa daMsaNeNa 75 patraM pR. | gAthAdipAdaH patraM pR. | gAthAdipAdaH 48 sIyAlaM bhaMgasayaM sUre tyAgini viduSi ca 240 sIhagirisusIsANaM soUNa saddahiUNa ya 222 sukhaduHkhAnAM kartA so hoi abhigamaruI sukhAsvAdalavo yo'pi strImudrA iSaketanasya | sutraharaM jiNavaramaMdi0 snAnaM madadarpakaraM 247 smaraNaM kIrtanaM keliH 180 | suratasukhe khalamaitrI 75 hasiyalaliovagUhiya 2812 suhaDovva raMgamajjhaM 304 hA duTu kayaM hA duThu | sUtroktasyaikasyA0 10 2 | hiMsAnRtasteyAbrahma sAkSIbhUtagranthAnAmakArAdiH patraM pR. / | gAthAdipAdaH gAthAdipAdaH 1572 jJAtadharmakathA 521 | bhagavatI | jJAtadharmakathA vRSabhAkhyAnakam dazavaikAlikama 108 249 1 dazavaikAlikam 131 vyavahArabhASyam 662 | prajJApanA 44 zrAvakaprajJAptiH 262 2. | prathamapaJcAzakavR0 156 2 | saptatikAbRhaccUrNi gAthAdipAdaH AgamaH AcArAGgam AvazyakacUrNiH AvazyakacUrNiH uttarAdhyayanabRha0 kalpabhASyam V For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSiNAmakArAdi navapadavRtti:mU.deva. va. yazo // 22 // patraM mAyAdipAdaH patraM gAthAdipAdaH gandhahastI jinadevaH jinabhadragaNI dharmadAsagaNI dharmadAsagaNI niyuktikArAH sAkSIbhUtagranthAnAmakAranAmAdiH gAthAdipAdaH patraM gAthAdipAdaH niyuktikRt 259-306 2 vAcakaH 11 2 pUjyapAdAH (devaguptAH) vedAnusAriNaH 39 1 pUjyAH (jinabhadrAH) vyAsaH 25-248-229 1 manuH zayyambhavaH 264-281 1 | vasudevaH 222 2 / haribhadrasUriH 98-102 2 | vAcakamukhyaH 43-85-108 1 / For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. va. yazo // 1 // // arham // pU.A.zrI vijayakarpUrasUribhyo namaH zrImaddevaguptasUrivaryanirmitaM zrI madyazodevopAdhyAyanirmitavRttiyutam / ( // zrImannavapadaprakaraNaM // ) namo jinAya kalyANakarAya / / zuddhadhyAnadhanaprAptyA, karmadAridryavidrutau / nirvRtiH sAdhitA yena, taM namAmi jinaprabhum / / 1 / / jayati jitakarmazatrurlabdhAtulamahimakevalapatAkaH / tridazAsurakRtapUjaH sa tattvanirvAdako vIraH / / 2 / / yasyAH prasAdayAnena, lIlayA jJeyasAgaram / taranti vibudhAH sA me, sannidhattAM sarasvatI / / 3 / / mama buddhikumudinIyaM yatsaGgamazazadharodaye sadyaH / alabhata vikAsamasamaM tAn bhaktyA nijagurUnaumi / / 4 / / zrIdevaguptasUriviracitavAn navapadaprakaraNaM yat / vivRti tasya vidhitsurvijJapaye sajjanAnevam / / 5 / / | // 1 // For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. ... yazo // 2 // vRttiryadyapi vidyate'tra vihitA taireva pUjyaiH svayaM, saGkSepeNa tathApi sA na sugamA gambhIrazabdA yataH / maMgalAbhidhe vispaSTArthapadaprabandharucirA teneyamArabhyate, kiJcidvistarazAlinI tanudhiyAmicchAnuvRttyA mayA // 6 / / yAdi yaccAsamaJjasaM kiJcijjAyate'tra pramAdataH / putrAparAdhavatsarvaM, tadrudhairmama sahyatAm / / 7 / / nirdezaH iha cAdAveva prakaraNakAro'bhISTadevatAstavamabhidheyAditrayaM ca pratipAdayitukAmo gAthAmAhanamiUNa vaddhamANaM micchaM sammaM vayAI saMlehA / navabheyAI vocchaM saTTANamaNuggahaThThAe // 1 // na caitadvaktavyam-abhISTadevatAnamaskArasyAnarthakatvAdaprastutatvAcca abhidheyAdInAM cAnadhigatazAstrasya pratyAyayitumazakyatvAdayuktamAdAveva tatpratipAdanamiti, yataH ziSTAnAmayameva samayo yaduta tairabhISThe vastuni pravarttamAnairavazyamiSTadevatAstavapUrvakaM pravarttitavyaM, yathoktam- "ziSTAnAmeSa samayaste sarvatra zubhe kila / pravarttante sadeveSTadevatAstavapUrvakam // 1 // " iti, tathA ca ziSTasamAcAraparipAlanamasya prayojanamato'narthakatvAdityasiddho hetuH, aprastutatvAdityapyasiddhaM, zreyobhUtasya zAstrasya saMbhAvyamAnavighnopazAntihetutayA namaskArasya prastutatvAt, tathA coktam-"bahuvigghAI seyAI teNa kayamaMgalovayArehiM / satye payaTTiyavyaM vijjAe~ mahAnihIevva // 1 // ' abhidheyAdInAM cAnavagatasakalazAstrasyApyetadgaNane nirastanirabhidheyatvAdyAzaGkasya pravRttyaGgatvAdyuktamAdAvupAdAnaM, tathA coktam-"prekSAvatAM pravRttyarthaM, phalAditritayaM sphuTam / maGgalaM caiva zAstrAdau, vAcyamiSTArthasiddhaye // 1 // " ye'pi zAstre zrotRjanapravRttyaGgatayA prayojanaM mukhyamicchanti "anirdiSTaphalaM sarvaM, na prekSApUrvakAribhiH / zAstramAdriyate tena, vAcyamagre prayojanam // 1 // sarvasyaiva hi zAstrasya, karmaNo vA'pi kasyacit / yAvatprayojanaM noktaM, tAvattatkena / gRhyatAm ? // 2 // " ityuktiprAmANyAt te'pyabhidheyAditrayameva paramArthataH pravRttikAraNamaGgIkRtavantaH, tathAhi-zAstramanirdiSTaprayojanaM prekSAvadbhirnAdriyata | iti bruvANairabhidheyamapi prayojanAkSiptatvAt pravRttyaGgatayopAttameva, nahi nirabhidheyasya prayojanaM vaktuM zakyaM, yaduktam-"na cApyaviSayasyeha, zakyaM vaktuM prayojanam / kAkadantaparIkSAdestatprayogAprasiddhitaH // 1 // " iti sambandhastvabhidheyaprayojanAntargata eveti pRthaganukto'pi sAmarthyAdgamyate, yaduktam-"zAstraM prayojanaM ceti, sambandhasyAzrayAvubhau / taduktyantargatastasmAdbhinno noktaH prayojanAt / / 1 / / " ato'bhidheyAdipratipAdanamapi // 2 // zAstrAdau zrotRpravRttyaGgatvAdaviruddhameveti / asyAzcAdyapAdeneSTadevatAnamaskAraH zeSapAdatrayeNAbhidheyaprayojane sAkSAt sambandhastvarthAdukta iti samudAyArtho, Jain Educat lemaboral For Personal & Private Use Only wwityairnelibrary.org Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada- vyAsArthastUcyate-'namiUNa' natvA praNamyetyarthaH 'vaddhamANaM ti vardhate'cintyamAhAtmyaiH samyagdarzanajJAnacAritrAdibhirguNaiH svayameva asya vA janmani vyAsAthastUcyA vRttiHmU.deva. jJAtakulaM kozakoSThAgArAdisampadvizeSairvardhata iti tadvRddhihetutvAdvardhamAnaH, iSTadevatA cAyaM guNaprakarSarUpatvAtparamagatyavApteriti, taM natvA ki ? vR. yazo KA 'voccha' miti vakSyamANakriyA'bhisambandhaH, etAvatA ceSTadevatAstave pratipAdite prekSApUrvakAriNaH zrotAro nirabhidheyamidamanabhimatAbhidheyaM vA tathA // 3 // niSprayojanamanimataprayojanaM veti manyamAnA na prakaraNazravaNe pravarteran ato-"micchaM sammaM vayAI saMlehA navabheyAI" ityAbhidheyaM 'saTTANamaNuggahaTThAe' iti prayojanaM coktaM, tatra paryantopAttaM 'navabhedAni' iti padaM sarvapadairabhisaMbadhyate, tena mithyAtvam-arhatpraNItatattvArthAzraddhAnaheturnavabhedaM, samyaktvamaSTAdazadoSavihitazeSo'rhan me devatA aSTAdazasahasrazIlAGgadhArakAH sAdhavo guravo jinoddiSTA jIvAdaya eva tattvAnItizraddhAnaheturAtmapariNAmaH, KA tacca navabhedaM, vratAnIti-paJcANuvratAni trINi guNavratAni catvAri zikSAvratAni viratirUpANi pratyekaM navabhedAni, saMlekhanA-mAraNAntikI zarIrakaSAyAdInAM jhoSaNAM navaprakArAM, sarvANyetAni mithyAtvAdIni pratyekaM 'navabhedAni' navadvArANi 'vakSye' abhidhAsye, bhedAzca nava uttaragAthAyAmabhidhAsyante, eSAM ca | mithyAtvAdInAmanenaiva krameNa bhAvAtprakaraNakAreNaivamupanyAso vihitaH, tathAhi-sarva evAyaM jIvo nArakatiryaGnarAmaragativividhavibhISikAraudrai zabdAdipaJcavidhaviSayasukhalampaTaprANigaNopadarzitanAnAvidhAdhivyAdhijIvamadhumakSikAkIrNatucchatamakAmasaukhyakSaudre janmamaraNapramukhaduHkhazvApadabibhISaNe saMsArAraNye | pUrvamasundarAcaraNakAraNena mithyAtvakuTilasahacareNaiva bhrAmyate, na ca tadA kazcidevaM jAnAti-yadutaiSa evamamaivaMvidhabhISaNasthAnanivAsajanitAnantaduHkhasampAtahetuH, kevalaM tameva bahu manyate, pazcAcca kasyacijjIvasyAnAbhoganivarttitAgirisariTupalagholanAkalpayathApravRttakaraNamitrakathitataddoSasyaiva tadvibhUtimivotkRSTasthiti saptatisAgaropamakoTIkoTIlakSaNAmapahatavato'ticiraparicito'yaM me samastApahAreNa mA'tyantavilakSo bhUditIva saMcintya tasya kiJcidraviNazeSAyamANAmekAM sAgaropamakoTIkoTI kiJcidUnAM tathaiva dhRtavato nivRttinagarInivAsArthinastanmArganivedakAptupuruSayogamabhilaSataH prAptAvasarasamAgatApUrvakaraNAnivRttikaraNasannaropadarzito'kSepatatprApakaH samyaktvasanmArgalAbho jAyate, tadanantaraM ca palyopamapRthaktvamAtre kAle'tikrAnte sthUlaprANAtipAtAdidezaviratiH saMpadyate, tathA cAgamaH-"saMmattaMmi uladdhe paliyapuhutteNa sAvao hoi| caraNovasamakhayANaM sAgarasaMkhaMtarA huMti // 1 // " tti, prAptasamyaktvadezaviratizca maraNAntasaMlekhanAmArAdhayatyato yukta evaivamupanyAsaH, 'mithyAtvAdIni vakSya' ityetAvatA ca granthAntaroditArthAnuvAdakatayA mA bhUdanArambhaNIyatvamasyetyabhiprAyavAnAha-'navabhedAnI'ti, ayamarthaH-yadyapi zrAvakaprajJaptyAdiprakaraNeSvapi mithyAtvAdayaH paJcadaza padArthAH kayA'pi bhaGgyA pratipAditAstathA'pi k87 // 3 // Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only www.aor brary.org Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 4 // navapadAni gA.2 navanavadvAranirUpaNena tatrAbhihitA iti vizeSAbhidhAnAyedamArabhyate, etena ca pAdadvayena sAkSAtsaprapaJcamabhidheyamuktaM, sambandhastu sAmarthyena, tathAhi-mithyAtvAdIni navabhedAni vakSya iti vadatA mithyAtvAdayo'syAbhidheyA iti darzitaM, prakaraNAbhidheyayozcAbhidhAnAbhidheyasambandho'rthAdukta iti / 'zrAddhAnAmanugrahArtha'miti zraddhA vidyate yeSAM te zrAddhAH-zrAvakAsteSAM zrAddhAnAmiti, anugraha-upakArastadarthamanugrahArthaM, kathaM cAsau teSAM kRto bhavati ?, yadA zArIramAnasAdyanekakezAvAsoSitAnAM caturgatinibandhanAntajananamaraNaparivartananiviNNAnAM sakalasantApApanodadakSaM niratizayasukhasvabhAvAyApavarganagaramArgapradarzakaM jinavacanamupadizyate, tathA coktam-'"nRNAmanantamRtijanmajarAturANAM, niHzeSadoSavigamAya samudyatAnAm / nAnyo yatestribhuvane'pi jinoktadharmazAstropadezanasamaH paramopakAraH // 1 // " iti, anena ca gAthAcaramapAdena karturanantaraM prayojanamuktaM, paramparAprayojanaM tu muktilakSaNaM, zrotuzcAnantaraM mithyAtvAdipadArthaparijJAnaM, "samyaktattvaparijJAnAddheyopAdeyavedinaH / upAdeyamupAdAya, gacchanti paramAM gatim // 1 // " iti vacanAtparamparayA muktiH, prayojanaprakaraNayoH sambandhazca sAdhyasAdhanalakSaNa ityAdi sarvaM sAmarthyAduktamavaseyam / nanu samyaktvAdInAM niHzreyasahetutvAd yuktaM vacanaM, mithyAtvaM tu niHzreyasaparipanthitvAtkimarthamucyate ?, satyaM, hAnArthaM, na khalu heyahAnamantareNopAdeyamupAdAtuM zakyaM, heyaM ca mithyAtvaM sakalaguNavighAtitvAt, na ca heyamapyajJAtaM hIyate, ito navabhiH prakAraiH samyag jJAtvA sarvathedaM heyam, asyArthasya jJApanAya katipayaguNavighAttyanyahantavyopalakSaNAya cedamuditam, athavA bhedadvAre mithyAtvamanekadhA vakSyate, tatrAbhinivezarahitAmidaM samyaktvahetureva ato yathA viratihetuH samyaktvaM vAcyaM tathA taddheturmithyAtvamapIti samyaktvAdivanmithyAtvamapi upAdeyamevetyatyadhoSa ityalaM prasaGgeneti gAthArthaH / / sAmprataM 'navabheyAI voccha' miti pratijJAsUtrapratipAditAH ke te nava bhedAH ? ityAzaGkApanodArthaM nava bhedAnAha 'jArisao 1 jaibheo 2 jaha jAyai 3 jaha va ettha dosa 4 guNA 5 / / jayaNA 6 jaha aiyArA 7 bhaMgo 8 taha bhAvaNA 9 NeyA // 2 // 'yAzaH' yatsvarUpo mithyAtvAdirguNa ityeko bhedaH, 'yadbhedaH' ye bhedA yasyAsau yadbhedo-yAvadbheda iti dvitIyo bhedo, 'yathA jAyate' yena prakAreNotpadyate iti tRtIyo bhedaH, yathA cAtra doSAzca guNAzca doSaguNAH, yathA tadvipakSA doSAH saMbhavantIti caturtho bhedaH, yathA ca tadAsevane guNAH saMbhavantIti paJcamo bhedaH, 'yatane ti gurulaghvAlocanarUpAyatanA yathaiteSu karttavyeti SaSTho bhedaH, yathA'ticArAH-tadaticaraNarUpAsteSu saMbhavantIti // 4 // Jain EducaYaratonal For Personal & Private Use Only wwhyamesbrary.org Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhedaH, 'bhaGga' iti yathA caiteSAM bhaGgo bhavati-abhAvaH sarvathA saMpadyata ityaSTamo bhedaH, tathA bhAvanA jJeyA, yathaiteSAM guNAnAM vRddhayartha bhAvanA navapadavRtti:mU.deva. bhAvyA iti navamo bhedaH, ete nava bhedAH pratyekaM mithyAtvAdiSu jJeyAH, bhedA-dvArANIti gAthArthaH / / 2 / / vyAkhyAtAni nAmato nava dvArANi, sAmprataM vR. yazo KA 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyAnmithyAtvamevAdyadvAreNa vyaacikhyaasuraah||5|| devo dhammo maggo sAhU tattANi ceva sammattaM / tavvivarIyaM bhicchattadarisaNaM desiyaM samae // 3 // devo dharmo mArgaH sAdhavastattvAni caiva samyaktvaM, jinAgamAbhihitarUpANi sarvANIti vizeSaNapadaM cakAreNAnuktasamuccayArthena sUcitam, evakAro'vadhAraNArthaH, sa ca cakArasUcitavizeSaNapadena saMbadhyate, tato'yamarthaH-yathA'vasthisvarUpANyeva devAdIni samyaktvaM na viparItarUpANIti, nanu caitadviSayo yo rucipariNAmaH sa samyaktvamucyate, kathametAnyeva samyaktvamityuktaM ?, satyaM, viSayaviSayavatobhedopacAravRttyA devAdiviSayo rucipariNAmo devAdizabdairvivakSito'to devAdIni samyaktvamityuktam, eSAM ca svarUpamidaM-'yasyASTAdaza doSAH krudhAdayaH kSayamupAgatA: sarve / muktipradaH sa devo vijJeyaH kevalajJAnI // 1 // yatra prANidayA satyamadattaparivarjanam / brahmacaryaM ca santoSo, dharmo'sAvabhidhIyate // 2 // jJAnadarzanacAritraparipAlanalakSaNaH / akSepamokSanagaraprApako mArga iSyate // 3 // dazavidhayatidharmaratAH smvignnitshtrumitrtRnnmnnyH| jIvAditattvavijJAstIrthakaraiH sAdhavaH kathitA // 4 // tApacchedakaSaiH zuddhaH, suvarNamiva yadbhavet / yuktisiddhAntasiddhatvAttattattvamabhidhIyate // 5 // ' athavA 'sUcanAtsUtra'mitivacanAdevadharmamArgasAdhutattveSu devAdyadhyavasAyasyaiva devAdizabdairvivakSitatvAddevo dharmo mArgaH sAdhustattvAni caiva samyaktvamityuktaM, nanu ca mithyAdarzanasvarUpamabhidhitsitaM tatkimarthamaprastutaM samyaktvasvarUpamuktaM ? satyaM, samyaktvamithyAtvayoH zItoSNasparzayoriva parasparavirodhitvAt samyaktvasvarUpe X jJAte tadvirodhimithyAtvasvarUpaM sujJAnaM bhavatIti jJApanArtham, ata evAha-'tavvivarIya micchattadarisaNaM desiyaM samaye'tti tasmAt-samyaktvasvarUpe jJAte devadharmamArgasAdhutattveSu yathA'vasthitaruciparariNAmarUpAdviparItam anyathA, yathArAgAdiyukto'pi devo, nAsti vA deva; tathA coktam-'"pattI pattI pANiu pANio, DUMgaru hUMtA kakkaru aannio| kakkaru aggai vajjai tUrA, dekhu na mAi vigoyA pUrA // 1 // " iti, prANivyaparopaNAdinA'pi dharmo, nAsti vA dharmaH, taduktam-"keNa diTTha paraloo jeNa dhammiNa dhaNu dijjai, kAI devadANavihi asthasaMcao prikijji| piyamUDhao jaNu sabbu pahu jo navi dhaNu rakkha, dhammaThThANakayataNao sAo ajjavi navi cakkhai // 1 // " iti, mokSasyAjJAnAdikaH, nAsti vA Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kazciditi, ArambhaparigrahAdipravRttA mutkalacAriNo munayo, yaduktaM-"khaMtApayatAva surao ramaMtavi, alio muhulu cakku pUyaMtavi / imaM vayaMti mithyAtvanavapadavRtti:mU.deva. siddhaM suraloyaha, matthai pAo divi pasu loyaha ||1||"tti / na santi vA kecana, yata uktam- "strImudrA jhaSaketanasya mahatIM sarvArthasampatkarI, ye mUDhAH pravihAya yAnti kudhiyo mithyAphalAkAkSiNaH / te tenaiva nihatya nirdayataraM nagnIkRtA muNDitAH, kecitpaJcazikhIkRtAzca jaTina: vR. yazo bhedAH kApAlikAzcApare // 1 // " iti, vaizeSikasAGkhyAdipraNItAnyapi tattvAni, na vA kAnicit, ityAdirUpaM mithyAtvadarzanaM 'dezitaM' kathitaM, kva ? // 6 // 'samaye' siddhAnte, ata eva kenacitsamyagSTinA mUDhamithyASTiceSTitAnyavalokya khedaH kRto, yathA-"rAgI devo dosI devo mAmisuttapi devo, majje dhammo maMse dhammo jIvahiMsAeeN dhmmo| sattA mattA kaMtAsattA je gurU tevi pujjA, hA hA kaLU naTTho loo aTTamaTTaM kuNaMto // 1 // " K iti gAthArthaH / / 2 / / vyAkhyAtaM prathamadvAreNa svarUpakathanarUpeNa mithyAtvamidAnI dvitIyadvAreNa bhedadvAraM vyAcikhyAsurAha ' AbhiggahiyamaNAbhiggahiyaM taha abhinivesiyaM ceva / saMsaiyamaNAbhoga micchattaM paMcahA hoi // 4 // ____ AbhigrahikamanAbhigrahikaM tathA''bhinivezikaM caiva sAMzayikamanAbhogaM mithyAtvaM paJcadhA bhavati / yadyapi cAnyatrAbhogAnAbhAgabhedena dvividhaM 7 mithyAtvamuktaM, zeSabhedAnAtraivAntarbhAvAt, tatrAbhogamithyAtvaM sadevatAnAmiti, tathA'pyavAntarabhedApekSayA prakaraNakAreNa paJcadhetyuktaM, tatrAbhigrahikaM yena boTikAdikudarzanAnAmanyatamadabhigRhNAti, abhigrahaH-AgrahastasmAjjAtamAbhigrahikaM, krItAderAkRtigaNatvAdikaNa, evamuttaratrApi, tadviparItamanAbhigrahikam, AbhIrAdInAm, ISanmAdhyasthyAdvA'nabhigRhItadarzanavizeSANAM sarvadarzanAni zobhanAnItyevaMrUpA yA pratipattistadanAbhigrahikam, 'Abhinivezikam' abhinivezAdasadAgrahAjjAtaM goSThAmAhilAdInAmiva, 'saMsayiyaM' sAMzayikaM saMzayAjjAtaM yadidamuktamarhatA tattvaM jIvAdi tanna jAne tathA syAdutAnyathetyevaMrUpam, 'anAbhogam' Abhogo viziSTajJAnaM sa na vidyate yatra tadanAbhogaM mithyAtvaM ekendriyAdInAmiva, ityevaM mithyAtvaM paJcadhA bhavati, kvacittvasyA gAthAyA itthaM pATho dRzyate-"abhigahiyamaNabhigahiyaM micchattaM abhinivesiyaM ceva / saMsaiyamaNAbhogaM tivihaM vA ahava'NegavihaM // 8 // " tatra pAdatrayavyAkhyA pUrvavadeva, kevalaM mithyAtvazabdo dvitIyapAdAdivartyapi sarvapadeSu saMbadhyate-AbhigrahikaM mithyAtvamityAdi, "tivihaM va'tti vAzabdaH pakSAntarasUcakaH, 'trividhaM trividhaprakAraM vA sAMzayikAbhigrahikAnAbhigrahikabhedAt, taduktam- "taM micchattaM jamasaddahaNaM taccANa hoi bhAvANaM / saMsaiyamabhiggahiyaM aNabhiggahiyaM ca taM tivihaM // 1 // " 'ahava aNegavihaM' ti athaveti prakArAntaradyotakaH, anekA Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only ww. brary.org Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada- vRtti: ma.deva. vR. yazo // 7 // vidhA nayamatabhedAd yasya tad anekavidham-anekaprakAram, anekadharmAtmAke vastunItaradharmapratikSepeNaikadharmAzritAdhyavasAyasya mithyAtvarUpatvAt, tasya ca saGkhyAtumazakyatvAt, taduktam-"jAvaiyA vayaNapahA tAvaDyA ceva huMti nyvaayaa| jAvaiyA nayavAyA tAvaiyA ceva parasamayA | // 1 // " iti / / iti gAthArthaH // 4 // vyAkhyAtaM dvitIyena bhedadvAreNa, adhunA tRtIyenAbhidhitsurAha maibheyA puvvoggaha saMsaggIe ya AbhiniveseNa / cauhA khalu micchataM sAhUNamadaMsaNeNa'havA // 5 // jAyata iti kriyA'dhyAhArAccaturddhA khalu mithyAtvaM jAyata iti sambandhaH, kaizcaturbhiH prakAraiH ? ityAha-'mati bhedAt' matiH-buddhistasyA bhedo-vizeSo yathA'vasthitasamastavastupratipattAvapyekatra kutracidarthe'nyathA pratipattirUpastasmAnmatibhedAdityekaH prakAraH, 'puvvoggaha' tti sUtratvAlluptapaJcamyekavacano nirdezaH, tataH pUrvavyudgrahAdityarthaH, sa ca pUrva kudarzanavAsanAvAsitAntaHkaraNasya jIvadravyasya yuktizatairbhUyo bhUyaH pratibodhyamAnasyApi tatsaMskArAvRttyA kadAgrahastasmAcca mithyAtvaM jAyata iti dvitIyaH kAraNaprakAraH, 'saMsaggIya' ti mithyASTibhiH saha yaH sambandhaH sa saMsargo'tra vivakSitastasmAcceti tRtIyaH kAraNavikalpaH, ayaM ca doSahetutvena supratIta eva, yaduktam-"aMbassa ya niMbassa ya duNhapi samAgayAI mUlAI / saMsaggIeN viNaTTho aMbo niMbattaNaM patto // 1 // " tathA-"tilAzcampakasamparkAtprApnuvantyadhivAsanam / rasonabhakSastadgandhaH, sarve sAGkramikA guNA // 2 // " iti, 'abhiniveseNaM' ti abhinivezo nAmAhamupuruSikayA'nyathAbhUtasyApi sato vastuno'nyathA prarUpaNaM teneti caturtho hetubhedaH, 'cauha' tti ra caturbhiH prakAraiH, khaluzabdo vAkyAlaGkAre natu avAdhAraNArthastenoktaM-'sAhUNa adaMsaNeNa'havA' sAdhavo-yatayasteSAmadarzanam-anavalokanam, athavAzabdaH samuccayArthastena sAdhUnAmadarzanena cetyarthaH, etaccA''bAlagopAlAGganAjanaprasiddhameva premadRSTAntena, yathA premAtyantavRdvimupagatamapi / kAlavazena bhAdAvabhISTe dezAntarAdigate nidhanamupayAti, yathoktam-"asaNeNa sundari ! suThuvi nehANa bndhujnniyaaii| hatthayalapANipAi va kAleNa galaMti pemmaaiN||" ti, tathA kadAcitsamyaktvalAbhe'pi sarvathA sAdhvadarzanena mithyAtvamupajAyate, ata eva zrAvakANAmevaM sAmAcArI bhaNitA, yathA-"nivasejja tattha saTTo, sAhUNaM jattha hoi sNpaao| ceiyagharAi jahiyaM tayaNNasAhammiyA ceva // 1 // ' tti, anyathA sAdhusAdharmikacaityAdyabhAve mithyAtvamapi yAyAt, tathA coktaM-"na santi yeSu dezeSu, sAdhavo dharmadIpakA: / nAmApi tatra dharmasya, jJAyate na kuta: kriyA ? // 1 // " iti / sAdhudarzane caivaM guNAH, yathA-"sAhUNa daMsaNeNaM, nAsai pAvaM asaMkiyA bhaavaa| phAsuyadANe nijjara // 7 // Jain Education rational For Personal Private Use Only wwwLMKbrary.org Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ martibhede KX jamAli caritam navapada aNuggaho nANamAINaM ||shaa" ato'nvayavyatirekAbhyAM sAdhvadarzanena mithyAtvaM suprasiddhameva, matibhedAdikAraNebhyazca mithyAtvotpattau jamAliprabhRtayo vRttiHmU.deva. dRSTAntAH, tathA coktam-"maibheeNa jamAlI pubuggahiyaMmi havai goviMdo / saMsaggi sAgabhikkhU goTThAmahilo abhinivese // 1 // ' tti, KB vR. yazo Kete ca yadyapi sUtrakAreNa sUtragAthAyAM nopAttAstathA'pi prapaJcitajJavineyAnugrahAya vRttau mayA darzyante, tatra matibhede jamAlikathAnakaM taavtkthyte||8|| ihaiva jambUdvIpe bharatavarSAlaGkArabhUtaM dhanadhAnyahiraNyAdisampadupetaM kSatriyakuNDagrAmAbhidhAnaM nagaraM, tatra ca tadA bhagavato mahAvIrasvAmino jyeSThabhaginyAH priyadarzanAbhidhAnAyAstanayo navinayasampannaH sattveSu dayAparaH paramanijarUpopahasitakAmo jamAlinAmA kSatriyakumAraH prativasati sma, tasya ca varddhamAnasvAmiduhitA svazarIrarUpasaundaryavijitAmarasundarIkA prANebhyo'pi priyatarA sudarzanA'bhidhAnA patnI babhUva, tayA saha jIvalokasAraM paJcaprakAraM viSayasukhamanubhavato vyatikrAntaH kiyAnapi kAlaH, anyadA nijabhavanavAtAyanasthitastrikacatuSkacatvarAdipradezeSu gRhItodAraveSAlaGkAraM sArataravicitraparivAraM nAnAvidhayAnavAhanAdhirUDhaM brAhmaNakuNDagrAmanagarAhirbahuzAlakacaitye vimuktarAjyapuraparijanabandhuvargo'GgIkRtasamasta-sAvadyavinivRttirUpApavargamArgo viSoDhagADhaparISahopasargo'tikramya sArddhaSaNmAsAdhikadvAdazavarSamAtra chadmasthaparyAyaM vidhAya ghAtikarmakSayaM samutpAdyAkhilalokAlokaprakAzanapratyalaM kevalaM viharan grAmArAmanagarAkaravihAramaNDitAM vasumatI zramaNo bhagavAn mahAvIro'dya samavasRtastadarzanavandanAdyarthameta yAta yAsyatha gatA yAsyAma ityAdyanekaprakAraM parasparamAlApaM kurvANaM sakalameva tannagaranivAsilokamAlokya samutpannakutUhalaH samAsanvarttinamAhUya kaJcukinaM papraccha-aho ko'yamavAdyotsavaprakAro yatra samasta eva sAntaHpuraparijano jana eSa prayAti ?, tena ca lokavAkyAtpUrvamevAvagatavRttAntenoktaM-yathA brAhmaNakuNDagrAmanagarAbahirbahuzAlkacaitye tavaiva / mAtulaH zvazurazca zramaNo bhagavAn mahAvIraH samavasRtastadvandanAdyarthameSa loka evamutsuko vrajati, etadAkarNya harSaprakarSAdbhinaromAJco nijasevakaM pArzvavartinamavAdIdyathA gaccha zIghraM yAnazAlAyAM caturghaNTaM rathaM sAzvaM praguNIkRtyAtropatiSTha yenAhamapi bhagavadvandanAya gacchAmi, sa yathA''jJApayati kumAra ityabhidhAya tvaritapadairbhavanAnizcakAma, kumArastu tataH sthAnAdutthAya majjanagRhaM jagAma, tata snAtvA vihitakarpUrakastUrikAmizrazrIcandanavilepano gRhItasArAlaGkAro yAvadAste tAvadatrAntare pUrvapreSitaH sevakaH sajjIkRtacaturghaNTaratho vyajijJapat, yathA kumAra ! sampAditatvadAdezo'hameSa tiSThAmi, kumArastadvacanamAkarNya tvaritataracaraNanyAsaM gRhAniSkramya tameva rathamAruhyopari dhAryamANapravarAtapatro dhanuSkANDakhaDgaphalakAdinAnAvidhAyudhasahAyaiH purataH pRSThato dhAvadbhiH | padAtinivahairanugamyamAnaH kSatriyakuNDagrAmamadhye bahuzAlakacaityAbhimukhaH kiyantamapi bhUbhAgamulladhyAgrato nAtidUravArttisamavasaraNamavalokya niyantritaturago nAdutthAya majavyajijJapata, yAkANDakhaDgaphala 1 // 8 // sthamAruhoghaNTaratho vyAgAma, tata sAmagavadvandanAya, Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only w eMeibrary.org Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 9 // sthAdavatIrya parityaktapuSpatAmbUlAyudhopAnadAdipadArthasArtha ekasATakamuttarAsaGgaM vidhAya lalATataTaghaTitakarakuDmalaH samavasaraNabhuvamupasRtya bhaktibharanirbharAntaHkaraNo bhagavanta triH pradakSiNIkRtya namaskRtya ca yathocitasthAnopaviSTo'mRtavRSTimiva samastazarIrAnandadAyinI bhagavaddezanAmAkarNya saMsArabhayotrastacetA vidhinA svAmino'jijJapat, yathA-bhagavan ! pitRbhyAM gRhiNyA cAnujJAto yuSmadantike grahItumicchAmi pravrajyAM, bhagavatA tu devAnupriya ! mA pratibandha vidhatsvetyuktaMH punastriH pradakSiNIkRtya namaskRtya ca bhagavantaM samavasaraNAniSkramya tameva rathamAruhya tathaiva svanagaramadhyena nijagRhaM gatvA pitarAvapRcchat, tAbhyAM ca kathaMkathaJcidanumato gRhiNIsakAzaM samAgAt, tayA ca pratipannadIkSA'bhilASayA sahaiva snAtaviliptagRhItAlaGkAro jinabhavaneSu viracitamahApUjo dInAnAthakRpaNAdilokebhyo yathecchaM dAnaM dadat puruSasahasravAhyAM zibikAMmAruhya mahAvibhUtyA bhagavantamupatasthau, bhagavatA ca jamAlikumAraH paJcazatarAjaputraparivAro dIkSitaH, tatpatnI ca sudarzanA sahasraparivArA pravrAjitA, dvayorapi sAmAyikAdyekAdazAGgaparyantA zrutasampatsampannA, kAlena gItArthatAyAM jAtAyAM jamAlirAcAryo vihitaH, sa ca kadAcidbhagavantaM mahAvIramabhivandyaivamavocatyathA'hamabhilaSAmi bhagavadanujJayA paJcabhiranagArazataiH parivRto grAmanagarAdiSu vihartuM, tato bhagavAnetadvacanamAkarNya bhAvidoSAvalokanena tUSNIM vyavasthitaH, punarbhaNite ca yAvanna kiJciduttaramalabhataM tato bhagavantamabhivandya bahuzAlakacaityAnirgatya paJcazatasAdhuparivAro grAmAnugrAmaM vihartumArebhe, anyadA zrAvastyA nagaryA bahistindukodyAnavarttini koSThakacaitye samAgataH, tatra ca tasya prAntAhArAdibhirgADhataro roga udapAdi, tataH zramaNAnAhUya bhaNitavAn-yathA dAghajvareNa vihvalIkRtaM me zarIraM na zaknomi kSaNamapyupaviSTaH sthAtumato yadi yUyaM madyogyaM | zayyAsaMstArakaM kurutha tadA zayitvA pIDAyApanAM karomi, taizcecchAmaH kartumevamityAbhidhAya saMstarItumArabdhaM, sa ca gADhavedanayA dodUyamAnatanuH punaravAdId-yathA bhoH zramaNAH ! saMstIrNaM na vA ? iti, te UcuH-saMstIrNa, tato'sau yAvadIkSAJcake tAvadasaMstIrNameva saMstArakaM vilokyaM bADhaM kaSAyitacitto'pi tadA sAbAdhatvAnna kiJciTuktavAn, kevalaM saMstIrNe paripUrNasaMstArake zayitvA pIDAvigamaM vidhAya kSaNAntare svasthazarIrastapodhanAnAhUya papraccha-ki bho ! bhavadbhirarddhasaMstIrNo'pi saMstArakaH saMstIrNa iti bhaNitaH, tairavAci-"kajjamANe kaDe calamANe calie uIrijjamANe uIrie nijjarijjamANe nijjiNNe' ityAdibhagavadvacanaprAmANyAt, etadAkrNya jamAlibhavitavyatAvazena tatkSaNopajAtamithyAtvakarmodayo bhagavAn tatra bhrAnta ityavadat yato na khalu saMstIryamANasaMstIrNayorekakAlatvaM, kriyAkAlaniSThAkAlayoratyantabhedAt, ato bhagavadvacanaM mithyeti pratijAnIma:, prayogazvAtrakriyamANaM kRtamityAdyarthapratipAdakaM bhagavadvacanaM mithyA, pratyakSaviruddhArthAmidhAyitvAd, azrAvaNaH zabda iti pratijJAvacanavat, na cAyamasiddho hetu;, KA For Personal Private Use Only // 9 // x ation YAVbrary.org Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 10 // 8 arddhasaMstIrNasaMstArakasyAsaMstIrNatvadarzanenAnyatrApi kriyamANatvAdidharmeNa pratyakSasiddhena kRtatvAdidharmasya dUrato'panItatvAt, nApyanaikAntika: sapakSa 8 martibhede eva bhAvAt nApi viruddho vipakSAt satyalakSaNAtsarvathAvyAvRtteH, ata: sthitametat-kriyamANaM kRtamityAdi bhagavadvacanaM mithyeti, evamutkAzva te jamAli sAdhavaH kecidevameveti pratipannAH, apare tvavagatabhagavadvacanayathAvasthitArthAH samyagbodhavanta evamabhidadhuryathA-jamAlisUre ! naitad yuktamuktaM bhavatA, Ki caritam na khalu bhagavAnasamIkSya kiJcidvakti, samutpannakevalatvena bhagavata: satatopayogatvAt, na ca vayaM bhagavadvacanaM zrutamAtragrahitayA'GgIkRtavanta: kintu yuktyA vicArya, na hi bhagavadvacanaM "purANaM mAnavo dharmaH, sAGgo vedacikitsitam / AjJAsiddhAni catvAri, na hantavyAni yutkibhiH // 1 // " ityAditulye, jAtyasuvarNavattApAdizuddhatvAt, anyathA-asti vaktavyatA kAcittenedaM na vicAryate / jAtyaM tu kAJcana bhUtvA, tApAdibhyo bibheti kim ? // 1 // " ityAdhupAlambhabhAjanaM syAt, yaccoktaM 'saMstIryamANasaMstIrNayornekakAlatvamityAdiM tadapi bAlapralapitaprAyaM, kriyAkAlaniSThAkAlayoH kathaJcidekatvAbhyupagamAt, tathAhi-kriyamANakSaNe kRtatvamapyasti, anyathA kriyamANAdyakSaNa ivAntyakSaNe'pi kRtatvasyAvidyamAnatvAtkRto'yamiti pratyayo notatpadyeta, asti ca pratyayastathA'nubhUyamAnatvAd, yo'pi bhagavadvacanaM mithyetyAdyanumAnaprayogo'bhihitastatrApi pratijJApadayorvirodhaH, tathAhi bhagavadvacanaM cenna mithyA mithyA cenna bhagavadvacanaM, samagraizvaryayukto hi na mithyA vaktIti pratItametat tatkAraNAbhAvacca, mithyAbhaNane hi rAgAdaya: kAraNaM, te ca tasya na santi, yaduktam "rAgAdvA dveSAdvA mohAdvA vAkyamucyate hyanRtam yasya tu naite doSAstasyAnRtakAraNaM kiM syAt ? // 1 // '' iti, ata evAsiddho'pi hetuH pratyakSaviruddhArthAbhidhAyitvena bhagavadvacanasya kadA'pyapratIte:, viruddhAvyabhicArI cAyaM hetuH, X tathAhi-etadapi zakyate vaktuM-kriyamANaM kRtamityAdi bhagavadvacanaM satyaM, sadbhUtArthapratipAdakatvAt, saka janapratItapRthvIkAThinye kaThinA pRthvItyAdivAkyavata ra yaccoktaM 'na cAyamasiddho hetu rityAdi' tadapyasaMbaddham, arddhasaMratIrNe'pi saMstArake saMstIrNatvasya darzanAt, tathAhi-yad yadA yatrAkAzadeze | vastramAstIryate tattadA tatrAstIrNameva, ato yaduktamanyatrApi kriyamANatvAdidharmeNetyAdi tadapi durApAstamekayogakSematvAd, viziSTasamayApekSINi ca / bhagavadvacanAnyata: sarvatrAdoSa iti muJca kadAgrahamabhyupagaccha kriyamANaM kRtamityAdi / evamukto'pi yAvanna pratibudhyate tAvattaizcintitaM-kliSTakarmodayato / mithyAtvaM gata eSaH, tathA coktam- "sUtroktasyaikasyApyarocanAdakSarasya bhavati naraH / mithyAdRSTiH sUtraM hi na pramANaM jinAbhihitam // 1 // 10 // iti, tadadhunA na yogya evaiSa sevAyA ityavadhArya vimucya tadantikaM campAnagaryAM pUrNabhadracaityasamavasRtaM mahAvIrasvAminamAzizriyuH / itazca sudarzanA KA a tional For Personas Private Use Only www. prary.org Jain Educ Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 11 // bahusAdhvIparivArA jamAlivandanAnimittaM tatraivAgatA DhakumbhakAragRhe'vagrahamupayAcya sthitA, sA ca pratidivasaM kRtameva kRtaM na kriyamANamityAdidezanAM jamAle: zrutvA taralitahRdayA yathA jamAlirbhASate tathaivAbhyupagatavatI, athavA bhavatyaiva caitat, yadutkam-'karNaviSeNa ca bhagnaH kiM kiM na karoti 8 bAlizo lokaH ? / kSapaNakatAmapi dhatte pibati surAM narakapAlena // 1 // " iti, tato DhaGkagRhe samAgatetthameva tadagrataH pratipAditavatI, tenApi jamAlivRttAntAbhijJenoktam-Arye ! nAhamevaMvidhaM vizeSAntaraM jJAtuM samartho yathA bhagavAn satyo jamAlirvA ityabhidhAya tUrNI sthitastAvad yAvadanyadA svAdhyAyapauruSI kurvatyA evApAkamastakasthAni bhaNDAnyavatArayatA jhagityeva jvaladaGgAraka ekastathA prakSipto yathA tatsaGghATikaikadeze lagna:, tayA ca dRSTvA bhaNitam-yathA bho bho zramaNopAsaka ! kiM madIyA saGghATI tvayainamagAra prakSipya dagdhA ?, tenostam-kimityArye ! vyalIkamabhidadhAsi ? na hi dahyamAnaM dagdhamucyate tvanmate, saGghATI ca tvadIyA dahyamAnaivedAnI varttate, ityAdhuktA sA prativuddhA'vadat-yathA sAdhu kRtaM zrAvaka ! icchAmi samyaganuziSTamaham, evaM ca dattamithyAduSkRtA bhagavadAjJAvilopinamAtmAnaM nindantI gatA jamAlipArzva, svAbhiprAyaM ca sayuktikaM bahuza uktavatI, tathA'pi na pratipannavAnasau, tata: sA parizeSasAdhavazca svAmisakAzameva gatAH, itaro'pyekAkI tasmAdduSSarUpaNA-danAlocitApratikrAnto bahUni varSANi zrAmaNyaparyAya paripAlyArddhamAsikasaMlekhanayA''tmAnaM saMlikhya triMzadbhaktAnyanazanenAvacchidya kAlamAse kAlaM kRtvA lAntakakalpe trayodazasAgaropamasthitika: kilbiSiko devaH samutpanna: / matibhedakamithyAtve jamAlicaritaM niveditaM kiJcit / vistarato vijJeyaM prajJapternavamazatakAttu / / 1 / / uktaM jamAlicaritaM, zrutadevIprasAdataH / pUrvavyudgrahamithyAtve, govindasyAdhunocyate // 1 // bharuyacchapure pavare avagayanIsesasugayamayasAro / Asi varavAyaladdhIsamanio bhikkhugoviMdo // 2 // so ya-appaM bahu mannato, payaDato niyayavAyasAmatthaM / ratthAmuhesu hiMDai bhuvaNaMpi taNaM va maNNaMto // 3 / / so anayA kayAI niyasAmatthassa payaDaNanimittaM / paDahayadavAvaNeNaM ghosAvai tiyacaukkesuM // 4|| jo asthi iha samattho, koI sa kuNau mae samaM vAyaM / naravaisahAe sababhAiloyapaccakkhamakkhavio / / 5 / / ciivaMdaNakajjeNaM samAgaehiM imaM ca ghosaNayaM / suNiyaM siyavAyaviyakkhaNehiM jiNadevasUrIhiM / / 6 / / paDisehio paDahao tao ya duNhapi rAule vAo / jAo jio ya sUrIhiM esa naranAhapaccakkhaM / / 7 / / to ciMtiu payatto vilakkhabhAvo jahA na eesi / siddhate aNavagae, ee jippaMti kaiyAvi // 8 // 1 paratisthiyassa ya ime maha na kahissaMti niyayagaM putthaM (gujjhN)| eesiM ceva ahaM tA dikkhaM saMpavajjAmi / / 9 / / iya ciMtiUNa gaMtUNuvassae bhaNai sUriNo KA Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only www.library.org Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. va. yazo // 12 // evaM / annANavilasiyaM maha khameha taha kuNaha aNukaMpaM // 10 // deha maha pavaradikkhaM esa vilaggo'mhi tumha pAmUlaM / sikkhavaha sasiddhataM pamANanayaheupajjataM pUrvavyudgrahe // 11 / / te tassa davvaviNao vasaMtayaM pAsiUNa hiTThamaNA / chaumatthaparikkhAe parikkhiuM diti pavvajja // 12 // davvANuTThANaparo sAmAiyamAiyaM paDhai govindaH suttaM / pulcoggahamicchattaM tahAvi bhAveNa no cayai / / 13 / / evaM ca tassa kecciradiNesu jaha jaha maNami pariNamiyaM / amayaM va suyaM taha taha visaM va micchattaM k vAcakoH vosariyaM / / 14 / / bhaNiyaM ca-"jaha jaha suamavagAhai aisayarasapasarasaMjuyamauvvaM / taha taha palhAi muNI navanavasaMvegasaddhAe // 15 // " dAharaNaM micchAbhAvaMmi gae pacchA gaMtUNa gurusayAsaMmi / pabhaNai kayaMjaliuDo nAha ! mae ettiyAdiNAI / / 16 / / vihalacciya pavvajjA micchAbhiNivesao kayA innhi| suyabhAvaNAe sammaM pariNAmamuvAgayA ajja // 17 / / kammagiridalaNavajja tA ajja payaccha bhAvapavvajjaM / kAUNa maha pasAyaM sAmiya ! ninnAsiyavissAyaM / / 18 / / bhaNai tao tassa gurU taM dhaNNo ettiehivi diNehiM / tisthayarANA bhAve pariNayA jassa hiyAmi / / 19 / / evaM uvavUheuM uccArAvai mahavvae puNavi / paDiyAgayasaMvego paDivajjai sammameso'vi / / 20 / / vissottiyAvirahio vAyaMto taha kameNa puvaMgayaM / goviMdavAyago so jAo vikkhAyavarakittI / / 21 / / pubuggahamicchatte kahiyaM goviMdavAyaga'kkhANaM / saMsaggiyaMmi etto vocchaM soraTThasaddhassa // 22 // saurASTraviSaye kazvijjIvAjIvAditattvavit / babhUva zrAvakaH zreSTho jinadharmaparAyaNaH // 11 // durbhikSopadrute deze, so'nyadA bhikSubhi:samam / cacAla svalpapAtheyaH, purImujjayinI prati / / 2 / / tatastathAgatAstasmai, dharma sugatadezitam / Adizanti sma mokSAya, sa Uce tAnidaM vacaH / / 3 / / na buddhabhASito dharmo, bhikSavo ! mokSasAdhakaH / anAptena praNatitvAd, yathA'lIkanarodita: // 4|| anAptatvaM ca buddhasya, kSaNikaikAntadezanAt / ekAntakSaNiko bhAvo, yata: pratyakSabAdhitaH / / 5 / / kiJca- "ekAntakSaNikatve bhAvAnAmavagamo'pi no ghaTate / vismaraNazAsanAdyAH kutaH punastribhuvanakhyAtA: ? // 6 // " ityAdiyuktibhizcakre, sa tathA tAnniruttarAn / na punarddharmaviSayaM, vicAraM cakrire yathA / / 7 / / anyadA'rddhapathe tasya, pAtheyaM pariniSThiAm / nirIkSya bhikSubhi: proktaM, yathA'smatsaMbalaM vaha / / 8 / / vayameva pradAsyAmo, bhojanaM bhavataH pathi / ityukta: pratipede'sau, tadvaco / nirvicArakam / / 9 / / prApto'nyedhurujjayanImasau tairbhikSubhiH samam / tatra cAhAradoSeNa, jAtA tasya visUcikA / / 10 / / tayA ca sa mRta: zIghraM, namaskAraparAyaNaH / chAditaM taccharIraM ca, bhikSubhirnijavAsasA / / 11 / / deveSu sa ca saMjAtazcintayAmAsa tatkSaNam / sure yadutpano'haM, tatphalaM kasya karmaNaH? // 12 / / evaM cintayatA dRSTaM nijameva zarIrakam / utpannAvadhinA tena, bhikSucIvaraveSTitam / / 13 / / tattathA''lokya bhUyo'pi, paribhAvitavAnidam / IR12 // Jain Educa t ional For Personal Private Use Only ww b rary.org Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vR. yazo KA navapada bhikSusevAprasAdo'yaM, devatvaM yadahaM gataH / / 14 / / evaM vibhAvya bhikSubhyaH, pracchannatanureva saH / AhAraM dAtumArabdho, divyahastena bhaktitaH / / 15 / / jAtA pribhAvanA teSAM, zrAvakAcetaraistadA / hasyante no yathA'mISAM, darzane devasaMnidhiH / / 16 / / yugapradhAnasUrINAM, vArtA taizca niveditA / tairAlokya tataH proktaM, yathA'yaM pUrvajanmani // 17 // zrAvako jinadharmajJaH, AsIddevastato'jani / bhikSusaMsargadoSeNa, mithyAtvamadhunA gataH / / 18 / / tadetaM brUta bho ! // 13 // gatvA, namaskArapurassaram / bho ! bho ! buddhyasva 2, mohaM guhyaka ! mA gamaH // 19 // AcAryAdezata: pazcAcchrAvakairvihite tathA / mohamutsRjya jAto'sau, tataH samyaktvabhAvitaH / / 20 / / saMsargadoSato'pyevaM, mithyAtvaM jAyate yataH / kutIrthikaiH samaM saGgo, na kAryo'ta: subuddhibhiH / / 21 / / zAsanadevyanubhAvAt saurASTrabhAvakasya caritamidam / kathitaM goSThAmAhilakathAnakaM sAmprataM brUmaH / / 22 / / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbuddIve 2 dAhiNabharahaddhamajjhimakkhaMDe asthi avaMtI nAma jaNavao, jo ya vaisesiyadaMsaNAhippAuvva davvasamavAyasattAhiDio guNavisesasohio ya, Na uNa dUsiyapahANapurisavAutti, aviyajo paDhamaM paDhamajiNeNa'vaMtinAmassa niyayataNayassa / diNNo gao pasiddhi pacchA tasseva nAmeNa / / 1 / / tattha naMdaNavaNavva vibuhajaNavallahaM dasapurAhiThThANaM, jaM ca ThANaTThANadIsaMtANaMtasuMdararaMbhAbhirAmaM aparimiyatilottamamaNuvvasiyamekkaraMbhAtilottamovasohiyassa sayauvvasiyassa kuNai paribhavaM suravaipurassa, tattha ya aNavarayanamaMtANaMtasAmaMtamaulimAlAparigalitasurahiparimaluppIlakusumasamUhasamacciyacalaNakamalo kamalAyaro bva lacchinivAso vAsavo vva daliyadappiTThaduTThavairibalo loNI (valANa) uba savvavANurattahiyao hayasattU nAma naravaI, tassa ya sayalaMteurapahANA auvvacaMdamutti na gayakalaMkA vakkattamukkaratidivappasaraMtavimalalAvaNNajANhAbharA aNavarayaviyAsiyaniyabaMdhukairavA dhAriNI nAma mahAdevI, io ya tasseva ranno samaggarajjakajjadhurAdharaNadhavalo dhavalaguNagaNaviDhattakittisaMbhArabhariyabhuvaNaMtarAlo viriMco bva kamalAlao veyAgamasaMpanno ya cauvihabuddhivihavaviNijjiyasuragurU Asi somaevA-hihANo maMtI, tassa ya sarassaivva parimuNiyAsesasasthavistharA jiNasAsaNaMmi aTTimiMjapemmANurAyarattA ruddasomA nAma bhAriyA, tIe ya saddhi tassa visayasuhamaNuhavaMtassa samaikkaMto kei kAlo, aNNayA jAmiNIe carimajAme suhapasuttA paDipuNNakalAkalAvovasohiyaM sasaharaM vayaNeNoyaraM pavisaMtaM pAsiUNa pAhAiyamaMgalatUraraveNa suhaviuddhA kayAvasayA jahAvihiM sAhei sumiNayaM daiyassa, teNa ya samAiTeM jahA te niyakulanahayalAmalamiyaMko narAmariMdapaNayapAyajuyalo asesavijjAThANapArago pahANaputto bhavissai, tanvayaNAyaNNaNuppaNNaparamANaMdanibbharA ya jAva'cchai tAva tIe ceva rayaNIe sA AvaNNasattA saMpannA, 1931 // 1 Jain EdKoerational For Persona 5 Private Use Only Kaahelibrary.org Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo / / 14 / / Jain Educ suhaMsuheNa pavaDDhamANagabbhA saMpADiyasayaladohalA uciyasamae pasatthasamatthalakkhaNAlaMkiyasarIraM surakumArasarisarUvaM pasUyA dArayaM vaddhAvio piyaMkariyAbhihANAe ceDIe samaM nariMdeNa somadevo, kayaM mahAvaddhAvaNayaM, samaikkaMtesu kaivayadiNesu kayaM piUhiM se nAmaM rakkhiutti, vaDio dehovacaeNaM, aNNayA tasseva aNuo jAo phaggurakkhio, rakkhieNa ya piusayAsami jAvaiyA suyasaMpayA tAvaiyaM ghettUNa 'vijjAsu asaMtudveNa puriseNa hoyavvaM' timannamANeNa viNNatto piyA - jahA- tujjhAeseNa pADaliputtaM gaMtUNa sesagaMthe ahijjAmi jai visajjehisi, piuNA'vi juttamimaMti bhaNamANeNANuNNAo, nariMdanAgarayasayaNavaggamaNujANAviUNa gao pADaliputtaM tattha tahAvihovajjhAyasamIve thovakAleNaM ciya ahIyANi coddasavi vijjAThANANi, tANi puNa imANi - "veyA cauro aMgANi chacca taha nAyavittharo ceva / mImAMsA ya purANaM cosamaM dhammasatyaM ca // 1 // riusAmajajuathavvaNa veyA cattAri tesimaMgANi / sikkhA kappo joisa niruttavAyaraNanigghaMTA // 2 // " jAo samatthagaMthatthapArao, aNNayA ya piunariMdasamAeseNa bahuvihapUyAsakkArapurassaraM moyAviUNa uvajjhAehito attANayaM Agao dasapuraM, puvvameva viNNAyavaireNa rAiNA karAviyaM UsisapaDAyaM nagaraM, sayaM ca erAvaNavibbhamaM samAruhiUNa karivaraM cAuraMgabalasameo maMtisAmaMtapamuhanAgarayANugammamANo samasomadeveNa gao tayAbhimuhaM, kayasammANo ya piunariMdanAgarayAIhiM mahAvicchaDDeNaM hatthikhaMdhArUDho uvari dharijjamANadhavalAyavatto aggao vajrjjatehi bahalamaMgalAujjehiM Aurijjatehi jamalasaMkhehiM pagIijjatehiM maMgalagIehiM nagarassa majjhamajjheNaM pavisiumADhatto, tao - " accijjaMto nayaNuppalehiM analiyaguNehiM thuvvaMto / nANAvihaloehiM, saMpatto rAyabhavaNaMmi // 1 // khaNamettaM tattha'cchiya NiyapiugehaMmi Agao ettha / namiUNa jaNaNijaNae uvaviTTho paTTasAlAe // 2 // tattha dviyassa so ko'vi natthi puriso va mahiliyA nayare / jo tassa daMsaNatthaM na Agao gahiya kosallo || 3 || etthaMtaraMmi paNaTTahari savisAyA gehakajjami saMcaratI diTThA niyajaNNI ciMtiyaM caNeNa"majjhAgamaNe tuTTho savvo'vi jaNo visesao tAo / saha mittabaMdhupariyaNanariMdasAmaMtavaggeNa // 1 // jaNaNI puNa majjhatthA dIsai tA kimiha kAraNa hojjA / iya ciMtaMto pacchA samuTThio tAo ThANAo // 2 // kayaNhANabhoyaNavilevaNAivAvAro aNavarayasamAgacchaMtaloganivahamAbhAsittA atthamie naliNIie diNayare vihaDaMtesu rahaMgamihuNesu kayasaMjhAkAyavvo gao jahArihapariyaNaparivuDo abbhiMtarasAlAe jaNaNIya sayAsaM, paNamiyA viNayasAraM, sammaM taTTANavattiNA baMdhuvaggeNa diNNAsIso ya uvavisiUNa calaNaMtie bhaNiumADhatto-aMba ! maha For Personal & Private Use Only nternational abhiniveze goSThAmAhi lodAharaNaM 9 / / 14 / / helibrary.org Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. va. yazo // 15 // meva majjha imiNA, jIbha // 1 // " kiza- pahisAparUvaNameva, jo bhI paDhiyanIsesasasthavittharaviDhattakittissa / AgamaNami nariMdAiNo'vi ANaMdiyA sabve // 11 // taM puNa na haTThatuTThA jAyA tA kiM havejja kajjamidaM ? / iya bhaNiyA bhaNai tahiM jaNaNI taM Isi hasiUNa // 2 // putta ! kahaM ahamimiNA bahupANiyaghAyakAraNeNa savvasattANa micchattavivaddhaeNa tujjha asesasasthagahaNeNa vipariosamuvvahAmi ?, kevalaM dukkhameva majjha imiNA, jao na imeNa paDhieNavi iTThaphalasaMpattI pAuNijjai, bhaNiyaM ca-" zrutaM yanna virAgAya, na dharmAya na zAntaye / subahvapi tadabhyastaM, kAkavAsitasanibham ||shaa' kiJca-"paThitaM zrutaM ca zAstraM guruparicaraNaM ca gurutapazcaraNam / ghanagarjitamiva vijalaM viphalaM sakalaM dayAvikalam // 2 // " veyasatthesu ya paDhamaM hiMsAparUvaNameva, jao bhaNiyaM- "SaD zatAni niyujyante, | pazUnAM madhyame'hani / azvamedhasya vacanAnyUnAni pazubhistribhiH // 1 // " ityAdi, "tA jai saccaM harisaM jaNesi me taha ya savvasattANaM / | tA paDhasu diTThivAyaM telokkasuhAvahaM vaccha ! // 1 // evaM jaNaNivayaNamAyaNNiUNa ciMtiuM payatto-bho kattha kettio vA pAveyavvo ya kassa pAsaMmi? / didvINa daMsaNANaM jo vAo bhaNNae kovi / / 1 / / paDhiUNa jeNa sigghaM jaNaNIe jaNemi paramamANaMdaM / iya ciMtiya puNa pucchai viNaeNa kayaMjalI sIse / / 2 / / mAUe bhaNiya-vaccha ! io nAidre asthi ucchugharamujjANaM, tattha tosaliputtA nAma AyariyA, tehio pAvihisi diTThivAyaMti, tao uTThio tAo ThANAo, gao niyasayaNIyamaMdiraM, tattha tahavihaviNoeNa kaMci velaM gamiUNa pasutto, pahAyappAyAe rayaNIe samuTThio sayaNIyAo kayapahAiyakAyavvo abhivaMdiyajaNaNijaNao jaNaNi pucchiUNa niggao gehAo, io ya tasseva piimitto NayaraggAmavAsI viNNAyarakkhiyAgamaNavuttaMto kallaM na diTTho ajja pecchAmitti ciMtayaMto gahiyaucchulaTThipAhuDo samAgacchai tahasaNatthaM, divo ya niggayametteNa ceva teNa saMmuhamAgacchaMtA, pucchio ya so teNajahA hosi tumaM rakkhio?, teNa bhaNiyaM-AmaMti, tao pahiTThacitteNa sAgayaM 2 ti bhaNamANeNa avagUhio, samappiyAo ya ikkhulaTThio, tAo Nava saMpuNNAo ekkA ya khaMDamettA, pahANasauNottikAUNa gahiyAo, tao bhaNio-vacca tumaM gehaM, laTThIo ya imAo majjha jaNaNIe samappejja, evaM ca bhaNejja-niggayametteNa ceva tuha putteNa paDhamamahaM divotti, ahaM ca sarIraciMtAe gamissanti pesio, patto gehaM, kayajahociyapaDivattiNA ya samappiyAo ruddasommAe ikkhulaTThIo, sAhiyaM ca puvuttaM, paramANaMdanibbharAe ya ciMtiyamaNAe-mama putteNa suMdaraM maMgalaM diTuM, hohiMti saMpuNNA nava puvvA dasamassa khaMDaMti, ajjarakkhio ya mae diTThivAyassa nava pavvANi ajjhayaNANi vA ghettavvANi dasamassa khaMDaM catti ciMtayaMto patto ucchugharaM, tattha ya egappaese ThAUNa ciMtiyaM-jahA kahamiyarapurisovva'viNNAyasAhusamAyAro sUrisayAsaM vaccAmi?, tA ciTThAmi jAva eesi ceva ko'vi sAvao ei jeNa XXXXN Jain Educa8 erational For Personal Private Use Only wwbrary Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 16 // teNa samaM pavisiUNa taiMsiyavihiNA sUriNo vaMdAmi, tattha ego DhaTTarasaro sAvao kayasarIracito diTTho sAhusayAsamito, saMpuNNo me maNorahatti citaMto laggo | abhiniveze tassa paTThIe, sAvaeNa'vi mahayA saddeNa sAhuuvassayaM pavisamANeNa kayAo tiNNi nisIhiyAo, teNavi aNu kayAo, tAhe taheva DhaTTarasareNa iriyAvahiyAe goSThAmAhi paDikkamaNAiyaM karei, so'vi aimehAvittaNao savvamaNukarei tAva jAva sAhUrNa vaMdaNaM dinaM, na vaMdio sAvao, tao AyariehiM nAyaM-esa navallasaDDotti, lodAharaNaM pacchA pucchio ya-kaiyA sAvaga ! patto aciMtaciMtAmaNI imo dhammo? / katto? iyareNa bhaNiyaM ajjamimAo susddhaao||1||" jao bhaNiyaM-"nehANurAgasabbhAvaviNayasattIhi je na giNhaMti / guruNo tANa na sijjhai samIhiyaM pAvakammANaM // 1 // " etthaMtarami pAsaTThiyasAhUhiM sAhiyaM sUrINa-jahA esa so ruddasomAe sAviyAe putto-jo kallaM naravaiNA nayaraMmi pavesio vibhUIe / hasthikkhaMdhArUDho gijjato maMgalasaehi / / 1 / / tao sayaM ceva AgamaNakAraNaM sAhiyaM ceva gurUNaM, Ayariehi bhaNiyaM-jai pavvajja geNhasi amha sayAse daDhavvao houM / tA diTThivAyalAbho paDivADIe tuhaM hohI // 1 / / teNavi bhaNiyaM sajjo pavvajjAe ahaM muNivariMda ! / kiMtu nariMdAIo savvo logo mamaNuratto / / 1 / / mA pavvajjAvigdhaM kAhI tA desi gaMtumannattha / jai tamahijjAmi tao kameNa'haM diTTivAyaMpi / / 2 / / jiNapavayaNagayaNasasI hohI esotti ciMtiuM guruNA / diNNA se pavvajjA vihiNA annattha neUNa / / 3 / / eso ya mahAvIratitthaMmi sAhUNaM sIsayoriyAvavahAro paDhamo pavatto, tao thovakAleNaM ciya gahiyaduvihasikkheNa ahijjiyANi ekkArasa aMgANi, jetti ya diTThivAo tosaliputtANaM so'vi gahio, taMmi ya kAle jugappahANA ajjavairA, tANaM diTThivAo bahuo asthi, te ya tayA purIe ciTuMti, tao tattha paDhaNatthaM sAhusahio vairassAmisagAsaM pesio ajjarakkhio gurUhi, kameNa ya patto ujjeNiM, tattha diTThA bhaddaguttatherA, vaMdiyA saviNayaM, sAhio niyayattato, tehi ya-"taM dhanno'si mahAyasa ! tae viDhattA sunimmalA kittI / jo evaM jiNadikkhaM gahiuM ujjamasi savvastha // 1 // ' evamAi uvavUhiUNa bhaNio-jahA'hamiyANiM saMlihiyasarIro aNasaNaM kAukAmo, na ya mama koi nijjamago asthi, tA tumaM ceva maM nijjAmiUNa vaccasu, teNavi tahattikAumabbhuvagayaM, kAlaM karatehi ya tehiM samAiTTha-ajjavairehi samaM mA egAe vasahIe ciTThajja, vIsuM Thio tehiM acchittA paDhijja, jao tesi samaM jo sovakkamAuo egapi rayaNiM vasai so tehiM samaM kAlaM karei, tae ya pavayaNAhAreNa hoyavvaMti, tao tamaDhe paDisuNiUNa gaesu devalogaM bhaddaguttesu ajjarakkhio gao vairasAmisayAsaM, Thio bhiNNovassae, io ya ajjavayarehiM tIe ceva // rayaNIe carimajAme amhaM khIrapaDipuNNapaDiggaho AgaMtueNa keNAvi paripIo, navaraM kiMcimittaM ThiyaMti sumiNaM pAsiUNa viuddhehi sAhiyaM sAhUNa, tesi ca. Jain EdM ematiana For Persona Private Use Only 3 1 -brary.org Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 17 // aNNamaNNaM vAyaritANaM bhaNiyaM sUriNA-jahA ko'vi maha sayAsaMmi sAhU samAgaMtUNa khIrasarisaM suyamavagAhissai, kiM tu na niravasesaM, etthaMtaraMmi samAgao ajjarakkhio, vaMdiyA saviNayaM jahuttavihiNA bhagavaMto ajjavairA, AbhAsio ya tehiM sAhusAgayati bhaNamANehi, pucchio ya kano samAgao? keNa vA kajjeNa? kahi vA Thiositti?, teNa bhaNiyaM-tosaliputtAyariyasayAsAo diTThivAyapaDhaNatthaM bAhiM ca Thio'mhi, sUrIhiM bhaNiyaMkiM tumaM na yANasi kerisamajjhAiyavvaM hoi puDho vasahiTTiyassa?, tAhe so bhaNai-khamAsamaNehi bhaddaguttehi ahaM vArio, ajjavairehi samaM ekkavasahIe na ThAyavvaMti, tao na nikkAraNA nivAraNatti ciMtiUNa dinno uvaogo nAyaM catti, tao bhiNNovassayaThio aNumao ajjhovauM, thovakAleNa ceva ahiyANi nava puvvANi, dasamaM paDhiumADhatto, io ya tassa mAyApiUhiM, saMdiTuM, jahA-tuha puttavirahakatAradukkhadAvAnaleNa DajhaMtA / daMsaNasaraMmi suhajalasaMpuNNe majjiuM mahimo ||1shaa saMdesaeNa imiNA na Agao ajjarakkhio jAva / to phaggurakkhio se lahu bhAyA tattha paTThavio / / 2 / / AgaMtUNa'bhivaMdiya guruNo to ajjarakkhiyaM bhaNai / Agaccha tuha vioe dukkhaM ciTThati jaNayAI / / 3 / / evaM ca to rakkhieNa pucchiyA ajjavaiga, tehi bhaNiyaM paDhasu tAva, paThiumADhatto, phaggurakkhieNavi na annahA ehitti citiUNa bhaNio-jai esi tumaM tA tujjha daMsaNe jaNijaNayamAIyA / savve'vi ha pavvajja bhAuya! giNhaMti bhAveNaM / / 1 / / ajjarakkhieNa bhaNiyaM-jai evaM to paDhama tamaM ceva pavvaya, evaMti paDivaNNe pavvApajAvinA sikkhavio duvihasikkhaM, puNo'vi bhaNiyamaNeNa-iNhi payaTTasu, tao pucchiyA gamaNanimittaM puNo guruNo, tehiM bhaNiyaM-paDhasu tAva, so ya tayA javie | avagAhai, tANi ya accaMtasuhumANi cauvIsaM gahiyANi, pacchA tehi aIva gholio, pucchai-bhayavaM! dasamapuvvassa kettiyaM gayaM ? kettiyaM Thiyanti ?; tao ajjavairehi biMdasamuddasarisavamaMdaradiTuMto darisio, tao-souNa maMdarodahisarisavajalabiMduehiM diTTataM / savisAyaM bhaNai guruM bhayavaM ! na tarAmi paDhiumahaM / / 1 / / AsAsio ya guruNA, dhIro taM hohi mA kuNa visAyaM / sesaMpi giNhasi cciya, avisanno thovakAleNaM // 2 / / puNo paDhiumADhatto, pucchai niccakettiyaM sesaMti, tao ciMtiyaM-kiM mamAo ceva vocchijjihI eyaM, jeNesevaMvihabuddhinihIvi evaM niviNNo paDhaNAo, tao nAyaM-me thovamAuyaM eso ya gao na puNo ehI ao maehito ceva vocchijjahI dasamapuvvaMti visajjio, tao kameNa patto dasapuraM, tosaliputtAyariehi ThAvio niyayapae, tao teNa tastha pavvAvio savvo'vi baMdhuvaggo, jaNao'vi tesimaNurAgeNa gihatthaliMgo tehiM samaM ceva ciThai, bhaNai ya-vasthajuyalaM na muyAveha kuMDalaM chattiyaM uvANahAo jannovaiyaM ca to pavvayAmi, Ayariehi caraNakaraNAi paNNavaMto sikkhavissAmotti citiUNa bhaNiyaM-evaM kuNasutti, taheva pavvAvio, geNhAvijjai khAna bhAvaNaM // 1 // anjAna anahA ehitti citikApaDati jaNayAI ||3||oN se lahU bhAyA taya jati visajjiA, ma ceva viThai, // 17 / / jaya-evaM kuNasutti, " For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: pU. deva. vR. yazo / / 18 / / duvihaMpi sikkhaM, annayA ceiyavaMdaNavaDiyAe gaehi Ayariehi saMkeiyANi ceDarUvANi jahA amhe vaMdimoM savve mottUNa chattaillaMti ajjasaMmuhaM bhaNejjaha, tao tANi taheva bhAMti, pacchA so ciMtei - kiM majjha imiNA chatteNa ? jeNa gahieNa ceDarUvAvi evaM paDicoenti, tao gao puttasyAsaM, bhaNai - mama chatteNa Na kajjaMti, AyariehiM bhaNiyaM-juttamimaM jai uNhAbhibhavo hohI to kappaM sIsovariM karijjasu evaM ca uvAeNaM kuMDiyAINivi moyAvio jAva kaDipaTTyaM na muyai, pacchA tANi taheva bhAMti savve vaMdAmo mottUNa kaDipaTTaillaMti, so ruTTho bhaNai mA vaMdaha ajjapajjaehiM samaM tume, aNNo ko'vi vaMdihI, na muyAmi kaDipaTTayaMti, aNNayA ya eMgo sAhU visuddhasaMlehagae saMlihiyasarIro pasatthesu davvakhettakAlabhAvesu bhagavao ajjarakkhiyasUrissa pAAsaMmi diNNAloyaNo samayaM ciya paMcamahavvaehiM paDivajjiUNa sAmAiyaM saMthAraMmi nisanno uccAriyaaNasaNo vihiNA bhAveMto bhAvaNAo khAmaMto savvasattasaMghAyaM paMcanamokkAraparo samAhitappA kAlagao, tao ajjarakkhiyasUrIhi piuNo kaDipaTTayamoyAvaNatthaM bhaNiyA tassa samakkhaM savvasAhuNo-jo vahai maDayamevaM jAyai se nijjarA aimahaMtI / jamhA jahuttavihiNA vimukkadehassa dehamiNaM || 1 || te ya puvvasaMkeiyattaNao me mahaI nijjarA hou ratti bhaNatA paropparaM virvAdauM payattA, teNAvi te vivayaMte daTThaNa bahunijjaratthiNA bhaNiyaM jAyA ! jai evaM to ahaMpi vahAmi, teNa bhaNiya- juttameyaM, kevalamettha bahUvasaggA, te asahijjamANA majjha aNatthaheuNo harvAMta, to jai te samma sahasi to vahasu eyaMti, sammaM sahissAmittibhaNiUNa voDhumADhatto, tayaNumaggeNa sAhusAhuNippamuho cauvviho'vi saMgho laggo, puvvakayasaMkeehi ya DiMbhehiM samAgaMtRRNa gahio se kaDipaTTayo doreNa baddho colapaTTao, so ya lajjato'vi savvaM sahamANo vosiriUNa maDayaM samAgao vasahIe, AbhAsio guruNA khanta ! jAo uvasaggotti ? teNa bhaNiyaMjAo, kiMtu ahiAsio, puNo gurUhi bhaNio-iNhi parihesu kaDipaTTayaM, teNa bhaNiyaM diTThajaM diTThavvaM alaM imiNA, puNo ciMtiyaM guruNA uvAeNa moyAvio chattAINi eso, iNhi bhikkhaM bhamADemi, jao jai kahavi egAgI hojja to kahaM bhujejja ? nijjaraM vA kahaM lahejja ?, tao sAhUhiM samaM saMkeyaM kAUNa, bhaNiyaM guruNA - jAvamhe gAmaMtaraM gaMtuM AgacchAmo tAva tumhehiM tAyassa savvaM labheyavvaM, evaMti paDivaNNe tehi piyaramAucchiUNa gayA gAmaMtaraM guruNo, te'vi phaggurakkhiyAiNo sAhuNo bhikkhAvelAe hiMDiUNa savve bhuttA, na tassa keNavi ciMtA kayA, tAhe teNa ciMtiyaM me chakka (NissaMka) niraNukaMpA muNiNo nAmeNa kevalaM ee / mai bhukkhievi evaM je jimiuM jaMti kajjesuM || 1 || evaM roseNa aTTaduhaTTAI ciMtaMtassa aikkaMto sarattio divaso, bIyadivase samAgayA sUriNo, sAhiyaM savvaM, aMbADiUNa kavaDeNa sAhUNo bhaNiyaM gurUhiM amhe ceva bhikkhimAgacchAmo tujjhakaetti uTThiyA For Personal & Private Use Only abhi niveze goSThAmAhi lodAharaNaM 9 J||18|| Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 19 // 1608603636060886386885 gurU, gahio paDiggaho, ciMtiyaM ca se jaNaeNaM-majjha putto asesadisAcakkapayaDamAhappo majjha kae kahaM bhikkhaM bhamihI?, tA sayaM ceva vaccAmi, gahio guruhatthAo paDiggaho, niggao abhikkhaDA, ayANaMto ya avadAreNa paviTTho ekkaseTThissa gehaM, siTTiNA bhaNiyaM kiM avadAreNa ajja / pavisasi ?, sirIe iMtIe ki dAramavadAraM vatti, (granthAnam 500) paDibhaNiya supasatthajaMpao sAhutti tuTeNa seTTiNA davAviyA battIsaM visiTThamoyagA, sAhuNA ya samAgaMtUNa vasahIe AlAiyA gurUNa, tehiM bhaNiyaM-battIsaM pahANasIsA pAraMpareNa AvaliyAThAvagA tuha hohiti, kevalaM paDhamA laddhitti sAhUNa desu, kiMca-"AhAradANao iha, jaINa pAvaMti mokkhasokkhaMpi / pArapareNa sattA uvabhuMjiya narasurasuhAI // 1 // " tao diNNA savve, puNo appaNo nimittaM gaeNa ladvaM ghayamahujuttaM paramannaM, AgaMtUNa bhuttaM, taddivasAo ceva jAo visiThThaladdhisaMpaNNo sayalagacchovayArI, tammi ya gacche anne'vi paramaladdhisaMpannA tiNNi muNiNo, taMjahA-vasthapUsamitto ghayapUsamitto dubbaliyapUsamitto, tattha vatthapUsamittassesA ladvI-davvao jattiehiM vatthehiM gacchassa paoyaNaM tattiyAiM ANei, khettao mahurAe, kAlao sisire vAsAratte vA, bhAvao jahA kAevi duggayamahilAe chuhAe maraMtIe gurukileseNa kattiUNa vuNAviyA ekkA pottI, kallaM suMdare divase parihissAmitti dhariyA, etyaMtare jai so patthei to haThatuTThA dei 1, ghayapUsamittassa u davao jattieNa gacche sarai tattiyaM ghayamANei, khittao ujjeNIe, kAlao jeTThAsADhamAsesu, bhAvao jahA-egA baMbhaNI gumviNI niyabhattAraM jAiroraMmajjha pasavaNakAle ghaeNa kajja hohI taM bhikkhiUNa melihitti bhaNiyAiyA, teNAvi kahakahavi paliyaM paliyamuggAhaMteNa paidiNaM chaha mAsehiM pUrio ghayakuDao, samappio bhaTTiNIe, jAio ghayapUsamitteNa, savvaM dei haTTatuThA 2 dubbaliyapUsamitto uNa niccameva sajjhAyavAvaDo, teNa nava puvvA ahiyA ahijjiyA, suttatthagoyarAe niraMtaraM ciMtAe jAo dubbalo, jai nANuppehei to savvaMpi suyaM pamhusai ao ceva dubbaliyapUsamittotti patto pasiddhi, aNNayA tattheva dasapuranayare vatthavvA rattapaDabhattA / se baMdhuNo, AyariyaM vayAsi-mottUNa bhikkhuNo na annapAsaMDINaM jhANaparitrANamasthi, AyarieNaM bhaNiaM ajuttaM mA vayaha, jao jhANanirohAo ceva esa bhe baMdhU evaM dubbalo jAo, tehi bhaNiyaM-esa siNiddhamahurAI gihatthatte AhArito teNa balio hu~to, aMtapaMtAhArAiNA ya iNhi dubbalo jAo, na uNa jhANeNa, guruNA bhaNiya-iNDiMpi ya imassa ghayapUsamittAo maNo'NukUlo siNiddhamahurAiguNajuo AhAro saMppajjai ceva, jai na pattiyaha to tujhe ceva siNiddhamahurAhAreNavayariUNa baliyaM kariUNANehatti visajjio tehiM saddhi, tANivi pavarAhAreNuvayariumADhattANi, so'vi khaNamavi Jain Educakoemabonal For Personal & Private Use Only wwAXMIbrary.org Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo . // 20 // mithyAtve goSThAmAhi lavRtaM 10 sajjhAyamamuMcamANo AhArei, tao ratti diyA ya parivattaMtassa tasseso varAhAro mahovayArovva khalayaNe na najjai katthavi vaccai, tAhe baMdhuvaggeNa niviNNeNa sAhiyaM gurUNa, gurUhi bhaNiya-iNhi jaM vA taM vA deha, so'vi bhaNio-iNhi na suTTha suyaparivattaNAyaro kAyavvo, tahAkae thovadivasehiM ceva so baliTho saMpanno, tao tesi bhAveNa pariNayaM guruvayaNaM, kayA viseseNa dhammadesaNA, jAyANi sAvagANi 3 / tammi ya gacche visesaguNiNo cattAri muNiNo, ekko so ceva dubaliyapUsamitto, aNNo puvvabhaNio phaggurakkhio, taio vijho, cautthao AyariyANa ceva mAmago goThAmAhilo, tattha ya vijho mahAmehAvittaNao kameNa suttaparivADIe suttaM lahato jhUrei, tao Ayarie vinavei-majjha kaMci vAyaNAyariyaM payacchaha, tehipi dubbaliyapUsamitto se vAyaNAyario diNNo, kaivaya diNANi vijhassa vAyaNaM dAuNa guruM bhaNai-bhayavaM ! mama vAyaNaM ditassa sesasuyamaguNijjamANaM na ThAi, tao-jaM sannAyagagehe mukkaM jaM saMpayaM ca na guNemi / teNa samattaMpi suyaM galihI mama karayalajalaM va // 1 // tao citiyaM gurUhi-suragurusamabuddhissavi nicca jharaMtassa jai suyamimassa / haMta viNassai ('sai) tA kA gaNaNA sesapurisesu ? // 1 // aisayakaovaogeNa ya nAyaM, jahA-iopabhii suyameghAdhAraNAiparihINe sIse hohiMti, tao tesi aNuggahaThaM cauro'vi aguoge vIsuM kAsI, bhaNiyaM ca-"jAvaMti ajjavairA apuhuttaM kAliyANuogassa / teNAreNa puhuttaM kAliyasuya diTThivAe ya // 1 // deviMdavaMdiehiM mahANubhAvehi rakkhiyajjehiM / jugamAsajja vihatto aNuogo to kao cauhA // 2 // kAliyasuyaM ca isibhAsiyAI taiyA ya sUrapaNNattI / savvo'vi diThivAo cautthao hoi aNUogo // 3 // " deviMdavaMdiyattaM ca jahA tesi tahA sAhijjai-"te kaiyavi saMpattA viharaMtA gAmanagaramAIsu / maharAuri samiddhaM bhUyaguhAceiyaM tattha // 1 // taMmi ThiyA bhayavaMto io ya sohammasuravaI patto / khette mahAvidehe, sImaMdharasAmipAsaMmi // 2 // abhivaMdiUNa pucchai tisthayaraM sAmi ! kerisA ettha / huMti nioyA jIvA vAgariyA bhayavayA teu // 3 // tAhe puNo'vi pucchai bharahe vAsaMmi asthi puNa koii| ee nioyajIve jo sAhai pucchio saMto // 4 // titthayareNaM bhaNiyaM saMti tahiM ajjarakkhiyA sUrI / to so mAhaNarUveNa Agao tANa pAsaMmi / / 5 / / goyaracariyAe viNiggaesu sAhUsu therarUveNaM / abhivaMdiUNa pabhaNai-mahallavAhI maha sarIre // 6 // to kattiyaM mamAuM kaheha kAUNa aNasaNaM jeNa / muMcAmi ime pANe niviNNo jiiviyvaao||7|| taM souM uvauttA jAyA sUrI tao ya vAsasayaM / nAUNa samahiyaM se ciMtaMti na bhAraho eso||8|| 18VII20 // Jain Educ r emational For Persona 5 Private Use Only 1albrary.org Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 21 // khayaro va vaMtaro vA, hohI nAyA tao ya tassa tthiii| do sAgarovamAI, bhaNaMti to hosi taM sakko // 9 // sabbhAvaM to sAhai iMdo saMpucchae nioe ya / kahiesu sUriNA tesu patthio vaMdiuM jAva // 10 // bhaNio sa tAva guruNA, ciMTTha khaNaM jAva sAhuNo iMti / tuha daMsaNeNa jeNaM thirayarayA hu~ti te dhamme // 11 // iMdo pabhaNai te appasattabhAveNa ceva maM daTuM / kAhiMti niyANamao adaMsaNaM ceva me seyaM // 12 // jai evaM tA aNNaM ciNhaM kAUNa kiMpi vaccAhi / to annatto dAraM kAuM vasahi~ gao sakko // 13 // goyaracariyaniyattA sAhU vasahIeN daarmlhNtaa| vAhariyA sUrIhiM, iomuhA eha bhaNirehiM // 14 // kahiyaM sakkAgamaNaM ca tANa tA kIsa daMsio na'mhaM ? / iya bhaNie Ai8 taM ciya sakkeNa jaM bhaNiyaM / / 15 / / io ya puNaravi dasapuraM pai vihariesu sUrisu-surapurisaMkAsAe dIsaMtANeyako uyasayAe / nAhiyavAI ekkA samAgao mahuranayarie // 1 // teNa ya akkhitto savvo nayaraloo, na ko'vi tassuttaraM dAuM sakkai, tao mAhurasaMgheNa pavayaNapabhAvaNA hoitti ciMtayaMteNa dasapuranayare jugappahANANa ajjarakkhiyasUrINa sayAsaM pesio mAhurasaMghADao, teNa ya samAgaMtUNa sAhio saMghavuttaMto tANaM, tehiM ca vidvattaNao sayaM gaMtumasamatthehi pavaravAyala dvisaMpaNNo pesio mAulo goTTAmAhilo, kameNa saMpatto mahurAe, AgamaNeNaM tassa ya nAgarayA harisanibbharA jaayaa| ANaMdio ya saMgho, parituTThA sayalapAsaMDI // 1 // aNNadiyahami tathAvihasAhusaMjuo gao goTThAmAhilo nariMdasahaM, diTTho rAyA, kayappaNAmeNa teNa davAviyamAsaNaM, saMnisanno tattha goTThAmAhilA samaM sasAhUhi, miliyA samaggapAsaMDiNo, ApUriyA nariMdasabhA, uvavidvehiM siThThiseNAvaisatthavAhadu(dhi)jjAipamuhehiM loehi-sasamayaparasamayaNNU kulaMmi jAyA khamAe~ vikkhAyA ! / pakkhadugasammayA taha samAgayA sabhavibuhA y||1|| etyaMtaraMmi puvvAgayanAhiyavAiNA saMlattaMjamiha'kkhagoyarAikkaMtaM na tamasyi kharavisANaM v| iMdiyavisayAIyA ya jIvasavvaNNumAIyA // 2 // esa asiddho heU na ya bhaNiyalvo jao na jiivaaii| paccakkhapamANeNaM gheppati ghaDAibhAvavva // 3 // paccakkhapamANAo asthi pamANataraM ca no annaM / imiNacciya dAyavvo na ya aNumANeNa vabhicAro // 4 // nAhiyavAIvi jao parappasiddhIe jaMpae savvaM / miccho hu micchabhAsAi bohiyavvotti nAeNaM // 5 // tA eesimabhAvA vavahAro ceva juttisaMjutto / accaMtaparokkhesu saMvAo dukkaro jamhA // 6 // bhaNiyaM ca-"etAvAneva loko'yaM, yAvAnindriyagocaraH bhadre ! vRkapadaM pazya, yadvadanti // 21 // bahuzrutAH // 1 // " tanvayaNAvasANe ya bhaNiyaM goTThAmAhileNa-jamiha'kkhagoyarAikkaMtaM na tamasthi kharavisANavva / jaM saMlattaM tumae, tasthANegaMtioKS Jain Education international For Personat Private Use Only KX Mainelibrary.org Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 22 // mithyAtve lavRtaM 10 jaM U ||7|| desAivippakiTThA maMdaramagarAgarAdao jamhA / vijjaMti parokkhAvi hu taha jIvAIvi hohiMti // 8 // kiJca - eeNa heuNA kiM niyatesuM desakAlapiMDesuM / jIvAINamabhAvo sAhijjar3a kiM va savvattha ? || 9 || jai tAva paDhamapakkho tA siddhaM ceva majjha sAhesi / 8 goSThAmAhi niyayaMmi desakAle mayapiMDe jeNa na hu jIvo // 10 // evaM savvannumAIsuvi bhAviyavvaM // aha savvatya niseho, evaM tuha piupiyAmahassAvi / ei abhAvo suMdara ! aheuyaM tujjhe to jammaM // 11 // kevalipaccakkheNa ya jIvAIyA ghaDAibhAvavva / ghepyaMti jeNa tamhA kaha heu asiddhayA neva ? // 12 // bhaNiyaM ca-'"aNidiyaguNaM jIvaM, dunneyaM maMsacakkhusA / siddhAM pAsaMti savvaNNU, nANasiddhA ya sAhuNo // 1 // palattaM tumae, parappasiddhIeN eyamaNumANaM / imiNacciya vabhicAro to dAyavvo na majjha tae // 13 // etthavi parapyasiddhI sA tujha pANamappamANaM vA ? / jai tAva pamANaM to siddhA jIvAiyAvi tahA // 14 // tathAhi jIvAIyAvi jao parappasiddhA ao'NumANaM va / manasuna huMti dunnivi vIsAso gaMThimuddA ya // 15 // aha apamANaM sA tujjha haMdi to kaha pamANamaNumANaM ? / tadabhAvami niseho apamANo ceva sapanno // 16 // etAvAneva loko'yaM, yAvAnindriyagocaraH / pratijJaiSA'pyanenaiva, nirastetyavagamyatAm // 17 // evamAivayaNehiM niruttarIkao nAhiyavAI, ANatto nivvisao kao rAiNA, pUio samaNasaMgho, ghosAviyaM nayare jayar3a vaddhamANajiNasAsaNaM, etyaMtaraMmi-ghaNaravamuhaliyagaNo saMtAviyarAyahaMsasaMghAo | aMdhAriyadisicakko vAsAratto samutthario ||18|| tao goTThAmAhilo dhario tattheva hiM io ya ajjarakkhiyasUrIhiM thovAvasesamappaNo AuyaM kaliUNa melio gaccho, bhaNiyaM ca amha thovamAuyaM tA tumheM ko sUrI Thavejjau ?, tao gaccheNa niyasayaNapakkhavAeNa bhaNiyaM - phagguravikhao goDDAmAhilo vA, tao sUrIhi rAgAivirahiehiM dubbaliyapUsamittaM bahuguNaM mannaMtehiM bhaNiyaM-bho bho samaNA ! ego nipphAvaghaDo'varo ya tellaghaDo / hoi paro ghayaghaDao ahomuhe tastha vallaghaDe // 19 // savve'vi Niti vallA iyaraMmi uThati avayavA keI / ghayakuMbhami ya ciTThai sesaMpi vilaggayaM bahUkaM // 20 // dubbaliyapUsamittaM paDucca evaM ahaMpi saMjAo / suttatthatadubhaehiM AimakuMbheNa sAriccho // 21 // jo phaggurakkhiyamuNI taM puNa pai tellakuMbhatullo'haM goDAmA hilamaMgI kAuM ghayakuDayasarisotti // 22 // suttatthobhayajutto to tujjhaM esa hou Ayario / dubbaliya samitto maha vayaNeNaM mahAbhAgA ! ||23|| tao gaccheNa houtti paDivanne Thavio dubbaliyapUsamitto Ayario, bhaNio sUriNA - jahA For Personal & Private Use Only Jain EducKternational // 22 // nelibrary.org Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vR. yazo phaggurakkhio goTThAmAhilAiNo mae diTThA tahA taevi daTThavvA, phaggurakkhiyAdao'vi bhaNiyA-tubbhehivi mama sariso ahio navapadavRttiHmU.deva. | vA esa navari daTTavyo / na ya paDikUleyadhvaM guNanihiNo vayaNameyassa // 24 // evaM dunnivi vagge, saMThAveUNa aNasaNaM kAuM / MIS paMcanamokkAraparo, sUrI saggaMmi saMpatto // 25 // // 23 // io ya vAsArattANataraM goTThAmAhileNaM sAvagANaM saMbohaNatthaM paDhiyaM gAhAjuyalaM-ucchU volaMti vaI, tuMbIo jaayputtbhNddaao| vasabhA jAyatthAmA gAmA paMthA ya'cikkhillA // 1 // appodagA ya maggA vasuhAvi ya pakkamaTTiyA jaayaa| aNNokkaMtA maggA sAhUNaM vihariuM kaalo||2||"tti, evaM souM bhaNio saDDhehi-ettheva niccaM kinna parivasaha ?, teNabhaNiyaM-samaNANaM sauNANaM bhamarakulANaM ca goulANaM ca / aniyattA vasahIo sAraiyANaM ca mehAgaM // 1 // tao tehiM aNumao calio dasapurAbhimuha, jaNAo ya nAo ajjarakkhiyasUriparaloyagamaNavuttaMto, kameNa patto dasapuraM, jANio ya vallakuDayadiTThateNa TubbaliyapUsamitto nivesio sUripae, saMjAyamaccharo Thio puDho vasahIe, NAyavuttaMteNa sUriNA pesiyA phaggurakkhiyapamuhA sAhuNo tayANayaNanimittaM, kiMci uttaraM dAUNa tesi Thio tattheva, aNNehivi sAhusAvayAiehi bhaNNamANo'vi nAgao vasahIe, tAhe ciMtiUNa sUriNA (bhaNiya) peccha kasAyamAhappaM jehiM evaMvihAvi uttamapurisA nAyajiNavayaNasArA evaM jagaDijjati, ahavA kimacchariyaM?, jao bhaNiyamAgame-uvasAmaM uvaNIyA guNamahayA jiNacarittasarisaMpi / X paDivAyaMti kasAyA kiM puNa sese sarAgatthe ? // 1 // tti, tayA ya sUriNo vijjhapamuhasissANaM aTThamaM kammapavAyapuvvaM vakkhANanti, goTThAmAhilo ya - maccharAo sUrisayAsamAgaMtumapAranto vijjhassa'NubhAsaMtassa sayAse uvavisai, aNNayA ya-kiMcivi kammaM jIvappaesabaddhaM jhaDatti vihaDei / kAlaMtaramappattaMpi sukkAkuDumi cuNNo vva / / 1 / / kAlaMtareNa vihaDai kiMcivi puNa baddhapuTThamiha kammaM / kuDUmi ullAlate khitto sasiNehacuNNo vva / / 2 / / jIveNa samaM egattamAgayaM khIranIranAeNa / bahukAla veiyavvaM, aNNaM tu nikAiyaM kammaM / / 3 / / evaM parUvayaMtaM viMjhaM suNiUNa mAhilo bhaNai / mokkhAbhAvo pAvai naNu evaM savvajIvANaM / / 4 / / jaM aNNoNNANugayaM jeNa samaM taM vijujjai na tamhA / jaha jIvAo paese taheva kammapi to viMjha ! / / 5 / / puTTho jahA abaddho kaMcuiNaM kaMcuo samaNNei / evaM puTThamabaddhaM jIvaM kammaM samannei / / 6 / / viMjho pabhaNai tAhe guruNA maha evamevamakkhAyaM / paDibhaNio to teNaM gurUvi tuha kiM viyANei ? / / 7 / / tAhe saMkai so niyamaNami mA annahA mae gahiyaM / hojja imaM gaMtuM niyayaguruM ceva pucchAmi / / 8 / / viNaoNaeNa puTThA guruNo tehivi tahatti se kahiyaM / bhaNiyaM ca kIsa avagayabhAvassavi tujjhimA saMkA? // 9 // to mAhilavuttaMto kahio sUrINa tehi to bhaNiyaM / mAhilavutta micchA jahA // 23 // Jain Educ &Amational For Personat Private Use Only brary.org Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 24 // tahA viMjha ! nisuNesu ||10|| aNNo'NNANugayANivi uvAyao jeNa khIranIrANi / jAyaMti puDho tamhA heuagaMtayA tAva || 11|| jA u paiNNA sA'vihu paccakkhavirohiNI jao jIvo / maraNasamayami dIsai AUkammeNa muccato // 12 // diTTaMto'vi na sAhaNadhammANugao jao na kmmvv| jIvAu sappaeso bhinno AgaMtuo hoi // 13 // jaM ca palattaM jIvo, puTTho kammeNa kaMcueNavva / taMpi na juttaM jamhA veijjai veyaNA majjhe || 14 || sA ya na pAvai tamhi abhAvao tannimittakammassa / siddhassa va to payaDo samAgao aNubhavaviroho || 15 || iya evamAi dose suNiuM viMjho ya mAhilaM bhaNai / aviyAriyaramaNIo tuha pakkho savvahA eso || 16 || to tuhikko thakko ciMtato tAva hujja u samaggaM / puvvaM navamaM pacchA khoDIhAmo puNovi imaM ||17|| annayA navamapuvve sAhUNa paccakkhANAhigAre-pANAivAyaM paccakkhAmi jAvajjIvAe iccAi soUNa goTThAmAhilo bhaNai-paccakkhANaM seyaM apparimANeNa hoi kAyavvaM / jesi tu parImANaM taM mithyAtve goSThAmAhi lavRta 10 AsA ho // 18 // evaM paNNavinto ya viMjheNa bhaNio-na juttameyaM jaM tumaM bhaNasi, tao teNa jaM navamapuvvassa avasesaM taM sammattaMti ciMtiUNa bhaNio viMjho kiM tAva tumaM bhaNasi ?, jo tujjha vakkhANei pUsamitto so ceva bhaNau, evaM vottuM uTThao taTThANAo, gao AyariyasayAsaM, bhaNiyaM ca teNa jaha ajjarakkhiehiM vakkhAya taha na kiM parUvesi ? / suyamayamatto houM mA suttAsAyaNaM kuNasu // 19 // bhaNio ya niyayapakkho sUrisayAsami sUriNA'vi tao bhaNio na juttijutto tuha pakkho jaha tahA susu // 20 // jaM tAva tae bhaNiyaM jAvajjIvaMti sapparImANaM / paccakkhANamajuttaM AsaMsAdosao taM na // 21 // kayapaccakkhANANaM nAsaMsA tattha kiMtu devate / mA hojjA vayabhaMgo muNINa kAlAvahI teNaM // 22 // apparimANe u kae havaMti vayabhaMgamAiyA dosA / tA abhiNivesamahuNa muMcasu paDivajja maha vayaNaM ||23|| evaM bhaNio mantrai na jAva tA annagacchatherAvi / puTThA tattiyamettaM vayaMti to bhaNai so ruTho || 24|| kiM tubbhe bho ! jANaha savve'vihu jeNa bhayavayA evaM / titthayareNa paNIyaM bhaNaMti to te'vi tassamuhaM // 25 // mA AsAyasu mAhila ! titthayaraM tahavi jAva no ThAi / tAhe saMgheNa kao kAussaggo samaggeNaM // 26 // AsaNakaMpuSpicchA, samAgayA devayA bhaNai saMgha / saMdisaha kiM karemi ? saMgho to devayaM bhaNai // 27 // vaccasu mahAvidehaM, titthayaraM pucchiUNa esu duyaM / kiM sammavAi saMgho dubbaliyA samittAI ? // 28 // kiMvA goTThAmahilo sA jaMpara deha'NuggahaM majjha / kAussaggaM gamaNApaDaghAyathaM tao saMgho / / 29 / / taha ceva Thio savvo kAussaggeNa sA u titthayaraM / saMpucchiUNa puNaravi samAgayA saMghapAsaMmi // 30 // vei jaha sammavAI saMgho iyaro ya aliyavAI ya / bharahaskhette jamhA sattamao niNhavo esa ||31|| to jaMpai so ruTTho katto kaDapUyaNAe~ eyAe / titthayarapAyamUlaM gaMtuM sAmatthamatthi aho ? ||32|| tAhe saMgheNa kao so vajjho evamabhiniveseNaM / micchattamesa patto apaDikkaMto ya kAMlagao ||33|| / / / 24 / / For Personal & Private Use Only Jain Educaternational elibrary.org Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 25 // evaM goTThAmAhilacariyaM saMkhevao samakkhAyaM / sapasaMgaM vittharao AvassayavivaraNA neyaM ||34|| evaM ca darzitAni jamAliprabhRtIni "maDbheeNa jamAlI" tyAdigAthoddiSTAnyudAharaNAni, tatpradarzane ca vyAkhyAtA prapaJcena tRtIyadvAragatA "maibheyA puvvoggahe" tyAdigAthA / / adhunA caturthena doSadvAreNAbhidhitsurAhamicchata pariNao khalu, nArayatiriesu bhamai iha jIvo / jaha naMdo maNiyAro tivikkamo jaha ya bhaTTo vA // 6 // mithyAtvAtmanA pariNato mithyAtvapariNataH, khaluzabdo'vadhAraNArthaH, midhyAtvapariNata eva kiM ? -nArakatiryakSu bhramati iha jIvaH, nArakAca tiryaJcazca nArakatiryaJcasteSu 'bhramati' paryaTati 'iha' loke 'jIvaH' AtmA, na samyaktvapariNato'pi tasya tadAyurbandhAnupapatte:, uktaJca - "sammaddiTThI jIvo vimANavajjaM na baMdhaI AuM / jaivi na sammattajaDho, ahava na baddhAuo puvviM // 1 // " ti, dharmadAsagaNinA'pyuktam- "sammattaMmi u laddhe, ThaDyAiM narayatiriyadArAiM / divvANi mANusANi ya mukkhasuhAI sahINAI || 1 || " ti midhyAtvapariNata ityanena ca vizeSaNenaikAntAvicalitaikasvarUpasyAtmano niSedhamAha, tasya tathApariNAmAsaMbhavAt, ekasvarUpatve cAtmano bandhamokSAdyabhAvAt / nArakatiryakSu bhramatItyanenApi niSkriyasarvagatAtmavAdimataM nirAcaSTe, tathAbhUtasya nArakAdibhramaNAnupapatteH svarganArakAdisAdhakabAdhakAnuSThAnavaiyarthyAcca, atra ca bahu vAcyaM tattu granthagauravabhayAtparihRtamiti / prakrAntArthasamarthanArthameva ddaSTAntadvayamAha-yathA nando maNikAraH trivikramo yathA bhaTTo bhrAntavAn tatrAdyaH sAderdvitIyastvanAdermithyAtvapariNAmasya pratipAdanArtho ddaSTAntaH, vAzabdastadanyaivaMvidhadRSTAntasUcanArtho draSTavyaH / nanu ca samyaktvAdidoSadvAreSu tadvipakSe doSAnabhidhAsyate, iha tu kimarthaM svarUpa evoktaH ?, satyaM, samyaktvAdInAM svarUpato guNarUpatvAt tadvipakSe doSAbhidhAnaM, mithyAtvasya tu tadviparyatvAtsvarUpameveti na doSa:, ata eva samyaktvadoSadvAre tadvipakSe mithyAtve doSaM "sammattaparibbhaTTho jIvo dukkhANa bhAyaNaM hoi" ityAdinA vakSyati kathitaH saprapaJco gAthA'kSarArthaH, bhAvArthastu kathAnakAbhyAmavaseyaH, tatra ca nandamaNikArakathAnakaM samyaktvadoSadvAre vakSyAmaH, trivikramabhaTTakathAnakaM tvabhidhIyate asaGkhyavalayAkAradvIpasAgaraveSTitaH / rAjatasthAlasaMsthAno, lakSayojanavistRtaH // 1 // anantavarSIsthatikaH, saptavarSAzrayo'pi san / merumaNDitamadhyo'pi, namerusahitaH kvacit // 2 // himavatpramukhairyuktaH, SaDbhirvarSadharAdribhiH / gaGgAdisannadIramyo, jambUdvIpo'sti vizrutaH // 3|| merordakSiNatastatra, SaTkhaNDapravirAjitam / vidyate bhAratakSetraM, zazAGkazakalAkRti ||4|| vihArabhavanArAmavApIkUpAdizobhitam / tasya madhyamakhaNDe'bhUt puraM kSitipratiSThitam ||5|| prazAsti tattadA nItyA, vairivAraNakesarI / pratApAkrAntabhUpITho, jitazatrurmahIpatiH || 6 || zAntikarmAbhicArAdiprayojanapaTusthiraH / AnvIkSikyAdividyAsu, paraM prAvINyamAgataH For Personal & Private Use Only // 25 // www.jamne brary.org Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 7 // kulakramasamAyAtavedadharmopadezaka: / trivikramAbhidho bhaTTaH, AsIttasya purohitaH // 8 // yugmam / tenAnyadA svavittasya, sAphalyamabhivAJchatA ! navapada mithyAtvavRttiHmU.deva. nRpatyanujJayA'kAri, dharmabuddhyA sarovaram / / 9 / / sattvAzrayamatisvacchaM, gambhIraM lokanandanam / satpuruSamanastulyaM, jalaM yatrAvabhAsate // 10 // pAlyAM devakulaM tasya, doSAH va. yazo KA kAritaM cAtisundaram / tasyaiva saralo (so) lakSmyA, vinodAyeva mandiram / / 11 / / pariveSeNa cArAmo, ramyastasya vidhApitaH / bakulAzokapunnAganAgacampakamaNDita: KgA. 6 // 26 // // 12 // prativarSa ca tenAtra mohAndhena pravartita: sa yajJo yatra bastAnAM, vinAza: pravidhIyate // 13 / / evaM vrajati kAle ca, tatra mUrchAparAyaNaH / anyadA''rttavazo KA mRtvA, chAga evodapAdi sa: // 14 // bhavitavyaniyogena, tatputraireva so'nyadA / svIkRto yAgakarmArthaM, malyadAnAtkuto'pyasau / / 15 / / nIta: svamandiraM tatra, bAndhavAdIn prapazyata: / jAtismaraNamutpannaM, tasyehApohavartinaH // 16 / / saro'bhimukhamanyadhurnIyamAnaH kratUtsave / bibbItikartumArabdho, na yAti padamapyasau / / 17 / / atrAntare tapasvyeko, jJAnAtizayasaMyutaH / taM raTantaM samAlokya, kAruNyAdidamabravIt / / 18 / / svayaM vRkSAn samAropya, khAtayitvA sara: svayam / svayamupayAcitApto (?), bibbIti kimu vAsase ? // 19 // zrutvA tadvacanaM sAdhoH, paribhAvya svacetasi / svadoSaM manyamAno'nau, tUSNIbhAvamupeyivAn / / 20 / / tata: putrAdayastasya, kautukAkulamAnasAH / sAdhu vadanti va: pAThAdaja: kiM maunamAzrita: ? // 21 // sAdhunA'vAdi bho bhadrA: !, saiSa bhaTTastrivikramaH / / yatpravartitayajJe'sau, hantuM yuSmAbhiriSyate / / 22 / / tairUce pratyayaH ko'tra ?, so'bravIt mucyatAmasau / sampAdayati yenAyaM, pratIti svayameva vaH // 23 / / tathAkRte tatastaistu, yadanena dhRtaM purA / nidhAnaM svasutaiH sArddha, gatvA taddezamAzrita: / / 24 / / jAtismaraNato jJAtvA, gehamadhye vyavasthitam / tatteSAM 2 darzayAmAsa, khurAgairvilikhan mahIm / / 25 / / saMjAtapratyayAste ca, gRhItvA taM samAyayuH / udyAnavarttina: sAdhoH, sakAzaM zAntacetasaH / / 26 / / praNipatya tataH | procurbhagavaneSa na: pitA / AsIddharmaparo nityaM, vedoditavidhAnata: // 27|| tathAhi-taDAgaH khAnito'nena, yAgAzca vividhAH kRtAH / tadayaM kimajo jAto'kRtakarmA yathA nara: ? // 28 // ityevaM tairasau pRSTaH, provAca munipuGgavaH / ajJAnaphalametena, durantamupabhujyate // 29 / / yadeva kurute jantuH, kiJcitkarma zubhAzubham / tasyaiva phalamApnoti, nAkRtaM tUpatiSThate // 30 // tathAhi-adharmo dharmabuddhyA ya:, pUrvamajJAnataH kRtaH / tasyArtadhyAnayuktasya, phalametadupasthitam // 31 / / gamyAgamyaM na jAnAti, kRtyAkRtyaM na manyate / hitAhitaM ca no vetti, yasmAdajJAnamohita: / / 32 / / uktaJca "ajJAnaM khalu kaSTaM krodhAdibhyo'pi sarvapApebhyaH / arthaM hitamahitaM vA na vetti yenAvRto lokaH // 33 // " saMbhAvito guNo yastu, taDAgAdividhApane / nAzahetutvato'nantasattvAnAM so'pi 8 // 26 // nocitaH // 34|| pazumedhAdiyAgAzva, yairdharmAya pravartitAH / te'pi tattvapathottIrNAH, paralokavibAdhakA: // 35 / / uktaM ca kRSNadvaipAyanena-"dhuvaM prANivadho Jain Educ a tional For Personal Private Use Only K ibrary.org Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yajJe, nAsti yajJastvahiMsakaH / tasmAt satyamahiMsA ca, sadA yajJo yudhiSThira ! // 36 // dayA dAnaM tapo homaH, satyayUpo guNAH pazuH / navapadavRttiHmU.deva. brahmacaryamalobhAgnireSa yajJaH sanAtanaH // 37 // pazuMzca ye tu hiMsanti, lubdhAH kravyeSu mAnavAH / te mRtvA narakaM yAnti, nRzaMsAH pApakarmiNaH vR. yazo // 38 // " ityAdi, evamAkarNya te sarve, munervAco manoharAH / saMjAtabhavavairAgyAH, zrAvakatvaM prapedire / / 39 / / aja: sAdhusamIpe ca, sadvivekamupAgataH / prapadya // 27 // dezavirati, gRhItvA'nazanaM tathA / / 40 / / samaH samastasattveSu, namaskAraparAyaNaH / mRtvA bhAvasva(svara)rUpo'sau, deva: samudapadyata / / 41 / / mithyAtvaM KA durgatahetustrivikramakathAnata: (kAt) / evaM vijJAya bho bhavyA: !, yuSmAbhistyajyatAmadaH / / 42 // zrutadevyAH prasAdena, doSadvAre niruupitm| mithyAtvamadhunA tasya, KA guNadvAraM kramAgatam / / 43 / / tadAha micchattassa guNo'yaM, aNabhiniveseNa lahai saMmattaM / jaha iMdanAgamaNiNA goyamapaDibohieNaMti // 7 // ___ vyAkhyA-mithyAtvaM nAma viparItabodhasvarUpam, uktaJca-"mithyAtvasya hRdaye jIvo viparItadarzano bhavati / na ca tasmai saddharmaH svadate K pittodaye ghRtavat // 1 // " tasya guNo'yam-eSo'nabhinivezarUpo, vartata iti zeSaH, kuta: ? iti cedAha-'anabhinivezena labhate samyaktvaM' yata ityadhyAhArAta, yasmAdabhiniveza:-kadAgrahastasyAbhAvo'nabhinivezastena hetunA karaNena vA 'labhate' prApnoti, anabhiniviSTamithyASTiriti zeSaH, kiM ?'samyaktvaM' yathA'vasthitArthapratipattirUpaM, sambhavApekSayA caitaducyate, na ca niyamaH, yaduktam-"vivarIyasaddahANe micchA bhAvA na santi kei gunnaa| aNabhinivesAo kayAvi hoi sammattaheUvi // 1 // ' tti / nanu mithyAtvasya sarvaghAtiprakRtimadhyapaThitatvAtkathaM guNarUpatA ?, satyaM, guNahetutvAt, guNahetutvaM ca tasyAnekabhedatvena vizuddhitAratamyasya ghaTamAnakatvAt, "jattiyAI saMkilesaTThANAI tattiyAI visohiTThANAI ' tivacanAd, vyavahAranayApekSaM cedaM, nizcayata: samyagdyaSTareva samyaktvaM labhata ityukteH, prakRtAnurUpanidarzanapratipipAdayiSayA''haM-"yathendranAgamuninA gautamapratibodhitene' ti yathetyudAharaNopadarzanArthaH, 'indranAgamuninA' indranAgazcAsau bAlatapasvitayA prasiddhatvAnmunizca sa tathA tena, kiMvidhena?-gautamaH-caramatIrthakRta: prathamagaNadharastena pratibodhita:-sanmArga lambhitastena, labdhamiti zeSaH, 'itizabdaH' evaMprakArAnyajJAtasUcanArtha iti gAthA'kSarArtha: / / bhAvArthastu kathAnakagamyaH, taccedam jaMbuddIve dIve, bhArahakhettassa majjhime khaMDe / asthi purANapasiddhaM nAmeNa vasantapuranagaraM / / 1 / / uttuGgadevamandirapAyAraTTAlahaTTasohAe / diTThabahudesapahiyANa kuNai jaM maNacamakkAraM / / 2 / / sayaucchavaMmi jaMmi u vajjiraAujjaguhirasaddeNaM / maMgalaravamuhaleNaM suvvai na jaNeNa jaNasaddo in EM For Personat Private Use Only Xibrary.org Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. va. yazo // 28 // // 3 // nivasai jattha ya loo daDhappaiNNo susIlasaMpuNNo / puvvAbhAsI dakkho kayaNNuo dhammakajjaparo // 4 // ekko ciya para doso taMmi pure sayalapuraguNaDDami / jaM dIsai muNiloo'vi niccaparaloyatattiparo / / 5 / / taM pAlai mahivAlo, jiyasattU sattuseNakhayakAlo / ajjataruAlavAlo, AvajjiyasayalaguNajAlo / / 6 / / tattha ya ekko seTThI visiThThaveso kalAsu pttttttho| iDDiguNagottajiTThA vihaluddharaNaMmi supasiddho // 7 // bhaviyavvayAniogeNa | tassa gehaMpi annayA jaao| mArIdoso taha jaha marai samaggo'vi gihaloo / / 8 / / taMmi maraMtaMmi tahA gihavaiputtAiesu khINesu / so ko'vi nathi 2 sajjo mayAI bAre'vi jo khivai / / 9 / / loeNa ya taha daTuM mArIe~ uvaddavaM gihe taMmi / saMcaraNabhaeNaM kaMTiAhi AUriyaM dAraM // 10 // taMmi ya ekko bAlo, uvvario iMdanAganAmotti / Auyakammassa daDhaM aNuvakkamaNIyabhAveNaM / / 11 / / taNhAchuhAparaddho maggaMto pANiyaM niyai jAva / savve'vi mae . tAhe bhIo dAraM paloei // 12 / / etthaMtaraMmi diTTho AmisalobheNa Ayao suNaho / daTuM taM kaMpaMto dIhasaraM roiuM laggo // 13 / / tassaddAyaNNaNao, suNaho valiUNa niggao bhIo / tasseva ya vivareNaM, nIhario so'vi gehAo // 14 // bhaNiyaM ca-"bhagnAzasya karaNDapiNDitatanoglAnendriyasya kSudhA, kRtvA''khurvivaraM svayaM nipatito naktaM mukhe bhoginaH / tRptastatpizitena satvaramasau tenaiva yAtaH pathA, svasthAstiSThata daivameva hi nRNAM vRddhau kSaye vA''kulam // 15 // " gehe gehe bhikkhaM maggaMto gahiyakapparo bhamai / aNukaMpAe loo ya dei se asaNamAIyaM / / 16 / / aviya-taM daTuM tayavatthaM taggehasiriM ca sumariuM loo| jhUraMto niyacitte gAhamimaM sarai supasiddhaM // 17 / / kAlaMmi aNAIe jIvANaM vivihakammavasagANaM / taM nasthi saMvihANaM saMsAre jaM na saMbhavai / / 18 / / evaM parivarlDatassa tassa jA jaMti vaccharA kivi| tA aNNayA kayAi siddhattho nAma satthAho // 19 // rAyagiha pai calio ghosAvai ghosaNaM imaM nayare / rAyagihapuragamatthI jo iha samae samaM eu // 20 // maggaMmi tassa tattiM thakkavithakkassa'haM karissAmi / / / iya soUNaM bahave, dINANAhAdao caliyA ||2shaa tANaM ca majjhayAre sa patthio iMdanAgadamago'vi / sattho'vi tAva vaccai, samAgayA jAva govelA | / / 22 / / to AvAsaM giNhai, sacchAyajalAsae paesaMmi / siddhe bhoyaNajAe sa iMdanAgo'vi bhikkhatthaM / / 23 / / satthaMmi samoyario, laddho bhikkhae~ / pavara ghayakUro / bhuttA ya rukkhaheTThA satyeNa samaM puNo calio // 24 // ajjiNNadosao se bIyadiNe nAsi tArisI bhukkhA / to na paviTTho satthe / bhikkhatthaM seTThiNA diTho // 25 / / taruheTThA uvaviTTho jhANovagao muNivva to setttthii| ciMtei niyamaNaMmI ajjaM uvavAsio eso // 26 / / avvattaliMgiyaM taM, taiyadiNe satthamAgayaM daTuM, / satthavaI se dAvai niddhaM pavaraM ca AhAraM // 27 // teNaM ca do diNAI ajjiNNeNuvahayA chuhA tassa / seTThIvi muNai Jain E 158c1emational For Personat Private Use Only "Ishalibrary.org Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 29 // eso chaTTAo pAraNaM kuNai // 28 // patto cautthAdiyahe puTTho ki nAgao'si duNNi diNe ? / so tuShikko acchai chaTTatavottI kalaha seTThI // 29 // jao bhaNiya- "chaNNo dhammo payaDaM ca porusaM ca parakalattapariharaNaM / gaMjaNarahio jammo rADhAtANa nivvahai // 30 // " evaM ca tavaguNeNaM sa raMjio dei tassa AhAraM / susiNiddhAiguNajuyaM pAraNagadimi tuTThamaNo ||31|| taduvaTTaMbhavaseNa ya bahubahuyaraauvavAsakaraNAo / jAo mAsuvavAsI kameNa so iMdanAgamuNI // 32 // bhaNai ya taM siddhattho na jAva nayaraM muNe ! tumaM patto / tAva na pAraNagaThA annAvAsami gaMtavvaM // 33 // jaM kiMpi tujjha joyaM osahabhesajjapejjAI / amhANavi AvAse hohI taM jeNa avigappaM ||34|| loo'vi tassa paNao tagguNarAgeNa raMjio ya daDhaM / taM ciya guNiyaM pecchai, lei na nAmapi annassa ||35|| aNNe bhaNNaMti esegapiMDio teNa taM khu aTThapayaM / laddhaM jeNa nimaMtitassavi geNhai na'nnassa || 36 || pattA ya kameNa puraM satthAheNAvi niyagihaM ceva / kArAvio maDho se teNavi muMDAviyaM sIsaM ||37|| kAsAyacIvaradharo vikkhAo taMmi so pure jAo / dijjaMtaMpi na icchai AhAraM seTTiNA pacchA ||38|| pAraNagadiNe logo niyaniyagehaMmi kuNai ADhatti / tassaTTA eso uNaM egagihe pAriDaM valai ||39|| jANai na sesaloo kassavi gehami pAriyaM imiNA / gahiyAhAro cii paDivAlaMto niyagihasu // 40 // to sesajANaNaTTA miliUNa paropparaM nayaraloo / kuNai imaM saMkeya bhattiparo iMdaNAmi // 41 // kassavi jasta pariccha AhAro muNivaro imo teNaM / loyassa jANaNaTThA bherI tADAviyavvatti // 42 // vitte pAraNayaMmI jeNa jaNo niyaniyesu kajjesu / laggai evaM vaccai kAlo aha aNNA tattha ||43|| viharaMto purapaTTaNagAmAgaranagaramaMDiyaM vasuhaM / sirivaddhamANasAmI samosaDho guNasilujANe || 44|| suttatthaporisIe uvariM bhikkhAi nIharaMto ya / goyamasAmI ruddho vIreNa asaNaM bhaNiuM // 45 // puTTho ya goyameNaM sAmI ! kimosaNAnimittaMti ? / sAmIvi bhaNai goyama ! pAraNagaM iMdanAgassa || 46 || savvo'vi jaNo iNhi vaTTai takkajjaAulatteNaM / jeNa pamatto so uNa dito'vi aNesaNaM kuNai // 47 // khaNamettaMmi gayaMmA puNo'vi bhaNiyaM samoyaraha iNhiM / bhikkhatthaM taM ca muNi, evaM daTTaM bhaNejjAhi // 48 // bho ! bho ! aNegapiMDiya ! icchai taM egapiMDio TTaM / icchaMti pabhaNaUNaM nIhario goyamamuNIvi // 49 // vaccaMteNa ya itto diTTho bhaNiovi taM tao ruTTho / kahamahamaNegapiMDo ekkagihe ceva giNhaMto // 50 // eevva ahaM no khalu gihe gihe pariyaDAmi bhikkhatthaM / uvasaMto ya khaNeNaM ciMtai huM homi jaha bhaNio || 51|| jamhA maha pAraNae logo'NegAi kuNai piMDAI / ee akayamakAriyapiMDaM giNhaMti varamuNiNo // 52 // tA'gapiMDio'haM ee puNa egapiMDiyA For Personal & Private Use Only Jain EducaIaternational / / / 29 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. gA.8 // 30 // saccaM / evaM ciMtitassa ya jAIsaraNaM samuppannaM / / 53 / / puvvAhIyaM ca suyaM sariyaM liMgaM ca devayAdinaM / gahiyaM vikkhAyajaso jAo patteyabuddho so // 54 / / bhAsai ya iMdanAgajjhayaNaM uppaNNakevalannANo / nIsesakammavigamaM kAuM mokkhaM ca saMpatto / / 55 / / evaM micchattaguNAdaNabhinivesAu iMdanAgeNaM / pattA sammattAI jaha taha anne'vi pAviti / / 56 / / suyaevipasAeNaM bhaNiyaM micchassa paMcamaM dAraM / jayaNAdAraM iNhiM, kamapattaM tassa taM bhaNimo // 57|| jayaNA lahuyAgarUI ammaDasIsohi'dattabhIehiM / maraNabbhuvagamakaraNaM baMbhe kappe samuppaNNA // 8 // ___mithyAtvasya yatanA prakrAntA tasyAzca sAmAnyalakSaNaM nivedya mithyAtvaviSayatAmAha-yatanA laghutAgurute ucyata iti zeSaH, yatyate-prayatna: kriyate kArya pratyanayeti yatanA, 'laghutAgurute' laghutAgurutAlocanaM cAtra laghutAgurute ityanena vivakSitaM, tato'yamatra bhAvArtha:- zAstrAnusArikuzAgrIyabuddhyA gurulAghavA''locanapUrvaM laghulAbhaparihAreNa gurulAbhAGgIkaraNaM yatanA, etAM ca mithyAtvaviSayAM darzayitumudAharaNamAha-"ammaDasIsehi'dattabhIehiM maraNabbhuvagamakaraNaM' ti ammaDo nAma parivrAjakastasya ziSyA:- antevAsinastai:, kIdRzaiH ? -'adattabhItaiH' adattAdAnaviratibhaGgabhItaiH, kartari tRtIyA, kRtamiti gamyamAnatvAt 'maraNAbhyupagamakaraNaM' maraNaM prANatyAgastasyAbhyupagama:-aGgIkArastasya karaNaM-vidhAnaM, mithyAtvayatanA yatheti zeSaH, nanu ceyamadattAdAnavirativiSayA yatanA na mithyAtvaviSayA tatkimidamaprastutAbhidhAnam ?, ucyate, yathA cAritravatazcAritrapariNAAmAnuraJjitaM bAhyAmanuSThAnaM sarvaM cAritramityabhidhIyate tathA mithyAdRSTemithyAtvAnuraJjitaM sarvamanuSThAnaM mithyAtvamiti tato nAmithyAtvaviSayeyamito nAprastutAbhidhAnaM / aho ammaDaziSyA: samyagdRSTayo dezaviratAzca zrUyante tatkathamiyaM mithyAtvayatanA?, ucyate, pArivrajyaM hi mithyAdRSTyanuSThAnamata: samyagdRSTayo'pi dezaviratA api mithyAdRza iva vyavahriyante, na ca vyavahAro na pradhAnamiti vacanIyaM, "jai jiNamayaM pavajjaha tA mA vavahAranicchae muyaha / vavahAranaucchee titthuccheo jao'vassaM // 1 // " itivacanAt, etadeva phaladvAreNopadarzayannAha-baMbhe kappe samuppaNNA' padAvayavena padasamudAyavyapadezAdbrahmaNItyanena brahmaloke iti labhyate, brahmaloke-paJcame kalpate mithyAtvayatanAnubhAvAdutpannAH, anyathA samyagdRSTitvAt kecidacyute'pyutpadyeran, uktaM hi-"uvavAo sAvagANaM ukkoseNaM tu accuo jAva / jAvaMti baMbhaloo caragaparivvAyauvavAo // 1 // " iti gAthA'kSarArthaH / bhAvArthastu kathAnakagamyaH, taccedam iha yadA bhagavAnutpannadivyavimalakevalajJAna: kSAyikadarzanacAritrapramukhaguNaratnarAjito jitajagattrayamakaradhvajamahAvairI vijayAvAptAsImamahimaprAgbhAro // 30 // Jain Educ h ternational For Personal Private Use Only library.org Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharApatizrIsiddhArthatanayo vijahAra mahAvIra: tadA'STau brAhmaNA: parivrAjakA babhUvuH, tadyathA-"kRSNo 1 dvIpAyanaH 2 kaNDuH 3, karakaNDuH 4 navapadavRttiHmU.deva. parAzaraH 5 / ammaDo 6 devaguptazva 7 nAradAkhya 8 stathA'STamaH // 1 // " te ca SaSTitantrAdizAstravizAradAH caturdazavidyAsthAnapAragA: vR. yazo dAnazaucatIrthAbhiSekAdibhirdharmamAcakSANA: udakamRttikAkSAlanena zaucAcAramupavarNayanta: zaucaparipAlanaparA vayamabhiSekajalapUtAtmA no'vighnena svargaM gamiSyAma // 31 // iti prarUpayanto viharanti sma, na kalpate caiteSAmavaTataDAgAdijalAvagAhanaM hastyazvarathAdiyAnAvarohaNaM muSTikakuzIlavAdiprekSAvalokanaM strIkathAdivikathAkaraNaM haritakAyavighaTTanAdyanarthadaNDAsevanaM bahumUlyavicitravastrAbharaNopakaraNadhAraNaM mAlyAdibhogAGgasaMsarga vA kartuM kevalaM dhAturaktaikavastradhAraNaM anAmikayA pavitrikAsvIkaraNaM zravaNena karNatUraparidhAnaM gaGgAmRttikayA lalATe tilakaviracanaM pAnasnAnahastapAdAdiprakSAlanAnimittaM ca yathAkramaM mAgadhaprasiddhaprasthakA DhakapramANapramitaprasannaparipUtastimitavahamAnAnyadattodakagrahaNaM, evaMprakAramanyadapi svazAstravihitamanuSThAnamAsevamAnAstiSThanti sma, evaMvidhakriyAparAzca ye kAlamAse kAlaM kRtavantaste utkarSato dazasAgaropamasthitikA brahmalokakalpe devatayodapadyanta, tanmadhyavartyammaDaparivrAjakazca saptazatasaGkhyaziSyaparivRto'nyadA bhagavato mahAvIrasya dezanAmAkarNya pratipannANuvrataguNavratazikSAvrata: samadhigatasakalajIvAjIvAditattva: sarvato'GgIkRtamaithunavirativrata AdhAkarmikAdidoSaduSTabhaktapAnAdiparihArasusthita: pUrvoditaparivrAjakaguNopetazca kAmpilyapuranivAsI paramazrAvako babhUva, tadantevAsinazca kadAcidati-pravRddhaprabalatApadivase jyeSThamAsi pracaNDacaNDarazmikaranikarasantApatApite sakalajIvaloke vihArArthaM kAmpilyapurAtpurimatAlanagaraM prati prasthitAH, gacchantazca tAvadgatA yAvadekA mahATavI, yA ca mahAnarendrasenevetastato nirIkSyamANapuNDarIkazatasaMkulA vividhaharipatrarathavirAjitA ca rAmarAvaNasaGgrAmabhUmiriva saMcaranizAcara-bibhISaNA nIlanalAlaGkRtA ca vijigISunRpativijayayAtreva visArivAhinIkAzA dakSA ca kvacidanavolokyamAnamAnavA'pi bahuvidhaviTapihitA zivAnugatApi nAparNA, tasyAM ca nirjanAyAM kiyantamapi bhUbhAgamatikrAntAnAmamISAM pUrvagRhItamudakaM niSThitaM, tata: pipAsayA'bhibhUyamAnA anyamudakadAtArama-pazyantaste sarve'pyevamAlocitavanta:, yathAniSThitamidAnIM tAvadasmAkaM purA saMgRhItaM jalaM, na ca sunipuNaM nirUpayadbhirapi kazcidudakadAtA'nyo nirIkSitaH, svayaM grahItuM ca tanna kalpate, tadidAnIM maraNameva naH zreyaH, yata uktam-"varaM praveSTuM jvalitaM hutAzanaM, na cApi bhagnaM cirasaJcitaM vratam / varaM hi mRtyuH suvizuddhakarmaNo, na cApi zIlassvalitasya jIvitam // 1 // " evaM ca sarvasaMmataparyAlocanAnantaraM tridaNDukuNDikAdhupakaraNa-rajAtamekAnte vyatsRjya mahAnadyA gaGgAyA: pulinaparisare R31 // KA vAlukAsaMstArakAn saMstIrya tadArUDhAH pUrvAbhimukhA: saMparyaGkaniSaNNalalATataTaghaTitAJjalipuTA bhagavato'rhataH zakrastavenAbhiSTraya vizeSeNa vartamAnatIrthAdhipati Jain Educa te mabonal For Personal & Private Use Only ww.X orary.org Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 32 // varddhamAnasvAminaM dharmAcAryamammaDaparivrAjakaM cAbhivandya pUrvapratyAkhyAtayAvajjIvika-sthUlaprANAtipAtamRSAvAdAdattAdAnasarvamaithunaparigrahAn saMsmRtyedAnImapi mithyAtva navapada vayaM bhUya: zramaNasya bhagavato mahAvIrasyAntike sarvaM prANAtipAtaM pratyAcakSmahe ityAdikrameNa sarvavratAnyuccAryASTAdazapApasthAnavimuktAzayA yAvajjIvikaM yatanAyAM vR. yazo caturvidhAhAraparihAramAdhAya zarIramapi caramocchvAvasani:zvAseSu vyutsRSTamasmAbhiriti cetasi kRtvA pAdapopagamanaM kRtavantaH, tatazca katiciddivasAnyanazanena ammaDa sthitvA''locitapratikrAntA: samAdhinA kAlaM kRtvA paJcame brahmalokakalpe dazasAgaropamasthitayo devA utpannAH / evaM ca te laghulAbhamadattAdAnaM parihRtya ziSyodA. gurulAbhaM maraNaM cAGgIkRtya mithyAtvayatanAmAsevitavanta iti prakRtamavasitaM, prasaGgAgataM tvammaDaparivrAjakakathAnakAnusandhAnaM kiJcitkiyate-tatrAsau parivrAjakapatirvividhakautukavazIkRtA-zeSalokaH kAmpilyapure prativasati sma, anyadA ca tadguNAnurAgaviracitamanoraJjanAt janAttadguNAn bhagavAn gautamasvAmI samAkarNya ni:saMzayapratItikRte bhagavantaM mahAvIrasvAminaM vidhivat papraccha-yathA bhagavan ! ayaM loko yadyapadizati-evamammaDaparivrAjaka: kAmpilyapure gRhazateSvAhAramAhArayati, evaM vasatimupaitI-tyAdi, tatki tathA ?, bhagavAnavAdIt-tathA, kathametadevamiti pRSTa: punarbhagavAn brUte sma gautama ! ammaDaparivrAjakasya prakRtibhadratAvinItatA-diguNopetasyAnavarataM SaSThASTamAdiprakRSTatapa:zoSitazarIrasya sUryAbhimukhordhvabAhyAtApanAdikAyaklezamanubhavata K2 uttarottarazubhapariNAmavazAdvizudhyamAnalezyasya tadAvaraNIyakSayopazamena vaikriyavIryAvadhijJAnAdilabdhayaH samutpannAH, tato'sau lokavismAyananimittaM sarvamevaM / vidadhAti, evamAkarNya gautamo vinayaviracitAJjalipuTa: punarvyajijJapatsvAmin ! ayamevaMlabdhisampanno'mmaDaparivrAjaka: kadA sarvaviratipariNAmamanubhaviSyati ?, kathaM vA kAlaM kariSyati ?, kAlaM kRtvA kvotpatsyate ?, kadA vA'zeSakarmakSayaM vidhAya paramagati prApsyati ?, ityAdi puSTa: svAmI punaravocat gautama ! na tAvadasmin bhave'sau sarvaviratimavApsyati, nApi dezaviratipariNAmAt pratipatiSyati, kevalaM pUrvavarNitaguNakalApopeto'nekalokopakAraM kurvANo bahUni varSANi zramaNopAsakaparyAyaM pAlayiSyati, tatazcAvadhijJAnena vijJAtAsannamaraNo mAsikasaMlekhanayA SaSTi bhaktAnyanazanenAvacchidyAlocitapratikrAnta: / samAdhinA kAlaM kariSyati, kAlaM kRtvA brahAlokakalpe devatvenotpatsyate, tatra ca daza sAgaropamANi devabhavapratyayaM sukhamanubhUya svAyuSkakSayeNa cyutvA mahAvidehe samutpatsyate, garbhasthe ca tasmin pitrodharme dRDhA pratijJetikRtvA nivartiteSu jAtakarmavyavahAreSu saMprApte dvAdaze divase svavaMzajyeSThA yathArtha dRDhapratijJa iti nAma kariSyanti, tatazca zuklapakSakSapAkara iva pratidivasaM pravarddhamAno yAvatsAtirekASTavarSo bhaviSyati tAvatprazasteSu tithikaraNayoganakSatradivasamuhUrteSu // 32 // kalAcAryasya tatpitarastamupaneSyaMti, so'pyacireNaiva kAlena sakalakalAkalApakuzala: saMpatsyate, kevalaM navayauvane vartamAno'pi samastabhogAGga prAptAvapi Jain Ed e rational library.org KON For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 33 // zaGkAkA hAta zeSaH, keSAM maparivrAjakaH, saca dvIpabrahmasu viSa sAMsArikasukhasya niHspRho bhaviSyati, anyadA tathAvidhAcAryasamIpe samAkarNya dharmadezanAM vijJAya saMsArAsArasvabhAvatAM paribhAvyaikAntikAtya-ntikaparamasukharUpatAmapavargasya nirviNNo jAtijarAmaraNAdipravartanAyAstaducchedadakSAM sarvasAvadhanivRttirUpAM bhagavadarhadupadiSTAM dIkSAM mahAvibhUtyA prapatsyate, tatazcAzeSAticArarahitAM kAJcitkAlaM paripAlyottarottarapariNAmavizuddhivazAtsamAruhya kSapakzreNI vidhAya ghAtikarmakSayamutpAdya sakalalokAlo-kaprakAzanapratyalaM kevalajJAnamanekabhavyalokopakAraM kurvANo vihRtya bahUni varSANi kevaliparyAyeNa saMlikhya mAsikasaMlekhanayA''tmAnaM SaSTi bhaktAnyanazanenAvacchidyAntarmuhUrtAvazeSAyuSko'nubhUya paJcahUsvAkSaroccAraNatulyakAlA yoganirodhAvasthA parityajya bhavopagrAhikarmacatuSkeNa saha zarIramavigrahagatyA samayenaikena setsyati / / vyAkhyAtaM SaSTha dvAreNa sodAharaNena mithyAtvam, adhunA saptamenAticAradvAreNAbhidhIyate aiyaraNaM jahajAyaM sivamuggalamAi dIvabaMbhesu / parivaDiyavihaMgANaM saMkiyamAIhiM suttehiM // 9 // aticaraNaM nAmAticAra:- zaGkAkAGkSAvicikitsAdirUpaH, natu sarvathA mithyAtvaparityAgarUpaH, tathArUpetve bhaGgAdavizeSaprApteH, tad yathA jAtaM-yathA sampannaM mithyAtvasya tathA kathyata iti zeSaH, keSAM mithyAtvAticaraNaM jAtamityAha-sivamoggalamAi'tti sUtratvAlluptaSaSThIvibhaktiko nirdezaH, tata: zivamudgalAdInAmityarthaH, zivo-rAjarSiH mudgala:- parivrAjakaH, saca sa ca tau tAvAdI yeSAM te tadAdayasteSAM, kIdRzAnAmityAha'pratipatitavibhaGgAnAM vinaSTAjJAnavizeSANAM, keSu viSaye, ? ityAha-'dIvabaMbhesu' tti dvIpabrahmasu viSaye, dvIpetyanena sapta dvIpA vyAkhyAnAdavaseyAH, tadantargatatvena samudrA api sapta labhyante, brahmazabdena ca paJcamakalpo brahmalokAbhidho'bhidhIyate, tadgrahaNAdanuktA apyAdyAzcatvAro labhyante, yojanA tu yathAsaGkhyaM, tenAyamartha:-saptadvIpaviSayapratipatitavibhaGgasya zivarAjarSe: paJcakalpaviSayapratipatitavibhaGgasya mudgalaparivrAjakasya ca mithyAtvAticaraNaM / jAtamiti saMTaGkaH, kaiH, ? ityAha-'saMkiyamAIhiM suttehiM ti, zaGkitAdibhi: sUtrairiti gAthA'kSarArthaH / bhAvArthastu kathAnakAbhyAmavaseya:, te ceme asthi uvaruvari nivsntgaampttttnnmddNbsNkinnnno| kinnnnrnrvijjaahrpriyriypesrmnniio||1|| rmnniiynnmuhuvmijjmaanntaamrsruirsrniyro| saraniyaratIrarehirakAraNDavahaMsacakkohe / / 2 / / kohaaidosvjjiyvihrtaanneymunnignnpvitto| vittovahasiyavesamaNanayaririddhIguNo deso||3|| (tribhirvizeSakam) aviya-siririsahanAhataNao Asi purA taMmi kurunariMdotti / nAmeNa tassa to so deso'vi kurutti vikkhAo // 4 // aNNaM ca-ThANe 2 dIsaMti jattha // 3 nayarAI taha sarAI ca / savaNANi sakamalANi ya kuvalayaANaMdajaNagAI / / 5 / / saggaM va vivihamaNaharamaNeyasurabhavaNapaMtiramaNIyaM / tatthasthi hasthiNapuraM Jain Education international For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 34 // Jain Educ saIvilAsehi pariyariyaM // 6 // jaM ca paDihayapaDivakkhehivi kalikAlapavesavAraNatthaM ca / puvvanaridehi kayaM alaMghapAyAraparikhittaM ||7|| mANasasaraM va aipauravANiyaM taha sarAyahaMsaM ca / sutavassimANasaM piva nIsesakhamApahANayaraM ||8|| avi ya dosAyaro sasaMko sakalaMko jattha kevalaM caMdo / saMtAvayaro tivvo sahassarassI durAloo || 9 || haMsagaNo bisabhakkhI vihaMgasattho virUvasaMjutto / na u tannivAsiloo dhammAitivaggasArarao ||10|| tatyAsi gruypddivkkhkuNbhikumbhyddviuddnnmiNdo| iMdIvaradalanayaNo nayaNANaMdo ya loyANaM // 11 // ANAmittavasIkayaaNeyasAmaMtapaNayapayakamalo / kamalAnilao rAyA sivotti nAmeNa vikkhAo || 12|| sIyavva rAmadaiyA gorivva maNoharA piyA tassa / dhAriNi nAma pasiddhA salakkhaNA rAmaseNa vva // 13 // lAvaNNAiguNo hiM tijagappavarehi jA viNimmaviyA / mayaNassa kae vihiNA bhuvaNattayajayapaDAyavva || 14 || tIe saha tassa sukayANubhAvanivvattiyaM viSayasokkhaM / paMcavihamaNuhavaMtassa ko kAlo vaikkato ||15|| aNNayA ya-rayaNIeN carimajAme suhasuttA dhAriNI mahAdevI / niyayucchaMganiviTTaM sIhaM suyaNaMmi sA niyai / / 16 / / aviya-mahupiMgalakesarabhAsurayaM dhavalattaNanijjiyahArasayaM / sarayaMbudharaM va savijjulayaM, pulaei maidayamerisayaM ||17|| etthataraMmi-pAhAuyamaMgalageyasaddasaMvaliyatUranAeNaM / paDibuddhA sA citai adiTThapuvvo imo sumiNo || 18 || diTTho maejja tA'haM, gaMtuM daiyassa ceva sAhemi / iya ciMtiUNa kahio sumiNo nivaissa jaha diTTho ||19|| teNAvi sumiNasatthANusArao bhAviUNa bhaNiyamiNaM / suMdari ! tuha varaputto hohI pakkhigayasIho // 20 // tavvayaNAyaNNaNagurupamoyaubbhinnabahularomaMcA / devI jAyA navapAusaMmi aMkuriyapuhaivva // 21 // tao - taiyacciya tIse puvvasukayasesAANubhAvao jAo / gabbho suhaMsuheNa parivAlai sA'vi taM vihiNA ||22|| paripUrijjatamaNo'NukUladohalayasutthiyA sA ya / aha annayA pasUyA puttaM surakumarasaMkAsaM // 23 // vaddhAvio ya rAyA ceDIe piyaMvayAbhihANAe / diNNaM ca pAriosiyamaMgavilaggAbharaNagAI || 24|| AdattaM mahAvaddhAvaNayaM, jaM ca kerisaM ? hiyaMtapunnavattayaM visaMta akkhavattayaM paDhaMtabhaTTacaTTayaM viiNNaassaghaTTayaM / milaMtapauravaMdiNaM lasaMtakAmiNIyaNaM vimukkagottavaMdaya rasaMtatUrasaddayaM / / 25 / / payaTTaloyamANayaM niraMtarAyadANayaM, nibaddhahaTTasohayaM jaNohacittamohayaM / vahaMtatellavAhayaM saraMtakuMkumohayaM, taMbolaphullasArayaM viyaTTacittahArayaM / / 26 / / aviyagahiravajjaMtapaTupaDahaghaNamaddalaM, ghusiNachaTTaNayamaMDavayakayavaddalaM / taruNaramaNIhiM gijjaMtabahumaMgalaM, asthidijjaMtakaDaohadhaNasaMkalaM // 27 // harisavasavivasanaccaMtataruNIyaNaM, jayajayArAvasaMruddha hayaMgaNaM / sayalapuraloyaANaMdanaccAvaNaM, jAyamevaMvihaM tattha vadvAvaNaM // 28 // vatte vaddhAvaNae kasu sayale jAyakampesu / sivabhaddetti kumArassa niyayasamae kayaM nAmaM / / 29 / / dehovacaeNaM taha kalAkalAveNa vaDhamANo ya / sayalajasalAha ternational For Personal & Private Use Only mithyAtve 'ticauraH gA. 9 // 34 // helibrary.org Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H 4444444363 navapada saMpatto juvvaNaM kumro||30|| jo ya-mayaraddhayabbhamAuvva mayaNasarasallaviharadehAhiM / accijjai nayaravilAsiNIhiM nayaNuppaladalehiM / / 31 / / aNNayAvRtti:mU.deva. rayaNIya carimajAme suttaviuddhassa sivanariMdassa / jAyA maNaMmi cintA, rajjadhuraM ciMtayaMtassa / / 32 / / savvo'vi jaNo pAvai sukkhaM dukkhaM ca ettha vR. yazo jammaMmi / puvakayakammapariNaivaseNa nikkAraNaM na uNaM / / 33 / / tA asthi mae'vi kayaM pudi kammaM visitttthsuhheuu| rajjateuraraTThAiehi vaDDAmi jeNAraM // 35 // K // 34 // loyapasiddhA ya imo vavahAro jaM viDhappai kile'jja / taM bhujjai aNNadiNe evaM jammatare'vi phuDaM // 35 // tahAaivaDiovi rAsI niccuvabhogeNa aNUvacIyaMto / khijjai jaNassa airA evaM puNNe'vi NAyavvaM // 36 / / tA jAva na galai maI, calai na diTThI suI na pamhusai / sAmaMtamaMtimAIjaNo'vi ANaM na laMghei / / 37 / / puvvakayasukayasesANubhAvao tAva tassa buDkie / majjhavi juttaM kAuM paraloyahiyaM kimavi kajjaM // 38 / / taM ca ima-ApucchiUNa loyaM rajje saMThAviUNa sivabhaI / viharAmi disApuMchiyatAvasadikkhaM gaheUNaM // 39 / / etthaMtaraMmi paDhiyaM baMdiNA kAlaniveyaNastha-udayAyalamArohai sUro taha deva ! vivihakajjesu / kiM kiM siddhaM kiM va na siddhamiti joyaNatthaMva / / 40 / / AyaNNiUNa eyaM, sayaNIyAo samuTThiUNa tao / kayasayalagosakicco atthANabhuvaM samaNupatto // 41 / / tattha ya AhUya asesamiliyasAmaMtamaMtimAINaM / bhaNai niyAbhippAyaM pAyaM sIhAsaNaniviTTho // 42 / / bahumanio ya tehiM tayAbhippAo tao puNo Aha / jai evaM tA sigdhaM dijjau rajjaM kumArassa / / 4 / / etthaMtaraMmi patto paDihAraniveio nivasayAse / siddhavaI nAmeNaM joisio satthanimmAo / / 44 / / AsIsadANapuvvaM bhaNiyamimeNaM ajja tihI supasatthA vAro sAro varaM ca nakkhattaM / jogesu siddhajogo nariMda ! karaNaM ca suikaraNaM / / 45 / / maMgalakajjesu diNaM supasatthaM maMgalANa AvAsaM / tA kuNasu | samIhiyakajjamajjaNamaNavajjaguNasajja ! / / 46 / / siddhavaivayaNamAyaNNiUNa rAyA maNami citei / aNukUladevajoge narANa taM kiM na jaM ghaDai ? // 47 / / jai phuDai aMbaraM dalai meiNI calai ThANao jlhii| tahavi hu sijjhai kajjaM maNicchiyaM puNNavaMtANaM / / 48 / / aNNaha-kattha maI maha esA kahiM ca sAmaMtaloyabahumANo / siddhavaiAgamo kattha kattha supasatthadiNajogo // 49 // iya ciMtiUNa rannA sAmaMtAINa joiyaM vayaNaM / tehivi bhaNiyaM kumaro bahippau deva ! jai evaM // 50 // to rannA paDihAro AiTTho so'vi taM samAhUya / sigghaM ciya saMpatto asthANabhuvaM kumAro ya // 51 / / jaNayAiyANa | tesiM jahociyaM vihiya viNayapaDivattI / naravaiNA AiDe uvaviThTho AsaNe pavare / / 52 / / tao bhaNiyaM maMtiNA-paraloyahiyaM kAuM, samujjao esa vaccha ! tuha jaNao / niviNNakAmabhogo tai rajjabharaM niveseuM / / 53 / / tA vaccha ! tae iNhi appA taha kahavi saMThaveyavvo / jaha pavarapattabhUo Jain Educat leabonal For Personal & Private Use Only I brary og Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 36 // rajjasirIe havai ThANaM / / 54 || jao bhaNiyaM - "nodanvAnarthitAmeti, na cAmbhobhirna pUryate / AtmA tu pAtratAM neyaH, pAtramAyAnti sampadaH // 55 // " iya evamAi bahuyaM sikkhaviUNaM ThiyaMmi maMtimi / nemittieNa bhaNiyaM AsannaM vaTTae laggaM // 56 // to rannA kAraviyA sigghaM rajjAhiseyasAmaggI / pattaMmi laggasamae ucchalie tUranigghose // 57 // jayajayaravasaMvalie maMgalasadde pavittharaMtammi / guruviccheDDeNa kao rajjamiseo kumArassa // 58 // kaihivi diyahohi tao taNayaM ApucchiUNa suhadivase / rAyAvi disApuMkhiyatAvasadikkhaM aha pavaNNo / / 59 / / to dikkhAsamae cciya gahio guruo abhiggaho teNaM / majjhaM jAvajjIvaM chaTThachaTTeNa pAraNayaM / / 60 / / uvavAsadiNe AyAvaNA ya taha uDDabAhuNA niccaM / sUrAbhimuheNa mae kAyavvA pAraNAdiNe ya || 61|| kaMdaphalamUlamAI puvvAidisA kameNa gahiyavvaM / evamabhiggahio so paDhamachaTThassa pAraNae ||62|| AyAvaNabhUmIo paccoruhiUNa Agao uDayaM / kaMdAiANaNatthaM kiDhiNassaMkAiuM gahiuM || 63 || gaMgAnaIeN vaccai tattha ya NhANAiyaM kareUNa / kusajalakalasavihattho puvvadisiM pasario bhaNai ||64|| iha somamahArAyA sivarAyarisiM sudhammamaggaThiyaM / abhirakkhau aNujANau ya kaMdaphalamUlasamihAi || 65 // evaM bhaNiUNa tao jaleNa abbhokkhiUNa tikkhutto / kaMdaphalamUlamAINa kiDhiNasaMkAigaM bhariuM // 66 // samihAo ya gaheuM puNovi uDayaMmi Ao khippN| mottUNa tayaM giNhai agaNi to pAie aggi // 67 // samihamahusappiNIvAragAihomaM savittharaM kAuM / nivvattiyavaisabalI phalAi AhArae pacchA / / 68 / / bIyaMpi chaTThakhamaNaM taheva ADhavai kiM tu pAraNae / dakkhiNadisAi gaMtuM aNujANAvei jamarAyaM // 69 // taiyaMmi pacchimAe varuNaM turiyaMmi uttaradisAe / aNujANAvai dhaNayaM evaM disacakkavAleNaM // 70 // chaTTAo chaTTAo se pAraMtassa kaihivi diNehiM / tayavaraNakhaovasamao vibhaMganANaM samuppaNaM // 71 // pAsai ya satta dIve satta samudde ya ettha loyaMmi / teNa paraM vocchiNNe mannai dIve samudde ya // 72 // to citai kiM imiNA uppaNNeNAvi majjha nANeNaM ? / hatthiNapuraMmi gaMtuM jaM na payAsemi loyassa // 73 // jao bhaNiyaM kiM tAe sirIe pIvarAe? jA hoi anadesaMmi / jA ya na mittehi samaM jaM ca amittA na pecchaMti // 74 // ( granthAgram 1000) iya ciMtiUNa vaccai tatto hatthiNapuraMmi nayaraMmi / Aikkhar3a loyANaM dIvasamuddANa parimANaM / / 75 / / taiyA ya taMmi nayare gAmAgaranagarapaTTaNAe (I) / viharaMto saMpatto sAmI sirivaddhamANajiNo // 76 // jo ya- suravisarapaNayapAo, nigghaaiyghaaikmm-sNghaao| kevalanANasahAo vasIkayAsesaguNajAo // 77 // sahasaMbavaNujjANe samosaDho goyamAisamaNajuo / nayarajaNo ya samaggo samAgao vaMdaNanimittaM / / 78 / / dhammasavaNatthiyAe sadevamaNuyAsurAe parisAe / etthaMtaraMmi bhayavaM ! dhammaM kahiuM samADhato / / 79 / / bho bho devANupiyA ! For Personal & Private Use Only Jain Educaternational mithyAtvA ticAre zi varSijJAtaM // 36 // Cofelibrary.org Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 37 // savve sukkhatthiNo jaNA etthaM / taM puNa na atthi katthavi dhammavihUNANa jaMtUNaM // 80 // nArayatiriyanarAmarabheeNa cauvvihAvi jeNa jiyA / dukkhovaddudehA sukavihUNA pariyaDaMti // 81 // tathAhi aNavarayaM paccaMtA tattakavallIsu tivvadukkhattA / kiM pAuNaMti sattA sokkhaM narayaMmi saMpattA ? // 82 // tiriyAvi chuhapivAAsAdahaNaMkaNatADaNAiduhavAsA / suhiNo kattha hayAsA aibhArArovaghaNasAsA ? // 83 // jaramaraNaroganiTThappa - ogasogAidukkhataviehiM / maNuehivi suhavattA dUraMdUreNa paricattA // 84 // | IsAvisAyavaya (cava) NAimANasumahiDDivairivihiyANaM / devA Navi devaloe dukkhANavi pAviA aMtaM // 85 // tA bho mahANubhAvA ! jai saccaM ciya suhatthiNo tubbhe / tA seviUNa dhammaM airA dukkhakkhayaM kuNaha // 86 // jao-jo duggaigamaNAo nivArao dhArao ya suhaThANe / so dhammo nANadaMsaNacaraNaArAhaNArUvo // 87 // daMsaNanANacarite supavitte sayaladosaparicatte / bhAveNa je niseviMti jaMti te jhatti paramapayaM // 88 // jattha na jarA na maccU na vAhiNo neya paribhavo na bhayaM / taM bhaNNai paramapayaM sAsayasokkhaM nirAbAhaM // / 89 / / iya evamAidhammaM soUNaM vi bhavavirattaNA / savvaviraI pavannA aNNe uNa desavirayaMti / / 90 / / taiyA ya chaTThakhamaNAu pAraNaTThAeN niggao bhikkhaM / nayaraMmi pariyaDaMto goyamasAmI sui vattaM // 91 // sivarAyarisI evaM aisayaNANeNa pAsiuM bhaNai / assi loe dIvA satta samuddA ya satteva // 92 / / teNa paraM vocchiNNA na saMti dIvA va sAgarA vAvi / evaM souM goyamasAmI saMkAuro jAo / / 93 / / to gahiyabhattapANo AgaMtUNaM vihIeN bhuMjittA / parisAe majjhagayaM sAmi viNaoNao bhaNa / / 94 / / jaNaM sivarAyarisI dIvasamuddANa saMkhavisayaMmi / loyassa puro jaMpai taM saccaM ahava micchanti // 95 // savisesaM uvauttA jAyA etyaMtaraMmi sA parisA / ciMtA ya suTThapuTThe amhavi cittaThThiyaM eyaM // 96 // evaM puTTho sAmI pabhaNai gNbhiirmhurvaayaae| sivarAyarisI goyama ! vibhaMganANI bhaNai micchA // 97 // jaMbuddIvAiyA dIvA lavaNAiyA samuddA ya / hoti asaMkhA jamhA duguNA duguNA / tiriyaloe / / 98 / / taM sou parisAe sivarAyarisissa sAhiyaM savvaM / sovi tahA kuNai tahiM saMkaM kakhaM vigicchaM ca // 99 // micchattassa'iyAre, vaTTaMtassa ya vibhaMgaNANaM taM / parivaDiyaM navi pecchai kiMcivi diTThiphAIyaM / / 100 / / to ciMtiuM payatto puvvamahaM savvameva pAsaMto / iNhi kiMpi na pAsAmi kAraNaM kiMci tA hojjA // 101 // ahavA aisayanANi, tameva gaMtUNa vaMdiUNa tahA / pucchAmi savvameyaM iya ciMtiya jAi jiNapAsaM // 102 // vaMdittA Apucchai jaM jaM sAmIvi kahai sesaM taM / to paDibuddho ciMtai savvanna NicchaeNeso // 103 // iya ciMtiUNa viNayAvabaddhasIsaMjalI bhaNai NAha! kAuM mahApasAyaM niyadakkhaM majjha viyaresu || 104 / / aNNANapAsaNaM chalio'haM NAha ! ettiyaM kAlaM / teNa na nAo taM sAmi ! sayalatelokkapayaDo'vi // 105 // iya evaM pabhaNeMto sa dikkhio sAmiNA niyakareNa / For Personal & Private Use Only // // 37 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRttiHmU.deva. vR. yazo // 38 // mithyAtva bhaGga gA. 10 sikkhAvio ya samayaM sAmAyAri ca sAhUNaM / / 106 / / appeNavi kAleNaM suttatthavisArao ya saMpanno / paripAliUNa bahave varise chaumatthapariyAyaM / / 107 / / aMtami khavagaseDhiM AruhiUNaM visuddhajhANeNaM / giddaDDaghAyakammo uppADai kevalaM nANaM / / 108 / / kevalipariyAeNavi kittiyakAlaM ihAcchiuM pacchA / selosi paDivajjiya siddho nIsesahayakammo / / 109 / / evaM supasatthamiNaM sivarAyarisissa sAhiyaM cariyaM / vittharao jaha diTuM bhagavaiikkArasasayaMmi // 110 // eyANusAraucciyaM pAyaM moggalakahAvi daTThavvA / kiM tu vibhaMgo se uDDaloyavisao samuppaNNo / / 111 / / assiM loe uDe surA ya kappA ya baMbhaloyaMtA / teNa paraM vocchinne mannai deve ya kappe ya // 112 / / sesaM ihapi taMceva jAva pucchei goyamo vIraM / sAmIvi bhaNai goyama ! devA savvaTThasiddhatA / / 113 / / jamhA sohammAI kappA uDDe duvAlasa havaMti / tatto nava gevejjA taduvari paMcuttarA paMca / / 114 / / sesaM taheva moggalamuNIvi jAvuttamaM payaM patto / saMjAyakevalo savvakammavigamaM kareUNaM / / 115 / / moggalarisissa cariyaM evaM saMkhevao samakkhAyaM / vittharao viNNeyaM vivAhapannattiaMgAo // 116 / / suyae vipasAeNaM sattamamaiyAradAramakkhAyaM / bhaMgaddAraM etto kamapattaM taM nisAmeha / / 117 / / chaTheNaM AyAvaNa vibhaMganANeNa jiivjaannnnyaa| ohI kevalanANaM, to bhaMjo hoi micchassa // 10 // SaSThena' upavAsadvayalakSaNena, aSTamAdyapalakSaNaM caitata, tena tapasyata iti gamyate, 'AyAvaNa' tti AtApanA-sUryAbhimukhova'bAhusthAnAvasthAnalakSaNAM, kurvata ityadhyAhAraH, vihaMganANeNa' tti vibhaGgo-mithyAtvakalaGkito viparIto bodha: avadhyajJAnaM, yata:-"sadasadavisesaNAo bhavaheujahicchiovalaMbhAo / nANaphalAbhAvAo micchaddihissa annANaM // 1 // " tena kasyApi 'jIvajANaNaya' tti jIvajJAna-prANyavabodhanamutpannamiti gamyate, dvata: 'ohi' tti avadhi:- tadAvaraNIyakarmakSayopazamena rUpidravyaviSaya: samyagbodha: saMjAyate, 'kevalaNANaM' ti kevalajJAnaM-ghAtikarmakSayeNa lokAlokAvirbhAvakaM saMpUrNajJAnaM, tacca bhavatIti zeSaH, evaM kadAcit krameNa 'bhaGgaH' vinAza: 'bhavati' jAyate mithyAtvasyeti / nanu vibhaGgena jIvAn jAnata: kathamavadhirbhavati, ? avadhivibhaGgayoJjanAjJArUpayoH parasparaparihArasthitatvAt ?, satyaM, pariNAmavizeSAt, yathA mithyAtvodayavartyapi samyaktvaM yAti tathehApItyadoSaH, uktaJca-"micchAo saMkaMtI aviruddhA hoi sammamIsesu / mIsAo vA dosuM sammA micchaM na uNa mIsaM // 1 // " vibhaGgajJAnI cAvadhijJAnI bhavanmatizrutAvadhisamyaktvAni yugapallabhate, yata uktam-"vibbhaMgAo pariNamaM sammattaM lahai maisuohINi / tayabhAvaMmi maisuyaM suyalaMbhaM kei ubhayaMti // 1 // " iti gAthA'kSarArtha: / / bhAvArthastu dRSTAntabalenAvaseyaH, sa cAyam pUna, aSTamAnupalAkSaNAtvakalAGkato viparIta kasyApi K Jain Educ a ternational For Personal & Private Use Only N ebrary og Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 39 // AsIdbAlatapasvI zivazarmastapodhano dhananirIhaH / SaSThASTamadazamAdiSu tapovizeSeSu baddharatiH || 1 || tasyAnyadordhvabAhorAtApanayA sthitasya ravidRSTeH / karmakSayopazamato vibhaGgabodhaH samudapAdi // 2 // saMklizyamAnasuvizuddhyamAnajIvAMzca tena vijJAya / utpAdagamananityatvayogino jIvabhAvAMzca ||3|| cintayitumeSa lagno rAgadveSAdivazagatA jIvAH / viparItabodhavantaH saMklizyante'tra saMsAre ||4|| rAgAditimiranikaraM vivekadIpena ye tiraskRtya / sadRSTitattvavezmani vizanti te jhagiti zuddhyanti // 5 // evaM ca tasya mArgAnusAricintAkrameNa sNjaataa| avadhijJAnaprAptiH samyaktvamatizrutaiH sAkam / / 6 / / upapattikSamametat yena jinabhadragaNibhirapyuktam / "aNabhinivesA hu kayAi hoi sammattaheUvi" // 7 // tadanu zubhAdhyavasAyasyanihataghanaghAtikarmanicayasya / akSayamanantamanupamamutpannaM kevalajJAnam // 8 // evaM kAdAcitkakrameNa kasyApi sarvathA bhavati / mithyAtvasya vinAzaH punarutpatterabhAvena // 9 // evaM bhaGgadvAraM zrutadevyanubhAvataH samAkhyAtam / kramasaMprAptaM vakSye navamamito bhAvanAdvAram // 10 // bhAvaNa jaha tAmaliNA iDDIvisayA puNo aNasaNaM ca / puNaravi khohaNakAle, lahukammANaM imA merA / / 11 / / bhAvyata iti bhAvanA anityatvAdirUpA 'yathA' yena prakAreNa 'tAmalinA' tAmalizreSThinA gRhAvasthitena bhAviteti zeSaH, hrasvatvaM ca bhAvanAzabdasya prAkRtatvAt, kiMviSayA ? ityAha- 'RddhiviSayA' RddhiH- sampat sA viSayo yasyAH sA tathA, kathaM bhAvitA ?, yathoktaM kenacit - "udbhUtAH prathayanti mohamasamaM nAze mahAntaM nRNAM santApaM janayantyupArjanavidhau klezaM prayacchanti ca / etA nIlapayodgarbhavilasadvidyullatAcaJcalAH, kAle kutra bhavanti hanta ! kathaya kSemAvahAH sampadaH ? ||1|| " 'punaranazanaM ce' ti kartukAmenetyadhyAhArAd yathA bhAvanA bhAviteti saMTaGkaH, punaH zabdo vizeSaNArthaH, zarIrAdiviSayeti vizinaSTi, sA caivam - " anusamayamaraNazaraNo vividhA''dhivyAdhibAdhayA vyathitaH / malamUtrarudhiravasatiH kasya na vairAgyakRddehaH ? ||1|| " vyAsenApyuktam- "yadi nAmAsya kAyasya, yadantastad bahirbhavet / daNDamAdAya loko'yaM, zunaH kAkAMzva vArayet ||1||" ata eva kaizvidupadiSTam-" yAvatsvasthamidaM kalevaragRhaM yAvacca dUre jarA, yAvaccendriyazaktirapratihatA yAvatkSayo nAyuSaH / Atmazreyasi tAvadeva vapuSA kAryaH prayatno mahAn, Adipte bhuvane tu kUpakhananaM pratyudyamaH kIdRzaH ? // 1 // " 'punarapi kSobhaNakAle' iti apizcArthastasya vyavahitaprayogAt na kevalamanazanakAle kSobhaNakAle ca- anazanapratipattisamayasamAyAtabalyasurakumArArabdhadhyAnacyAvanasamaye ca punaH - bhUyo yathA bhAvanA bhAviteti pUrvapadAnuvRtteryojanA, yattadornityasambandhAt tathA, kiM ? 4 // 39 // For Personal & Private Use Only Jain Educatid national www.brary.org Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada va. yazo KA KB bhAvayitavyetyAhRtapadena saMTaGkaH, kuta evam ? iti ced yato laghukarmaNAmeSA maryAdeti gAthA'kSarArthaH, / / mithyAtvabhAvanA tu mithyAdRSTisvAmikatvAditi zivazarma - bhAvanIyaM, bhAvArtha: kathAnakagamyastaccedam kathA asthi iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse asesadesAvayaMsabhUo bhUyappeyajakkharakkhasAiduThovaddavarahio hiyAhiyatthavisayavitrANAi- bhAvasayasamiddhAsiyavisiTThaloyAhiTThio vaMgo nAma jaNavao, jo ya vayanivahaniraMtarovi avao, khayappahANagAmanagarAiTThANo'vi akkhayappahANagAmanagarAiTThANo nA dvAra rammayAe parihavai suraloyaM; tattha ya ThANaThANanirikkhijjamANajiNabhavaNabhavaNAivicittacittamaMDavovaviThThavilAsiloyasaccavijjaMtasAranaTTagIyavAiyAvilAsavittharA tAmalittI nAma nayarI, jA ya parisakkaMtavilAsiNimaNineurarAvamuhariyadiyaMtA niyavihavavittharaM sAhai vva desAgayanarANa, tattha ya dhaNadhannadupayacauppayAi-samiddhisamaddhAsio siyakiraNakaraniyarasarisapasaraMtakittisaMbhArabhariyabhuyaNaMtaro taraNi vva niyabaMdhukamalANaM caMdovva kAmiNInayaNakumuyANaM iMdo vva vibuhajaNamaNANaM paramANaMdadAyI tAmalI nAma moriyavaMsasaMbhavo gAhAvaI hotthA, jo ya caMdo sUro iMdo puNNayaNapahU vihassaI va bhAi somattateyaIsariyadANamaipayarisaguNehi, aNNayA ya tassa suhasejjAe Thiyassa rayaNIe pacchimajAme kuDumbajAgariyaM jAgaramANassa evaM ciMtA samuppaNNA, jahA-putvovajjiyasukaMyasaMbhAravasao asthi majjha purisaparaMparAgayaM aparimiyaM daviNajAyaM samaM samasuhadukkhasahapaMsukIliyavayaMsehiM dhaNadhannadupayacauppayAisAmaggI ya saha viNIyaputtayAipariyaNeNa, puvvovajjisukayaphalaM ca savvameyaM, yata uktam-"dharmAjjanma kule kalaGkavikale jAti: sudharmAtparA, dharmAdAyurakhaNDitaM guru balaM dharmAcca nIrogatA / dharmAdvittamaninditaM nirupamA bhogAzca dharmAtsadA, dharmAdeva ca dehinAM prabhavataH svargApavargAvapi // 1 // " ata eva vyAsenaivamupadiSTam-"kAmArthoM lipsamAnastu, dharmamevAditazcaret / na hi dharmAdbhavetkiJciduSprApamiti me | matiH // 11 // " iti / tA iyANipi sukaovacayaM karemi jeNa paraloevi suhI bhavAmitti ciMtiUNa pahAyappAyAe rayaNIe samuTThio sayaNIyAo kayaM / gosakaraNijja, hakkArAvio sayaNamittAivaggo sAhio tappurao niyAhippAo aNuNNAo ya teNa, kuDuMbabhAraM nikkhiviUNa jeTTaputte dito dINANAhAINa dANaM mannAvito mANaNijjavaggaM saMbhAsitosayaNamittAdi TThiAbhaDhe pujvaparicie loe, je ime gaMgAkUlavatthavvA vANappatthatAvasA, tesiM aMtie pANA(yA)mapaSvajjAe pavvaio, takkhaNaM ca gahio teNa abhiggaho jahA-ajjappabhii ceva jAvajIvaM chadreNaM pAreyavyaM, tavodiNe ya K AyAvaNabhUmIe sUrAbhimuheNa uDDabAhuNA AyAviyavvaM, pAraNagaMmi tAmAlittIe nayarIe uccanIyamajjhimakulehito suddhodaNaM paDigAhiUNa jalathalaNahayarANa Jain Edu a ternational For Personal Private Use Only M elibrary.org Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 41 // rAhAvihapaese pAtatya Aucchika phala va kathA jaMtUNa ekkekkaM bhAgaM dAUNa cautthabhAgAvasesaM ekkavIsaM ekkavIsaM velAo pANie pakvAliUNa bhottavyaM, evaMvihAbhiggaheNa ya vaTTamANassa volINA tassa saTThivAsasahassA, tao ciMtiyamimeNa-"saDhei vAsasahassA, tavaM caraMtassa mjjh'ikkNtaa| susiyappAyaM jAyaM, tayaThisesaM sarIraMpi // 1 // tA jAva'jja'vi na paDai, paripakkaphala va kasyavi anAyaM / eyamiha tAva juttaM vihimaraNArAhaNaM imiNA // 2 // iccAi ciMtayaMto gao tAmalittiM nayariM, tattha AucchiUNa khAmiUNaM ca niyanAivaggaM annaM ca puvvasaMthuyapacchAsaMthuyapAsaMDagihatthAiloyaM jahAgayaM paDigaMtUNa kayANasaNo vivitte tahAvihappaese paDivaNNo pAovagamaM / io yaM-rayaNappahApuDhavIe joyaNasahassamettAo uvaribhAgAo aho aholoyavattibhavaNavAsidevANaM asurakumArANa uttaradisAvatthavvANa asthi balicaMcAbhihANarAyahANI,-"jIe ya phalihabhittaMtarAo devIo pAsiuM asurA / ukkaMThAe AliMgaNuTTiyA jaMti velakkhaM ||shaa aviy-psrNtvivihmnnikirnnniyrpribhggtimirniuulNbaa| caMdAiccapayAsaM viNA virAyaMti payavIo (vIhI) // 2 // annaM ca-sacchamaNibhittisaMkaMtaniyayabiMbe kynnsNkaao| kahakahavi saMThavijjati jattha daiyAo asurehiM // 3 // " tayA ya sA iMdavihUNA jAyA, tao tannivavAsiNo devA devIo ya ahaM ko sAmI hohitti ciMtayaMtA taM bAlatavassiM tAmaliM taTTiyaM pecchiUNa AgayA tassa samIve, tao-vajjatamaharamaddalahakkaDhakkAsusaddasaMvaliyaM / naccaMtaasuraramaNImaNineurarAvarehillaM / / 1 / / viviharasabhAvasaMgayadaiccagijjaMtageyaramaNijjaM / taccittaraMjaNatthaM ADhattaM tehi pecchaNayaM // 2 // so'vi ciMtei-gIyaM palAvamettaM naTuMpi viDaMbaNA visaM visayA / annaM kimettha sAraM? jaMmi maNo majjha gacchejjA / / 3 / / te ye pekkhaNayAvasANe viNNaviuM payattA-amhe asurakumArA balicaMcArAyahANivatthavvA / divveNa kayA'NAhA, tumha sayAsaM samaNupattA / / 4 / / parakajjarayA tubbhe, tubbhe paNaiyaNavacchalA nAha ! / assAmiyANa ahaM tA tubbhe sAmiNo hoha / / 5 / / kAuM niyANametthaM uppaNNA amha sAmiNo tAhe / mANaha asuriMdasiriM aNuhavaha jahicchiyasuhAI // 6 / / nANAvihakIlAhi ya kIlaha samaya daiccaramaNIhiM / ANavaha asurajohe hiyayAhippayekajjesu // 7 // esA asuravariddhI ee asurA imAo asurIo / tumhAyattaM savvaM hohI samuiNNapuNNavasA / / 8 / / evamAivinattiM tesiM suNiUNa ciMtiyaM-eyaM khu jae payarDa, sukayaM dukayaM va ettha jammami / jaM uvaciNei jIvo aNuhavai tayaM parabhavambhi / / 9 / / tathA coktam-"zubhAzubhAni karmANi, svayaM kurvanti dehinaH / svayamevopabhujyante, duHkhAni ca sukhAni ca // 1 // sukhaduHkhAnAM kartA hartA'pi na ko'pi kasyacijjantoH / iti cintaya sadbuddhyA purAkRtaM bhujyate karma // 2 // " evaM ca maevi kayaM, jaM 88888888 For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 42 // kammaM kiMpi tassa sayameva / hohI phalaM niyANaM niratthayaM kiM karemi tao ? / / 10 / / kiM ca visayasuhovadaMsaNeNaM ime mama uvalobhiMti, taM ca paramatthao suhameva na hoi, jao bhaNiyaM - "dukkhAbhAvo na suhaM na tAi sokkhAi jAI sokkhAiM / mottUNa'suhAI suhAI tAI jAI ciya suhAI // 1 // / " aviya visAo'vi dAruNAvivAgA visayA, kahameesa sokkhabuddhI jaNassa ?, tathA coktam- "viSasya viSayANAM ca, dUramatyantamantaram / upabhuktaM viSaM hanti, viSayAH smaraNAdapi // | 1 || " evamAbhAvaNAniviTThacitteNaM ca teNa te aNADhAijjamANA jahAgayaM pddigyaa| so'vi attaNA saTTidiNA asaNaM pAliUNa mao saMto IsANe kappe IsANavaDisae vimANe IsANiMdattAe uvagaNNo, jao ya aDDAvIsalakkhasaMkhANa vimANANaM asIisahassaparimANANaM iMdasAmANiyANaM tettIsaNhaM tAyatIsagANaM cauNhaM logapAlANaM aTThaNhaM aggamahisINaM annesiM ca bahUNaM vemANiyANaM devANaM devINaM ca sAmI / io ya-te balicaMcArAyahANivatthavvA asurakumArA taM akayaniyANaM IsANidattAe uvavaNNaM jANiUNa kovAiTThA tameva paesamAgatUNa tAmalisarIraM vAmapAe suMbeNa baMdhiUNa tAmalittIe nayarIe majjhamajjheNAkaDUMti, ugghositi ya esa NaM tAmalI bAlatavassI sayaMgahiyaliMge pAvakammakArI maevi sirihiriparivajjie saMpanne, tA mA koI imassa nAmaggahaNaMpi karejja, etthaMtaraMmi ya IsANideNa- ko ahaM kuo vA keNa vA sukaNa etthuvavaNNotti, emAiuvautteNa ohiNANAo puvvabhavo, diTTA ya te tahA AghosaNApuvvaM niyasarIraM kaDDoyaDDi karitA, tao AsuruteNa kUradiTThIe nijjhAiUNa tesimuvari mukkA teulesA, tIe DajjhamANA mahAveyaNattA kimeyamayaMDe amha AvaDiyaMti ciMtaMtA ohiNA IsANidaM kuviyaM pAsittA puNo 2 khAmiti, apiya-"uvasaMhara uvasaMhara, kovaM sAmI ! ya pasIya amhANaM / na puNo aviNayamevaM kAhAmo ettha jIvaMtA ||1|| ekkaM avarAhamimaM khamesu paNaiyaNavacchalA jeNa / huMti ihaM sappurisA duhie karuNApahANA ya || 2 || emAi mannAvaMte ya te dahaM vavagayakoveNa IsANideNa sAhariyA teulesA, gayA nivveyaNA te saTTANaM, so'vi payaTTo takkAlociesu majjaNasiddhAyayaNagamaNapotthayavAyaNAivAvAresu, tao ya siddhAyayaNadaMsaNuppannasammattapariNAmo devabhavANuruvAiM aNuhaviUNa nANAvihasuhAI appaDihayasAsaNo houNa sAmANiyAidevavaggesa kIliUNa jahicchamaccharasAhi samaM vivihaviNoehiM pAliUNa do sAgarovamAI sAhiyaM niyamAuyaM tato cuo mahAvidehe sijjhihI / suyaevipasAeNaM cariyaM tAmalirisissa khiyminnN| saMkheveNaM neyaM vittharao bhagavaIe u || 1 || vyAkhyAtaM mithyAtvabhAvanAdvAraM navamaM tadryAkhyAnAcca samarthitaM mithyAtvadvAram adhunA tadanantaroditadvitIyasamyaktvadvArasyAvasaraH, tadapi yAdRzAdibhirnavabhirbhedairvyAkhyeyam ato 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyAtprathamadvAreNa tAvadAha Jain Education ternational For Personal & Private Use Only mithyAtva bhAvanAyAM tAmali dRSTAnta: // // 42 // www.jaibrary.org Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo jiyarAgadosamohehiM bhAsiyaM jamiha jiNavariMdehiM / taM ceva hoi tattaM iya buddhI hoi sammattaM // 12 // "jiyarAgadosamohehiM' ti rajyate-zuddhasphaTikanirmalo'pyAtmA anyathAtvapAdyate'neneti rAga:-mAyAlobhakaSAyarUpa: sa ca dveSTi-tAMstAn prANinaH pratyaprIto bhavatyanenati dveSa:-krodhamAnakaSAyalakSaNaH, tathA ca vAcakamukhya:- "mAyAlobhakaSAyAvityetadrAgasajJitaM dvandvam / krodho mAnazva punarvRSa iti samAsanirdiSTaH // 1 // " sa ca muhyati-heyopAdeyArtheSu vicitto bhavatyaneneti moha:-ajJAnaM mohayatIti vA moha:-mohanIyameva mithyAtvAdisvabhAvaM sa ca te jitA:-parAbhUtA nirmUlocchedakaraNena, natu satAmeva niSprabhatvamAtrApAdanena, sarvathA ghAtikarmavinAzena kevalotpAde bhagavatAM dezanAsambhavAt, rAgadveSamohA yaiste tathA tai: jitarAgadveSamohai: 'bhASitaM' pratipAditaM 'yat' jIvAdi 'iha' jagati jayanti rAgAdIniti jinA:chadmasthavItarAgAsteSAM varA:-sAmAnyakevalinasteSAmindrA:-catustriMzadatizayaizvaryavantastIrthakarAste jinavarendrAstai:, etacca vizeSyapadaM jitarAgadveSamohairiti ca vizeSaNaM, anena ca samyaktvalakSaNabhaNane hetuH sUcitaH, tathA coktam-vItarAgA hi sarvajJAH, mithyA na bruvate vacaH / tasmAtteSAM vacaH satyaM, tathyaM bhUtArthadarzanam // 1 // " iti, 'taM ceva' ti tacchabdo yacchabdApekSayA 'ca:' pUraNe 'eva:' avadhAraNe sa ca bhinnakrama: tatastadeva 'bhavati' jAyate 'tattvaM' paramArthasat, nAnyadrAgAdidoSopahatakapilAdipraNItaM, rAgAdidoSavattAM ca kapilAdInAmasadbhUtaikAntanityAdibhAvadezanAgamyeti bhAvanIyaM, 'iti' evaMvidhA 'buddhiH' mati: 'bhavati' jAyate 'samyaktvaM' samyagdarzanamiti / nanu buddhirnAma matiH, sA ca jJAnameva, samyaktvaM tu tattvazraddhAnaM, yadAha vAcaka:-'tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanaM (tattvA 1-2) miti, tato yajjJAnaM na tadarzanamiti kathametat ?, anocyate, buddhijanyA tattvarucirapi buddhizabdena vivakSitA, kArye kAraNopacArAt, naca kAryakAraNabhAvo'pyanayornAstIti vAcyaM, tathA ca pUjyA:- nANamavAyadhiIo daMsaNamiThaM jhogghehaao| taha tattaruI sammaM roijjai jeNa taM nANaM // 1 // ' athavA sarasasundara AnandaheturayaM modaka ityAdi guNadarzikA matileki ruciH pratItA tadviparItA doSagrAhiNI tvaruciH, tathehApi lokarUDhyA rucirUpaiva buddhirvivakSiteti na kazciddoSa iti gAthArthaH / / 12 / / samyaktve yAdRzadvAragAtheyamupavarNitA yathAbodhamitastasyA bhedadvAraM prapaJcayate__ egavihaduvihativihaM cauhA paMcaviha dasavihaM sammaM / davvAikAragAiyauvasamabheehi vA sammaM // 13 // 'egavihaduvihativihaM'ti, atra "nIyA lovamabhUyA ya ANiyA dIhabiMdudubbhAvA" (nItA lopaM AnItAzvAbhUtA dIrghatvabinduvirbhAvAH) JainEducK hemational For Personal Private Lise Only wAMA%brary.org Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 44 // ityAdilakSaNenAnusvAralope 'sammaM' ti vakSyamANapadasambandhenaikavidhaM samyaktvamityAdi yojanIyaM, 'cauha' tti caturdhA - caturbhiH prakAraiH samyaktvaM bhavatIti zeSa:, 'paMcaviha dasavihaM ti pUrvavadyojanIyaM tatraikavidhaM ekaprakAramupAdhibhedAvivakSayA nirbhedamityarthaH, tadyathA-tattvArthazraddhAnaM samyaktvamiti, uktaM ca-"trikAlavidbhistrijagaccharaNyairjIvAdayo ye'bhihitAH padArthAH / zraddhAnameSAM parayA vizuddhyA, taddarzanaM samyagudAharanti // 1 // traikAlyaM dravyaSaTkaM navapadasahitaM jIvaSaTAkAyalezyAH, paJcAnye cAstikAyA vratasamitigatijJAnacAritrabhedAH / ityete mokSamUlaM tribhuvanamahitaiH proktamarhadbhirIzaiH, pratyeti zraddadhAti spRzati ca matimAn yaH sa vai zuddhaSTiH // 2 // " etaccAnuktamapyavasIyata iti sUtrakRtA na vivRtaM, dvividhAdi tu na jJAyata ityullekhamAha- 'davvA' ityAdi, yathAkramameva sambandha:, tena dvividha dravyAdi, trividhaM kArakAdi, caturdhA paJcavidhaM copazamabhedaiH, kRtaikazeSadvandvapadatvAccAsyobhayatra sambandha iti bhAvanIyaM dazavidhaM ca vAzabdasUcitanisargAdibhedaiH, tatra dvividhaM 'davva' ti sUcAmAtratvAd dravyato bhAvatazva, dravyataH zuddhamidhyAtvapuJjavartinaH pudgalA eva, bhAvatastadupaSTambhajanito jIvasya tattvarucipariNAmaH, AdizabdaH prakArAntarairapi dvividhatvadarzanArtha:, tena nizvayavyavahAranaisargikAdhigamikapaudgalikApaudgalikAdibhedato'pi dvividhamiti, nizcayavyavahArarUpaM ca "jaM moNaM taM sammaM jaM sammaM tamiha hoi mANaM tu / nicchayao iyarassa u, samma sammattaheUvi // 1 // iti gAthAto bhAvanIyaM, nisarga :svabhAvastasmAdupadezAdyanapekSaM yatsamyaktvaM jAyate tannaisagikam, AdhigamikaM tu paropadezApekSaM, paudgalikaM kSAyopazamikabhAvabhAvi, kSAyikamaupazamikaM cApaudgalikamiti / trividhaM samyaktvaM 'kAraga' tti pUrvoktahetoH kArakarocakavyaJjakabhedAd, AdizabdAtkSAyopazamikAdibhedato veti, uktaJca "sammattaMpi ya tivihaM khaovasamiyaM tahovasamiyaM ca / khaDyaM ca kAragAI paNNattaM vIyarAgehiM // 1 // caturdhA samyaktvaM, kairbhedaiH ? ityAha'uvasamabheehiM' ti bahuvacanasya gaNArthatvAdaupazamikakSAyikakSAyopazamikasAsvAdanabhedaiH, paJcavidhamapyetaireva vedakasahitaiH, padaghaTanAdi tu pUrvavat, dazavidhaM vAzabdasUcitaprajJApanopAGgaGghSTabhedaiH, tathA ca tatroktam- "nisagguvaesaruI ANaruI suttabIyaruimeva / ahigamavitthAraruI kiriyA saMkhevadhammaruI // 1 // " kathaM dvividhAdibhedaM samyaktvamityAha- samyag - avaiparItyena AgamoktaprakAreNa, na tu svamatiparikalpitabhedaiH, kArakAdisvarUpaM ca-jaM jaha bhaNiyaM taM taha karei sai jammi kAragaM taM tu / royagasammattaM puNa ruimittakaraM muNeyavvaM // | 1 || sayamiha micchaddiTThI dhammakahAIhi dIvai parassa / sammattamiNaM dIvaga kAraNaphalabhAvao neyaM ||2|| micchattaM jamuiNNa taM khINaMaNuiyaM ca uvasaMtaM / mIsIbhAvapariNayaM veijjataM khaovasamaM || 3 || uvasAmagaseDhigayassa hoi , For Personal & Private Use Only Jain Educhternational samyaktve bhedadvAram gA. 13 // 44 // elibrary.org Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 45 // uvasAmiyaM tu sammattaM / jo vA akayatipuMjo akhaviyamiccho lahai sammaM // 4|| khINe daMsaNamohe tivihaMmivi bhvniyaannbhuutmmi| nippaccavAyamaulaM sammattaM khAiyaM hoI / / 5 / / uvasamasammattAo cayao micchaM apAvamANassa / sAsAyaNa sammattaM tayaMtarAlaMmi chAvaliyaM / / 6 / / bAvIsasaMtamohassa suddhadaliyakkhayami ADhatte / jIvassa carimapoggalaaNuhavaNe veyayaM hoi / / 7 / jo jiNadiDhe bhAve cauvihe saddahAi sayameva / emeva nannahatti ya nissaggaruitti nAyavvA / / 8 / / ee ceva u bhAve uvaiTe jo pareNa saddahai / chaumattheNa jiNeNa va uvaesaruitti nAyavlo / / 9 / / rAgo doso moho annANaM jassa avagayaM hoi / ANAe royaMto so khalu ANAruI nAma // 10 // jo suttamahijjato sueNa ogAhaI u sammattaM / aMgeNa bAhireNa va so suttaruitti nAyavyo / / 11 / / egapae'NegAI payAiM jo payaraI u sammatte / udaevva tellabiMdU so bIyaruitti nAyavvo // 12 / / so hoi abhigamaruI suyanANaM jeNa asthao diTuM / ekkArasa aMgAi painnagA diTThivAo ya // 13 / / davvANa savvabhAvA savvapamANohi jassa uvaladdhA / savvAhiM nayavihIhiM vitthAraruI muNeyavyo / / 14 / / daMsaNanANacaritte tavaviNae saccasamiiguttIsu / jo kiriyAbhAvaraI so khalu kiriyAruI nAma / / 15 / / aNabhiggahipakudiTThI, saMkhevaruitti hoi naayvvo| avisArao pavayaNe aNabhiggahio ya sesesuM / / 16 / / jo asthikAyadhammaM suyadhamma khalu carittadhammaM ca / saddahai jiNAbhihiyaM so dhammaruitti nAyavco // 17 // ityAdi granthAntarato'vaseyamiti gAthArthaH / / 18 / / vyAkhyAtaM bhedadvAramadhunA 'yathA jAyata' ityucyate kAUNa gaMThimeyaM sahasammuiyAe pANiNo koii| paravAgaraNA anne lahaMti sammattavararayaNaM // 14 // 'kRtvA' vidhAya, kaM ?-'granthibhedaM' granthi:- karmajanito ghanarAgadveSapariNAmaH, yathoktam- "gaMThitti sudubbheo kakkhaDaghaNarUDhagaMThi vv| jIvassa kammajaNio ghaNarAgaddosapariNAmo // 11 // " tasya bhedo-vidAraNaM granthibhedastaM kRtvA, kiM ?- labhante' prApnuvanti 'samyaktvavararalaM' samyaktvameva varaM-pradhAnaM cintAmaNyAdiratnApekSayA tacca tadratnaM ca samyaktvavararatnamiti turyapAdena sambandhaH, tathA coktam-"samyaktvaratnAnna paraM hi ralaM, samyaktvabandhorna paro'sti bandhuH / samyaktvamitrAnna paraM hi mitraM, samyaktvalAbhAnna paro'sti lAbhaH // 1 // " ke? ityAha-'prANinaH' prANAindriyAdayaH, yathoktam-paJcendriyANi trividhaM balaM ca, ucchvAsani:zvAsamathAnyadAyuH / prANA dazaite bhagavadbhiriSTAH," iti, te vidyante yeSAM te prANino- DORI45 // jIvAH, kiM sarve'pi ?, netyAha-'kecit' stokAH, na sarve'pi, kathaM ?- sahasammuiyAi' tti sopaskAratvAtsUtratvAcca sahAtmanA yA saGgatA mati: sA For Personal Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiH mU. deva. va. yazo / / 46 / / sahasaMmatiH, ko'rthaH ? - paropadezanirapekSatayA jAtismaraNapratibhAdirUpayA, keciditthaM labhante, anye kathamityAha- 'paravyAkaraNAt' paropadezAd 'anye' apare kRtvA granthibhedaM labhante samyaktvavararatnamiti pUrvasambandhaH iti gAthA'kSarArtheH // bhAvArthastu saptatikAgRhaccUrNito'vaseyaH, sthAnAzUnyArthaM tu kiJcillikhyate-iha kazcidanAdimidhyAdRnASTirnarakagatyAdigaticatuSTayAnyataragatau vartamAno jJAnAvaraNAdisaptaprakArakarmarAzeryathApravRttakaraNasaMpAditAnta:sAgaropamakoTAkoTisthitikaH saJjJipaJcendriyaparyApto matizrutavibhaMgAnAmanyatarasAkAropayoge manovAkkAyayogatrikAnyatarayoge tejaH padmazuklalezyAnAM krameNa vivakSitajaghanyamadhyamotkRSTapariNAmAnAmekataralezyApariNAme varttamAno'zubhaprakRtInAM catuH sthAnakarasaM dvisthAnakaM zubhaprakRtInAM dvisthAnakarasaM catuH sthAnakaM kurvANo jJAnAvaraNAntarAyadazakadarzanAvaraNanavakamidhyAtvakaSAyaSoDazakabhayajugupsAtaijasakArmaNavarNAdicatuSkAgurulaghUpaghAtanirmANarUpAH saptacatvAriMzadadhruvabandhinIH sarvA eva badhnan parAvarttamAnAstu saMbhavadbhavaprAyogyA avizuddhasyAyurbandhAdhyavasAnayogAdAyuSkavarjyA eva svIkurvANaH, tathAhi yadi tiryaG manuSyo vA prathamaM samyaktvalAbhamupArjayati tadA devagatiprAyogyA evaM suradvikavaikriyadvikaparAghAtocchvAsaprazastavihAyogatipaJcendriyajAtisAtoccairgotrasamacaturasratrasAdidazakasvabhAvA ekaviMzatiprakRtIrvadhnAti, suranArakau tu manuSyagatiprAyogyA eva manuSyadvikaudArikadvikaprathama saMhananaparAghAtAdidvAviMzatiM svIkurutaH, saptamapRthvInArakAstu tiryadrikanIcairgotrasahitAH prAguktamanuSyagatiprAyogyadvAviMzatyantargatA evaikonaviMzatiprakRtIrbandhantIti / tathA pUrvaprakaraNAnivRttikaraNasaJjJakavizuddhivizeSAbhyAM pratyekamantarmuhUrtamAtrakAlamAnAbhyAM vizuddhayamAnaH sthitighAtarasaMghAtasthitibandhaguNazreNIrapUrvA (a) pUrvatarAzca pravarttayannantarakaraNamArabhate, tathA coktam"ThiDkaDagANa evaM bahu sahassA aicchiyA jAhe / saMkhejjaime bhAge sese aniyadviyadhyAe // 1 // ADhavaDa aMtara so aMtamuhutta tu o dhariyaM / taM paDhamaThiI jANasu AIe micchadaliyassa // 2 // aMtamuhuttA uvariM kiMcaNamuhuttageNa sarisAu / micchattassa ThiIDa ukkirai tamaMtara bhaNiye || 3 || " tatra prathamasthitau midhyAtvadalikavedanAdasau midhyAdyaSTaH, antarmuhUtena tu tasyAmapagatAyAmantarakaraNaprathasamaya evaM nisargato'dhigamato vaupazamikasamyaktvamApnoti, yastvantarakaraNaM na karoti sa prathamameva yathApravRtnAdikaraNatrayeNaiva vihitatripuJjIkaraNastathaiva kSAyopazamikaM samyaktvaM labhate, tallAbhe ca samyagjJAnAdilAbha:, uktaJca- "labheNa tassa labhati hu AyahiyaM NANadaMsaNazcaritaM / taM saMsArasamudde jIveNa alakhapu tu || 1||" iti kRtaM prasaGgena, yadyapi cAtra sUtre svasaMmatyA paravyAkaraNAcca samyaktvotpattau dRSTAntasUcA na kRtA tathA'pyAdyapade zreyAMso dvitIyapade cilAtIputro nidarzanamavagantavyaM tatra zreyAMsakathAnakamihaivA'tithisaMvibhAgavratabhAvanAdvAre vakSyati, cilAtIputrakathA ceyam For Personal & Private Use Only Jain Educationemnational sampaktvo tyAvidhi gA. 14 3 / / 46 / / www.janbrary.org Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. pazo // 47 // nayaraMmi khiipaTTe jiyasattu nAma Asi naranAho / sayalateurasArA dhAraNinAmA ya se devI || 1|| so matikhittabhAro tI samaM visayovakhadullalio / dogudagubva devo gayaMpi kAlaM na yANei || 2 || taiyA ya taMmi nayare nivasai putto diyassa ekkassa / cohasavijjAThANANa pArago jamnadevo ni || 3 || paMDiyamANI thaddho suivAI jAigavvio so ya daguNa nayaramajjhe, sAhUjarNa khisaI bahUhA || 4 || jiNasArANassa giNes avaNNavAyaM ca vivihibhaMgIhiM / bhai ya jaNassa purao, suibhAvavivajjiyA ee // 5 // aha annayA kayAI samosaDho tattha bAhirujjANe / suyinAmo sUrI, tassIso suvvao nAmo || 6 || goyaracariyapaviDo suNiuM dhijjAiyassa taM vattaM / AgaMtu gurupAse AloevaM imaM bhaNai ||7|| jai tubbhe aNujANaha to'haM sakkhaM samaggaloyassa / gaMtu rAyasahAe'vaNemi paMDiccagavvaM se ||8|| to bhagai gurU amhaM na juttameyaM jao ihamhANaM / dhammo khamApahANo virujjhaI so vivAeNaM || 9 || na ya paribhavo'vi eso avakosaparIsahassa sahaNAo / na ya atitha tatva siddhI, vAyAo jeNa bhaNiyaM ca // 10 // "vAdAMzca prativAdAMzca vadanto'nizcitAMstathA / tattvAntaM naiva gacchanti, tilapIlakavadgatI ||11|| evaM guruNA bhaNie, sIso'paDibhaNai suvvai suyaMmi / sai sAmatthe titthaSpabhAvaNA'vassa kAyavyA // 12 // bhaNiyaM ca 'pAvayaNI dhammakahI vAI nemittio tavassI y| vijjA siddho ya kaI aDDeva ya pabhAvagA bhaNiyA ||13||" evaM bhaNiUNa tao nIhArio baMdiUNa gurucalaNe / guruNA'vi guNaM picchaMtaeNa na nivArio pacchA ||14|| bhaNio ya teNa gaMtRRNa jaNNadevA jahA tuma bhadda ! jiNasAsaNassa niMda meM virayasi mUDhajaNapurao || 15|| taM kiM annANAoM kiM vA nANeNa gavvio saMto ? / jai tAva'NNANAo to viramasu bhadda ! eyAo ||16|| jao- "jiNasAsaNassa niMda kuNati annANao'vi je jIvA / te huti dukkhabhAgI bhave 2 nANaguNahINA ||17||" uktaJca "jJAnasya jJAninAM caiva nindApradveSamatsaraiH / upaghAtaizva vighnaizva, jJAnaghnaM karma badhyate ||18|| " aha jANato to nivasabhAe~ bahusambhaloyapaccakkha ? / kuNasu mae saha vArya kiM mUDhajaNaM payAresi ? ||19|| jo tumheM amhaM vA hArissai teNa tassa sIseNaM hoyavyanti paiNNA iya bhaNie tassa so kuvio // 20 // bhaNai ya-bho bho samaNAhama ! gavvabhariya jai vahasi bAyakaMDyaM / to ejja pahAe nivasahAe avaNemi jeNa tayaM // 21 // evaMti mantriUNaM sAhUvi samAgao niyayavasahiM / uiyaMsi divasanAhe uvaDio naravaisahAe ||22|| patto ya jannadevo, bhaNio samaNeNa bhadda ! esa ahaM tuha hijjovayaNeNaM samAgao naravaisagAsaM // 23 // iNhi ca-rAyA sahAeN sAmI sabbhA ee visiddhaloyA y| tA iha pamANabhUmI pabhaNasu jaM kiMpi bhaNijvaM ||24|| etyaMtaraMmi bhaNiyaM jannadeveNa bho ! bho ! ahamA tumbhe, veyANuDDANavirahiyattAo mAyaMga vva asiddho, For Personal & Private Use Only Jain Educationational |||47 / / www.o Brary.org Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vR. yazo // 48 // parA mailA / je pAvaha.? / aha mailadehavatyahAprayanigrahaH / sarvabhUtadayA zodhAtto jamhA / na ya heU esa bhaNiyavyo / / 25 / / tayaNuTThANaM satvaM soyavihipurassaraM jao bhnniy| tubbhe ya asuibhUyA, malamailiyadehavatthehiM / / 36 / / to muNiNA samyaktvo saMlattaM, loyAgamabAhiyA paiNNA te / jamhA jaI pasasthA loiyasatthe ya gijjati / / 27 / / tathA coktam- "sAdhUnAM darzanaM zreSThaM, tIrthabhUtA hi tpAdecilA sAdhavaH / tIrthaM punAti kAlena sadyaH sAdhusamAgamaH // 28 // vedAnusAribhirapyuktam- "zucirbhUmigataM toyaM, zucirnArI pativratA / tiputrajJAtaM zucirdharmaparo rAjA, brahmacArI sadA zuciH // 29 // " heUvi te asiddho jamhA vee vivajjiyA hiMsA / amhevi taM na karimo tA kaha veuttavihirahiyA ? // 30 // ukta ca vede 'na hiMsyAtsarvabhUtAnIti' tayaguTThANAbhAvo soyAbhAveNa sAhio jo ya / sovi ajutto jamhA soyaM khu aNegahA bhaNiyaM // 31 // tathA ca vedAnusAriNaH-"satyaM zaucaM tapaH zaucaM, zaucamindriyanigrahaH / sarvabhUtadayA zaucaM, jalazaucaM ca paJcamam // 32 // ' saccAisevaNAo to kaha asuittaNaM bhave amha ? / aha mailadehavastheha'suittaNaM taMpihuM ajuttaM / / 33 / / jao bhaNiyaM "malamailA paMkamailA dhUlImailA na te narA mailA / je pAvakammamailA te mailA jIvaloyaMmi // 34 // " iyaM evamAivayaNehiM jAva sa kao niruttaro teNaM / tAhe se sIsattaM paDivanno bhAvarahio'vi / / 35 // uvasaMhariUNa tao vAyaM sAhU sabhAgao vasahiM / abhivaMdiUNa sUri & dikkhaM ca davAvaI tassa / / 36 / / paDivannapAlaNaM ciya mahavvayaM hoi vIrapurisANaM / citaMteNaM teNavi paDivaNNA davvao dikkhA / / 37 / / bhaNiyaM ca- "chijjau sIsaM aha hou baMdhaNaM vayau savvahA lacchI / paDivaNNApAlaNesuM purisANa jaM hoi taM hou // 38 // " aNNayA ya-katthavi atthe saMcoiyassa se devayAe~ prinnaamo| bhAveNavi saMjAo kiMtu duguMcha na so muyai / / 39 / / sannAyao'vi sabbe, uvasaMtA tassa sAvayA jAyA / navaraM bhajjAe kayaM mUDhAe kammaNaM tassa / / 40 / / dinnaM ca bhattapANAidANavelAe kahavi pacchaNNaM / aNNANAo bhutte tayaMmi so jAo saviyAro / / 41 / / to vayalovabhayAo gahIyANasaNo mao smaahie| saMpatto suraloyaM, apaDikkaMto duguMchAe / / 42 / / teNaM ciya veraggeNa sAvi paDivajjiUNa pavvajjaM / lajjAe~ tamakahittA gurUNa kAleNa kAlagayA / / 43 / / puvakayasukayavasao uvavaNNA sAvi devaloyaMmi / bhuMjaMti divvalo(bho)e dovi tahiM devabhavajoggA / / 44 / / io ya-asthi iha bharahakhete magahAnAmeNa jaNavao rammo / taMmi puraM rAyagihaM gihadeulahaTTasohillaM / / 45 / / tattha dhaNasatthavAho vAhaNadhaNadhanasaMpayAkalio / bhaddA ya tassa bhajjA dAsI ya cilAiyA tesi / / 46 / / aNNayA ya-so jaNNadevadevA // 48 // tatto caviUNa AuyakhayaMmi / ceDIe~ tIe~ putto duguMchadoseNa saMjAo / / 47 / / kayavayadiyahehiM tao cilAiputtotti se kayaM nAmaM / saMvaDDhio Jain Educa Koemabonal For Personal & Private Use Only w ibrary.org Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vR. yazo // 49 // KO K54 // 1cyA samA'vi jAyA rUvAiguNehi vikkhAyA asthi dhaNasatthavAho tassa suyA susamA yo avasevaNAe~ sovittu / kalAkalApaNaI / / 57 // bho bho rAyagihamI ga vagaMtUNa saMcaliyA // 59 // pattA rAyAjA tavvaiyaraM ca Araklie bhaNaDa kameNaM io ya bhajjAvi se caviuM / / 48 / / / paMcaNha suyANuvariM jAyA duhiyattaNeNaM bhaddAe / uviyasamayaMgi aha suMsumatti tIse kayaM nAmaM // 49 / jummaMpacchA bAlaggAho cilAiputto piUhi ANatto / dilliM diliyAevihu tIe~ samaM kuNaI so'NAli / / 50 / / aha aNNayA ya diTTho, piuNA se nINio ya gehAo! bhamaDaMto ya kameNaM saMpatto sIhaguhapalli / / 51 // pallivaisIhanAyaM samalliUNaM Thio ya so caMDo / kUro daDhappahArI, nittiso savvakammesu / / 52 // tabviguNehi pallIvaissa kAleNa bahumao jAo hoicciya ahava imaM, sarisA sarisesu rajjaMti / / 53 / / uktaJca-"mRgA mRgaiH saGgamanuvrajanti, gAvazca gobhisturagAsturaGgaiH / mUrkhAzca mUkhaiH sudhiyaH sudhIbhiH, samAnazIlavyasaneSu sakhyam / 54 // " vaccaMtesu diNesuM pallivaI aNNayA mao tattha / niyavikkameNa so ceva coraseNAvaI jAo // 55 / / io ya.AUriyalAyaNNA nIsesa kalAkalAvasaMpuNNA / sA suMsumA'vi jAyA rUvAiguNehi vikkhAyA // 56 / / siTThA ya tassa purao, rAyagihAgaMtueNa keNAvi / tappaDibaMdheNa imo core saddAviuM bhaNai / / 57 / / bho bho rAyagihamI gacchAmo tattha dhaNavaI payaDo / asthi dhaNasatthavAho tassa suyA suMsamA nAma / / 58 / / sA maha bhajjA hohI, tumhANa dhaNaM bahuppayAraM ca / evaM palobhiyA te abbhuvagaMtUNa saMcaliyA // 59 / / pattA rAyagihamI rayaNIe dhaNagihe paviThThA ya / avasevaNIeN sovittu gihajaNe hariyagihasArA // 60 // nIhariyA gehAo pallIvaiNA ya suMsumA gahiyA / nAUNa dhaNo tavvaiyaraM ca Arakkhie bhaNai / / 61 / / corehiM jaM viluttaM taM davvaM savvameva tumhANaM / gaMtUNa niyattAvaha maha duhiyaM susumaM ekkaM // 62 / / to te evaM bhaNiyA, laggA corANa maggao sahasA / so'vi dhaNo saha puttehi niggao tayaNumaggeNaM // 63 / / etthaMtarami ya-dhaNasatthavAhadukkhaM, suyAe~ virahami dAruNaM nAuM / corANa daMsaNasthavva uggao diNayaro jhatti / // 64 // vaccaMtehI ya dUraM savve'vi ya pakkaNA gahiyadavvA / saha suMsumAe diTTho, cilAiputto'vi dUrayaro // 65 / / sanaddhabaddhakavaehiM tehiM saMpAviUNa | taM siNNaM / hayavihayaM kAUNaM sav uddAliyaM davvaM // 66 // taM vuttaMtaM daLu agge kAUNa susumaM clio| AyaTTiyakaravAlo cilAiputto'vi turiyapato // 67 // etyaMtaraMmi ArakkhiehiM bhaNio dhaNo jahA amhe / bhukkhiyatisiyA saMtA duraM ca vimukkaniyadesA // 68 / / visamA ya imA aDavI eso'vi | karAlakhaggaduppeccho! to kiM imIe~ ekkAe~ kAraNe saMsae paDimo // 69 / / nItAvapyuktam-"tyajedekaM kulasyArthe, grAmasyArthe kulaM tyajet / grAma janapadasyArthe, AtmArthe pRthivIM tyajet // 70 // " vuttaM dhaNeNa bho! bho jai evaM to payAha niyagehaM / ahayaM puNa niyaduhiyaM ghettUNaM AgamissAmi KA // 71 / / evaM bhaNiUNa dhaNo, puttehi samaM payaTTio gaMtuM / iyare'vi hu vAhuDiyA, gahiuM ritthaM samatthaMpi / / 72 / / vaccaMto jAva imo niyaDIhUo cilAiputtassa gihamI rayaNAsayA susamA nAmAva / tapaDibaMdhaNahAnIsesa / 44444 in E nerbang For Persona & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 50 // K samyaktvo tpAdecilA tiputrajJAtaM / tAva imo'viha tIse sIsaM khaggeNa gahiUNaM // 73 // mA hou majjha esA mA vA eyANa ciMtayaMto ya / vaccai taheva purao te'vi hu pecchaMti taM dehaM / / 74|| soyApUriyahiyayA piyaputtA sIsavirAhiyaM dehaM / gahiUNa paDiniyattA tisAbubhukkhAhi paritaMtA / / 75 / / taruchAyAe~ niviTThA, bhaNiyA piuNA ya vaccha! tujhe'ttha / gADhaM chuhAbhibhUyA sakkaha na payaMpi gaMtUNaM / / 76 / / tA eNhi-ekkaM jarAe~ gahiyaM annaM dhUyAe maraNadukkhattaM / maM mAriUNa bhakkhaha to suhiyA jAha niyagehaM / / 77 // puttehiM bhaNiyaM hA hA ajuttamayaM tAya ! tae amha sAhiyaM vynnN| evaM kAuM amhe kassa muhaM daMsaissAmo? / / 78 / / emeva jeTTaputteNa bhAsiyaM taMpi vAriyaM tehiM / evaM kameNa savvehiM bhAsie to piyA bhaNai / / 79 / / jai evaM to pacchA eyaM ciya mayakalevaraM khAha / bhaiNI' vigayarAgA muNivva vaNapiDimicchaMtA / / 80 // to bhakkhiUNa taM te pattA gehaM cilAiputto'vi / taha vaccaMto pAsai jhANagayaM muNivaraM ekkaM / / 8 / / taM bhaNai aho samaNA !, saMkheveNa kahesu me dhammaM / annaha tujjhavi sIsaM chindissAmI ahamimaMva // 82 / / paDibujjhihinti uvaogapuvvayaM jANiUNa muNiNAvi / uvasamavivegasaMvara payattayaM sAhiyaM tassa / / 83 / / taM soUNuvasaMto gaMtUNa vivittabhumibhAyaMmi / so ciMtiuM payaTTo eyANa payANa ko astho ? // 84 // hu~ nAyamuvasamo tAva ettha kohassa jo pariccAo / uiyassa vihalakaraNeNa aNuiyassodayanirohA / / 85 / / jao-"duggaigamaNe sauNo sivasaggapahesu kiNhasappovva / attaparobhayasaMtAvadAyago dAruNo koho // 86 // " jAvajjIvaM iNhi hou nivittI imassa tA majjha / iya ciMtiUNa mukkaM karavAlaM dAhiNakarAo / / 90 // jo'vi viveo muNiNA, bIyaTThANaMmi majjha AiTTho / tassavi bhAvattho davvasayaNavatthAiparihAro / / 88 / / jao-"jattiyamette jIvo saMjoge cittavallahe kuNai / tattiyamette so soyakIlae niyamaNe nihai // 89 // " ee'vi pariccattA jAvajjIvAe~ tA mae iNhi / iya citiUNa sIsapi chaDiyaM cattamoheNaM // 90 / / iMdiyanoiMdiyapasarabhaMjaNe saMvaro'vi kira hoi / so'vi mae paDivanno vimukkadeheNa etAhe / / 91 / / kAussaggeNa Thio evaM pariciMtiUNa sa mahappA / muNivaiuvaesAyattasattahiyasArasaMmatto / / 92 / / etthaMtaraMmi-soNiyagaMdhAgayakIDiyAhiM vajjaggadhAratuMDAhiM / so bhakkhiumAraddho pAyatalArabbha jAva siraM / / 93 / / tahavi na calio jhANAo kiMpi jAo ya cAliNIsariso aDDhAhiyadiyahehiM mao ya patto ya suraloyaM / / 94 / / bhaNiyaM ca-"jo tihiM paehiM dhammaM samabhigao saMjamaM samArUDho / uvasamavivegasaMvaraM cilAiputtaM namasAmi // 95 // ahisariyA poehiM soNiyagaMdheNa jasa kiiddiio| khAyaMti uttamaMgaM, taM dukkarakAragaM vaMde // 96 // dhIro cilAiputto jo muiMgaliyAhi // 50 // Jain Educa e rnational For Personal & Private Use Only w e brary.org Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlaNivva ko| so tahavi khajjamANo paDivanno uttamaM atthaM // 97 // aDDhAijjehi rAiMdiehiM pattaM cilAiputteNaM / deviMdAmarabhavaNaM / navapadavRttiHma deva. accharaguNasaMkulaM rammaM // 98 // " evaM saMkheveNaM cariyaM kahiyaM cilAiputassa / vittharao vivaraNAo neyaM uvaesamAlAe // 99 / / zrutadevyA: vazIprasAdena, samyakatvaM jAyate yathA / ityetaktathitaM tasya, doSadvAramathocyate // 100 / // 5 // sammattaparibhaTTho jIvo dukkhANa bhAyaNaM hoi / naMdamaNiyAraseTThI diTuMto estha vasthummi // 15 // samyaktvAt' arhacchAsanazradvAnalakSaNAt 'paribhraSTaH' cyutaH samyakatvaparibhraSTaH, sa tathAvidho 'jIvaH' prANI 'duHkhAnAM' KB zArIramAnasAnAmasAtodayarUpANAM, kugatigAmitayeti zeSaH, 'bhAjanaM' pAtraM bhavati' jAyate, nanu pratijJAmAtrametad, haTAnta: ka ? ityAzaGkAyAmAhanandamaNikArazreSThI 'dRSTAnto' nidarzanaM 'atra' vastuni-samyaktvaparibhraMzAjjIvasya duHkhabhAjanabhavanalakSaNe, iti gAthA'kSarArthaH / / bhAvArthastu kathAnakAdavaseyaH, taccedam purA rAjagRhapattane zreNikarAjakAle dhanadhAnyakanakarajatadvIpadacatuSpadAdisampadupeto nandamaNikAro gRhapatirAsIt, tatra ca tadA zrImanmahAvIrasvAmI samavasRtaH, kautukAdinA ca nandamaNikArastatsamIpaM gataH, bhagavatA ca prArabdhA dharmadezanA, prarUpito nArakatiryanarAmarabhaveSu duHkhagahana: saMsAraH, vyAkhyAtA ni:zaraNatA prANigaNasya, darzita: sAdhuzrAvakabhedena dvividha: saMsArasAgarottaraNaheturdharmaH, taM ca samAkarNya pratibuddhA aneke prANina:, so'pi nando'trAntare'bhyutthAya bhagavantamamivandya ca zrAvakatvaM prapede / anyadA ca trailokyabAndhave bhagavati sindhuviSayamudAyanarAjazrAvakasya pravrAjanArthaM gatavati nandamaNikArazrAvako grISmacaturdazyAM pauSadhiko babhUva, astaMgate ravau vihita: sAyaMtanAvazyakavidhiH, dharmadhyAnaratasya cAsya kasyAJcidvelAyAM pipAsAvedanA prAdurabhUta, tatastayA bAdhyamAnazcintayAmAsa-na kiJcidudakaM vinA jantUnAM, yato jalamantareNa gADhatRDvedanAdodUyamAnamAnasA priyanta eva prANinaH, ata eva / lokA vApIkUpataDAgAdIn jalAzayAn kArayanti, ato'hamapi yadi rajanyAM prANatyAgaM na kariSye tadA kamapi jalAzayaM kArayiSye, evaM ca / mithyAtvodayapratipatitasamyaktvaratnasyAnucintayataH kathamapi vibhAtA rAtriH, prabhAtasamaye ca tathaiva pratipatitabhAvastathAvidhaviziSTa-prAbhRtakahasto gato | rAjakulaM, dRSTo rAjA, DhaukanIyArpaNapUrvakaM ca yAcito jalAzayanimittaM bhUmikhaNDaM, dataM rAjJA, kArayitumArabdhastatra vApI, kAlena niSpannA sA, tasyA: isa kAritAni catvAri dvArANi, caturvapi dvAreSu kAritA: sahakArAdhArAmAH, tadAsanna eva vidhApito vaidezikayogya: pratizrayaH pravarttitA dAnazAlA, evaM ca | prabhUtadraviNajAtaM vyayitvA tatraivAtimUrcchita: kadAcidanupakramamaNIyavyAdhi viddhavapurAtadhyAnopagato mRtvA tasyAmeva vApyAM garbhajazAlUratvenodapAdi, jakAle dhanadhAnyakanakarajananazAvatA ca prArabdhA dharmadezanAtaM ca samAkarNya pratibuddhA karaya prajAjanArtha mavasRtaH, kautukAdinA ca nAtaH sAdhuzrAvakabhedena dvividhaH sa bhagavati sindhuviSayamudAyanarAja // 51 lain Educe Kerational For Persona Private Use Only rary.org Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada samyaktva guNa: gA.16 dhanasArtha va. yazo vAha kathA lokAzca tatra vizrAmAdinimittamAyAtA: pratipAdayanti-yathA dhanyaH sa nandamaNikAro yeneyamevaMvidhAraNyabhUmiriva vividhakamalopazobhitA sIteva sannihitasadArAmA vRtti:mU.deva. navayauvanasubhagAGganeva viziSTanarAnandadAyinI vAApI samutpAditA, ityAdi zlAdhAdikaMca lokairvidhIyamAnamAkarNya tasyAnyadA nandajIvasya kvacidevaMvidhaM zrutapUrva vacanamitIhApohAdi kurvato jAtismaraNamabhUt, jJAtavAMzca pUrvabhavapratipannadezaviratibhaGgavRttAntaM, tatkRtaM ca kuyonipAtaM, gato viSAdaM, tatazca saiva // 52 // dezavirati: svIkRtA, itazca prabhRti prAsukajalaM me pAnaM zuSkazevAlAdirAhAraH, evaM pratipannavratasyAsya vyatikrAnta: kiyAnapi kAla:, anyadA tatraiva grAmanagarAdiSu viharan puna: samavasRtastatra varddhamAnasvAmI, jAto lokapravAdaH, jalAdyAnayanAyAtazrAvikAsalA-pazravaNatastasyApi zAlurasya jAtA bhagavadarzanavandanAdIcchA, nirgatastataH, zubhAdhyavasAyo gantumArabdhaH, antarAle ca turaGgakharakhuracUrNitadeho vratAdhuccArayitvA svayameva parihatyASTAdaza pApasthAnAni mRto devalokamutpanna iti kathAsakSepaH, vistarastu jJAtAdharmakathAto'vaseyaH / uktaM caturthaM doSadvAraM samyaktvasya, adhunA guNadvAraM paJcamamAha sammattassa guNo'yaM aciMtaciMtAmaNissa jaM lahai / sivasaggamaNuyakuhasaMgayANi dhaNasatyavAhovva // 16 // samyaktvasya' uktarUpasya 'guNaH' lAbha: 'ayaM' eSa: acintyamAhAtmya: cintAmaNiracintyacintAmaNiriti zAkapArthivAdidarzanAnmadhyapadalopI samAsastasyeti, acintyamAhAtmyatA cAcintitamokSAdiphalaprApakatvAt, cintAmaNyupamAnaM ca viziSTabhAvaratnatvAdasyeti bhAvanIyaM, yata: kiM ?-yat 'labhate' prApnoti samyaktvapariNato jIva iti zeSaH, kimityAha-zivazca-mokSaH svargazca-nAka: manujAzca manuSyA: zivasvargamanujAsteSAM sukhAni| zarmANi tai: saMgatAni - saGgamA: zivasvargamanujasukhasaGgatAni, tAni yallabhate jIva: eva samyaktvaguNa iti bhAvArtha:, ka eva ? - dhanasArthavAha iva | prathamatIrthakarajIva iveti gAthA'kSarArtha: / / bhAvArthastu kathAnakagamya:, taccedam - asmin jambUdvIpe, dvIpe pazcimavidehasatkSetre / asti kSitipratiSThitanagaraM suranagarasamavibhavam / / 1 / / pAlayati tattadAnIM, prasannacandre narezcare nItyA / tatra dhanasArthavAho babhUva nijavibhavajitadhanadaH / / 2 / / sa vasantapuraM calita: kadApi tadyogyabhANDamAdAya / janabodhanAya paTahena ghoSaNAM kArayAmAsa / / 3 / / yathA-bho bho lokA: ! samprati dhano'bhuta: prasthito vasantapuram / tad yasya tatra gamane vAJchA'sti sa tena samametu // 4 // K pathyadanabhANDamUlyapravahaNavastrAdi yasya yannAsti / tasya sa eva vidhAsyati, tenAkSaNaM samastena / / 5 / / zrutvA ghoSaNamevaM tasya tato vividhakAryakRtacittAH / celu: sevakakRpaNavyavahArakaprabhRtayo'neke / / 6 / / atrAntare-zrIdharmaghoSasUriH, kuto'pi tadghoSaNAM samAkarNya / preSayati sma muniyugaM, samIpamatha mANibhadrasya For Personal Private Use Only // 52 Jain Educal Kerational walKIbrary.org Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 53 // / / 7 / / sarvAdhikAracintanaparAyaNasya khalu sArthavAhasya / tasya sakAse prahitaM yatiyugalaM sUriNA tena ||8|| yugmam / nijagRhasamAgataM tat sAdhuyugaM vIkSya mANibhadro'tha / abhivandya vinayasAraM, papracchAgamanahetumasau || 9 || sAdhubhyAmuktam- bho ! dharmaghoSasUribhirAvAM prahitau samAgatAvatra / dhanasArthapateH zrutvA, vasantapurasaMmukhaM gamanam ||10|| tena samaM jigamiSavo'smatpUjyA yadi ca sa bahumati / kurute / ityuktaH so'vAdIdanugrahaH sArthavAhasya || 11 | kintusvayameva gamana-samaye sUribhirAgatya sArthavAho'pi / bhaNanIya iti gaditvA natvA tau preSayAmAsa // 12 // gatvA tapasviyugmena tena sarvaM niveditaM sUreH / tenAtha tadanumanya svadharmaniratena saMtasthe || 13|| anyasminnahani tataH prazastatithikaraNayoganakSatre / prasthAnameSa cakre nagarAdavidUrabhUbhAge // 14 // tatrasthasyAyAtA AcAryAstasya darzananimittam / bahumunijanaparivArA, dRSTA dhanasArthavAhena // 15 // utthAyAsanadAnAdyucitapratipattipUrvamabhivandya / kiM yUyamapi sameSyatha mayA samaM pRSTavAnevam ||16|| anumanyate yadi bhavAnityevaM sUrayo'pi taM babhaNuH / AhUya sUpakAraM tadanantaramuktAvAneSaH ||17|| bho bhadra ! yad yadA vAmISAmanAdi kalpate kiJcit / munipuGgavebhya ebhyaH tatsarvaM deyamavikalpam ||18|| evaM zrutvA''cAryeNa punarapyuktaM yathA na sArthapate ! AhArAdikamitthaM vicintitaM kalpate'smAkam // 19 // yanna kRtaM nAnumataM na kAritaM kintvacintitaM gRhiNA / AtmArthameva racitaM prAyogyaM tada yato vratinAma / / 20 / / atrAntare dhanasya prAbhRtikaM kazcidarpayAmAsa / paripakkasurabhisahakArasatphalaiH sthAlamApUrNam // 21 // tadvIkSya sArthapatinA hRSTenoce yathA'nugRNA / bhagavantaH ! saMprati mAmucitaphalagrahaNato yUyam // 22 // AcAryairuktam- sampratyeva niveditamevaM bhavato yathA gRhasthairyat / AhArAdi kRtaM syAt svArthaM taktalpate'smAkam / / 23 / / kandaphalamUlakAdi tu zastropahaMta na yattadasmAkam / spraSTumapi nocitaM syAt kiM punariha khAdituM ? bhadra ! ||24|| tacchrutvA tena tato, bhaNitamaho ! duSkaraM vrataM bhavatAm / zAzcatasaukhyo mokSaH sukhena na prApyate yadvA // 25 // evaM yadyapi bhavatAmasmAbhiH stokameva kila kAryam pathi gacchatAM tathA'pi syAdapi tadavazyamAdezyam // 26 // ityuktvA praNipatya prazasya ca prAhiNodasau sUrIn / te'pyuktadharmalAbhAH sthaNDilabhuvamAgatAH zuddham ||27|| svAdhyAyadhyAnaparAstatra sthitvA vibhAvarIM sakalAm / yAtAH prabhAtasamaye (graM. 1500) sAkaM dhanasArthavAhena / / 28 / / tadA ca tApayati mahIpRSTaM zoSayati jalAzayAMstRSaM tanute / nAzayati sarasabhAvAnnidAghasamayo gato vRddhim // 29 // evaMvidhe ca kAle gacchan satataprayANakaiH sArthaH / vividhazcApadabhImAM prApto viSamATavImekAm ||30|| sarjArjunasaralatamAlatAlahiMtAlasallakairvRkSaiH / avaruddhakaraprasaraH sUro'pi na lakSyate yatra ||31|| avAntare-grISmeNa dharAvalayaM samastamuttApitaM vilokyaiva / tasyAzvAsanahetoH payodasamayaH samAyAtaH // 32 // tataH - taDiduccalapratApo grISmaM gurugarjitena For Personal & Private Use Only // 53 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada dhanasArtha vAha kathA tarjayati / dhArAsArapraharaNavibhISaNo vIra iva jaladaH // 33 / / evaMvidhe ca samaye vijJAya dhano'timArgadurgamatAm / ApRcchya sArthikajanaM tatraivAvasthitiM cakre vattima.deva. // 34 / / bhANDAdivinAzabhayAdvidhAya kiJcicca guNalayanikAdi / tasthuH sArthikalokA: varSAnirvAhaNanimittam / / 35 / / tadA ca-sArthasya bahujanatvAt pathasya va. yazo K bahudivasalavanIyatvAt / abhyadhikadAnabhAvAddhanasya sArthe samaste'pi // 36 / / pAtheyAdi kSINaM pazcAttApaM gatazca tllokH| lagnazca kandaphalamUlabhakSaNe // 54 // pIDita: kSudhayA // 37 / / tata:-kathitaM dhanasya rAtrau palyaGkagatasya mANibhadreNa / nAtha ! yathA saMpanna: sArthajanaH kSINapathyadana: / / 38 / / kandaphalamUlakAzI, tApasavRtti samAzrita idAnIm / lajjAM vimucya parihatya pauruSaM muktamaryAdaH / / 39 / / yata:-mAnaM muJcati gauravaM pariharatyAyAti dainyAtmatAM, lajjAmutsRjati zrayatyakaruNAM nIcatvamAlambate / bhAryAbandhusuhRtsuteSvapakRtIrnAnAvidhAzceSTate, kiM kiM yanna karoti ninditamapi prANI kSudhApIDita: ? // 40 // " etaccAkarNya dhanaH kSaNamAtraM cintayA samAkrAnta: / tAmIrNyayeva nidrA, nunoda tadanantaraM tasya // 41 / / atrAntare rajanyAH, pazcimayAme'zcamandurApAla: / AryAmekAmapaThaddhanasArthapatiM samuddizya / / 42 / / 'pAlayati pratipannAn viSamadazAmAgato'pi snnaathH| khaNDIbhUto'pi zazI kumudAni vikAzayatyathavA // 43 // ' zrutvaitAM sArthapati: vimucya nidrAM vicintayAmAsa / stavanacchalena nanvahamanena saMpratyupAlabdhaH / / 44 / / takto'tra sArthamadhye, gADhaM duHkhArdito'sti ? cintayataH / sUripramukhA munayaH, sahasA tasyAgatAzcittam / / 45 / / hA hA naitAvantaM, kAlaM teSAM mayA mahAvratinAm / nAmApi saGgrahItaM, pratijAgaraNAdi dUre'stu // 46 / / kandaphalAdi tu teSAmabhakSyAmiha tena te mahAmunayaH / atyantaduHkhabhAjo maccetastarkayatyevam / / 47 / / ahaha ! pramAdamadirAdAruNatA yatsadA kucintAsu / prerayati janaM sadviSayabudvicaitanyamapaharati / / 48 / / tadidAnImapi gatvA pratijAgaraNaM karomyuSasi teSAm / cintayatastasyaivaM paThitAryA yAmapAlena / / 49 / / 'saMsAre'tra manuSyo ghaTanaM kenApi tena saha labhate / daivasyAnabhilaSato'pi yadvazAtpatati sukharAzau // 50 // ' etAM ca paThyamAnAmAkarNya dhano'pi cetasA tuSTa: / munisaGgamo'nayA me sukhAvahaH sUcito yasmAt / / 51 / / atrAvasare paThitaM kAlanivedakena-'bhUSitabhuvanAbhogo doSAntakaraH samutthito bhAnuH / darzayitumiva tavAyaM samaguNabhAvena mitratvam // 52 // ' utthAya tata: kRtvA prabhAtakRtyAni sArthavAho'pi / agamat sUrisamIpaM bahubhiH parivArito lokaiH / / 53 / / tatra ca gatena tena-kAruNyasya nivAso dhRternidhAnaM niketanaM K nIte: / vezma caturvidhabuddherAdhAraH sAdhudharmasya // 54 // santoSAmRtajaladhi: krodhoddhatadahanasajalajalavAhaH / zrIdharmaghoSasUrirmunibhiH parivArito dRSTa: K 55 / / abhivanditazca bhakatyA saha munibhirasau prahRSTacittena / sArthaprabhuNA''tmAnaM kutArthamabhimanyamAnena / / 56 / / guruNA'bhinandito'sau sAdaramatha KS 800300308808006080 / Jain Educ a ternational For Personal & Private Use Only w eibrary.org Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 55 // dharmalAbhavacanena / bhavamUlakarmakulazailadalanavajrAnalenoccaiH // 57 / / upavizya tato'vAdIddhano yathA nAtha ! puNyarahitasya / rohati na kalpavRkSo gRhe na vA patati vasudhArA / / 58 / / yataH-saMsArajaladhipotaM samatRNamaNileSTukanakaripusuhRdam / saMprApyApi bhavantaM sadvarmanivedakaM sugurum / / 59 / / na zrutamamRtasamAnaM vacanaM . na kRtA jagatprazasyA ca tava caraNakamalasevA vihitA ca na te kvaciccintA // 60 // yugmam / tadidaM pramAdakaraNaM sahanIyaM nAtha ! mAmakaM bhavatA / etadvacanAvasitau sUristamavocaducitajJaH / / 61 / / yathA-sArthapate ! santApaM mA gAstavaM yena sarvameveha / kRtamasmAkaM bhavatA pAlayatA krUrasattvebhya: // 62 / / AhArAdi yathAsaMbhavaM ca dezAdiyogyatAsadRzam / tvatsArthikalokebhya: sarvaM saMpadyate'smAkam / / 63 // tato dhanenoktam-saMsthApanA vacobhi: kimamIbhirnAtha ! bhubhirpyuktai:?| lajje sma sarvathA'haM pramAdacaritena khalvamunA // 64 // tasmAdanugrahaM me vidhAya saMpreSayasva muniyugmam / tatprAyogyaM kiJcid yenAhaM X saMprayacchAmi // 65 / / apratipAtyaM bhAvaM gururapi vijJAya tasya tamuvAca / evaM kriyate sundara ! kintu yatInAM yadiha kalpyam / / 66 / / tajjAnAtyeva bhavAn so'pi prativakti nAtha ! jAnAmi / yadanucitaM sAdhUnAM tannaiva vibho ! pradAsyAmi / / 67 / / tadanantaramAcAryaistapasvisaGghATaka: samAdiSTa: / gamanArthaM tatra dhano'pyabhivandya gato nijAvAsam // 68 / / kSaNamAtreNAyAtaM nijAnumArgeNa vIkSya muniyugmam / avalokayati sma dhanastadA ca tadyogyamazanAdi / / 69 / / bhavitavyatAniyogAd na yAvadanyannirIkSitaM kiJcit / styAnamupAdAya dhRtaM yatipuratastAvadupatasthau // 70 / / uktavAMzca-yadi kalpanIyametattadA'nugRhNIta kuruta / mattoSam / kalpata ityuktvA taimunibhirupasthApitaM pAtram // 71 / / tatazca-parivardvamAnazubhakaNDakena tadbhAvasAracittena / nijajanmajIvitadhanaM kRtArthamabhimanyamAnena // 72 // dattaM ghRtaM munibhya: paramAnandotthapulakinA tAvat / paripUrNamiti bhaNadbhiryAvattaiH saMvRtaM pAtram / / 73 / / abhivandya bhAvasAraM tadanu prasthApitAzca tenaite / pravitIrNadharmalAbhA yathAsamAyAtamupajagmuH // 74 / / tatazca sArthavAhena-tadbhAvasAradAnaprabhAvato bodhibIjamupacitya / bhavyatvapAkakAraNamapArabhavajaladhitIrApam // 75 / / nirvartita: sukhaugha: suramanujabhaveSu zivasukhasamAnaH / saMsAramahAjaladhirmuktitaTI nikaTamAnItA // 76 / / yugmam / tadanUttarottaraguNakrameNa smupaaye tIrthakRttvaM ca / tasmAttrayodazabhave'nubhUyasiddhi ca saMprApta: / / 77 / / tattrayodazabhavasUcikA ceya niyuktigAthA, yathA- "dhaNa 1 mihuNa 2 sura 3 mahabbala 4 laliyaMgaya 5 vairajaMgha 6 mihuNe ya 7 / sohamma 8 vijja 9 accuya 10 cakkI 11 savvaTTha 12 usabhe 13 ya // 78 // " evaM ca tasya-samyaktvabIjamAtre'pyavApyate yadi tathA phalAkalanA / sAkSAtsamyaktvAptau tadeha takti na yadbhavati // 79 / / tathAhi-azamasukhanidhAnaM dhAma saMvignatAyAH, bhavasukhavimukhatvoddIpane sadviveka: / nara-narakapazutvocchedahetunarANAM, zivasukhatarumUlaM zuddhasamyaktvalAbha: / / 80 / uktaJca-"samyaktvamekaM . Jain Educ a tional For Personal Private Use Only ww.xMorary.org Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticArA gA. 18 manujasya yasya, hRdi sthitaM merurivAprakampam / zaGkAdidoSApahRtaM vizuddhaM, na tasya tiryaGnarake bhayaM syAt / / 81 / / prastutArthopayogyetaktiJcidatra niveditam navapadavatiHma deva. vRSabhAkhyAnakAjjJeyaH, zeSazcaritavistaraH / / 82 / / vR. yazo vyAkhyAtaM samyaktvasya paJcamaM guNadvAramadhunA kramaprAptaM SaSThaM ytnaadvaarmucyte||56|| ___ loiyatitthe uNa phaanndaannpesvnnpiNddhunnnnaaii| saMkaMtuvarAgAisu loiyatavakaraNamiccAI // 17 // loiyatitthe'tti tIryate'neneti tIrtha, tacceha dravyatIrtha nadyAdisamabhAgarUpaM, na bhAvatIrtham, ata eva loke-jane sAdhu bhavaM vA laukikaM tacca tattIrthaM ceti tattathA tatra, kimityAha-snAnadAnapreSaNapiNDahavanAdi, na karttavyamiti zeSaH, puna:zabdazca vizeSaNArthaH, tata evaM viziSTi-' KlaukikatIrthe' gaGgAkuzAvartakanakakhalAdike dharmArthinA dharmanimittaM snAnAdi na vidheyaM, tatra snAnaM-zarIrasya zaucakaraNaM dAnaM-dhigjAtibhyo vitaraNaM preSaNaM asthyAdeH prasthApanaM "piMDa' tti avayavamAtreNa samudAyasya vivakSitatvAtpiNDapradAnaM-mRtapitrAdinimittaM piNDapAtakaraNaM 'huNaNaM' ti havana-vahnau ghRtAdiprakSepaNaM, AdizabdAdviziSTayogAnuSThAnatannivAsAdigrahaH, kadA cedaM na karttavyamityAha-saGkrAntizca-uttarAyaNAdi saM(u)parAgazca-sUryacandramasorgrahaNaM tAvAdI yeSAM vyatIpAtAdInAM te tathA teSu, ayamartha:-laukikartIrthaM gatvA saGkrAntyAdiSu snAnAdi na karttavyaM, yadvA pRthageva sambandhaH, laukikatIrthaM snAnAdi na karttavyaM, saGkrAntyAdiSu ca yallaukikaistiladAnAdi kriyate tanna kartavyamiti zeSaH, ayameva cAbhiprAyo mUlavRttau lakSyate, 'huNaNAI' tti Adizabdena sUtakAdigrahaNAt, tathA 'laukikatapa:karaNaM' vatsadvAdazyAdiSvanagnipakkabhakSaNAdi, na karttavyamiti saMbandha iti, Adizabdena ca"paDivannadaMsaNasa ya Na vaMdiuM paNamiuM ca kappaMti / annAiM ceiyAiM paratitthiyadevayAiM ca // 1 // dhammaggiTThigavaNhiga aNAhasAlAtalAyapavabaMdhe / pippalaasaMjayANaM pAvAraphalAi godANaM // 3 // ' ityAdi yaduktaM granthAntare tadapi sarvaM gurulaghvAlocane yathA'nyeSAM sthirIkaraNapravRtyA mithyAtvAdiviSayaM na bhavati tathA paryAlocya vidheyamiti sUcitam, evaM ca kurvatA samyaktvayatanA''parAdhitA bhavatIti gAthA'kSarArthaH / / 17 / / vyAkhyAtaM yatanAdvAraM SaSThaM, sampratyaticAradvAraM samyaktvasya saptamamabhidhIyata __ettha ya saMkA kaMkhA viigicchA annatithiyapasaMsA / paratisthiovasevA ya paMca dUsaMti sammattaM // 18 // atre'ti samyaktve cakAro'nuktavizeSaNasamuccaye, tato nizcayataH pratipatite vyavahArato malinIkRte, kiM ?-zaGkA kAGkSA // 56 // Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only www .brary.org Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0880RR vivicitsA'nyatIrthikaprazaMsA paratIrthikopasevA ca, etA: paJca bhavantItizeSa:, jAtAzca kiM kurvanti ityAha-' duSayanti' vikRti nayantyapanayanti navapadavRtti:mU.deva. vA samyaktvaM, tatra zaGkA-bhagavadarhatpraNItAtyantagahanadharmAstikAyAdipadArtheSu matidaurbalyAtsamyaganavadhAryamANeSu kimevaM syAnnaivamiti saMzayakaraNaM, uktaM hivR. yazo "saMsayakaraNaM saMkA' sA tu dezasarvabhedAdvidhiA, dezazaGkA dezaviSayA, yathA kimayamAtmA'saGakhyeyapradezo'pradezo veti, sarvazaGkA // 57 // KS samastAstikAyavrAta eva kimitthaM netthaM veti, kAGkSA anyAnyasugatAdipraNItadarzanAbhilASa:, yathoktam- "kaMkhA annannadaMsaNaggAho' sA'pi tathaiva se dvidhA, dezakAGkSA-ekadezaviSayA, yathA zobhanaM saugatadarzanamekaM, atra cittajayapratipAdanAt tasya ca pradhAnamuktyupAyatvAditi, sarvakAGkSA tu sarvANyeva kapilakaNabhakSAkSapAdAdimatAnyahiMsApratipAdanaparatvAdiha loke cAtyantikaklezapratipAdakatvAtsundarANItyabhilASa: / 'vicikitsA' yuktyAgamopapanneSvartheSu satsu phalaM prati saMmoho, yathA-kimasya mahata: sikatAkaNakavalakalpatapa:klezasyAyatyAM mama phalasampadavitA na veti, ubhayathA hi kRSIbalAdInAM kriyA: dRzyante-phalavatyo niSphalAzceti, uktaJca-"saMtaMmi vicikicchA sijjhejja na me ayaM aTTho' na ceyaM zakaivetyAzaGkanIyaM, sA hi sakalAsakalapadArthabhAk, tena dravyaguNaviSayA, iyaM tu kriyAviSayaiva, athavA "viuguccha' ti vidvajjugupsA, vidvAMsa:-sAdhavo jJAtabhavasvarUpatvena tyaktasarvasaGgAsteSAM jugupsAnindA, yathA'snAnata: prasvedajalopacitabahulamalagandhavapuSo'mI, ko vA doSaH syAdeteSAM yadi prAzukajalenAGgakSAlanaM kuryuriti / 'anyatIrthikaprazaMse' ti anyepare sarvajJapraNItatIrthavarttibhyaste ca te tIrthakAzca-zAkyAdayasteSAM prazaMsA-stutiriti vigrahaH, sA ca yathA-puNyabhAja ete zAkyAdayo dayAlutvAdityAdi, uktaJca-"parapAsaMDapasaMsA sakkAINamiha vaNNavAo u' / 'paratIthikopasevA ce' ti paratIrthikA:- zAkyAdaya eva teSAmupasevA-upAsanA tatpArzvagamanatadvacanazzravaNatatsamIpAvasthAnAdirUpA, taiH saha paricaya iti yo'rthaH, ata eva parapASaNDasaMstava iti saMstavazabdenAnyatra paricayo vyAkhyAtaH, yathoktam- "tehi saha paricayo jo sa saMthavo hoi nAyavyo / ' samyaktvAticAratvaM ca zaGkAdInAM cittamAlinyajinAvizcAsAdihetutvato bhAvanIyamiti gAthArtha: / / 18 / / atra ca sUtrAnupAttA api zaGkAdipadeSu mUlavRttau prapaJcitajJaziSyAnugrahAya dRSTAntA: sUcitAH, te ca sukhAvagamAya savistarA eva likhyante, tatra zaGkAyAM tAvajjJAtAdharmakathAprasiddhagRhItamayUrANDakasArthavAhaputrakathAnakaM kathyate 8 // 57 // ihaiva jambUdvIpe bhAratakSetrAlaGkArabhUtA campA nagarI, tasyA uttarapUrvasyAM dizi surabhizItalacchAyavividhavanakhaNDamaNDitaM sarvartukaprasavaphalapacayakalitaM For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada subhUmibhAgAbhidhAnamudyAnaM, tadekadezavartimAlukAkacchanivAsinyekA vanamayUrI babhUva, sA cAnyadA svakAlakramopacitaM kalalatAdhAramanupahatamakhaNDa-pANDuramaNDakayumamasUta, kAGkSAyaNaM vRttiHmU.deva.za itazca tasyAmeva campAyAM tadA jinadattasAgaradattaputrau sahapAMzukrIDitau parasparaM mitratvasaMpannau sArthavAhasutAvabhUtAM, tau ca kadAcitra kuzadhva subhUmibhAgodyAnamudyAnatriyamanubhavitumazanapAnakhAdyasvAdhUpapuSpagaMdhAdi samAdAya gaNikayA devadattayA parigatau samAgatau, tatra ca puSkariNISu nAnAvidhabhaGgIbhirjalakrIDAM jodA // 58 // vidhAya devadattayA sArddha kAmabhogalAlasau ciraM sthitvA tasyaivodyAnasya ramyaramyatarAn pradezAnavalokayantau tameva mAlukAkakSaM pravivizatuH, tatazca sA vanamayUrI tAvAlokya vastamAnasA mahata: kekAravAn kurvatI tato niSkamya tadanatidUravarttivRkSazAkhAAdhiruDhA sArthavAhaputrau mAlukAkakSaM cAnimeSayA dRSTyA'valokayantI tasthau, tau tu tAM vanamayurI tathA dRSTvA parasparaM mantritavantau-yathA bhavitavyamatra kenaciktAraNena yenAgatamAtrAvevAvAM na dRSTveyaM vanazikhaNDinI khaNDiteva mahAduHkhAbhibhUtA jAtA, na caitAvataiva sthitA, kintu vAsavazavivazadRSTirito nirgatyA''vAM kakSA ca nirIkSyamANA''ste, tadalokayAva: kakSAntaraM kimatra kAraNamityAlocya sarvata: kakSAntaraM dRSTavantau tAvad yAvadavalokayAMbabhUvatustadaNDakayugmaM, gRhItvA ca tattAvAgatau nijaveMzma, samarpitaM ca svasvadAsAnAmekaikaM tadrakSaNArthamanayA buddhyA, yathA niSpannametanmayUrayugmamAvayoH krIDAyai bhaviSyati, tayozca sAgaradattaputra: svagRhItamayUrANDake zaGkAM kRtavAn yathA kimidaM niSpatsyate naveti, zaGkAparigatazca sa nityamAgatyAnekAbhirudvarttanAdibhistadbAdhikAbhi: prati jAgaraNAbhi: parijAgarti sma, anta:sAraparIkSaNArthaM ca taktarNamUlamAnIyAnekadhA khalakhalayati sma, evaM ca gacchatsu divaseSu tattathA'nanukUlaceSTAbhirvizuSkamAlokya viSaNNa: sAgaradattaputro gatazca pazcAttApaM, yathA-kimidamitthaM mayodvartanAdibhi: kheditaM ? / jinadattaputrastu tatra ni:zaGka eva nodvartanAdi kiJcitkRtavAn, kevalaM vidhinA pAlitavAna, anyadA ca svakAlakrameNa niSpanno mayurapoto dRSTa: tena hRSTamAnasenAkArito mayUrapoSaka:, sanmAnapurassaraM bhaNitazca-yathA'yaM mayUrapoto viziSTaprAyogyadravyaparipoSaNAbhi: zIghrameva paripuSTo bhavati nRttakalAM ca viziSTAmabhyasyati tathA vidhIyatAM, tenApi tadvacanamanumatya gRhIto mayUrapoto nIta: svagRhaM prArabdha: poSayitumanekadravyopacAraiH zikSitazca vividhabhaGgIbhilAsyalIlA tAvad yAvadunmuktabAlabhAva: paripUrNamAnonmAnapramANo vicitragurukalAkalApopeta ekatAlenaivAnekaprakAranRtyakArI saMpanna:, dRSTvA ca taM tathopAttakalAkalApopazobhitaM / kalApinaM sa mayUrapoSako nItvA jinadattaputrapArzva samarpitavAnenaM, tenApi taM tathAvidhamAlokya harSaprakarSodbhinnaromAJcaka kAvacchAditavapuSA dattaM vipulaM tanmanomodadAyi tasmai pAritoSikaM, saMgopitazca svamayUraH, tena ca sthAnasthAnapravarttitApUrvApUrvalAsyalIlAvinodena hRtahRdayIkRta: samastazcampAnagarIloko // 58 // jinadattasuteneti / zaGkAbhAvAbhAvAbhyAM doSaguNau paribhAvya viSayazaGkA parihAryeti, tathA coktam-"jiNavarabhAsiyabhAvesu bhAvasaccesu bhAvao For Personas Private Use Only RORS Lain E KO anal Meibrary.org Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 59 // maimaM / no kujjA saMdehaM saMdeho'Natyaheutti // 1 // nissaMdehattaM puNa guNaheU jaMtahA ya taM kjj| itthaM do seTThisuyA aMDayagAhI uyAharaNaM // 2 // " kAkSAyAM-kuzasthalAbhidhAnanagare kuzadhvajo rAjA, kuzAgrabuddhistasyAmAtya:, anyadA ca rAjJaH kenApi viparItazikSAvazcau prAbhRtamAnIto, na ca kathitaM yathA viparItazikSAvetAviti, tata: kautukena rAjA'mAtyau tAvAruhyAzcavAhanikAyAM nirgatau, tAbhyAmapahRtyAraNyaM pravezitau, nirviNNau ca nRpamantriNau yAvadvalgAM tau mumucatustAvatsthitAvazcau, tata uttIrNamAtrAbhyAmeva tAbhyAmucchoTite tatparyANe patitAvetau turaMgamau, naranAthamahattamau ca bubhukSApipAsApIDyamAnau jalAnveSaNAya dizau'valokayantau dadRzaturbalAkA:,tadanusArapravRttau ca prAptavantau vimalajalApUrNasarovaraM, tatra kRtasnAnAdivyApArau vizramya kSaNamAtraM samAsannataruvarebhya: phalAnyAdAya bhuktvA ca patrazayyAyAM suptau, dvitIyadine ca tata: sthAnAdutthitau svanagarAbhimukhaM vrajantau praaptau| turagapadAnusArasamAgatasainikalokai: nItau kiyadbhirapi divasaiH svanagaram / tato rAjJA kSudhA bAdhyamAnena kArayitvA sarvamAhArajAtaM prekSaNakadRSTAntena manasikRtena bhuktimAkaNThaM, tena cautpAditA mahatI pipAsA janito'ntardAhaH kRtA zUlavyathA, tata: samAsannalokena tadupazamanAya vidhIyamAne'pyagnikhedAdau nirupakramaNIyasaMcaTitadoSaiH kSapitamasyAyuH,abhAjanIbabhuvaihalaukikasukhAnAmeSa AkAGkSAdoSeNa, amAtyastu vamanavirekAdikaraNarUpAM sadvaidyopadezena vidhAya kAyazuddhi taktAlAnarUpalabdhAhArAdikrameNopaLahya zarIramAkAGkSAvimuktAzaya: samastasukhaparamparApAtramabhUt, evaM dharmaviSaye'parAparadarzanAkAGkSAM kurvANa: prANI tatsAdhyasudevatvAdisukhAni nApnoti, pratyuta mithyAtvamupagato nArakAdibhavaparampArAmAsAdayati, ata iyamapi na kAryeti / vicikitsAdipadeSu yathAdRSTAnyevodAharaNAni pradarzyante, tatra vicikitsAyAm-sAvatthIe nayarIe jiNadatto nAma sAvao ahigayajIvAjIvo uvaladdhapuNNapAvo duvAlasavihasAvayadhammavihisamuveo AgAsacArI ya, aNNayA NaMdIsaravaradIvaM jiNamahimadaMsaNatthaM gao tahiM, so ya devaparimalena vAsio jiNANa pUyaM pecchaMto jattamahimAvasANe sapuri samAgao, tattha ya tassa mahesaradatto NAma mitto ciTThai, tassa milio teNa puTTho |-kimeriso ajja tava parimalo apuvvo devaloyatullo?, tao teNa parikahiyaM-jahA'haM naMdIsaravaraceiyapUrva daTuM gao, tatthesa devaparimalo me laggo, mahesaradatto bhaNai-kahaM tattha gao'sivvo?, jiNadatto bhaNai-AgAsagAmiNIe vijjAe, mahesaro bhaNai-mama dehi vijjaM, pasAyaM kuru, jeNAhamavi AgAseNa gacchAmi, sAvaeNa | bhaNiyaM-payacchAmi, kiM tu dussAhA, teNa bhaNiyaM-sAhissAmi, tao sAhaNovAo kahio, jahA-kiNhapakkhacAuddasIe masANe gaMtUNa caupyAyaM sikkagaM kAuNa uvariM rukkhe bajjhai, heTThA ya aMgArakhAiyA kIrai, pacchA sikkage Aruhiya maMtaM aTThasayavArA parijaviya pAo sikkagassa chijjai, evaM maMta // 59 // Jain Educa K abonal For Personal & Private Use Only ww18brary.org Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Xxx K paDhiuM savve chidiyavvA, tao AgAseNa gammai, maMto ya se diNNo, paDivaNNaM ca teNa, aNNayA kiNhacauddasIe sAmaggi kAUNa gao masANabhUmi, kAGkSAyAM vattima.deva. tao khAirakaTThavici(citi)o uvariM rukkhe sikkagaM baMdheUNa Thio, paDhai aTThasayavAraM maMta, ciMtei ya,-evaM cattAri sikkagapAyA chidiyavvA, taomunijugupsA va. yazo KNa yANimo sijjhihii NavA ?, iya ciMtiUNa uttiNNo, puNo'vi ciMtiuM pavatto-datto mama sAvaeNa uvaroheNa maMto, bahUNaM ca diNANaM cAuddasI yAM // 60 // Agamissai, tao puNo'vi AruhiUNa sikkagaM he?o pekkhai khAiraaMgAraciI, tao uttiNNo, evaM jAva caDauttaraM karei tAva io dakkheNa coreNa durgandhodA. | rAiNo aMteure khattaM dAuNa rayaNakaraMDiyA pAviyA, geNhiuM Niggao, kuDhiyA piTThao laggA, tao so tANa bhaeNa taMmi ceva ujjANe paviThTho, kuDhiehiM ciMtiyaM-so esa NAsihI mAressai vA, tao ujjANaM veDhiUNa ciTThAmi, puNo paccUse gahissAmi, so'vi taM NAuM ujjANA parisakkai jAva jalaMto | diTTho aggI maNusso ya uttaracaDaM karemANo, ciMtiuM pavatto-kimeyaMti, tao tassa samIve gao, puTuM ca-kao tuma kimatthaM vA''gao?, teNa bhaNiyaM| ahaM eyAo NayarAo vijjAsAhaNajuo vijjaM sAheDaM, coreNa bhaNiyaM egacittANaM NippakaMpANaM vijjA sijjhai, Na uNa uttaracaDAe, teNa bhaNiyaM ( saccameyaM, kintu AruDho saMto bIhemi ki vijjA sijjhihiti navatti, coreNa bhaNiyaM-keNa vijjAsAhaNo maMto diNNo?, teNa bhaNiyaM sAvageNa, so ya. | mitto majjhaM, ciMtiyaM ca teNa-sAvagA kIDiyAevi pAvaM NecchaMti, ao saccameva, esa sAheuM na sakkai, tao teNa bhaNiyaM-ahaM sAhemi, mama sAhaNovAyaM maMtaM ca payaccha, ahaM tujjha rayaNakaraMDiyaM demi, teNa paDivaNNaM-evaM hou, mAhesaro vitigicchAsamAvaNNo ciMtei-imA vijjA sijjhejja Na vA ?, esA u paccakkhaphalaMti, tao samappiyA rayaNakaraMDiyA, tao coreNa daDhacitteNa vijjA sAhiyA, sAheuM AgAseNa uppaio, iyaro'vi rAyapurisehiM pabhAe gahio salotto ya pAvio raNNo niveio, raNNA vajjho ANatto, sUlIe AroviuM NIo, tao vijjAsiddheNa uvaogo diNNokiM mama guruNo vaTTai?, jAva pecchai vajhaM NijjataM, tao Nayarassuvari silaM viuvvai, AgAsattho loyaM bhaNai-esa Niddoso, pUeUNa mukko, do'vi saDDhA jAyA, ee vitigicchAe dosA tamhA nivvitigicheNa hoyavvaM / / ahavA viugucchatti vakkhAyaM, tatthodAharaNaM-paccaMtavisae sAliggAmo NAma gAmo, tattha dhaNamitto NAma sAvago vasai, dhaNasirI NAma dhUyA, tIse vivAhe sAhuNo AgayA, tao teNa harisaM gaeNa NimaMtiyA, velAkAle AgayANa sAhUNaM sA dhUyA piuNA bhaNiyA-putti ! tuma ceva sAhuNo | // 60 // paDilAhehi, tao sA maMDiyA vihUsiyA paDilAbhei jAva jeTThAsADhadiNesu sAhUNaM jallapasseveNa ahio gaMdho jAo, tao sA agghAiUNa ciMteiJain Educ a tional For Personal Private Use Only w alebrary.org Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapaTa- aho aNavajjo bhaTTAraehiM dhammo desio, jai puNa ime sAhuNo phAsueNa pANieNa NhAejjA tao ko doso hoto ?, tao sA ihaloe kAmabhoe vRtti:ma.deva.KA jiUNa tassa ThANassa aNAloiyApaDikkaMtA kAlaM kAUNa rAyagihe Nagare gaNiyA poTTe uvavaNNA, gabdhagayAe ceva tIe gaNiyAe araI uppaNNA, taoKSA va. yazo aNAe aNegANi gabbhapADaNANi kAriyA, tahAvi AuyabaliyattaNeNa ThiyA jAva jAyA, tao tIe dAsaceDIe samappiyA jahA chaDDeUNa Agaccha, jattha // ya sA tIe chaDDiyA so paeso asuigaMdheNa aIva vAsio, taMmi Nagare tattha kAle bhagavaM vIro samosario, seNio ya taM NAuM savvabaleNa vaMdiuM gacchai, KjAva aggimaseNNaM tIe gaMdhamasahamANaM aNNamaggeNa laggaM, tAhe raNNA puTuM-kimesa loo aNNapaheNa gacchai ?, tao egeNa bhaNiyaM-jahettha dAriyA aIgaMdhajuttA, tIe gandhamasahaMto aNNamaggeNa gacchai, tao raNNA kutUhaleNa gaMtUNa diTThA, ciMtiyaM ca'NeNaM-aho eyAe rUvasaMpayA, gaMdho puNa eriso, tA. gaMtUNa bhagavaMtaM pucchissaM-kasma kammarasa erisaM phalaM?, tao gaMtu bhagavaMtaM vaMdai parameNa viNaeNa, vaMdiuM uvaviTTho pucchai-bhayavaM ! kiM tAe putvabhave kayaM jeNa rUvasaMpaovaveyAvi duggaMdhA ?, tao tIe tiloyaNAheNa punvabhavo kahio, veIyaM ca saMpayaM kammaM, tao teNa bhaNiyaM tIse kA gaI bhavissai?, sAvaya ! sA tujjha pahANabhajjA bhavissai aTTha saMvaccharANi, kahamahaM jANijjA?, tao vIreNa bhaNiyaM-jA tumaM pAsaehiM jiNiuM paTThIe vasthaM dAuM vAhissai taM | jANejjAhi jahesA sA, tao dhammaM souM bhagavaMtaM vaMdittA nagaraM paviTTho, sAvi gayagaMdhA jAyA, tao sA AbhIrehi kAraNAgaehiM gahiyA, rAyagihaM NeUNa bhajjAe samappiyA, tIe dhIyattAe paDivaNNA, mayaharaputteNaM suheNa paripAliyA jovvaNasthA jAyA, rAyagihe kattiyapunnimAe komuicAro NADagaNaTTiyAhiM | pecchaNagANi bhavanti, tao sA dAriyA mAue samaM pecchayA AgayA, tao mayaharabhajjAe samaM ekkami pecchaNae pecchaMtI ciTThai, tao seNio rAyA abhaeNa samaM pacchaNNarUvo tatthevAgao, tao tIe rUvAisayaM daTuM aMgaphAsaM ca aguhaviya ajjhovavaNNo-kahaM esA mama bhavissaitti, chaleNa patthio | kAmo, tIse uttarIe NAmaMkiyaM mudaM baMdheUNa bhaNai-mama keNAvi muddiyA hariyA, ao abhayakumAreNa paccakkheNa hoUNa maNussA saddAviyA, jahA keNai rAiNo muddA gahiyA, dAresu ciTThaha, ekkekkaM mANusaM pAsiUNa mellaha, tehiM taheva sav kayaM, jAva tIe dAriyAe oDhaNae diTThA, rAiNo kahiyaM-coritti gahiyA, teNAvi aMteure NeyAviyA, vibhUIe pariNIyA ya, aIva iTThA jAyA, kAleNa pAsaehi ramaMti, jo ya jippai so piTThIe vAheyavvo, tao tIe rAyA / jio, tao sesarANiyAo jai rAyANaM jiNaMti tao piTThIe pottaM dAuM uvari hatthaM deMti, iyarI puNa pottaM dAUNa vilaggA, raNNA sAmivayaNaM sariUNa hA~sayaM, sA vilakkhiyA pucchai-kiM tae hasiyaM?, rAiNA bhaNiyaM-na kiMci, tahAvi sA NibdheNa pucchiuM pavattA, tao raNNA savvaM punvabhavAiyaM jiNabhaNiyaM JainEducad emational For Personat Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: pU. deva. vR. yazo // 62 // kahiyaM, tao sA saMvegamAvaNNA rAyaM viNNavei-muMcAhi dikkhaM pavajjAmi tao rAiNA mukkA pavvaiyA ya / ao dugaMchAe vivAgaM jANiUNa Na kAyavvA dugaMchati / parapASaNDaprazaMsAyAM zakaTAlakathAnakaM yathA- pADaliputte nayare kappagavaMse NaMdavaMseNa samamaNuvattamANe navame naMdaMmi rajjadhuraM dhArayaMte kappagavaMsapasUo ceva saDAlo nAma maMtI, tassa ya puvvaM sirivacchotti nAmaM Asi, pacchA puttasae samuppaNNe rAiNA sayaDAlotti nAmaM kayaM pasariyasayasAhottikAuM, tassa ya cAyabhoyadakkhiNNAlavaNNAiguNehiM puttasayassavi pahANatamo thUlabhaddo nAma putto sirio ya savvakaNiTTo, io ya-tattheva nayare vararuI nAma dhijjAio, so ya navanaveNa aTThattarasaeNa silogANa naMdarAyaM olaggaha, tuTTho'vi rAyA na kiMci se dei, kevalaM sayaDAlamuhamAloei, so ya micchattaMti kAuM na pasaMsai, tao vararui~NA tamaTThe jANiUNa sayaDAlabhajjA olaggiyA, pucchio tIe, kahio teNa sabbhAvo, tAhe tIe kahiMci patthAve bhaNio bhattA - kIsa tuma vararuissa kavvaM nariMdapurao na pasaMsasi ?, bhaNiyaM kahaM micchattaM pasaMsemi, ? tIe bhaNiyaM uvarohasIlA khu mahApurisA huti, bhAvadoso hu vajjiyabvvo, na ya aNUvi so tujjha asthitti pasaMsejjasutti, tahAvi necchai pasaMsiuM, tao aNNadiyahaMmi puNo bhaNio, tAhe puNo 2 mahilAe bhaNijjamANeNa aNNayA rAiNo purao paDhaMtassa vararuiNo bhaNiyaM maMtiNA - aho subhAsiyaMti, tao rAiNA dINArANa aTThasayaM diNNaM, evaM caiva diNe 2 dAumAdatto rAyA, tao matiNA ciMtiyaM-niTThihI rAyakoso evaMvihavaeNa, to karemi kiMci uvAyaM, tao naMdaM bhaNai bhaTTAragA ! kiM tubbhe eyassa deha ?, teNa bhaNiyaM tume pasaMsiotti, so bhAi- ahaM pasaMsAmi loiyakavvANi aviNaTTANi paDhai, rAyA bhaNai kahaM loiyakavvANi esa paDhai ?, sayaMkayakavvapADhago khu eso, sayaDAleNa bhaNiyaM mama dhUyAo'vi jao paDhaMti, kiMmaMga puNa aNNo loo ?, tassa ya maMtiNo satta dhUyAo, taMjahA- jakkhiNI 1 jakkhadiNNA 2 bhUiNI 3 bhUyadiNNA 4 seNA 5 reNA 6 veNA 7, tAsi ca paDhamA ekkasaMdhiyA ekkavArAe suyaM silogasayapi giNhai bIyA dusaMdhiyA evaM jAva sattamA sattavArAhi suyaM silogasayapi geNhai, tao rAiNo paccAyayaNatthaM aNNadiyahaMmi kayasaMkeyAo aMteure javaNiyaMtariyAo dhariyAo sattavi kaNNagA, samAgao vararuI, paDhiyaM silogaTThasayaM, nisuyaM tAhiM bhaNiyaM maMtiNA-deva ! jai tubbhe Aisaha to niyaghUyAo'vi hakkAriUNa evaM paDhAvemi, rAiNA bhaNiyaM turiyaM hakkArettA paDhAvesu, tao jahA''Navei devettibhaNiUNa maMtiNA ANato aMteuramahallao, jahA -bhaddamuha ! ettha kahiMpi jai maha dhUyAo AgayAo saMti tA sigdhaM rAyasamIvamANesa, evaM karemitti bhaNiUNa gao so aMteuraM, diTThAo tattha tAo, gahiUNaM samAgao nivasamIvaM, For Personal & Private Use Only Jain Educaternational pASaNDa prazaMsAyAM zaka DAlo 0 // 62 // elibrary.org Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada pAyavaDaNuTThiyAo ya naravaissa uvaviTThA piusamIve, bhaNiyA jakhiNI maMtiNA vacche ! jamevaMvihavaNNatthovaveyaM silogaTThasayaM ajja vararuiNA paDhiyaM taM vRtti:mU.deva. tuha ei ?, tIe bhaNiyaM-Ama, to khAi suNAvesu rAyANaM, tao akkhaliyalaliyavANIe suNAviyo rAyA, jakkhadiNNAe doNNi parivADIo jAyAo, KA va. yazotao sAvi taheva bhaNiyA amacceNa, tIevi taheva suNAvio tAva jAva sattahivitti, tao rudruNa rAiNA vararuissa dANaM vAriyaM, pacchA so te dINAre // 63 // KA rattIe gaMgAe naIe jaMteNa dhariuM pahAe sayalaloyapaccakkhaM gaMgaM thoUNa pAeNa jaMtamakkamiUNa ucchalie dINAre gaMgA deitti bhaNiUNaM to geNhai, K& tahAvihapavaMceNa kao sayalovi loo hayahiyao, kAlaMtare ya nisuyaM rAiNA, tao bhaNio sayaDAlo-jai loiyakavvANi paDhai vararuI to kahaM gaMgA tuTThA dINAre se dei ?, tao paDhiyaM maMtiNA- "ADaMbarassa pAo, pAo DaMbhassa vijjayA paao| galagajjiyassa pAo, hiMDai dhutto cauppAo | // 1 // " rAiNA bhaNiyaM-jai evaM to kimesa savvo'pi jaNo tagguNagahaNavAvaDo aNavarayaM ciTThai?, maMtiNA bhaNiyaM-deva ! aviNNAyaparamattho jaNo, jai | puNa na evaM to tattheva gaMtuM pecchAmo kouyaMti, tao tamatthaM paDivajjiUNa rAiNA bhaNiyaM-pabhAe ceva gamissAmo, evaM kIrautti bhaNiUNa uDhio maMtI, gao niyagehaM, viyAlavelAe AiTTho paccaiyapuriso, jahA-gaMtUNa gaMgAe alakkhio acchiUNa jaM kiMci vararuI Thavei taM ANejjasutti, teNavi saMpADiyaM / jahAi8 maMtiNo, pahAyA rayaNI, kayagosakAyavvo gao maMtI rAulaM, rAyavi samaM maMtiNA gao taiMsaNatthaM, gaMgaM thuNaMto diTTho vararuI, thae nivvatte maggiuM / payaTTo jaMtaM pAeNa hattheNa ya, Natthi, tao vilakkho jAo, etyaMtaraMmi sayaDAleNaM jai gaMgA na dei to ahaM demi giNhasutti bhaNiUNa kaDDiyA dINArapottI, daMsiUNa rAiNo samappiyA tassa, so'vi ohAmaNAe niyamuhaM daMsiumapArayaMto nIhario taTThANAo, paosamAvaNNo maMtiNo uvari, chiDDANi se maggai, / payaTTo tassa dAsiM olaggiuM, tIse sayAse pucchai niccameva taggihavaiyaraM, sAvi muddhayAe savvaM kahei, aNNayA siriyassa vivAhUsave raNNo DhoiyavvaMti | buddhIe taggehe Aogo sajjijjai, tao tIe sAhiyaM vararuiNo, teNavi laddhaM chidaMti citiyaM, teNa ceDarUvANi moyagehi uvayariUNADhattANi paDhAveDe, | "ehu lou navi jANaI jaM sayaDAlu karesai / rAya naMdu mAreviu siriyau rajji Thavesai // 1 // " taM ca paraMparAe suyaM rAiNA, parikkhAviyaM paccaiyapuriseNa maMtigihaM jAva diTThAI AogAI sajjijjamANAI, tao kuvio rAyA, Agao sayaDAlo, jatto 2 sayaDAlo pAesu paDai tatto 2 | parammuho ThAi rAyA, tAhe gao gharaM maMtI, tayA ya sirio naMdassa paDihAro, so hakkAriUNa bhaNio-vaccha ! rAyA teNa dhijjAieNa vuggAhio amhovari, // 3 // KA to jAva kulakkhayaM na karei tAva kularakkhAnimittaM tumaM raNNo pAyapaDiyaM mamaM mAresu, so necchai, sayaDAlo bhaNai-ahaM tAlauDaM visaM bhakkhihAmi KOS Jain Education national For Personas Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upabaMzayAM zreNika navapadavRttiHmU.deva. va. yazo // 64 // pAyapaDaNasamae, tao tumaM ghAyaM karejjasutti, teNa paDissuyaM, kayaM ca taheva, evaM ca sayaDAleNa avi jIviyaM paricattaM, na paratitthiyapasaMsA kayA, evamaNNeNa'vi na kAyavvatti / ___ paratIrthikopasevAyAM tu saurASTrazrAvakopadarzanaM, taktathAnakaM ca mithyAtvotpattidvAre saMsargajamithyAtve'bhihitamiti nocyate / nanu anye'pyanupabRMhaNAdayo'ticArabhedA: santyeva, yadAha- "saMthavamAI ya nAyavye' tyAdizabdaM vyAkhyAnayantaH pUjyapAdA:- "aNNevi ya aIyArA AIsaddeNa sUiyA ettha / sAhammiaNuvavUhaNamathirIkaraNAiyA te u // 1 // " taktimatra sUtre niyatasaGkhyApratipAdakaM paJcazabdopAdAnaM ?, satyamupalakSaNatvAdadoSaH, kiJca. 'dUsaMti sammatta' miti vizeSaNenedaM lakSyate-samyaktvadUSakatvena zaGkAdayo'ticArAH, tatazcAnye'pyanupabRMhaNAdayo ye pariNAmavizeSAH samyaktvaM dUSayanti te'nuktA apyetajjAtIyakatvAdAkSiptAH, na caite na samyaktvadUSakA:, yathA''huH pUjyapAdA:- "no khalu apparivaDie nicchayao'mailie va sammatte / hoi tao pariNAmo jatto aNabUhaNAIyA // 1 // " ata eSAmapyudAharaNAni zrothaNAM sukhAvagamAya darzanIyAni, tAni ca yadyapi sAdharmyavaidharmyabhedAd dvidhA saMbhavanti tathA'pi mUlavRttikRtA 'upabRMhaNAyAM zreNikarAjA sthirIkaraNe AryASADho vAtsalye vajrasvAmI prabhAvanAyAM viSNukumArAdayo dRSTAntA yathAyogamabhyUhya vAcyA' ityuktamato mayA'pi tAnyeva prapacyante, atra cAnupabRMhaNaM nAmopabRMhaNAyA akaraNasvabhAvam, upabRMhaNA ca jJAnadarzanAdiguNAnvitAnAM sulabdhajanmAno yUyaM yuktaM ca bhavAdRzAmidamityAdivacobhistadguNoktIrtanarUpA, tasyAM zreNiko nidarzanaM, yata upabRMhito'sau devAdibhiH sadbhUtaguNazlAghayA, athavA zreNikenopabRMhaNA saMjayasAdhoryA kRtA sA dRSTAntatayA vAcyA, yatastaktathAnakamevam-purA magadhajanapade rAjagRhanagarasvAmI caturaGgayUthinIMbaloddalitanikhilArAticakra: zreNikanAmA nRpatirAsIt, sa cAnyadA'zcavAhanikAyAM nirgato vikasitavividhakusumasamUhAvacchAditAnekadrumalatopazobhite samutpatanipatannAnAvidhavihagAvalIvirAjite maNDikukSinAmnyudyAne tarumUlavyavasthitamasamazamasamAdhiniSaNNamAnasaM parityaktanikhilapApasthAnaM tapasvinamekamadrAkSIt, dRSTvA ca tamasau aho ! apUrvA kAcidetasya rUpalakSmI: ananyasamAnA saumyatA asAdhAraNA kSAnti: ananyatulyA ni:saGgatetyAdi cintayan paraM vismayamagAta, vismitacittazca nRpatistadantikamAgatya pradakSiNAkaraNapUrvamabhivandyAnatidUradezavihitAsanaparigraho vinayaviracitAJjalipuTastamavocat, yathA-bhagavan ! bhavAn kimiti taruNa eva viSayasaukhyopabhogakAle viziSTarUpavigraho'- pyavigraha: sakalabhogAGgaparityAgasusthitaM vrataM kartumArabdhavAn ? iti jJAtumicchati sakautukaM nazceta: taktathyatAM yadIha nAtibAdhakaM svAdhyAyAdiyogAnAmityuktaH 16360606086038086038086038086038086880880000 // 64 // Alternational For Personat Private Use Only w alibrary.org Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 65 // sa munistamuvAca mahArAja ! zrUyatAM yadi kautukaM, ahamanAthatAduHkhaduHkhito nAnAvidhArAtibhiH parAbhUyamAnastathAvidhaM kamapi mAbhIpradAtAramaparamapazyannatyantanirviNNo vrataM karttumArabdhavAn, etaccAkarNya kiJcitsaprahAsavadanaH zreNiko'vadat-bhagavan ! evaMvidhaviziSTA''kRtyupalakSyamANaguNavattvavazIkRtAzeSasampado'pi tava kathamanAthatvaM ?, yato " yatrAkRtistatra guNA vasantI 'ti lokapravAdaH, tathA "sUre tyAgini viduSi ya vasati janaH sa ca janAdguNIbhavati / guNavati dhanaM dhanAcchrIH zrImatyAjJA tato rAjyam // 1 // | " evaMvidhazcAnyajanasyApi nAtho bhavati, yadi cAnAthatAmAtrameva pravrajyApratipattihetustadA'hameva nAtho bhavAmi bhavataH, mayi ca nAthe na kazcittava parAbhavavidhAtA, ato nirAkula eva viSayasukhamanubhava, ityuktavati rAjani muniravAdIt-rAjan ! sauryaudAryAdiguNasUcakAkRtimAtreNaiva na nAthairbhUyate, nApi svayamevAnAtho bhavAn mama nAthavatAM kartuM zaknoti na ca tvayi samAzrati'pyamI arAtayo mama pRSThaM muJcanti, ataH kathaM nirAkulo viSayasukhamanubhavAmi ?, ityukte muninA nRpatirAha - bhadanta ! AstAM tAvadaparam, etAvanmAtraM pRcchAmi, ahamatra caturaGgabalakalitarAjyasampatsamadhyAsito'pi pratApAvanAmitAnekasAmanto'pyavadalitavairinikaro'pyapratihatAjJo'pi sampadyamAnamAnasAbhISTapaJcavidhaviSayasaukhyo'pi kathamanAtha: ?, kathaya, munirAha - naranAtha ! yathA'nAthatA mayA vivakSitA na tAdRzI tvayA paribhAvitA, mayA svAnubhUtAnAthatvavivakSayeyamupadarzyate, tathAhi purA kauzAmbyAM prabhRtadhanasaJcayaH pitA me babhUva tatputrazcAhaM sajayAbhidhAno'tIva prANapriyaH piturabhUtaM, anyadA ca mamA''kasmiko janitasarvAGgINadAghavedano'kSikukSiparzukAsu gADhazUlavyathApravarttakastantramantramUlikAdibhirapi sudurvAro mahAvyAdhirudabhUt, tadabhibhUtasya ca mama praguNIkaraNArthamAhUtAH pitrA'neke cikitsAzAstravizAradA vaidyA mantratantrajyotiSkAdivido'nye ca bahavo lokAH, prArabdhAstairAtmIyAtmIyAzcikitsAH, na ca svalpo'pi me tAbhiH pratIkAra saMpanna, pitA ca me yaH kazcidenaM praguNIkaroti tasya sakalameva svahastena svagRhasAre prayacchAmIti pratipAdayan mAtA ca mama duHkhaduHkhitA hA vatsa ! kadA praguSo bhaviSyasItyAdi vilapantI bhrAtarazci jyeSThakaniSThA nAnAvidhAn aGgasaMbAdhanAdyupacArAn viracayantaH bhAryA ca hA nAtha ! prANabhyo'pi priyatama ! kimetatte jAtamityAdi pralApAn kurvantI anyo'pi ca svajanamitradAsIdAsAdiparikaro gADhaM maduHkhaduHkhitAtmA kSaNamAtramapi matsakAzamamuJcan na tilatuSamAtramapi duHkhamupahRtavAn itthaM cAnAthatAduHkhaduHkhitasya me na kazcit kiJcitparitrANaM kRtavAn, tato'haM cintayAmAsa tIvragADhavyAdhivedanAbhibhUtaH khalu ahamidAnI, na cehaiveyaM me, kintvanyatrApi narakAdibhave vicitravedanA anubhUtavAn, na caitatpIDitasya mAbhIpradAtA kazcitsaMbhAvyate etanmUlaM ca me'mI durvArAH kaSAyArAtayo, na ca mamaivevaM kintu For Personal & Private Use Only // 65 // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 66 // sakalasyApi saMsAriNo jIvarAzeH, ato yadi kathaJcidito vimucyeyaM tataH parityaktasakalasAvadyaH svasya parasya ca nAthAtAhetuM vrataM kaSAyArAtidarpApahaM cariSyAmi, evaM ca vicintayataH parigalantyAM rAtrau kSayaM gatA me vedanA, tatazca prabhAtasamaye vihitataducitakartavya ApRcchya pitRpramukhaM bAndhavajanaM parityaktasakalapApasthAno'nagAratAM prapannaH, tad bho rAjan ! idamatra tAtparyaM saMsAriNAM jIvAnAmanekabhavaparivartanAkhinnAnAM zArIramAnasAnekaduHkhasampAtapIDitAnAM nAma na kazcitparitrANahetuH muktvA dharmam, ato mayA'yaM samAzrita iti, zrutvA ca zreNikaH prahRSTacetAstamupabRMhitavAn-bhadanta ! satyamanAthatvamupadarzitaM bhavatA, sulabdhaM hi bhavato mAnuSaM janma, yenaivaM sakalamapi jagadanAthaM vijJAya paramanAthaH kaSAyArAtidarpocchedakArI niH zeSazArIramAnasaduHkhanirAkaraNadakSo dharmaH samAzritaH, ityAdyupabRhyAbhivandya ca yo mayA praznavidhAnena bhavatAM svAdhyAyavighnaH kRtaH sa kSamaNIya ityabhidhAya svAzrayaM jagAma yathA ca zreNikena tasyopabRMhaNA kRtA tathA'nyenApi kAryA, yo na karoti so'ticarati samyaktvamiti prastutArthayojaneti / iyaM cottaratrApi yojanIyeti, asthirIkaraNamapi sthirIkaraNasyAkaraNarUpaM, sthirIkaraNaM cAmyupagatadharmAnuSThAnaM prati viSIdatAM sthairyApAdAnamabhidhIyate, tatra cAryASADhasUriH svaziSyasthirIkRto dRSTAntaH, taktathA cottarAdhyayanabRhadvattito yathAdRSTaiva likhyate asthi vacchAbhUmIe ajjAsADhA nAmAyariyA bahussuyA bahusIsaparivArA ya, tesiM gacche jo kAlaM kareti taM NijjAvani bhattapaccakkhANAiNA, tao bahave NijjAmiyA, aNNayA ego appaNato sIso AyaratareNa bhaNito devalogAo AgaMtuM mama darisaNaM dejjAsu, Na ya so AgatA vakkhittacittattaNao, pacchA so ciMteti-subahu kAlaM kiliTTho'haM, saliMgeNa ceca ohAvai, pacchA teNa sIseNa devalogagaeNa Abhoito, pecchati ohAveMte, pacchA teNa tassa pahe gAmo viuvvito, NaDapecchAe so tattha chammAse pecchaMto acchio, Na chuhaM Na taNhaM kAlaM vA divvappabhAveNa veeti, pacchA taM sahariDaM gAmassa bahiM vijaNe ujjANe chaddArae savvAlaMkAravibhUsie viuvvati, saMjamaparikkhatthaM, diTThA teNa te, giNhAmi eesimAharagANi, varaM suhaM jIvatotti, so egaM puDhavidArayaM bhaNai ANehi AbharaNagANi, so bhaNati-bhagavaM ! egaM tAva me akkhANayaM suNehi, tato pacchA gehijjAsi, bhaNai-suNemi, so bhaNai- ego kuMbhakAro, so maTTiyaM khaNato taDIe akkaMto, so bhaNati- 'jeNa bhikkhaM baliM demi, jeNa posemi nAyao / sA me mahI akkamai, jAyaM saraNao bhayaM // 1 // etthuvaNaocorAibhayAo ahaM tumaM saraNamAgao, tumaM ca eva vilupasi, ao mamavi jAyaM saraNao bhayaM evamaNNesivi uvaNao bhANiyavvo, teNa bhaNNai - aipaMDiosi bAlayatti, ghettUNa AbharaNagANi paDiggahe chUDhANi, gao puDhavikAio 1 / iyANiM AukkAyadArao bIo, so'vi akkhANayaM kahei, jahA ego tAlAyaro For Personal & Private Use Only sthirIkaraNe AryASADha : // 66 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ki kahAkahao pADalao nAma, so aNNayA gaMgaM uttaraMto uvariTThodaeNa hIrai, taM pAsiUNa jaNo bhaNai-bahussuyaM cittakaha, gaMgA bahai pADalaM / bujjhamANaya bhaI navapadavRttiHmU.deva. te, lava kiMci subhAsiyaM / / 1 / / teNa bhaNiyaM-jeNa rohaMti bIyANi, jeNa jIvaMti kAsayA / tassa majjhe vivajjAmi, jAyaM saraNao bhayaM // 2 // vo aiviyakkhaNo'si dArayatti bhaNaMteNa so'vi tahacciya musio, esa AukkAo bIo 2 // iyANiM teukkAyadArao taio, taheva akkhANayaM kahei-egassa // 67|| tAvasassa aggiNA uDao daDDho, pacchA so bhaNai-'jamahaM diyA ya rAo ya, tappemi mahusappisA / teNa me uDao dano, jAyaM saraNao bhayaM // // ahavA-vagghassa mae bhaeNa, pAvao saraNaM ko| teNa aMgaM mamaM darda, jAyaM saraNao bhayaM // 2 // ' aisayANo'si vacchagatti bhaNaMteNaM so'vi musio, esa teukkAo3 / / iyANiM vAukkAyadArao, so'vi taheva akkhANayaM kahei-jahA ego juvANao ghaNaniciyasarIro Asi, so pacchA vAeNa gahio, aNNeNa bhaNai- laMghaNapavaNasamatyo, puTviM hoUNa saMpayaM kIsa ? / daDagahiyaggahattho, vayaMsa ! kinAmao vAhI ? // 1 // teNa bhaNNai-jeThThAsADhesu | mAsesu, jo suho vAi maaruo| teNa me bhajjae aMgaM, jAyaM saraNao bhayaM // 2 // ahavA-jeNa jIvaMti sattAI, nirohaMmi aNaMtae / teNa me bhajjae aMga, jAyaM saraNao bhayaM // 3 // aivisArao'si suMdaratti bhaNaMto tassavi taheva geNhai, esa vAukkAo gao 4 / iyANi vaNassaikAyadArao paMcamo, taheva akkhANayaM kahei, jahA-egaMmi rukkhe kesipi sauNANaM AvAso, tahiM ca NaM tesi pillagANi jAyANi, pacchA rukkhabbhAsAo vallI uTThiyAM rukkhaM veDhaMtI uvariM laggA, tayaNusAreNa aNNayA sappeNArUhiUNa te pillagA khaiyA, pacchA sesagA bhaNaMti-'jAva vutyaM, suhaM vutthaM, pAyave niruvaddave / mUlAo uThThiyA vallI, jAyaM saraNao bhayaM // 1 // ' aimehAvaMtosi puttayatti bhaNaMto tassavi taheva giNhai, esa vaNassaikAo 5 // iyANiM | tasakAyadArao chaTTho, so'vi pAraddho taheva akkhANayAI kahei, jahA egaM nayaraM paracakkeNa rohiyaM, tattha bAhiranivAsiNo mAyaMgA te nagaramajjhAo nAgaraehiM nicchubhaMti, bAhiM paracakkeNa gheppati, pacchA keNai bhaNNai-'abbhitarayA khuhiyA, pellaMtI bAhirA jaNA / disaM vayaha mAyaMgA!, jAyaM saraNao k bhayaM // 1 // ' ahavA-egattha nagare sayameva rAyA coro purohio ya bhaMDei, tao dovi haraMti, pacchA loo taM vaiyaraM muNiUNa aNNamaNNaM bhaNai-'jastha rAyA sayaM coro, bhaMDio ya purohio| disaM vayaha nAgarayA, jAyaM saraNao bhayaM // 1 // ahavA egaMmi nayare coddasavijjAThANapAragato chakkammanirao somadevo nAma diyavaro, somasirI bhAriyA, tIe parituliyaratiruvajovvaNalAyannakalAkalAvA somappabhA NAma kaNNagA, saMpattajovvaNA ya paloiyA jaNaeNa, jAyANurAo, tIe virahe khijjataM daThUNa nibbaMdhe bhAriyAeM puDheNa sAhio niyayAbhippAo, avvo mA mayaNasaragoyarAvaDio khayaM vaccautti bhAveMtIe Jain Educa B ernational W // 7 // For Personal & Private Use Only ibrary.org Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 68 // bhaNio bhattAro-dhIro havasu, tahA karemi jahA anAo cciya bhuMjasi, annayaradiyahaMmi bhaNiyA dhUyAvacche ! esa amhANa kulakkamo paDhamaM javakheNa bhuttA pacchA bhattAramaNugacchati, tA kallaM kasiNacauddasIe tamaMdhayAre ratihare aNAlavaMtI mANejjaSu jakkhaM, takkAlANurUvaNivvattiyakAyavvA gayA raiharaM, AliMgaNacuMbaNAipuvvayaM jahicchamaNuhaviUNa raisuhaM kheyakilaMto samaddhAsio bhaTTo niddAe, keriso jakkho ?, saMjAyakouyAe puvvAMNIyasarAvasaMpuDatthapadIvujjoeNa diTTho jaNao, alameNhi saMkAetti, 'sevemi nivvisaMkaM iNhi jagayaM tu kiM viyappeNaM ? / raMgami NacciyAe alAhi aMguTThikaraNeNaM ||1||' bhAveMtIe samAdattaM nivvisaMkaM sayalajaNamohaNaM mohaNaM, accaMtaraikilaMtANi uggaevi diNayare na bujjhati, tato paiNo bohaNatthaM paDhiyA bhaTTiNIe mAgahiyA- 'aciluggayae ya sUlie ceiyathUbhagate ya vAyase / bhittIgayae ya Ayave, sahi ! suhie hu jaNe na bujjhaI ||1|| tato imaM nisAmiUNa paDhiyaM se dhUyAe- 'tumameva ya aMba ! he lave, mAhu vimANaya jakkhamAgataM / jakkhAhaDae hu tAyae, aNNaM dANi vibhagga tAyayaM // | 1 || ' imaM soUNa bhaNiyaM se jaNaNIe -nava mAsA kucchi dhAriyA, pAsavaNe pulise ya maddie / dhUyAe me gehie haDe, salaNe asalaNae me jAyae // 1 // pacchA gayasako dhUyAe saha bhogaM bhujiuM payatto / ettha aNNapi tivikkamahAyaM te kahiyaM taM puNa micchattadosadAraMbhi kahiyaM ceva, etthuvaNao jahA tIe bhaTTiNIe bhaTTassa ya tivikkamassa saraNamasaraNaM jAyaM evamamhANaMpi tumaM saraNaM ciMtio jAva tumaM ciya musasi' ativiyaDDo'sitti bhaNateNa muTTho tasakAyadArao'vidda, puNeo'vi vaccateNa diTThA alaMkArabhUsiyA saMjatI, teNa bhaNiyA- kaDagA ya te kuMDalA ya te, aMjiyakkhi ! tilayae ya te kae / pavayaNassa uDDAhakArie, duTThasehi ! katto'si AgayA ? || 1|| tao tIe bhaNiyaM - 'rAIsarasavamettANi, parachiddANi pAsasi / appaNo billamittANi, pAsaMto'vi na pAsasi || 1||' tahA 'samaNo'si saMjao asi, baMbhayAri samaleTThakaMcaNo / vehAruya vAyao ya te, jejjo ! kiM te paDiggahe ? || 2 || evaM tAe uDDAhio samANo puNo'vi gacchai, navaraM pecchai khaMdhAvArameMtaM, tassa kIra nivaTTamANo daMDiyasseva savato gato, teNa harithakhaMdhAto oruhittA vaMdito bhaNito ya-bhayavaM ! aho mama paramaM maMgalaM NimittaM ca, jaM sAdhU mae ajja diTTo, bhayavaM ! sANuggahatthaM phAsuyaesaNijjaM imaM moyagAdisaMbalaM gheppara, so Necchati, bhAyaNe AbharaNagANi chUDhANi mA dIsihitti, teNa daMDieNa balAmoDie pariggaho gahito jAva moyage chuha tAva peccha AbharaNayANi, teNa so kharaMDio, tAhe vilakkhIhUyaM taM daTThUNa dAviyaM niyayarUvaM cellayasureNa, bhaNio ya eso - kimeyaM tae samADhattaM ?, na jujjai khalu tumhANa sayalasuoyahipAragayANaM evaM vibuhajaNagarahaNijjaM iyarajaNabahumayaM vavasiuti, sUriNA bhaNiyaM kiM karemi ? na keNai devattaM sAhiyaM, teNa dUraM vippaladdho'mhi mohapisAeNaM, cellayasureNa bhaNiyaM-na saMpayaM bAhulleNa tiyasAvayAro, jao bhaNiyaM- "saMkaMtadivvapemmA visayapasattA'samattakattavvA / For Personal & Private Use Only Jain Educaemational vAtsalye vajrasvAmI // 68 // Chelibrary.org Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada aNahINamaNuyajammA (kajjA)narabhavamasuhaM na iMti suraa||1||" tA na kAyavvo cittabbhamo, savvahA daDhacitteNa hoyavvaM, ao bhaNNai-jahA teNa cellayasureNa vRtti:mU.deva. Ayario dhamme thirIkao tahA kAyav / avAtsalyamapi vAtsalyAkaraNasvabhAvaM, vAtsalyaM ca vAtsalyabhAvena sAdharmikajanasya bhaktapAnAdinocitapratipattikaraNaM, tatra | vR. yazo vajrasvAmI dRSTAnta:, taktathA ca mUlAvazyakavivaraNe vistareNoktA, aba tu sthAnAzUnyArthaM tadgatameva kiJciducyate, jhaa||69|| teNa kAleNaM teNa samaeNaM avaMtIjaNavae tuMbavaNasannivese dhaNagirI nAma ibbhaputto, so ya saDo pavvaiukAmo, tassa ya mAyApiyaro jattha 2 tajjoggaM kannaM vareMti tattha 2 so vippariNaI karei jahA'haM pavvaiukAmotti, io ya-dhaNapAlassa duhiyA sunaMdA nAma, sA bhaNai-mamaM deha, tAhe sA tassa dinA, tIse ya bhAyA ajjasamio nAma puvvaM pavvaio sIhagirisayAse, sA annayA AvanasattA saMpannA, tAhe dhaNagirI bhaNai-esa te gabbho biijjao hohI, ahaM pavvayAmitti, tao tIe aNunAo sIhagirisayAse gaMtuM pavvaio, imIevi navaNhaM mAsANaM sAiregANaM dArao jAo, tattha ya mahilAhiM AgayAhiM bhaNNai-jai se piyA na pavvaio hoto to laTuM hotaM so saNNI jANai-jahA mama piyA pavvaio, tassa evaM ciMtaMtassa jAIsaraNaM samuppaNNaM, tAhe rattiM divA ya rovai jeNa nivijjaMtI aMbA mamaM muyai, tao suhaM pavvayAmi, evaM ca chammAsA volINA, aNNAyA AyariyA samosaDhA, tAhe | ajjasamio dhaNagirI ya AyariyaM ApucchaMti jahA jai tabbhe saMdisaha to sannAyagANi pecchAmotti, etyaMtaraMmi sauNeNa vAhitaM, Ayariehi bhaNiyaMmahAlAbho tumhaM, ajja jaM sacittaM acittaM vA laheha taM savvaM laeha, icchaMti bhaNiUNa gayA te sannAyigehaM, uvasaggijjiumADhattA, etthaMtaraMmi aNNamahilAhiM bhaNiyA sunaMdA-halA ! eyaM dAragaM eyANa samappesu, to kahiM nehiti ?, pacchA tAe bhaNio (granthAnam-2000) dhaNagirImae evaiyaM kAlaM saMgovio ettAhe tumaM saMgovAhi, pacchA teNa bhaNiya-mA te pacchAyAvo bhavissai, tAhe sakkhi kAuNa gahio chammAsio colapaTTaeNa pattAbaMdhiuM, na rovai, jANai sannI, tAhe tehiM AyariehiM bhANaM bhariyaMti hattho pasArio, dinno, hatthe bhUmi patte bhaNati-ajjo Najjai vairaMti, jAva pecchaMti devakumArovamaM dAragaMti, bhaNai ya-sArakkhaha eyaM, pavayaNasya AhAro bhavissai esa, tattha se vairo ceva nAmaM kayaM, tAhaM saMjatINa dino tAhi / | sejjAyarakule samappio, sejjAyaragANi jAhe appaNagANi ceDarUvANi pahANeti maMDeMti vA pIhagaM vA deti tAhe tassa pubbi, jAhe uccArAtI Ayaraisa KB tAhe AgAraM daMseti kuvati vA, evaM saMvaDDai, phAsuyapaDoyAro tesi iTTho, sAhUvi bAhiM viharaMti, tAhe sA naMdA pamaggiyA, tAo ya nikkhevagotti na // 69 // | deMti, sA AgaMtUNa thaNaM dei, evaM so jAva tivariso jAo, annayA sAhU viharaMtA AgayA, tattha vavahAro rAule jAo, so bhaNati-mama eyaae| For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 70 // Jain Education diNNao, nagaraM sunaMdAe pakkhiyaM, tAhe bahUNi khellaNagANi gahiyANi, raNNo pAse vavahAracchedo, tattha puvvahutto rAyA dAhiNato saMgho NaMdA sasayaNapariyaNA vAmapAse Naravaissa, tattha rAyA bhaNati mama kaeNa tubbhe jao ceDo jAti tassa bhavatu, paDissuyaM ko paDhamaM vAharau ?, 'purisAdIyo dhammo 'tti puriso vAharau, tato nagarajaNo Aha-eesi saMvayito mAyA saddAveu, aviya mAyA TukkarakAriyA, puNo'vi pelavapavattA, tamhA esA ceva vAharau, tAhe sA AsA hatthI rahavasabhe gahiya maNikaNagavivihacittehi bAlabhAvalobhAvaehiM pAsadhariehiM bhaNai - ehi vairasAmI ! ehi, tAhe paloiMto acchai, jANai - jai saMgha avamannAmi dIhasaMsArio bhavissAmi, aviya esAvi pavvaissai, evaM tinni vArA saddAvito na ei, tAhe se piyA bhaNatijai sukayavvavasAo dhammajjhayabhUsiyaM imaM vaira ! / geNha lahuM rayaharaNaM kammarayapamajjaNaM dhIra ! ||1|| tAhe'NeNa turiyaM AgaMtUNa gahiyaM, logeNa jayai dhammoti ukkuTThI sIhanAo kao, tAhe se mAyA ciMtei mama bhAyA bhattA putto ya pavvaio, ahaM kiM acchAmi ?, evaM sA'vi pavvaIyA, so vairasAmI pavvAviUNa dhaNagiriNA saMjaINaM ceva sayAse mukko, teNa tAsi pAse ekkArasa aMgANi suyANi paDhaMtINaM, tANi se uvagayANi, payANusArI so bhagavaM, tAhe aTThavArisao saMjaipaDissayAo nikkAlio AyariasayAse acchai, AyariyA ujjeNi gayA, tattha vAsaM paDai ahodhAraM, se ya puvvasaMgaiyA jaMbhagA teNaMteNa voleMtA taM pecchaMti, tAhe te parikkhAnimittaM uiNNA vANiyarUpaNaM, tattha baille ulladittA uvakkhaDeMti, siddhe nimaMtiMti, tAhe paTTio jAva phusiyamatthi tAhe paDiniyatto, tAhe taMpi ThiyaM puNo saddAveMti, tAhe vairo gaMtUNa uvautto davvao pussaphalAdi khettao ujjeNI kAlao pAuso bhAvao dharaNichivaNaNayaNanimesAdirahiyA pahaTThatuTThA ya, tAhe devatti kAUNa Necchai, devA tuTThA bhaNaMti-tumaM daTThamAgayA, pacchA veuvviyaM vijjaM deti, puNaravi annayA jeThThamAse sannAbhUmi gayaM ghayapuNNehiM nimaMtenti, tarthAva davvAdiuvaogo, necchitaM, tattha se NahagAmiNI vijjA dinnA, evaM so viharai, jANi ya tANi payANusAriladdhIe gahIANi ekkArasa aMgANi tANi se saMjayamajjhe thirayarANi jAyANi, tattha jo ajjhAi puvvagayaM taMpiNeNa savvaM gahiyaM, jAhe vuccati paDhAhi tato so eMtagaMpi kuTTeto acchai aNNaM suNeMto, aNNayA AyariyA majjhaNhe sAhUsu bhikkhaM niggatesu sannAbhUmiM niggayA, vayarasAmIvi paDissayavAlo, so tesiM sAhUNaM viTiyAo maMDalIe raetA majjhe appaNA ThAuM vAyaNaM deti, tAhe parivADIe ekkArasavi aMgANi vAeti puvvagayaM ca, jAva AyariyA AgayA ciMteMti - lahu sAhU AgayA, suNaMti saddaM meghogharasiyamiva bahiyA surNetA acchaMti, nAyaM jahA vairotti, pacchA osariUNa saddapaDiyaM nisIhiyaM kareMti, mA se saMkA bhavissai, tAhe teNa turiyaM viTiyAo saTThANe ThaviyAo, niggaMtUNa daMDayaM geNhai, pAe For Personal & Private Use Only mational vAtsalye vajrasvAmI. // 70 // www.brary.org Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. va. yazo // 72 // | pamajjati, tAhe AyariyA citaMti-mA NaM sAhU parihavissaMti, tA jANAvemi, tAhe ratti Apucchai-amugaM gAmaM vaccAmi, tattha do vA tini vA divase acchissAmi, tattha jogapaDivannA bhaNaMti-amhaM ko vAyaNAyario?, AyariyA bhaNaMti-vairotti, viNIyA, tahatti paDisuyaM, AyariyA ceva jANaMti, bhaNiyaM ca-"sIhagirisusIsANaM bhaI guruvayaNa saddahatANaM / vairo kira dAhI vAyaNatti na vikoviyaM vayaNaM // // (upa0mAlA) te gayA, sAhUvi pae paDilehittA vasahikAlaniveyaNAdi vairassa kareMti, nisejjA ya se raiyA, so tattha vinivaTho, te'vi jahA Ayariyassa tahA viNayaM pauMjaMti, tAhe so tesi karakarassa savvesi aNuparivADIe AlAvae dei, je'vi maMdamehAvI te'vi siMgdhaM paDheumAraddhA, tato te vimhiyA, jo'vi ei AlAvago puvvapaDhio taMpi vinAsaNatthe pucchaMti, so'vi sav Aikkhai, tAhe te tuTThA bhaNaMti-jai AyariyA kaivayANi diyahANi acchejja to esa suyakkhaMdho lahU samappajja, jaM AyariyasagAse cireNa parivADIe geNhati taM imo ekkAe porusIe sArei, evaM so tesi bahumao jAo, AyariyAvi jANAviottikAUNa AgayA, avasesaM ca varaM ajjhAvijjautti, pucchaMti ya-sario sajjhAo?, te bhaNaMti-sario, esa ceva amha vAyaNAyario bhavatu, AyariyA bhaNaMti-hohiI mA tubbhe paribhavessaha ato jANAvaNAnimittaM ahaM gao, na uNa esa kappo, jao eteNa suyaM kaNNAheDaeNa gahiyaM, ao eyassa ussArakappo kareyavvo, so sigghamussArei, bitiyaporasIe atthaM kahei, tadubhayajoge kappottikAuNaM, je ya atthA Ayariyassa'vi saMkiyA te'vi teNa ugghADiyA, jAvaiyaM diThivAyaM jANaMti tattio gahio, te viharatA dasapuraM gayA, ujjeNIe bhaddaguttA NAmAyariyA therakappaTThiyA, tesiM diTThivAo asthi, saMghADao se diNNo, gato tassa sagAsaM, bhaddaguttA ya therA suviNagaM pAsaMti, jahA kira mama paDiggahao khIrabhario AgaMtugeNa AvIo samAsAsio ya, pabhAe sAhUNaM sAhei, te annamannANi vAgareMti, gurU bhaNaMti-Na yANaha tubbhe, ajja mama pADicchao ehii, so savvaM suttatthaM ghecchihiti, bhagavaMpi bAhiriyAe vucche tAhe Agao, diTTho suyapuvvo esa so vairo, tuDhehiM avagUhio, tAhe tassa sagAse dasa puvvANi paDhiyANi, to aNuNNAnimittaM jahiM uddiTTho tahiM ceva aNujANiyavvotti dasapuramAgayA, tattha aNuNNA AraddhA tAva navaraM tehiM jaMbhagehi aNuNNA uvaTThaviyA, divvANi pupphacutrANi ya se uvaNIyANitti, tayA ya sIhagirI vairassa gaNaM dAUNa bhattaM paccakkhAiuM devalogaM gayA, vairasAmIvi paMcahi aNagArasaehilA saMparivuDo viharai, jattha 2 vaccai tattha 2 urAlavatrakittisaddA paribhamaMti-aho bhagavaMti, evaM bhagavaM bhaviyajaNavivohaNaM karato viharai / io ya-pADaliputte // 71 // Nagare dhaNo seThThI, tassa dhUyA atIva rUpavatI, tassa ya jANasAlAe sAhuNIo ThiyAo, tAo puNa vairassa guNasaMthavaM kareMti, sabbhAveNa ya logo Jain Educ & onal For Persona Private Use Only wwwMIbrary.org Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmiyakAmiyao, seTThidhUyA ciMteti-jai so mama patI hojja to'haM bhoge |jissaM, iyarahA alaM bhogehi, varagA eMti, sA paDisehAvei, tAhe sAhati pavvaiyAo- vAtsalye navapadavRtti:mU.deva. so na pariNei, sA bhaNai-jai na pariNei ahaMpi pavvajjaM geNhissaM, bhagavaMpi viharaMto pADaliputtamAgao, tattha se rAyA sapariyaNo ammogaiyAe niggao, te vajrasvAmI vo pancaiyagA phaDDagaphaDagehiM eMti, tattha bahave urAlasarIrA, rAyA pucchai-imo bhagavaM vairasAmI?, te bhaNaMti-na havai, imo?, tassa sIso, jAva apacchimaM vaMdaM,KSA 7 // tattha paviralasAhusahito diTTho rAiNA, vaMdio, tAhe ujjANe Thio, dhammo ya'NeNa kahio, khIrAsavaladdhI bhayavaM, rAyA hayahiyao kao, aMteure sAhai.K tAo bhaNaMti-amhevi vaccAmo, savvaM aMteuraM niggaya, sA ya seTThidhUyA logassa pAse suNettA kiha pecchajjAmitti citaMtI acchati, bitiyadivase piyA ka vinavio-tassa dehi, aha Navi appANaM vivAdemi, tAhe savvAlaMkAravibhUsiyasarIrA kayA, aNegAhiM dhaNakoDIhiM sahiyA NINiyA, dhammo kahio, bhagavaM khIrAsavaladdhIo, loo bhaNati-aho ! susaro bhagavaM savvaguNasaMpanno, Navari rUvavihUNo, jai rUvaM hotaM savvaguNasaMpayA hontA, bhagavaM tesi maNogaya nAuM tattha & sayasaharasapattaM paumaM viuvvati, tassa uvari niviTTho rUvaM viuvvati atIva somaM, jArisaM paraM devANaM, logo AuTTo bhaNati-eyaM eyarasa sAhAviyaM, mA patthaNijjo hohAmitti to virUveNa acchai, sAtisaotti, rAyAvi bhaNati-aho bhagavao eyamavi asthi, tAhe aNagAraguNe vanei, pabhUyasaMkhez2jadIvasamudde viuvvettA0, tAhe teNa rUveNa dhamma kaheti / tAhe seTThiNA nimaMtio bhagavaM visae niMdai, jai mamaM icchai to pavvayau, tAhe pavvatiyA, teNa ya bhagavayA 4 payANusArittaNao pamhuTThA mahApariNAo ajjhayaNAo AgAsagAmiNI vijjA uddhariyA, tIe ya gayaNaladdhisaMpanno bhagavaM jAo. aNNayA ya evaM .. guNavijjAjutto viharaMto pucadesAo uttarAvahaM gao, tattha dubhikkhaM jAyaM, paMthAvi vocchiNNA, tAhe saMgho uvAgao, nitthArehitti, tAhe paDavijjAe saMgho X caDio, tattha ya sejjAyaro cArIe gao ei, te ya uppatite pAsai, tAhe so asieNa sihaM chidittA bhaNati-ahaM bhagavaM ! tumha sAhammio, tAhe sovi laio imaM suttaM saraMteNaM- "sAhammiyavacchallaMmi ujjayA ujjayA ya sajjhAe / caraNakaraNaMmi ya tahA titthassa pabhAvaNAe ya // 1 // " tato pacchA uppaio bhagavaM, patto puriyaM nayariM, tattha subhikkhaM, tattha ya sAvayA bahuyA, tattha ya rAyA taccaNNiyasaDao, tattha amhaccayANaM saDDhayANaM taccaNNiovAsagANa ya viruddheNa mallAruhaNANi vaTRti, savvastha te uvAsagA parAijjati, tAhe tehiM rAyA pupphANi vArAvio pajjosavaNAe, saDDA addaNNA jAyA, natthi pupphANitti, tAhe sabAlavuDDA vairasAmi uvaTThiyA, tubbhe jANaha jai tubmehiM nAhehiM pavayaNaM ohAmijjai, evaM bhaNite bahuppayAraM gayA uppaiUNa mAhesariM, tattha huyAsaNaM // 72 // nAma vANamaMtaraM, tattha kuMbho pupphANa udvei, tattha bhagavato pitimitto taDito, so saMbhaMto bhaNai-kimAgasaNapaoyaNaM ?, tAhe bhaNaMti pupphehiM paoyaNaM, soKA Jain Educa& ematonal For Personal & Private Use Only STbrary.org Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada- // 73 // maNa-aNugNahA, bhagava bhaNai-aNuggaho, bhagavayA bhaNito-tAva tubbhe gaheha jAva emi, pacchA cullahimavaMte sirisagAsaM gao, sirIe ya cetiyaaccaNiyanimittaM paumaM chiNNagaM, tAhe vaMdittA sirIe nimaMtio, taM gahAya ei aggigharaM, tastha'NeNaM vimANaM viuvviya, tattha kuMbhaM choDhuM pupphANaM tato so jaMbhagagaNaparivuDo divveNaM 3 gIyagaMdhavvaNiNAeNaM AgAseNa Agao, tassa paumassa veDhe vairasAmI Thio, tato te taccaNNiyA bhaNaMti-amha paraM pADiheraM, agghaM gahAya. niggayA, KX taM volittA vihAraM arahaMtagharaM gayA, tattha devehi mahimA kayA, tattha logassa atIva bahumANo jAo, rAyAvi AuTTo samaNovAsao jAo, KA | sesakahAsaMbaMdho tatto ceva nAyavyo, pagayaM ca imaM, jahA teNa vaisamiNA dubhikkhe saMghaM nitthAreteNa sAhammiyavacchallaM kayaM tahA kAyavvaM, jai na kuNai to aiyArotti / aprabhAvanA'pi prabhAvanA'karaNasvarUpA, prabhAvanA tu (yathA 2) tIrthaparAbhavAdAvupasthite tadutratihetuceSTApravartanAtmikA, tasyAM viSNukumAro nidarzanaM, taktathA ceyam - _ vizcavizvambharAsAraH, saaraaddhyjntaakul:| kulakoTisimAkarNipuragrAmamanorama: // 1 // ramAnivAsarAjIvarAjIvarasarogaNaH / gaNAtItAkaroddezo, A - deze'sti kurunAmakaH / / 2 / / tridivamiva tatra surabhuvanabhUSitaM hastinAgapuramasti / vibudhajanAnandakaraM sadopsaronivaharamaNIyam / / 3 / / (AryA) | tasminnarAtibhUpAlamattamAtaGgakezarI / zaraNAyAtasAmantasantApajaladodaya: // 4 // udayapratAparAjiSNurjiSNurviSNusamaH zriyA / nijAnvayasaraH padmo'bhavatpadmottaro nRpaH // 5 // sakalAnta:purasArA tasya jvAlAbhidhA priyatamA'bhUt / nijarUpanirjitaratilAvaNyavilAsavAsagRham / / 6 / / (AryA) tayA ca saha tasya nRpaterjanmAntaropArjitapuNyasaMbhArasaMpAditaM budhajanaprazaMsanIyaM jIvalokasAraM paJcaprakAraM viSayasukhamanubhavato'tikrAnta: kiyAnapi kAlaH, anyadA ca sukhazayyAyAmanAkulanidrAnuviddhanayanayugalA jvAlA mahAdevI yAminyAzcaramayAme svapne nirabhrarajanIrajanikarakaranikarAvadAtadehaM skandhadezavirAjamAnakapilasaTAkalApaM zAradAbhramiva taDidvalayAlaGkRtamupalakSyamANanijotsaGgamAgataM siMhapotaM dadarza, dRSTvA ca prAbhAtikaprahatAnavadyanAdapratibodhitA vidhAya taktAlocitaM | sakalakaraNIyaM paramAnandanirbharA bhartRsakAzamAgatya kathitavatI, tenApi svapnazAstrAnusAreNa pradhAnaputrajanmAdezasaMjanitAsamAnamana:sammadA sA taktAle samudbhUtaM sukhaM sukhena babhAra garbha, saMpAdyamAnayathAsamayopajAyamAnasakaladohadA ca paripUrNasamaye prasUtA devakumAropamaM dArakam, abhinandito nRpatiH priyaGkarikAbhidhAnayA // 73 // ceTayA, dattapicchAtikrAntaM pAritoSikaM, tadanantaraM ca sthAnasthAnaprArabhyamANavArAvilAsinIsArthanRtyaprabandhaM vAdyamAnanAnAvidhAtodyanAdabadhiritAtilabrahmANDa XXX.44 IX For Persona Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSNu navapada K vattiHma deva. vR. yazo // 74 // bandinivahavidhIyamAnavividhaprastAvapAThaM sakalalokapramodotpAdakaM prArabdhaM rAjJA vardhApanaka-yatra pradAnamayamiva sammadamayamiva sadutsavamayaM vA / samajani nagaramazeSa gItAdivilAsamayamiva tat // 1 / / samucitasamaye ca prazasteSu tithinakSatrayogakaraNavAreSu zubhAyAM lagnahorAyAM pratiSThitaM dArakasya viSNukumAra kumAra ityabhidhAnaM, vRddhi gato dehopacayena kalAkalApena ca, saMprApta: sakalajanazlAghanIyaM yauvanaM, tatra ca vartamAno mAtApitRsamArAdhanapara: paropakAraparAyaNa: vRttAMta kadAciddivasa iva mitramaNDalasamanvitaH praznottarAdivinodena anyadA ca lakSmaNa iva rAmAnugato nAnAvidhavilAsanirvartanena ekadA ca samRddhanRpatiriva sampUrNaviSayagrAmo'samAnasukhasandohAsevanena kiyantamapi kAlaM ninAya, anyadA ca punarapi jvAlA caturdazamahAvapnasUcitaM surakumArAkAraM sukumAramasUta tanayaM, tasyApi janmani nivartito rAjJA mahAnutsavaH, kRtaM cocitasamaye tasya mahApadma iti nAma, zuklapakSakSapAkara iva saha kalAbhi: pravRtto dehopacayena, krameNA''sasAda sakalajanamanoharaM tAruNyaM, nivezitazca sajigISa iti janakena yauvarAjye / itazcAstyujjayinyAM nagaryAM zrIdharmanAmA nRpatistasya ca namucirmantrI, anyadA tatra samavasasAra munisuvratasvAminaH ziSyo'nekamuninivahaparivRta: suvratAbhidhAnasUriH, tadvandanArthaM ca nija 2 vibhUtyA vrajannAlokita: prasAdoparyavasthitena namucimantrisamanvitena rAjJA nagarIlokaH, bhaNitaM ca yathA-kvaiSa loko'kAlayAtrAyAM gacchati ?, namucinoktaM-deva ! prAtarazcavAhanikAgatena mayA zrutaM yathA'vodyAne zramaNA: kecanAgatA vidyante, atastadbhavato jano'yaM tatpArthaM gacchati, rAjJokta-vayamapi vrajAma:, namucinA'bhANi-kiMnimittaM tatra | yuSmAkaM gamanaM ?, yadi dharmazuzrUSayA tadA vayameva vedavihitaM sarvalokasaMmataM bhaNAmo dharma, nRpatinA'vAci-satyametad, bhavatA kathyate dharma:, kevalaM te'pi / draSTavyA mahAtmAnaH, tathA'vagantavyaM ca kIdRzaM te dharma prarUpayanti ?, tenoktaM-yadyevaM tarhi gamyatAM, kintu tatra gatairyuSmAbhirmadhyasthairAsitavyaM yenAhaM tAn / vAdena jitvA niruttarAn karomi, tata evamastviti pratipanne nRpeNa sAmantAdilokasametA gatAste, tatra ca dRSTaH prathamAgatanAgarakajanasya dharmadezanAM kurvANo munimaNDalamadhyavartI zazIva tAnakaraparikarita: suvratAcAryaH, praNamya taM yathAsthAnamupaviSTeSu narendrAdiSvakasmAdevoktaM sUrisammukhaM namucimantriNA-yathA | bho ! bho ! yAvatsamyagvibhAvyate tAvadajJAtaparamArthA yUyaM, yataH pratyakSAnubhUyamAnAnandasvarUpaM viSayasukhamutsRjyAGgIkRta: sarvapASaNDibhU(dU)Sito viziSTajanaparihRto jinadharmaH, tathA nijazriyaM parityajya svIkRtA bhikSA, yadvA malamalinadehAnAmazucitayA pizAcopamAnAnAM muNDitamuNDatuNDAnAM kiyadetat ? apica-yatra km tripuruSapUjA na samasti havirbhujo na vA havanam na dvijajanapradAnaM dharmaH sa kathaM bhavati mUDha ? // 1 // ityAkarNya aho ! mUrkhazaTho'yamasamIkSitavAdI tatkimasyottaradAneneti vicintya tUSNIM sthita: sUriH, yata uktam-"vidvAnRjurabhigamyo, viduSi zaThe cApramAdinA bhAvyam / mUrkhArjavo'nukampyo // 74 // Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only WIVaibrary.org Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 75 // mAbhAta, anyeSAM tu mAhA samAgamAt / sAvanityAni // 1 // mUrkhazaThaH sarvathA tyAjya // 1 // " sa ca hatapratibha eva muNDo na kiJciduttaraM dAtuM zaknotIti cintayaMstadutpAsanArtha punaH punastadeva bhaNitumArebhe, tato | bhaNita: sUriNA'sau- bho bhoH kimevamasambaddhamullapasi?, yadi jalpasAmarthyamasti tadA kuru pUrvapakSaM paJcAvayavavAkyopanyAsena, atrAntare pAdayornipatya vijJaptaM savinayamekena vineyena, yathA-bhagavan ! ko'yaM ? yadasyopari evaM saMrambhaH samArabhyate bhavadbhiH, yata:- "gaNDasthalollasadamandamadapravAhagandhAvabaddhamadhupoddharavAraNendrAH / ekaikaghAtavazato'pi patanti yasya tasya kramaH kimu cakAsti harermUgeSu ? // 1 // " tadalamAkSepeNa, dIyatAmAdezo mA yenApanayAmi vAdagarvametasya, tato'nujJAto guruNA sa mantriNaM bhaNitumupacakrame-bho yattvayoktam-AnandarUpaM viSayasukhaM, tadasambadvaM, yata: keSAJcidasamasamullasitasadvivekAnAM viSavikArasamameva viSayasukhamAbhAti, tathAhi-ta evaM cintayanti, yathoktaM vyAsena- "ekaikazo'pi nighnanti, viSayA viSasaMnibhAH / kiM punarna vivekAtmA, yaH samaM paJca sevate // 1 // " anyeSAM tu mohAvaSTabdhacetasAM yadyapyAnandarUpaM pratibhAti tathA'pi teSAmapi vidyullatAvilasitameva stokakAlikametad, yata uktam- "sukhAsvAdalavo yo'pi, saMsAre satsamAgamAt / saviyogAvasAnatvAdApadAM dhuri varttate // 1 // " kiJca- "suratasukhaM khalamaitrI sandhyArAgaH surendrakodaNDam / kalikAlayauvanaM jIvitaM ca sarvANyanityAni // 1 // " yaccoktaM 'sarvapASaNDadUSito jinadharmaH,' tadapyayuktaM, yata: sakalapASaNDinAmapi prANAtipAtAdiparihArAtmako dharmaH sammata eva, tathA coktam"paJcaitAni pavitrANi, sarveSAM dharmacAriNAm / ahiMsA satyamasteyaM, tyAgo maithunavarjanam // 1 // ' 'viziSTajanaparihRta'miti yaduktaM tadapyasaGgataM, yata: sarvasyApi dharmasya dayA mUlaM, sA cAvikalA'traiva, yathAvajjIvatattvaparijJAnAt, nAnyathA, ato'yameva viziSTajanaisadriyate sampUrNadharmaphalakAmyayA, yacca nijazriyaM parityajyetyAdhuktaM taddUSaNameva na bhavati, lakSmIparityAgabhikSATanAGgIkArayoH sakaladhArmikAbhipretatvAt, tathAhi-lakSmI: tAvatprANinA sakalavyasanamUlamiti tyAjyA, tathA coktam- "yA gamyAH satsahAyAnAM, yAsu khedo mahadbhayam / tAsAM kiM yanna duHkhAya, vipadAmiva sampadAm ? // 1 // '' iti, bhikSA tu viziSTaguNetyupAdeyA, tathA cArSam-"avadhUtAM ca pUtAM ca, mUrkhAdyaiH parininditAm / carenmAdhukarI vRttiM, sarvapApapraNAzinIm / / 1 / / " tathA- "ekAnnaM naiva bhuJjIta / bRhaspatisamAdapi / carenmAdhukarI vRttimapi mlecchakulAdapi // 2 // " yadvA (cca) 'malamaline' tyAdyuktaM tatrApi munijanasya zAstre snAnaniSedhAnmaladhAritvaM na dUSaNaM, yathoktaM bhavadArSe- "snAnaM madadarpakaraM, kAmAGgaM prathamaM smRtam / tasmAktAmaM parityajya, na snAntIha dame ratAH // 3 // " azucitvaM ca brahmacAriNAM bhavadAgama eva 'brahmacArI sadA zuci' rityAdau niSiddham / a tional ya zAstra va bhuJjIta / vRhaspatisamAdAtA ca pUtAM ca, mUrkhAdyaiH pArA ki yanna duHkhAya, vipadA // 75 // Sain Educ For Persona & Private Use Only Sibrary.org Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 76 // zirastuNDamuNDanamapi vratinAM zAstroktamanupAlayatAM bhUSaNaM, na dUSaNaM yacca yatra tripuruSapUjA na samastI' tyAdyuktaM tatra vivakSitatripuruSIpU (jA pU) jaiva na bhavati, rAgAdyanugatatvAditarapuraSavad, rAgAdyanugatatvaM cAGganAdiparigrahAdiliGgAnyathAnupapatteH, tathA coktam- " kazcidrAgI bhavati hasitodgItanRtyaprapaJcaH, pradveSTyanyaH praharaNagaNavyagrapANiH pumAn yaH / bibhranmohI sphaTikavimalAmakSamAlAM yataste, talliGgAnAmabhavanamataH sarvavitvaM virAgaH // 1 // / " havirbhujo havanamapi prANAtipAtakAraNatvAnna sundaraM, prANAtipAtakAraNatvaM cAsya bhavadAgame havirbhujaH zUnApaJcakamadhye paThitatvAd, yathoktam-" kaNDanI peSaNI cullI, udakumbhaH pramArjanI / paJca zUnA gRhasthasya, tena svargaM na yAtyasau // 1 // " na ca hiMsAnugatamapyetadvihitAnuSThAnatvAtsvargAyeti vacanIyaM, yadAha vyAsa:-'yUpaM chittvA pazUn hatvA kRtvA rudhirakardamam / yadyevaM gamyate svarge, narake kena gamyate ? // 1 // " dAnaM ca yanmokSArthibhirdIyate tatpAtramanviSya deyaM naivameva, pAtraM ca viSayaviraktatvAdiguNopetaM zlAdhyate, tasyaiva saMsArasAgarapatajjanarakSaNakSamatvAt, tathA coktam"viSayI viSayAsaktaM, sadhanaH sadhanaM gRhI gRhiNameva / sArambhaH sArambhaM, na tulyadoSastu tArayati // 1 // viSayI viSayaviraktaM, sadhano'sadhanaM gRhI gRhavimuktam / sArambho'nArambhaM, saMcintya bhavArNavaM tarati // 2 // " ete ca viSayaviSapUrNamAnasAH kathaM pAtrabhRtA bhavanti ? ityAhatapratyAhatyA yAvadasau madhyesabhaM niruttarIkRtastAvatsAdhujanasyopari mahAntaM pradveSaM gataH, tato rAtrAvAkRSTakhaDgaH samAgato munihananArthaM, stambhito devatayA, prabhAte ca tadAzcaryamAlokya rAjA lokazca munisamIpasamAkarNitadharmAdharmaphala: samupazAnto'GgIkRtavAn jinadharmaM, namucistu tathA'pamAnito vilakSIbhUto gato hastinAgapuraM, mahApadmasya mantrI jAtaH, tasya ca tadA siMhabalanAmA duSTasAmanto viSamadurgabalena dezamupadravati, tato mahApadyena pRSTo namuci:, yathA-jAnAsi kamapyupAyaM siMhabalagrahaNe ?, namucinoktaM- suSThu jAnAmi, tato gatvA taddezaM nipuNopAyena bhaGktvA durga siMhabalaM ca gRhItvA samAgato namuciH, atituSTena rAjJA varaM vRNISvetyukto'bravInmantrI-yadA yAciSye tadA dadyAH, evaM ca yauvarAjyamanupAlayati mahApadmaH, kadAcittadIyamAtrA jvAlayA kArito jinarathaH, anyayA ca lakSmyabhidhAnayA vimAtrA bahyarathaH, tayozcAnyo'nyaM vivAde prathamarathabhramaNaviSaye samutpanne padmottareNa narapatinA dvayorapi nivAritau rathau, tato mahApadmakumArastamevApamAnaM manyamAno nijamAturgato'kathayanneva mahATavIM, tatra sthitvA tApasAzrame kAniciddinAni janamejayanarapate: putrikAyAM nAgavatIkukSyutpannAyAM madanAvalyAM kAlanarendreNa saha yuddhe samApatite nijapituH palAyite dizo dizamantaH purAdiparikare bhayena tatraiva tApasAzrame samAgatAyAM prathamadarzana eva darzitAnurAgAyAM jAtAnurAgaH kulapatinA visarjito gacchan prApta: sindhunandanapuram, tatrodyAnikAmahotsave madonmattamahAkariNo For Personal & Private Use Only Jain Education Mternational viSNu kumAra vRttAMta // 76 // www.athelibrary.org Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada- KAmAcya krIDAnagaranArAjA samA vimocya krIDantaM nagaranArIjanaM samAninAyAlAnastambhametaM mahAkariNaM, vijJAtavyatikaro'sau rAjJA tatratyena pariNAyita: kanyAzataM, manasA ca samudvahati / vRtti:mU.deva. sadaiva madanAvalI, tiSThaMzca viziSThasaukhyena anyadA rAtrau supto'pahRto vidyAdharAGganayA vegavatyA, nidrAvasAnAvoditApahArakAraNayAvattadA (ca tayA) vR. yazo nIto'sau vaitADhyaparvate sUrodayaM nagaraM, samarpita indradhanurnAmno vidyAdharAdhipataH, pariNAyitastena svabhAryAyA: zrIkAntAyA: sutAM jayakAntAM, tatpariNayanopajAtakopAvAgatau // 77 // ca gaGgAdharamahIdharau tadIyamAtulabhrAtarau pravaravidyAdharau vijitya saGgare krameNa samupArjitasamastavidyAdharAdhipatyo vazIcakAra vaitADhyazreNidvayaM, na ca paritoSaM kamapyuvAha madanAvalIvirahita:, anyadA ca jagAma kenApi miSeNa tameva tApasAzramaM, tatra tApasai: pravarapuSpaphalAdibhirvihito'sya sanmAnaH, dattA ca tatraivAgatenAmuSya madanAvalI zatadhanuHputreNa janamejayena, pariNItA ca mahApramodamudvahatA'nena sA, tato mahAvibhUtyA vidyAdharacakravartisamRddhisameto gato hastinAgapuraM, praviSTo bandijanastUyamAnaH, AnanditavAMzca praNAmAdhucitapratipattikaraNena ciraviyogadUnamAnasau jananIjanako viSNukumAraM ca, atrAntare samavasRtaH sa eva munisuvratasvAmiziSya: suvratAcAryo ya: kulagahaM kSamAGganAyA: nandanavanaM mArdavasuratarornidhAnamArjavadhanA-syAlambanaM muktivallyA : krIDAgRhaM tapa:zriya: svAmI saMyamasevakasya sahAya: satyabandhoH pArijAtaprasava: zaucakiMjalkasya paNitabhUmirAkiJcanyapaNyasya yauvanaM brahmacaryamaNDanasya, tasya ca nijodyAnapAlakAdavagamyAgamanaM narapati: saparivAra: samaM viSNukumAramahApadmAbhyAM vandanArthamAyayau, tatsthAnaprAptena ca karakamalakAlatayA mukhavastrikayA makaradhvajavijayagRhItajayapatAkayeva mukhadezavinivezitayA virAjamAno dakSiNapArzvabhAgasthApitena rajoharaNena zobhamAno viracitapadmAsana: sUrirabhivanditastri: pradakSiNIkRtya saparivAreNa narapatinA, sUriNA'pyAnandita: pApamalapaTalaprakSAlanajalena dharmalAbhena, samupaviSTo nRpatiryathocitasthAne, bhaNitaM ca bhagavatA-bho bhavyAH! duranta: khalveSa: janmajarAmaraNaraudrajalajantubhISaNa: zArIramAnasAnekaduHkhasaGghAtAnarvAkparapAra-nIraparipUrNazcaturgatimahAva-bhImo | manoduSpavanapreraNAviSayAvarttaghUrNamAnacaTulendriyayAnapAtra: saMsArasAgarasamudramadhyapatitaratnamiva duSprApamatra mAnuSatvaM, viSamiva vipAkakaTukaM viSayasukhaM, vIcaya iva nirantarA: prasaranti kamapariNatayaH, nakrAdikrUrajalacarA eva samucchalanti bhayAvaha / rAgadveSAdayaH, gambhIrapAtAlamivAtIvaduHkhabahulaM zrUyate narakajAlaM, vaDavAnala iva bahaladAhahetu: pravarddhate kaSAyadahanaH, viSakandalya iva vivazaM janaM vidadhati striya:, tasmAdetattaraNavAJchayA vidhIyatAM vividhavrataphalakanivahanibaddhe jJAnakarNadhAravirAjite samyaktvakUpastambhazobhite prazastAdhyasAyavAyupari-pUrNavividhatapo'nuSThAnasitapaTakalite paratIravartiparamagatipurInivAsArthimunijanavaNiksArthaparikarite paramagurupraNIte saddharmayAnapAtre yatnaH, apica-atra caturdazarajjvAtmake'tra loke janasya saMvasata: / asti na kutrApi sukhaM vimanya For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 78 // viSNukumAra vRttAMta nirvANapuramekam / / 1 / / dvIvidhastasya ca panthA yatidharmagRhasthadharmabhedena / prathamaH paJcamahAvratapAlanarUpo'tidurgazca / / 2 / / pariSoDhavyA yasmAdupasargaparISahA bahuvikalpA: / gurupAratantryamanizaM karttavyamabhagnapariNAmaiH / / 3 / / jeyo mohapizAca: paJcendriyanigraho vidhAtavya: / hantavyo madanagaja: kaSAyadAva: prazamanIya: // 4 // yadyapi ca kaSTarUpaH, pratibhAti manasyayaM guruH panthAH / nirvANapuraprApti, tathA'pyavikSepata: kurute / / 5 / / itarastvaNuvratAdidvAdazabhedo jinai: samAkhyAta: / sukaro bahubhaGgatayA yathA tathA bhaGgakAzrayaNAt ||kssaa kintu-prApayati na mokSapurImakSepeNaiva tena vIranarAH / tatra drutajigamiSayA samAzritA: prathamapathameva // 7 // atrAntare vinayaviracitAJjAlipuTa: padmottaranRpatirjAtijarAmaraNAdiparivartanAt nirviNNa: samAkarNya paramasukhAvAsaM nirvANanivAsaM tadviSayajAtazraddhAtizaya: samullasitajIvavIryajanitasarvaviratipariNatiya'jijJapatbhagavan ! yAvat nijarAjye kamapi viSNukumArAdikaM nivezayAmi tAvadbhavadanujJayA yuSmadantika eva sakalakarmamalakSAlanadakSAM dIkSAM gRhISye, bhagavatoktaM-devAnupriya ! bahuvighna: kuzalAnuSThAnakSaNa: prANinAM, kartavyaM cedaM bhavyasattvAnAM, tanmA pratibandha vyadhAsIrityuktaH praNamya guruM punaH praviSTo nagaraM, nijanilayagatena cAkAritA mantriNa: sahapradhAnaparijanena viSNukumArazca, bhaNitaM ca rAjJA-bho ! bho samAkarNitameva bhavadbhirbhagavatA varNyamAnaM saMsArAsAratvaM, tadidAnI sahRdayasya nAvAvasthAnaM yujyate, kintUcchedanamevAsya zreyaH, ato viSNukumAraM rAjye'bhiSicya karomi pravrajyAgrahaNena saphalAM manujatvAdisAmagrI, tata uktaM kumAreNa-tAta ! kimaniSTo'haM bhavato yena kimpAkaphalamiva mukhamadhuraM pariNAmadAruNaM rAjyaM mayi / nidhAya svayaM pariNatipezalaM sakalakarmavyAdhinirmUlanadakSaM dIkSAmahauSadhaM pratipatsyate ?, tadahamapi tvaritamevAnucariSyAmi, tato rAjJA tasyApi pravrajyAgrahaNanirbandhamavabudhyAhvAyito mahApadmo bhaNitazca-putra ! pratipadyasva rAjyaM yenAhaM tyaktani:zeSasaGgaH pravajyAM pAlayAmi, tenoktaM tAta ! pratipAdaya viSNukumArAya yena tasya bhRtyo bhavAmi, rAjJoktaM vatsa ! nAGgIkurute viSNukumAraH, sa hi mayaiva saha pravrajiSyati, tato yadAjJApayati deva ityabhidhAya tUSNIM / sthitavati mahApadma pitrA sarvopAdhivizuddhe vAsare mahAvimardaina samastasAmantacakrasammatyA samAgate suvizuddhalagne tasyaiva viracito rAjyAbhiSekaH, svayaM ca ra trikacatuSkacatvarAdiSvAghoSaNApUrvaM dApitaM dInAnAthAdilokebhyo mahAdAnaM, pUjito mahArAdhyasya bhagavatasstIrthaGkarasyApi pUjanIya: zrIzramaNasaGghaH, kArita: sarvajinAyataneSvaSTAhnikAmahotsavaH, prazastavAsare cAnugamyamAno'nekainarendrAdibhi: samaM viSNukumAreNa gataH sUripAdAntikaM, pravAjitazca bhagavatA yathocitavidhAnena, | tato vandita: padmottaraH saviSNukumAro narendrAdibhiH, guruNA ca dharmadezanA prArabdhA, yathA-catvAri paramAGgAni durlabhAnIha dehinaH / mAnuSatvaM zruti: zraddhA, saMyame (ca) vIryameva cetyAdi, krameNa ca tathAvidhakSayopazamavazata: stokakAlenaiva gRhItA dvividhAH zikSAH, jAto viSayaviraktatayA parityaktagItAtho'pi // 78 // Jain Education international For Personal Private Use Only www.janabrary.org Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 79 // pradhAnagItArthaH, kAlAntareNa cotpAditaM sakalaghAtikarmavigamamAdhAyAtItAnAgata-varttamAnanikhilaparyAyAdhyA-sitalokAlokAvirbhAvakaM kevalajJAnaM, mahApadmarAjasyApyAyudhazAlAyAmudapAdi cakraratnaM kRtaH sakaladigvijayaH sAdhitaM SaTkhaNDaM bharatakSetraM jAto navamazcakravartI, yau caitAvatkAlaM sthitau rathau tayozca prathamaM jinarathaM nagaryAM paryaTaya vihitA samaM jananItoSeNa jinapravacanaprabhAvanA, tatprabhRti cAneko lokaH prapanno jinazAsanaM, kAritA ca tena cakravarttinA'nekajinabhavanamaNDitA sakalabharatakSetrabhUmiH padmottaramunistu kevalaparyAyeNa vihRtya kiyantamapi kAlaM gato nirvANaM / viSNukumArasAdhozca vividhatapovizeSavizoSitazarIrasya jJAnadarzanacAritraparyAyaiH pravarddhamAnasyotpannA nAnAvidhavaikriyakaraNagaganagamanAdilabdhayaH, na caiticcitraM yadanukalamavikalaM sakaladharmamArAdhayatAM sAdhUnAM labdhayaH samutpadyate, tathA coktaM- "caraNarajasA prazamanaM sarvarujAM sAdhavaH kSaNAt kuryuH / tribhuvanavismayajananAn dadyuH kAmAMstRNAdvA // 1 // dharmAdratnonmizritakAJcanavarSAdisargasAmarthyam / adbhutabhImoruzilAsahasrasampAta - zaktizca // 2 // " ityAdi / itazca suvratAcArya: svaziSyaparikarito mAsakalpena viharan saMprApto varSAsannadineSu hastinAgapuraM, samavasRto bAhyodyAne, samAgatAM vandanArtha narendrAdayaH, prArabdhA dharmakathA, ninditA mithyAtvAdayaH padArthAH, prazaMsitAH, samyaktvAdayaH, tatazca kecidavagatayathA'vasthitatIrthakaravacanAH pravrajitA, apare ca zrAvakA jAtA:, atrAntare pUrvavairasasmaraNopajAtagADhakopasya namucimantriNo municchidrAvalokanaparasya samAgato varSAsamaya:, yatra - mArgA durgamatAM gatA virahiNaH zuSyanti kAmAturA, nirjityeva nidAghamUrjitaripuM garjanti dhArAdharAH / Alokyeva malImasodayamito haMsA gatA mAnasaM jAtA mAsavihAriNo'pi hi purA sthAnasthitAH sAdhavaH ||1|| evaMvidhaghanasamaye, munijanakopena yAcito rAjA / pUrvapratipannavaro, dattazca nRpeNa bhaNitaM ca // 2 // brUhi tava yadabhilaSitaM sa Aha vedoditena vidhinA'ham / icchAmi yajJayajanaM tanme tAvanti divasAni // 3 // dehi svakIyarAjyaM dattaM rAjJA ca satyasandhena / antaHpuraM pravizya svayaM ca tasthau manujanAthaH / / 4 / / rAjyasthite ca tasmin varddhApanakArthamAgatAstasya / sarve pAkhaNDasthAH vimucya taM sAdhujanamekam ||5|| atrAntare tadeva chidraM labdhvA munInAkAryoktavAn-bho ! bho ! samutsRjata madIyaM dezaM vimuJcatedAnI me nagaraM, adraSTavyamukhA hi yUyaM ye sakalajanasammatamapi samucitaM laukikAcAramullaGghayanti, nItizAstrapratiSiddhazca bhavadAcAraH, tathA coktam- " yadyapi nipuNo yogI, chidrAM pazyati medinIm / tathA'pi laukikAcArAn, manasA'pi na laGghayet ||1|| " kiJca - "lokavatpratipattavyo, laukiko'rthaH parIkSakaiH / lokavyavahAraM prati, sadRzau bAlapaNDitau // 2 // " na cAnyadarzanibhyo bhavantaH pradhAnatarAH, te ca sarve'pyabhinavarAjyalAbhe'smadvarddhApanAya samAyAtAH bhavantastu gurudarpAdhmAtAntaHkaraNA lokavyavahArabAhyA For Personal & Private Use Only Jain Educatenational DN // 79 // brary.org Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSNu navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 8 // kumAra vRttAMta na samAgatA ityAdhuktavati tasmin sUriracocat-mahArAja ! na vayaM darpAnnAgatA:, kintu tyaktasakalasaGgAnAM munInAM kalpa eSaH, tathAhi bhavadAgame'pyuktam"tithiparvotsavAH sarve, tyaktA yena mhaatmnaa| atithiM taM vijAnIyAccheSamabhyAgataM viduH // 1 // " lokavyavahArabAdhA'vi na kAcidasmAbhirvihitA,, rAjaviruddhAdyanAsevanAda, yaccoktaM dezatyAgaM kuruta yUyamiti, taccAyuktaM, yata:-"vatino jaGgamaM tIrthaM, sadAcAraparAyaNAH / na santi yeSu dezeSu kutasteSAM pavitratA ? // 1 // ' kiJca- "yamupArjayanti dharma, kAyaklezaM vidhAya munayo'mI / sAdhayati tapa:klezena, narapatiH pAlanAtteSAm // 2 // ' apica parairapyanAyaiH parAbhUyamAnAnAM tapasvinAM pArthiva eva zaraNaM bhavati, tathA ca smRtivAkyam-"durbalAnAmanAthAnAM, bAlavRddhatapasvinAm / anAryaiH paribhUtAnAM, saveSAM pArthivo gatiH // 1 // ' kiJca-manunA'pi sAmAnyenaivaivamuktam-"prajAnAM dharmaSaDbhAgo, rAjJo bhavati rakSataH / adharmAdapi SaDbhAgo, bhavasyasya hyarakSaNAt // 1 // ' ata: kimiti niraparAdhAneva sAdhUniSkrAzayasi dezAt ?, athaivameva bhavato na pratibhAntyamI tathA'pi varSAkAlaM yAvanna kiJcadbhaNanIyaM, tadUrdhvaM nirgamiSyAma ityuditavati sUrau namuciruvAca-bho ! bho ! kimatra bahunA vAkkalahena ? yadi jIvitena kArye tadA dinasaptakAdAgito nirgacchata, tadupari tu bAndhavasamamapi yadi vilokayiSyAmi tadA'vazyaM mahAnigraheNa | nigrahISyAmi, evaM ca tannirbandhamavabudhya munayaH svasthAnamAjagmuH, samArabdhazca sUriNA sAdhumi: sArddha paryAloca:-bho ! bho ! kimadhunA karttavyaM ?, ayaM hi vAdakAlavihitottaradAnaprakopito mithyAbhinivezAdevamasmAn khalIkaroti, atrAntare bhaNitamekena sAdhunA-viSNukumAravacanAdeSa drutamupazamiSyatIti saMbhAvyate, tato yadyanenopazAntena prayojanaM tadA'vilambena mandarazailAdAhUya viSNukumArametatsamIpaM preSyatAM, tata: sUriNoktaMkastatra gantuM zakSyati ? dUradezavartI na: sa zailo, yadi ca kazcijjanAcaraNo vidyAcAraNo vA bhavati sa eva tatra gantuM zaknoti, nAnya iti, tato'nyena muninoditaM yathA'hamAkAzena gantuM samartho nAgantuM, sUriNoktaM-yadyevaM gaccha sa evAneSyati, tata: (sa:) samutpatitastamAladalazyAmalaM gaganamaNDalaM, kSaNamAtreNa prAptastamuddezaM, dRSTo viSNukumAreNAgacchan, | cintitavAMzca, gurutaraM kiJcitsavAdikAryaM tenAyaM varSAkAla eva samAyAta: so'pyevaM cintayantaM taM vidhivat praNamya kathitavAnAgamanaprayojanaM, stokavelAyAM ca viSNukumAro'pi tamAdAyA''kAzayAnena pravRtto gajapurAbhimukhaM gantuM, gata: kSaNamAtreNa, vanditA: sUrayaH, sAdhudvitIyo gato namucidarzanArtha, kiJca-taM vimucya vanditaH sarvairapi mahAnarendrAdibhiH, sukhAsanAsInena ca dharmakathanAdipUrva bhaNitaM viSNunA-varSAkAlaM yAvattiSThantu munayastaduvaM yadbhaNiSyatha k taktariSyAmaH, tasya ca mahAmatsarabharAkrAntAnta: karaNasya na kiJcitpratibhAtaM tadvacaH, kevalaM salilamiva karNapraviSTaM zUlamupajanitavat, tatazca tenoktaM 80 // Jain Educashenabonal For Personal & Private Use Only walibrary.org Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 81 // kimatra punaH punaruktena ?, dinapaJcakamapyavasthAnaM nAnumanyAmahe, viSNunoktaM nagarAdvahirudyAne tiSThantu tataH punaruditoddIpitakopenoktaM namucinA- tiSThantu tAvadetannagarodyAnaM mama rAjye'pi sarvapASaNDinAmadhamairamIbhIrna sthAtavyaM tasmAttvaritaM mama rAjyaM muJcata yadi jIvitena kArya tatastadatyantAsahiSNutAvilokanendhanaprajvalitakrodhavahninA bhaNitaM viSNunA tathA'pi padatrayasthAnaM muJca tenoktaM yadi padatrayopari drakSyAmi tadA lUnazIrSa kariSyAmi, tataH samutpannadAruNakopo varddhituM pravRttaH, vivarddhamAnazca yojana lakSapramitadehaH saMvRttaH, tasmizca svargamartyalokayorantarAlamAnamiva grahItuM tathA pravRddhe kRte cAnena gADhamAkrameNa kramadardare-AkampitA sakAnanaziloccayA vasumatIyimakhilA'pi / ucchalitA jalanidhayastaralataraGgasphuracchapharAH ||1|| utsRjya madaM naSTAH, bhayavivazadRzo dizo gajendrAzca / pratipathagamanAH saritaH sarvA api jhagiti saMpannAH // 2 // trAsavazIkRtacittaM jyotizcakraM ca vighaTitaM sakalam vyantarasurAzca saha bhavanavAsibhidUrramuttrastAH ||3|| atrAntare vihitabhuvanatrayakSobhaM mahAmuniM kupitamAlokya saudharmAdhipatiH preSayAmAsa tatsakAzaM svakIyagItavidyAkuzalaM gAthakasurasundarIsamUha, sa ca samAgatya muneH karNamUle kopahantRbhirvacobhirgAtuM pravRttaH yathoktaM- "krodhaH paritApakaraH sarvasyodvegakArakaH krodhaH / vairAnuSaGgajanakaH krodhaH krodhaH sugatihantA // 1 // krodho nAma manuSyasya, zarIrAjjAyate ripuH / yena tyajanti mitrANi, dharmAcca parihIyate // 2 // api ca- "ekaH zrIkhaNDaleyena limpatyAgatya bhaktitaH / anyo vAsI samAdAya, saMtakSNoti kSaNaM kSaNam ||1|| eko dadAti vanditvA, bhojanAcchAdanAdikam / tADayitvA kazairanyo, niSkAzayati gehataH // 2 // ekaH saMstauti suzlokairhRdayAlhAdadAyibhiH nirbhartsayati durvAkyairanyaH kopamupAgataH // 3 // iSTAniSTakareSvevaM, prANiSu prANavatsalAH rAgadveSau na kurvanti, samabhAvAH susAdhavaH // 4 // anyacca - "dezonapUrvakoTI, vihatya yadupArjayennarazcaraNam / hArayati tatsamastaM muhUrttamAtreNa kopagataH // 5 // evaM kiMnarakhacarAdayo'pi kopApahAribhirvacanaiH / gAyanti bhItacittAstrailokyakSobhadarzagatAH // 6 // itazca-ArabdhA jinapUjA niHzeSasurAlayeSu zAntikRte / kAyotsargastho'jani caturvidhaH zramaNasaGgho'pi // 7 // " atrAntare namucistasya kSAmaNAnimittaM yAvadAgatya pAdayorlagnastAvatpAdAgreNaivotpATya prakSiptaH pazcimasamudre, vijJAtavRttAntena tu bhayavepamAnena samAgatya mahApadmacakravarttinA zAntinimittasamAyAta samastasaGghasamanvitena prasAdyamAnaH stUyamAnazca devAdInAmupazamakastAvakavAkyagItakAvyAdibandhaiH kathaJcidupazamito viSNukumAraH punaghorataraM tapo vidhAya kaJcit kAlaM ghAtikarmacatuSTayakSayAvirbhUtalokAlokAvirbhAvaka kevalajJAno vinAzitabhavopagrAhikarmacatuSTayaH prApto'nannaikAntikAtyantikamukhaM vigatajarAmaraNAdiniHzeSaduHkhaM lokAgravarttiparamapadam, tadbhAtA'pi mahApadmo For Personal & Private Use Only // 81 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:ma. deva. va. yazo // 8 // vipAkakaTukaM cakravartipadamAlocya narapatisahastrasahito gRhItvA pravrajyA vihitaduSTASTAkarmakSayo mokSaM gataH / ukta prabhAvanAyAM viSNukumAracaritaM, bhaMgadvAre prastutArthopasaMhArastu yathA viSNukumArasAdhunA prabhAvanA kutA tathA sati sAmarthe'nyenApi karaNIyA, tadakaraNe tvatIcAra iti / / uktaM saprasaGgodAharaNaM saptamaM gA. 19 samyaktvAticAradvAramadhunA'STamaM bhaGgadvAramabhidhatte saMmattaM pattaMpi hu roreNa nihANagavaM aidulahaM / pAvehi aMtarijjai paDhamakasAehi jIvassa // 19 // 'samyaktvaM' vyAkhyAtasvarUpaM 'prAptamapi' labdhamapi, huzabda: pUraNe, 'aMtarijjai' tti sambandhAdapanIyate, kasya ?-'jIvasya' prANinaH, kiMviziSTam ? 'atidurlabhaM' duHkhena labhyate yattattathA, atizayena durlabhamitivigrahaH, bhAvArthastvayamasya-anAdau saMsAre parivarttamAna eSa jIvo'bhinnakarmagranthina kadAcidavAptavAnato'tizayaduSSApamidamityuktaM, kena kimiva duSprApamityAha-roreNa' raGkeNa nidhAnameva nidhAnakaM tadiva-za nidhAnakamiva, kai: ?- prathamakaSAyaiH' anantAnubandhyAkhyaiH, prathamatA caiSAM prathamaguNaghAtitvena, prathamaguNazca samyaktvaM, tanmUlakatvAddezaviratyAdiguNAnAM, kIdRzaistai: ?- pApaiH' pApahetutvAd, yadvA pApaprakRtirUpairiti gAthA'kSarArtha: / bhAvArthastva (yama)tra-kSAyopazamikaupazamikasamyaktvApekSametadgAthAyAM bhaGgadvAraM nirdiSTaM, na kSAyikApekSaM, tasya zuddhAzuddhabhedena dgibhedatvAt, tatrApAyasadrvyavikalA bhavasthakevalinAM muktAnAM ca yA samyagSTistacchuddhaM kSAyikaM, tasya ca sAdyaparyavasAnatvAnnAstyeva bhaGgaH, yadAha gadhahastI-bhavasthakevalino dvividhasya sayogAyogabhedasya siddhasya vA darzanamohanIyasaptakakSayAvirbhUtA samyagaddaSTi: sAdiraparyavasAne" ti, yA tvapAyasahacAriNI zreNikAderiva samyagdRSTistadazuddhaM kSAyikaM, tasya ca sAdiparyavasAnatvAdasti pratipAta:, yaduktaM gandhahastinA-"tatra yA'pAyasavvyavarttinI, apAyo-matijJAnAMza: sadravyANi-zuddhasamyaktvadalikAni tadvartinI, zreNikAdInAM ca sadravyApagame / bhavatyapAyasahacAriNI sA sAdisaparyavasAne'' ti, kevalajJAnotpattAvapAyakSaye, apAyo-matijJAnAMzastakSaye'sau bhavati, na prathamakaSAyodaye, taktAle | tadudayAbhAvAt, tatkSaya eva tasyotpatterityalaM prasaGgena gamanikAmAtraphalatvAdArambhasyeti, dRSTAntAzcAtra kuruDokturuDaprabhRtayaH svamatyA'bhyUhyAH / / 19 / / gatamaSTamaM bhaGgadvAramadhunA navamaM bhAvanAdvAramucyatemicchattakAraNAI kuNaMti no kAraNe'vi te dhnnaa| ii ciMtejjA maimaM, kattiyaseTThI uyAharaNaM // 20 // // 82 // mithyAtvasya-prAgvyAvarNitasya kAraNAni-hetavo mithyAtvakAraNAni-paratIrthikAdiparicaryAparicayaprabhRtIni 'kurvanti' vidadhati yattadornityasambandhAd Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only wwalpaneibrary.org Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ye 'no' naiva 'kAraNe'pi' hetAvapi, rAjAdijanite jAta iti zeSaH, te 'dhanyAH ' puNyabhAjo, vartanta iti zeSa:, 'iti' etat 'cintayet' bhAvayet navapadavRttiHmU.deva. matimAn' dhIyuktaH, atrArthe ko dRSTAnta: ? iti ced brUma:- kArttikAbhidhAna: zreSThI-vaNipati: kArtikazreSThI 'udAharaNaM' dRSTAnta iti gAthAsamAsArtha: vR. yazo / / 20 / / vyAsArtha: kthaankgmystccedm||8 // K hathiNapuraMmi nayare jiyasattU nAma Asi naranAho / tassa ya kittiyaseTThI visiTThaciThThAsu pattaTTho / / 1 / / negamasahassasAro mnnirynnhirnnnnpunnbhNddaaro| KI dINajaNabhuddhAro pasiddhasuvisuddhavavahAro // 2 // avagayajIvAjIvo nAyAsavasaMvaro viU baMdhe / nijjaraviyAraniuNo mukkhapayatthaMmi ujjutto / / 3 / / niggaMthe / pAvayaNe aNuratto duracattamicchatto / bArasavihe'vi sammaM sAvagadhammapi apamatto / / 4 / / anno'vi gaGgadatto tattheva susAvao tayA so ya / muNisuvvayajiNapAse | pavvaio bhavavirattamaNo / / 5 / / taiyA ya taMmi nayare bahumAsakhamaNakaraNavikkhAo / bhAgavayavayapahANo vasai parivvAyago ego // 6 // so ya-pavisai / purassa majjhe jaiyacciya pAraNAe kajjeNa / taiyacciya savvajaNo abbhuTThANAi se kuNai / / 7 / / tahAhi-ko'vi nimita gehe ko'vi ya pAesu paDai hitttthmnno| | ko'vi hu vaMdai saMthuNai kovi paripUyae ko'vi / / 8 / navaraM kattiyasiTThI uvaviTTho ceva ciTThai tao so / nADhAi majjha esutticiMtiuM kovamAvaNNo / / 9 / / aNNaMmi diNe mAsassa pAraNe rAiNA sa sayameva / sagihami bhoyaNatthaM nimaMtio necchaI kahavi // 10 // bhaNai ya niyahattheNaM jai parivesei kattio sitthii| majhaM to tujjha gihe pAremi na anahA rAya ! // 11 // paDivannaM taM rannA siTThisayAsaM gao sayaM ceva / diNNAsaNovaviTTho hiTTho AbhAsito siTThI / / 12 / / to | tanimaMtaNAI kahai parivvAyagassa vuttaMtaM / paDibhaNati kattio deva ! amha eyaM na juttaMti / / 13 / / sammattamailaNA khalu, jAyai evaM jao tahAvi tuhaM / visaera vasAmi naravara ! karemi jaM bhaNasi taM teNa // 14 // evaM houtti tao bhaNiyaM rAyA gao niyayagehaM / bhoyaNavelAe puNa seTThIvi samAgao tattha / / 15 / / uvaviTTho so bhayavaM siTThI parivesiuM samADhatto / tajjai tamaMgulIe parivesaMtaM amariseNaM / / 16 / / ciMtai tao siTThI dhiratyu jIvANa bhogasiddhANaM / saMvasaNaM gihavAse evaMvihaparibhavAvAso / / 17 / / dhanno sa gaMgadatto jo cattakalattaputtagihamitto / patto saMjamarajjaM muNisuvyayasAmipAsaMmi / / 18 / / taiya cciya pavvajjaM jai giNhato ahaMpi tA iNhiM / sammattamailaNAIparAbhavaM neva pAvito / / 19 / / evaM viciMtayaMto bhuMjAvittA gao nivasagAsaM / vinavio naranAho pavvajjamahaM pavajjAmi // 20 // | tAhe se nibbaMdha ranA nAu visajjio sNto| Apucchiu~ kuDUMba tayAhivatte Thaviya puttaM / / 21 / / ADhattAo jiNavaragihesu aTThAhiyAo pvraao| dINANAhAINaM 2 K payaTThiyaM vivihadANaM ca / / 22 / / pUijjai sirisaMgho etthaMtarayami suvvayajiNiMdo / tattheva pure patto samosaDho bAhirujjANe // 23 / / nAUNa jiNAgamaNaM | // 83 // Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only wwwmXbrary.org Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo / / 84 / vaMdaNavaDiyAe Agao siTThI / negamasahassasahio dhammaM soUNa pavvaio // 24 // thoveNavi kAleNaM jAo so bArasaMgasuyadhArI / saMgahiyavihiyasikkho yAdRzadvAra gIyattho paramasaMviggo / / 25 / / saMvaccharAI bArasa sAmaNNaM nikkalaMkamaNucariuM / pacchA vihiyANasaNo kAlaM kAUNa suhajhANo / / 26 / / dosAgarovamAU, gA. 21 battIsavimANasayasahassavaI / iMdatteNuvavaNNo sohammavaDiMsayavimANe // 27 // AvajjiyAbhiogiyakammo aha geruo'vi mariUNa / abhiogiya devesuM jAo KA tavvAhaNattAe / / 28 / / bhaNio ya tanniogiyasurehi lIlAe vilasamANo u / erAvaNakarirUvaM, viuvva Aruhai jeNido / / 29 / / tAhe vibhaMganANeNa jANiuM esa KA siTThijIvRtti / na viuvvai karirUvaM, haDheNa bhaNio viuvvai y||30|| do karivararUvAI, sakkeNavi jANiUNa se bhaavN| do rUvAI kAuM puDho 2 tesu AruDho // 31 / / evaM ca jattiyAI karei so tattiyAiM sakko'vi / rUvAI viubveDaM, Arohai tesu savvesuM / / 32 / / tappasarabhaMjaNatthaM ca kiMci rosAgaeNa sakkeNaM / vajjeNa hao pacchA Thio ya saahaaviygiie||33|| evaM ca-sammattabhAvaNAe kattiyasiTThissa sAhiyaM cariyaM / suyaevipasAeNaM hou suNato thiro dhamme // 34 // vyAkhyAtaM samyaktvabhAvanAdvAraM, tadvyAkhyAnAcca samAptaM navadhA'pi dvitIyaM mUladvAraM samyaktvaM, etacca citrazuddhau bhittizuddhivatprAsAdasthiratve garttApUrakabandhavadgatAGgIkAre mUlakAraNam, etadantareNa tadabhAvAt, tathA coktam- "mUlaM dvAra pratiSThAnamAdhAro bhAjanaM nidhiH / dviSaTkasyAsya dharmasya, samyaktvaM parikIrtitam // 1 // " atastadanantaroddiSTasya vratAnItyasya tRtIyadvArasyAvasaraH, etacca sAmAnyoddiSTamapi 'zrAddhAnAmanugrahArthaM vakSya' iti sambandhA'nyathAnupapatte: zrAvakavrataviSayaM, zrAvakavatAni paJcANuvratatriguNavratacatu:zikSAvratabhedabhinnatvAvAdaza, etAni ca mUlottaraguNarUpANi sarvANyapi krameNAbhidhAtuM prathamaM prathamANuvratameva navabhidvArairyAdRzAdibhirvivarISu: prathamadvAraM tAvadAha dunni sayA teyAlA pANaivAe pamAu aTThaviho / pANA caurAIyA pariNAme'druttarasayaM ca // 21 // prathamadvAreNa tAvadAha-"donna sayA teyAlA'' dve zate tricatvAriMzadadhike, bhedAnAmiti gamyateM, 'pANaivAya'tti prANA:- vakSyamANarUpAstadyogAt / prANina eva prANA:-, daNDayogAddaNDa: puruSo yathA, teSAmatipAto vinAza: prANAtipAtastasmin prANAtipAte-prANAtipAtaviSaye, svarUpamityupAhUtapadena ra yojanA, bhaNitasaGkhyA cetthamAnIyate-pRthvIkAyikAdayo vanaspatikAyikAntA: paJca 5 jIvabhedAH, dvIndriyAdipaJcendriyAvasAnaizcaturbhi:4 saha nava 9, te ca manovAkkAyalakSaNena karaNatrikeNa guNitA: saptaviMzatiH 27, bhUyaH karaNakAraNAnumatirUpayogatrayatADitA ekAzItiH 81, // 84 // punaratItAnAgatavartamAnakAlatrayAbhyastA dve zate tricatvAriMzadadhike bhavataH 243 / tathA 'pamAo aTThaviho' tti pramAdyati-mokSamArga prati KA Jain Educa M emational For Personal & Private Use Only __wakarmlesbrary.org Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadattima.deva. vR. yazo // zithilomo bhavatyanena prANIti pramAdaH, kiMviziSTa: ? 'aSTavidhaH' aSTaprakAraH, tathA coktam-"ajJAnaM saMzayazcaiva, mithyAjJAnaM tathaiva ca / rAgadveSAvanAsthAnaM, smRto dharmeSvanAdaraH // 1 // yogaduSpraNidhAnaM ca, pramAdo'STavidhaH smRtaH / tena yogAtpramattaH syAdapramattastato'nyathA // 2 // " iti, ayamapi prANAtipAte svarUpamiti pUrvavatsambandhaH / nanu ke'mI prANA yadatipAtaviSayametatsvarUpaM prarUpyate, ? ucyate, 'pANA caurAIya' ti 'prANA:' indriyAdaya: 'caturAdayaH' catuHprabhRtayaH, AdizabdAtSaDAdiparigraho, yathoktam- "iMdiyabalaUsAsA pANA cau chacca satta attev| igi vigala'saNNasaNNI navadasa (granthAnam 2500) pANA u boddhavvA // 1 // " iti, pariNAme-cittAdipariNativizeSe yadaSTottarazataM, bhaGgakAnAmiti gamyaM, tacca prANAtipAte & svarUpamiti prAgvadyogaH, uddiSTasaGkhyA caivaM-saMrambhasamArambhArambhaistribhirmanovAkkAyakaraNakAraNAnumatina-vakatADitaiH saptaviMzatiH 27, puna: kaSAyaguNitairaSTottaraM zataM, saMrambhAdisvarUpaM caivaM-prANAtipAtAdisaMkalpa: saMrambhaH, taktaraNajanitaH paritApa: samArambhaH, tatkriyAniSpattizcArambhaH, taduktam-"saMkappo saMrambho paritAvakaro bhave samAraMbho / Arambho uddavao suddhanayANaM tu savvesi // 1 // " syAdetad-vratAnyatra yAdRzAdidvArairvyAkhyAtumupakrAntAni, teSu ca | prathamavrataM prANAtipAtaparihAraH, tato yAdRzadvAre tasyaiva svarUpaM vaktumucitaM, na prANAtipAtasya, yata: prANAtipAta: prANavinAzo'bhidhIyate, tatparihArastu tadvirati:, yadAha vAcakamukhya:-"hiMsAnRtasteyAbrahmaparigrahebhyo virativrata-(tattvA0 7-1)" miti, satyaM, viSayaviSayiNorabhedopacArAdetadviSayA nivRttirapyetacchabdenopAtteti na doSaH, etaccAnapekSitANusthUlavizeSasya prANAtipAtasya svarUpAbhidhAnaM yatizrAvakayo: sAmAnyenaiva svAmitvapradarzanArtha, nivRttistu yathAsambhavaM bhAvyeti gAthArtha: 21 / / vyAkhyAtaM yAdRzadvAramadhunA bhedadvArasyAvasarastatpratipAdanAyAha thUlA suhumA jIvA saMkappAraMbhajo ya so duviho / savarAha niravarAho, sAvikkho taha ya niravikkho // 22 // thUlA ___ 'sthUlA:' dvIndriyAdayazcakSurindriyagrAhyA: 'sukSmAH' tadviparItA ekeMdriyA: 'jIvA:' prANino, dvividhA bhavantItizeSaH, sUkSmatvaM ca sUkSmadRSTigamyatayA na tu sUkSmanAmakarmodayena, tadvatAmatipAtanAsambhavAt, svAyu:kSayeNaiva tanmaraNAbhyupagamAt, anena jIvavaividhyenAzrayAyiNorabhedopacArAt prANAtipAto dvividha: sthUla: sUkSmazcaityetaduktaM bhavati, tena prANAtipAtabhedadvAre'pi jIvabhedAbhidhAnamaduSTameveti sUtrArthaH sUkSmadhiyA bhAvyaH, anyathApi prANAtipAtadvaividhyamAha-'saMkappAraMbhao ya so duviho'tti saGkalpazca-mArayAmyenaM kuliGginamityevaM vikalpa: Arambhazca kRSyAdirUpa: saGkalpArambhau 85 tAbhyAM jAtaH saGkalpArambhajaH, cazabda: pUrvApekSayA samuccaye, 'saH' pUrvokta: sthUlasUkSmabhedena dvividho'pi pratyekaM dvividha iti sambandhaH, ya: Jain Education international For Persona 5 Private Lise Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhedAH navapaTa vRtti:mU.deva. MEET 24 saGkalpaja: so'pi dvibheda ityAha-sAparAdho niraparAdha:, 'savarAha'tti sUtratvAlluptavibhaktikaM padaM, tata: sahAparAdhena varttata iti sAparAdha:-pratikUlakArI hiMsAyA | jIvastadviSayo vadho'pi sAparAdha:, pUrvektAdeva hetornirgato'parAdhAnniraparAdhaH, zeSaM prAgvat, eSa ca sarvo'pi sApekSasya karturyadA bhavati tadA sApekSo, nirapekSasya tu nirapekSaH, atra ca zrAvakeNa sthUlaprANAtipAtasya nivRtti kurvatA saMkalpajAnniraparAdhAnnivartitavyaM, sAparAdhe tu guralavAlocanayA sApekSakriyayA | utpattizca pravarttitavyaM, na tu nirapekSatA kAryA, AraMbhaje tu na niyamaH, kintu tatrApi yatanayA pravarttivyamiti gAthArthaH / / 22 / / gataM dvitIyadvAramidAnI yathA jAyate | gA.23/ sthUlaprANAtipAtaviratirityetaddAramucyate sammattamivi patte bIyakasAyANa uvasamakhaeNaM / tabbiraIpariNAmo evaM savvANavi vayANaM // 23 // __'samyaktve' samyagdarzane, apizabdasya bhinnakrama: sambandhaH, sa ca 'prApte'pi' labdhe'pi, ayamabhiprAya:-aprAptasamyagdarzanasya viratipariNAmo & na jAyata eva, ata: prApte'pItyuktaM, 'dvitIyakaSAyANAm' apratyAkhyAnAbhidheyAnAM 'uvasamakhaeNaM' ti prAkRtatvAtparanipAta: tata: kSayopazamenetyarthaH, 'tadviratipariNAma:' prANAtipAtavirate: pariNAmo, jAyata iti zeSa:, 'evaM savvANavi vayANaM ti evaM uktarUpeNa dvitIyaMkaSAyakSayopazamalakSaNena sarveSAmapi-samastAnAmapyuktazeSANAM-mRSAvAdaviratyAdInAM, prAptirityadhyAhRtapadena sambandha iti gAthArtha:, / / 23 / / uktaM tRtIyadvAramadhunA caturthamucyate pANAivAyaaniyattaNami ihaloya parabhave dosaa| paimAriyA ya itthaM jattAdamago ya diTuMtA // 24 // prANAtipAto-hiMsA tasyA anivarttanamanivRttistasmin prANAtipAtAnivarttane, ihalokazca parabhavazca ihalokaparabhavaM, samAhAratvAdekavacanaM, tasmin ihalokaparabhave, yadvA prAkutatvAdvacanavyatyaya:-ihalokaparabhavayo: 'doSA' dUSaNAni, bhavantIti zeSaH, atra ca ko dRSTAnta: ? iti cet AhapatimArikA ca 'atra' prANAtipAtanivarttane yAtrAdramakazca 'dRSTAntau' udAharaNe, cazabdau parasparApekSayA samuccaye, iti gAthArthaH / / 24 / / bhAvArtha: kathAnakagamyaH, tayozcAdyaM tAvaktathyate lATadeze bhRgukacchapattane gaGgakAbhidha eka upAdhyAyo bahucchAtrapAThako babhUva, mAryA tasya narmadAbhidhA taruNI, sA cAnyadA tamuktavatI, yathA-vaizcadevapUjAkAle baliprakSepaM kurvantIM mAM kAkA upadranti tat mAM tebhyo rakSaya, so'pi tasyAH kuTilasvabhAvatAmajAnAna: chAtrAn abhANIt, // 86 // yathA-pratyekaM bhavadbhirbhaTTinI balividhAnakAle kAkebhyo vArakeNa rakSaNIyA yenaiSA sukhena taktaroti, tatheti pratipanne taistathA gacchatsu divaseSvanyadA | Jain Educaberational For Personal & Private Use Only 14 helibrary.org Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidagdhacchAtrasya vArako jAtaH, tena cintitaM-neyamatimugdhA, kintu vaizikametadasyAH, tadahamadyatanamahorAtramasyA gatyAgatI vilokayAmIti vicintya navapadavRtti: mU.deva. tayA'lakSita eva tadvyApAraM nirIkSitumArebhe, yAvadvikAlavelAyAM ghaTaM gRhItvodakAnayanAya narmadA prati prasthitA, so'pi pRSThato lagnastacceSTAM va. yazo vilokAyatuM, sA'pi tattIramAsAdya kakSAbandhaM vidhAya ghaTamavAGmukhaM gRhItvA tarItumArabdhA, so'pi tayA'vijJAta eva tIqa paraM tIramApat kSaNamAtreNa, // 87 // sA'pi paratIramAgatya taddezavarttina ekasya taruNagopAlasya samIpiM gatvA ciraM ratvA tathaivA''yAtumArabdhA, atrAntare caurA: kuto'pi kutIrthAdivibhAgamanavagacchanto nadImavatIrNAH saMsumAreNa gRhItAH, tatastaM nAnAvidhatADanAbhistADayato'pi tena tAnavimucyamAnAnAvalokya tayoktaM-yathA bho bhadrA: ! bhavanta: kutIrthAvatIrNA: suMsumAreNa gRhItAH, na cAyamevaMvidhapRSThahananAdibhirdUramavasarpati, kiM na zruta: suMsamAragraho yuSmAbhiH ?, tadanamakSNoH kuJcata, tatastaistathA kRte dUraM palAyito'sau, tacca chAtreNa rAtrivilasitaM sarvaM vijJAya kAkarakSaNavelAyAM vijane jAte-divA bibheSi kAkebhyo, rAtrau tarasi narmadAm / kutIrthAni ca jAnAsi, netrakuJcanakAni ca // 1 // iti paThatA jJAvitaM tasyAH, tatastayA vijJAtA'hamaneneti vicintyoktaM bhavAdRzavidagdhAprAptyedamanuSThIyate, kiM karomi ? yathA tathA kAlayApanAM vidadhAmi, ita: prabhRti tu tvameva mama prANanAtha iti gaditaH, tenoditaMA: ! pApe ! kimupAdhyAyasyApi na lajjase ?, tayA cintitaM-asyaivaM vadato'yamAzaya:- upAdhyAya: kaNTakaprAya AvayostadenaM vyApAdayeti svamatyA paribhAvya rAtrau sukhaprasupto vyApAdita: kSurikayA, bahUni khaNDAni kRtvA kSipto jarapiTikAyAM, paristhApanArthaM ca vibhAtaprAyAyAM rajanyAM piTikAM mastake kRtvA gatA'TavyAM, paristhApanavelAyAM ca kuladevatayA mastaka eva stambhitA piTikA, tato lajjAvazAnagaramAgantumazaknuvatI katiciddinAni tatraiva ninAya, anyadA tu bADhaM gADhabubhukSayA dodUyamAnA lajjAM vihAya pattanaM praviSTA, bhikSArthaM ca gRhe 2 dadata bhikSAM patimarikAyA / iti pralapantI rudatI ca pITatumArabdhA, lajjAdayazca guNAstAvadeva prANinAM, prasanti yAvabubhukSA pizAcIva nocchalati, tathA coktam-"rUvaM / siri sohaggaM, nANaM mANaM parakkamaM sattaM / lajjA iMdiyavisao, navari ya ekkA chuhA haNai // 1 // " kiyatA'pi ca kAlena tasmin karmaNi kSayopazamaM gate sAdhvI: saMmukhIdRSTvA cintitamanayA-dhanyA: khalvetA viraktakAmabhogA yA: sarvasAvadhanivRttiM gRhItvA prakRSTasantoSasukhatRptAstiSThanti, K mayA punaH pApiSThayA ihaparalokaviruddhamIdRzamanuSThitaM yanna tyaktuM na vA grahItuM zakyate, pAdayoH patitukAmAyAzca piTikA bhUmau nipatiteti // // 87 // dvitIyakathAnakam-rAjagRhanagare kazcidramaka: prativasati sma, anyadA ca tatra kasmiMzcadutsave loko vaibhAragirivaranitambavatini Jain Educlu lernational For Personal Private Use Only SORTibrary.org Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividhavanakhaNDamaNDite sarvartukodyAne krIDAnimittamudyAnikAyAM nirgata:, sa ca dramaka: praharadvayapramANe divase bhikSArtha nagarameva praviSTaH, udyAnikAgamanavyatikaraM navapada hiMsAviravRtti:mU.deva. lokasyAjAnAnaH pratigRhaM paryaTitumArebhe, na kazcidikSAM prayacchati, vakti ca gRharakSapAlAdi:-yathodyAnaM gata: sarvo'pi loka: khAdyapeyacUSyalehyAditiguNA va. yazo gRhItvA adya, tatastatraiva gatvA yAcasvetyuktaM ...gata udyAnaM yAvattAvattatra sakalo'pi loko bhuktvA prekSaNakAdivyagrastiSThati sma, na tasya IICCHI kazciduttaramapi dadAti, tato'sau bubhukSitatvAdatikruddhaH parvatasyottuGgazRGgamAruhya lokasya hananArthamekasyA: zilAyA adha: khanitvA kopaadvismRtaatmaa| tadadha:sthita eva tAM pAtAyitumArabdhaH, tayA ca patantyA sa eva cUrNita:, lokazca pralayakAlaghaTitaghaTanAvanaghaNTAghoraghoSAnukAritadIyakhaTakhaTAravatrAsita itastato naSTaH, sa ca raudradhyAno mRtvA narake duHkhabhAjanaM saMvRttaH / / evaM ca yathA'sau patimArikA dramakazcaprANAtipAtasyAnivRttau duHkhabhAjanatAM gatau KM ihaparalokayoH evamanye'pIti / / adhunA paJcamaM guNadvAramucyate je puNa vahaviraijuyA ubhao loge'vi tesi kallANaM / jaha sUvagahiyadAraga dAmanagamAiyANaM ca // 25 / / ye puna: prANino 'vadhaviratiyutAH' prANAtipAtanivRttisamanvitAH, ubhayorapi lokayosteSAM kalyANamiti sambandhaH 'loge'vIti' apizabdasya bhinnakramatvAt prAkRtatvena vacanavyatyayAcca, yathAzabda upapradarzane, 'sUva'tti padAvayavena padasamudAyApekSaNAtsUpakAragRhItadArakasya, sUtratvAlluptaSaSThIkaM padaM, na kevalamasya dAmanakAdInAM ca, makAro'lAkSaNikazcakAra: samuccaye, AdizabdArakSemAdInAM ceti gaathaaskssepaarthH| vistarArthastu kathAnakebhyo'vaseyaH, tAni cAmUni krameNocyante purA dhAnyapuragrAme mahAsamRddhimato mANibhadrazrAvakasya prazamAdiguNagaNAlaGkRto niSkalaGkasamyaktvo gRhItANuvrataH svabhyastasamayo yathArthAbhidhAno 18 dharmarucistanayaH, asau kadAcinijavayasyaparivRto grAmAdvahirnirgataH, sa ca kuto'pi samAgataizcauraipahRtyojjayanI nItaH, vikrIto rAjasUpakArapAce, nIta: svazAAlAM, bhaNitazca-lAvakAdInucchAsaya, tenApi te muktAH, tato'sau sUpakAreNa bahu virUpaM bhaNita: punadtaktaraNIyamityuktvA dhRtazca, yAva dvitIyadine / tittirAdIn mArayetyukto babhANa-nAhaM mArayiSyAmi, tato durvacanairapi bhaNito yAvannecchati mArayituM tAvaktopAvezavivazena sUpakAreNa tADito gADhaM, tADyamAnazcA raTitumArebhe, nikaTagavAkSavarttinA ca rAjJA tamAraTantamAkarNya pRSTaM-kimeSa rAraTIti ?, tata ekena puruSeNa kathitaM-yathA'sau sUpakAreNa krayakrito'pi tittirAdIn // 8 // KM hantumAjJApito'pi na hantumicchati, rAjJoktaM pazyAmyenamAnayata, AnItazca rAjasamIpaM, patitaH pAdayoH, bhaNito rAjJA-kimiti bho ! lAvakAdInna mArayasi ?, Jain Educho ternational For Personal & Private Use Only Gohelibrary.org Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada K vRtti :mU.deva. vR. yazo // 89 // 88888888808080808 tenoktaM-deva ! jIvavadha: pratyAkhyAto mayA, rAjJoktaM-svAyattasya pratyAkhyAnaM bhavati, tvaM tu parAyattaH, tenoktaM-ki paraH kariSyati me ?, tato rAjJA tatsAhasaparIkSArthamalIkabhRkRTibhISaNaM lalATapaTTamAdhAyoktA: sannihitapuruSA:- are re ! kasAprahAraistADayatainamalIkapratyAkhyAnAvalepavAhinaM, tathA'pi necchati, tato rAjJA''nAyito duSTagaja:, tena bhApayitumArabdhaH, tato'sau vakti-varamahameko mRto, na punaraneke mAritAH, yata evaM zrUyate-"ekkassa kae niyajIviyassa bahuyAo jiivkoddiio| dukkhe ThavaMti je kei tANaM kiM sAsayaM jIyaM? // 1 // " tato rAjJoktam-bho bho ! sUpakAra ! mamaiveSa samarpyatAM, tatastena yadAdizati deva ityuktvA mukto nRpasamIpe'sau, rAjJApi-evaMvidhAbhigrahAgrahavAneSa yogyo'GgarakSAkarmaNIti vibhAvya lakSapAkatailenAbhyajya snApayitvA agrAsane ca bhojayitvA zarIrarakSAkarmANa niyuktaH, samRddhadezAdhipatizca vihito'sau, prabhUtakAlaM paJcaprakAraM jIvalokasAraM viSayasukhamanubhUya tathAvidhAcAryasamIpe'nyadA dharmamAkarNya pravajitaH / prANivadhanivRttAvevaM guNo'sya drshitH| dAmanakakathAnakaM ca-kazcinmatsyabandho jAlena matsyAnAdAya tathAvidhajalAzayAnmAghamAsavikAlavelAyAmuttIrNo nikaTavartinaM zramaNakamekamaprAvaraNamAtApanAM kurvANamavalokyAnukampAparItAnta:karaNo jAlenAveSTya gata: svagRhaM, rajanyAM ca palAlasaMstArakasaMniviSTo'ntikopaviSTAbhISTaviziSTabhAyA pariSvakto jvalajjvAlAjAlajaTilajvalane nikaTavarttinyapi tuhinakaranikaravAhini vahati gandhavAhe gADhaM zItavedanAvyathyamAnakAyayASTaH kathaM tathAvidhanirAvaraNasthAnavarttinA mahAnubhAvena tena tapasvineyamatiduHsahA zItapIDA viSoDhavyeti punaH punazcintayAmAsa, kathaJcicca prabhAtaprAyAyAM rAtrau / samutthAya gataH sAdhusamIpaM yAvad dRSTastathaivordhvasthAnastho muniH, bhaktibharanirbharamanA: patita: pAdayorutsAritaM jAlaM, atrAntare vidadhAnaH kamalavanavikAzamasamaprabhASAgbhAreNa prasRtatimiraripuvinAzaM cAhimarazmirudayagirizikharamAruroha, sAdhurapi samutsArayAmAsa kAyotsarga, dharmalAbhayitvA ca prArabdhA tasya dharmadezanA, pratibuddhastathAvidhakSayopazamavazena, pariNatA manasyaGgAGgIbhAvena jIvadayA, prakAzitaM dhIvareNa dhIvaratvaM, grahItuM pravRttaH prANivadhanivRtti, sAdhuMnokto-yathA saumya ! suparyAlocitaM kRtvA gRhyatAM, na khalvevameva gRhIto'bhigraha: pAlayituM zakyate, tenoktaM-paryAlocitamevaitat, na khalvatra svavazIkRtacetasAM kiJciduSkaramasti, tatastannirbandhaM sAdhunA'vabudhya dano jIvavadhanivRtyabhigrahaH, chittvA jAlaM gataH svagRhaM, avagatavRttAntA ca tatastadupari raTitumArabdhA tatpatnI, puna: 2 preryamANazcAvocat-bhadre ! kimityevaM puna: punA rAraTISi ?, na mayA jIvatA matsyagrahaNajIvikA vidheyA, yata uktam-"gacchadbhirapi prANairbuddhimatA tanna yujjate kartum / ubhayatra yadviruddhaM dIrgha bhavabhramaNakRdapathyam // 1 // ' atrAntare Jain Education international For Personas Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo 118011 tadIyamahelAkalakalAkarNanAnmatsyapATakavartI lokaH samasto'pi militaH, tenoktaM-bho bho asmadIyakulotpanno'pyatIva dayAlurvarttase ?, na khalu jIvarakSayA'smAkaM dhAtrA nirvAhazcintitaH, tatpravarttasva jAlamAdAyAsmAbhiH saha svayaM nadItaTAbhimukhaM matsyagrahaNAya anyathA gale gRhItvA'pi tvAM neSyAmaH, tatastadIyakarkazavacanatADito gato nadItaTaM samarpitaM tairjAlaM, prakSipta jalamadhye, matsyaparipUrNamAlokya sazUkamanasA jAtAnutApena punarmuktaM, niHsRtAH sarve'pi tato matsyAH, kevalamekasya pakSo bhagnaH, tataH punarapi tairbalAktAreNa preryamANo dvitIyavArAM prakSiptavAn, tathaiva dRSTvA punarmuktarvAzca, evaM tRtIyavArAmapi tato nirapekSIbhUya tenoktaM-bho ! bho ! svajanAH ! mayaitannirghuNaM karma prANAtyaye'pi na karttavyaM, yaktimapi bhavadbhyo rocate takturuta, tataste'pitannarbandhamavabudhya tUSNIM sthitAH, asAvapi tAM prANAtipAtaviratipratijJAM kiyantarbhApi kAlamanupAlyAnukampAguNena nivarttitamanuSyAyuSko mRtvA rAjagRhe nagare zreSThiputraH saMjAtaH, bhavitavyatAniyogena ca taktulaM mAridoSaNocchAditaM, lokena ca mArisaJcArabhItena tadgRhaM sarvato vRtyA veSTitaM, asau ca bAlakaH pUrvajanmaparipAlitajIvadayAvratAnubhAvAnna mRtaH, tathA coktam- "raNe vane zatrujalAgnimadhye, mahArNave parvatamastake vA / suptaM pramattaM viSamasthitaM vA, rakSanti puNyAni purAkRtAni // | 1 || " anyadA ca gRhaparisare parisaran sArameyacchidramavalokya nirgataH, tasminneva pattane gRhe 2 bhikSATanaM kurvANo vRddhiM gataH, haTTaikadezeSu ca rAtrau svApaM vidhatte, anyadA ca samudradattavaNijA svakAyahaTTasthitena zItakAle tathAvidhaprAvaraNavikalastenaiva pathA zItAbhibhUtadeho vrajan vIkSitaH, tatonukampAparIta cetasA svagRhaM nItaH, karmakaravRtyA dhRtazca, aparedyuH sAdhusaGghATakastadgRha mikSArthamAgataH, tatraikena sAdhunA dvitIyasya kathitaM yathA'yaM dramako'sya gRhasya svAmI bhaviSyati, tacca vacaH samudradattazreSThinA kaTakAntaritenAkarNitaM, cintitaM ca kathaM mama putrAdayo na svAmino bhaviSyanti ?, ayaM mama gRhasya nAyako bhavitA ?, tad yAvadadyApi munivacanaM nAvitathaM saMpadyate tAvadvyApAdayAmi kenadupAyenainamiti vicintyAkAritaH pUrvaparicitazcaNDAla eko, dAnasanmAnAdinA''gRhyaivainamAjJApitavAMstadvyApAdanaM prati, abhyupagatamanena, anyadA haTTamArge mAyayA yAcito drammAnasau caNDAlaH zreSThinA, tenoktam idAnIM mama pArzve na santi drammA, yadi kaJcinmadIyasthAnaM preSayasi tadA prayacchAmi tataH zreSThinA dAmantraka eva pArzvavarttI prahitaH, gatastena sahitaH, anena cAntAvasAyinA caNDAlapATakAddUrataraM nItvA tatpaNyAnubhAvasaMjanitakaruNena zreSThyAdiSTamAra vyatikaraM bodhayitvA bhaNita:- yadi tvamito dUramapakrAmasi tadA bhavato'GgalI chittvA zreSThinaH sAbhijJAnadarzanArthaM tvAM jIvantaM muJcAmi anyathA'vazyaM mArayAmItyukto bhItabhIto'sau jajalpa-muJca mAM yadAdizasi taktaromi~, pratipanne gRhItvA'GgulIM mukto'sau gato maraNabhayabhIto'jJAtacaryayA tasyaiva zreSThino gokulaM, For Personal & Private Use Only Jain Educaternational dAmanaka dRSTAntaH // 90 // ahelibrary.org Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vR. yazo // 9 // sthitastatra tadgeha eva vatsapAlakavRttyA, caNDAlenApi darzitA tadaGgalI zreSThina:, nirAkulacittaH saMvRttaH zreSThI, gato'nyadA gokulaM vikAlavelAyAmazcAdicatuSpadAnavalokayan vatsarUpaiH sahAgacchantaM dadarza dAmannakam, acintayacca-kathameSa dAmanako dRzyate ?, anukulavacanairAbhASita: pratyAyitazca yathA drammalobhena tenaitatkRtaM na madIyaM mano'pAzakarmasu pravarttate, taktathaya ni:zaGkaM tadIyavRttAntaM, tata: kathito'nena, cintayAmAsa zreSThI-gADhabaddhapakSapAto vidhirdAmanake, kathamanyathaivaM mArito'pi jIvanIti, takti satyameva munivacanaM bhaviSyati?, athavA bhavatu kiJcit, 'anirvedaH zriyo mUla'miti janavAda:, tadanyameva mAraNopAyamadhunA viracayAmIti vicintya likhito nijuputrasya sAgaradattasya nAmnA lekhaH, vibhAtaprAyAgaM rajanyAM lekhamarpayitvA prahito dAmanako rAjagRhAbhimukhaM, prApto'sau praharadvayasamaye tadAsanavayudyAnaM, mArgazramakhinnazca gale lekhaM baddhvA tatraiva bahalataracchAyapAdapasyAdha: prasuptaH, atrAntare bhavitavyatAniyogena tasyaiva zreSThino duhitA sakhIjanasahitA tadaiva krIDAnimittamudyAnamAgatA, dRSTaH pAdapatalaprasupta: svarga iva salekho dAmanaka: pratyabhijJAtazca, tathaivAjAgrato granthimunmocya zanairgRhIto lekha: sAgaradattanAma tabahirvilokya, aticapalatayodveSTya vAcitazca, yAvattatra likhitam 'adhautapAdasyAsya viSaM dAtavya'miti, tato'sau tamevAnukampApareNa cetasA nirnimeSayA dRzA vilokayitumArabdhA, cintitavatI ca-nanu kimanena varAkeNAtidAruNaM vairakAraNamanuSThitaM | yena tAtena viSaM dApitamasya, evaM ca taM puna: punarnirvarNayantyA tadIyAGgapratyaGganirIkSaNAdupajAtagADhAnurAgayA samAdAya nayanakajjalaM nakhazuktyA viSA (A dAtavyeti vidhAya bhUya: saMvartito lekhastathaiva gale saMbaddhazca, kSaNamAtraM tatra ca krIDitvA sA gatA gRha, so'pi kSaNAntare pratibuddhaH samutthAya tato gata: sAgaradattasamIpaM, samarpito lekhaH, piturbahumAnena tenApi saprazrayamAdAya nivezitaH zirasi, unmocya vAcitazca, yAvadadhautapAdasya viSA dAtavyeti, viSeti | tasyA eva kanyAyA nAma, tato'sAvavadhAritalekhAbhiprAyo 'gurvAdiSTaM na vikalpaye diti vacanArthamanusmaran gata upAdhyAyapArzva, pRSTo vivAhalagnazuddhi, asAvapyacirAtparibhAvya adyaivArddharAtre'nayorlagnazuddhiranyadA tu varSadvayanetyavAdIt, tataH sAgaradatto'cintayat-ita: prAptavarA viSA itazcAtinikaTametallagnamanyacca / dUre taktimucitamidAnIm ?, athavA yadbhavati tad bhavatu ArAdhyate tAvallagnamiti vicintya gata: svagRhaM, prApte'rddharAtre lagnavelAyAM nivarttito ra gandharvIvavAhaH, prabhAte ca samudgate mayUkhamAlini samAgataH zreSThI gokulato yAvatpazyati dAmanakaM navInAnupahanirmokadhavaladukUlaparidhAnam, abhyusthito'nenAbhivanditazca, pRSTaH zreSThinA tanUjastadvyatikaraH, kathitastena sa lekhAdivRttAntaH, tatazcetasA sakhedo'pyadarzitamukhavikAraH sAdhu putra ! kRtamiti pratipAdya citrazAlikAvartiIna paryabaikadeze samupavizyAcintayat-aho ! vijayI karmavyavahAraH, prANinAM yasminnanukUle'pAyA apyupAyA bhavanti, vipado'pi sampada: saMpadyante, tadidaM / // 9 // Jain Educatio Inabonal For Personal & Private Use Only www.dainedorary.org Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada- vRttiHmU.deva. vR. yazo // 92 // RRRRRRRORS satyameva saMjAtaM yaduktaM kenacit-"anyathaiva vidhIyante, puruSeNa manorathAH / daivena prAptisadbhAvAt, kAryANAM gatiranyathA // 1 // " tadidAnI ra dAmanaka samaya nAnyathA munibhASitamiti saMbhAvyate, bhavatu, tathA'pi prArabdhAbhilaSitArthaviSaye puruSeNa tadasiddhAvapi na viSAdavatA bhAvyaM, pratyuta prayatna: karaNIyaH, dRSTAntaH yaduktam-"prArabhyate na khalu vighrabhayena nIcaiH, prArabhya vighnavihatA viramanti madhyA: / vijaiH punaH punarapi pratihanyamAnAH, prArabdhamuttamaguNA na parityajanti // 1 // " ityAlocya samAhUtA patnI, kathitaM tadagre-yathA mayA kuladevatAyA upayAcitamevaM pratipannamAste, yathA-yo madIyAM duhitaraM pariNeSyati sa ekAkI samAgatya gRhItabalipuSpapaTalakastvAM pUjayiSyati, tadadyApi kAlavelAyAM bhagavatyAH pUjAnimittaM jAmAtA yAsyati, tato bhavatyA sakalaM tadyogyabalipuSpAdikaM praguNIkRtya dharaNImityAMmadhAya svayaM gataH zreSThI pUrvaparicitasyAnyasya caNDAlasya pArzva, vidhAya mahAntamupacAraM kAritastadvadhAbhyupagama, samAgato gRha, astagirizikharAbhimukhaM prasthite ca cakravAkabandhau dinakare balipaTalakahasta: preSito devatArcanavyAjena nagaradUravarti caNDikAyatanaM, gacchaMzca haTTapathena dRSTa: sAgaradanena haTTavyasthitena, AbhASitazca-kvoccAlata ekaka eva asyAmavelAyAM ?, tenokvaM-caNDikApUjanArtha zvazureNa prahitaH, tataH kiJcittopamAdayaktim-aho ! zobhanA velA devatArcanasya, aho tAtasya buddhikauzalamityabhidhAya tameva vipaNAvupavezya svayaM gRhItabalipaTalako yAvaddevatArcanaM vidhAya gacchAmi tAvatkSaNamAtramatraiva pratIkSaNIyamityabhidhAya jagAma yamamukhamiva caNDikAyatanAbhimukhaM, tatastatpradezavartinA savyavadhAnadezAnupalakSyamANena lakSyavedhinA caNDAlenA''karNAkRSTadhanuSA zareNa viddhaH, AH ! kena pApenAkAraNavairiNedamanuSThitamiti bruvANa: patito bhUmau, militastadAsannavartI lokaH, pAramparyeNa samAkarNitaM samudradattavaNijA tadIyaM maraNaM, akaruNahadayastuSTazcittena, tathA'pi lokApavAdabhayAt hA ! kimetajjAtamiti bruvANo nirgato gehAt, gacchatA ca dRSTo haTTopaviSTo dAmanakaH, pRSTazca-kva gataH sAgaradatta:?, kathaM ca tvamatra sthitaH?, tenoditaM-mama (sa,balAktAraNa gatazcaNDikApUjanArthamahaM / cAtraiva dhRtaH, tatastadvacaH zravaNavidAraNamAkarNya hA hato mandabhAgyo yannimitto mayaiSa dAmanakavazcintitaH sa eva mama putro vidhAtrA pratikUlakAriNA hataH, aho ! tadetadAkhyAnakaM jAtaM- "yaJcintyate parasya tadupaiti svasye'' tyevaM cintAkulo jhagiti samAgatahRdayasaMghaTTaH patito bhUmau, pApakarmA khalveSo'pApe pApaM cintayatItyevaM saMjAtaroSaiH parityaktaH prANaiH, saputraH zreSThI mRto, na ca tadanvaye'nyo'stIti zrutaM rAjJA, tato jAmAtA dAmanaka eva bhavatvasya gRhasArasya svAmIti paribhAvya sthApitaH sa eva zreSThipade, gacchatsu divaseSu kiyatsvapi svabhAvAnuraktayA patnyA kasmiMzcidavasare kathito // 12 // lekhAdivyatikaraH, tataH zeSa svamatyaiva vitarkitaM yathA sarvametanmadhAvabaddhaddhinA zreSThinA kRtamiti / anyadA tu samudraTanarvANajA yAni pUrva pAresamudra tIkSaNImityabhi aho tAtasya buddhiAlyAmavalAyAM ?, tanAvyAjana nagaradUravati cIna Jain Educ a tional For Personal Private Use Only NHMbrary.org Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vR. yazo navapada preSitAnyabhUvan pravahaNAni tAni tadIyapuNyodayAkRSTAni viziSTabhANDaparipUrNAni samAgatAni, vardhApita: samAgatyaikapuruSeNa, dattaM pAritoSikaM, calitastadarzananimittaM, vRttiH mU.deva. arddhapathe naTaprekSaNakamadrAkSIt tatra ca prastAve gItA navagItagItikA, yathA-"aNupuMkhamAvahatAvi aNasthA tassa bahuguNA huMti / suhadukkhakacchapuDao, jassa kayaMto vahai pakkhaM // 1 // ' tat zrutvA tena suvarNalakSaNa prasAdaM bhANayitvA bhaNito naTa:-puna: paTha, pAThAvasAne dvitIyalakSaM prasAdIkRtaM, evaM yAvat / / 93 // tRtIyamapi, atrAntare vaNigjanAsaMbhAvyamAnamahAdAnapravRttiM janaparamparayA vijJAya rAjJA dvitIyadivase samAhUya pRSTo dAmannaka:- kimartha lakSatrayadAnaM ?, kiM paropArjitaM vittaM sudeyaM bhavatIti heto: ?, kiM vA prekSApUrvakAritayeti, tenoktaM-deva ! vijJApayAmi, prekSApUrvakAritayaMti mama matiH, yate yathA kathaJcidapi & nijaprastAvA gatAM paThatA gAthAM naTena smRtipathamAnIto me svayamanubhUto vyatikara ityabhidhAya savistaraM caNDAlaghAtaprabhRtivRttAntavarNanaM gAthAzravaNAvasAnaM kRtaM narapateH purataH, tata: sanmAnito rAjJA visarjitazca gata: svagRhaM viziSTa bhogabhAgI saMvRtta iti, evaM ca prANAtipAtaviratAnAmiha paratra ca dRSTAntadvayAnusAreNa guNagaNaM paribhAvyaM tannivRttau bhavyajanairyatna Astheya iti gAthAgarbhArthaH / / 2 / / AdizabdopAttaM tu kSemakathAnakaM kathyate pATaliputre nagare jitazatrU rAjA, tasya kSemo nAmAmAtyaH pradhAnazrAvakaH, sa ca rAjJo'tipriya iti kRtvA'nyeSAM sAmantAdInAmapriyaH, te ca tasya vinAzamicchanto'nyadA kSemapuruSAn dAnasanmAnAdibhirvazIkRtya rAjJo'bhimatatvena vyApAritavanto, rAjapuruSaizca prAptA vayaM kSemAmAtyaprayuktA iti te bhaNitavantaH, tata: samAnAyitaH kSemo rAjJA, bhaNitazca-yathA tvamapyevamakSemaMkara: ?, tenoditaM-deva ! kITikAyA apyahaM nAkSemAvahaH, kiM punarbhavata:?, R tathA'pi rAjJA vadhya AjJApito, yazca tatrAnyo'pi vadhya AjJApyate sa tasyaiva rAjJo'zokavanikAyAmanekapadminIpatrasaMchannA vicitrakamalakuvalayakumudakalAropazobhitA makarAdiraudrajalacaraTuravagAhA vApI samasti tataH padyAnyAnAyyate, tatra praviSTazca makaragrahAdibhirmasyate iti kSemo'pi tadevAdiSTaH, tato gato'sAvaneka-kautukArthijanaparivRtastatra, paThitvA paJcaparameSThinamaskAraM bhAvasAramavadat sakalajanapratyakSa-yathA yadyahaM rAjJo drohakArI ghAtakAn vyApArayAmAsa tadA mAmete makarAdayo bhakSayantu, no ceddevatA me sAnnidhyaM vidhAyaitebhyo rakSatu, tata: sAkAramanazanaM gRhItvA praviSTo'gAdhajalamadhyaM, devatAsAnnidhyena ca mahantaM makaramekamAdAya tatpRSThamArUDho bahUni phalAni gRhItvottIrNaH, samarpitavAMzca rAjJaH, tuSTena cAnutApavatA tena kSamita AliGgitazca, pratipakSanigrahapurassaraM | pravezitazca mahAvibhRtyA nagaraM, Nitazca-kaM te varaM dadAmi ?, kSemeNApi saMvegAdyAganamAnasena nivAryamANenApi vRtA pravajyA, devapUjAdipUrvakaM tathAvidhAcAryasamIpe se 80 prajitazceti prathamavratapAlane guNa: / / uktaM guNadvAramadhunA yatanocyate For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo / / 94 / / pANAivAeN jayaNA dAruyadhannAiudagavisayAo / tasajIve rakkhaMto vihiNA gamaNAiyaM kujjA // 26 // 'pANAivAe~'tti saptamyekavacanAntatve'pi laghutvaM 'eoyArA biMdU payaniNe hunti lahuyAI' iti prAkRtalakSaNena, prANAtipAtevadhanivRttau, tAyAmiti gamyate, yatanA- rAgadveSarahito'zaThavyApAraH, taduktam- "rAgaddosaviutto jogo asaDhassa hoi jayaNA u / rAgaddosANuo jo jogo sA ajayaNA u || 1|| " sA karttavyA bhavatIti zeSaH, kiMviSayA ? ityAha- 'dAruye' tyAdi, dArUNyeva dArukANi-kASThAni dhAnyaMzAlyAdi AdiryeSAM trapuSAdiphalazAkapatrAdInAM tAni dhAnyAdIni udakaM jalameSAM dvandve viSayazabdena bahuvrIhAvetadviSayetyarthaH, tatra dAruviSayA tAvadiyamatthaMzuSirAdikASThaparihAreNa kuThArAdivipATitasya dAruNazcakSuSA nirIkSya bhUmau prasphoTya ca randhanAdinimittamagnau prakSepaNaM, dhAnyAdijalaviSayA tu kITasaMsaktAdityAgataH parimitavastrapUtajalAdAnAditazca yathAkramamavagantavyA, etadevopadezadvAreNAha 'tase' tyAdi, trasyantIti trasA:- trasanAmakarmodayavartino dvIndriyAdayaste ca te jIvAstrasajIvAstAn 'rakSan' pAlayan 'vidhinA' siddhAntanirdiSTavidhAnena gamanaM caGkamaNaM tadAdiryasyAvasthAnAdeH tat 'kuryAt vidadhyAt upalakSaNaM caitatsthAvarANAmapi yathAsaMbhavaM rakSAM kurvazcared, yato yatanAphalam - "jayaNA u dhammajaNaNI, jayaNA dhammassa | pAlaNI ceva / tavvuDDikarI jayaNA, egaMtasuhAvahA jayaNA ||1|| jayaNAe vaTTamANo jIvo sammattanANacaraNANaM / saddhAbohAsevaNabhAveNArAhago bhaNio || 2 ||" iti gAthArthaH ||26|| vyAkhyAtaM yatanAdvAramidAnImaticAradvAramucyate baMdhavahachaviccheyaM aibhAra Niroha bhattapANesu / paDhamavayassa'iyAre, kohAIhiM Na u karejjA // 27 // bandhazca-rajjudAmakAdibhiH saMyamanaM vadhazca kasAdibhirhananaM chaviH - tvak tadyogAccharIramapi chavistasyAzchedaH - asiputrikAdibhiH pATanaM chavicchedazca | bandhavadhacchavicchedamiti samAhAradvandvaH, tannaiva kuryAditi sambandhaH, 'baha' tti bAdhamityanye, tathA bharaNaM bhAro'tIva bhAro'tibhAraH, anusvArasya pUrvalakSaNena lope taM gavAdipRSThAdau prabhUtasya pUgaphalAderna kuryAt, tathA 'niroha' tti prAgvadanusvArAbhAva:, nirodhanaM nirodhaH - adAnaM taM 'bhattapANesu'tti 'bahuvayaNeNa duvayaNa- 'miti prAkRtalakSaNena dvivacanaM, tato 'bhaktapAnayo:' bhojanodakayorviSaye nirodhaM na vidadhyAdityarthaH etAn paJca 'prathamavratasya' sthUlaprANAtipAtaviratirUpasyAticArAn atikramAn-vadhaviratimAlinyAni, prAkRtatvAdvibhaktivyatyayaH, evaM bandhAdInAM sAmAnyenAkaraNIyatvopadeze sati mA bhUt priyaputrAdervinayagrAhaNarogacikitsAdyarthamapyeteSAmakaraNaM vratamAlinyabhayenetyAha-'krodhAdibhiH krodhaH- kopa: sa AdiryeSAM lobhAdInAM taiH krodhAdibhirna Jain Education Mternational For Personal & Private Use Only kSemakathA // 94 // www.jaelibrary.org Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba chavichedo'pyeva prathamameva bhItaparSadA zrAvakeNa bhavitavyadAH zrAvakeNa saMgrAhAtI vA cauro vA pAThAdiprayata kuryAdityapavAdaH, anyathA karaNe tu na pratiSedha iti bhAvaH, atra cAyamAvazyakacUAyukto vidhi:-bandho dvipadAnAM catuSpadAnAM vA syAt, so'pyarthAyAnarthAyI navapada vA , tatrAnarthAya tAvadasAvavidheya eva, arthAya tvasau dvividha:- sApekSo'napekSazca, tatrAnapekSo nAma yanizcalamatIva badhyate, sApekSastu dAmagranthinA, yazca ta. yazo pradIpanakAdiSu vimocayituM chettuM vA zakyate, evaM tAvaccatuSpadAnAM bandhaH, dvipadAnAM tu dAso vA dAsI vA cauro vA pAThAdipramattaputrAdirvA yadi badhyate // 95 // K tadA'nAgADhaM bandhanIyo, rakSaNIyazca pradIpanAditaH, tathA te kila dvipadacatuSpadAH zrAvakeNa saMgrAhyA ye'badvA evAsata iti, vadho'pi tathaiva, navaraM nirapekSavadho-nirdayatADanA, sApekSa: punarevaM-prathamameva bhItaparSadA zrAvakeNa bhavitavyaM, yadi punarna karoti ko'pyAjJAM tadA marma muktvA latayA davarakeNa vA sakRvirvA tADayediti, chavichedo'pyevaM, navaraM nirapekSo hastapAdakarNAdi yanirdayaM chinatti, sApekSa: punaryadgaNDAdikaM chindyAddahedveti, tathA'tibhAro KA | nAropayitavyaH, pUrvameva hi yA dvipadAdivAhanena jIvikA sA zrAddhena moktavyA, athAnyA'sau na syAttadA dvipado yaM bhAraM svayamutkSipati uttArayati ca taM K vAhyate, catuSpadasya tu yathocitabhArAktiJcidUnaH kriyate, halazakaTAdiSu punarucitavelAyAmasau mucyata iti, tathA bhaktapAnanirodho iti, tathA & bhaktapAnanirodho'pyarthAnAdibhedo bandhavadRSTavyaH, nirapekSo nirdayaM bhaktapAnanirodho na kasyacidvidheyo, mA bhUttIkSNabubhukSitasya maraNamiti, sApekSastu / rogacikitsArthaM syAd, vAcA vA vaded-adya te bhojanAdi na dAsyAmi, zAntinimittaM copavAsaM kArayet, kiM bahunA ?, yathA sthUlaprANAtipAtaviramaNasyAticAro / na bhavati tathA sarvatra yatanayA pravartitavyaM, bandhAdInAM copalakSaNatvAnmanvatantraprayogAdayo'nye'pyatrAticArA dRzyA iti gAthArthaH / / 27 / / uktamaticAradvAramadhuMnA bhaGgadvAramabhidhIyate baMdhAINi (u) AuTTiyAiNA jai karejja to bhNgo| bIyakasAyANudae tivvANaM hoi saGghassa // 28 // bandha AdiyeSAM vadhAdInAM tAni 'tuH' avadhAraNe bhinnakramazca AkuTTikA-upetya karaNamAdizabdAnirapekSasya dapadigrahastena viratyanapekSapravRttibhAvenetiyAvat / yadi kuryAt' vidadhyAt tadA bhaGga eva' vinAza eveti vakSyamANena sambandhaH, prANAtipAtavirateriti zeSaH, dvitIyA:-sUtroktakramApekSayA apratyAkhyAnAvaraNAste se ca te kaSAyAzca, kaSyate-hisyate yena yasmin vA prANI sa kaSa:-karma bhavo vA tasyAyo-lAbho yebhyaste kaSAyAH, tathA coktam-"kammaM kasaM bhavo vA kasamAo siM jao kasAyA te / " teSAmudaye-vipAke 'tIvrANAM' uktaTAnAM 'bhavati' jAyate 'zrAddhasya' zrAvakasya dezaviratibhAjaH, nanu // 95 // K bandhAdInAmapratyAkhyAtatvAktathaM taktaraNe bhaGgaH?, atha te'pi pratyAkhyAtAstarhi sUtroktavratadvAdazasaGkhyAvirodha:, eteSAmapi pRthak pratyAkhyAtatvena Jain E M For Personas Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRttiHmU.deva. va. yazo KA // 16 // pANatipAte bhAvanA mRSAsvarUpaM gA.28/ 29 bhinnavratarUpatApatteH, satyaM, prANAtipAte pratyAkhyAte bandhAdayo'pi pratyAkhyAtAH, tadupAyatvAtteSAM, na hi kAraNanivRttimantareNa kAryanirodha: kartuM zakya:, ata AkuTTikayA bandhAdividhAne'pi bhaGga iti, yaccoktam 'atha te'pi pratyAkhyAtA' ityAdi, taccAyuktameva, vizuddhahiMsAviratisadbhAve tatsaMbhavasyaivAbhAvAt, yadyevaM kathaM prAktanadvAre'mISAmaticAratvamuktaM?, satyamuktaM, kintu vivakSayA, tathAhi-yadA mArayAmIti saGkalpAbhAve'pi kopAdivivaza: paraprANaprahANamavagaNayan bandhAdhArabhate tadA niSkaruNatayA vratAnapekSasya dezena viratibhaGgo, na sarvAtmanA, tathA pravRttasyApyagre prANAtipAtAsiddhesto bhaGgAbhaGgarUpavikkSayA'ticAratvamamISAmuktaM, taduktaM-"na mArayAmIti kRtavratasya, vinaiva mRtyuM ka ihAticAraH ? / nigadyate yaH kupito vadhAdIn, karotyasau syAnniyame'napekSaH // 1 // mRtyorabhAvAniyamo'sti tasya, kopADyAhInatayA tu bhagnaH / dezasya bhaGgAdanupAlanAcca, pUjyA atIcAramudAharanti // 2 // " iti gAthArthaH / / 28 / / . uktaM bhaGgadvAramadhunA bhAvanAdvAraM nigadyate paNamAmi ahaM niccaM AraMbhavivajjiANa vimalANaM / savvajagajIvarakkhaNasamujjayANaM muNigaNANaM // 29 // iha pratipannaprathamANuvratena zrAvakeNa trikAlamapyevaM cintanIyaM, yathA 'praNamAmi' praNipatAmi namaskaromItiyAvat ahamityAtmanirdeze 'nityaM' sadA 'munigaNebhyaH' sAdhuvRndebhya ityuttareNa sambandhaH, paSThyAzcaturthyarthatvAd, yaduktaM-'chaTThI vibhattI' bhannai cautthI' sA ca praNamAmIti kriyAyoge, yathA-"tasmai tattvavidAM varAya jagataH zAstre praNamye 'ti, kIdRzemyaH ? ityAha-ArambhavivarjitebhyaH, prAkRtatvAt ktAntasya paranipAtaH, vivarjitaH-tyakta ArambhaH-pRthivyAyupamardo yaiste tathA tebhyaH, ata eva vigato malo-bhAvata: krodhAdirUpo yebhyaste vimalAstebhyaH, vivarjitArambhatvasyaiva vizeSaNadvAreNa hetumAha- jagati' loke 'jIvAH' sUkSmabAdarAdibhedabhinnA ekendriyAdipaJcendriyAntAzcaturdaza, yaduktam-"egidiya suhumiyarA sanniyara paNidiyA ya sabiticaU / pajjattApajjattA bhaeNaM coddasaggAmA // 17 // " jagajjIvA: sarve ca te jagajjIvAzca sarvajagajjIvAsteSAM rakSaNaMpAlanaM tatra samyak-siddhAntoktavidhinA udyatA-udyuktAH sarvajagajjIvarakSaNasamudyatAstebhyaH, vizeSaNasAphalyaM ca hetuhetumadbhAvena bhAvanIyaM, tathAhirakSAyAmanuyuktA nArambhaM tyajanti na cAtyaktArambhA nirmalA bhavantIti gAthArthaH / / 29 / / uktaM navabhedamapi prathamANuvratamidAnI dvitIyasyAvasarastadapi navabhedamataH prathamabhedena tAvadAhaa tional // 16 // Jain Educ For Personal Private Use Only Alibrary.org Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada aNabhUyaM ubbhAvai, hUyaM niNhavai taha ya vivarIyaM / garihA sAvajjaM vA aliyaM emAirUvaM tu // 30 // vRttiHmU.deva. 'aNahUyaM' ti prAkRtatvAd 'abhUtaM' asatyaM tad 'udbhAvayati' prakAzayati yaditi gamyaM, yathA zyAmAkatandulamAtra AtmA lalATastho vR. yazo hRdayastha: sarvavyApI vetyAdi, asatyatvaM caitadvacasAmanubhavabAdhitatvAt, tathAhi-etAvanmAtratve Atmana: sakalazarIrAdhArasukhaduHkhAdyanubhavo na bhavediti // 97 // sUkSmadhiyA bhAvanIyaM, sarvavyApitve zarIrAbahirapi caitanyamanabhUyetetyAdi doSajAtaM granthAntarata: paribhAvyam, evaM-"eka eva hi bhUtAtmA, dehe dehe vyavasthitaH / ekadhA bahudhA caiva, dRzyate jalacandravat // 1 // " ityAdyapyabhUtam, ekAtmatve hyekasya sukhaduHkhabandhamokSAdisadbhAve sarvasya tatprasaGgAditi, tathA 'bhUtaM' satyaM tannihvavate yaditi dRzyaM, yathA nAstyAtmA nAsti paraloka ityAdi, tathA viparItam-anyathA yadbavItIti zeSa:, yathA balIvardo'zcAdiriti, athavA yathA bauddhAH prAhu:-kSaNakSayi jJAnamevAtmA, sAGkhyA vA nityaikasvarUpa iti, 'garihaM' ti gA~-nindAM yaktarotIti gamyaM, yathA kANa: kubjo dAsastvamityAdi, 'sAvA' sapApaM yadvadatItyadhyAhAraH, yathA damyantAM gorathakA ityAdi, vAzabdaH samuccaye, 'alIkaM' anRtamevamAdirUpaM tadbhavatItyadhyAhRtakriyayA sambandhaH, uktaJca-"yad bhAvadoSavad vAkyaM, tattvAdanyatra varttate / sAvadhaM vA'pi yadvAkyaM - tatsarvamanRtaM viduH // 1 // " tathA AdizabdAdyadAtmaparobhayeSAM saGklezopaghAtAdihetustadanRtamiti gAthArthaH // 30 // uktaM yAdRzadvAraM, bhedadvAramadhunocyate kaNNAgobhUmAliyanAsavahAraM ca kUDasakkhejjaM / bheyA ya tassa paMca u havaMti ee jiNuddiTThA // 31 // kanyA ca-kumArI gauzca-bahulA bhumizca-bhUriti dvandvastAsu viSaye'lIkam-anRtaM kanyAgobhUmyalIkaM, ihAlIkazabdasya hrasvatvazruti: prAkRtazailyA, tacca tathA nyasyate-nikSipyate rakSaNAyAnyapArthe dhriyata iti nyAso-nikSepakastasyApaharaNamapahArazca-apalapanamiti puna: samAhAradvandvaH, ete catvAro bhedAH, K'ca:' samuccaye bhinnakrama: tena 'kUTasAkSya' ca vyaMsakasabhyatvamiti paJcamaH, ata evAha-'bhedAH' prakAza: ca: pUraNe 'tasya' mRSAvAdasya 'paJca' ti paJcasaGkhyA: tuzabdaivakArArthatvAtpaJcaiva bhavanti' syuH 'ete' kanyAlIkAdaya: 'jinoddiSTAH' jinai:-vItarAgairuddiSTA:-kathitA iti / tatra kanyAlIkamabhinnakanyAM bhinnakanyAM vakti viparyayaM vA, idaM ca sarvakumArAdidvipadaviSayAlIkopalakSaNaM, gavAlIkaM tvalpakSIrAM gAM bahukSIrAM viparyayaM vA vadati, idamapi sarvacatuSpadaviSayAlIkopalakSaNaM, bhUmyalIkaM parasaktAmapyAtmAdisaktAM bhuvaM vrate viparyayaM vA, etacca zeSApadadravyaviSayAlIkopalakSaNaM, yadyevaM dvipadacatuSpadApadagrahaNameva pAnApyata // 97 // For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 98 // kasmAnna kRtam ?, atrocyate, kanyAlIkAdInAmatigarhitatvena rUDhatvAt, nyAsApahArasya ca steyasvarUpasyApyapalAparUpatayA mRSAvAdatvAdihopAdAnaM pUrvAdikebhyo bhedazca kUTasAkSyaM tat krodhamatsarAdyabhibhUtaH pramANIkRtaH san kUTaM vakti-yathA'syAhamatra sAkSI, asya cAnyapApa-samarthakatvalakSaNaM vizeSamAzritya pUrvebhyo bheda iti gAthArthaH ||31|| vyAkhyAtaM bhedadvAramadhunA yathA jAyata ityetaducyate dugatiga duga duga duga ekkageNa egeNa hoi tivihaM tu / iga duga iga ekkeNaM vayANa eseva gahaNavihI // 32 // asyA bhAvArtha:-iha vrataM pratipitsuH ko'pi kiJcitpratipadyate, zrAvakavratapratipatterbahubhaGgatvAt, tat tadullekhadarzanArthamiyaM gAthA, tatra 'dugatiga'tti dvividhatrividhena-karaNakAraNamanovAkkAyasvarUpeNaiko bhaGgaH sUcitaH, zrAvakasya sarvatrAnumaterapratiSedhAt, yazca bhagavatyAM trividhaMtrividhenetyayamapi bhaGgo bhaNitaH sa viSayavibhAgena kasyacicchrAvakasya kasyAJcidavasthAyAM kvacidvastuni kasmiMzcitkSetrAdau vijJeyo na sarvatra, bhaGgAbhilApazcaivaM na karomi na | kArayAmi manasA vAcA kAyeneti, 'dugaduga' ti dvividhaM dvividhena bhaGgatrayaM sUcitaM pUrvoktAdeva heto:, evamuttaratrApi hetubhAvyaH, uccAraNaM cetthaM na karomi na kArayAmi manasA vAcA 1 manasA kAyena 2 vAcA kAyena 3 / 'dugaekkageNaM' ti anenApi trayo bhaGgAH, taduktizcaivaM na karomi na kArayAmi manasA 1 vAcA 2 kAyena 3 / 'ekkeNa hoi tivihaM' tItyanena dvau tau cemau na karomi manovAkkAyaiH 1 na kArayAmi manovAkkAyaiH 2 / 'igaduge' tyanena tu SaD bhaGgAH, te ceme-na karomi manasA vAcA 1 na karomi manasA kAyena 2 na karomi vAcA kAyena trayaH 3, evaM na kArayAmItyanenApi trayaH 3, sarve SaT 'ega ikkeNamityanenApi SaT, te ca na karomi manasA 1 vAcA 2 kAyena 3, evaM na kArayAmItyanenApi trayaH sarve SaT, SaNNAmapi padAnAM sarvasaGkhyA 21, tathA coktaM- "duvihativihAi chacca u tesi bheyA kameNime huti / paDhamekke dunni tiyA dugega do chacca igavIsA || 1 || " eSAM ca sthApanAite cottaraguNAviratasahitA aSTa, tathA ca niryuktikAra : - "duvihativiheNa paDhamo duvihaM duviheNa bIyao hoi / duvihaM egaviNaM, egavihaM ceva tiviheNaM // 1 // egavihaM duviheNaM ekkekkaviheNa chaTTao hoi / uttaraguNa sattamao avirao ceva aTThamao || 2 ||" asyaiva ca SaTkasyANuvratapaJcakaikAdisaMyogApekSayA SoDaza sahasrANi aSTau zatAni SaDuttarANi bhaGgAnAM bhavanti, tadAnayanopAyazca 550000 For Personal & Private Use Only Jain Educaernational vidhAna dvAram gA. 32 // 98 // library.org Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 99 // "egavae chabbhaMgA niddiThA sAvayANa je sutte / te cciya payavuDDIe sattaguNA chajjuyA kamaso // 1 // " tti gAthAto boddhavyaH, tathAhiprANAtipAtAkhye ekasmin vrate ye dvividhatrividhAdaya: SaD bhaGgAste ca saptakena tADitA: SaDyutAzcoktasaGkhyAM pUrayanti, yata:-SaT saptaguNA: SaDyutAzcASTacatvAriMzadbhavanti 48, iyaM ca saptaguNA SaDyutA trINi zatAni dvicatvAriMzadadhikAni 342, etAni ca saptaguNAni SaDyutAni caturviMzatizatAni 2400, etAnyapi saptaguNAni SaDadhikAni SoDaza sahasrANyaSTau zatAni SaDuttarANi 16806 / athavA prakArAntaraM kathyate prANAtipAtAdInAM paJcAnAM padAnAmekasaMyogena paJca 5 dvikasaMyogena daza 10 trikasaMyogena daza 10 catuSkasaMyogena paJca 5 paJcakayogenaika: 1, tathA coktam- "paMcaNhaNuvvayANaM ekkgdugtigcukkpnngehi| paMca ya dasa dasa paNagekkago ya saMyoga nAyavvA // 1 // " saMyogAnayanopAyazcAyam"ubhayamuhaM rAsidugaM heTThillAnaMtareNa bhaya paDhamaM / laddhaharAsivihatte, tassuvari guNaM tu saMjogA // 1 // ' asyA bhAvArtha:-ubhayamukhamuparyadhobhAvena rAzidvayaM, dvitIyapaktAvitthaM sthApayitvA'dhastyarAzera-11337 tyAnantaro yo'Do dvikastenoparitanarAzerantasya paJcakasya bhAge hate jAtaM sArddhadvayaM // 2 // labdhaM ca punaruparitanAGkena catuSkena guNitaM jAtaM daza 10, dvikasaMyogasaGkhyeyaM, evamanye'pi saMyogA AnetavyAH, navaramuparitanarAzAvAgatadazAdyaGkasyaivAdhastyarAzitrikAdinA bhAgahArAdi kartavyaM, athavA paJcAnAM padAnAmekasaMyoge pratyekaM paJca 5, dvikasaMyoge daza, te caivaM-prathamadvitIyaprathamatRtIyaprathamacaturthaprathamapaJcamacAraNayA catvAraH 4 dvitIyatRtIyadvitIyacaturthadvitIya-paJcamacAraNayA traya: 3 tRtIyacaturthatRtIyapaJcamacAraNayA dvaura caturthapaJcamacAraNayA tvekaH, sarve daza 10 / evaM trikAdisaMyogacAraNA'pi kartavyA, tathA coktam-"ahavA payANi ThaviuM, akkhe ghettUNa cAraNaM kujjA / ekkagadugAijoge, bhaMgANaM saMkha kAyavvA // 1 // ' tatazca prANAtipAtAdipadAni dvividhatrividhAdibhiH SaDbhi: padairyAn bhaGgAn / labhante te pratyekaM saMyogasaMkhyayA guNitA mIlitAzcoktasaGkhyAM pUrayanti, tathAhi-yathA prANAtipAta: SaT bhaGgAnApnoti, tathA mRSAvAdAdayo'pi, ityekasaMyogasaGkhyayA paJcalakSaNayA SaD guNitAstriMzat 30, tathA prANAtipAtamRSAvAdadvikayoge yathA SaTtriMzat tathA zeSadvikayoge'pi, ata: SaTtriMzat dvikasaMyogairdazabhirguNitAstrINi zatAni SaSTyadhikAni 360 tathA prANAtipAtamRSAvAdAdattAdAnatrikayoge yathA dve zate SoDazottare 216 tathA zeSatrikayoge'pyato dve zate SoDazottare trikasaMyogairdazabhirguNite ekaviMzati: zatAni SaSTyadhikAni 2160, tathA prANAtipAtAdicatuSkayoge yathA dvAdaza zatAni SaNNavatyadhikAni 1296 evaM zeSacatuSkayoge'pi, ato dvAdaza zatAni SaNNavatyadhikAni catuSkasaMyogaiH paJcabhirguNitAni // 19 // Jain EducatA nabonal For Personal & Private Use Only wwayamalbrary.org Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44. | 38760 ineC070 HARE trividhAdyAH 8 catuHSaSTizatAnyazItyadhikAni bhavanti 6480, paJcakasaMyogasya tvekatvAttadguNarAzeH kSayavRddhyabhAvAtsaptasaptatiH zatAni SaTsaptatyadhikAnItya- navapada vratabhaMgAH vRttiHmU.deva. vividhavR. yazo vasthitaiva saGkhyA, 7776 sthApanA ceyam-2 :: vratayantrasthApanA ceyam-, bhaGgA- EEEEEE bhilApazcaivaM-prANAtipAtaM pratyAcakSe dvividha // 100 // trividhenetyAyekasaMyogo, dvikayoge prANAtipAtaM pratyAcakSe mRSAvAdaM ca dvividhatrividhena, prANAtipAtaM dvividhatrividhena mRSAvAdaM dvividhadvividhenetyAdi za yAvat prANAtipAtena mUlapadasthena mRSAvAdAt sarvapadagAmino labdhA bhaGgAH SaT 6, puna: prANAtipAtena kramaza: sarvapadagAminA prAptA: SaTtriMzad 36 4 bhaGgAH, evaM zeSadvikasaMyogeSvapyUhyaM, trikayoge prANAtipAtaM mRSAvAdamadattAdAnaM ca pratyAcakSe dvividhatrividhena, prANAtipAtaM mRSAvAdaM dvividhatrividhenAdattAdAnaM | dvividhadvividhenetyAdi yAvatprANAtipAtamRSAvAdAmyAM svasthAnAdacalitAbhyAmadattAdAnAtsarvacAriNo labdhA bhaGgAH SaT 6 tato mRSAvAdacAraNayA SaTtriMzat | 36 prANAtipAtacAraNayA tu dve zete SoDazottare 216, evaM zeSatrikayogeSvapi, catuSkayoge trINi padAni tAnyeva turyapadaM maithunaM dvividhatrividhena / pratyAcakSe, puna: padavayaM tathaiva maithunaM tu dvividhaM dvividhenetyAdi yAvatSaT 6 punaH tRtIyapadasya cAraNayA SaTtriMzat 36 dvitIyapadasya dve zate | SoDazottare 216, prathamapadasya dvAdaza zatAni SaNNavatyadhikAni 1296, evaM zeSacatuSkayoge'pi, paJcakayoge tu catvAri tAnyeva paJcamaM ca parigrahapadaM dvividhatrividhena pratyAcakSe, puna: padacatuSTayaM tathaiva, parigrahapadaM tu dvividhadvividhAdinA yAvadbhaGgAH SaT, tatastUryapadacAraNayA SaTtriMzat 36 tRtIyacAraNayA dve zate SoDazottare 216 dvitIyacAraNayA dvAdaza zatAni SaNNavatyadhikAni 1296 prathamacAraNayA tu saptasaptatiH zatAni SaTsaptatyadhikAni 7776, evaM dvAdazavatabhaGgA apyUhyAstatsaMkhyA ca-"terasakoDisayAI, culasIjuyAiM bArasa ya lakkhA / sattAsIi sahassA, do ya satA taha duraggA ya // 1 // " AnayanopAyacodbhAvyaH, tathA ye'pi dvividhatridhAdipadeSu SaTsu cAraNA krameNaikaviMzatibhaGgA labdhAste'pi paJcavratacAraNayA dvAdazavratacAraNayA vA'nyAnyAM bhaGgasaGkhyAmupajanayanti, tadAnayanopAyazca "igavIsaM khalu bhaMgA niddivA sAvayANa je sutte / te cciya bAvIsaguNA igavIsaM pakkhiveyavvA // 1 // " anena ca labdhaM paJcavratabhaGgaparimANaM yathA ekapaJcAzallakSA: tripaJcAzatsahasrANi ziSaTzatAnyekatriMzadadhikAnI 5153631, prAguktasaMyogAdivaktavyatayA cedaM labhyate, tasya ca mUlasaMyogaguNyaguNakArAgatakrameNa yAzI sthApanA // 10 // Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only wwRTibrary.org Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w270070 navapadavRtti:mU.deva. mA037youva4| va. yazo // 10 // 223222111 bhavati tAdRzyupadaya'te, makalins atra cAgatapadaikIkaraNe uktasaGkhyApUrtirbhavati, dvAdazavratabhaGgasaGkhyA tvananeva krameNa svayamabhyUhyeti, evaM tAvadAvazyakaniyuktyabhiprAyeNa bhaGgaprarUpaNA kRtA, sAmprataM bhagavatyabhiprAyeNopadaya'te-" tinni tiyA tinni duyA tinnikkekkA ya hoMti joesu / tiduekkaM tiduekkaM tiduekkaM ceva krnnaaii||1||" asya sthApanA- | atra caikadvikatrikasaMyogacintanayA ekonapaJcAzad bhaGgA bhavanti, tathA coktam-"maNavaikAiyajoge karaNe kArAvaNe aNumaINa / ekkagadgatiyajoe sattA satteva iguvannA // 1 // " eteSAM cAyamabhilApa:-na karomi na kArayAmi kurvantaM nAnujAnAmi manasA vAcA kAyeneti trividhatrividhenaiko bhaGgaH 1 trividhadvividhe trayo bhaGgAH, te caivaM-na karomi na kArayAmi kurvantaM nAnujAnAmi manasA vAcetyekaH 1 manasA kAyeneti dvitIya: 2 vAcA kAyeneti tRtIya: 3 trividhaikavidhe'pi trayo, yathAna karomi na kArayAmi kurvantaM nAnujAnAmi manasetyeka: 1 vAceti dvitIya: 2, kAyeneti tRtIya: 3, dvividhatrividhe ca trayo, yathA-na karomi na kArayAmi manasA vAcA kAyenaika:, na karomi kurvantaM nAnujAnAmi taireva dvitIyaH, na kArayAmi kurvantaM nAnujAnAmi taireva tRtIya: 3. dvividvividhe tu nava, yathA karomi na kArayAmi manasA vAcaika: 1 manasA kAyena dvitIya: 2 vAcA kAyena tRtIya: 3 na karomi nAnujAnAmi manasA vAcetyAdayastrayaH 3, kArayAmi nAnujAnAmi manasA vAcetyAdayo'pi vaya: 3, sarve nava, dvividhaikavidhe'pi nava, tadyathA-na karomi na kArayAmi manasaika: 1 vAcA dvitIya: 2 kAyena tRtIya: 3, na karomi nAnujAnAmi manasetyAdayastraya: 3, na kArayAmi nAnujAnAmi ityAdayo'pi traya: 3, sarve nava 9, ekavidhatrividhe tu trayo, yathA-na karomi manovAkkAyaireka: 1, kArayAmItyetaireva dvitIya: 2 nAnujAnAmItyetaireva tRtIyaka: 3, ekavidhadvividhe tu nava, tadyathA-na karomi manasA vAcaika: 1 manasA kAyena dvitIya: 2 vAcA kAyena tRtIyaH 3, evaM na kArayAmi nAnujAnAmItyetayorapi trayastraya: 3, sarve nava 9, ekavidhaikavidhe'pi nava 9, tadyathA-na karomi manasaika: 1 vAcA dvitIyaH 2 kAyena tRtIya: 3, evaM na kArayAmi nAnujAnAmyanayorapi trayastraya: 3, sarve nava, sarve saMyogAgatamIlane caikonapaJcAzadbhavanti 49, kAlatrayaguNane ca saptacatvAriMzadadhikaM zatamiti 147, tathA coktaH- "paDhamekko For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 102 // tinnitiyA, donninavA tiNNi donavA ceva / kAlatieNa ya guNiyaM sIyAlaM hoi bhaMgasayaM // 1 // ete ca ye nava mUlabhedAH ( granthAgram 3000) saMyogabhedAzcaikonapaJcAzadatra pratipAditAste vratapaJcakena vratadvAdazakena vA cintyamAnA bahutarAM saGkhyAmApUrayanti, tadAnayanopAyazca"egavae nava bhaMgA niddiTThA sAvayANa je sutte / te cciya dasaguNa kAuM nava pakkhevaMmi kAyavvA // 1 // iguvannaM khalu bhaMgA, niddiTThA sAvayANa je sutte / tecciya pannAsaguNA eguvannaM pakkhiveyavvA // 2 // " iti gAthAdvayAdroddhavyaH, bhAvanA tu pUrvoktaiva, bhaGgasaGkhyA tu paJcAnAM vratAnAM navabhiH padairiyaM-navanavatiH sahasrANi nava zatAni navanavatyadhikAni 99999, ekonapaJcAzatA tviyaM-ekatriMzatkoTayazcaturviMzatilakSAH navanavatiH sahasrANi nava zatAni navanavatyAdhikAnI 312499999, yadvA prAguktasaMyogAdikrameNeme saGkhye samAneye, tatsthApanAkramazca dvayorapi yathAkrameNAyaM 145 2401 10 24010 draSTavya: evaM dvAdazavrata 1764910 1176490 57648015 28824005 282405249 1 282475249 bhaGgasaGkhyA'pyAneyA, eSAM ca dvAdazAdaya eva guNakArA:, yathoktam "bArasa1 2chAvaTThIviya 66 vIsahiyA do ya 220 paMca nava cauro 415 / do nava satta ya792cau donni nava ya924 do nava ya satva 729 || 1 || paNa nava cauro 415 vIsA ya donni 220 chAvaTThi 66 bArase 12 kko 1ya / sAvagabhaMgANa ime savvANaM huMti guNA // 2 // ityAdikrameNa bhaGgakasvarUpaM parijJAya mRSAvAdaviratiH svasvabhAvAdyAlocanapUrvakaM svIkarttavyetyadhyAhRtapadasaMTaGkaH, itthamevAsau jAyata itikRtvA, kRta evamiti cedbrUmaH yata ityadhyAhArAd yasmAd vratAnAM prANAtipAtaviratyAdinAmeSaH evaM uktarUpo 'grahaNavidhiH' upAdAnAmnAyo 'jJAtvA'bhyupagamya pAlanaM virati 'riti vacanAt tathA ca niyuktikAra:- "sIyAlaM bhaMgasayaM jassa visohIe hoi uvaladdhaM / so khalu paccakkhANe kusalo sesA akusalA u || 1||" iti gAthArthaH // 32 // 4 41 270 021 30 10 4459 4 22805 590491 51041 Jain Educalternational uktaM yathA jAyata iti dvAram adhunA doSadvAramucyate aliyaM ca jaMpamANo mRgattAINi lahai dukkhANi / jAyai tahA (taha tassa) nihaNaM vasurAyA etthudAharaNaM // 33 // 'alIkaM' anRtaM 'ca:, ' pAdapUraNe 'jalpan' bruvan 'mUkatvAdIni' vAgvikalatvAdIni 'labhate' prApnoti 'duHkhAni' asAtodayarUpANi, For Personal & Private Use Only doSe vasurA jodAharaNaM gA. 33 // 102 // www.weibrary.org Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU.deva. vR. yazo // 103 // paraloka iti gamyate, taduktam-''mUkA jaDAzca vikalAH, vAgdhInA vAgjugupsitAH / pUtigandhimukhAzcaiva, jAyante'nRtabhASakAH // 1 // " nanvayaM paraloke doSaH, ihaloke tasya kiM bhavati ? ityAha-'jAyate' bhavati ca tathA tasyeha loka iti zeSa: 'nidhanaM' kSayaH, vasurAjA 'atra' anRte 'udAharaNaM' dRSTAnta iti gAthA'kSarArtha: / / bhAvArthastu kathAnakagamyastaccedam ihaiva jambUdvIpe bhAratavarSAlaGkArabhUta: sUrasenAbhidho dezaH, tatra mUrttimatI nagarI, tasyAM harivaMzagaganamaNDalamaNDanaM saumyatvakAntimattvAdiguNasamudayasamupahasitacandro'bhicandro rAjA, tasya putro vasukumAraH, sa cAnyadA vidyAgrahaNayogya iti matvA tannagarIvAstavyasyaiva kSIrakadambakAbhidhAnopAdhyAyasya satkArapUrvakaM samarpitaH, itazca tatputraH parvatako nAradazca chAtrastadaiva tatpAdyaM paThitumupasthitau, tatastAMstrInapyasau vedamadhyApayituM pravRttaH, anyadA cAkAzacAriNau sAdhU gacchantau tAn paThata: samAlokyaikena sAdhunA dvitIyasya kathitaM-yathA ya ime vedamadhIyante eteSAM dvAvadhogAminAveka UrdhvagAmIti, etacca kSIrakadambakopAdhyAyena zrutaM, sAdhU ca tadvadantAvevAdarzanIbhUtau, upAdhyAyastvadhRtyA mahatyA gRhIta:, cintayati ca-yathA mayaite vedArthajJAH kRtA:, anyasakalazAstravidazca, anenAbhisandhinA yathA'mI avagatAzeSazAstrarahasyAH zAstroditAnuSThAnAsevanapUrvakaM paramapadamArAdhayiSyanti, yAvadAstAM tat, pratyutAdhogAminau dvAveteSAM bhaviSyataH, na ca sAdhuvacanaM mRSA, tadaho pazyAnyathaiva cintyante puruSArthAH puruSeNa anyathA ca bhavanti, tadahamapi yAvajjarAjarjaritavapuH sakalapuruSArthanirvartanApaTiSTo na bhavAmi tAvatsvahitamAcarAmIti vicintya saMsAraviraktacittastathAvidhAcAryasamIpe pravrajyAM pratipede, ugratapazcaraNaratazca kaJcitkAlaM bhUtvA lokAlokaprakAzanapratyalaM divyaM kevalajJAnamutpAdya ni:zeSakarmakalaGkavikalo mokSa prAptaH / vasuzcAbhicandreNa rAjJA svarAjye'bhiSiktaH, svayaM ca niSkrAntaH / tato vasurAjA stokakAlenaivApratihatazAsano jAtaH / itazca anyadA mRgayAgatena lubdhakena kenacinnAtidUravarttinaM mRgamAlokya karNAntAkRSTakodaNDena mukto bANo yAvadasAvagrataH pratiskhalina: sammukhameva samAyAtaH, tatastena cintitaM-kimetaditi, yAvadane gatvA'valokayati tAAvadavagataM sphATikazileti, tato'dbhutaM ratnameSA khalu zilA, etadantaritamRgavipralabdhabuddhinA hi mayA bANapreraNaprayAso vihitaH, izaratnAnAM ca nRpatireva yogya ityato rAjJo nivedayAmi yena viziSTaratnadarzanatuSTo mahAprasAdaM vidadhAtIti vicintyAbhijJAnaM sa kiJcidvidhAya gato // 103 vasurAjasamIpaM, kathita: zilAvRttAntaH, tato'sau tAmAnAyyaM pracchannaM pradhAnavaijJAnikai: siMhAsanaM kArayitvA''sthAnamaNDape nyavIvizat-tAMzca vaijJAnikAn . Jain Educa M ernational For Personal & Private Use Only www brary.org Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 104 // saha tena lubdhakena janaprasiddhiparihArecchayA pracchannameva vyApAditavAn, tasmiMzca pradeze na kecana pravezaM labhante, tato rAjA siMhAsanopaviSTa AkAzastha iva jJAyate, tato rAjyAntareSvapyevaM prasiddhirabhUd, yathA vasurAja AsthAnamAkAzagato vidadhAti satyaprabhAvena, nArado'pi tasya sahAdhyAyI svagRhaM gato'nekeSAM chAtrANAM vyAkhyAnaM karoti zrAvakadharmaM cAnupAlayati, parvatakastu tatraiva svaziSyebhyo'nekebhyo vedAn vyAkhyAnayati, anyadA ca nAradaH svaziSyaparivAro gurubhrAtRsnehena parvatakaM draSTuM tatraiva samAyAtaH, harSavazodbhinnabahularomAJcazca praviSTastadgRhaM dRSTaH parvatakena kRtA AsanadAnAdikA pratipattiH, pRSTA parasparaM sukhaduHkhavArttA, sthitvA ca kiyantamapi kAlamuktaM nAradena bhrAtaH ! kriyatAM vyAkhyAnaM, mA vimukhIkriyantAmime ziSyAH, na hyanadhyAyAyAhamAyAtaH, tata: parvatako yad vedeSu yAgavidhAne'rddhavyAkhyAnamuktavAn tadvyAkhyAtumArabdhaH, tatra cedaM sUtram - "ajairyaSTavyaM" asya vyAkhyAajAH - chAgAstairyaSTavyaM yAgaH karaNIya iti, atrAntare nAradena bhaNitaM maivaM vocaH, yAgavidhAne hi varSatrayaparyuSitA vrIhmAdayo na jAyante na rohantItikRtvA'jA bhaNyante, tairyaSTavyaM, na tu chAgaiH, tatazca tayoruttarapratyuttareNa mahAn vivAdo jAtaH, tasmiMzca sati tAbhyAmuktaM yathA'smAkaM vasurAjastRtIyaH sahAdhyAyI babhUva so'trArthe pramANaM, kevalaM yo jetavyastasya jihvAchedo vidhAtavyaH, evaM pratijJAyAM vihitAyAM nAradaH samutthAya svacchAtraparivAraH svAvAsaM gataH, parvatako'pi svakIyazrotRRn visRjya mAtRsamIpaM gatvA nAradavRttAntaM niveditavAn, tatastayA'vAdi - yathA nAradena vyAkhyAtaM tathA tava pitrA'pi evaM mama smRtiH, tatastenoditaM yadyevaM bhavatu mama jihvAcchedaH, tayoktaM vatsa ! motsuko bhUH, tvayA hi rAjA pramANamAdRta Aste, atastamevopasarpAmaH, mA kadAciduparodhavazIkRto nRpatistvatpakSamapi pUrayati, evamuktvA gatA sA saputrA nRpasamIpaM prAptA dauvArikabhUmi, niveditaM dvArapAlena rAjJaH, yathA -deva ! upAdhyAyI parvatakazca tvAM draSTumicchataH rAjJoktaM-pravezaya zIghraM asAvapi yathA''jJApayati deva ityabhidhAya pravezitavAn, tato rAjJA upAdhyAyIM parvatakaM ca prati kRtamabhivAdanaM, tAbhyAmapyukta AzIrvAdaH, rAjJA'pi dApite upavezanake bhaNitaM prabhUtakAlAdasmAkaM smRtaM kimambAyAH prayojanaM mayA ?, dIyatAmAdezaH, tatastayoktaM vyAkSepabahulatayaitAvanti dinAni bhavadbhiH saha darzanaM na kRtaM yacca kAryaM puSTaM vatsena tatpunarekAnte bhaNanIyaM tato rAjJA tadvacanAnantarameva zIghramutsAritaH sakalo lokaH sA'pi parvatakaM samIpa evaM vidhAya kathitavatI nAradavRttAntaM jihvAcchedapratijJAvasAnaM, tadidAnIM kRtyamakRtyaM ca yadahaM bhaNAmi tadavazyaM tvayA'bhyupagantavyamiti, kiM bahunA ?, yathA mama putro na jIyate tathA karttavyaM, tatastaduparodhena pratipannaM rAjJA, athavA karNaviSaM mahAviSametat, apariNatasattattvAmRtasya kAM na viDambanAmupajanayati ?, taduktam- "karNaviSeNa ca bhagnaH kiM kiM na karoti For Personal & Private Use Only Jain Educaernational vasurAja kathA / / 104 / / 1 [brary.org Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 105 // bAlizo lokaH / kSapaNakatAmapi dhatte pibati surAM narakapAlena // 1 // " tato hRSTA parvatakamAtA, samaM putreNa nirgatA bhavanAt, jAtaH sarvanagaryAM janapravAdo yathA nAradaparvatakayormahAvAdo rAjJo'gre prAtarbhaviSyati, tato rAjA dvitIyadivase saMpUrNamAsthAnaM dattvA nAradaparvatakAvAkAritavAn tAvapi saparivArau samAyAtau, upaviSTau ca dattopavezanako ucitasthAne, militAzca mantrimahAmantrisAmantapramukhA rAjalokAH, AyAtAzcAneke vedavicakSaNAH, tatasteSu nijanijasthAnopaviSTeSu dikpAlAnAM devatAnAM cAghoSaNAM kRtvA bhaNitaM madhyasthapuruSairnRpasammukhaM deva ! nAradaparvatakAbhyAM vyavahAre tvaM pramANIkRtastadidAnIM bhavadbhistatsatyaM vaktavyaM yena na prabhavanti nadIvegAH na chalanti zAkinIbhUtAdayaH vazIbhavanti devAH na dahati vaizvAnaraH, sarvathA yathA kSIrakadambopAdhyAyena vyAkhyAtaM tathA kathayantu bhavantaH, vasurAjena bhaNitaM nAhamalIkaM bhaNAmi, yataH satyavAditvenaivAsthAnAvasaramAkAze karomi, tasmAnmA'tra zaGkA kadAcitkRthAH, yaduta vasurAjo'satyavAdItyabhidhAya ajAH chAgA yAgavidhAne kSIrakadambopAdhyAyena vyAkhyAtA ityevaM mama smRtiH, tato'trAntare tasya kuladevatA kopamupagatA satI cintayAmAsa ahaha ! kathamanena pApena asatyasandhinA vyalIkapratipAdanakalaGkena kalaGkito nirmalo'pi nijavaMzaH, taddarzayAmyetasyedAnIM pApaphalamiti vicintya tathA hato yathA siMhAsanAnnipatitamAtra eva nidhanamupagataH, tato lokena vasurAjasya tathAvidhAmavasthAmavalokya parvatako'pi dhikkAritaH, nAradazca surAsuragandharvAdibhiH saMpUjito, lokasakAzAtparAM zlAghAM prApta ityevamanRtabhASaNe doSa:, satyapratipAdane guNa:, . ityekenApyAkhyAnakena doSaguNalakSaNadvAradvayaM vyAkhyAtamavagantavyaM, tathAhi guNadvAre'pi sUtrakRtA nArada eva dRSTAntIkRtaH, tathA ca sUtram je miu saccaM jaMpaMti niuNayaM savvasattahiyajaNayaM / te iha pujjA risinArayavva sugaDaM puNo jaMti // 34 // 'ye' prANinaH 'mRdu' komalaM 'satyaM' avitathaM janapadAdibhedavat 'jalpanti' bhASante 'nipuNaM' suparyAlocitaM 'sarvasattvahitajanakaM ' samastaprANisukhaprApakaM 'te' prANinaH 'iha' manuSyajanmani 'pUjyAH' ardhyA RSinAradavat 'sugatiM' svargAdilakSaNAM, punaH zabdo vizeSaNArtha:, sa ca paraloka iti vizinaSTi, 'yAnti' gacchantItyakSarArthaH // bhAvArthastu kathAnakenaivokta iti / / adhunA SaSThaM yatanAdvAramucyate buddhiM puvvaM kAUNa bhAsae aMdhagoviva sacakkhuM / appANammi parammi ya vajjaMto pIDamubhaovi // 35 // 'buddhi' mati 'pUrvaM' agre 'kutvA' vidhAya 'bhASate' vakti, gRhItasthUlamRSAvAdaviratiH zrAvaka iti gamyate, 'andhaka iva' For Personal & Private Use Only // 105 // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticArA navapaTa- vattimadeva vR. yazo // 106 // cakSurvikala iva 'sacakSuSaM' vidyamAnanetraM, sazabdasya vidyamAnArthasya grahaNaM, yathA salomako, vidyamAnalomaka ityarthaH, tato'pyayamatra bhAvArtha:- yathA'ndhazcakSuSmantaM purato vidhAya gamanAdi karoti, evaM zrAddho buddhi pUrva kRtvA bhASate, ko'rthaH ? -prekSApUrvakArI matyA paryAlocya bhASata ityarthaH, kiM kurvan bhASate ? ityAha-'Atmani' svasmin 'parasmin' anyatra, cazabda: pUrvApekSayA samuccaye, 'varjayan' pariharan 'pIDAM' bAdhAM, na kevalaM svaparayoH pratyekaM, kintu 'ubhao'vi'tti ubhayorapi samuditayoritiyAvat, tatra svapIDAjanakaM yathA piGgalasthapate: khAnitasara:salilasthairyArthinRpatipraznAnantarakathitAtma-sadRzapuruSabalidAnaprativacanaM, taddhi tathAvidhAnyapuruSAprAptau svavadhAya tasya jAtamiti svapIDAjanakaM, parapIDAjanakaM kasyaciccauro'yaM yAtIti vacanaM, taddhi nagarArakSakAdinA zrutaM tadvadhAya bhavatIti parapIDAhetuH ubhayapIDAjanakamapyetadeva, yatastadvacanazravaNasamupajAtakopAt kadAcittaM hanyAdapi, nagarArakSakAdizca caurAdikamityubhayapIDAjanakamiti gAthArthaH / / uktaM yatanAdvAramadhunA'tIcAradvAramabhidhIyate sahasA abhakkhANaM rahasaM ca sadAramaMtabheyaM ca / mosuvaesaM taha kUDalehakaraNaM ca vajjejjA // 36 // iha gRhItasthUlamRSAvAdaviratiH zrarvaka sahasA' anAlocya abhyAkhyAnaM' asaddoSAdhyAropaNaM, yathA caurastavaM pAradAriko vetyAdi, sahasA'bhyAkhyAnaM, tadvarjayediti turyapAdAntena saMbandhaH, tathA 'rahasaM ca' tti cazabdena abhyAkhyAnazabdasya sambandhAdraho'bhyAkhyAnaM ca, tatra raha:ekAntastatra tena vA abhyAkhyAnaM raho'bhyAkhyAnaM, etaduktaM bhavati-rahasi mantrayamANAnabhidhatte-ete hIdaM cedaM ca rAjaviruddhAdikaM mantrayante, tathA 'svadAramantrabhedaM ca' svakalatravizrabdhabhASitAnyakathanaM, dAragrahaNaM ceha mitrAyupalakSaNArtha, 'ca:' samuccaye, tathA 'mosuvaesaM' ti mRSA-alIkaM tadviSaya upadezo mRSopadezaH, tvamidamevaM ca brUhItyAdyasatyAbhidhAnazikSaNaM, tathA kUTalekhAnAM' asadbhUtArthasUcakAkSaralekhanAnAM karaNaM-vidhAnaM kUTalekhakaraNaM tacca 'varjayet' parihared, yata etAni samAcarannaticarati dvitIyANuvratamiti / nanvAdyAticAra evaika AstAM dvitIyAbhidhAnamanarthakam, abhyAkhyAnasyo bhayatrApyavizeSAt, satyaM kintu raho'bhyAkhyAnamekAntanimittavitarkamAtrapUrvakaM saMbhAvyamAnAbhyAkhyeyArthAbhidhAnam, itarattvavitarkapUrvameveti vizeSaH, nanvabhyAkhyAnamasadoSAbhidhAnarUpatvena pratyAkhyAtatvAdbhaGga eva, na tvaticAra: iti, satyaM, kintu yadA paropaghAtakamanAbhogAdinA'bhidhatte tadA saGklezAbhAvena vratAnapekSatvAbhAvAna vratabhaGgaH, paropaghAtahetutvAcca bhaGga iti bhaGgAbhaGgarUpatayA'ticAraH, yadA punastIvrasaGklezAdabhyAkhyAti | For Persona 5 Private Use Only 106 / / JainEDIA bnational walpamorary.org Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada tadA bhaGga eva, vratanirapekSatvAt, Aha ca-"sahasabhakkhANAI jANaMto jar3a karejja to bhaMgo / jai puNa'NAbhogAIhiM so to hoi vRttiHmU.deva. aiyAro // 1 // " svadAramantrabhedaH punaranuvAdarUpatvena satyatvAd yadyapi nAticAro ghaTate tathA'pi mantritArthaprakAzanajanitalajjAditaH vR. yazo svadArAdermaraNAdisaMbhavena paramArthatastasyAsatyatvAt kathaJcidbhaGgarUpatvAdaticAra eva, tathA mRSopadezo yadyapi mRSA na vAdayAmItyatra na vadAmi na // 17 // vAdayAmItyatra vA vrate bhaGga eva, na vadAmIti vratAntare tu na kiJcana tathA'pi sahasAkArAnAbhogAbhyAmatikramavyatikramAticArairvA mRSAvAde parapravarttanaM vratasyAticAro'yaM, athavA vratasaMrakSaNabuddhyA paravRttAntakathanadvAreNa mRSopadezaM yacchato'ticAro'yaM, vratasavyapekSatvAnmRSAvAde parapravartanAcca bhagnA KA bhagnarUpatvAvratasyeti, kUTalekhakaraNaM tu yadyapi kAyena mRSAvAdaM na karomItyasya na karomi na kArayAmItyassa vA vratasya bhaGga eva, vratAntare tu na kiJcana, tathA'pi sahasAkArAdinA'tikramAdinA vA'ticAraH, athavA 'mRSAvAda' iti mRSAbhASaNaM mayA pratyAkhyAtaM idaM punarlekhanamiti bhAvanayA 8 mugdhabuddhervatasavyapekSasyAticAra iti gAthA'rthaH / / 34 / / gatamaticAradvAramadhunA bhaGgadvAraM pratipAdyate abbhakkhANAINi u jANaMto jar3a karejja tassa bhave / bhaMgo pAvassudae mUlaM so savvadukkhANaM // 37 // _ 'abhyAkhyAnaM' prAguktasvarUpaM tadAdiryeSAM svadAramantrabhedAdyaticArapadAnAM tAnyabhyAkhyAnAdIni 'jAnan' avabudhyamAna AkuTyo tayAvat | 'yadi karyAt' cedvidadhyAttadA 'tasya' mRSAvAdavatino 'bhavedbhaGgaH' saMpadyeta vinAzaH, alIkavirateriti zeSaH, 'pApasyodaye' pAtakasya ( vipAkAnubhave, dvitIyakaSAyaprAdurbhAva iti tAtparya, 'mUlaM' kAraNaM 'sa tu sa punaH vinAza: 'sarvaduHkhAnAM' samastAsAtAnAmihaparalokabhAvizarIramAnasAnAM, tuzabda: prathamapAdAntavartyapyatrArthavazAtsarvazabdena yojita iti gAthArthaH / / 37 / / gataM bhaGgadvAraM, samprati bhAvanAdvAramucyate tesiM namAmi payao sAhUNaM guNasahassakaliyANaM / jesi muhAu niccaM saccaM amayaM va pajjharai // 38 // iha gRhItAsatyaviratinA gRhasthena sadaivaivamabhidhyAnaM kArya, yathA-tebhyo 'namAmi'- praNipatAmi, kriyAyoge caturthI pUrvavat, sUtre ca SaSThI | caturthIsthAne, yata uktaM- "chaThivihattIe~ bhaNNai cautthI' ti 'prayata:' prayatnavAn 'sAhUNaM' ti sAdhayanti pauruSeyIbhiH kriyAbhirmokSamiti KB sAdhavastebhyaH, kIdRzebhyaH ? ityAha-'guNasahasrakalitebhyaH' guNA:-mUlottaraguNalakSaNAsteSAM sahasrANi aSTAdazazIlAGgasahasrarUpANi tai: kalitA- // 107 // yuktAstebhyaH, anena nAmAdisAdhuvyavacchedena bhAvasAdhubhya ityuktaM bhavati, tebhyo namAmi, yeSAM kimityAha-yeSAM 'mukhAt' vadanAt 'nityaM sadA 'satyaM' For Persona Private Use Only www.extrervoro Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpaM navapada RtaM caturvidhaM kAyamanovAgajihmatA'visaMvAdanarUpaM jinamataprasiddhameva, tathA ca vAcakamukhyaH- "avisaMvAdanayogaH, kAyamanovAgajihmatA caiv| svAbhyada vattima.deva satyaM caturvidhaM tacca jinavaramate'sti nAnyatra // 1 // " athavA dazavidhaM satyaM dazavaikAlikaniyuktiprasiddhaM, taduktam-"jaNavaya sammaya ThavaNA, tAdisva va. yazonAme rUve paDuccasacce ya / vavahAra bhAva joge dasame ovammasacce y||1||" 'amRtamiva' pIyUSamiva AhlAdakatvAt 'pajjharai'tti prakSarati prasarati nirgacchatItiyAvaditi gAthArthaH // 38 // uktaM mRSAvAdabhAvanAdvAraM, tadvacanAcca samAptaM navaprakAramapi mRSAvAdavratam, adhunA'dattAdAnAkhyaM gA.39 tRtIyANuvrataM navabhedamabhidhitsuH kramAgataM prathamadvAramAha sAmIjIvAdattaM titthayareNaM taheva ya gurUhi / eyassa u jA viratI hoi adatte sarUvaM tu // 39 // svAmI ca-prabhurjIvastu-AtmA svAmijIvau tAbhyAmadattam-avitIrNaM svAmijIvAdattaM, 'dvandvAtparaM padaM pratyekamabhisambadhyate iti nyAyAdadattazabdasya pratyekaM sambandhaH, svAmyadattaM jIvAdattaM ca, tatra yadvastu hiraNyAdikaM svAminA svayaM na vitIrNaM tatsvAmyadattaM, yattu pazvAdijIvarUpaM svaparigrahavarti kazcidvinAzayati tattasya jIvAdattaM, yatastena pazvAdinA na khalvAtmaprANAstasya hananAyAnumatA:, sarvasya jIvarAzerjIvitakAmyatvAt, taduktam- "savve jIvAvi icchanti, jIviuM na mrijjiuN"| tathA 'titthayareNaM' ti tIryate'nena saMsArasamudra iti tIrtha-samyagdarzanAdipariNAmastadananyatvAt saGghazca tIrthaM, tatkaraNazIlastIrthakarastena tIrthakareNa, adattamiti prathamapadasamastamapi padamiSTatvAt sarvatra yojyaM, tato yadgRhasvAminA AdhAkarmikAdi dattamapyarhatA'nanujJAtamAdIyate tattIrthakareNAdattamiti, 'taheva ya gurUhi ti yathA svAmyadattAdyadattaM tathaiva 'gurubhiH' AcAryAdibhiradattaM yad dvicatvAriMzaddoSani-muktamapi gurUNAmananumatyA bhujyate tadgurvadattamiti, yaduktam-" sattavihAlogavivajjie bhuMjamANassa teNiyaM hoi" tti, saptavidhAlokazca-"ThANa disi pagAsaNayA bhAyaNa / pakkhevaNA ya guru bhAve / sattaviho Aloo sayAvi jayaNA suvihiyANaM // 1 // " ti gAthAto'vagantavyaH, etasya catUrUpasyAdattasya yA ra virati:-nivRttiH, grahaNaM pratIti zeSa:, 'bhavati' jAyate 'adatte' adattAdAnavrate 'svarUpaM' svabhAva: 'tu' chanda: pUraNe iti gAthArthaH / / 39 / / kathitaM | yAzadvAramadhunA bhedadvAramAkhyAyatesaccittAcittobhayadupayacauppaya taheva apayaM ca / jeNa ya coraMkAro visao'dattaMmi so neo||40|| // 108 // sacittaM ca-sacetanamacittaM ca-acetanamubhayaM ca-mizraM sacittAcittobhayaM, kimetAvadbhedamityAha-dvipadaM catuSpadaM ca dvipadacatuSpadaM, vastviti KA For Persona Private Use Only JainEdiKO) M orary.org Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 10 // zeSaH, samAhAratvAdekavacanamanusvAralopastUbhayatrApi prAkRtatvAt, tatra sacittaM dvipadaM-jIvanmanuSyAdi acittam-arhatpratimAdi ubhayaM-hArAdyalaGkRtasImantinyAdicatuSpadaM ca sacittamazvAdi acittamairAvataprakRtyAdi ubhayaM nakSatramAlAdyalaGkRtagajAdi, etacca dvipadAdi sacittAdirUpaM viSayo'datte jJeya iti turyapAdena sambandha:, kimetAvAnevAdattaviSaya: ?, netyAha-apadaM ca, kathaM ?-'tathaiva' tenaiva sacittAcittobhayaprakAreNa, tatra sacittamapadaMsajIvadhAnyAdi acittaM-svarNAdi mitraM-kambalIbaddhamudgAdi, anena ca navabhedamadattAdAnamuktam athavA bahutarabhedatvamasyAha-"jeNa ya coraMkAro visao'dattami so neo' tti yena ca cauraGkAra:-cauro'yamiti zabdapratyayapravRtte: "viSayo' gocara: 'adattasya' adattAdAnasya sa 'jJeyaH' jJAtavyaH, SaSThIsaptamyorarthaM pratyabhedAdadattasyeti vyAkhyAtaM, bhAvArthastvayaM-yena yena dravyAdinA'pahatena cauro'yamiti vyapadizyate tattadrvyAdisambandhena sa so'dattAdAnabheda iti gAthArthaH // 40 // uktaM bhedadvAramadhunA yathA jAyata ityucyate guNaThANagaMmi taha pariNayaMmi jIvassa kugaibhIyassa / vayagahapariNAmo cciya hoi daDhaM tibbasassa // 4 // guNA:-samyagjJAnadarzanacAritrarUpAsteSAM sthAnaM-tiSThantyasminniti sthAnaM-zuddhyazuddhiprakarSApakarSakRta: svarUpabhedo, yathA'dhyavasAyasthAnamiti, tasmin 'tathApariNate' tena svarUpeNa Agamoktena pariNate, ko'rthaH ?-mithyAdRSTiguNasthAnakAdArAbhya mohanIyAdikarmaNa: sthitighAtAdikrameNottarottaraguNasthAnAvAptau, yadyapi cAtra sAmAnyena 'guNaThANagammi' ityuktaM tathA'pi dezaviratiguNasthAnaka iti gamyate, yato'tra tRtIyANuvrataM yathA jAyata iti dvAreNa vyAkhyAtumupakrAntam, etaccAtraiva guNasthAnake saMbhavi, na zeSeSu, asya ca tathA pariNAmo'yaM-samyaktvalAbhAnantaraM palyopamapRthaktvapramANasthitighAte etadbhavanaM, asmiMzca jAte 'jIvasya' Atmana: 'kugatibhItasya' durgativastasya aviratimUlakarmabandhabhIroritiyAvat, vratamiha prastAvAdadattAdAnaviratirUpaM tasya graho-grahaNaM tatpariNAma:-tadadhyavasAyaH 'ciya' tti pUraNe 'bhavati' jAyate 'dRDham' atyarthaM 'tIvrazraddhasya' utkaTanijAbhilASasya, ko'rthaH ?-"parimiyamuvasevaMto aparimiyamaNaMtayaM pariharaMto / pAvai parammi loe aparimiyamaNaMtayaM sokkhaM // 1 // " ityabhiprAyavata iti gAthArthaH // 41 / / gataM yathA jAyata iti dvAram, adhunA caturthaM doSadvAramucyate je puNa karaMti viraI adinnadANassa neha lohillA / te maMDiyavijayA iva corA pAveMti dukkhAiM // 42 // ye punaH, prANina iti zeSa:, 'kurvanti' vidadhati 'virati nivRttiM 'adattAdAnasya' avitIrNagrahaNasya cauryasyetiyAvat 'ne' ti niSedhe // 109 // For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathA navapadavRttiHmU.deva. ta. yazo // 110 // 'iha' manuSyaloke 'lohilla'tti, prAkRte'styarthe illaM, tathA coktam- 'AlaM illaM cAstyarthe' tato lobhavanta ityarthaH, 'te maMDiyavijayA iva maNDika cora'tti 'bahuvayaNeNa duvayaNa' miti vacanAt maNDikavijayAviva 'caurau' taskarau 'prApnuvanti' labhante 'duHkhAni' zUlAropaNodvandhanAdInIti gAthArtha: // 42 / / bhAvArtha: kathAnakagamyastaccedam vizcavizvambharAbhogacUDAlaGkArasannibhA / avantIdezaprasarA, zrImadujjayanI purI / / 1 / / yasyAM vipaNivIthISu, vIkSya ratnAdisantatI: IKE pAnIyamAtrasaMzeSaM, manyante sAgaraM janAH / / 2 / / yasyAM ca vitatottuGgaramyahAvalIzriyaH / svargiNAmapi cetAMsi, haranti vipralokitA: / / 3 / / audAryadAkSyadAkSiNyazauryavIryAdisadguNaiH / yannivAsI jano bhAti, dharmakarmaniSaNNadhIH / / 4 / / tasyAmarAtisAmantamattamAtaGgakezarI / anItikaumudIbhAnurjitazatrurmahIpatiH / / 5 / / sikto'pyaripurandhrINAM, santataM netravAribhiH / pratApadahano yasya, jAjvalIti sma kautukam / / 6 / / yasya se ca-rAgaH sannItizAstreSu, vicittatvaM kukarmasu / ni:spRhatvaM parastrISu, lAmpaTyaM guNasaGgrahe / / 7 / / tasya bhUmIpatermAnyo, bandhukairavacandramAH / acala: sArthavAho'bhUdudagranavayauvanaH / / 8 / / api ca-rUpeNa puSpadhanvAnaM, dhanena naravAhanam / jigAya yo mahAsattvaH, sattvena ca yudhiSThiram / / 9 / / itazcaniHzeSakalAkuzalA nirupamalAvaNyarUpasaubhAgyA / tasyAmabhUnnagaryA vilAsanI devadattAkhyA / / 10 / / yA ca-kandarpasarpadaSTAnAM, saMjIvanamahauSadhI / sambhogasukharatnAnAM, rohaNAcalakAzyapI / / 11 / / apica-aspRzyataiva yaddeho, manye dhAtrA vinirmita: / anyathA kathamamlAni, saukumArya bhavettano:? / / 12 / / dyUtakaracakravartI tavaiva babhUva mUladevAkhyaH / ni:zeSakalAkuzalo dhUrtapatirdhImatAM dhuryaH / / 13 / / tatra bhAvAnuraktA sA, tameva paripazyati / agrata: pRSThato dvAri, madhye haTTe gRheSu ca / / 14 / / mUladevo'pi tadrAgAttadviyoge na kutracit / lebhe ratiM divA rAtrAvAsane zayane'pi vA / / 15 / / tatazca-jIvalokaM sukhaM sAramanyo'nyamanuraktayoH / AsevamAnayorjAtastayoH kAla: kiyAnapi / / 16 / / anyadA ca samAyAtaH, sa vasantamahotsavaH / yatrodyAnagatA: paurA, nAnAkrIDA: pracakrire / / 17 / / acala: sArthavAhastu, tadodyAnamupAgataH / dadarza devadattAM tAM, mUladevasamanvitAm / / 18 / / tato'sau cintayAmAsa, dhanyaH ko'pyeSa sadhuvA / yo'nayA mRgalakSmeva, paurNamAsyA virAjate / / 19 / / aho saubhAgyasampattiraho lAvaNyamuttamam / aho yauvanametasyA, yUnAmunmAdahetukam / / 20 / / aho navyo viSagranthiriyaM dhAtrA vinirmitA / yatsaMbhoge jana: saukhyaM, saMtyAge duHkhamaznate / / 21 / / // 110 / / tata:-tatsaMjAtAbhilASeNa, cintayitvaivamAdikam / samIpe preSitastasyAstena saGgamako naraH / / 22 / / tenoditA ca sA gantuM, gRhaM te'dya sameSyati / Jain Educa& ernational For Personal & Private Use Only ww b rary.org Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada tvatsaGgamAbhilASeNa, sArthavAho'calAbhidhaH / / 23 / / tayoditaM samAyAtu, tUrNaM svAgatabhAjanam / dhanadaM svayamAyAntaM, gRhI ko na samIhate ? // 24 // pati-madeva. ityuktvA sA gatA gehaM, so'pi sArthapateH puraH / sapraharSa samAgatya, tadvRttAntaM nyavedayat / / 25 / / tata: pradoSakAle'sau, kRtvA snAnavilepane / vR. yazo gRhItAlaGkRtimitraH, sametastadgRhaM gataH / / 26 / / yacca-ratnadIpakRtodyotaM, citrakarmopazobhitam / lakSmIkulagRhaM lokalocanAnandadAyakam / / 27|| // 11 // KupaviSTazca tatrAsau, svayaM dattAsanastayA / kRtAmrikSAlano vAsazayyAyAM vinivezitaH // 28 // ucitapratipattyA ca, tadIyA mitramaNDalI / prastutairvidagdhAlApairanurAgavivarddhanaiH / / 29 / / sthitvA kSaNaM gatA yAvatsvasthAnAnyacalastata: / sadbhAvasAramArebhe, rantumeSa tayA samam // 30 // sA'pi nAnAvidhairbandhaprayogakaraNaistathA / taM raraJja yathA'nyAsAM strINAM nAmApi necchati // 31 / / tatprabhRtyeva tuSTo'sau, vastrAlaGkArabhojanaiH / nAnAvidhopacAraizca, KA sevate tAmaharnizam / / 32 / / kevalaM kuTTinIbhItA, tameSA bahu manyate / jvaladaGgArakalpaM tu, cetasA kalpayatyalam / / 33 / / mUladevo yatastasyAzcittAbhISTo'cala: punaH / kuTTinyA arthalobhinyA, uparodhAtpravezitaH // 34 // paraM-kRtrimeNApi rAgeNa, tayA so'pyanuvartitaH / tathA yathA divA rAtrau, puSThaM naiva sa muJcati | // 35 / / ata evoktam-"kArimakayANurAgANa vittamaTuM parattamANINaM / vesANa kavaDDINaM vasaM gao ko jae cukko? // 36 // " itazca-acalo yatprabhRtyasya, viveza bhavanaM dhanI / tatprabhRtyeva nAyAti, mUladevastadAlayam // 37 // tato'sau tadviyogAgnitIvrasantApatApitA / kuTTanImanyadovAca, mUladevaM pravezaya // 38 / / prasarpadeSakandarpaviSavegavidhUrNitam / taM vinA mAM yato mAta: ! ko'nyaH sukhayituM kSama: ? // 39 / / tayoditaM yathA vatse !, satyameva tvayA kRtam / yadetannItizAstreSu, paNDitairanughuSyate // 40 // apAtre ramate nArI, girau varSati mAdhava: / nIcamAzrayate lakSmIH, prAjJa: prAyeNa nirddhanaH / / 4 / / muktvA'calaM yato mUrkhe !, samastaguNasAgaram / ni:svaM dyUtarataM dhUrta, mUladevaM tvamicchasi / / 42 / / devadattayA bhaNitam-mAtarna ruuptaarunnydhnaaddhytvaadisdgunne| lubdhA'haM kintu vijJAnakauzale tattu yAdRzam / / 43 / / mUladevaH samastIha, tAdRzaM na sureSvapi / jananyoktaM-vijJAnenApi no hIno'calo'yaM mUladevataH / / 44 / / (yugmam) tayoditaM yathA maatmevN voco'samaJjasam / anayorantaraM yasmAdbhAnukhadyotayoriva // 45 // jananyoktaM yathA vatse !, yadyevaM tatparIkSyatAm / anayo: ko guNa: kasya ?, tayoktaM sAdhu sAdhvidam // 46 / / gaccha tvamamba ! tatpArtha, madvacanAttaM nyavedaya / yathA'dya devadattAyAH, ikSuvAJchodayo hi bhoH ! // 47 / / tatastadantikaM gatvA, taduktaM sA nyavedayat / so'pIkSusaMbhRtAM gantrI, // 111 // preSayAmAsa tadgRham / / 48 / / tato'sau prAha tAM vatse !, zreSThina: sarvamadbhutam / vibhavo dAnazaktizca, mahattvaM priyabhASitA / / 49 / / muhUrttamiva maunena, KA Jain Education national For Personal & Private Use Only wwwIRarary.org Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doSadvAre navapada- 68 saviSAdaM vilambya sA / mUladevasya vijJAnaM, smarantI samabhASata / / 50 // mattA kareNukA'haM kiM ?, kSipto yenaivamagrataH / mamAyamikSusaMbhAraH, vattima.deva. saMskAraparivarjitaH // 51 / / idAnIM gaccha mAtastvaM, mUladevamidaM vada / yena tasyApi vijJAnasArAsAratvamIkSyate / / 52 / / tata: sA mUladevasya, pA maladevasya maNDikavR. yazo samIpamAgamad drutam / saMdezaM devadattAyAH, avAdIcca savistaram / / 53 / / so'pi tatkathanasyAnte, jagAma dyUtamaNDapam / jitvA dyUtakarAMstatra, lalau kathA // 11 // daza kapardakAn // 54 // zarAva, saMpuTaM dvAbhyAM, sArekSuyaSTike / caturjAtAdikaM zeSaiH, krItvA gehamupAgataH / / 55 / / tato'sAvikSuyaSTI te, ghaTitvA vyaGgalAnyatha / cakre laghUni khaNDAni, zUlAgraiH sa babandha ca / / 56 / / caturjAtakasaMskAraM, teSAM kRtvA'tipezalam / zarAvasaMpuTe pazcAt, sthApayAmAsa dhUpite // 57 / / AhUya devadattAyAH, dAsaceTI tato'rpayat / zarAvasaMpuTaM sA'pi, gatvA tasyA nyavedayat / / 58 / / tadetanmUladevena, svAmini ! preSitaM zatava / ambAmukhena saMdiSTaM, yattvayA tasya dhImataH / / 59 / / tataH sa sAdaraM pANI, prasArya pratigRhya tat / provAca jananImamba !, pazya pazyAntaraM nRNAm // 60 // yataH- vyayitvA'pi bahudravyamikSUNAM bhakSaNArhatAm / acalo na tathA cakre, mUladevo yathA sudhIH / / 6 / / gADhamanyubharAvegavazavartinyasAvapi / na dadAvuttaraM kiJcittatprabhRtyeva kevalam / / 63 / / chidrANi mUladevasya, vIkSituM sA pracakrame / duSpApANi na caitAni, viSayAsaktacetasAm / / 63|| yaduktam-"ko'rthAn prApya na garvito? viSayiNaH kasyApado'staM gatA: ?, strIbhiH kasya na khaNDitaM bhuvi mana: ? ko nAma rAjJAM / priyaH ? / kaH kAlasya na gocarAntaragataH ? ko'rthI gato gauravaM ?, ko vA durjanavAgurAsu patitaH kSemeNa yAtaH pumAn ? // 64 // " tato'nyedhustayA'bhANi sArthanAtho'calo yathA / tvamadya devadattA'gre, svasya grAmagamaM vada // 65 // mUladevaM gRhe yena, sA pravezayati drutam / / tataH pradoSavelAyAmAgatya nigRhANa tam / / 66 / / evamuktena tenApi, sarvametadanuSThitam / devadattA tato haSTA, mUladevamathAhvayat / / 67 / / vijJAya taM samAyAtamacalastajjighRkSayA / puruSairveSTayAmAsa, sarvatastaniketanam / / 68 / / mUladevo bhayatrastaH, paryaGkAdho vyavasthitaH, / khaDgavyagrakarastasminacalo'pi samAgataH // 69 / / upaviSTazca palyale'vagamya tamadha: sthitam / devadattA samAdiSTA, snAnahetuprasiddhaye // 70 // AdezAnantaraM sarvaM, tasya niSpAdya zAsanam / samastasnAnapotaM ca, babhANaitadasAvamum / / 71 / / etattvadvacanAnnAtha !, snAnAya praguNIkRtam / AsanAdi taduttiSTha, sa prAhAtraiva majjyatAm // 72 / / palyaGkArUDha evAha, yata: snAsyAmi sundari ! tayoditaM bhavatvevaM, kintu zayyA vinazyati / / 73 / / so'vadacchobhanAmanyAM, kArayiSyAmyahaM // 112 // priye ! / tasmAdAnIyatAmetaccintayA kiM tavaitayA ? / / 74 / / tata: sodvegacittA'sau, taM tatraiva vyavasthitam / snapayituM samArebhe, zanairnAtyuSNavAriNA sArthanAtho'calo yathAvatena tenApi, sarvametaTA bhayatrastaH, paryaGkA Jain Educ a tional For Personal Private Use Only wi brary.org Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo / / 113 // // 75 // tadbhAvaM sa tu vijJAya tathA kSudratayA jalam / cikSepoSNaM yathA'dhaHstho, dahyamAnaH sa nirgataH // 76 // taM niryAtaM sa vIkSyAha, gRhItvA kezasaJcaye / kiM karomi tavedAnI, prAptakSuNNasya kathyatAm ? // 77 // so'bravIdrocate tubhyaM, yattadeva vidhIyatAm / tato'sau cintayAmAsa, mahAtmA'sAvaho ! ayam / / 78 // manAgapi na dInatvamApannavyasano'pi yaH / prakAzayati yadvA'tra, satAmetatkulavratam / / 79 / / yaduktam- "vipadi na yasya viSAdaH sampadi harSo raNe ca dhIratvam / taM bhuvanatilakakalpaM janayati jananI sutaM viralam // 80 // kiJca viralA eva saMsAre'navAptavyasanA janAH / anupAyajIvinaH sthAyisaukhyA vAcyavivarjitAH // 81 // uktaJca "kasya vaktavyatA nAsti ? sopAyaM ko na jIvati ? / vyasanaM kena na prAptaM ?, kasya saukhyaM nirantaram ? // 82 // vicintyaivaM tatastena, mAmapyevaMvidhApadi / vimuJcestvaM mahAbhAga !, gaditvaivaM visarjitaH ||83 || parAbhavapadApanno mUladevo vyacintayat / svamukhaM darzayiSyAmi kathaM lokasya sAmpratam ? // 84 // yataH - "dhanamAnavihInena, nareNApuNyabhoginA / savAsA yatra neSyante, gantavyaM tatra kutracit // 85 // ityevaM cintayitvA'sau, binAtaTapuraM prati / pravRtto gantumekAkI, svalpapAtheyasaMyutaH // 86 // gacchaMzca divasaiH kaizcit saMprApto'sau mahATavIm / kSINasaMbalakasyAsya, sadghaTaH militastataH / / 87 / / saktupoTTAlikAhastastaM vIkSyaiSa vyacintayat / pAtheyenAhamapyasya, laGghayiSye mahATavIm // 88 // tatastena samanuM pravRtto yAvadAgataH / madhyAhnasamayastIvrastato vIkSya sarovaram // 89 // mArgAsannataraM sAraM, tathA nyagrodhapAdapam / chAyAyAM tasya vizrAntau tau kSaNaM saddhastataH // 90 // utthAya nIratIre ca bhUtvA saktUnabhakSayat / dAsyatyeSa mamApyevaM mUladevastvacintayat // 91 // AlApamapyakurvANastena sArddha ca sadghaTaH / saktupoTTalikAM baddhvo, cacAla kRpaNAzayaH / / 92 / / mUladevo'pi me cintAmagre kvApi kariSyati / evamAlocayaMzcitte, tatpRSThe vyalagatpunaH / / 93 / / dinatrayaM vyatikrAntamevaM tasya tadAzayA / mahATavIM vyavacchidya, grAmanaikaTyamAgatau / / 94 / / mUladevastatazcitte, vyavasthApitavAnidam / etadAzAnubhAvena, laGghiteyaM mahATavI ||15|| upakartuM tadetasya zakyate na mayA'dhunA / saMkalpyaivamavAdIttaM, bho bho bhadra ! yadA mama // 96 // rAjyalAbhaM vijAnIyAstadA''gacchermamAntikam / yena pratyupakAraM te, yathAzakti karomyaham // 97 // yugmam / ityevamuktvA taM svayaM grAmaM viveza sH| bhikSArthaM tatra labdhAca, kulmASAH pUritA puTI / / 98 / / vyAvRttaH saMpravRttazca, taDAgAbhimukhaM tataH / bhikSArthaM grAmamAyAntaM sAdhuM mAsopavAsinam / / 99 / / dRSTvA saMkalpayAmAsa, dhanya eSa mahAmuniH / aho ! puNyairmamAtraivaM dRSTimArgamupAgataH // 100 // kulmASAMzca vimucyemAn, nAparaM deyamasti For Personal & Private Use Only // 113 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathA gAya zucirbhUtvA, phalAyatvA svaputrikAm samAtaca, daNDAghAtaiH K navapada doSadvAre me| tadetaddAnato'pyadya, karomyAtmakRtArthatAm / / 101 / / evaM cintayatA tena, bhaktinirbharacetasA / sAdhurAbhASito nAtha !, kalpante yadyamI tava / / 102 / / vanimadeva svIkriyantAmime tarhi, mamAnugrahakAmyayA / munirapyevamuktastAnupayujya gRhItavAn / / 103 / / yugmam / / munikulmASadAnena, mUladevo'titoSitaH / zramaNDikavR. yazo sapayaHpayodanAdena, gAthA'rddhamatha gItavAn / / 104|| "dhannANaM khu narANaM kummAsA huMti sAhupAraNae / ' atrAntare'sau bhaNito devtyaa||114|| yattvamahise vatsa ! yAcasva nirvizaGkha tadgAthApazcimArddhana, tenoktaM- "gaNiyaM ca devadattaM daMtisahassaM ca rajjaM ca" // 105 // tato devatayA'bhANi, yAcitaM vatsa ! yattvayA / bhaviSyati cirAttatte, munidAnAnubhAvataH / / 6 / / tato bhikSATanaM kRtvopabhujya calita: puna: / gacchaMzcaikapuraM prAptastatra daizikamaNDape / / 7 / / prasupto rAtrizeSe ca, svapne'sau ravimaNDalam / mukhe vizantamAlokya, pratibuddhastadaiva ca / / 8 / / dRSTastathAvidha: svapno, dezikenApareNa ca / kathitazcotsukIbhUya, tena kArpaTikAgrataH / / 9 / / tairuktam-AdityamaNDalAkAraM, sarpirguDasamanvitam / svapnAnubhAvato'dya tvaM, | maNDakaM samavApsyasi / / 10 // tata: prahRSTAcitta: san, bhikSAkAle samAgate / bhrAmyaMstallabdhavAnekaM, maNDakaM sa yathodittam / / 11 / / mUladevo'pi vijJAya, svapne teSAmakauzalam / samutthAya zucirbhUtvA, phalapuSpasamanvitaH / / 12 / / gata: sukhAsanasthasyopAdhyAyasya samIpakam / kRtapUjopacArazca, svaNaM tasya nyavedayat / / 13 / / so'pi tasya tadAkarNya, grAhayitvA svaputrikAm samAdideza saptAhAbhyantare rAjyamuttamam / / 14 / / binnAtaTapuraM prApto, mUladevaH krameNa ca / nagarArakSakai rAtrau, kSetradvAre ca vIkSita: / / 15 / / gRhIto loSahastazca, daNDAghAtaiH pratADitaH / zarAvamAlikAM kaNThe, kArito bAhubandhanaH / / 16 / / Aropya rAsabhaM netumArabdho vadhyabhUmikAm / evaM kaSTadazAM prAptazcintayAmAsa cetasi / / 17 / / kimanyathA vaco devyAH, upAdhyAyasya cAdhunA / madIyApuNyasaMbhArabhArAkrAntaM bhaviSyati / / 18 / / atrAntare-aputro nRpatistatra, jagAma yamamandiram / paJcadivyAbhiSeko'bhUttatastAni bhramanti ca / / 19 / / samAyAtAni tatraiva, pathi yatra sa nIyate / vadhyabhUmi tato hastI, vidhAya galagarjitam / / 20 / / kareNa taM samAdAya, nijaskandhamaropayat / heSAravaM turaGgazca, cakre zravaNasaukhyadam / / 21 / / uddaNDapuNDarIkaM copariSTAt ziraso'bhavat / vIjitaM tatkSaNAdeva, caJcaccAmarayoryugam / / 22 / / anAhato'pi gambhIrasvaraM dadhvAna dundubhiH / patitA puSpavRSTizca, vRSTaM gandhodakaM tathA / / 23 / / sarvato bandivRndasyottasthau jayajayAravaH / sAnnidhyatuSTamanaso, nanRtuzca K purAGganAH / / 24 / / evaM mahAvibhUtyA ca, mUladevo nRpo'jani / sAmantAdijana: sarvastadAjJAM pratipannavAn / / 25 / / dineSu keSucidrAjye, krameNa sthiratAM K"1 Kgato cintitaM kiM mamaitena, rAjyalAbhena yasya me / / 26 / / viyogo devadattAyAH, varttate du:khahetuka:? / saMpatti: kiM ca me zlAghyA, yasyAM na Jain Educa l ernational For Personal & Private Use Only wwmayanme ibrary.org Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 115 // priyamelakaH? // 27 // yata:-"nivAso yatra tatrAstu, yattadbhavatu bhojanam / ya iSTajanasaMyogastadrAjyaM bandhanaM param // 28 // " iSTA ca devadattA me, jIvitAdapi varttate / tattAmAnAyayAmyevaM, vicintyojjayinI prati // 29 // preSita: prayato dUta:, pracuraprAbhRtAnvitaH / gato'sau dRSTavAMstatra, | jitazatrumahIpatim / / 30 / / praNAmapUrvametasya, DhaukanIyaM samarpya sa: / provAca mUladevAkhyo, binnAtaTanarAdhipaH // 31 / / preSayAmAsa mAM devapAdAntaM | prItamAnasa: / saMgrahe devapAdAnAM, devadattA vilAsinI / / 32 / / tadarthamanumanyadhvaM, tatra tadgamanAya tAm / evaM dUtavacaH zrutvA, hRSTacitto'vadannRpaH / / 33 / / kiyanmAtramiyaM dUta ! tvatprabhoryena kenacit kAryamArya ! samastIha, tadanyadapi kathyatAm / / 34 / / etadrAjyamime lokA, idaM dravyamime vym| svAdhInaM sarvameveha, tvatprabhoriti budhyatAm / / 35 / / evamuktvA'tha sanmAnya, dUtaM vastrAdidAnata: / tUrNaM prasthApayAmAsa, samaM tenaiva tAM nRpaH / / 36 / / mUladevo'pi tallAbhaprItacetastayA samam / parAbhizca varastrIbhibhUpalakSamyA virAjita: / / 37 / / munidAnataro: puSpaprAyaM vaiSayikaM sukham / icchAtItabhavatprAptirbubhuje bhujavikramI // 38 // itazca mUladevasya jJAtvA'sau rAjyasampadam / AyAta: saddhaTaSTakko, pRSTo rAjoditazca saH / / 39 / / yatra grAme bhavAnAste, sa tavaiva paraM puna: / nAgatya darzanaM kAryamevamuktvA visarjitaH / / 40 / / itazcojjayanIpuryA, sArthavAho'calAbhidha: / anyadA cintayAmAsa, yathA kila zarIriSu // 41 / / sa eva zlAghyate kIrtirAsamudrAntagAminI / yasya prahlAdayatyurvImindoH kAntirivojjavalA / / 42 / / sA ca dAnena tapasA, parAkramabalena vA / vijJAnajJAnasaMpattyA, jAyate yaza:(la)zAlina: / / 43 / / eteSu ca-tapo'tiduSkaraM tAvadvaNija: (?) prAyo na vikramaH / vijJAnajJAnalAbhazcAnupAsitaguro: kuta:? // 44 // taddAnenaiva satkIrtimarjayAmi yathociti / tenApi svabhujopAttavittasyaiSA prazasyate // 45 / / ato dezAntaraM gatvA, dravyaM taavdupaarjye| tato dInAdidAnena, varddhayiSyAmi tAmaham // 46 // evaM ca cintayitvA'sau, dezAntaragamocitam / vividhaM bhANDamAdAya, kArayitvA ca ghoSaNAm // 47 / / prazastatithinakSatralagnavArAMzadarzane / cacAla dInakInAzavaNigvargAdibhiH saha / / 48 // api ca-akhaNDakhaNDatAtaGkapraNayArthizikhaNDikaH / lokalocanadAtyUhAnandasandohadAyakaH / / 49 / / lasaddAnajalotpIlanirvApitamahItala: / acalo gantumArebhe, prAvRSeNya ivAmbudaH / / 50 / / akhaNDitaprayANaizca, vrajanneSa vivikSitam / nagaraM saMprApto dhImAnAhitakrayavikrayaH / / 51 / / samupAttamahAlAbho'calannujjayanI prati / madhye binnAtaTaM gacchaMstatra bhANDaM pravezayan 52 / / adattazulkaM kimapi, gRhItaH zaulkazAlikaiH / nIto rAjasabhAM dRSTo, mUladevanRpeNa saH / / 53 / / pratyabhijJAya bhaNito, bho ! bho ! bho ! KA sArthanAyaka ! / kiM mAM pratyabhijAnAsi, bhItabhIto babhANa sa: / / 54 // ko na pratyabhijAnAti, deva ! tvAM naranAyakam ? / suvizuddhayazorAziniruddhabhuvanodaram national K Jain Educa & For Personal Private Use Only ww. brary.org Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavattiHma deva. va. yazo // 116 // doSadvAre maNDikakathA ||62|vibhaavrii yAti, rAjana pejakAMNa ? / udvejitaM yA ca bhramaNa rAtrau, purasyAtacItA deva 55 / / puna: prAha tato rAjA, zreSThinnaivamudAhara / vizeSapratyabhijJAnaM, yatastvaM gRhyase mayA / / 56 / / evamukto na sa zreSThI, yAvatpratyuttaraM jagau / svakezakabarI tAvatpradodAharannRpaH / / 57 / / svakIyacaritaM tasya, tato'sau lajjayAnvita: / bhItazcokto narendreNa, lajjase kiMnimittakam, ? / / 58 /kiM vA bibheSi bho zreSThistvaM me yadupakArakaH / evamAzvAsya sanmAnya, vastrAlaGkAradAnataH / / 59 // visarjito gata: zreSThI, nijAvAsaM krameNa ca / purImujjayinI prApadamandAnandanirbharaH / / 6 / / itazca mUladevasya, rAjyaM pAlayato'nyadA / ullalAsa mahAraudrastaskaropadravaH pure // 61 / / ArtyAMgatya kurvanti lokA: pracuramAravam / | anAthamiva te deva !, muSyate taskaraiH puram / / 62 / / yatra yatra gRhe deva !, dravyasaMbhAvanA kvacit / suptotthitaistatra tatra, kSatraM patitamIkSyate / / 63 / / ekaM dve trINi vA yatra, kSatrANi nipatanti no / na sA vibhAvarI yAti, rAjannatra pure'dhunA // 64 // lokAnAmevamArAvaM; samAkarNya mahIpatiH / jAtalajjaH samAhUya, daNDapAzakamabravIt / / 65 / / bho ! bho ! pramattatA kiM te, varttate nijakarmaNi ? / udvejitaM puraM sarva, yenaivaM kSatrapAtakaiH / / 66 / / sa prAhadeva ! roSa parityajya, vijJaptiH zrUyatAM mama / nopalabdho mayA cauro, gADhayatnavatA'pyalam / / 68 / / tathA ca bhramaNaM rAtrau, purasyAntarbahistathA / samaM padAtivRndena, karomi prativAsaram // 68 // taNDaka: svAminaH (taNDakAMzcAbhitaH) kRtvA, sthAne 2 catuSkikAH / niviSTAzca tathA deva !, | nopalabdhastathA'pyasau // 69 / / evaM tasya vaca: zrutvA, cintayAmAsa bhUpati: / nUnaM dhUrtatamaH ko'pi, sa yo naivamapIkSyate // 70 / / tadadya svayamevAhaM, | yatiSye tanirIkSaNe / evaM saMcintya saMtasthe, yAvadastaM gato raviH // 71 / / tamobharaniruddhe ca, sarvato maNDale dizAm / nIlaM paTamapAvRtya, prAsAdAnirgato nRpaH / / 72 / / catuSkacatvarArAmazUnyadevakulAdiSu / bhrAntvA bhrAntvA sa nirviNNastaskaraM na samaikSata / / 73 / / tato rAtreratikrAnte, yAmayugme narAdhipaH / supto haTTakuNIkoNamupazritya zramAnvitaH / / 74 / / atrAntare samAyAtastaskaro maNDikAbhidha: / babhANa mUladevaM saH, kastvaM ?, kArpaTika: prabho ! // 75 // yadi tvaM satyameveha, prabhuM mAmabhimanyase / taduttiSTha samAgacche:, karomi tvAmapIzvaram / / 76 / / zrutvaivaM mUladevo'pi, svacetasyakarodidam saiSa saMbhAvyate nUnaM, yannimitto mama zramaH / / 77 / / taduttiSThAmi gacchAmi, pazyAmyetasya ceSTitam / kiM karoti kva vA yAti ?, dhRSTo'yaM vIkSyate yataH // 78 // evaM saMcintya calitaH, samaM tena gatazca saH / ekaM dhanapatergeha, kSatradvAreNa tatra ca / / 79 / / pravizya heritaM pUrva, dravyamAdAya nirgata: / Aropya tacchirasyasakRto'sAvAtmanaH punaH / / 80 // svayaM ca khaDgamAdAya, prasthitaH pRSThatastata: / gato yAvatpuradvAra // 116 // Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only w s brary.org Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada datvA'vasvApinI tataH / / 8 / / pratolIdvArapAlAnAM, dvAramudghATya vegata: / bhUmigRhamanuprApta:, puradUravyavasthitam / / 82 / / tatra pravezita: pUrva, mUladevastataH vRtti:mU.deva. svayam / pravizyAhitasaGketAM, bhaginImAdideza sa: / / 83 / / bhadre ! prAghUrNakasyAsya, mahAdarapuraHsaram / pAdadhAvanamAdhehi, dehi bhadrAsanaM param / / 84 / / tataH va. yazo sA tUrNamutthAya, samAgacchopavizyatAm / atreti sthAnametasya, sasaMbhramamadarzayat / / 85 / / andhakUpAntakatvena, pratyAsannIkRtAntake / mUladevo'pyajAnAno, // 117 // niviSTastatra viSTare / / 86 / / sA'pi pAnIyamAdAya, pAdaM prakSAlanacchalAt / yAvadutpATayatyasya, kUpaprakSepaNodyatA / / 87 / / saukumAryaguNAdhikyanavanItajayAvaham / tAvattadaMhisaMsparzamanubhUya vyacintayat / / 88 / / yathA pAdatale'muSya, mRdutvamanubhUyate / tathA manye'hameSo'tra, kazcitsaukhyanidhirnRpaH / / 89 / / kiJcarUpalAvaNyasaubhAgyabhAgyasampattisaGgataH / sadeha: kAmadevo'yaM, nUnaM ratyA vivarjitaH // 90 / / madIyajIvitenApi, yadayaM jIvitezvaraH / bhUyAddIpAlikAkoTI, yAvadakSatajIvita: / / 91 / / evaM saMcintya taM kUpaM, pradAnupalakSitam / bhAvAnuraktayA zIghraM, palAyasveti saMjJitaH // 92 / / tadabhiprAyamAgamya, tatastatra palAyite / bhrAtRvijJApanAhetozcake kolAhalastayA / / 93 / / bhrAtardhAta: ! samAgaccha, gRhANaitamasau gataH / zrutvaivaM so'pi tadravyamasaMgopyaiva nirgata: / / 94 // karAlakaravAlaM ca, kare kRtvA'sya pRSThataH / kva yAsi madane, tvaM, vadannevaM ca dhAvita: / / 95 / / mUladevo'pi taM jJAtvA, vegAnikaTamAgatam / Azritya catvarastambhamekamantarita: sthitaH / / 96 / / so'pi kaGkakRpANena, tamuddezamupAgataH / tameva stambhamAjaghne, tadbudhdhyA tIvraroSataH // 97 / / yadvA-ayathAvasthitaM vastu, kopAdyantaritekSaNaH / pazyati prAyazo lokastathA coktaM mahAtmabhiH / / 98 / / "kAmazokabhayonmAdacaurasvapnAyupaplutAH / abhUtAnapi pazyanti, purato'vasthitAniva // 99 // " hato mayA'yamityevaM, jJAtazcauro 2 mayeti ca / prahRSTau caurarAjAnau, svaM svaM sthAnamatho gatau / / 200 // vibhAtAyAM vibhAvaryAmudgate dinanAyake / kutaprabhAtakarttavyo, rAjA svalpaparicchadaH // 201 / / azvavAhanikAvyAja, kRtvA cauradikSayA / haTTamArgeNa niryAta:, kSipan dRSTimitastata: / / 202 / / atrAntare haTTamekaM samAzritya, vidadhattUrNanakriyAm / vilocanavyathAvyAjAda'vacchAditAnanaH / / 3 / / vizIrNavastrakhaNDaizca, pinaddhacaraNadvaya: / rAjJo dRSTipathaM prApattaskaro maNDakAmidhaH // 4 // sAbhijJAnena kenApi, pratyabhijJAya taM nRpaH / vidhAya kamapi vyAjaM, calita: svagRhaM prati / / 5 / / tasya cAkAraNAhetoH, prAhiNodaGgarakSakam / K AhUtastena sa trasto'cintayannijacetasi / / 6 / / na sa vyApAdito nUnaM, vibhAvaryAM mayA naraH / akANDa eva tenedaM, rAjJa AkAraNaM mama / / 7 / / bhAvyo KhyanyAyavRkSasya, tadidAnI phalodaya: / kvacitsarpo'pi yadvA syAnna godhaiva bile bile // 8 // tadbhavatu kimapyatra, yAmi tAvannRpAntikam / // 117 // For Personal Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhinnamukharAgo'haM, yadiyaM sAttvika sthiti ||9|| alakSitanijAkArAH, dhIrAH syuH samadarzinaH / utkarSadainyarahitAH, saMpatsu ca vipatsu ca // 10 // ityAdi cintayanneva gato'sau rAjamandiram / abhyutthAnAdinA rAjJA, saMpUjyokto rahasyadaH // 11 // bho ! bhavantamahaM kiJcidarthaye ceddadAsi me / grAhyatAM gRhiNIM zastAM, svakIyabhaginIM mama || 12|| sa uvAca kiyanmAtraM dvipadAdyetadbAhyakam / jIvitavyamapi svAmistvadAyattaM hi mAdRzAm || 13 | gRhyatAM tadiyaM kanyA, tato rAjJA vivAhitA / premapradarzanenAsyAzcittameSa jahAra ca // 14 // taduddiSTaghinAdyasya, sanmAnAdipurassaram / jagrAha maNDivAjA, jJAtvA taM nirddhanaM tataH // 15 // nigrAhyo'yamanAcAra, idAnIM yena bhUbhujAm / nirdiSTe duSTaziSTeSu, nItau nigrahapAlane || 16 || evaM vicintya paJcatvaM prApito'sau mahIbhujA / vedayitvA mahad duHkhaM, vicitrairyAtanAzataiH // 17 // evaM maNDikavRttAntaH, saGkSepeNa niveditaH / uttarAdhyayanavRttervistareNAvabudhyatAm // 18 // adattAdAnadoSe'tra, tAvadekaM kathAnakam / uktaM ca maNDikasyAto, vijayasyAdhunocyate // 219 // asti ramyatAnirastasamastasuralokalocanAnandadAyisthAna 2 vIkSyamANaprekSaNakAdivividhavilAsavistaravistaradtucchasacchAyamahotsavavitIryamANadInAnAthAtithiprabhRtiprabhUtajanakAJcanAdipadArthasArthA sArthikavAstavyAdibhedabhinnalokasaGghAtasaMjanitapramodaparidRzyamAnasadApuSpitapracuracampakA campAbhidhAnA nagarI, tasyAM bandIkRtArAtisAmantasImantinIsamUhavidhIyamAnazuddhAntavadhUvividhacaraNaparicaraNopalakSyamANaprauDhapratApaH pratApAkrAntavikrAntabhUpAlamaulimAlAmAlyamalanadurlalitapAdapallavo lava iva viSamazarazarAsanavazIkRtoddAmarAmo jitazatrunAmAmahIpatirAsIt, tasya kulakramasamAgatAsamazemuSyupahasitAmaramantriNi mantrimaNDale nivezitarAjyacintAbhArasya sakalAnta: purapradhAnayA nayavinayazAlinyA zAlInatAdiguNakalApadhAriNyA dhAriNyAkhyayA pravaradevyA saha sukhaM viSayasaukhyaM samanubhavato'ticakrAma kiyAnapi kAlaH, anyadA ca tannagaryAmavicAryAnAryacaryAparo'tyantamakAruNyopeto'vasvApinyAdyanekacauravidyAbalAvalepadRptahRdayaH steyAhitacittavRttirvijayanAmA taskaraH taskaratvopArjitAparyantadravyasaJcayasamut samuttasthau, tena cAvijJAtAgamanena kRtAnteneva pratidinApahriyamANapradhAnagRhasAro'paraMparirakSaNopAyamAtmano'navalokayanniHzeSa eva nagarIjano rAjAnamupatasthau, babheSa copAyanArpaNAdipUrvacaturaGgavarUthinIbharAkramaNAvanamitavasumatIbhArabhugnaphaNipatiphaNAcakravAle satyapi bhavati bhUpAle nagarIyamarAjikeva deva ! bADhamupadrutA taskaraiH, na sA kAcidatikrAmati rAtriryasyAM dvitrANi kSatrANIzvaravezmasu na patanti tadidamAkarNya devaH pramANaM, rAjA'pyazrutapUrvaM tattathAvidhamupazrutya nAgarikavacanaM | mahadapyevaMvidhopAlambhabhAjanaM saMvRtta iti manAG manasyupajAtakhedastUrNaM sthitvA kSaNaM itaH prabhRti sarvaM sundaraM kariSyamIti pratipAdya nagarIjanaM vyasarjayat, Jain Educaternational For Personal & Private Use Only navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo / / 118 / / doSadvAre vijayacorakathA // 118 // Library.org Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada | kSaNAccAhvAyya nagararakSakAdhipatimabravIt bho ! bho ! kimayamevaMvidhaH pramAdo bhavato yadevaM pratidivasaM muSyamANAmapi moSakaigarI na svayaM pAlayasi, vRtti:mU.deva. nApi mama vArtA jJAmayasi, tadidAnImeSa eva te daNDo yatpaJcarAtramadhye cauraM labhasvAnyathA tavaiva cauranigrahaM kariSye, so'pi yathA''jJApayati deva vR. yazo ityabhidhAya praNAmapUrvakamutthAya tatsthAnAttatprabhutyeva trikacatuSkacatvarArAmamaThavihArazUnyazAlApaNAdinilayeSu AkArAdibhista-dupalakSaNAkSaNikacittavRtti: 2 // 119 // saparivAro divasamativAhitavAna, atrAntare sakalajagaccakSurapyahametasyaivaM prayatnavato'pi na zaknomi taM taskaramupadarzayitumato dhigaK mAmityutpannaguruviSAdAdivAstamupAgate gabhastimAlini kiyanmAtrameSa taskaro'hamenamupadarzayAmItyuddAmamatsarAdiva kSaNamAtraM sarAgamullasya tatsAmarthyavandhyatAjAtavailakSyAdiva vicchAyIbhUya kSayamupagatAyAM sandhyAyAM pazya matsAhAyyAnipuNamIkSyamANo'pyArakSikalokenAsau na manAgapyupalakSita ityadbhutodbhUtaharSaprakarSAdiva tAratArakanikarAnaTTahAsacchadAniva darzayantyAM rajanyAM tayaiva ca tadgopAyanArthamiva sarvata: prasArite nIlapaTa iva sakalalokalocanaprasarahAriNi bahalatimirapaTale sa vijayacaura ekasminnIzvarasadmani durArohatare padmAkAraM kSatraM pAtayitvA samastamapi gRhasAramAdAya | svavAsamayAsIt, kSaNamAtreNa vibhAtAyAM vibhAvaryAM kva yAsi eSa gRhIto'sIti saMbhramAdiva sarvata: prasAritakare samutthite sahasrarazmau kimadyApi supyate yuSmAbhiravalokyatAM kSatramiti vArtA nivedayitumiva taddvAreNaiva gRhAnta: praviSTe razmimaNDale kSatrAvalokanasaMbhramAkulitagRhajanakalakalommilite nagarArakSakAdi (granthAgram 3500)loke sa vijayataskaraH kuto'pi tathAvidhabhavitavyatAkAlapAzakAkRSTo vihitasnAnavilepanAzanAdyalaGkArazRGgAra: samaM putreNa tatraiva janasamAjamadhye samAjagAma, tatra cAyaM tathAvidhadurArohaprAsAde padmAkAraM laghudvAraM kSatramAlokya kathaM nu nAmaivaMvidhadurArohasthAnamAruhyAsAvIzamaticitra kSatraM kRtavAn ? kathaM cAnenaivAntaH pravizya sakalagRhasAramAdAya niryAta ityAzcaryametadityAdi vadato janasyAlApAn zrutvA nanu 8 satyamevaiSa janA mantrayante kathamahamatra praviSTo nirgato vA kathaM vA mayedamIdRzaM kRtamiti vicintayan svasAmarthyavijJAnopajAtavismaya: svayameva svakRtakarmAsambhAvanayA kSaNaM kapATapaTTAyamAne vakSasi kSaNaM vikaTakaTItaTe kSaNaM putramukhe kSaNaM kSatradvAre cakSurapAtayat, tatazcAsau tathAvidhaviziSTaceSTAviSTatanutayA / tatsthAnanikaTavartibhirevArakSakairiGgitAkArAdibhirayameva cauro nAnya ityavabudhya daNDAghAtatADanApuraHsaraM vihitapRSThatomukhabAhubandhano rAjJa: samIpamupaninye, K tena ca vividhaviDambanApUrvakaM vadhyabhUmAvupanAyya vicitrayAtanAbhirdazavidhaprANebhyaH pRthakkArita iti / / atra ca maNDakodAharaNenAdattAdAnadoSadvArasya KgatatvAdvijayodAharaNaM tacchAstraprasiddhaivaMvidhodAharaNabAhulyakhyApanArtham, anena ca maNDikAidAharaNadvayenAtraiva janmanyanekaduHkhAvasAnamadattAdAnAmityetaddoSadvAraM For Personas Private Use Only KRNational ww. brary.org Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada mA.dhara KB nirUpitam, idAnImetatparihAre yo guNastadupadarzanAya paJcamaM guNadvAramAhavRttiHmU.deva. paradavvaharaNavirayA guNavaMtA paDimasaMThiyasusIlA / ihaparaloe suhakittibhAyaNaM NAgadatto vva // 43 // guNadvAre ___ yattadorbhavantIti kriyAyAzcAdhyAhArAdevaM yojanA-ye 'paradravyaharaNaviratA:' pareSAM dravyaM paradravyaM tasyaM haraNaM paradravyaharaNaM-paradravyApaharaNaM vR. yazo KA nAgadatta tasmAdviratA:, ko'rthaH ? -anyadIyadraviNacoraNAnivRttAH, tathA guNA: samyaktvAdayaste vidyante yeSAM te tathA, asAdhAraNavizuddhajIvadharmopetA:, kiJca- kathA pratimA-darzanapratimAdyA kAryotsargo vA tatra saMsthitA: pratimAsaMsthitAH, tathA zobhanaM zIlaM-cAritraM yeSAM te suzIlA:, pratimAsaMsthitAzca te suzIlAzca te tathA, kAyotsargasthitA: sacAritrAzcetyarthaH, iha-atra janmani paraloke-anyabhave, te kimityAha-sukhaM ca-zarma kIrtizca-yaza:kIrtI tayorbhAjanAM-sthAnaM yadvA zubhA-puNyA yA kIrtistasyA bhAjanaM, bhavantIti sambandhaH, ka iva ? 'nAgadatta iva' nAgadattAbhidhAnazreSThiputra iveti gAthA'kSarArthaH / / 43 / / bhAvArthastu kathAnakagamyastaccedam vArANasIpurIe jiyasattunaresarassa varamittaM / dhaNayatto nAmAsI seTThI suvisiTThaguNajutto // 1 / / jiNasAsaNaMmi ratto niygurujnncrnnsevnnaastto| sAhammiyajaNabhatto mayamaccharadosaparicato / / 2 / / mayaraddhauvva rUveNa taha ya thirayAe amaraselovva / gaMbhIrayAe jalahivva jo ya dhaNauvva riddhIe / / 3 / / tassAsi hiyayadaiyA sirivva kaNhassa dhaNasirI bhajjA / lAyaNNarUvajovvaNasohaggakalAkalAvaDDA / / 4 / / jmmNtrsucriyslilsittvrpunnnnpaayvphlvv|| visayasuhamaNuhavaMtANa tANa kAlo gao ko'vi / / 5 / / aha annayA kayAI rayaNIe pacchimaMmi jAmaddhe / pecchai suhaM pasuttA varasumiNaM dhaNasirI tuTThA // 6 / jaha nAgadevayAe hAro oyAriuM sakaMThAo / khitto maha vacchayale ujjoiyadasadisAcakko / / 7 / / pAhAiyamaMgalageyasaddamAyanniUNa ettAhe / / BuTheUNa pahaTThAe sAhio so ya daiyassa / / 8 / / teNavi bhaNiyaM kulakamasamAgayA nAgadevayA amhaM / tIe pasAeNa pie ! hohI tuha suMdaro putto / / 9 / / taiyacciya saMbhUo gabbho tIse phaanngunnklio| tassANubhAvao cciya, jAyA sA ahiyasohaggA / / 10 / / jiNabiMbasaMghapUyAdohalesuM pasattharUvesuM / / | mANijjatesu suhaMsuheNa saMpuNNamAsesu / / 11 / / nimmalaguNovaveo samujjalo jaNiyajaNamaNANaMdo / aNNaMmi diNe. jAo muttAhArovva se putto / / 12 / / vaddhAvio ya seTThI ceDIe piyaMvayAbhihANAe / diNNaM ca teNa aha pAriosiyaM ciMtiyabbhahiyaM / / 13 / / tatto uTheUNaM seTThI gaMtUNa sUibhavaNaMmi / daTTaNa " puttayaM to vaddhAvaNayaM karAvei // 14 // jayamaMgalatUrapasattharavaM, ravapUriyasavvadisAvivaraM / varakAmiNinaTTapahaTThajaNaM, jaNacittavilAsapauttadhaNaM / / 15 / / 120 // Jain Edu a ternational For Personal & Private Use Only meibrary.org Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada dhaNakaMcaNatosiyadINajaNaM, nayaNu(jaNau)cchavakAriyapatthaya(gha)NaM / ghaNakuMkumavAriviiNNachaDaM, chaDiujjalataMdulathAlasayaM / / 16 / / sayavattuvasobhiyapuNNaghaDaM, vRttiHmU.deva. ghaDalakkhapaloThiyatellavahaM / vahamArinivAriyavissayaNaM, sayaNavva vimoiyaguttijaNaM / / 17 / / vitte vaddhAvaNae ekkArasamaMmi Agae diyahe / puttassa tao vR. yazo K nAmaM paiTThiyaM nAgadattotti / / 18 / / jaM nAgadevayAe diNNo hAracchaleNa me eso| sumiNami tA imaM ciya nAma juttaMti kaliUNaM / / 19 / / aha vaDiuM pavatto, // 12 // K kameNimo seyapakkhacaMdavva / dehovacaeNa tahA kalAkalAveNa pavareNaM / / 20 / / vaccai piuNA saddhi jiNabhavaNe muNivarANa ya samIve / jAo ya bhAviyappA nisuNaMto tattha jiNavayaNaM / / 21 / / bhaNiyaM ca-navanavasaMvego khalu nANAvaraNakkhaovasamabhAvo / tattAhigamo ya tahA jiNavayaNAyaNNaNassa guNA / / 22 / / patto'vi jovvaNaM so tao ya mayaraddhayassa kulabhavaNaM / maNNai visaM va visae samujjao dhammakajjesu / / 23 / / jA jAu iMti kulabAliyAo laaynnnnruuvkliyaao| necchai vIvAheuM tA tAo nivvuIratto / / 24 / to tassa piUhiM viyANiUNa visaesu nippivAsattaM / dullaliyamittagoTThIe viraio navaraM pakkhevo // 25 / / mittuvaroheNa tao, aNicchamANo'vi niyayacitteNaM / vaccai ArAmavihAravAvideu(U)lamAIsu // 26 / / vaccaMtesu diNesu ya, aha'NNadiyahe pabhAyasamayaMmi / sahasaMbavaNujjANaM gao samaM mittavaggeNaM / / 27 / / puNNaphalabhAranamiehiM sauNajaNaseviehiM tuMgehiM / sappurisANa va aNuharai jaM ca sahayAranivahehiM / / 28 / / jattha ya saraNAgayasIyarakkhaNatthaM vasaMti sacchAyA / diti pavesaM taruNo maNayaMpi na taraNikiraNANaM / / 29 / / jaM ca navacUyamaMjarikavalaNakalakalirakoilaraveNaM / vIsAmatthaM AmaMtei va pahiyANa saMghAyaM // 30 // dIsaMti vivihasumaNomaNohare taMmi naMdaNavaNe vva / pecchai majjaNavAviM kamaluppalakuvalayAiNNaM // 31 // saMmajjiUNa tattha ya jahicchiyaM mittamaMDaleNa samaM / niviDataDasaMniviTuM jiNamaMdiramaNupaviTho so // 32 // jammi vrknnynimmiyklsaavliphuriykirnnpNtiio| jiNajhANajalaNaDajhaMtakAmajAlAu va sahati / / 33 / / jaM ca pavaNapaholiradhayalaggaraNiraghaggharayakiMkiNiraveNa / bhaNai vva maha saricchaM, kaheha jai aNNa surabhuvaNaM / / 34|| aviya-kupaiTTiyaMpi rammaM surUvayaM vigayarUvasohaMpi / aNuvahaNayapAyajaghaMpi gamaNasattIe~ paricattaM // 35 / / taMmi ya puvapaviThThA visitttthcetttthaavritttthgunncitttthaa| lAyaNNarUvalaTThA, kalAkalAvaMti pattaTThA / / 36 / / juvaIjuvayaNamaNahAridehasohAe~ vijiyasuraramaNI / ramaNIyaahiNavubbhinnajovvaNA kuvalayadalacchI // 37 / / sahiyAyaNeNa sahiyA diTThA jiNabiMbapUyaNaTThAe / varapattachejjakammaM virayaMtI | K vivihabhaMgIhiM / / 38 / / daTThaNa tIe~ niruvamaviNANAisayabhAviyamaNo so / citai aho Nu sacco esa siloo jayapasiddho // 39 // dAne tapasi zaurye ca, vijJAne vinaye nye| vismayo hi na karttavyo, bahuratnA vasundharA / / 40 // etyaMtaraMmi tIyavi samuTTiyAe jiNiMdapUyatthaM / saccavio so niyayaMgacaMgimAnijjiyaaNaMgo OTHER 868686 For Personal Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. // 122 // // 41 // tassovari aNurAo saMjAo tIe~ takkhaNacceva / ahavA pahANavatthumi kassa nahu hoi paDibaMdho ? // 42 // taha kahavi tIe~ eso paloio gA. dhara jAyamacchareNeva / jaha paMcasareNesA pahayA paMcahivi bANehiM // 43 / / mayaNasarapelliyAivi imIe~ lajjAe ThAvio appA / kulabAliyANa ahavA esA guNadvAre aMguTThiyAbharaNaM / / 44|| varavicchittIe tao pUyaM kAuM jiNiMdacaMdassa / nIhariyA jiNabhavaNA puNo 2 taM paloyaMtI // 45 / / jiNavaMdaNakayacitto, so'viya kAUNa nAgadatta uttarAsaMgaM / dAuM payAhiNatiyaM jiNanAhaM thoumADhatto // 46 // jaya tihuyaNasaMtAvayamayaraddhayagasyamANanimmahaNA ! / jaya dUsaharosAnala- kathA vijjhAvaNapayaMDajalavAha ! // 47 // jaya sukkajjhANAmayaavahariyakasAyavisamavisavega ! / jaya uvasaggaparIsahapisAyaakkhaliyasamacitta ! // 48 // jaya ghAikammatamapaDalapheDaNullasiyakevalujjoya ! / jaya caugaigamaNabhamaMtajaMtusaMtANakayatANa! // 49 // jaya namirasurAsuramauDakoDitappaDaNamasiNapAvIDha ! / jaya sesakammakulaseladalaNavajjAsaNi namo te // 50 // evaM thoUNa jiNaM pUyAisayaM paloiUNaM ca / Apucchai niyamitte, kassesA kA ya varakannA? // 51 / / niyayakalAkosallaM ThANaMmi payAsiyaM imaM jiie| virayaMtIe~ sahatthehi jiNavariMdassa varapUyaM / / 52 / / nUNamayaM aNuratto eyAe teNa pucchae evaM / iya kaliUNaM tehivi bhaNiyaM kiM taM na yANesi ? // 53 / / piyamittasatyavAho ettheva purIe~ asthi vatthavyo / nAgasirI tabbhajjA nAgavasU tANa esa suyA // 54 // AbAlabhAvaucciya eIe~ kalAsu Asi kosallaM / kiM puNa vilAsanaTTAvayaMmi tAruNNae dANiM ? / / 55 / / kiJca-lAyaNNAiguNehiM viNijjiyA lajjiyAo va na iMti ihaM / eIe raMbhAI suraMgaNA maNuyaloyaMmi / / 56 / / eyAe dehasohAvaloyaNe virahamasahamANavva / hayahiyayA devAvi hu aNimisanayaNattaNaM pattA / / 57 / / jo jo rUvAiguNo ciMtijjai ko'vi eyadehami / so so auvvabhAveNa jaNai citte camakkAraM / / 58 / / ekko'sthi kiMtu doso imIe jaM nANurUvavaralAbho / avaloiyAe tumae iNhi puNa so'vi pamhuTTho // 59 / / to bhaNai nAgaTano niratthao vayaNavittharo esa / tubbhehiM samADhatto maha bhAvamayANamANehiM / / 60 / / maNayaMpi na majjha jao aNurAo ettha pucchaNe heU / kiM tu imIe viNNANakosale kouhallaMti // 61 / / iccAi jaMpamANo niggaMtUNaM jinniNdbhvnnaao| saha mittamaMDaleNaM samAgao niyayabhavaNaMmi / / 62 / / aha sAvi divvakannA nAgavasU niyasahIhi pariyariyA / saMpattA niyabhavaNaM hiyaeNaM taM ciya vahaMtI // 63 / / tattha ya na / suyai na hasai, nAharaNaM lei nAlavei jaNaM / bollAvaMtINa puNo paDivayaNaM dei na sahINaM / / 64 / / eyAvatthaM ca tayaM nAuM mAyA samAgayA bhaNai / vacche // 122 // a! kahesu kiM te dehe pIDAnimittaMti ? // 65 / / tIe bhaNiyaM-aMba ! na yANAmi ahaM pIDAe kAraNaM sarIraMmi / kiM tu mahAdAho me viyaMbhio savvadehami KA Jain Education emanal For Personal Private Use Only www.janeibrary.org Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada K vRtti:mU.deva. vR. yazo // 123 // 8888888888888 // 66 // parihAsapesalAe sahIe~ etthaMtaraMmi saMlattaM / nayaNaMjalIhi pIo kiM na saloNo jaNo ahiyaM / / 67 / / to tuhikkA houM jAva na kiMcivi karei paDivayaNaM / bhaNiyA sAvaTThabhaM tAva imIevi tajjaNaNI // 68 / / mA aMba ! kuNaha tabbhe eyAeM kae maNami ubveyaM / ahayaM eyasarUvaM viyANiUNaM kahissAmi // 69 / / saha pariyaNeNa jaNaNiM visajjiuM bhaNai piyasahi ! kahesu / jaM dukkhakAraNaM tuha akkahie nasthi paDiyAro // 70 / / loo'vi jao jaMpai evaM 2 thaviyANa mottiyANa'ttha / tIrai no kAuM je mullaM suviyakkhaNeNAvi / / 7 / / kiJca-jahA khAro hAro tuha sasikarA bANaniyarA, jalaM jAlAjAlaM malayajaraso aggisariso / jaladdA satAvaM jaNayadi jahA yaMgadharidA, tahA maNNe nUNaM mayaNadahaNo tAvadi tuma // 72 / / evaM ca tuha sarUvaM sAmaNNeNaM viyANiyaM ceva / kassovari tuha cittaM aNurattaM? kahasu tA mjjh||73|| soUNa sahIvayaNaM, to tIe ciMtiyaM niyamaNami / saccamimIe~ bhaNiyaM akkahie jaM na paDiyAro // 74 // kiM cAbhaNiyaM mae viyANiyaM maha sarUvameyAe / liMgehi tA kimajjavi, govijjai ciMtiuM bhaNai / / 75 / / sahi ! jANasi cciya tumaM, pahAyasamayami ajja | jiNabhavaNe / pUrva virayaMtIe jiNidabiMbassa savisesaM // 76 / / tArAyaNapariyario, sasivva niymittmNddlsmeo| diTTho pahiTThacitto, seTThisuo nAgadattotti // 77 / / teNa mamaM nayaNakhaDakkiyAe pavisittu cittabhavarNami / avahariyamaviNNAyaM, viveyarayaNaM aimahagdhaM / / 78 / / tApabhiI ca na yANe, kiM vA jaMpAmi kiM ca royAmi / kiM vA hasAmi kiM vA suyAmi iccAi savvAI // 79 // tAe bhaNiyaM piyasahi ! saMpai mA UsuyA tuma hosu / airA samIhiyattho jaha hoi tahA tuha karemi / / 80 // evaM bhaNiUNa tao nAgasirIe sayAsamuvagaMtuM / jiNabhavaNagamaNamAI kahio tavvaiyaro sayalo / / 81 / / tIevi niyayadaiyassa so'vi paDibhaNai amha dhUyAe / ThANecciya aNurAo, jAo ahavAvi juttamiNaM / / 82 / / uttamakulappasUyA uttamaThANami ceva rajjati / mottuM mahAgayaMdaM, kiM karaNI jaMbuyaM mahai ? // 83 / / tA taha karemi saMpai jaha majjha suyAe~ teNa saha jogo / saMjAyai aNurUvo raIe~ mayaraddhaeNeva / / 84 // evaM bhaNiuM tatto, dhaNayattagihami uThiUNa go| abbhuTTio saviNayaM teNavi kaya uciyapaDivattI / / 85 / / puTTho ya ki paoyaNamAlaMbeUNa AgayA tujhe? / apaoyaNA pavittI, na hoi jaM buddhimaMtANaM / / 86 / / piyamitteNavi bhaNiyaM ekkaM tumhANa daMsaNaM ceva / uttamajaNAvaloyaNamuttamakallANaheuM jaM // 87 / / nIIevi bhaNiyaM-"daTThavyA rAyasahA, daTThavvA rAipUiyA purisA / jaivi na havaMti atthA tahavi aNatthA khayaM jaMti / / 88 // " bIyaM puNa maha dhUyA nAgavasU nAma se asthi vikkhaayaa| sA aNurattA gADhaM, tuha putte nAgadattami / / 89 / / tIe~ samappaNaheuM, samAgao tA kareha taha tumbhe / eyAe nAgadatto pANiggahaNaM jaha // 123 // karei // 90 // dhaNadatto to citai taM evaM jaM jaNo bhaNai vismN| etto vagyo etto ya duttaDI bhIsaNAyarA / / 91 / / paccakkhaM (pavvajja) majjha suo a tional For Personas Private Use Only 280888 Jain Educ w oolbrary.org Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAgadatta navapada ahilasai imo'vi dei niyadhUyaM / evaM vavasthie tA paDivayaNamimassa kiM demi ? // 92 / / niyaputtassa sarUvaM ahavA sAhemi tAva eyassa / to pratima.deva. uciyaM hohI pacchA taM ceva kAhAmo / / 93 // iya ciMtiUNa kahiyaM puttasarUvaM tao imeNAvi / paDibhaNiya majjha suyA, sumiNevi na icchaI anaM kathA vR. yazo // 94 // tIeN jaNaNIe~ jao jaha ciTThA taggayA mahaM siTThA / tAe jANAmi ahaM avi marai na maNNae aNNaM / / 95 / / dhaNadatteNavi bhaNiyaM jai evaM // 124 // tA bhaNAmi niyaputtaM / tappaDivayaNe puNaravi tujjha sarUvaM kahissAmi / / 96 / / vacca tumaM niyagehaM evaM bhaNiuM visajjie taMmi / putto bahuppayAraM bhaNio na ya maNNae kiMpi // 97 / / io ya-tattheva puravarIe vasudatto nAma Asi vaNiputto / jiyasattuNA niyatto jo nagarArakkhiyattaMmi / / 98 / / | bhaviyavvayAe~ eso, tammi ya diyahami paribhamaMto ya / saMpatto piyamittassa seTThiNo gihaduvAraMmi / / 99 / / etthaMtaraMmi keNavi paoyaNeNaM viNiggayA | ditttthaa| sA nAgavasU teNaM niyagehaduvAradesaMmi // 100 // daMsaNamitteNaM ciya so tIeN uvari jhatti aNuratto / ahavA bhavAbhinaMdINa itthiyA rAyaheUo // 1 // to pavisiUNa gehaM piyamitto teNa jAio kaNNaM / teNavi bhaNiyaM esA diNNA dhaNayattaputtassa / / 2 / / aNNassa viiNNAo aNNassa puNo'vi neya dijjati / kulabAliyAo jamhA nIIyavi bhaNiyameyaMti / / 3 / / "sakRjjalpanti rAjAnaH, sakRjjalpanti dhArmikA: / sakRtpradIyate kanyA, | trINyetAni sakRtsakRt / / 4 / / " evaM bhaNio'vi imo mohavaseNaM puNo'vi saMlavai / jattiyamettaM icchasi, davvaM tuha tattiyaM demi / / 5 / / desu maha niyayadhUyaM tao sahAseNa seTThiNA vuttaM / majjha gihami mahAyasa ! no vikkAyaMti kaNNAo // 6 / / evaM ca nisuNiUNaM vilakkhavayaNo viNiggao tatto / avaloiuM payatto chiddAI nAgadattassa / / 7 / / eyaMmi jIvamANe maha esA neya hohiI knnnnaa| mAremi tA imaM lahu maNasA evaM vicitaMto / / 8 / / aNNami diNe tattha ya raNNo AsANa vAhaNanimittaM / nayarIo niggayassA kaNNAo kuMDalaM paDiyaM / / 9 / / niyayAvAsagaeNa ya nAyaM raNNA tao | samAiTTho / so ceva ya vasudatto nirikkhamANeNa teNa tayaM / / 10 / / nayarI' bahipaese diTTho bhaviyavvayAnioeNaM / cauraMgaposahattho aTThamipavvaMpi KegAgI / / 11 / / ujjANe puvvutte paDimaM paDivajjiu viyAlaMmi / vaccaMto jiNabhavaNaM seTThisuo nAgadattotti / / 12 / / tao ya-jA kittiyaMpi eso uvautto jAi tAva teNa tayaM / diTuM kuMDalarayaNaM ujjoviyadasadisAyakkaM / / 13 / / atthamaNaMpiva daTThaNa attaNo gayaNamaMDalAhiMto / paDiya bhaeNa taM K(taha) taraNimaMDalaM dharaNivaEmi / / 14 / / taM daTThaNa niyatto lagyo maggaMtareNa aNNeNa / tappuTThIeN vilaggo vasudatto so viciMtei / / 15 / / kiM esa jhatti // 12 valio kiM vA maggaMtareNa laggotti / etthaMtarami teNavi diTuM taM kuMDalaM tattha / / 16 / / so ciMtiuM payatto, valio kuMDalabhaeNa nUNamimo / tA eyaM KA Jain Edu a temational For Personal & Private Use Only whatanelibrary.org Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada-18 banira .vR. yazo ciya chidaM pattaM eyassa maraNAya // 17 // iya ciMtiUNa gahiUNa kuMDalaM tayaNumaggao laggo / tAva gao jA patto ceiharaM nAgadattotti // 18 // paDimAgayassa tattha ya galaMmi se baMdhiUNa taM teNa / AhUyA niyapurisA payaMsiyaM kuMDalaM tesi||19|| bhaNiyaM ca esa pAvo raNNo gahiUNa kuMDalaM ptto| egaMte thavaNatthaM tA gahio baMdhiuM ca imaM / / 20 / / uvaNeha nivasamIvaM tehivi saMpADiUNa se ANaM / nIo rAyasayAsaM kahiyaM ca imaM jahA deva ! // 21 // tumhesa kuMDalaM pAviUNa tasseva thavaNakajjeNaM / egaMtagao patto saMpai devo pamANaMti / / 22 / / tavvayaNAyaNNaNajAyagaruyarosAruNacchijuyaleNaM / juttAjuttaM . aviyAriUNa to rAiNA bhaNiyaM / / 23 / / bho ! bho ! rayaNivirAme vigoviUNaM nayaramajhami / Arovijjau eso sUlAe aNajjavAvAro // 24 // to vasudatteNa imo dhario lahiUNa rAiNo vayaNaM / rayaNIeN baMdhiUNaM jAe ya pahAyasamayaMmi / / 25 / / rattakaNaIramAlovamAlio rattacaMdaNavilitto / / AroviUNa khaMje kharaMmi luyapucchakannammi / / 26 / / chittariyadhariyachatto purao vajjataDiDimo nayare / bhAmeuM ADhatto bhaNai ya vasudattavayaNeNaM / / 27 / / ego mAyaMgajuvA vaccaMto tassamIvadesaMmi / eeNa nivaisaMtaM avalattaM kuMDalaM loya ! / / 28 / / avarAheNa imeNaM viDaMbaNAkaraNapucamevamimo / vajjhavasuhAe nijjai paruThanivaissa ANAe // 29 // soUNa tassa vayaNaM dAruNameyaM jaNo vicitei / kiM evamimo jaMpai kimalIyamuyAhu saccamiNaM? // 30 // AruhiUNaM tAhe pAsAyasiraMmi ko'vi taM daTuM / bhaNai imaM naravaiNA aviyAriyameyamAdiTuM // 31 / / jamhA Na erisAgiIe jujjae kammamerisaM kahavi / tatthattho vayai paro jujjai eyapi kammavasA ||32 / / jao bhaNiyaM-"kammAiM nUNaM ghaNacikkaNAI aikddhinnvjjsaaraaii| nANaDDayapi purisaM paMthAo uppahaM niti // 33 // " annattha gavakkhatthA tayavatthaM niyavi kA'vi taM bAlA / palavai sakAmahiyayA aho na juttaM kayaM vihiNA / / 34 / / jaM guNarayaNanihIvihu eso saMpAvio imamavatthaM / aNNA u bhaNai jIse esa pai sA hayA ajja // 35 / / jai eeNaM ciya saha na marissai citaI tahA / avarA / jIse diTThipahaM ciya esa gao sAvi iha dhannA // 36 // kiM puNa kaMThavilaggA imassa jA evamAi AlAvaM / nisuNaMti nAgavasUvi daTuM taM ! gehamArUDhA // 37|| pAsittu rAyamaggeNa taM niuttehi nIyamANaM ca / hAhA hayammi evaM vilavaMtI mucchiyA sahasA // 38 // sA tArisayA teNaM diTThA bhaviyavvayAnioeNaM / citai peccha madatthaM patteyaM kerisamavatthaM ? ||39|| jai majjha kahavi hohI imAo vasaNAo moyaNovAo / tA'vassaM eIe maNorahe pUraissAmi // 40 // iya so citaMto cciya nIo naravainarehi vajjhabhuvaM / bhaNio ya pAva re iThadevayaM sumarasu ! iyANi // 41 / / to // 125 // sariyajiNamayattho siddhANAloyaNaM sa dAUNaM / giNhai paccakkhANaM sAgAraM suddhapariNAmo // 42 // io ya-sA nAgavasU kiha kihavi ceyaNaM pAviu~ sagiha lain E n ematon For Personas Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada ev| jiNapaDimANAvAsaM gaMtuM pUittu jiNaiMde / / 43 / / kAussaggeNa ThiyA sAsaNadevIpasAyaNaTThAe / egaggamaNA evaM kAUNaM tIe~ vinnattiM / / 44 / / saccaM nAgadatta vRtti:mU.deva. ciya sannijhaM jai jiNabhattANa kuNasi taM devi ! / tA pasiya nAgadattaM moyasu eyAo vasaNAo // 45 / / tabbhattipavaNiyA sA samAgayA jattha nAgadatto kathA vR. yazo KI so| AroviumADhatto, sUlAe~ taDatti sA bhaggA // 46 / / aNNAeM caDAvijjai jAva imo tAva sAvi dokhNddaa| saMjAyA taiyAvihu evaM to rAyapurisehi // 126 // K 47 / / rajjae uvviddho tuTTA sA'o puNora evaM / vArAu tiNNi jAe bhaNai imaM rusiya vasudatto // 48 // khaggeNa luNaha sIsaM, imassa re re ! narA ! K tao tehiM / mukko asippahAro imassa jA kaMThadesaMmi / / 49 / / to devayAvasAo jAo so pupphamAliyArUvo / taM daTuM bhIehiM narehi raNNo samAi8 KA K // 50 // bhaNiyaM raNNAvi jhaDati majjha pAsaMmi ANaha tayaMti / iya accabhuyacariyaM paloiyaM jassa tujjhehiM / / 51 / / jaM AisaI devotti bhaNiya to tehiM . tassa pAsaMmi / so ANIo bhaNio, rannA saMmANiUNa bahuM / / 52 / / bho ! bho ! na tumaM kattA, imassa kajjassa ceThieNeva / tuha saMtieNa kahiyaM, | kiMtu phuDaM sAha sabbhAvaM / / 53 / / jasseha vilasiyamiNaM to so paDibhaNai sAmi ! jai abhayaM / desi tuma tassa tayA kahemi no iharahA kahavi 54 / / evaM havautti tao bhaNie raNNA kahei jahavattaM / mUlAo ArabbhA to raNNA hatthikhaMdhami / / 55 / / Arovio purIe bhamADio appaNA sama eso / vajjatAujjapaDhaMtabhadRgijjantageehiM // 56 / / iyaro'vihu nivvisao ANatto hiyasesdvinnoho| raNNA pabhaNaMteNaM vayaNamiNaM bahusahAmajhe / / 57 // re ! re ! aNNajja tuha ajja nAgadatteNa rakkhiyaM jIyaM / chuTTejja kaha Nu iharA jIvaMto maha sayAsAo? // 58 / / mukko raNNA niyayaM gihamaNupatto sa nAgadatto'vi / jaNayaMto niyajaNaNI, jaNayAijaNassa pariosaM / / 59 / / piyamittasatthavAho, samAgao tattha to kumArassa / sAhai nAgavasUe kAussaggAivuttaMtaM / / 60 / / to parituTTho maNNai tappariNayaNAi tassa viNNattiM / hiTTho imo ya kArai, suhadiNe tIe~ pariNayaNaM / / 6 / / vitte pANiggahaNe mahAvibhUIe~ nAgadatto u| sohai nAgavasUe jutto rAmavva sIyAe // 62 / / jammaMtarakayasukayANubhAvasaMpajjamANasuhanivaho / aha so tIe~ samANaM uvabhuMjai mANuse bhoe / / 63 / / annammi diNe pAsAyavaragao saha piyAe~ kIlato / daTThaNa puravarIe sohaM hAseNa bhaNai piyaM / K 64 / / pihupAyAraniyaMbA calaggaraMgaMtaparihasArasaNA / surabhavaNasiharaotuMgacaMgaghaNakalasaramaNIyA // 65 / / rmnniiyvaasNbhvnnovsohisundrgvkkhnynnillaa| picchavie esa purIvi tujjha karaNiM samuvvahaI / / 66 / / sA bhaNai ki amIe nAha ! asaMbaddhavayaNarayaNAe / ciTThAmo khaNamegaM, viusiTeNaM viNoeNaM // 126 // // 67 / / paNhuttaragUDhacautthamAiNA bhaNai nAgadatto to / jai evaM tA suMdari ! nisuNasu paNahuttaraM ekkaM / / 68 / / saha pavaNeNaM iThThA, nidAhadAhaDhuyANa Jain Educa& ernational w brary.org 4444XXA For Personal Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: pU. deva. vR. yazo // 127 // ke huti / paMkayadalacchi ! kA vA gayANa pANappiyA kahasuM // 69 // lahiuM paDhijjamANaMpi tIeN bhaNiyaM kareNuyA (kare'NuyA) nAha ! | to vimhaNa paDhiyaM, annaM lahu nAgadatteNa // 70 // pucchaMti thovalobhA bhavasuhaheU jaNassa ko siTTho ? / kerisayA vA nagarI, na hoi paracakkadullaMghA || 71|| appAyArA uttarAmimassa kahiUNa jaMpai tao sA / gUDhacautthaM kiMcivi, sakkayabhAsAe~ paDhasu piya ! || 72 || prasarati manasijavAyau lIlAlasanayanapallavavilAsA / kaM madavazaM na kurute, " paDhiyaM to nAgadatteNa // 73 // iyarIyavi suciraM ciMtiUNa raMjiyamaNAeN bhaNiyamiNaM / piyayama ! laddhamimaMpi hu, yauvanavanakandalI bAlA // 74 // tA buddhipayarisaM se, avaloiya bhaNai nAgadatto'vi / bhaNasu pie! kiMvi tumapi jeNa ahayaM | viyANAmi / / 75 / / to pabhaNai nAgavasU addhAbaMdheNa viraiyamauvva / gUDhacautthaigUDhaM piyayama ! suNa egacitto taM // 76 // mA rAtu bhAvahAraka nItInAM nilayadA navara kIrte / dhautasvanarapate tA kSINArttigRhA sugatakIlA // 77 // suiraM vicitiUNaM laddhe kahakahavi bhaNai to eso| sAhu auvvaM suMdari ! paDhiyaM laddhaM va kiccheNaM // 78 // mAlatIhAranIhArakSIrAbhA dAnavastutA / svakIyakIrttidhauteva, tUryapAdo'sya tu priye ! // 79 // bhAratI varadA'stu te, bhAviyacittateNaM, imassa ciMtiya puNo puNo ceva / parivattaM tassesA buddhI suMdarayarA jAyA // 80 // mArANubhAvahAragapAeNa imAe kAmavijayittaM bhaNiyaM guNANa sAraM taM puNa viralaM jao Aha ||81|| ahnAya vahnau bahavo vizanti zastraiH svadehAni vidArayanti / citrANi kRcchrANi samAcaranti, | mArArivIraM viralA jayanti // 82 // eyaM puNa evaM ciya, kahannahA'haM viveyajutto'vi / visayAsatto ciTThAmi ettha vIsariya attANaM || 83 || emAi ciMtayaMto, nAgavasUeN sa evmaabhttttho| piyayama ! kimaNNacitto va dIsase saMpayaM kahasu ? // 84 // | to jAva nAgadatto hiyayagayaM kahai tIeN sabbhAvaM / Asanne tAva ghare akkaMdaravo samucchalio // 85 // aviya hA putta ! puta ! piyamAibhatta ! hA nAha ! kahiM gao sAha ? / hA bhAyabhaiNivacchala ! kaha chalio haya kayaMteNaM ? // 86 // hA sAmiya ! guNagaNamaNikaraMDa ! emAibahalahalabolI / vilavaMti mAibhajjAbhayaNIpaNaINa saddehiM // 87 // taM soU nAgavasU bhaNai piyaM NAha ! kiM imaM evaM / akkaMdaMti varAyA vilavaMtA karuNasaddehiM ? // 88 // bhaNai pie! jamadaMDo so ajja imANa nivaDio gehe / pekkhaMtANavi jeNaM gihasAmI nihaNamuvaNIo / / 89 / / mAyA no bhajjA no bhaiNI no no ya paNaivaggo ya / no atthA susamatthA rakkhaMti jameNa hIraMtaM // 90 / / tA amhANavi eso na pahuppar3a jA akajjapaDiyAro / aviyANiyaAgamaNo jamarAo savvanAsayaro / / 91 / / tAvujjamaM karemo suMdari ! savvannubhAsie dhamme / bahuvihajammaNajaramaraNarogasogAiaMtayare // 92 // tIe vuttaM tumae jaM diTTha visayanirabhilAsittaM / For Personal & Private Use Only Jain Educatinational // 127 // www.brary.org Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:ma.deva. vR. yazo // 128 // taM ciya imeNa veraggaheuNA poDhayaM nIyaM / / 93 / / jamhA nimittamitteNa ceva bujhaMti kevi kyunnnnaa| jesi jiNidadhammo, suparicio puvvajammaMmi // 94|| atIcArA tA juttaM ciya evaM kIrau maoNpi aNumayaM nAha ! / tujjhANumaggalaggA laMghissamahapi bhavajalahiM / / 95 / / evaM ca tIeN vayaNaM, souM sNjaaybhlromNco| gA. 44 piimAijaNaM ApucchiUNa tehiMpi'NuNNAo / / 96 / / mahayA vicchaDDeNaM kArAvijiNidabhavaNamahamahimo / dINANAhapayaTTiyadANo saMghassa kayapUoKA 97 / / suTThiyasUrisamIve nikkhaMto se piyA'vi paDivaNNA / samaNattaM tasseva ya mahattarAe samIvaMmi / / 98 / / cariUNa ciraM kAlaM kalaMkamukkaM tao samaNadhammaM / ArAhiyavihimaraNAI do'vi pattAI suraloyaM / / 99 / / evaM jahA so kira nAgadatto, adattadANAi niyattacitto / ihannajamme ya suhikkaThANaM, jAo taha'nne ya bhavaMtu sattA / / 200 / / // iti nAgadattAkhyAnakaM samAptamiti / / uktaM tRtIyANuvratasya paJcamaM guNadvAramadhunA SaSThaM yatanAdvAramAha uciyakalaM jANijjasu dharime mee kalaMtarAisu ya / paDiyassa ya gahaNaMmI jayaNA savvattha kAyavvA // 44 // - ucitA cAsau kalA ca ucitakalA-aSTaguNalAbhAdilakSaNA tAM 'jAnIyAt' avagacchet, adattAdAnavratIti zeSaH, kva kvetyAha-'dharime' dhriyate-sthApyate tulAdau parimANAvagamAya yattaddharimaM-guDAdi tasmin, tathA mIyate-paricchidyate asRtiprasRtisetikAdimAnena yattanmayaM dhAnyAdi tatra, tathA kalAntaraM-vRddhiprayuktadhanasya lAbhAdAnaM tadAdiryeSAM, AdizabdAdekadAne dvayAdAnAdigrahaH, tAni teSu kalAntarAdiSu, cazabda ucitakalAvizeSajJApanArthaH, kalAntare zataM prati drammapaccakAdyAdAnalakSaNe ucitakalA, tathA patitasya-bhUmyAdAvastasyAnyadIyadravyasya, ca: samuccaye, sa ca grahaNe ceti yojya:, grahaNam-AdAnaM tasmiMzca, kiMbahunA ?, upadezasarvasvamAha-'yatanA' gurulAghavAlocanapravRttilakSaNAM 'sarvatra' sarvasmin krayavikrayAdau kArye karttavyA' vidheyetyakSarArthaH, bhAvArthastvayam-guDAdau dhAnyAdau kalAntarAdau ca dezakAlAdyapekSamucitameva lAbhe guhNIyAt, patitAdAne'pyalpadoSabahuguNAlocanayA 2 kASThaloSTAdikaM ucitaM gRhNIyAt, na hiraNyAdikaM, yaduktam-"appeNa bahumesejjA, eyaM paMDiyalakkhaNaM savvAsu paDisevAsu, eyaM atthapayaM viU // 1 // " iti gAthArthaH / / 44 / / gataM yatanAdvAramadhunA'ticAradvAramAha tenAhaDaM ca takkara-paogakUDatulakUDamANaM ca / tappaDirUvaM ca viruddharajjagamaNaM ca vajjejjA // 45 / / R // 128 // For Personal Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo / / 129 // stenA:-caurAstairAhRtaM-AnItaM kuGkamAdi stenAhUtaM, 'vajjejja' tigAthAntasya sarvatra sambandhAt 'varjayet' tyajet cakAraH parasparApekSayA samuccaye, tathA taskaraprayogakUTatulAkUTamAna cetyekaM padamaticAradvayapratipAdakaM, asya cArtha:- taskarAH malimlucAsteSAM prayogo-haraNakriyAyAM preraNaM 'harata yUya- 'mityanujJA taskaraprayogaH, kUTA-prasiddhasvabhAvApekSayA nyUnA'dhikA vA tulA kUTatulA, kUTaM-nyUnamadhikaM vA mAnaM kuDavAdi kUTamAnaM kUTatulA ca kUTamAnaM ca kUTatulAkUTamAnaM taskaraprayogazca kUTatulAkUTamAnaM ceti punardvandvaH, tacca varjayet, athavA "nIyAloyamabhUyA ya ANiyA dIhabiMdudubbhAvA / " iti lakSaNenAnusvAralopena taskaraprayogaM varjayediti bhinna eva sambandha:, kUTatuletyAdistu bhinna eveti, tathA 'tatpratirUpaM ca ' tena prastutena vyavahriyamANena ghRtAdinA vA vrIhyAdinA vA pratirUpaM sadRzaM vasAdi palaJjyAdi vA yatra sa tathA taM, vyavahAramiti zeSaH, athavA tasyavyavahriyamANasvarNAdeH pratirUpaM-sadRzaM yuktisvarNAdi tatpratirUpaM tena yo vyavahAraH sa tadabhedopacArAtpratirUpastaM ca varjayet tathA viruddha:- pratipanthI, sa ca prastAvAtsvarAjyApekSayA draSTavyaH, tasya rAjyaM kaTakaM dezo vA tatra gamanaM viruddharAjyagamanaM tacca varjayet, aticArarUpatA caiSAmevaMkANakrayeNa lobhadoSAccaurAhRtaM pracchannamAdadAnazcauro bhavati, yaduktam- "cauracaurApako mantrI, bhedajJaH kANakakrayI / annadaH sthAnadazcaiva, cauraH saptavidhaH smRtaH // " ityatazcauryakaraNAd vratabhaGgo, vANijyameva mayA kriyate na cauryamiti buddhyA ca vratasApekSatvAdabhaGga iti bhaGgAbhaGgarUpo'ticAraH stenAhRtaM / taskaraprayogastu dvividhatrividhena gRhItAdattAdAnavirateryadyapi bhaGga eva, tathA'pi bhavadAnItaM moSamahaM nigamayiSyAmi bhaktakAdi ca bhavatAmahaM dAsyAmi kiM bhavanto nirvyApArAstiSThantItyuktibhicaurAn prerayataH corayata yUyamityahaM na bhaNAmItyabhisandhinA tadvyApAraNaM pariharato vratApekSitvAdaticAraH / tathA kUTatulAditatpratirUpayoH paravaJcanArUpatvAttAbhyAma- dattAdAnaviraterbhaGga eva kevalaM kSatrakhananAdyeva caurya, kUTatulAdi tatpratirUpakaraNaM tu vaNikkalaiveti svakalpanayA vratarakSaNodyatasyAticArAvetAviti / viruddharAjyagamanaM tu yadyapi svasvAmyananujJAtaparakaTakAdipravezasya "sAmIjIvAdatta" mityAdilakSaNayogena tatkAriNAM cauryadaNDayogena cAdattAdAnarUpatvAdbhaGga eva, tathA'pi viruddharAjyagamanaM kurvatA mayA vANijyameva kriyate na cauryamityabhisandhinA vratasApekSatvAt loke ca cauro'yamiti vyapadezAbhAvAdaticAra iti, athavA'nAbhogAdinA'tikramAdinA vA paJcAnAmapyaticAratvaM cintyamiti gAthArthaH // 45 // bhaGgadvAramadhunA'bhidhatte jo ciMtei adinnaM geNhAmi payaMpae tahA giNhe / aiyAresu ya vaTTai puNo puNo tassa bhaMgo'sya // 46 // For Personal & Private Use Only 9 // 129 // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 130 // 'ya: ' prANI 'cintayati' vitarkayati, kimityAha- 'adattaM gRhNAmi' avitIrNa lAmi, anena manovyApAra uktaH, vAkkAyavyApArapratipAdanAyAha'payaMpae tahA giriha' tti tathAzabdaH samuccaye dvayamadhyavarttI cobhayatrApi yojyate, tato'yamarthaH yaH kevalaM cintayati, tathA prajalpati vakti cAdattaM gRhNAmIti, na kevalaM jalpati tathA gRhNAti Adatte ca kAyena taditi sambandhaH, na kevalametat trayaM karoti, 'aticAreSu ca' pUrvoktastenAhRtAdiSu 'varttata puna: puna: ' bhUyo bhUyasteSu pravRttiM karoti 'tasya' prANino'tisakliSTasya 'bhaGgaH' vinAza: 'atra' adattAdAnavrataviSaye iti gAthArthaH // 46 // bhaNitaM bhaGgadvAramadhunA bhAvanocyate je daMtasohaNaMpi hu giNhaMti adiNNayaM na ya muNiMdA / tesiM namAmi payao nirabhissaMgANa guttANaM // 47 // ye munIndrA iti sambandha:, 'dantazodhanaM' dazanazalAkA tadapi, apizabdAdAstAM svarNAdi, dazanazodhanamapi, athavA'pizabdaH (bdAt) bhasmagomayAdi, 'gRhaNanti' Adadate adattameva adattakaM - ananujJAtaM svAmineti bhAva: 'naca' naiva, manyate jagatastrikAlAvasthAmiti munayasteSAmindrA ivendrA munIndrAH, pradhAnayataya iti hRdayaM, 'tesiM' "chaTTivibhattIeN bhaNNai cautthI'' ti lakSaNena 'tebhyo' munIndrebhyaH 'namAmi' praNipatAmi 'prayataH ' AdRtaH 'nirabhiSvaGgebhyaH ' dravyAdipratibandharahitebhyaH vItarAgebhya itiyAvat, punaH kiMviziSTebhyaH ? - guptayo manovAkkAyanirodharUpA vidyante yeSAM te guptAstebhyaH, arzaAdittvAnmattvarthIyAtpratyaye rUpam, anena ca gAthAsUtraNaivaMvidhasAdhunamaskAradvAropAttAdattAdAnaviratiguNabahumAnarUpA bhAvanA sUciteti gAthArthaH // 47|| bhaNitaM bhAvanAdvAraM, tadbhaNanAcca tRtIyANuvratamuktaM, samprati caturthasyAvasaraH, tadapi yAdRzAdinavadvAram, ataH kramaprAptaM prathamadvAreNa caturthavrataM nirUpayannAha aTThArasahA baMbhaM navaguttIpaMcabhAvaNAsahiyaM / kAmacauvIsarahiyaM dasahA vA aThThahA vAvi // 48 // kIdRzaM brahmacaryamiti svarUpAjijJAsAyAM ziSyasyocyate- 'aSTAdazadhA brahmeti brahmazabdena brahmacaryamabhidhIyate, 'padaikadeze padasamudAyopacArAt'tacca aSTAdazabhiH prakArairaSTAdazadhA trividhaM trividhena vaikriyAdaudArikAcca nivRtteH, yaduktaM vAcakamukhyena "divyAtkAmaratisukhAt trividhaM trividhena viratiriti navakam / audArikAdapi tathA tadbrahmASTAdazavikalpam // 1 // " punaH kathambhUtamityAha-"navaguptipaJcabhAvanAsahitaM' For Personal & Private Use Only bhaMgabhAvanA dvAre gA. 46 / 47 // 130 // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 13 // nava guptayo-brahmacaryarakSaNaprakArA: stryAdisaMsaktavasativisarjanAdayo yatra tat navagupti, bhAvanAbhiH sahitaM, kiyatyo bhAvanA: ? ityAha-paJca, yadivA nava ca tA guptayazca navaguptaya: paJca ca tA bhAvanAzca paJcabhAvanAH, navaguptayazca paJcabhAvanAzca tAbhiH sahitaM, tatra nava guptayo yathA-"vasahi 1 kaha 2 nisijji 3 diya 4 kuTiMDatara 5 puvvakIliya 6 paNIe 7 / aimAyAhAra 8 vibhasaNA 9 ya nava baMbhaguttIo // 1 // " bhAvanA: paJca imA:-"AhAraguttI 1 avibhUsiyappA 2, itthiM na nijjhAi 3 na saMthavejjA 4 / buddhe muNI khuddakahaM na kujjA 5, dhammANuppehI saMdhae baMbhaceraM // 1 // " bhUya: kiMviziSTaM ?, ucyate-"kAmacaturviMzatirahitaM' kAmyante-abhilaSyante ye te kAmAsteSAM caturbhiradhikA viMzatizcaturviMzatiH, sA caivaM-saMprAptAsaMprAptabhedAdvividha: kAmaH, tatra saMprAptazcaturdazavidho dRSTisampAtadRSTasevAdilakSaNa:, taduktaM dazavaikAlikaniyuktau-"diTThIe saMpAo 1 diTThIsevA 2 ya saMbhAso 3 // 1 // hasiya 4 laliyo 5 vagUhiya 6 daMta 7 nahanivAha 8 cubaNaM ceva 9 / AliMgaNa 10 AyANaM 11 kara 12 sevaNa 13 'NaMgakIDA ya 14 // 2 // " tatra ca dRSTisampAta:-strINAM kucAdyavalokanaM 1 dRSTisevA ca bhAvasAraM tadRSTedRSTimIlanaM 2 saMbhASa:-saMbhASaNamucitakAle smarakathAbhirjalpa: 3 hasitaM vakroktigarbhaM pratItaM 4 lalitaM pAzakAdikrIDA 5 upagUhitaM-pariSvaktaM 6 dantanipAto-dazanacchedavidhi: 7 nakhanipAto-nakharadanajAti: 8 cumbana-vakrasaMyoga: 9 AliGganaMgAtrasaMzleSaH 1 AdAnaM-kutrApi grahaNaM 11 'karasevaNaM'ti prAkRtazailyA karaNAsevane tatra karaNaM-nAgarakAdiprArambhayannaM 12 AsevanaM-maithunakriyA 134 anaGgakrIDA ca asyAdAvarthakriyeti 14 / ayaM prathamapAdadvayonagAthAdvayoktaH samprAptakAmazcaturdazadhA, asamprAptakAmazca dazadhaivam-"prathame jAyate / | cintA, dvitIye draSTumicchati / tRtIye dIrdhaniHzcAsazcaturthe jvaramAdizet / / 1 / / paJcame dahyate gAtraM, SaSThe bhaktaM na rocate / saptame tu bhavetkampaH, unmAdazcASTame tathA / / 2 / / navame prANasandeho, dazame jIvitaM tyajet // ' athavA dazavaikAlikaniyuktyanusAreNaivamasamprAptakAmo dazavidha:-tathA ca | taduktam-"tattha asaMpatto'tthA 1 ciMtA 2 taha saddha 3 saMbharaNameva 4 / vikkavaya 5 lajjanAso 6 pamAya 7 ummAya 8 tabbhAve | 9 // 1 // maraNaM ca 10 hoi dasamaM''ti, asyA artha:-tatrAsaMprAptakAmo'yaM 'arthe'ti arthanamartha:-adRSTe'pi vilayAdau zrutestadabhiprAyamAtramityarthaH / 1 tatraivAhoM rUpAdiguNA ityabhinivezena cintanaM cintA 2 tathA zraddhA-tatsaGgamAbhilASa: 3 smaraNaM-kalpitatadrUpasyAlekhyAdivinoda: 4 viklvtaa-||13 tacchokAtirekeNAhArAdiSvapi nirapekSatA 5 lajjAnAzo-gurvAdisamakSamapi tadguNotkIrtanaM 6 pramAdaH-tadarthameva sarvArambheSvapravarttanaM 7 unmAdo-KA Jain EducatX abonal For Personal & Private Use Only ww. brary.org Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naSTacittatayA AlajAlabhASaNaM 8 tadbhAvaH-stambhAdInAmapi tadbuddhyA''liGganAdiceSTA 9 maraNaM ca-zokAdyatirekeNa prANatyAga: 10 itthamasaMprAptakAmo yAvaddevavRttima.deva. dazavidha: / daza caturdaza ca mIlitAzcaturviMzatistayA rahitaM-tyaktam / anyathA vA brahmacaryasvarUpamabhidhIyate-dazadhA vA'STadhA vA, apivAzabdAvathavArtho, dvAraM vR. yazo KA tato'thavA dazadhA brahmAthavA'STadheti, tatra dazadhA gandhahastyukta dazavidhamaithunAdirUpakAmapratyekavarjanayA, tathA ca taduktam-"maithunA 1 nusmRti 2 // 132 / / saMskAra 3 spRhe 4 ndriyAloka 5 vRSyarasa 6 viSayA 7 vikathA 8 satkRti 9 saMsaktasevA 10 bhedAddazavidhAdabrahmaNo nivRttiriti / KgA. 48 aSTadhA tvevam-"smaraNaM 1 kIrtanaM 2 keli: 3, prekSaNaM 4 guhmabhASaNam 5 / saGkalpo 6 'dhyavasAyazca 7, kriyAnivRttireva 8 ca // 1 // etanmaithunamaSTAGgaM, pravadanti manISiNaH / viparItaM brahmacaryametadevASTalakSaNam // 2 // " iti apizabdastvetadAha-evamAdyanekaprakAraM brahmavratasvarUpaM vijJAya vivekinA yathaucityaM vratagrahaNaM vidheyamiti gAthArthaH / / 48 / / vyAkhyAtaM yAdRzadvAreNa caturthANuvratam, adhunA yAvadbhedadvArasyAvasaraH, tato yAvanto bhedA asya saMbhavanti tadupadarzanAyAha orAliyaM ca divvaM tiriyaM mANussayaM puNo duvihaM / mANussa sadArAIkAe sayakAraNAIhiM // 49 // atra ca viSayaviSayiNorabhedopacArAd yAvabhedaM maithunaM, tAva daiva tadviratirityabhisandhinA 'orAliyaM ce-' tyAdi gAthAsUtramuktam, asya caivaM vyAkhyA-dvividhaM maithunaM, tadAha-audArikaM ca divya' miti udArairurAlairvA vaikriyAdyapekSayA sphArairaghanaizca pudgalairnirvRttamaudArikaM aurAlikaM vA zarIraM tadviSayaM tatsambandhi vA maithunamapyabhedopacArAdaudArikaM, tiryaGmanuSyasambandhItiyAvat ata evAha sUtrakRt.. tiriyaM mANussayaM puNo duvihaM' ti puna:zabdasya vizeSaNArthatvAdaudArikamiti vizinaSTi tatkimityAha-"dvividhaM dvibhedaM, katham ?, ucyate-tirazcAmidaM tairazcaM, manuSyANAmidaM mAnuSyaka, tiryaksambandhi narasambandhi cetyarthaH, cakAra: samuccaye, sa ca bhinnakramastena divyaM ceti yojyate, divi bhavaM divyaM-devalokasambandhi, vaikriyamitiyAvat, idaM ca yadyapi karaNAdibhedena sarvamapyanekavidhaM tathA'pi rUpalakSaNabhedatvAttadvAreNaiva zeSAvagatezca mAnuSyamevAnekavidhamupadidarzayiSuruttarAddhamAha-'mANussa' tyAdi, prAkRtazailyA'trAnusvAralopAt mAnuSyaM maithunaM 'svadArAdikAye' svakalatraparakalatravezyAdizarIraviSaye 'svakakAraNAdibhiH' svakena-svakaraNena kAraNAnumatibhyAM ca vicintyamAnamanekavidhaM, bhavatIti gamyata iti gAthArthaH / / 49 / / // 13 // uktaM yAvadbhedadvAram, adhunA yathA jAyata ityucyate, tatra maithunavrataM yena prakAreNa jAyate tadAha Jain EducIKlternabonal For Personal & Private Use Only welebrary.org Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. va. yazo // 133 // duvihaM tiviheNa viubviyaM tu egavihativiha tiriyaMmi / maNuyaM carime bhaMge paccakkhANaM cautthavae // 50 // atra pratyAkhyAnaM 'caturthavrate' iti turyapAdena sarvatra sambandhaH, tatazca dvividhaMtrividhena-na karomi na kArayAmi manovAkkAyairevaMvidhabhaGgakalakSaNena vaikriyamaithunaviSayaM pratyAkhyAnaM jAyate iti zeSa: caturthANuvrate, bhAvArthazcAyam-zrAvakasyAnumate: sarvatrApratiSedhAt sAmAnyena vaikriyadevyAdisatkaM dvividhavividhabhaGgakena maithunaviramaNaM bhavati, tiryaGmanuSyamaithunavirati: kena 2 bhaGgeneti ceducyate-'egavihativiha tiriyami maNuyaM carimabhaMge' tti, atra sUtrattvAttRtIyAvibhaktilopena KU ekavidhatrividhena na karomi manovAkkAyairevaMvidhabhaGgakena tirazci-tiryagviSayaM pratyAkhyAnaM, manujaM ca-manuSyaviSayaM punarviSayaviSayiNorabhedopacArAt 'carime bhaMge' tti carameNa bhaDrena-ekavidhaikavidhalakSaNena, na karomi kAyenetyevaMrUpeNetyarthaH, saptamyAstRtIyArthatvAt, tAtparyArthazcAyaM-gavAdInAM vRSabhAdisaMyojanaprakAreNa tiryaviSayamaithunakAraNAnumatyoH prAyaza: zrAvakeNa niSeddhumazakyatvAt tairazcamaithunapratyAkhyAne ekavidhatrividhalakSaNo bhaGga ukta:, mAnuSe svasvApatyavivAhAdau / kAraNAnumatibhAvAbalavavyApAratayA manovacananirodhasya ca du:zakyatvAdekavidhaikavidhenetyuktaM, manovazatvAdisvayogyatAparasya tu pareNApi prakAreNa pratyAkhyAnagrahaNasambhavAt zeSA apyaSTau bhaGgAH padavaye'pyaniSiddhA eSTavyA iti gAthArthaH / / 5 / / uktaM yathA jAyata iti dvAram, asya samprati doSadvArAvasaraH, doSAzcaihikA: pAratrikAzca, tauhikA mAtRbhaginIgamanAdaya:, pAratrikA napuMsakatvAdayaH, tAn dvedhA'pyekagAthayA prAha _ girinayare tinni vayaMsiyAu vAdo jamalagA vaNisuyA ya / paraloe napuMsattaM dohaggaM ceva dosA ya // 51 // 'girinagare' girinagarAbhidhAnapattane 'tisro vayasyAH' visaMkhyA mitrabhAvamApannAH striyo dvau 'yamalajau' yugmabhrAtarau 'vaNiksutA ca' vANijakaputrI, maithunAnivRtteraihikadoSabhAjanaM saMvRttA iti gamyate, parabhave 'napuMsakatvaM' SaNDhatvaM 'daurbhAgyaM' durbhagatvaM ca 'doSA:' dUSaNAni, cakArAdanye'pi, taduktaM- "mehuNavayabhaMgaMmI Ase pose taheva karakamme / vihavA vaMjhA tiMdU joNIsUlaM ruhiravAho // 1 // " tti, ityAdayo'pi dRzyAH , iti gAthA'kSarArthaH / / 5 / / bhAvArtha: kathAnakebhyo'vaseyaH, teSu ca prathamaM tAvadidam- ihaiva jambUdvIpe bhAratavarSamadhyakhaNDAlaGkArabhUtasaurASTraviSaye girinagaraM nAma pattanaM, tatra tisra ibhyaduhitara: parasparaprItibhAvApannA udagrayauvanavarttinyo jinamatipriyaGkarIdhanazrInAmadheyAH, jinadattapriyamitradhanadattAbhidhairmahAzreSThiputraiH pariNItAH, tAsu ca jinamaterbhata jinadatto gRhItANuvrataH zrAvakaH, Jain Educa M emaboral For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va. yazo KA navapada tatsaGgatyA jinamatirapi zrAvikA, kevalaM priyaGkarIdhanazrImaitryA nAtyantaM jinadharmasthiramatiH, jAtazcaikaikastAsAM putraH, anyadA ca tisro'pyujjayantagiri doSadvAre vattima.deva. neminAthavandanAya gatAH, tasya ca ramyaramyatarapradezAvalokanenotpannAdhikakautukA aparAparapradezAdikSayA vicarantyaH prAptAzcaurairgRhItA nItAzca pArasakUlaM, gA. vikrItA vezyAnAM haste, tAbhizca zikSito vezyAjanocito vaizikakalAkalApaH, jAtA atyantaprasiddhA vezyAH / itazca tatputrA api svapitRbhirekopAdhyAyasamIpa giringr||134|| eva pAThitA: kAlakrameNopArUDhA yauvanaM, samAnazIlatayA cAnyo'nyaM sakhyavaMta:, kAritA: pitRbhirdArasaGgraha, jinadattaputrazca pitRsaMsargAdeva zrAvakatvamanupAlayati, KA vayasyA K itarau ca na tathA, anyadA cAlocitavantaste-kimanena prabhUtenApi pitRparyAyAgatena dhanena ?, nAtaratyAgabhogabhyAmapi kacitpuruSasya zlAghA, pratyuta itarajanopAlambha evAtra, tathA ca lokaprasiddho dohaka:-"piyari viDhattai davvai, ThidvirikA na karei / saI viDhavA sai vilasaNA, viralA jaNaNi jaNei // 1 // " tasmAdvayamapi kimapi dezAntaraM gatvA nijabhujAbhyAmupAyaM vittamucitatyAgabhogaiH saphalayAmo manuSyajanmeti | paribhAvya svapiturAjJayA gRhItadezAntaragAmibhANDA mahatyA sAmagryA nAvA samuttIrya samudaM gatA: pArasakUlaM, darzitavantastatratyasya lokasya svabhANDAni, atrAntare samAgatAstAstisro'pi tatsamIpamupAttodAttaveSAlaGkArA vezyA:, kathitaM tadagre pArzvavarttinA lokena-yathaitAsAM svayamatratyanRpatinA prasAdadAnamIdRzaM . kRtamAste-ye kecidatropAgacchanti vyavahAragatyA tairetAsAM SoDazottaraM 2 zataM dattvaitAbhireva saha viSayasukhamanubhavanIyaM, tato vaNikputraiH / evamastvityabhidhAyocitatAmbUlAdidAnapUrvakaM tadgRhANi vijJAya preSitAstA: svagRhANi, svayaM ca bhANDapratibhANDakrayavikrayAdivyApAreNa divasamativAhyAstaM / gate cakravAkabAndhave gabhastimAlini pravRtte'bhisArikAsArthaparamAnandajanake sandhyAsamaye mandamandamunmiSatsu paridRzyamAneSu tAratArakeSu krameNa timiranikarApUryamANAsu samastAzAsu dhRtvA svasthAne rakSapAlAn SoDazottaraM 2 zataM drammANAmAdAya tAsAM gRhANi jagmuH, tAbhizca tadAgamanapratIkSaNA kSaNikacetovRttibhiravalokya tAn AgatAMzcakre'bhyutthAnAsanadAnAdyupacAraH, sthitAzca kiyacciramapi parihAssAdivinodena, nItAzca krameNa svazayanIyasthAnAni, K teSu ca jinadattaputraH zrAvaka: saMpuTakaM ca khaTikAM ca gRhItvA samAyAtaH, sa ca kSaNamAtraM jinamatyA saha saMbhASaNAdi vidhAya pradIpAntikavAva saMpuTakamucchoTya lekhaka gaNitumupacakrame, sA'pi tadana evopaviSTA, kiyatyA'pi velayA'vAdIt-Aryaputra ! kuta: svAgataM ?, praSTavyo'si, tenoditaM-girinagarAt, tataH sA svanagaranAmagrahaNAdAnanditA vizeSeNojjayantAdivA mApRcchya nijagAda-santi tatra jinadattapriyamitradhanadattA mahAzreSThiputrAH // 1 saputrakA: kSemeNa?, tenoditaM-santi, kiMtu kiM vizeSeNa tadvArtA pRcchyate ?, tayoditaM-vayaM tisro'pi tairvivAhitA abhUvan, ekaikaputrakaM ca JainEd Tremational For Personat Private Use Only M itrary.org Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 135 // Jain Educat prasUtavatyaH, tatazcaiaurairihAnIya vezyAhaste vikrItAH, tenoktaM vayaM te trayo'pi yuSmatputrAH, ahaM tAvajjinadattaputro jinavallabhaH, itarau tu priyamitradhanadattaputrau priyAvahadhanAvahanAmakAviti, anye tvAhuH, yathA kuladevatayA jinavallabhasyArddhapathe savatsagorUpamupadarzitaM, gosamIpopaviSTavatsapRSThe ca tena bhavitavyatAvazAdamedhyakharaNTitAMhe: proJchanaM kRtaM, tato vatsena svamAtuH kathitaM tayA ca mAnuSabhASayoditaM vatsa ! kiyadetadasya duzceSTitaM ?, ayaM hi pApakarmA nijamAtrA samamadya bhogAn bhoktumudyato vidyate, tatastadvacanazravaNopajAtazaGko jinamatigRhaM praviSTaH sa eva sarvodantaM pRSTavAn, tatastayA kathite svavRttAnte mama mAtA sA tvamitare tu mama mitrayormAtarAvityavocat, tataH sA sAdhvasenotthAya tasya grIvAyAM vilagya rodituM pravRttA, so'pi tathaiva, tata: parasparaM sukhaduHkhapracchanena kSaNamAtraM sthitvA jinavallabhenoktam- amba! mayA tAvanmanAgakAryaM nAcaritaM tAbhyAM tu mama suhadbhayAM svasvajananIpArzvagatAbhyAM kimapi kRtaM bhaviSyatIti na vedmi tad yAmi tajjJApanAyetyabhidhAya yAvadgatastAvadupabhukte te tAbhyAM tata AhUya dvAvapyekatraM bhaNitamanena yathaitAstA asmanmAtarastisro yAcauraistadA'pahRtAH, tato'tidUraM viSAdamupagatAvetau, saMbodhitau jinavallabhena yathA bhavatyevaMvidhamanivRttaviSayAbhilASANAM prANinAM tatmAtkAryaniSThA bhavAmaH, kiM viSAdena ?, tato mocitAH sarvaireva prabhUtavittavitaraNena svamAtaraH, AgantuM pravRttAH svadezAbhimukham, antarA ca paryAlocitaM svajananIbhyAM saha priyamitradhanadattaputrAbhyAM svanagaramanuprAptau svajanavargasya kimuttaraM dAsyAva: ?, tanna yuktaM svadezagamanamAvayoH, tato'nyatomukhamAhitaM pravahaNaM, tanmAtRbhyAM ca paramaviSAdamAgatAbhyAmativAhita AtmA samudramadhye, mukte ca kalaGkabhIteneva jIvitena, jinavallabhastu svamAtaraM gRhItvA samAyAtaH svanagaraM tanmukhAdeva jJAtavRttAntairbahubhirlokairgRhItAnyaNuvratAni, so'pi tathAvidhasthavirAntike mAtrA saha pravajyAmAdAya vidhinA paripAlya gataH suralokam, anye tu vadanti - sarva eva sajananIkAH prAptAH svanagaraM viziSTasaMvegAgatamAnasA babhUvuH paJcANuvratadhAriNaH paramazrAvakA evaM vijJAyAnyenApi na kAryo'tiprasaGgo maithune, kintu viratiH kAryeti / dvitIyakathAnakam sUrasenAviSaye mathurA nagarI, tasyAmasAdhAraNarUpalAvaNyAdiguNagaNAlaGkAradhAriNI samastakalAkalApakuzalA kuberasenA nAma gaNikA, tasyAzcAnyadA kathaJcidgarbhasambhave mahatI zarIrabAdhodapAdi kathitaM vaidyasyAgre tena cAdiSTaM yathA yugmagarbhadoSo'yaM, na tu rogadoSaH, tatastadambayoditaM- 24 // 135 // he vatse ! prasavasamaye mahatI te bAdhA bhaviSyatyata auSadhAdinA gAlaya garbhamenaM, tayoktaM ko hi nAma jAnAna evaMvidhamatidAruNaM pAtakamaGgIkaroti ?, ernational For Personal & Private Use Only Ibrary.org Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRttiHmU.deva. vR. yazo // 136 // tasmAdastu itthamevAyaM garbho, yadbhavati tadbhavatu, tatazca kAlakrameNa prasUtA dArakadArike, jananyoktaM-parityajaite, kuberadasenA'bravIda-amba ! vayasyAtridazarAtramanupAlya tyakSyAmi, evamastviti pratipanne kuberadattakuberadattAnAmAr3e mudrike ghaTayitvA tayoreva kaNThe baddhvA divyamaJjUSAM ca suyantritAkadRSTAntaH kArayitvA tanmadhye te garbharUpe prakSipya dazamadivase yamunAyAM pravAhite, prabhAtasamaye ca sauryapuravAstavyakAbhyAM mahezvaradattayakSadattanAmakAbhyAM zreSThikAbhyAM zarIracintAM vidhAya yamunAtaTa eva zaucamAcaraTyAM dadRze sA lolakallolamAlayohyamAnA''gacchantI maJjUSA taTanikaTam, AgatA ca gRhItvodghATitA yAvattAvadavalokitaM madhyemaJjUSaM bAlakayugmamekaM, tayoranupamarUpadhArako dArako'parA ca dAriketi, tato mahezvaradattenAbhANi-bho yakSadatta ! surUpametadyugmakaM kasyacit, kevalamitthamevamuktaM vyasanaparamparAM maraNaM vA prApsyati ata: saMgopyatAmetat, tato yakSadattenoktaM-yadyevaM putro mamArgyatAM putrikA svayamevorarIkriyatAM, mahezvaradattena tvevamastvityabhidhAya kuberadattAM svayaM gRhItvA kuberadattaM ca tasyArpayitvA svagRhamAyayau, kAlena ca te tadgRhayoH sukhaMsukhena vRddhimupagate, yathaucityamekopAdhyAyasamIpe eva kalAgrahaNaM kArite, jAtazca tayoH parasparaM snehaH, krameNa copArUDhau yauvanaM, ucitasamaye ca zreSThibhyAM ko hyanayoratisnehavatorviyogaM kariSyatIti paryAlocya kAritaM parasparameva pANigrahaNam, anyadA ca dyUtavinodena tiSThatostayoH saMcAritA grahaNake svanAmAGkamudrA kuberadattayA, kuberadatto'pi tAmAlokya svamudrayA sahaikaghaTanAmacintayatkathametanmudrAdvayamekaghaTanaM samAnanAmanyAsaM cirantanamAvayoH ?, ekodarodbhUtApatyatayaivAvAM kvApi nAbhUva, na ca mamAsyA upari kadAcidbhAryAbuddhi-(granthAnam 4000)-stadgatvA pitarAvApRcchAmi, devaguruzapathadAnapUrvaM ca pRSTau tau yathAvatkathitavantau maJjUSAlAbhavRttAntaM, hA ! na sundaramAcaritamityabhidhAya kuberadattAyAstaM vRttAntaM prakathya pitRgRhaM ca tAM prasthApya svayaM mathurAyAM vyavahArabuddhyA gataH, tatra ca bhavitavyatAvazena tasyA eva nijamAtuH kuberasenAyAH kathaJcidgRhaM gataH, dRSTA sA, jAtAnurAgo bhATIpradAnapUrvaM tayaiva saha viSayasukhamanubhUtavAn, krameNa ca saiva svaparigRhe dhRtA, putrazca cha jAtaH / itazca kuberadattA tadaiva vairAgyamUrIkRtya, suvratAgaNinIsamIpe savistarA dharmadezanAmAkarNya saMjAtacaraNapariNAmA papraccha-bhagavati ! yanmayA nijabhrAtari bhartubuddhyA ceSTamAnayA pAtakamupArjitaM tacchodhanopAyo bhavadIyapravrajyA bhavati na vA?, gaNinyoktaM-bhadre ! bhavati, yata uktamasmadAgame"savvAvi ya pavvajjA, pAyacchittaM bhavaMtarakaDANaM / pAvANaM kammANaM to etthaM nasthi dosotti // 1 // ' tata idamAkarNya pravarddhamAnazubhA- // 136 // dhyavasAyayA tayoktaM-yadyevamavilambitaM prayaccha me bhagavati ! svakIyadIkSAM, tayA'pi tadyogyatAmavagamya dIkSitA sA, gRhItadvividhazikSA kAlena Jain EducK e rnational For Personal & Private Use Only w ibrary.org Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12000 cati viruddhavAdi kautukamAmAta paramasa navapada KSaSThASTamadazamadvAdazAditapovizeSazoSitazarIrA brahmacaryabhAvanAH paJcApi vizeSeNa puna: punarAvartayantI vizuddhanavabrahmaguptiparipAlanaparA vRtti:mU.deva. prazastAdhyavasAyasthAnakArohaNakrameNa saMjAtAvadhijJAnAvaraNa-karmakSayopazamA'vadhijJAnamanvAvApat, tena jJAta: kuberadatto mAtrA saha viSayAnanusevamAnaH, va. yazo tatastatpratibodhanArthaMgaNinImApRcchya jagAma mathurApurI, tadgRhaikadeza evAnujJApyAvagrahaM sthitavatI, pitroH samakSaM ca kadAcittaM baalkmaadaay||137|| vatsa ! tvaM me putro'si bhrAtA'si bhrAtRjo'si devaro'si, tvatpitA me bhrAtA pitA bhartA zcazurazca, tava jananyapi mama mAtA zvazrUH sapatnI bhrAtRbhAryA ceti viruddhavacobhirullApayantI krIDayati sma, tataH kuberadatto babhANa-Arye ! kimevamasamaJjasaM jalpasi ?, sAdhvI provAcamahAnubhAva ! nAsamaJjasaM, yadi kautukamAbhAti tadA zRNu kSaNamAtramavadhArya, tata: kathita: sarvo'pi janmaprabhRti vRttAnta:, tatazcAho ! dAruNamajJAnaM yadvazena mayedamakRtyamAcaritamiti paramasaMvegAgatahRdayo nirviNNakAmabhoga: pravajitaH, kuberasenA'pi tatprabhRti brahmacaryarakSaNaparA viziSTazrAvikA'bhUt / ityanivRttidoSAn vijJAya nivRttau yatitavyamiti / / samAptaM dvitIyaM kathAnakam / / adhunA vaNiksutodAharaNaM | tRtIyamucyate hastinAgapure ramye, sArthavAho mahezvaraH / tatpatnI vasumatyAkhyA, garbhiNI sA'nyadA'bhavat / / 1 / / tatraiva tAmasau muktvA, svayaM dezAntara gataH / vANijyArthaM krameNaiSA, prasUtA putrikAM tata: / / 9 / / vRddhi gatA ca divasairna cAyAtazca tatpitA / jJApitaM vasumatyA'sya, tvatputryudvahanocitA / / 3 / / saMdiSTamamunA'muSyai, kanyAM tvaM pariNAyaye: / lagiSyanti yato'traiva, me dinAni kiyantyapi // 4 // tayA'pi mathurApuryA, putrI sA pariNAyitA / AgataH so'pi kAlena, tatra bhAvyaniyogata: / / 5 / / jAmAtRgRha evAsthAna sambandhaM viveda sa: / prAvRTkAlazca tatrAsya, sametastiSThatastathA // 6 // jAtazca divasa: kaizcittasyAlApAdipUrvaka: / duhilA saha sambandhaH, paradArAnivRttataH // 7 // varSAvRttau svakaM dhAma, jagAmAvasare priyAm / apRcchat kva tvayA putrI, pradattA ? sA'pi sAJjasam / / 8 / / avocanmathurApuryA, tata AnAyi tAmasau / svabhuktAM yAvadadrAkSIdgatastAvadvilakSatAm / / 9 / / sA'pi taM pitaraM | jJAtvA, lajjayA'ntaH pravizya ca / zIghramubandhanaM kRtvA, prANatyAgamathAcarat / / 10 / / gADhAnupAtajvalanajvAlA''lIlIDhamAnasa: / sUrINAmantike KB dIkSAM, sadyo jagrAha tatpitA // 1 / anyadvA vaNiksutodAharaNamupadeyate ekasmin grAme devAnandanAmA vaNik prativasati sma, tasya patnI guNavatyabhidhAnA, tatputrI sundarI, sA ca grAmAntaravAstavyena yazonandanAmadheyena // 137 // For Persona & Private Use Only Jain Education international Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 138 // kulaputrakeNa pariNItA, krameNa cAsyA udapAdi nandAbhidhaH putro, gato vRddhimupAruDho yauvanaM ca pariNAyitaH pitRbhyAm anyadA ca maraNaparyavasAnatayA jIvalokasya mRtastatpitA yazonandaH, sA ca sundarI tanmAtA jAtA duzcAriNI, jJAtA ca nandapalyA kathitaM ca nandasya yathA tvanmAtA na zobhanA, na cAsau tadvacanamanumanyate, anyadA ca rajanyAmekadevakule sA sundarI kenacidviTena saha dattasaGketA tasyaikAgramanaM pratIkSamANA yAvattiSThati sma tAvattatputro nando'pi keSAJcitkhiDgaprAyANAM puruSANAM militastasyaiva devakulasya dvArabhUmimAjagAma, te ca puruSAH kathaJcittanmadhyapraviSTAstAmekAkinIM vilokya tAmbUlAdidAnapUrvaM prArthitavantaH krameNa tayA saha sarve'pi ramitvA kiyatyA'pi velayA bahirnirgatya tameva nandaM pravezitavantaH, so'pi ghorAndhakAre tAmajAnAnazciraM rantvA kathaJcidAtmIyavastrabuddhyA tadIyAmbarameva paridhAya tato nirgatya ca svagRhamAyayau, prabhAtaprAyAyAM ca rajanyAM svajananIvastrasaMvItazarIraH svabhAryayA pRSTa upAlabdhazca pApa ! kimetadAcaritaM ?, jananyaiva saha kvApi noSito rAtrau ? na hyanyathA vastraparAvRttisaMbhavaH, tataH so'pi dattopayogaH satyamidamiti vijJAya gADhapazcAttApadahanadahyamAnamAnaso nirviNNakAmabhogastathAvidhAcAryasamIpe pravavrAja / paradArAnivRttavRttInAM sattvAnAmevamihaloka eva doSAn vibhAvya vivekibhistannivRttairevAsitavyamityupadezaparaH sarvakathAnakabhAvArtha iti gAthArthaH // 51 // vyAkhyAtaM doSadvAram, adhunA'vasarAgataM guNadvAramucyate parapurisavajjaNAo, iha paraloe ya lahai kllANaM / etya subhaddA sIyA mahAsaI doNNi diTTaMtA // 52 // parapuruSaH - svabharturanyastasya varjanaM rAgabuddhyA tyAgastasmAtstrIti gamyate, kimityAha- 'iha' atra bhave 'paraloka ca' anyajanmani 'labhate' prApnoti 'kalyANaM' zivaM, 'atra' asminnarthe subhadrA zItA ca dve api kathambhUte ? ityAha- 'mahAsai' tti mahAsatyau 'doNNi' tti dvo 'divaMta' tti dRSTAntau nidarzane iti gAthA'kSarArthaH / bhAvArthastu kathAnakAbhyAmavaseyaste ceme guNadvAra gA. 52 ihaiva bhArate kSetre dakSiNArddhamadhyamakhaNDAlaGkArabhUto'styaGgA nAma janapadaH, tatra campA nAma nagarI jitazatrunarAdhipasya rAjadhAnI, tasyAM copalabdhajinAbhihitanikhilajIvAditattvo'sthimajjApremAnurAgaraktatayA devAdibhirapi jinazAsanAkSobhyasattvo dInAnAthAdidAnopabhogayogyopArjitapracuravitto jinadatto nAma zrAvakaH prativasati sma, tasya cAnurUpAdiguNasamudayA dayAdAnAdiviziSTadharmAnuSThAnAnuzAlinI jinadAsI nAma bhAryA, tayozca janmAntaropAttapuNyodayAnurUpamihalaukikaM paJcaprakAraM viSayasukhamanAbAdhitadharmamArgamanubhavatoH kAlakrameNodapAdi sannihitasakalagAmibhadrA subhadrA nAma kanyA, 9 // 138 // For Personal & Private Use Only Jain Education international www.janbrary.org Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada- sA ca zuklapakSapratipaccandralekheva pratidivasopacIyamAnanikhiladehAvayavA samupAttodAttakalAkalApA ca prathame vayasi vartamAnA kadAcidavalokitA KA vRtti:mU.deva. tatraiva prayojanavazAdAgatena zAkyabhikSUpAsakaputreNa buddhadAsena, vismayasmeracakSuzca ciraM nirIkSya tasyAM saMjAtagADhAnurAgo gRhaM gatvA tadvaraNabuddhyA vR. yazo K jinadattapArzve nijakapuruSAn preSayAmAsa, jinadatto'pi tAnucitapratipattyA sanmAnyAprAkSIdAgamanakArya, te'pi ca kathitavanta: sarvaM, tato jindtto'vaadiit||139|| KucitamevedaM, kevalamanyadhArmiko hyayamato na dadAmyahamAtmaputrikAmamuSya, tato gatvA tai: kathitaM zreSThivacanaM buddhadAsasya, so'pi tadanurAgavihvalitamAnaso vyacintayat-kathaM punareSA mayA labhyA ?, huM jJAtaM-karomi kapaTazrAvakatvaM, zikSayAmi teSAM sAmAcArImiti paribhAvya gataH sAdhusamIpam, abhivandya ca bhaNitavAn-bhoH ! bhoH sAdhavaH ! ahaM bhavabhayatrasto bhavatastrANamAzritaH svadharmarakSayA yUyaM tanmAM rakSata rakSata, tairapi tadbhAvamaparijJAyopadiSTo yatidharmaH, tenoktaM-nAhamenaM kartuM samartho, gRhasthAvasthocitameva me kimapi dharmasvarUpaM vadata, tatastai: zrAvakadharma upadiSTo, gRhItastenApi pUrva kapaTavRttyA pazcAdanavaratazravaNena bhAvasAraM, kathitaM ca guruparato yathA-kanyAnimittamevAyaM, mayA dharmo'nuzIlitaH / sAmprataM bhAvato'pyeSa, pratipanno yathoditaH / / 1 / / tata: paJcANuvratasaptazikSAvratarUpaM dharmamaGgIkRtya gurumUle jAto viziSTazrAvakaH, kArayAmAsa satataM jinabhavaneSu snAtrayAtrAdyutsavaparamparAM, | pratilAbhitavAn prAzukaiSaNIyAhArAdinA jainasAdhuvarga, prastAvAnurUpaM pravarttate smAnyeSvapi sAdharmikavAtsalyAdikRtyeSu, tato jinadatto'pi kAlakrameNa taM tathApariNatazrAvakadharma vijJAya dattavAn svaduhitaraM tasmai, mahAvibhUtyA ca viziSTalagnAdau kAritavAn pANigrahaNaM-krameNa cAsau katiciddinAni tatraiva tayA saha sadbhAvasAraM kAmabhogasukhamanubhavannAsAJcakre, anyadA ca bhaNito rahasi zvazurako jAmAtrA-tAta ! mucyatAmiyamAtmaputrI yenAgacchati zvazurakulaM, jinadatta uvAca-putra ! yuktamevaitatkulastrINAM yat zvazurakule nivasanaM, kevalamatiprabalo mithyAtvaviSayavikAraH prANinAM, anena hRtpUrakeNevAghUrNitA na cetayanti kRtyAkRtyavibhAgaM na vidanti bhASyAbhASyasvarUpaM na paryAlocayanti svaparayorguNadoSanimittaM, tatazca yathA kathaJcitpravarttante | paraparivAdeSu kurvantyalIkAlajAlapradAnAni pracchAdayanti prakaTAnapi sataH suzIlatAdiguNavistarAn, evaM ca sthite gADhamithyAtvAvaSTabdhasvabhAvabhavatpitrAdijanamadhye KHdu:khamavasthAnamAkalayAmi svaputryAH, tenoktaM-tAta ! pRthakasthAne sukhena dhArayiSyAmIti mA vicitto bhUH, tata: zvazureNoditaM-yadyevaM kuru yathAsamIhitaM, KB kitvA''tmA rakSaNIyo duSTakaSAyavetAlebhyaH, pAlanIyaM mahAprayatnena jinadharmaprAptidhanaM kubodhacaraTebhyo, yato duSprApametadatIva saMsAre, tathAhi-prApyante // 139 // | putra ! anekazo mahAjanapUjyA: saurAjyasampado labhyante yathA'bhilaSitaparipUritAzA vaimAnikAdidevAvakAzA:, na punarAsAdyate viziSTasvargApavargasaMsargaheturayaM Jain Educa t ional For Personal Private Use Only ____wwecorary.org Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rayam navapadavattima.deva va. yazo // 140 // vadanaiSIt tAvAta zvetabhikSuAnacitaH, tvamApA jvalati zIlaM na bhavAyadagRhamamA jinapatipratipAdito mahAdharma ityevamanuziSyainaM svaputrIM cAhUya-putri ! gantavyamidAnIM bhavatyAH zvazurakule, tatra ca mithyAtvabahala: khalu tvadIya: subhadrodAha zvazurakulalokaH, tatazca tathA 2 ceSTitavyaM yathA nAyAti pravacanamAlinyaM nopahAsyatAmupaiti jinadharmo nAGgIkaroti mithyAtvameSa te bhartetyAdi | zikSayitvA dvayamapyucitapratipattikaraNapUrvaM vyasarjayat, gatena ca svasthAnaM buddhadAsena pRthagAvAsena sthApitA subhadrA, sA cAnudivasaM jinabhavanagamanapUjAcaityavandanayatyupAsanapratilAbhanAsvAdhyAyakaraNadharmadhyAnAsevanAdisaddharmavyApAraparAyaNA 'bhartRdevatA: kulastriya' iti nItivAkyamanusmarantI ca paramAnta:prItyA sarvasthAneSu taccittamanuvartamAnA yAvat dinAni kAnicidanaiSIt tAvattadIyazvazrUbhrAtRjAyAdivargo vaidharmyamatsareNa tadbhartuH purato bhaNituM pravRtto-yatheyaM na suzIlA tvanmahilA, yato devavandanavyAjena jinAlayeSu gatvA tiSThati zvetabhikSubhi: sahAlApAdiparA ciraM kAlaM, te'pi cAgacchantyanavaratamasyA vezmani bhikSAdivyAjena tiSThanti mahatI velAM, na cAyamatisaMgharSoM vimalazIlazAlinAmucitaH, tvamapi mUDho yo nijakulakramasamAgataM buddhadharmamutsRjya KA bhAryA'nuvRttyA zvetAmbaradharmamAzritaH, tata: sa tadvacanamalIkaM manyamAno'bhyadhAt, "api calati merucUlA jvalati jvalano jale'pyavizrAntam / na tvasyA: saMbhAvyaH, zIlabhaMzo mahAsatyAH / / 1 / / ye'pi ca mahAvrataM dhArayanti sitavAsaso'tibhavabhItAH / teSAmapi yadi zIlaM na bhavet kasyAparasya syAt ? // 2 // devagRhe yacca ciraM tiSThatyeSA na so'pyupAlambha: / yatayastatra vyAkhyAM kurvanti zRNoti sA ca yataH / / 3 / / AyAnti yadgRhamamI bhikSAdinimittamastapApacayAH / svAnugrahecchayA tanmayaiva te nityamAhUtAH / / 4 / / jinadharmamapi na bhAryAnuvRttyA'haM svIkRtavAn, kintu tApacchedakaSazuddhatAmasyAvalokyetyAdivacanairnirloThito vilakSIbhUya sthitaH, kevalaM tacchidrAnveSaNaparo babhUva, anyadA ca mAsakSamaNapAraNake samAyAta ekastapasvI tadgRhaM, tadakSiNa ca pavanapreritaH praviSTastRNAvayavo, na cApratikarmazarIratayA tamasAvapanItavAn, subhadrA ca mahAbhaktyA tadbhikSAdAnAyotthitA'valokya / jalaplavaplAvitamekaM tadakSi sUkSmekSikayA pazyantyadrAkSInnayanaikapradezAvalagnaM tattRNaM, mA bhUniSpatikarmatanormuneretadakSivighAtAyeti cintayantyeva jihvAgreNa / yAvadapanItavatI tattAvattadIyalalATatilaka: saMkrAnta: sAdhubhAlatale, anAbhogayogatazca na lakSitastayA nirgatazca sAdhuH dRSTastadIyasvasrA nanandrA cala tilakabhUSitalalATapaTTaH, tata AhUya buddhadAsaM saMdarya ca taM muni bhaNitavatyau-kimidAnImuttaraM karoSi ?, tato'sAvacintayat-kimetadasaMbhAvyamAlokyate?, athavA tat nAsti saMvidhAnaM yatsaMsAre na saMbhavati, ata eva ca nItAvuktam-"mAtrA svasrA duhitrA vA, na viviktAsano bhavet / / balavAnindriyagrAmaH, paNDito'pyatra muhyati // 1 // tasmAtkimasaMbhAvyamiti pratanurAgastadupari jAto vipariNatazca manAg dharmAt, jJAtazcAyamarthaH a tional kAntaH sAdhumAla dazAvalagnaM tattRNaM, mA bhAvAna, subhadrA ca mahAbhava Jain Educ For Personal Private Use Only ww & brary.org Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo / / 141 // kathaJcitsubhadrayA, cintitaM ca-na sundaramApatitametad yanmannimittena bhagavacchAsanasya mAlinyamajani, tatkathamapanetavyamidaM ?, na cAnapanIte'sminnAjanma | mama dhRtirbhaviSyati, tatkaromi sAkArAnazanena zAsanadevatAprasAdanAya kAyotsargamitivicintya vidhAyopavAsaM sandhyAsamaye racitaviziSTajinapratimApUjA sthitA zAsanadevatA''rAdhanAya kAyotsargeNa, gRhItavatI ca cetasyabhigrahaM yadi mamAyamabhilaSitArtho na setsyati tadA na pAraNIyaH kAyotsargaH, aGgIkRto'yameva ca mayA caramo'nazanavidhiH, evaM ca kRtanizcayA yAvatkiyatImapi rAtriM nirgamitavatI tAvattadIyaDhasattvatA''kampitA svazarIraprabhAjAlena dazApi dizaH samudyotayantI samAyAtA zAsanAdevatA -zrAvike / kiM te priyaM karomIti vadantI, tato'sAvapi samutsAritakAyotsargA vyajijJapatjinazAsanApavAdo yathA'yamapayAtyakAraNAyAtaH / kuru me tathA prasAdaM satyaM yadi jinamate bhaktA // 1 // devatA babhASe -zrAvike ! atrArthe cittakhedaM mA kArSIH, tathA karomi yathA prAtareva zAsanonnatirbhavati, adya rajanyavasAne campApuryAzcatasro'pi pratotyastAvannoddhariSyanti yAvattvayA cAlanIvyava - sthApitodakacchaTAbhirnAcchoTitAH, na ca tvayA yAvadanyAH striyo na gatAstAvattatra gantavyamityuktvA tirodadhe devatA, subhadrA'pi svAdhyAyavinodena yAvadrAtrizeSamativAhayantyAste sma tAvaducitasamaye samutthAya pratolIdvArapAlairudghATayitumArabdhAH pratolyo, nodghaTitAH, militaH pracuro lokaH, paramparayA vyajJAyi jitazatrunarapatinA, samAgataH svayaM, tenApi na kathaJcitpAritA udghATayituM, tato dhUpakaDucchukahastaH sarvataH sugandhipuSpaphalavilepanAdimizraM bali prakSepya samaM sakalalokenodghoSaNAM cakre yo'tra kazciddevo dAnavo vA sa sakalalokasyaivamAdyatapraNAmaparasya bhUtvA prasAdaparastathA karotu yathodghaTante pratolyo, vicarati svecchayA dvipadacatuSpadAdivarga:, tato gaganamaNDalamadhyavarttinI zAsanadevatA nagaryA upari vyavasthitA'bravId yathA yadi mahAsatI kAciccAlanIvyavasthApitodakena vAratrayamAcchoTayiSyati tadodghaTiSyante pratolyaH, tataH sarvo'pi loka: svasvamahelA vyApAritavAn, na kasyAzciccAlinyAmudakamatiSThat, tatazca bahvISu tatra halabole viguptAsu strISu subhadrA zvazurAdilokamavadat, yathA-yadi yuSmadanumatirbhavati tadA'hamapyAtmAnaM parIkSayAmi tataH zvazrUnanandrAdibhirabhihitaM tUSNIM tiSTha, dRSTaM mahAsatItvaM tvadIyaM, buddhadAsenoktam- ko doSA ?, yadyapi nodghATayiSyati tathA'pyanyAbhiH samA bhaviSyati, tato bharturanumatyA tisro vArAH kRtArhannamaskArapAThA kare dhRtvA cAlanImudakaM prakSepitavatI, sthitaM ca tattasyAM tataH purato vAdyamAnaghanAtodyavistarA sakalanagarIlokena parivAritA paramAnandanirbhareNa sametA nijakabhartrA gatA pUrvapratolIm, atrAntare vilokyAsaMbhAvyajalaparipUrNacAlanIhastAM mahAsatI rAjA svayamabhyutthitaH sammukhIbhUya viracitAJjalipuTo'vadatehyehi mahAsati ! vidhehi lokasyAsya bandhamokSam, | // 141 // For Personal & Private Use Only Jain Education international brary.org Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udghATaya pratolI, sA'pi paJcanamaskAroccAraNapUrva tisro vArA AcchoTya cAlanyudakena kapATe cItkAraravabadhiritadigantare jhagityevodghATitavatI, navapada sItA vRttimU deva. kautukAgatasiddhagAndharvAdilokanivahena mumuce tadupari paJcavarNakusumavRSTiH, udaghuSTaM ca gaganAGgaNavarttinA devanivahena-aho ! mahAsatyA: zIlamAhAtmyaM, dRSTAntaH vR. yazo jayatu ca sarvajJazAsanaM yatra sthitAnAmabalAnAmapyevaM vismApitasurAsuranarasamUhaM caritam, Ananditazca sakalanagarIjanasamanvito rAjA, cintitvaaNshc||142|| | dhanyo'haM sarvathA yasya puryAmevaMvidhA mahAsatyaH, tuSTena ca pradAya sarvAGgINAbharaNavastrANi nItA dakSiNAM pratolI, tAmudghATya puna: pazcimapratolI, Ka pazcAduttarapratolI, tasyAM ca yA'nyA mahAsatI mayA samA sA imAmudghATayiSyatItyabhidhAya sthitA, adyApi cottarapratolI tathaiva pihitA vartate campAyAmiti janapravAdaH, tato'nugamyamAnA nAgarikajanapravAdasamanvitena rAjJA varNyamAnA svajanaparijanAdyaiH paThyamAnA bhaTTAdibhirgIyamAnA nArIjanamaGgalagItairgatA | jinabhavanaM, kRtavatI bhAvasAraM tatra jinabimbapUjA, yAtA gurusamIpaM, vihitavatI vinayapratipatti dvAdazAvarttavandanena teSAM, tatraiva cAbhivandya samastasaddhaM dInAdibhyaH prayacchantI mahAdAnaM jinazAsanamAhAtmyametaditi khyApayantI pade 2 samAyayau svagRhaM, praNamya taccaraNayugalaM gatA: svasthAnAni narapatiprabhRtayo haSTatuSTAH, kevalaM maSIkUrcaka eva datta: zvazrUnanandrAdimukheSu, tadbharttApyAgatyoktavAn-asahiSNujanavacobhi: paribhUtA yanmahAsati ! mayA tvam / manasA'pi kSamaNIyaM tatsarvaM suranarArAdhye ! / / 1 / / samyaktvaguNo yAdRk tavojjvalo vimalazIlasaMpanna: / tAdRkkuto'nyanArIjanasya ? satyaM subhadrA'si / / 2 / / suvizuddhazIlazAlini ! na kevalaM zAsanonnatirvihitA / evaM tvayA mamApi sthiratvamApAditaM dharme / / 3 / / ityabhidhAya sthitavatyasminnUce subhadrayA-kAnta ! / matpitrA yadbhaNitaM tatsmara mA taralahRdayo bhUH / / 4 / / evaM taM sthiracittaM vidhAya lokasya samyagArAdhyA / bubhuje saha nijabha; dharmaparA A sottamAn bhogAn / / 5 / / paraloke ca svarga jagAma tasmiMzca divyadevarddhim / anubhUya ciraM yAsyati, siddhipurI sA paramparayA // 6 / / iti samAptaM subhadrA''khyAnakam / / sampati sItAkathAyA avasaraH, sA ca vistareNa padmacaritAdibhya evAvaseyA, sthAnAzUnyArtha prakRtopayogi kiJcilikhyate yadA kilA'yodhyArAjadhAnyAM dazaratho rAjA svayaM vratajighRkSayA prAgvitIrNavarakekayIvacanena laghuputrasya bharatasya rAjyaM dAtukAmo rAmaM samaM lakSaNasItAbhyAM vanaM visasarja tadA lakSmaNastatra svecchayA vicaran ajJAtacaryayaiva viMzatyuttarazatasaGkhyavaMzajAlImadhyavartinaH suuryhaasaabhidhaan-8||142|| khaDgavidyAsAdhanapravRttasya kharadUSaNakhacararAjatanayasya zambUkasya zirAzciccheda, tadIyajananI ca candranakhA rAvaNabhaginI samatikrAntAni madIyaputrasya 8 44003088088899 Sain Educ a tional For Personal & Private Use Only Plbrary.org Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada K vidyAM sAdhayato dvAdaza varSANi siddhaprAyA sedAnIM bhaviSyati tat yAmi tadyogyaM kimapi pAnabhojanAdyAdAya tatpArthamiti cintayantI tathaiva taM pradezamAgatA, vatima deva dadarza bhUmau luThantaM zambUkamastakaM, hA ! kena mama putrasyaivaM vilasitamiti citayantI mumUrcha kSaNaM, labdhacetanA ca pralapya bahuprakAraM yena mama vR. yazo | putrasyeyamavasthA vihitA taM yadIha paribhramantI pazyAmi tadA tatpizitena vitarAmi kAlabalimiti pratipAdayantI gaganatalamutpatitA dadarza rAmalakSmaNau | // 143 // sItAsamanvitau, tadrUpAvalokanAkSiptacittA ca visasmAra putrazoka, vidyAbalavihitadivyakanyArUpA ca samAgatya tadantikamanekaprakAra-cATukarmabhiryuvayormadhyAdeka: ko'pi mAmudvahatviti puna: 2 prArthayantI tAbhyAM gurvadattAM kanyAmAvAM necchAva iti pratipAyadadbhayAmasvIkRtA tayorupari gADhapradveSamupAgatA, taddaSTimArgAddInavadanA tathaivApasRtyA''tmAnaM vilikhya kakSorustanAdidezeSu kararuhergatA rudantI svabhartRsamIpaM, kathitavatI, yathA-vinAzya mama putra kenacidaraNyavarttinA puruSadvayanaikarAmAsahAyena | pApakarmaNA gRhItaM tatsiddhaprAyaM sUryahAsakhaDgaratnaM, mAM ca rudantImekAkinImavalokyAnicchantImapi balAnnijotsaGge vinivezyAnekavidhasakAmoktibhiH | prArthitavantau, tathA'pi yAvanneSTau mayA tAvadahaM dazanakhakSataiH prApitedamavasthAntaraM tAbhyAM, tato ruSTa: kharadUSaNo rAvaNasya dUtamanupreSya sabalavAhanastanmAraNArthamanuprApto | daNDakAraNyaM, dRSTvA ca tatsainyamAgacchannabhasA bhayabhItayA sItayA kathitaM rAmalakSmaNayoH, rAmeNApi lakSmaNa ! saiSa kanyAvyatikara iti prajalpatA nivezitA kAlapRSThadhanuSi karAladdaSTiH, lakSmaNastvAha-prAta: ! kimasyopari bhavata: samarasaMrambheNa ?, tiSTharasatvaM sItAM rakSan, ahameva tvatprasAdena ] nirjityaitatsainyamAgacchAmi, kevalaM pracuravairiveSTito yadyahaM siMhanAdaM vidadhyAM tadA zIghraM bhavatA samAgantavyamityabhidhAya gato lakSmaNakumAraH, kAlapRSThadhanurdaNDamAropya ra pravRttastena saha yoddhu, atrAntare kharadUSaNaprahitadUtenotsAhito rAvaNo'pi puSpakavimAnArUDhaH samAgacchan bhavitavyatAniyogena dadarza sItAM, jAtAnurAgazca vidyAbalAvalokitasiMhanAdasaGketAdizcakAra rAmavyAmohanAya paJcAnanazabdaM, tacchravaNopajAtagADhakopazca rAmadeva:-sundari ! tvayA tAvadihaiva jaTAyupakSidvitIyayA stheyaM yAvadahaM pratipakSasainyamapAkRtyAgacchamIti saMsthApya vaidehIM cacAla tadabhimukhaM, rAvaNastu vijJAya taM gataM vegenAgatyAropayAmAsa puSpakavimAne karuNasvaraM vadantI, prasthitazca gaganamArgeNa, sItA tu hA rAma ! rakSa rakSa mAmapahriyamANAmanena kenApi, lakSmaNa ! samAgaccha 2 zIghraM, pazcAdAgato'pi ki kariSyasi dUradezanItAyAM mayi?, jaTAyo ! tvaM ca kimupekSase mAmanena nIyamAnAM?, svAminA vipakSavijayAya gacchatA tvaM dvitIyo mama darzita ityAdi pralapantI yAvatkiyantamapi dezavibhAgaM ninAya tAvadutthAya jaTAyupakSiNA gADhaM caJcuprahAreNa: prahartumArebhe rAvaNaH, tena kupitena candrahAsakhaDgaprahAreNa // 143 K vilUnapakSadvaya: pAtita: pRthivyAmasau, svayaM ca svIkRtya janakatanayAM puSpakavimAnena gato laGkApuryA, itazca rAmo yAvallakSmaNasamIpaM gatastAvattenoktaM-KSH Jain Educatie Taboral For Personal & Private Use Only www xbrary.org Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada sItAmekAkinI muktvA kiMnimittaM samAgata: ?, sa Aha-siMhanAdaM te zrutvA sAhAyyahetave, lakSmaNenoktaM-hA bhrAta: ! chalitastvaM kenApi, nUnamapahatA sItAhavRttima deva. vaidehI, tadgaccha tUrNam, ityabhihito yAvadvyAvRtya gatastaM pradezaM tAvattaM sItAzUnyamAlokya katicitpadAnyagrato gatvA kaNThagataprANaM jaTAyuM dRSTvA | STAntaH vR. yazo nUnamasmadvaireNa kenacidamu hatvA nItA sIteti vicintya tasya namaskArapratyAkhyAnapradAnapurassaraM niryAmaNAM kRtvA sItAmanveSTuM pravRttaH, jaTAyuzca taddattanamaskArAdyanubhAvena // 144 // mAhendrakalpe pradhAnadevo jAto, rAmadevazca prayatnavihitatadanveSaNo'pi na yAvattAmIkSAMcakre tAvatkSaNaM mumUrccha kSaNaM vilalApa kSaNaM vicacAra kSaNaM vanadevatA KI upAlebhe, atrAntare samAgato vinAzya kharadUSaNaM lakSmaNo virAdhitAbhidhAnakhacaradvitIyastaM pradezaM, dadarzonmattamivetastato vicarantaM rAmaM, babhANa ca-prAta: ? kimevamitaralokeneva ceSTitumArabdhaM bhavatA ?, yoSijjanocitamapahAya zokaM kAryasArairbhUyatAM, tatastadvacanAzvAsito manAga vigatazoko virAdhitamukhaM nirIkSya ko'yamityapRcchat-lakSmaNenoktaM-tAta ! candrodarakhacarasuto virAdhitAkhya: samAgato'yaM me / sAhAyyArtha kharadUSaNena saha samarasaMrambhe / / 1 / / kharadUSaNe ca nihate hataviprahatIkRte ca tatsainye / tvadarzanArthamAgamadayaM mayA sArddhamatibhakta: / / 2 / / tato rAmeNa sItApahAre jaTAyumaraNe ca nivedite lakSmaNasya virAdhitenoktaM-mamaiva dIyatAmAdezo yenAhameva karomi sItAvArtopalambhaM, kevalamidAnI kharadUSaNe vinAzite yadi tadIyarAjadhAnI pAtAlalaGkApurI samadhiSThIyate tata: sundaraM bhavati, tadgamyatAM tAvattatra, tadanantaraM gatA: sarve nabhasA tatra, gRhItA sA nagarI, trAsitastadadhipati: kharadUSaNaputra: sundanAmA gato rAvaNasamIpam, itazca kiMkindhyabhidhAnapure sAhasagatinAmaka: khacara eka: sugrIvarUpadhArI kAmayate tatpriyAM tArAM, sA ca na jAnAti tayorvizeSamiti mantrimaNDalasyAgre kathayati, tena dvAvapi kiMkindhipurAdvahiH kSiptau, satyasugrIvazca yuddhena na taM jetuM zaknoti, tata: kadAcitkuto'pyavagamya kharadUSaNAdimaraNavArtA samaM nijamantriNA jambavantena samAjagAma rAmasamIpaM, tatra kRtA pratijJA-yadi madbhAryAM tArAmalIkasugrIvAnmocayasi tadA'haM tvatpriyAyA: sItAyAH saptAhAbhyantare vArtAmAnayAmi, yadi caitanna karomi tadA jvAlAkalApadurAloke jvalane pravizAmi, taccAkarNya rAmadeva evamastviti pratipAdya samaM lakSmaNena kiMkindhipure gatvA bo(yo)dhayAmAsa saha sAhasagatinA sugrIvaM na cAlakSitayoyudhyamAnayo rAmadevena kazcitsAhasagatiH kazcitsugrIvaH, tatastasya pazyata eva vicchAyita: sugrIvo'nena kathaM kathamapi, tatazcyutaH samAgato rAmAnTikaM, rAmeNApi dvitIyavAraM yodhayitvA trAsitA tasyAlIkasugrIvasya tannibandhanabhUtA vaitAlinI vidyA, tadapagame ca svAbhAvikarUpo'sau viddho bANena prApito nidhanaM, AdezinaH sthAne Adeza iva nivezitastatpade sugrIvaH, K // 144 // tadanu rAmadevo gata: svasthAnaM, sugrIva: svArthasiddhAvantaHpurapraviSTo vismRtya rAmopakAraM bhogasukhAsaktacito na cakAra siitaavaatoplmbhaay yatnam, Jain Educa& ematonal For Personal & Private Use Only wwNwHibrary.org | Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vR. yazo navapada anyedhuzca samAgatya saumitriNA rukSavacanairupAlabdha: vilakSavadanaH pravRttaH sarvata: sItAmanveSTuM, kambudvIpopalabdhaprahAravidhuraratnajaTina: sakAzAdvijJAtakiyavyatikarazca vRttiHmU.deva. tatsahita eva samAgatya dadarza rAmasya ratnajaTinaM, babhANa ca-yathA'yaM ratnajaTI sundarapurasvAmI sItAvAbhijJo devapAdAntamAnIto mayA tadenaM pRcchatu .devaH, tato rAmadevena saharSamAbhASya bhaNito'sau, yathA-kathaya bhoH ! sItAvRttAntaM, tenoditaM-zrUyatAM, rAvaNena nIyamAnA lavaNasamudrasyoparibhAgavarttinA // 145 // K nabhasA nAnAvidhAn karuNapralApAn kurvantI sItA mayA dRSTA yuSmannAmagrahaNapUrvakapralApaiH pratyabhijJAtA ca, tena saha saGgrAmAGgIkaraNenArabdhA mocayituM, KA rAvaNena ca mama vihito vidyApahAraH, aparavyatikaraM ca nAhaM jAnAmi, rAmeNoktam-itaH paramahameva jJAsyAmi, kevalaM nayata mAM tatra yatra kvApi rAvaNaH, tato jambavantenoktaM-yadyenaM tarhi samutkSipyatAM prathamamasmatpratyayanimittaM koTizilAM, yata: purA'nantavIryasAdhunA'tizAyijJAninedaM kathitamAsIt-ya imAmutpATayiSyati sa rAvaNaM haniSyati, tato lakSmaNenoktaM-darzaya me tAM, tadanu darzitA sA tasya, utkSiptA cAnena jAnunI yAvadeSA, samughuSTaM ca devAdimiryathA jayati 2 aSTamo vAsudevaH, tata: sarve'pi gatA: kiMkindhipuraM, vihitakarttavyanizcayAzcA''nAyya hanUmantaM zrIpuranagarAdbhaNitavanto rAmadevaM-svAmin ! preSyatAmayaM sItApravRttyupalambhAya laGkApurI prati, tata: samarpya sItAprattyuyanimittaM svAGgalIyakaM rAmaH preSayAmAsainaM, prAptazcAnekavRttAntAn mArga eva kurvan krameNAsau saparikarastAM purI, tabahistAcca sAlyabhidhAnAyA aGgArakajananyA vidyAkRtaprAkAreNa skhalitabalastaM pAtayitvA DA pArNiprahAreNa raNodyatAM ca sAlI vinAzya mukhAtprabhRtisakalazarIradvidhAkaraNena tadIyasya patyurvajramukhasya chittvA saGgrAme zIrSa praviveza laGkApurI, tanmadhyepraviSTa: prathamaM gato bibhISaNagRhaM, bhANitavAMzca tanmukhena rAvaNaM-vimuJca vaidehImanyathA na te rAmAjjIvitamastIti, svayaM ca jagAma rAvaNodyAnaM, dadarza tatra viSavallIbhiriva mahauSadhI dazAsyaniyuktatrijaTAprabhutirAkSasIbhi: parivAritAM sItAM, kRtapraNAma: samarpayAmAsa tasyA rAmanAmAkaM mudrAratnaM, tata: saMsthApya kathaMkathamapi rudatImenAM nirvApya priyasaMdezaiH pUrNapratijJA bhojayitvA kathaJcidvabhANAsau-samAgaccha mahAsati ! idAnI nayAmi tvAM nijaskandhAropitAM rAmasamIpaM, sItayoditaM-vatsa ! nAhaM parapuruSAGgasparzamapIcchAmi kiM puna. skandhAdhirohaNaM, tavaja tvaM zIghraM, kiMca-yadi tvAmavAgataM rAkSasezvaro jJAsyati tadA'paraM kimapi vinaM kariSyati, tasmAdidaM madIyacUDAratnamAdAya maddayitapratyAyanArthaM tvaritamapasareta: sthAnAt, tato'sAvaGgIkRtya taccUDAratnaM zrutvA ca tatsaMdezakAnutthAya tata: sthAnAdgata: padmAbhidhaM dazavadanasya pradhAnamudyAnam, atrAntare bibhISaNena vijJapto rAvaNa:-bhrAta: ! mucyatAM parakalatramiyaM vaidehI, na khalu paraTAraparigraheNa rAjJAM kAcitpratApavRddhi:, kevalamayaza:kalaGka eva, kiMca-atra pavanaJjayasUnurhanUmAnAgato For Personal Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sItA dRSTAntaH navapadavRttiHmU.deva. va. yazo // 146 // vidyate tena caivaM bhANitamityAdi yAvadAcaSTe bibhISaNastAvadAgatya mandodaryA kathito hanumadvyatikaraH, tato ruSTena rAvaNena tadvadhArtha preSitaM nijabalaM, tadavalokya samAgacchad unmUlayAmAsa taddhananAya hanUmAnudyAnatarUn, nirAcakAra ca tatprahAravidhuraM rAkSasasainyaM, tadanu bhaJjan pratolIkapATAni TAlayansa prAkArATTAlakAn vitrAsayannanekaprakArAn sthAne 2 rAkSasabhaTAn upadravan samastAmeva nagarI samAgata: pavananandano dazavadanAsthAnabhUmi, dRSTvA cainaM rAvaNo babhANa svabhaTAn-re re ! mArayatainaM vAnarAdharma, tata indrajinmeghavAhanAbhyAM tatputrAbhyAM prahartumArebhe'sau, hastalAghavena chalitvA baddhazca kathaJcit nAgapAzai: samarpitazcAnIya svapituH, tenAdiSTa-sarvasyAM nagaryAmitthaM bada eva gRhAdgRhaM bhramayitvA smazAnabhUmau vinAzyatAmeSa:, hanumatoktaM-kimahaM tvatputrAbhyAM baddho yenaivamAdizyate tvayA ?, tvatpitrA'pi na vaddhuM zakyo'haM yataH kiM puna: putrAbhyAM ? kevalaM tvatparIkSArthameva mayA''tmA bandhitaH, sa ca tvaM parIkSito rUkSabhaNanaiH, idAnIM pazya mAmAkAzamArgeNa vrajantamityabhidadhadeva boTayitvA bRhattaTatkAreNa nAgapAzamutpatitastamAladalazyAmalaM nabhastalaM, bhagnaM gADhataracaraNaprahAreNa stambhasahasrasaMkulaM vicitramaNibhUmikAramaNIyaM rAvaNabhavanaM, prakampya pAtitA samastanagarI pazyata eva rAkSasasamUhasya, kSaNAntareNAdRzyIbhUta: saMprAptaH saparivAro hanumAn kiMkindhipuraM, tatra sugrIveNa sAdaramutthAyAliGgitaH, AtmanA saha nIto rAmasamIpaM, vihitapraNAmo rAmadarzitAsane nivizya samarpya cUDAranaM nivedayAmAsa samastameva sItodantaM rAvaNAdivilasitaM ca, rAmastu salakSmaNastacchrutvA sugrIvAdisaMmatenAkAlavilambaM cacAla laGkApurI prati hanUmanalAdivAnarasainyasamanvitaH, prAptaH kSaNAntareNa velandharagirizikharavartivelandharanagaraM, tatra jitvA samudrarAjaM vidhAya tamevAgre gato laGkAsannatrikUTAcalazikharavartihaMsadvIpaM, taba haMsaratharAjaM samare nirAkRtya sthita: sabalavAhanastvayaM, tatsthAnavarttinaM ca vijJAya rAvaNa: samaM rAkSasasainyena saGgrAmanimittaM prasthito laGkApurItaH, atrAntare pAdayornipatya nItipakSapAtinA bhaNitaM bibhISaNena-tyajasva kopaM kulakIrtinAzanaM, bhajasva dharma kulakIrtivarddhanam / prasIda jIvema sabAndhavA vayaM, pradIyatAM dAzarathAya maithilI // 1 / / tata indrajitoktaM-bibhISaNa ! tvaM vairipakSaM samarthayase, bibhISaNenoktaM-maivaM voco, nItireva puraskaraNIyA mahApuruSaiH, tatastacchrutvA samAkRSya candrahAsakhaDgaM dazavadano hantumArabdho bibhISaNaM, so'pyasahanatayA samutpATya stambhamekaM taM prati hantuM pravRttaH, tata indrajitkumbhakarNAdibhi: kathaJcit dhRtau preSitau svaM svaM sthAnaM, tadanu bibhISaNo'bhimAnena nirgatya laGkApuryA gato rAmAntikaM, sanmAnapUrva saMvargito rAmeNa, pazcAdaSTa divasAn yAvadvidhAya tatra dvIpe bhAmaNDalAdisakalasainyamIlakaM rAmadevaH samaM lakSmaNakumAreNa vijayayAtrAprazastamuhUrteSu sugrIvabhAmaNDalahanUmadAdisainyaparivAritazcacAla laGkAbhimukhaM, rAkSasanAtho'pi vijJAya tamAgacchantaM raNarabhasajanitagamanotsAho nirjagAma svabalakalito // 146 / / Jain Educat enational For Personal & Private Use Only wapalbrary.org Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 147 // laGkApuryAH, arddhapathe dvayorapi sainyayorApatitaM yuddha tAvadyAvanmahatA samarasaGkaTTena bhAmaNDalo meghavAhanena sugrIva indrajitA hanUmAn kumbhakarNena pannagavidyayA zrI nAgapAzairbaddhaH, tadnmocanArthaM ca rAmeNa bhaNito lakSmaNaH-smaryatAM sulocano devaH, tato lakSmaNena smRtamAtro'sau samAgatya siMhanAdavidyAM gAruDavidyAM vidyudvadanAbhidhAnaM OM gajaM ca lakSmIdharasya dadau, rAmadevasya tvamoghe divyahalamuzalapraharaNe, tadvyozca divyazastraparipUrNau dvau rathau, pAvanavAruNAgneyazastrANi ca yuddhajayahetUni ? samarpayAmAsa, svayaM ca tadnumatyA gataH sura: svasthAnaM, rAmalakSmaNau tu tAveva rathAvAruhyAjagmatuH saGgrAmabhUmi, dRSTvA ca gAruDavidyAparikaritaM gAruDarathaM 2 lakSmaNasya naSTendrajidAdiniyuktA pannagavidyA sugrIvAdInAM, mutkalobhUtA: samAgatA rAmazibiraM, punazca tai: prArabdhe'nekaprakAraM dAruNe mahAsamare nirAkriyamANeSu mAryamANeSu ca meghavAhanAdiSu rAkSasabhaTeSu bibhISaNena saha saMlagne mahAraNe rAvaNasya tadvadhAya muktAyAM rAvaNena zaktau antarA nipatyAGgIkRtAyAM lakSmaNenAmoghapraharaNatayA praviSTAyAM tasyAM tadvakSaHsthalaM tatprahAragADhavedanAvidhurazarIre patite lakSmaNe svabhrAtRtADanAvalokanopajAtakopena rAmadevena nirantarazaranikaravRSTyA nirastrarathe nAzayitvA pravezite laGkApurIM rAvaNe punarnizceSTAnujAvalokanasaMjAtazokAcca kSaNaM mUrchati kSaNaM pralapati kSaNaM vaikalyamanubhavati rAmadeve tasyAmeva rAtrAvekavidyAdhareNAgatya rAmadevasya kathitaM-yadi lakSmaNasya jIvitena prayojanaM tadA zIghraM sAketapuraM kamapi gamayitvA bharatamAtulasya droNamegharAjasya putryA | vizalyAyAH snAnodakamAnAyyAbhiSicyatAmeSa yena jhagityeva praguNo jAyate tatastaktAla eva hanUmAn bhAmaNDalAdisahAya: preSitastatra, tena gatvA bharatanarapate: saMkSepeNa kathayitvA taM vyatikaraM samaM tenaiva gatvA droNameghagRhaM vimocya pituH sakAzAdvizalyAM kanyAsahasraparivAritAM nivezya bhAmaNDalavimAne | samAnItA zIghraM, tatkarasparza vizalyIbhUtastakSaNAllakSmaNaH, tato gozIrSacandanaviliptAGgo vizalyayA svahastena tatkAlameva rUDhavaNa: suptavibuddha / ivotthito lakSmaNakumAra: samAliGgita: satoSeNa rAmadevena, pariNAyitazca tatraiva mahAvibhUtyA vizalyAM, rAvaNastu carapuruSamyo vijJAya pratyujjIvitaM lakSmaNaM - kSubhitacitto'nekadhA bhaNyamAno'pi sItArpaNakArye mantrijanena prasAdhya bahurUpiNI vidyAM nivAryamANo'pi mandodaryA samaM trijaTayA niSidhyamAno'pi zakunaiH / / puna: saMgrAmAya samAjagAma rAmasainyaM, rAmo'pi samaM saumitriNA sugrIvabhAmaNDalAdisainyasaMyutena sammukho babhUva, punarApatitaM dvayorapi balayormahAyuddhaM, tato lakSmaNena nirantarabANavRSTyA sarvato hataprasaro vihito rAvaNaH, tena ca bahurUpiNI vidyAM saMsmRtya kartumArabdhAnyanekarUpANi, teSu ca khaNDyamAneSu / atyantapIDitena lakSmaNavadhAya muktaM cakraratnaM, tacca devatAparigRhItaM tri: pradakSiNIkRtya lakSmaNasya dakSiNakare samArUDhaM, lakSmaNena copArUDhakopena kSiptvA // 147 // tatsamukhaM tadeva cakraM chinnaM rAvaNasya ziraH, atrAntare nizAcarAnIkaM kAndizIkaM palAyamAnamAlokya sugrIvabibhISaNau saMsthApayAmAsaturnArAyaNapadmazaraNasamAzrayaNena,k Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only www.janilibrary.org Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRttiH mU. deva. va. yazo / / 148 / / rAmalakSmaNau ca pravizya laGkApurI puSpagirizikharavarttipadyodyAnasthitAM vilokya sItAM paramAnandanirbharau sthitvA tatra kSaNaM gatau rAvaNabhavanaM, tatra sanmAnya rAkSasalokaM nivezya yathocitasthAneSu pariNIyAnekarAjaputrikAH sItAvizalyApramukhasvasvAntaH pureNa samaM vicitrasukhAnyanubhavatostayoratikrAntAni SaT saMvatsarANi / atra cAntare sAketapuravarAdaparAjitAsumitrAbhyAM cirakAlaputraviyogasaMtaptamAnasAbhyAM nijaduHkhanivedanApUrva preSito nAradaH samAjagAma tatra, tena ca nivedite jananIvRttAnte samaM bibhISaNasugrIvAdibhiH puSpakavimAnAdhirUDhau sItAvizalyApramukhanijanijAvarodhajanasamanvitau pracuravidyAdharasainyAnugamyamAnau rAmalakSmaNau samAjagmatuH sAketapuraM tadAgamanamavagatya nirgatastatsaMmukho bharatarAjaH, parasparasaGgame ca sAtizayasamAzleSAdisnehakRtyAvasAne praviSTAH sarve paramAnandanirbharA nagarIm, Anandito'parAjitAsumitrAdijananIjanaH, kAritaM bharatarAjenAtisantoSato mahAvarddhanakaM, sthitvA ca katiciddinAni rAmalakSmaNasamarpitarAjyo dezabhUSaNakevalisamIpe niSkrAnto'nekasAmantaparikarito bharatarAjaH, pAlitaniSkalaGkavratazca gato mokSam / itazca bharatapravrajyAnantarameva bhaNito rAjyAbhiSekanimitta vidyAdharAdilokena rAmadevo dadarza lakSmaNaM, tatastatheti pratipadya rAmavacanaM tatsahitenAnenAbhiSikto mahAvibhUtyA lakSmaNakumAro rAjye, jAto nArAyaNAbhidhAno'STamavAsudevo, vizalyA ca tasya paTTamahAdevIti, tadanantaraM ca savairevAbhiSikto rAmaH padmanAbhASTamo baladevaH sItA ca tanmahAdevIti / evaM kRtAbhiSekau dvAvapyAsthAnamaNDapaniviSTau sUryAcandramasAviva nRpagaNaparivAritau bhAtaH, tatazca bibhISaNAdInAM pradAya rAkSasadvIpAdisvasvasthAnAdhipatyaM visRjya tAnnijanijadezeSu vihitarAjyasausthyau yAvannigamayato rAmalakSmaNau kiyantamapi kAlaM | tAvadanyadA rajanyavasAne divyabhavanavarttinyAM zayyAyAmRtusamayasnAtA sukhaprasuptA sItAdevI svapne dvau zarabhapotau bhAsvaravadanodbhAsitAvatyantaramaNIyAkRtI sukhenodaramanuvizantAvadrAkSIt, AtmAnaM ca tAbhyAM sahitaM vimAnAtpatitamapazyat, tato harSaviSAdAbhyAM samameva svIkRtA, svayameva vibuddhA gatvA rAmasamIpamakathayatsvapnaM, tena cAdiSTaM pradhAnaputrayugalajanma, kevalaM vimAnAdyatpatitA'si priye ! tanna sundaramato'syArthasya pratighAtArthaM vidhIyatAM zAntakarmaNyabhiyogaH, tayoditaM yathA''dizati prANanAthaH, itazca tatsamaya eva babhUvApannasattvA sA rAmasya ca sItAyA upari gADhaM prema samAlokya zeSadevyo gurumatsarAdhmAtAntaHkaraNA sItAchidrAnveSaNaparAyaNA ekasmin dine kasyAMciddroSThyAmupaviSTAM sItAM babhaNuH yathA kIdRzaM rAvaNasya rUpamAsIt ?, vaidehyoktaM na mayA kadAcittadrUpaM nirUpitaM kevalaM yadA mama samIpamAgamadasau tadA'dhomukhI taccaraNayugalamahamAlokitavatI, zeSadevIbhirbhaNitaM yadyevaM tadaMghriyugmamevAlikhyopadarzyatAM, tadanusAraNevai zeSatadrUpamupalakSayiSyAmaH, tataH sItayA taccittaduSTatAmajAnantyA mugdhatayaivAlekhi varavarNakAnAdAya For Personal & Private Use Only Jain Educalterational sItA caritre / / 148 // library.org Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatkramadvayaM, gatAyAM ca tasyAM tatkSaNAdeva prayojanAgatasya rAmadevasya zeSadevIbhirupadarzya sItAlikhitaM tatkramayugmaM bhaNitaM rAmasaMmukhaM deva ! tava vallabhAyAH sItAyA adyApyevaM rAvaNe pakSapAto yena taccaraNayugalamAlikhyaivamArAdhayati, rAmadevastu gAmmIryAnna kiJcittAsAmuttaramakRta, na ca sItAyAstamabhiprAyaM prakAzitavAn, anyadA ca samAgate vasantasamaye krIDAnimittaM mahendrodayodyAnamanuprApto rAmadevaH sItAmAlalApa priye ! kasmAttvaM kiJcidalasA vilokyase ?, tayoditaMgarbhAnubhAvopajAtadohadavazAt, rAmeNAvAci kIdRzo dohada: ?, tayA'vAci sarvatra jinabimbapUjAviSayaH, tatastatkAlamevAdiSTo rAghaveNa pratihArImadAdezAt kAraya sarvajinAyataneSu vizeSapUjA, tayA (tena) tu tatheti pratipadya tadvacaH kArite tadAdeze mahendrodayodyAnavarttino nagarIjanasya sItAlakSmaNasamanvitena (rAmadevena) vilokya ciraM vividhakrIDAH pUjAvizeSadarzanArthaM yAvadAgataM jinamandire tAvadAveditaM nijadakSiNAkSispandanaM sItayA rAmadevasya so'vocat-na priye ! sundaramidaM, sItayA'vAdi-svAmin! pratikUlavarttI vidhiH kimadyApi punarjanayiSyati priyavirahaduHkhaM ?, na tuSTa etAvatA rAkSasadvIpaprApaNAdiduHkhadAnena, rAmeNoktamayad yena yadA kiJcicchubhamazubhaM vA priye ! kila prApyam / tattena tadA'vazyaM saMprApyata iha na sandehaH || 1|| tanmA bhUH saviSAdA, devi ! tvamidaM vibhAvya kintvadhunA / savizeSaM kuru dharme, samudyamaM devapUjAdau // 2 // vraja nijagRhaM pravarttaya dInAya janAya dAnamanavaratam / yenAnimittametat | devi ! nihanyate sadyaH // 3 // evamuditA sakhIparivRtA gatA svagRhaM, kRto vizeSeNa jinAyataneSu pUjAdiniropa:, dApayitumArabdhaM dInAdilokabhyo yathaucityena pracuradAnaM ghoSaNApUrvaM, kArita: zAntinimittaM svadevadevInAM pUjodyamaM niHzeSo nagarIlokaH, rAmadevastu tathA sItAM bhaNitvA lakSmaNanarendrAdilokaM svasthAnamanupreSya janaceSTAdyavalokanAdyarthamekAkyeva lokAlakSitastasthau tatraivodyAne, atrAntare gate sakala eva rAjaloke nirAkulo lokaH paradoSagrahaNalampaTaH pravRttaH parasparaM pratipAdayituM pazyata rAmeNaiSA sItA nItA'pi rAkSasendreNa / punarapyatrAnItA, guNadoSavicAramavidhAya // 1 // apahRtya yato nItA, premAsaktena rAkSasendreNa / nijagehaM na ca bhuktA, pratyetu ka evamiha vijJaH ? || 2 || yo yadanuraktacitto yadvA'sau tasya doSamapyuccaiH / guNameva samAkalayati, sItAyA rAmadeva iva // 3 // etaccAkarNya cintitaM rAmadevena yasyAH kRte samudraM tIrtvA klezena dazamukho nihataH / pazyata tasyAH kIdRg janena saMbhAvanA vihitA ? / / 4 / / athavA-yuktamidaM vadati jano, yA purapuruSeNa sAnurAgeNa / nItA nijamAvAsaM, sA kena na hetunA bhuktA ? ||5|| cintayitvA caivaM niyujya carapuruSaM jAnakIzIlaviSaye janavicArazravaNArthaM gatamAtmanA nijagRhaM tatra samAhUya lakSmaNanarendrAdIn samAgateSu tatsthAnaM herikeSu bhaNitaM rAmadevena-bho bhoH 4 // 149 // ! puruSAH ! kathayata rAjasamakSaM sItAviSayaM lokavRttAntaM, tairuktaM vakti jano niHzaGka-sItA kila rAvaNena nijanagarIm / nItvA no bhukteti pratyetu ka For Personal & Private Use Only navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 149 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sItA caritraM navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 150 // zIlakalaGkAmiha prAtaH ! lakSmAdhaetastaM gRhItvA kare nyavIvizadAsamAbhAsamatthitaH saumitriH, tato / etadiha vijJa: ? / / 1 / / zrutvA caitat ya evamAcaSTe-tasya jihvAM svahastaMna lunAmIti pratipAdayannAkRSya kSurikAmatikupita: samutthitaH saumitriH, tato rAmadevo mA gamastvaM kopamittham, evaM nirvicArA na zobhate satAM pravRttirityabhidhAya punastaM gRhItvA kare nyavIvizadAsane, bhaNitavAMzca-prANapriyAmapImA: vaidehI nAtra dhartumicchAmi / itthaM janasaMbhAvitazIlakalaGkAmiha bhrAta: ! |zA lakSmIdhara uvAca-loka: kuTilaprakRtiH, pizuno guNamatsarI bhaSaNazIlaH / KA etadapavAdamAtrAmA muJca mahAsatI sItAm / / 2 / / rAmo babhANa satyaM yattvaM brUSe paraM mahAneSa: / ayaza:kalaGkapaGkaH soDhumazakyo janaviruddha: / / 3 / / tato nivAryamANo'pi lakSmaNAdibhi: samAhUya kRtAntavadanAbhidhasenAdhipatimAdideza rAmo-garbhadvitIyAM sItAM nItvA parityajAraNye, atrAntare lakSmIdharo rAmadevasyopari roSamAdhAya samutthitastata: sthAnAt gato nijamAvAsaM, kRtAntavadanastu yathA''dizati svAmI tathA karomIti pratipAdya praNAmapUrva rAmasyotthAya tatsthAnAd yAnAzAlAyAM rathaM praguNIkRtya puna: samAjagAma rAmasamIpaM, rAmeNoktaM-vraja zIghraM, sarvacaityavandanAviSayadohadapUraNavyAjena nItvA sItAmaraNye muJca, tadAdezAnantaraM kRtapraNAmo gato jAnakIsakAzaM, bhaNitavAMzca devi ! samAruhyatAM vegenAyaM ratho yena vandayAmi tvAM rAmAdezena samagracaityAni, tato'sau tasya kuTilasvabhAvamajAnatI paraM pramodamudvahamAnA samArUDhA rathaM, netumArabdhA nivAryamANA'pi durnimittazataistAvadyAvadgaGgAsAgaraM samuttArya prApitA mahATavIM, dhRtastena tatra rathaH samuttArya muktvA bhUmau sItApAdayornipatya zokabharaniruddhagalasaraNiviniryadgadAkSareNa kathito yathA'vasthito rAmavRttAnta:, tamAkarNya sAvaSTambhamAnasayA niveditaM sItayA-bhoH kRtAntavadana ! madvacanAt vAcyo matprANanAtho yathA-ekapada eva yadyapi mutkosneho mamopari tvamabhUH / tadapi parIkSA svAmin !, zuddhikRte kiM na me vihitA ? |1|| bhaNitvaivaM visarjita: saratho, gato'sau nijanagarAbhimukhaM, sA tvekAkinI mahAraNye tasminnAlApamAtrasahAyamapyaparamapazyantI papAta kSaNaM mUrchayA dharaNItale, zItalavanavAtalabdhacetanA ca-hA nAtha ! hA vallabha ! hA guNADhya !, hA rAma ! nirvyAjadayAnidhAna ! svAmin ! prayacchAzu kRpAM vidhAya, svadarzanaM me bhayapIDitAyA: / / 1 / / ityAdi pralapantI dRSTA puNDarIkapurAdgajabandhanagatena rAjJA vajrajajena, subahuprakAraM komalavacanairAzvAsya pRSTA kathitanijavRttAntA sAdharmikatvena bhaginIti pratipadya nItA svapurIm / itazca kRtAntavadano mahAkaSTena prApta: sAketapuraM, kathayAmAsa nArAyaNAdisametasya rAmasya sItAvyatikaraM, sa tu tamAkarNya mahatA zokavegena svIkRto mumUrccha kSaNaM, labdhacetanazca-hA nighRNena kathamiha, mayA priyA pizunalokavacanena / niSkAzya niraparAdhA'pi vanacarANAM kRtA bhakSyam ? // 1 // ityAdi pralapan bhaNito nArAyaNenakimetena bAlajanocitena bhrAta: ! zokena ?, yadyasti jIvantI vaidehI tatrAdyApi tadA gatvA samAnIyatAmatra, pazcAd yattubhyaM rocate takturyAH, tato gatAstameva Jain Eda ke mational For Persona Private Use Only A brary.org Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo / / 151 / / kRtAntavadanaM puraskRtya sarve gaganamArgeNa taM pradezaM, na ca tAM tatrAvalokitavantaH, pratipAditavantazcAnyA'nyaM bhakSitA sA siMhena vyAghreNa vA, vilakSavadanAH samAgatAH svapuraM kRtavantastatra sItAmRtakRtyaM, nagarajanastu sItAyA rUpAdiguNanikaramanusmaran pravRtto rAmaM nindituM tathAhi evaMvidhaM na yuktaM zatrorapi nirghRNaM | samAcaritum / yadakRta sItAdevyAM rAmo nirvyAjabhaktAyAm // 1 // jananayanamanohAri vyagaNi na rUpaM na nirmalaM zIlam / na ca vanavAse samasukhaduHkhAvasthAnametasyAH // 2 // kevalapararaktamanAH strIhatyAM garbhaghAtitAM caiva / aGgIkRtyA tyAkSIdimAmaho niSkRpo rAmaH || 3|| sItA tu puNDarIkapuramanuprAptA sukhena vajrajaGghagRhe nivasantI krameNAsUta putrayugalaM kAritaM tajjanmani vajrajaGghana mahAvarddhanakaM, ucitasamaye dvayorapyanaGgalavaNo madanAGkaza iti kRte nAmnI, saMpadyamAnasamayocitakarttavyayozca pravarddhamAnayoryAvadajani kalAgrahaNayogyatA tayostAvatsamAgatastatra sakalakalAkalApapArago'navadyavidyAbalo nabhastalamArgeNa siddhArthanAmA cellakaH, avatIrNazca bhikSAnimittaM jAnakIbhavanaM, sasaMbhramotthitayA'bhivandya sItayA pratilAbhitaH svahastenocitabhaktapAnakaiH, bhukto'sau tadgRha evaikadezamanujJApya, tadanu sukhAsInasamAgatya janakatanayayA pRSTaH sukhavihAraH, kathayitvA'sau papraccha tadvRttAntaM sA ca rudantI niveditavatI putrajanmaparyantaM nijodantaM, tatastatsiddhArthena nirIkSya tau tatputrakau mA rodastvaM mahAsati ! te sarvaM sundaraM bhaviSyati, yataH sallakSaNayuktAvetau te putrakau samAzvAsitA caivamasau dhRtavatI taM tatraiva cellakaM katiciddinAni stokakAlenaiva grAhayAmAsAsau sakalakalAkalApaM tau kumArakau samucitodAttapUjApurassaraM gantumicchurvimuktaH siddhArthaH, kAminIjanamanohAri samArUDhau proDhatAruNyaM kumArau, vijJAya vajrajaGkho'naGgalavaNasya pANigrahaNArthaM ca svabhAryAyA lakSmImatyA duhitaraM zazicUlAM samaM dvAtriMzatkanyAbhirvRtavAn, pariNAyitavAMzca prazastadivase, madanAGkuzasya ca yogyAM pRthurAjatanayAM kanakamAlAmanusmRtya tadyAcanAya pRthurAjasya dUtaM vyasarjayat, gatvA dUtena kathite prayojane bhaNitaM pRthurAjena yasya kulaM na jJAyate tasya kathaM nijaputrIM prayacchAmi ?, tato dUtena gatvA pratipAdite vajrajaGghasya tadupari samarasaMrambhaM vijJAya kumArAbhyAM vijJApya vajrajaGgha svayamevAgatya pRthurAjaM nigRhya saMgrAme tatputrI kanakamAlA gRhItA pariNItA ca pRthurAjadattA madanAGkazena, tatprabhRtyanye'pi svaparAkramAkrAntAH kumArAbhyAM sevAM grAhitA bahavo rAjAnaH, samatikrAnteSu keSuciddineSu pRSTA sItA kumArAbhyAM ko'smatpitA ? iti tato'nusmRtaprAcInavyatikarA rudatI janakatanayA nivedayAmAsa mUlata evArabhya yathA rAmasya pitrAdezena vanagamanaM yathA tatrAtmano'pahAro yathA tena nimittena rAvaNamAraNaM yathA punaH sAketapurAgamanaM yathA ca yuvayorgarbhagatayordohadapUraNavyAjenAraNye mama tyAjanaM tathA sarvamakathayat, tato nijamAturniSkAraNaparAbhavakaraNakupitau gatau vajraja vijJApya tena saha // 151 // For Personal & Private Use Only Jain EducatXmational www.brary.org Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo / / 152 / / sarvabalasamanvitau rAmalakSmaNayorupari, samArabdho mahAsaGgrAmaH, kSaNena ca nirastrIkRtau rAmalakSmaNau, tato halamuzalapraharaNavyagrahasto rAmo 'naGgalavaNasyopari lakSmaNo'pi cakrapANirmadanAGkuzasya dhAvitaH tAni cAmoghAnyapi praharaNAni svagotre na prabhavantIti tAbhyAM kSiptAnyapi tayornApakAraM manAgapi kRtavanti, kevalaM kumarapradakSiNAkaraNapUrva rAmalakSmaNakaragocarANye -(graM. 4500) cAbhUvan, tato vilakSavadanau tau cintitavantau-kiM na bhavAva AvAM baladevavAsudevau ?, atrAntare kuto'pyavagatatadIyasaGgaravyatikaraH saha nAradena samAgatastayoreva kumArayoradhyApaka: siddhArthanAmA cellakaH, tataH kathitametAbhyAM rAmadevasya tvatputrAvevaitau tAvanaGgalavaNamadanAGkazanAmAnau yayorgarbhagatayorbhavatA vaidehI mahAraNye tyAjitA, yAni caitAnyamoghapraharaNAni bhavadIyAnyetayornApakAraM kRtavanti tatra 'svagotre na prabhavantyetAnI' ti nyAya iti monmanIbhUH, kevalaM lakSmaNamapyamumarthaM bodhayitvA parityaktasaGgrAmaH saMbhASasva kumArau, tathA sItA'pi nAradAdavagatavRttAntena prathamameva kumArayoH samarasaMrambhamavalokya bhAmaNDalena puNDarIkapurAdatrAnItA kumArazibiravartinI tiSThati, tasmAtsarvamidaM zIghramAtmIkriyatAmiti, tato rAmadeva evamukto bhUtvA lakSmaNasya nikaTavarttI nivedya ca tasya taM vRttAntaM samaM tenaiva samakAlaM svIkRta AnandakhedAbhyAM bASpajalakSAlitakapotalaH sutasamIpamAgantuM pravRttaH, tau tvAgacchantau pitRpitRvyAvAlokya parityaktarathau snehanirbharaM jhagityAgatya patitau tatpAdayoH, rAmadevastu gADhamAzliSya tanujau ruditvA kSaNaM vilapitumArebhe hA putra akAryamAcaritaM mayA yadgarbhagatAbhyAM yuvAbhyAM saha tyaktA tvanmAtA, hA priye ! kathaM jIvitA'si tadA kSudrasattvasaGkule muktA'raNye, ? tato lakSmaNa uvAca bhrAtaH ! kimevaM zocyate ?, na zrutaM kiM tvayA ?raNe vane zatrujalAgnimadhye, mahArNave parvatamastake vA / suptaM pramattaM viSamasthitaM vA, rakSanti puNyAni purAkRtAni // 1 // tanmuktvA zokaM samAgamyatAmitaH pravizyatAM sama kumAralokena nijanagaryAM etaccAvagamya sItA pravaravimAnArUDhA gatA puNDarIkapuraM rAmastu lakSmaNavacanamupazrutya vajrajaGgha kare gRhItvA tvameva me paramabAndhavo yadgRhe vaidehI sthitA vRddhi gatau caitau matputrAvityabhidadhat kumArau ca vAmadakSiNapArzvayorAtmanaH kRtvA samaM lakSmaNapramukhasamastarAjalokena mahAvibhUtyA puSpakavimAnArUDhaH praviveza nagarIm / atrAntare vijJaptaM bibhISaNAdibhiH svAmin! AnAyyatAM janakaputrI, duHkhamAste khalu sA videzavarttinI, tato rAmadevo manyubharaniruddhagalasaraNiravadat-ko necchati vaidehyA AgamanaM ?, kevalaM viSamasvabhAvo lokaH, taM yadi sA kathaJcitpratyAyayituM zaknoti tadA tayA saha mamaikatrAvasthAnaM nAnyatheti, tata evamastviti pratipanne bibhISaNAdibhirmIlitaH sakalo loko nagarIbahiH pradeze, preSitaH sItAnayanAya puSpakavimAnena puNDarIkapuraM sugrIvo, gataH kSaNamAtreNa AnItA tena sthitA sAketapurabahirvarttini For Personal & Private Use Only Jain Educatenational sItA vRttama: 9 // 152 // www.brary.org Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 153 // mahendrodyAne, atrAntare samAgatya nArAyaNena svayaM vihitapraNAmenArghotkSepapUrvamAbhASitA sItA-devi ! vidhAya prasAdamabhyupagamyatAM nagarIpravezaH, tayoditaMyAvallakSmaNa ! mayA nAtmA zodhitastAvanecchAmi purIM praveSTuM, tatastanirbandhamavabudhya kathitaM rAmasya, samAgata: svayaM tatra, bhaNitA ca viracitapraNati: sukhAsanopaviSTA priyA'nena-dayite ! zaknoSi kathaJcit svakalaGkamapanetuM ?, sA'bravIt-paJca divyAni loke-tulArohaNaM ? jvalanapravezo 2 viSakavalanaM 3 phAlagrahaNaM 4 zastradhArAsvApazca 5, tadeteSu katamenAtmAnaM zodhayAmi ?, rAma uvAca-jvalanena, tata: pratipanne tayA khAnitA hastatrizatapramANA samacaturastrA mahAvApI rAghaveNa, pUritA khadirakASThAnAM, jvalito jvAlAkalApadurAloko jvalana:, AhUtA sItA, bhaNitA ca-khalalokasaMbhAvitakalaGkapaGkakaluSaM suvarNamiva zodhayAtmAnamasmin jvalitahutabhuji, sA'pi yathA''dizati svAmI tathA karomItyabhidhAya calitA vikasitakamalavadanA jvalanAbhimukhaM tuSTamAnasA, tata: samasto'pi loko hAhAranupurassaraM bhaNituM pravRtta:- bho bho ! na sundaramidaM rAmadevena kartumArabdham, atinighRNaM karma samAdiSTaM sItAyAH, na khalvasyA manAgapi zIlakhaNDanAM saMbhAvayAmo, mukharAga eva prakaTayati prANinAM malinazIlatAM, na cAsyAH kimapi kuzIlatAlakSaNamAlokyate, atrAntare bhaNitaM siddhArthena-rAmadeva !-2 yadi meru: pAtAlaM pravizati zuSyati ca lavaNajalarAzi: / tadapi na zIlabhaMza: saMbhAvyo janakatanayAyA: // 1 // kiMvA praviSTayaiva hutAzane zodhita evAtmA'nayA, prApto yato lokamadhye sAdhuvAdaH, nivAryatAmidAnI, rAmeNoktaM-siddhArtha ! durjanaprakRtireSa lokaH, kSaNena visaMvadati kSaNena saMvadati, tadyAvanna hutabhuji nirvaTito'syA: zIlakanakaguNastAvana nivartayAmi, sItA'pi gatvA jvalanAntikaM babhANArhatsiddhAdinamaskArapUrva-bho bho lokapAlA: !-rAmaM muktvA'nyanaro manasA'pi hi yadi mayA samabhilaSita: / taddahatAddahano mAM himakaNazIto'nyathA bhavatu / / 1 / / ityabhidhAya yAvattatra dattavatI jhampAM tAvadavAntare jagadbhUSaNamune: kevalotpattau mahimAM kartumAgatena zakreNAdiSTo hariNakaveSa:-kuru mahAsatyA: sItAyA: sAnnidhyaM, tato'sau vimalajalApUrNa kamalakumudakuvalayakahlArazatapatrasahasrapatropazobhitAM vApI vidhAyaikasmin sahasrapatrapadye samupAvezayat sItAM, mumucuH surasiddhagAndharvAdayo gaganagatAstadupari kusumavRSTiM, judhuSuzca-aho ! mahAsatyA: zIlamAhAtmyaM, prahatAzcAnekaza: pratizabdApUritabhuvanavivarA devairdundubhayaH, kiMbahunA ?, parituSTaH sakalo lokaH, patitAvAgatya sItAyAH pAdayolavaNAGkazau, atrAntare / pralayakAlakSubhitAmbhorAzigurulaharIsamUhamiva nikhilalokaplAvanasamarthaM vApIsamucchalajjalapUramavalokya hA devi ! mahAsati ! janakatanaye ! rakSa rakSAnenonmArge pravRttena vApIpAnIyena hriyamANamamumazeSalokamiti janasya karuNapralApamAkarNya samupajAtadayApariNati: sItA devI zIghramuttIrya dvAmyAmapi karAbhyAM pazcAnmukhaM / prerayitvA salilaM vApIpramANameva cakAra, svayaM ca punastasminneva padmAsane samupAvizat, tata: svasthIbhUto loka: sItA'grata eva vimalazIlaprazaMsAM kurvANo 880030030866608608603800608860 2444 60000004 For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRttama. navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 154 // narttitumArebhe, rAmastu-kamalaniSaNNAM zriyamiva vilokya sItAM mahAsatI tatra / bhaNati smaikaM vipriyamamuM kSamethA janakatanaye ! / / 1 / sItA tu-kiM sItAvipriyaM tava priya ! pUrvArjitakarmapariNatiriyaM tu / yannirmalazIlAyA: apyayaza: paGka evaM me / / 1 / / iti bhaNantI samutthAya padmAsanAnirgatya vApyA: pAdayornipatya rAmasya gatA jinamandiraM, vanditajinabimbA ca tadeva nimittamUrIkRtya saJjAtavairAgyasamucchalitacaraNapariNAmA kSamayitvA sakalalokaM cakAra paJcamuSTikaM locaM jagAma cAryikApratizrayaM, yAcitavatI tatsamIpe praNAmakaraNapUrvaM bhagavadarhatpraNItAM dIkSAM, tapasvinIbhistu nItA sA jagadbhUSaNakevalisamIpaM, dIkSitA ca vidhinA rajoharaNAdiveSasamarpaNApurassaraM sA tena, tatastamarthamavagamya rAmadeva: zokApUrNahRdayo'nekavidhAsamaJjasapralApAn kurvANastavaivAnIto lakSmaNena, dadarza vatinI sItAm, abhivandya kevalinaM vanditA bhAvasAraM samaM lakSmaNAdibhiH, kRtAM ca kevalinA dharmadezanAmAkarNya pratanuzokA: savRttA rAghavAdayaH, punarabhivandya gatA: svasthAnaM, niSkalaGkazrAmaNyamanuzIlya zItA'nazanavidhinA mRtvA jAtA'cyutendratvena / anyabhave tu sItA mRNAlakundAbhidhAnanagaravAstavyapurohitaputrasya zrIbhUtinAmna: sarasvatIbhAryAyA: putrikA vegavatI nAmikA babhUva, tayA ca kadAcidyauvanamadamattayA bahiH / kAyotsargavyavasthitaM sAdhuM sudarzanAbhidhAnaM lokena vandyamAnamAlokyAlIkameva lokasyAgre bhaNitaM- bho bho lokA: ! ayamatra mayA mahelayA saha dRSTastatkimenamevaM vandadhvaM?, tatastadAkarNya loko vipariNatastaM sAdhuM ninditumArebhe, tapasvI tu tacchrutvA manasaivAbhigrahaM jagrAha-yAvanmamaiSa kalako nApagatastAvanna mayA pAraNIya: kAyotsargaH, atrAntare ya yathAsannihitadevatayA munipakSapAtena vegavatyA ucchUnIkRtaM vadanaM, pitrA ca zrIbhUtinA vijJAtasAdhuvyatikaraNa saMtarjitA paruSavacanairgRhaM gatA vegavatI, tato'sau samAgatya sAdhusamIpaM gADhajAtAnutApA babhASe sakalalokapratyakSaM-bhagavan ! nirdoSastvaM, kevalaM mayA dustuNDayA tavAlIkamevA''lapradAnaM kRtaM, tatkSamaNIyo mamAyameko'parAdho bhavatA, loko'pyevameva pratyAgatasaMvegayA tayAra pratyAyitaH, tataH parituSTamAnaso janaH punaH sudarzanamuneH pUjAparo babhUva, tatprabhRti caiSA suzrAvikA samajani, kAlAntare ca svayaMbhUnAmnA nRpeNa / zrIbhUti mArayitvA balAtkAreNa bhuktA sA cakAra nidAnam-anyajanmani tava vadhAyAhaM bhaveyaM, tato'nena bhItena muktA sAdhvyA arikanyAkhyAyA: samIpe gRhItapAlitavratA brahmavimAne devItvenotpadya svAyu:kSaye tatazcyutA nijanidAnAnubhAvena hiNDitasaMsArA rAvaNamaraNanimittameSA sItA samutpannA, svayambhUjIvazca rAvaNa iti, prasaGgAgataM caitaduktaM, prakRtaM tvetAvadeva yad vegavatIbhave sItayA sAdhorAlapradAnaM kRtaM tena karmavipAkenAyaM kalaGka // 154 // evamavApa, tata: pazcAttApavazena yallokasamakSamAtmanindApUrvaM tapasvinaH punardoSaM nirAcakAra karma ca pratipede tena zuddhazIlatAbalena zuddhiM ca lebhe| "ka Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only wwQ brary.org Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2280000888 navapada K ityevaM ca subhadrAyAH sItAyAzceha paratra ca kalyANaprAptimavagamya caturthavrate yatna: kArya: ityupadezaparo gAthAbhAvArtha: / / vyAkhyAtaM guNadvAram, adhunA yatanocyatevRttiHmU.deva. chaNNaMgadaMsaNe phAsaNe ya gomuttagahaNakussumiNe / jayaNA savvastha kare iMdiyaavaloyaNe ca tahA // 53 // vR. yazo chana-aprakaTaM tacca tadaGgaM ca-zarIrAvayavastasya darzanam-avalokanaM channAGgadarzanaM tasmin, tathA sparzanaMchuptizchannAGgasyaiva tasmin, 'ca' // 155 // samuccaye, tathA gavAM mUtraM gomUtra-surabhiprazravaNaM tasya grahaNam-upAdAnaM tacca kutsita: svapna: kusvapnazca-duHsvapnastattathA tasmin, samAhAratvAdekavacane, gomUtragrahaNe kusvapne, etasmiMzcatuSTaye'pi kimityAha-'jayaNA savvastha kare'tti 'yatanA' gurulAghavAlocanapravRttirUpAM 'sarvatra' sarvasmin 'kuryAt' vidadhyAt, etaduktaM bhavati-puruSeNa gRhItacaturthANuvratena strINAM strIbhizca puruSANAmaGgopAGgAni nopetyakaraNena draSTavyAni spRSTavyAni vA, dRSTaspRSTeSu KB ca kathaJcinna teSu rAgabuddhi: kAryA, yacca gomUtragrahaNaM tadapi goyonimardanena na karttavyameva, kintu yadA svabhAvenaiva mUtrayati gaustadA tadgrAhyaM, AtyantikakArye tu goyonimardane'pi tatkomalasparzasukhAbhiSaGgo na vidheya:, kusvapne tu strIsevAdilakSaNe evaM yatanA-prathamameva dharmadhyAnapareNa paJcanamaskAramaGgalapAThapUrvaM 'AdAvatyabhyudayA madhyezRMgArahAsyadIptarasA: / nikaSe viSayA baibhatsyakaruNalajjAbhayaprAyAH // 1 / / yadyapi niSevyamAnA manasaH parituSTikArakA viSayAH / kimpAkaphalAdanavadbhavanti pazcAdatidurantAH / / 2 / / ityAdibhAvanAjanitavairAgyeNa jantunA svaptavyaM yena tathAvidhakusvapnalAbha eva na bhavati, atha kathaJcinnidrApAravazye mohodrekAdbhavati tadA tatkAlamevotthAya IryApathikIpratikramaNapUrvamaSTottarazatocchAsapramANa: kAyotsarga: kArya iti, na kevalameSu sarveSu yatanAM kuryAd, 'indriyAvalokane ca tathA' indriyANAM-sparzanAdikaraNAnAmavalokanaM-darzanamindriyAvalokanaM tasmiMzca, tathA / prAgvadeva yatanAM kuryAditi sambandhaH, uktaM caitacchayyambhavAdibhi:-'aMgapaccaMgasaThANaM, cArullaviyapehiyaM / itthINaM taM na nijjhAe, kAmarAgavivaDaNaM // 1 / / gujjhoruvayaNakakkhoruaMtare taha thaNaMtare daTuM / sAharai tao diTTi naya baMdhai diTThie diTTi / / 2 / / " iti gAthArthaH / / 53 / / gataM yatanAdvAram, aticAradvAramasyaivAha paradAravajjiNo paMca haMti tiNNi u sadArasaMtuDhe / itthIe tiNNi paMca va bhaMgavigappehiM aiyArA // 54 // iha vrate paJcAticArA itvaraparigRhItAgamanAparigRhItAgamanAnaGgakrIDAparavIvAhakaraNakAmabhogatIvrAbhilASAkhyA:, etadvatapratipattA dvividha:- eka: // 155 / paradAravarz2ako'paraH svadArasantoSI, athavA nara: strI vA, anayozcaitadaticArakRto yo vizeSastaM darzayati-'paradAravarjina:' anyakalavatyajanazIlasya 2 Jain Educate national For Personal & Private Use Only ww & brary.org Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticAra dvAra. navapada paJcAticArA iti caramapAdAntAt saMbadhyate bhavanti' jAyante, 'trayaH' visaGkhyA eva torevArthatvAt 'svadArasantuSTe' nijakalatrasantoSiNi, kathamiti vattima.deva brU maH paradAravarjI sa eva bhaNyate ya: paradArA mayA na bhoktavyA iti niyamayati, tasya cetvarakAlaparaparigRhItavezyAyAM gamanamAcarata: kathaJcittasyA: _vR. yazo paradAratvAtsvabuddhyA ca tena vezyeyamiti paryAlocanAd bhaGgAbhaGgarUpatvenetvaraM-stokakAlaM parigRhItA-svIkRtA bhATIpradAnena niyatakAlaM sA tathA, // 156 // vezyetyarthaH, tasyAM gamanamaticAraH 1 tathA aparigRhItA-anAthakulAGganA tasyAM gamanaM yattadapi tasyA loke paradAratvena rUDhatvAtkAmukAbhiprAyeNa ca bhartAdyabhAvenAparadAratvAdbhaGgA-bhaGgarUpatayA tasyAticAraH 2 / svadArasantuSTasya tu svakalatraM muktvA'nyasya varjitatvAdetasmin dvaye'pi bhaGga eveti bhAvyam, agretanAstu vayo dvayorapi tulyA eva, tathAhi-anaGgakrIDA tAvanniSpannaprayojanasyAhAryezcarmAdighaTitaprajananaioSitAmavAcyadezAsevanaM kucakakSoruvadanAdiSu ramaNaM vA'bhidhIyate, sA ca yadyapi svadArasantuSTena svakalatre paradAravarjinA tu vezyAsvakalatrayoH parakalatra iva na pratiSiddhA tathA'pi tAbhyAmatyantapApabhIrutayA brahmacaryamAdAtukAmAbhyAmapi vedodayAsahiSNutayA yApanAmAtrArthaM svadArasantoSaparadAravajane pratipanne, tanmaithunamAtreNaiva ca yApanAyA: saMbhavAdarthato'naMgakrIDA'pi parihataiva 3, evaM pareSAM-svApatyavyatiriktajanAnAM snehasambandhAdinA pariNayanavidhAnaM paravivAhakaraNam 4 tathA kAmyete-abhilaSyete yau tau kAmauzabdarUpalakSaNau bhujyanta iti bhogA: gandharasasparzAsteSu tIvrAbhilASa:-atyantatadadhyavasAyitvaM vAjIkaraNAdinA'navaratasuratasukhArtha madanoddIpanamitiyAvat, etAvapi paramArthataH pratyAkhyAtau eva, ata: kathaJcitpratyAkhyAnapravRtterbhaGgAbhaGgarUpatvenAticAratvameSAM trayANAmapi siddham / anye tvanaGgakrIDAmevaM bhAvayantitau hi svadArasantoSiparadAravarjako nidhuvanamevavrataviSaya iti svakIyakalpanayA tatpariharantau yadA vezyAdau paradAreSu ca yathAkramamAliGganAdirUpAmanaGgakrIDAM kurutastadA vratasApekSatvAttayoraticAro'naGgakrIDA, tathA svadArasantoSiNA svakalavAditareNa ca svakalavavezyAbhyAmanyatra manovAkkAyamaithunaM na kAryaM na ca kAraNIyamityevaM yadA pratipannaM vrataM bhavati tadA paravivAhakaraNastatkAraNamarthato'nuSThita bhavati, tadvatI ca manyate vivAha evAyaM mayA vidhIyate, na | maithunamiti, tato vratasApekSatvAdaticAra iti zeSaH, praznottaravicAra: prathamapaJcAzakavRttito'vaseya:, 'itthIe tinni paMca ve' ti striyAstraya: paJca vA aticArA ityatrApi sambandhaH, tatra trayastAvadevaM-svapuruSasantoSaparapuruSavarjanayoH striyA vizeSAbhAvAt svapuruSavyatirekeNAnyeSAM sarveSAmapi KB parapuruSatveneSTatvAdanaGgakrIDAdaya: svadArasantoSiNa iva svabhAryAyAM svapuruSaviSayAstraya evAticArAH, Adyastu yadA svakIyapati: svapatnyA 2 vArakadine parigRhIto bhavati tadA sapatnIvArakamatikramya taM paribhuJjAnAyAM aticAraH, dvitIyastvatikramAdinA parapuruSamabhisarantyAH samavaseyo Jain Educ a tional & For Personal & Private Use Only ibrary.org Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 157 // 'bhaGgavikalpaiH' atikramAdibhaGganAnAtvaiH, prAgvyAkhyAtAnekavidhavyAkhyAbhaGgairvA'ticArA: atikramA iti gAthArthaH / / 54 / / uktamaticAradvAramadhunA bhaGgadvAramaSTamamasyAbhidhIyate itthI puriseNa samaM, visayapasaMgaM karei dappeNa / taiyA bhaMgo jAyai aiyAro annahA hoi||55|| 'strI' lalanA 'puruSeNa' nareNa 'sama' sArddha 'viSayaprasaGga' maithunAsevanaM 'karoti' vidadhAti 'darpaNa' madena vratAticArAbhItatvena yadeti yattadornityAbhisambandhAllabhyate 'tadA' tasmin kAle 'bhaGgaH' vinAza: caturthavratasyeti zeSa: 'jAyate' utpadyate, 'atIcAra:' uktasvarUpa: 'anyathA' anAbhogAdinA sazUkasya 'bhavati' saMpadyata iti gAthArthaH // 55 / / gataM bhaGgadvAramadhunA bhAvanocyate - aThThArasahA baMbhaM je samaNA dhArayati guttijuyaM / bahusAvajjaM nAuM tesi paNamAmi'haM niccaM // 56 // | aSTAdazabhiH prakAraiH pUrvoktairevASTAdazadhA 'brahma' brahmacaryaM ye 'zramaNA:' sAdhavo 'dhArayaMti' bibhrati guptibhi:-uktasvarUpanavabrahmaguptibhiryutaMsahitaM guptiyutaM 'bahusAvA' bahu-prabhUtaM yathA bhavatyevaM sAvadhaM-sapApaM viSayaprasaGgamiti sAmarthyAdgamyate 'jJAtvA' avabudhya, tathA coktaM haribhadrasUriNA| "prANinAM bAdhakaM caitacchAstre gItaM maharSibhiH / nalikAtaptakaNakapravezajJAtatastathA // 1 // " Agame'pyuktam-"mUlameyamahammassa, mahAdosasamussayaM / tamhA mehuNasaMsaggi, niggaMthA vajjayaMti NaM // 2 // " ti 'tesiM' ti, tebhyaH 'praNamAmi' praNipatAmyahaM 'nityaM' sadeti gAthArtha: | // 56 / / uktaM bhAvanAdvAraM, tadbhaNanAcca navabhirapi dvAraiH samarthitaM caturthANuvrataM, adhunA paJcamasyAvasaraH, tadapi yAdRzAdibhirnavabhidvArairvyAkhyeyamato X 'yathoddezaM nirdeza' itinyAyAtprathamaM yAdRzadvAreNAha mucchA pariggaho iha airitta asuddha taha mamatteNaM / eyassau jAviraI sarUvameyaM tu nAyavvaM // 57 / / mUrchA-gAya parigrahaNaM parigrahaH-svIkAra ukta iti zeSa:, kva?-iha' jinapravacane, tathA coktam- "jaMpi vatthaM va pAyaM vA, kambalaM pAyapuMchaNaM / taMpi saMjamalajjaTThA, dhAritI pariharaMti ya // 1 // na so pariggaho vutto, nAyaputteNa tAiNA / mucchA pariggaho vutto, ii vuttaM mahesiNA // 2 // ' sa ca parigraho'tirikte-pramANAdhike vastuni, ayamarthaH- prabhUtavittopArjanAyAmapyasantuSTatAyAM, 'asuddha' tti prAkRtasUtrazailyA 'azuddhena' AdhAkarmAdinA parigrahaH, idamuktaM bhavati-upetya karaNakAraNAdinA'zuddhopAyena gRhAdyutpAdayata: parigrahaH, 'tathe' ti samuccaye mamatvena 157 // Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo / / 158 / / dhanadhAnyAdeH parigrahaH, ayamabhiprAya:- nijasattayA dhRtasya dhanadhAnyAderupari yanmama bhAvo mamatvaM mamedamiti pariNatistenApi parigrahaH, etasya parigrahasya 'tu:' vizeSaNe proktarUpasyeti vizeSayati, yA 'viratiH' nivRtti: 'svarUpa' svabhAvaH, etattu etadeva 'jJAtavyaM' bodhyamiti gAthArthaH // 57 // uktaM prathamadvAreNedam, adhunA bhedadvAreNa vAcyaM tacca yadyapi nirbhedaM tathA'pi viSayadvAreNa bhedavad, atastanmukhenaivAsya bhedAnabhidhAtumAha khetaM vatthu hiraNNaM suvaNNadhaNadhannakuviyaparimANaM / dupayaM cauppayaMpiya navahA tu imaM vayaM bhaNiyaM // 58 // navabhiH prakAraiH navadhA 'tuH' evArthe navadhaivedaM parigrahaparimANalakSaNaM paJcamaM vrataM 'bhaNitaM' pratipAditaM, tIrthakarAdibhiriti zeSaH, iyaM gAthAcaturthapAdavyAkhyA, kathaM punarnavadheti cedatrAha- kSetraM' setuketusetuketurUpaM, tatra yantradyAdijalena pAdAvarttAraghaTTAdibhiH sicyate tatsetu, yattu varSAkAlajalenaiva tatketu, yattUbhayasekaM tatsetuketu, tadviSayaM parimANamapi kSetramityeko bhedaH, tathA vAstu khAtamucchritaM khAtocchritaM ca tatra khAtaM bhUmigRhaM ucchritaM dhavalagRhaM khAtocchritaMbhUmigRhopetameva dhavalagahaM tadviSayaM parimANamapi vAstu dvitIyo bhedaH, hiraNyaM-ghaTitakanakaM tadviSayaM vratamapi hiraNyaM tRtIyo bhedaH tathA suvarNaM ca dhanaM ca dhAnyaM | ca kupyaM ceti dvandvasteSAM parimANaM parimitiH, parimANazabdasya pratyekasambandhAt suvarNaparimANaM dhanaparimANamityAdi draSTavyam, ete catvAro bhedA: pUrvaistribhiH saha sapta, yathA kSetraM hiraNyamiti anusvAro'lAkSaNika eva, tatazca kSetraM ca vAstu cetyAdidvandve eteSAM parimANamiti SaSThItatpuruSe ca parimANazabdasya pratyekaM sambandhAtkSetraparimANamityAdayaH sapta bhedAH, 'dvipadaM catuSpadamapi ce' ti bhedadvayasahitA nava, evaM navadhaivedaM bhaNitaM, bhAvanA tu sarvatra pUrvavad dRzyA, suvarNa ca ghaTitasuvarNaM, dhanaM ca gaNimadharimameyapAricchedyabhedAccaturvidhaM tatra gaNimaM pUganAlikerAdi gaNyata itikRtvA, dharimaM khaNDaguDAdi, tulAyA dhiyata itikRtvA, meyaM ghRtAdi mIyate karSAdibhiritikRtvA, pArIkSyaM drammAdi 'parIkSya' paricchidya gRhyata iti vA, dhAnyaM ca godhUmazAlyAdi, kupyaM suvarNarAjatAbhyAmanyattAmrapAtrAdigRhopaskaraH, dvipadaM dAsadAsyAdi, catuSpadaM gavAzvAdIti, 'api:' samuccaye, caH svagatAnekabhedasUcako'vagantavya iti gAthArthaH // 58 // uktaM bhedadvAramasyAdhunA yathA jAyata idaM tathocyate atthaM aNatthavisayaM saMtosavivajjiyaM kugaimUlaM / nAuM tapparimANaM kuNaMti saMsArabhayabhIyA / / 59 / / arthaM' vittaM 'jJAtvA' viditveti sambandha:, kIdRzam ? 'anarthaviSayaM' vyasanagocaraM, kiMviziSTaM punaH ? ityAha-santoSaH - uttarottarAbhilASanivRttiH santuSTatetiyAvat tena vizeSeNa varjitaM -rahitaM santoSavivarjitaM, bhUyaH kathambhUtaM ? - kutsitA gatayaH kugatayo - nArakatiryagAdyAstAsAM mUlaM kAraNaM kugatimUlaM, Jain Educaernational For Personal & Private Use Only utpattidvAre davadeva zarma kathA // 158 // brary.org Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evaMvidhamarthamavagamya kimityAha-kurvanti-vidadhati, ke ? ityAha-'saMsArabhayabhItA' bhavatrAsatrastA:, kiM kurvantItyAha-tasya arthasya parimiti:-parimANaM / navapadavRttiH mU.deva. tatparimANa-tadiyattAmato navadhA parigrahaparimANamitthaM jAyata iti sUcitamiti gAthAkSarArtha: / / atra ca saMsArabhayabhItA: saMtoSavivarjitamarthaM kugatimUlamanarthaviSayaM / koca jJAtvA tatparimANaM kurvantItyuktam, kathaM caiSo'narthaviSaya: kugatimUlaM cetyetdRssttaantdvaarennaabhidhiiyte||159|| ihaiva jambUdvIpe bhAratavarSamadhyamakhaNDamadhye kozavarddhanaM nAma nagaraM, tatra bhImo nAma brAhyaNaH, tatputrau devadevazarmanAmAnau babhUvatuH, tau ca 3 janmaprabhRtyeva mahAdAridrayapIDitau kathaMkathamapi pitrA yauvanamanuprApitau, tau cAnyadA cintitavantau-yathA'trAvayostAvadbhojanamAtramapi na saMpadyate, tadyAma: K8 kimapi sthAnAntaraM yatra kiJcinirvAhamAtraM saMjAyate, tato gatau tau pitaramApRcchya kauzAmbI, tadA ca tasyAM rAjaputryAH saubhAgyasandIpanaM nAmotsavanaM kRtaM, | tadudyamanake ca samavayovidyAguNAya samAyAtAbhirnavAtithaye brAhmaNadvayAya pracchannaM mauktikasuvarNaratnAdi deyam, udyamanakadine ca bhavitavyatAyogena tasyA niyuktapuruSaistadeva brAhmaNadvayaM samAnavayorUpAdiguNaM vilokyoddhUlitajaI rAjakule samAnIya vihitocitakRtyavistaraM darzitaM rAjaputryAH, tayA ca sajatakaccolake mauktikAdipadArthAn guptAn prakSipyopari karasUpAdi parivezya pratyeka tAbhyAM datte, tAbhyAM tu te AdAya gataM taDAgapAlyAM, gRhItvA jalaM kRtvA caraNazaucaM vidhAya cAtmIyaprakriyAmupasparzanAdikAM bhoktumArabdhaM yAvattAvad dRSTaM mauktikasuvarNAdi, tato'nAdibhavAbhyastalobhasaJodbhUtagADhatanmUpiriNAmayorubha-12 yorapi pravarddhate mAraNAbhilASaH, devena cintitaM-devazarmANaM yadi vyApAdaye tadedaM mama sarva dravyaM saMpadyate, devazarmaNA'pyevaM, tato devenAbhyadhAyi-yathedaM / mauktika-suvarNAdi yadyanAvRttamevAtmapArzve dhArayiSyAvastadA caurAdiH pratigrahISyati, tasmAdidaM nidhAnIkRtya kvacitpradeze'nyatra tiSThAva:, tataH pratipane devazarmaNA tathaiva tannidhAnIkRtya yAvaccalitAvanyo'nyavadhavihitAbhiprAyAvanyapradezAbhimukhau tAvattatrAntare dRSTa eko jIrNakUpo devena, bhaNitazca devazarmA-vatse ! nirIkSyatAmeSa kUpa: kiyadavodakaM ?, tato'sau yAvanirIkSitumArebhe tAvatpraNuna: kUpamadhye, tena ca patatA gRhIta: so'pi zarIradeze, nirAlambanatayA patitau dvAvapi, | mRtvA jAtau sarpatvena, krameNa ca paribhramantau samAgatau nidhAnapradezaM, tatpradezotpannamUcchau cArabdhau yoddhamupArUDhaprabalakopau ca parasparaM yudhyamAnAveva prAptau / | nidhanamupapannau mUSakatvena, tathaiva tatpradezAgamanopArUDhagADhamUrchAvanyo'nyabhakSitasamastazarIradezau mahAvedanAbhibhUtau mRtvA samutpannau kamalatvena, tathaiva ca kAlAntareNa tatpradezamAgatau yUthasahitau parasparamArabdhau yoddhaM, tIvrakopatayA kathaJcinnoparamete yAvattAvatsamAyAtastatra dhanurdaNDamAropyAkarNAntAkRSTazaro vyAdhaH, taM dRSTvA // 159 / palAyitaM dizodizamazeSayUthaM, tau ca tIvrayuddhAbhinivezavivazAvalakSitatadAgamanau hatAvekazaranipAtena tena, maraNasamayasamupajAtamanuSyabhavanirvartanA-8 Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only www. lary.org Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 160 // yogyatathAvidhAdhyavasAyamAhAtmyena cotpannau tasyAmeva kauzAmbyAM mAdhavAbhidhAnabrAhmaNasya vasantinIbhAryAyAM yamalaputrau kRtamucitasamaye tayornAmaikasya rudro'parasya mahezvaraH, krameNa jAtAvaSTavArSikau, anyadA ca mAdhavenaiva saha tannidhAnAsannapradezavartti svakSetraM vrajantau dRSTvA tameva bhUbhAgaM, jAtamUrcchAvubhAvapi / prAgabhyAsavazenaiva, kAcapicyapurassaram ||1|| yAvad yuddhena saMlagnau tAvatpitrA nivAritau / nItau ca svagRhaM prItyA, tiSThataH pUrvavatpunaH // 2 // taM pradezaM samAyAtau yuddhyete ca tathaiva tau evamudvejitastAbhyAM pitA nityamihAntare || 3|| tasyAmeva puryAM manoramAbhidhAnodyAne samavasRtaH samutpannAtizAyijJAno vimalayazonAma sUriH, tadvandanAya gato rAjA sapauraparijanajAnapadAdiH, prastutA dharmakathA bhagavatA, prastAve ca pRSTamazokadattazreSThinA- bhagavAn ! asti mamAzokazrInAmikaikA putrikA, sA ca ramaNIyayauvanamanuprAptA'pi saMjAtarUpalAvaNyakalAkauzalAdiguNasamudAyA'pi vicitrAbharaNanepathyAlaGkArAlaGkRtA'pi prAgjanmanopArjitA'tikaTukadaurbhAgyakarmodayato na kasmaicidrocate na ko'pi tAmAlApayati, tatkiM tayA pUrvajanmani kRtaM yanmAhAtmyena saivaMvidhA saMpannA, ?, sUriNoktaM-bhadra ! zRNu-pratiSThAne nagare babhUva vimalo nAma mahAdhanaH zreSThiputraH, tasya dhanazrInAma bhAryA, sA ca prakRtyaiva nayavinayavirAjitA jitakaSAyodayA dayAdAnapravRttizAlinI zAlInatAdiviziSTaguNamandiramatyantabhaktA bhartuH prANapriyA ca kevalaM vandhyA, tato bhartrA'nyadA paryAlocitA sA-priye ! tavopari nAhaM pariNinISustAvat kevalamidamasmadravyaM yadi mama kadAcitkiJcitpratikUlaM bhaviSyati tadA rAjakulaM pravekSyati tadasti kazcanopAyo draviNaparirakSaNe, ? tayoktaM priya ! nAparo'parastrIpariNayanaM parityajya, tadidAnImasmaduparodhenApyaGgIkriyatAmidaM, ahameva tvadyogyAM kAJcitkanyAmavalokayiSye, tatastaduparodhenAbhyupagate tadIyavacane zrIprabhAbhidhAnAM pariNAyito'sAvanyatarazreSThikanyAM, kAlena dhanazriyA mAraNopAyAMzcintayantI dadarza sA svagRhameva bhikSAnimittamAgatAmekAM parivrAjikAM, dAnasanmAnagRhItAM ca tAmuvAca - 'bhagavati ! madIyabharttA vidveSaparo dhanazriyaM svagRhAt / niSkAzayati yathA'yaM tathA'cirAttvaM vidhatsveti // | 1 || evaM karomIti pratipanne tayA'nyadA vimalasya gacchataH samAsannIbhUya yathaiSa zRNoti tathA pUrvasaGketitanAryAH saMmukhamavadat - bhadre'hamutsukA yAmi, tasyAH pArzve dhanazriyAH / sa yuvA tatra duHkhena, tadviyoge ca tiSThate ||1|| vimalo'pi samAkarNya tadvacanaM nUnaM duSTazIlA dhanazrIstatkiM tayeti vitarkya gRhaM gato babhANa tAM bhadre ! karoSi madvacanamekam !, tayoditam - Aryaputra ! kimIdRkSaM, tvayedaM mama kathyate ? | majjIvitaM tvadAyattamuktamAtre tu kA kathA ? // 1 // tenoktaM gaccha paitRkagRhaM tato'sau mudgareNaiva tadvacaneneva tADitA / patitvA pAdayostasya, rudantI samabhASata // 2 // nAtha ! duzcaritaM kiJcittvayA saMbhAvitaM mama / aprastAve'pi yenaivamAdezo datta IdRzaH || 2 || vimalenApi For Personal & Private Use Only Jain Educaternational prabhA kathA // 160 // elibrary.org Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 16 // rahasyabhedo mA bhUditi cintayatA samutthApya bhaNitA-dhIrA bhava, ayamapi mamAdeza: kRto bhaviSyati tadvaja tAvat, tato dhanazriyA na yuktamidaM kartuM tathA'pyaladhyavacano bharttA mayA ca pratipannapUrvamidamato yadbhavati tadbhavatviti cintayantyA pratipannaM tadvacaH, tato yadA'hamAnayAmi tadA'vagantavyamityabhidhAya visarjitA tena sA, dattA AptasvapuruSAstatsahAyAzca, bhaNitAzca svapuruSA:-yathA dhanazriyaM paitrikasthAne vimucya zIghramadhautapAdaireva tato nivartitavyaM, tataste pratipannatadvacanA dhanazriyaM gRhItvA gatAstatpitRgRhaM, muktA'sau tatra, nivRttAstathaiva te, pRSTA ca dhanazrIpitRbhyAM-vatse ! kimevaM ?, sA'vocat-na jAnAmi, niraparAdhaiva niSkAzitA bhartA, pitRbhyAmuktaM-nedamucittaM, paraM yAvatsamyagvArtAmupalabhAvahe tAvattiSTha tvaM, tato'sau tena vacanena mudgareNeva tADitA rodituM pravRttA, cintitavatI ca-aparIkSyaiva yadahaM, priyeNApriyakAriNA / tyaktA sIteva rAmeNa, hA kiM tasyocitaM tu tat ? / / 1 / / tadevaM-kiM karomi kva vA yAmi, kasyAgre kathayAmi vA ? / vallabhAdudite du:khe, jAtaM zaraNato bhayam / / 2 / / aGginAM dharmahInAnAM, yadvA suprApamIdRzam / saMsAre'niSThasaMyogAbhISTahAnisamAkule | / / 3 / / svakarmaparipAko'yaM, mayA sarvo'nubhUyate / tadasyonmUlanAhetordharma eva mamocitaH / / 4 / / iti saMcintya sA nityaM, dharmAnuSThAnasaGgatA / AsAJcakre kramAyAtasukhaduHkhasamAsthiti: / / 5 / / anyadA ca samAyAtastatra siddhAdezanAmA naimittikaH, pRSTastatpitrA-kimiyaM dhanazrIrduSTazIlA pIlA vA ?, zIlavatyapi zvazurakulaM yAsyati na vA ?, tenoktaM-zIlavatI zvazurakulaM ca yAsyati, atrArtha cAyaM pratyaya:-katipayadinopari bharttA cAsyA AnayanAyA''yAsyati, tatastuSTena tatpitrA dattaM pAritoSikaM siddhAdezAya, visRSTazcAsau, bhaNitA ca dhanazrI:-putri ! tiSTha sukhena dharmaparA, mA conmanIbhUH AyAsyati tavAnayanAya svabha", tatastenAzvAsitA yathA''dizati tAtastathA karomItyabhidhAya vizeSadharmaparA kAnicihinAni tauvAtaSThat / itazca-dhanazrInirgatA gehAdvimalasya yadaiva hi / atyugravyAdhinA grastA, tadaiva zrIprabhA tataH // 1 / / vicitraimantribhirmanvaivaidyairnAnAvadhIpadhaiH / prayatnavandipyasyA, vyAdhernopazama: kRtaH / / 2 / / tatra prakarSamAyAte'nutApagatayA tayA / dhanazrIviSaya: sarvo, vRttAntaH svo niveditaH / / 3 / / samitrabandhuvargAya, vimalAya savistaraH / pazcAttApaparItAtmA, tata: so'pi vyacintayat / / 4 / / asamIkSitakAritvaM, mamAho? asamaJjasam / yenAvicArya saMtyaktA, nirdoSA'pi priyA mayA / / 5 / / hA priye ! vipriyaM dRSTvA, mamaivamatidAruNam / kathamAhUyamAnA'pi, tvameSyasi madantikam ? // 6 / / bhujaGgInAmiva strINAmaho kauTilyavarttitA / aho ! roSaprakRSTatvamaho ! IrSyA'tidAruNA / / 7 / / athavA bhadrikaivaSA, yA mRtyusamaye'pi me / svakarma kathayAmAsAnutApagatamAnasA / / 8 / / atrAntare samAyAta:, siddhAdezo nimittavit / tena nIrogatA'muSyA, AdiSTA svalpakAlikI / / 9 / / etacca naimittikavacanamAkarNya tatpArzvavartI toSika siddhAdezAya, visadhA karomItyabhidhAya vizeSa mAnAvayApadhaiH / prayatnavahiNyAlAya // 161 // / Jain Education emanal For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAtajvaro'yaM, tayA ca tavara navapada K vRttima.deva. vR. yazo // 162|| na paJcAzadyojanagAminI pApacAraiH svalpadinaireva vaidyastadIyamAtaramAdiSTavAn yathA balAttailamAdAyAbhyajyatAM jabaikadezo'syAH, AmavAtajvaro'yaM, tayA ca tathaiva vihite vaidyavacasi sadya eva saMpanno manAkya tatra sthAne guNaH, tato'vabuddhatadrogeNa vaidyenopacarya vividhopacAraiH svalpadinaireva nIrogIkRtAyAM zrIprabhAyAmucitapUjayA vidhivatsanmAnya naimittikavaidyau vimalo rAjakulAdabhiyAcya dinadvayena paJcAzadyojanagAminI carikAmAruhya svayaM gataH zvazuragRhaM, dRSTA ca tatra vicitratapazcaraNazoSitazarIrA dhanazrI, lajjAbharamanthara: svavadanaM darzayitumazaknuvannabhivAdya zvazuraM bhaNitavAMzca kSamaNIyo mamaiko'yamaparAdhaH, punarna kariSyAmyahamevaM, mucyatAM ceyaM dhanazrIryena gRhItvainAM vrajAmi svabhavanaM, kiJcidupAlambhasAramAbhASita eSa tena-bho bho jAmAtRka ! na yuktamevamaparyAlocitakAritvaM bhavato, yata:-"mA hoi suyaggAhI, mA pattiya jaM na didrupcckkhN| paccakkhe'vihu diDhe juttAjuttaM viyAreha // 1 // " kiJca suzIlatAdiguNakalApamAlokyAsyA loko'pyevamudAharati-kuSTaM kuparijJAtaM, kuzrutaM kuparIkSitam / puruSeNa na karttavyaM vimalena yathA kRtam // 1 // " iti tanna preSaNayogyeyaM, kintu bhartRdevatA nAryo'tastvayi svayametadgrahaNAyAyAte na zaknumo vayaM nirAkartumiti pratipAdya ucitapratipattipUrvaM dinapaJcakaM dhRtvA visRSTo'sau dhanazriyA saha samAjagAma svanagaraM, rAjakula eva samarpitA carikA, kArito dhanazrIsamAnayanatuSTacittena mahAnutsavaH, svagRhAniSkAzitumArabdhA ca zrIprabhA, nivArito dhanazriyA, mama svaseyaM nAsyA aparAdhagandho'sti, mamaiva pUrvakRtakamavilasitametat, yadUktam- "sarvaH pUrvakRtAnAM, prApnoti hi karmaNAM phalavipAkam / aparAdheSu guNeSu ca nimittamAtraM paro bhavati // 1 // " iti, mocitazcAtmA pravrajyArthaM, na muktA bhA, bhaNitA ca-tiSTha varSasaptakaM, bhuDkSva mayA'nuraktena saha tAvadudArabhogAn, pazcAttvaM cAhaM ca grahISyAvazcaramavayasi pravrajyA, tato'sau bharturanurodhena sthitA gRhavAsa eva, gateSu keSuciddivaseSu bhaNitvA bhartAraM pracuradravyavyayena kArayAmAsa mahadekaM jinAyatanaM, tatrAnavarataM mahAprabandhena pUjAsnAtrayAtrAdikaraNakAraNaparAyaNAyA vyatikrAntAni sapta varSANi, bhUyo'pi vijJapto bhartA pravajyArtha, tato'sau jinabhavanASTAhnikAmahotsavakAraNapUrvakaM pratimAyogyAbharaNasamakalAdiSu prabhUtadraviNajAtaM vitIrya samaM dhanazriyA zrIprabhayA ca jIvAnandAcAryasamIpe sarvaviratidIkSAM samupAttavAn, kAlAntare ca kSapitaprabhUtakliSTakarmA'ntyasamayasamArAdhita-paJcanamaskArasmaraNAdividhirmaraNe vimalo dhanazrIzca paJcamadevalokaM brahmalokanAmakamagamat, | zrIprabhA tu saudharmadevaloke lalitAGgavimAna evotpede, sAvazeSatatkarmaNA ca tatacyutA bho azokadattazreSThin ! bhavata evAzokadhInAmikA putrikA jAtA, seyaM tatkarmavipAkena daurbhAgyamanubhavati, etacca zrutvA sA jAtismaraNopalabdhapUrvabhavasvavRttAntA azrupAtaM kurvantI vimalayaza:sUreH pAdayornipatya-bhagavan ! svadIkSAdAnena mamAnugrahaH kriyatAmiti vadantI AcAryeNa babhASe-bhadre ! tava nAdyApi vratayogyatA'sti, yato varSapaJcakAdUrdhvamapayAsyati tavedaM daurbhAgyanibandhanaM w yasi pravajyA pravajyArtha, na muktakRtAnA, prApnoti mAha ca zrIprabhA, nivA // 162 // Jain Educ a tional For Personal Private Use Only ybrary.org Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada karma, bhaviSyati prabalo bhogaphalakarmodayaH, tato bhuktabhogA kiyatA'pi kAlena prApsyasi vratayogyatAmitarathA vratabhaGga eva tavAsmin prastAve, tato'sau | vRttiHmU.deva. yathA''dizati bhagavAMstathA karomItyabhidhAya sthitA, atrAntare mAdhavabrAhmaNo'pi kSamAtalamilanmauli: praNipatya vimalayaza:sUreH pAdadvandraM papraccha-bhagavan ! vR. yazo madIyaputrayo rudramahezvarayoH svakSetrapradezagatayoranavaratameva vairabhAvavartane anyatra tu prItyavasthAne kiM kAraNaM?, tato bhagavAMzcAturbhAvakamaraNakAraNaneta-yonidhAnAdivRttAntaM // 163 // savistaramacIkathat, taM ca zrutvA tAvapi tatkSaNAdeva saMjAtajAtismaraNau svapUrvabhavAlokanena svayameva vismitamAnasAvAcAryasya pAdayornipatya pitrAdilokapratyAyanArthaM K& nidhAnaM nirUpya susthAnaviniyogena tanniyojya pitaramApRcchaya tasyaivAcAryasya samIpe vratamaGgIkRtavantau, vidhinA paripAlya samAdhimaraNena mahindrakalpe devAvutpatrAviti / ato'rtho'narthaviSaya: santoSavivarjita: kugatimUlazceti siddham / etatkathAvistarazca bhaginIvatsalavadavagantavyaH, santoSasamanvitastu KM dAnopabhogapradhAno'rtha: karmakSayaheturyazohetuzcAnandAdizrAvakANAmiveti / gataM yathA jAyata iti dvAramadhunA'syaiva doSadvAramAha aNiyattA uNa purisA lahaMti dukkhAI nnegruuvaaiN| jaha cArudattasaDo, pabbhaTTho mAulAhiMto // 60 // nivarttanaM nivRttaM na vidyate nivRttaM-parihAro yeSAM te 'anivRttAH' akRtanivRttaya ityarthaH, puna:zabdo vizeSaNArthaH, kiM viziSTi ?, parigrahAditi, 'puruSAH' narA: 'labhante' prApnuvanti 'duHkhAni' asAtodayAn 'anekarUpANi' vicitrasvabhAvAni narakatiryakSu chedanAdIni manuSyeSu tu snehanAzaprabhUtIni, yuTuktam-"jaNayasuyANaM ca jae jaNaNIsuNhANa bhAuyANaM ca / caDulassa dhaNassa kae nAsai neho khaNaddheNaM // 1 // aDai bahuM vahai bharaM sahai chuhaM pAvamAyarai dhittttho| kulasIlajAipaccayaThiiM ca lobhahuo cayai // 2 // dhAver3a rohaNaM tarai sAyaraM vasai / giriniuMjesu / baMdhavajaNaM ca mArai puriso jo hoi dhaNalUddho // 3 // " tathA'nyenApyuktam-"dveSasyAyatanaM dhRterapacayaH kSAnteH pratIpo vidhikkSepasya suhanmadasya bhavanaM dhyAnasya kaSTo ripuH / duHkhasya prabhavaH sukhasya nidhanaM pApasya vAso nijaH, prAjJasyApi parigraho graha iva klezAya nAzAya ca // 1 // " ko yathA duHkhAni labdhavAn ityAha-yathA 'cArudattazrAddha:' cArudattAbhidhAna: zrAvakaH, kiMviziSTaH, ?-'prabhraSTa:' cyuta: 'mAtulAt' mAmakAditi gAthA'kSarArthaH // 60 / / bhAvArtha: kathAnakagamyaH, taccedam AsoccampAbhidhAnAyAM, nagaryA zreSThisattamaH / bhAnurnAma guNaiAta:, suzIlavinayAdibhiH / / 1 / / tasya prANapriyA bhAryA, subhadreti guNAnvitA / Jain Educ a tional For Personat Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo / / 164 / / babhUva svacaritreNa, pavitrA putrakAGkSiNI || 2 || pratyahaM cAhatAM pUjAM kurvANau svajinAlaye / cAraNazramaNaM zreSThaM, kadAcittAvapazyatAm ||3|| namaskRtyA'tibhaktyA taM putrakAmAvapRcchatAm / zrAvakAviti saMcintya, tau muniH pratyabhASata ||4|| alpIyasaiva kAlena, bhavitA yuvayoH sutaH / zreSTho naigamavaMzasya, bhaNitvaivaM tiro'dadhat // 5 // divaseSvatha gacchatsu tayoH putro'bhavatpriyaH / cArudattakRtAbhikhyaH, kalAkauzalakovidaH || 6 || harisiMhAdisanmitraiH, sametaH so'nyadA gataH / aGgodaragirerante, nimnagAM ratnavAlikAm ||7|| krIDantastatra te dRSTvA, strIpuMsapadapaddhatim / sakalatro yuvA kazcidAste'mutretyacintayat // 8 // tatastadanusAreNa, yAvatkiJcidime gatAH / tAvaddhemantadhAmeva, zaityena kadalIgRham || 9 || apazyaMstatpraviSTAzca, puSpazayyAM manoramAm / sakozaM khaDgaralaM ca, tadadUre drumeNa ca // 10 // samaM lohamayaiH kIlaiH, kIlitaM dadRzurnaram / sarvAGgasundaraM navye, varttamAnaM vayoguNe // 11 // cArudatto'tha tAnAha, taM vilokya tathAsthitam / bho vayasyAH sajIvo'yamadyApi kila lakSyate // 12 // tadeSa mocanIyaH syAt, kenopAyena ? kathyatAm / Ucuste dezakAlajJaH, tvameva yadi vetsi tam // 13 // pazyannitastato'sAvapyauSadhIvalayatrayam / nAmAGkaM khaDgaratnasya, tasya koze vyalokata // 14 // gRhItvA nijabuddhyaiva, teSAmekena mocitaH / apareNa ca saMrUDhavraNo'sau tatkSaNAtkRtaH || 15|| saMjIvanIyanAmnA ca, tRtIyavalayena saH / naSTaniHzeSasaJjJo'pi, pratyAnIto'tha cetanAm // 16 // tato nimeSamAtreNa, vaktuM tenopacakrame / mamopakAriNo yUyaM bhoH ! tacchRNuta me kathAm / / 17 / / vaitADhyadakSiNazreNyAM, nagaraM shivmndirm| mahendravikramo rAjA, tatra vidyAdharAdhipaH ||18|| tasyAmitagatiH putro, jAto'haM me vayasyakau / babhUvatuH priyau gaurimuNDadhUmazikhAbhidhau / / 19 / / kadAcitsahitastAbhyAM hrImantaM nagamAgataH / hiraNyaromanAmA ca mAtulo mama tApasaH // 20 // tatrAste tasya putrI ca, navopArUDhayauvanA / lekheva zazinaH saumyA, saJjJayA sukumAlikA // 21 // vilokya tAmahaM prAptaH, kAmabANazaravyatAm / saMlakSito vayasyAbhyAM nItaH svanagaraM prati / / 22 / / matpiturjJApitaM cedaM, tAbhyAM tenApi matkRte / vRtA'sau pANisaMgrAhaM, kArito'haM zubhe'hani // 23 // tato'nubhavataH sArddha, tayA bhogasukhaM mama / devaloke surasyeva, gataH kAlaH kiyAnapi || 24|| sukumAlikayA sArddha, dRSTo dhUmazikho'nyadA / akRtyanirato dRSTo, na ceSTo'sau virUpakRt // 25 // pramattabhAvatazcAhaM, vicarAmi yathA purA / sarvatrAzaGkitastena, cAdya baddho'hamatragaH // 26 // gataM cAdAya tAM yAvattAvad yUyaM samAgatA: / mocito bhavadbhirato, bhavanto mama bAndhavAH // 27 // ityuktvA cArudattasya mitrANyApRcchaya sAJjasam / nAmAnvayAdi vijJAya yathA''yAtamayAdasau // 28 // samitrazcArudattastu, samAyAto nijAM purIm / yauvanaM samanuprApto, lIlAyA vAsamandiram // 29 // sarvArtho mAtulastasya tatputrI navayauvanA / nAmnA T For Personal & Private Use Only Jain Educatenational cArudatta vRttaM // 164 // brary.org Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU.deva. vR. yazo // 165 // mitravatI tasyAH, pitRbhyAM grAhita: karam / / 30 / / kalAsvAsaktacitto'bhUnna bhogasukhasaMmukha: / pravezitastato goSThI, gurubhyAM lalitAmasau / / 31 / / yatheSTaM vicaranneSa, tayA samamudAradhIH / sutAM kaliGgasenAyA, rUpayauvanazAlinIm // 32 // vezyAM vasantasenAkhyA, pratyakSAM kamalAmiva / dRSTvA kAmavazaM yAto, varSIdazabhistata: / / 33 / / tayA samaM vizAlAkhyA, koTI svarNasya SoDaza / ajJAtA eva kAlena, kAmAsaktena nAzitAH // 34 // yAvattena tato'nyedhurmadirApAnaghUrNitaH / kaliGgasenayotsRSTo, vinaSTagRhavistaraH / / 35 / / kathaJcitsvagRhaM prApto'bhyusthito nijabhAryayA / piturmRtyuM zucaM mAturavabudvyAtiduHkhita: // 36 / / gRhItvA patnyalaGkAra, gato vANijyatRSNayA / usIrAvarttanagaraM, sAkaM mAtulakena saH // 37 / / tatra prabhUtakarpAsaM, jagrAha vihitAgrahaH / dhanArjane punastAmAliptimAgacchata: pathi / / 38 / / dagdho davAnalenAzu, karpAsastasya pazyataH / tato'zvena gata: prAcI, dizamutsRjya mAtulam / / 39 / / vinaSTaM tamapi tyaktvA, padbhyAmeta prayAtavAn / pipAsApIDito'nyedhurudite ravimaNDale // 40 // priyaGgupattanaM prApta:, potavANijikAkulam / dRSTa: surendradattena, tasmin pinayanena saH / / 4 / / putravatpratipannazca, bhojanAcchAdanaistadA / vAryamANo'nyadA'mbhodhimavatIrNo dhanAzayA / / 42 / / saMprApto yavanadvIpaM, bhrAmyaMstannagareSu ca / aSTau koTIdhanasyAzu, samupArjitavAnasau // 43 / / svapurAbhimukho bhUyazcacAlAvAntare'sya ca / sphuTitaM yAnapAtreNa, dUrobhUtaM dhanena ca // 44 // jIvitavyAvazeSeNa, phalakaM prApya kathaM ca tat (praaptvaaNstt:)| saptarAtreNa tIrNo'bdhiH, prAptaM rAjapurasya ca // 45 / / bahistAdAzramasthAnaM tatra dRSTazca maskarI / kuzalo rasavidyAsu, nAmnAdinakaraprabhaH / / 46 / / lagnastatpRSTha evAsau, svIkRtastena putravat / kadAcidrasalobhena, nIta: kamapi parvatam / / 47 / / tannitambaikadeze ca, kUTayantrArgalAvRtam / kRtAntavadanAkAraM, mantrayogaprakAzitam / / 48 / / pradarzya vivaraM ghoraM, sahAtmanA pravezya ca / darzayAmAsa tanmadhye, kUpaM sa narakAkRtim // 49 / / pUtigandhiM caturhastaM, ghanAndhatamasA'nvitam / samaM dairghyapRthutvAbhyAM, tridaNDI tamuvAca ca / / 50 / / putrakAvatarAmutra, yenaikaM te dadAmyaham / tumbakaM rasasampUrNaM, so'pi tRSNAndhamAnasaH / / 51 / / kRtvA'lAbu kare rajjvA, caturnaramitAM bhuvam / gato yAvadadholagno, rasAditsApraNunnadhIH / / 52 / / AdhastyamekhalA tAvattamodurlakSyamUrttinA / mAnuSyabhASayA'dhastAnmA vikSa iti vAritaH / / 53 / / kenaciccArudatto'pi, ko vArayati mAmiha / parivrAjo girAyAtamityuvAca bhayojjhitaH / / 54 / / tenoce vaNigaramyabdhau, bhinnapotastridaNDinA / dhanecchAnugata: kSipta: svArthInaSThena pApinA / / 55 / / kRtvA pazUpahAraM mAM, rasAya sa gataH svayam / adhobhAgo mama prAyo, rasena prApita: kSayam // 56 // tadevamudadhi tIrcA, yathA'hamiha duHsthitaH / cArudatta ! gato nAzaM, tathA tvamapi mA gama: // 57 / / samarpaya mamAlAbu, yena te rasapUritam / pratyarpayAmi rasena tvaM vinazyasi / / 58 / / tatastadarpitAlAbu, kAruNyAt pratipUrya sa: / // 165 / / Jain Educatiemational For Personal & Private Use Only wwwhdbrary.org Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 166 // K prAyacchaccArudatto'pi, rajju calitavAMstataH / / 59 / / parivrAjoparisthenAkRSyAnItastaTAntikam / yAcito dugdhikaM nAsAvarpayAmAsa marmavit / / 60 // cArudatta krUrAbhiprAyatAM tasya, parivrAjo'vabudhya ca / cikSepa kUpa evaitad, dugdhikaM rasapUritam / / 6 / / parivrADapi taM jJAtvA, muktvA'lAbu sarajjukam / tathotsasarja vRttaM patito, mekhalAyAmasau yathA // 62 / / tato mRtyubhayatrasto, lalATaghaTitAJjaliH / tIthakRdbhyo namaskRsya, sAgAraM vratamAdade / / 63 / / hiMsAnRta(vitatha)cauryebhyo, maithunAt saparigrahAt / sarvAtmanA nivRtto'smi, manovAkkAyasaMyataH // 64 // namastebhyo, mahAtmabhyo, yaistyaktvA bhogasampadaH / kRto jinendranirdiSTa:, saddharmo dharmavatsalaiH // 65 / / lobhamohakaligrastA, nimagnA du:khasAgare / asmadvidhAstu yAntyevaM, vinAzaM dhanakAkSiNa: // 66 / / zocantaM taM vilokyaivaM, so'dha:patitanaigamaH / uvAca mA viSaNNo bhUstvamevamatidurmanAH // 67 / / yena yAdRgprakAreNa, kRtAni bhavasantatau / zubhAzubhAni karmANi, sa tAni labhatetarAm / / 68 / / yadyapyevaM tathA'pyeka, upAyastava nirgame / samasti yadi zaknoSi, kartumatrastamAnasaH / / 69 / / Agacchati rasaM pAtumiha godhA dine dine / tatpucchadezasaMlagno, yadi yAsi gatastadA // 70 / / no cettvamapi mAnnyAyAtsamAsannAntimakSaNaH / zrutvedaM svasthacitto'bhUttulyarAtriMdivasthitiH // 71 / / itaro'pi rasaprauDhidagdhAvayavasaMhatiH / paralokaM gatastIvravedanAdUnamAnasaH // 72 // taM vijJAya mRtaM cArudatto'pi parameSThinAm / namaskAraparastasthAvatrauSIdanyadA dhvanim / / 73 / / kasyApyAgacchato bhItastatazcintAkulo'bhavat / kimetaddhata hu~ godhA, sametyeSA rasArthinI / / 78 / / tacchabdo'yamiti jJAtvA, praNipatya jinottamAn / apramattatayA tasthau, tAvatsA yAvadAgatA / / 75 / / nirgacchantI rasaM pItvA, gRhItA'trAntare dRDham / karAbhyAM pucchadeze'sau, tayA cAkRSya saGkaTAt / / 76 / / vivarAtsa bahirdezaM, jananyA vopalambhitaH / karAbhyAM mumuce godhA, tato mUrchAmupAgataH / / 77 / / puna: pratyAgataprANaH, pribhraamynnitsttH| araNyamahiSatrasta, ArUDho vipulAM zilAm / / 78 / / roSAttametya mahiSaH, pradezaM tajjighAMsayA / zRGgAbhyAM tADayAmAsa, tAM zilAM yAvadAdRtaH / / 79 / / kuto'pi tAvadAgatya, gRhIto'jagareNa sa: / tayorbhaNDanamAlakSya, samuttIrya zanaistataH / / 80 / / gacchannaraNyamArgeNa, pratyantagrAmamAgataH / vANijyAya sametena, 188 rudradattena tatra ca / / 81 / / sa mAtulasakhenAzu, dadRze pAlitastathA / bhUyaH punarnavo jAtaH, svarNabhUmau cacAla ca / / 82 / / samaM tenaiva lAkSAdi, gRhItvA tucchabhANDakam / iSuvegavatI nAmnA, nadIM gatvA tatAra tAm / / 83 / / girikUTaM samullaGghaya, prAptau vetravanaM tataH / TaGkaNaM viSayaM yAtau, saMgatau dhanatRSNayA 84 / / saMgRhyAjadvayaM tatra, tadArUDhau prajagmatuH / kRtAntavadanAkAramajagAma krameNa tau // 85 // ullaDDite ca bhUbhAge, rudradatta: kiyatyapi / // 166 // | zirasyaJjalimAdhAyoditavAnidamaJjasA / / 86 // na zakyamamuto dezAdaho ! gantuM padAt padam / tasmAtkurvo nihatyAjau, bhastrike madhyaromike / / 87 / / tau t ional ww & brary.org Jain Educa For Personal & Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tanmadhyapraviSTau cotkSiptAvAmiSabuddhinA / bhAruNDadvitayenAvAM, yAva: svarNabhuvaM sukham / / 88 / / cArudatto'bhyaghAdevaM, hA na yuktamidaM yata: / navapadavRtti:mU.deva. AbhyAmuttAritAvAvAM, durgakAntArato'muta: // 89 / / tadetannighRNaM karma, kRtajJatvaM vihAya kaH / kuryAt ? kiMceha hiMsAto, yo'rtho mA bhUtsa na: kule vR. yazo // 90 // vihasyovAca rudrastu, na tvadIyAvajAvimau / yanmahyaM rocate kiMcittatsvayoH karavANyaham / / 91 / / ityuditvA jhagityeva, jaghAna nijavAhanam / // 167 // / dvitIyazcArudattasya, cakito mukhamaikSata / / 92 // tato'sau tamuvAcaivamaho basta ! tvayA purA / hiMsA pravarttitA kvApi, tvaM tena prApsyase vadham . // 93 / / manovAkkAyayogairyo, jIva: karmAkarotpurA / zubhAzubhaM bhavettena, tadbhogyaM nAtra saMzaya / / 94 / / tadevaM na samartho'smi, trAtuM tvAM kintu madvacaH / zRNu bhAvena yad duHkhI, punastvaM na bhave bhaveH // 95 / / mRtyuduHkhArtajantUnAM, manovAkkAyaceSTitaiH / pIDA mayA na kAryeti, gRhANa prathamaM vratam // 96 / / utpadyate vadho yasmAjjIvAnAM jIvitaiSiNam / pIDA vA tanna vaktavyaM, mametyastvaparaM vratam / / 97 / / na harttavyaM paraM dravyaM, sacittAcittamizrabhit & / mayeti pratipadyasva, tvaM tRtIyamapi vratam // 98|| naratiryaksurastrINAM manovAkkAyayantritaH / maithunAdvirato'smIti, caturthavratamAcara // 99 / / abhyantarastathA bAhyo, na karttavyaH parigrahaH / trividhema mayetyevaM, paJcamaM svIkuru vratam / / 100 / / itthaM vratAni paJcApi, tvaM cetsamyak kariSyasi / jinoditAni divyarjharlapsyase'nyabhave tadA // 101 / / naca mAM rudradatto'yaM, hantItimanasA kuru / svakRtAnyeva karmANi, nighnantIti vicintaya / / 102 / / anyaccharIramanyo'haM, bhoktA svakRtakarmaNaH / nityo'hamidamadhrauvyaM, pratipadyasva bhAvataH // 103 / / kaudhAdibhAvacaurANAM, bhaktvA | prasaramAdarAt / jJAnAdiratnasaGghAtaM, paripAlaya santatam / / 104 / / arhadAdinamaskAra, parAvarttaya cetasi / ityukta: praNato bhUtvA, sarvabhaGgIcakAra saH | / / 105 / / atrAntare samAgatya, rudradatto jaghAna tam / sakRpaM cArudattena, vAryamANo'pi sattvaram / / 106 // tatkRttI bhastrike kRtvA: cArudattaM | sshstrikm| ekasyAM saMpravezyAzu, parasyAM prAvizat svayam / / 7 / / tato bhAraNDapakSibhyAM, kuto'pyaamissvaanychyaa| vinipatya samutkSiptau, tatkSaNAt / vyomamaNDale / / 8 / / cArudatto dhRto yena, samaM tasyAnyapakSiNA / AkAze yudhyamAnasyApatadbhastrI sarojale / / 9 / / zastryA vipATya tAM so'pi, garbhAdiva / vinirgataH / uttIrNa: saraso'pazyadvIpaM ratnAdivirAjitam // 10 // tatrAvizaGkito bhrAmyanmandamArutakampitam / dadarza girikUTAgre, vIraM candrakarojvalam / // 1 / / cAraNazramaNasyedamiti saMbhAvya vanditum / taM sAdhumagamattUrNamAruroha ca taM girim / / 12 / / AtApayantamadrAkSIdUrdhvabAhu mahaujasam / cAraNazramaNaM // 165 tatra, jvalantamiva pAvakam // 13 // vinayena tamabhyetya, munIndraM parayA mudrA / vavande pAritotsargA, dharmalAbhaM munirdadau / / 14 / / babhASe ca kutastavaM. Jain Educatimasonal www. rary.org For Personal & Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doSe cArUdatta gA.60 88888888RRARY za:, saubhaagyaadigunnaat| karkoTako girizcAtra, sAdhI, cArudatto navapada k bho !, cArudatta ! samAgata: ? / campAyAM yastvayA baddho, mocita: khacaro'smi saH / / 15 / / tatkAla eva saMprAptasvakAnto'STApadaM prati / praNaSTe pratizatrau vRtti:mU.deva. me, gato'haM svaM puraM tataH // 16 // kiyatA'pyatra kAlena, vratAdAnAbhilASiNA / svarAjye sthApita: pitrA, svayaM ca jagRhe vratam // 17 // vR. yazo hirnnysvrnnkumbhaakhycaarnnshrmnnaantike| abhyudyatavihArI copAttazikSo babhUva sa: / / 18 / / rAjyaM pAlayata: sthityA, sarvAnta:purazobhane / jAte bhArye ca me // 168 // varye, jayasenAmanorame / / 19 / / manoramAyAmutpannaM, tadA putradvayaM mama / eka: siMhayazonAmA, varAhagrIvako'paraH / / 20 / / putrI gandharvasenA ca, gAndharve'tivicakSaNA / jajJe vijayasenAyAH, saubhAgyAdiguNottarA // 21 // anyadA saha vidyAbhirdattvA rAjyaM svaputrayoH / cAraNavratinorante'haM tayorAdade vratam / / 22 / / dvIpo'yaM kumbhakaNThAkhyo, lavaNAmbhodhimadhyagaH / karkoTako girizcAtra, yasminnAtApayAmyaham / / 23 / / devavidyAdharAn muktvA, cAraNazramaNAMstathA / nAnyo'tra zakta AgantuM, kathaM tvaM tu samAgata: ? / / 24 / / ityuktvA virate sAdhau, cArudatto'pi mUlataH / svAM kathAM kathayAmAsa, tatrAgamananiSThitAm / / 25 / / atrAntare samAyAtau, vidyAdharanarottamauM / rUpeNa sadRzaM sAdhootayantau nabho'GgaNam / / 26 / / cArudattena tau dRSTvA, vandamAnau munIzvaram / asyAmitagateH putrAviti cetasi cintitam / / 27 / / kulaprasUtisaMsiddhaM vinayena tamapyamU / vanditvocitabhUbhAge, upaviSTau munirjagau / / 28 / / bho ! bho ! sa cArudatto'yamityuktAvAdareNa | tau / UcatuH svAgataM tena, piturjIvitadAyina: / / 29 / itazca nabhasA''yAntaM, vimAnaM munisaMnidhau / daddazuH sarva evAmI, divyasItanisvanam / / 30 // tato'vatIrya divyAtmA, vyAlolamaNikuNDala: / suparvA cArudattasya, vavande caraNadvayam / / 31 / / sAdhuM tadanu vanditvA, cArudattasya sammukhaH / upaviSTa upAlabdhaH, khacarAbhyAmevamaJjasA // 32 // devebhyo vidhaya: sarve, pravarttante'tra nizcitam / tatkiM sAdhuM vyatikramya, vanditaH zrAvakastvayA ? // 33 // so'bhyadhAdayamasmAkaM, dharmAcAryo yato'bhUta: / dharma dharmaphalaM devaM, guruM ca jJAtavAnaham / / 38 / / kathamevamiti prokte, khacarAbhyAM suro'vadat / vArANasyAM / purA'bhUtAM, subhadrAsulasAbhidhe / / 35 / / dve parivrAjake vedavedAGgAdivizArade / anyadA yAjJavalkyena, vivAde sulasA jitA / / 36 / / tatprabhRtyeva sA tasya, zuzrUSAniratA'bhavat / atyantasaMstavAccaiSA (granthAnam-5000) naikAnte'pi nivAryate / / 37 / / kAlo gacchati cAnyo'nyaM, tayoH kAmAturatvataH / saMjAtamaithunAsaktistAruNyamadamattayoH / / 38 / / nagarAdatidUre ca, krIDatorAzramAspade / jAta: putro'nyadA taM ca, chAyAyAM pippalasya tau / / 39 / / parityajya tato naSTau, sa ca pippalapippakam / kathaJcitpatitaM vaktre, bhakSayannavalokitaH / / 40 / / bhadrayA sulasAsvasrA, jJAtavRttAntayA tyaa| cittakhedaM vidhAyoccairnIto bAla: svamandiram / / 41 / / nAmapradAnakAle ca, kAlAdyaucityavijJayA / yathArthaM nAma cakre'sya, pippalAda iti sphuTam / / 42 / / tasyAH pratizraye tena, peThe 68 // Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only _ww. Kabrary.org Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttima.deva. va. yazo // 169 // | sarvakalAnvitaH / SaDaGgasahito vedo, jAto vAdI mahAnasau / / 43 / / sulasAyAjJavalkyAbhyAM, samaM vAdo'nyadA'jani / tasya tau vijitau tena, bahulokasya pazyata: / / 44 // bhadrayA kathitaM cAsya, yathA putrastvametayoH / pitR (na) medhAdimahAyajJAna, pradviSTa: prANinAya saH / / 45 / / tato'sau pitRmedhena, mAtRmedhena cAvadhIt / pitarau tasya ziSyazca, vAgbali ma vizruta: / / 46 / / sa tena tasya kRtvA'sau, pazUnAM satataM vadham / jagAma narakaM ghoramuddhRta: sa tata: puna: / / 47 / / mithilAyAmajatvenodapAdi pazumedhataH / paJcakRtva: kSayaM nIto, brAhmaNairjanakAdhvare / / 48 / / tato'pi SaSThavelAyAM, chagalaSTaGkaneSvabhUt / vAhArthaM cArudattasya, rudradatto'gRhIdamum / / 49 / / anyedhurmAryamANasya, rudreNAsya kRpAparaH / -datto'vadaddharma, pratipede sa bhAvata: // 150 / / tatastadanubhAvena, namaskArAdibhAvita: / saudharme tridazo jAta:, saMtyajya pazutAmasau // 151 / / yo'sau vAgbalijIvo'bhUTTaGkaneSu mahAnajaH / prasAdAccArudattabhya, so'haM devatvamAgataH // 52 // ato dharmagururme'sau, vanditaH prathama muneH / ityuktvA tau surastasthau, tAvapyevaM tamUcatuH / / 53 / / satyamevopakAryeSa, yasmAdasmAkamapyayam / piturbandhavimokSeNa, kulasyApyupakAraH / / 54 // cArudattamavAdIcca, punardevaH kRtAJjali: / kArya yattava tadrUhi, yena saMsAdhaye prabho ! // 55 / / smariSyAmi yadA'haM tvAmAgantavyaM tadA tvayA / ityukte tena devo'sAvevamastvityamanyata / / 56 / / bhUyaH praNamya taM devo, muniM cAdRzyatAM gataH / khacarau ca yatiM natvA, nityatustaM nijaM puram / / 57 // vidyAdharAGganAstava, pramodabharanirbharA: / jajalpurAgata: so'yaM, ya: svAmiprANadAyakaH / / 58 // yathAbhilaSitasthAnazayanAsanabhojanaiH / atiSThat sa sukhaM tatra, devavatridivAlaye / / 59 / / mukto vidyAdharAmyAM ca, ninye campApurImasau / kadAcittena devena, pradAya pracuraM dhanam / / 60 // milito | mAtulastatra, sarvArtho jananI tathA / bhAryA mitravatI lokaH, sarvo'pi suhadAdikaH / / 6 / / tadviyogadinAdeva, veNIbandhena yA sthitA / gaNikA vasantasenA, sA ca bhartRvratasthitA // 62 / / tata: sukhena tai: sArddha, bhUyaH zubhavipAkata: / trivargAbhiratasyAsya, kAlazeSo'pyagacchata / / 63 / / tadevaM cArudatto'yaM, cyutaH sarvArthamAtulAt / parigrahAnivRttAtmA, lebhe duHkhaM yathA ghanam / / 64 / / asantuSTAstathA'nye'pi, labhante duHkhamaGginaH / parigrahAgrahastyAjyo, viditvaivaM vivekibhiH // 65 // samAptaM cArudattAkhyAnakam / bhaNitaM doSadvAramadhunA'syaiva guNadvAramAha je iha parimANakaDA, satosaparA daDhavvayA dhIrA / te jiNadAso bva sayA havaMti suhabhAiNo loe // 6 // 'ye' ityanirdiSTanAmAna:, anena ca prAggAthAta: puruSA abhisaMbadhyante, 'iha' asmin loke 'parimANakaDa'tti kRtaparimANA: prastAvAdvihitaparigrahaparimitaya: santoSa: icchAnirodhaH sa paraH prakRSTo yeSAM tasmin vA parA:-taniSThA: santoSaparA:, dRDhaM vrataM yeSAM te dRDhavratA:-yathAvasthitagRhItaniyamapAlakA:, kuto // 169 // Jain Educak Yemational For Persona & Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 17 // heto: ? ityAzaGkAyAM vizeSaNadvAreNa hetumAha-'dhIrAH' sAttvikA yata iti zeSaH, te kimityAha-jinadAsa iva 'sadA sarvadA 'bhavanti' jAyante / 'sukhabhAginaH' zarmabhAja: 'loke' jagati, na cedaM svamanISikayocyate, yata uktamanyairapi-"sarvAH saMpattayastasya, santuSTaM yasya mAnasam / gA. 61 upAnadgUDhapAdasya, nanu carmAvRtaiva bhUH // 1 // jaha 2 apyo lobho jaha 2 appo prigghaarNbho| taha taha suhaM pavaDhai dhammassa ya hoi jinadAsa saMsiddhI // 2 // " iti gAthA'kSarArthaH / / bhAvArtha: kathAnakenocyate pATaliputre nagare jinadAsa: zrAvako'bhavat khyAta: / samyagdyaSTa: paJcANuvratadhArI guNasamRddhaH // 1 / / tasyAnyadA ca haTTe taDAgakhanane nRpeNa viniyuktaiH / karmakarairAnItA: svarNamayA lohasazakuzA: / / 2 / / parimANasyAtikramabhayena jagRhe na tena viduSA / upanItAstadanu ca tairvipaNau khalu lobhanandasya / / 3 / / tenApi lohamUlyena gRhItAH svarNalobhato bhUyaH / bhaNitA anye'pyevaMprAyA atraiva vikreyA: / / 4 / / ajJAnadoSataste hemamayAnapi ca lohamUlyena / vikrINAnti pratidinamitaro lobhena gRhNAti / / 5 / / anyeAstatsuhRdaH prakaraNamabhavadgRhe kimapi tena / AkArya balAnIto'nicchannapi bhojanArthamasau / / 6 / / bhaNita: putro vrajatA svIkartavyA anena mUlyena / yadyAyAnti kuzAste na ca marma prakaTitaM tasya // 7 // lohamayA iti buddhyA na ca tanmUlyena tena ta upAttA: / mugdhatayA karmakarainItA anyeSu haTTeSu / / 8 / / bhavitavyatAvazena ca teSveko nipatita: kathaJcidapi / pASANopari dRSTo vyapagatakiTTaH suvarNamayaH / / 9 / / tannikaTavartibhirdaNDapAzakaiste narAstato bhaNitAH / kvaite labdhAH kva dhRtAH kasya vitIrNAH kiyanto vA? // 10 // evaM pRSTAH kathayAmAsuste sarasi khanyamAne'mI / labdhA mRdA viliptA lohadhiyA rahasi vidhRtAzca / / 11 / / jinadAsasya ca haTTe'vatAritA: svIkRtA na tenaite / krItAzca lohamUlyena lobhanandena te ke'pi / / 12 / / savizeSamUlyatoSitahRdayA anudivasameva tadvipaNau / vikrINIma: zeSA adyApi ca ke'pi tiSThanti // 13 / / zrutvaivaM tai: kathitaM nRpaterAhvAyitazca tenAsau / jinadAsa eva pUrvaM pRSTaH kiM svIkRtA naite ? // 14 // tenoditaM parigrahaparimANaM mama samasti tadbhaGgaH / mA bhUditi na gRhItA: kanakamayA iti viditvA'pi / / 15 / / tuSTena tato rAjJA saMpUjya preSita: svabhavanaM sa: / pazcAcca lobhanandAnayanAya preSitA: puruSA: / / 16 / / itazca-kRtvA bhojanameSo'pyAyAto yAvadutsukaH svagRham / vyajJAsIdagRhItAstAstatazcintayAmAsa / / 17 / / abhaviSyatAM mamAMhI yadi naitau vairiNau tadAyAsyam / mitragRhaM kathametadvicintya pAdau nijau tena / / 18 / / Ahatya kuThAreNa chinnAvatrAntare nRpatipuruSA: Agatya grIvAyAM pragRhya ninyunapatipArzvam // 170 / / | // 19 // rAjJA'pyapahatya dhanaM ni:zeSaM cauranigraheNaiSaH / nigrahitastadevaM jJAtvA lobhaM samutsRjata / / 20 / / tyaktalobhastu jinadAsavatpUjyo bhavatIti guNaM Jain Educa mabonal For Personal & Private Use Only ww & brary.org Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 171 // vijJAya parigrahaparimANe yatitavyamiti guNadvAropadarzakagAthAbhAvArtha: / / yatanAdvAramidAnImabhidhIyate saMbharai vAravAraM, mukkalataragaM va geNhaissAmi / evaM vayaM puNo'viya maNeNa na ya ciMtae evaM // 62 // gRhItaparigrahaparimANasya zrAvakasyeyaM yatanA-yaduta 'saMsmarati cintayati 'vAraM 2' bhUyo bhUyaH etAvanmAtraM parigrahaparimANametAvantaM kAlaM yAvanmayA gRhItamityevaM, tathA kathaJcitsaMkSipte gRhIte caturmAsAdiniyame na pracuravyavahArAdyAkAGkSayA 'muktalatarakaM' pracuratarakameva vAzabdasyaivakArArthatvAd 'grahISyAmi' upAdAsye, etatsamAptyuttarakAlamiti zeSaH, 'etat' parigrahaparimANalakSaNaM 'vrataM' niyamaM 'punaH ' bhUyo'pi cazabdo yatanAprakArAntarasamuccaye 'manasA' cetasA 'na ca' naiva 'cintayet' dhyAyet ' evaM ' amunA prakAreNeti gAthArthaH / vyAkhyAtaM yatanAdvAramadhunA'ticAradvAramasyaivocyatekhettAihiraNNAIdhaNAidupayAikuppamANakame / joyaNapayANabaMdhaNakAraNabhAvehi no kuNai || 63 || kSetrAdihiraNyAdidhanAdidvipadAdikupyamAnakramAniti, kSetramAdiryasyetyevaM sarvapadeSvAtmIyAdizabdena bahuvrIhiM kRtvA sarvapadAnAM kupyAntAnAM dvandve sati mAnakramazabdena SaSThIsamAse ca pratyekaM sambandho vidheyo, yathA kSetrAdermAnakramo hiraNyAdermAnakrama ityAdi, mAnakramazca pramANAtikramo bhaNyate, 'taMno karotI' ti caramapAdAnte kriyA, gRhItakSetrAdiparimANaH zrAvaka iti sAmarthyAd gamyaM, kairna karotItyAha-yojanapradAnabandhanakAraNabhAvaiH, atra yojanAdipadAni paJca kRtadvandvAni tRtIyAntAni yathAsaGkhyena caiSAM sambandha:, tena kSetrAdipramANAtikramaM yojanena 'no karoti' na vidhatte ityAdyavagamyamiti gAthAsamudAyArthaH / avayavArthazcAyaM kSetraM- sasyotpattibhUmiH tacca setuketUbhayabhedAtridhA pUrvoktim, AdizabdAdvAstugraho, vAstu ca agAraM grAmanagarAdi ca tatrAgAraM triprakAraM prAguditameva, etayozca kSetravAstuno: pramANasya yojanena kSetrAntarAdimIlanenAtikramo'ticAro bhavati, tathAhi kilaikameva kSetraM vAstu vetyabhigrahavato'dhikataratadabhilASe sati vratabhaGgabhayAtprAktanakSetrAdipratyAsannaM tad gRhItvA pUrveNa saha tasyaikatvakaraNArthaM vRttyAdyapanayanenaM tattatra yojayato vratasApekSatvAtkathaJcidviratibAdhanAccAticAra iti, tathA hiraNyaM rajatamAdizabdAtsuvarNa tatparimANasya pradAnena vitaraNenAtikramo bhavati, yathA kenApi caturmAsAdyavadhinA hiraNyAdiparimANaM vihitaM tatra ca tena tuSTarAjAdeH sakAzAttadadhikaM tallabdhaM taccAnyasmai vratabhaGgabhayAtpradadAti, pUrNe'bAdhe grahISyAmIti bhAvanayeti vratasApekSatvAdaticAra:, tathA dhanaM-gaNimadharimameyaparicchedyabhedAccaturvidhaM pUrvaM vyAkhyAtameva, AdizabdAt dhAnyaM vrIhyAdi 24 // 171 / etatpramANasya bandhanato'tikramo bhavati, tathAhi kila kRtadhanAdiparimANasya ko'pi labhyamanyadvA dhanAdi dadAti, tacca vratabhaGabhayAccaturmAsAdiparato 41 For Personal & Private Use Only Jain Educationational rary.org Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. va. yazo // 172 // yatanA aticArazca gA.6465 gRhagatadhanAdivikraye vA kRte grahISyAmIti bhAvanayA bandhanena-niyantraNena rajjavAdisaMyamanena satyaGkAradAnAdirUpeNa svIkRtya tadgRha eva tatsthApayato'ticAra:, tathA dvipadaM-putrakalavadAsIdAsakarmakarazukasArikAdirUpam, AdizabdAdgavAdicatuSpadaparigrahaH, teSAM yatparimANaM tasya kAraNena-garbhAdhAnavidhApanenAtikramo'ticAro bhavati, yathA kila kenApi saMvatsarAdyavAdhinA dvipadacatuSpadAnAM parimANaM kRtaM, teSAM ca saMvatsaramadhya eva prasave'dhikadvipadAdibhAvAd vratabhaGgaH syAditi tadbhayAtkiyatyapi kAle gate garbhagrahaNaM kArayato garbhesthadvipadAdibhAvena bahirgatatadabhAvena ca kathaJcid vratabhaGgAdaticAraH, tathA kupyam-AsanazayanAdigRhopaskarastasya yanmAnaM tasya bhAvena-tatparyAyAntararUpeNAtikramo bhavati, yathA kila kenApi daza karoTakAnIti kupyasya parimANaM kRtaM, tatasteSAM kathaJcid dviguNatve sati vratabhaGgabhayAtteSAM dvayena dvayenaikaikaM mahattaraM kArayata: paryAyAntarakaraNe saGkhyApUraNAt svAbhAvikasaMkhyAbAdhanAccAticAraH, anye tvAhuH-bhAvena-tadarthitvalakSaNena | vivakSitakAlAvadhe: parato'hametadgrahISyAmyato nAnyasmai deyamiti parApradeyatayA vyavasthApayata iti, ete cAticArA mUlasUtra evamabhidhIyante 'khettavatthupamANAikkame hiraNNasuvaNNaparimANAikkame' ityAdi, yathAzrutatvena caiSAmabhyupagame bhaGgAticArayorna vizeSa: syAditi tadvizeSopadarzanArthamAcAryeNa yojanapradAnetyAdibhAvanA | darzitA, etadbhAvanopadarzanAdevAnyeSAM sahasAbhyAkhyAnAdInAmaticArANAmanupadarzitabhAvanAnAmapi bhAvanotprekSaNIyA, sA ca yathAbodhaM keSAJciddarzitaivAsmAbhiH, yacca kSetrAdiparigrahasya navavidhatvena tatsaGkhyAticAraprAptau paJcasaGkhyatvamuktaM tatsajAtIyatvena zeSabhedAnAmatraivAntarbhAvAt, ziSyahitatvena ca prAya: sarvatra madhyagatervivakSitatvAtpaJcakasaGghayayaivAticAraparigaNanamatazcatuH-SaDAdisaGkhyA'ticArANAM gaNanamupapannamiti gAthArthaH // 63 / / gatamaticAradvAramadhunA bhaGgadvAramucyate jai jANaMto geNhai ahiyaM dhaNNAi to bhave bhNgo| aisaMkiliTThacittassa tassa prinnaamvirhaao||64|| 'yadi' cet 'jAnAna:' avabudhyamAna: 'gRhNAti' Adatte 'adhika' argalam, aGgIkRtaparimANAditi gamyate, kiM tat ? ityAha-dhAnyAdidhAnyadhanadvipadAdi 'tata:' tasmAt, kiM ?- bhavet' jAyeta 'bhaGgaH' sarvAbhAvarUpaH, kasya ? ityAha-'tasya' Abhogena svIkRtaparimANAtiriktagrAhiNaH, idaM cAnantarapadAduparivartyapi atra yojyate arthAnuguNyAt, kiMviziSTasyetyAha-atizayena saGkliSTaM cittaM yasya sa tathA tasya-atiraudrAdhyavasAyicetasaH, kasmAt ? -'pariNAmavirahAt' vratapariNatyabhAvAditi gAthArthaH // 64 / / bhAvanAdvAramadhunA cattakalattaputtasuhisayaNasabaMdhavamittavaggayA, khettasuvaNNadaviNadhaNadhaNNavivajjiyasayalasaMgayA / dehAhAravasthapattAisu dUrujjhiyamamattayA, ciMtasu suvihiyAvi taM sAvaya ! mokkhapahami pattayA // 65 // ernational R // 172 // Jain Educa & For Personal & Private Use Only ww & brary.org Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavattimadeva. vR. yazo 17 // __ zRNoti-AkarNayati saMprAptadarzanAdiguNo yatibhyaH sakAzAtsAmAcArImiti zrAvakastasya sambodhanaM he zrAvaka-he zrAddha ! 'tvaM' bhavAn zrI 'cintayasva' paribhAvaya, kAn ?- suvihitAn' zobhanaM vihitaM yeSAM te tathA tAn, sadanuSThAnAn yatInityarthaH, kiMbhUtAn ? -mokSasya panthA mokSapathastasmin / | mokSapathe prAptAn' lagnAn, samyagjJAnadarzanacAritrarUpamuktimArge samAsaktAniti bhAvanA, punaH kiMviziSTAn ? ityAha-tyavatakalatraputrasuhRtsvajanasabAndhavamitravargAn' atra saha bAndhavaiH bandhubhirvartante iti sabAndhava: sa cAsau mitravargazceti karmadhArayaM kRtvA kalatrAdipadAnAM sarveSAmapi dvandvaH kArya:, pazcAcca tyaktazabdenAnyapadArtho bahuvrIhiH, eSAM cAyaM vizeSa:-kalatraM-bhAryA putra:-tanayaH suhRt-snehaviSayapAtre pratikUlakAriNyapi na daurmanasyakArI svajana:-ekajAtyAdisambaddhaH pratipannako vA bAndhavo-bhrAtrAdi: mitra-sahapAMzukrIDitAdiH, anena sacittadvipadasvarUpaparigrahaparityAgo'bhihito, na caitAvataiva kSetrAdisadbhAve niSparigrahatvamupajAyata ityupadarzanAya vizeSaNAntaramAha-kSetrasuvarNadraviNadhanadhAnyavivirjitasakalasaGgAn' kSetraM-sasyotpattisthAnaM suvarNa-hema draviNaM-drammarUpakAdi dravyaM dhanaM-gavAdi dhAnyaM-zAlyAdi eteSAM dvandve etAnyeva vivirjita:-tyaktaH sakala:-sarvasaGgahetutvAt saGgaH-abhiSvaGgaheturyaiste tathA tAn, etena tvapadacatuSpadaparihAra: pratipAditaH, satyapi ca kalatrakSetrAdyabhAve dehAdau mUrchAsadbhAvAt saparigraha evetyato vizeSaNAntaramAha-'dehAhAravastrapAtrAdiSu dUrojjhitamamatvAn' neha:| zarIraM AhAro-bhojanaM vastraM-vAsa: pAtraM-bhAjanam AdizabdAtkambalapAdaproJchanadaNDakAdini:-zeSadharmopakaraNagrahaH, 'suvihiyAvi' tti apizabdo'tra yojyate tata AstAmanyeSvadhikaraNeSu gRhAdikeSvapi dharmopakaraNeSu dUram-atizayenojjhitaM-tyaktaM mamatvaM-na me iti buddhiryaiste tathA tAn, evaMvidhAn suvihitAn' cintayasve' tyanumanyasva, anumatyA caitatsUcitaM-yadyapi zrAvako viSayasukhapipAsAdyAkulitacittavRttiH sakalasaGgaparityAgaM kartumasamarthastathA'pyevaMvidhasAdhuparibhAvanayA janitatadbahumAnAtizayocchalitajIvavIryaH kuryAdapIlAputranyAyeneti dvipadyarthaH / bhaNitaM bhAvanAdvAra, tadbhaNanAcca ra samAptaM navabhirapi dvAraiH paJcamANuvrataM, tatsamAptau gatAni paJcaNuvratAni, adhunA guNavratAnAmavasaraH, tAni ca trINyapi pratyekametaireva navadvArairvyAkhyeyAni, ata Adau prathamaM digvratanAmakaM guNavratamAdyadvAreNAha- .. tattAyagolakappo, appA aNivArio vahaM kunnii| ii jA disAsu viraI, guNavvayaM tamiha nAyavvaM // 66 // _ 'taptAyogolakalpa:' vahniprataptalohapiNDatulya: 'AtmA' jIva: 'anivAritaH' apratiSiddhaH, dizAparimANenAniyantritadigvibhAga ityarthaH // 173 // 'vadhaM vinAzaM jIvAnAmiti gamyate 'karoti' vidadhAti, taptAyogolakalpatvaM ca jIvasya pramattatayA yathA tathA hiMsAhetutvAd anivRttireva pravRttiritivacanAdvA, For Personal & Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B) yaTuktaM- "to baMdhamaNicchaMto kujjA sAvajjajogaviNivittiM / avisayaaNivittIe'suhabhAvA daDhayaraM sa bhave // 1 // " tata: karmabandhamanicchan / navapada bhedAutpavRtti:mU.deva. kuryAt sAvadyayogavinivRttim, aviSaya:-svayambhUramaNAdistasminnapyanivRtyA-viratyakaraNenAzubhabhAvAt-kliSTAdhyavasAyAd dRDhataraM sa bandho bhaved, ato'nivRttirevattidoSizca vR. yazo pravRttiriti siddhaM, itihetoH, yadvA ityevaM jJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparijJayA yA dizAsu-AzAsu virati:-gamanaM prati viramaNaM guNavratamAdyamiti zeSa:, // 14 // tadiha jJAtavyamiti, ko'rtha: ?-digvratanAmakamAdyaguNavratamatra vratavicAre'vagantavyaM svarUpeNeti gAthArtha: / / bhedadvAramadhunA puvvAvarauttaradAhiNeNa uDDUM ahe ye parimANaM / chacceva tassa bheyA guNavvayasseha nAyavvA // 67 // iha digvatAbhidhAnaguNavratasya dikSaTkasambandhena SaD bhedA ucyante, tathA cAha-pUrvAparottaradakSiNenordhvamadhazca parimANaM, tatra prAgdigbhAga: pUrvaH, pazcimadigbhAgo'paraH, udagdigbhAga uttaro, yAmyadigbhAgo dakSiNaH, samAhAradvandvazcAtra, tata: pUrvAdidigbhAgenaitAvanmayA gantavyaM, evaM yatparimANaM taccaturdigapekSayA caturvidhaM jAtaM, na kevalaM pUrvAdidigbhAgena parimANaM, tathordhvamadhazca-uparyadhastAcca 'parimANaM' parimitiH, anena ca dvayena saha SoDhA, nAmagrAhaM caite bhedA evaM vAcyA:-pUrvadikparimANaM aparadikparimANaM uttaradiparimANaM dakSiNadikparimANaM UrdhvadikparimANamadhodikparimANamiti, ata evAha-'SaT caiva tasya bhedA:' SaDiti saGkhyA cazabdo'nuktasamuccayArtha: tenAnyacaturvidiprakSepaNa daza vA bhedAstasya, kasyetyAha-'guNavratasya guNAya vrataM guNavataM, prANAtipAtANuvratAdipAlanAya vRttikalpaM tasya 'iha' atra bhedaprakrame jJAtavyAH 'boddhavyA iti gAthArtha: / / yathA jAyata idaM tathA'dhunocyate parimiyakhettAu bahiM jIvANaM abhydaannbuddhiie| disivayagahapariNAmo uppajjai tivvasaGghassa // 6 // parimitakSetrAt-pUrvAdidikSu dazasvapi pratyekametAvanti yojanAni mayA gantavyamityevaM paricchinnabhUdezalakSaNAd 'bahiH' bAhyasthAne 'jIvAnAM' jantUnAM 'abhayapradAnabuddhyA' jIvitarakSAvitaraNadhiyA 'digvratagrahapariNAma:' pUrvAdidiggamanaviratyAdAnapariNati: 'utpadyate' jAyate 'tIvrazraddhasya' utkaTapradhAnabhAvasyeti / gAthArtha: / / doSadvAramadhunA pratipAdyate disi parimANaM na kuNaMti kahavi moheNa mohiyA paavaa| timisaguhAe jaha koNio hu nihaNaM narA jaMti // 69 // dizi-dizAviSaye parimANaM-parimitatvaM 'na kurvanti' no vidadhati 'kathamapi' 'kenApi prakAreNa, kIDazA: santa: ? ityAha-'mohena' ajJAnena // 174 // 'mohitA:' mUDhIkRtAH, puna: kathambhUtA:?-'pApA:' gurukarmANa: "timisaguhAyAM' timisAbhidhAnavaitADhyakandarAyAM 'yathA koNikaH' azokacandra ivetyarthaH, 'hu:k Jain Educationalerational For Personal & Private Use Only www.elibrary.org Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: pU. deva. vR. yazo / / 175 / / Jain Educati avadhAraNe sa cAgre yokSyate, 'nidhanaM' vinAzaM 'narA:' puruSAH 'yAntyeva' vrajantyevetyakSarArthaH / samudAyArthayojanA tu yattaccheSeNetthaM kAryA- ye narA mohamohitAH pApA: dikparimANaM na kurvanti te timisaguhAyAM koNikavannidhanaM yAntIti gAthAsaGkSepArthaH / vyAsArthastu kathAnakagamyaH, taccedam campAnagaryAM zreNikArAjaputro'zokacandrAparanAmA koNikanarapatirbabhUva sa ca yathA zreNikarAje prAgbhavAbaddhavairastadbhAryAyA eva cellaNAyA: sutatvenotpede, yathA ca pravarddhamAno vaimAtrikakAlAdikumAradazakaM pratyekaM rAjyaikAdazAMzaiSa (zArpa) Nena sahAyIkRtya svapitaraM zreNikaM baddhvA rAjyaM svIkRtavAn, yathA ca viSabhakSaNena pitaryuparate tacchokenaiva rAjagRhanagaraM parityajya campApurIM rAjadhAnIM cakAra, yathA ca svasahodarahallavihallavyatikarAt samaM svamAtAmahaceTakarAjena saGgrAmamaGgIkRtya kAlAdiSUparateSu saMgRhItasamastatadbalo bahoH kAlAt mahAkaSTena vaizAlI nagarI jagrAha yathA ca ceTakarAjasya devalokagamane sarvatrApratiskhalitAjJaizcaryo mahArAjo bhUtvA bhUyazcampAnagaryAmAjagAma tathA savistaraM saprasaGgaM ca mUlAvazyakaTIkAdito'vaseyaM, iha tu prastutagAthArthaghaTanAya kiJcideva kathyate, tasya mahAmahIpaterasAdhAraNaparAkramAkrAntasamastasAmantacakrasya cakrasvastikAdisallakSaNakSaNapANipAdAdyavayavasya prAgbhavopAttapradhAnapuNyodayasampAdyamAnAsamAnasakalarAjyAGgasya | samaM padmAvatIpramukhAntaHpureNa jIvalokasAraM paJcaprakAraM viSayasukhamanubhavato'ticakramuH kiyanto'pi vatsarAH, anyedyuzca ghusadaH zatasahasrakoTisaMtatopasevyamAnapAdapaGkajaH pAdapaGkajasaMsparzapavitritasakalelAtalaH sakalelAtalapratItabAlakAlaprabhRtimerupRSThakampAdyanekAkAra | cArucarita: cArucaritavarNanAsamayazakrasamudAhRtadIyasatvAdhikatvaguNazravaNasamutpannaroSAtirekasaGgamakaviracitavicitraSANmAsikopasargavargApratihatapravRddhanirargalazubhadhyAnAnalAnirdagdhakarmendhanaH tasyAmeva campApuryAM zrImanmahAvIratIrthakaraH samavasRtaH, udyAnapAlakAdividitatadAgamanavRttAntaH koNiko nizcakrAma mahAvibhUtyA vandanArthaM, prAptaH samavasaraNadezaM, parityaktacchatracAmarAdirAjyAlaGkAraH pradakSiNAtrayavidhAnapUrvaM bhaktibharAvanamramastako vidhivadabhivandya bhagavatpAdAravindadvandvaM ucitabhUpradeze samupaviveza, prArabdhAyAM ca bhagavatA dharmadezanAyAmupadarzite dharmAdharmaphalavibhAge prastAvocitaM papraccha koNikaH - bhagavan ! yattvayA dharmaphalamupavarNayatA devAdivarNanaM kRtaM, tatra cakriNo'pi dharmamAhAtmyena bhavantIti kathitaM, te cAnivRttakAmabhogA eva yadi mriyante tadA kvotpadyante ?, bhagavAnuvAca - saptamanarakapRthivyAM koNiko jagAda ahaM kva yAsyAmi ?, paramezvaro'vravIt-tvaM SaSThapRthivyAM rAjA babhANa - kimiti ?, tIrthakaro babhASe tvaM cakravarttI na bhavasi nRpatinA'bhyadhAyi - nanu ko'yaM niyama 2, kiM cakravarttina eva saptamapRthivyAmutpadyante athavA cakravarttinaH | saptamapRthivyAmeva jAyante ? yadvA cakriNastasyAM bhavantyeva ?, tIrthAdhipatiruvAca amuktakAmA amI saptamImeva gacchanti, muktakAmAstu devalokaM For Personal & Private Use Only national www | // 175 // brary.org Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 176 // mokSaM ceti niyamaH, pRthvIpatiravocat ahaM kathaM na cakrI ? svAmyabhidadhau ya evotpannacaturdazamahAratnaH pUrvAdidigvijayakrameNa prasAdhitaSaTkhaNDabharatakSetraH sa eva cakrI, tvaM tu na tathA tatastatprabhRtyeva svakalpanayA kRtrimaratnAnyutpAdya kathaJcidvaitADhyAdarvAgvartti khaNDatrayaM vazIkRtya parabhAgavarttikhaNDatritayavijayAya timisaguhAmayAsIt, tasyAM ca kirimAlakaM guhApAlakamAdideza- yathA bho ! bho! kirimAlaka ! ahamazokacandranAmA cakravartI vaitADhyaparabhAgavarttikhaNDatrayajigISayA timisaguhAmudghATayAmi tadudghATayemAmiti AdiSTo'sAvabhANIt bho ! bho ! asyAmavasarpiNyAM dvAdaza cakriNo bharatAdyA brahmadattaparyantAH, te ca sarve'pyatikrAntAH, tataH koNiko'bhaNat-ahaM trayodazazcakrI, kirimAlikaH prAha-bho ! bho ! mA vinAzabhAg bhUH, gaccha svasthAnaM, kimanenAzakyAnuSThAnena bhavata: prayojanaM ?, tato'sau nivAryamANo'pyevaM kiramAlakena yAvadbhUyo bhUyaH svAgrahaM na mumoca tAvatkupitenAnenAhatya capeTayA kapoladeze nItaH paJcatvaM, gataH SaSThapRthvIM tamaH prabhAkhyAM evaM cAkRtadikparimANAnAM vijJAyehaloka eva doSaM tatparimANakaraNa eva budhairyatno vidheya iti gAthAbhAvArtha: / / guNadvArasyedAnImavasaro'tastannigadyate jaha caMDakosio khalu niruddhadiThThImaNovaIkAo / taha anno'vi saunno savvasuhANaM ihAbhAgI // 70 // 'yathA' yena prakAreNa 'caNDakozikaH' caNDakozikAbhidhAnatApasajIvasarpaH 'khalu' nizcaye vAkyAlaGkAre vA niruddhA-nivAritA dRSTimanovaca: kAyA:nayanamAnasavacanadehA avalokanacintanabhaNanahiNDanAni pratItya yena sa niruddhadRSTimanovacaH kAya:, atra ca prAkRtalakSaNena 'diTThI' ti dIrghatvaM yadvA 'niruddhadiTThI'-tyetadeva vizeSaNapadaM, manovaca: kAya iti ca prAkRtatvena vibhaktivacanavyatyayAbhyAM manovacaH kAyaiH sukhabhAk saMvRtta iti sAdhyAhAraM yojyaM, 'tathA' tena prakAreNa 'anyo'pi' aparo'pi 'sapuNyaH' puNyodayavAn 'sarvasukhAnAM samastasaukhyAnAmiha jagati AbhAgI bhAgI bhAjanaM bhavati, gRhItadikparimANa: zrAvaka iti gamyate iti gAthAkSarArthaH, samudAyArthastvevaM yathA caNDakauziko niruddhadRSTimanovacaH kAyo yadvA niruddhadRSTirmanovacaH kAyaiH sarvasukhAnAM bhAgIbhRtastathA'nyo'pi sapuNya iti gAthAsaGkSepArthaH, vistarArthastu kathAnakajJeyastaccedam ekasmin gacche kSapako varSAkAle mAsopavAsapAraNakadavase kSullakena saha bhikSAcaryAyAM praviSTaH kathaJcidanupayogato maNDUkikAM pAdenAkrAntamAtrAM prANebhyaH pRthakkRtavAn, tataH kSullakenoditaH kSapakarSe ! tvayA maNDUkikA vyApAditA, kSapaka itastatastatsthAnavartinIranyA api mRtamaNDUkikAstasyopadarzya re re duSTazaikSa! kimetA api mayA vyApAditA: ? iti jajalpa, kSullakastu kSutkSAma eSaH nAyaM samayo'sya pratipreraNAyAM, prastAvAntare smarayiSyAmIti Jain Educaternational For Personal & Private Use Only guNadvAraM gA. 70 // 176 // www.jalneibrary.org Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 177 // vicintya tadA maunamevazizriyad itarastu bhikSAmAdAya svopAzraye gurvAlocanAdipUrvaM bhojanAdivyApArAvasAne sAyaMtanAvazyakavelAyAM yAvadAlocyopaveSTumArebhe tAvat kAla eSa smaraNAyA iti vicintya kSullakaH kSapaka ! maNDUkikAmAlocayeti smarayAmAsa, so'pyahaM madhyesAdhUpahasito'nena taddarzayAmyamuSya durvinayaphalamiti saMkruddhamAnasaH samAdAya svopavezanapIThaM pradhAvito yAvattasyopari tAvadantarAla evApatitaH stambhe mRto marmAghAtenodapAdi virAdhitazrAmaNyo jyotiSkeSu, svAyuHkSaye tataJcayuto'traiva bharatakSetre kanakakhalAbhidhAnatApasAzrame paJcazatasaGkhyatApasAdhipatibhAryAyAratApasyA udare utpede, jAtazcocitasamaye, gato vRddhi kAlakrameNa svabhAvatazcaNDaH kauzikakulazceti caNDakauzikanAmA loke prasiddhimagamat, anyadA ca paralokAntarite pitari sa eva kulapati: saMvRtto, vanakhaNDamUrchayA na dadAti tApasavargasya phalapuSpakandAdyAdAtuM tato gato'nyavanamasau, aparedyuzca nAtidUre zcetavyA nagaryA rAjakumArakAJcaNDakauzikasya prayojanAntareNATavIM gatasya samAgatyAzramaM bhaGktvA vanakhaNDaM bIjapUrakAdiphalAni gRhItavantaH, tato gopAladArakaiH kathite caNDakoziko'tiroSapUritaH parazuhastaH pradhAvitastadbadhAya, sarve'pi prapalAyitA dizodizam eSo'pi vegenAgacchan praskhalitaH kathaJcit papAta bhUmau tenaiva kuThAreNa vidAritamastako jagAma yamamadiraM, jajJe tatraiva dRSTiviSasarpatvena, tApasA api taM mRtamAkarNya bhUyo'pi samAjagmustamevAzramaM sarpastu katipayadina rUparUDhaprauDhaviSazaktiH | pUrvAbhyAsena tatraiva vane gADhaM mohamupagataH paribhraman sarvato yat kimapi caTakakapotAdi pazyati tadviSApUrNalocanAbhyAmavalokya bhasmasAktaroti, tataste tApasAH kecittena dagdhAH kecidvanaM dRSTvA (cca naMSTvA) gatAH, itthaM cAsau dvAdazayojanapramANaM kSaitramudvAsya pratidinamubhayasandhyaM paryaTya uTajamaNDapikAbile tiSThan sukhamAste sma itazca bhagavAn mahAvIrazchadmasthakAle prathamaM varSAkAlaM zUlapANiyakSAyatane vidhAya lokena nivAryamArNo'pi tamAzramamupetya samIpe | tadIyamaNDapikAyA: kAyotsargeNa tasthau, tadgandhena nirgato bilAdahiH, dRSTvA bhagavantaM madIyamaNDapikA'bhyarNavatrtyeSa kazcinnirbhayastiSThatIti cintayannatyantaM kruddhastaddidhakSayA vilokya sUryaM yathA 2 nibhAlayAmAsa bhagavatsaMmukhaM tathA 2 nirviSIbhUte vilocane, tato daMSTrAbhirdaSTvA viSavegavighUrNito mA mamaivopari patiSyatIti buddhyA dUramapasRtya yAvadIkSAJcakre tAvaddaMzasthAne gokSIradhavalamAkalayya rudhirapUramAkarNya ca bhagavaduktam 'upazAmya bho caNDakauzika ! upazAmye 'ti vacanamIhApohAmArgaNataH samudbhUtajAtismaraNaH kSamakabhavAdyanubhUtakopaphalaM paribhAvya bhagavatsamIpe viracitAnazanapratipattirbilaprakSiptavadanaH |sakalasattvakSAmaNAdhyavasAyI vihitakaSAyajayo'rddhamAsaM tasthau, bhagavAnapi mA kazcidenamupadroSyatItibuddhyA tatraiva tathaivAsAJcakre, loke'pi svAmina: sukhaduHkhavArttAnirUpaNArthaM vRkSAdyantarito yAvattathaiva tacceSTAmaikSiSTa tAvadevamakRta cetasi - nUnameSa locanaviSo daMdazUkaH kathaJcittenaivopazamaM grAhitaH, For Personal & Private Use Only // // 177 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathamanyathA'kSatamUrtiravameSo'va saMtiSThate?, tato nikaTIbhUto viSadharaM tathAsthitaM vIkSya kASThaleSTvAdiprakSepaiH parIkSyaikAntopazAntaM dugdhaghRtAdibhirabhyarcayAmAsa, aticAra navapadavRtti:mU.deva. tadgandhena ca kITikAdibhiranizameva bhakSyamANa: samyagadhiSahya tAM vedanAM paJcadaze dine mRta: sahasrArakalpe mahardhikasuratvena samutpannaH, tadevamasau dRgviSo bhujaGgamo dvAraM niruddhadRSTimanovAkkAyo yatheha loke pUjAyAH paratra ca devalokasukhAnAmAbhAgI saMpannaH, evaM pratipannadikparimANa: zrAvako'pi niruddhAtmA sakalasukhabhAgI jAyata gA.72 MON iti matvA'tra yatitavyamityupadezagarbho gAthAbhAvArthaH / yatanedAnI prakramyate phalasaMpattIvi dhuvA jIvANaM tahavi jattha uvghaao| paMciMdiyamAINaM tasya na gacchaMti te kahavi // 7 // 'phalasamprApti:' kAryaniSpatti: api: saMbhAvane 'dhruvA' nizcitA, dhruvamiti vA pAThaH, 'jIvAnAM' prANinAM prakramAtsvIkRtadinaparimANAnAM yadyapIti gamyate, athavA 'jIvAnAM paJcendriyAdInAmityatra saMbadhyate, 'tathA'pi' evamapi 'yatra' kSetre 'upaghAta:' upapIDA paJcendriyAdInAM makAro'lAkSaNika: paJcedriyAyekendriyAntAnAM pazcAnupUrvyA 'tatra' tasmin parimitakSetrAbhyantare'pIti bhAva: 'na gacchanti' no yAnti jIvA: 'kathamapi' kenApi prakAreNetyavayavArthaH, samudAyArthastvevam-yadyapi vihitadikparimANAnAM jIvAnAM parimitakSetrAbhyantare'pi kvacidabhilaSitaphalaprAptiravazyaMbhAvinI saMbhAvyate tathA'pi yatropaghAta: paJcendriyAdInAM tatra te vratAtikramAbhAve'pi na gacchantIti yatanA, yathA maNDUkikATolakITikAdyAkulamArge, anyathA dikparimANakaraNasya kiM phalaM syAd 4 AT?, jIvopamardasya tanmadhye'pi bhAvAditi tAtparya, paJcendriyAdInAmityatra cAdau paJcendriyagrahaNaM paJcendriyAtipAtasya prabhUtaprAyazcittaviSayatvena mahAdoSakhyApanArtham, anyathaikendriyAdInAmiti pUrvAnupUvyava nirdizediti gAthArtha: / / aticAradvAramita: prastUyate ur3e ahe ya tiriyaM atikkama tahaya khettavuddhiM ca / saiaMtaraddhamatthaM vajjejjA paMca aiyAre // 72 // 'Urdhva' parvatazikharAdau 'adha:' kUpAdau 'ca:' samuccaye 'tiryak' pUrvAdau 'atikrama' ullaGghanam, aGgIkRtayojanAdiparimANasyeti gamyate, 88 varjayediti pazcimapAdAkriyA'bhisaMvadhyate, tathA kSetrasya-prAcyAdidiggRhItayojanAdilakSaNasya vRddhi:- varddhanamaparadiggRhItakSetrapramANaprakSepeNa dIrdhIkaraNaM kSetravRddhistAM ca varjayet, atra tathAzabdaH prakAre, tasya caivaM bhAvanA-yathodhistiryagatikramamaticAratayA pratItaM varjayet tathA kSetravRddhi ca, ca: prAktanapadApekSayA samuccaye, tathA ceti cakAro'gre yojya:, smaraNa smRti:-upayogastasyA antardhAnamantabhraMzaH smRtyantardhA tAM ca 'atra' asminnaticAraprakrame // 15 KA 'varjayet' tyajet 'paJcAticArAn' paJcasaGkhyadigvatAtikramabhedAn, eteSAM cAdyatrayasyAtikramAdibhiraticAratvamanyathApravRttau tu bhaGgarUpataiva, kSetravRddhistu KA Jain Educa M emational For Personal & Private Use Only ww.yobrary.org Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka kenacicchrAvakeNa pUrvAparadizo: pratyekaM yojanazataM gamanaparimANaM kRtaM, sa cotpannaprayojana ekasyAM dizi navati vyavasthApyAnyasyAM tu dazottaraM yojanazataM navapadavRtti:mU.deva. karoti, tadabhiprAyeNa dvidhA'pi yojanazatadvayaparimANasyAvyAhatatvAt, evamekatra kSetraM varddhayato vratasApekSatvAdaticAraH, smRtyantardhA ca kenacitkila pUrvasyAM vR. yazo dizi yojanazatarUpaM parimANaM kRtamAsId, gamanakAle ca kathaJcidvyAkulatvapramAditvamatyapATavAdinA na spaSTatayA smarati-kiM zataM parimANaM kRtamuta // 179 // | paJcAzat ?, tasya caivaM paJcAzatamatikrAmato'ticAra: zatamatikramato bhaGgaH, sApekSatvAnnirapekSatvAcceti gAthArthaH / / vRddhasampradAyazcAyam-UrdhvaM yatparimANaM kRtaM tasyopari girizikhare taruzikhare vA markaTa: pakSI vastramAbharaNaM vA gRhItvA vrajettatra tasya na kalpate gantuM, yadA tu tattataH svayameva patitamanyena vA''nItaM tadA kalpate grahItuM, etatpuna: ujjayantAdiSu bhaved, evamadha: kUpAdiSu vibhASA, tathA yattiryakparimANaM gRhIt tatrividhena karaNena nAtikramitavyaM, kSetravRddhizca na kAryA, katham ?, asau pUrveNa bhANDaM gRhItvA gato yAvattatparimANaM, tata: parato bhANDamadhaM labhate itikRtvA'pareNa yAni yojanAni tAni pUrvadikparimANe | prakSipati, yadyanAbhogAtparimANamatikrAnto bhavettadA nivarttitavyaM, jJAte vA na gantavyamanyo vA na visarjanIyaH, anAjJayA ko'pi gato bhavettadA yattena labdhaM svayaM vismRtya vAgatena yat tanna gRhyata iti / / uktamaticAradvAra, samprati bhaGgadvAramAvedyate duvihaM tiviheNa guNavvayaM tu ghettUNa pesae annaM / tallAbhaM vA geNhai tassa dhuvaM hoi iha bhaMgo // 73 // dvividha' yojanaviMzate: parata: svayaM na gacchAmi nAnyaM preSayAmItyevaM 'trividhena' manasA vAcA kAyena 'guNavataM' prastAvAd dikparimANaM 'gRhItvA' AdAya 'preSayati' prasthApayati 'anya' aparaM, prayojanotpattAviti gamyate, prekSAvatAM niSphalavRtterasaMbhavAt, na kevalamanyaM preSayati 'tallAbhaM vA X gRhNAti' tasmin-diparimANAtikrame lAbhastallAbhastaM, vAzabda: pakSAntarasamuccaye, 'gRhNAti' Adatte, jAnAna upatyakaraNena 'tasya' gRhItadikparimANasya / 'dhruvaM' nizcitaM bhavati' saMpadyate 'iha' prastutavrate loke vA 'bhaGgaH' sarvavinAzarUpa iti gAthArtha: / / bhAvanAdvArametarhi kathyate iriyAsamiyAe paribbhamaMti bhUmaNDalaM nirAraMbhA / savvajagajjIvahiyA te dhannA sAhuNo niccaM // 74 / / IraNamIryA tasyAM samyagayanaM samitirIryAsamiti:- avyAkSiptacetaso yugamAtrAntaranyastalocanasya niravadyamArgeNa gamanaM tayeryAsamityA, samitA iti gamyate, 'ye paribhramanti' yattadornityAbhisambandhAd ye paryaTanti, kiM tat ? ityAha-'bhUmaNDalaM' mahIvalayaM, kIdRzA: ?-'nirArambhAH' Arambhebhyo nirgatA: // 179 // KnirArambhA:- ArambhavivarjitAH, yata evaivamata eva 'sarvajagajjIvahitA:' sarve ca te jagajjIvAzca sarvajagajjIvAstebhyo hitAH, ni:zeSacaturdazarajjavA Jain Education Rational For Personal & Private Use Only www.jdolary.org Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 180 // tmakalokavarttiprANivatsalA: 'te' evaMguNayuktAH 'dhanyAH ' dharmadhanalabdhatvAtpuNyabhAja: 'sAdhavaH' tapasvinaH 'nityaM' sadeti gAthArtha: / / bhaNitaM prathamaguNavratamidAnIM dvitIyaM navabhedamabhidhAtavyaM tatrApi prathamadvAreNa tAvadAha uvabhogaparIbhogo viNivittI taM guNavvayaM bIyaM / AhArAIvilayAdiyAi cittaM jao bhaNiyaM // 75 // sakRd bhujyata ityupabhogo'ntarbhogo vA, punaH punarbhujyata iti paribhogo bahirbhogo vA anayordvandvaikavadbhAva upabhogaparibhogaM tasminnupabhogaparibhoge / vividhA nivRttiH vinivRtti:- anekadhA pariNAmakaraNaM yeti gamyaM tacchabdasambandhAt tadguNavrataM 'dvitIyaM' upabhogaparibhogavrataM taccAnekarUpameva, kutaH ? ityAha- 'AhArAdivilayAdvIpAdi' azanatAmbUlaprabhRtistrIhastipramukhaM citraM 'yato bhaNitaM yato- yasmAttIrthakaragaNadharaiH upabhogyAhArAdiparibhogya-vilayAdvIpAdiparimANavrataM prastAvAdgemyate 'citraM' anekarUpaM 'bhaNitaM' uktam, ekamAhArAdyaparaM vilayAdvipAdi, tathA coktam- "uvabhoge vigaIo taMbolAhArapupphaphalamAI / paribhoge vatyasuvaNNagAiyaM isthihatthAI // 1 // " strIhastyAdIti gAthArthaH // bhedadvAra iyaM gAthA mahumajjamaMsapaMcuMbarAiviraiM karijja bIyaMmi / asaNavilevaNavatthAiyANa parimANakaraNeNa // 76 // madhu mAkSikAdibhedaM madyaM kASThapiSTaniSpannaM mAMsaM jalacarajAdi carmAdi vA tribhedaM paJcAnAmudumbarANAM samAhAraH paJcodumbarI, ke paJcodumbarA: ?, ucyante, vaTodumbarAzvatthakaTumbarikAlakSAH sarveSAmeSAmudumbarasamAnajAtIyatvAt, madhvAdipadAnAM ca dvandvaM kRtvA''dizabdena bahuvrIhiH, anena ca navanItagholavaTakarAtribhojanAdayo grAhyAH, tato viratizabdena SaSThItatpuruSe madhumadyamAMsapaJcodumbaryA viratiM 'kuryAt vidadhyAt 'dvitIye' upabhoparibhogaparimANavrate, | kena ? ityAha- azanavilepanavastrAdikAnAM parimANakaraNena, azanam odanAdi vilepanaM-kuGkumAdi vastraM-cIvaram, AdizabdAtpAnakakusumAbharaNAdigrahaH, kuta: ? iti ced brUmaH, azanavilepanayorUpabhogarUpayorvastrasya ca paribhogarUpasyopAdAnAd eSAM parimitiH parimANam iyattA tasya karaNaM-vidhAnaM tena, ayamatra bhAvArtha:- yo hi upabhogaparibhogayoH parimANamAdatte- mayedametAvacca bhoktavyaM paribhoktavyaM vA tena madhvAdinivRttiH prathamaM kAryA madhvAdipravRtterbahupApatvenopabhogaparibhogaparimANasAdhyanirjarAvighAtadakSatvAt tathA coktam- "cauriMdiyajIvANaM dehavasAruhiramIsiaM ahamaM / mahu eyaM bhakkhaNavikkaehiM pAvaM vivajjeha // 1 // kulabalamaigaruyattaNasAhukkArAI vihava oDDaNayaM / viruvayavAyavihIlaNajaNayaM majjaM 4 // 180 // pariccayaha // 2 // maMsaM paMciMdiyavahaviNimmiyaM taha payaMDapAvaphalaM / sukkarasaruhirakalamaladugaMdhiyaM muMca bhayajaNayaM // 3 // For Personal & Private Use Only Jain Educaternational svarUpaM bhedAca gA. 7576 ww.brary.org Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66260380880 ca mahAbhAya preSayAmAsa, tasyAgatya ca tAlAcya madyarUpaM tu, zuddhakAraNapUrvaka doSAkaro mahyaM, vize vaDauMbarikAuMbarapippalapippariphalANa majjhami / jIvA havaMti khaddhA khaddhA ya kuNaMti vayabhaMgaM // 4 // khaddhA:-pracurA: khAditAzca // navapadavRttima.deva. navaNIyaM tajjoNiyatavvaNNuNpaNNasattasaMmIsaM / appariNayaM vivajjaha hoI eyaMpi bhavajaNayaM // 5 // pallaMkalaTTasAgA muggagayaM se va. yazo cAmagorasummIsaM / saMsajjae u niyamA, taMpi ya niyamA hu dosAya // 6 // nicca huMti dariddA niccussavavajjiyA sirivihUNA / // 18 // KkulabalarUvavihUNA nisibhoyaNaujjayA je u // 7 // sAhAraNA u mUlA, gajjara loNo vigaMdhi davvaM vA / thohari kumAri addayaX | viruhAi aNegahA jIvA // 8 // tasmAt-phalaphali patte pupphe, kaTe bahubIya vigaivagge ya / saccittANate davvavaggamANaM ca uvabhoge // 9 // raMghaNa kaMDaNa pIsaNa dalaNaM payaNaM va evamAINaM / niccaM parimANakaraNaM aviraibaMdho jao gruo||10|| bhedabhAvanA ca K madhuviratirityAdirUpeNa kAryeti gAthArthaH // / atra ca madyapAnamAMsabhakSaNarAtribhojanAnAM paridRzyamAnaghanApAyatvAtsUtragAthAyAmasUcite api zrAvakajanAnugrahAya kathAnake kathyete-kazcid RSistapastepe, bhIta indraH surastriyaH / kSobhAya preSayAmAsa, tasyAgatya ca tAstakam / / 1 / / vinayena samArAdhya, varadAbhimukhaM sthitam / jagurmadyaM tathA hiMsAM, sevasvAbrahma / cecchayA / / 2 / / sa evaM gaditastAbhirdvayornarakahetutAm / Alocya madyarUpaM tu, zuddhakAraNapUrvakam // 3 / / madyaM prapadya tadbhogAnnaSTadharmasthitirmadAt / / vidaMzArthamajaM hatvA, sarvameva cakAra saH // 4 // tatazca bhraSTasAmarthya , sa mRtvA durgatiM gataH / itthaM doSAkaro madya, vijJeyaM dharmacAribhiH // 5 // " asthi iha bharahavAse ujjeNInAma puravarI rammA / surabhavaNabhavaNaArAmakUvavAvInivANehiM ||shaa tatthAsi sAvayA tiNNi tANa paDhamo hu jannadattotti / bIo ya viNhumitto taio jiNadAsanAmotti / / 2 // aha-jayasirivijayasirIe avarAiyanAmiyA u tANaM ca / jAyA tiNhavi dhUyA, kameNa aNNo'NNapIijuyA ra / / 3 / / tAo ya bAlabhAve vivaDDamANIo jiNavaramayaMmi / aNurattamANasAo jiNiMdapUyAi niryo||4|| tAsiM ca sahI mAhaNaduhiyA aNNAvi Asi aiiTThA / nAmeNaM vasuminnA apariNayA navara jiNadhamme / / 5 / / AsADhacaummAsagadiNami aha sA samuTThie sahasA / kamalAyarabaMdhuMmI samAgayA tANa pAsaMmi / / 6 / / bhaNiyA ya tAhira su, saTThANaM ajja piyasahi ! tumamhaM / jiNabhavaNesuM pUyA kAyavcA ciTThaI jeNa / / 7 / / taha sAhuNINa pAse'NuvvayagahaNaM ca tIe to vuttaM / ki tattha amha gamaNaM na jujjae? tAhi paDibhaNiyaM / / 8 / / kallANi ! ko'varoho tamaMpi Agaccha asthi jai icchA / sAvi tao // 18 tAhi samaM jiNiMdabhavaNaM samaNapattA // 1 // tAo jiNANa pUyaM aTTapayANi kAumataratA / thonedi saMNiya vihiyA ciyataMgA pacchA ||10||KB) Jain Education national For Personal Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vasumitrA dRSTAntaH vR. yazo // 182 // sAhuNipAsaMmi gayA paccakkhANaM kariti vaMdittA / uvaviTThA dhammakahaM tao ya nisuNaMti bhAveNa ||1shaa etthaMtaraMmi pariNayadhammakahA kammakhayauvasameNaM / bhaNai tahiM vasumittA majjhavi dhammo imo hou / / 12 / / bhayavai ! etto pabhiI to bhaNiyA sAhuNIe sA evaM / kahio na hoi dhammo maNapariNAmaM viNA suyaNu ! // 13 / tA jai tuha jiNadhammo ramio cittaMmi esa mai khio| tA paDivajjasu arihaMta devayaM sAhuNo guruNo / / 14|| abbhuTTiUNa to sA, viNaeNaM aMjali kariya siise| paDivajjai jaM bhaNiyaM pariharai ya maMsanisibhatte // 15 / / jayasirimAIyAo paDivajjiya'NubbayAI paMcAvi / vaMdaNapuvvaM sagiha caliyAo sAvi tAhi samaM / 16 / / nIhariUNaM tatto pattA piubhavaNamaNNayA tIse / sasurakulAo moyAvaNatthametthAgao puriso // 17 / / AbhAsiyAo savayaMsiyAo aNumaNNiyA tao tAhiM / vaddhaNauraMmi pattA sasurakule tattha ciTTai ya // 18 // niyamamaNupAlayaMtI aNNadiNe pabhaNiyA sasuraeNaM / putti ! na kulakamo amha esa nisibhattacAo jaM // 19 // maMsassavi parihAro na jujjae jeNa veyavihiyaM khu / jamaNuTThANaM taM ciya vacche ! amhANa kuladhammo / / 20 / / vasumittAe bhaNiyaM hiMsA vee vivajjiyA tAya ! / hiMsAe viNA na ya maMsabhakkhaNaM jAyai jiyANaM / / 21 / / jesipi na sayaMkaraNaM tesiMpi karAvaNaM havai niyamA / maMsAsaNaMmi hiMsAe aNumaI ko va vArei ? // 22 // rayaNIbhoyaNacAo kulakkamo na'mha jaM ca tamalIyaM / jamhA tumha na piyaro nisAe piMDaM paDicchaMti / / 23 / / iya vutte rusiUNaM sasuro paDibhaNai A mahApAve ! / iya dubbiyaddhayAe maevi saha kuNasi taM vAyaM / / 24 / / tA ki uttarapaDiuttarehi | jai sAsureNa te kajjaM / tA muMca vAyamevaM aNNaha kajjaM na ceva tae / / 25 / / to tIeM citiyaM jai evaM ciya jAmi peiyaM sahasA / tA kulalaMchaNa garuI, | tamhovAyaMtareNa ime // 26 / / tattheva nemi iya ciMtiUNa paDibhaNai tAya ! jai evaM / tubbhe'vi eha tahiyaM jattha nivittI mae gahiyA / / 27 / / tumha samakkhaM eyaM jeNa vivajjemi maNNie teNa / sAsU sasuro suNhA, caliyA ujjeNihuttaM te // 28 // vasumittAbhattAreNa ciMtiya vissabhUiNA evaM / juttamiNaM bhaNai imA tA jaMtu ito'vi kahavi guNo / / 29 / / jIyaharaNaMmi gAme saMpattA'Ipaosasamayami / mAhavadieNa di8 nIyAI niyayagehami // 30 // kArAviUNa majjaNamaha tesiM ceva bhoyaNanimittaM / ADhatte oyaNamAi rasavaIvitthare tattha // 31 / / bhaviyavyAvaseNaM kaDhijjamANami tImaNe sahasA / novehito sappo, pahAvio urdurassuvari // 32 // phiDio kahipi paDio, khaMDAkhaMDa kao ya ddoenn| etthataraMmi mAhavabhaTTeNaM pAhuNA bhaNiyA / / 33 / / eha uvavisaha bhuMjaha vasumittA saccaritta no ei / bhottuM sAsU sasurA tao ThiyA pariyaNo jimio // 34|| aha visabhAviyatImaNabhoyaNakaraNeNa to sa paMcattaM / patto page ya diTuM thAlIe tIe~ ahikhaNDaM // 35 / / sAsUsasurANa tao vasumittA uvari jAo bahumANo / jIyaharaNAo pacchA viNiggayA dasapuraM pattA / / 36 / / tammi puri bau~ladattotti // 182 // Jain Education remational For Persona Private Use Only www.nibrary Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAhaNo tassa gehmoinnnno| tathavi jAyA rayaNI bhoyaNakami ADhatto // 37 // io ya-AiccasammanAmo, putto ya ahesi bauladattassa / niyagihaniyattakulaputtayassa navapadavRtti:mU.deva. mahilAeM aNuratto / / 38 / / taM jANiuNa kulaputtao ya tasseva jaNaNijaNayANaM / sAhai eyaM na ya tehi vArio to maNe kuvio // 39 / / tacchiddamaNNisaMto vR. yazo | maMsANayaNe ya tehi aaittttho| bhaviyavyAvaseNaM daTuM taM rahasi tIeN samaM // 40 // vehANaseNa baddho, UrUmaMsaM ca tassa gahiUNa / taM jaNaNIe samappiya sayaM // 183 // paNaTTho gahiya mahilaM / / 41 / / parvakaM pAhuNaga kathaM tayaM ca tIe ayANamANAe / vasumittA ya na bhuMjai nisibhoyaNamaMsakayaviraI / / 42 / / tIe abhuMjatIeK KIsAsUsasurAvi puvvamiva thakkA / bauleNavi niyaputto, gavesio diTTho tayavattho // 43 // taM vaiyaraM viyANiya sasureNa pasaMsiyA u vasumittA / putti ! | sauNNA'si tuma patto jIe imo dhammo // 44 / / amhehivi eso cciya paDivaNNo putti ! jayaNubhAveNaM / jAyA jIviyarakkhA mANusamaMsaM ca no bhuttaM / / 45 / KtA vaccAmo sagiha rAIbhatte taheva maMse ya / jAvajjIvaM amhavi niyamo etto pabhii putti ! // 46 / / iya bhaNiUNa niyattA, pattA gehami tattha bhattAvi / | vasumittAe jAo, susAvago dhammakammarao / / 47 / / evaM ca tANa pariNayadhammANaM jAva jaMti kaivi diNA / tAvaNNayA kayAivi, sAsU sasuro ya vasumittA // 48 // tiNNivi samAhimaraNaM kAuM devattaNaM smnnupttaa| sohammadevaloe, tao cuyA ettha bharahami / / 49 / / nayaraMmi vasaMtapure, sasurajio vijyvmmraayss| devii asoyasirIe naMdaNo Asi sirivammo // 50 // dhaNayattasiTThiNo dhasirIi bhajjAe~ taMmi ceva pure / vasumittAvihu jAyA, siridevI nAmato dhUyA / / 51 / / | aha tammi ceva divase, coddasa dhUyAu taMmi nayaraMmi / annAovi jAyAo, surUvalAvaNNajuttAo / / 52 / / tANaM majjhe sAsUjIvo caviUNa devloyaao| devajasAnAmeNaM, dhUyatteNaM samuvavaNNo // 53 / / seTThI vaddhAvaNayaM, kArAvai tANa jammadiyahami / aTThaNhaM varisANaM, uvari kalANaM ca saMgahaNaM // 54 // | gahiyakalAo tAo, savvAo'vi jovarNami cddiyaao| navaraM devajasAe saMjAo koDharogotti // 55 // AuttA kiriyAto, tIse vijjehi seTThivayaNeNa / na ya ko'vi guNo jAo tA ciMtai TukkhiyA esA / / 56 / / (to sAhiyA sahINaM midaMsaNaMpihu attha phAsAi siridevINhANajalovabhogiphAsaMpi / saMpai kAlaMpi jai, kahavi ahaM tAdu jaha majjha // 56 // ) siridevisaMtieNaM, hANudaeNaM ca pahAviyAe~ to| nemittiyavayaNeNaM, pauNattaM jAyamacireNa / / 57 / / jAo sa eva rogo sirivammassAvi raayputtss| piuNA tassa kaeNaM davAvio paDahao tattha / / 58 / chitto devajasAe bhaNi nA''gacchaU ihaM kumro| thoveNavi KA kAleNaM pauNaM jeNaM tayaM karimo / / 59 // pAhieNaM jANAvio ya vuttaM tamerisaM raayaa| pesavio ya kumAro, raNNA gehami seTThissa // 60 // uvarege pakkhiviuM uvvaNaTTaeNa niccameva imo| uvaTTiumAraddho siridevIsaMtaeNeva / / 61 / / cohasadiNami jAo, pauNo patto ya niyagihaM dittttho| paharisabharaAUrijjamANahiyaeNa For Personas Private Use Only www. // 183 // lain Educa t ional ary.deg Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo / / 184 / / naravaNA / / 62 / / tuTheNa tao pariNAviyAo so ceva tAo kaNNAo / tAhiM samaM so bhoge bhuMjai doguMduguvva suro || 63 // suNhAvayabhaMgakarAvaNeNa kuTTho ya tesimuppaNo / devajasAsirivammANa puvvabhavasAsusasurANaM ||64 || aNNayA ya - sirivammocciya rAyA, saMvutto paNayasayalasAmaMto / puvvakayasukayasaMbhArajaNiyamaNavaMchiyapayattho || 65 // kAlaMtareNa ArAhiUNa vihimaraNamesa devattaM / patto tatto ya cuo kameNa mokkhaM gamissai ya // 66 // vasumittAe evaM, cariyaM saMkhevao samakkhAyaM / vittharao bhayaNIvacchalAo savisesamavi gammaM // 71 // / evaM nisibhoyaNamaMsaviramaNe jANiuM mahApuNNaM / nisibhoyaNamaMsAI savvapayatteNa vajjeha ||72 // avasitaM yAvadbhedadvAramito yathA jAyata iti nivedayitumAha vihativihAi sAiyANa egavihativiha sesesu / niravajjAhArAI ahammavittIpariccAo // 77 // dvividhatrividhAdinA bhaGgakena na karomi na kArayAmi manasA vAcA kAyenetyAdilakSaNena 'mAMsAdInAM kravyamadhuprabhRtInAM nivRttiriti prakRtaM, tRtIyAvibhaktizca prAkRtatvAlluptA draSTavyA, evamagrapade'pi, 'ekavidhaM trividhena' na karomi manasA vAcA kAyenetyevaMrUpeNa virati : 'zeSeSu' vikRtyAdiSu, kAryeti gamyaM, ayamatra bhAvArtha:- yo mAMsanivRttiM karoti sa utkarSato dvividhatrividhabhaGgakena karoti, tadabhAve dvividhadvividhAdibhaGgakairapi, vikRtyAdiniyamaM | tvekavidhatrividhena, prAyeNaitadbhaGgaviSayatvAdasya, tathA yenopabhogaparibhogaparimANaM grAhyaM tena niravadyAhArAdi grAhyaM, sacittAdiparihAreNa niravadyo nirdoSa: sa cAsAvAhArazca azanaM niravadyAhArastad (Adau yasya) AdizabdAdalpasAvadyAdi, na kevalamidaM kArya, tathA tenAdharmavRttiparityAgazca kArya:, adharmavRttirnAmAGgArakarmavanakarmAdilakSaNA pApajIvikA tasyAH parityAgaH - akaraNaM, yaduktam- "niravajjAhAreNaM nijjIveNaM parittamIseNaM / appA | saMdhArejjA kammaM ca cae sa sAvajjaM // 1 // karma ca vyApAraM tyajet sa sAvadyaM-sAvadyAgnyArambhAdisamanvitAGgArakarmAdi, taduktam- "iMgAle 1 vaNa2sADI 3 bhADI 4 phoDIsu 5 vajjae kammaM / vANijjaM ceva ya daMta 6 lakkha 7 rasa 8 kesa 9 visa 10 visayaM // 1 // evaM khu jaMtapIlaNakammaM 11 nillaMchaNaM ca 12 davadANaM 13 / saradahatalAyasosaM 14 asaIposaM ca vajjejjA 15 // 2 // etadarthastu vRddhasaMpradAyAdavaseyaH, sa cAyam - aGgArakarmeti-aGgArAn kRtvA vikrINIte, tatra SaNNAM jIvanikAyAnAM vadhaH syAt, tatastanna kalpate 1, vanakarma-yadvanaM krINAti, tatastacchittvA vikrIya mUlyena jIvati, evaM patrAdInyapi pratiSiddhAni bhavanti 2 zakaTIkarma yacchArkATikatvena jIvati, tatra gavAdInAM bandhavadhAdayo doSAH syuH 3, bhATIkarma - yatsvakIyena tantreNa bhATakena parakIyaM bhANDaM vahati anyeSAM vA zakaTabalIvardAdInarpayatIti 4sphoTIkarma uDDatvaM For Personal & Private Use Only gRhaNarIti gA. 77 ||| 184 / / Melibrary.org Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 185 // yadvA halena bhUmeH sphoTanaM 5 dantavANijyaM yatpUrvameva pulIndrANAM mUlyaM dadAti dantAn me yUyaM dadyAteti, ta taste hastino manti, acirAdasau vANijaka eSyatItikRtvA, evaM karmakarANAM zaGkhamUlyaM dadAti, pUrvAnItAMstu krINAti 6, lAkSAvANijyamapyevameva, doSastu tatra kRmayo bhavanti 7, rasavANijyaMkalpapAlatvaM, tatra ca surAdAvaneke doSA mAraNAkrozavadhAdayaH 8, kezavANijyaM, yaddAsyAdIn gRhItvA'nyatra vikrINIte, atrApyanake doSA: paravazitvAdayaH / 9, viSavANijyaM-viSavikrayaH, sa ca na kalpate yatastena bahUnAM jIvAnAM virAdhanA syAd 10, yantrapIDanakarma-tilekSuyantrAdinA tilAdipIDanaM 11, KA nirlAJchanakama-gavAdInAM varddhitakakaraNaM 12, davAgnikarma yadvanadavaM dadAti kSetrarakSaNanimittaM yathottarApathe, dagdhe hi tatra taruNatRNamuttiSThati, tatra ca . sattvazatasahasrANAM vadha: syAt 13 sarohRdataDAgaparizoSaNaM yatsara:prabhRtIni zoSayati tatra ca dhAnyamupyate 14 asatIpoSaNaM-yadyonipoSakA dAsI: poSayanti tatsambandhinI ca bhATi gRhNanti, yathA gollaviSaya iti 15, digmAtrapradarzanaM caitabahusAvadyAnAM karmaNAmevaM jAtIyAnAM, na punaH parigaNanamiti gAthArthaH / / sAmprataM caturthadvAramabhidhIyate bhoguvabhogehito aniyattANaM tu huMti dukkhaaii| seDuyao ya subaMdhU, jaha niccamaMDiyA bhaTTI // 78 // _ 'bhogopabhogemyaH' sakRddhogyapuna:punarnogyAhAravastrAdirUpebhya: 'anivRttAnAM' anuparatAnAM 'tuH' pUraNe'vadhAraNe vA 'bhavanti' jaay| du:kha zArIramAnasAsAtodayarUpANi, abArthe dRSTAntatrayamAha-'seDubakazca subandhuryathA nityamaNDitA bhaTTI' yathA seTubakabrAhyaNaH subandhurmantrI nityamaNDitA bhaTTinI ceti gAthAsamAsArthaH // vyAsArthastu kathAnakebhyo'vaseya:, tAni cAmUni pradhAnanagaragrAmagokulAdisamAkula: / vatso janapada: khyAto'styanekzrIniketanam / / 1 / / lasatpuNyajanAkIrNA, tatrailavilapUriva / kauzAmbI : nAmnA nagarI, garIya:sampadaH padam / / 2 / / nama (granthAgram 5500) tsAmantasaGghAtamaulimAlArcitakrama: / zatAnIko nRpastatra, pratApAkrAntavairikaH / / 3 / / tasyAmeva mahApuryAmAsItseDubako dvijaH / jJAnavijJAnavikalo, dAridyopadravodrutaH / / 4 / / anyadA svagRhiNyA'sau, garbhiNyA bhaNito yathA / prayojana ghRteneha, bhavitA'tastadAnaya / / 5 / / tenAvAci na me kiJcittAzaM vidyate priye ! / vijJAnaM yAdRzenAhamAnayAmi ghRtAdikam / / 6 / / bhaTTinyoktaM mahInAthaM, gatvA'valaga santatam / puSpavyagrakaro yena. vani kAJcit karotyasau / / 7 / yataH-"ikSukSetraM samudrazca, yonipoSaNameva ca / prasAdo bhUbhujAM caiva, sadyo ghnanti // 185 / / daridratAm / / 8 / / '' evamastviti tenAza. prAtapaTa phalAdibhiH / rAjA'valAMgatuM bhaktyA, prArebhe prativAsarasa / / 1 / / kSINe lAbhAntarAye'tha, rAjJA tuSTena saya Jain Educatko Laboral For Personal & Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada va. yazo // 186 // K dvijaH / proce tuSTo'smi te bhaTTa !, brUhi tvaM yatpradIyanAm // 10 // anye tu sUraya: pAhustasyAvalagato nRpam / yAvatkAlo'ticakrAma, kiyAnapyatibhaktita: K seDubaka | // 11 / / tAvatpradyotanRpatirujjayinyA: samAgataH / mahatA sainyavRndena, zatAnIkajighRkSayA / / 12 / / zatAnIkastu taM jJAtvA, rodhasajjA purI nijAm ? | KA vidhAya sthitavAnazvavigrahAvahitaH svayam / / 13 / / yavasendhanapAnIyagrAhiNo'pi pramAdinaH / upadravanavaskandabalenArigatAn balAn / / 14 / / pracurairapi dinairevaM dRSTAntaH (dinaiH pracurairapyevaM) grahItuM na zazAka tAm / pradyoto nagarI yAvattAvaduccalito'nyadA / / 15 / / atrAntare-puSpAvacayakAryeNa, puSpavATyAM samAgataH / dadarza calitaM sainyaM, tat svAM seTubakaH purIm / / 16 / / tato nivedayAmAsa, zatAnIkamahIpate: / lagna: sa pRSThatastasyopadrUya balamAgataH / / 17 / / azvAdigrahatuSTo'sau, KA pAritoSikaditsayA / rAjA seDubakaM prAha, brUhi kiM te pradIyatAm ? // 18 / / tenAbhyadhAyi rAjendra !, pRSTvA'haM bhaTTinI nijAm / gadiSyAmi bhaNitveda, bhaTTinyantamagAdasau / / 19 / / gatvA'bravItprasanno'dya, bhUbhRd bhaTTini ! me'dhikam / bravIti dIyate kiM te ?, vada kiM prArthate tata: ? / / 20 / / sa prAhAgrAsane 1 rAjJo, bhaTTa ! yAcasva bhojanam ! dInAradakSiNAM caiva, tathaikAntaM dine dine / / 21 / / gatvA'tha prArthitastena, tathaiva nRpatirmudA / RjutAM tasya vijJAya, rAjJA'pi pratyapadyata / / 22 / / tataH prabhRti tatsarvaM, kurvANaM vIkSya bhUbhujam / cintayAmAsuranye'pi, bhUpate: pArzvavartinaH / / 23 / / mahAprasAdametasya, kurute pratyahaM nRpaH / yato'to vayamapyenaM, pUjayAmaH prayatnataH / / 24 / / iti saMcintya taiH sarvaiH, sa prItyA bhojyate dvijaH / svagRhe grAhyate nityaM, dakSiNAM ca prayatlataH / / 25 / tato'sau tAdRzAllAbhAdacireNa maharddhikaH / samabhUtputrapautrAdisantatyA prasasAra ca / / 26 / / kevalaM dakSiNAlobhAdbhuJjAnasya gRhe gRhe / vamanaM kurvatazcAsya, tvagdoSo'bhUbhayAnakaH / / 27 / / zIrNaghANo vraNAghAtaH, prasravatpUyagandhataH / makSikAveSTitaH kaSTAmavasthAM prAptavAMstata: / / 28 / / tathA'pi pUrvavadrAjJo, bubhuje'grAsane sthitaH / kuSThI varte'hamityevaM, zazaGke na manAgapi / / 29 / / upekSitazca sa vyAdhiH, krameNa vavRdhe'dhikam / saMparko durjanasyeva, tasya ! pIDAvidhAyakaH // 30 // dRSTvA taM tAdRzaM rAjA, vijJapto mantribhirbhayAt / deva ! vyAdhirayaM bADhaM, saMcariSNuriyaM zrutiH // 31 / / yata:-ekatra bhojanAtsparzAdekazayyA''sanAdita: / saGkrAntirjAyate vyAdheriti zAstre'pi bhASyate // 32 / / ato nivAryatAmeSa, bhuJjAno'grAsane dvijaH / tatsthAne'sya sutAH santaH, sthApyantAM nIrujastvayA / / 33 / / tatazca-evamastviti bhabhA, pratipanne sa mantribhiH / prokto'dyaprabhRti putrairbhoktavyaM rAjamandire // 34 / / tatastena svaputrANAmanujajJe tadAjJayA / svaniyogaH svayaM gehe, saMtasthe durmanA manAk / / 35 / / kAlenotkaTatAM yAte, tatra vyAdhau hiyA sutaiH / taistasya kArayAJcakre, bahirgehAt kuTIrakam / / 36 / / tato vadhUjano'pyetaM, dRSTvA niSThIvati kSaNAt / nAjJAM ca kurute kazcillapato'pi muhurmuhuH / / 37 / / bhojanAdyapi 6 // Jain Educat national For Personal & Private Use Only Blorary.org Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. va. yazo // 187 // dUrasthaizcaNDAlasyeva nIrasam / kSipyate kapare tasyAvRtaghrANairjugupsayA // 38 // tad dRSTvA cintitaM tena, matprabhAvAdya IdRzIm / ArUDhA: padavIM pazya, teSAM kIdRgviceSTitam ? // 39 / / athavA-yAsAmeva pibantyambu, nadInAM vRSabhAstRSA / tAsAmeva taTIghnanti, kRtaghnAH zRGgakoTibhiH / / 40 // yasya patrapuTe bhuktvA, chAyAyAM zerate muhuH / mUlaM khananti tasyaiva, palAzasya pulindrakAH / / 41 / / yatprabhAvAdavAptA zrIH kumudairmuditairiva / saivopahasyate cAndrI, candrikA svarucA nizi // 42 / / evamete'pi pApiSTAH, macchriyA vRddhimAgatAH / mAmevAbhibhavantyevaM dhik putrAn durjanAniva / / 43 / / ato'vajJAphalaM tUrNaM, mUryeSAM pAtayAmyaham / iti krodhAt samAlocya, proktAH putrA dvijanmanA / / 44 // bho bho putrA: ! vayaM bADhamudvignA: prANitavyata: / kRtvA'ta: svakulAcAraM, vAJchAmo martumaJjasA / / 45 / / tacchviA'to jhaTityeSa, priyate cAru jAyate / iti prahaSTacittAste, procuH kiM kurma ucyatAm // 46 / / sa prAhAsmatkule patrAH, ? kramo'yaM yanmumUrSubhiH / mantrokSita: pazurdeyaH, svabandhubhyo hitaiSiNA / / 47 / / tato'tibalavAn basta:, supramANa: sudarzana: / AnIyatAM kuTari'smin, kulakramavidhitsayA // 48 // yena taM saMskRtaM mantraiH, khAdayitvA svabAndhavAn / hitArtha vidhinA dadhmazcittaM kArye nirAkulA: / / 49 / / tairapyajJAtatadbhAvairmugdhatvAttatkuTIrake / babandhe tAdRzo basto, vacanAnantaraM mudA // 50 // tato'sau brAhmaNastasmai, pazave svaM zarIrakam / udvayaM vyAdhisaGkrAntyai, nityamudvartanI dadau / / 51 / / tAMzcAznannacireNaiva, kuSThI chAgo'pyabhUdalam / yadA tadA svaputrebhyo, hatvA bhojyArthamarpitaH / / 52 / / tairapyajJAtatacceSTaistatra bhukte pazau puna: / uvAca sAmprataM putrAH!, tIrthe tyakSyAmi jIvitam / / 53 / / yena tatra mRtasyAnyajanmanyapUtininditam / IdRg na jAyate bhUyo, vapurme vyAdhipIDitam / / 54 / / iti bruvaMstatastUrNaM, nirgatya mudito dvijaH / vivezordhvamukho'raNyaM, bhISaNAkAradarzanam / / 55 / / tatrAsau tRSito'tyarthaM, jalamanveSTumAdarAt / itazcetazca babhrAmAdaprabhUdharagahvaram / / 56 / / tataH kathaJcidetena, bhramatA daivayogataH / dadRze'ne(dRSTaM nai) kadrumAkIrNapradeze / laghu palvalam / / 57 / / tIravRkSAvale: patraiH, phalaiH puSpaizca santatam / patadbhiH kalkavajjAtaM, yatrAmbu grISmatApataH / / 58 / / tad dRSTvA (pItvA) hRdayaM / tasya, samucchazvAsa takSaNAt / indriyANi ca jAtAni, svArthagrahapaTUnyalam / / 59 / / tatazca tena vizramya, kalkAkAraM jalaM mudA / Arebhe pAtumazrAntaM pipAsAvigamArthitaH / / 60 / / tatazca-yathA yathA papAveSa, tajjalaM kaluSAkRti / tathA tathA 'sya saMjajJe, vireka: kRmibhiH saha / / 6 / / evaM katipayaireva, vAsaraistaccharIrakam / cakre rasAyaneneva, nIruk tenAmbunA'dhikam / / 62 / / yA na cintayituM zakyA, na kartuM nApi bhASitum / sA'pyavasthA bhavatyuccairvidhAvabhimukhe // 1 sati / / 63 / / dRSTvA tattAdRzaM tasya, nIruktvaM saMbhavAtigam / Apatsvapi gataiH sadbhiH, kathaM moho vidhIyate? // 64|| atha tena svadehasya, tAdRzIM For Personal & Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 188 // vIkSya sampadam / cintitaM darzayAmyenAM, svalokAya vapuH zriyam || 64 || kiM tayA sArayA'pyatra, jAtayA saMpadA nRNAm / yAM na pazyanti lokAH sve, pramodotphullalocanAH ? / / 66 // yAdRzIM vA bhavetteSAmavasthA pApakAriNAm / pazyAmi tAdRzIM gatvA, saMcintyetthaM yayau puram // 67 // pRSTaH puraM vizan lokaiH, pratyabhijJAya sa dvijaH / kena kuSThaM tavApAstaM, tAdRzaM bhImadarzanam ? // 68 // so'bravIddevatA bhaktyA, mayA'valagitA vane / tayA kuSThamapAsyAhamIdRzo janito'cirAt // 69 // tatazcAho ! dvijo dhanyaH, prasannA yasya devatA / stUyamAno janairitthaM praviveza svamandiram // 70 // dRSTvA'sau tatra kuSThena, zaTitAGgAn nijAGgajAn / provAca madavajJAyA, bhavadbhirvedyatAM phalam // 71|| te UcustAta ! kiM nvetattvayA'smAn pratyanuSThitam ? / sa prAha mAM vinA kasya, zaktiH syAdIdRzI bhuvi ? // 72 // AH pApa ! kiM tvayedRkSaM, viruddhaM dharmalokayoH / nistriMzena samAcIrNamatyUcuste punaH sutAH // 73 // sa prAha yattu yuSmAbhi janake mayyanuSThitam / tatkiM sayuktikaM ? ko vA, svadoSAnIkSate janaH ? ||74 || mahato'pi svadoSAn no, paradoSAMstvaNUnapi / pazyatyapUrvamandhatvamaho lokasya dRzyate // 75 // tamevaM taiH samaM vipraM raTantaM vIkSya santatam / aparo'pi jano'jastraM, prArebhe tatra ninditum // 76 // tato'pavAdabhIto'sau puraM rAjagRhaM gataH / jIvikArthaM nirAlambo, dvArapAlamazizriyat // 77 // utpannakevalajJAnaH, pUjyamAnaH surAsuraiH / atrAntare jino vIraH, pure tatra samAyayau / / 78 / / tato dauvArikeNAsAvukto bhadrAhamIkSitum / bhagavantaM vrajiSyAmi, tvayA tvatropavizyatAm // 79 // na cetaH kvApi gantavyaM tAvadyAvatsamAgataH / nAhamatreti saMbhASya, yayau tena jinAntikam // 80 // evamastviti tenApi pratipadya dvijanmanA / dvAradurgAnivedyAni, bhuJjAnenAsitaM ci (va)ram ||81 // tato lAmpaTyatastasmAdbahuzo blibhojnaat| pipAsA'bhUd bhRzaM grISmakAlatvAccAtibAdhikA // 82 // dauvArikabhayAccAnyaM, muktvA pAnAya nAgamat / dhyAtavAn kevalaM dhanyAH, jalajantava IdRzam // 83 // IdRgdhyAnaM samApUrya, pipAsAvegato raTan / tiryagAyurniyamyAsau, varAko'gAtparAsutAm ||84 / / tato'traiva pure vApyAM, darduro'janyasau kSaNAt / idaM matvA kathaM yuktaH, kartuM jAtimado nRNAm ? // 85 // atrAntare punastatra, mahAvIraH samAyayau / vandanArthaM janAstasya, puradvAreNa nirgatAH // 86 // teSAM ca niryatAM zrutvA, tatkathAzrayamAravam / cintitaM dardureNAho, zrutapUrvo dhvanirmama // 87 // kva punaH syAcchrutapUrvo, mayehApohamIdRzam / saJjJitvAt kurvatastasya jAtismaraNamudyayau // 88 // aho ! mAM dvAri saMsthApya dvArapAlo yadantikam / AsIdgataH sa eSa syAdAgato bhagavAniti / / 89 / / ato yathA vrajantyete, lokAstaM praNinaMsavaH / tathA'hamapi yAmIti, niragAttaM vivandiSuH // 90 // utplutyotplutya tatpArzva, yAvadAyAtumudyataH / tAvacchreNikasainyAzvakhareNAkramya cUrNitaH || 11|| tato'sau darduro mRtvA vizuddhAdhyavasAyaH For Personal & Private Use Only Jain Educatenational seDubaka dvija dRSTAnta: // 188 // www.jXibrary.org Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. K vR. yazo // 189 // 180085280 chatvA kuSThinA tena, priyasvetyudita va priyasveti, kAlasaukarikAdhunA / / dardurAGkeSu deveSu, prAdurAsIt mahAsuraH / / 92 / / uktaJca- "titthayaravaMdaNatyaM calio bhAveNa pAvae saggaM / jaha daduradeveNaM pattaM vemANiyasurattaM // 93 // " gIrvANazreNimadhyasthastakendraH zreNikaM prati / provAca na hyayaM bhakta:, bhaMsyate ke cajjine / / 14 / / tadazraddadhadavAso, tatparIkSArthamAgataH / kuSThirUpadharo devastadddaSTermohakArakaH // 95 / / samavasRtimadhyasthavIranAthasya bhaktita: / gozIrSacandanenAMhI, Alilepa nathA yathA // 96 // zreNiko lakSayAmAsa, tatpAdanikaTasthitaH / rasikAsekamAdhatte, pApo'sau svAmipAdayoH / / 9 / / tato'sau cintayAmAsa, roSApUritamAnasa: / pApo'yaM pazya kIjhamakAryaM kurutetarAm ? // 98 // yaH pUjya: sarvadevAnAM, narendrANAM ca bhaktina: / taM trilokapati pApaH, pUyena pariSaJcati / / 99 / / nihanmyenamato duSTaM, svAmyavajJAvidhAyakam / na yuktamathavA kartumidaM bhagavadantike / / 10 / / yata: zAnti sarvANi, bhagavatyAgate kila / pUvotpannAni vairANi, na bhavanti parANi tu / / 101 / / atastAvadita: sthAnAduttiSThatveSa kuSThikaH / yenAsya darzayAmyadya, phalaM dAMvanayasya hi / / 2 / / zrImadvIrAjanendreNa, prastAveja kSutaM kRtam / tacchRtvA kuSThinA tena, mriyasvetyuditaM vacaH / / 3 / / zreNikena kSute proktaM, suciraM jIva bhUpate ! / abhayena kSute tUktaM, jIva vA tvaM priyasva vA // 4 // kAlasaukarikeNAtha, kSute'vAci vacasvinA / mA jIva mA mriyasveti, kAlasaukarikAdhunA / / 5 / / svAmisaMmukhamAkarNya, priyasveti vaco nRpaH / tasmai cukopa balavaddantadaSToSThapallava: / / 6 / / saJjitAzcAkSisaGkocA(Gkato)t, svapumAMso mahIbhujA / gRItenamata: sthAnAdutthitaM hanta kuSThinam / / 7 / / atho kathA'vasAne'sau, kuSThI natvA munIzvaram / pratasthe pRSThato lagnAH pumAMsaste'pi gharSitum / / 8 / / tAn dRSTvA pRSThato lagnAna, jighRkSUna puruSAnasau / utpapAta nabha: kuSThI, divyarUpaM vidhAya saH / / 9 / / tairvilakSaiH samAgatya, zreNikAya niveditam / rAjan ! sa kuSThino rUpaM, parityajya nabho'gamat / / 10 / / tacchrutvA pazya kIkSamAzcaryAmati vizrutaH / papraccha munipaM bhUpaH, svAmin ! ko'sau ? nivedyatAm / / 11 / / tatazca-yo'sau yathA ca devatvaM, prApto yena ca hetunA / tApadharastatra, cakAra rasikAbhramam / / 12 / / sarvaM nivedayAmAsa, munIzo nRpateH puraH / atItAnAgatajJAnA, saMpraznaviSayIkRtaH // 13 / / bhUyo'pyuvAca rAjendro, jJAtaM tAdidaM mayA / svAminnAzIrvacastAvat, ki nimittaM tvdaadso||14|| arhannuvAca saMsAre, ni:sAre kimu tiSThasi ? / mokSaM vrajeti buddhyA'sau, mAM mriyasvetyabhASata / / 15 / / saukhyaM te jIvato bhUpa!, mRtasya narake gatiH / tena tvAmuktavAnepa, jIvati vacanaM hitam / / 16 / / abhayastviha dharmAdIn jIvan svIkurute mRtaH / surepUtpatsyate tena, prokto jIva mriyasva vA / / 1 // kAlasIkArakastvatra, tiSThan pApaM cinotyalam / nAraka: syAnmRtastena, niSiddho dvitayApi / / 18 / / ata: zrutvA''tmanaH pAtaM, narake prAha bhapatiH / yuSmAdRzepvapIzeSu, kathaM me narake gati: ? ||19|| vyAjahAra sthAnAdutthitaM // 189 // For Personal & Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tacchutvA pramadAnta, bhISaNAkAradhArita yAda / IziSe syAttavANI, dardurAGka: parIkSita bhUpastu nizcalo navapada k jino bhUpa !, baddhAyurnarake bhavAn / prAgeva tena te'vazyaM, gatistatra bhaviSyati / / 20 // avazyabhAvino bhAvAH, na ca zakyA mahIpateH ! / anyathA seDubaka vRtti:mU.deva. | kartumasmAbhiranyairvA'maranAyakaiH / / 21 / / kevalaM-bhavitA'si tvamanyasyAmahatpaGktau jinottamaH / mahApadmAbhidho rAjan !, mA'tastvamadhRtiM kRthAH // 22 // | tacchutvA pramadotkarSapraphullanayanAmbuja: / praNamya zreNiko bhUpaH, provAcedaM vicakSaNaH / / 23 / / kiM kazcidastyupAyo'tra, svAmin ! yena na gamyate / dRSTAntaH // 190 / | narake'smAbhiratyantaM, bhISaNAkAradhAriNi / / 24|| bhagavAn prAha bho bhUpa !, kapilAM brAhmaNI yadi / bhikSAM dApayasi prItyA, tapasvibhya: kathaJcana / / 25 / / kAlasaukarikaM cApi, zUnAM tyAjayituM yadi / IziSe syAttato mokSaste'nyathA neti cintyatAm / / 26 / / ityastasaMzayo rAjA, praNamya paramezvaram / sthiradhI: zAsane jaine, cacAla svagRhaM prati / / 27 / / prastAve'tra sa gIrvANo, dardurAGkaH parIkSitum / samyaktvavibhramaM rAjJaH, purata: kRtavAnimam / / 28 / / ekatra darzitaH sAdhurakAryaM vidadhat puraH / tathA yathA mano'nyasya, dRSTvA dharmAt pRthagbhavet / / 29 / / bhUpastu nizcalo dharme, bhAvayan karmacitratAm / nivArya pratyuta prItyA, tamalakSyaM yayau puram // 30 // bhUyo'pi garbhiNI sAdhvI, darzitA tena tAmapi / saGgopya zAsanasyoccairarakSallAghavAntaram / / 31 / / evaM yadA na rAjendraH, kathaJcidapi cAlyate / pratyakSIbhUya devena, tadaivaM kila bhASitam // 32 // bho bhoH ! zreNika ! yAdRkSastvamindreNa parIkSita: / tAdRkSa eva jainendrazAsane'sisa sunizcalaH / / 33 / / tadgRhANa vibho ! hAraM, golakadvitayaM tathA / krIDArthamiti gIrvANo, bruvaMstasmai tadarpayat / / 34 // truTitaM ca tathA hAraM, yo'muM sandhAsyate pumAn / na jIviSyatyasAvevamuktvA so'ntardadhe suraH / / 35 / / nRpeNApi gRhaM gatvA, bhaNitA kapilA kila / dehi bhikSAM tapasvibhyastubhyaM rAmIpsitaM dhanam // 36 / / kAlasaukariko'pyevaM, proce bhUmibhRtA bhRzam / zUnAM tyaja dhanaM yena, pracuraM te dadAmyaham / / 37 / / abhavyatvAnna tattAbhyAM, pratyapadyata bhUpate: / vacanaM nAthavA'puNyairamRtaM labhyate'zitum / / 38 / / idaM prAsaGgikaM sarvaM, kathitaM prastutaM puna: / duHkhaM seTubakaH prApta, upabhogAkRtapramaH / / 39 / / jJAtvA seTubakasyaivaM, caritaM bahuvistaram / atyAsaktimupabhoge, mA kRtAtyantaduHkhadAm / / 140 / / atha subandhukathAnakaM caitat pATaliputre nagare gurutarapratApadahanasaMzoSyamANazatrusImantinIsaMmadarasasyodAyimahArAjasya maraNAnantaramupaviSTe nApitanandarAje tadanvayaparyantAdhAyinA cANikyenopasthApitasya candraguptarAjasya rAjyacintAniyogavAhinA mahAmantriNA tenaiva cANikyena navamanandasambandhI mahattama: subandhunAmA niSkAsitaH, sa ca bhavitavyatAvazena devabhUyaMgate candragupte tatputra eva bindusAre pratipAlayati rAjyasampadaM vRddhIbhUte ca cANakyamanviNi tacchidrAnveSaNaparo bhUyo'pi kathaJcillabdhaprasaro'nyadA rahasi bindusAranarapatiM vyajijJapad, yathA-deva ! vayaM bhavadIyarAjye yadyapyavagItA eva tathA'pi yadatyantaviruddhaM tanna zaknuma: sodumityato'bhidadhmahe-tava. Jain Educa M emaboral For Personal Private Use Only would brary.org Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 19 // mAtuzcANakyena yad atyantaniNaM karmAnuSThitaM tatkathayitumapi na zakyate, rAjJA'bhANi-kiM tat ?, subandhurabhidadhau-udaravidAraNaM tatastadvacanamatikarkazamazraddadhAnena / rAjJA pRSTA svadhAtrI, tayA cAjJAtabhAvArthayA paurvAparyamavicArya evametaditi samarthitaM subandhuvacanaM, tato ruSTo rAjA cANakyasyAvasarasamayasametasya na | nirIkSitaM saMmukham, apamAnena vijJAtanRpatibhAvo gatvA gRhaM cANikya: paribhAvitavAMzcetasi-nUnaM subandhuvilasitamidaM, tadidAnImapi tathA karomi yathA'nubhavati svadaurjanyaphalamasAviti vibhAvya viracayya madhye'pavarakaM maJjUSAM vyavasthApya tadanta: samudgakaM ApUrva sAMyogikavAsai: tanmadhye ca prakSipya likhitaM | bhUryakhaNDaM dharmasthAneSu ca viniyojya svadhanamAtmanA gokarISamadhye pratipadyAnazanamiGginImaraNena tasthau, dvitIyadine copalabdhatadIyAnazanakaraNAdivRttAntayA X | samAgatya dhAtryopAlabdho rAjA, yathA kimidamAceSTitaM pitAmahatulye mahAmantriNi cANakye bhavatA?, nRpeNa pratyapAdi-madIyamAturudaravidArakasya mAta: ! mA grahI mApi tasya, tayoce-maivaM voca:, tvadrakSArthamevAryazaitadAceSTitaM, yatastava pitA candragupto bahuzatruH mA viSAdibhirvinAzaM prApaditibuddhyA''ryacANakyena & tadaiva viSamizrabhojanena dhRto, bhavati ca garbhagate tvanmAtuH kadAcittvatpitraiva saha bhoktumupaviSTAyA: svabhojanamadhyAccANakyamanApRcchayaiva tvatpitrA kavalo | dattaH, tanmAhAtmyAcca bhuJjAnaiva viSavegapUrNitA dRSTvA cANakyena, bhaNitaM ca-A ! vRSala kimidamanuSThitaM ?, na kevalamiyaM vyApAditA, garbho'pi vinAzito'syAH, tadidAnImevaM kAlocitaM yadasyA vinAzenApi garbharakSaNamityuktvA kSurikayA vipAdya tadudaramAcakarSa bhavantaM, tavApi ca tAludeze | makSikApadamAtreNa viSarasena vizrAntena zIrSe biMdurjanitaH, ata eva bindusAra iti nAma jAtaM, tato'sau tadvacanopajAtapazcAttApo hA ! na sundaramAcaritaM / | paramopakAriNi mayA''ryacANakye, tadidAnImapi sanmAnya samAnayAmyenamityabhidadhadeva gatazcANakyasamIpaM rAjA babhASe ca sasneha, na ca pratyuttaramadAccANakya:, | tato'trAntare viditadhAtrIvRttAntena mAyApradhAnena subandhunA'vAci-deva ! mahAtmaiSa AryacANakyaH pratipanAnazana iGginImaraNamaGgIkRtya sthita Aste, nedAnI ra pratyuttaraM gRhagamanaM vA kariSyati, vayamevAtra dhikkArahatA ye evaMvidhamahApuruSANAM paurvAparyamaparyAlocyaiva zrutamAtragrAhitayA kalaGkitAmAropayAma:, sarvathA / sarvAvasthAsu pUjyA eva mahAtmAna iti kAlocitasaparyayA paryupAsmahe, kimanena mahArAja ! mahelAjanocitena paridevanenAsmAkamityabhidhAya puSpadhUpAdivyagrahasta: pUjAM kartumArebhe, narendrazca sthitvA kiyatImapi velAM prasthitaH svasthAnaM, subandhuzca kSaNamAtreNa vijanamAkalayya karipopari prakSipya dhUpAGgAraM gataH svagRhaM, | kramapravarddhamAnena ca kArISavahninA''zliSTadehazcANakyo mRtvotpede devatvena, gateSu keSuniddineSu vijJapya rAjAnaM subandhuH praviveza cANikyagRhaM dRSTavAMzca tatra tAlitamapavarakaM, nUnameSa sArarikthasthAnamiti vicintayan yAvat tamudghATayAmAsa tAvaddadarza tadantamaJjUSAM, hRSTacittenodghATitA sA, dRSTastanmadhye KOMrational For Persona 5 Private Lise Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 192 // samudgakaH, tamapyudghATya yAvatpazyati tAvadavalokayAmAsa sugandhIn vAsAn, dattvA nAzAgre kimetAvatA yatnenAmI dhRtA iti cintayan sUkSmekSikayA yAvadIkSAJcakre tAvad dRSTipathamavatatArAsya tanmadhyavartti likhitaM bhUryakhaNDaM, vAcitaM ca- "AghrAya ya imAn vAsAn brahmacaryAdisevayA / nAsiSyate vratIvAzu, sa yAsyati yamAntikam // 1 // '" tato'sau maraNabhayamIto likhitaparIkSAnimittaM puruSamekaM tAn gandhAnAmrAyya snAnAdipUrvaM strIsevAM kArayAmAsa taM ca tadgandhavyAkulitacetanaM | kSaNamAtreNa parAsutAmApannaM vilokya cintitavAn- aho ! dAruNatA cANakyasya yena svayaM priyamANenopAyato vayaM mAritAH, tadanantaraM ca svaprANarirakSiSayA vidhApya nijatuNDamuNDamuNDanakaM tasthau yativattyaktvA snAnAdi samastabhogAGgam / / samAptaM subandhukathAnakaM, bhaTTinIsaMvidhAnakaM cedam ekasmin pratyatyantagrAme brAhmaNasyaikasya bhAryA nave vayasi varttamAnA svabharttAraM kanakacUDakAdyalaGkAraM yayAce, tena ca suvarNakArasya suvarNamarpayatvA kArito yathoddiSTo bhUSaNavizeSaH, samAnIto gRhaM, prazastadivase pinaddhaH svakarAdau, bhaNitA ca bhaTTinI, yathA- pratyantagrAma eSa mlecchAdayo'trApatanti, tasmAnna yadA kadAcidetasya paridhAnaM kAryaM, kintu viziSTatidhyAdAveva, zeSakAlaM tu garttAdigato dhArya:, tayoditaM kimevamAkulaH ?, prathamamevaitasya kAritasyaitadeva phalaM yadanArataM paribhogo, yadA ca dhATyAdibhayaM bhaviSyati tadA vimucya gopayiSyAmi, evaM ca bhartRvacanamavagaNayya yadivasAtprabhRti parihitamAbharaNaM taddinAdrAtryAdAvapi na mumoca, anyadA cAjJAtaivAkasmAtkRto'pyAgatA mlecchadhATI, tayA luNTitumArabdhe grAme kecilluNTAkAstasyaiva brAhmaNasya gRhamanupraviSTAH, bhaTTinyA ca mAMsopacitahastayA na pAritamuttArayitumAbharaNaM dRSTvA tattairautsukyena hastacchedaM vidhAya gRhItaM, nItaM ca svadhAma, jAtA ca sA duHkhabhAginI / / evaM cAnivRttA upabhogaparibhogayoH prANino'sAtodayabhAjo bhavantIti vijJAyaitatparimANakaraNe yatna Astheya iti gAthAbhAvArtha: / / atra ca seDubakasubandhukathAnake AhArapuSpAdyupabhogaviSaye nityamaNDitabhaTTinyudAharaNaM ca paribhogaviSayamiti vibhAgakhyApanArthamudAharaNatrayamiti / ye / punariha kRtaparimANAsteSAM guNopardazanAyAha guNadvAra gA. 79 zivakumAra kathA poggalaparimANaM ciMtiUNa bhogehi je virajjati / sivajamme jaha jaMbU, vaMdijjaMte bahujaNeNaM // 79 // // 192 // 'pudgalapariNAmaM' pUraNagalanadharmakaskandhapariNatiM 'cintayitvA' paryAlocya yathA ya eva pudgalA atrAzubhavarNA virUpAste eva saMskAravazAcchubhavarNAdibhAjo jAyante, yathA khAtikodakaM kuthitakalevarAdipUtigandhyatikaluSasvabhAvamapi subuddhimantriNA viziSTasaMskAravazAnmanohArivarNagandharasasparza sampAditaM, ye cAtra zobhanarUpAdimantaste'pi padArthAntarasaMsargavazAdrirUpagandhAdimattvamavApnuvanti yathA mAdakapriyakumArasya pradhAnabhojanAGgarAgAdayaH zarIrasaMparkava For Personal & Private Use Only www.jahelibrary.org Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada zAdurgandhatAditvamApannAH, ityAdirUpaM pudgalapariNAmaM cintayitvA 'bhogemya:' kAmebhyo ye 'virajyante' udvijanti, laghukarmANa: puruSA iti zeSaH, tti:mU.deva. yattadornityAbhisambandhAt te kimityAha-'vandyante' stUyante 'bahujanena' prabhUtalokeneti turyapAdena sambandhaH, ko yathA ? -'zivajanmani yathA jambU:' vR. yazo KS zivAkhyabhave jambUsvAmIva-apazcimakevalIveti gAthAsakSepArthaH / / vyAsArthastu kathAnakagamyaH, tccedm||193|| KM jambUdvIpAbhidhe dvIpe, vaitADhyAdridvidhAkRtam / vidyate bharatakSetraM, zazAGkazakalAkRti / / 1 / / tanmadhyakhaNDavikhyAto, dezo'sti magadhAbhidhaH / K anekanagaragrAmagokulArAmarAjitaH / / 2 / / yatra ca-grAmA: sarobhirAbhAnti, sarAMsi nalinIvanaiH / nalinya: padmasaGghAtaiH, padmAni bhramarotkaraiH / / 3 / / tatrAsti prakaTaM loke, puraM rAjagRhAbhidham / taDAgadIrghikA''rAmakUpavApImanoharam / / 4 / / yatrApaNA virAjante, veloddezA ivAmbudheH / muktAvidrumaratnaughazazuktyAdirAzibhiH / / 5 / / dRptArimattamAtaGgamAnamlAnividhAyakaH / tatrAsIcchreNiko rAjA, bibhrat kezariNastulAm / / 6 / / yatra praNatasAmante, nItyA pAlayati kSitim / kaSAyastriphalAsveva, kSAratA lavaNe tathA / / 7 / / sacchidratvaM ca muktAsu, gaNite bhAgahArakaH / grISmadineSu santApo, na prajAsvabhavan amI / / 8 / / sakalAnta:purasArA tasyAsIccellaNAbhidhA patnI / nirupamarUpAdiguNA jinazAsanabaddhadRDhabhakti: / / 9 / / bhuJjAnasya tayA sArddha, kAmyakAmAnanuttarAn / rambhayeva harestasya, gata: kAla: kiyAnapi / / 10 / / anyadA kevalAlokalokAlokavilokakaH / samAyAto mahAvIraH, surAsuranamaskRtaH / / 11 / / tasyAgamanamAkarNya, zreNiko naranAyaka: / vandanArthaM samAgantuM, pravRtto'rddhapathasya ca / / 12 / / avatIrNo STipathaM prasannacandrAbhidhAnarAjamuniH / kAyotsargAvasthitadeho nagarasya bAhyabhuvi / / 13 / / bhaktyA tadantikaM gatvA, dattvA tisraH pradakSiNA: / praNeme 4 zreNikenAsau, no babhASe ca tena saH / / 14 / / tatazca-muktyeka dattacitto'yaM, lokayAtrAparAGmukhaH / sarvasaGgavinirmukto, mahAdhyAne vivarttate / / 15 / / / tenaiva vAdayatyeSa:, praNamantaM na mAmapi / acireNezadhyAno, mokSaM saMsAdhayiSyati / / 16 / / prathamaiSeva kartavyA, yadivA'dya jinaantike| pRccheti / | cintayan rAjA, jagAma samavasRtim // 17 / / yA ca kIdRzI-prAkAratrayaratnamayUkhA, baddhasurendradhanuHzatarekhA / devakirITamaNidyutividyuddAmavinAzitasantamasadyut | k|18| dundubhiravaghanagarjiviziSTA, pUritalokasamUhahRdiSTA / bhavyazikhaNDividhApitanRtyA, prAvRDiva pratibhAtyanuvRttA / / 19 / / atha tatra pravizyAsau,7 k vavaMde bhaktinirbharaH / jinaM pradakSiNIkRtya, mahAvIramakalmaSam / / 20 / / indrAdiSu yathaucityaM, karttavyaM pravidhAya ca / niSaNNa: svocitasthAne'prAkSIddharmakathAntare " ||2|| svAmina / prAnAnaTAyo pani misira / pAne yA gAvAlA yA kAya sAdhakama? // 22 // jagannAtho'vadadrAjana !.K8 For Personal & Private Use Only wwimmindibrary.org Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRttaM navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 194 // saptamapRthivIgateH nRpatizcintayAmAsa, tacchrutvA nijacetasi / / 23 / / hA ! kimevaM jino jute, ni:saGgasya tapasvinaH / saptamyA: kiM bhuvo dhyAnaM, bhAvadeva sAdhakaM bhavati kvacit ? // 24 // yadvA'nyathaiva nAthena, nirdiSTaM mayakA punaH / anyathA zrutamityeva, cintayatyeva bhUbhuji / / 25 / / kSaNamAtreNa saMjajJe, | nabhastArakitaM yathA / gacchadbhirdevasaGghAtavimAnairyutibhAsuraiH / / 26 / / dhvAnapUritarodasyastadA dadhvAna dundubhiH / ullalAsa surANAM ca, ghano jayajayArava: // 27 // tato bhUyo'pi papraccha, vinayAvanatamastaka: / jinendra zreNiko nAtha !, kimetajjAtamadbhutam ? // 28 // devA yatra prayAntyete, kRtadundubhini:svanAH / bhagavAnabhyadhAdbhUpa!, prasannendumahAmuneH ! // 29 / / kevalajJAnamutpannaM, pUjArthaM tatra yAntyamI / sa prAha yanmayA pUrva, zrutaM mithyaiva kinnu tat ? / / 30 / / trailokyAdhipatirbute, na mithyA kintu tatkSaNe / raudradhyAnamamuSyAsId, rAjovAca, punarjinam / / 31 / / mahadAzcaryamAbhAti, mamaitajjinapuGgava ! kathaM tattAdRzaM dhyAnaM ?, kathaM vA jJAnamIdRzam ? // 32 / / kiM vA nibandhanaM tatra, dhyAne jAtaM mahAmuneH ? / tIrthanAtho'bravIdrAjan !, kimAzcaryamidaM tava? | 1 // 33 // yenaikasmin divase saGkhyAtItA bhavanti karmavazAt / brAhyanimittApekSA: zubhAzubhA jIvapariNAmAH // 34 / / pRSTaM nibandhanaM yaccaM, dhyAne tacchRNu pArthiva ! / yadA tvaM vandanArthaM no, nirgato nagarAnRpa ! / / 35 / / sumukho durmukhazcAnyastadaivAgAt tvadagrataH / avocat sumukhastatra, dRSTvA taM munisattamam / / 36 / / aho ! dhanyaH sapuNyo'yaM, yastyaktvA rAjyamuttamam / ghoraM tapazcacAraivaM, saMsArasukhani:spRhaH / / 37 / / durmukhastvAha dhanyatvaM, kuta etasya vidyate ? / asaJjAtabalaM bAlaM, prAvrAjIt pravihAya ya: // 38 / / sa samprati sutastasya, vairibhi: paribhUyate / azakto vigrahe teSAM, cyAviMto rAjyasampadaH / / 39 / / etattasya vacaH zrutvA, kaSAyavazavarttitAm / yAta: prasannacandrAkhyaH, sAdhuzcintitavAnidam / / 40 / / mama putrasya ko rAjyaM, gRhNAti mayi jIvati ? / troTayAmi zirastasya, ya evaM kurute mama / / 4 / / evaM vicintayanneva, dharmadhyAnaM vimucya sa: / raudradhyAnamanuprAptaH, kopaluptavivekadhIH // 42 / / yena-bhakSyamabhakSyaM peyamapeyaM, kRtyamakRtyaM cAryamarcAyam / dharmamadharma sAtamasAtaM, krodhavazo jIvo nahi vetti / / 43 / / apica-prajvalitakopavahniH kSaNena caraNendhanaM dahati jIva: / kaSTAnuSThAnazatairyadarjitaM pracurakAlena // 44 // tato'sau cetasaivAzu, zatrubhiH saha saGgaram / prArebhe kartumatyantaM, vismRtAtmA prakopataH / / 45 / / sarvAyudhakSayo jAto, yAvadetasya tatra ca / tAvatprasArita: pANiH, zirastrANajighRkSayA zra // 46 // na cAsau tatsamApannaH, kevalaM luJcitaM ziraH / pasparzAvezavivazaH, pratyAvRttastata: puna: / / 47|| hA ! hA ! duSThu ! mayA'cinti, krodhAndhIkRtacetasA / mithyAduSkRtametasya, saMskRtAtmA dadAmyaham // 48 // ko vA'tra kasya tanayaH, pitA bhAtA'tha vairikaH ? / nArakAdicatUrUpabhavAvarte'Tata: KA Jain Educ h eratonal For Personal & Private Use Only willibrary.org Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. - vR. yazo // 195 // t| uvAca preka: suro mahAtejAzcaturdevIsamanvitanadam // 56 // etasmin bharataptamabhUprAptimokSalAbho'thavA bhAmayAditaH / pUrvameSa idAnI taka bhUyaH, kathaM devasya kavAlayaH vidyunmAlIti vikhyAto, dIyatvAcchadaM kva yAsyati ? / samaye tatra svAvijJAtabhAvArthaH sadA // 49 / / yata:-sarve'pi pitaro jAtAH, sarve'pi mama putrikA: / sarve'pi vairiNo loke, sarve'pi priyabAndhavAH / / 50 // kasyopari vidhIyete, rAgadveSau manasvinA? / tadevamanavasthAyisvabhAve dAruNe bhave / / 51 / / evaM vicintayannevApUrvaM karaNamAzrita: / ArUDhaH kSapakreNiM, lebhe kevalasaMvidam / / 52 / / tadevaM bhUpa ! bhavatA, yadA'yaM pravilokita: / tadA durmukhadurvAkyaprakopavazago'bhavat / / 53 / / tenaiva saptamamahIyogyadhyAno mayoditaH / pUrvameSa idAnIM tu, vairAgyotpatrakevalaH // 54|| ata eva-gurvI cittakriyaivAtra, manovAkkAyakarmasu / yayA saptamabhUprAptirmokSalAbho'thavA bhavet // 55 // evaM vijJAtabhAvArthaH, puna: prAha narAdhipaH / surAsuraughasaMpUjyaM, kevalaM bhagavannidam / / 56 / / etasmin bharatakSetre, vyavacchedaM kva yAsyati ? / samaye tatra cAyAto, vandanArtha jagadguroH / / 57 / / eka: suro mahAtejAzcaturdevIsamanvitaH / vidyunmAlIti vikhyAto, darzayitvA jinastakam / / 58 / / avAdIt kevalasyAtra, vyavacchedo bhaviSyati / uvAca zreNiko bhUyaH, kathaM devasya kevalam ? / / 59 // tIrthanAtho'vadadrAjan !, eSa saptamavAsare / cyutvA bhaviSyati naraH, sa ca prApsyati kevalam / / 60 / / nRpatiH prAha yadyevaM, kathametasya vIkSyate / Idyutiryato devAzcyutkAle kSINatejasa: / / 6 / / uvAca tIrthakRtpUrvamasyAsId yA dyuti: parA / tasyA asaGkhyabhAgo'pi, nedAnI nRpa ! vidyate / / 62 / / jagAda zreNiko bhUyaH, kimetenAnyajanmani / munindra ! sukRtaM cakre, yenAsya dyutirIdRzI? / / 63 / / jagadguruNA bhaNitam-AsIt ihaiva magadhAjanapade sugrAmAbhidhAnagrAme ArjavanAmA rASTrakUTa: kulaputrakaH, tasya revatI bhAryA, tayA ca saha viSayasukhamanubhavata: kAlakrameNodapAdi asya putradvayaM, prathamo bhavadatto dvitIyo bhavadevaH, prAptau ca paripATyA yauvanam, anyadA samAgatAstatra susthitAcAryAH, tadvandanAnimittaM nirjagAma sugrAmavAsI lokaH, tanmadhye bhavadattabhavadevAvapi gatau, dRSTvA bhagavantamAcArya vanditavantau bhAvasAraM, tenApyAnanditau duSTASTakarmendhanAnalena dharmalAbhena, niviSTau gurucaraNanikaTavarttini bhUpRSThe, zeSaloko'pyabhivandya gurumupaviSTo yathAsthAne, atrAntare prArabdhA sUriNA dharmadezanA, ttadyathA-saMprApya mAnuSatvAdisAmagrImatidurlabhAm / bho bhavyAH ! dharma eveha, karaNIyo hitaiSibhiH // 1 / / sa ca prANivadhAlIkAdattAbrahmavivarjanAt / tathA parigrahatyAgAjjAyate nAnyathA puna: / / 2 / / ya etaM kurute dharma, sarvAzaMsAvivarjitam / svargamokSasukhaM tasya, varttate karapallave / / 3 / / yastu prANivahatyAdipApeSu satataM rataH / du:khaM narakatiryakSu, prApyaM tena punaH punaH // 4|| etadAkarNya pratibuddho bhavadatto jagrAha pravrajyA, vijahAra ca saha gurubhiH, anyadA''cAryA vijJaptA ekena sAdhunA, yathA-yuSmadanujJayA vAJchAmaH svajanavargAntikamabhigantuM, mA kadAcinmAmavalokya tatrAtisnehasaMbaddho mama kanIyAn bhrAtA pravijiSyati, tato visarjito bahuzrutasAdhusameto'sau guruNA, dRSTvA jAtivarga samAgata: stokadinaireva, AlocitaM ca guruNAM, yathA-tadyogyA pitRbhyAM kanyA varitA tena sa na pravrajitaH, Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only wwAmbrary.org Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRttiH mU. deva. vR.. yazo / / 196 // idaM cAkarNya bhaNitaM bhavadattasAdhunA - nanveSo'pi kila sneho bhaNyate ? yatra tvAmapi bhrAtaraM dharmasArathiM prabhUtakAlAt samAlokya na sa pravavrAja, tacca zrutvA so'pi munirbhavadattasammukhaM nijagAda, yathA bhavato'pi vidyata evaikaH kaniSTho bhrAtA, tvayi tatra gate tamapi drakSyAmaH pravrajantaM bhavadatto nyavedayad-yadi bhagavantaH sUrayastamuddezaM gamiSyanti tadA sa mAM dRSTvA kadAcidyadi na pravrajiSyati tadA tvamapi drakSyasItyevamuktipratyuktiSu jAtAsu kAlAntare grAmAnugrAmeNa viharamANAH sUraya AjagmurmagadhAjanapadavarttinaM sugrAmAsannamekaM grAmaM, tato vijJaptAH sUrayo bhavadattasAdhunA, yathA bhagavan ! bhavadanumatyecchAmi svajJAtIn draSTuM, tataH sUribhiH susAdhusamanvitaH preSito'sau prAptaH sugrAmam, itazca bhavadevaH tatra samaye nAgadattalakSmIvatyorduhitrA nAgilayA sArddhaM / vivAhamaGgalanimittamupArUDho vivAhavedimaNDapaM svakareNa gRhItavadhUkaro'tibhramito maNDalAni atrAntare praviSTo bhavadattasAdhuretadgRhaM, tatastaM dRSTvA parituSTAH sarve tatsvajanabAndhavAH, kRtamucitakaraNIyaM vandito'sau samaM dvitIyasAdhunA, zrutaM caitadbhavadevena yathA samAgato bhavadattasAdhurjyeSTho matsahodaraH, tato muktvA vivAhamaGgalazeSakarttavyaM nivAryamANo'pi svazvazurakulalokena dhAryAmANo'pi samavayovayasyairniSidhyamAno'pi ramaNIyaramaNIjanaireSo'hamAgato mA tvariSThA iti bruvanneva durvArabhrAtRsnehotkaNThAvisaMsthulitamAnasaH samAjagAma bhrAtRsamIpaM vavande sAdaraM saha dvitIyasAdhunA enaM, sAdhubhyo datto dharmalAbho'sya, bhaNitaM ca militabandhujanasaMmukhaM yathA vyAvRttA bhavanto vrajAmastAvadvayamidAnIM, punaH samayAntare sameSyAmo gRhasthairuktaM tiSThata kSaNaM, pazyata bhrAturvivAhotsavaM, kimautsukyaM bhavatAM ?, sAdhubhyAmabhANi na kalpate'smAkamevaM, tato nirbandhenApi kRtena yAvattatra na sthitau tAvatpratilAbhitau vipulenAzanapAnakhAdyabhedenAhAreNa, samarpitaM ca bhakSyabhAjanaM bhavadattena bhavadevakare, pravRttau gantuM munI, stokabhUbhAgAdabhivandya nivavRte'zeSalokaH, bhavadevazca kathaM bhrAtrA'hamavisarjito nivartta iti prati pravezapatito gantumArebhe, dadarza ca nivarttanAnimittaM vaprapuSkariNIvanakhaNDAdi, babhANa ca atra krIDitA iha majjitA asmin paryaTitAzceti, sAdhuzca zUnyahuGkAraH smarAmi sarvamiti bruvaMstAvadgato yAvatprApto gurvantikaM, tato dRSTvA bhavadevaM yuvAnaM abhinavodUDhanepathyAlaGkRtaM bhavadattasAdhunA saha samAyAtaM bhaNituM pravRttAzcapalatvena kSullakA:, yathA-satyApitaM svoktaM jyeSThAryairyathA mama bhrAtA'ddhadRDho'pi pravrajiSyati yadyahaM bhaNiSyAmi, tata upadarzita: sUrINAM, tairavAci - kiMnimittameSa Ayayau ?, bhavadattenAvAdi-pravrajyArtha, tataH pRSTo'sau, kiM satyametat ?, tenAcinti itaH prANapriyA bAlA, navayauvanavarttinI / itaH sahodarabhrAturvAcAbhaGgo'tiduSkaraH || 1|| ito'pyabhinavodUDhapriyayA viraho mahAn / ito'pi laghutA bhrAtuH, zreyaH kiM ? yatkaromyaham // 2 // tathApyetadeva prAptakAlaM yanmadIyabhrAtA bhaNati, mA bhUt sAdhujanapurato matsahodarasyAnyathAvAditvaM, evamAlocya bhaNitamanena, evamiti, tatastanmuhUrtta eva pravrAjito T For Personal & Private Use Only Jain Educternational bhAvadevavRttaM // 196 // Telibrary.org Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruNA, vihRtaJcAnyatra, jJApitaH sakalAM sAdhusAmAcArI, karoti bhrAturuparodhena pravrajyAM, hRdayena tvabhinavapariNItAM tAmeva nijajAyAM sarvadA'nusmarannAste, evaM ca vrajati kAle sUtrapauruSyAM paThato'syAnyadA samAgatamidaM sUtram - "na sA mahaM no'vi ahaMpi tIse" tata AzaGkitamanena svacetasi - alIkametad, yataH '"sA mahaM ahaMpi tIse'" itthaMkArameva ca ghoSayituM pravRtto, vAritaH sAdhubhirna tasthau, bhavadattazca kAlakrameNa kRtasaMlekhana AyuH kSayeNa mRtvA samutpanna: saudharmakalpe devatvena, tatroparate bhavadevo dayitAdarzanatRSNAparigatacitto vimuktaguruvinayaH zithilatayatyAcAro madanazarairvyathitumArabdhaH evaM ca tasya galitaM dharmopadezenaM palAyitaM sadbodhena vinaSTaM vivekaralena AgataM kulAbhimAnena prayAtaM dAkSiNyena pracalitaM pauruSeNa dUrIbhUtaM zIlena niHsyUtaM vratadhAraNAbhiprAyeNa kiM bahunA ? 'agrasthAmiva cetasaH pura iva vyAlambamAnAM dRzorjalpantImiva rundhatImiva manAG mandaM hasantImiva / nidrAmudritalocano'pi satataM tAmeva pazyatyasau, jAtAnalpavikalpakalpanavazAnmArgeSu geheSu ca // 1 // tatazca prajJApyamAno'pi sUriNA'nuziSyamANo'pyupAdhyAyena zikSyamANo'pi sAdhulokenAvagaNya sarveSAM vacanam aparyAlocyAyatimaparibhAvya hitAhitaM sarvathA yadbhavati tadbhavatviti vicintya saMcalito nijagrAmAbhimukhaM, prAptazca sthitastadudyAne jinAyatane, itazca tasya jAyA nAgilA tatraiva samaye samAgatA gRhItadhUpakusumagandhAdipUjopakaraNA tadeva jinabhavanaM samamekayA brAhmaNyA kaTIvyavasthitabAlakayA, 'vanditaH sAdhubuddhyA bhavadevaH, pRSTazcAnena yathA- jAnItho yuvAmatrArjavarASTrakUTagRhavArttA ?, nAgilayoktaM jAnIva:, mAnanAditaM - kIdRzIm ?, tayA'vAci tasya dvau putrAvabhUtAM, tau pravrajitau, tatpitrozca lokAntaritayoH prabhUtaH kAlaH, idamAkarNya manAg vimanAH saMvRtto'sau tatastayA pratyapAdi-sAdho ! kiM vimanaskatAM karoSi ?, kiM bhavatastau te kimapi ? so'bravId ahaM tayostanayo bhavadevanAmA jyeSThabhrAturbhavadattasyoparodhena pravrajyAM gRhItavAn idAnIM ca sa mama bhrAtA paralokaM gataH ityahaM svapitrorjAyAyAzca smRtvA snehasAramihopeyivAn, zrutvA cedamacinti nAgilayA - sa eSa madIyo bharttA pravrajyAM mumukSuriva lakSyate, mayA ca yAvajjIvameva puruSanivRttiH kRtA, pravrajitukAmA cAhamidAnIM tatkimatra karttavyam ? athavA'vagacchAmi tAvadetasyAbhilaSitanizcayamiti saMpradhArya bhUyo'pyuvAca iyaM kasya gRhe tvayA pariNati ?, sa Aha- nAgadattasya yatastatputrikaiva nAgilA mayodUDhA, tatkathyatAM tadgRhakuzalavArttA'pi tayoditaM kuzalaM tatra tenAbhANi kiM paTI nAgilA zarIreNa karoti ca (kathA) kadAcinmadAgamanAdisaMbaddhAM ? nAgilayA nyagAdi-yadaiva bhavAn pravrajitastatprabhRtyeva sA sAdhvIsamIpaM yAtumArabdhA, tatra ca zuzrAva dharma pratipede'NuvratAdIni cakre yAvajjIvikImabrahmanivRttiM 4 // 197 / / | samprati pravivrajiSuH sA tiSThati tvayA ca pratipAlitaM prabhUtakAlaM zrAmaNyaM taptamanekaprakAraM tapaH, tadidAnImekAntAdhruvasya niHsArasyAsya jIvalokasya For Personal & Private Use Only navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 197 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 198 // kAraNenaiteSAM ca mukhamAtrarasikakiMpAkaphalatulyavipAkapariNatInAmitarajanabahumatAnAM vivekilokatiraskRtAnAM viSayANAM nimittaM bhavazatasahasradurlabhamekAntikAtyantikasakalasukhasandohadAyijinopadiSTaviziSTasarvaviratiratnamanarghyamupahatya vicitramohaprakRtiprakaTataratarunikaraniruddhasadvivekacakSuH prasare prasaradanavaratajarAmaraNarogazokAcdyAtaGkadarpitakrUszvApadapracure pracuratarakhalalokaprayuktadurvAkyatIkSNakaNTakAkule kulakoTijanmaparamparA'tigupilavIrudhaduHkhasaJcAre saMsAramahAkAntAre nAtmA pAtayitavyaH, kiJca cintitamAtrairapi yairnarake nipatanti dehinaH sadyaH / kasteSu ratiM kurute vipAkakaTukeSu viSayeSu ? || 1 || yeSAM bhogeSu tRSNA, cetasi saMpadyate zarIravatAm / sA duHkhasahasrakarI saMsAravivRddhijananIva || 2 || varamazitaM tAlapuTaM ghoraviSaiH krIDitaM varaM sarvaiH / varamuSitaM saha ripubhiH na tu vihitA kAmakAmyA'pi / / 3 / / yasmAttAlapuTAdyA: janmaikaM nAzayanti jIvAnAm / kAmecchA tu bhavAntarazateSvapi prANinaM hanti // 4 // evaM vipAkakaTutAmAlocya mune! tvayA'pi viSayANAm / tadvAJchA'pi na kAryA jinazAsanazuddhabodhena ||5|| itthaM tayA'nuziSTo vicintayAmAsa so'pi nijacite / pazya kimetajjAtaM ? na gurugRhaM nApi pitRbhavanam ||6|| bhavatvevaM, tathA'pi tAvannijajAyayA ca yAvajjIvantyA saha karomi darzanamiti vicintyoktamanena darzaya tAvannAgilAm, agre yatsA bhaNiSyati tatkariSyAmi, tatastayoktam ahameva sA tato'sau manAg vilakSIbhUto lajjAsAdhvasAbhyAM samamevAlaGkRtastanmukhAvalokanapUrvamitastato nirIkSamANo maunamAzrito bhUyo'pyAbhASito'nayA, yathA- kimevaM grISmamadhyandinalalATantapatapanamaNDalopatApitoSarapradezapravRttamRgatRSNikAvipralabdha iva marumArgapathiko gADhopArUDhabhogatRSNAtaralitahRdayaH zUnyacakSuH kSepaM dikSu vidhatse ?, na khalu viziSTadharmArAdhanamantareNa prANinAmabhilaSitArthasaMsiddhiH kadAcidapi jAyate, tadvaja gurvantikaM gRhItaprAyazcitto bhUyo'pi sajjIkuru saMyamazarIraM, maivameva nirarthakatAM naiSIzciraparipAlitaM cAritraM, yato bhagnacaraNapariNAmAH prANino brAhmaNasuta iva bhavanti bahuduHkhabhAjanaM, bhavadevenoktaM- ko'yaM brAhmaNasutaH ?, sA'bravIt zrUyatAm-ihaiva bhArate kSetre lATadezAlaGkArabhUtamasti bhRgukacchapattanaM, tatrAjanma dAridryopadrutaH kurUpatAprAptaprathamarekho revAdityanAmA brAhmaNo babhUva, tasyA''padabhidhAnA devabrAhmaNaprasAdaprAptA yajJapatnI bhaTTinI, sA cauSThabahirnirgatadazanA paripiGgatAraviSamAkSI / lambodaravakramukhI vAmanakA kRSNavarNA ca // 1|| tAdRzyapyavinItA, kalahakarI vaJcanaikacittA ca / nityodvegavidhAtrI parivAdaparA bhaSaNazIlA ||2|| IdRzyA api tasyAH janitAH putryaH krameNa paJcadaza / sarvalaghuzcaikasuto revAdityena vipreNa || 3|| na caitAvataH kuTumbasya nirvAhameSa 'OM bhUrbhavaH svastatsaviturvareNya' mityAdigAyatrImAtravidyo yAcanAmAtralabdhArthena kartuM zaknoti, atastayaiva bhaTTinyA sahAnIya vikrINAti dArubhArakAn vahatyudakaghaTAnIzvaragRheSu karoti kaNDanapISaNakacavarojjhanAdyanekanindyakarmANi bhrAmyati bhikSAm itthaM For Personal & Private Use Only revAditya dRSTAnta: // 198 // www.jaine brary.org Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: pU. deva. vR. yazo // 199 // Jain Educati pravarttamAnasyAsyAticakrAma prabhUtaH kAlo, maraNaparyavasAnatayA jIvalokasya kadAciduparatA bhaTTinI, tadviyogadahanadaMdahyamAnamAnasazca bhUtApahRtahRdaya iva sannipAtavicetanIkRta iva kiMkarttavyatAmUDhaH sthitaH kAniciddinAni anyedduzcintitamanena yasya dharmArthakAmAnAmeko'pi na hi vidyate / ajAgalastaneneva, janmanA tasya ko guNaH ? // 1 // tadidAnIM me sakalajantunikRSTasya priyapraNayinIviprayuktasyApuNyacaDAmaNermaraNameva zreyaH athavA'kRtasukRtAnAM maraNenApi kiM ?, tasmAttAvadvidadhAmi nAnAvidhatIrthAvalokanaM, teSu ca puNyasthAneSu snAto vidhUtapApo yadi maraNamArAdhayAmi tathA'pi na doSa iti vicintya yathAprApti pradAya kanyAphalalipsayA brAhmaNadArakebhyaH svaputrikAH samaM tena laghunA tanayena calitastIrthayAtrAyAM, laghukarmatayA ca kathaJcittathAvidhabhavitavyatAvazena jAtaM tasya kadAcitkvacitsAdhubhiH saha darzanaM zrutastatsamIpe dharmaH pariNato bhAvasAraM, gRhItA dIkSA sahaiva putreNa pAlayatyudyatavihAreNa gacchatsu dineSu kSullako'pi prApto yauvanaM kartumArabdho vicitravikArAn, yAcituM pravRtto yatijanAnucitAnekavastUni, putrasnehAcca yatanayA saMpAdayati tatpitA, tathAhi yadA vakti Arya ! na zaknomi prathamAlikayA vinA''situM tadA tAmapyAnIya dadAtyAcAryAnujJayA, yadA grISmakAle bravIti-na pArayAmi ravikaranikarapratApamadhiSoDhuM, tadA sUrInanujJApya kArayatyupAnatparibhogaM zirasi ca kalpaM, evaM ca mandapariNAmatayA pratidivasopacIyamAnavividhecchAnirvarttanenAnuvartyamAno'pi pitrA pitRsaGklezabhItyA dhAryAmANo'pi sAdhubhirmadanazaradhoraNIvidhyamAnamAnaso nirlajjatAmavalambya babhASe pitaram-Arya ! nAhamalamaviratikAM vinA sthAtuM, tatau'sau tatpitA na yogyo'yaM cAritraratnamahAlAbhasya anucitaH samyagjJAnanidhAnasya abhAjanaM sugateH pAtraM durgateH ?, kiM bahunA, bhAvyamanenaihikAmuSmikAnekaduHkhadandoliniketanena tasmAd vyutsRjAmyenamiti vicintayannabravIt na tvayA naH kiJcitprayojanaM vrajAtmayogena tatra yatra kutrApi pratibhAti bhavato, vyutsRSTastvamasmatparigrahAt ityAdyabhidhAya sAdhujanasamakSaM niSkAzitaH svagacchAt, tataH parityaktasAdhuliGgo'sAvapi bhogAGgopArjanArthaM karotyanekanindyakarmANi, na ca varATikAmAtramapi kvApi prApnoti, kevalaM bhikSayA dinAvasAnasaMpAdyamAnodarapUraNAmAtrAhAro mahatA klezena ninAya kiyantamapi kAlaM, anyadA daSTaH sarpeNa Arttavazenotpede mahiSatvena, so'pi tatpitA tadIyavairAgyeNa vizeSeNa paripAlyaM niSkalaGkaM zrAmaNyaM vidhyArAdhitamaraNaH samutpanno devaloke devatvena, saJjAtAvadhijJAnavijJAtatadvRttAnto dadarza mahiSabhavavartinamenaM mahAbhArAkrAntaM kuTyamAnaM laguDAdibhi:, tataH saJjAtakaruNaH sutasnehena samAgatya martyalokaM vikRtya daizikavaNigrUpaM samupadarzya vicitrabhANDApUritavikaTazakaTasamUhaM prabhUtArthapradAnena mocayAmAsa taM tatsvAminaH, tato'tibhArazakaTe niyojyainaM 24 // 199 // devazaktayA tadvahanAsAmarthyapatitaM ca vilokyAnekatotrakazAlaguDAdiprahArajarjaritaM kurvannekato'nyato janakarUpeNa pratipAdayAmAsa yathA 'kSAnta ! na national For Personal & Private Use Only www. TXX brary.org Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada bhavadeva K zaknomi prathamAlikAM vinA''situmityAdi yAvannAhamalamaviratikAM vinA sthAtuM' tato'sya punaH punastAmeva vacanaracanAmAkarNayato'bhUdidaM cetasi-yathA / vRtti:mU.deva. zrutapUrvA mayeyaM varNAvalI, rUpaM caitadvRSTapUrvamiva mamAbhAti, evamIhApohamArgaNagaveSaNaM kurvatastadAvaraNIyakarmakSayopazamena jAtaM jAtismaraNaM, tato jIvasAgara vijJAtapUrvabhavavRttAnto gataH saMvegaM, sa virakta: saMsAravAsasya, atrAntare prakaTita AtmA devena kRtA dharmadezanA pariNatA bhAvasAraM pratipannANuvrata: datta vRtte // 20 // kRtabhaktapratyAkhyAna: zubhadhyAnopagata: paJcanamaskAraparAyaNaH sthitvA dinadvayaM tRtIyadivase mRto jAta: saudharmadevaloke devatvena mahiSaH, surastu gata: svasthAnam / evaM ca jJAtvA durantaviSayA vivarjanIyA jinamatakuzalena, apica-paratrAmutra ca prApa, yathA'sau vipraputraka: / dukhaM tathA vratabhraSTo, mA prApastvamapIdRzam / / 1 / / itthaM saMbodhito nAgilayA bhavadevasAdhurgata: paramavairAgyaM, atrAntare nAgilayaiva saha samAgatAyA brAhmaNyA: sutena bhaNitA jananI, yathA-mAta: ! mama vamanaM bhavitukAmamAlakSyate tadAnaya zIghraM kimapi bhAjanaM yena tatra vamitvA'timiSTaM pAyasaM punakSyei, brAhmaNyoditaM-vatsa ! naitaducitaM, yato'timiSTamapi yadvAntaM na tatparibhujyate'zucitvAt, tacca zrutvA bhavadevena cintitaM-suSThUktaM brAhmaNyA-yadvAntaM na tatparibhujyate, mayA'pi vAntA | viSayAstadidAnI kathaM punarabhilaSAmIti vicintya pratyAgatasaMvega: satI preraNA bhavatyA suSThu pratibodhito'haM tvayeti pratipAdayan dattvA mithyAduSkRtaM | nAgilAyA gato gurusamIpaM tatrAlocitapratikrAnto bhAvasAraM caritvA ciraM tapo'nazananamaskArAdividhinA kAlamAse kAlaM viracya saudharmadevaloke zakrasAmAniko devo jAtaH / itazca tadIyapUrvabhavabhrAtA bhavadattajIvadeva: sthitikSaye cyuta ihaiva jambUdvIpe puSkalAvatIvijaye puNDarIkiNyAM nagaryAM vajradattacakravartinaH | prANapriyAyA yazodharAmahAdevyA: kriyamANeSvanekadevatAnAM vividhopayAcitazateSu vicitramantratantrAdyupAyeSu viracyamAneSu pracurabalikarmasu aputrAyA: putratvenotpede, | garbhagate ca tasmin mAtuH samudramajjanakadohadotpAde tatpitrA vajradattacakravarttinA samudraprakhyasItAmahAnadInayanapuraHsaraM tanmajjanakakAraNenApanIto dohado, nirvRttamAnasA ca krameNocitasamaye prasUtA sukumArapANipAdaM dArakaM, mAsaparipUrtI ca tasya dohadAnurUpaM kRtaM sAgaradatta iti nAma, dhAtrIpaJcakapraticaryamANazca prApto dehopacayena kalAkalApena ca vRddhim upArUDho yauvanaM pUrvabhavAbhyAsena jananIjanakajinadharmakuzalatvena ca jAto jinazAsanabhAvitamatiH, pariNAyitazca pitRbhyAmudArarUpayauvanavijJAnakalAkalApazAlinI, mahAsAmantakanyA: samaM tAbhi: kadAcitprahelikApraznottarAdivinodena kadAcijjinabhavaneSu viziSTayAtrAsnAtrAK/ dividhApanena kadAcinmunijanopadizyamAnasaddharmarahasyazravaNena kadAcitsakalajIvalokasAraviSayasukhaniSevaNena ninAya sukhenAnekavarSakoTilakSAn, anyadA 8 // 200 // Kca sarvasattvAnandakAraka: samAjagAma prathamaghanasamayo, yatra-nipatadatucchanirantaradhArAjalapUrapUritapRthivyAm / nimnonnatA vibhAgA lakSyante naiva pathikajanai: KH Jain Edu a ternational For Personal & Private Use Only Rapelibrary.org Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadatimadeva vR. yazo // 20 // // 1 // haragalagavalacchAyairjaladairAcchAditaM tathA gaganam / udayAstamayau lokairyathA na taraNe: pratIyete / / 2 / / ninAthamivelAtalamazeSamanutApya mdviyoge'sau| kva nu yAsyatIti megho garjati tajjetumiva nidAgham / / 3 / / kSaNadRSTanaSTarAgAstaDillatA: khalajanasya maitrya iva / na tathA prakAzatoSaM janayanti yathA samudvegam / / 4 / / evaMvidhaghanasamaye'tikrAnte ca krameNa saMprApta: / kamalavanabandhubhUto vikAzikAza: zaratkAla: / / 5 / / yasminnutphullakuvalayAkSI vikazitasatkumudahAsinI jAtA / anurAgAdbhUmivadhUH priyamiva labdhvA zaratsamayam // 6 / / ucchalitavimalatArakadazanojjvalakiraNapUritadazAzam / hasitaM zAradalakSamyA sadyo nijadayitasaGga iva // 7 / / IdRkSazaratsamaye sAgaradatto nijapriyAyuktaH / prAsAdazikharavartI krIDanavalokayAJcake / / 8 / / vidrumavarga kvacidapi zikhikaNThasamaprabhaM kvacitkvApi / uttaptasuvarNanibhaM kutrApi zazAGkabimbasamam / / 9 / / itthaM vicitravarNakaramaNIyamadabhramAbhrasaGghAtam / kSaNamAtreNa vilInaM jJAtvA taM cintayAmAsa // 10 // yathA'yaM meghasaGghAto, dRSTanaSTo nabho'GgaNe / tathA sAMsArikA bhAvAH, sarve'mI kSaNanazcarAH / / 11 / / tadeSu nocitA kartuM, kvacidAsthA vivekibhiH / kintu ni:zeSasaddharmakarmaNyeva zivaprade / / 12 / / evaM cintayato'sya vilokya vairAgyavicchAyavadanakamalamuktaM sapraNayaM praNayanIbhi:-priyatama ! kimevaM muhUrttamAtreNaivodvigna iva virakta iva nirviNNa iva muniriva kRtamaunavrato lakSyase ?, sAgaradattenAbhANi-vilokya zAradaM meghamutthitaM gaganAGgaNe / kSaNena vilayaM yAntaM, bhIto'haM bhavavistarAt / / 1 / / yata:-dehaH svajanasambandho, yauvanaM rAjyasampadaH / pazyatAmeva saMsAre, dhvaMsamAyAnti dehinAm / / 2 / / tadanena zarIreNa, kSaNanazvaradharmaNA / jinadIkSAM gRhItvA cetkriyate nirmalaM tapaH // 3 / / tadaiva janmasAphalyaM, manye'hamiti | tadvacaH / zrutvA tA AhurevaM cedvilambaH kriyate kimu? // 4|| vijJAya yato dhIrA: paTupavanavidhUtajaladhijalataralam / jIvitamanidhanazivasukhakRtAbhilASAzcaranti tapaH / / 5 / / sAgaradatta: prAha-yadyevaM tarhi vimocya pitarau kurma evaM, tato gato mAtRpitRsamIpaM, mahAkaSTena mocayitvA''tmAnamamRtasAgarasUrisamIpe jagrAha saha priyAbhirdIkSAM, svalpakAlenaivopAtadvividhazikSo'zeSazrutodadhipAraprApto nilollAsitAvadhijJAno nivezito guruNA nijapade, vyAjahAra ziSyagaNasaMparivRta: pratibodhayan bhavyalokasanAtaM, itazca-bhavadevasAdhujIvo devAyuSkaM saudharmakalpe svocitamanubhUya sthitikSayeNa tatazcyutaH puSkalAvatIvijaye vItazokAyAM KB nagaryAM padmarathasya rAjJo vanamAlAyA mahAdevyA garbha'vatatAra, tadanubhAvAcca, sA dAnaparA sattveSu suprasAdA parijane vinItA guruSu anukUlA yatiSu dayAparA jIveSvadhikalAvaNyopacayenAtyantavirAjamAnadehAbhogA samani, kadAcicca paripUrNadineSu vijAtA tanUjaM, niveditaM tajjanma priyaMvadAbhidhAnaceTyA rAjJaH, tena ca paritoSavazopajAyamAnaromAJcakaJcukodgADhamavatArya svAGgalagnAbharaNajAtaM dattamasyai, prArabdhaM ca mahAvibhUtyA vardApanakaM, tatra cAkSatapAna! For Personal & Private Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 202 // (graM. 6000) vastrAbharaNamAlyAdivyagrahastaH samAgantuM pravRttaH purajano, harSabharanirbharo gItanRttAdiceSTAH karttumArabdho vilAsinIsArthaH, apica dIyamAnaghanadAnasamUhaM, mucyamAnabahubandhanageham / toSyamANavividhArthivizeSaM, racyamAnagurudevasutoSam ||1|| evaMvidhavarddhanakaM nRpatirdvAdaza dinAnyanuvidhApya / garbhasthite'tra zivamajanitena zivanAma tasya dadau // 2 // krameNa ca pravarddhamAno dehopacayena samupAttani: zeSa kalAkalApaH prAptastAruNyaM saha vayasyairabhiramamANasya prItyA jagAma kiyAnapi kAlaH, anyadA sakalasurAsuramanuSyavidyAdharAdilokapravarttitavividhotsavaH samAyAto vasantasamayo, yatra- kokilakulakalaravagItajanitajananivahamAnasAnandA | sahakAramaJjarIreNuraJjitAbhAti madhulakSmIH || 1 || tasmiMzca zivakumAro nijamitravRndasamanvitaH krIDAnimittaM yayau candrakiraNodyAnaM, tatra cApazyat kanakaketo rAjJaH priyaGguzyAmAyA mahAdevyAH kanakavatIduhitaraM, yA ca niHzeSAGgopAGgapratiSThitapravaralakSaNazarIrA / apaharati mano nUnaM vilokitA munijanasyApi ||1|| tasyA darzanamAtreNaiva zivakumAra H smarazaraprahArajarjaritamAnaso vicintayAmAsa yathA yathA'sau pravilokyamAnA, viveza me mAnasamastadoSA / tathA tathA cApaniveziteSuH karotyanaGgo nikhilAGgabAdhAm ||1|| atrAntare tayA'pyaparAparataruvilokanakutUhalena paricaraNamAcarantyA candanalatAgRhAntarito mUrttimAniva makaradhvajo dadRze'sau tadanantaraM kusumaketuropapaJcakopaghAtavivazIkRtA sA'pi lakSitA sakhIjanena kathaMkathamapi nItA gRhaM jJApitazcAyaM vRttAntasvajjananyAH tayA ca svabhartuH, tataH krameNa dvayorapi gADhAnurAgajAyamAnasaGgamAbhilASayoH kanakaketunA gatvA padmarathasamIpaM pradAya svasutAM zivakumArasya prazastatithikaraNalagnamuhUrteSu kAritaM mahAvibhUtyA pANigrahaNaM, tayA saha viSayasukhamanubhavatA pariNItA anyA apyudagrayauvanA nirupamarUpalAvaNyAdiguNagaNopetA anekA mahAsAmantaduhitaraH, tAbhiH sahAnekaprakArajIvalokasArakrIDAvikAraparAyaNasyAnyadA samAjagAma zramaNasamUhasamanvitastannagaryAmeva sAgaradattasUriH, AvAsito lakSmInandanAbhidhAnodyAne, prArabdhaM ca tatra tena mAsakSapaNaM, itazca tasyAmeva nagaryAmAsIt nijavibhavaparitulitavaizramaNaH kAmasamRddho nAma sArthavAhaH, tasyAnyadA bhojanasamaye samudapAdIyaM cintA, yaduta - asmatsadRzAH kecana dUraparityaktamaraNasaMtrAsA: / ajarAmarA ivoccaiH kurvanti dhanArjanaM mUDhAH ||1|| agaNitazItoSNabhayAstaranti jaladhiM dhanAzayA puruSAH / pravizanti ca bhaTasaGkaTasaGgrAme'tyantabhayajanake // 2 // kiM bahunA ? duSkarataramiha yattat sarvameva vibhavArthI / vidadhAti bhavati cAsau prahINalAbhAntarAyasya || 3 || apica evaM kaSTopArjitamapi yadi tadbhavati sAdhulokasya / upakArAya dravyaM tad bhavetsaphalamevaitat ||4|| yataH kiM pracurayA'pi lakSmyA tayA na yA yatijanopayogyA syAt / kRpaNaprANapriyayA saMsAravivRddhikAriNyA // 5 // evaM ca cintayato'sya bhavitavyatAniyogena samAjagAma mAsopavAsapAraNArthaM sAgaradattamunivaro gRhadvAraM, dRSTaH pramodotphullalocanenAsau, anenAbhyutthAyAbhivandya J // 202 // For Personal & Private Use Only Jain Educaternational zivakumAravRttaM library.org Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 203 // ca pratilAbhitaH pravarddhamAnazubhAdhyavasAyena prAzukaiSaNIyAhAraprakAraiH, atrAntare bhaktisamAgatairgaganatalavarttibhirdevAdibhiH kRtA sahiraNyA gandhodakapuSpavRSTiH, militastatra sakalo nagarIlokaH, zivakumAro'pi janAdavagatatadvRttAntaH samAgatastatra, vilokya yatIzvaraM pUrvabhavAnuvedhena tadupari samutpannasnehAtizayo vavande bhAvasAraM munistu dattvA dharmalAbhaM gRhItAhAro gatastadevodyAnaM, zivakumAprabhRtilokazca muhuH zreSThiprazaMsAM muhuH sAdhustutiM vidadhAno gatvA svasthAnAni punaH pAraNakAvasAne sAgaradattAcAryasya vandanAya yayau pradakSiNAtrayakaraNapUrva praNamya bhagavatpAdAravindadvayamupaviveza ca svocitabhUpradeze, sUriNA tu dharmalAbhapuraHsaraM saMbhASyainamArabdhA dharmadezanA, yathA-bho ! bho ! janmajarAmRtyurogopadrutadehinAm / zaraNaM nAsti saMsAre, muktvaikaM jinazAsanam // 1 // etadArAdhanApUrva, dagdhvA karmavanaM yataH / vilaGghya bhavakAntAraM prAptA mokSaM mahAdhiyaH // 2 // apica-yathA jIvadayA'mutra, proktA jIvAdivistaram / prarUpya sadupAyena, tathA nAnyatra kutracit // 3 // ata evaitacchAsanavyavasthitAH na khalu na khalu santaH sattvavanto'lpavIryAn, nijasukhalavalobhAddehino duHkhayanti / madamalinakapolastucchameraNDadaNDaM, zrayati kimu karIndro gaNDakaNDUyanAya ? // 4 // etadAkarNya zivakumArazcintayAmAsa- satyamidamupadiSTaM bhagavatA, kevalaM paripUrNaM jinAjJAkaraNamantareNa na jIvadayA nirvAhayituM pAryate, na ca gRhasthAvasthAyAM saMpUrNajinAjJA saMpAdayituM zakyA, tatpitarau mocayitvA karomi vratopAdAnaM, kiJca na tathA mama pitrorapyupari snehA yathA sakRd dRSTe'pyatrAcArye, ato vratagrahaNe mamaitatsevA nirvighnA saMpatsyate, apicaetAvato mahAsnehAnubandhanibandhanasya mamaitaddarzane nayanamanaH sukhasandohAnubhavasya kiM kAraNamiti praSTavyo bhagavAniti paryAlocya kathAvicchede vijJaptaM zivakumAreNa bhagavan ! kiM kAraNamatitRSNo'haM yuSmaddarzanasya ? yatazcirakAlaviyuktasahodaramivAvalokya bhavantaM pravarddhamAnasnehAmRtena sicyamAnasyeva mama manaH paramAnandasandohamanubhavati, bhagavatA ca vihitAvadhijJAnopayogena vijJAya kathitaH pUrvabhavavRttAntaH, tato'syehApohamArgaNaparAyaNasyodapAdi jAtismaraNaM, tataH saMjAtayathA'vasthitAvabodho babhANa sUriM prabho ! evametad yathA''diSTaM pUjyapAdaiH tadidAnImApRcchya pitarau mocayitvA tatpArzvAdAtmAnaM karomi bhavatsamIce jinadIkSAgrahaNena janmasAphalyaM, AcAryeNoktaM-devAnupriya ! mA pratibandhaM vidhAsI:, tato vanditvA guruM praviSTo nagarIM, babhASe ca jananIjanakau, yathA zruto mayA'dya sAgaradattagurusamIpe jinendradezito dharma:, tato viraktaM me viDambanAmAtrasArasya kiMpAkaphalatulyapariNaternArakAdibhavAsAtopacayahetorviSayasyopari ceta:, ato visarjayata mAM yena sAgaradattasamIpe bhavabhayapraNAzinIM svIkaromi pravrajyAM tacchrutvA mUrchayA chinnamUlastambAviva drumau nipetaturbhuvaH pIThe tau | // 203 // zokAkulamAnasau-kathaJciccetanAM labdhvA prAhatustanujaM prati / dvitIyavAraM no vatse !, zrAvaNIyamidaM vacaH // 2 // tatastadAgrahaM jJAtvA, maunamAdAya Jain Educatimational For Personal & Private Use Only www.prary.org Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 204 // saMsthitaH / sarvasAvadyasaMtyAgasusthitastyaktabhojanaH || 3|| tato jananIjanakAbhyAM bhaNito'pi yadA na bhuGkte na cAnyasya kasyacidvacanaM vidadhAti tadA''hvAyito dRDhadharmanAmA tIrthakarazAsanAnuraktaH paramazrAvakaH zreSThiputraH samAgatazca bhaNito, yathA-vatsa ! zivakumAra AvAbhyAM pravrajyAgrahaNaniruddho maunamAzritya sthito bhoktumapi necchati, anena ca zokAvegena nirmUlamunmUlyata ivAsmanmanaH, tadantaHpure bhavanodare vA yatra tatra sthitaM zivakumAramAbhASya bhojaya kenApi prakAreNa tenoktam - evaM karomi, tato gato'sAvantaH puravyavasthitasya tasya samIpaM vidhAya naiSedhikIM pratikramyeryApathikIM dattvA dvAdazAvarttavandanakamanujAnIta mAmiti bruvANaH pramRjyocitabhUmimAsInaH zivakumArAntike, tena cintitam aho ! asAvibhyaputraH sAdhuvinayaM mama prayujyopaviSTastatpRcchAmyenaM, tataH pRSTo'sau tenApyuktaM - bhAvasAdhurbhavAMstena mayA'yaM tava vinayaH prayuktaH, punarbhaNitaM ca yathA kiM nimittaM tvayA bhojanaM parihRtaM ?, zivakumAreNoktaM mayA tyakto yAvajjIvaM gRhe vAso gRhItA ca bhAvapravrajyA, dRDhadharmeNoktaM-kumAra! yuktamidaM, kevalamAhAratyAgo nocito yataH AhAramUlaM zarIraM zarIramUlo dharmo dharmamUlA ca mokSasukhaprAptiH tadaGgIkriyatAmAhAraH, tenoktaM-yadi yatijanayogyaH saMpadyate tadA'GgIkriyate, dRDhadharmeNoktaM- ahaM sampAdayiSyAmi bhAvasAdharbhavatastaM yataH kuzalo'hamAhArakalpyAkalpyavicAre, tataH pratipannamanena, kevalaM yAvajjIvaM mayA SaSThabhaktenAzitavyaM, tadante cAcAmlena pAraNIyaM tato'sau saMpAditavAnasyaivaMvidhaM SaSThAt SaSThAdAhAraM tatpitrozcAkathayad yathA-bhojitaH kumAraH, tatastuSTAbhyAM kArito nagaryAM pradhAnotsavaH, upavAsadivaseSu ca karoti jIvAdipadArthavicArasArAmasau dezanAM, evaM ca tiSThato'sya kurvantyanekaprakArAn kSobhaNopAyAn sakalatrAdilokAH, na ca kSubhito'sau mahAsattvaH, tataH SaSThAtSaSThAjjaghanyena, sovIrodanapAraNa: / yApayAmAsa varSANi sa dvAdaza tapazcaran // 1 // brahmacArI gRhastho'pi, vidhAyArAdhanAmasau / mRtvA'nyadA brahmaloke, vidyunmAlI suro'bhavat ||2|| tasmizcaturdevIparivRto devalokocitaM sukhamanubhavanninAya daza sAgaropamANi, samprati ca saptadinamivAziSTamAyurupabhujyaiSa vRSabhadattazreSThino dhAriNIbhAryAyA dharmaghoSasUrisamIpopaviSTasya siddhaputrasya jambUdvIpanibandhanaM jambUvRkSapRcchAvasAne vihitaputrajanmapraznAyA: siddhaputrAdiSTa eva siMhasvapnasUcito jambUnAmA tanUjo bhUtvA prAptayauvano mahebhyakanyakA aSTau pariNIya tAca karSakAdidRSTAntAnupadarzayantIstatpratyuttarakarikalevarAdyudAharaNaiH pratibodhya prabhavarAjaputraM ca paJcazatasaGkhyacauraparikaritaM prajJApya bhagavataH sudharmasvAmigaNadharasya pArzve gRhItvA pravrajyAM kSapakazreNisamArohaNapUrvaM kevalajJAnamutpAdya siddhi yAsyatIti na cAta UrdhvaM kazcitkevalajJAnamutpAdayirthyAta, ato bhaNitaM mayA, yathA- etasmin sure vyavacchetsyati kevalam / yacca parihIyamANadyutayo devAdhyavanasamaye bhavanti, ayaM tu nijatejasA sUryadvAdazakamapi paribhavatIti pRSTaM For Personal & Private Use Only Jain Educaernational B anAhatadeva vRttaM // 204 // brary.org Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 205 // tatra zivajanmaviracitamahAtapaJcaraNaphalametat, etacca bhagavato mahAvIrasya zreNikAgre nivedayataH zrutvA vacanaM jambUdvIpAdhipo jambUvRkSavihitanivAso'nAdRtAbhidhAno deva: aho ! mamottamaM kulamiti tripadyAsphAlanapUrva jambUvRkSahasto'nekayakSayakSiNIparivAro narttitumArebhe tataH zreNikenoktaM-ko'yaM kiMnimittaM ca nRtyati ?, bhagavAnuvAca zreNika ! zRNu atraiva nagare babhUva mUrttimatirnAmebhyaH, tatputrau vRSabhadattajinadattAvabhUtAM, tayozca jinadatto'tivyasanI vRSabhadattazca ziSTaH, tataH pitrA sa eva gRhasvAmI vihitaH, itarazca niSkAzitaH sakalajanasamakSaM svagRhAt, tato'sau dyUtAdiprasaktaH kadAcid dyUtazAlAyAM dyUtakAraiH samaM ramamANakvacidvisaMvAde hataH kSurikayaikena dyutakAreNa marmadeze, jJAto vRSabhadattena netumArabdhaH pratijAgaraNAya svagRhaM, na ca gato'sau tatastatraiva dattAnazano namaskArAdyArAdhanAkAraNapUrvaM niyamita udapAdi jambUdvIpasvAmI yakSanikAye'nAdRtanAmA yakSaH, ayaM cAtmIyabhrAtRjasya jambUsvAmino bhAvinIM kalyANamAlikAM nizamya harSAtirekAdevaM nRtyati punaH zreNika uvAca bhagavan ! vidyunmAlidevasya prAgjanmagururjanmAntarabhrAtA sAgaradattAcAryo vratamanupAlya kva gataH ?, svAminA niradezi-utpAdya vimalakevalamavabodhya viziSTabhavyasaGghAtam / siddhipurIM samprApto vyapagatakarmA mahAtmA'sau ||1|| prakRtopayogizivabhavasambandhenAtra lezataH kathitam / caritaM jambUnAmnastaccaritAdvistaro jJeyaH // 2 // uktamupabhogaparibhogaparimANakaraNe guNadvAram adhunA'syaiva yatanAdvAramucyatejattha bahUNaM ghAo jIvANaM hoi bhujjamANaMmi / taM vatyuM vajjejjA aippasaMgaM ca sesesu // 80 // 'yatra' yasmin vastunItyAdyarthasambandhAdgamyate 'bahUnAM' pracurANAM 'ghAta' vinAza: 'jIvAnAM' prANinAM 'bhavati' jAyate 'bhujyamAne' AsevyamAne 'tadvastu' taM pradArthaM 'varjayeta' pariharet, 'atiprasaGgaM ca' atizayAsakti ca 'zeSeSu', anyeSu, etaduktaM bhavati yatra vastuni trasasaMsaktaphalAdau bhujyamAne prabhUtasattvavyApattistadvastveva parihArya, zeSe tvasaMsakte'lpapApe puSpaphalAdau nAtyAsaktiH kAryeti gAthArtha: / / aticAradvAramidAnIm saccittaM paDibaddhaM apauladuppauliyaM ca AhAraM / tucchosahINa bhakkhaNamiha vajje paMca aiyAre // 81 // iha gRhItopabhogaparibhogavrata: zrAvaka utsargeNa niravadyamevAhAramabhyavaharati, tadaprAptau kRtAdidoSaduSTamapi nizcetanaM, tadasaMbhave tu bahubIjAnantakAdirahitaM sacittamapi, yastu prathamameva sacittamanAbhogAdibhirabhyavaharati tadapekSayA'mI aticArAH saMbhAvyanta ityata ucyate- sacittaM' sacetanaM mUlakandAdi, tathA 'pratibaddhaM' saMbaddhaM svayamacetanameva cetanAvadvRkSe gundAdi pakvaphalAdi vA, tathA 'apaDalaM' tti apakvama (kvaM sa ) cittaM yanmUlata evAgninA na saMskRtaM 'duppauliyaM ca ' ti duSpakaM ca- arddhasvinna, AhAramiti sarvatra yojyate, tena sacittamAhAraM sacittapratibaddhamAhAramityAdi, tucchA:- asArA auSadhayastucchauSadhayo For Personal & Private Use Only // 205 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 206 // yAsAM bahutarabhakSaNe'pi stokaiva tRptiH yathA cavalakavallaphalIprabhRtayaH tAsAM tucchauSadhInAM 'bhakSaNaM' abhyavaharaNaM 'iha' vrate 'varjayet' tyajet 'paJcAAMticArAn' paJcasaGkhyavratavirAdhanAvizeSAn, atra kazcidAha-yadyutsarga sacittavarjaka: zrAvako bhavati tadA sacittAhAreNa tasya bhaGga eva bhaviSyati, kathamaticAratvamatra ?, ucyate yastu prathamamevetyAdinaivAsya prativihitatvAt, tathAhi yo'nAbhogasahasAkArAbhyAmatikramAdibhirvA sacitte pravarttate tasya tadvarjakasyApyaticAratvaM, sacittapratibaddhAhArasya tvanyathA'pyaticAratvaM saMbhAvyate, yadA'sthikaM tyakSyAmi kaTAhaM tu bhakSayiSyAmItibuddhyA pakvakharjUrAdiphalaM mukhe prakSipati tadA''bhogenApi vratasApekSatvAtsacittapratibaddhAhArAticAraH, aparastvAha- apakvauSadhayaH sacetanA acetanA vA ?, yadi sacetanA tadA sacittamityAdipadenaivoktArthatvAtpunarvacanamasaGgataM, athAcetanAstadA ko'ticAro ?, niravadyatvAttadbhakSaNasyeti, atrocyate, satyametat, kintvAdyAvaticArau | sacetanakandaphalAdiviSayau itare tu zAlyau (lyAdyau ) SadhiviSayA iti viSayakRto bhedaH, ata eva mUlasUtre 'appauliosahibhakkhaNayA' ityAdyuktaM, | aticAratvabhAvanA tvanAbhogAdinA kAryA, yadvA kaNikkAderapakvatayA saMbhavatsacittAvayavasya SiSTatvAdinA'cetanamidamitibuddhyA bhakSaNaM vratasApekSatvAdaticAraH, duSpakvauSadhibhakSaNaM tu pRthukAderduSpakvatayA saMbhavatsacetanAvayavasya pakvatvAdacetanamitibuddhyA bhuJjAnasyAticAro, nanu tucchauSadhayo'pakvA duSpakvAH samyakpakvA vA ? yadyAdyapakSau tadA tRtIyaturyAbhyAmevAsyoktatvAtpunaruktatvadoSaH, atha samyak pakvAstadA niravadyatvAdetadbhakSaNasya nAticAratvam, satyaM, kintu yathA''dyadvayottaradvayayostulye'pi sacittatve'nauSadhyauSadhikRto vizeSa : evamatra sacetanatvauSadhitvAbhyAM samatve'pyatucchatucchatvakRto vizeSaH, tatra ca komalamudgAdiphalIphalikAkhAdakodAharaNapratItaviziSTatRptyakArakatvena tucchAH sacetanA evAnAbhogAtikramAdinA bhuJjAnasya tucchauSadhibhakSaNamaticAraH, athavA'tyantAvadyabhIrutayA'cittAhAratA'bhyupagatA, tatra ca yattRptikArakaM tadacetanIkRtyApi bhakSayatu, sacetanasyaiva varjanIyatvAbhyupagamAt, yatpunastRptisampAdanAsamarthA apyauSadhIrlolyenAcetanIkRtya bhuGkte tattucchauSadhibhakSaNamaticAraH, tatra bhAvato viratervirAdhitatvAd dravyatastu pAlitatvAd, evaM. rAtribhojanamAMsAdivrateSvapyanAbhogAtikramAdibhiraticArA bhAvanIyAH, yadvA'zane'nantakAyasammizraM pAne madyAdipAnaM khAdye vRntAkAdi svAdye trasasaMsaktatAmbUlapatrAdi gRhItopabhogaparibhogavratena zrAvakeNa tyAjyamatastadAsevane'pyanAbhogAtikramAdinA kasyacitkecanAticArA vAcyAH, vicitratvAdvratasya gAthoktasacittAdipadAnAmupalakSaNatvAditi gAthA'rthaH / atigatamaticAradvAraM, bhaGgadvArasyeto'vasarastatreyaM gAthA duvihaM tiviNa guNavvayaM tu ghettaNa dei uvaesaM / ahiyaM vA paribhuMjar3a jANaMto to bhave bhaMgo // 82 // Jain Educalionernational For Personal & Private Use Only bhaMgo bhAvanA ca gA. 8283 // 206 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dvividhaM trividhena' na karomi na kArayAmi manasA vAcA kAyenetyevaMbhaGgakena 'guNavrataM' prastAvAdupabhogaparibhogaparimANalakSaNaM, tuzabdo navapaTavabhiGgakAntaragRhItasyApyasyopadezadAnAdinA bhaGga iti vizeSaNArthaH, 'ghettUNaM' ti gRhItvA upAdAya 'dadAti' vitarati 'upadezaM' tadviSayaM, yathA kurutedaM yUyaM, vR. yazo adhika vA' argalaM vA gRhItapramANApekSayA paribhuGkte' abhyavaharati 'jAnAnaH' avabudhyamAnaH 'to'tti tata: 'bhavedbhaGgaH' jAyeta vratavinAza:, etaduktaM // 207 // bhavati-dvividhatrividhabhaGgakena rAtribhojanamAMsabhakSaNAdiniyamamAdAya yo jAnAna evAnyasmai rAtrau bhukSva pizitaM vA khAdetyAdhupadezaM dadAti svayaM vA napramANAtiriktaM bhuGkte tasyaitadvatabhaGga eva, AkuTTipravRttatvAditi gAthArtha: / / bhAvanAdvAramidAnIm malamailajunnavatyo paribhogavivajjio jiyaannNgo| kaiyA parIsahaca{ ahiyAsaMto hu viharissaM // 83 / / malena malinaM malamalinaM-mAlinyopahitaM jIrNa ca-purAtanaM vastraM-vAso yasya sa malamalinajIrNavastra: paribhogena-stryAdiviSayasevAlakSaNena vizeSeNamanovAkkAyaiH kRtakAritAnumatilakSaNaivarjito-rahitaH paribhogavivarjitaH, yadvA paribhogo vivarjito yeneti bahuvrIhiH, na cAtra ktAntasya pUrvanipAtaH preyaH, agnyAhitAdiSu darzanAt, tathA jita:-parAbhUto'naGga:-kAmo yena sa jitAnaGgaH, vizeSaNadvAreNa paribhogavivarjitatve hetureSaH, bhAvanA caivaM-paribhogavarjitaH | kuta:?, yato jitAnaGgaH, yadvA paribhogavivarjita ityanena madanakAmarahitatvamuktaM, jitA'Gga ityanena tvicchAkAmatyAgaH, evaMbhUta: san 'kadA' kasmin kAle / karmanirjarArthaM pariSoDhavyAH parISahA:-kSutpipAsAdayo dvAviMzatiH, yaduktam-"khuhA pivAsA sIuNhaM, dNsaacelaa'rithio| cariyA nisIhiyA 4 sejjA, akkosa vaha jAyaNA // 1 // alAbha roga taNaphAsA, mala sakkAraparIsahA / paNNA aNNANa sammattaM, iya bAvIsa parIsahA // 2 // " eta evAtidurjayatvAt camU:-senA parISahacamUstAm 'ahiyAsaMto' tti adhiSahamAnastayA'bhajyamAna iti bhAvArthaH 'hu:' pUraNe vihariSyAmi' vicariSyAmi, susAdhukriyAyukto gurubhiH saha saMyamAnuSThAnaparAyaNaH kSudhAdiparISahAcyAvitasattva: kadA caryAM kariSyAmIti bhAvaneti gAthArthaH / / uktaM navamaM dvAra, tatpratipAdanAccopabhogaparibhogAkhyaM dvitIyaM guNavrataM, sAmpratamanarthadaNDAkhyatRtIyaguNavratasya prastAvaH, tadapyetaireva navadvArairvAcyam, ata: prathamena tAvadAha dhammidiyasayaNaTThA jaM kajjaM taM tu hoi atttthaae| vivarIyaM tu aNaTThA tavvirai guNavvayaM taiyaM // 84 // ihArthadaNDaprarUpaNAyAM tadviparyayarUpo'narthadaNDa: sukhAvaseyo bhavatItibuddhyA pUrvArddhanArthadaNDaM prarUpya zeSeNAnarthadaNDAtidezapUrvaM prastutaguNavratasvarUpamAhaKdharmendriyasvajanazabdAnAM kRtadvandvAnAmarthazabdena bahuvrIhiH, tato'rthazabdo dvandvAtparastha: pratyekaM saMbadhyate, dharmArthamindriyArthaM svajanArthamiti, tatra dharmo For Personal & Private Use Only www. brary.org Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 208 // jinabimbacaityAlayAdikAraNAdirUpaH puNyavyApAra: prANisArthadurgatipAtavAraNasugatisthApanAmyAM tadarthaM tatprayojanaM, indriyANi - sparzanAdIni tattuSTinimittaM sparzAdiviSayA apIndriyazabdena vivakSitAH, viSayaviSayiNorabhedopacArAt tatprayojanamindriyArthaM, strIbhojanatAmbUlAdyarthamiti tAtparya, svo janaH svajana:pitRmAtRbhrAtrAdistannimittaM svajanArtha, pitrAdipuSTyAdikRte iti hRdayaM, 'jaM kajjaM' ti yatkAryaM dalAnayanapRthvIkhananakRSivANijyarAjasevAkaraNAdi zakyAnuSThAnarUpaM vidhIyata iti zeSaH 'taM tu hoi aTTAe' tad 'bhavati' jAyate'rthAya sArthakaM saprayojanamarthadaNDa ityarthaH, 'vivarIyaM tu'-tti viparItaM yattrayANAmekamapi na sAdhayati, tuH punararthe anarthAya niSprayojanamanarthadaNDa iti yo'rthaH, tRNalatAchedanakRkalAzamAraNAdivat 'tavvirai guNavvayaM taiyaM' ti tasya anarthadaNDasya viramaNaM virati:- parihAra:, kim ? guNavratam - anarthadaNDavratanAmakaM tRtIyaM 'tiNNi guNavvayANi, taMjahA- disivvaya' mityAdisUtrakramaprAmANyAt tRtIyasthAnavartti svarUpato jJeyamiti zeSa iti gAthArthaH / ito'syaiva bhedadvAragAthA - pAvovaesa 1 hiMsappapANa 2 avajhANa 3 gurupamAyariyaM 4 / bheyA aNatthadaMDassa huMti cauro jiNakkhAyA // 85 // pApopadezaM hiMsrapradAnaM apadhyAnagurupramAdAcaritamiti apadhyAnaM ca gurupramAdazca tayorAcaritam - AcaraNam apadhyAnagurupramAdAcaritaM, pApopadezazca hiMsrapradAnaM ca apadhyAnagurupramAdAcaritaM ceti punardvandvastasya ca svapadapradhAnatvAdAcaritazabdasya pratyekasambandhanAdapadhyAnAcaritagurupramAdAcaritalakSaNabhedadvayAkSepAd, 'bhedAH' vikalpAH 'anarthadaNDasya' aprayojanaprANAtipAtAdivyApArasya 'bhavanti' jAyante 'catvAraH' catuH saGkhyA: 'jinAkhyAtA:' sarvajJoditA iti gAthAsaGkSepArtha:, vizeSArthastvayaM pApopadezo nAma niSkAraNamAbhIrAdilokasya kathaJcijjalpasaMbhave vAhyantAM zakaTAni damyantAM gorathakA ArabhyantAM kRSikarmANi pravartyantAM vivAhAdyutsavA ityAdirUpapreraNaM, hiMsrapradAnaM viSAgnizastrAdivitaraNam, apadhyAnAcaritaM cArtaraudracintAnugataM, yathA- jAyantAM mama lakSmyaH saMpadyantAmabhISTazabdAdyAH / mriyatAM vairikavargo bhadraM vA yanmRto'yamiha // | 1 || gurupramAdAcaritaM tu guDaghRtatailAdiduHsthaganAdikaraNaM madyadyUtavyasanaviSayalAmpaTyakaSAyavazavarttitAdi vA eteSu ca nidarzanAni siddhAntasiddhAnyapyatra sUtre nopAttAni vistarabhItyA, asmAbhistu sthAnAzUnyArthaM likhyante tatra pApopadeze yathA'rimardanarAjena taDAgaH khAnitaH, tatra ca jalaM nAvasthiti dhatte anekeSvapyupAyeSu vidhIyamAneSu, anyadA koraNTakanAmA kapAlabhikSurnaimittiko rAjasabhAmupasthitaH rAjJA cAsau pRSTaH yathA kena vidhinA'smatkAritasarasi pAnIyasthairya saMpatsyate ?, tenoditaM yadi kapilakezo viSamadanto vakranAso bRhatkarNazca brAhmaNo'tra dIyate tata udakamatrAvatiSThate, nRpeNa ca tadarthinA tathAvidhapuruSAnayanAya niyuktAH svabhRtyAH, na ca taistAdRzaH For Personal & Private Use Only Jain Educhternational svarUpabhedadvAre gA. 84 85 // 208 // Melibrary.org Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 209 // ko'pi prAptaH, samAgatya niveditaM narendrAya, gaditaM caikena-deva ! yathoktaguNo'yameva vidyate, tataH sa eva tatsthAnayogyaH, AdiSTo narapatinA, nItok niyuktakairnihatastatra, tata:-pApopadezavIkSitadoSaH pratyakSameva kazcidapi / nijagAda janasyAgre vairAgyasamAgatasvAntaH / / 1 / / yathA-hitaM na vAcyaM tvahitaM na vAcyaM, hitAhitaM naiva ca bhASaNIyam / koraNTako nAma kapAlabhikSurhitopadezAdvivaraM praviSTa: / / 2 / / hiMsrapradAne viSa tAvadudAharaNam-ekasyAzcaurapallayA: taskarA vinirgatya kvacitsthAne dhATI pAtitavantaH, tata: prabhUtaM godhanaM gRhItvA svasthAnamAgantuM pravRttAH, antarAle cAstaMgamanavelAyAM prAptA grAmamekaM, tatra kecidgrAmamadhyaM madyamaNDakAdinimittaM gatAH, kecicca bahireva lAvakAdivyApattiM kRtvA mAMsaM praguNitavanta:, tadA ca teSAmitthaM mana:pariNAmo'bhavad-yadi madhyagatA mAryante tadA'smAkameva kevalAnAmidaM godhanaM bhavati, madhyagatAnAmapyayameva saGkalpo'bhavada-yadi dvAravarttino vinAzyante tadA'smAkameveda godhanaM jAyate, tata ubhayairapi parasparamAraNAdhyavasAyena svasvapArzvavartimadyamaNDakamAMseSvarddhArddhamAtreSu viSaM prakSipya rAtrau goSThI kRtA, samarpitaM ca svasvapadArthArddha viSasaMyojitaM parasparaM, tadAsvAdanena ca prAptA maraNaM, tanmadhye ca kaizcidrAtribhojananivRttiH kRtA'bhUt te tatra na mRtAH, godhanasya ca tasya svAmino babhUvuH, saJjAtadharmapratyayAzca vizeSeNa vratAyudyatA bhUtvA sugatibhAjanaM saMvRttA iti / agnau tu dRSTAnta: zrAvastayAM nagaryAM jitaMzatruputra: skandakAbhidhAna: kumAro babhUva, tadbhaginI purandarayazAH, sA ca kumbhakArakaTanagarasvAminA daNDakinA rAjJA pariNItA, kadAcicca jitazatrusamIpaM samupAgataH paalknaa| purohito nAstikavAdI, nAstikamArgaprarUpaNAM kurvANa: rukandakumAreNa sArvajJamatAvadAtabuddhinA niSpRSTapraznavyAkaraNa: kRta: pradviSTo babhUva, niSkAzito jitazatruNA, bhavitavyatAvazena gato daNDakipArzva, skandakastvanyadA munisuvratasvAmyantike saJjAtavairAgyo rAjaputrapaJcazataparivAra: pratipede dIkSAM, krameNa gRhItadvividhazikSo gItArtho nivezitaH sUripade, tAnyeva paJca zatAni rAjaputrANAM saMpannA ziSyasampat, vijJapto'nyeAH svAmI skandakAcArya:-yathA bhagavan ! vrajAmi | yuSmadanujJayA purandarayaza:prabhRtipratibodhanAya kumbhakArakaTanagaraM, bhagavatA'pi munisuvratasvAminA niradezi-prANAntikastatropasargaH, tenoktaM-kimArAdhanAphalo virAdhanAphalo vA ?, tIrthakareNoditaM-tvAM muktvA zeSANAmArAdhanAphalaH, tatazcalito'sau tatra svAminamabhinamya, pAlakenApi kathaJcittadAgamanamavabudhyAnAgatameva sAdhuyogyodyAnabhUmau nikhAtAni nAnAvidhAyudhAni, prAptAzca krameNa vikAlavelAyAM tatra sUrayaH, purandarayazAzca tadAgamanamavabudhyAnandabharanirbharA tAM zarvarImanekamanorathazatairativAhya prabhAtasamaye samaM rAjJA gatA vandanArtha, vidhivadabhivandya ca dattavatI kambalaratnamAcAryANAM, sUribhirapi tadvipAdya kRtAni niSadyApAdaproJchanAni, rAjA purandarayazA: pauralokazca sUrisamIpa eva dharmadezanAzravaNenAtivAhya kiyatImapi kAlavelAM gatAH svasthAnaM, tatra ca raho vyavasthitasya rAjJo vijJapnaM Jain Educatarnabonal For Personal & Private Use Only wwayameterary.org Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada | pAlakena-deva ! zramaNakAbhAsa eSa rUkandako vrataparAbhagna: samamamIbhiH sAdhuvaSAvazvasanIyai rAjaputraiH purandarayazodevIsaGketito bhavadgrahaNArthamAyAta:, yadi agnidAne pani pratyeSi tadA'valokayaitadAvAsabhUmau nikhAtazastrasamUha, tato bhUpAlena tadvacanasaMbhAvyamavadhArayatA pratyayitanaravyApAraNena satyApite zastrasamUhe kopavazAt skandaka va pAlaka evAdiSTa:- yathaiteSAM bhraSTAcArANAmucitanigraheNa tvameva nigrahaM kuru, tato bhUmipateretadvacanaM labdhvA sa pApAtmA rAtrAvevAnAyya manuSyapIlanayantrANi vRttam | pIlitumArebhe vatina:, AcAryastu so'yaM bhagavattIrthakarAdiSTaH prANAntika upasarga upasthito bhavatAmiti samyagbhAvena sahyatAm "akkosahaNaNamAraNadhammabhaMsANa bAlasulabhANaM / lAbhaM maNNaidhIro jahuttarANaM alAbhaMmi // 1 // " iti siddhAntArthamanusmadbhirbhavadbhiriti pratipAdya svasAdhUn kArayAmAsa AlocanAvratoccArakSAmaNAdividhi, kiM bahunA ?, saMpAdayAmAsa teSAM bhAvasamAdhi, tatastena pIlyamAnAnAmamISAM pravarddhamAnavizuddhAdhyavasAyasamupArUDhakSapakazreNikSapita-ghAtikarmaNAmudapAdi kevalaM, tatkSaNameva samullasati jIvavIryAtirekasamAsAditazailezyavasthAnAM ca samajani nirvANagamanaM, sakalasAdhuparyante ca laghukSullakapIlanodyataM pAlakaM babhANa sUri:- yathaite bhavatA matsAdhavaH paJcazatasaGkhyA : pIlitAH, kevalaM saMhananAdibalopetairetaiH samyak soDhastvadapasargaH, ayaM ca bAla: pIlyamAnaH kimapi kariSyatIti na jAnAmi, tadeSa tiSThatu tAvanmAmeva prathamaM pIlaya yena na pazyAmyahametadduHkhaM, tato'sAvavagaNayya sUrivacanaM yathA mahaduHkhamasya bhavati tathA mayA karttavyamiti buddhyA kSullakameva pIlayAmAsa, tata: kopamupAgatA: sUrayaH pazya duSTAtmanA'nena madIyamekamapi vacanaM na kRtaM tadasti yadi manucIrNatapasa: kiJcitphalaM tadA'hamAgAmibhave bhaveyaM na kevalametadvadhAya, kintu rAjJo'pi sapauraparijanasya, yato rAjApyayamevaMprAya eva ya evaMvidhAnAM pApakarmaNAmavakAzaM dadAti, loko'pIdRza eva ya evaM kusaGgatiparAyaNasya narapaternagare prativasati, evaM ca kRtanidAnastena pIlito mRtvA'gnikumAreSUtpanna:, kSullakastu zeSasAdhuvadArAdhakaH saMvRttaH, prabhAte ca tadIyarajoharaNaM zakunikayA rudhiradigdhaM karabhrAntyA samutkSipya nIyamAnaM bhavitavyatAvazena nipatitaM purandarayazodevIbhavane tadagrato, dRSTaM tayA, hA na kuzalaM madIyabhrAturiti vicintayantI yAvadIkSAJcakre tAvadasAvaSyagnikumAro bhavapratyayavibhaGgavijJAtapUrvavRttAnto vikRtya saMvartakamahAvAtamaSTAdazayojanamadhyavartitRNakASThakacavaradvipadacatuSpadAdi nagaramadhye prakSipya pradAya pratolI lavAmAsa jvalanaM, purandarayazA api mama bhagavAn munisuvratasvAmI zaraNamiti jalpantI samuccikSipe devatayA, nItA tIrthakarasamIpaM, gRhItvA pravajyAM krameNa prAptA suralokam, itaro'pi dadAha tadazeSaM nagaraM, jAtaM ca tatra mahAdaNDakAraNyamiti / K80 // 210 // tadevamasya sadvipadacatuSpadAdiviSayamagnidAnaM tahiMsrapradAnamanarthadaNDaH, ayaM ca na karttavya eva, bahupApakAraNatvAt, tathA cAnyairapyuktam-"nAdeyAni Jain Educatiemational For Personal & Private Use Only Trainasbrary.org Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 211 // Jain Educatiok T na deyAni paJca dravyANi paNDitaiH / agnirviSaM tathA zastraM, madyaM mAMsaM ca paJcamam ||1|| " iti, apadhyAnAcaritam - ArttaraudrarUpaM prAg niveditaM, tatrArttasvarUpaM rAjyopabhogazayanAsanavAhaneSu, strIgandhamAlyamaNiratnavibhUSaNeSu / icchAbhilASamatimAtramupaiti mohAd, dhyAnaM tadArttamiti saMpravadanti tajjJAH || 1|| tatra kathAnakam-mahiSIrakSaNaM kurvan, lokasya labhate payaH / eko mAhiSika: kvApi, grAme pracuramAhiSe // 1 // labdhvA svavArake'nyedyurdugdhapUrNamasau ghaTam / vidhAya pAdayorantazcintayAmAsa cetasi // 2 // asmAddadhi ghRtaM takraM pracuraM me bhaviSyati / vikrItadadhitakrAbhyAM zotsyate divasavyayaH || 3|| aparAparavAraizca sarpiSi pracure kRte / vikrIte rUpakaoNllapsye tairgrahISye ca sakkarau (balIvardI) ||4|| tato halAdisAmagrI, vidhAya sakalAmapi / vidhAsye karSaNaM tasmAddhAnyaM saMpatsyate bahu ||5|| tadvikrayeNa saMjAtavicitradravyavistaraH / yuktaH sahAyasampatyA, kariSye dArasaGagraham ||6|| vicitracitravinyAsaM, | kArayitvA gRhaM mahat / bhokSye bhogAnahaM paJcAt, sarvato'pi nirAkulaH // 7 // tRptirna caikayA me syAdbhAryayA'to dvitIyakAm / pariNeSyAmi kAlena, putrau tAbhyAM bhaviSyataH || 8 || ekA'tivallabhA'nyA ca na tathA putrakAvapi / evaMprAyau tayoH syAtAM tataH khaTvAgatasya me || 9 || gavAM dohanavelAyAM, svabAlaM me'rpayiSyati / yadAbhISTA tadA bADhamupAdAsye tamaMjasA // 10 // aparasyAstanUjaM tu kiJciddarzitavipriyam / pArSNinA prerayiSyAmi, cintayanneva sedRzam ||11|| AzApizAcikAvezavivaze dakSiNetaram / pAdamutkSipya cikSepa, pArSNi dugdhaghaTaM prati // 12 // tatprahAreNa bhagno'sau, kSIraM bhUmau jagAma tat / jJAtvaivamArttacintA bho !, naiva kAryA vivekimiH // 13 // raudrApadhyAnAcarite tu prasannacandro rAjamunirdurmukhavacanazravaNasamupajAtakopo manasaiva saGgrAmaM kurvANo nidarzanaM, sa ca prAgeva zivakathAnakaprastAve nidarzitaH, raudradhyAnalakSaNaM cedam-saMchedanairdahanabhaJjanamAraNaizca bandhaprahAradamanairvinikRntanaizca / yo yAti rAgamupayAti ca nAnukampAM, dhyAnaM tu raudramiti tatpravadanti tajjJAH || 1 || gurupramAdAcaritaM tu ghRtAderduH sthaganAdi madyAdivyasanaviSayalAmpaTyAdi ca prAg vyAkhyAtaM, tatra duHsthaganAdau makSikAdijIvavyApattirnirarthikA pratItaiva, madyAdivyasane ca madyodAharaNaM prAk 'kazcidRSistapastepe' ityAdyuktameva, vyasane tu pANDavA rAjyaM hAritavantaH / viSayalAmpaTye tu kvacitsanniveze kazcidvaNikputro vellahalanAmA aizcaryAdimadAvaliptamAnasaH kadAcit kundakalikayA vezyayA saha saGgatimakarot na caivaM vijJAtavAn yathA tadeva saMsparzasukhaM, saiva cAnte viDambanA / tAsu cAnyAsu ca strISvatha ca vezyAsu ko guNaH ? | // 1 // tayA ca vividhahAvabhAvAdivazIkRto visasmArasvakuTumbaM cakhAda niHzeSameva gRhasAraM, tatyAjAmnAyikaM hitacintakaM parivAraM vijJAya ca kundakalikAyA 24 // 211 // mAtA gRhIta - sarvasvamenaM niSkAzayAmAsa svagRhAd, gataH pitRgRhaM yAvatpazyati sakalameva pralInAzeSamAnuSaM patitamagAraM tato guruviSAdApUritahRdayo mational For Personal & Private Use Only www.brary.org Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KEX7. & navapada- vyAcantayat yathA-pazya duvArAvaSayavyasanasAgarAvama vyacintayat yathA-pazya durvAraviSayavyasanasAgarAvamagnena mayopekSitAni mAnuSANi, nAzitaM dravyajAtaM, saMtyakto vezmavyavahAraH, kiM bahunA?, bhAjanIkRto'yamAtmA yathotpatti vRttiHmU.deva. samastaduHkhanibandhanabhUtAyA dramakatAyAH, tadidAnI kiM karomi?, athavA yathAkathaJcidupArjayAmi punaH kiyadapi draviNaM, tadrahitAnAM grAsAcchAdanamAtramapi dvAra vR. yazo | na saMpadyate yasmAt tato'nekaduSkarmabhiH punarapi mIlitA: kiyanto'pi rUpakAH, anyedhuzca saMsmRtya pUrvalalitAni vikAlavelAyAM kRtasnAnAGgarAga: gA. 86 // 21 // parihitapradhAnavastrastAmbUlAdisAmagrIsametazcalita: svagRhAbhimukhaM, dRSTa: kundakalikAjananyA, nIto nijagRha, svIkRtA rUpakA:, bhaNitA nijaputrI-vatse ! KA sa eSa tava prANapriyo vellahalo baho: kAlAdavalokito mayetyAnItastvatsamIpaM, tadeSa tathopacaraNIyo yathA na saMsmarati nijagRhasya, tayA'pyatisaMbhramamupadarzayantyA vidhAya caraNakSAlanAdikriyAM nivezito nijakhaTvAyAM, itazca pUrvameva svIkRtA'sIttayA rAjaputrasyaikasya bhATI, bhavitavyatAvazena sa cAyAtastadaiva, dadarza paryaGkopaviSTamamuM, tata: svapuruSaiAhayitvA taM svahastenAkRSya kSurikAM lulAvAsya kezapAzaM ciccheda kau~ jagrAha nAzAM soSThapuTA, tato galegrAhaM niSkAzya tatsthAnAccikSepAzucisthAna iti / evaM viDambanAmiha bhave'pi vijJAya viSayalAmpaTyAt / ka: kuryAt svahitaiSI kAmeSvatyantamAsaktim ? // 1 / / kaSAyapramAde ca mahAnarthahetau kiyantyudAharaNAni likhyante ?, yeSAM kaSAyANAmevaM siddhAnte durantatA pratipAditA "koho ya mANo ya aNiggahIyA, mAyA ya lobhA ya pvddddmaannaa| cattAri ee kasiNA kasAyA, siMcaMti mUlAI puNobhavassa // 1 // ' tathA'nyairapyuktam-"ko'nyaH kRtaghno'styakhile'pi loke, yathA kaSAyAH kaluSasvabhAvAH / ya eva tAn lAlayati prayatnAt, kSipantyagAdhe vyasane tameva // 1 // rAmeNa bhUH kSatriyavargavarjitA, subhUmarAjena ca nirdvijiikRtaa| tasmAtkaSAyA bhavagarttapAte, hanantake prANinamAnayanti // 2 // " ata evedamupadiSTaM mahAtmabhi:- "guNaseNaaggisammANaM, seNiyakoNiyANa ya / gaMgadattassa vuttaMtaM, soccA khaMtiM samAyare // 3 // " ete ca dRSTAntA granthAntarebhya evAvaseyAH / yathA jAyata iti dvAramAha daTThaNaM dosajAlaM aNatthadaMDaMmi na ya guNo koi / taviraI hoi daDhaM vivegajuttassa sattassa // 86 // ___ 'dRSTvA vilokya 'doSajAlaM' anarthasamUha, kva ? ityAha-'anarthadaNDe' niSprayojanapApopadezAdivyApAre, 'na ca' naiva 'guNaH' arthasiddhilakSaNa: ko'pi, tasmAditi ca jJAtvetyadhyAhAraH, kimityAha- 'tadvirati:' anarthadaNDaparihRtiH bhavati' jAyate 'dRDhaM' atyarthaM, kasya ? - 'vivekayuktasya' saguNApaguNavastuvicAraNAsametasya 'sattvasya' prANinaH, ayamartha:-yo hyanarthadaNDe doSaM pazyati guNaM ca tasmAnna kiJcidupalabhate tasya vivekino KjIvasyAnarthadaNDavitikaraNe cittamutsahate evetyata: svotsAhAnurUpyeNa pravRttimato'syaiSA jAyata iti gAthArtha: / / doSadvAramidAnImJain Ed e rnational & & & & For Personas Private Use Only witoolbrary.org Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 213 // rAgaddosavasaTTA duiMtummattajAyavakumArA / khaliyAriUNa ya muNiM niratyayaM ta gayA nihaNaM // 87 // 'rAgadveSavazArtA:' rAgazca-abhiSvaGgalakSaNa: dveSazca-aprItirUpo rAgadveSau tayorvaza:-AyattatA tenArtA: vyAkulA rAgadveSavazArtA durdAntA:azikSitA: santa:-unmattA:-madirAmadavihvalitA durdAntonmattAste ca te yAdavakumArAzca-dazAravaMzajardulalitA durdAntonmattayAdavakumArA:, te kimityAha'khalIkRtya' upadrUya 'muni' vatinaM dvaipAyanAkhyaM, kathaM ?-'nirarthaka' niSprayojanaM, tezabdasya yojanA darzitaiva, 'gatAH' prAptA: 'nidhanaM' paryavasAnamiti gAthA'kSarArthaH / bhAvArthastu kathAnakagamyaH, taccedam devanirmitAyAM dvAravatyabhidhAnamahApuryAM dazAracakralaghubhrAtRvasudevatanayau vAsudevabaladevAvabhUtAM, tayozca rAjyalakSmIsukhamanubhavato: kadAciddazadazArajyeSThasamudravijayarAjAGgajo gajaturagarathasubhaTabalakalitajarAsandhAbhidhAnaprativAsudevAnIkasaktamukuTabaddhabhUpAlalakSalIlAvihitabAlakAlavijaya AyudhazAlAvyavasthitapAJcajanyazAparivAdanAropagajanitacittacamaktAradevakItanUjAndolanArthaprasAritanijabhujAkampanAzakyatAprakAzitasvasAmarthyApanItarAjyaharaNacinto vAsudevAdividhiprArthanA'bhyupagatavivAhabhojyArthavyavasthApitAnekazazakazUkarakuraGgAdijIvasaghAtasamasamayavihitArtasvarazravaNasaMjAtamahAkAruNyasaMvegasaMtyaktasamastasaMsArakRtyo'tyantAnuraktarUpalAvaNyAdiguNakalApopetazrImadugrasenaduhitarAjImatIparityAgAGgIkRtasarvasAvadhanivRttipratijJAvajJAtamAtApitrAdizokasantApo varSazatatrayapramANakumArakAlAnnantarojjayantagirizikharasaMpannadIkSAjJAnanirvANalakSaNakalyANakatrikAkSiptacaturnikAyadevadevIsamUhaviracitasaparyo vratagrahaNasamayottarakAlAtivAhitacatuSpaJcAzaddinopajAtavimalakevalajJAnAvaloko'STAdazasahasrasaGkhyavikhyAtazramaNasaGghaparivRto vihatyAnyasthAnAni puna: punaravatyAM kRtavihAraH samavasasAra zrIneminAtho dvAviMzastIrthakaraH, samAgatAH surendrAdayo devasArthAH, kRtaM bhaktibharapreritaistai: samavasaraNaM, milito yAdavanarendrapramukho | nagarIjana:, akAri bhagavatA dharmakathA, tadanantaraM ca vinayaviracitAJjalipuTa: papraccha kRSNo bhagavantaM-svAmin ! kiyacciraM mamAyuH, dvAravatI ceyaM mahardvisamanvitA kiyantaM kAlaM sthitImatI bhaviSyati ? kuto vobhayasyApi vinAza: ?, tIrthanAthenoktaM-tava jIvitaM dvAdaza varSANi, dvAravatyapyaitAvaktAlasthitikaiva, yattu pRSTaM kuta ubhayasyApi vinAzastatrottaraM bhavato jarAkumArAtkSayo dvAravatyAstu madirArasAsvAdasaMpAditamadairyAdavakumAraiH khalIkRtAd dvaipAyanAditi, etaccAkarNya guruviSAdaviSAvegaghUrNamAnamAnaso vAsudeva AzcAsito bhagavatA saddharmadezanA'mRtavRSTyA, praviSTaH praNamya bhagavantaM nijapurI kRSNaH samaM baladevAdiyAdavavRndena, jJApitaM nagarIlokasya paTahoddhoSaNapUrva, yathA-bho ! bho ! girinikuJjeSu nItvA parityAjyA: savairava lAkairaparizeSA mAvazeSAH, For Personal & Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo / / 214 / / Jain Educatio yatastaddvArako dvAravatyAH pratipAditaH pralayastIrthanAthena tatastacchravaNAnantarameva zakaTazatairativAhya madyakumbhikAzatasahasrANi sphoTitAni nItvA parvatakandareSu, dvIpAyanarSistvAtmanaH sakAzAdbhagavadAdiSTaM nagarIvinAzamAkarNya na vasime sthAtavyaM mayetyabhisandhinA jAto viviktavanavAsI, jarAkumAro'pi hA ! kaSTamidaM yanmayA nijabhrAtuH kanIyaso vadho'nuSTheyaH, tattatra gacchAmi yatra me nAmApi na jJAyata ityabhiprAyavAn praviveza kozAmbavanaM, tatra cAvasare baladevasya bhrAtA sArathiH siddhArthanAmA baladevaM vyajijJapatyathA muJca mAM yena svIkaromi pravrajyAM, tato vidadhyA vyasanagatasya me bodhimityabhidhAya mukto rAmeNa svIkRtya pAramezvarI dIkSAmAsevyotraM tapazcaraNamAyuHkSaye samArAdhitamaraNo devabhUyaM gataH, itazcAtikrAnte mAsaSaTke kAdambarIguhAvarttinyAM sujAtAyAM pUrvatyaktAyAM madirAyAM samAgate kAmijanamanohAriNi vasantasamaye bhavitavyatAvazena krIDArthaM nirgatA: pradyumnazambAdayo yAdavakumArAH, tanmadhyAt zambasaktaH kathaJcideko manuSyo gato girinikuJja, dadaza tatra pipAsAbhibhUtaH pAnIyAnveSaNaparAyaNo lokaiH pUrvaM parityaktaM tatratyAnekapuSpaphalAdisaMpAtasujAtaM madyaM, papau svecchayA, prabhUtavelayA ghUrNamAnaH samAjagAma zeSakumArasamIpaM pRSTastaiH kimetatkRtaM tvayA ? kva vA sthita etAvatI velAM ?, tenoktamamRtopamamapItapUrvaM madyaM mayA'dya pItamihaiva nAtinikaTavarttini zikharigahvare, tataste'pi taddarzitamArgA gatAstaM pradezaM dRSTavantaH surAM pItavantazca cirakAlamuktatvAdAyuktaNThayA, bADhaM vihvalitacetanAH te ca tato ramyagiriparisareSu paryaTanto dhyAnAvasthita dadRzudvapAyanamuniM samAlokya bhaNitaM caikena tanmadhyavarttinA-bho ! bho ! sa eSa yo'smannagarI vinAzayiSyati, tato madapramAdavazagaistai: pAdaprahArapASANakSepaNAdibhirabhihato'sau, bhaNitazca tvamasmatpurIM vinAzayiSyasi ?, tato'sAvevamuttrAsyamAno hanyamAnozcAnekadhA gataH kopaM, mayaiSA sabhavanaprAkAradvipadacatuSpadA vinAzayitavyeti nidAnaM kRtvA sthito'nazanena, jJAtavRttAntau baladevavAsudevau bhItabhItau samaM nagaravRddhalokaiH samAyayatustadupazamanAya, bhaNitavantau ca bhagavan ! maharSe mahAtapasvI bhavAn tadetairmUrkherajAnAnairgarbharUpairyat kadarthitastadasmAkaM kSamasva, kSAntiparA hi munayo bhavanti, tatprasIdatu bhavAn, muniruvAca- asmAkamanaparAdhAnAmetatkadarthanametaiH kRtaM taddarzayAmyasya durvinayasyAcirAtphalamamISAM niSkAraNavairiNAM sakalajanavinAzakaraNena, vAsudevenoktaM maivaM voca tapasvin !, yadi zvA dazati tatkiM so'pi daSTavyaH ?, kiJca yadyamIbhirapakRtaM tatkimazeSanagaryA api vinAzanAya nidAnakaraNamucitaM ?, at prasAdabuddhimAdhAya bhavadbhiH kSamyatAmayameko'parAdho'smAkaM, dvaipAyano'bravIt-tvaM hi sukhI na jAnAsi paraduHkhamahametaiH pApiSTairanekadhottrAsyottrAsyAbhihataH, tatkimete eva mamApakAriNo nAparo nagarIloka: 2, // 214 // tadgacchatu bhavAn svasthAnaM, mayA tveSAmevottrAsanA satyA karttavyA na tu kSamaNIya eSo'parAdho, na bhUyo bhUyastvayA kimapi vaktavyo'haM tato nivArito'pi mational For Personal & Private Use Only www. dvArakAdA vRttaM prary.org Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 215 // tena kRSNo'vazyaMbhAvibhAvo nAnyathA kartuM surAsuraiH senTrairapi pAryata iti karotu yadasmai rocate tvaM kiyatI: prArthanA: kariSyasIti niSidhyamAno'pi baladevena svArthaparatayA taM yAvata puna: punarvijJapayati tAvadanenoktaM-kimevaM puna: puna: pralapyate bhavatA?, yuvAM mahApuruSau muktvA'nyasya kITakasyApi na mayA mokSo vidheyaH, tato vizeSeNa vilakSIbhUto'sau samaM balabhadrAdilokena gato nagarI, samAdideza ca purIjanamazeSaM, yathA-upavAsAdirata: zAntikarmaparAyaNa: sarvo'pi tiSThatu yena pratihanyate'sau, tato vizeSeNa dharmakarmaparAyaNo loko babhUva, dvaipAyanastu mRtvotpede'gnikumAreSu, tato dattopayogo bhavapratyayavibhaGgena vijJAtapUrvabhavavihitanidAna Agato nagarIm, apazyacca bhayena taponiyamazAntikarmodyatamazeSalokaM, tata AtmAnamupadarzya gata: svAlayaM, janaH punastamanavalokayanasmadIyatapovidhAnAdinA pratihato'sAviti vicintayan atikrAntaprAyeSu dvAdazavarSeSu pramAdI saMvRttaH, tato'sau labdhAvakAzo vicintya taM pramattaM saMvartakavAtena 2 mahatA bahi:sthitamapi dvipadAdi prakSipannanta: pidhAya ni:zeSadvArANi pradIpayAmAsa sarvatodikkaM purI, utthito'tibahalatayA zrotravivaraM sphoTayanniva hA svAmin ! rakSa rakSa prANabhikSAM prayacchetyAdirUpo janasya karuNa: pralApaH, atrAntare'pratividheyavyasanopanipAtopasthAnaduHsthau janArdanasIriNau gatau mAtApitrorantikaM, praguNIkRtya rathamAropayAmAsaturdevakIrohiNIsahitaM vasudevaM, yAvanna calati sthAnAdrathastAvatturaGgasthAne syayameva bhUtvA''kRSya svaprANenAnIta: pratolI yAvat, pANiprahAreNa pAtayitvA kapATapuTaM yAvanniSkAzayituM pravavRtAte tAvadAkAzasthena dvIpAyanasureNa nAtra yuvAM muktvA'nyasya kauleyakasyApi mokSa iti pUrvameva pratipannaM mayA'to gacchataM yuvAm, anayo: punaratraiva mRtyuriti bhaNitvA pazyatorevAnayorati-prabalazokAvegaviniryadazruplavaplavamAnanayanayorcalayitumArabdho rathaH, tato bhaNitaM vasudevAdibhiH-vatsau ! vrajataM yuvAm, asmatkRte mA vinAzamanvabhUtAM bhavantau, sarvathA durvArA''pannivAraNAsamarthAbhyAM na stheyamasmatpArthe bhavadbhayAM, yuvayorvidyamAnayoH puna: saMbhAvyA yAdavavaMzonnatiH, tato muzalapANinA gadita: kRSNo, yathA-satyametadAdizanti pUjyA:, ita Urdhvamatra tiSThatArovayoreteSAmapi maraNe mahadasamAdhAnamata etatkAryameva kAlocitaM kRtvA yAva AvAM, tato dattaM vasudevAdInAmanazanaM smAritaM bhagavatA neminAthenAdiSTamaNuvratAdi kAritamarhadAdiparameSThipaJcakanamaskAroccAraNaM vidhApitA sakalasattvakSAmaNA kSaNamAtreNa bhasmIbhUto vasudevadekIrohiNIbhi: samaM ratho, devalokamanuprAptA vasudevAdayaH, tau tvanAkhyeyaduHkhadodUyamAnamAnasau mahatA kaSTena gatau tata: kozAmbIkavanaM, tatrAvocanIlAmbaraM hari:- bhrAta: ! na zakto'ramyahamitaH | padamapi gantuM, bADhaM gADhapipAsayA zuSyati me vadanaM, timiravallarIbhiragrataH prasaMpantIbhirbAdhyate nayanayugalaM, galitAmRtakalAnissyandaM saMpadyate galakarandhaM, | vAgvyApArAsamarthatayA jaDatAmupayAti rasanA, tato nAtidRravarttivaTacchAyAyAmupavezya haSIkezaM yAvajjalamAdAyAgacchAmi tAvadapramattena bhavatA stheyamityanuzikSyainaM KI For Personas Private Use Only in E VA www. brary.org Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anarthadaNDa doSe navapadavattima.deva va. yazo // 216 // yAdavakumAra kathA nikSepaka eSa kSipto bhavatInAM mayA rakSaNIyastAvanmabhrAtA yAvadAyAmyahamatretyAlapya vanadevatA jagAma salilArtha sIrapANiH, kezavo'pi manAk zItalacchAyAyAM vyavasthita: ziziravanamArutApyAyitazarIra AcchAdyAtmAnaM pItavarNottarIyavastreNa sarvato vAmajAnuna upari vidhAyetarapAdaM siSeve nidrAsukhaM, atrAntare tatpradezanikaTavarttinA''gatya kuto'pi jarAkumAreNa kanakapRSThahariNa eSa tiSThati tad vyApAdayAmyenamiti buddhyA dUravarttinaiva kSiptvA'titIkSNazaraM viddhazcaraNatale, tataH ko'yamajJAtacaryayaiva mAmevaM vizrabdhasuptaM jaghAna ?, na khalu pauruSAbhimAnina: suptapramattAdiSu praharanti, mayA'pi SaSTyadhikatrizatasaGkhyasaMgrAmeSu na kazcidajJAtakulazIlasvarUpa: puruSo vinAzita ityAdi pratipAdayan mukhamudghATya yAvadIkSAJcakre cakrapANistAvajjarAkumArastadAkarNya sakhedamA: kimetanmayA vyadhAyi ? na bhavatyeSa svarNapRSThasAraGgaH, kevalametabuddhivipralabdhena tarunikarAvacchAditamUrttinA mayA manuSya eva kazcideSa bANenAjaghne, tadgacchAmi tAvadetadantikaM pazyAmi ko'yamityAdi cintayan samAgato viSNusamIpaM, jAtaM parasparadarzanaM, kathitaM jarAkumAreNa svakulamAtmano vanapravezakAraNaM ca, tato vAsudevena prasArya bAhU ehyehyAliGga nirvApaya cirakAlabhavadvirahadahanadaMdahyamAnametanmadIyamaGgaM svasaGgamajalena, yadrakSAnimittaM ca dvAdaza varSANi sakalasaMsArasukhavimukhena sthitaM vanavAsaduHkhamanubhavatA so'haM harirvidhAtrA saMyojito bhavataH, tato'sau bASpabharabhAryamANalocana: samAgatya tadantikaM patitvA pAdayoH pralapitumArebhe yAvattAvadUce cakrapANinA-bhrAta: ! mA pralApIryata:-"anyathA syAnmahAmeruranyathA syAddinodgamaH / anyathA syAtrilokIyaM, nAnyathA jinabhASitam // 1 // " tadyAvadadyApi baladevo nAyAti tAvatprayAhi pANDumathurAbhimukhaM, mA madvinAzavIkSaNotpannakopa: so'pi bhrAtRvadhamanuSThAsyati, gRhANa cedaM madIyaM kaustubharalaM, darzanIyaM pratyayahetoH pANDavAnAM, kathanIyaM ca mAmakaM mithyAduSkRtamityabhidhAya saMpreSya cainaM svayaM namo bhagavate yAdavakulAvataMsabhUtAya zrImadariSThanemaye nama: sarvasiddhebhyo namo'tItAnAgatavartamAnArhavyaH, hA na sundaraM kRtaM pApena dvaipAyanena, yadi nAma khalIkRto'sau kumAraistathA'pi na ni:zeSalokakSayakaraNenezamanAryaceSTitamasyocitaM, bhaviSyati mamApi ko'pyavasaro jJAsyAmyetacceSTitasya mAhAtmyamityAdi vicitradhyAnamApUrayanneva kSaNena prAptaH parAsutAM, AyAto'trAvasare salilaparipUrNapadminIpatrapuTakapANi: sIrapANiH, dRSTvA mRtaM mohamupAgataH, labdhacetanazca yathA / sa vilalApa yathA ca praNaSTaviveka: SaNmAsAn yAvat skandhAdhiropitamavahadenaM yathA ca siddhArthadevena pratibodhito vratamAdAya brahmalokakalpaM gata ityAdi tathA sarvaM savistaraM vakSyamANakuraGgakathAnakAdavagantavyam / / iha ca te kumArA madyapramAdarUpAdanarthadaNDA vinaSTAstasmAdanarthadaNDaviratirvidhayeti dvAragAthAbhAvArtha: / / samprati guNadvAram Jain Education international For Personal & Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je puNa aNatyadaMDaM na kuNaMti kayaMpi kahavi nidaMti / te aMgarakkhasaTTo vva sAvayA suhanihI hu~ti // 88 // navapadavRttiHmU.deva. ye punaranarthadaNDaM niSkAryaM zastrapradAnAdi 'na kurvanti' no vidadhati, 'kRtamapi' racitamapi 'kathamapi' anupayogAdeH 'nindanti' jugupsante te vR. yazo 'aGgarakSaNazrAddha iva' zarIrarakSAniyuktakazrAvaka iva 'zrAvakA:' (graM. 6500) zramaNopAsakA: 'sukhanidhayaH' sadvedyodayanidhAnAni bhavanti' jAyanta iti | // 217 // gAthA'kSarArtha: / / bhAvArtha: kathAnakagamyaH, taccedam pRthivIpratiSThitanagare gurupratApaprasAdhitapracuramaNDaloridamano rAjA, tasya jinapAlacandrapAlanAmAnau samyagmithyAdRSTau(STI) aGgarakSakAvabhUtAM, tayozca khaDgavyagrakarayoH satatameva rAjJaH zarIre'pramattatayA rakSAvidhAnamAcaratoratikrAnta: kiyAnapi kAla:, anyadA ca narapatirvijayayAtrArtha kaTakanivezaM kRtvA nagarAdvahirvyavasthitaH, tatra ca rAtriprayANakasaJjAtAkasmikasainikalokasaMbhrame kathaJcittayorvismRtau svasvakhaDgau, arddhapathaprayAtayozca smRtimArgamavatIrNI, tato jajalyatuH parasparaM-Avayostatra vismRtau kRpANadaNDau, tata: samyagdRSTinoktaM-bho candrapAla ! pratyAvRtya pazyAva: punastatsthAnamAlabhevahi tatsthAveva tAvasI, candrapAlo'bravIt-na me nRpatiprasAdena kiJcidUnamasti, yadi vismRtau vismaratu nAma anyo bhavyataro bhaviSyati, tato jinapAlena cintitaMsatyametadasau brUte, yadanyo'pi bhaviSyasi / nRpatiprasAdataH khaDgaH, kintvasau vetti nedRzam / / 1 / / paJcendriyavadhaprauDhaM, zastrametadato'muta: / mahA'nartho'vidhityaktAdihAmutra ca saMbhavI / / 2 / / tasmAdajJAnatimiratirohitavivekalocano yadyeSa nirgrahaNatAM karoti karotu nAma, mama tvanujinAgamopadezasadauSadhanirAkRtAjJAnatamastate: na yuktA mahAnarthahatoretasyopekSA, tato gatastatsthAnaM gaveSita: sarvatra pRSTAzca tatpradezavarttino janA: na labdhA kA'pi tacchuddhiH, tato vyutsRjyAtmIyaparigrahAnmaNDalAgraM tatsthAnAsanavarttijanasamakSaM samAgato bhUyo'pi svakIyakaTakadezaM, kAlAntare ca vijitapratipakSeNa rAjJA saha samAjagmatustau svanagaramagarakSau, itazca-20 dezAntarIyaiH kaizcitprAptau khaDgau, parizramantazca te samAjagmustadeva nagaraM, dadRzuzca kvacidrahaHsthitaM kathaJcitpramattaM rAjaputraM, prArabdho bandigraheNa grahItumasau | taiH, tato vijJAtatadbhAvena narendratanayenArabdhaM taiH saha pradhanaM, anyo'nyaprahAraizca nRpasUnuste ca prAptA nidhanaM, militastatra prabhRto lokaH, kenacicca rAjapuruSeNa / dadRzAte tau jinapAlacandrapAlanAmAGkau kRpANau, pracchannIkRtyArpitau narapateH, kathitA ca putramaraNavArtA, vilokya tatrAmAGkAvimau AhUta: prathamaM jinapAla: kSitipatinA, pradarzya bhaNitaM-gRhANa svakIyaM khaDga, tenokta-na mAmakIno'yaM, rAjJA kathitaM-kathaM ?, tenoktaM-AtmaparigrahAnmayA vyutsRSTatvAt, tato // 217 // KA nivedita: prAcInavRttAnta:, tuSTena bhUbhujA pUjito'yaM, tata AkAritazcandrapAlaH, so'pyevamevokto, na cAsau sUkSmekSikAM kRtavAn, kevalaM madIyametadityuktvA Jain Education international For Persona Private Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vajanasakta adhama suhAsuhaM kuNai / parihArayavAparatirna bhavediti prastutagAthAbhAvANamya bhavAntarazarIrAdiSvapi / nirvicArameva jagrAha, tata: pramAdavAniti kRtvA daNDito rAjJA, cyAvito'GgarakSakapadAt / evaM cAnarthadaNDAnivRttAnAM doSamavagamya bhavAntarazarIrAdiSvapi navapada aticArA vattima.deva. mamatvabuddhiparihArAya vyutsarjanopayoga: kAryaH, anyathA tatparigrahadoSAnivRtteH tajjanitakarmabandhopuratirna bhavediti prastutagAthAbhAvArtha: / / sampratyetadyatanocyate- KgA. 90 vR. yazo kajjaM ahikicca gihI, kAmaM kammaM suhAsuhaM kuNai / parihariyavvaM pAvaM, nirasthamiyaraM ca sattIe // 89 // // 218 // 'kArya' prayojanaM dharmendriyasvajanasaktaM 'adhikRtya' aGgIkRtya 'gRhI' agArI 'kAma' atyarthaM 'karma' vyApAraM, kIdRzaM?-zubhaM-caityavandanAdikaraNakAraNasvabhAvaM suvarNaratnakuDakumAdiviSayavyApArarUpaM vA azubhaM ca-caNDikAyatanavidhApanAdi madyamadhuzastraraja:pramArjanakakatakAGgArAdivikrayaNAdi vA zubhAzubhaM karoti' vidhatte'nanu dharmAdiprayojanamagIkRtya gRhastha: zubhAzubhavyApAraM karotItyuktaM, nirarthaka tu kA vArtA ? ityAzaGkAyAmAha- pariharttavyaM' parityAjyaM pApaM' adharmahetuM, madhumadhukavikrayAdyanuSThAnamiti zeSaH, kIdRkSamityAha-'nirartha' niSprayojanaM, nanvevaM niSSayojanasya parihAryatvena saprayojanasya tu kAmaM karaNIyatvenopadiSTatvAtsArthakasyArambhasya kAdAcikto'pi tyAgo nocitaH, syAt, naivaM, so'pi yathAnirvAhaM tyAjya eva, ata evAha-'iyaraM ca sattIe' tti na kevalaM nirarthakaM pariharttavyam 'itaracca' saprayojanaM 'zaktyA ' sAmarthyena gurulAghavAlocanapUrya, yathA nirvahatIti hRdayaM, parihAryamiti sambandha ra iti gAthArthaH / / asyaivAticAradvAragAthA'dhunA- kaMdappaM kukkuiyaM mohariyaM saMjuyAhigaraNaM ca / uvabhoge airegaM paMcaiyAre pariharejjA // 10 // paJcAticArAn pariharediti turyapAde kriyAkArakasambandhaH, kAn paJcetyAha-'kandarpa' kandarpa:-kAmastaddheturviziSTo vAkprayogo'pi kandarpo / mohoddIpakaM narmeti bhAva: tamekaM parihareta, evaM zeSapadeSvapi kriyAyoga: kArya:, atra ca sAmAcArI-zrAvakasyATTahAso na kalpate kartuM, yadi nAma hasati tadeSadeveti ?, tathA kukuca:-kutsitasaGkocanAdikriyAyuktastasya bhAvaH kaukucyam-anekaprakArA mukhanayanAdivikArapUrvikA parihAsAdijanikA ceSTA, bhANDAnAmiva viDambanakriyetyarthaH, atra sAmAcArI-tAdRzAni bhaNituM na kalpante yaadRshailoksy hAsa utpadyate, evaM gatyA gantuM sthAnena sthAtumiti, etau ca kandarpakaukucyAkhyAvaticArau pramAdAcaritavratasyAvaseyau, pramAdarUpatvAdanayoH, caramaJcopabhogAtireko vakSyamANo'syaivAticAro, viSayAtmakatvAditi / tathA mukhamasyAstIti mukharastadbhAva: karma vA maukharya-dhAyaprAyamasatyAsambaddhapralApitvaM, ayaM ca pApopadezavratAticAraH, maukharye sati pApopadezasaMbhavAt, // 218 // K tathA'dhikriyate-niyujyate narakAdiSvanenAtmetyadhikaraNaM-vAsyudUkhalazilAputrakagodhamayantrakAdisaMyutam-akriyAkaraNasamartha tacca tadadhikaraNaM ca saMyutAdhikaraNaM E labong For Personal Private Use Only brary.org Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ca: samuccaye, atra ca sAmAcArI-zrAvakeNa na saMyuktAni zakaTAdIni dhAryANi, ayaM ca hiMsrapradAnavratasyAticAraH, tathA 'upabhoge' sakRddhogye navapadavRtti:mU.deva. puSpatAmbUlAdirUpe asya copalakSaNatvAtparibhoge ca-puna: punarnogye vastravezmAdike, yadvopabhujyata ityupabhoga iti vyutpattyA sAmAnyenaiva yadupabhogya vastu vR. yazo tadupabhogazabdena vivakSitaM tasmin 'atireka' AdhikyaM, ihApi sAmAcArI-upabhogAtiriktAni yadi tailAmalakAni bahUni gRhNAti tadA tallolyena bahavaH KA // 219 // snAtuM taDAgAdau vrajanti, tata: pUtarakApkAyAdivadho'dhika: syAd, evaM tAmbulAdiSvapi vibhASA, na caivaM kalpate, tata: ko vidhirupabhoge?, tatra snAne KXX tAvadvaha eva snAtavyaM, nAsti cettatra sAmagrI tadA tailAmalakaiH ziro gharSayitvA tAni ca sarvANi zATayitvA taDAgAdInAM taTe niviSTo'Jjalibhi: snAti, | tathA yeSu puSpAdiSu kunthvAdaya: santi tAni pariharati, ete ca kandarpAdaya: paJcAticArA: pApopadezahiMsrapradAnapramAdAcaritavrateSu darzitAH, apadhyAnAcaritavrate tvanAbhogAdinA'padhyAnavRttirevAticAra etadanusAreNAnukto'pi draSTavyo, na cAyameva, kintu kandarpAdayo'pyanAbhogAdinaivAticArAH, AkuTTyA tu bhaGgA evAmI, tathA ca vakSyati 'kaMdappA' ityAdi, imAn paJcAticArAn gAthoktasaGkhyA'pekSayA na tu sarvathA saGkhyAniyamo'yaM, 'pariharet' parivarjayediti gAthArthaH / / bhaGgadre kaMdappAi uveccA kuvvaMto aikilitttthprinnaamo| pAvassudaeNa gihI bhaMjai evaM aviNNANo // 9 // 'kandarpAdi' pUrvavarNitAticArapaJcakaM 'upetya' AkuTTyA 'kurvan' vidadhAnaH, kIdRkSa: sannityAha-atikliSTa:- atibAdhita: zubhabhAvaM pratItya 2 pariNAma:- adhyavasAyo yasyAsau atikliSTapariNAma:, vratanirapekSAdhyavasAya iti bhAvaH, kenedRza ityAha-'pApasya' rajasa: 'udayena' vipAkena 'gRhI' gRhastha: 'bhanakti' vinAzayati, nirmUlakASaM kaSatIti bhAvaH, 'etat' anarthadaNDavirativrataM 'avijJAna:' viziSTavivekarahita iti gAthArthaH / / bhAvanAyAM tvasyeyaM gAthA ciMtaMti kariti sayaMti jati jati kiMpi jayaNAe / tammuvauttA sammaM, je te sAhU namasAmi // 92 / / "cintayanti' dhyAyanti 'kurvanti' vidadhati 'zerate' svapanti 'yAnti' gacchati 'jalpanti' bhASante 'kimapi' kiJcideva dharmapuSTikArakaM, na tu sarvameva Adi pApajanakamapi, 'yatanayA' gurulAghavAlocanarUpayA, etadgrahaNena caitadAha-sarvA'pi kriyA yatanayA kriyamANA na pApabandhAya, yaduktam- k"jayaM care jayaM ciTThe, jayamAse jayaM se| jayaM bhujaMto bhAsaMto, pAvaM kammaM na bNdhii||1||" kIdRzA: santa: ? ityAha-tasmin-cintanAdau 219 // Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only wwwxbrary.org Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. va. yazo // 220 // upayuktAH dattAvadhAnAH tadupayuktAH, 'samyak' avaiparItyena ye tAn 'sAdhUn' zramaNAn 'namasyAmi' namaskaromi / ayamatra samudAyArtha:- ye samyakcantanAdyupayuktA yatanayA cintanAdikamapi kurvanti tAn sAdhUn namasyAmi, taMtra cintanopayoga upayogalakSaNo'nAdinidhanaH zarIrAdarthAntarabhUtaH svayaM karmaNaH karttA tatphalopabhogI ca jIvo mayA cintanIyaH, ajIvAdirvA tallakSaNAdyupeto, ayaM cApravRttacintasyopayogaH, pravRttacintasya tvevaM- kimahaM zubhaM cintayAmyazubhaM vA ?, tatra yadA'nAbhogAdinA'zubhaM cintayati tadA mithyAduSkRtadAnapUrvamanutApagarbhamazubhaM parityajya zubhameva punazcintayet, zubhacintAyAmapyaparAparapadArtheSu gacchaccitaM nivAryam, ekasminneva vastuni sUkSmasUkSmataropayogena dhAryAmiti, karaNopayogo'pi etat caityavandanApratikramaNAdi niravadyAnuSThAnaM zAstroktavidhinA mayA kAryaM, na punaH sAvadyavyApArarUpam, ayamapravRttavyApArasyopayogaH, pravRttavyApArasya tvahaM na kiJcitsAvadyamAcarAmi, anupayogAdinA sAvadyAcaraNe'pi mithyAduSkRtadAnapUrvamanutApagarbhaM tattyaktvA niravadyamevAnuSThAtavyaM, tatrApi taduparataye zaktau satyAmabhigrahasAraM kAyotsargAdi vidheyamiti, zayanopayogastvanAgato gurusakAze mukhavastrikApratyupekSaNapUrvakaM saMstArakamanujJApya bAhUpadhAnena vAmapArzvazAyinA mayA zayanIyaM zayanapravRttau tu na nisRSTaM zete, saGkocitapANipAdastu situM na zaknoti tadA kukkuTInyAyena pAdaprasAraNAdi karoti, pratyupekSya pramRjya ca sthAne muJcati, avidhizayanAdau tu mithyAduSkRtAdi pUrvavaditi, yAnopayogastu yugamAtranyastadRSTinA'vyAkSiptacittena dRSTipUtapadanyAsaM trasAdyasaMsaktamArgeNotpanne gurvAdikArye mayA gantavyaM, pravRttagamanopayogastu yathAcintitaniSpAdanamevopayuktatayA, anAbhogAdinA'nyathAkaraNe mithyAduSkRtAdi pUrvavadetat, atiprasaGganivAraNAya ca tanUtsargAbhigrahotrApIti, jalpanopayogaH punaH SoDazavacanavidhijJenAtmaparahitamakarkazamanavadyaM mayA bhASaNIyaM tadapi kAryApatitameva, na niSprayojanam, anyathAtve tu pUrvavad, atiprasaGganivAraNArtha tu zubhAdhyavasAyasya maunAbhigrahagrahaNamiti gAthArtha: / / gataM bhAvanAdvAram etadbhaNanAcca navabhirapi dvArairvyAkhyAtamanarthadaNDavirativratam, asya vyAkhyAyAM ca samAptAni trINyapi guNavratAni, adhunA zikSAvratAnAM zikSApadAkhyadvitIyanAmavatAmavasaraH tAni ca sAmayikAdIni catvAri, tAnyapi ca yAdRzAdinavadvAraireva pratyekaM vAcyAni, ataH prathamaM sAmAyikavrataM prathamadvAreNAha sAvajjajogavajjaNa niravajjasseha sevaNaM jaM ca / savvesu ya bhUesuM samAyAbhAvo ya sAmaiyaM // 93 // sahAvadyena garhyeNa varttante sAvadyA: te ca te yogAzca vyApArAH sAvadyayogAsteSAM varjanaM-tyAgaH anusvAralopazcAtra prAkRtazailyA, niravadyasya 'niSpApavyApArasya paThanAdeH 'iha' asmin zAsane loke vA 'sevanaM' abhyasanaM yacca tathA 'sarveSu' samasteSu 'ca: ' pUraNe 'bhUteSu' prANiSu zatrumitrAdirUpeSu Jain Education ternational For Personal & Private Use Only svarUpadvAraM gA. 93 // 220 // Melibrary.org Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRttiH mU.deva. vR. yazo // 22 // 'samAtAbhAvazca' tulyatApariNAmazca ya: tat 'sAmAyika miti sambandhaH, samo-rAgadveSaviyuktastasyA''yo-lAbho jJAnadarzanacAritravaH samAya: sa eva / sAmAyika, svArtha ikaNa, cakAro bhUtavyatiriktAnuktamaNileSTukanakAdipadArthasamuccayArthaH, tata: sarveSu bhUteSu maNyAdiSu ca samatAbhAva: sAmAyikamiti gAthArtha: / / bhedadvAramidAnIm sammattasuyaM taha desavirai tivihaM gihINa sAmaiyaM / ittariyamAvakahiyaM ahavA duvihaM tayaM neyaM // 94 // samyaktvaM ca-tattvArthazraddhAnarUpaM zrutaM ca zrutajJAnaM samyaktvazrutaM, samAhAratvAdekatvanapuMsakatve, tathAzabda: samuccaye, na kevalaM samyaktvazrutaM, & tathA dezaviratiH, prAkRtatvAlluptavibhaktiko nirdeza:, viramaNaM virati: dezasya dezena vA viratirdezavirati:-sthUlaprANAtipAtAdiviratilakSaNA, etat, 'vividhaM triprakAraM 'gRhiNAM' vezmavatAM 'sAmAyika' prAgnirUpitazabdArtha, ayamatra bhAvArtha:- zrAvakANAM trividhaM sAmAyika, tadyathA-samyaktvasAmAyika zrutasAmAyikaM dezaviratisAmAyikaM ca, yadyapi ca sarvaviratisAmAyikamapi caturthamasti tathA'pi gRhiNAM tasyAsambhavAtrividhamuktaM, nanu sAmAyikaM nAma samabhAvarUpaM prAgAkhyAtaM, samyaktvazrutayozca zraddhAnajJAnarUpayoH kIdRzI samabhAvatA?, brUmaH, yathAvasthitazraddhAnajJAnarUpe hi samyaktvazrute, yathAvasthitaM ca zraddadhAno jAnAnazca samabhAva eva, viSamabhAvanAyAM tu yathAvasthitatvameva zraddhAnajJAnayo sti, yadvA rAgadveSavicyutasya yo lAbha: sa sAmAyika, sa ca 4 samyaktvazrutayorapi satornizcayato bhavatyeva, yaduktamAcArAGge-"jaM moNaMti pAsahA taM sammati pAsahA / jaM sammati pAsahA taM moNaMti pAsahA // 1 // " jJAne'pyuktaM-"tajjJAnameva na bhavati yasminnudite vibhAti rAgagaNaH / tamasaH kuto'sti zaktirdinakarakiraNAgrata: sthAtum ? ||shaa' iti, vyavahAratastu samyaktvazrutayorupacaritameva samabhAvatvamiti / 'ittariya' mityAdhuttarArddha, aba ca 'athavA' prakArAntarasUcanArthaH, taccedaM'dvividha' dviprakAraM 'tat' sAmAyikaM 'jJeyaM' jJAtavyaM, kathaM dvividhamityAha-itvaraM yAvatkathikaM ca, tatretvaraM-parimitakAlikaM yAvat sAdhUna niyamaM vA paryupAse / ityAdi vihitakAlAvadhi, yAvatkathikaM copasargaprApta: sAmAyikaM karoti, priyamANenApi na mayA sAvadyamAsevanIyaM, upasargakAriNyapi na krodhavazagena | | bhAvyamityAdirUpamiti gAthArthaH / / sAmprataM ca yathA jAyata idaM tathA kathyate // 22 // kammakkhaovasameNa kayasAmaio jaivva so sammaM / iya lAbhadaMsaNeNaM puNo puNo kuNai sAmaiyaM // 15 // Jain Education international For Persona Private Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada dvAraM vRtti:mU.deva. vR. yazo // 22 // ___ karmaNo-dezacAritrAvaraNIyadvitIyakaSAyalakSaNasya kSayopazama: karmakSayopazamastena karmakSayopazamena 'kRtasAmAyikaH' vihitasamabhAvarUpAdyazikSAvrato utpatti 'yatiriva' sAdhuriva, yato bhavatIti zeSaH, ata: 'sa:' zrAvaka: 'samyak' avaiparItyena 'iya' evaM lAbhasya darzanaM tena lAbhadarzanena 'puna: punaH' bhUyo bhUyaH 'karoti' vidadhAti sAmAyika, etaduktaM bhavati-yo hi gRhI karmakSayopazamena kRtasAmAyika: sAdhuriva bhavati tasyaivaMvidhaphaladarzanena bhUyo bhUya: gA. 95 sAmAyikakaraNecchA saMpadyate, tayA ca sAmAyikaM jAyata iti, yaduktaM-"sAmAiyaMmi u kae samaNo iva sAvao havai jamhA / eeNa kAraNeNaM vidhigAthA vahuso sAmAiyaM kujjA // 1 // ' atra ca yatiriveti zabdena zrAvakasya sAmAyikavato'pi sAkSAd yatitvaM niSiddhaM, tasyAnumateranivAraritatvAd aniyatakAlatvAcca, yatestu trividhaM trividhena nivRttatvAdyAvajjIvikatvAcceti gAthArtha: / / etacca sAmAyikaM yo yatra yathA karoti tathA'nyakartRkagAthAvyAkhyAnena samayasAmAcAryA ca sopayogatvAtpradarzyate, tatra gAthA ceiharasAhugihamAiesu sAmAiyaM samo kujjA / paNivAyANaMtara sAhu vaMdiuM kuNai sAmaiyaM // 1 // caityagRhasAdhugRhAdikeSu makArasyAlAkSaNikatvAt sAmAyikaM samaH kuryAt praNipAtAnantaraM sAdhUn vanditvA karoti sAmAyikamityakSarArthaH, padArthastvayaM-caityAni-arhatpratimAH prazastabhAvacittahetutvAt cittameva caityamiti vyutpatyA kathyante teSAM gRhaM caityagRhaM-jinAyatanaM, sAdhayati-niSpAdayati mokSalakSaNaM padArthamiti sAdhu:-yati:, gRhyate'nena saMsAranibandhanakarmaNA jIva AtmIyabhAvagRhIteneti gRha-vezma, caityagRhaM ca sAdhuzca gRhaM ca caityagRhasAdhugRhANi XA tAnyAdiryeSAM pauSadhazAlAdInAM tAni tathA teSu 'sAmAyika' prAgnirUpitazabdArtha 'sama:' rAgadveSayormadhyastha: avikRto vA 'kuryAt' vidadhyAditi yo yatreti kathitaM, yathA karotItyetaducyate-praNipAta:-praNipAtadaNDako 'namotthu Na' mityAdistasmAdanantaraM 'sAdhUna vanditvA' yatInabhivAdya karoti sAmAyikaM, kvacicca 'paNivAyANaMtarasAhuvaMdaNaM'ti pAThaH, tatra praNipAtAnantaraM sAdhuvandanaM yatra sAmAyikakaraNe tattatheti kriyAvizeSaNaM dRzyam / ayaM ca vidhi: zrIvasudevasUribhirvyAkhyAtaH, paraM na prAya: sAmAcAryevaM dRzyata iti, tadanusAreNaivaM vyAkhyA-praNipatana: praNipAtaH sAmAnyena praNAmamAtraM, sa ca / sAdhvavagrahasUcanAdatra sAdhUnAmeva draSTavyaH, tasmAdanantaraM sAdhuvandanaM kRtvA sAmAyikaM karoti, yadvA praNipAtAnantaramityanenArhaccaityAsannavidhirabhihitaH,8 sAdhUna vanditvetyanena tu sAdhvAsannavidhiH, yato yatrArhaccaityAni tava tadvandanApUrva sAmAyikaM grAhya, caityavandanA tu praNipAtadaNDakapUrviketi, anena ca // 222 // caityasAdhusamIpalakSaNasthAnadvayAnusAreNa zeSANyapi gRhAdisthAnAni sUcitAni, prAgvyAkhyApakSe tu sAdhusamIpameva mukhyata uktaM, kevalamanenaiva 2 For Personal & Private Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada tulAdaNDamadhyagrahaNanyAyenAdyantagrahaNamapi bodhyamityandIyagAthArthaH / / vRttiHmU.deva. AvazyakacUAyuktasAmAcArI tviyam-sAmAyikaM zrAvakeNa kathaM kArya ?, tatrocyate-zrAvako dvividha:- anRddhiprApta RddhiprAptazca, tatrAdyazcaityagRhe vR. yazo sAdhusamIpe pauSadhazAlAyAM gRhe vA yatra vA vizrAmyati pRcchati (tiSThati) ca nirvyApArastatra karoti, cartuSu tu sthAneSu niyamena karoti-caityagRhe sAdhumUle // 223 // pauSadhazAlAyAM gRhe vA''vazyakaM kurvANa iti, eteSu ca yadi caityagRhe sAdhumUle vA karoti tatra yadi kenApi saha vivAdo nAsti yadi bhayaM kuto'pi na vidyate yadi kasyApi kiJcinna dhArayati mA tata AkarSApakarSoM bhUtAM yadivA'dhamarNamavalokya na gRhNIyAt mA bhAkSIditibuddhyA yadivA gacchanna kimapi vyApAra vyApArayet tadA gRha eva sAmAyikaM gRhItvA caityagRhaM sAdhumUlaM vA yathA sAdhuH paJcasamitisamitastriguptiguptastathA yAti, Agatazca | trividhena sAdhUnamaskRtya tatsAkSikaM sAmAyikaM puna: karoti-'karemi bhaMte ! sAmAiyaM sAvajjaM jogaM paccakkhAmi duvihaM tiviheNaM jAva sAhuM pajjuvAsAmI' tyAdi sUtramuccArya, tata IryApathikI pratikrAmatyAgamanaM cAlocayati, tata AcAryAdIn yathAratnAdhikatayA'bhivandya sarvasAdhUna upayuktopaviSTaH paThati pustakavAcanAdi vA karoti, caityagRhe tu yadi sAdhavo na santi taderyApathikIpratikramaNapUrvamAgamanAlocanAM vidhAya caityavandanAM karoti tataH paThanAdi vidhatte, sAdhusadbhAve tu pUrva eva vidhiH, evaM pauSadhazAlAyAmapi, kevalaM yathA gRhe AvazyakaM kurvANo gRhNAti tathaiva gamanavirahitaM, na cAvazyakaM zrAvakasya na saMbhavatIti vAcyaM, "samaNeNa sAvaeNa ya avassa kAyavvaM havai jamhA'' ityAdivacanapratiSThitatvAdasya, mukhavastrikApratyupekSaNapUrva / ca sarvatra sAmAyikaM sAdhvAdisamIpe vidhinA grAhyamiti / RddhiprAptastu caityagRhaM sAdhumUlaM vA mahaddhyaivaiti yena lokasyAsthA jAyate, caityAni sAdhavazca satpuruSaparigraheNa vizeSapUjyAni bhavanti, pUjitapUjakatvAllokasya, atastena gRha eva sAmAyikamAdAya nAgantavyam, adhikaraNabhayena hastyazvAdyanAnayanaprasaGgAt, AyAtazca caityAlaye vidhinA pravizya caityAni ca dravyabhAvastavenAbhiSTraya yathAsaMbhavaM sAdhusamIpe mukhapotikApratyupekSaNapUrvaM 'karemi bhaMte ! sAmAiyaM| sAvajjaM jogaM paccakkhAmi duvihaMtiviheNaM jAva niyamaM pajjuvAsAmItyAdhuccAryeryApathikAdi pratikramya yathArAtnikatayA sarvasAdhUMzcAbhivandya pracchanAdi karoti, sAmAyikaM ca kurvANa eSa mukuTamapanayati kuNDalayugalanAmamudre ca puSpatAmbUlaprAvaraNAdi ca vyutsRjati, kiJca-yadyeSa zrAvaka eva tadA'syAgamanavelAyAM na kazciduttiSThati, atha yathAbhadrakastadA'syApi sanmAno darzito bhavatvitibuddhyA'cAryANAM pUrvaracitamAsanaM dhiyate, asya ca, AcAryAstUsthitA KevetastatazcakramaNaM kurvANA Asate tAvadyAvadeSa AyAti, tata: samamevopavizanti, anyathA tUtthAnAnutthAnadoSA vibhASyAH, etacca prAsaGgikamuktaM, // 223 // JainEducari mational For Personal Private Use Only Jobrary.org Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRtaM tu sAmAyikasthena vikathAdi na kArya, svAdhyAyAdipareNAsitavyaM, yaduktaM-"vigahAiehiM rahio, sajjhAyaparo tayA jiitullo| icchiyakAlaM / doSadvAraM navapadavRttiHmU.deva. ciTTha pAreuM kuNai vAvAre // 1 // " tti, na cepsitakAlaM tiSThedityuktareva tadaiva gRhItaM tadaiva muktaM sAmAyike kAryam, anvsthitkrnntaaprsnggaat| gA. 96 vR. yazo K kiM tarhi ?, jaghanyato'pi ghaTikAdvayaM sAmAyike stheyamiti vRddhopadezaH, iha ca naigamasaGgrahavyavahArarjusUtrazabdasamabhirUdvaivaM bhUtabhedAH sapta mUlanayA:, // 224|| teSu ca ko naya: kiM sAmAyikamicchatItyetadapi kiJciducyate, tatra naigamastAvadyadaiva sAmAyikaM guruNoddiSTaM yathA sAmAyikasUtraM paTha tadaiva sAmAyika KO manyate, saGgrahavyavahArau tu sAmAyikA) gurvantikopaviSTasyaiva sAmAyikamabhyupagacchataH, RjusUtramataM tu ya: sAmAyikAbhyupagamasUcikA sAmAyikagAthA KI | paThati caityavandanaM vA tadarthaM karoti tasyaiva sAmAyikamabhyupagacchati, AsannAsAdhAraNakAraNatvAt, zabdAdayaH puna: sAmAyikopayuktaM samabhAvavyavasthitaM zabdakriyArahitamapi sAmAyikaM svIkunti, tatpariNAmAnanyatvAt, iti nayavAdAzcitrA: kvacidviruddhA ivAtha na viruddhA: / laukikaviSayAtItAstattvajJAnArthamadhigamyA: a||1|| na caitebhyastattvajJAnaM na saMbhavati parasparaviruddhArthapratipAdakatvAditi vAcyaM, tathAbhUtAnAmapi parasparanizrayA samyagarUpatvAt, tathAcoktam-'"evaM savve'vi nayA micchaTThiI sapakkhapaDibaddhA / aNNo'NNanissiyA puNa lahaMti sammattasabbhAvaM // 1 // " ata eva ca sarvanayasamUhamayaM jinamatamabhidhIyate, yathoktam-"souM saddahiUNa ya NAUNa ya taM jiNovaeseNaM / taM savvanayavisuddhaM samatyanayasammayaM jaM tu // 1 // " uktaM yathA jAyate sAmAyikam, adhunA jAtamapyetad yadi na pAlyate tadA doSa: ? ityAha sAmAiyaM tu paDivajjiUNa bhaMjaMti kammadoseNa / te kaMDarIyasarisA bhamaMti saMsArakaMtAre // 96 // _ 'sAmAyikaM' uktazabdArtha 'tuH punararthe tasya cAgre yojanA pratipadya' aGgIkRtya 'bhaJjanti' vinAzayanti puna: 'karmadoSeNa' cAritrAvaraNIyAdRSTAparAdhena / 'te' sAmAyikapratipattAraH, prastutazrAvakAH kimityAha-'kaNDarIkasadRzAH' kaNDarIkAbhidhAnarAjaputratulyA: 'bhramanti' paryaTanti saMsarantyasmin prANina iti saMsAro-nArakatiryaDnarAmaragatilakSaNaH sa eva caturazItiyonilakSagahanatvAjjarAmaraNAdibhayAkulatvAcca kAntAram-aTavIM saMsArakAntAraM tasmin / nanvatra dezaviratazrAvakA: prastutAH kaNDarIkastu pratipannasarvavirati: ataH kathaM so'tra dRSTAntatayA saGgacchate ?, satyaM, sarvaviraterapi sAmAyikabhedatvena tacchabdavAcyatvAdityadoSa iti gAthA'kSarArtha: / / bhAvArthastu kathAnakagamyaH, taccedam 18 // 224 // asti samastazastavastustomanAmAsaGkhyeyadvIpasAgaramadhyavartI himavadAdiSaTsaMkhyAvikhyAtavarSadharagirivaraviracitabharatAdisaptakSetrIvizeSo JainEducXTemational For Person Private Use Only famelibrary.org Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva.KI vR. yazo // 225 // x & & & gaGgAsindhupramukhacaturdazamahAnadIpratibaddhAnekasahasrasaGkhyataTinIsamUharamaNIyo jambUdvIpanAmA dvIpaH, tatra yojanalakSatramANena kiraNanikaraprahatAndhakArapaJcaprakArasAraratnonmizrajAtyajAMbUnadamayena bhadrazAlavanopazobhamAnabhUmikena nandanasaumanasAbhidhAnodyAnadvayAlaGakRtamekhalAyugalena paNDakavanakhaNDamaNDitazikhareNa | mahAmeruNA'dhiSThitamadhyaM merudakSiNottarapArzvavirAjamAnaniSadhanIlavantaparvatA''lagnasamutthitacaturvakSaskArazikharisamuddIpitadevakurUttarakurukSetravibhAgaM sItAsItodAbhidhAnamahAnadIdvitayobhayataTaniviSTadvAtriMzadvijayavibhUSitaM mahAvidehAbhidhAnaM kSetraM, tasmin puSkalAvatIvijaye puNDarIkiNI nagarIvipaNipayavikIrNasvarNaratnapravAlakramukamalayajAdidravyajAtIvilokya / bhavati manasi nUnaM pAnthasArthasya yasyAM, nanu bhuvi nagarIyaM sarvalakSmInivAsa: / / 1 / / tasyAM ca-svakulagaganabhAnurbhItivallIkRzAnunayavinayapaTiSTa: shissttcessttaagrisstthH| arikarivarakumbhodbhedalIlAyitena, prakaTitanijanAmA puNDarIko nRpo'bhUt 2 / / tasya ca kaNDarIko nAmA laghubhrAtA yuvarAjaH, tayozca svapuNyodayAnurUpasaMpadyamAnAnavadyasAMsArikasukhAnubhavayo: nityA'nupAlayatormahImaticakrAma prabhUtaH kAlaH, anyadA ca samAjagAma grAmanagarAdiSu vihArakrameNa baMbhramyamANa: susthitAcAryastanagarI, samavasRto bahirudyAne, viditatadAgamanavRttAnta: samaM puNDarIkanarapatinA vandanAdinimittaM samAyayau nagarIlokastatsamIpaM, vidhivadvandanApurassaraM ca sUridattadharmalAbhAzIrvAdamuditamAnasa: samupaviveza yathAsthAnaM, sUriNA prArabdhA dharmadezanA, yathA-anAdyanantasaMsAre, mithyAtvAdivazIkRtA: / prANina: karma badhnanti, jJAnAvaraNAdibhedavat / / 1 / / narakAdibhave kSiptAstena cAtyantavairiNA / sahante du:khasanAtaM, chedanAdyamanekadhA / / 2 / / tathAhi nArakA dRSTvA, ghaTikAlayavarttina: / utpattisamaye raudraiH, paramAdhArmikAsuraiH / / 3 / / / AkRSyante'tinistriMzamAraTanta: kaTusvaram / vipATyante tatastIkSNakarapatraiH kapATavat / / 4 / / zaktyAdibhirvibhidyante, kalpyante kalpanIzataiH / hanyante mudgarairvAsyA, takSyante dAruvattathA / / 5 / / bhinnArichannA hatA evaM, puna: saMghaTitAGgakA: / duridaivayogena, bhUyo vIkSya tato'suraiH / / 6 / / nIyante zAlmalIdezamAliGgyante ca tAstata: / vajrayakaNTakabhinnAGgAH, rasanti karuNasvaram / / 7 / / taptavapu ca pAyyante, saMdaMzavidhRtAnanA: / dRDhaM bhrASTre tu bhujya(bhRjjya)nte, bhakSyante nijamAmiSam / / 8 / / tAryante ca vasApUyarudhirakledakaramalAm / vAyadhvamiti jalpanto, ghorAM vaitaraNI nadIm / / 9 / / asipatravanaM yAtAH, kathaJcitte tatazcyutAH / tatrApi patitaiH pazchidyante zastrasannibhaiH // 10 // evaM tisRSu pRthvISu, paratastu parasparam / SaSThI yAvanmahAduHkhaM, nArakairupajanyate / / 11 / / anyonyasaMmukhAkAroparyadhobhAvavarjina: / pRthivyAM bata saptamyAM, vidyante vajrakaNDakA: / / 12 / / tanmadhye nArakA jAtAH, nirgantuM nk||225 ca pAritAH / utpatanta: patantazca, tudyante maraNAvadhi / / 13 / / atrAntare nRpatirAha-bhagavan ! nArakANAmatipracuraduHkhatA bhagavatA pratipAditA, tatra ca && & & 28080 For Personal & Private Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 226 // narakotpattau prANinAM kiM mithyAtvAdaya eva sAmAnyapratyayA utAnye'pi vizeSapratyayAH santi ?, sUriNoktaM santi vizeSapratyayA api tathA cAgamaH'"mahAraMbhayAe mahApariggahayAe kuNimAhAreNaM paMceMdiyavaheNaM jIvA narayAuyaM kammaM nivvattaMti" tata etadAkarNya bhUpatiH satrAsaM hA gato'smi tarhi narakaM mahArambhatAdivizeSapratyayAnAM rAjyanibandhanAnAM mayi sadbhAvAditi vicintya praNAmapUrvaM punarabravInmuniM svAmin ! asti kazcidasmAdRzAM narakanivAraNopAyaH ?, sUriNA'bhihitam-asti bhAgavatI dIkSA, rAjJoce-kIdRzI sA ?, tataH susthitAcAryeNa savistaramaSTAdazazIlAGgasahasraparipAlanasvabhAva'kSepamokSanagaraprApikA prarUpitA'rhatAM dIkSA, hRSTena narapatinA'bhidadhe yadyevaM nivezya laghubhrAtaraM kaNDarIkaM rAjye gRhNAmi bhavatpAdamUle'hamimAM, tato'tihRSTacetA utthAya bhUyo'bhivandya bhAvasAraM gurUn gato nijavezma, tatrAhUtaH prastAve kvacit kaNDarIko, bhaNitazca vatsa ! parigRhANAmuM rAjyavistaram, ahaM tu tvadanumatyA'GgIkaromi mahApuruSaniSevitamuttamaM dharmaM, kaNDarIka Akhyad-bhrAtaH ! kimaprastAva eva tyajyate rAjyaM ?, puNDarIkeNoktaM durgatihetutvadoSato, mahArambhatAdibhirnaraka iti vyAkhyAtaM sUribhiH, tato laghubhrAtrA'bhihitaM-Arya ! yadIdRzamidaM rAjyaM tatkiM mahyaM pradIyate / tavAhamapi nAniSTo, yato'bhUvaM kadAcana // 1 // rAjovAca-tvamaparikarmitadehaH zaknoSi na duSkaraM tapaH kartuM / tenAnupAlya rAjyaM pazcimavayasi vrataM kuryAH // 2 // tataH kaNDarIkaH -kimatra parikarmaNayAyAvatsAhasamAlambya tAta ! kArye pravartyate / dhIrairna duSkaraM tAvatkiJcidatra vibhAvyate ||1|| yaduktam saGkacati mahImaNDalamabdhiH zuSyati laghubhavati meruH / sAhasavazena puMsAmanukUlaM bhavati daivamapi // 2 // na cAhamapyanyena pitrA jAtaH, tadavazyaM mayA pravrajyaiva grAhyeti pratipAdayanniSidhyamAno'pi puNDarIkeNa gatvA sUrisamIpaM svIcakAra vrataM, puNDarIkastu tataH prabhRti sthito vizeSeNa zrAvakadharmaparAyaNaH satatameva sarvavirativiSayAM manorathamAlAmanucintayan rAjya eva, kaNDarIkastu gRhItadvividhazikSaH susthitAcAryaiH samaM viharan grAmArAmanagarAkaramaNDitAM vasumatIM ninAya kiyantamapi kAlaM, anyadA tu tathAvidhabhavitavyatAvazena gRhIto'sau raudravyAdhinA kAritaH svasAmagryanurUpyamauSadhAdi sUribhiH, na jAto vizeSa:, tataH samAgatAratarayAmeva puNDarIkiNyAmAcAryAH, AvAsitAH prAzukodyAnabhUmau vijJAyAgamanamAcAryANAM samAyayau rAjA vandanAnimittam, abhivandya paramabhaktyA sUrIn papracchAsau-bhagavan ! kvAste kaNDarIkamuniH ?, sUriNA nirdiSTaM vidyate'sminneva puro'valokyamAne zUnyodyAnapAlavezmani rAjJoktaM kimiti yuSmatpArzva eva nopaviSTaH ?, sUriNA'bhyadhAyikiJcidrogavazaga eSa na zaknoti mahatIM velAmupaviSTa AsituM, tato rAjA svayameva gatastatpArzva, vanditvA pRSTaH zarIravArttA, kathitA tena, tata AdiSTA bhUpatinA bhiSagvarAH yathA praguNIkriyatAmayaM sAdhuH, auSadhAdinA yena prayojanaM tadasmAkaM jJApyaM yena saMpAdayAmaH, tairapi yathA''dizati devastathA kriyata iti Jain Educaternational For Personal & Private Use Only doSe kaNDarIka jJAta 6 // 226 // elibrary.org Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo 1122011 Jain Educat pratipAdya prArabdhAH sAdhoH kriyAH, yena dugdhazarkarAdinA prayojanaM tatsarvaM saMpAdyate rAjA''dezena niyuktakapuruSaiH, mAsakalpapUrtau ca sUriNA tatsamIpe paricArakasAdhUn dhRtvA cakre'nyatra vihAraH, tasya ca krameNa nivRttaprAyo jAto vyAdhiH, sUrizca kadAcitpratyAvavRte tatraiva dadarza kaNDarIkaM nIrogatanuM, tataH sthitvA kAniciddinAnyAdidezAmuM, yathA-bhoH kaNDarIka ! bahUni dinAni sthito'syatra tvaM, na caikatra sAdhUnAM prabhUtakAlamavasthAnamucitaM, siddhAntaniSiddhatvAt, tathA coktam - "paDibaMdho lahuyattaM, na jaNuvayAro na desaviNNANaM / nANArAhaNa kajje ii dosa'vihArapakkhami // 1 // vayamapi ca vijihIrSavo'nyatra, tadidAnIM mutkalayya rAjAnamasmAbhireva samamAgamyatAM, kaNDarIko'pi vAtarogAnurUpopacAreNopacaryamANaH susnigdhamugdhapezalAhAraistallolupatvAjjAtarasagArddhArhyapariNAmaH tatsthAnaM parityaktumapArayannuvAca bhagavan ! na naH zarIramicchAkAreNa tathAvidhapATavamadyApi bhajate, tena kiyantyapi dinAnyatraiva sthAtumicchAmaH, sUriNA niradezi-tiSThApratibaddhacittatayA, tenoditaM - icchAmyanuziSTiM, tataH sthito'sau tatraiva, sUrayazca vihRtA anyatra samaM zeSatapasvibhiH, bhUyo'pi keSuciddivaseSvatikrAnteSvAgatAH, punarbhaNito, nAyAtumicchati, tato jJAtaM sUribhiH nanvayaM zaThIbhUto rasAdigAddhartsnyena nAyiyAsuH, tadanantaraM kathitaM rAjJa:, tenApi dhRtvaikAnte bhaNito'sau - tavobhayakulavizuddhasya kSatriyavaMzAlaGkArabhUtasya svecchAgRhItaduSkarapravrajyasya nedamucitaM yataH sa evaM bhAraH satpuruSairutkSipyate nirvoDhuM yaH pAryate, kiJca tadvismRtaM bhavato yatsvamukhenaiva purA prakAzitaM 'sAhasavazene tyAdi, tadvimucyedAnIM zItalavihAritAmatiM vraja gurubhiH saha saMpadyasvodyatavihAraparAyaNo yena saMpadyase sugatisAdhakaH, tato'sau kiJcillajjA'vanamitakandharaH sthitvA kSaNaM yadAttha yUyaM tatkAromItyuktvA prastute gamanadivase cacAla sUriNA sArddha, na cAntaprAntarUkSabhikSAyA uparyasyAbhilASaH, kevalaM sa kiJcidbhrAtRlajjAtaH kiJcitsUrivyapekSayA vihRtaH sAdhubhiH sArddhaM divasAni kiyantyapi, velAvyatItazItalavirUkSabhaikSyasya bhakSaNe anyedyuzceto visrotasikAmupeyivAn karmadoSeNa nUnaM na zakyate'smAbhiriyaM pravrajyA paripAlayituM, lohamayayavacarvaNatulyA khalveSA, nAlpasattvairnirvoDhuM pAryate, tadidAnIM kiM karomi kva vA yAmi, kiM yAce vA dhanAdyaham / kasya vA karavai sevAmazakto vratapAlane ? ||1|| huM jJAtaM mama bhrAtA puNDarIkaH pUrvameva vratamAditsurAsIt paraM tadA mayaiva nivAritaH sa svayaM gRhNatA pravajyAM, adhunA cAhamazakto vratapAlane, tasmAdvajAmi tatsamIpameva, sa eva mamecchAM bhrAtRsnehena viziSTavratakaraNAbhilASeNa ca pUrayiSyati, na cAtra vyatikare mamAnyo'bhigamanIyo'stItyAdi vicintya grAmAntaraprasthiteSu sUriSvanyadA'kathayanneva sAdhUnAM sthitaH pRSTha eva dinadvayaM nigamya prasthitaH puNDarIkiNyabhimukhaM, prAptazca krameNa tAM, anye tu vizrotasikAkAraNaM vasantasamayasamAgamaramaNIyatAM varNayanti yato likhitamasmatpUjyaiH - "tataH samAgate vasantasamaye For Personal & Private Use Only national // 227 // www brary.org Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAdhupakaraNaM gatatrAgacchantu sa vAmana, anena himAhAratakAyama jJAtaM ekAkI, to vyAca bhavanto vA tatrAgacchantu sa vAnna, bhaNitavAMchaina-yathA bhI madAganaH puNDarokiNyAmiti "sthatA vArttamAnAm / CRORE navapada K/ kAmotkocakAriSu puSpiteSu sahakAreSu sahakArAGkarAsvAdamuditamAnaseSu kalaM kUjatsu kokileSu pramadabharaparavazatvavighUrNamAnanAgarakalokasthAnasthAnapravartyamAnAsu doSe vRtti:mU.deva. cAru caccarISu varSasahasraM yAvatparipAlitazrAmaNyo'pi kaNDarIka: saMyamAccalitacitta ekAkyeva rAjyArthI samAyAtaH puNDarIkiNyAmiti" sthito bahirudyAne, kaNDarIkavR. yazo uccatarataruzikharazAkhAyAmavalambya pAtrakAdyupakaraNaM gata udyAnapAlakAntikaM, bhaNitavAMzcainaM-yathA bho ! madAgamatavArtI vijJApya puNDarIkanarapateH kathaya // 228 // yathA yuSmaddarzanamAkAGkSati kaNDarIkaH, tad bhavanto vA tatrAgacchantu sa vA'trAgacchatviti ?, gato'sI, kathitaM yathAbhaNitaM, pRSTaM rAjJA-kiyatsAdhusamanvitaH kaNDarIka:?, tenoktam-ekAkI, tato vyacinti-na zobhanamekAkino'syAgamanaM, anena hi pratipatitapariNAmameva tamahamAkalayAmi, tasmAducitasvalpaparijana eva gacchAmi tatsamIpaM, tato gato yathAcintitakrameNaiva nRpatiH, yAvatpazyatyamuM sukumAraharitakAyasyopari niviSTaM paryastikAvaSTambhena, so'pi dRSTvA rAjAnamutsArya paryastikAM sthitastatraiva pAdaprasArikayA, tadIyaceSTAvizeSaviditAntarAbhiprAyeNa ca tena nAyamito'nantaramatyantavrataparAbhagnaH kimapyaparaM bhaNitumucita:, kevalamanukUlamevAsyAbhidhIyata iti vicintayatA babhASe-bhadra ! mayA tvaM pUrvameva bhaNito, na ca tadA madIyavacanamakAri bhavatA, tadidAnImapi sAdhu kRtaM yattvamihAgato'si, gRhANedaM rAjyaM, samarpaya mama svakIyarajoharaNAdiveSaM, tato vAJchan viSayasukhamasau rAjye vinivezito narendreNa, seyaM kSudhArttamUrtarviziSTatarabhojyasaMprApti:-rAjyAlaGkAramAdAya, kaNDarIko'bhavannRpaH / tadrajoharaNaM dhRtvA, puNDarIko'jani vratI / / 1 / / pazcAtpuNDarIkeNa kathitamamAtyAnAM yathA-yuSmAkameSa samprati nRpatiryAmo vayaM ca gurumUlam / cintitamanorathAnAM mamAdya jAtA suniSpatti: // 1 / / iti pratipAdayannevAdRSTagurupAdamUlena na bhoktavyaM na zayitavyamiti manasi vidhAya gADhapratijJA pravardhamAnAtitIvrazubhapariNAmo nizcakrAma nagarAt, itaro'pi gato rAjabhavanaM, vratabhraSTa eSa ko'muSya mukhamIkSate ityabhiprAyavatA parijanenAnAdaraM vilokyamAnaH karomi tAvadaSTAdazabhakSyavizeSairbaho: kAlAdadya bhojanaM pazcAd jJAsyAmyahametai: sAddhamityApUrayan raudradhyAnamAdideza sUpakArAn-bhadrA: ! yadatra kiJcid vyApriyate bhakSyaM tatsarva saMskRtyopasthApyatAM bhojanazAlAyAM, tairapi yathA''dizati devastathA kurma se ityabhidhAya kiyatyA'pi velayA saMpAditaM tacchAsanaM, kathitaM tadane, upaviSTo bhojanamaNDape, dRSTvA'nekaprakAraM bhojyajAtaM balibhirdurbalA nirdhATyanTa iti prekSaNakadRSTAntena prathamaM vallacanakAdyasAraM bhuktvA pazcAbubhuje ghRtapUrAdipradhAnavastUni, tata: kSutkSAmakukSiNA tena tAvadbhuktaM yathepsitaM yAvajjalAvakAzo'pi jaThare nAsya vidyate, atyantabhakSaNAccAbhUdrAtrau tasya visUcikA, tayA ca bAdhito gADham, anAdeyatayA'pratijAgaryamANo janena cintayAmAsa-yadi kathamapi // 228 // daivAdahametAmatrApadaM tariSyAmi tadA'mI lokA: sarve nigrAhyAH khadirakuTTinyA, evaM pravarddhamAnAtitIvraraudrapariNAma: kiyatyA'pi velayA'pari-3 562626 JainEducatTermabonal For Personal & Private Use Only Ibrarv.org Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada // 229 // pacyamAnAhArajanitamahAdAghavedanAdodUyamAno mRtvA samutpede saptamanarakapRthivyAmapratiSThAnAbhidhAnamahAnarake'jaghanyotkRSTatrayastriMzatsAgaropamapramANavRtti: mU. deva. sthitinArakatvena / puNDarIko'pi samullasitazubhajIvavIryayogena prayAtaH kiyantaM bhUbhAgaM sukumAlapANipAdaH (dehaH), kadAcidapyadRSTavR. yazo kaSTastAvadatikharakiraNakaranikaropatApyamAnapaJcamuSTikalAcaluJcitanirAvaraNamastako nidAghatApAtikrAntitapravAlukAdaMdahyamAnacaraNadvandvo raNadvandvaheturAjyatyajanasusthamAnasaH zarIrapIDAmAtrAcalitasattvo'pyatizAyikSuttRSAzramAdibAdhAvidhuradeho-namo'tItAnAgatavarttamAnajinemyo namaH samastasiddhebhyo namaH saMsArAndhakUpanipatitAsmAdRzaprANisArvasaddharmadezanA'valambanAkarSaNapravaNAya zrIsusthitasUraye, astu me tatprasAdAtparamacaramA''rAdhenatyAdi cetasi kurvANaH sakalasattvakSAmaNApurassaraM nirAkArapratyAkhyAnapratyA stavyApArastasyAmeva rAtrau viprahAya tadbhavavattidazavidhaprANAn prayayau sarvArthasiddhaM mahAvimAnaM, tatrApyajaghanyotkRSTA tasya trayastriMzatsAgaropamANi jAtA sthitiH, tatazyutaH setsyatIti / evaM ca vizuddhasAmAyikaparipAlanaguNenAyaM svalpakAlenApyArAdhako jAta:, kaNDarIko varSasahasramapi vrataM paripAlyAnte pratipatitasAmAyikapariNAmadoSeNa virAdhako, yaduktaM dharmadAsagaNinA- "vAsasahassaMpi jaI, kAUNa saMjamaM suviulaMpi / aMte kiliTThabhAvo navi sujjhai kaMDarIuvva // | 1 || appeNavi kAleNaM kei jahAgahiyasIlasAmaNNA / sAhiti niyayakajjaM puMDariyamahArisivva jahA // 2 // " iti paribhAvyAsya pAlana eva yatitavyaM, bhaGgastu rakSaNIya iti doSadvAragAthAbhAvArtha: // yathA'vasthita paripAlane tvamuSya guNaM didarzayiSustaddvAragAthAmAha sivasaggaparamakAraNasAmAiyasaMgamaM tu kAUNa / sAgaracaMdasudaMsaNaheUu, cayaMti no pattaM / / 97 / / zivo-mokSaH svarge-devalokastayoH paramakAraNaM prakRSTaheturakSepajanakatvena zivasvargaparamakAraNaM tacca tatsAmAyikaM ca zivasvargaparamakAraNasAmAyikaM tena saGgamo-mIlakastatsaGgamastaM 'tuH ' vizeSaNe, kiM vizinaSTi ?, bhAvena, 'kRtvA' vidhAya, kimityAha - 'sAgaracandrasudarzanahetuta: ' sAgaracandrasudarzanAvedya hetU tAbhyAM tataH 'tyajanti' muJcanti 'no' naiva prAptaM labdhaM, atra hetuzabdena hinoti gamayati jijJAsitadharmaviziSTAnarthAniti heturiti vyutpattyA dRSTAnto vivakSitaH, tasyApi jijJAsitaviziSTArthagamakatvAditi gAthA'kSarArtho / bhAvArthastu kathAnakAbhyAmavaseyaH, tayozca sAgaracandrakathAnakaM tAvad-asti prazastavastuvinyAsanirastasamastaduritopadravo vipulamedinImaNDalamaNDanamasamAnasevyatAparAbhUtasuralokaH saurASTro nAma dezaH tatrAdabhazubhAbhraMlihaprAsAdazikharazikhAsamUhApahastitaravirathaturaGgamArgA mArgasaMcarattaruNaramaNIjanakvaNatmaNimekhalAnUpurAdiratnAbharaNaraNajjhaNArAvabadhiritadigdvArA dvArAvatI nAma nagarI, tasyA: prazAstA For Personal & Private Use Only | // 229 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 230 // pradhAnapraNatasAmantasaGghAto ghAtitani:zeSavipakSapakSo bharatakSetratrikhaNDAdhipatyaprakAzamAnAsamAnasAhasAtirekaraJjitavAsavo vAsudevo rAjA, tasya cAtyantavizrambhabhAjanamatizAyisnehasadanaM danujAdibhirapyakSomyasattvaniketanaM baladevo bhAtA, tatputrazca niSadhastasyApi tanUjaH saMbAdikumArANAmativallabhaH sAgaracandranAmA tatraiva prativasati sma, itazca tasyAmeva nagaryAmugrasenAbhidhAnanarapaterabhinavopAruDhayauvanA nijarUpavinirjitasurasundarIsaundaryA kamalAmelA duhitA babhUva, sA ca dhanasenarAjasUnave nabhaH senAya dattA, tatprastAve cAkAzacArI parivrAjakaveSadhArI samyagdRSTirbrahmacaryavrato vaikriyalabdhisaMyuto'nalpakelikaraNaparAyaNo | nArado lIlayA paribhramaMstadbhavanamAjagAma, sa ca tena pradhAnakanyAlAbhAkSiptacittena lakSito'pi nocitasaparyayA pUjito, gataH pradveSaM samutthAya tato vegena prAptaH sAgaracandrasamIpaM samucitAbhyutthAnAsanadAnavandanAdivinayapUrvakaM cAbhASito yathA svAgataM maharSe! pRSTazca yathA dRSTapUrvaM kiJcidAzcaryaM yat kvacit, | nAradenoktam-ihaivAvalokitA samastAzcaryasImA rUpeNa vijitarambhAtilottamA kamalAmelA rAjaduhitA, sAgaracandro'bhyadhAt sA me syAtkathaJcit ?, nArada uvAca - nAhaM jAne, yato'sau nabhaH senAya dattA, kSaNamAtreNa visarjito'nena, gataH kamalAmelopAntaM tayA ca prathamameva nAradamAgacchantamavalokya vihitAbhyutthAnAdivinayapratipattiH, upaviSTo nAradaH, praNAmapUrvaM bhaNitastathaiva ca tena ca jajalpe - asyAM medinyAM mayA dve Azcarye nirIkSate, ekaM sAgaracandro ni:zeSakalAkalApasaMpannaH saubhAgyarUpakalito dvAtriMzallakSaNopetaH, aparaJca nabhaH senaH kSudraH zaThatAniketanaM garvI mUrkhaH sarvajanasya dveSyo'tikurUpazekharakaH, tataH sA viraktA tatra, raktA sAgaracandre'bravIt kathaM nu nAma sa me bhaviSyati ?, nArado nijagAda-nAsmi vedmi, anye tu kathayantinabha:senenApamAnito gataH kamalAmelAgRhaM, tadagre taM vinindya sAgaracandraM ca rUpeNa varNayitvA tatsaGgamAbhilASiNyA asyA rUpaM citrapaTTikAyAmAlikhya sAgaracandrasya darzitavAn tatastadviSayamanurAgamasyApyutpAdyotpatita AkAze, tatprabhRtyeva ca kamalAmelAsAgaracandrau babhUvatuH parasparAkAGkSiNau, tatyajatuH svakIyakrIDAdivyApAraM, jAtau dussahavirahavedanAdUnamAnasau, tatazca sAgaracandrAvasthAmAkarNya samAgataH zambakumAro'nekasamacittayAdavakumAraparikaritastadantikaM, tadA cAsau parAGmukhaH kamalAmelAmevaikAgramanasA dhyAyannAsIt, tato'nena pihite tannetre, sAgaracandreNoktaM jJAtA kamalAmelA'si, zambena hasitvoktaM-nAhaM kamalAmelA, kintu kamalAmela:, tatazchalenAnenoktaM-tvaMmeva me kamaladalalocanAM kamalAM melayiSyasIti satyapratijJo bhaveH kumAraizca tasyaivArthasya samarthanArthaM zambakumAro madyaM pAyayatvA dApito vAcaM yathA'haM pariNAyayiSyAmi, madAvasAne ca labdhacetanena cintitaM kathametadbhaviSyati ?, yato-namaH senAya dattA'sau, pitRbhyAM mayakA katham / yojyA sAgaracandreNa ? durghaTaM tadidaM mahat // 1 // yaducyate janaiH kaizcidito vyAghra itastaTI / so'yaM nyAyo mamAyAtaH, For Personal & Private Use Only guNa sAgaracandra sudarzana jJAte gA. 97 // 230 // www.jainesbrary.org Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada etadabhyupagacchata:, / / 2 / / tato gata: pradyumnasamIpaM, kathita: sarvo'pi vRttAntaH, tena ca dattA'smai prajJaptI vidyA, itazcobhayapakSayorapi prArabdho vivAhamahaH, vRttiHmU.deva. kRtaM varNapravezanAdi, tataH zambana bahukumAropetena sAgaracandramudyAnaM nItvA anavadyavidyAbalena nabha:senasamIpe rUpAntaraM kamalAmelAsannibhaM dhRtvA vR. yazo suraGgayainAmapahRtyAnekavidyAdharasahitena gAndhavivAhamadhikRtya pariNAyitastAmasau, prajJaptividyAsampAditAnekavidhabhakSyapeyacUSyalehyAdivastuvistarAzca sarve // 23 // kumArA: saparikarA: krIDitumArebhire / itazca nabha:seno vaikriyarUpayA kamalAmelayA saha yAvaccaturthamaNDalaM paribhrAmyati tAvanmahAntamaTTATTahAsaM vimucyAdRzyatAM KA gatA sA, anye tu kanyAnta:puragatAmeva tAmapahatyodvAhitavAn, nabha:senavivAhasamaye cAnavalokyamAnAyAmasyAmapahateti parijJAnamabhUdityAhuH, tata: samutthito bahalakalakala: pravRttAzca nirIkSituM sarvatra kamalAmelA, kathitaM ca viSNubaladevayoH, tanniyuktapuruSaizca kathaJcidudyAne vicitrakrIDAbhirvidyAdhararUpadhAriNA sAgaracandreNa pracurakhacaravRndaparigatena saha krIDantI vilokya tAM niveditaM janArdanAdiyAdavAnAM, taizca saGgrAmabherItADanapUrvaM caturaGgabalena samAgatya prArabdhamAyodhanaM, muktA saroSamAkRSTakodaNDadaNDairnirantarazaranikaravRSTividyAdharANAmupari, teSvapi tadeva kA pravRtteSu zambena pAdapatanapUrva kathitanijavRttAntena zAmito viSNurbaladevazca, tataH zambaM tiraskRtya sarvalokasya pazyata udvAhito nabhaHseno viSNunA kanyakAM, na cAsau vyamuJcat tacchambasAgaracandrayorupariSTAdidaM KI vairam, atikopavazaM gatizchidrAnveSI ca saMpanno, na lebhe'vasaraM kvacidapakAramasau kartuM, evaM kAle gacchati samavasasArAnyadA revatakodyAne | vimalakevalAlokaprakAzitasamastalokAlokaH surAsuranarendrasaMstUyamAnAsamAnacatustriMzadatizaya: surakRtAbhinavanavasaGkhyakanakakamalavinivezitacaraNayugalo yAdavakulatilako bhagavAnariSThanemiH, tadvandanArthaM ca nirgato nikhilayAdavakumArasahito vAsudevo, vavande trailokyasvAminaM nemi, bhagavatA'pi prArabdhA / dharmadezanA, kathitaM saMsArAsAratvaM ninditA viSayA: prakAzitaM durjayatvaM mohamahAmallasya varNito dezasarvacAritralakSaNastanihananopAyaH prakaTitA tadvijayapUrvikA kevalajJAnalakSmIlAbhapuraHsarA zAzcatazivasaukhyasamprAptiH, tata: saMbuddhA aneke prANino gRhItavantaH kecitsarvaviratiM tatpAlanAsamarthAzcApare dezaviratim, anyeSAM tu samyaktvamAtralAbha evAbhavat, tadanantaraM ca sAgaracandravarjA zeSaparSadabhivandya bhuvanabandhuM svasthAnaM prati gatA, sAgaracandrastu ka KB paramavairAgyavAsanAvAsitAnta:karaNastrikaraNazuddhena bhAvena jinaM praNamyANavratAdizrAvakadharma ca pratipadya yAvannagarIsaMmukhaM cacAla tAvadasya cetasyabhavad, yathA-bhuvananAthena saMsAranistaraNopAya: AnantaryeNa sarvavitireva pratipAditA, dezaviratistu paramparayA, tadayaM sarvaviratyaGgIkAro'smAbhiH kiM kartuM pAryate ? // 231 // kiMvA neti tolayAmyAtmAnaM, tato nagaryAsannodyAna eva sAmAyikagrahaNapUrva tata: kAyotsargeNa mahAsattvatayA svIkRtA cetasA sarvarAtrikI pratimA, itazca Jain Educa t ional For Personal Private Use Only NA rarv og Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 232 // nabha:senaniyuktacarapuruSeNa samavasaraNotthAnakAlAdeva sAgaracandrasya pRSThalagnenopalabhya taM vRttAntaM kathitaM nabhaH senasya, so'pi tuSTacittaH samAgatastaM pradezaM, dRSTvA'muM pUrvazeSaprajvalita ArdrA mRdamAdAya sAgaracandrazirasi viracitavAMstayA kuNDalikAM tAM ca zmazAnajvaladaGgAranikareNa pUritavAn tataH sa viditajinamatatattvaH 'sarva: pUrvakRtAnAmiha labhate karmaNAM phalavipAkam / aparAdheSu guNeSu ca nimittamAtraM paro bhavati || 1 || mA gAH khedamidAnImetAvatyapi zarIrasaGkleze / soDho'nantaguNo'yaM jIva ! yato narakapatitena // 2 // ityAdi bhAvanayA bhAvayannAtmAnaM tadupari manAgapyakurvANo roSaM samyagadhiSahya tAM dAghavedanAM kRtA'rhadAdinamaskAraH parityajyaihabhavikaudArikazarIraM samabhAvAvicalitamAnasaH saMprApto devabhUyatAM, jAto maharddhiko vaimAnikasuraH, ata evoktam-"dhammamiNaM jANaMtA gihiNo'vi daDhavvayA kimuya sAhU ? / kamalAmelAharaNe sAgaracaMdeNa etthuvamA || 1||" sudarzanakathAnakamidAnIM kathyate sudarzana kathAnakaM lakSmIvilAsamukuraH karuNArasADhyairlokaiH pravarttitapavitravicitrasatraH / caJcallalATatilako vasudhAGganAyA, aGgAbhidho janapado'sti jane prasiddhaH // 1 // amarAvatIti vikhyAtA, tatra campAbhidhA purI / naiva zaktaH sahasrAsyo, vaktuM zeSo'pi yadguNAn / / 2 / / apica-suvarNakalazAvalIkalitadevaharmyAkulA, kulAcalasamonnatipravaravezmamAlAJcitA / nirastatimirasthitirvipaNivarttiratnotkarairanekakavivisphurallalitakAvyakolAhalA // 3|| tasyAmabhUdamalakIrttilatAvitAnavistAraNapravaNasadguNavAripUraH / rAjA pratApavasatirdadhivAhanAkhyaH, tasyAbhayApriyatamA ratitulyarUpA // 4 // tasya svakIyasampanijitapuNyajanezcaraH / imyo'bhUdvRSabhadAsaH, khyAtaH kIrttiguNaiH zubhaiH // 5 // premapAtraM babhUvAsya bhAryA rAjIvalocanA / arhaddAsIti vikhyAtA, suzIlAdiguNAvadhiH // 6 // tadgRhe subhago nAma, mahiSIparirakSakaH / bhadrako'sau gato'TavyAmanyadA''dAya sairabhIH // 7 // tadA ca kAle- bahalaghusRNarAgo gandhatailaM supakvaM jvalanazakaTikA ca prauDhakASAyavastram / sadapavarakamadhyaM kAminInAmurojAH, priyamakhilamapIdaM yatra jAtaM janAnAm ||8|| evaMvidhahemante nadyAstIre nirAvaraNadeze / astaM gacchati bhAsvati satuSAre vAti vAte ca // 9 // niSpratikarmazarIraM, merusthiramambunAthagambhIram / adrAkSInmunimekaM kAyotsargasthamatha subhagaH / / 10 / / taM dRSTvA cintayAmAsa, kathameSa mahAmuniH / patatyevaMvidhe zIte, sthAsyatyaprAvRtAMzukaH ? ||11|| apica - asmin saritastIre pracuratarazcApadAkule bhIme / rajanimenakApAyAM kathaM gamiSyatyasAvekaH ? // 12 // ityAdi cintayanneva bahumAnapurassaram / abhivandya gato gehaM gRhIttvA mahiSIrnijAH ||13|| | kathaJcittAmasau rAtriM, tatrAnaiSItsamutsukaH / bhUyo'pi darzanAkAGkSI, muneratyantavatsalaH // 14 // nizAyAM sAvazeSAyAmutthAyeyAya satvaram / sairibhIbhiH samaM 4 // 232 // Jain Educaernational For Personal & Private Use Only brary.org Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvattaM muniM samudaikSata // 15 // praNaNAma tato bhaktyA, tadavasthamahAmuneH / pAdau pramodajanmAmbupUraplAvitalocanaH || 16 || niSasAdAntike cAsya, tAvadyAvaddinezcaraH / ujjagAma tamastomamapAkurvannizA saha // 17 // atrAntare - namo'rhadbhya iti vAcaM, vyaktamuccArayanmuniH / utpapAta nabhaH so'pi zrutvA tAM hadyacintayat // 18 // nUnameSA mahAvidyA, tenoccAraNamAtrataH / amuSyAH prayayau tUrNamAkAzaM munisattama: // 19 // tatprabhRtyeSa bhuJjAno, gacchaMstiSThannanAkulaH bahumAnenAdhyatiSThatpadamuccArayannadaH // 20 // zreSThinokto na bhadredamavidhAnena paThyate / sa uvAca na tAtAhaM, moktuM mantramamuM kSamaH || 21|| vyacintayattataH zreSThI, dhanyo'yaM yasya nizcalA / (granthAgram 7000 ) itthaM jinanamaskAre, bhakti: kalyANakArikA / / 22 / / babhANa taM punaH zreSThI, yadyevaM bhadra! te sadA / evameva bhavatvetanmaGgalaM paramaM hitam // 23 // mahiSIcAraNArthaM sa gato'nyedyuH surApagAm / tAzca tIrtvA paraM tIraM jagmuzcArijighRkSayA // 24 // tato'sau pRSThatastAsAM gantumicchurnamaskRtim / paThanneva dadau jhampAmApagAtaTato jale / / 25 / / babhUva kIlakastatra, daivayogAcca tena saH / viddho vedanayA''krAntaH, paJcatvaM tatkSaNAdgataH ||26|| namaskArAnubhAvena tasyaiva zreSThinastataH / arhaddAsyAH samutpede, bhAryAyAH kukSikoTare ||27|| tasyA garbhaprabhAvena, paJcame mAsi gacchati / dohado'bhUdyathA dAnaM dInAdibhyo dadAmyaham // 28 // tathA jinendraharmyeSu kArayAmi mahAmaham / pazyAmi ca samaM bhatrAM, tadarddhAsanamAzritA // 29 // zreSThI tu pUrayAmAsa tasyA vijJAya dohadam / saMpUrNadinamAsA'sau sattanUjamajIjanat ||30|| dyotayantaM dizAcakraM svazarIrasya tejasA / rUpeNAnanyatulyena, nirjayantaM surAnapi ||31|| harSAdhikyaskhaladvAkyA, gatvA ceTI priyaMvadA / ibhyasya kathayAmAsa, putrotpattimaninditAm ||32|| tatazcapAritoSikametasyai, dattvA zreSThyatitoSataH / mocayAmAsa niHzeSaguptibhyo ruddhamAnavAn ||33|| dAnaM pradApayAmAsa, dInAdibhyo yathepsitam / kArayAmAsa jainandraharmyeSvaSTAhikAmaham ||34|| dohadAdanumIyAsya, darzanaM rUpazAlinaH / sudarzana iti khyAtaM pitarau nAma cakratuH || 35 // zuklapakSazazIvAyaM, kalAbhirvRdvimAyayau / tathA bAlo'pyabhUddharme, rataH sarvajJadezite / / 36 / / ata eva saMsArasAgarottArakRtodAramahAmatiH / sattAruNyamapi prApto viSayeSu na saktadhIH ||37|| udboDhumanicchannapi pitrA pariNAyito'nyadA kanyAm / sAgaradattatanUjAM manoramAM vijitaratirUpAm // 38 // tayA sahAsya saMsArasukhAnubhavazAlinaH / dinAni katicijjagmurdharmakAmArthasevinaH ||39|| anyadA ca pitA tasya, pravrajyArthaM kRtodyamaH / rAjAnaM puralokaM ca, nijAvAsamupAnayat // 40 // vidhAyocita sanmAnaM, svAbhiprAyaM nivedya ca / svapade darzayAmAsa nRpAdInAM sudarzanam // 41 // svayaM tathAvidhAcAryasamIpe pratyapadyata / sarvajJazAsanoddiSTavidhAnenottamaM 4 // 233 // vratam // 42 // svasthAne sthApita: pitrA, so'pi lokasya saMmataH / saMjAtaH svaguNairyadvA, guNavAn kasya na priyaH ? ||43|| anyedyurjAyayA sArddha, For Personal & Private Use Only navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 233 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 234 // svaprasAdoparisthitaH / saddharmagocarAM vArttArttI, kurvANaH prakramAgatAm // 44 // dadarza nabhasA''gacchaccAraNazramaNadvayam / sabhAryastata utthAya, vavande'sau sudarzana: / / 45 / / AnandajalapUrNAkSo, bhaktiromAJcitAGgakaH / siddhAntavidhinA'pRcchat, svAgatAdi tapasvine // 46 // punaH pRSTaM kutaH pUjyAH, yUyamatra samAgatA: ? / nandIzcaravaradvIpAditi tAvUcatustataH // 47 // aSTAhikAH suraistatra, kRtA atyantasundarA: / jinAlayeSu nityeSu gataM nau taddiddakSayA // 48 // tataH sudarzanaH prAha, kIddazo'sau svarUpataH / kIdRzAni ca caityAni, varNato mAnato'pi ca ? // 49 // munibhyAM babhASe amuto jambUdvIpAtma dvIpo dvIpasaGkhyayA'STamakaH / lakSAt dviguNadviguNapravRddhalavaNAmbudheH prabhRti // 50 // arvAg dvIpasamudrAH ye varttante krameNa teSAM ca / yo'ntyasamudrastasmAtsa jJeyo dviguNavistAraH // 51|| bahunandivRkSavanakhaNDamaNDite suravarApsaraH kalite / tasminnaJjanagirayazcatvAro nIlaratnamayAH / / 52 // teSAM ca pratyekaM santi catasrazcaturdizaM vApyaH / AyAmavistarAbhyAM jambUdvIpapramA vimalasalilA: ||43|| (gIti:) tadbahumadhye dhavalojjavalaratnamayA suramyatalakalitAH / parivarttulorutuGgA dadhivarNA dadhimukhA girayaH // 54 // eteSu caturSvaJjananageSu So'zasu dadhimukhAdriSu ca / uparitale jinabhuvanAni santi nityAni ramyANi // 55 // tAni caturdvArANi pratyeka yojanAni paJcAzat / dvAsaptatiH zataM ca pravistaroccatvadIrghatvaiH // 56 // uttuGgatAratoraNamandiracUloccacAruzikharANi kvaNaktalakiGkiNIkadhvajapaGktivibhUSitAnyuccaiH || 57|| rathagajaturaGgakhacarapratirUpakarAjirAjitAnyadhikam / sarvAMgamanoharazAlibhaJjikAramyarUpANi // 58 // tadgarbhagRhasyAntaH pravaratarA ratnapIThekaikaikA / tAsu jinendrapratimA aSTamahAprAtihAryayutAH || 59 || aSTottarazatasaGkhyA dazArddhavaravarNaratnanirvRttAH / / ramaNIyA romahastakaghaNTAdyupakaraNasaMyuktAH // 60 // uktarSataH pramANaM tAsAM zrInAbhisUnunA tulyam / vIrajinena saMmAnaM jaghanyato madhyamaM citram // 61 // jinabhavanadvArebhya: purato mukhamaNDapAzcatubhrbhyo'pi / stambhAvalIviziSTastridvArAzcitracitrADhyAH / / 62 / / temyo'grataH surAsurasatprekSaNakocitAzca tatsadRzAH / / prekSaNakamaNDapAstatpurataH stUpAzca ratnamayAH ||63|| zrIRSabhavarddhamAnakacandrAnanavAriSeNanAmAna: / tadabhimukhAzca caturdigvyavasthitA jinavarapratimAH / / 64 / / maNipIThikAsthitAstAH prazAntamukhanayanazobhitazarIrAH / stUpebhyo'pi purastAdramaNIyAzcaityavaravRkSAH ||64|| maNipIThikAstadagre tAsu mahendradhvajA atizayoccAH / ramaNIyapuSkariNyastatpurato vimalajalapUrNAH // 66 // evaM nandIzcare caityasvarUpamupavarNya tau / dharmalAbhaM pradAyAsmai, drutamutpatitau nabhaH // 67 // tataH prabhRti jAto'sau, sthiracittaH sudarzanaH / sutarAM dharmakAryeSu, jagrAhAbhigrahaM tathA // 68 // aSTamyAM ca caturdazyAM paurNamAsyAM sadaiva hi / uddiSTAyAM ca karttavyaM, pauSadhaM pratimAyutam / / 69 / / tathA-kadA bhAgavatI dIkSAM pratipadya nirAkulaH / nirmamo vihariSyAmItyabhilASaparaH sthitaH // 70 // itaH sudarzanasyaiva, mitraM For Personal & Private Use Only Jain Educaernational sudarzana kathAnakaM 9 // 234 // @brary.org Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 235 // rAjJaH purohitaH / atyantaM snehasaMpanno, brAhmaNaH kapilAbhidhaH // 71 // kapilAkhyA ca tadbhAryA zrutvA sA guNakIrttanam / svabharturantike jAtA, sA'nurAgA sudarzane // 72 // rahaH kadAcidAlokya, svavezmani sudarzanam / ninye svabharturAtaGkakathanacchadmanA tataH // 73 // abhyantarApavarikAM, pravizya tamuvAca sA / svAmin ! prApto bahoH kAlAt, samayo'yaM manorathaiH // 74 // yatrAgamanaM bhavataH sampannaM tamiha saphalayedAnIm / mama virahadagdhadehaM nijasaGgajalena nirvApya // 75 // zrutvedRzaM vacastasyA, anurAgeNa nirbharam / AsannalabdhapratibhaH so'bhyadhAdidamuttaram // 76 // kiM tvayA na zrutaM bhadre !, SaNDho'pi yadahaM kila / naraveSeNa tiSThAmi, mAyayA mugdhavaJcakaH // 77 // tato nivRttarAgA'sau, bhaTTinI taM vyasarjayat / samprAptaH svagRhe jAto, gADhaM dIkSAbhilASukaH // 78 // saMjAyate na cAdyApi dharmAcAryAdimIlakaH / evaM dineSu gacchatsu rAjJodyAne kadAcana // 79 // prArabdha utsavaH ko'pi tatrAhUtaH sudarzanaH / kapilazca sapatnIko'bhayAdevImanoramAH ||80|| svasvaparivAravAhanasamanvitAH sarva eva saMmilitAH / tatra saputrAM dRSTvA manoramAM kapilayA bhaNitam // 81 // sammukhamabhayAdevyA: svAmini ! samupaiti keyamiha devii| surakumaramivotsaGge surUpamAbibhratI bAlam // 82 // sacchatracAmarAdipravaravibhUtyanvinA svarUpeNa / nirjitasurendrarAmA ramaNIyAbharaNaveSadharA / / 83 / / abhayAdevyA gaditaM jAyA sudarzanasyeyaM, bhadre ! nAmnA manoramA / yo'yamaGkagato'muSyA, so'nayoreva putrakaH // 84 / / kapilovAca no devi !, zraddadhe'hamidaM vacaH / yataH sudarzana: SaNDhaH, kathaM putrastato bhavet ? / / 85 / / devyoditaM kathaM bhadre !, bhavatyedamabudhyata ? tato'sau kathayAmAsa, svavRttAntaM yathAsthitam ||86 // hasitvA'bhidadhe rAjJI, mugdhe ! tvaM vipratAritA / svadAraratinA tena, paradAravivarjinA // 87 // tathAhirUpeNa sUrpakArAtiryathA'nena parAjitaH / tejasA ca divAnAtho, vapuH kAntyA nizAkaraH // 88 // gAmbhIryeNa cAmbhodhiH, sthairyeNa girinAyakaH / tathA kathaM tvayaitasya SaNDhatvaM vada kalpitam ? // 89 // eSA'pi yA tvayA dRSTA, patyetasya manoramA / nAmnA na nAma sadbhUtairguNairapi manoramA // 90 // parapuruSagandhamicchati neyaM svapne'pi tena saMbhAvyA / na sudarzanaM vinA'syAH putrotpattiH kadAcidapi // 91 // tasmAcchaThottareNaiva tvAM cakre'sau niruttarAm / evaMvidhArthavaidagdhyaM brAhmaNInAM kva vA bhavet ? // 92 // evamAbhASitovAca sA'sUyAgamAnasA / jAne tavApi pANDityamenaM kAmayase yadi || 13|| sA'bravInnijabuddhyA'haM kAmayiSye na cedamum / mariSyAmi tadA'vazyaM, pratijJAtamidaM mayA / / 94 / / AkAritA tato dhAtrI svAvAsagatayA'nayA / paNDitAkhyA tadagre ca, svAbhiprAyaH prakAzitaH / / 95 / / tayA'bhANi tvayA putri !, na sundaramidaM kRtam / avijJAyaiva yattattvaM pratijJA mahatI kRtA // 96 // sa mahAtmA yato vatse !, manyate parayoSitam / mAtaraM vA svasAraM vA tanmuJcemaM kadAgraham // 97 // gRhItvA sA tato rajjuM, babhANa kuru pAzakam / prANaiH For Personal & Private Use Only Jain Educatrnational // 235 // www.brary.org Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo KI // 236 // | samaM tyajAmyenamamba ! yena kadAgraham / / 98 / / tato jJAtvA'tinirbandhaM, saitasyA anivartakam / babhASe putri ! yadyevaM, pUrayAmi tavehitam / / 99 / / kevalaM / sudarzana katicidvatse !, dinAni pratipAlaya / yAvadeti janAnandaH, kaumudIparamotsavaH // 100 // evamAzcAsitA dhAtryA, gaNayantI dinAnyasau / kathAnakaM vivakSitAvadhervAkkaSTenAtiSThadunmanAH // 1 // atha krameNa saMprApte, kaumudIdivase mudA / paTahaM dApayAmAsa, prAtareva mahIpatiH / / 2 / / yathA sAntaHpuro rAjA, krIDodyAnaM gamiSyati / tata: samastalokena, tatrAgamyaM nijazriyA // 3 / / yastu kAryAntarAsakto'vajJAyAjJAM mahIpateH / laGghayiSyati daNDyo'sau, daNDena mahatA kila ||4|at: sudarzana: zrutvA, cintayAmAsa cetasi / caturmAsakamekatra, rAjA''jJA'nyatra durghaTam / / 5 / / yato jinendrabimbAnAM, caturmAsakaparvaNi / kAryA pUjA catUrUpo, dhAryaH zaktyA ca pauSadhaH // 6 // na caitadutsavavyagraH, kartuM zakSyAmi kiJcana / mocayAmi tadAtmAnaM, puro gatvA mahIpate: / / 7 / / tato'nayA'Ni ratnAni, gRhItvA'sau sudarzana: / dadarza nRpati tena, pRSTastuSTena sAdaram / / 8 / / kenArthena tvamAyAtastato'vAdItsudarzanaH / yuSmadAjJeha kArttikyAmudyAnagamanaM prati / / 9 / / arhatpUjanamasmAkaM, karttavyaM pauSadhastathA / tadatra nAparAdho na, udyAnAnAgatAvapi / / 10 / / rAjJoktaM-kriyatAM svecchayA sarvaM, nAparAdho'sti te kvacit / tato'rhatsnAtrapUjAdi, vidhAyAso prayatnavAn / / 11 / / cakAra pauSadhaM dhanyaH, sarvata: sa caturvidham / asthAdakSobhyasattvazca, pratimA sArvarAtrikIm // 12 // ito devyA shiroduHkhvyaajnaant:pursthyaa| proktA dhAtrI tvayA me'dya, melanIya: sudarzanaH / / 13 / / tadvyApAramathaikSiSTa, sA pratipadya | tadvacaH / IkSAJcakre ca taM kvApi, rahasi pratimAgatam / / 14 / / tadA ca-vicchAyakamalavadanAM vilokya nalinI gate'stamiha mitre / dayitA viyogazaGkI | | virauti karuNasvaraM cakra: / / 15 / / apica-dizA pratIcyA'Gganayeva tUrNaM, samudrapAnIyajighRkSayA'tra / paryarayate razminiyantrito'yaM, divAkaraH kumbha ivAmburAzau / / 16 / / tatazca-pUrva vastrAcchAditayakSapratimApravezakaraNena / kaJcukino vizvAsya dvitrA vArA: kathaJcidapi / / 17 / / devI yakSapratimA: kilatIti / teSu vizvastam / tiSThatsu samAninye tenopAyena so'pi tayA // 18 // samarpito'bhayAdevyAH, sA'pi taM purata: sthitam / kAmAta hAvabhAvAdyaiH, kSobhayituM / pracakrame / / 19 / / sparzAliGganacumbanaparApi na zazAka calayituM taM sA / dharmadhyAnArUDhaM mahAmuniM vItarAgamiva / / 20 / / atrAntare-kSobhayitumasau lagnA balena na ca mayA pratIkAraH / vihito'muSyA iti lajjayeva nAzaM gatA zyAmA / / 21 / / tathA-pazya samastAM rAtri sthito'pi nAhaM zazAka mocayitum / asyAH satpuruSamamuM trapayevAstamita indurapi / / 22 / / sarvAmapi triyAmAM kadarthito dhyAnato na yazcalita: / dRzyo'yamiti dhiyevA''ruroha ravirudayagirizikharam // 236 / / / / 23 / / tatazca-rAtrau vividhopAyairapi yAvadasau cacAla no bhAvAt / proktaH puna: prabhAte mAmanuraktA ramasva vibho / / 24 / / satkhAdyapeyatAmbUlapuSpavastrAdi For Personas Private Use Only in E KQXabana wwMMorary.org Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 237 // sarvamevAham / sundara ! dAsye, bhavate, jJAsyati na ca ko'pi rAjAdi / / 25 / / ukto'pyevaM maunaM mumoca na yadA tadA''ha roSeNa / mAmabhyupaihi no cedrakSyasi yatkArayiSyAmi / / 26 / / itazcanRpatigeMhamudyAnAtsamupeyivAn / tat jJAtvA yaccakAraiSA, tadidAnI nibodhata / / 27 / / dambhena tayA svayameva kararuhairnijazarIramullikhya / pUtkRtaM nighRNayA yathA praviSTo'tra jAra iti / / 28 / / zabdazravaNAnantaramArakSijanA: saroSamAyAtAH / kvAsAviti jalpanto, dadRzustaM kuTTayAmAsuH / / 29 / / jJAtastaizca sudarzano'yamiti dhik pRSTaH praviSTaH kathaM ?, na brUte nRpaterniveditamasau brUte KA puna: pRcchataH / no cedAnayateha yena sakalaM jAne'hamutkSipya tairAnItazca savismayena paThitaM bhUpena vRttaM navam / / 30 / / yadi kirati kukUlAMzcandramA: zItavarttiryadi ca himasamUhaM dAhako dAvavahniH / yadi ca suragirIndra: kampate niSpakampo, nanu jagati tadAstAM sarvavastuSvanAsthA / / 31 / / yata:pRSTo'sAvanukUlacAruvacanairbhUpena bho ! bho ! bhavAna, devyA ki pravivezito'tra ? yadivA zreSThin ! praviSTa: svayam ? / grAhyaM te vacanaM striyAstu na mayA sadbhAvamAvedaya, pradattaM bhadra ! tavAbhayaM khalu mayA cetsatyayamAbhASase / / 32 / / daNDyante nizcitaM sarve, devIdhAtrImahallakA: / satyoktAviti saMcintya, maunamAsthAya sa sthitaH / / 33 / / rAjJoditaM tato roSAt, nanvayaM dambhamAzritaH / zUlAgre proyatAM pazcAddaSTairnIta: purAbahiH / / 34 / / pravAdazca pure jAto, rAjJA nAcaritaM zubham / bhAvyamatra vidhAnena, naivaMkArI sudarzanaH // 35 / / itazca-taM vRttAntaM samAkarNya, vajrapAtopamaM janAt / bhAryA manoramA tasya, pralApAnakarot bahUn / / 36 / / tadante puSpadhUpAdyaiH, pUjAM kRtvA'rhataH parAm / kAyotsarge sthitA bhaktyA, caityavandanapUrvakam / / 37 / / kSaNAdAsanakampena, tatpraNidhAnazuddhitaH / tadane devatA sthitvA'bravItkiM kriyatAM tava ? / / 38 / / kAyotsarga samutsArya, sA provAca mahAsatI / mocayAmu pati devi !, kalaGkAccedayaM zubhaH // 39 / / tato'sau devatA zIghaM, darzanotsarpaNapriyA / zUlaM siMhAsanaM cakre, gatvA ratnopazobhitam 18 | // 40|| ArakSitAstu taM kSudrA, jaghnuH khaDgAdibhistataH / cakre sA hArakeyUrakuNDalAdivibhUSitam / / 41 / / atrAntare-tathA gudarzanaM dRSTvA , devarUpopamaM janAH / dharmo jati nAdharma, ityuktvA taM vandire / / 42 / / rAjA'pi vismitamanAH zrutvA lokasya bhASitaM tAdRk / pazcAttApopagato vyacintayannocitaM vihitam // 43 // Agatya tatsamIpaM praNamya vinayena marSaNAM kRtvA / nagaramahotsavapUrvaM mahAvibhUtyA dvipAruDham / / 44 / / prAvezayatsvanagaraM gajAtsamuttArya nijagRhasyAntaH / sihAsanopavezitamatha taM nRpatirbabhANaivam / / 45 / / yatte mayA'parAddhaM pApenAlaM vivekavikalena / // 237 // tat kSamaNIyaM garga zAntidhanA yena santaH syuH / / 46 / / nenoditaM nRpAhaM savaSu prANipu kSamAzIla: / kiM punarurvInAthe ? bhavati paraM kimapi vijJapaye se Xxx8 For Personal & Private Use Only KOS www.janelibrary.org Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 238 // Pa // 47 / / pravrajituM me vAJchA tanmuJca narendra ! suprasAdo mAm / sAdhubhavitetyuditvA tailamathAnAyitaM rAjJA // 48 / / yacchata sahasrapAkaM guNadvAre sahAtmanA'bhyaJjito'yamatikuzalaiH / tenAGgamardakajanaiH snAnAdi vidhApitazca tataH // 49 // bhuktottare prasannaM praNayena kutUhalena papraccha / nizi caritaM sudarzanatamuvAca sa nRpate ! kimatItacaritena ? / / 50 // atyAgraheNa rAjJo babhANa naranAtha ! dehi yadyabhayam / dhAtryA abhayAdevyA: kaJcukinAM tadihazra kathA kathayami / / 51 / / rAjovAca zreSThin ! ayuktametattathA'pi te vacanam / na vilayamato dattaM brUhi tvaM sarvamavikalpam / / 52 / / bhaNitaM tato'munA narapatizca devyAM prakopamApanna: / upazamitastena puna: saMpannaH zrAvako rAjA // 53 // rAjyArddhamasmai vitarItumiSTaM, rAjJA na ceyeSa kathaJcideSa: / saMsAraga dvinivRttacetAH, sa kevalaM svaM pravimocya rAjJaH // 54|| dInAdilokAya vitIrya dAnaM, vidhApya pUjAM ca jinAlayeSu / sa dharmaghoSAbhidhasUripArzve, jagrAha dIkSAM priyayA sametaH / / 55 / / anye tu cAraNazramaNagamanAnantaraM kapilAvRttAntavarjametAM kathAM kathaJcidanyathA kathayanti, yathA''ha zrIvasudevasUri:anyadA'tyantarUpo'sau, rAjamArgeNa liilyaa| gacchan samanvito mitraiH, rAjadevyA'valokitaH // 56 / / pRSTA ceTI yathA ko'sau, rUpanirjitamanmathaH / ceTayA samudradattasya, putro'sAviti bhASitam / / 57 / / zrAvakaH paramaH khyAtaH, saJjayA'sau sudarzanaH / tata: sAtizayaM devI, taduparyanurAgiNI | / / 58 / / svadhAtrI prAha mohena, mAtastvaM zIghramAnaya / enaM kenApyupAyena, no cenme nAsti jIvitam // 59 / / tataH sA pratipadyaivaM, varyacAturyabhUSitA / / tatsamIpaM yayau yuktyA, svAzIrvAdupurassaram // 60 / / hRdayAnandakAriNyA, bhASayA bhASitaM mitam / devIbhASitamekAnne, tataH sa pratibhASate // 61 / / | dhig dhigetana vaktavyaM, na zrotavyaM kadAcana / parastrI sakalA vA, rAjapatnI vizeSataH // 62 / / mayA punarvizeSeNa, paradArAbhivarjanam / yAvajjIvaM gRhItaM hi, tasmAtkathyaM na hIdRzam / / 63 / / tayA''gatya tato devyAstasyAH sarvaM niveditam / sAmabhedAdinA prokto, na kathaJcitsamIhate / // 64 / / etadAkarNya sA devI, patitA'laM mahItale / AzvAsitA kathaJcicca, tAlavRntAnilAdibhiH / / 64 / / tayA dhAtryA punaH proktA, tiSTha putri ! sunitaa| kArttikyAM paurNamAsyAM te, melayAmi na saMzayaH // 66 / / ita: prabhRti pUrvavadeva yAvadvatagrahaNamiti / taM vRttAntaM parijJAya, vidhAyobandhanaM / drutam / svayamevAbhayA devI, prANatyAgaM cakAra sA / / 67|| tataH pATaliputrasya, zmazAne pUtanAkule / utpede vyantarItvena, tathAmRtyuvidhAnataH / / 68 / / svAparAdhabhayAd dhAtrI, paNDitA tu tadaiva hi / svata eva gatA naMSTvA , puraM pATaliputrakam / / 69 / / devadattAbhidhA tatra, vezyAmAzritya sA sthitA / // 238 // sudarzanaguNotkIrtti, kurvatI prativAsaram // 70 / / sudarzano'pi kAlena, saMyamArAdhanAparaH / gItArtho gurvanujJAta:, zizrAyaikavihAritAm / / 71 / / paJcarAtraM pure KA laM mAhItana saMzayaH // 66 // itaH prati prazAnne pUtanAkule / utpade vyantarIttra, vazyAmAthi Jain Educat inabonal For Personal & Private Use Only www. M orary.org Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va. yazo navapada- KA grAme, caikarAtri mahAmuniH / viharannAjagAmAsau, puraM pATaliputrakam / / 72 / / jIrNadevagRhe tatra, bahistAt sa vyavasthita: / dRSTa: paNDitayA dhAnyA, vanita kathaJcidaivayogataH // 73 / / kathito devadattAyAstayA'vakSiptacittayA / kathaJcitsa gRhaM bhikSAdAnavyAjAtpravezitaH / / 74|| dvAraM pidhAya gehasya, tatra naM mahAmunim / upasargitumArebhe, hAvabhAvairanekadhA // 75 / / na cAsya calitaM ceto, varyadhaiyaziromaNe: / tairanekaipi zrRGkha, meroriva mahAnilaiH // 76 / / tato nItvA zmazAne'sau, vilakSIbhUtayA tyaa| rajanyAmujjhito dRSTo, vyantaryA'bhayayA tataH // 77|| tasyA apyupasagairakSubhitasyAsya kevalaM jJAnam / saptamadivase jAtaM kevalamahimA kRto devaiH / / 78 / / upazamitA tena tato rAgAdInAM vipAkakathanena / sA vyantarI sagaNikA dhAtrI ca viziSTacaritena // 79 / / kAlena gatazca zivaM vidhAya nizzeSakarmamalavilayam / sAmAyikAdacalita: sarvAvasthAsu dRDhacittaH / / 80 // iti na calati ya: sthirAzayaH, samabhAvAjjinazAsane rataH / adhirohati K sadguNAvalI, sa zrAddho'pi sudarzano yathA // 181 / / iti sudarzanakathAnakaM samAptam / / gataM guNadvAramadhunA yatanA nigadyate dhammajjhANovagao jiyakohAI jiiMdio dhiiro| sussAhupesaNarao jayaNaparo hoi sttiie||98|| dharmadhyAnam-AjJAcintanAdirUpaM tenopagata:-saMgato dharmadhyAnopagataH, tathA jitA:-paribhUtAH krodhAdaya:-kopaprabhRtayaH kaSAyA udayanirodhoditavaiphalyApAdanAbhyAM yena sa jitakrodhAdiH, punaH kIdRza ityAha-jitAnIndriyANi yena sa jitendriya:-vazIkRtasparzanAdikaraNaH, sparzAdiSu zubhetareSu prItyaprItirahita iti bhAvanA, bhUya: kiMviziSTa: ?-dhIra:' sAttviko devAdiviracitopasargakSudhAdiparISahAkSobhya itiyAvat, buddhirvA dhIstayA | rAjata iti 'dhIra:' sAvadhAnavadyavastuparyAlocanayA sAvadyaparihAreNa niravadyAnuSThAyIti tAtparya, tathA susAdhava:-pradhAnayataya: AcAryAdayasteSAM sambandhi preSaNam-Adeza: susAdhupreSaNaM tatra rata:-AsaktaH susAdhupreSaNarataH, AcAryAdivaiyAvRttyakaraNarata iti tAtparya, ka: punarevaMbhUtaguNopeto bhavati ? ityAha'yatanAparaH' prastAvAtsAmAyike gurulAghavAlocanatattatpravRttitanniSTho 'bhavati' jAyate, kayA? 'zaktayA' sAmarthyena, athavA kasyAM satyAmityAha'zaktau' sAmarthya ityakSarArthaH, samudAyArthastvayaM-zaktyA hetubhUtayA zaktau vA satyAM pratipannasAmAyiko dharmadhyAnopagatAdivizeSaNaviziSTo yadbhavati / sA sAmAyikayataneti gAthArtha: / / aticAradvAramidAnIm maNavaikAyANaM puNa duppaNihANaM vivajjae sddo| saamaaiysiakrnnmnnvtttthiykrnnmiyaaro||99|| iha yatanAparo dharmadhyAnopagatAdivizeSaNo bhavatIti prAgbhaNanena tattvavRttyA mana:prabhRtInAM supraNidhAnasya vidheyatvamuktaM, duSpraNidhAne tu kA vArtetyAha Jain Educative laboral For Personal & Private Use Only www.leolrary.org Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU.deva. vR. yazo / / 240 / / manovacaH kAyAnAM duSpraNidhAnaM punarvivarjayecchrAddhaH, punaH zabdaH prAgupAtto'pyatra yojyate, bhAvanA tu pAtanikayaiva darzitA, na caitadeva vivarjayet kintvanyadapi, tathA cAha-"sAmAiyasaiakaraNaM "ti sAmAyikasmRtyakaraNamanavasthitakaraNaM ca casya gamyamAnatvAt nanu kuta etadvivarjayet ? ityAha-yata iti zeSo, yato'ticAra iti, ayaM ca pratyekaM yojyate, yathA manaHprabhRtInAM duSpraNidhAnamaticAraH, sAmAyikasmRtyakaraNamaticAro'navasthitakaraNaM cAticAra iti, anavasthitakaraNamapi sAmAyikasyaiva, sAnnidhyAdityevaM yojaneti gAthArtha: / / aticArapadabhAvanA ceyaM manoduSpraNidhAnaM nAma gRhAdigatasukRtaduSkRtacantanArUpaM, vAgaduSpraNidhAnaM tu asamaMjasAsatyAdibhASaNaM, kAyaduSpraNidhAnamapratyupekSitApramArjitasthAnakAyanivezanaM, etAni ca sAmAyikastho'parityajan sAmAyikaphalaM na labhata eva, yaduktam-"sAmAiyaMti kAuM gharacitaM jo u ciMtae saDDo / aTTavasaTTovagao niratthayaM tassa sAmaiyaM // 1 // kaDasAmaio pui buddhIe pehiUNa bhAsejjA / sai niravajjaM vayaNaM annaha sAmAiyaM na bhave // 2 // anirikkhayApamajjiya thaMDille ThANamAi sevato / hiMsAbhAve'vi na so kaDasAma io pamAyAo || 3 || ' tathA 'sAmAyikasmRtyakaraNaM' 'sAmAyikaviSayAyA: smRteH smaraNasyAkaraNam-anAsevanaM, etaduktaM bhavati-prabalapramAdAnnaivaM smarati yadutAsyAM velAyAM mayA sAmAyikaM karttavyaM kRtaM na kRtaM veti, smRtimUlaM ca mokSAnuSThAnamato'syApi karaNe sAmAyikamaphalameva, yaduktam- "na sarai pamAyajutto jo sAmaiyaM kayA u kAyavvaM / kayamakayaM vA tassa hu kayaMpi viphalaM tayaM neyaM // 1 // " anavasthitakaraNamiti, anavasthitam - asthirasvarUpaM karaNaM vidhAnaM sAmAyikasya, yadvA'navasthitasyeti sAmAyikasya vizeSaNaM tasya karaNaM, ko'rthaH 2prabalapramAdAdeva taktAlagRhItaM sAmAyikaM taktAlameva muJcati yathAkathaJcidvA karoti tadanavasthitakaraNaM, tadapi kriyAmANaM sAmAyikasyAzuddhimeva janayati yathoktam-"kAUNa takkhaNaM ciya pArer3a karer3a vA jahicchAe / aNavaTThiya sAmaiyaM aNAyarAo na taM suddhaM ||1|| " gatamaticAradvAramadhunA bhaGgo'bhidhIyate duppaNihANaM kAuM na dei micchukkaDatti bhAveNa / kuNai ya aippasaMgaM tassa phuDaM hoi bhaMgottha / / 100 / / 'duSpraNidhAnaM' prAgvarNitamanoduSpraNidhAnAdi 'kRtvA' vidhAya, sAmAyikastha iti prastAvAllabhyate, 'na dadAti' na vitarati 'micchukkaDa' ti mithyAduSkRtaM 'bhAvena' bhAvataH saMvegasAraM yathA hA na sundaramidaM kRtaM yatsAmAyikasthena gRhacintAdi kRtaM "hA duTTu kayaM hA duTTu kAriyaM aNumayaMpa hA / aMto aMtojjha jhusiro vva dumo vaNadaveNaM // | 1 || " ityevamAtmAnaM nindatIti tAtparyam, athavA 'micchAdukkaDaM'- tyasyArtho Jain EducaXXX Mternational For Personal & Private Use Only aticAra bhaMgadvAre gA. 99 100 | // 240 // www.elibrary.org Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyuktikAragAthAdvayAdasmAdavaboddhavyo, yathA "mitti miumaddavatte chatti ya dosANa chAyaNe hoi / mitti ya merAe~ Thio dutti duguMchAmi navapadatti:mU.deva. appANaM // 2 // katti kaDaM me pAvaM Datti ya Devemi taM uvasameNaM / eso micchAukkaDapayakkharattho samAseNaM // 2 // " ti, 'karoti' va. yazo K vidadhati 'ca:' samuccaye 'atiprasaGgaM' atyAsakti puna: punaraticArakaraNena 'tasya' evaMvidhasya prANina: 'sphuTa' prakaTaM bhavati' saMpadyate 'bhaGgaH' vinAza; 1241 // 'atra' sAmAyikaviSaya iti gAthArthaH / / bhAvanA'dhunA savvaM ciya sAvajjaM tivihaM tiviheNa vajjiyaM jehiM / jAvajjIvaM tesiM namAmi bhattIya payakamalaM // 10 // 'sarva' nizzeSaM sUkSmabAdarabhedabhinnaM 'ciya' tti evArthe sarvamevetyarthaH 'sAvA' sapApaM anuSThAnamiti gamyate 'trividhaM' karaNakAraNAnumatibhedaM 'trividhena' manasA vAcA kAyena, navavidhamiti tAtparya, 'varjitaM' parihataM yaiH susAdhubhiH, kiM parimitameva kAlaM ?, netyAha-'yAvajjIvaM' yAvaditi KA maryAdAyAM yAvajjIvanaM yAvajjIvaM, caramocchvAsaM yAvadityarthaH, teSAM suvihitAnAM 'namAmi' praNipatAmi 'bhaktyA' antaHprItyA, na tUparodhAdinA, 7 bahumAnapurasaramiti yo'rthaH, 'kramakamalaM' pAdapaGkajamiti gAthArtha: / / uktaM sAmAyikaM navabhedaM, samprati dezAvakAzikasyAvasaraH, tadapyetaireva navadvArairabhidheyamiti prathamadvAreNa tAvadAha desAvagAsiyaM puNa saMkhevo jassa puvvagahiyassa / jaha visapannagadiTThI saMkhivaI vAio koI // 102 // pUrvagRhItaprANAtipAtAdivrataparimANaikadezo dezastasminnavakAza:-avasthAnaM dezAvakAzastena nirvRttaM dezAvakAzikaM, puna:zabda: pUrvoktApekSayA, sAmAyikaM tAvat 'sAvajjajogaviraI' tyAdigAthayA svarUpato nirUpitaM, dezAvakAzikaM tu kiMrUpamityAha-dezAvakAzikaM puna:, svarUpeNa jJeyamiti zeSaH, yatra kimityAha-sakSepaNaM saDkSepa: saGkoca itiyAvat 'yatra' yasmin 'pUrvagRhItasya' prAgupAttasya prANAtipAtAdivratasyetyarthAdgamyate, tatsaDkSepasyaivAtra sUtrakRtA dezAvakAzikatvavivakSaNAt, "savvavayANaM saMkhevakaraNaM desAvagAsiyaM' ti vacanaprAmANyAd, atraiva nidarzanamAha-jaha visapannagadiTThI saMkhivaI vAio ko'vi' tti yathA yadvadviSaM ca-garalaM 'pannagadRSTizca' sarpadRk te 'saGkSipati' saGkocayati 'vAtikaH' mantravAdI sthAvarajaGgamaviSapratikartA 'ko'pi' anirdiSTanAmeti gAthArthaH / / bhAvArthastu vRddhasampradAyAdavaseya:, sa cAyam-kazcidrAjA pratipakSamahAbalanRpatibhayena svadezavartti jalayavasAdi vininAzayiSayA // 24 // nijamaNDale viSakaraM pAtitavAn, tatazca ko'pi paladazakaM ko'pi palaviMzatiM ko'pi palapaJcAzataM ko'pi palazataM viSasyAnItavAn, anyazca rAjJa eva For Personal & Private Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo / / 242 / / vaidyaH sa yavamAtraM viSamupAdAya rAjJaH samarpitavAn, ruSTo rAjA tanmAtrArpaNena, iGgitAkArakuzalena ca vaidyena saroSaM narendramavagamyaM bhaNitaM, yathA-deva ! mahAviSametad, yavamAtreNApyanena bhArazatAni bhavanti yataH zatavedhyetad rAjJoktaM kaH pratyayaH ?, vaidyenoktam - AnAyyatAM kazcinmumUrSurgaja:, tatastadvacanAnantaramevAnAyito bhUpenaiko jarAjarjaro rogavidhuro mahAkarI, troTayitvA tatpucchavAlaM dattaM tatsthAne nakhAgreNa viSaM vAlAgramAtraM vaidyena, tatkSaNameva samastazarIre saMcaritaM viSaM, patito nizceSTo hastI, jAto nIlIrAgaraJjita ivAtinIlavarNa:, bhaNitaM vaidyena deva ! eSa sarvo'pi saMpanno viSarUpo, yo'pyena zcazRgAlAdirbhakSayiSyati so'pi viSIbhaviSyati, evaMca zatatamasthAnamapyetadvedhayatIti mahAviSametat, tato rAjJoktaM - aho bhiSagvara ! evaMvidhamahAviSasyAsyAsti kazcitpratIkAraH ?, bhiSajoditaM devaM ! asti, pratItyutpAdanArthaM nRpateH punarbhaNitaM vaidyena-deva ! samAnAyyatAmanyo baliSThazarIraH kazcinmahAstamberamaH, kRtaM tadvacastathaiva bhUpAlena, vaidyenApi tathaiva saMcAritaM viSaM, tatkSaNameva caritaM viSaM sarvasminnapi taddehe, tatastaktAlameva niyojitastatraiva deze'gadaH, tena cotsAryAnItaM viSamekasmin pAde, tato'pi pAdAGgaSThe, tato'pi tadagra iti, tatastuSTo rAjA kRtavAn mahAprasAdaM vaidyasya, so'pi tadanubhAvena saMpanna aihalaukikasukhAbhAgI, evaM zrAvako'pi digvatena yojanazatAdikSetramAnamavagRhItavAn, dezAvakAzikena tu tadeva saGkSipya gavyUtAdimAnaM cakAra, tato'pi vA gRhadehalImaryAdamiti, atra ca gajadehatulyaM digvratamitikSetraM, viSacaraNasamaM tvatra zrAvakasya gamanAgamanAdi, agadasadRzaM tu dezAvakAzikaM, tena tadviSayaM bahu bahutaraM niruNaddhi / / dRSTiviSasarpodAharaNaM yathA- kasmiMzcidaraNye dRSTiviSasarpaH prativasati sma, tadvaSTezca mahAviSatvAd dvAdaza yojanAni viSayo'bhUttato'nena dvAdazayojanapramANAyAM bhUmau yaH ko'pi kapotikAdiH khacaraH zazakAdiH sthalacaraH sa sarvo'pi vinAzitaH, tatastena pathA caTako'pi na saMcarati, anyadA mahAmantravAdyeko nijamitramaNDalIparivRtaH samAgatastaM pradezaM, pazyati ca sarvato niH saJcAramenaM papraccha ca tatpratyantavarttinaM kamapi lokaMkiM kAraNamayaM pradeza itthaM niHsaMcAro vIkSyate ?, tenoktaM- astyatraiko mahAdRSTiviSo dandazUkaH, taddRSTezca dvAdaza yojanAni viSayaH, tato'nena davadagdhAraNyatulye kRte'smin pradeze maraNabhayena na ko'pi saMcarati, kiM bahunA ?, caTakAdibhirapi svajIvitarirakSiSayA parihRto'yaM deza:, tenoktaM-yadyevaM samasti me guruparamparAgata eko gAruDamantraH tanmahAtmyAnnirodhayAmyahametAvantamasya dRSTiviSayaM tato gatvA sarpasamIpadezamasau nirurodha tadviSayaM dvAdazayojanapramANasyAsya cakAra yojanamAtrAM sImAM, tato'pi saGkSipya parimitAM parimitatarAM tAvad yAvad dRSTisamAsannAGgulAdimAnAmiti, upanayastu pUrvavadeva svabuddhyA kArya iti / / bhedadvAre gAthA Jain Education ternational For Personal & Private Use Only svarUpa dvAraM // 242 // www.jaihe brary.org Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo ||243 // saMvacchArAigahiyaM pabhAyasamae puNo'si sNkhivi| rAo taMpiya niyamai bheeNa visidbhutarameva // 103 // saMvatsaro-varSa AdiH-pUrvo yasya kAlAvadheH sa saMvatsarAdistena gRhItam-upAttaM saMvatsarAdigRhItaM, AdizabdAccaturmAsikAdigrahaH, 'prabhAtasamaye' vibhAtakAle yad dikparimANamiti zeSaH, 'punarapi' bhUyo'pi 'saMkSipati' saMkocayati so'yaM dezAvakAzikabheda iti prakramaH, asya ceyaM bhAvanA-kenApi zrAvakeNa sugurusamIpe paryuSaNAvadhi caturmAsakAvadhi vA dikparimANAdi gRhItaM, tacca saMzayyotthAnakAle namaskArAvabodhapUrvakaM yadA'nusmRtya punarevaM vicintayati atipuSkalamidaM na me pratidivasametAvad viSayIbhaviSyati tasmAdadyatanadivasAdau saGkocayAmyetadahaM, tatastathaivAsya saGkocayata eko dezAvakAzikabhedaH, anyazca bheda evaM-'rAtrau' rajanyAM svApakAle iti tAtparya 'tadapi niyamayati' yatprAtardinAdau niyataM kRtaM tadeva niyantrayati, sakSiptataraM karotItyarthaH, kathaM niyamayati ? ityAha-'bhedena' pRthivyAdigrahaNavikalpena 'viziSTatarameva' pradhAnataramevetigAthArthaH / / etacca yathA jAyate tathA kathyate egavihaM tiviheNaM savvavayANaM karei saMkhevaM / ahavA jahAsamAhI gaMThInavakAraparimANaM // 104 // ekavidhaM' svayaM na karomItyAdyekaprakAraM 'trividhena' manasA vAcA kAyenetyevaMrUpeNa 'sarvavratAnAM' samastANuvratAdivirativizeSANAM karoti' vidadhAti 'sakSepa' samAsaM, anyabhaGgopalakSaNaM caitat, etaduktaM bhavati-ya ekavidhatrividhena sarvavratasaGkSepaM karoti tasyAnenaiva bhaGgakenaitaddezAvakAzikaM jAyate, sarvavratasaDkSeparUpadezAvakAzikasyaitena bhaGgena gRhItatvAn, anyasya tvanyathA'pIti, 'athavA' yadvA 'yathAsamAdhi' 'samAdhyanatikrameNa, zaktyanullaGghaneneti hRdayaM, 'granthinamaskAraparimANaM' iti granthizca namaskArazca granthinamaskArau tAbhyAM parimANaM-parimitatvaM yasya dezAvakAzikasya tad granthinamaskAraparimANaM, dezAvakAzikaM karotIti sambandhaH, sAdhuparyupAsanAdevabhavanAvasthAnavyAkhyAnazravaNAyupalakSaNaM caitat, tAtparyArthastvayaM-yo mahAdhanADhyAdi: ko'pyAtmano'tivyAptimAlocya tatparihArArthaM yAvadeva granthirvastrAJcalAdau baddha Aste tAvadetatparimANaM mamaitAvaddezAvakAzikaM, namaskAraparimANamiti yAvannamaskAramuccArayAmi, upalakSaNavyAkhyAnAcca yAvatsAdhUna paryupAse ityAdi, parimANaM ceti tasyetthamapi dezAvakAzikaM jAyata iti gAthArthaH / / etadakaraNe doSamAha jANaMtassavi evaM anivittIpaccao bahU bNdho| tahavi na karei mANaM diyA ya rAo pamAeNaM // 105 // 'jAnato'pi' avabudhyamAnasyApi, AstAmajAnataH, 'evaM' pUrvoktarUpeNa dezAvakAzikAkaraNa iti zeSa:, kimityAha-'anivRttipratyayo // 24 // Jain Educa erabonal For Personal & Private Use Only ___wwlscx brary.org Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadatti:mU.deva. vR. yazo / 244 / / KNI kathA apizamUlaNadukkhaM vAlaya aco'cI' ti lopaina karmabandhalakSaNo dAruNodAma, 'rA bahurbandhaH' nivarttanaM nivRttiH- pratyAkhyAnaM na anivRttiH nivRttiH saiva pratyaya:- kAraNaM yasyAsAvanivRttipratyaya: 'bahuH' prabhUto 'bandhaH' karmabandhaH, ko'rthaH / guNadvAra ?- jJAnabalena jJAnavatA'pyanaGgIkRtapratyAkhyAnena karmabandho na nivArayituM zakyaH, yadyapi caivaM 'tathA'pi' kazcinmahAmohagrahagRhItacittavRtti: 'na karoti' na gA.106 vidhatte 'mAnaM' parimANaM niyatatvamiti yo'rthaH, "divA' divase, cazabdo bhinnakrame, 'rAtrau' rajanyAM cetyatra yojyate, kena hetunA ? ityAha-'pramAdena' kAmadevavikathAnidrAdinA, yazca na karoti tasyAyameva prabhUtakarmabandhalakSaNo dAruNo doSa iti prakRtadvAratAtparya, yadvA jAnantIti bhinnamasyeti ca, tena ca prakRtadezAvakAzikaM saMbadhyate, 'aco'cI' ti lopena ca 'jANaMtasse' ti rUpaM bhavati, yathA-"mottUNa pattaniyaraM jaDANa niyaparimalaM samapyate / sahassummUlaNadukkhaM vAlaya ! bAlo'si kiM bhaNimo ? // 1 // ' atra 'sahassummUlaNa'-tti 'aco'cI' ti lopaH, akaraNa ityAdhyAhAraH, / apizabda evArthe, sa ca bahuzabdAdagre dRzyaH, 'tahavi na karei mANaM' ti, atrApi prAkRte liGgavibhaktivacanAnAM vyatyayo bahulamiti lakSaNena 'karitI' ti draSTavyaM, tatazcAyamartha:-asya dezAvakAzikasyAkaraNe-'nivRttipratyayo bahureva bandhaH, evaM jAnanti tathA'pi divA rAtrau vA kadAciditi yAvanmAnaM na kurvanti pramAdena hetunA, ye ca jAnanto'pi na kurvanti tenaivAviratipratyayena bandhena badhyanta iti doSadvAragAthAbhAvArtho, na cAnivRttipratyayo bandho'siddhaH, tasyAgamasiddhatvAt, tathAhi-apratyAkhyAnasya pUrvabhavazarIrAdyapi sarvaM muktaMlamevAgame pratipAditaM, yaduktam- "baddhellayA ya mukkellayA ya dehA | bhavaMmi je'NaMtA / tesimavosiriyANaM baMdheNaM gheppaI jIvo // 1 // ' ata eva ca duSkRtagarhAyAM-"gahiUNaM mukkAI jammaNamaraNesu jAiM dehaaiN| pAvesu pasattAI vosiriyAI mae tAI // 1 // " iti pUrvabhavazarIravyutsarjanaM kAritamiti gAthArthaH / / guNadvAre cAummAsiga'vahiNA bahuyaM gahiyaM na tassa saMpattI / evaM nAuM vihiNA saMkhevaM kuNai rAIe // 106 // caturNA mAsAnAM samAhArazcaturmAsaM caturmAsena nivRttazcAturmAsika: sa cAsAvavadhizca cAturmAsikAvadhistena 'cAturmAsikAvadhinA' mAsacatuSTayavihitamaryAdayA 'bahukaM' pracuraM gRhItaM na 'tasya' vivakSitagRhItasya 'saMprApti:' samyag lAbha: 'evaM jJAtvA' itthamavagamya vidhinA "uvautto gurumUle saMviggo ittaraM va iyaraM vA / giNhai paccakkhANaM'' ityAdi zAstrAntaroktena vidhAnena 'sakSepaM' saMvaraNaM 'karoti' vidadhAti 'rajanyAM' rAtrau, ayamatra bhAvArtha:cAturmAsikamAsikAdyavadhinA yat kanakadhanadhAnyAdi vyavaharaNIyatayA muktalIkRtaM tasya rAtryAdau vivakSite kAle yadA vyavahAro na saMbhavati tadA // 244 // garvAdisamIpe saMvaraNameva vivekinA kArya, tena kRtenAzravanirodhAda, akRtena tvaviratipratyayabandhabhAvAditi gAthArtha: / / atra ca kAmadevo dRSTAntaH, Sain E r national For Personal & Private Use Only Telibrary.org Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 245 // taktaMthAsacikA ceyamanyatra gAthA- "caMpAe kAmadevo paDisaM paDivaNNu savvarAIyaM / sakkapasaMsA devovasagga vIreNa parikahaNaM // 1 // " asyAzca bhAvArtha: kathAnakenopadarzyate campAyAM nagaryAmadhigatajIvAjIva upalabdhapuNyapApa AzravasaMvaravinirjarAkuzalo bandhamokSavicAravicakSaNaH paramabhaktisamArAdhitASTAdazadoSavinirmuktadevaH kAmadevo nAma zrAvako babhUva, - kRtadevagurusaparyA suzIladhuryA vinItatAvaryA / parihRtasakalAkAryA bhadrAkhyA tasya varabhAryA ||1|| tena ca bhagavato mahAvIratIrthakRto'ntike parigrahaparimANamaGgIkRtaM yathA vRddhiprayuktAH SaT koTyaH SaTkoTyo nidhAnaprayuktAH pravistaraprayuktAH SaT ca, sarvA apyaSTAdaza koTyo me dhanasya, halazatAni paJca bohitthazatAni paJca dazadazasahasraparimANA daza govargAH, zeSaM ca vyutsRSTaM mayA dvividhaM trividhena svaparigrahAt, evaM caitAvatparigrahasametaH sthito viMzativarSANi, kevalamaSTamIcartudazyAditithiSu sarvadaiva vihitacaturvidhasarvapauSadho dhyAnAdhyayananiratamAnasaH sArvarAtrikIM pratimAmabhyasyan AsAJcakre, anyadA ca kvacitparvadivase pratimA pratipannamenaM saudharmasabhAmadhyavartI saudharmendraH kathaJcidavalokyAsAdhAraNatadguNAnurAgaraJjitamanAH sakalasurasamUhasamakSamevaM prazazaMsa, yathA-bho ! bhoH ! surAH ! zRNuta jambUdvIpadakSiNabharatArddhavartticampApurIvAstavyakAmadevasamAnaH zrAvako nAdhunA kazcidIkSyate yaH sendrairapi surairdhyAnAccalayituM na pAryate, aho ! evaM mahAnubhAvAH kecana zrAvakA api bhavanti, atrAntare tAdRzIM zakraprazasAko devo'zraddadhAno vidhAya vikarAlagajendrarUpaM samAjagAma tatkSobhaNAya pravRtto'nekaprakAraM dantakSobhadAnAdibhirupasargayituM na ca manAgapi cacAla sa mahAsattvaH, tato vihitamanena mahA'hirUpaM tenApi sphAraphuktAravimokSaNApUrvamatikopakarAlamUrttinA daMSTumArabdho'pi yAvanna kSubhitastAvadvikRtaghorarAkSasAkAro vikaTATTahAsavimocanAvakSobhitAsannavarttiprANisArtho vividhabibhISikAdibhirbhISayitumupacakrame, atrAntare mahAsattvasyAsya tathA niSkAraNaghoropasargakaraNavyAvRttaM taM surAdhamamavalokya kopeneva pATalitatanurudiyAya divasakaraH, surastu sarvarAtramupasargya yAvanna zazAka taM zuddhadhyAnaprabandhAccalayituM tAvannirvedamAgataH praNaNAma bhAvasAraM, babhASe ca-dhanyastvaM yasyAnalIkaguNasaMstavaM sakalasurasabhAmadhyopaviSTastriviSTapAdhipatirapi vidadhati, tatastadIyAtizAyisarvaguNAnuraJjitaH sa suparvA bhUyo bhUyo'bhivandya taM gataH svargaM, kAmadevo'pi pArayitvA kAyotsargaM prayAtaH svagRhaM tatra cAkathayadasya ko'pi yathA-bhagavAMstrilokabandhuH surAsurapraNatapAdanalinayugaH / zreSThin ! bahirudyAne samavasRto jinavaro vIraH ||1|| tacchrutvA'sau tasmai hRSTamanAH pAritoSikaM dattvA / agamatsamavasRtibhuvaM kRtArthamabhimanyamAnaH svam / / 2 / / triH pradakSiNIkRtya vidhivadabhivandya ca bhagavantamupavivezacitadeze, jinezveraNa tu tatsakto rAtrivRttAntaH, sAdhvAdibhyaH puro'khilaH / prakAzitastataste'pi, For Personal & Private Use Only // 245 // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada aticAra dvAraM gA.108 vR. yazo // 246 // saddhyAne jagnire sthirA: / / 1 / / kAlAntare ca-zrAvakadharmamapetakalaGgha, tIrthakRtA gaditaM paripAlya / bhaktinivRttisamAhitacittaH, sattamadevabhavaM pratipede / / 2 / / saudharmadevalokapravaravimAne'ruNaprabhAbhikhye / hutarAyurajani devastatazcyutaH setsyati videhe / / 3 / / yatanA'dhunocyate egamuhuttaM divasaM rAI paMcAhameva pakkhaM vA / vayamiha dhAreu daDhaM jAvaiyaM ucchahe kAlaM // 107 / / ekaM ca tanmuhUrtaM ca ekamuhUrta, dve ghaTike yAvadityarthaH, "divasaM' catuSpraharapramANaM dinaM 'rAtriM' catuSpaharAtmikAmeva rajanI 'paJcAhameva' paJcAhorAtrANyeva pakSaM vA' paJcadazarAbindivAni vA 'vrataM' niyamaM 'iha' loke 'dhArayatu' bibhartu pAlayatvitiyAvat 'dRDha' atyarthaM 'jAvaiyaM' ti yAvanmAtraM kAlamiti sambandhaH 'utsaheta' utsAhaM kuryAt, dezAvakAzikagrahaNaM pratIti zeSaH / prakRtabhAvanA ceyaM-yAvantameva kAlaM dezAvakAzikagrahaNaM pratyutsaheta, ko'rtha: ?-yAvaktAlaM jIvasyaitadgahaNe vIryollAsazaktistAvaktAlameva muhUrttadivasAdikametadbhUyo bhUyaH kuryAt, na tvAlasyaM vidadhyAditi, eSaivAsya yataneti gAthArthaH / / aticArAH sampratyasya ANayaNi pesaNe'vi ya paoga taha saddarUvavAe ya / bahipoggalapakkhevo paMcaiyAre pariharejjA / / 108 // _ 'ANayaNi' tti Anayane saptamyekavacanAntaM padaM, athavA 'ANayaNa' tti sUtratvAlluptasaptamyekavacano nirdeza:, 'preSaNe' iti ca saptamyantaM 'api ceti samuccaye, prayojanaM prayogaH, sa ca dvayorapyAnayanapreSaNayoH pratyekaM saMbadhyate, tata Anayane prayoga eko'ticAro, dvitIya: preSaNe prayoga iti, anayozcAnayane prayogastAvadayam-vivakSitakSetrabahirttina: sacittAdidravyasya vivakSitakSetra evAnayane-prApaNe prayogaH, svayaM gamane vratabhaGgabhayAdanyasya saMdezakAdinA tvayedamAneyamityevaM vyApAraNamAnayanaprayogaH, preSyata iti preSaNaH, 'kRtyalyuTo bahula' miti vacanAktarmaNi lyuTi preSya ucyate, tasmin prayoga:-tadviSayaM vyApAraNaM, gRhItadikparimANAdurdhvaM svayaM gamane vratabhaGgabhayAdanyaprasthApane preSaNaprayoga ityarthaH, 'taha' tti yathA prAktanAvaticArau tathA zabdarUpapAta:, zabdazcakAzitAdiH svakIyo rUpaM ca-AkRtiH svazarIrasya zabdarUpe tayoH pAtanaM pAto-vivakSitakSetrabahiHsthitAkAraNIyasya zrotre dRSTau ca nivezanaM zabdarUpapAta:, pAtazabdasya pratyekaM sambandhena zabdapAtarUpapAtanAmako dvAvaticArAvetau, anayozcaivaM saMbhava:-svabuddhisvIkRtakSetrAt parata: sthitamAkAraNIyaM kaJcana naraM vratabhaGgabhayAdAhvAtumazaknuvan yadA kAzitAdizabdazrAvaNasvakIyarUpasaMdarzanavyAjena tamAkArayati tadA vratasApekSatvAcchabdapAto rUpapAtazcAvicArAviti, cakAro'gre dRzyaH, tato na kevalamete'ticArA:, bahiH pudgalaprakSepazca, bahi:-vivakSitakSetrAbAhyabhUmau prayojanabhAve paraprabodhanAya pudgalAnAM-leSTrazarkarAdInAM 46 // Jain Educ & ernational For Personal & Private Use Only ww & brary.org Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 247 // prakSepaNaM-preraNaM bahiH pudgalaprakSepa: sa ca, saMbhavI cAyaM, yaduktaM- "suNNaharaM jiNavaramaMdiraM ca paDivajjiUNa poshio| bahiyA poggalakhevehiM kuNai saNNaM sa logassa // ' evaM ca paJceti saGkhyA , aticArAn pariharet, prastAvAddezAvakAzikasyAtikramavizeSAn parityajed, yato dezAvakAzikametadarthamabhigRhyate-mA bhUd bahirgamanAgamanavyApArajanitaH prANyupamarda iti, sa ca svayaM kRto'nyena vA kArita iti phalena kazcidvizeSaH, pratyuta guNa: svayaMgamane, IryApathavizuddheH, parasya punaranipuNatvAttadavizuddhireva, iha ca Adyadvayamavyutpannabuddhitvena sahasAkArAdinA vA, antyatrayaM tu vyAjaparasyAticAratAM yAtIti gAthArthaH / / bhaGgadvAramita: savvavayANa nivittiM diyaha kAUNa takkhaNA ceva / AuTTiyAe~ bhaMga niravekkho savvahA kuNai // 109 // 'sarvavratAnAM' sthUlaprANAtipAtaviramaNAdInAM 'nivRtti' saDkSepaniyamalakSaNAM 'divasa' dinaM sakalamiti zeSa: 'kRtvA' vidhAya 'tatkSaNAdeva' sapadyeva 'AkuTTikayA' upatyakaraNena 'bhaGga' sarvanAzaM nirapekSa: 'sarvathA' sarvaprakAreNa, vratavigamaM pratItyeti gamyate, 'karoti' vidadhAti, ayamatra bhAvArtha:prANAtipAtAviramaNAdIni pUrva yAni vratAni svIkRtAni teSAmeva kadAcitpRthivyAdikhananAdinivRtA saGkSepaM divasapramANaM vidhAya taktAlamevopetyakAreNa pRthivyAdivinAzapravRtto dezAvakAzikavratasya sarvavratasakSeparUpasya bhaGgaM janayati, tannirapekSatvAditi gAthArtha: / / bhAvanAdvAre gAthA savve ya savvasaMgehiM vajjie sAhuNo nmNsijjaa| savvehiM jehiM savvaM sAvajja savvahA cattaM // 110 // 'sarvAn' azeSAn 'ca:' pUraNe 'sarvasaGgaiH' nikhilasambandhaiH antaraGgaiH bahiraGgairmamatvadhanadhAnyAdibhirjitA-rahitAH sarvasaGgavarjitAstAn 'sAdhUn' ra bhAvayatIn mokSArthasAdhanaparAnityarthaH 'namasyet' namaskuryAt, yaiH kiM kRtamityAha-savyaiH-anukUlaiH, prANiSviti gamyate, yai: 'sarva' samastaM 'sAvA' sapApamanuSThAnamiti zeSa: 'sarvathA' sarvaprakAreNa 'tyakta' muktamiti gAthArtha: / / uktaM dvitIyazikSAvrataM, sAmprataM tRtIyamabhidhAtavyaM, tadapi navadvAramityata: prathamadvAreNa tAvadAha posaha uvavAso uNa AhArAIniyattaNaM jaM ca / kAyavvo so niyamA aTThamimAIsu pavvesu // 11 // _ 'puSa puSTau' ityasya dhAto: poSa:-puSTi: prakramAddharmasya taM dhatte-karotIti pauSadha:-parvadinAnuSTheyaM dharmakarma tasmin sa evopavasanamupavAsa: pauSadhopavAsaH, puna:zabdo dezAvakAzikAdasya vizeSopadarzanArthaH, tato'yamartha:-dezAvakAzikaM tAvatprAguktarUpaM, pauSadhopavAsastu kIdRza ityAha Jain Ede M alal For Personal & Private Use Only www.Xbrary.org Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / bhedadvAraM gA.112 navapadatima vR. yazo ||248 // pauSadhopavAsa: punarAhArAdinivarttanaM yacceti, AhAra: azanapAnakhAdyasvAdyabhedAccaturvidhaH sa AdiryeSAM dehasaktArAdInAM te tathA teSAM nivarttanaM-niyamanamAhArAdinivarttanaM tadyat, tat sa ityarthaH, cazabdo na kevalamAharAdInAM caturNA nivarttane pauSadhopavAsa:, kintu tadanyatamAnivarttane'pItyanuktArthasamuccayArthaH, 'karttavyaH' vidheyaH sa 'niyamAt' niyamena 'aSTamyAdiSu parvasu' aSTamIcaturdazyAdiSUtsavatithiSu, yaduktaM-"pausaha uvavAso uNa aTThamicauddasIsu jammadiNe / nANe nivvANe cAumAsa atttthaahipjjusnne||1||" aTThAhitti aSTAhikAzcaitrAzvayuGmAsAnadhyAyadineSvamIprabhRtayo yA: kriyante tAsu kalyANakadinASTAhikAsu vA, eteSu ca dineSu suzrAvakasya jinapUjAtapo'nuSThAnavizeSodyamo bhaNita eva, yadAha dharmadAsagaNi:-"saMvacchara cAummAsiesu aTThAhiyAsu ya tihIsu / savvAyareNa laggai jiNavarapUyA tava guNesu // 1 // " tti, yadvA cakAro'yaM bhinnakramastata: karttavya: sa cetyatra yojya:, zeSaM pUrvamiveti gAthArthaH / / bhedadvAramadhunA . AhAradehasakkArakhaMbha'vAvAraposaho cuhaa| ekkekko cciya duviho dese sabve ya nAyavvo // 112 / / AhArazca prAgukto dehasaktArazca-zarIrabhUSA brahma ca-brahmacarya 'vAvAra'tti aco'cI ti lope avyApArazca halAdikarmatyAgaH, AhAradehasaktArabrahmAvyApArAsteSAM poSadha AhArapoSadho dehasaktArapoSadho brahmacaryapoSadho'vyApArapoSadhaH, sa 'caturddhA' caturbhi: prakAraizcaturbhada ityarthaH, tadyathA-AhArapauSadho dehasaktArapauSadho brahmacaryapauSadho'vyApArapauSadha iti, pauSadhazabdasyAhArAdipadaiH pratyekaM sambandhAd, ekaiko'pi cAhArapauSadhAdi: 'dvividhaH' 'dvibhedo jJAtavya iti sambandhaH, kathamityAha-'dese savve yatti dezaviSaya: sarvaviSayazca, tatra dezaviSaya AhArapauSadha ekabhaktAdiH, sarvaviSayastu caturvidhAhAranirodhena caturthatapaH, dehasaktArapauSadho'pi dezaviSayo'snAnapauSadhAdiH sarvaviSayastu sarvasyaiva snAnodvarttanavarNakavilepanapuSpagandhaviziSTavastrAbharaNAdeH zarIrasaktArasya rAgabuddhyA parihAraH, brahmacarya pauSadho deze divaiva rAtrAveva sakRdeva dvireva vetyAdiniyamena maithunAsevanaM, sarvatra tvahorAtraM yAvadbrahmacaryapAlanaM, caramastu dezata ekatarasya kasyApi vyApArasyAkaraNaM, sarvatastu sarveSAmeva vyApArANAM halazakaTagRhakarmAdInAmakaraNaM, iha cAvyApAraviSaye yo dezata: pauSadhaM karoti sa sAmAyikaM karoti na vA, yastu sarvataH pauSadhaM karoti sa niyamAtsAmAyikaM karoti, yadi na vidadhAti tadA tatphalena vaMcyate, yataH sarvato'vyApArapauSadhika: sAvadyavyApArarahito dhyAnAdhyayanAdivizuddhavyApAra: svarUpeNaiva bhavati, yaduktaM-"sAvajjajogavirao jhANajjhayaNami niccalo dhaNiyaM / jiNabhavaNagao ciTThai, avvAvAraMmi poshio||1||" nanu pauSadhazAlAyA: pauSadhArthameva vidhIyamAnatvAtpauSadhikasya | // 248 // Jain Educ e rnational For Personal Private Use Only w ibrary.org Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yo / / 249 / / pauSadhazAlAyAmevAvasthAnamucitaM nAnyatra, taktaMthamidamuktaM ' jiNabhavaNagao' ityAdi, satyaM, jinabhavanAdyAbhAve pauSadhazAlAvasthAnamanujJAtaM, yaduktaM'ceiyasAhuabhAve bhiNNA bhaNiyA gharassa egaMte / egassa samiddhassa ya posahasAlA imA bhaNiyA ||1|| caMdavasiya saMkho, sudaMsaNo kAmadeva abhao ya / egAgiNo ya ee posahasAlAsu suvvaMti // 2 // AvazyakacUrNya tu samAnyenaivoktaM, yathA- "caityagRhe vA sAdhumUle vA pauSadhazAlAyAM vA ummuktamaNisuvarNo vyapagatamAlAvarNakavilepanapraharaNaH, tatra ca kRte paThayati guNati pustakaM vA vAcayati dharmadhyAnaM vA dhyAyati, yathaitAn sAdhuguNAnahamasamartho mandabhAgyo dhArayitumityAdi vibhASeti, ataH pravacanagAmbhIryameva paryAlocyaM, na svamanISikayA kvApyAgraho vidheya iti etacca pauSadhavrataM yaH sAmAyikamiva dvividhatrividhenetyevaM pratipadyate tasya pauSadhenaiva sAmAyikArthaprApternAtyantaM sAmAyikavidhAnaM phalavat, kevalaM pauSadhasAmAyikalakSaNaM vratadvayaM mayA pratipannamiti bhAvanAvizeSAtphalavadapIti gAthArtha: / / tRtIyadvAreNedameva samprati nirdizyate viratiphalaM nAUNaM bhogasuhAsAu bahuvihaM dukkhaM / sAhusuhakoueNa ya paDipuNNaM ( cauvvihaM ) posahaM kuNai // 113 // virate:-niyamasya phalaM kArya viratiphalaM karmAnAzravAdirUpaM, yaduktaM- 'saMyame aniNyaphale' saMyamo'nAzravaphala iti 'jJAtvA' avabudhya, tathA bhogasukhasyAzA bhogasukhAzA tasyA bhogasukhAzAtaH - kAmabhogasaukhyavAJchAto 'bahuvidhaM' nAnAprakAraM zarIramAnasAdibhedaM 'duHkhaM' asAtodayarUpaM, kapilabrAhmaNasyevAsantoSapratyayaM - "jahA lAbho tahA lobho, lAbhA lobho pavaDDUI / domAsakayaM kajjaM, koDIevi na niTThiyaM // | 1 || ' ityAdayuttarAdhyayanoktaM jJAtveti varttate, tataH kimityAha-caturvidhaM pauSadhaM karotIti caramapAdena sambandhaH, na kevalametaddvayaM jJAtvedaM karoti, kintu kAraNAntareNa cetyAha- 'sAdhusukhakautukena ca' sAdhUnAM vratinAM sukhaM sAdhusukhaM yathA-naivAsti rAjarAjasya tatsukhaM naiva devarAjasya / yatsukhamihaiva sAdhorlokavyApArarahitasya // 1 // " ityevaMrUpaM tatra kautukaM - kutUhalamabhilASa iti tAtparya tena ca 'caturvidhaM' prAguktAhArapauSadhAdibhedena catUrUpaM 'pauSadhaM' prAnirUpitazabdArthaM 'karoti' nirvarttayati, anena caitestribhiH kAraNai: pauSadhaM jAyata iti paryAyata Aveditamiti gAthArthaH // doSadvAramitaHje posahaM tu kAuM caiyA ya parIsahehi bhajaMti / nAloyaMti ya bhaggaM bhamaMti bhavasAyare bhIme // 114 // 'ye' ityanirdiSTanAmAna: zrAvakA: 'pauSadhaM' prAguktarUpaM 'tu:' vizeSaNe, caturvidhamapIti vizinaSTi, 'kRtvA' viracya 'caiya' tti udvejitAH 'cyAvitA:' tyAjitA vA pauSadhapariNAmAditi zeSaH, kai: 2 - 'parISahai: ' karmanirjaraNArthaM pariSoDhavyAH parISahAstai: kSuttRSNAmalastrIprabhRtibhiriti hRdayaM, For Personal & Private Use Only 9 // 249 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: pU. deva. vR. yazo / / 250 // kimityAha-'bhaJjanti' vinAzayanti pauSadhamiti prAkpade -( granthAgraM 7500 ) naiva saMbadhyate, na kevalaM ye bhaJjanti, nAlocayanti ca bhagnamiti, 'bhagnaM' vinAzitaM santaM gurusamIpe na prakaTayantItyarthaH, cakArAnmUlata eva pauSadhamatyantaviSayAbhilASukatayA ye na gRhNAnti yattadornityasambandhAtte kimityAha'bhramanti' paryaTanti 'bhavasAgare' saMsArasamudre 'bhIme' raudre, prakRtasamudAyArthazcAyaM ye pauSadhaM vidhAya bhaJjanti bhagnaM ca gurorna kathayanti mUlato na kurvanti vA teSAM saMsArasAgaraparibhramaNalakSaNo doSa iti gAthArthaH / guNastvetaktaMraNe dhIrA ya sattimaMtA posahanirayA lahaMti paramagaI / diThTheto iha saMkho, ANaMdo jaNamaNANaMdo // 115 // 'dhIrA: ' buddhizobhinaH 'zaktimanta: ' sAmarthyApitAH santaH yattadoradhyAhArAd ye 'pauSadhaniratA: ' pauSadhopavAsalakSaNatRtIyazikSAvrate nitarAmAsaktAste 'labhante' AsAdayanti paramA anuttarA puNyaprakarSarUpatvAd gatiH- gamyamAnatvAtparamagatiH -sudevatvalakSaNA tAM paramagati, anantaraphalApekSayA cedamucyate, paramparayA tu paramagati-mokSalakSaNAmapIti, AgamasiddhaM caitad, yato dezaviratazrAvakasyoktaMrSeNAcyutAnta evotpAdo'bhihitaH, tathA coktam- "uvavAo sAvayANaM ukkoseNaM tu accuo jAva / " paramparayA tu jinadharmo mokSaphala evetyatrAvigAnameveti, 'dRSTAntaH' nidarzanaM 'iha' asminnarthe 'zaGkha' 'zaGkhanAmA zrAvaka:, tathA 'AnandaH ' AnandAbhidhaH zramaNopAsakazca casya gamyamAnatvAt kIdRzaH saH ? ityAha-janA - lokAsteSAM manAMsi tAnyAnandayati tadAnandahetutvAdvA janamanaAnanda iti gAthAsaGkSepArthaH, vistarArthastu kathAnakAbhyAmavaseyaH, te ceme iheva jaMbuddIve 2 bhArahe vAse asthi sAvatthI nAma nayarI, jIe - dosAyaro mayaMko chuhasusiyAI gharAiM vihavINaM / jiNamaMdiresu dIsaMti sAvayA na uNa annattha ||1|| aviya suraseNAlaMkariyA jIse kUvAvi devarAyavva / varamattavAraNAiM vijjhavaNAiMva bhavaNAI || 2 || loo'vi jattha dakkhinnamaMdiraM vinnykelipmyvnnN| nIiparo parasaMtosabhAyaNaM dhammasaddhAlu ||3|| tatthAsi paurapuraloyasammao myvimukkmivihvo| vihavohAmiyadhaNao nayaviNayaguNANa kulabhavaNaM / / 4 / / jIvAipayatthaviU jiNasAsaNagADhabhattiaNuratto / nIsesakalAkusalo susAvao saMkhanAmotti ||5|| tassa ya sarayapuNNimAsiNInisAnAhajoNhApavAhavimalasIlAharaNA AharaNaviSphuriyANeyarayaNakiraNasaMtANavicchuriryAdisAmaMDalA disAmaMDalappasiddharUvAiguNa-samudayANaMdiyaloyaNuppalA uppalA nAma samaNovAsiyA bhAriyA, tIe samaM tivaggasAraM jIvaloyasuhamaNuhavaMtassa tassa vaikkaMto koi kAlo, asthi ya tIe ceva sAvatthIe purIe vatthavvo sayagotti bIyanAmo tasseva saMkhassa samANadhaNakaNayAivihavo sAhammiotti paramapIIThANaM nIsesasAvagaguNasamaNNio pokkhalI nAma sAvao, For Personal & Private Use Only Jain Educaternational doSaguNadvAre gA. 114 115 zaMkha kathAnakaM // 250 // library.org Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: pU. deva. vR. yazo / / 251 / / / tesiM ca paropparaM paramapIIsaMjuyANaM kayAi baMdhamokkhacitAvAvaDANaM kayAi saMsArasarUvaviyArarayANaM kayAi dANAicaubbheyadhammakammAsevaNarayANaM vaccaMtesu divasesu tIse ceva nayarIe uttarapuratthime disIbhAe koTTayAbhihANe ceie samosaDho aNNayA sAhusahassaparivAro gAmANugAmaM vihArakkameNa viharaMto bhagavaM mahAvIratitthayaro, raie surehiM divvasamavasaraNe uvaviTThe tiloyabaMdhuMmi niviTTAsu jahAsuhaM sayalaparisAsu viNNAtatavvaiyarA samAgayA mahAriddhisamudaeNaM bhagavao vaMdaNavaDiYAe te dovi saMkhasayaganAmadheyA sAvayA, etyaMtaraMmi patthuyA paramesareNa dhammakahA, aviya- bho bho jaNA ! jassa nimittaM ajjeha iha saMsAre sAvayetavittharaM vitthAreha bahupAvakAraNe mahAraMbhe AraMbheha mittanAisayaNasaMbaMdhiloyANa vivihovayAre avayAreha pariNayaNAivicittUsavavavahAre taMpi hayasarIraM vijjucchaDADovacaMcalaM na viveijaNANaM jaNei maNapi AsAbaMdhaM, aviya jassa kaeNa dhaNAi maNaharadArAI tahaya mittAiM / ajjeha taM sarIraM vijjuvilAso vva aicaDulaM ||1|| tahA-visayA jayammi kassa va, na vallahA hojja maNaharA ettha / aNNAyamaccudhADI savvaharA jai na hu paDejjA // 2 // kiMcapajjaliyasihisihADovabhIsaNe saNasaNataasipatte / nivaDaMtakuMtamoggaratisUlabANohaduhajaNae || 3 || paramAhammiyasurakayaveuvviyabhImarUvatAsaNae aMdhAriyadisiyakke kajjalakAleNa timireNa // 4 // pasaraMtadurabhigaMdhe vasasoNiyapavahajAyacikkhalle / neraiya karuNavirasA bohasaMjaNiyauvve ||5|| eyArisaMmi narae nivaDaMtANaM piyAhi ruiraahiN| raNajhaNiraneurAhiM rasaNAravamuhalagamaNAhiM || 6 || kiM kIrai paritANaM ?, maNapi jIvANa kiM ca vihaveNaM / kalahoyakaNayarayaNohamAibahurUvasAreNa ? // 7 // kiM vA siNehaghaNanibbharehiM sayaNehiM mittakaliehiM ? | ahavA bAhubaleNaM aribalabhuyadappadalaNeNaM ||8|| jaha narae taha tiriyattaNe'vi vivihajammamaraNadukkhehiM / taviyANa natthi saraNaM jiyANa dhaNadAramAIhiM // 9 // tahA hi-jaiyA garuyAyavasalilapUrasIyAijaNiyadukkhehiM / tiriyabhavaMmi kilissaMti pANiNo taiya kiM tANaM ? // 10 // evaM maNuyabhavaMmivi macchiyamAyaMgaDuMbamAINaM / uttamajAimaeNaM kulesu jAyaNaM ahamesu || 11|| dAliddarogadohaggasogajaramaraNaveyaNattANaM / katto'vi parattANaM na asthi vitthariyadukkhANaM ||12|| evaM nAUNa jaNA kareha dhammaMmi ceva supayattaM / maraNaMmi samAvaDie jeNa na paridevaNaM kuNaha // 13 // aviya pANavahAIdosANa kAraNaM hoMti ettha jIvANaM / attho kAmo ya tahA to te vajjeha purisatthe || 14 || jao - pANivaheNaM lacchI samajjiyA jehi te hu dukkhANaM / jAyA bhAyaNamiha jalanihi sariyAsahassANaM / / 15 / / nahu kovi vallaho iha navi veso vijjuvilasiyasamAe / aNNuNNapurisasevaNaparAe vesAeN va sirIe // 16 // daMsiyakuDila IhiM katto sokkhaM bhave suhatthIe / bhogehiM bhuyaMgehi va cittaviyArassa heUhiM ? // 17 // jehi jiyA karaNariU vijiyaM sayalaMpi tehi telokkaM / Jain EducatXmational For Personal & Private Use Only // 251 // www.brary.org Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada- vattima.deva. guNe zaMkhakathAnakaM vR. yazo KA // 252 / / iMdiyaniggahaNe cciya tA jaiyavvaM jayatthIhiM / / 18 / / iMdiyavasagA purisA vasavattI hoti sayalaloyassa / AsApAsa'vavaddhA sahati taha'NegadukkhAI zAna / 19 / / kaiyAvi iTThajoge jaMpi suhaM taMpi visayatisiyANaM / na jaNai tattiM pauraMti sumiNasaMjaNiyasaMgaM va / / 20 / / iya riddhINaM bujjhiyamasArayaM tahaya visayasokkhassa / mottUNa ime juttaM kareha tA dhammapurisatthe / / 21 / / evaM nisAmiUNaM bhayavao vayaNaM saMbuddhA bahave pANiNo, paDivaNNA kehivi | savvadhiraI, aNNehi puNa desasaMjamo, avarehi sammattaMti, tato vaMdiUNa bhayavaMtaM samuTThiyA parisA, tevi saMkhasayagasAvagA soUNa titthayaradesaNaM tuTThamANasA paramabhattIe abhivaMdiUNa jiNaM jahAgayaM paDigayA, taMmi ya diNe pakkhiyapaDikamaNaM sAhUNaM, tao saMkheNa sayagAisammuhaM saMlanaM, jahA ajja sAhUNaM pakkhiyaM, paraM amhehiM posahavayaM na gahiyaM, teNa viulaM asaNapANakhAimasAimaM karAveUNa tubbhehiM ceva saha ajja bhoyaNaM kAyavvaM, tato sayageNa bhaNiyaM-jai evaM tA mama ceva gehe tubbhe eha jeNa ahameva sAhammiyavacchallaM karemi; paDivaNNaM saMkheNa, gayA sayaM sayamAvAsaM, gaMtUNa sayageNa gihaM kAriyaM aTThArasavaMjaNAulaM aNeyabhakkhabhojjapeyatAMbUlasajjasaMjuyaM suviulamAhArajAyaM, saMkho'vi niyayAvAsamaNupatto ciMtei-neyaM suMdaraM kayaM, jaM mae sayagassa purao taggihe bhoyaNamabbhuvagayaM, jao ajja pakkhasaMdhI eyaMmi ya diNe aNNayAvi amhe posahakaraNapuvvaM posahasAlAe ciTThAmo, tA ajjaMpi mae savisesa dhammANuTThANapareNa egAgiNA gahiyaposaheNa posahasAlAe ThAyav, tato pucchiyA uppalA, tIevi bhaNiyaM-sAmi ! imaM ceva juttaM, tao so ummukkamaNisuvaNNavatthAlaMkArAivittharo gao posahasAlaM, paDivajjiUNa cauvvihaM savvaposahaM ciTThai pasatthajjhANovagao / io ya sayago bhoyaNasamae jAe jAva na pAsai samAgayaM saMkhaM tasseva gihaM patto tAva tao uppAlaM bhaNai-sussAvie ! kahiM gao saMkho ?, tIe bhaNiyaMposahasAlAe, tao so'vi patto tahiM, diTTho muNivva pasatthajjhANovagao saMkho, paviTTho nisIhiyApurassaraM paDikkamaNaM iriyAvahiyaM Aloiya gamaNAgamaNAe nimaMtei vaMdiUNa, jahA eha tubbhe aikkamei bhoyaNavelA, tao saMkheNa bhaNiyaM-na me kappai ajja evaM kAuM paDivaNNasavvaposahassa, tao nAUNa tavvaiyaraM gao imo sagiha, samaM aNNehiM sAhammiehi bhutto bhoyaNaM, saMkhassa vicittadhammavAvAraparAyaNassa'ikkaMto vAsaro, etyaMtaraMmi asthagirisiharAvalaMbI saMvutto divasayaro, tao ki hoiuM pavattaM bhuyaNe?, aviya-aliNo nibaddharAyA mottuM maulaMtakamalasaMDAI / vaccaMti viyasiya kumuyamahava maliNA na thirapemmA // 1 // arayaM va sappahe dappaNevva diThi khivaMti ravibiMbe / vallahagharUsuyAo kayasiMgArAo taruNIo / / 2 / / aruNaravikiraNaraMjiyagirisiharAI samuNNayAi thaa| uttattakaNayamaiyAiM merusiMgAI va sahati / / 3 / / AsannavirahasaMkAravihuttanihittanayaNavattAI / jAyAI // 252 // Jain Educxxernational For Personal & Private Use Only wilMasbrary.org Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 253 // guruyauvveyabhAyaNaM cakkamihuNAI // 4 // ekkaM muNAlanAlaM gahiyaM caMcUhi cakkamihaNeNaM / tacchiddaNNoNNAhiyapavesaNatthaM ca virahabhayA / / 5 / / nAsiyanIsesatamo viiNNasohovi sayalabhuvaNassa / sUrovi jAi atthaM avaresuM kA thirattA sA ? // 6 / / aha vijjupuMjasacchahaniyateyAruNiyaavarajalahijalo / mayaNaMgaNaMmi bahalo saMjhArAo samucchalio // 7|| maliNe uvveyaNae jaNassa timiraMmi samuhamitaMmi / kaha thirarAo kIrau saMjhAe ruirarUvAe ? / / 8 / / saMjhAsahIvioe disANa vayaNAi nimmalAiMpi / soeNava sAmAI kayAiM aibahalatimireNa / / 9 / / nIlapaDeNava sayalaM samotthayaM mahiyalaMpi saMjAyaM / saMtamasapUrapUriyamavahiyaninnannayavibhAgaM / / 10 / / pasaraMtabahalagaMdhANusArao leti surahikusumesu / ghaNatimiracchAiyaloyaNAvi caMcariyasaMghAyA / / 11 / / khaNametteNa ya caMdo vammaharajjabhiseyakalaso bva / uvaThavio puvvadisAvahUe~ joNhAjalAuNNo // 12 // taha nimmalAvi kiraNA sasissa virahaDhuyANa taruNINaM na suhAi ahava savvassa suhayaro na khalu savvo'vi / / 13 / / evaM ca nibbhare kAmiyaNamaNahare payaTTe paosasamaye so saMkhasAvao nivvattiyadevavaMdaNAiAvassayakicco kAUNa jAmiNIjAmadugaM jAva sajjhAyaM sudakkhujAgariyaM jAgaramANo imaM ciMtiuM payatto-jAe pabhAyasamae jAva na gaMtUNa vaMdio viiro| tAva na posahameyaM pAreuM kappae majjha / / 1 / / itthaM ca pasatthajhANovagayassa kameNa volINA rayaNI, parigaliyatAratArayaniyarakusumasamiddhissa tuMgagayaNaMgaNatarussa paripakkaphalaM piva pacchimadisAdIhasAhAe laMbiuM pavittaM sasimaMDalaM, samullasiyA puvvadisAe aruNacchAyA, taraNikiraNasaMphAsaviyasamANakamalamaulamAlAmayaraMdabiMdusaMdohAvahArANusAralaggacaMcarIyakuDiyabhIuvvamaMdamaMdasaMcArI rayaNisamayasamAlaggagADhasurayasaMgAmasamakilaMtakAmiNIseyasalilAvahArI pasario sisirapahAo ya mAruo, eyaMmi aMtare vihiyapAhAuyasaMjhAvassao niggaMtUNa posahasAlAo jahA mahAmuNI tahA paMcasamiyAiuvautto gao bhagavao mahAvIrassa vaMdaNatthaM koTTayaceiyaM saMkhasAvao, diTTho tiloyabaMdhu pamoyabharanibbharayAe payaTTajalavAhavUrijjamANaloyaNeNa papphullavayaNakamaleNa ya tipayAhiNApuvvaM vaMdio bhAvasAraM, thouM ca pavatto, aviya-jaya sayalabhuvaNabaMdhava ! jaya karuNAmayarasohasariNAha ! / jaya siddhatthanarAhivatisalAdevINa kayaharisa ? // 1 // jaya jammaNhavaNacAliyasuragirikayagaruyaharicamakkAra ! / jaya K8 bAlakAlamuTTippahAraavahariyasuradappa? / / 2 / / jaya suravarapucchiyasahasatthavitthArakahiyaparamattha ! / jaya cattasayalasaMsArasaMga ! saMgahiyapavvajja? / / 3 / / jaya kuviyasurAhivamukkavajjasaMgabhIyacamarakayarakkha ? / jaya jiyasaMgamayAmara ! jaya jaya uppaNNavaranANa ? // 4 // iha jammaNamaraNaparaMparANa // 253 // naratiriyanArayasuresu / niviNNo jaya vacchala ! nesu marma sivapuri vIra ! / / 5 / / tato paNamiUNa sesaevi goyamAimuNivare uvaviThTho uciyamahIvaDe, KSA For Personal & Private Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada io ya sayagAisamaNovAsayA pabhAe ceva NhAyA kayabalikammA samAgayA tattheva titthayaravaMdaNatthaM, titthayaraM vaMdiUNa nisaNNA joggabhUmIe, etthaMtaraMmi vRttiH mU.deva. > paNAmapuvvaM nivesiUNa kamalamaulasamamaMjalipuDaM bhAlayale bhaNiyaM saMkheNa bhayavaM ! kohavasaTTe jIve ki baMdhaI kiM ciNAi ?, Aha jiNoAuvajjAo vR. yazo / / 254 / / satta kammapayaDIo bho saMkhA ! // 1 // evaM mANavasaTTe pucchA mAyAeN tahaya lobhe y| savvattha uttaraM eyameva bhaNiyaM jiNideNaM // 2 // tAhe puTTho sAmI sayagAIhiM jahA imo saMkho / hIlaI amhe kallaM jaM na kao posaho teNa // 3 // sAmiNA bhaNiyaM-neyamatthi, piyadhammo daDhadhammo jAgario taha sudakkhujAgariyaM / eso tA mA niMdaha eyamasabbhUyabhaNaNeNaM // 4 // tattheva tao pucchA goyamasAmissa kaivihA bhaMte ! / jAgariyA pannattA !, tivihaM taM Aha titthayaro ||5|| buddhAbuddhasudakkhUbheeNaM tattha buddhajAgariyA / jA kevalassa sayauvauttabhAvassa hoi ThiI || 6 || bIyA micchAddiTTINabuddhatattattao pattANaM / niddAvimokkhaNA taiya hoi puNa sammadiTThINaM // 7 // tecciya jeNa sudakkhA sudhammacitAparA tao te'vi / bhIyamaNA taM souM khAmaMti puNo puNo saMkhaM ||8|| egaTThA |pasiNAI pucchaMtaTThAi AiyaMti tahA / eyattho aTThapae uttararUve pageNhaMti || 9 || pasiNAi pucchio jANa sAhaI jiNavaro mahAvIro / vaccaMti tao gehaM vaMdittu puNovi jiNacaMdaM // 10 // goyamasAmIvi puNo bhaNai jiNaM vaMdiUNa nAha ! imo / pavvaihi kiM saMkho agAravAsaM pariccaiuM ? ||11|| titthayareNa ya bhaNiyaM-goyama ! na pavvaissai kevalameso pabhUyavarisAI / pAliyasAvagadhammo, saMpatte kAlamAsaMmi // 12 // kAlaM kAuM vihiNA, sohamme hoiuM suratteNa / tatto cuo samANo mahAvidehami sijjhihii // 13 // zaGkhakathAnakaM samAptam // AnandakathAnakaM tu-atthi iheva bharahavAse vAsavapuraM piva vibuhamaNasaMtosajaNayaM jaNayAiviNayappahANapaurajaNAhiTThiyaM ThiyanANAiguNasusAhujaNajjhANakuMtaggabhiNNamayaNadaMsaNuppannasoyabharavihuraraipalAvANukArisuvvamANabhavaNavAvIvihArihArihaMsasArasAisauNasaMghAyakayakolAhalaM lAhaladdhappasiddhisuddhavavahAravavaharaMtavidattasaMpayA payANasamuvajjiyAsamuddatapavarakittivittharAlaMkariyapauravANiyaM vANiyagAmaM nAma nayaraM, jaM sabAlAyavaMva kaNayasilAviNimmiyajiNabhavaNabhittipasaratapahAjAleNa harisaddalaM (saddhaNuM ) va iMdanIlamahAnIlamaragayAimaNighaDiyajiNidamahApaDimApayaTTakiraNamAlAhi surarAyadhaNuhasahassasaMjuyaM va ravirahaturaMgamaggAvahArituMgadevaharayasiharasaMThiyavicittarayaNanissaraMtamaUhasaMghAehiM, avi ya-jattha nisAsuvi ramaNIyaramaNiAbharaNamaNihayatamAsu / vihaDaMti na diNabuddhIe gehavAvIsu cakkAI ||1|| tatthAsi nisiyakarAlakaravAlappahArapahayavairivAraNadhaDAkuMbhayaDucchAlayabahalamuttAhalacacciyasaMgAmabhUmimaMDalo bhUmimaMDalappasiddhamAhappasattusAmaMtAparAjio jiyasattU nAma naravaI, sayalaMte urappahANA Jain Educaternational For Personal & Private Use Only guNadvAre AnaMdakathAnakaM | / / 254 / / www.brary.org Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KOS navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 255 // pahANarUvalAvaNNasohaggAiguNasamudayadhAriNI dhAriNI nAma tassa mahAdevI, tattheva ya vesamaNovva dhaNeNaM taraNivva sarIradittayAe caMdovva somatteNaM jalahivva gaMbhIrabhAveNa selesovva thirattaguNeNa mANaNijjo jaNassa aparibhavaNijjo khalavaggassa accaNijjo laliyalAvaNNAiguNAlaMkiyalIlAvaInayaNanIluppalANaM aparimiyacAyabhoyavilAsappamuhaguNajaNiyasayalajaNANaMdo ANaMdo nAma gAhAvaI parivasai,-tassa ya hiraNNakoDI cattAri kalaMtaraMmi vaTuMti / cattAri nihANagayA, cattAri pavittharapauttA // 1 / / cattArI ya govaggA vagge vagge ya dasadasasahassA / so ceva pucchaNijjo jaNassa kajjesu bahuesu / / 2 / / so ceva meDhibhUo pamANabhUo ya tuMbabhUo ya / niyayakuDuMbassavi sayalakajjavaTTAvao taha ya / / 3 / / aviya sahAveNa ceva jo-karuNApahANahiyao, puvvAbhAsI piyaMvao dakkho / gurudevapUyaNarao parovayArI ruirarUvo // 4 / / tassa ya raMbhavva surAhivassa gorivva tiuradahaNassa / nAmeNa sivANaMdA, Asi piyA'NuvamalAyaNNA / / 5 / / nimmalasIlAharaNA asarisarUvA guNagaNoveyA / saddhammakammanimmalajalohaniddhoyapAvamalA / / 6 / / tIe saha paMcappayAraM maNuyaloyasAra tassa visayasuhamaNuhavaMtassa aikkaMto koi kAlo / io ya tasseva nayarassa uttarapurasthime disIbhAe asthi dUipalAsaM nAma ceiyaM, | tattha'NNayA surAsurasiddhagaMdhavvajakkhAidevanikAyanAyagehiM thuvvamANo pasariyapahANasukkajjhANahavvavAhaniddaDDapAyakammasamubbhUyakevalaNNANo surakayakaNayamayanavanavasaMkhakamalaviNivesiyapAyapaMkerUho viyAsayaMto vivihajaNavaesu bhaviyaloyapaumasaMDe samAgao mahAvIratitthayaro, ANaMdiyA tannayaranivAsiNo loyA, samAgayA jiNacalaNaMtiyaM, etthaMtaraMmi vaddhAvio tanniuttacarapurisehiM jiyasattU rAyA, so ya takkhaNaMmi ceva samuTThiUNAsaNAo garuyabhattijAyadehabahalapulaubbheo sahAmajjha eva sattaTThapayAiM aNusariUNa jiNAbhimuho namo namo bhagavao mahAvIrasAmipAyANaMti bhaNaMto dharaNinamiyajANuktimago paNamiUNa bhayavaMtaM puNo ThAUNa sayaMmi sIhAsaNe dAviUNa vaddhAvayapurisassa dINArANaM addhaterasa lakkhe kArAviUNa niyapurAo Arabbha jAva dUipalAsaceiyaM mayaraMdagaMdhaluddhAlimAlAmaNoharijhaGkArabahiriyadisAvivaraM kusumovayAraM nimmAviUNa uddhapasaraMtarayaNakiraNAvalIbhAsurAo tuMgatoraNamAlAo dharAviUNa maNikaNayakalahoyamayAI vivihamaMgalakalase virayAviUNa ThANaThANesu pavaNapaholaMtarattAsoyAipallavacaMdaNamAlAo calio vaMdaNatthaM bhayavao sayalasAmaMtAibalasamanio saMteurapurapariyaNo, patto samosaraNabhUmi, jIe gayaNayalavimalaphalihasilAsaMcayaraiyamAjoyaNaparimaMDalaM virAyae paumarAyamaNimaMDiyaM koTTimucchaMgaM, aviya-viuNiyadiNayarakiraNAI jattha raiyAiM devanivaheNa / rehati rayaNakaMcaNaruppayapAyAravalayAiM // 1 // caMcariyakalayalAravamuhalo | bhaviyANa dUrasariyANaM / hakkAraNujjuo iva suraraio jattha kaMkellI / / 2 / / raiyaM ca tassa mUle sohai karajAlabaddhaparivesaM / jattha // 255 // Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only wwURJorary.org Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: pU. deva. vR. yazo / / 256 / / bahuvaNNaruiruirarayaNasIhAsaNacaukkaM ||3|| gayaNaMgaNaMmi jayaduMduhIo navajalayagahiranAyAo / jattha'ibhatIe pavAiyAo tuTThehiM tiyasehiM ||4|| pisuNiyatihuyaNAsupahuttaNAiM dhariyAi jiNavarassuvariM / tiNi ya siyAyavattAiM jastha rehaMti divvAI || 5 || iya kittiyaM ca kIrau vaNNaNayaM samavasaraNabhUmIe ? / raiUNa jaM sayaM ciya amarAvihu vimyaM pattA ||6|| tao taM daTThaNa paramavimhao phullaloyaNeNa pavisiUNa tayabbhaMtaraM kayajiNapayakkhiNAtieNa rAiNA paNamio bhAvasAraM titthayaro, etthaMrataMmi ANaMdagAhAvaIva mahayA vibhUIe samAgao bhagavao vaMdaNavaDiyAe, vaMdiUNa bhayavaMtaM niviTTho jahoiyaTThANaMmi, tayaNaMtaraM ca sivapurIpayaTTabhaviyaloyamaggappayAsaNatthaM tADAviyapayANamaMgalapaDahasaddANukAriNA mahuragaMbhIreNa sareNa pAraddhA bhayavayA dhammadesaNA, aviya caiUNa mohaniddaM sAsayakajjujjayAjaNA! hoha / ghaDiyA chaleNa Auyadalassa tuTTaMti khaMDAI ||1|| heyAheyavibhAgaM agammagammAiM jeNa no muNai / jAgaramANo'vi jaNo samotthao mohaniddAe || 2 || vihaDaMti dhaNAI susaMciyAiM vihaDaMti baMdhavA niddhA / vihaDai savvaM annaMpi mottumekkaM jae dhammaM || 3|| socciya sAsayakajjassa sAhao bIyamaMkurasseva / ninnAsiyasayala ho saMpAiyasokkhasaMghAo ||4|| tahAhi-dosovaramasarUvo dhammo jIvassa ceva esa guNo / dosA pANivahAI taTuvarame savvasaMvaraNaM // 5 // tammi ya na kammabaMdho hoi navo jaM ca puvvabaddhati / taM suddhajhANatavabhAvaNAhiM nAsei savvaMpi || 6 || evaM ca sAsayakajjaM mokkho so'vi ya jIvassa ceva pajjAo / nIsesakammavigame niyarUvAvaTThiyasarUvo / / 7 / / niyarUvaM puNa jIvassa'NaMtanANaM ca'NaMtasokkhaM ca / viriyamaNaMtaM daMsaNamaNatayaM na u abhAvo taM ||8|| jAva ya na'jjavi eso jAyai jIvassa tAva sokkhAI / saMsAriyAI sugaIsu havaMti na kugaidukhAI // 9 // jaiyA ya ahakkhAyaM savvavisuddhaM khu savvasaMvaraNaM / taiyA sAsayasokkho hohI mokkho na saMdeho // 10 // tA savvasaMvare cciya samujjamaM kuNaha bho jaNA ! mottuM / saMsAravittharamamuM nirayAiduhohasaMjaNayaM // 11 // evaM nisAmiUNa saMbuddhA bahave pANiNo, jAyA savvasaMvarasamujjayA, tao paNAmapuvvaM matthae aMjali kAuM bhaNiyamANaMdagAhAvaiNA-jA savvasaMvaraM muNivariMda ! kAuM na hojja sAmatthI / kiM tassa parittANaM havejja amhArisassa bhave ? ||12|| bhayavayA bhaNiyaM-jo savvasaMvaraM na hu karei so desasaMvaraM kujjA / bArasavihapaMcANuvvayAi gihadhammarUvaM tu ||13|| tAo cciya saMsAre hojja parittA vicittacittANaM / narayAiduggaIvAraNami jaM so'vi susamattho ||14|| so ceva savvasaMvaraheUvi havejja payarisaM patto / jatto sAsayasukkhaM lahejja mokkhaM nirAsaMso ||15|| ANaMdeNa bhaNiyaM jai evaM tA ahaM tumhamaMtie imaM ceva desasaMvaraM pavajjAmi, bhayavayA bhaNiyaM - ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdhaM karehi, tao duvihaM tiviheNa paccakkhAyAiM For Personal & Private Use Only Jain EducInternational guNadvAre AnaMdakathAnakaM // 256 // helibrary.org Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo / / 257 / / thUlapANAivAyathUlamusAvAyathUlAdattAdANAI, pavaNNo sadArasaMtosa, sadAre'vi sivANaMdaM mottu aNNassa kao jAvajjIvaM parihAro, gahiyamicchAparimANaM 8 jahA duvAlasa koDIo hiraNNassa cattAlIsa sahassA govaggANaM paMca 2 sayAI halasagaDabohitthANaM iccemavAi mottuM aNNassa jAvajjIvaM niyamo, evaM paMcANuvvayAiM paDivajjiUNa gahiyAI satta sikkhAvayAI jahAsattIe, pariyANayAI savvesipi vayANaM sammattamUlANa duvihapariNAevi aiyAraTThANAI, aNNe'vi abbhUvagayA vicittA abhiggahA, tao vaMdiUNa bhAvasAraM titthayaraM titthayarappaNIyadhammasaMpattIe attANaM bahu mannamANo gao niyagehaM, sAhiyaM sivANaMdAe jahA paDivajjio ajja me bhayavao mahAvIrassa sayAse sammattamUlo paMcANuvvayasattasikkhAvaio sAvagadhammo, tIe bhaNiyaM-jai eva tA ahaMpi paDivajjAmi eyaM, tao teNa abbhuNuNNAyA mahayA vicchaDreNa gayA bhagavao samIve, tIe'vi paDivajjio taheva tiloyabandhupAyamUle dhammadesaNAsuNaNapuvvaM sAvagadhammo, paNamiUNa jiNaM gayA niyAvAsaMmi / itthaMtaraMmi goyamasAmiNA abhivaMdiUNa titthesaraM bhaNiaM, jahA-ANaMde samaNovAsae iheva bhave tumha samIve paDivajjihI sAhudhammaM ?, bhayavayA bhaNiyaM-na, kiMtu imeNa ceva mama samIve patteNa samaNovAsagapariyAeNa vIsaM varisANi ciTThittA samAhIe kAlamAse kAlaM kAuM sohammakappavattiaruNavimANe caupaliovamAU devo hohI, tao cuo mahAvidehe sijjhihI / io ya-ANaMdasAvayassa sidagAMgA sAviyAe saddhi sAvagadhammAbAhAe buhajaNapasaMsaNijjaM visayasuhamaNuhavaMtassa aikkaMtAI coddasa varisAI,-paNNarasame ya varise kayAi rayaNIe cArabhajAmi / jAyA imassa ciMtA jahA mamaM jeTThaputami / / 1 / / khiviuM kuDuMbabhAraM posahasAlAe ThAiuM juttaM / kollAyasannivese sanAigihamajjharaiyAe / / 2 / / tao pabhAyasamae kAUNa savvaMpi jahAciMtiyaM tasseva vANiyagAmassa nAidare uttarapuracchimadisAvattikollAgasannivesavAsiniyasa-yaNAigihamajhaMkAriyaM paviTTho posahasAlaM, tattha daMsaNAiyAo ekkArasavi paDimAo jahAvihi kameNa phAsiyAo, pacchA ADhattA vIsaime varise mAraNatiyasaMlehaNA, tIe / jhosiyasarIrassa pasatthajjhavasANalesApariNAmassa kayAi samuppaNNamohiNANaM, teNa ya-sohammaM jAvuDDa disAsu tisu tiriyamuyahimajhaM jA / heTThA loluyanarayaM uttarao jAva himavaMtaM / / 3 / / so pAsiuM payatto eyami ya aMtare mahAvIro / tattheva viharamANo samosaDho bAhirujjANe / / 4 / / na sakkei / ya bhayavao gaMtuM vaMdaNatthaM ANaMdo, tao ya kayAI-bhikkhadvAe~ paviTTha goyamasAmi bhaNei ANaMdo / bhayavamaNuggahaha mamaM jeNa vaMdAmi te pAe / / 5 / / taM souM vaMdAvai sigdhaM tattheva goyamo gaMtuM / vaMdittA ANaMdo pucchai ohI gihatthassa / / 6 / / ki jAyai emANo? bhaNai tao goyamo havai kiM tu / // 257 // nahu emANo tAhe, vippADavattIe~ jAyAe / / 7 / / bhaNiyaM ANaMdeNaM goyama ! pucchejja jiNavaraM vIraM / mA kuNa vippaDivattiM amhaM tumhaM ca sa pamANaM / / 8 / / For Personal Private Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: pU. deva. vR. yazo / / 258 / / tao bhikkhAniyatteNa pucchio goyamasAmiNA mahAvIro bhayavaM ! ohiNNANaparimANe kiM ANaMdo asabbhUyavAiti maM khAmeu ? ahaM vA ANaMda khAmemi ?, paramesareNa bhaNiyaM khAmasu gaMtuM ANaMdasAvayaM tujjha ettha aiyAro / goyama ! jAo vivarIyaohiparimANakahaNeNa || 1|| to takkhaNaMmi ANaMdakhAmaNaM kuNai goyamo gaMtuM / ANaMdo'vihu vihiyANasaNo patto surAvAsaM // 2 // AnandakathAnakaM samAptaM etacca vistarata upAsakadazAGge adhunA'syaiva vratasya yatanocyate jahasattIe u tavaM karei pahANAi parimiyaM ceva / diya baMbhayAri rattiM miyaM ca vAvArasaMkhevaM // 116 // zaktiH sAmarthyaM tasyA anatikramo yathAzakti tena kimityAha- 'tapaH' anazanAdirUpaM karoti' nirvarttayati, 'tuH' pUraNe, bhAvArthastvayambahvI stokA vA yAvatI tapaH karaNe zaktistasyA anullaGghanenAnazanAyAmAmlAdi vidadhAti, tathA 'snAnaM' zaucaM tadAdiryasya vilepanAdestatsnAnAdi tacca 'parimitaM' parimANavat karoti cakArAdyAtanayA ca bhUprekSaNajalagAlanAdilakSaNayA, yaduktaM "bhUmIpehaNajalachANaNAi jayaNA u hou pahANaMmi / " evakAro'vadhAraNe'parimitAdi vyavacchedArtha:, tathA 'divA' divase brahmacArI 'rAtrau' rajanyAM 'mitaM ca' saGkSiptaM ca praharAdimAnena gaNDapIlApUtiniSkAzanamivAbrahmAsevanaM karotiti prastAvAdgamyate, tathA vyApArA-gRhahaTTAdisatkAzceSTAvizeSAH teSAM saGkSepaNaM saGkSepaH samAsastaM karotIti varttate, iha ca 'jahasattIe u tavaM karei' ityanenAhArapauSadhasya 'pahANAraM parimiyaM ceve' tyanena ca zarIrasatkArapoSadhasya 'diya baMbhayAri ratti miyaM cA' nena tu brahmacaryapauSadhasya 'vAvArasaMkheva'- metena cAvyApArapoSadhasya yatanA pratipAditA, iyaM ca pauSadhe'gRhIte'pi gAthAnirdiSTavidhinA varttamAnasya bhavatIti gAthArtha: / / pauSadhAticArA idAnImabhidhIyante bhAvanA aticA rAzca gA. 116 117 saMthAra thaMDile'vi ya appaDilehApamajjie do do / sammaM ca aNaNupAlaNamaDyAre paMca vajjejjA / / 117 / / saMstIryate - svApArthamAstIryata iti saMstAraH sa ca sthaNDilAni ca kAyikoccArabhUmayaH saMstArasthaNDilaM, samAhAratvAdekavacanaM tasmin saMstArassthaNDile 'apice' tyanena pIThakAdyapi sUcyate, tatra kimityAha- apratyupekSApramArjite dvau dvAvaticArau bhavata iti gamyate, pratyupekSaNaM pratyupekSAcakSurnirIkSaNaM na vidyate sA yatra tadapratyupekSaM taccApramArjitaM ca vastrAJcalAdinA'kRtapramArjanamapratyupekSApramArjitaM tasmin apratyupekSApramArjite, anena ca. duSpratyupekSaduSpramArjite'pIti draSTavyaM saMstArapadaM ca zayyApadopalakSaNaM tena zayyA vasatiH saMstArakazca yatra supyate athavA sarvAGgikI zayyA arddhatRtIyahastamAtraH | // 258 // For Personal & Private Use Only Jain Educat Memnational www.brary.org Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 259 / / saMstArakastasmin dvaye'pi apratyupekSe duSpratyupekSe vA sati niSadanAdi kurvata eko'ticAraH, apramArjitaduSpramArjite vA'sminneva dvitIyaH, sthaNDile'pyevaM KA dvAvaticArau, sarve'pi militAzcatvAraH, duSpratyupekSitaM yaccakSuSA'ddhanirIkSitAdi kriyate, duSpramArjitaM ca vastrAJcalAdinA nyUnAdhikabhAvena pramArjitaM, bahi:sthaNDilabhUsaGkhyA ca caturviMzatyadhikasahasramaGkato'pi 1024, tathA coktam-"aNavAyamasaMloe 1, parassa'NuvaghAie 2 / same 3 ajjhusire 4 yAvi, acirakAlakayaMmi ya 5 // 1 // vicchiNNe 6 dUramogADhe 7, nAsaNNe 8 bilavajjie 9 / tasapANabIyahie 10, uccArAINi vosire // 2 // " etaizca dazabhiH padairekAdisaMyogena yathoktA saGkhyA pUryate, taduktam-"ekkagadugativagacauro paMcagachassattaaTThanavadasagaM / saMyogA kAyavvA dasahi sahasso cauvvIso // 1 // " ti, tathA 'samyak' avaiparItyena 'ananupAlanaM' akaraNaM, tacca paJcamo'ticAraH, cakArasya samyagananupAlanaM cetyatra vyavahitasambandhAd, etAnaticArAn paJca 'varjayet' pariharet, pauSadhavatasyeti prastAvAd gmyte| na ca svamanISikayA vyAkhyAtA ete, yaduktaM niyuktikRtA-"posahovavAsassa samaNovAsaeNaM ime paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA, taMjahAappaDilehiyaduppaDilehiyasejjAsaMthArae 1 apamajjiyaduppamajjiyasejjAsaMthArae 2 appaDilehiyaduppaDilehiyauccArapAsavaNabhUmI 3 apamajjiyadupamajjiyauccArapAsavaNabhUmI 4 posahovavAsassa samma aNaNupAlaNayatti," iha ca vRddhoktA sAmAcArI-kRtapauSadho nApratyupekSitaM duSpratyupekSitaM zayyAsaMstArakaM pauSadhazAlAM vA sevate, darbhavastraM vA bhUmyAM saMstRNAti, kAyikAbhUmezcAgata: punarapi saMstArakaM pratyupekSate, anyathA'ticAra: syAt, evaM - pIThakAdiSvapi vibhASeti, ete ca catvAro'ticArAH sarvato'vyApArapauSadha eva bhavanti, paJcamastvAhArapauSadhAdInAM sarveSAmapIti, aticAratA cAdyAnAM caturNA pratItaiva, paJcamasya tUpadarzyate-kRtapauSadho'sthiracitta: sannAhAre tAvatsarvamAhAraM taddezaM vA prArthayate, dvitIyadivase vA''tmArthamAdaraM kArayati, zarIrasatkAre zarIramudvarttayati, daMSTrike kezAn romANi vA zRGgArAbhiprAyeNa saMsthApayati, dAhe vA zarIraM siJcati, brahmacarye tvaihalaukikAn pAralaukikAn / vA bhogAn prArthayate, zabdAdIn vA'bhilaSati, brahmacaryapauSadha: kadA pUrNo bhaviSyati, tyAjitA brahmacaryeNeti vA cintayati, avyApAre sAvadyAni | vyApArayati, kRtamakRtaM vA cintayatItyevaM paJcAticAravizuddho'yamanupAlanIya iti gAthAbhAvArtha: / / bhaGgadvAramito'bhidhIyateuvasaggaparisahadAruNehi kammodaehiM nAsejjA / rayaNaM va posahaM khalu aikkamAIhiM dosehiM / / 118 // // 259 // upasargAzca-divyAdayaH SoDaza parISahAzca-kSudAdayo dvAviMzatirupasargaparISahAstairdAruNA:-raudrA ye te upasargaparISahadAruNAstairupasargaparISahadAruNaiH Jain Educat i onal For Personal & Private Use Only ww.wbrary.org Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada K vRtti:mU.deva. vR. yazo // 26 // kairetairiti cedAha-'atikramAdibhidoSaiH' atikrama: AdireSAM vyatikramAticArAnAcArANAM te tathA taidoSaiH-dUSaNaiH, ihacopasargaparaSaheSu satsu ye'tikramAdayo atithi bhavanti te tadAruNAH, taiH kimityAha-'nAzayet' bhraMzayet pauSadhaM 'khaluH' avadhAraNe, nAzayedevetyatra yojyaH, na kevalamupasargapariSahadAruNaiH, karmodayairvA- saMvibhAgajJAnAvaraNAdyudayarUpairvA'tikramAdibhiH, vAzabdo'trAdhyAhAryaH, atikramAdisvarUpaM cAdhAkarmAGgIkRtyedRzamAgame upavarNitaM, yathA-"AhAkammanimaMtaNa svarUpa paDisuNamANassa'ikkamo hoi| payabheyAi vaikkama gahie taieyaro gtie||||" kimiva nAsayadityAha- ratnamiva' cintAmaNyAdipadArthAmava, gA.120 ayamatra bhAvArtha:-yathA kazcit pramAdI prAptamapi cintAratnAdi pramAdAnAzayati tathA pauSadhamatikramAdidoSairupasargAdidAruNaiH karmodayairvA spheTayatIti gAthArthaH / / bhAvanAdvAramidAnIm uggaM tappaMti tavaM, sarIrasakkAravajjiyA niccaM / nivvAvArA taha baMbhayAri jaiNo namasAmi // 119 / / _ 'ugra' gADhaM 'tapyante' kunti 'tapa:' mAsopavAsAdi ye tAnnamasyAmIti sambandhaH, yattadoH zeSAt, tathA 'zarIrasatkAravarjitA nityaM' KA zarIrasya-dehasya satkAro-rAgabuddhyA'bhyaJjanasnAnAGgarAgAdistena varjitA:- tyaktA 'nityaM' sadA yAvajjIvamityarthaH, tathA 'nirvyApArA:' sAvadhavyApArarahitAH, 'taha' tti sarvapadeSu yojyate tacca yojitameva, tathA 'baMbhayAri' tti brahma-aSTAdazabhedabhinnaM navaguptisanAthaM brahmacaryaM taccaranti-sevante pAlayanti ye te X brahmacAriNaH, atra prAkRtatvAdvibhaktilopaH, ye evaMvidhAstAn 'yatIn' vatino 'namasyAmi' namaskaromi, atra cAhArapauSadhAdInAM caturNAmapi catubhirvizeSaNairugratapazcaraNAdibhi: krameNa bhAvanA dRzyeti gAthArtha: / / uktaM tRtIyaM zikSAvrataM, sAmprataM caturthavratasyAvasara;, tatrApi prathamadvArasyetyatastattAvaducyate sAhUNaM jaM dANaM nAyAgayakappamannapANANaM / so atihisaMvibhAgo saddhAsakkArakamasahio // 120 // jJAnadarzanacAritrairmokSaM sAdhayantIti sAdhavo-yatayastebhya: sAdhubhyo yad 'dAnaM' vitaraNam, atra "chaTThivibhattIe~ bhaNNai cautthI'' ityanena caturthI, keSAM sambandhi dAnamityAha-'nyAyAgatakalpyAnapAnAnAM' nyAyena vaNikkalAdinItyA, natu kSatrakhananAdyapanyAyena, AgatAni-upArjitAni nyAyAgatAni 8 kalpyAni-yatijanocitAni, na tvAdhAkarmAdiduSTatayA'yogyAni, annapAnAni-AhArapAnIyAni, bahuvacanena cAdizabdenevauSadhavastrapAtradigrahaH, karmadhArayasamAsazcAtraivaMkalpyAni ca tAnyannapAnAni ca kalpyAnnapAnAni nyAyAgatAni ca tAni kalpyAnnapAnAni ca tAni tathA teSAM yaddAnaM, tktimityaah-K||260|| jJAnAdiguNasamanvitastithiparvAdinirapekSameva bhojanakAlopasthAyyatithi:, tathA coktam- "tithiparvotsavAH sarve, tyaktA yena mahAtmanA / atithi taM Jain Educati onal For Personal & Private Lise Only wwalisolbrary.org Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. va. yazo // 26 // vijAnIyAccheSamabhyAgataM viduH ||shaa" tasya saMvibhajanaM saMvibhAga:- pura:pazcAtkarmAdidoSarahitapiNDAdidAnamatithisaMvibhAgaH, sa kIdRkSa: ?, ucyate: zraddhAsatkArakramasahita:' zraddhA-bhaktibahumAnarUpA satkAra:-pAdapramArjanAsanapradAnavandanAdipUjA kramo-yadyatraudanAdi prathamaM dIyate tadrUpaH, zraddhAdipadAnAM K ca trayANAM dvandvaH tatastaiH sahito-yukta: zraddhAsatkArakramasahitaH, etasya ca gAthAsUtrasyAyaM bhAvArtha:-iha yadyapyanekadhA dAnamabhihitaM vidyate, yaduktam"AdAnagarvasaGgrahabhayAnukampAtrapopakAraiH syAd / dAnaM dharmAdharmAbhayaizca dazadhA munibhiruditam // 1 // " tathA'pi dharmArtha yaddAnaM tadrUpo'yamatithisaMvibhAgo'nena sUcito, yatastallakSaNamidaM- "yat svayamaduHkhitaM syAnna ca paraduHkhe nimittabhUtamapi / kevalamupagrahakaraM, dharmakRte tad bhaveddeyam // 1 // " ayaM ca yadyapi zrAvakeNa sadA kartavya eva, yaduktaM-"paidiNaM bhattapANeNaM, osaheNa taheva ya / aNuggaheha KA me bhayavaM!, sAvao u nimNte||shaa" gRhapraviSTe ca sAdhAvayaM vidhiryathA-"gihamAgayassa sAhussa AsaNaM niyamaso u dAyavvaM / vaMdiya sayaM ca viyarai ahavA aNNaM davAvei // 1 // Thiyao ciTThae tAva, jAva savvaM payacchiyaM / puNo'vi vaMdaNaM dAuM, bhuMjaI u sayaM gihI // 2 // entassa'NugacchaNayA Thiyassa taha pajjuvAsaNA bhaNiyA / gacchaMtANuvvayaNaM eso sussUsaNAviNao // 3 // " ti, tathA'pi pauSadhopavAsapAraNake'vazyaM sAdhusaMbhave'muM kRtvA bhoktavyam anyadA tvaniyama iti darzanArthaM pauSadhAnantaramabhihita iti gAthArthaH / / bhedo'dhunA'syocyate asaNaM pANaM taha vasthapattabhesajjasejjasaMthAro / atihINa saMvibhAge bheyA aha evamAIyA // 12 // azyata iti azanaM-odanAdi pIyata iti pAnaM-kSIrAzrAvaNasauvIrakadrAkSApAnakAdi, etau dvau bhedau, tathAzabdo bhedAntarasamuccaye, tAnyevAha'vastrapAtrabhaiSajazayyAsaMstAraH' iti, tatra vastraM-vAsa: kAsikAdi pAtram-alAbvAdi bhaiSajaM-trikaTukAdi zayyA-vasati: saMstAra:- kambalyAdilakSaNa:, eteSAM ca zayyAntAnAM dvandve saMstArakazabdena madhyapadalopI tRtIyAtatpuruSaH, sa caivaM-vastrapAtrabhaiSajyazayyAbhi: sahita: saMstAra: vastrapAtrabhaiSajyazayyAsaMstAraH, ete paMca pUrvakAbhyAM saha sapta bhavanti, ete cAzanAdaya: kimityAha-atithisaMvibhAge bhedAH, tatrAtithi ma sarvArambhanivRtyAdiguNapradhAnaM pAtraM, yaduktaM"sarvArambhanivRttastu, svAdhyAyadhyAnatatparaH / virata: sarvapApebhyo, dAntAtmA hyatithirbhavet // 1 // " tasmai saMvibhAgo-dharmArthamazanAdidAnaM, KB tathoktam-"saMyamaguNayuktebhyaH SaDjIvanikAyarakSaNaparebhyaH / paJcendriyaviratebhyaH samitebhyaH paJcasamitiSu ca // 1 / / samatRNamaNimuktebhyo K // 261 // yaddAnaM dIyate supAtrebhyaH / akSayamatulamanantaM, taddAnaM bhavati dharmAya // 2 // " nanvatra ko hetuH yadevaMvidhapAtrebhyo dIyamAnaM dAnamakSayAdiguNaviziSTaM KA For Personal & Private Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: pU. deva. vR. yazo / / 262 / / bhavati ?, brUmo, vidhivizeSAddravyavizeSAddAtRvizeSAtpAtravizeSAcca phalavizeSa iti, itthaM cedamaGgIkarttavyam anyathA - "daMsaNanANacarittaM, tavaviNayaM jattha jattiyaM pAse / jiNapaNNattaM bhattIeN pUyae taM tahAbhAvaM // 1 // " ityetatkalpabhASyoktaM vighaTeta, nahi tatra jinapraNItadarzanAdiguNasamudAyavatpAtrapUjaiva saphaletyetatpratipAditaM, kintu 'jattha jattiyaM pAse' iti vacanAdyathAsaMbhavabhAviguNapUjA'pi phalavizeSaheturbhavatyeva tatazca yatra samuditaguNayogastatra pA pradIyamAnadAnasya mahatphalaM, anyatrApi dAtuH svakIyabhAvavazena viziSTameva phalaM yaduktaM vyavahArabhASye- "nicchayao puNa appe'vi jattha vatyuMmi jAyaI bhAvo / tatto so nijjarao jiNagoyamasIhaAharaNA ||1|| " 'sIha' tti siMhajIvodAharaNAditi, kiJca anukampAdAnasya sarvatra jinairaniSiddhatvAdeva cedamavabudhyate, tasmAtsthitametat-dravyadAtRpAtravidhisAmagryA'kSayAdiguNaM dAnamiti, kimeta eva bhedA utAnye'pi kecana santi ? ucyate, santi, yata Aha granthakRt- 'bhedAH' prakArAH 'athaivamAdikAH' ityevam-uktaprakArA azanAdaya Adayo yeSAM kambala pAdaprocchanakAdInAM ta evamAdaya iti gAthArtha: / / tRtIyadvAram - soUNa adivi hu, kuraMgavarajuNNaseTThimAINaM / phalamiha niraMtarAyassa dANabuddhI suhA hoi // 122 // 'zrutvA' AkarNya, upalakSaNaM caitad dRSTvetyasya, kim ? - phalaM sAdhyaM svargApavargAdirUpaM, kva ? - 'iha' asmin loke pravacane vA, kasya ?'nirantarAyassa' apratyUhasya, 'dAnabuddhi:' vitaraNamatiH 'zubhA' puNyA sukhA vA sukhahetuH 'bhavati' jAyate, kva sati ? 'adatte'pi' avitIrNe'pi, AhArAdAviti zeSaH, keSAmityAha- kuraGgavarajIrNazreSThyAdInAM kuraGgaJca hariNo varajIrNazreSThI ca- pradhAnapurAtanavaNiGmukhyaH tAvAdI yeSAM te tathA teSAM, ayamatra bhAvArtha:-yadyapi tathAvidhasAmagryabhAvAtkathaJcitsAkSAddAnaM na saMpannaM tathA'pIhalaukikaM pAralaukikaM ca dAnaphalaM zrutvA dRSTvA vA nirantarAyasya prANino dAnabuddhirjAyata eveti gAthAsamAsArthaH / / vistarArthaH kathAnakAbhyAmavaseyaH, tatra kuraGgakathAnakamanarthadaNDavrate yatpurA vAsudevacaritamupavarNitaM tatsarvameva tAvatkathanIyaM yAvatkauzAmbava vAsudevo jarAkumArakSipteSutADitaH kathAzeSatAM gato baladevazca saraso jalamAdAya samAgatastaM tathA'vasthamavalokya mUrcchayA patito dharaNItale pratyAgatacetanazca kiyatyA'pi velayA mahAntamunmucya siMhanAdaM yenAyaM madIyabhrAtA vinipAtitaH sa yadi satyameva subhaTastadA dadAtu mama darzanaM, na khalu supte pramatte vyAkule vA praharanti dhIrAH, tannUnaM puruSAdhamaH kazcidasAvityevamuccazabdena pratipAdayan samantato dizazcAvalokayan paryaTya tatpArzvavarttidezaM punaH samAgato For Personal & Private Use Only utpattidvAre kuraMgajI'rNa zreSThinau gA. 122 // 262 // Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavattima.deva. vR. yazo // 263 // govindasamIpaM, gADhamohAcchAditavivekalocanaH pravRttazca pralapituM-hA bhrAta: ! janArdana ! pRthivyAmekavIra ! mAmekAkinamapahAya kva gato'si ?, kiMvA | mamaivaM pralapato'pi vAcaM na dadAsi ?, sampratyeSa puruSottama ! divasakaro'stagirizikharAnusArI varttate, tadutthAya vidhehi sandhyopAsanaM, na hyuttamapuruSA: svapanti sandhyAsamaye, rajanI ceyaM bahalAndhakArA krUrazvApadasaGkalAyAmaTavyAM kathamevaM nigamanIyetyAdi pralapata eva prabhAtA rajaniH, samudgato dinakaraH, tathA'pi yAvannottiSThati haristAvattatsnehamohitamanA baladevastadviyogamanicchannAtmana: skandhe samAropyainaM pravRtto girikAnanavivareSu paryaTituM, atrAntare'tikrAntA asya SaNmAsAH, tato ya: siddhArthanAmA sArathi: pUrvagRhItavrato devIbhUta: so'vadhijJAnenAvalokya tadavasthaM baladevaM tatpratibodhanAya samAgatastaM pradeza, devamAyayA darzito baladevasya parvatavikaTakUTasaGkaTapradezebhya uttaranmahArathaH, sa ca samabhUmimanuprApto gata: zatakhaNDatAM, tatastaM saMdhAtumicchan siddhArthadevo bhaNito baladevena-bho mugdhapuruSa ! ya: tava ratho girigahvarANi vilayAsmin same pathi zatakhaNDIbhUtaH sa kathameSa tvayA sandhIyamAno'pi praguNo bhaviSyati ?, devenoktaM-ya eSa tava bhrAtA anekeSu yuddhazateSu yudhyamAno na mRtaH sa idAnIM yuddhaM vinaiva mRto yadA jIviSyati tadA ratho'pi praguNo KA bhaviSyatItyAdidRSTAntaiH pratyAnItacetano devena svarUpamupadarya prAgvRttAntakathanapUrvakaM pratibodhito baladevastyAjito harikalevaraM, kArito nadIdvayapuline satkAramasya, atrAntare bhagavatA ariSThaneminA vijJAya baladevasya pravrajyAsamayaM preSito vidyAdharazramaNo, dattA tena tasya pravrajyA, tAmAdAya tuGgikAgirizikhare / ghoratapazcaraNaM kartumArabdhaH, eSa prAyeNa ca mAsAnmAsAttRNakASThahArakAdibhyo bhaktapAnaprAptau prANayApanAM karoti, anyadA mAsapAraNakadine bhikSArthaM nagaramekaM X praviSTe tasminnekA kAminI samupArUDhaprauDhayauvanA pAnIyAdAnAyAvaTataTanikaTavartinI tadrupAtizayasamAkSiptamanaskatayA samAsannavartinaM svabAlakamapi rudantamajAnatI ghaTakakarNabhrAntyA tadgalaka eva samAdhAya rajju kUpe prakSeptumArabdhA, samIpavartinA cAnyena sopAlambhaM nirbhaya' virukSAkSaraiAhitA pratibodhaM tyAjitA zvAsAvazeSaM garbharUpaM, ayaM ca vRttAnto jAto dRSTigocaracArI baladevamuneH, viSaNNa eSa manasA-hA dhig virUpaM me rUpaM yaditthaM dRSTamAtramapi strINAM / mohahetutayA'samajasakArayitu, tadidAnI mamedamevocitaM yadvijanAraNyAvasthAnamiti vicintayanneva strIjanAkuleSu grAmanagarAdivasimasthAneSvAhArArthamapi mayA / na praveSTavyamiti ghorAbhigrahaM gRhItvA tata eva sthAnAdanupAttabhikSa eva vinivRttyAnekazazakazUkarakuraGgAdivividhazvApadaniketanaM vanaM viveza, tatrasthasya cAmuSya kadAciddinadazakAtkadAciddinapaJcadazakAdevamAdivyavadhAnena tanmArgAgantRsArthAdibhya: saMpadyate ko'pi kadAcidapyAhAro, jAyate tena prANayApanA, evaM ca gacchatsu keSuciddivaseSu tasya nirvyAjaprazamadhanasya mahAmuneruvIkSaNena prapedire vanacarA api bahavo bhadrakabhAvAdiguNasantati, na kevalaM KA Jain Educat mabonal For Personal Private Use Only www. K rary.org Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRttiHmU.deva. vR. yazo // 264 // kathAnakaM narAstiryaJco'pi, ekazca kuraGgazAva: satatatadavalokanotnakarmatAnavasamudbhUtajAtismaraNo'navaratameva tatsevAcikIrSayA kSaNamapi na mumoca tatpArzvam, api kuraMga ca-gacchati gacchati tiSThati tiSThati cAznAti cAznAti munIndre / bhaktiparIta: sa mRgo nijamitre suhRdivAvyAjaH // 1 / / anyeAzva tasyAmevATavyAM kathAnake nRpAdezena gantrIsamanvita upAttodAttasaMbalaka: prAsAdopayogikASThagrahaNAya rathakAra eka: samAgatya mahAtarumekamarddhakRttaM kArayitvA nizAtakuThArakaraiH jIrNa karmakaraiH saMpanne praharadvayadivase tasyaivArddhacchinnasya tarozchAyAyAmupavizya prArabdhAyAM tallokairbhojanavelAyAM samAyAte tasmin mahAmunau mAsopavAsapAraNake zreSThi taM dezaM samAvizantamAlokya bhikSAnimittaM tatpRSThalagne cAgate bhaktibharAvanamrazirasi pramodena paripucchayamAne hariNazizuke paramazraddhayA dhanyo'ham aho ! yasya mamAsminnapi nirjanAraNye samApannAyAmAhAravelAyAM praguNIkRteSUcitadravyeSu tiraskRtacintAmaNyAdimAhAtmyo vanavihArihariNakairapyevamArAdhyamAno mahAmunirAhArArthI samAjagAmAbhyarNamityatizAyinA bahumAnena samudbhinnasarvAGgabahalapulakakaNTakitakAya: samutthAyocitadravyahasto yAvattaM pratilAbhayituM samArebhe, so'pi dravyApadyuyogaM dAtumArabdhaH, sAraGgako'pi puNyabhAgeSa manuSyarUpo ya: saMjAtasamagrasAmagrIka evamenaM mahAtapasvinaM pratilAbhayitumudyataH, ahaM tu tiryagjAti: upArUDhagADhabhaktiko'pi kiM karomi ?, na khalvapuNyabhAjAM vezmasu patanti vasuvRSTayaH, evaM cintayituM pravRtta:, tAvadakANDapracaNDapavanAneekavidhaparAvartanAbhivRhatkaTatkArabhajyamAna: so'rddhacchinna: pAdapo bhavitavyatAvazena nipatitasteSAmeva rathakArAdInAM trayANAmupari, tadabhighAtena prAptAstrayo'pi paJcatvaM gatA brahmalokadevalokaM dAnapAtrabhAvAnumodanAdhyavasAnamAhAtmyaiH, uktaJca-"kartuH svayaM kArayituH pareNa, cittena tuSTasya tathA'numantuH / sAhAyyakartuzca zubhAzubheSu, tulyaM phalaM tattvavido vadanti // 1 // " tathA dharmadAsagaNinA'pyuktam-"appahiyamAyaraMto aNumoyaMto ya soggaiM lahai / rahakAra dANamaNumoyao migo jaha ya baladevo // 1 // " varajIrNazreSThikathAnakaM caivam-vaizAlyAM nagaryAmAryasaGgatyupArjitorjitAtivizadakIrtivistaro vistaradatizAyipuNyaprAgbhAravazavazIbhUtaprabalapracurazatrusAmantazzceTako nAma paramazrAvako rAjA, tasya sakalAnta:purapradhAnA padmAvatI devI, tayA saha trivargasAraM viSayasu-(graM. 8000) khamanubhavato'tigacchatsu keSuciddineSu bhagavAn mahAvIrastIrthakarazchadmasthaparyAyavartI nikaSA varSAsamayaM samAyayau tatra vihArakrameNa, prArebhe cAtumAsikakSapaNaM, pratimAvyavasthitazca catuSpathe dadRze jIrNazreSThinA, sa ca zreSThipadacyAvitastadA dRSTvA trilokanAyakamatIva mumude, bahumAnapurassaraM ca cintitavAn-so'yaM siddhArthakulatilako HOW||264 // mahAmunirmahAvIro yasyAnantaguNagaNopArjitorjitakIrtiH zaradrAkAzazAGkarazmijAlanirmalA sudheva dhavalIkarotyazeSadigbhittI:, ato dhanyA vayaM yeSAmeSa in En For Personal Private Use Only brary.org Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [vapada :mU.deva. yazo 265 / / 8089028828 paramezvaro dRSTigocaracArI saMvRtto, na hyanupArjitapracurapuNyAnAmAvAseSu prarohanti kalpamahIruhA:, tadidAnIM zobhanataraM bhavati yadyasmadgRhe'sya pAraNakaM saMpadyate, tato mahatI velAM paryupAsya bhagavantaM gato gRhaM, tatrApi bhojanavelAyAmupaveSTumanA bhojanAya cintitavAn-yadyetasmin kAle kathamapi paramezvaraH samAyAti / bhikSA) madgehe, mayA samo nAparastadA puNyaiH ||1|(giitiH) evaM ca pratidivasopacIyamAnazraddhAvizeSasya nirantarAyamAcarato'nudinaM jinavandanAyupacAramuparacayato'nekaprakAraM muninAthadAnamanorathAvalI samAjagAma kArttikapaurNimAsIdinaM, samutthitaH prAtareva, gato bhagavato vandanArthaM, vavande bhAvasAraM, vijJAtavAMzca yathA-svAminaH pAraNakadinamadya, tato yadA kAyotsarga pArayati tadA mama jJApyamityevamarthaM dhRtastannikaTavartI puruSaH, svayaM prayAto gRhaM, atrAntare pArito bhagavatA kAyotsargaH, prApta: puruSa: zreSThisamIpamacakathat tadvRttAntaM, pravarddhamAnazubhAdhyavasAyakaNDakazcalitastannimantraNAya yAvajjagAma kiyantamapi bhUbhAgaM tAvajjalabhAramedurodarAmbhodharamadhuratAragarjitamiva zuzrAva devadundubhidhvani, vyajJAsIcca lokAd yathA saMpannaM bhagavato'bhinavazreSThigehe pAraNakaM, saMjAtastatra paJcadivyaprAdurbhAvaH, tato'vasthitapariNAmo vyAvRtyopeyAya svamandiraM, tatprastAve ca samavasRtaH tatra pArzvanAthatIrthakRtsatka: kevalI, pRSTastatratyalokai:- jIrNAbhinakzreSThino: ka: puNyabhAgiti, kevalinoditaM-jIrNazreSThI, lokairabhihitaM-kathaM ?, kevalI nijagAda-catvAro mAsA asya jIrNazreSThino bhagavatpAraNakaM kArayata:, anudinapravarddhamAnazubhapariNAmena cAnenopArjitaM prabhUtapuNyaM, adya ca yadi jinasya pAraNakasUcakaM nAzroSyadeSa devadundubhidhvani tadA kSaNenAtivizuddhAdhyavasAyasAmarthyena kevalamudapAdayiSyat, tasmAdayameva puNyabhAgiti / / samApte dve api yathoddiSTe kathAnake / / prastutopasaMhArazcAyaM-yathA'nayoH kuraGgajIrNazreSThinordAnapariNAma: samajani tathA dAnaphalamaihikAmuSmikaM satkIrtisvargApavargAdi zrutvA dRSTvA cAnyasyApyatithisaMvibhAgAdhyavasAyo jAyata iti / / sampratyetadakaraNe'vidhikaraNe vA doSadvAram sAhUNa varaM dANaM na dei aha dei kahavi amaNuNNaM / nAgasirI iva kaDutuMbadANao bhamai saMsAre // 123 // 'sAdhUnAM' tapasvinAM 'varaM' pradhAnaM dravyakSetrakAlaprastAvAdyAnurUpyeNa 'dAna' vizrANanaM 'na dadAti' no vitarati, tRSNAdyabhibhUto ya iti zeSa: 'atha dadAti kathamapi' atho prayacchati kathaJcit tat 'amanojJaM ananukUlaM, yadAtmano'narthahetutayA anupayogi, na rocata iti bhAvaH, sa kimityAha'nAgazrIriva' somabrAhmaNapatnIva 'kaTUtumbadAnata:' kaTukAlAbuphalavitaraNato 'bhramati' paryaTati 'saMsAre' bhava iti gAthA'kSarArthaH / / bhAvArtha: kathAnakaMgamya:, taccedam-jaMbUddIve 2 bhArahakhettassa majjhime khaMDe / caMpA nAmeNa purI supasiddhA alayanayarivva / / 1 / / tattha cauddasavijjAThANaviU bhAyarA parivasaMti / sudinapravarddhamAnazubhaparijanoditaM jIrNazreSThA, lA. tatprastAve ca sara prastAvAdyAnurUpayANa, yadAtmano'narthahasAra' bhava iti R // 265 // For Personal & Private Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 266 // nAgazrI kathA. na hoe // 11 // samasAmahi ceTTiyaM tassa mA pariyaDatI / khisilahi paripIDi 2088 some ya somadatte ya somabhUI ya varavippA / / 2 / / nAgasirI bhUyasirI jakkhasirI tesi tiNhavi kameNaM / bhajjA anaNNasamarUvakaMtilAyannakaliAo / 3 / / aNNaMmi diNe tiNhaMpi tANa bhaTTANa saparivArANaM / nAgasirIe rasavaI ADhattA bhoyaNanimittaM // 4 // tattha ya alAbumegaM pakkaM khaMDAisAradavvehiM / taM tAva parikkhatthaM jA''sAyai tAva visatuMbaM / / 5 / / hA? kahameyaM bahupavaradavvasaMbhArasaMciyamiyANe / bAhiM pariccaissaM ! evaM pariciMtiyaM tIe / / 6 / / diTTho gehapaviTTho dhammaruI mAsakhamaNapAraNae / tasseva tayaM diNNaM teNavi taM gahiyamavikaNaM / / 7 / / patto ya niyaM ThANaM taM daMsai dhammaghosasUrINaM / niyayagurUNaM tehivi nAyaM kahiyaM ca tassa tao / / 8 / / thaMDilabhuvamaNupatto nisirai tassekkabiMduyaM jAva / tA taggaMdhAgayalaggakIDiyA maraNamAvaNNA / / 9 / / tAhe pabhUyajIvovaghAyaheutti taM kaleUNaM / sayameva tayaM bhuttaM to patto veyaNaM tivvaM // 10 // kAUNa namokkAraM arahaMtAINa suddhapariNAmo / dhammAyariyassa tahA gahiyANasaNo samAhIe / 11 / / samasattumittabhAvo kAlagao suravaro samuppaNNo / tettIsasAgarAU savvaTThamahAvimANami / / 12 / / sUrIhivi uvauttehiM jANiyaM sesasAhumAINaM / siTuM visiTThanANehiM ceTThiyaM tassa savvaMpi / / 13 / / taMpi ya paraMparAe nisuyaM vippehi tehi nAgasirI / niddhADiyA gihAo pAvA risighAyaheutti / / 14 / / tIse cciya nayarIe majhamajheNa sA pariyaDaMtI / khisijjai loeNaM, dukkhaM bhikkhaMpi pAuNai / / 15 / / divasesu kettiesuvi solasa rogA ya tIeN saMjAyA / kAsAI koDhaMtA duvvisahA tivvaviyaNAe / / 16 / / tehiM paripIDiyA dINa dummaNA Auyakkhae mariuM / chaTThIe puDhavIe neraiyatteNa uppannA / / 17 / / bAvIsa sAgarAI ahAuyaM pAliUNa macchabhave / vasiuM pattA sattamamahIe~ tettIsa ayarAU / / 18 / / tatto puNovi mINataNeNa hoUNa satthadAhahayA / neraiesuppaNNA sattamapuDhavI( taha ceva / / 19 / / evaM paraMparAe ekkekkamahIeN dunni vArAu / gosAlaovva bhamio puNo aNaMtaM ca saMsAraM / / 20 / / saMpattA maNuyattaM jaMbUdIvassa ceva bharahami / caMpAe satthavAhayasAgaradattassa bhajjAe / / 21 / / bhaddAe sA dhUyA jAyA sukumAliyatti nAmeNaM / sukumAlapANipAyA saMpattA jovvaNamuyAraM / / 21 / / jiNadattasatthavAhasueNa sA sAgareNa pariNIyA / veei tIe~ phAsaM so siMbalikaMTayANaM va 22 / / sayaNIyagayo pacchA suhappasuttaM caittu taM jhatti / sejjataraM uvagao tatthavi pattA tahA cattA / / 23 / / to gaMtUNaM sAhai piuNo teNAvi sAgarassa piyA / jiNadatta uvAladdho teNavi aMbADio putto // 24 // so bhaNai tAya ! avi jaliyajalaNajjAlAkalAvaduppecchaM / ahamArohAmi ciyaM, sahe na somAliyAphAsaM / / 25 / / kuDUMtarieNa tayaM sAgaradatteNa kahavi nisuyaM ca / bhaNiyA dhUyA vacche ! aNNassa tumaM payacchissaM // 26 / / acchasu majjhe va gihe vIsatthA sAsuraMmi mA jAsI / aNNaMmi diNe diTTho sAgaradatteNa damagego / / 27 / / NhAyavilittassa tayaM samappae tassa bhaNai ya tuhesA / diNNA // 266 // Sain Eda K emational For Persona Private Use Only X brary.org Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo / / 267 / / mae niyasuyA tujjhaM piyapaNaiNI hohI // 28 // abbhuvagayA ya sA teNa jAva nIyA ya vAsabhavaNaMmi / sutto ya tIeN phAsaM veyai karavattaphAsaM va / / 29 / / caiUNa taM gao so tacceDIe pasAhiyaM piuNo / AsAsiyA ya teNaM bhaNiyA vacche 'nnajammaMmi // 30 // dohaggakAraNaM kiMpi dAruNaM jaM tae kayaM kammaM / tassa phalameyamuvaNayamao tumaM parihara visAyaM // 31|| kuNa niccameva dANAI dhammamAgAmie'vi jeNa bhave / hosi na apAradukkhohaheudohaggakulabhavaNaM ||32|| tappabhii dANaparAeN annayA sAhuNIo tIeN gihaM / govAlisIsiNIo samAgayA bhikkhakajjeNaM ||33|| tAo paDilAbhittA veraggagayA ya pucchaI pcchaa| ThANAi tAhiM kahie gayA ya rayaNIi taTThANaM ||34|| diTThA mahattarA vaMdiyA ya tIevi sAhio dhammo / paDibuddhA paDivaNNA'NagAradhammaM asaDhabhAvA / / 35 / / aNNaMmi diNe govAlamayahariM bhaNai vaMdiUNesA / tumae'NuNNAyAhaM chaTuM chadveNa ciTThAmi // 36 // caMpAeN purIeN bahiM subhumibhAgassa'dUrasAmaMte / sUrAbhimuhA''yAvaNanirayA gurukammakhayaU ||37|| mayahariyAe bhaNiyaM neyaM ajjANa vihiyamiha kiMtu / jai tuha icchA tA niyayauvassayasyaiva majjha gayA || 38 || AyAvasu jahasattIeN tIe sammaM na saddahiyameyaM / kuNai ya jahAbhiruiyaM sA tIe nivAriyAvi daDhaM ||39|| aha annayA kayAI subhUmibhAgaMmi ke'vi paMca jaNA / diTThA gaNiyAe samaM lalamANA devadattAe // 40 // avi ya- ego dharei chattaM ego viraei cAmarukkhevaM / ego ya pupphapUraM | siraMmi tIse kuNai ruraM // 41 // ego dhoyai pAe ucchaMgagayaM dharei ego taM / devivva divvalIlAya sA ThiyA tIe saccaviyA // 42 // taM daThThe sA citai dhannA esA purA vihiysukyaa| sevijjai jA evaM bahucADuraehiM purisehiM // 43 // majjhaM imassa sucariyatavassa jai atthi kiMpi phalamahuNA / tA evamaNNajamme hohaM paMcaNhaM daiyA'haM // 44 // evaM vihiyaniyANA kammodayao sarIrabAusiyA / ciTThittu kaMpi kAlaM mayA gayA bIyakappaMmi / / 45 / / devI navapaliyAU houM tatto cuyA tthiikhennN| paMcAlajaNavaesuM kaMpillapuraMmi nayaraMmi ||46 || duvayanariMdassa suyA culaNIdaiyAe gabbhasaMbhUyA / jAyA visiTTharUvAisaMpayA dovaI nAmaM // 47 // tIse sayaMvarAmaMDavo ya kArAvio vibhUIe / miliyA aNegakoDI tattha nariMdANa vivihANaM // 48 // sA paMDavANa maMcaM saMpattANa aha sayaMvare taMmi / patthassa gale khiviDaM ukkhittA tIe varamAlA ||49 || paDupavaNavaseNesA paDiyA paMcaNha paMDuputtANaM / uvariM ca samugghuTTaM, sarehi paMcaNha bhajjesA // 50 // vittaMmi vivAhamahUsavaMmi te paMDavA vibhuuiie| saMmANiya duvaeNaM saMpattA hatthiNAgapuraM // 51 // sA dovaIvi tesiM paMcahaM niyayajIviyAovi / aivallahANa bhuMjai tehi samaM tattha visayasuhaM // 52 // evaM vaccaMtesuM diNesu kaisuvi samAgao tattha / gagaNaMgaNamaggeNaM 4 // 267 / / kalahapio nArao sahasA // 53 // na ya diTTho so iMto vibhUsaNAharaNavAvaDamaNAe / duvayataNayAeM kuvio gao ya aha dhAyaIkhaMDa || 54 // tatthaviya For Personal & Private Use Only Jain Educatimational www.prary.org Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vapada :mU.deva. Pw bharahakhitte caMpagaujjANamaMDiyA nayarI / nAmeNa avarakaMkA tattha nivo paumanAhotti // 55 / / tassa saha avaiNNo teNavi abbhuDio sahariseNaM / nIo doghe niyaorohaM mahilAo payAsiuM bhaNai / / 56 / / sAvaNa sAvio taMsi bhaNasu jai erisAo mhilaao| aNNassa saMti kassavi, to pabhaNai nArao nAgazrI tattha / / 57 / / jaMbuddIve bhArahakhette nayaraMmi hasthiNapuraMmi / jA diTThA rUvavaI devANavi dullahA nArI / / 58 / / paMcaNha paMDavANaM juhiTThilajjuNasubhImasahadeva / kathA. naulANa pavarabhajjA duvayasuyA dovaI nAmaM / / 59 // tIe purao mahiliyANa sattavi sayA virAyaMti / makkaDisamUhasarisA viyaDDajaNahAsajaNayAo // 60 / / jao-rUvAisao tIe devIhivi pAvio na sNpunnnno| acchau tA dUre cciya mANusarUvIhi eyAhiM / / 6 / / iya vaNNiUNa taM gayaNamaMDale nArao samuppaio / iyaro'vi mayaNabANehiM tADio ciMtai maNami / / 6 / / kaha tIe samaM saMgo maha hohI huM samasthi maha devo / puvvabhavasaMgao taM taveNa ArAhiu jhatti / / 63 / / pesemi tIe pAsaM jeNa tamANei so tao teNa / taha ceva kayaM devo'vi Agao taM gaheUNaM / / 64 / / gihaujjANe dhariuM taM sAhai pumnaahnrvinno| gaMtUNa so'vi pecchai supasatthaM tattha taM nAriM // 65 / / suhanidAe pasuttaM pecchaMti kiMpi sumiNamavvattaM / siyakusumabhUsiyaMmi sayaNIe savvaobhadde / / 66 / / nArimaNamohaNehi mahurehiM piehiM saralavayaNehiM / aha suttA jAgariyA niveNa sA paumanAheNaM // 67 / / bhaNiyA ya mae suMdari ! tamANiyA ettha bharahakhettAo / dhAyaisaMDe dIve nayarIe avarakaMkAe / / 68 // tA tuha nArayakayaguNathuIe maM iccha suyaNu ! aNurattaM / jeNa jiyaloyasAraM suMdari ! aNuhavasi visayasuhaM / / 69 / / tIe bhaNiyaM supurisa ! jaM bhaNihisi taM avassa kAhAmi / jai chaNhaM mAsANaM maoNmi na ko'vi maha ehI // 70 / / evaM houtti gao taM vayaNaM manniUNa teNesA / pakkhittA kannateuraMmi jAyA tavarayA ya / / 71 / / io ya-rayaNivirAmaMmi juhiTThilo'vi jA pecchaI na taM devi / tA sAhai kuMtIe sA'vi gayA kaNhapAsaMmi // 72 / / sAhai taM vuttaMtaM etyaMtarayaMmi gayaNamaggeNaM / katto'vi jhatti jaDamauDabhUsio nArao patto / / 73 / / kahiyaM ca teNa dhAyaisaMDe nayarIe avarakaMkAe diTThA paMDavabhajjA ruyamANI paumanAhagihe / / 74 / / to aTTameNa tavasA suTThiyadevaM vasIkareUNaM / paMDavarahehiM paMcahiM saha patto tattha rahacaDio // 75 / / caMpaganAmujjANe ThaviUNa rahe ya dArugaM dUyaM / pesei tassa pAsaM gao ya so bhaNai avisaMkaM / / 76 / / etthAgao mahappA kaNho lavaNoyahiM samuttariuM / to appasu duvayasuyaM, hosu va aha jujjhasajjotti / / 77 / / so bhaNai na jANe'haM kaNho dhavalo va ko'vi iha patto / attavahaTTAe duyaM tariUNaM lavaNajalanAhaM / / 78 / / tappurao tA gaMtuM pabhaNasu jaha Agao tahA vacca / mA hosu yA doya // 268 // payaMgo paumanAhakovaggijAlAe / / 79 / / teNavi kaNhassa imaM siTuM to dAruNaM mahAjujhaM / jAyaM paDhamaM saha paMDavehiM to hArie tehiM / / 80 // patto raheNa KA K Jain Edua ternational For Personal & Private Use Only library.org Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. va. yazo // 269 // 88086880062 viNhU saMgarabhUmIe pUrae saMkhaM / saddeNa tassa TaliyaM kiMpi balaM paumanAhassa / / 8 / / to Arovai cAvaM TaMkAreNaM imassa saMkhuhiyaM / sesaMpi balaM bhaggaM to naTTho paumanAho'vi / / 82 / / pavisittu avarakaMkaM dhaNakaNajavasiMdhaNAisaMpuNNaM / rohagasajjaM nAuM Thio io vAsudevo'vi / / 83 / / to nArasiMharUvaM kAUNaM pAyadaddarasareNaM / pADei avarakaMkaM sagouraTTAlapAyAraM / / 84 // to bhayabhIo saraNaM samAgao dovaIe paumanivo / tIyavi bhaNiyaM saraNaM uvehi taM itthirUveNaM / / 85 / / maM purao kAUNaM harissa taM ciya karei so tattho / gahiUNa dovaI aha harIvi viyarei se abhayaM / / 86 / / evaM kayakicco paMDavANa samappiUNa niyabhaiNi / jaMbuddIvAbhimuhaM taheva calio chahiM rahehiM / / 87 / / io ya-dhAyaisaMDapurasthima bharahaddhe caMpanayarivatthavvo / tatthAsi vAsudevo kavilo nAmeNa vikkhAo / / 88 // muNisubbao ya arahA samosaDho taiya tassa nayarIe / pavarammi punabhadaMmi ceie jaijaNasameo / / 89 / / so kavilavAsudevo suNamANo tassa aMtie dhammaM / suNiuM kaNhAbUriyasaMkhadhaNi pucchai jiNidaM // 90 // bhayavaM ! ka esa saMkhaM AvUrai ? to jiNo bhaNai bhadda ! / jaMbuddIvagabharahaddhasAmio vAsudevo'yaM / / 91 / / patto ihaI sevaikaDaMmi siripaumanAharAyANaM / jiNiuM gahiuM ca tayaM calio saTTANamettAhe / / 92 / / hariseNa paMcajannaM vAyaMto lavaNajalahimaNupatto / bhaNai jiNaM to kavilo jai evaM jAti taM da8 / / 93 // kayapUyaM va visajjiya bhUo'vi samAgamissamiha ahayaM / to bei jiNo uttimapurisANa na hoi melAvo // 94 / / jao-titthayara cakkavaTTI baladevo taha ya vAsudevA ya / ee sumahApurisA na paroppara daMsaNamimesi // 95 // evaM bhaNio'vi gao vegeNa raheNa jAva uyahitaDaM / kavilo jA kaNho'vihu patto lavaNoyahImajhaM / / 96 / / avvatte dhayaciMdhe daTuM kavileNa pUrio saMkho / kaNheNa'vi kayamevaM nisuo ya paropparaM saddo / / 97 / / pacchAhutto calio patto kavilo ya avarakaMkapuraM / daTTaNa tahApaDiya niddhADiyapaumanAhanivaM / / 98 // ThaviuM tasseva suyaM rajje caMpAuriM smaayaao| iyaro'vi tariyajalahI, lavaNAhiyasuTThiyasurassa / / 99 / / pAsaMmi vaiccamANo pabhaNai bho paMDavA ! vayaha tubbhe / uttaraha tAva gaMgaM jAva ahaM suTThiyaM pAse // 100 / / to te sayamuttariuM pesaMti na mahumahassa | taM nAva / baiMti ya paropparamamI pecchAmu parakkama hariNo // 1 / / bAvaTThijoyaNAI vitthinnaM kiM mahAnaiM gaMgaM / tarihI bhuyAhi ! kiM vA navatti evaM parikkhAmo | // 2 // etthaMtaraMmi suTTiyasuraMtiyaM gaMtumAgao kaNho / gaMgAtaDaMmi ciTThai paloyamANo khaNaM nAvaM / / 3 / / jAvAgayA na nAvA tAvegabhuyAe sArahI turae / ghettuM rahaM ca laggo bIyAi bhuyAe taM tariuM // 4 // patto ya majjhabhAgaM parisaMto ciMtaI niyamaNaMmi / kahaM paMuvehi esA bAhAhiM mahANaI tariyA / / 5 / / gaMgAdevIvi tayaM viyANiuM dei thAghameyassa / bAvaTThijoyaNAI, laMghiya patto taDe tAhe // 6 / / pucchai ya paMDuputte tubbehiM kahaM imA samuttiNNA ? / te'viya K For Personal Private Use Only www.ainbrary Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada bhaNaMti nAvAe pesiyA kiM na sA majjhaM? // 7 // teyAhu tuha parikkhatthameva to rUsiUNa kaNheNaM / nivvisayA ANattA sayaM tu patto ya bAravaI / / 8 / / guNadvAraM vRtti:mU.deva. te'viya paMDussa tayaM, kahati gaMtUNa hasthiNAgapuraM / teNavi kuMtIe puttaTThANamaNujAio kaNho / / 9 / / to tassa aNumaIe adiTThasevAe dAhiNadisAe / gA.124 vR. yazo K paMDumahuraM nivesiya nagari lIlAe tattha ThiyA // 10 // tattha'cchaMtANa ya'si dovaidevIe annayA jaao| nAmeNa paMDuseNo putto kallANaguNarAsI / / 11 / / kRtapuNya270 so jovvaNamaNupatto kameNa bAvattarIkalAkusalo / therA ya tattha keI samosaDhA aNNadiyahami / / 12 / / tesi sayAse dhammaM soUNaM paMDavA virattamaNA / kakathA rajjaMmi paMDuseNaM nivesiUNaM viNikkhaMtA / / 13 / / dovaidevIvi samaM tehiM ciya giNhiUNa pavvajja / suvvayanAmAe ajjiyAe varasIsiNI jAyA / / 14 / / ekkArasa aMgAI kameNa paDhiyAiM tIe tehiMpi / paMDusuehi ahiyA saMpuNNA coddasavi puvvA / / 15 / / chaTThaTThamadasamaduvAlasAivivihehiM tavavisesehiM / te saMtAviya dehaM viharaMti mahiM saha gurUhi / / 16 / / viharaMto nemijiNo io ya patto suraTThavisayaMmi / tavvaMdaNatthamee theraM ApucchiuM caliyA / / 17 / / pattA ya hatthakappaM nayaraM bhikkhAe pariyaDatA ya / nisuNaMti siddhigamaNaM jiNassa ujjitaselami / / 18 / / vihicattabhattapANA nIhariuM to imAo nyraao| ArUDhA settuGgaM ThAuM pAovagamaNeNaM / / 19 / / uppanna'NaMtanANA sAsayasokkhaM lahuM gayA mokkhaM / kAleNa dovaI ajjiyAvi kAUNa vihimaraNaM / / 20 / / devatteNaM dasasAgarAuyA baMbhaloyakappaMmi / uvavaNNA tAo cuyA mahAvidehami sijjhihiI / / 21 / / evaM saMkheveNaM cariyaM iha dovaIe akkhAyaM / / nAyAdhammakahAo vittharao jANiyavvaMti / / 22 / / iya dovaIe bhavabhamaNakAraNaM bujjhiUNa bho bhavvA ! / mA amaNuNNaM sAhUNa deha dANaM kayAiyavi // 123 / / iti nAgazrIkathAnakaM samAptam / / guNadvAramadhunA jaM joggaM thevaMpi hu taM tesi deti dhammasaddhAe / kayapuNNasAlibhaddo va sAvagA te suhI hoMti // 124 // yad 'yogya' ucitaM munInAmiti gamyate 'stokamapi' svalpamapi tat 'tebhyaH' munibhya: 'dadati' prayacchanti ya iti gamyate, kimuparodhAdinA?, netyAha-'dharmazraddhayA' 'durgatiprasRtajantUnAM dhAraNAt sugatisthApanAcca dharmaH, yaduktam-"durgatiprasRtAn jIvAn, yasmAddhArayate tataH / dhatte caitAn / zubhe sthAne, tasmAddharma iti smRtaH // 1 // " tasmin zraddhA-nijAbhilASo dharmazraddhA tayA, anena caitadupalakSyate yaduktamanyairyathA-deze kAle kalpyaM, zraddhAyuktena zuddhamanasA ca / satkRtya ca dAtavyaM, dAnaM pUtAtmanA sadbhya: / / 1 / / kRtapuNyazAlibhadrAviveti dRSTAntasUcA, 'zrAvakA:' zrAddhAste 'sukhinaH' 8|270 // sAtabhAjo 'bhavanti' jAyanta iti, tAtparyArthastvayaM-ye subhikSadurbhikSAdikAlamArgagrAmAdikSetraglAnanIrogAdyavasthAyogyaM stokamapi deyavastu Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only ww.cbrary.oeg Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada susAdhujanAya zraddhApulakitatanavaH prayacchanti te svargApavargAdyanupamasukhabhAjo bhavantIti gAthAsaGkSepArthaH / / vistarArtha: kathAnakAbhyAmavaseyaH, tayozcAdyaM vRtti:mU.deva. tAvadidamvR. yazo vijayapurAbhidhAnapattane vijayasenanarapatau nItyA kozakoSThAgArAdisaMpatsamRddhaM saptAGgaM rAjyamanupAlayati dhanavasuzreSThina: padmazrIbhAryAyA vasudattanAmA // 27 // putro'bhavat, tasmiMzca jAtamAtra eva dhanavasuzreSThI paJcatvamupajagAma, tatastaduparame divAkarAstaMgamane bhuvanaprakAzahetuH kiraNasampadiva kSayamupeyAya sakalalakSmI:, pAzrIstu parimlAnimAgatA''tmano nirvAhaM tatrApazyantI vasudattatanUjamupAdAya dhanamAnavigame videzagamanamevocitaM mAnadhanAnAM na tu karmakarAdivRttvA KS svadeza evAvasthAnamiti cintayantI prayayau zrIpuranAma nagaraM, sthitA tatra kaJcana zreSThinaM samAzritya, vasudattastu kRtastadgRha eva vatsapAlakaH, tatprasaGgena prAtivezikalokavatsakAnAM sa eva cintAM kartumArebhe, tato vrajatsu keciddivaseSu vatsacAraNAya gato'nyadA nagarabahirbhuvaM, dadarza mahAmunimekaM vavande bhAvasAraM, tasmiMzca dine tatra nagare pAyasabhojikAmahotsavo janasya, tato'sau vasudattabAlakaH kasyAJcidvelAyAM vatsakAMzcArayitvA yAvad gRhamAyAti sma tAvaddadarza gRhe gRhe pAyasaM saMskriyamANaM, yayAce ca mAtaraM-amba ! mamAdya pradIyatAM pAyasaM, sA ca saMsmRtya nijabhartRkAlaM pazya durvAravidhivilasitaM dhanavasuzreSThina: putro bhUtvA kathameSa parAnukampanIyAmavasthAmavApa ?, na cedaM vijAnAti madIyamAtuH kuta etAvatI saMprati prApti: ?, hA satyaM kRtamidamasmattanayena yadidamukSuSyate lokairyathA-"taskarA DimbharUpANi, brAhmaNAH zramaNA nRpAH / paJcApyate na jAnanti, parapIDAM kadAcana // 1 // " ityAdi cintayantI roditumupacakrame, tadIyaruditAkarNanopajAtaparamakAruNyAzca prAtivezikasImantinya: samAgatya papracchuryathA-kiM bhagini ! evaM kahakahadhvAnaruddhagalasaraNi rudyate bhavatyA ?, kiM na saMpadyate tava?, kathyatAM yadyakathanIyaM na bhavati, tatastayA madbhAgyAnyeva pRcchata yeSAmIgvilasitamityabhidhAya kathitastanUjavRttAnta: tAbhirabhANi-yadyevaM mA rodIH, saMpAdayiSyAmo vayamevaitadupaskaraM, tatazca kayA'pi tandulA: kayA'pi dugdhaM kayA'pi guDakhaNDAdi pradattamasyai, bhaNitaM cayathA prabhAte pUraNIyAstvayA putramanorathA anenopaskaraNa, dvitIyadine ca prAtareva bhaNito vasudatta:-vatsa ! adya tvadyogyAM kSaireyoM kariSyAmyata: zIghramevAgantavyaM bhavatA, tato'sau praharadvayasamaye samAyAto, gRhamupaviSTo bhojanAya, bhRtvA bhAjanaM pAyasasya samarpitaM jananyA, atrAntare samAyayau sa eva zrI mAsapAraNake pUrvadRSTo mahAmuniH, praviSTaH kathaJcittadIyameva vezma, vilokito vasudattena samullasitabhaktinA, nUnaM mamApyasti kAcit puNyabhAjanatA // 27 // K yayedRzI sAmagrI saMpannA, yata uktaM- "keSAJciccittavitaM bhavati bhuvi nRNAM dAnayogyaM na pAtraM, pAtre prApte pareSAM guNavati bhavato nocite Jain Educat i onal For Personal Private Use Only www.library.oeg Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNe kRtapuNyaka kathA ni KB cittavitte / syAccittaM nApare dve dvitayamapi bhavetkasyacinnaiva vittaM, cittaM kasyApi nobhe ubhayamapi na tad durlabhaM yatsamagram // 1 // " navapadavRttiHmU.deva. ityAdi cintayatA zraddhAtizayasaMpannabahulapulakajAlakAGkitakAyenopAdAya pAyasasthAlaM pratilAbhayitvA tatribhAgena munipuGgavamacinti cetasi, yathAva. yazo atistokametat, nAnena munera hAro'pi saMpatsyate, tato bhUyo dattastribhAgo, hantAdyApyalpametat na paryAptyA bhaviSyati, yadi caitasya madhye'nyatkadannaM // 27 // patiSyati tadaitadapi vinaDkSyati, kiyadvA mahAmunirasau paryaTiSyati ?, tatparipUrNameva prayacchAmIti paryAlocayatA punaH kSiptamazeSameva tat munipAtre, gato munistadgRhItvA, tasya ca mAtrA dattamanyatpAyasaM, bhuktaM yathecchaM, bhojanAvasAne gato vatsacAraNAyATavyAM, bhavitavyatAvazena jAtA tatra dine vRSTiH, tadbhayAcca gatAni dizo dizaM vatsarUpaNi, tAni ca mIlayato'syAstaM gato dinakaraH, saMpannA tama:paTalAlakSyamANanimnonnatavibhAgatayA duHsaJcArA vibhAvarI, sthagitAni puradvArANi, tato'sau prAkArabhittikoNamAzritya sthito nagaradvAra eva, kiyatyAM ca velAyAmasya zItavAtAdikadarthyamAnasya snigdhAhArAjIrNadoSeNa jAtA vizUcikA, saMpannamatigADhaM zUlamuparatastena, prakRtibhadrakAdimadhyamaguNayogitA'vabaddhamanuSyAyuSko rAjagRhanagare dhanazreSThibhAryAyA: kuvalayAvalInAmikAyA anekopayAcitakaraNakhinnAyA aputrAyA utpede putratvena, dvAdazadine ca nirvatitamasya kRtapuNyaka iti nAma, aSTavArSiko grAhita: kalA:, prAptodagrayauvanazca dhanazreSThinA pariNAyito vaizramaNazreSThikanyAM kAntimatI, anyadA ca kathaJcit praviSTo mAdhavasenAgaNikAgRhaM, dadarza tatra ramaNIyarUpAtizayazAlinI tribhuvanajayapatAkAmiva kAmasya sarvAGgINAbharaNabhUSitAGgI paryaDotsaGgavinivezitakAyAM mahati maNidarpaNe svazarIrazobhAmavalokayantI mAdhavasenAM, cintitavAMzca"aho ! lAvaNyametasyAH, aho rUpaM jagajjayi / aho saubhAgyasampattirvizvavismayakAriNI // 1 // " atrAntare dadRze tayA'pyasau savinayamutthAya-savilAsakalA''lApaiH, sakaTAkSairnirIkSitaiH / AkSipyamANahRdayaH, paryaGke upavezitaH ||shaa so'pi tadanurAgavivazamAnaso nijagRhAdAnAyya puSpatAmbUlAdi kRtavAnucitapratipattimasyA:, tadviyogAsahiSNuzca sthitastadgRha eva tayA saha kAmabhogAsaktAnta:karaNa: pratidivasamaSTottarazatasaMkhyadInArakAn mAtrA preSyamANAn prayacchan, tadIyakuTTinyA bhATImUlyaM satataM nijagRhAyAtabhogAGgopayogena ninye dvAdaza varSANi, tadA ca kadAcillokAntarIbhUtau tatpitarau, na jJAtau tena, tadbhAryA ca kAntimatI tathaiva preSitavatI dInArAdi, gateSu ca keSuciddineSu niSThAM gate vittajAte'nyeArloThanIkaNakasamanvitaM preSayAmAsa svAbharaNaM, dRSTvA mAdhavasenAyA: kuTTinyA cintitaM, yathA-aho mahAsatI sA yayA pativratAtvamanupAlayantyA patyurbhakatyA svAbharaNamapi prahitaM, yaccaitalloThanyAdisahitaM preSitaM tena svakIyajIvikAvazeSavittatA khyApitA, tanna yuktamidaM grahItuM, tata: puna: svakIyadrammASTottarazatena tatpUjayitvA 2 For Personat Private Use Only 2 Jain M emanal www. brary.org Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadatti:mU.deva. vR. yazo / 273 // tasyA eva saMpreSyedamuktA tayA mAdhavasenA-vatse ! rasatyaktayAvakatulya eSa kRtapuNyaka: samprati, tattyajyatAmasau, tayoktaM-amba ! etatprasAdena bahudravyaM mIlitamasmAbhiH, tanna yukta etattyAgaH, tayoktaM-putri ! na tvamabhijJA vaizikAcArasya, yato vezyAnAmRjusUtranayamatInAmivAtItAnAgatatyAgena vartamAna evAdaraH, samprati cAyaM muniriva niSkiJcanaH, tatkiMmanena ?, tatastasyA anicchantyA eva tayA'sAvapamAnita:, anye tu vadanti-madyaM pAyayitvA'jJAtacaryayA niSkAzito, gataH svagRhamabhyutthitaH svabhAryayA kRtacalanakSAlanAdivyApArazca jJAtavAn pitromaraNavRttAntaM, kRtavAn mahAntaM cittakhedaM, sthitvA ca katiciddinAni kAntimatyAH kRtagarbhAdhAnaH pravRtta: potavaNigbhiH saha parakUlaM gantuM, pradoSasamaye ca nirgatya nijagRhAnagarabahistAdAvAsitasya sArthasyAsannAyAM devakulikAyAM svabhAryAprastAritakhaTvAyAM suptaH / itazca tatraiva rAjagRhe nagare sUranAmA zreSThI bhAryAcatuSTayasamanvitAM svamAtaraM muktvA''tmanA vANijyabuddhayA digyAvAM jagAma, sa ca tavaiva kathaJcidupareme, lekhabaddhavArtA ca prahitA tanmAtuH kenacit, tayA'pyekAnte jJApitA nijavadhUnAM, bhaNitAzcaitAH, yathAyUyamaputrAstato dravyaM rAjakule yAsyati ata: pravezyatAM kazcidanyo'pi putrotpattinimittaM dravyarakSaNArthaM ca puruSaH, tAbhirbhaNitam-amba ! nAsmAkaM kulavadhUnAmidamucitaM, tayoditaM-na jAnItha yUyam, avasthocitapravRttau na smRtizAstre doSa uktaH, yaduktam-'naSTe mRte pravrajite, klIbe ca patite'patau / paJcasvApatsu nArINAM, patiranyo vidhIyate // 1 // " iti kiJca-"kuntyA yudhiSThiro dharmeNa vAyunA bhIma indreNArjunautpAdita' ityAdilokazrutiH, na cAsAvakulIneti, tasmAdavasarAyAtaM karttavyamidamapi, ityevaM zvazrUvacanamupazrutya pratipannaM tAbhiH, yata:-"ekaM / tAvadanAdisaMsRtigatairabhyastametatsadA, jIvaivaiSayikaM sukhaM gurujanasyAjJA'pi labdhA'tra cet| jAtastarhi mahotsavaH samadhiko nanvindriyANAmatho, nyAyaH saiSa payo'ntike kila dhRto yajjUrNamArjArakaH // 1 // " tatastAstasyAmeva rAtrau puruSAnveSaNAya yAvatpravavRtire tAvaddadRzuH sArthAsannadevakulikAyAM / khaTvAmAruhya nirbharaprasuptamekAkinaM kRtapuNyaka, tathaivotpATya ninyuH svagRhaM, prAsAdamAropya pravRttA roditum, antarAntarA ca babhaNuryathA-baho: kAlAdAgato'si / kva sthita etAvantaM kAlaM? kimanubhUtamasmadvirahe bhavatA sukhaM duHkhaM vA ? so'pi kRtapuNyaka: kimidamadRSTAzrutAnanubhUtapUrvakaM vaizikamiti cintayan / zUnyahaGkArAdipradAnena yadbhavati tadbhavatu, pazyami tAvatkAryapariNatimitibuddhyA tasthau tatraiva, bhaNitazca tAsAM zvazrvA yathA-vatsa ! pUrvajanmopAttodAttapuNyasaMbhArAnubhAvasaMpadyamAnAzeSAbhIpsitArthAn anubhava etAbhizcatasRbhirdivyanAyikAbhi: sArddhamudArabhogAna. sarvA'pyeSA gRhalakSmIstaveyaM, tattiSTha yathAsukhametattyAgabhogaparAyaNaH // 273 // so'pyavAdId-amba ! yattvamAttha tatkaromi, ko hi nAmAvAptamahAnidhAno roratvAya spRhayate ityabhidhAya sthitastatraiva, divyadevalIlayA ca For Personal Private Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 274 // guNe kRta puNyaka kathA kAmabhogAsaktamAnasasyAsyAticakramuAdaza varSANi, saMjAtAzca tAsAM catasRNAmapi putrAH, atrAntare punarekAnte dhRtvA nigaditA: zvazvA vadhvo, yathA saMpannA sa bhavatInAM putrA: siddhA samIhitadravyarakSA tanniSkAzyatAmasau, kimanena parapuruSeNa dhRtena ?, tAbhirUce-etAvantaM kAlaM dhRtvA na yukta etattyAgaH, yadi ca bhavatyA nirbandhastadA kimapi saMbalakametadyogyaM dattvotsRjAmaH, tayoditam-evamastu, tata: pAtheyayogyamodakeSu candrakAntajalakAntAdiratnAni prakSipya | teSAmeva modakAnAmekAM thagikAM bhRtvA jAte'rddharAtrasamaye nirbharaprasupteSu lokeSu bhavitavyatAvazena tadaiva dezAntarAt samAgatya tatraiva pradeze samAvAsite tasminneva sArthe tathaiva khaTvAyAM zAyinamucchIrSakavinivezitasaMbalakaprasevikaM madirAmadApahRtacetanaM nItvA mumucustAstasyAmeva devakulikAyAM kRtapuNyakaM, kiyatyA'pi velayA pratyAyAtacaitanyaH kiM svapno'yamuta satyamidamityAdi cintayan viditasArthAgamanavRttAntayA tadbhAryayA samAgatya vibhAtaprAyAyAM rajanyAM taM pradezaM gRhItvA tAmucchIrSakAt saMbalakasthagikAm utpATya khaTvAM nIto'sAvanupahatAGgalAvaNyAnumIyamAnavividhavilAsAnubhavanasausthya: karpUrakastUrikAdidivyaparimalavAsitadigantarAlo nijavezma, kArayitumArabdhaH snAnAdhucitakaraNIyaM, atrAntare samAgato lekhazAlAyAstatputraH, pAtito'sya pAdayorjananyA, kathitaM ca-tvattanayo'yaM, tenApyuktA mAtA yathA-dIyatAM me bhojanaM yena kRtAbhyavahAro gatvA lekhazAlAyAM paThAmi, tata: kAntimatyA tasyA eva sthagikAyA madhyAddatta eko modakaH, bhuJjAnazca vIkSitavAMstanmadhye maNimekaM, gRhItvA gato lekhazAlAyAM, darzito'nyalekhazAlikAnAM, tairbhaNitaM-yadyeSa kandukApaNe kSipyate tadA prApyate'bhISTabhakSyaM, tataH kRtaM tena tathaiva, itazca kAntimatyA yAvatte modakA vyApArayitumArabdhAstAvatprAptAste vicitramaNayaH, tata: pRSTaH kRtapuNyaka:-kimete caurabhayenaivaM maNayaH kRtAH ?, tenoditam-evaM, anyedhuzca zreNikarAjasatka: secanakakarI pAnIyapAnAyAvatIrNa: sarovaraM, jalamadhyapraviSTo gRhItastantukena jalajantunA, na zakyate mocayituM, jJApito'yamartho'bhayakumArasya, tenApi dApita: paTahako, yathA ya enaM kariNaM tantukAt mocayati tasya rAjA''tmIyAM duhitaraM rAjyArddhalakSmyA saha prayacchati, tato nizamyodghoSaNAmetAM tena kandukena kRtapuNyakaputrAdAptena jalakAntamaNinA mocito hastI, gato nRpasamIpaM, rAjJA tu bhaNito'bhayakumAra:-kathamasya nIcajAtikasya kandukaputrasya duhitA pradeyA?, tato'bhayakumAreNa pratipAdito'yaMkutaste'sau maNi: ?, na khalu rAjakulabhANDAgAramIzvarazreSThigRhaM vA vimucyedRzaratnAnAmanyatra saMbhavaH, tatsatyamAvedyatAm, anyathA mahAnigrahaNa nigrahISyati tvAM nRpaH, tenoktaM-yadi satyaM pRcchasi tadA kRtapuNyakaputrAt, tata AhnAyita: kRtapuNyako, dattA samamarddharAjyazriyA'sya duhitI, kAlena cAbhASito'bhayakumAreNa kasmiMzcitkathAprasaGge kRtapuNyako, yathA-keSu dezeSu tvaM paryaTita:?, kva caitAnyasaMbhAvyaratnAni viTapitAni?, tenAbhANi-yadi xxx // 274 // Jain E 18 Hemational For Personas Private Use Only wLKorary.org Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo / / 275 / / satyamApRcchyate tadA rAjagRhAdanyatra nAhaM kvApi gataH, tataH kathito mUlata Arabhya sarvo nijavRttAntaH, kevalaM na jAnAmi tadgRhanirgamapravezaM, tato'bhayakumAreNa cintitaM- aho ! buddhikauzalaM vaNikpatnyAH yena vayamapi jitA:, tataH kAritaM devakulaM vidhApitA tatra yathA'vasthitakRtapuNyakarUpA lepyamayI pratimA, jJApitaM paTahakadApanena nagare, yathA yAH kAzcidatra nagare purayaH santi tAbhiH samAgatyAsmin devakule sahAtmIyaputrapautrAdibhiH karttavyA'bhinavapratiSThitapratimApUjA, tatastAmudghoSaNAM zrutvA samAgantuM pravRttAH sarvA eva nagaranAryaH, samaM tAbhizcatasRbhirnijavadhUbhiH saputrAbhiH sA'pi zreSThipatnI samAyAtA dvitIyadine taddevakulaM, dRSTAva kRtapuNyakena kathitA abhayakumArasya, atrAntare te DimbhakA avalokya devakulamadhyavarttinIM kRtapuNyakAkArAM pratimAM so'yamasmatpiteti bruvANA jhagityeva gatvA niviSTAH pratimotsaGge, tato'bhayakumAreNAkAritA sA zreSThipatnI, darzayitvA karAlabhRkuTIM bhaNitA, yathA- mahAdaNDayogyA tvaM yadyapi tathA'pi na tvAM nigRhNIma:, kevalaM samarpaya gRhasAraM saha vadhUbhiH kRtapuNyakasya, anyathA na bhaviSyasi tvaM, evaM bhISayitvA tAM kRtaH kRtapuNyakastadMgRhasvAmI, punarapi svIkRtAstAzcatasro'pi bhAryAstena / sA'pi mAdhavasenA yatprabhRti kRtapuNyako niSkAzito gRhAtsvajananyA tatprabhRtyeva tyaktazarIrAlaGkRtirvihitaveNIbandhA satataviracitatadanveSaNA'pi tacchuddhimalabhamAnA tasthAvaparapuruSaparihAreNa, tadA ca vijJAtadevakulikAvyatikarA samAgatA yakSaM pUjayituM dRSTazca tatrAbhayakumAreNa saha vizrambhavAt kathayan kRtapuNyako, nirupamAnandamanubhavantI militA kRtapuNyakasya, jagAda ca nizzeSamahImaNDalaparyaTitairapi na te kvacidvArttA / labdhA madIyapuruSairdvAdaza varSANi yAvadiha ||1|| adya punaH zarvaryAzcaramaprahare tvadAkRtidhareNa / svapne kenApi yathA, priyA'hamAliGgitA buddhA || 2 || nirgacchantyAzca gRhAdyathA babhUvurmanoramAH zakunAH / vAmAkSisphuraNAdi ca yathA tathA jJAtamadya mayA || 3 || nUnaM priyeNa sArddhaM bhavatA mama darzanaM tadetanme / saMjAtamamRtavarSaNamiva puNyairjaladharAbhAve ||4|| tato'sAvapi pratigRhItA tena, tatprabhRti ca saptabhirbhAryAbhiH saha janmAnantarapradattamahAmunidAnAnubhAvopAttaprakRSTapuNyasaMbhArasaMpadyamAnAnavadyatrivargasAraM buddhajanaprazaMsanIyaM jIvalokasukhamanubhavato'ticakrAma kiyAnapi kAlaH / anyadA ca suravisarasaMpUjyamAnacaraNakamalo'nupamAM ghAtikarmakSayAvirbhUtakevalajJAnasampadaM bhuvanatrayAtizAyinImanubhavan samavasasAra guNazilakacaitye bhagavAn mahAvIraH, viracitaM devaiH samavasaraNaM niviSTastatra pUrvAbhimukho jJAtakulatilakaH, udyAnapAlakAdavagatatadAgamano vandanAya samAjagAma samamabhayakumArakRtapuNyakAdibhiravAptakSAyikasamyaktvapramukhaguNazreNiH zreNiko, vanditavAn bhaktisAraM trilokabandhum, ucitabhUmikopaviSTaH zuzrAva paramagurudezanAM, kathAntare ca lalATataTavinivezitakarakamalakuDmalo vyajijJapadabhayakumAraH - svAmin ! kimanena kRtapuNyakena pUrvabhave kRtaM For Personal & Private Use Only Jain Educatiomational // 275 // www.porary.org Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAlibhadra caritam tti:mU.deva. yadanubhAvAdantarA stokakAlavicchinnabhogo bhogAnavApat ?, tato bhagavatA kathito'sya pUrvabhavaH, tatra ca-antaritaM kSaireyIdAnaM bhAgatrayeNa yadakArSId / navapada adhyavasAyacchedAcchinnaM tenAsya viSamasukham / / 3 / / tato'vabuddhaprAgjanmavRttAntaH kRtapuNyakastatkAlocitavihitakartavyo mahAvicchardena samutpannasaMvegAtizayo vR. yazo gRhItvA bhagavatpAdamUle pravrajyAM paripAlya yAvadAyuSkaM vidhAnenArAdhitavidhimaraNa: samutpede devatveneti / / samAptaM kRtapuNyakAkhyAnakam / / / 276 // zAlibhadrakathAnakaM tvevam-magadhAbhidhAnadeze rAjagRhe pattane guNasamRddhe / AsIcchreNikarAjastadbhAryA cellaNAbhikhyA / / 1 / / nagare tatraiva tadA gobhadrAkhyo babhUva sushresstthii| tasya ca bhadrA jAyA dadarza sA svapnamanyeduH / / 2 / / rajanIvirAmasamaye zAlivanaM vividhaphalabharAvanatam / pratibuddhA nijabhartuH kathitavatI so'pi tAmAha // 3 / / putrastavAzu bhavitA, ni:zeSakalAkalApakulavasatiH / tasyAmeva rajanyAmabhUdamuSyA: pravaragarbhaH / / 4 / / tatra pravarddhamAne zAlivanakrIDanAbhilASazca / jajJe kadAcidasyAstA pUrita: kSipram / / 5 / / kAlenAsUta sutaM devakumAropamaM tadanu bhadrA / dvAdaza dinAni pitrA mahotsava: kArita: prItyA / / 6 / / tadanantaramabhidhAnaM cAsya kRtaM gurujanena tuSTena / sasvapnadohadasyAnurUpyata: zAlibhadra iti / / 7 / / vRddhi gataH krameNa ca kAntyA buddhyA kalAkalApena / dvAviMzadibhyakanyA: pitrA pariNAyita: prItyA / / 8 / / gobhadrastu kadAcitsvIkRtya jinendrabhASitAM dIkSAm / vidhinA'nupAlya mRtvA devo vaimAniko jAtaH // 9 // pUrvabhavasnehena ca tanayasyAcintyapuNyazaktezca / AgatyAgatyAsau devazcakre'sya sAnnidhyam / / 10 / / tathAhi-yadasya dvAtriMzatsaGkhyabhAryAsamanvitasyopayogyaM pravaravastrAbharaNAdi sArAhAratAmbUlAdi ca tatsarvamanudivasaM saMpAditavAn, evaM ca sakalalokAtizAyimahimno'muSyAtiramaNIyasuranirmitadvAtriMzacchayyAsvabhiramamANasya svapriyAbhiH sahAtigate kiyatyapi kAle samAjagmustannagaraM kambaliratnAnAM vikrayAya dezAntarIyA vaNijaH, pravivizupatigeham, AbhASitAH zreNikarAjena, yathA-bho bhadrA: ! kiM mUlyamekaikakambalaratnasya ?, tairavAdi-dInAralakSaM, tato mahArghatayA na gRhItAni tAni rAjJA, te tu rAjabhavanAnnirgatya yayurbhadrAvezma, taduktamUlyena nirvicAramAttAnyamUni sarvANyeva bhadrayA, atrAntare samupatasthau cellaNA zreNikasya yathA gRhyatAM madyogyameka kambalaratna, tataH preSitaH zreNikena teSAM vaNijAmantikamekaH puruSaH, tena pRSTe sati nirvacanaM kRtametairyathA dattAni bhadrAgRhe sarvANi, tena cAgatya nRpasya kathito'yaM vyatikaraH, tato vizeSeNa ruSTA rAjJazcellaNA, babhANa ca, yathA-kRpaNastvaM ya ekamapi grahItuM | K na zaknoSi, tayA tu vaNikpalyApi bhUtvA sarvANi gRhItAni, tato bhadrAsamIpe prahito manuSyastadartha, tayA ca nyagAdi, yathA-vihitAni tAni tatkSaNameva mayA vipATya caraNaproJchanakAni samarpitAnyekaikasaMkhyayA svavadhUnAmato yadi prayojanaM tadA svIkriyantAmaparANi purAtanAni, tato gatvA tena niveditaM // 2 Jain Educk m ational For Personas Private Use Only 181 brary.org Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada tatsakalameva zreNikasya, so'vocad-draSTavyo'sau zAlibhadro yasyaitAvatI samRddhi:, vayaM ca dhanyA yanagaranivAsinaH svasampadadharIkRtavaizramaNA evaMvidhA vRttiHmU.deva. vaNijaH, tadanantaraM bhANayAmAsa bhadro-yathA icchAmo vayaM zAlibhadrasya darzanaM, tayA bhANitaM, yathA-prasIdatu devaH, zruNotvasmadvijJapti-zAlibhadro na va. yazo KRA kadAcitsaptamaprAsAdAhini:sarati, suravitIrNamANikyanikaranirAkRtatimirasantatau svabhavane vicitrakrIDAbhiH krIDan saha svapriyAbhi: nApi sUryAcandramasau // 277 // vilokayati, tad yadIhyate zAlibhadrasya darzanaM devena tatkriyatAmetadgRhAgamanena prasAdaH, evamastvityabhyupagate rAjJA bhUyo'pyabIbhaNad bhadrA-yadyevaM yAvadahaM praguNayAmi gRhAdi tAvannotsukena bhAvyaM gRhAgamanaM prati svAminA, tata: kArito bhadrayA svabhavanAdArabhya nareMdramandirasiMhadvAraM yAvaddevAGgavastrAdibhi: sthAnasthAnadattAnekaprakAraratnahArairdivyolloca:, pade pade prArabdhAni vicitranATakAdiprekSaNakAni, pazcAdAkArito nRpatiH, samAgantuM pravRttaH sAnta:puraparijana: sakalasAmagryA, prApto divyadevAMzukollocalambamAnaratnAvacUlazobhA vIkSamANaH pramadabharanirbharaH zAlibhadrabhavanaM, kRtocitavinayapratipattinivezita: siMhAsane, saptatalaprAsAdoparibhUmikAvasthitasya zAlibhadrasya savidhamupagatya bhaNitaM bhadrayA-vatsa ! samAgacchAdhobhUmikAM zreNikanRpatirupaviSTa Aste, tenoditamamba ! svayameva mUlyaM kRtvA gRhANa yadAgatamasti, tayoditaM-jAtaM ! nedaM krayaNIyaM vastu, kiMtu bhavato janasya ca sarvasya svAmI zreNiko nAma rAjA tava darzanArthaM gRhamAyAto vidyate, tadehi kuru tadarzanaM, etadAkarNya mamApyanya: svAmIti vicintayan gato viSAda, uktaJca-"maNikaNagarayaNadhaNapUriyami bhavaNaMmi sAlibhaddo'vi / anno kira majjhavi sAmiutti jAo vigayakAmo // 1 / / na kariti je tavaM saMjamaM ca te tullapANipAyANaM / purisA samapurisANaM avassa pesattaNamuveti / / 2 / / " alaGghyaM mAtRvacanamityutthAya gato nRpAsanabhUmi, kRtapraNAmo nivezito nijotsaGge rAjJA, vyacinti ca nirvarNayatA'nupamA ra taccharIrazobhA-ni:zeSajanamanoharamamuSya yAdRkSamaGgalAvaNyam / tAdRzamamarANAmapi sendrANAM nAsti manye'ham / / 1 / / aGgapratyaGganirIkSaNAkSaNikacittena yAvadakSepi cakSurasyA''syakamale narapatinA tAvaddadRze'zrupUrapUritametasya nayanayugalaM, pRSTA ca tajjananI-kimetat ?, tayoditaM-deva ! asti vijJaptikAtra, zAlibhadrapitA deveSUtpannaH, sa ca putrasnehena devalokasatkagandhamAlyAlaGgArAdibhiH pratidinamabhinavAbhinavairenamupacarati ato nAyaM mAnuSopabhogyabhogAGgagandhaM | soDhuM zaknoti, tanmuJcatAmuM vrajatu svasthAnameSaH, tato vimukto gata: svasthAnaM, atrAntare vijJaptaM bhadrayA-atraiva bhojanakaraNena vidhIyatAM zAlibhadrasya | prasAdaH, abhyupetaM bhUmipatinA, kAritA tadanu sakalA'pi sAmagryanayA, abhyaJjita: sahasrapAkAdisattailaizcAruvilAsinIbhiH, snApito vidhinA, gRhItavastrAlaGkArazca R // 277 // K sarvartukakrIDAvanaM kautukena praviSTo dadarza vimalajalapUrNA zAlibhadrasya majjanavApI, tadvilokanAkulitamAnasasya cAsya kathaJcitpatitamaGgulIyakaM For Personal Private Use Only 32603808603808688000 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: pU. deva. vR. yazo / / 278 // vApImadhye, tato bhadrayA samAcAryanyatra tajjalaM yAvattAvadapazyadvidyududyotabhAsuramAbharaNasamUhaM, tanmadhye svAGgulIyakaM cAGgAratulyaM, rAjA'pRcchacca-kimetat ?, bhadrAvocat yathA zAlibhadrasya tadbhAryANAM ca yadAbharaNanirmAlyaM pratidivasamatra nipatati tadidaM tato vismitamanA aho ! prAgbhavopArjitapuNyopacayavilasitaM zAlibhadrasya yadevaM manuSyasyApyacintitopanataM sarvaM devAnubhAvAtsaMpadyata ityAdi cintayan bhojito bhadrayA saparivAro'nekavidharasavizeSamanoharamAhArajAtaM bhUpatiH, tadanu vitIrNAnekaprakAratAmbUlavastrAlaGkArAdipadArthasArtho gataH svAvAsaM / zAlibhadrastu tatprabhRti saMvignamAnaso gamayAmAsa kiyantyapi dinAni, anyedyuzca samAyayau tatrApratibaddhavihAreNa viharan dharmaghoSAbhidhAna AcArya:, AvAsito bAhyodyAne, vAtAyanavartI zAlibhadro vilokya tadvandanAya pracalitamanekalokaM papraccha svAnucaraM, yathA-kvAyaM janasamAjo yAti ?, bhaNitamanena sUrivandanArthaM, tato'sAvapi jananImApRcchya jagAmAcAryasannikAzaM, vanditvA bhAvasAraM sUriM niviSTa ucitadeze zeSaloko'pi zreNikarAjapramukho'bhivandya yAvaducitabhUmimAzizrAya tAvadAcAryeNa dharmalAbhAzIrvAdadAnapuraHsaramArabdhA dharmadezanA, yathA-iSTAniSTaviyogayogaviSamagrAhAdijIvAkule, mohavartavibhISaNe mRtijarArogAdivIcyAvile / trANaM nAnyadaho janAH ! nipatatAM sadyAnapAtropamaM, jainaM dharmamanantazarmajanakaM muktvA bhavAmbhonidhau // 1 // yataH arthA anarthajanakA kSaNanazvarAzca, kAmA vipAkakaTavo na cirasthirAzca / deho'pi nityaparizIlanasavyapekSo, nApekSate kRtamupaiti vinAzamAzu || 2|| tasmAdAsthAM vimucyAho !, arthAdiSu vinispRhAH / sevadhvaM dharmamevaikamiti sarvajJazAsanam ||3|| dvedhA saca bhavetsAdhuzrAvakasvAmisaMzrayAt / AdyaH kSAntyAdibhirbhedairvijJeyo dazadhA tayoH || 4 || aNuvratAdibhedaistu, sthito dvAdazadhA paraH / samyaktvaM mUlametasya, dvividhasyApi kIrtitam // 5 // ityAdi, tadavasAne ca labdhAvasaraH sarabhasamAdhAya zirasi karakamalamukulamivAJjalipuTaM papraccha zAlibhadro-bhagavan ! kIdRzAM prANinAmanyo nAtho na jAyate ?, sUriNoktam sukRtatapazcaraNAnAM sajjJAnadhyAnazIlaniSThAnAm / bhavaceSTAmuktAnAM nAnyaH saMpadyate nAthaH / / 1 / / | zAlibhadra uvAca - yadyevaM jananImApRcchya yuSmadantike mayA'pyevaMvidhena bhAvyaM, sUriNoditaM mA pratibandhaM kArSIH, tataH praNamyAcAryaM gatosau svabhavanaM, zeSalokastu svAvAsaM prati jagAma, zAlibhadreNApi bhaNitA mAtA yathA'mba ! zruto'dya mayA dharmaghoSasUrisamIpe dharma:, tadicchAmi tvadanujJayA taM karttu, sAvitryA bhaNitaM kuru vatsa ! yathAzaktyA, gRha eva vyavasthitaH / kaste zreyaH pravRttasya pratipanthI bhaviSyati ? || 1 || zAlibhadro'bhyadhAdamba !, gRhAvasthitizAlinAm / kIdRza: saMbhaveddharma:, pratibandhamamuJcatAm ? || 2 || mAtroktaM satyametat, kintu jAta ! duSkaro bhavAdRzAM gRhatyAgo, yato devabhogalAlito bhavAn, kathamiva mAnavIyamantaprAntAnucitamAhAramAhArayiSyati ?, yadi caiSa nirbandhastadA parikarmaya tAvaccharIraM parityajaikaikatUlikAM Jain Educatenational For Personal & Private Use Only zAlibhadra caritam // 278 // www.brary.org Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 279 // zithilaya lalitalIlAvatIlAsyAdikutUhalAni, tatastathaiva kartumArabdho mAtRvacanam / . anyadA cAsya svasA''tmIyabhartAraM dhanyAbhidhAnaM snapayantyazrupAtaM cakre, dhanyazca papraccha-priye ! kimevaM rodaSi ?, tayoditaM-mama bhrAtA zAlibhadraH pravrajitukAmo'nudinamekatUlyAdiparihAreNa parikarmaNAM kurvANa Aste tena rodimi, dhanyenoditaM-kAtaraH sa ya evaM krameNa tyajati, tayA'bhANiyadi sutyajamidamAbhAti tadA tvamevaikahelayA kiM na tyajasi ?, tenoktaM-tvadvacanameva pratIkSamANaH sthito'hametAvantaM kAlam, adhunA tu yathA tyajAmi tathA pazya, tatastatprabhRtyeva prArabdhAzcaityabhavane'STAhikAmahAH, pravarttitaM svazaktyucitaM dInAdidAnaM, abAntare pravrajyAvihitanizcayaM vilokya pati bhaNitamanayA-priya ! parihAso'yaM mayA kRta: tatkiM mAM tyaktvA pravajitumicchasi ?, tenoce-priye ! sarvasyApi saMyogo viyogAvasAna:, taduktam-"sarve KA kSayAntA nicayAH, patanAntA: samucchrayAH / saMyogA viprayogAntAH, maraNAntaM ca jIvitam // 1 // " tasmAduparatecchaireva varametattyAgo vihito, na tvasantuSTAnAM tadupagamo, yata uktam-"avazyaM yAtArazcirataramuSitvA'pi viSayAH, viyoge ko bhedaH ? tyajati na jano yatsvayamimAn / vrajanta: svAtantrayAt paramaparitApAya manasa:, svayaM tyaktA hyete zamasukhamanantaM vidadhati / / 1 / / " tato vijJAyAsya nizcayaM sA'pi 'bhartRdevatA nArya' iti vacanamanusmarantI tadanugamanavihitAbhilASA babhUva, atra ca prastAve zruto bhagavAn mahAvIro guNazilakacaitye samavasRto dhanyena, zibikAmadhiruhya sahAtmIyabhAryayA gatvA bhagavadantikaM svIkRtA pravrajyA, tadvyatikaramavagatya zAlibhadro'pyApRcchaya jananI kSamayitvA zreNikanarapati mahAvibhUtyA samAgamya svAmisamIpaM pravavrAja vidhisAraM, pratipannadIkSau ca tau dvAvapi svalpakAlenaivopAttagrahaNAsevanAzikSau SaSThASTamadazamAdivicitrasantatatapovizeSazoSitazarIrau mAsakalpena grAmArAmanagarAkarAdiparikaritAM vasumatI viharantau saha paramezvareNa kiyata: kAlAtpuna: samAyayatustadeva rAjagRhaM nagaraM, bhikSAvelAyAM ca X pAraNakanimittaM-yAvattIrthaGkaramabhivandya calitau tAvaduktastayo: zAlibhadrastrailokyanAthena, yathA-tvAmadya jananI bhojayiSyati, tato dvAvapi gocaracaryAyAM praviSTau, gatau bhadrAgRhaM, na ca mahAvIrAgamanazravaNasaMjAtaharSaprakarSayA bhadrayA vadhUbhiH sArddha jinazAlibhadradarzanAdyautsukyavyAkulatvena prasthitayA samavasaraNabhUmi / pratyabhijJAtAvetau, aprAptabhikSau ca pratyAvRttau dadRzAte bhavitavyatAvazena dadhimathitavikrayAya nagarapraviSTAbhirgopavRddhAbhiH, tanmadhye caikasyA: zAlibhadramAlokya / santoSapoSasamudbhidyamAnabahalapulakAGkitakAyayaSTe: samud samudapadyata dadhidAnAbhilASaH, tato bhaNita: sapraNAmapUrva zAlibhadro'nayA-bhoH tapasvin ! // 279 / / yaDupakurute tadA gRhANedaM dadhi, tadanUpayogapUrvaM jagrAhAsau, tattuSTacittA gatA'sau svasthAnaM, itarAvapi prAptau jinAntikaM, kRteryApathapratikramaNau gamanAgamanAdyAlocanAdipUrva te zamasukhapAjapa viSayA pA babhUva Jain Educal Anabonal For Personal Private Use Only www.wabrary.org Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAlibhadra caritam navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 280 // sthitau kSaNamAtraM, pRSTaM ca zAlibhadreNa-bhagavan ! kathaM mAmadya jananIrbhojayiSyati?, tIrthakRtA nyagAdi-yA tubhyaM dadhyadAt sA tavAnyajanmamAtA, yatastvaM pUrvabhave'traiva magadhAjanapade samuparate svabhartari prakSINe pUrvasaJcite sakale'pi vasuni dezAntarAdAgatya zAligrAmamAzritAyA asyA eva dhanyAbhidhAnAyA: putra: saGgamako nAma vatsapAlako babhUvitha, tena ca kadAcittvajjIvena vatsacAraNAvApyamAnajIvikena kasmiMzcidutsave dadRze gRhe gRhe pAyasamupabhujyamAnaM janaiH, ajAnatA cAtmIyAM prAptiM prArthitA karuNasvaraM rudatA mAtA-mamApi pAyasaM prayaccha, tata: sA'pi tadAgrahaM tathAvidhaM dRSTvA Atmanazca tatsampAdanAsAmarthya vicintya pravRttA rodituM, tadIyaruditAkarNanodabhUtakAruNyAbhiH prAtivezikastrIbhiH kRtA tattanUjayogyA kSIrAdidAnena pAyasasAmagrI, tato'nayA niSpAdite pAyase bhoktumupaviSTe ca tatra saGgamake kuto'pi samAgato mAsopavAsapAraNArthI mahAmunirekaH, dattaM cAnena pravarddhamAnazraddhApariNAmena prathamameva bhojanArthopAttaM paryAptyA tattasmai mahAmunaye, zeSa cAkaNThapramANaM bhuktamAtmanA, tadajIrNadoSeNa vatsacAraNArtha gatasyAraNyamasyodapAdi mahAtRSNA, tadabhibhUto jalAzayAvalokanaparAyaNo | dRSTastena muninA, bhaNitazca-bho ! nAtra pradeze nikaTavartti jalamasti bhavatazca gADhamApadamutprekSe tadidAnIM varaM paJcaparameSThinamaskArAnusmaraNameva bhavato yuktaM, KA tenoktaM-mune ! nAhaM jAnAmi tatkA, tataH kRpAparItacittena tapasvinA-bhoH saMgamaka ! ahamuccArayiSyAmi namaskAraM bhavata: karNamUle tvayA tvekAgramanasA paribhAvyo'yamiti pratipAdya prArabdho namaskAra uccArayitum (granthAgraM 8500) asAvapi prakRtibhadrakatvAdimadhyamaguNayogitA'vabaddhamanuSyAyuSastadanurUpapravarddhamAnazubhapariNAmastadaiva kAlagato munidAnAnubhAvanirvartitamahAbhogaphalakarmA samutpede gobhadrazreSThino bhadrAyAM bhAryAyAM sutatvena, idaM ca bhagavatA kathyamAnamAkarNya zAlibhadrasyodapAdi jAtismaraNaM, tadanu tadeva janmAntaramAtRdattaM dadhi mAsopavAsAvasAne pArayitvA sahaiva dhanyamuninA gato girinikuJja, tatra gRhItAnazanau dvAvapi sthitau pAdapopagamanena, atrAntare samavasaraNamAgatA savadhUkA bhadrA, abhivandya bhAvasAraM tIrthakara papracchabhagavan ! kvAste zAlibhadraH ?, tato bhagavatA nyagAdi sarvo'pi tadIyavRttAnto yAvatpAdapopagamanena sthitAviti, tadanantaramiyAyAsau tatraiva, dadarza pAdapopagamanavyavasthitaM zAlibhadraM dhanyaM ca, abhivandya pravRttA rodituM, vilalApa cAnekaprakAraM, yathA-dvAtriMzattUlInAM suptvopari vatsa ! kevaladharAyAm / upalazakalAkulAyAM tvaM tiSThasi kathamivedAnIm ? // 1 // yastvaM purA prabuddho jAta ! sadA gItavAdanaraveNa / samprati sa kathaM dAruNazivArutaistyajasi nanu nidrAm ? / / 2 / / hA putra ! tathA tapasA zoSitadeho yathA gRhagato'pi / na mayopalakSitastvaM dhig dhigmAM pApakarmANam / / 3 / / ityAdi pralapantI zreNikarAjaH zazAsa tAM ca tdaa| tatrAgata: kathaJcitpravandituM zAlibhadramunim / / 4 / / ninye ca nagaramadhyaM tAvapyAyu:kSaye munI jAtau / sarvArthasiddhinAmani // 280 // Voy Jain Educa e matonal For Personal & Private Use Only ww. brary.org Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvimAne suratvena ||5|| tatrAjaghanyotkRSTaM trayastriMzatsAgaropamANyAyuH paripAlya tatazcyutau mahAvidehe setsyata iti / evaM sukhAvalInAM hetuH khalvatithisaMvibhAgo'yam / mokSaphalaH karttavyo yathA kRtaH zAlibhadreNa // 1 // iti zrIzAlibhadrakathAnakaM samAptamiti / yatanAdvAramadhunocyatejaM sAhUNa na dinnaM kahaMci taM sAvayA na bhuMjaMti / patte bhoyaNasamae dArassa'valoyaNaM kujjA / / 125 / / yat 'sAdhubhyaH' tapasvibhyaH 'na dattaM' no vitIrNaM, kalpyamiti zeSaH, 'kathaJcit' kenApi prakAreNa, 'kahiMpI' ti pAThe kvApi deze kAle vA, tat 'zrAvakA: ' yathAvasthitanAmAna: zrAddhA:, tathA ca zrAvakazabdasyaivaM vyutpattiH zrAvakaprajJaptyAdiSu, yathA- "saMpattadaMsaNAI paidiyahaM jaDjaNA suNeI y| sAmAyAriM paramaM jo khalu taM sAvagaM biMti // 1 // " tathA " zravanti yasya pApAni, pUrvabaddhAnyanekazaH / AvRtazca vratairnityaM zrAvakaH so'bhidhIyate // 1 // na bhuJjante' nAbhyavaharanti yaduktam- "sAhUNa kappaNijjaM, jaM navi dinna kahiMpi kiMci tahiM / dhIrA jahuttakArI susAvagA taM na bhuMjaMti // | 1 || " nanu tatra grAmAdikSetrAdau yadi kathaJcidvratino na bhavanti tadA kA vArttA ? ityAha- 'prApte bhojanasamaye' jAte bhuktiprastAve ' dvArasyAvalokanaM kuryAt' gRhadvArasaMmukhaM pazyet, yadIdRzyavasare kazcittapodhano dharmabAndhavaH samabhyeti tadA tasmai grAsa mahatI nirjarA bhavatItyabhiprAyavAniti garbhArtha:, na cedamapi gAthAzakalaM svamanISayA vyAkhyAyate, yadAha dharmadAsagaNiH - "paDhamaM jaINa dAUNa appaNA paNamiNa pAre / asaI ya suvihiyANaM bhuMjai ya kayadisAloo || 1||" tti prakRtavratayatanA, bhAvanA ceyaM sAdhudattazeSaM zrAvakairbhoktavyaM, sAdhvabhAve ca bhojanavelAyAM digAlokanaM kAryaM, na tvitthameva bhojyamiti gAthA'kSarArthaH / saMpratyasyaivAticAradvAragAthopanyasyate saccitte nikkhivaNaM pihRNaM vavaesamaccharaM ceva / kAlAikkamadANaM aiyAre paMca vajjejjA // 126 // 'sacitte' sacetane vastuni pRthivyAdau 'nikSepaNaM' nyasanaM sAdhudeyabhaktAderadeyabuddhyA sthApanamityartha, tathA 'pidhAnaM' sthaganaM sacittenaiva bIjapUraphalAdinA, sAdhudeyabhaktAderadeyabuddhayaivopari phalAdidharaNaM, tathA vyapadezazca matsarazca vyapadezamatsaraM samAhAratvAdekavacanaM, tatra vyapadezo nAma | vyAjoktiH - parakIyamidamannAdikamityevamaditsayA sAdhusamakSaM bhaNanaM, yadvA mAtuH pitrAdervA puNyaM madIyadAnena bhavatviti bhaNanaM vyapadezaH, matsarastu| asahanaM sAdhubhiryAJcAyAM kRtAyAM kopakaraNaM, tena raGkaNApi yAcitenedaM dattam ahaM tu kiM tato'pi nyUnaH ? iti vikalpo vA, 'ceva' tti samuccaye, tathA kAlasya prastatasAdhabhikSAvelArUpasyAtikramaH - aditsayA'nAgatabhojanapazcAdbhAjanadvAreNollaGghanaM kAlAtikramastena dAnaM kAlAtikramadAnaM, asmiMzca kriyamANe For Personal & Private Use Only navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo / / 281 / / // 281 // www.jainerbrary.org Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAhakA eva na bhavanti, yaduktam-"kAle diNNassa paheNayassa agyo na tIrae kaauN| tassevAthakkapaNAmiyassa geNhaMtayA nasthi // 1 // " navapada bhAvanAdvAra vRtti:mU.deva. 'athakka'tti aprastAvaH, ata evaivamupadeza:- satpAtraM mahatI zraddhA, kAle deyaM yathocitam / dharmasAdhanasAmagrI, nAlpapuNyairavApyate / / 1 / / evaM caitAn ra gA.128 'aticArAn' prastutavratamAlinyarUpAn 'paMce 'ti paJcasaGghayAn 'varjayet' tyajet, aticArabhAvanA tu yadA anAbhogAdinA'tikramAdinA vaitAnAcarati tadA zreyAMsavR. yazo // 282 // aticArA amI, anyathA tu bhaGgA eveti gAthArtha: / / ito'syaiva bhaGgadvAragAthA caritraM dANaMtarAyadosA na dei dijjaMtayaM ca vaarei| dinne vA paritappar3a, kiviNattAo bhave bhaMgo // 127 / / ___dAnasyAntarAyo-vighno dAnAntarAyastasya doSa: taddhatvantarAyakarmodayalakSaNaH, athavA dAnavighnahetu: kammaiva dAnAntarAyazabdenocyate, tata: sa Keva jIvadAnAdhyavasAyadUSaNAddoSo dAnAntarAdoSastasmAt 'na dadAti' na prayacchati, svIkRte'pyatithisaMvibhAgavata iti gamyate, 'dIyamAnaM' dAnayogyamannAdi sAdhvAdInAM vitIryamANam, anyena dRSTveti zeSa: vAzabdo vikalpArthaH, 'vArayati' niSedhayati, 'datte' vitIrNe sati vA pUrvavat 'paritapyate' kimetanmayA dattaM, bahu vA dattamityevaM pazcAdyate, kasmAt ?-'kRpaNatvAt' kArpaNyAddhetoH, yattadornityasambandhAd ya evaM karoti tasya kimityAha-'bhavet' jAyeta 'bhaGgaH' vinAzaH, prakrAntavratasyeti gamyamiti gAthArtha: / / bhAvanA'dhunocyate dhaNNA ya puNNavaMtA tesiM saphalaM ca jIviyaM loe / sejjaMso iva dANaM bhattIe deMti pattesu // 128 // dhanaM labdhAro dhanyA:- samRddhimantaH, 'ca' samuccaye, sa cAgre yojyaH, na kevalaM dhanyAH, 'puNyavantazca' sukRtinazca te itizeSaH, tathA 'teSAM' prANinAM 'saphalaM ca' saprayojanaM ca 'jIvitaM' asavo 'loke' jagati, ye iti tatsambandhAdeva gamyaM, ye 'zreyAMsa iva' bAhubalipautraka iva dAna 'bhaktyA' bhAvena 'dadati' dizanti 'pAtreSu' saMsAragarttAnipatajjantujAtamAtmAnaM ca jinavacanayathAvasthitAnuSThAyitayA pAnti-rakSantIti pAtrANi-sAdhavasteSviti gAthA'kSarArtha:, bhAvArthastu kathAnakAtsamadhigamyaH, taccedam bhAratavarSamadhyakhaNDAlaGkArabhUte gajapurAbhidhAnapattane saptamakulakaranAbhamarudavyAstanUjasya prathamavAttatasakalalokanIte: zrImadAditIrthakarasya sunandAdevyAzca K pautra: svapitRvitIrNatakSazilArAjadhAnInAyakasya bAhubalina: putra: somaprabho nAma narapatirAsIt, tasya cAtizAyirUpalAvaNyasaubhAgyAdiguNagaNAvAptakIrtivistaro // 282 // vistaradamandarAjyalakSmIsamucitasamastazastalakSaNazreyAMsa: zreyAMsanAmAGgajo yuvarAjo babhUva, tena ca kadAcidrajanyAzcaramayAme sukha zayyAprasuptena svapno Jain EducaTemaboral For Personal & Private Use Only ww.ightibrary.org Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 283 // dRSTo, yathA-mayA surazaila: zyAmAyamAnaH san amRtakalazairabhiSikto'dhikataraM dIpitumArebhe, itazca tasyAmeva velAyAM tatra vAstavyastathaiva subuddhizreSThI somaprabhanRpazca svapnaM dRSTavantau, tatra-zreSThI dinakarabimbaM razmisahasrAd viyujyamAnamalam / zreyAMsenAyojitamapazyadadhikaM virAjantam / / 1 / / rAjA tu divyapuruSaM svapne'drAkSIdariprabalasainyaiH / yuddhe paribhUtamatha zreyAMsavitIrNasAhAyyam / / 2 / / zatrutati jitavantaM prAta: sarve'pi sadasi saMmilitAH / | svapnArthamajAnanto jalpitavanto yathA kimapi / / 3 / / kalyANamaho? bhavitA zreyAMsasyAdhikaM tata: sarve / svaM svaM sthAnaM jagmudhRtimantastena vacanena / / 4 / / zreyAMsakumAro'pi rAjasabhAta: samAgata: samArUDhaH svakIyaM saptabhUmikaM prAsAda, tatra gavAkSagato yAvadakSipaddikSu cakSustAvaddadarza bhagavantaM trailokyacUDAmaNimikSvAkukulatilakaM bhikSAdAnAnabhijJalokena kanyAdhanAdibhihe gRhe nimantryamANaM gocaracaryayA nagaramadhyamAgacchantaM nijapitRpitAmahamAditIrthakaraM saMvatsaropavAsazoSitazarIraM vRSabhasvAminam, evaMvidhAkRtiranyatrApi mayA dRSTapUrvA kvacid evamIhApohamArgaNAparAyaNasyodapAdi jAtismaraNam, ajani ca kSaNamAtra mUrchA, sakarpUracandanarasAdyabhiSiktasya vyajanAdivAtavIjitasya ca saMpannA cetanA, tata: prAsAdAdavatIrNaH prAGgaNabhuvam, atrAntare bhagavAnapi samAgatastadIyamandiradvAram, itazca samAnItA: kaizcidikSurasasaMpUrNAH kumbhA DhaukanIyakRte, samarpitA: kumArasya, tenApyAdAyaikakalazaM tanmadhyAtsvahastayugalena dhanyo'haM yasyaitAvatI samagrA'pi sAmagrI saMmilitA, yata:-"kva prAptastIrthanAtho'rthI, satpAtrAdhipatirgRham ? / kva vA prAbhRtamAyAto, deya ikSuraso'nagha: ? // 1 // ullalAsa kathaM vA me, bhaktiratrAtinirmalA ? / aho ! satpuNyayogena, so'yaM tritayamIlakaH // 2 // " ityAdi cintayatA praNamya tIrthakaramavAdi-yathA bhagavan ! upAdIyatAmayaM sarvadoSavizuddho mamAnugrahanimittamikSuraso yadhupakurute, paramezvareNa ca vihitadravyAdhupayogenAnutsukamAnasena maunasthitenaiva prasArita: pANipuTa:, paryasta: zreyAMsena tatrekSurasa:, svAminastvacintyatIrthakaranAmakarmAnubhAvena karapuTakSipyamANekSurasasya zikhaiva vavRdhe, na tvadho bindurapi papAta, tadupayogena samAzvastazarIro babhUva saMvatsarAnazanopataptakAyastIrthakaro, na cAlakSyata kenApyAhArayannasau, yato janmaprabhRtyevaite guNAstIrthakRtA, yathA-dehaH prasvedAmayavivarjito nIrajA surabhigandhaH / gokSIrasamaM rudhiraM nirvizrasudhAsitaM mAMsam / / 1 / / AhAro nIhAro lakSyo naca mAMsacakSuSA'muSyaH / ni:zvAsa: phullotpalasamAnagandho'tiramaNIyaH / / 2 / / asmiMzcAvasare harSabharanibharairgaganavartibhistridazAdibhirmamace samaM gandhodakena paJcavarNo vRntasthAyI kusumavarSaH, samAhatAH sajalajaladharodAragarjitAnukArinijadhvAnabadhiritabhuvanavivarA dundubhayaH, kRtaH pavanavilulitadhvajAJcalacaJcalazcelotkSepa:, nipAtitA'rddhatrayodazakoTIpramANA svaprabhAjAlaprakAzitadigantarA ratnavRSTiH, uddhRSTaM jayajayAravonmizramaho ! Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only ww b rary.org Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreyAMsa kumAra caritraM navapada sudAnamaho sudAnamitivacanam, avatIrNAH, zreyAMsagRhAGgaNameva kecid dyusadaH, saMprApto vismitamanA anyo'pi lokaH, pRSTavAMzca zreyAMsaM-kathaM bhavatA vRtti:mU.deva. | vijJAto'yaM pAramezvara: pAraNakavidhi: ?, zreyAMsa uvAca-jAtismaraNena, jano vyAjahArakIdRzamidaM jAtismaraNaM !, kathaM caitena vidito'yaM prakAra: ?, va. yazo tenoktaM-jAtismaraNaM tAvanmatijJAnavizeSa:, anena ca mayA'STau bhavA AtmIyAH smRtAH, yeSu bhagavajjIvena sahAhaM paryaTitaH, tathAhi-ito navamabhave / / 284 // K bhagavato mama pitRpitAmahasya jIva IzAnakalpe lalitAGganAmA deva AsIt, tasya ca svayaMprabhAbhidhAnA devI paramapremapAtraM kalatramahamabhUvaM, yathA ca devI tasyAhamabhavaM tathA kathayAmi, tata: pUrvabhave hyasmin dhAtakIkhaNDadvIpAntarvartipUrvavidehAlaGkArabhUte sakalamaGgalAlaye maGgalAvatIvijaye nandigrAmanAmni grAme vAstavyasyaikasya daridrakuTumbino nAgilAkhyagRhapate gazrIbhAryAyA: sulakSaNAsumaGgalAdInAM SaNNAM duhitRRNAmupari puropArjitorjitadaurbhAgyasaMbhAravazena sakalasyApi svajanaparijanasyAniSTA ata eva svapitravitIrNanAmadheyatayA nirnAmiketi loke prasiddhA putrikA babhUva, tadA ca kadAcitkasmiMzcidutsave dhanADhyalokaDimbhakAn nAnAvidhabhakSyahastAnavalokya tayA yayAce nijajananI-yathA mamApi kimapi modakAdi bhakSyaM prayaccha yenAhamapyetairnagarabAlakai: sahAbhirame, tato mAtrA sakopaM trivalitaraGgitalalATapaTTAM bhISaNabhUkuTI viracya hatvA cca kapoladeze pANinA niSkAzitA sA gRhAda, uktA ca-kvAtra tvadyogyaM nirAze ! bhakSyamasti !, yadyarthinI tvamasya tadA vrajAmbaratilakaM parvataM, yena manoramAbhidhAne tadudyAne prApnoSi nAnAvidhAni bhakSyaphalAni, tAni ca khAditvA ramasva svecchayA, na cAgantavyaM madIyagRhasaMmukhaM, yadyAyAsi tadA tathA kariSyAmi yathA kariSyami yathA na bhaviSyasi, evaM ca sAkrozamasau nirdhATitA rudantI niHsRtA gehAt, dadarza cAmbaratilakaparvatAbhimukhaM vrajantamanekalokaM, jagAma tenaiva saha sA taM pradezaM, tato'sau vilokayAmAsa tatrAnekavidhaphalabharAvanamrapAdapAkulaM gRhaM zakunisAnAmAvAsabhUmi mRgAdInAmatyuccazikharairgaganAGgaNamiva mAtumudyatamambaratilakAbhidhAnaM parvataM, tasmiMzca dRSTvA manoramodyAnavartitarunikaraphalAnyAdadAnamanekalokaM svayaMpAkapatitasvAduphalanikaramAdAya sA'pi bhakSitavatI, ramaNIyatayA ca gireH saMcarantI saha janena tAMstAnuddezAnazrauSIt kasyApi zrutimanoharaM zabdaM, tadanusArapravRttajanena sArddha jagAma sA'pi yAvattaM pradezaM tAvaddadarzAparimitAnAM devamanuSyAdInAmagre dharmakathAM kurvANaM caturdazapUrvavidaM jJAnacatuSTayavijJAtapratyakSavastuvistaraM cArutarayatiparivAraM yugandharAbhidhAnaM sUriM, tata: sA'pi samaM tena lokena praNipatya bhagavantaM niSaNNA tato nAtidUradeze, zrutA jIvAnAM bandhamokSAdidezanA, kathAntare ca papracchaiSA taM mahAmuni-kiM matto'pi ke'pi jIvA: santi dukhina: ?, sUriNA'bhyadhAyiKI bhadre ! kIdRzaM te du:khaM ?, yatastvaM zRNoSi zubhAzubhAn zabdAn pazyasi sundarAsundarANyanekarUpANi jighrasi pradhAnApradhAnAn anekavidhagandhAn 444444 284 // KOX Jain Education international For Personal & Private Use Only wwnayanelibrary.org Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 285 // AN AsvAdayasi manojJAmanojJAn kaTutiktakaSAyamadhurAdirasavizeSAn spRzasISTAniSTAnanekazo vicitrasparzAn, vidyate ca bhavatyAH zItoSNakSudhAdiduHkhasya ko'pi kiyAnapi pratIkAraH, svapiSi ca tvamAtmIyanidrayA, kadAcidatyantAndhakAre'pi jyoti:prakAzena karoSi ca svakAryANi, duHkhinastu te'tra, saMsAre ye satatameva saMpadyamAnAzubhazabdarUpagandharasasparzA niSpratIkArazItAdivedanA akSinimeSamAtramapi kAlamanavAptanidrAsukhA nityAndhakAreSu narakeSu narakapAlairanekaprakArakadarthanAbhi: kadImAnA nirupakramAyuSa: prabhUtaM kAlaM gamayanti, kiMca-AsatAM tAvannArakAH, ye'mI tiryaJcaste'pi varAkA: svapakSaparapakSopajAyamAnAbhighAtA: zItoSNakSutpipAsAdivedanA yA anubhavanti tA: prabhutakAlenApi kaH zakto vyAvarNituM ?, aparaM ca-ye tvatto hInatarA bandhanAdipatitA: paravazA: zArIramAnasAni duHkhazatasahasrANi manuSyA api vedayante tAnapi pazya tAvat tvadapekSayA kiM duHkhamanubhavanti ?, tatastayA praNAmapUrvamabhANi-bhagavan ! avitathamidaM yattvayoktaM, kavalamasya duHkhasya pratIkArabhUtamanurUpaM madyogyatAyA mamApyupadiza kimapi dharmAnuSThAnaM yadAsevyAhaM janmAntare'pi naivaMvidhaduHkhabhAginI bhavAmi, tato niveditAni sUriNA tasyAH paJcANuvratAni, gRhItAni tayA bhAvasAraM, lokAzca tadIyadezanayA pratibuddhA: kecidaGgIcakrire sarvaviratim anye dezaviratimapare samyaktvamAtraM, tata: kenApi janena samaM praNamya sUri nirgatikatayA gatA svakIyameva gRha; tatrasthA ca pAlayati vratAni, krameNa tAruNyamArUDhA daurbhAgyadoSeNa na kenApi pariNItA, SaSThASTamAditapovizeSazoSitazarIrA, tata eva nirantarasvapitRvitIryamANagrAsAcchAdanamAtreNaiva santuSTA ninAya prabhUtakAlaM, anyadA ca sakalazaktivikalamAlocyAtmazarIraM vidhivihitabhaktaparityAgA pUrvoditalalitAGgakadevena svAyuSkakSayapracyutAyAM svargalokAt svakIyadevyAM svayaMprabhA'bhidhAnAyAM tatsthAne'nyAM cikIrSuNA'vatIrNena martyalokaM rAtrau vilokitA sA, tata: pradarzya svakIyarUpaM niAmike ! | mAmaGgIkRtya kuru nidAnam-ahametasya devI bhaveyaM, evaM bhaNitvA cAdarzanIbhato'sau, sA'pi tadarzanotpannatadabhilASA samAdhinA kAlagatA tameva dhyAyantI samutpede tasminnevezAnakalpe zrIprabhe vimAne tasyaiva devasyAgramahiSI svayaMprabhAbhidhAnA devItvena, antarmuhUrttamAtreNaiva sarvaparyAptibhi: paryAptA bhavapratyayAvadhijJAnaviditapUrvabhavavyatikarA samaM lalitAGgakadevenAvatIrya tamevAmbaratilakaparvataM manoramodyAnasamavasRtaM samabhivandya yugandharagurumupadarthya tadAto bhaktibharanirbharaM nATyavidhiM puna: svavimAnaM gatA divyakAmabhogAn suciramAsiSeve, anyadA ca pramlAnamAlyamAlamadhomukhanayanayugalamAlokya kimapi dhyAyantaM lalitAGgakadevamabhihitamanayA-prANeza ! kimadya vimanaskastvamIkSyase?, tenoditaM-priye ! me stokAvazeSamAyuH, samAsannIbhUtastvayA saha viprayogaH, tatastasyA api tadduHkhaduHkhitAyA: kadAcidapi pazyantyA eva nandIzvarayAtrApasthita: pradhAnavimAnena vrajanarddhapatha eva paTupavanavidhyApita: 88088088080880880880880880 R // 28 // For Personal & Private Lise Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 286 // pradIpa iva pralayamupagato lalitAGgadevaH / tatazcyuta ihaiva jambUdvIpe pUrvavidehe samudrAsannapuSkalAvatIvijaye lohArgalanagarasvAminaH suvarNajaGghAbhidhAnanarapaterlakSmIvatyA zreyAMsa bhAryAyA vajrajako nAma rAjakumAro jAta:, svayaMprabhA tu tadviyogazokAgninA dahyamAnA tasminneva zrIprabhe vimAne ratimaprApnuvatI prAktanayugandharagurUpadezena kumAra bhUyo bodhilAbhanimittaM nandIzvaradvIpAdisthAneSu jinAyatanapUjAmAcarantI nirgamya kiyantamapi kAlamAyu:kSayeNa tatazyutvA'sminneva jambUdvIpavarttividehavijaye caritraM puNDarIkiNyAM nagaryAM vairasenacakravarttino guNavatyA devyA: zrImatI nAmnA sutA jajJe, sA ca pitRbhavane padmasarasi haMsikeva krIDantI dhAtrIjanaparigRhItA dehopacayena kalAkalApena ca vRddhimupAgatA, kramaza: samArUDhaprauDhayauvanA ca kadAcitsarvatobhadraprAsAdavarttinI vilokya nagarabahistAt devasaMpAtamIhApohena sasmAra pUrvabhavaM, mohamupagatA ca kSaNaM parivArikAbhiH siktA candanajalena vIjitA vyajanavAtaileMbhe caitanyaM, cintayAmAsa caivaM-kathaM mayA prApya: priyo lalitAGgakaH ? kiM vA tadvyatirekeNa me jIvitena?, tato'GgIcakAra maunaM, svajanaparijanA apyavacanAmavalokya jRmbhakasurairAkSiptA'syA vAgityAdi pralapanta: kArayAmAsumanbayantrAdIn, na ca mumoca mUkatAmasau, anyadA ca maNDayitrI dhAtrI rahasye tAmavocad-vatse ! yadi kAraNena kenApi mUkatvamavalambya vyasthitA tadA nivedaya mamAgre, mA kadAcinmamApi zaktirbhavati tatsiddhau, ajJAte vastuni kIdRzamupacAraM cintayAmi ?, tayA'vAci-mAta: ! asti kAraNaM, tathAhi-mama jAtismaraNamudapAdi, tena pUrvabhavakAnto lalitAGkakadevo mayA smRtaH, taM ca smRtvA tadviyogadahanadaMdahyamAnamAtmAnaM nirjIvamiva kalayAmi, tena maunamAlambya sthitA'smi, tayA'bhANi-putri ! na maunAvasthAnena kAryasiddhiH, kintUpAyena, tatsAdhu kRtaM bhavatyA yadidaM mama niveditaM, tathA karomi saMprati yathA'cireNaiva tava priyayogo bhavati, tato'nayA kArito mahAMzcitrapaTo, lekhitaM tatra yathA kathitaM dhAtakIkhaNDaprabhRti devalokacyavanAvasAnaM savistaraM taccaritaM, tadanantaraM yaH ko'pi rAjaputrAdistatrAyAti sma tasya darzayAmAsAsau taM paTaM, anyadA ca lohArgalapurAt samAjagAma kenApi prayojanena tatra vajrajasakumAraH, sa cAlokya tayA zrImatyambadhAtryA pradarzyamAnaM taM citrapaTaM jhagiti jAtajAtismaraNo vyAjahAra-nanvahaM sa lalitAGgako yasyaitaccaritamAlikhitaM vidyate, tatkathaya kenedaM likhitaM ?, na khalu svayaMprabhA devI vimucyAnyo'syArthasyAbhijJaH, taddarzayata mamedAnIM tAM, tatastuSTayA'mbadhAtryoktaM-kumAra ! yaiSA tava pitRSvasurduhitA zrImatI sA svayaMprabhA tayedamAlekhitaM, tadyAvadahaM rAjJaH kathayAmi tAvatpratIkSasva, mA dUramunmanIbhUH, etaduktvA gatA'sau zrImatIsamIpam, acakathadamuSyAstadvRttAntaM, pazcAdrAjJo nivedyobhayavyatikaraM mahAvibhUtyA pANigrAhaNapUrvaM saMghaTayAmAsa kumAreNa samametAM, visRSTA cotkRSTasanmAnena pitRbhyAM, anyadA sArddha nijabhA yayau lohArgalanagaraM, tatra sukRtAnubhAvAsaMpadyamAnasamIhitArthasArthayostrivargasAraM viSayasukhasaMbhAramanubhavatostayoratijagmuH kiyanto'pi KA KBV // 286 // Jain EducatL abional For Personal Private Use Only ww.lanelibrary.org Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ K vAsarA:, vairasenacakrI ca lokAntikadevapratibodhita: sAMvatsarikamahAdAnapUrvaM jyeSThaputraM puSkalapAlaM rAjye nivezyAGgIkRtasarvasaGgavirati: samutpatrakevalajJAno navapadavRtti:mU.deva dharmatIrthaM pravartayAmAsa, vajrajakusya tu janitanijaguNajanamanovismaya: samajani tanayaH, itazca-kadAcitpuSkalapAlasya visaMvaditA: kecitsAmantAH, tata: puSkalapAlena vajrajaGghasya dUta: prahito yathA bhavatA zrImatIsametena zIghramAgantavyaM, tadanantaraM so'pi tamarthaM dUtAdavagamya pracurataraskandhAvArasahita: svaputraM // 287 // nagare saMsthApya pratasthau samaM zrImatyA tadabhimukhaM, tadantarAle ca zaravaNamArgeNa gantavyaM, tasmiMzca guNadoSavijJAyakalokena niSiddho vajrajaco, yathAjJa dRSTiviSA: sarpAH santi, tasmAdanena pathA na gantavyaM, pazcAdasau parirayeNa tAn pariharan krameNa prApa puNDarIkiNI, vijJAtatadAgamanAzca tatsAmantA: praNatA K bhayena puSkalapAlasya, so'pi gRhAgatayostayorvidhAyocitapratipattiM prItyA dhRtvA ca katiciddinAni tau visasarja, svapurAbhimukhaM vrajantau ca krameNa prAptau zaravaNAsannadezaM, loko babhANa-samprati zaravaNamadhyenApi gacchatAM na kazcidapAyo, yatastatra kasyacinmahAmuneH kevalajJAnamutpannaM, vasmiMzca devasannipAte tadudyotena pratihataM pannagAnAM dRSTiviSaM, tacca zrutvA vajrajaDDazcalitastenaiva pathA, dadarza tatrAvAsitau sAgarasenamunisenAnagArau nijabhrAtarau pravarasAdhuparivArau, yau ca vAsabhavanamavikalatapolakSmyA: AzrayaH prasannatAyA: sthAnaM saumyatAguNasya, vavande ca saparivAro bhAvasAra, bhikSAvelAyAM ca vizuddhAnapAnAdibhiH pratilAbhayAmAsa svAvAsamAyAtau, madhyandinAvasAne ca tayoreva mahAtapasvinorguNAnanucintayan aho mahAnubhAvAvetau madbhAtarau vayamapi kadA vimucya zi rAjyavistaramenAM munivRttimaGgIkRtya ni:spRhamAnasA itthaM vihariSyAma iti paryAlocayanmuhurmuhurdattaprayANaka: krameNa prAptaH svanagaraM, itazca tattanUjena nijanagarAnirgatayoH pitrordAnasanmAnAdinA vazIkRtya bhRtyavarga prayuktastadAgamanakAle tadvAsagRhe viSaghUpaH, enaM ca vyatikaramajAnAno vajrajaGghaH samaM zrImatyA'tikrAnte pradoSe visRSTaparijano'nusmaran sAdhuguNAn vizrAntaH tatra, viSadhUpavihvalitacetanazca tatsahita eva prApta: paJcatvaM, samutpannastripalyopamAyuSka uttarakuruSu sahaiva tayA mithunatvena, tadavasAne ca mRtvA saudharmadevaloke devabhAvena dvAvapi jAtau pUrvAnuvedhena, tatrApi mahatI prItirAsIt, palyopamamAtra cAyuH, tatkSaye ca vaprAvatIvijayavarttinyAM prabhaGkarAbhidhAnapuryAM vajrajaGghajIva: suvidhinAmno vaidyasyAGgajo'bhayaghoSAbhidhAno'jani, zrImatIjIvastu zreSThitanayaH kezavanAmA saMjAtaH, tatrApi tathaivAtyantikI snehavRddhirbabhUva, tayozcAnye'pi tasmin bhave catvAro vayasyA rAjA'mAtyazreSThisArthavAhapurA babhUvuH, te ca kadAcidekasya kRmikuSThadoSopadrutasya mahAmuneH kriyAM kRtvA tanmUlapuNyopArjanena pazcimavayoviracitazrAmaNyAnubhAvena ca baddhadevAyuSo mRtvA'cyutakalpa indrasAmAnikAH surA utpannAH, tatazcyuto'bhayaghoSajIva ihaiva jambUdvIpe puSkalAvatIvijaye puNDarIkiNyAM nagaryA vairasenarAjasya dhAriNIdevyA vajranAbhanAmA Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only www.AMrary.org Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo / / 288 / / sUnuH saMjAtaH, sa ca kAlakrameNa cakrI saMpanna, itare'pi vairasenasya sUnavaH kezavavarjAH krameNa bAhusubAhupIThamahApIThanAmAno mANDalikA rAjAno jajJire, vairaseno'pi pratipannadIkSo vajranAbhasya cakrotpattikAle kevalajJAnamavApya dharmatIrthaM pravarttitavAn, kezavajIvastu vajranAbhacakriNaH sArathirbabhUva, kenApi kAlena so'pi samaM taizcaturbhirbhrAtRbhiH sArathinA ca bhagavato vairasenatIrthakarasya svapiturantike dIkSAM prapede, teSAM ca madhye vajranAbhazcaturdazapUrvadhara itare caikAdazAGgavida Asan, prabhUtakAlaM ca zrAmaNyaM paripAlyArAdhitasamAdhimaraNA utpedire ca sarve'pi sarvArthasiddhe mahAvimAne devetvena, sthitistatra trayastriMzatsAgaropamANi, tatkSaye ca prathamaM vajranAbhajIvo'jani nAbhikulakarasutatvena, bAhuprabhRtijIvAstu krameNa tasyaiva bharate bAhubalibrAhmI sundarIbhAvena jAtA:, sArathijIvastvahaM zreyAMsaH samajani, tadevamaho lokAH ! mayA pUrvameva puNDarIkiNyAM vairasenastIrthakaro dRSTaH, zrutaM ca tatsamIpe yathaiSa vajranAbho bhAratakSetre tIrthakaro bhaviSyati, jJAtazca tadA tadantikapravrajitenaiSa dAnAdividhi:, kevalametAvanti dinAni bhavAntarasmaraNaM nAsIt, adya tu paramezvarAvalokanopajAtajAtismaraNasya sarvamidaM prakaTamabhUt, tataH kArito mayA bhagavAnevaM pAraNakaM, ye'pi surazailAdisvapnA asmadAdidRSTAH samAgatena matpitrA vicArayitumupakrAntAsteSAM madhye tadeva pAramArthikaM phalaM yatsavaMtsarAnazanaM zuSyamANamUrtteH tAtasya pAraNakavidhApanena karmazatruvijaye sAhAyyakaraNakamiti, etaccAkarNya jano'bhivandya taM sthAnamupagataH svaM svaM zreyAMso'pi ca bhaktyA yatra pratilAbhito bhagavAn mA kramiSIdatra janaH padAni tAtasya nijakapAdAbhyAmiti tatra divyaratnaiH satpIThaM kArayAmAsa, pRSTazca janenoce-nanvidamAdikaramaNDalaM, tadanu svasvagRheSu jano'pi ca yatra jinaH pAraNaM cakre tatra tathAvidhapIThaM vidhApya sandhyAtraye'pi pUjayati, kAlena khyAtimagAt taccehAdityamaNDalakaM, zreyAMsaH pAtradAnAnubhAvasaMpadyamAnottarottarakalyANakalApaH suciramanubhUyasAMsArikasukhaM bhagavata AditIrthakarasya jAtAyAM kevalajJAnotpattau bhagavatsamIpa eva gRhItavrataH paripAlayanniraticAraM zrAmaNyaM kSapakazreNikrameNa vidhAya ghanaghAtikarmakSayamutpATitavimalakevalajJAnaH kAlakrameNa kSapitabhavopagrAhikarmacatuSko vihAya zarIraM gato mokSam / / iti zreyAMsakathAnakaM samAptam / / prakRtadvAragAthAbhAvArthastvayaM yathA zreyAMsena bhAvanAsAraM pAtradAnamanuSThitaM tathA'nyenApyanuSTheyamiti / / vyAkhyAtaM navabhirapi dvArairatithisaMvibhAgavrataM, tadvyAkhyAnAcca samAptAni catvAri zikSApadAni, tatsamAptau dvAdazApi vratAni bhaNitAni, samprati saMlekhanA navabhidvaraiirvAcyeti prathamadvAreNa tAvadabhidhIyatejiNabhavaNAisu saMthAra dikkha nijjAvayAo aDayAlA / piyadhammAisameyA, cauraMgArAhao maraNe / / 129 / / 'jiNabhavaNAisu saMthAra dikkha' tti jinabhavanam arhadAzrayaH AdizabdAjjinajanmabhUmyAdigrahasteSu jinabhavanAdiSu saMstIryate - svApArthaM vitanyate For Personal & Private Use Only Jain Educatenational svarUpaM gA. 129 niyAmakAH // 288 // www.brary.org Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadatteHma.deva. yazo 289 // iti saMstAra:-kuzakambalyAdirUpastatpradhAnA dIkSA-sarvasaMyamopAdAnena cittazirastuNDamuNDanaM saMstAradIkSA, pratyupekSaNAdikriyAkalApAsamarthasya anta: sarvasAvadhanivRttipratijJA'dhyavasAyena bahistu rajoharaNamukhAnantakAdisAdhuveSadhAraNena saMstArake'vasthAnamityarthaH, sA grAhyeti zeSaH, tathA coktam-"dharmAvazyakahAnau vA maraNe vA'pyupasthite / saMlikhya tapasA''tmAnaM, saMyamaM pratipadyate / / 1 / / arhatAM janmanirvANacaityasthAne pratizraye / tadalAbhe gRheSvevAraNye jantuvivarjite / / 2 / / " iti upalakSaNaM ceyamanazanAdeH, tato jinabhavanAdau saMstAradIkSAgraho'nazanAdi vA'GgIkArya, iha cAnazanasya niyamAtsapratikarmatvAdetadaGgIkaraNa eva vizeSavidhimAha-'nijjAvayA aDayAla' tti niryApayanti-anazaninaM sukhe sthApayantIti niryApakA:-praticArakA: 'tu' punararthe, kiyantaH? aSTabhiradhikA: catvAriMzadaSTacatvAriMzat, kAryA iti zeSa:, kiMrUpA ete kAryAH? ityAha-'priyadharmAdisametAH' bhAvapradhAnatvAnirdezasya priyadharmatvAdibhirguNaiH sametAyuktAH, AdizabdAd dRDhadharmatvAdayo gRhyante, tathA coktaM- "pAsatthosannakusIlaThANaparivajjiyA u gunnjuttaa| piyadhammavajjabhIrU aDayAlIsaM KA tu nijjavagA // 1 // uvvatta 1 dAra 2 saMthAra 3 kahaga 4 vAI 5 ya aggdaarNmi| 6 bhatte 7 pANa 8 viyAre 9-10 kahaga 11 disA je samatthA 12 ya // 2 // eesiM tu payANaM caukkageNaM guNijjamANANaM / nijjAvagANa saMkhA hoi jahAsamayaNiTThiA // 3 // " tatra ye'nazaninamudvarttayanti parAvarttayanti ca te catvAraH 'uvvatta' tti prathamapadena nirdiSTAH, ye cAbhyantaradvAramUle tiSThanti te'pi catuHsaGkhyA : 'dAra' tti dvitIyapadena sUcitA: 2, evaM 'saMthAra' tti saMstArakartAraH 3, "kahaga' tti tasyaiva viditavastutattvasyApi dharmakathakA: 4, 'vAiya' tti vAdinaH 5 'aggadAraMmi' tti agradvAramUle ye tiSThanti 6, bhatte' ti taducitabhaktAnayanayogyA: 7, 'pANa' ti pAnAnayanayogyA: 8, "viyAra' tti uccArapariSThApakA: 9, prazravaNapariSThApakAzca 10, 'kahaga' tti bahirdharmakathakA: 11, 'disA je samatthA ya' tti dizAsu pUrvAdyAsu catasRSvapi ye samarthAH sahasrayodhiprabhRtayaH, ekaikasaGkhyayA kSudropadravanivAraNAya dhriyante te'nenaiva sUcitA: 12, atra caike sUraya evamAcakSate-uccAraprazravaNayordvayorapyeke pariSThApakA iti catvAra evAmI, tanmatena dizAsu pratyekaM dvau dvau draSTavyAviti na yathoktasaGkhyAbAdheti, athaitAvanta ete kasyacinna bhaviSyanti tahakaikahAnyA'pi te kartavyA yAvajjaghanyapadanaiko'nazanina: samIpamazUnyaM karoti, anyastu bhaktapAnAdyarthaM paryaTatIti dvau, ekena tu niryApakena na karttavyaivAnazanapratipattiH, yaduktam"ego jai nijjavao, appA catto paro pavayaNaM ca / sesANamabhAve'vihu tA bIo'vassa kAyavvo // 1 // " tti, ya evaMvidhasAmagryA priyate tasya kiM syAt ? ityAha-'caturaGgArAdhako maraNa' iti mAnuSatvazrutizraddhAsaMyamavIryAkhyAni catvAri dharmapratipatteraGgAni-kAraNAni teSAmArAdhako // 289 // For Personal & Private Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada ci.mU. deva. va. yazo / 290 / / Jain Edu maraNakAle bhavediti zeSa iti gAthArtha: / / bhedadvAramadhunA maraNaM sattarasavihaM, nAuM tatthaMtimAi maraNAI / pAyavaiMgiNimaraNaM, bhattapariNNaM ca kAyavvaM // 130 // mRtiH maraNaM dazavidhaprANaprahANalakSaNaM 'saptadazavidhaM' saptadazasaGkhyaprakAramAvIcyAdi, taduktam - " AvIi 1 ohi 2 aMtiya 3 valAyamaraNaM 4 vasaTTamaraNaM 5 ca / aMtosallaM 6 tabbhava 7 bAlaM 8 taha paMDiyaM 9 mIsaM 10 || 1|| chaumatthamaraNa 11 kevali 12 vehANasa 13 gaddhapaTTamaraNaM 14 ca / maraNaM bhattapariNNA 15 iMgiNI 16 pAovagamaNaM 17 ca // 2 // 'AvIi' tti vIci:-vicchedo na vidyate vIciH yatra tadavIci tacca tanmaraNaM ca maraNazabdasya pratyekaM sambandhAdavIcimaraNaM, tacca nArakAdicaturgativarttinAM jIvAnAmutpattisamayAdArabhyAnukSaNAnubhavanena nijanajAyuH karmadalikaparizaTanarUpaM, 'ohi'tti avadhi:- maryAdA dravyAdirUpA tena maraNamavadhimaraNaM, yannArakAdibhavanibandhanAyuH karmadalikAdyanubhavanapUrvakaM mRtasya bhUyo'pi bhavAntaravarttinastadanubhavapurassaraM maraNaM taddravyAvadhimaraNaM, na cAsaMbhavi gRhItojjhitAnAM karmadalikAdInAM punargrahaNaM, pariNAmavaicitryAt, 'aMtiyaM' ti ante bhavamantyaM tacca tanmaraNaM cAntyamaraNaM, yadupAttanArakAccAyuSkarmadalikAdyanubhavanena vivakSitabhave maraNe sati punastAnyevAyurdalikadravyAdInyanubhUya bhavAntare maraNaM na bhavati tadantyamaraNaM, 'valAyamaraNaM' ti bhagnavratapariNatInAM vratinAM zubhAdhyavasAyato valayatA- vyAghuTyamAnAnAM maraNaM valanmaraNaM, 'vasaTTamaraNaM ca' tti dIpazikhAvalokanAkulitapataGgasyevendriyaviSayavazArttasya maraNaM vazArttamaraNaM, 'aMtosallaM' ti mAyAnidAnamithyAdarzanAni jIvasya duHkhahetutvAcchalyAnIva zalyAni tadyuktasyAnAlocitApratikrAntasya maraNamantaH zalyamaraNaM, taduktam- "gAravapaMkanibuDDA aDyAraM je parassa na kahaMti / daMsaNanANacaritte sasallamaraNaM bhave tesiM // 1 // " parasyetyAcAryAdeH / " eyaM sasallamaraNaM mariUNa mahabbhae taha duraMte / suiraM bhamaMti jIvA dIhaM saMsArakaMtAraM // 1 // " 'tabbhavati tadbhava eva maraNaM tadbhavamaraNaM, vivakSitabhava eva muktigAminAM jIvAnAM yattadityarthaH, te ca garbhajamanuSyAH saGkhyAtavarSAyuSaH karmabhUmijA eva keciditi, 'bAlaM' ti bAlamaraNarmAvaratasambandhi, 'taha paMDiyaM' ti tathA paNDitamaraNaM yatsarvaviratAnAM, 'mIsaM' ti mizramaraNaM dezaviratAnAM, 'chaumatthamaraNaM' ti chAdayati-AvRNoti jIvasya jJAnAdipariNAmamiti chadma-ghAtikarma tatra tiSThanti ye te chadmasthAsteSAM maraNaM chadmasthamaraNaM, matyAdijJAnimaraNamityarthaH, 'kevali' tti kevalaM saMpUrNaM jJAnaM kSAyikaM tadvidyate yeSAM te kevalinasteSAM maraNaM kevalimaraNaM, 'vehANasaM' ti vihAyo nabhastatra bhavaM vaihAyasaM, yadudbandhanena nabhasi lambamAnasya maraNaM tadvaihAyasamaraNaM, 'gaddhapaTTamaraNaM ca tti yadutpatannipatadgRdhAdipatattrisaMkulAyAM pracuratarakaraMkasaMkIrNazmazAnabhUmau nipatya International For Personal & Private Use Only maraNabhedAH gA. 130 9 // 290 // helibrary.org Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo / / 291 / / gRdhAdituNDakhaNDyamAnasya kasyacinmaraNaM tadgRdhapRSThamaraNaM, 'maraNaM bhattapariNNa'tti bhaktaparijJA - tricaturvidhAhAratyAgo, maraNazabdasyAgre pAThAt tayA maraNaM bhaktaparijJAmaraNaM, etacca niyamAtsvata: paratazca pratikarmasamanvitamArthikAdInAmapi sAdhAraNaM-"savvAviya ajjAo savve'vi ya paDhamasaMghayaNavajjA / savve'vi desavirayA paccakkhANeNa u maraMti ||1||" ityatra pratyAkhyAnazabdena bhaktaparijJAyA evoktatvAt 'iGgiNi' tti iGginImaraNaM yadiGgitapradeze caturvidhAhAravarjanenAnyanirapekSamAtmanaivodvarttanAdi kurvato viziSTataradhRtisaMpannasya maraNaM, 'pAogamaNaM va' tti 'pAoga' tti padaikadeze padasamudAyopacArAt pAdapasya-taroH upagamanaM samIpagamanaM nizceSTatAdharmeNa yatra tatpAdapopagamanaM tacca tanmaraNaM ca pAdapopagamanamaraNaM, prathamasaMhananavarttino niSpratikarmaNo viziSTatamabhRtyadhyAsitasya nimeSAdiceSTAvikalatayA svayaM taroriva patitasya yanmaraNaM tatpAdapopagamanamaraNaM, idaM ca dvedhA- nissAryanissAribhedAt, 'jJAtvA' avabudhya 'tatra' teSu madhye 'antimAti' antyAni maraNAni 'karttavyAni ' vidheyAni karttavyazabdo gAthAparyantavarttyapyatra yojyate, nanu karttavyamityekavacanAntaM tatkathaM maraNAnIti bahuvacanAntena yojyate ?, satyaM, prAkRte liGgavibhaktivacanavyatyayasyeSTatvAnna doSa:, tAnyeva nAmata Aha- pAyavaiMgiNimaraNaM bhattapariNNaM ca' tti tatra 'pAyava 'tti pAdapopagamanamiGginImaraNaM bhaktaparijJA ceti etAni ca prAgvyAkhyAtAnyeveti gAthArtha: / / tRtIyadvAramadhunA - saMlehAivvaM, viyaDaNamuccAraNaM taha vayANaM / tivihaM cauvvihaM vA, AhAraM vosire savvaM // 131 // saMlikhyate - tanUkriyate zarIrakaSAyAdi yayA sA saMlekhanA sA cotkarSato dvAdazasaMvatsarA vijJAtamaraNasya bhaNitA, yaduktam- "cattAri vicittAI vigaInijjahiyAI cattAri / saMvacchare ya dunni ya egaMtariyaM ca AyAma // 1 // catvAri varSANi yAvadvicitrANi tapAMsiupavAsaSaSThASTamAdIni prathamaM karoti, atra ca pAraNake sarvakalpaM pArayatIti sampradAyaH, tadagre catvAri varSANa vikRtirahitAni vicitratapAMsi vidhatte, pAraNake vikRtiM na gRhNAtItyarthaH, tadupari saMvatsaradvayamekAntaritAcAmlaistiSThati, caturthaM kRtvA kAjjikAcAmAmlaM karotItyarthaH, 'nAivigiTTho ya tavo chammAse parimiyaM ca AyAmaM / aNNe'vi ya chammAsA hoi vigiTThe tavokammaM // 2 // ekAdazasaMvatsarasyAdyAn SaNmAsAn yAvanna ativikRSTam aSTamAdi tapazcarati, caturthaM SaSThaM vA vidhAya parimitenAcAmAmlena pAraNakaM vidhatte, nyUnodaratAM karotItyarthaH, anyAnapi cAgretanAn SaNmAsAn saMlekhanAkarturbhavati vikRSTam aSTamAditapaJcarati, pAraNake tvAcAmAmlameva / "vAsaM koDIsahiyaM AyAmaM kaTTa ANupuvIe / 4 // 291 // girikaMdaraM ca gaMtuM pAuvagamaNaM aha karei // 3 // " dvAdazavarSe tu koTIsahitaM nirantaramekAntaritaM vA''cAmlaM kRtvA krameNa yadyana:sArapAdapopagamanaM Jain Educat national For Personal & Private Use Only wwwbrary.org Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadatti: mU. deva. bR. yazo 292 / / cikIrSati tadA girikandaraM gatvA pAdapopagamanaM karoti, ni:sAriNastasya cikIrSayA tu vAzabdadAdvasatAvapi tatkarotIti, pAdapopagamanaM copalakSaNaM bhaktaparijJAderiti, AdizabdAt - "pacchillahAyaNaMmI cauro dhAretu tellagaMDUse / nisirei khellamalle, ki kAraNa galladharaNaM tu ? // 4 // / " pAzcAtyahAyane dvAdazavarSe caturo mAsAn pAraNakeSu tailagaNDUSAn dhArayitvA parityajati khellamallake, atra prerakaH prAha- kiM nimittaM tailagaNDUSadharaNaM ?, AcArya Aha-''lukkhattA muhajaMtaM mA hu khuhejjatti teNa dhArei / mA hu namokkArassA apaccalo so havejjAhi // 5 // " pAzcAtyasaMvatsare nirantarAcAmAmlakaraNena rUkSatvAnmukhayantraM vAtAdinA mA kSobhIditi hetorgaNDUSadhAraNaM, nanu maraNasyAGgIkRtatvAnmukhakSobhe'pi ko doSa: ?, ucyate, mukhayantrakSobhe namaskAroccAraNAsamartho'sau bhavedityAdividhirgRhyate, tatpUrvaM saMlekhanAdipUrvaM 'viyaDaNa' tti vikaTanAm-AlocanAM dadyAditi zeSaH, 'uccAraNaM taha vayANaM' ti tathoccAraNaM saMzabdanaM vratAnAM prANAtipAtaviramaNAdInAM kuryAdityadhyAhAraH, tatastrividhaM caturvidhaM vA''hAraM vyutsRjet sarvamiti, tatrAzanakhAdyasvAdyabhedena trividhaM pAnakasamanvitAzanAdibhedAttu caturvidhaM vA 'vyutsRjet' parityajet 'sarvaM' niravazeSaM, atra cAyaM vidhiHaparAhNasamaye tAvadanazanapratipattiH kAryA, yadi ca kAlasahatA na bhavati tadA pUrvAhaNAdikAle'pi tacca jinAyatane sAdhusamIpe svIkarttavyaM zrAvakeNa, saMhananasahAyAdyabhAve ca svagRhe'pi tasmiMzca kRte bhAvanArAdhanApAThanAdinamaskArAdipareNa niryApakAdisAmagrIsamanvitena stheyamiti gAthArthaH / doSadvAraM tvevambAlamaraNehi jIvo saniyANo dukkhasAgaramapAraM / pAvar3a jaha saMbhUI, paMDaraajjA va dito / / 132 / / 'bAlamaraNaiH, jalajvalanapravezAdibhiH 'jIva' prANI 'sanidAna:' nidAnasambandhasahitaH duHkham asAtodayarUpaM tadevAtidurlaGghatvAtsAgara iva-samudra iva duHkhasAgarastaM 'apAraM' aparyavasAnaM 'prApnoti' labhate ka ivetyAha- 'yathA saMbhUti:' saMbhUtirnAmA sAdhurbrahmadattacakravarttipUrvabhavajIvaH paNDurAryA vA 'dRSTAnta: ' nidarzanamatrArthe iti gamyate, gAthAsaGkSepArthaH, vyAsArthastu kathAnakagamyaH, taccedam sAketanagarasvAminaJcandrAvataMsakasya mahAnarapatermunicandranAmA putraH kadAcitsAgarAcAryasamIpe samAkarNitAnavadyAnagAradharmadezanAsamutpannasarvaviratipariNAmaH pravrajyAmaGgIcakAra, tIvrasaMvegabhAvanAbhAvitAnta: karaNazcopAttadvividhazikSaH samaM sUriNA viharannapratibaddhavihAreNAnyadA kathaJcidekasyAmaTavyAM sArthabhraSTo bubhukSApipAsApIDita itastataH saMcarannavalokitazcaturbhirgopAladArakaiH samutpannazubhabhAvaiH pratilAbhito yatijanopayogyaistaddezakAlocitadravyairdugdhAdibhiH kiyatyA'pi velayA prApito'bhISTapurasya panthAnaM, tadbhadrakabhAvAvarjitamAnasena muninA tu kRtA teSAmucitadezanA, pariNatA bhAvasAraM, saMjAtastathAbhavyatvavazena teSAM samyaktvalAbha:, For Personal & Private Use Only Jain Educnternational doSe bAlamaraNe saMbhUtipa NDarArthA dRSTAntau // 292 / / Delibrary.org Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalaM tanmadhye dvayormuniM prati kiJcijjugupsApariNAmo babhUva, aparityaktasamyagdarzanAnAM ca kAlAntare samajani paralokagamanaM, tataH samutpedire te vaimAnikasuratvena, tadAyuSkAvasAne ca yau jugupsAparau babhUvatustau devalokAccyutvA dazArNadezavarttini zrIhradAbhidhAnagramo zANDilyanAmno brAhmaNa yazomatyabhidhAnAyA dAsyA vinayAdiguNAvarjitena tenaiva brAhmaNena bhAryAtvenAGgIkRtAyA garbhe putrayugalatvenAjaniSAtAM ucitasamaye'tikrAntabAlabhAvau ca kadAcit kSetrarakSAnimittaM gatAvaTavIM, tatra nyagrodhapAdapAdhovarttinostayorastaM gataH sahasrakiraNa:, sthitau tau tatraiva, kSaNamAtreNa ca samAgatanidrayostata eva vaTakoTarAnnirgatya dandazUkena daSTa ekastayoH, daSTo daSTa iti vadannutthito vegena, dvitIyo'pi taddhvanipratibodhitaH kAkodaranirIkSaNArthamitastato hastakSepaM kurvANo daSTastenaivAhinA, viSavegAkulitacetanau ca patitau dvAvapi mahIpRSThe, vinissaragrahalalAlA''vilavadanabIbhatsau ca kenacidaviracitapratIkArau kSaNamAtreNa prAptau parAsutAM, samutpannau ca svakarmapariNatirajjusaMyutau dvAvapi kAliJjarAbhidhAnanagavare kasyAzcidvanamRgyA mRgazAvayugalatayA, samupArUDhaprauDhavayasozca krameNa pUrvabhavasahavAsasamupajAtaprItiprakarSayoH samaM caratoH samaM niSIdatoH samaM zayAnayoH samAjagAma kadAciduSNakAlaH, tIvratRSNopatAtApapyamAnau ca jalapipAsayA samAgatau vetravatIsaritaM, sarvatastaralatArakamavalokayantau tasyAH salilamApIya samuttarantau niviDavanagahanAntaritatanu bhakenaikena purAtanavairiNeva karNAntAkRSTacaNDakodaNDadaNDonmuktaikabANena viddhau marmapradeze, prahAravedanAvidhurazarIrau ca parityaktau prANaiH, Arttavazena bhayo saMjAtA mRtagaGgAhRdopakaNThavAsinyAM ekasyAM haMsikAyAM haMsayugmabhAvena, tathaiva yauvanamanuprAptau tasminneva mahAhade krIDantau vicitrakrIDAbhiH aparasminnahani tathA vidhabhavitavyatApreritena kenacitpApakarmakAriNA zAkunikena samAgatya jhagityevaikapAzAvapAzitau gRhItvA karAbhyAM calitakandharaM vyApAditau santau kAzIviSaye bANArasInagaryAM mahAdhanasamRddhasya bhUtadattAbhidhAnamAtaGganAyakasyANahikAbhidhAnabhAryAyAM babhUvaturyamalaputratvena, racitacitrasaMbhUtinAmakau ca krameNa pravarddhamAnazarIrau tathaivAtiprItisamanvitau saMpannAvaSTavArSikau tasyAM ca nagaryAM tadA'mitavAhano rAjA, tena kasmiMzcinmahatyaparAdhe saMbhAvito namucinAmA mantrI, tIvraroSatastasyaiva bhUtadattacANDAlasya pracchannaM vadhAya samarpita:, tataH saMjAte sakalalokalocanabalApahAriNi bahalAndhakAre nItvA pracchannapudeze enaM babhANa bhUtadattastanayasnehena, yathA-bhoH ! bhoH ! tvadvadhAyAdiSTo'haM rAjJA, kevalaM yadi madIyaputrako guptabhUmIgRhapraviSTo gItAdikalA avikalA grAhayasi tadA karomi bhavato'haM prANarakSAm, anyathA na te jIvitamasti tato jIvitArthinA pratipannamanena tadvacaH, samarpitau tanUjau pravRttau grAhayituM kalAH, aNahikA ca madaGgajopAdhyAyo'yamiti bahumAnena snAnabhojanAdizarIrasthitiM nilnameva nirvarttayitumArebhe'sya, gacchatsu keSuciddivaseSu durdamatayA hRSIkaturaGgamAnAM For Personal & Private Use Only navapadatti: pU. deva. va. yazo / 293 / / // 293 // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo / / 294 / / durlaGghatayA makaraketurAjAjJAyAH caTulatayA ramaNIsvabhAvAnAM samajanyanurAgaparavazA sA tasminneva samaM tena pravRttA viSayasukhamupabhoktuM vijJAtazcaiSa vyatikaro bhUtadattena, kevalaM jAyetAM sakalakalAkalApapAragau matputrau tAvatpazcAd jJAsyAmyahametaducitamiti buddhyA sthitamajJavRttyA, kAlAntare ca kRte svaputrAbhyAM sakalakalAsaGgrahe vyavasthito bhUtadattastaM hantuM viditapitrAzayAbhyAM ca citrasaMbhUtibhyAmasmadupAdhyAyo'yamiti kRtajJatayA vidhAya rahasyabhedaM trAsito gato hastinAgapure sanatkumAracakravarttisamIpaM bhavitavyatAniyogena prAptastatrAmAtyatvam / itazca citrasaMbhUtI bhUtAdbhUtarUpayauvanAdiguNakalApau madhuragItadhvaninA sakalameva nagarIlokaM vizeSatastaruNaramaNIsamUhamAnandayantau bANArasInagaryAstrikacatuSkacatvarAdipradezeSu yathecchaM vilasitumArebhAte, tatazcaturvedabrAhmaNairvijJapto rAjA - deva ! mAtaGgabhUtadattAGgajacitrasaMbhUtyadbhUtarUpayauvanAdiguNakalApagItAkSipta eSa sakalo'pi nagaraloko na gaNayati spRzyAspRzyavibhAgaM na lakSayati svaparaguNadoSanimittaM, tadvAryatAmanayoH purImadhye pravezaH, tataH pratipanne tadvacasi bhUpAlena nivAritayostayoH samAjagAmAnyadA kaumudImahotsava:, tasmiMzca pracchannasthAnavarttinau pravRttAvettau lokamahotsavaM vilokayituM dRSTvA ca gatinRtyAdivyApAraM janasya tAbhyAmapi vastrAcchAditavadanAbhyAmekasmin pradeze bhUtvA gAtumArabdhaM zrutisukhadamAkarNya tadIyagItadhvanimusRjyetaraprekSaNakaM tAvevAgattya parivAritau prekSakalokaiH, akSepAkRSTacIvaraprakaTIbhUtavadanau ca pratyabhijJAtau hatahateti bruvANairniSkAzitau nagarItaH, tato yadi kathaJcijjJAsyati tau rAjA tadA madIyA''jJA laGghiteti saMjAtakopaH prANebhyaH pRthakkArayiSyatyAvAmiti bhayena palAyya gatau yojanamAtraM bhUbhAgaM, jAtidUSaNopajAtagurunirvedau ca kRtamaraNAdhyavasAyau samArUDhau tuGgagirivaraM tasya caikasmin vimalazilAtale vikRSTatapazcaraNazoSitazarIraH zubhadhyAnaparAyaNa: kAyotsargavyavasthito dRSTipathamavatatAra tayormahAmuniH dRSTamAtre'pi tasminnAnanditau manasA, gatau tatsakAzaM, vanditavantau bhAvasAraM, sAdhunA tu dhyAnasamAptau dharmalAbhAzIrvAdapUrva kuto bhavantau samAgatAvityAbhASitau, tatastAbhyAM svavRttAntakathanapurassaraM nivedite nijakAbhiprAye maharSiNoktaM bho ! bho ! vijJAtaheyopAdeyapadArthasArthayorbhavatorna yuktamevamadhyavasAtuM, yadi ca satyameva nirvedastadA kuruta yuvAM sakalazArIramAnasAsAtAvandhyakAraNakliSTakarmavanadahanadAvAnalaM jinendra bhASitaM sAdhudharmaM, tato mahAvyAdhipIDitAturAbhyAM suvaidyavacanamivAGgIkRtaM tAbhyAM tadvacaH, pratipAditaM ca bhagavan ! prayacchAvayoH sakaladuHkhavimokSaNImAtmIyadIkSAM tenApi tadyogyatAmAkalayya tayordanA pravrajyA, kAlena gItArthatAyAM jAtAyAM SaSThASTamadazamadvAdazArddhamAsamAsakSapaNAdivicitratapaH karmAdibhirAtmAnaM bhAvayantau grAmAnugrAmeNa viharantau kadAcitprAptau hastinAgapuraM, sthitau tadbahirvarttinyudyAne, aparedyurmAsakSapaNAvasAne pAraNakanimittaM saMbhUtisAdhuH praviSTo nagaraM ujjhitadharmikAM bhikSAmabhilaSannIryAsamito gRhe 2 paryaTitumArebhe, For Personal & Private Use Only Jain Educhternational doSa bAlamaraNe saMbhUti kathA // 294 // library.org Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: pU. deva. vR. yazo / / 295 / / Jain Educat bhavitavyatAniyogena dadRze nijagRhAdvinirgatena grAmAntare gantumicchunA tena mantriNA, prathamamevAsyAmaGgalabhUtaM mukhamavalokitamityupajAtakopena tADito gADhakazAprahAraiH, nikaTamAgatena pratyabhijJAtazca sa eSa mAtaGgadArako yastadA mayA pAThitaH tadyAvadeSa mAM na pratyabhijAnAti tAvadvinAzayAmyenaM, anyathA rAjJastadanyalokAnAM caiSa prakaTIkariSyati maccaritamiti cintayatA yaSTimuSTyAdighAtairbahutaraM kadarthyamAno vikRSTatapazcaraNakSINabalatayA vepamAnakAyayaSTiH patito dharaNItale, ahaha ! niraparAdhasyAsya muneH kimetadArabdhameteneti bruvANo militastatrAneko lokaH, tanmadhye ca kenaciduktaM yadyasya sAdhostapaH sAmarthyaM kiJcidarbhAviSyattadaiSa mantrI khilIkurvastatkSaNAdeva kiM na vinAzamavApsyat ?, tadevaMvidhazaktivikalo nirarthaka evaitasya duSkarastapaH kleza iti, etadAkarNya sa mahAmuniH kopamupagatastadvinAzanAya moktumArabdhastejolezyAM, tataH kRSNAbhrapaTalairiva bahaladhUmotpIlairniruddhalokalocanaprasaro vijRmbhito ghanAndhakAraH, bhayakautukAkRSTamAnasAH nikaTIbhUya nAgarakAH paridRSTamunikrodhavilasitA abhivandya pravRttAH prasAdayituM kuto'pyavagatavRttAntaH sanatkumAro'pyAjagAma tatprasAdanAya, viracitAJjalipuTaH praNamya babhANa ca kSamyatAM mahAmune / yadanAryaceSTitena kenApyaparAddhaM kSamApradhAnA hi sAdhavo bhavantIti pratisaMhiyatAM tapastejaH, kriyatAM jIvitapradAnenAsya janasya prasAdaH, evamabhyarthyamAno'pi cakravarttinA yAvadasau nopazAmyati tAvaccitramuniH mahAmuniH ko'pi kupita iti janapravAdamAkarNya bahaladhUmAndhakAritaM gaganAGgaNaM cAvalokya samAyayau taM pradezaM, jinabhASitAnusArivacanaiH kathaM kathamapyupazamitaH saMbhUtisAdhuH, samAzvastacetAH saMvegamupagato hA duSkRtaM kRtamiti prajalpya samutthAya tataH pradezAtsaha citramunivareNa gatastadevodyAnaM, tannimittavairAgyeNa ca jIvitanirviNNAbhyAM tAbhyAM pratipannamanazanaM, sanatkumAracakriNA'pi vijJAya pUrjanAt mantrivyatikaraM tadupari vihitakrodhena bandhayitvA dRDharajjubandhanairayamAnAyitaH sAdhusamIpaM, pratyabhijJAtastAbhyAM, mocito'nukampayA, sanatkumAracakravartI cAnazanapratipattimavagatya sAdhoH sAntaH purastadvandanArthamAjagAma tadudyAnaM, antaHpurasamanvitena tena vanditau bhAvasAraM citrasaMbhUtitapasvinau, atrAntare kathaJcitstrIratnasya sunandAyAstapasvipAdapatanamAcarantyAH sukumArAlakasparzamanubhUya saMbhUtisAdhunA samudIrNamohodayena kRto nidAnabandha: - yadi matkRtasyAsya tapasaH kiJcitphalamasti tadA janmAntare'hamevaMvidhasya strIratnasya svAmI bhaveyaM, na gaNitazcAsmAdduradhyavasAyAnnivarttayaMzcitrasAdhuH, AyuH paryavasAne ca mRtvA dvAvapyutpannau saudharmadevaloke nalinIgulmavimAne devatvena, tatra ca prabhUtakAlaM devabhavAnurUpaM sukhamanumUya kadAciccyutvA tatazcitrajIvaH purimatAlanagaravAstavyasya guNapuJjanAmadheyasya zreSThino nandAyAH patnyAH putro jAta:, itazca saMbhUtijIvaH kAmpilyapure brahmanarapatezzUlinyA mahAdevyAzcaturdazamahAsvapnasUcitaH samajani tanayaH, vihitaM ca krameNa brahmadatta iti nAma, brahmarAjasya For Personal & Private Use Only mational www // 295 // brary.org Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo 296 / / cottamarAjavaMzasaMbhUtAzcatvAro rAjAnaH suhRdo'bhUvan, ekaH kAzIviSayAdhipatiH kaTakarAjo dvitIyo gajapuranetA kaNerudatto'nyazca kozaladezasvAmI dIrghanRpatizcaturthazcampAnAyakaH puSpacUlazceti, te cAtyantasnehenAnyo'nyaM viyogamanicchantaH samuditA eva saMvatsaramekaikaM paripATyA vicitralIlAvinodaiH svasvarASTreSu tiSThanto'nyadA militA eva te brahmasavidhamAgatA:, teSAM ca tatra tiSThatAmanyedyurbra - ( graM. 9000 ) - narAdhipasya samudapAdi mantramaNimUlikAdyasAdhyaH ziroroga:, tato vyAhRtya kaTakarAjAdimitrANi tadutsaGgavarttinaM vidhAya brahmadattaM babhANa brahmarAjo yathA bhavadutsaGge mayA'yaM brahmadattaH kSipta iti kArayitavyo rAjyameSa bhavadbhiH, evaM kRtarAjyacinto maraNaparyavasAnatayA jIvalokasya gataH kadAcitpaJcatvaM kRtaM tadvayasyaistasya mRtakRtyaM, gateSu keSuciddineSu paryAlocitaM kaTakarAjAdibhi:- yathaiSa brahmadatto yAvadadyApi rAjyadhUrdharaNadhaurayetAM nAtmasAtkaroti tAvadasmAbhiretadrAjyaM pAlanIyam, ataH sarvasaMmatena dIrgha evAtrAstAM, vayaM tu svasvarAjyAnyadhitiSThAmaH, tato gateSu teSu dIrgharAjaH paripAlayitumArebhe tadrAjyam, avalokayitumArabdho bhANDAgAraM, rAjakAryANi cintayituM pravRttaH samaM tadIyamAtrA culanyA, tato durvAratayendriyANAmavagaNya brahmamitratvamavamanya vacanIyaM culanyaiva saha saMlagno viSayasukhaM sevituM gacchatsu ca dineSu keSucid brahmarAjAdvitiyahRdayabhUtena dhanurAkhyena mantriNA vijJAyaitadvyatikaraM ya evamakAryamAcarati sa kathaM brahmadattasyodayamabhilaSiSyatIti cintayatA bhaNito varadhanurnijaputro, yathA-vatsa ! culanI tAvadiyaM jAtA duzcAriNI, tat jJApaya rahasi brahmadattasyAmumarthaM tatastathAkRte'nena kumAro duzcaritamasahamAno manasA tasyA avabodhanimittaM kAkakokilAsaMgrahaNaM gRhItvA'nyo'pi ya evaM kariSyati tamahamitthaM nigrahISyAmIti vadan madhye'ntaH puraM praviSTaH, anyadine ca bhadrakareNukayA saha saGkIrNagajamAdAya tathaivAgataH, tato dIrgharAjaH tacchrutvA babhANa culanIM ahaM tvatputreNa kAkaH kalpitastvaM tu kokileti, tayoditaM-bAlatvAdyadvA tadvA bravIti, tenoktaM maivaM vocaH, prekSApUrvakAritayaivamabhidhatte, tatkomalo'pyucchedyatAM vyAdhiH, vyApAdyatAmeSa Avayo ratisukhavyAghAtakArI, mayi svAdhIne tavAnye'pi tanUjA: saMpatsyante, kAmasukhagRddhayA ca tayaitadvacanamacintyamapyaGgIkRtaM kartuM yataH - "vyApAdayati tanUjaM mArayati patiM vinAzayatyartham / rAgAviSTA ramaNI kiM vA tad yanna vidadhAti ? // 1 // tathA'nyairapyuktam- "AdhAro mAnasAnAM kapaTazatagRhaM pattanaM sAhasAnAM, tRSNAgnerjanmabhUmirmadanajalanidhiH kopakAntArapAraH / maryAdAbhedahetuH kulamalinakarI nityadurgrAhyacittA, strI nAmAtIva durgaM bahuzayagahanaM vairiNA kena sRSTam ? // 2 // bhaNitaM ca tayA yadyevaM tadA tathA vinAzyatAmasau yathA janApavAdo na jAyate, dIrgheNoktaM stokamidaM, tathA vidhAsyAmi yathA zobhanaM sarvaM bhaviSyati, yataH kumArasya prArabdho varttate vivAhotsava:, tadarthaM ca kArayiSyAmyanekastambhapratiSThitaM Jain Educatenational For Personal & Private Use Only doSe bAlamaraNe saMbhUti kathA // 296 // library.org Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo / / 297 / / guptanirgamapravezaM jatugRhaM, vivAhAnantaraM ca tatra sukhaprasuptasyAgnidAnena janAlakSitameva yathAcintitakAryamasya bhaviSyati, evaM mantrayitvA prArabdhA mahArAjaduhituH kumArapANigrahaNanimittaM samagrasAmagrI / itazca dhanurmantriNA brahmadattakAryAvahitena vijJapto dIrgharAjo, yathA- ayaM matputrovaradhanuH samprati rAjyakAryacintanasamartho varttate, tadayameva cintayiSyati vaH prayojanAni, ahaM tu kimapi tIrthaM gatvA paralokahitamAcarAmi tadanumanyasva mAM tena kaitavenoktam- alamanyatra pravAsena, atra sthita eva dAnAdinA dharmaM vidhehi, tato'sau tadvacaH pratipadya gaGgAnadItIre mahatIM prapAM kAritavAn tatra dInAnAthapathikaparivrAjakAdInAM dAnaM pravarttayAmAsa, dAnamAnopacAragRhItaizca pratyAyitapuruSairyAvajjatugRhaM prAptA tAvatkhAnitA dvigavyRtapramANA suraGgA, kRto varadhanuHputrAgrato rahasyabhedaH, itazca- vividhanepathyaparijanAnvitA tatpuramanuprAptA sA vadhUH, pravezitA mahAvibhUtyA yAvannivarttitaM pANigrahaNaM, tadanantaraM visRjya janasamUhaM pravezitaH kumAraH savadhUkaH katipayapUrjanAnugato jatugRhaM tatra sthito varadhanuM mantriputraM vimucya kSaNamAtraprahitaparijano yAvadAsAJcake tAvattriyAmAyAmadvayAtikramasamaye kathaJcitpradIpitaM samantAttadvAsabhavanam ucchalito hAhAravaH, tataH kiM karttavyamiti mUDhamAnasena pRSTaH kumAreNa varadhanuHkimetaditi, tenoktaM yathA sA rAjaduhitA lekhapreSaNena matpitrA nivAritA, iyaM cAnyA kAcit, tadasyAM pratibandhaM parihRtya jhagityutthAyAtra jatugRhe pArSNiprahAraM prayaccha, yeneta: suraGgadvAreNa nirgacchAma:, tena ca kRtaM tadvacaH, tato dvAvapi nirgatau suraGgayA, prAptau dvAradezaM, itazca dhanurmantriNA prAgeva dvau pratyAyitapuruSau suraGgadvAre turaGgamAdhirUDhau dhRtAvabhUtAM, tAbhyAM ca varadhano: saGketaM mIlayitvA dvAvapi tau samAropitau svAzvayoH, pravRttau gantuM krameNa tau (gatau) paJcAzadyojanamAtrAM bhuvaM dIrghAdhvakhedakSINau nipatitau turaGgau, tataH pAdAbhyAmeva gacchantau prAptau koTTAbhidhAnaM grAmaM tad bahiH kumAreNa bhaNito varadhanuH, yathA bAdhate mAmatIva kSudhA, dRDhaM parizrAntazcAsmi tacchrutvA varadhanustatraiva taM saMsthApyaikasya vRkSasya bahalacchAyAyAM svayaM gatvA grAmamadhyamAnIya tato'pi nApitaM muNDayitvA kumArasya ziraH paridhApayAmAsa kaSAyavastrANi caturaGgalapramANapaTTabandhena babandha ca zrIvatsAlaGkRtamasya vakSa:sthalaM, AtmanA'pi vihito veSaparAvarttaH, tato dvAvapi praviSTau grAmAbhyantaraM, atrAntare nirgatyaikadvijavaragRhAdekapuruSeNoktau svAgataM yuvayoH ?, AgamyatAM mandiraM bhujyatAM ceti, tadvacanAnantaraM gatau tau tadgRhaM, vihitarAjAnurUpapratipattI bhuktau ca kRtAcamanAdivyApArayoH sukhAsanasthayozca tayostatsthAnavarttinIM bandhumatInAmikAM kanyAmuddizyaikA pravaramahelA kumAramastake prakSipyAkSatAnavAdIt putra ! tvamasyAH kanyAyAH prApto vara iti, tacchrutvA varadhanunA'vAcikimetasya mUrkhabaTornimittamAtmA khedyate ?, gRhasvAmyavAdIt - maivaM vocaH, prathamameva yato'smAkaM naimittikenAdiSTamAste, yathA-paTTacchAditavakSA upetya For Personal & Private Use Only ||297 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada-18 kathA Arakhyo hantuM, bhAgAta mayA mukta AsIdityavatam / kvacidvidyAdharAsAI, kAmpilyaM puramAmAta gate ca ki yastvadgRhaM samaM suhRdA / saMbhokSyate sa bhavitA tvadduhiturgRhapate ! bhartA / / 1 / / tatastadvacanena tUSNIM sthite varadhanau tasyAmeva velAyAM grAhito bandhumatyAH doSadvAre vRtti:mU.deva. pANi kumAraH, sthitazca taM divasaM tatraiva, dvitIyadine bhaNita: kumAro varadhanunA-dUraM gantavyamato nirgamyatAmitaH, tato bandhumatyA: sadbhAvamAvedya niryAtau, bAlamaraNe vR. yazo KA tataH prAptau ca dUravarti grAmAntaraM, tatra salilArthI pravizya varadhanuH zIghramAgato'bravIt kumAraM dIrgharAjena sarvato brahmadattasya mArgA nirodhitA iti madhyegrAma KA saMbhUti ||298 // mayA janavAdaH zruta:, tadatra na ciramAvayoravasthAnamucitamiti nazyAvaH, kumAreNoktam-eva kurvaH, atastata: pravRttau dvAvapyunmArgeNa, prAptau mahATavIM, tasyAM ca tRSAbhibhUtaM kumAraM sthApayitvA vaTacchAyAyAM gato varadhanurjalAnayanAya yAvattAvaddadRze divasAvasAnasamaye yamabhaTairiva dIrghaniyuktakai: puruSaiH, Arabdho hantuM, bhaNitazca-kathaya brahmadattaM yena muJcAmaH, tato'sau kaitavena nItvA kumAradUvarttinaM dizAbhAgaM vidhAya kathaJcitpalAyanasaGketaM kumArasya na jAne gata: kvApyasau atra mayA mukta AsIdityavocat, tatprabhRti ca-kadAcinirjanAraNye, kadAcittApasAzrame / kadAcinnagarArAmagrAmAdau vihitasthitiH / / 1 / / kvacitsaukhyaM kvacidduHkhaM, sahamAna: kramAgatam / kvacidvidyAdharAdInAM, divyakanyA vivAhayan / / 2 / / kvacitsaGgrAmazIrSeSu, kurvan vairikulakSayam / paryaTya pracuraM kAlaM, jAta: svajanasaGgamaH // 3 / / kaTakAdinRpaiH sArddha, kAmpilyaM puramAgataH / dIrgha vinAzayAmAsa, svarAjyaM svIcakAra ca // 4 / / SaTkhaNDabharatakSetraM, vazIkRtya krameNa ca / cakravartI bhuvi khyAto, brahmadatto'bhavattadA / / 5 / / gate ca kiyatyapi kAle'nyadA vijJaptaM naTena, yathA'dya mahArAja ! madhukarIgItaM nAma nATyavidhi darzayiSyAmi, evamastviti pratipanne cakravarttinA'parAhNasamaye prArabdho narttitumasau, atra cAvasare dAsaceTyA sakalakusumasamRddhaM samarpitaM brahmadattasya kusumadAmagaNDaM, tatprekSamANasya madhukarIgItaM ca zRNvata: samajani vikalpo-mayaivaMvidho nATakavidhidRSTapUrvaH kvaciditi, tata: saudharmadevalokavarttinalinIgulmavimAnAnubhUta: smRto'sau, smRtapUrvabhavatatpratyayena pAzcAtyabhavA api catvAraH smRtAH, tadanu jagAma mUrchA, papAta ca pRthvItale, pAzvavarttinA ca sAmantAdilokena sarasacandanAnulepanena kRta: samAzvastaH, tato'sau smRtapUrvabhavabhrAtRvyatikarastadanveSaNAya rahasyamabhindAna | eva babhANa nijahadayanirvizeSaM mahAmAtyavaradhanu, yathA'sya nagarasya trikacatuSkacatvarAdipradezeSu ghoSayaivaM-"Asva dAsau mRgau haMsau, mAtaGgAvamarau tathA / " asyArddhazlokasya ya uttarArddha viracayati tasya rAjA rAjyArddha prayacchati, varadhanunA yathA''jJApayati devastathA karomIti pratipAdya prArebhe pratidivasameva tathA kartuM, likhitvA tadarddhamanekapatrakeSvavalambitamanekasthAneSu, atrAvasare sa pUrvabhavikacitrAbhidhAna: tatsahodarajIvo ya: purimatAlanagaravAstavyasyebhyasya // 298 // putratvenotpanna: sa jAtajAtismaraNo gRhItavratastatraivAgatya samavasRto manoramAbhidhAnakAnane, tatra prAzuke bhUbhAge nikSipya pAtrAdyupakaraNaM sthito dharmadhyAnagata: Jain Educ a tional w abrary.org For Personal & Private Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti:mU.deva. vR. yazo // 299 // kAyotsargeNa, iha prastAve jhaTityAkarNya "Asva dAsA'' vityAdi zlokArddhamAraghaTTikena paThyamAnaM prAha muni:-"eSA nau SaSThikA jAtiranyonyAbhyAM viyuktayoH // 1 // " tato'sAvAraghaTTikastat zlokArddha patrake vilikhya pramodotphullavadano gato rAjakulaM, paThita: prabhoH purata: sampUrNa: zlokaH, K tata: snehAtirekeNa gato rAjA mUrchA, tata AraghaTTikasyopari kupitA sabhA, roSavazagatayA ca tayaitadvacanena rAjezI dazAM gata iti capeTAbhirhantumArabdho'sau, hanyamAnenoktaM-na mayA'yaM pUrita iti vilapannasau mocita: kadarthakebhyaH, pRSTazca ko'sya-pUraka: ? iti, sa prAha-araghaTTasamIpavartI muniriti, tato rAjA candanarasasekAdibhirlabdhacetano'vagatamunivarAgamavRttAntastadbhaktisnehAkRSTacitta: saparikaro niryayau, dadRze ca tena munirudyAne, tuSTacetasA vanditaH, savinayamupaviSTastadantike, muninA prArabdhA dezanA, darzitA bhavanirguNatA, varNitA: karmabandhahetavaH, zlAghito mokSamArgaH, khyApita: zivasaukhyAtizaya:, tata: saMvignA pariSat, na bhAvito brahmadattaH, prAha ca-bhagavan ! yathA svasaGgamasukhenAhlAditA vayaM tathA''hlAdayatu bhagavAn rAjyasvIkaraNena, pazcAttapaH samameva kariSyAva:, etadeva tapasa: phalaM, munirAha-na yuktamidamudAracetasAM bhavatAmabhidhAtuM, kevalaM durlabheo'yaM manuSyabhava: satataM gatvaramAyu: caJcalA zrI: anavasthitA dharmabuddhirvipAkakaTavo viSayA: tadAsaktAnAM dhruvo narakapAto durlabhaM punarmokSabIjaM vizeSato viratiratnaM na tattyAgAddustaranarakapAtahetukakatipayadinabhAvirAjyAzrayaNamAlAdayati cittaM viduSAM, tatparityaja kadAzayaM, smara prAgbhavAnubhUtaduHkhAni, piba jinavacanAmRtarasaM, saMcarasva taduktamArge, saphalIkuru manujajanmeti, sa prAha-bhagavan ! upanatasukhatyAgenAdRSTasukhAbhilASakaraNamajJatAlakSaNaM, tanmaivamAdiza, kuru matsamIhitaM, tataH punarukto'pi yadA na pratibudhyate tadA cintitaM muninA-huM jJAtaM yatpUrvabhave sanatkumAracakravartistrIratnAlakasaMsparzasukhAnubhavajAtAbhilASAtirekeNa manivAryamANenApi kRtaM tatprArthya saMbhUtinA satA nidAnaM tadidaM vijRmbhate, ata: kAladaSTavadasAdhyo'yaM jinavacanamantrANAmiti matvA muniranyatra vicacAra, samayAntare ca kSapakazreNikrameNotpATya vimalakevalaM mokSamanuprApta: / rAjJastu cakravartisukhamanubhavato'tIta: kazcitkAlaH, anyadaikena dvijAtinokto'sau-bho nRpeza ! mamedRzI vAJchotpannA yadi cakravarttibhojanaM bhuje, rAjJoktaM-bho dvija ! na mAmakamannaM tvaM bhoktuM kSamaH, yato mAM hitvA etadannamanyasya na samyak pariNamati, tato dvijenoktaM-dhigastu te rAjyalakSmImAhAtmyaM, yadannamAtradAne'pyAlocayasi, tato rAjJA'sUyayA'nujJAtaM, bhojitazcAsau svocitAhAreNa bhAryAputrasnuSAduhitRpautrAdibAndhavavRndAnvitaH, gata: svagRham, AgatAyAM nizIthinyAbhISatpariNamatyanne'tyantajAtonmAdaprasaro'napekSitamAtRsnuSAbhaginIvyatikaro gurumadanavedanASTacitta: pravRtto'nyo'nyamakAryamAcarituM dvijaparijana:, pariNate cAnne pratyUSasi lajjito dvijaH parijanazcAnyo'nyamAsyaM darzayitumapArayannirgato nagarAt, cintitaM ca dvijena-kathamanimittavairiNA // Jain Educat &mational For Personal Private Use Only wwwSMorary.org Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doSadvAre vRttiHmU.deva. kathA KB rAjJetthaM viDambito'haM, tataH kupitena tena vane paribhramatA dRSTa eko'jApAlakaH zarkarAbhirazvatthapatrANi kANIkurvan, cintitaM ca tenanavapada madvivakSitakAryakaraNayogyo'yamitikRtvopacarito'sau dAnasanmAnAdibhiH, kathitastena svAbhiprAyastasya rahasi, tenApi pratipannaM, anyadA gRhAnnirgacchato sazalyavR. yazo brahmadattasya kuDyAntaritatanunA'moghavedhyatvena golikayaikakAlamutpATite locane, tato rAjJA tavRttAntamavetyotpannakopena saputrabAndhavo'sau ghAtito brAhmaNaH, maraNe // 300 / tadanu purohitamAdiM kRtvA'nyAnapi dvijAn ghAtayitvokto mantrI-yathaiSAmakSINi sthAle nikSipya mama purato nidhehi, yenAhaM svahastamardanena sva:sukhamutpAdayAmIti, paNDarAryA K mantriNA'pi kliSTakarmodayavazitAM tasyAvagamya sAkhoTakataruphalAni sthAle nikSipya DhaukitAni tasya, so'pi raudrAdhyavasAyayogatastAnyakSibuddhyA mardayan svaM sukhIkurvan dinAnyativAhayati, evaM ca vidadhato'tItAni katiciddinAni, tata: sapta varSazatAni SoDazottarANyAyuranupAlya tatkSaye pravarddhamAnaraudrAdhyavasAyo mRtvotpanna: saptamanarakapRthivyAM trayastriMzatsAgarAyurika iti // samAptaM saMbhUtikathAnakaM, pANDurAryAkathAnakaM tvevam . rAyagihe varanayare, Asi pasiddho sudaMsaNo seTThI / aNNe sAvatthIe taraMgaseTuiM uvaisaMti / / 1 / / bhUyA nAmeNa suyA, tassAsi bhaNaMti poiNiM KA anne / vaDyUkumArIva na sA pariNIyA kammadoseNaM / / 2 / / aha annayA jiNido pAso saMjAyakevalo tattha / saMpatto viharaMto gAmAgaramaMDiyaM vasuhaM / / 3 / / raiyami samosaraNe surehiM sIhAsaNovaviTTho so / dhammaM kahei bhayavaM sasurAsuramaNuyaparisAe / / 4 / / etthaMtaraMmi pattA vaDyUkumArIvi saha niyapiUhiM / pAsassa samosaraNaM, suNiUNa tahiM ca dhammakahaM / / 5 / / ullasiyajIvavIriyavaseNa uppannacaraNapariNAmA / ApucchiUNa piyaro mahayA iDDIe nikkhaMtA / / 6 / / ciTThai ya pAsajiNasIsiNIe pAsaMmi pupphacUlAe / kammodaeNa kaiyavi, jAo se bausapariNAmo / / 7 / / pattaMmi gimhasamae payaTTaseullajallagaMdhaM saa| asahaMtI pakkhAlai jaleNa niyayaMguvaMgAI / / 8 / / avihIe akAlaMmi dhoyai vatthAi parihaI ya tahA / niccaM paMDaracIre to jAyA paMDarajjA sA / / 9 / / | eyaM ca tIe ceTTuM darcha sesAo ajjiyAo tayaM / vAraMti sA ya na gaNai tAo to mayaharI bhaNai / / 10 / / ajje ! tavassiNIyaNaviruddharUvaM vibhUsabuddhIe / jaM kuNasi tumaM taM tuha ahiyayaraM dUsaNaM kuNai / / 11 / / jao-acchau tA annajaNo aMge ciya jAi paMca bhUyAiM / tANaM ciya lajjijjaila pAraddhaM pariharaMtehiM / / 12 / / kiMca-ekkArasasottehiM jaM niccaM muyai asuimalamAI / taM sayakhutto dhoyaMpi kaha suI hoi tuha dehaM ? // 13 / / KB evamaNusAsiyAvihu na jAva pariharai sA tayaM bhAvaM / tAhe maMDali bahiyA vihiyA sA sesarakkhaTThA / / 14 / / taMbolapattanAyaM nidaMsiyaM jeNa samayakeUhiM / // 30 // aTThANaThavaNaaNavatthamAidosA ya bhaNiyA,jaM / / 15 / / sAraNacaiyA ya imA samavAyaM ajjiyANa parihariuM / egAgiNicciya ThiyA sacchaMdA bhinnavasahIe Jain Ed a mnational For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada 16 / / na ya gaNai tahA jiNavaramayaMmi egAgiNINa ajjANaM ! paDisiddhamavatthANaM tahAhi siddhatavayaNami / / 17 / / tiNhAreNaM ajjA bhikkhaviyArAiesa tti:mU.deva. paDisiddhA / saMkAiyA ya dosA jeNitthI pakkavayarisamA / / 18 / / kuNai ya appacchaMdA vasiyaraNuccADaNAi loyANaM / vijjAmaMtAIhiM paNayasiro teNa moya jaNo so / / 19 / / niccaM na muyai pAsaM dei ya AhAravatthamAIyaM / na ya paDikalai tIse vayaNaM kaiyAvi viNayaparo / / 20 / / addhavayAikkaMtIeM tIe KBX / 301 // K evaM diNesu jaMtesu / veraggamuvagayAe vinnatto vaMdiUNa gurU / / 21 / / bhayavaM ! sarIrauvagaraNabausabhAveNa bhAviyamaNAe / taha maMtataMtavAvArajaNiyajaNacittakhohAe 22 / / jaMkiMci saMciyaM pAvakammamiha tassa ghAyaNaTThAe / paDiyAgayasaMvegAeM majjha viyaresu pacchittaM / / 23 / / paDivannaM taM vayaNaM, guruNA Aloie tao tIe / oNayasirAe~ abhivaMdiUNa puNa jaMpiyaM evaM / / 24 / / nAha ! na dIhaM kAlaM pavvajjaM cattasayalasAvajja / pAleumahaM sakkA payaccha tA aNasaNaM majjha / / 25 / / parikammaviUNa tao thovaM kAlaM tayaM tahA savvaM / maMtAi pariharAviya guruNA se aNasaNaM diNNaM / / 26 / / logAgarisaNaheuM ADhattA puNavi sumariuM vijjaM / tavvasao ei jaNo puNo'vi pupphAivaggakaro / / 27 / / sUrIhi tao puTTho puvutto sAhusAhuNIvaggo / tubbhehi kiMpi siTuM kimimasma jamei esa jaNo ? // 28 // teNuttaM no amhehiM kiMci to pucchiyA hu sA ceva / bhaNai mae guru vijjAbaleNa Agarisio ei / / 29 / / bhaNiyaM gurUhiM ajje ! na juttameyaM tao paDikkaMtA / loo Thio ya iMto evaM jA tiNNi vArAo // 30 // kAuM 2 samma paDikamiuM taM payaM cautthAe / velAe~ puNo jaMpai puvvabbhAseNa esei // 31 / / teNa ya aviyaDieNaM kAlagayA sA sasallayA ceva / erAvaNaggamahisI jAyA sohammakappaMmi / / 32 / / io yarAyagihanagara bahiyA guNasilae ceie mahAvIro / raiyaMmi samosaraNe surehiM sIhAsaNanisaNNo // 33 / / dhammaM kahei bhayavaM sadevamaNuyAsurAeM parisAe / taM ohIe AbhoiUNa sA AgayA tattha / / 34 / / vaMdittu bhAvasAraM hatthiNirUvaM viuvbiuM pacchA / dhammakahAavasANe cheraMtI daMsae naDheM // 35 / / etthaMtaraMmi pucchai jANaMtuvi goyamo jiNaM pyo| kiM sAmi ! imaM? sAmI'vi kahai to tIeN punvabhavaM // 36 / / bhaNai ya anno thevaM mA kAhI sAhusAhuNImajjhe / mAyaM teNevamiyaM cheraMtA daMsaI narse / / 37 / aNNe bhaNaMti mahayA saddeNaM vAyakammamokkhaM sA / kuNamANA naTTavihiM padaMsiyA tattha pasiNAI / / 38 / / to goyameNa puNaravi puDhe kaiyA Nu pAvihI mokkhaM ? / bhaNiyaM jiNeNa etthaM pAliya paliovamaM AuM / / 39 / / etto cuyA videhe maNuyattaM pAviUNa bohiM ca / sAsayasokkhaM mokkhaM pAvitsai goyamA esA / / 40 / / iti paNDurAkathAnakaM samAptam / / atra ca saMbhUtisAdhornidAnazalyayogena paNDurAryAyAzca zalyasambandhena bAlamaraNAt duHkhaparampareti vijJAya bAlamaraNaparihAra eva yatitamityupadezagarbho // 30 // Jain Educ e rnational For Personal & Private Use Only woKOMerbrary.org Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doghe navapadavRtti: mU.deva. vR. yazo // 302 // doSadvAragAthAbhAvArthaH / / samprati guNadvAraM, tatreyaM gAthAekkaM paMDiyamaraNaM chiMdai jAIsayAI bhuyaaii| diTuMto mahasayago maMDukko naMdajIvo vA // 133 / / paMDarAryA _ 'ekaM' ekasaGkhyaM, atrApizabdasya gamyamAnatvAt AsatAM bahUni, ekamapi paNDitasya-sarvaviratasya maraNam-AlocanAdipUrvakaM prANaprahANaM kathA paNDitamaraNaM, tatkiM ?-'chinatti' kRntati, kAnItyAha-jAtayo-janmAni tAsAM zatAni jAtizatAni, kathambhUtAni ?- bahUni' pracurANi, upalakSaNaM caitad, guNadvAraM ato na kevalaM jAtizatAni chinatti, tathA yAvanmokSaM na prApayati tAvatsugatau ca sthApayati, atrArthe kiM nidarzanamityAha-'dRSTAnta:' udAharaNaM KgA.133 'mahAzataka:' mahAzatakanAmA zrAvako, 'maNDUkaH' da1ro 'nandajIvo vA' nandamaNikArazreSThizrAvakaprANI veti / nanu mahAzatakanandajIvayordezaviratatvAdvAlapaNDitamaraNameva, tatkathametau paNDitamaraNasya dRSTAntatayopAttau ?, satyaM, paramparayA paNDitamaraNakAryasAdhakatvAd bAlapaNDitamaraNamapi paNDitamaraNatvena vivakSitamiti na doSa iti gAthA'kSarArtho, bhAvArtha: kathAnakAbhyAmavaseya:, tayozcAdyaM tAvadidam asthi prckkdubhikkhvircrddaaibhypricctto| magahAnAmo deso rammo mahimahilatilau vva / / 1 / / tatthAsthi tuMgapAyAraparigayaM gahirakhAiyAvalayaM / rAyagiha pavarapuraM gharadeulahaTTasohillaM / / 2 / / tatthAsi seNiyanivo nrvisypnnypaaypumjuo| jiNavayaNavimalasalilohadhoyamicchattaghaNapaMko / / 3 / / tassa bahusammao taMmi puravare Asi nIisaMpaNNo / nAmeNa mahAsayago seTThI suvisitttthriddhijuo||4|| tahAhi-tassa nihaannklNtrvvhaarniuttdvinnkoddiio| aTThaTTha aTTha dasa dasasahassamANA ya govaggA / / 5 / / tassa terasa bhajjAo niyaniyarUveNa nijjiyriio| revaipamuhAu tAsi niyaniyamaha daviNaparimANaM // 6 / / patteyaM sAhijjai revaie tattha aTThakoDIo / davvassa aTTha vaggA gAvINaM dasadasasahassA / / 7|| ekkekkadammakoDI sesANa duvAlasaNha mahilANaM / dasadasagosAhasso ekkekko taha ya govaggo / / 8 / / eso ya tANa piikulaladdho vihavo viyANiyavvotti / evaM vaccaMtami ya kAle aha vIrajiNanAho / / 9 / / guNasilae ujjANe samosaDho tassa desaNaM souM / saMjAyadhammasaddho mahasayago sAvao jAo / / 10 / / niccalasammaddiTTI jahabhaNiyapariggahaparImANo / mottuM terasa bhajjAo taha ya parihariyathIsaMgo / / 11 / / evaM sesavayANaMpi uciyabhaMgeNa vihiyaparimANo / vivihAbhiggahadhArI piyadaDhadhammAiguNajutto / / 12 / / ahigayajIvAjIvAinavapayattho pstthjhaannro| niggaMthe paDilAhai phAsuyaesaNiyadavvehiM / / 13 / / revaibhajjA uNa tassa majjamaMsappiyAsayA ceva / suhamappaNocciya paraM icchaMtI ciMtae evaM / / 14|| savvAo savattIo mArAviya tAsi goulAi dhaNaM / sayamaMgIkAUNaM bhuMjAmi Jain Educ 18Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kx navapadavRttiHmU.deva. vR. yazo // 303 / / | nirAulA bhoe / / 15 / / evaM viciMtiUNaM, kayAi chaNhaM visappaogeNaM / kArAvaI viNAsaM, chaNhaM satthappaogeNaM / / 16 / / evaM hayAsu savvAsu tAsu sA niyasamIhiyaM kAuM / uvabhuMjai varabhoe saha mahasayageNa nissaMkA / / 17 / / aNNami diNe raNNA rAyagihe puravare kahici mahe / ghosAviyA amArI tattha ya sA revaI pAvA / / 18 / / majja maMsaM ca viNA muhuttamavi ciTThiuM apAraMtI / niyagoulie saddAviUNa aha bhaNai egaMte / / 19 / / bho ! ko'vi jaha na yANai maMsaM taha doNha taruNavacchANaM / saMpADaha maha niccaM majjha cciya goulehito // 20 // kijjate tehi taheva tIe vayaNaMmi sA tao pabhiI / KE kalhoDayamaMse cciya jAyA accaMtagiddhiparA / / 21 / / mahasayago uNa coddasavarise sAmaNNao niraiyAraM / parivAliUNa sAvagadhammaM paNNarasame varise / / 22 / / gihasAmiyaM ThavittA jeThaM putaM tao nirAraMbho / posahasAlAe~ Thio sAvagapaDimAsu ujjamiuM / / 23 / / etthaMtaraMmi sA revaI ya mairAmaeNa ghummaMtA / mayaNAittA pabhaNai posahasAlAe~ AgaMtuM / / 24 / / bho sayagasAvayA ! taM dhammatthI ki kilissasI evaM? / dhammassavi jeNa phalaM bhogA te tujjha sAyattA / / 25 / / tA bhuMjasu secchAe aNurattAe tumaM mae saddhi / ee mA parivajjasu hatthagae'NAgayAsAe // 26 / / evaM bhaNamANIyavi tIe avimanniUNa so vayaNaM / chabbarise jAva daDhaM, phAsiya paDimAu savvAo / / 27 / / aTThitayamettadeho paDivanno aNasaNaM nirAsaMso / suhapariNAmavaseNaM uppADai ohinANaM ca / / 28 / / teNa ya pecchai sayalaM bharahaM tassaMgayaM ca lavaNassa / joyaNasahassamegaM uvariM puNa jAva sohammaM / / 29 / / heTThA uNa rayaNappahapuDhavIe paDhamapatthaDaM jAva / eyaMmi avasaraMmI mattA sA puNavi AgaMtuM // 30 / / khobheuM ADhattA mahasayagaM ruTThamANaso so ya / ohiNNANuvautto bhaNai imaM niTTaragirAhiM / / 31 / / he revaige ! pAve niccamuvaddavasi jaM mamaM evaM / teNa tumaM dussIle ! majjhe sattaNha divasANaM // 32 / / uvahayaguruceyaNNA mahayA rogeNa sannivAeNaM / mariuM rayaNapahAe puDhavIe lolue narae / / 33 / / hohisi neraiyatteNa taM'si suNiUNa sAvameyaM sA / osariyamayA sahasA bhaeNa saNiaM avakkaMtA // 34 / / niyagehamaNuppattA, sattamadiyahe taheva mariUNaM / uppaNNA caurAsIvAsasahassAuyA narae // 35 / / etto ya tattha nayare guNasilae ceie smosrio| sirivaddhamANasAmI titthayaro samaNagaNasahio // 36 // dhammakahAavasANe goyaracariyAe~ goyamaM caliyaM / Aisai jiNo goyama ! posahasAlAe~ gaMtUNaM / / 37|| coesu mahAsayagaM maha vayaNeNaM jahA na te juttaM / sAvappayANamevaM kAuM jaha revaIe~ kayaM / / 38 / / jamhA niTTharabhAsA vivajjiyA savvayA susaDDANaM / kiM puNa carimArAhaNakaraNaMmi samujjayamaINaM ! // 39 / / AloiUNa tA dukkaDaM imaM bhAvao paDikkamasu / sujjhasi 18 // 30 // jeNa mahAyasa ! suddho sugaI lahuM lahasi / / 40 / / tatto tahatti paDivajjiUNa gaMtUNa goyamo tattha / sAhai se savvaMpihu so taM suNiUNa AuTTo / / 4 / / K Jain Educatics Imabonal For Personal Private Use Only www. brary.org Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada dvAra ttiHmU.deva. va. yazo 1304|| AloeI sammaM vIsaM varisAi evamakalaMkaM / cariu sAvayadhamma mAsaM jAva ya kayANasaNo // 42 / / mariUNa paDhamakappe aruNavaDisayavimANamajhami / yatanA uppanno kayapunno paliyacaukkAuo devo / / 43 / / surabhavaucie bhoe bhottuM tatthAuyakkhae caviuM / jAo mahAvidehe sijjhissai khINakammo so // 44 / / samAptaM mahAzatakAkhyAnakam / / KgA.134 nandajIvamaNDUkakathAnaka tu prAk samyaktvAdhikAre-"sammattaparibhaTTho'' ityAdigAthAyAmuktamiti nocyate, dAAntikayojanA tu dvayorapi kathAnakayorevaM kAryA, yathA mahAzatakathAvakasyAnazanavyavasthitasya revatyA svabhAryayA viSayasukhasevAprArthanayA kSobhyamANasyApi na kSobho babhUva, kintu tIrthakarAdezena samAgatya gautamagaNadhareNa zApapradAnaviSaye preritasya tathetyabhyupagamyAlocanApratikramaNAbhyAM ni:zalyIbhUtasya paNDitamaraNaM jAtizatAni chittvA sadgatisAdhakaM samani, yathA ca nandajIvasya maNDUkabhave vartamAnasya samutpannajAtismaraNasya zrIvarddhamAnasvAmitIrthakaravandanAya pracalitasyAntarAle eva turagakharakhurAkrAntakAyasya manasaiva samuccAritavratasya vyutsRSTASTAdazapApasthAnasya samaM caturvidhAhAreNa tyaktabAhyAbhyantaravastupratibandhasya vidhinA samAdhimaraNaM durgatipravicchedena sugati janayAmAsa, tathA'nyasyApi vidhivatprANaprahANaM janmaparamparAcchedaheturbhavati sugatisAdhakaM ceti, evaM ca vijJAya vivekibhini:zeSamaraNaparihAreNa paNDitamaraNa eva yatitavyamityupadezagarbha: prastutagAthAparamArtha iti / / uktaM guNadvAram, adhunA yatanA kathyate suipANagAi aNusaTThibhoyaNaM taha smaahipaannaaii| dhIrAvaNasAmaggIpasaMsaNaM saddhavaTThA // 134 // zravaNaM zrutiH, sA ca prastAvAdAgamasya, pAnakaM-peyadravyamAdizabdAccUSyalehyAdigrahaH, zrutireva pAnakAdi: zruti pAnakAdi, pratipannAnazanasya hi vividhacittavizrosikAparihArArtha yanirantaraM jinAgamasamAkarNanaM tacchbhapariNAmAlAdahetutvAtpAnakAdIvetyarthaH, tathA 'aNusaTThibhoyaNaM' ti anuzAsanamanuziSTi:subhaTadRSTAntenotsAhanaM, yathA puNyabhAk tvaM yena mohamallaM nihatyaitAvatyArAdhanAjayapatAkA svIkRtA, yathoktam-"suhaDovva raMgamajjhe, dhiiblsnnddhbddhkcchaao| haMtUNa mohamallaM harAhi ArAhaNapaDAgaM // 1 // " tathA-"uvveleUNa balA bAvIsaparIsahe kasAe ya / haMtUNa rAgadose, harAhi ArAhaNapaDAgaM // 1 // " saiva bhojanam-azanaM paripuSTihetutvAdanuziSTibhojanaM, 'tathA' tena prakAreNa samAdhinimittaM pAnAdi samAdhipAnAdi, pIyata iti pAnaM-drAkSApAnakAdi AdizabdAdAhArAdigrahaH, tatra yena pAnakadravyeNa dattenAnazanina: zArIradAhAdyupazamo bhavati virekeNa ca // 304|| kAyazuddhiH tad dravyato dehapIDApagamahetutvAdbhAvatazcAtadini zakAraNatvAt samAdhipAnakaM, samAdhyAhArastu yastRDAyupazamaka: pratyAkhyAturiSTazca saya Jain Educk m ational For Persona 5 Private Use Only MAbrary.org Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU. deva. vR. yazo // 305 // vijJeyo, yaduktam- "tassa ya caramAhAro, iTTho dAyavvu tnnhcheytttthaa| savvassa caramakAle aIva taNhA samuppajje // 1 // taNhAcheyaMmi kae na tassa ahiyaM pavattaI taNhA / carimaM ca esa bhuMjai, sadbhAjaNaNaM dupakkhe'vi // 2 // tti 'dupakkhe'vi' tti anazanikapraticArakalakSaNapakSadvaye'pItyarthaH / tathA 'dhIrAvaNasAmaggI pasaMsaNaM'- ti, dhIratAyA ApAdanaM dhIratApAdanaM tatra sAmagrI dhIratApAdanasAmagrIsaMvignagItArthasannidhAnAdirUpA yathA kathaJciccalitadhairyo'pyanazanI punastatraiva sthApyate tasyAH prazaMsanaM zlAghA dhIratApAdanasAmagrIprazaMsanaM, etacca sarvameva gItArthasaMvigna eva karoti, nAnyaH, yataH- "nAsei agIyattho, cauraMgaM savvaloyasAraMgaM / naTThami cAuraMge nahu sulahaM hoi cauraMgaM // 1 // " 'cauraMgaM' ti mAnuSatvazrutizraddhAsaMyamavIryarUpamiti, kimarthaM karotItyAha zraddhA anazanina eva svakIyazcaramArAdhanAyAmabhilASastasyA vRddhi: upacayastadarthaM zraddhAvRddhyarthaM yaccedaM zrutipAnakAdi anuzAstibhojanAdi gItArthasaMvignaH zraddhAvRddhyarthamasya vidadhAti tatsarvaM sahAsahAdipuruSasvabhAvAlocanenotsargApavAdasevArUpatvAtsaMlekhanAyataneti gAthArthaH / idAnImaticAradvAraM prakramyate ihaparalogAsaMsappaoga maraNaM ca jIviyAsaMsA / kAme bhoge ya tahA maraNaMte paMca aiyArA / / 135 / / 'ihaparalokAzaMsAprayogaH' iti sUtratvAlluptavibhaktiko nirdezaH, tatrAzaMsanamAzaMsA tasyAH prayoga AzaMsAprayogaH, ihaparalokayorAzaMsAprayoga ihaparalokAzaMsAprayogaH, lokazabdasyehaparazabdAbhyAM sambandhAdihalokAzaMsAprayogaH paralokAzaMsAprayoga ityetau dvAvaticArau, anayozcehalokAzaMsAprayogoyadiha laukikIM cakravatrtyAdisamRddhiM prArthayate, paralokAzaMsAprayogastu devendrAzriyamanazanavyavasthitaH kAmayata iti 1 - 2, 'maraNaM ca' tti sUcanAtsUtramiti nyAyAnmaraNAzaMsAprayogazceti tRtIyo'ticAraH, tatra yadA pratipannottamArthasya saparyAvaiyAvRttyAdau na kazcidAdriyate vyAdhinA bAdhyamAno'nazanI pIDAmadhaSoDhuM na zaknoti tadA zIghraM yadi mriye'haM tadA zobhanaM bhavati, evamAzaMsAM kurvANasya maraNAzaMsAprayogaH 3 tathA jIvitasyAzaMsA- vAJchA jIvitAzaMseti caturtho'ticAraH, ayaM ca tadA bhavati yadA kazcidAtmano mahatIM pUjAM lokena kriyamANAmAlokya vaiyAvRttyakarAdInAmAdaraM cAtmaviSayaM dRSTvA cintayatyevaMyathA sundaraM bhavati yadi kAniciddinAnyevameva jIvAmi pratiprannAnazanasya gurvI me lokAtpUjeti 'kAmabhoge ya taha tti kAmyata iti kAmaH - zabdarUpalakSaNo bhujyata iti bhogo-rasagandhasparzasvabhAvastasmin kAme bhAge ca tena pUrvoktena prakAreNa tathA AzaMsAprayoga iti sambandhaH, anena ca kAmabhogAzaMsAprayogaH paJcamo'ticAraH sUcitaH asya ca tadA viSayo yadA'nazanIhalokaparalokagatAn kAmabhogAnAkAGkSatIti, na cehaparalokAzaMsA'ticArAntargatvAdayaM pRthag Jain Educnternational For Personal & Private Use Only ||305 // Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada-8 vR. yazo ||306 // na vacanIya iti vAcyaM, yatastatra svajAtyapekSayA yadA manuSyaH san manuSyeSUtpadyate tadA parabhavo'pIhalokazabdena vivakSitaH, paralokastu bhaMgadvAraM vijAtIyo devendrAdibhavaH, iha tu sAmAnyenaiva ye kAmabhogA aihabhavikAH pArabhavikAzca te vivakSitA iti pRthagupAdAnamasyA'viruddhameveti, ayaMgA .136 ca paJcamo'ticAro'ta eva 'maraNaMte paMca aiyAra' tti maraNaM-prANatyAgastasyAntahetutvAnmaraNAntaH saMlekhanocyate tasmin maraNAnte 'paJcAticArAH' paJcasaGkhyA atikramavizeSAH, etAMzca svarUpato jJAtvA matimAn vivarjayediti bhAvArthaH, yaduktaM niyuktikRtA-"apacchi mA mAraNaMtiyAsalehaNAjhUsaNArAhaNA ya, imIe samaNovAsae NaM ime paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA, taMjahA-ihalogAsaMsappaoge paralogAsaMsappaoge jIviyAsaMsappaoge maraNAsaMsappaoge kAmabhogAsaMsappaoge ya' tti gAthArthaH / / idAnIM bhaGgadvAramAvedyate paDivajjiUNa aNasaNa puNaravi AhAramAi patthei / AuTTiyAiNA jar3a to bhaMgo jAyae tassa // 136 // 'pratipadya' aGgIkRtya 'anazanaM' caturvidhAhAraparityAgarUpamantyapratyAkhyAnaM, 'anazana' mityunusvAralopazca prAkRtatvena, 'punarapi' bhUyo'pi 'AhAramAi' tti makArasyAlAkSaNikatvAdAhArAdi AhAram-azanaM AdizabdAt pAnAdi 'prArthayate' abhilaSati kazcit azubhAdhyavasAyanirupakramabaddhAyuSko gurukarmeti zeSaH, kimanAbhogAdinA prArthayate netyAha-'AkuTTyAdinA' upatyakaraNAdinA, AdizabdAddarpaNa, 'yadI' tyabhyupagame 'to' tti tato 'bhaGgaH' sarvanAzaH 'jAyate' saMpadyate 'tasya' saMlekhanArUpaniyamasyeti gAthArthaH / / bhAvanAdvArasyAdhunA'vasaraH, tatreyaM gAthA paNamAmi ahaM niccaM aNasaNavihiNA ya niraiyArehiM / jehiM kayaM ciya maraNaM, diLato khaMdaeNettha // 137 / / 'praNamAmi' prakarSeNa namaskaromi 'aha' mityAtmanirdeze nityaM sadA, tAn sadyatIniti gamyate, yaiH kimakArItyAha-'aNasaNavihiNA ya niraiyArehiM jehiM kayaM ciya maraNaM' ti, 'anazanavidhinA' bhaktaparijJAvidhAnena, 'caH' pUraNe 'niraticAraiH' ihalokAzaMsAdyaticAravipramuktairyaiH 'kRtameva' vihitameva 'maraNaM' prANatyAgarUpaM, yairupAttapuNyaprAgbhAraiH zubhAdhyavasAyabalinibaddhasudevAdyAyuSkainamaskArapratyAkhyAnAdisAmagrIsamanvitairniraticAraiH sadbhirlokacamatkArakAri maraNamArAdhitaM tAnahaM praNaumIti tAtparya, evaMvidhaM ca trikAlamanusmaraNaM guNavadhumAnabuddhivAsitAntaHkaraNasya zubhabhAvanAsvabhAvaM, // 306 // guNAdhikaviSayapramodasya puNyabandhahetutayA pratItatvAt, yastu gurukA parasukRtAnumodanaM kartuM na zaknoti tasya kutaH zubhA bhAvaneti, 'dRSTAntaH' Jain Educa l erational For Personal & Private Use Only wwwborld brary.org Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti: mU.deva. vR. yazo // 307 // nidarzanaM 'skandakena' bhagavadvarddhamAnasvAmiziSyeNa 'atra' niraticArAnazane, draSTavya iti zeSa iti gAthAsamAsArthaH / / vyAsArthastu kathAnakAdavaseyaH, taccedam zrAvastyAM nagaryAmatiparicitacaturdazavidyAsthAnaH parivrAjakasamayarahasyavedAM tridaNDakuNDikAyupakaraNadhArI skandakAbhidhAnaH parivrAjakaH prativasati sma, tasyAM ca tadA babhUva piGgalakanAmA samupalabdhajIvAjIvAdipadArthasArthaparamatattvo bhavagato varddhamAnasvAminaH sadupadezarahasyazrAvakaH pradhAnaH ziSyaH, sa ca kadAciduTajavyavasthitasya skandaparivrAjakasya samIpamupagatyaivamuktavAn-bho bhoH skandaka ! kiM zAzvatA lokajIvasiddhasiddhipadArthA azAzvatA vA?, kena vA maraNena priyamANo jIvaH saMsAraM varddhayati ? hApayati vA?, dvitrA vArAH pRSTazcaivaM yAvadasau maunamAlambya sthitastAvatpiGgalako gataH svasthAnaM, atrAntare tasyA eva nagaryA bahirtinI koSThakAbhidhAnodyAne samavasRto bhagavanmahAvIratIrthakaraH, AkarNito janaparamparApravAdataH skandakaparivrAjakena, cintitaM ca-trikAladarzI bhagavAn zrUyate, tadgatvA pRcchAmi tadahaM yatpRSTaH piGgalakena, tato gRhItvA tridaNDakuNDikAchatrapAdukAdi nijopakaraNaM prasthito bhagavato mahAvIratIrthakarasyAbhimukhaM, atrAntare bhaNitaH paramezvareNa gautamasvAmI, yathA-gautama ! drakSyasi tvamadyapUrvasaGgatikaM, gautama uvAca-kaM bhadanta ! drakSyAmi ?, bhagavatoditaM-skandakaparivrAjakaM, gautamo babhANa-kathaM ?, tataH svAminA niveditaM yAvatsavistaraM tadIyamAgamanakAraNaM tAvatsamAyayau tameva dezaM skandaparivrAjakaH, AbhASitaH sasaMbhramotthAnapurassaraM gautamena, yathA-skandaka ! svAgataM te ?, svAminA tu piGgalakyAvakapRcchAnirNayArtha tvamAgato'sItyabhidhAyaskandaka ! dravyapadArthatayA zAzvatA lokAdayo'tItAnAgatAdiparyAyAparAparapariNatyA tvazAzvatAH, tathA jvalanapravezAdibhirbAlamaraNairjIvo varddhayati saMsAraM paNDitamaraNaistu bhaktaparijJAnAdibhirhApayatItyabhihitaM, tatastatheti pratipadya skandakaH punaH papraccha bhagavantaM vizeSato dharma, bhagavatA ca prarUpitaH savistaro'yaM, taM cAkarNya pratipadya bhAvasAramenaM gata IzAnadizaM skandakaH, parityajya tatra parivrAjakopakaraNamazeSamAgato jinapatisamIpaM. jagAda caprasAdaM kRtvA vidhehi mAmAtmaziSyaM, tadanu tIrthakareNa pravAjitaH svayameva skandako, grAhitaH sakalAM sAdhusamAcArIm, aSTAsu pravacanamAtRSu paraM | prAvINyamanuprApto, jAtaH krameNaikAdazAGgadhArI, vividhatapovizeSodyatamatizcAsau anyadA rajanyAH pazcime yAme cintayAmAsa-yAvanmamAsti dehasya pATavaM yAvadeti na jarA me / yAvanendriyahAniryAvajjinasaMnidhAnaM ca // 1|| tAvatkaromi guNaratnavatsaraM duzcaraM tapaHkarma / paripUrNA sAmagrI duravApA yena saMsAre / / 2 / / yugmam / / atrAntare vibhAtA rajanI samudgataH kamalavanodghATanaM kurvANaH sahasrarazmistato gato bhagavadantikaM skandakaH, kathito vandanApUrvaM tIrthanAthasya svakIyo'bhiprAyaH, svAminA'nujJAtaH, prArabdho guNasaMvatsaraM tapaH kartu, tena cAsau saMjAto'sthicarmAvazeSaH, tatsamAptau punazcintitamanena 8 // 307 // in E drene For Persona Private Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo ||308 / / kSINakAyo'hamanena tapasA saMprati tacchreyo me bhagavantamApRcchya tadanujJayA''locanAkSAmaNAdividhipurassaraM pAdapopagamanaM pratipattuM, tadanantaraM gatvA dravyakSetra mahAvIrasvAminaH samIpaM niveditaH praNAmapUrvamAtmIyo'bhisandhiH, tadanumatau ca dattvA jinendrasyAlocanAmuccArya tatsamakSaM paJca mahAvratAni kRtvA ki kAlabhAvAsakalalokakSAmaNamaGgIkRtya nirAkAramanazanapratyAkhyAnaM saMvignagItArthasAdhusahitaH samAruhya vipulagiriM tadIyazuddhazilAtalaM vidhinA pratyupekSya bhigrahA: pramRjya cAnavakAGkSan kAlaM sthitaH pAdapopagamanena, te ca sAdhavastatsamIpe tAvasthitA yAvadayamAyuH parisamAptyA parityajyedamasAraM mAnuSakalevaraM KE samutpede dvAdazakalpe devatvena, tadanantaraM ca vihitakAyotsargAdividhAnAH samAgatya svAmimUlaM samarpya ca svAminastadupakaraNaM niveditavanto bhagavataH skandakasamAdhimaraNaM, skandakadevo'pi tatazcyuto mahAvidehe setsyatIti // skandamunerniveditametaccaritaM samAsato'mutra / / praznottaravistaravadbhagavatyaGgAttu vijJeyam / / 1 / / samAptaM skandAkhyAnakam / / vyAkhyAtaM saMlekhanAdvArasya navamaM bhAvanAdvAra, tadvyAkhyAnasamAptau samarthitAni sarvANyeva "micchaM sammaM vayAi saMlehA / navabheyAI vocchaM' ti prathamagAthoddiSTAni mUladvArANi, etAni ca zrAddhAnugrahArthaM pratijJAtAni, ato'nyadapi kiJcittadanugrahArthaM prastutopayogitvAdetatsUtrAnupAttamapyucyate iha hi zrAvakeNa yathA mithyAtvaparihAreNa samyaktvamUlaH saMlekhanAparyavasAno'yaM dharmo'nuSTheyaH tathA caturmAsakAdikAlamaryAdayA grAhyA vividhA abhigrahAH, te ca caturvidhA, tadyathA-dravyataH 1 kSetrataH 2 kAlato 3 bhAvatazca 4, tatra dravyato vyayanIyaM varSamadhye dharmArthaM nijaprAptyanusAreNa draviNAdi, vitaraNIyaM sAdhubhyo mukhavastrikAdi, karaNIyaM glAnAdInAmauSadhAdidAnasAraM pratijAgaraNaM, vidhApanIyaM sAdharmikajanasya sAdhorvizeSeNa yathAzakti vAtsalyaM, vizrANanIyaM kRtalocasya sAdhovizeSeNa guDaghRtAdi, pUjanIyAnyaSTamaGgalakAdipUjayA jinabimbapustakAdInItyAdi, kSetrataH pramArjanIyaM caityabhavanAdi, cintanIyaM jinagRhasamAgataizcaityasadane kRtAkRtAdikarma, vidheyA tadIyagrAmakSetrAdicintetyAdi, kAlato draSTavyamaSTamyAditithiSu caityAlaye jinabimbArAtrikasnAtrAdi samAcaraNIyamekabhaktanirvikRtikAdi vizeSatapaHkarma, tathA pratyUSasamaye nidrAmokSasamakAlameva paThanIyo'rhadAdinamaskAro'nusmarttavya AtmAdiH-ko'haM ? kva suptaH ? kau mama mAtApitarau ? ko vA dharmAcAryaH ? ityAdirUpeNa, vilokanIyA zarIracintAdidravyAvazyakapurassaraM gRhapratimA, pUjanIyA yathAsaMbhavaM dravyopacAreNa bhAvopacAreNa ca, vidhinA caityAlayagamanAdiniyamazca kArya ityAdi, bhojanavelAyAM cAsanajinabhavanAbhAve'pi nizcayasAraM gRhavarttinyA // 308 // jinapratimAyAH sampAdanIyA sadA naivedyAdipUjA, punaH karttavyaM caityavandanaM, kAlAdhucitaM sAdhUnAM saMvibhajya bhojanopaviSTena smaraNIyaM pratyAkhyAnamityAdi, Jain Educ h ternational For Personal & Private Use Only w abrary.org Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapadavRtti:mU.deva. vR. yazo // 309 / / tathA vikAlavelAyAM bhoktavyaM ghaTikAdvayAvazeSe vAsare, vidhAtavyaM tadanantarameva caturvidhatrividhAhArAdipratyAkhyAnaM, gantavyaM jinamandire vandanIyAni caityAni praNamanIyAH sAdhavo vizrAmaNIyAzca svazaktyanurUpaM vidhAtavyo vikathAdiparihAreNa svAdhyAya ityAdi, bhAvatastu bhAvayitavyA'nityAdibhAvanA abhyasanIyo daivasikapApazuddhyarthaM caturviMzatistavacatuSTayAdimAnaH kAyotsargaH paThitavyamapUrvaM jinamatAnugataprakaraNagAthAdi guNayitavyamavismaraNArtha pUrvapaThitaM zrayitavyamarhatsiddhasAdhukevaliprajJaptadharmAkhyaM zaraNaM catuSkaM nindanIyamaihabhavikaM pArabhavikaM ca duSkRtam anumodanIyaM svagataparagataM sukRtaM viphalayitavyAH svasyodIrNakaSAyAH zamanIyAH pareSAM tu sati sAmarthya ityAdi / dravyAdyabhigrahAH khalvevaM sakSepato mayA kathitAH / vistaratastattacchAstrasantateH samadhigamanIyA // 1 / / iti / samprati prastutagranthaparisamAptau granthakAraH svagurunAmagrahaNapUrvakamAtmakRtatvaM prakaraNasyopadarzayannetadvidhAne phalopadarzanAyAha iya navapayaM tu eyaM raiyaM sIseNa kakkasUrissa / gaNiNA jiNacaMdeNaM saraNaTThamaNuggahaTuM ca // 138 // 'iti' amunA pUrvoktaprakAreNa 'navapadaM' navapadAbhidhAnaM 'tuH' pUraNe 'etat' prakaraNaM 'racitaM' kRtaM, kenetyAha-'ziSyeNa' antevAsinA. kasyA ?-'kakkasUreH' kakudAcAryasya, 'gaNinA' bhagavatyaGgavihitopadhAnena 'jinacandreNa' jinacandranAmnA, kimarthamityAha-smaraNArthamAtmana iti gamyate, anugrahArthaM ca zrotRNAmiti zeSaH, na tu 'saDANamaNuggahaTThAe'tyanenaivAnugrahArthamityuktameva iha punaH kimarthaM ?, satyaM yadAdAvuktaM tadeva paryante nigamitamiti na doSa iti gAthArthaH / / iyaM ca gAthA pUjyapAdaiH svaTIkAyAM na vyAkhyAtA, sUtrAdarzaSu punalikhitA dRzyata iti mayA vyAkhyAteti / / iti zrImadUkezagacchIyazrIkakkAcAryaziSyeNa jinacandragaNinA zrIdevaguptAcArya ityuttaranAmnA viracitasya navapadaprakaraNasya vistaravatI vivRti: samApteti // utsUtramatra racitaM yadanupayogAnmayA kubodhAya / tacchodhayantu sudhiyaH sadAzayA mayi vidhAya kRpAm / / 1 / / vilasadguNamanikaraH, pAThInavirAjito nadInazca / jalanidhidhirivAsti gacchaH zrImAnUkezapuranisRtaH / / 2 / / tabAsIdatizAyibuddhivibhavazcAritriNAmagraNIH siddhAntArNavapAragaH sa bhagavAn zrIdevaguptAbhidhaH / sUri riguNAnvito jinamatAduddhatya yena svayaM, zrotRNAM hitakAmyayA viracitA bhavyAH prabandhA navAH // 3 / / tenaiva svapadapratiSThitatanuH zrIkakkasUriprabhu nAzAstraprabodhabandhuramatirjajJe sa vidvAniha / mImAMsAM jinacaityavandanavidhi paJcapramANIM tathA, budhvA yasya kRti bhavanti kRtinaH sadbodhazuddhAzayAH // 4 // tatpAdapadmadvayacaJcarIkaH, ziSyastadIyo'jani siddhasUriH tasmAdrabhUvojjvalazIlazAlI, triguptiguptaH khalu KA For Personal & Private Use Only www.gamelorary.org - Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navapada vRtti: mU. deva. vR. yazo // 310 // devaguptaH // 5 // api ca yaM vIkSya niHsImaguNairupetaM, zrIsiddhasUriH svapade vidhAtum / zrImatyupAdhyAyapade nivezya, prakhyApayAmAsa janasya madhye ||6|| tadvacanenArabdhA tasyAntevAsinA vivRtireSA / tatraivAcAryapadaM vizadaM pAlayati sannItyA ||7|| lokAntarite tasmiMstasya vineyena nijagurubhrAtrA / zrIsiddhasUrinAmnA, bhaNitena samarthitA ceti // 8 // upAdhyAyo yazodevo dhanadevAdyanAmakaH / jaDo'pi dhASTaryatazcakre, vRttimenAM savistarAm ||9|| ekAdazazatasaMkhyeSvabdeSvadhikeSu paJcaSaSTyeyam aNahillapATakapure siddhokezIyavIrajinabhavane // 10 // zrIcakrezvarasUrimukhyavibudhaiH saGghapradhAnaistadA, sAhityAgamatarkalakSaNadharaiH saMzodhitA'tyAdarAt / vRttistAvadiyaM bhavatvavirataM pApaThyamAnA budhairyAvanmeruzikheha paNDakavane bhrAjiSNurAbhAsate || 11|| pratyakSaraM nirUpyAsyA, granthamAnaM sunizcitam / anuSThubhAM sahasrANi nava paJca zatAni ca // 12 // / / granthAgam 9500 / / / iti yazodevopAdhyAyaracitabRhadvRttiyutaM navapadaprakaraNam samAptam / / iMti zreSThidevacaMdalAlabhrAtR-jainapustakoddhAre-granthAMkaH 73. Jain Educatimational // iti zrIyazodevopAdhyAyaracitabRhadvRttiyutaM navapadaprakaraNaM samAptam // // iti zreSThi devacanda lAlabhAI jaina pustakoddhAre granthAMka: - 73 / / For Personal & Private Use Only prazasti // 310 // www.brary.org Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Edullintentanal For Parentia & rate only w ayang