Book Title: Gurutattvavinischay Part 1
Author(s): Yashovijay Upadhyay, Rajshekharsuri
Publisher: Jain Sahitya Vikas Mandal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001507/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinizcayaH gurutattvavi RAATA ANEL Sid CSMS 8 5/4444444444AmAtra sAdhita prakAzakaH jaina sAhitya vikAsa maMDala,baMbaI-56 brary.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caree Education international Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || zrIrAhezvarapArzvanAthAya namaH / / || zrIna-prema-TrIsRSNuiramyo namaH 1 || maiM namaH / / gurutattvavinizcayaH gujarAtI bhAvAnuvAda [ bhAga pahelA : ullAsa 1-2 ] : saTIka mUla gandhakAra : laghuharibhadrasUribirudadhArI nyAyavizArada maheApAdhyAya zrIyazAvijayajI gANavara : bhAvAnuvAdakAra H siddhAMtamahAdadhi sva. pU. AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIdha7 ma, nA paTTAlaMkAr paramagItA pa pU. AcAryadeva zrImad vijaya hIrasUrIzvaO ma. nA ziSyaratna gaNivarya pa. pU. zrI lalitazekharavijayajI mahArAjanA vineya munizrI rAjazekharavijayajI - a wpAva sAhitya vikAsa isli : prakAzaka : jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, 96-kha, svAmI vivekAnaMda roDa, iralA, vile-pArale (pazcima), muMbaI-400 056. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : candrakAnta amRtalAla dezI, menejIMga TrasTI, jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, 96-khI, svAmI vivekAnaMda mArga, iralA, vile-pArale (pazcima), muMbaI-400 056. prathama AvRtti. prata : 800 vi. saM. 2041 I. sa. 1985 sarva hakka svAdhIna ga mUlya krUA. 70/ 5 mudrakaH pUjA prinTarsa enDa TreDarsa, maheMdIkUvA, amadAvAda - 380 001. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prakAzakIya nivedana zrutajJAna sulabha bane te mahAna AzayathI parama pUjya nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrImadda yazovijayajIe akhaMDa parizrama karIne saMskRta, prAkRta, gujarAtI ane hindI -- A cAra bhASAomAM sAhityanI racanA karI che. teozrIe padArthaparAmarza yAne dravya-vicAraNuM, caritra ane dharmakathAo Adi para 'Agamika-zailImAM, paramata- samIkSA, adhyAtma ane mega tathA nyAya ane tarkazAstra Adi aneka viSaye para tArkika-zailImAM--vizeSa karIne navya nyAyanI paddhatie saMkaDe graMthanuM lekhana karela che. taduparAnta teozrIe vyAkaraNa, kAvya, chaMda, alaMkAra Adi viSayo para paNa zAstrIya-zelImAM mahattvapUrNa racanA karI che. teozrInI kRtiomAM khaMDana, pratipAdana ane "samanvaya" - traNeya jovA maLe che kAraNa ke pUjya upAdhyAyajI mahArAje potAnA sAMpratakALane dRSTimAM rAkhI sAhitya-sarjana karyuM che. jena-zAsananA A mahAna tidharamAM aneka darzana ane vAdanA hArdane AtmasAta karIne temAMthI mukti yukta samAdhAna khoLavAnI adbhuta samanvayAtmaka-zakti hatI. teo bhUtakALamAM ApaNI samIpa hevAthI ApaNe sAMprata samasyAonA ukela mATe teozrInuM sAhitya sahAyabhUta thAya evo saMbhava che; parantu AvA parama upakArI mahApuruSanuM vipula sAhitya - mULa graMtha paNa hajI sudhI pUrepUrA prakAzamAM AvI zakyA nathI. jainadharma-sAhityanA sarvAMgI utthAna mATe je bhavya-puruSAtha teozrIe karyo che tene samucita abhyAsa karavAnuM kArya paNa hajI prAraMbhika avasthAmAM ja che te zocanIya che. je A preraNAdAyI sAhitya mAtra mULa bhASAomAM ja jaLavAI raheze to te sAmAnya leke sudhI pahoMcI zakaze nahIM ane tene mULa uddeza siddha thaze nahIM, tethI e graMthanA Adhunika bhASAomAM rucipUrNa anuvAde prakAzita thAya te A sAhityanA pracAra ane parizIlana mATe ati Avazyaka che. teozrInA vipulasAhityano lAbha sarvane maLe te amAro hetu hevAthI, siddhAnta mahedadhi svargastha parama pUjya AcArya zrI premasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA paTTAlaMkAra paramagItAtha svargastha parama pUjya AcArya zrI hIrasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA ziSyaratna parama pUjya gaNivarya zrI lalitazekharavijayajI mahArAja sAhebanA ziSya parama pUjya muni zrI rAjazekharavijayajI mahArAja sAhebe taiyAra karela "gutaravavinizcayane gujarAtI anuvAda prakAzita karIne A dizAmAM amAruM namra gadAna ApatAM amane atyaMta AnaMda thAya che. pUjyapAda zAsanasamrATa zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAjanA paTTAlaMkAra pUjyapAda zAstravizAradra AcArya mahArAja zrI vijaya amRtasUrIzvarajI mahArAjanA paTTAlaMkAra pUjyapAda saumyamUti AcArya mahArAja zrI vijayadevasUrIzvarajI mahArAjanA paTTadhara pUjyapAda dharyAdi guNabhaMDAra AcArya mahArAja zrI vijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna pUjya paMnyAsa pravara zrI pradyumnavijayajI mahArAjanA sadupadezathI zrI mahAvIra , mU. jaina saMgha Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeThazrI kezavalAla mULacaMda jaina upAzraya, navA vikAsagRha pAse, operA sosAyaTI sAme, pAlaDI, amadAvAda-7nA jJAnakhAtA taraphathI rUpiyA 10,000 aMke daza hajAra rUpiyA amArI saMsthAne A grantha prakAzita karavA maLyA che, teno sAbhAra svIkAra karavAmAM Ave che. ta, IralA brIja, 105, svAmI vivekAnanda reDa, vile-pArale (pazcima), muMbaI- 400 056. tA. 1-3-1985. li. candrakAnta amRtalAla dozI prakAzaka - anuvAdamAM AdhArabhUta grantho - Avazyaka dazavaikAlika AcArAMga sthAnAMga nizItha vyavahAra paMcAzaka paMcavastu lalitavistarA dharmasaMgraha vizeSAvazyaka uttarAdhyayana sUtrakRtAMga vyAkhyAprajJapti mahAnizItha bahatka95 SoDazaka upadezapada gacchAcArapayajJo oghaniryukti piMDaniryukti karmagraMtha prajJApanA zrIsiddhahemazabdAnuzAsana muktA kiraNAvalI TIkA samayasAra syAdvAdamaMjarI tAryAdhigama jetaparibhASA pravacanasAre dvArA paMcanircathI prakaraNa kAvyaprakAza tAttvika grantho saMmatitarka nyAyAvatAra svayaMbhUtetra pramANanayatattvAkAlaMkAra Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA zrI kailAsasAgara sUri jJAna zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, pUjyapAda paropakArI zAsanaprabhAvaka AcArya mahArAja vi. gAMdhInA, pina-382002 zrI vijayameruprabhasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna bhadrapariNati pUjya munirAja zrI hIravijayajI mahArAja jemaNe potAnA be putraH pU. A. ma. zrI vijayahemacaMdrasUrijI mahArAja tathA pU. paM. pradyumnavijayajI ma. tathA putrI pU. sAdhvIjI zrI hemalatAzrIjI ane dharmapatnI pU. sAdhvIjI zrI padmalatAzrIjIne saMyama mAge prayANa karAvIne ante pote paNa vi. saM. 2017 nA jeTha mahinAmAM saMyama svIkArI saMyamadharmanI bhAvapUrvaka ArAdhanA karI aneka rAgo vacce paNa prasanna rahIne vi.saM. 2041 nI kArtika pUrNimAe 73 varSanI vaye samAdhipUrvaka kALadharma pAmyA, dhanya hA temanA AtmAne ! Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuvAdakanuM vaktavya A graMthanI mahattAne khyAla AmAM prAraMbhamAM Apela "saMkSepamAM graMthane sAra" vAMcavAthI AvI jaze. A graMtha atyaMta mahattvanuM hovA chatAM AnA adhyayanathI te ja chone lAbha thAya ke je gaMbhIra hoya. agaMbhIra-chIcharA jIvane te AnAthI lAbha thavAnA badale nukasAna thAya e susaMbhavita che. dUdhapAka pauSTika hovA chatAM jenA AMtaraDA majabUta che tene ja dUdhapAkathI puSTi thAya, nabaLA AMtaraDAvALAne nahi. jainazAsananA AvA graMthe dUdhapAka jevA pauSTika che. mATe ja jJAnIoe yogya jIvone ja zAstranuM adhyayana karAvavuM evI AjJA karI che. graMtha keTalo sAre che enA karatAM paNa graMtha vAMcanAra keTale sAre che e mahatvanI vAta che. mATe A graMthanuM vAMcana gaMbhIra AtmAoe ja karavuM ane gaMbhIra AtmAone ja karAvavuM, thoDA zabdamAM ghaNuM kahevAnI zailI, lAMbA samAro, navya nyAyanI bhASA, cAlu viSayamAM paNa prasaMge prasaMge bIjA viSayanuM nirUpaNa, aneka graMthanI sAkSI vagere aneka daSTie saMskRta-prAkRta bhASAnA abhyAsIone paNa A graMtha samajavo kaThIna che. AthI egya jijJAsuone samajavA-samajAvavAmAM saraLatA rahe e dRSTie meM A graMthane bhAvAnuvAda karyo che. pUrve pU. sAdhue, upAdhyAye ane AcAryo suddhAM bIjA AcArya vagerenI upasaMpadA svIkArIne jJAna meLavatA hatA. AnAthI e samajI zakAya che ke pUrve zAstranA adhyayana-adhyApanano 2sa pracura hatuM. Aje A prathA luptaprAyaH banI che. AthI vartamAnamAM A bhAvAnuvAda yogya AtmAone upayogI banaze evuM mAruM maMtavya che. bhAvAnuvAdamAM jyAM jyAM vizeSa spaSTIkaraNanI jarUra lAgI tyAM tyAM meM mArA kSapazama mujaba spaSTIkaraNa karyuM che. kyAMka cAlu lakhANamAM ja spaSTIkaraNa karyuM che, te kyAMka TippaNamAM spaSTIkaraNa karyuM che. tathA te te viSaya bIjA kayA sthaLe Ave che tene nirdeza paNa te te sthaLe karyo che. AthI tatvajijJAsuone te sthaLe jovAnI IcchA thaze to ghaNI sahelAIthI joI zakAze. bhAva vizeSa samajAya e mATe meM kALajI rAkhI che. paNa kyAM virATakAya rahasyapUrNa A graMtha ane kyAM mArI sAva vAmaNuM zakti ! eTale vidvAnone AmAM aneka sthaLe truTio dekhAze. kyAMka graMthanA bhAvane spaSTa karavAmAM niSphaLa banyA hAu, ane kyAMka khoTo artha thaI gayA hoya e pUrNa saMbhavita che. A graMthane bhAvAnuvAda karavAnI mArI zakti na hovA chatAM zrutabhaktithI meM A prayatna karyo che. siMha haraNanA baccA upara tarApa mAre che tyAre tene bacAvavA pitAnAmAM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakti na hAvA chatAM satAnapremathI haraNa si'hu taraph zu' dhasI jatuM nathI ? anuvAda karatAM karatAM kSApazama vadhe e paNa AmAM kAraNa che. mane zraddhA che ke aneka truTiothI pUrNa paNa A bhAvAnuvAdane sajjanA svIkAra karaze. kAraNa ke sajjanA doSothI pUrNa vastumAM paNa guNarUpa sArane levAnI vRttivALA hAya che, jema mAtA putranA aparAdhane mApha kare che tema vidvAne anuvAdamAM rahelI truTione mApha kare evI namra vinaMti. A bhAvAnuvAdamAM graMthakAranA AzayathI ane jinezvara devanI AjJAthI viruddha je ka'I lakhAyu' hoya te baddala trividha trividha kSamA yAcuM chuM. upakAra smaraNa upakArIonA upakAranI smRti thatAM ja mane mArI ajJAnatAnuM sahaja smaraNu thaI Ave che. huM gRhasthAvasthAmAM 15 varSanI vaye upadhAnatapanI ArAdhanA karatA hatA. upadhAnamAM devavaMdananI kriyAmAM dararoja judA judA ArAdhA vaDIla pAse thAyanA Adeza mAgIne thAya eTalatA hatA. eka divasa mane paNa thAya khelavAnu mana thayuM'. me vaDIla pAse thAya elavAnA Adeza mAgyA. vaDIle mane Adeza ApyA. navakAranA kAussagga pArIne thAya khelavAnu zarU karyuM. tarata ja vaDIle mane kheAlatA aTakAvIne kahyuM : A thAya nathI, caityavaMdana che, kharekhara ! huM je kaDI khelyA te caityavaMdananI hatI. A prasaMganA ullekha karIne huM e kahevA mAguM chuM ke huM ATalA ajJAna hatA. caityava'dana kone kahevAya ane zreya kone kahevAya tevu. paNa mane bhAna na hatuM. AvA hu Aje gurutattva vinizcaya jevA graMtha upara kalama calAvI zakavo e prabhAva kAnA ? e prabhAva mArA parame pakArI siddhAMta maheAdadhi pa. pU. AcArya deva zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjanA ane niHspRhatAnIradhi pa. pU. AcAryadeva zrImadvijaya hIrasUrIzvarajI mahArAjaneA. Aje paNa e upakArIonu smaraNa mArA hRdayanA tArane aNuaNuAvI de che, AMkhAne azruthI bhinI banAvI de che. A graMthanA prAraMbhamAM ja varNavAyela guruprabhAvanI mane sAkSAt pratIti thaI che. A graMthanA bhAvAnuvAdamAM mArA gurudeva pa. pU. gaNivaya zrI lalitazekhara vi.mane paNa mArA upara ghaNA upakAra che. A anuvAdanI saMpUrNa presa kepI teozrIe taiyAra karI ApI che. prasazeAdhana vageremAM paNa ghaNI madada karI che. A graMthanA anuvAda mATe mane anekavAra preraNA karanArA prANa panyAsapravara zrI pradyumnavijayajI gaNivara paNa A prasaMge mArI AMkha sAme AvyA vinA rahetA nathI. A graMthanA anuvAdanu mULa temanI bhAvabharI preraNA ja che, Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuvAda mATe jarUrI pustako samayasara pahoMcADanAra muMbaI dAdara ArAdhanA bhavananA ArAdhaka zrutapremI zrI caMdalAlabhAIne ane paMDita zrI nAnAlAlabhAIne tathA amadAvAda nivAsI zrI lAlabhAIne paNa kema bhUlI zakuM? anuvAdamAM mane aneka prAkRta-saMskRta graMthe gujarAtI-hiMdI anuvAda ane vivecane madadarUpa banyA che. AthI te te graMthanA saMpAdaka, anuvAdako ane vivecaka pratye kRtajJatA pradarzita karavAnuM mArA mATe anivArya banI jAya che. keI kAIka nyAyanI paMktio samajavAmAM kaMIka sahAyabhUta thanAra paMDita zrI IzvaracaMdrajInI paNa mane A prasaMge smRti thAya e sahaja che. chapAyelA 1 thI 40 pharmAone kevaLa gujarAtI anuvAda tapAsIne azuddhio jaNAvavA sAthe salAha-sUcana ApanAra vartamAna kAlIna acchA gItArtha ane dharma saMgraha Adi graMthanA bhASAMtarakAra pa. pU. AcAryadeva zrImadvijaya bhadrakarasUrIzvarajI mahArAjane natamastake bhAvabharI vaMdanA apuM chuM. saMkaTa samayanI sAMkaLa pUrve pU. sAdhu bhagavaMte pustaka vinA maDhe ja adhyayana-adhyApana karatA hatA. buddhi-smaraNa zaktine hrAsa thatAM Agame lakhAyAM. AthI hastalikhita graMtha dvArA adhyayana-adhyApana thavA lAgyuM. pachI presane jamAne AvyuM. pustakaAgamagraMthe chapAvA lAgyA. AthI mudritagraMthethI adhyayana-adhyApana zarU thayuM. have anuvAdane jamAne AvyA che. saMskRta-prAkRta graMthane cagya jIvo saraLatAthI samajI zake e hetuthI tenA anya bhASAmAM anuvAdo thavA lAgyA che. anuvAdaprathAmAM lAbhanI sAthe nukazAnanI paNa saMbhAvanA che. je saMskRta-prAkRta bhASAnA abhyAsI pU. sAdhubhagavate vagere mULa graMthene vAMcavAnuM choDI tene anuvAda ja vAMcavA mAMDe te ghaNuM nukasAna thAya. kAraNa ke saMskRta-prAkRtabhASAnuM jJAna kaTAI jAya. Ama lAMbe kALa cAle te bhaviSyamAM saMskRta-prAkRta bhASA luptaprAya banI jAya e paNa saMbhavita che. kyAMka anupaga AdinA kAraNe kheTo anuvAda thaI gayo hoya to kevaLa anuvAda upara bharose rAkhanAra khATo artha samaje evuM paNa bane. anuvAda eTalA mATe che ke mULa graMtha vAMcatAM jyAM artha samajI na zakAya tyAM artha samajavAmAM anukULatA rahe. eTale ema kahI zakAya ke anuvAda eTale saMkaTa samayanI sAMkaLa. saMkaTamAM gADIne UbhI rAkhI zakAya e mATe relagADImAM sAMkaLa rAkhavAmAM Ave che. jema e sAMkaLano upayoga saMkaTamAM ja karavAno hoya, tema anuvAdane upayoga paNa saMkaTamAM=mULa graMtha vAMcatAM artha na samajAya tyAre ja karavAnuM hoya. saMskRta bhASAnA abhyAsI pUjone mArI vinaMti che ke A graMthanuM adhyayana karavuM hoya tyAre mULa graMthanuM ja vAMcana karavuM. artha na samajAya tyAre ja anuvAda jove, kadAca anuvAda jevo hoya to paNa mULa maMthe vAMcyA pachI svakRta artha barobara che ke nahi tenI khAtarI mATe je. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakAranA saMkSipta paricaya buddhizAlI jazavaMtakumAra :- uttara gujarAtamAM aNahilapura pATaNanI najIka Avela kanADu gAmamAM nArAyaNa nAmanA eka jaina vaNika hatA. emanI patnInuM nAma saubhAgyadevI hatu. A dapatIne jazavaMtakumAra ane padmasiddha nAme be putro hatA. khaMne buddhizAlI hatA. temAM paNa jazava'takumAra khUbaja buddhizAlI hatA. ekvAra saubhAgyadevIe leAjananA samaya thavA chatAM bhAjana karyu" nahi. AthI jazava Mte pUchyuM : mA! tuM bhAjana kema karatI nathI ? mAtAe kahyuM : bhaktAmara statra sAMbhaLyA vinA bhAjana na karavAne mArA niyama che. dararAja gurunA mukhe bhaktAmara ste sAMbhaLyA pachI leAjana karuM chuM. paNa Aje atizaya varSAdanA kAraNe upAzrayamAM jaI zakAyuM nathI. ethI bhaktAmaranuM zravaNa thayu nathI. A sAMbhaLI jazava'te kahyuM : mA ! huM dararAja tArI sAthe bhaktAmara sAMbhaLavA Avu chuM. AthI mane bhaktAmara yAda che. Ama kahIne teNe saMpUrNa bhaktAmara atyaMta zuddhipUrvaka sabhaLAvyuM. AveA hateA buddhizAlI jazavatakumAra ! AvI hatI tenI smaraNazakti ! jazava'takumAramAMthI yoAvijaya :-pU. zrI naya vi. ma. Adi munie vi.sa. 1687 nuM ce|mAsuM 'kuNaghera' gAmamAM karIne kanADuM' gAmamAM padhAryA. tyAM thAya samaya teozrIe sthiratA karI. A vakhate saMtAneAmAM dhArmika sa'skAra Ave e mATe saubhAgyadevI peAtAnA bane ALakone jinamaMdiramAM ane upAzrayamAM mokalatI hatI. a'ne bALako dararAja guru pAse AvIne dhArmika sUtreA kaThastha karatA hatA. gurune AhAra-pANI mATe peAtAnA ghare laI jatA hatA. AthI mane khALake gurunA nikaTanA paricayamAM AvyA. pariNAme jazavaMtakumAramAM dIkSAnI bhAvanA thaI. pU. zrI naya vi. mahArAje tenI A bhAvanA tenA mA-bApane jaNAvIne A bALaka dIkSA leze te mahAna zAsanaprabhAvaka thaze vagere kahyuM. manee saha dIkSAnI anumati ApI. vizeSa zAsana: prabhAvanA thAya e hetuthI pATaNamAM dIkSA ApavAne niya karyAM, svama'ne sayama mAge jatA jANIne padmasiMhane paNa dIkSAnI bhAvanA thaI. mAtA-pitAe tene paNa sahu dIkSAnI anumati ApI. 'nenI vi. sa. 1988mAM pATaNamAM mahAtsavapUrNAMka dvIkSA thai. A vakhate jazavaMtanI vaya lagabhaga 9-10 varSanI hatI. padmasi'hu enAthI thoDA nAnA hatA. dIkSAmAM baMnenu anukrame 'yaze vijaya'ane ' padmavijaya 'evu' nAma rAkhavAmAM AvyuM. guricaya - mAdazAha akakharanA pratibeAdhaka AcArya zrI hIrasUrIzvarajI thayA. temanA ziSya upAdhyAya zrIkalyANu vijayajI gaNI thayA. temanA ziSya zrI lAbha Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijyajI gaNI, temanA ziSya zrI jita vijayajI gaNI, temanA gurubhrAtA zrI naya vijayajI gaNI hatA. zrI yazovijyajI ane zrI padmavijayajI e baMne zrI naya vijayajI gaNInA ziSya banyA. - kAzI-AgrAmAM vidyAbhyAsa - dIkSA bAda zrI yazavijaya mahArAje lagabhaga daza varSa sudhI gujarAtamAM rahIne zAstrAbhyAsa karyo. A daramiyAna temaNe vi. saM. 169 mAM saMgha samakSa ATha meTAM avadhAne karyA hatAM. A vakhate saMghanA AgevAna zAha dhanajI sUrAe pU. zrI naya vi. ma. ne vinaMti karI ke zrI yaza vi. mahArAja bIjA hemacaMdrasUri thAya tevA che. tethI Apa kAzI jaIne temane SaDradarzana Adi graMthane abhyAsa karAvo. e mATe je kaMI kharca thAya teno lAbha huM laIza. AthI pU. zrIya vi. ma. Adie kAzI tarapha vihAra karyo. kAzImAM zrI yaze vi. mahArAje SaDradarzana, prAcIna-navya nyAya Adine saMgIna abhyAsa karyo. adhyApaka paMDitene rejane eka rUpiyA ApavAmAM Avato hato. AmAM kula be hajAra rUpiyA kharca thayo hate. traNa varSa kAzImAM abhyAsa karIne vadhu abhyAsa mATe zrI yaza vi. ma. svaguru AdinI sAthe AgrAmAM padhAryA. tyAM cAra varSa sudhI abhyAsa karyo. kharcane lAbha (sAta so rUpiyA) AgrAnA saMghe lIdhe. tIvra smaraNa zakita - kAzImAM adhyayana karatA hatA tyAre adhyApaka AcAryanI ' sAthe thayela vAta uparathI zI yaza vi. mahArAjane jANavA maLyuM ke AcAryanI pAse eka atyaMta mahatvane nyAyagraMtha che. paNa teo amane bhaNAvavAmAM saMkeca anubhave che. AthI zrI yaza vi. mahArAje jevAne mATe te graMtha mAge. graMtha maLatAM rAte pote tathA sahAdhyAyI anya munie maLIne graMthane ardhA-ardho bhAga kaMThastha karI lIdhuM. A rIte saMpUrNa graMtha kaMThastha karIne savAre e pAcho ApI dIdhuM. e graMtha lagabhaga daza hajAra zloka pramANa hate. - avadhAna prayoga -kAzI-AgrAmAM abhyAsa karIne ajeyavAdI banelA zrI yaza vi. mahArAje amadAvAda tarapha vihAra karyo. sthaLe sthaLe vAdamAM vijaya meLavatAM teozrI amadAvAda padhAryA. kAzImAM "nyAya vizArada" biruda maLavAthI ane rastAmAM aneka vAdIone jItavAthI teozrI amadAvAda vageremAM khUba prasiddha banI cUkyAM hatAM. AthI ghaNuM varSo pachI amadAvAda padhAratA A mahApuruSanA darzana Adi mATe aneka vidvAne, bhaTTo, vAdIo, yAcake, cAraNe vagere TeLe maLIne sAme AvavA lAgyA. teozrIe amadAvAda nagaramAM praveza karyo tyAre jaina saMgha Adi vizALa medanIe teozrInuM svAgata karyuM. jaina saMgha Adi vizALa mAnavamedanIthI parivarelA teozrI svaguru Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi sahita nAgapurI (nAgorI) dharmazALAmAM padhAryA. gujarAtanA sUbA mahebatakhAne teozrInI prazaMsA sAMbhaLI. AthI te sUbAne teozrInI vidyA jANavAnI utkaMThA thaI. tenA nimaMtraNathI teozrIe rAjadarabAramAM aDhAra avadhAne karI batAvyAM. sUbAe khuza thaI teozrInI buddhinA vakhANa karyA, rAjazAhI ADaMbarathI teozrIne temanA sthAne laI javAmAM AvyA. vIsasthAnaka tapa ane upAdhyAyapada :- tyAra bAda teozrIe aneka graMthanI racanA karI. samaya jatAM amadAvAdanA saMghe gacchanAyaka AcAryazrI vijayadevasUrIzvarajI mahArAjane zrI yaze vijaya mahArAjane upAdhyAyapade sthApavA AgrahabharI vinaMti karI. A daramiyAna teozrIe vIsasthAnaka eALIne tapa zarU karyo. A tapamAM zrI jayasema vijayajI Adi munioe temanI sevA karI. vidhipUrvaka tapanI ArAdhanA pUrNa thatAM gacchanAyaka zrI vijaya devasUrIzvarajI ma.nA paTTadhara zrI vijayaprabhasUrijIe vi.saM. 1718mAM teozrIne upAdhyAya pada ApyuM. aneka biruda -A vakhate jainadharmamAM rAzI go hatA. A badhA gacchamAM teozrInI asAdhAraNa vidvAna tarIke prasiddhi hatI. vidvAnemAM teozrI "laghu haribhadra, nyAyAcArya, nyAyavizArada, kUrcAlIzArada sUraguru, tArkika" Adi aneka birudathI alaMkRta banyA. kAzImAM vidyAbhyAsa daramiyAna teozrIe mahApaMDitothI paNa ajeya eka saMnyAsIne vAdamAM jItI lIdhuM. AthI kAzInA rAjAe tathA badhA paMDitoe maLIne temane "nyAya vizArada' biruda aparNa karyuM hatuM. teozrIe nyAyanA se graMthanI racanA karI tyAre te graMthane joIne prasanna banelA bhaTTAcAryoe maLIne teozrIne nyAyAcArya" biruda ApyuM hatuM. sarasvatImaMtranI sAdhanA - mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAje kAzImAM vidyAbhyAsa daramiyAna gaMgA nadInA kinAre che padanA jApathI sarasvatI devInI sAdhanA karI hatI. ( e sarasvatIne maMtra che.) AthI teozrIne kaThIna graMthanA abhyAsa mATe ane navIna graMthanI racanA mATe sarasvatI devInI kRpA prApta thaI hatI. AthI ja teozrIe svaracita dareka graMthanA prathama kalekanI zarUAta che padathI karI che. graMtha racanA -mahopAdhyAya zrI yazovijaya mahArAje seMkaDo graMthanI racanA karI che. pote racelA "jaina taka paribhASA" graMthanI prazastimAM tathA "pratimA zataka' graMthanI prastAvanAmAM nyAya saMbaMdhI eka se graMthanI racanAne spaSTa ullekha che. tathA rahasya" zabdAMkita ekaso ATha graMthanI racanA karI che evuM "bhASA rahasya" graMthanA prAraMbhamAM teozrIe jaNAvyuM che. bIjA paNa aneka prAkRta-saMskRta graMthe teozrIe Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 manAvyA che. tathA anyanA aneka graMtho upara teozrIe TIkA paNa racI che. gujarAtI bhASAmAM pazu aneka racanAe karI che. teozrIe Agama, tarka, nyAya, anekAMtavAda, tattvajJAna, sAhitya, alaMkAra, chaMda, yAga, adhyAtma, AcAra,cAritra Adi aneka viSayA upara graMtha racanA karI che. emaNe racelA seMkaDo graMthAmAMthI Aje bahuja ceDA graMthA upalabdha thAya che. Aje upalabdha thatA thADA paNa graMthA ghaNA ghaNA upakAraka banI rahyA che. graMtharacanArolI dareka graMthamAM teozrInu adbhuta pAMDitya jevA maLe che. temanI tarkazakti ane samAdhAna karavAnI zakti apUrva che. pUrvAcAya praNIta gra'thAmAM judI paDatI aneka khAkhAmAM teozrIe yuktiyukta samAdhAna karyu che. yadyapi teozrInI racanAmAM sthaLe sthaLe nanyanyAyanI bhASAnI chAMTa jovA maLe che, ethI sAmAnya jIvAne samajavAmAM kaThInatA paDe e sahaja che. Ama chatAM emAM suMdara arda bharelA heAvAthI vidvAneA mATe AnaMdadAyaka bane che. emanA graMthAnA sArane pAmyA vinA zrI jinazAsananu yathArtha jJAna Aje duHzakaya che. jo vidyAnA parizrama laIne temanA graMthAnA saraLa bhASAmAM bhAvAnuvAda kare te sAmAnya jIvAne paNa temAMthI ghaNu' jANavAnu` maLI zake. -: niDaratA ane niHspRhatA :-sUtra, niyukti, bhASya, Ni ane TIkA e paMcAMgI svarUpa zrI jinapravacanathI jarA paNa pheraphAra khelanAranI teozrIe sakhata ATakaNI kADhI che. sthAnakavAsI ane digaMbaronI jinavacanathI viruddha mAnyatAonu` yuktithI kha'Dana karyu che. kevala nizcayane ke kevala vyavahArane paDanArAo sAme lAlamattI dharI che. sthaLe sthaLe nizcaya ane vyavahAra e baMnenu' (baMnenI sAthe jarUriyAtanu') sama na karyuM' che. teozrI sAdhuomAM pravezelI zithilatA sAme paNa aMgulinirdeza karyA vinA rahyA nathI. kumatAnuM yuktiyukta khaMDana karavAthI temanA aneka duzmanA paNa UbhA thayA hatA. paNa teozrIe tenI jarApaNa paravA karI nathI. AnA kAraNe AvelI muzkelIone dhIratAthI sahana karI hatI. AnAthI e paNa siddha thAya che ke teozrI mAna-sanmAnanI AkAMkSAthI ane bhayathI mukta hatA. kAraNa ke mAna-sanmAnanI vRttivALA ane Darapoka jIvA A rIte satyanuM samana karI zake nahi. AthI teozrI niHspRha hAvA sAthe nIDara paNa hatA. teozrIe ni:spRha ane nIDara banIne asatyanuM unmUlana ane satyanu samarthana karavA vaDe zAsananI amUlya sevA karI che. dhasaMgrahamAM prazaMsA :-A mahApuruSanA samakAlIna maheApAdhyAya zrImAnavijayajI gaNivare svaracita dharma saMgraha graMthanI prazastimAM teozrInI prazaMsA karatAM lakhyuM che ke--je mahApuruSa satyatathI utpanna thayelI tIkSNabuddhi vaDe samagra inAmAM Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa agresara banyA che, tapagacchamAM mukhya banyA che, kAzImAM anya darzanIonI sabhAmAM jItIne zreSTha jana matanA prabhAvane jemaNe vistAryo che, jeoe tarka, pramANa ane nyAya AdithI yukta prakRNa graMtharacanA vaDe prAcIna munionuM zrutakevalIpaNuM A kALamAM pragaTa batAvI ApyuM che, te zrIyazavijaya upAdhyAya sarva upAdhyAmAM mukhya che. A dharmasaMgraha graMtha taiyAra thayA pachI zrImAnavijayajI mahArAjAe zrI "upAdhyAyajI (yazavijaya) mahArAjanI pAse zedhA che." svargavAsa -teonuM aMtima cAturmAsa vi saM. 1743 mAM vaDodarA zaheranI pAse Avela DaI (darbhAvatI) gAmamAM thayuM hatuM. tyAM ja vi. saM. 1744mAM teo zrIne svargavAsa thaye hate. agnisaMskAranA sthaLe teozrInuM smAraka banAvavAmAM AvyuM che. tyAM temanI caraNapAdukAnI sthApanA karavAmAM AvI che. tenI pratiSThA vi. saM. 1745 mAM karavAmAM AvI che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkSepamAM graMthano sAra (bhAvanagaranI zrI jana AtmAnaMdasabhA taraphathI prakAzitaguta.vi.nI pratamAMthI sAbhAra samuddhata) lekhaka : pU. munirAja zrI catura vi. ma, prathama ullAsa sAthI pahelAM upAdhyAyajI gurunuM mAhAya batAvatAM kahe che ke gurunI zuddhasAmAcArIrUpa AjJAne anusaravAmAM Ave to mekSa suddhAM prApta thAya che. gurunA prasAdathI AThe siddhio maLe che. gurunI bhaktithI ja vidyA phaLe che. tema ja A duniyAmAM prANIone guru vinA bIjo koI zaraNa nathI. jema dayALu vaidya bImAra prANIone zAMti Ape che tema kamajavarathI pIDita prANIone guru ja dharmanI zAMti arpe che. dIpaka pitAnI dIptinA prabhAve pitAne ane bIjA padArthone prakAze che, tema samyagdarzana, samyajJAna ane sammacAritrarUpa ratnatrayInA prabhAve guru pitAnA ane paranA hRdayagata aMdhakArane hare che. tyAra bAda upAdhyAyajI gurukulavAsane prathama AcAra (kartavya) tarIke sUcave che. teonI A sUcanA vaidika saMpradAyanA cAra Azrama paikI prathama brahmacarya Azrama sAthe saMkaLAyela gurukulavAsanI prathA ane baddhasaMpradAyanI sAmaNera dIkSA sAthe saMkaLAyela brahmacarya tathA gurukulavAsanI prathAnuM smaraNa karAve che. nayaSTikuzaLa upAdhyAyajI jema koI paNa vastune vicAra karavAmAM sarvatra potAnI sUkSama vivekabuddhine naya dvArA upayoga kare che. tema ahIM paNa guruthI prApta thatA phaLanI maryAdA nadaSTie ja batAvatAM kahe che ke-bAhya AlaMbananI vizeSatAthI je viziSTa phaLa nIpaje che te vyavahAradaSTie, nahi ke nizcayadaSTie. nizcayadaSTie te phaLane AdhAra tene meLavanAra AtmAnI yogyatA upara che. A vastune phuTa karatAM teoe kahyuM che ke nAma, sthApanA, dravya ane bhAvagururUpa bAhya AlaMbana jeTajeTale aMze ucca koTinuM hoya, teTakeTale aMze te AlaMbananuM dhyAna karanAranA pariNAma vizeSa nirmaLa thAya che. tevI ja rIte aneka guruono Azraya eka gurunA Azraya karatAM vizeSa phaLavAna thAya che. paNa e badhuM vyavahAraSTie ja samajavuM, nahi ke nizcayaSTie. nizcayadaSTie te pariNAmanI nirmAtAne AdhAra mAtra dhyAtAnI yogyatA upara che. je dhyAtA yogya hoya to ghaNI vAra bAhya AlaMbana taddana sAdhAraNa chatAM vadhAre phaLa meLave che ane je dhyAtA pite yogya na hoya te bAhya AlaMbana game teTaluM ucca prakAranuM hoya te paNa tenAthI te phaLa meLavI zakatA nathI. A Azayane spaSTa karavA upAdhyAyajIe eka saiddhAMtika kathA TAMkI suMdara rIte vastunuM marma samajAvyuM che. kathA evI che ke-eka brAhmaNaputra bhagavAna Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI mahAvIra jevA sAtizaya puruSane joI teo pratye aNagamo batAve che ane bhagavAnane ja ziSya zrIgautamane je prasanna thAya che. bhagavAna jevuM sarvottama bAhyAlaMbana chatAM te brAhmaNaputranA mAnasa upara tene suMdara prabhAva nathI paDato. jyAre gautama, je bhagavAnanI apekSAe taddana sAdhAraNa vyakti gaNAya, tene prabhAva te brAhmaNa putranA mAnasa upara suMdara rIte paDe che. A sthaLe vyavahAradaSTie vicAra karanArane to jarUra evI guMcavaNa UbhI thAya, ke eka mahAna puruSa je kArya na karI zakyA, te ja kArya tene sAdhAraNa Azrita kema karI zake ?, paNa nizcayadaSTie vicAra karanArane vastu taddana spaSTa che. te ema jANe che, ke tAvika rIte lAbha meLavavuM e pAtranI yogyatA upara avalaMbe che. pAtra yogya hoya te game tevA ane game teTalA sAdhAraNa AlaMbanathI paNa vadhAre lAbha meLavI zake ane yogya na hoya te tene mATe suMdaratama AlaMbana paNa vRthA che. chatAM e vAta te na ja bhUlAvI joIe, ke nizcaya e rAjamArga nathI, rAjamArga to vyavahAra ja che. A rIte vyavahAra ane nizcayaSTie vicAra karavAnI bhUmikA racI, gurutatvanA vicAramAM te baMne daSTino upayoga upAdhyAyajI kare che. teo prAraMbhamAM kevaLa nizcayavAdIne pUrvapakSI (zaMkAkAra) tarIke UbhuM karI tenI mAraphata keTalIka dalIle zaMkArUpe rajU karAve che, ane tyAra bAda uttarapakSI (siddhAMtI) rUpe pite e badhI zaMkAtmaka dalIlenuM uMDANa ane audAryathI samAdhAna kare che. A zaMkA-samAdhAnamAMthI keTalIka dalIla namUnArUpe nIce joIe zaMkAe | (ka) kevaLa nizcayavAdI vyavahArane niSphaLa banAvavA kahe che ke,-"bharate vyAvahArika gurupada (pravrAjyAvidhAna, liMga Adi) lIdhuM na hatuM, chatAM kevaLajJAna prApta karyuM. eTale vyavahAra svarUpa kAraNanA abhAvamAM paNa kAryanI niSpatti bharatane thaI e vyatirekavyabhicAra thaze. tevI rIte prasannacaMdra vyAvahArika gurupadamAM sthita chatAM kAryotsargadazAmAM kevaLajJAna na meLavyuM. e vyavahArarUpa kAraNa chatAM kAryanI asiddhirUpa anvayavyabhicAra thayo. A rIte kevaLajJAnanI prAptirUpa phalasiddhi pratye vyAvahArika gurutvane vyatirekavyabhicAra ane anvayavyabhicAra hovAthI, tevA vyavahArane mekSanuM kAraNa mAnI tene paSyA kara e zuM nakAmuM nathI ?' (kha) mAtra nizcaya upara bhAra mUkanAra zaMkAkAra kahe che ke, "dhAro ke keIne saMyamayegya guNe prApta thayA che. te pachI tevAne pratrajyAvidhAnAdi vyavahAramAM paDavuM e tRpta manuSyane jaLanI zodhamAM paDavA jevuM nathI ? tethI UlaTuM ema dhAro ke, keIne saMyamayogya guNa prApta thayA nathI, to pachI tevA agyane vyAvahArika pratrajyAvidhAna e Ukhara jamInamAM bIja vAvavA jevuM nathI zuM ? eTale ke jeNe saMyamayogya Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa guNeA meLavyA hAya tene ye, ke na meLavyA hoya tene lyA, mane rIte vyAvahArika prayAnA zA upayAga che ? (ga) cAritranu pAlana atyAre keTaluM duSkara che e batAvavA zakAvAdI kahe che, ke--eka paNa gacchAnAnu` ulllaghana ene sUtramAM jinAjJAnuM virAdhakapaNuM kahela che ane atyAre te gacchAjJAbha ganuM rAjya ja pravarte che. je heAya te gacchAjJAe tADatA ja jaNAya che. mATe cAritra laI tenA bhaMganA doSamAM paDavA karatAM ane bhAvazUnya kriyA karavA karatAM cAritranI ruci ja rAkhavI e zuM khasa nathI ? eTaluM ja nahi paNa cAritra e eka evI AMkhanI kIkI jevI kAmaLa vastu che, ke tenA eka aMzanuM khaMDana thatAM te nakAmI ja thaI jAya che. mATe cAritra laI tene pALavAnA jokhamamAM paDavA karatAM ane navA doSa lAge tevA sabhavanI najIka javA karatAM cAritra na svIkAravuM ane azakta dazAmAM tene pakSapAta ja rAkhave! e zu' vadhAre yAgya nathI ?' (gha) zakAkAra AgaLa vadhI kahe che, ke--bhalA ! vyAvahArika cAritra teA laIe paNa levuM keAnI pAse ? kAraNa ke zAstramAM jenI AjJA mAnavAnuM kahyuM che te puruSa suzIla Adi anekaguNayukta hovA joie. jo tevA guNathI yukta na hAya tA tenI AjJAne anusaravAmAM ulaTA AjJAbhaMganA doSa lAge che ane Aje te tevA guNAthI yukta kAI puruSa nathI dekhAtA ke jene gacchati banAvI zakAya. (Da) zakAkAra kahe che ke--Aje vyavahAra cAritra levAmAM eka Aphata nathI, temAM jyAM dekhA tyAM Ata ja che. jema ke vyavahAracArina eTale gacchasAmAcArI, ane AvI sAmAcArIe gacche gacche judI che. aneka AcAryAe aneka gacche pravartAvyA che. ane mana:kalpita sAmAcArIe paNa pravartAvI che. eTale AvI kalpita sAmAcArIone paNa Aje kaI pAra nathI, je tAttvika hatI te tA Aje lupta thaI che. tethI kaI sAmAcArIne Aje kharI ane kaIne kheATI mAnavI, eTale kai svIkAravI ane kai na svIkAravI e ja jANavuM Aje muzkela che". (ca) chevaTe vamAna kALamAM vyavahAracAritrane abhAva khatAvatAM tenI sAbitImAM za'kAkAra kahe che, ke 'bhalA ! sa`jJa, cauDhapUrvI`, dazapUrvI jevA viziSTajJAnI teA atyAre kAi nathI ja. eTale thaela doSanuM nivAraNa karavA prAyazcitta kAnI pAse levuM? Aje je prAyazcitta Ape che te peAte ja barAbara doSanuM svarUpa ane tenA nirAkaraNanA upAya na jANatA hovAthI svayaM azuddha che. AvA azuddha ane jAte ja apUNu khIjAone zI rIte zuddha karavAnA hatA ? tema ja Aje kai mAsika, caturmAsika ke paMcamAsikAdi jevAM prAyazcitto nathI letA ke nathI detA. eTale prAyazcittavidhi, jenA vinA vyavahAracAritra na ja saMbhave, te ja Aje lupta dekhAya che. tethI vyavahAracAritrane pakSapAta karyAM karavA emAM zI vizeSatA che ?" Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAdhAna samAdhAna karatAM upAdhyAyajI sauthI pahelAM kevaLa nizcayavAdIne tenI nizcaya vizenI mAnyatAmAM pakaDe che. teo tene kahe che ke "tuM nizcayathI ja phaLasiddhi kahe che te satya che. paNa nizcayanuM kharuM svarUpa nathI samajata. nizcayanA tathya svarUpamAM vyavahArane paNa samAveza thaI jAya che. kAraNa ke gaNa-pradhAnabhAve paraspara sApekSa na svIkAryA sivAya samyagdaSTi saMbhave ja nahi. adhikAra ke paristhitine lIdhe kyAMka nizcaya te kyAMka vyavahAranuM prAdhAnya bhale hoya, paNa temAMe keI ne kaI prakAre ekanA vinA bIjAne saMbhava ja nathI. eTale ke nizcayathI ja phaLasiddhi che, e siddhAMtane samajavAmAM ja khubI rahelI che. je tene zabdArtha levAmAM Ave te mANasa satya cUke. paNa tenI pAchaLa raheluM hetu (kAraNa), svarUpa ane anubaMdha (pariNAma)nuM badhuM tattva vicAre, te te e ja siddhAMtamAM vyavahAranuM paNa darzana kare. hetu, svarUpa ane anubaMdha e traNene vicAra paNa teoe prasaMge karI dIdhA che je jANavA jevo che - vizuddha kriyA karatAM tenA kartAnI ALasa dUra thAya che, ane ALasa dUra thavAthI tene sadvyavahAra pratye aNagame paNa cAlyo jAya che. tema ja vizuddha kriyAmAM mana lAgavAthI aneka azubha AlaMbane paNa sAmethI khasI jAya che. A kAraNathI evI vizuddha kiyA ja anubhavAtmaka jJAna ane AtmasthiratAra 5 nizcayanuM kAraNa che. AlaMbana ekAgra hovuM e nizcayanuM svapha 5 che. kAraNa jJAnAtmaka nizcaya mAtra bhAvamAM ja (tAtvika svarUpamAM ja) pravarte che. ane dhyAnAdiyavRttirUpa nizcaya mAtra AmAne ja viSayamAM pravarte che. anubaMdha eTale uttarottara zubha pariNAnA pravAhane vaTavA - detAM cAlu rAkhave te. A uparAMta potapotAnA darzananA Agraha vinAnI sahajamAdhyazyapariNatirUpa samapatti, je caMdanane sugaMdha jevI savane hitAvaha hoya che. te nizcayanuM ja pariNAma che. sArAMza e che, ke jema vyavahAra yathArtha jJAnapUrvaka hovAne lIdhe ja hetu, svarUpa ane anubaMdhathI zuddha hoI zake, tema nizcaya paNa sadvyavahArane virodhI na hoya te ja hetu, svarUpa ane anubaMdhathI zuddha hoI zake. - je vyavahAra potAnA pradezamAM zakti na gepavatAM tene deDha pakSapAta rAkhI nizcayanuM bahumAna kare che te vyavahAra nizcayanI najIka ja (nizcaya kAryakArI) che. tevI rIte nizcayane bahAne zakitanuM gAna karI vyavahArane bAdha na karavAmAM Ave te ja te kharo nizcaya che. kAraNa ke vyAvahArika kriyAmAM ALasa karanAra nizcayatavanI najIka jaI ja na zake. jema dUdha ane pANI ne be tatva evAM mizrita che ke ekanA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhAvamAM bIjAne abhAva niyamathI hoya ja che, tema vyavahAra ane nizcaya e baMne paraspara evA mizrita che ke ekanA abhAvamAM bIjAne sadabhAva hoto ja nathI. jo ke A baMne naya potapotAnI bhUmikAmAM padhAna ane bIjAnI bhUmikAmAM apradhAna hoya che. jema ke vyathAna (pravRtti) kALamAM vyavahAranuM prAdhAnya hoya che, eTale temAM bhAvanA, anuprekSA Adi bhAva hovA chatAM dhyAnarUpa nizcaya nathI hota; tema dhyAnAtmaka nizcayadazAmAM paNa vyutthAnakAlIna vyavahAra nathI hoto. chatAM te baMne potapotAnA sAdhyanA nizcita kAraNa che ja. tAtparya e che ke vyavahAra ane nizcaya potapotAnA pradezamAM zuddha ane baLavAna che. ekabIjAnI apekSAe azuddha ke nirbaLa bhale hoya, paNa tethI tenuM potAnA pradezamAM zuddhatva jatuM nathI. e rIte nizcayanayane tAttvika artha samajAvI; nizcaya sAthe vyavahAra kevI rIte garbhita che te spaSTa karI; upAdhyAyajI upara sUcavela zaMkAonuM anukrame nIce pramANe samAdhAna kare che -- (ka) bharatano dAkhalo ApI kevaLa nizcayavAdIe ema kahyuM ke vyavahAra vinA paNa phaLa maLe che, ane prasannacaMdrano dAkhalo ApI ema kahyuM ke vyavahAra chatAM phaLa nathI paNa maLatuM. paNa Ane khulAse e che ke bhAratane vyavahAra vinA kevaLajJAnalAbha thaye evI ghaTanA mAtra kadAcika ja hoya che, sArvatrika ane sArvadika nathI hotI. chatAM e ghaTanAmAM paNa vyavahArane abhAva ja che ema mAnavAne kazuM kAraNa nathI. te ghaTanAmAM vyavahAra jovA vartamAna janma choDI pUrva janma tarapha dRSTi doDAvavI paDaze. bharata jevA mahAnubhAvoe pUrva janmamAM koI ne koI prakAranA vyavahAranA parizIlanathI egya saMskAro evA meLavelA, ke jene lIdhe teone vartamAna janmamAM bAhya vyavahAranA sevana vinA ja bhAva bhAvanAne nimittathI ja guNanI vRddhi ane puSTi thatAM kevaLajJAnalAbha thayo. kevaLajJAna jevA viziSTa kAryonAM kAraNe kAMI vartamAna janmanI maryAdAthI ja niyaMtrita nathI hotAM. prasanacaMdranI ghaTanAmAM je ke (bAdhakAraNa5) vyavahAra hatuM, chatAM temAM dhAnAtmaka AMtara kAraNa na hatuM, eTale kevaLajJAnanA pratye joItI kAraNa sAmagrI na hovAthI kevaLajJAna na thAya emAM vyavahAranI niSphaLatA nahi paNa sAmagrInI truTi ja siddha thAya che. kaI paNa kArya anya kAraNanA abhAvamAM mAtra ekAda kAraNathI niSpana nathI thatuM. te mATe te sAmagrI (samagra kAraNo) ja joIe. (kha) jene nizcaya (jJapti ke apramAdAtmaka pravRtti pa guNa) prApta thaye, tene paNa dravyavahAranuM vidhAna eTalA mATe upayeAgI che, ke te evA vidhAna dvArA pote prApta karela guNane pravAha satata cAlu rAkhI zake che, temAM viche AvavA deto nathI, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra ane uttarAttara vadhArA paNa karI zake che. kAI paNa jAtanA pUrva prayAgathI, cAlatA cakrane te baMdha paDacA pahelAM, ku MbhAra pharI 'DathI vega Ape che, e eTalA mATe nahi ke atyAre tenAthI cakra cAlu karavuM hoya; cakra tA cAlu che ja, chatAM te phrI phrI eTalA mATe vega Ape che ke, tethI veganI dhArA satata cAlu rahe, ane uttarAttara vega vadhatA jAya. tevI rIte amuka nizcayadazAe paheAMcela manuSya je bAhya sadvyavahArane seve te tenAthI tenA guNAnu` sAtatya sacavAya, ane temAM vRddhi paNa thAya, nizcayanI aprApta dazAmAM paNa tene prApta karavA icchanAra, e dhyeyathI sarvyavahAranu anuSThAna kare, tA tevA anuSThAna dvArA ene anukrame nizcaya jarUra prApta thAya. kAraNa ke e anuSThAnamAM kanyanI smRti, adhika guNAnuM bahumAna, thaela bhUlAnA bhUla karavAnA vakhata karatAM vadhAre tIvra pariNAmathI anutApa, niSkapaTapaNe svadoSAnuM nivedana, paramakRpALu paramAtmAnA viSayamAM bhakti, viziSTa guNe meLavavAnI vRtti ityAdi bhAvAne lIdhe, savyavahAranuM' anuSThAna karatAM karatAM nizcaya jarUra prApta thAya che. eTaluM ja nahi paNa evA bhAveAne lIdhe ghaNIvAra koI mAhanI jALamAM paDate paNa khacI jAya che. tethI nizcaya prApta karI hAya ke na karyAM hAya paNa sadRvyavahAranuM anuSThAna tha nathI ja. (ga) Aje gacchAnAonA bhaMganu' savatra sAmrAjya che, pramAdI leAkeA bahu che, ema kahI sadRvyavahAra tyajaveA e te nabaLAnI nizAnI che. dhIra puruSonA teA dha eve che, ke jayAre tee zatruonu meATu' sainya jue, tyAre te bevaDA baLathI jhajhUme ane pAchA na haThe; tevI rIte vyazIla puruSAe sarvatra aMdhAdhudhI joI, tethI na hAratAM pUrNa utsAhapUrvaka apramAda keLavI, pramAdanA rAjya sAme laDavu' ja ghaTe. A mArga kAMi bAyalAnA nathI, ke jethI nirutsAha thaye cAle. eTale gacchAnAne tADanArAAne joine hatAza na thatAM ulaTu' tevI sthiti dUra karavA jAte ja apramatta thavuM ane sadvyavahAra svIkAravA. cAritra game teTalu kAmaLa hAI tenA azanA khaMDanathI sarvAMzanuM khaMDana thatu hAya, te paNa tethI DaravAne kAMI kAraNa nathI. jo AMtarika virati kAyama hAya, te khAhya pravRttimAM amuka dekhAtI truTi paNa kharI truTi nathI ane jo Antarika viratimAM ja kAMI paNa khalela paheAMcI, teA bAhya pravRtti nirdoSa jaNAvA chatAM paNa te niraka ja che. eTale ke bAhya pravRttimAM kAI ne kAI truTi AvI ja jAya che evuM mahAnu kADhI AMtarika virati prApta karavA prayatna na karavA e cAgya nathI. kavyaniSTha mANasa te AMtarika viratine ja prayatnapUrvaka keLave ane kAyama rAkhe, jo tema thAya te bAhya pravRttimAM anivArya rIte Avela deSa kSantabdha lekhAya. (gha) Aje kaiAI gaNunikSepane cegya puruSa nathI e kahevuM paNa ThIka nathI. saMpUrNa guNAthI yukta kAI na heAya chatAM AchAmAM ochA mULaguNeAthI yukta hoya, tA te jarUra Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvaguru hoI zake. kSamA Adi keTalAka uttaraguNe na hovA chatAM paMcamahAgrata rUpa mULaguNe akhaMDa hoya te tenAmAM caMDarudrAcAryanI peThe cAritra mAnI zakAya ane akhaMDa mULaguNavALA puruSo Aje paNa durlabha nathI ja. tethI gara7patinI durlabhatAnI dalIla nakAmI che. (9) aneka kalpita sAmAcArIo atyAre dekhAya che kharI, paNa zAstrAcAra lupta nathI thayo. Aje paNa te akhaMDa rIte cAlatI paraMparAmAM, jenArane jaDI Avaze. (ca) prathama jevA vizeSajJa prAyazcitta ApanAra ane prathama jevA ja vRtisaMyamasaMpanna prAyazcitta lenAra Aje nathI. eTaluM kharuM, chatAM prAyazcittane cheka ja abhAva nathI. samayAnusAra prAyazcitta lenAra ane denAra baMne pratyakSa dIse che. samayAnusArI prAyazcittavidhi paNa dekhAya che. tema ja geDI paNa tenI vidhi jANanAra gItArtha niryApaka dIse che. ethI vyAvahArika cAritrane pakSapAta choDe e yogya nathI. vastuvizArada upAdhyAyajI potAnA vaktavyane spaSTa karavA jagAe jagAe Agamaprasiddha dAnata (upamAo)no upayoga kare che. A upamAo bhAvapUrNa hoI bauddha piTakamAMnI marama upamAonI yAda Ape che. temAMnI keTalIka ApaNe ahIM namUnArUpe joIe. mULaguNanA aticAradoSathI ane uttaraguNanA aticAradoSathI thatA cAritranAzamAM zuM taphAvata che e batAvavA upAdhyAyajIe mazaka, gADuM ane maMDapanA dAkhalA ApyA che. teo kahe che ke-eka mazaka jene pAMca moTAM dvAra hoya, temAMnuM eka paNa dvAra khulluM rahe, te temAM raheluM badhuM jaLa ekadama nIkaLI jAya. te badhAM dvAra baMdha hoya ane mAtra koI nAnuM kANuM ja paDayuM hoya, to te dvArA pANI nIkaLe, paNa te dhIre dhIre. tevI rIte pAMcamAM eka paNa mULaguNa khaMDita thAya to cAritrarUpa jaLa tatkALa cAlyuM jAya. paNa jo ekAda uttaraguNamAM khAmI Ave, te te khAmI vadhatAM vadhatAM cAritrano nAza kALAntare thAya. gADIne dAkhale ema samajavAne che ke-gADIne aneka aMge hoya che. temAM be caka, be ugha ane eka dharI e pAMca aMge mukhya ane bAkInAM gauNa che. je badhAM mukhya aMge agara temAMnuM eka khaMDita thAya, te te gADI tarata ja evI banI jAya, ke jethI te na to bhAra jhIlI zake ane na to rastA upara cAlI zake. tevI rIte je sAdhunA badhA agara ekAda mULaguNa nAza pAme to te sAdhu tarakALa saMyamano bhAra upADavA ane AgaLa pragati karavA azakta ja thaI jAya. tethI ulaTuM jema gADInA ukta pAMca sivAyanAM bIjAM aMgo khaMDita thayAM hoya te amuka vakhata sudhI gADI kAma Ape. paraMtu je te bhAMgela nAnAM aMge paNa sudhArI devAmAM na Ave, te chevaTe ghasAtAM ghasAtAM te gADI kAma lAyaka na rahe. tevI rIte kaI ekAda uttaraguNa khaMDita thaye, Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 te saMyamano bhAra upADI zakAya, AgaLa pragati paNa thAya; chatAM je te khaMDita uttaraguNane punaH akhaMDita karI devAmAM na Ave te anukrame badhA uttaraguNa ane mULaguNene hRAsa thatAM thatAM chevaTe te sAdhu saMcamane bhAra upADavA ane AgaLa pragati karavA azakta thAya, eraMDAnA jevA pocA lAkaDAnA mAMDavA upara anukrame eka eka anAjane dANe pheMkavAmAM Ave, to tethI te maMDapa na bhAMge e kharuM, paNa te dANAonI saMkhyA kame vadhatAM amuka pramANamAM beja thavAthI te maMDapa kALAntare tUTI ja jAya. tethI ulaTuM ekAda ja patthara te upara pheMkyo hoya, te tevo maMDapa turata nAza pAme. tevI rIte cAritranA maMDapa upara ja eka paNa mULagunA aticAranI zilA pheMkavAmAM Ave to te tarata ja bhAMgI jAya. paNa je uttaraguNanA aticAra5 be cAra dANA pheMkavAmAM Ave to te maMDapa tatkALa na tUTe e kharuM, paNa evA aticAronuM pramANa vadhatAM ja kALA-tare jarUra tUTI paDe. A upamAo dvArA ema batAvavAmAM AvyuM che ke mULaguNanA aticArathI cAritrane nAza turata ja thAya che ane uttaraguNanA aticArathI kALAntare thAya che. uttaraguNanA pratisevanathI anukrame doSano saMcaya thatAM thatAM kALAntare sarvathA cAritrane nAza thAya che, e vAta samajAvavA bIjI paNa cAra bhAvapUrNa upamAone upaga karela che. te A pramANe-- nIkathI bagIcAmAM pANI jatuM hoya tyAre bagIco lIlochama rahe che. acAnaka te nIkamAM ekAda taNakhaluM paDyuM, vaLI kyAreka temAM bIjA koI kacarAno umero thayo, A vadhatA jatA kacarAne kADhI nAkhavAmAM na Ave to kyAreka evo prasaMga Ave ke, kacarAne lIdhe nIkamAM vahetuM pANuM aTake ane bIjo mALa le. pariNAme bagIce sukAI jAya ane tenI zobhA cAlI jAya. tevI rIte uttaraguNamAM lAgatA do na jevA jaNAyA chatAM tenuM saMzodhana prathamathI ja karavAmAM na Ave to anukrame te de evA vadhI jAya che, jethI saMyamajaLanI gati aTake ane cAritrane bagIco sUkAI suMdaratAhIna thaI jAya. gADuM hoya ke maMDapa, te upara eka eka anAjane dANo mUkavAmAM Ave to te dANuo amuka vakhata sudhI jarUra te upara samAtA jAya. paNa e rIte dANuM mUkavAno krama cAlu ja rahe, to kyAreka e paNa samapa Ave ke jyAre mUkAyelA chellA dANAne lIdhe te gADuM ke mAMDave bhAMgI jAya tevI rIte eka eka uttaragurune aticAra sUkSama hAI tenAthI cAritrane nAza tatkALa na thAya. paNa je uttaraguganA aticAro anukrame vadhatA ja jAya, to kayAreka te aticAranA bhArathI cAritrarUpa gADuM ke maMDapa jarUra besI ja jAya. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keI cokhkhA kapaDA upara telanuM biMdu paDyuM, ne te upara dhULa lAgavAthI teTalo ja thoDo bhAga mela thayA. bIjIvAra bIjA bhAgamAM DAgho paDayo, trIjIvAra trIjA bhAgamAM A rIte paDatA DAghAone kADhI, kapaDAne svaracha karI levAmAM na Ave te kyAreka te AkhuM kapaDuM taddana meluM thaI javAnuM. te pramANe eka eka uttaraguNanA aticAranI upekSA karavAmAM Ave, te tevA aticAronI vRddhi thavAthI kyAreka saMpUrNa cAritrarUpa nirmaLa vastra malina thaI ja javAnuM. ziSya kAMI bhUla karI hoya te vakhate gurue gyatA pramANe kAMI paNa prAyazcitta ApavuM joIe. chatAM maha ke ajJAnathI guru tema na kare to ziSya ane guru bane doSabhAgI thAya che, ane saMsAracakramAM paDe che. tethI ulaTuM je guru ziSyanI bhUla sudhArI pitAnI pharaja adA kare che. te guru ane ziSya bane sukhI thAya che. A vAta samajAvavA upAdhyAyajIe eka ramujI dAkhalAne upayoga karyo che. te A pramANe keI bALaka snAna karI bhIne zarIre bIjA koIne talanA DhagalAmAM ramavA lAge. bhInAzane lIdhe tenA zarIra upara thoDAka tala ceTayA. te joI tenI mAe te tala khaMkherI lIdhA. bALakane ramata thaI ane lobha vadhyo, tethI pharI pharI te bhIne zarIre te talanA DhagalAmAM paDI ALoTavA lAgyA. mAM paNa lAlacavaza thaI. bALakane na rekatAM tala khaMkherI tenI vRttine uttejana ApavA lAgI. pariNAme AgaLa jatAM e bALaka eka moTo cora thayo ne pakaDAyo. rAjapuruSoe tenI cerInuM mULa tenI bALapaNanI talanI ramatamAM ane tenI mAtAnA uttejanamAM joyuM ane banene sakhta zikSA karI. e zikSAnuM duHkha te bALaka ane mAtA bane e bhegavyuM. tevI rIte meha ke ajJAnane lIdhe nAnI zI bhUlanuM prAyazcitta karAvavAmAM na Ave te ziSya kyAreka moTA doSa karato thaI jAya, ane guru paNa meha ane ajJAnanI vRddhine lIdhe doSapAtra rahe ja. eTale pariNAme ziSya ane guru baMne karmanA kaTaka pariNAma, te bALaka ane mAtAnI peThe bhega. bIjA dAkhalAmAM ema che ke, bALaka bhIne zarIre tala lagADI AvyuM, ane pahelI ja vAra tenI mAtAe joyuM ke tarata ja teNIe te bALakane dhamakAvyo, pharI tema karavA nA pADI, ane te bALakanA zarIre lAgelA tala khaMkherI pAchA DhagalAmAM nAkhI AvI. AthI bALaka corI karatAM aTakyo, ane tethI te pote ane tenI mAtA ane prAmANikapaNAnA mAnanuM sukha bhogavatA thayA. tevI ja rIte guru cAritranA anurAga ane jJAnadRSTithI ziSyane tenI bhUlanuM prAyazcitta karAve te ziSyanuM hita thavA uparAMta guru paNa sanmArganA madhura phaLane anubhave. je ke mULaguNamAM Avele doSa cAritrane nAzaka hAI kSantavya nathI, chatAM temAMe. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 ekAnta tA nathI ja, jagatanA vyavahArA ane prasa`geAnI vividhatA na kaLI zakAya tevI hAya che. amuka vAta eka dRSTie sarvathA heya hoya chatAM bIjI dRSTie ane khIje prasaMge kacAreka upAdeya paNa bane che. mULaguNanA aticAra sarvathA heya chatAM kathAreka pariNAmanI dRSTie sevavA paNa paDe che. ane tenuM sevana karyAM chatAM paNa te doSa sevanAra zuddha rahe che ane gaNAya che. eTaluM' kharuM' ke AvA apavAdamA kAM lAgu paDe agara pADavA joIe e jANavAmAM bahu ja sAvacetI rAkhavAnI hoya che. anekAnta dRSTinI A vastusthiti samajAvavA upAdhyAyajIe 'mULaguNanA aticAra kacAM doSarUpa nathI gaNAtA ane kathAM gaNAya che' e samajAvyu' che. teoe kahyu che ke puSTa AlaMbana nimitte mULaguNamAM aticAra lAgyA chatAM sAdhu zuddha rahe che ane Alakhana puSTa na hAya tA tevA aticArathI sAdhu patita thaI jAya che. puSTa ane apuSTa mAla banane samajAvavA teee kahyuM che ke je aticAranA sevananu pariNAma chevaTe ratnatrayInI rakSA ane vRddhimAM ja AvatuM hAya te puSTa AlaMbana samajavuM ane jo koI manakalpita prasa`ganuM khaDAnu` karI aticAranuM sevana karavAmAM Ave te tyAM apuSTa AlaMbana jANavuM. A vastune upamA dvArA samajAvatAM tee kahe che ke kUvAmAM paDatA koI mANasa ghAsa ke tevI keAI bIjI peAcI vastu pakaDI khacavA Icche te te kadI na kheMcI zake. paNa majabUta dArI ke tevI bIjI vastu pakaDI rAkhe teA khAtarIthI te khace. tema apuSTa Alabana nimitte je kAI mULaguNamAM aticAra sevavAnuM sAhasa kare te te jarUra patita thAya ane puSTa Alekhana nimitte aticAra saive te te patita na ja thAya. jema keI paisAdAra amuka pujI rokI vyApAra karavA mAMDe tyAre yAjanA pramANe bhaviSyamAM mATA lAbhanI AzAthI te peAtAnI mULa pujImAMthI nAkarAneA ke dukAnabhADA vigerenA ghaNA kharca kare che. chatAM tenA karelA te kharca hetuHpuraskara hAvAthI bhaviSyamAM lAbhanu kAraNu khane che. tema koI khAsa lAbhanI saMbhAvanAthI sevavAmAM AvelA mULaguNanA aticAra paNa doSarUpa na thatAM lAbhamAM ja pariName che. tethI ulaTu` keAI dhanika peAtAnI mULa pujIne game tevA svacchaMdI mArgamAM kharce te tene phAyado thavA dUra rahyo, mULa puMjI paNa taddana nAza pAme. tevI rIte koI sAdhu manakalpita bahAnuM kADhI mULa guNanA aticArA seve te tene bhaviSyamAM hAni thAya, te uparAMta peAtAnuM prathama prApta karela cAritra paNa nAza pAme. A pramANe upAdhyAyajIe dAkhalAdalIleA sahita vyavahAranizcayanuM' svarUpa vavavAmAM prathama ullAsanI samApti karI che, mo ullAsa bIjA ullAsanA AraMbhamAM ja gurunuM lakSaNa karatAM upAdhyAyajI kahe che ke je sAdhunA zuddha AcArane jANe che, prarUpe che ane svayaM tenuM pAlana kare che tene ja gurunA guNuthI Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yukta hoI guru jANa. tyAra bAda vyavahAranuM nirUpaNa karatAM upAdhyAyajI kahe che ke A jema jJAnanA nirUpaNamAM jJAnI ane ya e bannenuM nirUpaNa Avazyaka che, tema vyavahAranuM svarUpa batAvavAmAM vyavahArI (vyavahArakartA ane vyavahattavya (vyavahArane viSaya) e banenuM svarUpa batAvavuM paNa jarUrI che, Ama kahI teo anukrame vyavahAra, vyavahArI ane vyavahartavyanuM svarU5 varNave che. (ka) vyavahAra - vyavahAranA ahI be artha che. 1 gyatAno vicAra karI zAstrokta rIte tapa Adi anuSThAna ApI aticAra dUra karavA, arthAt prAyazcitta ApavuM e vyavahAra. 2. koI paNa eka vastu prApta karavA jyAre be jaNamAM vivAda ubhuM thAya ane teo cukAdA mATe guru pAse Ave tyAre guru zAstrIya dRSTie jene je vastu maLavI ghaTe te vastu bIjA pAsethI laI tene Ape e vyavahAra. arthAt madhyastha tarIke gurue zAstrAnusAra Apela cukAdo ke nyAya. (kha) vyavahArI:-- je guruo priyadharma, daDhadharma, pApabhIru, sUtrAthadijJAtA hoI niSpakSapAtapaNe vyavahAra kare te vyavahArI kahevAya che. (ga) vyavahartavya - je doSapAtra hovAthI prAyazcittano adhikArI hoya te. vyavahartavya. tema ja jeo vivAdanA cukAdA mATe gurune pramANa tarIke Azraya le teo paNa vyavahartavya. A pramANe traNenuM svarUpa batAvI upAdhyAyajIe Agama, zrata, AjJA, dhAraNuM ane jIta ema vyavahAranA pAMca prakAro varNavyA che. A pratyeka prakAranA saMbaMdhamAM teoe ghaNuM ja zAstrIya tattva vyavasthita rIte AlekheluM che, je te viSayanA jijJAsuenuM khAsa dhyAna kheMce ane manastaparNa kare tevuM che. tyAra pachI vyavahArInA varNanamAM granthano puSkaLa bhAga rokI tene dareka rIte vicAra karyo che ane chevaTe vyavahattavyane saMbaMdhamAM paNa vistRta carcA karI che je ahIM ApavI kaThaNa che. trIje ullAsa trIjA ullAsanA prAraMbhamAM upAdhyAyajI guruviSayaka caturbhAgI batAvI kahe ke che amuka prakArane guru tyAjya ane amuka prakArano guru atyAjya che. te caturbhAgI jANavA jevI che. 1. vastrapAtrAdi sAdhana pUruM pADanAra ane saMyamamAM sIdAtAne sAraNuM na karanAra e IhalokahitakArI chatAM paralokahitakArI nahi. 2. vastrApAtrAdi sAdhana pUruM na pADanAra ane pramAdamAM paDatAne sAraNuM AdithI sAvadha karanAra e IhalekahitakArI nahi chatAM paralokahitakArI. 3. IhalekahitakArI tathA paralekahitakArI. 4. IhalokahitakArI paNa nahi ane paralokahitakArI paNa nahi. AvA cAra prakAranA guruomAMthI bIjA ane trIjA prakAranA guruonI saMgati keI paNa rIte choDavI na ghaTe. khAsa karI trIja Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranA gurunI saMgati ziSya mATe atyaMta hitAvaha hovAthI tenuM mahatva batAvavAmAM AvyuM che. caturbhagInA varNana pachI upasaM56 levAnI eTale garachAntara karavAnI paripATInuM bahu ja vistRta ane vyavasthAsUcaka varNana che. eka sAdhu jJAna, darzana ke cAritranI vRddhinimitte utsathI pitAnA gurune pUchIne ke apavAde vagara pUcha paNa sakAraNa gacchAnara svIkAre arthAt bIjAne maryAdApUrvaka guru tarIke Azraya le e upasaMda kahevAya che. jJAnanimitte dazananimitte ane cAritranimitte garachAntara kema svIkAra enA saMbaMdhamAM bahu ja vigatavAra bArIkIthI varNana karyuM che. jemAM jainasaMghanA khAsa karI sAdhusaMghanA viziSTa ane vyavasthita baMdhAraNane ItihAsa samAyale che. upasaMpanA prakaraNamAM ghaNae vAta asAdhAraNa mahatvathI bharelI che, e tenA abhyAsathI ja kharI rIte jANI zakAya. chatAM temAMnI ekAda vAta ahIM beMdhavAmAM Ave che. | gaNavacchedaka, AcArya, upAdhyAya Adi mahAna pada upara pratiSThita puruSoe paNa dharma ane vinaya eTale ke jJAna, darzana ane cAritranI vRddhine mATe gacchAMtaramAM rahela viziSTa jJAnAdiguNethI yukta AcArya pAse upasaMpat svIkAravI ane tema karavA pahelAM teoe potAnA garachamAMnI egya vyakti upara potapotAnA padane bhAra ApIne ane temanI eTale navIna AcAryAdikanI AjJA ke anumati laIne ja upasaMpat svIkAravI joIe. upasaMpat svIkAratAM pahelAM teoe A vAta khAsa dhyAnamAM rAkhavI joIe ke--je AcAryAdikanI pAse upasaMpanuM svIkAravA dhAryuM che tyAM temane savizeSa dharma ane vinayanI prApti thavI zakaya hovI ja joIe. pitAnA pada para prasthApita navIna AcAryAdinI AjJA levAmAM temane uddeza e ja che ke potAnA anya ziSya-praziSya pitAnI jema te navIna AcAryAdino yathAyogya vinaya, bahumAna Adi kare, ane te dvArA teo te navIna AcAryAdikanI pAsethI uttarottara dharma ane vinayanI vadhAre ne vadhAre prApti kare. gaNAvacchedaka, AcArya ane upAdhyAya jevA padadharAne paNa potAnuM pada choDI sAdhAraNa sAdhu tarIke bIjAnuM ziSyatva svIkAravAnI A udAra yejanA jainazAsanamAM rahela dharma ane vinayanI mahattAne sUcave che. dharma ane vinayanI prApti tathA vRddhi mATe bIjuM badhuM jatuM karavAnI udAra AjJAmAM guNonI kiMmatanuM bhAna thAya che. gaNavachedaka, AcArya ane upAdhyAya jevA padadharone khAsa kAraNavaza upasaMpat levI paDe tyAre teoe zuM zuM karavuM enuM zAstrIya varNana sAdhusaMghanA baMdhAraNanI pAchaLa rahelI dIrghadazitA, vyavahArakuzaLatA ane sUkrama cAturInuM bhAna karAve che. upara e kahevAmAM AvyuM ke bIjA ane trIjA prakAranA guruonI saMgati kaI paNa rIte choDavI na ghaTe arthAt prathama ane caturtha bhagavatI gurue kuguru hoI temane Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvathA tyAga karavuM joIe. A kuguruonA, -pAzvastha, avasarjA, kuzIla, saMsakta ane yathArachanda e pramANe, pAMca prakAranuM vistRta varNana te viSayanA khAsa judA prakaraNanuM bhAna karAve che. pArthasthAdi pAMca, chaThTho nityavAsI eTale khAsa kAraNa sivAya paugalika sukhonI lAlasAthI eka ja rathAnamAM nitya vasanAra ane e chathI bhinna saMvigna paNa kAthika Adi cAra hoya te tevAo avaMdanIya hoI temane vAMdarA ane prazaMsavAmAM zA zA do rahelA che e batAvavA sAthe vaMdana karAvanAra tevA kugurue paNa kevA doSabhAgI thAya che te batAvavAmAM AvyuM che. kAthika, dArzanika-prAkSika mAmaka ane saMprasAraka e cAra prakAranA tyAjya saMvimA guruonAM lakSaNe jANavAM jevAM che-1. je svAdhyAya Adi kartavya yogene choDI dharmakathA agara dezakALanI kathA kevaLa AjIvikA, pUjA pratiSThA Adi paudRgalika lAlasA khAtara kare te kAthika. 2. je lekamAM, naTanATakamAM pharI tamAzA joyA kare ane koI gRhasthane teonA vyavahAramAM paDI teonA praznonuM nirAkaraNa karyA kare te dArzanika athavA te prAzrika. 3 je upakaraNamAM eTalo badho Asakta hoya ke dareka vakhate bIjAne ema kahyA kare ke mAruM A upakaraNa na levuM, na vAparavuM ItyAdi ane tenI ja mamatAmAM sele rahe te mAmaka. 4 AvAha vivAha, niSkramaNapraveza, karyA vikraya Adi asaMyata kAryomAM gRhasthone pUcha ke vagara pUchaye vidhi niSedha kare ane kahe ke "amuka na karavuM, amuka mArA kahyA pramANe kare tethI phAyado thaze " te saMprasAraka. cothA ulAsa caturtha ullAsamAM sevA karavA yogya sugurunuM svarUpa batAvavA upAdhyAyajIe pulAka, bakuza, kuzIla, nigraMtha ane sanAtaka e pAMca prakAranA bhagavatIaMga varNita nirgathenuM varNana ApyuM che. A varNana chatrIsa dvAramAM vaheMcAyeluM hoI tenAthI ja e ulAsano mATe bhAga kAyelo che. e pAMca nigraMthonA lakSaNe teonA bheda-prabhedo ane e avAnAra bheda-prabhedonAM lakSaNe vigere eTaluM badhuM vistAra ne spaSTatApUrvaka ApeluM che ke te bhAga eka khAsa prakaraNa banI gayuM che. pulAkAdi pAMca prakAranA nirca taratamabhAve bhAvaguru heI suguru che ja. paNa te uparAMta jeo saMvignapAkSika arthAt zuddhacAritramArgArAdhaka bhAvaguru na hovA chatAM zuddhaprarUpaka heI bhAvaguruvanI sanmukha pravRttivALA dravyanigraMtha che temAM paNa gurupadane lAyaka che. A rIte gurutattvavinizcaya nAmane A graMtha gurunI parIkSAnA prakaraNamAM ja sArthakabhAve samApta thAya che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthanI thoDIka viziSTa vAnagIo samrAhakaH munizrI rAjazekharavijayajI gurumahimA - jainomAM paNa pAsasthA, nidbhava AdinA asaddavicArathI chetarAI javAnA kAraNe ghaNA loke dukhagarbhita ane mehagarbhita vairAgyavALA hoya che. AvA loko jaina dekhAtA hovA chatAM jana nathI, kiMtu jenAbhAsa che. vairAgyano mAtra veSa dhAraNa karanArA jainetara ane jainAbhAse ghaNuM jovAmAM Ave che. temane vairAgya dudakhagarbhita ke mehagarbhita hoya che. paNa gurune AdhIna banelA ja jJAnagarbhita vairAgyavALA hoya che. kAraNa ke guruparataMtratA e ja jJAnanuM lakSaNa che. A pramANe guru jI mAM jJAnagarbhita vairAgyanuM sthApana karanArA hovAthI guru ja mahAna che. (u. 1 gA. 8) vyavahAramahimA:- nizcayanayane ja mAnanArAo paramArthathI nizcayane jANI zakatA nathI. tenuM kAraNa bAhya kriyA karavAmAM ALasa che. mATe bAhya kriyAmAM ALasa na karavI joIe. (u. 1 gA. 37). zAstrAnusArI kriyA sadvyavahAramAM anAdara ane bhrama karAvanAra ALasane dUra kare che, ane azubha aneka AlaMbanene dUra kare che. AthI zAstrAnusArI kiyA e nizcaya hetu che. (u. 1 gA. 39) vyavahAramAM ALasu jIva nizcayanA tatvane pAmI zakatuM nathI. (u. 1 gA. 40) nizcaya-vyavahAra kSIra-nIravatuM ekameka maLelA hovAthI eka na hoya te anya paNa na hoya. (u. 1 gA. 42) munione praNidhAnapUrvaka thatA pada-vAkya-mudrA-Avarta Adi kAyika-vAcika vyApArarUpa vyavahAramAM paNa dhyAnarUpa paramabhAva hoya che. kAraNa ke emAM ekAgratApUrvaka prayatna hoya che. (u. 1 gA. 24) viSa dhyAnamAM bAdhaka che:- idrinA viSayeno te svabhAva ja che ke, viSayanI prApti dharmadhyAnane roke che, ane adharma karAve che. AthI ISTavastunI prApti thavA chatAM viSayonA zreSathI thayelA virAgya vinA IcchAnI nivRtti na thAya. AthI manapasaMda bhojanAdinuM sevana karanArAonuM dhyAna azubha ja hoya che. (u. 1 gA. 61) jema AkAzamAM vAdaLe dUra thatAM sUryanuM teja phelAya che, tema viSayothI nivRtti thatAM enI meLe ja AtmAmAM dhyAna phelAya che. kAraNa ke dhyAnane tevo (viSayethI nivRtta thatAM phelAvAno svabhAva che. (u. 1 gA. 64) bahumAna:-- bahumAna eTale A mArA ArAdhya che evuM jJAna. (u. 1 gA. 66) cAritrapakSapAta:-- vIryane chupAvyA vinA catanAthI udyama karanArAone cAritrane pakSapAta hoya che. e vinA te cAritrapakSapAta mAtra belavAmAM ja che. kAraNa ke pote je svIkAryuM che tenuM yathAzakti pAlana karavuM e ja pakSapAtanuM lakSaNa che. (u. 1 gA. 78) sAcI anamedanA:- anumodanA paNa sAcI te ja kahevAya ke je anumedanIyamAM rahelA adhika guNone AgaLa kare ane a85 daSone DhAMke. (u. 1 gA. 79) Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyama mekSanuM kAraNa che:- paramArthathI te prazasta rAga ja svarganuM kAraNa che, saMyama te mokSanuM kAraNa che. (u. 1 gA. 98). vaMdana: - dIkSA paryAyamAM nAnA sAdhune vaMdana na karavuM. paNa tenI pAse AlocanA levI hoya vagere prasaMge nAnAne paNa vaMdana karavuM. sAdavIone paNa utsargathI vaMdana na karavuM. apavAdathI te apUrva zrutaskaMdhane dhAraNa karanArI kaI mahattarAne uddezasamudeza AdimAM pheTAvaMdanathI vaMdana karavuM. (u. 1 gA. 111) [AmAM kyAMya sAdhavIjIone khamAsamaNapUrvaka abhuTiothI vaMdana karavAnI vAta nathI.] cAritralakSaNa:- saraLapaNe yathAzakti cAritra pAlana karavuM e ja cAritranuM lakSaNa che. (u. 1 gA. 124) bAladIkSAnI mahattA:- jeo bAlyAvarathAthI ja guru pAse grahaNazikSA ane Asevana zikSA pAmIne nizcaya-vyavahAra e be nAnA paramArthane pAme che, teo tIrthane pravartAve che, bIjAe nahi. (u. 1 gA. 150) sAdhuomAM prarUpaNuM ane AcAra samAna joIe. je sAdhuonI prarUpaNa ane vyavahAra (=bAhya AcaraNa) eka che te sAdhuo lokone bedhibIja pamADe che, ane zAsananA prabhAvaka bane che. (u. 1. gA. 151) gacchAdhipatinI javAbadArI:- sarva sAdhuonuM prAyazcitta eka sthaLe bheguM karatAM jeTaluM thAya tenAthI cAragaNuM prAyazcitta pramAdI gacchAdhipatine (ke pravatinIne) Ave, ema mahAnizIthamAM kahyuM che. kAraNa ke guru pramA hoya te badhA sAdhuo pramAdI bane, kriyAmAM utsAha bhAMgI jAya, tethI kriyAmAM thatI pravRtti mAtra kAyakaleza rUpa banI javAthI puNyaphaLathI vaMcita rahe che. (u. 1 gA. 174) gurue ziSyano tyAga kare joIe:- svayaM pramAda rahita paNa gacchAdhipati gacchanI sAraNA-vAraNa-ceyaNA-paDicaNa na kare te tene moTuM prAyazcitta Ave. ane je gacchAdhipati pitAnA duSTa ziSyane tyAga na kare te tene saMghathI bahAra karavo. guNa-doSanI parIkSA karyA vinA ziSyone dIkSA Ape te tenAthI ja paheluM prAyazcitta Ave. dIkSA ApyA pachI tenA donuM jJAna thayA pachI paNa teno tyAga na kare te bIjuM prAyazcita Ave. kAraNa ke je tyAga na kare te svachaMdI banI javAthI tenAmAM doSa vadhe. zibe kugurune tyAga karavo joIe:- ziSya paNa tevA kuguruno tyAga kare joIe. ziSya kugurunA adhikArano tyAga karIne anya suvihita garachamAM jaIne upasaMpadA svIkAravI joIe. tyAM saMyamanuM uttama rIte pAlana karavuM joIe. (u. 1 gA. 176) sAdhakanuM sugu-kuguru saMbaMdhI kartavya:-- pAMcamA ArAmAM kuguruo ghaNuM hovAthI sUkSama rIte barAbara joIne=oLakhIne pravRtti karavI, paNa gabharAI na javuM. arthAt sAdhuomAM do dekhAvAthI badhA ja AvA che ema vicArIne guruvaMdanAdi baMdha na karavuM. tema gatAnugatikapaNe paNa na vartavuM. arthAt badhA loko jene guru mAne tene ApaNe paNa guru mAnavA ema vicArIne game te gurune vaMdanAdi na karavuM. kAraNa ke samyagadaSTi jIva sArI rIte parIkSA karIne (vaMdanAdi karanAra hoya. (u. 1 gA. 179) Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 hamaNAM paNa sUtrAnusAra kriyA che:-- je ke hamaNAM ghaNA vyavahAra svamatithI kalpelA ja dekhAya che, te paNa sUtra ane AcaraNa anusAra kriyA nAza pAmI nathI. kAraNa ke akha'Dita para parAmAM te kriyA pratyakSathI ja akhaMDita dekhAya che. (u. 1. gA. 180) nija rA:-- sAdhu koI paNa ceAgamAM asaMkhya bhavAmAM upArjana karelAM karyAM khapAve che, paNa svAdhyAyamAM vizeSa prakAre khapAve che. vaiyAvaccamAM tenAthI paNa vizeSarUpe khapAve che. anazanInI vaiyAvaccamAM tenAthI paNa vizeSarUpe khapAve che. (u. 1 gA. 201) vyavahAranu =kriyAnuM mahattva:-- vyavahAra eTale sAdhunA zuddha AcAre kriyAo. kriyAmAM ja ratnatrayInA samAveza thaI jAya che. te A rIteH- kriyAnA edha jJAna che. kriyAnI ruci darzIna che, kriyA ja cAritra che. vyavahAra kriyArUpa che, athavA saMpUrNa vyavahAramAM sAkSAt paraMparAe badhA ya jJAnanA ane kriyAnA bhedAnA samAveza thaI jAya che. AthI vyavahArathI ja saguNAnI sapUNatA siddha thAya che, arthAt sAdhu vyavahArathI ja saguNasaMpanna ane che. (u. 2 gA. 1) sAvadya pratisevAnA tyAgathI lAbhaH- kAraNapratisevA (=kAraNasara doSAnu sevana) paNa sAvadya iSTa nathI. jo ke ati AgADha kAraNeAmAM sAvadya paNa kAraNapratisevA iSTa che, Ama chatAM tenA tyAga karavAmAM doSa nathI, (eTaluM' ja niDu paNa lAbha thAya che te A pramANe:-) dharmAMmAM dRDhatA thAya che. vAravAra doSasevana thatuM nathI ane nirdayatA AvatI nathI. (3. rgA. 26) kayA sAdhune kayA yAgamAM joDavA ?:-- je sAdhumAM je zakti hAya tene te zaktimAM joDavA joie. te A pramANeH- jenAmAM upakaraNa meLavavAnI zakti hAya tene upakaraNa meLavavAnA kAmamAM joDavA joie. sUtrapAThanI zaktivALAne sUtrapAThamAM, a gadguNanI zaktivALAne a grahaNamAM, vAranI zaktivALAne vAda karavAmAM, dharmakathAnI zaktivALAne dharma kahevAmAM, glAnasevAmAM kuzaLane glAnasevAmAM joDavA joI e. A pramANe karavAthI ja gacchanI ane nirjarAnI vRddhi thAya che. (u. 2 gA. 70) gurupUjAthI thatA lAbhe:-- AcAryanI pUjA karavAthI pUjaka Agama upara bahumAna kare che. kAraNa ke temanAmAM Agama raheluM che. pUjakane bhagavAnanI AjJAnuM pAlana thAya che, kAraNa ke bhagavAnanI tevI AjJA che ke sadA gurunI pUjA karavI joI e. jee guruvinayathI hajI bhAvita nathI, tee pUjakane gurupUjA karatA joIne sthira ane che. vinaya karavAthI nirjarA thAya che. mAnanA nAza thAya che. pUjakane pUjAthI A lAbhA thAya che. (u. 2 gA. 72) saMgha (zramasatha) kone kahevAya ? : - je ekaThuM kare te saMgha. mAtA-pitA vagere saMsArIonA saghAtane (=samUhane) cheADIne sayamasaghAtane pAmIne jJAnacAritranA saghAtane ekaThA kare=peAtAnA AtmAmAM rAkhe te sa`gha che. (u. 2 gA. 140) AchAmAM ochA keTalA sAdhu sAthe hovA joIe ? :- zeSakALamAM ochAmAM AchA pAMca ane cAmAsAmAM ochAmAM ochA sAta sAdhue sAthe hAvA joie. (u. 2 gA. 197) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya gustattvavinizcayano viSayAnukrama prathama ullAsa gAthA 1 maMgala abhidheya prajanAdi. 2-10 gurunuM mAhAbhya. 11 gurukulavAsanuM samarthana. 12-14 bhAvanikSepanuM prAdhAnya ane te mATe bhAvagurune svIkAra. 15 zuddha ane azuddha bhAvagurunA nAmasthApanAdi anukrame zuddha ane azuddha bhAvanA kAraNa. 16 vyavahArathI bhAvagurunA guNadhikapaNAthI thAtAnA zubha bhAvanI adhikatA ane nizcayathI tenI anizcitatAnuM pradarzana. 17 vyavahAra ane nizcayanI apekSAe aneka guruonI pUjAne svIkAra ane asvIkAra. 18-34 kevaLanizcayavAdIno pUrvapakSa : 18-19 1 kevaLanizcayavAdIe karela nizcayanuM vyavasthApana 20 2 nizcaya ane vyavahAranuM anukrame zuddhAzuddhapaNuM. 21 3 bharata ane prasannacandrarAjarSinA daSTAnta dvArA vyavahAranI nirupayogitAnuM pradarzana. 22 4 nizcayanI prApta ke aprApta ema ubhaya dazAmAM vyavahAranI nirupagitA. 23-28 5 cAritranA pAlananI azakyatA dvArA vyavahAranI niSphaLatAnI siddhi. 23. ka. cAritranA pAlananI azakayatA hovAthI tenA pakSapAtamAtranI yuktatA. 24. kha. gAMjJAbhaMganI adhikatAne lIdhe cAritranA pAlananI azakayatA. 25-26 ga. eka paNa zIlAMganA bhaMgathI aDhAra hajAra zIlAMga5 cAritrane savathA nAza thato heI cAritranA pAlananI azakayatA ane mahAnizIthamAM kahela mizrAdaSTipaNanI upapatti. 27-28. gha. krama vinA arthAta dezaviratinI prApti, pratimAonuM pAlana Adi krama vinA cAritrane svIkAra karatA hovAthI cAritranA pAlananI azakayatA. 29-30 6 lakSaNayukta vyavahartAnA abhAve vyavahArane abhAva. vyavahArInAM lakSaNe. 31-33 7 satyavyavahAravicchedanAM kAraNe. ka. sAMpratakAlIna vyavahAranI anekavidhatA. kha. vartamAna kALamAM cAritranI zuddhine abhAva. ga. vartamAna kALamAM prAyazcitta viccheda. gha. vartamAna kALamAM niryApakano viccheda. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 34 8 nizcayavAdano phalitArtha, darzanajJAnapa vartamAna zAsana-tIrtha. 35 nizcayavAdIno upasaMhAra ane siddhAntInI pratijJA 36-206 siddhAntIno uttarapakSa. 36-55 1 kevaLanizcayavAdInI nizcayaviSayaka mAnyatAmAM dUSaNa. 36-37 vyavahAra vinA nizcayano abhAva. 38-43 zuddha nizcayanuM svarUpa. 44-45 potapotAnA viSayamAM nizcaya ane vyavahAranI ekasarakhI zuddhatA. 46-50 kevaLa nizcayanI zuddhatAne niSedha ane vyavahAranI zuddhatA mATe pakSapAta. (buddhine AzrayIne ziSyanA traNa prakAra.) 51 vyavahAra ane nizcayanI samAnatA. para pramANa, naya ane durnayanI vyAkhyA. TIkAmAM-malayagirikRti pramANu-nayanI vyAkhyA. digambarAcAryAya pramANa-nayaviSayaka vyAkhyA ane tenI samAcanA. pa3-55 kevaLanizcayanA baLavAnapaNAne niSedha. 56-57 2 nizcayanI jema vyavahAranI uttarottara zuddhatA. 58-64 3 bharatAdinA daSTAnta dvArA batAvela vyavahAranI niSphaLatAne nirAsa. 65-77 4 nizcayanI prApta ane aprApta ema banne dazAmAM vyavahAranI upaco gitAnuM samarthana 178-151 5 cAritranA pAlananI azakyatAnA nirAsa dvArA vyavahAranI siddhi. 78-79 ka. cAritranA pAlananI azakyatA batAvI tenA pakSapAtamAtranI yuktatA mAnanArane pratyuttara. 80-127 kha. gacchAzAbhaMganI adhikatAne lIdhe cAritranA pAlananI azakayatAnuM samarthana karanArane uttara. 81-92 mUlaguNa ane uttaraguNamAM pramAdavaza aticAro lAgavA chatAM bhAvavizuddhithI doSAbhAva mAnele hAI nadake pratipAdana karela saMyamanA pAlananI azakyatAno ane tenA abhAvane niSedha, tathA te upara vyavahArabhASyanI sAkSI. 93 mazaka, gADa, maMDapa-sarSa pa AdinAM daSTAntA dvArA mUlaguNa ane uttaraguNaviSayaka pratisevanathI thatA cAritranA nAzanA tAratamyanuM pradarzana. 94 uttaraguNe. 95-99 asaMyamasthAne ane tenI u5ttinAM kAraNe. 100-8 chedaprAyazcitta paryaMta cAritranuM akhaMDapaNuM. te mATe AkSepa parihAra tathA zakarAkUTanuM daSTAnta. 109-12 mUlaguNa tathA uttaraguNanI virAdhanA dvArA tatkAla ane lAMbe kALe thatI cAritranI virAdhanAnuM zakarA, ghAsa, saSa, gADuM, maMDapa, vastra Adi daSTAnto dvArA pradarzana. 113-27 avandanIya pArzvasthAdinAM lakSaNo, tathA sAmpratakAlIna sAdhuomAM vakra ane jaDapaNuM hovA chatAM paNa gItArthaganizrita hoI cAritranA pAlananI yogyatA ane te kAraNe cAritrane sadbhAva. 128-45 ga. nadake je ema kahyuM che ke "eka paNa zIlAMganI virAdhanAthI cAritrane sarvathA nAza thatuM hovAthI tenA pAlananI azakayatA che. tene parivAra, " Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134-45 saMyamaNirUpaNa. 146-51 i. 'krama vinA arthAta dezaviratinI prApti, pratimAonuM pAlana Adi krama vinA cAritrane savIkAra karAya che mATe cAritranA pAlananI azakayatA che ema kahenAra nadakane pratyuttara. 152-79 6 lakSaNayukta vyavahartA saddagurunA abhAva dvArA batAvela vyavahAranA abhAvanuM vyavahArabhALyokta dRSTAnta dvArA pratividhAna. 180 -201 7 nadake nivedana karela satyavyavahAravicachedanAM kAraNenuM pratividhAna. 180 ka. sAMpratakAlIna vyavahAranI anekavidhatAne lakSyamAM rAkhI "satya vyavahArane sarvathA viracheda thaye che ema mAnanArane uttara. 181 a. vartamAnakALamAM cAritranI zuddhino abhAva che" ema kahenArane pratyuttara, 182-3 0 0 ga. vartamAna kALamAM prAyazcittanI paripATIne viccheda thayA che ema kahenArane uttara. 201 gha. niryApaka viccheda mAnanArane pratyuttara. 202-6 8 darzanajJAnarUpa tIrtha mAnanArane doSApatti. 27-8 siddhAntIne upasaMhAra. vyavahAranI siddhi ane tenA zraddhAnane upadeza. dvitIya ullAsa 1 gurunuM lakSaNe. vyavahArane jANanAra, tenI prarUpaNa karanAra ane tenuM pAlana karanAra e ja sadguru. 2 vyavahAranI prarUpaNAmAM AvazyakIya vyavahArI ane vyavahartavya e be aMgane nideza. 3-56 vyavahArakarUpaNa. 3 vyavahArapadanuM nirukta ane nikSepo. 4 vyavahAranA pAMca bheda ane nAme. 5-11 AgamavyavahAranI prarUpaNa, tenA bheda ane adhikArI. 12 zrutavyavahAranuM varNana. 13-26 AjJAvyavahAranuM varNana. dapanA daza prakAre. kalpanA covIsa bheda, darpa-kalpayaMtraracanAne vidhi ane tenI sthApanA, tathA tenA bhedonI saMkhyA. 27-31 dhAraNAvyavahAranuM 32-54 jItavyavahAranuM svarU5. chatavyavahAranI pravRtti mATe nAdanA-pratidanA. jabUsvAmI sAthe yurichanna bhA. caturdaza pUrvadhara sAthe vyachina bhAva. keNa kayA vyavahArathI vyavahAra kare ? chatavyavahAranI pravRtti kayAre ? sAvadya ane asAvadya ema chatavyavahAranA be prakAra. R : S Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 55-56 pAMca prakAranA vyavahAra paikI kayA sUtrAtmaka, paiA arthAtmaka ane kyA ubhayAtmaka ane viveka. 57 vyavahAraprarUpaNAnA upasa'hAra ane vyavahArInA vananA prAraMbha. 58-164 vyavahArIprarUpaNA. 58-60 vyavahAripadanA nikSepeA. 61-63 leAkeAttarabhAtravyavahArInA guNA. 64-85 lattarabhAvavyavahArIne sUtrAjJAtRtvarUpa mukhya guNu. 69 sUtrA nahi jANanArane gucchAnujJAne niSedha. TIkAmAM--tevAne gacchAnujJA karanArane temaja tevA gucchAnujJA dhAranArane prAyazcitta. 70-71 vyavahArItA dravya bhAvaparivAra. 7ra--7pa kevaLa nirAthe gaNudhAraNa karanArane paNa leAkAe karela pUghna-bahumAnAdi svIkAravAnI anujJA. 76-85 niHzaktipaNe sUtrAjJAtAnuM ja bhAva vyavahAripaNuM. 26-88 sUtrAjJAtA paNa madhyastha hAya mAyAmRSAvAdI. 89-92 vyavahArakartA sUtrAjJa hAvA chatAM mAyAmRSAvAdI hAya tA kAryAkAnA vyavahArane kevI rIte bagADe che te upara kAI AcArya nuM dRSTAMta, 13-96 vyavahAranane, saMghasamavAya maLyeA hAya tyAM, pharajiyAta hAjara rahevAnI AjJA, hAjara na rahe tA prAyazcitta. 27-99 anyAyakArI durvyavahArIne kSeAbha pamADavA mATe tenA durvyavahAranI mArmika saMjJAo. to ja bhAvavyavahArI, nahi ke 100-7 durvyavahArInA cathAyeAgya padavI apahAra Adi nigrahanA prakAro ane tene a`ge AkSepaparihAra. 108-31 pramaLa durvyavahArInI padavIneA apahAra karatI veLAe tenA pakSa teDavA mATe nipuNa vyavahArajJanI vacanayukti. 132-139 6 vahArInA nigraha karavA pahelAM tene lAvIne pUchagAcha karavAnI tema ja zAMtipUrvaka tenuM kathana sAMbhaLavAnI vyavahArakartAnI pharaja. 140-44 saMghazabdanI yathArtha vyutpatti ane tadviparItanA saMghapaNAne niSedha. 145 vyavahartAnI maryAdA. 146-47 vyavahA~nA prazasta ane aprazasta ema be bhedo. 148-57 tagarAnagarImAM vasatA eka AcAryanA seALa ziSyA paikI ATha aprazasta-durvyavahArI ziSyAnAM temanA vyavahAra uparathI kalpI lIdhelAM nAmA, temanAM lakSaNA ane temane thatu nukasAna. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 158-60 uparyukta AcAryanA ja ATha prazasta bhAvavyavahArI ziSyanAM nAma ane temane te lAbha. 161 lokettara bhAvavyavahArInuM yathAvasthita lakSaNa. 162-64 saMvignapAkSikanA paNa lekottarabhAvavyavahAripaNAnuM samarthana. 165 vyavahAriprarUpaNAno upasaMhAra ane vyavahartavyaprarUpaNane prAraMbha. 166-334 vyavahadyaprarUpaNuM. 166-69 vyavahadvyapadane nikSepa, lokottarabhAvavyavahattavyanA guNe ane tenI caturbha"gI. 170 lattarabhAvavyavahartavyanA Abhavat ane prAyazcitta ema be prakAra. 171 AbhavatubhAvavyavahastavyanA pAMca bhede. * 172-81 kSetrAbhavaddanuM svarUpa ane maryAdA. 182-243 vattamAnakALanI kSetrAbhavadamaryAdA. 244-56 zrutAbhavaddanuM varNana. 257-61 sukhaduHkhAbhava6nuM varNana. 262-66 mArgobhavanuM varNana. 267-70 vinayAbhavaddanuM varNana. 271 Abhavavyavahartavyane upasaMhAra prAyazcittavyavahartavyane prAraMbha. 272 prAyazcittanA nikSepa. 273-76 dravya-kSetra-kAla-bhAvaprAyazcittanuM svarUpa. ra79-91 kAlaprAyazcittanuM vistRta varNana, tenA 81 bhedo, tenuM yaMtra ane prAyazcitta devAnA prakAra. ra92-93 tapa ane kALane AzrayIne prAyazcittanA guru laghu bhedo. 294 prAyazcittApaNAnA pAMca prakAra ane tenuM svarUpa, 25-9 prAyazcittanA adhikArI puruSonA prakAra. 300 prAyazcitta ApavAne vidhi. 301-10 vyavahArayatnaracanAne vidhi ane yatna. 311 takalpayancaracanAna vidhi, ane yatna tathA prAyazcittanA nAma-lipi -- Apatti AdinuM yatna. 312-27 prAyazcittadAnane aMge nedanA pratinedanA. 328-34 prAyazcitta lenAranI gyatA, pratisevAnI vicitratA ane pariNAmanI vibhinnatAne AzrayIne prAyazcittanI vicitratA. 339 vyavahAraviSayaka vaktavyanI parisamApti. 33-43 vyavahAravAna sugurunA mAhAsyakathana dvArA vyavahAranA Adarane upadeza. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ do w 0 o evaMdabhUta dvibaddha zuddhipatraka [kaI kaI sthaLe mAtrA, repha, anusvAra, alpavirAma, pUrNavirAma vagere UThyA na hoya ke barAbara UThyA na hoya te azuddhio A zuddhipatrakamAM lIdhI nathI. te azuddhio vAMcakoe svayaM sudhArI levI.] pRSTha paMkti azuddha pRSTha paMkti azuddha 8 19 mukta yukta 54 13 yogapadya yogapadya nirNaya che nirNaya karyo che. 58 2 no jIvane nojIvane atraivopayukta atrevovavut. * 58 20 abhiprAya abhiprAya. bhAvanipe bhAvanikSepa pa9 24 batAve bole 12 10 guNabhUiha guNabhUiTe saMpUrNa vastune vastune saMpUrNa 18 13 -nayamuta- - zruta20 21 -samuJcaye -samuccaye 60 19. evabhUtane 21 2 pramAdatA pramAdato 60 21 evaM bhUta evabhUtane 22 8 nAmaGkhayeya- -nA saya dvirbaddha 23 32 abhigRhIta abhigrahita 62 9 avicchedaka bhedanA avachedakabhedanA 24 27 vyavahartadauM- vyavahartudI 62 10 avahedaka bhedane avachedakabhedane 25 29 davasammatta daDhasammatta 66 25 amilAvaNaM abhilAveNaM 26 10 siddhI- siddhI, se 67 2 nizcayavadvyava- nizcayavad vyavaANAbhaMge ANAbhaMgo 67 13 cAvata thAvata 31 18 le che" e pado pachI "mATe bAhya zukala zukala kriyAmAM ALasa na karavI joIe? saMbaMdhI saMbaMdhI) ema umeravuM. "to ja kArya karI zake." e : 31 19 tApara, avazya tatpara zabdo pachI nIce mujaba 34 3 "Ama nizcayathI Ama "nizcayathI vAMcavuM - 41 10 nayamene nayabhedone avivekanA (=kAryakAraNa saMbaMdhI 41 30 eTala eTale ajJAnatAnA) kAraNe vyabhicAranuM 42 10 hevAthI hoya to darzana thAya kAraNa na hovA chatAM 43 21 che, nizcaya nahIM che nizcaya nahIM, kArya thayuM ane kAraNa hovA chatAM 45 12 -tadupavAra kArya na thayuM evo doSa -kupavArA45 13 -kameNa -krameNa 70 11 arthAta arthAta temane 46 11 fa : 70 19 pratibandhA- pratimA- 46 30 yastveka vastveka 70 22 buddhA mutti buddhAmutti 71 11 jANatAM vAkyaracanA jANatA vAyaracanAne , e be 72 28 sUryane sUryanuM 73 14 kuMbhakAra kuMbhakAranA aropA Aropa 74 15 jugupsA pApa jugusA 'pa3 15 sakaladeza sakalAdeza : 74 25 evI S 6, ki 50 evI) Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 75 ge 79 8 *?* pe 85 kara Tra 104 24 105 3 pApa karma nA udayathI pariNAma. Adhaka 105 ra 107 27 * 1 09 25 : 111 26 prAyazcittathI bhAvathI lAgelA aticArAne 89 ' 91 20 96 10 96 27 96 28 da 30 prAyazcitta chellI cAra lAIne nIce mujaba vAMcavI :prazna :- A pramANe ( =asa yamasthAnane aprazasta sayamasthAna evA aM karavAthI ) aprazasta sayaMmasthAnathI mUla prAyazcitta ja nahi ghaTI zake. kAraNa ke mUla prAyazcitta asa vamasthAnathI=saMcamanA abhAvathI Ave, sauMcamasthAnathI nahi. tathI aprazasta sayamasthAna aprazasta asa yamasthAnanA evA atha kevI rIte ghaTe bhavAta aThaTheva tAratamyamUla prAyazcita prAyazcita 31 puruSarata karyA pApa karma nA udaya thavA chatAM (vizuddha) pariNAma. adhika vasa levI sainyanuM prAyazcitta lAgelA ati cArAnA bhAvathI dravyabhAvamedAd pArzvasthadInAM bhavati aTTheba 22 100 100 29 101 26 102 26 pazcAttApa 103 mAnasika pazcAttApa 17-18 e be lAIne nIce mujaba vAMcavI : spaSTa jaNAya che. uttaraguNa pratisevI azuddhagrahaNu Adine baMdha na karavAthI = azuddhagrahaNa AdinA pariNAma na aTakavAthI ghaNo dASA bhegA thavAthI cAritrathI bhraSTa gayA tAratamya mUla prAyazcitta prAyazcitta prAyazcittathI kAI puruSastaM karyAM. gayeA. vastra karavI sainyanA 35 dravyabhAvabhedAd pArzvasthAdInAM 112 20 sAdhu 118 19 nA 119 17 ekAMte bhagavAnanA bhagavAnanA vacanamAM asakhyeyo ? asaGkhyAbhadati ti. nA. 123 ha 124 16 132 15 132 23 135 12 144 10 gurue.mAM 146 25 prAyazcatta 149 saMsAranA 149 18 150 8 656 157 18 162 ra 162 26 163 14 163 15 163 27 16 6 26 ch- 171 27 173 9 176 9 178 24 179 * 180 28 182 2 182 11 182 13 182 15 182 21 183 rara 183 25 nAza, sUtramAM pahelA zarIra maLyA jlAnAdInAM kiJciddadati eke anazana pariNAmathI pariNAmathI samAdhi rahe. kAraNa ke cAnupayuktaH ane kAraNa pariNAmathI cAlocanAdravya-veccheti levA ca trividhA, | Alocaye AvA sAdhu tA, ane karuM chuM. vacanamAM ekAMte asaGkhyeya bhavati ni. nA nAza 'sUtramAM guruemAM prAyazcitta saMsAranAM pahelAM zarIrane baLyA glAnAdInAM kiJciddadati eka azana parimANathI parimANuthI samAdhi rahe vaLI cAnupayuktaH / ane tenA dvArA kAraNabhUta parimANathI cAlocanA dravya-veccheti karavA ca, trividhA Alocayet nAmaSTAdazAnAmapi nAmaSTAdazAnAmapi sevIza ema je atiyAre vicAryo je sevIza. hAya, ke ka" ema samajIne karavuM. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIdhuM. 290 sUtraM 188 17 saMkSepa saMkSepamAM - ra76 24 "sadgA' ri 'saddhALatti 193 5 karo . karo ItyAdi. 278 22 tenuM tenuM tyAM rahelA 195 16 resiMga desahiMDago enuM 196 2 uddhata udhRta 28 0 17 rahenArA rahelA 196 2 chedazratanA chedabhutanA 282 2 aparipATI aparighATI. 202 23 utkrAmane ukramane 282 dIdhuM 202 28 vagerethI vagere karavAthI 282 14 asamattA jAyANaM asamattAjAyANaM 205 7 savarapi sarvairapi 284 10 sAMkaLI sAMkaDI 206 26 vizvAsAnaGgatvAt- vizvAsAnaGgatvAt , 285 27 prako prazno 208 25 che. che mATe. 286 3 snAtra nimitte snAtra nimite, 208 32 ane AjJA ane dhAraNAthI AjJA 290 7 -nyabIte nyadhIte 210 8 vivAdabhaGga vivAdabhane 290 20 vAdazAstrANi vAdazAstrANi 214 17 zratadharone zrutadharone bhUmikA :215 [ bhUmikA :AcAryAstasya AcA stasya 293 29 gaAtArtha vAcanAcAyaH vAcanAcAryaH 215 16 zratAtha: 215 22 trALa trINi 295 8 sUtra 219 23 samAna che samAna che, 302 16 purAnI idAnIM 223 etadevava canAntareNa etadeva vacanAntareNa 303 15 dIkSA je dIkSA 223 30 aviziSTasyA- avaziSTasyA 305 9 sAdhuo ane sAdhuoe ane 224 3 -pariAesa maNe -pariAe samaNe sAvIe sAdhvIoe 224 13 nizcatabodha nizcita 307 9 parastrI strI 314 10 Ape Ape, 225 16 sArUpika 315 sArUpika ke 3 226 vartana vartanA 3 234 12 gaNaddha giddha 317 11 -mava vyavahAra- -mavaSyavahAra234 23 he ? ahe ! [A prama 324 6 8khyAM labhyA Ne badhe sudhAravuM.] 324 [18-19 e be ( bleka TAIpavALI) 239 5 Iela madhura chela sAdhu vagere lAIno prAraMbhanI cha lAIne pachI madhura (0ra69 mI gAthAnA anuvAda pahelAM ) . 247 12 ke saMdha ke saMdha evA samajavI. arthAta e be lAIne 269 mI 251 19 kare gAthAnI avetaraNikA che.] 252 19 thaze.. - 2 kSetraviSa kSetraviSayaM 254 14 anyanA praznane anyane prazna ane 327 19 niSNAMta niSkAMta 255 24 nodIrayAnta nodIrayanti 328 chellI dizA vidhA 255 25 pakavanuM pakavanuM 344 14 paree pheM, varicArDa, 255 26 rithara sthira 351 yaMtramAM kucha T60 256 12 belAvyo bolAvyA 351 yaMtramAM 10 guru0 263 30 351 yaMtramAM kago laghu0 266 26 madhyastha kAraNa ke madhyastha 359 ra9 seve (kaya mAnIne) * 268 22 ninnA thAM niSpannAyAM seve pArzva 326 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharaNendrapadmAvatIsaMpUjitAya OM hrI~ zrI A zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH zrI dAna- prema - hIrasUrigurubhyo namaH aiM namaH // mahopAdhyAya - zrImad - yazovijayagaNiviracitasvopajJavRttiyutaH gurutattvavinizcayaH / aindrazreNitaM natvA jinaM syAdvAdadezinam / svopajJaM vivRNomyenaM, gurutattvavinizcayam // 1 // iha hi "sakalo'pi zubhArambho gurvAyattaH" ityasya prakaraNasyArambhaH, tatreyaM prathamagAthA - pAsajiNiMda, saMkhesarasaMThiyaM hiaTThA, gurutattaviNicchayaM vucchaM // 1 // mahAbhAgaM / paNamiya attaTThINa 'paNamiya'tti / ahaM 'gurutattvavinizcayaM ' gurutattvasya vinizcayo yasmAdetAdRzamupadezaM vakSye iti pratijJA, anayA ca ziSyAvadhAnaM kRtaM bhavati / prayojanamAha - ' AtmArthinAM ' mokSaikAkAGkSAvatAM hitArtham bhavati khalvasmAdupadezAttattvajJAnAvAptimithyAjJAnanivRttidvArA''tmArthinAM hitam / vakSye ityuttarakriyAyAH pUrvakriyA sApekSatvAttAmAha--' praNamya ' kAyavAGmanobhirnatvA, kaM pArzvajinendram, kiMbhUtaM ? zaGkhezvarasaMsthitam punaH kiMbhUtaM ? ' mahAbhAgaM ' nirupamaprabhAvam / atra ca bhagavatazcatvAro mUlAtizayAH sUcitAH, tathAhi-- jinendrapade nApAyApagamAtizayaH sUcitaH, jayanti rAgAdizatrUniti jinAsteSvindra iti vyutpatteH rAgAdivairinirmUlanenaiva tattvato'pAyApagamasiddheH / zaGkhazvarasaMsthitamityanena pUjAtizayaH, zatezvarAvasthitaprabhupratimAyAH pratyakSata eva jagajjanakRtapUjAprakarSopalambhAt / athavA jinendrapadenaiva pUjAtizayaH, jagatpUjyAnAmapi jinAnAmindratvena bhagavataH paramapUjyatvavyavasthiteH / zaGkhazvarasaMsthitamityanena cApAyApagamAtizayaH, jarAsindhuprayukta yAdavajarAkaprakarApahArakaraNenaiva bhagavatpratimAyAH zaGkhazvarapure vyavasthApanAt / mahAbhAgavizeSaNena ca jJAnavacanAtizayau, lokAlokAvalokanakSama kevalA lokasarva sandeha sandoha nirAkaraNakSamatattvapratipAdakavacanaguNAbhyAmeva nirupama prabhAvatvAbhidhAnAt / athavA mahAbhAgapadenaivAvRttyA catvAro'tizayA labhyante, tathAhi---mazabdena mAna ucyate "mo mantre mandire mAne" iti vacanAt taM sakalApAyamUlabhUtaM hantIti mahA, AbhAM - paramapUjyatAlakSaNAM zobhAM gacchatItyAbhAgaH tato vizeSaNasamAsa itypaayaa1. vizvaza bhukRta ekAkSara nAmamAlA zloka 9 , Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vmapUjAvirA cete ! manaM mA-jJAna, nazca-vanaM, "tu pAri parve zasakrIyopi'' rUtti vacanAt , mahAntau bhAgau yasya sa tathA tamiti jJAnavacanAtizayAviti / itthaM caturatizayopetasya samuciteSTadevatArUpasya zrIzaGkezvarapArzvanAthasya namaskArarUpaM maGgalamAcaritam , tatazca vinadhvaMsaH ziSTAcArazcAnupAlito bhavati / etadupanibandhAccAnuSaGgataH zrotRNAmapi maGgalasiddhiriti / / 1 / / TIkAnuM maMgalAcaraNa-syAdvAdanA upadezaka ane indronI zreNiothI namaskAra karAyelA jinane namIne mArA racelA A gurutattvavinizcaya graMthanuM vivaraNa karuM chuM. mULagraMthanuM maMgalAcaraNa ---- jaina zAsanamAM saghaLAM zubha kAryone AraMbha gurune AdhIna che. AthI A (guruta vinizcaya) prakaraNane AraMbha karavAmAM Ave che. 4. temAM pahelI gAthA A che - (1) zaMkhezvara gAmamAM birAjamAna nirupama prabhAvavaMta zrI pArzvanAtha jinezvarane praNAma karIne AtmAthI (=kevaLa mekSanI ja AkAMkSAvALA) nA hita mATe gurutatvavinizcayane=jenAthI gurutatvane(=suguru kone kahevAya tene) spaSTa nirNaya thaI zake tevA upadezane kahIza. 1. vizvazaMbhukRta ekAkSarI nAmamAlA zleka 25 * AnAthI be vAta sUcita thAya che. (1) gurune AdhIna banavAthI ja AdhyAtmika sAdhanAmAM saphaLatA maLe che. (2) guru vAstavika guru hovA joIe. gurune AdhIna rahevuM eTale gusnI AjJAsalAha pramANe karavuM. bhautika sAdhanAmAM paNa bina anubhavI je bIjA anubhavInI salAha pramANe kare che to ja sakala bane che. rogI vaidyanI AjJA-rasalAha pramANe varte te ja Arogya meLavI zake. potAnI meLe davA karavA mAMDe to Arogya na meLavI zake, eTaluM ja nahi, baTuke paNa vadhI jAya evuM paNa bane. Ama jo bhautika sAdhanAmAM anubhavInI AjJA mAnyA vinA saphaLatA na maLe to AdhyAtmika sAdhanAmAM anubhavInI AjJA mAnyA vinA saphalatA kevI rIte maLe ? guru anubhavI che. karmanI parataMtratAmAMthI mukta banavA AdhyAtmika sAdhanA karavAnI che. paNa gunI parataMtratA svIkAranAra ja vAstavika adhyAtmasAdhanA karI zake che. AthI svataMtra banavA parataMtra banavuM jarUrI che. pahelAM gurunI parataMtratA, pachI svataMtratA. - jema sAdhue je kaMI karavAnuM che te gunI AjJA pramANe ja karavAnuM che, tema zrAvakoe paNa AdhyAtmika sAdhanA gurune AdhIna banIne ja karavAnI che. zrAvakoe kAI paNa ArAdhanA, anuThAno. dhArmika prasaMge vagere potAnI marajI mujaba nahi, kiMtu gurunI AjJA-salAha pramANe ja karavuM joIe. AthI AyAtmika sAdhanAmAM gurunI AdhInatA anivArya che. mATe ja guru kevA hovA joIe te jagava: jarUrI che. sAcA gurunA badale nAmadhArI gurune AdhIna bane te paNa lAlana na thAya. rogI vidane AdhIna bane, paNa te vaidya vaidyakazAstrane anubhavI na hoya-UMTavaidya hoya to zuM thAya ? roga javAnA badale vadhI jAya evuM paNa bane. lebhAgu lucA vidyo sAmAnya davA ApIne kiMmatI davA ApI che ema kahIne dardIne chetare che. te rIte nAmadhArI guru paNa sAdhakane vividha rIte chetare evuM bane. mATe gurutatvane barobara jANavuM joIe. e mATe ja A graMtha che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH | pratijJA :-"gurutattvavinizcayane kahIza" e zabdothI graMthakAre potAnI pratijJA (=saMkalpa) jaNAvI che. pratijJA jaNAvIne ziSyanuM avadhAna karyuM =ziSyanA manane bIjA viSayomAMthI kheMcIne gurutattvavinizcayamAM kendrita karyuM. graMtharacanAnuM prayojana :-- AtmAthI chanA hita mATe" e zabdothI graMtha racavAnuM prayojana jaNAvyuM che. kAraNa ke A upadezathI tattvajJAnanI prApti thAya che, ane mithyAjJAna dUra thAya che. ethI AmAthI jIvonuM hita thAya che. cAra atizaye : (atizaya eTale bIjA keI jIvamAM na hoya tevI vizeSatA.) A lekamAM jinezvara bhagavAnanA apAyApagama atizaya, pUjA atizaya, jJAna atizaya ane vacana atizaya e cAra mukhya atizanuM sUcana karyuM che. te A pramANe - jinerazna e padathI apAyAparAma atizayanuM sUcana karyuM che. kAraNa ke rAgAdi zatruone jIte te jina, jinemAM iMdra=mukhya te jinaMdra, evI jinendrapadanI vyutpatti che. (apAyane sarva duHkhane apagama=nAza te apAyA pagama.) rAgAdi zatruone saMpUrNapaNe nAza karavAthI ja tavathI apAyAgamanI siddhi thAya che. "vizvasathita ' e padathI pUjA atizayanuM sUcana karyuM che. kAraNa ke jagatanA jIvoe zaMkhezvaramAM birAjamAna prabhu pratimAnI karelI utkRSTa pUjA pratyakSa dekhAya che. athavA jinendra e padathI ja pUjA atizayanuM sUcana karyuM che. jagatapUjya jinenA paNa Idra mukhya hovAthI bhagavAnanI paramapUjyatAnI siddhi thAya che. zvarasaMthi' e padathI apAyApagama atizayanuM sUcana karyuM che. kAraNake jarAsiMdhu rAjAe yAdavonA sainya upara jarAvidyA pheravIne yAdane atyaMta kaSTamAM mUkI dIdhA, paNa jinapratimAnA prabhAvathI emanuM kaSTa dUra thayuM, ane ethI jinapratimAne zaMkhezvarapuramAM sthApita karI.' (Ane artha e thaye ke jinezvare bIjA jInA apAcene dUra kare che. jenA pitAnA apAyo dUra thayA hoya tenI pratimAnA prabhAvathI bIjAnA apAyo dUra thaI zake. eTale ahIM bIjA jIvonA apAcene dUra 1. jaLa jarAsaMdha mukuMda upara ena sabalo lAviye, balavaMta nemakumAra sAthe, dvArApurapati Aviya; kare yuddha sabalA nAhi nabalA, garava madabhara pUriyA, gajarAja hAryA na rahe vAryA, zatru saghalA cUriyA. 1 Ima kuMta bANa kabANa kharza ne nAla golA uchale, dhIrA te paga pAcho na diye, kAyara kaMpe kalamale, Ima yuddha karatA krodha dharatA, hAre na ke jIte nahi, tava jarAsaMdha krodhavaza huo mUke jarA avasara lahi. 2. tava jarA dhArA sarva hAryA, zrIpati mana ciMtA vasI, tava nemanAtha jirNoda bele. nArAyaNa ciMtA kisI, kaho svAmi sIsa nAmi, subhaTa sahu AvI jarA, kima judha kije jaya varije, kahe zrIma jinezvarA. 3. tava kahe jadupati suNe zrIpati, aThThama tapa tume AdarI, dharaNe sAdhI mana ArAdhI, pArtha pratimA hita dharI, tasa namaNu jalasuM siMcI te karI, avara ciMtA che kisI dharaNaMdra sAdhI mana ArAdhI, pAzva pratimA ANI ulasI. 4. tava namaNa nIre sahu zarIre, subhaTa huA sajaja e, jarAsaMdha hAryo cakra mAryo, zrIpati sariyo kAja e, vihAM pArzva ke ati bhaleruM bhavana kIdhuM dIpatuM; te nagara vAryu zaMkhapurasyuM suralokathI jI5tuM. pa. [zrI zaMkhezvara pAzvanAtha chaMda DhALa trIjI]. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute karavAnI dRSTie bhagavAnamAM apAyApagama atizaya che, e artha paNa laI zakAya) mAmA e vizeSaNathI jJAnAtizaya ane vacanAtizayanuM sUcana karyuM che. kAraNa ke mahAbhAga eTale nirupama prabhAvavaMta. bhagavAnamAM leka ane alakane jovAmAM samartha evuM kevaLajJAna hoya che, ane bhagavAnanI tasvapratipAdaka vANI sarva jInA saghaLA saMdeha dUra kare che. AvuM kevaLajJAna ane AvuM vacana e be guNathI ja bhagavAnane nirupama prabhAvavaMta kahyA che. athavA mahAmAna padane be vAra judo judo artha karavAthI mahAmAna padathI ja cAre atizayenuM sUcana thAya che. te A pramANe- eTale mAna. hRA eTale nAza karanAra. mAna sarva apAyenuM mULa che. sarva apAyAnA mULabhUta mAnane nAza kare te mahA. gAma eTale bhA. 1 eTale pAmanAra. paramapUjyanA rUpa zobhAne pAme te AbhAga. mahA ane AbhAga e be zabdone vizeSaNa samAsa karatAM mAmA zabda bane. Ama mahAbhAgapadathI apAyApagamAtizaya ane pUjAtizaya e be atizanuM sUcana thAya che. mAM eTale jJAna ja eTale vacana. maDAna che jJAna ane vacana jemanAM te mahAbhAga. mahAbhAga padanA A arthathI jJAnAtizaya ane vacanAtizaya sUcita thAya che. A pramANe graMthakAre cAra atizayethI yukta ISTa sudeva zrI zaMkhezvara pArzvanAthane namaskAra karavA rUpa maMgala karyuM. maMgala karavAthI (zarU karelA kAryamAM AvanArAM) vidone nAza thAya che, ane ziSTAcAranuM pAlana thAya che. prazna -maMgala manamAM ja karI le, graMthamAM na lakhe to na cAle ? uttara-cAle, paNa graMthamAM lakhavAthI vadhAre lAbha thAya. graMthamAM lakhavAthI zrotAne sAMbhaLanAra- vAMcanArane paNa maMgala thaI jAya. je graMthamAM na lakhyuM hoya te zrotA emane ema graMtha vAMcavA mAMDe to tene maMgala na thAya. paNa je graMthamAM lakhyuM hoya te enuM vAMcana karatAM zrotAne paNa maMgala thaI jAya [1] hatara vinita juva mAghasuvati jugAbAi phusyAnA - guruANAe mukkho, guruppasAyA u atttthsiddhiio| gurubhattIe vijjAsAphallaM hoi NiyameNaM // 2 // 'gurvAjJayA' zuddhasAmAcArIlakSaNayA 'mokSaH' sakalakarmakSayalakSaNaH syAt / guruprasAdAcca 'aSTasiddhayaH' aNimAdilakSaNAH praadurbhveyuH| gurubhaktyA ca vidyAnAM sAphalya kAryasiddhilakSaNaM nimena mavati |2 |. saraNaM bhavva jiANaM, saMsArADavimahAkaDillammi / muttaNa guruM anno, Natthi Na hohI Navi ya hutthA // 3 // 'saraNaM ti / bhavyAnAM-mArgAnusAriNAM jIvAnAM 'guru' mArgopadezaka muktvA saMsArATavI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5 gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] mahAgahane'nyaH kazcinna zaraNamasti na bhaviSyati nApi cAbhavat , kAlatraye'pi gururevAtra zaraNamiti bhAvaH // 3 // jaha kAruNio vijjo, dei samAhi jaNANa jariANaM / taha bhavajaragahiANaM, dhammasamAhiM gurU dei // 4 // 'jaha 'tti / yathA ' kAruNikaH' nirupadhiparaduHkhaprajihIrSAvAn vaidyaH 'jvaritAnAM' jvaravatAM janAnAM bheSajapradAnAdinA 'samAdhi' dravyasvAsthyaM dadAti tathA gurubhavajvara gRhItAnAM ratnatrayalakSaNauSadhapradAnena dharmasamAdhi datte, tathA ca bhAvArogyakAritvAtparamo vaidyo gururiti bhAvaH // 4 // jaha dIvo appANaM, paraM ca dIvei dittigunnjogaa| taha rayaNattayajogA, gurU vi mohaMdhayAraharo // 5 // 'jaha 'tti / yathA dIpo dIptiguNasya-prakAzazaktilakSaNaguNasya yogAdAtmAnaM 'paraM ca' prakAzyamartha dIpayati tathA ' ratnatrayasya' jJAnadarzanacAritralakSaNasya yogAd gururapi mohAndhakAraharaH sannAtmAnaM paraM copAdAnanimittabhAvena dIpayati, tathA ca bhAvadIpatvenAbhyarhitatamo gururiti bhAvaH // 5 // je kira paesipamuhA, pAviTThA dudhinilljjaa| guruhatthAlaMbeNaM, saMpattA te vi paramapayaM / / 6 / / 'je kira'tti / ye kila pradezinRpatipramukhAH 'pApiSThAH' jIvAstikyAbhAvenAtizAyitapApAH, duSTAH-mohadoSopetatvAt , dhRSTAH--'kuvAsanAstabdhatAdoSAt , nirlajjAH-svatantratAdoSAt , te'pi guroH-kezigaNadharAdehastAlambenoktadoSanivRttyA suvAsanApravRttyA ca 'paramapadaM' puNyAnubandhipuNyabhogocitaM sthAna prAptA iti kRtapApAnubandhaharatvena gururevAzrayaNIyaH / / 6 / / ujjhiyagharavAsANa vi, jaM kira kaTThassa Natthi sAphallaM / taM gurubhattIe ciya, koDinAINa va havijjA // 7 // 'ujjhiya'tti / ujjhitagRhavAsAnAmapi caturthAdikAriNAM bAlatapasvinAM yatkila kaSTasya nAsti sAphalyaM tad gurubhaktyaiva 'koDinyAdInAM' gautamagurUpasampattiprabhAvaprAptakevalajJAnAnAM paJcadazazatatApasAnAmiva bhavet / ataH kaSTasya sAphalyaM gurubhaktiprayuktaM tadvaiphalyaM cAtabhAvaprayuktamityanvayavyatirekAbhyAM kriyAphalahetubhUtabhaktikatayA gururevAdaraNIya iti bhAvaH // 7 // duhagabbhi mohagabbhe, veragge saMThiyA jaNA bahave / guruparataMtANa have, haMdi tayaM nANagabhaM tu // 8 // 'duha'tti / duHkhagarbha mohagarbha ca vairAgye bahavo janAH saMsthitAH, ArtadhyAnapAravazyena kSaNikanairAtmyAdivAsanAyogena ca bAhyAnAM pArthasthanivAdivAsanAvipralabdhatvena ca jainAbhAsAnAM bahUnAM vairAgyaliGgadhAraNopalambhAt / jJAnagarbha tu 'tad' vairAgyaM 'handI'tyupadarzane guruparatantrANAM bhaveta , guruparatantratAyA eva jJAnalakSaNatvAt "gurupArataMtaM nANaM" iti vacanAta , ato jJAnagarbhavairAgyAdhAyakatayApi gurureva garIyAniti bhAvaH / / 8 / / 1 'durvAsanA' 'doSAsanA' iti vA pAThaH / 2 'ca tadabhAva '-ityapi / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ syopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute amhArisA vi mukkhA, paMtIe paMDiANa pavisaMti / aNNaM gurubhattIe, kiM vilasiamabbhuAM itto ? // 9 // 'amhArisA vitti / asmAdRzA api mUrkhA yaditi gamyaM 'paNDitAnAM' dharmagranthakaraNapezalamatInAM paGktau pravizanti, gurubhaktarito'nyatkimadbhutaM vilasitam ?, pASANanarttanAnukAraH khalvayaM duSkarAnuSThAnaprakAra ityacintyasAmaryo gurureva / / 9 // sakA vi Neva sakkA, guruguNagaNakittaNaM kareuM je / bhattIi peliANa vi, aNNesiM tattha kA sattI ? // 10 // sa vitti. "fpa' rUdrA zapa gurumukhIna naiva nuM rAje, "ke" iti pAdapUraNArtho nipAtaH, 'tatra' guruguNagaNakIrtane bhaktipraritAnAmapyanyeSAM mAdRzamanujAnAM kA zaktiH ? / tathA cAnirvacanIyAnantaguNagarimabhAjanaM gururiti kiyantastadguNA vaktuM zakyante ?, zrotRprotsAhanArtha digdarzanamAtraM punaretaditi bhAvaH // 10 // gurunuM mAhAmya (gAthA 2 thI 10) gurutattavano vizeSarUpe nirNaya karavAmAM prathama gurunuM ja mAhAsya jaNAve che : zuddha samAcArI rUpa gujJAthI sakalakarmakSaya rU5 mela thAya che. gurukRpAthI aNimAdi ATha siddhio pragaTe che. gurubhakitathI vidyAo avazya sala bane che. [2] atyaMta gahana saMsArarUpa aTavImAM mekSamArgane anusaranArA bhavya jIvone mokSamArganA upadezaka guru sivAya anya koI paNa zaraNa che nahi, thaze nahi ane thayela paNa nathI, arthAt ahIM traNe kALamAM guru ja zaraNa che. [3] jema dayALu (= niSkapaTapaNe paraduHkhane dUra karavAnI bhAvanAvALo) vidya tAvavALA lokonuM auSadha AdithI dravya svAzya kare che, tema guru bhavarUpa tAvathI gherAyelA jIne ratnatrayI rUpa auSadha ApIne dharmarUpa bhAva svAthya kare che. guru bhAva Arogya karanArA hevAthI parama vaidya che. [4] jema dIpaka prakAzazakti rUpa guNanA vegathI pitAne ane bIjAone prakAzita kare che, tema guru paNa jJAna-darzana-cAritrarUpa ratnatrayInA cegathI maharUpa aMdhakArane dUra karIne rava-parane prakAzita kare che. guru pitAne upAdAnabhAvathI ane pArane nimittabhAvathI prakAzita kare che. (arthAt guru pitAnA AtmAne jue che, temAM pote upAdAnakAraNa che ane bIjA jIvone temanA (= bIjA janA) AtmAnAM darzana karAve che, temAM nimittakAraNa bane che. dareka jIva potAnA AtmAne joI zake che. paNa ( 1 aNimAdi ATha siddhio (1) aNimA-paramANu jeTalA nAnA banI zakAya. (2) garimA-parvata jeTalA moTA banI zakAya. (3) ladhimAra jevA halakA thaI zakAya. (4) mahimA-vajI jevA bhAre thaI zakAya. (5) Izitva-sarva upara sAmrAjya calAvI zakAya. (6) vazitva-badhA vaza banI jAya. (7) prAkAmya-pANInI jema jamInamAM DUbakI mArI zakAya. (8) prAptazakti-zarIranAM aneka rUpe karI zakAya. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsa: ] AtmAmAM meharUpa aMdhakAra hoya tyAM sudhI na joI zake. guru A moharUpa aMdhakArane dUra kare che. mehAMdhakAra dUra thatAM jIvane potAnA AtmAnAM darzana thAya che. Ama guru bIjA jIvonAM AtmadarzanamAM mehAMdhakAra dUra karavA vaDe nimitta banI jAya che. mATe guru bIjA jIvonAM AtmadarzanamAM nimittakAraNa che.) Ama guru bhAva dIpaka hovAthI adhika pUjya che. [5] kharekhara ! AtmAne na mAnavAthI atizaya pApI, mehayukta hovAthI duSTa, kuvAsanA ane abhimAnanA kAraNe dhicA. svachaMdatAnA kAraNe nirlajaja evA paNa pradezI rAjA vagere jIva kezI gaNadhara vagerenA hastAlaMbanathI ukta doSone nAza ane suvAsanAne vAsa thavAthI paramapadane = puNyAnubaMdhI puNya bhegavavAne cagya sthAnane pAmyA. Ama guru karelAM pApa ane pApanA anubaMdhane nAza karanArA hevAthI gurunuM ja zaraNuM levuM joIe. [6] kharekhara ! gharano tyAga karIne upavAsAdi tapa karavA chatAM kauDinya vagere bAla tapasvIone kaSTanuM je phaLa na maLyuM te phaLa gurubhaktithI ja maLyuM. kauDinya vagere 1500 tApane zrIgautamagurunI nizrAnA prabhAvathI kevaLajJAna thayuM. A pramANe gurubhaktithI ja kaSTanuM phaLa maLe che. gurubhaktithI kaI sajja bane che, gurubhakti vinA kaSTa saphala banatuM nathI. eTale gurubhakti kriyAnI saphaLatAmAM kAraNa hovAthI gurune ja Adara karavo joIe. [7] dukhagarbhita ane mehagarbhita vairAgya ghaNuM lokone hoya che. ghaNA loko kevala vartamAnakAlIna duHkhanA kAraNe vairAgyavALA bane che. A virAgyamAM AdhyAna hovAthI A vairAgya duHkhagarbhita che. ghaNA loke "kSaNika ane nairAmya vagere mithyA mAnyatAnA kAraNe mahAbhita vairAgyavALA hoya che. jenetara lekamAM koI duHkhagarbhita vairAgyavALA hoya che, te koI mehagarbhita virAgyavALA hoya che. jenomAM paNa pAsasthA, nitaM AdinA asada vicArothI chetarAI javAnA kAraNe ghaNuM loke duHkhagarbhita ane mahagarbhita vairAgyavALA hoya che. AvA loko jana dekhAtA hovA chatAM jana nathI, kiMtu jainAbhAsa che. vairAgyano mAtra veSa dhAraNa karanArA jainetare ane jenAbhAse ghaNuM jovAmAM Ave che. temane vairAgya duHkhagarbhita ke mehagarbhita hoya che. paNa gurune AdhIna banelA jIva jJAnagarbhita vairAgyavALA hoya che. kAraNa ke THirdi nALa ( paMcA. 1-7) guruparataMtratA e ja jJAna che. e vacanathI gurupataMtratA e ja jJAnanuM lakSaNa che. (kAraNa ke jJAnanuM je phala che, te phala, gurupArastaMyathI maLe che.) Ama guru jIvamAM jJAnagarbhita vairAgyanuM sthApana karanArA hovAthI guru ja mahAna che. [8] 1. bauddho sarva padArthone kSaNika mAne che, AthI ja temanA mate AtmA ja nathI. vastune kathaMcita nitya mAnavAmAM Ave to ja AmA siddha thAya. nairAzya eTale AtmAne abhAva. bauddho sarvathA AtmAnA abhAvanuM darzana thAya te tRSNanI hAni thAya ema mAne che. juo . bi. gA. 458 vagere. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute amArA jevA mUrkhAo paNa gurubhaktiprabhAvathI paMDitanI paMktimAM praveza kare che. gurumatithI AnAthI bIje kayA AzcaryakArI banAva che ? arthAt gurubhaktithI thatA AzcaryakArI lAbhamAM A lAbha sauthI mahAna che. kAraNa ke A (=mUkha paNa paMDita bane te) kArya pASANane bacAvavA samAna duSkara che. AthI guru ja aciMtya sAmarthyavALA che.' [9] gurunA guNagaNenuM kIrtana karavA Indro paNa samartha nathI, to pachI bhaktithI gurunA guNonuM kIrtana karavAnI bhAvanA chatAM mArA jevA bIjA manuSyonI zI zakita hoya? guru avarNanIya anaMtaguNanA mahAna pAtra hovAthI enA keTalA guNa kahI zakAya ? ahIM karela guNUNenuM varNana zrotAonA protsAhana mATe mAtra digdarzana karavA pUratuM che. [10] yata evaM tata Aha itto gurukulavAso, paDhamAyAro NidaMsio samae / uvaesarahassAisa, eyaM ca viveiaM bahuso // 11 // 'ittotti / 'itaH' anantaguNopetatvAd gugergurukulavAsaH prathamAcAraH 'samaye' siddhAnte nidarzitaH, AcArasyAvAveva "suaM me AusaMteNaM" iti sUtrasya nirdezAt / etacca upadezarahasyAdiSu, AdinA yatilakSaNasamuccayAdiparigrahaH, 'bahuzaH' bahIrvArAH 'vivecitam' upadezapadapaJcAzakAdigranthAnusAreNa viziSya nirNItamiti tata evaitattattvamavaseyaM neha bhUyaH prayAsaH // 11 // gurukulavAsanI mahattA guru anaMtaguNathI mukta hovAthI zAstramAM zuM kahyuM che te kahe che : guru anaMtaguNa yukta hovAthI ja zAstramAM gurukulavAsane prathama AcAra kahyo che. AcArAMgamAM prAraMbhamAM ja putra sAsaMda e sUtrane nirdeza che. [AcArAMganA pahelA sUtramAM "g me mAsamAM manAvavA mAcaM" = "zrI sudharmAsvAmI pitAnA ziSya zrI jaMbusvAmIne kahe che ke "he Ayumana jaMbu ! gurukulavAsamAM (=bhagavAna pAse) rahetA meM sAMbhaLyuM che ke bhagavAne Ama kahyuM che.' ema kahIne gurukulamAM vAsa karavAnuM sUcana karyuM che. AcArAMga sUtramAM sAdhuonA AcAronuM varNana che. mATe ja tenuM AcAra + aMga = AcArAMga evuM nAma che. tenA pahelA ja sUtramAM gurukulavAsanuM sUcana karyuM hovAthI badhA AcAronI pahelAM gurukulavAsa rU5 AcAra jaNAvyA che. AthI gurukulavAsa prathama AcAra che.] A viSayano upadezapada (gAthA 680 vagere), paMcAzaka (11-sAdhudhama paMcA. gAthA. 19 vagere) Adi graMthonA AdhAre upadezarahasya (gA. 13), yatilakSaNasamracaya Adi graMthomAM vizeSa nirNaya che. mATe pharI ahI te viSayanuM vivecana karyuM nathI. jijJAsue A viSaya tyAMthI ja jANI levuM. [11] __ atraivopayukta vaktavyazeSamAha iNhi puNa vattavvaM, Na NAmamitteNa hoi gurubhattI / causu vi NikkhevesuM, jaM gejjho bhAvaNikkhevo // 12 // 1. paMcA. 11 gAthA 36 nI TIkA. nirmANo naroDanAkutirapi.. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] 'iNhi 'ti| idAnIM punarvaktavyametad yaduta na nAmamAtreNa gurubhaktirbhavati, 'yad' yasmAccaturvapi nikSepeSu bhAvanikSepo 'grAhyaH' svAtantryeNopAdeyaH, anyathA hi svAbhiprAyAbhimatagurunAmadhAriNAM sarveSAmapi gurukulavAsaprasakteH, na caitadiSTaM, dharmAdharmasaGkaraprasaGgAditi // 12 // bhAvagurunI pradhAnatA gurunA viSayamAM bAkI raheluM upayogI vaktavya kahe che - have A viSayamAM e kahevAnuM che ke nAmamAtrathI = nAmadhArI gurunI sevA karavAthI gurubhakti thatI nathI. kAraNa ke cAre nikSepAomAM bhAvanikSepo ja svIkAravA lAyaka che. je tema na hoya to potAnA manathI mAnelA nAmadhArI badhA ya guruo gurukulavAsa banI jaze. A yogya nathI. kAraNa ke tema thAya te dharma ane adharmanuM mizraNa thAya. [ saMkara = dharma ane adharmanuM mizraNa. guru tarIke kahevAtA badhAnI bhakti kare, temAM sugurunI bhakti kare te dharma ane kugurunI bhakti kare te adharma. Ama dharmAdharmanuM mizraNa thAya.] [12] bhAvasyaiva grAhyatve siddhAntasammatimupadarzayati titthayarasamA bhAvAya riyA bhaNiyA mahANisohammi / NAmaThavaNAhiM davvAyariyA a NioiyavvA u // 13 // 'titthayara 'tti / 'bhAvAcAryAH' paJcavidhAcArapAlanatadupadarzanaguNAnvitAstIrthakarasamA mahAnizIthe bhaNitAH, tathA ca tadAlApa:-" se bhayavaM ! titthayarasaMtiyaM ANaM nAikamijjA udAhu AyariyasaMtiyaM ? goyamA ! cauvvihA AyariA paNNattA, taM0-nAmAyariyA 1 ThavaNAyariyA 2 davvAyariyA 3 bhAvAyariA ya 4 / tattha NaM je te bhAvAyariyA te titthayarasamA ceva daTThavvA, tesiM saMtiyaM ANaM naaikmij"tti| gacchAcAraprakIrNake'pyuktaM " titthayarasamo sUrI, sammaM jo jiNamayaM payAsei / " tti / dravyAcAryAzca nAmasthApanAbhyAM niyoktavyAH // 13 // bhAvanipekSe ja savIkArya che e vize AgamanI sAkSI jaNAve che : mahAnizIthasatra (a. 5) mAM pAMca prakAranA AcArone pALanAra ane teno upadeza ApanAra bhAvAcAryane tIrthakara samAna kahyA che. te A pramANe -"prazna :- bhagavaMta! tIrthakaranI AjJAnuM atikramaNa na karavuM joIe ke AcAryanI AjJAnuM atikramaNa na karavuM joIe ? uttara :-he gautama! AcArya cAra prakAranA che. te A pramANe -nAmAcArya, sthApanAcArya, davyAcArya ane bhAvAcArya. temAM je bhAvAcAryuM che te tIrthakara samAna jANavA. temanI AjJAnuM atikramaNa na karavuM joIe." gacchAcArapayanAmAM (gA. 27) paNa kahyuM che ke ---"je AcArya jinamatanuM samyapha prakAzana kare che, te AcArya tIrthakara samAna che. dravya AcAryanI nAma-sthApanA samAna vyAkhyA karavI, arthAt dravya AcAryane nAma AcArya ane sthApanA AcArya tulya jANavA. [13] Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] niyogameva vivecayati - tattha Niogo eso, jaM davvaM hoi zuddhabhAvassa / taNNA mAgiitulaM taM suhamizraraM tu vivarIyaM // 14 // C ' tattha 'ti / tatra niyogastAvadeSaH - yad dravyaM bhavati zuddhabhAvasya sambandhi tat ' tannAmA - kRtitulyaM' zuddhabhAvanAmasthApanAsadRzaM 'zubhaM ' praNidhAtRzubhabhAvajanakam / ' itaratu' azuddhabhAvasambandhi dravyaM tu 'viparItam' azuddhabhAvanAmasthApanAvadazubha bhAvajanakam // 14 // samAna vyAkhyA kevI rIte che tenuM ja vivecana kare che :( dravyanI nAma sthApanA samAna ) vyAkhyA A pramANe che :--zuddhabhAvanuM je dravya che, te zuddhabhAvanA nAma-sthApanA samAna zuddha che = ekAgra citte dhyAna karanAranA zubhabhAvAnu janaka che. azuddhabhAva saMbaMdhI dravya azuddhabhAvanA nAma-sthApanA samAna azubhabhAva janaka che. [ 14 ] etadeva bhAvayati -- [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute jaha goamAiANaM, gAmAI tinni huti pAvaharA / aMgAramaddagassa ya, gAmAI tiNi pAvayarA // 15 // C 66 jaha 'ti / yathA 'gautamAdInAM ' zuddhabhAvagurUNAM nAmAdIni trINyapi pApaharANi bhavanti, zuddhabhAvagurunAmAdInAM zuddhabhAvagurusthApanadvArA zuddhabhAvagurusambandhitvena jJAtAnAM teSAM svAtantryeNaiva vA zuddhabhAvajanakatvAt, " mahAphalaM khalu tahAruvANaM therANaM bhagavaMtANaM NAmagottassa vi savaNayAe " ityaadyaagmaat| 'aGgAramardakasya ca ' azuddhabhAvagurornAmAdIni trINyapi pApakarANi pApatarANi vA, azuddhabhAvajakatvAtteSAm ata evedaM mahAnizIthAdau prasiddham - " tItA NAgatakAle, keI hohita goyamA ! sUri / jesi NAmaggahaNe, vi hujja niyameNa pacchittaM // 1 // " yadyapi paJcAzakAdAvaGgAramardakaH zuddhabhAvAvadhikAprAdhAnyApekSayA dravyAcArya evAbhidhIyate tathApyatrAzuddhabhAvApekSayA'zuddhabhAvagurutvAbhidhAnaM na doSAyeti dhyeyam / itthaM ca " je uNa vAsasayadikkhie vi huttA NaM vAyAmitteNaM pi Agamao bAhiM kariMti te NAmaThavaNAhiM Nioiyavve " ityatrAgamabAhyakAriNo nAmasthApanAbhyAM niyoktavyatvena dravyatvamupadarzitaM bhavati, dravyatvasya nAmasthApanAniyogasamaniyatatvAd, AgamabAhyakAriNaH sAmAnyato nAmasthApanAtulyatvatAtparye nAmasthApanAmAtrasyAnarthakyaprAptau - "mahAphalaM khalu therANaM bhagavaMtANaM " ityAdyAgamAprAmANyaprasaGgAditi yuktaM pazyAmaH // 15 // A ja vicAre che: jemake -gautamasvAmI vagere zuddhabhAva gurunA nAma-sthApanA-dravya e traNe nikSepA pApanAza karanArA che. 3 prazna :----zuddhabhAva gurunA nAmAdi traNa zuddhabhAvagurunI dhAraNA dvArA zuddhabhAva janaka che, ke evI dhAraNA vinA svataMtrarUpe? arthAt amuka prakAranA guru bhAvaguru che, ane A nAmAdi traNa zuddhabhAvagurunA che evuM jJAna thAya teA zuddhabhAva janaka che ke evA jJAna Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 22 vinA paNa svataMtrarUpe zuddhabhAva janaka che? uttara -baMne rIte nAmAdi traNa zuddhabhAva janaka che. eTale ke A nAmAdi traNa zuddhabhAvagurunA che evuM jJAna thAya te to zuddhabhAva janaka che ja, paNa evuM jJAna na hoya to paNa zuddhabhAva janaka che. kAraNa ke AgamamAM ( rAyapAseNiyamAM) kahyuM che ke -"mAruM vahu taphAvA devALe mAvaMtA gAmanottara vi saraLayA" "tevA prakAranA sthavira bhagavaMtonAM nAma-getranA zravaNathI paNa mahAlAbha thAya che." aMgAramaka nAmanA azuddhabhAvagurunA nAmAdi traNe pApakArI che. kAraNa ke -azuddhabhAva janaka che. AthI ja mahAnizItha Adi (ma. ni. a, 5, gacchA, gA, 37)mAM A prasiddha che ke -"he gautama ! bhUtakALamAM keTalAka AcAryo evA thayA che, bhaviSyamAM thaze ane vartamAnamAM che ke jemanuM nAma levAthI paNa avazya prAyazcitta Ave, to pachI paricaya AdinI to vAta ja kyAM rahI." prazna -ahIM aMgAramardaka AcAryane azuddhabhAvaguru tarIke ullekha karyo, paNa paMcAzaka (paMcA. 6 gA 13, upa. pada gA. 258) vageremAM dravya AcArya ja kahela che. A virodha nathI? uttara-nA. paMcAzaka vageremAM temane kyAre paNa zuddhabhAvanI prApti nahi thAya, eTale apradhAnatAnI apekSAe dravya AcArya kahela che. jyAre ahIM temAM vartamAnamAM azuddhabhAva rahela che e apekSAe azuddha bhAvaguru kahela che. jeo te varSanA dIkSita hovA chatAM vacanamAtrathI paNa AgamathI viruddha kare che, temane nAmasthApanArUpa jANavA." (mania. 5) e pAThathI AgamathI viruddha karanArAone nAma-sthApanA rUpa kahIne temanA dravyapaNAnuM sUcana karyuM che, kAraNa ke dravyapaNAnI vyAkhyA nAma-sthApanAnI vyAkhyA tulya che. arthAt jevuM zubha ke azubha dravya hoya tevAM ja tenAM zubha ke azubha nAma-sthApanA hoya. eTale AgamathI viruddha karanArAone dravyatvanI vyAkhyAnA AdhAre nAma-sthApanA tulya kahyA che. Agama viruddha karanArAone dravyatvanI vyAkhyA vinA ja sAmAnyathI nAma-sthApanA tulya mAnavAmAM Ave to nAma-sthApanA mAtra nirarthaka bane. kAraNa ke AnAthI te zubhaguruonA paNa nAma-sthApanA nirarthaka banI jAya.] nAma-sthApanA mAtra nirarthaka bane te "tevA prakAranA sthavira bhagavaMtanAM nAma-gotranA zravaNathI paNa mahAlAbha thAya che." [ rAyapAseNiya] e Agamavacana apramANa Thare. Ama dravya nAma-sthApanA tulya hovAthI Agama viruddha karanArAone nAma sthApanA tulya kahIne temanA dravyatvanuM sUcana karyuM e barAbara che. [15] 1. AmAM popaTa-menA vagerenAM dAMta che. upadezapadamAM popaTa-menAnuM dRSTAMta che. temane arihaMtanuM vizeSajJAna na hovA chatAM jinapratimAnI bhaktithI lAbha thAya. 2. dravya AcArya be prakAre che. 1. pradhAna drAcArya 2. apradhAna dravyAcArya. je AcArya hamaNAM bhAvaAcArya nathI, paNa bhAvAcArya banavAne lAyaka che te pradhAna dravyAcAryuM. je AcArya hamaNAM bhAvAcArya nathI ane bhaviSyamAM bhAvAcArya banavAne lAyaka paNa nathI te apradhAna dravyAcAyaeN, aMgAramardaka abhavya hovAthI bhAvAcArya banavAne lAyaka nathI. mATe e apradhAna kampAcAryuM che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute nanu yadyevaM nAmAdInAM bhAvapAratantryeNa bhAvakAryakAritvaM tadA tadvizeSAnirjarAvizeSo'pi syAnna vA ? ityAzaGkAyAmAha eyagao a viseso, bhAvaM vavahArao visesei / NecchaiaNao Necchai, eyaM Niyamassa bhaMgeNaM // 16 // 'eyagao 'tti / etadgataH' nAmAdigatazca vizeSaH 'vyavahArataH' vyavahAranayamAzritya bhAvaM vizeSayati, yathA yathA''lambanIbhUte bAhyavastuni mAtrayA guNAdhikatvaM tathA tathA manaHprahlAdAdhikyena praNidhAturnirjarAdhikyamiti vyavahAranayAdezAd asti hi varddhamAnAdinAmabhedena lakSaNayuktasamastAlaGkArAlaGkatapratimAdisthApanAbhedena tattatkalyANaparyAyAbhimukhadravyabhedena zrutAvadhimanaHparyAyAdibhAvabhedena ca bAhyavastuno'pi praNidhAturnirjarAvizeSaH / tadidamuktaM vyavahArabhASye-"guNabhUiTuM davvammi jeNa mattAhiattarNa bhaave| iti vatthUo icchati, vavahAro NijaraM viulaM / / 1 // lakkhaNajuttA paDimA, pAsAIA samattalaMkArA / palhAyati jaha va maNa, taha Nijjaramo viANAhi / / 2 / / suava atisayajutto, suhocio taha vi tavaguNujatto / jo so maNappasAo, jAyai so NijaraM kuNai // 3 // " tti / naizcayikanayastu naitadicchati-yaduta nAmAdibAhyavastuvizeSAnirjarAvizeSa iti, 'niyamasya bhaGgena' adhikataraguNavastuta evAdhikataro bhAva iti vyAptau vyabhicArAt , adhikataraguNavarddhamAnasvAmyapekSayAlpaguNe'pi gautamasvAmini gurupariNAmena siMhajIvasya mahAnirjarApratipAdanAt , taduktaM vyavahArabhASya eva- "Necchaio puNa appe, vi jassa vatthummi jAyae bhaavo| tatto so Nijjarago, jiNagoamasIhaAharaNaM // 1 // " nizcayataH punaH 'alpe'pi' mahAguNatarAddhInaguNe'pi vastuni yasya jAyate tIvraH zubho bhAvaH tasmAta' mahAguNataraviSayabhAvayuktAt 'saH' hInaguNaviSayatIvrazubhabhAvo 'nirjarakaH' mahAnirjarataraH, tadbhAvasyAtitIvrazubhataratvAt , atra jinagautamasiMhajIvA AharaNaM, taccaivam-" tividvattaNe bhayavayA vaddhamANasAmiNA sIho Nihao adhiti karei 'khuDulageNa Nihatomi' tti paribhavAt / goameNa sArahittaNeNamaNusAsio 'mA adhiti karehi, tuma pasusoho, NarasIheNa mAriyassa tumaM ko paribhavo ?' evaM so aNusAsijato mao saMsAra bhamiUNa bhagavao vaddhamANasAmissa caramatitthayarabhave rAyagihe Nagare kavilassa baMbhaNassa ghare baDao jaao| so annayA samosaraNe Agao bhayavaMta daLUNa dhamadhameti / tato bhagavayA goamasAmI pesio jahA avasAmeha / tato gato aNusAsio a jahA--'esa mahappA titthNkro| eammi jo 'paDiNivesei so duggati jAti' evaM so uvsaamio| tassa divakhA goamasAmiNA dinna' tti // 16 // nAma AdinI vizeSatAthI nirjarAmAM vizeSatA bhAvavastunA AdhAre ja nAma Adi bhAvavastunuM kArya kare che, to nAma AdinI vizeSatAthI nirjarAmAM vizeSatA thAya ke nahi? e zaMkAnuM samAdhAna kare che - bhAvavastunA nAma AdimAM rahela vizeSatA vyavahAranayanI dRSTie bhAvamAM vizeSatA kare che. -bhAvanI vRddhi kare che. AlaMbanabhUta bAhya vastumAM jema jema guNanuM pramANa 1. " paDiNivisai" ityapi pAThaH / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye prathamollAsaH ] [ 12 adhika tema tema manamAM adhika AhlAda thavAthI praNidhAna karanArane adhika nirjarA thAya che. vyavahAranayanI apekSAe A siddhAMta che. vyavahAranayanI apekSAe vardhamAna AdinAmanA bhedyathI, lakSayukta ane alaMkArothI alaMkRta pratimA Adi sthApanAnA bhedathI, AtmakalyANanA te te paryAyanI abhimukha banelA dravyanA bhedathI, zruta, avadhi, manaHpavajJAna Adi bhAvanA bhedathI khAdyavastuthI paNa praNidhAna karanAranI nirjarAmAM vRddhi thAya che. A viSe vyavahArabhASya (u. 6 gA. 188 vagere ) mAM kahyuM che ke "guNathI adhika vastumAM jema jema guNanuM pramANa vadhAre tema tema bhAva adhika thAya che. AthI vyavahAranaya pratimA, zrutajJAnI vagere khAdyavastuemAM jema jema guNa vadhAre tema tema nirjarA vadhAre ema mAne che. k jemake, sAmAnya pratimA karatAM lakSaNayukta ane alaMkArothI alaMkRta pratimA na karanAranA manane adhika prasanna banAve che, ane ethI adhika ni`rA thAya che. e pramANe zrutanAnIemAM jema jema zruta vadhAre tema tema temanI sevA AdithI mana adhika prasanna thAya ane ethI adhika nirjarA thAya che. avadhijJAna Adi atizayothI yukta mahAtmAomAM paNa jema jema atizaya vadhAre tema tema temanI sevA AdithI mana adhika prasanna thAya ane ethI adhika nirA thAya. bahu sukhI hoya tevA jIvA tapa ane nAnAdguiNonI sAdhanAmAM tatpara ane te tenA darzana AdithI mana adhika prasanna thAya che, ane tethI adhika nirA thAya che, alabatta, nirAnA AdhAra zuddhabhAva = mananI prasannatA che. jema jema zuddhabhAva = mananI prasannatA vadhAre tema tema nirjarA vadhAre thAya. Ama chatAM, sAmAnya pratimAnAM darzanathI jeTalA zuddhabhAva - mananI prasannatA thAya, tenA karatAM lakSaNa yukta vagere viziSTa jinapratimAnAM darzanathI zuddhabhAva = mananI prasannatA adhika thAya. te pramANe zrutanAnI mahAtmAemAM paNa jema jema zruta vadhAre tema tema temanI sevA vagerethI mana adhika prasanna bane che. jemake sAdhu karatAM upAdhyAyamAM jJAna adhika che, upAdhyAya karatAM AcArya mAM jJAna adhika che. AthI sAdhu karatAM upAdhyAyanI ane upAdhyAya karatAM AcAya nI sevAthI mana adhika prasanna bane che. tevI rIte avidhijJAna Adi atizayavALA mahAtmAmAM jema jema atizaya vizeSa tema tema temanI sevAthI mana adhika prasanna bane che. vizeSa sukhathI ane rUpathI rAhata evA jIvone tapa Adi sAdhanA karatA joIne jeTalA AnaMda thAya che tenA karatAM vizeSa sukhI ane rUpa saMpanna jIvAne tapa Adi sAdhanA karatA joIne mana vizeSa prasanna bane che...Ama vyavahAranaya zuddhavastunA prabhAvathI zuddhabhAva thAya che ema mAne che.' nizcayanaya nAma Adi bAhya vastunI vizeSatAthI nirjarAmAM vizeSatA thAya" ema mAnatA nathI. kAraNa ke adhika guNI vastuthI ja adhika bhAva thAya evA niyama nathI, apaguNI vastuthI paNa adhikabhAva thAya evuM bane. kheDUta banelA siMhanA jIvane adhikaguNI vardhamAnasvAmInI apekSAe apaguNI gautamasvAmImAM A mahAna che. " ema tIvra zubha pariNAma thavAthI ghaNI nirjarA thaI. = A viSe vyavahArabhASyamAM (u. 6 gA. 191 ) kahyuM che ke - " nizcayanayathI tA mahAnaguNIthI apaguNI vastumAM paNa jene tIvra zubhabhAva thAya che, tene mahAnaguNI karatAM apaguNIthI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute adhika nirjarA thAya che. kAraNa ke -mahAguNInA darzanathI je bhAva thAya tenA karatAM alpaguNanA darzanathI thayela bhAva atizaya tItra zubha che. A viSayamAM mahAvIrasvAmI, gautamasvAmI ane sihajIva dRSTAMtarUpa che." te A pramANe bhagavAna mahAvIranA jIve tripRSThavAsudevanA bhavamAM siMhane mArI nAkhe, te vakhate " huM kSaddha mANasathI haNAye AthI mAre parAbhava thaye" ema vicArIne siMha khinna bane. sArathI banelA gautamasvAmInA jIve tene AzvAsana ApatAM kahyuM, tuM kheda na kara. tuM jema pazuomAM siMha che, tema tane mAranAra A rAjA manuSyomAM siMha che. tuM kSudra mANasathI nahi, kiMtu narasiMhathI marAya che. AthI tAro parAbhava thayo nathI. A pramANe AzvAsana pAmele te siMha marIne aneka bhAvomAM bhame. pachI bhagavAna vardhamAnasvAmInA chellA tIrthakaranA bhavamAM te rAjagRhI nagarImAM kapila nAmanA brAhmaNanA ghare putrapaNe utpanna thayo. ekavAra te samavasaraNamAM Avyo, bhagavAnane joIne (pUrva bhavane dveSa jAgRta thavAthI) dhamadhamI UThaLyo. AthI bhagavAne tene upazAMta karavAne gautamasvAmIne mekalyA. temaNe tene hitopadeza ApatAM kahyuM ke-A mahAtmA tIrthaMkara che. emanA upara je deSa kare che te durgatimAM jAya che. A pramANe tene hitopadeza ApIne upazAMta karyo. pachI tene dIkSA ApI. [16] yathA bhAvamAtrAdhikyaM bAhyavastuni vyavahArata upayukta nizcayatastu na tathA saGkhyAdhikyamapItyAha evaM bahugurupUjA, vavahArA bahuguNA ya Nicchayao / egammi pUiammI, savve te pUiA huti // 17 // 'evaM 'ti / 'evam ' uktaprakAreNa bahUnAM gurUNAM pUjA vyavahArAbahuguNA, bahugurupUjAtatparatve manaHprasAdasyApi bAhulyAt / nizcayatastu ekasminnapi gurau pUjite sarve 'te' gukhaH pUjitA bhavanti, sarvatrApi jJAnAdiguNasAmyAt manaHprasAdavizeSasya ca tadAlambanakasvapariNAmavizeSAdhInatvAditi / vyavasthitamado lalitavistarAyAm // 17 // eka-aneka gurunI pUjA viSe vyavahAra-nizcayanayanuM maMtavya bAhya vastunA AdhAre bhAva nyUna-adhika thAya ema vyavahAranayane mAnya che, nizcayanayane nahi, tema saMkhyAnI adhikatAthI adhika bhAva thAya e paNa vyavahAra nayane mAnya che, nizcayanayane nahi, A viSe have (17 mI gAthAmAM) jaNAve che: vyavahAranayanI apekSAe ghaNuM guruonI pUjAthI ghaNe lAbha thAya che. kAraNa ke -"huM ghaNA guruonI pUjA karuM" ema mana ghaNu gurunI pUjAmAM tatpara banavAthI mananI prasannatA bahu thAya che. nizcayanayathI te eka gurunI pUjAthI badhA guruonI pUjA thaI jAya che. kAraNa ke badhA guruo jJAnAdi guNothI samAna che. mananI prasannatAne AdhAra te gurupUjakanA potAnA pariNAmanI vizeSatA upara che. je gurupUjakanA pariNAma adhika hoya to mana adhika prasanna thAya, pariNAma a95 hoya to mana alpa prasanna thAya. A viSayanuM lalita vistarA (namo vighA padanI TIkA) mAM suMdara spaSTIkaraNa karyuM che. [17] Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutvavinizvaye prathamollAsaH ] , atra paraH zaGkate 'naNu' ityAdinA - naNu AlaMbaNamittaM bajjhaM vavahArasaMmayaM vatthu | Nicchayao ciya siddhI, sAhUNa suammi jaM bhaNiyaM // 18 // paramarahassamisINaM, samattagaNipiDagajhariasArANaM / pariNAmiyaM pamANaM NicchayamavalaMba mANA // 19 // [ 15 nanu bAhyaM vyavahArasaMmataM vastu 'AlambanamAtraM ' paTasAmayyAmAkAzAdivadavarjanIyasaMnidhikamAtraM na tUpAdAnatkAraNamapi, atizayitasyopAdAnasyaiva kAryAdhAnasamatvAt / ato nizcayata eva sAdhUnAM siddhiH, zuddhanizcayena bAhyakAraNAdhikyanirAsavacchuddhataranizcayena bAhyakAraNamAtrasyApi nirAsAd, AtmamAtrapratibaddha kAryakAraNabhAvavicArasAratayA bahiH saMkalpavikalpaparamparAnivRttere kAntasthairyasiddheH / 'yat' yasmAt 'zrute' oghaniyuktyAkhye bhaNitam ||18|| 'parama'tti | paramaM rahasyaM tattvaM RSINAM samagragaNipiTakasya jharitaH - paThitaH sAro yaisteSAM 'pAriNAmikaM' pariNAmabhavaM pramANaM bhavati nizcayanayamavalambamAnAnAm, yataH zabdAdinizcayanayAH pAriNAmikamicchantIti // 19 // etadevopapAdayati suddho a NicchayaNao, suddhAesA ya paramabhAvagayA / aparamabhAvagayANaM, vavahAro nUNamuvayAro / / 20 / / " 'suddho a'ti / zuddhazca nizcayanayaH katakanipAtopajanitapaGkapayovivekasthAnIyasva puruSakArAvirbhA vitasahajai kAcchabhAvamayAtmakarmavivekAnu bhavana zIlatvAt na tu prabalapaGkasaMvalanatirohitasahajai kAcchabhAvapayo'nubhavasthAnIyAtmakarmAviveka bIjabhAvavaizvarUpyAnubhavana zIlavyavahAranayavadazuddhaH, taduktaM samayasAre- " vavahAro'bhUyattho, bhUyattho desio du suddhaNao / bhUyatthamAsio khalu, sammaddiTThI havai jovo // 1 " tti / 'paramabhAvagatAzca' paryantapa / kottIrNajAtyakA rttasvarasthAnIyaparama bhAvAnubhava nazIlAzca uparitanaikavarNikAsthAnIyazuddhanayAvalambitayA 'zuddhAdezAH ' zuddhadravyAdezinaH / 'aparamabhAvagatAnAM ' prathamadvitIyAdyanekapAkaparamparApacyamAna kArttasvarasthAnIyAparama bhAvAnubhavana zIlatayA'zuddhadravyA dezinAM vyavahAraH' vicitravarNamAlikAsthAnIyo vyavahAranayaH 'nUnaM' nizcitaM 'upacAra' tadAtvaprayojanavan / taduktam -- " suddho suddhAdeso, NAyavvo paramabhAvadarisIhiM / vabahAradesidA puNa, je u aparame ThiA bhAve // 1 // " iti / tathA cAbhyAsadazAyAM kathaJcidvayavahAraH phalavAnna tu tattvadazAyAmiti sthitam / taduktam -- " jai jiNamayaM pavajjaha, tA mA vavahAraNicchae muaha / ekeNa viNu jjhijjara, titthaM aSNeNa uNa taccaM // 1 // "ti / kiJca - " brAhmaNo na mlecchitavyaH " iti vacanAd brAhmaNaH paramArthato mlecchabhASAM na bhASate, svabhASayA pratiboddhumazakyasya mlecchasya bodhanAya tu bhASate'pi, tathA mlecchabhASAsthAnIyatvena tattvapratipAdakatvAdupanyasanIyo'pi vyavahAraH paramArthato nAnusarttavyaH / kathamayaM tattvaM pratipAdayati ? iti cet, ittham --yaH zrutena kevalamAtmAnamavagacchati sa zrutakevalIti paramArthaH / na caitacchuddhaM Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute pratipAdayituM zakyata iti yaH zrutajJAnaM sarvamavagacchati zrutakevalIti bhedena vyavahAra upasthApayati / tathA ca jJAnamapi vicAryamANamAtmaiveti paramArtha eva paryavasyati, taduktam-"jaha Na vi sakamaNajjo, baLajJamAsa vinA 3 4 tadda vALa viVI, gharamatyuvagsanamajaM 1 no fha ggTSfhajI, appANamiNaM tu kevala suddhaM / taM suakevali misiNo, bhaNaMti logappaIvayarA // 2 // jo suanANaM savvaM, jANai yuvAvaruM tamAdu nA nALa gAvA , nA yugavI tA rU. " ta 20 . - nizcayanayanuM samarthana [ 18 thI 20] ahIM vAdI zaMkA kare che - prazna -AtmasAdhanAmAM vyavahArane saMmata bAhya vastu kAraNa nathI. jema vastra banAvavAmAM AkAza avazya hoya che, paNa te vastra banAvavAmAM kAraNa banatuM nathI. tema AtmasAdhanAmAM bAhya vastu hovA chatAM kAraNa banatI nathI. AtmasAdhanAmAM kAraNa te upAdAna (yogya banela AtmA) bane che. kAraNa ke vizeSa prakAranuM upAdAna ja kArya karavA samartha bane che. eTale sAdhuonI Atmasiddhi nizcayathI ja che. Ama zuddha nizcayanayanI dRSTie bAhya kAraNanI adhikatA (aneka guruonI pUjA vagere) nakAmI che, tathA zuddhatara (= adhika zuddha) nizcayanayanI dRSTie bAhya kAraNa mAtra nirarthaka che. Ano artha e thayo ke bAhya kaI vastu kAraNa nathI. AtmA ja kAraNa che, ane AtmA ja kArya che. AtmAmAM ja kArya-kAraNano vicAra karavAthI bAhya vastunA kAraNe thatI saMka95 vikalAnI paraMparA aTakI javAthI AtmA svamAM ja sthira thAya che. [18] AthI ja ghaniryukti (gA. 761) mAM kahyuM che ke -"saMpUrNa Agamono sAra jANanArA ane nizcayanayanuM AlaMbana lenArA suvihitonuM 'cittanA zuddha ane azuddha pariNAma pramANa che" evuM parama tatva che. arthAt AgamanA sArane jANanArA suvihita nizcayanayanI dRSTie cittanA zuddha ane azuddha pariNAmane pramANarUpa mAne che, bAhya kriyAne nahi." kAraNa ke zabdanaya vagere nizcayanayo pariNAmane pramANa mAne che. [ 18 ] nizcayanaya zuddha che. jema malina pANImAM katakacUrNa nAkhavAthI kacaro nIce besI jAya che. kacaro alaga thavAthI pANI svaccha banI jAya che. tema nizcayanayane anusaranAra jIva svapuruSArthathI AtamA ane karmane bhinna jANIne sahaja zuddhabhAvamaya AmAno anubhava kare che. vyavahAranayane anusaranAra jIva pANImAM ghaNuM kacarAnuM mizraNa thavAthI malina banelA pANInI jema AmA ane karmane bhinna na samajavAthI vividha prakAranA AtmAno anubhava kare che. nizcayanaya Avo anubhava karatuM nathI. bhAvArtha-jema avivekI jIva carAvALuM DahoLuM pANI pIe che, tema vyavahAranayane anusaranAra jIva rAga-dveSAdi vibhAvanA pariNAmavALA AtmAne anubhava kare che. vivekI puruSa DahoLA pANImAM katakacUrNa nAkhIne svaccha pANI pIe Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvaviniye prathamollAsa : ] [ 27 che, tema vivekI jIva nizcayanayarUpa katakacUNu nA Azraya karIne zuddha AtmAnA anubhava kare che. A viSe samayasAra (gA. 13) mAM kahyuM che ke " vyavahAranaya atAttvika che ane zudghanaya tAttvika che. AthI je tAttvika zudghanayane Azraya le che, te ja jIva nizcayathI samyagdaSTi che.'' zuddhadravyane anusaranArA jIvA agninA aMtima pAkathI zuddha banela suvarNa samAna uparanA zuddhnayanu' AlaMbana karatA heAvAthI agninA aMtima pAkathI zuddha anela zreSTha suvarNa samAna AtmAnA zuddhabhAvAnA anubhava kare che. azuddhadravyane anusaranArA jIvA prathama, dvitIya vagere aneka agnipAka para'parAthI pakAtA suvarNa samAna AtmAnA azuddhabhAvAnA anubhava kare che. emanA vicitravaNanI mAlA samAna vyavahAranaya e niyamA upacAra che. A viSe (samayasAra gA. 14 kahyuM che kezudghanaya zuddhadravyane mAne che. AtmAnA zuddhabhAvane jonArA puruSoe te zudghanaya ( = zuddha Atmadravya ) jANavA-anubhavavA yogya che. paNa jee azuddhabhAvamAM-nIcenI avasthAmAM rahelA che temanA mATe vyavahAraya che. " bhAvArtha: zuddha suvarNa thI jeTalA lAbha thAya teTalA lAbha azuddha suvaNuthI thatA nathI. Ama chatAM je zuddha suvarNa ne prApta na karI zake tene azuddha suvarNathI paNa lAbha thAya che. kAraNa ke bhaviSyamAM azuddha suvarNa ne zuddha suvarNa banAvI zakAya che. te pramANe zuddha dravyanA vicArathI jeTalA lAbha thAya che, teTalA lAbha azuddhadravyanA vicArathI thatA nathI. Ama chatAM jemane zuddha AtmadravyanA anubhava kaThina che, tene vyavahAranayathI azuddha AtmadravyanA vicAra paNa lAbhakArI thAya che. kAraNa ke enAthI AtmA kALAMtare zuddha AtmadravyanA anubhava karavA samartha bane che. AnAthI e siddha thayuM ke abhyAsa dazAmAM apekSAe vyavahAra upayAgI bane che, paNa tAttvika dazAmAM nahi. ( AnA sAra e AvyA ke sAdhaka mumukSu jIvAne pAta peAtAnI avasthA pramANe vyavahAra ane nizcaya e baMne nayeA upayeAgI che. ) ( A viSe ( paMcavastu gA. 172 ) kahyuM che ke " jo tame jinamatanA svIkAra karo aa to vyavahAra ane nizcayanayane mUko nahi. kAraNa ke vyavahAra vinA tIrthInA uccheda thAya ane nizraya vinA tattvane uccheda thAya.'' tathA "trAdhaLo na hecchitavyaH " brAhmaNe mlecchanI bhASA ( = halakI bhASA ) na belavI joIe. e vacanathI paramAthI brAhmaNa mleccha bhASA na bele, Ama chatAM peAtAnI ( = brAhmaNanI ) bhASAmAM na samajAvI zakAya tevA mlecchane * 3pacAra: = sAvaprayoganavAn = vartamAnakALamAM upayAgI = kAmamAM AvanAra, ka yukta jIvanI vartamAnakALamAM jevI avasthA hoya te pramANe tene vyavahAra thAya. kacuktajIvanI avasthA sadA ekasarakhI rahetI nathI. mATe upacAra eTale kama yuktajIvanI vartamAnakAlIna avasthAne nirdeza. jemakejIva deva bane che tyAre A deva che" ema kahevAmAM Ave che. A vyavahAra che, nizcayathI tA AtmA devaparyAya AdithI rahita zuddha jJAnAna dasvarUpa che, Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute samAvavA mleccha bhASA beAle paNu, tema ahIM vyavahAra mleccha bhASAnA sthAne che. vyavahAra tattvanA pratipAdaka che. vyavahAra vinA tattvanuM pratipAdana na thaI zake. AthI tattvanuM pratipAdana karavA vyavahAranA upayAga karavA paNa paDe. Ama chatAM paramAthI tA vyavahAra anusaravA jevA nathI. prazna :--vyavahAra tattvanuM pratipAdana kevI rIte kare che? uttara :--zrutakevalI zabdanA artha vicAravAthI A viSaya samajAI jaze. nizcayazrutakevalI ane vyavahArazrutakevalI e be prakAre zrutakevalI che. je jIva zruta vaDe kevala AtmAne zuddha AtmAne jANe che, arthAt zuddha AtmasvarUpanA anubhava kare che, te zrutakevalI. zrutakevalI zabdanA A tAttvika atha che. AvA zrutakevalI nizrcayazrutakevalI che. paNa Ane= zuddhAtmAne zrutajJAna vinA jANI na zakAya. jo jANI ja na zakAya tA tenA anubhava kevI rIte karI zakAya? eTale vyavahAranayazrutakevalInA artha A pramANe kare che H--je jIva saghaLA zrutajJAnane ( =saMpUrNa dvAdazAMgI rUpa dravyazrutane) jANe te zrutakevalI. zrutakevalI zabdane A vyAvahArika=aupacArika atha che. AvA zrutakevalI vyavahArazrutakevalI che. AnA sAra e AvyA ke je muni dvAdazAMgInA ane jANe che, paNa zuddha AtmasvarUpanA anubhava karatA nathI, te vyavahAra (= dravya ) zrutakevalI che. kAraNa ke A zrutanA ane vicAratAM vicAratAM te muni zuddha AtmAnA anubhavamAM cAlyA jAya che. Ama vyavahAra rUpa dravyazrutathI nizcayarUpa zuddhAtmA jANI zakAya che, mATe vyavahAra tattvanuM pratipAdana kare che. ahIM vyavahAra zrutakevalInI vyAkhyAmAM je zrutajJAnane jANe te zrutakevalI, ema jANanAra AtmA ane jJAna e benA bheda jaNAvela che. paNa sUkSma vicAra karavAmAM Ave teA jJAna paNa AtmA ja che. aMte teA nizcayanaya ja mukhya ane che. eTale "C . A viSe ( samayasAra gAthA 8-9-10 ) kahyuM che ke jema mlecchane mlecchanI bhASA vina! samajAvI na zakAya, tema vyavahAra vinA paramArthAMnu = tattvanuM pratipAdana na karI zakAya. jemakekaI brAhmaNa mlecchonI pallImAM gayo, tyAM teNe ' svasti' ema kahyuM. paNa mleccha svastine atha na samajI zakayo. AthI mleccha brAhmaNanI sAme tAkIne jovA lAgyA. paNa pachI mlecchabhASAmAM AzIrvAdasUcaka zabdo kahyA eTale te turata samajI gayA. ema ahIM mleccha samAna vyavahArI jIvAne zudghanizcaya rUpa paramAtA upadeza Apavo hoya to vyavahArano upayoga karavA paDe che. (8) je puruSa zrutadrArA A ( =pratyakSIbhUta ) AtmAne kevala ' zuddha (=rAgAdithI rahita ) jANe che, arthAt zuddha AtmasvarUpanA anubhava kare che, tene lekane pragaTa karanArA paramaRSi zrutakevalI Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ o kahe che. arthAt je zuddhAtmasvarUpane anubhava kare te ja zrutakevalI che. ( ahI' nizcaya zrutakevaLInu` lakSaNa jaNAvyuM che.) (9) je puruSa pUrNa dvAdazAMgIrUpa zrutajJAnane jANe che, tene jinezvarI zrutakevalI kahe che. kAraNa ke sarvajJAna AtmA ja che."' (10) ( ahI" vyavahAra (=dravya ) zrutakevalInuM lakSaNa jaNAvyu che. kAraNa ke zrutanA arthanI vicAraNA karatAM karatAM zuddha AtmasvarUpanA anubhavamAM paheAMcI jAya che. AnAthI e jaNAvyuM ke-zruta (=vyavahAra) zuddhaAtmasvarUpanA anubhavanuM = nizcayanuM kAraNa che. eTale nizcaya pAmavA vyavahAra paNa upayeAgI che. ) [20] phalavyabhicAreNApi vyavahAraM vyudasya nizcayamupapAdayati 6 bharaho 'ti / niSphale vyavahAre bharataH prasannacandrazcAharaNe, bharatasya vyavahAraM vinApi kevalajJAnotpAdena phalaM prati vyatirekavyabhicArAt, satyapi vyavahAre kAyotsarge raudradhyAnadazAyAM prasannacandrasya tadanutpAde nAnvayavyabhicArAt / tasmAt 'iSTaviSayopanItaM ' yogasamAdhAnakA rimanojJabhojanAdiviSayopaDhaukitaM ' dhyAnameva ' AtmatattvapraNidhAnameva sarvakAryakaram // 21 // , : bharaho pasannacaMdo, AharaNA NiSphalammi vavahAre / visovaNIyaM, jhArakhaM ciya savvakajjakaraM / / 21 / / have phalanA anizcaya dvArA vyavahAranuM khaMDana karIne nizcayanuM samarthAMna kare che :-- vyavahAra niSphaLa che, kAraNa ke vyavahAra vinA paNa phaLa maLe che ane vyavahArathI phaLa maLe ja evA niyama nathI. A viSayamAM bharata ane prasannacaMdra dRSTAMta rUpa bharata mahArAjAne vyavahAra vinA paNa kevaLajJAna thaI gayu.. prasannacandra rASina raudradhyAnadazAmAM kAryAtsaga rUpa vyavahAra heAvA chatAM kevaLajJAna na thayuM. AthI mana vagere yAgAnI samAdhi kare tevA zubha bhAjana Adi viSayeAnA sevana pUrNAMka thatI AtmatattvamAM sthiratA ja sava kArya karanArI che. [21] prakArAntareNa vyavahAravaiphalyamAha - NicchyalAbhAlAbhe, vavahArArovaraNaM ca bhavvANaM / tittajalapANaUsarabIyArovovamaM hoi / / 22 / / ' Nicchaya 'ti / nizcayasya - saMyama yogya guNasthAnalakSaNasya lAbhe sati bhavyAnAM pravivajiSUNAM 'vyavahArAropaNaM' pravrajyAvidhAnavyavahArAdhAnaM tRptasya jalapAnavanniSphalaM tadarthasya prAgeva siddheH / nizvayAlAbhe ca vyavahArAropaNamUSarakSetre bIjAropopamaM bhavati, sthAnavaiSamyadoSeNa tataH kAryAsiddheH alabdhanizcayasya gRhasthavadvayavahArAropAsthAnatvAditi / / 22 / / 1 kevala eTale bAhya AlaMbanathI rahita. asalamAM mAtmA zarIra Adi A banathI rahita che. karma yukta AtmAne zarIra Adi AlaananI jarUra paDe che. athavA sAdhya avasthAmAM sudaivAdinA Ala bananI jarUra paDe che. paNa zuddha thayelA mAtmAne teA sudevAdinA AlaMbananI paNa jarUra nathI, Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute bIjI rIte vyavahAranI niSphaLatA jaNAve che:-nizcayana=saMyamayegyaguNasthAnane lAbha thaI gayo hoya to dIkSA levAnI IcchAvALA bhavyane vyavahArane Aropa= dIkSAnI vidhirUpa vyavahAra karAvavo e tRptane jalapAna karAvavA samAna niSphaLa che. kAraNa ke je kArya mATe dIkSAnI vidhi karAvavAmAM Ave che e kArya pahelAM ja thaI gayuM che. saMyamayegya guNasthAnanI prApti mATe dIkSA vidhi karAvavAmAM Ave che. ane saMyamayogyaguNasthAnanI prApti to thaI gaI che. mATe dIkSAvidhi rUpa vyavahAra nirarthaka che. have je nizcayana=saMyamayegyaguNasthAnane lAbha na thayo hoya te paNa vyavahArane Aropa ukhara bhUmimAM bIja vAvavA samAna nirarthaka che. jema ukharabhUmimAM vAvela bIja sthAnanI viSamatA rUpa doSanA kAraNe niSphaLa bane che, tema saMyamayeAgya guNasthAnathI rahitane paNa dIkSAvidhi nirarthaka che. eTale nizcaya rahitane gRhasthanI jema vyavahArane Aropa asthAne che. arthAt jema sAmAnya gRhasthane dIkSAvidhi nirarthaka che, tema dIkSA levA IcchatA bhavyane paNa dIkSAvidhi nirarthaka che. [22] aniSTAnubandhenApi vyavahAraM pratikSipannAha vayabhaMge gurudoso, bhaNio duvvArao a so iNhi / to caraNapakkhavAo, jutto Na u haMdi taggahaNaM // 23 // 'vayabhaMge 'tti / vratasya-gRhItAcArasya bhaGga guruH-mahAn doSaH-anantasaMsArAnubandhalakSaNo bhaNitaH, sa ca vratabhaGga idAnIM duHSamAkAle durvAraH pramAdabAhulyAt , tasmAccAritrasya pakSapAta eva yukto na tu 'handI' tyupadarzane tadgrahaNamapi yuktam , azakyAnuSThAyino bhAvazUnyakriyAyA akiJcitkaratvAt taduktaM yogadRSTisamuccaye-" tAttvikaH pakSapAtazca, bhAvazUnyA ca yA kiyaa| anacotara ya, mAnuNotayorika che ? ." ti | 23 / aniSTanA anubaMdha dvArA paNa vyavahAranuM khaMDana kare che:lIdhelAM vratane bhaMga mahAdeSa che. tenAthI anaMta saMsArane anubaMdha thAya che. hamaNAM duHSamAkALamAM pramAda ghaNe hovAthI vrata bhaMgane rokavo e duHzakya che. AthI cAritrano pakSapAta rAkhavo e yogya che, cAritrane svIkAra gya nathI. kAraNa ke azakya anuSThAna karanAranI bhAvazUnya kriyA akicitkara che. A viSe cagadaSTisamuccaya (gA. 221)mAM kahyuM che ke -"pAramArthika pakSapAta ane bhAvazUnya kriyA e be vacce sUrya ane pataMgIyAnI jema ghaNuM aMtara che." [ 23 } idAnI vratabhaGgasya duHkhatvameva samarthayati egayarammi vi ThANe, gacchANAe pamAyao bhagge / bhaNiyaM virAhagattaM, rajjamiyAgi tu tasseva / / 24 / / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsa : ] * 'eyarammi 'ti / saGkhyAtItAnAM gacchAjJAsthAnAnAM madhye ekatarasminnapi sthAne pramAdato bhagne 'vizayakatvaM ' jinAjJAvAhyatvaM bhaNitam, tathA ca mahAnizIthasUtram " se bhayavaM ! kiM tersi saMkhAtItANaM gacchamerAThANaMtarANaM asthi kei annayare ThANaMtare je NaM ussaggeNa vA avavAeNa vA karhici mAyadoseNaM asaI aikka mijjA ? aikaMteNa vA ArAhage bhavijjA ? goyamA ! Nicchayao Natthi / se bhayavaM ! hi agaM evaM cai jahA NaM Nicchayao Natthi ? goyamA ! titthayare NaM tAva titthayare, titthe puNa cAuvvaNNe samaNasaMghe, se NaM gacchesu paiTThie, gacchesuM piNaM sammaddaMsaNanANacarite paiTTie, te ya samma saNanANacarite paramapujjANaM pujjayare paramasarannANaM saranne paramasevvANaM sevvayare, tAi ca jattha NaM gacche annayare ThANe katthai virAhije te se NaM gacche sammaggapaNAsae ummaggadesae, je NaM gacche sammaggapaNAsae ummaggadesae se NaM picchayao ceva aNArAhage, eteNaM aThTheNaM goyamA ! evaM vuccai jahA NaM saMkhAIANaM gacchamerAThANaMtarANaM jeNaM gacche evaM aNgayara ThANaM aikamijjA se NaM egaMteNaM ceva aNArAhage 'ti / idAnIM tu 'tasyaiva' gacchAjJAsthAnabhaGgasyaiva rAjyamiti kathaM na cAritrasya niSphalatvam ? iti // 24 // have vratabha ga duHkharUpa che e viSayanuM samarthana kare che-- gacchAjJAnA asakhya sthAnA che. temAMthI pramAdanA kAraNe eka paNa sthAna bhAMge tA virAdhakapaNuM (jinAjJAthI bahAra javuM) kahyuM che. A viSe mahAnizIthasUtra ( a. 5 ) A pramANe cheH " prazna-he bhagavaMta! gacchAnAnA asaMkhyasthAnemAMthI koi eka sthAnanuM utsa`thI ke apavAdathI pramAdanA kAraNe anekavAra ullu dhana kare? ane jo anekavAra ullaMdhana kare te ArAdhaka thAya ? uttara :- haiM gautama! niyamA te ArAdhaka nathI. prazna:--he bhagava Mta! nizcayathI te ArAdhaka nathI tenuM kAraNa zuM? uttara H--he gautama ! tIrthaMkarA tInI sthApanA kare che. e tI sAdhusAdhvI zrAvaka-zrAvikArUpa cAra prakAranA che, temAM sAdhuonI pradhAnatA che. sAdhuo gacchamAM rahelA hAya che. ( sAdhue jJAna-na-cAritranI ArAdhanA kare che mATe ) gacchamAM samyagdarzana-jJAna-cAritra e traNa rahelA che. te samyak dana-jJAna-cAritra parama pUjgyAnA paNa pUjya che. parama zaraNyanA paNa zaraNya che. parama sevyanA paNa sevya che, je gacchamAM kaI paNa sthAnamAM kaI paNa rIte te traNanI virAdhanA karAya che te gaccha sanmA-praNAsaka ane unmAdezaka che. je gaccha sanmArga praNAzaka ane unmAdezaka che te guccha niyamA virAdhaka che. huM gautama! mATe ema kahevAya che ke--gacchAnAnA asaMkhya sthAnemAMthI kAI paNa eka sthAnanuM koI paNa rIte ullaMdhana kare te te ekAMte virAdhaka che. ' vartamAnamAM teA gacchAjJAbhaMganu ja rAjya che, mATe vartamAnamAM cAritranuM pAlana duSkara che. [24] Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute nanvevaM dezabhaGge'pi sarvabhaGgo na bhaviSyatItyata Aha ikkaM ciya aTThArasasolaMgasahassalakkhaNaM caraNaM / ikkassa vi viraheNaM, Na have aNguNNasaMvehA / / 25 // __ 'ikkaM ciya'tti / 'ekameva' ekarUpamevASTAdazazIlAGgasahasralakSaNaM caraNama , tatsvarUpaM ca "dharmA 10 myAdI 10 ndriya 5 sajJAbhyaH 4 karaNatazca 3 yogAca 3 / zIlAGgasahasrANAmaSTAdazakasya niSpattiH // 1 // " iti vAcakavacanAdavaseyam / taccaikasyApi zIlAGgasya viraheNa na bhavet , sarveSAM zIlAGgAnAmaGkhayeyajIvapradezavat 'anyonyasaMvedhAt ' parasparamajahabRttitayA pratibandhAdekarUpasya khaNDarUpatvAnupapatteH, ata evaikasyApi sadbhAvaH zeSasadbhAvaniyata eva, taduktaM paJcAzake-" ikaM pi suparisuddhaM, sIlaMga sesanmA" tti 21 / prazna-cAritrano dezathI bhaMga thavA chatAM sarvathA bhaMga thato nathI. tethI vartamAnamAM paNa cAritra pAlana che. uttara :-cAritra aDhAra hajAra zIlAMga rUpa che. eTale eka paNa zIlAMgano vinAza thAya to aDhAra hajAra zIlAMga rU5 cAritra na rahe. kAraNa ke badhA zIlAMge AtmAnA asaMkhya pradezanI jema paraspara saMkaLAyelA che. jema AtmAnA asaMkhyapradezamAMthI eka paNa pradeza alaga na karI zakAya, badhA pradeze sAthe ja hoya che, tema aDhAra hajAra zIlAge paNa eka bIjAne choDIne na rahI zake tevI rIte paraspara saMkaLAyelA che. eTale emAMthI eka na hoya ane bIjA hoya ema na bane. AthI ja eka paNa zIlAMga hoya te bAkI bIjA badhA avazya hoya. A viSe paMcAzaka (paM-14 gA. 10) mAM kahyuM che ke-" vivakSita kaI paNa zIlAMga paNa suparizuddha-niraticAra te ja hoya ke je bAkInA badhA zIlAMge (bhAMga) vidyamAna hoya-akhaMDita hAya". vAcaka zrI umAsvAti mahArAje (prazamarati gA. 244) mAM aDhAra hajAra zIlAMgo A pramANe jaNAvyA che -"kSamA Adi dharma 10, pRthvIkAyAdi 10, indriyo che, saMjJA 4, karaNa 3, lega 3 e saMkhyAne paraspara guNatAM aDhAra hajAra thAya" 10x1045444 3*3=18000. [25] ___yata ekasyApi zIlAGgasyAbhAve cAritrAbhAvastata eva bhagnazIlAGgasya mithyAtvAbhidhAnamupapadyate; sati cAritrazeSe tadasambhavAdityAha itthamaphAsuaNoraM, sevaMto teukAiyaM taha ya / guttIu virAhato, micchaddiTTI muNI bhaNiyo // 26 // 1 pRthvIkAya Adi pAMca ekendriya, beindriya Adi cAra rasa, ane avakAya. 2. karavuM-karAvavuM anumodavuM e traNa karaNa che. ( va. u. 10 gA. 189) Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [23 gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] 'itthaM'ti / 'itthaM ' manAgapyAjJAbhaGge cAritrabhaGgopapattau satyAmaprAsukaM nIraM tejaskAyikaM ca sevamAnaH 'guptIH' brahmacaryaguptIzca virAdhayan 'muniH' dravyaliGgI mithyAdRSTirbhaNitaH, tathA ca mahAnizIthasUtram-"se bhayavaM kayareNaM liMgeNaM viyANijjA jahA NaM dhuvamesa micchadiTThI ? goyamA ! je NaM kayasAmAie savvasaMgavimutte bhavittA NaM aphAsuaM pANaM paribhuMjijjA, je NaM aNagAradhammaM parivajjittA NaM sayamaIriaM vA paroIriaM vA teukAyaM sevijja vA sevAvijja vA teukAyaM sevijamANANaM annesi samaNujANejja vA, tahA NavaNhaM baMbhaceraguttINaM je kei sAhU vA sAhuNI vA ekamavi khaMDija virAhijja vA khaMDijamANaM vA virAhijjamANaM vA baMbhaceragutti paresi samaNujANija vA maNeNa vAyAe vA kAraNa vA se NaM micchaddiTI, Na kevalaM micchadiTTho, abhigahiamicchadiTThI vi jANija"tti // 26 // eka paNa zIlAMganA abhAvathI cAritrane abhAva thAya che. tethI ja zAstramAM jenA zIlAMgane bhaMga thayo che tene mithyASTi kahyo che, te barAbara ghaTI zake che. anyathA, eTale ke eka zIlAMganA bhaMgathI cAritra rahetuM hoya che, te na ghaTI zake. A viSayane nIcenI gAthAmAM jaNAve che: A pramANe = jarApaNa AjJAbhaMga thatAM cAritra bhaMga thato hovAthI, amAsuka pANI ane agni vagere tejaskAyane upayoga karanAra tathA brahmacaryanI vADanI virAdhanA karanAra munine mithyAdaSTi kahyo che. mahAnizIthasUtra (a5) mAM kahyuM che ke he bhagavaMta ! kayA lakSaNathI jANavuM ke A niyama mithyAdaSTi che ? he gautama ! je sAmAyika karIne ane sarvasaMgathI vimukta banIne aprAsuka pANIno upayoga kare, je sAdhudharmane svIkAra karIne jAte utpanna karela ke bIjAe utpanna karAvela agni Adi tejaska upayoga kare, bIjA pAse karAve ke upayoga karanAra bIjAonI anumodanA kare, tathA je koI sAdhu ke sAdhvI nava brahmacaryanI gatimAMthI ekanuM paNa khaMDana kare ke virAdhanA kare, bIjAe khaMDanavirAdhanA karatA hoya to tenI manathI, vacanathI ke kAyAthI anumodanA kare to te mithyAdaSTi che. visa bhizyATi nahi, tu abhihita mithyAdRSTi para cha. ma narA." [2] yata evaM duranucaratvaM saMyamasya tatastulanApekSatvamapi vyavasthitamityAha No desaviraikaMDaya-patti muttUNa hoi pvvjjaa| tulaNAvekkhA tamhA, iNhi tu visissa jaM bhaNiyaM / / 27 / / 'No desavirai'tti / dezavirateH kaNDakAni-asaGkhthAtavizuddhisthAnAtmakAni, kaNDakazabdasya samayaparibhASayA'GgulamAtrakSetrAsaGkhayeyabhAgagatapradezarAzipramANasaGkhyAbhidhAyakatvAt , teSAM prApti muktvA pravrajyA na bhavati, kramasyAnullaGghayatvAt , tasmAt tulanApekSA pravrajyA, pratimApratipattyAditalanAmapekSyaiva pravartate, na tvabhyAsAdhInaparAkramalAbhaM vinaa| 'idAnIM tu' sAmpratakAle tu 'viziSya' niyamato bahuzastulanApekSA, yadbhaNitaM paJcAzake // 27 // 1 anabhigrahita mithyASTimAM pakaDa na hoya, jyAre abhigRhIta mithyASTimAM pakaDa hoya che. ahIM pote je karI rahela che, tene khoTuM na mAnavAthI temAM pakaDa AvI jAya che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] [svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute jutto puraNa esa kamo, aoheNaM, saMpayaM viseseNaM / jamhA visamo kAlo, duraNucaro saMjamo ittha // 28 // nuttattiA gu: punaH "gs: " pratimA pratinittAM pracAvAnarukSA: : 'kona' sAmAnyataH, 'sAmprataM' paJcamArake punarvizeSeNa, yasmAdviSamo dharmazaktihAnyA 'kAlaH' duSpamAkAlaH, 'duranucara' duSyAla: 'atra' kAle saMyamaH, pramAdabAhulyenAsthairyadoSAta, tasmAdetannirAsena sthairyasiddhayarthamidAnIM saMyame niyamato'bhyAsarUpatulanApekSatvamiti / na cedRzakramasaGgatedAnI pravrajyA zrUyata iti na tadgrahaNaM yuktamiti garbhArthaH / / 28 // A pramANe saMyamapAlana duSkara hovAthI (zrAvakanI pratimAonI) tulanA karyA pachI cAritra svIkAranI vAta barAbara che e viSayane nIcenI be gAthAomAM jaNAve che : dezaviratinA kaMDakanI prApti thayA vinA dIkSA thatI nathI. dezaviratinA kaMDaka prApta thayA pachI sarvavirati prApta thAya evo kama che. A kramanuM ullaMghana na thaI zake, AthI (zrAvakenI bArI pratimAonI tulanA=abhyAsa karyA pachI ja cAritrane svIkAra karavAnuM kahyuM che. pratimAonA abhyAsathI viziSTa parAkrama Ave che. eTale pratimAonA abhyAsathI viziSTa parAkrama meLavyA vinA cAritrasvIkArano niSedha che. hamaNAM to avazya anekavAra pratimAono abhyAsa karyA pachI cAritrane svIkAra karavo joIe. paMcAzaka (paMcA. 10 gA0 49) mAM kahyuM che ke-pratimAno abhyAsa kya pachI dIkSAno svIkAra karavo e sAmAnyathI niyama che. temAM paNa hamaNAM (pAMcamA ArAmAM) to vizeSa rUpe A niyama che. kAraNa ke dharmazaktinI hAni thavAthI A kALa viSama che. A kALamAM pramAda vRddhinA kAraNe asthiratA vadhavAthI saMyama pAlana duSkara che. mATe pramAda dUra thAya ane sthiratA Ave e mATe hamaNuM avazya pratimAne abhyAsa karyA pachI saMyamano svIkAra karavo joIe. Ano sAra e che ke-hamaNAM A kama pUrvaka dIkSA thatI saMbhaLAtI nathI. mATe tene svIkAra karavo nathI. [ 27-28]. vyavahata daurlabhyenApi vyavahAradaulabhyamAha ko va kuraNau vavahAraM, gaNaNikkhevArihaM guru muttu / tassa guNA puNa samae, bhaNiyA dIsaMti tattheva // 26 // 'ko vtti| ko vA karotu vyavahAraM ? gaNanikSepArha guruM muktvA, sarvavyavahArANAM tadadhInatvAt , anyasya tatrAnadhikArAt / tasya ' gaNanikSepArhasya gurorguNAH punaH 'samaye' siddhAnte bhaNitAH 'tatraiva' siddhAntapustaka eva lipimudrayA dRzyante, na tu sAmpratInapuruSavizeSe // 29 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 25 gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] vyavahAra karanArAo durlabha hovAthI paNa vyavahAra durlabha che e jaNAve che:- gaNa sepavAne lAyaka guru vinA anya keI vyavahAra na kare. kAraNa ke sarva vyavahAra temane adhIna che. AvA guru sivAya bIjA keI vyavahAra karavAmAM adhikArI nathI. gaNa meMpavAne lAyaka gurunA guNe zAstramAM kahyA che. paNa hamaNuM te guNe zAstromAM ja lakhAyelA jovAmAM Ave che, keI puruSanA AcaraNamAM dekhAtA nathI. [2] katham ? ityAha jeNa susIlAiguNo, gaNaNikkhevAriho gurU bhnnio| prANAbhaMgo iyarA'NunnAi mahANisIhammi // 30 // 'jenn'tti| yena kAraNena suzIlAdyanekaguNopeto gaNanikSepArho gurubhnnitH| itarasyaetadgavirahitasya anujJAyAM-gacchAnujJAyAM kriyamANAyAmAjJAbhaGgo mahAnizIthe bhnnitH| tathA ca tatsUtram-" se bhayavaM! kerisaguNajuttamsa NaM guruNo gacchaNikkhevaNaM kAyavvaM ? goyamA ! je NaM suvvae, je NaM susIle, je NaM daDhavvae, je NaM daDhacAritte, je NaM aNidiyaMge, je Na arahe, je NaM gayarAge je NaM gayadose, je Na niTThiyamohamicchattamalakalaMke, je NaM uvasaMte, je NaM suvinnAyajagadvitIe, je NaM sumahAveraggamaggamallINe, je NaM itthIkahApaDiNIe, je NaM bhattakahApaDiNIe, je NaM teNakahApaDiNIe, je NaM rAyakahApaDiNIe, je NaM jaNavayakahApaDiNIe, je NaM accatamaNukaMpasIle, je NaM paralogapaJcavAyabhIrU, je NaM kusIlapaDiNIe, je NaM vinnAyasamayasabbhAve, je NaM gahiyasamayapeyAle, je NaM ahannisANusamayaM Thie khatAiahiMsAlakkhaNadasavihe samaNadhamme, je NaM ujjutte ahannisANusamayaM duvAlasavihe tavokamme, je NaM suuvautte sayayaM paMcasamisu, je NaM sugutte sayayaM tIsu guttisu, je NaM ArAhage sasattIe aTThArasaNhaM sIlaMgasahassANaM, je NaM avirAhage egaMteNaM sasattIe sattarasavihassa NaM saMjamassa, je NaM ussaggaruI, je NaM tattaruI, je NaM samasattumittapakkhe, je NaM sattabhayadvANavippamukke, je NaM aTThamayaTThANavippajaDhe, je NaM navaNhaM baMbhaceraguttINaM virAhaNAbhIrU, je Na bahusue, je NaM Ariakuluppanne, je NaM adINe, je NaM akiviNe, je NaM aNAlasie, je NaM saMjaivaggassa paDivakkhe, je NaM sayayaM dhammovaesadAyage, je NaM sayayaM ohasAmAyArIparUvae, je NaM merAvahie, je NaM asAmAyArIbhIrU, je NaM AloaNArihe pAyacchittapadANapayacchaNakkhame, je NaM vaMdaNamaMDalivirAhaNajANage, je NaM paDikkamaNamaNDa livirAhaNajANage, je NaM sajjhAyamaNDalivirAhaNajANage, je NaM vakkhANamaMDalivirAhaNajANage, je NaM AloaNAmaMDalivirAhaNajANage, je NaM uddesamaMDalivirAhaNajANage, je NaM samuddesamaMDali virAhaNajANage, je NaM pavvajAvirAhaNajANage, je NaM uvaTThAvaNAvirAhaNajANage, je NaM uddesasamuddesaNANunnAvirAhaNajANage, je NaM kAlakhettadavvabhAvabhavaMtaraMtaraviyANage, je NaM kAlakhetadavvabhAvAlaMbaNavippamukke, je NaM sabAlavuDDhagilANasehasikkhagasAhammigaajjAvaTThAvaNakusale, je NaM parUvage nANadaMsaNacarittatavaguNANaM, je NaM caraNakaraNadharae, je NaM pabhAvage nANadaMsaNacarittatavoguNANaM, je NaM daDhasammatta, je NaM sayayaM aparisAI, je NaM dhiima, jeNaM gaMbhIre, jeNaM susomalese, je NaM diNayaramiva aNabhibhavaNIe 1 sAdhuone sAraNuM, vAraNuM, coyaNuM, paDiyANa karavI, bhUla thAya te bhUla pramANe prAyazcitta ApIne zuddhi karAvavI vagere avatAra. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute tavateeNaM, je NaM sasarIrovarame vi chakAyasamArambhavivajjI, je NaM tavasIladANabhAvaNAmayacauvihadhammaMtarAyabhIrU, je NaM savvAsAyaNAbhIrU, je NaM iDrorasasAyAgAravaroiTTajjhANavippamukke, je NaM savvAvassagujjutte, je NaM savisesaladdhijutte, je NaM AvaDiyapilliyAmaMtio vi NAyarejjA avajjaM, je NaM No bahuNidde, je NaM No bahubhoI, je NaM savvAvassagasajjhAyajjhANapaDimAbhiggahe ghoraparIsahovasaragesu jiyaparIsame, je NaM supattasaMgahasIle, je NaM apattapariTThAvaNavihinnU, je NaM aNaTThayaboMdI, je NaM parasamayasasamayamammaviyANage, je NaM kohamANamAyAlobhamamakAraratihAsakheDDukaMdappaNAhiyavAda vippamukke dhammakahAe saMsAravAsavisayAbhilAsAdINaM veraguppAyage paDibohage bhavvasattANaM, se NaM gacchaNikkhevaNajogge, se NaM gaNI, se gaM gaNahare, se NaM titthe, se NaM titthayare, se NaM arahA, se Na kevalI, se NaM jiNe, se NaM titthubbhAsage, se NaM vaMde, se Na pujje, se NaM namasaNijje, se NaM daTThavve, se NaM paramapavitte, se NaM paramakallANe, se NaM paramamaMgalle, se NaM siddhI-se NaM muttI, se NaM sive, se NaM mokkhe, se gaM tAyA, se NaM sammagge, se NaM gatI, se gaM saranne, se NaM siddhe mutte pAragae deve devadeve, eyassa goyamA! gaNaNikkhevaM kujjA, eyassa gaM gaNaNikkhevaNaM kAravejjA, eyassa NaM gaNaNikkhevaM samaNujANijjA, annahA gaM joyamA ! mAmale "tti . guNathI rahita gaNa soMpavAne lAyaka kema nathI e jaNAve che - kAraNa ke -"suzIla' Adi aneka guNothI yukta guru gaNa sevAne lAyaka che. guNarahitane ga7nI anujJA karavAmAM AjJAbhaMga thAya ema mahAnizItha ( a. 5 )mAM kahyuM che. te sUtra A pramANe che - he bhagavaMta! kevA guNothI yukta gurune ga7 sapo ? gautama ! je sArA vratavALA, suzIla, dRDhavratavALe, daDhacAritravALe, anideta aMgavALo, parigraharahita, rAgarahita, dveSarahita, meha-mithyAtva rUpa malanA kalaMkathI rahita, upazAMta, saMsAranA svarUpane sArI jANakAra, mahA vairAgyanA mAgamAM atizaya lIna, strIkathA, bhaktakathA, stanakathA, rAjakathA ane dezakathAno zatru, atyaMta anukaMpAzIla, paralekanA anarthono bharu, kuzIlane zatru, zAstranA bhAvArthane jANakAra, zAstranA rahasyone jANanAra, rAta-divasa pratisamaya ahiMsAdi lakSaNavALA kSamAdi dazaprakAranA zramaNadharmamAM rahela, rAta-divasa pratisamaya bAra prakAranA ta5dharmamAM ughukta, satata pAMcasamitimAM sArI rIte upayoga rAkhanAra, satata traNa guptiothI sugupta, svazakitathI (zakitane gopavyA vinA ) aDhAra hajAra zIlAMgono ArAdhaka, svazakitathI sattara prakAranA saMyamana ekAMte avirAdhaka, usagaruci, tattvaruci, zatru-mitramAM samabhAvavALA, sAta bhayasthAnethI atyaMta mukta, ATha mada sthAnothI mukta, nava brahmacarya-guptionI virAdhanAne bhIru, bahuzrata, AryakulamAM janmela, dInatA, kApaNasta ane ALasathI rahita, sAdhvIvargano saM saMga na karanAra, satata dhamapadeza ApanAra, satata dhasAmAcArI prarUpaka, sAdhu maryAdAmAM sthita, sAmAcArI bhaMga bhIru, AcanAne yogya jIvone prAyazcitta ApavAmAM samartha, vaMdana, pratikramaNa, svAdhyAya, vyAkhyAna, AlecanA, uddeza ane samudeza e sAta mAMDalInI virAdhanAne jANakAra, pravrayA, upasthApanA ane uddeza-samudeza-anujJAnI virAdhanAne jANakAra, dravya-kSetra-kAla-bhAva-bhavAMtaranA aMtarane jANanAra, dravya-kSetra-kAla-bhAvanA AlaMbanathI atyaMta mukta ', bAla-vRddha-glAna-navadIkSita - 1 mamatvAdine AdhIna banIne amuka ja AhAra joIe, amuka prakAranuM ja makAna joIe, amuka ja kSetramAM vihAra karo, amuka ja kALamAM vihAra kara ityAdi AnaMbanothI muta. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 27 sAdharmika ane sAvI A badhAne mokSamArganI ArAdhanAmAM pravartAvavAmAM kuzala, jJAna-darzanacAritra-tapa e guNene prarUpaka, caraNa-karaNano dhAraka, jJAna-darzana-cAritra-tapa guNano prabhAvaka, daDha samyakatvavALo, satata (parizramAdi karavA chatAM ) kheda na pAmanAra, dhIraja rAkhavAmAM samartha, gaMbhIra, atizaya saumyakAMtivALo, tarUpa tejathI sUryanI jema bIjAthI parAbhava na pAmanAra, pitAnuM zarIra kSINa thavA chatAM pakAyanA samAraMbhane tyAga karanAra, dAna - zIla-tapa-bhAvanArUpa caturvidha dharmanA aMtarAyamAM bhIsa, sarva prakAranI AzAtanAmAM bhIru, Rddhi-rasa-zAtA e traNa gAravathI ane raudra-Atta e be dhyAnathI atyaMta mukta, sarva Avazyaka kriyAomAM ughukta, vizeSa labdhiothI yukta, saMyoge upasthita thavA chatAM, anyanI preraNA thavA chatAM, anyanA kahevA pApa na karanAra, bahu nidrA na karanAra, bahu bhojana na karanAra, sarva AvazyakamAM, svAdhyAyamAM, dhyAnamAM, pratimAmAM ane abhigrahamAM thAkI na janAra, ghora parisahu-upasargomAM kheda ke bhaya na pAmanAra, yogya saMgraha karavAnA svabhAvavALA, agyano tyAga karavAnI vidhine jANanAra, majabUta zarIra vALo, sva-para zAstranA marmane jANanAra, krodha-mAna-mAyA-lebha-mamatA-rati-hAsya-kIDAkAma ahitavAda A badhAthI atyaMta mukta, saMsAravAsanI ane viSayanI abhilASAvALA jIvone dharmakathA dvArA vairAgya utpanna karanAra ane bhavya jIne pratibodha karanAra ga7 seMpavAne egya che. te upayukta sAdhu gaNI che, gaNadhara che, tIrtha che, tIrthaMkara che, arihata che, kevalI che, jina che, tIrtha prabhAvaka che, vaMgha che, pUjya che, namaskaraNIya che, darzanIya che, parama pavitra che, parama kalyANa che, parama maMgala che, siddhi che, mukti che, ziva che, mokSa che, rakSaka che, samAge che, gati che, zaraNya che, siddha. mukta, pAragata, deva ane devadeva che. gautama! Ane gaNanikSepa karavo, arthAta gaNa soMpa, Ane gaNanikSepa karAva, Ane gaNanikSepanI anujJA ApavI. gautama ! anyathA AjJAbhaMga thAya." [30] avyavasthitatvenApIdAnoMtano vyavahAro na grAhyo vyavasthitastUcchinna evetyAha ikko ya Novalabbhai, vavahAro bahuparaMparArUDho / niyamaivigappiyo so, dosai sacco ya vRcchinno // 31 // 'iko y'tti| ekazca nopalabhyate vyavahAraH 'bahuparamparArUDhaH' nAnAsUrisantAnAgata iti hetoH, pratigacchaM vibhinnavyavahArasyaivopalambhAt , tasmAnnijamativikalpita eva 'saH' svagacchasAmAcArIrUpo vyavahAro dRzyate / 'satyazca' pAramArthika vyavahAro vyucchinnaH // 3 // hamaNane vyavahAra avyavasthita che, vyavasthita vyavahArane ucheda (=abhAva) thaI gayo che. AthI paNa vyavahAra AdaraNIya nathI e jaNAve che: hamaNAM thato vyavahAra judA judA AcAryonI paraMparAthI Avela hovAthI eka sarakhe dekhAto nathI, dareka gacchamAM judo judo ja vyavahAra dekhAya che. AthI svagacchanI sAmAcArI rUpa te vyavahAra svamati kalpita ja dekhAya che. satya vyavahArane viccheda thaI gayo che. [31] Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute kathaM pAramAthiko vyavahAro vyucchinnaH ? ityAha saMjamaThANAiviU, AgamavavahAriNo u vucchinnaa| tatto Na caraNasuddhI, pAyacchittassa vuccheA // 32 // 'saMjama'tti / 'saMyamasthAnavidaH' asaGkhyAtabhAgavRddhAdiSaTsthAnapatitarAgadveSAdivRddhihAnyanugatacAritrasthAnAdyAkalayitAraH 'AgamavyavahAriNaH ' kevalicaturdazapUrvavitprabhRtayo vyucchinnAH, 'tataH' tadvicchedAcca na cAritrasya zuddhiH, tadvizodhakasya prAyazcittasya vicchedAt , anatizayinA yadRcchayaiva prAyazcittadAnAt , samyaksvapApavizuddhathanavagamena ghuNAkSaranyAyena pravRtterUnAdhikadAnena svayamazuddhasya parAzodhakatvAt, vicitragatikasUtratattvAnavabodhenAnatizayinaH zAstrabalasyApyanupapatteH, taduktam" coddasapuvvadharANaM, vucchedo kevalINa vucchede| kesiMcI Adeso, pAyacchittaM pi vucchinnaM // 1 // jaM jattieNa sujjhai, pAvaM tassa taha diti pcchittN| jiNacaudasapuvvadharA, tavvivarIyA jahicchAe // 2 // pAragamapAraga vA, jANate jassa jaM ca krnnijj| dei tahA paJcakkhI, ghuNavatarasamA u pAruvakhI // 3 // jA ya UNAhie dANe, vuttA maagvihaarnnaa| Na sujjhe tIi dito u, asuddho ke ca sohae // 4 // atthaM paDucca suttaM, aNAgayaM taM tu kiMci aamusi| attho vi koi suttaM, aNAgayaM ceva Amusai ||5||"tti // 32 // satya vyavahAranA vicchedanuM kAraNa: hamaNAM asaMkhyAtabhAga vRddha vagere SasthAna patita ane rAga-dveSAdinI vRddhi-hAnithI anugata cAritrasthAnane jANanArA AgamavyavahArIo (kevalI, caudapUrvI vagere) nathI. tethI cAritranI zuddhi paNa nathI. kAraNa ke cAritrazuddhi karanAra prAyazcittane abhAva che. vizeSa jJAna rahita sAdhu jema-tema prAyazcitta Ape. te pitAnA ja pApanI zuddhi barobara jANI zakto nathI. AthI te dhUNAkSara nyAyathI prAyazcitta ApavAnI pravRtti karIne ochuM-vadhAre prAyazcitta Ape che. AthI je svayaM azuddha che, te bIjAne zuddha na karI zake. praznA-te zAstranA AdhAre prAyazcitta Ape te zuddhi kema na thAya? uttara-sUtranA bahu ja gaMbhIra arthe hoya che. viziSTa kSayapazamanA abhAve te arthe barobara samajI zakAya nahi. Aje viziSTa kSayopazamane abhAva hovAthI zAstrabala = zAstrabodha paNa nathI. eTale zAstranA AdhAre prAyazcitta ApavA chatAM zuddhi na thAya. A viSe vyavahArasUtra (u de. 10 gA. 337 thI 341) mAM kahyuM che ke-"kevalIno viccheda thayA pachI thoDA ja samayamAM caudapUrvadhane viccheda thayo, tethI prAyazcitta 1 ghaNu nAmane kIDo lAkaDAne khAtarI khAya. temAM jema Azaya vinA paNa akSara paDI jAya, tema je kArya karavAne IrAdo na hoya, chatAM te kArya thaI jAya te ghaNAkSara nyAya lAgu paDe. prastutamAM jema tema prAyazcitta ApatA hovAthI prAyazcitta lenAranI pApazuddhi karavAne temano Azaya nathI. chatAM kiMIka jIvanI temaNe ApelA prAyazcittathI pApazuddhi thaI paNa jAya. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 21 ApanAra na hovAthI cAritrathI zuddhi nathI rahI. vaLI keTalAkanuM kahevuM che ke prAyazcittane paNa viccheda che. (337) jino ane cauda pUrvAdhare vagere jenuM je pApa jeTalA prAyazcittathI zuddha thAya tene teTaluM ja prAyazcitta Ape, paNa kalpavyavahAra ane nizithane jANanArAo jema tema prAyazcitta Ape che, teo vadhAre Ape che te kyAreka e Ape che. tethI paramArthathI vartamAnamAM prAyazcittano vicacheda che. ( 338) Agama vyavahArIo A jIva prAyazcitta pUruM karI zakaze, A jIva nahi karI zake, ema barobara jANe che. ane je jeTaluM karI zake che te jANIne tene teTaluM ja prAyazcitta Ape che. Ama Agama vyavahArIo A badhuM jANanArA hovAthI tevo upAya batAve che, jethI jIva pAragAmI bane che=ArAdhaka bane che. paNa parokSa jJAnI zruta vyavahArI ghuNAkSaravata jema tema pravRtti kare che. tethI kyAreka pApazuddhi thaI paNa jAya, paNa pApazuddhi thaI ja jAya evo niyama nahi. (38) ochuM-vadhAre prAyazcitta ApavAmAM jinezvarae mokSamArgarUpa samyagU jJAna-darzanacAritranI virAdhanA kahI che. A virAdhanAthI te ochuM-vadhAre prAyazcitta ApanAra zuddha banatuM nathI. je svayaM azuddha che te bIjAne kevI rIte zuddha kare ? (340). keI sUtra anAgata ja arthane AzrayIne hoya che. koI sUtra svasthAnagata arthane kahe che. kaI artha paNa anAgata sUtrane kahe che. A badhuM cauda pUrvadhAre jANe che. tethI hamaNAM sUtrArthanuM jJAna paNa na hovAthI prAyazcitta ApavAthI zuddhi na thAya." ( 341 ) [ 32] dAnAdyabhAvAdapi prAyazcittaM vicchinnamityAha ditA vi Na dIsaMtI, pacchittaM mAsiAiaM iNhi / Na sayaM kuNaMti jamhA, tamhA taM hoi vicchiNNaM / / 33 // 'ditA vitti| dadato'pi na dRzyante mAsikAdikaM prAyazcittamidAnIm , AdinA cAturmAsikapaJcamAsikapAkSikAdikasaGgrahaH / na ca svayaM mAsikAdikaM prAyazcittaM kurvanti yasmAttasmAttadbhavati vicchinnaM, yadAha -"ditA vi Na dIsaMtI, mAsacaumbhAsiAo sohI u| kuNamANe ya visohI, ja vAsino saMparya natti rU rUA prAyazcitta ApanAra na hovAthI prAyazcittane abhAva jaNAve che: hamaNuM zAstramAM "mAsika" vagere je prAyazcitto jaNAvyAM che te prAyazcittone ApanAra hamaNuM kaI jaNAtA nathI. ane pote paNa mAsika Adi prAyazcitta letA nathI, AthI hamaNuM prAyazcittano abhAva che. A viSe (vya. ude. 10 gA. 342 mAM) kahyuM che ke -"hamaNAM mAsika, cAturmAsika Adi prAyazcittane ApanArA dekhAtA nathI, ane te prAyazcittane svayaM letA hoya tevAne paNa ame jotA nathI." [ 33] avaziSTamAha NijjavagANa vi virahA, vavahAro caraNalakkhaNo Nasthi / titthaM pavaTTamANaM, daMsaNanANehi paDihAi // 34 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute ' NijjavagANa vitti / 'niryApakANAM' paryantasamaye yathAvasthitazodhipradAnata uttarottaracAritra nirvAhakANAmapi virahAccAritralakSaNo vyavahAro nAsti sAmpratam, tasmAd jJAnadarzanAbhyAmeva tIrthaM pravarttamAnaM pratibhAti, tadAha - " titthaM ca nANadaMsaNa NijavagA ceva vucchinnA " || 34 // nirmAkAnA abhAvathI vyavahArane abhAva jaNAve che:-- hamaNAM aMta samaye kharAkhara prAyazcitta ApIne uttarAttara cAritramAM dRDha karanArA niryApakA na hAvAthI cAritrarUpa vyavahAra nathI. AthI hamaNAM jJAna-darzanathI ja ta pravarte che, khebha bhagAya che mA viSe ( vya . 10 . 6 bhAM) che - " humaNAM tIrtha jJAna-darzana 35 che, yastri 35 nayA araNa hai niryAya nathI. [34] upasaMhRtya samAdhAnaM pratijAnIte iya esa puvvapakkho, zravarupparavayaNajuttisaMlaggo / ettha samAhANavihi, vacchAmi grahANupubIe ||35|| ( ' iya'tti / 'iti' amunA prakAreNa eSaH pUrvapakSa: prasaktAnuprasaktayA'parAparavacanayuktyA saMlagnaH, 'atra' pUrvapakSe vakSyAmyatha samAdhAnavidhi 'AnupUrvyA' krameNa ||35|| have pUrva pakSanA upasaMhAra karIne tenuM samAdhAna karavAnI pratijJA kare che:A rIte ahIM sudhI prAsaMgika ane anuprAsa`gika aneka vacanayuktiovALA pUrvapakSa kahyo. have kramazaH pUrva pakSanuM samAdhAna kahIza. [35] tatra yattAvaduktaM " nizcayata eva siddhiH " iti tatrAha - Nicchayao zciya siddhI, jaM bhaNiaM taM taheva Nicchayo / vavahAreNa viNA so, Navari ga siddho jo bhaNiaM // 36 // "Nicchayao cciya'tti / nizcayata eva siddhiriti yadbhaNitaM tattathaiva, nizcayapadasyAnvarthatvAtphalasiddhestadarthatvAt / 'navaraM' kevalaM vyavahAreNa vinA 'nizcayataH paramArthato nizcaya eva na siddha:, arthazUnyazabdamAtratvAt tathA ca nizcayata eva siddhiriti bhaGgacApyarthAdvayavahAra upAdIyata eva, samyagdRSTinayadvayasya pradhAnopasarjanabhAvenAnyo'nyaviSayasaMvalitatvAt, atra saMmatimAha - yato bhaNitamoghaniyuktAveva // 36 // , rigacchayamavalaMbatA, Nicchayatro NicchayaM ayANaMtA / NAsaMti caraNakaraNaM, bAhirakaraNAlasA keI ||37|| ' Nicchaya' miti / 'nizcayaM ' nizcayanayaM 'avalambamAnAH ' grAhyatvena pratijAnAnAH 'nizcayataH ' paramArthato nizcayamAnAnA: ' nAzayanti' zrotRRNAM hAnabuddhiviSayIkurvanti bAhyakaraNAlasAH kecit / nizcayena nizcayajJAne teSAM bAhyakaraNAlasyameva pratibandhakamiti na tadvidheyam, kintu vyavahArodyatatvameva vidheyamiti bhAvaH ||37|| Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] | [ 32 nizcayathI ja siddhi thAya (gA. 18) e kathananuM samAdhAna - nizcayathI ja siddhi thAya che ema je kahyuM te barAbara ja che. kAraNa ke - nizcayazabda anvatha (= baMdha bezatA athavALo) che. nizcayazabdano phalasiddhi artha che, (eTale phalasiddhi kaho ke nizcaya kahe e eka ja che. nizcaya eTale ja phalasiddhi. AthI nizcaya vinA phalasiddha na thAya.) paNa vyavahAra vinA paramArthathI nizcaya ja siddha thatuM nathI = AvatuM nathI. kAraNa ke vyavahAra vinAne nizcaya arthazUnya zabdamAtra che. Ama nizcayathI ja siddhi che, ema mAnavAmAM paNa arthapattithI vyavahArane svIkAra thaI jAya che. kAraNa ke samyagadaSTi be nA mukhya-gauNabhAvathI paraspara ekabIjAnA viSayamAM maLelA che. A viSe ghaniryakta (gA. 76ra) mAM kahyuM che ke - nizcayanayane mAnanArA keTalAke paramArthathI nizcayane jANatA nathI. AthI te sva-paranA caraNa-karaNane nAza kare che. pote bAhya vaiyAvacca Adi kriyAomAM ALasu banIne pitAnA caraNa-karaNano nAza kare che, ane zrotAone caraNa-karaNa AdaravA yogya nathI ema ThasAvIne temanA paNa caraNa-karaNane nAza kare che." praznanizcayanayane ja mAnanArAo paramArthathI nizcayane jANI zakatA nathI tenuM zuM kAraNa? uttara -bAhya kriyA karavAmAM ALasa e AnuM kAraNa che. potAnI A ALasane poSavA nizcayane samajyA vinA ja pakaDI le che. Ane sAra e che ke-nizcayane ekAMte na pakaDatAM vyavahAramAM tatapara banavuM joIe. [36-37] nizcayato nizcayasya svarUpamAha--- jo Nicchao pavaTTai, heusarUvANubaMdhapaDipuNNo / so Nicchayao Nepro, vAyAmitteNa iaro u // 38 / / 'jo Nicchao'ti / yo nizcayaH pravartate hetusvarUpAnubandhapratipUrNaH 'saH ' nizcayo nizcayato jnyeyH| 'itaraH' hetusvarUpAnubandhavikalastu 'vAimAtreNa' nizcayazabdamAtreNa nizcayAbhAsa iti cAvat reTA paramArthathI nizcayanuM svarUpa jaNAve che - je nizcaya hetu, svarUpa ane anubaMdhathI saMpUrNa che, te ja nizcaya paramArthathI nizcaya che. hetu Adi traNathI rahita nizcaya zabdamAtrathI nizcaya che, arthAt nizcayAbhAsa che. [38] hetvAdisvarUpamAha heu visuddhA kiriyA, egaggAlaMbaNaM sarUvaM tu / aNubaMdho iha Nepro, jagahiyavittI samAvattI // 36 // Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUra ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute tti hetunizcaye jJAti pravRtti vizuddhA " zAstrAnusALI kriyA, savavhaarvissyprtikssepbhrmjnkaalsydossnivrttktvenaashubhaanekaalmbnnivrtktven ca tasyAstaddhetutvAt / svarUpaM tvekAmAlambanam, jJapterbhAvamAtraviSayatvAt, pravRttezca dhyAnAdiyogarUpAyA AtmamAtraviSayatvAt / 'anubandhaH' uttarottarazubhasantAnAvicchedalakSaNaH 'iha' jinamate 'jagaddhitavRttiH' sarvahitAvahA 'samApattiH' candanagandhasthAnIyA svsvdrshngrhvimukhshjmaadhysthyprinntiH| tathA ca yathA vyavahArasya sajjJAnapUrvakatvena hetvAdizuddhatvaM tathA nizcayasyApi sadvayavahArAvirodhitvenaiveti siddham IIQ3II hetu AdinuM svarUpa jaNAve che - jJAnarUpa ane *pravRttirUpa e baMne prakAranA nizcayamAM zAstrAnusArI kriyA e hetu che. zAstrAnusArI kriyA saphavyavahAramAM anAdara ane bhrama karAvanAra ALasane dUra kare che, ane azubha aneka AlaMbanone dUra kare che. AthI zAstrAnusArI kiyA e nizcayane hetu che. sthira AlaMbana e nizcayanuM svarUpa che. arthAt nizcaya sthira AlaMbana svarUpa che. kAraNa ke jJAnane (= jJAnarUpa nizcayane) viSaya mAtra bhAvanA che, ane dhyAnAdi garUpa pravRttine (= pravRttirUpa nizcayano) viSaya mAtra AtmA che. bhAvArtha -prastutamAM rAgAdi doSathI rahita zuddha AtmAmAM ja sthira banavuM e mukhya nizcaya che. zuddha AtmAmAM sthira banavA dhyAnAdinI jarUra che. dhyAnAdithI zuddha AtmAmAM sthira banI zakAya che. mATe dhyAnAdiyeAga rUpa pravRtti paNa nizcaya che. AtmAnA jJAna vinA dhyAnAdiyAga rU5 pravRtti na thAya. mATe jJAna paNa nizcaya che. (AthI ahIM jJatika pravRttine ja ema nizcaya be prakArane kahyuM.) jJAna ane dhyAnAdipravRtti e baMne prakAranA nizcayanuM svarUpa sthira AlaMbana che. arthAt baMne prakArano nizcaya sthira AlaMbanasvarUpa che. AtmAnuM jJAna thayA pachI tenI bhAvanA = vAraMvAra ciMtana thAya che. citta pahelAM AtmAnI bhAvanA = vAraMvAra ciMtana kare che, pachI AtmAmAM ekAgra = sthira bane che. jyAre citta (= jJAna) bhAvanA (= vAraMvAra citana) svarUpa bane che tyAre sthira bhAvanA ja tene viSaya bane che. AthI ahIM kahyuM ke mAtraviSayasthAna = jJAnane viSaya mAtrabhAva = bhAvanA che. bhAvanA pachI rAgAdi doSothI rahita zuddha AtmAnuM dhyAna thAya che. eTale dhyAnAdine viSaya AmA che. mATe ahIM kahyuM ke-gAmamAtrASacavAta = dhyAnAdiyoga rU5 pravRttine viSaya mAtra AtmA che. samApatti e anubaMdha che. anubaMdha eTale uttarottara zubhanI avicchinna paraMparA * ahIM pravRttithI dhyAnAdi samajavuM, anya saMyama kayA nahi, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsa: ] [33 cAlavI. samApatti eTale caMdanamAM jema gaMdha ekameka che, tema svasvadarzananA AgrahathI rahita sahaja mAdhyazyanI pariNati. A samApatti caMdanagaMdhanI jema sarva jIvanuM hita karanArI che. jema vyavahAra samyajJAnapUrvaka heya te ja hetu AdithI zuddha bane, tema nizcaya paNa savyavahArano avirodhI hoya te ja hetu AdithI zuddha bane. [39] etadeva bhAvayati NicchayavahamANeNaM, vavahAro Nicchaovamo koI / Na ya Nicchao vi jutto, vavahAravirAhago koI // 40 // 'Nicchaya'ti / nizcayasya bahumAnena-svaviSayazaktyanigRhanadRDhapakSapAtalakSaNena 'vyavahAraH' zuddhakriyAlakSaNaH kazcita 'nizcayopamaH' nizcayakAryakArI / na ca 'nizcayo'pi' nizcayavadAbhAsamAno'pi 'vyavahAravirAdhakaH' zaktinigRhanApakSapAtAbhyAM vyavahArocchedakaH ko'pi yuktaH, vyavahArAlasasya nizcayatattvAnAspadatvAta , taduktamAvazyake-"saMjamajogenu sayA, je puNa saMtaviriyA vi sIaMti / te kaha visuddhacaraNA, bAhirakaraNAlasA hu~ti / / 1||"tti // 40 // uparyukta viSayanuM vizeSa spaSTIkaraNa kare che :-- nizcayanA bahumAnathI zuddha kriyArUpa vyavahAra nizcayanuM kArya kare che. nizcayanuM bahumAna eTale pitAnI zakti gepavyA vinA zakavA kiyA karavI ane azakyamAM daDha pakSapAta rAkhavo. nizcayanA bahumAnathI nizcayanuM kArya karanAra vyavahAra yogya che. AdaraNIya che, paNa zakti gopavavI ane pakSapAta na rAkhavo e bethI vyavahArano vinAzaka nizcaya yogya nathI, AdaraNIya nathI. vyavahArane vinAzaka nizcaya vAstavika nizcaya nathI, kiMtu nizcayAbhAsa che. kAraNa ke vyavahAramAM ALasu jIva nizcayanA tatvane bhAbhI. zaratenathI. sAvazyasUtra (. 1184) mA yuM che ...-" mAThiyA karavAmAM ALasu che, ane ethI zakti hovA chatAM saMcamayogamAM sadA udyama karatA nathI teonuM yAtri vizuddha vI zate po ?" [40] tadevaM nizcayata eva siddhirityatra nizcayasyaiva nizcayaparyAlocanAyAM vyavahArasyApi balAdupanipAtAdanaizcayikanizcayavyavacchedArtha vAdevakArasyAsmadabhimatArthasiddhirevetyuktam / atha ca vyavahAravyavacchedakatve evakArasyAnuktisambhava evetyAha NicchayavavahArANaM, rUvaM aNNuNNasamaNuviddhaM tu / Nicchayo ciya siddhi, tA kaha nuttuM havai juttaM // 41 // 'Nicchaya'tti / nizcayavyavahArayoH 'rUpa' svarUpaM 'anyonyasamanuviddhaM tu' tuH--evakArArthaH, anyonyasamanuviddhameva, vyavahAre zuddhakriyArUpe sthAnArthAdyAlambanabhAvarUpanizcayasambandhasya zuddhAtmatattvavivekalakSaNe nizcaye ca zubhayogapravRttirUpadravyakriyAvyavahArasambandhasya niyatatvAt / 'tat' tasmAnizcayata eva siddhiriti kathaM vaktuM yuktaM bhavati ?, anyonysmnuviddhaanaamekaagu. 5 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] [ svopazavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute bhAve'nyAbhAvasyApyAvazyakatvAdvayavahArAbhAve nizcayasyApyabhAvAt // 41 // Ama nizcayathI ja siddhi" (gA. 18) e viSe nizcayanI ja pAramArthika vicAraNA karavAmAM AvatAM anicchAe paNa vyavahAranI upayogitA siddha thAya che. prazna:-- nizcayathI ja siddhi" ema jakAra kahela hAvAthI vyavahAranA niSedha thai jAya che. uttara:- te jakAra vyavahAranA niSedha karatA nathI, kiMtu apAramArthika nizcayane niSedha kare che. AthI amane iSTa anI ja siddhi thAya che. jo jakAra vyavahAranA niSedha kare te jakArano prayoga ja na thaI zake e viSayane jaNAve che Hnizcaya ane vyavahAranuM svarUpa juduM na paDI zake te rIte paraspara maLeluM che. zuddhakriyArUpa vyavahAramAM sthAna vagerenA Alabana rUpa nizcaya rahela che, ane zuddhAtmatattvanA viveka rUpa nizcayamAM zubhayAganI pravRttilakSaNa dravyakriyArUpa vyavahAra rahela che. ethI nizcayathI ja siddhi ema kevI rIte kahI zakAya ? je e vastue paraspara ekameka rUpe maLelI hAya e vastuomAM eka na heAya teA khIjI vastu paNa na heAya. AthI vyavahAra na heAya teA nizcaya paNa na heAya. [41] etadevAha jaha duddhapANiyANaM, gAbhAve'varassa No sattA / NicchayavavahArANaM, taha saMbaddhANa anuAM ||4| 'jaha'ti / yathA dugdhapAnIyayo rmithaH saMvalitayorekAbhAve 'parasyApyabhAva iti no sattA, mizrita bhAvasyobhayAbhAvaniyatatvAt / tathA nishcyvyvhaaryornyo'nysNbddhyorekaabhaave'prsyaapymAvatti / / jIr // uparyukta viSayanuM samarthAMna kare cheH jema dUdha-pANI paraspara ekameka maLelAM hAvAthI eka na heAya te anya paNa na hAya, kAraNa ke e vastue sAthe na DhAya tA mizrita na heAya; tema nizcayavyavahAra paraspara ekameka maLelA heAvAthI eka na heya teA anya paNa na hoya. [42] nanu vyavahAre nizcayasya nizcaye ca vyavahArasya gauNabhAvena sattve'pi prAdhAnyena sattvaM nAstIti prAdhAnyenAnayoranyonyAsaMbaddhatvamastItyata Aha jai vi pubhAvo siM, pAhaNNamavikkha bhUmibheSaNaM / yiNiyaphalasiddhiM para, taha viNa duhaM pi paDibaMdha ||43|| 1. dareka dharmakriyAmAM sthAna, sUtra, artha ane AlaMbana e cAra yAga avazya jarUrI che. sthAnayeAga eTale vIrAsana Adi Asana ane yogamudrA Adi mudrA. sUtrayAga eTale sUtranA pratyeka va ta kharAkhara zuddha uccAra. a yAga eTale sUtra khelavAnI sAthe tenA arthanA upayAga. Alabana yoga eTale jinakhi`ba ke sthApanAcAya Adi upara sthira daSTi. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutatvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 35 'jai vitti / yadyapi 'anayoH' nizcayavyavahArayoH prAdhAnyamapekSya bhUmikAbhedena' vyutthAnadhyAnadazAbhedena pRthagbhAvo'sti, vyavahAradazAyAM bhAvanAnuprekSAdilakSaNabhAvasattve'pi dhyAnarUpanizcayasyaivAnutthAnAnnizcayadazAyAM ca dhyAnalakSaNAyAM vyutthAnarUpatayaiva vyavahArasyAnavakAzAt, tathApi 'nijanijaphalasiddhiM prati' svasvocitakAryaniSpati prati dvayorapi na prativandhaH, nizcayeneva vyavahAreNApi svocitanirjarAjananAvizeSAt , tathA ca nizcayata eva siddhiriti riktaM vacaH // 43 // praznaH-vyavahAramAM nizcaya che ane nizcayamAM vyavahAra che, paNa baMne pradhAna rUpe nathI. bemAMthI eka gauNa banI jAya che. eTale pradhAnatAnI apekSAe e bene paraspara saMbaMdha nathI. uttaraH-pradhAnatAnI apekSAe vyathAna (=pravRtti) ane IyAna e be avasthAnA bhedathI vyavahAra ane nizcaya alaga che. kAraNa ke vyavahAra avasthAmAM (pravRttikALamAM) bhAvanA-anuprekSA Adi rUpa bhAva hovA chatAM dhyAnarUpa nizcaya na hoya. dhyAnarUpa nizcaya avasthAmAM vyavahAra na hoya. kAraNa ke vyavahAra vyathAna=pravRtti rUpa ja che. Ano artha e thayo ke A baMne naya potapotAnI bhUmikAmAM (anya na hovAthI) pradhAna che. Ama chatAM e baMne potapotAne cagya kArya karavAmAM paraspara pratibaMdha (=aDacaNa) rUpa banatA nathI. kAraNa ke nizcaya jema nirjarA kare che, tema vyavahAra paNa svaprogya nirjarA kare ja che. mATe "nizcayathI ja siddhi" ema kahevuM nirarthaka che. (ganI paribhASAmAM dhyAnathI cuta (=patita) avasthAne vyutthAna kahevAmAM Ave che. AthI prastutamAM yutthAna eTale pravRtti. vyavahAra avasthA eTale pravRttikALa. dhyAna avasthA eTale dhyAnA.) [4] yadapyuktaM "zuddhazca nizcayanayaH" iti sa evAzrayaNIya iti tatrAha suddhattaM puNa doNha vi, NiyavattavvANugANamavisiDheM / sahANe baliANaM, jaM bhaNiyaM saMmaII imaM // 44 // 'suddhattaM puNa'tti / zuddhatvaM punaH 'dvayorapi' nizcayavyavahArayoH 'nijavaktavyAnugayoH' svAbhimatatattvAnusAriNoH 'svasthAne' svaviSaye 'balikayoH' itarApratikSepyayoravi ziSTam , "savve vi hoMti suddhA, Nasthi asuddho Nao u saTThANe / " iti vyavahArabhASyavacanenetarApekSayA'zuddhasyApi svApekSayA zuddhatvAt , dIrghatvahasvatvayoriva zuddhatvAzuddhatvayoravyavasthitatvAt , yad bhaNitaM sammatAvetanmahAmatinA // 44 // NiyayavayaNijjasaccA, savvaNayA paraviAlaNe mohA / te puNa adivasamao, vibhayai sacce va alie vA // 45 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ! || vApatti-puramAnAmAvAnuvAjI 'Niyaya'tti / nijakavacanIye satyA arthapratipAdakatvAt sarve nayA naigamAdayaH parasya nayasya vicAraNe pareNa nayena vicAlane-svArthasya parityAjane vA 'moghA' viphalA asatyA iti yAvat , anyArthApratipAdakatvAdanyanayapratibandhena svArthApratipAdakatvAhA / 'tAn' nayAn punaH 'adRSTasamayaH' ajJAtasiddhAntaparamArthaH 'vibhajate' ekAntena nizcinoti satyAn alIkAna vA syAt / satyatvAsatyatvapratipAdane tu dRSTasamateveti bhAvaH // 45 // have "nizcaya naya zuddha che ? ethI tene ja Azraya levo joIe ema je pUrve (gA. 20) kahyuM e viSe spaSTatA kare che-- pitAne ISTa tatavane anusaranArA ane svaviSayamAM balavAna baMne nAnI zuddhimAM taphAvata nathI. "badhA ne potapotAnA vaktavyamAM zuddha che. badhA nayane svasthavaktavyatAno saMpUrNa adhikAra hovAthI svavaktavyatAmAM keI naya azuddha nathI." e vyavahArabhASya (gA. 47 pUrvArdha) nA vacanathI dareka naya bIjA nayanI apekSAe azuddha hovA chatAM potAnI apekSAe zuddha che. laMbAI ane TuMkAInI jema zuddhi ane azuddhi avyavasthita che. A viSe saMmatitakagraMtha (kAM. 1 gA. 28) mAM kahyuM che ke -sava na potapotAnA vaktavyamAM satya che, paNa anya nayanI vicAraNAmAM khoTA che, arthAt para nayanA vaktavyanuM pratipAdana na kare, athavA para nayanA vaktavyanuM nirAkaraNa kare te badhA na khATA che, athavA anya nayanA pratibaMdha (=aTakAva) thI svavaktavyanuM pratipAdana na kare ethI paNa beTA che. Ano artha e thayo ke badhA ne ekAMte satya nathI, ekAMte asatya nathI. Ama chatAM siddhAMtanA paramArthane nahi jANanAra puruSa A naya satya ja che. A naya asatya ja che ema ekAMta nirNaya kare che, ane apekSAe satya che, apekSAe agatya che ema anekAMta pratipAdanamAM mauna ja seve che. [44-45] ___ tadevaM nizcayavyavahArayoIyorapi zuddhatvamaviziSTamityuktam / atha nizcaya eva zuddha iti pakSapAtanirAsAya vyavahArazuddhatApakSapAtAbhiprAyAdAha micchattavisohIe, bavahAraNayassa hoi suddhattaM / ' u Nicchayassa jamiNaM, bhaNiyaM vavahArabhAsammi // 46 // 1. AnAthI e siddha thAya che ke jema anyanA apekSAe satya abhiprAyano virodha karavo e khoTuM che, tema avasare anyanA satya abhiprAyane pragaTa na karavo athavA bIjAothI DarIne potAnA satya abhiprAyane chupAvo e paNa khoTuM che. 2. A gALAmAM prastuta graMthamAM ane muti saMbhatitaka bathamAM pATha bheda che, ahIM prastuta !! ja pri. nA pATha ! mAre !Ne che. mudriA ra4 mati ka baMdha paDane AdhAre artha che pramANe che:-- 5 |ii pADApA! !! vaDatamAM sAcA che. huM Apane vaDAgyanuM nirAkaranuM karavAmAM khoTA che. siddhAMtanuM paramArtha ne jJAtA te nAno A sAcA che ane mA khoTA che e viga karatA nathI. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] rU7 'micchatta'nti / mithyAtvavizuddhayA hetubhUtayA vyavahAranayasya bhavati zuddhatvam , tasya niyamato mithyAtvavizodhakatvAt / na tu nizcayasya, mithyAtvavizodhakatvAbhAvAttasya / yad bhnnitmeTu cavadAramA 46 veNaie micchattaM, vavahAraNayA ujaM visohiMti / tamhA te cciya suddhA, bhaiavvaM hoi iyarehiM // 47 // 'veNaie'tti / vainayiko nAma mithyAdRSTiratasmin yanmithyAtvaM tad 'vyavahAranayA eva' turevakArArthaH, naigamasaGgrahavyavahArAH 'zodhayanti' apanayanti, te hyanuyAyidravyAbhyupagamaparAH, tataH kRtakarmaphalopabhogopapatteH saddharmadezanAdau pravRttiyogato bhavati tAttvikI zuddhiH, tasmAtta eva zuddhAH / 'bhaiavvaM hoi iyarehiti, 'itaraiH' RjusUtrAdibhinayaimithyAtvazodhimadhikRtya bhajanIyam , na zuddhayatIti bhAvaH / te hi paryAyamAtramabhyupagacchanti, paryAyANAM ca parasparamAtyantiko bhedaH, tataH kRtavipraNAzAdidopaprasaGgaH / tathAhi-manuSyeNa kRtaM karma kila devo bhuGkte manuSyAvasthAbhinnaH, tato manuSyakRtakarmavipraNAzaH, manuSyeNa satA tasyopabhogAbhAvAt / devasya phalopabhogo'kRtAbhyAgamaH, devena satA tasya karmaNo'karaNAta / kRtavipraNAzAdidoSaparijJAne ca na ko'pi dharmazravaNe'nuSThAne vA pravartata iti mithyAtvazuddhathabhAvaH, tadabhAvAcca na te zuddhA iti / / 47 / / A pramANe nizcaya-vyavahAra baMne na samAna zuddha che e kahyuM. have "nizcaya ja zuddha che." ema nizcayazuddhine ekAMta pakSapAtane dUra karavA vyavahArazuddhinA pakSapAtane abhiprAya jaNAve che .. mithyAtvanI vizuti karatA hovAthI vyavahAranaya zuddha che, athana vyavahAra naya avazya mithyAtvane dUra karato hovAthI zuddha che, paNa nizcayanaya zuddha nathI, kAraNa ke nizcayanaya mithyAtvane dUra karato nathI. A viSe vyavahArabhASya (gA. 48) mAM kahyuM che ke-mithyASTinA mithyAtvane vyavahAra na ja dUra kare che. mATe te ja zuddha che. nizcayanothI mithyAtva dUra thAya ke na paNa thAya, arthAt nizcayanothI mithyAtva dUra thatuM nathI. prazna-vyavahAra no kevI rIte mithyAtvane dUra kare che ? ane nizcayana mithyAtvane dUra karatA nathI tenuM zuM kAraNa? uttara:-negama, saMgraha ane vyavahAra e traNa no vyavahAra no che. e traNa nA anuyAyI dravyano svIkAra kare che. RjusUtra vagere cAra no nizcayana che. te mAtra payayano svIkAra kare che. anuyAthI dravya eTale paryAyanI pAchaLa janAra dravya. anu eTale pAchaLa, yA eTale janAra. arthAta paryAye badalAya, paNa mULa dravyavastu kAyama rahe che anuyAyI dravyo vyavahAranA AtmAne anuyAyI brakhya mAne che. AthI AtmAnA paryAye badalAya che, paNa AtmA kAyama rahe che, AtmAne nAza thata Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU8 ] [ rAjavRtti-mAmAnujAvazu nathI. jemake jIva deva, nAraka, manuSya vagere aneka paryAye pAme che. paNa dareka avasthAmAM AtmA rUpe kAyama rahe che. keI jIva deva maTIne manuSya thaye, ane pachI pazu thaze te vartamAna bhUta ane bhAvi e traNe avasthAmAM jIvanuM AtmasvarUpa kAyama rahe che. AthI ja karelA karmanA phalano upabhega ghaTe che. ethI ja jIvanI saddharmanI dezanA AdimAM pravRtti thAya che. ethI ja jIvanI tAvika zuddhi thAya che=mithyAva dUra thAya che. AthI te naye zuddha che. jusUtra Adi na mAtra paryAyane svIkAra kare che, dravyane nahi. paryAya te pratisamaya badalAyA kare che. eTale vivakSita samayamAM je paryA che te bIjA samayamAM hetA nathI. eTale je AtmAne mAtra paryAyarUpa mAnavAmAM Ave=bIjA samayamAM nAza pAmanAra mAnavAmAM Ave te kRtanAza ( karelA karmanA phaLane nAza-karelA karmanuM phaLa na maLavuM.) ane akRtAgama (=na karelA karmanA phaLanuM Agamana-karma na karavA chatAM tenuM phaLa maLavuM) vagere doSe thAya che. jemake -manuSya puNya karyuM. pachI te marIne deva thaye. ahIM manuSya jude che ane deva judo che. AthI manuSya karelA karmanuM phaLa deva bhagave che. AthI manuSya karelA karmanuM phaLa manuSyane na maLavAthI kRtanAza doSa Avya, devane phaLa maLavAthI akRtAgama doSa paNa thayo. kAraNa ke deve zubha karma karyuM nathI. karelA karmanuM phaLa maLatuM nathI ane nahi karelA karmanuM phaLa maLe che ema jANavAmAM Ave to koNa dharmazravaNamAM ane dharmakriyAmAM pravRtti kare ? arthAt kaI na kare. dharmazravaNamAM ane dharmakiyAmAM pravRtti na thAya te mithyAtva dUra na thAya. AthI * RjutrAdi na zuddha nathI. nigamAdi no to AtmAne sadA rahenAra mAne che. ethI je AtmA manuSyabhavamAM zabha karma kare che, te ja AtmA devalokamAM tenuM phaLa bhegave che. eTale AtmAne nitya mAnavAthI pUrvokta kRtanAza ane akRtAgama vagere doSo thatA nathI. karelA karmanuM phaLa bhogavavuM paDe che evuM jANavAthI jIvo dharma zravaNa ane dharmakriyAmAM pravRtti kare che. ethI temanuM mithyAva dUra thAya che. AthI nagamAdi no zuddha che. [46-47] ka vyavahAranayane dravyAstikanaya paNa kahevAmAM Ave che. nizcayanayane paryAyAstikAya paNa kahevAmAM Ave che, kavyAstikaya sthiratatva mAne che. tethI tenI dRSTie karma bAMdhanAra ane bhogavanAra eka che. ethI ja je kama bAMdhe che, te ja phaLa bhogave che. paryAyAstikanaya kSaNika tatva mAne che. tenI vastu utpanna thaIne bIjI ja kSaNe nAza pAme che. eTale kama bAMdhanAra ane bhegavanAra eka nathI. jemake--keIe khUna karyuM, bIjI ja kSaNe te navo ja utpanna thayo. pachI tene sajA maLe che. ahIM khUna karanAra alaga ane sana bhogavanAra alaga che. ahIM jeNe kAma karyuM tene phaLa na maLyuM, ane jeNe na karyuM tene phaLa maLyuM. A te anyAya kahevAya. (A viSe vizeSa mAhitI mATe juo saMmatita kAM. 1 gA. pa1-para, syAdvAdamaMjarI gA. 18, vI. stotra vagere.) Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [39 etadeva spaSTataraM vivibhAvayiSugaha vavahAraNayassAyA, kamma kAuM phalaM samaNuhoi / iya veNaie kahaNaM, visesaNe mA hu micchattaM // 48 // 'vavahAraNayassa'tti / vyavahArapradhAno nayo vyavahAranayastasya matena AtmA zubhamazubhaM vA karma kRtvA tasya phalaM bhavAntare samanubhavati, anuyAyidravyAbhyupagamAt / 'iti' etasmAtkAraNAta 'vainayike' mithyAdRSTau mithyAtvApagamAya 'kathanaM' saddharmopadezaH, tatpariNatau ca mithyAtvApagama iti mithyAtvazodhakatvAt trayo'pi vyavahAranayAH zuddhAH / 'visesaNe mA hu micchatta'miti, vizeSyateparamparaM paryAyajAtaM bhinnatayA vyavasthApyate'neneti vizeSaNam-RjusUtrAdina yastasmin prarUpyamANe kRtavipraNAzAdidoSAzaGkAto'dhikataraM mA jantavo mithyAtvaM yAsuriti na tanmatAnusAreNa vainayike saddharmadezanApravRttiH, tadabhAvAcca na mithyAtvazuddhiriti na te zuddhAH / / 48 / / uparyukta viSayanI ja vizeSa spaSTatA kare che: vyavahAranayanA mate (vya. bhASya gA. 49) AmAM zubhAzubha karma karIne tenuM phaLa HaitamA anumave che. 4 // 225 OM vyavahA2 mAmAne anuyAyI dravya mAne che. (iya veNaie kahaNaM) mAthI mithyASTina bhithyAtvane 62 421 / sadhana upa cha. sadharma AtmAmAM pariNamI jatAM mithyAtva dUra thAya che. AthI traNe vyavahAra no mithyApana 62 42naa2| vAthI zuddha cha. (visesaNe mA hu micchatta=) *nusUtra Ale nayanI apekSAe prarUpaNa karavAmAM Ave te kRtaneza Adi donI zaMkAthI jIvo adhika mithyAtvane pAme. chevo adhika mithyAtva na pAme e mATe RjusUtra Adi nayanA mata pramANe mithyASTine sadadharmanI dezanA na karavI joIe. sadharmanI dezanA na karavAthI mithyAtva dUra na thAya. AthI te naye zuddha nathI. [48]. vyavahArasya mithyAtvavizodhakatAyA eva tantrAntaroktaM phalamAha itto kAliyamutte, aparINAmAisIsahiaheuM / vavahArassa'higAro, bhaNiyaM Avassae jamiNaM // 49 // 'itto'tti / 'itaH' niyamato mithyAtvavizodhakatvAdapariNAmAdayo ye ziSyAsteSAM hitahetoH sUtre kAlika upalakSaNAdutkAlikazrute ca vyavahArasyAdhikAraH kRta aayrkssitsuuribhiH| tathAhi trividhAH ziSyA:--- apariNAmA atipariNAmAH pariNAmAzca / tatra ye mandamatayo'gItArthA apariNatajinavacanarahasyAste'pariNAmAH, ativyAptApavAdadRSTayo'tipariNAmAH, samyakpariNatajinavacanA madhyasthavRttayaH pariNAmAH / tatra ye'pariNAmAste nayAnAM ya AtmIya AtmIyo viSayo jJAnameva zreyaH kriyA vA zreyasItyAdikastaM na zradadhate / ye tvatipariNAmAste'pi yadevaikena nayena kriyAdikaM yastvabhihitaM tadeva tanmAtrameva pramANatayA gRhNanta ekAntavastupratipAdakanayAnAM parasparavirodhaM Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute ca manyamAnA mithyAtvaM gaccheyuH / ye ca pariNAmAste yadyapi midhyAtvaM na gacchanti tathApi vistareNa nayairvyAkhyAyamAnairye sUkSmAH sUkSmatarAzca tadbhedAstAn grahItumazaktA bhaveyuriti mUlata evaM nayavibhAgo na kRtaH, taduktaM bhASyakRtA 'nAkaLa ravizvatrajJo, manehAdhArAsamAM vi| chei" dharamALa, muLaya ghUsamitte tti | anayamovaboLo, manehAdhArAvarIne / nA serise, hetta vAchANu va ca // 2 // sAgo'Nuoge, vIsuM kAsIya suvibhAgeNa / suhagahaNAiNimittaM, gae a suNigRhiyavibhAge // 3 // savisayamasaddahaMtA, gayANa tammattayaM ca girahaMtA / maNNaMto ya viroha, aparINAmAtipariNAmA ||4|| gaccheja mA hu micchaM, pariNAmA ya humAibahumee / hujA'sattA ghettuM NakAlie tA nayavibhAgo || 5 ||ti | kevalamAdyaistribhirnayaiH parikarmitaH san dRSTivAdayogyo bhavatItyAdyanayatrayalakSaNasya vyavahArasyAtrAdhikAraH, tduktmvAcanavavahAro, vAratA, de ne Dhora | teLa rakamaLathaM, kAyimutte sahiyAro " tti | uktArthe sUtrAlApasammatimAha - 'yata' yasmAd bhaNitamidamAvazyake ||49 || (vyavahAra mithyAvanI vizuddhi karanAr heAvAthI zuddha che e jaNAvyuM.) have anya graMtha (vizeSAvazyaka bhASya) mAM jaNAvela vyavahAranA mithyAtvavizuddhi karavAnA guNathI thayela phaLane (sAkSI ApavA pUrvaka e gAthAthI) jaNAve che : vyavahAra niyamA mithyAtvanI vizuddhi karanAra hAvAthI apariNata vagere ziSyeAnA hita mATe ArakSitasUrie kAlika ane utkAlikasUtramAM vyAkhyA vyavahAranayathI karI che; nizcayanayathI nathI karI. arthAt sUkSma sUkSma vyAkhyA na karatAM rala skUla vyAkhyA karI che. apariNata, atipaNita ane pati ema traNa prakAranA ziSyA che. ma kramati, agItA ane jinavacananuM rahasya jemane pariNamyuM nathI te apariNata che. apavAda tarapha vadhAre paDatI najara karanArA atiparita che. jemane jinavacana kharAkhara pariNamyu che te madhyasthavRttivALA (=ekAMtane na pakaDanArA) parita che. A traNa prakAramAMthI apariNata ziSyA nayeAnA pAtapAtAnA viSayanI zraddhA na kare. jemake nizcayanayanA viSaya jJAna che=jJAnathI ja zreya thAya. vyavahAranayanA viSaya kriyA che--kriyAthI ja zreya thAya. apariNata ziSyA AnI zraddhA na kare. atipariNata ziSyA eka naye kriyA vagere je vastu kahI hAya tene ja teTalI ja pramANarUpa svIkAre che, ane ekAMtanityAdi vastunA pratipAdaka nayAmAM paraspara vidhi mAne che. A apariNata ane atipariNata ziSyA mithyAtva na pAme, e mATe kAlika ane utkAlika sUtramAM nayAnI sUkSma vyAkhyA karI nathI. praznaH-- --pariNata ziSyeA mithyAtva na pAme, AthI temanA hita mATe sUkSma vyAkhyA kema na karI ? uttaraH--pariNata ziSyeA mithyAtva na pAme e satya che. paraMtu vistArathI nayeA vaDe vyAkhyA karavAmAM Ave tA nayeAnA sUkSma ane adhika sUkSma bhedone samajavA samatha na bane. AthI traNe prakAranA zikhyAnA hita mATe sUkSma vyAkhyA karI nathI. nayAthI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 42 A viSe (vizeSAvazayaka bhASya gA. 2289 thI 2293) bhASyakAre kahyuM che ke - ArakSitasUrie mati-medhA-dhAraNAthI yukta paNa ziSya durbalikApuSpamitrane zrata rUpa samudrane kaSTathI dhAraNa kare te jANIne viziSTa jJAnano upayoga mUkavA dvArA bhaviSyanA ziSyone mati-medhAdhAraNamAM bahu nabaLA jANIne, tathA kSetra-kAlanuM svarUpa jANIne, ziSyo upara anugraha karavA ziSyo sukhapUrvaka samajI zake, sukhapUrvaka yAda rAkhI zake vagere kAraNothI anuyegone alaga karyA tathA nayanI sUkSma vyAkhyAo na karI. (2289-90-91) apariNata ziSyo nayanA pitAnA viSayamAM azraddhALu banIne, atipariNata ziSyo koI eka ja nayanA vidhyane ekAMte pakaDIne, ane mane bhinna bhinna vaktavyamAM virodha mAnIne. mithyAtva na pAme, tathA pariNata zive sUkSma vagere namedane samajI na zake, e mATe ArakSitasUrie kAlika ane ukAlika vagere satromAM nAnI vistRta vyAkhyA karI nathI. (2292-3) zarUAtanA traNa nathI kuzaLa banela ziSya daSTivAda bhaNavAne yogya bane che. AthI ahIM kevaLa prAraMbhanA traNa nathI lakSita vyavahAra adhikAra che. A viSe (vi, a, bhA. gA. 2276 mAM) kahyuM che ke-"lekamAM prAyaH vyavahAra sudhInA traNa nothI vyavahAra thAya che. AthI ziSyanI matine vikasita banAvavA mATe kAlikasUtramAM skUla vyavahAranA ane jaNavanAra nigama, saMgraha ane vyavahAra e traNa no adhikAra che." A viSe Avazyaka sUtramAM nIce pramANe (have pachInI mULa gAthAmAM kahevAze te pramANe) kahyuM che. () eehiM diTThivAe, parUvaNA muttaatthakahaNA ya / iha puNa aNabhuvagamo, ahigAro tIhi osannaM // 50 // 'eehiti / etaiH' naigamAdinayaiH saprabhedairdRSTivAde sarvavastUnAM prarUpaNA kriyata iti vAkyazeSaH, sUtrArthakathanA ca / na ca vastUnAM sUtrArthAnatilaGghanAtsamuccayo'narthaka iti zaGkanIyaM, sUtropanibaddhasyaiva sUtrArthatvena vivakSaNAt tadvayatirekeNApi vastusambhavAt / 'iha' punaH kAlika zrute'nabhyupagamaH, nAvazyaM nayAkhyA kAryeti bhAvaH / yadi ca zrotrapekSayA nayavicAraH karttavyastadA tribhirAdhanayaiH 'utsanna' prAyeNAdhikAraH, taireva lokavyavahAraparisamApteriti / na ca kAlikasUtre nayAnavakAzAdAdyastribhirnayairapi kathaM vyAkhyA ? iti zaGkanIya, parikarmaNArthaM nayaparigrahasyAtrApyabhidhAnAd, azeSana yapratiSedhasya tvAcAryavineyaviziSTabuddhadhabhAvApekSatvAt, zrotRvaktR 1 mati-bedhazakti. medhA pAThazakti. dhAraNA=avadhAraNu zakti. 2 zrI Arya rakSitasUrinA pahelAM dareka sUtramAM caraNakaraNanuyoga, dharmakathAnuga, gaNitAnuyoga ane dravyAnuyoga e cAre anuyogonI vistRta vyAkhyA thatI hatI. paNa AryarakSitasUrie ahI jaNAvela kAraNethI A cAra anuyogane alaga karyo. eTale AcArAMga vagere sutromAM caraNa-karaNa (=AcAra) no viSaya mukhya rAkhyo. uttarAdhyayana vagere sUtromAM dhamakathAne viSaya mukhya rAkhyo. sUryaprApti vagere sUtromAM gaNita viSaya mukhya rAkhe. sUyagaDAMga vagere sUtromAM dravya (vAdi dravya)no viSaya mukhya rAkhyo. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vaicitrye tu nayavyAkhyAvaicitryasya sampratyapyanumatatvAt , taduktam-- "gasthi NaehiM vihuNaM, suttaM attho a jiNamae kiMci / Asajja u soAraM, Nae NayavisArao bUyA ||1|| bhAsejja vitthareNa vi, NayamayapariNAmaNAsamatthammi / tadasatte parikammaNamegaNaeNaM pi vA kujjA // 2 // " iti // 50 / / dRSTivAdamAM aneka bhedathI sahita nagamAdi no vaDe sarva vastuonI prarUpaNa ane sUtrane artha karavAmAM Ave che. prazna -ahIM mULagAthAmAM sarva vastunI prarUpaNa ane sUtrArtha kathana ema beno ullekha kema karyo ? kevaLa sUtrArtha kathanano ja ullekha karavo joIe. kAraNa ke sUtrArthamAM badhI vastuo AvI jAya che. uttara :- sUtramAM je upanibaddha hoya=zuM thela hoya te ja ahIM sUtrArtha tarIke vivakSita che. sUtramAM upanibaddha sivAya paNa vastuo hoya che. (dA. ta. sUtramAM ghara zabdano ullekha hovAthI ghaTa upanibaddha che. paNa te sivAya bIjI paTa vagere vastuo che. eTale ghaTanI jema paTa vagerenI vyAkhyA karavI hoya to naigamAdi nathI karavI.) AthI ahIM mULa gAthAmAM sarva vastunI prarUpaNa ane sUtrArtha kathana ema bene ullekha karyo che. sarva vastunI prarUpaNa ane svArtha naigamAdi na vaDe karavAmAM Ave che. paNa kAlikazratamAM tema nathI. arthAt kAlikazratanI vyAkhyA nathI na ja karavI. have je viziSTa zrotAnI apekSAe nathI vyAkhyA karavAnI jarUra paDe te prAya: naigamAdi traNa nathI karavI. kAraNa ke te traNamAM ja saMpUrNa lekavyavahAra AvI jAya che. prazna pahelAM kAlisUtramAM sarvathA nayavyAkhyAno niSedha karyo, ane have pahelA traNa nathI paNa vyAkhyA karavI ema kema kahyuM ? uttara :-zrotAnI buddhine saMskArita banAvavA mATe pahelA traNa nathI vyAkhyA karavAnuM kahyuM che. pahelAM sarvathA nayavyAkhyAne je niSedha karyo che te viziSTa buddhithI rahita AcArya ane ziSyanI apekSAe che. zrotA ane vaktAnI zakti pramANe hamaNAM paNa nayavyAkhyA karavAnI chUTa che. A viSe (A. ni. gA. 761, vi. *purisajjAyaM tu paDucca jANao paNNavejja aNNayaraM / pariznarrormAM, rApa to virese aa sa. ta.. kAM. 1 gA. 54 kuzaLa vaktA puruSonI sabhAne lakSyamAM laIne dravyAstika ane paryAvAstika e bemAMthI koI eka nayanI dezanA kare. kuzaLa vaktA zrotAnI buddhine saMskArita banAvavA mATe vizeSa paNa batAve. ( dA. ta. zrotA kevaLa nizcaya tarapha DhaLI gayo hoya te tenI samakSa vyavahAranI dezanA kare. jethI te vyavahAra tarapha paNa DhaLe. zretA je kevaLa be hAra tarapha ja daLela hoya to tenI samakSa nizcayanI dezanA kare. jethI te nizcaya tarapha paNa DhaLe.) Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcathe prathamollAsaH / [ 4rU A, bhA, gA. 2277 mAM kahyuM che ke-"jinamatamAM sUtra ke artha nathI rahita nathI. to paNu AcArya-ziSyanI matima datAnI apekSAe sarvanaya vyAkhyAne niSedha karyo che, Ama chatAM viziSTa zretA AgaLa navanipuNa AcArya prAraMbhanA traNa naya ke anya paNa na kahe." (vi, A, bhA, gA. ra278) " camatone samajavAmAM samartha zretA AgaLa vistArathI paNa nayavyAkhyA karavI, athavA matimaMda ziganI matine saMskArita banAvavA eka, be ke traNa nathI paNa vyAkhyA karavI. bahu ja matimaMda zrotA AgaLa eka paNa nayavyAkhyA na karavI." (50) nanu mithyAtvavizodhakatvaM vyavahArasyaiva na tu nizcayasyeti pakSapAto na yuktaH, nizcayasyApi pudgalAtmAbhedgrahAdirUpavyavahArAbhinivezanivartakatvena mithyAtvazodhakatvAt , tadarthameva nizcayadezanAyA api pravRtteH, ekanayAbhiniviSTaM prati nayAntaradezanAyAH 'saMviggabhAviANaM' ityAdi kalpa-nizIthabhASyagranthenopapAditatvAcca; atha prathamato mithyAtvanivartakatvaM vyavahArasyaiva "veNaio NAma micchaddiTThI tappaDhamayAe dhammaM kaheha tti uTThAi tassa vavahAraNayavattavvayAe kahijjai"tti TharAvahAracUrNivacanAt , nizcayasya cAnantaraM mithyAtvanivartakatvamityasti vizeSa iti cenna, mithyAtvanivartakatvamAtrasya zuddhatAnimittatvAttatra prathamAnantarabhAvasyAprayojakatvAdityasvarasAdapakSapAtAbhiprAyeNAha-- iyarAbhiNivesAhiyamicchattaM Nicchao vi sohei / tamhA apakkhavAo, jutto doNhaM pi suddhatte // 51 // 'tti | sutA -nizcayApekSA mizna davAranavatara coDaminiveza-vArtAkattadaahitN mithyA nizcayo'pi zodhayati, tasmAd 'dvayorapi' nizcayavyavahAgyoH shuddhtve'pksspAto yu: || 2 | vyavahAra ja mithatva vizAdhaka che, nizcaya nahIM evo pakSapAta yogya nathI. kAraNa ke nizcaya paNa pugala AbhAnA abhedanA svIkArarUpa vyavahArane abhiniveza dUra kare che. arthAta je pudagala ane AtmA abhinna che, ema AgrahapUrvaka mAne che. A mAnyatA mithyAvarUpa che. nizcaya naya temanI A mAnyatArUpa vyavahAranA abhiniveza (pakaDa)ne dUra kare che, ethI temanuM mithyA dUra thAya che. AthI nizcayanaya paNa mithyAvavizAdhaka che. A mATe ja nizcayaderAna karavAmAM Ave che, kei eka nayamAM AgrahavALA AgaLa anya nayanI dezanA karavI egya che ema "yaMti jamAva ToItyAdi baha79pa ane nizIthanA pAThathI samarthana karyuM che.* kavi vikA, suddhArita mAvika ja rA muttaUT hettAtre, mAthaM ca Iti puSe | (nizItha-1649, ba. ka. bhA, 160) zrAvako saMvinabhAvita ane lubdhakadaSTAMtabhAvita ema be prakAranA hoya che. saMvigna eTale udyata vihArI sAdhuo. saMvina sAdhuothI bhAvita thayelA zrAvako saMvibhAvita che. pAsasthA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute prazna :- nizcaya naya mithyAtva vizeAdhaka che. paNa pahelAM vyavahAra mithyAtvavizedhaka che, pachI nizcaya naya mithyAvizAdhaka che. "micchAdaSTi jIva AvIne mane dharma kahe ema kahe te pahelAM tene vyavahAranayanI vaktavyatAthI upadeza Apavo" AvA vyavahAracUNinA vacanathI vyavahAra naya pahelAM mithyAtvavizAdhaka che. tyAra pachI nizcaya naya vyavahAra vizedhaka che. AthI nizcayanaya karatAM vyavahAra nayamAM vizeSatA che, uttara:- mithyAva vidhaka kaI paNa naya zuddhinuM kAraNa che. temAM amuka paheluM kAraNa ane amuka bIjuM kAraNa evA vibhAgathI vizeSa kaI kAryasiddhi thatI nathI. AthI vyavahAranayamAM pakSapAta yogya nathI. A viSayane nIcenI gAthAmAM jaNAve che : vyavahAra na ja zuddha che, e ekAMta Agraha mithyAtva che. vyavahAranayanA ekAMta AgrahathI thayelA A mithyAtvane nizcaya naya dUra kare che. AthI nizcaya naya paNa mithyAtvanI zuddhi kare che. mATe baMne nayenI zuddhimAM "vyavahAranaya ja zuddha che, athavA nizcayanaya ja zuddha che" evo pakSapAta na karavo e cogya che. (51 ) nayazabdavAcyatayA'pi durnayadhyAvRttayA sarvanayasAdhAraNaM vyavahArasya zuddhatvamastItyabhiprAyavAnAha aNNuNNaM miliANaM, pamANasaNNA NayANa NayasaNNA / iyarAvirAhaNeNaM, duNNayasaNNA ya iharA u // 52 // vagere zithila sAdhuoe zikArInA dRSTAMtathI jemane bhAvita karyA hoya te lubdhakAMtabhAvita che. zithila sAdhuo zikArInuM dRSTAMta samajAvIne zrAvakone bhAvita kare che. te A pramANe - haraNanI pAchaLa zikArI doDe tyAre haraNa bhAgI jAya e ja enA mATe hitakara che ane zikArI enI pAchaLa doDe e enA mATe hitakara che. ahIM haraNanA sthAne sAdhuo che, ane zikArInA sthAne zrAvake che. sAdhuoe doSita AhAranA savIkArathI bhAgavuM joIe, arthAta doSita AhAra na le joIe. paNa zrAvakee to te te upAyothI sAdhuone doSita ke nirdoSa jevuM hoya tevuM vahorAvavuM joIe. saMvinabhAvita ane ladhukadaSTAMtabhAvita e baMne prakArane zrAvake AgaLa sAdhuo amane beMtALIsa daSothI rahita zuddha bhikSA khape ane tamAre paNa tevI bhikSA ApavI joIe ema kahe, arthAta utsargamArga kahe. hA, jyAM AhAra durlabha hoya evA kSetramAM ane kALamAM ke bimArI Adi avasthAmAM zrAvakane apavAdamAga (doSita paNa vaherAvavAthI ane levAthI vaherAvanAra ane lenAra e baMnene lAbha thAya ema) paNa kahe. A pramANe gAthAno bhAva che. paNa prastutamAM Ano saMbaMdha A pramANe che -ahIMlubdhakadRSTAMtabhAvita zrAvake game tyAre doSita AhAra vahorAvavAmAM paNa lAbha ja che, ema apavAdane ekAMte mAnanAra hovAthI temanI AgaLa sAdhuone nirdoSa AhAra vihovo joIe ema utsargane upadeza Apavo joIe, ema ahIM sUcita karyuM che. ahIM apavAdapadamAM ja AgrahavALA AgaLa utsargapada varNana karavAnA sUcanathI "koI eka nyamAM AgrahavALA AgaLa anya nAnI dezanA karavI yogya che ?" ema siddha thAya che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 45 gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] 'aNNuNNaM'ti / 'anyo'nyaM' parasparaM 'militAnAm' arpaNAnarpaNAbhyAM saMbhUya sAkalyena saptamagopasthApakata pA saMbaddhAnAM nayAnAM pramANatajJA, sAtabhaGga parikaritaparipUrNArthabodhakatAparyAptimadvAkyasyaiva pramANAta pratvAt / tathAhi-pratipayoyaM tAvatsaptadhaiva sandehaH, svagocaravastudharmANAM satavidhatvaniyamAt , tatazca sa tathA jijJAsA, tataH sAtavA pratipAdyaparyanuyoga iti, tadanurodhAtsaptabhaGgAtmakameva pramANavAkyamupanyasanIyaM, na tvekAdibhaGgavikalaM, sandehazeSAvicchedAt pratyakSasyAvagrahAdicatuSTayAnyataravaikalya ibAgamasyApyeka vibhaGgavaikalye pramANatvAvyavasthAnAt / saptabhaGgAtmakamapi ca vAkyaM yadyapyuktasakalasamAropavyavacchedakatabA pramANaM tathApi vikalAdezasvabhAvatve'nantadharmAtmakaparipUrNavastvaprApakatvAdapramANam / sakalAdezasvabhAvatve tu viparyayAtpratibhaGgaM pramANam / sakalAdezasvabhAvatvaM cAstitvAdidharmANAM zeSAnantadhabhaiH sama dravyArthikanayaprAdhAnye paryAyArthikanayagauNabhAve cAbhedavRttyA paryAyArthikanayaprAdhAnye dravyArthikanayagauNabhAve cAbhedopacAreNa yugapadanantadharmAtmakapratipAdakatvam / vikala dezasvabhAvatvaM ca bheTvRttitadupa vArAbhyAme kazabdasyAnekArthatyAyana zAyabhAvalakSaNa kameNa ta pratipAdaka bam, taduktaM pramANanayatattvAlokAlaGkAre-"iyaM saptabhaGgI pratibhaGga sakalAdezasvabhASA vikalAdezasvabhAvA ca 4-43 / pramANapratipannAnantadharmAtmakavastunaH kAlAdimirabhedavRttiprAdhAnyAdabhedopacArAdvA yogapadyane pratipAdakaM vacaH sakalAdezaH 4-44 / tadviparItastu vikalAdezaH 4-45 / " iti / itarasya-bhinnasya nayasyAvirAdhanena-apratikSepeNa nayasaJjJA / 'itarathA tu' itaranayapratikSepe tu durnayasaJjJA / tadAhudevasUrayaH-"nIyate yena zrutAkhyapramANaviSayIkRtasyArthasyAMzastaditarAMzaudAsInyataH sa pratipatturabhiprAyavizeSo nayaH 7-1 / svAbhipetAdazAditarAMzApalApI punarnayAbhAsaH 7-2 / " iti / ullekhastu nayasya saditi, durnayasya tu sadeveti, tadAhuH zrIhemacandrasUrayo'pi "sadeva satsyAtsaditi vidhArtho mIyeta durnItinayapramANaiH / " iti / syAtkAraivakArocAraNAntarbhAvena syA istyevetyullekho'pi na yasya yukta eva, vikalAdezasvabhASAyAH sAtabhaGgayA api pravRtteH vastvaMzagrAhakatvenaiva pramANasaptabhaGgIto'syA vizeSAt , taduktam-"nayavAkyamapi svaviSaye pravartamAna vidhipratiSedhAbhyAM saptabhaGgImanuvrajati" iti / na caivaM nayaH svaparavyavasAyitvena pramANaM syAd , vastvekadezA'jJAnanivRtti kalasya tasya vanyajJAna ne mRtti kalAtpramANAd bhinnatyavyavasthApanAdityadhika syAdvAdakalpalatA-nayarahasyAdau vivecitmsmaabhiH| malayagiripAdAH punaritthamAhurAvazyakavRttI iha yo nayo nayAntarasApejhatayA syAdvAtpadalAJchitaM vastu pratipadyate sa paramArthataH paripUrNa vastu gRhNAtIti pramANa evAntarbhavati / yastu nayavAdAntaranirapekSatayA svAbhipretenaiva dharmaNA'vadhAraNapUrvakaM vastu paricchettu mabhipreti sa vastvekadezaparigrAhakatvAnnaya ityucyate, sa ca niyamAmithyAdRSTireva, ayathAvasthitArthavastuparigrAikatvAt , ata evoktamanyatra-"sabve NayA micchAvAiNo"tti / yata eva ca nayavAdo mithyAvAdastata eva jinapravacanatattvavedino mithyAvAditva. parijihIrSa yA sarvamapi syAtkArapurassaraM bhASante, na tu jAtucidapi syAtkAravirahitam / yadyapi ca lokavyavahArapathamavatIrNA na sarvatra sarvadA sAkSAtsyAtpadaM prayuGkte tathApi tatrAprayukto'pi sAmarthyAt syAcchabdo draSTavyaH, prayojakasya kuzalatvAt , uktaM ca-"aprayukto'pi sarvatra, syAtkAro'. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute rthAtpratIyate / vidhau niSedhe'nyatrApi, kuzala zve prayojakaH // 1 // " anAnyatrApIti anuvAdAtidezAdivAkyeSu / nanu yadi sarvatra syAtpadaprayogAnusaraNaM tahi mUlata evApagato'vadhAraNavidhi;, parasparamanayovirodhAt , tathAhi-avadhAraNamanyaniSedhaparaM syAtpadaprayogastvanyasaGgrahaNazIla iti, tadayuktam, samyagvastutattvAparijJAnAt , syAtpadaprayogo hi vivakSitavastvanuyAyidharmAntarasaMgrahaNazIlaH, avadhAraNavidhistu tattahAzaGkitAnyayogAdivyavacchedAdiphalaH, tathAhi-jJAnadarzanavIryasukhopetaH kiM jIvo bhavati kiM vA na ? ityAzaGkAyAM prayujyate syAjjIva eva / atra jIvazabdena prANadhAraNanibandhanaM jIvazabdavAcyatvamabhidhIyate / evakAreNa yadAzaGkitaM pareNAjIvazabdavAcyatvaM tasya nissedhH| syAtpadaprayogAt tu ye jJAnadarzanasukhAdirUpA asAdhAraNAH ye tvamUrttatvAsaGkhyAtapradezatvAdilakSaNA dharmAstikAyAdisAdhAraNAH ye'pi va sattvaprameyatvadharmitvaguNitvAdayaH sarvapadArthasAdhAraNAste sarve pratIyante / yadA tu jJAnadarzanAdilakSaNo jIvaH ki vA'nyalakSaNaH ? ityAzaGkA tadaivamavadhAraNavidhiH-syAt jJAnAdilakSaNa eva jIvaH / atra jIvazabdena jIvazabdavAcyatAmAtra pratIyate, jJAnAdilakSaNa evetyalakSaNavyudAsaH, syaatpdpryogaatsaadhaarnnaasaadhaarnndhrmprigrhH| yadA tu jagati jIvo'sti kiM vA na ? ityasambhavAzaGkA tadaivamavadhAraNaM-sthAdastyeva jIvaH / atrApi jIvazabdaprayogAjIvazadavAcyatA'vagatiH, syAtpadaprayogAdasAdhAraNasAdhAraNadharmaparigrahaH, astye. vetyavadhAraNAdasambhavAzaGkAvyavacchedaH / evamanyatrApi sAkSAd gamyamAnata yA vA syAtpadaprayogapuraHsaraM yathAyogamavadhAraNavidhiH samyakpravacanArtha jAnAnena prayoktavyaH / avadhAraNAbhAve tu jIvAjIvAdivastutattvavyavasthAvilopaprasaGgaH, tathAhi-yadyanyavyavacchedena jJAnadarzanopayogalakSaNo jIva eveti nAvadhAryate tarhi ajIvo'pi tallakSaNaH syAditi jIvAjIvavyavasthAlopaH / tathA yadi jJAnadarzanopayogalakSaNa eva jIva ityanyayogavyavacchedo nAbhyupagamyate tato'nyatkimapyajIvAnugatamajIvasAdhAraNaM vA tathAlakSaNamAzaGkayeta, tathAca jIvetaravibhAgaparijJAnAbhAvaH / tato yathA sambagyAditvamicchatA sarvatra syAtpadaprayogaH sAkSAd gamyo vA'nuzriyate, tathA yathAyogamavadhAraNavidhirapi, anyathA yathA'vasthitavastutattvapratipattyanupapatteH / na cAvadhAraNavidhiH siddhAnte nAnumata iti vaktavyam , stra tatra pradeze'nekazo'vadhAraNavidhidarzanAt , tathAhi-"kimayaM bhaMte ! kAlo tti pavuccai ? goyamA ! jIvA ceva ajIvA ceva / " sthAnAGge'pyuktam-"jaditthaM ca NaM loe taM sarva dupaDoAraM, taMjahA-jIvA ceva ajIvA ceva / tahA-jaha ceva u mokkhaphalA AgA ArAhiA jiNiMdANaM" ityAdi / yA tvavadhAraNI bhASA pravacane niSidhyate sA kvacit tathArUpavastutattvanirNayAbhAvAt , kvacidekAntapratipAdikA vA, na tu samyagyathAvasthitavastutattvaniNaye syAtpadaprayogAvasthAyAmiti / daigambarI tviyaM pramANana yaparibhASA-"sampUrNavastukathanaM pramANavAkyam , yathA-syAjjIvaH syAddharmAstikAya ityAdi / yastvekadezakathanaM nayavAdaH / " tatra yo nAma nayo nayAntarasApekSaH sa naya iti vA sunaya iti vA procyate, yastu nayontaranirapekSaH sa durnayo nayAbhAsa iti, tathA cAhAkalaGka:-"bhedAbhedAtmake jJeye, bhedAbhedAbhisandhayaH / ye te' pekSAna pekSAbhyAM, lakSyante nayadurnayAH // 1 // " asyAH kArikAyA lezato vyAkhyA-bhedaH-vizeSaH abhedaH- sAmAnyaM tadAtmake- sAmAnyavizeSAtmaka Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] - [47 ityarthaH, 'jJeye' pramANaparicchedya vastuni 'bhedAbhedAbhisandhayaH' sAmAnyavizeSaviSayAH puruSAbhiprAyA apekSAnapekSAbhyAM lakSyante te yathAsaGkhyaM nayadurnayA jJAtavyAH / kimuktaM bhavati ? vizeSasAkAGkSaH sAmAnyagrAhako'bhiprAyo vizeSaparigrAhako vA sAmAnyasApekSo nayaH, itaretarAkAGkSArahitastu durnayaH / nayacintAyAmapi ca te digambarAH syAtpadaprayogamicchanti, tathA cAkala eva prAha ... 'nayo'pi tathaiva samyagekAtaviSayaH syAt " iti / atra TIkAkAreNa vyAkhyA kutA-'nayo'pi nayapratipAdakamapi vAkyaM na kevalaM pramANavAkyamitya pizabdArthaH, 'tathaiva' syAtpatprayogaprakAreNava samyagekAntaviSayaH svAt , yathA syAdaratyeva jIva iti / syAtpadaprayogAbhAve tu mithyaikAntagocaratayA durnaya eva sthAditi' / tadetadayuktaM, pramANanayavibhAgAbhAvaprasaktaH, tathAhi-syAjjIva eveti kila pramANavAkyam , syAdastyeva jIva iti nayavAkyam , etad dvayamapi laghIyastayAlaGkAre sAkSAdakalaGkanodAhRtam / atra cobhayatrApyavizeSaH, tathAhi-' syAjjIvaH [eva]' ityatra jIvazabdena prANadhAraNanibandhanA jIvazabdavAcyatA'bhidhIyate, evakAraprayogato ('jIvazavAcyatAniSedhaH, syAcchabdaprayogato)'sAdhAraNasAdhAraNadharmAkSepaH / syAdaratyeva jIva ityatra jIvazabdena jIvazabdavAcyatApratipattirastItyanenodbhUtavivakSitAstitvAvagatiH, evakAraprayogAttu yadAzaGkitaM sakale'pi jagati jIvasya nAstitvaM tadvyavacchedaH / syAtpadaprayogAt sAdhAraNAsAdhAraNadharmapratipattirityubhayatrApyavizeSa eva / tathA ca siddhavyAkhyAtA nyAyAvatAravivRtau syAdastyeva jIva iti pramANavAkyamupanyastavAn , tathA ca tadgato granthaH" yadA tu pramANavyApAramavikalaM parAmRzya pratipAdayitumabhiprayanti tadAGgIkRtaguNapradhAnabhAvAzeSadharmasUcakakathaJcitparyAyasyAcchabdavibhUSitayA sAvadhAraNayA ca vAcA syAdastyeva jIva ityAdikayA darzayanti / ato'yaM syAcchabdasaMsUcitAbhyantarIbhUtAnantadharmakasya sAkSAdupanyastajIvazabda kriyAbhyAM pradhAnIkRtAtmabhAvasthAvadhAraNavyavacchinnatadasambhavasya vastunaH saMdarzakatvAtsakalAdeza ityucyate, pramANapratipannasampUrthikathana miti yAvadityAdi / " tasmAdasmaduktaiva pramANanayavyavasthA samIcInA, yathA yo nAma nayo nayAntarasApekSaH sa paramArthataH syAtpadaprayogamabhilaSan sampUrNa vastu gRhNAtIti pramANe'ntarbhAvanIyaH / nayAntaranirapekSastu nayo durnayaH, sa ca niyamAnmithyASTireva, sampUrNavastugrAhakatvAbhAvAditi / " atre. damavadheyam-yo nAma nayo nayAntarApekSastasya pramANAntarbhAve vyavahAranayaH pramANaM syAt , tasya tapaHsaMyamapravacanagrAhakatvena saMyamagrAhinizcayaviSayaviSayakatvena tatsApekSatvAt / zabdanayAnAM ca nikSepacatuSTayA(na)bhyupagantRNAM bhAvAbhyupagantRzadanayaviSayaviSayakatvena ttsaapeksstvaatprmaannsvaapttiH| nayAntaravAkyasaMyogena sApekSatve ca grAhye syAtpadaprayogeNa sapratipakSanayadvayaviSayAvacchedakasyaiva lAbhAt , tenAnantadharmakatvAparAmarzaH, na cedevaM tahA'nekAnte samyagekAntapravezAnupapattiravacchedakabhedaM vinA sapratipakSaviSayasamAvezasya durvacatvAt , iSyate cAyam , yadAha mahAmatiH-" bhayaNA vi hu bhaiyavyA, jaha bhayaNA bhayai savvadavvAI / evaM bhayaNAniyamo, vi hoi samayAvirAhaNayA // 1 // " iti / samantabhadro'pyAha-" anekAnto'pyanekAntaH, pramANanayasAdhanaH / * mI // 1254 janA (5. zrImarAyagirisUri ma424) 54 pU yAya che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 1. [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute anekAntaH pramANAtte, tadekAnto'pitAnnayAt // 1 ||iti / pAramarSe'pi-" imA NaM bhaMte ! rayaNappabhApuDhavI ki sAsayA asAsayA ? goyamA ! siya sAsayA sia asAsayA / se kepaTTeNaM bhaMte ! evaM buccaI ? goyamA ! davaTThayAe sAsayA pajjavaTThayAe asAsayA / " iti pradeze syAtpadamavacchedakabhedapradarzakatayaiva vivRtam , ata eva syAdityavyacamanekAntadyotakameva tAntrikairucyate, samyagekAntasAdhakasyAnekAntAkSepakatvAt , na banantadharmaparAmarzakam , ato na syAtpadaprayogamAtrAdhInamAdezasAkalyaM yena pramANanayavAkyayobheMDo na syAt , kintu svArthopasthityanantaramazeSadharmAbhedopasthApakavidheyapadavRttyadhIna, sA ca vivakSAdhInetyAdezasAkalyamapi tatheti nayapramANavAkyayoritthaM bheda eva / malayagiripAdavacanaM tvapratipakSadharmAbhidhAnasthale'vacchedakabhedAbhidhAnAnupayuktena syAtpadena sAkSAdanantadharmAtmakatvAbhidhAnAttatra pramANanayAbhedAnabhyupagantadurvidagdhadigambaranirAkaraNAbhiprAyeNa yojanIyam / adhikaM tu bahuzrutA vidanti // 52 / / naya zabdanA durnayathI rahita arthanI vicAraNA karavAmAM Ave to paNa vyavahAra naya parvananI apekSAe zuddha che e viSayane jaNAve che : paraspara maLelA nAnI pramANa saMjJA che. je anya nayano tiraskAra na kare tenI naya saMjJA che. je anya nayane tiraskAra kare tenI durnaya saMjJA che. (A gAthAne zabdArtha che. have TIkAmAM pramANa, naya ane durnayanI vistRta carcA karI che. TIkAnA AdhAre pramANa AdinuM vistRta varNana A pramANe che.) pramANunuM varNana :(ALAnaLAkhyA) apekSA ane apekSAno abhAva e be vaDe paraspara maLIne=ekaThA thaIne na sAta aMgenuM (=sAta vAkyonuM nirmANa karatA hovAthI temanI pramANa saMjJA che, arthAt temane pramANa kahevAmAM Ave che. je no apekSAthI ane apekSAbhAvathI paraspara maLIne sAta bhaMganuM nirmANa kare che, te ja na pramANu kahevAya che. kAraNa ke sAta aMgethI yukta paripUrNa athana bedha karAvanAra saMpUrNa vAkya ja pramANa vAkya che. te A pramANe -dareka vastumAM anaMtA paryAya=dharmo che, te dareka paryAyamAM sAta ja saMdeha thAya che. kAraNa ke saMdehanA viSayabhUta vastunA dharmo sAta prakAranA che. tethI ja sAta prakAre jijJAsA thAya che. tethI pratipAdya (vastu)mAM sAta prazno thAya che. Ama dareka vastune dharmo sAta hovAthI sAta saMdeha, ethI sAta jijJAsA, ethI sAta prazna thAya che. tethI dareka pramANa vAkya sAta prakAre kahevuM joIe. je ekAdi bhaMga ocho hoya to saMdeha rahI jAya che. AthI jema avagrahAdi cAramAMthI eka paNa nyUna hoya te pratyakSa pramANarUpa banatuM nathI, tema Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 42 sAtamAMthI ekAdi bhaMga nyUna heAya te Agama pramANurUpa banatu' nathI.* A sAta bhagA saptabhaMga tarIke prasiddha che. saptabha'gInu varNana :- vastumAM astitva (=hAvu) Adi dharma saMbaMdhI prazna uThatAM paraspara virAdha na Ave e rIte alaga alaga athavA sa`milita vidhi ane niSedhanA vicAra pUrNAMka "cAt" zabdathI yukta sAta prakAranI vAkayaracanA saptabha'gI kahevAya che. te A pramANe:-- (1) cArUti= vastu apekSAe che. (syA apekSAe.) A bhaMgamAM vidhinI mukhyatA che. (2) cAnAsti= vastu apekSAe nathI. A bhaMgamAM niSedhanI mukhyatA che. dareka vastu peAtAnA dravya-kSetra-kALa-bhAvanI apekSAe che. paranA dravyAdinI apekSAe nathI. dA. ta. ghaTa. ghaTamATImAMthI banyA che. mATe ghaTa svadravya mATInI apekSAe che. ghaTa jalamAMthI banyA nathI, mATe paradravya jalanI apekSAe nathI. ghaTa amadAvAdamAM banyA che, mATe svakSetra amadAvAdanI apekSAe che. mukhaImAM nathI banyA, mATe parakSetra mu`baInI apekSAe nathI. athavA ghaTa hamaNAM amadAvAdamAM che, mATe svakSetra amadAvAdanI apekSAe che, mubaImAM nathI, mATe parakSetra muMbaInI apekSAe nathI. ghaTa ziyALAmAM che, mATe svakALa ziyALAnI apekSAe che, unALAmAM nathI, mATe parakALa unALAnI apekSAe nathI. ghaTa lAla che, kALA nathI. mATe ghaTa svabhAva lAla raMganI apekSAe che, parabhAva kALA raMganI apekSAe nathI. (3) cAruti nAsti= vastu apekSAe che ane apekSAe nathI. A bhaMgamAM kramaza: vidhi-niSedha manenA sAthe vicAra che. (4) cAvac= vastu apekSAe avaktavya che. A bhaMgamAM ekasAthe vidhiniSedha anenA vicAra che. je kahI na zakAya te avaktavya che. keAI eka ja padmathI ekasAthe vidhi niSedha ane na kahI zakAya, AthI vidhi-niSedha banene ekasAthe kahevAnI apekSAe vastu avaktavya che ema ja kahevuM paDe. (5) cAsti avayaH= vastu apekSAe che, apekSAe avaktavya che. A bhaMgamAM vidhinI ane ekasAthe vidhi-niSedhanI vivakSA che. (6) myAnnAsti avacA= vastu apekSAe nathI, apekSAe avaktavya che. A bhaMgamAM niSedhanI ane ekasAthe vidhi niSedhanI vivakSA che. * AthI ja AgamamAM kayAMka kayAMka eka bhaMga ja jovAmAM Ave che. te paNa buddhimAnAe te eka bhaMgathI anya cha bhaMge paNa samajI levA joie, ( jaina tarka bhASA pramANu pariccheda ) yu. cha Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute (7) carita nAhita kAvattA = vastu apekSAe che, apekSAo nathI, apekSAe avaktavya che. A bhaMgamAM kramaza: vidhi-niSedhanI ane ekasAthe vidhi-niSedhanI vivekSA che. joke A saptabhaMgI ukta sakala samArepane (= sAta saMzane) dUra karanAra hevAthI sAmAnyathI pramANa che. Ama chatAM vizeSapaNe vicAravAmAM Ave to vikalAdezarUpa saptabhaMgI pramANu nathI. saptabhaMgI sakalAdezarUpa ane vikalAdezarUpa ema be be prakAre che. vikalAdezarUpa saptabhaMgI anaMtadharmAtmaka vastunuM pUrNa rUpamAM nirUpaNa karI zakatI na hovAthI apramANa che. sakalAdezarUpa saptabhaMgI anaMtadharmAtmaka vastunuM pUrNa rUpamAM nirUpaNa karI zakatI hovAthI pramANa che. sakalAdeza-vikalAdezanuM varNana :| sakalAdeza - astitvAdi kaI eka dharmamAM bAkInA anaMtA dharmo sAthe, dravyArthikanayanI pradhAnatAthI ane paryAyArthika nayanI gauNatAthI abhedabhAvanI pradhAnatA rAkhIne, athavA paryAyArthika nayanI pradhAnatAthI ane dravyArthika nayanI gauNatAthI abhedana4 upacAra karIne yugapata (= eka sAthe) anaMta dharmonuM pratipAdana karanAra vAkya sakalAdeza che. vikalAdeza - vikalAdeza AnAthI viparIta che. astitvAdi keI eka dharmamAM bAkInA anaMtA dharmo sAthe paryAyArthikanayanI pradhAnatAthI ane dravyArthika nayanI gaNatAthI bhedabhAvanI pradhAnatA rAkhIne, athavA dravyArthikanayanI pradhAnatAthI ane paryAyA je vastu je svarUpe na hoya temAM te svarUpe nirNaya karavo te samApa kahevAya. samApanA viparyaya, saMzaya ane adhyavasAya ema traNa bheda che. viparIta eka ja aMzano nirNaya te viparyaya. jemake, chIpamAM "A cAMdI che" evuM jJAna. sAdhaka ke bAdhaka pramANanA abhAvathI nizcaya vinAnuM aneka aMzonuM jJAna te saMzaya. jemake, A TUMkuM che ke purU ? vizeSanA bodha vinA ""A kaMIka che, athavA A zuM che?" evuM jJAna te anayavasAya. jemake, rastAmAM jatAM paga nIce koI vastu AvatAM sparzathI ahIM"kaMIka che." evuM jJAna thAya che, paNa te vakhate e vastu zuM che eno vizeSa nirNaya heta nathI. athavA kadI na joyela navI vastu jotAM A zuM che ? evA ciMtanarUpa jJAna. AmAM vastuno nirNaya nathI hoto, ane saMzaya paNa nathI hote. sakalAdezarUpa saptabhaMgImAM A traNe samAropa na hoya. AthI sakalAdezarUpa saptabhaMgI sakala samAropane dUra karanAra che. (pramANaya tattvAlakAlaMkAra pari.-1, sUtra 8 thI 15) * dravyArthikanayanI apekSAe eka vastumAM rahelA badhA dharmo abhinna-eka ja che. paryAyArthika nayanI apekSAe eka vastumAM rahelA badhA dharmo bhinna che. eTale paryAyArthika nI mukhyatA hoya tyAre abhedane ApasupacAra kare paDe che ane dravyArthika nI mukhyatA hoya tyAre medano aropA=upacAra karavo paDe che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye prathamollAsaH ] [ thiMkanayanI gauNatAthI bhenA upacAra karIne, kramazaH dharmanuM pratipAdana karanAra vAkatha vikalAdeza che. eka zabdamAM ekasAthe aneka artha jaNAvavAnI zakti na heAvAthI vikalAdeza vAkaya dharmanuM pratipAdana kramathI kare che. pramANanayatattvAlAkAla kAramAM hyu che ke--"A saptabhaMgI pratyeka bhaMgamAM sakalAdezarUpa ane vikalAdezarUpa ema e prakAre che." ( pari. 4 sU. 43) "pramANathI jANela anaMtadhavALI vastunuM kAlAdi dvArA abhedanI pradhAnatAthI athavA abhedanA upacArathI ekIsAthe pratipAdana karanAruM vacana sakalAdeza che." ( pari. 4 sU. 44 ) ( 1 " upayukta sakalAdezathI viparIta vacana vikalAdeza che." (pari. 4 rU. 45) kAlAdi Ao: kAlAdi ATha A pramANe che :- kAla, AtmarUpa, artha, saMbaMdha, upakAra, zuNideza, saMsaga ane zabda kAlAdi ADhathI abhedavRttinI ghaTanA: (1) kAla :- jIvAdi padArtha apekSAe che ja. AmAM jIvAdi padArtha mAM jekALe astitva che te ja kALe bAkInA anaMta dharmAM paNa e paTTAmAM prApta thAya che, mATe A kAlathI abhedavRtti kahevAya. arthAt kAlanI apekSAe astitvAdi dharmAM abhinna che. A kAlarUpe abhedyavRtti thaI. (2) AtmarUpa :- je rIte 'astitva" jIvAdi vastunA guNurUpa-svabhAvarUpa che, te ja rIte bAkInA khIjA paNa anaMta dharmAM jIvAdinA svabhAvarUpe che, mATe svabhAvanI svarUpanI apekSAe astitvAdi dharmAM abhinna che. A AtmarUpe abhedavRtti thaI. (3) artha :- je rIte jIvAdi artha-dravya ' astitva'nA AdhAra che, te ja rIte bIjA anaMta paryAyAnA-dharmAnA paNa AdhAra che. mATe anI apekSAe astitvAdi dharmA abhinna che. A arUpe abhedavRtti thaI. (4) saMbaMdha :- jIvAdi padArthImAM astitvanA je aviSvabhAvaka cit tAdAmyarUpa saMbadha che te ja saMbaMdha khAkInA anaMta dharmAnA paNa che, mATe sa`khaMdhanI apekSAe astitvAdi dharma abhinna che. A saMbadha dvArA abhedavRtti thaI. (5) upakAra - astitvadharma je rIte jIvAdidravyane pAtAthI raMgI nAkhavA ( astitvamaya karI nAkhavA ) rUpa je upakAra kare che, te ja rIte khIjA dharmo paNa e zIrSakathI (heDIMgathI) mAMDI " kayAre kramazaH sudhInuM lakhANa ratnAkara avatArikAnA gujarAtI 24 kAlAdi AThathI abhedattinI ghaTanA kathana ane kAre yugapat kathana " e zIka bhASAMtaramAMthI akSarazaH sAbhAra uddhata karyu che Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para 3 [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute dravyane svamaya karI nAkhavArUpa upakAra kare che, mATe upakAranI apekSAe astitvAdi dharmo abhinna che. arthAt A upakAra dvArA abhedavRtti thaI. (6) guNideza :- astitvanA guNa jIvAdi dravya saMbaMdhI je kSetrarUpa deza che, te ja kSetra rU5 deza bAkInA badhA guNenA guNane paNa che. arthAt je kSetra dravyanI sAthe saMbaMdha rAkhanAra astitvanuM che, te ja kSetra anya dharmonuM paNa che, mATe guNidezanI apekSAe astitvAdi dharmo abhinna che. A guNideza dvArA amedavRtti thaI. (7) saMsarga - jIvAdi vasturUpa je prakAre astitvano saMsarga che, te ja saMsarga bIjA anya dharmono paNa vastu sAthe che, mATe A saMsarganI apekSAe astitvAdi dharmo abhinna che. A saMsarga dvArA abhadevRtti thaI. zaMkA - pahelAM kahela saMbaMdhathI saMsargamAM zuM bheda che ? samAdhAna - abhedanI prAdhAnyatA ane bhedanI gauNatA hoya tyAre saMbaMdha kahevAya che, ane bhedanI prAdhAnyatA ane abhedanI gaNatA hoya tyAre saMsarga kahevAya che. (8) zabda - avidharmAtmaka vastune vAcaka je "gati" zabda che, te ja "rita" zabda anya anaMta dharmAtmaka vastune paNa vAcaka che. mATe zabdanI apekSAe astivAdi dharmo abhinna che. A zabda dvArA amedavRtti thaI kAlAdi AThathI bhedavRttinI ghaTanA :A abhedavRtti jyAre paryAyAkinayanI gaNatA ane dravyArthikanayanI prAdhAnyatA hoya tyAre ghaTI zake che, paraMtu jyAre dravyArthika nayanI gaNatA ane paryAyArthika nayanI prAdhAnyatA hoya tyAre ghaTI zakatI nathI. kAraNa ke- (1) eka kAle eka ja vastumAM bhinna bhinna guNo rahI zakatA nathI ane je nAnA guNe eka samaye eka vastumAM rahe te guNenA AzrayarUpa dravyamAM guNe jeTalA ja bhedano prasaMga Avaze. (2) aneka guNanuM AmarUpa (svarU5) paraspara bhinna che. kAraNa ke te guNe ekabIjAnA svarUpamAM rahetA nathI, paraMtu potapotAnA svarUpamAM rahe che, mATe guNemAM abheda nathI. jo guNemAM AtmarUpa abhinna mAnaze (paraspara bheda nahi mAne) to guNemAM bhedane virodha Avaze. arthAt guNamAM bheda ghaTaze nahi, (3) guNAnA Azraya-AdhArarUpa artha paNa bhinna bhinna che. je guNenA AdhAra arthane bhinna bhinna nahi mAne te bhinna bhinna guNene te AdhAra banI zakaze nahi. (4) saMbaMdhIonA bhedathI saMbaMdhane bheda jovAya che. mATe nAnA saMbaMdhIono eka sthaLe eka saMbaMdha ghaTI zakato nathI. (5) guNothI pratiniyatarUpe karAte upakAra paNa aneka prakAre che. kAraNa ke aneka upakArIothI karAte upakAra eka hoya te Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] emAM virodha che. (6) dareka guNamAMno guNideza bhinna bhinna che. kAraNa ke guNidezane bhinna bhinna nahi mAne te bhinna padArthanA guNone paNa abhinna guNi dezane prasaMga Avaze. (7) dareka saMsaganA bhedathI saMsargane bhinna mAnavAmAM na Ave te saMsargInA bhedane virodha thaze. (8) zabda paNa dareka viSayamAM judo judo che. kAraNa ke samasta guNone je eka ja zabdanA vAcya mAnavAmAM Ave to samasta padArthone paNa eka ja zabdanA vAgyA banavAne prasaMga Avaze. AthI anya zabdo niSphaLa banI jaze. kayAre abhedavRtti? kayAre abhedavRttine upacAra ? ( A pramANe vAstavika rIte paryAyArthikanayanI apekSAe astitvAdi samasta guNonI abhedavRtti (yugapabhAva)ne eka vastumAM asaMbhava che. arthAt amedavRtti thaI zakatI nathI. mATe kAla, AtmasvarUpa Adi dvArA bhinna svarUpavALA astitvAdi dharmomAM abhedano upacAra karavAmAM Ave che. tethI dravyArthikanayanI mukhyatA hoya tyAre vAstavika abhedavRtti ane paryAyArthika nayanI mukhyatA hoya tyAre amedavRttino upacAra karIne anaMta dharmavALA padArthane yugapatu kahenAra vAkyane sakaladeza athavA pramANuvAkya kahevAmAM Ave che, e siddha thayuM. sakalAdeza Ane sArAMza e che ke - vastumAM anaMta dharmo che, e vAta pramANathI siddha che. mATe kaI paNa eka vastunuM pUrNarUpathI pratipAdana karavAne mATe anaMta zabdono prayoga karavo joIe, kAraNa ke - eka zabda eka ja dharmanuM pratipAdana karI zake che, paraMtu e rIte karavAthI lokavyavahAra cAlI na zake. mATe eka zabdano prayoga karIe chIe. te eka zabda mukhya rUpathI eka dharmanuM pratipAdana kare che ane bAkI rahelA bIjA dharmone te eka dharmathI abhinna mAnI levAmAM Ave che. A rIte eka zaDhathI eka dharmanuM pratipAdana thayuM, ane tenAthI abhinna hovAne kAraNe zeSa dharmanuM paNa pratipAdana thaI gayuM. A upAyathI eka ja zabda ekIsAthe anaMta dharmono arthAta saMpUrNa vastune pratipAdaka thaI jAya che. Ane sakalAdeza kahe che. vikalAdeza Ane sArAMza e Avyo ke sakalAdezamAM dravyArthika nayanI pradhAnatAne kAraNe vastunA anaMta dharmono abheda karavAmAM Ave che. vikalAdezamAM paryAyArthikanayana pradhAnatAnA kAraNe te dharmone bheda che. ahIM paNa kAlAdi AThanA AdhAre ja bheda karavAmAM Ave che. paryAyArthikanaya kahe che ke- eka kAlamAM eka ja vastumAM bhinna Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa4 ]. [ svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute bhinna dharmonI sattA svIkAravAmAM Ave te vastu paNa bhinna bhinna svarUpavALI thaI jaze, paNa eka svarUpavALI nahI rahe. A ja rIte bhinna bhinna guNa saMbaMdhI AtmarUpa bhinna bhinna ja hoI zake che, paraMtu eka hoI zakatuM nathI. | kyAre kramazaH kathana ane kayAre yugapata (=eka sAthe) thana? jyAre astitvAdi dharmomAM kAlAdi dvArA bhedanI vivekSA hoya (arthAt bheda siddha karavAne heya) tyAre eka zabdamAM aneka dharmane kahevAnuM sAmarthya nathI. (arthAt eka zabdathI aneka dharmonuM jJAna thaI zakatuM nathI) mATe dharmonuM eka pachI eka kathana karI zakAya che, Ane kema kahevAmAM Ave che. paNa jyAre vastunA te astitvAdi aneka dharmonuM kAlAdi dvArA abhedane prApta thayela AtmarUpa-svarUpa kahevAnuM hoya tyAre eka dharmanuM kathana karavAmAM tatpara eka ja zabdathI astitva dharma sAthe tAdAmyane eTale abhedane prApta thayela zeSa samasta dharmasvarUpa vastunuM kathana thaI jAya che te gapadya che, arthAt astitvAdi kaI paNa eka dhamano vAcaka "asti" Adi zabda kAlAdithI abhinna banI gayelA bAkInA badhA dharmonuM paNa pratipAdana jyAre kare che tyAre yaugapadya jANavuM. | nayanuM varNana :je naya anyAyano tiraskAra na kare te sunaya che. je naya anyanayano tiraskAra kare che, te durnaya che. A viSe pU. devasUrijIe (pramANunayatattAmAM) kahyuM che ke "Agama pramANuthI jANela vastuno koI eka dharma, tenAthI anya dharmone gauNa karIne je abhiprAyathI jaNavAya, vaktAne te abhiprAya naya (sunaya) che. [pari. 7 su. 1] je abhiprAya potAne ISTa dharmane svIkAra karIne anya dharmono tiraskAra kare te nayAbhAsa (durnaya) che." (pari. 7 sUra) nayano ullekha haju e pramANe thAya che. arthAt "jakAra" vinA padArtha sat che, ema kahe che. jyAre durnayane ulekha seva e pramANe thAya che. arthAt "jakAra pUrvaka padArtha sat ja che= padArtha sarvathA sat che ema kahe che. A viSe pU. kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUrijIe (anyAga vya. kaleka 28) kahyuM che ke"durnayathI padArtha sarvathA sata che, jyathI padArtha sata che, pramANathI padArtha kathaMcita sata che, ema traNe prakAre padArthanuM jJAna thAya che.? pramANu-nayamAM bheda- pramANa anaMtadharmAtmaka saMpUrNa vastune svIkAra kare che. naya vastunA anaMtadharmomAMthI koI eka dharmane svIkAra kare che. AthI naya pramANano eka aMza che. naya ane pramANamAM A ja bheda che. jemAM samudranA eka aMzane samudra na kahevAya, tathA samudra nathI ema paNa na kahevAya. ema naya pramANu nathI, ane apramANa paNa nathI. kiMtu pramANane eka aMza che. (jaina tarkabhASA pari.-2 syAdAda maMjarI zleka 28) Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH / cAra ane pravAranA paganI AvazyakatA :prazna :- nayanA ullekhamAM vAta ane no prayoga nathI, te zuM tenI jarUra nathI ? uttara - jarUra che. eTale jyAM sthAna ane iva ne pracAga na hoya tyAM samajI levuM joIe. kAraNa ke vikalAdeza svarUpa paNa saptabhaMgI che. prazna :- pramANa saptabhaMgImAM racA ane pUrva no prayoga thAya, ane naya saptabhaMgImAM paNa cAhu ane ghara ne proga thAya to baMnemAM bheda za rahe? uttara - (varavaMzaprAnaiva pramajatattamaphatoDayA vizeSa7) pramANa saMpUrNa vastuno svIkAra kare che, jyAre naya vastunA aMzano svIkAra kare che. naya vastunA aMzane svIkAre che ethI ja pramANa saptabhaMgIthI naya saptabhaMgImAM bheda che, nahi ke cAr ane jIva nA prayogathI. A viSe (pramANunayatattvA. 7-53) kahyuM che ke potAnA viSayamAM pravRtti karanAra naya vAkya paNa vidhi ane niSedhanI vivakSA vaDe saptabhaMgInuM rUpa pAme che." prazna :-A rIte to naya paNa pramANu banI jaze. potAne ane parano nizcaya karanAruM jJAna pramANa che, AvI vyAkhyA pramANanI che. nayamAM paNa A vyAkhyA ghaTe che. kAraNa ke naya potAne ane parane nizcaya kare che. Ama pramANa ane nayamAM che bheda rahe ? uttara :pramANa ane naya e baMnemAM pramANanI vyAkhyA ghaTatI hovA chatAM baMnemAM bheda che. naya vastunA eka deza (eka bhAga ekAdi dharma) saMbaMdhI ajJAnatA dUra kare che, jyAre pramANa saMpUrNa vastu saMbaMdhI ajJAnatA dUra kare che. arthAt nayasaptabhaMgI vastunA aMza mAtrane ja jaNAve che, jyAre pramANa saptabhaMgI vastunA saMpUrNa svarUpane jaNAve che. AnuM vizeSa vivecana ame (=maho. zrI yaza vi. mahArAjAe) syAdvAda kapalatA, naya rahasya vageremAM karyuM che. (54 mA pejamAM TippaNa juo.) naya-pramANunI paribhASA viSe pU. zrImalayagirisUrimahArAjanuM maMtavya : pU. zrImalayagirisUrimahArAje AvazyavRtti (gA. 754)mAM A pramANe kahyuM che :- je naya anya naya sAthe sApekSa hovAthI "sthain'padathI yukta vastune svIkAre che, te paramArthathI paripUrNa vastune svIkAra kare che, mATe tene pramANamAM samAveza thAya che. je naya anya nayathI nirapekSa hovAthI potAne abhipreta ja ghamathI avadhAraNa (=jakAra) pUrvaka vastu jANavAne Icche che te vastunA eka aMzane ja ahIMthI (mudritapratamAM) 17mA pejanA pAchaLanA bhAgamAM trIjI lAInamAM sa+pUpvastu trAmAvAhiti sudhIne pATha pU. zrImalayagirisUrijI ma. nI AvazyakasUtravRttimAMthI akSarazaH pU. mahe pAdhyAyajI mahArAje AmAM lIdho che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pad ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute svIkArate hovAthI naya kahevAya che ane te niyamAM mithyASTi ja che. kAraNa ke te vastu je svarUpe nathI te svarUpe svIkAre che. AthI ja anya sthaLe kahyuM che ke mAtra potAnA ja pakSano svIkAra karanArA badhA no mithyASTi che." nayavAda mithyAvAda hovAthI ja jinapravacananA tattvonA jANakAra pote mithyAvAdI na banI jAya e mATe je kaMI kahe che te badhuM "yAhAra" (=apekSA) pUrvaka bole che, spAkAra vinA kyAreya bolatA nathI. jo ke lokavyavahAramAM badhA ja sthaLe badhI ja vakhate sAkSAt "cAta' padane praga karatA nathI, te paNa temAM "cA" padane prayoga na hovA chatAM sAmarthyathI "cA" pada samajI levuM. kAraNa ke prayoga karanAra kuzala hoya che. arthAt prayoga karanAra kuzala hovAthI sAkSAt "cAtta" pada na hovA chatAM temAM cAra padane bhAva rahelo ja hoya che. kahyuM che ke-"prAjaka kuzala hoya to vidhi, niSedha, anuvAda, atideza vageremAM pAtu padano prayoga na hoya te paNa badhA sthaLe sAmarthyathI jaNAya che." prazna :- je badhe ja thAta padano prayoga hoya to avadhAraNavidhi (=va kArane prayoga) mULathI ja (=sarvathA) nahi rahe. kAraNa ke "sthA" pada ane avadhAraNa (=Aya kAra) baMne viruddha che. avadhAraNa anyano niSedha kare che. "kathAnuM' padano prayoga anyane svIkAra kare che. uttara :- vastunA svarUpanuM jJAna barAbara na hovAthI tame je kahyuM te barobara nathI. cAra padane prayoga vivakSita vastumAM rahelA anya dharmone svIkAra kare che. jyAre avadhAraNa vidhithI zakita te te anya dharmanA yoga (vagere)no niSedha thAya che, arthAt amuka vastumAM amuka dharma che ke nahi evI zaMkA thatAM avadhAraNavidhithI e zaMkA dUra thAya che. dA. ta. jJAna-darzana-vIya-sukhathI yukta jIva hoya ke na hoya ? evI zaMkA thatAM tenA uttaramAM cArjIva ga=apekSAe jIva ja che ema kahevAya. ahIM jIva zabdathI jIva zabda vAcya prANa dhAraNanuM kAraNa je padArtha che te kahevAya che. jIva che ke nahi? arthAt jIva ja che ke ajIva paNa che evI je zaMkA hatI te jIva kArathI=avadhAraNathI dUra thAya che. jJAna-darzana-vIya-sukhathI yukta jIva ja hoya, ajIva na hoya. cAtta pada prayogathI jIvanA jJAna-darzana-sukhAdi asAdhAraNa dharmo, dharmAstikAyAdimAM paNa rahenArA amUrta-asaMkhyAta pradezava vagere sAdhAraNa dharmo, sarva padArthomAM rahenArA sattva-prameyatva-dharmitva-guNitva vagere sAdhAraNa dharmophTa e badhA dharmo jaNAya che. arthAt jJAna-darzana-sukhAdi sivAya bIjA paNa amUrta svAdi ane sattvAdidharmo jIvamAM rahelA che ema jaNAya che. | phaje dharmo jIvamAM ja rahe, jIva sivAya bIjI koI vastumAM na rahe te jIvanA asAdhAraNa dharmo kahevAya. jIvamAM paNa rahe ane jIva sivAya bIjAmAM paNa rahe te jIvanA sAdhAraNa dharmo kahevAya. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 67 have jo koIne jJAna-darzanAdi lakSaNavALo jIva che ke anya keI lakSaNavALo jIva che? evI zaMkA thAya to tene javAba A pramANe che_thAt jJAnarikSaNa iva nava = apekSAe jJAnAdi lakSaNavALe ja jIva che. ahIM jIva zabdathI mAtra jIva jaNAya che. avadhAraNathI jJAnAdi lakSaNa ja jIva che ema jaNAya che. AnAthI anya lakSaNane niSedha thAya che. arthAt jIvanuM jJAnAdi sivAya bIjuM kaI lakSaNa nathI. 7 padanA prayogathI sAdhAraNa-asAdhAraNa badhA dharmone svIkAra thAya che. jyAre jagatamAM jIva che ke nahi ? evI jIvanA asaMbhavanI zaMkA thAya tyAre teno javAba A pramANe che - svAdheya vItraH = apekSAe jIva che ja. ahIM paNa jIva zabdathI mAtra jIva jaNAya che. svAs padanA prayogathI asAdhAraNu-sAdhAraNa dharmane svIkAra thAya che. "che ja' evA avadhAraNathI asaMbhavanI zaMkA dUra thAya che. arthAt A jagatamAM jIva che ja, A jagatamAM jIva na hoya e bane ja nahi. A pramANe bIjA sthaLe paNa pravacanano artha barobara jANanAre sAkSAt ke tene artha jaNAya te rIte caR padanA prayogapUrvaka yathAyogya avadhAraNuvidhine prayoga karavo joIe. je avadhAraNa na karavAmAM Ave to jIva-ajIva vagere vastuonA svarUpanI koI vyavasthA ja na rahe. te A pramANe -je anya vastuno niSedha karIne jJAna-darzananA upayogarUpa lakSaNavALo jIva ja che ema avadhAraNa na karavAmAM Ave to ajIva paNa jJAna-darzananA upayoga lakSaNavALa hoya ane ethI jIva ane ajIvanI keI vyavasthA na rahe. have je jJAna-darzananA upagarUpa lakSaNavALo ja jIva che, ema anyayogeno niSedha na svIkAravAmAM Ave te jIva bIjA lakSaNavALo paNa hoya ane e bIjuM lakSaNa keI amuka ajIvamAM raheluM hoya ke ajIva mAtramAM raheluM hoya evI zaMkA thAya. Ama thAya to jIva ane ajIvana vibhAganuM barAbara jJAna na thAya. AthI samyavAdI banavAnI IcchAvALAe jema sarvatra sAkSAt ke teno artha jaNAya te rIte sthAna padano prayoga karavo joIe, tema yathAyogya avadhAraNane paNa prayoga karavo joIe. je ema na thAya te vastunA satya svarUpano svIkAra (dha ke nirNaya) na thaI zake AgamamAM avadhAraNuvidhinI (= jakAra thI bolavAnI) anumati nathI ema paNa nahi kahI zakAya. kAraNa ke te te sthaLe anekavAra avadhAraNavidhi jovAmAM Ave che. te A pramANe - "he bhagavaMta ! A kALa zuM che ? he gautama ! kALa jevo ja che, ane ja che. arthAta kALa apekSAe jIva svarUpa ja che, ane apekSAe ajIva svarUpa ja che. sthAnAM. gamAM je paNa kahyuM che ke "A lekamAM je che te sarve be prakAre che. te A pramANe - "jI ja * jaditthaM ca NaM loe taM samvaM dupaDoAraM, taM jahA jIvA ceva ajIvA ceva / sthAnAMga dristhAnaka adhya. sa. 1 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute che, ane ajIva ja che." (ahI avadhAraNathI trIjI rAzi ne jIvane niSedha karyo che.) " jema jinezvaranI AjJA ArAdhelI (akhaMDita) hoya te mokSaphaLavALI ja bane che, te ja pramANe jinezvaranI AjJA virAdhelI (khaMDita) hoya te saMsAra duHkharUpa phaLavALI ja bane che. A pravacanamAM avadhAraNavALI bhASAne je niSedha karavAmAM Ave che 4 te kayAMka vastusvarUpane te pramANe nirNaya na thayo hoya e mATe niSedha karavAmAM Ave che, athavA kyAMka ekAMtanuM pratipAdana karanArI avadhAraNavALI bhASAne niSedha karavAmAM Ave che. paNa jyAM vastu je svarUpe che, te svarUpe barobara nirNaya hoya te sthaLe "cAra' padanA prAgapUrvaka avadhAraNa bhASAno niSedha nathI. pramANu-nayanI paribhASA viSe digaMbaramata:digaMbaronI pramANa-nayanI paribhASA A pramANe che - saMpUrNa vastunuM kathana pramANa vAkya che. jema ke cAkanI sthAt dharmAstivAcaH apekSAe jIva che, apekSAe dharmAstikAya che vagere. vastunA eka aMzanuM kathana naya vAda che. temAM je naya anyanayathI sApekSa che te naya ke sunaya kahevAya che, ane je naya anya nayathI nirapekSa che te durnaya ke nayAbhAsa kahevAya che. A viSe akalake kahyuM che ke bhedAbhedAtmake jJeye, bhedAbhedAbhisandhayaH // yato'pekSAnapekSAbhyAM, lakSyante nayadurnayAH // . A lekanI saMkSepathI vyAkhyA A pramANe che - bheda eTale vizeSa, abheda eTale sAmAnya, tadAtmaka eTale sAmAnya-vizeSAtmaka, reya eTale pramANathI jANavA gya vastu, bhedabhedAbhisaMdhi eTale sAmAnya -vizeSa saMbaMdhI abhiprAya lekane saMpUrNa artha A pramANe che:- sAmAnya-vizeSasvarUpa vastumAM sAmAnya -vizeSane abhiprAya apekSApUrvaka hoya to naya jANavo, apekSA vinA hoya te duya jANo. arthAta, sAmAnyane svIkAranAra abhiprAya vizeSanI apekSAvALo hoya ane vizeSane svIkAranAra abhiprAya sAmAnyanI apekSAvALo hoya te te naya che. sAmAnyane svIkAranAra abhiprAya vizeSanI apekSAthI rahita hoya ane vizeSane svIkAranAra abhiprAya sAmAnyanI apekSAthI rahita hoya te te dunaya che. te digaMbare nayavicAraNAmAM paNa thAtu padano prayoga karavo joIe ema mAne che. A viSe akalaMka kahe che ke "no tathaiva sohA-viSaya: cAtu " AnI kada va sa nodjA majA mAdA ni ! - saMtAdurNA ta6 veva virAi Dhora ne paMcavastu gA. 119 * godarijI nA ra (da. vai. a, 7 gA. 54) muni avadhAraNavALI bhASA paNa na bele. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] TIkAkAre karelI vyAkhyA A pramANe che - kevala pramANa vAkya ja nahi, kintu naya pratipAdaka vAkaya paNa sthAna padanA prayogathI ja A samyagU ekAMtane viSaya bane. jema ke thAva lAvaH = apekSAe jIva che ja. sthAna padane praga na hoya te naya pratipAdaka vAkya mithyA ekAMtano viSaya banavAthI dunaya ja bane. digaMbaronuM A maMtavya barobara nathI. AnAthI te pramANa-nayamAM kaI bheda ja nahi rahe. te A pramANe - sthAnava (=apekSAe jIva ja che.) evuM pramANuvAkya che. cAlava nIvaH (=apekSAe jIva che ja.) evuM nayavAkya che. A baMne vAkyone akalaMke "laghIyamrappalaMkAra' graMthamAM sAkSAt ullekha karyo che. A baMne vAkyomAM kaI taphAvata nathI. te A pramANe - "cAkarI iva" ( =apekSAe jIva ja che.) e vAkyamAM jIva zabdathI prANadhAraNanuM kAraNa jIva zabdanI vAtAne (abhidhAna) bedha thAya che. kAranA prayogathI ajIva zabdanI vAsthatAne niSedha thAya che. cAt zabdanA pragathI asAdhAraNu-sAdhAraNa dharmono AkSepa thAya che. "ghAvaceta rIvA' e vAkyamAM paNa jIva zabdathI jIvazabdanI vAtAne bodha thAya che. vAta e padathI pragaTa vivakSita astitvane baMdha thAya che. pUrva kAranA prayogathI saMpUrNa jagatamAM jIva nathI evI zaMkAno vicheTa-abhAva thAya che. sthA1 padano prayogathI asAdhAraNa-sAdhAraNa dharmone Apa thAya che. Ama baMne vAkyomAM koI taphAvata paDatuM nathI. pramANa-nayanI paribhASA viSe zrI siddhasenasUrijInuM maMtavya: siddhavyAkhyAtA zrI siddhasenasUrijIe nyAyAvatAra vivRttimAM thAva vavA (apekSAe jIva che ja) e rIte pramANuvAkayano ullekha karyo che. A viSe nyAyAvatAravRtti (kaleka 29) mAM jaNAvyuM che ke-"(vidvAno) jyAre pramANanA saMpUrNa viSayane vicArIne pratipAdana karavAne Icche che, tyAre gauNa-pradhAnabhAvathI aMgIkRta saghaLA dharmone sUcaka ane jenuM bIjuM nAma kathaMcita che te rAti zabdathI alaMkRta ane avadhAraNa sahita mA zIva ItyAdi vANI vaDe batAve che. " AmAM thAt zabdathI jIvarUpa vastunA (AtmabhAva sivAyanA) gauNa banelA anaMta gharmonuM sUcana karyuM che. sAkSAt lakhela vIra zabda ane prati kiyA e be vaDe AtmabhAvanI mukhyatA karI che. avadhAraNathI * * sabhya ekAMta eTale ja anekAMta. aMtano artha dharma paNa thAya che. nyAyAvatAramAM 29 mA kamAM "ane tAraznanna vastu jaa: sarvasaMva" e sthaLe anetAramA~ no artha A pramANe che--ane roDa para gha va Aratana: Farfja kahyuM taratA mam + ahI gu. vi. nI chapAyelI TIkAmAM azuddhi che. Avazyaka TIkAmAM paNa astItvanenomRtA e pAThanA sthAne 've eTale ja pATha hovo joIe ema mane lAge che. - Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute jIvana asaMbhavane niSedha karyo che. AthI A vAkya "sakalAdeza" kahevAya che. kAraNa ke AmAM pramANathI svIkRta saMpUrNa arthanuM pratipAdana che. ' AthI amee (=pU. malayagirisUri mahArAje) kahelI pramANa-nayanI vyavasthA barobara che. te A pramANe - je naya anya nayathI sApekSa che, te paramArthathI racAta padanA prayoganI abhilASA rAkhe che ane ethI saMpUrNa vastune svIkAre che. AthI teno pramANamAM samAveza karavo joIe. arthAt tene pramANa mAnavo joIe. anya nathI nirapekSa naya durnaya che ane te niyamA mithyASTi ja che. kAraNa ke te saMpUrNa vastune svIkAra karato nathI.* ahIM A khAsa khyAlamAM rAkhavuM ke je naya anya nathI sApekSa che tene pramANamAM samAveza karavAmAM Ave = tene pramANarUpa mAnavAmAM Ave to vyavahAra naya pramANu bane. kAraNa ke vyavahAra naya tapa - saMyama - pravacanane svIkAra karato hovAthI saMyamagrAhI nizcayanayane je viSaya (saMyama) che te ja viSaya tene paNa hovAthI nizcayane sApekSa che. bhAvArtha :- nizcaya nayanA aneka bhedo che. temAM eka saMyamagrAhI (saMyamane mAnanAra) nizcayanaya paNa che. eTale saMyamagrAhI nizcayanayane viSaya saMyama che, ane saMyama vyavahArane paNa viSaya che. AthI vyavahAra nizcayathI sApekSa che. bhAvane svIkAranAra 4 zabdanayane je viSaya (= bhAva) che te ja viSaya zabdanono =sAMprata, samabhirUDha, evaMbhUta) hovAthI zabdano bhAva svIkAranAra zabdanayane sApekSa che. je naya anyanathI sApekSa che tene pramANamAM samAveza karavAmAM Ave te nAma vagere cAra nikSepane svIkAra na karanAra zabdanone (=sAMprata, samakSiDha, evaMbhUta) paNa pramANa mAnavA paDe. have je anya naya vAkyanA saMyogathI *-saMbaMdhathI), arthAt eka nayavAkyane anya nayavAkyanI sAthe saMbaMdha hoya tyAre, sApekSatA svIkAravAmAM Ave te virodhI be nAno je viSaya hoya, te viSayanA ja avarachedakano - lAbha thAya, arthAt + ahIM rimAn zabdane prayoga hovA chatAM "brarvarta suvar mavati e nyAye pharI ga zabdano prayoga karyo che. * ahIM Avazyaka vRttine pATha pUro thAya che. haveno pATha pU. upAdhyAyajI mahArAjanI TIkAne che. 4 zabda, samabhiDha, evaM bhUta e traNa na bhAvanikSepane ja svIkAre che, zeSa cAra naya badhA nikSepone svIkAre che. [ jaina taka paribhASA ] * jema ke sthAti ghaTa sthAnAsti ghaTaH | - avacchedaka eTale avikSita arthane niSedha karIne vivakSita dharmane pratipAdaka athavA avaradaka eTale kaI vastunuM apekSAthI jJAna karAvanAra. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ daze gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] virodhI be nAnA viSayanuM ja pratipAdana thAya. ethI anaMta dharmono parAmarza na thAya. je ema na hoya te anekAMtamAM samyagU ekAMtano praveza nahi ghaTI zake. kAraNa ke avakanA bheda vinA virodhI viSayane samAveza nahi karI zakAya. anekAMtamAM samyapha ekAMtane praveza jarUrI che. mahAmati zrIsiddhasenasUrijI (sa. ta. kAM 3 gA. 27 ) kahe che ke - "jema + anekAMta sarva vastuone vikalpanIya kare che, tema anekAMta paNa vikalpano viSaya thavA yogya che. ema hovAthI siddhAMtane virodha na Ave tevI rIte anekAMta e ekAMta paNa hoya che." bhAvoddaghATana - anekAMtaSTi te eka prakAranI pramANa paddhati che. te evI vyApaka che ke jema e anya badhA prameyomAM lAgu paDI tenuM svarUpa nakkI kare che, tema te potAnA viSayamAM paNa lAgu paDe che ane potAnuM svarUpa vizeSa phuTa kare che. prameyomAM lAgu paDavAne artha e che ke temanA viSayamAM je svarUpa para judI judI daSTie baMdhAyelA hoya agara baMdhAvAno saMbhava hoya te badhI daSTione yogya rIte samavaya karI arthAt te dareka dRSTinuM sthAna nakakI karI prameyanuM ekaMdara svarUpa kevuM hovuM joIe te sthira karavuM. jema ke jagatanA mULa tattava jaDa ane cetananA viSayamAM aneka dRSTie pravarte che. keI emane mAtra abhinna kape che te ke mAtra bhinna. kaI emane mAtra nityarUpa mAne che te koI mAtra anityarUpa. vaLI kaI emane eka mAne che to koI aneka kahe che. A ane AnA jevA bIjA aneka vikalpona svarUpa. tAratamya ane avidhipaNuM vicArI samanvaya kare ke e to sAmAnya dRSTie jatAM abhinna, nitya ane eka che, temaja vizeSa dRSTie jotAM bhinna, anitya ane aneka paNa che. A prameyanA viSayamAM anekAMtanI pravRttine eka dAkhala thayo. e ja pramANe anekAMtadaSTi jyAre potAnA viSayamAM pravarte che tyAre potAnA svarUpa viSe te jaNAve che ke te aneka dRSTione samuccaya hoI anekAMta to che ja, tema chatAM e eka svataMtra dRSTi hoI teTalA pUratI ekAMta dRSTi paNa che. e ja rIte anekAMta eTale bIjuM kAMI nahi paNa judI judI daSTirUpa ekamane sAce saravALe. Ama hovAthI te anekAMta hovA chatAM ekAMta paNa che ja. alabatta, emAM eTalI vizeSatA che ke temAM samAtuM ekAMtapaNuM yathArthatAnuM virodhI na hovuM joIe. sArAMza e che ke anekAMtamAM sApekSa (samyapha) ekAMtone sthAna che ja. A viSe samaMtabhadra paNa (svayaMbhUtetra zrIaranAtha jinastavana gAthA 18mAM) + ahIM jema anekAMta" tyAMthI AraMbhI "ekAMtane sthAna che ja' tyAM sudhInuM saMpUrNa lakhANa paMDita zrI sukhalAlajI ane paMDita zrI becaradAsa e baMnee maLIne karelA sanmati tanA anuvAdamAMthI sAbhAra akSarazaH udhUta karyuM che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUra ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute kahe che ke " he bhagavaMta ! ApanA matamAM samyag ekAMta ja anekAMta che ema nathI, kiMtu pramANa-nayane siddha karanAra anekAMta paNa anekAMta svarUpa che=katha cit anekAMta svarUpa ane kathaMcit ekAMta svarUpa che. anekAMta paNa pramANanI apekSAe anekAMta svarUpa che, paNa vivakSita nayanI apekSAe ekAMta svarUpa che. ' AgamamAM paNa kahyuM che ke-" he bhagavaMta ! A ratnaprabhA pRthvI zAzvatI che ke azAzvatI ? he gautama ! apekSAe zAzvatI che, apekSAe azAzvatI che. he bhagavaMta! A ratnaprabhA pRthvI zAzvatI ane azAzvatI kaI apekSAe che ? he gautama ! dravyArthika nayanI apekSAe zAzvatI che, ane paryAyArthika nayanI apekSAe azAzvatI che. AvA sthaLe cAt padyanu avacchedaka bhedanA prakAzaka tarIke ja vivaraNa karyu che. arthAt r pada avacchedaka bhedanA=anekAMtanA prakAzaka che. AthI ja siddhAMtane jANanArAo sthAt e avyayane anekAMta dyotaka (anekAMtane prakAzaka) ja kahe che, nahi ke ana`tadharma parAmarzaka (=anatadharmAnA beAdhaka), arthAt racAt pada apekSAe amuka koI eka dharmonA medhaka che. kAraNa ke je samyak ekAMtanA sAdhaka hAya te ja anekAMtanA AkSepaka + hoya. AthI ArdezasAkalya mAtra cAt padanA prayAgane AdhIna nathI, jethI pramANa-nayaneA bheda na thAya. bhAvArtha :-jo cAta padanA prayAga mAtrathI AdezasAkalya (=pramANanI saptabha'gI) thAya tA pramANu-nayamAM bheda na rahe. kAraNa ke baMnemAM sthAna padanA prayAga thAya che. paNa sAkalpa mAtra cAta padanA prayAgane AdhIna nathI, kiMtu peAtAnA anA bAdha thayA pachI sarva dharmanA abhedanA khAdhaka je vAcakapada hAya te vAcakapadanI abhidhAzaktine AdhIna che ane vAcakapadanI abhidhAzakti vivakSAne AdhIna che. arthAt amuka vAcakapamAM kaI abhidhAzakti che = amuka padanA ze a che te kahenAranI vivakSAne AdhIna che. AthI AdezasAkalya paNa vivakSAne AdhIna che. AthI nayavAkya ane pramANavAkyanA A pramANe bheda ja che. arthAt amuka vAkya vaktAnI amuka vivakSAthI pramANavAdya bane che, ane amuka vivakSAthI nayavAka ane che. prazna :- teA pachI pa. pU. zrI malayagirisUri mahArAje " je naya anya nayathI sApekSa che te paramAtha thI cat panA prayAganI abhilASA rAkhe che. ethI saMpUrNa vastune svIkAra kare che. AthI tenA pramANamAM samAveza karavA joie " ema kahIne pramANa-nayanA abheda kema jaNAvye ? uttara :- pramANa-nayanA abheda na svIkAranAra vidagdha digabarAnuM nirAkaraNa karavAnA abhiprAyathI pramANa-nayane abheda jaNAvyA che. bhAvAtha :- jayAM avirAdhI dharmAnuM kathana karavuM haiAya tyAM avacchedakanA (=deza-kAlAdinA) bhedanuM kathana karavA cAt pada jarUrI nathI. + AkSepaka eTale vAcaka zabda vinA kheAdhakAraka. arthAt amuka zabda te zabdanA ane je jaNAve te AkSepaka kahevAya, kAraNa ke tyAM sAkSAt prayAga na karyAM hoya chatAM Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ rU gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] (vastunI) anaMtadharma svarUpatAnuM kathana thAya che. AthI tyAM A nayavAkya che ke A pramANuvAkya che evo koI bheda rahetuM nathI. paNa digaMbaro A sthaLe pramANavA ane nayavAkyane abheda svIkAratA nathI. AthI temanA A maMtavyanuM nirAkaraNa karavA pa. pU. malayagirisUri mahArAje pramANa-nayanA abhedanuM kathana karyuM che ema ghaTAvavuM joIe. A viSe adhika te bahuzrute jANe che. [52] atha paramabhAvagatA nizcaya eva sthitA ityayameva balIyAnityabhinivezaM nirAcikIrSurAha NicchayaThiya vya muNiNo, vavahAraThiyA vi prmbhaavgyaa| NiTThiaselesi ciya, savvukkiTTho paramabhAvo // 53 // 'NicchayaThiya vva'tti / nizcayasthitA iva vyavahArasthitA api munayaH paramabhAvagatA eva, ubhayatrApyAzravanivRttereva paramabhAvatvAt , utkarSalakSaNasya pAramyasyApyubhayatrAvizeSAt / sarvotkRSTazca paramabhAvo niSThitA-kASThAprAptA caramasamayArUDheti yAvat zailezyeva, taduktaM dharmasaGgrahaNyAm-"so ubhayakkhayaheU, selesIcaramasamayabhAvI jo / seso puNa Nicchayao, tasseva pasAhago bhaNio / / 1 // " iti / tathA ca sarvotkarSAbhimAninA nizcayavAdinA niSThitAM zailezI vinA na kizcidAdaraNIyam , tadarthamutkarSabuddhathaiva prAcInAdare ca nizcayArthaM vyavahAro'pi tathaivAdaraNIya tti vidram karU II have (gA, 20) nizcayanayamAM ja rahelA paramabhAvane pAmelA che mATe nizcaya ja balavAna che evA kadAgrahanuM nirAkaraNa kare che : nizcayamAM rahelAonI jema vyavahAramAM rahelA paNa munio paramabhAvane pAmelA ja che. kAraNa ke AzravanI nivRtti e ja paramabhAva che. utkarSarUpa paramabhAva baMnemAM samAna che. have je tame sarvotkRSTa paramabhAvanI vAta karatA ho te te zelezI avasthAnA caramasamaye ja hoya che. dhamasaMgrahaNI (gA. 26)mAM kahyuM che ke -"nizcayathI zilezI avasthAnA caramasamayamAM thatA samyagadarzanAdirUpa AtmapariNAma dharma che, te puNya-pApA baMnenA kSayanuM kAraNa che. zeSa sarva (puNarUpa ane samyagdarzanAdirU5) dharma zelezI avasthAnA aMtima samayamAM thanAra dharmano ja sAkSAta ke paraMparAe sAdhaka che." [ zailezI avasthAnA caramasamayathI anaMtara samayamAM thanAra dharma sAkSAt sAdhaka che, te sivAya badhe dharma (eka-be-traNa bhava vagere AMtarAthI) paraMparAe sAdhaka che.] Ama sarvotkRSTa paramabhAvane abhimAna rAkhanAra nizcayavAdIe zailezI avasthAnA caramasamayabhAvI dhama sivAya bIjuM kaMI na karavuM joIe. prazna:- tamArI vAta satya che. AthI ja ame ukarSa buddhithI ja zailezI avasthAnA caramasamaye thanAra dhamane pAmavA mATe te pahelAnA (zailezI avasthAnI pahelAnA) dharmane Adara karIe chIe. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute uttara - te pachI te ja pramANe nizcayane pAmavA vyavahArane paNa Adara karavo joIe. pa3] nizcaye dhyAnalakSaNaM pArampamasti vyavahAre tu tannetyAzaGkAM vikSipannAha-- vavahAre vi muNINaM, jhANappA akkhao paramabhAvo / jattassa dattAo, jamiNaM bhaNiyaM mahAbhAse // 54 // 'vavahAre vitti / 'vyavahAre' padavAkyamudrAvarttAdipraNidhAnagarbhakAyavAgvyApArarUpe'pi munInAM dhyAnAtmA paramabhAvo'kSataH, yatnasya 'dRDhatvAd' ekAgratvAt , ata eva yogatrayayogapadyasyApyavirodhapratipAdanAtpadavAkyAdiviSayamanaso'pyAzusaMcAritvena kaalbhedaanuplkssnnsmrthnaat| yatnadRDhatAyA dhyAnalakSaNatve saMmatimAha- yadidaM bhaNitaM 'mahAbhASye' vizeSAvazyake // 54 // have nizcayamAM dhyAnarUpa paramabhAva che, vyavahAramAM te nathI evI zaMkAne dUra kare che - munione praNidhAnapUrvaka thatA pada-vAkya-mudrA-Avarta Adi kAcika-vAcika vyApArarUpa vyavahAramAM paNa dhyAnarUpa paramabhAva hoya che. kAraNa ke emAM ekAgratApUrvaka prayatna che. prazna -ekAgratA manane viSaya che. eka ja samaye pada Adi badhAmAM manane upaga zI rIte rahI zake ? uttara :58 AdimAM manano upayoga bhinna bhinna samaye hoya che, eka samaye nahi. Ama chatAM ja upayoganuM parAvartana atizaya jhaDapathI thatuM hovAthI ApaNane kAlabhedanI khabara paDatI nathI. ethI ja eka sAthe traNe yoge havAmAM virodha nathI ema zAstromAM jaNAvyuM che. Ane sAra e AvyuM ke-bAhya kriyArUpa vyavahAra vakhate paNa mAnasika ekAgratArUpa nizcaya hoya che. A viSe viSezAvazyakamAM nIce (55 mI gAthA) pramANe kahyuM che. [54] ___ sudaDhappayattavAvAraNaM Niroho va vijjamANANaM / jhANaM karaNANa mayaM, Na u cittaNirohamittAgaM // 55 // 'sudaDha'tti / sudRDhasya-khedAdidoSaparihAreNotkRSTasya prayatnasya vyApAraNaM nirodho vA vidyamAnAnAM yoganirodhadazAyA~ dhyAnaM 'karaNAnAM' kAyavAAnasAM matam , na tu cittanirodhamAtraM, anyatrAvyApteH, 'dhye cintAyAM' iti dhAtustu yathAzrutamAtro na grAhyaH, dhAtUnAmanekArthatvAt paramamunivacanAnurodhenArthAntarakalpanAyA api nyAyyatvAditi bhAvaH // 55 / / ja A viSaya kamalazatapatra bhedanA dRSTAMtathI paNa samajI zakAya che. kamaLanA se pAMdaDAnI thapIne soyathI bhedatAM badhAM pAMdaDAM ekIsAthe bhedAI gayAM ema ApaNane lAge che. paNa vAstavika te kamazaH eka eka pAMdaDa bhedAya che. eka pAMdaDuM bhedAyA pachI bIju pAMdaDa' bhedavAmAM vacce asaMkhya samaya thaI jAya che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ka gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] (bAhya prayatnamAM mAnasika ekAgratA dhyAna che e viSayamAM zAstranI samati jaNAve che : vizeSAvazyaka gA. 3071 mAM kahyuM che ke ) zarIra-vacana-mananA sudRDha prayatnapUrvaka vyApAra athavA vidyamAna zarIra-vacana-mananA yAganirAdha avasthAmAM nirAdha karavA e dhyAna che. sudRDha prayatna eTale khedAdi X doSanA tyAgathI thatA utkRSTa prayatna. ahI" nirAdharUpa dhyAnamAM e khyAla rAkhavAnI jarUra che ke traNe ceAgeAnA nirAdha e dhyAna che, nahi ke mAtra cittanA nirAdha. mAtra cittanA nirodhane dhyAna kahevAmAM Ave teA vacana-kAyAnA nirAdha dhyAna nahi mane. prazna :-cai dhAtuthI dhyAna zabda banyo che. thai vistAyAM e dhAtu pAThathI dhai dhAtunA atha ciMtA-vicAraNA che. ciMtA cittanA viSaya che. mATe dhyAnanA artha "citta nirAdha" karavA joIe. uttara :- ahIM ' daye" dhAtunA dhAtupAThamAM lakhela ja atha na levA. dhAtunA aneka arthA hAya che. [cce dhAtu karaNa (mana-vacana-kAyA ) nirodhanA arthAMmAM paNa che. ahI' karaNa nireAdhanA arthamAM che. ] prazna :-AvI rIte anya anI kalpanAmAM anyAya nathI thatA ? uttara H - nA. jinavacanane anusaravA mATe anya anI kalpanAmAM anyAya thatA nathI. [55] nanu nizcayasyottarottarazuddhirhazyate vyavahArasya tu sadaikarUpatvamevetyasti vizeSo nizcayasyetyata Aha- paDhamaM vayaNaThiyANaM, dhammakhamAiTThiANa tatto bA bhiNNo cciya vavahAro, rayaNammi Niogadidvivva // 56 // 'paDhamaM'tti / prathamaM vacane sthitAnAM AtopadezAnusmaraNaniyatapravRttikatayA vacanAntyAdi - vyavasthitAnAM 'tataH' tadanantaraM ca ' dharmakSamAdisthitAnAM' pUrvadaNDavyApAsahita bhramiprayuktatannirapekSottaracakrabhramisthAnIyazAstravyApAranirapekSAtmasAdbhUtadharmavyavahArArUDhAnAM bhinna eva vyavahAraH, abhyAsAnabhyAsalakSaNayorhetvoralpa bahunirjarAlakSaNayoH phalayozca bhedAt / dRSTAntamAha - ratne niyogadRSTiriva yathA hi bAlAdyavasthAkAlInaratnahagapekSayA sulabdhaparIkSasya puMso rekhopa rekhAdyAkalanakuzalA niyogadRSTirbhinnA, tathA prathamabhikSATanAdivyavahArApekSayottama dRSTisampannasya taduttaro bhikSATanAdivyavahAro'pi bhinna eveti bhAvaH // 56 // nizcayanI uttarottara zuddhi dekhAya che, vyavahAra tA sadA ekasarakhA ja dekhAya che, mATe vyavahArathI nizcayamAM vizeSatA che evI mAnyatAnuM nirAkaraNa kare che : x khedAdi doSonu varSoMna pariziSTa pahelAmAM karavAmAM AvyuM che. gu. 9 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute munie pahelAM vacanakSamAdimAM rahelA hoya che. pachI dharma kSamAdimAM rahelA hoya che. vacanakSamAdimAM rahelA karatAM + dharmakSamAdimAM rahelA munione vyavahAra bhinna ja hoya che. munione prAraMbhamAM vacanakSamAri dharma hoya che. pachI dharmakSamAdi dharma hoya che. A baMnemAM bheda che. baMnenA hetu ane phalamAM bheda che. dharma kSamAdino hetu abhyAsa cha. kyanakSamAhinA hetu mlyaasn| mamA ( =niyana) cha. kyanakSamAhi // alpanirjarA che. dharmakSamAdinuM phaLa bahunirjarA che. A viSayane ratna pArakhavAnI dRSTithI samajI zakAya che. bALaka paNa ranane jue che ane ratnane pArakhavAmAM kuzaLa jhaverI paNa ratnane jue che. Ama chatAM baMnenI dRSTimAM bheda hoya che. bALaka mAtra tenA bAhya raMga Adi upara dRSTi kare che. jyAre kuzaLa jhaverI ratnanI rekhA-uparekhA Adi joIne tenI kiMmata AMke che. te pramANe prastutamAM prathamanA bhikSA aTanAdi vyavahAranI apekSAe uttama dRSTine pAmelAnA prathama pachInA bhikSATanAdi vyavahAra paNa bhinna ja hoya che. [56] uktArthe sammatimAha itto paNNattIe, vavahAre savyao mlccaayaa| saMvaccharAu uDDaM, bhaNi sukkAbhijAittaM // 57 // 'itto'tti / 'itaH' uttarottaravyavahArasya vizuddhatvAt 'prajJaptau' vyAkhyAprazaptau 'vyavahAre' cAritra. kriyAlakSaNe 'sarvataH' sarvaprakAreNa malasya-khedAdidoSalakSaNasyAticAralakSaNasya vA tyAgAt 'saMvatsa rAdUrdhva' varSaparyAyAnantaraM 'zuklAbhijAtyatvaM' sukhAsikArUpAnuttaropapAtikadevatejolezyAvyatikramAnantarasyAbhinnavRttAmatsarikRtajJasadArambhihitAnubandhitvalakSaNasya niraticAracaraNalakSaNasya vA zuklatvasya prApteranantaraM paramazuklatvaM bhaNitam , tathA ca tadAlApa:----"je ime bhaMte ! ajjattAe samaNA NiggaMthA viharanti ete NaM kassa teulessaM vItivayaMti ? goyamA ! mAsapariAe samaNe NiggaMthe vANamaMtarANaM devANaM teulessaM vItivayati, dumAsapariAe samaNe jiggaMthe asuriMdavajjiANaM bhavaNavAsINaM teulessaM vItivayati, evaM eteNaM amilAvaNaM timAsapariAe asurakumArANaM devANaM caumAsapariAe gahagaNaNakhattatArArUvANaM joisiANaM devANaM paMcamAsapariAe caMdimasUriANaM joisiANaM joisarAINaM chammAsapariAe mohammIsAgANaM devANaM sattamAsapariAe saNaMkumAramAhiMdANaM devANaM ahamAsapariAe baMbhaloalaMtagANaM devANaM NavamAsapariAe mahAmukkasahassArANaM devANaM dasamAsapariAe ANAyavANayaAraNaaccuANaM devANaM ekkArasamAsapariAe gevejjagANaM devANaM bArasamAsapariAe samaNe NiggaMthe aNuttarovabAiANaM devANaM teulessaM vItivatati, teNa para sakke sukkAbhijAtie bhavittA tato pacchA sijjhai ja. aMtaM karei"tti / etaccottarottaravyavahAravizuddhAveva yujyate, paryAyavRddhahetorupadezAt / niyamazcAya zramaNavizeSApekSayaiva, anyathA kasyacidalpenApi kAlena zuklatvopapatteH, kasyacicca mada mapi kAlena tadanupapatteriti vRttau vyaktam / + kSamAnA pAMca bhedanuM varNana bIjA pariziSTamAM karavAmAM AvyuM che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 67 gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] tataH siddhaM nizcayavadvyavahArato'pi tulyavasiddhiriti / yaccoktaM nizcayArthopadarzanArthamAtratvAdvyavahAro nAdaraNIya iti tanna, etasya paribhASAmAtratvAt , nayatvenobhayoravizeSAt , paramArthato nayAtItapramANabhUtatvAdAtmatattvasyeti digU // 57 // ukata viSayamAM zAstra saMmati batAve che - uttarottara vyavahAra zuddha hovAthI vyAkhyAjJati ( za 14 u. 9) mAM cAritranI kiyAmAM khedAdi doSarUpa ke aticArarUpa malanA sarvathA tyAgathI eka varSanA paryAya pachI sAdhuone paramasukha hoya che ema kahyuM che. te A pramANe : he bhagavaMta! hamaNAM je zramaNa nircatho vicarI rahyA che, te konI tejalezyAne oLaMgI jAya che? he gautama ! eka mAsanA dIkSA paryAyavALA zramaNa nigraMtho vANuvyaMtara devonI tejolezyAne=sukhane oLaMgI jAya che.....ema vadhatAM vadhatAM bAra mAsanA dIkSA paryAyavALA zramaNanigraMtha anuttarapapAtika devonI tejolezyAne sukhane oLaMgI jAya che. tyArabAda adhika adhika zuddha pariNAmavALA thaI siddha thAya che. yAvata sarva duHkhono aMta kare che. bhagavatImAM jaNAvela sukhavRddhi dIkSA paryAya yA devothI adhika sukha 1 mAsa vANuvyaMtara bhavanapati (asurakumAra sivAya) asurakumAra graha-nakSatra-tArA sUrya-caMdra 6 thI 10 mAsa kamazaH 1-2, 3-4, 5-6, 7-8, 9 thI 12 11-12 ,, kamazaH 9 vecaka, 5 anuttara, (vyAkhyA prajJaptinI TIkAmAM tejalezyAne artha A pramANe che - tejalezyAno ulekha prazastalezyAnA upalakSaNarUpa hovAthI tejalezyA eTale prazastalezyA. prazastalezyA sukhAsikAnuM kAraNa hovAthI kAraNamAM kAryanA upacArathI tejalezyA eTale sukhAsikA. sukhAsikA eTale sukhI avasthA.) ahIM mULagAthAmAM rahela "zuklAbhijAtyatva" zabdano artha A pramANe che :zukala eTale zuddha pariNAmavALo. amuka muni zukla che ke nahi te oLakhavA mATe zuklanAM pAMca lakSaNo batAvyAM che. te A pramANe che :- zukala muni akhaMDa AcAravALa hoya, IrSyAthI rahita hoya, kRtajJa hoya, satkArya AraMbha karanAra hoya, hitanA anubaMdhavALe hoya. abhijA ya eTale zreSTha. zukalamAM zreSTha = zuklAbhijAtya. zuklAbhijAtyane bhAva zukalAbhijAtyatva. AtmA jema jema vizuddha pariNAmavALA bane tema tema sukhI bane che. AthI zuklAbhijAtyatva zabdane bhAvArtha parama sukha thAya. 2 3 ); . 5 ) Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ] [ svopajJavRtti-gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute A sukha uttarottara vyavahArazuddhi hoya to ja ghaTI zake. kAraNa ke AmAM hetu dIkSA paryAyanI vRddhi jaNAvela che. tathA A sukhavRddhine niyama zramaNavizeSanI apekSAe ja che. badhA ja zramaNone A rIte AvuM sukha hoya evo niyama nathI. keI zramaNane alapakALamAM paNa tevuM sukha hoI zake, keIne ghaNA kALe paNa tevuM sukha na hoya. A vigata vyAkhyAprajJaptinI vRttimAM jaNAvI che. AnAthI e siddha thayuM ke nizcayanI jema vyavahArathI paNa samAna rIte ja siddhi thAya che. nizcayano artha batAvavA pUrato ja vyavahAra upayogI che mATe te AdaraNIya nathI, ema (gA. 20 nI TIkAmAM) je kahyuM te barobara nathI vyavahAra nizcayana artha batAve che e vyavahAra zabdanI mAtra paribhASA (=sAMketika artha) che. naya rUpe te baMne samAna che. paramArthathI te Atmatatva nayAtIta pramANarUpa che. arthAt paramArthathI te AtmA nothI jANI zakAtuM nathI, anubhavathI jANI zakAya che. Ane artha e thaze ke paramArthathI te AtmAne jANavA nizcaya naya paNa upayogI nathI. [57] bharatAdidRSTAntenokta vyavahAravaiphalyaM nirAkartumAha bharahAINaM NAyA, vephallaM Neva hoi vavahAre / AhaccabhAvao cciya, jamiNaM Avassae bhaNiyaM // 58 // 'bharahAINati / bharatAdInAM 'jJAtAt' dRSTAntAt naiva vyavahAre vaiphalyaM bhavati, 'AhatyabhAvAdeva' kAdAcitkatvAdeva / tathA ca kadAciddaNDa vinApi hastAdinaiva cakrabhramaNAdghaTotpAde'pi ghaTaM prati daNDasyeva vyavahAraM vinApi pUrvabhavAbhyastakaraNAnAM tayAbhavyatvaparipAkavatAM bharatAdInAM kadAcitkevalajJAnotpAde'pi taM prati vyavahArasya na hetutAkSatiH, dvArasyAnyata eva siddheH ( ? siddhau) svaprayojyadvArasambandhenaiva ca hetutvAt / prasannacandrAdInAM ca bAhyavyavahArasattve'pi kevalajJAnAnutpAdo na doSAya, antarakaraNAsatvAt sAmagrathA eva kAryajanakatvAdavivekamUlavyabhicAradarzanasya vivekinAmavizvAsAjanakatvAttAdRzAvizvAsasya mahAnarthanimittatvAditi bhAvaH / atra sammatimAha-yadidaM bhaNitamAvazyake // 58 / / pUrve bharatAdinA dRSTAMtathI (gA. 21) jaNAvela vyavahAranI niSphaLatAnuM nirAkaraNa kare che : bharatAdinA dRSTAMtathI vyavahAra niSphala banatuM nathI. kAraNa ke tevuM kyAreka ja bane che. jemake ghaTa banAvavAmAM daMDa kAraNa che, kuMbhAra daMDathI cakane pherave che, ethI ghaTa bane che. have kyAreka kuMbhAra daMDa vinA paNa hAtha vagerethI cakane pheravIne ghaTa banAve che. chatAM daMDa ghaTanuM kAraNa cheeghaTa banAvavA daMDa jarUrI che ema mAnavAmAM Ave che. tema prastutamAM pUrvabhavamAM kriyAno vyavahArane jemaNe abhyAsa karyo che, ane jemanA tathAbhavyatvane paripAka thaI gayo che tevA bharata vagere jIvone kayAreka Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] vyavahAra vinA paNa kevaLajJAna utpanna thavA chatAM kevaLajJAnamAM vyavahAra kAraNa nathI ema na mAnI zakAya. kAraNa ke jyAre dvAranI=vyApAranI anya kAraNathI siddhi thAya tyAre svaprAjya dvAranA=vyApAranA saMbaMdhathI ja hetutA che. [ bhAvArtha -ghaTamAM daMDa cakabhramaNa rUpa vyApAra dvArA kAraNa che, cakabhramaNa vinA mAtra daMDa kAraNa nathI. ema dareka kAraNa potAnA vyApAradvArA kAraNa manAya che. ethI jyAre daMDa vinA paNa cakrabhramaNathI ghaTa bane tyAre daMDa cakabhramaNanA saMbaMdhathI kAraNa bane che. tema prastutamAM kevalajJAnamAM vyavahAra AMtarika zubha bhAva rU5 vyApAra dvArA kAraNa che. bharatAdinA kevalajJAnamAM AMtarika zubha bhAva rU5 vyApAra dvArA (pUrva janma saMbaMdhI vyavahAra kAraNa che. ] prasannacaMdra vageremAM bAhya vyavahAra hovA chatAM kevaLajJAna na thayuM temAM paNa vAMdho nathI. kAraNa ke temAM AMtarika kAraNano abhAva hate. AMtarika ane bAho e badhAM kAraNe bhegAM thAya te ja kArya karI zake. khUTatI paMktio zuddhipatrakamAM juo. jovAmAM Ave te vivekIone emAM ( kAryane kAraNe mAM) avizvAsa thato nathI, kAraNa ke Avo avizvAsa mahAna anarthanuM kAraNa che. A viSe Avazyaka sUtramAM A (59-60 e be gAthAomAM kahevAze te) kahyuM che. [58] patteabuddhakaraNe, caraNaM NAsaMti jiNavariMdANaM / AhaccabhAvakahaNe, paMcahi ThANehiM pAsatthA // 59 // 'patteya'tti / pratyekabuddhAH-pUrvabhavAbhyastobhayakaraNA bharatAdayasteSAM yatkaraNam-AbhyantarAcaraNaM tasminneva phalasAdhake'bhyupagamyamAne jaDAzcaraNaM nAzayanti jinavarendrANAM sambandhi Atmano'nyeSAM ca, AhatyabhAvAnAM-kAdAcitkabhAvAnAM kathane bAhyakaraNarahitaireva bharatAdibhiH kevalamutpAditamityanatiprayojanaM tadityAdilakSaNe 'paJcabhiH' prANAtipAtAdibhiH 'sthAnaH pAramparyeNa karaNabhUtaiH pArzvasthAH, svayaM hyevamupadeSTAro niraGkuzatayA'nAdikAlInAbhyAsena prANAtipAtAdiSu pravartante pravarttayanti cAnyAniti tIrtha nAzayantIti bhAvaH / / 59 // (ukta viSayamAM AvazyakasUtranI be gAthAo (1163-4) thI saMmati jaNAve che:-) pAsathAe pUrvabhavamAM jemaNe bAhya-AMtara ubhaya sAdhanano abhyAsa karyo che evA bharata vagere pratyeka buddhanA atyaMtara AcaraNane AgaLa karIne atyaMtara AcaraNa ja phasAdhaka che ema mAnIne tathA kyAreka banatA bhAvone kahIne, arthAt bharata vageree bAhya sAdhane vinA ja kevaLajJAna upana karyuM hatuM, ethI bAhya sAdhane bahu jarUrI nathI ema kahIne, jinezvaroe batAvelA sva-paranA cAritrane paraMparAo kAraNabhUta prANAtipAta Adi pAMca sthAno vaDe nAza kare che. arthAt ukta rIte upadeza ApatA pAsasthAo anAdikALanA abhyAsathI koI jAtanA aMkuza vinA prANAtipAta Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute AdimAM piote pravRtti kare che, ane bIjAone paNa pravRtti karAve che. A rIte pAsasthAo sva-paranA cAritrane nAza karavA dvArA tIrthane vinAza kare che. [59] ummaggadesaNAe, caraNaM NAsaMti jiNavariMdANaM / vAvannadasaNA khalu, na hu lambhA tArisA daDe // 6 // 'ummagga'tti / unmArgadezanayA'nayA caraNaM nAzayanti jinavarendrANAM sambandhibhUtamAtmano'nyeSAM vA, ato 'vyApannadarzanAH' arhadevatAdivacovyavahArataH samyagdRSTivadAbhAsamAnA api nizcayato vinaSTasamyagdarzanA naiva 'labhyAH' kalpyAstAdRzA draSTumapi // 60 // pAsasthAo ukta unmArga dezanAthI jinezvaroe batAvelA sva-paranA cAritrane nAza karatA hovAthI vyApanadazana=samyagadarzana rahita che. arihaMtadeva AdinA vacanathI vyavahAra karatA hovAthI, arthAt bAhya veSa Adi keTaleka vyavahAra arihaMtadeva AdinA vacana pramANe hovAthI samyagdaSTi jevA dekhAtA hovA chatAM nizcayathI temanuM samyapha nAza pAmyuM che. tevA jIvo jovA lAyaka paNa nathI. [60] iSTaviSayopanItaM dhyAnameva sarvakAryakaramityuktaM nirAkarttamAha ivisayANugANa ya, jhANaM kalusAhamaM viNidiDhaM / sUagaDe maMsaTia-jIvANaM macchajhANaM va // 61 // 'ivisaya'tti / 'iSTaviSayAnugAnAM ca' manojJabhojanAdiviSayAsaktAnAM ca dhyAnaM 'kaluSAdhamam' ArttaraudrarUpatayA malinaM cAdhama ca 'vinirdiSTaM' pratipAditaM 'sUtrakRte' dvitIyAGge mAMsArthinAM jIvAnAM matsyadhyAnamiva, viSayasvAbhAvyAdeva hISTaviSayaprAptirdharmadhyAnaM pratibandhAtyadharma cAdhatte, viSayadveSajanitaM vairAgyaM vinA'rthaprAptyApIcchAnivRttyasiddheradhyAtmamataparIkSAyAM vyavasthApitatvAt / tathA ca manojJabhojanAdisevinAmanabhyastacaraNAnAM dhyAnamapyazubhameveti bhAvaH, tathA ca sUtrakRtagrantha:--"tameva avijANatA, abuddhA buddhamANiNo / buddhA mu tti ya maNNatA, atae te samAhie // 1 // te ya bIodagaM ceva, tamudissa jayaM kaDe / bhuccA jhANaM jhiyAyaMti, akheaNNA'samAhiA / / 2 / / jahA DhaMkA ya kaMkA ya, kulalA maNukA sihI / macchesaNaM jhiyAyaMti, jhANaM te kalusAhamaM / / 3 || evaM ta samaNA vege, micchavihI annaariaa| visaesaNaM jhiyAyaMti, kaMkA vA kalusAhamA / / 4 / / " iti // 61|| - have ISTa viSayanA sevanapUrvaka thatuM dhyAna ja sarva kArya karanAruM che ema ( A. 21 mAM) ke ukhu tenu nirA4295 72 cha : sUtrakRtAMgamAM manapasaMda bhojanAdi viSayomAM Asakta jIvonuM dhyAna mAMsAthI jIvonA mAchalAmAM rahelA dhyAnanI jema Ata-raudra rUpa hovAthI malina ane adhama raghucha. 3 -dharya dhyAna' ityapi / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye prathamollAsaH ] [ so viSayAnA tevo svabhAva ja che ke jethI ISTa viSayanI prApti dharmadhyAnane zake che ane adhama karAve che. AthI viSayAnA dveSathI thayela vairAgya vinA ISTa vastunI prApti thavA chatAM IcchAnI nivRtti na thAya ema adhyAtmamata parIkSA graMtha (gA. 173) mAM siddha karyu che. AthI manapasaMda bheAjanAdinu sevana karanArAonuM dhyAna azubha ja che. A viSe sUtrakRtAMga (a. 11 gA. 25 thI 28)mAM pATha A pramANe che:AvA prakAranA (zuddha-paripUrNa ane advitIya) sa` virati dhamane nahi jANatA hovAthI avivekI hovA chatAM ame ja dhamatattvane jANyu che ema pAtAne pati mAnanArA badhA paratIrthika samyagdanarUpa bhAvasamAdhithI ati dUra rahelA che. (25) paratIthikA samyagda nathI dUra kema che te jaNAve che -paratIthikA jIvAdi tattvene na jANatAM hAvAthI dha" AdinA bIja, aprAsuka pANI, temanA bhaktoe temanA mATe AhAra vagere je kaI banAvyuM hoya te badhuM khAIne yAna kare che. rasa-Rddhi-zAtA gAravamAM Asakta manavALA zAkyAdi paratIthikA saMdhabhakta Adi dvArA manapasaMda bhAjanAdi meLavavA AtadhyAna kare che. AthI temane zubha dhyAna kacAMthI hoya ? tathA paratI ikA dharmAMdhanA viveka karavAmAM kuzaLa nathI. kAraNu ke manapasaMda AhAra-vasati zayyA vagere rAganuM kAraNa hovA chatAM tene zubha dhyAnanuM kAraNa mAne che, Ama manapasaMda bhojanAdi karanArA paratIthi ke parigrahI ane A dhyAnavALA hovAthI mekSamAga rUpa bhAvasamAdhithI dUra rahelA che. [26] paratIthikA Ata dhyAnavALA kevI rIte che te dRSTAMtathI jaNAve che:- DhaMkapakSI vagere mAMsathI jIvanArA heAvAthI jalAzayanA Azraya lenArA DhaMka vagere pakSIe mAchalAnuM dhyAna dhare che. jema temanuM A dhyAna A-raudrarUpa heAvAthI atyaMta malina ane adhama che. tema zAyAdi mithyAdaSTi zramaNe AraMbha-parigrahavALA ane anAya kama karanArA hovAthI anAya banIne viSayenuM dhyAna dhare che. AthI te Dhaka pakSInI jema kaluSita ane adhama che" (27-28) [61] etadeva bhAvayati gharakhittanayara gouladAsAINaM gAva tiyara siANaM, parigaho suddhaM jhANaM kao 'ghara'tti / gRhakSetranagaragokuladAsAdInAM yeSAM zAkyAdInAM parigrahasteSAM 'gAravatrikarasikAnAm' RddhirasasAtagauravAsaktamanasAM saGghabhaktAdikriyayA manojJaM bhojanamavApya tadavAmikRte ArttadhyAnaM dhyAyatAM kutaH 'zuddha' dharmyaM dhyAnaM syAt, taduktam- " grAmakSetra gRhAdInAM gavAM pressynananya = / asmin vaSriho cho, dhyAna taMtra putaH sumam || ? " vRtti || 62 || kemaiiM / siddI uparyukta viSayanI ja e gAthAthI vicAraNA kare che :-- ghara, jamIna, nagara, geAkula, dAsa Adi parigrahathI yukta, Rddhi 3-rasa--sAtA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ]. [ ravo zatti-gurjaramAnAmAvAnuvAvayu gAravamAM Asakta manavALA, (ethI ja) saMghabhaktAdi kiyAthI manapasaMda bhajana jANIne tene meLavavA mATe AdhyAna karanArA, te zAkya vagerene zubhadhyAna kyAMthI hoya ? A viSe ( sUtrakRtAMga a-11 gA.-26nI TIkAmAM ) kahyuM che ke"jenAmAM gAma, jamIna, gAyo ane nokarajanano parigraha dekhAtuM hoya tenAmAM zubhayAna kyAMthI hoya ?" [62] gihidisabaMdharayANaM, asuddhaAhAravasaisevINaM / pAsatthANaM jhANaM, niyameNaM duggainiyANaM // 63 // ___ 'gihitti / gRhiNAM yo digbandhaH-svAyattakaraNaM yadalAtteSAM tatputrAdInAM ca saMvignAnAM samIpe dharmopadezazravaNapratrajyAdAnAdikaM niSidhyate tatra pravacanapratiSiddhe'pi ratAnAM-AsaktAnAM azuddhAhAravasatisevinA pArzvasthAnAM dhyAnaM niyamena durgatinidAnaM, ArtaraudrarUpatvAditi // 63 / / gRhasthane pitAne AdhIna banAvIne temane tathA temanA putrAdine saMvigna sAdhuo pAse dharmopadezazravaNa ane pravajyAsvIkAra Adine niSedha karanArA, Ama karavAno pravacanamAM niSedha hovAthI pravacana pratiSiddha paNa AvA kAryamAM Asakta, azuddha AhAra ane azuddha vasatine upayoga karanArA, pAsasthAonuM dhyAna avazya AtaM-- raudrarUpa hovAthI durgatinuM kAraNa che. [63] iSTaviSayAnugAnAM nAstyeva zubhadhyAnamityuktam , atastadviraktAnAmeva tatsaMbhavatItyAha-- visayavirattamaINaM, tamhA savvAsavA NiyattANaM / jhANa akiMcaNANaM, Nisaggao hoi NAyavvaM // 64 // 'visaya'tti / 'tasmAt' uktahe torviSayaviraktamatInAM sarvAzravAnivRttAnAm 'akiJcanAnAma' paradravyapratibandha tyAgenAtmasvabhAvAcaraNapratibaddhArnA 'nisargataH' svabhAvataH 'dhyAna' dharmazuklalakSaNe jJAtavyaM bhavati, gagane'bhranivRttau vidhosteja iva viSayanivRttAvAtmano dhyAnasya svataH prasaraNazIlatvAditi // 64 // manapasaMda viSayamAM Asaktane zubhadhyAna nathI ja ema jaNAvyuM. ethI viSayothI virakata jIvone ja zubhadhyAna hoya che e jaNAve che : AthI viSAthI virakta manavALA, sava AzrothI nivRtta, akiMcana=padravyamAM rAgano tyAga karIne AtmAnA svAbhAvika AcaraNamAM pratibaddha ane svAbhAvikapaNe dharma-zularUpa dayAna hoya che. jema AkAzamAM vAdaLo dUra thatAM sUryano teja phelAya che, tema viSathI nivRtti thatAM enI meLe ja AtmAmAM dhyAna phelAya che. kAraNa ke dhyAnane te (viSayanivRtti thatAM phelAvAne) svabhAva che. [64] Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [73 nizcayalAbhAlAbhAbhyAM vyavahArAropaNavaiphalyamukta nirAkartumAha laddhammi Nicchayammi vi, muttuttovaayruuvvvhaaro| kuMbhAracakabhAmaga-daMDAharaNeNa buDDhikaro // 65 // - 'laddhammi' ityAdi / labdhe'pi nizcaye sUtroktA ye upAyAH-grahaNadhruvayogapravRttyAdayastadrupo vyavahAraH kumbhakAracakrabhrAmakadaNDAharaNena vRddhikaraH / yathA hi pUrvadaNDaprayogAd bhrAmyadapi cakraM veganAzaprayojyapAtanivRttyarthamuttaradaNDavyApAramapekSate, tatazca santAnAvicchedAdatizayitavegAcca cakrabhramaH pravarddhate, tathA grahaNAtprAgutpanno'pi nizcaya uttaravyavahArAdasthairyapratibandhena santAnAvicchedAdatizayitabhAvotpAdAcca pravarddhata iti // 65 // pUrve (gA. 26 mAM) nizcaya Avyo hoya ke na Avyo hoya e baMne dazAmAM vyavahArano Aropa kare nakAmo che, ema je kahyuM hatuM tenuM (cAra gAthAomAM) nirAkaraNa kare che - nizcayanI prApti thaI hoya te paNa sUtramAM kahela ja svIkAra ane sthiratA mATe yogonI pravRtti Adi rUpa vyavahAra kuMbhakAra cabhrAmaka daMDanA udAharaNathI nizcayanI vRddhi 42nA2 che. pahelAM daMDanA prayogathI cakra bhamatuM hovA chatAM veganA abhAvathI aTakI na jAya e mATe pharI daMDanA praveganI jarUra rahe che. pharIthI daMDane prayoga karavAthI veganI dhArA aTakatI nathI, ane veganI vRddhi thAya che, AthI cakanuM bhramaNa vadhI jAya che. te pramANe vyavahAra svIkAra karyA pahelAM nizcaya utpanna thaI gayA hoya te paNa pachInA vyavahArathI nizcayamAM asthiratA AvatI nathI. tene pravAha cAlu rahe che. bahu uraca bhAvo pedA thAya che. AthI nizcaya vadhe che prabala bane che. [65] tayalAbhammi vi NiccaM, saIi ahigayaguNammi bahumANA / pAvadugaMchAloaNa---jiNabhattivisesasaddhAhiM // 66 // 'tayalAbhammi vipatti / 'tadalAbhe'pi nizcayAlAbhe'pi gRhIte sUtroktavyavahAre 'nityaM' nirantaraM 'smRtyA' pratijJAtakriyAmadhye kiM kRtaM kiM karttavyamavaziSyate kiM zakyaM na samAcarAmItyAdilakSaNayA 'adhikRtaguNe' prakRtacAritraguNavatyadhikaguNe vA 'bahumAnAt'ArAdhyatvajJAnalakSaNAt , tathA pApasya-prANAtipAtaviramaNAdipratipakSasya prANAtipAtAdarjugupsA-AtmasAkSikI nindA, yAdRzabhAvena pApamAsevitaM tadadhikabhAvena heyatvabuddhiriti yAvat, AlocanaMsvakRtasya pApasya nizzalyatayA gurusamakSaM prakaTanam , jinabhaktiH-kriyAkaraNakAlInAvazyakAjJApraNidhAnopasthite taddAtari bhagavatyaho ! paramasUkSmo jagajjantuhitAvaho bhagavatA dharmaH pratipAdita ityevaMvidhAdaralakSaNA, vizeSazraddhA cottaraguNAtizayopAditsA tAbhirhetubhUtAbhiH // 66 / / * paMnyAza-1, A. 34 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAnuvAdayute labbhai Nicchayadhammo, akusalakammodaeNa no paDai / tA apamAo jutto, eyammi bhaNaMti jaM dhIrA // 67 // "mariA "te prAthane "nizcayadharma saMcamasthAnaJkSarH kriyAviziSTa nAmumAvAnAmuktbhaavvishissttkriyaayaa vAhatyabhAvAtiriktasthale nizcayadharmahetutvAt / 'akuzalakarmodayena' anikAcitacAritramohalakSaNapApakarmodayena 'no patati' na cAritrAd bhrazyati, akuzalakarmodayasyApi nityasmRtyAdinivartanIyatvAt , 'tat' tasmAt 'etasmin' vyavahAre 'apramAdaH' pramAdaviraho yu, carma nti "dhI" zradarimayUraH || 6 || evamasaMto vi imo, jAyai jAo vi Na paDai kayAvi / tA itthaM buddhimayA, apamAo hoi kAyayo // 68 // "gvuM rUtti ! "gvaM' nirARtyAvizAre "a" virati pariNAmo bAte, jAto'pi na patati kadAcidayaM pariNAmaH, 'tat tasmAdatra buddhimatA nityamapramAdaH karttavyo bhavati, gRhItaM vrataM yathAgamamekAgratayaiva pAlanIyamiti bhAvaH // 68 // nizcayane lAbha thayo hoya to paNa sUtrokta vyavahAra karatAM karatAM smRti, bahumAna, jugupsA, AlocanA, jinabhakti ane zraddhAthI saMyama * sthAnarUpa nizcayadharmanI prApti thAya che. kAraNa ke kiyAsahita ukta (=smRti Adi) bhAva athavA ukta bhAvathI sahita kriyA (bharatAdinI jema) kyAreka banatA banAvane choDIne nizcayadharmanuM kAraNa che. (1) smRti :-je kriyAne niyama lIdho hoya temAMthI meM zuM karyuM ane zuM karavAnuM bAkI che ? zakya keTaluM karate nathI vagerenuM niraMtara smaraNa karavuM. (2) bahumAnaH-guNa pratye bahumAna rAkhavuM. prastutamAM cAritraguNanuM varNana cAle che. eTale cAritraguNavALAmAM bahumAna rAkhavuM athavA adhikaguNImAM bahumAna rAkhavuM. bahumAna eTale A mArA ArAdhya che evuM jJAna. (3) jugupsA -hiMsA Adi pApanI AtmasAkSIe niMdA karavI. niMdA karavI eTale jevA bhAvathI pApa karyuM hoya tenAthI adhika bhAvathI temAM heya (pApa choDavA jevuM che, karavA jevuM nathI, meM khoTuM karyuM, have nahi karuM evI buddhi rAkhavI. (4) AlocanA pote karelAM pApone mAyAthI mukta banIne guru samakSa pragaTa karavAM. (5) jinabhakti -jinezvara bhagavAna pratye Adara rAkho. dareka kriyA bhagavAnanI AjJA pramANe karavAnI che. eTale kriyA karatI vakhate bhagavAnanI AjJAmAM ja citta rAkhavuM joIe, arthAt bhagavAnanI AjJAnuM smaraNa karavuM jarUrI che. kiyA karatI vakhate bhagavAne A kriyA A pramANe karavAnuM kahyuM che, ema bhagavAnanI AjJAmAM upayoga jatAM AjJA ApanAra bhagavAna pratye aho ! bhagavAne parama sUkSma ane * saMyamanAM adhyavasAya sthAne. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 gurutattvavinizcaye prathamollAsaH / jagatanA jIvonuM hita karanAra dharma jaNAvyA che, evo uchaLato Adara e jinabhakti che. (6) zradhA :-zraddhA theTale misASA. uttaramupAne devAnI tAva manilASA rAkhavI. uttaraguNe eTale je guNe prApta thayA nathI te. jema ke samyaktvanI prApti thaI hoya te dezaviratinI IcchA rAkhavI. dezaviratinI prApti thaI hoya te sarvaviratinI IcchA rAkhavI.* ukta smRti Adi hatuothI jema nizcayadharmanI prApti thAya che, tema anikAcita cAritramoha rUpa pApakarmanA udayathI cAritrathI patana paNa thatuM nathI. kAraNa ke nityasmRti AdithI pApakarmanA udayane paNa dUra karI zakAya che. AthI vyavahAramAM sadA pramAdane tyAga karavo joIe. ukta viSayamAM dhIra zrI haribhadrasUrijI (paMcA. 1 gA. 38 mAM) kahe che ke "nityasmRti AdithI nahi thayelA paNa viratinA pariNAmo thAya che, ane thayelA pariNAme kyAreya jatA nathI. AthI buddhimAna puruSe ahIM sadA pramAdane tyAga kare, arthAt lIdhela vratanuM AjJA bhu45 me yitte(=pU05 yI421) pAlana 47." [66-67-68[ nanvalabdhanizcayasyAsayatatvAdeva saMyamakriyAdAnaM vyarthamanyathA'yogyapratiSedhAnupapattiprasagAdityatrAha maggappavesaNaTuM, saMjamakiriyA asaMjayassAvi / juttA dAuM jamhA, abbhAso hoi emeva // 69 // 'magga'tti / mArgapravezArtha alabdhamArgalAbhAya saMyamakriyA'saMyatasyApi dAtuM yuktA, yasmAdevamevAbhyAsalabhyasya kAryasya prAgalAbha evAbhyAso bhavati, likhanagAnapaThanAdikauzalalakSaNe'bhyAsasAdhye kArye prAMgalabdha evApakRSTanirantaralikhanAdikriyArUpAbhyAsapravRttidarzanAccAritre. 'pItthamevopapatteH / samyagdarzanamapi khalvasamyagdRSTinA satAbhyAsenaiva labhyate, navatattvAdiparijJAnAnantarameva bhAvasamyaktvapratipAdanAt , tadaparijJAnadazAyAM tadabhAvAdanyathA tadvaiyarthyAt , evamacAritriNApi yadyabhyAsena cAritraM labhyate tadA ko doSaH ? iti vicAraNIyam / nanvevaM kriyAkauzalameva cAritraM prAptaM tacca marudevAdAvavyApakamiti cenna, pratipuruSaM saMyamAdhyavasAyaikyAbhAvAdityanyatra vistaraH / ayogyatvaM ca nAsaMyatatvamAtreNa, sarvasyApi dIkSAdAnAtprAgayogyatvaprasaGgAt / kintu kRtajJatvadRDhapratijJatvAdiguNAbhAvavattvena, tacca na pratijJAtakriyAkuzala iti na kizcidanupapannam // 69 // 4 ahIM smRti vagere cha hetu batAvyA che. paMcAzaka vageremAM ukta che uparAMta sAdhusevA paNa __r e che. (5-yA.-1, . 38-37) * jJAnasAra-8 gAthA 5-6-7 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopazavRtti-gurjarabhASAnuvAdayute jene nizcaya prApta thayela nathI te asaMyata ja hovAthI tene saMyamakriyAnuM dAna vyartha che, je ema na hoya to ayogyane dIkSAno niSedha karyo che te nahi (je asaMyatane paNa dIkSA ApI zakAya te ayogya paNa asaMyata che, tethI tene paNa dIkSA ApavAmAM zuM vAMdho?) A viSe samAdhAna kare che : asaMyatane paNa mArga praveza mATe saMyamakriyA ApavI e gya che. arthAt jene hajI mokSamArga maLyo nathI tevA yogya jIvane mokSamArga maLe e mATe te asaMyata heya-saMyamanA pariNAmathI rahita hoya to paNa dIkSA ApavI e yogya che. kAraNa ke A rIte ja abhyAsa thAya che. A eka sAmAnya niyama che ke je kArya abhyAsathI ja thaI zake che te kArya na thayuM hoya tyAre ja tene abhyAsa thAya che. kArya thaI gayA pachI abhyAsa karavAne rahetuM ja nathI. bAhya vyavahAramAM ApaNe joIe chIe ke lekhana, gAyana, adhyayana AdimAM abhyAsathI ja kuzaLatA Ave che. AthI ja temAM kuzaLatA meLavavA kuzaLatA AvyA pahelAM ja teno abhyAsa kare che. pahelAM lekhana Adi bahu ja khAmIvALuM hoya che, paNa niraMtara lakhavA Adine abhyAsa thatAM samaya jatAM temAM kuzaLatA AvI jAya che. A ja binA cAritramAM paNa ghaTe che. samyagadarzana paNa pahelAM samyagadarzana na hoya tyAre abhyAsa karavAthI ja pragaTe che. kAraNa ke navatattava AdinuM jJAna thayA pachI ja bhAva samyaktva Ave ema zAstramAM jaNAvyuM che. navatattva AdinuM jJAna na hoya tyAre bhAva samyaktva na hoya. je navatava AdinuM jJAna na hoya tyAre paNa je bhAvasamyaktva hoya to navatattva AdinuM jJAna vyartha banI jAya. e ja pramANe acAritrI paNa je abhyAsathI cAritra meLavI zake te ze vadhe ? A vicAravuM. prazna :- Ama te kiyAkuzaLatA e ja cAritra thayuM. paNa A barobara nathI. kAraNa ke "marudevA" mAtA vageremAM kiyAkuzaLatA na hatI. uttara :- dareka jIvamAM saMyamanA adhyavasAye samAna hotA nathI. (AthI koIkane kiyAnA abhyAsa vinA paNa cAritra AvI jAya.) A viSe bIjA sthaLe (adhyAtmamata parIkSA gA. 43 vageremAM) vistArathI jaNAvyuM che. tathA asaMyata che eTalA mAtrathI te ayogya che ema na manAya. kAraNa ke - dIkSA ApyA pahelAM badhA ja asaMyata hovAthI badhA ja ayogya Tharaze. kRtajJatA, pratijJAmAM daDhatA vagere guNe jenAmAM na hoya te ayogya che. svIkArelI kriyAmAM kuzaLa jIvamAM ukta guNa hoya che. mATe badhuM barAbara che. [6] Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsa: ] ' 77 viparyaye doSamAha iharA tusiNIyattaM, havijja parabhAvapaccayAbhAvA / jittAi vi tamhA, vavahAreNeva jaM bhaNiyaM // 70 // 'ihara'tti / itarathA pratiniyataguNasthAnajJAnapUrvakameva cAritradAnAbhyupagame tUSNIkatvaM bhavet , parabhAvasya pratyayAbhAvAta , pRcchAdinA pratijJAnirvAhakatvasyAnumAne'pi pratiniyataguNasthAnasya tathAvidhaniyataliGgAbhAvenAnumAtumazakyatvAt / nanvevamasaMyatasyApi gRhItavyavahArasya saMyatamadhyapraveze jyeSThatvakaniSThatvavyavahAroccheda ityata Aha-jyeSThatvAdikamapi tasmAda vyavahAreNaiva yaH pUrva gRhItacAritravyavahAraH sa jyeSTha itarastu kaniSTha iti, itthameva bhagavadAjJApravRtteH, 'yad' yasmAd bhaNitamAvazyake // 7 // Nicchayao dunneyaM, ko bhAve kammi vaTTae samaNo / vavahArao u kIrai, jo puvaThio carittammi // 7 // niyatti 'niyataH gharamArthaH durNacaM : zramajaH kramina 'mA' ofthar dilakSaNe varttate ? iti / vyavahAratastu kriyate vandanaM yaH pUrva sthitazcAritre / jyeSThatvasaMbhAvanAyAmapi vyavahArasAmrAjyena vandanasya kartavyatvAd vyavahAranayasyApi balavattvAt // 71 / / nizcayanI prApti thaI che ema jANyA pachI ja dIkSA ApavAmAM thatA doSane jaNAve che : pratiniyata guNasthAnanA jJAnapUrvaka ja cAritradAnano svIkAra karavAmAM Ave te te cUpa thaI javuM paDe. kAraNa ke paranA bhAvone jANI zakAya nahi. pRcchA AdithI pratijJAno nirvAha karI zakaze ema anumAna paNa karI levAmAM Ave to paNa pratiniyata guNasthAnanuM anumAna azakya che. kAraNa ke pratiniyata guNasthAnanuM tevuM keI niyata liMga nathI. prazna :- dIkSA svIkAranAra asaMyatane paNa saMyatAmAM praveza thatAM meTA-nAnAno vyavahAra nahi rahe. (kAraNa ke jeNe pahelAM dikSA lIdhI hoya te asaMyata hoya ane pachI dIkSA lIdhI hoya te saMyata hoya evuM paNa bane.) uttara -AthI ja (=paranA bhAvone na jANI zakAtA hovAthI) A moTe che ityAdi nirNaya paNa vyavahArathI ja che. jeNe pahelAM dIkSA lIdhI hoya te maTa, pachI lIdhI hoya te nAno gaNAya kAraNa ke AvI ja bhagavAnanI AjJA che. A viSe Avazyaka sUtra (gA. 716)mAM kahyuM che ke paramArthathI kayo sAdhu audayika Adi kayA bhAvamAM vate che te jANavuM mukela che. paNa vyavahArathI jeNe cAritra pahelAM lIdhuM hoya tene vaMdana karAya che. AmAM evuM paNa bane ke vaMdana Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAnuvAdayute karanAra bhAvathI mATe hAya. Ama chatAM vyavahAranuM sAmrAjya hAvAthI vaMdana karavuM lehaye. vyavahAra naya pazu jasavAna che. [ 70-71] tathA cAha bhASyakRt vavahAro vihu balavaM, jaM chaumatthaM pi vaMdaI arahA / jA hoi aNAbhiNNo, jANato dhammi eaM // 72 // 'vavahAro vi hu'tti | 'vyavahAro'pi' vyavahAranayo'pi 'balavAn' anullaGghanIyaH, 'yat' yasmAt chadmasthamapi pUrvaratnAdhikaM gurvAdikaM vandate 'arhannapi ' kevalyapi yAvad bhavatyanabhijJAto jAnan dharmatAM 'etAM' vyavahArabalAtizayalakSaNAm // 72 // ukta viSayamAM AvazyakanA bhASyakAranI (gA. 323) sAkSI Ape che :-- vyavahAranaya paNa khalavAna che=vyavahAranuM paNa ullaghana karI zakAya nahi. jethI vyavahAranA atizaya khalane jANanArA kevalI paNa kevalI tarIke ajJAta haiAya tyAM sudhI chadmastha paNa ratnAdhika guru vagerene vadana kare che. * [72] 'vayabhaMge' ityAdinA vyavahAre'niSTAnubandhatvamukta' nirAcikIrSurAha-vayabhaMge gurudoso, duvbAro jai vi taha vizvavahAre / ihi pi Na paDibaMdho, vivakkha bhAveNa paDiArA // 73 // 'vayabhaMge'tti / yadyapi vratabhaGge gururdoSaH, sa ca vyavahAre durvAraH pramAdabAhulyAt / tathApIdAnImapi na pratibandhaH, 'vipakSabhAvena' pratyaticAraM tannirmUlanopayogapurassaramupasthApitena hA duSThu kRtamidaM na karttavyamidamityAdilakSaNena viparIta pariNAmena 'pratikArAt' aticArasamasaGkhyaiH zubhabhAvairaticArANAM nivarttanAttannirmUlanacintayaiva tattvato niHzUkatA nivRttyA tairaniSTasyAnubandhumazakyatvAt // 73 // pUrve (gA. 23 mAM ) jaNAvela vyavahAramAM aniSTanA anubaMdhanuM nirAkaraNa 62 che : jo ke vratabhaMgamAM mahAna doSa che, ane te vyavahAramAM rAkavA muzkela che. kAraNa ke pramAdanI adhikatA che. Ama chatAM hamaNAM paNa vyavahAranA niSedha nathI. kAraNa ke vipakSabhAvAthI vratabha'ganA=aticArAnA pratikAra thaI jAya che. vipakSabhAva eTale pratyeka aticAre aticAranA nAza karavAnA upaceAgapUrNAMka thayesa "hA ! bheM ramA phoTu yu, mAnakhuleko " tyAhi ( atiyAranA udA. 4501-7. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsa: ] [ z pariNAmathI ) viparIta pariNAma. jeTalI sakhyAmAM aticArA hAya teTalI sakhyAvALA zubha bhAvAthI aticArAnA nAza thAya che. * paramAtha thI aticAreAnA nAza karavAnA vicArathI ja kaThAratA dUra thavAthI aticArAthI aniSTanA anubaMdha thavA azakaya che. arthAt aticArA lAge e pahelAM ane aticAre| lAge tyAre sacamamAM koI aticAra na lAge tA sAru', ema aticArane dUra karavAnI sadA ciMtA rahyA karatI hAya che, A ciMtAnA kAraNe ja AtmAnI kaThoratA dUra thAya che, ane ethI aticArA lAge tyAre aniSTanA anubaMdha thAya tevAM karmo badhAtAM nathI, [73] etadeva dRSTAntena bhAvayati jaha guruamuhavivAgaM, visaM Na dukkhAvahaM sapaDiAraM / pAvadugaMchAsahiyaM taha caraNaM sAiAraM fF ||74) 'jaha'tti / yathA guruH - mahAn azubhaH - aniSTo vipAkaH - AyatikAlapariNAmo yasya tattathA, viSaM 'sapratikAraM' sopacAraM na duHkhAvaham, parikarmitAdvatsanAgAderduHkhotpAdAdadarzanAt pratyuta guNasyaivAnubhavAt / tathA sAticAramapi caraNaM pApajugupsAsahitaM na duHkhAvaham, sapratikAratvAt, mahato'pyaticArasya mahatA zubhabhAvena nivarttayituM zakyatvAt, cAritrasya ca svarUpato mokSaphalahetutvAditi ||74 || ukta viSayane dRSTAMtathI vicAre che :-- mahAna azubha vepAkavALu' paNu viSa pratikAra sahita haiAya te duHkhakAraka thatu nathI. zuddha karela vatsanAga (-vacchanAga) AdithI duHkhAnI utpatti jovAmAM AvatI nathI, khalke guNAnA ja anubhava thAya che. te pramANe aticAravALuM paNa cAritra pApajIgupsAsahita hAya tA duHkhakAraka thatu nathI. kAraNa ke (1) pratikAra sahita che. (2) mahAna arthAt pAMca aticAre| lAgyA hoya tA pAMca zubhabhAvAthI pAMca atiyArAne nAza thAya che. A saMkhyAnI dRSTie vAta thai. paNa pramANunI dRSTie vicAravAmAM Ave tA jeTalA pramANanA azubha bhAvathI aticAra lAgyo hAya tenAthI adhika pramANamAM zubhabhAva joIe. A vize pacAzaka (pa`cA. 16, gA. 30-31)mAM kahyuM che ke jeTalA pramANanA azubha bhAvathI aparAdha thayA ya tenAthI adhika pramANamAM zubhabhAva thAya, tene ahIM AgamanA siddhAMta mujaba viziSTa zubhabhAva jANavA, nahi ke sAmAnyathI game teTalA zubhabhAvane. game teTalA sAmAnya paNa zubhabhAvathI prAyazcitathI thaI jatu hAya tA brAhmI-suMdarI Adinu Avazyaka (=pratikramaNa) karavAthI ja sAmAnya zubhabhAvathI prAyazcitta thai gayuM hota, ane karmAMnAza thavAthI zAstraprasiddha strIpaNAnI prAptirUpa deSa na thayo hota. (pUrva pITha ane mahApIDanA bhavamAM IrSyAthI strI vedanA baMdha karI brAhmI suMdarI rUpe utpatti thaI.) A vigata ahIM paNa AgaLa 76 mI gAthAmAM kaheze. x vipAka eTale bhaviSyanuM phaLa. azubha vipAkavALu eTale bhaviSyamAM azubha phaLa ApanAra, Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80] svopazavRtti-gurjarabhASAnuvAdayute paNa aticArane mahAna zubha bhAvathI dUra karI zakAya che. (3) cAritra svarUpathI mokSanuM 4 / 29 che. [74] pApajugupsAyAzcaraNazodhakatvameva draDhayati ittu ciya paDikamaNaM, pacchAyAvAibhAvao suddhaM / bhaNiaM jiNappavayaNe, iharA taM davyao diLaM // 75 // 'ittu ciya'tti / 'ata eva' pApajugupsAyAzcaraNAticAravizodhakatvAdeva jinapravacane 'pratikramaNaM' mithyAduSkRtadAnAdilakSaNaM 'pazcAttApAdibhAvataH' hA duSThu kRtametadityAdyanuzayasaMvegAdipariNAmataH zuddha bhaNitam / ata evAtyaktaprAktanaikendriyAdisaGghaTTanAdibhAvasya kathaJcirakSaNa viraktasya caityavandanAdinaikAgracittasamAdhirbhavenna vA, airyApathikIpratikramaNe tu tadarthaparyAlocanAhitapazcAttApAdibhAvAnniyamAdekAgracittasamAdhiriti sarvakriyANAM tatpUrvakatvaM mahAnizIthe niyamitam / 'itarA' pazcAttApAdibhAvAbhAve tu tatpratikramaNaM dravyato dRSTam // 75 / / phalitamAha evaM atthapaeNaM, bhAvijjateNa hoi caraNiDDI / AloaNAimittaM, bhAINaM tu phalavaMjhaM // 76 // 'evaM' iti / 'evam' uktaprakAreNa 'bhAvyamAnena' yathAsthAnamadhikatarabhAvazuddhayA samAdhIyamAnena 'arthapadena' durvAravratabhaGgapratikArasya kathaMtAlakSaNena bhavati 'caraNaddhiH' uttarottaracaraNavRddhisampat / AlocanAdimAtraM tu uktabhAvazUnyaM brAhmayAdInAM phalavandhyam , tanmAtreNa teSAM strItvAdiraudravipAkaprAptyapratirodhAt / / 76 // pApajugupsA cAritranI zuddhi kare che e viSayanuM samarthana kare che : jinapravacanamAM pApajugupsA cAritranA aticAronI zuddhi karanAra hovAthI ja " hA! meM A beTuM karyuM " ItyAdi pazcAttApa garbhita savegAdinA pariNAmapUrvaka kareluM pratikramaNa zuddha kahyuM che. AthI ja pUrvanA ekedriyadi saMbaMdhI saMghaTTanAdi bhAvane tyAga na karanArane (=IriyAvahI na karanArane) kaI rIte kSaNavAra virakta banavA chatAM cityavaMdanAdithI ekAgratApUrvaka cittasamAdhi thAya ke na paNa thAya. IriyAvahI pratikramaNamAM te tenA arthonA ciMtanathI thayela pazcAttApAdi bhAvathI niyAmAM ekAgratApUrvaka cittasamAdhi thAya che. AthI mahAnizithamAM sarva kiyAe iriyAvahI pUrvaka karavAnI kahI che. * pazcAttApa Adi bhAva vinAnuM pratikramaNa dravya pratikamaNa che. [5]. 1 'niyamyate' ityapi / * iriyAvahiAe apaDikaMtAe na kiMci kappai ceiavaMdaNasajjhAyAvassayAi kAuM "riyAvali ryA vinA cityavaMdana, svAdhyAya Avazyaka vagere kaI paNa anuSThAna karavuM ka9pe nahi." vizeSa sAkSI mATe me| yasa mA. 1, 2. 11nI TI. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 82 gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] ukta rIte yathAsthAne adhikatara bhAvavizuddhithI eka cite citavAtA arthapada vaDe uttarottara cAritravRddhirUpa saMpatti prApta thAya che. artha pada eTale artha yuktapada. arthAt duHkhe karIne rokI zakAya tevA vratabhaMganA pratikAranA prakAre jemAM jaNAvyA che tevAM (= IriyAvahIsUtra AdinA) pado. brAhmI AdinI ukta bhAvathI rahita kevaLa AlocanA niSphaLa banI. kAraNa ke temaNe AlocanA karI hatI, paNa temanI AlocanA ukta bhAvathI rahita hatI. AthI temane strIno avatAra vagere bhayaMkara vipAka dUra na thayuM. [6] etadvicAravirahiNAmAnarthakyamupadarzayati eeNa viAreNaM, je suNNA hu~ti davaliMgadharA / saMmucchimaciTThAbhA, tesiM kiriyA samakkhAyA // 77 // 'eeNa'tti / etena vicAreNa zUnyA ye bhavanti 'dravyaliGgadharAH' yatimudrAmAtradhAriNasteSAM kriyA saMmUchimaceSTAbhA ajJAnapUrvakatvenAkAmanirjarAGgatvAt samAkhyAtA, taduktaM dharmabindau "gAmanarAvara" rUti kaLA A vicArathI rahita sAdhuone thatA anarthane batAve che : jeo A vicArathI rahita che, ane mAtra sAdhuvezane dhAraNa kare che, temanI kriyAne saMmUrNima kriyA samAna kahI che. kAraNa ke emanI kriyA ajJAnapUrvaka hovAthI akAma nirjarAnuM kAraNa che. dharmabiMdu (a. 6. su. 15)mAM kahyuM che ke"ananuSThAnathI mAtra akAmanirjarA thAya che." [77] atha yadukta caraNasya pakSapAta eva yukto na tu tadgrahaNamiti tatrAha caraNassa pakkhavAo, jayaNAe hoi ujjamaMtANaM / viriyANigrahaNeNaM, vAyAmitteNa iharA u // 78 // 'caraNassa'tti / caraNasya pakSapAtaH 'vIryAnigRhanena' dehabalAdAye'pi sarvatra svocitaparAkramavyavasAyadhRtibalasphoraNena 'yatanayA' bahutarAsatpravRttinivRttihetuceSTAlakSaNayodyacchatAM bhavati / itarathA tu vAGmAtreNa yathAzaktipratipannanirvAhasyaiva pakSapAtalakSaNatvAt / / 78 // _ pUrve (aa. 23 mAM) "hamaNAM cAritrane pakSapAta ja yogya che, cAritrane svIkAra nahi" ema je kahyuM hatuM e vize kahe che : vIryane chupAvyA vinA yatanAthI udyama karanArAone cAritrane pakSapAta hoya che. e vinA te cAritrapakSapAta mAtra belavAmAM ja che. kAraNa ke pote je svIkAryuM hoya tenuM yathAzakti pAlana karavuM e ja pakSapAtanuM lakSaNa che. vIryane nahi chupAvavuM eTale zarIrabaLa vizeSa nahi hovA chatAM pitAne yogya parAkrama karIne dhati ane balane pheravavuM. dhati=mane baLa. ba=zarIrabaLa. yatanA=ghaNI asapravRtti aTakI jAya te prayatna. [8] 11 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute athAnumodanameva pakSapAtalakSaNa tadapi prAtaSedhe nopapadyata ityAha___ jo puNa kuNai vilovaM, dosalavaM daMsiUNa caraNassa / jaha sajjaNassa pisuNo, caraNassa Na pakkhavAI so // 79 // ... 'jo puNa'tti / yaH punardoSalavaM darzayitvA 'caraNasya' cAritrasya vilopaM kurute sa caraNastha na pakSapAtI yathA sajjanasya durjnH| tathA cAnumodanamapyanumodyasyAdhikaguNapuraskAreNAlpadoSAcchAdanenaiva ca nirvahati na tvanyatheti bhAvaH // 79 / / prazna :- (pote yathAzakti na kare chatAM anudanA kare to paNa cAritrapakSapAta che, anumodanA na kare te yathAzakita karavA chatAM pakSapAta nathI. AthI) anumodanA ja pakSapAtanuM lakSaNa che. uttara - tamArI vAta satya che. kiMtu anamedanA paNa cAritrane niSedha karavAthI na ghaTI zake. A ja vAtane nIcenI gAthAmAM kahe che : je cAritranA alpadoSane batAvIne cAritrano lepa kare che hamaNuM cAritra sarvathA nathI ema kahe che, te cAritrane pakSapAtI nathI, durjana sajajanane pakSapAtI nathI tema. | bhAvArtha - anumodanA paNa sAcI te ja kahevAya ke je anumodanIyamAM rahelA adhika guNene AgaLa kare prakAzamAM lAve, ane alapadoSone DhAMke. (jyAre tame te ahIM anamedanIyamAM rahelA guNone DhAMkIne ane alpadoSane prakAzamAM lAvIne ulaTuM 01 42 / ch|.) [78] 'egayarammi' ityAdinokta gacchAzAbhaGgarAjyena idAnIM cAritrasya duSpAlatvaM nirAkatumAha 'gacchANA' ityAdinA gacchANAbhaMgassa ya, rajjaM suhabhAvarAyarajjeNaM / haNiyavvaM dhIrehiM, kIvattaM va kAyavvaM // 8 // gacchAjJAbhaGgasya ca rAjyaM zubhabhAvagajarAjyena hantavyaM dhIraiH 'naiva' na tu klIbatvaM karttavyam / yathA hi dhIrA ripubalaM dRSTvA svayamapi balasamudAyena praharanti na tvasahAyA na vA bhayaprApterapasaranti, tathA sampratyapi gacchAjJAbhaGgapramAdabAhulyaM dRSTvA saMyatA vipakSabhAvabAhulyena nighnanti tat na tvalpabhAvA na vA bhayaprAptestato'pasaranti / tathA ca pramAdabAhulyAdidAnI na kevalaM guNazreNivRddhayartha kintu tadavicchedArthamapi bhAvabAhulyamapekSitaM, taTTihInAnAM tu klIbAnAM nAtrAdhikAra iti bhAvaH / / 80 // hamaNAM gacchAjJAnA bhaMganuM rAjya havAthI cAritranuM pAlana duSkara che, ema (u. 24 mAM) ne yu tu tenu ni|321 32 cha : dhIra puruSoe gacchAjJAbhaMganA rAjyane zubhabhAva rU5 rAjAnA rAjyathI nAza karavuM joIe, paNa kAyara na banavuM joIe. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH / i ca jema dhIra puruSe zatrunuM sinya joIne pite paNa sainyane ekaThuM karIne zatru sainya upara prahAra kare che, paNa ame asahAya chIe ema vicArIne ke bhaya pAmIne palAyana thaI jatA nathI. ema vartamAnamAM paNa gacchAjJAbhaMga rUpa adhika pramAdane joIne saMyamIo ghaNA zubhabhAvathI tene nAza kare che, ame a5bhAvavALA chIe ema vicArIne ke bhaya pAmIne pAchA haThI jatA nathI. hamaNa pramAda ghaNe hovAthI kevala guNazreNInI vRddhi mATe ja nahi, kiMtu guNazreNIne vicacheda na thAya e mATe paNa ghaNuM zubhabhAvanI jarUra che. ghaNA zubhabhAvathI rahita kAyarane te ahIM sthAna ja nathI. [8] bhAvavizuddhayA doSAbhAvamupapAdayati-- avavAeNaM katthai, ANAi cciya pavaTTamANassa / AuTTaspsa ya muNiNo, No bhaMgo bhAvasuddhassa // 81 // 'avavAeNa'ti / 'apavAdena' puSTAlambanena 'kutracit' zaikSaglAnAdiprayojane 'AjJayaiva' Aptopadezenaiva 'pravattamAnasya' paJcakahAnyAdinA yatamAnasya 'AvRttasya ca' atikramAnantaraM tatkAlameva nindAgarhAdinA pratinivRttasya ca bhAvazuddhasya mune! bhaGgaH, apavAdena bhaGgapratibandhAdAvRttatayA ca bhagnasya punaH saGghaTanAt / / 8 / / bhAvavizuddhithI doSane nAza thAya e viSayane siddha kare che : navadIkSita, zalAna Adine vizeSa AhAra AdinI jarUra paDatAM puSTa AlaMbanathI jinAjJA pramANe ja "paMcaka hAni Adi vidhithI pravRtti karanAra ane doSa lAgyA pachI tatkAla doSanuM niMdA-gaha AdithI pratikramaNa karanAra muni bhAvavizuddha hovAthI tenA cAritrane bhaMga thatuM nathI. AmAM be kAraNa che. eka te apavAdathI vizeSa bhaMga thatuM nathI. bIjuM kAraNa e che ke doSanuM tatkAla pratikramaNa karavAthI bhAMgeluM cAritra pharI saMdhAI jAya che niraticAra bane che. [1] ___ itthaM cAnyatarasthAnabhaGge'pi nizcayena bhaGgoktirnAnupapannA, kevalaM tatkAlamAvRttasya punaH saGghaTanam , anyathA tu tadavastha eva bhaGga ityAha jo puNa pamAyadoso, thovo vi hu Niccha eNa so bhNgo| sammamaNAudRssa u, avagariso saMjamammi jao // 82 // 'jo puNa'tti / yaH punaH stoko'pi pramAdadoSaH sa nizcayena bhnggH| samyaganAvRttasya tu sa bhaGga uttarakAlamavatiSThata iti zeSaH, 'yataH' yasmAt 'saMyame' cAritre 'apakarSaH' adhastanasthAnasakramalakSaNaH // 82 // nizcayanayathI vicAraNA karavAmAM Ave te cAritranA kei eka sthAnanA maMgathI cAritrano bhaMga thAya che. paNa tatkAla pratikramaNa karanAranuM cAritra pharI abhana=saMpUrNa WWW.jainelibrary.org Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 j [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute banI jAya che. hA, jo tatkAla pratikramaNa na kare teA cAritrane bhaga te pramANe ja rahe che. A viSayane nIcenI gAthAmAM jaNAve che. : nizcayathI theADo paNa pramAdadoSa cAritrabhaMga rUpa che. barAbara pratikramaNa na karanAranA te bhaMga tevA ne tevA ja rahe che. kAraNa ke te sa'yamanA nIcenA sthAnamAM lai jAya che. [82] vyavahAranayAbhiprAyeNa tu yatkiJcidalpaguNabhaGgAnuvRttAvapi na cAritrasya bhaGgastanmate dezabhaGge'pi cAritrAnuvRtteH sarvabhaGgasya ca zreNipAtarUpatvAd bAhya kriyAsAkalyasya caikatra vRttyasambhavena tadabhAvasyApyekatra durvacatvAdityAzayenAha - seDhibbhasaM paDucca maMgatu / vavahAraNayAbhimayaM khippeyara kAlakao, bheo mUtyuttaramujenuM 8 'vavahAra'tti / vyavahAranayAbhimataM 'zreNibhraMza' mUlataH zreNinivRttilakSaNaM bhaGgaM tu pratItya mUlottaraguNeSu 'kSipretarakAlakRtaH ' vilambitAvilambitakAlakRto bhedo'bhyupagantavyaH / / 83 / / tamevAha khiSpaM caraNaM hati care, kAle mUlaguNaghAyA || 84 // 'mUla' tti / mUlaguNAticArAH 'kSipraM' tatkAlamuttaraguNAnnihatya caraNaM ghnanti / 'itare' uttaraguNAticArAH 'kAlena' vilambitenAnehasA mUlaguNaghAtAccaraNaM ghnanti // 84 // mUlaguNANaiyArA, uttaraguNe NihaMtUNaM / vyavahAranayanI apekSAe tA yatkiMcit alpa guNabha`ga rahevA chatAM cAcaratranA bhaga thatA nathI. tenA mate dezabhaMga thavA chatAM cAritra rahe che. saMyamazreNithI patana thAya te sarvathA bhaMga thAya, vyavahAranayanuM kahevuM che ke eka ja sthaLe (eka AtmAmAM) bAhya kriyAonI sa'pUNa tA rahe e asabhava che ane ethI eka ja sthaLe bAhya kriyAono taddana abhAva paNa nahi kahI zakAya. arthAt je AtmAmAM bAhya kriyAnI sapUNa tA nathI=chI kriyAo che, te AtmAmAM bAhya kriyAne taddana abhAva paNa nathI. AnAthI e nakkI thayu` ke jyAM sudhI AchI paNa kriyA bhAvapUrvaka heAya tyAM sudhI cAritra hAya. A viSayane nIcenI be gAthAmAM jaNAve che: vyavahAranayanA mate saMcamazraNIthI sarvathA patana thAya tyAre cAritrane sathA bhaMga thatA heAvAthI mUlaguNa ane uttaraguNAmAM jaladI ane vilabathI cAritranA bhaga thAya e bheda che. [83] mUlaguNunA aticArA jaladI uttaraguNAne nAza karIne cAritranA nAza kare che. uttaraguNanA aticArA lAMbA kALe mUlaguNeAnA ghAta karIne cAritranA nAza kare che. [84] itthaM ca mUlaguNottaraguNAticArayordvayorapi cAritraghAtakatvAdaniSTopasthitau kAlavilambasyApyavizvasanIyatvAnmokSArthamabhyudyatena dvayorapi zuddhiH karttavyetyAha Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye prathamollAsaH ] tamhA do vi NiyamA, bhAvavisuddhesu saMjamo hoi / evaM ca imaM NeyaM, vavadALAda 8 mahiM 'tarlRtti / tasmAta 'Dho'i mUottarAticAyoH 'niyamAt' nizcayAt 'mAvizuddhaco:' bhAvenAnutthitayornAzitayorvA saMyamo bhavati, na tvagaveSitapratIkAro'yamavatiSThate, tathA ca bhAvavizuddhayobhayasaGghaTanaM karttavyaM na tu bhaGgamAtrabhayAdalasAyitavyamiti bhAvaH / etaccaivaM jJeya - mimAbhirvyavahAragAthAbhiH ||85 || Ama mUlaguNa aticAra ane uttaraguNa aticAro e bane cAritra ghAtaka hAvAthI aniSTa AvavAmAM kAlavilaMba upara paNa vizvAsa rAkhavA jevA nathI. mATe meAkSa mATe udyata munie baMnenI zuddhi karavI joie ema jaNAve che : ( nIcenI mULa gAthA vya. u. 1, gA. mUlaiyAre ceyaM, pacchittaM ho tamhA khalu mUlaguNe, ikkame i AthI mUlaguNa ane uttaraguNa ane bhAvavizuddha hAya tA ja sayama che. bhAvavizuddha eTale bhAvathI aticArA na lAgavA devA, athavA bhAvathI lAgelA aticArAnA nAza karavA. eTale aticArA na lAge ke lAgelA aticAro dUra thAya e mATe tenA upAyanI tapAsa-vicAraNA na karavAmAM Ave te sayama na rahe. AthI bhAvavizuddhithI mUlaguNa ane uttaraguNa e ene sAMdhavA=aticAra rahita thAya tema karavuM, paNa saMpUrNa - bhaMganA bhayathI ALasa na karavI. [ arthAt cAritranA saMpUrNa bhaMga thai gayA che. have zuM karavAnu ? have kaMi thai zake ema nathI ema mAnIne ALasa na karavI athavA majJamAtramAr eTale bhaMganA mAtra bhayathI. arthAt bhaMganA (aticAre)ne mAtra manamAM bhaya rAkhavA, jethI aticArAnA nAza thaI jAya ema mAnIne AleAcanAdimAM ALasa na karavI. ] A viSayane vyavahArasUtranI A (=nIce kahevAze te) gAthAothI A pramANe jANavA. [85] 85 281 thI 289 sudhInI che. ) uttaraguNeya / uttaraguNe vA // 86 // 'mUlaiyAre 'ti / 'etat ' tapazchedamUlAI prAyazcittaM yasmAt 'mUlAticAre' prANAtipAtAdyAsevane uttarairvA piNDavizuddhayAdibhiraticaryamANairbhavati tasmAt khalu mUlaguNAnuttaraguNAn vA jJAtimaMt / / 8 / / tapa, cheda ane mUlane ceAgya A prAyazcitta prANAtipAtAdinA Asevana rUpa mUlaguNanA aticArAthI ane piDavizuddhi AdimAM skhalanA rUpauttaraguNanA aticArAthI thAya che. mATe mUlaguNa ane uttaraguNamAM aticArA na lagADavA. [86] Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute atra para Aha mUlavvayAiArA, jayasuddhA caraNabhaMsagA huMti / uttaraguNAtiyArA, jiNasAsaNi kiM paDikkuTTA // 87 // 'mUla'tti / mUlavratAticArA yadyazuddhA iti kRtvA caraNabhraMzakA bhavanti tadA kimuttaraguNAticArA jinazAsane pratikruSTAH ? teSAM doSAkAritvAnmUlAticArANAmeva caraNabhraMzakatvapratipatteH // 87 / / uttaraguNAtiyArA, jayasuddhA caraNabhaMsagA huMti / mUlavvayAtiyArA, jiNasAsaNi kiM paDikkuTThA // 88 // 'uttara'tti / yadi uttaraguNAticArA azuddhA iti kRtvA caraNabhraMzakA bhavanti tadA mUlavratAticArAH kimiti jinazAsane pratikruSTAH ? teSAM doSAkAritvAduttarAticArANAmeva caraNabhraMzakatvapratipatteH / / 88 // ziSyanA ye praznI : je mUlavratanA aticAro azuddha havAthI cAritraghAtaka bane che te jinazAsanamAM uttaraguNanA aticArono niSedha zA mATe karyo che? kAraNa ke mULaguNanA aticAro ja cAritraghAtaka che ema svIkAravAthI uttaraguNanA aticAro doSa karanArA nathI e svata: siddha thaI jAya che. [47] je uttaraguNanA aticAro azuddha havAthI cAritraghAtaka bane , che to jinazAsanamAM mUlaguNanA aticArone niSedha zA mATe karyo che? kAraNa ke uttaraguNanA aticAro ja cAritraghAtaka che ema svIkAravAthI mUlaguNanA aticAro deSa karanArA nathI e svataH siddha thaI jAya che. [88]. sUrirAha mUlaguNa uttaraguNA, jamhA bhaMsaMti crnnseddhiio| tamhA jiNehiM doNNi vi, paDisiddhA savyasAhaNaM // 89 // ___ 'mUla'tti / yasmAnmUlaguNA uttaraguNA vA pRthakpRthag yugapadvA'ticaryamANAzcaraNazreNito bhraMzayanti sAdhUn tasmAt 'jinaiH' sarva dvaye'pi mUlaguNAticArA uttaraguNAticArAzca pratikruSTAH // 89 // ta prazna uttara: mUlaguNamAM ke uttaraguNamAM alaga alaga ke sAthe aticAro lagADavAmAM Ave te te baMne sAdhuone saMyamaNithI pADI nAkhe che. mATe jinezvaroe badhA sAdhuene A baMne aticArone niSedha karyo che. [89] Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] eteSAM ca pratyekamanyaguNaghAtadvArA caraNabhraMzakatvamiti tatra dRSTAntamAha___aggagghAo mUlaM, mUlagghAo a aggayaM haMti / / tamhA khalu mUlaguNA, Na saMti Na ya uttaraguNA ya // 9 // 'aggagyAtotti / yathA tAladrumasyAgre-mastakasUcyAM ghAto mUlaM hanti, mUlaghAto'pi cAgraM hanti, evaM mUlaguNAnAM vinAza uttaraguNAnapi nAzayati, uttaraguNAnAmapi vinAzo mUlaguNAniti dvaye'pyete pratikruSTAH / prerakaH prAha-tasmAt khalu mUlaguNA na santi uttaraguNAzca na santi, na hyasti sa saMyato yo mUlottaraguNAnAmanyatamaM na pratisevate, anyatamapratisevane cobhayAbhAvaH, tadabhAve ca sAmAyikAdisaMyamAbhAvaH, tadabhAve bakuzAdinigranthAbhAvaH, tatazcAcAritraM tIrthaM prAptamiti // 90 // A baMnemAM pratyeka anyanA guNano nAza karavA dvArA cAritraghAtaka bane che, e viSe dRSTAMta jaNAve che - jema tAlavRkSanA agrabhAgamAM (mastakasUcimAM) thayela ghAta tAlavRkSanA mULano ghAta kare che, ane mUlaghAta paNa ane ghAta kare che. e pramANe mUlaguNone vinAza uttaraguNene nAza kare che, uttaraguNane vinAza mUlaguNene nAza kare che. mATe e baMneno niSedha che. (uttarA / artha :-) prazna:- mATe (=52252 nAza pAthI) 1 bhuut| paNa nathI ane uttaraguNe paNa nathI. te kaI sAdhu nathI ke je mUlaguNa ane uttaraguNa e bemAMthI ekamAM aticAra na lagADato hoya. ekamAM aticAra lAgatAM ekane nAza thatAM baMnene abhAva thAya che. baMnene abhAva thatAM sAmAjika Adi saMyamane abhAva thAya che. sAmAyika Adi saMyamane abhAva thatAM bakuza Adi nirgane sasA thAya che. tethI tIrtha yAtri 12nu thayu. [40] sUrirAha coaga! chakkAyANaM, tu saMjamo jA 'NudhAvae tAva / mUlaguNa uttaraguNA, doNi vi aNudhAvae tAva // 91 // 'coyaga'tti / he codaka ! yAvat SaDjIvanikAyeSu saMyamaH 'anudhAvati' pratibandhena vartate tAvanmUlaguNA uttaraguNAzca dvaye'pyete'nudhAvanti / / 91 / / ittarasAmAiacheyasaMjamA taha duve NiyaMThA ya / bausapaDisevagA tA, aNusajjate ya jA titthaM // 92 // 'ittara'tti / yAvad dvaye'pyete'nudhAvanti tAvaditvarasAmAyikacchedopasthApanasaMyamAvanudhAvataH, yAvaccaitau tAvad dvau nimranthAvanudhAvatastadyathA-bakuzaH pratisevakazca / yAvanmUlaguNapratisevanA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88] [ svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute tAvatpratisevakaH, yAvaduttaraguNapratisevanA tAvad bakuzaH, tato yAvattIrtha tAvad bakuzAH pratisevakAzcAnuSaJjantIti nAcAritraM prasaktaM pravacanam // 92 / / ukta praznane be gAthAothI javAba : javAba:- he praznakAra ! jyAM sudhI cha javanikAyamAM saMyama rAgapUrvaka=kALajIpUvaka pravarte che, tyAM sudhI mUlaguNa ane uttaraguNa e baMne paNa pravarte che. [1] jyAM sudhI A baMne pravarte che, tyAM sudhI IvarasAmAyika ane chedapasthApanIya e baMne saMyama pravarte che. jyAM sudhI e baMne pravarte che, tyAM sudhI bakuza ane pratisevakakuzala e baMne prakAranA sAdhue pravarte che. jyAM sudhI tIrtha che, tyAM sudhI bakuza ane pratisevakakuzIla e baMne hoya che. AthI tIrtha cAritra vagaranuM nathI. je uttaraguNemAM aticAra lagADe te bakuza ane mUlaguNemAM aticAra lagADe te pratise zAsa. [2] atha mUlaguNapratisevanAyAmuttaraguNapratisevanAyAM vA cAritrabhraMze'sti kazcidvizeSa uta nAsti ?, astIti brUmaH, ko'sau ? ityAha mUlaguNa daiasagaDe, uttaraguNa maMDave sarisavAI / chakkAyarakkhaNahA, dosu vi suddhe caraNasuddhI // 93 // 'mUlaguNa'tti / mUlaguNe dRSTAnto dRtiH zakaTaM ca, kevalamuttaraguNA api tatra darzayitavyAH / uttaraguNeSu dRSTAnto maNDape sarSapAdiH, AdizabdAcchilAdiparigrahaH, atrApi mUlaguNA api darzayitavyAH / iyamatra bhAvanA-ekenApi mUlaguNapratisevanena tatkSaNAdeva cAritrabhraMza upajAyate, uttaraguNapratisevanAyAM punaH kAlena / dRSTAnto dRtikaH, tathAhi-yathA dRtika udakabhRtaH paJcamahAdvArasteSAM mahAdvArANAmekasminnapi dvAre mutkalIbhUte tatkSaNAdeva riktIbhavati, zuSireNa tu kAlena / evaM mahAvratAnAmekasminnapi mahAvate'ticaryamANe tatkSaNAdeva samastacAritrabhaMzo bhavati, ekamUlaguNaghAte sarvamUlaguNAnAM ghAtAt , tathA ca guravo vyAcakSate-"ekavatabhaGge sarvavratabhaGgaH" iti, etannizcayanayamatam / vyavahAre punareka vratabhaGge tadevaikaM bhagnaM pratipattavyam , zeSANAM tu bhaGgaH krameNa yadi prAyazcittapratipattyA nAnusaMdhatta iti / anye punarAhuH- caturthamahAvratapratisevanena tatkAlameva sakalacAritrabhraMzaH, zeSeSu punarmahAvrateSvabhIkSNapratisevanAyAM mahatyaticaraNe vA veditavyaH / uttaraguNapratisevanAyAM punaH kAlena caraNabhraMzo yadi punaH prAyazcittapratipattyA nojjvAlayati / etadapi kuto'vase yam ? iti ceducyate-zakaTadRSTAntAt , tathAhi-zakaTasya mUlaguNA dve cakre uddhI akSazca, uttaraguNA vaidhakIla kalohapaTTakAdayaH / etairmUlaguNairuttaraguNaizca * kuzIlanA pratisevaka kuzIla ane kaSAyakuzIla ema be bheda che. mUlaguNa ane uttaraguNomAM pratisevana kare=aticAre lagADe te pratisevakakuzIla. saMjvalana kaSAyanA udayathI cAritrane dUSita kare te kaSAya kuzIla, For Private &Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [89 gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] saMprayuktaM sat zakaTaM yathA bhAravahanakSama bhavati tathA sAdhurapi mUlaguNairuttaraguNaizca saMprayuktaH sannaSTAdazazIlAGgasahasrabhAravahanakSamo bhavati, viziSTaviziSTatarottarasaMyamAdhyavasAyasthAnapathe ca sukhaM pravartate / atha zakaTasya mUlAGgAnAmekamapi mUlAGgaM bhagnaM bhavati tadA na bhAravahanakSama nApi mArge pravartate / uttarAGgaistu kaizcidvinApi zakaTaM kiyatkAlaM bhAravahanakSamaM bhavati pravahati ca mArge, kAlena punargacchatA'nyAnyaparizaTanAdayogyametadupajAyate / evamihApi mUlaguNAnAmekasminnapi mUlaguNe hate na sAdhUnAmaSTAdazazIlAGgasahasrabhAravahanakSamatA, nApi saMyamazreNipathe pravahanam / uttaraguNaistu kaizcit pratisevitairapi bhavAta kiyantaM kAlaM caraNabhAravahanakSamatA saMyamazreNipathe pravartana ca, kAlena punargacchatA tatrAnyAnyaguNapratisevanAtaH samastacAritrabhraMzaH / tataH zakaTadRSTAntAdetadupapadyate-mUlaguNAnAmekasyApi mUlaguNasya nAze tatkAlaM cAritrabhraMza uttaraguNanAze kAlakrameNeti / itazcatadevaM maNDapasarSapAdidRSTAntAt , tathAhi-eraNDAdimaNDape yadyeko dvau bahavo vA sarSapA upalakSaNametat tilataNDulAdayo vA prakSipyante tathApi na sa maNDapo bhaGgamApadyate, atiprabhUtaistvADhakAdisaGkhayAkairbhajyate / atha tatra mahatI zilA prakSipyate tadA tayaikayApi tatkSaNAdeva vaMsamupayAti / evaM cAritramaNDapo'pyekadvivyAdibhiruttaraguNairaticaryamANairna bhaGgamupayAti, bahubhistu kAlakrameNAticaryamANaibhajyate / zilAkalpena punarekasyApi mUlaguNasyAticAreNa tatkAlaM bhraMzamupagacchatIti / tadevaM yasmAnmUlaguNAticAreNa kSipramuttaraguNAticAreNa ca kAlena cAritrabhraMzo bhavati tasmAnme mUlaguNA uttaraguNAzca niraticArAH syuriti SaTkAyarakSArtha samyak prayatitavyam / SaTkAyarakSaNe hi mUlaguNA uttaraguNAzca zuddhA bhavanti / teSu ca dvayeSvapi zuddheSu, atra gAthAyAmekavacanaM prAkRtatvAt , prAkRte hi vacanavyatyayo'pi bhavatIti, 'caraNazuddhiH' cAritrazuddhiH / / 93 / / / prazna: mUlaguNanA aticArothI ke uttaraguNenA aticArothI cAritraghAta thAya to temAM koI vizeSatA che ke nahi? uttara- che. te vizeSatA A pramANe che : mUlaguNamAM mazaka ane gADAnuM dRSTAMta che. emAM uttaraguNe paNa batAvavAnI jarUra che. uttaraguNamAM maMDapa, sarasava ane zIlA vagerenuM dRSTAMta che. AmAM paNa mUlaguNe batAvavAnI jarUra che. Ane bhAvArtha e che ke-eka paNa mUlaguNanA aticArathI turata ja cAritraghAta thAya che, ane uttaraguNanA aticArathI kAlAMtare cAritraghAta thAya che. AmAM mazakanuM dRSTAMta A pramANe che :- pAMca mukhavALI eka mazaka pANIthI bharelI che. te mazakanA pAMca mukhamAMthI koI paNa eka mukha khelavAmAM Ave to turata temAMthI badhuM pANI nIkaLI jAya. tenA pAMca mukha baMdha hoya, paNa temAM kANuM hoya te kANAmAMthI pANI nIkaLavA lAge. kANAmAMthI pANI nIkaLavA chatAM mazaka turata khAlI na thAya, lAMbA kALe khAlI thAya. e pramANe pAMca mahAvratamAMthI eka paNa mahAvratamAM aticAra lAge te turata saghaLA cAritrane ghAta thAya che kAraNa ke- eka gu. 12 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ] . [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute mUlaguNane ghAta thatAM sarvamUlaguNene ghAta thAya che. guruo kahe che ke- "eka vratanA bhaMgathI sarvavratone bhaMga thAya che." A nizcayanayane mata che. vyavahAranayathI te eka vratanA bhaMgamAM te ja eka vratane bhAMgeluM mAnavAmAM Ave che. je prAyazcittano svIkAra karIne bhAMgelA vratane sAMdhe nahi aticAra rahita na kare te kramazaH anya vratone paNa bhaMga thAya. keTalAka vaLI A pramANe kahe che - caturtha mahAvratanA pratisevanathI turata ja saghaLA cAritrane ghAta thAya che. bAkInA mahAvratamAM vAraMvAra pratisevana karavAmAM Ave, athavA mahAna aticAra lAge te sakala cAritrane ghAta thAya. uttaraguNanA pratisevanamAM je prAyazcittane svIkArIne zuddhi na kare to samaya jatAM saghaLA cAritrane ghAta thAya. A viSaya gADAnA daSTAMtathI jANI zakAya che. te A pramANe - gADAnA be paiDAM, be udha, ane eka dharI e pAMca aMge mukhya hoya che. bAkInA cAmaDAnI dorI, khIle, leDhAnI paTTI vagere gauNa aMga che. gADuM A mukhya ane gauNa aMgethI barAbara joDeluM hoya te bhAra vahana karavAmAM samartha bane che. tevI rIte sAdhu paNa mUlaguNe ane uttaraguNethI barobara yukta hoya te aDhAra hajAra ke zIlAMganA bhArane vahana karavAmAM samartha bane che, ane saMyamanAM tyAra pachInA viziSTa, viziSTatara adhyavasAya sthAnanA mArgamAM sukhapUrvaka AgaLa vadhe che. te zakaTanA mULa aMgemAMthI eka paNa aMga bhAMgI jAya te gADuM bhAra vahana karavAmAM samartha banatuM nathI, ane mArgamAM AgaLa jatuM nathI. gauNa aMge keTalAka na hoya te paNa gADuM keTaloka kALa bhAra vahana karI zake che, ane mArgamAM AgaLa jAya che. samaya jatAM bIjAM bIjAM aMge nIkaLI jatAM gADuM nakAmuM banI jAya che. e pramANe ahIM paNa mUlaguNemAM eka paNa guNane bhaMga thatAM sAdhuo aDhAra hajAra zIlAMgone bhAra vahana karavA samartha rahetA nathI, ane saMyamazreNInA mArgamAM AgaLa jaI zakatA nathI. uttaraguNemAM keTalAka aticAro lAgavA chatAM keTaloka kALa cAritrane bhAra vahana karI zake che, ane saMyamazreNinA mArge AgaLa jAya che. samaya jatAM bIjA bIjA aticAro lAgatAM saghaLA cAritrane ghAta thAya che. gADAnA daSTAMtathI e nakkI thAya che ke- mUlaguNemAM eka paNa mUlaguNano nAza thatAM turata cAritraghAta thAya che. uttaraguNemAM amuka guNono nAza thatAM kAlakame cAritraghAta thAya che. maMDapa, sarasava AdinA daSTAMtathI paNa A viSaya samajI zakAya che. te A pramANe - eraDAthI banAvelA maMDapanA uparanA bhAgamAM je eka, be, ke ghaNuM sarasavanA dANuM nAkhavAmAM Ave te paNa te maMDapa bhAMgI jato nathI. paNa be kilo pratisevana eTale zAstraniSiddha AcaraNa. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] vagere ghaNA pramANamAM sarasavo nAkhavAmAM Ave to te maMDapa bhAMgI jAya. have je tenA upara zIlA nAkhavAmAM Ave to te eka ja zIlAthI turata maMDapa bhAMgI jAya. e pramANe cAritrarUpa maMDapa paNa eka-be-traNa vagere uttAraguNanA aticArothI na bhAMge, ghaNuM aticArothI kAlakrame bhAMgI jAya. zIlA samAna eka ja mUlaguNanA aticArathI turata ja bhAMgI jAya che. ahIM eraMDanA upalakSaNathI bIjI paNa tevI pocI vastu samajI levI. sarasavanA upalakSaNathI tala, cekhA vagere halakI vastuo samajI levI. A pramANe mUlaguNAticArathI jaladI ane uttaraguNAticArathI vilaMbe cAritraghAta thAya che, mATe mArA mUlaguNe ane uttaraguNa niraticAra bane evI bhAvanAthI SakAyanI rakSA mATe barobara prayatna karavo joIe. SaTakAyanA rakSaNathI ja mUlaguNe ane uttaraguNe zuddha thAya che. te baMne zuddha thatAM cAritra zuddha thAya che. [3] nanu mUlaguNAstAvatprANAtipAtAdinivRttyAtmakAH paJca zAyanta eva / uttaraguNAstu ke te ? ityata Aha-- piMDassa jA visohI, samiIo bhAvaNA tavo duviho / paDimA aMbhiggahA vi ya, uttaraguNa mo viyANAhi // 14 // 'virukSatti cA "vizatvaH bAdhAvihorahATyakSa, cAhya "mitayaH IryAsamityAdikAH, yAzca bhAvanA mahAvratAnAM, yaJca dvibhedaM tapaH, yAzca pratimA bhikSaNAM dvAdaza, ye cAbhigrahA dravyAdibhedabhinnAH, etAn uttaraguNAn 'mo' iti pAdapUraNe vijAnIhi / eteSAM ca saGkhyA-"bAyAlA aTaTheva u, paNavIsA bAra bArasa ya ceva / davvAica urabhiggahabheA khalu uttaraguNANaM // 1 // " iti gAthAvaseyeti / / 94 // prANAtipAta AdithI nivRtti rU5 pAMca mUlaguNo prasiddha che. paNa uttaraguNe prasiddha na hovAthI uttaraguNe jaNAve che : piMDa (AhAra)nI AdhAkarma Adi doSanA tyAgarUpa vizuddhi, IryAsamiti Adi samiti, mahAvratanI bhAvanA, be prakArane tapa, bAra bhikSu pratimA, dravyAdi abhigraha, A uttaraguNe che. uttaraguNenI kula saMkhyA A pramANe che : bAyAlA adveva u, paNavIsA bAra bArasa ya ceva vadhyArU ramilA vahu sattaramukhari |(vya. u. 1 gA. 290) piMDavizuddhi Adi uttaraguNanA anukrame 42, 8, 25, 12, 12, 4 bhedo che. [4] * samitinA pAMca bheda prasiddha che. paNa ahIM ATha bheda jaNAvela che. gupti pravRtti ane nivRtti ema ubhaya svarUpa che. samiti kevala pravRti svarUpa che. ahIM pravRtti svarUpa guNine samitimAM samAveza karIne samitinA ATha bheda kahyA che. tathA bIjA graMthamAM mUlaguNa (caraNa sittarI) Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute tadevaM kasmizcinmUlottaraguNAtikrame'pi yathocitaprAyazcittagrahaNAbhimukhapariNAmazuddhayA cAritravyavasthitiriti siddham / atra kazcidAkSipati naNu caraNassAbhaMgaM, pAyacchittassa bhAvao bhaNaha / tamasaMjamaThANakayaM, te'saMkhijjA jao'bhihiyaM // 95 / / 'naNu' ityAdi / nanu 'caraNasya' cAritrasyAbhaGgaM yUyaM prAyazcittasya bhAvato bhaNatha, 'tat' prAyazcittamasaMyamasthAnakRtaM, 'tAni' asaMyamasthAnAnyasaGkhyAtAni yataH 'abhihitaM' bhaNitaM vyavahArabhASye // 95 / / A pramANe kaIka 4mUlaguNa-uttaraguNamAM ulaMghana thAya te paNa temAM yathAyogya prAyazcitta levAne pariNAmarUpa vizuddhi havAthI cAritra che ema siddha thayuM. ahIM koI prazna kare che : prAyazcittanA bhAvathI cAritra akhaMDita bane che ema tame kaho cho. te prAyazcitta asaMyama sthAnethI Ave che=utpanna thAya che. te asaMcamasthAne asaMkhyAtA che. kAraNa ke vyavahArabhASya (gA. 219)mAM nIce pramANe kahyuM che. [5] asamAhiTThANA khalu, sabalA ya parIsahA ya mohammi / paliovamasAgarovamaparimANa tao asaMkhijjA // 96 // 'asamAhidvANa'tti / yAni khalvasamAdhisthAnAni viMzatiH, khaluzabdaH saMbhAvane, sa caitatsaMbhAvayati-asaGkhyAtAni dezakAlapuruSabhedato'samAdhisthAnAni, evamekaviMzatiH zabalAni, dvAviMzatiH parISahAH, tathA 'mohe' mohanIye karmaNi ye'STAviMzatirbhedAH, athavA 'mohe' mohaviSayANi triMzat sthAnAni, etebhyo'saMyamasthAnebhya eSa prAyazcittarAzirutpadyate / kiyanti khalu tAnyasaMyamasthAnAni ? ucyate-.."paliovama" ityAdi / palyopame sAgaropame ca yAvanti ane uttaraguNa (karaNa sittarI) e baMnenA pratyekanA 70 bhedo jaNAvela che. te A pramANe che :ma. 2. zra. dha. saMyama vaiyA. ba. gu. mekSamAga tapa kaSAyani. mUlaguNa. 5 + 10 + 17 + 10 + 9 + 3 + 12 + 4 =70 pi. vi. sa. bhA. pratimA Ini. pratile. gupti abhi. uttara guNa. 4 + 5 + 12 + 12 + 5 + 25 + 3 + 4 =70 4 mUlaguNa-uttaraguNanI vyAkhyA :nitya karavAmAM Ave te mUlaguNa. kAraNa upasthita thatAM karavAmAM Ave te uttaraguNa. jema ke sAdhuone mahAvratanuM pAlana sadA karavAnuM hoya che. vratanuM pAlana na karavAnuM hoya e kaI kALa ja nathI. AthI te mUlaguNa che. piMDavizuddhi vagere guNe sudhAdi kAraNo upasthita thatAM sevavAmAM Ave che. mATe uttaraguNa che. athavA jema vRkSanuM mULa zAkhA prazAkhA vagerenA AdhArarUpa che, tema para te mUlaguNa. mUlaguNanuM rakSaNa-pAlana karavAmAM kAraNusAdhana te uttaraguNa. ( ghani, bhA. gA. 2 nI TIkA, dha. saM. gA. 117 nI TIkA tathA 118nI TIkAnA aMte) Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] L[ 13 vAlAgrANi tAvanti na bhavanti kintu vyAvahArikaparamANumAtrANi yAni vAlAgrANAM khaNDAni tebhyo'saGkhyeyAni / iyamatra bhAvanAH- yAvanti khalu palyopame vAlAgrANi tAvantyasaMyamasthAnAni bhavanti ? nAyamarthaH samarthaH, yAvanti sAgaropame vAlAgrANi tAvanti bhavanti ? nAyamarthaH samarthaH, yadyevaM tarhi sAgaropame yAni vAlAgrANi pratyekamasaGkhayeyakhaNDAni kriyate tAni ca khaNDAni sAMvyavahArikaparamANumAtrANi tAvanti bhavanti ? nAyamapyarthaH samarthaH, kiyanti punastAni bhavanti ? ucyate- tebhyo'pyasaGkhayeyaguNAni / anye tu bruvate-paramANumAtrANi khaNDAni sUkSmaparamANumAtrANi draSTavyAni, tadasamyak, sUkSmaparamANavo hi tatrAnantAH, asaMyamasthAnAni cotkarSato'pyasaGkhayeyalokAkAzapradezapramANAnIti // 96 // 20 asamAdhi sthAne, 21 zabalo, 22 parisaha, 28 prakArane moha, athavA mohanA 30 sthAne-A badhAM asaMyama sthAne che. A asaMyamasthAnothI badhAM prAyazcita utpanna thAya che, prazna:- A asaMyamasthAne kula keTalA che? uttara - palyopama ane sAgaropamamAM vAlAjhanA vyAvahArika paramANu pramANa je khaMDo ( TukaDA) che tenAthI asaMkhya guNa asaMyamasthAna che. bhAvArtha - palyopamamAM jeTalA vAlAo che, teTalAM asaMyamasthAno che? nahi. sAgaropamamAM jeTalA vAlAo che, teTalAM asaMyamasthAna che? nahi, sAgarApamamAM je vAlA che te pratyeka vAlAranA asaMkhya khaMDa karatAM je khaMDa thAya te khaMDe sAMvyavahArika paramANu pramANa thAya che teTalAM asaMyama sthAne che ? nA. tenAthI=sAMvyavahArika paramANuothI paNa asaMkhyAtaguNa asaMyamasthAno che. bIjAo kahe che ke- asaMyamasthAno paramANu pramANa (tralokamAM jeTalA paramANuo che teTalA) asaMkhyAta che. paNa ahIM paramANu sUkSama paramANu samajavA. arthAta sUma paramANu pramANa asaMkhya asaMyamasthAne che. A barobara nathI. kAraNa ke sUkSama paramANuo anaMtA che, ane asaMyamasthAne utkRSTathI paNa (=vadhAremAM vadhAre paNa) asaMkhya lekAkAza pradeza pramANa che. sAmAnyathI asamAdhisthAne vIsa kahyA che. paNa vizeSathI to deza, kAla ane puruSanA bhedathI asaMkhya asamAdhirathAne saMbhave che. A vigata raju zabdathI sUcita karI che. [6] tehi viroho saMjama-ThANANaM teNa saMjamo katto / bhannai apasatthattA, asaMjamo saMjamo ceva // 97 / / "ha" ti . "teM saMcamacAnaivirodhaH saMcamInAnAM tera taH saMgamaH? "mAre atrottaraM dIyate, saMyama evAprazastatvAdasaMyamaH, abrAhmaNa ityAdAvaprazastArthe'pi nAH pravRttidarzanAt, tathA cAprazastasaMyamasthAnAnyevAsaMyamasthAnAnIti tatkRtasya praayshcittraasheruppttirimitraH | 17 || Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute te asaMyamasthAno sAthe saMyama sthAnono virodha che. tethI (asaMyama sthAnomAM hoya tyAre) saMyama kyAMthI hoya? arthAt te vakhate sarvathA saMyamane abhAva hoya che. uttara - asaMyamanAM asaMkhya sthAne saMbaMdhI asaMyama zabdano artha saMyamano abhAva nathI, kiMtu aprazasta (azubha) saMyama che. "grAmaUTH A abrAhmaNa che." vagere sthaLe aprazasta arthamAM nakArane prayoga thAya che. ahIM abrAhamaNano A brAhmaNa nathI evo artha nathI, kiMtu kharAba brAhmaNa che, e artha che. AthI ahIM asaMyamasthAna eTale aprazasta saMyamasthAne. eTale aprazasta saMyamasthAnothI prAyazcittanA samUhanI utpatti ghaTe che. (bhAvArtha- ziSyanA praznane e bhAva che ke-aticAra lAge tyAre saMyama na hoya, tenA uttaramAM je kahyuM teno bhAva e che ke-aticAra lAge tyAre paNa saMyama hoya che.) [7] aprazastasaMyamotpattiprakAramevAha saMjalaNANaM udayA, duvAlasaNhaM puNo khaovasamA / avakiTThajjhavasAe, sabalacarittassa NipphattI // 98 // 'saMjalaNANa'ti / saMjvalanAnAM' kaSAyANAmupalakSaNAdvidyamAnAnAM nokaSAyAdInAM codayAd 'dvAdazAnAM punaH' anantAnubandhyAdInAM kaSAyANAM kSayopazamAt 'apakRSTAdhyavasAye' hInAdhyavasAye sati 'zabala cAritrasya' aprazastasaMyamasya niSpattiH, militayoruktodayakSayopazamayostaddhetutvAt / karmodayenaudayikA eva bhAvA rAgAdayo janyante dvAdazAnAM kaSAyANAM kSayopazamena ca kSAyopazamikaM cAritramiti nobhAbhyAmekakAryajananam , bhAvasaGkaraprasaGgAt , iti cenna, tathApi kSIranIranyAyena saGkIrNabhAvAnAM kathaJci ibhedasya suvacatvAt , anayaiva vivakSayA ghRtaM dahatItivatpUrvasaMyamaH svargaheturiti vyavahAreNa pratipAdanAt , tattvavastu prazastarAgasthaiva svargahetutvAt , cAritrasya tu mokSahetutvAt , mokSahetoH saMsArahetutvAyogAditi sUkSmamIkSaNIyam // 98 // aprazasta saMyamanI utpatti kevI rIte thAya che te kahe che : saMjvalana kaSAyonA udayathI ane bAra kaSAnA kSapazamathI hIna adhyavasAya thatAM aprazasta saMyamanI utpatti thAya che. kAraNa ke saMjavalana kaSAyano udaya ane bAra kaSAyone kSayopazama e be bhegA aprazasta saMyamanuM kAraNa che. ahIM saMvalananA upalakSaNathI vidyamAna nokaSAyAne udaya paNa samaja, prazna - karmano udaya rAgAdi audayika ja bhAva utpanna kare che. bAra kaSAyone kSapazama kSApazamika cAritranI utpatti kare che. Ama baMnenAM kArya judAM judAM hovAthI e be eka kArya na karI zake. jo tema thAya to bhAvaze kara bane. uttara - dUdha-pANInI jema ekameka banelA bhAva kathaMcita, abhina=eka kahevAya. A ja vivakSAthI lekamAM agni baLatuM hovA chatAM ghI baLe che ema kahevAya che. ahIM agni Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ ane ghI atyaMta ekameka banI jatA hovAthI agni baLa hovA chatAM ghI baLe che ema kahevAya che. e ja rIte pUrvasaMyama svarganuM kAraNa che ema jaNAvyuM che. paramAthathI te prazaratarAga ja svarganuM kAraNa che. saMyama to mokSanuM kAraNa che. je mokSahetu hoya te svarga hetu na banI zake. AthI sUkSma rIte vicAravuM. [8] nanu saMjvalanodayAccAritre'pyaviratiH syAdeva, saMjvalanAnAM cAritramohanIyatvenAviratijanakatvAt / na ca tatsatvesaMyamAbhAvaprasaGgaH, aviratisaMyamayorabhibhAvyAbhibhAvakabhAvena virodhitvAt , kSIraghaTe nimbarasalavabadalpatvenAvirate: saMyamAbhibhavAkSamatvAd, yuktaM caitat saMjvalanodayajanitAvirativaicitryeNAtikramAdidoSabhedopapatteH, anyathA tvetabhedAnupapattirityata Aha kammodayabheakao, paiThANamaikkamAio bheo| desajayattaM hujjA, aviraile se tu saMtammi // 99 // 'kammodaya'tti / 'pratisthAna' pratiprANAtipAtanivRttyAdiguNavyakti atikramAdikaH, AdinA vyatikramAticArAnAcAraparigrahaH, 'bhedaH' vizeSaH-apakRSTApakRSTataratvAdilakSaNaH 'karmodayabhedakRtaH' saMjvalanAmudayatAratamyAhito na tvaviratitAratamyAnupravezasaMpAditastaddhetoriti nyAyAt / aviratileze tu sati cAritriNaH 'dezayatitvaM' zrAvakatvaM syAta, viratAviratatvasya tallakSaNatvAt , tacca neSyata iti na cAritriNo'viratyabhyupagamaH zreyAnityaprazastasaMyamasthAnebhya eva prAyazcittotpattiriti sthitam // 99 // prazna :- saMjavalananA udayathI cAritramAM paNa avirati hoya ja, kAraNa ke saMjavalana kaSA cAritra mohanIya hovAthI avirati janaka che. avirati ane saMyama e be vacce abhibhAvya-abhibhAvaka saMbaMdha hovAnA kAraNe paraspara virodhI hovAthI avirati hoya tyAre saMyama na hoya ema paNa nathI. arthAta avirati sAthe saMyama paNa rahI zake che. jema dadhanA ghaDAmAM lImaDAnA rasano eka chAMTo paDI jAya te dadha kaDavuM banI jatuM nathI, tema avirati ati alpa hevAthI saMyamane parAbhava na karI zake, ane A barAbara che. kAraNa ke saMjvalananA udayathI thayela aviratinI vicitratAthI atikramAdi doSabhedo ghaTI zake che. avirati na hoya to atikramAdi doSabhedo na ghaTI zake A praznano uttara jaNAve che : prANAtipAta nivRtti Adi dareka guNamAM je atikrama Adi bheda che te taddhato e nyAyathI saMjavalana Adi karmanA udayanI taratamatAthI che, nahi ke aviratinI ka pUrva saMyama eTale yathAkhyAta saMyama pahelAnuM sAmAyikAdi saMcama. 4 je be eka-bInane dabAve- dUra kare e be vacce abhibhAvya-abhibhAvaka saMbaMdha hoya. je baLavAna banIne bIjane dabAve te abhibhAvaka che, ane je nabaLA banIne bIjathI dabAI jAya che te abhibhAvya che. * mudritapratamAM 'sarave saMgamA--e sthaLe zuddhipatrakamAM sudhArIne "sarasaMgama'--ema che. paNa te barAbara nathI. arthAta je chapAvyuM che te barAbara che, Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] [ svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute taratamatAthI. je jarA paNa avirati hoya te cAritrImAM zrAvakapaNuM (=dezavirati) thaI jAya. kema ke virati ane avirati e be dezaviratinuM lakSaNa che. cAritrIne dezavirati hoya te ISTa nathI. AthI cAritrIne avirati hoya ema svIkAravuM=mAnavuM zreyaskara nathI. AthI aprazasta saMyama sthAnethI ja prAyazcittanI utpatti thAya che e nakkI thayuM. tata: e nyAyano bhAva e che ke jyAM mUlakAraNathI kArya thaI jatuM hoya tyAM aMtarAlavata kAraNane kArya pratye hetu mAnavAnI jarUra nathI. saMjavalana kaSAdayatAratamyathI avirati tAratamya, ane avirati tAratamyathI atikramAdi bheda e mAnavAmAM atikramAdi bheda rUpa kArya pratye saMjavalana kaSAyadaya tAratamyamUla kAraNa che, ane avirati tAratamya aMtarAlavatI kAraNa che. ahIM atikramAdi bheda rUpa kArya saMjavalana kaSAyadaya tAratamya rUpa mUla hetuthI thaI jAya che, ethI avirati tAratamya rU5 aMtarAlavatI hetune mAnavAnI jarUra nathI. "atikramAdi zabdamAM rahela Adi zabdathI vyatikrama, aticAra ane anAcAranuM grahaNa karavuM. [9] atha kiyatprAyazcittApattau saMyamaH syAnna vA? ityAha cheassa jAva dANaM, tAvayamegaM pi No aikkamai / egaM aikamaMto, aikkame paMca mUleNaM // 10 // 'cheyassa'tti 'chedasya' chedaprAyazcittasya yAvadAnaM tAvadekamapi vrataM nAtikramet / 'mUlena' mUlaprAyazcittanaikaM vratamatikramaMzca paJcApyatikramet / nanvevaM mUlaprAyazcittasyaivAprazastasaMyamasthAnAdanupapatteH kathamasaMyamasthAnapadasyAprazastasaMyamasthAnArthatvam ? iti cenna, asaMyamasthAnebhyaH prAyazcittarAzirutpadyata ityatrAsaMyamasthAna padasya yathAyogaM nAnArthatvAt / athavA'samAdhisthAnAdInyapi svarUpato'saMyamasthAnAnyeva saMyama sAmagrathA balavattvAcca tato nAsaMyamotpattiriti yathAzrutArtha eva samIcIna iti nayabhedena vyAkhyAvaicitrye na kiJcid dUSaNamutpazyAmaH / anye tvAhuH-asaMyamasthAnajanitA aticArAdayo'pyaviratirUpaH eva, sUkSmatvAcca na teSAmaviratitvaM vivakSyate, aviratasamyagdRSTerivAnantAnubandhikSayopazamajanitaguNAnAM viratitvamiti / / 100 // have keTaluM prAyazcita Ave tyAM sudhI saMyama rahe e jaNAve che - chedanuM prAyazcita Ave tyAM sudhI eka paNa vratane (sarvathA) bhaMga karato nathI. mUlaprAyazcittathI eka vatana (sarvathA) bhaMga karate te pAMceya vratono bhaMga kare che. prazna :- A pramANe (= asaMcamasthAnane prazasta saMyamasthAna evo artha karavAthI) aprazasta saMyamasthAnathI mUla prAyazcitta ja nahi ghaTI zake. kAraNa ke mula prAyazcitta asaMyamasthAnathI = saMyamanA abhAvathI Ave, aprazasta saMyamasthAnathI nahi. tethI asaMyamasthAnane aprazasta saMyamasthAna evo artha kevI rIte ghaTe ? Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 27 gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] uttara :- asaMyama sthAnothI prAyazcittanI utpatti thAya che, ema je kahevAmAM Ave che emAM "asaMyamasthAna padanA yathAgya aneka artho che. athavA asamAdhi sthAna Adi paNa svarUpathI asaMyamasthAno ja che. paNa saMyama sAmagrI balavAna hovAthI asamAdhisthAna AdirUpa asaMyamasthAnothI asaMyamanI utpatti thatI nathI. AthI asaMyamasthAna padano artha zAstramAM je pramANe sAMbhaLavAmAM AvyuM che te pramANe ja barAbara che. naya bhedathI judI judI vyAkhyAmAM ame jarApaNa dUSaNa netA nathI. bIjAo kahe che ke-asaMyamasthAnethI thayelA aticAro vagere aviratirUpa ja che. paNa sUkSama hovAthI temanI avirati tarIke vivakSA karavAmAM AvatI nathI. avirata samyagdaSTinA anaMtAnubaMdhI kaSAyanA kSapazamathI thayelA guNanI (=abhigraha vagerenI) virati tarIke vivakSA thatI nathI tema. [100]. chedadAnaM yAvaccAritramavatiSThata ityatra para AkSipati naNu pAsatthAINaM, cArittaM hoi evamapaDihayaM / pAyacchittaM mUlaM, bhayaNAe jeNa tesi pi // 101 // 'naNu'tti / nanvevaM chedadAnaM yAvad vratAnatikrame pAvasthAdInAM cAritramapratihataM bhavati, yena kAraNena teSAmapi pArzvasthAdivihAramupasampadya punargacchamanusatukAmAnAM mUlaM prAyazcittaM bhajanayA bhaNitam / / 101 // cheda prAyazcitta Ave tyAM sudhI cAritra rahe e viSe anya prazna upasthita kare che - A pramANe cheda prAyazcitta Ave tyAM sudhI cAritra rahetuM hoya to pAsasthA AdinuM paNa cAritra abhana bane che. kAraNa ke sAdhuo gacchamAMthI nIkaLI anya pAsathAdinI pAse upasaMpadA svIkArIne rahe=pAsasthA banI jAya. pachI pharI gacchamAM AvavAnI IcchAvALA thAya to temane mUlaprAyazcitta bhajanAthI kahyuM che. bhajanA eTale vika95. mUla prAyazcitta ja ApavuM ema ekAMta nathI. keIne mUla prAyazcitta Ape ane koIne na paNa Ape. [101] tathA verathA atthi ya se sAvasesaM, jai natthi mUlamatthi tavacheyA / thovaM jai Avazno, paDitappai sAhuNo suddho // 102 // 'asthi yatti / pUrvamidaM bhAvanIyam-'se' tasyAlocanArthamabhyudyatasya sAvazeSa cAritramasti cazabdAkiM vA nAsti ? / yadi nAsti tato mUlaM dAtavyam / mUlaM nAma sarvaparyAyacchedaH / athAsti tatastasmai tapo vA dIyatAM chedo vA / tatra yadi 'stokamApannaH' bhavati rAtrindivapaJcakAdArabhya bhinnamAsaM yAvatprApto bhavati sAdhUnAM ca sa pratitarpitastatastasmAdeva zuddha iti prasAdena mucyate / mAsAdyApattau tvantimapadahrAsaH kriyate, dvitrimAsAdyApattAvekadvayAdimAsAnAmeva Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute dAnAt / na caivaM rAgadveSaprasaGgaH, yathA eke durgandhitilA nimbapuSpairvAsitA apare ca svAbhAvikAH, tatrAdyAnAM durabhigandho bahuvidhenopakrameNApanetuM zakyate, antyAnAM ca stokena; yathA vA sarvabhojI rogI karkazayA kriyayA zuddhimAsAdayati, asarvabhojI ca stokayA; yathA vA vAtena pratidivasaM vidhUtaH paTo malinIbhUtaH stokenopakrameNa zudhyati, itararatu bahunA; tathA ye svarUpataH pAvasthA aparaM ca sAdhusamAcArapradveSato glAnAdiprayojaneSu sAdhUnAmapratappiNo'varNabhASiNazca te mahatA prAyazcittena zuddhimAsAdayanti, ye tu pArzvasthA api karmalaghutayA sAdhusamAcArAnurAgataH sAdhUn glAnAdiprayojaneSu pratitarpayanti 'lAghAkAriNazca te stokAparAdhina eva zudhyantItyuktakrameNa prAyazcittadAne rAgadveSagandhasyApyabhAvAt / itthaM ca tapazchedadAnAdhikAritvena pAvasthe'pi cAritrasambhava iti siddham // 102 / / A viSe vyavahAra sUtranI gAthA (ra33) A pramANe che pAsathA vagere kaI sAdhu AlocanA karIne samudAyamAM rahevA mATe Ave to pahelAM e vicAravuM ke tenuM cAritra kaMIka paNa bAkI rahyuM che ke sarvathA gayuM che ? have je sarvathA cAritra naSTa thayuM hoya te mUla prAyazcitta ApavuM. mUla eTale sarva paryAya che. have je DuM paNa cAritra rahyuM hoya te tene tapa ke cheda prAyazcitta ApavuM. je rAtridivapaMcakathI AraMbhI bhinnamAsa sudhI prAyazcittane pAmyA hoya, ane sevA AdithI sAdhuone tRpta karyA hoya=saMteSa pamADyo hoya to tenAthI ja (=sAdhuone tRpta karavAthI ja) te zuddha banI gayo che. ethI tenA upara maherabAnI karIne tene prAyazcittathI mukta karI de. have je tene mAsa vagere prAyazcitta AvyuM hoya te aMtima padane hRAsa kara=aMtima padanuM prAyazcitta ochuM karI nAkhavuM. jema ke dvimAsa ke trimAsa prAyazcitta AvyuM hoya te eka mAsa ke dvimAsa prAyazcitta ApavuM. prazna :- A rIte te rAga-dveSanuM poSaNa nathI thatuM? uttara - nA. te A pramANe-keTalAka tala lImaDAnA puSpothI vAsita thavAthI durgaMdhavALA hoya te ghaNo upAya karavAthI temAMthI durgadha dUra thAya. keTalAka tala lImaDAnA puSpothI vAsita thayA vinA svAbhAvika rIte durgadhavALA hoya te alpa upAya karavAthI temAMthI durgaMdha dUra thAya. athavA badhuM ja khAnAro (=pazya na pALanAra) rogI AkarA upAyathI Arogya pAme che. badhuM na khAnAra pathya pALanArA) regI cheDA upAyathI Arogya pAme che. athavA pavanathI dhULa lAgavAnA kAraNe malina baneluM vastra thoDA upAyathI zuddha thaI jAya che, jyAre bIjI rIte malina thayeluM vastra ghaNuM upAyathI zuddha thAya che. te rIte pAsasthA paNa be prakAranA hoya che. je sAdhuo svarUpathI (=vartanathI) pAsasthA to hoya, paNa vadhArAmAM sAdhuonA AcAro upara dveSavALA hoya ane tethI susAdhu bo bimAra paDe vagere prasaMge sAdhuone tRpta na kare madada na kare, ane temanI niMdA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 26 gurutattvavinizcaye prathamollAsa: ] kare. AvA pAsaFA moTA prAyazcittathI zuddhi pAme. je sAdhuo pAsasthA hoya paNa laghukamI hovAthI sAdhuonA AcAro pratye anurAgavALA hoya ane ethI bimArI Adi prasaMge sAdhuone tRpta kare=madada kare, ane temanI prazaMsA kare. AvA pAsasthA cheDA aparAdhI hovAthI thoDA prAyazcittathI zuddhi pAme che. AthI pUrvokta krame prAyazcitta ApavAmAM rAga-dveSanI gaMdha paNa nathI. Ama tapa ke cheda prAyazcittane yogya hovAthI pAsasthAmAM paNa cAritro hoI zake e siddha thayuM. [102] bhaNiaM ca kappabhAse, pAsatthAINa seDhibajjhattaM / kiikammassa'higAre, eyaM khalu duddharavirohaM // 103 / / _ 'bhaNiaM ca'tti / bhaNitaM ca kalpabhASye pAvasthAdInAM kRtikarmaNo'dhikAre zreNibAhyatvam , tathAhi "seDhiThAgaThiyANaM, kiikamma bAhire na kAyavvaM / pAsatthAdI cauro, tattha vi ANAdidosAi // 1 // " ityatra zreNibAhyAH pAvasthAdayazcatvAra uktAH / tatra pAvasthAbasannakuzIlasaMsaktayathAcchandAH paJcApyeko bhedaH, kAthikaprAznikamAmakakRtakriyasaMprasArakA dvitIyaH, anyatIrthikAstRtIyaH, gRhasthAzcaturtha iti / etat khalu 'durddharavirodha' duHsamAdhAnAnupapattikam , yadi chedAntaprAyazcittAdhikAritvaM pArzvasthAdInAM kathaM zreNivAhyatvaM ?, yadi ca zreNibAhyatvaM kathaM tadadhikAritvam ? tti 20 rUA. kapabhASya (bR. ka. gA0 4pa15)mAM vaMdana adhikAramAM pAsasthA Adine saMyamazreNithI bAhya (=asaMyamI) kahyA che. te A pramANe - "zreNisthAnamAM rahelAone vaMdana karavuM. zreNisthAnathI bahAra rahelAone vaMdana na karavuM. pAsatyAdi cAra saMyamaNithI bahAra che. temane vaMdana karavAthI AjJAbhaMgAdi doSo lAge che. ahI pAsasthAdi cAra bheda A pramANe che - pAsa, esansa, kuzIla, saMsakta ane yathAIda e pAMcane eka bheda. kAthika, prAzvika, mAmaka, kRtakriya ane saMprasAraka e pAMcano bIjo bheda. anya tIthi kene trIjo bheda. gRhasthane cotho bheda. kharekhara A mahAna virodha che. AnuM samAdhAna karavuM ghaNuM kaThIna che. je pAsasthA Adi cheda sudhInA prAyazcittane vegya che, te zreNibAhya kevI rIte heI zake ? je zreNibAhya che to cheda sudhInA prAyazcittane cagya kevI rIte heI # zake ? [103] bhannai seDhIbajjhA, bhaNiyA kappammi te u vavahArA / uvavAiaM ca tattaM, vibhajja sakkhaM taha uvariM // 104 // mannatti | 'mA' satro ane vihyA kare TwthA " fmALe 'vyavahArAt' sambhavabAhulyalakSaNAduktA na tu sarve'pi te tAdRzA eveti upapAditaM ca 'tattvaM' * arthAta mUla prAyazcittane yogya che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ] svopanavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute zreNibAhyatvaM 'vibhajya' pRthakkRtya sAkSAdvizeSapradarzanapUrva 'tatra' kalpa eva 'upari' avyavahito. ttaragrantha eva // 104 / / ukta praznanuM samAdhAna ukta praznane uttara A pramANe che - ka95bhAgamAM pAsAdine vyavahArathI= adhika saMbhAvanAnI apekSAe zreNibA kahela che. arthAt moTA bhAganA pAsasthA vagere zreNibAhya che, paNa badhA ja tevA nathI. A vAta ka95bhAgamAM ja tyAra pachInI ja gAthAmAM zreNibAhya aMge vizeSa vicAraNA karIne sAkSAt kahI che vizeSatA batAvavA pUrvaka kahI che. [104] tatharda - liMgeNa Niggao jo, pAgaDaliMga dharei jo samaNo / kiha hoi Niggau tti ya, diTuMto sakkarakuDehiM // 105 / / "liMgeNa'tti / 'liGgena' rajoharaNAdinA yo muktaH sa saMyamazreNyA nirgataH pratIyate / yastu zramaNaH prakaTameva liGgaM dhArayati sa kathaM 'nirgataH' zreNibAhyo bhavati ? zramaNaliGgasyopalabhyamAnatvAnna bhavatIti bhAvaH / atra sUrirAha-dRSTAntaH zarkarAkuTAbhyAmatra kriyate---"jahA kassai ranno do ghaDayA sakarAbhariA, te annayA mudaM dAUNa doNhaM purisANa samappiA bhaNiA ya jahA sArakkhaha jayA maggijjai tayA dijjaha" // 105 / / ka5bhASyanI te gAthA* A pramANe che jeNe rajoharaNa Adi sAdhuveSane tyAga karyo che, te saMyama zreNimAMthI nIkaLI gayo che e samajI zakAya che. paNa jenI pAse sAdhuveSa che, te saMyama zreNimAMthI nIkaLI gayo che e kema bane ? arthAt sAdhuveSa hovAthI te zreNibAhyA nathI. ahIM AcArya kahe che ke-A viSe sAkaranA be ghaDAnuM dRSTAMta che. te A pramANe-ke rAjAe sAkarathI bharelA be ghaDI mudrA ApIne=barobara baMdha karIne judA judA be puruSane ApyA, ane kahyuM ke tame Ane saMbhALIne rAkho, jyAre mAgavAmAM Ave tyAre Apaje. [105). tataH vinamUta ? phusyAZ- dAuM ahe u khAraM, savvatto kaMTiAhi veDhittA / sakavADamaNAbAdhe, pAlei . tisaMjhamikkhaMto // 106 / / 'dA'ti / tayorekaH puruSarataM rAjJA samarpita ghaTa gRhItvA tasyAdhaH kSAraM dattvA yathA x ahIM 105 thI 120 sudhInI gAthAo ba. ka.mAM kramazaH 4516 thI 4531 sudhI che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH]] kITikA nAgaccheyuriti bhAvaH, tataH sarvataH kaNTikAbhistaM veSTayitvA sakapATe-kapATapidhAnaH yukte'nAbAdhe pradeze sthApayitvA trisandhyamIkSamANaH samyak pAlayati // 106 / / pachI zuM thayuM te jaNAve che : eka puruSe kIDIo na Ave eTalA mATe ghaDAnI nIce kSAra lIpI do ane ghaDAne kaTikA nAmanI vanaspatithI cAre bAju vIMTI lIdhe. keI sAkara kADhI na le eTalA mATe kamADathI baMdha karelA sthAnamAM ghaDAne mUkI dIdho. pachI dararoja traNa vakhata tenuM nirIkSaNa kare che. A rIte ghaDAnuM barAbara rakSaNa kare che. [16] dvitIyaH punaH kiM kRtavAn ? ityAha mudaM aviddavaMtI-hi kIDiAhiM sacAlaNI ceva / jajjario kAleNaM, pamAyakuDae nive daMDo // 107 // 'muddati / dvitIyaH purupastaM ghaTaM kITikAnagarasyAdUre sthApayitvA madhye madhye nAvalokate, tataH zarkarAgandhAghrANataH samA yAtAbhiH kITikAbhimudrAmavidravantIbhiH sa ghaTo'dhastAtkAlena jarjarIkRtaH zarkarA sarvApi bhakSitA / anyadA rAjJA tau puruSo ghaTaM yAcitau, tato dvAbhyAmAyAnIya darzitayorghaTayoH 'pamAyakuDae'tti yena kuTarakSaNApramAdaH kRtastasya nRpeNa daNDaH kRtaH / upalakSaNamidaM tena yastaM samyak pAlitavAn tasya vipulA pUjA vidadhe / eSa dRSTAntaH, ayamarthopanayaH-rAjasthAnIyA guravaH, puruSasthAnIyAH sAdhavaH, zarkarAsthAnIyaM cAritraM, ghaTasthAnIya AtmA, mudrAsthAnIya rajoharaNaM, kITikAsthAnIyAnyaparAdhapadAni, daNDasthAnIya' durgatiprAptiH, pUjAsthAnIyA svargAdisukhaparamparAprAptiH / / 107 // bIjAe zuM karyuM te jaNAve che : bIjA puruSe ghaDAne kIDInA nagarAnI pAse rAkhyo. pachI tenuM nirIkSaNa paNa na karyA. tethI sAkaranI gaMdhathI AvelI kIDIo e ghaDAnI mudrAne kazuM na karyu=mudrA te pramANe ja rahevA dIdhI, paNa kAle karIne ghaDAnA nIcenA bhAgamAM kANuM pADI nAkhyAM. pachI kIDIo badhI sAkara khAI gaI. eka vAra rAjAe te be puruSo pAse ghaDAnI mAgaNI karI. baMnee potAne soMpelo ghaDo lAvIne rAjAne batAvyo. jeNe ghaDAnA rakSaNamAM pramAda karyo tene rAjAe daMDa karyo jeNe ghaDAnuM barobara rakSaNa karyuM tenI ghaNuM pUjA karIetenuM satkAra sanmAna karyuM. A dRSTAMtane upanaya A pramANe che - rAjAnA sthAne guruo che. puruSanA sthAne sAdhuo che. sAkaranA sthAne cAritra che. ghaDAnA sthAne AtmA che. mudrAnA sthAne raharaNa che. kIDInA sthAne aparAdha sthAne che. daMDanA sthAne durgati prApti che. pUjAnA sthAne svargAdi sukhe ane paraMparAe mukti che. [17] Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute etamevopanayaM lezata Aha-- nivasariso Ayario, liMga muddA u sakkarA caraNaM / purisA ya huMti sAhU, carittadosA muiMgAo // 108 // 'nivasariso'tti gatArthA / navaraM 'muiMgAH' kITikAH / yathA tasya pramattapuruSasya mudrAsadbhAve'pyadhaHpravizantIbhiH kITikAbhirghaTaM vibhajya zarkarA vinAzitA, evaM sAdhorapi pramAdino rajoharaNamudrAsadbhAve'pyaparAdhapadairAtmani jarjarite zarkarAtulyaM cAritraM kAlena vA sadyo vA vinAzamAvizati // 108 // A ja upanayane saMkSepamAM mULagAthAthI jaNAve che : rAjA samAna AcArya che. mudrA samAna sAdhuveSa che. sAkara samAna cAritra che. puruSa samAna sAdhu che. kIDI samAna cAritra doSo che. jema te pramAdI puruSanA ghaDAmAM mudrA hovA chatAM nIcethI praveza karatI kIDIoe ghaDAne bhAMgIne sAkarano nAza karyo. e pramANe pramAdI sAdhumAM paNa haraNa rUpa mudrA hovA chatAM aparAdha sthAnethI AtmA jarjarita banI jatAM sAkara samAna caritrane lAMbA kALe ke turata vinAza thAya che. [108] tatra kAlena yathA vinazyati tathA darzayati-- esaNadose sIyai, aNANutAvI Na ceva viyaDei / Neva ya karei sohiM, Na ya viramai kAlao bhasse // 109 // 'esaNa'tti / eSaNAdoSeSu 'sIdati' tadoSaduSTa bhaktapAnaM gRhNAtItyarthaH, evaM kurvannapi pazcAttApaM kariSyatItyata Aha-'ananutApI' puraHkarmAdidoSaduSTAhAragrahaNAdanu-pazcAttAtuM-hA duSTha kRtaM mayetyAdimAnasikatApaM dhatuM zIlamasyetyanutApI na tathA ananutApI, kathametad jJAyate ? ityAha-'na caiva vikaTayati' gurUNAM purataH svadoSa na prakAzayati, vikaTayati vA paraM tasya 'zodhi' prAyazcittaM gurupradattaM naiva karoti, 'na ca' naivAzuddhAhAragrahaNAdviramati, evaM kurvan 'kAlataH' kiyatApe kAlena cAritrAtparibhrazyet // 109 / / lAMbAkALe kevI rIte cAritra nAza pAme che te batAve che- eSaNA doSamAM zithila bane che, arthAt eSaNAnA dothI dUSita banelAM bhaaddaa2-5|| se che. pachI "bhe / moTu yu" mema pazcAttA5 555 42te nathI. prazna - pazcAttApa karate nathI e zI rIte jANI zakAya ? uttara - te gurunI pAse doSonI AlocanA karato nathI=gurune potAnA de kahetA nathI. athavA do kahe che, to paNa gurue Apela prAyazcitta karato nathI. azuddha AhAra levAnuM baMdha Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye prathamollAsaH ] [ 103 karatA nathI. Ama AleAcanAnA abhAva, prAyazcittanA abhAva, azuddha AhAra levAnuM baMdha na karavu' e lakSaNAthI jANI zakAya che ke te pazcAttApa karatA nathI. A pramANe vartana karatA te keTalAka kALa pachI cAritrathI bhraSTa thAya. [109] yastu mUlaguNAn virAdhayati sa sadyaH paribhrazyati, amumevArtha savizeSamAha- mUlaguNa uttaraguNe, mUlaguNehiM tu pAgaDo hoi / uttaraguNapaDi sevI, saMcayato'leo bhasse // 110 // 'mUlaguNa'ti / iha pratisevako dvidhA - mUlaguNapratisevaka uttaraguNapratisevakazca / tatra mUlaguNaprati sevanAyAM varttamAnaH prakaTa eva pratIyate yathA cAritrAtparibhrazyati / uttaraguNapratisevI tu 'saJcayena' bahnaparAdhamIlanena yo'zuddha grahaNAderavyavacchedaH - pariNAmasyAnuparamastataH 'bhrazyet' cAritrAtparibhraMzamApnuyAt // / 110 / / je bhUlaguNAnI virAdhanA kare che te turata cAritrathI bhraSTa bane che. A ja viSayane vistArathI jaNAve che-- dASA lagADanArA mUlaguNu pratisevI ane uttaraguNa pratisevI ema be prakAranA che. (1) mUlaguNamAM doSo lagADe te mUlaguNu pratisevI. (2) uttaraguNamAM daSA lagADe te uttaraguNa pratisevI. A bemAM mUlaguNa pratisevI je rIte cAritrathI bhraSTa bane che te spaSTa jaNAya che. uttaraguNu pratisevI ghaNuA doSo bhegA thavAthI eTale ke azuddha grahaNa Adi baMdha na karavAthI=azuddha grahaNa AdinA pariNAma na aTakavAthI cAritrathI bhraSTa mane che. [110] atraivArthe dRSTAntamAha- aMto bhayaNA bAhiM, tu Niggae tattha marudito / maMDavavatthe saMkarasarisavasagaDe, dito // 111 // 'aMto'tti / iha sambandhAnulomyataH prathamamuttarArddha vyAkhyAyate - saGkaraH- tRNAdikacavara staddRSTAnto yathA-- ArAmo sAraNIe pAijjai / tIe vahatIe egaM taNaM sayaM laggaM taM na abaNIyaM / annaM laggaM taM pi na avaNIyaM / evaM bahUhiM laggaMtehiM tattha teNa AzrayeNa cikhaladhUlIe saMcao jAo teNa saMcaraNa taM pANiyaM ruddhaM annao gaMtuM paya / tAhe so ArAmo ko / evamabhikkhaNamabhikkhaNaM uttara guNapaDi sevAeM avarAhasaMcao bhavai, teNa saMjamajalaM pavahamANaM nirujjhai, tao cArittArAmo sukkai // sarSapazakaTamaNDapadRSTAnto yathAzakaTe maNDape vA kApyekaH sarSapaH prakSiptaH, sa tatra mAtaH, anyaH prakSiptaH so'pi mAtaH, evaM prakSipyamANaiH prakSipyamANaiH sarSapairbhaviSyati sa sarSapo yastaM zakaTaM maNDapaM vA bhaGkSayati / evaM cAritre'pyazuddhAhAragrahaNAdireko'parAdhaH prakSiptaH sa tatrAvasthita kRtavAn, dvitIyaH prakSiptaH so'pyavasthitaH, evamaparAparairuttaraguNAparAdhaiH prakSipyamANairbhaviSyati sa uttaraguNAparAdhI yena Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute cAritraM sarvathA bhaGgamupagacchati / / vastradRSTAnto yathA-vastre kvacidekastailabinduH kathamapi lanaH, sa na zodhitastadAzrayeNa reNupudgalA apyavatasthire, evamanyatrApyavakAze tailabindurlagnaH, so'pi na zodhitaH, evamanyAnyastailabindubhirlagadbhirapyazodhyamAnaiH sarvamapi tadvayaM malinIbhUtam / evaM cAritravastramapyaparAparairuttaraguNAparAdhairupalipyamAnamacirAdeva malinIbhavatIti / tadevamuttaraguNapratisevI kAlena cAritrAtparibhrazyatIti sthitam / atha kRtikarma viSaya vizeSamAha-'antaH' saMyamazreNemadhye kRtikarmakaraNe 'bhajanA' avamarAtnika AlocanAdau kArye vandyate anyadA tu na / ApanaparihAriko na vandyate, sa punarAcAryAn vandate / saMyatyo'pyutsargato na vandyante, apavAdatastvapUrvazrutaskandhadhAriNI kAcinmahattaroddezasamuddezAdiSu pheTAvandanena vandyate / pratyekabuddhA jinakalpikAH zuddhaparihAriNo'pratibaddhayathAlandikAzca kRtikarmakArthe saGghakulAdikArye cAnadhikAriNa ityAdivyavasthAsattvAd / 'bahiH' zreNenirgate tu na karttavyaM kRtikarma / tatra 'marukasya' brAhmaNasya dRSTAntaH / / 111 / / A viSe daSTAMta kahe che - * ahIM ghAsa, sarasava, gADuM, maMDapa ane vasanuM daSTAMta che. ghAsanuM dRSTAMta A pramANe cheH bagIcAne nIka vaDe pANI pAvAmAM Ave che, vahetI nIkamAM eka ghAsanuM taNakhaluM enI meLe cuMTI gayuM. tene dUra na karyuM. bIju taNakhaluM lAgyuM. tene paNa dUra na karyuM. ema vakhata jatAM ghaNuM ghAsa lAgI gayuM. tyAM ghAsanA AzrayathI kAdavanI dhULa ekaThI thaI gaI. tethI nIkamAM vahetuM pANI aTakI gayuM ane bIjA mAge vaLyuM. tethI bagIco sukAI gaye. e pramANe vAraMvAra uttaraguNAmAM doSo lagADavAthI aparAdhe ekaThA thAya che. tethI vahetuM saMyama rUpa jaLa aTakI jAya che. tethI cAritrarUpa bagIce sukAI jAya che. sarasava, gADuM ane maMDapanuM daSTAMta A pramANe che gADA upara ke maMDapa upara keI sthAne sarasavane eka dANe nAkhe. te gADA upara ke maMDapa upara samAI gayo bIje nAkhyo te paNa tyAM samAI gaye. ema sarasavanA dANA nAkhatAM nAkhatAM samaya jatAM chelle eka sarasavane dANe gADAne ke maMDapane bhAMgI nAkhaze. ema cAritramAM paNa azuddha AhAra grahaNa Adi keI eka doSa nAkhyo, te AtmAmAM rahI gaye. bIje doSa nAkhe, te paNa rahI gaye. ema bIjA bIjA uttaraguNadoSa nAkhatAM nAkhatAM te eka doSa thaze ke jenAthI cAritra bhAMgI jAya. vastranuM darzata A pramANe che- vastramAM koI sthaLe kaI rIte telanuM eka biMdu lAgI gayuM. te dUra na karyuM. tenA AzrayathI tyAM dhULane rajakaNe paNa ceTI gayA ema bIjA sthaLe paNa telanuM eka ka ahIM vizvano saMbaMdha jaLavAI rahe e mATe upAdhyAyajI mahArAje pahelAM gAthAnA uttarArdhanI vyAkhyA karI che, pachI pUrvArdhanI vyAkhyA karI che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 205 biMdu lAgI gayuM. tene paNa dUra na karyuM. ema bIjAM bIjA telabiMduo lAgatAM gayAM ane dUra na karyA. AthI saMpUrNa vastra malina banI gayuM. e pramANe cAritrarUpa vastra paNa bIjA bIjA dethI kharaDAtuM jAya to zeDA ja kALamAM malina thAya che. A pramANe uttaraguNa pratisevI samaya jatAM cAritrathI bhraSTa bane che e nakakI thayuM. (have (pUrvArdhamAM) vaMdana saMbaMdhI vizeSa kahe che -). jeo saMyamazreNimAM rahelA heya (=susAdhu heya) temane vaMdana karavAmAM bhajanA= vikalpa che. te A pramANe - dIkSA paryAyamAM nAnA sAdhune vaMdana na karavuM. paNa tenI pAse AlocanA levI hoya vagere prasaMge nAnAne paNa vaMdana karavuM. * parihArata5 karanArane vaMdana na karavuM, paNa te AcAryane vaMdana kare che. sAdhvIone paNa utsargathI vaMdana na karavuM. apavAdathI te apUrvazrutaskaMdhane dhAraNa karanArI koI mahattarAne uddezasamudeza AdimAM pheTAvaMdanathI vaMdana karavuM. pratyeka buddha, jinakalpI, * zuddha parihAratapa karanAra, apratibaddha yathAladika-A badhA vaMdanarUpa kAryamAM ane saMgharUpa kAryamAM adhikArI nathI. temanA mATe AvA prakAranI vyavasthA che. arthAt pratyeka buddha Adi cAra gacchamAM rahelA sAdhuone vaMdana na kare, ane gacchamAM rahelA sAdhuo temane vaMdana na kare. tathA pratyeka buddha Adi cAra saMgha, kula ke gaNu AdinuM viziSTa kArya AvI paDe te paNa na kare.4 saMcazreNithI bAhyane vaMdana na karavuM temAM brAhmaNanuM daSTAMta che. [111] tamevAha pakkaNakule vasaMto, sauNIpAro vi garahio hoi / iya garahiA suvihiyA, majjhi vasaMtA kusIlANaM // 112 // 'pakkaNa'tti / pakaNakulaM-mAtaGgagRhaM tatra vasan 'zakunIpArago'pi' caturdazavidyAsthAnapAradRzvA'pi dvijo gahito bhavati / evaM suvihitAH sAdhavaH kuzIlAnAM madhye vasanto garhitA bhavantIti, ato na teSu vastavyaM na vA kRtikarma vidheyam // 112 // brAhamaNanuM dRSTAMta kahe che : caMDAlanA ghare rahenAra brAhmaNa cauda vidyAone pAragAmI hoya te paNa nikita bane che. tema suvihita sAdhue kuzIla sAdhuonI sAthe rahe te niMdita bane che. AthI temanI sAthe rahevuM nahi, ane temane vaMdana paNa karavuM nahi. [112] * ahIM prAyazcittarUpe Apela parihAra tapa samajavo. * ahIM pAMca prakAranA cAritramAM Avela parihAra vizuddhi saMyamana tapa samajo, 4 juo bRhatka95 gA. 4532 thI 4535, gu, 14 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute sthAnAM kRtakarma na karttavyamiti bhavadbhirabhihitam / tatra pArzvasthAdInAM lakSaNaM kacidagrapiNDabhojitvAdisvalpadoSarUpaM kvacicca strIsevAdimahAdoSarUpamAvazyakAdizAstreSvabhidhIyate / tadatra vayaM tattvaM na jAnImahe kasya karttavyaM kasya vA na ? ityAzaGkAyAM viSaya vibhAgamupadarzayati- 116.] saMnirApade, aNANutAvI ya hoi avaraddhe / uttaraguNapaDa sevI, AlaMbaNavajjio vajjo // 113 // 'kinna'ti / iha yo mUlaguNapratisevI sa niyamAdacAritrIti kRtvA sphuTamevAvandanIya iti na tadvicAraNA / paraM ya uttaraguNaviSayairbahubhiraparAdhapadaiH saGkIrNaH - zabalIkRtacAritraH, aparaM ca 'aparAdhe' azuddhAhAragrahaNAdAvaparAdhe kRte 'ananutApI' hA duSThu kRtamityAdi pazcAttApaM yo na karoti, niHzaGko nirdayazca pravarttata ityarthaH evaMvidha uttaraguNapratisevI, yazca Alambanena - jJAnadarzanacAritrarUpavizuddhakAraNena varjitaH kAraNamantareNa pratisevata ityarthaH, saH 'vayaH' varjanIyaH kRtikarmakaraNe // 113 // praznaH-pAsathAone vaMdana na karavuM' ema Ape kahyuM, pAsasthAnAM lakSaNA bhinna bhinna kahevAmAM Ave che. kayAMka apiDa bheAjana ADhi alpa doSarUpa lakSaNa ane kayAMka *sevana Adi mahAdoSarUpa lakSaNa Avazyaka Adi zAstromAM kahevAmAM Avela che. AthI ahI amane khabara paDatI nathI ke kayA pAsasthAne vaMdana karavuM ane kayA pAsasthAne vaMdana na karavuM? uttaraH-graMthakAra maharSi AnA viSaya vibhAga nIcenI gAthAomAM matAve cheH ahIM mUlaguNa pratisevI niyamA acAritrI hovAthI spaSTa avaMdanIya che. AthI tenI kaI vicAraNA karavAnI nathI. paNa jenuM cAritra uttaraguNa saMbadhI ghaNA aparAdha sthAnAthI saMkINu manI gayuM hAya, je azuddha AhAra grahaNa Adi doSA sevIne pazcAttApa urato nathI, niHzaGa bhane nirdayapaNe doSo seve che, Asamana vinaa=jnyaandarzana-cAritrarUpa vizuddha kAraNa vinA doSo seve che, AvA prakAranA uttaraguNu pratisevI paastthe| avahanIya che. [113 ] ziSyaH prAha - nanvevamarthAdApannam - Alambanasahita uttaraguNapratisevyapi vandanIyaH ?, sUrirAha na kevalamuttaraguNapratisevI mUlaguNaprati sedhyavyAlambanasahitaH pUjyaH / katham ? iti ceducyate hidvANaThiyo vI, pAvayaNigaNayadvAra adhare u / kaDajogi jaM nisevai, AdiNiyaMThu vva so pujjo // 114 // 'hiTTa'tti / adhastaneSu - jaghanyasaMyamasthAneSu sthito'pi mUlaguNapratisevyapIti bhAvaH, 'kRtayogI' gItArthaH prAvacanikasya - AcAryasya gaNasya ca gacchasyAnugrahArtha - 'adhare' Atyantike Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [207 kAraNe samupasthite yanniSevate tatrAsau saMyamazreNyAmeva varttata iti kRtvA pUjyaH, ka iva ? ityAha-'Adinirgrantha iva' pulAka iva, tasya hyetAdRzI labdhiyayA cakravartiskandhAvAramapyabhivAdanAdau kulAdikArye mRdnIyAdvA vinAzayedvA na ca prAyazcittamApnuyAt // 14 // prazna :- A pramANe arthopattithI siddha thayuM ke-AlaMbana sahita hoya te uttaraguNamAM doSa lagADanAra paNa vaMdanIya che. uttara :-hA, kevala uttaraguNa pratisevI ja nahi, kiMtu mUlaguNa pratisevI paNa AlaMbana sahita hoya to te pUjya che. mUlaguNa pratisevI kema pUjya che te jaNAve che - tevuM kAraNa upasthita thatAM AcArya ane gaNanA anugraha mATe gItArtha doSanuM sevana kare tyAre te jaghanya saMyama sthAnamAM rahela hovA chatAM pulAkanI jema pUjya che. kAraNa ke te saMyamazreNimAM rahela che. pulAka sAdhumAM cakravatInA saghaLA sainyanuM cUrNa karI nAkhavAnI zakti hoya che. pulAka sAdhu e zaktithI namaskAra Adi prasaMge kula AdinA (rakSaNarUpa) kAryamAM cakravartIne samagra sinyane cUrI nAkhe ke mArI nAkhe chatAM tene prAyazcitta na Ave. [TIkAnA mavAnA e pragane bhAvArtha A pramANe che :- abhivAdana eTale namaskAra. cakravatI AcArya vagerene tamAre amane athavA brAhmaNe vagerene namaskAra karavA paDaze vagere kahe. sAdhuethI rAjA vagerene namaskAra na karAya vagere samajAvavA chatAM rAjA na samaje ane gusse thaIne sAdhuone herAna kare ke mAravA mAMDe te sAdhuonA rakSaNa mATe pulAka sAdhu cakravatInA saunyane paNa cUrI nAkhe ke mArI nAkhe evuM bane.] [114]. tathA vAhU-- kuNamANo vi ya kaDaNaM, kayakaraNo Neva dosamanbhei / appeNa bahuM icchai, visuddha AlaMbaNo samaNo // 115 / / 'kuNamANo vi yatti / 'kaDaNaM' kaTakamadaM kurvANo'pi 'kRtakaraNaH' pulAko naiva svalpamapi doSa 'abhyeti' prApnoti / kutaH ? ityAha-yato'sau zramaNo vizuddhAlambanaH sannalpena saMyamavyayena bahusaMyamalAbhamicchati // 115 // ukta viSayane ja kahe che - sainyanuM vinAza karanAra paNa te pulAkane jarA paNa doSa lAgatuM ja nathI. kAraNa ke te sAdhu vizuddha AlaMbanavALo hevAthI alpa saMyamanA nukasAnathI ghaNu saMyamanA lAbhane Icche che. [115]. amumevArtha samarthayannAha-- saMjamaheuM ajayattaNaM pi Na hu dosakAragaM biti / pAMca varSa vA, samAhArane vaLAvI 2aaaaN Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute _ 'saMjamaheti prAvacanikAdeH prANavyaparopaNAdyapadravarakSaNena yaH saMyamastaddhetostannimitta pulAkAderayatatvamapi 'nahi' naiva doSakArakaM bruvate, yathA 'samAdhikAraH' vaidyo vraNAdInAM yastathAvidhauSadhapralepanena pAcanaM yacca zastrAdinA vicchedanaM yadvA vyavacchedaM lacanaM kArayati tattadAnI pIDAkaramapi pariNAmasundaramiti kRtvA na doSAvaham , evamidamapIti // 116 / / A ja viSayanuM samarthana kare che - saMyamanA kAraNe thatI pulAka AdinI ayatanAne paNa (su) deSa karanArI kahetA nathI. arthAt te ayatanA paNa nirdoSa che. vaidya zarIramAM thayelA gumaDA vagerene tevA prakAranA auSadha Adine lepa karIne pakAve che, athavA zastra AdithI chedI nAkhe che, athavA dadIne lAMghaNu karAve che. jema ahIM dadIne pIDA thatI hovA chatAM pariNAme lAbha hovAthI vidyAnI A prakriyA nirdoSa che, tema pulAka sAdhunI AvI ayatanA paNa nihASa che. AcArya AdinuM prANunAza Adi upadravathI rakSaNa karavuM te saMyama che. A saMyamanA kAraNe thatI pulAka AdinI ayatanA paNa nirdoSa che. [116] atha parasyAbhiprAyamAzaGkamAna Aha tattha bhave jai evaM, aNNaM aNNeNa rakkhae bhikkhU / assaMjayA vi evaM, aNNaM aNNeNa rakkhaMti // 117 // 'tattha'tti / 'tatra' ityanantarokte'rthe'bhihite sati bhavet parasyAbhiprAya iti vAkyazeSaH, yadyevaM 'bhikSuH' pulAkAdiH 'anyam' AcAryAdikaM 'anyena' skandhAvArAdinA kRtvA 'rakSati' ekasya vinAzenAparaM pAlayatIti bhAvaH / tata evaM 'asaMyatAH' gRhasthA apyanyamanyena rakSantyeva, ato na kazcidasaMyatAnAM saMyatAnAM ca prativizeSaH // 117 // viSayamA prshn:pulAka Adi sAdhu sainyAdinA nAzathI AcAryAdinuM rakSaNa kare che mATe nirdoSa che. arthAt ekanA nAzathI bIjAnuM rakSaNa kare che mATe nirdoSa che, te asaMyate paNa ekanA nAzathI bIjAnuM rakSaNa kare che. AthI asaMyata ane saMyata e bemAM kaI vizeSatA nathI. [117 evaM pareNokte sUrirAha na hu te saMjamaheuM, pAliMti asaMjatA ajatabhAve / acchittisaMjamaTThA, pAliti jatI jatijaNaM tu // 118 // nahu tetti / 'nahi' naiva te asaMyatA ayatabhAvavyavasthitAn gRhasthAn saMyamahetoH pAlapanti kintu svAtmano jIvikAdinimittam ! ye tu yatayaste yA tIrthasyAvyavacchittiryazca teSAM Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 109 rakSyamANAnAmAtmanazcAnyonyopakAradvAreNa saMyamastadartha yatijanaM pAlayanti / tuzabdo vizeSaNArthaH, evaM vizeSaH sAdhUnAM gRhasthAnAM ceti // 118 // kiJca kuNai vayaM dhaNaheDaM, dhaNassa dhaNio u AgamaM jAuM / iya saMjamassa viM vao, tassevaTThA Na dosAya // 119 // 'kuNai'tti / yathA dhaniko vANijyaM kurvan 'Agama' lAbhaM jJAtvA 'dhanahetoH' dravyopAjanArthaM zulkakarmakaravRttibhATakapradAnena dhanasya vyayaM karoti / evaM pulAkAdermUlaguNapratisevana kurvANasya yaH ko'pi saMyamasya vyayaH saH 'tasyaiva' saMyamasyArthAya vidhIyamAno na doSAya saMjAyate, tataH puSTAlambanasahito mUlaguNapratisevyapi zuddha iti sthitam // 119 // ___ praznanu samAdhAna : asaMte aviratibhAvamAM rahelA gRhasthanuM rakSaNa saMyama mATe nathI karatA, kiMtu pitAnI AjIvikA Adi mATe kare che. jyAre sAdhuo te tIrtha rakSA mATe ane jemanuM rakSaNa thAya che temane ane pitAne paraspara upakAra thavA dvArA thatA saMyama mATe sAdhuonuM rakSaNa kare che. Ama ahIM sAdhuomAM ane gRhasthomAM vizeSatA che. [118] jema dhanavAna mANasa vepAra kare che, tyAre bhaviSyamAM thanAra adhika lAbhane lakSyamAM rAkhIne dhana meLavavA mATe jakAta, nokarane pagAra, bhADuM vageremAM dhana vyaya kare che, e pramANe mUlaguNamAM pratisevana karanAra pulAka vagerene saMyamane je vyaya thAya che te saMyamanA mATe ja karAto hovAthI doSa mATe thatuM nathI. Ama puSTa AlaMbanathI sahita mUlaguNa pratisevI paNa zuddha che e siddha thayuM. [11] athApuSTAlambano nirAlambano vA pratisevate tataH saMsAropanipAtamAsAdayati, tathA bAtra dRSTAntamAha... tucchamavalaMbamANo, paDai NirAlaMbaNo ya duggammi / sAlaMbaNirAlaMbe, aha diluto Nisevate // 120 // 'tuccha' iti / ihAlambanaM dravyabhAvamedAd dvidhA / tatra gartAdau patadbhiryad dravyamAlambyate tad dravyAlambanaM, tacca dvidhA-puSTamapuSTaM ca, apuSTaM durbalaM kuzavalkalAdi, puSTaM baliSThaM tathAvidhakaThoravalyAdi / evaM bhAvAlambanamapi puSTApuSTabhedAd dvidhA, puSTaM tIrthAvyavacchittigranthAdhyayanAdi, apuSTaM zaThatayA svamatimAtrotprekSitamAlambanam / tatazca dravyAlambanaM 'tuccham' apuSTamavalambamAno nirAlambano vA yathA 'durga' gartAdau patati, yastu puSTamavalambate sa sukhenaivAtmAnaM gartAdau patantaM dhArayati; evaM sAdhorapi mUlaguNAdyaparAdhAnniSevamANasya sAlambananirAlambanaviSayo'thAyaM Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute dRSTAnto mantavyaH / kimuktaM bhavati ? yo nirAlambano'puSTAlambano vA pratisevate sa AtmAnaM saMsAragarttAyAM patantaM na saMdhArayituM zaknoti / yastu puSTAlambanaH sa tadvaSTambhAdeva saMsArasukhenaivAtilaGghayati / yata evamataH puSTAlambanavarjitaH kRtikarmaNi varjanIya iti / / 120 // apuSTa Ala banathI ke Alamana vinA je DhASAnu sevana kare che te sa'sAramAM paDe che, A viSayamAM dRSTAMta jaNAve che: AlakhananA dravya ane bhAva ema be bheda che. je dravyanuM AlaMbana le che, te dravya Alakhana che. khuta) ane apuSTa (=DhIlu) ema be prakAre che. pAcuM Alakhana che. majabuta tevA prakAranI kaThaNa velaDI vagere puSya AlaMbana che. bhAva Ala'khana paNa puSTa ane apuSTa ema be prakAre che. tIrakSA, graMthAnu adhyayana vagere puSTa Alakhana che. saraLatA nahAvAnA kAraNe mAtra peAtAnI matithI kalpelu' AlaMbana apuSTa che. khADA vageremAM paDatA mANase A dravya AlaMbana puSTa (=maja ghAsa, jhADanI chAla vagere apuSTa apuSTa dravya AlaMbanane pakaDanAra agara Alakhana vinAnA mANasa khADA vageremAM paDe che. paNa puSTa Alabanane pakaDanAra khADAmAM paDatA pAtAne sukhapUrvaka bacAvI le che. e pramANe mUlaguNAdimAM doSonu sevana karanAra sAdhumAM paNa sAlaMbana ane nirAlakhana sabaMdhI A deSTAMta ghaTADavu. te A pramANe :- je sAdhu Alakhana vinA ke apuSTa AlakhanathI doSAnu sevana kare che, te saMsAra rUpa khADAmAM paDatA peAtAne bacAvI zakatA nathI. je sAdhu puSTa AlakhanathI doSonu sevana kare che, te e AlaMbananA TekAthI ja sa`sAra rUpa khADAne sukhapUrvaka ALagI jAya che. AthI puSTa AlaMbana vinA DhASAnuM sevana karanArane vaMdana na karavuM. [10] evaM ca pArzvasthe'pi sAnutApAdizuddhapariNAme cAritrasambhavo'stIti siddham, idameva pradezAntarasammatyA draDhayati jatto cciya pAsatthe, cArita hoi daNayamaNuNNAya, itto cciya 'jasto ciya'ti / yata eva pArzvasthe bhAvabhedena cAritraM sAvazeSaM bhavati ata eva 'bhAvakAraNataH' bhAvAlambanAt 'vandanaka' kRtikarmAnujJAtaM kalpabhASye / / 121 // tAha daMsaNanANacaritaM jiNapannattaM bhattIi bhAvabheSaNaM / mavArano / / 22 / / tavaviNayaM jattha jattiyaM pUyae taM ta pAse / mAthuM 5622 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutatvavinizcaye prathamallAsaH ] [ 111 'dasaNa'tti / darzanaM ca-niHzaGkitAdiguNopetaM samyaktvaM, jJAnaM ca-AcArAdizrutaM, cAritraM ca-mUlottaraguNAnupAlanAtmakaM, darzanajJAnacAritram , dvandvaikavadbhAvaH / evaM tapazca--anazanAdi, vinayazca-abhyutthAnAdistapovinayam , etaddarzanAdi 'yatra' pArzvasthAdau puruSa 'yAvad' yatparimANaM svalpaM bahu vA jAnIyAt tatra tameva bhAvaM jinaprajJaptaM svacetasi vyavasthApya tAvatyaiva 'bhaktyA' kRtikarmAdilakSaNayA pUjayediti // 122 // A pramANe pazcAttApa AdithI zuddha pariNAmavALA pAsasthAmAM paNa cAritrane saMbhava che e siddha thayuM. A ja viSayane anya sthaLanI sAkSIthI puSTa kare che. bhAva bhedanA kAraNe pAsasthAmAM thoDuM paNa cAritra raheluM hoya che, mATe ja ka95bhASya (ba ka. gA. 4553)mAM pAsasthAmAM rahelA te te bhAvanuM AlaMbana laIne vaMdana karavAnuM kahyuM che. [121] te A pramANe che :- je pAsasthA AdimAM darzana, jJAna, cAritra, tapa, vinaya-A bhAvamAMthI je bhAva cheDe ke vadhAre jANavAmAM Ave, tenI jikta te ja bhAvane potAnA manamAM dhArIne teTalI ja vaMdanAdi rUpa bhaktithI pUjA karavI. arthAt pAsasthAdimAM darzanAdi je bhAva hoya te bhAvane lakSyamAM rAkhIne jeTalA pramANamAM darzanAdi bhAva hoya teTalA pramANamAM tenI vaMdanAdi rUpa bhakti karavI. darzana=niHzaMkatA vagere guNethI yukta samyaktva, jJAna=AcArAMgAdi zruta, cAritra bhUbana-uttarazuzanu Asana, ta5manazana vagere. vinayAmA thayu bagere. [122] nanu yadyevamAgamadvArasUcitena darzanAdibhAvakAraNenAsya vandanamanuzAtaM tadotsargeNApi tadavirodhaH, saMyamazreNisthita evotsargato vandanapravRttarityata Aha ussaggao a eya, paDisiddhaM gacchameramahigicca / itthaM ca Natthi doso, seDhihANe vi jaM bhayaNA // 123 // 'ussaggao'tti / utsargatazca 'etat' pArzvasthAdivandanaM 'gacchamerA' gacchavyavahAramadhikRtya pratiSiddham , cAritravattve satyekasAmAcArIkatvasyaiva vandyatAyAM tantratvAt ; itthaM ca nAsti doSaH, zreNisthAne'pi 'yat' yasmAd bhajanA, ekagacchavyavahAravatAM vandanapravRtterApannaparihArikAdInAM ca tadapravRtteH / kevalaM vandanAdivyavahArAnavatAriNAM zuddhacAritriNAM cAritraM viSayavizeSapakSapAtadvArApi phalajanakam , pArzvasthadInAM tvatijaghanyasaMyamasthAnavartinAM sadapi tadaniSTAnubandhitayA na tathA / ata evoktaM pApazramaNIyAdhyayane-"eyArise paJcakusIlasaMbuDe, rUbaMdhare muNipavarANa hiDime / ihaMsi loe visamiva garahie, Na se ihaM Neva parattha loe // 1 // " ityatrAtijaghanyasaMyamasthAnavatitvena nikRSTAnAM 5JcAnAmeSAM bhraSTapratijJatvena viSavadgarhitatvamuktam / kevalaM durlabhabhAve kAle svarUpato bhAvaprazaMsAtha bhAvakAraNAvalambanena teSAmapi vandyatvamuktamiti yuktamutpazyAmaH // 123 // prazna :- je A pramANe Agama dvArA sUcita samyagadarzanAdi bhAva kAraNathI pAsasthA Adine (apavAdathI) vaMdananI anujJA che, te pachI usagathI paNa vaMdana Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 ]. [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute karavAmAM virodha nathI, kAraNa ke utsargathI saMyamazreNimAM rahelAne ja vaMdana karAya che. (arthAta apavAdathI ja zA mATe? apavAda vinA sAmAnyathI pAsasthAdine anya sAdhunI jema vaMdana karavuM joIe.) uttara :- gacchavyavahAranA kAraNe utsargathI pAsatyAdine vaMdana karavAno niSedha che. saMyamI havA sAthe eka sAmAcArIvALe hoya tene ja sAdhuoe vaMdana karavuM evI maryAdA che. Ama utsargathI pAsatyAdine vaMdanane niSedha karavAmAM doSa nathI. AthI ja saMyamazreNimAM rahelAone paNa vaMdanamAM bhajana che. arthAt eka garachanA sAdhuomAM vaMdana vyavahAra hovA chatAM te ja gacchanA pArivArikatapa karanAra vagere sAdhuone vaMdana karavAmAM AvatuM nathI. - jemanI sAthe vaMdana vyavahAra nathI tevA zuddha cAritrI sAdhuonuM cAritra (svarUpe te phala ApanAruM che ja, paNa vadhArAmAM) viziSTa viSayanA pakSapAta dvArA paNa phala ApanAruM che. arthAt temAM viziSTa prakAranA cAritrane pakSapAta anurAga hevAthI paNa lAbha thAya che. je jyAre atijaghanya saMyamasthAnamAM rahelA pAsatyAdimAM cAritra raheluM hovA chatAM te cAritra aniSTane anubaMdha karAvanAruM hovAthI tevuM nathI. AthI ja pApa zramaNIya adhyayana (uttarA. a. 17 gA. 20)mAM kahyuM che ke "AvA prakArane (pUrva gAthAomAM jevuM varNana karyuM che tevo), pAsasthAdi pAMca kuzIlanI jema AzravArone baMdha na karanAra. mAtra veSadhArI. uttama mUnionI nIce rahele, arthAta atijaghanya saMyamasthAnamAM rahelo hovA adhama, sAdhu lokamAM viSanI jema tiraskRta bane che. AthI ja te A lekamAM nathI, ane paralokamAM paNa nathI. arthAta tenA baMne bhava bagaDe che." A sthaLe atijaghanya saMyama sthAnamAM rahelA hovAthI adhama banelA pAsatyAdi pAMca prakAranA sAdhuo pratijJAthI bhraSTa banelA hovAthI viSanI jema tiraskRta kahyA che. Ama chatAM je kALamAM samyagadarzanAdi bhAve durlabha hoya te kALamAM svarUpathI te * jemake--jeo doSonI zuddhi mATe gacchathI alaga rahIne pArivArika tapa karI rahyA che, temane gacchamAM rahelA sAdhuo vaMdana karatA nathI. emanuM cAritra pAsasthAdinI jema azuddha nathI. emanuM cAritra zuddha hovAthI svarUpe lAbha karanAruM che, tathA emane mArA doSonI zuddhi thAya, mane vizeSa zuddhivALuM cAritra prApta thAya tevI IcchA hovAthI paNa temane e cAritrathI lAbha thAya che. eTale temanuM cAritra ISTano anubaMdha karAvanAruM che. jyAre atijanya saMyama sthAnamAM rahelA pAsasthA vageremAM A bhAvanA hotI nathI. AthI temanuM cAritra aniSTane anubaMdha karAvanAruM che. Ane sAra e Avyo ke pArivArika tapavALA vagere sAdhuo ane ati jadhanya saMyama sthAnamAM rahelA pAsasthAdi sAdhuomAM vartamAnakALanI dRSTie cAritramAM bheda che ja, paNa bhaviSyanI dRSTie paNa cAritramAM bheda che. ekane ISTano anubaMdha ane bIjAne aniSTane anubaMdha e bheda che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutatvavinizcaye prathamollAsa : ] 113 bhAvAnI prazasA mATe temAM rahelA bhAvAnu' Alabana laI pAsasthAdine paNa vaMdanIya 4hyA che. Ama abhane bhA ( =pAsatthAhine vahanIya hyA che the) yogya lAge che. [123] che. phalitamAha pAsatthassa Na caraNaM, tamhA Nirddhadhasassa luddhassa / guruNissiyasa iNhi, caraNaM puNa asaDhabhAvassa // 124 // 'pAsatthassa'ti / tasmAt 'nidbandhasasya' niHzukasya 'lubdhasya' lobhAbhibhUtasya pArzvasthasya 'na' naiva 'caraNaM' cAritram | 'azaThabhAvasya punaH' dezapArzvastha lakSaNavato'pi 'gurunizritasya ' gItArtha - paratantrasya idAnImapi cAritram, azaThabhAvena yathAzaktyAcaraNasyaiva tallakSaNatvAt; tathA cAjJAbhaGgarAjye 'pyazaThabhAvasAmrAjyAnnedAnIM cAritrapratibandha iti sthitam / / 124 // ukta carcAnA sAra jaNAve che: AthI nirdaya ane lubdha pAsatthAmAM cAritra nathI. paNa je saraLa heAya ane gItAne AdhIna heAya tenAmAM hamaNAM paNa dezapAtthAnAM lakSaNA heAvA chatAM cAritra che. kAraNa ke saraLapaNe yathAzakti cAritranuM pAlana karavu. e ja cAritranuM lakSaNa che. Ama, hamaNAM AjJAbhaganA rAjyamAM paNa saraLatAnuM sAmrAjya hAvAthI cAritrane alAva nathI se siddha yu. [124] nanvidAnIntanAnAM sAdhUnAM tAvadvakrajaDatvaM zrUyate, tathA cAzaThabhAvo'pi durApAsto vakrasvalakSaNayA mAyayA'jJAnalakSaNena jADayena ca tadanupapatterityata Aha gItyapArataMtA, vakkajaDate vi da pahanAe 1 eyassa Natthi hANI, puvvAyariehiM jaM bhaNiyaM // 125 // 'gIyattha'tti gItArtha pAratantryAd vakrajaDatve'pi sati 'dRDhapratijJayA' vratapAlanabhAvadAna 'etasya' cAritrasya nAsti hAniH saMjvalanamAyAlakSaNasya vakratvasya jJAnAvaraNakarmodayajanitasya jADyasya ca saMyamAvirodhitvAt, anantAnubandhimAyAlakSaNasya vakratvasya midhyAtvodayajanitasya jADyasya ca gItArthapAratantryeNaiva pratighAtAt / 'yat' yasmAt 'pUrvAcAryaiH' haribhadrasUribhi bhaNitamidam / / 125 / / evaMvihANa vi ihaM, caraNaM dihaM tiloganAhehiM / jogANa suhau bhAvo, jamhA eesi suddho u // 126 // ' evaM vihANavi'ti / ' evaMvidhAnAmapi' vakrajaDAnAmapi 'iha' bharatakSetre 'caraNaM' cAritraM dRSTaM trilokanAthaiH yasmAdeteSAM 'yogAnAM' pratijJAtakriyAvyApArANAM zuddho bhAvaH sthiraH, sthirataiva cAritrAGgamiti / / 126 / / 3. 15 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute athiro a hoi bhAvo, sahakArivaseNa Na puNa taM haNai / jalaNA jAyai uhaM, vajja Na u cayai tattaM pi // 127 // __ 'athiro atti / asthirazca bhAvo bhavati kadAcit sahakAriNAM-saMjvalanamAyAjADyAdilakSaNAnAM nimittAnAM vazena, na punaH 'taM' yogasthiratAlakSaNaM cAritraM hanti / dRSTAntamAha'jvalanAt' agnerjAyate uSNaM vanaM na tu tyajati 'tattvaM' vajratvamapi, tadvaccAritramapi tathAvidhasahakArivazAdvikAritvalakSaNamasthairyamupAdadAnamapi dRDhapratijJatvalakSaNaM sthairya na prityjtiicarthaH | 227 | prazna:- hamaNAMne sAdhuomAM vakatA ane jaDatA che ema zAstramAM saMbhaLAya che. AthI saraLatA paNuM na rahI. vakatA rUpa mAyA hevAthI ane ajJAnatA rUpa jaDatA hevAthI saraLatA na ghaTI zake. ' uttara :- vakratA ane jaDatA hovA chatAM gItAthanI AdhInatA ane vratapAlananA bhAvanI dRDhatA hovAthI cAritramAM hAni AvatI nathI. kAraNa ke saMjavalanamAyA rUpa vakratA ane jJAnAvaraNIya karmanA udayathI thayela jaDatA saMyamanI virodhI nathI.' anaMtAnubaMdhI mAyA rUpa vakratA ane mithyAtvanA udayathI thayela jaDatAne gItArthanI adhInatAthI ja nAza thaI jAya che. kAraNa ke zrI haribhadrasUri mahArAje (paMcA. 17 gA. 45-46mAM) kahyuM che ke-125] vaka jaDrene paNa bharatakSetramAM cAritra hoya ema jinezvaree kahyuM che. kAraNa ke svIkArelA tenA ja pAlanane zuddhabhAva ( svIkArelA vratonuM keIpaNa rIte pAlana karavuM e zuddhabhAva) sthira hoya che. sthiratA ja cAritranuM aMga che. [126] kyAreka saMjavalanamAyA, jaDatA Adi nimittothI asthira bhAva thAya che. paNa te (pUrvokta) lega sthiratA rU5 cAritrane (=svIkArelA vratanuM kaI paNa rIte pAlana karavuM evA zuddhabhAvano) ghAta karatuM nathI. jema ke vajI agnithI uSNa thAya che. uSNu banavA chatAM te vApaNAne choDatuM nathI. (arthAt uSNutA vajapaNane ghAta karI zakatI nathI.) e pramANe cAritra paNa tevA prakAranA sahakArI kAraNethI vikAra (=aticAra) rU5 asthiratAne pAmatuM hovA chatAM pratijJAmAM daDha rahevA rUpa sthiratAne choDatuM nathI. (bhAvArtha - mAre kaI paNa rIte vratanuM pAlana karavuM che, e eka zuddhabhAva sadA rahe che. vacce vacce bIjA aticAra rUpa asthirabhAvo thayA kare che. paNa te bhAve mULa zuddhabhAvane ghAta karatA nathI.) [117] " ka AgaLa-pAchaLanA varNananA bhAvane lakSamAM laIne TIkAnA pratijJAtajianagiri e zabdano svIkArelA vratanA pAlana" e artha karyo che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] yadapyuktamekasyApyaGgasya bhaGge'STAdazazIlAGgasahasralakSaNaM cAritraM nAvatiSThata iti pramAdabahule kAle kathaM cAritrasambhavaH ? iti, tatrottaramAha sIlaMgANa vi evaM, vigalattaM Natthi viraibhAveNaM / iharA kayAi hujja vi, bhaNiyaM jaM puvvasUrIhiM // 128 // ___'sIlaMgANa vitti / zIlAGgAnAmapi 'evaM' viratibhAvena nAsti 'vaikalyam' ekAdyaGgAyogalakSaNamitIpyate, viratisthAnasattve phalataH sarvAGgAnAM sattvAt / 'itarathA' bAhyapravRttyapekSAyAM bhavedapi kadAcidekAdhaGgabaikalyam , tathAtve doSAbhAvAt , AntarabhAveSu tu kvacidapyaMzavaikalye'viratiprasaGgAta , / yadbhaNitaM 'pUrvasUribhiH' zrIharibhadrAcAryaiH // 128 // eyaM ca ettha rUvaM, viraIbhAvaM paDucca daTTavvaM / Na u bajhaM pi pavitti, jaM sA bhAvaM viNA vi bhave // 129 // ... 'eyaM ca'tti / etacca zIlAGgAnAmanyonyavyAptyA 'rUpam ' akhaNDasvAbhAvyaM viratibhAvaM pratItya draSTavyaM na tu bAhyAmapi pravRttimAzritya, 'yad' yasmAt 'sA' bAhyA pravRttirbhAva vinApi bhavet , puSTAlambanazuddhasya sarvatrAnabhiSvaGgasya gurulaghubhAvavidaH kizcidbAhyAGgavikalasya viratibhAvAbAdhAdutsUtraratasya ca bAhyAGgasAmagrye'pi tadabhAvAditi bhAvaH // 129 // eka paNa aMgano bhaMga thatAM aDhAra hajAra zIlAMga rUpa cAritra rahetuM nathI, AthI ghaNuM pramAdavALA A kALamAM cAritra kevI rIte hoya ? ema pUrve (gA. 25 mAM) je kahyuM hatuM tene uttara Ape che: viratinA bhAvathI-viratinA pariNAmathI zIlAMgomAM nyUnatA thatI nathI. arthAt phalanI apekSAe vicAravAmAM Ave te viratinA pariNAma hoya te badhA ja aMge hoya che. hA, bAhya pravRttinI apekSAe vicAravAmAM Ave te kayAreka ekAdi aMga nyUna paNa hoya. bAhya pravRttinI apekSAe ekAdi aMganI nyUnatA hoya te doSa nathI. paNa je aMtaranA virati pariNAmamAM kyAMka paNa AMzika nyUnatA hoya te avirati AvI jAya che. A viSe zrI haribhadrasUri mahArAje (paMcA. 14 gA. 13mAM) kahyuM che ke- [128] zIlAMgonI (badhA rIlAMga sAthe ja hoya e) akhaMDatA bAhya (=vAcika ke kAyika) pravRttine AzrayIne nahi, kita viratinA pariNAmane AzrayIne jANavI. kAraNa ke bAhya pravRtti bhAva (=pariNAma) vinA paNa hoya. AthI ja puSTa AlaMbanathI zuddha, sarvatra AsaktithI rahita ane gaurava-lAghavane jANanAramAM bAhya aMgenI kaMIka nyUnatA hoya to paNa viratinA pariNAma hoya che. usUtra vacana bolavAmAM ta5ra munimAM bAhya aMge badhA hovA chatAM viratinA pariNAma na hoya. [129] Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute yadapyuktamekasyApyaGgasya vaikalye cAritrocchedAdeva mahAnizIthe sAdhUnAmapkAyAdisevane mithyAtvAbhidhAnamiti tadapi na yuktaM tadabhidhAnasyAnyArthatvAdityAha accaMtaNisehatthaM, AukkAyAisevaNe bhaNibhaM / micchattaM Nicchayao, taM puNa aNNassa bhaMge vi // 130 // 'accata'tti / yadyapi granthAntare'pkAyatejaskAyayoH kalpikA pratisevanocyate, maithunasya tu rAgadveSarahitapravRttyabhAvenAtyantaniSedha eva, tathA'pyapkAyAdipratisevAtrayasyaiva tattvato gRhavAsatvAdujjhitagRhavAsAnAmutsargarucInAM munInAM tannirvAhArtha puSTamAlambamAnAnAmapi tAdRzacAritrazuddhaye tasyAtyantaniSedhArthamapkAyAdisevane mithyAtvaM bhaNitaM mahAnizIthe / tathA coktaM sAvadhAcAryAdhikAraprAnte-"se bhayavaM ! kiM paccaiaM teNANubhUyaM erisaM dUsahaM ghoradAruNaM mahAdukkhasannivAyasaMghaTTamittiyakAlaM ti 1 goyamA! jaM bhaNiyaM tatkAlasamayammi jahA NaM ussaggAvavAehiM Agamo Thio egaMto micchataM jiNANa ANA aNegaMto tti eyvynnpcciaN| se bhayavaM! kiM ussaggAvavAehiM NaM No ThiaM AgamaM egaMtaM ca pannavijjai ? goyamA ! ussaggAvavAehiM ceva pavayaNaM ThiyaM aNegaMtaM ca pannavijjai no NaM egaMtaM / NavaraM AukkAyaparibhogaM teukAyasamAraMbhaM mehuNAsevaNaM ca, ete tao ThANaMtare egaMteNaM 3 Nicchayo 3 bAda 3 sanvayA savvapayArehiM NaM AyahiyahINaM NisijjhaMti, etthaM ca suttAikkame sammaggavippaNAsaNaM, ummaggapayarisaNaM, tao ya ANAbhaMgo, ANAbhaMgAo aNaMtasaMsAri"tti / nizcayataH punaranyasyApkAyAdiviramaNAtiriktaviratiguNasya bhaGge'pi tanmithyAtvaM vyavasthitam / / 130 // eka paNa aMganI nyUnatAthI cAritrane ucheda thato hovAthI ja mahAnizIthamAM sAdhuone apakAya AdinA sevanamAM mithyAtva kahyuM che, ema pUrve (gA, 26 mAM) je kahyuM hatuM, te paNa barAbara nathI, e kathanane artha judo ja che. A viSe spaSTatA kare che - jo ke graMthAMtaramAM apUkAya-tejaskAyanI pratisevanAne kapikA & pratisevanA kahI che. (arthAt kAraNe tenA sevanane ekAMte niSedha nathI.) paNa maithunamAM rAga-dveSa vinA pravRtti thatI na hovAthI maithunano sarvathA niSedha che. Ama chatAM apakAyAdi traNenuM sevana paramArthathI gRhavAsa rU5 che. eTale saMsAravAsanA tyAgI ane utsarga mArganI rucivALA munione utsarga mArgane nirvAha thAya e mATe puSTa AlaMbana hovA chatAM viziSTa cAritra zuddhi mATe apUkAyAdi traNanA sevanano sarvathA niSedha karavA mATe apUkAyAdi traNanA sevanamAM mahAnizIthamAM mithyAtva kahyuM che. mahAnizItha (a. 5)mAM sAvadyAcAryanA adhikAranA aMte kahyuM che ke * viziSTa AlaMbanathI yathAzakti saMyamanI rakSArUpa jayaNapUrvaka thatA Sasevanane kalpika kahevAmAM Ave che. eTale viziSTa kAraNathI jayaNApUrvaka thato apakAya-tejaskAyane upayoga kalpika che. - Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] | [ 117 " mata ! to ( sAvAyAye) 75||294thaa 241241 101 sudhA mAhuHsaha, atizaya // 29, mahAda:kha anubhavyuM ? he gautama ? AgamamAM uga ane apavAda baMne che. ekAMta mithyAtva che. jinAjJA anekAMta rUpa che. AvuM teNe te vakhate kahyuM hatuM. A vacananA kAraNe teNe AvuM duHkha ATalA kALa sudhI anubhavyuM. magata ! zubhAgamabhA utsa1-244vAi mane nathI ? sAmanI pr359|| yeta cha ? he gautama! pravacanamAM utsarga-apavAda baMne rahelA che. AgamanI prarUpaNuM anekAMtathI che ekAMtathI nahi, paNa aplAyane paribhAga, tejaskAyano samAraMbha ane maithunasevana e traNane choDIne. AtmahitanA athIone A traNane ekAMti-nizcayathI, atyaMta, sarvathA, sarva prakAre niSedha karavAmAM Ave che. A traNanA viSayamAM sUtranuM ullaMghana karavAmAM Ave te sanmAgane atyaMta nAza thAya ane unmAga phelAya. tathA AjJA bhaMga thAya. AjJA bhaMgathI jIva anaMta saMsArI bane." nizcayathI te apakAyAdi viramaNa sivAya paNa anya keI paNa viratiguNane bhaMga thatAM bhaMga karanArane mithyAtvadoSa lAge che. [130] tathA cAha jo jahavAyaM Na kuNai, micchaddiTThI tao hu ko anno / vaDDei a . micchattaM, parassa saMkaM jaNemANo // 131 // 'jo jahavAyaMtti iha yaddezakAlasaMhananAnurUpaM yathAzakti yathAvadanuSThAnaM tatsamyaktvam , yata uktamAcArasUtre-"jaM moNaM ti pAsahA taM sammaM ti pAsahA, jaM samma ti pAsahA taM moNaM ti paashaa|" iti / tato yo dezakAlasaMhananAnurUpaM zaktyanigRhanena yathA''game'bhihitaM tathA na karoti tataH sakAzAtko'nyo mithyAdRSTiH ? naiva kazcit , kintu sa eva mithyAdRSTInAM dhuri yujyate, mahAmithyAdRSTitvAt / kathaM tasya mithyAdRSTitA ? ityAha-vaDDhei a' ityAdi / cazabdo hetau, yasmAtsa yathAvAdamakurvan parasya zaGkAmutpAdayati, yathA-yadi yat pravacane'bhidhIyate tattattvaM tahi kimayaM tattvaM jAnAno'pi tathA na kurute ? tasmAdvitathametatpravacanoktamiti, evaM ca parasya zaGkAM janayan mithyAtvaM santAnena vardhayati, tathA ca pravacanasya vyavacchedaH / zeSAstu mithyAdRSTayo naivaM pravacanasya mAlinyamApAdya paramparayA vyavacchedamAdhAtumIzAH, tataH zeSamithyAdRSTayapekSayA'sau yathAvAdamakurvan mahAmithyAdRSTiriti piNDaniyuktau vyAkhyAnametat / nanvevaM yathAvAdAkAriNaH paramithyAtvotpAdakatvena vyavahArata eva mithyAtvamAgataM na tu nizcayataH ? iti cenna, yathAvAdAkAritvenaiva nizcayato mithyAtvopapatteH, ekapratijJAbhar3e sarvacaraNabhaGgAt , tadbhaGge ca jJAnadarzanayorapi bhaGgAt , tayozcaraNaphalatvAt , phalAbhAve ca hetonirarthakatvAt / ata eva-"NicchapaNayasma caraNAyavidhAe nAgadasaNavaho vi|" ityasya vyAkhyAne iyameva gAthA piNDaniyuktau sammatitayodbhAvitA / mithyAtvavarddhanalakSaNavyAvahArikamithyAtvAnupravezena gha mahAmithyAdRSTitvamupapadyata iti sarvamavadAtam // 131 // Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ukta viSayane jaNAve che - ahIM deza, kAla ane saMghayaNa pramANe yathAzakti zAstramAM kahyuM che te rIte anuSThAna karavuM e samyaktva che. kAraNa ke AcArAMga (a. pa. u. 3 sU. 155)mAM kahyuM che ke "je mauna=saMyamAnuSThAna che tene ja samyapha juo=mAna. je samyaktva che tene ja mona=saMyamAnuSThAna juo=mAno. AthI je zaktine chupAvyA vinA deza, kAla ane saMghayaNa pramANe AgamamAM jema kahyuM che tema karatA nathI tenAthI bIje ke mithyAtvI che ? koI ja nahi. te ja mahAmithyAtvI hovAthI mithyAtvIomAM ziramaNi che. prazna - te mithyASTi kema che? uttara :- te zAstramAM kahyA pramANe nahi karate hovAthI bIjAne zaMkti banAve che. te A pramANe- je pravacanamAM je kahevAmAM Ave che te tatva (satya) heya te A tatvane jANatA hovA chatAM tema karate kema nathI? mATe pravacanamAM kaheluM beTuM che. e pramANe bIjAne zaMkA karAvate te paraMparAe mithyAtvane vadhAre che. ema thatAM pravacanane viccheda thAya. bIja (pravacanane nathI pAmyA te) mithyAdaSTie A pramANe pravacanane malina banAvIne paraMparAe pravacanane viccheda karavAne samartha nathI. (teo pravacananI ArAdhanAdi bhale na kare, paNa pravacanane viccheda na kare.) AthI anya mithyASTinI apekSAe zAstramAM kahyA pramANe na karanAra mahAmithyASTi che. A pramANe piMDaniyukti (gA. 186)mAM kahyuM che. 4 prazna :- zAstramAM kahyA mujaba nahi karanAramAM bIjAne mithyAtva utpanna karavAnA kAraNe vyavahArathI ja mithyAtva Ave, nahi ke nizcayathI. uttara :- nA zAstramAM kahyA mujaba nahi karavAnA kAraNe ja nizcayathI mithyAtva ghaTe che. kema ke (nizcayathI) eka pratijJAna bhaMga thatAM saMpUrNa cAritrane bhaMga thAya che. saMpUrNa cAritrane bhaMga thatAM jJAna-darzanane paNa bhaMga thAya che. jJAna-darzananuM phala cAritra che. phala vinA heta nakAme che. AthI ja piMDaniyukti mAM nichAsa vALA vighAra nAsavA vi (=nizcayanayanI dRSTie cAritrane vighAta thatAM jJAna-darzanane paNa vighAta thAya che, e gAthAnI (zrImalayagirisUri ma. AdinI) TIkAmAM A (prastuta 131mI) gAthA sAkSI tarIke mUkavAmAM AvI che. tathA nizcayika mithyAtvanA AgamananI sAthe mithyAtvane vadhAravA rUpa vyAvahArika mithyAtvane praveza thavAthI tenuM mahAmithyASTipaNuM ghaTe che. Ama badhuM barAbara che. [131] 4 paMcA. 11 gA. 46. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] vyavahArAbhiprAyamAha - seTIe bhaTTassa vi, bhajjaM vavahArao u micchattaM / jaM hoi abhiNivese, aNabhiNivese a No hujjA // 132 // 'seDhI 'ti / ' zreNitaH saMyamazreNitaH 'bhraSTasya' patitasyApi 'vyavahArataH ' vyavahAranayamadhikRtya 'bhAjyaM' bhajanIyaM midhyAtvam, kasyacit syAt kasyacicca neti bhAvaH / 'yat' yasmAd 'abhiniveze' ekAntena bhagavatpravacanavipratipattilakSaNe'sadgrahe sati mithyAtvaM zreNibhraSTasya bhavati / anabhiniveze tu tasya dezaviratiM bhagavati zraddhAnamAtraM vA dadhAnasya na bhavati mithyAtvam, tatkAryasyAsaddmahasyAbhAvAt, samyaktvakAryasya ca pazcAttApAdipariNAmasya sattvAt / / 132 // vyavahAranayanA abhiprAya kahe che: vyavahAranayanI apekSAe sa yamazreNithI bhraSTamAM paNa mithyAtvanI bhajanA che. arthAt kAine hAya, koikane na heAya. jo abhiniveza hoya te saMyamazreNithI bhraSTane mithyAtva hAya. abhiniveza na hoya tA dezavirati dhAraka ke bhagavAnamAM mAtra zraddhA dhAraNa karanAra tene (=sa yamazreNithI bhraSTane) mithyAtva nahAya. kAraNa ke tenAmAM mithyAtvanu` kAraNe kadAtraDa nathI ane samyaktranuM kArya pazcAttApa AdinA pariNAma che. abhiniveza eTale ekAMte bhagavAnanA vacanamAM virodharUpa kadAgraha. [132] yata eva bhagnasyApi mithyAtvaM bhAjyamata eva niSkramaNe'pi vizeSavidhiparisaGkhyopa padyata ityAha ito mahANisI, sammatta rakkhaNa, [ 119 bhaggassa vi diseNaNAraNaM / NirddhadhasayANi sehavihI 'itto 'ti / ata eva mahAnizIthe bhagnasyApi 'nandiSeNajJAtena' nandiSeNadRSTAntaprasaGgena samyaktvarakSaNArtha niddhandhasatAniSedhavidhiH zrUyate, tathA ca tata eva tasya samyaktvasiddhiH, tatphalenaiva tasya phalavattvAditi siddham, tadgranthazcAyam - "bhayavaM ! jo rattidiahaM, siddha paDha suNe / vakkhANei citae sayayaM, so kiM aNAyAramAyare ? || 1 | siddhaMtagayamegaM pi akkharaM jo viyAi / so goyama ! maraNaMte vi, aNAvAraM na samAyare || 2 || bhayavaM ! tA kIsa dasapubvI, diseNamahAyase / pavvajjaM ciccA gaNikAe, gehaM paviTTho ya buccai 1 || 3 || goyama ! tassa pavisiddhaM me, bhogahalaM khaliakAraNaM / bhavabhayabhIo tahA vi duaM, so pavajjamuvAgao // 4 // pAyAlaM avi uDDhamuhaM, saggaM hojjA ahomuhaM / Na uNA kevalipannattaM vayaNaM annahA bhave // 5 // annaM ca so bahUvAe, suaNibaddhe viariDaM guruNo / pAmUle muttaNaM, liMgaM nivvisao gao // 6 // tameva vayaNaM saramANo, daMtabhaggo sakammuNA / bhogahalaM kammaM vedei, baddhapuTThaNikAiaM || 7 || bhayavaM ! te kerisovAe, suaNibaddhe viArie / jeNujjhia sAmannaM, ajja vipaNe dharei so ? || 8 || ete te goyamovAe, kevalIhiM paveie / jahA visayaparAbhUo, // 133 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute sarejjA suttamimaM muNI // 9 // taMjahA-"tavamaTThaguNaM ghoraM, ADhavijjA sudukkaraM / jayA visae udijjaMti, paDaNANasaNavisaM piba / / 10 / kAya baMdhiUNa mariavvaM no carittaM virAhae / aha eyAIna sakijjA, to gurUNaM liMgaM samappiyA // 11 // videse jattha nAgacche, pauttI tattha gaMtUNaM / aNuvyayAiM pAlijjA, No NaM mavijhA giddhadhare |2 " rutyAra || zarU rU | cAritrathI bhraSTamAM paNa mithyAtvanI bhajana hovAthI ja dIkSA choDavA aMge kahela vizeSa vidhi ghaTe che. e aMge jaNAve che - AthI ja mahAnizIthamAM naMdiSeNamuninA dAMta prasaMgamAM saMyamazreNithI bhagnanA paNa samyaktvanI rakSA mATe niSpharatA na Ave e mATe vidhi saMbhaLAya che. A vidhithI ja tenAmAM samyakatva che e siddha thAya che. kAraNa ke vidhinA * phalathI ja vidhi sArthaka bane che. Ama saMyamazreNithI bhagnamAM mithyAtvanI bhajanA che e siddha thayuM. mahAnizIthano (chaThThA adhyayananA prAraMbhamAM) te pATha A pramANe che: "he bhagavaMta ! je rAta-divasa siddhAMtane bhaNe che, sAMbhaLe che, siddhAMtanuM vyAkhyAna kare che, satata ciMtana kare che, te zuM anAcAra Acare ? he gautama ! siddhAMtane eka paNa akSara je bhaNe che te prANa jAya to paNa anAcAra na Acare. he bhagavaMta ! to pachI dazapUta mahAna yazavALA naMdiSeNa muni pravajyA choDIne vyAnA ghare gayA ema kema kahevAya che ? he gautama ! tenI khalanAnuM kAraNa bhega kaLa =bhegA bhogavavA ja paDe tevuM karma) che. A vAta meM tene karI hatI. to paNa bhavanA bhayathI bhara banelA teNe jaladI pravajyAne svIkAra karyo. pAtAla paNa Urva mukha bane, svarga adhomukha bane, paNa kevalIe kaheluM vacana anyathA na thAya. te muni zAstramAM kahelA ghaNA upAyo vicArIne ( karIne) veza ganI pAse mUkIne dezAMtara gaye. te ja vacanane yAda karatA ane svakarmane vaza banavAthI hArI gayelo te baMdhAyelA, puSTa karelA ane nikAcita karelA bhagaphaLa karmane anubhave che. he bhagavata ! teNe zratamAM kahelA kevA upAyo vicAryA ? (karyA ?) ke jethI sAdhupaNuM mUkIne Aje ga jIvI rahela che ! he gautama ! kevalIe kahelA te upAya A che. jema ke viSayethI parAjita banela mata A sUtranuM smaraNa kare. te sUtra A pramANe che. "jyAre viSayone udaya thAya tyAre atyaMta che A gaLe ghora tapa Adare, parvatAdi uparathI jhaMpApAta kare, anazana kare, viSanuM pAna kare. athavA kAyAne bAMdhIne mRtyu pAme, paNa cAritranI virAdhanA na kare. je A upAya na karI zake to gane vaza pAcho ApI de. pachI jyAM samAcAra na maLI zake tevA dezamAM jaIne aNuvratanuM pAlana kare. paNa niSphara na bane." [133] atra sthAne sthAne saMyamazreNI nibaddheti tAmeva smRtAmanupekSaNIyAM ca nirUpayati itthaM saMjamaseTiM, pasaMgasaMgaisamAgayaM bhaNimo / aparimiyaThANakaMDagachaTThANagarAsiNipphaNaM A vidhinuM phaLa samyakatvanI rakSA che, samyaktva hoya te ja tenI rakSA che. eTale jo samyakatva na hoya to tenI rakSA mATe vidhinuM kathana nirarthaka bane, 4 arthAta bAMdhyA pachI puSTa karIne nikAcita karelA. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [121 'itthaM'ti / 'atra' asminnadhikAre prasaGgasaGgatisamAgatAM saMyamazreNI vayaM bhaNAmaH, kimbhUtAm ? aparimitAnAm-asaGkhacAtAnAM sthAnAnAM kaNDakAnAM SaTsthAnakAnAM ca rAzibhiniSpannAm // 134 // sayabhazrezinu pn:ahIM sthAne sthAne saMyamazreNino ullekha karyo che. AthI saMyama zreNinuM smaraNa thayuM, yAda AvelI saMyama zreNinI (=saMyama zreNinA varNananI) upekSA na karavI joIe. AthI tenuM ja ahIM varNana kare che: ahIM prasaMga saMgatithI Avela saMyamazreNine ame kahIe chIe. A saMyamazreNi asaMkhyAta sthAne, kaMDako ane sthAnakanI saMkhyAthI bane che. [134] etameva nirdezaM savizeSa piNDaniyuktibhASyagAthAbhyAmAha- . tatthANaMtA u carittapajjavA huMti saMjamavANaM / saMkhAIANi hu tANi kaMDagaM hoi NAyavvaM // 135 // 'tattha' ityAdi / 'tatra' teSu saMyamasthAnAdiSu vaktavyeSu anantAzcAritraparyAyA bhavanti saMyamasthAnaM, prathamamiti zeSaH / sarvajaghanye'pi hi saMyamasthAne kevaliprajJAchedakena cchidyamAnA nirvibhAgA bhAgAH sarvotkRSTadezavirativizuddhisthAnagatanirvibhAgabhAgebhyaH sarvajIvAnantarUpeNa guNakAreNAnantaguNitA bhavanti, tathAhi-asatkalpanayA sarvotkRSTasya dezavirativizuddhisthAnasya nirvibhAgA bhAgA daza sahasrANi 10000, sarvajIvAnantapramANakazca rAziH zataM, tatastena zatasaGkhyena sarvajIvAnantakapramANena rAzinA dazasahasrasaGkhyAH sarvotkRSTadezavirativizuddhisthAnagatA nivibhAgA bhAgA guNyante, jAtAni daza lakSANi, etAvantaH kila sarvajaghanyasyApi sarvavirativizuddhisthAnasya nirvibhAgA bhAgA bhavantIti; paramArthatastu sarvAkAzapradezebhyo'nanta * koI eka viSayanuM varNana cAlatuM hoya, temAM vacce bIjA viSayanuM varNana karavuM e sAmAnyathI asaMgata gaNAya. Ama chatAM cha kAraNethI vacce bIjA viSayanuM varNana karavuM te asaMgata na gaNAya, saMgata gaNAya. A che kAraNone saMgati kahevAmAM Ave che. te A pramANe che : saprasaGga upodghAto hetutA'vasarastathA / nirvAhakaikakAryatve boDhA satiriSyate // prasaMga, upaghAta, hetu, avasara, nirvAha ane eka kArya e cha saMgati che. prasaMga eka viSayanuM nirUpaNa karatAM vacce bIjo viSaya yAda AvI jAya. upaghAta=prastuta viSayanuM samAna 42 nA2. tutA=(mavinAmA sapathI) aay-7||295 bhAva samaya ya. aksa2= eka viSaya pUrNa thayA pachI bIje viya kahe. nirvAhaka=kArya-kAraNa bhAva saMbaMdha hoya. eka kAryaHbaMnenuM eka ja kArya hoya. arthAt prastuta viSaya ane anya viSaya e baMnenuM eka ja kArya hAya. (nyAya siddhAMta muktAvalI upara zrI kRSNa vallabhAcArya viracita "kiraNavalI TIkAmAM anumAna khaMDanA pahelA nI TIkAnA AdhAre.) zu. 16 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute guNitA ete, taduktaM kalpabhASye-"te kittiA paesA, savvAgAsassa maggaNA hoi / te jattiyA paesA, avibhAga tao aNataguNA // 1 // " iti / saGkhacAtItAni ca saMyamasthAnAni kaNDakaM bhavati jJAtavyam / / 135 // saMkhAIANi u kaMDagANi chaTThANagaM viNidiTuM / chaTThANA u asaMkhA, saMjamaseDhI muNeyavvA // 136 // 'saMkhAIANi utti / saGkhyAtItAni ca kaNDakAni SaTsthAnakaM vinirdiSTaM, SaTsthAnAni cAsaGkhyAtAni saMyamazreNitivyA // 136 // A ja nirdezane piMDaniryuktinI be bhASyagAthAo (19-ra0)thI vistArathI kahe che anaMta saMyama paryAnuM eka paheluM saMyama sthAna thAya che. asaMkhya saMyama sthAnanuM eka kaMDaka thAya che. AnuM vistRta svarUpa A pramANe che :- kevalI paNa jenA (je paryAyanA) be vibhAga na karI zake tevA atima bhAgane nirvibhAga bhAga kahevAmAM Ave che. arthAt savathI aMtima bhAgane nirvibhAga bhAga kahevAmAM Ave che. AvA anaMtA nivibhAga bhAge (saMyama paryA) sarva jaghanya saMyamasthAnamAM hoya che. A anaMtA nivibhAga bhAgo sarvotkRSTa dezaviratinA vizuddha sthAnamAM rahelA nirvibhAga bhAgethI anaMtaguNa hoya che. prazna :- A anaMtaguNamAM karyuM anaMta levuM? uttara - sarva jIvarUpa anaMta levuM. arthAt sarvotkRSTa dezavirati vizuddhi sthAnamAM jeTalA nirvibhAga bhAge che kemane sarva jIvonA anaMtathI guNatAM je saMkhyA Ave teTalA nirvibhAga bhAgo sarva jaghanya saMyamasthAnamAM hoya che. te asatka95nAthI A pramANe :- asatkalpanAthI sarvotkRSTa dezaviratinA vizuddhi sthAnamAM daza hajAra nirvibhAga bhAga che. savajI rUpa anaMta se che. ethI daza hajArane guNatAM daza lAkha thAya. ATalA nivibhAga bhAge sarvajaghanya paNa sarvaviratinA vizuddhi sthAnanA hoya che. paramArthathI te A nivibhAga bhAge sarva AkAzapradezathI anaMtaguNuM hoya che. bRhatyapabhASya (gA. 4512)mAM kahyuM che ke- "sarvajaghanya paNa saMyamasthAnamAM kAloka rUpa AkAzanA pradezothI anaMtaguNa nivibhAga bhAgo ( cAritra paryA) che." AvA asaMkhyAta saMyamasthAnanuM eka kaMDaka thAya che. [135] asaMkhya kaMDakonuM eka SaTrasthAnaka thAya che. asaMkhya TrasthAnanI saMyamazreNi thAya che. [136] ja jenuM varNana karavuM hoya tene pahelAM sAmAnyathI ullekha karavo =jaNAvavuM e nirdeza kahevAya. 4 A nirvibhAga bhAgone cAritra paryAye ke cAritra pradezo vagere zabadothI oLakhavAmAM Ave che. # AthI ja sarvajaghanya paNa sAdhu saMkaSTa dezavirati zrAvakathI ghaNe mahAna che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] etadeva yathottaravRddhayAdikramapradarzanapUrvaM vivecayati ThANe jahnuttaramaNaMtabhAgavuDhehiM / paDhamaThANA, kaNDagamaMgulakhittAsaMkhijjaMsappamANehiM 'ThANe' ityAdi / 'prathamasthAnAt ' prathamasthAnamAdIkRtya 'yathottaraM ' dvitIyatRtIyAdyuttarasthAnAnukrameNa 'anantabhAgavRddhai: ' pUrvapUrvasthAnAvibhAgabhAgAnAM yo'nantatamo bhAgastadadhikaiH sthAnairaGgulakSetrasya-aGgulamAtrakSetrasya yo'saGkhyAMzaH - asaGkhyeyo ? asaGkhyAtamobhAgastatpramANaiH-tadgatapradezarAzisamasaGkhyaiH sampannaiH kaNDakaM samayaparibhASayA paribhASyate, taduktam - "kaMDaMti ittha bhanna aMgula bhAgo asaMkhijjo / " iti / ayaM bhAvaH -- prathamasaMyamasthAnagatani rvibhAgabhAgApekSayA dvitIyamanantatamabhAgavRddham, tatastRtIyam evamuttarottarANi yAvadaGgulamAtrakSetrAsaGkhye - yAMzapradezamAnAni bhavanti, tAvatsamuditAnAM teSAM kaNDakasaJjJA bhavatIti // 137 // A ja viSayanuM uttarAttara vRddhi Adine krama batAvavA pUrvaka vivecana kare cheH [ 123 // 137 // anaMtabhAgavRdH- prathama sayamasthAnathI AraMbhI uttarAttara ana'tabhAga vRddhivALA aMgulanA asa`khyAtamAbhAga pramANu asakhya sa camasthAnA vaDe eka kaDaka thAya che. (pa`casaMgraha bIjo bhAga leAka 35nA uttarArdhamAM) kahyuM che ke-- " ahIM a`gulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradezA hoya te saMkhyAne kaDaka nAma Apela che." bhAvArtha :- prathama sauMcamasthAnamAM jeTalA nivibhAga bhAgeA (=sa*camaparcAyA) che, tenAthI khIjA sayamasthAnamAM anaMtamA bhAga jeTalA nivibhAga bhAgeA vadhAre che. khIjA sa yamasthAnamAM jeTalA nivibhAga bhAge che, tenAthI trIjA sa yamasthAnamAM anatamA bhAga jeTalA nivibhAga bhAgeA vadhAre che. tenAthI cAthA saMyamasthAnamAM ana'tamA bhAga jeTalA nivibhAga bhAgeA vadhAre che. Ama uttareAttara dareka sauMcamasthAnamAM ana'tamA bhAga jeTalA niMrvabhAga bhAgeAnI vRddhi karatAM karatAM aMgulanA asakhyAtamA bhAga pramANa sayaMmasthAnA sudhI paheAMcavu', a'gulanA asakhyAtamAM bhAga pramANu e badhA sacamasthAnAnI kaDaka sajJA che. [137] kaMDagamittANaMtasAhiaThANaMtarAi~ ThANa 1 kaMDagamittAI tao, huti asaMkhaMsabuDDhAI // 138 // 'kaMDaga'ti / 'tataH ' tasmAt kaNDakAtparato yadanantaraM saMyamasthAnaM tat prAktanasthAnagatanirvibhAgabhAgApekSayA'saGkhyeyatamena bhAgenAdhikam, tataH parANi yathottaramanantabhAgavRddhAni sthAnAni kaNDakamAtrANi bhavanti, tataH punarekama saGkhyeyabhAgAdhikaM saMyamasthAnam, tataH parANyanantabhAgavRddhAni kaNDakamAtrANi saMyamasthAnAni, tataH punarekama saGkhyeyabhAgAdhikam, evaM krameNa kaNDakamAtrANi anantAMzAdhikAni - anantabhAgavRddhAni sthAnAni antarANi - vyavadhAyakAni yeSAM tAni tathA, kaNDakamAtrANi sthAnAni ' asaGkhyAMzavRddhAni' asakhyeyabhAgA - dhikAni bhavanti // 138 // Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ] svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute asaMkhyAtabhAga vRddha - e (anaMtabhAga vRddhinuM) kaMDaka pachI je paheluM saMyamasthAna che, te pUrvanA saMyamasthAnamAM rahelA nivibhAga bhAge (=saMyamaparyAye)nI apekSAe asaMkhyAtamAM bhAgathI adhika che. arthAt kaMDakanA chellA saMyamasthAnamAM jeTalA nirvibhAga bhAgo che, tenAthI asaMkhyAtamA bhAga jeTalA adhika nirvibhAga bhAge tyAra pachInA saMyamasthAnamAM che. tyAra pachI anaMtabhAga vRddha saMyamasthAne eka kaMDaka jeTalAM thAya che. tyAra bAda eka saMyamasthAna asaMkhyAtabhAga vRddha hoya che, tyAra bAda anaMtabhAga vRddha saMyamasthAne eka kaMDaka jeTalAM thAya che. tyAra bAda eka saMyamasthAna asaMkhyAtabhAga vRddha hoya che. A pramANe vacce vacce kaMDaka jeTalAM anaMtabhAgavRddha saMyamasthAnevALA asaMkhyAtabhAga vRddha sNybhsthaan| 444 28i thAya che. [138] caramAu tao paDhama, aMtariamaNaMtabhAgavur3ehi / saMkhasAhia ThANaM, kaMDagamittehi ThANehiM // 139 // 'caramAutti / caramAt 'tataH' asaGkhyeyabhAgAdhikAtsaMyamasthAnAtparANi yathottaramanatabhAgavRddhAni sthAnAni kaNDakamAtrANi bhavanti, tairantaritaM prathamaM 'saGkhyAMzAdhikaM' 'saGkhyeyabhAgavRddhaM sthAnaM bhadati // 139 // biiAiANi tANi vi, puJcitariANi kaMDagamiANi / evaM saMkhAsaMkhANaMtaguNehi pi vuDDAI // 14 // 'biiAiANi'tti / tataH prathamasaGkhyeyabhAgAdhikasaMyamasthAnAdanantaraM mUlAdArabhya yAvanti saMyamasthAnAni prAgatikrAntAni tAvantyupatiSThante, tato dvitIyaM saGkhyeyabhAgAdhika saMyamasthAnam , anena krameNa dvitIyAdInyapi 'tAni' saGkhyeyabhAgAdhikAni saMyamasthAnAni 'pUrvAntaritAni' mUlAdArabhya yAvanti prAg vyatikrAntAni sthAnAni tairantaritAni-vyavahitAni kaNDakamAtrANi bhavanti / evaM saGkhyAsaGkhyAntaguNairvRddhAnyapi sthAnAni vaktavyAni, tathAhi-saGkhyeyabhAgAdhikakaNDakasamAptau uktakrameNa bhUyo'pi saGkhyeyabhAgAdhikasaMyama sthAnaprasaGge saGkhyeyaguNAdhikamekaM saMyamasthAnaM vaktavyaM, tataH punarapi mUlAdArabhya yAvanti vyatikrAntAni tAvanti bhUyo'pi tathaiva vaktavyAni, tataH punarapyekaM saGkhyeyaguNAdhikaM saMyamasthAnam , evametAnyapi kaNDakamAtrANi bhavanti, tata uktakrameNa punarapi saGkhyeyaguNAdhikasaMyamasthAnaprasaGge'saGkhyeyaguNAdhikaM tad vaktavyam , tataH punarapi mUlAdArabhya yAvanti prAgatikrAntAni tAvanti tenaiva krameNa bhUyo'pi vaktavyAni, tataH punarapyekamasaGkhyeyaguNAdhikaM saMyamasthAnam , evametAnyapi kaNDakamAtrANi bhavanti, tataH pUrvaparipATayA punarapyasaGkhyeyaguNAdhikasaMyamasthAnaprasaGge'nantaguNAdhikaM saMyamasthAnaM vaktavyaM, Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | kha gurutattvavinizvaye prathamollAsaH ] tataH punarapi mUladArabhya yAvanti saMyamasthAnAni prAgatikrAntAni tAvanti tathaiva krameNa bhUyo'pi vaktavyAni tataH punarapyekamanantaguNAdhikaM saMyamasthAnaM, vaktavyaM, tato bhUyo'pi mUlAdArabhya tAvanti saMyamasthAnAni, tataH punarapyekamanantaguNAdhika saMyamasthAnam, evametAnyapi kaNDakamAtrANi bhavanti, tato bhUyo'pi teSAmupari paJcavRddhyAtmakAni saMyamasthAnAni mUlAdArabhya tathaiva vaktavyAni, yatpunaranantaguNavRddhisthAnaM tanna prApyate, SaTsthAnakasya parisamAptatvAt // 140 // sakhyAtabhAga vRddha :- a`tima asa khyAtabhAga vRddha sayamasthAna pachI uttarAttara anatabhAgavRddha saMyamasthAnA kaDaka jeTalAM thAya che. tyAra bAda sa khyAtabhAga vRddha eka sa'camasthAna hoya che. [139] prathama saMkhyAtabhAga vRddha saMyamasthAna pachI prArabhathI ArabhI atyAra sudhI jeTalAM sayamasthAnA je krame kahI gayA teTalAM sacamasthAnA te ja krame kahevAM. tyAra pachI bIju saMkhyAtabhAga vRddhe saMyamasthAna thAya che. tyAra bAda paNa pahelA ane bIjA sa MkhyAtamAgavRddha saMyamasthAnanI vacamAM je krame ane jeTalAM saMyamasthAnA kahyAM te krame ane teTalAM saMcamasthAne kahIne trIjI sa khyAtabhAgavRddha sacama sthAna thAya che. A pramANe saMkhyAtabhAga%0sayamasthAnA paNu eka kaMDaka jeTalAM thAya che. sakhyAtaguNavRd- e ja pramANe saMkhyAtaguNavRddha, asa`khyAtaguNavRddha ane ana'taguNavRddha sauMyamasthAne kahevAM. te A pramANe : :- sakhyAtabhAga adhikanu ke Daka pUrNa thayA pachI pUrvokta krame phrI paNa sacamasthAnA kahevAM. temAM sakhyAtabhAgavRddha saMyamasthAnanA prasa`ge sakhyAtaguNavRddha sayamasthAna kahevu. tyAra mAda pharI paNa mULathI ArabhI pahelA sakhyAtaguNavRddha sthAna paya ta jeTalAM sthAna je krame kahyAM teTalAM te ja krame kahevAM. tyAra pachI eka (bIjI) sakhyAtaguNavRddha sthAna kahevuM. tyAra pachI paNa pahelA ane khIjA sakhyAtaguNavRddha sthAnanI vacce je sthAneA kahyAM te badhAM sthAnA te ja pramANe kahevAM. tyAra pachI trIjuM' saMkhyAtaguNavRddha sthAna kahevuM. A pramANe A sakhyAtaguNavRddha sthAneA paNa ka'Daka jeTalAM thAya che, asa khyAtaguNavRddha H tyAra pachI pharI ukta kramathI sa'yamasthAnA kahevAM. sakhyAtaguNavRddha saMyamasthAnanA prasaMge asakhyAtaguNavRddha saMyama sthAna kahevuM. tyAra pachI zarUAtathI Ara'bhI ahI. sudhI jeTalAM sthAne je pramANe kahyAM teTalAM ja te ja pramANe kahevAM. pachI khIjuM. asakhyaguNuvRddha sthAna thAya che. pharI teTalAM ja sthAneA kahI gayA pachI trIjI asabhya guNavRddha sthAna thAya che. A pramANe A asakhyAtaguNavRddha sthAne paNa kaDaka jeTalAM thAya che. ana'taguNavRd :-tyAra pachI pharI pUrvokta kramathI sayamasthAnA kahevAM asakhyu Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 ] [ svopazavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute guNavRddha sthAnanA prasaMge anaMtaguNavRddha sthAna kahevuM. tyAra pachI mULathI jeTalAM sthAne je krame pahelAM kahyAM teTalAM te ja krame kahevAM. tyAra pachI khIju` ana'taguNavRddha sthAna thAya che. tyAra pachI pahelA ane bIjA anaMtaguNavRddha sthAnanI vacamAM sthAnA je krame kahyAM che te ja pramANe sava kahIne trIjuM anaMtaguNavRddha sthAna kahevuM. A rIte A anaMtaguNavRddha sthAnA paNu kaDaDaka jeTalAM thAya che. tyAra bAda pharI paNa mULathI Ara*bhI pahelA anaMtaguNavRddha sthAna pata je pAMca vRddhirUpa sthAnA kahyAM che te te ja pramANe sarva kahevAM. tyAra pachI ana'taguNavRddha sthAna na kahevu'. kAraNa ke pahelA SasthAnanI samApti thavAthI mana taguzuvRddha sthAna bhajatu nathI. [140 ] chANasamattIe, kameNa samA chaTTANA, udveti / aNNAi~ tAi~ evamasaMkhehi N logehiM // 141 // 'chA'ta / SaTsthAnakasyaikasya parisamAptau krameNa 'anyAnyapi' dvitIyAdIni SaTsthAnakAnyuktakrameNaivottiSThanti / kiyantyevaM samagrANi tAni bhavanti ? ityAha-evaM 'asaGkhyairlokaiH samAni' asaGkhyalokAkAzapradezapramANAni SaTsthAnakAni bhavanti, uktaJca- "chaTThANa avasANe, annaM chaTThANayaM puNo annaM / evamasaMkhA logA, chaTTANANaM muNeavvA // 1 // " iti // 141 // eka SasthAna pUrNa thatAM khIjA vagere SasthAnA ukta kramathI ja thAya che. AvAM SaTrasthAnA kula asakhya leAkAkAza pradeza pramANa asakhyAtA thAya che. (pacasaMgraha bhAga bIjo zlAka 51mAM) kahyu` che ke-- "paheluM SasthAna pUrNa thayA pachI bIjuM SasthAna thAya che. tyAra pachI e ja krame trIjuM thAya che. A pramANe asakhya leAkAkAza pradeza pramANu asa MjyAtA SaTsthAnA thAya che." [141] savvajiehi anaMtaM bhAgaM jANa asaMkhaM saMkhaM, 'savvaji hi 'ti / atra SaDvRddhirUpe SaTsthAne bhAgaM ca guNaM ca anantaM sarvajIvaijanIhi, asaGkhyaM ca ' asaGkhya lokaiH' asaGkhya lokAkAzapradezaH, 'saGkhyaM' saGkhyeyaM 'ca 'jyeSThena' utkRSTena saGkhyeyena, tathAhi - yadyatsaMyamasthAnamanantabhAgavRddhamupalabhyate tattatpAzcAtyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasya nirvibhAgAnAM bhAgAnAM sarvajIva saGkhyApramANena rAzinA bhAge hRte sati yadyallabhyate tAvatpramANenAnantabhAgenAdhikamavagantavyam, yaccAsaGkhyebhAgavRddhaM tatpAzcAtyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasya sambandhinAM nirvibhAgabhAgAnAmasaGkhye yalokAkAzapradezapramANena rAzinA bhAge hRte sati labhyate tAvatpramANenAsaGkhyeyabhAgenAdhikam yacca saGkhyeyabhAgavRddhaM tatpAzcAtyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasyotkRSTena saGkhyeyena bhAge hRte sati yallabhyate tAvatpramANena saGkhyeyatamena bhAgenAdhikam, yacca saGkhyeyaguNavRddhaM tatpAzcAtyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasya ye nirvibhAgA " ca guNaM asaMkhalogehiM / saMkhijjeNaM ca jiNaM // 142 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutatvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 227 bhAgA utkRSTena saGkhyeyakapramANena rAzinA guNitA yAvantastAvatpramANam / evamasaGkhyeyaguNavRddhau pAzcAtyasya saMyamasthAnasya ye nirvibhAgA bhAgAste'saGkhyeyalokAkApradezapramANenAsaGkhyeyena guNyante, anantaguNavRddhau ca sarvajIvapramANenAnanteneti // 142 / have bhAgavRddha ane guNavRddhane artha jaNAve che - anatabhAgavRddha eTale pUrvane saMyamasthAnamAM jeTalA saMyama paryA che, tene sarva jI je anaMte che, te anaMtathI bhAgatAM jeTalA Ave teTalA saMyama paryA vaDe adhika pachInuM saMyama sthAna che. asaMkhyAtabhAgavRddha eTale pUrvanA saMyamasthAnamAM jeTalA saMyamaparyA che, tene asaMkhya lekAkAzanA jeTalA pradeza che, teTalA asaMkhyAtathI bhAgatAM jeTalA Ave teTalA saMyamaparyAye vaDe adhika pachInuM saMcamasthAna che. saMkhyAtabhAgavRddha eTale pUrvanA saMcamasthAnamAM jeTalA saMyamaparyA che, tene utkRSTa saMkhyAtathI bhAgatAM jeTalA Ave teTalA saMyamaparyAye vaDe adhika pachI saMyamasthAna che. saMkhyAtaguNavRddha eTale pUrvanA saMyamasthAnamAM jeTalA saMyamaparyAya che, tene utkRSTa saMkhyAtathI guNatAM jeTalA Ave teTalA saMyamaparyAyo vaDe adhika pachInuM saMyama sthAna che. asaMkhyAtaguNavRddha eTale pUrvanA saMyamasthAnamAM jeTalA saMyamaparyA che, tene asaMkhya lekAkAzanA jeTalA pradeza che, teTalA asaMkhyAtathI guNatAM jeTalA Ave teTalA saMyama paryAya vaDe adhika pachInuM saMcamasthAna che. anaMtaguNavRddha eTale pUrvanA saMyamasthAnamAM jeTalA saMyamaparyA che tene sarva jIva je anaMte che te anaMtathI guNatAM jeTalA Ave teTalA saMyamaparyA vaDe adhika pachInuM saMyamasthAna che. [14] eyaM carittaseDiM, paDivajjai hiTTa koi uvariM vA / jo hiTThA paDivajjai, sijjhai NiyamA jahA bharaho // 143 // 'eya'ti / etAM cAritrazreNiM kazcijjIvo'dhastAjjaghanyasaMyamasthAneSu pratipadyate, kazcitpunaH 'upari' uparitaneSu paryantavartiSu, upalakSaNatvAnmadhyameSu vA saMyamasthAneSu pratipadyate, tatra yo'dhastaneSu saMyamasthAneSu cAritrazreNiM pratipadyate sa niyamAttenaiva bhavagrahaNena sidhyati, yathA bhrtvastI 24rU. majhe vA uvariM vA, NiyamA gamaNaM tu hiTimaM ThANaM / aMtomuhuttavuDDI, hANI vi taheva nAyavvA // 144 // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute 'majjhe 'ti / yaH punaH 'madhye vA' madhyameSu voparitaneSu vA saMyamasthAneSu cAritrazreNi pratipadyate tasya niyamAdadhastanaM saMyamasthAnaM yAvad gamanaM bhavati, tato'sau tenAnyena vA bhavagrahaNena sarvANi saMyamasthAnAni spRSTvA sidhyati / na ca stokakAle sarvasthAnAnAM SaTsthAnapatitAnAM bahutvena sparzAnupapattiriti zaGkanIyam, pratisamayamasaGkhye ya lokAkAzapradezapramANAnAM SaTsthAnapatitAnAM saMyamAdhyavasAyasthAnAnAM sparzAbhyupagamenAnupapattyabhAvAt / punaradhastanasaMthamasthAnebhya uparitanasaMyamasthAnArohaNalakSaNA vRddhiH sA'ntarmuhUrttamAtrA bhavati, yA coparitanasaMyamasthAnebhyo 'vasta na saMyamasthAneSvavarohaNarUpA hAniH sApi ' tathaiva' antarmuhUrttamAtraiva dve ayete kalpabhASyagAthe // 144 // yA jJAtavyA, (have kyA sayamasthAnAmAM saMyamazreNi svIkAravAthI zu phaLa maLe ityAdi jaNAve che:-) A sayamazraNine kaI jIva nIcenA (=jadhanya) sayamasthAnAmAM svIkAre che, arthAt jaghanya saMyamasthAnAmAM rahyo hAya tyAre svIkAre che. keAi jInna madhyama sayamasthAnAmAM svIkAre che, koI jIva uparanA (=utkRSTa) sa`camasthAnAmAM svIkAre che. je jIva nIcenA sacamasthAnemAM sa*camazraNa svIkAre che te niyamA te ja bhavamAM mekSa pAme che. jema ke bharata cakravatI. [143] je madhyama ke uparanA sayamasthAnAmAM saMcamaNi svIkAre che, te niyamA nIcenA sacamasthAna sudhI jAya che. tyAra khAdya e jIva te ja bhavamAM ke anya bhavamAM sa sacamasthAnAne spazIne mekSa pAme che. prazna : sayamasthAnA SasthAna patita hAvAthI ghaNAM che, te e badhAM sayamasthAnAne thADA kALamAM zI rIte sparzI zake ? uttara H- pratisamaya asaMkhya leAkAkAza pradeza pramANa SasthAna patita sacamanAM adhyavasAyasthAnAnA sparza thaI zakatA hovAthI thADA kALamAM sparza thavAmAM kAI vAMdhA nathI. nIcenAM sayamasthAnAthI uparanAM sayamasthAnAmAM caDhavA rUpa vRddhi aMtarmuhUta sudhI thAya che, ane uparanAM sayamasthAnethI nIcenAM sayamasthAnAmAM utaravA rUpa hAni paNu aMtarmuhUta sudhI thAya che. A (143-144) baMne gAthAo bRhatkapabhA (4513-4514)nI che. [144] thovA'saMkhaguNAI, paDilomakameNa saMkheveNaM, esA 'thotra'tti / stokAnyasaGkhyAtaguNAni ca 'pratiloma krameNa' pazcAnupUrvyA 'sthAnAni' saMyamasthAnAni bhavanti / tathAhi -- sarva stokAnyanantaguNavRddhAni sthAnAni kaNDakamAtratvAtteSAm, 1 " SaTsthAnapatitAnAm" iti pATha eka eva pustake labhyate / hu~ti ThANAI | saMjama seThI parUvaNayA // 145 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 129 tebhyo'saGkhyeyaguNavRddhAni sthAnAnyasaGkhyeyaguNAni, guNakArazceha kaNDakapramANo jJAtavyaH, ekaikasyAnantaguNavRddhasya sthAnasyAdhastAtpratyekamasaGkhyeyaguNavRddhAni sthAnAni kaNDakamAtrANi prApyanta iti kRtvA; anantaguNavRddhasthAnakaNDakasya copari kaNDakamAtrANyasaGkhyeyaguNavRddhAni prApyante na tvanantaguNavRddhaM sthAnam , tenopariSTAdekasya kaNDakasyAdhikasya prakSepaH / tebhyo'pyasaGkhyeyaguNavRddhebhyaH sthAnebhyaH saGkhyeyaguNavRddhAni sthAnAnyasaGkhyeyaguNAni, tebhyo'pi saGkhyeyabhAgAdhikAni sthAnAnyasaGkhyeyaguNAni, tebhyo'pyasaGkhyeyabhAgAdhikAni sthAnAnyasaGkhyeyaguNAni, tebhyo'pyanantabhAgavRddhAni sthAnAnyasaGkhyeyaguNAni / guNakArazca sarvatrApi kaNDakAnAmupari caikakaNDakaprakSepaH / eSA sajhepeNa saMyamazreNIprarUpaNA kRtA // 145 / / (saMyamasthAnomAM a5bahu jaNAve che:-). saMyamasthAna pazcAnupUrvathI staka ane asaMkhyAtaguNa che. te A pramANe - anaMtaguruvRddha saMyamasthAne sarvathI ceDAM che. kAraNa ke te sthAna mAtra kaMDaka jeTalAM che. tenAthI (=anaMtaguNavRddha sthAnothI) asaMkhyaguNavRddha saMyamasthAne asaMkhyaguNa che. ahIM guNAkAra kaMDaka pramANa jANo. kAraNa ke eka eka anaMtaguNavRddha sthAnanI nIce pratyeka asaMkhyaguNavRddha sthAne kaMDaka jeTalAM maLe che, ane anaMtaguNavRddha sthAnanA kaMDakanI upara kaMDaka jeTalAM asaMkhya guNavRddha sthAne maLe che, paNa anaMtaguNavRddha sthAna maLatuM nathI. AthI uparanA eka kaMDakane pUrvanA kaMDakamAM umero thAya che. asaMkhyaguNavRddha sthAnethI saMkhyAtaguNavRddha sthAne asaMkhyaguNa che. sadhyAtazudhavRddha , sadhyAtamA vRddha , " " sadhyAtanAzavRddha , asanyAtalAgavRddha" " " asabhyAtakSAvRddha , mana tanAvRddha , " " ahIM badhA sthaLe guNAkAra kaMDaka vattA eka kaMDaka eTale jANo. A pramANe saMkSepathI saMyamazreNinuM varNana karyuM. [15] atha prakRtaM prastumaH, tatra yadapyuktaM dezaviratikaNDakasparza vinA cAritrAsparzanAtpratimA. pAlanAdikramaniyatameva cAritramiti duranucarametaditi tatrAha pattA aNaMtajIvA, desaviraikaMDae vi muttUNaM / __ caraNaM kayakaraNassa ya, tulaNA taphAsaNAgabbhA // 146 // 'patta'tti / dezaviratikaNDakAni muktvA'pi anantajIvAH 'caraNa' cAritraM prAptAstathAvidhakarmakSayopazamato dezaviratiM vinApi cAritraprApteruttarottarakSayopazamasya balavattvAt , taduktaM paJcAzaka eva-"tA kammakhaovasamA, jo eyapagAramaMtareNAvi / jAyai jahoiaguNo, tassa vi esA tahA NeyA // 1 // " Avazyake'pyuktama--"bhAgehiM asaMkhijjehi phAsiA desviriio|" gu. 17 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarU0 ] [ svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute tti / 'ca' punaH 'tatsparzanAgarbhA' dezaviratipAlanAniyatA tulanA 'kRtakaraNasya' abhyastatapaso jJAninaH paramabhAvaprAptyudyatasyeti, puruSavizeSApekSo'yaM kramaniyamaH // 146 / / have prastuta viSaya zarU karIe chIe. temAM dezavirati kaMDakane sparza karyA vinA cAritrano sparza thato na hovAthI pratimA pAlanAdi krama pUrvaka ja cAritra hoya che. AthI cAritranuM AcaraNa duSkara che. A pramANe pUrve (gA. 27 AdimAM) je kahyuM hatuM e viSe kahe che - dezavirati kaMDakone spardhyA vinA paNa anaMta cAritrane pAmyA che. tevA prakAranA karmakSapazamathI dezavirati vinA paNa cAritranI prApti thAya che. kAraNa ke uttarottara pazama vadhAre balavAna che. paMcAzaka (paMcA. 10 gA. 45)mAM ja kahyuM che ke- "AgamamAM bhavanivedAdithI nimala adhyavasAcavALAne dIkSA kahI hevAthI je jIva nAnI uMmara AdinA kAraNe pratimAnA sevana vinA paNa jJAnAvaraNIyAdikamano kSayopazamathI pratrajyAne yogya guNavALo bane che, tene paNa pratimAnuM sevana karanAranI jema yakta (=pratilekhanAdi bAhya kriyA Agama mujaba thAya tevI) dIkSA hoya che. arthAta pratimAnA pAlana vinA paNa dIkSAne lAyaka bane to dIkSA laI zake che." Avazyaka (A. ni. gA. 860)mAM paNa kahyuM che ke"sava siddhonA asaMkhyAtabhAe dezaviratinI sparzanA karI che. arthAta asaMkhyAtamA bhAganA siddhoe dezaviratinI sparzanA karI nathI." parama bhAvanI prApti mATe tatpara banela che, ane (ethI) jeNe tapano abhyAsa karyo che evA jJAnIne dezaviratinA pAlana pUrvaka tulanA hoya che. arthAt tevAne zrAvaka pratimAonI tulanA=abhyAsa karavA pUrvaka cAritra hoya che. eTale kamane niyama puruSa vizeSanI apekSAe che. [14] etadevopapAdayati jaM eeNa kameNaM, guNaseDhIe pavaDDamANIe / sIhattA NikkhaMtA, sIhattA ceva viharaMti // 147 // 'jaM eeNa'tti / 'yat' yasmAt 'etena' pratimApratipattyAdilakSaNena krameNa zubhAnubandhAvicchedAd guNazreNyA pravarddhamAnayA siMhatayA niSkrAntA siMhatayaiva viharanti / tathA ca mandakSayopazamasyAtizayitabhAvacaraNArthametatkrama niyamaH / idAnI ca prAyo manda evaM kSayopazama iti viziSyAyamityAcAryAbhiprAyaH / / 147 / / A ja viSayanuM samarthana kare che - kAraNa ke pratimA svIkAra Adi kamathI zubhAnubaMdha avicchinna rahe che. ane ethI atizaya vadhatI guNazreNithI siMhapa saMyama le che, ane siMhapaNe saMyama pALe che. Ama maMda pazamavALAne atizaya AvathI cAritranI prApti thAya e mATe A Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsa: ] [ 131 kramane niyama che. hamaNAM prAyaH maMda ja kSapazama hoya che. ethI khAsa A kramane niyama che. A AcAryone abhiprAya che. [147] na tvevamanyathA dIkSAniSedha ityata Aha bIyAhANatthaM puNa, guruparatatANa diti juggANaM / abhAsakaraM caraNaM, jaM aTTha bhavA carittammi // 148 // 'bIyAhANatya'ti / 'bIjAdhAnArtha' mokSabIjavizeSasiddhayartha punarguruparatantrANAM pRcchAdinA kalitayogyatAnAM 'abhyAsakaram' apergamyamAnatvAdabhyAsakaramapi 'caraNaM' cAritraM dadatyAcAyoH / 'yat' yasmAccAritre 'aSTaiva bhavAH' cAritrapratipattisahitAH saMsAre'STAveva bhavA bhavanti, taduktamAvazyake-"ajha bhavA u caritte"tti / ata evASTamacAritre siddherAvazyakatvAtpravrajyAyA viziSTabIjatvAdbhagavatA zrImahAvIreNa hAlikAya sA dApitA, anyathA taddAnaM nirarthakaM syAt , samyaktvamAtreNaiva bIjamAtrasya siddhatvAt / kathaM tarhi gozAlakasya cAritrapratipattibhavA virAdhanAyuktA daza tadayuktAzcASTAvityaSTAdaza ? iti cet , virAdhanAyukteSu bhaveSu tasya dravyacAritrasyaiva sambhavAditi vadanti / anye tvAhu:-"aha bhavA u caritte" ityatrAvirAdhanAbhavA eva grAhyAH, avirAdhanA ca dIkSApratipattimArabhyAnaticAratayA''maraNapAlanam , na ca vRttikRtA''dAnabhavAnAmeva vyAkhyAnAttavaSTambhenaiva sUtraM vyAkhyeyam / AvazyakacUrNikAreNApyArAdhanApakSasya samarthitatvAdityAhuH / vastutaH sAmAnyavIjAdhAnArthamapi dIkSopayujyata eva, etasyA dravyasamyaktvAdikrameNAsagrahaparityAgadhArmikajanAnurAgavihitAnuSThAnAhitakSayopazamajJAnAvaraNavigamabodhivRddhayAdiguNaprAptipUrva paramadIkSAprAptihetutvasya tatra tatra samarthitatvAditi draSTavyam // 148 // AnAthI bIjI rIte dIkSAne niSedha nathI, e aMge kahe che: pRchA AdithI jemanI yogyatA jANavAmAM AvI che, ane jeo gurune AdhIna rahe che tevAone AcAryo vizeSa prakAranA mekSabIjanI siddhi mATe abhyAsakara paNa cAritra Ape che. (makSabIja vizeSa ane sAmAnya ema be prakAre che. jenAthI turata bhAvacAritranI prApti thAya te vizeSa makSabIja, jenAthI dravyasamyaktyAdinA kamathI vilae bhAvacaritranI prApti thAya te sAmAnya kSabIja. je cAritrano abhyAsa karatAM karatAM bhAvacAritranI prApti thAya te abhyAsakara cAritra kahevAya. mekSabIjanI siddhi eTale AtmAmAM mokSabIjanuM AdhyAna karavuM-vAvavuM te. abhyAsakara cAritranuM pAlana karatAM karatAM AtmAmAM vizeSa prakAranA mekSabIjanI vAvaNI thAya che. jethI bhAvacAritranI prApti thAya che. pachI te AtmA te cAritra sahita cAritranA kula ATha bho karIne mokSamAM jAya che.) prazna - abhyAsakara paNa cAritra ApavAnuM zuM kAraNa? uttara :- jIvane cAritranA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ATha ja bha thAya che. arthAt saMsAramAM cAritranA svIkAravALA ATha ja bha thAya che. A viSe AvazyakasUtra (A. ni. gA. 856)mAM kahyuM che ke- "cAritramAM ATha ja bho thAya che." AthI ja AThamA cAritramAM avazya siddhi thatI hovAthI ane dIkSA viziSTa bIja hovAthI bhagavAna zrI mahAvIre kheDUtane te dIkSA apAvI. anyathA te dIkSAnuM dAna nirarthaka bane. kAraNa ke mAtra=sAmAnya bIja te mAtra samyaktvathI paNa siddha thAya che. (kheDUtane sAvacAritranI prApti thaI hovAthI tenAmAM vizeSa bIjanI siddhi thaI hatI.) prazna - je cAritra svIkAravALA ATha ja bhavothI mukti thAya che, te gozALAne daza virAdhanAvALA ane ATha virAdhanA vinAnA ema kula aDhAra bhave cAritra svIkAravALA kema thayA? uttara :-A viSe kaIka kahe che ke gozALAne virAdhanAvALA bhamAM dravya cAritra ja saMbhave che. bIjAo kahe che ke AvazyasUtramAM "cAritramAM ATha ja bhavo thAya" e sthaLe avirAdhanAvALA ja bhavo levA. avirAdhanA eTale DhIkSAnA svIkArathI AraMbhI maraNa paryata niraticArapaNe cAritranuM pAlana. prazna - (Avazyaka ni. nA) vRttikAre te "cAritranA svIkAravALA bhavo" evI ja vyAkhyA karI che. arthAt virAdhanAvALA ke avirAdhanAvALA evuM spaSTIkaraNa karyuM nathI. AthI tenA AdhAre ja sUtranI vyAkhyA karavI joIe. arthAt "cAritranA svIkAravALA bho" evI vyAkhyA karavI joIe, "avirAdhanAvALA bhavo" evI vyAkhyA na karavI joIe. uttara - "avirAdhanAvALA bhavo" evI vyAkhyA karavAmAM vAMdho nathI. kAraNa ke Avazyaka cUrNikAre paNa ArAdhanA pakSanuM samarthana karyuM che. paramArthathI te sAmAnya bIjanA AdhAna mATe paNa dIkSA ApI zakAya. kAraNa ke te dIkSA dravyasamyaktva AdinA kamathI kadAgraha tyAga, dhArmika loke pratye anurAga, zAstrokta anuSThAna karavAthI thayela kSapazamathI jJAnAvaraNa karmone nAza, ane samyakatvavRddhi Adi guNanI prApti pUrvaka parama (=bhAva) dIkSAnI prAptinuM kAraNa che, ema te te sthaLe samarthana karyuM che. [148] apratipannadezaviraterabhyAsarUpadIkSAgrahaNasyaivopapAdakAntaramAha aTTAhiavAsANaM, bAlANa viittha teNa ahigAro / bhaNio evaM titthe, avvucchittI kayA hoi // 149 / / "kAutti | 'tena' vIdhAne daitunASTapivarSALAM vADhAnAmapi tra - yAmadhikAraH 'maNitaH' sUtre, samarthitazca paJcavastukAdau, uktakramaniyame tu naitadupapadyata / 'evaM' bAlAnAmapi dIkSAdhikAre tIrthe'vyavacchittiH kRtA bhavati // 149 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye prathamollAsaH ] yataH -- laddhasikkhadugA / sthiThi // 150 // AbAlabhAvao je, gurupAmUlAu NicchayavavahAraviU, te vaTTAvaMti 'AbAlabhAvao'tti | ye 'AbAlabhAvataH ' bAlyamArabhya gurupAdamUlAt 'labdhazikSAdvikAH ' prAptagrahaNAsssevanArUpa zikSAdvayAste 'nizcayavyavahAravidaH' gRhItanayadvayaparamArthAH santastIrthasthitiM varttayanti nAnye, jJAnAbhyAsAdhInatvAttatpravarttanasya // 150 // phrezivaratine niha svIkAranAranA abhyAsarUpa dIkSAnA svIkAra cegya che enu' bIjI rIte samana kare cheH [ zaa bIjAdhAna mATe ATha varSathI adhika uMmaranA bALake paNa dIkSAnA adhikArI che ema AgamamAM kahyuM che, ane pa`cavastu vagere graMthAmAM tenuM samana karyuM che. ukta kramanA niyama hAya tA A na ghaTe. khALakone paNa dIkSAnA adhikAra heAvAthI tI avicchinnapaNe cAle che. [149] kAraNa ke jee bAlyAvasthAthI ja guru pAse grahaNazikSA ane Asevana zikSA pAmIne nizcaya ane vyavahAra e e nayAnA paramAne pAme che, teo tIne pravartAve che, bIjAo nahi. kAraNa ke tI pravartana jJAna ane abhyAsane AAdhIna che. arthAt jJAna bhane abhyAsa ( anubhava ) thI tIrtha pravartAcI zAya che. [150] tathA ca yatanAtizayArthamukta tulanAniyamAdare'pi saMyamamAtragrahaNaM bIjAdhAnArthamapIta siddham, atra ca kSayopazamabhedena guNabhede'pi samazraddhAkriyatvaM tIrthaprabhAvakatAyAyAmaviziSTamaGgamityAha jassa jayAvara NijjaM, bucchinnaM hoi tassa so u guNo / samasaddhAkiriyA puNa, titthassa pabhAvagA hu~ti // 151 // 'jassa''tti / yasya yadAvaraNaM vicchinnaM bhavati tasya sa eva guNo bhavati na tu sarvaguNasampUrNatA, tasyAH sarvacAritrAvaraNakSayAcInatvAt ; ata eva yasya vIryAntarAyacAritramohabhedAnAM dharmAntarAyANAM kSayopazamastasyaivA gAratyAgalakSaNA pravajyA nAnyasya yasya ca vedalakSaNAnAM cAritrAvaraNIyAnAM kSayopazamastasya maithunaviratilakSaNaM kevalabrahmacaryavAsitvaM nAnyasya yasya ca cAritravizeSaviSayavIryAntarAyalakSaNAnAM yatanAvaraNIyAnAM karmaNAM kSayopazamastasya pratipannacAritrAticAraparihArArthayatanAvizeSalakSaNaH saMyamo nAnyasya yasya ca bhAvacAritrarUpAdhyavasAnAvaraNIyAnAM karmaNAM kSayopazamastasyaiva zubhAdhyavasAyavRttilakSaNaH saMvaro nAnyasyeti bhagavatyAmazrutvA kevalyadhikAre vyavasthitam / 'samazraddhAkriyAH ' ekaprarUpaNAvyavahArAH punaH sAdhavo lokAnAM bodhibIjamAdadhAnAstIrthasya prabhAvakA bhavanti mUlaguNasAmyAt, yatkiJcidguNavaiSamyasyAprayojakatvAd ghaTajanakadaNDeSu nIlapItA divaiSamyavat // 151 // * nizItha 7. 11 A. 3511, 3532, 3543. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU4 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute Ama vadhAre yatanA thaI zake e mATe ukta tulanAnA niyamane Adara svIkAra karavAmAM paNa bIjAdhAna mATe paNa mAtra (dezavirati vinA) saMyamane svIkAra siddha thAya che. ahIM kSayopazama bhedathI guNa bheda hovA chatAM zraddhA ane kriyA e baMnenI samAnatA zAsanaprabhAvanAnuM sAmAnya aMga che, e viSe kahe che - jene je AvaraNa tUTI gayuM hoya tenAmAM te ja guNa Ave che, paNa sarvaguNapUrNatA thatI nathI. arthAt badhA guNa AvatA nathI. kAraNa ke badhA guNe cAritrAvaraNIya karmono kSayathI ja thAya che. AthI ja jene dharmamAM aMtarAya karanArA vIryaMtarAya ane cAritramohanIya e be karmono kSayapazama thAya tene ja gharanA tyAgarUpa pratrajyAnI prApti thAya che, anyane nahi. jene vedarUpa cAritrAvaraNayane kSayapazama thAya tene maithunavirati rUpa kevala brahmacaryanI prApti thAya che, anyane nahi. jene viziSTa cAritra saMbaMdhI viAMtarAya rU5 yatanAvaraNIya karmone kSaye pazama thAya tene svIkArela cAritranA aticAra na lAge e mATe vizeSa prakAranI yatanA rUpa saMyama hoya che, anyane nahi. arthAt jene yatanAvaraNIya karmone kSaye pazama thAya te ja cAritramAM aticAra na lAge e mATe vizeSa prakArano prayatna karI zake che. jene bhAva cAritrarUpa adhyavasAyane rokanArA (=bhAvacAritrAvaraNIya) karmone kSaye pazama hoya tene ja zubhAdhyavasAyavRtti rUpa saMvara hoya che, anyane nahi. A pramANe bhagavatImAM azrutvAkevalInA adhikAramAM (za. 9 u. 31mAM) kahyuM che. - je sAdhuonI prarUpaNa ane vyavahAra (=bAhya AcaraNa) eka che te sAdhuo lokene bedhibIja pamADe che, ane zAsananA prabhAvaka bane che. kAraNa ke temanAmAM mUlaguNanI samAnatA che. jo ke temanAmAM guNonI theDI viSamatA che. paNa te viSamatA zAsanaprabhAvanAmAM bAdhaka banatI nathI. jema ghaTa banAvavAmAM daMDa kAraNa che=jarUrI che, paNa amuka ja raMgane daMDa jarUrI che evuM nathI. eTale jema daMDamAM rahela lIle, pILo vagere raMganI viSamatA ghaTa banAvavAmAM bAdhaka banatI nathI, tema sAdhuomAM rahelI amuka guNenI viSamatA zAsanaprabhAvanAmAM bAdhaka banatI nathI. [tAtparya - keI sAdhumAM saMyamayatanA vadhAre hoya, te keI sAdhumAM ochI heya. koI sAdhumAM tapa vadhAre hoya, te kaImAM ocho hoya. keI sAdhumAM jJAna vadhAre hoya, te kaImAM ochuM hoya. keI sAdhumAM AMtarika pariNAma vadhAre caDhiyAtA hoya, te keImAM teTalA caDhiyAtA na hoya. Ama sAdhuomAM saMyamayatanA Adi guNAnI viSamatA ( nyUnatA-adhikatA) hoya. je sAdhuomAM AvI guNa viSamatA hovA chatAM prarUpaNa (=bhagavAnanA mArgane upadeza) ane vyavahAra (=bAhya AcaraNa) samAna hoya te sAdhue zAsanane prabhAvaka bane che. kAraNa ke temanAmAM prarUpaNa ane vyavahAra rUpa # arthAta saMyamanI yatanAmAM bAdhaka bane te vItarAya. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 135 gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] mukhyaguNa samAna che. AnAthI e siddha thayuM ke sAdhuomAM jema prarUpaNAmAM ekatA jaLavAvI joIe tema bAhya kriyAonI vidhi AdimAM paNa ektA jaLavAvI joIe. sAdhuomAM A be saMbaMdhI jeTalI ektA vadhAre teTalI prabhAvanA vadhAre thAya.] [151] ____ atha yaduktaM vyavaha daulabhyena vyavahAradaulabhyaM sUtroktasya gaNanikSepArhasya guroranupalabhyamAnatvAditi tadapavadannAha kAloiaguNajutte, suabhaNiekkAiguNavihINammi / gaNaNikkhevo jutto, jaM sakkhevaM imaM bhaNiyaM // 152 // 'kAloia'tti / kAlocitAH-idaMyugAnurUpA ye guNAH-pratirUpAdayastairyukte zrutabhaNitAnAM guNAnAM madhyAdekAdiguNairdhihIne'pi gaNanikSepo yuktaH, yat 'sAkSepa' sapUrvapakSametad bhaNitaM vyavahArabhASye // 152 // have sUtramAM jevA guru gaNa soMpavAne lAyaka kahyA che tevA guru maLatA na hovAthI vyavahAra karanArAo durlabha che, vyavahAra karanArAo durlabha hovAthI vyavahAra durlabha che' Ama pUrve (gA. 29 mAM) je kahyuM te barAbara nathI ema jaNAve che - zAstramAM kahelA guNemAMthI ekAdi guNothI hIna chatAM vartamAna kALane ucita pratirUpa (=suMdararU5) vagere guNethI yuktamAM gaNanikSepa yukta che. arthAt te gaNu seMpavAne lAyaka che. kAraNa ke A bAbata pUrvapakSa pUrvaka vyavahArabhASyamAM kahI che. [15] ita Arabhya SoDaza vyavahAragAthAH puvvaM vaNNeUNaM, dIhapariAyasaMghayaNasaddhaM / / dasapuvIe dhIre, majjAraruaM :parUvaNayA // 153 / / 'puvvaM'ti / nanu pUrvamAcAryapadayogyasya dIrghaH paryAyo varNitaH, saMhananaM cAtiviziSTaM, zraddhA ca pravacanaviSayAtyuttamA, AgamatazcAcAryapadayogyA jaghanyato'pi dazapUrvikAH, tathA 'dhIrAH' buddhicatuSTayena virAjamAnAste, tata evaM pUrva varNayitvA yadevamidAnI prarUpayatha yathA trivarSaparyAya AcAraprakalpadhara upAdhyAyaH sthApyate, paJcavarSaparyAyo dazAkalpavyavahAradhara ityAdi, saiSA prarUpaNA mArjArarutaM, yathA mArjAraH pUrva mahatA zabdenAraTati pazcAcchanaiH zanairyathA svayamapi zrotuM na zaknoti, evaM tvamapi pUrvamuccaiH zaditavAn pazcAcchanairiti sUrirAha-satyametat , kevalaM pUrvamatizayitavastusthitimadhikRtyoktam , samprati punaH kAlAnurUpaM prajJApyata ityadoSaH / / 153 // ahIMthI soLa (153 thI 168 sudhInI) gAthAo vyavahAra bhASyanI (u.3 gA. 167 thI 182 sudhInI) che. prazna - pUrve je dIrgha paryAyavALA hoya, atyaMta viziSTa saMghayaNavALA hoya, pravacana Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarUda ] [ svopazavRtti-gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute upara ati uttama zraddhAvALA hoya, AgamanI apekSAe jaghanyathI paNa dazapUvI hoya, cAra prakAranI buddhithI zobhatA hoya, te AcArya padane egya che ema kahyuM, ane have kahe che ke-trivArSika dIkSA paryAyavALA ane AcArapraka95 ( nizIthadhArIne upAdhyAya banAvI zakAya, pAMca varSanA dIkSAparyAyavALo ane dazAka95-vyavahArane jJAtA (AcArya padane egya che.) ItyAdi. te A prarUpaNa bilADInA rUdana samAna che. bilADI pahelAM meTA avAjathI raDe che, pachI dhIme dhIme raDatAM pote paNa na sAMbhaLI zake teTaluM dhIme raDe che. ema tame paNa pahelAM moTA avAje kahyuM, pachI dhImA avAje kahyuM. arthAt pahelAM ghaNA guNavALAne gya kahyo, pachI thoDA guNavALAne yogya kahyo. (A barobara nathI) uttara - tame kahyuM te barobara che. paNa pahelAM je kahyuM te atizayavALI vastu sthitinI apekSAe kahyuM. arthAt sArA kALanI apekSAe kahyuM. paNa hamaNuM (hamaNunA) kALane anurUpa kahevAya che. mATe AmAM doSa nathI. [153] tathA cAtra dRSTAntAnAha pukkhariNI AyAre ANayaNA teNagA ya gIyatthe / Ayariyammi u ee, AharaNA hu~ti NAyavvA // 154 // satthaparinnA chakkAyaahigame piMDa uttarajjhAe / rukkhe a vasabha 'govo, joho 'sohI a (kakhariNI // 155 // 'pukkhariNi'tti 'satthaparinna'tti sugame, trayodazaitAnyAharaNAni // 154 / / 155 / / A viSayamAM dRSTAMto kahe che - AcAryapadanI yegyatAmAM vAvaDI, AcArAMgamAM AcAraprakalpanuM Anayana, vacAra, gItArtha, pazastra parissAnA sthAne cha javanikAya adhyayana, piMDa, uttarAdhyayana, vRkSa, vRSabha, 105, 11ddhAo, rAdhi ane vAvaDI e tera te che. [154-155] tatra puSkariNyAharaNaM tAvadbhAvayati pukkhariNIo puci, jArisayAo Na tArisA iNhi / taha vi ya pukkhariNIo, havaMti kajjAiM kIrati // 156 // X 131 ka vyavahAra bhA. mAM A sthaLe vAvo zabda che. tethI gAya e artha thAya. jayAre prastutamAM jovo e pATha che. tene artha gepa thAya. ahIM baMne sthAne zabdabheda che, paNa bhAva eka ja che, Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 137 'pukkhariNIutti / 'pUrva' *suSamAkAle yAdRzyaH puSkariNyo jambUdvIpaprajJaptau varNyante idAnIM na tAdRzyastathApi ca tAH puSkariNyo bhavanti kAryANi ca tAbhiH kriyante // 156 / / temAM vAvaDInuM dRSTAMta vicAre cheH jaMbudvIpa prajJaptimAM pahelA ArAmAM jevI vAvaDIo varNavavAmAM Ave che, tevI vAvaDIo hamaNAM nathI, te paNa vartamAnamAM vAvaDIe che, ane te vAvaDIethI kAryo thAya che. [159] AcAraprakalpAnayanAharaNamAha AyArapakappo yA, navame pucammi Asi sohI a| tatto cciya nijjUDho, iyANi to iha sa kiM na bhave // 157 // 'AyAra'tti / AcAraprakalpaH pUrva navame pUrva AsIt , zodhizca tato'bhavat / idAnI punarihAcArAGge / tata eva navamAtpUrvAnni! DhastataH kimeSa AcAraprakalpo na bhavati ? kiM vA tataH zodhirnopajAyate ?, eSo'pyAcArakalpaH zodhizcAsmAiviziSTA bhavatIti bhAvaH / / 157 / / AcAra praka5 AnayananuM dRSTAMta kahe che - pUrva AcAraprakalpa (nizIthI navamAM pUrvamAM hatuM, ane tenAthI zuddhi thatI hatI. paNa hamaNAM tene navamA pUrvamAMthI uddharIne AcArAMgamAM dAkhala kare che. tethI zuM te AcAraprakalpa nathI? athavA tenAthI zuddhi nathI thatI? arthAt e paNa AcArapraka95 cha, bhane tenAthI tevI (pU. thatI tI tevI) zuddhi 57 thAya che. [157] stenakadRSTAntabhAvanArthamAha-7 tAlugghADaNiosovaNAivijjAhi teNagA Asi / iNhi tAo na saMti, tahAvi kiM teNagA Na khalu // 158 // 'tAlugghADaNitti / pUrva 'stenakAH' caurA vijayaprabhavAdayastAlodghATinyavasvApinyAdividyAbhirupetA AsIran , tAzca vidyA idAnIM na santi, tathApi kiM khalu stenakA na bhavanti ? bhavantyeva, tairapi paradravyApaharaNAditi bhAvaH // 158 / / cAranA daSTAMtanI vicAraNA mATe kahe che - pUrve vijya, prabhava vagere cera tAleddaghATinI, avasthApinI Adi vidyAvALA hatA. te vidyAo hamaNAM nathI. te paNa DamaNuM zuM coro nathI thatA ? thAya che ja. kAraNa ke te corothI paNa paradhananuM apaharaNa thAya che. [118] ___ * padaikadeze padasamudAyopacAraH sa nyAyathA. athavA te lug vA (si. . -2-108) me sUtrathA suSamA zabdathI suSamAsuSamA zabda samajavo. vyavahAra bhASya gAthAnI TIkAmAM A sthaLe suSamAsuSamA zabdane ulekha che. zu. 18 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute adhunA gItArthadRSTAntaM bhAvayati pubbiM caudasapuvvI, iNhi jahaNNo pakappadhArI a| majjhimaga kappadhArI, kaha so u Na hoi gIyattho // 159 // 'pubdhi'ti / pUrva gItArthazcaturdazapUrvI abhavat , idAnIM sa kiM gItArtho jaghanyataH 'prakalpadhArI' nizIthAdhyayanadhArI madhyamazca kalpadhArI na bhavati ? bhavatyeveti bhAvaH // 159 / / have gItArthanuM dRSTAMta vicAre che - pUrve gItArtho caudapUvI hatA. hamaNAM jaghanyathI nizItha adhyayanane jJAtA ane madhyamathI bRhatkalpane jJAtA gItArtha thatuM nathI ? thAya che ja. [159] atha zastraparikSAdRSTAntamAha puTviM satthaparibhAahIapaDhiAi houvaTavaNA / iNhi chajjIvaNayA, kiM sA u na houvaTThavaNA // 16 // 'pubdhi'ti / pUrva zastraparijJAyAmAcArAGgAntargatAyAmadhItAyAmarthato jJAtAyAM paThitAyAM ca sUtrata upasthApanA'bhUt , idAnIM punaH 'sA' upasthApanA ki SaDjIvanikAyAM dazavaikAlikAntargatAyAmadhItAyAM paThitAyAM ca na bhavati ? bhavatyevetyarthaH // 160 / / have zastraparikSAnuM dRSTAMta kahe che- pUrva AcArAMgamAM Avela zastraparijJA adhyayana sUvathI ane arthathI bhaNAI gayA pachI vaDI dIkSA thatI hatI. paNa hamaNAM dazavaikAlikamAM Avela SaDajIvanikAya adhyayana sUtrathI ane arthathI bhaNAI gayA pachI vaDI dIkSA nathI thatI? thAya che ja. [16] piNDadRSTAntabhAvanArthamAha bitiyammi baMbhacere, paMcama uddesa AmagaMdhammi / suttammi piMDakappI, iha puNa piMDesaNAe u // 161 // "bitiyammitti / pUrvamAcArAGgAntargate lokavijayanAmni dvitIye'dhyayane yo brahmacaryAkhyaH paJcama uddezakastasmin yadAmagandhisUtram--"sayAmagaMdhaM parinnAya nirAmagaMdho parivae"tti, tasmina sUtrato'rthatazcAdhIte piNDakalpI AsIt / 'iha' idAnIM punardazavaikAlikAntargatAyAM piNDaipaNAyAmapi sUtrato'rthatazcAdhItAyAM piNDakalpikaH kriyate, so'pi ca bhavati tAdRza iti // 161 / / piMDa daSTAMtanI vicAraNA mATe kahe che - prave AcArAMgamAM Avela lokavijaya nAmanA bIjA adhyayanamAM brahmacarya nAmanA pAyamA dezamA "savvAmagaMdhaM parinnAya nirAdheA pariyae" (-yAdhAdiyA hoSona namAna ane choDIne saMyamanA anuSThAnenuM pAlana kare.) e Ama dhI (ru. 87) sUtrane sUvathI ane Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye prathamollAsaH ] [ o aMthI je bhaNe te pi'DakalpI (=AhAra Adi vaheAravA javAne lAyaka) banatA hatA, paNa hamaNAM dazavaikAlikamAM Avela piDaiSaNA adhyayanane je sUtrathI ane arthathI bhaNe tene pi'DakalpI karAya che. ane te paNa teve (=pUrvanA paDakalpI jevA) thAya che. [161] uttarAdhyayanadRSTAntaM bhAvayati AyArassa u uvariM, uttarajhayaNA u Asi puvviM tu / dasave AliauvariM, iyANi te kiM na hoMtI u / / 162 // 'AyArassa u'tti / pUrvamuttarAdhyayanAnyAcArAGgasyoparyAsIran, idAnIM dazavaikAlikasyopari tathApi kiM tAni tathArUpANi na bhavanti ? bhavantyeveti bhAvaH || 162 || uttarAdhyayananA dRSTAMtane vicAre cheH pUrva AcArAMga bhaNyA pachI uttarAdhyayanasUtra bhaNAvavAmAM Avatu hatu. hamaNAM te dazavaikAlika pachI bhaNAvavAmAM Ave che. teA paNa te uttarAdhyayana nathI ? che ja. [162] vRkSadRSTAntabhAvanArthamAha mattaMgAItaruvara na saMti ihi na hoMti kiM rukkhA | mahajUhAvi dappiya, pucci vasabhA Na puNa ihi // 163 // 'mattaMgAI'ti / pUrva suSamasuSamAdikAle mattaGgAdayo dazavidhAH kalpadrumA AsIran, idAnIM te na santi kintvanye sahakArAdayastataH kiM te vRkSA na bhavanti ? bhavantyeva, chAyApuSpaphalAdisAdharmyAditi bhAvaH / vRSabhadRSTAntamAha - 'mahajUhAhiva' ityAdi / pUrvaM vRSabhA mahAyUthAdhipA darpikAH zvatAH sujAtAH suvibhaktazRGgA AsIran na punaridAnIM te tathAbhUtAH santi kintu svalpathAH prAyo'lpazaktikA bahuvarNA mandarUpatarA atAdRzasaMsthAnAzca tathApi te vRSamA matti, vRSamAcaraNAiita mAtraH // 6 // vRkSardaSTAMtanI vicAraNA mATe kahe cheH pUrve pahelA vagere ArAmAM mattaMga vagere daza prakAranAM kalpavRkSeA hatAM, hamaNAM te nathI; kiMtu anya Amra Adi vRkSe che. tethI te zu' vRkSeA nathI ? che ja. chAyA, puSpa, kula AdinI te baMnemAM samAnatA che. kAraNa ke vRSabhanu dRSTAMta kahe cheH pUrve baLado (gAyenA) moTA ToLAnA adhipati, malavAna, sapheda, bahurUpavALA ane sArI rIte pravibhakta banelA ziMgaDAvALA hatA. paNa hamaNAM tevA khaLado nathI. * AnAthI ahIM e kahevA mAge che ke--eka baLadasAMDha ghaNI gAyeA sAthe saMbheAga karI zakatA huM. ATalu tenAmAM sAmarthya hatuM. x AnAthI e kahevA mAge che ke tenA zarIranA badhA avayA suvyavasthita hatA, arthAt viziSTa saMsthAnavALA=zarIranI AkRtivALA hatA. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 | svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute hamaNuM a95 ToLAvALa, prAyaH a5 zaktivALA, ghaNA varNavALA, apa rUpavALA sAmAnya saMsthAnavALA che. te paNa te baLa che. kAraNa ke baLadanuM kArya kare che. [13] adhunA gopadRSTAntabhAvanArthamAha pubdhi koDIbaddhA, jahA vi a naMdagovamAINaM / ihi na saMti tAI, kiM jUhA te na hoMtI u||164|| 'puTiya'ti / pUrva nandagopAdInAM garvA yUthAH 'koTIbaddhAH' koTIsaGkhyAkA AsIran , idAnIM te tathAbhUtA na santi kintu paJcadazAdigosaGkhyAkAstata: kiM te yUthA na bhavanti ? bhavantyeva, yUthavyavahArasya sArvajanInatvAditi bhAvaH // 164 // have gopadaSTAMtanI vicAraNA mATe kahe che: pUrve naMdagepa vagerenA keDonI saMkhyAvALA gAyanA yu=paNa hatA. paNa hamaNuM tevAM dhaNa nathI, hamaNAM pAMca-daza gAye AdinI saMkhyAvALA ghaNe che. tethI zuM te dha nathI? che ja. kAraNa ke badhA loko dhaNane vyavahAra kare che. arthAt theDI saMkhyAvALA gAyanA TeLAne paNa badhA loke ghaNuM kahe che. [16] adhunA yodhadRSTAntamAha sAhassImallA khalu, mahayANA Asi pubajohA u / tattulla natthi iNhi, kiM te johA Na hotI u||165|| 'sAhassi'tti / pUrva yodhA mahAprANAH sahasramallA AsIran , idAnIM te tattulyA na santi kintvanantabhAgahInAstataH kiM te yodhA na bhavanti ? bhavantyeva, kAlaucityena teSAmapi yodhakAryakaraNAditi bhAvaH / / 165 / / have yoddhAonuM daSTAMta kahe che : pUrve bahu baLavAna ane hajAra malo sAthe yuddha karI zake tevA yoddhAo hatA, hamaNuM tevA nathI. kiMtu anaMtabhAga hIna che. tethI zuM te ddhAo nathI ? che ja. kAraNa ke kAla pramANe teo paNa yuddhanuM kArya kare che. [195] zodhidRSTAntamAha-- pubdhi chammAsehiM, parihAreNaM ca Asi sohI u| suddhataveNaM nibiiAdIehi visohI ya // 166 // 'puyi'ti / pUrva pabhirmAsaiH 'parihAreNa ca' parihAratapasA ca zodhirAsIt , idAnI va parihAramantareNa zuddhatapasA nirvikRtikAdibhirapi vizodhiH, paJcakalyANakAdimAtraprAyazcittadAnavyavahArAt / / 166 / / Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye prathamollAsaH ] t ve zuddhinuM dRSTAMta kahe che : pUrve cha mahinAnA tapathI ane parihAratapathI zuddhi thatI hatI, hamaNAM parihAratapa vinA nivI Adi tapathI paNa zuddhi thAya che. kAraNa ke hamaNAM "paMcakalyANaka" Adi jeTalu` ja prAyazcitta ApavAnA vyavahAra che. [166] zodhiviSaya eva puSkariNIdRSTAntamAha kiha puNa evaM sohI, jaha puvvillAsu pacchimAsuM vA / pukkhariNIsuM vatthA ANi sujjhati taha sohI // 167 // 'kiha puNa'tti / 'kiM' kena prakAreNa punaratrAdhunA ' evaM ' nirvikRtikA dibhirapi vizodhirbhavati ?, sUrirAha-ya - yathA 'pUrvAsu' pUrvakAlabhAvinISu 'puSkariNISu' atiprabhUtajalaparipUrNAsu aar zudhyanti sma evaM 'pazcimAsvapi' adhunAtanakAlabhAvinISu zudhyanti tathA zodhapa pUrvamidAnImapi bhavatIti // 167 // zuddhinA viSayamAM ja vAvaDInuM dRSTAMta kahe che: prazna :- hamaNAM nivI Adi tapathI zuddhi kevI rIte thAya che ? uttara H- jema pUrva pUrvakALanI ghaNA pANIthI bharelI vAvaDIomAM vastro zuddha thatAM hatAM, ane hamaNAM alpa pANIvALI vAvaDIemAM vacce zuddha thAya che. tema pUrvAMnI jema hamaNAM paNa zuddhi thAya che. [197] evaM dRSTAntAnabhidhAya dASTantikayojanAmAha - evaM AyariAdI : caudasapuvvAdi Asi putraM tu / jugANurUvA, AyariA huMti i NAyavvA / / 168 / / ' evaM 'ti / 'evam' anantaroditadRSTAntakadambakaprakAreNa yadyapi pUrvamAcAryAdayazcaturdazapUrvarAdaya AsIn tathApIdAnImAcAryAdaya upalakSaNametat - upAdhyAyAdayazca ' yugAnurUpAH ' dazAkalpavyavahAradharAdayastaponiyamasvAdhyAyAdiSU zuktA dravyakSetrakAlabhAvocitayatanAparAyaNA bhavanti jJAtavyAH || 168 || A pramANe daSTAMtA kahIne dRSTAMtAnI ghaTanA kare che: upara kahelAM dRSTAMtanI jema pUrve AcAryo ane upAdhyAyeA cauda pUrvadhara vagere (viziSTa guNasa patna) hatA, paNa hamaNAM kAlane anurUpa AcAryAM ane upAdhyAye jANavA. arthAt hamaNAM jee dazAzrutaskaMdha bRhatkalpa, vyavahAra vagere sUtreAnA jANakAra che, taya, niyama, svAdhyAya AhimAM rata che, dravya-kSetra -asa-lAvane yogya yatanAbhAM tatpara che, tee AcAya ke upAdhyAya banavAne lAyaka che. [168] Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dira ] svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vanavArtha sthagusaMdarannAdu thazAra:- jiNavayaNativvaruiNo, iya ihi mUlaguNajuassA vi / bhAvaguruttaM juttaM, vairegeNaM jao bhaNiyaM // 169 // 'jiNavayaNa'tti / jinavacane-mUlottaraguNavidhirUpe bhagavadupadeze tItrA ruciH-zraddhAlakSaNA cikIrSAlakSaNA ca yasya sa tathA tasya, 'iya'tti evaM mUlaguNayutasyApi kiM punaruttaraguNasamagrasyetyaperarthaH, 'bhAvagurutvaM' bhAvAcAryopAdhyAyatvAdi yuktam / yato bhaNitaM 'vyatirekeNa' anvayAkSepakavyatirekapratibandhena paJcAzake / / 169 / / guruguNarahio a ihaM daTTayo mUlaguNaviutto jo| Na u guNamittavihUNo, tti caMDaruddo udAharaNaM // 170 // 'guruguNa'tti / guruguNarahitazca iha sa draSTavyo yo mUlaguNavihIno na tu guNamAtravihIno guruna bhavatIti / atra caNDarudrAcArya udAharaNaM, yathA tasya kSamAdirUpottaraguNavaikalye'pi mUlaguNasAmagrayAccAritramapratihatamevamanyeSAmapIti / vivecitamidamanyatra // 170 / / upasaMhAra karatA graMthakAra A ja viSayane svayaM kahe che :- (arthAtu vyavahArasUtranI gAthAo ahI pUrNa thAya che. have graMthakAra potAnI racelI gAthAo dvArA thoDuM kahIne A viSayane pUrNa kare che.) jene mUlaguNa-uttaraguNanA vidhAnarUpa jinavacanamAMebhagavAnanA upadezamAM tIvraruci che te mUlaguNayukta hoya te paNa tenAmAM bhAva AcAryapaNuM ke upAdhyAyapaNuM ghaTI zake che. kAraNa ke paMcAzaka (paMcA. 11 gA.35)mAM xniSedha dvArA kahyuM che ke je mUla uttaraguNAthI paNa pUrNa hoya to to pUchavuM ja zuM ? kevaLa mUlaguNothI yukta hoya to paNa. ema ahIM vi=paNa zabdano artha che. 4 TIkAmAM "tirega' manvayAkSepaSyatire prativavaeNna e paMktino artha A pramANe che-pratibaMdha eTale vyAti. vyApti eTale saMbaMdha. saMbaMdha sAthe rahevA rUpa ane abhAvarUpa ema be prakArane che. jema ke catra satra dhUmaetra tatra vaDhiH jyAM jyAM dhUmADo hoya tyAM tyAM agni hoya. A sAthe rahevA rUpa saMbaMdha che. yatra catra vascamAMvahatatra tatra pUnAmAva: jayAM jyAM agni na hoya tyAM te A hoya A abhAva rU5 saMbaMdha che. sAthe rahevA rUpa saMbaMdhane anvaya vyApti kahevAmAM Ave che. abhAva rUpa saMbaMdhane vyatireka vyApti kahevAmAM Ave che. AkSepaka eTale kheMcI lAvanAra. eTale azvagAi...e paMktino artha e the ke anvaye vyAptine kheMcI lAvanAra vyatireka vyAptithI. Sta A AnI ghaTanA A pramANe cheH- je mUlaguNathI rahita hoya temAM bhAva gurupaNuM na hoya e vyatireka vyApti che. (vatra yatra mUtragumAvataMtra gumAvaH) AnAthI arthapattithI e siddha thayuM ke je mUlaguNathI sahita hoya tenAmAM bhAvagurupaNuM heya, e anvaya vyAti che. (tra yatra mUtrAzayurva tatra tatra mAvajIvaM) paMcAzakamAM je mUlaguNathI rahita hoya te (ja) guru nathI ema kahyuM che. enAthI Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 143 gurutattvavinizvaye prathamollAsa : ] guNAthI rahita che, tene ja gurunA guNethI rahita jANavA. guNamAtrathI rahita hAya=kAi paNa guNathI rahita hoya te guru nathI ema nathI. A viSayamAM ca'DarudrAcAya dRSTAMta rUpa che. temanAmAM kSamAdi rUpa uttaraguNAnI khAmI hAvA chatAM mUlaguNamAM khAmI na hAvAthI temanu' cAritra akhaDita hatuM. ema bIjAnA mATe paNa jAvuM. A viSayanu bIjA sthaLe (upadezarahasya, adhyAtmamata parIkSA vageremAM) vivecana karyu che. ahI... jinavacanamAM ruci zraddhArUpa ane cikIrSArUpa ema be prakAranI che. jinavacanamAM zraddhA te zraddhArUpa ruci che. jine je karavAnu` kahyuM che, tene karavAnI IcchA e ziDIrSA3ya thi che. [168-170] atha ye samyaktvAdapi paribhraSTA mUlaguNavirahiNAM veSamAtradhAriNAM svAtmanAM jJAnalavadurvidagdhatayA cAritraM vyavasthApayanti tatpratihananArthamAha je u sayaM pAsasthA, pAsatthavihAriNo ahAchaMdA | su Na jujjaMti ime, pukkhariNIpamuhaditA // 171 // 'je u'ti / ye tu svayaM 'pAvasthAH' mUlaguNAnAmapi pArzve sthitAstathA 'pArzvastha vihAriNaH' sadaiva pArzvasthavihAramaparityajantaH 'yathAcchandAH' yattadasambandhotsUtrapralApino gRhikAryaratA gAravasaktAzcopalakSaNAt kuzIlAdilakSaNayuktAzca teSu 'ime' pUrvoktAH puSkariNIpramukhadRSTAntA na yujyante // 171 // yataH -- Na huM savvaha vehamme, dihaMto juttisaMgao hoi / anavassa dhUlIbhUmIha aNorapArassa / / 172 // jaha 'na hu'tti / na hi 'sarvathA' 'sarvaprakAreNa vaidharmye dRSTAnto yuktisaGgato bhavati, yathA dhUlIbhUmyAM 'anarvAkUpArasya 'arNavasya dRSTAntaH / bhavati hi svalpenApi jalAdisAdharmyeNa taTAke samudradRSTAntopanyAsasya yuktatvaM na tu dhUlIbhUmyAm, tatra sAdhalezasyApyabhAvAt / evamaiyugIneSu guruSu pUrvagurUNAM puSkariNyAdyupanayadvAraupamyavarNanaM yuktaM syAt, mUlaguNAdyAcAramAtrasAmyAt ; na tu pArzvasthAdiSu tatra sarvathA tadabhAvAt ; veSamAtreNa sAdharmye cAbhyupagamyamAne dravyatvAdinA dhUlIbhUmisamudrayorapi sAmyaM syAditi bhAvaH // 172 // have je samyaktvathI paNa taddana bhraSTa, mUlaguNathI rahita, ane mAtra veSadhArI che, chatAM thADA jJAnathI abhimAnI manIne pAtAnAmAM cAritra che ema siddha karavAnA prayatna kare che, temanI sAme prahAra karavA=temanu khaMDana karavA kahe cheH arthApattithI e siddha thayu` ke je mUlaguNathI sahita hoya te guru che. Ama ahIM atireka vyApti anvaya vyAptinI AkSepaka che=khecI lAvanAra che. ahI je je mUlaguNathI yukta hoya te te bhAvaguru hoya evI anvaya vyAptimAM jitavacananI rucipUrvaka je je mUlaguNathI yukta hoya ItyAdi svayaM samala sevu.... Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute jeo svayaM pAsasthA che mUlaguNanI pAse rahelA che, pAsasthAonI ceSTAne choDatA nathI, kaI paNa jAtanA saMbaMdha vinA jema tema usUtra belanAra che, gRhasthanA kAryamAM rata che, gAravamAM Asakta che, ane kuzIla AdinA lakSaNothI yukta che, temanAmAM pUrve kahelAM vAvaDI vagerenAM daSTAMte ghaTatAM nathI. kAraNa ke sarva rIte asamAnatAmAM dRSTAMta yukti saMgata thatuM nathI. jema ke dhULavALI bhUmimAM samudranuM dRSTAMta yukti saMgata banatuM nathI. taLAvamAM thoDuM paNa pANI hoya te samudra sAthe ja AdithI geDI paNa samAnatA hevAthI temAM samudranA dRSTAMtane ullekha kare e gya gaNAya. paNa dhULavALI bhUmimAM te egya na gaNAya. kAraNa ke AMzika paNa samAnatA nathI. e pramANe vartamAnakAlIna gurue mAM vAvaDI AdithI upanaya karavA dvArA pUrva guruonI samAnatAnuM varNana karavuM e saMgata thAya. kAraNa ke mAtra mUlaguNadinA AcAronI samAnatA che. paNa pAsasthA AdimAM te saMgata nathI. kAraNa ke temanAmAM mUlaguNadine AcArene sarvathA abhAva che je mAtra veSathI samAnatA svIkAravAmAM Ave te dhULavALI bhUmi ane samudra e benI paNa dravyatvathI samAnatA thAya. [171-172] itthamaparyAlocayatAM yeSAM svasmin gurutvadhIviparyAsasteSAmapAyamupadarzayati kesiMci NAmamittA, iDDIrasasAyagAravarayANaM / hoi gurubhAvadappo, so mUlamaNattharAsINaM // 173 // 'kesiMci'tti / 'keSAJcit' anupAdeyAbhidhAnAnAM RddhirasasAtagAravaratAnAM 'nAmamAtrAt' yAdRcchikagurusaGghAmAtrAllokenoccAryamANAd bhavati 'gurubhAvadapaH' ahaM sarveSAM gururityabhimAnaH so'yamanartharAzInAM mUlam , viparyAsabuddharasaMyame dRDhapravRttibhAvAt ; tataH prAyazcittasantatipravRddhestato'nantasaMsAraprasaGgAditi // 173 / / jeo A pramANe vicAratA nathI ane pitAnAmAM gurutvanI buddhirU5 +viparyAsavALA che, arthAt jeo uparyukta rIte vicAratA nathI ane ethI pite gura na hovA chatAM ame guru chIe ema mAne che, temane thatA anarthane batAve che :- jemanuM nAma levA gya nathI tevA ane Rddhi-rasa-zAtA gAravamAM Asakta banelAone nAmamAtrathI huM badhAone guru chuM ema gurubhAvanuM abhimAna thAya che. temanuM A abhimAna aneka anarthonuM mULa che. kAraNa ke viparyAsa buddhithI asaMyamamAM daDha pravRtti thAya che. tenAthI prAyazcittanI paraMparA atyaMta vadhe che. tenAthI anaMta saMsAra thAya che. nAmamAtrathI eTale guru zabdano artha na ghaTato hovAthI loko artha vagaranA * jema samudra dravya che, tema dhULavALI bhUmi paNa dravya che. AthI te baMnemAM dravyatva samAna che. e baMnemAM dravyatvanI apekSAe samAnatA che. + viparyAsa eTale viparIta jJAna. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye prathamollAsa : ] dh guru evA mAtra nAmanA uccAraNa kare che, arthAt leka temane uddezIne guru evA je zabda le che tenAthI. [173] etadeva granthasammatyA draDhayati jaM bhaNiyaM pacchittaM, jAvaiaM piMDiyaM havaigattha / tatto caguNaM ciya, gaNAviNa ghumattasa // o74 / / " 'jaM'ti / 'yat' yasmAd yAvat prAyazcittaM 'ekatra ' ekasthale sarva 'saMpiNDitam ' ekIkRtaM bhavati tatazcaturguNaM 'pramattasya' pramAdaparavazasya gaNAdhipaterbhaNitaM mahAnizIthe, guroH pramattatve sarveSAmapi pramAdabhAvAt, kriyAyAM cotsAhabhaGgAt tataH klezamAtrapravRtteH puNyaphalavacanAt / tathA ca sUtram -- " iNamo savvamavi cchittaM goyamA ! jAvaiaM egattha saMpiDiaM havijjA tAvaiaM ceva egassa NaM gacchAhivaiNo mayaharapavittiNIe a cauguNaM uvaisejjA, jao NaM sadhvamavi eesiM payaMsiaM havejjA / ahA NaM ime ceva pamAyavasaM gacchejjA tao annesiM saMte dhobalavIrie suThutarAgamabbhujjame havejjA / ahA NaM kiMci sumahaMtamavi tao'NuTThANamanbhujjamejjA tA NaM Na tArisAe dhammasaddhAe kiMtu maMducchAhe samaguTThejjA / bhaggapariNAmassa ya Niratthagameva kAyakilese, jamhA evaM tamhA u aciMtANaMtabhiranubaMdhe punnapabbhAre NaM saMjujjamANe vi sAhuNo Na saMjujjaMti, evaM savvamavi gacchAhivayAdIgaM doseNeva pavattejjA, eeNaM pavuccai goyamA ! jahA NaM gacchAhivaiyAINaM iNamo savvamavi pacchittaM jAvaiaM egattha saMpiMDia havijjA tAvaiaM ceva cauguNaM vasenA'' ||274|| A ja viSayane graMthanI sAkSIthI dRDha kare cheH sarva sAdhuonu prAyazcitta eka sthaLe bhegu karatAM jeTalu thAya tenAthI cAra gaNu prAyazcitta pramAdI gacchAdhipatine Ave ema mahAnizItha (prathama cUlA sUtra 12)mAM kahyuM che. kAraNa ke guru pramAdI hoya teA badhA sAdhue pramAdI bane. kriyAmAM utsAha bhAMgI jAya. tethI kriyAmAM thatI pravRtti mAtra kAyakleza rUpa banI javAthI puNya phaLathI vacita rahe che. te sUtra A pramANe che :-he gautama ! saM sAdhuonu prAyazcitta eka sthaLe bheguM karatAM jeTaluM thAya tenAthI cAra gaNuM prAyazcitta ekalA gacchAdhipatine ke mukhya pravartinIne ApavuM. kAraNa ke sarva sAdhue je doSo lagADe che te badhuM temaNe (niSiddhamanumata e nyAye) prazaMsyuM gaNAya. jo gacchAdhipati pramAdI ane tA anya sAdhune buddhi-maLa-parAkrama hovA chatAM AgamamAM (=jinAjJA pAlanamAM) suMdara udyama na thAya. tethI teo kAI mATu' paNa tapa vagere anuSThAna kare teA paNa tevI utkaTa dha zraddhAthI na kare, kiMtu mA~da utsAhathI kare, evu" bhagna pariNAmavALAnuM anuSThAna kAyakaleza mAtra hAvAthI niraka che. AthI acitya, anata ane niranukha dha * evA utkRSTa zubha kAryamAM udyama karI zake evA paNu sAdhue suMdara udyama na kare. A badhuM gacchAdhipati AdinA deSathI ja anukha dhathI rahita, upalakSaNathI puNyanA anubaMdhathI sahita ane * niranu dha eTale pApana viziSTa nija rAyukta, 3. 19 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute thAya. he gautama ! mATe kahevAya che ke sarva sAdhuonuM prAyazcitta eka sthaLe bhegu karatAM jeTaluM thAya tenAthI cAra gaNu prAyazcitta ekalA gacchAdhipati Adine ApavuM. [14] na kevalaM svayaMpramattasya gaNAdhipateH prAyazcittasambhavaH kintvapramattasyApi gacchAsAraNAdinA duSTaziSyatyAgena ca prAyazcittavizeSApattirityAha apamattassa ya gacchaM, asArayaMtassa carimapacchittaM / akayaNiya dusIsa-ccAyassa saMghabajjhattaM // 175 // ya 'apamattassa ya'ti / 'apramattasya' svayaM pramAdarahitasya ca gaNAdhipatergacchamasArayata upalakSaNAdavArayato'codayato'praticodayatazceti draSTavyaM 'caramaprAyazcittaM pArAcitaprAyazcittaM bhavati, akRta:avihito nijAnAM - svIyAnAM duSTaziSyANAM tyAgo yena sa tathA tasya ca saGghabAhyatvaM karttavyam / prathamatastAvadaparIkSitaguNadoSANAM ziSyANAM dIkSaNenaiva prAyazcittApatteH, tatastadopajJAnAnantaramapi tadaparityAge svacchandatayA tadAdhikyasambhavAt, atreme mahAnizIthasUtre - "se bhayavaM ! je gaM gaNI appamAI bhavittA NaM suANusAreNaM jahuttavihANehiM ceva sayayaM ahannisaM gacchaM Na sAravejjA tassa kiM pAyacchittamuvaisenA ? goyamA ! appauttI pAraMciyaM uvaisejjA | se bhayavaM ! jassa uNa gaNiNo savvapamAyA vipamukassAvi NaM suANusAreNaM jahuttavihANehiM ceva sayayaM ahannisaM gacchaM sAravemANassa u keI tahAvi duTThasIle na sammaggaM samAyarejjA tassa kiM pacchittaM uvaisejjA ? goyamA ! uvaisejjA | se bhayavaM ! keNaM aTaTheNaM ? goyamA ! o te NaM aparikkhiyaguNadose NikkhamAvie havijjA etegaM aTTheNaM / se bhayava ! kiM taM pAyacchittamuvaisejjA ? goamA ! je gaM evaMguNakalie gaNI se NaM jayA evaMvihe pAvasIle gacche tivihaM tiviheNaM vosirittANaM AyahiaM No samaguTThejA tayA NaM saMghatrajjhe uvaisejJA / se bhayavaM ! jayA NaM gaNiNA gacche tivihaM tiviheNaM vosirie havijJA tayA NaM gacche AdarijA ? jai saMviggo bhavittA NaM jahuttaM pacchittamacarittANaM annas gacchAhivaiNo uvasaMpajjittA NaM sammaggamaNusarejA tao NaM AyarejjA, ahA NaM sacchaMdattAe taheva ciTThe tao NaM cauvihastAvi samagasaMghasta bajnaM taM gacchaM No AyarejA" // 175 // gacchAdhipati kevala pAte pramAda kare teA prAyazcitta Ave ema nathI, kiMtu te apramatta heAvA chatAM gacchane sAdi na kare te ane duSTa ziSyane tyAga na kare tA paNa viziSTa prAyazcitta Ave. A viSayane jaNAve che :- svaya' pramAda rahita paNa gacchAdhipati gacchanI sAraNA-vAraNA-cAyaNA-DiceAyaNA na kare teA tene pArAMcita prAyazcitta Ave. ane jo gacchAdhipati peAtAnA duSTa ziSyAne tyAga na kare teA tene sa`ghathI bahAra karavA. guNa-doSanI parIkSA karyAM vinA ziSyane dIkSA Ape te tenAthI ja pahelu. prAyazcitta Ave. dIkSA ApyA pachI tenA doSAnu jJAna thayA pachI paNa tenA tyAga na kare te bIjuM prAyazcitta Ave. kAraNa ke jo tyAga na kare teA svaccha MdI banI javAthI tenAmAM doSa vadhe. A viSayamAM mahAnizIthanAM (prathama yuvA sU. 13) ye sUtro bhA pramANe che. * ahIM e sUtreA jaNAvyAM che. paNa hastalikhita pratamAM A viSayanA saghaLA pAThane sUtra nabara eka ( 13 bho) che. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH / [147 "he bhagavata : je gaNI pita apramAdI hovA chatAM sUtronusAra yukta upAyothI ja satata aharniza ga7nI sAraNuM (vAraNa-yaNa-paDiyA ) na kare tene zuM prAyazcitta ApavuM? he gautama ! A pravRtti (RganI saghaLI pravRtti choDAvavA rU5) pArAMcita prAyazcitta ApavuM. ' he bhagavaMta ! je gaNI sarva pramAdInA AlaMbanothI mukta hoya ane sUtronusAra yakta upAyothI ja satata aharniza ga7nI sAraNa kare, paNa koI tevA prakAranA duSTa ziSyone sanmAgamAM na lAve to zuM tene prAyazcitta ApavuM ? he gautama ! tene prAyazcitta ApavuM. he bhagavaMta ! zA mATe tene prAyazcitta ApavuM ? he gautama ! teNe guNadoSanI parIkSA karyA vinA dIkSA ApI che mATe prAyazcitta ApavuM. he bhagavaMta ! tene kayuM prAyazcitta ApavuM ? he gautama ! AvA prakAranA guNathI yukta paNa je gaNI AvA prakAranA pApazIla gane trividha trividhe vosirAvIne Atmahita mATe tatpara na bane tene saMdhathI bahAra karavo joIe. he bhagavaMta ! je te gaNI tevA ga7ne vividha trividha sirAvI de te tene gacchamAM svIkArAya ? je saMvina banIne yata prAyazcitta pUrNa kare, anya gacchAdhipatinI upasaMpadA svIkAre ane sanmArgane anasare to tane chamAM svIkArAya, je svachaMdapaNe te ja pramANe vate te cAra prakAranA saMghathI mahA2 42vA tene 27 / sAre." [.75]. ziSyeNApi tAdRzaH kuguruH parityAjyaH, guruziSyabhAvanirAsAkSaragrahaNapUrva tadIyazrIkAraspheTanena ca suvihitagacchAntaramupasaMpadya ghoratapo'nuSThAna karttavyaM, yastu tasyaivamabhyudyatasya nAkSarANi prayacchati sa mahApApaprasaGgakArI saGghabAhyaH karttavya iti prabandhamabhidhitsurAha kuguruNaM sirikAraM, pheDittu gaNaMtarammi pvisittaa| kAyavyovAeNaM, sIseNaM ghoratavacariA // 176 // jo puNa attaTThINaM, Na payacchai akkhare NiesaTe / so savvasaMghabajjho, kAyayo hoi NIIe // 177 // 'kugurUNa'ti / 'jo puNa'tti / kugurUNAM zrIkAraM spheTayitvA 'upAyena' sUtroktanyAyena gaNAntare pravizya ziSyeNa ghoratapazcaryA kartavyA / / 176 / / yaH punarAtmArthinAM na prayacchatyakSarANi 'nidezArthAni' saMdezaprayojanAni sa sarvasaGghabAhyaH kartavyo bhavati 'nItyA' sUtroktanItyA / tathA cAtra mahAnizIthasUtram-"se bhayavaM ! jayA NaM sIse jahuttasajamakiriyAe pavati tahAvihe akeI kugurU tesiM dikkhaM parUvijA tayANaM sIse kiM samaNuTaThinjA ? goyamA ! ghoravIratavasaMjame 1 se bhayavaM! kahaM ? goyamA ! annattha gacche pavisittA NaM / [se bhayavaM!] tassa saMtieNaM sirigAreNaM alihie samANe aNNattha gacchesuM pavesameva Na labhejA tayA NaM kiM kubijA ? goyamA ! savvapapArehiM gaM taM tassa saMtiyaM siriyAra phusaavijaa| se bhayavaM ! keNaM payAreNaM taM tassa saMtiyaM siriyAraM savapayArehi NaM phusiyaM havijjA ? goyamA ! akkharesuM / se bhayavaM ! kiM NAme te akkhare ? goyamA ! jahA NaM apaDiggAhI kAlakAlaMtaresuM pi ahaM imassa sIsANaM vA sIsiNINaM vA / se bhayevaM ! jayA NaM evaMvihe akkhare Na ppayAi tayA NaM kiM karijA ? goyamA ! jayA NaM evaMvihe anvare Na :payAI tayANaM AsannapAvayaNINaM pakahittA NaM cautthAdIhi samakamittA NaM akSare dAvejjA / se bhayavaM ! jayA NaM eeNaM pagAreNaM se gaM kugurU akkhare Na 'padejA tayA NaM kiM kujA ? goyamA ! jayA gaM eeNaM pagAreNaM se NaM kugurU akkhare Na padejjA tayA NaM saMghabajjhe uvaisejjA / se bhayavaM! karNa Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2483 [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute aTheNaM evaM buccai ? goyamA ! suTaThupahee iNamo mahAmohapAse gehavAse, tameva vipanjahittA NaM aNegasArIriMgamaNosamutthacaugaisaMsAradukkhabhayabhIe kahakaha vi mohamicchattAdINaM khaovasameNaM sammaggaM samuvalabhittA gaM nivinnakAmabhoge NiraNubadhaM punnamahiTThijje, taM ca tavasaMjamANuTThANeNaM tasseva tavasaMjamakirivAe jAva NaM gurU sayameva vigdhaM payare ahA gaM parehiM kArave kIramANaM vA samaNujANe sapakkheNa vA parapakkheNa vA tAva NaM tassa mahANubhAgassa sAhuNo saMtiyaM vijamANamavi dhammavIriyaM paNasse, jAva NaM dhammavIriyaM paNasse tAva NaM je punnabhAge AsannapurakkhaDe ceva so paNasse, jai NaM No samaNaliMgaM vippajahe tAhe je evaMguNovavee se NaM taM gacchamujjhiya annaM gacchaM samuppayAi, tattha vi jAva NaM saMpavesaM Na labhe tAva NaM kayAi uNa avihIe pANe payahejjA, kayAi uNa micchattabhAvaM gacchiya parapAsaMDiyamAejjA, kayAi uNa dArAisaMgahaM kAUNaM agAravA se pavisijjA, ahA NaM se tAhe mahAtavassI bhavittA gaM puNo atavassI houNaM parakammakare havejjA, jAva NaM eyAiM bhavaMti tAva NaM egaMteNaM vudghi gacche micchattatame tAva NaM micchattatamaMdhIkae bahujaNanivahe dukkheNaM samaNuTaThejjA duggaiNivArae sokkhaparaMparakArae ahiMsAlakhaNe samaNadhamme, jAva NaM eyAI bhavati tAva NaM titthasseva bucchittI, tAva NaM sudUravavahie paramapae, jAva NaM sudUravavahie tAva NaM accaMtasudukkhie ceva savvasattasaMghAe puNo [puNo] caugaIe saMsarejA, eeNaM aTTeNaM goyamA ! evaM vuccai jahA NaM je NaM eeNeva pagAreNaM kugurU akkhare No paejA se gaM saMghabajjhe uvaisejA / " // 177 // ziSya paNa tevA kuguruno tyAga karavo joIe. A mATe ziSya prathama kaguru. pAsethI guruziSyapaNune saMbaMdha cheDavA saMbaMdhI lakhANa lakhAvI levuM joIe. pachI tenA adhikArane tyAga karIne anya suvihita gacchamAM upasaMpadA svIkAravI joIe. tyAM Akare tapa kare jaie. (arthAta saMyamanuM uttama rIte pAlana karavuM joIe.) A pramANe karavA taiyAra thayelA ziSyane je kuguru lakhANa na lakhI Ape te mahApApane prasaMga (=anurAga) karanAra kugurune saMgha bahAra kara joIe. A vigatane kahevAnI IcchAvALA graMthakAra kahe che - zive kugurunA adhikArane tyAga karIne sUtrokta vidhithI anya gacchamAM jaIne ghara tapa karavuM joIe. [176] je kuguru AtmAthI ene bIjAone kahI zakAya=batAvI zakAya e mATe guru-ziSyapaNAne saMbaMdha cheDavA saMbaMdhI lakhANa na lakhI Ape tene sUtrokta vidhithI sakala saMghathI bahAra karavo joIe. A viSayamAM mahAnizIthasUtra (prathama cUlA sU. 14)ne pATha A pramANe che : he bhagavaMta! zAstramAM kahyA mujaba saMyamanI kriyA karatA tevA prakAranA uttama) ziSyone koI kugurue dIkSA ApI hoya to ziSyo zuM kare ? he gautama ! ziSyoe kaThIna ane zreSTha tapa ane saMyamanuM pAlana karavA joIe. he bhagavaMta ! kevI rIte kare ? he gotama ! anya ga7mAM jaIne kare. he bhagavaMta! kagA adhikArathI baMdhAyeluM hovAnA kAraNe ziSyane anya gacchamAM praveza na maLe to zuM kare ? he gautama ! badhI rIte tene adhikAra cheDAve. he bhagavaMta ! kayA upAyathI badhI rIte tene adhikAra chUTe ? he gautama ! akSarethI lakhAvI levAthI. he bhagavaMta! kevuM lakhAvavuM ? he gautama ! jema ke hamaNAM ane bhaviSyamAM paNa hu Ane, AnA ziSyone ke AnI ziSyAone pAchA laI laIza nahi. he bhagavaMta ! te AvA prakArana lakhI na Ape to zuM kare ? he gautama ! AvA prakAranuM lakhI na Ape te najIkanA (la-gaNa Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 242 vagerethI najIkanA, te na maLe te kSetrathI najIkanA) AcArya vagerene kahIne cotho sAdhu vagere dvArA Agraha karIne=dabANa karAvIne tevA prakAranuM lakhAvI levuM. he bhagavaMta ! e rIte paNa kuguru na lakhI Ape to zuM karavuM ? he gautama ! A rIte paNa kuguru na lakhI Ape to tene saMgha bahAra kara. he bhagavaMta ! ene saMgha bahAra karavAnuM zuM kAraNa ? he gautama ! A gRharAsa mahAmohana pAsa che. ane atyaMta hema-cheDavA vege che. zarIrathI ane manathI thatAM catuti rUpa saMsAranA aneka duHkhethI bhaya pAmela ane kAma-bhogothI uvina banela jIva mahAkaSTathI meha miyAdava Adi karmanA kSapazamathI gRhapAsane choDIne sanmArgane (saMyamane) pAme che. samAgane pAmIne jIva tapasaMyamanA anuSThAnathI niranubaMdha zubha kArya kare che. te jIvane tapa-saMyamanI kriyAmAM guru pote vigha kare, athavA svapakSanA ke parapakSanA bIjAo dvArA vidata karAve, bIjAo vidana karatA hoya tenI anumodanA kare temane aTakAve nahi, te mahA prabhAvavaMta te sAdhune thayele paNa dharmasaMbaMdhI utsAha bhAMgI jAya. tene dharma saMbaMdhI utsAha bhAMgI jatAM najIkamAM sAmo Avela zubhabhAgya nAza pAme che pAchaLa dhakelAI jAya che. arthAt nIce kahevAze tema sAdhuveSayAga Adi aneka anarthone pAme che. uparyukta guNothI yukta te sAdhu je sAdhuveza na choDe te te gacchano tyAga karIne anya garachamAM jAya, je anya gacchamAM praveza ne maLe che te kadAca avidhithI (mRtyu samaye samAdhi mRtyu thAya e mATe zAstramAM jaNAvela vidhi karyA vinA) prA kadAca mithyAtvabhAvane pAmIne anyadarzananA sAdhu pAse cAlyo jAya, kadAca lagna karIne saMsAramAM pAcho ya. ethI pahelA mahAtapasvI banIne have paranAM kAryo karanAro nakara thAya. je AvA prasaMgo ane to ekAMta mithyAtvarUpa aMdhakAra vadhe. je ghaNuM lokone mithyAtvarUpa aMdhakArathI baMdha karI nAkhavAmAM Ave te durgatinivAraka ane sukha paraMparAkAraka ahiMsAlakSaNa sAdhudhama duHkhathI=kaSTathI pALI zakAya. arthAta AvA sAdhudharmanuM pAlana kaThIna banI jAya. je AvA prasaMge bane te tIrthane ja viccheda thAya. je tIrthane viccheda thAya to mokSa atizaya dUra thaI jAya. mokSa dUra thaI jAya te atizaya duHkhI banelA badhA ja cAragatimAM paribhramaNa kare. he gautama! mATe kahevAya che ke je kuguru A rIte lakhI na Ape te tene saMgha bahAra karavo." [177] kadezAH kuguravo bhaviSyanti ? ityAha hohiMti addhaterasavAsasayAikkameNa erisayA / kuguru tattha vi keI, mahANubhAvA bhavissaMti // 178 // 'hohiti'tti / bhaviSyanti 'arddhatrayodazavarSazatAtikrameNa' sAtirekasArddhadvAdazavarSazatebhyaH parata IdRzAH kuguravaH / tatrApi kecit 'mahAnubhAvAH' suguravo bhaviSyanti / tathA ca sUtram-"se bhayavaM ! kevaieNa kAleNaM pahe kugurU bhavihiMti ? goyamA ! io a addhaterasahaM vAsasayANaM sAiregANaM samaikaMtANaM parao bhavissaMti / se bhayava ! keNaM aTTheNaM ? goyamA ! tatkAlaM iDadIrasasAyagAvasaMga mamakArAhaMkAragIe aMtosaMbajjalaMtacoMdI ahamahaMti kayamANase amuNiyasamayasambhAve gaNI bhavisu eeNaM aTaTheNaM / se bhayavaM! kiM gaM samve vi evaM vihe taka laM gaNI bhaviMsu ? goyamA ! egateNaM No sabve, keI puNa duraMtapaMtalakSaNe aTThave egAe jagaNIe jamagasamagaM pasUe jimmere pAvasIle dujAyajamme suroddapayaMDAbhihADie daramahAmicchaviTaThI bhavisu / se bhayavaM ! kahaM te samubalakhejjA ? goyamA ! ussuttummaggapavattaguddisagANumaIe paccaeNa vA / " sUtroktArthAnuvAdapareyaM gAtheti na niyatabhaviSyatkAlanirdezAnupapattiH // 178 / / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ] [ svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute AvA guruo kayAre thaze te kahe che - AvA gurue kaMIka adhika sADA bAra varSa vItyA pachI thaze. te vakhate paNa keTalAka suguruo thaze. A viSe mahAnizItha sUtra (prathama cUlA sU.15)ne pATha A pramANe che - "he bhagavaMta! keTalA kALe (mekSanA) mArgamAM kuguruo thaze ? he gautama ! atyArathI sAdhika sADA bAraso varSa vItyA bAda thaze. he bhagavaMta ! AnuM zuM kAraNa? he gautama ! te vakhate AcArya Rddhi-rasa-zAtA gAravAmAM Asakta banaze. mamatA-ahaMkAra rUpa agnimAM aMtaranI saMpatti rUpa zarIra baLyA karaze. manamAM huM kaMIka chuM, huM kaMIka chuM ema raheze. zAstronA rahasyothI ajJAta raheze. mATe atyArathI sAdhika sADA bAraso varSa vItyA pachI kuguo thaze. he bhagavaMta ! zuM te kALe badhA ja AcAryo AvA thaze ? he gautama ! ekAMte badhA ja AcAryo AvA nahi thAya. keTalAka AcAryo kharAba svabhAvavALA, azubha lakSaNavALA, adazanIya, eka mAtAthI joDakArUpe janmelA, maryAdA vinAnA, pApazIla, kharAba rIte janmelA, atizaya raudra, pracaMDa, Abhigrahika, atizaya mahAmithyAdaSTi thaze. ' he bhagavaMta ! kuguruone kevI rIte oLakhI zakAya ? he gautama! usUtra prarUpaNa, unmArgamAM pravartana ane mArgaviruddha vAcane pote kare, karAve ke anumodana kare=saMmati Ape. A lakSaNathI karAone oLakhI zakAya." prazna - A graMthanI racanA vakhate kuguruonI zarUAta thaI cUkI hatI. eTale mULa gAthAmAM bhagavAna mahAvIra pachI sAdhika sADA bAra varSa pachI kuguruonI zarUAta thaI ema bhUtakALane nirdeza karavAne badale thaze ema bhaviSyakALano nirdeza kema karyo? uttara :- A gAthA mahAnizIthasUtramAM kahela arthane anuvAda kare che. arthAta - A gAthAmAM mahAnizIthasUtramAM je pramANe kahevAmAM AvyuM che te ja pramANe kahevAmAM AvyuM che. mahAnizIthasUtramAM bhaviSyakALane prayoga hovAthI A gAthAmAM bhaviSyakALane prayoga barAbara che. [178]. tataH kri rathan ? phuyAhU- tamhA payaTTiavvaM, sammaM niuNaM guruM NihAle uN| hoyavvaM bhIeNaM, gayANugatieNa vA Na puNo // 179 // 'tamha'tti / tasmAddaSSamAyAM kugurubAhulyAtsamyag nipuNaM guruM nibhAlya pravartitavyaM, na tu bhItena, sarvatra doSadarzanAd; gatAnugatikena vA, sarvajanasAdhAraNyAd bhavitavyaM, suparIkSyakAritvAtsamyagdaSTeH // 179 / / kugurue ghaNA hevAthI zuM karavuM te kahe che : pAMcamA ArAmAM kugurue ghaNuM hovAthI sUkSama rIte barAbara joIne oLakhIne pravRtti karavI, paNa gabharAI na javuM. arthAta, sAdhuomAM doSa dekhAvAthI badhA ja Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutvanizcaye prathamollAsaH ] AvA che ema vicArIne guruvaMdanAdi baMdha na karavuM. tema gatAnutikapaNe paNa na vavuM. arthAt madhA leAkeA jene guru mAne tene ApaNe paNa guru mAnavA ema vicArIne game te gurune vaMdanAdi na karavuM. kAraNa ke samyagdaSTi sArI rIte parIkSA karIne (vaMdanAdi) karanArA hAya. [179] athaikyAbhAvAd vyavahArAvyavasthitatvamAkSiptaM samAdhatteforestatus foya, vavahAro jai vi saMpayaM bahulo / yucchinna ||280} mukhtAvarAjIyA, tadda viduriyA 'niyamai'tti / nijamativikalpita eva yadyapi sAmprataM vyavahAro bahulo dRzyate tathApi sUtrAcaraNAnugatA kriyA nAsti vyucchinnA, pratyakSata eva tasyA akhaNDAyA akhnndditprmpraacAmupamyamAnavat ||280nA have ekatA na hovAthI vyavahAra avyavasthita che, evA (gA. 31mAM karelA) AkSepanuM samAdhAna kare che H jo ke hamaNAM ghaNA vyavahAra svamatithI kalpelA ja dekhAya che, teA paNa sUtra ane AcaraNa anusAra kriyA nAza pAmI nathI. kAraNa ke akha`Dita para'parAmAM te kriyA pratyakSathI ja akha`Dita dekhAya che. [180] saMyamavicchedAdikamAkSiptazeSaM samAdhatte 'AgamavavahArINa vi' ityAdinA - AgamavavahArINa vi, vucchee saMjamo Na bucchinno / tatto NijjUDhAo, pAyacchittassa vavadArA ||8 / / AgamavyavahAriNAM vyucchede'pi saMyamo na vyucchinnaH, tata eva AgamAt 'niryUDhAt' prakalpavyavahAralakSaNazrutAt prAyazcittasya vyavahArAdavicchinnamUlatvena tadvizvAsAttatazcAritrazuddheH, taduktam- -~'tantra pi ya vacchitta, pacavALaA taphaJavalyummi / tatto citra nimmUDhuM, vajranbo ya yavahAro ? / / ' kRti // 8 // have (gA. 32 vageremAM jaNAvela) AkI rahelA vata mAnamAM sayamane vicchedra che." vagere AkSepAtuM nIcenI gAthAothI samAdhAna kare che :--- Agama vyavahArIAnA viccheda thavA chatAM sayamanA viccheda nathI thayeA. kAraNa ke prAyazcittanA vyavahAra nizItha ane vyavahAra e zAstranA AdhAre thAya che. nizItha ane vyavahAranA AgamamAMthI uddhAra karavAmAM AvyA che. Ama vyavahAranuM mUla avicchinna hAvAthI vyavahAra upara vizvAsa rahe che, ane tenAthI cAritranI zuddhi thAya che. A viSe (bya. u 10 gA. 345mAM) kahyuM che ke- "sadhaLuya prAyazcitta pratyAkhyAna nAmanA navamAM pUrvanI trIjI vastumAM che. temAMthI ja' nizItha adhyayana, ka95 (bRhatkalpa) ane vyavahAranA uddhAra karavAmAM AvyA che." [11] Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute prAyazcittasattAmevopapAdayati- saMpayamava taM vijjai, visesahINaM pi puvvapacchittA / Na ya Natthi cakkipAgayagihadihaMto ihaM Neo // 182 // 'saMpayamavi'ti / 'tat' prAyazcittaM sAmpratamapi vidyate pUrvaprAyazcittAdvizeSeNAdhikyena hInamapi na ca nAsti; atra cakriprAkRtajanagRhahAnto jJeyaH, yathA prAkRtarAjagRhANi na cakravarttigRhasadRzAni tathApi tAni bhavantyeva gRhakAryakaraNAt tathA pUrvaprAyazcittAddhInamapi sAmpratInaM prAyazcittaM prAyazcitta kAryakaraNAdastyeveti bhAvaH, taduktam- "bhuMjai cakkI bhoe, pAsA sippirayaNanimmavie / kiM va Na kArei tahA, pAsAe pAgayajago vi // 1 // jaha khvAivisesA, parihINA huMti pAyajaNassa / Na ya te Na hoMti gehA, emeva imaM pipAsAmo || 2 || " ti // 182 // / " 9 hamaNAM prAyazcitta che e viSayanuM samarthana kare che : hamaNAM prAyazcittanA abhAva nathI. pUrvanA prAyazcittathI ghaNu` AchuM hAvA chatAM hamaNAM paNa prAyazcitta che. A viSe cakrI ane sAdhAraNa rAjAonAM gharAnu daSTAMta che. jema sAdhAraNa rAjAonAM gharA cakravatInAM gharA jevAM nathI hotAM. te paNa gharA hAya che ja. kAraNa ke sAdhAraNa rAjAonAM ghare paNa gharanu` (3'DIthI rakSaNa Aphri) je kAya che te kArya kare che. te pramANe pUrvanA prAyazcittathI ochu. paNa vartamAna kAlanu' prAyazcitta che. tenA abhAva nathI. kAraNa ke prAyazcittanuM (cAritrazuddhi Adi) ne artha che te artha 1re che. A viSe (vya. . 10 . 348 - 350 ) che ecakravatI vadhu kIratne banAvelA mahelamAM rahe che, ane bhAgA bhAgave che. cakravartIne AvA mahelamAM sukhA bhAgavatA joIne bIjA sAdhAraNa rAjAe paNa mahelA nathI banAvatA zuM ? banAve che ja. alabatta, cakravartInA mahelamAM rUpa vagere viziSTa hoya che. sAdhAraNa rAjAnA mahelamAM rUpa vagere sAdhAraNa hoya che. Ama chatAM te mahelA mahelA nathI ema nathI. e pramANe ame A prAyazcittane leI se chAye." [182] paNa atha kiM prAyazcittaM vicchinnaM ? kiMvA kiyatkeSAM ca bhavati ? ityabhidhAtumAha- caramA do pacchittA, vucchinnA taha copuvvimmi tao, aTThavihaM hoi AloaNapaDikamaNe, mIsavivege tave eecha cchittA, hoMti NiyaMThe upaDi sevagANaM, pAyacchittA havaMti therANa jiNANaM puNa, caramadugavivajjiA AloNA vivegA, huMti NiyaMThe duve egaM ciya pacchittaM, vivegaNAmaM ya paDhamasaMghayaNaM / jA titthaM // 183 // ca ussagge / pulAgami // 184 // savve vi / aTTha || 185 // upacchittA / sAyami // 186 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutatvavinizcaye prathamollAsaH ] [ zarU aTThavihaM pacchittaM, cheo mUlaM ca Natthi sAmaie / therANa jiNANaM puNa, jAva tavo chavihaM hoi // 187 / / cheovaTThAvaNie, pAyacchittA havaMti savve vi / / therANa jiNANaM puNa, mUlaMtaM aTTahA hoi // 188 // parihAravisuddhIe, mUlaMtA aTTa hoMti pacchittA / therANa jiNANaM puNa, cheyAivivajjiA huMti // 189 // mA" ta sata nAthA tA. gujanAH 28 have kayA prAyazcittane vicacheda thayo ane kene keTalAM prAyazcitta hoya te kahe che : cauda pUrva vi cheda thatAM prathama saMghayaNa ane chellA be prAyazcitta viccheda pAmyAM che. AthI hamaNa ATha prAyazcitto che. ATha prAyazcitta tIrtha sudhI raheze. [183] AlocanA, pratikramaNa, mizra, viveka, kAyotsarga, tapa A cha prAyazcitte pulAkanigraMthane hoya che. [18] vikalpI bakuza ane pratisevanAkuzIlane badhA ya (dazeya) prAyazcitto hoya che. jinakalpIone chellA be sivAyanAM ATha prAyazcitto hoya che. [185] nigraMtha sAdhune AlecanA ane viveka e be prAyazcitto hoya che. snAtakane viveka nAmanuM eka ja prAyazcitta hoya che. [186) sAmAyika cAritramAM sthavirakalpIone cheda ane mUla sivAya ATha ane jinakapIone tapa sudhInAM cha prAyazcitto hoya che. [187] chedapasthApanIya cAritramAM sthavirakapIone badhAM prAyazcitta ane jinakalpIone mUla sudhInAM ATha prAyazcitto hoya che. [188] parihAravizuddhi cAritramAM sthavirakalpIone mUla sudhI ATha ane jinakalpIone chedAdi vinA cha prAyazcitto hoya che. [18] jA titthaM aNuvittI, duNha NiyaMThANa saMjayANaM ca / cauro guruA mAsA, tA pacchittassa ninhavaNe // 19 // 'jA titthaMti / yAvattIrthamanuvRttiH 'dvayonimranthayoH' bakuzakuzIlayoH 'saMyatayozca' itvarasAmAyikacchedopasthApanikayoH tAvatprAyazcittasya 'nihave' nAsti prAyazcittamidAnIM dadatAM kurvatAM cAbhAvAdityapalApe catvAro gurukA mAsAH prAyazcittaM bhavati, taduktam-"dosu a vucchinnesuM, avihaM ditayA karitA ya / na vi keI dIsaMtI, vayamANe bhAriA cauro // 1 // " tti // 19 // * juo vyavahArasUtra u. 10 gA. 353 vagere. 4 ahIM sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta cAritramAM prAyazcitta kema na jaNAvyuM e eka prazna che. vyavahArasUtramAM e bemAM AlocanA ane viveka e be prAyazcitto jaNAvyAM che. (vya. uM. 10 gA. 364) gu. 20 mAM che. ane Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute jyAM sudhI tIrtha cAlaze tyAM sudhI bakuza ane kuzIla e be nirca, Itvara sAmAyika ane che pasthApanIya e be cAritra ane prAyazcitta raheze. AthI ApanArA ane karanArA na hovAthI hamaNAM prAyazcitta nathI ema prAyazcittanA apalApamAM "catugurumaas prAyazcitta cha. mA viSe (vya. G. 10 // . 3544i) 4yu cha :"prathama saMdhayaNa ane cauda pUrvadhara e bene viccheda thatAM ATha prakAranuM prAyazcitta ApanArA ane karanArA koI dekhAtA nathI ema kahenArane "caturthamAsa prAyazcitta che." [19] prAyazcittaM dadatAM kurvatAM ca pratyakSadarzanamupapAdayati diti kariti ya eyaM, Navari uvAeNa ettha dittuNto| dhaNiassa dhAragassa ya, saMte vibhave asaMte ya // 19 // "diti'tti / dadati kurvanti ca 'etat' prAyazcittaM sampratyapi, 'navaraM' kevalaM 'upAyena' vakSyamANayA yathAzaktiyatanayA, tataH prAgvanna dRzyata iti bhAvaH / atra dhanikasya dhArakasya ca dRSTAnto bhAvanIyaH sati vibhave'sati ca / / 191 / / prAyazcitta ApanArA ane karanAra pratyakSa dekhAya che, tenuM samarthana kare che - hamaNAM paNa prAyazcitta Ape che ane kare che. paNa have pachI jaNAvAze te pramANe yathAzakti yatanArUpa upAyathI Ape che ane kare che mATe pahelAMnI jema dekhAtuM nathI. A viSe dhana hoya ane dhana na hoya e vika95mAM zeTha ane devAdAranuM dRSTAMta viyA2. [181] etadeva bhAvayati savvaM pi saMtavibhavo, takAlaM maggio dhaNaM dei / jo puNa asaMtavibhavo, Niravikkho tattha phalavaMjho // 192 // 'savvaM pitti / sadvibhavo dhArakaH sarvamapi dhanaM dhanikena dattaM 'mArgitaH' yAcitaH san tatkAlaM datte, yaH punarasadvibhavo dhArakastatra 'nirapekSaH' karkazagraheNa dhanasya grahItA 'phalavandhyaH' dhanaprAptilakSaNaphalazUnyo bhavati // 192 / / yataH... NAsei kile seNaM, dhaNamappANaM ca dhAragaM ceva / jo puNa sahei kAlaM, sAvikkho rakkhaI savvaM // 193 / / 'NAsei'tti / klezenAsadvibhavasya dhArakasya pAdau gRhItvA''tmIyapAdena saha baddhvA patanAdilakSaNena dhanamAtmAnaM dhArakaM ca nAzayet , klezavazenAtmanaH parasya vA vyaparopaNasambhavAt / yaH punaH kAlaM sahate saH 'sApekSaH' upAyena grahaNapravaNaH sarva rakSayati, dhanikA Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | G gurutattvavinizvaye prathamollAsaH ] numatyA dhArakena pratimAsaM kiJcid vRddhyA dhanadhAraNe tadgRha evaM karmakaraNe cAlpena kAlena RNamukterdhArakasya svasya ca santoSAddhanasya cAkSayatvasiddheriti // 193 // A ja dRSTAMtane vicAre cheH jenI pAse dhana che te devAdAra zeThe Apelu' badhu ya dhana zeTha mAge tyAre tatkAla ApI de che. paNu jenI pAse dhana nathI te devAdAranI pAsethI kaDakAi karIne dhana levAne prayatna karanAra zeTha dhana meLavI zakatA nathI. [192] kAraNa ke Ama karanAra zeTha kaleza karIne nina devAdAranA be paga pakaDIne peAtAnA paganI sAthe khAMdhe che ane patana (=nIce paDavA) AdithI dhanane, peAtAne ane devAdArane vinAza kare che. arthAt lezathI mArAmArI Adi sudhI paheAMcIne ane mRtyu pAme che. athavA devAdAranA prapaMcathI petAnuM mRtyu thAya, athavA kaTALIne ApaghAta AdithI devAdAranuM mRtyu thAya. bemAMthI ekanuM mRtyu thatAM dhana tA gayuM ja gaNAya. paNa je zeTha upAyathI dhana levAmAM hoMziyAra che te kAlane sahana kare che=dhana levA utAvaLa karatA nathI. jethI sarvAMnu rakSaNa kare che. kAraNa ke te devAdArane kahe che ke tArI pAse jema jema dhana Ave tema tema thaiDuM thADu ApatA raheje. AthI devAdAra dareka mahine kaMIka vadhArA karIne tene (zeThane) dhana Ape. athavA tenA gharanuM kAma kare. jethI theADA kALamAM devadAra RguthI mukta bane. Ama thatAM peAtAne ane devAdArane sASa thAya, tathA dhana paNa maLI jAya. [193] upanaya mAha saMtavibhavehi tullA, AvaNNA sajja, dhisaMghayahi~ je u saMpannA / vahaMti NiraNuggahaM dhIrA // 194 // 'saMtavimaye i'ti| e vRttisaMjJanAkhyAM 'saMpannA:' yuvattA:sadghimavaitucAste dhIrAH sarva mApannaprAyazcittaM 'niranugraham' anugraharahitaM vahanti // 194 // saMghayaNadhitivihINA, asaMtavibhavehiM hoMti tullA u / Niravikkho jai tesiM, dei tato te viNassaMti // 195 // 'saMghayaNa'ti / ye punardhRtisaMhananAbhyAM vihInAste'sadvibhavaistulyAH teSAM yadi nirapekSaH sanniravazeSaM prAyazcittaM dadAti tataste vinazyanti, tathAhi - te tatprAyazcittaM niravazeSaM vodumazaknuvantastapasA kRzIkRtA jIvitAdapagaccheyuH, yadi vA prAyazcittabhagnA liGgavivekaM kRtvA neyuriti // 1 // x arthAt devAdAranA be pagane peAtAnA paganI sAthe bAMdhavA jevuM kare che, Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute tathA - teNaM titthuccheo, annvtthpsNgvaarnnaakuslo| sAvekkho puNa rakkhai, caraNaM gacchaM ca titthaM ca // 196 / / 'teNe'ti / 'tena' prAyazcittAdhikAriNAM sAdhUnAM vinAzena Atmana ekAkitayA bAlavRddhajlAnAdInAM copagrahacchedAdanyeSAM cAgantukAnAmutsAhabhaGgAttIthoMcchedaH syAt / teSAmavadhAvitAnAM dIrghakAlasaMsArAhiNDane nimittabhAvenApi yatpApaM tadapi nirapekSasya draSTavyam / 'sApekSaH punaH' upAyenAnavasthAprasaGgavAraNAkuzalaH san rakSati caraNaM ca gacchaM ca tIrthaM ca // 196 / / ukta daSTAMtane upanaya kahe che : jeo dhIraja ane saMghayaNa e bethI yukta che, te dhanavALA devAdAra tulya che. dhIra teo pitAne AveluM saghaLuM prAyazcitta anugraha vinA (=amuka ta5 na thAya te amuka tapathI prAyazcitta pUruM karavuM vagere chUTa vinA) pUruM kare che. [19] jeo dhIraja ane saMghayaNa e bethI rahita che, te nirdhana devAdAra tulya che. temane je nirapekSapaNe eTale ke te prAyazcitta kevI rIte pUruM karI zakaze ityAdi vicAryA vinA jeTaluM prAyazcitta AvatuM hoya teTaluM badhuM ja prAyazcitta Ape te temane vinAza thAya. te A pramANe - saMpUrNa prAyazcitta pUruM karavAne samartha na hovAthI tapathI kRSa karAyelA te mRtyu pAme, athavA prAyazcittathI kaMTALIne sAdhuveSa choDIne cAlyA jAya. [195] A pramANe prAyazcittanA adhikArI sAdhuone vinAza thAya te pote (=prAyazcitta ApanAra) ekale banI jAya, bAla-vRddha-lAna vagerenA upagrahano nAza thAya, arthAt temane sAdhuo dvArA je sahAyatA maLatI hatI te baMdha thAya, navA AvanAra sAdhuone utsAha bhAMgI jAya, AthI tIrthano ucheda thAya. tathA dIkSA choDI denAranA dIrghakAla sudhI saMsAra paribhramaNamAM nimitta banavAthI paNa je pApa thAya te paNa nirapekSapaNe prAyazcitta ApanArane lAge. je anavasthAne rokavAmAM kuzala che, ane upAyathI (have kahevAze te rIte prAyazcitta Ape che, te cAritranuM, gacchanuM ane tIrthanuM rakSaNa kare che. [16]. guthavAraM-- kallANagamAvanne, ataraMta jahakkameNa kAuM je / dasa kAreMti cautthe, tadguNAyaMbilatave vA // 197 // 'kallANagaM' ityAdi / paJcAbhaktArthAH paJcAcAmlAni paJcaikAzanakAni paJca pUrvArddhAni paJca nirvikRtikAni, etatpazcakalyANakam tajjyeSThApannAn yathAkrameNa ca kartumazaknuvatastAn daza caturthAn kArayanti, tathApyazaknuvatastadviguNAcAmlAn tapaH kArayanti, viMzatimAcAmlAni kArayantItyarthaH / / 197 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 157 ekAsaNapurimaDDhA, NivvigaI ceva bigunnvigunnaao| patteyAsahudANaM, kAriti va sannigAsaM tu // 198 // 'ekkAsaNa'tti / evamekAzanapUrvArddhani vikRtIdviMdviguNAH kArayanti, kimuktaM bhavati ? viMzatyAcAmAmlakaraNAzaktau catvAriMzadekAzanakAni kArayanti, tatrApyazaktau pUrvArddhAnyaziti kArayanti, tatrApyazaktau SaSTizataM nirvikRtInAM kArayanti, etatpaJcasu kalyANakeSvekaikaM kalyANaka pratyekamavicchitya kartumasahasya-asamarthasya dAnamuktam / athavA'yamanyo vikalpaH-'sannikAzaM' sannibhaM vA kArayanti, iyamatra bhAvanA-yatpaJcakalyANakamApannaM tanmadhyAdAdyaM dvitIya tRtIyaM vA kalyANakamekataraM yathAkrameNa vahati zeSamAcAmlAdibhiH pradezayati / / 18 // punaranyathA'nugrahaprakAramAha cautigadugakallANaM, egaM kallANagaM ca kAreMti / jaM jo uttarati muha, taM tassa tavaM pabhAsiMti // 199 // 'cau'tti / yadi vA paJcakalyANakamuktasvarUpaM yathAkrameNAvicchitya kartumazaknuvantaM catuSkalyANakaM kArayanti, tadapi kartumazaknuvantaM vikalyANakam , tathApyasamarthatayA dvikalyANakam , tadapi karttamazaknuvantamekakalyANakaM kArayanti / kiM bahunA ? yo yattapaH kattuM zaknoti tasya tadvadanti nAdhikam, AbAdhAsambhavAt / athaikamapi kalyANakaM kartuM na zaknoti tadA tasyAsamarthasya sarva jhoSayitvA ekamabhaktArtha dIyate, athavaikamAcAmAmlaM yadi vA ekamekAzanakamathavaikaM pUrvArddhamathavA nirvikRtikaM dadati, yadi ca na kiJcidati tadAnavasthAprasaGgaH // 199 / / (vartamAnamA) prAyazcitta 5vAna pAyazata cha : keIne aDramanuM prAyazcitta AvyuM. have te ekI sAthe traNa upavAsa karI zake tema nathI to chUTA chUTA traNa upavAsanuM prayizcitta ApavuM. athavA keIne upavAsanuM prAyazcitta AvyuM, paNa te upavAsa karI zake tema nathI to tene be AyaMbIlanuM prAyazcitta ApavuM. be AyaMbIla karI zake tema na hoya te cAra ekAsaNAnuM prAyazcitta ApavuM. athavA keIne aThThamanuM prAyazcitta AvyuM. paNa te teTaluM karavA samartha na hoya te yathAyogya ochuM karIne chaThTha ke upavAsa vagere prAyazcitta ApavuM.+ [197- 188-188] etadeva spaSTayati evaM sadayaM dijati, jeNaM so saMjame thiro hoi / Na ya savvahA Na dijati, aNavatthapasaMgadosAo / 200 // + 197-198-199 A traNa gAthAnA amuka viSayane samajavAnA adhikArI viziSTa sAdhuo ja hovAthI ahIM te traNa gAthAne keTaleka atha lakhyo nathI, ane keTaleka artha (bhAva) saMkSepamAM saya . Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u8 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute __'evaM'ti / 'evam' amunA prakAreNa 'sadayaM' sAnukampa dIyate prAyazcittaM yena sa saMyame sthiro bhavati, na ca sarvathA na dIyate, anavasthAprasaGgadoSAt / atra tilastenadRSTAnto bhAvanIyaH, tathAhi--eko bAlaH snAnaM kRtvA ramamANastilarAzau nimagnaH, tato bAla iti kRtvA na kenacidvAritaH, tilAzca zarIre lagnAH, tato'sau satilo gRhamAgataH, mAtrA tilA gRhItAH, tatastilalobhena punaH snapayitvA mAtA dArakaM preSayati, tataH kAlena tilastainya kArayati, tataH sa prasaGgadoSeNa steno jAto gRhItazca rAjapuruSairmAritazca, mAturapi stanyaprasaGgAvAraNadoSeNa stanacchedaH kRtaH / / dvitIyo bAlastathaiva snAtvA ramamANastilarAzau nimagnaH, satilo gRhamAgato mAtrA vAritaH 'mA punarevaM kArSIH' iti, tilAzca gRhItvA tilarAzau prakSiptAH, sa dIrghajIvI bhogAn bhuGkte sma, mAtApi stanacchedAdidoSa na prAptA / evaM guruziSyA apyanivAritadoSaprasaGgAH saMsArasAgaramupayanti, vinivRttaprasaGgAH punaH saMsAravyavaccheda yurvanatIti 20mAM A ja viSayanI spaSTatA kare che? A pramANe anukaMpApUrvaka prAyazcitta ApavuM. jethI te saMyamamAM sthira thAya. prazna:- (atizaya durbaLatA AdinA kAraNe) koIne bilakula prAyazcitta na Ape to cAle? uttara :- na cAle. DuM paNa prAyazcitta ApavuM. je thoDuM paNa prAyazcitta na Ape te anavasthA cAle. A viSayamAM talacAranuM dRSTAMta vicAravuM. te A pramANe eka nAno chokaro snAna karIne (bhInA zarIre) talanA DhagalAmAM ramavA mAMDayo. bALaka che ema vicArIne tene keIe rokyo nahi. tenA zarIramAM tala lAgI gayA. pachI te zarIre lAgelA tala sahita ghare AvyA. mAtAe tenA zarIramAMthI tala laI lIdhA. pachI talanA lAbhathI pharI tene navaDAvIne talanA DhagalAmAM mokale che. tenI pAse talanI corI karAve che. pariNAme te meTo thatAM cAra banyo. eka vAra rAjapuruSoe tene corI karatAM pakaDyo ane mAryo. tenI mAtAe cerIthI rokyo nahi mATe tenI mAtAnA paNa stano kApI nAkhyA. bIje nAne chokaro te ja pramANe snAna karIne (bhInA zarIre) talanA DhagalAmAM ramavA mAMDo. zarIre lAgelA tala sahita te ghare Avyo. mAtAe tene kahyuM-pharI AvuM na karIza. enA zarIramAM ceTelA tala laIne talanA DhagalAmAM nAkhI dIdhA. te lAMbe kALajI ane teNe saMsAra sukha anubhavyAM. mAtAne paNa stanada Adi Apatti na AvI. A pramANe guru paNa doSo karatA ziSyane reke nahi=prAyazcitta Ape nahi te gara-ziSya baMne saMsAra sAgaramAM paDe che, ane doSothI aTakAve te baMne saMsArane nAza kare che. [20]. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [ 159 niryApakAnAmabhAvAccAritraM nAstItyapi nAstItyAha NijjavagANa vi iNhi, gIyatthANaM asaMbhavo Natthi / tamhA siddhaM caraNaM, duppasahataM avicchiNNaM // 201 // 'nijjavagANa vitti / niryApakAnAmapIdAnI gItArthAnAmasambhavo nAsti, lezatastadvidhijJAnAM gItArthAnAmidAnImapi pratyakSatvAt / tadvidhilezazcAyam --*saMlekhanAM kRtvA bhaktaparijJAdhanyataraM pratipattukAmo "gItArthasya 'saMvignasya ca pAdamUlaM kSetrataH paJca SaT sapta vA zatAni sAtirekANi vA kAlata ekaM dve trINi vA yAvad dvAdaza varSANyanveSayet / agItArthasyAsaMvignasya vA samIpe pratyAkhyAne caturguruprAyazcittam, yato'gItArthaH kSutpipAsAbhyAM nizi bAdhitasya pratyAkhyAnino'kalpyamiti kRtvA na dadyAttaM tyaktvA ca gacchet / asaMvignazcAdhAkarmikAdyapi gRhIyAt puSpAdInyapi Dhaukayet / "niryApaka eko na karttavyaH kintu bahavaH' ekena pAnakAdigrahaNapravRttena 'mA bhUd glAnasyAsamAdhiH' ityAdhAkarmikasyApi grahaNaprasaGgAt , tadAnIM maraNasamaye'samAdhyutpAdanAyogAt / kiJcaivaM samIpe muktenApariNatena zaikSeNa glAnayAcitasya bhaktasyAdAne'samAdhimaraNaprasaGgaH, zaikSA vA nidharmANo bhaveyuH 'sthApanAmAtraM pratyAkhyAnametaditi hiMsAdipratyAkhyAnAnyapyevameva' iti, taizcAdIyamAne bhakte glAno'pi kUjati 'balAnmAmete mArayanti' iti, zaikSA apyavajJAM prakAzayantIti pravacanoDDAhaH syAditi / 'guruNA ca svayaM devatAdyupadezena vA''bhogaH karttavyaH 'kimayaM pratyAkhyAnapAraM gamiSyati na vA ? / tatra pAraga eSTavyaH, apArage iSyamANe gurozcatvAro gurukAH / "ekaH saMstAragato dvitIyaH saMlikhati, tathA tRtIyo yadyanya upatiSThate tadA pratiSedhaH kartavyaH niryApakANAmasaMstaraNAd, bahUnAM teSAM saMstaratAmanumatau ca na niSedhaH / yadi kRtapratyAkhyAnasya pratyAkhyAnAsaMstaraNaM bhavet sa ca sarvatra jJAto dRSTazca bhUyasA lokena tadA dvitIyaH saMlekhanAM kurvan sthApyate, antarA cilimilI kriyate, vandakAzca bahireva sthApyante / "tathA gacchamApRcchaya pratyAkhyAninaH pratIcchA kartavyA'nyathA catvAro gurukAH / ''pratyAkhyAnino gacchasAdhUnAmapi ca mithaH parIkSA vidheyA'nyathApi catvAro gurukAH / tathAcAryeNa praSTavya 'tvayA kiM saMlikhitaM na vA ?' iti, yadi sa krodhAvezAdagulI bhakatvA darzayati 'pazya me zarIre yad draSTavyam' iti, tadAcAryeNa vaktavyaM 'nAhaM dravyasaMlekhanAM pRcchAmi, bhAvasaMlekhanayendriyakaSAyAdIn kRzIkuru' iti / tathA pratyAkhyAtukAmena svayaM zodhiM jAnatA'jAnatA vAcAryapAdamUle gatvA zodhiH kartavyA, ityameva paramArjavasiddheH / tatra pravrajyAta Arabhya jJAnAditrayasya dravyAdicatuSTayenAticArAlocanaM karttavyam , sphuTamajJAyamAnAnAM cAticArANAM 'yAn me'ticArAn jinA jAnanti tAnahamAlocayAmi' iti saMmugdhAkAreNAlocanaM kAryamitthamapi bhAvazuddheH / "sthAnaM ca tasya tAdRzaM grAhya yatra dhyAnavyAghAto na bhavati yatrendriyapratisaJcAro na bhavati "tAdRzaprazastavasatidvayaM grAhyam , ekasyAM pratyAkhyAtA sthApyate'parasyAM sAdhavaH, azanAgindhena pratyAkhyAturabhilASo mA bhUta , satsvAhAradharmeSvAhAra Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute darzanato bhuktabhoginospi nipuNasyApi kSobhaprasaGgAditi / pAnakaM yogyamAhAraM ca pratyAkhyAtustatra pradeze vRSabhAH sthApayanti yatra pratyAkhyAturapariNatAnAM vA nAgamanam, anyathA gRddhyapratyayadoSaprasaGgAt / " tathA niryApakAH pArzvasthAdilakSaNavarjitAH kAlocitaguNAH priyadharmANaH kriyante, codvarttanakAriNazcatvAro'bhyantaramUle'pi catvAraH saMstArakArakA api catvAro dharmakathakacatvAro lokasyolluNThavacanapratikAriNo vAdino'pi catvAro'gradvAre'pi catvAro bhaktanetArazvatvAraH pAnakanetArazcatvAra uccArapariSThApakAzcatvAraH prasravaNapariSThApakAzcatvAro bahirlokasya dharmakatha kAzcatvArazcatasRSvapi dikSu sahasramallAzcatvAraH ityevamaSTacatvAriMzadapekSyate / jaghanyatastu trayo bhavanti / tatra dvau gItArthau niryApako pratyAkhyAtA caikaH / tatraikaH pratyAkhyAtuH pArzve tiSThati, aparazca bhaktapAnamArgaNAya gacchatIti / " tathA bhaktapratyAkhyAyakasya caramakAle'tIvAhArakAGkSA samutpadyate tadvayavacchedArthamiSTazcaramAhAro dAtavyo yatastena tRSNAvyavacchedAdvairAgyabhAvanA pravarttata iti / " AhArAnubandhe ca kasyacijjAyamAne pratidinamAhAradravyahAnyA hitazikSayA ca tasyAhAratRSNAvicchedaH karttavyaH samAhitazca prajJApyo bhavatIti samAdhyarthaM parihAnyA tasya dAnamiti / "tathA'parizrAntaiH praticArakaiH sarvaM pratikarma karttavyam, etadarthameva gacchasyApekSaNAt / " tathAnyatarayoge'pyasaGkhyeyabhavArjitaM karma kSapayati sAdhurviziSya svAdhyAye, tato'pi viziSya vaiyAvRttye, tatospi viziSyottamArtha iti / "saMstArakazcAsya bhUH zilA vA'jhuSirA kAryA, tatra sthito niSaNNo vA yathAsamAdhi tiSThatu / phalakaM vA ekAGgikamAnetavyam, tadabhAve drayAdiphalakAtmakamapi / tatrAstaraNamutsargataH sottarapaTTasya saMstArakasya karttavyam, apavAdato bahUnAmapi kalpAtathApyasaMstaraNe darbhAdInAmajhuSirANAM tadabhAve jhuSiratRNAnAmapi yathAsamAdhi yAvattUlikAderapi / tathopadheH pratilekhanAM pratyAkhyAnI svayameva karoti, asamarthasya tu sarvamanye kurvanti / " tathA yaH kAyopacito balavAMstasya bahirniSkramaNapravezanAdi kArayati tathApyaviSahamANaM taM saMstaragataM saMstArayanti, tasya samAdhyarthaM mRduH saMstArakaH karttavyaH tathApyasaMstaraNe pratyAkhyAnanistAraka deza viratAdidRSTAntena protsAhanIyaH / tathA prathamadvitIyaparISahAbhyAM vyAkulito yadyavabhASeta bhaktaM pAnaM vA tadA parIkSaNIyaH 'kimayaM prAntadevatayA cchalito'vabhASate svabhAvato vA ?" iti, tatra yadi samastamavitathaM brUte tadA tasya yathocitaM dAtavyam / kiM kAraNaM pratyAkhyApya punarAhAro dIyate ? parISahacamUyodhanAya kavacaprAyo'yamAhAra iti hetoH, ujjhitazarIrasyApi samAdhisaMdhAnasyAta eva siddheH / tathA kAlagatasya cihnakaraNAdividhipUrvaM pariSThApanA karttavyA / nAm, 22 24 " tathA sa bhaktapratyAkhyAtA gRhiNAM na prakAzyate yataH kadAcitpariSahodayena vyAghAte samastapravacana laghutApattiH syAt / utpanne ca vyAghAte gItArthairupAyaH prayoktavyo yAvatsasahAyasyAnyatra jJAtasya tasya preSaNamiti / yastu taM bhaktaparijJAvyAghAtavantaM nindati tasyAnudghAtAzcatvAro mAsAH / yastu na jJAtaH sa yadi na nistarati tathApi na pravacanoDDAha ityAdi / tasmAdidAnImapi niryApakAnAM sattvAJcaraNArAdhanAnirvAhAt siddhaM duSprasahAntamavicchinnaM caraNam // 201 || Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Thatadhinizcaye prathamohANa: ] [ 62 niryApaka na hovAthI cAritra nathI (ema gA. 34mAM je kahyuM te paNa barAbara nathI, e jaNAve che - hamaNAM gItArtha niryApake paNa che. kAraNa ke saMkSepathI niryApanAnI vidhi jANunArA gItArtho hamaNAM paNa pratyakSa che. mATe cAritranI ArAdhanA thatI hovAthI duSpabhasUri sudhI cAritra avicchinna raheze e siddha thayuM. saMkSepathI niryApanAne vidhi A pramANe che : "saMlekhanA karIne bhaktaparINA Adi kaI eka anazanane svIkAravAnI bhAvanAvALAe pagItArtha saMvignanI kSetrathI pAMca, cha, sAtase athavA tenAthI paNa vadhAre jana sudhI ane kAlathI eka, be, traNa ke bAra varSa sudhI zodha kare. agItArthanI pAse ke asaMvignanI pAse anazana svIkAre te prAyazcitta Ave. kAraNa ke agItArtha rAte sudhA-tRSAthI pIDAyelA tapasvIne "na apAya" ema vicArIne AhAra-pANI na Ape, ane tene choDIne cAlyA jAya. asaMvigna AdhAkamI Adi paNa le, tenI pAse puche vagere paNa mUke. niryApaka eka ja na kara, kiMtu ghaNu karavA. je eka ja hoya te pANI Adi levA jAya tyAre temane nirdoSa zodhavAmAM vAra lAgaze te glAnane asamAdhi thaze ema vicArIne) plAnane asamAdhi na thAya e mATe AdhAkamI paNa vaherI le evuM bane. vahoravA gayela hoya te daramiyAna mRtyu thAya te samAdhi paNa na karAvI zake. (athavA ekalo hovAthI sevAthI kaMTALI javAthI mRtyu samaye samAdhi na karAve.) tathA vaheravA jAya tyAre tapasvInI pAse apariNata navadIkSita sAdhune mUke. A vakhate tapasvI AhAra mAge ane te na Ape te asamAdhithI maravAno prasaMga Ave, athavA navadIkSita "A pratyAkhyAna sAcuM nathI, mAtra sthApanA che, AthI hiMsAdinA pratyAkhyAne paNa tevA ja che ema vicArIne dharmabhAvanAthI rahita banI jAya, athavA teo AhAra na Ape te tapasvI paNa "A loko mane jabaradastIthI mAre che" ema bUma pADe. navadIkSite paNa tenI avajJAne (AhAra mAgaNI Adi dene, jAhera kare. AthI pravacananI hIlanA thAya. gurue svayaM upayoga mUkIne athavA devatA AdinA kathanathI A pratyAkhyAnane aMta sudhI pALI zakaze ke nahi e jANI levuM joIe. have jo pALI zake tema hoya te pratyAkhyAna karAvavuM, pALI zake tema na hoya tene pratyAkhyAna karAve te prAyazcitta Ave. * niyamanuM vistRta varNana vyavahAranA dazamAM uddezAmAM 24 dvArathI karavAmAM AvyuM che. temAMthI ahIM prAraMbhanA traNa dhArono ullekha karyo nathI. cothA saMlekhanA dvArano mAtra nAma nideza karyo che. pAMcamAM hArathI badhA kArenuM saMkSepathI varNana karyuM che. ahIM je aMke batAvavAmAM AvyA che te vyavahArasUtramAM jaNAvelAM hAranA kramavAra aMke che. gu. 21 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66ra ] svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute eke anazana svIkAryuM' hAya, khInne sa*lekhanA karatA haiAya tyAre trIjo anazana svIkAravA taiyAra thAya teA tene niSedha karavA=anazana na karAvavuM. kAraNa ke nirvyApaka adhe na paheAMcI zake. have je niryApako ghaNA hoya ane badhe paheAMcI zakatA hAya= traNene niryApanA karAvI zakatA hAya tA niSedha na karavA. anazana svIkAryAM pachI te anazana svIkAranAra koI anazana na pALI zake tA, te leAkamAM prasiddha thai gayA hAya, ane tene ghaNAe joyA hAya tA, tenA sthAne salekhanA karanArane rAkhavA, ane vacce paDado rAkhavA, vaMdana karanArAone bahAra ja rAkhavA. .gacchane pUchIne anazana svIkAranAranA svIkAra karavA. anyathA prAyazcitta Ave. 11anazana svIkAranAranI ane gacchanA sAdhuonI paNa paraspara parIkSA karavI. anyathA prAyazcitta Ave. arthAt anazana svIkAranAre A sAdhue bhAvita che ke nahi tenI parIkSA karavI. gacchanA sAdhuoe paNa A anazananA pArane pAmaze ke nahi tenI parIkSA karavI. AcArya anazana svIkAranArane pUchyu ke teM salekhanA karI nahi ? jo te kreAdhAvezathI AMgaLIne bhAMgIne batAve ane kahe ke mArA zarIramAM je jovu' hAya te joI leA, tA AcArya' kahevu... ke hu dravya salekhanA aMge pUchatA nathI, kiMtu bhAva lekhanAthI indriya-kaSAyA vagerene kuza kara. 12anazana svIkAranAre pote zuddhi na jANatA hAya, ke jANatA heAya, te paNa AcAya pAse jaIne zuddhi karavI joie. kAraNa ke Ama karavAthI ja zreSTha saraLatAnI siddhi thAya. AcAya pAse dIkSAthI Ara'bhI atyAra sudhI jJAnAdi traNanA drAdi cArathI thayelA aticArAnI AlAcanA karavI. je aticArAnA spaSTa khyAla na hAya tenI "mArA je aticArAne jinA jANutA hAya te aticArAnI huM AleAcanA karuM chuM." ema mAghamathI AleAcanA karavI. A pramANe paNa bhAvazuddhi thAya che. 13-14anazana svIkAranAranuM sthAna paNa tevuM rAkhavu. ke jyAM tenA dhyAnamAM khalela na paheAMce, ane indriyAnA ISTa ke aniSTa viSayAne soMga na thAya. AvI zreSTha e vasati (makAna) rAkhavI. ekamAM tapasvIne rAkhavA. khIjImAM sAdhuene rAkhavA. sAdhuAnI vasati alaga rAkhavAthI tapasvIne anazana AdinI gaMdhathI AhAranI IcchA na thAya. AhAranA dharmAM hAya=AhAra laI zakAya tevI sthiti haiAya tyAre AhArane jovAthI bhuktabhAgI ane kuzaLa paNu kSeAbha pAme tevuM ane anazana svIkAranArane cAgya pANI ane AhArane vRSabheA tevA sthAnamAM mUke, jayAM anazana svIkAranAranuM ane apariNatAnuM Agamana na thatuM hAya. anyathA nRddhi ane avizvAsa rUpa doSanA prasa`ga Ave. (tapasvIene AhAra joine gRddhi thAya. apariNata sAdhune tapasvIne AhAra apAtA joIne pratyAkhyAnamAM avizvAsa thAya.) Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru tattvavinizvaye prathamollAsaH | [ 63 5pAsathAdinA lakSaNeAthI rahita, kAleAcita guNasaMpanna ane priyadhamI heAya evA sAdhuone niryApakA karavA. cAra nirvApA una karanArA, cAra aMdaranA dvAra AgaLa rahenArA, cAra sathArA karanArA, cAra dharma kathA karanArA, pacAra leAkanA ulla vacanAnA pratikAra karanArA vADhAe, cAra AgaLanA--bahAranA daravAjA AgaLa rahenArA, bbAra AhAra lAvanArA, cAra pANI lAvanArA, cAra jhADA paraThavanArA, 10cAra pezAba paraThavanArA, cAra bahAranA leAkeAne dhakathA karanArA, 12cAra cAre dizAmAM sahasramag-sahasrayeAdhI rahe. A pramANe aDatAlIsa niryApake| joie. jaghanyathI traNa hAya che. te traNamAM e gItA niryApako ane eka anazana karanAra. e niryApakamAM eka anazanInI pAse rahe ane bIjo AhAra-pANInI gaveSaNA mATe jAya. tathA 6 anazanIne aMtima samaye AhAranI atizaya AkAMkSA thavAnA sa'bhava che. A na thAya e mATe chellA AhAra tene je iSTa haiAya te ApavA, kAraNa ke tenAthI tRSNAnA viccheDha thavAthI vairAgyamAvanA rahe che. 17atima AhAramAM kAine Asakti thai jAya te darAja pariNAmathI ane dravyathI AhAranI hAni karIne (pariNAmathI hAni=AchuM Achu lAvavu. dravyathI hAni=khIra AvI hAya tA khIjA divase dahI' lAvavuM. dahIM Avyu. hAya te! khIjA divase khIra lAvavI.) tathA hita zikSA ApIne tenI AhAra saMbaMdhI tRSNAneA nAza karavA. prazna :- AhAramAM Asakti thAya te ApavAnu sarvathA baMdha na karatAM gheADu theDu' ApavAnuM' kema kahyuM ? uttara H- thADuM thADu ApavAthI tene samAdhi thAya. samAdhimAM hAya-svastha hAya tA tene AhAratRSNA dUra karavA samajAvI zakAya. AthI tene samAdhi thAya e mATe dararAja AchuM AchuM ApavuM. sevakAe thAkathA vinA=kaMTALyA vinA sarva kAmA karavAM. kAraNa ke eTalA mATe ja (anazanamAM) gacchanI apekSA rahe che tathA sAdhu koipaNa yAgamAM asaMkhya bhavAmAM upArjana karelAM kamemAM khapAve che, paNu svAdhyAyamAM vizeSa prakAre khapAve che. vaiyAvaccamAM tenAthI paNa vizeSarUpe khapAve che. anazanInI vaiyAvaccamAM tenAthI paNa vizeSarUpe khapAve che. 20enA sathArA polANa rahita pRthvIne ke zilAneA karavA. temAM te UbhA rahe ke ese, tene jema samAdhi rahe. tema rahe. athavA eka aMgavALuM (e pATIyAM joDelAM na haiAya tevu) pATIyuM lAvavu.. te na maLe tA e aMgavALuM vagere prakAranuM pATiyu paNa lAvavuM. tenI upara utsagathI uttarapaTTA sahita saMthArA pAtharave. apavAdathI ghaNAM paNa kapaDAM pAtharavAM. ghaNAM kapaDAM pAtharavA chatAM samAdhi na rahe te peAlANu vinAnu ghAsa vagere pAtharavuM. te na maLe te peAlAvALuM ghAsa paNa pAtharavuM. samAdhi rahe e mATe chevaTe taLArUnI gAdI vagere paNa pAtharavuM. tathA upadhinuM paDilehaNu Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute anazanI jAte ja kare. te asamartha hoya te badhuM bIjAo kare. 2 tathA je puSTakAyAvALa balavAna hoya tene bahAra laI ja, aMdara laI Avo vagere karAvavuM. arthAt, jAte karI zake tema hoya te paNa tene Teke Apa. Ama Teko ApavA chatAM pharavAmAM samartha na haiya=samAdhi na rahe to saMthArAmAM rAkhavo ane besavA-UThavA AdimAM madada karIne samAdhi pamADe. tene samAdhi rahe e mATe komaLa saMthAro pAthara. te paNa samAdhi na rahe te anazananA pArane pAmanArA dezaviratidhara AdinAM daSTAMtothI tene khUba utsAhita banAva. tathA sudhA-tRSA pariSahathI vyAkula banIne AhAra ke pANI mAge to "A kaI tuccha devatAthI chalita banIne mAge che ke svAbhAvika rIte mAge che" enI tapAsa karavI. ema tapAsa karatAM "A badhuM satya bole che" ema lAge te (devatAthI chalita banIne nahi, kiMtu svAbhAvika rIte mAge che ema nakakI thavAthI) tene yathAyogya ApavuM. prazna :- AhAranuM pratyAkhyAna karyA pachI AhAra ApavAnuM zuM kAraNa? uttara :- parivaha rUpa senA sAthe laDavA A AhAra kavaca samAna che. jeNe zarIrane tyAga karyo che, tene paNa AhArathI ja samAdhine saMga thAya che. tathA anazanI kALadharma pAme tyAre cinha karavuM Adi vidhipUrvaka tenuM maDadu paraThavavuM. tathA anazana karanAranI gRhasthomAM jAherAta na karavI. kAraNa ke kadAca pariSaha Ave ane anazanane bhaMga thAya te sakala pravacananI laghutA thAya. anazanane bhaMga thAya te gItAe upAya kare. lekamAM te prasiddha thaI gayo hoya te bIjAo sAthe tene anya sthAne mokalo. anazanane bhaMga karanAranI niMdA karanArane prAyazcitta Ave. je lekamAM prasiddha na thayo hoya te anazanane bhaMga kare te paNa pravacananI hilanA na thAya. [201] darzanazAnAbhyAmeva tIrthaM pravartata ityatra doSamAha dasaNanANaThiaM jai, titthaM to seNiyAiA samaNA / iya NaraesuppattI, tesiM juttA Na vuttuM je // 202 // 'dasaNa'tti / darzanajJAnAbhyAM sthitaM yadi tIrtha manyase tvaM tadA zreNikAdayo'pi zramaNAH prAptAsteSAmapi jJAnadarzanabhAvAt / 'iya' evaM 'teSAM' zreNikAdInAM narakeSUtpattirna vaktuM yuktA, zramaNaguNayuktasya narakeSvanutpAdAditi // 202 / / vizva titthassa ThiI micchA, vAsasahassANi ikkavIsaM ca / jeNaM savvasamAsu vi, daMsaNanANAi~ jaggaMti // 203 / / - 'titthassa'tti / tIrthasya sthitirekaviMzativarSasahasrANi yA bhagavatA bhagavatyAmabhihitA sApi mithyA syAt , yena sarvAsu SaTsvapi samAsu darzanajJAnAni jAgrati, tathA ca cirakAlamapi tIrthAnuSaJjanaprasaktiriti // 203 / / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH / [ 165 savvagaImu vi siddhI, tabbhavasiddhI aNuttarANa bhave / tamhA NiyaMThasaMjamadugammi titthaM ThiyaM hoI // 204 // 'savvagaIsu vitti / sarvAsvapi gatiSu siddhiH syAt , samyagdarzanajJAnayuktAnAM sarvagatiSvapi bhAvAt / tathA 'anuttarANAm' anuttaropapAtikadevAnAM tadbhavasiddhiH syAt , teSAmanuttarajJAnadarzanopetatvAt , na caitadiSTaM tasmAnnirgranthadvike-bakuzapratisevakalakSaNe saMyamadvike ca-itvarasAmAyikacchedopasthApanIyalakSaNe tIrtha sthitaM bhavatIti pratipattavyam , tasmAttIrthasthityanyathAnupapattyA cAritraM siddham / / 204 // (pUrve gA, 34mAM kahyA mujaba) dazana-zAnathI ja tItha pravarte che ema mAnavAmAM doSa jaNAve che : darzana-jJAnathI tatha rahyuM che ema huM mAnatA hoya te zreNika vagerene paNa sAdhu mAnavA paDaze. kAraNa ke temane paNa jJAna-darzana che. A rIte te zreNika AdinI narakamAM utpatti paNa nahi ghaTI zake. kAraNa ke sAdhuguNothI yukta jIvanI narakamAM utpatti na thAya. [202] tathA bhagavAne bhagavatIsUtra (za. 20 u. 9)mAM tIrthanI ekavIsa hajAra varSa sudhI sthiti jaNAvI che, te paNa beTI Thare. kAraNa ke e ArAomAM dazana-jJAna hoya che. AnAthI te lAMbA kALa sudhI paNa tIrthanI sthiti mAnavI paDaze. [23] tathA badhI gatiomAM mokSa thAya. kAraNa ke samyagadazana-jJAnayukta jIvo badhI gatimAM hoya che. tathA anuttaramAM utpanna thanArA devanI te ja bhavamAM siddhi thAya. kAraNa ke te devo anuttara (=sarvazreSTha) jJAna-darzanathI yukta hoya che. paNa A ISTa nathI. mATe bakuza ane pratisevaka kuzIla e be nircamAM ane ivarasAmAyika ane chedepasthApanIya cAritra e be cAritramAM tIrtha raheluM che, ema svIkAravuM joIe. AnA svIkAra vinA tIrtha sthiti ghaTI zakatI na hovAthI vartamAnamAM cAritra che e siddha thayuM. [204] pratyakSato'pi sAmprataM vyAvahArikasya caraNasya siddhirapratihatetyAha savvaNyahiM parUviya, chakkAya mahavvayA ya samiIo / sa cceva ya panavaNA, saMpaikAle vi sAhUNaM // 205 / / 'savaNNUhiti / pUrvasAdhUnAM sarvazcAritrapratipattaye tadrakSaNAya ca SaTkAyA mahAvratAni samitayazca prarUpitAH, saiva ca prajJApanA samyagArAdhyatayA sampratikAle'pi sAdhUnAmasti, tathA ca SadkAyapAlanAdivyavahAracAritrasya svasaMvedanasiddhatvameveti bhAvaH // 205 / / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute pratyakSathI paNa hamaNAM vyAvahArika cAritranI siddhi thAya che e kahe che : savAe pUrvanA sAdhuone cAritranA svIkAra mATe ane rakSaNa mATe cha kAya, mahAvate ane samitinI prarUpaNa karI che. te ja prarUpaNA hamaNAM paNa sAdhuone suMdara ArAdhya tarIke che. arthAt jema pUrve sAdhue cAritranA svIkAra mATe ane rakSaNa mATe cha koya AdinuM pAlana karatA hatA, tema hamaNuM paNa sAdhuo kare che. Ama kAyapAlanAdi rUpa vyavahAra cAritra svasaMvedanathI siddha ja che. [25]. tatazcedaM siddham-- daMsaNanANasamaggA, titthassa pabhAvagA bhavaMti daDhaM / titthaM puNa saMpuNNaM, cAuvvaNNo samaNasaMgho // 206 // 'dasaNa'tti / darzanajJAnasamagrAH kriyAtazca hInA api zuddhaprarUpaNAguNAH 'dRDham' atizayena tIrthasya prabhAvakA bhavanti / tIrtha punaH sampUrNa caturvidhazramaNasaGghaH, taduktaM prajJaptyAm --- "titthaM bhaMte ! titthaM titthAre titthaM ? goyamA ! arahA tAva NiyamA titthaMkare, titthaM puNa cAudhaNNe samaNasaMghe, taMjahA-samaNA ya samaNIo sAvayA ya sAviAo / " tti / idAnI tAttvikazramaNAnabhyupagame ca dvividhasaGghasyaiva prasaGgaH, tAttvikazrAvakAnabhyupagame ca mUlata eva tadvilopaH, samyaktvasyApi sAdhusamIpe grAhyatvena tadabhAve tasyApyabhAva iti sarvaM kalpanAmAtraM syAditi na kiJcidetat / / 206 // AnAthI zuM siddha thayuM te jaNAve che : kriyAthI hIna hovA chatAM darzana-zAnathI pUrNa zuddha prarUpaNAnA guNavALA sAdhuo tIrthanI ghaNuM prabhAvanA karanArA bane che. zramaNanI pradhAnatAvALe cAra prakArane saMgha saMpUrNa tIrtha che. (arthAt sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA cAre hoya to ja saMpUrNa tIrtha che, anyathA nahi.) A viSe bhagavatI (za. 2 3. 8 sUtra 681)mAM kahyuM che ke"he bhagavaMta! tIrtha e tIrtha che ke tIrthakara tIrtha che ? he gautama! arihaMta te avazya tIrthakara che. paraMtu cAra prakArane zramaNa pradhAna saMgha tIrtharUpa che. te A pramANe- sAdhuo-sAvIo, zrAvaka-zrAvikAo." hamaNAM tAtvika (sAcA) sAdhuo che ema na mAnavAmAM Ave te be prakArane ja saMgha rahe. tAvika (=sAcA) zrAvake che ema na mAnavAmAM Ave te mULathI ja (cAre prakAranA) saMghano abhAva thAya. kAraNa ke samyaktvane paNa svIkAra sAdhu pAse karavAnuM hovAthI sAdhunA abhAve samyakatvane paNa abhAva thAya. Ama thAya te badhuM ka95nA mAtra bane. mATe tamAruM A (=tIrtha darzana-jJAnathI cAle che e) kathana barAbara nathI. [20] atha vApUrvapakSanAvastha batapuratAM jogavannAi-- iya vavahArapasiddhI, itto sugurUNa hoi sahalattaM / NikkhevAisayANaM, maNappasAyassa aNurUvaM // 207 / / Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye prathamollAsaH ] [167 'iya'tti / 'iya' evaM sakalapraznanirvacanena vyavahArasya prasiddhiH kRtA, 'itaH' vyavahAraprasiddheH sugurUNAM 'nikSepAtizayAnAM' nAmasthApanAdivizeSANAM saphalatvaM bhavati, 'manaHprasAdasya' kAryAbhUtasya cittollAsavizeSasyAnurUpam , nizcitaprAmANyakasya pramANarUpavyavahArasya prameyasAdhakatvAditi bhAvaH // 207 // ahIM sudhI sarva pUrva pakSenuM khaMDana karyuM. A khaMDana prastutamAM UpayogI banyuM che enI ghaTanA kare che : A rIte sarva praznonA pratyuttarathI vyavahAranI siddhi karI. vyavahAranI siddhithI suruguonA nAma-sthApanA Adi vizenI cittanA ullAsa pramANe saphalatA thAya che. (arthAt sugurunA nAma smaraNa AdithI jema jema cittano ulAsa vadhAre tema tema lAbha vadhAre thAya.) kAraNa ke jenI prAmANikatA nizcita hoya te pramANu rUpa vyavahAra pitAne prameya ( sAdhya)ne siddha kare che. (arthAt vyavahAramAM prAmANikatA na hoya te vyavahAra svakAryane siddha na kare. prastutamAM vyavahAramAM prAmANikatA che evo nirNaya thaI cUkyo che. mATe te potAnA kAryane siddha kare che. AthI sugurunA nAmasmaraNa mA 35 vyavahArathI bhni| mANi bhaNe che) [207] vyavahArasamAdhAnasya viziSTaM phalamAha vavahArasamAhANaM, eyaM je sadahati jiNabhaNiyaM / te Nicchayammi niuNA, jasavijayasiriM lahaMti sayA // 208 // // iti mahAmahopAdhyAya-zrIkalyANavijayagaNiziSyamukhyapaNDita-zrIlAbhavinayagaNiziSyAvataMsapaNDita - zrIjItavijayagaNisatIrthyamukhyapaNDita-zrInayavijayagaNicaraNakamalacazcarIkeNa paNDitazrIpadmavijayagaNisahodareNa paNDitayazovijayena viracite gurutattvavinizcaye vyavahArAkSepasamAdhAnanAmA prathamollAsaH saMpUrNaH // 1 // - 'vavahAra'tti / etad vyavahArasamAdhAnaM ye zraddadhate 'jinabhaNitam' arthataH sarvajJaprarUpita te viziSTakarmakSayopazamAdvayavahAranipuNA guruprajJApanAcca nizcaye'pi nipuNAH santaH pAramezvarI syAdvAdadezanAmanusaranto bhAvanAjJAnena jagajjIvahitAvaha cittavRttayo yazasA-saMyamayazasA vijayena ca-mithyAtvAdyantaraGgazatruparAbhavalakSaNena zriyaM-pAramaizvaryalakSaNAM labhante 'sadA sarvadA / atra yazoyijaya iti svanAma sUcitam // 208 // // iti mahAmahopAdhyAya-zrIkalyANavijayagaNiziSyamukhyapaNDita-zrIlAbhavijayagaNiziSyAvataMsapaNDita-zrIjItavijayagaNisatIyamukhyapaNDita-zrInayavijayagaNicaraNakamalacaJcarIkeNa paNDita-zrIpadmavijayagaNisahodareNa paNDita-yazovijayena kRtAyAM svopajJa gurutatva vinizcayavRttau prathamollAsavivaraNaM sampUrNam / / 1 / / Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 ] [ svApazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute vyavahAranA samAdhAnanuM (= siddhinuM) viziSTa phala kahe che : arthathI sarva kahelA vyavahAranA A samAdhAnanI jeo zraddhA kare che, teo viziSTa kamakSapazamathI vyavahAramAM nipuNa banIne, gurunA upadezathI nizcayamAM nipuNa banIne, bhagavAnanI syAdvAdadezanAne anusarIne, bhAvanA jJAnathI jagatanA jIvanuM hita karanArI cittavRttivALA banIne, saMyamarUpa yaza vaDe ane mithyAtvAdi aMtaraMga zatruone parAbhava karavA rUpa vijaya vaDe, sadA parama ezvarya (=mekSa) rUpa lakSamIne meLave che. ahIM yazovijaya e zabdothI pitAnA nAmanuM sUcana karyuM che. [28] A pramANe mahopAdhyAya zrI kalyANuvijayagaNinA ziSya mukhya paMDita | zrI lAbha vijayagaNinA ziSya paMDita zrI jIta vijayagaNinA gurubaMdhu paMDita zrI naya vijayagaNinA caraNakamalamAM bhramara samAna ane paMDita zrI padma vijyagaNinA baMdhu paMDita zrI yazovijaye racelA gurutatvavinizcayamAM vyavahAra AkSepa samAdhAna nAmane pahele ullAsa pUrNa thayo. * bhAvanA jJAnanuM varNana pariziSTa trIjAmAM karavAmAM AvyuM che. surat zre(c)(c)(c)(c) Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvabinizcaye prathamollAsaH ] atha prazastiH / yasyAsan guravo'tra jItavijayaprAjJAH prakRSTAzayAH, bhrAjante sanayA nayAdivijayaprAjJAzca vidyApradAH / premNAM yasya ca sadma padmavijayo jAtaH sudhIH sodarastasyeyaM / __gurutattvanizcayakRtiH stAt paNDitaprItaye // 1 // sUte'nambudharo'pi candrakiraNairambhAMsi candropalastadrUpaM picumandavRndamapi ca syAccAndanaiH saurabhaiH / sparzAsiddharasasya kiM bhavati no lohaM ca lohottamaM ?, vAga mandApi paTubhaviSyati tathA sadbhihItA mama // 2 // agaNitaguruprameya, niHsandehaM pumarthasiddhikaram / / vyavahAranizcayamayaM, jainendra zAsanaM jayati // 3 // prathama ullAsanA aMtabhAganI prazasti jenA udAra AzayavALA vidvAna jIta vijaya guru (=vaDila) hatA, jenA nyAyasaMpanna, vidvAna vidyAdAtA naya vijaya guru dIpe che, jenA premanuM ghara, vidvAna padma vijaya baMdhu hatA, te (yaza vijaya)nI A gurutatvavinizcaya nAmanI racanA paMDitonI prIti mATe thAo. (1) caMdrakAMta maNuM pANIthI rahita hovA chatAM caMdranA kiraNethI pANIne utpanna kare che. caMdana gaMdhathI lImaDAnAM vRkSo paNa caMdanagaMdhavALA bane che. siddharasanA sparzathI zuM loDhuM paNa suvarNa nathI banI jatuM ? tema sajanathI svIkArAyela mArI maMda vANuM paNa chaTAdAra banI jaze. (2) jemAM agaNita uttama prame (=pratipAdya padArtho) rahelA che evuM, saMdeha rahita, puruSArthonI siddhi 32 // 2, tathA vyavahAra-nizcayamaya banendrazAsana ya pAme cha. (3) gu. 22 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 1 [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayutte atha gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH / _ vivRtaH prathamollAsaH / atha dvitIyo vitriyate, tatra prathame vyavahAraH samAhito dvitIye cAnenaiva gururutkRSyata ityetadvivekadvArA gurutattvaM nizcetavyamityabhiprAyavAnAha vavahAraM jANaMto, vavahAraM ceva panavemANo / vavahAraM phAsaMto, guruguNajutto gurU hoi // 1 // 'vavahAraMti / vyavahAraM jAnAno vyavahArameva prajJApayan 'vyavahAra' zuddhasAdhvAcArarUpaM 'spRzan' kAyenAsevamAno guruguNayukto gururbhavati, kriyAyAmeva ratnatrayasAmrAjyAt , kriyAvabodhasya jJAnatvAt , kriyArucerdarzanatvAt , kriyAyA eva ca cAritratvAt , vyavahArasya ca kriyAlakSaNatvAt / athavA sampUrNa vyavahAre sAkSAt pAramparyeNa vA sarve'pi jJAnakriyAbhedA antarbhavantItyanenaiva sarvaguNasAmagrayaM siddhamiti / / 1 / / gurutatvavinizcaya graMthana bIje ullAsa pahelA ullAsanuM vivaraNa karyuM. have bIjA ullAsanuM vivaraNa karavAmAM Ave che. prathama ullAsamAM vyavahAranuM samAdhAna (= siddhi) karyuM. bIjA ulAsamAM vyavahAra ja gurune zreSTha banAve che, mATe vyavahAranA yathArtha svarUpanA nirNaya dvArA gurutatvane nirNaya kare joIe evA AzayathI kahe che : - sAdhunA zuddha AcAra rUpa vyavahArane jANanAra, vyavahArane ja upadeza ApanAra, ane vyavahArane kAyAthI pALanAra, gujhuNethI yukta sAdhu guru che. vyavahAra eTale sAdhunA zuddha AcAra. praza:- vyavahAra jiyAna mAra mahatva mAvAnu zu. 4295 1 uttara :kriyAmAM ja ratnatrayIno samAveza thaI jAya che. te A rIte :- kriyAne bedha jJAna che. kriyAnI ruci darzana che. kriyA ja cAritra che. vyavahAra kriyA rUpa che. athavA saMpUrNa vyavahAramAM sAkSAt ke paraMparAe badhA ya jJAnanA ane kriyAnA bhedane samAveza thaI jAya che. AthI vyavahArathI ja sarvaguNonI saMpUrNatA siddha thAya che. arthAt sAdhu vyavahArathI ja sarvaguNasaMpanna bane che. [1] . vyavahAraprarUpaNameva yathAsthitamAha-- vavahAro vavahArI, vavahariavvaM ca ettha NAyavyaM / nANI nANaM neyaM, nANammi parUviammi jahA // 2 // 'vavahAro'tti / 'atra' vyavahAre prarUpayitavye vyavahAro vyavahArI vyavaharttavyaM ceti trayaM jJAtavyaM bhavati, vyavahAravAcakasyApi vyavahArapadasyetaradvayAkSepakatvAt / yathA jJAne Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 171 gurutattvavinizcaye dvitIyollAsa ] prarUpite jJAnI jJAnaM jJeyaM ceti trayamapi jJAtavyam , na hyatra yathAzrutArthamAtraprarUpaNe nirAkAGkSapratItiH sidhyatIti // 2 / / vyavahAranI prarUpaNA jevI rIte che tevI rIte jaNAve che, arthAta ahIM vyavahAranI prarUpaNa kevI rIte karavAmAM Avaze te jaNAve che :-- vyavahAranI prarUpaNa karavAmAM vyavahAra, vyavahArI ane vyavahartavya e traNe jANavA jeIe. kAraNa ke vyavahAravAcaka paNa vyavahArapada anya bene (vyavahArI ane vyavahAra karavA lAyaka e bene) kheMcI lAve che. jema jJAnanI prarUpaNuM karavAmAM jJAnI, jJAna ane seya e traNe jANavA joIe. tema vyavahAranI prarUpaNa karavAmAM vyavahAra, vyavahArI ane vyavahAra karavA lAyaka e traNe jANavA joIe. keIpaNa viSayanI prarUpaNa karavI hoya to tene artha je pramANe sAMbhaLyuM hoya te pramANe ja tene artha kahevAmAM Ave, paNa vistArathI samajAvavAmAM na Ave, to saMpUrNa baMdha thato nathI. ethI kaMIka jANavAnI AkAMkSA UbhI rahe che. (mATe ahIM vyayahAra, vyavahArI, vyavahartavya e traNenuM varNana karavAmAM Avaze) [2] tatra vyavahAraM tAvatprarUpayati-- vivihaM vA vihiNA vA, vavaNaM haraNaM ca hoi vvhaaro| davvammi putthayAI, NoAgamao a paMcaviho // 3 // 'vivihati / 'vividhaM' tattadyogyatAnusAreNa vicitraM 'vidhinA' sarvajJoktaprakAreNa vA 'vapanaM' tapaHprabhRtyanuSThAnavizeSasya dAnaM 'TuvapI bIjatantusantAne' iti vacanAt , 'haraNam' aticAradoSajAtasya, athavA saMbhUya dvivAdisAdhUnAM kvacitprayojane pravRttau yadyasminnA''bhavati tasya tasmin vapanamitarasmAcca haraNamiti vyavahAraH / vivApahAra iti rUpaprAptau vivApazabdayorvyava AdezaH pRSodarAditvAt / arthipratyarthinovivadamAnayovyavahArArthaM stheyapuruSamupasthitayoryasya yannA''bhavati tasmAttadapahRtyayad dvitIyAya prayacchatyeSa stheyavyApAro vyavahAra iti samudAyArthaH, kriyAmAtramapekSya caitannirvacanam / prakRte ca karaNavyutpattirAzrayaNIyA, vidhinA upyate hiyate ca yena sa vyavahAra iti / sa ca nAmasthApanAdravyabhAvabhedAccaturvidhaH / tatra nAmasthApane sugame / dravyavyavahAro dvidhA Agamato noAgamatazca / Agamato vyavahArapadajJAtA tatra cAnupayuktaH noAgamatastridhA jJazarIrabhavyazarIratadvayatiriktabhedAt , tatrAdyau pratItau / 'dravye dravyaviSaye 'pustakAdiH' vyavahAragrantha eva pustakapatrAdilikhitaH / athavA laukikakuprAvacanikalokottarabhedAta trividhaH, tatra laukiko yathA-Anandapure khaDgAdAvudgIrNe rUpakANAmazItisahasraM daNDo mArite'pi tAvAneva, prahAre tu patite yadi kathamapi na mRtastadA rUpakapaJcakadaNDaH, utkRSTe tu kalahe pravRtte'rddhatrayodazarUpakA daNDaH / kuprAvacaniko yathA--- Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute yatkarma yo na karoti tataH karmaNastasya kiJciditi / lokottariko yathA-ya ete pANDurapaTaprAvaraNA jinAnAmanAjJayA svacchanda vyavaharantaH parasparamazanapAnAdirUpaM vyavahAraM kurvantIti / bhAvavyavahAro dvidhA-Agamato noAgamatazca, Agamato vyavahArapadArthajJAtA tatra copayuktaH, "upayogo bhAvanikSepaH" iti vacanAt / noAgamatazca paJcavidhaH, nozabdasya dezavacanatvAt / / 3 // (ahIM vyavahAra, vyavahArI ane vyavahartavya e traNa zabdanA arthone barobara jANIne yAda rAkhI levA jarUrI che. tenAthI AgaLane graMtha vAMcavAmAM ane samajavAmAM saraLatA raheze. jema vepAra kare te vepArI kahevAya. tema vyavahAra kare te vyavahArI kahevAya. vyavahAra karavAne gya te vyavahartavya kahevAya. eTale vyavahAra zabdano artha barobara samajAI jAya te vyavahArI ane vyavahartavya e be zabdone artha paNa barAbara samajAI jAya. vyavahAranA traNa artha che. eka sAmAnya artha che, ane be vizeSa artha che. sAdhuonA zuddha AcAro e vyavahArano sAmAnya artha che. sAdhuonA zuddha AcAronuM pAlana je karAve te AcArya vagere vyavahArI che ane zuddha AcAronuM pAlana karAvavAne yogya sAdhue vyavahartavya kahevAya. sAdhuo vageremAM paraspara kaI vivAda UbhuM thAya te e vivAdano nirNaya karava, vivAdamAM nyAya-cukAdo Apa e vyavahArane vizeSa artha che. vyavahAranA A arthanI daSTie vivAdane je cukAdo Ape te AcArya vagere vyavahArI ane cukAdo levA mATe AcArya Adi pAse AvanAra sAdhue vagere vyavahartavya che. | doSanI zuddhi mATe sAdhuo vagerene prAyazcitta ApavuM e vyavahArane bIje vizeSa artha che. vyavahAranA A arthanI dRSTie prAyazcitta ApanAra AcArya vagere vyavahArI che, ane prAyazcitta lenAra sAdhuo vagere vyavahartavya che. ahIM bIjA ulAsamAM "nyAya Apavo" ane "prAyazcitta ApavuM" e be vizeSa arthomAM vyavahAra zabdano prayoga karavAmAM AvyA che. temAM paNa vyavahArInI prarUpaNAmAM "nyAya Apavo" e arthanI apekSAe vyavahArI ane vyavahartavya zabda prayoga karavAmAM Ave che. vyavahartavya prarUpaNamAM prAyazcitta ApavuM" e arthanI apekSAe vyavahArI ane vyavahartavya zabdano prayoga karavAmAM AvyA che. vyavahArInI prarUpaNAmAM nyAya Apa" e arthamAM vyavahAra zabdano prayoga che. vyavahartavyanI prarUpaNAmAM "prAyazcitta ApavuM" e arthamAM vyavahAra zabdano prayoga che. Ane sAra e che ke vyavahArInI prarUpaNamAM vyavahArI eTale nyAya ApanAra evo artha che ane vyavahartavyanI prarupaNAmAM vyavahartavya eTale prAyazcitta lenAra sAdhu evo artha che) Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 273 gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] prathamaDhAre vyavahAre prapaNA te traNamAM prathama vyavahAranI prarUpaNa kare che : (vyavahAra zabdanI vyutpatti:-) racavAra zabda vivApAra zabdathI banyo che. vidyApAra zabdamAM vi, vAgha ane dura ema traNa zabdo che. vi eTale vividha rIte, arthAt te te jIvanI yogyatA pramANe aneka rIte, athavA vi eTale vidhithI, arthAt sarva kahyuM che te pramANe. vAgha eTale vapana=vAvavuM. arthAt tapa vagere anuSThAna karavAM. phAra eTale haraNa=dUra karavuM. arthAt aticAro ane doSane dUra karavA. Ane saLaMga artha A pramANe thaye :- vividha rIte athavA vidhithI tapa vagere anuSThAna karavAM ane aticArone doSane dUra karavA te vivApahAra. athavA be-traNa vagere sAdhuonA keI kAryamAM pravRtti karIne je jemAM hoya tene temAM nAkhavuM ane bIjAmAMthI (jemAM na hoya temAMthI) laI levuM te vivApahAra=vyavahAra, vyAkaraNanA niyama pramANe vyavahAra zabda pRSodarAdimAM hovAthI ( g yaH siza0 3-2-155 e sUtrathI) vivAno thara e Adeza thatAM vyavahAra zabda banyo che. mAganAra ane na ApanAra=vAMdho uThAvanAra e baMnemAM vivAda thatAM teno nikAla lAvavA cukAdo ApanAra (= jayurI)nI pAse jAya tyAre cukAdo ApanAra jenuM je na hoya tenI pAsethI te laIne bIjAne Ape. ahIM cukAdo ApanAranI pravRtti te vyavahAra kahevAya. A pramANe vyavahAra zabdane sarva sAdhAraNa artha che. vyavahArane A zabdArtha sarva sAmAnya kiyAnI apekSAe che. prastutamAM te vyavahAra zabdanI vyutpatti karaNathI trIjA kArakathI karavI. te A pramANe - vidhinA vyate divase ja cena na racAra: =jenA vaDe vidhithI vavAya (karAya) ane dUra karAya te vyavahAra. vyavahAra nAma, sthApanA, dravya ane bhAva ema cAra prakAre che. te cAra prakAramAM nAma ane sthApanA vyavahAra sugama che. dravya vyavahAra AgamathI ane AgamathI ema be prakAre che. vyavahArapadanA arthane jJAtA ane temAM upayoga rahita jAva AgamathI dravya vyavahAra che. noAgamathI dravya vyavahAra jJazarIra, bhavya zarIra ane taduSyatirikta ema traNa prakAre che. temAM jJazarIra ane bhavya zarIra e be pratIta che, ahIM Agama eTale te te zabdanA arthanuM jJAna. kAraNamAM kAryanA upacArathI arthanA kAraNabhUta (arthanA jJAnavALA) AtmA vagere paNa Agama kahevAya. eTale vyavahAra padArthane nAtA AtamAM AgamathI vyavahAra che. paNa je te vyavahArapadanA arthamAM upayogavALA na hoya te AgamathI dravya vyavahAra che. kAraNa ke manuvyo draSya=upagane abhAva e dravya che. ( 4 jJazarIra eTale vyavahAra padArthanA jJAtAnuM jIvarahita zarIra. ahIM ne eTale sarvathA abhAva. nAno savathA abhAva te A gama. ahIM dravya zabda kAraNu arthamAM che. jJazarIra bhUtakALamAM vyavahAra padArthanA na nanuM kAraNa hatuM. jJazarIramAM vartamAnamAM vyavahAra padArthanA jJAnane sarvathA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ] jemAM vyavahAranu varNana che te graMtha maMtavyatirikta dravya vyavahAra che. athavA tabyatirikta dravya vyavahAra laukika, kuprAvacanika ane leAkeAttara ema traNa prakAre che. temAM laukika A pramANe che :- AnaMdapuramAM talavAra AdithI laDe teA ezI hajAra rUpiyAnA daMDa thAya. mArI nAkhe te paNa teTale ja daMDa thAya. mAra paDagho hAya paNa maryAM na hoya tA (mAranArane) pAMca rUpiyAnA daMDa thAya. meTo jhaghaDA thAya tA sADAbAra rUpiyAnA daMDa thAya. kuprAvacanika A pramANe :- je ka je na kare tene te karmAMthI (te karma na karavA nimitte) je kAMika (daMDa) thAya te leAkeAttara A pramANe :- je A sapheda vastra paheranArA ane jinanI AjJA vinA svacchaMda paNe vyavahAra karanArAo paraspara azana-pAnAdi rUpa vyavahAra kare che. bhAva vyavahAra AgamathI ane nAAgamathI ema be prakAre che. vyavahAra paTTA nA jJAtA ane temAM upayAgavALA AgamathI bhAva vyavahAra che kAraNa ke upayogo. mAtranikSepa:=upayAga bhAvanikSepa che evu vacana che. nAAgamathI bhAvanikSepa pAMca prakAre che. ahI' nA zabda deza=AMzika arthamAM che. [3] paJcavidhatvamevAha [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute Agama sua ANA dhAraNA ya jIe a hoi bohavve / , tya parUvaNaM yuddhaM i eesiM 'Agama'ti / AgamaH zrutamAjJA dhAraNA ca jItaM ceti paJcavidhaH khalveSa vyavahAro boddhavyo bhavati, eteSAM paJcAnAM pratyekaM prarUpaNAM vakSye // 4 // vyavahAranA pAMca prakAra kahe che.:- Agama, zruta, AjJA, dhAraNA ane jIta ema pAMca prakAre vyavahAra jANavA. A pAMca vyavahAremAM pratyeka vyavahAranI prarUpaNA huM kahIza=pratyeka vyavahAranuM varNana karIza. [4] yathA pratijJAtamevAha tatthAgamo vittiz, nANaM dubiho nAyato, so abhAva che, ane bhUtakALamAM tenu kAraNa hatuM. mATe nazarIra AgamathI dravya vyavahAra che. bhavya zarIra eTale je hamaNAM vyavahAra padAne naNutA nathI, paNa bhaviSyamAM jANaze tenuM saMcetana zarIra. temAM hamaNAM vyavahAra padAnA jJAnanA abhAva hovAthI ane bhaviSyamAM tenu` kAraNa hovAthI bhavyazarIra AgamathI dravya vyavahAra che. vavahArakajjapavibhattaM / paccakkhaparokkhabheNaM // 5 // * tavyatirikta eTale nazarIra ane bhavyazarIra e be sivAya, ahIM paNu dravya zabda kAraNa atha mAM che. vyavahAra pratipAdaka graMthAnuM vAMcana bhAva vyavahAranuM kAraNa che. # 'je A' eTale vata mAnamAM pratyakSa dekhAtA. 4 pAMca prakAranA vyavahAra jJAnasahita kriyArUpa hovAthI ekalA jJAnarUpa nathI mATe AgamathI che. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye dvitIyollAsaH ] pacakkho via duviho, iMdiyaNoIdiehi NAyavvo / mo visae biio, ohImaNakevalehi tihA // 6 // 'tattha'tti / 'tatra' paJcavidhe vyavahAramadhye vyavahArakAryeNa pravibhaktaM - dAnAbhavatprAyazcittakarttavyatAviSayavibhAgAvacchinnaM 'viziSTam' anyAnupajIviprAmANyakaM 'jJAnam' AgamaH, upacArAttanmUlaH zabdo'pi / 'sa' AgamaH pratyakSa parokSabhedena dvividho jJAtavyaH || 5 // 'paccakkho vi a'ti / pratyakSo'pi cAgamo dvividha indriyanoindriyAbhyAM jJAtavyaH / ' prathama H ' indriyapratyakSAgamaH ' viSaye' rUpAdau jJAtavyaH, yadAha - "iMdiyapaccakkho vi ya, paMcasu visaesu yadhvo / " tti, idaM cAgamanikSepasAmAnyAbhiprAyeNocyate na tu prakRtAbhiprAyeNeti draSTavyam / 'dvitIyaH ' nandriyapratyakSAgamosvadhimanaH paryAya kevalajJAnaistrividhaH || 6 || pratijJA pramANe ja kahe che :pAMca prakAranA vyavahAramAM vyavahArakaya thI pravibhakta viziSTa jJAna Agama vyavahAra che. (azubha aryAnA upayArathI) jJAnanu bhUsa (araNa) zabda pazu Ajabha che. pravibhakta eTale keTalu* prAyazcitta ApavuM ? keTalu' prAyazcitta Ave? prAyazcitta kevI rIte karavuM ? e viSayanA vibhAgavALu`. viziSTa eTale peAtAnI prAmANikatAnA bIjA upara AdhAra na rAkhanAra. arthAt Ate ja pramANarUpa hoya te viziSTa jJAna che. Agama pAte ja pramANurUpa che. tenI prAmANikatA khIjAnA AdhAre siddha thatI nathI.] Agama pratyakSa ane pareAkSa ema be prakAre che. pratyakSa paNa indriya ane nAiMdriya ema be prakAre che. AMkha vagere iMdriyathI thatu' rUpAdinuM jJAna iMdriya pratyakSa che. (vya. u. 10 // . 202 bhAM)uchu che -"driya pratyakSa pazu pAMya viSayobhAM laguvA," ahIM iMdriya pratyakSanI prastutamAM jarUra nathI. eTale ahIM indriya pratyakSanuM varNana prastuta viSayanI dRSTie nathI karyuM, ki Mtu AgamanA=(jJAnanA) nikSepa sAmAnyanI dRSTie karyu che. arthAt A paNa jJAna che ema sAmAnyathI jaNAvavAnI dRSTie iMdriya pratyakSanuM varNana karyu" che. neindriya pratyakSa AgamanA avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevalajJAna ema ra che. [-] [ 175 eteSAmavadhijJAnAdInAM trayANAM noindriyapratyakSatvAvizeSe'pi vyavahAradAne'nyApekSAnapekSAbhyAM vibhAgamAha kasuanANA vikkhA, vavahAraM diti ohimaNanANI / kevala nANeNaM ciya, kevalanANI tayaM diti // 7 // 'kaya'tti / avadhimanaH paryAyajJAninau prAyazcittanimitta pariNAmAdibhede svataH pravarttamAnAvapi vize kRtA zrutajJAnasyApekSA yAbhyAM tau tathA vyavahAraM dadataH zrutasyAdezenArUpiviSa Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ye'pi pravRtteH zratApekSAyA bhagavadbahumAnarUpatvAcca / kevalajJAninastu kevalajJAnenaiva tadvayavahAraM dadate tasyAsahAyatvAt , taduktaM vyavahAre---"ohIguNapaccaie je vadaMtI suaMgavI dhIrA / ohivisayanANatthe, jANasu vavahArasohikare // 1 // ujjumaI viulamaI, je vaTTatI suaMgavI dhIrA / maNapajjavanANatthe, jANasu vavahArasohikare // 2 // AdigarA dhammANaM, carittavaranANadaMsaNasamaggA / savvattaganANeNaM, vavahAra vayaMti ni || 3 |" [7] avadhijJAna Adi traNa noIdriya pratyakSa rUpe samAna hovA chatAM vyavahA2dAnamAM (prAyazcitta ApavAmAM) anyanI apekSA ane anapekSA vaDe vibhAga kahe che : yadyapi avadhijJAnI ane mana:paryavajJAnI e baMne prAyazcittanA kAraNe pariNAmanA bhedane svayaM jANe che, eTale zrutanI apekSA vinA prAyazcitta ApI zake, Ama chatAM te baMne zrutanI apekSAthI =zruta pramANe prAyazcitta Ape che. prazna :- AnuM kAraNa? uttara :- zrata dvArA arUpI padArthone paNa jANI zakAya che. jyAre avadhijJAna ane mana 5ryavajJAnathI rUpI padArtho ja jANI zakAya che. eTale avadhijJAnI ane manaparyavajhAnI prAyazcitta zrata dvArA ApIne zratanI A mahattAne batAve che. tathA zrutanI apekSA bhagavAna upara bahumAna rUpa che. kAraNa ke zruta bhagavAne batAvyuM che. Ama zratanI mahattAne ane bhagavAna saMbaMdhI bahumAnane vyakta karavA avadhijJAnI ane mana:paryavajJAnI zrutanI apekSAthI (=bhuta pramANe) prAyazcitta Ape che. kevaLajJAnI kevaLajJAna vaDe ja prAyazcitta Ape che. kAraNa ke kevaLajJAna anyanI sahAyathI rahita che anya keInI apekSA rAkhatuM nathI. A viSe (vya. u. 10 gA. 204-2-6mAM) kahyuM che ke - "je guNapratyaya avadhijJAnavALA dhIrapu kRtanA aMgone jANanArA che, te avadhijJAnIne zuddha vyavahAra karanArA jANa. (204) je jumati mana:paryavajJAnI ke vipulamati mana:paryavajJAnI dhIrapu zrutanA aMgone jANanArA che te mana:paryavajJAnIne zuddha vyavahAra karanArA jANe. (205) zratarUpa ke cAritrarUpa dharmane prathama pravartAvanArA ane zreSTha cAritrajJAna-darzanathI paripUrNa jino kevaLajJAna vaDe (prAyazcitta rU5) vyavahAra kare che." (2016) [7] uktaH pratyakSAgamaH, atha parokSAgamamAha--- paccakkhAgamasariso, hoi parokkhAgamo a vvhaaro| caudasadasapuvvINaM, navapubbiyagaMdhahatthINaM // 8 // 'paccakkhAgama'tti / parokSAgamazca vyavahAraH pratyakSAgamasadRzaH, zrutAdyatizayalakSaNena kenacitsAdharmyaNa candramukhItyAdAvivAtra sAdRzyavyavahArAt / keSAm ? ityAha-caturdazapUrviNAM dazapUrviNAM navapUrvikANAM ca gandhahastisamAnAma // 8 // kuTa bhavapratyaya ane gupratyaya e be prakAranI avadhijJAnamAMthI sAdhuone guNapratyaya avadhijJAna hoya. mATe ahIM avavijJAnanuM guNapratyaya vizeSaNa che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 277 pratyakSa AgamanuM varNana karyuM. have pakSa AgamanuM varNana kare che - gaMdhahasti jasamAna caudapUvI, dazapUvI ane navapUvIone parokSa Agama vyavahAra pratyakSa Agama samAna che. prazna - parokSa Agama pratyakSa Agama samAna kevI rIte ? uttara :- jema lekamAM caMdrasamAna mukhavALI kanyAne caMdramukhI kahevAya che, tema ahIM cauda pUrvadhara Adi zrutajJAnathI kevalI samAna hovAthI pratyakSa Agama samAna che. [8] uktameva sAdRzyaM vizeSeNa prakaTayannAha te jANaMti jaha jiNA, davvaM khittaM ca kAla bhAvaM ca / buDi vA hANiM vA, rAgaddosANa pacchitte // 9 // 'te'tti / 'te' caturdazapUAdayo yathA 'jinAH' kevalinastathA jAnanti zrutazaktibalena sarva dravyaM kSetraM kAlaM bhAvaM ca / tathA prAyazcitte tulye'pyaparAdhe pazcakayogye ekasya paJcaka deyamanyasya mAsena mAsAbhyAM mAsairvA vRddham , anyasya ca chedo mUlamanavasthApyaM pArAzcita vA / tathA tulye'pi pArAJcitayogye'parAdhe ekasya pArAJcitakamaparasyAnavasthApyaM mUlaM chedo vA mAsena mAsAbhyAM mAsairvA hInaM tapo vA yAvannamaskArasahitamityAdi / prAyazcittaviSaye nimittabhUtAM rAgadveSayovRddhiM vA hAni vA yathA jinA jAnanti tathA zrutakevalyAdayo'pIti teSAM vasAdaravam I 3 I cauda pUrvadhara vagere pratyakSa Agama samAna che e viSayane vizeSarUpe jaNAve che: caudapUrvadhara vagere zrutanA baLathI dravya-kSetra-kALa ane bhAvane kevaLInI jema jANe che. AthI ja jema kevalI tulya aparAdhamAM paNa rAga-dveSanI vRddhi-hAni jANIne vadhAre eAchuM prAyazcitta Ape che, tema cauda pUrvadhara vagere paNa tulya aparAdhamAM paNa rAga-dveSanI vRddhi-hAni jANane vadhAre eAchuM prAyazcitta Ape che. te A pramANe - amuka aparAdhamAM ekane aparAdha pramANe jeTaluM prAyazcitta Ave teTaluM Ape, bIjAne te ja aparAdhamAM rAga-dveSanI vRddhi pramANe vadhAre prAyazcitta Ape, trIjAne te ja aparAdhamAM rAga-dveSanI hAni pramANe ochuM prAyazcitta Ape. prAyazcittamAM nimittabhUta rAga-dveSanI vRddhi-hAnine jema jine jANe che, tema zrata kevalIe paNa jANe che. mATe te jinasamAna che. [9] jevI rIte gaMdhahastinI gaMdhathI ja te dezamAM vicaratA kSudra hAthIo bhAgI jAya che, te rIte cauda pUrvadhara Adi jyAM vicare che tyAM vAdIo vagere palAyana thaI jAya che. AthI temane gaMdhahasti samAna kahyA che. ahIM "paMcaka' Adi zabdonA arthane jANavAnA adhikArI gItA ja hovAthI te zabdone sparyA vinA bhAvAnuvAda karyo che. gu. 23 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute nanu kevalina eva tAvatkathaM stoke'parAdhe bahu prAyazcittaM prayacchanti bhUyasi ca stokam ? iti tatrAha -- thovaM bahuM ca diti u, AgamiA rayaNavaNiaditA / pArukkhI jaM jANai, dito tattha dhamaNaM // 10 // 'tho 'ti / tulye'pyaparAdhe stokaM bahu ca prAyazcittaM dadati 'AgamikAH' Agamavyava- hAriNo ratnavaNigTaSTAntAt yathA ratnavaNig mahato'pi kAcamaNermUlyaM kAkinImAtraM dadAti varatnasya tvapasyApi zatasahasraM, tathAgamavyavahAriNo'pi rAgadveSastokatAyAM mahatyapyaparAdhe'lpa prAyazcittaM prayacchanti tadvRddhau ca svalpe'pi bahu prayacchantIti / parokSajJAnI kathaM parabhAva jAnAti ? ityatra dRSTAntamAha - 'pArukkhi'ti / 'parokSI' parokSajJAnI yajjAnAti tatra 'mAyakena' zaGkhadhmAyakena dRSTAntaH, yathA - nADikAyAM galantyA mudakagalanaparimANato jAnAtyetAvatyudake galite yAmo divasasya rAtrervA gata iti, tato'nyasya parijJAnAya zaGkha dhmAyati / tatra yathAnyo janaH zaGkhasya zabdena zrutena yAmAdilakSaNaM kAlaM jAnAti tathA parokSAgamajJAnino'pi zrutvA''locanAmAlocakasya yathAvasthitaM bhAvaM jAnanti / jJAtvA ca tadanusAreNa prAyazcittaM dadatIti // 10 // kevalIe thADA aparAdhamAM vadhAre ane vadhAre aparAdhamAM thaDi prAyazcitta kema Aye che ? ye praznanu sabhAdhAna hure che : Agama vyavahArIe ratnaviNakanA dRSTAMtathI tulya paNa aparAdhamAM vadhAre-ochuM prAyazcitta Ape che. jema rahnAnA jANakAra viSNuka mahAna paNa kAcamaNanuM mUlya mAtra kAkiNI Ape che, alpa paNa va-ratnanuM mUlya lAkha Ape che, tema Agama vyavahArIe paNa rAga-dveSa alpa hAya te meTA paNa aparAdhamAM ochuM prAyazcitta Ape che. rAga-dveSa vadhAre hAya teA nAnA paNa aparAdhamAM vadhAre prAyazcitta Ape che. prazna :- parAkSajJAnI khIjAnA bhAvA kevI rIte jANI zake? uttara H-A viSayamAM zaMkha phUMkanAranuM dRSTAMta che. gaLatA pANIvALI naLImAMthI pANI gaLavAnA pariNAmathI ATalu pANI gaLI gayu* mATe divasanA ke rAtanA eka prahara thaI gayeA che ema koI mANasa jANI le che. pachI te mANasa anya leAkeAne jaNAvavA zakha phUMke che. jema anya leAkeA za'kha zabdane sAMbhaLIne prahara Adi kALane jANe che, tema parAkSa Agama jJAnIe paNa AleAcakanI AleAcanAne sAMbhaLIne tenA yathAvasthita bhAvane jANuM che. jANIne tadanusAra prAyazcitta Ape che. [10] kathaM taddadati ? ityAha pacchittaM diti ime, sArheti puNo dose, AgamaAloaNANa tullatte / mAyAsahie Na sAhiti // 11 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye dvitIyollAsaH ] | 202 'pacchittaM 'ti / prAyazcittaM dadati 'ime' AgamavyavahAriNa AgamAlocanayostulyatve, tathAhi-yadyapyete AlocakasyAparAdhaM svayaM jAnanti tathApyeteSAM purata AlocanA tIrthakara - pratiyoktA / yata AlocayannAlocaka etaiH protsAhyate 'vatsa ! dhanyastvaM yadevaM mAnaM nihatyAtmahitArthatayA svarahasyAni prakaTayasi mahAduSkarametad' iti, evaM ca pravarddhamAnapariNAmaH sa ArAdhako bhavatIti / tathA cAlocanAdravyakSetrAdikrameNa pradattAgamena ca sarvaM samyag nirNItamityevamubhayostulyatvamiti 'sAheti' kathayanti punardoSAn yo'kuTilabhAvenAlocayan sadbhAvato na saMsmaratIti / mAyAsahite tu na kathayanti kintu vadantyanyato gatvA zodhiM kurviti // 11 // prAyazcitta kevI rIte Ape che te jaNAve che: Agama vyavahArIe Agama ane AleAcanA e ane samAna (=kharekhara) thAya tyAre prAyazcitta Ape che. te A pramANe :- je ke Agama vyavahArIe AleAcakanA aparAdhAne svayaM jANe che, chatAM AlAcake temanI pAse AleAcanA levI joie= aparAdhAne kahevA joIe ema tI kareAe kahyu che. prazna :- Agama vyavahArIe badhuM jANatA hovAthI temanI pAse jaIne Apa mArA aparAdhAne jANA che|. tenu prAyazcitta Ape." ema prAyazcittanI mAgaNI kare te cAle. temanI pAse aparAdhane kahevAthI vizeSa ze| lAbha thAya ? uttara H- temanI pAse aparAdhane kahevAthI gama vyavahArIe aparAdha kahenArane pretsAhita kare che. vasa ! tuM dhanya che, jethI A pramANe mAnane mArIne Atmahita mATe peAtAnI khAnagI mInAne pragaTa kare che. A bahu duSkara che. A pramANe Agama vyavahArI pretsAhana Ape eTale tenA pariNAmamAM vRddhi thAya che, ane te ArAdhaka bane che. aparAdhIe dravya-kSetra AdinA kramathI AleAcanA karI hAya ane Agama vyavahArIe AgamathI tenA samyag nirNaya karyA hAya, arthAt AleAcanA barAbara karI che ema AgamathI cAkkasa jANyu hAya, te Agama ane AleAcanAnI tulyatA thAya. (jo AlAcanA kharAbara nathI karI ema lAge teA prAyazcitta na Ape.) A pramANe je saraLa bhAvathI AleAcanA karatA hAya ane keTalAka aparAdhA tene kharekhara yAda na AvatA hAya tA Agama vyavahArI te doSAne kahe yAda karAve. mAyAsahita AleAcanA karatA heAya te dASA na kahe, eTaluM ja nahiM paNa bIjA pAse jaine zuddhi kara ema kahe. [11] ukta AgamavyavahAraH / atha zrutavyavahAramAha caudasa puvyadhareNaM, NijjUDhaM bhaddavAhuNA mutte / suaNAmA, duvAlasaMgassa vahAro vaLIyA 'ca udasa'tti / caturdaza pUrvavareNa bhadrabAhunA yatsUtraM nirvyUDhaM dvAdazAGgasya 'navanIta' sArabhUta vyavahArapaJcakamayaM sa zrutanAmA vyavahAra iti ||12|| Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute Agama vyavahAra kahyo. have zrata vyavahAra kahe che : cauda pUrvavara zrI bhadrabAhu svAmIe dvAdazAMgInA sArabhUta pAMca vyavahAra svarUpa je sUtra (navamA pUrvanI trIjI vastumAMthI) uddhayuM te zrata nAme vyavahAra che. [12] uktaH zrutavyavahAraH / atha dhAraNA (AzA) vyavahAramAha-- salluddharaNAbhimuho, abalo aparakkamassa gIassa / maidhAraNAsu niuNaM, sIsaM pesei pAsammi // 13 // 'salluddharaNa'tti / kazciduttamArthe vyavasito yatkimapi zalyamanuddhRtaM tasyoddharaNAbhimukho jAtaH / AcAryAzca SaTtriMzadguNasamanvitA dUradezasthAH / sa cAvalaH kSINajavAbalatayA tatpAzca gantumasamarthaH / gItArtho'pi prAyazcittadAtA'parAkramo dezAntarAdAgantumasamarthastataH sa cintayati-ahamaparAkramo jAtaH, kAraNaM ca me'STAdazAnyataravirAdhanArU gItArthapArzvagamananimittamutpannamityAjJAmicchAmIti tato matidhAraNayonipuNaM ziSyaM gItArthasya pArzve preSayati / / 13 / / have AjJA vyavahArane kahe che : anazana karavAnA nirNayavALe kaI nahi udvarelA koIka zalyano uddhAra karavAnI bhAvanAvALe thaye. chatrIsa guNethI yukta AcArya dUranA dezamAM rahelAM che. jaMghAbaLa kSINa thaI javAnA kAraNe nirbala te ( AlocanA karanAra) AcAryanI pAse javA asamartha che. prAyazcitta ApanAra gItArtha paNa baLathI rahita hevAthI dezAMtarathI AvavA asamartha che. tethI te vicAre che ke huM baLathI rahita thayo chuM. X aDhAra sthAnamAMthI amuka sthAnanI thayelI mArI virAdhanAnI zuddhi mATe gItArtha pAse javuM jarUrI che. mATe huM AjJAne IcchuM chuM. Ama vicArIne te mati ane dhAraNAmAM kuzala ziSyane gItAnI pAse bhArale. [13] so gIo taM sIsaM, ANApariNAmagaM paricchijjA / pesei buhaM gAuM, uvaTThiyAloaNaM souM // 14 // 'so'tti / 'saH' AlocanAcAryoM gItArtho'parAkramaH san yaM preSayitumicchati taM ziSyamAjJApariNAmakaM parIkSeta / AjJApariNAmako nAma kAraNapRcchAM vinaiva ya AjJAyAH karttavyatAM zraddhatte / tatparIkSA ca vRkSAdidRSTAntaiH kAryA; tatra vRkSadRSTAnto yathA-mahato vRkSAn dRSTvo. ktamAcAryeNa ziSyaM prati-asminnuccaistare vRkSe vilagya prapAtaM kurviti / tatrAtipariNAmako vrate-karomyasmAkamapyeSaivecchati / sa guruNA sopAlambhaM nivAraNIyaH-kimaparIkSya madvacanArtha tvamevaM pralapasIti / apariNAmakastu jAnAti na vartate vRkSe vilagituM sAdhoH sacittatvAd - yA vyavahArasUtra B. 10, rA. 345. x vayachakkaM kAyachakkaM akappo gihibhAyaNaM / paliaMkanisijjAe siNANaM sohavaNaM / / se aDhA2 sthaan| che. (vya. 7. 10, . 132) Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 282 gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] vRkSasya, prapAtaM kurvatazcAtmavirAdhanA bhavati sA ca bhagavatA niSiddhA tannUnamahamanenopAyena hantavyo'bhipreta iti / sa evamanuzAsanIyaH-vatsa ! na mayA tava sacittavRkSArohaNaM vidheyamuktam , na vartate sAdhovRkSe vilagitumiti, kintu bhavasamudramadhyaprAptaM taponiyamajJAnavRkSamAruhya saMsAragatakUlamullaGghayeti bhaNitastvamiti / pariNAmakastu jAnAti na khalu madIyA guravaH sthAvarANAmapi pApamicchanti kiM punaH paJcandriyANAm ? iti bhavitavyamatra kAraNenetyArohaNe vyavasito bhavati, sa ca bAhau dhRtvAvaSTabhya guruNA vAraNIya iti / evaM vIjAdidRSTAntA apyAgamAdavase yAH / tatastaM ziSyaM parIkSya 'buddhaM' pariNataM jJAtvA upasthitasya-AlocanArtha vyavasitasyAlocanAM zrotuM preSayati / / 14 // so puNa tassa sagAse, karei sohiM pasatthajogeNaM / dugatiga causu visuddhaM, tivihe kAle viyaDabhAvo // 15 / / 'so puNa'tti / 'saH' AlocayitukAmaH punaH 'tasya' preSitasya ziSyasya sakAze prazastayogena zodhiM karoti dvitribhedAM caturvizuddhAM trividhe ca kAle 'vikaTabhAvaH' apratikuJcanaH / / 15 / / (ziSya gItArthanI pAse jaIne gurue kahelI vigata kahe. AthI gItArtha pitAnA eka ziSyane AlecanA karanAranI pAse AvecanA sAMbhaLIne laI AvavA kahe che te gItArtha AlecanAcArya pote nirbaLa hovAthI je ziSyane mokalavAne che te AjJApariNAmaka che ke nahi tenI parIkSA kare. AjJA pariNAmaka eTale kAraNa pUchayA vinA ja gurunI AjJA pALavI joIe evI zraddhAvALo. tenI parIkSA vRkSa vagere daSTAMtathI karavI. vRkSanuM dRSTAMta A pramANe che :- moTAM vRkSone joIne AcAryo ziSyane kahyuM- AmAM adhika meTA vRkSa upara caDhIne nIce paDa. te vakhate ati pariNAmaka kahe che ke karuM chuM. amArI paNa AvI ja IcchA che. tene gurue Thapake ApavA pUrvaka tema karatA rokavo. mArA vacananA arthane vicAryA vinA tuM Ama zuM bole che ? apariNamaka kahe che ke vRkSa sacitta hovAthI sAdhune vRkSa upara caDhavuM yogya nathI, tathA vRkSa uparathI paDavAthI AtmavirAdhanA thAya. bhagavAne AtmavirAdhanAno niSedha karyo che. tethI kharekhara A upAyathI mane mArI nAkhavAnI tamArI icchA che. tene A pramANe kahevuM-vatsa ! meM tane sacina vRkSa upara caDhavAnuM kahyuM nathI. sAdhuthI vRkSa upara na caDhI zakAya. meM tane bhavasamudramAM maLela tapa-niyama-jJAnarUpa vRkSa upara caDhIne saMsAra rUpa khAInA kinArAne oLaMgI jA. ema kahyuM che. pariNAmaka te jANe che ke-mArA guru sthAvara jInA paNa pApane IcchatA nathI, to pachI paMcendriyanA pApanI to zI vAta karavI ? mATe ahIM koI kAraNa hovuM joIe. Ama vicArIne te caDhavA mATe taiyAra thAya che. gurue tene rokIne bAhumAM laIne aTakAva. e pramANe bIja vagerenAM dRSTAMte paNa AgamamAMthI jANI levAM. ja # juo vyavahArasUtra u. 10, gA. 322 vagere. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute Ama parIkSA karIne te ziSyane pariNata jANIne AlecanA levA mATe taiyAra thayelanI pAse AlocanA sAMbhaLavA mokale che. [14] AlocanA karavAnI icchAvALA gItArthe mokalelA ziSyanI pAse saraLa banIne prazasta yoga vaDe be prakAranI, traNa prakAranI, cAra vizuddhivALI ane traNe kALanI zuddhi kare. [15] dvibhedAditvameva vivecati duvihA u dappa kappe, tivihA nANAiANa aTAe / davve khitte kAle, bhAve a cauvyihA sohI // 16 // AloijjA kAle, tIyapaDuppannaNAgae tivihe / aiAre vayachakkAiANa aTThArasaNhaM pi // 17 // 'duvihA utti, dvividhA tu darpa kalpe ca trividhA, 'jJAnAdInAM' jJAnadarzanacAritrANAM 'arthAya' aticAravizuddhilAbhAya, prazaste dravye prazaste kSetre prazaste kAle prazaste bhAve ca 'caturvidhA' caturvidhavizuddhimatI zodhirbhavati // 16 / / 'Aloijja'tti / Alocaye trividhe kAle'tIte pratyutpanne ca sevitAnanAgate ca seviSya ityadhyavasitAnaticArAn vrataSadkAdInAmaSTAdazA nAmapi sthAnAnAm / / 1 / / zuddhinA be prakAra vagerenuM vivecana kare che : harSa saMbaMdhI ane kaha5 saMbaMdhI aticAronI zuddhi karavI ema be prakAranI, jJAna-darzana-cAritra saMbaMdhI aticAronI vizuddhi mATe AlecanA karavI ema traNa prakAranI, prazasta dravya-kSetra-kAla-bhAvamAM vizuddhi karavI ema cAra vizuddhivALI zuddhi che. [16] vataSaNUka Adi aDhAreya pApasthAnanA vartamAnamAM ane bhUtakALamAM je aticAro sevyA che tathA bhaviSyamAM je sevIza, ema traNe kALanA aticAranI zuddhi , karavAnA adhyavasAyathI aticAronI AlecanA kare. [17] __ AlocyamAnAticArabhaGgotpattiprakAramAha--- dappassa ya kappassa ya, dasa cauvIsaM ca huMti khalu bheaa| NAyabvA te epa, ahakamamimAhi gAhAhiM // 18 // 'dapparasa yatti sugamA // 18 // dappa aMkappa NiliMba ciyatte appasatthavIsatthe / aMparikkha aMkaDajogI, aNANutAvI a NissaMko // 19 // 'dappatti / 'darghaH' dhAvanaDepanAdiH, dhAvana-niSkAraNamatitvaritamavizrAma gamanam , DepanaMgatavaraNDAdInAM rayeNollaGghanam , AdizabdAnmallavad bAhuyuddhakaraNalakuTabhramaNAdikaM gRhyate 1 / 'akalpaH pRthivyAdikAyAnAmapariNatAnAM grahaNam , ukAsasnigdhasarajaskAbhyAM hastamAtrakAbhyA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 28rU mAdAnam , agItArthotpAditAhAropadhiparibhogaH, paJcakAdiprAyazcittayogyama pavAdavidhiM tyaktvA gurutaradoSAsevanaM ceti 2 / 'nirAlambaH' jJAnAdyAlambanaM vinApi niSkAraNamakalpikAsevanam , yadvAmukenAcaritamityahamapyAcarAmIti 3 / 'ciyatte'tti, 'tyaktakRtyaH' tyaktacAritraH-apavAdenA. saMstaraNe glAnAdikAraNe vA yadakalpyamAsevitaM punastadeva saMstaraNe'pi nivRttarogo'pi yadAsevate 4 / 'aprazastaH' aprazastabhAvena balavarNAdyartha yatprAsukamapi bhuGkte kiM punaravizuddhamA dhAkarmAdi ? 5 / 'vizvastaH prANAtipAtAdyakRtyaM sevamAnaH svapakSAt zrAvakAdeH parapakSAnmidhyAdRSTyAdena bibheti 6 / 'aparimkha'tti, 'aparIkSakaH' utsargApavAdayorAyavyayAvanAlocya yaH pratisevate 7 / 'akRtayogI'glAnAdikAryeSu gRheSu triH paryaTanarUpaM vyApAramakRtvaiva yo'neSaNIyamAsevate, yathA'saMstaraNAdau trIn vArAneSaNIyArthaM paryaTatA zeSagRheNApyaprAptaiSaNIyena caturthavelAyAmaneSaNIya grAhyamityevaM vyApAramakRtvaiva prathamadvitrivelAsvapyaneSaNIyaM gRhNAti 8 / 'ananutApI' yaH sAdhurapavAdenApi pRthivyAdInAM saGghaTTanaparitApanopadravAn kRtvA nAnutapyate yathA 'hA! mayA duSThu kRtam' iti, yastu darpaNApyAsevya nAnutapyate kiM tasyocyate ? 9 / 'niHzaGkaH' nirapekSaH-akArya kurvan kasyApyAcAryAde zaGkate nehalokAdapi bibheti 10 / ete jenI AlocanA karavAnI che te aticAranA bhAMgAnI utpattinI rIta kahe che : darpanA daza ane kalpanA cAvIsa bhedo thAya che. te bheda anukrame nIcenI gAthAothI jANavA. [18] darpa, akalpa, nirAlaMba, tyaktacAritra, aprazasta, vizvasta, aparIkSaka, akRtagI, anaytApI, niHzaMka. ema daza darpanA bhedo che. (A daza kAraNethI denuM sevana darpathI sevana che.) 'darpa - niSkAraNa doDavuM, khADo, bhIta vagerene oLaMgavuM, mallanI jema bAyuddha karavuM, lAkaDI bhamAvavI vagere. aka9pa- apariNata pRthvIkAya Adine levuM, pANIthI bhinA, snigdha ane dhULavALA hAtha ane vAsaNathI levuM, agItA lAvelA AhAra-upAdhi upaga karo, paMcaka Adi prAyazcittane yogya apavAda vidhine cheDIne moTA doSanuM sevana karavuM. nirAlaMba - jJAnAdinA AlaMbana vinA paNa niSkAraNa aka9yanuM sevana karavuM, athavA amuke karyuM che mATe huM paNa karuM chuM. atyaktacAritrAnirvAha na thAya tyAre apavAdathI athavA plAnAdikAraNathI je akathyanuM sevana karyuM heya tenuM ja, nivaha thAya tyAre paNa, nirogI banyA pachI paNa sevana kare. "aprazastaHaprazasta bhAvathI bala, varNa Adi mATe prAsunuM paNa bhajana kare to pa bane, te pachI AdhAkarma Adi doSathI yuktanuM bhajana kare temAM te pUchavuM ja zuM ? vizvasta: prANAtipAta Adi akAryane karate sAdhu zrAvaka Adi svapakSathI ane mithyAdaSTi Adi parapakSathI bhaya na pAme. aparIkSakA- usarga-apavAdane ane lAbha-hAnine vicAra karyA vinA donuM sevana kare. 'amRtagI:-- glAnAdi kAryomAM gharomAM traNavAra bhramaNarUpa prayatna karyA vinA ja je aneSaNaya le, jema ke nirvAha na thAya vagere prasaMge eSaNaya Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute (AhAradi) mATe traNavAra badhA gharomAM pharavA chatAM eSaNaya AhAra Adi na maLe te cothIvAra aneSaNaya levuM. A prayatna karyA vinA ja pahelIvAramAM, bIjIvAramAM ke trIjIvAramAM paNa aneSaNaya le. anasutApI - je sAdhu apavAdathI paNa pRthvI Adi saMbaMdhI saMghaTTana, paritApana ane upadrava karIne hA ! meM beTuM karyuM ema pazcAttApa na kare, te pachI je darpathI paNa doSa sevIne pazcAttApa na kare tenuM zuM kahevuM ? 1degniHzaMka - akArya karatA sAdhu AcArya Adi keIthI paNa na gabharAya. A lekathI 54 na . 2 // 65 nA 4 ho . [18] dasaiNa nauNa caritte. taiva pavayaNa samii guttihe vaa| sAhammiavacchalleNa vAvi kurao geMNasseva // 20 // saMghassAyariyessa ya, asahussa gilANa bolavuddhassa / udaya ggi coreM sauvaya, bhaiya kaMtaurA caI vasaNe // 21 // 'dasaNa'tti / darzananimitta-darzanaprabhAvakANi sammatyAdIni pramANazAstrANi gRhana yadasaMstaraNe'kalpyamapi pratisevate 1 / jJAnanimittaM-sUtramathai vA'dhIyAno yadakalpyamAsevate 2 / cAritranimittaM yatra kSetre eSaNAdoSaH strIdoSo vA tataH kSetrAccAritrArthinA nirgantavyamiti tato nirgacchannakSamatvAdyadakalpyamAsevate 3 / taponimittaM- yattapaH kariSyAmIti buddhayA ghRtAdi pibet , kRte vA vikRSTatapasi mAsakSapaNAdau lAjAtaraNAdi pibet , tIryata ivAsyAmatisvacchatayetyadhikaraNe'naTi taraNaM, lAjA-bhrASTA brIhayastai nivRttaM taraNaM lAjAtaraNam , upacArAta peyA'bhidhIyate tAM pibet , yadvA''dhAkarmAdi tasmai dadyAnmA'nyena zItAdinA rogo bhUt , zarkarAmalakAdayo'sya vA dIyanta iti 4 / pravacanarakSAnimittaM-viSNukumArAdivadvaikriyakaraNAdi 5 / samitihetauH-Isamitirna zuddhayatIti cakSunimittaM vaidyopadezAdauSadhAdipAnaM kuryAt , kathamapi cittavyAkSepAdisambhave mA bhASAsamitAvasamito bhUvamiti tatprazamanArthamauSadhAdi pibet , glAnatvAdibhAve mA AdhAkarmikaM grahISamiti zaGkitAnSui doSevvasaMstaraNe eSaNAsamityarthamakalpyaM gahIyAta , dIrghAdhvapratipattau vAdhvakalpaM seveta, AdAnanikSepaNAsamityai kazcitkampavAtAdinA kampamAnakaro'nyatra pramArjayatyanyatra vastu nikSipatyatastatprazamanArthamauSadhAdi vidadhyAt , pAriSThApanikAsamityai sthaNDilAbhAve kAyikI sajJAM vA kadAcidakSamatayA pRthivyAdIn virAdhayannapi kurvIta, mA mamedAnI kAyikyAdyAbAdhayA mRtyubhUt , jIvan punarimAM samiti yathAvasthitAM pAlayiSyAmIti 6 / guptihetoH-kadAcidviSamAtaGkAdAvananyauSadhapratikArye vaidyopadiSTaM vikaTaM svalpamevAsevate mA'haM vaikalpyAnmanovAkAyairagupto bhUvamiti 7 / sAdharmikavAtsalyena hetunA kiJcidakalpyaM pratisevate yathA-vanasvAminA'zikhAkamuNDaH paTe'dhiropya durbhikSAnnistAritaH, na caitatkalpate, asaMyatasyA''ssvetyAdyAjJAdAnasyApi niSiddhatvAt 8 / kulagaNasaGghakAryeSu samutpanneSu vazIkaraNAdi cUrNayogAdi vA karoti 11 / AcAryAsahiSNuglAnabAlavRddhAnAM . Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsa: ] [ 28 ca yena samAdhirbhavati tadvidhIyate / tatra rAjayuvarAjAmAtyazreSThipurohitA asahiSNavaH puruSA bhaNyante, ete hyantaprAntairvipariNAmyante, bAlavRddhau ca kAraNAdIkSitau bhaveyAtAM, yathA''ryavanasvAmI AryarakSitapitA ca, etadartha paJcakadazakAdyApattikrameNa yAvadAdhAkarmApyAdIyata iti 16 / 'udakaM' nadIpravAhAdi, agniH-dAvAgniH, caurA dvidhA-vatrAdyupadhihAriNaH zarIrahAriNazca, zvApadAH-siMhasindhuravyAghrAdayaH, tannimittakopadravopasthitau stambhanavidyayA nadIpUrAdikaM stazrIyAt , vidyAyA abhAve palAyanaM kriyate, palAyanAsamarthatve zrAntatve vA sacittavRkSe'pyAruhyate 20 / tathA bhayaM-dhATyAdistasmin sati palAyamAnaH pRthivyAdIn virAdhayet 21 / kAntAraH-araNyAnI, yatra bhaktapAnAdilAbho na saMbhavatyeva tatra kadalyA diphalAnyudakAdi vA prAsukamAvadIta 22 / Apad-dravyakSetrakAlabhAvazcaturdA, dravyataH prAsukodakAdyalAbhe, kSetrato dIrghAdhvapratipattau, kAlalo durbhikSAdau, bhAvato glAnatvAdau, tatra kiJcidakalAyamapi pratisevyate 23 / vyasananimittaM-pUrvAbhyAsajanitapravRttihetorgItavyasanI dIkSitaH ko'pi gItoccAraM kuryAt , tAmbUlavyasanI vA pravajitaH pakvazuSkatAmbUlapatrAdikaM mukhe prakSipediti 24 / te vaturvarati varavAra | 20 | 22 . have ka95nA 24 bhedo : darzana, jJAna, cAritra, tapa, pravacana, samiti, gupti, sAdharmika vAtsalya, kula, gaNa, saMgha, AcArya, asaha, glAna, bAla, vRddha, udaka, agni, cora, dhApada, bhaya, kAMtAra, Apatti ane vyasana. A cevIsa kalapanA bhedo che. (A kAraNethI doSonuM sevana e kalpathI sevana che.) *darzanaH- darzanaprabhAvaka saMmatitarka Adi pramANazAstrono abhyAsa karanAra nirvAha na thAya te akapya paNa seve. jJAnaH- sUtra ke artha bhaNanAra (jarUra paDe to) akaHpya se. cAritra:- je kSetramAM eSaNadoSa ke strIdoSa hoya te kSetramAMthI saMyamane atha e nIkaLI javuM joIe. AthI te kSetramAMthI nIkaLatAM (mArgamAM) asamartha hevAnA kAraNe akaya se. "tapa:- huM tapa karIza evI buddhithI ghI Adi pIe athavA mAkhamaNa Adi vikRSTa tapa karyA pachI lAjapatara-rAbaDI vagere pIe. lAjAtaraNa zabdanI vyutpatti A pramANe che- ati svaccha hovAthI jANe ke emAM tarI zakAya ema adhikaraNamAM 7 dhAtune sana 4 pratyaya lAgatAM taraNa zabda bane che. lAjA eTale zekelA cokhA. zekelA cokhAthI banAvela taraNa te lAjataraNa. upacArathI tene payA= rAbaDI kahevAmAM Ave che. athavA ThaMDI Adi roga na thAya e mATe tene AdhAkarma Adi doSathI yukta AhAra Ape. athavA sAkarasahita AmaLAnuM cUrNa vagere ene devAmAM Ave. papravacana - pravacananI rakSA mATe viSNukumAra AdinI jema vaikriya racanA vagere kare. samiti - 1IrSA samitinuM barobara pAlana na thAya ethI AMkha mATe vaidyanA kahevAthI auSadha vagere pIe. cittavyApekSa vagere (roga) thatAM "bhASAsamitinA pAlanathI X ITdhAre siza0 5-3-129 gu. 24 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ sthopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute rahita na bane evI bhAvanAthI cittavyAkSepane dUra karavA auSadha vagere pIe. 3SaNasamiti mATe mAMdagI AdimAM roga vadhI jatAM mAre AdhAkamI levuM paDaze evA vicAra karIne bhaviSyamAM moTA doSanuM sevana na karavuM paDe e mATe apaSanuM sevana kare, nirvAha na thatuM hoya te zaMkita Adi doSo lAgavA chatAM akathya le, athavA lAMbe vihAra karavAnuM hoya tyAre adhvakalpanuM sevana kare. 4AdAnanikSepaNa samiti mATe kaMpavAta Adine kAraNe kaMpatA hAthavALo ke sAdhu pramArjana bIjA sthaLe kare ane vastu bIjA sthaLe mUke, AthI te roganI zAMti mATe auSadha vagere kare. 5pArikApanikA samiti mATe jIvarahita nirdoSa bhUmi na maLe tyAre, athavA vaDI nIti Adine kyAreka rokI na zake tyAre, hamaNAM huM vaDI nIti Adine rokIza te tenI pIDAthI mAruM mRtyu thaI jaze, huM jIvate rahIza te pharI A barebara pALIza, AvI bhAvanAthI pRthvIkAya AdinI virAdhanA karatA paNa vaDI nIti Adi kare. gupti - kyAreka viSama rega thAya, te roga anya kaI auSadhathI dUra na thaI zake tema hoya tyAre, huM khAmInA kAraNe mana-vacana-kAyAnI guptithI agupta na banuM e bhAvanAthI vaidyanA kahevAthI kaMIka akathyanuM sevana kare. - sAdharmika vAtsalya - sAdharmika vAtsalyanA kAraNe kaMIka akaya seve. jema keArya vajIsvAmIe zikhArahita muMDanavALA zayyAtarane paTamAM besADIne durbhikSakALathI bacAve. sAdhuthI Ama na thaI zake. kAraNa ke asaMyatane-gRhasthane tuM besa evI AjJA ApavAne paNa niSedha che. "kula, 19gaNa ane "saMghanAM kAryo utpanna thatAM vazIkaraNa vagere athavA cUrNayoga vagere kare. AcArya, 18 asahiSNu, glAna, 15bAla ane vRddhone samAdhi pamADavA kaMIka akaya Acare, temAM rAjA, yuvarAja, maMtrI, purohita ane zeTha eTalA asahiSNu puru tarIke kahevAya che. temane aMta-prAMta* AhAra ApavAmAM Ave te vipariNAmavALA banI jAya. bAla ane vRddha kAraNasara dikSita banyA hoya. jema ke AryavAsvAmI ane AyarakSitanA pitA. AcAryAdi (pAMca) mATe paMcaka Apatti, dazaka Apatti AdinA kramathI akathya le. chevaTe AdhAkamI paNa le. . ; AhAra-pANI na maLe ke sahelAIthI na maLe tevA lAMbA vihAramAM AhAranI vyavasthA kevI rIte karavI vagerenuM varNana vistRta rIti zAstramAM karavAmAM AvyuM che. temAM jaNAvela vidhi mujaba AhAra vagere je levAmAM Ave tene "adhvakapa kahevAya. +zrI vajIsvAmI paTavidyA thI paTa vikuvIne tenA upara zramaNa saMdhane besADatA hatA tyAre, gAye carAvavA gayela zayyAtara brAhmaNa tyAM AvI pahoMcyo. teNe joyuM ke A sarva upaDavAnA che. AthI teNe dAtaraDAthI pitAnA mastakanI coTalI kApIne zrI vajI svAmIne kahyuM : he bhagavaMta! huM paNa Apane sAce sAdhamika tho. AthI karuNAsAgara zrI vajIsvAmIe tene paNa sAthe laI lIdho. xaMta eTale. nIrasa. prAMta eTale gRhasthanA bhajana karyA pachI vadhela. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH / 8 10udaka=nadIno pravAha vagere. 8 agni =dAvAnaLa. cAranA vastrAdine coranAra ane zarIrara (jIvatA mANasane uThAvI janAra) ema be prakAra che. zvApada=siMha, hAthI, vAgha vagere. pANI AdinA kAraNe upadrava upasthita thAya to staMbhana vidyA AdithI nadIpUra Adine roke. vidyA na hoya te bhAgI jAya. bhAgI javAnI zakti na hoya te athavA thAkI gayela hoya te sacitta vRkSa upara paNa caDhe vagere. 21bhayaH- dhADa paDe vagere prasaMge bhAgatAM pRthvI AdinI virAdhanA kare. 22kAMtAra=moTuM jaMgala. jyAM jaMgalamAM AhAra-pANI na ja maLe tyAM doSita AhAra-pANI le. 23 Apatti - dravyakSetra-kALa ane bhAvathI ema cAra rIte Apatti Ave. prAsuka pANI na maLe vagere dravyathI Apatti che. lAMbA vihAra kSetrathI Apatti che. dubhikSa vagere kALathI Apatti che. mAMdagI Adi bhAvathI Apatti che. ApattimAM kaMIka akathya paNa le. vyasana - (vyasana eTale kuTeva.) vyasana nimitta eTale ke pUrvanA abhyAsathI thayela pravRttinA kAraNe akaya kare jemake gIta gAvAnI TevavALe dIkSita banela koI sAdhu (saMsAramAM gAvAnA abhyAsanA kAraNe) gIta gAya, athavA tAMbulanA vyasanavALo dIkSita banelo keI pAkI gayeluM ane sukAyeluM tAMbulapAna Adi moDhAmAM nAkhe. [20-21] ThAveu dappakappe, hehA dappassa dasa pae ThAve / kappassa caubIsai, tesimaha hArasa payAI // 22 // 'ThAveu'tti / sthApayitvA upari darpakalpau darpasyAdhastAdaza padAni sthApayet , kalpasyAdhastAccaturvizatiH / teSAM' dazacaturvizatipadAnAmadho'STAdaza padAni vrataSaTkAdIni WAthe7 22 have bhAMga karavAnI rIta kahe che :- uparanA bhAgamAM darya ane kalpane sthApIne darpanI nIce daza padonI sthApanA karavI. kalpanI nIce covIsa padonI sthApanA karavI. daza ane covIza padanI nIce trataSaka vagere pUrvokta aDhAra padanI sthApanA karavI. [ 22] tathA -- dappammi asIisayaM, cattAri sayANi huMti battIsaM / dappammi ya saMjogA, paDhamAipaehi abhilappA // 23 // 'dappammi'tti / darpa'zItyadhikaM zataM kalpe ca catvAri zatAni dvAtriMzacca saMyogA agItArthApratyAyanAya gUDharItyAlocakenoccAryamANaiH prathamAdipadairabhilapyAH, tathAhi-- "paDhamassa ya kajjassa ya, paDhameNa paeNa seviaM jaM tu / paDhame chakke anbhitara tu paDhama have ThANaM // 1 // " atra prathamasya kAryasya darpikAsevAlakSaNasya prathamena padena tadbhedAntargatena darpaNA''sevitaM yat prathame SaTke'bhyantaramantargata prathamaM prANAtipAtAkhyaM bhavedaticArasthAnamApannam / ityevaM gUDhapadena prANAtipAtAticAranirdezaH / evaM-'viiyaM bhave ThANaM, taiyaM bhave ThANaM, biie chakke, taie Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute chakke, biieNa paeNa, taieNa paNa" ityAdi krameNa cAraNikayA'zItyadhikaM zataM bhavati / evaM"biiassa ya kajjasta ya, paDhamega paNa seviaM jaM tu // " ityAdi krameNApi dvAtriMzadadhikAni catvAri zatAni bhavantIti // 23 // sthApanA ceyam -- yantram | 10 4 5 1 2 ra 3 * 5 6 ra 5 6 7 x 2 // 9 2 3 ra 2 || paMyatram | 29 2|3 ]4|1||7|8|2 20|2||23|4|2|6|27|8||60 22 22|23|24 |2|3|4||2 |ra rU| 8 + !6 | 2 |2 |rU |%0 | | 3 4 5 6 A pramANe daOmAM dazane traNavAra chae guNavAthI ekasAesI bhAMgA, ane kalpamAM cAvIsane traNavAra chae guNavAthI cArasA batrIsa bhAMgA ( aticAra sthAno ) thAya. AlAcanA karanAra A bhAMgAone agItA na samajI zake e mATe gUDha rIte prathama' ADhi padonA uccArathI kahe. te A pramANe : paDhamassa ya kajjassa ya, paDhameNa paraNa seviaM jaM tu / paDhame chakke abhiMtaraM tu paDhamaM veTALa || o // A gAthAno saMkSepa artha A pramANe che: prathama kAryanA prathama padmathI prathama SaTkamAM prathama sthAna thAya. vistRta artha A pramANe che:- prathama kAya eTale dathI sevana rUpa prathama kAryAM. prathama pada eTale darpAdi dezamAMthI paheluM da pada. prathama SaTka eTale vrataSaka, kAyaSaka ane akalpAdiSaka e traNu SaTkamAMthI paheluM vrataSaTka, prathama sthAna eTale taSaTrakanA cha sthAnomAMthI pahelu. prANAtipAta sthAna, Ane saLaga artha A pramANe thaye:- rUpa kA nA darUpa prathama padathI vrataka rUpa prathama TUMkamAM je prANAtipAta rUpa prathama aticAra sthAna sevyu. hAya=aticAra sthAna prApta thayuM hoya. AmAM A pramANe gUDha padothI prANAtipAtanA aticArane nirdeza karyAM che. A rIte ja darpanA bIjA paNa bhedonA nirdeza kare. te A pramANe:- paDhamaM mane jhALa nA sthAne vIba mane TALuM, tA mane jhALa vagere kahe. pachI me jIva nA sthAne virUNa jIva, tapa jIve vagere kahe. pachI pameLa paLa nA sthAne viphaLa javA, taphaLa vA vagere kahe. Ama kramazaH cAraNakAthI (=pado badalavAthI) kula ekasA eMsI bhAMgA thAya. A daMpanI vAta thai. kalpamAM A pramANe cheH biiassa ya kajjassa ya, paDhameNa paeNa seviaM jaM tu / paDhame chakke abhiMtaraM tu paDhamaM veThALa' || ? || A gAthAmAM ane pUrvAMnI gAthAmAM phera eTalA ja che ke pUrvAMnI gAthAmAM padamaNa evA pADe che. jyAre AmAM viddhasta evA pATha che. vijJAna jJatta eTale khIjA * vo jIbhe kiMmatara-prathama parkamAM abhyaMtara, prathama SaTkanI a`taga ta. arthAt prathama SaTkama mAM. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 189 kAryanuM paheluM kArya darya che, ane bIjuM kArya ka95 che. eTale ka95 rU5 bIjA kAryanuM. arthAt ka95nA bhAMgAo kahevAmAM vivaraNa 2 narasa ca e padone kAyama rAkhIne 65 mA 4yutama paDhama bhave ThANa pore ponA sthAna bIaM bhave ThANaM vagere phe| DevA. Ama kramazaH pade badalavAthI kula cAra batrIsa bhAMgA thAya. (baMne maLIne kula 180+432612 mAM thAya) (bAvIsamI gAthAmAM kahyA mujaba) sthApanA A pramANe che:bhAgAonI sthApanA 1 darpayanTa | |2| |4|5| | 7|8| |10 / / / / | 1 | 2 | | 4 | 5| | |2|3|4 | 5| |1|2|3|4| | 2 kapa 1213 417 10/11/12/13 14 15 16 17/18/18021|2223|24 1.shaa4|5|1|123/4 paah| 1 / 2 / / 4 / 5 / / / / / / / [23] soUNa tassa paDisevaNaM AloaNAkamavihiM ca / Agama purisajjAyaM, pariAya balaM ca khittaM ca // 24 // 'soUNa' ti / zrutvA 'tasya' Alocakasya pratisevanAM 'AlocanAkramavidhiM ca' AlocanAkramaparipATI cAvadhArya tathA tasya yAvAnAgamo'sti tAvantamAgama tathA 'puruSajAtaM' aSTamAdibhirbhAvitamabhAvitaM vA paryAya gRhasthaparyAyo yAvAnAsIt yAvAMzca tasya vrataparyAyastAvantamubhayaM paryAya 'balaM' zArIrika tathA yAdRzaM tatkSetrametatsarvamAlocakAcAryakathanatastato darzanatazcAvadhArya svadezaM gacchati // 24 // AhAreuM savvaM, sau gaMtUNaM puNo gurusagAsaM / tesi Niveei tahA, jahANupuci gayaM savvaM // 25 // 'AhAreu'ti / sa AlocanAcAryapreSitaM(? taH) 'sarvam' anantaroditam 'A' samantAddhArayitvA punarapi svadezAgamanena gurusakAzaM gatvA teSAM' gurUNAM sarva tathA nivedayati yathA 'AnupUrvyA' paripATayA 'gatam' avadhAritam // 25 // sIsassa dei ANaM, paehi saMkeiehi so niunno| dei imaM pacchittaM, eso ANAi vavahAro // 26 // __ 'sIsassa'tti / sa 'nipuNaH' vyavahAravidhijJo gItArthaH ziSyasya saGketitaiH padairAjJAM datte idaM prAyazcittaM dehIti, epa AjJAvyavahAraH / saGketitapadarAjJAdAnaM cettham -- paDhamassa ya kajjassa ya, dasavihamAloaNe nisAmittA / Nakkhatte bhe pIDA, sukke mAse tavaM kuNaha // 1 // "caumAsatavaM kuNaha sukke" "chammAsatavaM kuNaha sukke" iti saJcAritAntyapadA punareSeva gAthA dviH Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 ] / svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute paThanIyA / AsAmarthaH-'prathamasya kAryasya' darpikAsevanAkhyasya 'dazavidhA' darpAkalpAdidazapadagarbhitAmAlocanAM nizamya nakSatre 'bhe' bhavatAM 'pIDA' pIDakatvenopacArAdvirAdhanA, ko'rthaH 1 candrAdityagrahanakSatratArakabhedapaJcavidhajyotizcakramadhye nakSatrabhedazcaturthaH, ato'nena caturthavratagocarA virAdhanA sUcyata ityeke vyAcakSate / anye tvASADhAdyAH saMvatsarA iti tadAdyadine jyeSTha pUrNimAnantarapratipadi saMvatsare mUlanakSatraM bhavati, tataH prAdhAnyAdatra nakSatrazabdaina mUlaM bhaNati tena mUlaguNavirAdhanAM prANAtipAtAdyaticArarUpAM jJApayanti / apare tvArdrAdiSu nakSatreSu sarveSu vRSTe'pi meghe hastavRSTi vinA na dhAnyAni viziSTAM puSTiM badhnanti tato hastasya prAdhAnyamicchanto'tra nakSatradhvaninA hastaM nirdizanti, tato hastenAdattamAttaM hastakarma vA kRtamiti tRtIyacaturthavratAticArasUcA / eke tu nakSatrANi loke saptaviMzatirvyavahriyanta iti nakSatrazabdenAnagAraguNAnAM mUlottaraguNarUpANAM saptaviMzatisaGkhyAnAM virAdhanAmAhuH / tatrottaraguNavirAdhanAyAM zuklazabdavAcyAnAmudghAtimAnAM mAsikacAturmAsikaSANmAptikAnAM yathAkramaM grahaNam / mUlaguNavirAdhanAyAM tu kRSNazabdavAcyAnyanudghAtimAni tAni gRhyanta iti jItakalpavRttyabhiprAyaH / vyavahAravRttau tu nakSatrazabdenAtra mAsaH sUcitaH, 'mAse' mAsaprameyaprAyazcittaviSaye 'bhe' bhavataH 'pIDA' vratapadakakAyapadakapIDA'kalpAdiSaTkapIDA vA syAditi vyAkhyAtam / cUNikRto'pyayamevAbhiprAya iti dhyeyam / chedAdInAM ca gUDhapadairitthamAjJAdAnam--"chiMdaMtu tayaM bhANaM, gacchaMtu vayassa sAhuNo mUlaM / abbAvaDA va gacche, abbIA vAviM viharaMtu // 1 // " 'tad bhAjanaM' pUrvavataparyAyarUpaM 'chindantu' tanmadhyAtkiyantamapi paryAyamapanayantu, sa ca cchedastapobhUmimatikrAntasya paJcakAdidazakAdirUpatayA tattadaticArApekSayA yAvatparyAyaH prApyate tAvatkriyate, te caivaM chedavibhAgA AjJApyante---- chabhAgaMgula paNagA, dasarAe tibhAga addha pannarase / vIsAi tibhAgUNa, chabbhAgaNaM tu paNavIsA // 2|| mAsacaumAsaLakke, aMgulacauro taheva chakkaM tu / ee cheyavibhAgA, nAyavvA ahakkameNaM tu // 3 // ' ihAgulazabdena mAsasaGketaH, tatazca paJcake dinapaJcake chedye'GagulaSaDbhAgazchedya iti vyapadizanti / bhavanti hi triMzadinamAnasya mAsasya SaDbhAge chedye paJca, dazarAtre chedye tribhAgaH, paJcadazasu chedyeSvaddha, viMzatau chedyAyAM tribhAgonamaGgulaM, paJcaviMzatau chedyAyAM SaDbhAgonamagulaM chedyamiti / ekadvitricatuHpaJcaSaDAdimAseSu cchedyeSu tatsaGkhyAnyagulAni cchedyAnIti nirdizanti / ete chedavibhAgAH krameNa jJAtavyAH / sarvaparyAyacchedenApyazuddhau gacchantu sAdhadho vratasya mUlamaSTamaprAyazcittabhAjo bhavantu, tasyApyatikrame 'avyApRtAH gaccheyuH' avyApArAstiSThantu, anavasthApyA bhavantvityarthaH / tenApyazuddhau 'advitIyA vA viharantu' ekAkinaH santo dazamaprAyazcittAsevino bhavantviti darpikAsevanAprAyazcittAnyuktAni / kalpikAsevanAyAmapyayatanAmUlA yAmetAdRzaM prAyazcittam , yad vyavahAracUNikRta--"ettha jaM kappeNaM taM ajayaNAe. NAyavvaM / ' yatanAmUlAyAM tu tasyAM na kiJcitprAyazcittaM zuddhatvAt , tathA cAtrAha-- "biiassa ya kajjassa ya, tahiyaM ca uvIsaI nisAmettA / Autta NamukArA, bhavaMtu evaM bhaNijjAhi ||shaa" dvitIyasya kAryasya kalpAsyasya darzanAdipadagocarAmAsevanAM ziSyeNa kathitAM zrutvA gururAha Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] 'AyuktAH' saMyamodyamavidhAyinaH paJcaparameSThismaraNaparA bhavantu, sUrayo'prAyazcittina iti bhAvaH / kevalaM kAraNapratisevApi sAvadyA neSyate, iSyate tu yadyapyatyAgADhakAraNeSu tathApi tadvarjane na doSo dRDhadharmatA yevaM nAbhIkSNasevA nirdayatA ceti // 26 // (have AgaLanI vigata kahe che:-) gItArtha pAsethI Avela ziSya AlocakanA (gUDhapadathI kahelA) aticArone sAMbhaLIne ane AlocanAkramanI paddhatine yAda rAkhIne, tathA AlocakasaMbaMdhI Agama, puruSajAta, paryAya, bala ane kSetra e badhuM AlecakanA kahevAthI ane jAte jevAthI jANIne-yAda rAkhIne svadezamAM jAya. Agama=keTaluM jJAna che e. puruSajAta-arhama Adi tapathI bhAvita che ke nahi e. paryAya-gRhasthaparyAya keTaluM hatuM ane dIkSA paryAya keTale che e. bala=zArIrika bala keTaluM che e. kSetra Alecaka je kSetramAM che te kSetra kevuM che e. [ 24] AlecanAcAryo mekalela te ziSya hamaNAM kahyuM te badhuM barobara yAda rAkhIne pharI svadezamAM guru pAse jaIne yAda rAkheluM te badhuM kamazaH gurune kahe. [25] pachI vyavahAravidhine jANakAra gItArtha ziSyane sAMketika pado vaDe prAyazcitta kahIne AjJA Ape ke temane A prAyazcitta Apa. (pachI te ziSya Alocaka pAse jaIne AlocanAcArye kahelA sAMketika pado kahe.) A rIte prAyazcitta levuM devuM te AjJA vyavahAra che. sAMketika pado vaDe AjJA A pramANe Ape che - paDhamassa ya kajjassa ya, dasavihamAloaNaM nisAmittA // ___Nakkhatte bhe pIDA, sukke mAse tavaM kuNaha / / 1 // A ja gAthA nAsatAM kuvida yu, chAsattayaM kuvrda su ema aMtyapadamAM pheraphAra karIne pharI be vAra kahevI. A traNa gAthAono artha A pramANe che - dapikA sevana rUpa prathama kAryanI da-aka95 Adi daza padethI garbhita AlocanAne sAMbhaLIne (jANyuM ke Apane cothA vratamAM virAdhanA thaI che. (mATe) laghumAsa tapa karo. bIjI be gAthAono artha paNa A pramANe ja che. kiMtu "laghumasa tapa karo" nA badale kamazaH laghu cAra mAsa tapa karo, laghu cha mAsa tapa karo ema kahevuM. ahIM gAthAnA vatti e vaha e trIjA pAdamAM che eTale (=saMvata) ApanI viET eTale virAdhanA, nakSatre eTale nakSatramAM. Ane saLaMga artha A pramANe thAyaHApane nakSatramAM virAdhanA thaI che. ahIM nakSatra zabdanA arthamAM aneka matAMtaro che. tethI A padanA bhinna bhinna arthe thAya che. te A pramANe - caMdra, sUrya, graha, nakSatra ane tArA ema pAMca prakAranA jyotiSkamAM nakSatra bheda ethe che, AthI nakSatra zabdathI cothA vratanI virAdhanAnuM sUcana karyuM che, ema kAI kahe che. bIjAo kahe che ke-ASADha vagere saMvatsaro che. ASADha saMvatsaranA pahelA divase jeThapUrNimA pachInA paDeve saMvatsaramAM mUlanakSatra hoya che. mUla eTale mukhya=pradhAna. AthI ahIM pradhAnatAnI apekSAe, Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 ] [ svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute nakSatra zabdathI mULa samajavuM. tethI ahIM prANAtipAta AdinA aticAra rUpa mUlaguNa rU5 virAdhanAne jaNAve che ema samajavuM. bIjAo vaLI kahe che ke-ArkA vagere badhAM nakSatramAM megha varSe te paNa hasta (nakSatra)nI vRSTi vinA dhAnyo vizeSa rUpe puSTa thatAM nathI. AthI hasta nakSatranI pradhAnatA IcchatA teo nakSatra zabdathI hastane nirdeza kare che. tethI temanA mate "hAthathI lIdhuM ke ApyuM" athavA "hastakarma karyuM" ema samajavuM. AthI trIjA-cothA vratanA aticAranI sUcanA karI che. vaLI kaIka kahe che ke-lokamAM sattAvIsa nakSatrono vyavahAra che. AthI nakSatra zabdathI sAdhuonA mUlaguNa-uttaraguNa rUpa sattAvIsa guNenI virAdhanA samajavI. temAM uttaraguNa rUpa virAdhanAmAM zukala zabdathI vAcya uddaghAtima mAsika, cAturmAsika ane SAmAsikanuM kamazaH grahaNa karavuM. mUlaguNavirAdhanAmAM kRSNa zabdathI vAcya anudaghAtima mAsika, cAturmAsika ane vAmAsikanuM kamazaH grahaNa karavuM. A pramANe chatakalpavRttine abhiprAya che. vyavahArasUtravRttimAM ahIM nakSatra zabdathI mAsanuM sUcana karyuM che. tyAM batta e e padanI "Apane mAsa prAyazcittanA viSayamAM trataSaka-kAyaSaka virAdhanA athavA aka9pAdi SaTraka virAdhanA thaI hatI" ema vyAkhyA karI che. cUrNikArane paNa A ja abhiprAya che e dhyAnamAM rAkhavuM. cheda AdinA gUDha padothI AjJA A pramANe Ape che - chiMdaMtu tayaM bhANaM, gacchaMtu vayassa sAhuNo mUlaM / avvAvaDA va gacche, abbIA vAvi viharaMtu // 1 // (A lekanA prathama caraNane artha A pramANe che:-) pUrvanA vrata paryAyamAMthI keTalaka chedI nA =zuM karo. A cheda utkRSTa tapabhUmine oLaMgI janArane arthAta. utkRSTa kApabhUmi jeTalA prAyazcittathI paNa zuddha na thaI zake tevA moTA doSavALA sAdhune te te aticAra pramANe yathAyogya paMcaka, dazaka AdithI AraMbhI saMpUrNa paryAyane cheTa na thAya tyAM sudhI karavo. te chedavibhAge A pramANe jaNAvavAmAM Ave che - chabbhAgaMgula paNagA, dasarAe tibhAga addha pannarase / / vIsAi tibhAgUNaM, chabbhAgUNaM tu paNavIsA // 1 // mAsa caumAsa chakke, aMgula cauro taheva chakkaM tu / ee cheyavibhAgA, nAyavyA ahakkameNaM tu / / 2 / / ahI aMgula zabdathI mahinAno saMketa che. tethI paMcakana (trapAMca divasane) cheda karavAno hoya te aMgulano chaThTho bhAga chedavo, ema vyavahAra kare che, arthAt kahe che. trIsa divasa pramANa mahinAne chaThTho bhAga chedya hoya te pAMca thAya, daza chedya hoya te aMgulane trIjo bhAga, paMdara chedya hoya te aMgulane ardho bhAga, vIsa chedya hoya te trIje bhAga nyUna aMgula, pacIsa haidya hoya te chaThThI bhAga nyUna aMgula chedya thAya che. eka, | * tapabhUmi eTale tapa karavAnI maryAdA. Adi, madhyama ane aMtima tIrthaMkaranA zAsanamAM utkRSTa (=vadhAremAM vadhAre) tapabhUmi anukrame bAra, ATha ane cha mAsa che. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH 1 [ 23 be, traNa, cAra, pAMca, cha vagere mAsa chedya hoya tA teTalI sa`khyAvALA a'gula chedavA evA nirdeza kare che. A chedya vibhAgeA kramathI jANavA. arthAt nAnA aparAdha hoya te pAMca divasanA cheda karavA, tenAthI thoDA mATo aparAdha hAya te daza divasane cheda karavA. tenAthI moTA aparAdha hAya tA paMdara divasane cheda karavA. (ahI. iitu tayaM mALa...e leAkanA chiMtu taca mA N e prathama caraNanA artha pUrNa thayA. bAkInA traNa caraNAne kramazaH artha nIce pramANe che.) Ama cheda karatAM karatAM satra paryAyane cheda thaI jAya chatAM azuddhi hAya-aparAdhanI zuddhi na thaI hoya te, 'sAdhue vratanA mUlamAM jAe"=AThamA (mUla nAmanA) prAyazcittane bhajatArA banA, mUlane paNa oLaMgI jAya, eTale ke mULathI paNa zuddhi na thAya teA pravRtti vagaranA jAe'=pravRtti vagaranA rahe, arthAt anavasthApya ane anavasthApyathI paNa zuddhi na thAya te bIjA vagaranA vicA" =ekalA thaIne dazamA (pArAMcita nAmanA) prAyazcittane sevanArA aneA. (ahI. ii Mtu taya maLe...e gAthAne a pUrNa thayA. have mULa gAthAnI vizeSa vigata kahe che.) A pramANe ki AsevananAM prAyazcitto kahyAM. ayatanAmUlaka (yatanA vinAnA) kalpika AsevanamAM paNa Avu prAyazcitta che. A viSe vyavahArasUtranA kartA kahe che ke ahIM kalpathI sevelA doSonuM je prAyazcitta jaNAvyuM che te prAyazcitta ayatanAthI karela kalpika AsevanamAM jANavuM." yatanAmUlaka (yatanAvALA) kalpika AsevanamAM koI prAyazcitta nathI. kAraNa ke zuddha che. A viSe ahIM A pramANe kahe che: nijJAtlRi zA biiassa ya kajjassa ya tahiyaM cauvIsaI nisAmettA / Autta namukkArA, maraMtu vaM ziSye kahelI kalpa nAmanA bIjA kAryanI darzana Adi pade saMbadhI AsevanA sAMbhaLIne guru kahe che(bAvutta namukkArA mavaMtu=) sacamamAM udyama karanArA tame paMca parameSThinA smaraNamAM tatpara aneA. arthAt AcAryaM prAyazcittathI rahita che. ahIM eTalu' vizeSa che ke-kAraNa pratisevA (=kAraNasara daSenuM sevana) paNa sAvadya ISTa nathI. jo ke ati AgADha kAraNemAM sAvadya paNa kAraNu pratisevA iSTa che, Ama chatAM tene tyAga karavAmAM doSa nathI, (eTaluM ja nahi paNa lAbha thAya che. te A prama NaeN :-) dharmamAM dRDhatA thAya che. vAravAra doSasevana thatuM nathI ane nirdayatA avatI nathI. [26] ukta AzAvyavahAraH / atha dhAraNAvyavahAramabhidhitsurAha gu. 25 uddhAraNA vidhAraNa, saMdhAraNa saMpadhAraNA ceva / cattAri dhAraNAe, ee gaTTiyA huti ||27|| Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute "uddhALatti | utta-prAyana vordhatAnAmarthagvAnAM dhALoddhArA 1, vividhe prakArairviziSTaM vArthapadamuddhRtaM yayA dhArayati sA vidhAraNA 2, samzaya ekIbhAve uddhRtaviddhRtAnyarthapadAni yasmAdAtmanA sahaikabhAvena dhArayati tasmAtsaMdhAraNA 3, tathA yasmAtsandhArya samyak prakarSaNAvadhArya vyavahAraM prayuGkte tasmAtsaMpradhAraNA 4 / etAni catvAri dhAraNAyA ekArthikAni nAmAni bhavanti // 27 // AjJA vyavahAra kahyo. have dhA raNa vyavahArane kahevAnI icchAvALA kahe che :- uddhAraNa, vidhAraNA, saMdhAraNa ane saMpradhAraNu e cAra dhAraNAnA ekArthika nAme che. uddhata artha padonI prabaLapaNe athavA najIkamAM jaIne dhAraNa karavI e uddhAraNa. jenAthI (je smRtithI) uddadhata artha padonI vividha rIte athavA viziSTa rIte dhAraNA kare che, te vighAraNa. jenAthI udadhRta-vidhRta arthapadonI AtmAnI sAthe ekameka rUpe dhAraNa kare che, te saMdhAraNa. jenAthI sArI rIte utkRSTapaNe dhArIne vyavahAra kare te saMpradhAraNa. [27] . bahuguNajutte purise, tigavirahe hoi kiMci khaliesu / atthapaehiM u esA, aNuogavihIi laddhehiM // 28 // 'bahuguNajutte'tti / bahuguNayukto yaH pravacanasya kIrtimicchati, tathA DIyamAnaM prAyazcittamanugrahavanmanyate, tathA bahuzruto mArgAnusArizruto vA tapasvI vinayaparipAkavAMzca bhavati, tAdRze puruSe 'kiJcit' manAk 'skhaliteSu' mUlottaraguNaviSayapramAdadoSeSu 'trikavirahe' aagmzrutajJADakAnta "anuyAvidha cAcAnaverAmAM "caracA prAgaiH 'Athapa" iMdhatA pg" dhAraNA pravartate 28. Agama-zruta-AjJA e traNa vyavahAra na hoya tyAre bahuguNayukta puruSamAM pramAdathI thayela mUttara guNasaMbaMdhI e95 doSomAM vyAkhyAna samaye yatanAthI maLelA artha padAthI dhAraNuM pravarte che. bhAvArtha : - jene cheTa zratonI vAcanA nathI maLI tevA sAdhue AcArya vagere anyane cheda zratonI vAcanA ApatA hoya tyAre chedakRtanA je artho kahevAmAM AvatA hoya te arthone dhArI lIdhA hoya pachI te sAdhu dhArI lIdhelA che zratonA arthone AdhAre ghaNu guNavALA puruSane pramAdathI thayela mUttara guNa saMbaMdhI a95 nuM prAyazcitta Ape te dhAraNA vyavahAra che. * prazna:- ahI ghaNu guNathI yukta ema kahyuM to kayA ghaNu guNothI yukta hoya ? uttaraje pravacananI kItine Icche che, apAtA prAyazcittane upakArI (=upakAra karanAruM') mAne 4 sArI rIte eTale je arthapada je rIte te rIte dhAre. utkRSTapaNe eTale bhUlI na jAya e rIte dhAre. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH / [ 195 che, bahuzruta che, athavA mArgonusArizrata che, tapasvI ane vizuddha vinayathI yukta che, te (prastumA) maI zuzI yuta cha. [28] prakArAntaramAha ahayA jeNaM soDo, kIraMtI aNNayA have diTThA / tArisakAramapurise, taM dANaM dhAraNAe u // 29 // 'ahava'tti / athakA yenAnyadA saMvignagItArthapArzva dravyAdipratisevanArUpA zodhiH kriyamANA dRSTA tAdRza eva kAraNe dravyAdilakSaNe tAdRza eva ca puruSa pratisevake 'tadAnaM' araktadviSTatayA tAdRzaprAyazcitta na dhAraNayaiva // 29 // bIjI rIte dhAraNA vyavahArane kahe che : athavA jeNe kaI vAra saMvigna gItArtha pAse karavAmAM AvatI dravyAdinA kAraNe thayelA denI zuddhi joI haya, te tene yAda rAkhIne tenA AdhAre tevA ja dravyAdinA kAraNe thayelA doSamAM tevA ja puruSane rAga-dveSathI rahita banIne tevuM prAyazcitta Ape te dhAraNA vyavahAra che. [29] punarapi prakArAntaramAha veyAvaccakaro vA, sIso vA desasiMDago vAvi / dummehattA satthaM, Na tarai savyaM tu dhAreuM // 30 // tassa u uddhariUNaM, atthapayAiM tu diti AyariA / tehi u kajjavihANaM, desAvagameNa dhAraNayA // 31 // 'veyAvaccakaro vatti / 'tassa utti / 'vaiyovRttyakaro vA' gacchopagrahakArI vA ziSyo vAcAryANAM sammataH 'dezahiNDako vA' yo dezadarzanaM kurvataH sahAya AsIt durmedhastayA 'sarva' niravazeSa 'zAstra' chedazrutArthaM dhArayituM na zaknoti tasyAnugrahArthamuddhRtya 'arthapadAni' kAnicicche dazrutasambandhIni dadatyAcAryAH, taiH kAryavidhAnaM 'dezAvagamena' cchedazrutadezAvadhAraNena dhAraNayA bhavati / na ceyamapi gurUpadezamUlatvAdAjaiva, atra dhAraNAvyApArasyaiva pravRttyaGgatvAdA. jJAvyApArasya sandezakavacanavizvAsArthamevopayuktatvAditi / / 30 / 31 / / pharI paNa bIjI rIte dhAraNuM vyavahArane kahe che : kaI vaiyAvacca karanAra hoya, athavA AcAryane saMmata hoya, athavA dezadarzana karavAmAM sahAyaka banyuM hoya, paNa maMdabuddhi hovAthI saMpUrNa chedazratanA arthane yAda rAkhavA samartha nathI, tenA upara anugraha karavA AcArya keTalAka chedakRta saMbaMdhI + cutamAM kahyA pramANe je varta te mArgAnusArizruta kahevAya athavA mekSamArgane anusaratuM zruta jene che te mArgAnusAributa kahevAya. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute artha pada uddadhata karIne tene Ape che. te arthapadethI chedazratanA thoDA bhAgane yAda rAkhavA rUpa dhAraNAthI prAyazcittanuM kArya thAya che. prazna :- A dhAraNamAM mULabhUta kAraNa guruno upadeza che. AthI A dhAraNA paNa AjJA vyavahAra ja che. uttara :- dhAraNuM vyavahAramAM pravRttinuM kAraNa dhAraNA prayatna che. arthAt temAM dhAraNanI mukhyatA che. AzA vyavahAramAM saMdeza mokalanAranA vacananA vizvAsa mATe ja AjJAvyavahAra upagI (=jarUrI) che. arthAt emAM ajJAnI mukhyatA che. Ama dhAraNa vyavahAramAM dhAraNAnI mukhyatA hovAthI (-AjJAnI mukhyatA na hovAthI) dhAraNa vyavahAra AjJA vyavahAra nathI. [30-31] ukto dhAraNAvyavahAraH / atha jItavyavahAramAha vattaNuvattapavitto, katthai atthammi jIakappo u / so ceva Na puNa iNhi, jaM vavahArammi bhaNiyamiNaM // 32 // 'vattaNuvatta'tti / vRttaH-ekalAraM prakaTIbhUtaH, anuvRttaH-dvitIyavAra pravRttaH-tRtIyavAraM 'kvacidarthe vakSyamANaprAyazcittAdivizeSaviSaye 'jItakalpastu' jItavyavahArastu 'tuH' vizeSaNe, kiM vizinaSTi ? mahAjanAcIrNatvaM, tathA ca 'pravRttijanakakartavyatAbodhaheturmahAjanAcAra eva jItam'iti lakSaNam , tena na prathamapravRttyAdAvaprasaGga iti draSTavyam / vRttAnuvRttapravRttatvaM kizcidarthaviSayatvaM ca vastusthityanurodhAduktam / ata evAha--'sa eva' jItakalpa eva na punaridAnI sarvatrArthe zrutAderapi sattvAt , caturNAmanavakAza eva paJcamasya pravRtteH / yad vyavahAre mAtamitram 32 / dhAraNA vyavahAra kahyo. have jIta vyavahAra kahe che : have kahevAze te prAyazcitta vagere kaI viSayamAM je vRtta, anuvRtta ane pravRtta hoya te mahAjanathI AcarAyela jIta vyavahAra che. vRtta ekavAra Acarela. anuvRtta bIjIvAra Acarela. pravRttatratrIjI vAra Acarela, (jemake pAtrAnI jhaDIne gAMTha vALavAnuM zAstravidhAna nathI, eTale ke zruta vyavahAra nathI, kiMtu jIta vyavahAra che. je AcArye choDIne gAMTha vALavAnuM zarU karAvyuM, te AcAryanI apekSAe vRtta kahevAya. pachI bIjA AcAryuM paNa tema karAvyuM, te anuvRtta kahevAya. pachI trIjA vagere AcAryathI tenI paraMparA cAlI te pravRtta kahevAya.) TuMkamAM-zAstramAM na kahyuM hevA chatAM mahApuruSoe je AcaraNa karyuM hoya te jIta vyavahAra kahevAya. prazna :- vRtta, anuvRtta ane pravRtta hoya te mahAjanathI AcarAyela jIta vyavahAra che ema kahyuM. Ane artha e thayo ke je mahAjanathI AcarAyela hovA sAthe vRtta, anuvRtta ane pravRtta hoya te jIta vyavahAra che. te pachI je maDAjanathI AcarAyela hovA sAthe vRtta Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] t267 ke anuvRtta hoya te paNa pravRtta na hoya to temAM jItanuM lakSaNa (=artha) nahi ghaTe. kAraNa ke jItanA lakSaNamAM vRtta anuvRtta ane pravRtta e traNene samAveza che. Ane sIdhe artha e thayo ke ekavAra ane bIjIvAra je ciyuM hoya temAM jItanuM lakSaNa nahi ghaTe. uttara-pravRttinanAcatAvo dhaturmadAnAvAra gva taY ema jItanuM lakSaNa che. mahAjanane AcAra e ja jIta che ema kahevAthI game tevA puruSane AcArane niSedha karyo che. kevo mahAjanane AcAra jIta che te jaNAvavA kahyuM ke pravRttinana#rtavyatA vadhatuH pravRtti karAvanAra kartavyatAnA bodhano hetu mahAjanane AcAra jIta che. kartavyatAnA bedhano hetu eTale A karavA lAyaka che evA jJAnanuM kAraNuM. mahAjananA AcArane joIne=jANIne ema thAya ke A AcAra karavA jevuM che. A AcAra karavA jevo che e bAdha AcAramAM pravRtti karAve che. mATe kartavyatAnA bodhanuM pravRtti karAvanAra evuM vizeSaNa che. Ane gujarAtI bhASAmAM saLaMga artha e thayo ke pravRtti karAvanAra kartavyatAbedhanuM kAraNa mahAjananuM AcaraNa ja jIta che. jItanuM A lakSaNa pahelA puruSe je AcaryuM ane bIjA puruSe je AcaryuM temAM paNa ghaTe che. mATe te paNa chata vyavahAra che. saMvigna gItArtha sauthI pahelIvAra navuM AcaraNa kare che tyAre e AcaraNane joIne yogya bIjAone A AcaraNa karavA jevuM che, e baMdha thAya che ane tevA beghathI teo te AcaraNamAM pravRtti kare che. arthAt svayaM paNa te AcaraNa kare che. prazna-kaI viSayamAM je vRtta, anuvRtta ane pravRtta hoya te chata che ema kahyuM. te ahIM koI viSayamAM ema kema kahyuM? uttara- vastusthitinA anusaraNathI tema kahyuM che. arthAt kaI viSayamAM jIta vyavahAra che, badhA viSayamAM nathI. je badhA ja viSayamAM jIta vyavahAra hoya, eTale ke kevala jIta vyavahAra haya, mRta vyavahAra taddana na hoya te keAI viSayamAM ema kahevAnI jarUra na rahe. paNa chata vyavahAra amuka viSayamAM che. amuka viSayamAM zrata vyavahAra che. mATe ahIM koI viSayamAM ema kahyuM, AthI ja (jIta vyavahAra keI viSayamAM che mATe ja) kahe che ke teno veva puLa rU0ie=) hamaNAM badhA ja viSamAM kevaLa jIta vyavahAra ja nathI. kAraNa ke zrata vigere paNa che. cAra vyavahArane avakAza na hoya te je pAMcamAnI pravRtti thAya. A viSe vyavahAramAM A (=nIcenI 33 thI 42 sudhInI gAthAomAM kahevAze + e) kahyuM che. [32] * A prazna ane uttaramAM TIkAnI tathA = prakRttinana+rtavyatAgodharAkanIvAra iva gIta" prati TakA, tena na prathADhiAvAra ti tuTayam e paMktine bhAva samajAvavAmAM Avyo che. + A graMthanI 33 thI 42 sudhInI gAthAo vyavahArasUtramAM dazamA uddezAmAM 695 thI 704 sudhInI che. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute purisajuge / vavahAro // 33 // 'codei'tti / paracodayati 'tRtIye puruSayuge' jambUsvAminAni siddhipathe vyavacchinne vyavacchinne ca 'trividhasaMyame' parihAravizuddhiprabhRti ke jItena vyavahAraH ||33|| ahI anya kahe che keH jakhUsvAmI pachIthI mokSamArga (mokSa)nA ane parihAra vizuddhi vagere traNa saMyamanA viccheda thatAM jItathI vyavahAra cAle che. [33] 198 ] codeI vucchinne, siddhipahe taiyagammi bucchiNNe tivihe saMjamammi jIeNa atra keciduttaramAhuH - saMghayaNaM saMThANaM ca paDhamagaM jo a puvvavaogo / vavahAracakkaM pi ya, caudasa puvvimmi bucchiSNaM ||34|| 'saMghayaNaM'ti / prathamaM saMhananaM - varSabhanArAcaM, prathamaM saMsthAnaM samacaturasraM yazcAntarmuhUrttena caturdazAnAmapi pUrvANAmupayogaH - anuprekSaNaM yaccAdimamAgama zrutAjJAdhAraNAlakSaNaM vyavahAracatuSkametatsarvaM caturdazapUrviNi vyavacchinnam ||34|| sahIM DeTalA (mApramANe uttara Aye che: cauda pUrvI nA viccheda thayA tyAre pahelu vaRSabhanArAca sauMghayaNa, paheluM sama caturasa saMsthAna, aMtarmu'hUrtamAM cauda pUrvAnI anuprekSA (=manamAM pArDa) Agama, zruta, AjJA ane dhAraNA e cAra vyavahAra e badhAnA viccheda thayA [34] etannirAkurvan bhASyakRdAha hAyario evaM vavahAracaukka je u caudasavvadharammI, ghosaMti tesi 'AhAyario'ti / evaM pareNottare kRte AcAryaH vyavahAracatuSkaM caturdazapUrvadhare vyucchinnaM ghoSayanti teSAM 'anuddhAtAH ' gurukA mithyAvAditvAt // 35 // Anu nirAkaraNa karatA bhASyakAra kahe che: A pramANe khIjAe uttara ApyA eTale AcAya kahe che ke "pUrvakta rIte cauDha pUrvInA viccheda thayA tyAre cAra vyavahAranA viccheda thayA" ema jee kahe che temane caturgurumAsa' prAyazcitta Ave. kAraNa ke ema kahenAra asatyavAdI che. [35] mithyAvAditvameva teSAM pracikaTayiSurAha - je bhAvA jahiyaM puNa, caudasapuvvimmi jaMbunAme ya / bucchinnA te iNamo, suNasu samAseNa sIsaMte // 36 // bucchiNaM / 'nugAyA ||35|| prAha ye ' evaM ' prAguktaprakAreNa prAyazcittaM catvAro mAsAH Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye dvitIyollAsaH ] maNaparamohipulAe, AhAragakhatragauvasame tte / saMjamatiga kevala sijjhaNA ya jaMbummi bucchinnA ||37|| 'je bhAva'ti / ye bhAvA yasmin caturdazapUrviNi jambUnAmni ca vyavacchinnAstAna samAsena ziSyamANAnimAn zRNuta || 36 || 'maNa'ti / manaHparyAyajJAninaH paramAdadhayaH 'pulAkaH ' labdhipulAkaH 'AhArakaH' AhArakazarIralabdhimAn 'kSapakaH ' kSapakazreNiH 'upazamaH' upazamazreNiH 'kalpaH' jinakalpaH 'maMtramatrika' zuddhaparihAravizuddhisUkSmasamparAya yathAkhyAtalakSaNaM kevalinaH siddhizca ete bhASA jambUsvAmini vyavacchinnAH / iha kevaligrahaNena sijjhaNAgrahaNena vA gate yadubhayorupAdAnaM tad- 'yaH kevalI sa niyamAtsidhyati yazca sidhyati sa niyamAtkevalI san' iti khyApanArtham / tatkimetadanyato na prAptam ? prAptameva tathApi yena na prAptaM taM pratyasyopayogo na cAprasaktAbhidhAnam, vizeSaNavidhayaitA dRzamyAprasa kasyApyabhidhAnAvirodhAtantrazailyA itthameva vyavasthitatvAditi dravyam ||37| temanA asatya canane ja pragaTa karavAnI icchAvALA kahe cheH ja bhUvAmInI pachIthI ane cauda pUrvInI pachIthI je bhAvAnA viccheda thayA te bhAvAne saMkSepathI kahevAya che, tame te sAMbhaLeA [36] [ 22 mana:paryavajJAnI, paramAvadhi, labdhipulaka, AhAraka, zarIra, kSapaka zreNI, upazama zreNI, jinakalpa, parihAra vizuddhi, sUkSma sa`parAya ane yathAkhyAta e traNa sayama, kevaLajJAnI, meAkSa. A bhAvAnA jakhUsvAmI pachIthI viccheda thayA che. prazna:- ahI' kevaLI ane meAkSa e bemAMthI ekane nirdeza kare teA cAle. kAraNa ke kevaLIne viccheda thatAM mekSanA paNa avazya viccheda thAya. mekSanA viccheda thatAM kevaLIne paNa avazya viccheda thAya. teA pachI ene nirdeza kema karyAM ? uttara : --> kevaLI bane che te niyamA siddha thAya che, je siddha thAya che te niyamA kaeNvaLI banIne siddha thAya che e jaNAvavA mATe baMnenA nirdeza karyA che. prazna:-zuM A niyama bIjA koI sthaLathI jaNAI gayA nathI ? uttara H- jaNAI ja gayA che. tA paNa jeNe nathI jANyA tenA mATe A nirdeza jarUrI che. prazna-keAI ekanA nirdezathI cAlavA chatAM ene nirdeza asaMgata na gaNAya ? uttara:-nA vizeSa rIte kahevA mATe AvA asaMgata (lAgatA) nirdezamAM paNa viSedha nathI. kAraNa ke siddhAMta zailIthI A pramANe ja kharekhara che. arthAt A pramANe ja nirdeza karavAnI jaina siddhAMta zailI che, AthI te kharAkhara che. [37] saMghayaNaM saMThANaM ca paDhamagaM jo a putrauvaogo / te iinna tritrathA, vakasavudhdhimni vRddhimA||28|| Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute 'saMghayaNaM'ti / prathama saMhananaM prathamaM saMsthAnaM yazcAntarmuhUrttakaH samastapUrvaviSaya upayogaH, ete trayo'pyarthA na jambUsvAmini tRtIyapuruSayuge vyavacchinnAH kintu caturdazapUrviNi bhadrabAhau // 38 // prathama saMghayaNa, prathama saMsthAna, aMtamuhUrtamAM cauda pUrvenI anuprekSA A traNe padArthono jabUsvAmI pachIthI viccheda nathI thaze, kiMtu cauda pUrvadhara bhadrabAhu svAmI 5chIthI thye| che. [38] vyavahAracatuSkaM punaH pazcAdapyanuvRttaM yata Aha kevalamaNapajjavanANiNo a tatto a ohinANajiNA / caudasadasanavapurI, AgamayavahAriNo dhIrA // 39 // mutteNa vavaharaMte, kappayavahAradhAriNo dhIrA / atyadhara vavaharaMte, ANAe dhAraNAe a||40|| vavahAracaukkassa ya, codasapusvimmi chedo jaM bhaNiyaM / taM te micchA jamhA, suttaM atthA ya dharae u // 41 // 'kevala'tti / kevalino manaHparyAyajJAnino'vadhijJAnijinAzcaturdazapUrviNo dazapUrviNo navapUrviNazca, ete SaD dhIrA AgamavyavahAriNaH // 39 // 'sutteNa'tti / ye punaH kalpavyavahAradhAriNo dhIrAste 'sUtreNa' kalpavyavahAragatena vyavahara nti, ye punazchedazrutasyArthadharAste AjJayA dhAraNayA ca vyavaharanti // 40i vavahAra'tti / chedazrutasya ca sUtramarthazcAdyApi 'dharate' vidyate, dazapUrvadharA api cAgamavyavahAriNaH, tato vyavahAracatuSkasya caturdazapUrviNi vyavaccheda iti yadbhaNitaM tanmithyA // 41 / / anyacca---- titthuggAlI etthaM, vattavyA hoi ANupuvvIe / jo jassa u aMgassA, vucchedo jahi viNi divo // 42 // 'titthuggAli'tti / teSAM mithyAvAditvaprakaTanAya yasyAGgasyAnyasya vA yatra vyavacchedo vinirdiSTaH sA tIrthodgAliratrAnukrameNa vaktavyA yena vizeSatasteSAM pratyaya upajAyata iti / / 42 // cAra vyavahAra to (bhadrabAhu svAmInI) pachI paNa cAlyA che e kahe che - kevalI, mana:paryavajJAnI, avadhijJAnI, caudapUvI, dazapUva ane navapUvI e che dhAra puruSo mAgama vyapArI cha. [34] 2 ghA2 puruss| 85 (=9:465) sane vyava. hArane dhAraNa karanArA che te kalpa ane vyavahArasUtrathI (=sUtramAM kahyA pramANe) vyavahAra kare che. jeo chedasUtranA arthane dhAraNa karanArA che teo AjJAthI ane dhAraNAthI vyavahAra kare che. [40] chedakRtanA sUtra ane artha Aje paNa che. (bhadrabAhu svAmInI) Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] pachI daza pUrvadhara Agama vyavahArIo paNa che. AthI cauda pUvIne viccheda thatAM cAra vyavahArane paNa viccheda thaye che ema je kahyuM te khoTuM che. [41] bIjuM; temanA asatyavayanane pragaTa 421 / 'tIrthodgAli' athamA 2 ane| mana manya padArtha nA re samaye virche| 44Aveda cha te 5 mazaH mA 4 thI tamana (=masatya 4. nA23) thAre pAtarI thAya. [42] __ tadevaM na kevalamidAnIM jItavyavahAra evAsti kintvanye'pi santItyuktam / atha kadAyaM prayoktavyaH? ityAha-- jattha cauNhaM viraho, pauMjiyavyo u tattha paMcamao / sutte NiddesAo, daDhadhammajaNANucinno tti // 43 // 'jattha'tti / yatra yadA 'caturNA' AgamAdInAM virahastatraiSa jItavyavahAraH prayoktavyaH sUtre tathAnirdezAt , mahAjanAnucIrNa iti cAyaM prAmANikatvAccaturNA virahe'pyAdriyate / sUtra cAtreda vyavahAradazamoddezake vyavasthitam - "paMcavihe vavahAre paNNatte, taMjahA-Agame sue ANA dhAraNA jiie| jahA se tattha Agame siA AgameNaM vavahAre paTTaviyabve siyaa| No se tattha Amame siyA jahA se tattha sue siyA sueNaM vavahAre paTTaviyabve siyaa| No se tattha sue siyA jahA se tattha ANA siyA ANAe vavahAre paviyatve siaa| No se tattha ANA siyA jahA se tattha dhAraNA siyA dhAraNAe vavahAre paTTaviyanve siyA / No se tattha dhAraNA siyA jahA se tattha jIe siA jIeNaM vavahAre pachaviyabve siaa| eehiM pacahiM vavahArehiM vavahAraM paTTavijjA, taMjahA-AgameNaM sueNaM ANAe dhAraNAe jIeNaM / jahA jahA se Agame sue ANA dhAraNA jIe tahA tahA vavahAraM pvijjaa| se kimAha ? bhaMte !, AgamabaliA samaNA NiggaMthA icceyaM paMcavihaM vavahAraM jayA jayA jahiM jahiM tayA tayA tahiM tahiM aNissiovassiaM vavaharamANe samaNe NigaMthe ANAe ArAhae bhvi"tti| atrotkrameNa vyavahAraprasthApane caturguruprAyazcittamupadizyate taduktam"utparivADI bhave guruga"tti / nanvevaM satyapi sUtre kathaM paryuSaNAtithiparAvarttAdijIte na prAyazcittam ? iti cet , na, arthAnavabodhAt , zrutadharAdikaM vimucya jItadharasya pArzva prAyazcittAdiprasthApana eva prAyazcittaprasaGgAt , anyathAgamasattve zrutAlApavyavahArAdinApi tadApatteH / kizca jItavyavahArastAvanA tIrthamastyeva, dravyAdivimarzAviruddhotsargApavAdayatanAyA eva prAyo jItarUpatvAt , kevalamAgamAdikAle sUryaprakAze grahaprakAzavattatraivAntarbhavati na tu prAdhAnyamabhute / tathA ca zrutakAlInaM jItamapi tattvataH zrutameveti ko doSaH ? kadA tarhi jItasyopayogaH ? iti cet , yadA tasya prAdhAnyam , ata eva yadaze jIte zrutAnupalambhastadaMze idAnIM tasyaiva prAmANyamiti / ata eva cAnAgatakAlaparAmarzanaivAgamavyavahArikRte sUtre etanibandhaH, tadAha vyavahArabhASyakRta-"suttamaNAgayavisayaM, vittaM kAlaM ca pappa vvhaaro| hohiMti Na AilA, jA titthaM tAva jIo u // 1 // " tti ||43|| Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute A pramANe hamaNAM kevala chata vyavahAra ja che evuM nathI, kiMtu anya vyavahAra paNa che ema kahyuM. have jIta vyavahAra kayAre karo=calAvo te kahe che :-- jyAM jyAre Agama Adi cAra vyavahAro na hoya tyAM tyAre A jIta vyavahAra kare. kAraNa ke sUtramAM te pramANe jaNAvyuM che. A jIta vyavahAra paNa mahApuruSoe paraMparAthI Acarela hovAthI prAmANika che. AthI cAra vyavahAranA abhAvamAM paNa te karAya che. A viSe vahAramAM u. 10 (sU0 3) mAM sUtra A pramANe che - "pAMca prakAranA vyavahA re kahyA che. te A pramANe - Agama, zrata, AjJA, dhAraNuM, ta. tene (=sAdhune) Agama hoya, te teNe (=sAdhue) AgamathI vyavahAra calAvo. have jo ,, na hoya, mRta hoya to teNe mRtathI , , , mRta , hoya, AjJA , , , AjJAthI , ka , , , ajJA , hAca, dhAraNA , dhAraNIthI , , , , ,, dhAraNa ,, hoya, chata ,, , , jItathI , , . A pAMca vyavahArothI vyavahAra calAvavo. te A pramANe - AgamathI, mRtathI, AjJAthI, dhAraNathI, chatathI. tene jema jema Agama, zrata, AjJA, dhAraNa ane jIta heya tema tema vyavahAra calAve. he bhagavaMta ! zuM kahe che ? Agamana baLavALA zramaNa nigraMthe A pramANe pAMca prakArano vyavahAra kare che. jyAre jayAre jyAM jyAM je je vyavahAra hoya tyAre tyAre tyAM tyAM te te vyavahArane rAgadveSathI rahita banIne madhyasthabhAvathI karanArA zramaNa nirgathe AjJAnA ArAdhaka bane che" ahI' kahelA kamanuM ullaMghana karIne vyavahAra calAvavAmAM, eTale ke Agama hovA chatAM zrata calAvavAmAM, zrata hovA chatAM AjJA vagere calAvavAmAM, "caturguru prAyazcitta che. (vya. u. 10, gA. pa3 mAM) kahyuM che ke "u&mathI vyavahAra kare te "caturtha prAyazcitta che." prazna -to pachI sUtra hovA chatAM paryuSaNa tithinuM parAvartana Adi jIta vyavahAra calAvavAmAM prAyazcitta kema nahi ? uttara- A prazna barobara nathI. kAraNa ke- utakAmane artha barAbara samajAyo nathI. ulkama na kare eno artha e nathI ke eka vyavahAra hoya tyAre bIjo vyavahAra na ja kara. eno artha e che ke, zratadhara vagere hovA chatAM temane mUkIne jatadharanI pAse prAyazcitta vagere vyavahAra calAvavAmAM ja prAyazcitta Ave. jo ema na hoya, eTale ke eka vyavahAra hoya tyAre bIjo vyavahAra karavAmAM prAyazcitta Ave ema hoya, te Agama heya tyAre zrata vyavahAra vagerethI paNa prAyazcita Ave. bIjuM, jIta vyavahAra tIrtha sudhI hoya che, eTale ke tIrtha zarU thayuM tyArathI AraMbhI tIrtha rahe tyAM sudhI jIta hoya che. kAraNa ke dravyAdine vicAra karIne virodha na Ave e rIte utsarga ane apavAdamAM prayatna karo e ja prAyaH jIta vyavahAra che. hA, eTaluM vizeSa che ke sUryanA prakAzamAM grahone prakAza aMtarbhAva thaI * juo bhagavatI za. 8, u. 8, su. 340 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutatvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 203 jAya tema Agama AdinA samaye jItane Agama AdimAM aMtarbhAva thaI jAya che. e vakhate tenI pradhAnatA rahetI nathI. prazna :Ama te mRta vakhate je jIta hoya te paNa tatvathI zrata ja kahevAya. uttara:-AmAM ze doSa che ? athAt koI doSa nathI. zrutakAlIna jItane tatvathI zruta kahevAmAM jarAya doSa nathI. prazna :-te pachI jItano upayoga kyAre thAya ? arthAt A vyavahAra jIta che ema kyAre kahevAya? uttara :- jyAre jItanI pradhAnatA hoya tyAre. AthI ja hamaNAM jeTalA aMze chatamAM zrata na maLatuM hoya teTalA aMze jIta ja pramANa che. AthI ja Agama vyavahArIe racelA sU mAM bhaviSyakALane parAmarza karIne jItano ullekha karavAmAM Avyo che. bhAvatha - pAMca vyavahAra pratipAdaka sUtra gautamasvAmI vageree banAvela che. te vakhate Agama vyavahAra hatA. eTale te vakhate pradhAnatAnI apekSAe jIta vyavahAra na hato. te pachI sUtramAM teno ullekha zA mATe ? A praznano uttara e che ke bhaviSyamAM jIta vyavahAranI pradhAnatA dhaze e bInAne lakSamAM rAkhIne Agama vyavahArIoe sUtramAM jItano ullekha karyo che. A viSe vyavahAra mAdhyanA kartA (vya. u. 10, gA. 55 mAM) kahe che ke (1) "vyavahAra pratipAdaka sUtra anAgata viSaya che. bhaviSyamAM te kALa Avaze ke je kALamAM Agamane viccheda thaze, tethI anya vyavahArothI vyavahAra thaze. (2) tathA kSetra ane kAla pramANe vyavahAra kare, bhAvArtha :-te te kALe karyo vyavahAra cAle che, ane kayA vyavahArano viccheda thayuM che e vicArIne pUrvokta (= vyavahAranA pAThamAM kahelA) kramathI vyavahAra karavo tathA te te kSetramAM yugapradhAnae athavA viziSTa AcAryoe je vyavasthA karI hoya te te vyavasthA pramANe anAsakta bhAvathI vyavahAra karavo. (3) prathamanA cAra vyavahAro tIrtha sudhI nahi rahe, paNa ta ta tIrtha sudhI raheze. A traNa kAraNathI Agama vyavahArIe racelA sUtramAM jItano ullekha che." [43] jItaviSayameva kazcid vyavahAragAthAbhirdarzayati-- daduramAisu kallANagaM tu vigalidiesabhattaho / pariAvaNAI tesiM, cautthamAyaMbilA huMti // 44 // 'daddaramAisu'tti / da1ra:-maNDUkastadAdiSu-tatprabhRtiSu makAro'lAkSaNikaH prAkRtatvAt , tiryakpaJcendriyeSu jIvitAd vyaparopiteSviti zeSaH / 'kalyANakaM tu' iti, tuzabdo vizeSaNArthaH, sa caitadvizinaSTi-paJcakalyANakaM prAyazcittam / vikalAni-asampUrNAnIndriyANi yeSAM te vikalendriyAH-ekadvitricaturindriyAH, tatra vyAkhyAnato vizeSapratipattirityekendriyA anantavanaspatikAyikA draSTavyAsteSu 'abhaktArthaH' upavAsaH prAyazcittam / 'eteSAM' dardurAdInAM paritApanAyAM yathAsaGkhatha caturthAcAmle prAyazcittaM bhavataH / iyamatra bhAvanA-yadi dardurAdIn tiryakpaJcendriyAdIn gADhaM paritApayati tato'bhaktArthaH prAyazcittam , atha vikalendriyAnanantavanaspatikAyikaprabhRtIna gADhaM paritApayati tata AcAmlam / upalakSaNametat , tenaitadapi jItavyavahArAnugatamavase yam Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ] / svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute yadi darduraprabhRtIna tiryakpaJcendriyAnmanAksaMghaTTayati tata ekAzanakam , athAnAgADhaM paritApayati tata AcAmlam / tathAnantavanaspatikAthikadvitricaturindriyANAM saGghaTTane pUrvArddham , eteSAmevAnAgADhaparitApane ekAzanam / tathA pRthivyaptejovAyupratyekavanaspatInAM saGghaTTane nirvikRtikam , 'anAgADhaparitApane pUrvArddham , AgADhaparitApane ekAzanam , jIvitAd vyaparopaNe AcAmlamiti // 44 // apariNNA kAlAisu, apaDikkaMtassa NivigaiaM tu / nivviiyaM purimar3e, aMbila khavaNA ya AvAse // 45 // 'apariNa'tti / 'aparijJA' pratyAkhyAnaparijJAyA agrahaNaM gRhItAyA vA bhaGgaH, tatra sUtre vibhaktilopa ArSatvAt , tathA kAlAdiSu 'apratikamataH' avyAvartamAnasya prAyazcittaM nirvikRtikam / kimuktaM bhavati ? yadi namaskArapauruSyAdidivasapratyAkhyAnaM vaikAlikaM ca pAnAhArapratyAkhyAnaM na gRhNAti gRhItvA vA virAdhayati, tathA svAdhyAya prasthApya yadi kAlasya na pratikAmati, na kAla tikramaNanimittaM kAyotsarga karoti, AdizabdAyeSu sthAnevIryApathikayA pratikramitavyaM teSu cettathA na pratikrAmati tadA prAyazcittaM nirvikRtikapUrvArddhAcAmlakSapaNAni / iyamatra bhAvanA-Avazyake yadyekaM kAyotsarga na karoti tataH prAyazcitta nirvikRtikam , kAyotsargadvayAkaraNe pUrvArddham , trayANAmapi kAyotsargANAmakaraNe AcAmlam , sarvasyApi cAvazyakasyAkaraNe'bhaktArtha iti / / 45 // (sUcanA :- 44-45 seme gAthAsAmA usa praayshcittn| viSaya pAthI gAr3I e be gAthAo choDI dIdhI che. A be gAthAo vyavahArasUtra (pIThikAmAM bhASyagAthA 10-11) mAMthA sevAmAM mAvI che.) jaM jassa va pacchittaM, AyariyaparaMparAi aviruddhaM / jogA ya bahuvigappA, eso khalu jIakappo u||46|| 'jaM jassa vatti / yatprAyazcittaM 'yasya' AcAryasya gacche AcAryaparamparAgatatvena 'aviruddhaM na pUrvapuruSamaryAdAtikrameNa virodhabhAg / yathA-anyeSAmAcAryANAM namaskArapauruSyAdipratyAkhyAnasyAkaraNe kRtasya vA bhaGge prAyazcittamAcAmlam / tathA kalpavyavahArayozcandraprajJaptisUryaprajJaptyozca kecidAgADhaM yogaM pratipannA apare tvanAgADhamiti / 'eSaH' sarvo'pi khalu gacchabhedena prAyazcittabhedo yogabhedazvAcAryaparamparAgataH 'jItakalpaH' jItavyavahAro veditavyaH / / 4 / / (prAyazcittanA ane yoganA viSayamAM chata vyavahAra jaNAve che:-) je AcAryanA gacchamAM je prAyazcitta ane yoga aviruddha hoya te jIvakalpa che. aviruddha eTale AcArya paraMparAthI AveluM hovAnA kAraNe pUrva purUSenI maryAdAnuM ulaMghana na karanAra. prAyazcittamAM ane yugamAM aneka bheda che. jema ke navakArasI, Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra01 gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] pirasI Adi pratyAkhyAna na karavAmAM ke kareluM bhAMgavAmAM kaI AcAryo amuka prAyazcitta Ape che, te keI AcAryo amuka prAyazcitta Ape che. ka9pa-vyavahAranA ane caMdraprajJapti-sUrya prajJaptinA vegane keTalAka AcAryo AgADha mAne che to keTalAka AcAryo anAgADha mAne che. gabhedanA kAraNe thayela ane AcArya paraMparAthI AvelA A sarva prAyazcittabheda ane gabheda jIta vyavahAra jANa.+ [46] nanu yadi jItamAdriyate tadA kiM na pramANIsyAt ? savarapi svaparamparAgatajItAzrayaNAdityata Aha jaM jIaM sAvajja, Na teNa jIeNa hoi vvhaaro| jaM jIamasAvajjaM, teNa u jIeNa vavahAro // 47 // 'jaM jI'ti / yad jItaM sAvadhaM na tena (jItena) bhavati vyavahAraH / yad jItamasAvA tena jItena vyavahAraH ||47|| A rIte jItano Adara karavAmAM Ave te zuM pramANa na thAya? badhuM ja pramANa thaI jAya, kAraNa ke badhAe svaparaMparAthI Avela jItano Azraya lIdho che. AnA samAdhAna mATe kahe che :- je chata sAvadya (=pApathI yukta) che, te jItathI vyavahAra thato nathI. je jIta niravadya che, te jItathI vyavahAra thAya che. [47] atha kiM sAvadha kiM vA'sAvA jItam ? ityAha - khAra haDI haramAlA, poTTeNa ya riMgaNaM tu sAvajja / dasavihapAyacchittaM, hoi asAvajjajIaM tu // 48 // 'khArahaDi'tti / bhAnupravacane loke vA'parAdhavizuddhaye samAcaritaM kSArAvaguNDanaM haDauguptigRhe pravezanaM haramAlAropaNaM 'poTTeNa' udareNa ca 'raGgaNaM' kharArUDhaM kRtvA grAme sarvataH paryaTanamityevamAdikaM sAvadhaM jiitm| yattu dazavidhamAlocanAdikaM prAyazcittaM tadasAvadyajItam // 48 // have kayuM chata sAvadya che ane kayuM jIta asAvadya che te jaNAve che : rAjazAsanamAM ke lekamAM aparAdhanI vizuddhi mATe AcaraNamAM mUkAyela (keTaloka) jIta vyavahAra sAvadya che. jema ke zarIra upara kSArane lepa karavo, kedamAM pUravuM, rudramALA paherAvavI, peTathI nRtya karAvavuM, gadheDA upara besADIne gAmamAM badhe pheravavuM vagere. A badhuM sAvadya jIta che. AlocanA vagere daza prakAranuM prAyazcitta asAvadya jIta che. [48] apavAdata: kadAdhitsAvadyamapi jItaM dadyAt , tathA cAha osapaNe bahudose, NiddhaMdhasa pavayaNe ya Niravekkhe / eyArisammi purise, dijjai sAvajjajIaM pi // 49 // + vyavahAra pIThikA bhASyagAthA 12, Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute saMvigge piyadhamme, apamatte vi ya avajjabhIrummi / kahi ya pamAyakhalie, deyamasAvajjajIyaM tu // 50 // 'osaNaM'ti / 'osannaM' prAyeNa bahudoSe 'niddhandhase' sarvathA nirdaye tathA 'pravacane' pravacanaviSaye nirapekSe puruSe'navasthAprasaGganivAraNAya sAvadyamapi jItaM dIyate ||49 || 'saMvigge 'ti / saMvigne priyadharmiNi apramatte'vadyamI ruke kasmiMzcitpramAdavazataH skhalitapade deyamasAvadyajItam // 50 // jaM jIamasohikaraM, Na teNa jIeNa hoi vavahAro / jaM jIaM sohikaraM, teNa u jIeNa vavahAro // 51 // 206 ] 'jaM jIo 'ti / yajJjItamazodhikaraM na tena jItena bhavati vyavahAraH karttavyaH / yatpunaH jataM zodhikaraM tena jItena bhavati vyavahAraH ||51|| apavAdathI kacAreka sAvadya paNa jIta (=prAyazcitta) Ape e kahe che : prAyaH bahudoSavALA, sathA nirdaya ane pravacana viSe nirapekSa puruSane anavasthAne re|4vaa sAvadya pazu ta ( = prAyazcitta) sA. [4] saMvigna, priyadharmI, apramatta ane pApabhIrune pramAthI thayela skhalanAsthAnamAM asAvadya aMta ApavuM, [50] je jIta zuddhi na kare te jItathI vyavahAra na karavA. je jIta zuddhi kare te jItathI vyavahAra thAya che. [47] zodhikarAzodhikarajotapratipAdanArthamAha jaM jIamasohikaraM, pAsatthapamatta saMjayAINaM / jai vi mahANAinnaM, Na teNa jIeNa vavahAro // 52 // sohikaraM, saMvegaparAyaNeNa daMteNaM / vavahAro // 53 // jaM jIaM i vi Ainna, teNa u jIeNa 'jaM jIaM'ti / yajjInaM pArzvasthapramattasaMyatAcIrNam-ata evAzodhikaram, tad yadyapi mahAjanAcIrNa tathA'pi na tena jItena vyavahAraH karttavyastasyAzodhikaratvAt ||22|| 'jaM jI'ti / yatpunarjI saMvegaparAyaNena dAntenaikenApyAcIrNaM tat zodhikaraM tena vyavahAraH karttavyoM bhavati / na tu bahujanAparigRhItatvenA'syAvizvAsaH karttavyaH, bahujanaparigRhItatvasya lokadharme'pi sattvena tasya vizvAsAnaGgatvAt - sadAcAra parigRhItatvasyaiva tatra tatratvAditi bhAvaH // 53 // zuddhikara ane azuddhikara jItanA pratipAdana mATe kahe che :-- je jIta pAsastha pramatta sAdhue Acarela che, te zuddhikara nathI. jo ke te mahAjanathI AcarAyela che teA paNa te jItathI vyavahAra na karavA, kemake te zuddhi karanAra nathI. [52] Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 207 je jIta saMgaparAyaNa ane dAMta eke paNa Acarela hoya te zuddhi kare che. tethI tenAthI vyavahAra kare. prazna :-saMvega parAyaNa ane dAMta evA e ke AcaryuM hoya, paNa tene ghaNA lokoe svIkAra na karyo hoya te tenA upara vizvAsa zI rIte mUkI zakAya ? uttara :- ghaNA lokoe svIkAra karyo hoya tenA upara vizvAsa mUkavAno hoya te laukika dharmane ghaNAe svIkAra karyo che, mATe tenA upara vizvAsa mUkavo joIe. AthI bahujana svIkAra vizvAsanuM kAraNa nathI. kiMtu sadAcArI svIkAra ja vizvAsanuM kAraNa che. arthAt sadAcArI puruSo jene svIkAra kare te vizvasanIya che. [53] nanu yadi jItaM zrutApattitulyaM tadA na zrutAdatiricyeta, yadi ca tato hInamadhikaM vA syAttadotsUtraM syAdityAzaGkAyAmAha-- hINaM vA ahiyaM vA, jai vi suAvattio havai eaN| __ taha vi suANuttiNNa, pariNAmavisesamahigicca // 54 // 'hINaM vatti / hInaM vA'dhikaM vA yadyapi zrutApattito bhavatyetajjItaM tathApi zrutAnuttIrNa 'pariNAmavizeSa' sahiSNutA'sahiSNutAdilakSaNamadhikRtya pariNAmabhedena sUtre hInAdhikadAnasyApi sAmAnyato'nujJAnAd rAgadveSAbhyAM hInAdhikadAnenaivotsUtrasambhavAditi // 54 / / je cha RtaprApitathI tulya hoya, arthAta mRtathI jeTaluM prAyazcitta apAtuM hoya teTaluM ja prAyazcitta jItathI apAtuM hoya, te jIta mRtathI vizeSa nathI=alaga nathI. have je tenAthI hIna ke adhika apAtuM hoya to usUtra thAya, e zaMkAnuM samAdhAna jo ke A jIta mRtaprAptithI (=zrutathI jeTaluM prAyazcitta apAtuM hoya tenAthI) hIna ke adhika hoya (hIna ke adhika prAyazcitta apAya) to paNa pariNAma vizeSane AzrayIne jIta mRtathI bahAra nathI, arthAt zrutAnusAra che. kAraNa ke zratamAM sahanazIlatA asahanazIlatA Adi pariNAmane AzrayIne pariNAmanA bhedathI hIna-adhika paNa prAyazcitta ApavAnI sAmAnyathI anujJA che. rAga-dveSathI hIna-adhika prAyazcitta ApavAthI ja usUtra thAya. [54] 3o karavagrH ! athAga marg racavApu ciM rUkAgharamajanU? - AgamasuAI muttaM, itthaM ANA ya dhAraNA attho / mAyarA kuLa biM, citta temAM umero kapa bhImakubApheMta gAma-zrata thavA mUtramatrAmita, caturdazapUrvAlInAM vyavahaaraadicchedgrnthaanaampi ca sUtrAtmakatvAt pratyakSAgamasyApi sUtrAtizayitatvena sUtratvavivakSaNAt / athavA svavyavaharttavyArthapratipattAvanyazabdAnupajIvyatvaM sUtratvaM tatrApyaviziSTamiti na doSaH / Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute jJA gharanA vArtha, mUtratyAna | kI punaH "vAvALA' ziSTAcAraH | tadu"aagmsuaau suttega sUiA asthao u ticautthA / badujaNamAiNNaM puNa jIaM uciyaM ti egaLaM II" vi . tena "ratramata' pAnukUda vuiM kAtaratha sUtrAmApekSatthAt, arthaca ca sUtrApekSatvAt sUtrasya ca svatantratvAditi // 55 / / have Agama Adi vyavahAra sUtra Adi kevA svarUpe che e jaNAve che - Agama ane zruta e be vyavahAra sUtrarUpa che. kAraNa ke cauda pUrve vagere ane ka95-vyavahAra vagere cheda graMtha sUtra svarUpa che. prazna :-AgamanA pratyakSa Agama ane parokSa Agama ema be bheda che. temAM parokSa Agama (caudapUrva, dazapUrva ane navapUrva) sUtra svarUpa che, paNa pratyakSa Agama (kevaLajJAna, mana paryAvajJAna ane avadhijJAna) e sUtra svarUpa kevI rIte ? uttara :- pratyakSa Agama sUtrathI vizeSa hovAthI tenI paNa sUtrarUpe vivakSA karI che athavA sUtranI vyAkhyA A pramANe che :- pitAne je vyavahAra karavAnuM che tenA arthane nirNaya karavAmAM anya zabda upara AdhAra na rAkhe te sUtra. pratyakSa Agama=jJAna pitAne je vyavahAra karavAnuM che tenA nirNayamAM anya zabdane AdhAra rAkhatuM nathI. arthAt jAte ja ene nirNaya kare che. (kevaLajJAnI bhagavaMta keIne prAyazcitta Ape te temane zabdarUpa chedAdi graMthonI jarUra paDatI nathI. svajJAnathI ja Ape che. eTale sUtranI A vyAkhyA temAM =pratyakSa AgamamAM ghaTe che. sUtranI A vyAkhyAthI paNa pratyakSa Agama sUtra svarUpa che.) sUtrathI vizeSa che ethI ke sUtranI ukta vyAkhyAthI e bemAMthI koI paNa rIte pratyakSa Agama sUtra svarUpa che. A bemAMthI kaI paNa eka rIte pratyakSa Agamane sUtra svarUpa mAnavAmAM koI taphAvata na hovAthI doSa nathI. AjJA ane dhAraNA artha svarUpa che. prazna - ziSya arthonI dhAraNA kare che e draSTie dhAraNuM artha svarUpa che e barobara che. paNa AjJA te zabdasvarUpa hovAthI artha svarUpa kema kahevAya ? uttara :- (samUtravA =) zabda jenuM mULa che tevA zabdarUpa che. je sUtranI-zabdanI apekSA rAkhe te artha. AjJAmAM paraspara ekabIjAnA zabdonI -satronI apekSA hevAthI artha svarUpa che. jIta AcaraNa ziSTAcAra rU5 che. (vya. pIThikA bhA. gA 9mAM) kahyuM che ke-"sUtra zabdathI Agama ane zruta e be vyavahAranuM sUcana kaya che. artha zabdathI trIjA-cothA vyavahAranuM sUcana karyuM che. chata ghaNuM gItArtha janonI AcaraNa svarUpa che. chata ane ucita e banne zabdo ekArthaka che." tethI =Agama vagere sUtrAdi svarUpa hovAthI) pazcAnupUvathI uttarottara balavAna che. kAraNa ke jIta sUtra ane artha e baMnenI apekSA rAkhe che. atha sUtranI apekSA rAkhe che. sUtra svataMtra che. (arthAt jItathI dhAraNA ane AjJA balavAna che, AjJA ane dhAraNAthI Agama balavAna che.) [55] Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 209 gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] etacca nirAkAGkSArthapratipattitAratamyamapekSya veditavyam , anyathA''gamAdikrameNa balava ttAyA eva zAstrArthatvAt tadidamabhipretyAtrApi vizeSamAha - paramatthao a savvo, vavahAro hoi Agamo ceva / jeNa tayaM uvajIvai, sakkhaM va paraMparAe vA // 56 // 'paramatthao atti / paramArthatazca sarvo'pi vyavahAra Agama eva bhavati, yena tamA. gamaviSayajJAnArtha svaprAmANyAthai vA sAkSAt paramparayA vopajIvatIti / tathA cAha cUrNikajItamadhikRtya-"jamhA paMcavihe bavahArasutte esa teNa AgamanANaM ceva evaM"ti // 56 // balane A krama cokkasa arthanA nirNayanI taratamatAnI apekSAe che. anyathA AgamAdinA kramathI balavattA ja zAstrArtha che. (arthAta zAstranA paramArthano vicAra karavAmAM Ave to AgamathI AjJA ane dhAraNa adhika balavAna che, AjJA ane dhAraNAthI jIta vadhAre balavAna che.) Ane (=AgamAdi kramathI balavattAne) ISTa karIne= mAnya karIne A viSayamAM paNa vizeSa kahe che : paramArthathI te badheya vyavahAra Agama ja che. kAraNa ke badhe vyavahAra AgamanA viSayanuM jJAna meLavavA ke pitAnI prAmANikatA mATe sAkSAt ke paraMparAe Agamane Azraya le che. A viSe cUrNikAra jItane AzrayIne kahe che - "A jIta pAMca prakAranA vyavahAranA sUtramAM hovAthI Agama svarUpa ja che." [5] vyavahAraprarUpaNAparisamApti prajJApya vyavahAriprarUpaNAM kramaprAptAM pratijAnIte paMcaviho vavahAro, eso khalu dhiirpurispnnnntto|| bhaNio ao paraM puNa, itthaM vavahAriNo vucchaM // 57 // paMcaviho'tti / eSa khalu dhIrapuruSaiH-tIrthakaragaNadharAdibhiH prajJaptaH paJcavidho vyavahAro bhaNitaH, ataH paraM punaH 'atra' adhikAre vyavahAriNo vakSye / / 57 / / bIjuM dvAra vyavahArI prarUpaNuM vyavahAra prarUpaNAnI samApti jaNAvIne kamathI Avela vyavahArInI prarUpaNa karavAne svIkAra kare che : tIrthakara-gaNaghara Adi mahApuruSoe karelo A pAMca prakArane vyavahAra ko. ve pachI A8 0514ArImAnu na 4rIza. [57] tatra vyavahAriNo'pi nAmAdibhedAccaturvidhAH / tatra nAmasthApane sugame / dradhyadhyavahAriNa Agamato noAgamatazcati dvidhA / tatrAgamato vyavahArizabdArthazAstatra caanupyuktaaH| noAga * jIta tIrtha sudhI rahe che vagere dRSTie jIta vadhAre balavAna che. zu. 27 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute mato zazarIrabhavyazarIratadvayatiriktabhedAt tridhA / tatrApi dvAvAdyau bhedau sugamAviti tRtIyamadhikRtyAha NoAgamao davve, loia-louttarA u te duvihA / loammi u laMcAe, vivAyabhaMge pavatA // 58 // ____NoAgamao'tti / noAgamataH 'dravye' jJazarIrabhavyazarIravyatiriktadravyanikSepaviSaye laukikA lokottarAzca te vyavahAriNo dvividhAH / tatra loke 'laJcayA' paralavAmupajIvya vivAdabhaGga pravartamAnA dravyavyavahAriNaH / / 58 // vyavahArIo nAmAdi bhedathI cAra prakAranA che. temAM nAma vyavahArI ane sthApanA vyavahArI sugama che. dravya vyavahArIo AgamathI ane te AgamathI ema be prakAranA che. temAM vyavahArI zabdanA arthane jJAtA ane temAM anupayukta AgamathI dravya vyavahArI che. AgAmathI dravya vyavahArIo zarIra, bhavya zarIra ane taduvyatirikta ema traNa prakAranA che. temAM paNa prathamanA be bheda sugama hovAthI trIjA bhedane kahe che : neAgamathI tadravyatirikta dravyavyavahArIonA laukika ane lokottara ema be prakAra che. temAM lokamAM bIjA pAsethI lAMca=phI laIne vivAdane nikAla karavAmAM pravRtti karanArA (vakIla vagere) laukika dravya vyavahArIo che. [58] louttarA agIA, gIA vA huMti laMcapakkhehiM / jaM tesimapAiNNaM, mohA taha rAgadosehiM // 59 / / louttara'tti / lokottarA agItArthA dravyavyavahAriNaH, te hi yathAvasthitaM vyavahAraM kattuM na jAnantIti yathAvasthitavastuparijJAnalakSaNasya bhAvasyAbhAvAd apradhAnavyavahArakAriNa iti, aprAdhAnyavAcidravyazabdapravRtteH / gItArthA vA laJcApakSAbhyAM dravyavyavahAriNaH, ye hi gItArthA api santo'paralaJcAmupajIvya vyavahAraM paricchindanti, ye ca laJcAnupajIvino'pi mamAyaM bhrAtA mamAyaM nijaka iti pakSeNa taM paricchindanti teSAM mAdhyasthyarUpasya bhAvasthAbhAvenApradhAnatvAt , etadevAha yat 'teSAM' agItArthAnAM gItArthAnAM ca lazcApakSopajIvinAM yathAkramaM 'mohAd' ajJAnAttathA rAgadveSAbhyAmaprAdhAnyam / tathA ca na yatkiJcidbhAvamAtreNa dravyatvavyAghAto yAvatA bhAvasAmagrayeNa prAdhAnyaM niSpadyate tAbadabhAve dravyatvavyavasthiteriti naikaikApekSayobhayeSAM prAdhAnye'pi doSa iti yuktamIkSAmahe // 59 / / agItArtho lekottara dravya vyavahAra o che. teo satyayathArtha vyavahAra karavAnuM jANatA nathI. AthI temanAmAM yathArtha va tu tAnarUpa bhAva na hovAthI te apradhAna (gauNa) vyavahArakArI che. ahIM dravya zabda a kAnya (-gauNa) arthamAM che athavA gItArtho paNuM lAMca laIne ke pakSapAtathI vyavahAra kare to dravya vyavahArI che. kAraNa ke gItA hovA chatAM jeo bIjA pAsethI lAMca laIne vyavahArane nirNaya kare che, ane jeo Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsa: ] [ 226 lAMca na levA chatAM A mAro baMdhu che, A mAro saMbaMdhI che, ema pakSapAtathI vyavahArane nirNaya kare che. temanAmAM mAdhyastha bhAva na hovAthI teo apradhAna=gauNa che. A ja (mULagAthAmAM) kahe che. kAraNa ke agItArtho mahinA=ajJAnatAnA kAraNe ane lAMca-pakSapAtano Azraya lenArA gItArthe rAga-dveSane kAraNe apradhAna che. prazna :- pradhAnatA-apradhAnatA (=mukhya-gauNa sAva) ApekSika che. prastutamAM agItAnI apekSAe lAMca lenArA ke pakSapAta karanArA gItArtho pradhAna mukhya che. kAraNa ke jJAnI che. lAMca lenArA ke pakSapAta karanArA gItArthonI apekSAe agItArtho pradhAna che. kAraNa ke rAga-dveSathI vyavahAra karatA nathI. te pachI ahIM temane apradhAna kema kahyA? uttara :- a5bhAva mAtrathI dravyatva (=apradhAnatA)no nAza thato nathI. jeTalA pUrNabhAvathI pradhAnatA siddha thAya che, teTalo pUrNa bhAva na hoya te dravyatva (apradhAnatA) rahe che. evI maryAdA che. AthI ahIM eka ekanI apekSAe baMne pradhAna hovA chatAM apradhAna kahevAmAM doSa nathI. AthI A kathanane ame egya joIe chIe. [5] bhAvammi loiA khalu, majjhatthA vavaharaMti vavahAraM / piyadhammAiguNaDDA, louttariA samaNasIhA // 6 // mAvannitti | mA cariLa dvividhA - jAmato nokamara | bAghA racavahaarishbdaarthjnyaasttr copayuktAH / antyAzca laukikalokottarabhedAd dvividhAH / tatra laukikAH khalu te ye madhyasthA rAgadveSayorapAntarAle sthitAH santo vyavahAraM vyavaharanti / lokottarAzca priyadharmAdiguNADhyAH zramaNasiMhAH // 60 / / bhAva vyavahArIe AgamathI ane noAgamathI ema be prakAranA che. vyavahArI zabdanA arthane jANanArA ane temAM upayogavALA AgamathI bhAva vyavahArI che. ne AgamathI bhAva vyavahArIe laukika ane lokottara ema be prakAranA che. madhyastha banIne rAga-dveSa vinA lekamAM vyavahAra karanArAo laukika bhAva vyavahArI che. dharma, prema Adi guNothI yukta uttama sAdhue lokettara bhAva vyavahArI che. [60] priyadharmAdiguNAneva bhASyagranthenAha piyadhammA daDhadhammA, saMviggA ceva'vajjabhIrU a| suttatthatadubhayaviU, aNissiyavavahArakArI ya // 61 // picadhatti. bicadharmA' rUDhaLa, daDhA ' bakSodhana, paradumavizepnnnisspnncturbhnggyaaN tRtIyabhaGgavartinaH / tathA 'saMvignAH' saMsArAduttrastAH pUrvarAtrAdiSu kiM me kRtyamakRtyaM vA ? ityAdivicArakAriNaH, yataH 'avadyabhIravaH' pApabhIravaH, tathA 'sUtrArthatadubhayavidaH' sUtrArthaparijJAnaniSpannacaturbhaGgayAM tRtIyabhaGgavartinaH, tathA nizrA-rAgaH sa saJjAto Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ] [svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute 'syeti nizrito na tathA anizritaH sa cAsau vyavahArazca ttkrnnshiilaaH| ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNamiti nyAyAdanupazritavyavahArakAriNa ityapi draSTavyam // 6 // dharmaprema Adi guNane bhASyagAthAothI (vya. pIThikA bhA. gA. 14-15-16) kahe che : priyadharmA, daDhazarmA, saMvigna, avallabhIru, sUtrArthavedI ane anizrita vyavahArakArI sAdhuo lokettara bhAvavyavahArI che. priyadharmAtradharma pratye premavALA. daDhazarmA=bIjAthI kSobha na pamADI zakAya tevA dharmavALA. ahIM priyadharmA ane DhadharmA e benA gathI caturbha"gI thAya che. te A pramANe - keTalAka jI priyadharmo hoya che, paNa daDhadharmA na hoya. keTalAka jIve daDhadharmA hoya che, paNa priyavarmA na hoya. keTalAka jI priyadharmA hoya ane daDhadharmA paNa hoya. keTalAka jI priyadhamAM na hoya ane dudharmA paNa na hoya. A cAra bhAMgAomAMthI ahI trIjA bhAgamAM rahelA sAdhuo samajavA. saMvigna eTale saMsArathI atyaMta trAsI gayelA, tathA pUrvarAtri AdimAM mAre zuM karavA jevuM che ane zuM karavA jevuM nathI ItyAdi vicAra karanArA. prazna :- Avo vicAra kema kare che? uttara - kAraNa ke avadyabhIru=pApabhIru che. sUtrArthavedI=sUtra ane artha e ubhayane jANanArA. sUtrane jANanArA ane arthane jANanArA e benA vegathI caturbhagI thAya che. te A pramANe - sUtrane jANe paNa arthane na jANe. arthane jANe paNa sUtrane na jANe, sUtra ane artha e baMnene jANe. sUtra ane artha e baMnene na jANe, A cAra bhAMgAmAMthI ahIM trIjA bhAMgAmAM rahelA sAdhuo jANavA. anizrita vyavahArakArI -nizrA eTale rAga. rAga jemAM hoya te nizrita. rAgavALA vyavahAra te nizrita vyavahAra. rAga vinAne vyavahAra te anizrita vyavahAra. rAga vinA vyavahAra karavAnA svabhAvavALA sAdhuo anizrita vyavahArakArI che. prazna - ahIM rAga vinA vyavahAra karavAnA svabhAvavALA ema kahIne rAgane abhAva jaNavyo, paNa dveSano abhAva kema na jaNAvyA ? uttara :- gvaLe tAtI grAmu ekanuM grahaNa thayuM hoya te tenI jAtinA bIjAnuM paNa grahaNa thaI jAya che e nyAyathI ahI anupazrita vyavahArakArI' ema paNa samajI levuM. upA=Sa. anupazrita vyavahArakArI eTale dveSa vinA vyavahAra karavAnA svabhAvavALA. [61] zivamavivighatAkyuM rojhArA dvArtha vAda piyadhamme daDhadhamme, ya paccao hoi gIya saMvigge / rAgo u hoi hissA, uvassio dosasaMjutto // 2 // 'piyadhamme'tti / priyadharmaNi dRDhadharmaNi 'caH' samuccaye bhinnakamazca 'gIte' gItArtha-sUtrArthatadubhayavidi saMvigne ca prAyazcittaM dadati 'pratyayaH' vizvAso bhavati-yathAyaM nAnyathA prAya Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH | | 213 zcittavyavahArakArIti priyadharmAdipadAnAmupanyAsaH / tathA rAgastu bhavati nizrA, upazritazca dveSasaMyuktaH / nizropazrAzabdau rAgadveSaparyAyAvityarthaH // 62 // priyadharmA Adi vizeSaNanuM phaLa ane nizrA-upazrA zabdano artha kahe che - priya dhamAM, daDhadharmA, sUtrArthobhayane jANanAra ane saMvigna prAyazcitta Ape te vizvAsa thAya che ke A khoTe prAyazcitta vyavahAra nahi kare. mATe ahIM priyadharmA Adi padone ullekha karyo che. nizrA eTale rAga. upazrita eTale dveSasaMyukta. arthAt nizrA ane upazrA zabdo anukrame rAga ane dveSanA paryAyavAcI che. [62] nizrIpazrAzabdayordvitIyaM vyAkhyAnamAha ahavA AhArAdI, dAhii majjhaM tu esa. NissA u / sIso paDicchao vA, hoi uvassAkulAdI vA // 63 // 'ahava'tti / athavA eSo'nuvartitaH san mahyamAhArAdikaM dAsyatItyeSA'pekSA laJcopajIvanasvabhAvA nizrA / tathA eSa me ziSyaH, eSa me pratIcchakaH, idaM me mAtRkulam , idaM pitRkulam , AdizabdAdime mama sahadezavAsinaH, bhaktA vA ime sadaiva mama ityapekSA pakSAbhyupagamasvarUpA bhavatyupazrA // 63 / / nizrA-upazrA zabdonI bIjI vyAkhyA kahe che : athavA A mAro anuyAyI banIne mane AhAra vagere Apaze e pramANe lAMca levA svarUpa apekSA e nizrA che. A mAro ziSya che, A mATe pratIrachaka (=nizrAmAM rahenAra) che, A mAruM mAtRkula che, A mAruM pitRkula che, A mArA dezanA sahavAsIo che, A hamezAM ja mArA bhakto che, ema pakSanA svIkAra svarUpa apekSA e upaDyA che. [3] atra sUtrArthavittvaguNaprAdhAnyamAha granthakRt iyaraguNANugamammi vi, cheyatthANaM apAragattammi / vavahArittaM bhAve, No khalu jiNasAsaNe diDheM // 64 // 'iyara'tti / itaraguNAnAM-priyadharmatvAdinAmanugame'pi chedArthAnAmapAragatve no khalu jinazAsane bhAve vyavahAritvaM dRSTam // 64 // ahIM graMthakAra sUtrArthabodhanI pradhAnatA jaNAve che - dharmaprema ADhi guNe hovA chatAM chedagraMthanA arthonuM barobara jJAna na hoya te jinazAsanamA mA vyavasAya dhunathI. 2marthAta. te bhAva vyavahArI nathI. [14] tathA coktaM vyavahArabhASye dazamoddezake jo suamahijjai bahuM, suttatthaM ca niuNaM na yANAi / kappe vavahArammi ya, so na pamANaM suaharANaM // 65 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute jo suamahijjai bahuM, muttatthaM ca NiuNaM viyANAi / kappe vavahArammi ya, so u pamANaM suaharANaM // 66 // kappassa u Nijjutti, vavahArasseva paramaniuNassa / jo atthao Na yANai, vavahArI so Na'NuNNAo // 67 // kappassa u Nijjurti, vavahArasseva paramaniuNassa / - jo atthao viyANai, vavahArI so aNuNNAo // 68 // jo sua'miti / yaH kalpavyavahAre sUtraM bahvadhIte sUtrArthaM ca nipuNaM na jAnAti sa vyavahAraviSaye na pramANaM zrutadharANAm // 65 // 'jo sua'miti / yastu kalpe vyavahAre ca sUtraM bahvadhIte sUtrArtha ca nipuNaM vijAnAti sa pramANaM vyavahAre zrutadharANAm // 66 // 'kappassa u'tti / kalpasya vyavahArasya ca paramanipuNasya yo niyuktimarthato na jAnAti sa vyavahArI nAnujJAtaH // 67 / / 'kapparasa utti / yastu kalpasya vyavahArasya ca paramanipuNasya niyuktimarthato vijAnAti sa vyavahArI anujJAtaH / / 68 / / vyavasAyana zabhA dezAmA (A. 104 thI 107) yu. haiM : je kaha5-vyavahAramAM sUtra bahu bhaNe che, paNa sUtranA arthane barAbara jANato nathI te zratadharone vyavahAranA viSayamAM pramANa nathI. [65] je ka5-vyavahAramAM sUtrane bahu bhaNe che, ane sUtranA arthane barAbara jANe che te zratadharone vyavahAranA viSayamAM prabhAe che. [16] 4 parama nipuNa evA ka95 ane vyavahAranI niryuktine arthathI je jANa nathI te vyavahArI asaMmata che. [67] parama sUkSama kalapa ane vyavahAranI niyuktine arthathI je jANe che te vyavahAra saMmata che. [68] uktamevArtha sUtrasammatyA guDhayannAha granthakAraH itto a dazvao bhAvao a aparicchayammi icchaMte / gacchassANunnAe, paDiseho daMsio sutte // 69 // 'ito atti / 'ata eva' sUtrArthavittvAbhAve vyavahAritvAyogAdeva dravyato bhAvatazcAparicchade icchati gaNaM dhArayituM gacchAnujJAyAH pratiSedho darzitaH 'sUtre' vyavahAratRtIyodezakAdyasUtre, tathA ca tat-"bhikkhU ya icchijjA gaNaM dhAraittae bhagavaM ca se apalicchanne * kalpa-vyavahAranuM adhyayana karanAra parama nipuNa=kuzaLa banate hovAthI upacArathI kalpavyavahArane paNa paramanipuNa kahI zakAya. athavA parama nipuNa eTale paramasUma. ka5-vyavahAramAM parama sUkSma viSayo kahyA hovAthI tene parama sUkSma kahI zakAya. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsa: ] [215 evaM se No kappai gaNaM dhArittae'tti / asyArthaH-bhikSuH, cazabda AcArya padayogyAnekaguNasamuccayArthaH, icched gaNaM dhArayituM 'bhagavAMzca' AcA stasya 'aparicchannaH' dravyaparicchadarahito bhAvaparicchadarahitasyAcAryatvAyogAt , cazabdAd bhikSuzca dravyato'paricchado bhAvataH saparicchado gRhyate / 'evam ' amunA prakAreNa 'se' tasya gaNaM dhArayituM na kalpate / evaMzabdo vizeSadyotanArthaH, sa cAyam-AcArthe dravyato'paricchade bhikSoH saparicchadasyAparicchadasya vA na kalpate ubhayovyato'pi paricchannatve ca kalpata iti / nokArazca dezapratiSedhe tenAvasanne AcArya tatparivArasya sarvasya saMvignaziSyasyA''bhavanAt kalpetApi dravyato'paricchannasya, bhAvato'paricchannasya tu sarvathA na kalpata iti siddham / taduktam-"nokAro khalu desaM, paDisehayati kayAi kappe vi / osannammi ya there, so ceva paricchao tassa ||11||"tti / atrAbahuzrate'gItArthe vA gaNaM nisRjati dhArayati cedaM prAyazcittamucyate-"abahussue agIyatthe, Nisirae vAvi dhArae va gaNaM / taddevasiaM tassa u, mAsA cattAri bhAriA // 1 // sattarattaM tavo hoi, tao cheo padhAvai / cheeNa chinnapariAe, tao mUlaM tao dugaM // 2 // " aMbahuzruto'gItArtha iti prathamo bhaGgaH, abahuzruto gItArtha iti dvitIyaH, bahuzruto'gItArtha iti tRtIyaH, bahuzruto gItArtha iti caturtha iti catvAraH khalvete bhaGgA bhavanti / tatra nizIthAdikaM sUtrato'rthato vA yasyAnavagataM sa prathamo bhagaH / yasya punarnizIthAdigatau sUtrArthoM vismRtau sa dvitIyo bhaGgaH / yaH punarekAdazAGgadhArI azrutAthaH sa tRtIyo bhaGgaH / sakalakAlocitasUtrArthopetazcaturthaH / tatrAbahuzruto'gItArtha ityanena bhaGgatrayamupAttam / etadanyatarabhaGgavartI gaNaM nisRjati dhArayati vA yadi eka dvau trIn vA divasAnutkarSataH sapta rAtriMdivAni tataH 'tadevasikaM' teSAM saptAnAM divasAnAM nimittatvataH 'tasya' gaNaM nisraSTurddhArayiturvA prAyazcittaM catvAro mAsA gurukaaH| tataH prathamasaptadinAnantaramanyAni cet sapta dinAni gaNaM nisRjati dhArayati vA svayaM tadA prAyazcittaM SaDlaghu / tato'pyanyAni sapta dinAni yAvadanuparame SaDaguru / evaM jAtAvekavacanAtsaptarAtraM trANi saptarAtrANi yAvattapo bhavati / tatastapaHprAyazcittasamAptyanantaraM tapaHkrameNa cchedaH pradhAvati, tathAhi-saptadinAditazcaturgurukacchedaH / tato'pyanyasaptadivasAtikrame paDlaghukaH / tato'pyanyasaptadivasAtivAhane SaDgurukaH / etAvatA chedenAcchinne bhUyastvena paryAye sati dezonapUrvakoTIpramANo'pyayamavaziSyamANa ekadivasenaiva chidyata ityevaMlakSaNaM tricatvAriMzattame dine mUlaM bhavati / tato'pyatikrame catuzcatvAriMzattame divase'navasthApyaM paJcacatvAriMzattame ca pArAzcitamiti dvikamantimaprAyazcittadvayamApadyata iti vyavahAravRttau vyaktam / jitakalpavRttau punaratra traya AdezA likhitAH-tatrake laghupaJcarAtriMdivebhyazchedaM prasthApayanti, apare gurupaJcarAtriMdivebhyaH; pare ca yataH prabhRti tapaHprAyazcittamupakrAntaM tata Arabhyeti / tatra tRtIyapakSastAvatsamarthita eva / prathamapakSe ca saptarAtratrayAnantaraM turIyaM saptarAtraM laghupaJcakazchedaH, paJcamaM gurupaJcakaH, SaSThaM laghudazarAtriMdivaH, saptamaM gurudazarAtrindivaH, aSTamaM laghupaJcadazakaH, navamaM gurupaJcadazakaH, dazamaM laghuviMzatirAtrindivaH, ekAdazaM guruviMzatirAtrindivaH, dvAdazaM laghupaJcaviMzatirAtrindivaH, trayodazaM gurupaJca Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute viMzatikaH, caturdazaM laghumAsikaH, paJcadazaM gurumAsikaH, SoDazaM caturlaghumAsikaH, saptadazaM caturgurumAsikaH, aSTAdazaM laghuSANmAsikaH, ekonaviMzaM saptarAtraM guruSANmAsika iti sarvasaGgha yayA trayastriMzaM zatamahorAtrANAM bhavati / dvitIyapakSe ca saptarAtratrayAnantaraM saptAhorAtrANi prathamata eva gurupaJcakacchedaH, tataH saptAhaM laghudazakaH / evaM pUrvoktavidhinA gurudazakAdayo'pi SaDguruprakAntAzchedAH saptAhaM saptAhaM pratyekaM draSTavyA iti, atra cASTAdazabhiH saptarAtraiH SaDviMzaM zataM rAtrindivAnAM bhavatIti // 69|| ukta ane ja graMthakAra sUtrasAkSIthI dRDha kare che H-- AthI ja (=sUvA bAdha na heAya te vyavahArI banavAne lAyaka na heAvAthI ja ) je dravyathI ane bhAvathI parivAra rahita hAya te gaNu dhAraNa karavAne Icche te tene vyavahAranA trIjA uddezAnA pahelA sUtramAM gacchanujJAna niSedha jaNAvyA che. te sUtra A pramANe che:- mitravU ya chinnA gaLe dhAratta mAthaM ca se mahinjIne vaM se no dhvargaLa dhArittatta" AnA artha A pramANe che : sAdhu gaNu dhAraNa karavAne Icche paNa tenA AcArya dravya parivArathI rahita hAya (AcArya bhAva parivArathI yukta hoya. kAraNa ke bhAva parivArathI rahita AcAryapadane yAnya nathI) ane sAdhu dravyathI parivAra rahita che, ane bhAvathI parivAra sahita che, to te gaNu dhAraNa karavAne ayogya che." ahI zabda vizeSa arthe jaNAvavA mATe che. vizeSa artha A pramANe cheHAcArya dravyathI parivAra rahita hAya te sAdhu dravyathI parivAra sahita Aya ke parivAra rahita hAya, paNa te gaNu dhAraNa karavAne aceAgya che. khane dravyathI paNa parivAra sahita hoya te gaNu dhAraNa karavAne ceAgya che. ahIM no zabda sarvathA niSedhamAM nathI, kiMtu deza niSedhamAM che. AthI jo AcAya zithila thaI jAya tA AcAya ne je parivAra che te badhA saMvigna ziSyanA thaI jatA hAvAthI sAdhu dravyathI parivAra rahita hAya tA paNa gaNu dhAraNa karavAne yAgya paNa che. paNa je sAdhu bhAvathI parivAra rahita hAya te tA sathA gaNu dhAraNa karavAne aceAgya che. A viSe ( vya. pIThikA gA. 4 mAM) kahyuM che ke "no zabda dezathI pratiSedha kare che. AthI kayAreka (dravya parivAra rahita paNa) gaNu dhAraNa karavAne yogya paNa che. jo AcAya zithila thaI jAya tA AcAya to je parivAra che, te ja tenA ziSyanA thaI jAya che. ahIM... (=sAkSI gAthAmAM) lajI zabda vizeSa arthAMmAM che. te vizeSa atha A pramANe cheH je ziSya bhAvathI parivAra sahita che, te A rIte gaNu dhAraNa karavAne lAyaka che. bhAva piravArathI rahita nahi." ahIM abahuzrutane ke agItAne gaNu sAMpe te sAMpanAra ane dhAraNa karanAra 'nene A ( nIce kahevAze te) prAyazcitta kahe che H-- ziSyAdi dravya parivAra che. nAnAdi bhAva parivAra che, Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 27 abahussue agIyatthe, Nisirae vAvi dhArae va gaNaM / taddevasiaM tassa u, mAsA cattAri bhAriA // 1 // sattarattaM tavo hoi, tao cheo padhAvai / cheeNa chinnapariAe, tao mUlaM tao dugaM // 2 // * abahuzrata ane agItArtha e benA vegathI caturbhagI thAya che. te A pramANe - "abahukRta ane agItArtha, abahuzruta ane gItArtha bahuzruta ane agItArtha, bahuzruta ane gItArtha. jene nizitha vagerenA sUtro ane arthonuM jJAna nathI te prathama bhaMgamAM Ave. jene nizitha vagerenAM sUtro ane arthonuM vismaraNa thaI gayuM che te bIjA bhaMgamAM Ave. jene agiyAra aMgo sUtrathI kaMThastha che, paNa arthanuM jJAna nathI te trIjA bhaMgamAM Ave. te te kAlane ucita sarva sUtrArthanA bodhavALI cothA bhAMgAmAM Ave. AmAM prathamanA traNa bhAMgAmAM rahelAne gaNa sepe te sepanAra ane dhAraNa karanArane prAyazcitta Ave. te A pramANe : eka divasa, be divasa, traNa divasa, ema yAvat sAta divasa sudhI guru catumasa prAyazcitta Ave. bIjA sAta divasa sudhI palaghu, trIjA sAta divasa sudhI guru, prAyazcitta Ave. Ama traNa "sArA" (sAta divasa sudhI ta5 prAyazcitta Ave. tyAra bAda tapanA kamathI cheda Ave. te A pramANe prathama sAta divasa caturguru, bIjA sAta divasa palaghu, trIjA sAta divasa Saguru prAyazcitta Ave. dIkSA paryAya ghaNe hovAthI ATalo cheda thavA chatAM hajI dIkSA paryAya bAkI hoya te bAkI rahela dezone pUrva keTi pramANa paNa dIkSA paryAya eka divasathI ja chedAI jAya. Ama tetAlIsamA divase mUla prAyazcitta Ave. cuMmAlIsamA divase anavasthApya ane pIsatAlIsamA divase pArAMcita Ave. A pramANe vyavahAratranI TIkAmAM spaSTa che. jItakalapanI TIkAmAM traNa mata lakhyA che. temAM keTalAka laghu paMcarAtri-divasathI chedanI zarUAta kare che. bIjAo guru paMcarAtri-divasathI chedanI zarUAta kare che. bIjAo jyAMthI tapa prAyazcittanI zarUAta thaI tyAMthI (caturthathI) chedanI zarUAta kare che. temAM trIjA matanuM (upara) samarthana karyuM ja che. prathama mata A pramANe -traNa sAta divasa pachI cothA sAta divasamAM laghu paMcaka cheda thAya. pAMcamAmAM guru paMcaka, chaThThAmAM laghu daza rAtri-divasa, sAtamAmAM guru daza rAtri -divasa, AThamAmAM laghu paMcadazaka, navamAmAM guru paMcadazaka, dazamAmAM laghu vizati rAtri -divasa, agiyAramAmAM guru vizati rAtri-divasa, bAramAmAM laghu paMcaviMzati rAtrika vyavahAra pIThikA gAthA 63-64. gu. 28 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute divasa, teramAmAM guru paoNMca viMzati rAtri-divasa, caudamAmAM laghu mAsika, paMdaramAmAM guru mAsika, seALamAmAM catula ghumAsika, sattaramAmAM caturguru mAsika, aDhAramAmAM laghu cha mAsika, ogaNIsamAmAM guru cha mAsika chedya thAya. Ama kula 133 rAtri-divasa thAya. khIjA matamAM pUrvokta rIte guru dazakathI AraMbhI SaDa guruka sudhI pratyeka sAta sAta divase cheH prAyazcitta jANavuM, AmAM aDhAra sAta divasathI 126 rAtri-divasa thAya. sAraH--je sAdhu dravyathI ane bhAvathI parivAra rahita hoya te sAdhu gaNu dhAraNa karavAne ceAgya nathI. Ama chatAM apavAdathI je sAdhu dravya parivArathI rahita hoya te gaNu dhAraNa karavAne ceAgya che, paNa bhAva parivArathI rahita sAdhu gaNa dhAraNa karavAne ceAgya nathI. AnAthI sUtrAnA meAdhanI pradhAnatA siddha thAya che. [69] tadevaM dravyato bhAvatazcAparicchade gacchAnujJA na yukteti sUtrasammatyA bhAvitam / atha dravyabhAvaparicchadameva darzayati davve paricchao khala, saccittAI NiuttavAvAro / daMsaNanANacarite tave a viNae a mammi ||7nA netti / dravye pariccharU: laghu 'SijJAtiH' savitta:-ziSyAti, citta-vadhi, mizracobhayasamavAyAditi trividhaH / ayaM ca niyuktavyApAro'pekSito yo yayopakaraNotpAdanArthagrahaNadharmakathanaglAnapraticaraNAdilakSaNayA labdhyA sametaH sa tadanurUpe kArye vyApArita iti yAvaditthameva gacchavRddhinirjarAvRddhisiddheH bhAve ca darzanaM jJAnaM cAritraM tapo vinayazca paricchadaH / etadubhayaparicchadopeta eva gaNadhArI suvyavahArI ca bhavatIti draSTavyam ||70|| A pramANe dravyathI ane bhAvathI piravAra rahitane gacchAnujJA karavI e ceAgya nathI ema sUtrasAkSIthI siddha karyuM, have dravya-bhAva parivArane atha jaNAve che: dravya parivAranA sacitta, acitta ane mizra ema traNa bheda che. ziSya vagere sacitta, udhi vagere acitta ane sacitta-acitta baMnenA samUha e mizra dravya parivAra che. A parivAra vyApAramAM joDAyelA apekSita che. arthAt je sAdhumAM je zakti hAya tene te zaktimAM joDavA joie. te A pramANeH-jenAmAM upakaraNa meLavavAnI zakti haiAya tene upakaraNA meLavavAnA kAmamAM joDavA joIe. sUtrapAThanI zaktivALAne sUtrapAThamAM, agrahaNanI zaktivALAne arthagrahaNamAM, vAdanI zaktivALAne vAda karavAmAM, dha kathAnI zaktivALAne dharma kahevAmAM, glAnasevAmAM kuzaLane glAnasevAmAM joDavA joIe. A pramANe karavAthI ja gacchanI ane nirAnI vRddhi thAya che. de na--jJAna-cAritra-tapa ane vinaya bhAva parivAra che. A baMne parivArathI yukta ja gaNadhArI ane suvyavahArI bane che ema jANavuM. [70] Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 226 gurutattvabinizcaye dvitIyollAsaH ] gaNadhAraNecchA'pi paricchannasyaiva yuktA nAnyasyetyAha kammANa NijjarahA, icchaMti gaNassa dhAraNaM sAhU / go pUyaTuM sA puNa, aparicchannehi kaha labbhA ? // 7 // 'kammANa'tti / karmaNAM nirjarArthamicchanti gaNasya dhAraNaM sAdhavo na punaH pUjArtha mokSakAkAkSitvAtteSAm / ata eva jarAmaraNAnnipradIptasaMsAragRhaprasuptabhavyaprANibodhakatvena jJAnAdimokSamArgakSemaprApakatvena jJAnAdiratnasuparIkSAvRddhikAritvenAvighnena saMsArasamudrapAraprApakatvena gosamagaNavRttisAdhUnAM zvApadAdisthAnIyAparAdhapadajanitaduHkhavAraNena jJAnAdiguNasthAnanayanena ca pratibodhakadezakazrIgRhikaniryAbhakamahAgopasadRzA AcAryapade sthApanIyAH pratipAditAH / 'sA ca' nirjarA cAparicchannaiH kathaM labhyA? dravyaparicchadaM vinA gacchakAryo panahasya, bhAvaparicchadaM vinA ca pratyarthinigrahAderalambhavAta , ato'paricchannasya gaNadhAraNecchA klIbasya kAminIriraMseva viDambanAmAtramiti bhAvaH / / 71 / / je parivArathI yukta hoya teNe ja ga7dhAraNanI IrachA karavI joIe, bIjAe nahi. te jaNAve che - sAdhuo karma nirjarA mATe gaNa dhAraNa karavA Icche che, nahi ke pUjA mATe. kAraNa ke teo eka mekSanI ja AkAMkSAvALA hoya che. AthI ja jeo jarA-maraNa rU5 agnithI saLagI uThelA saMsAra rUpa gharamAM sutelA bhavya prANIone jagADanArA hovAthI pratibaMdhaka samAna che, jJAnAdi rUpa mokSamArgamAM sukhapUrvaka pahoMcADanArA hevAthI dezaka samAna che, jJAnAdi rUpa ratnonI suparIkSAthI=sunirIkSaNathI vRddhi karanArA hovAthI bhaMDArI samAna che, nirvidhrapaNe saMsAra rUpa samudranA pArane pamADanArA hevAthI niryApaka samAna che, pagAyo samAna garajIvatI sAdhuone jaMgalI pazu Adi samAna aparAdhasthAnothI thayelAM duHkhathI bacAvIne jJAnAdi guNArUpa sthAnamAM lAvanArA hovAthI mahApa samAna che temane AcAryapade sthApavAne yogya kahyA che. pratibodhaka-sUtelAne jagADanAra. dezaka=gAma AdinA saraLa mArge sukhapUrvaka pahoMcADanAra. bhaMDArI-ratnAdinA bhaMDArane sAcavavA nImAyela puruSa. niryApaka=vahANuM calAvanAra nAvika. mahAgA=jaMgalI pazuothI rakSaNa karavApUrvaka gAyane svasthAne laI janAra gAvALa. parivAra rahita sAdhu nirjarA kevI rIte meLavI zake ? dravya parivAra vinA gara7kAryomAM upakAra na thaI zake. bhAva parivAra vinA pratipakSInigraha Adi na thaI zake. AthI parivArarahitanI gaNa dhAraNa karavAnI IcchA napuMsakanI strI sAthe saMga karavAnI icchAnI jema mAtra viTaMbaNuM che. [71] Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 ] [ svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute nanu kiM gaNaM dhArayitumicchatA pUjA sarvathA neSTavyetyata Aha NijjaraheuvavasiyA, pUaM pi a ittha kei icchaMti / sA vi ya bahutarapUagaguNANa heu tti Na NisiddhA / / 72 // _ 'Nijjara'tti / prathamatastAvanirjarArthameva gaNo dhArayitavyastato nirjarAhetogaNadhAraNe vyavasitAH 'pUjAmapi' utkRSTAhAropakaraNasatkArAdilakSaNAm , tathA sUtrArtheSu pradhAno'yamAgADhaprajJaH zAstratAtparyagrAhI jAtyanvito vizuddhabhAva ityAdiziSyapratIcchakAdikRtazlAghAlakSaNAM kecit sthavirakalpikA icchanti / sA'pi ca pUjA bahutarANAM-gurupUjAvidhAyakasUtrAjJApAlanA'bhAvitaziSyasthirIkaraNA'vainayikamAnabhaGganimittanirjarAdilakSaNAnAM pUjakaguNAnAM heturiti na niSiddhA, gaNadhAraNajanye phale tattvata etasyA api dvAratvena tattvavedipravRttyavirodhitvAt , taduktam-"kammANa NijjaraTThA, evaM khu gaNo bhave dhareyavvo / NijjaraheuvavasiyA, pUaM pi ya kei icchaMti // 1 // gaNadhArassAhAro, uvagaraNaM saMthavo ya ukkoso / sakAro sIsapaDicchaehi taha annatitthIhiM // 2 // suttega atyeNa ya uttamo u, AgADhapaNNe suabhAviappA / jaccannio vAvi visuddhabhAvo, saMte guNe yA pavikatthayati // 3 // Agamo evaM bahumANio a, ANAthirattaM ca abhAviesu / viNijjarA veNaiaMca NiccaM, mALa4 mo vi qnayaMte 4" IrA zuM gaNa dhAraNa karavAnI IcchAvALAe pUjAnI bilakula IcchA na karavI? e praznanA samAdhAna mATe kahe che: sauthI pahelI vAta to e che ke nirjarA mATe ja gaNane dhAraNa karavo joIe. tethI nirjarA mATe gacchane calAvavAno prayatna karanArA keTalAka sthavira kapIo pUjAnI paNa IcchA rAkhe che. suMdara AhAra, 2upakaraNa, satkAra Adi, tathA ziSya ane pratIkSako vagerethI karAyela A sUtrArthamAM mukhya che, sUkama buddhivALA che, zAstratAtparyagrAhI che, uttama jAtivALA che, vizuddha bhAvavALA che ityAdi prazaMsA e pUjA che. A pUjAthI pUjakane gurupUjAnuM vidhAna karanAra sUtranI AjJAnuM pAlana, abhAvita ziSyAnuM sthirIkaraNa, avinIta jIvonA mAnane nAza, vinaya karavAthI nirjarA vagere guNe(=lAbha) thAya che. AthI A pUjAno niSedha nathI. kAraNa ke gaNane dhAraNa karavAthI thatA phalamAM paramArthathI pUjA paNa dvAra==AnuSaMgika phala che. A viSe (vya, u. 3 gA. 45 thI 48 mAM kahyuM che ke- "AhAra, upAdhi ane pUjA mATe gaNa dhAraNa karavAno niSedha hovAthI karmanirjarA mATe gaNadhAraNa karavo joIe. kAraNa ke tattvajJAnIo mokSa mATe ja pravRtti kare che. AhAra Adi A loka saMbaMdhI che. Ama chatAM nirA mATe gaNuM dhAraNa karavAmAM udyama karanArA keTalAka sthavira kalpiko have kahevAze te pUjane paNa Icche che. arthAta paramArthathI kama nirjarA mATe >> arthAt sUtrArthone samajavAmAM, samAvavAmAM ane uccAra zuddhimAM badhA karatAM uttama che. eka mukhya phalanI sAthe anAyAse bIja' gauNa phaLa maLe te AnuSagika phaLa kahevAya. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] ( 222 gaNa dhAraNa karavAmAM Ave che, te paNa A pUjane pAme ema pUjA nimitte paNa tene gaNadhAraNanI anujJA apAya che. (45) sAre AhAra, suMdara upakaraNa, vidyamAna guNonA kathana rUpa utkRSTa saMstava, zi, pratISNake, gRhastha ane anya tIrthika bhavya satkAra kare vagere rIte gaNune dhAraNa karanAranI pUjA thAya che. (46) [46 mI gAthAmAM saMstavane ullekha che. AthI 47 mI gAthAmAM saMstava saMbaMdhI varNana kare che...] A (=gaNadhAraka) sU ane artho zuddha hovAthI svArthomAM pradhAna che. sUma buddhithI samajI zakAya tevAM kaThina zAstromAM bhAvitAmAM che, arthAta tAtparyagrAhI hovAthI kaThina zAstromAM atyaMta siddhamati che, lekamAM vakhaNAtI tithI yukta che, sva-paranA saMsAra nistAramAM ekatAna banelA hovAthI vizuddha bhAvavALA che. A pramANe ziSya ane bIjA gaNadhArakanA vidyamAna guNonI ati harSathI prazaMsA kare che. (47) [pUjA karavAthI pUjakane thatA lAbho jaNAve che -] AcAryanI pUjA karavAthI pUjaka Agama upara bahumAna kare che. kAraNa ke temanAmAM Agama raheluM che. pUjakane bhagavAnanI AjJAnuM pAlana thAya che. kAraNa ke bhagavAnanI tenI AjJA che ke gurunI sadA pUjA karavI joIe. jee guruvinayathI hajI bhAvita nathI, teo pUjakane gurupUjA karatA joIne sthira bane che. vinaya karavAthI nirA thAya che. pamAnane nAza thAya che. pUjakane pUjAthI A lAbho thAya che." (48) [72] nirjarArtha gaNadhAraNe pravRttasyAnuSaGgikI pUjAmapIcchato doSAbhAve dRSTAntamAha loiadhammaNimittaM, paumAI khANie talAvammi / sevaMto vva Na duTTho, pUaM pi gaNe paDicchaMto // 73 // 'loia'tti / 'laukikadharmanimittaM' laukikI zrutimAkarNya jAtayA dharmecchayA khAnite taTAke svataH prAdurbhUtAn padmAdIn 'sevamAna iva' saurabhArtha gRhNanniva nirjarArtha dhRte gaNe vastuguNAdeva jAyamAnAM pUjAM pratIcchanna duSTaH, prathamapravRttaratadarthatvAttadAyAstasyA eva garhitatvAditi bhAvaH / taduktam-"loiadhammaNimitta, taDAgakhANAviyammi paumAI / Navi garahiANi mo, prameva maM vi vAlAno ''tti // rUA. nirjarA mATe gaNane dhAraNa karavAmAM pravRtta AnuSagika pUjAnI paNa IcchA rAkhe te doSa nathI e viSe daSTAMta kahe che - jema keI laukika zrati(=dharmazAstrane) sAMbhaLIne thayelI dharma bhAvanAthI taLAva de banAve, te taLAvamAM enI meLe ugelA kamaLane sugaMdhi mATe le. tema nirA mATe gaNune dhAraNa kare, temAM vastunA guNathI ja (=gaNadhAraNa karavAnA guNathI ja) thatI pUjAne svIkAra kare te doSita nathI. kAraNa ke gaNa dhAraNa karavAnI prathama pravRtti pUjA mATe nathI. arthAt pahelAM gaNu dhAraNa karavAnI je pravRtti thAya che te pUjA mATe thatI nathI. pUjA mATe ja gaNadhAraNa karavAnI pravRtti gahita che. A viSe (vya, bhA. 1, 3 gA. 49 mAM) kahyuM che ke-"keIe laukika zrutine sAMbhaLIne dhama nimitte taLAva khodAvyuM, te taLAvamAM kamaLo thayA. comAsuM jatAM jyAM jyAM pANI sukAya che tyAM tyAM anAja vAve che. jema taLAvamAMthI sugaMdhi Adine anubhava karavA kamaLa, anAja vagere lenAranI Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute pravRtti lakamAM niMdya banatI nathI, tema ame A ja rIte gaNadhAraNa ( gaNadhAraNanI pravRtti)ne paNa joIe chIe. arthAt nirjarA mATe gaNadhAraNa karatAM pUjAnI paNa prApti thAya che temAM doSa nathI." [73] nanu pUjArthapravRttina prAthamikyeva niSiddhA kintu sArvadikI-pUjAsatkAropabRMhaNasya sadaiva dazavaikAlikAdau pratiSiddhatvAdityata Aha-- pUAsakArANaM, jaM puNa uvavRhaNaM paDikkuTuM / sAbhissaMgaM cittaM, paDucca taM na uNa NisaMgaM // 74 // 'pUAsakkArANa'ti / pUjAsatkArayoryatpunarupabRMhaNaM pratikruSTaM tatsAbhiSvaGgaM cittaM pratItya na punaniHsaGgam / tacca pUjAmAtrecchayA prathamapravRttau syAnna tUttarakAlaM phalAvagamena tadicchAyAM vastuto nirjarArthamiSyamANAyAM pUjAyAM svatantrecchAviSayatvAbhAvAdeva na sAbhiSvaGgatvamiti ramaNIyam // 74 // pUjA mATe pahelI ja pravRtti niSiddha che evuM nathI, kiMtu pUjA mATe thatI kaI paNa pravRtti niSiddha che. kAraNa ke dazavaikAlika vageremAM pUjA-satkAranI upabRhaNAne sadA ja niSedha karyo che. A praznanA samAdhAna mATe kahe che - pUjA-satkAranI upakhaMhaNAne je niSedha che te AsaktivALA cittanI apekSAe che, nahi ke niHsaMga cittanI apekSAe. AsaktivALuM citta mAtra pUjAnI IcchAthI karelI prathama pravRttimAM hoya che, paNa pachI nahi. kAraNa ke pachI (vAstavika) phalanuM jJAna thatAM mAtra pUjAnI IcchA rahetI nathI. nirjarA mATe gaNa dhAraNa karavAnI IcchAnI sAthe AnupaMgikapaNe thatI pUjAnI icchAmAM svataMtra pUjAnI IcchA na hovAthI ja=kevaLa potAnI pUjAnI ja IcchA na hovAthI ja citta AsaktivALuM hotuM nathI. AthI A suMdara che =parAmara che. [74] kiJca tasyAM pUjAyAM svIyatvAbhimAnAbhAvAdapi na sAbhiSvaGgatvamityAha titthapabhAvagapUA, jiNe a titthe a pajjavasia tti / iTTA sA vi ya Na have, aNicchiyatte jao bhaNiyaM // 75 // 'tittha'tti / tIrthaprabhAvakasya-zAstrAdhyayanAdhyApanAdinA jinazAsanazlAghAkAriNo gaNadhAriNaH pUjA, 'jine ca' zAstrasvAmini 'tIrthe ca' pravacane paryavasitA zAstraguNena 'lAdhyamAne AcArye'rthAcchAstuzAstrayorapi zlAghAlAbhAditi hetoriSTA, svapUjAyAmapi zAstRzAstrazlAghAtveneSyamANAyAM doSAbhAvAditi / 'sApi ca' pUjA na bhavet 'anizcitatve' zrutArthApAragatve, yato bhaNitaM sammatyAdau // 75 / / vaLI te pUjAmAM "A mArI pUjA che? evuM abhimAna na hovAthI paNa Asakti nathI me ve che: zAstranuM adhyayana-adhyApana AdithI jinazAsananI prabhAvanA-prazaMsA karAvanArA Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 223 gaNadharanI pUjA e kharekhara te zAstranA svAmI jinanI ane pravacananI che. AcAryamAM rahelA zAstrodha Adi zAstra saMbaMdhI guNathI AcAryanI prazaMsA karavAmAM paramArthathI te zAstrapraNetAnI ane zAstranI prazaMsAne paNa lAbha maLe che. AthI gaNadharanI pUjA ISTa che. AcArya paNa mArI pUjA e kharekhara to zAstrapraNetAnI ane zAstranI pUjA che ema mAne che ane ethI svapUjAnI IcchA rAkhe che. mATe gaNadharane svapUjAnI IcchAmAM doSa nathI. te pUjA paNa kRtArthanA pArane pAme te thAya. zratArthanA pArane na pAme to pUjA na thAya. kAraNa ke saMmatita AdimAM A jaNAvyuM che. [35] jaha jaha bahussuo saMmao a sIsagaNasaMparivuDo a| aviNicchio a samae, taha taha siddhaMtapaDiNIo // 76 // 'jaha jaha'tti / yathA yathA 'bahuzrutaH' zrutapallavagrAhitayA bahuzrutatvakhyAtimAn , ata eva 'sammataH' bahujanAdRtaH ziSyagaNasaMparivRtazca 'avinizcitaH' sAkalyena tAtparyAgrAhI ca 'samaye' siddhAnte tathA tathA siddhAntapratyanIko vRthA''DambareNa bahUnAM mithyAtvotpAdakatvAcchivabhUtyAdivat / / 76 / / (saMmatitakanI trIjA kAMDanI chAsaThamI gAthAthI ukta viSayane jaNAve che:-) je zratamAM avinizcita che, eTale ke zrutanA tAtparyane pUrNa jANatuM nathI, te jema jema bahuzrata bane che=zratanuM mAtra uparAMTiyuM jJAna meLavIne lekamAM bahuzruta tarIke khyAti pAmate jAya che, ane ethI ja ghaNA lokonA Adarane pAmato jAya che, ziSya samUhathI vIMTaLAte jAya che, tema tema siddhAMtane zatru bane che. kAraNa ke zivabhUti AdinI jema beTA ADaMbarathI ghaNuM lekone mithyAtva pamADe che. [6] tasmAnnizcitasUtrArthatvameva bhAvavyavahAritve paramamaGgamiti phalitam / etadevava canAntareNa draDhayati itto lakkhaNajutto, asamattasuo nniruddhpriaao| jai icchijjA dese'hIe desassa ajjhayaNaM // 77 / / to so ThAveyavyo, gaNe samuccheyakappakajje vi / No aNNaha tti merA, giNhai pacchA sa desaM tu // 78 // 'itto'tti / 'to so'tti / 'ata eva' uktahetoreva 'lakSaNayuktaH' lakSaNasahitaH 'asamAptazrutaH' aparipUrNocitasiddhAntAdhyayanaH 'niruddhavarSaparyAyaH' niruddho-vinAzito varSaparyAyo yasya sa tathA aparipUrNatrivarSaparyAya ityarthaH, yadIcchet 'deze' prakalpasya sUtralakSaNe kiyadarthalakSaNe vA'dhIte 'dezasya' aviziSTasyAdhyayanaM tadA sa sthApayitavyaH 'gaNe' AcAryapade upAdhyAyapade vA 'samucchedakalpakArye'pi' AcArya kAlagate gacchadharaNakArye'pyupasthite 'no anyathA' yadi Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 ] svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute so'dhyeSya iti pratijAnAno'pi nAdhIyeteti saMbhAvyate tadA na sthApanIya iti 'merA ' sUtramaryAdA, tathA ca sUtraM vyavahAratRtIyodezakastham - " NiruddhavAsapariAesa maNe NiggaMthe pati AyariyauvajjhAyattAe uddittie samuccheyakappaMsi, tassa NaM AyArapakappassa dese ahijjie, bhavati dete ya ahijjissAmIti ahijjijjA, evaM se kappai AyariyauvajjhAyatta uddisittae, se ya ahinissAmitti no ahijjijjA evaM se no kappai AyariyauvajjhAyatta uddisittae "tti gatArthametat / atra lakSaNayuktasya grahaNaM loke vede samaye ca lakSaNayukta eva nAyakaH sthApanIya iti hetoH rAjya iva rAjakumareNa gaNadharapade sthApitena lakSaNayuktena gacchavivRddhisiddheH, taduktam -- "kiM amha lakkhaNehiM tavasaMjamasudviANa samaNANaM / gacchavivaDhiNimittaM icchijjai so jahA kumaro || 1 || "ti / lakSaNayuktatAguNena yadyasamAptazruto'pi pade sthApanIyastadApi pazcAttena zrutAdhyayanaM karttavyamiti zrutArthaparijJAnaguNasya prAdhAnyam / kathaM pazcAttenAdhyayanaM karttavyam ? ityAha-gRhNAti pazcAt sa dezaM tvavaziSTamAcArya padopaviSTaH san / / 77 / / 78 / / tathA ca AthI sUtrA nA nizcataoAdha ja bhAva vyavahAranu mukhya kAraNa che e siddha thayuM, A ja viSayane anya vacanathI dRDha kare cheH AthI ja (=uparyukta hetuthI ja) AcArya kAladharma pAme tyAre gacchane sabhALavAnuM kAryAM upasthita thAya tyAre paNa je zarIranA sArA lakSaNAthI sahita hAya, jenuM ucita siddhAMta adhyayana paripUrNa thayu' na heAya, jenA traNa varSanA paryAya pUrA thayA na hAya, teNe nizIthanu' sUtrathI ke arthathI kaMIka adhyayana karyu hoya, ane bAkI rahelu nizIthanuM adhyayana karavAnI tenI IcchA hAya, tA tene AcAya pade ke upAdhyAya pade sthApavA, paNa je te khAkI raheluM bhaNIza ema kahe chatAM kadAca nahi bhaNe ema lAge tA tene AcAya pade ke upAdhyAya pade na sthApavA. AvI sUtra maryAdA che. A viSe vyavahAranA trIjA uddezAmAM sUtra A pramANe che-niruddhavAsanniA samaLe.... A sUtranA atha (uparyuktavat heAvAthI) samajAi gayA che. praznaH-- ahI' 'lakSaNa sahita' kahevAnuM zuM kAraNa ? uttaraH- leAkamAM, vedamAM ane zAstramAM lakSaNayuktane ja nAyaka karavA joIe (evI maryAdA che). AthI jema rAjya upara lakSaNayukta rAjakumArane sthApavAmAM Ave che, tema gaNadhara pada upara lakSaNacuktane sthApavAmAM Ave teA gacchanI ghaNI vRddhi thAya che. A viSe (vya. 3. 3 gA, 206 mAM) kahyuM che ke "tapa-sayamamAM sArI rIte rahelA zramaNa evA amAre lakSadgAthI zu kAma che? AthI lakSaNahIna paNa je bahuzruta hoya tene gaNadhara pade sthApA, jethI amArA svAdhyAyanI vRddhi thAya. AnA samAdhAnamAM AcAya kahe che H- jema rAjyavRddhi mATe rAjya pade lakSaNayukta kumAra sthApavAmAM Ave che, tema amane gacchanI vadhe mATe gaNudharanI sthApanAmAM alpazruta paNa lakSaNayukta ISTa che," Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 221 A pramANe lakSaNayukta hovAthI lakSaNaguNanA kAraNe je apUrNa zratavALAne paNa pada upara sthApavAmAM Ave to paNa pachI teNe mRtanuM adhyayana karavuM joIe. AthI kRtArthanA viziSTajJAna rU5 guNanI pradhAnatA che. teNe pachI kevI rIte adhyayana karavuM joIe ? uttara- pachI sa re tu = pachI AcAryapade beThele te (nIcenI gAthAemAM kahevAze te vidhithI) bAkI rahelA kRtane bhaNe. (77-78) sagaNe aNarihagIyaMtiyammi puci tao a aNNattha / saMbhoiANa pAse, to asaMbhoiANaM pi||79|| pAsatthANaM saMviggapakkhiANaM tao saujjodhe / tatto'saMviggANaM, pAse sArUviAINaM // 8 // 'sagaNe'tti / 'pUrva' prathamataH svagaNe'narhANAm -AcAryapadAyogyAnAM gItArthAnAmantike / atha svagaNe gItArthA na vidyante tataH 'anyatra' paragaNe sAmbhogikAnAM pAyeM, paragaNe sAmbhogikAnAmapyabhAve tatazcAsAmbhogikAnAmapi pAveM gRhNAti // 79 // 'pAsatthANaM ti / 'tataH' tadabhAve saMvignapAkSikANAM pArzvasthAnAM pArzva saha udyogena-teSAM saMyamayogAbhyutthApanalakSaNena vartate, yaditi kriyAvizeSaNam , gRhNAti dezam / 'tataH' tadabhAve'saMvignAnAM sArUpikAdInAM pArzva saMvignapAkSikasyApi bhASye saMvignapadainaiva grahaNasya vyAkhyAnAdasaMvignAH sArUpikAdaya evAvaziSyanta ityasaMvignAnAmiti grahaNam / saMvignapAkSikayogasyApyabhAve prathamameva pratikrAntAbhyutthitAnAM sArUpikANAM pazcAtkRtAnAM pArzva gRNIyAt / tadabhAve tAdRzAnAM siddhaputrANAM pArzve / / 80 // te prathama pitAnA gaNamAM rahelA AcAryapadane ayogya evA gItArtho pAse bhaNe. have je pitAnA gaNamAM gItArtho na hoya, te anyagaNamAM sAMgikenI pAse bhaNe. paragaNamAM sAMgike na hoya to asAMgikenI pAse bhaNe. temane paNa abhAva hoya te saMvigna pAkSika pAsasthAonI pAse temanA saMyamayagonuM sArI rIte * saMvigna eTale deza-kAla Adi mujaba cAritranuM uttama pAlana karanArA sAdhuo. saMvisapAkSika eTale cAritranA pAlanamAM DhIlA hoya, chatAM saMvigna sAdhuonA pakSamAM=anuSThAnamAM rucivALA sAdhuo. saMvijhapAkSikanAM lakSaNo nIce mujaba che -cAritranA pAlanamAM DhIlA hovA chatAM zuddha sAdhudharmane upadeza Ape. potAnI zithilatAne poSavA azuddha sAdhudhamane upadeza na Ape. 2patAne badhA susAdhuothI nAno mAne. AjanA dIkSita sAdhuthI paNa pitAne nAne mAne. pote susAdhuo kare, paNa susAdhuone vaMdana karAve nahi. 4te susAdhueAnI vaiyAvacca kare, paNa temanI pAse vaiyAvacce karAve nahi. papitAnA upadeza AdithI koI dIkSA levA taiyAra thAya te tene susAdhuonI pAse dIkSA levA mokla. pitAne ziSya banAvavA dIkSA na Ape. + pAsasthAo saMyamayagomAM zithila hoya. paNa A bhaNanAra temane upadeza ApIne saMyama egonuM sArI rIte pAlana karAve. gu. 29 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 ]. __ [ svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute pAlana karAvavA pUrvaka bhaNe. pavignapAkSikane paNa roga na thAya te pahelAM pratikrAMtaabhyasthita sArUpika- pazcAt kRta-pAse bhaNe. tenA abhAvamAM pratikAMta-abhyasthita siddhaputranI pAse bhaNe. vyavahAra bhASya (u. 3. gA. 213)mAM saMvignapAkSikanuM paNa saMvignapadathI ja grahaNa karyuM che e tenI TIkAnA vyAkhyAnathI jaNAya che. AthI asaMvigna tarIke sArUpika vagere ja bAkI rahe che. AthI (ahIM eMzImI gAthAmAM) "asaMvigna sArUpikAdi evo ullekha karyo che. (arthAta Ama te saMvigna pAkSika paNa asaMvigna hovAthI asaMvigna saMvipAkSikAdi ema kahevuM joIe. paNa bhASyAnusAra asaMvigna tarIke sArUpika Adi hovAthI asaMvigna sArUpika Adi ema kahyuM che.) [79-80] abbhuTTie u kAuM, dAuM vA samaNaliMgamittariyaM / / tesi pi ya kAyayo, paDirUbo tattha viNao a // 81 // 'abbhudie u'tti / yadi pazcAtkRtAdayo nAbhyutthitAH kintu liGgato gRhasthAstadA tAnabhyutthitAn kRtvA'nyatra gatvA muNDAn kRtvA sazikhAnAM ca zikhAM spheTayitvA zikhAspheTanamanicchatAM tatsthApanenApi dattvA vA, vAzabdo vyavasthArthaH, 'zramaNaliGgamitvaraM' vyAkhyAnavelAyAM colapaTTakaM mukhapotikAM ca grAhayitvA teSAM samIpe gRhNAti dezamiti yogaH / yadi ca te'nyatra gamanaM necchanti tadA tatrApi sAgArikarahitapradeze itvarazramaNaliGgamAhaNapUrva teSAM samIpe paThanIyamityapi draSTavyam / teSAmapi tathAbhUtAnAM paThatA pratirUpaH 'vinayaH' tatra zrutaviSaye vandanAdilakSaNaH kattavyastaiH punariNIya iti // 8 // je pazcatata vagere pharI dIkSita na thayA hoya paNa liMgathI gRhastha hoya te temane pharI dIkSita banAvIne temanI pAse bhaNe. "tema paNa na bane te bIjA sthaLe jaIne thoDA samaya mATe temane sAdhuveSa Ape. te A pramANe-mastakanuM muMDana karAve, jeo ceTalI rAkhatA hoya temanI coTalI kapAvI de, koInI coTalI kapAvavAnI IcchA na 4 pratikrAMta-abhyathita eTale pharI dIkSita banelA. pratikrAMta pAcho haThele. abhyasthita-uThelataiyAra thayela. je gRhasthavAsathI pAcho haThIne saMyama mATe uThe-taiyAra thAya te pratikrAMta-abhyathita. (juo vya. . 3 gA. 213, nizItha u. 19 gA. ra66) - sArUpika eTale dIkSA choDIne saMsAramAM rahe. paNa veza alaga rAkhe. te A pramANe - mastaka muMDAve, saMsArIothI bhinna prakAre zveta vastro pahere, daMDa rAkhe, karacha na bAMdhe, bhikSA mATe gharomAM phare ke na paNa phare. == pazcAtkRta=dIkSA choDIne taddana gRhastha banI gayela. keTalAka kahe che ke siddhaputra e ja pazcAtakRta. (juo nizItha u. 19 gA. ra6 6) * siddhaputra paNa sArUpika jevo che. temAM zeDo bheda che. te A pramANe - mastaka muMDAve, paNa coTalI rAkhe. strI rAkhe ke na paNa rAkhe. (juo nizItha u. 14 gA. 4pa87) Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ rara7 hoya te rAkhe. ane vyAkhyAna (=vAcanA)nA samaye calapaTTo paherAva ane muhapatti rakhAvavI. A rIte sAdhuveSa ApIne temanI pAse bhaNe. have jo teo bIjA sthaLe javAne Icche nahi te tyAM paNa gRhastha na jue tenA sthAnamAM thoDo samaya sAdhupa paherAvavA pUrvaka temanI pAse bhaNe. AcArye sAdhuvezamAM rahelA temane paNa zratanA vidhyamAM vaMdanAdi rUpa ucita vinaya kara joIe. paNa temaNe te AcAryane vinaya karatAM rokavA joIe. * [81] AhArovahisejjAesaNamAIsu tattha jaiavvaM / __ sikkha tti pae Na puNo, aNumoaNakAraNe duTTho // 82 // 'AhAro'tti / teSAM samIpe paThatA''hAropadhizayyaiSaNAdiSu yathAzakti 'tatra' sthale yatitavyam / parihattavyAzca sAvadyakAryaviSayAH krnnkaarnnaanumodnaadossaaH| na punaradhyApakavaiyAvRttyAdau kArye'numodane kAraNe ca zikSA mayA'sya samIpe gRhyate iti pade' dvitiiypdesghavAcakSane duSTa 182 tyAM temanI pAse bhaNatA AcAryo AhAra, upadhi, zayyA, eSaNA AdimAM yathAzakti yatanA rAkhavI. sAvadya kArya saMbaMdhI karaNukarAvaNa-anumodana rUpa doSane tyAga karavo. paNa mAre AnI pAse bhaNavuM che e kAraNe apavAdathI adhyApakanI vaiyAvacca Adi kArya bIjA pAse karAvavAmAM ane anumodavAmAM te doSita banato nathI. [2] kiM kurvan ? ityAha alase vA parivAre, tayabhAve siddhaputtamAINaM / avvucchittikarassa u, bhattiM kuNaha tti jaMpato // 83 // 'alase'tti / yadi sa pAThayannAtmanaivAhAropadhyAdikamutpAdayati tadA sundaram , anyathA 'alase' aucityena tatkAryamakurvati parivAre vA sati tasya tadabhAve' tadIyaparivAra syaivAbhAve siddhaputrAdInAm , AdinA purANazrAddhAdiparigrahaH, 'avyavacchittikarasya' zratAvicchedakarasya mahato jJAnapAtrasya kurutAsya 'bhaktim' utkRSTAhArasampAdanAdirUpAmiti jalpan // 83 // zuM karato te doSita banato nathI te jaNAve che - je bhaNAvato te jAte ja AhAra, upAdhi vagere meLavI le te sAruM. te jAte na meLavI zakatA hoya tathA) tene parivAra ucita rIte tenuM kArya kare nahi, athavA tene parivAra na hoya, te siddhaputra, purANu zrAddha (=dIkSA choDI dIdhela zrAvaka) vagerene te * ahIM TIkAnA saiH punaH e pAThanA AdhAre artha lakhyo che. paNa nizIthagruNimAM taiH punarna varAyaH evo pATha che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute kahe ke-zratane TakAvI rAkhanAra A mahAna jJAnapAtra che. AthI tame tenI uttama AhAra meLavI Apa vagere bhakti karo. Ama kahe to te doSita banatuM nathI. [3] duvihAsaIi tesiM, AhArAI karei so savvaM / paNahANIi jayaMto, hujjA attamavi evaM // 84 // 'duvihAsaIi'tti / dvividhasya praticArakasya-parivArasya siddhaputrAdezcAsatyabhAve 'teSAM' pArzvasthapazcAtkRtAdInAM saH 'sarvam' AhArAdikamAtmanA karoti / kiM kurvANaH ? ityAha'paJcakahAnyA yatamAnaH' prathamato hi zuddhamutpAdayati, tadalAbhe paJcakaprAyazcittayogyam , tadalAbhe dazakayogyaM yAvaccaturgurukamasaMprAptaH / evaM yatamAna AtmArthamapyevaM bhavet-udgamAdidoSatrayazuddhamalabhamAnaH paJcakAdiyatanayA tribhirapi doSairazuddhaM gRhNIyAttathA'pi sa zuddha eva jJAnanimittaM pravRttatvAt // 84 / sevA karanAra parivAra ane siddhaputrAdi e baMne na hoya to jAte temanuM AhAra Adi sarva kArya kare. temanA mATe zuddha AhArAdi laI Ave. zuddha na maLe te paMcaka prAyazcittane vegya, te na maLe to dazaka prAyazcittane vegya, ema kamaza: vadhatAM vadhatAM caturguru prAyazcitta na Ave tyAM sudhInA doSo lAge te paNa tenA mATe AhAra Adi meLave. e pramANe potAnA mATe paNa yatanA kare. uddagama Adi traNa doSothI zuddha na maLe to paMcaka Adi yatanAthI traNe ya dethI azuddha le te paNa te zuddha ja che. kAraNa ke te jJAna meLavavAnI pravRtti kare che. [84] tathA cAha__eso ya purisakAro, tassa tayA va dosamanbhei / jayaNAvisayattaNao, rAgadosANa virahA ya // 85 // 'eso yatti / 'eSa ca' azuddhAhArotpAdanAdigocaraH 'puruSakAraH' prayatnaH 'tasya' paThatastadA naiva doSamabhyeti yatanAviSayatvAdrAgadveSayovirahAccotsargaprayatnavat // 85 / / bhaNanAra AcAryane azuddha AhAra lAvavA Adi saMbaMdhI prayatna doSane nathI ja pAmate. kAraNa ke temAM yatanA rahelI che, ane rAga-dveSane abhAva che. jema utsaga prayatna (zuddha AhAra lAvavA Adine prayatna) yatanA pUrvaka ane rAga-dveSa rahita havAthI deSa pAmate nathI, tema A prayatna paNa doSa pAmatA nathI. [85] tadevamuktaM chedArthajJAnaguNasya prAdhAnyaM vyavahAritve, etadeva samakakSamadhyasthatvaguNAntarbhAvenopasaMharannAha tamhA cheyatthaviU, majjhattho ceva hoi vavahArI / annAyanANabhAro, No puNa mAI musAbAI // 86 // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 229 __ 'tamha'tti / tasmAcchedArthavinmadhyasthazcaiva bhavati vyavahArI, na punarajJAtajJAnabhAro gardabha iva phalato'nadhigatacandanabhAro mAyI mRSAvAdI ca, jJAnavato'pyamadhyasthasyAvyavahAritvAt / / 86 / / A pramANe vyavahArI banavAmAM chedagraMthanA jJAnarUpa guNanI pradhAnatA jaNAvI. have jJAnaguNane samakakSAnA mAdhyacca guNamAM aMtarbhAva karIne upasaMhAra kare che - AthI chedArthane jJAtA madhyastha ja vyavahArI banI zake che. caMdanabhAranA jJAnathI (isathI) 2Dita gadheDAnI rama jJAnamAranA jJAnathI (=sathI) 2Dita mAthI-bhRSAvA vyavahArI banI zake nahi. kAraNa ke jJAnI paNa je madhyastha na hoya te vyavahArI nathI. [8] atra hetumAha jaM egassa bahUNa va, AgADhe kAraNammi nnegvihe| mAimusAvAINaM, asuINaM pAvajIvINaM // 87 // 'jaM egassa'tti / yadekasya bahUnAM vA''gADhe kAraNe 'anekavidhe' kulAdicchedye sacittAcittAdau vivAdAspadIbhUte mAyinAM kathamahametasya bhaktasyepsitaM chindyAmiti buddhayA paracchidrANi nirIkSamANAnAm , ata eva mRSAvAdinAm-AbhAvyamanAbhAvyamanAbhAvyaM cAbhAvyaM vadatAma, ata eva 'azucIno' prANAtipAtAdiviSTopaliptAnAm , ata eva 'pApajIvinAM' pApazrutopajIvinAm / / 87 / / jAvajjIvaM sutte, kajjAkajjaTiiM haNaMtANaM / paDisiddhaM NiyadosA, AyariyattAidANaM tu // 88 // 'jAvajjIvaM'ti / kAryAkAryasthitiM dhnatAM nijadoSAtsUtre AcAryatvAdidAnaM tu 'tuH' evakArArthoM bhinnakramazca, yAvajjIvameva sUtre pratiSiddham , tathA cAtra vyavahArasthaM sUtrasaptakama"bhikkhU ya bahussue babhAgame bahuso bahuso AgADhAgADhesu kAraNesu mAI musAvAI asuI pAvasuovajIvI jAvajjIvAe tassa tappattiyaM No kappai AyariyattaM vA jAva gaNAvaccheiattaM vA uddisittae vA dhArittae vA viccheie vi 2 / AyariyauvajjhAe vi! vA bhikkhuNoM bahussuA babbhAgamA bahuso bahaso AgADhAgADhesu kAraNesu mAI musAbAI asuI pAvasuovajIvI jAvajjIvAe tesiM tappattiya no kappaDa jAna udvisittae vA dhArittae vA 4 / evaM gaNAvaccheiyA vi 5 / AyariyauvajjhAe yAvi 6 / bahave bhikkhaNo bahave gaNAvaccheiA bahave AyariyauvajjhAyA bahussuA babhAgamA bahuso bahuso AgADhAgADhesu kAraNesu mAI masAvAI asuI pAvasuovajIvI jAvajjIvAe tesi tappattiaM No kapyai AyariattaM vA pavittittaM vA therattaM vA gaNaharataM vA gaNAvaccheiattaM vA uddisittae vA dhArittae vA 7"tti / atra pratyekamekatve sUtratrayaM prathamam , bahatve dvitIyaM sUtratrayam , saptamaM ca sUtraM bahubhikSubahugaNAvacchedakabahvAcAryaviSayam / tatra- "zatamavadhyaM sahasramadaNDayam" ityAdi laukikavyavahAravad bahUnAM prAyazcittaM na syAditi vyAvRttyartha bahutva. viziSTasUtragrahaNamiti vadanti // 8 // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute A viSayamAM hetu kahe che - ekanA ke anekanA prabala kAraNa vivAdAspada banela sacitta-acitta Adi vastumAM kula Adie (gyAegyano) nirNaya levAnuM hoya tyAre mAyA karanArAone mArA bhakta AnuM ISTa kevI rIte kApuM ? evI buddhithI parichidro jenArAone, ethI ja mRSAvAdIone gyane agya, agyane gya kahenArAone, ethI ja apavitrone-prANAtipAtAdi rU5 viSThAthI lepAyelAone, ethI ja pApajIvIone maMtra-taMtrAdi pratipAdaka pApazrutane upayoga karanArAone, kAryAkAryanI maryAdAne bhaMga karanArAone, sUtramAM svadoSathI jIvana paryata ja AcArya Adi pada ApavAno niSedha karyo che. ahIM vyavahAra sUtramAM rahelAM sAta sUtro A pramANe cheH mijaga jAdumu..je sAdhu bahuzruta (=ghaNA mUlasUtrone jJAtA) ane bahu Agama (GghaNa ane jJAtA) hovA chatAM, (vivAdAspada banela sacitta-acitta Adi vastumAM kula Adie yegyAyogya nirNaya levAnuM hoya tyAre) aneka bahu prabaLa kAraNomAM anekavAra mAyA karanAra, juThuM belanAra, apavitra ane pApajIvI hoya, te tene te doSanA kAraNe jIvana paryata AcAryapada, upAdhyAya 5da, pravartaka pada, virapada ke gaNAvacchedaka pada bIjAe na ApavuM, ane teNe jAte paNa na levuM. (1) pahelA sUtramAM sAdhune AzrayIne je kahyuM te ja bIjAsUtramAM gaNavAcchedakane AzrayIne ane trIjA sUtramAM AcArya upAdhyAyane AzrayIne kahyuM che. (2-3) pahelA traNa sUtramAM eka eka sAdhu Adi traNane AzrayIne je kahyuM che, te ja pachInA traNa sUtromAM aneka sAdhu Adi traNane AzrayIne kahyuM che. (4-5-6) sAtamA sUtramAM te ja viSaya aneka sAdhu Adi traNane AzrayIne eka sAthe kahyuM che. (7) prazna :- ekane je lAgu paDe te ghaNAne paNa lAgu paDe. to pachI anekane AzrayIne alaga kema kahyuM? uttara :-"tamavartha sarja se avadhya che. hajArane daMDa na kara." e nyAye laukika vyavahAramAM aparAdha karanArA ghaNuM hoya te temane sajA thatI nathI. lokettara vyavahAramAM paNa che tevuM (aparAdhI ghaNuM hoya te prAyazcitta na Ave evuM na mAnI le mATe anekane AzrayIne alaga kahyuM che. [87-88] atha thamartha mAthI kRpAvAva zartharirti dRAtra praghaTTAda AhAramAigahio, kajjAkajjaTiiM tu so haNai / jaha kammi vi nagarammI, kajjammi samAgao sUrI // 89 // "Ag4mArUtti | gaddArAvinA 'judItaH ca caeNryazIkRtaH san " mArI jAnu kAryasthiti hanti / yathA kasmiMzcinnagare kArye utpanne sati sacittAdinimittaM vAstavyasaGghasya ja A sUtronA vyavahAra sUtranA trIjA uddezamAM 23 thI 29 naMbara che. * mAyA karanArA vagere padone vizeSa artha upara mULa gAthAnA arthamAM AvI gayo che. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [231 vyavahAre jAte kazcitsUribahuzruto bahuparivArazca samAgataH, sa ca vyavahAro vAstavyasaGghana chettuM na zakyata iti vAstavyasadhena tvameta vyavahAraM chindvIti tatra vyavahAre niyuktaH sa sUririti gamyam / / 8 / / NAeNa teNa chinno, vavahAro so muovaiTeNaM / kulagaNasaMghehi tao, kao pamANaM guNaDDo tti // 90 // 'NAeNa'tti / tena' samAgatena sUriNA zrutopadiSTena nyAyenAbhAvyAnAbhAvyavibhAgena sa vyavahArazchinnastata eSa bahuzruto na kimapi zrutottIrNa vadatIti guNADhya iti kulagaNasadhaiH pramANaM kRtaH // 9 // to seviuM pavattA, AhArAdIhi taM tu kaarnniaa| aha chindiuM pavatto, NissAe so u vavahAraM // 91 // 'to seviuM'ti / 'tataH' kulagaNasadhaistasya pramANIkaraNAt 'ta' samAgatasUriM 'kAraNikAH' vivadamAnAH zrAvakasiddhaputrAdaya AhArAdibhiH sevituM pravRttAH / atha sa tu tairdIyamAnAnyAhArAdIni pratIcchan vyavahAraM nizrayA pakSapAtena chettuM pravRttaH // 91 / / paJcatthIhimavagayaM, chidae~ NissAi esa vavahAraM / ko aNNo NAyaviU, hujja tti ya ciMtiyaM tehiM // 12 // 'paccatthIhiM'ti / tato ye AhArAdikaM na dattavantastaiH pratyarthibhiravagataM yathA chinatti nizrayA eSa vyavahAram , ko'nyo nyAyavid bhaved ? ya enaM vyavahAramanizrayA pAraM prApayatIti ca cintitaM taiH / / 923 // aha aNNayA paghuTe, NAyaM kAuM tu sNghsmvaae| . koi niuNo sameo, AgaMtavvaM jao'vassaM // 93 // 'aha'tti / athAnyadA sacittAdivyavahAracchedArthaM nyAyaM kartuM saGghasamavAye 'praghuSTe' udghoSaNayA melite tAM praghoSaNAM zrutvA kazcit 'nipuNaH' sUtrArthatadubhayakuzalaH prAghUrNakaH sametaH, yataH samavAyaghoSaNAmAkarNya dhUlIdhUsarairapi pAdairavazyamAgantavyam , anyathA prAyazcittaprasaGgAt / / 93 // have mAyAvI ane mRSAvAdI kAryAkAryanI sthitine kevI rIte haNe che e viSe *praghaTTa he cha : * koI amuka viSayanA graMthanA amuka bhAgane praghaTaka kahevAmAM Ave che. ahIM A praghaTTakamAM jaNAvela viSaya vyavahAra sUtranA trIjA uddezAmAM 295 mI gAthAthI zarU thAya che. athavA praghaTTaka eTale prasaMga. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2rUra ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute - vyavahAthI (=je be pakSe vacce vivAda hoya temAMthI keI eka pakSanA mANasethI) AhAra AdithI vaza karAyela mAyAvI kAryAkAryanI maryAdAno bhaMga kare che. jema ke keInagaramAM sacitta Adi koI vastu nimitte vyavahAra=vivAda Ubhe thaye. tyAM bahuzruta ane bahuparivAravALA keI AcArya padhAryA. e vivAdane nagarane saMgha dUra karI zakyo nahi. AthI saMghe AcAryane vinaMtI karI ke Apa amArA vivAdane dUra karo. [8] te AcArya zAstrokta nyAyathI gyAyegyane nirNaya karIne temane vivAda dUra karyo. AthI A bahuzruta AcArya zAstra bahAranuM kazuM na kahetA hovAthI bahuguNasaMpanna che, Ama vicArIne kula, gaNa ane saMgha e badhAe temane pramANa karyA. [9] AthI vivAda karanArA zrAvako, siddhaputre vagere te AcAryanI uttama AhAra AdithI sevA karavA lAgyA. have zrAvake AdithI apAtA AhArane letA te AcArya vivAdamAM pakSapAtathI nirNaya karavA lAgyA. [1] AthI AhArAdi nahi ApanArA pratipakSe jANI lIdhuM ke A pakSapAtathI nirNaya Ape che. AthI teoe vicAryuM ke pakSapAta vinA nirNaya Ape tevo bIjo koI nyAyane jANakAra che? [2] Ama vicAryA pachI temaNe eka vAra sacittAdi vastu saMbaMdhI vivAda dUra thAya e mATe nyAya karavA jAhera ghoSaNA karAvIne saMghane bhegA karyo. A ghASaNa sAMbhaLIne keI sUtra artha ubhayamAM kuzala eka 4prAthUrNaka padhAryA. kAraNa ke saMghamilananI ghoSaNa sAMbhaLIne dhUlI ja=dhUlathI *bharAyelA pagavALAe paNa avazya AvavuM joIe. anyathA prAyazcitta Ave. [3] ctavAda mAthAtrA - ghuTammi saMghakajje, dhUlIjaMgho vi jo Na ejjAhi / kulagaNasaMghasamAe, laggai gurue caummAse // 94 // "ghuTummi'tti / saGghakArye dhUlIjaGgho'pyAstAmanya ityapizabdArthaH, dhUlyA dhUsare jo yasya sa dhUlIjaGghaH, zAkapArthivAdidarzanAnmadhyamapadalopI samAsaH, sati bale yo nApramattatayA tvaritamAgacchet kulagaNasaGghasamavAye sa guruke caturmAse lagati, tasya gurukAzcatvAro mAsAH prAyazcittamiti bhAvaH // 94 // A ja viSayane bhASyanI (vya, bhA. 1, 3 gA. 3oo-301-302) traNa gAthAothI dhUlI jaMgha (=dhUlathI bharAyelA pagavALo) paNa saMghanA kAryanI ghoSaNA thAya tyAre kula, gaNa ane saMghanA milanamAM chatI zaktie apramattapaNe jaladI na Ave te tene "caturmAsa" prAyazcitta lAge [9] * prAthUrNaka=atithi-mahemAna. vihAra karIne navA AvelA sAdhuo prAthUrNaka kahevAya. * Ama kahevAno Azaya e che ke vihAra karIne hamaNAM ja Avela hoya, paga upara caDhelI dhULa hajI dUra paNa na karI hoya, tevAmAM nyAya mATe saMghamilananI ghoSaNuM sAMbhaLavA maLe te turata jyAM saMmilana hoya tyAM jAya. Ama kahIne e kAryanI mahattAnuM sUcana karyuM che. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye dvitIyollAsaH ] na kevalametat kintvanyadapi, tathA cAha - jaM kAhiMti akajjaM, taM pAvai sai bale agacchaMto / aNNaM ca tao ohANamAi jaM kujja taM pAve // 95 // jaM kAhiMti'tti / sati bale'gacchan vyavahArakArI anyairanyathA chinne vyavahAre yatkarivyanti tatprApnoti, tannimittamapi prAyazcittaM tasyApadyate / anyadapi cApamAnavazataH sa vyava harttavyo yadavadhAvanAdi kuryAttadapi prApnoti // 95 // tamhA u saMghasade, ghuTThe gaMtavva dhUlIjaMghaNimittaM, vavahAro dhUlijaMgheNaM / o sammaM // 96 // 'tamhA u'ti / yata evamanAgamane doSAstasmAt saGkhazabde ghuSTe dhUlIjaGghenApyavazyaM sati bale gantavyam, yataH kadAcid dhUlIjaGghanimittaM vyavahAraH samyagutthito bhavet, yathAprAghUrNako gItArtho dhUlIjaGghaH samAgataH san yad bhaNiSyati tatpramANamiti ||16|| kevaLa A nahi, kiMtu bIjI paNa prAyazcitta Ave e kahe che : chatI zaktie na janAra vyavahArakArIne (=sAcA cUkAdo ApanArane) khIjA khATI rIte nyAya kare, ethI te (=ane pakSanA mANasA) je kaMI anucita kare, tathA (jene anyAya thayA hoya te) apamAna AdithI dIkSAtyAga Adi je kaMi kare, te nimitte prAyazcitta Ave. [5] nahi javAmAM doSa| hAvAthI saMghanA kAryanI gheASaNA thAya tyAre dhUlIdhe paNa chatI zaktie avazya javuM joI e. kAraNa ke kadAca tenA nimitte sAcA cukAdo thAya. jema ke (baMne pakSanA mANasA) navA AvelA dhUlIja gha gItA je kaheze te pramANa ema nakkI kare. [6] u teNAgaraNa NAyaM, tellaghayAii esa saMgahio / kajjavivajjayakArI, mAI pAvovajIvI ya // 97 // [ 233 'teNAgaraNa'ti / tenAgatena dhUlIjaGghena gItArthena kasyacitpArzve zrutvA jJAtam, yathAeSa vAstavyo vyavahAracchettA tailaghRtAdibhiH saMgRhItaH san 'mAthI' abhIkSNaM mAyApratisevI 'pApopajIvI ca ' paramArthataH pApazrutAvalamvI 'kAryaviparyayakArI' sUtramatikramyAbhAvyAnAbhAvyavibhAgakArI // 97 // zu. 30 (have 93 mI gAthAmAM kahyA pachInI vigata jaNAve che.) prANaeN ka dhUlIja gItArthe kAinI pAsethI sAMbhaLIne jANyu ke ahI. rahenAra nyAyakArIne amuka pakSe tela-ghI AdithI peAtAnA pakSamAM laI lIdheA che. AthI te vAravAra mAyA kare che. paramAthI pApazrutanuM Alakhana le che, sUtranu` ullaMghana karIne yeAgyAyeAgyanA vibhAga 42 che. [7] Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ] [ svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute so acchai tusiNIo, tA jA ussuttabhAsi suNai / kIsa akajja kIrai, vArei tao a samaeNaM // 98 // __ so acchaitti / sa tiSThati tAvat tUSNIko yAvadvAstavyena vyavahAre chidyamAne utsUtrabhASitaM zRNoti, 'tatazca' utsUtrazravaNAnantaraM 'samayena' siddhAntena vArayati-kasmAdidamakArya kriyate ? iti // 98 // A sAMbhaLIne te mauna rahe. pachI ahIM rahela nyAyakArInA nyAya karavAmAM sUtrathI viruddha vacanane sAMbhaLe. A sAMbhaLyA pachI siddhAMtathI tene roke ke A akarya zAthI 42 cha ? [8] na kevalamevaM nivArayati kintu jaMpai bheaNimittaM, sAhaNaM jANaNANimittaM ca / Niddha mahuraM NiNAyaM, viNIamavi taM ca vavahAraM // 19 // 'jaMpaitti / jalpati ca bhedanimittaM durvyavahAriNAm , sAdhUnAM vAstavyaM durvyavahAriNaM tathAtvenAjAnatAM jJApanAnimittaM ca snigdhaM madhuraM nirvAtaM vinItamapi ca taM vyavahAram / yadi ghRtAdyanuvRttA vitathaM vyavaharanti tadA jalpati- aho ! snigdho'yaM vyavahAra iti / yadi ca miSTAnnAdyupagraheNAkAryamAcaranti tato jalpati- aho! madhuro'yaM vyavahAra iti / yadi punarupAzrayo nirvAto labdhaH zItaprAvaraNAni ceti yathA tathA prajJApayanti tato jalpatiaho ! nirvAto'yaM vyavahAra iti / atha kRtikarmaviniyAdibhiH saGgRhItA dRSTamadRSTaM kurvanti tato jalpati-aho ! vinIto'yaM vyavahAra iti // 99 / / e pramANe kevala roke ja nahi, kiMtu beTo nyAya karanArane A amukane pakSapAtI banI gayuM che ItyAdirUpe nahi jANanAra sAdhuone jaNAvavA mATe beTo nyAya karanAranA bhedanA nimittane (=pakSapAtI banavAnA kAraNane) kahe. te A pramANe -jo te ghI AdithI eka pakSanuM anusaraNa karIne beTe nyAya karate hoya te "aho? A sinagdha vyavahAra che ema kahe. je te miSTAna AdinA upakArathI akArya Acarato hoya te "ahe? A madhura vyavahAra che." ema kahe. je ziyALAmAM) pavana vinAne upAzraya maLyuM hoya, ThaMDIne rokanArAM vastro maLyAM hoya, ethI jema tema bolate hoya te "aho ? A nirvAta vyavahAra che." ema kahe. je vaMdana, vinaya AdithI tene amuka pakSe potAnA pakSamAM laI lIdhe hoya, ethI te joyuM na joyuM kare to "aha ? A vinIta vyava92 che." sema De. [8] evaM NihoDaNAe, kayAi pAeNa teNa gIyatthA / muttaM uccAreu, eassa disaM avaharaMti // 10 // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 235 gurutattvavinizvaye dvitIyollAsa : ] 'eva'ti / 'evam' amunA prakAreNa 'tena' dhUlIjaGghana 'nihoDaNAyAM' nivAraNAyAM kRtAyAM nyAyena gItArthAH 'sUtras' uktasUtra saptakAtmakamuccArya 'etasya' durvyavahAriNaH 'dizam ' AcAryatvAdikAM ' apaharanti' uddAlayanti // 100 // jai hujja appadoso, AuTTo vi ya tayA puNo diti / bahudo seNATTe, jAvajjIvaM Na taM diti // 101 // 'jai hujja' tti / yadi bhavet 'alpadoSaH' alpAparAdhaH 'AvRttaH' saGghakSAmaNapUrva punarevaM na kariSyAmIti pratijJAkArI ca tadA tasyApahRtAM dizaM punardadati / anAvRtte AvRtte vA vahudoSe puruSe yAvajjIvaM na 'tAm' apahRtAmAcAryatvAdikAM dizaM dadati ||101 || A pramANe dhUlIjaMgha khATe nyAya karanArane zake eTale nyAyathI gItArthI pUrvokta (ahI'88 mI. gAMdhAnI TIkAmAM jaNAvela) sAta sUtro kahIne kheATo nyAya karanAranu AcAryapada Adi chInavI le. [10] have jo aparAdha alpa hAya ane saMgha samakSa kSamApanA mAgavA pUrvaka pharI A pramANe nahi karuM' evI pratijJA kare teA chInavI lIdheluM tenu pada karI Ape. kSamApanA pUrvaka AvI pratijJA ta . kare, athavA kare paNa mATI doSa hAya, teA chInavI lIdhelu. AcAryAdi pada jIvana paryaMta na Ape. [101] nanu yadi tasyAcAryatvAdikA dig na naSTA tadA kiM nigrahavacanaiH / yadi ca naSTA tadA kathamanugrahavacanaiH saGghadetA'pi ? ityata Aha jaha dhaNanihaM sattaM, dANe Nassara paDiggahe hoi / yA muttaNIIe // 102 // ittha va NAsupAyA, taha 'ha' / yathA dhananiSThaM svatvaM yatheSTaniyogAdinA puNyAdiprayojaka paryAyarUpadAne nazyati, pratigrahe ca 'bhavati' utpadyate, tathA 'atrApi' prakRtAyAM dizyapi sUtranItyA suvyavahAra (ri) gItArthanigrahAnugrahavacanAbhyAM nAzotpAdau jJeyau / kAlAdyanAzyAyAM tasyAM nigrahasya nAzakatve nigrahajanitanAzottaradigutpAdAdau cAnugrahasya hetutve doSAbhAvAdvastuto'nanugatAnAM kAra NAnAmananugatakArya janane'pyekazaktitrAdinAmasmAkaM na kAcit kSatirityadhikaM latAyAm // 102 // jo tenu AcAryAdri paE naSTa na thayu. tA nigraha vacanAthI zu ? =o lAbha ? jo naSTa thayu. te anugrahavacanAthI ghaTe paNa kevI rIte ? pharI kevI rIte Ave ! AnA samAdhAna mATe kahe che : jema dhanamAM raheluM svatva (=mArApaNuM) dhananA ISTa rIte upayAga karavA dvArA puNyAdi utpanna karanAra dharmarUpa dAnathI nAza pAme che, ane dhana levAthI utpanna thAya che, tema kAlAdithI nAza na karI zakAya tevA AcAryAdripadano nAza karavAmAM nigraha hetu che, ane nigrahathI nAza thayA pachI utpanna thavAmAM anugraha hetu che. AthI AmAM doSa nathI. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute paramArthathI je kAraNe anugata nathI te anugamathI rahita bhinna kAryone utpana kare che. te paNa te (=ananugata) kAraNe mAM zakti eka rahelI che ema ame mAnIe chIe. AthI AmAM (=AcAryanA vacanathI nAza-utpatti e be kArya thavAmAM koI doSa nathI. AnI vizeSa carcA syAdvAda kapalatAmAM che. (bhAvArtha - jema dasa agnimAM dAhaka zakti eka ja che. paNa sahakArI bhedathI bhinna bhinna kArya thAya che. tema AcAryanA vacanamAM eka ja zakti che, je nAza ane utpatti e baMne kArya kare che. ahIM pUrve daMDa ane anugraha e be alaga alaga kAraNathI nAza ane utpattirUpa alaga alaga be kAryo thayAM ema kahyuM. have eka ja kAraNathI (=zaktithI) sahakArI bhedathI alaga alaga kArya thAya che ema kahyuM acAryavacana rUpa eka 1 ||25thii (=tithI) nAza bhane utpatti35 26.1 Aan Aya thAya che.) [102] etadevAha gurudinA vi hu esA, therANaM vimaio viNassijjA / tayadinA vi hu tesiM, uvagamao hujja jaM bhaNiyaM // 103 // 'gurudinnA vi hu' tti / gurudattApi 'eSA' AcAryatvAdikA dik 'sthavirANAM' zrUtavRddhAnAM 'vimatitaH' anabhyupagamAdvinazyet / tadattApi' gurvadattApi caiSA 'teSAM' sthavirANAM 'upagamataH' aGgIkArAd bhaved, yad bhaNitaM etad vyavahArabhASye // 103 / / se 4 viSayane 4 cha : gurue Apela paNa AcAryAdi pada sthavirenA=zrAvRddhonA asvIkAravAthI nAza pAme che. gurue AcAryAdi pada na ApyuM hoya te paNa sthavirenA svIkArathI thAya che. 4 // 25 3 vyavaDA2 mAvya (7. 4 . 172) mai n (=nIya mu45) 4yuM che. [10] ___ AsukArovarae, aTThAvie gaNahare imA meraa|| cilimili hatthANunnA, paribhavamuttatthahAvaNayA // 104 // 'AsukkArovarae'tti / AzukAreNa-zUlAdinoparataH-kAlagataH AzukAroparatastasmin satyAcArye'sthApite'nyasmin gaNadhare 'iya' vakSyamANA maryAdA / tAmevAha--'cilimili' ityAdi / AzukAroparata AcAryoM yavanikAntaritaH pracchannaH kAryoM vaktavyaM ca-AcAryANAmatIvAzubhaM zarIraM vAcApi vaktuM na zaknuvantIti, tadA yo gaNadharapadArhastaM yavanikAyA bahiH sthApayitvA sUrayo bhaNyante ko gaNadharaH sthApyatAma? evaM coktvA yavanikAntarasthA gItArthA AcAryahastamuparyunmukhaM kRtvA sthApyamAnagaMNadharAbhimukhaM darzayanti vadanti ca gaNadharatvametasyAnujJAtaM paraM vAcA vaktuM na zaknuvanti, eSA hastAnujJA / tata etasyopari vAsA nikSipyante, sthApita eSa gaNadhara iti / pazcAtkAlagatA AcAryA iti prakAzyate / 'paribhavasuttatthahAvaNayA' iti, tato Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 237 gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH | ye'bhinavasthApitAcAryasya paribhavotpAdanabuddhayAcAryocitaM vinayaM na kurvanti teSAM sUtramartha vA hApayati-na dadAtItyarthaH / atra hi paramArthato gurvadattApi sthaviraireva dig datteti ||104 || bIjA kAine AcArya pada ApyuM na hAya ane zUla Adi rAgathI AcArya eciMtA mRtyu pAme te nIce kahevAze te maryAdA che. te maryAdA A pramANe che :eciMtA mRtyu pAmelA AcAryane paDadAnI aMdara gupta rAkhavA khIjAone kahevu ke AcArya ne zarIramAM ghaNI takalIpha che. khelI paNa zakatA nathI. A vakhate je AcArya - padmane ceAgya hAya tene paDadAnI bahAra rAkhave. pachI AcAryane pUchyuM ke AcAya pade kene sthApIe ? pachI AcAryanA hAthane jene AcArya pada ApavAnu hAya tenI sAme batAve, ane kahe ke Ane AcArya pada ApavAnI anujJA ApI che. paNa vANIthI khelI zakatA nathI. AthI Ama hAthathI anujJA ApI che. pachI tenA mastaka upara vAsakSepa nAkhe, ane kahe ke Ane AcAya pade sthApita karela che. pachI AcAya kAladharma pAmyA che ema jAhera kare. navA sthApelA AcAryanA parAjaya karavAnI buddhithI AcAryanA ucita vinaya je na kare temane sUtra ane artha na Ape. ahIM paramA`thI AcAya padma gurue na ApyuM hAvA chatAM sthavirAe ja Apyu che. [14] etadvacanAntaramevAha esa samukasiavve, iya Ayariassa ceva vayaNami / dosaguNe NAUNaM, suvvai therANa bhayaNA ya / / 105 / / 'esa' tti / eSaH 'samutkarSayitavyaH' AcAryapade sthApanIya ityAcAryasyaiva vacane doSaguNau jJAtvA sthavirANAM bhajanA ca samutkarSaNe zrUyate / tathA ca sthavirAnumatireva digdAne pradhAnaM kAraNamiti siddham / atra cedaM sUtraM vyavahAracaturtho deza ke - " AyariyauvajjhAe gilAmA aNNayaraM vaijjA -ajjo ! mae NaM kAlagayaMsi samANaMsi ayaM samukkasiyavve, se ya samukasaNArihe samukkasiave, se ya No samukkasaNArihe No samukkasianve, asthi yA ittha kei agge samukasaNArihe se samukkasia ve, Natthi yA ittha kei aNNe samukasagArihe se ceva samukkasiavve / taMsi ca NaM samukkaTThasi paro vaijjA - dussamukaTTha te ajjo ! NikkhivAhi, tassa NaM NikkhivamANassa vA aNikkhivamANassa vA natthi keMi chee vA parihAre vA, je taM sAhammiyA ahAkappeNaM Na anbhuTThati tesiM tappattie chera vA parihAre vA / " asyArthaH- AcArya upAdhyAyo vA dhAtukSobhAdinA glAyannanyataramupAdhyAyapravarttigaNAvacchedaka bhikSUNAmanyatamaM pUrva kutaviddhetorasamutkarSitavAn sApekSaH san vadet-Arya ! mayi kAlagate satyayaM 'samutkarSayitavyaH' AcArya pade sthApanIyaH / sa ca parIkSayA samutkarSaNArho bhavati tataH samutkarSayitavyaH / atha yadi gAravecchA'samAdhimaraNabhItyutpAdananimittakagaNadAnAnumatikatvabhinnadezI yatvaparuSabhASaNAdibhirhetubhiH prAganumato'pi gurorna samutkarSayitavya iti jJAtaH sa na samutkarSayitavyaH / yazca pUrva samIhitaH satyapi madhuratve'saGgrahazIlo vAcakatvaniSpAdakatvobhayaguNavikalaca so'pi na Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 / [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute sthApayitavyaH / yadi cAcAryANAM sarve'pi ziSyA anirmAtA iti prAtIcchikastairantasamaye sthApyate, mama ziSye nirmApite tvayA gaNavaraNapadaM nikSeptavyamityabhyupagamakAraNapUrvakam / yo vA nirmAtaH svaziSyo'nirmAte bahubhAge ziSyAntare tatra nirmApite uktAbhyupagamakAraNapUrvakaM sthApyate / etayordvayoH pratijJAsamAptau gaNadharapadamanikSipatozchedaH parihAraH saptarAtraM vA tapa iti prAsaGgikaM pratipattavyam / atha ya AcAryeNa samutkarSayitavyatayoktaH sa ca kAlagate AcArye'bhyudyatavihAramabhyudyatamaraNaM vA pratipattumutsahate tadA'sti centra gacche'nyaH kazcitsamutkarSaNArhastadA sa samutkarSayitavyaH / nAsti cedanyaH samutkarSaNArhastadA gItA. thairyAvadgItArthanirmApaNaM gaNadharapadaM pAlayata yUyaM tasminnirmApite ca sati bhavatAM yatpratibhAsate tatkurutetyabhyarthanApuraHsaraM sa eva samutkarSayitavyaH / evamukte tena gaNadharapadaM pratipadya kazcideko nirmApitaH, pazcAttasya cittaM jAtamabhyudyatavihArAd gacchaparipAlanaM vipulataranirjagadvAram , itthaM vyavasite tatra gItArthA bruvate nikSepyaM gaNadharapadam, sa prAha na nikSipAmi kintvicchAmi gacchaM pAlayitumiti / evamukte kSubhyanto vadanti ye duHsamutkRSTaM tava gaNadharapadaM tava rucitametatparantvasmAkaM na rovata iti teSAM catvAro gurukAH / anirmApite gaNadharatvaM nikSipatyapi ta evAgItArthatvena gacchasAdhavo yatseviSyante tadapi cAdhikam / nirmApite ca tatra nikSipato na cchedaH parihAro vA saptarAtraM vA tpH| ye tu svagaccha sAdhavastaM svagacchasAdhu prAtIcchikaM ca pUrvasthApitaM yathAkalpena kRtikarmAdinA nAbhyupatiSThante teSAmapi chedaH parihAro vA saptarAtraM vA tapa iti saGkSapaH / / 105 / / A ja viSayane anyavacana (=bIjA sthaLanI sAkSI)thI kahe che : A AcAryapade sthApavA yogya che evA AcAryanA vacanamAM ja doSa-guNa jANIne ene AcArya pade sthApavAmAM sthavironI bhajana saMbhaLAya che. Ama AcAryAdi pada ApavAmAM sthavironI anumati ja pradhAna kAraNa che, e siddha thayuM. ahIM vyavahAranA cothA udezAnA (ramA) sUtrano artha A pramANe che - AcArya ke upAdhyAya dhAtukSebhA AdinA kAraNe (eciMtA) bimAra paDe, pUrva keI kAraNasara upAdhyAya, pravartaka, gaNavacchedaka ke sAdhumAMthI keI ekane AcAryapada ke upAdhyAyapada na ApyuM hoya to te sApekSapaNe kahe-he Arya! mArA mRtyu pachI Ane AcAryapade sthApa, ane tenI parIkSA karavI. parIkSAthI AcAryapadane yaMgya che ema jaNAya to AcAryapade sthApa. paNa je gAravA (2sa-ddhi-sAtA) nI IcchAvALe hoya, mane AcArya pada nahi Apo te tamAruM asamAdhi mRtyu thaze ema asamAdhi maraNane bhaya batAvavAthI AcAryo AcAryapada ApavAnI anumati ApI hoya, bhinnadezane haya, arthAt sAdhuo amuka dezanA hevAthI temanI bhASA alaga hoya ane AcArya pada jene ApavAnuM che te bhinna dezano hovAthI tenI 4 amuka AcAryapade sthApavAne yogya che Ama chatAM parIkSAthI tamane egya lAge to sthApa vagere rIte sApekSapaNe kahe, Ane ja sthApo ema nizcaya rUpe na kahe. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye dvitIyollAsa : ] [ 232 bhASA alaga hAya, te badhI bhASAnA jANakAra na hoya, kaThora vacana khelatA hoya, A kAraNothI AcAya padane kaiAgya nathI ema jaNAya, te pahelAM anumati ApI hoya to paNa tene AcArya pade na sthApave. pUrva AcArya pada mATe icchela madhura (=madhuravacana bhASI) hoya te paNa sUtra-artha, ziSya, jarUrI upadhi Adi meLavavAnI zaktivALA ke vRttivALA na hoya, sAdhuone vAcanA ApavAnI ane yAgya (jJAnI Adi) banAvavAnI zaktivALA ke vRttivALA na hoya, tA tene paNa AcAya pade na sthApava je AcAryanA eka paNa ziSya AcA padane yAgya na hoya te| AcAya tAre mArA ziSyane yeAgya banAvavAnA prayatna karavA, ene ceAgya banAvI de tyAre AcAya - pade sthApavA ane tAre AcArya pada cheADI devu..." evI kabUlAta laIne pratIcchakane (=upasa'padmA svIkAranArane) AcAryapade sthApavA, athavA peAtAnA kAI ziSya sUtra ane athI taiyAra hAya, paNa khIjI rIte ceAgya na heAya, tathA khInne ziSya bhaviSyamAM thoDA vakhatamAM viziSTa pratibhA vagere aneka rIte pahelAM karatAM ya vadhAre yAgya ane tevA hoya, paNa vartamAnamAM yeAgya na hoya, tA AcArya sUtra ane arthathI ceAgya anela ziSyane pratIkanI jema kabUlAta karAvIne AcAya pade sthApe. te ane (pratIcchaka ane AcArya ziSya ) pratijJA pUrNa thatAM AcArya pada na chADe tA temane che, parihAra ke sAtarAtrinA tapa vagere yAgya prAyazcitta Apavu. AcArya jene AcAya padane cagya kahyo hAya te AcAryanA mRtyu pachI alyuvrata vihAra (=jinakalpa Adi viziSTa sAdhanA) ke abhyudyata maraNu (=anazana) svIkAravAne icche te, gacchamAM anya kAI AcArya padane ceAgya heya teA tene AcAya - pade sthApavA. jo gacchamAM anya koI AcAya padane cagya na hoya tA gItAM tene kahe ke hamaNAM tame AcAya pada svIkArA ane bIjA gItAni taiyAra karo. koI ceAgya banI jAya pachI tamane jema yAgya lAge tema karo. AvI prArthanApUrvaka tene ja AcAya pade sthApavA. gItArthInI vinatithI te AcArya mane. ekane AcAya padane yAgya banAvyA pachI te AcAryanA manamAM vicAra Ave ke azrughata vihAra karatAM gacchanu" pAlana ghaNI nirjArAnuM kAraNa che. Ama gaccha pAlananeA niNya thatAM gItArthI tene kahe ke have tamAre AcArya pada cheDI devuM joi e. AcArya kahe ke huM AcAryapadane hi cheDu kiMtu gaccha pAlana karavA IcchuM chuM. AcAya Ama kahe tyAre kSobha pAmelA gItArthI jo ema kahe ke tane AcArya pada khATu' ApyuM (=ayeAgya evA tane AcAya pada Apyu.), tane A AcArya pada gamyuM, paNa amane gamatuM nathI, te temane catu. guru' prAyazcitta Ave. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ] 1 [svopanavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute yogya nahi banAvelAne pUrNapaNe yogya banAvyA vinA AcArya pada ApavAmAM paNa te (=caturguru) ja prAyazcitta Ave, ane vadhArAmAM AcArya agItArtha hevAthI gacchanA sAdhue je doSe vaze tenuM paNa prAyazcitta Ave. pUrNa cogya banAvelAne AcAryapada ApavAmAM che, parihAra ke sAtarAtri tapa (vagere) prAyazcitta na Ave. gacchanA je sAdhuo parve zaratathI AcAryapade sthApelA svagacchanA sAdhune ke pratIrachakane maryAdA pramANe vaMdana AdithI Adara na kare temane paNa cheda, parihAra ke sAtarAtri tapa prAyazcitta Ave. [15] nanvevaM gurudattAyA dizo gItArthairapaharaNe gurvAzAbhaGga ityata Aha Na ya guruANAbhaMgo, bhAvANunnaM paDucca iha nneo| kajjo duTTaccAo, esA vi hu haMdi guruANA // 106 // 'Na yatti / na caivaM gurvAjJAbhaGgo bhAvAnujJA pratItya 'iha' prakRte draSTavyaH, bhAvamapekSyaiva guruNA digdAnAt tadabhAve gurvAjJAyA eva tatrAbhAvAt / kiJca duzsya satastyAgaH kartavyaH, eSA'pi hanta ! gurvAjJaiveti durvyavahAridiganapahAra eva gurvAjJAbhaGgaH syAt // 106 // A pramANe gurue Apela padane gItA laI le te gurvAjJAbhaMga na thAya ? e praznanA samAdhAna mATe kahe che : A pramANe karavAmAM gurvAjJAna bhaMga thatuM nathI. ahIM gurvAjJA bhaMga (zAbdika AjJAnI apekSAe nahi, kiMtu) bhAva AjJAnI apekSAe samajo. kAraNa ke bhAvanI apekSAe ja gurue AcAryapada ApyuM che. AthI tenAmAM (=jene gurue AcAryapada ApyuM che tenAmAM) bhAvano abhAva hoya te guvaMjJAno ja abhAva che. arthAt tene AcAryapada pradAnanI gurvAjJA ja nathI. tathA je AcArya duSTa bane to tene tyAga karavo, e paNa gujJA ja che. AthI kheTo nyAya karanAranuM AcArya pada na laI levuM e ja gurvAsA bhaMga thAya. [16] atraivopapAdakamAha-- jaM pi ya mahANisIhe, bhaNiyaM kugurussa saMghabajjhattaM / taM pi ya jujjai samma, disAvahAraM viNA kaha Nu // 107 // 'jaM pi yatti / yadapi ca mahAnizithe kuguroH saGghabAhyatvamuktaM tadapi kathaM nu samyaga digapahAraM vinA yujyate ? ato gurorbhagavatazcaikaveyamAjJeti / / 107 // A viSayanuM samarthana karanAra eka muddo kahe che : tathA mahAnizIthamAM kugurune saMgha bahAra karavAnuM je kahyuM che te paNa AcAryapadanA apaharaNa vinA barAbara kevI rIte ghaTe ? mATe gurunI ane bhagavAnanI A AjJA eka ja che. [107] Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH] [241 phalitamAha majjhatthANa bahUNaM, tamhA sakkhaM disaM tu avaharai / baliayare vayaNamiNaM, duvyavahAre saparivAre // 108 // kajjammi kIramANe, pakkhaggahaNeNa rAgadosehiM / kiM saMgho majjhattho, acchai guNarayaNapugno vi // 109 // balavaMtehiM imehiM kajje pakkheNa kIramANammi / juttamajuttaM vuttuM, labhai anno Na ya uAhu // 110 // juttaM jANasi taM bhaNa, iya jai taM kei biti niuNamaI / NAeNa to payaMpai, aNumaNNeUNa so saMgha // 111 // - 'majjhatthANa'tti / tasmAd bahUnAM madhyasthAnAM sAkSAdizamapaharanti durvyavahAriNaH / balikatare ca saparivAre durvyavahAre AcArye sati vacanamidaM vaktavyam-samAgato gItArthaH // 108 // 'kanjammi'tti / 'rAgadveSAbhyAM pakSagrahaNena' rAgavazAdekasya pakSakaraNena dveSavazAccAparasya pakSAkaraNenetyarthaH 'kArye kriyamANe' vitathe vyavahAre chidyamAne guNaratnapUrNo'pi sadhaH kiM madhyasthastiSThati ? na sthAtavyamevaM sadheneti kimarthaH ?- / / 109 // 'balavatehiti / balavadbhiH 'etaiH' durvyavahAribhiH pakSaNa kArya kriyamANe'smin saGghasamavAye yuktamayuktaM vA yathAsthAnaM vaktumanyo labhate utAho na labhate ? // 110 / / 'juttaM' ti / evamukte te yadi 'ke'pi' saGghasamavAyasthA nipuNamatayo bruvate yattvaM yuktaM jAnAsi tad bhaNa, yuktabhaNanasyaivAyamavasara iti tadA saGghamanumAnya sa nyAyena prajalpati // 111 / / phalitArtha jaNAve che mATe kheTe nyAya karanAranuM pada madhyastha ghaNuonI samakSa laI levuM. je beTe nyAya karanAra AcArya baLavAna ane ghaNuM parivAravALo hoya te Avela gItArthe nIce mujaba kahevuM. [108] rAganA kAraNe ekane pakSa karIne ane zreSanA kAraNe bIjAne pakSa choDIne beTe nirNaya karAto hoya tyAre guNaratnothI pUrNa paNa saMgha zuM madhyastha rahe ? arthAt saMghe A rIte madhyastha na rahevuM joIe. [19] je saMgha samudAyamAM balavAna asatya nyAya karanArAo vaDe pakSapAtathI kArya karAtuM heya te saMgha samudAyamAM anya vyakti yathAsthAne yogya agyane kahI zake ke nahi ? [11] A pramANe Avela gItArtha kahe tyAre saMdha samudAyamAM rahelA nipuNamati puruSe kahe ke tame je yogya jANatA ho te kaho. cogya kahevAne ja A avasara che. te te saMghanI saMmati laIne nyAyathI kahe. [111] saGghAnumAnanaprakAramevAha saMgho mahANubhAgo, ahaM ca vedesio iha sayaM ca / saMghasamiiM Na jANe, taM bhe savvaM khamAvemi // 112 / / gu. 31 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute 'saMgho'tti / saGghaH mahAn anubhAga:-acintyA zaktirasyeti mahAnubhAgaH, ahaM ca 'vaidezikaH' videzavartI 'iha' asmin sthAne bhagavatIM 'saGghasamiti' saGghamaryAdA ca svayaM na jAne tato yuktamayuktaM vA vaktuM sarva 'bhe' bhavataH kSamayAmi // 112 / / yataH annannA samiINaM, ThavaNA khalu tammi tammi desammi / gIyatthajaNAinnA, adesio to Na jANAmi // 113 // 'annanna'tti / tasmin tasmin deze khalu anyAnyA 'samitInAM' saGghamaryAdAnAM sthApanA gItArthajanAcIrNA tato'hamadezika ihatyAM saGghamaryAdAsthApanAM na jAnAmi tataH kSamayata zrutopadezenAhamapi kizcidvakSye // 113 / / / - saMghanI saMmati levAno prakAra kahe che -saMgha aciMtya zakti saMpanna che. huM paradeza vAsI chuM. A sthAnamAM prabhAvavaMtI saMgha maryAdAne huM svayaM jANato nathI. tethI yogya-ayogya badhuM kahevAne ApanI pAse kSamA yAcuM chuM. [112] kAraNa ke te te dezamAM gItArtha janee AcarelI saMgha maryAdAonI sthApanA judI judI hoya che. huM A dezane na hovAthI ahIMnI saMghamaryAdAnI sthApanAne jANatA nathI tethI mane kSamA Apo. zratanA upadezathI (=zAstramAM kahyA pramANe) huM paNa kaMIka kahIza. [113] - saMghaM aNumaNNe, parisaggahaNaM karei so pcchaa| sA khalu suvyavahArA, dosu vi pakkhesu majjhatthA // 114 // 'saMgha'ti / saGghamanumAnya sa pazcAt 'parSadgrahaNaM karoti' samIcInAM jJAtvA parSadaM parigRhUNAtItyarthaH, sA khalu parSad madhyasthA satI suvyavahArA bhavatIti / / 114 // saMghanI saMmati lIdhA pachI parSadAne sArI jANIne svIkAre. (arthAt huM tamAro vivAda dUra karIza ema baMne pakSanA lokone kahIne huM je kahIza te tamAre mAnya karavuM ema nakakI karAve. parSadA eTale vivAda karanArA baMne pakSanA mANaso.) je parSadA madhyastha (rAga-dveSathI rahita) hoya to nyAya bAbara karI zakAya. (eTale madhyastha parSadA e sArI parSadA che. AthI parSadAne sArI jANIne svIkAre eno artha e thaye ke parSadA madhyastha che ema jANIne svIkAre.) [114] * bhaNai a ahikkhivaMto, duvyavahArINa siDhilacaraNANaM / No me saccaM kahaNaM, muddhANaM dhaMdhaNaM eyaM // 115 // 'bhaNai atti / bhaNati cAdhikSipan durvyavahAriNAM zithilacaraNAnAM yaduta no 'bhe' bhavatAmetat satyaM kathanaM kevalaM 'mugdhAnAM' guNAnAlocanapUrvakavizvAsavatAM 'dhandhaNaM' dhyAndhIkaraNametat / / 115 / / Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 243 osannacaraNakaraNe, saccavyavahAriyA dusadahiyA / caraNakaraNaM jahaMto, saJcavyavahAriyaM pi jahe // 116 // 'osanna'tti / avasanne- zithilatAM gate caraNakaraNe- vratazramaNadharmapiNDavizuddhisamityAdirUpe yasya tasmin 'satyavyavahAritA' yathAsthitavyavahArakAritA duHzraddheyA, yatazcaraNakaraNaM jahat satyavyavahAritAmapi jahAti // 116 / / pachI asatya nyAya karanArAone tiraskAra pUrvaka kahe ke, asatya nyAya karanArA zithilAcArI ApanuM A kathana satya nathI. kevaLa mugdhonI guNane vicAra karyA vinA vizvAsa rAkhanArA lokonI buddhine AMdhaLI karanAruM che. [115] vrata, zramaNudharma, piMDavizuddhi, samiti Adi caraNa-karaNamAM je zithila banI gayo hoya te satya nyAya kare e duHzraddhaya che. kAraNa ke caraNa-karaNane choDanAra satya nyAya karavAnuM paNa choDI hecha. [116] jaiANeNaM cattaM, appaNao nAgadaMsaNacaritaM / taiA tassa paremuM, aNukaMpA Natthi jIvesu // 117 // 'jaiatti / yadA'nenA''tmanaH sambandhi jJAnadarzanacAritraM tyaktaM tadA tasya pareSu jIveSvanukampA nAsti / yasya hyAtmano durgatau prapatato nA'nukampA tasya kathaM pareSvanukampA bhavet ? na kathaJcit syAt , svAnukampArthapravRttyanuSaGgalabhyatvAt parAnukampAyA iti bhAvaH // 117 / / bhavasayasahassaladdhaM, jiNavayaNaM bhAvao jahaMtassa / jassa Na jAyaM dukkhaM, tassa Na dukkhaM pare duhie // 118 // 'bhava'tti / yasya bhavazatasahasraiH kathamapi labdhaM jinavacanaM 'bhAvataH' paramArthato jahato duHkha na jAtaM tasya parasmin duHkhite kathaM duHkham ? na kathaJcit , AtmaduHkhe duHkhitasyaiva paraduHkhe duHkhitatvasambhavAditi bhAvaH // 118 // saMsAravirattassa u, ANAbhaMge mahabbhaya hoi| gAravarasiassa puNo, jiNaANAbhaMjaNaM kIlA // 119 // 'saMsAra'tti / 'saMsAraviraktasya tu' saMsAraviraktasyaiva torevakArArthatvAt , AjJAbhaGge mahad bhayaM bhavati / gAravarasikasya punarjinAjJAbhaJjanaM krIDA, svarasata eva nirantaraM tatra pravRttaH / / 119 // jesiM bhaggavayANaM, ummaggaparUvaNaM NiyA vittI / tesimakayapuNNANaM, muvisuddhaparUvaNaM dUre // 120 // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute 'jesiM'ti / yeSAM 'bhagnannatAnA' parityaktapratijJAtapaJcamahAvratamahAbhArANAmunmArgaprarUpaNameva nijA vRttiH, tenaivAhArAdidAvRcittAvarjanasambhavAt teSAmakRtapuNyAnAM suvizuddha prarUpaNaM dUra eva; pauruSaghanIM svAM vRttiM parityajya sarvasampatkarIM bhikSAmAdriyamANAnAmeva tatsambhavAditi mAvaH || 20 || thAya jyAre eNe peAtAnA jJAna-dezana-cAritra cheADayA tyAre tene para jIvAmAM anukaMpA paNa na rahI. jene durgatimAM paDatA peAtAnI dayA nathI, tene paramAM dayA kevI rIte hAya ? kAI paNa rIte na hAya. kAraNa ke svAnuka...pA mATe karelI pravRttinA anuSaMgathI parAnukapA prApta thAya che. [117] lAkhA bhavA pachI kAI paNa rIte (mahAkapTe) maLelA jinavacanane paramArthathI cheADatAM jene duHkha na thayu. tene duHkhI khIjAnA duHkhamAM duHkha kevI rIte hAya ? arthAt kAI paNa rIte na hoya. peAtAnA duHkhamAM duHkhI bananArane ja paradu:khamAM duHkha thAya. [118] saMsArathI viraktane ja AjJAbha'gamAM mahAbhaya che. paNa gAravarasikane jinAjJAnA bhAga krIDA che=ramata vAta che. kAraNa ke svarasathI ja nira'tara temAM (=AjJAbha'gamAM) pravRtti kare che. [119] jemaNe svIkArelA pAMca mahAvratanA mahAbhArane tyAga karyA che, ane unmArga (=mArga viruddha) prarUpaNAthI ja AhArAdidAtAnA cittanuM AkarSaNa thatuM heAvAthI unmArga prarUpaNA ja jemanI potAnI vRtti (=AjIvikAnA upAya) che, jemaNe puNya karyuM nathI, temane suvizuddha prarUpaNA dUra ja che. pAtAnI pauruSanI vRttine cheDIne +savasa patjharI bhikSAne svIkAra karanArane ja suvizuddha prarUpaNA hoya. [120] x svAnuka MpA mATe karelI pravRttinA anuSa gathI parAnukaMpA prApta thAya che e vAkayanA e atha cheH (1) eka a` e che ke svAnukapA mATe pravRtti karatAM anAyAse parAnukaMpA paNa thaI jAya che. (ra) khIjo artha e che ke svAnukaMpA vinA parAnuka MpA AvI zakatI nathI. svAnuka pA hAya tA ja parAnukaMpA hoya. eka kArya mATe pravRtti karatAM anAyAse khIjuM kAya thaI jAya te| anAyAse thanAra khIjuM kAyaae anuSa'gathI thayuM kahevAya. jema ke keAI davA kharIde che te enI sAthe bATalI paNa maLe che. ene khATalI kharIdavI nathI. kharIdavI te davA che. paNa aa sAthe bATalI paNa maLI jAya che. te ahI khATalI davAnA anuSaMgathI maLI ema kahevAya. kheDUta anAja mATe khetI kare che. paNa temAM anAyAse ghAsa maLI jAya che. kheDUta dhAsa mATe khetI karato nathI, eTale ghAsa khetInA anuSaMgathI maLe che ema kahevAya. tema ahIM svAnuka MpA mATe karelI pravRttithI parAnukapA paNa anAyAse thaI jAya che. tathA ahIM parAnuka'pAnA svAnu'pAnI sAthe avinAbhAva saMbaMdha paNa che. je jenA vinA na rahe tene tenI sAthe avinAbhAva saMbaMdha hoya. parAtuka pAneA svAnukaMpAnI sAthe avinAbhAva saMbadha che ene atha e thayA ke svAnu-pA vinA parAnukaMpA na hoya. svAnuka`pA hoya teA ja parAtuka pA hoya. Ane sAra e AvyA ke je AtmAmAM svAnuka^pA na hoya te AtmAmAM parAnukaMpA paNa na hoya. + sarvAMsa patjharI vagere bhikSAnuM varNana cothA pariziSTamAM karavAmAM AvyuM che. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 245 AyAre vaTTato, AyAraparUvaNe asaMkiyo / AyAraparibhaTTho, suddhacaraNadesaNe bhaio // 121 // 'AyAre'tti / AcAre vartamAnaH khalvAcAraprarUpaNe 'azaGkayaH' azaGkanIyo bhavati / yaH punarAcAraparibhraSTaH saH 'zuddhacaraNadezane' yathAvasthitacAritraprarUpaNe 'bhaktaH' vikalpitaH, zuddhacaraNaprarUNAkArI bhavati vA na vetyarthaH / / 121 / / / AcAramAM rahenAra AcAra prarUpaNAmAM azakaya rahe che, arthAt A AcAranI prarUpaNA zAstra mujaba kare che ke zAstraviruddha evI zaMkA bIjAone thatI nathI. paNa je AcArathI paribhraSTa che, te yathAvasthita cAritranI prarUpaNAmAM vikapita che. arthAt te lekone bhagavAne jevuM cAritra kahyuM che tevuM ja batAve ke na paNa batAve. [121] bhajanAmevopapAdayati saMviggo'NuvaesaM, Na dei dubbhAsikaM kaDuvivAgaM / jANato dei tayaM, pavayaNaNiddhaMdhaso luddho // 122 // 'saMviggo'tti / 'saMvignaH' saMvignapAkSikaH 'anupadeza' utsUtropadezaM durbhASitaM na datte 'kaTuvipAkaM' ghorasaMsArabhramaNaduHkhAnubandhi jAnAna AcAraparibhraSTo'pi, taduktaM prathamAneM-- "NiyaTTamANA vege AyAragoyaramAikkhaMtIti / sthAnAGge'pyuktam ---"AghAittA NAmaM ege No uchajIvi" tti / datte ca 'tad' durbhASitamanupadezaM pravacane-jinazAsane niddhandhasaH atyantAzAtanAkArI 'lubdhaH' vastrapAtraziSyAdilobhAviSTacitta AcAraparibhraSTa iti // 122 // bhajanAnuM (vikapanuM) ja samarthana kare che-saMvigna pAkSika AcArabhraSTa hovA chatAM sUtra viruddha upadeza ghera saMsAranA paribhramaNa rUpa duHkhane anubaMdha karanAra che. ema jANatA hovAthI sUtra viruddha upadeza ApatA nathI. AcArAMga (sa. 68. 4 sU. 18) mA yuche -niyaTTamANA vege AyAragoyaramAikaravaMti= karmodayathI saMyamathI pAchA pharatA athavA nahi pharatA koI yathAvasthita AcArane kahe che ame karavAne samartha nathI, paNa AcAra to A pramANe ja che ema kahe che." sthAnAMga (a. 4 u. 4 sU. 344) mAM ghucha meM AghavaittA NAmamege nA uMchajIvisaMpanne " sUtrAne 4 cha zAstramAM je pramANe kahyuM che te pramANe kahe che, paraMtu zuddha mAdhukarI vRttithI saMpanna (yukta)nathI." - jinazAsananI atyaMta AzAtanA karanAra ane vastra, pAtra, ziSya AdinA lAbhathI gherAyela cittavALe AcAra paribhraSTa sAdhu sUtra viruddha upadeza Ape che. [122] evamukte durvyavahAriNaH prAhuH tA amhe apamANaM, kaya tti soUNa bhaNai mamattho / paDhamaM titthayaro cciya, pamANamamhaM tao aNNe // 123 / / Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute _ 'tA amhe'tti / tadvayaM tvayA'pramANIkRtA iti zrutvA bhaNati madhyasthaH saH-prathama tIrthakara evAsmAkaM pramANaM tanmUlatvAtsarvazAstrANAm , tato'nye'pyAcAryAH / / 123 / / tathA coktam titthayare bhagavaMte, jagajIvaviyANae tiloagurU / jo Na karei pamANaM, Na so pamANaM suaharANaM // 124 // titthayare bhagavaMte, jagajIvaviANae tiloagurU / jo u karei pamANaM, so u pamANaM suaharANaM // 125 // titthayare tti / tIrthakarAn bhagavataH 'jagajjIvavijJAyakAn' sarvajJAnityarthaH, trilokagurUn yo na karoti pramANaM na sa pramANaM zrutadharANAm // 124 / / 'titthayare'tti / tIthakarAn bhagavato jagajjIvavijJAyakAn trilokagurUn yastu pramANaM karoti sa pramANaM zrutadharANAm // 125 / / A pramANe kahevAmAM AvatAM asatya nyAya karanArA kahe che ke te amane apramANa karyA che. A sAMbhaLIne madhyastha (=prAthUrNa ka gItArtha) kahe che ke, pahelAM amane tIrthakara ja pramANa che, pachI anya AcAryo paNa pramANa che. kAraNa ke sarva zAstronuM mULa tIrthakara che. [123] triloka guru ane jagatanA jIvone jANanArA sarvajJa tIrthakara bhagavaMtane je pramANa karauM nathI, te mRtadharone pramANa nathI. [124] triloka guru ane jagatanA jIvone jANanArA sarvajJa tIrthakara bhagavatene je pramANa kare che te kRtagharone pramANa cha. [125] aha biti duvviyaDDhA, eyaM ikko tuma bhaNasi savvaM / ___tA saMgho apamANaM, kao tti soUNa so bhaNai // 126 // 'aha'tti / 'atha' dhUlIjaGghadattasvopAlambhanAnantaraM 'durvidagdhAH' durvyavahAriNo bruvateetat sarva tvameka eva bhaNasi tat saGaghaH sarvo'pyayamapramANIkRta iti zrutvA sa bhaNati dhUlIjaGghaH / / 126 // ___ saMgho guNasaMghAo, saMghAyavimoago a kammANaM / rAgadosavimukko, hoi samo savvajIvANaM // 127 // 'saMghotti / saGgho nAma yo mUlaguNAnAmuttaraguNAnAM ca saGghAto guNasaGghAtAtmakatvA. deva ca 'karmaNAM' jJAnAvaraNAyAdInAM saGghAtAdvimocayati prANina iti saGghAtavimocakaH, tathA 'rAgadveSavimuktaH' AhArAdikaM dadatsu rAgAkArI tadviparIteSu ca dveSAkArItyarthaH, ata eva bhavati samaH sarvajIvAnAm // 127 // so khalu No apamANaM, suovaeseNa vavaharaMto u / iyaro apamANaM ciya, na NAmamitteNa jaM saMgho // 128 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ ra47 'so khalu'tti / 'saH' itthambhUtaH khalu saGgho nApramANamasmAkaM zrutopadezena vyavaharan , itarastvapramANameva / 'yat' yasmAnna nAmamAtreNa saGgho bhavati, bauddhAdisadhAnAmapi saGgha vakasAn 28 | dhUlIdhe pitAne ApelA ThapakAne sAMbhaLyA pachI asatya nyAya karanArA kahe che ke, A badhuM tuM eka ja bole che, AthI te saghaLA saMghane apramANu karyo. A sAMbhaLIne dhUlI jaMdha kahe che ke, [126] mUlaguNa-uttaraguNene saMghAta=samUha saMgha che. saMgha guNasaMghAtarUpa hovAthI ja jJAnAvaraNIya Adi karmonA saMghAtathI=samUhathI prANIone choDAve che. saMgha rAga-dveSathI vimukta hoya=AhArAdi ApanArAo upara rAga na kare, AhArAdi na ApanArAo upara dveSa na kare. AthI ja saMgha sarva jIvo upara samabhAvavALo heya. [127] zAstranA upadeza pramANe vyavahAra karatA AvA prakArane saMgha amane apramANu nathI. AnAthI bIje saMgha amane apramANu ja che. kAraNa ke saMgha nAmamAtrathI saMgha banI jatuM nathI. nAmamAtrathI saMgha banI jato hoya to bauddha Adi saMghe paNa saMgha banI jAya [128] " tathA non ego sAhU egA, ya sAhuNI sAvao va saDDI vA / ANAjutto saMgho, seso puNa aTThisaMghAo // 129 / / 'ego'tti / ekaH sAdhurekA ca sAdhvI ekaH zrAvaka ekA ca zrAvikA etAvAnapyAjJA yuktaH saGghaH / zeSaH punarbhUyAnapyAjJArahitatvAtkevalamasthanAM saGghAtaH, tatredRzasyaiva saghAtapadArthasya yujyamAnatvAd bhAvasaGghAtasyAbhAvAt / / 129 // AjJAyukta eka sAdhu, eka sAvI, eka zrAvaka, eka zrAvikA paNa saMgha che. ane A sivAyane mATe paNa samudAya AjJA rahita hovAthI saMdha nathI, kiMtu kevala hADakAMono Dhagalo che. kAraNa ke AjJA rahita samudAya bhAva saMghAta na hovAthI temAM saMghAtapadane A ja artha ghaTe che. [19] bhAvasaGghamevAbhiSTauti saMgho mahANubhAvo, kajje AlaMbaNaM sayA hoi / NagarAIA tattha u, diTuMtA jaM sue bhaNiyA // 130 // 'saMghotti / saGgho mahAnubhAvaH 'kArye' sacittAdau vyavahAre sadA''lambanaM bhavati "yatna' mAjhArA dattAH "tatra' sa "butelAva niyukavA maLatA zarU bhAvasaMghanI ja stuti kare che - saMgha mahAna prabhAvazAlI che. sacitta (=ziSya) Adine vyavahAra karavAmAM (A Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ziSya kene gaNAya kone na gaNAya ItyAdi nirNaya karavAmAM) sadA AlaMbana rU5 che. kAraNa ke Avazyaka niryuktimAM saMgha viSe nagara vagere daSTAMte che. arthAt nagara vagere daSTAMtothI saMghanI stuti karavA pUrvaka mahattA jaNAvI che. [130] kiJca bhASye'pyuktam pariNAmiyabuddhIe, uvaveo hoi samaNasaMgho u / kajje NicchiyakArI, suparicchiyakArago saMgho // 131 // 'pariNAmiyatti / pAriNAmikyA buddhathA 'upetaH' yukto bhavati zramaNasaGghaH, tathA kArye durge'pi samApatite yat zrutopadezabalena samyag nizcittaM tatkaraNazIlaH, tathA suSThu-dezakAlapuruSaucityena zrutabalena ca parIkSitaM yattasya kArakaH saGgho na yathAkathaJcanakArI // 131 / / jI sAyamA (vya... S. 300. 323 mAmi ||thaayaamaa) 59: zramaNa saMgha pariNAmika buddhithI yukta hoya che. tathA saMgha sunizcitakArI hoya che, arthAt viSama kAryamAM paNa je zAstranA upadezathI barAbara nizcita hoya tene karavAnA svabhAvavALA hoya che. saMgha suparIkSitakArI heya deza-kAla ane puruSanA aucityathI ane zrutabalathI je kAryanuM barAbara nirIkSaNa karyuM hoya te kAryane kare. arthAt saMgha deza-kAla ane puruSa pramANe ane zruta pramANe kAryane barAbara vicAra 4Ine Arya 42, game tebha na 42. [131] / kiha suparicchiyakArI, ikkaM do tinni vAra pesvie| Na vi Nikkhivae sahasA, ko jANai nAgao keNa // 132 // 'kiha'tti / 'kathaM' kena prakAreNa suparIkSitakArI ? ucyate-ihArthinA saGghapradhAnasya samIpe saGghasamavAyo vihitaH, tena cAjJaptaH saGghamelApakakArI saGghastvayA melanIyaH / tatra ca pratyarthI kutazcitkAraNAnnAgacchati tato mAnuSaM preSaNIyaM saGghastvAM zabdayati, sa nAgatastato dvitIyamapi vAraM mAnuSaM preSayati tathApi nAgacchati, tatrApariNAmakA bruvate-niSkAzyatAmeSa iti / gItArthastvAha-punaH preSyatAM gItArtha mAnuSaM kena kAraNena nAgacchati ? kiM paribhavena ? uta bhayena ?, tatra yadi bhayena nAgacchati tato vaktavyaM nAsti tava bhayaM paritrANakArI khalu bhagavAn zramaNasaGgha iti, atha paribhavena tadA niSkAzyate, evaM suparIkSita. 'kArI / tathA cAha-dvau trIn vArAn mAnuSe preSite'pi tamanAgacchantaM sahasA saGghaH 'na nikSapati' na saGghabAhyaM karoti, yata evaM saGghaH paryAlocayati 'ko jAnAti ?' na jJAyata ityarthaH kena kAraNena nAgataH ? iti / / 132 / / nAUNa paribhaveNaM, nAgacchetI tato u NijjuhaNA / AuTTe vavahAro, evaM suviNicchakArI u // 133 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] | 241 'nAUNa'tti / paribhavena nAgacchatIti jJAtvA tasminnanAgacchati 'tataH' saGghAt 'ni!haNA' niSkAzanaM kartavyam / atha zaThatAmapi kRtvA sa pratyAvRttaH sadhaM prasAdayati tatastasminnAgate vyavahAro dAtavyaH / evaM suvinizcitakArI saGghaH // 133 / / prazna- saMgha kevI rIte suparIkSitakArI hoya ? uttara - vivAdAspada viSayamAM nirNayanI IcchAvALAe saMghanA AgevAnanI pAse saMgha bhego karyo. (=saMgha bheguM karavAnI IcchA batAvI) AgevAne kahyuM: tuM saMgha bhego kara. te saMgha bhego kare. temAM pratyathI =prativAdI na Ave te mANasa mokalIne kahevaDAvavuM ke saMgha tane bolAve che. je te na Ave te bIjI vAra mANasa mokale. te paNa na Ave. A vakhate apariNato kahe ke ene saMgha bahAra karo gItArtho kahe ke pharI gItArtha mANasane mekalIne jANavuM joIe ke kema nathI AvatuM ? parAbhava thAya mATe nathI Avato ke bhayathI nathI AvatuM ? je bhayathI na AvatuM hoya te kahevuM ke tane keI jAtane bhaya nathI. pUjya zramaNasaMgha rakSaNa karanAra che. have je parAbhavanA kAraNe na Ave te tene saMgha bahAra karavo. A pramANe saMgha suparIkSitakArI che. te pramANe (mULa gAthAmAM) kahe che - be traNa vAra mANasa mokalavA chatAM na AvanAra tene saMgha ekadama saMgha bahAra karato nathI. kAraNa ke A vakhate saMgha ema vicAre che ke kayA kAraNathI nathI AvyuM tenI khabara nathI. [132] parAbhavathI nathI AvatuM ema jANIne tene saMghathI bahAra kare. have je mAyA paNa karIne te pAcho phare potAnI bhUlane svIkAra kare ane (kSamA yAcanA AdithI) saMghane prasanna kare te nyAya Apa. A pramANe saMgha suvinizcitakArI hoya che. [133] yastu bhoto nAgacchati taM pratIdaM vaktavyam__ AsAso vIsAso, sIagharasamo a hoi mA bhIhi / ammApItisamANo, saraNaM saMgho u savvesiM // 134 // 'AsAso'tti / AzvAsayatItyAzvAsaH-bhItAnAmAzvAsanakArI bhagavAn zramaNasaGghaH, vizvAsayatIti vizvAsaH-vyavahAre vaJcanAyA akartA, sarvatra samatayA zItagRheNa samaH, tathA mAtApitRbhyAM samAnaH-putreSu mAtApitarAviva vyavahArArthiSvaviSamadarzI, tathA sarveSAM prANinAM zaraNaM bhagavAn saGghastasmAnmA bhaistvamiti, idaM ca paribhAvaya saGgho'vyavahAraM na karoti / / 134 // je bhayathI na Ave tene A ( nIce mujaba) kahevuM - zramaNa saMgha bhaya pAmelAone AzvAsana ApanAra che. vyavahAramAM ( nyAyamAM) vizvAsarUpa che chetaratuM nathI, sarvatra samabhAvanA kAraNe zItala ghara samAna che. mAtApitA samAna che=jema putra upara mA-bApanI dRSTi samAna hoya che, tema nyAyanI IcchAvALAo upara samAnadaSTivALa hoya che. sarva prANIonuM zaraNa che. mATe tuM bhaya na rAkha, ane A vicAra ke saMgha anyAya na kare. [13] gu. 32 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute / yataH sIso paDicchao vA, Ayario vA Na soggaI Nei / je saccakaraNajogA, te saMsArA vimoiMti // 135 // sIso paDicchao vA, Ayario vAvi ehiA ee / je saccakaraNajogA, te saMsArA vimoiMti // 136 // sIso paDicchao vA, kula gaNa saMgho na soggaiM Nei / je saccakaraNajogA, te saMsArA vimoiMti // 137 / / sIso paDicchao vA, kula gaNa saMgho va ehiA ee| je saccakaraNajogA, te saMsArA vimoiMti // 138 // sIse paDicchae vA, kula gaNa saMve va jo u samadaMsI / vavahArasaMthavesu a, so sIagharovamo saMgho // 139 // 'sIso'tti / 'ziSyaH' svadIkSitaH 'pratIcchakaH' paragaNavartI sUtrArthatadubhayagrAhakaH 'AcAryaH' vAcanAcAryAdiko na sugatiM nayati kintu ye 'satyakaraNa yogAH' saMyamAnugatamanovAkAyavyApArAste saMsArAdvimocayanti / / 135 // 'sIso'tti / ziSyaH prAtIcchiko vA'scAryoM vA 'ete' sarve'pIha loke upayuktAH paraloke punaH satyakaraNayogAH, tathA cAha-ye satyakaraNayogAste saMsArAdvimocayanti / / 136 // 'sIso'tti / ziSyaH prAtIcchiko vA kulaM vA gaNo vA saGgho vA na sugatiM nayati kintu ye satyakaraNayogAste saMsArAdvimocayanti // 137 / / 'sIso'tti sugamA // 138 // 'sIse'tti / 'ziSye' svadIkSite 'prAtIcchike vA' vidyAM pratIcchati kule gaNe sadhe vA samadarzI vyavahAre utpanne, tathA 'saMstaveSu' pUrvasaMstuteSu pazcAtsaMstuteSu vA'nyaH samaM vyavahAre jAte samadarzI, ataH saGghaH zItagRhopamaH / yathA zItagRhamAzritAnAM svaparavizeSAkaraNataH paritApaparihAri tathA vyavahArArthamAgatAnAM saGgho'pi svaparavizeSAkaraNataH paritApaparihArIti // 139 // kAraNa ke ziSya, pratIcchaka ke AcArya sugatimAM na laI jAya, kiMtu satyakaraNuyoge saMsArathI mukta kare che. ziSya pote jene dIkSA ApI hoya te. pratIrachaka=sUtra-artha ane e baMnene abhyAsa karavA potAnI pAse rahela para samudAyanA sAdhu. AcArya-vAcanacArya vagere. satyakaraNa yogosaMyamane anusaranArI (=saMyama saMbaMdhI) mana-vacana-kAyAnI kriyAo. [135] ziSya, pratIcchaka ke AcArya e badhAya A lekamAM upayogI che, paNa paralokamAM satyakaraNage upagI che. AthI ja te saMsAramAMthI mukta kare che. [136] ziSya, pratIchaka, kula, gaNa ke saMgha sugatimAM na laI jAya, kiMtu satyakarayogo sasAramAthI bhuta 42 cha. [137] Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruta tvavinizcaye dvitIyollAsaH ] ziSya, pratIchaka, kula, gaNa ane saMgha e badhA ya A lokamAM upayogI che, paNa paralokamAM satyakara go upayogI che. AthI ja te saMsAramAMthI mukta kare che. [138] ziSya, pratISThaka, kula, gaNa ane saMghamAM nyAya karavAno prasaMga utpanna thatAM saMgha samadazI che. tathA pUrva saMstutamAM ane pazcAt saMstutamAM bIjAonI sAthe nyAya karavAne prasaMga upasthita thatAM saMgha samadazI che. AthI saMgha zItala ghara samAna che. jema zItala ghara potAnA AzritamAM sva-parano bheda (=A mArA che, A pArakA che evo bheda) karyA vinA temanA paritApane dUra kare che, tema saMgha paNa nyAya mATe AvelAomAM sva-parano bheda karyA vinA temanA paritApane dUra kare che. [139] samprati saGghazabdasya vyutpattimAha gihisaMghAyaM jahiuM, saMjamasaMghAyagaM uvagae NaM / nANacaraNasaMghAyaM, saMghAyato havai saMgho // 140 // . _ 'gihisaGghAya'ti / gRhiNA-saMsAriNAM mAtApitrAdInAM saGghAtaM hitvA' parityajya saMyamasaGghAtamupagataH san Namiti vAkyAlaGkAre jJAnacaraNasaGghAtaM saGghAtayati svAtmani sthitaM karoti sa jJAnacaraNaM saGghAtayan bhavati saGghaH, saGghAtayatIti saGgha iti vyutpatteH / viparItastu saGgho na bhavati // 140 // have saMgha zabdanI vyutpatti ( zabda uparathI nIkaLato artha) kahe che : mAtA-pitA vagere saMsArIonA saMghAtane (=samUhane) choDIne ane saMyama saMghAtane pAmIne jJAna-cAritranA saMghAtane ekaTho kare pitAnA AtmAmAM rAkhe te saMgha che. kAraNa ke je ekaThuM kare te saMgha, evI saMgha zabdanI vyutpatti che. AnAthI viparIta hoya te saMgha nathI. [14] thata - nANacaraNasaMghAya, rAgadosehiM jo visaMghAe / so saMghAyai abuho, gihisaMghAyammi appANaM // 141 // 'nANa'tti / yo jJAnacaraNasavAtaM rAgadveSaiH aneka vyaktyapekSayA bahuvacanam , visaGghA tayati saH 'abuddhaH' mUkhoM gRhisaGghAte AtmAnaM 'saGghAtayati' melayati sa paramArthato na sacaH, jJAnacaraNasaGghAtalakSaNapravRttinimittabhAvAt tAtparyabalalabhyaviziSTavyutpattinimittasyaiva pravRttinimittatvAt , saGghAtanamAtravyutpattinimittApekSayA tvasthisaGghAtanarUpaH sa saGgha rUtyu prAyu || 242 | saMstuta eTale paricita. mAtA-pitA vagere saMbaMdhathI paricita te pUrva saMstuta. sAsu, sasare vagere saMbaMdhathI paricita te pazcAt saMstuta. eka pakSamAM pitAnA saMsArI avasthAnA baMdhu, vagere paricita hoya, ane bIjA pakSamAM aparicita hoya. paNa te baMne pratye samAna dRSTi rAkhe. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute kAraNa ke je rAga-dveSathI jJAna-cAritranA saMghAtane choDI de che, te mUrkha saMsArIonA saMghAtamAM pitAne joDe che=bheLave che. te paramArthathI saMgha nathI. jJAna-cAritrano saMghAta saMghazabdanI pravRttinuM nimitta che. tAtparyAnA balathI maLatI saMghazabdanI viziSTa vyutpattinuM je nimitta che te nimitta ja saMgha zabdanI pravRttinuM kAraNa che. kevala (sAmAnyathI) saMghAtananI vyutapatinuM je nimitta che te nimittanI apekSAe te te saMdha hADakAMonA DhagalArUpa che ema pahelAM kahyuM che. [141] etasyApAyarUpaM phalamAha nANacaraNasaMghAyaM, rAgaddosehiM jo visaMghAe / so bhamihI saMsAraM, cauraMgataM aNavadaggaM / / 142 // 'nANa'tti / yo jJAnacaraNasaGghAtaM rAgadveSaiH 'visaGghAtayati' vighaTayati sa saMsAraM caturvaGgeSu-nArakatiryaGnarAmaragatirUpeSu antaH-paryanto yasya sa tathA tam , 'anavadA' kAlato'parimANaM bhramiSyati / tasya ca saMsAraM paribhramato vitathavyavahArakAritvenonmArgadezanayA tIrthakarAzAtanayA ca bodhirapi bhavAntare durlabhA // 142 // jJAna-cAritranA saMghAtane choDI devAthI thatA nukasAnane jaNAve che - je rAgadveSathI jJAna-cAritranA saMghAtane choDI de che te narakAdi cAra gatirUpa saMsAramAM anaMtakALa bhramaNa karaze. saMsAramAM paribhramaNa karatA tene asatya nyAya karavA nimitta thayela unmArga dezanA ane tIrthakaranI AzAtanAthI bhavAMtaramAM bedhi (kajinadharmaprApti) paNa durlabha che. [14] tathA cAha dukkheNa lahai bohiM, buddho vi ya na labhaI carittaM tu / ummaggadesaNAe, titthayarAsAyaNAe a||143|| 'dukkhaNa'tti / evaM vitathaM vyavahAraM kurvatA tenonmArgo darzitaH, tathA tIrthakaraH svA. zAtitaH / tata unmArgadezanayA tIrthakarAzAtanayA ca sa saMsAraM paribhraman duHkhena labhate bodhim / buddhvApi ca na labhate cAritram / / 143 / / te ja viSayane kahe che : A pramANe asatya nyAya karatA teNe unmArga dezanA karI khoTe mArga batAvyo ane tIrthakaranI atyaMta AzAtanA karI. unmAga dezanA ane tIrthakaranI AzAtanAthI saMsAramAM paribhramaNa karate te bahu ja kaSTathI bedhine pAme che. bAdhine pAmyA pachI paNuM cAritrane pAmato nathI. [14] Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 21 jaramAnna Dhamare? ata mA ummaggadesaNAe, saMtassa ya chAyaNAi maggassa / baMdhai kammarayamalaM, jaramaraNamaNaMtayaM ghoraM // 144 // 'ummaga'tti / unmArgasya dezanayA satazca mArgasya cchAdanayA badhnAti karma / kiMviziSTam ? ityAha-raja iva rajaH-saGkramaNodvartanApavartanAyogyam , mala iva, mala:-nidhattanikA. citAvastham , tathA jarAmaraNAnyanantAni yasmAttajjarAmaraNAnantakaM prAkRtatvAdviSezaNasya paranipAtaH, makAro'lAkSaNikaH, ata eva 'ghore' raudramato na labhate bodhiM nApi cAritramiti // 144 // unmAga dezanAthI ane tIrthakara AzAtanAthI bedhine ane cAritrane kema pAmato nathI te kahe che : beTe mArga batAvavAthI ane satya mArgane DhAMkI devAthI saMkramaNa, udvartanA ane avavanAne agya, nidhatti ane nikAcita avasthAvALA, anaMta jarA-maraNa karanArA, ghara bhayaMkara kamene bAMdhe che. ethI bedhi ane cAritrane pAmato nathI. [144]. atha kIdRzena vyavahArazchettavyaH ? tata Aha pavajja khitta kAlaM, NAuM uvasaMpayaM ca paMcavihaM / to saMghamajjhayAre, vavahariyavvaM aNissAe // 145 // * karmonI mukhyatayA ATha avasthA che. te A pramANe baMdhana, saMkramaNa, udvartana, apa vartanA, udIraNuM, upazamanA, nidhatti, nikAcanA. Ano saMkSepamAM artha A pramANe che - (1) baMdhanaHkAmaNa vargaNanA pudgalene Atmapradeza sAthe dUdha-pANInI jema ekameka thavA rUpa saMbaMdha thAya te adhata. Ane "baMdha" paNa kahevAmAM Ave che. arthAt baMdhana ane baMdha e baMne zabdono eka ja artha che. (2) saMkramaNa -anya karma rUpe rahela prakRti, sthiti, rasa ane pradeze potAnA mULa karmathI abhinna evI anya prakRti sthiti, rasa ane pradeza rUpe thAya te saMkramaNa. (3) udvartanAHkarmane sthiti ane rasa vadhe te uddavartAnA. (4) avinAH -karmanI sthiti ane rasa ghaTe te apavatanA. (5) udIraNaH-lAMbA samaya pachI udayamAM AvanArA karmone udayAvalikAmAM praveza karAvI udaya prApta karmo sAthe bhegavavA yogya karavA te udIraNa. (6) upazamanA karmo udaya, udIraNA, nidhatti ane nakAcanAne ayogya thAya te upazamanA. (7) nidhatti-karmo udRvatanA ane apavatanA sivAya zeSa saMkramaNadi avasthAne ayogya thAya te nidhatti. (8) nikAcanA-karmo saMkramaNAdi sarva avasthAne ayoga thAya te nikAcanA. arthAta je karmo jevI rIte bAMdhyAM hoya tevI ja rIte bhogavavA paDe. temAM koI pheraphAra na thAya, te karmo nikAcita kahevAya. A ATha avasthAne zAstranI bhASAmAM ATha karaNa kahevAya che. jema ke baMdhana karazuM. A ATha avasthAmAM baMdhana (baMdha) avasthA karmo baMdhAya tyAre ja thAya che. kAraNa ke teno artha ja e pramANe che. nidhatti ane nikAcanA avasthA karmo baMdhAya tyAre paNa thAya ane baMdhAyA pachI paNa thAya. bAkInI pAMca avasthAe karma baMdhAyA pachI (eka AvalikA bAda) ja thAya. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ___ 'pavvajja'tti / 'tat' tasmAtpravrajyAM kSetraM kAlaM paJcavidhAmupasampadaM ca jJAtvA saGghamadhye'nizrayA''hArAdipradAyiSu svakulasambandhAdiSu vA rAgAkaraNata itareSu dveSAkaraNatazca vyavaharttavyam / / 145 // have kevAe nyAya Apavo joIe te kahe che - AthI (=asatya nyAya karavAthI ukta nukazAna thatuM hovAthI) dIkSA, kSetra, kAla ane pAMca prakAranI upasaMpadAne jANune saMghamAM AhAradi ApanArAomAM ane svakulano saMbaMdha AdimAM rAga karyA vinA tathA bIjAomAM dveSa karyA vinA nyAya Apo. [14] para Aha gajjho bahussuakao, muttuttiNNo vi kiM Na vvhaaro| apasatthA ya pasatthA, vavahArI jaM duhA bhaNiyA // 146 // 'gajho'tti / bahuzrutaiH kRta iti hetoH sUtrottINo'pi vyavahAraH kimiti na grAhyaH ? atrocyate-'yat' yasmAdaprazastAH prazastAzca dvividhA vyavahAriNo bhaNitAH // 146 / / anyanA praznano uttara jaNAve che : prazna :-zAstrathI viruddha paNa nyAya bahuzrutee karela hoya te kema na mAnavo? uttara :- nyAya ApanArA prazasta ane aprazasta ema be prakAranA che. [14] tAneva yathAkramaM sanidarzanamabhidhitsurAha tagarAe NagarIe, egAyariyassa pAsi NiphaNNA / solasa sIsA tesi, avyavahArI ime aTTha // 147 // 'tagarAe'tti / tagarAyAM nagaryAmekasyAcAryastha pArzva SoDaza ziSyA niSpannAsteSAM madhye ime'STA'vyavahAriNaH // 147 / / kaMkaDue kuNime taha, pakke vi ya uttare a caivyAe / bahire guMThasamANa, aTThamae aMbile hoi // 148 // 'kaMkaDue'tti / kaGkaTukaH 1 kuNapaH 2 pakvaH 3 uttara 4 zcArvAkaH 5 badhiraH 6 'guNThasamAnaH' lATamAyAvisamAnaH 7 aSTamakazca 'amlaH' amlasamAno bhavati // 148 // be prakAranA nyAya ApanArAonuM kramaza: daSTAMta pUrvaka varNana kare che : tagarA nagarImAM eka AcAryanI pAse seLa zikhyo (jJAna AdithI) taiyAra thayA hatA. temAMthI A (have kahevAze te) ATha nyAya ApavAmAM ayogya hatA. [14] te ja ahIM AcArya zabdathI jaina AcArya na samajavA, kiMtu laukika vidyAnuM zikSaNa ApanAra AcArya samajavA. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 26 ATha ziSya kramazaH kaMkaTuka, kuNapa, pakava, uttara, cArvAka, badhira, guMTha ane asta samAna hatA. [148] kaGkaTukaM kuNapaM ca vivecayati kaMkaDuo so jassa u, siddhiM Na uvei jAu vvhaaro| kuNimo jo na visujjhati, ducchi jo jassa vavahAro // 149 // 'kaMkaDuo so'tti / yasya vyavahAraH 'jAtu' kadAcitsiddhiM nopayAti kaGkaTukamASa iva gauNyA vRttyA kaGkaTukaH prasiddhaH 1 / yasya vyavahAro duzchedyo'ta eva yo vyavahAraM chindanna zudhyati kuNapanakhAvayavavat sa kuNapanakhAvayavatulyavyavahArakaraNayogAtkuNapaH 2 / / 149 / / kaMkaTaka ane kuNapanuM vivecana kare che : kaMkaTaka eTale ke raDuM=na sIjhe tevuM. jema keraDA aDadano dANe sIjhe nahi, tema jene vyavahAra ( nyAya ApavAno prayatna) kayAreya saphaLa na bane te paNa upacArathI kaMkaTuka kahevAya. je bahu kaSTa pUrvaka nyAya ApI zake ane ethI ja nyAya ApavAno prayatna karavA chatAM saMpUrNa saphaLa na thAya te kuNapa che. kuNapa mAMsa. jema (kaThaNa) mAMsamAM nakhane avayava (pe hovAthI) pesI zake nahi, tema je nyAyamAM pezI zake nahi =saphaLa na thAya te paNa upacArathI kuNapa kahevAya. [149] pakvamAha pakko paDaNA pAgAgamaNA vA haMdi pkkphlsriso| pakkullAvabhayA vA, jassa Na karja pare diti // 150 // 'pakko'tti / yasya vyavahAraH phalamiva pakvaM patati na punaH sthiro'vatiSThate / athavA yasya vyavahAraH pakvayogAtpAkaM na gacchati sa tAdRzavyavahAradvArA patanAtpAkAgamanAdvA handItyupadarzane pakvaphalasadRzaH san pakva iti khyAtaH / prakArAntagmAha-- 'vA' athavA pakvA ye ullApA yairbhASitAH santo'nye sadvAdinastUSNImAsate tebhyo yad bhayaM tasmAdyasya kArya 'pare' zeSakAH 'na dadati' nodIranti sa pakvaH 3 // 150 / / pakavanuM vivecana kare che : jene nyAya pakava=pAkelA phaLanI jema paDI jAya, rithara na rahe, arthAt nyAya ApyA pachI amuka samaya pachI pharI vivAda thAya, te pakava che. athavA jene nyAya pakva=pAke na hoya (=anizcita heya) te pakava che. athavA pakava eTale parva vacane. je vacane besavAthI bIjA savAdIo mUMgA banI jAya te pakava vacane (kaThora vacane) kahevAya. pakava vacananA bhayathI jene bIjA kArya na kahe (tame amane nyAya Ape ema na kahe) te pakava. [150] Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute uttaramAha sovAhaNeNa pAeNa paDihao ti ya kauttaru vva garo / gIyatthIvAladdho, chalaggahI uttaro bhaNio // 151 // __'sovAhaNeNa'tti / sopAnahA pAdena pratihata iti kRtottaro nara iva gItopAlabdhaH san chalagrAhI uttaro bhaNitaH / iyamatra bhAvanA-kenApi kazcitsopAnahA pAdenApahatastena ca gatvA rAjakule niveditam , kAraNikaizca sa AkAritaH pRSTazca kiM tvayaiSa AhataH ? iti, sa prAha-na mayaiSa AhataH kintu sopAnahA pAdena evaM durvyavahAraM kurvan. gItArthenopAlabdhaH sannetAdRzaizchalavacanairuttaraM dadAti sa khalvasaduttarakaraNAduttara iti 4 // 151 // uttanu viveyana 13 che : keIe keIne jeDA paherelA pagathI mAryo. teNe rAjakulamAM phariyAda karI. nyAya karanArAoe tene be lAvyuM ane pUchyuM: zuM te ene mAryo che ? teNe kahyuM ke meM ene mAryo nathI, kiMtu joDAvALA page tene mAryo che. e rIte prastutamAM be Te nyAya karatA keIne gItArtha Thapake Ape tyAre AvA chala vacanethI uttara ApavAthI uttara ApanAra paNa upacArathI uttara kahevAya. [151] cArvAkamAha vasabheNa vasabhasAgAriyassa virasassa cavaNe va rso| - jassa Na vihalatthassa u, so cavyAo samakkhAo // 152 // __ 'vasabheNa'tti / vRSabheNa virasasyAparavRSabhasAgArikasya carvaNa iva yasya na 'viphalArthasya' niSphalaM carvayataH kArya romanthAyamANasya rasaH sa cArvAkaH samAkhyAtaH 5 // 152 / / yA vivayana 3 cha : jema eka baLada bIjA baLadanA rasarahita ziznanuM (=puruSacihnanuM) carvaNa kare, AmAM baLadane kaI rasa (=sukha) na maLatA hovAthI A carvaNa nirarthaka che, tema je kAryane vAgoLyA kare ( nyAya ApavAno prayatna kare) paNa temAM tene rasa na hoya te yA cha. [152) badhiraguNThasamAnAvAha kahie kahie kajje, bahiro Na suaM mae tti bhaasNto| guMThasamANo . marahaTThamohakaralADamAillo // 153 / / 'kahie'tti / kathite kathite kArya na zrutaM mayeti bhASamANo badhiraH 6 / guNThasamAnazca mahArASTrasya mohakaro vyavahArApahArakAribhramotpAdako yo lATastadvanmAyillA-mAyAvAn / Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutasvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 27 tathAhi-eko lATo gantrayA kimapi nagara vrajati / antarAle ca mahArASTrako militastena lATaH pRSTaH-kIrazAH khalu lATA guNThA bhavanti ? iti mAyAvino bhavantItyarthaH, sa prAhapazcAtkathayiSyAmi / mArge ca gacchataH zItavelo(lADa)pagatA, tato naSTe zIte mahArASTrakeNa prAvAro gantrayAM kSiptaH / tasya ca prAvArasya dazikA lATena gaNitAH / tato nagaraprAptau mahArASTrakeNa prAvAro grahItumArabdhaH / lATo brUte-kiM madIyaM prAvAraM gRhNAsi ?, evaM tayoH parasparaM vivAdo jAtaH / mahArASTrakeNa lATo rAjakule karSitaH / vivAde lATo'vAdItpRcchata mahArASTrakaM yadi tava prAvArastarhi kathaya kiyatyo'sya dazAH santi ? / mahArASTrakeNa na kathitAstena ca lATakena kathitA iti mahArASTriko jitaH / tato rAjakulAdapamRtya lATena mahArASTrakamAkArya prAvAra ca tasmai dattvoktaM yattva yA pRSTaM kIdRzA lATA guNThA bhavanti ? iti, tatredazA lATA guNThA iti jAnIhIti / evamAdikAbhirguNThAbhirmohayitvA yo vyavahAraM harati sa guNThasamAna iti 7 // 153 // badhira ane guMTha samAnanuM varNana kare che : aneka vAra kahevA chatAM meM nathI sAMbhaLyuM ema kahenAra badhira che. mahArASTra dezavAsIne muMjhavanAra eTale ke A vivAda dUra karanAra che e bhrama utpanna karanAra lATa dezavAsInI jema mAyAvI guMTha samAna che. te A pramANe - eka lATa (=lATa dezavAsI mANasa) gADAmAM besIne kaI nagaramAM jaI rahyo hato. rastAmAM eka mahArASTraka (=mahArASTra dezavAsI mANasa) maLe. teNe lATane pUchyuM: lATo kevA mAyAvI hoya che? lATe kahyuM pachI kahIza. mArgamAM jatAM ThaMDIne samaya jato rahyo. AthI ThaMDI dUra thatAM mahArASTrake oDhavAnuM vastra gADAmAM mUkayuM, te vastranI dazIe lATe gaNI. pachI nagara AvyuM eTale mahArASTra ke vastra levA mAMDayuM. lATe kahyuM ke mAruM vastra kema le che ? Ama te baMne vacce paraspara vivAda thayo. mahArASTraka lATane (vivAdano aMta lAvavA) rAjakuLamAM laI gayo. tyAM vivAda aMge lATe kahyuM ke tame A mahArASTrakane pUche ke je A vastra tAruM che te kahe ke enI dazIo keTalI che? mahArASTra, dazIe keTalI che te na kahyuM, ane lATe kahyuM. AthI teNe mahArASTrakane jItI lIdhA pachI rAjakulamAMthI bahAra nIkaLIne lATe mahArASTrakane belAvIne vastra ApI dIdhuM. pachI teNe kahyuM te lATe kevA mAyAvI hoya che ema je pUchyuM hatuM tene A javAba che), temAM jANe che ke lATe AvA mAyAvI hoya che. A pramANe aneka prakAre mAyAthI muMjhavIne je vivAdane dUra kare te guMTha samAna che. [153] amlamAha sA aMbilo Na jassa u, pharusAi girAi kajjasaMsiddhI / ee adda vi taiA, NidvammA Asi kAlammi // 154 // 33 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute jehiM kayA vavahArA, Na hu maNNijjati agNarajjesu / aTThavi akajjakArI, duvyavahArI . ime AsI // 155 // _ 'so aMbilo'tti / yasya tu paruSayA girA yayoktayA zarIraM ciDaciDAyate kAryasyavyavahArasya saMsiddhirna bhavati so'mlavacanayogAdamla iti 8 / aSTApyete 'tadA' tasmin kAle nirddharmANa AsIran / / 154 / / 'jehiMti / yaiH kRtA vyavahArAH 'na hu' naiva manyante'nyarAjyeSu / aSTApyakAryakAriNo durvyavahAriNa ime AsIran tagarAyAM nagaryAm // 155 // manu na 43 cha : jema khATI vastu meDhAmAM jatAM zarIramAM eka jAtano kaMpa thAya che, tema jenI kaThora vANIthI bIjAnA zarIramAM kaMpa thAya ane kAryanI (=vivAdanA nirNayanI) siddhi na thAya te asla (kaThora) vacana bolavAnA kAraNe amla che. te samaye A AThe dharma rahita hatA. [154] temaNe Apelo nyAya anya rAjyomAM mAnya thato na hato. tagarA nagarImAM AThe ya akArya karanArA ane beTe nyAya ApanArA hatA. [155] tAdRzAnAM durvyavahAriNAmihaloke paraloke ca phalamAha ihalauammi akittI, paraloe duggaI dhuvA tesiM / titthayarANANAe, je vavahAraM vavaharaMti // 156 / / teNa Na bahussuovI, hoi pamANaM aNAyakArI u / / nAeNa vavaharaMto, pamANamaNNe jahA aTTha // 157 // paDhame u pUsamitte, vIre sivakoTage ya a~jAse / arahannaga dhammaMtaga, khaMdila goviMdardattA ya // 158 // ete u kajakArI, tagarAe Asi tammi u jugammi / / jehiM kayA vavahArA, akkhobhA annarajjesu // 159 // 'ihaloammi'tti / ye tIrthakarANAmanAjJayA vyavahAraM vyavaharanti teSAmihaloke'kIrtiH suvyavahAriNA parAjitAnAM lokairmAyAvitvena jJAtAnAM ca syAt / paraloke ca dhruvA teSAM durgatirmahApApodayAditi // 156 / / 'teNa'tti / yata evaM duvyavahAriNa ihaloke'kIrtiH paraloke ca dhruvA durgatiH 'tena' kAraNena bahuzruto'pyanyAyakArI na bhavati pramANam / nyAyena punayavaharan bhavati pramANam , yathA'nye tagarAyAM tasyaivAcAryasyASTa ziSyAH // 157 // 'paDhame utti / prathamaH puSpamitraH 1, dvitIyo vIraH 2, tRtIyaH zivakoSThakaH 3, caturtha AryAsaH 4, paJcamo'rhannakA 5, SaSTho dharmAntagaH 6, saptamaH skandilaH 7, aSTamo goSendradattaH 8 iti // 158 / / 'ete u' tti / ete' anantaroditAH 'tasmin yuge' tasmin kAle kAryakAriNaH' suvyavahAriNastagarAyAmAsIran , yaH kRtA vyavahArA akSobhyA anyarAjyeSu // 159 / / Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [22 guruvinizvaye dvitIyollAsaH ] asatya nyAya karanArAone A lAka-pAkamAM maLatu phaLa jaNAve che : jee tIrthakaranI AjJAthI nirapekSa rIte nyAya ApavAnA prayatna kare che, temanI A lekamAM apakIrti thAya che. te khATA nyAya ApyA pachI jyAre sAce nyAya ApanArAethI parAjita thAya che ane ethI leAkeA temane daMbhI tarIke jANe che tyAre temanI apakIrti thAya che. tathA paraleAkamAM mahA pApanA udayathI temanI avazya duti" thAya che. [156] tethI=asatya nyAya ApanArAenI A leAkamAM apakIrti ane paraleAkamAM niyamA durgAMti thatI hAvAthI bahuzruta paNa anyAya karanArA hAya tA pramANa nathI. vivAdamAM nyAyathI ni ya karanAra pramANa che. jema ke tagarA nagarInA te ja AcAryanA bIjA ATha ziSyA hatA. [157] puSpamitra, vIra, ziva kASThaka, Aryosa, annaka, dharmAMtaga, skaMdila, geApedradatta. [158] A AThe ziSyA te samaye tagarAnagarImAM satya nyAya ApanArA hatA. temaNe ApelA nyAyeA anya rAjyAmAM mAnya banatA hatA. [159] suvyavahAriNAmihaloke paraloke ca phalamAha - ihaloammi ya kittI, paraloe sumbaI dhuvA tesiM / ANAi naLiyAAM, je vavahAraM vavati ||260nA 'ihaloga 'ti / ye jinendrANAmAjJayA vyavahAraM vyavaharanti teSAmiha loke kIrttiH paraloke ca sugatirdhruvA // 160 / / satya nyAya ApanArAone AleAka-paralokamAM maLatu phaLa kahe che: jee jinezvaranI AjJA mujaba nyAya Ape che, temanI A lAkamAM kIrti ane paraleAkamAM niyamA sadgati thAya che. [160] tadeva madhyasthasya bahuzrutasyaiva bhAvavyavahAritvaM phalitamityAha jo evaM piyadhammo, parivADitigeNa gahiasuttattho / vavaharai mAvasAra, so vavahArI ve mAre / 6 / / ' jo evaM 'ti / yaH ' evaM ' uktaprakAreNa priyadharmA prathamA saMhitAlakSaNA, dvitIyA ca padArthamAtra kathanalakSaNA, tRtIyA ca cAlanApratyavasthAnAtmiketyevaMlakSaNena paripATItrayeNa gRhItaH sUtrasya - vyavahArAdilakSaNasyArtho yena sa tathA, bhAvasAraM vyavaharati sa bhAve vyavahArI mavet / 6 / / A pramANe madhyastha bahuzruta ja sAcA nyAyakArI che evA phalitAne jaNAve che :A pramANe je dhama priya che, jeNe traNa kramathI vyavahAra vagere sUtranA ane jANyA che, je sadbhAva pUrvaka nyAya kare che, te bhAvathI=paramAthI nyAyakArI che. traNa Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260] / svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute krama A pramANe che - saMhitA, padArtha ane cAlanA-pratyavasthAna e traNa krama che. saMhitA eTale sUtra. sarva prathama sUtronuM uccAraNa karavuM=sUtra bolI javuM e saMhitA che. pachI padArtha=badhA padone artha karavo. pachI cAlanA ane pratyavasthAna e be karavA. cAlana eTale samajAyela arthamAM zaMkA, prazna ke AkSepa kara. zaMkA, prazna ane AkSepanuM samAdhAna 427 te pratya12thAna che.* [161] IdRzazca na kevala sAdhuH kintu saMvignapAkSiko'pi bhavatItyAha bhAveNaM vavahArI, itto saMviggapakkhio vi have / jamhA so majjhattho, vavahAratyesu niuNo ya // 162 // 'bhAveNaM'ti / 'itaH' madhyasthagItArthatvasyaiva bhAvavyavahAritvAGgatvAt saMvignapAkSiko'pi bhAvena vyavahArI bhavet , yasmAt sa madhyastha AjJAbhaGgabhayenAnizritopazritavyavahArI 'vyavahArArtheSu' viziSTazrutapadeSu nipuNazca / / 162 / / Avo nyAyakArI kevala sAdhu ja na hoya, kiMtu saMvipAkSika paNa hoya che e zAye cha.: pAramArthika nyAya ApavAnA madhyasthatA ane gItArthatA e be aMga kAraNa hovAthI saMvipAkSika paNa paramArthathI nyAyakArI thAya nyAya karavAmAM adhikArI che. kAraNa ke te madhyastha (AjJA bhaMganA bhayathI rAga-dveSa vinA nyAya karanAra) ane viziSTa (=nyAya 55 samI ) zAstrImA nipuNa cha. [192] atraivAkSepaM pratibandhA pariharannAha - uttaraguNANa virahA, jai davvattaM tu hujja eyammi / tA tamavekkhovahiraM, havijja chaThe vi guNaThANe // 163 // 'uttara' tti / uttaraguNAH-utkRSTaguNA ye'khaNDitacaraNakaraNakAritvAdayasteSAM virahAd yadi 'etasmin' saMvignapAkSike 'dravyatvaM' dravyavyavahAritvaM bhavet , uttarasya bhAvasyAbhAvAt ; 'tA' tarhi 'tad' dravyavyavahAritvam 'apekSopahitaM' saptamAdiguNasthAnabhAvyapramattatvAdibhAvavirahavivakSAkRtaM SaSThe'pi guNasthAne bhavet , na caitadiSTam , evaM sati zailezIcaramasamaya eva bhAvavyavahAritvavizrAmaprasaGgAditi / / 163 // * mIna sthaNe 7 4 5 | che. te yA pramANe : saMhitA padaM caiva, padArthaH padavigrahaH / / cAlanA pratyavasthAnaM vyAkhyA tantrasya SavidhA // 1 // saMhitA=pahelAM saMpUrNa sUtra ke leka bolI javuM. pada=pachI dareka pada chUTuM pADavuM. padArtha pachI dareka padane artha kara. padavigraha=sAmAsika vagere padone vigraha karavo. cAlanA=zaMkA karavI. atyavasthAnaanusabhAdhAna 27. (.. bhAga 302 mA ) Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ radda gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] ahIM AkSepanejha pratibadIthI dUra kare che - prazna - akhaMDapaNe caraNa-karaNanuM pAlana vagere utkRSTa guNa na hovAthI saMvignapAkSika dravya vyavahArI che. kAraNa ke tenAmAM bhAva nathI. uttara - bhAva nathI mATe saMvigna pAkSika dravya vyavahArI hoya te dravya vyavahArIpaNuM apekSAkRta thayuM=bhAvanA abhAvanI apekSAe thayuM. AnAthI to Apatti Ave che. kAraNa ke sAtamA guNasthAne apramattatA vagere je bhAva che, te bhAva chaThThA guNasthAne nathI. ethI chaThThA guNasthAne paNa dravya vyavahArIpaNuM thAya. paNa te ISTa nathI. je e ISTha mAnavAmAM Ave te zelezInA aMtima samaye ja bhAva vyavahArIpaNuM AvIne UbhuM rahe. arthAt zailezInA carama samaye rahelAne ja bhAva vyavahAra mAnavo paDe. [16] nanvevaM bhAvavyavahAritvena sAdhusaMvignapAkSikayoH samakakSatvAtkathamutsargataH sAdhoreva vyavahArArthamAzrayaNam ? ata Aha vavahArassa payANaM, muttaggahaNaM crnnkiriyaae| ussaggao tti teNaM, sAhU vavahAriNo bhAve // 164 // vavahArassa'tti / 'vyavahArasya' prAyazcittAdilakSaNasya 'pradAna' sAdhukRtikarmAdipratIcchanaghaTitaM vyavahArajJAnopayuktam , sUtragrahaNaM ca yogavahanAdyAcAramUlakamutsargatazcaraNakriyayaiva, tasyA eva pazvAcArarUpatvAditihetoH, 'tena' utsargeNa sAdhavo bhAve vyavahAriNaH, phalato hetutazca vyavahArasya sAdhubhAve paryavasAnAt / apavAdatastu saMvignapAkSiko'pIDaza eva / na cotsargApavAdayoryathAyogaM phale bahu vaiSamyamiti bhAvanIyaM sudhIbhiH // 164 // A rIte saMvijhapAkSika paNa bhAva vyavahArI hovAthI sAdhu ane saMvijhapAkSika e baMne samAna thayA. te pachI zAstramAM usargathI vyavahAra mATe sAdhune ja Azraya le=sAdhu pAse ja javuM ema zA mATe kahyuM? AnA samAdhAna mATe kahe che : sAdhuvaMdanAdinA svIkArathI yukta ane vyavahArajJAnathI upayukta prAyazcittAdi rUpa vyavahAranuM pradAna tathA yogavatanAdi AcAramUlaka sUtragrahaNuM cAritrakriyAthI ja che. kAraNa ke cAritrakriyA ja paMcAcAra rUpa che. bhAvAtha:- cAritrakriyA pUrvaka ja prAyazcittAdipradAna ane sUtra rahaNa thaI zake che. arthAt cAritrasaMpanna ja prAyazcittAdi ApI zake che, ane cAritrasaMpana ja sUtro bhaNI zake che. ahIM sAdhuvaMdanAdinA svIkArathI yukta ema kahIne prAyazcitta vagere vaMdanAdi vidhi pUrvaka levAnuM che, ema jaNAvyuM. vyavahArajJAnathI yukta ema kahIne jene vyavahAra (=prAyazcitta pradAna vagere) saMbaMdhI jJAna hoya te prAyazcitta ApI zake ema jaNAvyuM che. yogavatanAdi AcAra * AkSepa karanAre AkSepamAM je hetu jaNAvyuM hoya, tenAthI ja (bIjI Apatti batAvIne) tenA AkSepane dUra karavo tene "pratibaMdI' kahevAmAM Ave che. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute mUlaka ema kahIne sUtrone abhyAsa yogavahanadi vidhi pUrvaka karavAno che ema orgeyu che. prAyazcittAdipradAna ane sUtragrahaNa cAritrakriyAthI ja hovAthI utsargathI sAdhuo ja bhAvathI paramArthathI vyavahArI che. kAraNa ke phalathI ane hetuthI vyavahAra sAdhubhAvamAM paryavasAna pAme che. arthAt vyavahArane je hetu che ane vyavahAranuM je phaLa che te aMte te sAdhubhAvamAM pariName che. sAdhubhAvamAM AvavA mATe vyavahAra che. eTale vyavahArane hetu sAdhubhAva che. vyavahArathI sAdhu mAva Ave che mATe vyavahAranuM phaLa paNa sAdhubhAva che. apavAdathI te saMvigna pAkSika paNa Ave (=bhAva vyavahArI) ja che. yathAyogya utsarga ane apavAdanA phalamAM bahu viSamatA phera nathI. A vigata buddhizALIyaa viyAvI. [164] vyavahAriprarUpaNAsiddhatAM prarUpayan vyavaharttavyaprarUpaNAM pratijAnIte evaM muovaesA, vavahAriparUvaNA kayA lesA / vavaha riavvaparUvaNamitto a kamAgayaM vucchaM // 165 // 'evaM'iti / evaM zrutopadezAt eSA vyavahAriprarUpaNA lezAtkRtA / itazca kramAgatAM vyavahartavyaprarUpaNAM vakSye // 665 // zrIna hA vyavatavya 50 5|vyavahAranuM varNana pUrNa thayuM ema jaNAvavA pUrvaka vyavahartavyanA varNananI pratijJA kare che - A pramANe zAstramAM kahyA mujaba A vyavahArI prarUpaNa thoDI karI. have kamathI Avela vyavahartavyanI prarUpaNa kahIza. [16] tatra vyavaharttavyA api nAmasthApanAdravyabhAvabhedAccaturdA / tatra nAmasthApane pratIte / dradhyadhyavahartavyA apyAgamato noAgamato'pi zazarIrabhavyazarIrarUpAH pratItA eva / tadvayatiriktA api laukikalokottarabhedena dvidhA / bhAvavyavahartavyA api laukikalokottarabhedena 'noAgamato dvidhaiveti tatra laukikAneva dravyato bhAvatazcAha---- loe corAIA, NijjUDhA taha ya huMti dabammi / vavahariavvA vaMkA, ujjU puNa hoti bhAvammi // 166 // 'loetti / loke caurAdayo dravye vyavaharttavyA bhavanti, AdinA pAradArikaghAtakAdiparigrahaH / te hi cauryAdikaM kRtvA'pi na samyak pratipadyante, balAtpratipAdyamAnA api ca na bhAvato vizodhimicchantIti / na kevalaM caurAdayo dravyavyavahartavyAH kintu ye 'niyUDhAH' dhigjAtIyaiH zUdragRhabhojanabrahmahatyAmAtApitrAdighAtapAtakairasaMbhASyAH kRtAste'pi yadi svadoSa Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ radara na pratipadyante, pratipAdyamAnA vA na samyagAlocayanti, kintu vyAjAntareNa kathayantIti vakrAH, yathA--"ego dhijjAio orAlAe NhusAe caMDAlIe vA ajjJovavaNNo taM kAeNa phAsittA pAyacchittaNimittaM cauvveyamuvaTrio bhaNai sumiNe NhusaM caMDAliM vA gatomi"tti / te'pi tathA RjavaH punarniyUDhAdayo yadi samyagAlocayanti tadA loke bhAve vyavahatavyA bhavanti / / 166 / / vyavahatavyanA nAma, sthApanA, dravya ane bhAvanA bhedathI cAra prakAra che, temAM nAma-sthApanA jANItA che prasiddha che. AgAmathI dravya vyavahartavya ane noAgamathI jJazarIra-bhavya zarIra rUpa dravya vyavaharta paNa jANItA che. AgamathI tadravyatirikta dravya vyavahartavyo laukika ane lekettara bhedathI be prakAranA che. noAgAmathI bhAva vyavahartA paNa laukika ane lekottara bhedathI be prakAranA ja che. temAM laukikene dravyathI ane bhAvathI kahe che - cora, parastrI gamana karanAra, hiMsA karanAra vagere laukika dravya vyavahartavya che. teo corI Adi karavA chatAM tene sAce svIkAra karatA nathI. balAtkArathI svIkAra kare te paNa bhAvathI zuddhine IcchatA nathI=prAyazcitta laIne zuddhi karatA nathI. kevala cera vagere ja dravya vyavahartavyo nathI, kiMtu zudranA ghare bhojana, brahmahatyA, mAtA-pitAne ghAta, AvA pApathI brAhmaNe e jemane judA karI dIdhA hoya=jemanI sAthe besavAne paNa vyavahAra na rAkhyo hoya, te paNa je pitAnA doSane svIkAra na kare te dravya vyavahatavyo che. tevAo doSane svIkAre to paNa barobara AlocanA na kare, paNa pheraphArathI doSa kahe ethI vaka bane. jema ke eka brAhmaNe anyanI rUpavatI patnImAM ke cAMDAla strImAM Asakta banIne kAyAthI tene sparza karIne pachI prAyazcitta mATe cAra vedanA jANakAranI pAse jaIne kahyuM: meM svapnamAM anyanI rUpavatI patnI ke cAMDAla strI sAthe saMbaMdha karyo. AvA dravya vyavahartavyo che. AvA paNa je pharI barAbara AlecanA kare, tathA brAhmaNethI judA karAyelA saraLa mANaso je barAbara AlecanA kare, to laukika bhAva vyavahartavya bane che. [16] lokottaraM dravyavyavahartavyaM bhAvavyavaharttavyaM cAha louttario dave, sohiM parapaccaeNa jo kuNai / bhAve sabbhAvovaDio agIo va gIo vA // 167 // 'louttario'tti / yaH 'parapratyayena' AcAryeNopAdhyAyenAnyena sAdhunA vA jJAto'smItyAdikAraNena 'zodhiM karoti' yathAsthitamAlocayati, upalakSaNAd, yo vA guruM doSa sevitvA'lpaM kathayati, svakRtaM vA'nyakRtaM bravIti sa lokottariko dravyavyavahartavyaH yaH punaH prAyazcittapratipattyartha sadbhAvenopasthito'gItArthoM gItArtho vA sa bhAve vyavaharttavyaH // 167 / / lakattara dravya vyavahartavya ane bhAva vyavahartavyane kahe che - Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 ] [ svopazavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute je para pratyacathI eTale ke AcAyathI, upAdhyAyathI ke anya sAdhuthI huM jaNAI gayA chuM, ItyAdi kAraNathI kharAkhara AleAcanA kare, athavA meATo doSa sevIne nAnA aDe, pote 'relu hovA chatAM manye yu khebha uDe, te beottara dravya vyavahurtavya che. je prAyazcittanA svIkAra mATe sadbhAva pUrvaka taiyAra thAya te gItA ke agItA lAva vyavahartavya che. [197] sa cedagguNo bhavatItyAha piyadhammAiguNajuo, sujao akuDilavittI, kAraNapaDi sevao a Ahacca / aastroat havai bhAve || 168 || 'sujao'ti / suSThu - atizayena yataH - virataH suyataH, 'akuTilavRttiH' amAyAvisvabhAvaH, upalakSaNAdakrodhI amAnI alobhI ceti parigrahaH / tathA 'kAraNaprati sevakaH' zulkAdiparizuddhalAbhAkAGkSivaNigdRSTAntena vizudvAlambanenAkRtyapratisevI / kAraNapratisevako'pi na yadA tadA kintu 'Ahatya' kadAcidanyathA dIrghasaMyamasphAtyanupalakSaNAvasare / tathA 'priyadharmAdiguNayutaH ' priyadharmA dharmA saMvigno'vadyabhIruH sUtrArthatadubhayavicca bhAve vyavaharttavyo bhavati // 168 // bhAva vyavahatavya AvA (gAthAmAM kahelA) guNavALA hAya che, ema kahe che : suyata, aTisavRtti, arazu pratisevA, priyadharmA, dRDhadharmA, sa Mvigna, pAyalIru, sUtrArthatahulayavih bhAva vyavahutavya che. suyata=atizaya (pApothI) aTaDejhe, aTisavRtti= saraLa. ahIM' akuTilavRttinA upalakSaNathI akrodhI, amAnI ane aleAbhI paNa samajavA. kAraNa pratisevaka=zulkAdithI parizuddha lAbhanI IcchAvALA vANiyAnA dRSTAMtathI vizuddha AlaMbanathI doSane seve. (arthAt vANiyA dhana kamAvAmAM jakAta, nAkara vageremAM dhana vyaya kare che. Ama chatAM vyayathI kai gaNA adhika lAbha tene thAya che. te vyaya paNa lAbha mATe ja kare che. tema ahI* sAdhu adhika sa`yamanA lAbha mATe thADA doSanu' sevana kare.) kAraNe doSa sevanAra paNa jyAre tyAre nahi, kiMtu kayAreka doSa seve, arthAt doSa sevana vinA dIrghakALa sudhI sayamanI vRddhi na dekhAya tyAre doSa seve. [168] atra kAraNayatanobhayapada niSpannacaturbhajhyAmanumatAnanumata vibhAgamananumatasyApi vyavahAradAnAdhikAravyavasthAM bAha kAraNajayaNAjaNie, caubhaMge bhAvao u bhaMgatigaM / vahariavvo vipakkho vi // 169 // bahudo savAraNatthaM, 2, 'kAraNa'ti / kAraNena yatanayA pratisevata ityeko bhaGgaH 1, kAraNenAyatanayeti dvitIyaH akAraNe yatanayeti tRtIyaH 3, akAraNe'yatanayeti caturthaH 4, ityevaM kAraNayatanAjanite caturbhaGge bhaGgatrayaM bhAvato vyavaharttavyatvenAnumatamiti zeSaH / tathAhi -- kAraNe yatanayA pratisevamAno dIrghasaMyamasphAtinimittamidaM seviSya iti vizuddhAzayAd bhagavadAjJApradveSakAritvAbhAvAd, Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutatvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 26: bhAvavyavahartavyaH / kizca yadi dvitIyabhaGgavartino'pi bhagavadvacanAd bhAvavyavaharttavyAstataH prathamabhaGgavartinaH sutarAmiti / taduktaM vyavahArapIThikAyAm-"Ahacca kAraNammI, sevaMto ajayaNaM siyA kujjA / eso vi hoi bhAve, kiM puNa jayaNAi sevaMte // 1 // " na kevalaM prathamabhaGgavartI dvitIyabhagavartI vA bhAvavyavaharttavyaH kintu tRtIyabhaGgavartyapi, yaH kAraNamantareNApi pratisevite'kRtye zodhiM kariSyAmItyevaMrUpAlambanalakSaNayA yatanayA'kRtye pravRttiM cikIrSati so'pi, taduktam'paDiseviyammi sohiM, kAhaM AlaMbaNaM kuNai jo u / sevaMto vi akiccaM, vavahariavvo sa khalu bhAve // 1 // " tti / yazca caturthabhaGgavartI niSkAraNapratisevI niddhandhasaH saMsAravRddhibhayarahitaH pazcAttAparahitazca dezaM sarvaM vA''locanAyAM gRhayiSyAmIti cintayan dravyavyavahArI / yo'pi priyadharmAdiguNarahita eSa sarvaH 'vipakSo'pi' bhAvavyavaharttavyaviparIto'pi bahavo doSA ye'navasthAprasaGgAdilakSaNAsteSAM vAraNArthaM vyavaharttavyaH so'pyanavasthayA mA punaH punarakRtyaM kArSIt , tadanye ca taM tathApravarttamAnaM dRSTvA mA tathApravRttiM kAryuriti // 169 // ahIM kAraNa ane yatanA e be padothI thayelI caturbhagImAM anumata-ananumatane vibhAga tathA ananumatane paNa prAyazcittadAnanA adhikAranI vyavasthA kahe che : (1) kAraNe yatanAthI doSa seve (2) kAraNe yatanA vinA doSa seve (3) niSkAraNa yatanAthI deSa seve. (4) niSkAraNa ayatanAthI doSa seve. A caturbhagImAM prathamanA traNa bhAMgA bhAvathI vyavahartavya tarIke anumata che. arthAta, traNa bhAMgAmAM rahelA sAdhuo bhAvathI vyavahartavya che. te A pramANe :- kAraNe yatanAthI deSa sevata sAdhu lAMbA kALa saMyamanI vRddhi nimitta huM A doSa sevIza evA vizuddha AzayathI bhagavAnanI AjJA pratye dveSa karato na hovAthI bhAvathI vyavahartavya che vaLI bIjA bhAgamAM rahelA paNu bhagavAnanA vacanathI bhAva vyavahartAvyo che, to prathama bhAMgAmAM rahelA to sutarAM bhAva vyavahartavyo che. vyavahAra pIThikA (bhASyagAthA 21)mAM kahyuM che ke-"kyAreka kAraNe deSa sevata sAdhu ayatanA kare to paNa e bhagavAnanA vacanathI bhAvathI vyavahartavya che, to tenAthI deSa sevanAra sutarAM bhAvathI vyavahartavya che." kevala prathama bhAMgAmAM rahela ke bIjA bhAMgAmAM rahela bhAvathI vyavahartavya che ema nahi, kiMtu trIjA bhAMgAmAM rahela paNa bhAvathI vyavahartavya che. je kAraNa vinA paNa doSanuM sevana karyA pachI zuddhi karI laIza evA AlaMbana rUpa yatanAthI akAryamAM pravRtti karavAnI IcchA rAkhe che te paNa bhAvathI vyavahatavya che. (vya0 pIThikA bhA. gA. 22mAM) kahyuM che ke kAraNa vinA paNa dezanuM sevana karyA pachI zuddhi karIza evuM AlaMbana je kare che te akRtya sevA hevA chatAM aMtaHkaraNanI vizuddhi pUrvaka yatanAthI pravRtti karato hovAthI bhAvathI vyavahatavya che." je cothA bhAMgAmAM rahela che, niSkAraNa doSa seve che, nirdaya, saMsAravRddhinA bhayathI rahita ane pazcAttApa rahita che, AlecanAmAM thoDuM ke badhuM chupAvIza ema vicAre 6 nyathA pravrutti" ruti pratyuttere ghAH | gu. 34 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ]. [ svopazavRtti-gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute che, te dravya vyavahArI che. je dharmaprema Adi guNothI rahita che te paNa dravya vyavahArI che. A sarva prakArane sAdhu bhAva vyavahartavyathI viparIta hovA chatAM "anAvarathA prasaMga Adi ghaNA doSone rokavA vyavahartavya che. bhAvArtha :-- dravya vyavahartavya prAyazcittane agya hovAthI tene prAyazcitta na ApavuM joIe. paNa tene doSa sevyA pachI prAyazcitta na ApavAmAM Ave che te ja doSa bIjI vAra seve, trIjI vAra seve, ema vAraMvAra doSa seve. ene A rIte doSa sevate joIne bIjA sAdhuo paNa tema karavA mAMDe. AthI anavasthA thAya. Ama avasthA na thAya e mATe dravya vyavahartavyane paNa prAyazcitta ApavuM joIe. [19] ete ca puruSA vyavaharttavyayogAd gauNyA vRttyA vyavahatavyA ucyanta iti mukhyaM vyavaharttavyamAha vavahariyavvaM tesiM, uvaesA sohio a jaM mukkhaM / bhaNizaM ca AbhavaMte, pAyacchitte ya taM duvihaM // 170 // vavarabadalata | tejAM cAvyAnAM caramurgha racavaTTarnacakurAna zoSita, tathAhi-mukhyatastAvadgItArthenaiva saha vyavahartavya nAgItArthena, gItArthasya madhyasthatayA sthApitasya pratyAvRttyA yathAsthitavAditvasambhavAt , tasya ca svayameva jAnAnasya nAsyupadezaH / agItArthe tu prathamata. upadezena vyavaharttavyam , sa khalu yuktAyuktaparijJAnavikalatayA'nAbhAvyamapi gRhNAtIti, tatastasyopadezo dIyate-na yuktaM tavAnAbhAvyaM grahItuM, yo hyanAbhAvyaM gRhNAti tasya tannimittaM prAyazcittamAbhavatIti / tato'nAbhAvyagrahaNapravRttinimitto dvitIyaH zodhigravahAro dAtavyaH / gRhIte'pyanAbhAvye prathamata upadezaM dattvA tataH sUtramuccArya dAnaprAyazcittavyavahAro vidheya iti / tacca dvividhaM bhaNitam-Abhavat prAyazcittaM ca // 170 / / A (=hamaNAM jemanuM varNana karyuM te) puruSo vyavahAra karavA yogya hovAthI gaNa -paNe vyavahurtavya kahevAya che. AthI mukhya vyavahartavya keNa che te kahe che :- te vyavahatamAM je mukhya che tenI sAthe upadezathI ane prAyazcittathI vyavahAra kare. te A pramANe :- mukhyapaNe to gItArthanI sAthe vyavahAra kare agItArthanI sAthe nahi. madhyastha tarIke rAkhela gItArtha (potAnA vicArothI) pAchA pharavAthI satya kahe e saMbhava che. gItArtha svayaM jANakAra hovAthI tene upadeza ApavAnI jarUra nathI. agItArtha sAthe te pahelAM upadezathI vyavahAra karavo. kAraNa ke te gyAyegyanA jJAnathI rahita hovAthI anAbhAvyane (=je pitAnuM na hoya tene) paNa le. tethI tene pahelAM & ahIM anAbhAvya ane AbhAvya e be zabdo vAraMvAra Avaze. mATe teno artha barAbara khyAlamAM rAkhI le. je pitAnuM na thAya te 2.nAbhAvya kahevAya. je potAnuM thAya te AbhAvya kahevAya. TUMkamAM AbhAvya eTale mAlikInuM anAbhAvya eTale mAlikIrahita. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 267 gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH / upadeza Apavo ke anAbhAvyane levuM e tArA mATe yogya nathI. je anAbhAvyane le tene te nimitte prAyazcitta Ave. pachI anAbhAvya levAne prayatna karyo e nimitte bIje zuddhi nAmane vyavahAra Apo. arthAt pahelAM anAbhAvya tArAthI na levAya ema upadeza Apa, pachI levA prayatna karyo e badala prAyazcitta ApavuM. anobhAvya laI lIdhuM hoya te paNa pahelAM upadeza Ape pachI (prAyazcittanuM) sUtra balavuM. (=A sUtrathI A prAyazcitta tane Ave ema kahevuM) pachI prAyazcitta ApavuM. vyavahartavya *AbhavatuM ane prAyazcitta ema be prakAre che. tenuM zuM thAya ane kenuM zuM na thAya evo nirNaya kare te AvatuM vyavahAra che. ane prAyazcitta ApavuM se prAyazcitta vyv9|2 cha. [170] tatra prathamamAbhavabhedAnevAha khette sua muhadukkhe, magge viNae a AbhavaMtaM tu / paMcaviha mittha khittaM, vihiNAnunnAyamaNurUvaM / / 171 // 'khetta'ttiM / kSetre 1 zrute 2 sukhaduHkhe 3 mArge 4 vinaye 5 cAbhavat 'tuH' evakArArthoM bhinnakramazca, paJcavidhameva / 'atra' eteSu bhedeSu kSetraM vidhinA'nujJApitaM 'anurUpaM' Abhavanocitam , tathAhi-RtubaddhakAle'STasu mAseSu viharatA kalpAdhyayanoktavidhinA varSAyogyakSetrapratyupekSaNA karttavyA / ye tvavidhinA kSetraM pratyupekSamANAH kSetraM pratyupekSya pratyAgataiH sAdhubhirAcAryANAM purataH kathyamAnAn kSetraguNAnAkarNya prAghUrNakAH samAgatAH svagurvantike gatvA tAn kSetraguNAn kathayanti vadanti ca yAvatte tatra na tiSThanti tAvadvayaM tiSThAma iti tadA teSAM laghumAsaH prAyazcittam , na ca tatkSetraM teSAmAbhavati / yadi punarAcAryAH saMpradhArayanti gacchAmastatreti tadA teSAM prAyazcittaM paJcaviMzatidinAni / avazya gantavyamiti nirNayane laghuko mAsaH / parabhede kriyamANe guruko mAsaH / pathi vrajatAM caturlaghu / kSetra prAptAnAM caturgurukam / tatra gatvA sacittamAdadAnAnAM catvAro gurukAH, AdezAntareNAnavasthApyamacitte upadhiniSpannaM ceti / vidhinA pratyupekSitasya bahuguNasya ca kSetrasya jyeSThazuklapratipadyanujJApanA karttavyA / anyathA. 'jAnatAmanyeSAmapi tatrAvasthAnAdinA'dhikaraNAdyutpattiprasaGgAditi // 171 // be prakAranA vyavahartavya (=vyavahAramAM pahelAM Abhavata vyavahartavyanA bheda AbhavatuM vyavahartavyanA kSetra, zruta, sukha-duHkha, mArga ane vinaya ema pAMca bhedo che. emAM vidhipUrvaka mAlikanI rajAthI meLaveluM kSetra (potAnuM) thavAne yogya che. ahIM vyavahartavya zabda vyavahAra arthamAM prayukta che. arthAt vyavahartavyane artha vyavahAra cha. (nu| vya. 8. 10 // . 58) * Abhavata ane AbhAvya zabdano eka ja artha che. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 1 [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute arthAt vidhi pUrvaka mAlikanI pAsethI mAgI lIdheluM kSetra peAtAnuM (=mAganAra sAdhunuM) thAya. te A pramANe :- zeSakALamAM ATha mahinA vihAra karatAM kalpa adhyayanamAM (bRhatkapa pahelA uddezAmAM) kahelI vidhithI varSAne (cAmAsu rahevAne) ceAgya kSetranI tapAsa karavI joIe. (vidhithI kSetra tapAsa karanArAone prAyazcitta Ave. te A pramANe:-) kSetranI tapAsa karIne pAchA AvelA sAdhue AcAryanI AgaLa kSetranA guNA kahI rahyA hatA. A vakhate tyAM avidhithI kSetranA tapAsa karanArA prAthUka sAdhue AvyA. teo AcArya AgaLa sAdhuothI kahevAtA kSetranA guNNAne sAMbhaLIne peAtAnA gurunI pAse jaIne te kSetraguNAne kahe ane te kSetramAM jyAM sudhImAM tee na rahe tyAM sudhImAM ApaNe rahIe ema bele teA temane laghumAsa prAyazcitta Ave, ane te kSetra temanu na thAya. jo AcAya tyAM jaie ema vicAre tA temane pacavaMtini prAyazcitta Ave. avazya javu* evA ni ya kare teA laghumAsa prAyazcitta Ave. bIjAnI sAthe phATaphUTa karavAmAM gurumAsa prAyazcitta Ave. rastAmAM cAlatAM caturthAM prAyazcitta Ave. kSetra pAse paheAMcatA caturguru prAyazcitta Ave. tyAM jaIne sacitta (ziSya) lenArane caturguru prAyazcitta Ave. matAMtare anavasthAvya prAyazcitta Ave. acitta (vastra Adi) le teA upadhiniSpanna prAyazcitta Ave. vidhipUrvaka tapAsela ane bahuguNavALA kSetranI jeTha suda 1 (ekama)nA divase mAlikanI rajA levI=mAlika pAse yAcanA karavI. anyathA (=A sAdhue ahI rahevAnA che evuM) nahi jANanArA khIjAe paNa tyAM rahe. ethI adhikaraNa (=e vacce jhagaDA) Adi thavAnA prasaMga Ave. [171] atra kSetrapratyupekSaNArthaM nirgamanapravezAbhyAM niSpannA yAM caturbhaGgayAM pUrvaM nirgatA pUrvameva makaM prAptAH 1 pUrva nirgatAH pazcAdekatare prAptAH 2 pazcAdvinirgatAH pUrvaM prAptAH 3 ekatare pazcAdvinirgatAH pazcAdeva va prAptAH 4 ityevaMlakSaNAyAM yo vizeSastamAha pucci viNiggayANaM, samagaM pattANa hoi savvesiM / sAhAraNaM tu khettaM, jai samagaM ceva'NuNNaviyaM // 172 // vIsattho jai acchara, pacchA patto vi soNa khettapahU / kiM puNa samagaM patto, dappA aNaNuNNavaMto u // 173 // 'vviti / pUrva vinirgatAnAM pUrvameva ca samakaM prAptAnAM sarveSAmeva sAdhAraNaM kSetra bhavati yadi ' samakameva' tulyakAlamevAnujJApitam // 172 // ' vIsattho'tti / kSetraM prApto'smIti vizvasto yadi tiSThati tadA sa na kSetraprabhuH kintu pazcAtprApto'pi yaH pUrvamanujJApitavAn Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ radda sa kSetraprabhurityupaskAraH / kiM punaH 'samakaM' tulyakAlaM prAptaH 'darpAt' madIyamidaM kSetramityabhimAnAdananujJApayan / / 173 // ahIM kSetranI tapAsa mATe nigama ane praveza e be padathI caturbhagI thAya. te A pramANe - (1) pahelAM nIkaLyA ane pahelAM ke sAthe ja praveza karyo. (2) pahelAM nIkaLyA, praveza pachI karyo. (3) pachI nIkaLyA ane pahelAM praveza karyo. (4) pachI nIkaLyo, pachI praveza karyo, A catubhagImAM rahelI vizeSatA jaNAve che: pahelAM nIkaLe ane sAthe praveza kare, tathA sAthe ja kSetranI yAcanA karI hoya te badhAnuM(=baMne AcAryonA sAdhuonuM) ja sAdhAraNa kSetra gaNAya. [17] kSetramAM AvI gayo chuM (eTale kSetra mAruM ja che, mane maLavAnuM ja che, mAgavAnI zI utAvaLa che) ema vizvAsavALo rahe to te kSetrane mAlika na thAya, kiMtu pAchaLathI AvavA chatAM pahelAM kSetranI yAcanA karanAra thAya. A kSetra mAruM che evA abhimAnathI kSetranI yAcanA nahi karanAra pahelAM AvyuM hoya te paNa kSetrano mAlika na thAya, te pachI sAthe AvanAra mAlika kema thAya ? na thAya. [173] atraivApavAdamAha gelaNNavAulo puNa, aNaNuNNavaNe vi hoi khittapahaH / khavago vi pAraNe jai, aNAulo kAraNAvaNNo // 174 // 'gelaNNa'tti / glAnatvavyAkulaH punaH pUrva samakaM prAptaH samakaM pUrva vA'nanujJApayannapi kAraNe sthitatvAd bhavati kSetraprabhuH, na tu pUrvaprAptaH pUrvAnujJApako'nyaH / kSapakazca niSkAraNaM kSetrapratyupekSaNAya na pravartayitavyo'to niSkAraNaM yaiH sa preSyate tadanujJApitaM kSetraM na te labhante, kintu ye pazcAdAgatA apyanujJApayanti ta eva / yadi ca kSapako'pi pAraNe'nAkulaH kAraNApannazca tadA tadanujJApitaM tatprabhavo labhante, pAraNavyAkulatayA'nanujJApanAyAM cAnya evAnujJApakA labhanta iti / / 174 / / ahIM ja apavAda kahe che: je mAMdagInA kAraNe Akula hoya, ethI pahelAM ke sAthe AvavA chatAM sAthe ke pahelAM kSetranI yAcanA na kare chatAM, te kSetrane mAlika bane, paNa pUrve Avela ke prave yAcanA karanAra bIje mAlika na bane. kAraNa ke te kAraNamAM raheluM che, arthAta tene mAMdagInuM kAraNa che. - nirgama eTale kSetra tapAsavA mATe nIkaLavuM. praveza eTale je kSetranI tapAsa karavAnI hoya te kSetramAM praveza kare. judA judA be AcAryonA sAdhuo eka ja kSetranI tapAsa mATe nIkaLyA hoyaAvyA hoya tyAre A caturbhAgI bane. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute A kSetranI tapAsa mATe tapasvIne niSkAraNa na mokalavo joIe. AthI jeo kSetra tapAsavA niSkAraNa tapasvIne mokale che, teo tapasvIe yAceluM kSetra meLavI zakatA nathI. kiMtu pachI AvelA paNa jeo yAcanA kare che teo ja meLavI zake che. have je tapasvI paNa pAraNamAM Akula bane tevo na hoya=svastha rahe tevo hoya ane kAraNasara tene kSetranI tapAsa mATe mekalyo hoya te teNe yAceluM kSetra tenA vaDilo. meLavI zake che. pAraNAmAM vyAkulatAnA kAraNe tapasvIe kSetranI yAcanA na karI hoya te yAcanA karanAra bIjAo ja te kSetra meLavI zake che. [174] uktaH prathamo bhaGgaH, dvitIyamadhikRtyAha pubdhi viNiggayA jai, pattA kAraNavaseNa pacchA ya / to tesiM ciyakhittaM, No puNa NikAraNaThiANaM // 175 / / 'pubdhi'ti / pUrva vinirgatA yadi 'kAraNavazena ca' glAnatvAdipAravazyena pazcAtprAptAstadA teSAmeva kSetra no punaryatra tatra niSkAraNaM sthitAnAM pazcAdAgacchatAm // 175 / / pahelA bhAMgAnI vizeSatA kahI. have bIjA bhAgAne AzrayIne kahe che - pahelAM nIkaLelA hoya, paNa mAMdagI Adi kAraNasara pachI AvyA hoya te temanuM ja kSetra thAya che. paNa niSkAraNa jyAM tyAM rahIne pachI AvyA hoya te temanuM kSetra na thAya. [175] ukto dvitIyo bhaGgaH, tRtIyamadhikRtyAha pacchA viNiggao vi hu, pAvai khittaM shaavsigdhgii| pubdhi patto maggA, kayagaibheo Na uNa ko // 176 // 'pacchatti pazcAdvinirgato'pi 'sparddhakaH svAmyapekSayA 'mArgAt' dUrAdAsannAtsamAdvA'dhvano yaH svabhAvazIghragatiH san pUrva prAptaH sa kSetraM prApnoti na punarvakro mA ete'nye mama purato yAsyantItyazuddhabhAvaH san kRto gatibhedaH-svabhAvagatiparAvartoM yena sa kSetraM labhate, pUrvaprApto'pi bhAvasyAzuddhatvAt / / 176 / / samayaM pi patthieK, pAvai khittaM shaavsigghgii| samayaM pasA samayaM, aNuNNavaMtA ya samabhAgI // 177 // __ 'samaga'ti / samakamapi vivakSiteSu prasthiteSu madhye yaH svabhAvazIghragatiH san purato yAti sa kSetra labhate / evamAsannA'dhvanIno dUrAdhvanInazca pUrvAnujJApako draSTavyaH / samakaM prAptAH samakaM cAnujJApayanto dvaye vargAH 'samabhAginaH' sAdhAraNakSetralAbhino bhavanti / 177 / / 1 "spardhakasvAmyapekSayA" iti pustakAntare pAThaH / Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 272 have trIjA bhAMga saMbaMdhI kahe che - bIjA spardhakanI apekSAe pachI nIkaLela paNa, bIjA spardhakanI apekSAe dUrathI, najIkathI ke samAna rastAthI nIkaLyo hoya, potAnI svAbhAvika zIvra gatithI pahelAM Avyo hoya to te kSetrane meLave. paNa A loke mArAthI pahelAM jatA raheze evA azuddha bhAvathI potAnI svAbhAvika gatithI adhika gatithI cAle te vakra pahelAM pahoMce te paNa kSetra na meLave. kAraNa ke tene bhAva azuddha che. [176] baMne eka samaye nIkaLyA hoya te je svAbhAvika gatithI pahelAM pahoMce che te kSetrane meLavI zake che. e pramANe darathI ke najIkathI Avyo hoya ane svAbhAvika gatithI Avyo hoya, paNa je pahelAM kSetranI yAcanA kare te kSetra meLavI zake. baMne sAthe AvyA hoya ane sAthe ja yAcanA kare te baMnenuM kSetra thAya. [177] caturthabhaGgamAha pacchA viNiggayA khalu, pacchA pattA ya huMti samabhAgI / samagANuNNavaNAe, puvANuNNAi tesiM tu // 178 // 'paccha'tti / pazcAdvinirgatAH khalu pazcAtprAptAzca pUrvapraviSTaiH saha samakAnujJApanAyAM samabhAgino bhavanti / pUrvapraviSTApekSayA pUrvAnujJApanAyAM tu teSAM pazcAdvinirgatapazcAtprAptAnAM kSetraM bhavet // 178 // cothA bhAMgAne AzrayIne kahe che : pachI nIkaLyA hoya ane pachI AvyA hoya, paNa pahelAM AvelAnI sAthe yAcanA kare te baMnenuM kSetra thAya. pahelAM AvelA karatAM pahelAM yAcanA kare to, pachI nIkaLelA ane pachI AvelAnuM kSetra thAya. [178]. sImAisu pattANaM, doNha vi puvvaM aNuNNavai jo u / so hoi khettasAmI, No puNa dappeNa jo ThAi // 179 // 'sImAisutti / sImAdiSu, AdinodyAnagrAmadvAravasatyAdiparigrahaH, prAptayordvayorapi vargayoryaH pUrvamanujJApayati sa bhavati kSetrasvAmI na punardaNa niSkAraNameva yo'nanujJApayan tizta che? hA, kSetranA Abhavata vyavahAramAM yAcanAnI mukhyatA jaNAve che : sImA, udyAna, gAmane daravAje, makAna vagere sthAne sAthe AvelA baMne vargamAMthI je pahelAM yAcanA kare te kSetrane mAlika thAya, paNa abhimAnathI (=niSkAraNa ja) je yAcanA karyA vinA rahe te kSetrano mAlika na thAya. [179] Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute samagaM pattA sAhAraNaM tu khittaM lahaMti je vggaa| acchaMti saMtharaM te, asaMthare ThaMti jayaNAe // 180 // 'samagaM'ti / samakaM prAptA ye vargAH sAdhAraNaM tu kSetraM labhante te saMstare sati sarve'pyekatrAvatiSThante / asaMstare tu yatanayA tiSThanti / sA ceyam-yadi dvau vau~ vRSabhAcAryayorekatra na saMstaratastadA vRSabho nirgacchatyAcAryastiSThati / atha dvAvapi vA tulyau gaNinAvAcAyau~ vA tadA yasyAniSpannaH parivAraH sa tiSThatyanyo gacchati / dvayorapi niSpannaparivAratve vRddhaparivArastiSThatyanyo gacchati / dvayorapi samavayaskaparivAratve zaikSaparivArastiSThati cirapravajitaziSyastu gacchati / dvayorapi samaparyAyaziSyatve juGgitapAdAkSinAzAkarakarNAstiSThantyanye gacchanti / saMyatISvapyeSaiva yatanA / kevalaM taruNyastiSThanti vRddhA gacchantIti vizeSaH / zramaNAnAM zramaNInAM caikatrAsaMstaraNe zramaNyastiSThanti zramaNA nirgacchanti / yatra ca saMyatA juGgitAH zramaNyazca vRddhAstatra juGgitAstiSThanti vRddhAH zramaNyo nirgacchantItyAdyalpabahutvaM paribhAvanIyam // 180 // baMnenuM kSetra thAya to zuM karavuM te jaNAve che : baMne sAthe AvyA hoya ane baMne bheguM eka kSetra meLave tyAre te kSetramAM badhAne nirvAha thaI zake tema hoya te badhA ya eka sthaLe rahe. badhAne eka sthaLe nirvAha na thAya to yatanAthI rahe. yatanA A pramANe che :be vargamAM eka vRSabha vaga hoya ane bIje AcAryano varga hoya, tathA te baMne vargone eka sthaLe nirvAha na thAya te vRSabha nIkaLI jAya ane AcArya rahe. je baMne varga tulya hoya, eTale ke baMne gaNI heya ke baMne AcArya hoya che jene parivAra aniSpanna hoya ( jJAna AdimAM taiyAra na thayo kAya) te rahe, ane anya jAya. baMnene parivAra niSpanna hoya che jene parivAra vRddha kAya te rahe, ane anya jAya. baMnene parivAra samAna vayavALA hoya te zikSaka ( navadIkSita) parivAravALo rahe ane ciraprajita ziSyavALo jAya. baMnenA ziSyo samAna paryAyavALA hoya to paga, AMkha, hAtha, kAna, vagerenI khAmIvALA sAdhuo rahe, bIjAo jAya. sAvIomAM paNa A ja yatanA che. paNa emAM ATaluM vizeSa che ke taruNIo rahe ane vRddhAe jAya. sAdhuo ane sAdhvIone eka sthaLe nirvAha na thAya te sAvIo rahe ane sAdhuo jAya. jyAM sAdhue paga AdinI khAmIvALA hoya ane sAdhvIo vRddha hoya tyAM paga AdinI khAmIvALA sAdhuo rahe ane vRddha sAdhvIo nIkaLI jAya. A pramANe alpa-adhika lAbhano vicAra kare. [180] pattANa aNunavaNA, sArUviyasiddhaputtamAINaM / bAhiM ThiANa jayaNA, jA AsADhe siA dasamI / / 181 // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ ra7rU _ 'pattANa'tti / prAptAnAM kSetraM varSArAtraprAyogyamanujJApanA bhavati karttavyA sArUpikasiddhaputrAdInAm , AdinA saJjibhojikamahattaranApitagrahaH / tatra sArUpika ekaniSadyopetarajoharaNadaNDakadhArI ziromuNDaH sArUpikaH, azikhaH sazikho vA pazcAtkRto gRhasthaH siddhaputraH, sajJino gRhItANuvratadarzanAH zrAvakAH, bhojikaH-grAmasvAmI, mahattarAH-grAmapradhAnapuruSAH, nApitAH-nakhazodhakAH / svagrAme saJjyabhAve ca dve gavyUte gatvA'pi nivedana karttavyam-asmAkaM rucitamidaM kSetramityanyeSAmapi jJApanIyamiti / tato bahiHsthitAnAM yatanA kartavyA yAvadApADhe sitA dazamI / sA hi varSAvAsasthAnam / tato'rvAg bahiHsthitA varSA yogyamupadhimutpAdayanti pratyekaM saGghATakAH pratyAsannAsu dikSu, paripUrNamAtmana ekasya ca janasyAdhikamutpAdayanti, saMstare prativRSabhagrAmAnantarapallI ca varjayanti, uccAramAtrakAdikamapi gRhNantIti / evaM bahiryatamAnA ASADhazuddhadazamyAM varSAyogya kSetrAmAgacchanti // 181 / / (cAturmAsa egya kSetra saMbaMdhI varNana kare che :-) cAturmAsa egya kSetramAM AvelA sAdhuoe cAturmAsa egya kSetranI sArUpika, siddhaputra, saMjJI, bhejika, mahattara ane nApitane jANa karavI. (eTale ke "amAre ahIM comAsuM karavAnI bhAvanA che, tethI anya sAdhuo Ave te tamAre temane A vAta kahevI" ema kahevuM.) potAnA gAmamAM (jyAM comAsuM karavuM che te gAmamAM) saMjJI na hoya te be gAu jaIne paNa kahevuM ke amane A kSetra gamyuM che, ema tamAre bIjAone paNa jaNAvavuM. pachI e kSetra sivAya bIjA kSetramAM rahIne ASADha suda 10 (dazama) sudhI yatane (nIce kahevAze te karavI. aSADha suda dazama cemAsAnuM sthAna che. *(=aSADha suda 10 thI cAtumasane prAraMbha thAya che.) eTale te pahelAM bIjA kSetramAM rahelAM sAdhuo yatanA kare. te A pramANe -pratyeka saMghATakax badhI dizAomAM najIka sudhI jaIne varSa prAcagya pitAnI pUrNa upadhi ane vadhArAmAM bIjA ekanI pUrNa upadhi meLave + je nirvAha thaI zake tema hoya te dareka vRSabhaka gAmane ane *aMtara pallIne choDI de. arthAt tyAMthI upadhi na le. tathA ThallA mATe kuMDI (ba) vagere paNa le. A pramANe bIjA kSetramAM yatanA karatA sAdhuo ASADha suda dazamanA divase cAturmAsa egya kSetramAM Ave. ja mAdDhamudrAkhyAM varSothe kSetre samAjajIti ! (vya. u. 10 gA. 97nI TIkA) * je be sAdhue gocarI Adi mATe sAthe jAya, ane paraspara ekabIjAne sahAyabhUta bane te be sAdhuonI joDI saMghATaka kahevAya. + varSAdanA kAraNe vastra vagere bhIMjAI jAya tyAre vadhArAnI upadhine upayoga thaI zake vagere kAraNe mAsAmAM dareka sAdhune opagrahika upAdhi bamaNI rAkhavAnuM vidhAna che. ( juo oghaniryukti gA. 7ra6) AthI ahIM vadhArAmAM bIjA ekanI pUNa" upAdhi meLavavAnuM jaNAvyuM che, - vRSabhagAma zabdane artha A ulAsamAM 190 mI gAthAmAM jaNAvyA che. * mULa sthAnathI aDhI gAu dUra rahela gAma. ( pravacana sAroddhAra gA. 70), ru. 35 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ]. [ svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute - sArUpika-eka niSethiyAvALuM rajoharaNa ane daMDa rAkhe, mastake muMDana karAve. siddhaputra=dIkSA choDIne gRhastha banI gayela. keI siddhaputra zikhA rAkhe, kaMI na rAkhe. saMjJI=jemaNe aNuvratane svIkAryA che tevA zrAvako. bhejika=gAmane svAmI. mahattara= gAmanA mukhya mANase. nApita=hajAma, [181] saMviggabahalakAle, esA merA purA ya AsI a| iyarabahule u saMpai, pavisaMti aNAgayaM ceva // 182 // 'saMvigga'tti / eSA maryAdA purA saMvignabahule kAle AsIt / samprati 'itarabahule' pArzvasthAdibahule'nAgatameva pravizanti / AyatArthino hyanyaprekSite kSetre na pravizanti / pArzvasthAdayastu kAlamAsAdya parivRddhAH pUrvapratyupekSitakSetrAnapi preraye yuriti / / 182 / / A maryAdA pUrve saMvigno ghaNuM hatA te kALe hatI. pAsasthA AdinI adhikatAvALA hamaNunA kALamAM cAturmAsane divasa (ASADha suda dazama) AvyA pahelAM ja cAturmAsa gya kSetramAM praveza kare che. mekSanI AkAMkSAvALA sAdhuo bIjAe tapAsela (yAcelA) kSeitramAM praveza karatA nathI. kALanA prabhAvathI khUba vadhI gayelA pAsasthA vagere pUrve tapAselA (=vAcelA) kSetrane paNa laI le che. [182] " tathA cATTa succA uTTisameo, No ApucchI tahA durApucchI / ajayaDhiAu ee, kuNaMti kalahaM jaijaNehiM // 183 // 'succa'tti / zrutvopetyasameto nAma yo gurorAtmIyakSetrapratyupekSakaiH samAgataiH sunraM kSetraM kathyamAnaM zrutvA prAghUrNaka Atmano gacchaM tatra nayati / tathA 'no ApRcchI' prekSitamidaM kSetramanyairaprekSitaM vetyanApRcchacava yastiSThati / tathA 'durApRcchI' ye na kimapi jAnate gopAlAdayastAn ya ApRcchati anthairidaM kSetra pratyupekSitaM na veti / ete trayo'yayatasthitA yatijanaiH sArddha kalahaM kurvanti // 183 // uparyukta viSayane kahe che : ayatanAthI kSetramAM rahenAranA sAmAnyathI tra) prakAra che. (1) potAnA kSetranI tapAsa karIne AvelA gurune suMdara kSetra che vagere kahe tyAre tyAM Avela prAthUrNaka e sAMbhaLIne potAnA gacchane e kSetramAM laI jAya. (2) A kSetra bIjAoe tapAseluM (cAyeluM che ke nahi e pUchayA vinA ja kSetramAM rahe. (3) kAMI paNa na jANanAra govALa vagerene bIjAoe A kSetra tapAsyuM che ke nahi ema pUche. A traNe ayatanAthI kSetramAM rahe che, ane sAdhuo sAthe jhagaDe che. [183] Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye dvitIyollAsa : ] tatropAyamAha succA uddiThiyANaM, NAmaggahaNaM pi Neva icchati / duhaM tu vihijiANaM, viSNuduM mannALa tu||8|| 'succA uTTitti / zrutyopetyasthitAnAM nAmagrahaNamapi necchanti sAdhavaH sarvathA, sarvajJAjJApratikUlatayA durgRhItanAmadheyatvAt / 'dvayostu' anApRcchimAyApRcchisthitayo vidhinAsUtroktavyavahArasampradAyena jitayoH kSetrikeNa vinA 'avagraha' sacittopadhyanujJAlakSaNaM 'bhaktadAnaM tu' mattuphAnameya rrAyam / / 2845 | 201 temAM upAya kahe che : sAdhue sAMbhaLIne jaine rahelAonu (=pahelA prakAranA sAdhuonu) nAma levAnu paNa sarvathA icchatA nathI. kAraNa ke savajJanI AjJAthI viruddha haiAvAthI nAma levA lAyaka nathI. bIjA ene=pUchyA vinA rahelAone ane kapaTathI pUchIne rahelAone sUtreAkta vyavahAranI maryAdAthI jItIne (=A kSetranI mAlikI amArI che, tamArI nathI, ema siddha karIne) sacitta (=ziSya) ane udhinI anujJA na ApavI e e na levA devA, kevaLa bhaktadAna karavuM =AhAra-pANI levA devA. [184] jayaNAi ThiANa puNo, asaippamuheNa kAraNeNa tayaM / tullaM jaM te suddhA, bhAvavisuddhIi khavagu vva // 185 // 'jayaNAi'tti / ye tu yatanayA sthitA yeSAM siddhaputrAdInAM pUrvairyatkSetramanujJApitaM teSAM tadvismRtam, athavA ye'nujJApitAste proSitA anye ca svarUpaM na jAnate taizca pRSTairuktaM na prekSitamidamanyaiH kSetramityAdilakSaNenAsmRtipramukheNa kAraNena teSAM punastatkSetraM pUrva pratyupekSitakSetraH saha 'tulyaM sAdhAraNam, 'yat' yasmAtte kSapaka iva pAyasapratigrAhakaH piNDaniryuktiprasiddhaH kSetravidhipracchayA bhAvavizuddhA 'zuddhAH' azaThabhAvAH || 185 // yatanAthI rahelAonuM e kSetra pUrva tapAsa karI gayelA (yAcanA karI gayelA) sAdhuonI samAna che. arthAt e kSetra e baMnenu' thAya, prazna :- yatanAthI khIjAnA kSetramAM zI rIte rahe ? kharAkhara yatanA karI hAya=pUchyu hoya ke A kSetra bIjAee mAgelu che ke nahi ? tA khabara paDI jAya ke mAgeluM che, teA pachI temAM zI rIte rahe huM ane mAgeluM che ema khakhara paDavA chatAM rahe tA pachI yatanAthI rahelA che e kema kahevAya ?. uttara H-pUchavA jatAM vismaraNa AdithI khIjAnA kSetramAM rahe evuM bane. jema ke pUnA sAdhuoe A kSetramAM ame cAmAsu rahIzu ema siddhaputra Adi jemane jaNAvyu` hoya te A vAta bhUlI jAya. ethI pUchanAra navA sAdhuone A kSetra keAIe mAMgyuM nathI ema kahe ane te sAdhu tyAM rahI jAya, Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute athavA pUrvInA sAdhuoe jemanI pAse kSetranI yAcanA karI hoya teo bahAra cAlyA gayA hoya ane khIjAe A viSayamAM kAMI jANatA na hoya, ethI pUchanAra navA sAdhuone kahe ke A kSetra khIjAoe joyu=mAgyu nathI. Ama vismRti Adi aneka kAraNeAthI sAdhue yatanAthI khIjAnA kSetramAM rahe evuM ane. AvA prasaMge te kSetra anenu thAya. kAraNa ke te sAdhue vidhipUrvaka kSetra pRcchA karI hAvAthI bhAvizuddhivALA che. bhAva vizuddhinA kAraNe piDa niyuIktimAM prasiddha khIra vahoranAra tapasvInI jema zuddha che=saraLa vA. [185 ] atisaMtharaNe iyare, uvasaMpannA u khittiyaM huMti / iTThA ruie khitte, ghosaNA vA samosaraNe // 186 // 'atisaMtharaNe 'ti / 'atisaMstaraNe' saMstaraNAtikrame itare dvAvavidhisthitau yatanAsthAyi nazca kSetrikamupasampannA bhavanti / yatra pratyAsannasthAneSu samantato bahavo gacchAH kSetrANi ca varSA prAyogyANi tatra pracurANi na santi samAsannazca varSAkAlastato mA kecidanye'jAnanto'tra tiSTheyuriti snAnAdisamavasaraNe milite samavAye rucite kSetre ghoSaNA vA iSTA amuka vayaM varSAkaraNAya gacchAma iti // 186 | | taM ghosaNayaM souM, dhammakahI koi sannisaMthavao / cihna samAgao taM gacchatti ya khittio bhai // 187 // 'taM ghosaNaya'ti / tAM ghoSaNAM zrutvA dAnAdipradhAnazrAddha kalitaM tadramaNIyaM kSetramavagatya nirmaryAdaH ko'pi 'dharmakathI' dharmakathAlabdhisampannaH samAgataH, sa ca dharmakathayA''tmIkRta sakalalokaH 'saMjJisaMstavataH' saJjJiparicayAttiSThati, kSetrikazca pazcAt samAgataH san bhaNati gaccha tvaM kimiti ghoSaNAM zrutvApyatra samAgato'si // 87 / / saGkANa nibaMdheNa ya, doha vi tattha AiNa icchAe / saccittaM uvahI vA, akhittie jAu NAhavai || 188 // 'Dha' / atha dharmakathA labdhizAlini pariNatAH zrAddhAH samAgatya kSetrikaM bhaNanti - bhagavantaH ! yUyaM dvaye'pi tiSThantu, dvayorapi vayaM vartiSyAmahe, evaM zrAddhAnAM 'nirbandhena' AgraheNa dvayorapi tatra sthitayoH satoH sacittamupadhirvA'kSetrike 'jAtu' kadAcit 'icchayA' svecchAmAtreNa nA''bhavati kintu kSetrike eva / asaMstaraNe punaranirgacchati svecchAgate kulagaNasaGghavyavahAro bhavatIti draSTavyam ||188 // nirvAha na thatA hAya tyAre avidhithI rahenArA e ane yatanAthI rahenArAo Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye dvitIyollAsa : j | 207 (e traNe) kSetrikanI (=jenI kSetranI mAlikI che tenI) kSetra saMbaMdhI upasa'padmA svIkArIne 4 rahe. jyAM najIkanA sthAnAmAM cAre khAju ghaNA gacche hAya, ane cAmAsAne lAyaka kSetre ghaNAM na hAya, cAmAsu` najIka AvI gayuM, tethI bIjA keAI ajANuthI A kSetramAM na rahe e mATe snAtrAdinA samavasaraNamAM sAdhuonA samUha ekaThA thayA hAya tyAre pasaMda paDelA kSetra sabadhI amuka sthaLe cAmAsa' karavA ame jaIe chIe" ema jAherAta iSTa che=kare, te jAherAtane sAMbhaLIne e kSetra dAnAdinI pradhAnatAvALA=rucivALA zrAvAvALu sAruM che ema jANIne maryAdArahita koI dhama thAnI labdhivALA sAdhu te kSetramAM (=pUrva khIjAoe cAmAsA mATe je kSetra pasaMda karyuM. che temAM) Agye. teNe dharmakathAthI badhA leAkeAne peAtAnA banAvI dIdhA. zrAvakonA paricayathI tyAM rahyo. kSetranA mAlika pachIthI AvyA ane kahyuM : jAherAta sAMbhaLIne paNa tuM kema ahI Avye ? mATe ahIthI cAlyuM jA. A vakhate zrAvake AvIne kSetramAlikane kahe ke he bhagavaMta ! tame ane ahI' raheA. ame tamArA anenuM sAcavIzu. A pramANe zrAvakanA AgrahathI bane tyAM rahe tyAre sacitta (ziSya) ane upadhi tenI IcchAthI kyAre paNa tenA na thAya, kiMtu kSetramAlikanA thAya. have jo nirvAha na thAya chatAM svecchAthI AvelA dhakathI sAdhu na nIkaLe teA kula, gaNu ane saghamAM vyavahAra thAya=A vivAdane nirNaya thAya ema jANavu'. [186-187-188] ittha sakosamakose, khittaM sAvaggahaM vitiSNamma / kAlama asaMtharaNe, esA sAdArane merA // 8 // 'ittha'tti / 'atra' kSetramArgaNAyAM yat 'kSetraM' mAsaprAyogyaM varSAprAyogyaM vA tat sakozamakozaM ca / tatra ca yatsakozaM tatpUrvAdiSu pratyekaM sagavyUtamUrdhvamadhazvArddhakozamardhayojanena ca samantato yasya grAmAH santi, akrozaM nAma yasya mUlanibandhAtparataH SaNNAM dizAmanyatarasyAM dvayotisRSu vA divIja lazvApadastena parvata nadIvyAghAtena gamanaM bhikSAcaryA ca na saMbhavati / bya, u. 10 gA. 111. + ahIM vyavahArasUtranA dazamA uddezAmAM AvelA A viSayane jotAM nirvAha na thAya tyAre avidhithI rahenArA be ane yatanAthI rahenAra, tathA AgaLa 186 thI 188 ema traNa gAthAmAM kahevAze tema dha kathAlabdhisapanna sAdhu ema cAreyane kula, gaNu ke saMdhamAM vyavahAra thAya ema saMbaMdha che. kAraNake niha thaI jatA hoya te teA ziSya ane upadhi temanA na thAya e rIte badhA rahI zake che. e vAta upara kahevAI gaI che. e vAta kahyA pachI nirvAha na thatA heAya teA e vAta kahI che, ane nirvAha na thatA heAya te zuM karavuM e ahIM khulAsA nathI. kiMtu 188 mI gAthAmAM dhama kathAlabdhisapanna mATe je khulAseA che te khulAse A traNane paNa lAgu paDe ema mane lAge che. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute tatra sakroze'kroze ca kSetre RtubaddhakAle mAsakalpo vitIrNo'nujJAta ityarthaH, kAraNe punarbhUyApi kAlaH / varSAsu niSkAraNaM catvAro mAsA vitIrNAH, kAraNe tu prabhUtataro'pi / evaM vitIrNe kAle tatkSetra sAvagraha sacittAcittamizrAvagrahagrahaNasthAnaM bhavati, vitIrNe kAle tatra sacittAdikamAbhavatItyarthaH / asaMstaraNe'nirgacchatAM sAdhUnAM sAdhAraNe ca kSetre 'eSA' vakSyamANA maryAdA || 189 || asthi hu va sahaggAmA bahugacchvaggahakarA, 'asthi huti / vivakSitasya sthAnasya samantataH santi vRSabhayAmAH, kiM viziSTAH 1 ityAha-'kudezanagaropamAH' alpadezanagara sadRzAH, tathA 'sukhavihArA: " yatra sAdhUnAM vihAraH sukhena bhavati, tathA bahugacchopagrahakAriNasteSu sImAcchedena vastavyam // 190 // kSetranI vicAraNAmAM mAsaprAyempa ke caturmAsa prAyeAgya kSetra sakroza ane akroza ema e prakAre che. je kSetranI pUrvAda pratyeka dizAmAM savA yeAjana sudhI, Urdhva dizAmAM ardhA gAu sudhI, nIcenI dizAmAM adha ceAjana sudhI, cAre bAju gAme! hAya te sakroza kSetra che, je kSetranA mULasa ba'dhanI pachIthI cha dizAomAMthI kaI eka dizAmAM, e dizAmAM ke traNa dizAmAM jaMgala, jala, jagalI pazu, cAra, paryaMta ane nadInA byAghAtathI jaI na zakAya ane bhikSA na maLe te akrozakSetra che. sakroza ke akroza kSetramAM zeSakALamAM eka mahinA rahevAnI anujJA che. kAraNasara teA vadhAre kALa paNa rahevAnI chUTa che. cAmAsAmAM niSkAraNa cara mahinA, ane kAraNasara vadhAre kALa paNa rahevAnI anujJA che. A pramANe jeTalA kALanI anujJA che teTalA kALamAM te kSetra avagraha sahita che, arthAt sacitta (-ziSya), acitta (-udhi) ane mizra (upadhi sahita zi) rUpa avagrahane levAnu sthAna che, teTalA kALa sudhI te kSetramAM sacitta vagere tenu thAya che. nirvAha na thatA hAya tyAre nahi janAra sAdhuonI ane sAdhAraNa kSetramAM maryAdA A pramANe (nIce mujaba) che. [189] nAnA dezanA nagara samAna, jyAM sukhapUrvaka sAdhunA vihAra thAya, ghaNA gacchone upagraha karanArA hAya, tevA vRSabhagAme hoya che. te vRSabhagAmeAmAM hranA nirNaya karIne 2. [10] kudesanagarovamA sImAcheeNa tatra vRSabhakSetraM dvividham-Rtubaddhe varSAkAle ca / ekaikaM trividham- jaghanyaM madhyamamu tkRSTaM ca / tatrartubaddhe jaghanyamAha suhavihArA / vasiyavvaM // 190 // jattha khalu tiSNi gacchA, paNNarasubhayA jaNA parivartati / basabhakkhecaM, tavvivarIaM bhave iyaraM // 199 // eyaM ' jattha khalu'ti / yatra khalu 'ubhaye janA: ' AcAryo gaNAvacchedakazca / tatrAcArya AtmadvitIyo gaNAvacchedakAtmatRtIya iti sarvasaGkhyayA paJcadaza janAstrayo gacchAH parivasanti, Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 272 etad vRpabhakSetramRtubaddhe jaghanyam / tadviparItaM yatra tAdRzAH paJcadaza janA na saMstaranti tadbhavati 'itarat' na vRSabhakSetramityarthaH / / 191 / / zeSakALamAM ane cAturmAsamAM e be prakAre vRSabhakSetra che. eka eka vRSabhakSetra jaghanya, madhyama, utkRSTa ema traNa prakAre che, temAM roSakALamAM jaghanya vRSabhakSetrane kahe che - eka gacchamAM eka sAdhu sahita eka AcArya ane be sAdhusahita eka gaNAvadaka ema pAMca sAdhuo hoya evA traNa gaccha, kula paMdara sAdhuo jyAM rahI zake te zeSakALamAM jaghanya vRSabhakSetra che. jyAM tevA paMdara sAdhuone nirvAha na thAya te vRSabhakSetra na gAya. [161] battIsaM ca sahassA, ciTuMti suhaM jahiM tamukkiTaM / uubaddhammi jahaNNe, tiNNi ya vAsAsu satta gaNA // 192 // 'battIsaM caMtti / dvAtriMzacca sahasrANi yatra sukhena tiSThanti, yathA vRSabhasvAmikAle RSabhasenagaNadharasya tatkSetramRtubaddhe kAle utkRSTam / madhyamaM tu jaghanyotkRSTayormadhya iti draSTa. vyam / tathA varSAsu jaghanye vRSabhakSetre trayaH saptagaNAstiSThanti, idamuktaM bhavati-yatrAcArya AtmatRtIyo gaNAvacchedI tvAtmacaturthaH sarvasaGkhyayA sapta, evaMpramANAstrayo gacchA ekaviMzatijanA yatra saMstaranti etajjaghanyaM varSAkAlaprAyogya vRSabhakSetram / utkRSTaM madhyamaM ca yathA RtubaddhakAle tathaiva draSTavyamiti // 192 / / jyAM batrIsa hajAra sAdhuo sukhapUrvaka rahI zake te zeSakALamAM utkRSTa kSetra che. jema ke AdinAtha bhagavAnanA samayamAM RSabhasena gaNadharanuM kSetra. (RSabhasena gaNadharanA batrIsa hajAra ziSya hatA.) jaghanya ane utkRSTathI madhya pramANanuM kSetra madhyama che. be sAdhu sahita AcArya ane traNa sAdhu sahita gaNAvachedaka ema sAta sAdhuo hoya evA traNa gaccha, kula ekavIsa sAdhue jyAM rahI zake te comAsAmAM jaghanya vRSabhakSetra che. utkRSTa ane madhyamakSetra roSakAla pramANe ja samajavuM. [192] IdRzeSu bahugacchopagrahakareSu vRSabhagrAmeSu satsu yadi vA eteSveva sAdhAraNeSu kSetreSu na parasparaM bhaNDanaM karttavyaM sacittAdinimittam , kintu sImAchedena vastavyamiti / tamevAha-- tujhaMto mama bAhiM, tujjha sacittaM mametaraM vA vi / AgaMtuga vatthavvA, thIpurisakulesu ya virAgA // 193 // 'tujhaMto'tti / parasparaM vAgantiko vyavahAra evaM karttavyaH -mUlagrAmasya 'antaH' madhye yatsacittAdi tazuSmAkam / asmAkaM tu 'bahiH' prativRSabhAdiSu / yadvA yuSmAkaM sacittam / mama 'itarad' acittam / yadi vA yuSmAkamAgantukAH / asmAkaM tu vAstavyAH / athavA Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAda yute yuSmAkaM striyaH / asmAkaM puruSAH / yadi vA eteSu kuleSu yo lAbhaH sa yuSmAkam / eteSu tu yu.jevasmAdamiti | 'virAnA" vigato: santa: ||1|| evaM sImaccheyaM, kariMti puvviM Thiesu aNNe, je khette uvasaMpannA, te savve AbhavvaM puNa tesiM, akhittiyANaM sAhAraNammi khittammi | AgacchaMti puNa tattha // 194 // niyamao u bodhavvA / have iNamo // 195 // 'evaM'ti / evaM sImAcchedaM kurvanti sAdhAraNe kSetre pUrvaM sthiteSu ye punaranye tatrAgacchanti / / 194|| 'khette 'ti / te sarve niyamataH kSetre upasaMpannA boddhavyAH, anyathA teSAM tasya kSetrasyAnAbhavanAt / ayaM vidhiH sAdhAraNakSetre bhaNitaH / akSetrikANAM tvanyakSetrAlA bhe niHsAdhAraNakSetre vasatAM 'idaM' vakSyamANamAbhAvyaM khalu jJAtavyam // 195 // AvA ghaNA gacchAne upagraha karanArA vRSabhagAme heAya tyAM athavA A ja sAdhAraNa kSetromAM sacittAdi nimitte paraspara jhaghaDA na karavA, kiMtu hadanA nirNaya karIne rahevuM A ja vAtane jaNAve che: paraspara vacanathI nakkI karelA vyavahAra A pramANe karavAH- mULa gAmanI a Mdaranu sacitta Adi tamAruM ane khar3AranuM=dareka vRSabhagAma AdinuM sacitta Adi amAruM, athavA sacitta tamAruM ane acitta amAru, athavA navA AvanArA tamArA ane rahenArA amArA, athavA strIe tamArI ane puruSA amArA, athavA A kulAmAM je lAbha thAya te tamArA ane A kulAmAM je lAbha thAya te amAreA. sAdhAraNa kSetramAM rAga vagaranA banIne A pramANe maryAdA kare. A vidhi sAdhAraNa kSetramAM kahyo che. pahelAM sAdhue rahelA hAya ane khIjAe tyAM Ave te aMdhA avazya kSetra mATe x upasa'padmA svIkAranArA upasa padA na svIkAre te) te kSetra temanu na thAya. jANavA. anyathA (=kSetra mATe anya kSetra na maLavAthI niHsAdhAraNa (sAdhAraNu nahi tevA. arthAt kaivala khIjAnI ja mAlikInA) kSetramAM rahetA kSetra vinAnA te sAdhuenu A (=nIce kahevAze te) +AbhAvya jANavu'. (193-194-195) jhU TIkAmAM rahelA vAnti zabdanI vyutpatti A pramANe cheH- vAgevAntaH varisamAptinantataMtra maLyo vAntitta: (jue vya. u. 4 gA. 150 nI TIkA x jema jJAna Adi mATe upasa'paTTA svIkAre tema kSetranA abhAva hoya tyAre bIjAnA kSetramAM rahevA mATe kSetra mATe upasaMpadA svIkAravI joIe. upasaMpadA svIkArIne rahe te e kSetra tenI mAlikInu" gaNAya. navA AvelA pUrve AvelAenI upasaMpadA (=nizrA) svIkAryA vinA rahe te e kSetranI mAlikI temanI na thAya, tyAM rahelAenI ja thAya. + AbhAvya eTale mAlikInuM. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] nAla purapacchasaMthuya mittA ya vayaMsayA ya saccitte / mattagatigaM, saMthAraga sahi accitte // 196 // AhAra 'nAla 'ti / nAlabaddhAH pUrvasaMstutAH pazcAtsaMstutA mitrANi vayasyAzca, etatsavitte para hasaurskSetrikANAM bhavet / acitte ' AhAraH' azanAdikaM 'mAtrakatrika' uccAramAtrakaM' praznavaNamAtrakaM zleSmamAtrakaM ca 'saMstArakaH' parizAdirUpo'parizATirUpazca vasatizceti // 196 // vatthAiaM tu dinaM, kAraNavasao tahA adinnaM pi / asamattAjAyANaM, NAhavvaM kiMci oheNaM // 197 // 'vatthAiaM tu'ti / vastrAdikaM tu dattaM labhyaM bhavati nAdattam, 'kAraNavazataH ' punaranistarAdilakSaNAdadattamani / atha yeSAM sAmAnyato na kimapyAbhAvyaM bhavati teSAM kSetrAbhAvyaM dUrotsAritamevetyabhiprAyavAnAha asamAptA'jAtAnAM 'oghena' sAmAnyena na kimapyAbhAvyaM bhavati / asamAptAjAtasvarUpaM cetAbhyo gAthAbhyo'vaseyam - " jAo a ajAo A, duviho kappo u hoi viSNeo / ikkiko puNa duviho, samattappo a asamatto ||1|| gIyattha jAyakappo, aggIo have ajAo u / paNagaM samattappo, tadUgo hoi atamatto // 2 // uubaddhe vAsAsu, ya satta samatto tadUgo iyaro | asamattA jAyANaM, oheNa Na hoi AhavvaM ||3||" iti // 197 // [ 281 kSetra vinAnA sAdhuonuM bIjAnA avagrahamAM nAlabaddha, pUrva saMstuta, pazcAt saMstuta, mitrA ane vayasyA-- ATaluM sacittamAM AbhAvya thAya. AhAra, stha'Dila, prazravaNa ane glezna e traNanI 'DI (=-kha), parizATI ke aparizATI sathArI ane vasati ATalu acittamAM AbhAgya thAya. [nAlabaddhanA ana Mtara ane sAMtara ema be leha che. temAM bhA-yAya, lAI, aDena, putra bhane putrI se anaMtara nAvaddha ahIM anaMtara nAlabaddha vivakSita che. pUrva sastuta eTale mA-bApa vagerenA saMbaMdhathI thayelA sa``dhIe. alabatta, pUrvasa stRtamAM mA-bApa vagere AvI jAya che, paNa ahI pUrva sa stuta ane nAlabaddha e baMne zabdo heAvAthI nAlabaddhathI mA-bApa vagere ana tara nAlabaddha levA e ThIka che ane pUrva saMstutathI mA-bApa vagerenA saMkha'dhathI thayelA sAMtara nAlabaddha rUpa khIjA sabadhIe levA e ThIka che. pazcAt sa'stuta eTale sAsu-sasarA vagere saMbadhIo. mitra ane vayasya e baMnene mitra artha thAya che. Ama chatAM ahI gAthAmAM alaga e zabdo hAvAthI vayasya zabdane samAna vayavALA mitro evA vizeSa artha karavA ane mitra zabdanA samAna vaya sivAyanA mitro evA atha karavA ThIka lAge che. A viSe vizeSa bahuzrute pAsethI jANI levuM. je alaga thaI zake te pizATI, 1 bhavati ityapi pAThaH pratyantare / * vya . 10 . 134, vya . 4 . 432. zu. 36 "" Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 ]. [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute alaga na thaI zake te aparizATI ghAsa Adine saMthAre parizATI che. lAkaDA Adine saMthAre (-pATa) aparizAdI x che.] vastra vagere te kSetranA mAlika sAdhuo) Ape te maLe, na Ape te na maLe. nirvAha na thAya te na Ape te meLavI paNa zake. jemanuM sAmAnyathI kaMI paNa AbhAvya nathI, temanuM kSetra saMbaMdhI AbhAvya avazya dUra karI dIdhuM. che evA abhiprAyavALA graMthakAra have (gAthAnuM uttarArdha) kahe che. asamAsa ane ajAta sAdhuone sAmAnyathI kaMI paNa AbhAvya thatuM nathI. asamApta ane ajAtanuM svarUpa A (nIcenI) gAthAothI jANavuM. jAo ya ajAo vA, duviho kappo u hoi NAyavyo / - ekekovi ya duviho samattakappo ya asamatto // 27 // gIyattha jAyakappo, aggIo khalu bhave ajAo u / paNagaM samattakappo, tadUNago hoi asamatto // 28 / / uubaddhe vAsAsu, u satta samatto tadUNago iyaro / ( kalpanA jAta ane ajAta ema be prakAra che. e baMne prakAranA samApta ane asamApta ema be prakAra che. (27) gItArtha ke gItArthanI nizAvALA sAdhuone vihAra jAtakalpa che. agItArthanA ke gItArthanizrA vinAnA sAdhuono vihAra ajAtaka95 che. comAsA sivAya zeSakALamAM pAMca sAdhueno vihAra samApta karyuM che, tenAthI ochA (cAra vagere) sAdhuone vihAra asamAta ka95 che. (28) comAsAmAM sAta sAdhue rahe te samApta kuTupa ane tenAthI ochI rahe te asamApta ka95 che. (cAturmAsamAM mAMdagI Adi thAya to bIjA sthaLethI sAdhu AvI zake nahi, ethI joIe teTalI sahAyatA maLI zake nahi. mATe comAsAmAM jaghanyathI sAta sAdhuone rahevAnuM vidhAna che.) je sAdhuo asamApta ka5vALA ane ajAta kalpavALA che, arthAta apUrNa saMkhyAvALA ane agItArtha che, temanuM sAmAnyathI (=utsagathI) kaMI paNa AbhAvya (mAlikInuM) thatuM nathI. arthAt tevA sAdhuo je kSetramAM vicaratA hoya te kSetra ane te kSetramAMthI prApta thayela ziSya, AhAra-pANI, vastra-pAtra vagere kaMI paNa temanI mAlikInuM thatuM nathI. (ra9) [196-197] anarcttAnAmapi samAnnamUtAnAM kathA amArAvidhi tatharg- .. egadugapiMDiANa vi, uubaddhe uggaho samattANaM / kAraNaphiDiANa samo, uvasaMpanne tu saMkamai // 198 // "rAhutti ! -pratimAjaviArisTarauH uditAnAM-phuTitAnAmata 1ikitvmsmaapttvN vA prAptAnAm , Rtubaddhe kAle samAptAnAM paJcAtmakaM samudAyamupagatAnAM parasparopasampadA 'ekadvikapiNDitAnAmapi' paJcApyekakAH santaH piNDitA ekapiNDitAH, athavA 4 bu. ka. bhA. gA. 4599. * paMcA. 11, gA. 27-28-29, vya. u. 4 , 15-16, Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH / | 283 dvikena vargadvayena eka ekAkI ekazcaturvargaH, athavA eko dvivargo'parastrivarga ityevaMrUpeNa piNDitAsteSAmekadvikapiNDitAnAm ,apizavdAt trivargapiNDitAnAM caturvargapiNDitAnAmapi avagraha Abhavati, na tvasamAptakalpasthitAnAm / sa ca teSAM gaNadvayena samakaM sthitAnAmapi 'samaH' sAdhAraNaH, upasampanne tvekataraM pratyekaM vyavasthitamapi kSetraM pratIcchakAduttIryopasampadviSaye saMkrAmati / dvayoH kSetra yoIikatrikasamudAyena sthitayostu kSetradvayamapyAbhAvyam , gamanAgamanAbhyAM parasparopasampannatvAt / upasampaccAtra kSetrArtha sukhaduHkhahetoH sUtrArthahetozvAsamAptena kriyate, samAptena tu sukhaduHkhahetuM muktveti draSTavyam // 198 / / jeo asamApta ka95vALA hovA chatAM samApta ka9pavALA thayA hoya temanI AbhAvyavidhi jevI che tevI kahe che - zeSakALamAM dIkSAtyAga, mRtyu, aziva Adi kAraNethI ochA thai javAthI ekalA ke asamApta kaHpavALA thaI gayelA paNa sAdhuo paraspara upasaMpadA svIkArIne pAMcane samudAya karIne samApta kalpavALA bane te temane avagraha thAya. asamApta ka95vALAone avagraha na thAya. asamApta kalpavALA sAdhuo samApta ka95vALA A rIte thAya - pAMca sAdhuo eka eka hoya ane e pAMce sAdhuo bhegA thaI jAya te samApta kalpavALA thaI jAya, athavA eka vargamAM eka sAdhu heya, bIjA vargamAM cAra sAdhu hoya, ane e baMne varga bhegA thaI jAya te samApta ka9pavALA bane athavA eka vargamAM be hoya, eka vargamAM traNa hoya ane e baMne vargo bhegA thaI jAya to samApta ka95vALA bane. e pramANe traNa vargo ane cAra vargo maLIne paNa samApta ka9pavALA bane. (samApta ka95vALA) be gaNa eka kSetramAM sAthe rahyA hoya to te kSetra baMnenuM sAdhAraNa che. have temAMthI eka gaNa bIjA gaNanI upasaMpadA svIkAre te te kSetra upasaMpadA svIkAranAra gaNunuM maTIne jenI pAse upasaMpadA svIkArI hoya te eka gaNunuM banI jAya. (samApta ka95vALo) eka gaNa (makAna nAnuM hoya vagere kAraNe be sAdhu ane traNa sAdhu ema be vibhAgathI be kSetramAM rahyo hoya te baMne kSetranI mAlikI temanI thAya. kAraNa ke Ava-jA karavAthI paraspara baMne upasaMpana (=upasaMpadA. svIkArIne rahelA) che. asamApta ka9pavALA sAdhueka kSetra, sukha-duHkha ane sUtrArtha-A kAraNethI upasaMpadA 4. sacitta-ziSya, acitta-upAdhi vagere, mizra-upadhiyukta ziSya e traNa ahIM avagraha tarIke vivakSita che. jemane avagraha thAya te A traNane te kSetramAMthI meLavI zake. jemane avagraha na thAya te A traNane meLavI na zake. - X jyAre tevuM yogya kSetra na vaLe ethI ye kSetramAM rahelA samudAyanI upasaMpadA=nizrA svIkArIne tenA kSetramAM rahe, tyAre upasaMpadAnuM kAraNa kSetra che. asamApta kalpavALAone vihAra AdimAM duHkha Ave che, samApta ka95vALAone vihAra AdimAM sukha rahe che. AthI asamApta ka95vALAo bIjAnI Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute svIkAre che. samApta kalpavALA sukha-duHkha sivAya kSetra Adi kAraNeAthI upasa'padA svIkAre che. [198] jai puNa samattakappo, duhA Thio hojja tattha cauro ya / iyare te khalu apahU, do vi pahU puNa iyaraNissA // 199 // 'jai puNa'ti / yadi punarvasatisaGkaTatAdoSeNa samAptakalpo dvidhA sthito bhavedekatra dvAparatra ceti / tatra ca kSetre'nyasyAM vasatAvitare catvAraH sthitAste khalvaprabhavaH dvau ca prabhU itaranizrAviti, samAptatvAt asamAptAnAmanyonyanizrAbhAve bahUnAmapyaprabhutvAt, pUrvAcAryakRtasthiteH // 199 // tathA jo vasati sAMkaLI hAya ethI samAptakalpa gaNu eka sthaLe e ane bIjA sthaLe traNa ema vibhAgamAM rahyo hAya, tathA bIjA cAra sAdhue A be sthaLamAMthI keAI sthaLe rahyA hAya, tA cAra sAdhuo kSetranA mAlika na bane. e sthaLe rahelA sAdhue kSetranA mAlika ane, kAraNa ke te baMne bIjAnI nizrAvALA che, ethI samApta kalpavALA che. paraspara nizrAnA abhAva hoya teA asamApta kalpavALA ghaNA hAya tA paNa temanI kSetranI mAlikI na thAya. kAraNa ke pUrvAcAryAMe tevI maryAdA karI che. [199] pukhta mU yata Aha-- gAga u dosA, asamattANaM ca teNa therehiM / na vimA 3 merA, ti ya 3 mA kruSna vagArII ra0nA 'egAgissa u'ti / ekAkinaH sato'samAptAnAM ca doSA bhUyAMsaH, 'tena' kAraNena sthaviraireSA maryAdA sthApitA, ityapi khalu kAraNAt kSetrAnAbhavanalakSaNAdekAkino'samAptakalpA vA mA mUti // 20 // pUrvAcAryAe tevI maryAdA kema karI che te jaNAve che;---- sAdhue ekalA thAya ke asamApta kalpavALA thAya te ghaNA doSo che, mATe sthavirAe A maryAdA bAMdhI che. kSetranI mAlikI na thAya' e kAraNathI sAdhue ekalA ke asamApta kalpavALA na bane mATe AvI maryAdA khAMdhI che. [200] dugamAi samA suttatthuvasaMpannA lahaMti hu samattA / puvvaThi taha pacchAgayA vi ttova saMpannA // 201 // upasa'padA svIkAre temAM upasaMpadAnu kAraNa sukhadu:kha che. sUtrAdinA abhyAsa mATe bIjAnI upasa`padA svIkAravAmAM Ave tyAre upasa padAnuM kAraNa sUtrAdi che. AmAM samApta kalpavALAne sukha-duHkhanuM kAraNu na hovAthI teo kSetra AdinA kAraNe upasaMpadA svIkAre. , Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 281 gurutattvanizvaye dvitIyAllAsaH ] 'dugamAi 'ti / 'dvayAdayaH' dviprabhRtayo gacchAH samAptakalpAH 'samAH' sAdhAraNabhAginaH / sUtrArthopasampannAzca samAptAH pratIcchakAduttIrNa kSetra svAtantryeNa labhante pUrvasthitA na tu pazcAdAgatAH / samAptA api yadi ca te pUrvasthitaiH sUtrAyopasaMpannAstadA ta evaM labhanta iti // 201 || samAptakalpa e vagere gacchA eka kSetramAM sAdhAraNa mAlikIvALA hAya tyAre pachI AvelAe sUtrA mATe upasa'padmA svIkAre te upasa'padmA svIkAranAranI te kSetranI mAlikI jatI rahe che ane pUrva rahelA te kSetranA svataMtrapaNe mAlika bane che, pachI AvelAe nahi. pachI AvelAe pUrve rahelAethI sUtra mATe upasa`panna thayA hoya te, arthAt pUrva rahelAoe pachI AvelAonI upasa`padA svIkArI hAya teA pachI AvelAe ja te kSetranA mAlika bane che. [201] atha yadi nopasaMpadyante kintu sUtramarthaM vA pRcchanti, tatrAha pucchAtigeNa divasa, sattarhi pucchAhi N mAsiaM harai / akkhittuvassae laghumAso Na he avihiNe // 202 // 'pucchAtigeNa 'ti / pRcchAcikeNa divasa yAvattatkSetraM haratyuttaradAtA divasaM yAvattadAbhavanAt / saptabhiH pRcchAmi : 'mAsika' mAsaM yAvatkSetragataM sacittAdi harati, mAsaM yAvattadAbhavAditi / akSetropAzraye'vidhikathane laghumAsaH prAyazcittam, na ca labheta yasyAgre'vidhiH kathyate sa tam, akSetraM tAvadatpratimAsnAnanimittaM rathayAtrAnimittamadhvazIrSakanimittaM kulagaNasaGghasamavAye ca yatsthAnam / tatropAzrayAstrividhAH - puSpAvakIrNakA maNDalikAbaddhA AvalikAsthitAzca / teSAM madhyAtkutazcidekatarasmAdupAzrayAdvicArAdinimittaM ko'pi nigartastaM dRSTvA ko'pi pravitrajiSuH pRcchet kutra sAdhUnAM vasatiH ? iti, sa brUte - kuto hetostvaM pRcchasi ?, zaikSaH prAha - pravrajiSyAmIti, tato yadyAtmIyamupAzrayaM dUramAsannaM vA kathayati tasya mAsalavu prAyazcittam / na ca sa taM ziSyaM labhate kintu yasya pratyAsannatara upAzrayastasyaiva sa AbhavatIti bhAvaH // 202 // 0 O 00000 00000 00000 0 0 0 0 0 0 0 jo upasa'padA na svIkAre, kiMtu sUtra ke atha pUche te temAM AbhAvya kahe che:traNa prazno kare te uttara ApanAra eka divasa tenu kSetra laI le che. kAraNa kSetra eka divasa sudhI tenu thaI jAya che. sAta prazno kare te eka mahinA sudhI kSetramAM rahela. sacittAdi laI le che. kAraNa ke kSetra eka mAsa sudhI tenuM thaI jAya che. akSetramAM upAzraya sabadhI praznane uttara avidhithI kahevAmAM laghumAsa prAyazcita Ave * khaDI TImamAM upayukta 'upasaMpannAH ' zabda Azrita arthamAM nathI, kiMtu Azraya arthabhAM che. 0 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ane jene avidhithI uttara kahe tene te(=avidhithI kahenAra) na meLavI zake. jidrapratimAnA snAtra nimitte rathayAtrA nimitte ke adhvazIrSaka nimitte bhegA thaelAonuM tathA kuva, gaNa ke saMgha bhego thavAno hoya e nimitte bhegA thayelAonuM je sthAna te akSetra che. tyAM (=akSetramAM) puSpAvakIrNa, maMDalikAbaddha, ane AvalikAsthita ema traNa prakAranA upAzraya hoya. e traNa prakAranA upAzrayamAMthI kaI eka upAzrayamAMthI spaMDila Adi mATe kaI sAdhu bahAra nIkaLe. tene joIne dIkSA levAnI IcchAvALA keI pUche ke sAdhuonI vasati (-sthAna) kyAM che ? te pUche ke tuM kema pUche che? te kahe ke mAre dIkSA levI che mATe pUchuM chuM. tethI te sAdhu pitAnA upAzrayane dUra ke najIka kahe che tene mAsalaghu prAyazcitta Ave ane te ziSyane na meLavI zake. kiMtu jene upAzraya bahu najIka hoya tene ja te ziSya thAya. [202] kathaM tarhi vidhikathanam ? ityAha - kAyayo uddeso, uvassayANaM jahakamaM teNaM / saMviggabahumuANa vi, pucchAi jahicchamAhavai // 203 / / 'kAyavyo'tti / yato'vidhikathane doSaH 'tena' kAraNenopAzrayANAM yathAkramamuddezaH kartavyo'mukapradeze'mukasyopAzraya iti / evaM kathite hi yatra sa vrajati tasya sa Abhavati / saMvignabahuzrutAnAmapi pRcchAyAM yathecchamAbhavati / ayaM bhAvaH-ke'tra saMvignA bahuzrutA vA ? iti pRSTe vitathAkhyAne mAsalaghu, na ca sa taM labhate kintu ye tapasvitarA bahuzrutatarAzca teSAM sa Abhavati / atha sarve'rddhA vA saMvignAstato'saMvignAn pArzvasthAdIn muktvA teSAM tathaivAkhyAne yasya pArzva vrajati tasyaivAbhavatIti // 203 // kevI rIte vidhithI kahe te jaNAve che - avidhithI kahevAmAM doSa che mATe upAzraye krama pramANe nAmapUrvaka batAvavA. jema ke amuka rasthAne amukane upAzraya che, amuka sthAne amukane upAzraya che. A pramANe kahyA pachI te jyAM jAya tene te thAya. saMvijha ane bahuzrutanI pRcchAmAM paNa tenI IcchA pramANe thAya. Ane bhAvArtha A pramANe che:- ahIM saMvijha koNa che? athavA bahuzrata keNa che ? ema pUche tyAre beTuM kahevAmAM mAsalaghu Ave ane te tene na meLavI zake, kiMtu jeo bahu tapasvI hoya athavA bahuzruta hoya temane te thAya. have badhA * je sthAnathI rasto vikaTa hovAnA kAraNe gaccha sAthenI sAthe bIjA sthaLe javAnuM hoya te sthaLa avazIrSaka kahevAya. ke tene daranA upAzrayamAM javAnI IcchA che ema jAgIne potAnA upAzrayane dara kahe. tene najIkanA upAzrayamAM javAnI IcchA che ema jANIne pitAnA upAzrayane najIka kahe. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 287 athavA ardhA saMvigna hoya te pAsasthA Adi asaMvine cheDIne upAzrayanA uttaramAM kahyuM tema temane batAve. pachI te jenI pAse jAya tene te tha ya. [203] gAmaMtare vi puDhe avitahakahaNammi jaM samabbhei / so lahai taM Na aNNo, mAyANiyaDippahANo u // 204 // 'gAmaMtare vitti / iha hi ko'pi tasmin grAme nagare deze rAjye vA na pravrajati mA nijakA utpravrAjayeyuH pravrajati vA mA rudana kuryuriti, yadi vA teSAM nijakAnAM samakSa lajjate / athavA'kAyAdipracuratvAdasaMyamAdhikaraNaM tad prAmAdikamiti grAmAntare'pi pRSTes. vitathakathane yad yathA grAmAdikaM pRSTaM tasya tathA dUrAsannAdibhedena kathane yaM samabhyeti sa taM labhate / vitathAkhyAne tu mAsalaghu, na cAnyastaM labhate / kimbhUtaH ? mAyA-paravaJcanAbhiprAyo nikRtiH-AkAravacanAcchAdanaM te pradhAne yasya sa tathA, tatra grAme caityAdIni na santItyAdivacanairvipariNAmavyApRta iti yAvat / 204 / / anya gAma vagerenI pRcchAmAM paNa satya kahe ane te jenI pAse jAya che tene meLavI zake. Ane bhAva A pramANe che:- keI mumukSu te gAmamAM, te nagaramAM, te dezamAM ke te rAjyamAM dIkSA levAnI IrachAvALa na hoya. kAraNa ke potAnA saMbaMdhIo dIkSA cheDAve, athavA dIkSA letI vakhate rudana kare, athavA te mumukSu pitAnA saMbaMdhIo samakSa zaramAya, athavA pANI vagere vadhAre hovAthI te gAma vagere asaMyamanuM adhikaraNa bane. (=arthAt saMyamamAM ghaNuM doSo lAge.) AthI anya gAma vageremAM javAnI IcchAvALe te sAdhune bIjA gAma vagerenI pRcchA kare. teNe gAma vagerenI gAma dUra che ke najIka che vagere je rIte pRcchA karI hoya te rIte ja sAdhue kahevuM joIe. pachI te jenI pAse jAya tene thAya. sAdhu beTuM kahe te mAsalaghu prAyazcitta Ave. (1Lo, mArAja brijJALo ==) mAyA ane nikRtine karanAra anya koI tene ( mumukSune) na meLavI zake. mAyA=chetaravAne Azaya. nikRti=AkAra ane vacanane DhAMkavAMegupta rAkhavAM. arthAt zarIrane AkAra tevo kare, vacane tevA bele, jethI tenA hadayamAM rahelI mAyAne bIjAo jANI na zake. bhAvArtha - A bIje gAma jaIne dIkSA na le, mArI pAse dIkSA le vagere prakAranA AzayathI tyAM (-tene je gAmamAM javuM che tyAM) maMdira vagere nathI ityAdi asatya kahIne tenA pariNAmane badalavAno prayatna karanAra sAdhunI te mumukSu upara mAlikI na thaI zake. [204] vAsAsu amaNuNNA, huMti ThiyA je u viisumsmttaa| te No lahaMti khittaM, lahaMti samaNuNNayA huMtA // 205 // 'vAsAsu'ti / 'varSAsu' varSAkAle ye 'amanojJAH' parasparopasampadvikalAH saptabhyo Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute hInatayA'samAptAH, ye tu viSvak sthitA bhavanti te kSetraM na labhante / sukhaduHkhAdinimittaM parasparopasampadaM gRhItvA samanojJAstu bhavanto labhante / / 205 / / (zaSakALamAM AbhAvyanI vicAraNA karI. have cAturmAsa saMbaMdhI AbhAvyanI viyaa25|| 42 cha :-) comAsAmAM jeo amane jJa hoya, eTale ke paraspara upasaMpadA vinA judA judA rahelA hovAnA kAraNe sAtathI ochA hovAthI asamApta ka95vALA hoya, teo kSetrane meLavI zakatA nathI. sukha-duHkhAdi nimitte paraspara upasaMpadA laIne samagra bane te kSetrane meLavI zake che. [205 tesiM jo rAyaNio, thero pariAyao pahU so u / khitte tattha ya lAho, savvesi hoi sApanno // 206 // tesiM jo'tti / teSAM madhye yo rAsniko yasya paryAyAdhikatayA vandanAdIni kriyante sa eva paryAyataH sthaviraH prabhurbhavati / tatra kSetre lAbhazca sarveSAM samAno bhavati, sarveSAmapyAcAryatvAdupAdhyAyatvAdvA // 206 / / vImuM Thiesa asamattakappiesuM samattakappI u / jo ei tassa khittaM, samagaM pattANa samabhAgaM // 207 // 'vIsati / viSvasthiteSvasamAptakalpiSu yaH samAptakalpI samAgacchati tasya tatkSetraM na tu pUrvasthitAnAmasamAptakalpinAm / 'samakaM prAptAnAM' bhUyasAM samAptakalpAnAM gacchAnAM 'samabhAgaM' sAdhAraNam // 207 / / paraspara upasaMpadA svIkArIne samajJa banelA teomAM dIkSAparyAyathI moTo hovAnA kAraNe jene vaMdana vagere karavAmAM AvatuM hoya te paryAyasthavira ja badhAno vaDIla bane che. te kSetramAM je lAbha thAya te badhAne samAna che. kAraNa ke badhA ya AcArya ke upAdhyAya che. [26] jayAM asamAptakapIo judA rahelA hoya tyAM samAptakalapI Ave te te kSetra tenuM thAya, paNa pahelAM rahelA asamApta kalpIonuM na thAya. samAptaka9pI aneka 12ch| me sAthe 24 Ave to kSetra mayAnu sAdhA25 thAya. [207 samaNunnayAvihANAvasarammi samAgae samattammi / sAhAraNaM tu khitaM, samattayA jaM samA dohaM // 208 // 'samaNunnaya'tti / asamAptakalpatayA sthitAnAM parasparopasampadgrahaNena samanojJatAvidhAnAvasare samAgate ca samAptakalpini sAdhAraNameva kSetram 'yat' yasmAd dvayorapi samAptatA samA, kriyamANAyA api samAptatAyAH kRtvAt / / 208 / / Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] * asamAptaka955Ne rahelAe paraspara upasaMpadA svIkArIne samanojJa banatA hoya tyAre samApta kalapavALA anya (-AcAryAdi) AvyA hoya te te kSetra baMnenuM sAdhAraNa ja thAya. kAraNa ke baMnenI samAptatA (=samAptaka9papaNuM) samAna che, arthAt bane samAptaka9pI che. prazna :- judA judA rahelAoe hajI samAptatA karI nathI, karI rahyA che, te temane samApta (=samAptakalapI) kema kahevAya ? uttara :- (vyavahAranayathI karAtI kaI 5 jiyA 42sI mAya. mAthI) 52|tii 5 samAptatA 42||yehii gAya* [208] sAhAraNaTThiyANaM, jo bhAsai tassa taM havai khittaM / vAragataddiNaporasimuhutta bhAsei jo jAhe // 209 // 'sAhAraNa'tti / sAdhAraNasthitAnAM madhye yaH sUtramartha vA bhASate tasya tad bhavati kSetraM na zeSANAm / yo yadA vArakeNa dinaM pauruSI muhUrta vA bhASate tasya tAvantaM kAlamAbhAvya na zeSakAlam // 209 // sAdhAraNuM kSetramAM rahelAomAM je sUtra ke artha kahe tenuM te kSetra thAya, bIjAonuM nahi. je jyAre vArAthI divasa, prahara, ke muhUrta sudhI sUtra ke artha kahe tyAre teTale kALa te kSetra tenuM thAya, bAkInA kALamAM nahi, bhAvArtha - je jeTalA divasa sUtra ke artha kahe tenuM teTalA divasa te kSetra thAya. je dararoja jeTalA prahara sUtra ke artha kahe tenuM teTalA prahara te kSetra thAya. je dararoja jeTalA muhUrta sUtra ke artha kahe tenuM teTasA muhUta te kSetra thAya. [208] AvaliA maMDaliA, ghoDagakaMDyaNeNa bhAsaMte / baliAi~ uvarimuvariM, jA aTThAsIimuttAI // 210 // 'Avalia'tti / iha hi sUtrasyArthasya vA bhASaNe trayaH prakArAstadyathA-AvalikayA maNDalyA ghoTakakaNDU yanena ca / tatrAvalikA nAma sA yA vicchinnA ekAnte ca bhavati, sA hi paramparAbhidhAraNayA svAdhyApakamAtra evAbhAvyasamAptyabhAvAduttarottaragurvapekSayA vicchinnA, tatra ca viviktapradeza eva madhye sthita upAdhyAyaH pAThayatIti / maNDalI punaH svasthAna evA. vicchinnA ca bhavati, tatrAbhidhAritasyAnyAbhidhAraNAbhAvena tallAbhasya madhyavartidvArakasyApi vyAkhyAtRparyavasitatvenAvicchinnatvAt , taduktam - "chinnAchinnaviseso, AvaliAe u aMtae ThAti / maMDalIe saTThANaM, saccittAdIsu saMkamai // 1 // " tathA-"abhidhArate par3hate a, chinnAe ThAi aMtie / maMDalIe u saTThANaM, vayae No u majjhime // 2 // jo u majjhillae jAi, NiyamA so u aMtimaM / pAvae NinnabhUmiM tu, pANiyaM pi va loTTiyaM ||3||"ti, tathA cUrNAvayuktam-"acchiNNovasaMpayA NAma abhidhArijaMto aNNaM NAbhidhArei"tti, tathA-"ettha puNa savvesiM lAbho aMtillaM jAti"tti / ghoTakakaNDU* dus| magavatI za. 1 7. 1 . 37 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 ] [ svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute yanaM nAma yadvAraMvAreNa parasparaM pRcchanaM tad ghoTakayoH parasparaM kaNDUyanamiveti / arthAt tatrAvalikayA maNDalikayA ghoTakakaNDUyanena ca sUtraM bhASamANe sAmAyikAdIni yAvadaSTAzItisUtrANi uparyupari balikAni bhavanti / ayaM bhAvaH-eka ekasya pArzva AvazyakamadhIte, sa cAvazyakapratipRcchakasya samIpe dazavakAlikamadhIte tadA dazavaikAlikavAcanAcAryasyAbhavati / tathA eka ekasya pArzve dazavakAlikamadhIte, dazavakAlikavAcanAcAryaH punardazavaikAlikapratipRcchakasya samIpe uttarAdhyayanAnyadhIte uttarAdhyayanavAcanAcAryasyAbhAvyaM kSetram , evaM tAvad bhAvanIyaM yAvadaSTAzItisUtrANIti / iyAn paramiha vizeSaH-maNDalikA tAvadAvalikAvadeva, sA hi pUrvAdhIte naSTe ujjvAlyamAne dharmakathAvAdazAstreSajjvAlyamAneSvadhIyamAneSu vA prakIrNakazrute vA'dhIyamAne bahuzrutasyApi bhavati, tathAhi-eka ekasya pArve pUrvAdhItaM naSTamAvazyakamujjvAlayati, AvazyakavAcanAcArthaH punastatsamIpe dazavaikAlikaM dazavakAlikavAcanAcAryasyAbhavatItyAdi sarvaM prAvadeva / tathA eka ekasya pArzva AvazyakaM naSTamujjvAlayati, eSo'pyAvazyakavAcanAcAryo'nyasya samIpe dazavakAlikam , dazavakAlikavAcanAcAryo'pyaparasya samIpe uttarAdhyayanAni, uttarAdhyayanavAcanAcAryo'pyanyasya samIpe AcArAGgam , evaM yAvadvipAkazrutavAcanAcAryaH pUrvAdhItaM naSTamanyasya pArzva dRSTivAdamujjvAlayati dRSTivAdavAcanAcAryasyAbhavati, na zeSANAm , AbhavanasyottarottarasaGkrAnsyA'ntime'vasthAnAt / etaccAvalikAyAmapi draSTavyam , na cavaM chinnAchinnavizeSAnupapattiH, vyAkhyAturanyAbhidhAraNAnabhidhAraNAbhyAM tadupapatteH; idaM ca chinnAchinnopasampadabhiprAyeNocyate / athavA chinnatvaM sArvatrikamekAntanivezenaiva, tena nAvalikAyAM parasparamAbhAvyavizeSasya tantroktasyAnupapattiriti samyagAlocanIyam / tathA yasya pArzva dharmakathAzAstrANi vAdazAsrANi vojjvAlayatyadhIte vA tasya pAThakasyAbhavati na pAThyamAnasya / tathA vahuzrutataro'pi yadyanyasya samIpe prakIrNazrutamadhIte tadA taraNa prakIrNakazrutapAThakasyAbhAvyaM na bahuzrutatarasya / kiM bahunA yo yasya samIpe paThatyujjvAlayati vA tasya satkamAbhAvyamitaro vAcanAcAryoM harati / tathA ghoTakakaNDUyanena parasparaM pRcchAyAM yo yadA yaM pRcchati sa tadA tasya pratIcchakaH, itaraH pratIcchayaH; yAvacca yaH pratIcchacastAvattasyAbhavatIti // 210 / / bhUmikA - 210 mI gAthAnI TIkAnA anuvAda pahelAM tenI bhUmikA samajI laIe. jethI anuvAda barAbara samajamAM AvI jAya. ahIM sUtra ane arthane kahevAmAM traNa prakAra cha. ma pramANe :- (1) maasi|, (2) masI, (3) ghoTa yana. 2 chinna leya ane ekAMtamAM ja vAcanA thAya te AvalikA. je achinna hoya ane svasthAne (mAMDalinA niyata sthAnamAM ke adhyApakanA sthAnamAM) ja vAcanA thAya te maMDalI. jemAM AbhAvya paraMparAe aMtima adhyApakanuM thAya te chinna. jemAM AbhAvya anaMtara adhyApakanuM thAya te achinna. arthAt vacce vaccenA adhyApakanuM AbhAvya cherAtAM chedatAM kevala aMtima adhyApakanuM rahe te chinna, vacce keI adhyApakanuM AbhAvya chedAya nahi te achinna. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutvavinizcaye dvitIyollAsa : ] [ 222 bhAvArtha :- +zruta upasa pattA dhAraNA ane paDana ema be prakAre che, dhAraNA eTale amukanI pAse huM sUtra bhaNIza ema dhAraNA karavI. paThana eTale vAcanA levI=bhaNavuM. A ane upasa padA, anaMtara ane para para ema be prakAre che. eka sAdhu huM amuka pAse zruta bhaNIza ema bIjA keAInI dhAraNA kare, bIjo koi (eke jenI dhAraNA karI che te) huM amuka pAse zru1 bhaNIza ema trIjAnI dhAraNA kare, trIjo ceAthanI dhAraNA kare. AmAM e sudhI anaMtara zruta sa`padA che. trIjAthI parapara zruta upasa'padA che. eTale ke huM amuka pAse zruta bhaNIza ema eke dhAraNA karI tA A emAM anAMtara zruta upasa'padmA che. bIjo trIjAnI, trIjo ceAthAnI dhAraNA kare vagere paraMpara zrutaupasa'padA che. have A anaMtara ane para'para zruta upasa padAmAM AbhAvyanI maryAdA zuM che te prazna thAya e svAbhAvika che. ahI' AbhAvyanI maryAdA A pramANe cheH- anaMtara zruta upasa padAmAM teA adhyApaka eka ja che eTale AbhAvya tenu' thAya. arthAt kAi sAdhu huM amuka pAse zruta bhaNIza ema dhAraNA karIne tenI pAse jAya tyAre rastAmAM ziSyAdi je kaMi maLe tenI mAlikI jenI dhAraNA karIne jAya che tenI rahe che tathA bhaNe tyAre paNa te adhyApakanuM ja AbhAvya che. paNa para para zrutamAM paraMparAe anekanI dhAraNA che. aneka adhyApaka che. vaccenA kAinu` AbhAvya nathI. aMtima adhyApakanuM AbhAvya che. ahIM ApaNe joyu` ke anaMtara zruta saMpadAmAM adhyApakane je lAbha thAya che te lAbha bIjA kAithI chedyAtA nathI.te lAbha bIjo keAI letA nathI. AthI A zrutasa`padA achinna che. jyAre paraparA zrutamAM eka adhyApakane lAbha bIjA adhyApakathI dai jAya che te lAbha khI adhyApaka laI le che. bIjA adhyApakanA lAbha trIjA adhyApakathI DhAi jAya che....ema lAbha chedAtAM dAtAM aMtima adhyApakamAM Ave che. Ama para'para zrutasa'paTTAmAM AbhAvya vaccenA kAI adhyApakanuM thatuM nathI, kiMtu aMtima adhyApakanu thAya che. have ApaNe TIkAnA atha zarU karIe.] ahI* sUtra ane ane kahevAmAM traNa prakAra che. (arthAt vAcanAnA traNa prakAra che.) te A pramANe:- AvalikA, ma'DalI ane dheATaka ka'yana. temAM AvalikA eTale je vicchinna hoya che, ane te ekAMtamAM thAya che. ( bhUmikAmAM para para zruta sa'padAmAM je vigata lakhI che te badhI ahIM lAgu paDe che.) AmAM para`parAe aneka dhAraNA hovAthI pAtAnA (=dhAraNA karanAranA) adhyApakamAM ja AbhAvyanI samApti thatI nathI, kiMtu uttarAttara gurunI apekSAe AbhAvya vicchinna thatu jAya che. AthI AvalikA vicchinna che, ane temAM (AvalikAmAM) ekAMta pradezamAM ja madhyamAM rahela upAdhyAya bhaNAve che. +jue vya. sUtra u. 10 gA. 128-129130-152 ahI zruta upasa'padA zabdanA prayAga zruta bhaNavA mATe upasa padmA svIkAravI e aOmAM che. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ] [ mopatti-gumaDAmAvAnuvAdure maMDalI svasthAna (=mAMDalInA niyata sthAna)mAM ja thAya che, ane avicchinna hoya che. maMDalImAM dhArelAe (=eke jenI dhAraNA karI che teNe) anyanI dhAraNA karI na hovAthI dhAraNa karanArane je lAbha thAya che, te badhe lAbha vyAkhyAtAne maLe che. (bhAvArtha :- huM amuka pAse zrata bhaNIza ema dhAraNa karIne koI sAdhu tenI pAse zrata bhaNavA javA mATe vihAra kare. tene vihAramAM rastAmAM ziSyAdi je kaMI maLe te badhuM zrata bhaNavA jenI dhAraNA karI che tenI mAlikInuM thAya. vihAramAM rastAmAM zivAdi je kaMi maLe te badhuM to bhaNAvanAranuM thAya ja, paNa bhaNate hoya te daramiyAna paNa je kaMI maLe te paNa bhaNAvanArane maLe.) kahyuM che ke-"AvalikA ane maMDalImAM chinna ane achina rUpa vizeSa che. AvalikA chinna che ane maMDalI achinna che. AvalikAmAM upAdhyAya ekAMtamAM bese che. maMDalImAM upAdhyAya svasthAne bese che. sacita Adi saMbaMdhI AbhAvya bhaNAvanAramAM jAya che. arthAta sacitta Adi saMbaMdhI AbhAvya bhaNAvanAranuM thAya che." (vya. u. 4 gA0 104). tathA "chinna upasaMpadAmAM dhAraNa karanAra ane bhaNanArane thatA badhe lAbha aMtima adhyApakamAM rahe che. maMDalImAM thatA lAbha vyAkhyAtAnI pAse rahe che. maMDalImAM rahenAra (vAcanA lenAra)nI pAse nahi. maMDalImAM rahenArane je lAbha thAya che te paNa niyAmAM vyAkhyAtAne maLe che, relAyeluM pAnuM nIcI bhUmine pAme che tema." (vya, u. 10 gA. 132-133) tathA (vyavahAranI) cUrNimAM paNa kahyuM che ke "avichina u5saMpadA eTale bIjA vaDe dhAraNa karIne bIjAne dhAraNa na kare." tathA "ahIM (vichina upasaMpadAmAM) badhAno lAbha aMtima adhyApakamAM jAya che." jema be ghaDAo paraspara ekabIjAne ghase-khaMjavALe tema vArApharatI paraspara pUchavuM te ghaTakakaQyana. sUtramAM uttarettara balavattA ukta traNa prakAramAMthI kaI paNa prakArathI sUtra kahevAmAM Ave tyAre sAmAyika sUtrathI AraMbhI daSTivAdamAM Avela aDDayAzI sUtro sudhI uttarottara sUtra balavAna che. bhAvArthaeka ekanI pAse Avazyaka bhaNe che, te Avazyaka bhaNanAranI pAse dazavaikAlika bhaNe che, te kSetra dazavaikAlikanA vAcanAcAryanuM thAya. tathA eka ekanI pAse dazavaikAlika bhaNe che, dazavaikAlikane vAcanAcArya dazavaikAlika bhaNanAranI pAse uttarAdhyayana sUtra bhaNe che, to kSetra uttarAdhyayananA vAcanAcAryanuM thAya. e pramANe daSTivAdanA aDrayAzI sUtro sudhI jANavuM. ahIM ATalI vizeSatA cheH- maMDalikA AvalikAnI jema ja che. maMDalikA bhaNeluM bhUlAI jatAM pharI yAda karavAmAM, dharmakathAzAstro ane vAdazAstrone bhaNavAmAM ke yAda karavAmAM, prakIrNaka zratane bhaNavAmAM bahuzratane paNa hoya. te A pramANe- eka ekanI pAse bhUlAI gayeluM Avazyaka yAda kare che. Avazyaka vAcanAcArya tenI pAse dazavaikAlika Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] T 223 yAda kare che, te kSetra dazavaikAlika vAcanAcAya thAya. A pramANe madhu upara kahyuM tema samajI levuM tathA eka ekanI pAse pAse bhUlAI gayeluM Avazyaka yAda kare che, Avazyaka vAcanAcArya paNa bIjAnI pAse dazavaikAlika yAda kare, dazavaikAlika vAcanAcA paNa khIjAnI pAse uttarAdhyayana yAda kare, uttarAdhyayana vAcanAcArya paNa khIjAnI pAse AcArAMga yAda kare, Ama kramazaH vipAkazruta vAcanAcArya khIjA pAse dRSTivAda yAda kare te kSetra dRSTivAda vAcanAcArya' thAya. khIjAe nu' (dezaveAlika vAcanAcArya Adi ) nahi. kAraNa ke mAlikInuM uttarAttara sakramaNa thatAM aMtimamAM rahe che. A AvalikAmAM paNa jANavuM. prazna:- A pramANe te AvalikA ane maMDalI e baMnemAM atimamAM AbhAvya thavAthI chinna-achinna rUpa vizeSa nahi ghaTe. baMne chinna banI jAya che. uttaraH-vyAkhyAtA anyanI dhAraNA kare ane dhAraNA na kare e be (vikalpa) thI chinna achinna rUpa vizeSa ghaTe che. vyAkhyAtA anyanI dhAraNA kare tA chinta, ane anyanI dhAraNA na kare te achinna. A (=AbhAvya) chinna ane achinna upasa'padmAnI apekSAe kahevAya che. athavA satra ekAMtanA pravezathI ja chinna bane che, (anyathA nahi.) arthAt huM amukanI ja pAse bhaNIza ema ekAMte dhAraNA kare to chinna, anyathA achinna. AthI AvalikAmAM zAstrokta paraspara AbhAvya vizeSa paNa ghaTI zake che. A pramANe (A viSayamAM) khareAkhara vicAravuM. tathA koI khIjA pAse dharmakathAzAstra ke vAdAsrA yAda kare ke bhaNetA kSetra bhaNAvanAranuM thAya, bhaNunAranuM nahi. tathA bahuzruta paNa jo khIjA pAse prakIrNAMka zruta bhaNe tA kSetra prakIrNAMka zruta bhaNAvanAranu` thAya, bahuzrutatuM nahi. vizeSa zuM kahevuM? je jenI pAse bhaNe ke yAda kare tenI mAlikInu vAcanAcAya laI le che. tathA ghATakaka...DUyanathI paraspara pUchavAmAM je jyAre jene pUche te tyAre tene pratIcchaka bane che. bIjo (=uttara ApanAra) pratIya bane che. jyAM sudhI je pratIpa hoya tyAM sudhI tenI mAlikI thAya. [210] athA vihuti evaM, baliA muttUNa Navari cheyatthaM / mIsevi gamo eso, baliaM puvvAo puctrayaM // 219 // 'atthA vitti arthA api ' evaM ' sUtroktakrameNaiva balikAH, tathAhi eka ekasya pA AvazyakArthamadhIte, AvazyakArthavAcanAcAyaH punarAvazyakArthapratikasya samIpe darzavekAlikArthamadhIte dazakAlikArthavAcanAcAryasyAbhAvyaM tat kSetram evaM tAvadvAcyaM yAvadaSTAzItisUtrArthaH / navaraM chedasUtrArtha muktvA'rthAcAryANAmupari khalu chedasUtrArthAcAryo vaktavyaH tathAhi " Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute eka ekasya pArzva dRSTivAdagatAnAmaSTAzItisUtrANAmarthamadhIte, aSTAzItisUtrArthavAcanAcAryaH punaraSTAzItisUtrArthapratIcchakasya pArzva chedasUtrArthamadhIte chedasUtrArthavAcanAcAryasyAbhAvyaM tat kSetram / 'mizre'pi' sUtrArthobhayarUpe eSa eva 'gamaH' prakAraH pUrvagataM pUrvasmAd balikam / atra pUrvazabdena artha ucyate, bhagavatA uktatvena sUtrApekSayA tasya pUrvatvAt , sa ca prakaraNAdaSTAzItisUtrArthaparyanto gRhyate, tAvatpardhanto hi sUtrAdarthoM balIyAn / eka ekasya pArzva AvazyakasUtramadhIte tasya samIpe punaH sUtravAcanAcArya AvazyakArthamadhIte AvazyakArthavAcanAcAryasyAbhavati, evaM tAvad bhAvanIyaM yAvadaSTAzI tesUtrArthavAcanAcArya iti / tAvatparyantAcArthAtpUrvagataM balIyaH, tAvatparyantAtsUtrAttu sutarAM tad balIya iti draSTavyam / tathAhi-eka ekasya pArzve Avazyakasya sUtramartha tadubhayaM vA'dhIte tasya samIpe punarAvazyakasUtrArthatadubhayavAcanAcAryaH pUrvagataM sUtramadhIte pUrvagatasUtravAcanAcAryasyAbhavati, evaM tAvadvAcyaM yAvadaSTAzItisUtrANi / pUrvagatasUtrAcca pUrvagatArtho balIyAniti // 211 / / arthamAM uttarottara balavattA artho paNa pUrve sUtramAM kahela kamathI balavAna che. te A pramANe - eka ekanI pAse Avazyakane artha bhaNe che. AvazyakAIne vAcanAcArya AvazyakAthe bhaNanAranI pAse dazavakAlikane artha bhaNe che, te te kSetra dazavaikAlikArthanA vAcanAcAryanuM thAya. Ama kramazaH aDDayAzI sUtronA artha sudhI kahevuM. paNa AmAM chedasUtranA arthane cheDI devuM. cheda sUtrArthanI balavattA arvAcAryonI upara cheda sUtra saMbaMdhI arvAcArya kahevo. te A pramANe - eka ekanI pAse dRSTivAdamAM Avela aDrayAzI sUtronA arthane bhaNe che, aAzI sUtrArtha vAcanAcArya acAzI sUtronA arthane bhaNanAranI pAse cheka sUtrArthane bhaNe che, te te kSetra cheH sUtrArthanA vAcanAcAryanuM thAya. sUtrathI arthanI balavattA (nI vi jo g=) sUtra ane artha e bemAM paNa A pramANe ja che. arthAt sUtrathI artha balavAna che. aThThayAzI sUtro sudhI sUtrathI artha balavAna che. jema ke eka ekanI pAse Avazyaka sUtra bhaNe che. tenI pAse sUtra vAcanAcArya Avazyakano artha bhaNe che, te te kSetra AvazyakAthenA vAcanAcAryanuM thAya. A pramANe ayAzI sUtrArthanA vAcanAcArya sudhI vicAravuM. arthathI pUrvagata sUtranI balavattA (jhiyaM kudavAo punayaMtra) ahIM puvA zabdathI artha vivakSita che. arthAt pUrva eTale artha. kAraNa ke artha bhagavAne kahyo hovAthI sUtranI apekSAe pUrva che. pUrvathI=arthathI pUrvagata sUtra balavAna che. AvazyakathI AraMbhI ayAzI sUtra sudhInA Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurusvavinizvaye dvitIyollAsa : ] [ 21 athI pUgata sUtra balavAna che. jo a^thAzI sUtra sudhInA arthathI pUgata sUtra balavAna che, te tyAM sudhInA sUtrathI te sutarAM pUgata sUtra balavAna che. te A pramANe:- eka ekanI pAse AvazyakanuM sUtra, artha ke sUtra-artha ane bhaNe che. tenI pAse AvazyakasUtra vAcAcA, AvazyakA vAcanAcAya ke Avazyaka sUtrA vAcanAcA pUgata sUtra bhaNe che, te te kSetra pUgatasUtranA vAcanAcAryanuM thAya. A pramANe aThThacazI sUtro sudhI kahevuM. pUgata sUtrathI pUgata artha balavAna che. [211] atha kuto hetoH zeSAt sUtrAdarthAcca pUrvagataM sUtraM balIyaH ? ityAzaGkAyAmAha - parimehi atthA, suttehi ya je ya sUiA tesiM / ho vibhAsA uvariM, puvvagayaM teNa baliaM tu // 212 // 'parikammehi ya'ti / dRSTivAdaH paJcaprasthAna:, tadyathA - parikarmANi 1 sUtrANi 2 pUrvagataM 3 anuyogaH 4 cUlikA 5 ceti / tatra 'parikarmabhiH' siddhizreNikAprabhRtibhiH 'sUtraiva' aSTAzItisaGkhyairarthA ye sUcitAsteSAM sarveSAmapyanyeSAM ca ' upari' pUrveSu ' vibhASA bhavati' anekaprakAraM te tatra bhASyanta ityarthaH, tena kAraNena pUrvagataM sUtraM balikam // 212 // zeSa sUtrathI ane athI pUgata sUtra alavAna kema che te jaNAve che : dRSTivAdanA parikamAM, sUtro, pUgata, anuyAga ane cUlikA e pAMca prasthAna (=prakaraNa) che. temAM siddhizreNikA vagere parikarmAthI ane aDDAzI sUtrothI je arthA sUcita thayA che, te badhAya ane bIjA paNa artho pUrvAMmAM vividha rIte kahevAya che. (arthAt pUrNAMgata sUtromAM badhA ja arthA che, kAI evA artha nathI ke je pUrvAMgata sUtromAM na hoya.) tethI pUgata sUtra balavAna che. [212] yena kAraNena pUrvagatasUtrAdartho balIyAn tadabhidhitsurAhatitthagaradvANaM khalu, attho suttaM tu gaNaharadvANaM / attheNa ya vaMjijjai, suttaM tamhA u so balavaM // 293 // 'titthagara'tti / arthaH khalu tIrthakarasthAnam, tasya tenAbhihitatvAt / sUtraM tu gaNadhara - sthAnam, tasya tairdRbdhatvAt / arthena ca yasmAtsUtraM 'vyajyate' prakaTIkriyate tasmAt 'saH' artha: sUtrAtvavAnU // 23 // pUrva gata sUtrathI pUrvagata artha kema balavAna che te jaNAve che: anuM sthAna tI kara che. kAraNa ke tItha kare atha kahyo che. sUtranu rathAna gaNadhara che. kAraNa ke gaLudharAe sUtronI racanA karI che, artha sUtrane pragaTa kare che, (bhagavAna pahelAM atha kahe che, tethI gaNadharo sUtra racI zake che, mATe atha sUtrane pragaTa kare che.) mATe a sUtrathI balavAna che. [213] Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute atha kasmAccheSArthebhyazchedasUtrArtho balIyAn ? ityAha jamhA u hoi sohI, cheyasuyattheNa khaliacaraNassa / tamhA cheyasuyattho, balavaM munaNa pudhagayaM // 214 // 'jamhA utti / yasmAt 'skhalitacaraNasya' ApannacAritradoSasya chedasUtrArthena zodhirbhavati tasmAtpUrvagatamartha muktvA zeSAt sarvasmAdapyarthAcchedazrutArtho balIyAniti // 214 // have zeSa arthothI cheda sUvAthI kema balavAna che te jaNAve che : cAritramAM lAgelA doSanI zuddhi che. sUtronA arthathI thAya che, mATe pUrvagata arthane choDIne bAkInA badhA arthothI cheda sUtrano artha balavAna che. [214] tadevaM varSAsu sthitAnAM zrutopasampadamadhikRtya kSetrAbhavanavivekaH kRtaH / atha teSAM svAbhAvikaM vizeSamAha-- aMto ThiANa khittaM, gaNiAyariANa dosu gAmesu / vAsAsu hoi taM khalu, gamaNAgamaNehi No bAhiM // 215 // 'aMto'tti / gaNo'syAstIti gaNI- gaNAvacchedakaH, AcAryazca pratItaH, tayordvayormAmayoH pRthakpRthakasthitayorvarSAsu tadgrAmadvayalakSaNamantaH kSetramAbhavati na tu bahiH, gamanAgamanAbhyAM pAnIyaharitAdyAkulatayA bahiH saJcArAbhAvAt // 215 / / A pramANe cAturmAsa rahelA sAdhuonI zrata upapadAnI apekSAe mAlikIne nirNaya karyo. have temanI svAbhAvika vizeSatA kahe che : comAsAmAM be gAmamAM judA judA rahelA gaNavachedaka ane AcAryanuM be gAmanuM aMdaranuM kSetra thAya, bahAranuM nahi. kAraNa ke bahAranuM kSetra pANI, vanaspati AdithI vyAkula hovAthI bahAra javuM-AvavuM na thAya. [21] egadugapiMDiANa vi, vAsAmu samattakappiANa have / vAgaMtiyavavahArociyamAmavvaM samekhitte // 216 // _ 'egaduga'tti / varSAsu bahUnAmAcAryANAM parasparopa sampadA samAptakalpAnAm , varSAsu sapta janAH samAptakalpe, UnA asamAptakalpe, 'egadupiMDiANa vi'tti saptApyekaikAH santaH piNDitA ekapiNDitAH, athavA dvikena-vargadvayena ekaH ekAkI ekaH SaDvargaH, yadi vA eko dvivargaH ekaH paJcavarga ityAdirUpeNa piNDitA dvikapiNDitAsteSAmekadvikapiNDitAnAm , apizabdAt trikacatuSkAdipiNDitAnAM cAbhAvyaM bhavati / tathA 'same' sAdhAraNe 'kSetre' snAnAdiprayojanataH kvA'pyekatra kSetre militAnAmekakAlameva pRthakpRthakUsthitAnAM samAptakalpAnAM vA yada yasyopatiSThate tattatyAbhavatIti. vyavasthAM kRtvA praviSTAnAM pazcAdAgatAnAM vA vAga. ntikavyavahArocitamAbhAvyaM bhavati, yathA pratijJAtaM prAk tathA yad yasyopatiSThate tattasyAbhavatItyarthaH // 21 // Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutatvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 297 cAmAsAmAM upasa'padAthI eka e, vagere bhegA thaine paNa samAptakalpI banelAonI kSetranI mAlikI thAya. sAte eka eka bhegA thAya, athavA eka ekalA ane eka chanA varga, athavA eka ene vaga ane eka pAMcanA varga ityAdi rIte e vaga bhegA thAya. e rIte traNa, cAra vagere vargo bhegA thAya. cAmAsAmAM sAta sAdhue samAptakalpa che, tethI ochA asamAptakalpa che. sAdhAraNa kSetramAM vANIthI nakkI karelA vyavahAra pramANe mAlikI thAya che. bhAvArtha:snAtrapUjA AdinA kAraNe keAI eka kSetramAM eka ja samaye aneka samAptakalpI sAdhue bhegA thayA hoya ane judA judA rahyA hoya tyAre "je jenI pAse Ave te tenuM thAya" evI vyavasthA karIne praveza kare ane te pramANe varte. pAchaLathI AvelA paNa evI vyavasthA pramANe varte. [216] sAhArAdviyANaM, pucchaMto jo uvassayaM sehe | niyayaM dUrAsannaM, kahei so lahai mAsaguruM // 217 // 'sAhAraNa'tti / sAdhAraNakSetrasthitAnAM vicArAdivinirgatAnAM sAdhUnAM kva sAdhUnAM vasatayaH ? iti pRcchati zaikSe upAzrayaM nijakaM dUramAsannaM vA''dAveva yaH kathayati sa mAsaguru prAyazcittaM labhate / / 217 || sAdhAraNa kSetramAM rahelA sAdhuemAMthI vaDInIti Adi mATe mahAra nIkaLelA sAdhuone kAI mumukSu sAdhuenI vasati (=nitrAsa sthAna) karyAM che ema pUche tyAre pahelethI ja peAtAnA najIka ke dUra rahelA upAzrayane je kahe batAve tene mAsaguru prAyazcitta Ave. [217] kathaM punaH kathanIyam ? ityAha- tahA kahaNaM // 298 // Rod uddisiavvA, aha pucchara kayaru ettha Ayario / bahua tavasi pavvAvaga ya tattha vi 'savve 'ti / sarve yathAkramamupAzrayA uddeSTavyAH, yathA - - amukasyAcAryasyopAzrayo'mukapradeze'mukasya cAmukapradeza iti / atha sa pRcchet -- kataro'trAcAryo bahuzrutastapasvI vA pravAjako vA ? ' tatrApi' tasyAmapi pucchAyAM tathA kathanaM karttavyam, anyathA kathane mAsaguru // 218 // zu. 38 savvesa bahuguNate, kahie jo so tassa hoi siTTe, cauro 'savvesi'tti / sarveSAmAcAryANAM yathAsadbhAvaM bahuguNatve sarve bahuzrutAH sarve pratrAjakAH jassa pAsamanbhe / kivhA visesamma // 219 // Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute sarve cAcAryAH pradhAnatarA ityevaM kathite yo yasya pArzvamabhyeti sa tasyAbhavati / AtmIyAnAM bahutaraguNotkIrtanenAnyeSAM ca bahutaranindanena rAgadveSAkulatayA vizeSe tu ziSTe vizeSakathakasya prAyazcittaM catvAro mAsAH 'kRtsnAH ' paripUrNA gurukA ityarthaH / / 219 / / A vakhate kevI rIte kahevuM te jaNAve che - badhA upAzraya nAmapUrvaka kramazaH kahevA. jema ke-amuka AcAryane upAzraya amuka sthAnamAM che. amuka AcAryane upAzraya amuka sthAnamAM che. have te pUche ke ahIM kayA AcArya bahuzruta che ? athavA tapasvI che ? athavA DhIkSA ApanAra che? te te praznamAM paNa te pramANe kahevuM. pheraphArathI kahevAmAM mAsaguru prAyazcitta Ave. [18] badhA AcAryo kharekhara bahuguNa hoya te badhA bahuzrata che, badhA dIkSA ApanArA che, badhA AcArya mukhya che, ema kahevuM. pachI te jenI pAse jAya tena thAya. potAnA AcAryonA ghaNA guNonI prazaMsA vaDe ane bIjA AcAryonI ghaNI niMdAthI rAga-dveSanI vyAkulatAthI vizeSa kahevAmAM vizeSa kahenArane cAturmAsa guru prAyazcitta Ave. [21] dhammaM souM icchai, jai so to taM kahei dhmmkhii| rAyaNio bahusu tao, aNNe vi kahaMti tArisayaM // 22 // 'dhamma'ti / atha sa dharma zrotumicchati, vadati ca sarveSAM militAnAM samakSa yuSmAkaM pArzva dharma tAvadaha zrotumicchAmi tato rucite dharme pravrajiSyAmIti, tadA taM dharma kathayati 'dharmakathI' dharmakathAlabdhisaMpannastAvadAdau / athAnye'pi dvitriprabhRtayo labdhitaH samAnAstatra santi tadA bahuSu dharmakathiSu satsu 'tataH' tadanantaraM 'rAlikaH' ratnAdhikaH kathayati / atha punarapi dharmakathAM zrotumicchAmIti yadi bravIti tadA 'tAdRzaM' pUrva velAyAM yAdRzamuktaM tattalyamevAnye'pi yathAkramaM vadanti, uktaJca-"jArisayaM paDhamehiM kahiaM tArisaM sesehiM kahe vvaM" iti / evaM sarvaiH sadRzatayA kathite yasyopatiSThate tasyAbhavati / athAnye vizeSatareNa katha. yanti tarhi te na labhante kintu yo ratnAdhikarateSAM tasya sa AbhavatIti / / 220 / / tatto ya saladdhIe, kahaNe Ahavai jeNa upsmio| AyariadANakahaNe, bahuA dijjati ikikA // 221 // 'tatto yatti / yAdRzaM prathamena kathitaM tAdRze'nyairapi kathite yadi sa na pravrajyAbhi mukho bhavati tatazca 'svalabdhyA' svazaktitulanayA sarveSAM rAtnikaprabhRtInAM kathane yenopazAmitastasya sa Abhavati, kathanaM caivaM mA so'nupazAntaH san saMsAraM bhramatviti kRtvA / atha yadi sarveSAmAcAryANAM yathAsadbhAvaM bahuguNakathane yaM jAnItha yUyamAcArya taM mama darzayateti tasyA''cAryadAnakathane tadA yadi bahavaH ziSyAstadA''cAryANAM pratyekamekaike dIyante // 22 // Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutvavinizcaye dvitIyollAsaH ] athaika eva ziSyastatra vidhimAha rAyaNie theressai, kulagaNasaMve dugAiNo bheA / vatthapAe, tAlAyara sevA vaLiyA 222 me 'rAyaNie'ti / yadyeka eva ziSyastadA yasteSAM sarveSAmapi rAtnikastatra sa samarpaNIyaH / atha sarve samaratnAdhikAstato yasteSAM ' sthavira:' vRddhatarastatra sa samarpaNIyaH / atha sarve vRddhastadA yasya ziSyA na santi tatra deyaH / atha sarveSAM ziSyANAm 'asati' abhAve kulasthavire, anyakulasatkAnAmapi tatra sattve gaNasthavire, anyagaNasatkAnAmapi tatra sattve saGghasthavire, athavA sa ekaH ziSyaH sAdhAraNastAvatkriyate yAvadanye upatiSThante, upasthiteSu ca yA sarveSAM paripUrNA bhavanti tadA vibhajyante / evaM dvikAdayo'pi bhedA vAcyAH / evameva vastrapAtre 'pyupasthite draSTavyam, tacva vastrapAtrAdikaM tAlAcarA vA dadyuH sevA vA vaNijo vA, eteSAM prAya varSAsu dAnasambhavAt || 222|| [ 20 badhA bhegA thayelA sAdhuenI samakSa jo te mumukSu kahe ke tamArI pAse huM dharmAM sAMbhaLavAne icchuM chuM. pachI dharucaze te| dIkSA laiza. tA pahelAM je dhakathA labdhisapanna hoya teNe dharma kahevA. jo khIjA paNa be, traNu vagere samAnapaNe dharmasthA labdhisapanna hoya teA ratnAdhika dharma kahe pharI paNa dharmopadeza sAMbhaLavA icchu` chuM ema he tA pahelAM jevuM kahyuM hatu. tevuM (=teTalu-teTalA samaya) ja khIjAe paNa kramazaH kahe. kahyuM che ke-jevu. pahelAM kahenArAoe kahyuM hoya tevu' pachI kahenArAee kahevuM.', A pramANe badhAe samAna kahe tyAre te jenI pAse jAya tenA te thAya. have jo khIjAe vizeSapaNe kahe te tee tene na meLavI zake, kiMtu temanA je ratnAdhika hoya tenA te thAya. [220] jevu pahelAe kahyuM hoya tevu khIjAe paNa kahe chatAM je te prayAnI bhAvanAvALA na thAya teA pharI ratnAdhika vagere khadhAe kramazaH svazakti pramANe dha kahevA. jenAthI te dIkSAnI bhAvanAvALA thAya tenA te thAya prazna;- A rIte phrI phrI dharmopadeza ApavAnuM zuM kAraNa ? uttaraH- te dIkSAnI bhAvanA vagaranA rahe tA sa'sAramAM paribhramaNa kare. keme karIne e dIkSAnI bhAvanAvALA thAya ane saMsAramAM bhramaNa na kare e hetuthI A rIte pharI pharI dharmopadeza ApavAnu kahyu che. have jo badhA AcAryAM kharekhara bahuguNI hoya ane ethI badhA bahuguNI che ema kahyuM hoya tyAre te mumukSu kahe ke tame je AcArya ne jANatA ho te AcAya ne mane batAvA te tene AcAya batAvavAmAM A pramANe vidhi che. jo ziSyA=dhama sAMbhaLIne dIkSA levAnI bhAvanAvALA mumukSue ghaNA hoya te dareka AcArya ne eka eka ziSya ApaveA. [21] Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU00 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute je eka ja ziSya hoya te te badhAomAM (=badhA AcAryomAM) je ratnAdhika hoya tene Apavo. badhA samAna ratnAdhika hoya te temAM je sthavira=adhika vRddha hoya tene te Apa. badhA vRddha hoya to jene ziSya na hoya tene te Apa. badhAne ziSyA na hoya to kulasthavirane, anya kulavALA AcAryo paNa tyAM hoya te gaNusthavirane, anya gaNanA AcAryo paNa hoya to saMghasthavirane Apo. athavA te eka ziSyane bIjAo dIkSA levA Ave tyAM sudhI sAdhAraNa tarIke karavo. bIjAo dIkSA levA Ave ane badhA AcAryone pUrA thAya tyAre vahecaNI karavI. e pramANe be vigere ziSya dIkSA levA AvyA hoya tyAre paNa A pramANe bheda kahevA. e pramANe ja vastrapAtra mATe paNa jANavuM. vastra-pAtra vagere naTe, sevake ke vANiyAo Ape. kAraNa ke e loke prAyaH comAsAmAM dAna kare. [22] coei vatthapAyA, kappaMte vAsavAsi ghettuM je| jaha kAraNammi seho, taha tAlacarAdisu ya vatthA // 223 // 'coei'tti / codayati ziSyaH-varSAvAse vastrapAtrANi grahItuM kalpante ?, kAkA pATha iti praznAvagamaH / sUrirAha-yathA 'kAraNe' pUrvopasthita ityevaM lakSaNe'vyavacchittikArako bhaviSyatItyevaMrUpe vA'pavAdataH zaikSaH kalpate tathA'pavAdatastAlAcarAdiSu vastra Ni, upalakSaNametat pAtrANi ca kalpante / / 223 // prazna - comAsAmAM vastra-pAtre laI zakAya ? uttara :- pahelAM upasthita thaye che (ethI maMgala rUpa che) e kAraNe athavA avyavaccheda karanAre thaze (zAsanane TakAvanAre thaze) e kAraNe apavAdathI jema dIkSA ApI zakAya che tema apavAdathI naTe Adi pAsethI vastro laI zakAya che. vastro e upalakSaNa hovAthI pAtarAM paNa laI zakAya che. [223] tadiNamuvasAmeI, paDivajjataM tu jo u gihiliMgaM / mUlAyarianno vi hu, tasseva tao purA Asi // 224 // 'tahiNa'miti / yo vrataM muktvA gRhiliGga pratipadyamAnaM taddinameva 'upazAmayati' * TIkAmAM ve vATa kRti praznAvInaH e sthaLe zAku zabdane artha vyaMga che. mULagAthAmAM pATha vyaMgathI hovAthI e pATha prazna rUpa che ema jANI zakAya che. x ahIM TIkAmAM "yavasthitijhArA' e pATha che. jyAre vyavahAranI TIkAmAM prazyavacchittijAro evo pATha che. mane "maviittajhArA' e pATha vadhAre ThIka lAgavAthI ahIM te pAThanA AdhAre artha lakhyo che. + vaijJAva sati tarajJAvamuqDhakSatvimUtrapitAne jaNAvavA sAthe bIjAne jaNa te upalakSaNa kahevAya. ahIM vastra zabda potAne jaNAvavA sAthe pAtrane paNa jaNAve che mATe upalakSaNa che. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] vratagrahaNAyAbhimukhIkaroti mUlAcAryAnyo'pi, apinA mUlAcAryo vA gRhyate, tato yenaivopazamitastasyaivAbhavati na mUlAcAryasyaiva, uktaJca-"pacchAkaDo gihatthIbhUo jai taddivasaM ceva pavvaiumicchai jassa sagAse icchai tasseva so / " iti / eSa vidhiH purA''sIt / samprati punarliGga parityakte'pi triSu varSeSu tadAbhavanaparyAyaH paripUrNo bhavati nArataH // 224 // (sAdhAraNa zaikSa ( dIkSA levA AvelA saMbaMdhI mAlikInI vicAraNA karI. have pazcAta (-dIkSA ch|unaa2) samadhI mAlinInI vidyaar|| 73 cha :-) vrata mUkIne gRhasthaliMgane svIkAra karanArane te ja divase vrata levAnI bhAvanAvALo je kare tene te thAya. mUla AcArya (=jene ziSya hoya te) ke anya paNa che ke tene te ja divase vrata levAnI bhAvanAvALo kare tene te thAya. mUla AcAryano ja thAya evo niyama nathI. kahyuM che ke "dIkSA choDIne gRhastha thaI gayela che te ja divase dIkSA levAne icche te jenI pAse dIkSA levAne Icche tene ja te thAya." A vidhi pahelAM hate. hamaNAM to sAdhuveza choDI devA chatAM traNa varSe tenI mAlikI pUrNa thAya che e pahelAM nahi. arthAt traNa varSa sudhI mUla AcAryanI ja mAlikI rahe che. [224] kuta iyaM maryAdA sthApitA ? ityata Aha ihi puNa jIvANaM, ukaDakalusattaNaM vijANittA / to bhaddabAhuNA U, tevarisA ThAviA ThavaNA // 225 // 'iNhi puNa'tti / idAnIM punarjIvAnAM 'utkaTakaluSatvaM' kaSAyAvilatvaM vijJAya bhadrabAhunA 'varSI' trivarSapramANA maryAdA sthApitA, cAritrataTAke saMyamodakaparivahanarakSaNArthaM pAliH kRteti bhAvaH / / 225 // A maryAdA zA mATe karI che te jaNAve che : hamaNa jamAM kaSAye vadhAre che e jANIne zrI bhadrabAhusvAmIe traNa varSanI maryAdA nakkI karI che. arthAt cAritrarUpa taLAvamAM saMyamarUpa pANInI rakSA mATe pAlI karI che. [25]. asyAmeva traivarSiyAM sthApanAyAM vizeSamabhidhitsurAha tadivasaM tu jamicchai, NiNhavaparatisthiesu sNketo| jaDhasammatto tassa u, sammattajue samA tiNNi // 226 // 'tadivasa' tu'tti / nihnavaparatI rthikayoH saMkrAntastyaktasamyaktvaH san tadivasameva ya pratibodhakamicchati tasyaiva sa Abhavati / samyaktvayune tu bhagnacAritrapariNAme hi paraliGgAdiSu gate mUlAcAryamaryAdAH 'tistraH samAH' trINi varSANi triSu varSeSu gateSu pUrvaparyAyastruTyatItyarthaH // 226 / / Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute traNa varSanI A ja maryAdAmAM vizeSa jaNAve che - cAritranA pariNAmathI ane samyaphavathI rahita banIne je nirtonI bhege thaI gaye ke paratIrthikonI bheguM thaI gayuM hoya te te ja divase je pratibaMdhakane Icche=jenI pAse dIkSA levAne I che tene ja te thAya. je cAritranA pariNAmathI rahita banavA chatAM samyavathI sahita hoya ane nitanI ke paratIrthikanI bhego thaI gayo hoya te traNa varSa mUla AcAryanI maryAdA che. traNa varSa pUrAM thayAM pachI pUrva paryAya tUTI jAya. (=ay 1rSa pachI bhUta mAyAnI mAliTI na 27.) [226] emeva desiammi vi, sabhAsieNaM tu samaNusimmi / osannesu vi evaM, acAinne Na uNa ihi // 227 // 'emeva'tti / evameva' anenaiva prakAreNa daizike'pi 'sabhASakeNa' samAnabhASAvyavahAriNA samanuziSTe jJAtavyam , ayaM bhAvaH-yadyandhrAdidezodbhavo mlecchaprAya AryabhASAmajAnAno vipariNataH san tyaktasamyaktvo gRhasthIbhUtaH parivrAjakAdiSu ninaveSu vA milite yadi kenApi sAbhASikeNa samanuziSTaH san pratyAvarttate tarhi tasya samanuzAsakasyAbhavati nAnyasya / atha sasamyaktvaH paraliGgAdiSu gatastarhi mUlAcAryaparyAyaparimANaM tisraH samAH / avasanneSva. pyevaM pUrvamAsIt / yathA--avasannIbhUtaM tadivasamapi ya upazamayati sa tasyAbhavati / idAnI punaH kaSAyaratyAkIrNe neyaM vyavasthA kintu trINi varSANi pUrvAdiparyAyaH / / 227 / / sArUvI jAjIvaM, puvAyariassa teNa jAiM puNo / pavvAviAI tANi vi, icchA'pavvAviesuM tu // 228 // 'sArUvitti / sArUpiko yAvajjIvaM pUrvAcAryasyAbhavati na tu tasya traivarSikI maryAdA / tena punaryAni putrAdIni pravAjitAni tAnyapi mUlAcAryasyaiva / yAni punaH 'apravAjitAni' tenAmuNDitAni kintvadyApi sazikhAkAni tadAyattAni ca teSu 'icchA' yasyecchayA sa dadAti tasya tAnyAbhavantItyarthaH // 228 // puttAiANi mUle, pavvAvai jAiM loakhurmuNddo| AreNaM vAsatigassimAI eso ya tattheve // 229 // 'puttAiANi'tti / putrAdIni tasya 'mUle' mUlAcArya Abhavanti, yAni locena kSureNa vA muNDo gRhasthatAdhArI na tu rajoharaNadaNDakapAtrArUpasArUpikaveSadhArI 'pravrAjayati' muNDitAni karoti, varSatrikasya 'ArAt' arvAk imAnyeSa ca 'tatraiva' pUrvAcArya evAbhavanti / / 229 / / samAna bhASAvALAthI upadeza apAyela dezikamAM paNa A pramANe jANavuM. bhAvArtha :AMdhra Adi dezamAM pleccha prAya: AryabhASane ajANakAra keI cAritranA ane samyaktvanA pariNAmathI rahita banIne gRhastha thaI jAya, ane parivrAjakamAM ke niTsamAM maLI jAya. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ rU03 jo tene samAna bhASAvALo (patitanI je bhASA che, te bhASAmAM vyavahAra karanAra) sAdhu samajAve-upadeza Ape ane te pAcho Ave te upadeza ApanArano thAya, bIjAne nahi. je te samyakatva sahita paratIrthikAdimAM gayo hoya te mUla AcAryanI mAlikInI maryAdA traNa varSa che. avasajomAM paNa pUrve A pramANe hatuM. jemake- avasAna banelAne te divase paNa je upazamA (=saMvegI dIkSAnI bhAvanAvALe banAve) tene te thAya. paNa ghaNu kaSAyathI atyaMta bharelA A kALamAM A vyavasthA nathI, kiMtu traNa varSa pUrvadine paryAya che. arthAt traNa varSa sudhI mUla AcAryanI mAlikI rahe che. [27] sArUpika yAjajIva mUla AcAryane thAya. tenA mATe traNa varSanI maryAdA nathI. teNe putra vagerene dIkSita banAvyA hoya=muMDita karyA hoya te paNa mUla AcAryanA ja thAya. sArUpike jemane dIkSita banAvyA nathI=muMDita karyA nathI, je e hajI zikhAsahita ane sArUpikane AdhIna che, temane sArUpika pitAnI IrachAthI jene Ape tenA te thAya. [28] sArUpikanA putrAdi mUla AcAryanA thAya. (arthAt teo dIkSA le to mUla AcAryanA ja ziSya thaI zake, bIjA keIna nahi.) dIkSA choDIne gRhastha banI gayo hoya, astrAthI ke lacathI muMDana karAvate hoya, paNa rajeDaraNa, daMDa, pAtra e sArUpikanA veSane dhAraNa na kare te traNa varSa pahelAM jemane muMDita kare te badhA ane pote paNa pUrvAcAryanA ja thAya. [29] icchA amuMDiemuM, tiNhaM uvariM ca tassa saMgahaNaM / / kujjA mUlAyario, saMvigguddesaNeNAvi // 230 // phuraskRtti | 'mugi zipu sthApittapu "jI" tarachAnuja temanamityrthH / trayANAM varSANAmupari ca tasya tanmuNDitAnAM vA tadicchAnusAreNAbhavanam / ataH sa yadi samyagupazAntaH san mUlAcAryamAzrayitumicchati tadA sa tasya saMgrahaNaM kuryAdanyathA'saGgrahapratyayaM mAsalaghu prAyazcittaM zraddhAbhaGgAdipratyayaM cAdhikam / atha yadi sa mUlAcArya dUratvaglAnatvAdikAraNena nAzrayate tadAnyo'pi mUlAcAryasya saMvignasyoddezena tasya saMgrahaNa kuryAnna tu tasya, asaMvignasyodezane gurunindakatvAt / yadi ca parakIya iti kRtvA taM na saMstaraNe'pi saMgRhNIyAttadA prAyazcittaM catvAro gurukAH / asaMstaraNe tvasaMgRhNannapi zuddha iti draSTacam jararU! tathA teNe jemane muMDita na karyA hoya=zikhA sahita rAkhyA hoya temanI mAlikI tenI IcchA pramANe thAya potAnI IcchAthI jene Ape tenI mAlikI thAya. traNa varSa pachI tenI ane teNe jemane muMDita karyA hoya temanI mAlikI tenI IcchAnusAra thAya. AthI te jo sArI rIte upazAMta thayo hoya=dIkSA levAnI bhAvanAvALo thayo hoya, ane mUla AcAryano Azraya levAnI IcchA kare te mUla AcArya teno svIkAra kare. je AcArya Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ph04 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute svIkAra na kare te te nimitte mAsalaghu prAyazcitta Ave. svIkAra na karavAthI jo tenI zraddhAnA=cAritra bhAvanAnA nAza thAya te te nimitte, anyanI pAse dUra jatAM rastAmAM cAra AdithI anatha pAme tA te nimitte, paNa prAyazcitta Ave. have jo mUla AcAya bahu dUra hAya ke bimAra hAya vagere kAraNathI te mUla AcArya pAse dIkSA na le, anya AcArya pAse jAya, teA anya AcAya jo te peAtAnA pUrvAcAryane savigna tarIke kahe=barAbara oLakhAve te tene svIkAra kare. asavigna tarIke oLakhAve te svIkAra na kare. kAraNa ke te gururrAnaMdaka che. te potAnA gurune savigna tarIke oLakhAve ane nirvAha thaI zake tema hoya (=te kharAkhara saMyama pALe tevA hAya, athavA peAte tene kharAkhara sAcavI zake tema hAya, tenA sayamAdinI kALajI rAkhI zake tema hoya) chatAM A te bIjAne che ema vicArIne anya AcAya tenA svIkAra na kare te caturguru prAyazcitta Ave. nirvAha na thaI zake te! svIkAra nakare te paNa zuddha che ema jANavu.... [230] aNNovagame pacchA, puvvAyario Na hoi icchAe / diti disAsnANammi vi, liMgaM NArhiti taM pacchA // 231 // 'aNNovagame 'ti / anyasyAcAryasyopagame nAhaM pUrvAcArya saMvignama saMvignaM vadizA mi kintu tvameva mamAcArya ityevamaGgIkAre pazcAdvipariNatasyecchayA nAhaM yuSmAkaM kintu pUrvAcAryasyeti vAGmAtreNa pUrvAcAryo na bhavati, prabhuriti zeSaH / tatpAkSikagrahaNa bhItilajjAdinA pUrva dizo kathane dizo'jJAne'pi liGga dadati / tasya pazcAtkRtasyAcAryAstAM pUrvAcAryalakSaNAM dizaM 'pazcAt ' kAlAntare jJAsyanti, sa vA pUrvAcAryaparamparayA zRNvan taM jJAsyati tato yasya samIpe tasya pratibhAsate tamAzrayato na doSa iti || 231 / / have te ema kahe ke mArA pUrvAcAya' savigna che ke asavigna te huM kahetA nathI, kiMtu tame ja mArA AcAya che, te tene dIkSA ApavI. dIkSA ApyA pachI enA vicArA badalAI jAya ane kahe ke huM tamArA nathI, kiMtu pUrvAcAryanA chuM, tA tenA kahevA mAtrathI pUrvAcAya mAlika na khane. (te peAtAnA pUrvAcAryane na kahe te zuM karavu te kahe che :-) pUrvAcAryanA pakSavALA mane laI leze evA bhaya (athavA pUrvAcAryanuM nAma ApIza tA mane dIkSA nahi Ape evA bhaya), lajajA vagere kAraNe te peAtAnA pUrvAcA ne na kahe to pUrvAcAryanuM jJAna na heAvA chatAM anya AcArya tene dIkSA Ape. dIkSA ApanAra kAlAMtare tenA pUrvAcA ne jANaze athavA pUrvAcA'nI paraMparAthI sAMbhaLato te (=IkSA lenAra) pUrvAcA ne jANaze. pachI tene jenI pAse ThIka lAge teneA Azraya te le to doSa nathI. [231] * peAtAnA pUrvAcA hamaNAM kayAM che tenI tene khabara na heAya, pachI vihAra AdimAM pUrvAMcAyanA sAdhuo maLe ane temanI sAthe vAta thAya ityAdi kAraNeAthI pUrvAcAya amuka sthaLe che, ema khabara paDe. pachI tene pUrvAcA pAse javuM hoya te jai zake che, Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 305 samaNINaM samaNANa ya, ahovaMtANa kulamamattakae / vAgaMtiyavavahAro, jo khalu teNeva AbhavyaM // 232 // 'samaNINa'ti / zramaNInAM zramaNAnAM ca 'avadhAvamAnAnAM' saMyamAdapasaratAM kulamamatvakRte yaH khalu 'vAgantikavyavahAraH' yathA yAnyapatyAni teSAM madhye ye puruSAste sarve mama yAH khiyastAH sarvAstava, athavA sarvANyapatyAni mamaiva tavaiva vetyAdi, tenaiva teSAmAbhAvyaM bhavati / / 232 // have bIjI rIte mAlikInI vicAraNA kare che - dIkSA cheDanAra sAdhuo ane sAdhvIo kulamamatvanA kAraNe je vAgantika vyavahAra karyo hoya tenAthI ja temanI mAlikI thAya. bhAvArtha :- anya samudAyane sAdhu ane anya samudAyanI sAdhvI e baMne dIkSA cheDIne paraspara lagna karIne rahyA. A vakhate pitA potAnA samudAyanA mamavathI nirNaya kare ke ApaNane saMtAna thaze temAM chokarA badhA mArA ane chokarIo badhI tArI, athavA dIkSita thayelA chekarAo mArA ane dIkSita thayelI chokarIo tArI. pachI te baMne saMsAramAM rahIne pharI dIkSA levA taiyAra thAya, te A vAgatika vyavahArathI (=vANIthI) je pramANe nakkI karyuM che te pramANe temanI mAlikI thAya. [232] ___aha Na kao to pacchA, tesiM abbhuTiANa vvhaaro| saMjaisamANakulayA, bhaNaMti amhaM avaccANi // 233 // 'aha'tti / athokto vAgantikavyavahAraH prAg na kRtastadA pazcAtteSAM 'abhyutthitAnAM' pravrajyArthamupasthitAnAM 'vyavahAraH' svakulamamatvakRte vivAdo bhavati, tatra saMyatIsamAnakulakA bhaNanti-asmAkamapatyAnyAbhavanti / / 233 / / (sAdhvIpakSane ane sAdhu pakSane saMtAnonI mAlikI aMge saMvAda -). je pahelAM vAgatika vyavahAra na karyo hoya te te baMne pharI dIkSA levA taiyAra thAya tyAre potAnA samudAyanA mamatvanA kAraNe vivAda thAya. temAM sAvIne samudAyanA AcArya vagere kahe ke saMtAnonI mAlikI amArI che. (arthAt saMtAnee amArA samudAyamAM dIkSA levI joIe.) [233] tatra godRSTAntamAhuH goNIe jaM jAyaM, saMsattAe parassa goNeNaM / taM savvaM govaiNo, Na havai taM goNavaiNo u // 234 // 'goNIe'tti / gavA yajjAtaM parasya 'gavA' vRSabheNa saMsaktayA tat khalu gopaterbhavati na tu vRSabhapateH / anena dRSTAntenAsmAkamapatyAnyetAnyAbhavanti na tu yuSmAkamiti // 234 // gu. 39 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute evamukte vitiyare amhaM khalu, jaha vaDavAe u annaAseNaM / jaM jAyai avidiNNe, mulle taM Asiyasseva // 235 // "biMtiyare'tti / 'itare' saMyatasamAnakulakA bruvate-asmAkaM khalvetAnyapatyAni, yathA'datte mUlye'nyasatkenAzvena saMsaktayA vaDavayA yajjanyate tad 'Azvikasyaiva' azvasvAmina eva na tu vaDavAsvAminaH, kAraNikairevameva vyavahAranizcayAt // 235 / / evamukte- ubbhAmiAi jAyai, mahilAe jassa tassa taM savvaM / iya amhANa vi evaM, bhaNaMti puNa samaNipakkhatthA // 236 // 'ubbhAmiyAi'tti / 'udbhrAmikayA' udbhramaNazIlayA svairiNyetyarthaH 'mahilayA' striyA yasya yajjAyate svataH paratazca tasya sarva tadAbhavati, evamasmAkamapIti bhaNanti punaH zramaNIpakSasthAH // 236|| evamukte-- rAyasamakkhaM sayale, bhogabhare sAhie jahA duhaM / daMDo umbhAmagae, dANaM taha amha iya aNNe // 237 // 'rAyasamakkhaM'ti / rAjasamakSaM sakale bhogabhare 'sAdhite' kathite'haM deva ! asyAH sarvabhogabharaM vahAmi, bhartA'pi cAsyA madIyenaiva bhogabhareNa nivyUDhavAn tasmAtprasAdaM kRtvA madIyAnyapatyAni dApayatetyevaM kathite yathA 'dvayoH' svairiNItadbhoMstathAbhogabharasaMvAdadarzanata evamimAvanyAyakAriNAviti daNDo dIyate rAjJA sarvasvApahAralakSaNaH / udbhrAmake ca dAnamapatyAnAM tathA'smAkamapIti 'anye' saMyatapakSIyA avate // 237 // evamukte puNaravi saMjaipakkhA, bhaNaMti khariAi aNNakharaeNa / jaM jAyai taM khariAhivassa evaM tu amhANaM // 238 // 'puNaravi'tti / punarapi saMyatIpakSIyAH 'bhaNanti' avate 'kharikAyAM' gardabhyAmanyasatkena khareNa yajjAyate tat sarva kharikAdhipasya bhavati, evamasmAkamapIti // 238 // A viSe teo gAyanuM daSTAMta kahe che kedanI gAya keInA baLada sAthe saMbaMdha kare ane tenAthI gAyane je jame tenI mAlikI gAyanA mAlikanI thAya che, baLadanA mAlikanI nahi. A dRSTAMtathI A saMtAne amArAM thAya che, tamArAM nahi. [234] ahIM sAdhunA samudAyanA AcArya vagere A Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 307 gurutattvavinizvaye dvitIyollAsaH ] viSe kahe che ke mUlya ApyA vinA koinI gheADI kAInA gheADA sAthe saMbadha kare ane tenAthI gheADIne je janme tenI mAlikI gheADAnA mAlikanI thAya che, gheADInA mAlikanI nahi. kAraNa ke nyAya karanArA mukhya puruSoe A pramANe ja vyavahAranI maryAdA karI che. tema A satAneA amArAM che. [235] ahI' sAdhvIsamudAyanA AcArya vagere kahe che ke-jema game tyAM bhaTakatI svataMtra strIne ravathI ( =je puruSa te strIne peAtAnI mAnatA hoya te puruSathI) ke parathI (=parapuruSathI) je sa`tAnA thAya te badhAM strInAM thAya che, tema A badhAM saMtAno amArAM che. [236] ahI sAdhusamudAyanA AcArya vagere kahe che ke - game tyAM bhaTakatI strI sAthe sabaMdha rAkhanAra bhAmaTA puruSe rAjA pAse jaine kahyuM ke - he deva ! AneA badhA bhAga hu' pUrA pADu chu. enA dhaNIe paNa mArA ja dhanathI nirvAha karyAM che. mATe kRpA karIne mArAM sa'tAnA mane apAve. rAjAe te baMne pAsethI paNa A viSe sAMbhaLIne A binA satya che ema jANyuM. A ane A pramANe anyAya karanArA che ema vicArIne temane temanuM badhuM laI levA rUpa daMDa karyAM ane saMtAnA bhAmaTA puruSane apAvyAM. e pramANe A saMtAna amArAM che. [237] ahI' sAdhvInA samudAyanA AcArya vagere kahe ke jema anyanA gadheDAthI gadheDIne je thAya te badhu gadheDInA mAlikanu thAya che, tema A sa`tAnA paNa amArAM che. [38] paripATyantareNa dRSTAntabhAvanAyAM prathamaM govargadRSTAntamAha goNINaM saMgillaM, naTuM aDavI annagoNaM / jAyAI bacchagAI, goNAhivaI u fretti 221/ 'nonImaM'ti / navAM zrI navI vInAM, 'saddhirUM'rRnuM 'naD" beTAM titam, satra 2 tasya 'anyagavena' anyasatkena puGgavena jAtAni vatsakAni tAni gaveSaNataH kathamapi gavAM lAbhe 'gavAdhipatayaH' strIgavIsvAmino gRhNanti na tu puGgavasvAminaH, evametAnyasmAkamiti // 239 // have bIjI rIte dRSTAMtAnI vicAraNA kare che, temAM prathama gAyanA TALAnu dRSTAMta kahe cheH gAyAnuM TALu jaMgalamAM AvI paDayuM. tyAM bIjAnA khaLadathI gAyeAne vAcharaDAM thayAM. zeAdha karatAM kAI paNa rIte mAlikane gAyA maLI gai. A vAcharaDAMone gAyAnA mAlika le che, baLadaneA mAlika nahi. e pramANe A satAnA amArAM che. [239] evaM saMyatIpakSIyairukte saMyatapakSIyA udbhrAmikAdRSTAntaM pUrvoktamupanyasyanti tathA cAhaubhAmi puttA, ahavA NIA ya jA tasseva u sA bhavatI, evaM ahaM tu paravidesaM / bhavati // 240 // AvatA bhADAne paNa bhAga kahevAya 4 bhAga zabdanAM aneka arthoM che. rakhAta strIne ApavAmAM che. TIkAmAM A azva pramANe bhAga zabdanA prayoga che. ahI' teneA bhAva lakSyamAM laIne anuvAda karyo che. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute 'unbhAmiya'tti / udbhAmikA pUrvamuktA yathA sApatyA tasya jAtA, athavA yA paraM videzaM nItA sA tasyaivA''bhavati pazcAdapi nAnyasya, evametAnyapatyAnyeSA cAsmAkamiti / / 240 / / evamukte iyare bhaNaMti bIaM, tujhaM nIaM tu khittamannaM taM / taM hoi khittiassA, evaM amhaM tu Abhavati // 241 // 'iyare tti / 'itare' saMyatIsatkA bhaNanti bIjaM yuSmadIyaM tat kila kSetre sAdRzyavipralambhataH kathamapi vApakaiH 'anyatkSetraM nItaM' anyakSetre uptamityarthaH, tat loke kSetrikasyA''. bhavati, evametAnyapatyAnyasmAkamiti // 24 // A pramANe sAdhvIpakSanA AcArya vagere kahe eTale sAdhupakSanA AcArya vagere pUrvokta bhAmaTI strInuM daSTAMta mUke che, te daSTAMta kahe che - pUrvokta bhAmaTI strI saMtAna sahita tenI thaI, athavA te bhAmaTI strI bIjA dezamAM laI javAI hoya te pachI paNa tenI ja thAya che, bIjAnI nahi ema A saMtAna ane e amArI che. [240] ahIM sAdhvIsamudAyanA AcArya vagere kahe che ke jema tamAruM bIja khetaranI samAnatAthI chetarAI javAnA kAraNe vAvanArAeAe bIjA khetaramAM vAvyuM te lokamAM khetaravALAnuM thAya che. ema A saMtAne amArAM che. [1] saMyatasatkA atra pratyuttaramAhuH ranno dhUAo khalu, na mAuchaMdAu vA u dijaMti / Na ya putto abhisiccai, tAsiM chaMdeNa evamhaM // 242 // 'rano'tti / na khalu yA rAjJo duhitarastAH 'mAtRcchandataH' mAtRNAmabhiprAyeNa dIyante nApi putro'bhiSicyate 'tAsAM' mAtRNAM 'chandena' abhiprAyeNa kintu rAjJa evAbhiprAyeNa / tato yathA rAjA pradhAnamiti sarva rAjJa Ayattam , evamatrApi puruSaH pradhAnamiti sarva puruSasyA''yattamataH sarvamasmAkamAbhavati / / 242 / / / ahI sAdhusamudAyanA AcArya vagere uttara Ape che - rAjAnI chokarIo mAtAonA abhiprAya pramANe ApavAmAM AvatI nathI, tathA mAtAonA abhiprAya pramANe rAjaputrane abhiSeka thatuM nathI, kiMtu rAjAnA ja abhiprAya pramANe thAya che. tethI jema rAjA pradhAna hovAthI badhuM rAjAne AdhIna che, tema ahI paNa puruSa pradhAna hovAthI badhuM puruSane AdhIna che. AthI badhuM amAruM thAya che. [42] evaM vyavahAre pravarttamAne zrutadhara AcAryA vyavahAraM chettukAma idamAha emAi uttaruttaradiTuMtA bahuvihA Na hu pamANaM / purisuttario dhammo, hoi pamANaM pavayaNammi // 243 // Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH | [ 32 'emAi'tti / evamAdaya uttarottaradRSTAntA bahuvidhA abhidhIyamAnA na pramANaM kintu pravacane puruSottarako dharma iti puruSaH pramANamiti sarva puruSasatkA labhante netara iti / / 243 / / A pramANe vivAda thatAM vivAdane aMta lAvavAnI icchAvALA zratadhara AcArya A (-nIce mujaba) kahe che: A pramANe uttarottara kahevAtAM aneka prakAranAM dRSTAMte pramANarUpa nathI, kiMtu zAsanamAM puruSapradhAna dharma hovAthI puruSa pramANa che. mATe badhuM puruSanA samudAyanA AcArya vagerenuM thAya, bIjAonuM nahi. [243] eyaM pasaMgamaNiyaM itto vucchaM suammi AmavvaM / uvasaMpayA duhA iha, abhidhArate par3hate ya // 244 // 'eya'ti / etat kSetrAbhAvyAdhikAre prasaGgena bhaNitam / 'itaH' anantaraM zrute AbhAvya vakSye / 'iha' zrute upasampad dvidhA / abhidhArayati paThati ca // 244 // ikkikkA vi ya duvihA, aNaMtarA taha paraMparA ceva / duhaM aNaMtarA khala, tigamAINaM paraMparayA // 245 // 'suzitti ! vidhA, janatA tathA pappA ja dayo vanattara ! vyAdInAM paramparA / anantarAyAM hyabhidhAryamANo'nya nAbhidhArayati / paramparAyAM tu so'pyanya so'pyanyamityAdi / yadAha vyavahAracUrNikRt-"aNaMtarA NAma eko sAhU kaMci Ayarizra abhisaMdhArei, jo so abhidhArijjai so Na kaMci aNNaM abhisaMdhArei / paraMparA NAma ekko sAhU kaMci AyariaM abhidhArei so vi abhidhArijaMto aNNaM abhisaMdhArei, so vi aNNaM, evaM aNiyayaparimANaM"ti // 245 / / - zrata saMbaMdhI mAlikInI vicAraNA kSetra saMbaMdhI mAlikInA adhikAramAM prasaMgathI A kahyuM. ahIMthI zruta saMbaMdhI mAlikI aMge kahIza. zrutamAM upasaMpadA dhAraNa karanAra saMbaMdhI ane bhaNanAra saMbaMdhI ema be prakAre che. huM amuka pAse kRta bhaNaza ema dhAraNa kare te dhAraNa karanAra saMbaMdhI upasaMpadA che, ane vartamAnamAM pATha le=bhaNe te bhaNanAra saMbaMdhI upasaMpadA che. [24] - baMne prakAranI upasaMpadA anaMtara ane paraMpara ema be prakAre che. benI anaMtara upasaMpadA che, traNa vagerenI paraMpara upasaMpadA che. jema ke e ke dhAraNA karI ke huM amuka pAse zrata bhaNIza. ahIM jenI dhAraNuM karI che te huM amuka pAse zrata bhaNIza ema bIjAnI dhAraNa na kare to te benI anaMtara upasaMpadA che, ane dhAraNA kare to paraMparA che. bIje trIjAnI, trIje cethAnI dhAraNa kare ema paraMparA cAle te paraMpara zrata upasaMpadA che.) anaMtaramAM jenI dhAraNa karavAmAM Ave che te bIjAne dhArate Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU20 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute nathI. paraMparAmAM te bIjAnI dhAraNa kare che, te paNa bIjAnI dhAraNa kare che vagere... A viSe cUrNikAra kahe che ke "anaMtara eTale eka sAdhu koI AcAryane dhAre che, je AcArya dhAravAmAM Ave che te bIjA koIne dhArato nathI. paraMpara eTale eka sAdhu kaI AcAryane dhAre che, sAdhuthI dhAravAmAM Avate te bIjAne dhAre che, te paNa anyane dhAre che. A pramANe (dhAraNAnuM) parimANa aniyata hAya." [245] sahANe abhidhAriya-NiveaNA jai imA u acchinnnnaa| chiNNAi jaM tu laddhaM, taM akahatassa pacchittaM // 246 // 'saTANe'tti / yadi iyam' abhidhAraNAkRtopasampat 'acchinnA' anye lAbhAsakramAttadA svasthAne gacchatA'bhidhAritasya nivedanA kartavyA / chinnAyAM tvasyAM yadantarAle labdhaM svayaM sthApitaM svagacche cApreSitaM tadakathayataH prAyazcittam / sacitte catvAro gurukAH, acitte upadhiniSpannam , svarasena tadanapaNe snAnAdisamavasaraNe dRSTasya vyavahAreNa dApane maayaanisspnna guNo mAsa suti rajadA je dhAraNAthI karelI upasaMpadA lAbhano anyamAM saMkramaNa na thavAthI achinna hoya te dhAraNa karanAre svasthAnamAM jatI vakhate dhArelAne (jenI dhAraNa karI che tene) nivedana karavuM joIe. (jema ke - huM svasthAne jAuM chuM.) china upasaMpadA hoya to rastAmAM maLeluM je pote rAkhyuM hoya ke svagacchamAM kahyuM hoya te na kahe to prAyazcitta Ave. sacitta na kahe te caturguru prAyazcitta Ave. acitta na kahe te upadhiniSpana prAyazcitta Ave. ahaMkArathI te na Ape te snAtra pUjA AdinA samavasaraNamAM vyavahArathI apAvavuM ane tene mAyAthI thayela gurumAsa prAyazcitta Ave. bhAvArtha -koIe amukanI dhAraNa karIne tenI pAse javA prayANa karyuM. rastAmAM anyanI dhAraNA kare athavA pitAnA gacchamAM pAcho cAlyo jAya, to tene rastAmAM je sacitta maLyuM hoya te dhArelAne svayaM tyAM jaIne ApavuM joIe, athavA anya dvArA mekalavuM joIe. paNa te Ape nahi ane mekale paNa nahi. AmAM evuM bane ke anyanI dhAraNa karIne jatA tene bIjAoe je hoya. jonArAo teNe jenI dhAraNa karI hatI tene paraMparAe kahevaDAve ke - teNe tamane dhArIne prayANa karyuM hatuM ane rastAmAM sacitta meLavyuM hatuM, paNa tamane mokalAvyuM nathI. A sAMbhaLIne te tenI zodha kare. zodha karatAM zAMtisnAtrAdinA samavasaraNamAM tene jue ane amane ghArIne tuM AvatuM hatuM tyAre tane sacitta maLyuM hatuM te amane Apa. je na Ape te balAtkAre vyavahArathI ( nyAya karanArAo pAse nyAya karAvIne) apAve. Ama tene te ApavuM paDe ane vadhArAmAM mAyA karI e nimitte gumAsa prAyazcitta Ave. [246] + zAMtisnAtra Adi prasaMge eka sthaLe dhaNu sAdhuo bhegA thAya tene zAstranI paribhASAmAM samavasaraNuM kahevAmAM Ave che. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsa: ] [311 atha tatrAbhidhArayato yadAbhAvyaM bhavati tadAha-- AbhavvaM puNa tattha vi, cha mmIsaM ceva hoi vallidugaM / sesANa u vallINaM, paralAbho hoi NAeNaM // 247 // 'AbhabdhaM puNa'tti / AbhAvyaM punastatrApyabhidhArayati, SaD nAlabaddhAni mizraM ceti vallidvikam / tatra mAtA pitA bhrAtA bhaginI putro duhitA ceti SaD nAlabaddhAni, epAs. nantarA vallirucyate / mAtRpitrormAtA pitA bhrAtA bhaginI ca, bhrAtrAdInAM caturNAM putro duhitA ca, tathASTa prAryakANi bhrAtRbhaginIsahitAni, mAtAmahyA api mAtA pitA bhrAtA bhaginI ca, pitAmahasyApi mAtA pitA bhrAtA bhaginI ceti mizravalliriyamucyate / zeSANAM tu vallInAM nAlabaddhamizrAtiriktAnAM 'paralAbho bhavati' abhidhAritasya lAbho bhavatItyarthaH / mAtulasutAdayaH parataravalligatA hi yadi pratIcchakamabhidhArayanti tadA sa labhate, athAsscAryamabhidhArayanti tadA''cAryoM labhate / ye ca paratare svajanA ye cAlye te sarve AcAryasyaivAbhavantIti // 247| have ghAranAranI jenA upara mAlikI thAya te kahe che - dhAraNa karanAranI paNa nAlabaddha ane mizra ema be vallInI mAlikI thAya che. bAkInI=nAlabaddha ane mizra sivAyanI vallIone dhArelAne lAbha thAya che. temAM mAtA, pitA, bhAI, bahena, putra ane putrI e cha nAlabaddha che. A nAlabaddha chane anaMtara vallI kahevAya che. mAtA-pitAnA mAtA, pitA, bhAI ane bahena e cAra, tathA e yA2nA putra-putrI, mAtAmahInA (=bhAnI mAnA) mAtA, pitA, HIS, mauna, pitAmanA (=hanA) bhAtA, pitA, mA, mana se 13 xprArthane (pusa 24 2) mizrati + kahevAya che. mAmAne putra vagere parataravahila che. parataravahilanA mAmAne putra vagere je pratIcchakane (=jeNe anya AcAryanI dhAraNA karI che tene dhAre te te temane meLavI zake che, je AcAryane (=pratIcchake jenI dhAraNA karI che tene) dhAre to AcArya temane meLavI zake. jeo bahu dUranA svajano che, ane je bIjAo che, te badhA mAyAya nA thAya che. [247] etadeva savizeSamAha-- jai abhidhAreMti tao, abhidhAraMtassa nAlabaddhAI / ciMdhAivisaMvAe, suyaguruNo hu~ti AbhavvA // 248 // * mA-bApanA mAtA, pitA, bhAI ane bahena e AThanI Armaka saMjJA che. mArI mAnA ane dAdAnA mAtAdi cAra e AThanI prAryaka saMjJA che, + Ane paraMpara ke sAMtara vali paNa kahevAmAM Ave che, Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute 'jai'tti | nAlabaddhAdayaH, AdinA ghaTitajJAtisaGgrahaH, ghaTitajJAtirnAma dRSTA''bhASita ityarthaH, yadi taM pratIcchakamabhidhArayanti tadA 'abhidhArayataH ' pratIcchakasyAbhavanti / yathA pUrvaM saGketaH kRto yUyamamukasyAcAryasya pArzve gacchata ahaM pazcAdAgamiSyAmIti tathaiva guronivedane tad ghAdInAM cihnAnAmuktAnAmavisaMvAde ceti draSTavyam, cihnAdInAM visaMvAde ca te tadIkSitAzca zrutagurorAbhAvyA bhavanti / glAnatvAdinA kAraNena kAlavisaMvAdena samAgatA stvabhighArayata eva / saGketa kAraNAnantaraM ca pUrvopasthitAnAM yeSAM bhAvo vipariNataH punarapi kAraNAntareNa jAtastadA te teSAM lAbhazca guroreveti || 248 || 312 A ja viSayane vizeSathI kahe che : nAlabaddha (=anaMtara ane mizravallimAM gaNAtA jIvA) ane ghaTitajJAti jIvA jo pratIcchakane dhAre tA temanA thAya. jemake-pratIcchaka nAlabaddha ane ghaTitajJAti jIvAne kahe ke tame amuka AcAryanI pAse jAo, huM pachI AvIza. pachI te pAchaLathI AvIne zrutagurune kahe ke huM ApanI pAse bhaNavA AvyA chuM. tamArI pAse je mArA nAlabaddha ane ghaTitajJAti jIvA AvelA che temane me' tamArI pAse upasa padA svIkArIza evA pariNAmathI, tame tyAM jA huM. pachI AvIza ema saMketa karIne, pahelAM meAkalyA che ema kahe. AcAryane khAtarI thAya e mATe temanAM AvAM vahyA che, AvA vaNu che, ATalI vaya che, ema cihno kahe. e cihno enA kahyA pramANe hAya to e badhA tenA thAya. jo cihno tenA kahyA pramANe na hoya to te badhA ane teNe jemane dIkSA ApI hAya te badhA zrutagurunA thAya. mAMdagI AdinA kAraNe helA samaye na AvyA hAya to dhAraNA karanAranA ja thAya. arthAt mAMdagI AdinA kAraNe nAlabaddha ane ghaTitajJAti jIvA tyAM samayasara na AvyA hAya, agara pratIcchaka samayasara na paheAMcI zakyo heAya to te badhA pratIcchakanA=dhAraNA karanAranA thAya. saMketa karyAM pachI pUrve AvelAemAMthI jemanA bhAva badalAI jAya (=amukanI pAse upasaMpadA nathI levI ema thAya) ane khIjA kAI kAraNathI pharI paNa pUrva mujaba bhAva thAya, te te (=pUrve AvelAe) ane temane je lAbha thAya te paNa gurunA ja thAya. ghaTitajJAti eTale dRSTAbhASita. dRSTAbhASita eTale dekhAya tyAre jemane khelAvavAmAM Ave te. arthAt jemanI sAthe sAmA maLe tyAre belAvavA vagere bahu ja thADA saba`dha hoya te ghaTitajJAti kahevAya. [248] fassist yaduhA, abhighAraMto aNapaNe mAI | so appaNe amAI, aNappaNe hoi yavahAro // 249 // + ahI" TIkAmAM A vigata atyaMta saMkSepamAM jaNAvI che. A vigata mareAkhara samajAya e mATe vya. u. 4 gA, 431 vagere gAthAonA AdhAre ahI thADA vistArathI anuvAda karyAM che. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 313 'diTTho'divo yatti / dRSTo'dRSTazcetyabhidhArayan dvividhaH, atrAbhidhAryamANasatkairIkSito dRSTastadviparItastvadRSTa ityarthaH / sa pratyekaM dvividhaH, anarpaNe gurvAbhAvyasacittAgRhItasya mAyI, arpaNe cAmAyoti / anarpaNe ca tena tadAbhAvyasya 'vyavahAraH' sautravicAraprasthApanarUpa upaDhaukate // 249 / evaM tA jIvaMte, abhidhAraMto u ei jo sAha / ___ kAlagae eyammi hu, ihamanno hoi vavahAro // 250 // 'eva'miti / evaM tAvat 'jIvati' abhidhAryamANe yo'bhidhArayan sAdhurAgacchati tasya vyavahAraH / kAlagate punaretasminnayamanyo bhavati vyavahAraH // 250 // (dhA27 me 20 :-) dhAraNa karanAra daSTa ane aSTa ema be prakAre che. dhArake jenI dhAraNa karI che te AcArya AdinA sAdhuo vageree je dhArakane je heya, arthAt A amuka AcAryanI dhAraNa karIne temanI pAse jAya che ema jANavAmAM Avela hoya te duSTa che, tenAthI viparIta adaSTa che. e baMne prakAranA dhAraka mAyAvI ane amAyAvI ema be prakAre che. gurunI mAlikInuM sacitta vagere je heya te gurune Ape nahi te mAyAvI, Ape te amAyAvI. je na Ape to tenI mAlikIne vyavahAra thAya=sUtramAM jaNAvyA pramANe pramANathI nirNaya karAvavAmAM Ave. [24] dhArelA AcArya vagere jIvatA hoya to dhAraNa karIne AvanAra sAdhune A vyavahAra che. mRtyu pAmyA hoya to A (nIce DevArI ta) bhAne vyA2 cha. [250] tamevAha-- abhidhAraNakAlammi ya, puvvaM pacchA va hoi kAlagae / sIsANaM majjhille, jai asthi suaMca diti tao // 25 // 'abhidhAraNa'tti / 'abhidhAraNakAle' yadA'bhidhArayan nirgatastadaiva 1 tataH pUrva 2 pazcAdvA 3 / AcArya kAlagate'ntarA''gacchatA'bhidhArayatA labdhaM ziSyANAM kAlagatAcAryasyAbhavati / 'madhye' ca bhaGge pUrvamAcAryaH kAlagataH pazcAdabhidhArayannirgata ityevaMrUpe dUrAdAgacchatastadaparijJAnena saMbhavati, yadi zrutamasti samIpe pratIcchakocitaM dadati ca tatastacchiSyANAmeva lAbhaH, atha tat zrutaM nAsti na vA dadati tadA na lAbhaH / yadi cAbhidhArako vipariNato na gRhNAti ziSyANAM sakAzAttadApi kAlagatAcAryANAM ziSyANAmeva tatsacittAdyAbhavati / tad yadyabhidhArako dadAti tadA zuddho'nyathA sacittADadAne catvAro gurukA AdezAntareNAnavasthApyam , acitte upadhiniSpannam // 2511 // Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] [ pazavRtti-gurjara prakamAvAnuvA te bIjA vyavahArane ja kahe che : AmAM traNa prakAra che. te A pramANe :- (1) te amuka AcAryane dhArIne jyAre nIkaLe tyAre ja te AcArya kAladharma pAmyA. (2) dhAraNa karIne nIkaLyA pachI AcArya kAladharma pAmyA. (3) AcAryanA kAladharma pAmyA pachI ghAraNa karIne nIkaLyo # A traNamAM pahelA be prakAramAM tene rastAmAM je maLyuM hoya te kAladharma pAmelA AcAryanA ziSyanuM thAya. trIjA prakAramAM te je zrata mATe Avyo hoya te zrata kAladharma pAmelA AcAryanA ziSyonI pAse hoya ane ziSya Ape to tene je maLyuM hoya te AcAryanA ziSyanuM ja thAya. je te zrata na hoya, agara haya, paNa Ape nahi to temanuM na thAya. jo (ziSya Ape paNa) dhArakanA pariNAma badalAI javAthI ziSyanI pAsethI zrata na le to paNa te sacitta vagere ziSyanuM ja thAya. je dhAraka te Ape to zuddha che. je sacitta na Ape to caturguru prAyazcitta Ave. matAMtare anavasthApya prAyazcitta Ave. acitta na Ape to upadhiniSpanna prAyazcitta Ave. prazna :- AcAryanA kAladharma pachI tenI dhAraNa kevI rIte saMbhave ? uttara :dhAraNa karanAra bahu dUra hoya tethI AcAryanA kAladharmanI khabara na paDI hoya. dhAraNA karIne nIkaLyA pachI rastAmAM ke sthAne AvyA pachI khabara paDI hoya. AthI AcAryanA kAladharma pachI paNa tenI dhAraNAno saMbhava che. ripa1] upasaMhAramAha-- evaM nANe taha daM-saNe ya muttatthata bhae veva / vattaNasaMdhaNagahaNe, Nava Nava bheyA ya ikikA // 252 / / 'e'ti / 'evam' uktena prakAreNa jJAnanimittamabhidhAryamANe yadAbhavati taduktaM 'tathA' tenaiva prakAreNa 'darzane'pi' darzanaprabhAvakazAstrANAmapyarthAyAbhidhAryamANe Abhavat pratipattavyam / tatra jJAnArtha darzanArtha ca yo'bhidhAryate sa sUtrArthatayA'rthArthatayA tadubhayArthatayA ca / tatrApi pratyeka varttanArthatayA sandhanArthatayA grahaNArthatayA ca / tatra pUrvagRhItasya punarujjvAlanaM vartanA, vismRtyA'pAntarAle truTitasya punaH sandhAnaM sandhanA, apUrvapaThanaM ca grahaNamiti / trayANAM tribhirguNanAt pratyekaM jJAne darzane ca nava nava bhedA upasampat // 252 / / upasaMhAra kahe che : A pramANe jJAna nimitte dhAravAmAM AvatA AcAryanuM zuM thAya te kahyuM. te ja rIte darzanaprabhAvaka zAstro mATe paNa dhAravAmAM AvatA AcAryanI mAlikI jANavI. * A krama vya. u. 10 gA. 145 nI TIkAnA AdhAre jaNAvela che, AthI anuvAdamAM je trIjo bhAMge che, te TIkAmAM bIje (vacale) bhAMge che. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 325 temAM jJAna mATe ane darzana mATe je dhAravAmAM Ave che te sUtra mATe, artha mATe, sUtra-artha baMne mATe dhAravAmAM Ave che. temAM paNa pratyeka vartana mATe, saMdhanA mATe ane grahaNa mATe dhAravAmAM Ave che. eTale traNane (=sUtra-artha-ubhayane) traNathI (=vartanAsaMdhanA-grahaNathI) guNatAM nava bheda thAya. Ama jJAna ane darzana e baMnemAM upasaMpadAnA nava nava bhedo che. vartanA=pUrve bhaNelA zratane (vismaraNAdinA kAraNe) pharI yAda (-upasthita) karavuM. saMdhanA=vismaraNathI vacce (amuka amuka sthaLe) tUTI gayelA -bhUlAI gayelA zratane pharI joDavuM-cAra karI levuM. grahaNa navuM kRta bhaNavuM ripara] carthamamidhArakatamariyAda pAsatthA'gIyatthA, upasaMpajjati je u caraNahA / suttovasaMpayAe, jo lAbho so khala gurUNaM // 253 // 'ghArtha'tti ! je thoDAtAryAzcALAtharaqne te raLavaNagnimitte kamapyabhidhAra(ya)tAmAgacchatAM zrutopasampadIvAntarA yo lAmo bhavati sa khalu gurUNAm / / 253 // gIyatthA sasahAyA, asamattA jaM lahaMti suhadukkhI / suttatthe takkaMtA, samattakappI u taM tesiM // 254 // 'gIyattha'tti / ye punaH pAvasthAdayo gItArthAH sasahAyAH sambhoganimittamAlocanAM dAsyAma ityabhidhArayantaH sUtrArthAn tarkayantaH anapekSamANA Agacchanto'ntarA yallabhante sacittamacittaM vA, ye'pi ca gItArthAH 'asamAptAH' asamAptakalpA labhante AgacchantaH, yaccaikAkI ekAkidoSaparivarjanArthamupasampattukAmo labhate sukhaduHkhI, yacca samAptakalpinastatteSAmevAbhavati, evaM nirgranthAnAM* draSTavyam // 254 / / cAritrane mATe dhAraNa karanArane uddezIne kahe che : je agItArtha pAsasthA vagere cAritra mATe upasaMpadA le che=anyanI nizrA svIkAre che, teo cAritranI upasaMpadA nimitte keIne dhArIne (huM amukanI nizrA svIkArIza ema nirNaya karIne) Ave tyAre rastAmAM je kaMI maLe te zrata upasaMpadAnI jema gurunuM thAya che. [253] (1) je pAsasthA vagere gItArtha che, sahAya sahita che, saMga nimitte AlecanA laIzuM e pramANe dhAraNa kare che, sUtranA ane vicAre che, apekSA vinAnA che, teo AvatAM rastAmAM sacitta ke acitta je meLave, (2) tathA asamApta kalpavALA gItArthe AvatAM rastAmAM je meLave, (3) tathA ekalA rahevAnA doSone tyAga karavA upasaMpadA svIkAravAnI IcchAvALo sukha-dukhI eka sAdhu je meLave, (4) tathA samAptakalpavALA je meLave te temanuM ja thAya. e pramANe nigrathane AzrayIne jANavuM. [54]. ahIM vya. u. 10 gA. 149nI TIkAmAM "ve nircathInAma iTrapramu" evo pATha che. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ayamabhidhArayati vidhiruktaH, atha paThati tamAha dhammakahAi paDhaMte, kAliyasua dihivAya atthe ya / upasaMpayasaMjogA, dugamAi jahuttaraM baliA // 255 // 'dhammakahAi'tti / paThatyupasampad dharmakathAyAM kAlikasUtre dRSTivAde arthe ca bhavati / tatra sUtrato'rthataH sUtrArthayozca svasthAne dvikAdisaMyoge yathottaraM 'balikAH' balavantaH / sUtracintAyAM paraM paraM sUtraM pAThayan , arthacintAyAM paraM paramartha vyAkhyAnayan , sUtrArthayoreva parasparaM cintAyAmarthapradAtA balIyAniti bhAvaH / / 255 / / dhAraNa karanAra saMbaMdhI vidhi kahyo. have bhaNanAra saMbaMdhI vidhi kahe che :- dharmakathA, kAlikasUtra, daSTivAda ane artha mATe bhaNanAra upasaMpadA svIkAre che. temAM sUtra, artha ane sUtra-artha banemAM svasthAnamAM be AdinA saMgamAM pachI pachInuM balavAna che. bhAvArtha - sUtramAM pachI pachInuM sUtra bhaNavanAra balavAna che. arthamAM pachI pachInA sUtranA arthanuM vyAkhyAna karanAra balavAna che. sUtra ane artha e bemAM parasparanI vicAraNumAM artha ApanAra balavAna che. [55] AvaliA maMDaliA, puvvuttA chiNNa'chiNNa bheeNaM / upasaMpayA sue iha, paraMparA'NantarA NeyA // 256 // 'Avalia'tti / iha zrute upasampat paThatyapi chinnAcchinnabhedena dvidhA pUrvoktaiva / tatra yA'nantarA sA maNDalI sA cAcchinnA, katham ? iti ceducyate-yasmAdabhidhArakasya lAbho'nyenAcchinnaH sannabhidhAryamANamAgacchati, tato'cchinnalAbhayogAt sA upasampad acchinnetyucyate / yA tvAvalikA sA chinnA, yatastasyAM sa lAbha Adita Arabhya paramparayA chidyamAno'ntime'bhidhArye'nyamanabhidhArayati vizrAmyati tataH sA chinnopasampaditi // 256 / / bhaNanAranI paNa zrata u5saMpadA pUrve (bIjA ullAsanI 210 mI gAthAmAM) dhAraNA karanAramAM kahI te ja chinna ane achinna ema be prakAre che. temAM je anaMtara che te maMDalIrUpa che ane te achinna che. prazna :- AnuM zuM kAraNa? uttara :- dhAraNa karanArane lAbha bIjA vaDe dAyA vinA dhArelAnI (=jene dhAraNa karI che tenI) pAse Ave che. achinna lAbhanA vegathI te upasaMpadA achinna kahevAya che. je AvalikA che te chinna che. kAraNa ke temAM te (dhArakane) lAbha prathamathI mAMDI paraMparAo chedAto chedote bIjAne na dhAre evA aMtima dhAravAgyamAM aTake che. Ama temAM dhArakane lAbha chedA hevAthI te china upasaMpadA che. [2pa6] uktA zrutopasampat , atha sukhaduHkhopasampaducyate---- abhidhAraMto uvasaM-paNNo duviho u hoi suhadukkhI / egattadosao sua-puNNo jo gacchamabbhei // 257 // Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsa: ] [ 327 _ 'abhidhArato'tti / sukhaduHkhito'bhidhArayannupasampannazceti dvividhaH, sa ca kaH syAt ? ityAha-yaH zrutapUrNo'pyekatvadoSatastatparihArArtha sahAyApekSI san gacchamabhyeti / / 257 / / zruta 5saya 461. ye supa-du: 556 // 4 cha: sukha-duHkhI dhAraNa karanAra ane upasaMpanna ema be prakAre che. (huM amukanI nizrA svIkArIza ema mAnasika dhAraNa karI hoya ane tenI pAse jaI rahyo hoya te dhAraNa karanAra che. je anyanI nizrA svIkArIne anyanI pAse rahyo che te upasaMpanna che.) prazna:- A keNa hoya? uttara - je sAdhu kRtathI pUrNa hovA chatAM ekale hevAthI ekalA rahevAnA doSonA tyAga mATe sahAyanI apekSAvALo banIne gacchamAM jAya te sAdhu Avo hoya. [257] atrAbhavad vyavahAramAha puci va suhaduhammi vi, AvaliAmaMDalIsu AbhavyaM / abhidhArijjate khalu, abhidhArate u vallidugaM // 258 // 'puTviM vatti / 'pUrvamiva' zrutopasampadIva sukhaduHkhe'pyupasampanne AvalikAmaNDalISvAbhAvyamabhidhAryamANe khalu bhavatyabhidhArayati tu vallIdvikam // 258 // kiJca purapacchasaMthuAI, uvasaMpanno u lahai suhadukkhe / aNNaM tu tassa sAmI, gAhiyasammAi so lahai // 259 // 'purapacchasaMthuAI'ti / 'sukhaduHkhe' sukhaduHkhArthamupasampannaH pUrvasaMstutAni pazcAtsaMstutAni ca mAtRpitRzvazrazvazurasaMvaddhAni labhate / ye ca taddIkSitAsteSAmadhastanAnAM lAbho'pi tasyAbhavatIti draSTavyam , na tu yasya samIpe upasampannastasya, sUtrAdezato'nAbhAvyatvAt , anyattu tasya svAmI labhate / tathA parakSetrAsthitaH sukhaduHkhopasampanno vallidvikAdisambaddha vinA na labhate / yacca bhinnamapi grAhitasamyaktvAdi kulam , AdinA madyamAMsaviratyAdiparigrahaH, tat sa sukhaduHkhito labhate / ayaM punariha vizeSaH---yaH parakSetre sukhaduHkhitena grAhitasamyaktvastatkAlameva brUte abhiniSkramAmIti sa kSetrikasyAbhavati / atha tena parva samyaktvAdi grAhitastadA pratibodhayata evAbhavati / yataH zrAvake trINi varSANi pUrvadiga bhavatIti, taduktaM vyavahArabhASye dazamodezake-"suhadukkhieNa jo para-khette uvasAmio tahiM koI / bei abhiNikkhamAmi, so u khattissa Abhavai // 1 // aha puNa gAhio dasaNa, tamhA so hoi uvasamaMtassa / kamhA ? jamhA sAvae, tiNi varisANi puvadisA // 2 // " 259 / / * ekale hoya vagere kAraNe vihAra AdimAM takalIpha paDavAnA kAraNe jene ghaNuM du:kha paNa hoya ekaluM sukha na hoya te sukha-duHkhI kahevAya. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute sukha-duHkha upasa paTTAmAM konuM zuM thAya te kahe cheH zruta upasa'paTTAnI jema sukha-duHkha mATe paNa upasa'padA svIkArI haiAya tyAre AvalikA ane maMDalImAM dhArakane thatA lAbha jenI dhAraNA karavAmAM Ave tene maLe che, ane e (=ana`tara ane mizra e be) vallI dhAraNA karanArane maLe che. [58] tathA mAtA-pitA vagere pUrva sa Mstuta ane sAsu-sasareA vagere pazcAt saMstuta sukha-duHkha mATe upasa'pannane maLe che. tenAthI dIkSita thayelA jee tenI nIce (tenI mAlikImAM) rahelA hAya,X temane je lAbha thAya te paNa tenA jANavA. nahi ke jenI pAse upasapanna che. teneA. kAraNa ke sUtranI AjJAthI tenI mAlikI thatI nathI. ukta sivAya badhu tenA (=upasa'pannanA) mAlikane maLe. tathA sukha-duHkha mATe upasaMpanna te bIjAnA kSetramAM rahelA hAya tA tene e vallI AdinA saMbaMdha vinA na maLe ane je kulane teNe samyaktva pamADyuM hoya, athavA madya-mAMsa AdinI virati karAvI hAya, te kula dIkSA le teA e vallI AdinA saMbaMdhavALuM na hoya teA paNa tene maLe. ahI. A vizeSatA che: sukhaduHkhIe parakSetramAM jene samyaktva pamADavuM hoya te te ja vakhate ema kahe ke huM dIkSA lauM chuM teA te kSetrikanA (kSetranA mAlikanA) thAya. jo teNe tene pUrva samyaktva pamADyu. hAya teA pratikhAdha pamADanAranA (=sukha-du:khInA) ja thAya. kAraNa ke zrAvakane AzrayIne traNa varSa sudhI pUrva diza! (=mAlikI) hoya che. vyavahArabhASyamAM dazamA uddezAmAM (gA. 158-159) kahyuM che ke-"jo sukha-duHkhIe parakSetramAM kAine samyaktva pamADayuM hoya, te te ja vakhate kahe ke huM dIkSA lauM chuM. teA ta kSetrikane thAya, paNa sukhaduHkhIneA nahi. je teNe pahelAM samyaktva pamADyuM hoya ane sudezanAthI pratibeAdha pamADaco hoya tA te tene thAya, kAraNa ke zrAvakamAM traNa varSa sudhI pU`dig hoya che." [259] prakArAntareNAbhidhArayati mArgaNAmAha jaise asthi sahAyA, jai vA vi karaMti tassa taM kiccaM / to labhate iharA puNa, tesi maNunnANa sAhAraM // 260 // va 'jai se'tti / yadi 'se' tasya sukhaduHkhopasampannasya sahAyAH santi, yadi yeSAM samIpe upasampannastasya tatkRtyaM vaiyAvRttyAdi kurvanti tadA yattasyopatiSThate sa taM labhate, itarathA punasteSAM 'samanojJAnA' sAmbhogikAnAM tatsAdhAraNaM bhavati || 260|| + jeNe khIntanI upasa'padA=nizrA svIkArI hoya tene upasapanna kahevAya. x ahIM tenI nIce rahelA hoya ema kahevAnu kAraNa e che ke teNe dIkSA ApI hAya, paNa tenI nizrAmAM na hAya tA temane je lAbha thAya te teneA na gaNAya. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye dvitIyollAsaH ] goANa samattANaM, abhidhAraMtANa hoi samabhAgittaM gacche puNe aNNuSNaM / merA sAraNayA ||261 // 'gI ANa 'ti / 'gItAnA' gItArthAnAm 'asamAptAnAm' asamAptakalpikAnAm 'anyo'nyaM' sukhaduHkhopasampadam 'abhidhArayatAM' pratipadyamAnAnAmanyo'nyalAbhasya 'samabhAgitvaM' sAdhAraNatvaM bhavati / apUrNe pratyekaM gacche maryAdayA sAraNA karttavyA / ayaM bhAvaH yAvadekaikasya pratyekaM gaccho nopajAyate tAvattamanupapannagaccha mekatare sArayanti yeSAmavagrahe varttante / atha te sArayantaH paritAmyanti tadA kulasthavirANAM gaNasthavirANAM saGghasthavirANAM vAtAn dadati, yo vA ko'pi teSAM sammatastasya samarpayantIti // 261|| uktA sukhaduHkhopasampat / atha mArgopasampadamAha - [ 319 * dhAraNA karanArane AzrayIne mAlikInI vicAraNA bIjI rIte kare cheH sukha-du:kha mATe upasa patnanA sahAyake hAya, athavA jemanI pAse upasa padA svIkArI che tee ja tenu vaiyAvacca Adi kAryo karatA hAya, teA tenI pAse je (dIkSA levA) Ave te tene maLe, anyathA te (dIkSA levA AvanAra) sAMeAgikAnA sAdhAraNa thAya. [260] sukha-duHkha mATe paraspara upasa padmA svIkAranArA gItA asamAptakalpIone je lAbha thAya te temanA paraspara sAdhAraNa thAya che. jyAM sudhI temanA darekanA gaccha pUrNa na thAya tyAM sudhI maryAdAthI sAraNA=sabhALa karavI. bhAvArtha:- darekanA eka eka gaccha na thAya tyAM sudhI te +apUrNa gacchanI jemanA avagrahamAM rahyA hAya temaNe sAraNA karavIsa*bhALa rAkhavI. jo sArA karatAM teo kleza anubhavatA heAya te temane kulasthavirAne, gaNAvAne ke saghavirezane seaupI de, athavA temane je kAi saMmata hoya tene sAMthI he. [261] - gIyatthapariggahao, lahai agIo vi haMdi AbhavvaM / taiyare, sA puNa esA muvvA // 262 // 'gIttha'ti / mArgopasampadi gItArtha parigrahato'gItArtho'pi 'handi ' ityupadarzane AbhAvyaM labhate, anyathA'gItArthasya na kiJcidAbhavatIti vacanAnna ko'pi lAbhaH syAditi sA punareSA jJAtavyA || 262|| * ahIM dhAraNA karanAra eTale upasa'padA mATe dhAraNA karanAra evA aM nathI, kiMtu upasa padA svIkAranAra evA a che. + TIabhAM anupapannagacchaM vo pAu che. anupapanna bheTale asaMgata. astutamAM apUrNa gaccha asa'gata che, e dRSTie apUrNa gaccha evA ame karyo che. vya. u. 10 gA. 164nI TIkAmAM abhyupapannagacchaM ye pAunA sAdhAre anugraha pAsa gacha / artha thAya te pazu maromara che, Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU20 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute jaha koI maggannU, annaM desaM tu vaccaI sAha / uvasaMpajjai u tagaM, tatthaNNo gaMtukAmo u // 263 // 'jaha'tti / 'yathA'iti mArgopasampatpradarzane, yathA kazcitsAdhurmArgajJo'nya dezaM vrajati, tatra deze'nyo gantukAmastakaM sAdhumupasampadyate ahamapi yuSmAbhiH saha samAgamiSyAmIti // 263 / / sukha-duHkha upasaMvadA kahI. have mArga upasaMpadA kahe che - mArga upasaMpadAmAM gItArthathI svIkArAyela (gItArthanI nizrAmAM rahela) agItArthane paNa adhikAra hakka rahe che. anyathA (=gItArthanI nizrAmAM na hoya te) anItArthastha krizcimati agItArthanuM kaMI thatuM nathI = agItArthane kaMI maLatuM nathI, e vacanathI agItArthane kaI lAbha na maLe. mArga upasaMpadA A pramANe (263mI vagere gAthAmAM kahevAze te pramANe) che. [62] jema ke mAgane jANakAra keI sAdhu bIjA dezamAM jAya. te dezamAM javAnI icchAvALe anya sAdhu huM paNa ApanI sAthe AvIza ema tenI upasaMpaDhA=nizrA svIkAre. [263] gaLa zIro mAnanimittayggghaNe tata mag- avyatto avihADo, adivadesI abhAsio vA vi / egamaNege uvasaM-payAi caubhaMga jA paMtho // 264 // 'avvatto'tti / avyakto vayasA 'avihADa' pragalbhaH 'adRSTadezI' adRSTapUrvadezAntaraH 'abhASakaH' dezabhASAparijJAnavikalaH, sA copasampadekasyAnekasya ca, atra caturbhaGgI, tadyathAekaka eka saMpadyate 1 eko'nekam 2 ekamaneke 3 anekamaneke 4, sA copasampattAvad yAvatpanthAH, kimuktaM bhavati ? yAvatpanthAnaM vrajati tato vA pratyAgacchatIti // 264 / / ke sAdhu mArga jovA mATe upasaMpadA svIkAre te jaNAve che - vayathI avyakta (nAnI vayavALo), akuzaLa, jeNe pUrve anya dezane je nathI, dezanI bhASAnA jJAnathI rahita sAdhu upasaMpadA svIkAre. ahIM eka ane aneka e be padane AzrayIne caturbhAgI thAya che. te A pramANe - (1) eka ekanI upasaMpadA svIkAre, (2) eka anekanI upasaMpaDhA svIkAre, (3) aneka ekanI upasaMpadA svIkAre, (4) aneka anekanI upasaMpadA svIkAre. jyAM sudhI rastAmAM (ISTa sthAne) jAya tyAM sudhI athavA tyAMthI (ISTa sthAne) pAcho Ave tyAM sudhI upasaMpadA rahe. [264] asyAmAbhAvyavivekamAha AbhavvaM NitANaM, gayAgae taha ya gayaNiyatte ya / upasaMpanne vallI, divAbhahA vayaMsA ya // 265 // Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye dvitIyollAsaH ] [ 321 'AbhavvaMti / avyaktAdayo'nyasAdhumupasampadyante 'smAnamukapradeze nayateti / athavA yatrAvyaktAdInAM gantavyaM tatraiva ye vyaktAdayo gantukAmAstAMste bruvate vayaM yuSmAbhiH saha samAgamiSyAmastato yatra gantukAmAstato yadi gatvA pratyAgacchanti tadetadgatAgatamityucyate / tathA''tmIyena vyaktAdinA sAdhunA samamanupasampannA eva ye gatAstasya ca kAlagatatayA pratibhatvAdinA vA kAraNena pratyAgantavyaM nAbhUt tataste pratyAgacchanto yad vyaktAdikaM sAdhumupasampadyante tad gatanivRttamucyate / anayormArgopasampadornayatAM mArgopadezakAnAmupasampannotpAditasacittAdikamAbhAvyaM bhavati / upasampanne tu vallI mAtRpitRsambaddhA dvividhApi dRSTAbhASitA vayasyAzca ye tamabhidhArayanti te Abhavanti // 265 // kiMci / lahaMti // 266 // 'uvaNaTThAi'tti / yaH khaladbhAmakAdyadRSTapUrve viSaye gatastato na jAnAti kuto ganta vyam ? iti sphiTitaH, yo vA'bhASako'dRSTapUrvaviSaye pRSThato lagno yAti paraM milituM na zaknoti, na ca zeSabhASAmajAnannanyaM pRcchati tataH sphiTitaH, tatastam ' upanaSTAdivikalpAt' upetya svajJAtikAnnaSTa upanaSTaH, AdinA vivakSitasthAne gata ityAdigrahaH, evamAdikAt saGkalpAdvizvastAH santo'gaveSayanto mArgopadarzanArthamupasaMpannA na kiJcillabhante, yadi punaradyApyagaveSita iti pariNate cetasi prayatnaM vidhAya gaveSayanti tadA tasyAdarzane'pi labhante khalUpasampannasatkam // 266 // AmAM mAlikIne nirNaya kare cheH avyakta vagere amane amuka pradezamAM lai jAo ema anya sAdhunI upasa'padmA svIkAre athavA jyAM avyakta vageree javuM che tyAM ja je vyakta vagere javAnI IcchAvALA hAya tee avyakta vagerene kahe ke ame tamArI sAthe AvIzuM. tyAra bAda jyAM javAnI IcchAvALA hoya tyAM jaIne pAchA phare teA Ane gatAgata upasa padmA kahevAya che tathA upasa`panna banyA vinA ja peAtAnA vyakta Adi sAdhunI sAthe gayA haiAya, pachI te sAdhu kAladharma pAme ke dIkSA cheDI de vagere kAraNeAthI tenuM pAchu AvavAnuM na thayuM. tethI pAchA AvatA te (bIjA kAI) vyakta Adi sAdhunI upasa'padmAne svIkAra kare te gatanivRtta upasaMpadA kahevAya. A be mArga upasa'padAmAM upasa'pannAe je utpanna karyu. hAya=meLavyu' hAya tenI mAlikI laI janArA mAgekpadezakAnI thAya che. mAtA-pitAthI saMbaddha ane prakAranI vallI, * dRSTAbhASita ane mitro-AmAMthI jee upasa'pannanI dhAraNA kare te upasaMpannanA thAya che, [65] dRSTAbhASitane atha 248mI gAthAnA anuvAdamAM lakhyA che. gu. 41 uangAivigappA, agave saMtA lahaMti No agaviTThotti pariNae, gavesamANA khalu Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 ] . [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute je bhUlA pADI nAkhe tevA pUrve nahi joyela dezamAM kyAMka gayA, pachI kyAMthI javuM e jANato na hovAthI bevAI gayo hoya, athavA dezanI bhASA na jANanAra je pUrve nahi joyela dezamAM (mArgopadezakanI) pAchaLa jAya, paNa (keI kAraNathI vadhAre taruM paDI javAnA kAraNe tene maLI zake nahi, dezanI bhASA na jANato hovAthI anyane pUche nahi, tethI khevAI gaye heya, pachI pitAnA jJAtijanene joIne nAsI gayo haze, athavA bIjA raste vivakSita sthaLe gaye haze vagere kalpanA karIne vizvasta rahe ane tenI zodha na kare te mArga jevA mATe jemanI nizrA svIkAravAmAM AvI che temane kaMi na maLe. je pachI paNa hajI ApaNe tenI zodha karI nathI ema manamAM thAya ane prayatna karIne zodhe te te na maLe to paNa upasaM5nnanuM je hoya te temane bhaNe. [296] uktA mArgopasampat / atha vinayopasampadamAha viNaovasaMpayAe, pucchAe sAhaNe ya gahaNammi / NAe guNammi donni vi, NamaMti pakillasAlI vA // 267 // 'viNaovasaMpayAe'tti / vinayopasampadi kAraNato'kAraNato vA kecidviharanto'dRSTapUrva dezaM gatAstairvAstavyAnAM sAmbhogikAnAM pRcchA karttavyA mAsakalpaprAyogyANAM varSAvAsaprAyogyANAM vA kSetrANAm / tasyAM ca kRtAyAM taiH 'sAdhanaM' nivedanaM karttavyam / yadi ca na pRcchanti pRSTA vA te na kathayanti tadA dvayAnAmapi pratyeka prAyazcittaM laghuko mAsaH / yacca pRcchA. mantareNa kathanamantareNa vA stenazvApadAdibhyo'nartha sAdhavaH prApnuvanti tanniSpannamapi / tathA sAdhite ca kSetre grahaNaM sacittAdInAM yadAgantukairvAstavyaizca kriyate'nyonyaM nivedanIya ca tadapi, yathaitanmayA sacittamacittaM vA labdhaM yUyaM pratigRhIta, evaM nivedane kRte dvitIyo na gRhaNAti paraM sAmAcAryaSetyavazyaM nivedanaM karttavyam , anivedane laghuko mAsaH / tato dravyAdiparIkSayA jJAte guNe parIkSApUrvakamupasampadyamAnA dvaye'pi parasparaM namanti, kimuktaM bhavati ?-ratnAdhikasya prathamato'vamaratnAdhikanA''locanA dAtavyA, pazcAdratnAdhikenAvamaratnA. dhikasya, taduktam-"vaMdaNAloaNA ceva, taheva ya niveyaNA / seheNa u pauttammi, iyaro paccha kuvvai // 1 // ' atra pakvazAlayo dRSTAntaH-yathA pakvAH zAlayaH parasparaM namanti tathA'trApIti bhAvaH / aparIkSyopasampattI parIkSyApi pramAdina upasampattau ca pratyekaM prAyazcittaM catvAro gurukAH // 267 // bhAga pahA DI. ve vinaya 55 a cha :-- vinaya upasaMpadAmAM vidhi A pramANe che: (1) kAraNasara ke kAraNa vinA koI x ahI yaH khalUbhrAmakAdyadRSTapUrva viSaye gtH...mev| 58 cha nyAre vya. 8. 10 . 168lI TImA udbhrAmakabhikSAcaryayA adRSTapUrve viSaye gataH meva! pAI cha. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 rU23 gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] sAdhuo vihAra karatAM pUrve nahi joyela dezamAM gayA. temaNe tyAM rahelA sAMgikone mA ka9pa prAgya ane cAturmAsa prAgya kSetro pUchatAM joIe. AgaMtuko A pUche eTale tyAM rahenArAoe mAsaka5 prAgya ane cAturmAsa prAgya kSetro temane kahevA joIe AgaMtuke puche nahi agara AgaMtuke pUche paNa tyAM rahelAo kahe nahi te baMnene laghumAsa prAyazcitta Ave, tathA nahi pUchavAthI ke nahi kahevAthI cera, jaMgalI pazuo vagerethI sAdhuone je anartha thAya te nimitte paNa prAyazcitta Ave. (2) kSetra kahyA pachI AgaMtuke ane rahelAo sacitta vagere je le te paNa paraspara nivedana kare. jema ke-mane A sacitta ke acitta maLyuM che te tame svIkAro. A pramANe kahe eTale anya le nahi, paNa A sAmAcArI che ke, avazya nivedana karavuM. nivedana na kare te laghumAsa prAyazcitta Ave. (3) pachI dravyAdithI parIkSA karIne guNe jaNAtAM A guNa che evuM jaNAya te upasaMpadA svIkAre. parIkSA pUrvaka upasaMpadA svIkAranAra baMne paraspara name. bhAvArthapahelAM nAnA moTA pAse AvecanA karavI. pachI moTAe nAnA pAse AlocanA karavI. (vya. u. 10 gA. 177mAM) kahyuM che ke "pahelAM nAnA moTAne vaMdana kare, tenI pAse AlecanA kare, sacitta AdinuM nivedana kare, pachI moTe nAnA pAse vaMdana pUrvaka AlecanA ane nivedana kare." ahIM pAkI gayela DAMgaranuM daSTAMta che. jema pAkI gayela DAMgara paraspara name che, tema ahIM paNa paraspara name che. parIkSA vinA upasaMpadA svIkAre agara parIkSA karavA chatAM pramAdInI upasaMpadA svIkAre te caturguru prAyazcitta Ave. [267] keI bhaNaMti omo, NiyameNa Nivei iccha iyarassa / taM tu Na jujjai jamhA, pakillagasAlidiDhato // 268 // . 'kei'tti / kecid bruvate niyamena 'avamaH' avamaratnAdhiko nivedayati, 'itarasya' ratnAdhikasya 'icchA' yadi pratibhAsate tato nivedayati no cenneti, tacca na yujyate, yataH pakvazAlidRSTAnta upanyastaH sa cobhayanamanasUcaka iti // 268 // (namavAmAM matAMtara jaNAve che :-) keIka kahe che ke nAne avazya nivedana kare paNa mATe tenI IcchA hoya to nivedana kare, nahi te na kare. paNa A barAbara nathI. kAraNa ke AmAM pAkI gayela DAMgaranuM dRSTAMta mUkyuM che. e daSTAMta ubhayanA namananuM sUcaka che. [268] uktA vinayopasampat / athaitAsUpasampatsu yadupasampadyamAno labhate tatkramAdekayaiva jAthathA suya suhadukkhe khitte, magge viNae jahakamaM lbbhaa| bAvIsa puvvasaMthua, vayaMsa divAlaviya savve // 269 / / Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute 'sua'tti / zrutopasaMpadi upasampadyamAnasya dvAviMzatirlabhyate, SaDanantaravallyAM mAtRpitRbhrAtRbhaginIputraduhitRlakSaNAH, SoDaza ca mizravalyAM mAtRpitrozcatuSTayaM bhrAtrAdiSu caturpu ca dvayamiti / sukhaduHkhopasampadi pUrvasaMstutA upalakSaNAnmitravayasyaprabhRtayazca / kSetropasampadi vayasyA upalakSaNAtpUrvasaMstutA nAlabaddhavallIdvikaM ca / mArgopasampadi dRSTAlapitA upalakSaNAd vallIdvikaM mitrANi ca / vinayopasampadi sarve'pi labhyAM navaraM nivedana karttavyamiti // 269 / / zrata upasaMpadAmAM upasaMpadA svIkAranArane bAvIsa maLe che. te A pramANe - manatarImA mAtA, pitA, HIs, mona, putra bhane putrI se cha, bhizrImo maabApanA mA-bApa, bhAI, bahena e ATha, bhAI, bahena, putra ane putrIne putra ane putrI e ATha, ema kula sola. sukha-duHkha upasaMpadAmAM pUrva saMstuta, mitra, vayo vagere maLe che. kSetra upasaMpadAmAM mitro, pUrva saMstuta ane nAlabaddha be valI maLe che. mArga upasaMpadAmAM daSTAbhASita, be valI ane mitro maLe che. vinaya upasaMpadAmAM badhA maLe cha, 5 nivahana 42 redhye. [268] icceyaM paMcavihaM, AmavvaM jo jiNANamANAe / vavaharai jahaTThANaM, so dhuvamArAhao hoi // 270 // 'icceya'ti / ityetatpaJcavidhamAbhAvyaM jinAnAmAjJayA yo yathAsthAnaM vyavaharati sa dhruvamArAdhako bhavati, jinAjJAyAH paripAlitatvAt ; itarazcAntakAle nArAdhanAM prApnotItyarthaH // 270 // vinaya upasaMpadA kahI. A upasaMpadAomAM upasaMpadA svIkAranArane je maLe che te kramazaH eka ja gAthAthI kahe che : A pramANe je pAMca prakAranA AbhAvyane (mAlikIne) jinAjJA pramANe yathAsthAna vyavahAra kare che =kenuM zuM thAya teno nirNaya kare che, te niyamA ArAdhaka thAya che. kAraNa ke teNe jinAjJAnuM pAlana karyuM che. bIjo aMtakALe ArAdhanA pAmato nathI. [70] AbhAvyanirUpaNa samApya prAyazcittanirUpaNaM pratijAnIte icceso paMcaviho, vavahAro AbhavaMtio NAma / bhaNio pAyacchitte, vavahAramao paraM vucchaM // 271 // 'icceso'tti / ityeSaH 'AbhavAntikaH' Abhavadvayavaharttavyako nAma paJcavidho vyavahAro bhaNitaH, ataH paraM prAyazcitte vyavaharttavye vyavaharttavyaM vakSye // 271 // davve khitte kAle, bhAve ya cauviho imo hoi / saccitte aJcitte, duviho puNa hoi dabammi // 272 // 'davve tti / dravye kSetre kAle bhAve ca caturvidho'yaM prAyazcittavyavahAro bhavati / dravye punardvividho bhavati sacitte'citte ca // 272 / / Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 325 AbhAvya nirUpaNa samApta karIne prAyazcitta nirUpaNanI pratijJA kare che A pramANe pAMca prakArano Abhava6 (=abhAvya) vyavahAra kahyo. have prAyazcittamAM vyavahAra kahIza. [71] dravya-kSetra-kAla ane bhAva saMbaMdhI ema cAra prakAranuM prAyazcitta vyavahAra che. dravya saMbaMdhI prAyazcitta vyavahAra sacitta ane acitta saMbaMdhI ema be prA2nI che. [272] tatra prathamataH sacitta vivakSuridamAha puDhavidagaagaNimAruavaNassaitasesu hoi saccitte / piMDovahi accitte, dasa pannarase va solasaMge // 273 // 'puDhavi'tti / pRthivyudakAgnimArutavanaspatitraseSu yat prAyazcittaM tata saccitte bhavati / piNDaviSayamupadhiviSayaM cAcitte / dazake eSaNAdoSANAM paJcadazake udgamadoSANAmadhyavapUrakasya mizre'ntarbhAvavivakSaNAt SoDazake cotpAdanAdoSANAm / / 273 // temAM prathama sacitta saMbaMdhI prAyazcitta kahe che : pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane trasamAM je prAyazcitta Ave te sacitta saMbaMdhI che. AhAramAM ane upAdhimAM je prAyazcitta Ave te acitta saMbaMdhI prAyazcitta che. piMDamAM eSaNAnA daza, uddagamanA 15, utpAdananA 16 doSamAM prAyazcitta Ave. ahIM adhyavapUraka doSane mizradoSamAM samAveza karIne uddagamanA 15 doSa kahyA che. [273] sacittaviSayaM prakArAntaramAha ahavA aTThArasagaM, purise itthIsu vajjiA vIsaM / dasagaM NapuMsakesu a, bhaNiA ArovaNA tattha // 274 // 'ahava'tti / athavA'STAdazaka puruSe 'varjitaM' pravrAjayituM niSiddham , strISu viMzativarjitA, napuMsakeSu ca dazakaM varjitam / tatra 'AropaNA'. prAyazcittaM bhaNitA kalpAdhyayane tatsaccittaviSayamiti bhAvaH // 274 // bIjI rIte sacitta saMbaMdhI prAyazcitta kahe che : dIkSA ApavAne agya aDhAra prakAranA puruSone, vIsa prakAranI strIone ane daza prakAranA napuMsakone dIkSA ApavAmAM kapAdhyayanamAM je prAyazcitta kahyuM che, te sathitta samadhI cha. [274] kSetrakAlaviSayamAha jaNavaya addha Nirohe, maggAtIte a hoi khittammi / dubhikkhe ya subhikkhe, diyA va rAo va kAlammi // 275 // Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 1 [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute ___ 'jaNavaya'tti / janapade'dhvani nirodhake mArgAtIte ca yatprAyazcittaM tat kSetraviSaya bhavati / ayaM bhAvaH-janapade'pi vasan saMstarannapi cAdhvAnaM pratipannAnAM yaH kalpastamAcarati / adhvAnaM prapanno vA na yatanAM karoti, darpaNa vA'dhyAnaM pratipadyate / tathA nirodhake'pi senAsUtre yo vidhirabhihitastaM na karoti / mArgAtItaM kSetrAtikrAntamazanAdikamAhArayati / eteSu yatprAyazcittaM tatkSetraviSayamiti / durbhikSe subhikSe vA divA rAtrau vA 'kAle' kAlaviSayam , kimuktaM bhavati ?-subhikSe'pi kAle saMstarannapi durbhikSakalpamAcarati, yadi vA durbhikSe ayatanAM karoti / tathA divase yaH kalpastaM rajanyAmAcarati, rajanyAmapi yaH kalpastaM divA, divasakalpamUnamadhikaM vA karoti / evaM rAtrikalpamapi / eteSu yatprAyazcittaM tatkAlaviSayamiti // 275 / / kSetra saMbaMdhI ane kAlasaMbaMdhI prAyazcitta kahe che :' (1) janapadamAM (2) rastAmAM (3) nirodhakamAM (4) mAgatItamAM je prAyazcitta Ave te kSetra saMbaMdhI prAyazcitta che. bhAvArtha :- (1) dezamAM rahela hoya ane nirvAha thatuM hovA chatAM vikaTa rastAmAM gayelA mATe je kaha5 batAvavAmAM Avela che te kalpane Acare. (vihAramAM vikaTa rastAmAM gayelA mATe amuka apavAdo batAvyA che. eTale tene upaga vikaTa rastAmAM ja karavAnuM hoya che. AthI je vikaTa rastAmAM na hoya ane AhAra vagere maLI jatuM hoya ethI nirvAha thatuM hoya chatAM vikaTa rastAmAM gayelA mATe batAvelA apavAdonuM sevana kare to prAyazcitta Ave) (2) vikaTa rastAmAM gaye hoya paNa yatanA na kare. (tyAM paNa je yatanA batAvI che te yatanA na kare te prAyazcitta Ave.) athavA ahaMkArathI vikaTa rastAmAM vihAra kare. (3) janirodhakamAM paNa kasenAsUtramAM je vidhi karyo che te vidhi na kare. (4) mArgAtIta eTale kSetrAtikAMta. kSetrAtikAMta AhAra Adi vApare. A (=cAra)mAM je prAyazcitta Ave te kSetra saMbaMdhI che. durbhikSamAM, subhikSamAM, divasamAM ke rAtre je prAyazcitta Ave te kAlasaMbaMdhI che. bhAvArtha - sumikSa paNa kALamAM nirvAha thaI zakato hoya to paNa dubhikSa kALamAM je ka95 kahyo che te ka95 Acare athavA durbhikSa kALamAM (apavAdo sevavAno prasaMga Ave tyAre) jaNAvela yatanA na kare tathA divasamAM AcaravAne ka95 rAte Acare, rAtanA AcaravAne ka9pa divase Acare athavA divasaka95 ane rAtrika95 nyUna-adhika kare. AmAM je prAyazcitta Ave te kAla saMbaMdhI che. [275]. bhAvaviSayamAha bhAve joge karaNe, dappa pamAe a hoi purise a| davvAivasA dijjA, tammattaM hINamahithaM vA // 276 // 9 rAjAnuM sainya zahera vagerene gherIne rahe tene nirodhaka kahevAya che. * bRhatkalpanA trIjA uddezAmAM trIsamuM sUtra senA sUtra che. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 327 'bhAve'tti / 'bhAve' bhAvaviSaye 'yoge' manovAkAyalakSaNe tribhede 'karaNe' karaNakAraNAnumodanatrike 'darpa' niSkAraNamakalpyasya pratisevane 'pramAde' paJcavidhe 'puruSe ca' gurupariNAmakApariNAmakAtipariNAmakacimanniSkrAntAnRddhimaniSkrAntasahAsahastrIpuMnapuMsakabAlatahaNasthirAsthirakRtayogAkRtayogadAruNabhadrakAdirUpe / etaddedAzcAgre'pi nirUpayiSyante / atra yogatrikakaraNatrikAbhyAM saptaviMzatirbhaGgA bhavanti kAlatraye cintyamAnAH / tatra manasA karaNamatrAmravaNaM vapAmIti cintayA, AmravaNaM vapAmi yadi tvamanujAnAsIti gRhasthaprazne'nivAraNe ca kAraNam , anuktamapyaniSiddhaM kuzalAH karttavyaM jAnantIti, taduktam-mAgahA iMgieNaM tu, pehieNa ya kosalA / addhuttega ya paMcAlA, nANuttaM dakkhigAvahA // 1 // " anyoptAmravaNe sAdhviti cintanaM cAnumodanam / evaM vAkkAyayorapi draSTavyam / kAyena kAraNaM punarhastAdisaJjJayA, anujJA ca nakhacchoTikAM dadata iti / atra ca nirapekSANAM manasA'pyaticArasevane prAyazcittam / gacchasthitAnAM ca vAcA kAyena ceti vyavasthA / anyadapyAha-'dravyAdivazAta' dravyAdyapekSaNAdadyAt 'tanmAtraM' yathA''pannaM hInamadhikaM vA // 276 / / bhAva saMbaMdhI prAyazcitta kahe che - gamAM, karaNamAM, darpamAM, pramAdamAM ane puruSamAM je prAyazcitta Ave te bhAva saMbaMdhI che. yoga mana-vacana-kAyA. karaNa=karaNa-karAvaNa-anumodana. =niSkAraNa akamyunuM sevana karavuM. pramAda=madya, viSaya, kaSAya, nidrA, vikathA e pAMca. puruSa =vividha puruSonI apekSAe. puruSo aneka rIte vividha prakAranA hoya che. jemake-guru -ziSya, pariNAmaka-apariNAmaka-atipariNAmaka, Rddhimatu niSNAMta-akRddhimatu niSkAMta, sahanazIla-asahanazIla, strI-puruSa-napuMsaka, bAla-yuvAna, thira-asthira, kRtaga-akRta ga, dAruNa-bhadraka, A bheda AgaLa paNa jaNAvavAmAM Avaze. (samAna daSamAM paNa bhinna bhinna puruSane bhinna bhinna prAyazcitta Ave.) ahIM traNa yogathI ane traNa karaNathI traNa kAlane AzrayIne vicAravAmAM Ave te sattAvIsa bhAMgA thAya. (3 yoga+3 karaNa + 3 kAla=27) temAM huM ahI AmravananI vAvaNI karuM ema vicAravAthI manathI karaNa (-karavuM) che. je te anujJA Ape te huM AmravananI vAvaNuM karuM ema gRhastha pUche tyAre nA na kahe to manathI karAvaNa (-karAvavuM) che. kahyuM na hovA chatAM niSedha na karyuM hoya to kuzale karavA jevuM che ema jANe che. (vya. u. 10 gA. 192 mAM) kahyuM che ke "magadha dezanA leke sAmAe A svIkAryuM che ke nahi te IgitathItevI zArIrika ceSTAthI ke zArIrika AkArathI jANI le che. dezanA leke jevAthI, paMcAla dezanA loko evuM kahevAthI jANe che. dakSiNapathanA loke na kaheluM jANatA nathI, kiMtu je sAkSAt vacanathI spaSTa karavAmAM Ave te jANe che. kAraNa ke teo prAyaH jaDabuddhivALA che." bIjAe AmravananI vAvaNuM karI hoya temAM sAruM ema vicAravuM e manathI anumAna che. e pramANe vacana ane kAyAmAM paNa jANavuM. kAyAthI karAvaNa Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 ] [ svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute hAtha AdithI karelI saMjJAthI thAya che. kAyAthI anujJA capaTI vagADavAthI thAya che. ahIM nirapekSa (pratibhAdhArI Adi) sAdhuone manathI paNa aticAra sevavAmAM prAyazcitta che. gara7mAM rahelA sAdhuone vacanathI ane kAyAthI aticAra sevavAmAM prAyazcitta che. - mI mI U (vizeSa) 4 cha:- (dabvAivasA dijjA...) ta prAyazcitta dravyAhinI apekSAe jeTaluM AvyuM hoya teTaluM ke ochuM vadhAre paNa Ape. [276] tathA cAha dijA'hi pi gAuM, baliaM sulahaM ca dvvmsnnaaii| hINaM pi dijja taM puNa, nAUNaM dubbalaM dulahaM // 277 // 'dijja'tti / 'balikaM' baliSThaM krUrAdisvabhAvenaiva sulabhaM cAzanAdidravyaM jJAtvA 'adhikamapi' jItoktAd bahutazmapi prAyazcittaM dadyAt / durbalaM durlabhaM ca tadazanAdi jJAtvA vallacaNakakAJjikAdikaM 'hInamapi' jItoktAdalpamapi dadyAt // 277 / / lukkhe khitta hINaM, sIe ahiaM jahaTiaM dijjA / sAhAraNammi khitte, evaM kAle vi tivihammi // 208 // 'lukkhe'tti / 'rUkSe' sneharahite kSetre 'hInam' alpataramapi dadyAt / 'zIte' snigdhe kSetre'dhikamapi / 'sAdhAraNe' asnigdharUkSe ca kSetre 'yathAsthitaM' jItoktamAtraM dadyAt / evaM kAle'pi trividhe jJAtavyam // 278 // A ja viSayane kahe che - deSa sevanAra kara Adi svabhAvathI ja balavAna che ane azana Adi dravya sulabha che e jANIne jItamAM kahyuM hoya tenAthI vadhAre paNa prAyazcitta Ape. doSitane durbala ane azana Adi dravyane sulabha jANIne jItamAM kahyuM hoya tenAthI ochuM paNa Ape. [77] rasa-kasa vinAnA kSetramAM ochuM paNa Ape. rasa-kasavALA kSetramAM vadhu paNa Ape. sAdhAraNa kSetramAM=bahurasa-kasavALuM na hoya ane rasa-kasathI taddana rahita paNa na hoya tevA (madhyama) kSetramAM jItamAM kahyuM hoya teTaluM Ape. A pramANe traNa prakAranA kALamAM 5Y MA[278] . vizeSataH kAlaM prapazcayannAha gimhasisiravAsAsaM, dija'hamadasamabArasaMtAI / NAuM vihiNA , NavavihasuavavahArovadeseNaM // 279 // 'gimhatti / iha kAlo prISmaziziravarSAlakSaNastrividhaH, sa ca sAmAnyato dvidhA Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH [ rUra snigdho rUkSazca, sa ca dvirUpo'pyutkRSTamadhyamajaghanyabhedAt tridhA / tatrotkRSTasnigdhaH-atizItaH, madhyamasnigdhaH-nAtizItaH, jaghanyasnigdhaH-stokazItaH / utkRSTarUjhA-atyuSNaH, madhyamarUkSAnAtyuSNaH, jaghanyarUkSaH-kavoSNaH / evaMrUpe kAle grISmaziziravarSAkhye kAlatraye navavidhatapodAnalakSaNazrutavyavahAropadezena 'vidhinA' vaiparItyAbhAvena jJAtvA'STamadazamadvAdazAntAni tapAMsi dadyAt / ayaM bhAvaH-grISmaziziravarSAsu yathAkramaM caturthaSaSThASTamAni jaghanyAni, SaSThASTamadazamAni madhyamAni, aSTamadazamadvAdazAnyutkRSTAni dadyAdityarthaH // 279 / / kALane vizeSa vistArathI kahe che : ahIM kAla grISma-zizira-varSA (=unALe--ziyALe-comAsuM) ema traNa prakAre che, ane te sAmAnyathI snigdha ane rUkSa ema be prakAre che. te baMne prakArano kALa utkRSTa -madhyama-jaghanya ema traNa prakAre che. utkRSTa snigdha=atyaMta zIta. madhyama snigdha atyaMta zIta nahi te. jaghanya snigdha=apazIta. utkRSTa rUkSa atyaMta uSNa madhyamarUkSa atyaMta uSNa nahi te. jaghanyarUkSatra.95uSNa. AvA grISma-zizira-varSa nAmanA traNa kALamAM nava prakAranA tapadAna rU5 zrata vyavahAranA upadezathI vidhithI (=aviparIta paNe) jANIne aThThama, cAra upavAsa ane pAMca upavAsanA aMtavALA tapa Ape. bhAvArtha :- grISma -zizira-vaSamAM kamazaH upavAsa-chaThTha-ama e jaghanya, cha-aTTama-cAra upavAsa che madhyama, aThThama-cAra upavAsa-pAMca upavAsa e utkRSTa prAyazcitta Ape. (jemake grISmamAM utkRSTa tapa Apavo hoya to aDrama Ape. ziyALAmAM cAra ane comAsAmAM pAMca upavAsa utkRSTa tapa Ape. apattithI e siddha thayuM ke grISmamAM utkRSTa tapa aDUmathI vadhAre na apAya.) [29] atreva magzamAi pakkhAvattIdANe, kAlatige Navavihammi vavahAre / ti Nava sagavIsa igasI, bheA NeyA jahAjaMtaM // 280 // 'pakkhAvatti'tti / navavidha zrutavyavahAre pakSe Apattau dAne ca trayo nava saptaviMzatirekAzItibhedAzca bhedA yathAyantraM jJeyAH / pakSatrayeNa trayo bhaGgAH, Apattibhedato nava, dAnatapobhedataH saptaviMzatiH, kAlatrikavizeSeNa punarekAzItiriti / yantrasthApanA ca yadyapyekAzItibhaGgAnAmeva tathApi tadghaTakAnAM yAdInAmapi tato lAbhAnna virodhaH // 280 / / ahIM ja bhAMgAone vistAra kahe che : nava prakAranA zrata vyavahAramAM pakSanA traNa, Apatti (5) nA nava, dAnatAnA sattAvIza ane traNa kALamAM ekyAsI bhAMgA thAya che. jo ke yaMtrasthApanA (keTe) ekyAsI bhAMgAonI ja che, to paNa tenA (=ekyAsI bhAMgAnA) ghaTaka traNa vagerene gu, 42 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 ]. [ svopakSavRtti-gujarabhASAbhAvAnuvAdayute paNa sthApanAthI lAbha thAya che, mATe virodha nathI. arthAt ekyAzI bhAMgAnI sthApanAmAM eka tarapha thI che vagere saMbaMdhI traNa keThA che ane eka tarapha purapakSe vagere nava keThA che. temAM koI virodha nathI. [28] tatra pUrva navavidhatapodAnavyavahAraM darzayannAha aTThamadasamaduvAlasacaramo kAlattayammi khavaNAI / nivia purimosaNaMbila, iga bi ti cau paMca vA NavahA // 281 // 'aTThama'tti / kSapaNaM ca kSapaNe ca kSapaNAni cetyekazeSAt kSapaNAni tAnyAdiryasya sa tathA / aSTamadazamadvAdazAni caramAni yasya sa tathA / kAlatraye'pi yathAkramaM navavidhaH zrutavyavahAro bhavatIti zeSaH / prakArAntaramAha-'yA' athavA nirvikRtikam 1 purimArddham 2. ekAzanam 3 AcAmlam 4 ekakSapaNaM caturthaH 5 dve kSapaNe SaSThaM 6 trINi kSapaNAnyaSTamaM 7 catvAri kSapaNAni dazamaM 8 paJca kSapaNAni dvAdazam 9 iti navadhA zrutavyavahAropadezAttapo bhavatyoghato vibhAgatazca grISmaziziravarSAsu dIyamAnamiti // 281 // temAM pahelAM nava prakAranA tapadAna rUpa vyavahArane jaNAve che : eka upavAsa, be upavAsa ane traNa upavAsa jenI AdimAM che, ane akUma, cAra upavAsa ane pAMca upavAsa jenA aMte che te traNe kAlamAM kramazaH nava prakArane zravyavahAra thAya che. gAthAnA pUrvArdhane A zabdArtha che. tene bhAvArtha A pramANe cheH- grISma Adi traNa kALamAM kramazaH eka--be-traNa upavAsa jaghanya che. be-traNa-cAra upavAsa madhyama che. traNa-cAra-pAMca upavAsa utkRSTa che. Ama nava prakAre tapedAna che. eTale eka, be, traNa upavAsa jenI AdimAM che ema je gAthAnA zabdArthamAM lakhyuM che, tene bhAva e thayo ke jaghanyamAM eka upavAsa AdimAM che, madhyamamAM be upavAsa AdimAM che, utkRSTamAM traNa upavAsa AdimAM che. aDrama, cAra upavAsa ane pAMca upavAsa jenA aMte che e zabdArthane bhAva e thayo ke jaghanyamAM aThThama aMte che, madhyamamAM cAra upavAsa aMte che, utkRSTamAM pAMca upavAsa aMte che. athavA niSi-purimaDha-ekAsaNuM-AyaMbila-upavAsa-chaThTha-aThThama-cAra upavAsa -pAMca upavAsa ema nava prakArane tapa mutavyavahAranA upadeza pramANe AghathI (=sAmAnyathI) ane vibhAgathI (=vizeSathI) grISma, zizira ane varSamAM ApavAmAM Ave che. [1] atha yathoddezaM nirdeza iti nyAyAdAdau pakSatrayaM spaSTayannAha gurulahulahusApakkhA, piho tihA tiguru gurutarA guruaa| lahutama lahutara lahuA, lahusatamA lahusatara lahusA // 282 // + A sthApanA A viSayanuM pUrNa varNana karyA bAda 290 mI gAthA pachI mUkavAmAM Avela che, Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 331 gurutatvavinizcaye dvitIyollAsaH / 'guru'tti / navavidhatapovyavahAre gurulaghulaghusvAH sakSepatastrayaH pakSAH / tatra laghusvazabdo laghukArthaH svazabdasyAlpArthakapratyayArthatvAt / ete ca 'pRthak' pratyekaM tridhA-yato gurupakSoM gurutamagurutaragurubhedaH, laghupakSo'pi laghutamalaghutaralaghubhedaH, laghusvapakSo'pi laghusvatamalaghusvataralaghusvabheda iti // 282 // have je pramANe uddeza (nAmathI ullekha) karyo hoya te pramANe nirdeza (=svarUpanuM varNana) kare joIe e nyAyathI pahelAM pakSanA traNa bhedo (=bhAMgA)ne spaSTa kare che : nava prakAranA tapa vyavahAramAM guru, laghu ane laghusva ema saMkSepathI traNa pakSe che. temAM laghusva zabdano artha a85 che. kAraNa ke (laghusva zabdamAM) sva zabda a85 arthane bedha mATe che. A traNenA darekanA traNa bheda che. gurupakSanA gurutama, gurutara ane guru ema traNa bheda che. laghupakSanA paNa laghutama, laghutara ane laghu ema traNa bheda che. laghusvapakSanA paNa laghusvatama, laghusvatara ane laghusva ema traNa bheda che. [28] atha navavidhApattitapovyavahAraM darzayati guru lahuachapaNamAsA, cautigamAsA dumAsagurumAsA / lahu mAsa bhinna vIsa, panarasa dasa paNa navAbattI // 283 // 'guru'tti / gurupakSe laghuSANmAsikapaJcamAsikarUpA utkRSTApattiH, cAturmAsikatrimAsikarUpA madhyamA, dvimAsikagurumAsarUpA jaghanyA / laghupakSe laghumAsarUpA utkRSTA, bhinnamAsarUpA madhyamA, viMzatikarUpA ca jaghanyA / laghusvapakSe paJcadazakarUpotkRSTA, dazakarUpA madhyamA, pazvakarUpA jaghanyeti navApattayaH ||283 // have nava prakAranA Apattitapa rUpa vyavahArane kahe che : (Apatti utkRSTa-madhyama-jaghanya ema traNa prakAre che.) gurupakSamAM utkRSTa Apatti cha mAsa-pAMca mAsa, madhyama cAra mAsa-traNa mAsa, jaghanya be mAsa-eka mAsa che, laghupakSamAM utkRSTa Apatti laghumAsa, madhyama bhinamAsa, jaghanya viMzatika che. laghusvapakSamAM utkRSTa Apatti paMcadazaka, madhyama dazaka, jaghanya paMcaka che. Ama nava Apatti ta5 cha. [283] navavidhApattitapaso dAnatapasvaividhyena saptaviMzatibhedAnAha sagavIsaM khalu bheA, NavahA pakkhesu tisu vi patte / ... ukkiThukkiTThAiadANeNaM bhijjamANesu // 284 // 'sagavIsa'tti / triSvapi pakSeSu pratyekamutkRSTotkRSTAdidAnena navadhA bhidyamAneSu saptaviMzatirbhedA bhavanti, utkRSTotkRSTo 1 tkRSTamadhyamo 2 tkRSTa jaghanya 3 madhyamotkRSTa 4 madhyama Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute madhyama 5 madhyamajaghanya 6 jaghanyotkRSTa 7 jadhanyamadhyama 8 jaghanyajaghanya 9 bhedAnAM gurulaghulaghusvapakSANAmetAvatAmeva bhAvAt // 284 // nava prakAranA ApattitapanA dAnatapanA traNa bhedathI thatA sattAvIza bheda kahe che: guru Adi traNe pakSomAM pratyekanA utkRSTotkRSTa Adi (5) ApavAthI nava rIte 2 yatA sattAvIza ho thAya che. te 2 // pramANe :- (1) GSTotkRSTa, (2) kRSTa madhyama, (3) dRSTa nya, (4) madhyabhoTa, (5) madhyama madhyama, (6) madhyama dhanya, (7) dhanyA8, (8) dhanya madhyama, (6) vdhanya dhanya. 3x+=27 [284] uktameva saptaviMzatividhaM dAnatapo vyaktIkuvannAha jiDhe bArasadasamamA ya majjhi dasamaTThamA chaho / aTThamachaTTacautthA, gurupakkhi jahannae dANaM // 285 // 'jidvetti / 'jyeSThe' pANmAsikapaJcamAsikAkhyotkRSTApattipakSe dvAdazadazamASTamAniutkRSTotkRSTaM dvAdazaM tapaH, utkRSTamadhyama dazamam , utkRSTajaghanya cASTamaM 'dAna' dAnatapo jJeyam / tathA 'madhye' iti cAturmAsikatrimAsikAkhyamadhyamApattipakSe dazamASTamau SaSThaM ca madhyamotkRSTa dazamam , madhyamamadhyamamaSTamam , madhyamajaghanyaM SaSThaM dAnatapo jJeyam / 'jaghanye' dvimAsikagurumAsikAkhyajaghanyApattipakSe'STamaSaSThacaturthAni-jaghanyotkRSTamaSTamam , jaghanyamadhyamaM SaSTham , jaghanyajaghanyaM ca caturtha gurupakSe dAnatapo jJeyam ||285 / / ukta sattAvIza prakAranA dAnatapane spaSTa kare che : cha mAsa-pAMcamAsa nAmanA utkRSTa (gurutama) Apatti pakSamAM utkRSTa utkRSTa pAMca, utkRSTa madhyama cAra, utkRSTa jaghanya aThThama dAna tapa che. cAra mAsa-traNa mAsa nAmanA madhyama ( gurutara) ApattipakSamAM madhyamatkRSTa cAra, madhyama madhyama aThThama, madhyama jaghanya chaThTha dAna tapa che. be mAsa-eka mAsa nAmanA jaghanya ( guru) Apatti pakSamAM jaghanya utkRSTa aThThama, jaghanya madhyama chaDuM, jaghanya jaghanya eka upavAsa dIna tapa che. guru pakSamA mAhAna ta5 on4. [285] atha laghupakSe darzayati ... dasamahamachaTTa'DhamachaTTaca utthA ya huMti lahupakkhe / chaTTacautthAyAmA, jitu majjhe jahanne ya // 286 // 'dasama'tti / laghupakSe 'jyeSThe' laghumAsAkhyotkRSTApattipakSe dazamASTamaSaSThAni-utkRSTotkRSTaM dazamam , utkRSTamadhyamamaSTamam , utkRSTajaghanyaM ca SaSThaM dAnatapaH / 'madhye' bhinnamAsAkhyamadhya 4 ahIM gurutama ane utkRSTa e baMne eka rUpa che. gurutara ane madhyama e baMne eka rU5 che. guru ane jaghanya e baMne eka rUpa che. e ja pramANe laghu ane laghusva pakSamAM paNa jANavuM, Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] / 333 mApattipakSe'STamaSaSThacaturthAni-madhyamotkRSTamaSTamam , madhyamamadhyamaM SaSTham , madhyamajaghanyaM ca caturtha dAnatapaH / 'jaghanye' ca viMzatyAkhyajaghanyApattipakSe ca SaSThacaturthAcAmlAni jaghanyotkRSTaM SaSTham , jaghanyamadhyama caturtham , jaghanyajaghanyaM cAcAmlaM dAnatapaH // 286 // have ladhupakSamAM batAve che : laghupakSamAM laghumAsa nAmanA utkRSTa (=laghutama) ApattipakSamAM utkRSTatkRSTa cAra, utkRSTa madhyama aThThama, utkRSTa jaghanya cha dAna tapa che. bhinnamAsa nAmanA madhyama ( laghutara) ApattipakSamAM madhyama utkRSTa aThThama, madhyama madhyama chaThTha, madhyama jaghanya eka upavAsa dAna tapa che. vizati nAmanA jaghanya (Elaghu) Apatti pakSamAM jaghanyatkRSTa chaThTha, jaghanya madhyama eka upavAsa, jaghanya jaghanya AyaMbila dAna tapa che. [286] laghusvakapakSe dAnatapo darzayati--- aTThamachaTacautthaM, . chaTTacautthaMbilaM kamA lahuse / khavaNaMbilaikkAsaNamiya addhakkaMti sagavIsA // 287 / / 'aTTama tti / laghusvakapakSe paJcadazAkhyotkRSTApattAvaSTamaSaSThacaturthAni-utkRSTotkRSTamaSTamam , utkRSTamadhyamaM SaSTham , utkRSTajaghanyaM ca caturthaM dAnatapa ityarthaH / dazakAkhyamadhyamApattau ca SaSThacaturthAcAmlAni madhyamotkRSTaM SaSTham , madhyamamadhyamaM caturtham , madhyamajaghanyaM cAcAmlaM dAnatapaH / paJcakAkhyajaghanyApattau ca kSapaNAcAmlaikAzanAni-jaghanyotkRSTaM caturtham , jaghanyamadhyamamAcAmlam, jaghanyajaghanyaM caikAzanaM dAnatapaH / 'iti' evamardhIpakrAntyA saptaviMzatirmaMdA bhavanti // 287 / / laghusva pakSamAM dAna tapa batAve che : laghusva pakSamAM paMcadaza nAmanA utkRSTa (=laghusvatama) Apatti pakSamAM utkRSTatkRSTa aThThama, utkRSNa madhyama chaThTha, utkRSTa jaghanya eka upavAsa dAnatapa che. dazaka nAmanA madhyama (=laghusvatara) Apatti pakSamAM madhyama utkRSTa chaThTha, madhyama madhyama eka upavAsa, madhyama jaghanya AyaMbila dAna tapa che. paMcaka nAmanA jaghanya (laghusva) Apatti pakSamAM jaghanya utkRSTa upavAsa, jaghanya madhyama AyaMbila, jaghanya jaghanya ekAsaNuM dAna tapa che. A pramANe ardha +apakrAMtithI sattAvIza bhedo thAya che. [287] eteSveva kAlatrayayojanayaikAzItibhaGgAnAha eyaM tA vAsAmuM, purimaMtaM sisirakAli dasamAi / niviaMtamaTThamAI, . gimhe igasI ime bheyA // 288 // 'eya'tti / etattAvadvarSAsUktam / zizirakAle tu dazamAdi purimArddhAntaM saptaviMzatibhedeSu + ardha apakrAMtine artha have pachInI gAthAnI TIkAmAM jaNAvaze. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuSAdayute tapazcAraNIyam / grISme cASTamAdi nirvikRtikAntam / 'ime' ekAzItirbhadA dAnatapaso bhavanti / arddhApakrAntizcayam-arddhasya-asamapravibhAgarUpasyaikadezasya ekAdipadAtmakasyApakrAntiH-nivartanaM zeSasya tu dvayAdipadasaGghAtAtmakasyaikadezasyAnuvartanaM yasyAM racanAyAM sA samayaparibhASayA'rddhApakrAntirucyate / yathA varSAsu gurutame utkRSTato dvAdazaM madhyamato dazamaM jaghanyato'STamam, eSAM madhyAdekadezo dvAdazalakSaNo'pakrAmati dazamASTamI gurutaraM gacchataH, agretanaM ca SaSThaM mIlyate, tatazca gurutare utkRSTato dazamam , madhyamato'STamam , jaghanyataH SaSTham / eSAM madhyAdekadezo dazamalakSaNo nivartate aSTamaSaSTho gurukaM gacchataH, agretanaM ca caturtha mIlyate, tatazca guruke utkRSTato'STamam , madhyamataH SaSTham , jaghanyatazcaturthamiti / evamanyatrApi jJeyam // 288 // A sattAvIza bhAMgAomAM traNa kAlanI yojanAthI thatA ekyAsI bhAMgA kahe che : A sattAvIza bhAMga varSAkALamAM kahyA. zizira kALamAM cArathI AraMbhI purimaThTha sudhI sattAvIza bhedomAM tapa kamazaH kahe. grISma kALamAM aThThamathI AraMbhI navi sudhI kahevuM. A ekyAsI bhedo dAna tapanA che. ardha apakrAMtine artha A che - je racanAmAM ardhanI=asamAna vibhAgavALA ekAdipada rUpa ekAdidezanI apakrAMti-nivRtti thAya, bAkInA be vagere padonA samUharUpa eka dezanI anuvRtti thAya te zAstranI paribhASA pramANe ardha apakrAMti kahevAya che. jemake-vaSakALamAM gurutama pakSamAM utkRSTathI pAMca, madhyamathI cAra, jaghanyathI traNa upavAsa che. AmAMthI pAMca rUpa eka deza nivRtta thAya che. cAra ane aDrama rUpa eka deza gurutara pakSamAM jAya che ane AgaLano chaThTha rUpa eka deza meLavavAmAM Ave che. tethI gurutara pakSamAM utkRSTathI cAra, madhyamathI traNa ane jaghanyathI chaThTha thAya che. emAMthI cArarUpa eka deza nivRtta thAya che, aThThama ane chaThuM gurupakSamAM jAya che, ane AgaLane upavAsa rUpa eka deza meLavavAmAM Ave che. tethI gurupakSamAM utkRSTathI aThThama, madhyamathI chaThTha ane jaghanyathI upavAsa thAya che. e pramANe bIjA sthaLemAM paNa jANavuM. [288] asahaM tu pappa ikikahAsaNe jA ThiyaM tu ikikkaM / hAsijja taM pi asahe, saTANA dijja paraThANaM // 289 // ___ 'asahaM tu'tti / evaMvidhApattiSu 'asahaM tu prApya' dvAdazAdyaM tapaH kartumasahiSNupuruSaM tu pratItya ekaikahAsane kriyamANe yAvannavasvapi paGktiSu paryantakoSThakagatamekaka caturthAdinirvikRtikAntaM tapaH sthitaM bhavati tAvat hAsayet / tatkaraNe'pi 'asahe' azakte tadapi' paryantakoSThagatamapi tapo hAsyate tataH sthApanAtapo dIyate-varSAsu varSAkAloktam , zizire ziziroktam , grISme ca grISmoktam / tadapi kartumakSamasya svasthAnAtparasthAna dadyAt, varSAsvapi ziziroktam , zizire'pi grISmoktaM tapo dIyate // 289 / / / AvA prakAranI ApattimAM pAMca upavAsa vagere tapa karavAmAM asamartha puruSane Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutatvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 335 AzrayIne eka eka tapane hRAsa karo. eka eka tapano hrAsa tyAM sudhI karo ke chelle nave lAInamAM aMtima ke ThAmAM=khAnAmAM upavAsathI AraMbhI navI sudhIne tapa Ave. (arthAt pahelI lAInamAM aMtima upavAsa ta5 sudhI hAni karavI. bIjI lAInamAM aMtima tapa AyaMbila sudhI hAni karavI. ema navamI lAInamAM aMtima tapa navi sudhI hAni karavI. Ane artha e thayo ke dareka lAinamAM dyAsa karatAM karatAM chelle te te lAInamAM aMtima je tapa hoya te prAyazcitta Ape.) Ama hRAsa karIne aMtima tapanuM prAyazcitta ApavA chatAM te tapa paNa koI na karI zake te tene paNa hRAsa karIne sthApanA tapa Ape. varSamAM varSAkALa mATe kahela sthApana tapa Ape. ema ziziramAM zizira kAla mATe kahela ane zrImamAM grISmakALa mATe kahela sthApanA tapa Ape. te paNa koI na karI zake te svasthAnathI parasthAna tapa Ape. arthAt varSomAM paNa zizira mATe kahela tapa Ape. ziziramAM paNa grISmakAla mATe kahela tapa Ape. [289] iya himuhe hAse, nidhiiyaM ThAi ahava emeva / suddho bhAve vi imaM, NeyaM purisaMtaraM pappa // 29 // 'iya'tti / 'iti' evamadhomukhe hrAse sthAne sthAne vargaziziragrISmarUpe hrAsayadbhistAvanneyaM yAvannirvikRtikamAtrameva deyatayA tiSThati; athavaivameva zuddhaH, yo nirvikRtikamAtramapi tapaH kartumazaktaH sa mithyAduSkRtenaiva zudhyatItyarthaH / kecittvevamAhuH-AdhAmikAgutpattau yA SaDjIvanikAyavirAdhanA tajjanitaM prAyazcittaM svasthAnam , AdhAkarmAdyAsevAbhaNitaM ca caturthAdikaM parasthAnam , tadAne'dhyayameva hrAsavidhiya isI / idaM ca dAnaM kAlabhedaprapaJcaprasaGgAgatamuktam / bhAve'pyetatparyavasyad jJeyaM puruSAntaraM sahAsaharUpaM prApya puruSasya bhAvadvAre bhaNitatvAt , svAtantryeNa puruSabhedAzcAgre bhaNiSyanta iti // 290 / / baryAsu tapodAnayatrakam / bheda 27 sari urakRTA utkRSTAe. rAdhAe0 madhyamApa- madhyabhApa0 madhyamApa0 2 // javanyA. jaghanyApa0 / jaghanyApa0 tI u.dA.12 ma.dA . ma. vA.8 tI u.vA.10 ma.dA.. ja.dA.6 patI u.dA.8 sa..dA..6 ja.dA.4 ...... laghupakSe uSTApa uskRyApa0 araSTApa0 25 papamA madhyamApa sadhyamAe020 japanyA-nyApajanmApA to u.mA.10 ma. dA. ja. pA.6 i. dA. sa. dA. 6 . dA. 4 pattI u.dA.6 ma. dA. 4 ja. dA. A.. ..15 uskRpApa-uskRSTa. kRSTApa 120 madhyabhA-madhyamApa. sadhyamApa0.5 javamyAda jaghanyAcA laghukhapatI u.dA.8 ma.dA 6 ja. dA. sau u. dA.6 ma. dA. 4 ja. dA. A. u. dA. 4 ma. dA. A. ja. dA. e. - uskRtAra utkRSTApa0 utkRSTApa03 madhyamA- madhyamApa / madhyabhApa. zAjadhanyApa jaghajyApa0 / janma gurupado tI u. dA.10 ma. dA. ja. dA. 6 pattI u. dA. ma. dA. 6 ja. dA. jo u. dA. ma. dA. 4 ja. dA. A. utkRSTa utkRSTApa0 / utkRSTApa021 sadhyamA- madhyamApa. madhyamApa020 jaghanzapa jaghanyApa0 / jaghanyApa laghupakSe patI u dA . ma. dA.6 | ja.dA. patI u.dA. ma. dA. ja. . A. tI u.dA. ma. dA. A.| ja. dA. e. ........./15 utkRSTA- usAdhApa / utkRSThApa. sadhyama:- madhyamA sadhyamApa05javanyApAjavanyApa0 / jaghanyApa laghusA "pattI u.dA. ma. dA . dA A.pasI u. dAma. dA. bhA. ja. dA. e. | u. dA. bhA. ma. dA. e. ja. dA. puri | 41 | uraSTrApa0 / utkRSTApA 3 mabhyamApa- madhyamApaka adhyagApI gurupo javanyApa-jadhayArAjaghanyA panI u.dA. ga. dA. ja.dA. 4ii u.dA. 6 ma. dA. ja. dA. A.lI u. dA. ma. dA. A. | ja. dA. e. u ullarApATApA 25madhyamA- madhyamApa0 madhyamApa020janyApa jaghanyApa | spnyaae| pasInA . ma. dA. ja.dA. A. panI u.dA.ma. dA. bhA. ja.dA. e. sau u.dA.A. ma. dA. ma. dA. puri 15 utkRe kRpA uskRSTApa020 madhyamApa- madhyamApa0 madhyamApa0 5jaghanyApa0 jaghanyA. jahanyApaka | paso. dA. dA. kSA. ja. kA. e. nI u.dA.A. ma. dA. e. ja. dA. puri. u. dA. e. sa. dA. puri.ja. dA. nIvI prIpAkAle so zizire tAdAna bheda 27 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 ] [ ropaNavRtti-gumAvajamAvAnuvAvare Ama varSA-zizira-grISma rUpa dareka sthAnamAM nIce nIce hAsa karanAre tyAM sudhI hAsa kare ke chelle mAtra "nIvi' ta5 prAyazcittamAM ApavAnuM rahe. je teTale paNa tapa na karI zake te "micchAmi dukkaDa ApavAthI ja zuddha thAya che. keTalAka A pramANe kahe che-AdhArmika (AhAra) AdinI utpattimAM thayelI che jIvanikAyanI virAdhanAthI je prAyazcitta thAya te svasthAna che. AdhArmika (AhAra) AdinA sevanamAM upavAsa vagere je prAyazcitta kahyuM che, te parasthAna che. te prAyazcitta ApavAmAM paNa A ja hrAsavidhi jANa. kAlabhedanA vistAranA prasaMgathI Avela A dAna kahyuM. (arthAta kAlabhedonA vistAranA prasaMgane pAmIne hRAsa karIne prAyazcitta ApavAnI bAbata paNa jaNAvI dIdhI.) ane (hRAsa karIne prAyazcitta ApavAne) bhAvamAMs(dravya-kSetra-kAla-bhAva e cAra dvAra saMbaMdhI bhAradvAramAM) paNa samAveza thAya che. kAraNa ke sahanazIla ane asahanazIla puruSane AzrayIne puruSane bhAva dvAramAM kahela che. svataMtra rUpe puruSanA bhedo AgaLa kahevAze. [20] prakArAntareNa dAnavidhimAha AvannANaM dijjA, ahavA egAi jAva chammAsaM / tavakAlagurualahuaM sajhosamiyaraM va jahapattaM / 291 // 'AvannANaM' ti / 'athavA' iti prakArAntare 'ekAdi' ekamAsikamAdau kRtvA yAvat pANmAsikamApannAnAM sAdhUnAM yathAgataM tapaHkAlAbhyAM gurukaM laghukaM vA sajhoSam 'itaradvA' ajhoSaM 'yathApAtraM' sahAsahAdipuruSavizeSarUpaM pAtramapekSya. prAyazcittaM dIyate / / :91 / bIjI rIte dAnane (=prAyazcitta ApavAne) vidhi kahe che athavA eka mAsathI AraMbhI cha mAsa sudhInA prAyazcittane pAmelA sAdhuone e prAyazcitta tapa ane kAlathI guru ke lavuM jevuM AvyuM hoya tevuM Ape. athavA sahanazIla ane asahanazIla Adi puruSa vizeSa rUpa pAtranI apekSAe Asa sahita ke hAsa vinA prAyazcitta Ape [291] atha tapaHkAlAbhyAM laghuguruprAyazcittaM yaducyate tatsvarUpa prarUpayati tavakAle Asaja u, guruo vi lahU lahU vi hoi guruu| kAlo gimho tavamaTThamAi guruvaM lahU sesA // 292 // 'tavakAle'tti / tapaHkAle AsAdya tu gururapi laghuH laghurapi ca gururbhavati / tatra kAlo grISmastapazcASTamAdikaM gurukam , zeSANi ziziravarSAkhyau kAlau SaSThAntAni ca tapAMsi laghuni bhavanti / ayaM bhAvaH-grISme mAsalavAdikamapyUhyamAnaM kAlagurukam , ziziravarSAsu ca mAsa Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'gurutattvavinizcaye dvitIyollAsa: ] [ 3674 gurvAdikamapyUdyamAnaM kAlalaghukam , tathA nirvikRtyAdinA SaSThAntena tapasA yanmAsagurvAdika mapyUhyate tattapolaghukam / aSTamAdinA tUhyamAnaM mAsalaghvAdikamapi tapogurukamiti // 292 / / have tapa ane kAlathI laghu-guru prAyazcitta ema je kahevAya che tenuM svarUpa gAva cha : tapa ane kAlane AzrayIne guru paNa prAyazcitta laghu thAya che, ane laghu paNa guru thAya che. temAM grISmakALa ane aThThama Adi tapa guru che. zeSa zizira ane varSAkALa tathA chaThTha sudhIno tapa laghu che. bhAvArtha- grImamAM mAsalaghu Adi paNa tapa karavAmAM Ave te te kAlaguru che. zizira ane varSomAM mAsaguru Adi paNa tapa karavAmAM Ave te te kAlalaghu che tathA nIvithI mAMDI chaThTha sudhInA tapathI je mAguru Adi paNa tapa karavAmAM Ave te tapalaghu che. aThThama AdithI mA salaghu Adi paNa tapa karavAmAM Ave : to te tayazuru cha. [282] prakArAntareNa gurulaghuvidhiM darzayati dANe NiraMtare vA, lahuaM pi guruM guruM pi lahu iharA / suttavihiNA'vilaMba, jaM vujjhai taM tu hADahaDaM // 293 // 'dANe'tti / vAzabdaH prakArAntaropanyAse / dAne nirantare sati laghukamapi gurukam , antarAle pAraNakAdAnena dIyamAnaM laghukamapi tapo gurukaM bhavatIti bhAvaH / itarathA-sAntaraM dIyamAnaM gurukamapi tapo laghukaM bhavati / tathA 'sUtravidhinA' sUtroktaprakAreNa 'yat' prAyazcittaM 'avilambaM' kAlakSeparahitamUhyate tatprAyazcittaM hADahamityucyate / / 293 / / bIjI rIte gu-laghune vidhi batAve che - athavA niraMtara (-pAraNuM vinA) tapa ApavAmAM Ave te laghu paNa guru bane. arthAt vacce pAraNuM ApyA vinA apAtuM laghu paNa tapa guru thAya che. vacce pAraNuM pUrvaka apAtuM guru paNa ta5 laghu thAya che. tathA sUtrokta vidhithI je prAyazcitta kAlakSepa karyA vinA karavAmAM Ave te prAyazcitta "hADaDaDa" ema kahevAya che. [29] etaccAropaNAvizeSarUpamiti tabhedAneva darzayati paTTaviiA ya ThaviyA, kasiNAkasiNA taheva haaddhddaa| ArovaNa paMcavihA, pAyacchittaM purisajAe // 294 // 'paTuviiatti / prasthApitakA sthApitA kRtsnAkRtsnA hADahaDA ceti paJcavidhA''ropaNA prAyazcittasya / tacca prAyazcittaM puruSajAte kRtakaraNAdau yathAyogamavaseyam / tatra yadAropitaM prAyazcittamUhyate eSA prasthApitakA / vaiyAvRttyakaraNalabdhisampanna AcAryaprabhRtInAM vaiyAvRttyaM kurvan yatprAyazcittamApannastasyAropitamapi sthApitaM kriyate yAvadvaiyAvRttyaparisamAptirbhavati, dvau zu. 43 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1138 [ stropazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute yogAvekakAlaM kartumasamartha iti kRtvA sA''ropaNA sthApitakA / kRtsnA nAma yatra jhoSo na kriyate / akRtsnA yatra kiJcijjhoSyate / hADahaDA trividhA-sadyorUpA sthApitA prasthApitA ca / tatra laghugurumAsikAdi yattapa Apannastad yadi tatkAlameva dIyate na kAlakSepeNa tadA sA hADahaDAropaNA sadyorUpA / ya: punaryanmAsikAdikamApannastadvayAvRttyamAcAryAdInAM karotIti sthApita kriyate, tasmiMzca sthApite yAnyaduvAtamanudghAtaM vA''padyate tassarvamapi pramAdanivAraNArthamanudghAtaM yadAropyate sA hAihaDA sthApitA / pANmAsikapAzcamAsikAditapo vahan yadanyadantarA''padyate tattasyAtipramAdanivAraNArthamanugrahakRtsnena niranugrahakRtsnena vA'nudvAtamAropyate eSA hADahaDA prasthApitA / anugrahakRtsnaniranugrahakRsnasvarUpaM ca SadkRtsnaprarUpaNenA vagantavyam , tAni cemAni-pratisevanAkRtsnam 1 saJcayakRtsnam 2 AropaNAkRtsnam 3 anuprahakRtsnam 4 anudghAtakRtsnam 5 niravaze vakRtsna 6 miti / tatra pratisevanAkRtsnaM pArAzcitam , yataH paramanyat pratisevanAsthAnaM nAsti / saJcayakRtsnamazItaM mAsazatam / ataH parasya saJcayasyAbhAvAt / AropaNAkRtsnaM pANmAsikam , tataH parasya bhagavato varddhapAnasvAminastIrthe AropaNasyAbhAvAt / anugrahakRtsnaM yat SaNNAM mAsAnAmAropitAnAM SaD divasA gatAstadanantaramanyAn SaNmAsAnApannastato yad vyUDhaM tat samastaM jhoSitam , pazcAd yadanyat pANmAsikamApannaM tadUhyate, atra caturviMzatidinAdhikapaJcamAsarUpabahudinajhoSaNenAnugrahasadbhAvAt / etena ca niranugrahakRtsnamapi sUcitaM draSTavyam , taccaivaM bhAvanIyam -SaNmAse prasthApite paJca mAsAzcaturvizatidivasAzca vyUDhAstadanantaramanyat pANmAsikamApannastatastadvahati pUrvaSaNmAsasya SaD divasA jhoSitA iti bahudinAjhoSaNenAnugrahAbhAvAnniranugrahakRtsnametaditi / anudghAta kRtsnaM kAlagurumAsagurukAdi mAsalaghukAdyapi vA nirantaraM dIyamAnam / athavA'nudghAtaM trividhaM kAlaguru tapoguru ubhayaguru ca / tatra kAlaguru nAma yad grISmAdau karkaze kAle dIyate, tapoguru yadaSTamAdi dIyate nirantaraM vA, ubhayaguru yad grISmAdau kAle nirantaraM ca dIyate / niravazeSakRtsnaM nAma yadApannaM tatsarvamanyUnAtiriktaM dIyata iti // 294 // hADahaDa prAyazcitta ApaNA vizeSa rUpa che. mATe AropaNAnA bhedo ja batAve che:" prAyazcittanI AropaNanA prathApitakA, sthApitA, kRranA, akRtnA ane hADahaDA ema pAMca prakAra che. te prAyazcitta kRtakaraNa Adi prakAranA puruSamAM yogyatA pramANe jANavuM. (arthAt kRtakaraNa Adi puruSane yogyatA pramANe A prAyazcitta apAya che.) (1) ApeluM prAyazcitta pUruM karavA mATe zarU karI dIdhuM hoya e prasthApitakA che. (2) vaiyAvacca karavAnI labdhivALAne sAdhu, AcArya vagerenI vaiyAvacca karatAM je prAyazcitta Ave te tene ApI dIdhuM hovA chatAM vaiyAvacca pUrI thAya tyAM sudhI mUkI rAkhavAmAM Ave=na karavAmAM Ave te ApaNA sthApita che. vaiyAvacca karanAra be yogo (vaiyAvacca ane ta5) ekI sAthe karavA samartha na hoya ethI ApeluM prAyazcitta mUkI rAkhavAmAM Ave. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutasaMvinizcaye dvitIyollAsaH ] (3) jemAM hRAsa na karAya te kRtnA. (4) jemAM kaMIka hRAsa karAya te akRtnA. (5) hADahaDAnA sadyorUpA sthApitA ane prasthApitAM ema traNa prakAra che. (i) laghu mAsa, gumAsa Adi je tapa AvyuM hoya te je kAlakSepa vinA tatkAla ja ApavAmAM Ave (=je vakhate prAyazcitta ApyuM hoya te ja vakhate karI Apavo e zaratathI ApavAmAM Ave.) te te hADahaDA AropaNa sadarUpA che. (i) paNa je mAsika Adi je tapa AvyuM hoya te AcArya AdinI vaiyAvacca karato hovAthI rAkhI mUkavAmAM Ave, rAkhI mUkelA te tapamAM bIjuM je uddaghAta ke anuddaghAta Ave te badhuM ya, tenA pramAdane rokavA anuddaghAta apAya te hADahaDA sthApita che. (ii) cha mAsika, pAMca mAsika vagere tapane karatA sAdhune vacce bIjuM je Ave che, tenA atipramAdane rokavA mATe anugraDa kRtnathI ke niranugraha kRtnathI anuddaghAta apAya, e haDahaDA prasthApitA che. anugraha kRtnanuM ane niranugraha kRtnanuM svarUpa cha kRmbha prapaNAthI jANavuM. te A pramANe che - (1) pratisevanAkRtna (2) saMcayakRzna. (3) AropaNAkRna. (4) anugraha kRtna. (5) anuddaghAta kRtna (6) niravazeSa kRtna. temAM (1) pratisevana kRtna eTale pArAMcita. kAraNa ke tenAthI adhika kaI pratisevanAnuM (doSasevananuM) sthAna nathI. (2) saMcaya kRtna ekaso eMzI mAsa che. enAthI adhika saMcaya nathI. (3) ArepaNa kRtna cha mAsa che. kAraNa ke bhagavAna vardhamAna svAmInA tIrthamAM tenAthI adhika prAyazcitta apAtuM nathI. (4) cha mAsanuM prAyazcitta ApyuM, temAM cha divasanuM prAyazcitta thayuM, tyArabAda anya cha mAsanuM prAyazcitta AvyuM, tethI je cha mAsanuM prAyazcitta pUruM karavAnuM zarU karyuM hatuM tene hRAsa karI nAkhe ane pAchaLathI bIjuM je cha mAsanuM prAyazcitta AvyuM te pUruM karavAmAM Ave. A anugraha kRtna che. ahIM pAMca mAsa ane vIsa divasa pramANa ghaNuM divasane hRAsa karavAthI anugraha che. AnAthI niranugraha kRtnanuM paNa sUcana jANavuM. te A pramANe - cha mAsanuM prAyazcitta pUruM karavAnuM zarU karyuM hoya, pAMca mAsa ane covIsa divasa jeTaluM karyuM, tyAra bAda bIju cha mAsanuM prAyazcitta AvyuM, tethI te prAyazcitta pUruM karavAnuM zarU kare ane pUrvanA cha mAsanA cha divasane hRAsa kare. A niranugraha kRtna che. kAraNa ke ghaNuM divaseno hrAsa na hovAthI anugraha nathI. (5) kAlaguru, masaguru vigere anuddaghAta kRtna che athavA niraMtara (=vacce pAraNA vinA) apAtuM mAsalaghu vagere paNa anuddaghAta kRtna che athavA anuddaghAtanA kAlaguru, tapaguru ane ubhayaguru ema traNa prakAra che. grISma vagere karkaza kAlamAM je prAyazcitta ApavAmAM Ave te kAlaguru che. ama vagere ke niraMtara apAtuM prAyazcitta tapaguru che. grISma vagere kALamAM ane (aThThama vagere ke) niraMtara apAtuM prAyazcitta ubhayaguru che. (6) jeTaluM prAyazcitta AvyuM hoya teTaluM badhuM nyUnAdhika karyA vinA apAya te niravazeSa kRna che. [24] * AnuM vizeSa nirUpaNa vyavahArasutra (. gA. ra91)ane atitaka9pa vagemAM che. ' Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .340 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute tadevamukta: prAyazcittadAnavidhiH / athAtra puruSavizeSA adhikAriNa iti tadbhedanirUpaNArthamAha purisA khalu kayakaraNA, bhuvihtvkrnnbhaaviysriiraa| taha huMti akayakaraNA, chaTAiabhAviyasarIrA // 295 / / - 'purisa'tti / puruSAH khalu dvividhAH- kRtakaraNA akRtakaraNAzca / tatra kRtakaraNAstAvad bahuvidhAnAM-SaSThASTamAdibahubhedAnAM tapasA karaNena bhAvitaM--parikarmitaM zarIraM yaste tathA akRtakaraNAzca SaSThASTamAdibhirabhAvitazarIrAH // 295 / / kayakaraNA vi ya duvihA, sAvikkhA khalu taheva NiravekkhA / NiravikkhA jiNamAI, sAvikkhA - AyariamAI // 226 // ... 'kayakaraNA vi yatti / kRtakaraNA api dvividhAH-sApekSAH khalu tathaiva nirapekSAzca / tatra sahApekSayA-gacchavAsapAlanAdilakSaNayA vartante ye te sApekSAH, nirgatA apekSA yebhyaste nirapekSAH / tatra nirapekSAH 'jinAdayaH' jinakalpikAH zuddhaparihAravizuddhikA yathAlandakakalpikAzceti traya ityarthaH, ete hi niyamAtkRtakaraNA eva, akRtakaraNAnAmanyatamasyApi kalpasya pratipatterayogAt / sApekSAH 'AcAryAdayaH' AcAryA upAdhyAyA bhikSavazceti traya ityarthaH / ete pratyeka dvidhA bhUyo bhavanti, tadyathA--AcAryAH kRtakaraNA akRtakaraNAzca, upAdhyAyA api kRtakaraNA akRtakaraNAzca, bhikSavo'pi kRtakaraNA akRtakaraNAzca / tatra kRtakaraNAnAM cintyamAnatvAdasyAM gAthAyAmete kRtakaraNA grAhyAH // 29 // A pramANe prAyazcitta ApavAne vidhi kahyo. have prAyazcittanA adhikArI puruSavizeSa che. mATe puruSanA bhedanuM nirUpaNa kare che - 1. puruSo kRtakaraNa ane akRtakaraNa ema be prakAre che. chaThTha, aThThama vagere aneka 52nA ta 4zana bhare zarIrane paribhita (masyAsavANu) 42rI ghuche, te tkaraNa che. AvA tapathI jemaNe zarIrane parikarmita karyuM nathI te akRtakaraNa che. [5] kRtakaraNa paNa sApekSa ane nirapekSa ema be prakAre che. jeo gacchamAM rahevuM, gacchanuM pAlana karavuM, vagere apekSAothI sahita che te sApekSa, arthAt gacchamAM rahenArA vikalpI sAdhuo sApekSa che. ukta apekSAthI rahita sAdhue nirapekSa che. jinakadipaka, zuddha parihAra vizuddhika ane yathAladika A traNa nirapekSa che. A sAdhue niyamo kUtakaraNa ja hoya. kAraNa ke akRtakaraNa AmAMthI eka paNa ka9pane svIkAra na karI zake. AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e traNa sApekSa che. A traNanA paNa darekanA be prakAra che. te A pramANe - AcAryo kRtakaraNa-akRtakaraNa, upAdhyAye kRtakaraNa-akRtakaraNa ane sAdhuo kRtakaraNa-akRtakaraNa ema be be prakAre che. temAM prastutamAM kRtakaraNanI vicAraNA cAlatI hovAthI A gAthAmAM te traNe kRtakaraNa samajavA. [26] Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvinizvaye dvitIyollAsaH ] akakaraNA viduvA, aNahigayA ahigayA ya bodhavvA / samahIamma ahigayA, pakappi iharA u ahigayA // 297 // 'akakaraNAviti / ihAcAryA upAdhyAyAzca kRtakaraNA akRtakaraNA vA niyamAd gItArthAH sthirAva, tata ihAkRtakaraNA bhikSatra eva grAhyAH, te'kRtakaraNA bhikSavo dvividhA:anadhigatA adhigatAzca boddhavyAH / samadhIte 'prakalpe' nizIthAdhyayane jaghanyato'pyadhigatAH, 'itarathA' tadadhyayanAbhAve tvanadhigatAH // 297 // akRtakaraNa sAdhue anadhigata ane adhigata ema be prakAre jANavA. jemaNe nizItha adhyayananA abhyAsa karyAM che te jaghanyathI paNa adhigata che ane jemaNe nizItha adhyayananA abhyAsa karyAM nathI te anadhigata che. prazna:- mULa gAthAmAM akRtakaraNu be prakAranA hoya che, ema kahyuM che. akRtakaraNa sAdhue e prakAranA hAya che ema kahyuM nathI. teA TIkAmAM akRtakaraNa sAdhue e prakAranA hAya che evA artha kevI rIte karyAM che? uttaraH- kRtakaraNa ke akRtakaraNa AcAya ane upAdhyAya niyamA gItA ane sthira hAya che. (arthAt niyamA adhigata hAya che.) AthI anadhigata ane adhigata e be prakAra sAdhuemAM ja saMbhave. mATe TIkAmAM akRtakaraNa sAdhuonA be prakAra hAya che ema kahyuM che. [297] atraiva matAntaramAha - [ 341 kei puNa ahigayANaM, iha kayakaraNattameva icchaMti / jaM AyatagA jogA, vUDhA khalu tehi niyameNaM // 298 // afra athirA, huti dubheA thirA tahiM te u / je daDhadhiisaMghayaNA, tatrivarIA puNo athirA // 299 // ''ti / kecit punarAcAryA adhigatAnAM kRtakaraNatvamevecchanti na tvakRtakaraNatvam, 'yat' yasmAt 'taiH' adhigatairniyamena 'AyatakAH' vistIrNakAlA mahAkalpazrutAdInAM yogA vyUDhAH, khalviti pAdapUraNe / taduktaM vyavahArapIThikAyAm - "ahigaya kayakaraNattaM jogAyatagArihA keI ||" adhigatAnAM kRtakaraNatvamicchanti kecidAyataka yogAsta ityetadarthaH / / 298 / / 'te viya'ti / ye bhikSavo'nadhigatA adhigatAzca te'pi pratyekaM sthirA asthirAzcati dvibhedA bhavanti / tatra sthirAstu te ye dRDhadhRtisaMhananAH, 'tadviparItAH' dhRtisaMhananAbhyAmasampannAH punarasthirAH, evaM kRtakaraNAkRta karaNayorapi draSTavyam ||299|| yahIM bhatAMtara he che : kAi AcAryAM adhigata kRtakaraNu ja hAya akRtakaraNu na hoya ema mAne che. kAraNa huM adhigatAe niyamA ghaNA kAla sudhI mahA zpasUtra vagerenA cegeA karelA hAya che, Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute (temAM tapa avazya karavo paDe.) vyavahArapIThikA (gA. 163)mAM kahyuM che ke"adhigata sAdhuoe ghaNuM kAla sudhI yogo karyA hovAthI teo kRtakaraNa hoya ema keI AcAryo bhAne che." [268] anadhigata ane adhigata sAdhuo paNa sthira ane asthira ema be prakAranA che. jemanuM " dhairya ane saMghayaNa daDha che te sthira che. dhairya ane daDha saMghayaNathI rahita sAdhuo asthira che. kRtakaraNa ane akRtakaraNamAM paNa A pramANe sthira-asthira bheda jANavA. [2] atra prAyazcittadAnavidhimAha gIyastho kayakaraNo, thiro a jaM sevae tayaM dijjaa| iyarammi hoi icchA, sulahaM jaMteNa dANaM tu // 30 // 'gIyatthotti / gItArthaH kRtakaraNaH sthirazca yat sevate prAyazcittasthAnaM tadeva tasmai paripUrNa dadyAt / 'itarasmin ' tadeva prAyazcittasthAna prApte'gItArthe'kRtakaraNe'sthire ca 'icchA' prAyazcittadAnavidhau sUtropadezAnusAreNa svecchA, tathAhi-samartha iti jJAte yat paripUrNa dIyate asamartha iti parIkSite tataH prAptaprAyazcittAdarvAktanamanantaraM dIyate, tatrApyasamarthatAyAM tato'pyanantaram , tatrApyasAmarthya tato'pyanantaram , evaM tAvanneyaM yAvannirvikRtikam , tatrApyasamarthatAyAM pauruSIpratyAkhyAnam , tatrApyazaktau namaskArasahitam , gADhaglAnatvAdinA tasyApyasambhave evamevAlocanAmAtreNa zuddhayApAdanamiti / dAnaM tu yathApuruSamatra yantreNa sulabham / yasyaivAcAyasya kRtakaraNasya sApekSasya mahatyapyaparAdhe mUlam tasyaivAkRtakaraNasthAsamarthatvAcchedaH / upAdhyAyasya ca kRtakaraNasya mUlaprAyazcittamApannasyApi sApekSa iti kRtvA chedaH, tasyAkRtakaraNasya ca mUlamApannasyApi guruSANmAsikam , "sAvekkho tti va kAuM, gurussa kayajogiNo bhave cheo / akayakaraNammi chagguru" iti vacanAt , AcAryasya prAguktatvena guruzabdenAtropAdhyAyasyaiva prahaNAt / manAgU nirapekSatAyAM ca kRtakaraNasyApyupAdhyAyasya mUlApattau mUlamevocyate, "biie mUlaM ca chedo cha gurugA" itivyavahAravacanAt , tathAvidhadhRtibalasamarthatAyAM mUlasyAnyathA tu chedasya kRtakaraNopAdhyAyapakSe samarthanAt , evamagrimArddhApakrAntiracanAyA yathAsampradAya yantreNa spaSTamevopalambhAditi // 30 // ahIM prAyazcitta ApavAno vidhi kahe che - gItAtha, kRtakaraNa ane sthira je prAyazcittasthAnane (jeTalA doSane) seve te ja paripUrNa prAyazcitta tene ApavuM. agItA, akRtakaraNa ane asthira te ja prAyazcittasthAnane seve te prAyazcitta ApavAnI vidhimAM sUtranA upadezAnusAra svecchA che. (=jema gya lAge tema prAyazcitta Ape.) te A pramANe - samartha che ema jANavAmAM Ave te pUrNa prAyazcitta Ape. asamartha che ema nirNaya thatAM AvelA prAyazcittathI anaMtara nIcenuM prAyazcitta Ape. temAM paNa asamartha hoya te tenAthI anaMtara nIcenuM, Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 Thatanicaze britIthoTTAraH ] [ rUzarU temAM paNa asamartha hoya te tenAthI anaMtara nIcenuM, ema chele nivi sudhI javuM. - temAM paNa asamartha hoya te perisI pratyAkhyAna Ape temAM paNa asamartha hoya te navakArazI Ape. gADha mAMdagI AdinA kAraNe te paNa na bane te ema ja devonA prakAzana mAtrathI zuddhi karAvavI. ahIM te te puruSa pramANe prAyazcitta keTaluM ApavuM te yaMtrathI-koThAthI samajavuM saheluM paDe, (AthI gAthA 301 thI 309 sudhI yaMtra banAvavAnI rIta kahIne 310mI gAthanA aMte yaMtra mUkela che.) je kRtakaraNa sApekSa AcAryane meTA paNa aparAdhamAM mUla prAyazcitta Ave te ja akRtakaraNa AcAryane asamartha hovAthI teTalA ja aparAdhamAM) cheda Ape. kRtakaraNa upAdhyAyane mUla prAyazcitta AvyuM hoya te paNa sApekSa hovAthI cheda Ape. akRtakaraNa upAdhyAyane mUla prAyazcitta AvyuM hoya te paNa guru cha mAsa Ape. kAraNa ke "mUla prAyazcittane pAmelA paNa kRtakaraNa gurune (=upAdhyAyane) sApekSa hovAthI cheda Ape, akatakaraNa gune (=upAdhyAyane) guru cha mAsika Ape." evu zAstravacanaka che. ahI (zAstravacanamAM) guru zabdathI upAdhyAya ja lIdhA che. kAraNa ke AcArya aMge pahelAM kahI dIdhuM che. je kaMIka nirapekSa hoya te kRtakaraNa paNa upAdhyAyane mUla prAyazcitta AvyuM - hoya te mUla ja Ape. kAraNa ke viphA mUruM ja cheDo che guII (vya.pIThikA , gA. 16 6) evuM vacana che. e vacanamAM kRtakaraNa upAdhyAyanA pakSamAM dhati . ane balathI samartha hoya to mUlanuM anyathA chedanuM samarthana karyuM che. A pramANe AgaLanI ardha apakAMtinI racanA paNa saMpradAya pramANe yaMtrathI spaSTa ja jaNAya che= jovA maLe che. [300] yantraracanAprakAramevAha bArasa gihAi tiriaM, vIsaM ca ahomuhAiM gehAi / ThAvijja tao, dugadugahANIi dasAigehAI // 301 // 'bArasa' tti / tiryag dvAdaza gRhANi adhomukhAni ca viMzatigRhANi sthApayet / evaM ca dvAdazagRhAtmikA viMzatigRhapaGktayo bhavanti, tato dvikadvikahAnyA dazA digRhANi sthApyante / ayaM bhAvaH-viMzatitamAyAM paGktau dakSiNato'ntime dve gRhake muktvA tasyA adhastAdazagRhAtmikA ekaviMzatitamA paGktiH sthApyate, tatra ye dve antime gRhake te muktvA'dhastAdaSTagRhAtmikA dvAviMzatitamA, tadanye dve gRhe muktvA tasyA adhastAt SaDgRhAtmikA trayoviMzatitamA, tadantye dve gRhake muktvA tasyA adhastAccatugRhAtmikA caturviMzatitamA, tasyAmapi ye dve antime gRhe te mukyA tasyA adhastAd dvigRhAtmikA paJcaviMzatitamA, tasyA adhastAdekagRhAtmikA SaDviMzatitamA paGktiH sthApyA, evaM SaDviMzatipaGktayAtmakaM yantraM bhavatIti // 301 // yaMtra banAvavAnI rIta kahe che ADA bAra khAnA ane uparathI nIce tarapha vIsa khAnA banAvavA. e pramANe bAra tra vya.pIThikA gA. 168 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute khAnAvALI vIza khAnAnI vIza paMktio lAIna thaze. pachI kamazaH be be ADA khAnA ochA karIne (ADA) daza vagere khAnA banAvavA bhAvArtha- vIzamI lAInamAM jamaNI bAju aMtima be khAnA cheDIne tenI (=vIsamI lAInanI) nIce daza khAnAvALI ekavIzamI lAIna karavI. ekavIsamI lAInamAM jamaNI taraphanA aMtima be khAnA choDIne tenI =ekavIsamI lAInanI) nIce ATha khAnAvALI bAvIsamI lAIna karavI. tenA be khAnA choDIne tenI nIce che khAnAvALI mevIzamI ,, , , , , , , " yAra " yAvAzI " " " " " " " " 5yIzabhI ,, ,, tenu se bhAnu ,, ,, me , chavIsamI , A pramANe chavIsa lAInanuM yaMtra thAya che. [301] . . etadevAha jA paNavIsaipaMtI, dugihA chavvIsiA a egagihA / kayakaraNAyariaI, ThappA paDhamAigehesu // 302 // 'jA paNavIsaI' tti / tatra prathamAdigRheSu kRtakaraNAcAryAdayaH sthAyAH / prathamapaGkterupari prathamagRhe kRtakaraNa AcAryaH sthApanI yaH, dvitIye so'kRtakaraNaH, tRtIye kRtakaraNa upAdhyAyaH, caturthe so'kRtakaraNaH, paJcame'dhigatasthirabhikSuH kRtakaraNaH, SaSThe sa evAkRtakaraNaH, saptame'dhigatAsthirabhikSuH kRtakaraNaH, aSTame sa evAkRtakaraNaH, navame'nadhigatasthirabhikSuH kRtakaraNaH, dazame sa evAkRtakaraNaH, ekAdaze'nadhigatAsthirabhikSuH kRtakaraNaH, dvAdaze'nadhigatA. sthirAkRtakaraNo bhikSuriti / evaM sthApayitvA kRtakaraNasyAcAryasya mUlam , tasminnevAparAdheDakRtakaraNasya tasya cchedaH / upAdhyAyasya mUlamApannasya kRtakaraNasya chedaH, akRtakaraNasya SaNmAsaguru / tatraivAparAdhe bhikSoradhigatasya sthirasya kRta karaNasya SaNmAsaguru, akRtakaraNasya SaNmAsalaghu / adhigatasya bhikSorasthirasya kRtakaraNasya paNmAsalaghu, akRtakaraNasya ca catu. siguru / anadhigatasya bhikSoH sthirasya kRtakaraNasya caturmAsaguru, akRtakaraNasya caturmAsalaghu / anadhigatasya bhikSorasthirasya kRtakaraNasya caturmAsalaghu, tasyavAkRtakaraNasya mAsaguru / evaM prathamapaGktau mUlAdArabdhaM mAsaguruke niSThitam // 302 / / A ja viSayane jaNAve che - yaMtramAM pahelA vagere gharomAM kRtakaraNa AcArya vagere mUkavA. te A pramANe - prathama lAInanI upara prathama khAnAmAM kRtakaraNa AcArya mUkavA. bIjAmAM te akRtakaraNa, trIjAmAM kRtakaraNa upAdhyAya, cothAmAM te akRtakaraNa, pAMcamAmAM adhigata-sthira sAdhu katakaraNa, chaThThAmAM te ja akRtakaraNa, sAtamA mAM adhigata-asthira sAdhu kRtakaraNa, AThamAmAM te ja akRtakaraNa, navamAmAM anadhigata-sthira sAdhu kRtakaraNa, dazamAmAM te ja Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsa: ] [ 345 akRtakaraNa, agiyAramAmAM anadhigata-asthira sAdhu kutakaraNa, bAramAmAM te ja akRtakaraNa mUkavA. A pramANe sthApanA karIne kRtakaraNa AcAryane mUla, te ja aparAdhamAM akRtakaraNa AcAryane che, bhUlane pAmelA kRtakaraNa upAdhyAyane cheda, akRtakaraNane cha gurumAsa, te ja aparAdha karanArA adhigata-sthira-kRtakaraNa sAdhune cha mAsaguru, akRtakaraNane che mAsalaghu, adhigata-asthira-kRtakaraNa sAdhune cha mAsa laghu, akRtakaraNane cAra mAsalaghu, anadhigata-sthira-kRtakaraNa sAdhune cAra mAsaguru, akRtakaraNane cAra mAsalaghu, anadhigata-asthira-kRtakaraNa sAdhune cAra mAsalaghu, akRtakaraNane mAsaguru. A pramANe pahelI lAInamAM mUlathI zarUAta thaI ane mAsagurumAM aMta Avyo. [32] etadevAha mUlAo mAsagurue, cheyAo mAsalahuaThANammi / chagguruAo bhinne, gurummi laiMhuammi challahuA // 303 // 'mUlAo mAsagurue'tti / dvitIyasyAM paGaktau chedAdArabhya mAsalaghuke nistiSThati-prathame gRhe chedaH, dvitIye SaDguru, tRtIye'pi SaDguru, caturthe SaDalaghu, paJcame SaDlaghu, SaSThe caturguru, saptame'pi caturguru, aSTame caturlaghu, navame'pi caturlaghu, dazame mAsaguru, ekAdaze'pi mAsaguru, dvAdaze mAsaladhviti / tRtIyasyAM paGktau SaDgurukAdArabhya 'bhinne' bhinnamAse gurau niSThAM yAti-prathame SaDguru, dvitIyatRtIyayoH SaDalaghu, caturthapaJcamayozcaturmAsaguru, SaSThasaptamayozcatusilaghu, aSTamanavamayormAsaguru, dazamaikAdazayormAsalaghu, dvAdaze ca bhinnamAso gururiti / caturthapato SaDlaghukAdArabhya 'laghuke' bhinnalaghumAse niSThAM yAti-prathamagRhe SaDlaghu, dvitIyatRtIyayozcaturguru, caturthapaJcamayozcaturlaghu, SaSThasaptamayormAsaguru, aSTamanavamayormAsalaghu, dazamaikAdazayo bhinnagurumAsaH, dvAdaze ca bhinnalaghumAsa iti // 303 // cauguruA caulahuA, vIsairAiMdiyammi gurulhue| mAsagurumAsalahuA, gurummi lahuammi pannarase // 304 // 'cauguruA' tti / paJcamapaGktau caturguru kAdArabhya guruke viMzatirAtrindive niSThA yAti-prathame gRhe caturmAsaguru, dvitIyatRtIyayozcaturlaghu, caturthapazcamayormAsaguru, SaSThasaptamayo. silaghu, aSTamanavamayorbhinnagurumAsaH, dazamaikAdazayobhinnalaghumAsaH, dvAdaze ca guruviMzatirAtrindivamiti / SaSThapaGktau caturlaghukAdArabhpa laghuviMzatirAtrindive niSThAM yAti-prathamagRhe caturlaghu, dvitIyatRtIyayormAsaguru, caturthapaJcamayormAsalaghu, SaSThasaptamayorgurupazcaviMzatikam , aSTamanavamayolaghupaJcaviMzatikam , dazamaikAdazayorguruviMzatikam , dvAdaze laghuviMzatirAtrindivamiti / saptamapaGktau mAsagurukAdArabhya gurupaJcadazake niSThAM yAti-prathamagRhe mAsaguru, dvitIyatRtIya zu. 44 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 ] [ svopajJavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute yormAsalaghu, caturthapaJcamayogurupaJcaviMzatikam , SaSThasaptamayolaghupaJcaviMzatikam , aSTamanavamayo. guruviMzatikam , dazamaikAdazayolaghuviMzatikam , dvAdaze ca gurupaJcadazakamiti / aSTamapaGktau mAsalaghukAdArabhya laghupazcadazake niSThAM yAti-prathamagRhe mAsalaghu, dvitIyatRtIyayorgurupaJcaviMzatikam , caturthapaJcamayolaghupaJcaviMzatikam , SaSThasaptamayorguruviMzatikam , aSTamanavamayolaghuviMzatikam , dazamaikAdazayorgurupaJcadazakam , dvAdaze ca laghupaJcadazakamiti // 304 / / gurulahupaNavIsaiA, gurulahudasayammi 9-10 vIsadiNa guruaa| gurupaMcayammi 11 lahupaMcayammi lahuvIsarAidiNA 12 // 30 // 'gurulahu'tti / navamapaGktau gurupaJcaviMzatikAdArabhya gurudazake niSThAM yAti-prathamagRhe gurupaJcaviMzatikam , dvitIyatRtIyayolaghupaJcaviMzatikam , caturthapaJcamayoguruviMzatikam , paSThasaptamayorlaghuviMzatikam , aSTamanavamayorgurupaJcadazakam, dazamaikAdazayolaghupaJcadazakam , dvAdaze ca gurudazakamiti / dazamapaGktau laghupaJcaviMzatikAdArabhya laghuizake niSThAM yAti-prathamagRhe laghupaJcaviMzatikam , dvitIyatRtIyayorguruviMzatikam , caturthapaJcamayolaghuviMzatikam , SaSThasaptamayogurupaJcadazakam , aSTamanavamayolaghupaJcadazakam , dazamaikAdazayorgurudazakam , dvAdaze ca laghudazakamiti / ekAdazapaGktau guruviMzatirAtrindivAdArabhya gurupaJcake niSThAM yAti-prathamagRhe guruviMzatirAtrindivam , dvitIyatRtIyayolaghuviMzatikam , caturthapaJcamayogurupaJcadazakam , SaSTha saptamayolaghupaJcadazakam , aSTamanavamayogurudazakam , dazamaikAdazayorlaghudazakam , dvAdaze ca gurupaJcadazakamini / dvAdazapaGktau ca laghuviMzatirAtrindinAllayupaJcake niSThA yati-prathamagRhe laghuviMzatikam , dvitIyatRtIyayorgurupazcadazakam , caturthapaJcamayolaghupaJcadazakam , SaSThasaptamayoguru-zakam , aSTama. navamayolaghudazakam , dazamaikAdazayorgurupaJcakam , laghupazcakaM ca dvAdaza iti // 305 // gurulahupaNNarasAo, dasame taha aTThamammi ya tavammi 13-14 / gurulahudasayAoM puNa, chaTTammi tahA cautthe ya 15-16 // 306 // 'gurulahupaNNarasAo' tti / trayodazapaGktau gurupaJcadazakAdArabhya dazame tiSThati-prathamagRhe gurupaJcadazakam , dvitIyatRtIyayorlaghupaJcadazakam , caturthapaJcamayorgurudazakam , SaSThasaptamayorlaghudaza kam , aSTamanavamayogurupaJcakam , dazamaikAdazayorlaghupaJcakam , dvAdaze ca dazamamini / caturdazapaGkto laghupaJcadazakAdArabhyASTamatapasi tiSThati-prathamagRhe laghupaJcadazakam , dvitIyatRtIyayorgurudazakam , caturthapazcamayolaghudazakam , SaSThasaptamayorgurupaJcakam , aSTamanavamayolaghupaJcakam , dazamai kAdazayordazamam , dvAdaze cASTamamiti / paJcadazapaGktau gurudazakAdArabhya SaSThe niSThAM yAti-prathamagRhe gurudazakam , dvitIyatRtIyayorlaghudazakam , caturthapaJcamayorgurupaJcakam , SaSThasaptamayolaghupaJcakam , aSTamanavamayordazamam , dazamaikAdazayoraSTamam , dvAdaze ca SaSThamiti / SoDazapaGktau laghudazakA. dArabhya caturthe niSThAM yAti-prathamagRhe laghudazakam , dvitIyatRtIyayorgurupaJcakam , caturthapaJcama Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ errafar dvitIyollAsaH ] | rUpavaM yorlaghupaJcakam, SaSThasaptamayordazamam, aSTamanavamayoraSTamam, dazamaikAdazayoH SaSTham, dvAdaze ca caturthamiti / / 306 / gurulapaNA AyaMbilammi ekkAsaNe 17-18 ya giTThAi / dasamAo aTTamAo, purimaDDhe Nicvigaiammi 19 - 20 // 307 // 'gurulahupaNagA AyaMbilammi' tti / saptadazapaGktau gurupaJcakAdArabhyAcAmle niSThAM yAti-prathamagRhe gurupaJcakam, dvitIyatRtIyayorlaghupaJcakam, caturthapaJcamayordazamam, SaSThasaptamayoraSTamam, aSTamanavamayoH SaSTham, dezamaikAdazayozcaturtham, dvAdaze cAcAmlamiti / aSTAdazapaGktau laghupaJcakAdArabhyaikAzane tiSThati - prathama gRhe laghupaJcakam, dvitIyatRtIyayordazamam, caturthapaJcamayoraSTamam, SaSThasaptamayoH paSTham, aSTamanavamayozcaturtham, dazamaikAdazayorAcAmlam, dvAdaze caikAzanamiti / ekonaviMzatitamAyAM paGktau dazamAdArabhya purimA niSThAM yAti - prathamagRhe dazamam, dvitIyatRtIyayoramam, caturthapaJcamayoH SaSTham, SaSThasaptamayozcaturtham, aSTamanavamayorAcAmlam, dazamaikAdazayore kAzanam, dvAdaze ca pUrvArddhamiti / viMzatitamAyAM paGktAvaSTamAdArabhya nirvikRti ke tiSThati - prathama gRhe'STamam dvitIyatRtIyayoH SaSTham caturthapaJcamayozcaturtham, SaSThasaptamayorA cAmlam, aSTamanavamayorekAzanam, dazamaikAdazayoH purimArddham, dvAdaze nirvikRtikamiti // 307 // chAo Nintrigaie 21, Nivviiyammi ya tahA utthAo 22 AyaMbilA ekkAsaNAo taha Nivvigaiammi 23 - 24 // 308 // 'chaTTAo' ti / ekaviMzatitamAyAM paGktau SaSThAdArabhya nirbhikRtike niSThAM yAtiprathamagRhe SaSTham dvitIyatRtIyayozcaturtham, caturthapaJca mayorA cAmlam, SaSThasaptamayorekAzanam, amanavamayoH pUrvArddham, dazame nirvikRtikamiti / dvAtriMzatitamAyAM ca paGktau caturthAdArabhya nirvikRtike niSThati-prathamagRhe caturtham, dvitIyatRtIyayorAcAmlam, caturthapaJcamayorekAzanam, SaSThasaptamayoH pUrvArddham, aSTame nirvikRtikamiti / trayoviMzatitamAyAM paGktau AcAmladArabhya nirvikRti ke niSThAM yAti - prathamagRha ke AcAmlam, dvitIyatRtIyayorekAzanam, caturthapaJcamayoH pUrvArddham, SaSThe nirvikRtikamiti / caturviMzatitamAyAM paGktau ekAzanAdArabhya nirvikRti ke tiSThati - prathame gRhe ekAzanam dvitIyatRtIyayoH pUrvArddham, caturthe nirvikRtikamiti // 308 || purimaDDaNintrigaiaM 25, kameNa paMtIsu NibbigaiaM ca 26 / jaMtaNNAso, NAyaco ANuputrI ||309 // so 'purimaDDha' tti / paJcaviMzatitamAyAM paGktau prathamagRhe pUrvArddham, dvitIye ca nirvikRti - kam / SaviMzatitamapaGktau caikasminnetra gRhe nirvikRtikameveti / etatsarvaM paGktiSu krameNa jJeyam / eSa AnupUrvyA yantranyAso jJeyaH || 309 / / d Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u48 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute A ja viSayane kahe che - bIjI lAInamAM chedathI AraMbhI mAsalaghumAM pUrNa thAya che. pahelA khAnAmAM cheda, 2-3 mAM cha guru, 4-5 mAM cha laghu, 6-7 mAM cAra guru, 8-9 mAM cAra laghu, 10-11 mAM mAsaguru; 12 mAM mAsalaghu. trIjI lAInamAM cha guruthI AraMbhI guru bhinnamAsamAM pUrNa thAya che. pahelA khAnAmAM cha mAsaguru, 2-3 mAM cha mAsalaghu, 4-pamAM cAra mAsaguru, 6-7mAM cAra mAsalaghu, 8-9 mAM mAsaguru, 10-11 mAM mAsalaghu, 12 mAM bhinna mAsaguru. cethI lAInamAM cha laghuthI AraMbhI bhinna mAsalaghumAM samApti thAya che. pahelA khAnAmAM cha laghu, 2-3 mAM cAra guru, 4-pamAM cAra laghu, 6-7mAM mAsaguru, 8-9 mAM mAsalaghu, 10-11mAM bhinna gumAsa, 12mAM bhina laghumAsa. pAMcamI lAInamAM caturgathI AraMbhI guru vIza rAtri-dinamAM pUrNa thAya che. pahelA khAnAmAM cAra mAsaguru, 2-3mAM cAra mAsalaghu, 4-5mAM mAguru, 6-7mAM mAsalaghu, 8-9 mAM bhinna gumAsa, 10-11mAM bhinna laghumAsa, 12mAM guru viza rAtri-dina chaThThI lAInamAM caturlaghuthI AraMbhI laghu vaza rAtri-dinamAM pUrNa thAya che pahelA khAnAmAM caturlaghu, 2-3 mAM mAsaguru, 4-5 mAM mAsalaghu, 6-7mAM guru paMcaviMzati, 8-9 mAM laghu paMca vizati, 10-11 mAM guru vizati, 12mAM laghu viMzati. sAtamI lAInamAM mAsaguthI AraMbhI guru paMcadazakamAM pUrNa thAya che. pahelA khAnAmAM mAsaguru, 2-3mAM mAsalaghu, 4-5mAM guru paMcaviMzati, 6-7mAM laghupaMcaviM. 8-9mAM guru viMzati, 10- 11mAM laghuviMzati, 12 mAM guru paMca dazaka. AThamI lAInamAM mAsalaghuthI AraMbhI laghu paMca dazakamAM pUrNa thAya che. pahelA khAnAmAM mAsalaghu, 2-3mAM guru paMcaviM, 4-5mAM laghu paMcavi; 6-7mAM guru vuiM., 8-9 mAM laghu viMzati, 10-11mAM guru paMca dazaka, 12mAM laghu paMca dazaka. navamI lAInanAM guru paMca viMzatithI AraMbhI guru dazakamAM pUrNa thAya che. pahelA khAnAmAM guru paMcaviMzati, 2-3mAM laghu paMcaviM, 4-5mAM guru vi6-7mAM laghu hiM, 8-9mAM guru paMca dazaka, 10-11 mAM laghu paMca dazaka, 12mAM guru dazaka. dazamI lAInamAM laghu paMca viMzatithI AraMbhI laghu dazakamAM pUrNa thAya che. pahelA khAnAmAM laghu paMcavi., 2-3mAM guru viMzati, 4-5mAM laghu viM, 67mAM gurupaMcadazaka. 8-9mAM laghu paMca dazaka, 10-11 mAM guru dazaka, 12mAM ladhu dazaka. agiyAramI lAInamAM guru viMzatithI AraMbhI guru paMcakamAM pUrNa thAya che pahelA khAnAmAM guru vi., 2-3mAM laghu viM, 4-5mAM guru paMca dazaka, 6-7mAM laghupaMca dazaka, 8-9 mAM guru dazaka, 10-11 mAM laghu dazaka, 12 mAM guru paMcaka bAramI lAInamAM laghu viMzatithI AraMbhI laghu paMcakamAM pUrNa thAya che. pahelA khAnAmAM laghu viM, 2-3mAM guru paMca dazaka, 4-5mAM ladhu paMca dazaka, 6-7mAM gurudazaka, Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsa: ] rU42 8-9 mAM laghu dazaka, 10-11mAM guru paMcaka, 12 mAM laghu paMcaka. teramI lAInamAM guru paMca dazakathI AraMbhI dazamamAM pUrNa thAya che. 1 mAM guru paMca dazaka, 2-3 mAM laghu paMca dazaka, 4-5 mAM guru dazaka, 6-7 mAM laghu dazaka, 8-9 mAM guru paMcaka, 10-11 mAM laghu paMcaka, 12 mAM dazama. caudamI lAInamAM laghu paMca dazakathI AraMbhI aThThamamAM pUrNa thAya che 1 mAM laghu paMca dazaka, 2-3 mAM guru dazaka, 4-5 mAM laghu dazaka, 6-7 mAM guru paMcaka, 8-9 mAM laghu paMcaka, 10-11 mAM dazama, 12 mAM aThThama. paMdaramI lAInamAM guru dazakathI AraMbhI chaThThamAM pUrNa thAya che. 1 mAM guru dazaka, 2-3 mAM laghu dazaka, 4-5 mAM guru paMcaka, 6-7 mAM laghu paMcaka, 8-9 mAM dazama, 10-11 mAM aThThama, 12 mAM chaThTha. selamI lAInamAM laghu dazakathI AraMbhI caturthamAM pUrNa thAya che. 1 mAM laghu dazaka, 2-3 mAM guru paMcaka, 4-pamAM laghu paMcaka, 6 7mAM dazama, 8-9 mAM aThThama, 10-11 mAM chaThTha, 12mAM catutha. sattaramI lAInamAM guru paMcathI AraMbhI AyaMbilamAM pUrNa thAya che. 1 mAM guru paMcaka, 2-3 mAM laghu paMcaka, 4-5 mAM dazama, 6-7mAM aDUma, 8-9 mAM chaThuM, 10-11mAM caturtha, 12 mAM AyaMbila. aDhAramI lAInamAM laghu paMcakathI AraMbhI ekAsaNAmAM pUrNa thAya che. 1 mAM laghu paMcaka, 2-3 mAM dazama, 4-pamAM aThThama, 6-7 mAM chaku, 8-9 mAM caturtha, 10-11 mAM AyaMbila, 12mAM ekAsaNuM. ogaNIsamI lAInamAM dazamathI AraMbhI purimaDhamAM pUrNa thAya che. 1 mAM dazama, 2-3mAM aDrama, 4-5mAM chaThTha, 6-7mAM caturtha, 8-9 mAM AyaMbIla, 10-11 mAM ekAsaNuM, 12 mAM purimaDha. vIsamI lAInamAM aThThamathI AraMbha niSimAM pUrNa thAya che. 1 mAM aThThama, 2-3 mAM chaThTha, 4-5 mAM caturtha, 6-7 mAM AyaMbIla, 8-9 mAM ekAsaNuM, 10-11 mAM purimaDha, 12 mAM nivi. ekavIsamI lAInamAM chaThuthI AraMbhI nivimAM pUrNa thAya che. 1 mAM chaDuM, 2-3mAM caturtha, 4-5mAM AyaM0, 6-7 mAM ekA, 8-lmAM pari., 10mAM nivi. bAvIsamI lAInamAM upavAsathI AraMbhI niSimAM pUrNa thAya che 1 mAM upa0, 2-3 mAM AyaM, 4-5mAM ekA; 6-7 mAM purimaDha, 8mAM nivi. tevIsamI lAInamAM AyaMbilathI AraMbhI niSimAM pUrNa thAya che. 1 mAM AcaM., 2-3 mAM ekA, 4-5 mAM purimaDaDha, 6 mAM nIvI. vIsamI lAInamAM ekAsaNAthI AraMbhI nivimAM pUrNa thAya che. 1 mAM ekA, 2-3 mAM purimaDha, 4 mAM nivi. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 [ svopakSavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute pacIsamI lAInamAM 1 mAM puri., ane 2 mAM navI. chavIsamI lAInamAM eka ja khAnAmAM nivi ja che. A badhuM lAInamAM kramazaH jANavuM. A yaMtranI AnupUvathI sthApanA ongal. [303 thI 306] vavahArAvikkhAe, bhaNio jaMtassa esa viNNAso / avarAhe mUlaM ciya, jaM sAvikkhassa bahue vi // 310 // 'vavahArAvikkhAe'tti / vyavahArApekSayA eSa yantrasya vinyAso bhaNitaH 'yat' yasmA. sApekSasya bahuke 'pyaparAdhe tatra mUlameva prAyazcittaM bhaNitam / 310 / / vyavahAranI apekSAe A yaMtranI sthApanA kahI che. kAraNa ke sApekSa sAdhune ghaNA paNa aparAdhamAM zAstramAM mUla ja prAyazcitta kahyuM che. [31] vyavahArayantrakametat / / kRtakaraNa atakara-kRtakaraNa akRtakaraNa adhigata- adhigata-adhigatA- adhigatA-anadhiga- anadhiga- anadhiga- amadhigapatiH AcAryaH Na AcAryaH upAdhyAyaH upAdhyAyaH sthirabhi- sthirabhi0 sthirabhi0 sthirami0 tasthirabhi tasthirabhi tAsthirabhi tAsthirabhi kSuH kRta0 akRtakara0kRtakaraNaH akRtakara kRtakaraNaH akRtakara0kRtakaraNa akRtaka mUlam. chedaH chedaH SaNmAsagurUSaNmAsaguru SaNmA.la. SaNmA.la. caturmA.gu. caturmA.gu. caturmA.la. caturmA.la. mAsaguru| chedaH / paguru / SaDguru | pahalaghu | pahalaghu | caturguru caturguru | caturlaghu | caturlaghu | mAsagurU mAsaguru mAsala | SaDguru SaDlaghu | SaDalaghu caturguru caturguru caturlaghu caturlaghu | mAsaguru mAsaguru mAsalaghu mAsalaghu guru 25 | catuguru catuleghu | catulaghu | mAsaguru mAsaguru mAsalaghu mAsalaghu guru 25| guru 25 laghu 25 caturguru | caturlaghu | caturleghu mAsaguru mAsaguru mAsalaghu mAsalagha guru 25| guru 25| laghu 25/ laghu 25| guru 20 caturlaghu | mAsaguru mAsaguru mAsalaghu mAsalaghu | guru 25 guru 25 laghu 25 laghu 25| guru 20 guru 20 laghu 20 mAsaguru mAsalaghu mAsalaghu guru 25 guru 25 laghu 25 laghu 25 guru 20 guru 20 laghu 20 laghu 20 guru 15 8 mAsalaghu guru 25 guru 25 laghu 25 laghu 25 guru 20 guru 20 laghu 20 laghu 20 guru 15 guru 15] laghu 9 guha 25 | laghu 25 laghu 25 guru 20 guru. 20 laghu 20 laghu 20 guru 15 | guru 15 laghu 15 laghu 15 guru 10 guru 20 guru 20 laghu 20 laghu 20 | laghu 20 guru 15/ru15 laghu 15] laghu 15/ guru 10 guru 10 laghu 11 gurU 20 laghu 20 laghu 20|guru 15 | guru15 | laghu 15/ laghu 15guru10 guru10/laghu 10 laghu10 guru 5 / 12 | laghu 20 guru 15 | guru 15 laghu 15 laghu 15| guru 10 guru 10 laghu 10 laghu 10 guru 5 | guru 5 laghu5 13 | guru 15 laghu 15 laghu 15 guru 10 | guru 10 laghu 10 laghu 10 guru 5 / guru 5 laghu 5 | laghu 5 | dshmm| | 14 pu. 15 guru 10 guru 10 | laghu 10 laghu 10 guru 5 | guru 5 | laghu 5 | laghu 5 | dazamam | dazamam | aSTamam / 15 guru 10 laghu 10 laghu 10 guru 5 / guru 5 laghu 5 laghu 5 | dazamam dazamam aSTamam aSTamam | SaSTham / 14. sadhu guha 5 guru 5 laghu 5 laghu 5 dazamam | dazamam aSTamam aSTamam SaSTham SaSTham caturtham / 17 | guru 5 laghu 5 laghu 5 | dazamam | dazamam | aSTamam | aSTamam | SaSTham | SaSTham caturtham | caturtham AcAmalamA laghu 5 dazamam dazamam / aSTamam | aSTamam SaSTham | SaSTham caturtham / caturtham AcAmlam AcAmlaekAzana dazamam aSTamam aSTamam / SaSTham / SaSTham caturtham caturtham AcAmlam AcAmlam ekAzanam ekAzanam purimAIsa aSTamam SaSTham / SaSTham caturtham caturtham AcAmlam AcAmlam ekAzanam ekAzanam purimArddhapurimArddham nirvikRti SaSTham | caturtham | caturtham AcAmlam AcAmlam ekAzanam ekAzanam purimArddham purimArddham nirvikRtiH caturtham AcAmlam AcAmlam ekAzanam ekAzanam purimArddham purimArbama nirvikRtiH AcAmlam ekAzanam ekAzanam purimArddham purimArjum nirvikRtiH ekAzanam purimArddham purimArddham nirvikRtiH | 25 purimArddham nirvikRtiH ajhaipattirUpamekaikasminnAcAryAdau sthAne kRtakaraNa.kRtakaraNabhedena dve prAyazcitte, tayoH zuddhayo- | 26 nirvikRtiH rekamAdyamapakramAti na tUttarasthAne'nuvartate / evaM dvayora mityarddhApattiriti malayagirayaH // Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 // 2 20 gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] . jIammi jaMtarayaNe, ThaviA pAraMcie'NavaTTappe / AyariyauvajjhAyA, sahAvaNiravekkhayA'bhAvA // 311 // asmin yantranyAse'nyatra ca prAyazcittavidhI nAma ! lipiH ApattiH dAnam vizopakAH vizeSaparijJAnAya nAmAdiyantrakamidam / atra bhinnamAsaH 5 ni0 25 | mutkalani0 gAthA: "nAma livi AvattI, dANaM ca visolaghumAsaH . di 27 // | purimArddham vagA ya patteyaM / ee u paMca ThANA, niviigurumAsaH pakAzanam AIsu NAyacA // 1 // bhinna 1 lahu 2 gurua caturlaghu4i 3 mAsA, caulahu 4 cauguru 5 a chalahu 105 AcAmlam 6 chagguruA 7 / eAo sannAo Nibvii| caturguru zrI 120 caturtham aNaM kamA hu~ti // 2 // paNaga 1 kuDalaM ca Sailaghu :: 6i 162 . SaSTham 40 rittaM 2, bhariaM 3 cattAri tAI rittAI 4 / SaDguru 180 / aSTamam / 60 / cattAri a bhariAI. cha ritta bhariAi~ cha 'livIo / / 3 / / paNavIsaDhasagavIsaM, tIsaM paNahiasayaM ca bIsasayaM / paNasaTTI apIisayA, AvattIo sue 4 // mukkalaniviaM purimaM, igabhattAyaMbilaM ca upacAsaM / chaThaM ca ahamaM taha, saMghai eyAsu diti muNI / / 5 / / niviAIsu visovA, divaTa dosaDUDha paMca dasa ceva / vIsA taha cAlIsA, saTThiM ca kameNa NAyadhvA // 6 // ' 'jIammitti / 'jIte' jItakalpe ca yantraracane sthApitau pArAJcite'navasthApye cAcAryopAdhyAyau svabhAvanirapekSatAyAH-tAzaprAyazcittapratisevanAsthAnAnApAditAyA nirapekSatAyA abhAvAd, gamyayapi paJcamIvidhAnAttAmAzrityetyarthaH, jinakalpikAdeH khalu svabhAvata eva svakalpasthitenirapekSateti na pArAJcitasyAnavasthApyasya vA sambhavaH / anyeSAM tu nirapekSIbhavatAmapi svabhAvanirapekSatAbhAvAttatsambhavo bhavatyeveti / taduktaM jItavRttAveva-prathamAyAM paGktau nirapekSasyAdho gRhadvaye zUnyaM sthApyaM yatastayoH pArAzcikAnavasthApye bhavataH, te ca jinakalpikasya na saMbhavataH, tasya hi svabhAvenaiva nirapekSatvAditi // 311 / / jItakalpayantrametat // ra. | kRtakaraNa sa evAla- kRtakaraNa sa evA- gItArthaH sa evA- gItArthA-sa evAkR- agItArthaH sa evAkR- agItArthaH sa evAkRta pekSaH / AcAryaH takaraNaH upAdhyAyaH takaraNaH sthirakRtatakaraNaH sthirakRta0 takaraNaH sthirakRta0 takaraNaH asthirakR. takaraNaH pArAjita. anavasthA. anavasthA. murum mUlam chedaH . zrI anavasthA. mUlam / R mUlam chadaH daH .guru. * laghu 25 25 garu. . ha. rughu0 himA..guha095 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute (chataka pasUtramAM batAvelA yaMtranI vigata jaNe che-) jitakalpa sUtramAM yaMtra racanAmAM svabhAva nirapekSatAnA abhAvanI apekSAe AcArya ane upAdhyAyanI pArAMcita ane anavasthApyamAM sthApanA karI che. bhAvArtha-jinakapI vageremAM svabhAvathI ja svakalpanI maryAdAthI nirapekSatA hovAthI pArAMcita ke anavasthApya prAyazcittane saMbhava nathI. bIjAomAM nirapekSa banI javA chatAM svAbhAvika nirapekSatA na havAthI pArAMcita ane anavasthApyo saMbhava che ja. je nirapekSatAthI pArAMcita ane anavasthApya prAyazcitta Ave tevA doSasevananuM sthAna na Ave, arthAt tevA doSanuM sevana na thAya, te svAbhAvika nirapekSatA che. AcArya ane upAdhyAyamAM AvI svAbhAvika nirapekSatA na hoya. jItakalapanI vRttimAM ja kahyuM che ke "prathama lAInamAM nirapekSanI nIce be khAnAmAM zUnya mUkavuM. kAraNa ke te (be khAnA) mAM pArAMcita ane avasthApya hoya ane te (pArAMcita-anavasthApya) jinakalpIne na hoya. kAraNa ke te svabhAvathIja nirapekSa hoya che. " [311] prAyazcittanimittopAdhinA tu nirapekSaH pArAJcitAnavasthApyAdhikAryapi bhavatyevetyAha jiNakappiapaDirUvo, caramassa dugassa hoi ahigArI / egAgI kayatulaNo, muttAvikkho jo bhaNiyaM // 312 // 'jiNakappiatti / 'jinakalpikapratirUpakaH' jinakalpikasadRzaH 'caramasya dvikasya' pArAzcitAnavasthApyalakSaNacaramaprAyazcittadvayasyAdhikArI bhavati 'ekAkI' dravyato bhAvatazcAsahAyaH, tathA kRtA tulanA-tapaHsattvAdyabhyAsalakSaNA yena sa tathA, tathA muktA'pekSA-kulagaNAdinizrAlakSaNA yena sa tathA / yata uktaM pravacane // 312 / / saMghayaNaviriyAgamasuttatthavihIe jo samujjutto / Niggahajutta tavastI, pavayaNasAre gahiaattho // 313 // tilatusatibhAgamitto, vi jassa asuho Na vijaI bhAvo / NijjUhaNAriho so, sese NijjUhaNA Natthi // 314 // saMghayaNa' tti / 'tilatusa' tti / uttAnArthamidaM gAthAdvayam , navaraM nigrahayuktaH' jitendriyaH 'tapasvI' kRtatapazcaraNa ityarthaH // 313 // 314 // prAyazcittanuM nimitta bane tevA doSathI to nirapekSa paNa AcArya vagere) pArAMcita ane anavasthAnA paNa adhikArI thAya che ja ema kahe che - jinakalpika samAna, ekAkI=dravyathI ane bhAvathI asahAya, jeNe tapa, sarva AdinA abhyAsa rUpa tulanA karI che, tathA je kula-gaNu AdinI nizrAthI rahita che te pArAMcita Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ rUpare ane anavasthApya rUpa a Mtima be prAyazcittanA adhikArI bane che. kAraNa ke pravacanamAM (bu.ka. u. 4 gA. 5029, 5030 mAM) kahyuM che ke [12] saMghayaNu, vIya, sUtrA pUrNAMka Agama ane vidhi e cArathI je paripUrNa che, arthAt je saMghayaNAdi cArathI yukta che, je tapasvI ane nigraDu yukta che, je pravacana sAramAM abhigatA che, gacchathI bahAra karAyelA jenAmAM 'huM bar3Ara karAye!' evA azubha bhAva talanA pheAtarAnA trIjA bhAga jeTale paNa nathI, arthAt jarA paNa nathI, te (gacchathI) bahAra karavAne caiAgya che. A guNaiAthI rahita (gacchathI) bahAra karavAne cegya nathI. (bhAvArtha ::-kta guNAthI yukta jItra pArAMcita prAyazcitta Ave tevI bhUla kare te tene pArAMcita prAyazcitta ApI zakAya. pazu je ukta guNaiAthI rahita hai!ya te pArAMcita prAyazcitta Ave tevA doSane seve te paNa tene pArAMcita na ApI zakAya, kiMtu 'mUla' ja prAyazcitta ApI zakAya. ) sa MghayaNa=trajaRSamanarAca. vIrya =dhIrajathI vAnI bhIta samAna. sutrA pUrvaka Agama=jaghanyathI navamA pUrvAMnI trIjI vastu sudhInA, utkRSTathI kaMIka nyUna daza pUrvanA sUtrathI ane athI abhyAsa, vidhi=kucita AcaraNu, tapasvI=jeNe vividha tapAthI zarIrane bhAvita karyuM che te. nigraha yukta=iMdriya-kaSAyAnA nigraha karavAmAM samartha, pravacanasAramAM abhigatA=jeNe pratracananA rahasyArthAne pari gumAvyA che=AtmA sAthe ekAkAra karI dIdhA che te. [13-314] atra phalitaM virodhaparihAramAha- iya pacchittaNimittAvikkhaM samavikkha jIyajaMtammi | gaNarakkhAvikkhaM piya, vavahAre ko viNa viroho || 315|| 'iya'ti / 'iti' uktena prakAreNa prAyazcittanimittena yA'pekSA-svabhAvanirapekSatvAbhAvavivakSA tAM samAzritya jItakalpayantre sApekSapArAcitAnavasthApyakoSThaka likhane gaNarakSAlakSaNAmapekSAM ca 'apekSya' vivakSAviSayIkRtya 'vyavahAre' tadalikhane ca na ko'pi virodhaH, ekatrApi vivakSAbhedena vacanabhedasambhavAt, ata eva manAg nirapekSatA'pekSayA vyavahAre'pi kRtakaraNopAdhyAye mUlaprAyazcittasamarthanAt, koSThakavRdvezca sApekSasyaivAdhikRtatvenAbhAvAt, itarasya sUcayaivAbhidhAnAditi dRDhataramavadhAraNIyam // 315 // A pramANe vicAraNAthI e phalita thayu` ke AmAM koI virodha nathI, e ahI' jaNAve che:prazna:-AneA sAra e AvyeA ke jo AcArya vageremAM svAbhAvika nirapekSatA hAya te temane pArAMcita ane anavasthApya na heAya, jyAre te na heAya tA pArAMcita ane anavasthApya hoI zake, teA pachI vyavahAra sUtranA yaMtramAM pArAMcita ane anavasthASyanA 3. 45 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpas ] [ svopajJavRtti-gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute ullekha kema nathI ? arthAt jitakalpamAM pArAMcitathI AraMbhI dAnavidhi che, jyAre vyavahArasUtramAM mUlathI AraMbhI dAna vidhi che. Ama bheda kema che ? uttara :upara kahyuM tema pArAMcita ane anavasthApya prAyazcittanuM nimitta bananAra apekSAne AzrayIne, arthAt svAbhAvika nirapekSatAnA abhAvanI vivakSAne AzrayIne, jItaka95nA yaMtramAM sApekSa pArAMcita ane anavasthApyo ullekha karyo che. vyavahAramAM gaNarakSA rUpa apekSAnI vivakSA karIne pArasaMcita ane anavasthApya ullekha karyo nathI. tethI temAM koI paNa virodha nathI. kAraNa ke eka sthAnamAM paNa vivakSAnA bhedathI vacanabheda hoI zake che. eTalA ja mATe vyavahArasUtramAM paNa kaMIka nirapekSatAnI apekSAe kRtakaraNa upAdhyAyamAM mUla prAyazcittanuM samarthana karyuM che. vyavahAramAM sApekSane ja adhikAra hovAthI koThAnI vRddhino abhAva che. (=pArAzita-anavasthAkhanA khAnA nathI.) bIjA=nirapekSano mAtra sUcanAthI ulekha karyo che. - A pramANe atyaMta daDha nirNaya kare. [315] nanu sApekSanirapekSayostAvad bheda AstAM sApekSANAM tvAcAryopAdhyAyabhikSUNAM kuto bhedaH ? ityAzaGkAM samAdadhAnaH prAha naNu AyariAdINaM sAvikkhANaM ko mao bheo / bhaNNai jaM pacchittaM, dANaM caNNaM jao bhaNiyaM // 316 // nanuM tti | navAgAryAlInAM sApekSAmAM merA kutaH rAta "mA" bApupAta ? AcAryopAdhyAyayorapi bhikSutvasyAvasthitatvAt , tagrahaNena tayorapi grahaNasambhavAta, 'maNyate' atrottara dIyate--'yat' yasmAdAcAryAdInAmAbhavatprAyazcittaM samarthAsamarthapuruSAdApekSaprAyazcittasya dAnaM ca bhinnaM tata AcAryAdInAM bhedaH, yato bhaNitaM vyavahAra bhASye / / 316 / / kAraNamakAraNaM vA, jayaNAjayaNA va nattha'gIyatthe / epaNa kAraNeNaM, AyariAI bhave tivihA // 317 / / 'kAraNamakAraNaM vatti / 'idaM kAraNa pratisevanAyA idamakAraNam , tathA ithaM yatanA iyamayatanA' ityetannAsti vicAraNaM agItArthe, arthAd gItArthasyAstIti pratIyate / tatrAcAryo * nirapekSane pArAMcita ane anavasthApya hoya, sApekSane na heya. Aje apekSA hoya ane apekSAe na hoya. mATe A be prAyazcitta sApekSa che. 4 juo vya.pIThikA gA. 164-165 nI TIkA. + juo vya.pIThikA gA. 166. - vya pIThikA gA. 165 nI TIkAmAM ''4 grzcitavANazcittavartI...ItyAdi TIkA jevAthI Ane spaSTa khyAla AvI jaze. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizvaye dvitIyollAsaH ] rUSNa pAdhyAya gItArthI bhikSugatArtho'gItArthazca gItArthasyAgItArthasya ca kAraNe yatanayA kAraNe'yatanayA'kAraNe yatanayA'kAraNe'yatanayA pRthak pRthak prAyazcittam, sahAsahapuruSAdyapekSaM tulye'pi prAyaApadyamAne pRthaganyo'nyo dAnavidhirityetena kAraNenAcAryAdayastrividhA bhavanti / sUtre 'bhave' sa agrasacanaM prAkRtatvAt, prAkRte hi vacanavyatyayo'pi kvacid bhavatIti / / 317 / / sApekSa-nirapekSane bheda eka mAjI raheA, paNa sApekSa evA AcArya, upAdhyAya ane sAdhuone beda zAthI ? A zaMkAnu' samAdhAna kare che H prazna:-sApekSa AcArya strAdi (traNa)ne bheda kayA kAraNathI svIkAravAmAM AvyA ? kAraNa ke AcArya ane upAdhyAya paNa sAdhupaNAmAM rahelA haiAvAthI sAdhunu' grahaNa karavAthI (=graMthamAM ullekha karavAthI) te enu paNa grahaNa thaI jAya che. (teA pachI alaga grahaNa karavAnuM zu' kAraNa ?) A uttara :- AcAryAdi (traNa)ne je prAyazcitta Ave te ane sama puruSa, asama puruSa vagere apekSAe je prAyazcitta ApavAmAM Ave te bhinna che. tethI AcAryAdi (traNa)nA bheda che. kAraNa ke vyavahAbhASyamAM ( 1 gA. 425 mAM) kahyuM che ke [316] kAraNa-akAraNanI tathA yatanA--ayatanAnI vicAraNA agItA mAM na hoya, doSasevananu A kAraNu che, A kAraNa nathI, tathA doSasevanamAM A yatanA che, A ayatanA che e vicAra agItAne na heAya. AnAthI arthAMpattithI siddha thAya che ke gItAne vicAraNA hAya, temAM AcArya-upAdhyAya gItA hAya, sAdhu gItA hoya ane agItAtha paNa hAya. gItA ane agItAne kAraNe yatanAthI, kAraNe ayatanAthI, akAraNe yatanAthI, akAraNe ayatanAthI bhinna bhinna prAyazcitta Ave. prAyazcitta samAna AgyuM hovA chatAM sahanazIla puruSa, asahanazIla puruSa AdinI apekSAe bhinna bhinna prAyazcitta ApavAnA vidhi che. A kAraNathI AcAryAdi traNa bheda thAya che. gAthAmAM ghaNA hovA chatAM 'mave' e pramANe ekatracanane prayAga prAkRtanA kAraNe che. prAkRtamAM kayAreka vacanavyatyaya paNa thAya che. [317] enAmeva gAthAM vyAkhyAnayati kajjAkajja jayAjaya, avijANato agIa jaM seve / so hoi tassa dappo, gIe dappA'jae dosA ||318 || 'kajjAkajja' tti / kAryaM nAma prayojanaM taccAdhikRtapravRtteH prayojakatvAtkAraNam, ata evoktamanyatra - - " kAraNaM ti vA kajjaM ti vA egahUM" tato'yamarthaH - 'agItaH' agItArthaH kAryamiti kAraNaM na jAnAti yasmin prApte pratisevanA kriyate / tathAskAryamityakAraNaM na jAnAti yasmin prApte pratisevanA na kriyate / tathA kAraNe'kAraNe vA prApte sevanaM kurvan Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUSada ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute yatanAmayatanAM vA na jAnAti / etAnyajAnAno 'yat' pratisevate sa tasya darpo bhavati, sA tasya darpikA pratisevanA bhavatIti bhAvaH / gItArthaH punaH sarvANyetAni jAnAti tataH kAraNe'pi yadanayA pratisevata iti zuddhaH, agItArthasya tvajJAnatayA darpaNa pratisevamAnasya prAyaH zcittam / yadi ca gItArtho'pi cAritramohodayena darpaNa pravartate, kAraNe'pi na yatate ca, tadA tulyA agItArthena saha tasya doSAH / tatrAcAryA upAdhyAyAzca niyamAd gItArthA iti gItArthatvApekSayA samAH, kevalaM pratisevyamAnaM vastu pratItya viSamAH / bhikSavo gItArthA agItArthAzca bhavanti, pratisevyamapi vastvadhikRtya bheda iti vastubhedato gItArthatvAgItArthatvatazca pRthag vibhinnavibhinna prAyazcittam , sahAsahapuruSAdyapekSayA tu tulye'pyAbhavati prAyazcitte pRthaga vibhinna vibhinna prAyazcittadAnam // 318 / / A ja (327 mI) gAthAnuM vivaraNa kare che : kArya eTale prajana. projana prastuta pravRttinuM projaka che prastuta pravRttimAM preraNuM kare che mATe prajana kAraNa che. (kArya eTale prajana. prajana eTale kAraNa Ama kArya eTale kAraNa.) AthI ja anyatra kahyuM che ke "If tta vA jIta vA TUMka "kAraNa ane kAya e baMnene eka artha che." AthI gAthAne artha A pramANe thAya :agItArtha je prApta thatAM doSasevana karAya te kAryane=kAraNane jANatA nathI, tathA je prApta thatAM dezasevana na karAya te kAryane kAraNane jANatA nathI. tathA kAraNe ke akAraNe dezasevana karate te yatanAne ke ayatanAne jANatA nathI. AvuM nahi jANanAra jene (=doSane) seve te tene darpa thAya. arthAt tenuM sevana dapika bane che. gItArtha A badhuM jANe che. tethI kAraNe paNa yatanAthI deSa seve che, tethI zuddha che. ajJAnatAthI darpathI doSa sevatA agItArthane te prAyazcitta Ave, ane je gItArtha paNa cAritrahanA udayathI darpathI pravRtti kare, ane kAraNe doSasevanamAM paNa yatanA na kare, te tenA paNa de agItArthanI samAna che. temAM AcArya ane upAdhyAya niyamA gItArtha hovAthI gItArthapaNAnI apekSAe samAna che. kevala sevAtI vastunI (=doSanI) apekSAe viSama che. sAdhue gItArtha hoya che, ane agItArtha paNa hoya che. tathA sevavA gya vastune (=doSane) AzrayIne paNa bheda che. Ama vastubhedathI tradoSabhedathI) ane gItArtha paNa-agItArthapaNAnA bhedathI bhinna bhinna prAyazcitta che. samAna paNa AvatA prAyazcittamAM sahanazIla-asahanazIla puruSAdinI apekSAe bhinna bhinna prAyazcitta ApavAmAM Ave che. [318 tathA rASTra dosavihavANurUvo, loe daMDo vi kimuta uttarie / titthuccheo iharA, NirANukaMpA Na ya visohI // 319 / / 'dosa'tti / loke'pi daNDaH doSAnurUpo vibhavAnurUpazca, tathAhi --mahatyaparAdhe mahAn Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 357 daNDo'lpe'lpIyAn / tathA samAne'pi doSe'lpadhanasyAlpo mahAdhanasya mahAn loke'pi tAvadevam , 'kimuta' kiM punaH 'auttarike' lokottare vyavahAre ?, tatra sutarAM doSasAmarthyAnurUpo daNDaH, tasya sakala jagainukampApradhAnatvAt / 'itarathA' doSasAmarthya atikramya daNDakaraNe vyavasthAbhAvAtsantAnapravRttyasambhave tIrthocchedaH syAt / tathA 'niranukampA' anukampAyA abhAvaH, prAyazcittadAyakasyAsamarthabhikSuprabhRtInAmananugrahAt / na ca tasya prAyazcittadAyakasya vizodhiH, aprAyazcitta prAyazcittasya prAyazcitte'pyatimAtraprAyazcittasya dAnato mahA''zAtanAsambhavAt , tataH sApekSA AcAryAdayastrividhAH / / 319 / / te pramANe kahe che : lekamAM paNa daMDa dezane ane vaibhavane anurUpa apAya che. te A pramANe - mahAna aparAdhamAM mahAna daMDa, alapa aparAdhamAM a9pa daMDa apAya che. tathA samAna paNa doSamAM alpa dhanavALAne a95, ghaNuM dhanavALAne mahAna daMDa apAya che. je lokamAM paNa Ama che to pachI lokottara vyavahAramAM kema na hoya ? lokettara vyavahAramAM te sutAM doSa ane zakti anusAra daMDa heya. kAraNa ke temAM (lakattara vya. mAM) sakala jagatanI anukaMpA mukhya che. deSa ane zaktithI uparavaTa thaIne daMDa karavAmAM Ave te kaI vyavasthA na rahe. vyavasthA na rahe te sAdhue nI paraMparA na rahe, ane tethI tIrthane uccheda thAya. tathA anukaMpAne abhAva thAya. kAraNa ke (vadhAre prAyazcitta ApavAnA kAraNe) prAyazcitta ApanArane asamartha sAdhu vagere upara anugraha thatuM nathI. tathA prAyazcitta ApanAranI zuddhi thatI nathI. kAraNa ke prAyazcitta na hovA chatAM prAyazcitta ApavAthI ane prAyazcittamAM paNa vadhAre prAyazcitta ApavAthI mahAna AzAtanA thAya che. tethI sApekSa AcArya vagere (AcArya-upAdhyAya ane sAdhu ema) traNa prakAre che. [319] atraiva prakArAntaramAha ahavA kajAkajje, jayAjayaMte a kovido giio| dappAjao NisevaM, aNurUvaM pAvae dosaM // 320 // 'ahava' tti / 'athavA' iti prakArAntare 'gItaH' gItArthaH, sa kAraNamapi jAnAtyakAraNamapi jAnAti yatanAmapi jAnAtyayatanAmapi jAnAti / evaM kAryAkArye yatAyate kovido gItArtho yadi darpaNa pratisevate kAraNe'pyapatanayA ca tadA sa darpayato niSevamANaH 'anurUpama darpAnurUpamayatanAnurUpaM ca doSa prAyazcittaM prApnoti, darSAyatanAniSpannaM tasmai prAyazcittaM dIyata iti bhAvaH // 320 / / kappe a akappammi ya, jo puNa aviNicchio akaja pi / kaja miti sevamANo, adosavaM so asaDhabhAvo // 32 // Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute 'kappe a'ti / yaH punaH kalpye'kalpye ca 'avinizcitaH ' kiM kalpaye kimakalyam ? iti vinizcayarahitaH saH 'akAryamapi' akalyamapi 'kAryamiti' kalpyamiti buddhayA sevamAaisaobhAva iti hetau prathamA, azaThabhAvatvAdadoSavAn na prAyazcittabhAgU bhavatIti bhAvaH / / 321 / jaM bhUto Nisevae / dosamayANaMto, hujjA NiddosavaM keNa, viANato tamAyaraM // 322 // 'jaM va' tti / hehaMbhUto nAma guNadoSaparijJAnavikalo'zaThabhAvaH, sa yaM doSamajAnAno niSevate tameva do vijJAnAnaH kovido gItArtha Acaran kena hetunA 'nirdoSavAn' doSasyAbhAvo nirdoSastadvAn ? na kenApItyarthaH, tIvra duSTAdhyavasAyabhAvAt na khalu jAnAnastItraduSTAvyavasAyamantareNa tathA pravarttata iti // 322|| vA aDI' (=prAyazcittadvAnamAM) 4 aAnaMtara he che : athavA gItA kAraNane paNa jANe che, akAraNane paNa jANe che, yatanAne paNa jANe che, ayatanAne paNa jANe che. Ama kAryAMkA mAM ane yatanA-yatanAmAM kuzala gItA jo dathI doSane seve, kAraNe paNa ayatanAthI doSane seve, te dathI ane ayatanAthI doSa sevatA tene anurUpa tathA ayatanAne anurUpa doSane=prAyazcittane pAme che. arthAt dapathI ane ayatanAthI thayela prAyazcitta tene apAya che. [320] je kalpya-akalpyamAM zu` kalpya che ane zu akalpya che evA nirNayathI rahuita che, te akalpsane pazu kalpya che evI buddhithI seve tA nirdoSa che. arthAt prAyazcittanA bhAgI janatA nathI. araguDe tenAma saraNa lAva che. [321] guNu-deSanA vizeSa jJAnathI rahita, saraLa-bhAvavALA, doSane nahi jANatA te je doSane seve, te ja doSane jANatA kuzaLa gItA (niSkAraNa) seve tA te kevI rIte nirdoSa khanI zake ? te koI paNa rIte nirdoSa banI na zake. kAraNa ke tenAmAM tIvra duSTa dhyavasAya bhAva che. doSane jANatA te tIvra duSTa adhyavasAya vinA tevI pravRtti kare nahi. [322] tadevaM dRSTAntamabhidhAya dASTantikayojanAmAha emeva ya tullammivi, avarAhapayammi vaTTiA do vi / tattha vi jahANuvaM, dalaMti daMDaM duvehaM pi || 323 || 'emeva ya'ti / 'evameva' anenaiva dRSTAntena dvAvapi janau AstAmeka ityapizabdArthaH, 'tulye'pi' samAne'pyaparAdhapade varttinau, 'tatrApi' tulye'pyaparAdhe dvayorapi tayoH 'yathA'nurUpaM ' gItArthAgItArtha yatanA'yatanA saMhananavizeSAnurUpaM daNDaM 'dalayanti' prayacchanti, tasmAtprAyazcittadAnatazcAcAryAdikastrividho bhedaH kutaH || 323| Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsa: ] [ 32 A pramANe daata kahIne dawtasabaMghI yojanAne kahe che - A ja daSTAMtathI samAna paNa aparAdhasthAnamAM rahelA baMne mANasane gItArtha--agItArtha, yatanA-ayatana ane saMghayaNa vizeSa (Adi)ne anurUpa prAyazcitta Ape che. (arthAt te bemAMthI gItArthane bhinna prAyazcitta Ape, agItArthane bhinna prAyazcitta Ape. yatanA karanArane bhinna prAyazcitta Ape, yatanA na karanArane bhinna prAyazcitta Ape. balavAna saMghayaNavALAne bhinna prAyazcitta Ape. nirbaLa saMghayaNavALAne bhinna prAyazcitta Ape.) AthI prAyazcitta ApavAnA bhedathI paNa AcAryAdi traNa prakArano bheda karyo che. [323] - tavamAcAvitratArthaarokaqdagvAto gItAnattArita sAmAnjhAyshcittsy dAnasya ca nAnAtvanuSadarzitam , ata eva dRSTAntAdavasthAbhedato gItArtha eva kevale zodhinAnAtvamupadarzayati eseva ya diTuMto, tivihe gIammi sohinANatte / vatthusariso u daMDo, dijai loe vi puvuttaM // 324 // 'eseva yatti / 'gIte' gItArthe 'trividhe' triprakAre bAlataruNavRddhalakSaNe yat zodhinAnAtvaM tadviSaya 'eSa evaM' anantaroditasvarUpo haTAntaH / tathAhi--yathA kalpyAkalpyavidhiparijJAnavikalo'kalpyamapi kalpyamiti buddhayA pratisevamAno na doSavAn bhavati, kovidastu kalpyAkalpyau jAnAno'kalpanIyaM pratisevamAno hoSavAn , evamihApi tulye pratisevyamAne vastuni taruNe prabhUtaM prAyazcittaM samarthatvAt , bAlavRddhayoH stokamasamarthatvAt , na caitadanyAyyam , yato loke'pi vastusadRzapuruSAnurUpo daNDo dIyate, tathAhi---bAle vRddhe ca mahatyapyaparAdhe #Apatya rasto che, to madana , ittara prApavottama "rovivALuvo' rUrinA, tato nyAyyamanantaroditamiti // 524 / / A pramANe AcAryAdine traNa bhedonA samarthana mATe kahela daSTAMtane AzrayIne gItAtha--agatAtha Adi bhedathI AvatA prAyazcittamAM ane apAtA prAyazcittamAM bhinnatA batAvI. have A ja dRSTAMtane AzrayIne kevala gItArthamAM ja avasthAbhedathI zuddhinI (=prAyazcittanI) bhinnatA batAve che - bAla, yuvAna ane vRddha rUpa traNa prakAranA gItArthamAM zuddhinI (=prAyazcittanI) bhinnatAmAM paNa A ja dRSTAMta che. te A pramANe :- jema ka9ya-akayanI vidhinA vizeSajJanathI rahita sAdhu akathyane paNa kaSyanI buddhithI seve to doSita banato nathI, paNa kaya-aka9yane jANakAra kuzaLa sAdhu akaSyane seve te doSita bane che, e pramANe ahI paNa sevatA tulya dezamAM yuvAnane ghaNuM prAyazcitta Ave. kAraNa ke te samartha che. bAla ane vRddhane thoDuM prAyazcitta Ave. kAraNa ke te asamartha che. A agya nathI. kAraNa ke lekamAM paNa puruSane anurUpa daMDa apAya che. te A pramANe :- bAla ane vRddhane meTA paNa aparAdhamAM karuNAne pAtra hovAthI cheDo daMDa apAya che. yuvAnane mATe daMDa apAya che. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 [ syopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute mA mAta paDaai or 'doSavihavANurUvo' merethA (10 318) 4 thI che. mAthA manatarota yoya che. [324] saMpratyAcAryopAdhyAyabhikSUNAmeva cikitsAviSaye vidhinAnAtvaM darzayati tivihe tegicchammi ya , ujjua bAulaNasAhaNA ceva / paNNavaNamaNicchaMte, dirseto bhaDipoehiM // 325 // 'tivihe' tti / 'trividhe' 'triprakAre AcAryopAdhyAyabhikSulakSaNe cikitsyamAne gItArtha iti gamyate 'ujjua'tti 'RjukaM' sphuTameva 'vyApRtasAdhanA' 'vyApRtakriyAkathanaM karttavyam / iyamatra bhAvanA-AcAryANAmupAdhyAyAnAM gItArthAnAM ca bhikSaNAM vicikitsyamAnAnAM yadi zuddhaM prAsukameSaNIyaM labhyate tadA na tatra vicAraH / atha zuddhaM na labhyate'vazyaM ca cikitsA kartavyA tadA'zuddhamapyAnIya dIyate, tathAbhUte ca dIyamAne sphuTameva nivedyate idamevambhUtamiti, teSAM gItArthatvenApariNAmAtipariNAmadoSAsamsavAt / agItArthabhikSoH punaH zuddhA'lAbhe cikitsAmazuddhena kurvanto munivRSabhA yatanayA kurvanti na cAzuddha kathayanti, yadi punaH kathayantyayatanayA vA kurvanti tadA so'pariNAmatvAdanicchan yadanAgADhAdiparitApanamanubhavati tannimitta prAyazcittamApadyate teSAM munivRSabhANAm , yadvA'tipariNAmatayA so'tiprasaGga kuryAt , tasmAnna kathanIyaM nApyayatanA kartavyA, kathamapi tatparijJAyAnicchati cAgItArthabhikSau prajJApanA kartavyA, yathA--glAnatve yadakalpikamapi yatanayA sevyate tatra zuddho glAnaH, yatanayA pravRtteH azuddhagrahaNAdralpIyaso doSasya bhAvAt , tasyApi prAyazcittena pazcAcchodhayiSyamANatvAt , uttarakAlaM prabhUtasaMyamalAbhahetutvena tasyAzrayaNIyatvAditi / iyaM ca prajJApanA taruNe kriyate, bAlastu bAlatvAd yathAmaNitaM karotyeva / yastu vRddhastaruNo vA'tirogagrasto'cikitsanIyaH sa protsAhyate--kuru mahAnubhAva ! bhaktatyAkhyA. nametajjinavacanAdhigamaphalamiti / yadi ca necchati tadA 'bhaNDIpotAbhyAM' gantrIpravahaNAbhyAM dRSTAntaH karaNIyaH, sa cAyam-yA ekadeze kvacidadRDhA bhaNDI sA zIlApyate, yataH sA zIlitA satI kArya karoti, yA tu saMsthApitA'pi kAryakaraNAkSamA na to zIlayanti / evaM pote'pi bhAvanIyam / dASTrAntikayojanAviyam--yadi prabhUtamAyuH saMbhAvyate praguNIkRtazca dehaH saMyamavyApAreSu samartha iti jJAyate tadA saMyamavRddhaye yuktA cikitsA'nyathA tu niSphaleti // 325 / / have AcArya-upAdhyAya-sAdhuonI cikitsA saMbaMdhI vidhinI bhinnatA batAve che: AcArya-upAdhyAya ane gItArtha sAdhunI cikitsA (-rogane dUra karavAno upAya) karavAnI hoya tyAre banela vigatanuM spaSTa ja kathana karavuM joIe. bhAvArtha-AcAryo, upAdhyAya ane gItArtha sAdhuonI cikitsA karavAnI hoya tyAre je zuddha prAsuka eSaNIya maLI jAya te te kaI vicAra karavAno raheto nathI. paNa jo zuddha na maLe ane cikitsA avazya karavI paDe tema heya te azuddha paNa lAvIne Ape. tevuM ApatI vakhate glAnane Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ krUDa spaSTa ja kahe ke A (AhAra Aphri) AvA prakAranuM (=khamuka doSavALu) che. te gItA hAvAthI apariNAma ke atipariNAmanA deSanA saMbhava nathI. agItA sAdhunI cikitsAmAM zuddha na maLe teA azuddhathI cikitsA karanArA uttama munie yatanAthI kare ane azuddha che ema glAnane na kahe. jo te munie A azuddha che ema kahe athavA ayatanAthI kare te te (=glAna) apariNAmI hovAthI azuddhune icche nahi=le nahi, ethI pIDA vagere anubhave te nimitte te uttama munione prAyazcitta Ave, athavA te (=glAna) atipariNAmI hAvAthI vadhAre deSanu sevana kare. tethI kahevuM nahui ane ayatanA paNa karavI nahi. alpa koI paNa rIte A azuddha che ema jANIne azuddhane na IcchatA=na letA agItA sAdhune upadeza ApavA. jemake-glAna avasthAmAM je akalpya paNa yatanAthI sevAya temAM glAna zuddha che. kAraNa ke yatanA pUka pravRtti karI heAvAthI azuddha levAthI alpa doSa thAya. e alpa paNa doSanI pachI prAyazcittathI zuddhi thaI jaze. tathA e doSa pachI adhika sa'yamalAbhanuM kAraNa che. AthI e doSa segavAmAM vAMdhe nathI. A upadeza yuvAna sAdhune ApavA. bALa tA khAla hAvAthI kahyA pramANe kare ja che. je vRddha athavA yuvAna atizaya rAgathI gherAyela hAya ane cikitsAthI lAbha thAya tema na heAya tene prAtsAhana ApavuM=preraNA karavI ke, mahAnubhAva ! bhakta pratyAkhyAna kara. jinavacananA jJAnanuM A la che. je bhakta pratyAkhyAna karavAnI tenI IcchA na thAya te tene gADI ane vahANanu dRSTAMta kahevuM. te dRSTAMta A pramANe cheH- je gADI keAI eka sthAnamAM zithila hoya tene majabUta karavAmAM Ave che=samAravAmAM Ave che. kAraNa ke majabUta banavAthI te kAma Ape che. paNa je gADI majabUta karavA chatAM kAma karavA sama na bane tene leAkeA majabUta khanAvatA nathI. e ja pramANe vahANu aMge paNa tricAravu, dRSTAMtanI ghaTanA A pramANe che :- jo AyuSya ghaNu' che ema lAge ane sAruM' thayelu zarIra sauMcamanI pravRttimAM samatha thaze ema jaNAya te sayamavRddhi mATe cikitsA ceAgya che, anyathA nila+ che. [35] uktagAthAmeva vivRNoti - muddhAlaMbhe'gIe, ajayaNakaraNa kahaNe bhave ATI | kujjA va atipasaMgaM, asevamANe va asamAhI || 326 || 'suddhA' ti / 'agIte' agItArthe bhikSau zuddhAlAbhe'zuddhena cikitsyamAne yadyatanA kriyate kathyate vA tadA munivRSabhANAmayatanAkAriNAM kathayatAM prAyazcittaM bhavati 'gurukAH ' catvAro mAsA guravaH / iyamatra bhAvanA - yadyayatanAkaraNataH kathanato vA jJAtaM bhavati yathA + vyavahArasUtra pIThikA mA0 179, 3. 1 gA, 426, 3, 46 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAdayute zuddhena cikitsA kriyate tadA teSAM munivRSabhANAM catvAro gurukAH, etaccAsAmAcArIpravRttiniSedhArthaM prAyazcittam ; yA punaranicchato'samAdhipravRtteranAgADhAdiparitApanA'nyadeva pRthagiti / evamatiprasaGgAdinimittakamapi // / 326|| ukta gAthAnuM' ja vivarNa kare che : agatA sAdhunI cikitsA zuddha na maLatAM azuddhathI karavAmAM Ave tyAre ayatanA karavAmAM Ave ke azuddha che' ema plAnane kahevAmAM Ave tA ayatanA karanAra ane kahenAra uttama muniene caturmAMsa guru prAyazcitta Ave. bhAvArtha : je atanA karavAthI ke kahevAthI glAnane khakhara paDI jAya ke azuddhathI mArI cikitsA karavAmAM Ave che te te uttama munione caturgurumAsa prAyazcitta Ave. asamAcArI na pravarte mATe A prAyazcitta che. te azuddha na icchena le, tethI tene alpa pIDA vagere je thAya e nimitte vaLI bIjI ja prAyazcitta Ave. e pramANe adhika doSasevana vagere nimitte paNa jIbhuM prAyazcitta bhAve [26] tadeva sammatigranthaM parisamApyopasaMharati AyariAI tamhA, bhiNNA paDi sevaNAibheeNaM / purisaMtare va eso, o bhaNiyaM jao jIe // 327 // 'AyariAI' tti / tasmAdAcAryAdayaH pratisevana' dibhedena bhinnAH / eSa bhedaH puruSAntarespi jJeyaH, yato bhaNitaM 'jIte' jItakalpe || 327|| yA pramANe sAkSIbhatha (vya. u. 1gA. 425) ne sabhApta urIne upasAra ure che:AthI AcAya vagere doSasevana AdinA bhedathI bhinna che. A bhedya anya puruSamAM paNa bhaguvo ra bhima (nIce prabhASe) uddhu N che. [327] purisA gIAgIA, sahAsahA taha pariNAmApariNAmA apariNAmA ya sAI | vatthUNaM // 328 // 'purisa' ti / puruSA gItArthAH - adhigatanizIzrAntazrutAH, agItArthAH - taditare, sahA:sarvaprakAraiH samarthAH, asahA:- asamarthAH, tathA kecicchaThA :- mAyAvinaH, azaThAH -saralAtmAnaH, pariNAmakA apariNAmakA atipariNAmakAca vastUnAm // 328 // taha dhisaMghayaNobhayasaMpannA tadubhaeNa haNAya / Ayaparo bhayanobhayataragA tadda annataragA ya // 329 // 'taha' ti / tathA dhRtisaMhananobhayasaMpannAH atra catvAro bhaGgAH -- dhRtisampannAH saMhana-nahInA iti prathamaH 1, saMhananasaMpannA dhRtihInA iti dvitIya: 2, ubhayena dhRtisaMhananAkhyena Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 363 gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] saMpannA iti tRtIyaH 3, tadubhayena hInAzceti caturthaH 4 / tathA''tmaparobhayAnubhayatarakA iti, atrApi catvAro bhaGgAH ....AtmAnugrAhakaM tapaH paropaSTambhakArakaM vaiyAvRttyaM tayordvayorapi samarthAH, paraM ye tapa eva kurvanti na vaiyAvRttyaM te AtmatarakA na paratarakA iti prathamaH 1, ye tu vaiyAvRttyameva kurvanti na tapaste nA''tmatarakAH paratarakA iti dvitIyaH 2, ye tUbhaya. mapi kurvanti te ubhayatarakA iti tRtIyaH 3, ye punarubhayamapi na kurvanti te nobhayatarakA iti caturthaH 4 / tathA 'annataraga' tti anyatarakA ye tapovaiyAvRttyayoranyataradekameva kartuM zaknuvanti nobhayakaraNakSamA ityarthaH / / 329 / / ke puruSa gItArtha (nizIya sudhI bhaNelA) heya, keI agItArtha hoya, keI saDanazIla ( badhI rIte samartha) hoya, keI asahanazIla heya, kaI daMbhI haiya, kaI saraLa heya, keI pariNata hoya, keI aparita hoya, te kaI atipariNata hoya. [328] koI dhruti ane saMghayaNa e banethI yukta hoya. ahIM cAra bhAMgA thAya. (1) tiyuzta, saMghayA2Dita. (2) saghayayuta, tizata (3) mAnathI yuddhata. (4) baMnethI rahita. keI sva-paramAM samartha heya sva-parane anugraha karavAmAM samartha hoya. keI ne anugraha karanAra tapa ane parano anugraha karanAra viyAvacca e baMnemAM samartha hoya. tathA koI tapa ane vaiyAvacca e bemAMthI koI eka ja karavA samartha hoya, arthAt baMne karavA samartha na hoya. ahIM paNa cAra bhAMgA thAya che. (1) jeo tapa kare che, vaiiyAvacca karatA nathI, te svasamartha che. (2) jeo viyAvacca kare che, tapa karatA nathI, te parasamartha che. (3) jeo baMne kare che te ubhayasamartha che. (4) jeo baMne karatA nathI te ubhaya asamartha che. [328] kappaTiAdao vi ya, cauro je seyarA smkkhaayaa| sAvikkheyarabheAdao a je tANa purisANa // 330 // 'kappadviAdao vi ya' tti / kalpasthitA Adayo yeSAM te kalpasthitAdayazcatvAro ye 'setarAH' sapratipakSAzcatvAraH samAkhyAtA:-kalpasthita 1 pariNata 2 kRtayogi 3 taramANAkhyAH 4 akalpasthitA'pariNatAkRtayogyataramANAkhyAzca / tatrA''celakyAdidazavidhakalpe sthitAH prathamacarama jinasAdhavaH kalpasthitAH, madhyamadvAviMzatijinasAdhavo mahAvidehajAzcAkalpasthitAH / pariNataM paripAkamApanna jIvena sahakIbhAvamAgataM cAritraM yeSAM te pariNatAH, itre'prinntaaH| kRtayoginazcaturthaSaSTASTamAdibhirbhAvitazarIrAH, itare'kRtayoginaH / taramANAzca "zakezcayataratIrapArAH" (si. 8-4-86 ) ityanena prAkRtalakSaNasUtreNa zaklRdhAtostarAdeze kRte zaknuvAnAH-zaktitulanAM kurvANA ityarthaH, itare'taramANAH / ete ca sApekSAdayaH, sApekSAH-gacchavAsinaH, nirapekSAHjinakalpikAdayaH, 'je' iti pAdapUraNe / 'taHNa purisANaM'ti ityapretanagAthAyAM saMbadhyate // 330 // Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUdaka ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute sA ceyam jo jaha satto bahutaraguNo va tassAhi pi dijAhi / hINassa hoNataragaM, jhosijja va savvahINassa // 331 // 'jo jaha satto' tti / teSAM puruSANAM gItArthAdInAM kalpasthitAdInAM ca madhyAd yo 'yathA zaktaH' tapaH karta kSamaH 'bahutaraguNo vA' dhRtisaMhananasaMpannaH pariNataH kRtayogI Atma. parataro vA bhavettasya 'adhikamapi' jItoktAdatiriktamapi dadyAt / 'hInasya' dhRtisaMhananAdirahitasya 'hInatara' jItoktAdalpataraM dadyAt / 'sarvahInasya' sAmastyenAkSamasya sarvamapi tapaH 'kSapayet' hAsayet , na kimapi tasya dadyAt mithyAduSkRtenaiva tasya zuddhirAdezyetyarthaH // 331 / / tathA pratipakSasahita kalpasthita vagere cAra prakAranA puruSa che. te A pramANe - kalpasthita-aka95sthita, pariNata-apariNata, kRtayogI-akRtagI, taramANu-ataramANa Acelakya vagere daza prakAranA ka9pamAM rahelA pahelA ane chelA jinanA sAdhue kalpasthita che. madhyama bAvIsa jinanA ane mahAvideha kSetranA sAdhuo aka95sthita che. jemane cAritra pariNata thayuM che=AtmA sAthe ekAkAra (=eka svarUpa) banI gayuM che, te pariNuta che. anya apariNata che. jemaNe upavAsa, chaThTha aThThama vagerethI zarIrane bhAvita (=abhyAsavALuM) karyuM che, te kRtagI che. te sivAyanA akRtagI che. jeo potAnI zaktinI tulanA (=zaktine vadhAravA athavA mArI zakti keTalI che ema mApavAne abhyAsa karI rahyA che te taramANa che. bIjAe ataramANu che tathA kaI sApekSa (gacchavAsa) che, te kaI nirapekSa (=jinaka9pI vagere) che. [330] ukta gItArtha vagere ane kalpasithata vagere puruSomAMthI je je pramANe tapa karavAne samartha hoya, athavA je ghaNu guNavALa hoya, arthAt dhRti-saMghayayukta, pariNuta, kRtayogI ane sva-paramAM samartha hoya, tene jItaka9pamAM kahela prAyazcittathI vadhAre paNa prAyazcitta Ape. dhRti-saMghayaNa AdithI rahitane jIta 95mAM kahela prAyazcittathI ochuM paNa prAyazcitta Ape. badhI rIte asamarthane ( prAyazcittathI Avela ) badhA ya tapane hAsa karI de, tene kaMI paNa na Ape, arthAt micchAmi dukkaDathI ja tenI zuddhi karAvavI. [331] pratisevAvaicitrye prAyazcittavaicitryamAha__ paDisevAbheeNa vi, pacchittaM khalu vicittayaM hoi / jaM jIbhadANasuttaM, eyaM pAyaM pamAeNaM // 332 / / 'paDiseva' tti / pratisevAbhedenApi khalu vicitraM prAyazcittaM bhavati / tatra yajjItadAnasUtrametatprAyaH pramAdena, pramAdo devAt pratilekhanApramArjanAdyanupayuktatA, tatra jItoktaM yathAsthitameva prAyazcittamityarthaH // 332 / / Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ rUdaka doSa sevananI vicitratAmAM prAyazcittanI vicitrA jaNAve che - doSasevananA bhedathI paNa prAyazcitta vicitra=juduM juduM thAya che. takalapamAM prAyazcitta ApavAnuM je sUtra che, arthAt jitaka9pamAM te te daSamAM je je prAyazcita jaNAvela che, te pramAdanA kAraNe che-pramAdathI thayela doSa aMge che. Ano artha e thayo ke pramAdamAM chatakalapamAM kahyA mujaba ja prAyazcita Ave. pramAda eTale bhAgyavazAt paDilehaNA-pramArja nAdimAM anupayega. [332] ThANaMtarassa vuDDI, dappe AuTTiAi vi tahe va / sahANaM vA kappe, paDikamaNaM vA tadubhayaM vA // 333 // 'ThANaMtarassa' tti / 'darpa' dhAvanaDepanavalganAdirUpe hAsyajanakavacanakandaryAdirUpe vA sthAnAntarasya vRddhiH karttavyA, darpavataH pramAdapratisevakaprAyazcittasthAnAntaraM varddhayet , kimukta bhavati ? pramAdapratisevanayA bhinnamAsalaghumAsagurumAsacaturlaghucaturguruSaDlaghuSaguruNAmApattau nirvikRtikpurimaa?kaashnaacaamaamlcturthsssstthaassttm|ni tapAMsi dIyante / darpapratisevAkAriNastu bhinnamAsAdInAmApattau nirvikRtikaM muktvA purimArddhAtIni dazamAntAni deyAnIti / 'AkuTTikAyAmapi' upetya sAvadhakaraNotsAharUpAyAM 'tathaiva' 6 paMvadeva sthAnAntaravRddhiH kAryA / darpapratisevino hi bhinnamAsAdyApattau purimArddhAdIni dazamAntAni dIyante, AkuTTipratisevinastvekAzanAdIni dvAdazAntAni deyAni, svasthAnameva vA dadyAt / ihApattirUpaM prAyazcitta svasthAnamucyate, yathA''kuTTikayA paJcandriyavadhe mUlam , anyatrApi cAkuTTikayA yatrAparAdhe yad bhinnamAsAdikamuktaM tattatra svasthAnam , tadevAkuTTikApratise vino dadyAdityarthaH / 'kalpye' kAraNapratisevArUpe pratikramaNaM mithyAduSkRtadAnamAtraM vA, athavA 'tadubhaya' AlocanAmithyAduSkRto. bhayarUpaM prAyazcittam / / 333 / / darpamAM sthAnAMtaranI vRddhi karavI. arthAt pramAda pUrvaka doSa sevanamAM prAyazcittanuM je sthAna hoya, darpavALAne te ja doSamAM te sthAnathI AgaLanA sthAnanuM prAyazcitta ApavuM. (jema ke-eka sAdhue pramAdathI koI bhUla karI ane tene bhinamAsa prAyazcitta AvyuM. te ja bhUla bIjA sAdhue darpathI karI ne tene laghumAsa prAyazcitta Ave.) AkuTrimAM paNa darpanI jema ja sthAnAMtaranI vRddhi karavI. (jemake-jayAM pramAdathI doSa sevanArane bhinnasAsa Ave tyAM dapathI doSa sevanArane laghumAsa Ave ane AdithI deSa sevanArane gumAsa Ave.) athavA svasthAna ja prAyazcitta ApavuM. ahIM Apatti rUpa prAyazcitta svasthAna che. jema ke AkudithI paMcaMdriyanA vadhamAM mUla prAyazcitta svasthAna che. e pramANe bIjA sthaLe paNa AkuTTithI je aparAdhamAM je bhinnamAsa vagere kahyuM hoya tyAM te svasthAna che. arthAt AkuddhithI doSa sevanArane te (=je AvatuM hoya te) ja prAyazcitta ApavuM. kapyamAM pratikramaNa athavA AlecanA ane pratikramaNa e baMne prAyazcitta che. dapa=doDavuM, oLaMgavuM, kUdavuM vagere; athavA hAsyajanaka vacana, kAmottejaka Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 ] [ svopazavRtti-gurjarabhASAbhAvAnuvAdayute hAsya vagere. AkuTTikA IrAdApUrvaka sAvadya karavAne utsAha kahe kAraNe yatanA pUrvaka doSanuM sevana, AlecanA-gurune svadeSa vidhipUrvaka kahevA. pratikramaNa micchAmi hu [333] pariNAmAnurUpyeNApi prAyazcittadAnabhedamAha AloaNakAlammi vi, saMkiTavisohimeamuvalabbha / ahiaM vA hINaM vA, tammattaM vAvi dijAhi // 334 // 'Aloapa' tti / AlocanAkAle'pi kamapyaparAdhavizeSaM yaH sarvathA na prakAzayati kathayannapyarddhakathitaM vA karoti sa saMkliSTapariNAma iti jJAtvA tasyAdhikamapi dadyAt / yaH punaH saMvegamupagato nindAgarhAdibhirvizuddhapariNAmastasya hInamapi dadyAt / yaH punarmadhyasthapariNAmastasya tanmAtrameva dadyAditi // 334 // - pariNAma pramANe paNa prAyazcitta ApavAmAM bheda kahe che AlocanA karatI vakhate paNa je keI aparAdha vizeSane sarvathA na kahe, athavA kahe paNa adhu' kahe, te saMkilaSTa pariNAma che ema jANIne tene adhika paNa prAyazcitta Ape, paNa savegane pAmele je nidA-ga AdithI vizuddha pariNamavALo hoya tene ochuM paNa Ape, ane je madhyama pariNAmavALI hoya tene teTaluM ja Ape. [334] .. prAyazcittadvArasamAptyupadarzanapUrva dvAratrayAtmakavyavahAranirUpaNasiddhatAmupadarzayati eso pAyacchitte, vavahAro dhiirpurispnnnntto| bhaNio a parisamApiamiya vavahArassa dAratigaM // 335 / / 'eso' tti spaSTeyam / / 335 / / agrimagAthA'STakamapyuttAnArthameveti zreyaH // 336-343 / saddhApohAsevaNabhAveNaM jassa esa vvhaaro| sammaM hoi pariNao, so suguru hoi jagasaraNaM // 336 // jo puNa avyavahArI, guruNAmeNeva dhaMdhaNaM kuNai / duhassa gAhagassiva, tassa have kIsa visAso // 337 // saMjamaguNesu jutto, jo vavahArammi hoi uvutto| suakevalI va pujjo, saMpaikAle vi so sugurU // 338 // NavaNIyasArabhUo, duvAlasaMgassa ceva bvhaaro| jo taM sammaM bhAsai, kaha pujjo so Na bhAvagurU // 339 // vavahAreNa guruttaM, saMjamasAraM paDucca bhAveNaM / bhavajalapaDaNaNimittaM, lohasilAe vva iharA u // 340 // | mana dapa ane ka95nuM vizeSa varNana bIjo ullAsa gA. 19-20-21 mAM AvI gayuM che, Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurutattvavinizcaye dvitIyollAsaH ] [ 367 suttAyaraNANugao, vavahAro asthi jattha acchiNNo / ArUDho taM sugurU paraMparaM hoi sivaheU // 341 // saMghayaNAdaNurUvaM, jo vavahAre aNuM pi NiyasattiM / Na NigRhai bhAvagurU, so khalu dukkhakkhayaM kuNai // 342 // vavahAraNAyaThANaM, je paDivajjati sugurumaniANaM / te jasavijayasuhANaM, bhavaMti iha bhAyaNaM bhavyA // 343 // // iti mahAmahopAdhyAyazrIkalyANavijayagaNiziSyamukhyapaNDitazrIlAbhavijayagaNiziSyamukhyapaNDitazrIjItavijayagaNisatIrthyapaNDitazrInayavijayagaNicaraNakamalacaJcarIkeNa paNDitazrIpadmavijayagaNisahodareNa paNDitayazovijayena viracite gurutattvavinizcaye vyavahAravivekanAmA dvitIya ullAsaH // 2 // // iti mahAmahopAdhyAyazrIkalyANavijayagaNiziSyamukhyapaNDitazrIlAbhavijayagaNiziSyamukhyapaNDitazrIjItavijayagaNisatIryapaNDitazrInayavijayagaNicaraNakamalacaJcarIkeNa paNDitazrIpadmavijayagaNisahodareNa paNDitayazovijayena viracitAyAM svopajJa ___ gurutattva vinizcayavRttau dvitIyollAsa vivaraNaM sampUrNam / / 2 / / prAyazcitta dvAranI samApti batAvavA pUrvaka traNa dvAra svarUpa vyavahAra nirUpaNanI pUrNatA batAve che - dhIra puruSoe kahela prAyazcitta saMbaMdhI A vyavahAra kahyo. A pramANe vyavahAranAM traNa dvArA pUrNa thayA. * [335] zraddhA-jJAna-AcaraNabhAvatha A vyavahAra jemane barAbara pariName che=AtmA pAthe eka svarUpa banI gayo che, te suguru jagatanuM zaraNa che. [336) paNa je vyavahArane jANatuM nathI, ane gurunAmathI ja dhaMdho kare che, tene duSTa vepArInI jema vizvAsa kema thAya? [33] je saMyama guNothI yukta che, ane vyavahAramAM upayukta-apramatta rahe che, te suguru vartamAna kALamAM paNa zrata kevalInI jema pUjya che. [338) vyavahAra (sUtra) bAre ya aMgenA mAkhaNanI jema sArabhUta che te vyavahArasUtrane je barobara kahe che te bhAvaguru kema pUjya na hoya? [33] vyavahArathI saMyamanA sArane AzrayIne bhAvathI gurupaNuM che. anyathA lekhaMDanI zIlAnI jema bhavarUpajala (samudra)mAM paDavA nuM kAraNa che. jyAM sUtra ane AcaraNanA anusAra vyavahAra akhaMDita che, te paraMparAmAM geka gA. 3 thI 56 sudhI vyavahAra dvArA gA. pa7 thI 164 sudhI vyavahArI dvAra. gA. 165 thI 334 sudhI vyavahartavya dvAra. + prAyati zAha | gharAka le che, vepArI levaDAve che. mATe grAhaka eTale vepArI. * * dahImAMthI jema mAkhaNa tArave, tema zrI bhadrabAhu svAmIe bAra aMgamAMthI A vyavahAra sUtra tAravI lIdhuM che. (vya. u. 1 gA. 724) Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU68 ] [ svopajJavRtti - gurjara bhASAbhAvAnuvAda yute ArUDha (=rahelA) suguru mekSanA hetu che. [341] je saghayaNa pramANe svalpa paNa svazaktine vyavahAramAM chupAvatA nathI te bhAvaguru duHkhanA kSaya kare che. [342] vyavahAranI saMgatinu sthAna evA sugurune jeo nidAnathI rahita banIne svIkAre che te bhavyajIve A leAkamAM jasa, vijaya ane sukhenu bhAjana ane che. [343] (ahIM jasa vijaya e zabdothI graMthakAre svanAmanuM sUcana karyuM che.) A pramANe mahApAdhyAya zrI kalyANuvijayarpaNanA ziSya mukhya paDita zrI lAbha vijayargANunA ziSya paDita zrI jIta vijaya gaNinA gurukha paDita zrI naya vijaya gaNanA caraNakamalamAM bhramara samAna ane paMDita zrI padmavijayagaNanA baMdhu paoNMDita zrI yAvijaye racelA gurutattvavinizcayamAM vyavahAra viveka nAmane bIjo ullAsa pUrNa thayA. atha prazastiH / yasyAsana guravo'tra jItavijayaprAjJAH prakRSTAzayAH, bhrAjante sanayA nayAdivijayaprAjJAzca vidyApradAH / premNAM yasya ca sadma padmavijayo jAtaH sudhIH, sodarastasyeyaM gurutattvanizcayakRtiH stAt paNDitaprItaye // 1 // anugrahata eva naH kRtiriyaM satAM zobhate, khalapralapitaistu no kamapi doSamIkSAmahe / dhRtaH zirasi pArthivairvaramaNirna pASANa ityasa bhyavacanaiH zriyaM prakRtisambhavAM muJcati // 2 // pravizati yatra na buddhirvyavahArakathAsu tIrthikagaNAnAm / sUcIva vajrabhittiSu sa jayati jainezvaraH samayaH // 3 // (bIjA ullAsanA aMtabhAganI prazasti) jenA udAra AzayavALA ane vidvAna jita viSaya guru (=vaDila) hatA, jenA nyAyasaMpanna vidvAna, vidyAdAtA naya trijaya guru dIpe che, jenA premanu ghara ane vidvAna padmavijaya (laghu) khaMdhu hate, tenI (-yazeAvijayanI) A gurutattvavinizcaya nAmanI racanA paDitAnI prIti mATe thAo. (1) amArI A racanA sanAnI kRpAthI ja zAla che. durjananA pralApAthI ame (AmAM) kAI paNa doSa jotA nathI. rAjAe vaDe mastake dhAraNa karAyela zreSTha marmALu a pASANu che evA asabhya vacanAthI svAbhAvika thayelI peAtAnI zeAbhAne mUkI detA nathI (2) jema vAnI bhIMtamAM seAya na pese tema, jyAM vyavaGAranI khAmatAmAM paratIthi kAnI buddhi pravezatI nathI te jaina siddhAMta jaya pAme che. (3) Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1. kheda vagere ATha deze beda, udvega, zepa, usthAna, brAti, anyamuda, roga ane AsaMga e ATha kriyAnA de che. teno artha vagere A pramANe che (1) kheda eTale thAka. rastAmAM cAlIne thAkelo mANasa jema cAlavA utsAhita na bane, tema bedathI kriyAmAM pravRtti na thAya. pUrve kaI kriyA karI hoya tethI thAka lAgavAnA kAraNe bIjI kriyAmAM pravRtti karavAnuM mana na thAya. jemake-vihAra karIne thAkI javAthI svAdhyAya karavAnuM mana na thAya, pratikamaNAdi karavAne utsAha na rahe, jaladI jaladI karavAnI irachA rahe. khedanA kAraNe kriyAmAM sthiratA na rahevAthI jyAre kiyA pUrI thAya ema thayA kare che. ethI kriyAmAM cittanI ekAgratA AvatI nathI. kriyAmAM cittanI ekAgratAnI pradhAnatA che. jema dhAnya ugavAmAM pANI anivArya che, tema kriyAnuM phaLa meLavavA kriyAmAM cittanI ekAgratA anivArya che. pANI vinA dhAnya uge nahi, tema cittanI ekAgratA vinA kiyAnuM phaLa maLe nahi, () udavega eTale ALasa. kAyika zrama na hovA chatAM kriyAmAM ghaNuM kaSTa che vagere khoTA vicArenA kAraNe kriyA karavAno utsAha na jAge. kriyA kare, paNa rAjyanI nokarInI jema veTha utAravAnI jema kare. ahIM dharmakriyAo upara aruci rahela che, nahi te chatI zakti e kriyA karavAne utsAha kema na Ave ? uga-arucinA kAraNe bhavAMtaramAM dharmakriyAo durlabha bane. (3) kSepa eTale cittanI asthiratA, kriyA cAlatI hoya tyAre vacce vacce citta bIje cAlyuM jAya, AnAthI IphalanI prApti thatI nathI. jema DAMgara eka sthaLethI bIjA sthaLe, bIjA sthaLethI bIjA sthaLe ema vAraMvAra judA judA sthaLe ropavAmAM Ave te tenuM phaLa maLe nahi, tema kriyAomAM pa doSathI kriyAnuM iSTa phaLa maLe nahi. (4) utthAna eTale cittanI asvasthatA. citta asvastha banI jatAM kriyAmAM kaMTALo Ave, kriyA bhArarUpa lAge che. pariNAme samaya jatAM kriyAne tyAga thAya che. kAca le kApavAda AdinA kAraNe kriyAno tyAga na kare te paNa e atyAga tyAgane gya che. bhAvArtha - keI sAdhaka koI kAraNathI citta asvastha banavA chatAM pote je sAdhanA karI rahyo che te upAdeya lAgavAthI tene tyAga na kare paNa tene e atyAga cittanI asvasthatAnA kAraNe ghaNI khalanAo thavAthI tatvaSTie tyAga karavA egya banI Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka70 jAya che. jemake-dikSAmAM citta asvastha banavA chatAM dIkSAno tyAga na kare, paNa tene A atyAga tyAgane egya che. AthI ja dIkSA lIdhA pachI jeo saMyamane nirvAha na karI zake temane saMvijJapAkSika banavAne ke zrAvakAcAra svIkAravAne upadeza che. (5) brAnti eTale bhrama. mananI nabaLAIne kAraNe meM A kriyA karI ke nahi? huM A sUtra belyo ke nahi? ema zaMkA rahe. athavA amuka sUtra belavA chatAM nathI belyo ema bhrama thAya. AvA bhramathI saMskAra paDatA nathI. saMskAro paDyA vinAnI kiyA na karavA samAna che. enAthI ISTa phala maLatuM nathI. evI rIte upekSAnA-bedarakArInA kAraNe paNa je AtmAmAM kriyAnA saMskAra paDatA na hoya to tenAthI paNa ISTa phaLanI prApti thatI nathI. (6) anyamud eTale vartamAnamAM karAtI kriyA sivAya bIjI kriyAmAM atizaya rAga. A doSathI vartamAnamAM karAtI kriyAmAM anAdara bhAva Ave che. bIjI kriyAmAM rahela rAga cAlu kriyA uparanA rAgane kheMcI le che. ethI cAlu kriyAmAM anAdara bhAva AvI jAya che. cAlu kriyAmAM thayela anAdara bhAva mahAvinanuM ane badhA anarthonuM kAraNa che. kAraNa ke bhagavAne kahela ke IpaNa anuSThAnamAM jarA paNa anAdara duraMta saMsAranuM kAraNa che. prazna - cAlu kriyAmAM anAdarathI nukazAna thAya, paNa anya kriyAmAM rAgathI lAbha thAya, Ama lAbha-nukazAna samAna che. te pachI anAdarabhAva sarve a nuM kAraNa che ema kema kahyuM? uttara- cAlu kriyAmAM anAdara bhAva pUrvaka anya kriyAmAM thayela rAgathI paNa lAbha thato nathI. A anAdaratA je kriyAmAM rAga che, te kriya mATe aMgArAnI vRSTi samAna che. jema khetaramAM pAka thavAnI taiyArImAM hoya ane aMgArAnI vRSTi thAya te pAka baLI jAya, tema A anAdara paNa anya kriyAnA jenA upara rAga che te kriyAnA) phaLane bALI nAkhe che. A rIte anya kriyAmAM rAga akAlarAga=asamayasarano rAga che. akAlarAga phalano ghAtaka bane che. jemake ravAdhyAya upara atizaya rAga hoya te cetyavaMdana kare tyAre tene upara AdarabhAva na hoya, cittavRtti svAdhyAyamAM Asakta hovAthI cityavaMdanakriyAmAM upayoga na rahe. zAstrokta koIpaNa anuSThAnamAM evo koI bheda nathI ke eka upara Adara karavo ane eka upara anAdara karavo. te te kAle badhAM anuSThAne AdaraNIya che. (7) rega eTale zArIrika pIDA, athavA cittabhaMga-gAMDaNa vagere. zArIrika pIDAnA kAraNe pIDAmAM citta jAya te kriyAmAM citta cuMTe nahI, tethI kriyA karavA chatAM tenAthI phaLa maLe nahi, eTale kriyA karavA chatAM na karavA samAna che. gAMDapaNa vagerethI Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 371 paNa kriyAnuM phaLa maLatu nathI. A kha'ne rAganA ceAgya upAyA na karavAmAM Ave te sarvathA anuSThAnAnA nAza thAya. jemake rogapIDAthI ka'TALIne ke magajanI asthiratAthI sAdhu dIkSA cheADI de. gRhastha pratikramaNAdi rAja karatA hoya to paNa mUkI de. mATe manane majabuta banAvIne pIDAne sahana karavI joIe, ke ceAgya upAyeAthI dUra karavI joI e. (8) Asa`ga eTale je anuSThAna karAtu hoya temAM A ja anuSThAna sAruM che evA rAga. AvA rAga doSa che. kAraNa ke amuka ja anuSThAna suMdara che evuM zAstramAM vidhAna nathI. balke dareka anuSThAna AsaMga vinA karavAnuM vidhAna che. AthI AsagavALuM anuSThAna niSphaLa che. zAstrAkta anuSThAna paNa je saMga rahita hAya tA te pradhAna che, ane te atizaya ISTa phaLa ApanAruM bane che. AsaMgavALu' anuSThAna te te guNusthAne ja rAkI rAkhe che, AgaLa vadhavA detu nathI. jemake-samyagdaSTi jIva jinabhakti ja suMdara che ema mAne te dezivarati Adi pAmI zake nahi. dezaviratidhArI jIva zrAvakAnAM tratA ja suMdara che ema mAne tA savati na pAmI zake. saviratidhArI paNa pAte je kakSAmAM hoya te ja kakSAmAM sASa mAne tA AgaLa na vadhI zake. sAdhake aMte tA sarvathA asaMga banavAnuM che, eTale pAte je kakSAmAM hAya tenAthI AgaLa vadhavAnA prayatna karavA joi e. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2. kSamAnA pAMca prakAra kSamA pAMca prakAranI che. te A pramANe - upakAra kSamA, apakAra kSamA, vipAka kSamA, vacana kSamA ane dharma kSamA. A mAro upakArI che. je huM enA durvacanAdine sahana nahi karuM te upakArano saMbaMdha nahi rahe. Ama vicArIne upakArInA durvacanAdine sahana kare te upakAra kSamA che. je vyaktithI pitAne dunyavI upakAra thato hoya, athavA bhaviSyamAM thavAnuM hoya tenAM kaThora vacana vagerene zAMtithI sahana karavuM te upakAra kSamA che. dA. ta. nokara zeThanAM kaDavAM vacanane sahana kare. huM kSamA rAkhIza te mArA pitA pAse je saMpatti che temAMthI mane vadhAre maLaze evA AzayathI pitAnAM kaDavAM vacane vagerene sahana kare. A kSamA lobhane gharanI che. - je huM AnA durvacanAdine sahana nahi karuM te e mAro apakArI banaze -vadhAre nukazAna karanAra banaze Ama vicArI durvacanAdine sahana kare te apakAra kSamA che. athavA be cAra mANase beThA hoya tyAre amuka vyakti ayogya vacana kahe tyAre A badhAnI vacce huM enA upara gusse thaIza te huM halake dekhAIza evA bhAvanI kSamA apakAra kSamA che. A kSamA mAnanA gharanI che. Ama upakAra kSamA ane apakAra kSamA lAbha ke mAnanA gharanI che. AtmAnA gharanI nathI. paralokamAM mane narakAdinuM duHkha thaze evA AzayathI durvacana vagerene sahana kare te vipAka kSamA che. kSamA na rAkhavAthI paralekamAM du:kha maLaze, kSamA rAkhIza te paralekamAM sukha maLaze AvA AzayathI thatI kSamA vipAka kSamA che. AmAM sahana karavAno hetu duHkhabhaya ke sukhalAlasA che. bhagavAne kSamA rAkhavAnuM kahyuM che ema jinavacanane yAda karIne kSamA rAkhe te vacana kSamA. jema caMdanamAM svAbhAvika suvAsa hoya che, tema svAbhAvikapaNe thatI kSamAM e dharmakSamA. jema caMdana pitAne kApanArane ke bALanArane paNa suvAsa ApIne upakAra kare che, tema dharma kSamAyukta mahAtmA potAnA upara apakAra karanAra upara paNa gusso karatA nathI. balake bhAvadayAcitana AdithI tenA upara upakAra kare che. jyAre AtmAmAM utkRSTa prakAranI kSamA Ave che tyAre jIva keIpaNa jAtanA prayatna vinA svAbhAvika kSamA dhAraNa kare che. game tevA aniSTa prasaMge mAM paNa kazAya prayatna vinA kudaratI rIte ja tene jarAya gusso Avato nathI. eno kSamAno svabhAva ja thaI jAya che enA jIvanamAM kSamA tANAvANAnI jema vaNa I jAya che. pAMca prakAranI kSamA mAM prathamanI traNa prakAranI kSamA azubha che. kAraNa ke temAM aniSTa viyega ane ISTa saMga rUpa AtadhyAna che. chellI be kSamA uttama che. kAraNa ke e kSamA AmAnA lakSyavALI havAthI AMtarika kSamA che. (che. 10 gA. 10) kSamAnI jema mRdutA vagere dharmo paNa A rIte pAMca prakAranA che. pAMca prakAranA kSamAdi dharmomAM munione vacanakSamAdi ane dharmakSamAdi e be prakArano kSamAdi dharma hoya che. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 393 pariziSTa-3 jJAnanA traNa prakAra zruta, ciMtA ane bhAvanA ema traNa prakAranuM jJAna che. zrutajJAna-ciMtana-manana vinA mAtra zrutathI (sAMbhaLavAthI ke vAMcavAthI) thayeluM kadAgraha rahita vAkathA jJAna te zrutajJAna. A jJAna kAThImAM rahelA khIja samAna che. jema kAThImAM paDelA bIjamAM phaLanI zakti rahelI che, jo yAgya bhUmi Adi nimitto maLe te temAMthI phaLa-pAka thAya, tema zrutajJAnamAM ciMtAjJAna ane bhAvanAjJAna rUpa phaLa-pAka thavAnI zakti rahelI che. zrutajJAnamAM hitamAM pravRtti karAvavAnI ane ahitathI nivRtti karAvavAnI zakti nathI. keADImAM paDeluM khIja jema upayAgamAM AvatuM nathI, tema mAtra zrutajJAnathI lAbha (=hitamAM pravRtti ane ahiMtamAM nivRttirUpa) thato natho. AthI ja dhabiMdumAM zrutajJAna uparAga mAtra che ema kahyuM che. jema japA puSpanA sAMnidhyathI sphaTika maNimAM jA puSpanA raganA mAtra uparAga thAya che, paNu maNi tarUpa banI jateA nathI. tema zrutajJAnanA yAgathI AtmAne mAtra bAhya kheAdha thAya che, AMtara pariNati thatI nathI. AthI tenAthI joyela ane jANela anathI nivRtti thatI nathI. citAjJAnaH- sAMbhaLyA ke vAMcyA pachI atyaMta sUkSma ane su Mdara yuktiethI ciMtAvicAraNA karavAthI thatuM mahA vAkathA jJAna te ciMtAjJAna che. A jJAna jalamAM paDelA telanA biMdu samAna che. jema telabiMdu jalamAM prasarIne vyApI jAya che, te A jJAna sUtrArthamAM vyApI jAya che. arthAt je viSayanu ciMtAjJAna thAya te viSayanA khAdha sUkSma ane che. bhAvanA jJAnaH- mahAvAkacA thayA pachI e viSayanA tApa nu -rahasyanu jJAna te bhAvanAjJAna, A jJAnanA ceAge vidhi Adi viSe atizaya Adara thAya che. A jJAna jAtiva ta azuddha ratnanI kAMti samAna che. jema zreSTharatna azuddha (kSAra AdinA puTapAkathI rahita) heAvA chatAM anyaratnothI adhika daidIpyamAna hAya che, tema bhAvanAjJAna azuddharana samAna bhavya jIva karmarUpa malathI milana heAvA chatAM zeSa (zratAdi) jJAnethI adhika prakAza pAthare che. A jJAnathI jAgeluM ja vAstavika jANeluM che. kriyA paNa A jJAna pUrNAMka ja karavAmAM Ave te jaladI meAkSa prApta thAya che. bhAvanA jJAnathI padyAnu jevuM jJAna thAya che tevuM zrutAdi jJAnAthI thatuM nathI. * dha. bi'. a. huM sU. 33 vagere, aa. 11 gA. huM vagere, u. 5. gA. 162 ane 882nI TIkA, la. vi. sarayANu padanI pajikA vagere. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 zrutajJAna keThImAM paDelA bIja samAna che ane traNa artha che - jema bIja vinA phaLa nahi, tema zrutajJAna vinA ciMtAjJAna paNa nahi. eTale sAdhake pahelAM zAstranA eka eka zabdonA AdhAre yathAzrata artha samaja joIe. bIjo artha e che ke keThImAM paDelA anAjathI phaLa na maLe, jamInamAM vAvavuM joIe, pANI pAvuM joIe, havAprakAza Adi maLavAM joIe. Ama bane te phaLa maLe, tema zrutajJAna prApta karyA pachI ta-dalIla pUrvaka zAstranA Aju-bAjunA vidhAnane-pratipAdanano vicAra karIne arthabodha kara joI e. A rIte je sUkama baMdha thAya te ciMtAjJAna che. pachI e jJAnanA AdhAre tattvane je niceDa-tAtparya samajAya te bhAvanAjJAna che. trIjo artha pUrve lakhAI gayuM che. traNa jJAnanAM phaLe - korA zrutajJAnIo mata-matAMtarono mAtra vivAda karyA kare che, enuM phaLa pAmatA nathI. kevala ciMtAjJAna dharAvanArAo paNa potapotAnA matamAM kadAgrahavALA banIne anyanA matano (= sAcA paNa matane) tiraskAra karanArA bane che. jyAre bhAvanAjJAnavALA jIvo madhyastha pariNativALA bane che. arthAt bhAvanAjJAnathI bhAvita jIvamAM pitAnAthI bhinna mata pratye sahiSNutA pragaTe che. AthI te bIjA matamAMthI sAruM laIne kharAbanI upekSA kare che.* bIjI rIte traNa jJAnanAM phaLaH zrutajJAnathI aha5mAtrAmAM (bhautika padArthonI) tRSNa zAMta thAya che. ciMtAjJAnamAM tenAthI vadhAre tRSNa zAMta thAya che. bhAvanAjJAnamAM tenAthI paNa adhika tRSNa zAMta thAya che. AnAthI e siddha thayuM ke-je jJAnathI thoDI paNa tRSNa zAMta na thAya, balake vadhe te jJAna vAstavika zrutajJAna paNa nathI. (AnAthI AjanuM kaleja-hAIskulenuM jJAna vAstavika jJAna nathI e samajI zakAya che.) tAttvika zuzraSA pUrvaka zravaNa thAya te tRSNa zAMta karanAra zrutajJAna thAya. tAtvika jijJASA thAya to tAtvika zuzraSA pUrvaka zravaNa thAya. pAMDitya-vidvattA batAvIne mAnasanmAna meLavavAnA AzayathI ke gatAnagatikapaNe thatI zuzraSA tAvika jijJAsA vinAnI che. jANIne amalamAM mUkavAnI bhAvanA pUrvaka thatI zuzruSA tAtvika jijJAsAvALI che. tAtvika tattvajijJAsA anaMta pApa paramANuono nAza thAya tyAre ja pragaTe che. anaMtA pApa paramANuonA nAzathI thayela tattva jijJAsAthI ja tAvika zuzraSA pUrvaka zravaNa vagere thAya che ane enAthI tattvajJAna thAya che. tattvajJAna eTale bhavanirguNatA Adi pAramArthika jJAna. tAttvika jijJAsAthI thayelA zuzraSAdinuM (prAraMbhika) phaLa bhavavirAga che. tAtvika jijJAsA vinA thayelA zuzraSAdinuM phaLa bhavarAga che. eTale zuzraSAdi thavA chatAM je bhavavirAga na Ave, ane bhavarAga vadhe, to samajavuM ke e zuzraSAdi tAvika jijJAsA vinAnA che. x * vairAgya kai stabaka 9, zloka 1059, 0 16 zloka 13 TIkA. X la. vi. saradayANa padanI TIkA-paMjikA. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GUN RacOOO0000 For Private & Personal use only www.jalnelibrary dig