Page Text
________________
૮૪ j
[ स्वोपज्ञवृत्ति - गुर्जर भाषाभावानुवादयुते બની જાય છે. હા, જો તત્કાલ પ્રતિક્રમણ ન કરે તેા ચારિત્રને ભગ તે પ્રમાણે જ રહે છે. આ વિષયને નીચેની ગાથામાં જણાવે છે. :
નિશ્ચયથી થેાડો પણ પ્રમાદદોષ ચારિત્રભંગ રૂપ છે. બરાબર પ્રતિક્રમણ ન કરનારના તે ભંગ તેવા ને તેવા જ રહે છે. કારણ કે તે સ'યમના નીચેના સ્થાનમાં લઇ જાય છે. [૮૨]
व्यवहारनयाभिप्रायेण तु यत्किञ्चिदल्पगुणभङ्गानुवृत्तावपि न चारित्रस्य भङ्गस्तन्मते देशभङ्गेऽपि चारित्रानुवृत्तेः सर्वभङ्गस्य च श्रेणिपातरूपत्वाद् बाह्य क्रियासाकल्यस्य चैकत्र वृत्त्यसम्भवेन तदभावस्याप्येकत्र दुर्वचत्वादित्याशयेनाह -
सेढिब्भसं पडुच्च
મંગતુ ।
ववहारणयाभिमयं खिप्पेयर कालकओ, भेओ મૂત્યુત્તરમુજેનું ૮
'ववहार'त्ति । व्यवहारनयाभिमतं 'श्रेणिभ्रंश' मूलतः श्रेणिनिवृत्तिलक्षणं भङ्गं तु प्रतीत्य मूलोत्तरगुणेषु 'क्षिप्रेतरकालकृतः ' विलम्बिताविलम्बितकालकृतो भेदोऽभ्युपगन्तव्यः ।। ८३ ।।
तमेवाह
खिष्पं
चरणं
हति ચરે, काले
मूलगुणघाया || ८४ ॥
'मूल' त्ति । मूलगुणातिचाराः 'क्षिप्रं' तत्कालमुत्तरगुणान्निहत्य चरणं घ्नन्ति । 'इतरे' उत्तरगुणातिचाराः 'कालेन' विलम्बितेनानेहसा मूलगुणघाताच्चरणं घ्नन्ति ॥ ८४ ॥
मूलगुणाणइयारा,
उत्तरगुणे णिहंतूणं ।
વ્યવહારનયની અપેક્ષાએ તા યત્કિંચિત્ અલ્પ ગુણભ`ગ રહેવા છતાં ચાચરત્રના ભગ થતા નથી. તેના મતે દેશભંગ થવા છતાં ચારિત્ર રહે છે. સંયમશ્રેણિથી પતન થાય તે સર્વથા ભંગ થાય, વ્યવહારનયનું કહેવું છે કે એક જ સ્થળે (એક આત્મામાં) બાહ્ય ક્રિયાઓની સ‘પૂણ તા રહે એ અસભવ છે અને એથી એક જ સ્થળે બાહ્ય ક્રિયાઓનો તદ્દન અભાવ પણ નહિ કહી શકાય. અર્થાત્ જે આત્મામાં બાહ્ય ક્રિયાની સપૂણ તા નથી=છી ક્રિયાઓ છે, તે આત્મામાં બાહ્ય ક્રિયાને તદ્દન અભાવ પણ નથી. આનાથી એ નક્કી થયુ` કે જ્યાં સુધી આછી પણ ક્રિયા ભાવપૂર્વક હેાય ત્યાં સુધી ચારિત્ર હાય. આ વિષયને નીચેની બે ગાથામાં જણાવે છે:
વ્યવહારનયના મતે સંચમશ્રણીથી સર્વથા પતન થાય ત્યારે ચારિત્રને સથા ભંગ થતા હેાવાથી મૂલગુણ અને ઉત્તરગુણામાં જલદી અને વિલબથી ચારિત્રના ભગ થાય એ ભેદ છે. [૮૩] મૂલગુણુના અતિચારા જલદી ઉત્તરગુણાને નાશ કરીને ચારિત્રના નાશ કરે છે. ઉત્તરગુણના અતિચારા લાંબા કાળે મૂલગુણેાના ઘાત કરીને ચારિત્રના નાશ કરે છે. [૮૪]
Jain Education International
इत्थं च मूलगुणोत्तरगुणातिचारयोर्द्वयोरपि चारित्रघातकत्वादनिष्टोपस्थितौ कालविलम्बस्याप्यविश्वसनीयत्वान्मोक्षार्थमभ्युद्यतेन द्वयोरपि शुद्धिः कर्त्तव्येत्याह
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001507 |
| Book Title | Gurutattvavinischay Part 1 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Rajshekharsuri |
| Publisher | Jain Sahitya Vikas Mandal |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Prakrit, Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Principle |
| File Size | 30 MB |