Page Text
________________
गुरुतत्वविनिश्चये प्रथमल्लासः ]
[ १११ 'दसण'त्ति । दर्शनं च-निःशङ्कितादिगुणोपेतं सम्यक्त्वं, ज्ञानं च-आचारादिश्रुतं, चारित्रं च-मूलोत्तरगुणानुपालनात्मकं, दर्शनज्ञानचारित्रम् , द्वन्द्वैकवद्भावः । एवं तपश्च--अनशनादि, विनयश्च-अभ्युत्थानादिस्तपोविनयम् , एतद्दर्शनादि 'यत्र' पार्श्वस्थादौ पुरुष ‘यावद्' यत्परिमाणं स्वल्पं बहु वा जानीयात् तत्र तमेव भावं जिनप्रज्ञप्तं स्वचेतसि व्यवस्थाप्य तावत्यैव 'भक्त्या' कृतिकर्मादिलक्षणया पूजयेदिति ॥ १२२ ॥
આ પ્રમાણે પશ્ચાત્તાપ આદિથી શુદ્ધ પરિણામવાળા પાસસ્થામાં પણ ચારિત્રને સંભવ છે એ સિદ્ધ થયું. આ જ વિષયને અન્ય સ્થળની સાક્ષીથી પુષ્ટ કરે છે.
ભાવ ભેદના કારણે પાસસ્થામાં થોડું પણ ચારિત્ર રહેલું હોય છે, માટે જ ક૯૫ભાષ્ય (બ ક. ગા. ૪૫૫૩)માં પાસસ્થામાં રહેલા તે તે ભાવનું આલંબન લઈને વંદન કરવાનું કહ્યું છે. [૧૨૧] તે આ પ્રમાણે છે :- જે પાસસ્થા આદિમાં દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર, તપ, વિનય–આ ભાવમાંથી જે ભાવ છેડે કે વધારે જાણવામાં આવે, તેની જિક્ત તે જ ભાવને પોતાના મનમાં ધારીને તેટલી જ વંદનાદિ રૂપ ભક્તિથી પૂજા કરવી. અર્થાત્ પાસસ્થાદિમાં દર્શનાદિ જે ભાવ હોય તે ભાવને લક્ષ્યમાં રાખીને જેટલા પ્રમાણમાં દર્શનાદિ ભાવ હોય તેટલા પ્રમાણમાં તેની વંદનાદિ રૂપ ભક્તિ કરવી. દર્શન=નિઃશંકતા વગેરે ગુણેથી યુક્ત સમ્યક્ત્વ, જ્ઞાન=આચારાંગાદિ શ્રુત, ચારિત્ર भूबन-उत्तरशुशनु ासन, त५मनशन वगेरे. विनयामा थयु बगेरे. [१२२]
ननु यद्येवमागमद्वारसूचितेन दर्शनादिभावकारणेनास्य वन्दनमनुशातं तदोत्सर्गेणापि तदविरोधः, संयमश्रेणिस्थित एवोत्सर्गतो वन्दनप्रवृत्तरित्यत आह
उस्सग्गओ अ एय, पडिसिद्धं गच्छमेरमहिगिच्च ।
इत्थं च णत्थि दोसो, सेढिहाणे वि जं भयणा ॥१२३॥ 'उस्सग्गओ'त्ति । उत्सर्गतश्च 'एतत्' पार्श्वस्थादिवन्दनं 'गच्छमेरा' गच्छव्यवहारमधिकृत्य प्रतिषिद्धम् , चारित्रवत्त्वे सत्येकसामाचारीकत्वस्यैव वन्द्यतायां तन्त्रत्वात् ; इत्थं च नास्ति दोषः, श्रेणिस्थानेऽपि 'यत्' यस्माद् भजना, एकगच्छव्यवहारवतां वन्दनप्रवृत्तेरापन्नपरिहारिकादीनां च तदप्रवृत्तेः । केवलं वन्दनादिव्यवहारानवतारिणां शुद्धचारित्रिणां चारित्रं विषयविशेषपक्षपातद्वारापि फलजनकम् , पार्श्वस्थदीनां त्वतिजघन्यसंयमस्थानवर्तिनां सदपि तदनिष्टानुबन्धितया न तथा । अत एवोक्तं पापश्रमणीयाध्ययने-“एयारिसे पञ्चकुसीलसंबुडे, रूबंधरे मुणिपवराण हिडिमे । इहंसि लोए विसमिव गरहिए, ण से इहं णेव परत्थ लोए ॥ १ ॥” इत्यत्रातिजघन्यसंयमस्थानवतित्वेन निकृष्टानां ५ञ्चानामेषां भ्रष्टप्रतिज्ञत्वेन विषवद्गर्हितत्वमुक्तम् । केवलं दुर्लभभावे काले स्वरूपतो भावप्रशंसाथ भावकारणावलम्बनेन तेषामपि वन्द्यत्वमुक्तमिति युक्तमुत्पश्यामः ॥ १२३ ॥
પ્રશ્ન :- જે આ પ્રમાણે આગમ દ્વારા સૂચિત સમ્યગદર્શનાદિ ભાવ કારણથી પાસસ્થા આદિને (અપવાદથી) વંદનની અનુજ્ઞા છે, તે પછી ઉસગથી પણ વંદન
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001507 |
| Book Title | Gurutattvavinischay Part 1 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Rajshekharsuri |
| Publisher | Jain Sahitya Vikas Mandal |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Prakrit, Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Principle |
| File Size | 30 MB |