________________
૯ ]
[ स्वोपज्ञवृत्ति - गुर्जर भाषाभावानुवादयुते
छक्के, बिइएण पएण, तइएण पण" इत्यादि क्रमेण चारणिकयाऽशीत्यधिकं शतं भवति । एवं"बिइअस्स य कज्जस्त य, पढमेग पण सेविअं जं तु ॥" इत्यादि क्रमेणापि द्वात्रिंशदधिकानि चत्वारि शतानि भवन्तीति ॥ २३ ॥
स्थापना चेयम् —
યન્ત્રમ્ |
१०
४ ५
१
२ ર
૩
* ५ ૬
ર ५ ६
७
×
૨ ॥
९
२ ३
Jain Education International
ર
૨ || પંયત્રમ્ |
૨૯ ૨|૩ ]૪|૧||૭|૮|૨ ૨૦|૨||૨૩|૪|૨|૬|૨૭|૮||૬૦ ૨૨ ૨૨|૨૩|૨૪ |૨|૩|૪||૨ |ર રૂ| 8 + !૬ | ૨ |૨ |રૂ |‰ | |
३ ४ ५ ६
આ પ્રમાણે દÖમાં દશને ત્રણવાર છએ ગુણવાથી એકસાએસી ભાંગા, અને કલ્પમાં ચાવીસને ત્રણવાર છએ ગુણવાથી ચારસા બત્રીસ ભાંગા ( અતિચાર સ્થાનો ) થાય. આલાચના કરનાર આ ભાંગાઓને અગીતા ન સમજી શકે એ માટે ગૂઢ રીતે પ્રથમ’ આઢિ પદોના ઉચ્ચારથી કહે. તે આ પ્રમાણે :
पढमस्स य कज्जस्स य, पढमेण परण सेविअं जं तु । पढमे छक्के अभिंतरं तु પઢમં વેટાળ || o ॥ આ ગાથાનો સંક્ષેપ અર્થ આ પ્રમાણે છે: પ્રથમ કાર્યના પ્રથમ પદ્મથી પ્રથમ ષટ્કમાં પ્રથમ સ્થાન થાય. વિસ્તૃત અર્થ આ પ્રમાણે છે:- પ્રથમ કાય એટલે દથી સેવન રૂપ પ્રથમ કાર્યાં. પ્રથમ પદ એટલે દર્પાદિ દેશમાંથી પહેલું દ પદ. પ્રથમ ષટ્ક એટલે વ્રતષક, કાયષક અને અકલ્પાદિષક એ ત્રણુ ષટ્કમાંથી પહેલું વ્રતષટ્ક, પ્રથમ સ્થાન એટલે તષટ્રકના છ સ્થાનોમાંથી પહેલુ. પ્રાણાતિપાત સ્થાન, આને સળગ અર્થ આ પ્રમાણે થયે:- રૂપ કા ના દરૂપ પ્રથમ પદથી વ્રતક રૂપ પ્રથમ ટૂંકમાં જે પ્રાણાતિપાત રૂપ પ્રથમ અતિચાર સ્થાન સેવ્યુ. હાય=અતિચાર સ્થાન પ્રાપ્ત થયું હોય. આમાં આ પ્રમાણે ગૂઢ પદોથી પ્રાણાતિપાતના અતિચારને નિર્દેશ કર્યાં છે. આ રીતે જ દર્પના બીજા પણ ભેદોના નિર્દેશ કરે. તે આ પ્રમાણે:- પઢમં મને ઝાળ ના સ્થાને વીબ મને ટાળું, તા મને ઝાળ વગેરે કહે. પછી મે જીવ ના સ્થાને વિરૂણ જીવ, તપ જીવે વગેરે કહે. પછી પમેળ પળ ના સ્થાને વિફળ જવા, તફળ વા વગેરે કહે. આમ ક્રમશઃ ચારણકાથી (=પદો બદલવાથી) કુલ એકસા એંસી ભાંગા થાય. આ દંપની વાત થઇ. કલ્પમાં આ પ્રમાણે છેઃ
बिइअस्स य कज्जस्स य, पढमेण पएण सेविअं जं तु ।
पढमे छक्के अभिंतरं तु પઢમં વેઠાળ' || ? ||
આ ગાથામાં અને પૂર્વાંની ગાથામાં ફેર એટલા જ છે કે પૂર્વાંની ગાથામાં પદમણ એવા પાડે છે. જ્યારે આમાં વિદ્ધસ્ત એવા પાઠ છે. વિજ્ઞાન જ્ઞત્ત એટલે ખીજા * વો જીભે કિંમતર-પ્રથમ પર્કમાં અભ્યંતર, પ્રથમ ષટ્કની અ`તગ ત. અર્થાત્ પ્રથમ ષટ્કમ માં.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org