Gurutattvavinischay Part 1

SR No.: 001507
Original Sutra Author: Yashovijay Upadhyay
Author: Rajshekharsuri
Publisher: Jain Sahitya Vikas Mandal
Publication Year: 1985
Total Pages: 416
Language: Prakrit, Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Principle
File Size: 30 MB

Page 183

[ १४३
गुरुतत्त्वविनिश्वये प्रथमोल्लास : ]
ગુણાથી રહિત છે, તેને જ ગુરુના ગુણેથી રહિત જાણવા. ગુણમાત્રથી રહિત હાય=કાઇ પણ ગુણથી રહિત હોય તે ગુરુ નથી એમ નથી. આ વિષયમાં ચ'ડરુદ્રાચાય દૃષ્ટાંત રૂપ છે. તેમનામાં ક્ષમાદિ રૂપ ઉત્તરગુણાની ખામી હાવા છતાં મૂલગુણમાં ખામી ન હાવાથી તેમનુ' ચારિત્ર અખડિત હતું. એમ બીજાના માટે પણ જાવું. આ વિષયનુ બીજા સ્થળે (ઉપદેશરહસ્ય, અધ્યાત્મમત પરીક્ષા વગેરેમાં) વિવેચન કર્યુ છે.
અહી... જિનવચનમાં રુચિ શ્રદ્ધારૂપ અને ચિકીર્ષારૂપ એમ બે પ્રકારની છે. જિનવચનમાં શ્રદ્ધા તે શ્રદ્ધારૂપ રુચિ છે. જિને જે કરવાનુ` કહ્યું છે, તેને કરવાની ઈચ્છા એ शिडीर्षा३य थि छे. [१६८-१७०]
अथ ये सम्यक्त्वादपि परिभ्रष्टा मूलगुणविरहिणां वेषमात्रधारिणां स्वात्मनां ज्ञानलवदुर्विदग्धतया चारित्रं व्यवस्थापयन्ति तत्प्रतिहननार्थमाह
जे उ सयं पासस्था, पासत्थविहारिणो अहाछंदा |
सु ण जुज्जंति इमे, पुक्खरिणीपमुहदिता ॥ १७१ ॥
'जे उ'ति । ये तु स्वयं 'पावस्थाः' मूलगुणानामपि पार्श्वे स्थितास्तथा 'पार्श्वस्थ विहारिणः' सदैव पार्श्वस्थविहारमपरित्यजन्तः 'यथाच्छन्दाः' यत्तदसम्बन्धोत्सूत्रप्रलापिनो गृहिकार्यरता गारवसक्ताश्चोपलक्षणात् कुशीलादिलक्षणयुक्ताश्च तेषु 'इमे' पूर्वोक्ताः पुष्करिणीप्रमुखदृष्टान्ता न युज्यन्ते ॥ १७१ ॥
यतः --
ण हुं सव्वह वेहम्मे, दिहंतो जुत्तिसंगओ होइ । अनवस्स धूलीभूमीह अणोरपारस्स ।। १७२ ॥
जह
'न हु'त्ति । न हि 'सर्वथा' 'सर्वप्रकारेण वैधर्म्ये दृष्टान्तो युक्तिसङ्गतो भवति, यथा धूलीभूम्यां 'अनर्वाकूपारस्य 'अर्णवस्य दृष्टान्तः । भवति हि स्वल्पेनापि जलादिसाधर्म्येण तटाके समुद्रदृष्टान्तोपन्यासस्य युक्तत्वं न तु धूलीभूम्याम्, तत्र साधलेशस्याप्यभावात् । एवमैयुगीनेषु गुरुषु पूर्वगुरूणां पुष्करिण्याद्युपनयद्वारौपम्यवर्णनं युक्तं स्यात्, मूलगुणाद्याचारमात्रसाम्यात् ; न तु पार्श्वस्थादिषु तत्र सर्वथा तदभावात् ; वेषमात्रेण साधर्म्ये चाभ्युपगम्यमाने द्रव्यत्वादिना धूलीभूमिसमुद्रयोरपि साम्यं स्यादिति भावः ॥ १७२ ॥
હવે જે સમ્યક્ત્વથી પણ તદ્દન ભ્રષ્ટ, મૂલગુણથી રહિત, અને માત્ર વેષધારી છે, છતાં થાડા જ્ઞાનથી અભિમાની મનીને પાતાનામાં ચારિત્ર છે એમ સિદ્ધ કરવાના પ્રયત્ન કરે છે, તેમની સામે પ્રહાર કરવા=તેમનુ ખંડન કરવા કહે છેઃ
અર્થાપત્તિથી એ સિદ્ધ થયુ` કે જે મૂલગુણથી સહિત હોય તે ગુરુ છે. આમ અહીં અતિરેક વ્યાપ્તિ અન્વય વ્યાપ્તિની આક્ષેપક છે=ખેચી લાવનાર છે. અહી જે જે મૂલગુણથી યુક્ત હોય તે તે ભાવગુરુ હોય એવી અન્વય વ્યાપ્તિમાં જિતવચનની રુચિપૂર્વક જે જે મૂલગુણથી યુક્ત હોય ઈત્યાદિ સ્વયં समल सेवु....