Book Title: Prabuddha Jivan 1972 Year 33 Ank 17 to 24 and Year 34 Ank 01 to 16
Author(s): Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525957/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] Regd. No. MH. 117 prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 33: aMka 17 muMbaI jAnyuArI 1, 1972 zanivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 7, paradeza mATe ziliMga 15 chUTaka nakala -paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha yuddhavirAma pachI 16mI Disembara 4.31 kalAke baMgalA dezanA pAkistAnI paNa duniyAnA deza taraphathI pAkistAna upara A mATe hajI sudhI senApati le. ja. niyAjhIe binazaratI zaraNAgati svIkArI. cAra - dabANa AvyuM nathI. jagatane AtmA ja marI gayuM che ema lAge. divasa meDuM karyuM. 12 mI Disembare janarala mANekazAhe vinAkAraNa ApaNe sarva prakAranI sahAya baMgalA dezane ApavAnuM jAhera karyuM che. khAnAkharAbI bacAvavA, zaraNe AvavA hAkala karI hatI. yAhyA pAkistAnamAM yAhyAkhAna ane temanA lazkarI sAthIo khAne hukama mekalAvyuM ke chevaTa sudhI laDI levuM. A cAra divasamAM sAme prajAne repa phATI nIkaLyuM ane te badhAne javuM paDayuM. paNa yAhyAkhAnanA madadanIze, amerikA ane cIne kAMIka dhamapachADA yAhyAkhAnane sthAne bhUta AvyA tethI tyAMnI paristhitimAM bahu karyA, dhAkaMdhamakIo ApI. game tyAre ApaNA upara Akra phera paDatuM nathI. temanAM pravacane zAtinI kaI rAzA atyAre maNa thaze e bhaya pedA karyo. prajAnA zvAsa thaMbhI gayA. prati ApatAM nathI. verajheranI jvALAo ThAravAnI temanI manovRtti kSaNa cintA ane AturatAnI gaI. paDadA pAchaLa zuM ramata ramAI, nathI. saMbhava che ke pAkistAnanI prajAne parAjayano je meTo AdhAtA gaNatarIe thaI, bhUho racAyAM, A badhuM te bahAra Ave tyAre lAgyo che te kaMThe na paDe tyAM sudhI kadAca bhUte mATe, vAstavikatA kharuM. aneka aTakaLo ane anumAna thAya che. ApaNane nirbaLa svIkArI, vAjabI valaNa levuM zakaya na hoya. amerikA ane cInanI mAnyA hoya, pAkistAnI sainyanI (bina) tAkAtanI peTI mAhitI cAlu uzkeraNI paNa bhUtanA Akramaka valaNa mATe kAraNabhUta che. hoya; game tema, chevaTa niyAjhInI hiMmata tUTI, dhIraja khUTI ane sAcI paristhitinuM bhAna thayuM. 14 divasanuM A yuddha duniyAnI tavA - ApaNI nIti vaDA pradhAne asaMdigdhapaNe jAhera karI che. (1) baMgalA deza svataMtra deza che, tene badhA dezanI ane rASTrasaMghanI rIkhamAM yAdagAra raheze. mAnyatA maLavI joIe, (2) pazcima pAkistAnane koI pradeza zaraNAgati pachI, zrImatI IndirA gAMdhIe jhaDapI pagalAM ApaNe jhuMTavI levuM nathI. paNa pazcimanI sarahada, je 1948mAM * lIdhAM. temAM rahela pUrva taiyArI, paripakava daSTi, rAjadvArI kuneha ane utAvaLamAM jAhera thaI che, te, bhaulika ane saMrakSaNanI daSTirane, barA- . AdarzanI bhAvanAthI jagatane Azcaryacakita karyuM. thoDA kalAkamAM ja bara thavI joIe ane tethI temAM ghaTatA pheraphAra karI, kAyamI pazcima merace ekapakSI yuddhavirAmanI jAherAta karI, yuddha cAlu AMtararASTrIya sarahada chevaTa nakkI thavI joIe. (3) pAkistAna sAthe zAntimaMtraNA karavA ApaNe taiyAra chIe. A maMtraNAo pAkistAna rAkhavAnI badhI javAbadArI yahyAkhAnane zIre nAkhI. pAkistAnane ane bhArata sAthe sIdhI rIte (Bilateral) thavI joIe. temAM yuddhavirAmane svIkAra karyA sivAya koI mArga hatuM ja nahi, sI I trIjA pakSanI daramiyAnagIrInI jarUra nathI ane ApaNe sahana eka ja pagalAthI ApaNI zubha niSThAne purAvA Apyo. baMgalA karIzuM nahi. (4) zekha mujIbura rahemAnanI tAtkAlika mukita thavI dezanI mukita sivAya ApaNe koI Azaya na hatuM ane pAkistAna joIe. nane khatama karavA ApaNe AkramaNa karyuM che evo pracAra sarvathA jhulphIkAra alI bhUte aptaraMgI vyakita che. Bathos, Bluff. Bluster, Bankum, Brilliance A badhuM tenAmAM che. amerikA jaTho hato, te sAbita karyuM. ane cIna tenI paDakhe haze tyAM sudhI bhUto ApaNane jaMpavA nahi - bIjuM adbhuta pagaluM nikasanane lakhela patra, je A de. kayAM sudhI te pote Takaze te kahevAya nahi. durbhAgye pazcima pAkiaMkamAM prakTa karyo che. stAnamAM bIjI keI netAgIrI hAla nathI. bhUtee bhArata pratye zrImatI IndirA gAMdhInA prabhAvazALI netRtvanI prajAe verajheranI Aga saLagatI rAkhI che. kadAca tene TakI rahevA atyAre jarUranuM haze. saMbhava che, pAkistAnanI prajAne vAstavika paristhitino kRtajJatApUrvaka prazaMrA ane kadara karI, jenA pratIka rUpe, rASTrapatie puruM bhAna thaze tyAre temane badhA bhrama bhAMgI jaze ane zAtine temane bhArataratnanI padavI apa. mAge vaLaze. yuddhavirAma pachInA prazno ati vikaTa ane jaTIla che. duniyAnA deze potAnuM valaNa dhIme dhIme badalAvaze. sikyubaMgalA dezane mukita maLI e mahAna banAva che paNa tyAMnI pari- riTI kAunsila ane janarala esellImAM zrI svarNasiha saMyama, sthiti atyaMta karuNa ane gaMbhIra che. pAkistAnI lazkaranA adhya gaurava ane daDhatAthI kAma lIdhuM che tenI sArI asara thavAnI ja. ane pAzavI atyAcAra bhayAnaka eLAe mUkI gayA che. veranI niphasana ane tenA salAhakAra kisijara upara TIkAnI jhaDIo, amerikAmAM ane duniyAnA bIjA dezamAM varasI rahI che. briTana jvALA bhabhUkI UThe temAM Azcarya nathI. tene kAbUmAM rAkhavAne ane phrAnse nikasanane spaSTa jaNAvI dIdhuM che ke temanI nIti gerabene atyAre te ghaNe darajaje ApaNA sainya upara AvI paDayo vAjabI che. amerikA jevaTa lekazAhI deza che. jAhera matane namavuM ja che. A kArya ati nAjuka ane javAbadArIbharyuM che. baMgalA dezanI paDaze. cIna vize tema kahI zakAya tevuM nathI. tyAM koI jAhera carcA nathI. aMdara zuM cAlI rahyAM che tenI bahAranI duniyAne mAhitI prajAmAM kAMI paNa asaMteSa ke gerasamajaNa pedA karyA vinA, kAyado nathI. amerikA karatAM cIna taraphanI vadhAre cintA karavI paDe tema ane vyavasthA sthApI zAMtinuM vAtAvaraNa utpanna karavuM e prAthamika che. ApaNA pratye cInanA prakopanAM ghaNAM kAraNe che. cInanI badhI jarUriyAta che. zekha mujIbura rahemAnanI mukita A mATe anivArya bAjI UMdhI vaLI. bhAratane ATalo moTo vijya racIna mATe asahya AvazyakatA che. te eka ja vyakita prabhAvazALI netRtva pUruM pADI che. tenuM abhimAna ghavAyuM che. teNe eziyAmAM ane duniyAmAM pratiSThA zake tevI che. temanI mukita mATe ApaNe joradAra mAgaNI karI che. gumAvI che. eziyAmAM cIna eka ja mahAsattA hovI joIe Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 22. prabuddha jIvana tA. 1-1-1972 zrImatI IndirA gAMdhIno niksanane patra evo tene garva cheDe paDe che. have bhAratanI avagaNanA thaI zake tema nathI. cInanI netAgIrImAM AMtarika khaTapaTa ane matabhedo ghaNA che. rASTra saMghamAM sthAna prApta karI mahAsattAnuM sthAna levAnAM tenAM svapnane AMcako lAgyo che. paNa sauthI vizeSa, seviyeTa raziyA sAthenA tenA saMgharSamAM moTe dhakko pahoMrayo che. zarUAtamAM bhArataraziyA saMdhi pratye cIne kAMIka upekSA karI, tene mahattva na ApyuM. paNa te saMdhithI je pariNAme AvyAM tethI cIna bhaDakI UThayAM che. cIna sAthe ApaNA saMbaMdhe sudhAravA zrImatI IndirA gAMdhIe ghaNAM prayatna karyA paNa cInanI gaNatarI kAMI judI hatI tema jaNAya che. nipha sane namatuM mUkayuM eTale ApaNI upekSA karavAnuM cIna mATe . saheluM banyuM. yuddhavirAma thayuM che paNa zAnti thaI nathI. atyAre ema lAge che ke AvI yuddhavirAmanI sthiti lAMbe samaya cAlu raheze. pazcimamAM pAkistAnane keTalAka pradeza, lagabhaga 1,500 corasa mAIla, ApaNe kabaje karyo che te ApaNI pAse raheze. chA visatoramAM lagabhaga 50 corasa mAIla ApaNA pradeza pAkistAne kabaje karyo che te tenI pAse raheze. 1948mAM yuddhavirAma hada nakkI thaI hatI. have navI hada thaI. paNa te AMtararASTrIya sarahada, kAyamI zAnti saMdhithI thAya, tevI nathI. pariNAme IjharAyala ane Ijipta tathA bIjA Araba deze vacce taMgadilInI paristhiti varSothI cAlu che, tevuM kadAca ApaNe tyAM paNa raheze. pAkistAnamAM zuM thAya che ane amerikA tathA cIna zuM karavA Icche che tenA upara AdhAra raheze. koI paNa paristhiti mATe ApaNe taiyAra ane sajAga rahevuM paDaze. duniyA baLa ane sAmarmane ja name che. ApaNA paga upara UbhA rahevAnI ApaNI zakita jeTalI keLavAze teTale darajaje bIjA namaze ane ApaNA pratye mAnapUrvaka joze. videzI sahAya baMdha thAya ke ochI thAya te avikArapAtra thaze. ApaNI maryAdAnuM bhAna thatAM, pArakA paise pahoLA thatA aTakazuM ane peTe pATA bAMdhI, kamara kasI, sudaDha thavA taiyAra thazuM, sadabhAgye prajAmAM khUba jAgRti AvI che. IndirA gAMdhInI nIti spaSTa, makkama ane nyAyI che. A 14 divasanuM yuddha rASTrIya ane AMtararASTrIya daSTie kharekhara aitihAsika che. bhUtakALanAM ghaNAM jALAM sApha thAya che. vartamAna vega pakaDe che, bhaviSya ujajavaLa haze evI AzA baMdhAya che. 25-12-71. -cImanalAla cakubhAI A aitihAsika patra prakaTa karatAM mane ghaNe AnaMda thAya che. A patra manana karavA gya che. pAkistAnanI binazaratI zaraNAgati pachI thoDA kalAkamAM Avo patra lakhavAno nirNaya karyo temAM IndirA gAMdhInI dIrdhadaSTi ane mahAnubhAva vyakata thAya che. tenI bhASA, hakIkatanI rajUAta, patra. lakhavAne samaya A badhuM, tene vizeSa mahattva Ape che. ApaNe meTo vijaya thaze, nikasananI nItine parAjaya thayo, teve samaye, abhimAna, pUrvagraha ke, rAgadveSa (Pride, prejudice and passion ) ne dUra rAkhI, svastha citte banela karuNa ghaTanAonuM vizleSaNa karavuM, e virala vyakitao karI zake. ( Whole letter has a Gandhian approach ) amerikA ane bhArata vaccenA saMbaMdha bagaDayA che tenA tIvra AghAta (Deep anguish ) nA ullekhathI patra zarU thAya che. A saMbaMdho bagaDavAnuM koI kAraNa bhAratanA pakSe nathI te spaSTapaNe batAvavAno tene uddeza che. amerikAnI mukitaghoSaNA ( Declaration of Independence ) nA Adarzane yAda karI, baMgalA dezamAM banela ghora atyAcAro ane bhAratane dharma batAvyuM che. yuddha ApaNA upara AvI paDyuM che ane bhAratane Akramaka kahevAmAM amerikA mATe anyAya kare che te batAvyuM che. bhArate koI pagaluM utAvaLamAM athavA khoTI rIte bharyuM nathI. tenI yAda ApI ApaNA mATe kaThora bhASA vAparatAM pahelAM, ame kayAM bhUla karI che eTaluM te batAvo ema pUchavuM che. bhASAmAM saMyama che, namratA che, upAlaMbha che, daDhatA che, Adarza ane vAstavikatAne sumeLa che. patra nikasanane lakhyuM che paNa ame rikAnI prajAne ane duniyAnA dezone uddezIne lakhAya che. nika sane javAba Apyo che paNa te hajI prakaTa thayo nathI. cImanalAla] vaDA pradhAna zrImatI IndirA gAMdhIe amerikAnA pramukha nikasane para bhArata - pAkistAna saMgharSanA saMdarbhamAM lakhelo patra akSaraza: nIce mujaba che: vahAlA pramukha, ApaNA baMne dezonA saMbaMdhamAM je du:khada vaLAMka lIdhA che e saMjogomAM ghere viSAda anubhavatI huM Apane A patra lakhI rahI chuM. badhI ja lAgaNIo ane pUrvagrahone aLagAM karI pharI ekavAra je karuNatA sarjAI che tenAM mULanuM svastha citte vizleSaNa karavA prayAsa karuM chuM. gherI kaTokaTI ane tenA kAramAM eLAone bhUtakALanI koI mahattvanI paLAne jIvaMta karI vidArI zakAya evI paLe ItihAsamAM AlekhAI che. AvI mahattvanI paLa jeNe lAkhe mANasane mukita arthe mRtyune bheTavAnI preraNA ApI e hatI amerikAnI svAtaMtryagheSaNA. amerikAnA e jAheranAmAe paDakAra karyo ke, jyAre koI paNa paddhatinI sarakAra mAnavInA anivArya hakake, mAgaNIo ane sukha salAmatI para tarApa mAre tyAre temAM parivartana ANavAne ke tene aMta lAvavAno prajAne hakka che. 25mI mArcathI baMgalA dezamAM UbhI thayelI tIvra kaTokaTInA mULane sAco khyAla badhA ja pUrvagraharahita lokone AvyuM che. pitAnI jiMdagI, svAtaMtrya, sukha ke salAmatI, TUMkamAM kazuM ja pitAnuM nathI rahyAM e kaThora vAstavikatAthI akaLAI 75 lAkha mANasAe nirupAya banI baLavo pokAryo. duniyAnAM vartamAnapatra, reDiye ane Telivijhane A karuNatAne sAce citAra Apyo. e upakhaMDa pharI eka vAra aMdhakAranAM vAdaLa cIrIne pharI eka vAra kiraNanI eka saLI pitAnuM mAthuM UMcake che. mAMDa UbhelAM vRkSanI kALI DALa upara paNa koyala TahukI UThaze pharIthI. keTalAye divasa sudhI mAnA pAlavamAM lapAI beTheluM zizu doDI jaze kIDAMgaNe. behoza thaI sUtelI raNAMgaNanI dharatI kaLa khAIne UbhI thaze cAre bAju joze ane rakatathI bhInI mATI upara paNa lIlAzane phUTatI joI harakhAI UThaze. ane vaLI pAcho zeSanAga jaMpI jaze... | thoDoka samaya? - vipina parIkha | Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-1972 prabuddha jIvana 221 viSayaka jJAna dharAvatA amerikana abhyAsIoe pUrva pAkistAnanI joItuM nathI. pUrva pAkistAna je hAla baMgalA deza che temAMthI koI hatAza dazAnI vigata bahAra pADI. jamIna amAre joItI nathI, nathI amAre pazcima pAkistAnane DisembaranI 3jIthI pAkistAne amArA para je AkramaNa karyuM koI pradeza joI. amAre eka ja vastu joIe che; ane te che che ane hajI paNa cAlu che te agAu nava mAsanA gALA daramyAna pAkistAna sAthe aMtima samAdhAna. duniyAnA mahAna netAoe A baLavAnAM kAraNo jANavA prayatna paraMtu pAkistAna chellAM 24 varSathI kAzmIra aMge muddA vagakaryo hota, paristhitine sAcI rIte samajavA thoDuM dhyAna ApyuM rane je satata ukaLATa kADhI rahyuM che te baMdha karaze kharuM? bhArata hota ane samAdhAna mATe asarakAraka upAya zodhyA hota to A pratye dhikkAra, avaLo pracAra ane kaDavAza dAkhavavAnuM choDaze? chellAM yuddha kadApi na thAta. A aMgenA meM patro lakhyA. dezamAM mArI ra4 varSa daramyAna mArA pitAe ane meM keTalI vAra yuddha na karahojarInI khAsa jarUra hatI evA samaye paNa meM nihALelI karuNatAne vAnA karAra mATe pAkistAna pAse mAgaNI mUkI che? ItihAsa nedha duniyAnA amuka netAone khyAla ApavA samAdhAnanI AzA le tevI vAta che ke dareka vakhate ame mAgaNI karI che ane pAki stAne te phagAvI dIdhI che. sAthe huM paradezamAM gaI. alabatta! asahAya nivasite mATe A kaTokaTI UbhI karavA mATe ame ja javAbadAra ane doSita ghaNI sahAnubhUti hatI paraMtu A dAruNa dAvAnaLanA mULa tarapha chIe; ane enA zIdhra ukela sAme ame ja vAMdho lIdhe che evA * je upekSA ane AMkhamIMcAmaNAM sevAI rahyAM hatAM te te dilane coTa lAge tevI vAta hatI. AkSepathI amane ghaNuM du:kha thayuM che. A Aropa mATe sAcI rIte ' koNa javAbadAra che te kharekhara mArI samajamAM AvatuM nai anya deze ane khAsa karIne amerikAnI zakita, sattA amerikA, IMglenDa, phrAnsa, jarmanI, osTrIyA ane beljiyamanI ane prabhAva mujIburane mukata karavA tatpara thayAM hota te A yuddha paNa na thAta. UlaTAnuM lokataMtranI sthApanA thaI che evuM amane mArI mulAkAta daramyAna jAheramAM tema ja khAnagI mulAkAta vakhate zI rAjakIya ukela lAvavAnI jarUra upara bhAra mUkIne meM kahyuM che. kahevAmAM AvyuM. A lokataMtra eka tamAze have e te dareka jANe che ane Aje e tamArI karuNatAmAM palaTAya che. nava mahinA sudhI ame rAha joI. Do. kisijara jyAre 1971nA - rAjakIya ukelanI jarUra upara moDhethI to ghaNuM ghaNuM kahevAyuM, paraMtu ogasTamAM bhArata AvyA tyAre A praznane jaladI ukela lAvavAnI emAMnuM eka paNa pagaluM amalamAM mUkavAmAM na AvyuM. UlaTAnuM agatya mATe meM temane khAsa kahyuM hatuM paraMtu AjanI ghaDI sudhI je beThako jItAI gaI hatI tene manasvI rIte radabAtala karI eka amArI kalpanA mujabanI nahi, paraMtu je hakIkata che tene AvarI hAsyAspada cUMTaNI laDavA sudhI pazcima pAkistAnanA zorAka gayA. lenI A rAmasyAnA ukelanI koI AchI pAtaLI rUparekhA paNa amane maLI nathI. AMtararASTrIya jagatamAMthI koIe mujIbura rahemAnanI mulAkAta bhale, jema hoya tema, paraMtu rAjakIya prajAkIya praznonI UMDI levA prayatna karyo nathI. A bAbatamAM koIe harapha suddhAM uccAryo samaja ane jANakArI dharAvanAra, vizALa amerikana prajAnI nathI. amArI zIdha ane mahattvanI mAgaNI hatI ke mujIburane IcchAe, AvazyakatAo ane Adarzone vAcA ApanAra evA choDI mUkavAmAM Ave. temane je vadhu samaya aTakAyatamAM rAkha amerikAnA pramukha, huM kaMI nahi te ApanI pAse eTaluM ja jANavA vAmAM Ave to temanA mANasane saMparka sAdhavAmAM Ave. paraMtu IcchuM chuM ke, ame kaI jagyAe evI bhUla karI che ke ApanA amArI A mAgaNIne vyavahAru lakhavAmAM na aAvI, pramukha yAhyA pratinidhio ane rAjadUte AvI kaThora bhASA vApare che ? khAna pheMkAI jAya evI rAjakIya nItine akhatyAra karavI ame Apa kuzaLa haze. rikA taiyAra hatuM nahi. ApanI hAdhina, amerikAe joyuM ke, A paristhitinA kendramAM mujIbura rahemAna IndirA gAMdhI che ane zaMkA vagaranI vAta hatI ke lAMbA gALe pUrva pAkistAnanI svazAsananI dizAmAM pAkistAne namatuM jokhavuM ja paDaze eTale cirasuMdara darzana paristhitinI pikaLatA ane yAhyAkhAnanI muzkelIone batAvatI Aje ApaNuM satyamAM jAgavAnuM saMpUrNa he, A prabhAtane dalIle AgaLa dharavAmAM AvI. prakAza Aja ApaNuM AvaraNa na bane, Aja cirajoti prakAzita pramukhazrI, pAkistAnanI rojanI dAdAgIrI, mAnavajIvananI thAe, dharaNInI zyAmala yavanikA kazuM gupta na rAkhe - Aje ciraupekSA, dhAkadhamakI A badhuM hovA chatAM nava mahinA ame je khAmozI suMdara darzana do. zizu jema mAne saMpUrNapaNe AliMgana kare che te ja rAkhI te hajI paNa jALavI rAkhata ane yuddha na thAta. paraMtu pAki rIte Aje te parama caitanya sAthe ApaNA caitanyanuM milana che. jema stAnane 1971nA DisembaranI 3jIe dhoLA divase amRtasara, kavinA kAvyano pATha karatI vakhate tenA chaMda ane bhASA mAraphate paThANakoTa, zrInagara, avaMtipura, uttAralAI, jodhapura, aMbAlA kavinA AnaMdanI aMdara ApaNuM citta pahoMcI jAya che te ja rIte ane AgrAnAM havAI mathako para bombamAro calAvyuM. je vakhate Aje A zizira snAnathI snigdha thayelI nirmaLa vizvazAbhAnA huM kalakattA hatI; amArA saMrakSaNapradhAna paTaNA hatA ane tyAMthI aMtaramAM te vizvanA AnaMdane samasta hRdaya-mana vaDe pratyakSa anudakSiNamAM beMgAra javAnA hatA ane nANApradhAna muMbaI hatA. bhava karIe, -ravIndranAtha TAgora noMdhapAtra bAbata che ke ame gerahAjara hatA e vakhate ja vinamra vijJapti meka sAdhIne akhatyAra karavAmAM Avela A prAraMbha pUrvAjita 1971nuM varSa pUruM thaI gayuM hovA chatAM haju saMghanA ghaNA IrAde hate. Ama ja vAta hoya tyAM ame hAtha joDIne kaI rIte sabhyanAM lavAjame bAkI che. jemanAM lavAjama bAkI che temane besI rahIe? kaI rIte vizvAsa rAkhIe ke pAkistAnanA rAjakartAo yAdI mATenA kArDe paNa mokalavAmAM AvyA che. te je sabhyonAM ane tenA salAhakAra zANuM, samAdhAnakAraka ane vAjabI valaNa lavAjama bAkI hoya temane 1971nA varSanA rUA. 10) tema ja cAlu dharAve che! varSa 1972nA rUpiyA 10) ema ekaMdara rU. 20) satvara saMghanA rAmAre joIe che e amane savAla karavAmAM Avyo che. kAryAla para mokalI ApavA vinaMti karavAmAM Ave che. aMgata hetu sAdhavA ame kaMI ja karatA nathI; kazuM ja amAre maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 prabuddha jIvana tA. 1-1-1972 " -- bhArata ane baMgalA dezanI Arthika-trevaDa baMgalA dezanI Arthika - kSamatA agara te tenI Azika trevaDanI sAthe narracanA mATenI madada na maLe tyAM sudhI bhArate baMgalA vAta karIe te koI paNa arthazAstrI popaTa pazcima pAkistAne dezane mUDI paNa ApavI joIze. jyAre potAnA mATe ja videzI karelA Arthika zeSaNanA AMkaDA belI jaze. sAmAnyajana sahAya baMdha thavAnI nobata vAge che tyAre bhArate ApaNI paMcaAMkaDAthI mUMjhAya che. aMgrejImAM jene Ikonomika - vAyebilITI kahe varSIya janA mATe pUratuM pApaNa ApatI mUDI UbhI karatAM karatAM che tene ApaNe Arthika vaDanuM dezI nAma ApIne baMgalA deza baMgalA dezane paNa mUDI pUrI pADavAnI raheze. upara kahyuM tema anAApaNe mATe ke khuda pitAne mATe bojArUpa che ke nahi te joIzuM. janI tatkALa mAMga saMtoSAI jAya eTale kApaDa, davA, tUTelA relave je atyAre seLamI sadIne jamAne hoya te baMgalA deza jevA ane jaLavyavahArane sAMdhavo ane vahIvaTI temaja nANAMkIya taMtra vipUla mAnavabaLa, traNa suMdara baMdara, AMtarika jaLavyavahAra, kAcA besADavA mATenA nANAM UbhA karavA paDaze. eka aMdAja mujaba mAlanA bhaMDAra ane taiyAra mAlanI jaMgI bajAra dharAvatA pradezane A mATe bIjA rUA. 200 karoDanI vyavasthA ApaNe karavAnI raheze. pitAnI pAMkhamAM laI levA koI paNa zakitazALI dezanI dADha saLa2 ApaNA lazkarI zAstranA niSNAta jyAre baMgalA dezanA nirAvaLatI hatI paNa have svAdhInatAne jamAne che eTale 5,000 jeTalA kiAtenA jaMgI kharca ane yuddhanA kharcanA AMkaDA mAMDatA hatA tyAre zahIdone bhega ApanAra bhArate paNa baMgalA dezanI nAjuka yuddha karIne baMgalA dezanI amuka bhUmi nirAzrite mATe laI rAjakIya sthiti joIne tenI Arthika navaracanAmAM nisvArthabhAve levAnI vAta thaI hatI. paNa have jyAre saMpUrNa baMgalA deza svAdhIna madada karavI paDaze. karuNatA e che ke mAtra bhAvanAnI daSTie nisvArtha thayo che tyAre 1 karoDa nirAzrite mATe rojanA sarerAza vyakitadITha rahevuM paDaze eTaluM ja nahi paNa bhArate puravAra paNa karavuM paDaze rUA. 2-70 ne kharca gaNIe te ApaNe rUA. 2.70 karoDane roja ke baMgalA dezanI Arthika saddharatAmAM bhAratanI bIjI koI melI kharca TaLe che. jo ke hAla turata A kharca nirAzritone nibhAvavA mATe murAda nathI. thatuM hatuM te have nirAkAte svagRhe pAchI jAya che eTale baMgalA baMgalA dezamAM Ikonomika vAyebIlITI che ke nahi?" eTale dezanA arthataMtra mATe phAjala paDaze. upara mujaba ApaNe tatkALa ke baMgalA dezanI Arthika trevaDa UbhI thaI zake tema che ke nahi? rUA. 600 karoDanI sahAya baMgalA deza mATe taiyAra rAkhavAne aDasaTo e prazna zuSka che paNa tene javAba ghaNe rasaprada mAhitIthI bharI mUkaze te kahI Ape che ke, nirAzritone 300 divasa rAkhavA paData zakAya tevo che. baMgalA deza bhAratanI madadathI svAdhIna thaze te ane bejArUpa banata tene badale baMgalA dezanA navanirmANamAM ThelA ravakhe ya koIne khyAla na hatuM eTale baMgalA dezanuM arthataMtra ekA- rUpe e rakama ApaNe ApI zakIzuM . eka bhAratanA arthataMtra sAthe cheDAcheDI bAMdhaze te sthiti kharekhara te gujarAtImAM kahevata che ke, "eka tAvaDI tera vAna mAMge" e muMjhavanArI nahi paNa AnaMdadAyaka nIvaDavI joIe. bhAratanA hAlanA hisAbe baMgalA deza mATe navI calaNI noTa chApavI paDaze. navA nANApradhAnanI ApaNA dezanA arthataMtra mATe paNa jayAre aMgata sikkA taiyAra karavuM paDaze ane yuddha daramiyAna tUTelA nadInA pUla sUjha DhAMcI paDe che tyAre baMgalA deza jevA jaMgI Arthika prazna ane bhAMgelI relave lAInA sAMdhavI paDaze. zarUmAM te baMgalA dezanI dharAvatA pradezanI sarvagrAhI vigate saMbhALavA zrI siddhArtha zaMkara sarakArane calaNI noTe e se TakAnA naphA jevA mAmale lAgaze rene pazcima baMgALanI rAjakIya vagere bAbate mATe phojala pADayA paNa e navI noTono phelAvo tyAMnI vaparAzI cIjo jevI ke che tema baMgalA dezanA navanirmANa mATe koI Arthika sUjhavALA khAMDa, kerosIna, rekhA ane kApaDa vagerenA bhAva asAdhAraNa pradhAna niyukata karavA joIze. rIte vadhArI na de te jovAnuM raheze. kolara jevI cIja - bhArata jevA deza svAdhInatAne 28me varSe anAjanI bAba- je pazcima baMgALamAMthI atyaMta sahelAIthI AvI zakatI tamAM pagabhara thavAnI vAto mAMDa karI zake che tyAre baMgalA deza jene hatI te paNa pAkistAnanA avaLacaMDA zArAko cInathI AThagaNA mukhya khorAka cokhA che te nava mahinA pahelA yAhyAkhAne lazkara 'dAma ApIne maMgAvatA hatA. bhAratane kolase have baMgalA utAryuM tyAM sudhI anAjanI bAbatamAM svAvalaMbI ho, 3pa3 dezane sate maLaze. namaka to cheka karAMcIthI AvatuM hatuM te karoDa ekara jamInane vistAra dharAvatA baMgalA dezanI lagabhaga paNa bhArata ApI zakaze. zaNane kA sonA jevo pAka baMgalA 224 karoDa ekara jamIna eTale ke 63 TakA jamIna khetI- dezanA kheDUta pAsethI sastA bhAve paDAvatA pazcima pAkistAnanA lAyaka che. 1 karoDa Tana cekhAne pAka hAlanI 7 karoDanI vasati kArakhAnAvALA have kheDUtonuM zoSaNa karI zakaze nahIM. kasavALA bhAva mATe pUrato che. chatAM tophAnane kAraNe pAkamAM japhA pahoMcI che eTale meLavavA baMgalA dezanA kheDUto mATe dvAra khullAM thayA che. 12 lAkha tene tatkALa bhArate rU. 400 karoDanA anAjanI madada karavAnI Tana jeTalA zaNanA utpAdanamAMthI 2 lAkha Tana jeTaluM kAcuM raheze. rAjakIya sthiti thALe paDavA mAMDI che eTale thoDA zaNa bhAratamAM niyamita rIte dANacerIthI AvatuM hatuM. A uparAMta vakhatamAM bhAMgI gayelA kheDUta pitAnA khetara saMbhALaze ane videzamAM zaNanA taiyAra mAla nikAsa thatA tenI naphAkherIne hisse bhAratanI kRSi saMzodhana saMsthAoe DAMgaranI che navI navI saMkaraNa pazcima pAkistAnane maLato hatoeTaluM ja nahi paNa anDarajAta vikasAvI che tene lAbha baMgalA dezane maLaze eTale mAtra InavoIsIMga dvArA lAkha rUpiyAnuM hUMDiyAmaNa kALA bajAramAM cAlyuM eka varasanA TUMkA gALAmAM baMgalA deza anAjamAM svAvalAMbI thavA jatuM hatuM. mane barAbara khyAla che ke huM malAyo hato tyAre baMgalA uparAMta ApaNane cokhA Apato thaI jaze. dezanI guNIonI AyAtanA sedA caTagAMvanA vepArIne badale kAMcI arthazAstranA siddhAMta pramANe koI paNa deze utpAdana mATe beThela vepArI karatA ane zaNane mAla caTagAMvathI caDe tyAre lenDa, lebara ane kepiTala eTale ke jamIna, kAma ane mUDInI guNI dITha dAkhalA tarIke rUA. 2 nA bhAva hoya te bharatIyAmAM rU. vyavasthA karavI paDe che. baMgalA deza pAse jamIna ane manI- 1aaaa na bhAva caDAvIne siMgApora khAte cAra AnAM jamA karAvIne saMcAI nathI. jyAM sudhI bIjA deze baMgalA dezane mAnya na kare tenuM hUMDiyAmaNa kALA bajAramAM vecI nAMkhavAmAM AvatuM hatuM. eka ane te pachI AMtararASTrIya nANAMbhaMDaLa ane vizvabeMkanI mAnyatA daSTie te lAMbe gALe kAcA zaNa ane zaNa udyoganuM AkhuM taMtra Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-1-1972 ja baMgalA dezanA cothA bhAganA vikAsa kharcane pahoMcI zake tema che. raMgapura, silhaTa, saidApura ane jamAlapura kSetranA baMgalA dezanA cAnA bagIcAvALA atyAra sudhI atyaMta mUMjhavaNamAM hatA. laDAInI anizcitatAne kAraNe 1971ne cAnA pAka rajhaLatA hatA te hajI nikArA yA nathI. baMdaro upara paDI rahelA cAnA pAka nikArA thatAM baMgalA dezane rUA. 20 thI za. 25 karoDanuM tatkALa hUMDiyAmaNa kamAvI Ape tema che. cAnI AMtararASTrIya harIphAIne nivAravA bhArata ane liAna saMyukata prayAsa kare che. temAM have briTiza hitavALA baMgalA dezanA cAnA bagIcAnA mAlikone paNa joDI zakAze. A briTiza hitA je laMDananI cAnA lilAmamAM thatAM zeSaNamAM bhAgIdAra banaze to svAdhIna baMgalA sarakAre e dizAmAM kaDaka pagalAM bharavAnAM raheze. baMgalA deza atyAre te eka vijetA deza gaNI zakAya. e daSTie chellA 24 varSamAM pazcima pAkistAne je zASaNa karIne tenA lagabhaga rUA. 1500 karoDa cAvI gayuM che te pAchA mAMgI zakAya che. rUA. 3500 karoDanI videzI sahAya pAkistAne meLavI hatI temAMthI mAtra vIsamA bhAga ja baMgalA dezane ApyA hatA. 1871 mAM phrAMsa ane jarmanI vacce laDAI thaI ane phrAMsa hAryuM tyAre jarmanIe phrAMsa pAsethI meTo daMDa vasUla karyA hatA, bIjA vizvayuddhamAM jarmanIe yahUdIo upara julama gujArIne mAla milkata lUMTI hatI. jarmanI hArI gayA pachI hajI paNa badalA rUpe IjharAyalane rokaDa rakama dara varSe Ape che. pAkistAna te! A badalA ApI zakaze ke kema te zaMkA che paNa baMgalA dezanA sattAvALAoe eka aMdAja mujaba rUA. 1000 karoDanA badalA mAMgavAnuM nakkI karyuM che. A rakamamAM atyAra sudhInuM Arthika zeSaNa videzI sahAyamAM pAtAne kareluM bahAravaTuM ane chelle nava mahinAmAM karelA mAnavasaMhAra dvArA baMgalA dezanA arthataMtrane pahoMcelI Arthika japhAnI aMdAjI rakame AvI jAya che. ema mAnIe ke bhArata zivAya tatkALa videzanI madada na Ave te videzI hUMDiyAmaNa aMge baMgalA dezanI zuM sthiti thAya? e sthitinA aDasaTo kADhatAM khAsa nirAzAjanaka citra maLatuM nathI. pAna, seApArI, tejAnA, ImAratI lAkaDuM, jaMgalanI pedAzA, cA, zaNanA cAlA, kAgaLa, divAsaLI, cAmaDuM ane bIjI cIjonI nikAsa dvArA baMgalA dezane varase rUA. 90 karoDanI 'hUMDiyAmaNa'nI kamANI thatI hatI. A tamAma nikAsa pazcima pAkistAna sAthe thatI hatI ane cokkasapaNe kahI zakAya ke temAM baMgalA dezane 10 thI 15 TakAno mAra bhAvamAM paDatA hatA. eTale kharI rIte te baMgalAdezanI nikAsakSamatA rUA. 100 thI 125 karoDanI gaNI zakAya. nikArAnI sAme lagabhaga tamAma AyAta pazcima pAkitAnathI thatI hatI. temAM kolasA, nimaka, telibiyAM, tamAku, anAja, kApaDa, mazInarI, davAo, dhAtu, rabaranA zAlA vejITebala tela ane simenTa vagerenI samAveza thato hato. lagabhaga rUA. 130 karoDanI A AyAta pAkistAnamAMthI thatI te uparAMta mAtra g2a. 4 karoDanI AyAta paradezathI karavA devAmAM AvatI hatI eTale rU. 134 karoDanI AyAta ane rUA. 90 karoDanI nikAsanA AMkaDAne lakSyamAM letAM ema kahI zakAya ke baMgalA dezane rU|. 44 karoDanI vepArakhAdha rahetI. paraMtu A AMkaDo atyaMta kRtrima, bUro ane zeSaNakhorInA vAtAvaraNanA hAIne AvatA be varSamAM A citra sAva palaTAIne baMgalA dezane rUA. 25 thI 50 karoDanuM anukULa videza vepAra pAsu karI Apaze temAM lavaleza zaMkA nathI. kAraNa ke kApaDa, tamAku, simenTa, ane mazInarInA bhAvA pazcima pAkistAnanA vepArI eTalA badhA vadhu lagAvatA hatA ke rUA. 130 karoDanI AyAtamAM lagabhaga 20 thI 25 TakA jeTalA gALA naphAkhorInA kAraNe ja rahetA hatA. b e hisAbaeN videza vepAramAM baMgalA dezanI Arthika trevaDa atyaMta UjaLI bAju raju karI deze. ApaNane e vAta yAda haze ke bhAgalA pachI turata ja pazcima baMgALa ane AsAma - tripurA vaccenA relave mArga je baMgalA dezamAM Ine jatA hatA te tUTI gayA hatA. pAkistAnanA asahakArane kAraNe pUrvamAM ApaNe navesara tAbaDatALa relave lAIna nAMkhIne jaMgI kharca karavo paDyo hato. pAkistAnanI A ADoDAIne kAraNe eka te mU!la pahoMcADavAmAM vilaMba thatA hatA ane vAhanakharca paNa vacce hatA, have pachI jo kalakattA, caTAMva ane AsAma sAthenI relave lAIna saMdhAI jAya te banne deza vaccenA vyavahArathI lAbha thAya eTaluM ja nahi paNa AsAma ane tripurAthI AvatA cA, lAkaDA, kAgaLa ane tejAnA vagere mAleAnA vAhanakharca ghaNo ja ochA thaI jAya. rArahadanA sIla A rIte UghaDatAM bIjo eka rasaprada phaNagA e phUTe che ke, baMgalA dezane mAnyatA ApavAmAM AnAkAnI karatA nepALanA dANacorInA dhaMdhA pazcima pAkistAnanA vepArIonI duvAthI cAlato te have baMdha thaI jaze. jo ke dANacArI cAlu raheze paNa temAMthI maLatI malAI have nepALane bhAge ochI Avaze! 223 Ama zarUmAM bhArate rUA. 600 karoDathI rUA. 700 karoDanA bejo upADavA taiyAra rahevuM paDaze. paNa tenI sAthe lAMbe gALe baMgalA dezanI rAjakIya sthiratA jaLavAya te! kAcuM zaNa ane kAgaLa meLavIne tenI sAme bhAratanA kApaDa, davA, IjanerI cAla, sAmAna, temaja ghaNI vaparAzanI cIjonA vepAra vadhaze. ekaMdara AzAnuM citra dekhAya che. 16 mI Disembare baMgalA dezane mAnyatA ApI tyAre muMbaInI zera bajAre paNa tejI batAvIne A AzAnA paDaghA kAnti bhaTTa pAmyA hatA. * huM satyanA vaTemArgu chu huM satyanA eka vaTemArgu mAtra chuM. e satyanA mArga mane jaDayeA che ema kahuM chuM ane tene zedhI vaLavAne huM satata prayatna karI rahyo chuM eTalA ja dAvA karuM chuM. huM e paNa kabUla karuM chuM ke haju e satya mane sAMpaDayuM nathI. pUrNa satya sAMpaDavuM eTale AtmarAkSAtkAra karavA ane potAnA jIvananuM nirmANa lAdhavuM, eTale ke, pUrNAvasthAe pahoMcavuM. mArI pUrNatAonuM mane du:khada bhAna che, ane emAM ja mAruM badhuM baLa samAyeluM che, kAraNa ke peAtAnI apUrNatA ane peAtAnITyuTIe jANavI e A duniyAmAM durlabha vastu che. * jo huM pUrNatA prApta karI cUkelA heta te mArA pADozInAM dU:kha joI atyAre je rIte du:khI thAuM chuM tevA du:khI thAta nahIM, pUrNa manuSya tarIke huM te dhyAnamAM leta, tenA upAya batAvata ane mArAmAMnA ajeya satyanA sAmarthya vaDe huM te upAya bIjAonI pAse levaDAvata. paNa hajI te huM kAcamAMthI jotA hAuM tema jhAMkhuM jhAMkhuM ja joI zakuM chuM ane tethI dhIrajapUrvaka ane mahenatapUrvakanI rItathI mane sUjhe che te vastu mAre gaLe utAravI paDe che. AvI sthiti hAvAthI Aje ghaTADI zakAya tevA AdhivyiAdhiomAM deza AkhAne DUbelA jANavA chatAM ane pratyakSa jagannAthanI chAyA heThaLa suddhAM hArDIpajara banelA hajAro-lAkhA dezabAMdhavAne jovA chatAM je huM e badhAnA du:khathI du:khI na thAuM to mArI mANasAI lAje, * jJAna jyAre eTaluM ghamaMDI banI jAya ke e raDI paNa na zake, eTaluM gaMbhIra banI jAya ke enAthI hasI paNa na zakAya ane eTaluM AtmakendrI banI jAya ke bIjA vize kazI cintA ja na ka2e tyAre e jJAna jJAna karatAM vadhAre bhayaMkara banI jAya che. --gAMdhIjI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 prabuddha jIvana tA. 1-1-1972 munazInuM jAhera jIvana Saa nazInA paricayamAM AvanAra koI paNa vyakitane temanI hoya ane jenI sAthe kAma karavAnuM mane bArAbara phAve evAne ja huM * bahumukhI pratibhA ((versatility of talents)ne anubhava rekIza, ane meM munazInuM nAma sUcavyuM. munazIe A rAma dasa thayA vinA rahe nahi. jIvananAM vividha kSetramAM munazIne mahattvane phALe varSathI vakIlAta choDI dIdhelI. 1948mAM baMdhAraNa rAbhAnA sabhya che. sAhitya, zikSaNa, rAjakAraNa, kAyado, vahIvaTI Totra, dharma ane thayA tyArathI baMdhAraNa ghaDavAmAM rokAyA. pachI kendramAM pradhAna thayA - tattvajJAna, bhAratIya saMskRti, saMskRta vizvapariSadaA badhAmAM ane 1915rathI uttara pradezanA gavarnara pAMca varSa rahyA. eTale munazI agrasthAne rahyA che. nAjuka tabiyata chatAM emanAmAM badhAe mane kahyuM ke, munazI is out of practice ane athAga parizrama karavAnI zakita hatI. Genius is defined as temane rokavAmAM jaoNkhama che. paNa mane temane rokavAmAM jokhama che. paNa mane vizvAsa hato ane huM 90 percent industry and 10 percent intuition. makkama rahyo. munazIne ja rokyA. akaramata evuM banyuM ke, Munshi was a genius. munazImAM maulika kalpanA hatI. InDiyana ekasperAne ke pahele hatA. madrAsanA jANItA vakIla mahattvAkAMkSA hatI. te svapnadraSTA hatA. temanAmAM kaLAkAranI daSTi nAmbiyAre temAM hatA. teoe cha divasa dalIla karI paNa suprIma hatI. atre munazInA jAhera jIvana vize saMyopamAM nirdeza karIza. korTanA pAMca jajo pUrNapaNe viruddha hatA. ame bhAre cittAmAM hatA. 1913mAM vakIlAta zarU karI. zarUAtanAM varSo dareka vakIlane munazIe athAga parizrAma laI khUba taiyArI karelI. lagabhaga 9 musIbatanAM jAya che temAM munazI apavAda na hatA. sadbhAgye, divasa sudhI huM, munazI ane bIjA be juniyara vakIle roja 8-10. bhulAbhAI desAInI cembaramAM sthAna maLyuM, tyAM ghaNe anubhava kalAka rAAthe besI taiyArI karatA. 5-6 hajAra pAnAMne rekorDa hate. maLyo. buddhinI tINatAmAM, pRthakkaraNa zakitamAM munazI kaIthI Utare 794 HEL freedom of the press and principles of evA na hatA. TUMka samayamAM ja vakIla tarIke munazIe nAmanA meLavI wage fixationnA hatA. munazIe keTalAya briTiza, amerikana ane agrasthAna prApta karyuM. vakIla tarIke munazIne prathama paricaya ane bIjA dezanA kerone abhyAsa karI, mudAe tAravyA hatA. lagabhagamane 1930mAM thaye. ghaNA moTA ane prasiddha vakIle sAthe munazIne vAre AvyuM. jarA paNa atizayokita vinA huM kahuM kAma karavAnI mane taka maLI che. huM vinA saMkoca kahI zakuM chuM ke chuM ke mAtra traNa kalAkamAM, vIjaLInI ArAra thAya tema munazIe munazI prathama paMkitanA vakIla hatA eTaluM ja nahi paNa mArA namra rajUAta karI ane jo viruddha hatA temane dhyAnapUrvaka sAMbhaLavAnI mata mujaba munazImAM vakIla tarIke je maulikatA (originality) pharaja pADI ane pachI trIjA divasa sudhI munazIe dalIla hatI te bIjA bahu theDAmAM meM joI che. temane kesa soMpe hoya karI te kharekhara camatkArika hatI. munazI mAtra vakIla na hatA. te solisiTare taiyAra karIne ApyuM hoya teTaluM sarasa rIte rajU He was an artist. ane temanI rajUAtamAM sUkSmatA, thAya, eTaluM ja nahi paNa kAMIka navuM ja zodhI kADhe. keranI sAthe buddhicAturya ane bhASA uparanuM prabhutva apratima hatAM. e tAdAbhya addabhuta rahetuM. be ja dAkhalA ApIza. 1946mAM rArakAre ke ame jInyA. suprIma korTanA ItihAsamAM 45 divasa lAgalagaDha hajAra rUpiyAnI ane tenI uparanI noTa calaNamAMthI kheMcI lIdhI cAlyo hoya te A prathama kera hatuM ane e 250 (demonetisation karyuM). phrI presanA taMtrI sadAnaMdane thayuM ke pAnAMne cukAdo Aje paNa AvA kesa mATe pramANabhUta rahyo che. sarakAre A kheTuM karyuM che ane laDavuM joIe. temanI pAse te vakIlAta zarU karI pachI 2-3 varSamAM ja munazIe rAjakAraNamAM hajAra rUpiyAnI eka neTa paNa nahotI. paNa bIjAnI laIne pitAne praveza karyo. enI bironTanI jema rUla lIgamAM sakriya bhAga letA anyAya thayo che evI rIte hAIkorTamAM kesa karyo. huM sadAnaMdane thayA. IndulAla yAjJika, jamanAdAsa dvArakAdAra, umara sebAnI, selisiTara hatuM. meM munazIne brIpha ApI. kesa taddana navA prakA- zaMkaralAla beMkara-badhA mitro sAthe kAma karatA, IndulAla sAthe maLI rane ja hateA. munazInI rajUAta, sUkSma dalIlo (subtlety 'navajIvana ane satya ane pachI "yaMga InDiyA' zarU karyA, je chevaTa of arguments) aTapaTA ane gahana muddAone saraLatAthI ane gAMdhIjInA hAthamAM gayAM. gAMdhIjI 1915mAM bhArata AvyA, cAra AkarSaka rIte raju karavAnI temanI zakita bIjA bahu ochAmAM varSamAM te dezanuM rAjakAraNa palaTAI gayuM ane keMgresanuM sukAna meM joI che. bIjo agatyane kesa hato 1958 mAM. vyavasAyI gAMdhIjInA hAthamAM AvyuM. jhINA, munazI ane bIjA ghaNA keMgresapatrakAro mATe rAjakAre navA kAyade karyo hato. te mujaba mAMthI chUTA thayA. munazI lagabhaga 10 varSa sudhI gAMdhIjIthI dUra vetana paMca harasiddhabhAI dIveTiyAnA pramukhapade niyukata thayuM hatuM. rahyA. emane mata e ke baMdhAraNIya dhoraNe (constitutional te pace cukAdo (award) Ape tethI vartamApatro upara bahu methodsthI) caLavaLa karavI. erAhakAra ane satyAmATe Arthika bejo paDato hato. ghaNAne dhAMdhA baMdha karavAno vakhata grahanuM A samaye munazIne AkarSaNa na hatuM. 1926mAM muMbaI Ave ema hato. akhila bhAratIya prazna hatuM eTale nyUsa pepara yunivarsiTInA pratinidhi tarIke lejisleTiva kAunsilamAM dAkhala sosAyaTIe e upADI lIdhuM ane te suprIma korTamAM rajIkAdA viruddha thayA. yunivarsiTIne navuM svarUpa ApavA kAyado thaye temAM emaNe arajIo karI. serAyaTI taraphathI huM solisiTara hatA. bIjAM keTalAMka mahattvane bhAga lIdho. phebruArI 1926mAM lIlAvatIbahena sAthe vartamAnapatreAe paNa AvI arajIo karI hatI temAM eka InDiyana lagna thayuM ane munazInA jIvanamAM palaTo Avyo. lIlAvatIbahenane ekasapresanI hatI. sesAyaTI taraphathI 4-5 arajI karI hatI temAM gAMdhIjInuM AkarSaNa hatuM. munazI daMpatI gAMdhIjInA rAjakAraNamAM eka hatI janmabhUmi taraphathI. A paNa eka navA prakArane ja kesa jhaMpalAvavA taiyAra thayuM. bAraDolIe A taka ApI. bAraDolInI hatA. dezanAM badhAM vartamAnapatrone enI bhAre asara thatI hovAthI laDatane sukhada aMta lAvavAmAM AvyuM ane tyAra pachI je tapAsa mArI javAbadArI meTI hatI. vakIla tarIke kone rokavA e prazna thaI temAM munazIne mahattvano phALo hate. bAraDolIthI saradArane hatA. mane judAM judAM sUcane thatAM. koI baMgALanA, te kaI bihAra saMparka thayuM. 1920mAM nAgapuramAM keMgresa choDI hatI. 1930mAM ke uttara pradezanA AgevAna ane prakhyAta vakIlanAM nAme mane pharI dAkhala thayA. gAMdhIjIne lakhela eka patramAM munazIe lakhyuM: ApavAmAM AvatAM. meM sApha kahyuM ke mane jenAmAM pUro vizvAsa "In 1920, I left the Congress because at Nagpur Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-1972 bu jIvana 225 - - - - - - - you changed its creed; today in 1930, Irejoin it because sthiti sArI na hatI. munazIe kAMIka navI yojanAo karI. vanaI have come to believe that outside that creed there is mahotsava zarU karyo. paNa neharu sAthe munazIne bahu phAvatuM nahi. no honest political life. For long I disapproved 195ra nI cUMTaNI pachI emane uttara pradezanA gavarnarapade mUkyA. your methods; today, except through them, I cannot munazI mahAlI zake evuM A sthAna hatuM. A padethI nivRtta thayA visualise a free India".. pachI keMgresamAM munazInuM asarakAraka sthAna na rahyuM. munazIthI nAka taNitane zaraNe ArAmanuM jIvana gALelo. paNa 1930mAM pravRtti vinA besI rahevAya nahi. chevaTa svataMtra pakSamAM joDAyA. mIThAnA satyAgrahamAM joDAyA ane jela gayA. gAMdhIjI sAthenA potAnA mArA nAma mata mujaba munazInA jIvananI A eka kara Na ghaTanA saMbaMdha vize munazIe pote 1 Follow the Mahatma hatI. svataMtra pakSamAM munazI joDAvAnA hatA tenA thoDA divarA pustakamAM vigatathI lakhyuM che. munazI daMpatI gAMdhIjIne pUrNa samarpaNa pahelAM meM De. bAligAnI hospiTalamAM oNparezana karAveluM ane teo kaI divasa karI na zakayA. paNa gAMdhIjInuM AkarSaNa kAyama raha. mane jovA AvyA hatA. tyAre meM pUchayuM ane AgrahapUrvaka vinaMtI 1931 nA satyAgrahamAM pharI be varSanI jela maLI, 8 mI Diro- karI temaNe AvuM na karavuM. mane kahe, "UMgresamAM mAre koNa bhAva skAra 1933 nA divase rajanIzImAM noMdhyuM. pUche che?" meM kahyuM. "ATalA mATe virodha pakSamAM javAya?" paNa "Tell him (Gandhiji) I am not offering CD again; FAmI tamane cena na hatuM. ghaNA matabheda hatA ane chevaTa I mean to go back to the Bar. Reasons : lagabhaga temAM nikriya ane nivRtta thayA. (a) health will not permit; jIvananAM chellAM 10-12 varSa temaNe saMpUrNapaNe bhAratIya (b) the welfare of the family makes it necessary". vidyAbhavanane ApyAM. temaNe pote paNa A kAryamAM jIvananI gAMdhIjI IcchatA hatA ke munazI vakIlAta choDI, badhA samaya sArthakatA anubhavI. khUba rAphaLatA ane yaza maLyAM. e temanuM sevAmAM Ape. munazIne e mAnya na hatuM. munazIe rajanIzImAM cirakALanuM smAraka thayuM. temanA svapnanI siddhi thaI. temanA jIvanamAM lakhyuM che.: chelalAM 10-12 varSa parivartananAM hatAM. pRthvIvallabha, brahmacaryA "We are birds of the spring. We will sing while kAma, kAkAnI zazI vagerenA lekhaka, praNAlikAbhaMjaka, jIvananA ulalArAnA preraka munazI, bhAratIya saMskRtinA saMyama, tyAga ane it lasts and then will disappear to be heard no more". tapazvaryAnA prakhara himAyatI banyA. munazInA jIvananuM A pari- munazI ane gAMdhIjInI jIvanadaSTimAM moTuM aMtara hatuM. paNa vana UMDo abhyAsa mAge che. mane koI vakhata AmAM revivalism gAMdhIjInI, ane tethI ya vizeSa saradAranI prIti temanA para sadA jevuM lAgyuM che. munazInA ghaDataramAM ghaNAM tattva-keTalAMka parapara rahI. temanI zakitane pUre upayoga thaze, paNa aMtara rahyuM. ahiMsA, virodhI-jaNAtAM hatAM. munazIne nijonuM AkarSaNa hatuM. nepoliyana, aparigraha, rAAdAI, svaicchika garIbAI - A badhuM munazIne adhikAMze parazurAma, sIjhara Men of Power nAM temanAM savapna hatAM. mAnya na hatuM. 1937mAM keMgrese dhArAsabhA praveza karyo tyAre keTalIya bAbatemAM khAsa karI strIpuruSa saMbaMdhonI bAbatamAM temanA munazI gRhapradhAna thayA ane potAnI zakitane pUro paricaya vicAramAM pazcimanI pUrI asara hatI. te sAthe gItA, yogasUtra, A. 1942nI laDatamAM bhAga na lIdho. akhaMDa hindustAna zrIkRSNa, variSTha A badhuM paNa temanA jIvanamAM vaNAyeluM hatuM. nA muddA upara pharI gAMdhIjIthI chUTA thayA. akhADA pavRtti, tephA nA bacAva mATe hiMsaka sAmane, AvAM matabhedanAM kAraNo hatAM. munazIe potAnA jIvana vize kahevAnuM badhuM kahevuM che. aDadhe naharane paNa gAMdhIjI rAye tIvra matabhedo hatA. paNa neharue pUrNa raste, sIdhAM caDhANa, svapnasiddhinI zodhamAM, svapnadaSTA, I samarpaNa karyuM hatuM. munazI mATe te zakaya na hatuM. potAthI bane teTalI Follow the Mahatma, kulapatinA patro-vageremAM puSkaLa sAmagrI sevA ApatA. 1945 sudhI keMgresathI chUTA rahyA. gAMdhIjI sAthe che. temanA vize bIjAoe paNa sArI peThe lakhyuM che. A badhuM yavahAra thayo. munazI upara zaMkAnAM vAdaLA hatAM. moTe bhAge ane yogya rIte prazaMsAtmaka che. paNa munazInA jIvana Munshi has always remained a controversial figure. ane temanA jIvanadarzanane taTastha, objective abhyAsa ane bApu AmaMtraNa Ape te keMgresamAM joDAvuM ema munazInI IcchA mUlyAMkana thavAM bAkI che. hatI. bApunuM AvuM AmaMtraNa na AvyuM. chevaTa 1946mAM munazI sAthe mane lAMbA samayane ThIkaThIka paricaya hato-- keMgresamAM pharI dAkhala thayA. dezamAM paristhiti paNaI gaI. dezanA 1938mAM mane Agraha karI sarakArI selisiTara banAvyuM. roTebhAgalA thayA ane kendramAM koMgresa sattAsthAne AvI. haidrAbAdane ricaTamAM pahele divase gayo tyAre mane raDavuM AvyuM. munazI tyAre vikaTa prazna Ubho thaze. saradAre munazIne mAthe javAbadArI nAkhI. haidrAbAdamAM ejanTa nImyA. kAma ati vikaTa ane nAjuka pRnA hatA. lAMbo kAgaLa lakhI nAkhyo. munazIe AvAsanane patra lakhyo ane Izvara praNidhAna svIkAravA sUcavyuM. gujarAtI hatuM ane jIvanuM jokhama hatuM. munazIe ghaNI kuzaLatAthI kAma sAhitya pariSadanA maMtrIpade mane 15 varSa rAkhe. zarUAtamAM gIrI bajAvI chatAM keTalIka gerasamaja paNa UbhI thaI. chevaTe temanA virodhamAM huM beTho hato. pitAne karyo. He was a Police action thI haidrAbAdanA praznane aMta Avyo. very warm-hearted person, temanI sAthe ane temane hAtha 1948mAM baMdhAraNasabhA ( Constituent Assembly) nIce kAma karavuM lahAvo hato. taNAIne paNa bIjanuM kAma thatuM thaI tyAre baMdhAraNanA ghaDataramAM munazI agrasthAne hatA. huM baMdhAraNa- hoya te karavA sadA tatpara rahetA. sabhAne sabhya hatA ane munazInA kAmane sAkSI rahyo. baMdhAraNa amalamAM AvyuM tyAre kendranA pradhAnamaMDaLamAM temane sthAna His was a life rich and full, ever dynamic, maLyuM. paNa AzcaryanI vAta e hatI ke temane anna ane khetI- 5 imaginative and inspiring. vADI khAtuM ropavAmAM AvyuM. annanI bAbatamAM A vakhate dezanI [granthamAMthI sAbhAra) - cImanalAla cakubhAI zAha Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 pabaddha jIvana tA. 1-1-1972. ja , kevaLa kALA DAgha ja joI zuM? mANasanA vyakitatvanAM ekathI vadhu pArA haiya che. mANasa arIsAmAM potAne cahero jue to ene emAM potAne eka ja cahero dekhAya che paNa e eka caherAnI pAchaLa bIjA caherA chupAyelA hoya che. mANasamAM kamase kama AvA be caherA-be vyakitatva to hoya ja che. eka nakArAtmaka ane bIjuM vidhAyaka. mANasamAM A bemAMthI zAnuM prabhutva vadhAre che enA para jIvanamAM e zuM prApta karaze ke pachI kazuM prApta karaze ke nahi ene AdhAra hoya che. AnuM eka daSTAMta joIe. bhayaMkara Arthika maMdIne rasamaya hate 'eve vakhate eka kArakhAnAdAre potAnA badhA mANasane ekaThA karyA. A kArakhAnAdAramAM te potAnA para AvelI Aphatane pAra karI zakavAne vizvAsa hato ane pote maMdInA A jhaMjhAvAtamAM TakI raheze evI ene pAkI khAtarI hatI, paNa potAnA kArakhAnAmAM kAma karatA mANasenuM A vizenuM kevuM valaNa che e jANavAnI enI IcchA hatI. eTale eNe pitAnA badhA mANasane eka holamAM ekaThA karyA. hAlamAM meTA sapheda paDadA para eka kALuM dhAbuM hatuM. kArakhAnAdAre badhAne teo zuM jue che evo prazna karyo. moTA bhAganA mANaseAe teo paDadA para kALA DAgha jue che evo javAba Apyo. thoDA mANo evA nIkaLyA ke jemaNe ema kahyuM ke emane mATe sapheda paDade dekhAya che jemAM eka nAnakaDo kALo DAgha che. A prasaMga zuM batAve che? jIvanamAM kALA DAgha pratye eTale ke jIvanamAM AvatI muzkelIo, takalIpho pratye mANarAnuM dhyAna tarata ja kendrita thaI jAya che, emane pachI potAnI AsapAsa bIje kaMI dekhAtuM nathI. AvA lokonuM jIvana pratyenuM valaNa nakArAtmaka hoya che eTale emane meTe sapheda paDado nahi paNa nAno kALA DAgha ja dekhAya che. AvA lokene pachI jIvanamAM kaMI siddhi meLavavAmAM muzkelI paDe che. emane jIvanamAM 'kALA DAgha" niSphaLatAe ja dekhAya che ane A niSphaLatAe enI aMdara rahelAM nakArAtmaka vyakitatvane praSTi Ape che. jIvananAM du:khada saMjogo para emanI daSTi maMDAyelI rahe che. para je loko 'kALA DAgha ne nahi paNa prathama sapheda paDadAne jue che emanuM jIvana pratyenuM valaNa vidhAyaka hoya che. emanuM vyakitatva ja evuM ghaDAyuM hoya che ke emane niSphaLatAnA nahi paNa rAphaLatAnA vicAre ja Ave che. emane khAtarI hoya che ke, game tevI Arthika maMdImAMthI, jIvananI game tevI muzkelImAMthI chevaTe bahAra AvI ja zakAze. niSphaLatA maLe te e ethI bhAMgI paDato nathI ke pote je karavA dhAryuM hoya emAMthI e pIchehaTha karato nathI. eTale mANasanA vyakitatvanAM je nakArAtmaka ane vidhAyaka . evAM be pAsAM che emAMthI vidhAyaka vyakitatvanuM pAsuM prabaLa rahe ane nakArAtmaka vyakitatvane hAtha upara na Ave e jovuM joIe. mANasa vicArapUrvaka jagutithI ane saMkalpathI pitAnA vyakitatvane vidhAyaka banAvI zake che. jIvanane sarasa suMdara banAvI zake che. ApaNe paNa ApaNA jIvanane samagra rIte joIzuM te lAgaze ke jIvanamAM evuM ghaNuM badhuM kAne che ke je ApaNA jIvanane rasakarAvALuM, samRddha ane suMdara banAvI zake che. A duniyAmAM mAtra kharAba vastue ja nathI banatI, mAtra 'kALA DAgha" ja nathI paDatA, ghaNI sArI vastuo paNa bane che ane emAMthI ApaNane paNa ApaNe hi maLe ja che. muzkelIo ane niSphaLatAonI pAra ApaNe joIzuM to ApaNane ghaNuM badhuM evuM maLaze jeNe ApaNA jIvanane jIvavA jevuM banAvyuM che. ApaNA priyajane, ApaNI AsapAsanuM suMdara vAtAvaraNa, ApaNA jIvanane artha ApatI nAnI meTI anekavidha vajuo, ApaNane maLelA sArA sAthIo, mitro ane saMbaMdhIe A badhuM ja ApaNane ApaNuM jIvana jIvavA gya banAvavAmAM sahAya kare che. ApaNe jIvananI vizALa zveta paDadA paranA nAnA kALA DAghane mAtra jovAne badale zveta paDadA para dekhAtA anekavidha senerI tArake para mITa mAMDIzuM to ApaNane ApaNuM jIvana ardhaprada jIvavA mAgavA yogya lAgaze - - muM. ma. javAna phaMDa tA 112.71 ravivAranA roja saMghanA AkAye zrIyuta cImanalAla cakubhAI zAhanuM 'rASTrIya kaTokaTI' upara jAhera vyAkhyAna yojavAmAM AvyAM che. e vyAkhyAnanA aMte buita rAkabhAI jhaverI taraphathI darakhAsta pIvI ke yuddhamAM ghAyala thayelA temaja mAryA gayelA javAno tema ja tenA kaTaMba mATe ApaNe ApaNI pharaja vyakata karavA mATe kaMIka karavuM joIe. e temane vicArane AvakAravAmAM Avyo ane e sabhAmAM ja javAna phaMDanI zarUAta kaTavAmAM AvI, temAM bharAyelI kamenI yAdI nIce ApavAmAM AvI che ane prabaddha jIvananA A saMghanA sabhyo tema ja prazaMsakone potAnI zakita pramANe A phaMDamAM potAnI rakama satvara mekalI ApavA AgrahabharI vinaMti ravAmAM Ave che. A phaMDamAM nANo bharanArane karamukitane lAbha maLe e mATe enI pahoMca zrI paramAnaMda kApaDiyA mAraka nidhimAMthI vAmAM Avaze. eTale je guhastha ceka mekale temane PARMANAND KAPADIA SMARAK NIDHI e nAmano ceka mekalavA vinaMtI che. cImanalAla je. zAha subodhabhAI ema. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha, 2501 zrI rasikalAla mohanalAla jhaverI 251 zrI cImanalAla je. zAha 51 zrI dIpAMda trI. zAha 1001 zrI cImanalAla cakubhAI zahi 251 zrI bhavAnajI mu. jANI 51 zrI jAsudabena ramaNIklAla zAha 101 zrI subodhabhAI ema. zAha zrI prabhudArA lIlAdhara 51 1001 zI IndrakumArabhAI 1001 zrI. e. je. zAha 101 , zrI vIrasanajI velajI 51 zrI ramaNIkalAla dalIcaMda zAha 101 zrI cImanalAla pI. zAha 1001 zrI amara jarIvALA 51 zrI hIrAlAla ane pasaMda 101 zrI jazavaMtabhAI 1001 zrI. ke. ema. dIvAnajI 51 me. eca. dIpacaMda enDa ko. 101 zrI ajitabhAI desAI zrI caMdulAla mohanalAla jhaverI. 51 1001 zrI talapasaMda hajarImala 101 zrI naMdalAla tArAcaMda verI 51 zrI vADIlAla naMdalAla kArabhArI 501 zrI gaNapatalAla maganalAla jhaverI 101 zrI kalyANajI ThAkarasI talasANiyA 51 zrI sevaMtIbhAI zAha 501 zrI kavADiyA 101 zrI dilIpakumArabhAI 51 zrI jayaMtIlAla je. gAMdhI 501 zrI Indumatibahena munasIpha 101 che. ramaNalAla cI. zAha 51 zrI maNilAla ke. saMghavI 251 zrI kAntibhAI vorA 101 zrI ghelA kurapALa zahi. 25 zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAha 251 zrI karasI ke. zAha 11 zrI bhadrIkalAla zAha 25 zrI popaTalAla premajI 251 zrI phatehagaMda lallubhAI zAha 11 zrI zAMtilAla maganalAla zAha 25 zrI prabhudAsa paMjANI 251 zrI dAmajIbhAI velajI zAha 101 zrI nIru enDa kAM. 25 zrI jayaMtIlAla turakhiyAM 101 zrI rAyacAMda karazI 251 zrI devacaMda ravajI gAlA 11 zrI suzIlAbahena jhaverI 101 zrI nemacaMda nAthAlAla 11 zrI khetasI mAlasI sAvalA 251 zrI bAbubhAI jI. zAha 101 zrI mohanalAla ke. zAha 251 zrI dAmajI zAmajI - 101 zrI tArAbahena sI. pArekha 14920 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-1972 prabuddha jIvana sAmAjika nyAyanI dizAmAM 5 [muMbaI jaina yuvaka saMghanA Azaye yojAyelI gata paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM zrI bhegIlAla gAMdhIe ApeluM vyAkhyAna nIce pragaTa karavAmAM AvyuM che] pravartamAna samAjomAM ekeya samAja evo nathI ke jeNe mUDI- A ja arasAmAM dUra dezI ciMtakoe evI ya AgAhI karI vAda, samAjavAda ke sAmyavAdanI rAhe pitAnA Adarzo siddha ke je rAjyanA hAthe arthataMtramAM atyadhita dakhala thaze te paNa karyA hoya, athavA jyAM Adi mUDIvAda, Adi samAjavAda ke mahAhAni thavA pAmaze. mAvisa da. ArgasenAnA I. sa. Adi sAmyavAdanAM svarUpe TakI rahyAM hoya. badhAM rASTro ane badhA 1753nA kathana mujaba; "vadhAre sArA rAjyazAsana mATe alpa vAda kayAMka ne kayAMka aTavAtA rahyA che. A aTapaTI prakriyA jeTalI zAsana hovuM Avazyaka che." je pharsananA zabdomAM "zANapaNa e rasaprada che eTalI bedhaka paNa che. vAtamAM che ke je prajA upara ochAmAM ochuM rAjyazAsana haze A pahelAM joIe mUDIvAdanI sikavuM ane tenA rUpAMtaranI prakriyA. te zreSTha zAsita prajA haze." 1 mUDIvAde tenA AraMbhamAM (18mI sadI) bhautika ane Arthika ' ItihAsa sAkSI pUre che ke, pazcimanA dezone praziSTa mUDIvAda kSetre camatkArika kahI zakAya tevI zakayatAo pragaTAvI, ane Iti rUpAMtaranI prakriyAmAM AgaLa vadhato rahyo che. 20mI sadInI trIsI hAsakAroe - are, kArla mArksa jevA krAMtikArI citake paNa - ene pachInA dAyakAomAM sAmAjika nyAyanI dizAmAM tenI pratimA biradAvatAM lakhyuM: "ItihAsanA eka tabakake mUDIvAde atyaMta kalyANa rAjya" (vaphera sTeTa) rUpe vikasavA lAgI. 20mI sadInA kAMtikArI bhAga bhajavyo che." pUrvArdhanA aMta sudhImAM teNe khAsI haraNaphALa bharI, jemAM zeSaNanI paraMtu mUDIvAdanuM prabhutva sthapAtAM, 19mI sadImAM lese pherane nAbUdI nahi, zeSaNa upara khAsuM niyaMtraNa zakaya banyuM. vadhatA siddhAnta jaDabesalAkha sthApita thaye, e siddhAMtanAM mULiyAM te 17- 18mI sadImAM vikaselA bhautika - vijJAnavAdamAM jovA maLe pagAro - vetana uparAMta ghaNI badhI sAmAjika sevAo (sagavaDa) che. bhautika vijJAnIonA kAnUnI asara sAmAjika - khAsa ne lAbha grAmajIvIone maLatA thaze. bekArone pASaNa - bhaththu karIne Arthika - kSetra para paDavA lAgI hatI. te mujaba, jema kuda- ApIne rAjya eka meTI javAbadArI svIkArI lIdhI. nANAkIya ratI kAnUne koInI dakhala vinA bhautika ghaTanAonuM saMcAlana bRha ane karaverAnA mALakhA dvArA vyakitagata AvakanI Toca ane kare che, te ja rIte koInI kazI dakhala vinA mukata harIphAInA 'adazya hAthamAM Arthika taMtranuM saMcAlana cheDI devAmAM Ave te vyakita, , bhaya vaccenuM aMtara ghaTADAnuM rahyuM. jo ke, A badhA chatAM mUDIvAdanuM ane samAja saunuM hita sApopa sadhAyA vinA na rahe, evI mULa thaDiyuM te milakata uparanI thoDAMka sthApita hitenI pakaDa mudIzraddhA lAMbA kALa sudhI pravartI hatI. vAdI, kalyANa rAjaya' hajI ene nahi jevI asara pahoMcADI zakyuM che. I lese pharanA A siddhAMta dvArA arthazAstrIoe evuM pratipAdane mUDIvAdanA A maryAdita rUpAMtaranuM zreya kAmadAra ane madhyama karyuM ke sarakAre Arthika taMtramAM kazI dakhala na karavI ane mukata varganAM vyAvasAyika saMgaThane ane AMdolane tathA prajAnI lekazAhI harIphAInA dharaNe mukata vyApAra tathA mukata udyogone pUre avakAza jAgRtinI vadhatI jatI mAtrA uparAMta mUDIvAdI kahevAtI rArakAranAM Apa. sarakAre taTasthatAnA A aMcaLA heThaLa haLAhaLa anyAyane pitAnAM sAmAjika samatulA jALavavA mATenAM, anivArya pagalAM,eka bAju rakSaNa ApyuM. bIjI bAju pracalita sthitine paDakAra A sau paribaLane che. e ane Itara rASTrIya, AMtararASTrIya paribaLe nArAe upara damana - atyAcAronI jhaDI varasAvI. pariNAme, ravAbhA have pachI A dizAmAM ke ane keTalo nirNAyaka phALe Ape che vika rIte ja zepaka ane zeSite vacce saMgharSa ugra rUpa dhAraNa te te ItihAsa ja kaheze. paraMtu, eTaluM nizcita che ke 18 mI - 19 karI rahyo. saMgharSane naitika rAjakAraNI saMdarbhamAM rajU karyo viliyama mI rAdInA "leze phera mUDIvAdanI sikala na eALakhAya eTalI itafaa Enquiry Concerning Political Justice hade pheravAI rahI che; alabatta, A parivartana kAyAkalpanI kakSAnuM (1793) dvArA. emAMthI preraNA laIne vaDagjhavartha, kaeNrija, sAudhe nathI ja. ane zelI jevA kavioe mAnavIya suMdhAmaNane vAcA ApI. rAmAjika nyAyanI dizAmAM, mUDIvAdathI sarvathA virodhI prayoga cArTisTa AMdolananA netA ekenera ane patrakAra kaeNbeTe ene te mAkarsavAdI samAjavAda, je krAMtikArI viplavanA ekamAtra puSTi ApI. Azcarya to e vAtanuM che ke roDelane udyogapati vaijJAnika mArga tarIke potAne oLakhAve che. teNe mUDIvAdanA mi yujAna brAITa barmiMgahAma beMkara vepArI TaeNmsa eMTavuDa, kaeNnjharveTiva dAMTanI AgAhI karI che. khAnagI milakata ane zeSaNanI saMpUrNa netA barTe pIla ane benjAmina DijharAyalI, tathA laoNrDa seTasabarI nAbUdIne te IrAde seve che. jevo umarAva paNa mULe na rahI zakaze. alabatta, 'laThThAITa' kahevAtA A mAkarsavAdI rAmAjavAda, jyAM krAMti thaI nathI tyAM pracakAmadAra jUthe te AvezamAM AvIne saMcA ane yaMtranI bhAMgaphoDa AdarI; anya kAmadAra jUe sabhA-rAraghase dvArA rAjyarAttAne lita vargavigrahane bahekAvIne '( Accentuating ) ne tene kAMtinA sAdhana tarIke vAparavA mathe che ane rAjyasattA prApta thatAM ja sIdhe paDakAra pheMkaye. khAsa ullekha karavA jevI hakIkata e che ke briTananA mahilA mahAmaMDaLe pArlAmenTa pAse paristhitimAM sudhArA kAMtidrohIonA tamAma hallAeAne dharamULathI khatama karavA sAruM karAvavA ane pukhta vayane matAdhikAra svIkAravA jhuMbeza upADI. kAmadAra varganI (eTale ke vyavahAramAM karyuM. pArTInI) saramukhatyArIne TUMkamAM "leze phara" nA siddhAMtanuM bihAmaNuM ane daMbhI rUpa 1. A pachI eNkTananuM sUtra: "e sarakAra uttama che je khulluM paDayuM : rAjyanI pAse tenuM InsAphI kartavya bajAvarAvavA ochAmAM ochuM zAsana kare che." mATenuM dabANa kAragata banatuM gayuM. eka pachI eka kAyadA dvArA, 2. mAkarsavAdI siddhAMta anusAra vargavigraha' ne svIkAra eka bAju kAmadArone saMrakSaNa apAtuM gayuM; bIjI bAju koDa- karo e kaMI krAMtinuM lakSaNa nathI. e te hakIkata che, je mUDIpatienA manasvI zeSaNa upara kApa mukAte gaye, rAjyanI dakhala 1- vAdI vicArako paNa svIkAre che. krAMtikArI nItinuM lakSaNa tene dhAra zekhakone badale ze pitAnA pakSe vadhAre vadhatI gaI. caDAvIne tene upaga krAMti siddha karavAmAM che... Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAha rAka nizAhI vahI 228 prabuddha jIvana tA. 1-1-1972 mana na thAya tenA mAnavA karAranA nA. amala zarU karI de che. A saramukhatyArIne vacagALAnA samaya mAlikI athavA niyaMtraNane Agraha rAkhe che; sahakArI paddhatine mATenI anivArya AvazyakatA 'tarIke puraskAravAmAM Ave che. paraMtu bIjuM sthAna Ape che; ane 'khAnagI' udyoga - vyavasAyo nAchaTake jyAM sudhI vargavihIna samAja rathapAya nahi, ane rAjyanA vilinI nabhAvI le che. * karaNanI kathAe samAja pahoMce nahi tyAM lagI (!) eTale ke kalpI A praziSTa samAjavAda lokazAhI cUMTaNIo dvArA sattAmAM Ave na zakAya eTalA lAMbA kALa sudhI, A saramukhatyArazAhIne 'vaca che e sAcuM, ane rAmAjavAdanI sthApanA mATe lokazAhI baMdhAraNane gALo' cAlu rahevAne! upayoga kare che teya sAcuM, paraMtu tene mukhya jhoka rAjyarAttAnA AvA ekahaththu sarvasattAvAdI zAsanane hastaka utpAdanamAM vadhumAM vadhu viniyoga dvArA rAmAjavAdane uparathI ThokI besADavAne ane vitaraNanAM tamAma sAdhano tathA milakato rahe che tyAM mizra Ine, rAjyarAttA prApta karavA sudhI ja, athavA bIjA keTalAMka arthataMtrane ke mukata harIphAInAM tattvane ke vyakitagata mAlikInA varase lagI te lokazAhInA baMdhanamAM rahe che. dareka navuM DagaluM bharavA zeSaNane avakAza nathI. paraMtu jema jema jUnA zeSaka varganI mATe tene sattA - oNrDinansa jevI Apakhuda racanA - nI garaja nAbUdI thatI jAya che tematema karazAha - menejaro - TekakreTsa dekhAya che. pariNAme IcchAe karIne athavA te bAhya dhakkAne kAraNe, ane pArTI - AgevAnone eka navo ja varga Ubhe thAya che. temanA sAmyavAdI agara bIjA prakAranI ApakhudI sudhI te ghasaDAI jAya, hAthamAM kazI milakatanI mAlikI na hovA chatAM, teo vartamAnayugI che; athavA evo bhaya te rahe ja che. mAliko ane menejara - Tekaniziyane karatAM vadhu sattA ane ghaNe A praziSTa samAjavAdanuM rUpAMtara, eka bAju sAmyavAdI badhe vaibhava bhegavatA thAya che. samAjavAdamAM thAya che, te bIjI bAju kavacita tenI gati lokazAhI je prajAjane A sattAdhArIonI mAnyatA, IrachA ane rAmAjavAdanI dizAmAM thAya che, AjJAne vazavartI cIMdhyAM kAma zistabaddha rIte pAra pADe che, temanA "lokazAhI samAjavAda' ne A paMtha sAmyavAdanI traNe zraddhA (varga - viraha, hiMsaka mArga, saramukhatyArazAhI)thI sarvathA virodhI upara zASakonI mahera varase che ane tyAM meTA bhAganI prajA ema che. vargavigrahane upayoga sAmAjika nyAyanI siddhi mATe karavAmAM ja varte che; kema ke rasamasta jIvanavyavahAra upara (rAjI - roTIthI te gaMbhIra jokhama jae che. lokazAhI mALakhA karatAM tenuM zarU karI mAnasika-bauddhika ane sarjanAtmaka sahita tamAma mAnava- sava, tene spiriTa, tenI prakriyA vize jAgrata rahIne, baMdhAraNIya vyApAra upara) ekAkI pArTIzAsakonI ANa pravartatI hoIne mALakhAmAMnI aMtima rAttAone upayoga atyaMta sAvadhAnIpUrvaka ane nAchUTake karavAmAM te zANapaNa lekhe che. kemake te ene bhAvi bIjA kazA mATe avakAza ja raheto nathI ! AvA ekaThAnI aMdaranI vastha samAjanA udayanI sAcI cAvI rAmaje che. mAnava-jIvananI paripATIne kevaLa Arthika - bhautika sagavaDanI arthataMtramAM ya te vikendrita ane vyakitagata abhikrama upara kaseTIe samAjavAda' nAma ApI zakAya. bahu bahu te ApaNe bhAra mUke che. jyAM vyakitagata ghaTakanuM saMcAlana sAmAjika hita . ene "sarvasattAvAdI samAjavAda' kahI zakIe. virodhI nIvaDe tyAM athavA je udyogamAM khAnagI ughama azakya paraMtu Ane artha e nathI ke sAmyavAdanA A Adi hoya tyAM te rAmAjika pratinidhionA kAbU nIce tenuM sAmAjikaraNa rUpamAM kayAMya kaze gAbe paDe nathI; athavA te akhaMDita rahI athavA "rASTrIyakaraNa' AvakAre che; nAchUTake rAjya hastakanA rAjyazakayuM che. stAlinanA mRtyu bAda (1953thI) duniyAbharanAM karaNa"ne bahAlI Ape che. madhyama kakSAnAM ghaTakamAM te 'sahakArIkaraNa sAmyavAdI AMdolanamAM 'punarvicAra' nuM pUra AvIne thoDuMka puraskAra kare che. 3 ane khetI tathA nAnA udyogone vaiyakitaka mAlikImAM dhovANa karI, pasAra thaI gayuM che. chatAM, pUrva yuropanA dezamAM khAsa rahevA devAmAM vyakita ane rAmAjanuM zreya samaje che. karIne cekoslovAkiyA, palAMDa ane haMgerI jevA dezamAM rAjakIya Ama, lokazAhI samAjavAda rAjakIya kSetranI lokazAhInA zailImAM ane yugoslAviyA jevAmAM Arthika zailImAM parivartana jeTaluM ja prAdhAnya Arthika kSetranI lokazAhIne Ape che. AthI DekAyAM che. khuda raziyA paNa enAthI bAkAta nathI. chatAM ekapakSI te vikendrIkaraNa ane vaiyakitaka abhikramane pAyAnI vAta lekhe che. rAramukhatyArI nIce ja A prayogo thatA rahyA hoIne parivartana sAmAjika nyAyanI dizAnA A cAra proge che. (gAMdhInA sarvodayI ane vinobAnA sAmyagI prayogone ahIM samAveza prabhAvaka banyAM nathI. ekamAtra cekoslovAkiyA apavAdarUpa gaNAya. nathI karyo). mUlya daSTie ahIM temanuM pRthakkaraNa karyuM che. paraMtu tyAM sAmyavAdI sattAnA mULabhUta mALakhAmAM ja pheraphAra karavAnI anekavAra evuM bane che ke kadI nahi IcachelI evI paristhitimAM hiMmata thaI, paNa tenuM gaLuM gheTI devAyuM ..! rASTra phagaLAI jAya che ane tyAre, te koI eka ja mArgane sAmAjika nyAyanI abhikhAe janmAve trIjo vicAra che: jaLonI jema pakaDI rAkhI zakatuM nathI. petAnI paristhiti ane samAjavAda athavA praziSTa samAjavAda. A samAjavAda, eka zakita tathA jAgRtinA jore te saMkaTamAMthI bahAra AvavAnA puruSA ImAM Isms (vAdo) ne oLAMDIne, sUtro ane lebalene gauNa bAju, mUDIvAdI kalyANarAjyanI pAyAnI kSatine pakaDIne AgaLa gaNIne, avanavA sAhasapUrNa akhatarA kare che. alabatta, kevaLa takacAle che. dA. ta. khAnagI milakata ane utpAdananAM sAdhana vAdI, tAtkAlika lAbhanI A vAta nathI; bAhya paristhitimAM uparanI khAnagI mAlikIne kAraNe zeSaNane nAthavAnuM nahivata * AmathI tema phaMgoLAtAM rahIne anAyAse bacI javAnI vAta nathI. bane che, ema samajIne te AvakanI ane milakatanI ahIM te mULabhUta mUlyone lakSamAM rAkhIne ja, sAcI dizA sUkI na javAya eTalI svasthatA sAthe ja, kadama uThAvavAnI - badalavAnI asamAnatAne ekIsAthe nAthavA mathe che. bIjI bAja, te mAkarsa lavacIkatAne IzAre che .. vAdI samAjavAdanA mArgane sthAne lekazAhI mArgane pasaMdagI Ape Avo jAgrata puruSArtha daramyAna - bAlka nI tAvaNImAM -Ijhamsa" che ane sattA prApta karyA pachI sAmyavAdanI vacagALAnI sara paNa rUpAMtara pAmatAM rahI sAmAjika nyAyanI dizAne anusare che. mukhatyArazAhIne sthAne pArlAmenTarI paddhati ane baMdhAraNIya -bhegIlAla gAMdhI mArge AgaLa vadhavA mAge che. Ama chatAM, krAMtinA sAdhanarUpe sAmyavAdIe jene cAvIrUpa lekhe che ne vargavigrahamAM A samAjavAdI- 3. praziSTa samAjavAdamAM sAmAjikIkaraNa (Socialization ), enI zraddhA TakI rahI hoIne temanI krAMtipUve nI kAravAI duSita rASTrIyakaraNa (Nationalization), rAjyIkaraNa (Statization ) rahe che. pariNAme Arthika kSetre mizra arthataMtrane svIkAra karavA ane sahakArIkaraNa (Co-operativization)nA bhedo mATe chatAM, te arthataMtranAM mukhya ane moTA bhAganAM ghaTako upara rAjyanI bhAge bhUMsAI gayA hatA te lokazAhI samAjavAdamAM spaSTa bane che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-1972 prabuddha jIvana 229 = = == = == === ====== moTo samrATa Ave to paNa... vakhata ghaNo ocho hato ane kAma hajI ThIkaThIka bAkI phUlo pAMkhaDI saMkorI sUI gayAM. huM stabdha banI gaI. ghaDI pahelAMnI hatuM. mahemAnone AvavAnI have bahu jhAjhI vAra nahotI. phUladAnImAM jAMbuDI raMgathI zobhatI bharIbharI yArImAM rahyo kevaLa lIlo raMga... tAjAM phUlo goThavyAM. kAcanA kabATamAM goThavelAM pustako ThIkaThAka karI, "keTaluM hasyAM e badhAM? ane moTA phule te kevuM kevuM kIdhuM?" lIdhAM ane temAMthI vINIne thoDI sAhityasAmagrI dIvAnakhAnAnI AkaruM, paNa sAcuM te kharuM....sAjIravI hatI te jANe nabaLAI Tipoya para mUkI. khUNAmAM mUkelI sitArane barAbara sApha karI uparanA varatAvA lAgI, pagamAM jANe jhamajhamATI thatI hatI. dharatI para jaDAkamarAnA gAlIcA para goThavI ane bAjumAM dhUpasaLI pragaTAvI. yelAM popacAM uThAvI AMgaNAmAM ane AjubAju najara karI to khAsa karavAnuM have kaMI yAda AvatuM nahotuM. chelle agAzI sUrya sAme tAkI raheluM peluM sUryamukhI vaLIvaLIne trAMsI najare mane jovA gaI te tyAM paNa badhuM barAbara ja hatuM. cheDA paranA phlAvara- joI levuM jaNAyuM. divasa Akhe bhAramAM rahetI rAtarANI paNa pitAnA beDamAM jAMbalI raMganA phUlo hArabaMdha zobhI rahyA hatAM. phUlethI bIDelA hoThane maraDI chAnuM chAnuM hasI rahI hatI. are! are! paNa ja agAzI majAnI bharIbharI lAgatI hatI. nAnI hatI tyAre AvA A zuM?... cIku, papaiyAM, UgIne UbhuM thatuM hamaNAMne ja A ja jAMbalI raMgano cAMlle karavAne khUba zokha hato enuM smaraNa thatAM AsapAlava ane be badAmane pele AkaDo badhAM ja ekasAthe kahI dAdImAM paNa yAda AvyA. kapALamAM jAMbalI raMgane cAMllo joI Reli udi:" You have to be you... You have to be you... te bhAre khIjavAI jatAM: "e ya mAno lAla raMgane cAMdalo je cho te ja batAvo. te ja batAvo ..AMkha AgaLa aMdhAruM karatI hoya te! jAMbalI raMgane te vaLI cAMdala hote haze?" pharI vaLyuM. cakkara AvI gayAMjAMbalI phula sAthe sAmaTI kudarata AchA raMganA cAMllAnI AjanI phezana ane vividha raMgomAM bhaLIne jANe pikArI rahI hatI : "mATe samrATa Ave te paNa je kALAne paNa samAveza thayelo Aje dAdImA jue te zuM kahe e cho te ja batAvo teja ba...tI..!" vicAre caDI gaI. tyAM ekAeka eka vAtane khyAla AvatAM camakI. -zAradAbena bAbubhAI zAha, arere ! jAMbalI raMganAM phUlonI e zobhA mahemAne nahIM ja joI zake! eka upAya vicArI phUlanI kayArI pAse jaI naramAzathI jhUmI nAcI gAo belI : 'aAma te tame divasanA amuka kalAka khIlIne tamArI suMdara pAMkhaDIone sameTI lo cho paraMtu Aje, kevaLa AjanA divasa mAnavamaherAmaNanA manamAM UmaTaya harSa anaMta; pUratuM ja. kaMI nahIM te mahemAna AvI jAya eTalA ja vakhata jhUmI nAcI gAe Aje karo sahu AnaMda - thobhI jaze. te bahu majAnuM lAgaze. e loko jAya pachI te kaMI karo sahu AnaMda. vAMdho na... mAruM kahevAnuM pUruM thAya e pahelAM te badhAM ja phUlo khaDakhaDATa hasI paDayAM. "A zuM? ATaluM badhuM hasavAnuM? evuM te svataMtratAnI saragama gAtI tarja ya baMgAla; huM zuM bolI chuM?" dezabhakata lAlanA khUne uSA AbhanI lAla. zAnta dekhAtA eka moTA phule badhAne IzAre karI cUpa rahevA vAyue saMdeza dIdho vanarAjIe jhIlI lIdhe - samajAvyuM ne javAba ApavA pitAnI pAMkhaDIo halAvI. paNa hajI jhUmI nAcI gAo Aje keTalAMka nAnAM phUlo rahI rahIne hasatAM ja hatAM. emane avAja sAMbhaLI moTA phUla daDhatApUrvaka temane tarapha najara sthira karI ke teo baMdhanamukata mA karavA vIre dIdhI nIja Ahati; ekadama cUpa thaI nIcuM joI gayAM. prANathI pragaTelA e nAde jhaMkRta thaI saMskRti. "mahemAnone satkAravA nuM je jahemata uThAvI rahI che te ame karNAmRta kAnane lAdhyuM haiyuM nava baMdhAye bAMdhyuM - sau kayAranAM joI rahyAM chIe. sarasa vAcanasAmagrI mahemAnanI daSTi jhUmI nAcI gAo Aje ." paDe e rIte te Tipoya para mUkI, paraMtu tamArA AcAramAM e sarasatA ame nihALI nathI. sitArane paNa te gAlIcA para goThavIne nisarga nartane pragaTayA svara, mA amara che evAtana; e rItanuM vAtAvaraNa UbhuM karyuM ke jANe nitya saMgItane koI abhyAsa caherA khIlyA kula sarIkhA pAmI pyAru vatana. na karatuM hoya! A sivAya tArA sAhityane khajAne mahemAnone prabhAtanI rUperI pAje bhAnu bhAgyane Ugya AjebatAvavA pustakonAM ane tenA khyAtanAma lekhakonAM nAma barAbara jhUmI nAcI gAo Aje . vaMcAya che ke kema e jovA be vAra teM traNa-cAra DagalAM haTIne dUrathI joI khAtarI karI. koI AvavAnuM hoya tyAre gharane svaccha vyavasthita gurudeva za dIpa pragaTAvI suvarNa bhUmi jhaLakI; karavAmAM Ave e ThIka che, paNa kharekhara je nathI tene dekhAva karavA nura gayeluM pAchuM maLatAM mukha rahyAM sau malakI. e amAre mane te guno ja che. tArI aMgata vAta hoI jo ke amarAIthI raMgIta suNANuM gAvAnuM adbhuta A TANuM - amAre te kaMI bolavuM ja nahotuM, paraMtu mahemAna khAtara amane paNa jhUmI nAcI gAo Aje .. bhI javAnuM te kahyuM eTale atyAra sudhI mAMDamAMDa hasavuM dabAvIne beThelAM A badhAM phUlethI rahevAyuM nahi. mAThuM na lagADIza, paNa tAre batrIsalakSaNA balI homAyA mA tuja khapparamAM; tyAM moTo samrATa Ave te paNa ame te je chIe te ja rahevAnAM. pracaMDa zakitano sidhu mA hAthe vajajaranA. Ama te roja be- cAra kalAka ame khIlIe chIe te pachI amArA mahAkALanA tAMDavamAMthI navanirmANa - saMdeza jhIlo - svabhAvamAM kharekhara je nathI te zIdane batA.....? jhUmI nAcI gAo Aje e ATaluM kahetAM te potAne samaya thaI jatAM "TapaTapa badhAM ja che -suzIlA jhaverI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 prabuddha jIvana tA. 1-1-1972 - - - - - - samayanuM gaNita ? jenuM samamAM ama gaNita che, chatAM je badhAM ja gaNitathI gati ene kayAreya maLatI na hatI. dazya gati pAchaLanI adazya para che eve padArtha ko?evo prazna eka philasUpha - prAdhyApake sthiratA ja meTuM satya che, e vAta ahIM upasAvAI che. vargamAM pUchayo. ' brahmAMDa paNa jANe kaIka lIlAgare ekI sAthe pharatA mUkelA bhamaraDAnuM ja baneluM hoya evI kalpanA karavAnuM mana thaI Ave jAtajAtanA uttare maLavA lAgyA. prAdhyApaka e dareka uttara che! gati e ene bAhya pariveza che- sthiratA enuM kAyamI lakSaNa che. AgaLa eka kSaNa aTakato ane pachI kaheto, 'nA'. A chatAM samayane haLavI rIte jotAM na zIkhIe te kadAca eka vidyArthIe UbhA thaIne kahyuM: 'mane lAge che ke, te samaya." ApaNe jIvI ja na zakIe ane eTalA mATe ja mANase samayanAM dha rAITa...' prAdhyApake kahyuM, "mane paNa. ema ja lAge che. gaNita rahyAM che. ApaNe roja kaeNlenDaranuM pAnuM phADiye chIe tyAre eka bIjA vidyArthIe tarata ja zaMkA karI: 'tamane lAge che rAmayane khatama karatA hovAne saMtoSa meLavatA hoIe chIe. samaya ApaNane nathI grasate paNa ApaNe samayane grasIe chIe evA ema kema kaho cho? tame te prazna pUchayo hato, eTale tamane AbhAsa UbhuM karavA mATenI ApaNI A lIlA mAtra che? uttaranI jANa haze ja ....' tArIkhe, ItihAse, ghaTanAo - A badhAnuM mahattva 'prazna pUchanArA javAba jANatA ja hoya che evuM kyAreya keTaluM? nehAne pele mahAna pralaya dekhAyo hato ke purANomAM je pralaya mAnatA nahIM, meM A prazna pUchaye tyAre ene koI javAba mArA pachI racAtAM mavaMtaranI vAta che tene dhyAnamAM laIe to A manamAM na hatAM. tamArI sAthe ja meM paNa enA javAba vicAryA, badhuM bALakonI ramata jevuM lAge che. mANasanI utpattine lAkhe varasa thayAM hovAnuM kahevAya che, paNa mANasane ItihAsa te pUrAM ane mane lAgyuM ke, badhA ja javAbamAM A 'samaya' sauthI uttama pAMca hajAra varasano ya maLatA nathI! ane pachI ItihAsa, enA che.." prAdhyApake uttara Apyo. bedhapATho, e badhuM samayanAM kRtrima ramakaDAM jevuM lAge che. gAlibane prAdhyApake pachI e uttarane kaI rIte yathArtha TharAvyuM. tenI viga- kadAca eTale ja A racanA sUjhI haze: temAM ApaNe UMDA UtaravAnI jarUra nathI. paNa samaya vize jeTalAM bAjhI ca e etaphAla hai duniyA mere Age, gaNita gaNAya che, eTalAM kadAca bIjA koI ja viSaya para gaNAyAM hetA hai zaberojha tamAzA mere Age. nathI. khagoLazAstramAM, ItihAsamAM, jyotiSamAM, philasUphImAM, dhyAna A AkhuM ya jagata mArI samakSa ramatAM bALakonA khela jevuM che: mArI sAme rAtadivasa jANe koI tamAzo racAtuM hoya evuM ke yogamAM samayanAM eTalAM to gaNitone kAme lagADayAM che ke, ' lAge che. e vize graMthonA graMtha lakhAya te paNa ochA paDe. jo Ama na hota te 1582mAM pApa gregarI teramAe kaeNle- samayanAM be parimANe che. eka gatinuM parimANa che, bIjuM nDaramAMthI dasa divasane kamI karavA sucanA karI hatI, ene ketholika sthiratAnuM. baMne ekamekanA taddana judA cheDe AvelAM parimANo jagate tatkAla svIkArI lIdhI na hata; ane e pachI 170 divasa che, chatAM baMne eTalA ja rAcAM che. bAda briTanane lAgyuM ke have kaeNlenDaramAMthI agiyAra divasa kamI ApaNe jene AlekhI zakIe chIe, gaNI zakIe chIe karavA paDaze. eTale je I. sa. 17paranI bIjI sapTembaranI rAtrie sUtelA kaiMTsa megejhina" ne ramUjI kaTAra lekhaka jAgyo ke AkArI zakIe chIe e gatinuM ja parimANa che. IsunI bIjI tyAre 14mI sapTembara hatI; ane chatAM eNe kayAreya koI ta5 sadImAM zekkara ghaTanA banI hatI, e vAta gatipravAhamAM e karI kuMbhakarNanuM nidrAsana mAgyuM na hatuM. balka eNe to lakhyuM "agiyAra agAu e ghaTanAne abhAva, ane e pachIthI. e ghaTanAnA samA- divasanI nidrAne A bhrama ja hato; huM jAgyA tyAre mAtra sAta vezana sUcaka che. klAkanI nidrA pachI maLe eTalI ja tAjhagI hatI.' samayane ApaNe vigata, sAMprata ane anAgatanA ApaNI bIjA vizvayuddha daramyAna ApaNe samayane eka kalAka AgaLa mUkI dIdho tyAre jema 'amane eka kalAka pAchA Apa' evo sagavaDatA mATe banAvelA vibhAga dvArA oLakhIe chIe. maulAnA avAja UThayA hatA. samayanI sAthe je mANasane jarAsarakhI paNa AjhAde ekavAra ema paNa kahyuM hatuM ke, vigata ane anAgata sagAI hota, to A eka kalAka pAchI maLyA pachI eNe zuM karyuM e be ja khaMDe che ane sAMprata e te eka adazya samatulAnuM ene hisAba Apyo hata! bindu che, kAraNa ke sAMpratanI kaI hayAtI ja nathI. samayanuM gaNita Ama sUmamAM sUkSma che: chatAM enuM koI astitvavAdIe ethI bIjA aMtima para jAya che; e vigata gaNita kyAre ya gaMbhIra adhyayanamAM kAma lAge che kharuM? ane anAgata baMnene kAMkare kADhI nAkhe che. sAMpratamAM ja jIvavAnI --harIndra dave vAta teo kare che; eka kANanA TApu parathI bIjI kSaNanA TApu prajAsattAka dina nimitte nehasaMmelana para javAnI tenI philasUphI samayane koIka judA ja saMdarbhamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo tema ja zubhecchako jovA prere che. mATenuM eka snehasaMmelana maMgaLavAra tA. 25-1-72, paraMtu A baMne samayanI gati sAthe saMkaLAyelAM rUpe che. zaMkaranI sAMjanA 6-30 vAgye zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM paribhASAmAM A mAyAnAM rUpe che. gati e dazya parimANa che, (385, rAradAra vI.pI. roDa, vanitA vizrAma sAme, muMbaI-4.) chatAM mAyA che. sthiratA e joI zakAtI nathI chatAM satya che evo yojavAmAM AvyuM che. A nehasaMmelanamAM buphe DInara tathA sugama saMgItane kAryakrama rAkhele hAI-snehasaMmelanamAM paNa mata, samaya vize ciMtana karanArAo rajU kare che. joDAnAra mATe vyakita dITha rUpiyA pAMca phALe rAkhavAmAM kAphakAe eka sarasa bodhakathA kahI che : ene nAyaka paNa philasUpha AvyA che. te ApanAM pravezapatra saMdhanA kAryAlayamAMthI. che ane ene evI Adata paDI hatI ke bhamaraDe ramatAM bALakone meLavI levA vinaMti che. joI e deDa ane bALaka jevuM bhamaraDo pherave ke tarata ja - cImanalAla je. zAha tene hAthamAM pakaDavA doDate; paNa hAthamAM bhamaraDe pakaDAtA tyAre je subedhabhAI ema. zAha joIne e deDate e gati nahotI rahetI; enA hAthamAM mAtra maMtrIe, muMbaI jaina yuvaka saMgha lAkaDAne TukaDe ja AvatuM hatuM. ene rasa gatimAM ja hatA ane mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMghaH mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLaH 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. Te. naM. 350296 mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. In prabuddha jIvana prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 33 : aMka 18. muMbaI jAnyuArI 11, 1972 ravivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 7, paradeza mATe ziliMga 15 chUTaka nakala 7-40 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha zekha mujIbura rahe mAna zekhasAhebanI binazaratI mukita thayA pachI temane laMDana laI temane upADI lIdhA tyAre, prajA raDI, pate baMdhanamAM hatA tyAre javAmAM AvyA. DhAkA pahoMcavAnI khUba tAlAvelI hatI chatAM, prajA laDI, ane have pharI milana thAya che tyAre prajA mukata thaI che traNa kalAka dilhI rekANa karyuM e ghaNuM sUcaka che ane be deze tene AnaMda aMtaramAM UbharAya che. nava mahinAnA TUMka samayamAM vaccenI gADha maitrInI AgAhI che. pAlama vimAnI mathake svataMtra bAMgalA dezanI prajAe sadInI kUca karI che ema lAge che. potAnI baMgalA dezanA rASTrapati tarIke temanuM bhavya svAgata karyuM te samaye, samakSa bhagIratha kAryo paDayAM che, ane vijyamAMthI zAnti, pragati TUMkuM paNa arthagaMbhIra pravacana temaNe karyuM te mananIya hoI ahIM pUruM ane samRddhine mArge javuM che. koInA pratye aMtaramAM verabhAva ApavAmAM Ave che. nathI paNa parama saMtoSa che ke, aMte asatya upara satyane ane mAnyavara ane mitra, mAre mATe A saMtarpaka kSaNa che. baMgalI aniSTa upara ISTane vijaya thayo che. A zraddhA temanuM baLa che. deza jatAM meM ahIM tamArA mahAna dezanI A aitihAsika rAja zekha mujIburanI binazaratI mukita karavAmAM jhuliphrakAraalI bhUtee dhAnImAM rokAvAne nirNaya karyo, kAraNake mArA lokonA koSTha mitra DahApaNa batAve che. bIjA dezanuM dabANa haze paNa yAhyAkhAna ane bhAratanA loko ane tamArAM jAjavalyamAna vaDA pradhAna zrImatI bhUte vacce pharaka dekhAI Ave che. zekha bacI gayA, jelaranA IndirA gAMdhInI AgevAnI heThaLa tamArI sarakAra pratye vyakitagata mAyALu ane samayasUcaka vartanathI. jelara paNa aMte mAnavI che. rIte mArI kRtajJatAnI lAgaNI darzAvavA mATe kamamAM kama ATaluM ApaNA svAtaMtrya saMgrAma daramyAna keTalAya jelaronI AvI mAnate karavuM ja joIe. zrImatI IndirA gAMdhI kevaLa mAnavInA netA vatAne ApaNane paricaya thayuM che paNa bIjI Azcaryajanaka hakInathI paNa samagra mAnavajAtanA netA che. A yAtrAne zakya banAvavA kata bahAra AvI che. yAhyAkhAne bhUtane kahyuM ke, zekhane phAMsIe mATe tame thokapaNe kAma karyuM che ane vIratApUrvaka bhAga ApyA che. caDAvI devA ane ghaNA divasa pahelA phAMsI ApI dIdhI che "A yAtrA aMdhakAramAMthI prakAza pratinI, baMdhanamAMthI mukitanI evuM lakhANa karI ApavA yAhyAkhAna taiyAra che. paNa bhUtae A ane nirAzAmAMthI AzAnI yAtrA che. chevaTe huM tenAra bAMgalA, vAta dhutkArI kADhI. A vAta sAcI hoya to bhUtenuM mana kaI dizAmAM mArI svapnabhUmimAM nava mahinA bAda pAchA jaI rahyo chuM. A kAma karI rahyuM che tene IzAre maLe che. nava mahinAmAM mArA lokoe jANe ke sadIonI kaca karI che. vyakita ItihAsane ghaDe che ane samaya vyakitane prakaTAve che. mane jyAre mArA loko pAsethI laI javAmAM Avyo tyAre emaNe AMsu sAryA hatAM, huM baMdhanamAM - kedamAM hatA tyAre teo laDayA ane bAMgalA dezanuM bhAvi ghaDavAmAM zekha mujIbura rahemAna agrasthAne have huM jyAre temanI vacce pAchA jaI rahyo chuM tyAre teo raheze. zekhasAhebe jAhera karyuM che ke bAMgalA deza, lekazAhI, binavijayI banyAM che. sAmpradAyikatA ane samAjavAdanA siddhAMte svIkAre che. badhA deze "huM kare prajAjanonA vijaya-smitanA tejarAzimAM pAchA sAthe maitrIbharyA saMbaMdhe rAkhaze. temanA svAgata mATe dilhI jaI rahyo chuM. have huM svAdhIna, svataMtra ane sArvabhauma bAMgalA ane DhAkAmAM videzI pratinidhionI meTI saMkhyAmAM hAjarI dezamAM pAchA pharI rahyo chuM. amArA vijayane zAMti, pragati ane hatI te batAve che ke, svataMtra bAMgalA deza svIkRta hakIkata che. samRddhinA mArge vALavAnuM je bhagIratha kArya amArA samakSa che emAM mArA dezabAMdhavA sAthe joDAvA mATe huM pAchA pharI rahyo chuM. TarkI ke IrAna javAnI nA pADI ane briTana gayA te paNa sAruM huM pAcho jaI rahyo chuM tyAre mArA manamAM koInA pratye thayuM. muslima dezeAne kaLa vaLatAM kAMIka vAra lAgaze. cIna ane ame dhikkAranI lAgaNI nathI paNa satyane asatya para vijaya thayuM che, rikA paNa vilaMba karaze. paNa duniyAnA ghaNA deze TUMka samayamAM gAMDapaNa para DahApaNane vijaya thayo che ane kAyaratA para himatane bAMgalA dezane svIkRti Apaze temAM zaMkA nathI. bAMgalA dezane bhAratanI vijaya thayuM che-enA aMteASa sAthe huM pAchA jaI rahyo chuM." pUrI sahAya te raheze ja, paNa bIjA dezonI sahAnubhUti ane A pravacanamAM zekhasAhebanuM vyakitatva prakaTe che. bhAvanA sakriya madada paNa maLaze ja. ane Adarza tarI Ave che. nava mahinAnA ekAMta kArAvAsa ane IndirA gAMdhIe kahyuM ke temaNe potAnI traNa pratijJAopratikSaNa mRtyunA oLA nIce rahI, svataMtra, svAdhIna ane sArva zekha mujIbura rahemAnanI mukita, mukitavAhinIne sahAya karI bAMgalA bhauma bAMgalA dezanI yAtrAe jAya che tyAre te yAtrAne aMdha- dezanI mukita ane 90 lAkha nirvAsitone temanA svadeza mekalavAkAramAMthI prakAza, parAdhInatAmAMthI svAdhInatA ane vinAzamAMthI pUrNa karI che. A siddhimAM bhArata ane bAMgalA dezanI prajAe sAthe zonI yAtrA gaNe che. A yAtrAne jeNe phaLIbhUta karI tevA bhArata lohI reDyuM che, zekha mujIbure kahyuM tema banne dezanI maitrI gADha deza, tenI prajA ane tenA mahIna netA zrImatI IndirA gAMdhI ane kAyamanI raheze. pratye pUrNa kRtajJatAnI lAgaNI vyakata karI che. pitAnI prajA vaccethI - cImanalAla cakubhAI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 prabuddha jIvana tA. 16-1-1972 3 bhArata-pAkistAna yuddhanAM pariNAma 55 yuddha badhI rIte bhayaMkara vastu che, ati vinAzakArI che. maLate nahi. kAzamIranA musalamAna mAM paNa pAkistAna taraphI valaNa chatAM mANasamAM jyAM sudhI svA, lobha ane sattAlupatA che sArA pramANamAM hatuM. have ema mAnavAne kAraNa che ke kAzmIranA tyAM sudhI, yuddha keTalIka vakhata anivArya bane che. yuddhanA aniSTa- praznane kAyamI ukela Avavo joIe. pazcima pAkistAnane koI bhAga mAMthI ISTa pariNAma paNa Ave che. God fulfils himself ApaNane jete nathI. paNa pazcimanI sarahada have chevaTa nakkI thaI in many ways. IzvaranI akaLa lIlAmAM saMhArathI paNa sarjana javI joIe. pAkistAna ke duniyAnA bIjA dezo vAstavikatAnI thAya che. prathama vizvayuddhane pariNAme julamI jhArazAhIne aMta avagaNanA have karI nahi zake. Avya; esTreiliyana sAmrAjya gayuM ane pUrva yuropanA deze A rIte 25 varSathI satAvatI AMtarika ane bAhya yAtanAone svataMtra thayA, emana (Taka) sAmrAjya gayuM ane Araba dezo aMta Avaze evI AzA baMdhAya che. svataMtra thayA. bIjA vizvayuddhane TALavA nevila cembaralene myunikamAM rASTrIya sudaDhatA uparAMta, A yuddhamAM AMtararASTrIya pariNAmo hiTalarane lagabhaga zaraNAgati karI paNa TALI na zakAyuM. nAjhIvAda paNa ati mahattvanAM che. ApaNA deza eziyAmAM ane duniyA mAM ane phAsIvAdane aMta lAvavA kadAca bIjo koI mArga ne hate. tene hovuM joIe tevuM agrasthAna prApta kare che. ApaNA paDozI bIjA vizvayuddhathI briTana, phrAnsa, jarmanI ane bIjI yuropIya nepAlanA rAjA mahendra pitAnI mahattvAkAMkSAmAM bhArata sAthenA nepAlanA sattAonA sAmrAjya khatama thayA ane saMsthAnavAdane nAza thatA, sadIonA saMbaMdha ane bhaugolika paristhitine avagaNI, cIna, eziyA - AphrikAnA deze mukata thayA. pAkistAna ane amerikA sAthe ramata ramI rahyA hatA. nepAla 14 divasanuM bhArata - pAkistAna yuddha, mAtra bhArata, pAki- sAthe ApaNe maitrIbharyA saMbaMdha rAkhavA badhA prayatna karyA che. stAna ane baMgalA deza mATe ja nahi paNa duniyA mATe ItihAsanuM nepAlanI prajA ane rAjA mahendra palaTAyelA saMjogo barAbara samajaze eka sImAcihna che. 1947 ane 1965 mAM pAkistAnI ema AzA rAkhIe. ApaNA bIja paDozI rAja silona ane AkramaNane ApaNe niSphaLa banAvyuM. A yuddhathI mAtra pAkisatAnanI barmA tathA AphrikA tathA madhya pUrvanA dezoe pitAnI videza nItinI hAra thaI eTaluM ja nahi paNa bIjA ghaNAM vyApaka ane dUragAmI punarvicAraNA karavI paDaze. pariNAme nipajaze. baMgalA dezane mukita maLI ane 90 lAkha amerikanI videza nItimAM moTo palaTo AvI rahyo che. niksane zaraNArthIone bIjo ApaNA uparathI ochA thaze te tAtkAlika bhAratane avagaNI cIna sAthe maitrIbharyA saMbaMdha karavAnuM nakkI karyuM. che. pariNAma che. A yuddhanuM bIja te dezanA bhAgalA thayA tyAre rapAyeluM A yuddhane pariNAme have bhAratanI avagaNanA thaI zake tema nathI. ema kahevAya. hindu ane musalamAna be bhinna prajA che ane eziyAmAM cIna ekaja mahAsattA nathI. eziyAnA deze A hakIsAthe rahI ja na zake evA kheTA pAyA upara pAkistAnane janma katanI noMdha lIdhA vinA rahI zake nahi. thaze. eka ja dharmanA loko sAthe rahI zake evI mAnyatA phelAvI, A rIte, rASTrIya ane AMtararASTrIya kSetre A yuddhanI asara dharmajhanUna pedA karyuM. briTananI Divide and rule nI nItie A vyApaka che. AjhAdI pachI 25 varSa zeTInA kaDhayA. have eka navo jhanUnane poSaNa ApyuM. AjhAdI prApta karavA A mAnyatAo beTI che yuga zarU thAya che. dezabharamAM utsAha ane vizvAsanuM vAtAvaraNa che. ema jANavA chatAM bhAgalA svIkAravA sivAya mArga na hatA. verajheramAM 12-1-72 cImanalAla cakubhAI janmela pAkistAne verajheranI javALAe bIjA 25 varSa sudhI prakIrNa ne dha << bhabhUkatI rAkhI. A Aga bujhAvavA bhArata, baMgalA deza ane pAkistAnane eka vakhata bhAre kiMmata cUkavyA vinA chUTake ne AgAmI cUMTaNIo hato. laoNrDa mAunTabeTane 11mI jAnyuArIe eka samAraMbhamAM rAjyonI dhArAsabhAnI cUMTaNImAM phebruArI mAsamAM karavAnuM laMDanamAM kahyuM: jAhera thayuM hatuM. tyAra pachI trIjI Disembare pAkistAne yuddha zarU We accepted partition rather than go on without karyuM. ane dezamAM kaTokaTI jAhera thaI eTale A cUMTaNIe, badhA transfer of Power but I always regretted it and never ' rAjakIya pakSonI saMmatithiI. eka varSa mulatavI rAkhavAnuM nakkI thayuM. more so than at this moment. yuddha dhAryA karatAM vaheluM pUruM thayuM ane ziyALAmAM cUMTaNIo karavAne ApaNe binasAMpradAyikatAne siddhAMta haMmeza svIkAryo che. hajI samaya hato eTale mAra mahinAmAM cUMTaNI karavAne pharI baMgalA deze have svIkAryo che. AzA rAkhIe ke pAkistAnanI prajAne nirNaya thayo. yuddha zarU thayuM te pahelAM zAsaka koMgresanI sthiti sabaLa paNa bhAna Avaze ane svIkAraze ane kAyamI zAti thaze. thatI rahI hatI. yuddhamAM thayela pUrva vijyathI zAsaka keMgresanI sthiti dezanA bhAgalA pachI paNa bhAratamAM cha karoDa musalamAne lagabhaga binaharIpha banI che. paNa e yAda rAkhavuM joIe ke A rahyA. hindu-muslima prazna saLagate rahyo. komI ramakhANo vakhato vijya kaI eka rAjakIya pakSane nathI, samasta prajAne che. vakhata thatA rahyA. muslima komavAda ane hindu komavAda paSatA zrImatI IdirA gAMdhInuM apratima netRtva che, tene lAbha zAsaka rahyA. bhAratanA musalamAne pratye zaMkAnI daSTi rahetI. temAMnA keTalAkanI keMgresane maLaze. bIjA rAjakIya pakSo vAmaNAM thayA che. saMsthA vaphAdArI anyatra hatI, baMgalA dezamAM lagabhaga eka karoDa hi- due keMgresa lagabhaga bhUMsAI gaI. svataMtra pakSa nAmane rahyo che. kAMI salAmata na hatA. A yuddhane pariNAme bhArata, pAkistAna ane paNa harIphAI karI zake evA pakSo hoya te janasaMgha ane sAmyabaMgalA dezanI prajAnA mAnasamAM pAyAne pheraphAra thaze. rASTrIya ekatA vAdI saMjoge evA utpanna thAya ke jyAM prabhAvazALI ane sudaDha thaze. bhUla samajAze. AMjI nAkhe evuM netRtva hoya ane tene kAraNe eka pAnuM ja - kAzmIrane prazna paNa A mAnyatA upara saLagato rahyo hato. athavA eka vyakitanuM ja zAsana thAya ane te zAsana prajAhitakArI muslima bahumati che mATe kAzmIra pAkistAnamAM javuM joItuM hatuM. hoya te, anivArya hoya tyAM sudhI sahI levuM paDe. rAmane nAme patthara duniyAnA ghaNAM dezo paNa ema mAnatA ane kAzmIra aMge ApaNane Teke tare tyAre paNa patthara e te patthara ja rahe. zAsaka keMgresanI javAba Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 tA. 16-1-1972 . prabuddha jIvana 233 dArI evA saMjogemAM ghaNI vadhe che ke lAyaka umedavAranI pasaMdagI kare. lekazAhImAM virodha pakSa hoya te jarUranuM che, AvakAradAyaka che. lAyaka vyakitae svataMtra umedavAra tarIke UbhA rahe che tevAne cUMTa- vomAM paNa prajAne lAbha che. | gujarAtamAM saMsthA keMgresamAMthI zAsaka koMgresa pratyenA pravAha vega pakaDaye. hakIkatamAM saMsthA keMgresa have zAsaka keMgresa kahevAya ane vadhArAmAM petAnI jAtane samAjavAdI gaNAvatA keTalAka umerAyo. zuM mahArASTra ke zuM gujarAta, aMtima nirNaya dilhImAM ja levAya che ane badhAne vAta vAtamAM tyAM doDavuM paDe che. nikasana ane bhArata enDarasane khAnagI dastAvejo bahAra pADayA te puravAra kare che ke nisana kaTTara bhArata virodhI che ane nipharsana tathA tenA salAhakAra kisijare juThANAM calavyAM che. niphTananA ATalI hade bhArata virodhI thavAnAM sAcAM kAraNo haju sudhI jANI zakAyAM nathI, anumAne ghaNAM thAya che. bhAratanA amerikana elacI kITIMge niksanane gaMbhIra cetavaNI ApI hatI. tene sarvathA avagaNavAmAM AvI. "gArDIyana akhabAre taMtrIlekhamAM kahIM che: The main reasons for the President's policy probably were his planned visit to Peking and that he and Mrs. Gandhi failed abysmally to understand each other. rahIna sAthenI maMtraNAo saphaLa thAya te aAzAe 60 karoDa bhAratavAsI ane 7 karoDa baMgalA dezavAsInI duzmanAvaTa vahoravA nikasana taiyAra thayA. cInanI maitrIthI zuM e lAbha prApta karavAnI umeda che? viyeTanAma yuddhamAMthI tene choDAve? "TAIma' megejhinamAM eka patralekhake kahyuM che: Nixon will soon find that China is his best friend in Asia and then he will not need an enemy. By antagonizing 550 million Indians and 75 million East Bengalis, he lost the goodwill of most of South Asia, U.S.A., if you had no dollars, you will find the moon the only friendly territorry in the neighbourhood. savAla e thAya che ke amerikana prajAne ATalo virodha chatAM, eka vyakita evA mahatvanA nirNaya laI zake che. amerikAnI videza nIti, jenI asara AkhI duniyA upara paDe tene nirNaya eka ja vyakita le e kaI jAtanI lokazAhI? "gArDIyane kahyuM che: If this is a true interpretation of the way in which forengh policy is made, the world should tremble a little. ane chatAM ema mAnavAmAM Ave che ke nikasana bIjI vakhata pramukha tarIke cUMTAvAmAM saphaLa thaze. amerikAnI prajA AtmA gumAvI beThI che? baMgalA dezanA hatyArAone sajA karavI? - baMgalA dezanI prajA upara je amAnuSI atyAcAra thayA che te hiTalara ke sTelInane paNa zaramAve evA che. tenI dila kaMpAvanArI kathanIe bahAra AvatI jAya che. pAkistAnI lazkare zaraNAgati karI te pahelA be divase phakata DhAkAmAM ja lagabhaga 200 vidvAne, prophesare, enjiniyaranI katala karI. AvA AtatAyIone kAMI daDa ke sajA karavI ke nahi? alabatta AvI sajA rAjya taraphathI tapAsa pachI thavI joIe. vyakitagata rIte koIne adhikAra nathI. baMgalA sarakAra ane " zekha mujIbura rahemAne mukitavAhinIne AgrahapUrvaka bhalAmaNa karI che ke yuddha daramiyAna atyAcAra karanArAone sarakArane havAle karavA. sAthe jAhera karyuM che ke, sarakAra taraphathI tapAsa paMca nImI AvI vyakitaone sajA karavAmAM Avaze. prajAmAM bhAre roSa hAtha te svAbhAvika che. temAM veravRttiA nathI paNa nyAyanI mAMgaNI che. yuddha daramyAna hiMsaka kRtye anivArya bane che paNa tenI maryAdA hoya che. mahAbhAratanA kALathI mANasa yuddha karate AvyuM che, tyAre paNa temAM maryAdA jaLavAya tenI cintI rAkhI che. vartamAnamAM AMtararASTrIya dhAraNa (Geneva Conventons) svIkAravAmAM Avela che. bIjA vizvayuddha pachI, jarmanI ane jApAnamAM War Criminals nI adAlatI tapAsa thaI hatI ane keTalAyane dehAMta daMDanI sajA thaI hatI. baMgalA dezamAM atyAcAra karanAra ghaNI vyakitao baMgalA sarakArane kabaje che athavA bhAratamAM kedI che. yAhyAkhAna, TIkAkhAna ke nIyAjhI jevA temanA pApane koI daMDa bhegavyA vinA rahe temAM baMgalA dezanI prajAne bhAre anyAya che. veravRtti na hovI tenA artha ema nathI ke nyAya na kara. ' ' vartamAnapatro ane sarakAra : dezanA vartamAnapatro mATe joItA kAgaLa meTe bhAge AyAta karavA paDe che. AvA kAgaLo (Newsprint) nA utpAdana mATe dezamAM eka ja kArakhAnuM sarakArI mAlikInuM che. tenuM utpAdana ghaNuM ochuM ane vahIvaTa ghaNe asaMtoSakAraka che. videzI huMDiyAmaNanI achatanA nAme AvA kAgaLanI AyAta upara sarakAre aMkuza mUkayA che. pariNAme vartamAnapatrane pUrate kAgaLa maLatuM nathI ane tethI je vartamAnapatronI bahoLA pramANamAM mAMga che tene teo pahoMcI zakatA nathI. lokazAhImAM prajAzikSaNa mATe vartamAnapatro sabaLa sAdhana che. zikSaNa vadhe tema tenI mAMga vadhe, ane vadhatI rahI che. bIjA dezamAM vartamAnapatrone phelAve che tenAM pramANamAM ApaNA dezamAM ghaNA echA che. karoDa rUpiyAnI AyAta thAya che temAM nyUjha prinTa ati alpa * mAtra be karoDa rUpiyAnI-jarUra rahe. lokajIvanamAM vartamAnapatranuM mahatva jotAM, vartamAnapatronA phelAvAne avarodha thAya tevuM koI pagaluM sarakAre levuM na joIe. tethI Azcarya thAya che ke sarakAre hamaNAM eka hukama bahAra pADayo che ke have pachInA traNa mAsa mATe vartamAnapatrane ja 10 pAnAMthI vadhAre nyUjhaprinTa ApavAmAM Avaze nahi. ane te paNa jyAre cUMTaNIo AvI rahI che teve samaye. vartamAnapatro upara bIjA paNa aMkuza lAvavA sarakAra vicArI rahI che. jAherakhabara upara kara nAkhavo, IjArAzAhI haTAvavAne nAme vartamAnapatronI mAlikI ane vahIvaTamAM pheraphAra karavA, evA pagalAM levAze ema jAhera thayuM che. dezamAM keTalAka - mAtra pAMca cha - aMgrejI vartamAnapatro evA che ke je sAre napho kare che ane jenI mAlikI keTalAka udyogapatienI che. AvA vartamAnapatronI nIti keTaleka darajaje sarakArI nItine anukULa nathI rahI. paNa lokazAhImAM AvuM anivArya che eTaluM ja nahi paNa AvakArapAtra lekhAvuM joIe. Freedom of the Press ati mUlyavAna vastu che. amerikAmAM 'nyU. yorka TAImsa" ke "voziMgTana posTa' nikasananI AkarI TIkA kare che tethI tenA upara sarakArI aMkuza lAdavAmAM nathI AvatAM. sAdhanasaMpanna vartamAnapatro je vAMcanasAmagrI ApI zake che te sAmAnya vartamAnapatro nahi ApI zake. vartamAnapatra ati kharcALa che. zakitazALI patrakArone meTAM vetana ApavA paDe che. 'TAImsa oNpha InDiyA' ke 'hindu athavA "hindustAna TAImsa'nA khAsa khabarapatrIe. ane te tenA samAcAra taMtro (News Services) prajAnI sevA kare che. Freedom of the Press ghaNI nAjuka vastu che. temAM sarakArI dakhalagIrI ochAmAM ochI hovI joIe. ane khAsa karI rAjakIya hetathI 3gIwould prefer even some abuse of the freedom of the press than . undue government interference and control of the press. nAnA. vartamAnapatrone madada karavAne Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "234 prabuddha jIvana tA. 16-1-1972 varSothI saMkaLAyelA hatA ane chellAM daseka varSathI paMDita sukhalAlajInA anugAmI tarIke paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA pramukhapadane zobhAvatA hatA. e vyAkhyAnanI emanI mArmika ane jIvanalakSI AlocanAnI skRti aneka zrotAonA cittamAM cirakALa tAjI raheze. saMgha e mATe . jhAlAne savizeSa RNI che. zrI muMbaI jana yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitinI tA. 14-1-7nA roja maLelI A sabhA che. gaurIprasAda cunIlAla jhAlAnA maMgaLavAra tA. 11 mI jAnyuArIe savAre hRdayaroganA humalAthI acAnaka thayelA avasAna badala UMDA khedanI lAgaNI vyakata kare che tema ja temanAM kuTuMbIo pratye sahAnubhUti vyakata kare che ane sadgatanA AtmAne cizAMti maLe evI prArthanA kare che. bahAne paNa AvA aMkuza havA na joIe ema huM mAnuM chuM. nAnA vartamAnapatrone madada karavAnI bIjI ghaNI rIta che. zrI ema. ema. dhruva - zrI. ema. ema. dhruvane mahArASTra sarakAre 1lI jAnyuArI 1972 thI bRhad muMbaInA cIpha presiDansI mejisTreTa tarIke niyukata karyA te mATe temane ApaNA saunA hArdika abhinaMdana ane zubhecchAo che. zrI dhRva vaDhavANa pAse rAjapara gAmanA vatanI che ane ne sthAnakavAsI jaina che. AvA uraca hoddA para niyukata thanAra teo prathama jaina che. temanI vidyArthI kArakIrdi ghaNI ujajavaLa hatI. ela.ela.bI.nI chellI parIkSAmAM teo prathama vargamAM pahele naMbare pAsa thayA ane pUnA kaeNlejamAM la nA phela thayA. ItihAsa ane rAjakAraNane viSaya laI ema. e. thayAM. pAMca varSa amadAvAdamAM prekaTIsa karyA pachI 194 mAM sivila jaja nImAyA ane 1953mAM muMbaImAM presiDansI mejisTreTa nImAyA. 1966mAM vadhArAnA cIpha presiDansI mejisTreTa nImAyA. mejisTreTa tarIke temaNe sArI khyAti meLavI che. niDara ane svataMtra nyAyAdhiza tarIke temanuM mAna che. cIpha presiDansI mejisTreTane hodo ghaNe mahattvano ane javAbadArIbharyo che. muMbaInI 55 lAkhanI vasatI mATe 35 presiDansI mejisTreTanI korTe che. te badhAnA teo vaDA che ane tenI dekharekha rAkhavI temanI javAbadArI che. muMbaI jevA dezanA mukhya zaheramAM pacaraMgI prajA che. tenuM phojadArI nyAyataMtra saMbhALavuM e vikaTa kArya che. dIvAnI dAvA karatAM paNa phojadArI kesamAM nyAya maLe te mahatvanuM che. nAgarikanI svataMtratA ane nyAyanI tulA sAcavavAnA rahe che. AbarUdAra, mANasa mATe phojadArI kesa mAM moTo bhaya che. nirdoSane daMDa na thAya ane doSita game tevo paisAdAra hoya te paNa chUTI na jAya e jovAnuM rahe che. zrI dhruva, kuzaLa, vyavahAruM ane nyAyabuddhi vALA che. temanA A kAryamAM temane saphaLatA maLe evI ApaNA saunI saMbhAvanA che.' 12-1-72 rImanalAla cakubhAI be zoka prastAvo " zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitie 3. vikrama sArAbhAI ane praoN. jhAlAsAhebane zokAMjali arpata pasAra karelA TharAvo nIce mujaba che: - TharAva-1 prasannacittA DaoN. jhAlAnI khyAti saMskRtanA prakhara vidvAna tarIke bhAratabharanA vidrAmAM prasarelI che. emanI vidyArthI tarIkenI kArakirdI atyaMta tejasvI hatI. phAdhara jhImaramena jevA yupIya oNlaranA hAtha nIce seMTa jheviyarsa kaeNlejamAM saMskRtane abhyAsa karavAnI emane taka maLI hatI. vidyAbhyAsa pUre karI pre. jhAlA - e ja kaeNlejamAM saMskRta ane gujarAtI viSayanA prAdhyApaka tarIke joDAyA hatA ane anya ghaNAM moTAM sthAnAM pralebhine maLavA chatAM temaNe jIvanaparyata cAlIsa varSanA dIrghakALa sudhI e ja kolejamAM prAdhyApaka tarIke niSThApUrvaka kArya karyuM hatuM. vidrattA ane saujanya vaDe teo vidyArthIonAM Adara ane prItinAM pAtra banyA hatA ane "jhAlAsAheba' nA nAmathI sukhyAta thayA hatA. ATalA lAMbA adhyApakIya jIvana daramiyAna seMkaDe vidyArthIoe emanI pAsethI preraNA ane mArgadarzana, jIvanaghaDataranuM zikSaNa meLavyAM hatAM. che. jhAlA ghaNI zaikSaNika ane sAmAjika saMsthAo sAthe sakriya rIte saMkaLAyelA hatA. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha sAthe teo ghaNAM TharAva-2 . | bhAratanA mahAna vaijJAnika ane ANuzakita paMcanA adhyakSa Do. vikrama sArAbhAInA tA 30-12-71nA roja trivendrama khAte bAvana varSanI vaye thayelA akALa avasAnathI bhArate eka saMpraza bhadrapuruSa gumAvyA che. AMtararASTrIya pratiSThA dharAvatA vijJAnI 3. vikrama sArAbhAIe chellAM cha varSamAM aNusaMzAdhana kSetre bhAratane vizvamAM ucca sthAna apAvIne tathA AgrasaMzAdhana aMge vistRta ane vizada kAryakramane amalamAM mUkIne De. bhAbhAnA samartha anugAmI tarIke petAnI jAtane puravAra karI hatI.. temaNe bhAratamAM avakAzavijJAnane pAye nAkhyo ane tenA vikAsanAM dvAra ughaDayAM. thumbAnuM viSuvavRttIya rokeTa uDDayana mathaka ane zrI harikoTAnuM avakAza-mathaka, emanAM jIvaMta smAraka banI raheze. vividha siddhione varelA Do. vikramabhAI svabhAve zAMta, vinamra ane hasamukhA hatA. zrI ane sarasvatIne saMga durlabha manAya che. paraMtu temanA jIvanamAM enuM sundara sakhya sarjAyuM hatuM. - amadAvAdanA kApaDaudyoganA zAhadAgara sva. aMbAlAla sArAbhAInA putra Do. vikrame temanA jIvanakALa daramiyAna aneka vikrame noMdhAvI gujarAta ane bhAratanI kUMkha dIpAvI che. bhAratane A kSetre na pUrI zakAya evI kheTa paDI che. temanA acAnaka avasAnathI gujarAta jenA vize gaurava laI zake te pote putra ApaNA deze gumAvyo che. ' - zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitinI tA. 14-1-72 nA roja maLelI sabhA sad gatanA avasAna aMge pitAne UMDe zoka pradazita kare che ane temanA kuTuMbIjano para AvI paDela AvI aNadhArI Apatti badala sahAnubhUti vyakata kare che. prabhu temanA AtmAne zAMti Ape. ' - maMtrIo, zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha vipazyanA sAdhanA vipazyanA sAdhanA' aMgenI dareka jAtanI mAhitI mATe nIcenA saranAme saMparka sAdha: zrI dayAnaMda ema aDakiyA, Al, kaoN-oNpareTiva hAusiMga sosAyaTI, vAlakezvara roDa, muMbaI-6. Te. naM. 363575. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-1972 prabuddha jIvana 235 sanniSTha vidyAvyAsaMgI ane Aryacitta sajjana jhAlAsAheba tA. 11-1-1972nI savAre smazAnamAM huM jhAlAsAhebanA deha pAse Ubhe che. pitAne A jagatamAM je kartavyo maLyAM hatAM te yathAzakaya uttama rIte pUrNa karIne jhAlAsAheba cira zAtinA dhAmamAM vidAya thaI gayo che. mukha para pragADha nidrAmAM paDayA hoya tevI zAnti ane svAbhAvikatA che. ame sau svajano, sAthIo, mitro ane prazaMsako temanA deha pAse zeka-gaMbhIra bhAve UbhA chIe. atyeSTi saMskArane vidhi zarU thaI gayo che ne eka svamAnazIla, vidyAvyAsaMgI, abhijAta saraMjananA pArthiva vizene agnine arpaNa karavAnI taiyArI thaI rahI che. jhAlAsAhebanA jIvana para mRtyune paDado paDe che ne mArI smRtine paDado UpaDe che. pistALIsa-suDatALIsa varSa pahelAMnuM jAmanagara ne jApanagaranI navAnagara hAIskUla, tenA phortha, phiphatha, sikastha ane meTrikanA vargomAM huM, gaurIprasAda cunIlAla jhAlA nAmanA vidyArthIne jouM chuM. madhyama kada, UMcuM kapALa ; UMDI ne vedhaka AMkhe; gaMbhIra mukhazkavi. teNe cAra cheDe dhotiyuM, hAphakoTa ane UMcI dIvAlanI cinAI TopI paheryA che, enI gaNanA varganA hoziyAra vidyArthIemAM thatI hoya che. nAnI moTI dareka parIkSAmAM enuM sthAna pahelA betraNa vidyArthIomAM ja heya, rasamAM rasa mAtra vighAne. ane saMskRta te jANe tenuM potAnuM ja ! sAduM, ekadhAruM ne niyamita jIvana. mitro ochA ne bIjA sAthe bhaLavAnuM ne TeLaTappA karavAnuM ethI paNa ochuM. abhyAsetara ramatagamatanI pravRttio to ThIka paNa vArSika ra tsavo-amAre tyAM tene (Re citations) kahevAmAM AvatA, temAM paNa bhAga levAne nahi. e vaye paNa potAnA gaurava ane gAMbhIryathI teo potAnA samavayaska sahAdhyAyIothI judA tarI Ave. 1924mAM e meTika thAya che ne AgaLa abhyAsa karavA mATe muMbaInI seMTa jheviyarsa kolejamAM dAkhala thAya che. vedavidyAnA nAmAMkita vidrAna phAdhara jhimaramana pAse saMskRtane abhyAsa karIne e 1928mAM bI. e. thAya che. emanA ja mArgadarzana nIce thIsisa lakhIne 1930mAM ema. e. thAya che. asvastha tabiyatane kAraNe phAdhara jhimaramana nivRtta thatAM, emanI ja bhalAmaNathI te seMTa jheviyarsa kolejamAM saMskRtanA lekacarara nimAya che. 1lla1mAM, pharsTa Iyara ArTsamAM huM temane vidyArthI banuM chuM. e vakhate teo hajI jhAlAsAheba nathI banyA che. jhAlA ja che. sUTa ane kALI TopI paherIne teo amane saMskRta silekazansa zIkhave che. ThIkaThIka meTA vargo ne vidyArthIo emanAthI vayamAM bahuM nAnA nahi ane vidyArthIe zuM AjanA ke zuM tyAranA, paNa vidyArthIo ja rahevAnA. eTale kayAreka varga potAnA vyakitatvane prabhAva adhyApaka para pADavAnA prayatna paNa kare. paNa eve vakhate prA. jhAlA bolatAM aTakI jAya. DAbA hAthathI jamaNA hAthanuM kAMDuM pakaDIne mUMgA mUMgA joyA kare. sonerI phremanAM cazmAM pAchaLathI DokAtI A bamAM na hoya krodha, na hoya gabharATa, na hoya akaLAmaNa : hoya mAtra Thapako: 'kevI nAdAniyata karI rahyA cho tame?" ghaDI adha ghaDImAM varga zAnta thaI jAya ne vyAkhyAna AgaLa cAle. 1945mAM huM emane sahayogI banyo. e vakhate e che. jhAlA maTIne jhAlAsAheba thaI cUkayA hatA. emanuM aMgrejI pustaka 'kAlidAsa-eka adhyayana' prakaTa thaI cUkayuM hatuM ane saMskRtanA eka ArUDha vidvAna tarIke emanI pratiSThA jAmI cUkI hatI. seMTa jheviyarsa kolejanA gujarAtI sAhitya maMDaLanI pravRtti zarU thaI cUkI hatI. maMDaLanA mukhapatra jevA 'razmi'nuM prakAzana thaI rahyuM hatuM. maMDaLanI sAhityika ane sAMskRtika pravRttio muMbaInA sarakArarasika varganI prItine pAtra banI hatI ne jhAlAsAheba seTa jheviyarsa kolejanA vidyArthIonI asAdhAraNa premabhakita bhAjana thaI cukayA hatA. e vakhate paNa emanA sAdA, niyamita ane ekvArA jIvananI ghareDamAM kazo pheraphAra thayo naheAte, sivAya ke gherathI e TopI paherIne AvatA, paNa vargamAM udhADe mAthe jatA. bAkI, emane AvavA - javAno samaya nizcita; prophesaronA kaeNmane rUmamAM besavAnuM sthAna nizcita, emanI khUrazInI pAchaLanA Tebala para TopI mUkavAne khUNe nizcita ne TopI mUkavAnI rIta paNa nizcita. jhAlAsAhebanI khurazI ane jhAlAsAheba ekabIjA sAthe evA te aviyojya thaI gayA hatA ke jhAlAsAhebanI khurazI para . koI bIjuM beThuM hoya ane jhAlAsAheba AvI caDe to te tarata UbhuM thaI jAya ane khurazI khAlI karI de. jhAlAsAheba eTale niyamitatA, vyavasthA, gaurava ane gAMbhIrya. emanAmAM vinodavRtti khUTatI hatI ema nahi; emaNe saMskRtamAM lakheluM (tra sivinayama) emanI mArmika vinodavRttinuM prasiddha udAharaNa che. paNa emanA vyakitatvane prabhAva ja evo hato ke game te mANasa temanI sAthe jovA besavAmAM chUTa ja na laI zake; ne tarata mane emanA viveka paNa evo sUkSma hato ke tene jene tene potAnI sAthe chUTa ja na levA de. tene saMskRtanA vidvAna hatA ane varSo sudhI muMbaI jevA zaheramAM saMskRtanA maMtpana prAdhyApakomAM sthAna pAmanAra ekamAtra gujarAtI hatA. paNa teo vevaMAra navuM nahetA banI gayA. temanA rasanuM vizva ghaNuM vyApaka hatuM. rASTrIya ane AntararASTrIya rAjakAraNa, ramatagamata, arthavyavasthA, sAmAjika samasyAo vagere aneka viSayomAM emane rasa paNa hatA ane samajadArI paNa hatI. emanI buddhi evI sUkSma hatI ke koIpaNa viSayanA marmane tarata pakaDI zakatI; ane tenI AmUlAgra chaNAvaTa karI zakatI. jhAlAsAheba Intell ctual Ali occ.t hatA; paNa ataDA nahotA. sudratA, sAmAnyatA ke on-s nse ne teo sahana karI zakato nahoto; paNa temanAmAM udAratA pAra vinAnI. hatI. siddhAMtaniSThA temanI prabaLa hatI; paNa kunehane temanAmAM abhAva nahote. teo AmajanatAnA nAdamI nahotA; paNa lekavyavahAranI temanI samajaNa pUrepUrI hatI. jAhera jIvana pratye temane aruci nahotI; paNa prajAnI AMkhamAM ne ramakhamAM rahyAM karavA maTe teo kadI phAMphAM mAratA nahotA. pravRtti teo jAte kadI zodhavA ke UbhI karavA jatA nahotA; paNa pravAhaprApta kartavayane temaNe kadI TALyuM nathI. jhAlAsAheba, attatogatvA, vidyAno jIva hatA. kAlidAsa temane savizeSa svAdhyAya viSaya hato. bhAminI vilAsa, 1 thI 4 ane raghuvaMzanuM emaNe saTIka saMpAdana karyuM che. ane naiSadhanuM temanuM saMpAdana atyAre chapAI rahyuM che. emanI saMskRta racanAne saMgraha "suSamAM prakaTa thayo che, ane kAntanA amara kAvya "vasaMta vijaya'nuM emanuM saMskRta bhASAMtara "saMskRtimAM prakaTa thayuM che. vaDodarAnA prAcyavidyA maMdira taraphathI taiyAra thatI rAmAyaNanI adhikRta vAsanAnA saMpAdaka maMDaLamAM temaNe kAma karyuM che ane sura vTa nuM saMpAdana paNa karyuM che. gujarAtImAM temaNe pramANamAM, ochuM lakhyuM che. paNa emaNe je kaMI lakhyuM che temAM temanI vyutpatti, marmajJatA ane thr ghness pade pade prakTa thAya che. - jhAlAsAheba phebasa gujarAtI sabhA, eziyATika sosAITI, mAMDArakara oriyenTala rIsarca InsTiTayUTa, vaDodarA prAcyavidyA maMdira, ane muMbaI, esa. ena. DI. TI. ane vaDodarA yunivarsiTI nI keTalIka abhyAsa samitio sAthe saMkaLAyelA hatA. philama sensara borDamAM paNa emaNe kAma karyuM hatuM; ane jaina yuvaka saMgha taraphathI prativarSa jAtI paryuSaNa parva vyAkhyAnamALAnA pramukha tarIke paNa chellAM dasa varSathI teno birAjatA hatA. emanI ciravidAyathI gujarAtane eka sanniSTha vidyAvyAsaMgI ane Aryacitta sajajananI khoTa paDI che. huM jIt dri duffsa tAta jachati e bhagavad vAkya che; ane jhAlAsAhebe kalyANakAryo karavAmAM kyAza ke kamInA rAkhI nathI." manasukhalAla jhaverI e * janma tA. 26-4-1907 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 prabuddha jIvana mahAna vijJAnI DaoN. vikrama sArAbhAI * DA. vikrama aMbAlAla sArAbhAInA avasAna sAthe aNu ane avakAza - vijJAnane kSetre AMtararASTrIya khyAti pAmelA eka pratibhAzALI vijJAnInI bhAratane khATa paDI che. vijJAna ane maMtravighAmAM haraNaphALane Are UbhelA ApaNA dezane emanI sevAenI khUba ja jarUra hatI tevA samaye ja mRtyue emane ApaNI vaccethI upADI lIdhA! 1971nuM varSa asta pAmatAM pAmatAM zekanI gherI kAlimA prasAratuM gayuM. DaoN. vikrama sArAbhAInA gaI tA. 29mInI madharAta ane tA. 30mInA prabhAta vacce koIka samaye nIpajelA avasAnanA samAcAre pAkistAna sAthenA yuddhamAM sAMpaDelA vijyanA AnaMda manAvI rahelA rASTrane eka bhAre AMcako ApyA. vidhine e koI kArame kaTAkSa ja gaNavA joIe ke 1965nA yuddha pachI ApaNA prakhara vijJAnI DA. bhAbhAne ApaNe gumAvyA hatA, jyAre vartamAna yuddha pachI tarata ja DA, bhAbhAnA samartha anugAmIne ApaNe gumAvI baThA chIe. cha varSa jeTalA TUMkA gALAmAM vijJAnanA AvA be jhaLahaLatA sitArA kharI paDatAM bhArata teTalA pramANamAM daridra banyuM che. DaoN. bhAbhAnI khATa vikramabhAIe jaNAvA dIdhI na hatI, paNa have emanuM sthAna pUravAnuM ghaNuM kaThina banaze. DA. vikrama sArAbhAI havAmAna ane vAtAvaraNanA saMzAdhana arthe nAM raeNkeTo cheDavAnA 'thaka thumbA khAte relave sTezananA zilApaNa prasaMge trivendrama gayelA. thumbA najIka TurisTo mATenI kAvAlam palesa hArTela khAte budhavAra tA. 29 DisembaranI madharAta sudhI be sAthIo sAthe thumbA najIka vIjANu yaMtrasAdhano ane plAsTikasane lagatA be projekaTone AkAra ApavAnI maMtraNAomAM teo guMthAyelA rahyA hatA. "AgaLa vadhA--gA snehaeNDa' evA udgAro sAthe sAthIone vidAya karI. teo nidrAdhIna thayA te pharI jAgyo ja nahi! madharAta pachI koIka samaye hRdayaroganA humalAe emanA prANa harI lIdhA haze ema ja mAnavuM rahyuM. 'AgaLa dhape' e emanA zabdo jANe bhAvinA sUcaka banI rahyA. bhArata aNu ane avakAza vijJAnane kSetre vikAsanI gati jALavI rAkhe evA saMdezA ajJAtapaNe jANe teo ApI gayA che. DaoN. vikramabhAI kAnA jabaradasta beja vahetA hatA. ghaNAM badhAM kAma tvarAthI pUrAM karavA kALa sAthe teo hADamAM UtaryA hatA ke zuM evI zaMkA jAya eTalI hade teo deza ane duniyAnI vijJAnanI agaNita saMsthAo ane pravRttio sAthe saMkaLAyelA rahyA hatA. dezamAM aNuvidyuta mathakonA kAryakramane AgaLa dhapAvavA sAthe avakAza saMzodhananA navA kSetranA vistara paNa teo kramaza: sAdhatA jatA hatA. '74 sudhImAM te bhArata potAnAM saMzAdhana raeNkeTo uDADatuM thaI jaze evA kAryakramanI hajI theDA samaya pahelAM ja temaNe mAhitI ApI hatI. gujarAtanA te teo panotA putra hatA. gujarAtane temanI kheATa vadhu sAlaze. amadAvAdanI vividha saMsthAomAM emaNe prANa pUryA hatA. amadAvAdanI sAmAnya chApa eka bhautikavAdI - sukhavAdI zaheranI rahI che. DaoN. vikramabhAIne' chellA be traNa dAyakAo daramiyAna tyAM vividha saMzodhana saMsthAonuM nirmANa karIne zaheranA jIvanane vijJAnanA navA saMdarbha ApyA che ne tenA caherAne navuM parimANa bakSya che. jagatanA vijJAnanA nakazA para amadAvAdane emaNe mAnabharyuM sthAna apAvyuM che. gujarAta yunivarsiTI sthapAyA pachI tenA vikAsamAM temaNe UMDo rasa lIdhA hatA. upagrahA sAthe saMparkanuM prAyogika bhUmimathaka UbhuM karAvIne amadAvAdane emaNe vijJAnanI adyatana kSitijarekhA para mUkI dIdhuM hatuM. kApaDa milaudyoganA kendra tarIkenI zaheranI pratiSThAne navA opa Ape tevI saMzAdhana saMsthA "hamedAbAda TekasTAIla risarca esasIezana'--'aTirA'-nI sthApanA e DaeN. vikramabhAInA saMAdhana-rasanuM jIvaMta pratIka che. kApaDa milaudyogane saMzAdhananA adyatana lAbho prApta karAvavAmAM A saMsthA namUnedAra kAma karI rahI che. evI ja bIjI saMsthA 'InsTiTyUTa oNpha phijhikala risarca' - bhautika vijJAna saMzodhananI che. A saMsthAnA AraMbha temanA gharanA tA. 16-1-1972 eka khaMDamAM betraNa vijJAnIonA sAthamAM temaNe karyA hatA. saMsthAmAM temaNe vizvakiraNonA prophesara tarIke kAma karyuM hatuM . evI ja bIjI khyAtanAma saMsthA InDiyana InsTiTyUTa oNpha menejamenTa che. vyavasthApanane kSetre tAlIma pAmelA mANasAnI ApaNA dezane khUba ja jarUra che evI DA. vikramabhAInI pratIti A adyatana saMsthAnI sthApanA pAchaLanuM preraka baLa hatI. chelle chelle vidyArthI temaja sAmAnya janasamUhamAM vijJAnanI jANakArI temaja te vizenA rasa prasare tevA stutya uddeza sAthe temaNe kaeNmyuniTI sAyansa senTaranI sthApanA karI hatI. amadAvAda Aje jene mATe gaurava anubhavI zake che te tAlIma ane saMzeAdhananI kAmagIrI mATe jANItI banelI A saMsthAenI sthApanAnA pAyAmAM DaeNA. vikramabhAInAM dhagaza ane pariAma rahelAM che e gujarAtanI janatAe bhUlavuM na joIe. agragaNya milamAlika zeTha aMbAlAla sArAbhAIne tyAM emanA janma ogasTa 12, 1919nA roja amadAvAdamAM thayA hatA. emanuM yauvana AjhAdI jaMganA jAgRti-juvALanA kALamAM vItyuM hatuM. gAMdhIjInA prabhAva heThaLa emanA ucca saMskArI jIvanane sAdagIne ApasAMpaDayo. emane sehAmaNA deha khAdIthI vadhu vimaLa ane mehaka banyA hatA. muMbaImAM zikSaNa laI vijJAnanA ucca abhyAsAtheteo kaeNmbrija gayA. tyAM 1939 mAM ucca DigrI meLavI tee bhArata pAchA pharyA hatA ane beMgaleAranA InDiyana InsTiTayUTa oNphA sAyansa khAte DaoN. sI. vI. rAmananA hAtha heThaLa saMzAdhana kArya karyuM hatuM. vizvakiraNA--e saMzAdhanane emanA priya viSaya hato, vijJAnane temane rasa adbhuta hatA. Tremba' aNusaMdhina kendranI mulAkAte jatA vidyArthIone teo badhe pheravatA eTaluM ja nahiM vijJAnanA pAyAnA siddhAMta tema ja bhAvi mahattvAkAMkSI yojanAo vidyArthIone teo rasapUrvaka ane vigatathI samajAvatA. vijJAnanI prayogazALA emane mATe sAce ja jIvananI prayogazALA banI gaI hatI ! OMoN. vikramabhAInuM jIvana Ama chatAM ekAMgI na hatuM. vijJA nanI sAthe jene meLa nathI ema manAya che te lalitakalAomAM paNa te UMDo rasa letA hatA. temanAM patnI mRNAlinIbahena bharatanATyama nA khyAtanAma kaLAkAra che. temane eka putra ane eka putrI che. putra kArtikeya amerikAmAM abhyAsa kare che. ane putrI mallikA philmakSetramAM paDavAnuM vicAre che. sAdI ane sundara vastue emane gamatI. muMbaImAMnI potAnI ophisanI bArImAMthI saMdhyAkALe baMdaranA jhagI UThatA dIvAo jotA tene kayAreka besI rahetA. temanI khAne e dazya ArAmadAyI lAgatuM. kAmanA game tevA beja vacce ya emanA caherA para smita sadAya ramatuM rahetuM. mulAkAtIone tee umaLakAthI dhyAnapUrvaka sAMbhaLatA. sAthIomAM tene pUro vizvAsa mUkatA ane temane vadhu ne vadhu javAbadArInAM kAma soMpatA. zAMta ane mRdubhASI OM. vikramabhAInuM vyakitatva mohaka hatuM. zrI ane sarasvatIne tema pUrva ane pazcimanI saMskRti - sabhyatAno virala ane subhaga evA samanvaya . emanA vyakitatvane eka anerI bhAthI ajavALatA hatA. yuvAna vijJAnIonA teo preraNAmUrti hatA . bhautika vijJAnane kSetre temanA arpaNanI kadara lekhe bhautika vijJAna mATenuM 1962 nuM "zAMtisvarUpa bhATanagara smAraka pAritASika' temane enAyata thayuM hatuM. bhArata sarakAre 1966mAM emane padmabhUSaNanuM padaka ApI emanuM bahumAna karyuM hatuM. thumbA khAte 1963 mAM raeNkeTamathakanI sthApanA pAchaLa preraka baLa teo ja hatA. yogAnuyoga paNa kevA ke thumbA mathakanI chAyAmAM ja emaNe chellA zvAsa lIdhA! " avirata kAma teo karatA rahyA ane ema ja kAma karatAM karatAM 'zahIda' thayA..." evA zabdomAM emanA eka veLAnA guru vayevRddha vijJAnI ane phijhikala risarca leboreTarInA mAnad prAdhyApaka DA. ke. Ara. rAmanAthane pelI nivApAMjali keTalI yathArtha che! - hiMmatalAla mahetA 6 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-1972 "prabuddha jIvana 237 kANu ? samIpa eTale sagapaNa phATayAM: ene bakhiyAM mAre koNa? | zaDha phATayAM ne vahANa DULyAM: tANe pachI kinAre koNa? eka pAMkhathI Abhe UDe evuM paMkhI hajI ajAyuM : ane pavanane pUravA mATe koIe kadIe pIMjara AvyuM? kharI paDelAM phUlamAM AMsu mUkI cAlo chUTAM paDIe; ThaMDI uSmA bhUlavA mATe aMgArAne jaIne aDIe. samIpa eTale sagapaNa phATayAM: ene bakhiyAM mAre koNa? dava lAgelA gharanuM Izvara naLiyAM mUkI samAre koNa? -sureza dalAla asamAnatA kevI rIte miTAvaze? Arthika samAnatAne muddo ahiMsaka pUrNa svarAjyanI cAvI che. Arthika samAnatAne mATe kArya karavuM eTale mUDI ne mArI vaccenA kAyamanA jhaghaDAne miTAvavo. eno artha e thAya che ke eka bAjuthI je thoDA paisAvALA lokonA hAthamAM rASTranI saMpattine mukhya bhAga ekaThA thayA che temanI saMpatti kamI karavI ane bIjI bAjathI ardhA bhUkhyA ane nAgA rahetA kareDanI saMpatti vadhAravI. jyAM sudhI khobA jeTalA paisAvALAo ane bhUkhyA rahetA karoDe vaccenuM aMtara cAlu rahe tyAM lagI ahiMsAnA pAyA upara cAlatA rAjyavahIvaTa saMbhavita nathI. je svataMtra hiMdustAnamAM dezanA sauthI tavaMgara mANase jeTalI sattA bhogavatA haze teTalI ja garIbanI haze, temAM navI dilhInA mahelone temanI paDakhe ja AvelA garIba majura vasatinA kaMgALa ghelakAonI vacce je kArame taphAvata Aje dekhAya che te eka divasa paNa nahIM nabhe. paisAvALAo pitAne paisA ane tene lIdhe maLatI satta, e baMne ApameLe rAjIkhuzIthI choDI daI sarvanA kalyANane mATe badhAMnI sAthe maLIne vAparavAne taiyAra nahIM thAya te hiMsaka tema ja khUnakhAra krAMti ahIM thayA vinA rahevAnI nathI. ema cokakasa samajavuM. (saMgrAhaka: zAMtilAla TI. zeTha) , -gAMdhIjI A samarpaNa Tapaka Tapaka karatAM TIpAMe khAlI vAsaNane pitA thakI bharI dIdhuM, ne saue kahyuM, vAsaNamAM pANI che. koI karatA koIe ema. na kahyuM ke aneka jalabiMdue vAsaNamAM che. chatAMya emane jarApaNa mAThuM lAgyuM nahi. pitAne jarA jeTale aNasAra ApavA ne te eka paNa biMdu chUTuM paDIne bahAra AvyuM; na to ekamekane phariyAda karI. pitAnuM alaga vyakitatva miTAvI daI sarvamAM samAI zUnya banI javAmAM ja temaNe dhanyatA anubhavI. zAradAbena bAbubhAI zAha. prajAsattAka dina nimitta snehasaMmelana zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo tema ja zubhecchako mATenuM eka snehasaMmelana maMgaLavAra tA. 25-1-72, sAMjanA 6-30 vAge zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM (385, saradAra vI. pI.roDa, vanitA vizrAma sAme, muMbaI-4) yojavAmAM AvyuM che. A sneha saMmelanamAM baphe DInara tathA sugama saMgItano kAryakrama rAkhela hoI - snehasaMmelanamAM joDAnAra mATe vyakita dITha rUpiyA pAMca phALo rAkhavAmAM Avyo che. te ApanAM pravezapatra saMghanA kAryAlayamAMthI meLavI levA vinaMti che. - cImanalAla je. zAha A subodhabhAI ema.zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. kItino zAMta prakAza jIvanamAM kIti ane zAMti to koI virala vyakitane ja prApta thAya che. karoDamAM ekAda mAnavI evo maLe je kItinA zikhara para pahoMcyo hoya ane jenA cittamAM paNa apAra zAMti hoya. sAmAnya rIte to jyAM kIrti tyAM zAMtinuM sukha nahi ane jyAM zAMti tyAM kItino jhaLahaLATa nahi. kudarate jIvananI sAthe ja pragatinI vAMchanA joDI dIdhI che. pragatinuM mApa mananI zAMti parathI nahi paraMtu kIrti parathI kADhavAmAM Ave che. duniyAmAM koNe pragati karI che te zodhavuM hoya to koNe kIrti prApta karI che te zodhavA tarapha ApaNI najara jAya che. jIvananA koI paNa kSetramAM nijAnaMdamAM masta hoya ke zAMta hoya evA mAnavInuM koI virala vyakitane ja kheMcANa thaze. vepArI ne majUrathI mAMDI sAdhune senApati sudhInA mANasomAM zAMtithI jIvana gujAranArA ghaNA haze, paraMtu emanI IrSA koIkane ja thatI haze; paraMtu jeNe kIrti hAMsala karI haze - dA. ta. je vepArI amuka ke aneka bajArane "ji" banyo haze ane potAnI zakitathI tene nacAvate haze evA vepArI thavAnAM svapnAM e kSetranA hajAro -. lAkho mANaso sevatA haze! kheDUto ke majUronA jIvanamAM to Avo jhaLahaLATa maLe nahi, paraMtu sAdhuo, maThadhArIo, mahe te, senApatie, vijJAnIo, kalAkAro, rAjapuruSo, vageremAM je lokoe pitAnAM kSetromAM nAmanA meLavI haze tyAM evuM sthAna prApta karavA mATe aneka pataMgiyAM phanA thaI javA mATe dhUmatAM haze. kheDUto, majUro ne kArIgaro ke anya kSetronA sAmAnya lokomAM paNa AgaLa koNa vadhyuM che tene aMdAja teNe keTalI pratiSThA meLavI che te parathI karavAmAM Ave che ne evI siddhi meLavavA bIjA loko lalacAya che. kIrtinI paravA na kare te te sAcA arthamAM sAdhu ne saMnyAsI gaNAya. mAtra evo veza paheranArAo to bIjA sAmAnya lokonI peThe ja kIrti meLavavA AkAza - pAtALa eka karatA hoya che. Ama chatAM dhULa rIte paNa saMsAra jemaNe choDayo che teo kItinI vAMchanA rAkhe nahi to temAM kazuM ayogya gaNAtuM nathI, paraMtu saMsAranA koI paNa prakAranA vyavahAramAM paDelA mANasa mATe te kItinI jhaMkhanA jIvananuM baLa ane puruSArthanI preraNA banI jAya che. dareka mAtA-pitA enA bALakamAM sadgaNa sIMcavA mATe ke enAmAM zakita preravA kIrtinI lAlaca AgaLa dhare che. mahApuruSArane paNa AvI ja vANI uccArI che. zrI kRSNa paNa arjuna samakSa UMDA tattvajJAnanI vAto karatAM kSatriyanA jIvanamAM kIrtinuM kevuM mUlya che te samajAvyuM che ! jIvanamAMthI dhana, sattA, svAna badhuM bhale jAya; paraMtu, pratiSThA na jAya, kIrtine jhAMkhapa na lAge tenuM bahu mahattva gavAyuM che. dareka mAnavI potAnA kSetramAM kIrtinI pAchaLa doDe che. temAM tenI sAmAnya prakRti sAthe bALapaNathI je saMskAro eNe jhIlyA che tenI paNa asara hoya che. kavio, kalAkAro, lekhako vagerene masta ne beparavA mAnavIe tarIke oLakhavAmAM Ave che; paraMtu bhagavAM vastro dhAraNa karanArA lAkhamAM jema ekAda mAnavI ja sAce sayAsI hoya che tema A kalAkAromAM paNa lokaniMdA ne lokaprazaMsAthI alipta rahI potAnI kalAsAdhanAmAM masta rahenAra koIka ja hoya che. jo varga tarIke tulanA karavI hoya to ema kahevuM paDe che ke niMdA ne prazaMsAnI vadhu asara to A kalAkArone ja thAya che. prazaMsAthI keTalAkane baLa maLe che ne keTalAkane zakitapravAha sthagita thaI jAya che. e ja rIte nidAthI koIne joza caDe che to koI tyAM ne tyAM karamAI jAya che. rAjakIya ho mahattvAkAMkSA spaSTa rIte joI zakAya che; chatAM Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 prabuddha jIvana keTalAka rIDhA mutsadIo kIrtinI paravA na karatA hoya, uMcca sthAna para javAne badale pAchaLa rahI dorIsaMcAra karI satttanAM sAAM sUtro potAnA hAthamAM rAkhavAmAM saMtASa mAnatA hoya ema dekhAya che. paraMtu AvA loko paNa eka nAnA vartuLamAM te kItinI apekSA rAkhatA ja hoya che ane jyAre tenI prApti thatI nathI tyAre teo ThaMDI krUratAnA bhAga paNa banI jAya che. Ano artha e thayo ke kIrti meLavavA mathavuM e mAnavInA svabhAva che; paraMtu prazna e che ke zAMti meLavavAnA paNa zuM mAnavInA svabhAva nathI? koI paNa vyaktine pUchIe ke amuka sthAna, mAna, pratiSThA prApta karyA pachI e karavA zuM mAge che, ta zAMti sivAya bIjA javAba maLaze nahi. jo sUkSma avalAkana karavAmAM Avaze te ema paNa jaNAze ke kIti pAchaLanI doTanuM eka kAraNa zAMtimAMthI chUTavAnuM paNa hoya che. manuSyane potAnI vartamAna sthitimAM sukha nathI, zAMti nathI. e mAne che ke jeoe AgaLa vadhI nAmanA meLavI che teo pAtAthI vadhu sukhI che ne vadhu zAMti bhAgave che. asaMtoSa ne azAMti ene korI khAya che ne AgaLa vadhavA e paNa kadama uThAve che. bahArathI jonArane AvA mAnavInA jIvanamAM joza dekhAya che paraMtu enI "AchaLa sthiti nirALI hoya che. kItinI dizAmAM jozabhera AgaLa dhapatA mAnavInA jIvanamAM zAMtinI AzA karyothI rAkhI zakAya? have prazna e thAya che ke kIti ane zAMti che zuM? e bemAMthI ekanI ja prApti thaI zake ema hAya, dA. ta. koI varadAna Ape ke kIti athavA to zAMti bemAMthI eka meLavI leA te zuM mAgavuM joIe, zuM meLavavuM joIe ? kIti ane zAMtimAM pasaMdagI karavA yogya zAMti ja che? kIti saMbaMdhamAM to ema spaSTa joI zakAya che ke jemane anAyAse, sahaja rIte athavA to pAtAnI koI sAdhanAnA svAbhAvika ne vaNamAgyA phaLa tarIke te maLI hoya che temanA jIvanamAM sAdhAraNa Ite kItine kAraNe zAMti jokhamAtI nathI; paraMtu je samajIbUjIne prayatnapUrvaka kIti mATe mathatA hoya che tevA loko zAMti gumAve che. ArabhamAM emane evuM lAge che ke, amuka kakSAe pahoMcyA pachI emane zAMti maLaze; para Mtu e kakSAe pahoMcatAM ja AgaLanA mArga khullA thAya che ne zAMti dUrane dUra cAlI jAya che. keTalIka vAra tA evuM bane che ke kIti ja zAMtinI ghAtaka banI jAya che. kIti meLavavA je kaI karyuM hAya che te badhuM jIvanamArgamAM ADuM Ave che, ne amuka sthAna maLyA pachI AgaLa vadhavAnuM zakaya na hoya to mULanI azAMti vadhu gherI bane che, ne e sthAna paNa jokhamamAM jaNAya to tene jALavI rAkhavA mATe sarva prakAranuM sukha gumAvavuM paDe che. emAM ye kIrti jo apakIrtimAM palaTAI javAnA bhaya pragaTe to samAjathI, saMsArathI ke chevaTe jIvanathI dUra nAsI javAnI lAgaNI pedA thAya che. AvI sthitimAM kIrtinI prAptinA mArga mRtyunI prAptinA eTale ke azAMtinI parAkASThAno banI jAya che. tyAre zuM zAMti ja pasaMda karavAne yogya che? emAM to zaMkA ja nathI ke kIrti ane zAMtimAM ekanI ja pasaMdagI karavAnuM Ave te ApaNe zAMtinI pasaMdagI karavI joIe, paraMtu AvA nirNaya uccAratAM pahelAM zAMtino ApaNe ze| artha karIe chIe te samajI levAnI jarUra che. kIrtinI pAchaLa paDavAmAM kevAM bhayasthAna che tenI ApaNe kalpanA karI lIdhI. keTalIka vAra teA kIrtinI jhaMkhanA evI prabaLa banI jAya che ke mAnavI dharma, kartavya, jIvananAM mUlyA vagere bhUlI jAya che. bIjA pratye paNa te bedarakAra bane che ne svajanopriyajanane paNa vIsarI jAya che. koIka vAra to kIrtinuM siMhAsana bIjAnI chAtI para geAThavatAM paNa te acakAtA nathI. AvI kIrtine aganagoLAnI ja upamA ApavI joIe. enA mArgamAM je Ave te bhasmasAt thAya ane e pe|te paNa sadAsarvadA jalatA ja rahe! tA. 16-1-1972 zAMti vize paNa jo tenA sArA marma na samajAya to Ave bhaya che kharo. Ave bhaya zAMtimAM zUnyatAno, jaDatAnA, niSkriyatAnA, jIvananA ja amAvana bhaya rahyo che. jIvana eTale gati, vikAsa, prakAza. je zAMti gatine razake, vikAsane rUMdhe prakAzane aTakAve te zAMti karatAM kIrtinI AMdhaLI doTa ghaNI sArI che, kAraNa ke emAM gati, vikAsa ne prakAzanI atizayatA che, vikRti che, paNa abhAva nathI. saMbhava che ke kIrtinI pAchaLa doDanAra ekAdabe pachaDATathI sAvadha paNa banI jAya, paraMtu jaDa zAMtimAM sukha mAnanAra mATe te kazI AzA ja rahe nahi. evuM jIvana e mRtyunuM bIjuM nAma gaNAya. * ApaNe dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke zAMti e cittanI eka avasthAnuM sUcana kare che. zAMti e kaMI jIvananI nizAnI nathI, jIvananuM sarvasva te nathI ja. jIvanane jALavavA mATe zAMtinA bhaga ApavA jarUrI nathI, paraMtu jarUra hoya to tevA bhAga ApavA paNa joIe. jIvana gatizIla, vikAsazIla ne prakAzamaya rahe e daSTie ja zAMtino vicAra thaze joIe. Ane artha e thayA ke sthiratA, jaDatA ne aMdhakArane bhedI vikAsa sAdhavAnI kriyA che te zAMtipUrvaka karavAnI kalA ApaNe prApta karavI joIe. mAtra kIrtinI jhaMkhanA jaoN rAkhIe to Ama banI zake nahi. e ja rIte zAMtino artha zUnyatA ne jaDatA ghaTAvIe te meM AvuM thaI zake nahi. jIvananA je hetu siddha karavA che te ceAkkasa prakAranA puruSArtha mAge che. kIrti mATe paNa tenI jarUra che, paraMtu jyAM preraka baLa kIrti che tyAM azAMti che ane jayAM jIvananA koI ucca hetu ja preraka che tyAM zAMti che. A parathI samajAze ke jene ApaNe zAMti tarIke oLakhIe chIe te vAstavika arthamAM che cittanI svasthatA ane prasannatA. je manathI svastha ane prasanna chete kadI jaDatAne, zUnyatAne, aMdhakArane pasaMda karaze nahi; jIvana tarapha e durlakSa karaze nahi. kIrtinA jhaLahaLATa kSaNika hoya ke na hoya, paraMtu jyAre jIvana pAte ja zAMta tejathI jhaLahaLavA lAge che tyAre evA kRtrima prakAzanI jarUra rahetI nathI. AvI sthitimAM zAMti ane kIrti baMne sahaja rIte prApta thAya che. A daSTie joIe ta| jIvananA sarvatAmukhI vikAsa cAhanAre kIrtithI DaravAnuM rahetuM nathI paraMtu jIvanamAM kalyANakArI dhyeyamAM ja mana rahevAnI jarUra che. Aja vicAramAM aAgaLa vadhatAM kIrti ane zAMtinI UMgarI avasthA paNa kalpI zakAya che. jemane jIvananuM ane jagatanuM jJAna lAkhkhuM hoya che temane, duniyA jene kIrti tarIke oLakhe che tenI asAratAnuM barAbara bhAna hoya che. evI kIrti mATe puruSArtha karavAnI vRtti emanA cittamAM kadI pragaTatI nathI. kIrtino AdhAra jayAM paristhiti para hoya athavA tA IjA sAthenI tulanA dvArA ja tenuM mUlya thatuM hoya tyAM kIrtinuM AyuSya maryAdita hAya e samajavAnuM agharuM nathI. kItinA dhvaja anaMtakALa athavA to cirakALa sudhI pharakato rAkhavAno prayAsa koI zAnI teA kare ja nahi, kAraNa ke svaprayatne evA dhvaja pharakatA nathI ne jayAM evA prayAsa thAya che tyAM te aMte abhimAnane aLakhAmaNA dhvaja banI jAya che. koI mahApuruSanA anuyAyIo kIrtistaMbhA ne kIrtimaMdiro rase che tyAM paNa kALanA prahAro to tenA para thatA ja rahe che ne aMte ema sAbita thAya che ke mAnavInA hRdayamAM je pratiSThA thaI hAya che te ja cirakALa TakI zake che. zAMti vize ema kahI zakAya ke zAna ane bhakitanA udaya thatAM sAcI zAMtino anubhava karI zakAya che. e pachI vikAsane mArge gati thAya che chatAM temAM 'prayatna' jevuM kaMI rahetuM nathI. jIvananI sarva kriyAo zvAseAAsanI peThe sahaja banI jAya che. kAryakAraNanuM tattvajJAna AtmasAta thayA pachI sahajabhAve ne zraddhApUrvaka badhI pravRtti thavA mAMDe che. AvI pravRttithI kIrti maLe ja, paraMtu te na maLe teAye tenI cintA rahetI nathI. kIrtinI jhaMkhanA AvA bhakata-hRdayamAM kadI pragaTe nahi. jIvana hetumaya hAya chatAM tenuM abhi mAna na hoya e avasthA virala che. AvI avasthA kIrti ne zAMtinA sAmAnya arthe ja palaTAI jAya che. avicala zAMtinI e mUrtinI AsapAsa je prakAza patharAya che tenI pAse kIrtinA jhaLahaLATa tuccha lAge che. e zAMta prakAza koIne AMjatA nathI, koI dilamAM IrSA pragaTAvatA nathI, koI ethI nAnapa anubhavatuM nathI. e prakAza tA enA saMparkamAM AvanAra sau koInA jIvananA aMdhArA khUNAne aja vALI tyAM paNa peAtAnuM sthAna prApta karI le che. AvI zAMti ne kIrti mATe mathavuM e ja jIvananA parama puruSArtha gaNAya. . Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-1972 prabuddha jIvana 239 che saMskRtinI buniyAda aneka sabhAomAM mArAM pravacana bAda praznottara thAya che. mukhya che. ane brAhmaNa te jAne pAsanA ane tapasyA dvArA samAjapravacana karatAM AvI praznottarInuM mahattva keTalIkavAra savizeSa hoya kalyANakArI saMskRtinI buniyAda taiyAra kare che.. che. AmAMthI thoDAka prazna ane enAM meM ApelA uttaro lokonA . ApaNA RSimunioe joyuM ke jenAM bAvaDAMmAM zakita hoya che tene saMgaThita thaI zake che. teo ja jamIna petAnA kabajAmAM manamAM ja nahi paNa mArA manamAM paNa kAyama mATe aMkita thaI jAya le che ane bhUmipati bane che. sattA ane saMpatti" baMne emanA che ane vAraMvAra ene ullekha karavAnI IcchA thatI rahe che. AvA hAthamAM jAya che ane eTale teo bAkInI janatAne nIcAvI zake ja eka anubhava amerikAne che. kyA sthAne A banyuM hatuM e che. Ane IlAja dharmadrArA ja thaI zake che. emaNe jabarajasta jokkasa yAda nathI. sabhAmAM bhAratIonI saMkhyA svAbhAvika rIte jorAvara lekane kSatriya nAma ApyuM ane emane dharma zIkhavyo. ja vadhAre hatI. paraMtu e sabhAmAM gArA amerikana paNa ThIka saMkhyA- (kSatAta kila trAyate Iti kSatriya) janatAnI badhAM saMkathI je rakSaNa-traNa kare che e ja kSatriya che. sAmAnya prajA te vaizya mAM hAjara hatA eTaluM ja nahi paNa kALA loko tyAMnA mULa vatanI che. kAtrinuM gAya ane brAhmaNanuM pratipAlana karavAnuM khAsa kavya hatuM. nigro-paNa ThIka ThIka saMkhyAmAM hatA. - pravacanane aMte eka AryasamAjIe hetupUrvaka eka prazna A dIrdhadarzI RSioe joyuM ke vaizya loke khetI karaze, gopAlana karaze, hastAdyogane vikAsa karaze. kSatriyo badhAnI rakSA karaze pUchayo: 'kAkAsAheba, tame te AkhI duniyAmAM anekavAra yAtrA ane rAjaya calAvaze. paraMtu lokone emane dharma samajAvavAnuM kAma karI che. duniyAnI sarva saMskRtine tamane khyAla che. te pachI to buddhizALI loko ja karaze. jJAna ane kauzalya eka jabarajasta Which is the best cultur : in the world? duniyAmAM zakita che. A jJAnazakita je jabarajasta banI jAya to lokone sauthI zreSTha saMskRti kaI che e kahe?" huM joI zakayo hato ke bahekAvIne emane aMdaraaMdara laDAvI paNa zake che ane pachI jota jotAmAM e pote ja rAjyakartA banI jaze. Ama thAya te sarva prazna pUchanAra AryasamAjI che. ene huM jANI gaye. videzamAM kalyANakArI dharma nisteja banI jaze ane samagra samAjamAM vikRti jaIne bhAratIya Arya saMskRtinA guNagAna karavAnuM mAre mATe zebhA AvI jaze. spada na ja gaNAya. meM eka kSaNane paNa vicAra karyA vinA javAba eTalA mATe emaNe samAjanA sAMskRtika netA brAhmaNone mATe Apyo: 'egrikalcara-kRSisaMskRti." mArA AvA javAbanI koIne niyama banAvyuM ke teo 'sattA ane saMpatti potAnA hAthamAM leze nahi, apekSA nahotI, badhA hasI paDayA. thoDI vAra pachI meM mArA uttaranuM rAjayakartA banaze nahi, rAjAnA salAhakAra ane buddhidAtA banIne samarthana karatAM kahyuM ke 'badhI saMskRtie prAraMbhika samayamAM jaMgama saMskRti paNa kevaLa samAjanI dayA para ja jIvaze. loke. potapotAnI zraddhA anusAra brAhmaNone khavaDAvaze, pIvaDAvaze, emane dakSiNA Apaze hatI. jayAMthI game te khAvAnuM maLyuM, kandamULa, phaLa athavA zikAra, ane emanI zIkhAmaNane mAnaze ane sattAsaMpatti pratithI meTuM kudarata pAsethI lUMTIne laI levAmAM AvatuM hatuM. eka jaMgala khAlI pheravI laIne A tapasvI brAhmaNo sarvahitakArI vAte ja samAjane thaI jAya te badhA e khAlI jaMgalane choDIne bIjA jaMgalamAM samajAvaze. koIka aMgreje brAhmaNa jAti mATe kahyuM che ke Intellectual jaIne vasatA hatA. AvI sthitimAM saMskRtine vikAsa kaI rIte aristocr.sy of beggers. A varNana sAva sAcuM che. brAhmaNa rAjyAdhiza nahatA ke nahotA lakSAdhiza-teo te kevaLa bhikSAdhIza thAya? e pachI haLa calAvIne eka ja samathaLa jamInamAM vAraMvAra hatA, emanuM te kevaLa taTastha sAMskRtika netRtva hatuM. anAjane pAka levAvA lAgyA ane khAtara nAkhIne jamInane kasa paNa brAhmaNa jyAre mahattvAkAMkSI ane lobhI bane che tyAre samAjajamInane pAchA ApavA samartha banyA tyAre mANasane bhaTakavAnI hita ane rASTrahita e badhuM bhUlIne svajanene paNa droha karavo " jarUra na rahI, e sthAyI thaye ane dhIredhIre dareka prakAranI saMskRtine taiyAra thAya che. AMja paNa caritrahIna netAe lokone bahevikAsa thayo. judIjudI jAtioe aMdaraaMdara laDavAnuM che.DIne kAvIne 'sattA ane saMpatti' pitAnA hAthamAM laI le che. AvA lenA hAthamAM rASTranI ekatA ane svataMtratA khatarAmAM AvI sahakAra vadhAryo. zramavibhAganuM tatva manuSyane suja) ane saMskRtinI jAya che ane sarvanAzanuM darzana thavA lAge che. bhAratanA ItihAsanI vikAsa thayo. 'haLa ane khAda-mUlaka khetI vinA saMskRtine vikAsa ' A nIceDa che. thavAnuM azakya hatuM. pachI te gAma ane zahera paNa banyAM. mArgo ApaNI saMskRtimAM ga ane brAhmaNane pradhAnatA ApavAmAM baMdhAya. enA dvArA paNa saMskRtinA vikAsamAM sahAya thaI. AvI hatI. brAhmaNa zabdane kaI vaMzaparaMparAgata nIti sAthe have yurepanA puruSArthI loke bhAratane nIcavIne dhana kamAyA.. saMbaMdha nahote ane gAya zabdathI kevaLa gAya - baLadanI rakSA karavAnI vAta nahotI. hakIkatamAM, saghaLI kRSividyA ane ene e senAnI madadathI AphrikAnA kALA lokone gulAma tarIke kharIda mATe jarUrI badhAM pazuone samAveza A 'gAya' zabdamAM thato hato. vAmAM AvyA ane amerikA jaIne tyAMnA reDa InDiyana loke brAhmaNa zabdane saMkucita artha karIne eka hoMziyAra jAtinuM pAsethI jamIna laI laIne anAja, kapAsa, tamAku vagerenI meTA mahattva ApaNe vadhAryuM ane gaurakSAne je vyApaka artha hate - pAyA para khetI karI. A rIte trikhaMDa-vyApI sahaga kahe ke anyAya -khetInA vikAsa- ene paNa saMkacita banAvIne ApaNe lekee kahe enI buniyAda para amerikAnI saMskRti UbhI che je atyAre gaurakSAnA nAme gAyonAM anAthAlaye ja khelyAM. Ama karI loko AkhI duniyAnuM netRtva karavA dhAre che. eTalA mATe ja kahuM chuM ke mAnavA lAgyA ke ApaNe dharmanuM uttama rIte pAlana karyuM che. The best culture is agriculture. thoDAka kisAnoe pitAnA tAtkAlika svArthane dhyAnamAM rAkhIne gAya - baLadanI upekSA karI ane bheMsane enuM sthAna ApyuM. AthI eka mAmUlI savAlamAMthI A rIte meM sabhAmAM hAjara rahelA . je nukasAna thAya tema hatuM e tarapha dhyAna javAmAM bahu samaya vividha jAtinA lokone eka navI jAgatika vAta samajAvI. lAgyo nahi, paraMtu dezamAM evAM sthAna che jayAM ati vRSTine ApaNA dezamAM paNa bhAratIya saMskRtine AdhAra jJAne pAsanA- lIdhe gAyanuM pAlana thaI zakatuM nathI ane baLada paNa khetIkAmamAM mUlaka dharma ane jamInanI upAsanAmAMthI thatI khetI, e bAbata para barAbara AvI zakatA nathI. AvA sthAne para bheMsa ane pADAne upayoga karavo joIe. gau-brAhmaNa pratipAlanamAM gAyanI sAthe rahyo che. A ja vastune samajAvatAM ApaNA purohite e pitapatAnA yogya sthaLee bheMsa, gheDA, vagerene paNa levAM joIe. mULa uddeza rAjAone samajAvyuM ke ge-brAhmaNa-pratipAlaka hoya e ja sAre koI jAtinI pUjA karavAnuM nathI paNa khetI ane saMskRtinuM saMvardhana rAjA che. gAya khetInuM pratIka che. gAya dUdha Ape che ane anAja, karavAne che. kapAsa vagere ugADavA mATe haLa calAvavA vAchaDA-baLada paNa Ape (maMgaLa prabhAta' mAMthI sAbhAra) kAkAsAheba kAlelakara Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-1-1972. > jIvana pratyene dRSTikoNa Ti - : vana pratyene ApaNe dakiNa ke che? ApaNA vicAro tamAre takalIpha ane niSphaLatAo ja jovAnI Ave che. AnI cha kevA che? 'jIvana pratyene ApaNe daSTikoNa vidhAyaka haze, sAme jo tame vidhAyaka vicAra kare te jIvanamAM saphaLatA meLavavA ApaNAmAM nakArAtmaka vicAro ghara karIne beThA nahi hoya te ApaNe mATe mArga khulle thAya che ane muzkelIo tamane harAvI zakatI nathI.. ApaNA jIvanamAM AvatI muzkelIo ane samasyAonuM chevaTenirAkaraNa e pachI ApaNe ApaNA jIvananuM cakakasa dhyeya nakkI karavuM joIe. karI zakIzuM. ApaNI samakSa UbhI thatI ghaNI muzkelIo ane samasyAo ApaNe ApaNI zakita-azakitane aMdAja kADhIne ApaNe te ApaNA nakArAtmaka valaNone lIdhe hoya che. ApaNe ApaNA mATe gya jIvanadhyeya nakkI karavuM joIe. ApaNe ApaNA daSTikoNamAM, ApaNa nakArAtmaka valoNAmAM parivartana na ANIe jIvanane keve AkAra ApavA mAgIe chIe enA aspaSTa tyAM sudhI ApaNI muzkelIonuM nivAraNa karI zakatA nathI, eTaluM javAbathI ApaNe saMtoSa nahi mAnavo joIe. ApaNe ApaNuM ja nahi, ApaNe ema mAnavA lAgIe chIe ke ApaNI beya siddha karI rahyA chIe evuM citra ApaNI samakSa UbhuM karavuM muzkelIo ane samasyAo UkalI zake ema nathI ane joIeApAga samaga dhyAna enA pa jIvanamAM ApaNe basa sahana ja karavAnuM che. jIvananA nAnAmoTA dararoja rAtre sUtIvakhate, divasa daramiyAna ane savAre tamAre praznone pahoMcI vaLavA ApaNe samartha nathI evI bhAvanA ja dainika krama zarU karatAM pahelAM huM mAruM dhyeya siddha karIza, huM lakSyasthAne ApaNAmAM ghara karI bese che. pahoMcIza-e manemana saMkalpa kare-dararoja rAtre tame tamArA dhyeyanI - parantu ApaNe jo sukha-zAMti meLavavA ane jIvanamAM UbhI najIka pahoMcI rahyA che. e mATe Izvarane AbhAra mAne- jAtanA thatI samasyAone pahoMcI vaLavAnI ApaNI zakitamAM vizvAsa keLavavA vidhAyaka nirdeze ane dhyeyasiddhinAM kalpanA-citra tamArA mana ane mAgatA hoIe te ApaNe vidhAyaka daSTikoNa keLavavAnuM atyaMta zarIrane cakkasa saMdezAe ApyA ja kare che ane e rIte kayA mArge mahattvanuM che.' ' javuM enuM dizAsUcana e Ape che. vidhAyaka daSTikoNa ApaNe kaI rIte keLavI zakIe? e mATe keTalIkavAra manane vidhAyaka dizAmAM vALavAnuM muzkela hoya che, kevAM pagalAM levAM joIe? ' ' ' kema ke bhUtakALamAM nakArAtmaka rIte vicAra karavAnI je Teva paDI hoya . vidhAyaka dRSTikoNa keLavavA mAganAre sau prathama te potAnA che ethI cittataMtra khoTI rIte kAma karatuM thaI gayuM hoya che. AvI vizene megya-sAce khyAla bAMdhavuM joIe. ApaNe ApaNA vize sthitimAM vidhAyaka daSTikoNa keLavavA mATe tamAre jAgrata prayAse karavA zuM mAnIe chIe? bIjAe ApaNA saMbaMdhamAM game te dhAratA paDaze. manamAM nakArAtmaka vicAra udbhave ke tarata ja ene dara hAMkI vicAratA hoya, mahattvanI bAbata cheApaNe ApaNA vize kADhIne tenA sthAne vidhAyaka vicArane mUkI devAnI takedArI rAkhavI khyAla ke che, e che. joIze.. eTale prathama te mANase potAnuM barobara avakana karavuM joIe. - e ja rIte bIjAonI TIkA karavI ane emAM AnaMda leva tame aoDa-anekhA che! sAMgopAMga tamArA jevuM bIjuM koI A ' e kheTuM che. e paNa nakArAtmaka valaNanI sarajata che. AvI hAni-. agAu thayuM nathI ane bhaviSyamAM thavAnuM nathI. , kAraka vRttine manamAMthI dezavaTe devuM joIe. bIjA lokonI niMdA tamane je bakSise maLI che ane vicAra kare. tame joI zako kAra na namIthI 6 karavAthI emane te je thatuM hoya te, paNa ApaNane ethI kaMI lAbha che, sAMbhaLI zako cho ane bolI zake che. bIjA koI karatAM tamAro thatA ja nathI. eTale bIjAone nyAya telavA besavAnuM valaNa avAja bhinna che. tame bIjAne sAMbhaLIne ke emaNe lakhelAM * paNa choDavuM joIe. , tame pustako vAMcIne emanA manejagatamAM praveza meLavI zako cho. . . ApaNI lAgaNIo-Urmio para paNa ApaNe barAbara najara - A badhI vastuomAM tame bIjA sAthe sahabhAgI che. paNa ka Na rAkhavI joIe. ApaNe ghaNIvAra bhaya ke dhikkArane lIdhe tarkahIna tamArI aMdara tamAruM potAnuM je vyakitatva che te ajoDa che. pUrvagraho bAMdhIe ane A pUrvagrahone AdhAre amuka valaNa rAkhatA tame bIjAthI bhinna che. eTale ja tamArI pAse tamArA kuTuMbane, thaIe chIe A paNa nakArAtmaka mAnasanuM ja pariNAma che. ene tamArA mitrone ane tamArA samAjane ApavA mATe kazuMka viziSTa sthAne prema, samabhAva ane samajadArInA vidhAthaka guNa ApaNe evuM che, je bIjA pAse nathI ane eTale teo e ApI apanAvavA joIe. zake tema nathI, tame ja ApI zake tema che. A rIte tamAruM mana, vidhAyaka daSTikoNa apanAvyA bAda, dhyeya para sthira najara rAkhavI joIe. tamAruM jIvana bahAranI duniyA prati vahe evuM karavuM joIe-khAsa tamAruM zarIra, tamAruM vyakitatva atyaMta mahattvanuM che. tamArA mahattva karIne jemane madadanI jarUra che evA loko tarapha tamAruM jIvana vizene Ave khyAla jo tame bAMdhI zakaze te tamArAmAM tmi- vahetuM thavuM joIe. tame AvA lokone sahAyabhUta thaIne vastuta: vizvAsa Avaze. tamArI jAtane ja sahAyabhUta thAo che. , have tamArI jAtane eka prazna pUcho : e mana, A zarIra ane eTale vidhAyaka movalaNanI bakSisa meLavavA mATe (1) tamArI A anokhA vyakitatva para kone aMkuza che? ene javAba maLaze: jAtane samajo ane tamArA vizenuM sAcuM kalpanAcitra aMkita kare, . tamAre ne tamAro ja, bIjA koIne nahi. tamAruM zarIra kayAM jaze (2) mana-zarIra rUpI jaTila yaMtranuM niyamana karavAne samartha bane, - e tame nakkI kere che. tamArA manamAM kevA vicAre Avaze e (3) jIvanadhyeya nakkI kare ane satata ene tamArI najara samakSa * paNa tame ja nakkI karo cho. tamAruM mana ane zarIra eka jaTila taMtra rAkhe, (4) nakArAtmaka valaNa pratye jAgRta rahe ane enuM sthAna 'jevuM che, jenuM tame niyamana kare che. A vicAra satyathI ghaNe najIka che. vidhAyuka valaNa le evuM kare; (5) tamArA jIvanane bahAranI duniyA . ApaNe je kaMI vicArIe chIe e mujaba ja ApaNA tarapha vahevA de. , , . . . . . jIvananuM saMcAlana thAya che. A vicAre ane A vastuo kaI che e rIte tamAruM mAnasa vidhAyaka banatA ::nA paDakArane tame e tamAre pote ja nakkI karavAnuM che. tamAruM mana ane zarIra tame jhIlI zakaze. jIvananI samRddhine meLavI zakaze ane jIvanamAM nakkI karelI dizA ja pakaDe che. tame jo agya nakArAtmaka vicAro AnaMda, aMteSa ane saphaLatA maLavAne mArga mokaLo thaze. . . karo te tame e dizAmAM yAtrA AraMbhe che. Ane pariNAme jIvanamAM . . . ::: >> 1?" : : : : : : : : -. ma. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-1972. prabuddha jIvana 241 dharmanuM sarvahitakArI svarUpa mAnavuM eka sAmAjika prANI che. samAjathI aLagA rahevAnuM rIne potAnI kAyA prati jAgrata rahIne kAyAnupazyanA kare che. potAnAM ene mATe 2. saMbhava ane anacita che. samAjamAM rahIne pote samAjane cittAmAM anubhUta thatI samasta sukha ane du :khada athavA asukhada mATe keTalo svastha sahabhegI banI rahe che temAM ja tenA jIvananI ane adu : kha saMvedanAo prati jAgrata rahIne vedanAnapazyanA kare upAdeyatA ane sArthakatA che. svastha vyakitaothI ja svastha samAjanuM che. potAnA citta prati jAgrata rahIne citta pazyanA kare nirmANa thAya che. asvastha vyakita svayaM te du:khI rahe ja che, paNa che. potAnA cittamAM utpanna thatI vibhinna sArImAThI vRttio prati potAnA saMparkamAM AvatA samAjane anya lokone paNa uttApita ane tenA guNa, dharma ane svabhAva prati jAgrata rahIne dharmAnupazyanA karI mUke che. eTalA mATe sukhI ane svastha samAjanA nirmANa mATe, kare che. A prakAranI jAgarukatAno abhyAsa karIne cittA upara paDelA pratyeka vyakitane sukha ane svAdhyathI bharapUra banI javAnuM nitAMta vikAronuM ane saMskAronuM te ucchedana karI zake che. asakitathI AzravathI Avazyaka banI rahe che. pratyeka vyakita svarachacitta hoya, zAMta hoya, cittA dhIre dhIre vyasananI kheMcatANathI nuNAo ane tIvra lAlasAonAM te ja samagra samAjanI zAMti banI rahe che. dharma te e vyakitagata baMdhanathI, atItanAM sukhadu yA du:khada samaraNonI nirarthaka zAMti mATenuM anupama sAdhana che ane eTale ja vizvazAMti ulajhanAthI, bhAvi AzaMkAonAM bhayabhItijanya mAnasika utpIDanathI, mATenuM paNa A ekamAtra sAdhana che tema kahI zakAya. bhaviSyanAM sonerI svapnAonI kAlpanika gaDamathalathI vimukata thaIne pitAnI svAbhAvika ane naisargika svacchatAne prApta kare che. dharmane artha saMpradAya nathI. saMpradAya te mANasa mANasanI vacce varNavarganI vacce dIvAla UbhI karIne vibhAjananI AzaMkA pitAnuM samasta akkaDapaNuM, jiddabharI graMthio ane tANakheMca vALI mAnasika pIDAone dUra karavAne A eka sarala sahaja pedA kare che. jayAre sAco dharma te dIvAlane teDe che ane vibhAjananA vicArane dura kare che. sAce dharma manuSyanI aMdara rahelA ahaMbhAva upaya che, je mAnavamanane mATe samAnarUpe kalyANakArI che. A abhyAsa ane hInabhAvane jaDamULathI ukhADIne pheMkI de che. mAnavamAnavanI kavAne mATe bauddha saMpradAyamAM dIkSita thavAnI koI jarUra nathI. tema ja na te A paddhatinAM Adi pravartaka bhagavAna buddhanI mUrtine aziMkAne, uttejanAo, udvignatAo dUra kare che ane tene svacchatA ane nirmaLatAnAM evA dharAtala para pratiSThita kare che ke jayAM ahaMkAra namana karavAnI paNa tathA temanI sAme dhUpadIpa naivedya ane AratI te TakI zakato ja nathI paraMtu hIna bhAvanI graMziezI grasta danya- karIne pUjavAnI paNa jarUra nathI. sAdhake te AdigurunAM rUpa yA bhAva paNa pAMgarI zakato nathI. jIvanamAM samatvabhAva aAve che tyAre AkAranuM na karavuM; tema ja temanuM nAmaraTaNa athavA maMtrano jApa havA, vastu, vyakita ane sthitine tenAM yathArtha svarUpamAM joI zakavAnI karavAnI paNa AvazyakatA nathI. evuM kaMI paNa karavAnuM nathI ke nirmala prajJA jAge che. atiraMjanA ane atizayokitaomAM Dubele jethI temanuM zaraNa grahaNa karIne athavA to temanA nAma para evuM baMdha bhakitabhAvAveza dUra thAya che. jJAna-viveka ane bedhinAM aMta:caka AtmasamarpaNa karIne pote kazuM paNa karyA vinA kevaLa temanI kRpAviraja-vimala banI jAya che. aMta:daSTi pAradarzI banI jAya che. mAtrathI tarI javAnI mithyA bhrAMti mAthApara savAra thaI jAya. aMtaranI AMkhanI sAmethI tamAma dhummasa ane aMdhakAra dUra thAya che. A vidhithI svayaM lAbhAnvita thayA pachI athavA anya lokone "ApaNe je sAMbhaLelI ane vAMcelI vAtothI ApaNuM mana vikRta lAbhAnvita thayelA joIne je kaMI sAdhaka yA sAdhikA te mahAkAruNika banAvI dIdhuM che, e ja pUrvagraharUpI vikRtie rAtmadarzanamAM bAdhA mahAprajJAvAna bhagavAna tathAgata prati kRtajJatAthI vibhera thaIne temanI pedA kare che. pUrvanizcita dhAraNAo ane mAnyatAo ApaNI AMkho kaNA ane prajJA prati pitAnI zraddhA pragaTa kare to temAM kaMI doSa para raMgIna cazmAnI mAphaka caDhI jAya che ane vAstavika satyane cazmAnA raMga pramANe ja jovAne mATe bAdhya kare che. dharmane nAme paNa nathI. guNa prati pragaTa karelI zraddhA te te guNone svayaM ApaNAM ApaNe A jaMjIrane suMdara AbhUSaNanI mAphaka paherI rAkhI che. jAvanamAM dhAraNa karavAnI preraNA pradAna kare che ane kharI rIte A sAcI mukitane meLavavA mATe A jaMjIro teDavAnuM bahu jarUranuM che. zraddhA ja kAmanI che. e ja pramANe katazatA cittanI eka savRtti che. A zraddhA ane kRtajJatAnI bhAvanA cittane mRdula banAve che. cittane rAgadveSa, moha, IrSyA, matsara durbhAvanA, vaimanasya, bhaya, je "vipazyane sAdhanA'nAM cittavizuddhikaraNanA prayAsamAM AzaMkA, mithyA kAlpanika daSTie, mAnyatAo ane rUDhionI sahAyaka bane che paraMtu A "vipazyanA sAdhanA"nAM abhyAsanuM pakaDamAMthI mukata karavAne mATe tamAma pUrva-paraMparAone eka bAju para alaMbane tenAM Adiguru bhagavAna buddhanuM dhyAna karavuM te nathI. enuM rAkhIne, bhAvukatAne dUra haThAvIne ApaNe yathArthamAM jIvatA zIkhavAnuM alaMbana to svayaM ApaNI kSaNa kSaNamAM badalAtI rahetI masthiti bahu Avazyaka che. yathArthamAM jIvavuM eTale vartamAnamAM jIvavuM,-A ja che. jenA prati sAdhake satata jAgrata rahevuM paDe che. A abhyAsa kSaNamAM jIvavuM te che. kAraNa ke vItI gayelI kSaNo yathArtha nathI, e prakRtinI yathArtha svarUpane prati jAgrata rahevAnuM zIkhave che. prakRtino to samApta thaI gaI, have te mAtra enuM smaraNa ja rahI zake che. paNa pelI paNa nahIM. e ja pramANe have aAgaLa aAvanArI kSaNa A yathArtha darzanano abhyAsa karavAmAM koI paNa varga, saMpradAya, jAti, paNa hamaNAM hAla upasthita nathI. enI te mAtra kalpanA ane kAmanA deza, kAla ane belI-bhASAnI vyakita mATe jarA paNa kaThinAI pedA ja thaI zake che, tenuM yathArtha darzana nathI thaI zakatuM. thatI nathI. manuSya potAnI ja mAnavIya prakRtinuM svayaM adhyayana kare che, vartamAnamAM jIvavAno artha e che ke A kSaNamAM je kaMI anu- Atmadarzana kare che. pitAnA ja manovikAronuM yathArtha avalokana bhUta thaI rahyuM che tenA pratye jAgrata rahIne jIvavuM. bhUtakALanI sukha kare che. A rIte jotAM jotAM ja manevikAre vilIna thavA mAMDe che yA du :khadu smRtio athavA bhaviSyakALanI sukhada AzAo ane sAdhaka eka bhalo, sarala, nirmala ane zuddha manuSya banIne sAcA ane du:khad AzaMkAe ApaNane vartamAnathI dUra dUra laI jAya che; ane sAcA jIvanathI vimukha banAve che. vartamAnathI vimukha mAnavadharmamAM saMsthApita thAya che. Avo nirmala manuSya koI paNa theluM nisAra jIvana ja ApaNe mATe aneka kalezanuM kAraNa bane che. jAti, varga athavA saMpradAyane kema na hoya te samasta samAjane mATe azAMti, asaMtoSa, AkulatA, vyathA ane pIDAne ja te janma Ape lAbhaprada ja nIvaDe che. te pote to sukhazAtAthI rahe ja che, paNa che paNa jevI ApaNe A kSaNanuM yathAbhUta darzana karIne jIvavA mAMDIe chIe ke tarata ja pelA badhA kalezemAMthI svAbhAvika rIte ja pitAnA saMparkamAM AvanArA bIjA badhA lokonI sukhazAMti vadhAravAmAM mukita maLavA lAge che. paNa te sahAyaka siddha thAya che. - A dezanA eka mahApuruSa bhagavAna tathAgata buddhane AvI - saddharmanuM A sArvajanika, sArvadezika, sArvakAlika ane sarvahitasamyapha-saMbodhi prApta thaI hatI. temaNe vartamAna kSaNamAM jIvavAnuM kArI svarUpa vadhAremAM vadhAre lokone upalabdha thAya, ane temanAM hita zIkhIne cittane tamAma saMskArothI vijhIna karIne tene parama pari sukhanuM kAraNa bane e ja maMgalakAmanA. zuddha karIne, baMdhanamukata karavAnI kaLA prApta karI hatI. temaNe jIvanabhara lokone A ja kalyANakArI kaLAne abhyAsa karAvyo. A ja maMgala "bhavatu samba maMgalama " maya vidhinuM nAma "vipazyanA sAdhanA" che. sAdhaka vartamAna kANamAM : lekhaka : je kaMI anubhUta karI rahyo che, tenAM prati ja jAgrata rahe che. AvI satyanArAyaNa geyankA anu: pUrNimAbena pakavAsA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAM ujaja prema vi. nI sevA 242 prabuddha jIvana tA. 16-1-1972 >> tAmeM de na samAI 52 eka vakhata paramAtmA potAnA parama bhakata para prasanna vAnuM ke "sva" ne bhUlI javAnuM kAma prema vinA bhAgye ja thatuM hoya thayA ane varadAna mAgavA kahyuM. bhakatane te paramAtmAnAM caraNomAM che. mAtA A bAbatamAM uttama daSTAMtarUpa che. te pitAnI jAtane lIna thavAnI ja IcachA hatI paNa paramAtmAe varadAna mAgavA bALakonI sevAmAM ogALI nAkhe che. te bALakonA svAdamAM pitAne Agraha karyo tyAre bhakatane thayuM ke prabhu pAse tasu jeTalI jamIna AsvAda ane bALakonI IcchAomAM pitAnI IcchAne laya karI mAguM. teNe paramAtmAne kahyuM: mAre kaMIka mAgavuM evo Agraha de che. bALakone e ba" arpaNa karI de che. paramAtmA pratye AvI che te tasu jeTalI jamIna Ape. paramAtmA "tathAstukahI adazya niSThA jAge tyAre sva'ne mahimA karavAno rahetuM nathI. paNa "sva" nI thaI gayA. bhakatane vicAra Avyo ke IzvaranI A parama bheTane prazaMsA karanArA ane anyane sAmAnya gaNI tucchakAra karanArAnI kaMIka upayoga karavo joIe. vicAra karatAM karatAM tene lAgyuM ke achata nathI. e sthaLe vaDanuM bI ropI dauM. bI taddana nAnuM, paNa temAMthI vizALa vidyA vinayathI zobhe che e vidita che, paNa vidyAvAne vaTavRkSa phAlaze; paMkhIo kalarava karatAM thaze. ghara jevaDo chAMyo thaze pAse paNa ahaM DokAyA vinA raheto nathI. evo eka prasaMga buddha ane thAkyApAkayA vaTemArguone visAme thaze. vaDa nIce ane mAchImAranI kathAmAM Ave che. eka mAchImAre mAchalI pakaDI koI sAdhu-sanatanI jhUMpaDI thaze, harinAM nAma japAze, satsaMganI hoya che. te mAchalIne se mukha che. aneka prANIonAM mukha saravANI phUTaze ane pANInI parabo maMDAze. vyakata thatAM joIne mAchImAra UMDA vicAramAM paDe che ane bhagavAna bhakate to jamIna pacI karI bI jamInamAM dATayuM ane khAtara- buddhane tene khulAse pUche che. zatamukhI mAchalIne joI buddha kahe pANInI vyavasthA karI. prabhue ApelI jagyAmAM vaDa ucheravAne hate. che ke A to kapila brAhmaNa che. gayA janmamAM ene tyAM aneka e sAmAnya vaDa thAya to to bhakatanI niSThA lAje. eNe to tyAM vidyArthIo vidyA saMpAdana karavA AvatA. emAM e koIne kAMI dhUNI dhakhAvI. paramAtmAnuM smaraNa ane vaDane Uchera enI sAdhanAnAM zIkhavADe ane AvaDe nahIM tene bhinna bhinna prANIonuM nAma pradhAna aMge banI gayAM. enuM hRdaya prabhunAM smaraNathI pahoLuM ApI saMbodhatA. keIne gadheDe kahetA to koIne vAMdare, koIne paDatuM gayuM. divase divase bIjane aMkura vikasato gayo. saritA ziyALa kahetA to koIne UMTa, koIne bhUMDa te koIne kUtaro ItyAdi. pitAnuM vyakitatva tyajI sAgaramAM lIna thaI jAya tema bhakata e badhAM svarUpe A janme AvIne UbhAM rahyAM che. mAchalIne AvAM pitAnuM astitva bhUlI paramAtmAmAM ekarUpa thavA lAgyo. e se mAthAM hoya che ke nahIM te mahattvanuM nathI, paNa manuSyanA vyakitatvamAM samajato hato ke paramAtmA to paramakRpALu che, enI paramakRpAnAM AvA vividha caherAone samAviSTa thavAne avakAza maLatA hoya che. kiraNo jhIlavA mATe 'va' ne egALI daIe te parama tattvane - ahaM aneka rIte pragaTato hoya che. draupadInA vastraharaNa prasaMge satata pragaTa thavAne avakAza rahe. enAmAM sUkSma ahuM hato ema kahevAya che. du:zAsana saMta kabIre kahyuM che: vastraharaNa karavA taiyAra thayo tyAre zIlanI rakSA kAje draupadI sADIne jaba meM thA taba guru nAhIM, aba guru hai meM nAhIM; cheDo be dADhanI vacce dabAve che. koI paNa kSaNe enI AbarU naSTa premagalI ati sAMkarI, tAmeM do na samAI." thAya tevI ghaDI nirmANa thaI che. manuSyamAM jyAre ahaMkAra goraMbhAto hoya tyAre paramAtmAne te ja ghaDIe dvArakAnA rAjamahelamAM jamatAM jamatAM kRSNane pravezavA mATe avakAza rahetuM nathI. ahaMkAranA abhAve paramAtmA koLiyo hAthamAM rahI jAya che. bahenane madada karavI che, paNa karI vilasato hoya che. dharatI pocI paDe tyAre temAM mukAyelA bIjane zakatA nathI. kazAkanI vATa jotA hoya tema bArImAMthI bhUrA AkAzamAM vikasavAnI taka maLe che. kaThaNa dharatImAM - aNakheDAyelI dharatImAM bIja najara rAkhI rahyA che. kauravanI sabhAmAM drapadatanayAne lAge che ke pAMgaravAne badale kALAMtare sukAIne khatama thaI jAya che. kRSNanA sahArA vinA pitAnuM zIla sacavAze nahIM. pAkI khAtarI thaI manuSya potAnA nAmanI dAMDI pITayA kare tyAre aMdarathI para- jatAM "he kRSNa e ArtanAda temanA mukhamAMthI sarI paDe che ane mAtmAne guMjArava bhAgye ja saMbhaLAya che. ene cUpa thayA vinA mAmAM pakaDI rAkhele sADIne cheDe sarI paDe che. koI adazya sthaLethI sAMbhaLI zakAto nathI. ahaMkAranA AcchAdanane sarI javA dIdhA vastra AvavA mAMDe che. du:zAsana draupadIne nirvastra karavAmAM saphaLa vinA parama tatvanI jhAMkhI thatI nathI. eka myAnamAM jema be talavAra thato nathI. ahaM jatAM draupadI draupadI maTI kRSNA thaI jAya che. samAviSTa thatI nathI, tema ahaMkAra ane Izvara sAthe rahI zakatA baraphane vahevA mATe pIgaLavuM paDe che, pANIne UMce caDavA mATe nathI. ekane abhAve ja anya pitAne vizeSarUpe pragaTa karI zake che. varALa banavuM paDe che, manuSya parama tattvane pAmavA "sva" mAMthI mukata premanI galImAM praveza karatAM pahelAM ekaniSThA anivArya bane banavuM paDe che. kabIre premagalIne sAMkaDI kahI che. prema Ama to che. mana veravikhera haya, sAgarajaLanA taraMgonI mAphaka vRttio pArAvArane samAvI le che, ane chatAM mAtra sva" mATeno prema emAM DolAyamAna hoya, tyAM paramAtmAno samAveza thato nathI. Ave to pArAvArane prema emAM praveza karI zakato nathI. manuSya bhakatajano huMkArathI jAgrata hoya che. dayArAmanA jIvanacaritramAM kAM sva - arthe jIvI zake athavA para - arthe. A be to be dhruva. eka prasaMga noMdhAyo che. dayArAma pahele mALe AvelA oraDAmAM beThA jevA che; e baMne eka biMdu para kayAreya na maLI zake tema tame che. nIce khaDakI baMdha che. emane maLavA AvanAra khaDakInI sAMkaLa tamArI jAtane cAho te duniyAne cAhI zake, ane duniyAne cAho khakhaDAve che. dayArAma oraDAmAM beThAM beThAM ja pUche che, koNa che te tamAre tane cAhavAnI rahe nahIM - duniyA ja tamArI saMbhALa bhAI? AgaMtuka kahe che: huM chuM.'dayArAma pratyuttara pAThave che: "bhAI, laI leze. huM ne bahAra mUkIne upara cAlyA Ave." "" ne aLagA kara -kAntilAla kAlANI mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLaH 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. Te. naM. 350296 mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MR al1 che ke, prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 33 : aMka 19 ' ' muMbaI phebruArI 1, 1972 maMgaLavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 7, paradeza mATe ziliMga 15 chUTaka nakala 0-40 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha , Dara mahAtmA gAMdhIjInI puNyatithie..... [gaI tA. 30mI jAnyuArIe gAMdhIjInI pUNyatithi hatI. joIe ane ApaNe jene aniSTa gaNatA hoIe enAthI ApaNe enA saMdarbhamAM mahAna vaijJAnika AlbarTa AInsTAIna ane dUra rahevuM joIe. paMDita javAharalAla naherunA gAMdhIjI vizenA vicAro ahIM pragaTa hiMsAnA upayoga vinA krAMti karavAnI paddhatine apanAvIne karIe chIe ane e sAthe gAMdhIjInA vicAronI jhAMkhI paNa raju gAMdhIjIe bhAratanI svataMtratA meLavI. gAMdhIjInI A paddhatine karAI che e prAsaMgika banI raheze. tAMtrI]. moTA pAyA para upayoga karIne ja jagatamAM rASTrIya sImADAethI mAnavajAtane vadhu sAruM bhaviSya maLe evI khevanA rAkhanAra para hoya evA dhoraNe zAMti siddha karavAnI samasyAne ukela ANI sau koIne gAMdhIjIne du:khada avasAnathI UMDo AghAta lAgaze. zakAze evI mArI mAnyatA che. teo emanA pitAnA ja siddhAnta-ahiMsAnA siddhAntane bhega .. mArA samagra jIvana daramiyAna huM zAMtivAdI rahyo chuM banIne mRtyune bheTayA. teo mRtyu pAmyA kAraNa ke emanA dezamAM ane gAMdhIjIne ApaNA yuganA ekameva sAcA mahAna rAjakIya netA avyavasthA ane azAntinA samayamAM paNa emaNe potAne mATe tarIke huM gaNuM chuM. sazastra rakSaNane InkAra karyo. emanI evI aTala mAnyatA hatI ke meM therenuM kaMI sAhitya variyuM nathI ke enI jIvanakathAthI huM baLane upayoga e eka aniSTha che ane jemAM pUrNa nyAya mATe paricita nathI. Ama chatAM paNa svataMtra naitika daSTi dharAvatA evA mathe che emaNe ene sarvathA tyAga karavo joIe. ghaNA loko thaI gayA ane haju ye che-jo ke pUratI saMkhyAmAM nathI - jeo rAjyanA kAnUnee jene pramANita gaNyA hoya evA A mAnyatA-zraddhAne emaNe emanuM samagra jIvana samarpaNa aniSTone paNa pratikAra karavAnI potAnI pharaja mAne che. therAe karyuM hatuM. ane emanAM mana temaja hRdayamAM A zraddhA rAkhIne emaNe kadAca amuka aMze gAMdhIjInA vicAro para asara karI haze paNa eka mahAna rASTrane mukti bhaNI doryuM hatuM. mANasanI vaphAdArI, rAja ApaNe e na bhUlavuM joIe ke rAjakIya pratibhA ane eka kIya kAvAdAvA ane chetarapIMDInI cAlAkIbharI ramata dvArA ja maLI viziSTa paristhitinI sAthe asAdhAraNa bauddhika ane naitika zake che evuM nathI; jIvanane naitika rIte unnata eve mArga apa paribaLAnA sumeLamAMthI gAMdhIvicArane vikAsa thayo che. tharA nAvIne paNa e meLavI zakAya che e emaNe siddha karI ApyuM hatuM. ane TesTa vinA paNa gAMdhI gAMdhIjI banI zakayA hota! ApaNA A naitika saDAnA jamAnAmAM rAjakIya kSetramAM mAnava AvatI peDhIo to emanA je mAnavI sadehe A pRthvI saMbaMdhone vadhu unnata evA vicAra-khyAlanuM pratinidhitva karatA hoya para vicaryo haze e bhAgye ja mAnI zakaze! tevA teo ekameva mutsadI hatA. A hakIkatane mahadaMze svIkAra - AlbarTa AInsTAIna thata hatA ane eTale ja duniyAbharamAM emane mATe Adara hato. ... gAMdhIjI . hiMdanI kheDUta janatAnA sAcA pratinidhi che, mAnavajAtanuM bhAvi, atyAra sudhI banyuM che e rIte vizva bAbatamAM e kareDonI janatAnI jAgrata ane supta IcchAnA teo arka nagna baLane nahi paNa, nyAya ane kAnUnane mArga akhatyAra karIzuM che. gAMdhIjI mAtra temanI AzAo ane AkAMkSAonA pratinidhi ja tyAre sahI zakAya evuM banaze evuM muzkela bodhapATha ApaNe zIkhavuM joIze. nathI ethI paNa tene vizeSa che; e kareDonI virATa janasaMkhyA ApaNA yuganI sauthI mahAna vibhUti gAMdhIjIe ApaNe temanAmAM mUrtimaMta thaIne Adarza bhAvane pAmI che.... lohacuMbakanI jema pitAnA tarapha lokone AkarSI lenAra, temaja ugra niSThA ane levAnA mArgane saMketa kare ja che. mANasane yogya sAro mArga maLe pachI e kevA bhega ApI zakyAM samartha che e emaNe bhakita jAgrata karanAra e eka prarAMDa vibhUti che .. hiMda kisAnanuM siddha karyuM che. bhAratanI mukita mATe emaNe kareluM kAma e adama hiMda che. eTale gAMdhIjI hiMdane barAbara eALakhe che, te tenA zraddhAthI poSAtI mANasanI prabaLa IcchAzakita anaullaMdhanIya jaNAtAM jhINAmAM jhINA kAmane jhIle che, barAbara zekasAIthI ane lagabhaga bhautika paribaLAthI vadhAre zakitazALI che e hakIkatanuM jIvatuM - aMta :preraNAthI koI paNa paristhitinuM mApa te meLavI le che. ane khare ghaDiye kharuM pagaluM levAnI temanI hathoTI ajaba che... jAganuM daSTAMta che. .. khare ja jagatanI sAmAnya mATImAMthI gAMdhIjI ghaDIyA nathI. huM ema mAnuM chuM ke, ApaNA jamAnAnA sarva rAjakIya agra koI bhinna ane virala padArthamAM temanuM ghaDatara thayuM che ane aneka NIomAM gAMdhIjI sauthI prabuddha vicAro dharAvatA hatA. ApaNe prasaMgekhe temanI AMkhomAMthI kaI ajJAta mUrtinuM ApaNane darzana emanI bhAvanA mujaba kAma karavA prayatna karavo joIe, ApaNA thAya che. dazeya mATe laDatI vakhate ApaNe hiMsAne upaga nahi karo Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 pabaddha jIvana. " tA. 1-2-1972 == = == === == = chuM ane e zodharUpI cazamAM A zarIrane paNa homavAnI mArI taiyArI che ane zakita che evo mane vizvAsa che paNa e satyane huM sAkSAtkAra na karuM tyAM lagI mArA aMtarAtmA jene satya gaNe che te kAlpanika satyane mAro AdhAra gaNI, mArI dIvAdAMDI gaNI, tene Azraye mAruM jIvana huM vyatita karuM chuM. A mArga jo ke khAMDAnI dhAre cAlavA jevo che chatAM mane e sahelAmAM saheluM lAge che. e mArge jatAM mArI bhayaMkara bhUlo paNa mane najIvI jevI lAgI che kAraNa ke e bhUla karavAM chatAM huM bacI gayo chuM ane mArI samajaNa pramANe, AgaLa vadhyo chuM. dUra dUrathI vizuddha satyanI - IzvaranI jhAMkhI - paNa karI rahyo chuM. satya ja che e sivAya bIjuM kaMI A jagatamAM nathI, evo mAro vizvAsa dina pratidina vadhato jAya che ... satyanA zodhakane rajakaNathI paNa nIce rahevuM paDe che. jagata AkhuM rajakaNane kyaDe che paNa satyane pUjArI to rajakaNa suddhAM tene kacaDI zake evo alpa na bane tyAM sudhI tene svataMtra satyanI jhAMkhI paNa durlabha che. . bhale mArA jevA anekane kSaya thAo paNa satyane jya thAo. alapAtmAne maLavAne sAruM satyane gaja kadI TUMka na bane. sityanA prayogo - AtmakathAmAMthI ame gAMdhIjI sAthe zI rIte joDAyA? ane amArAmAMnA ghaNA temanA ekaniSTha anuyAyIo zI rIte banyA? A praznano uttara ApavAnuM kaThaNa che ane gAMdhIjIne jemane paricaya nathI temanuM koI paNa prakAranA uttarathI samAdhAna karI zakAya tema nathI. vyakitatva e eka evI vastu che ke jenI vyAkhyA karavI azakaya che. mANasanA hRdayane vaza karanAra e eka ajaba zakita che ane gAMdhIjImAM e zakita bharapUra che. temanA saMparkamAM AvanAra darekane temanuM bhinnabhinna darzana thAya che. gAMdhIjI kene AkarSe che kharI, paraMtu eTaluM kharuM ke Akhare lokonI buddhimAM amuka vAta Thase che tyAre ja teo badhA temanI pAse Ave che ane AvyA pachI TakI rahe che. AvI rIte temanA tarapha AkarSanArAo badhA ja temanI jIvananI philasUphI athavA temanA ghaNA Adarzo svIkAratA hatA ema nahi. ghaNI vAra te teo temane samajatA paNa nahi paraMtu gAMdhIjI je kArya karavAnuM sUcavatA te kAMIka pratyakSa hatuM ane buddhi jene samajI zake ane svIkArI zake evuM hatuM. ApaNA DhIlApAcA rAjakAraNe pidhelI niSkriyatAnI dI paraMparA pachI koI paNa prakAranA kAryane hezathI svIkAra thAya ema hatuM; pachI A kArya bahAdurInuM ane asarakAraka hoya ane tenI upara nItina epa hoya eTale to tenuM pUchavuM ja zuM? te te buddhi ane hRdaya bane bedhaDaka kabUla karI le che. kramaza: temaNe temanA kAryanA sAcApaNAnI amane khAtarI karAvI ane ame temanI sAthe cAlyA - .. amane haMmezAM ema lAgatuM ke, amArI vicArasaraNI tarkazuddha bhale hoya paNa gAMdhIjI hiMdane amArA karatAM vadhAre sArI rIte oLakhe che, vaLI emane ema paNa lAgatuM ke je puruSa ATalI agAdha bhakita ane niSThA jAgrata karI zake che, tenAmAM AmajanatAnI AvazyakatAo ane abhilASAone anurUpa kaMIka hevuM ja joIe. amane evo bharose hato ke jo gAMdhIjIne ame samajAvI zakIe to Amavargane paNa amArA vicAranA karI zakIzuM. ane gAMdhIjInI buddhine amArA mArganA sAcApaNA vize khAtarI karovavAnuM zakya lAgatuM hatuM kAraNa ke temanI daSTi kheDUtanI hovA chatAM temanuM hADa baMDakharanuM che, pariNAma game te Ave tenI darakAra vinA samAjamAM jabaradasta UthalapAthala karavA IcchanAra krAMtikAranuM che evI amArI khAtarI hatI. - javAharalAla neharu ['mArI jIvanakathA' - javAharalAla neharu: anu. mahAdeva desAI]] - gAMdhIvANuM ; jema jema huM vicAra karato jAuM chuMmArA bhUtakALanA jIvana upara daSTi nAkhatA jAuM chuM, tema tema mAruM alpapaNuM huM zuddha rIte joI zakuM chuM. mAre je karavuM che, jenI huM 30 varSa thayA jhaMkhanA karI rahyo chuM te te Atmadarzana che, te Izvarano sAkSAtkAra che, mekSa che. mAruM halanacalana badhuM e ja daSTie thAya che, mArUM lakhANa badhuM e ja daSTie che ane mAruM rAjaprakaraNI kSetranI aMdara jhaMpalAvavuM paNa e ja vastune Adhina che. - paramezvaranI vyAkhyA agaNita che kema ke tenI vibhUtio paNa agaNita che. te vibhUtio mane Azcaryacakita kare che, e mane kSaNavAra mugdha paNa kare che paNa huM pUjA te satyarUpI paramezvarane ja chuM. e eka ja satya che ane bIjuM badhuM mithyA. che. e satya mane jaDayuM nathI, paNa ene huM zodhaka chuM. e zodhavAne arthe je vastu mane priyamAM priya hoya tene tyAga karavA huM taiyAra sonerI niyama te e che ke kone maLI zake ema nathI te meLavavAnI ghasIne nA pADavI. jayAM sudhI eka paNa sazakata puruSa ke strIne kAma ke anna vagara rahevuM paDatuM hoya tyAM sudhI ApaNane ArAma bhegavatAM ke bharyobhANe bhojana karatAM zarama AvavI joIe. eka ja rasto che ane te e ke lokonI vacce jaIne besavAne ane aDaga zraddhAthI temanA zeTho tarIke nahIM paNa temanA bhaMgIne, gharadAsIe, nekara tarIke kAma karyuM javAno.. potAnA varaMDA upara sUryane baLabaLate taDako jhIlIne vaitaruM karatA gAmaDAnA loko sAthe ApaNe AtmIyatA sAdhavI joIe ane je khAbociyAmAM e gAmaDAnA loko nahAtA hoya che, vAsaNA ane kapaDAM dhAtAM hoya che, ane jemAM Dhora pANI pItAM ane ALaTatAM hoya che temAMthI pANI pIvAnuM ApaNane keTaluM game e jovuM joIe. A pachI ja, pahelAM nahIM, ApaNe janatAnA sAcA pratinidhio banI zakIe; ane te tee ApaNI hAkalane javAba Apaze e vize mArA manamAM lagIre zaMkA nathI. 'gAMdhIvAda' jevI koI vastu che ja nahiM; ane mAre mArI pAchaLa koI saMpradAya mUkI javo nathI. meM kaMI navuM tatva ke na siddhAMta zodhI kADhayo che evo mAre dAvo nathI. meM to mAtra je zAzvata satya che tene ApaNA nityanA jIvana ane praznone lAgu pADavAne mArI Dhabe prayAsa karyo che. satya ane ahiMsA anAdikALathI cAlyAM Ave che. meM te mArAthI banyuM eTalA vizALa pramANamAM e baMnenA prayogo karyA che. ema karavAmAM meM keTalIka vAra bhUlo karI che ne e bhUlemAthI huM zIkhe chuM. eTale jIvana ane enA praznamAMthI mane te satya ane ahiMsAnA AcaraNanA prago karavAne avakAza maLI gayo che. zakaya teTalA navayuvAnone lekazAhImAM taMtramAM rasa letA karavA mATe teo upara javAbadArI nAkhIne AgevAnoe gya doravaNI ApyA karavI e vadhAre phAyadAkAraka nIvaDaze. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-1972 mArI AzA dezanA yuvAnomAM rahelI che. teoe eTaluM samajavuM rahyuM ke, temane ane dezane ghera vinAzamAMthI mAtra eka bhAre zistabaddha jIvana sivAya bIjI koI bAbata bacAvI zakze nahIM. "mukita apAve enuM nAma ja zikSaNa" e janI zikhAmaNa Aje paNa agAunA jeTalI ja sAcI che. eka vidyArthInI pharaja ukela mAgatA vividha praznonA abhyAsa karavAnI che. tene mATe kAryanA samaya te potAno abhyAsa pUro kare pachI Ave che. prabuddha jIvana vidyArthIoe AMtarakhoja karI potAnA aMgata cAritryanI saMbhALa rAkhavAnI che. badhA ja zAnano aMta cAritryazIla banavAmAM hovA joIe. vedanA ApaNe abhyAsa ke pArAyaNa, saMskRta, leTina, grIka bhASA ane bIjI game teTalI bAbatonI jANakArI, jo te ApaNane hRdayanI saMpUrNa zuddhi keLavavA zaktimAna kare te te kAMI kAmanI nathI. tamArI badhI ja vidrattA ane zeksapiyara ane varDajhavarthana tamAro abhyAsa, jo tame enI sAtheAsAthe tamAruM cAritrya na bAMdhA ane tamArAM vANI ane vicAra para prabhutva na meLavA to nirarthaka che. AtmasaMyama keLavyA pachI ane tamArA Avegane niyaMtraNamAM rAkhavAnuM zIkhyA pachI tame nirAzAnA sUra nahIM kADho. koI kAmamAM hRdaya lagAvyA pachI tame niSkriyatA na keLavI zako. * mAruM tattvajJAna--mArA vicArone mATe evaDuM nAma vAparI zakAya te me je kahyuM eTalAmAM maLI jAya che. tame ene 'gAMdhIvAda' na kahezeA. emAM 'vAda' jevuM kazuM nathI ane ene mATe meTA sAhityanI ke pracAranI jarUra nathI. mArA vicAro sAme zAsravacano TAMkavAmAM AvyAM che. chatAM koI paNa vastune khAtara satyano bhAga ApavA na joIe e mArA vicArane huM haMmezanA karatAM vadhAre daDhatAthI vaLagI rahyo chuM. meM kahelAM sAdAM satya upara jemane vizvAsa hAya teo temane AcaraNamAM utArIne temanA pracAra karI zakaze. prakINa noMdha saMgaThana calAvavAno artha e che ke koI kAyamI mANasa nahIM paNa nitya navA taiyAra thatA mANasA mAraphata kAma cAle. ApaNI badhI ja saMsthAo mATe A niyama hovo ghaTe. koI paNa kAma eka ja vyakita upara AdhAra rAkhanAruM na hAvuM joIe. eTale ApaNe jeo kAma karanArA chIe temaNe bIjA kAryakaro taiyAra karavA ja rahyA . gAMdhIjI dArUnI eka vizeSa durghaTanA thoDA mahinA pahelAM khApelImAM jherI dArU pIvAthI lagabhaga 70 mAnavIone bhAga levAyA hatA. tAmilanADumAM eve banAva banyA hatA, jemAM lagabhaga 45 mAnavInAM mRtyu thayAM hatAM. have dilhImAM evI bhayaMkara durghaTanA banI che. jene pariNAme lagabhaga 90 vyakitaonAM mota thayAM che. Ave jherI dArU chUTathI, peolIsanI jANamAM ughADechoga vecAya che. AnA bhAga bananArA mATe bhAge garIba mANasA che. gerakAyade vecAtA AvA dArU pratye sarakAranI gunAhita bedarakArI che. tenA 245 upAya tarIke dArUbaMdhI rada karavAnuM vicArAya che. ATalA meTro vinAza sarjAya te mATe arerATI paNa nathI. jANe dArUbaMdhI tene mATe javAbadAra hAya evuM valaNa jovAmAM Ave che. garIbonA meTAmAM meTo duzmana- dArUnuM vyasana - temAMthI temane bacAvavAnI koI ciMtA hoya ema jaNAtuM nathI, garIbI haThAvavAnI moTI vAta thAya che paNa jemAM garIbanuM nikadana nIkaLI jAya che te pratye koI lakSa nathI. mAtra kAyadAnA jorathI na thAya te sAcuM che. jyAM pradhAno, peAlIsa, nyAyAdhize paNa, dArUne aniSTa mAnatA na hoya tyAM zuM AzA rAkhI zakAya? e kharuM che ke, mANasane AvA vyasanamAMthI cheDAvavA saheluM nathI, paNa cAritryavAna vyakitae jarUra asarakAraka pariNAma lAvI zake che. svAmI sahajAnaMdanuM eka mahAna kArya e che ke kahevAtI nIcalA tharanI kamAne dArU ane mAMsanA vyasanamAMthI mukita apAvI. hamaNAM zrI gIradharabhAI kaTake mane kahyuM ke, madhya pradezanA jUnA bastara rAjyanAM AdivAsI vistAramAM sadgurU sevA saMgha taraphathI netrayajJa hatA. tyAM eka AliyA saMtane paricaya thayo. peAte AdivAsI ane bAbAne nAme oLakhAyu. hajAro AdivAsIone dArU - mAMsa cheDAvyA. dArUbaMdhInI niSphaLatA mATe sauthI vadhAre javAbadAra zikSita varga che. teNe dArUne pratiSThA ApI che ane'phezana' banAvyo che. peAte te vyasananA bhAga banyA che ane garIbane banAve che. mane keTalAka du:khada anubhava yA che. vakIlAmAM A vyasana vyApaka che ema mane jaNAyuM che. koI kesane aMge muMbaIthI vakIlA laI bahAragAma javuM paDe tyAre mane khabara paDe ke lagabhaga darekane dArU pIvA joIe - keTalAkanA kuTuMbane huM eLakhuM chuM ane tenAmAM AvA viparIta saMskAra karyAMthI paDayA haze. tenuM Azcarya thAya che. traNeka varSa pahelA suprIma korTamAM mAre eka meTA kesa hatA. tyAMnA eka AgevAna sarakArI vakIlane meM rokela, sAMje temane tyAM konpharansa karavA jAuM tyAM sAheba pIne beThA hoya, aradhA klAka na thAya tyAM huM jouM ke temanuM magaja bhamatuM hoya ane huM kahuM tenI kaMI asara na hAya - pachI huM UThI jAu. bIje divase jAuM to e ja hAla, Agale divase kahelI badhI vAta bhUlI gayA hoya. 8-10 divasa Ama cAlyuM ane kesa nIkaLyo. A vakIla sAheba aradhA kalAka paNa dalIla karI na zakayA . - sadbhAgye jo pete sArI peThe vAMcIne AvelA ane cukAdo amArI tarapheNamAM Apyo. A vakIlanA chevaTa zuM hAla thayA te atyAre nahi kahuM. dArU pIvAnI AdatanA bacAva thAya che tyAre mArA jIva UkaLI UThe che. huM prArthanA karu chuM ke sarakArane kore mUkI, bhAratanA saMta puruSo, sAdhue, saMnyAsI), niSThAvAna kAryakaro A kAma upADI le ane sarakAranA valaNathI nirAza na thAya. AdhyAtmanA pravacanane rAphaDo phATayo che. A pravacanakAro AvuM kAMIka kalyANa kArya karI batAve te temanI pachavADe hajAro mANaso doDe che te kAMIka sArthaka lekhAze, musalamAnomAM bahupatnItva hinduomAM bahupatnItva hatuM te kAyadAthI baMdha karyuM.baMdhAraNamAM prabaMdha che ke, dezanA badhA nAgariko mATe eka ja prakAranA kAyado haze. ( uniform civil code ) paNa musalamAMne mATe evA kAyadA hajI karI zakayA nathI. pragatizIla vicAro dharAvatA musalamAna-srI ane puruSa-AvA kAyadAnI mAgaNI kare che paNa temanI saMkhyA alpa che ane sarakAra Dare che. hamaNAM pUnAmAM eka muslima pariSada thayela temAM muslima kAyadAnA niSNAta Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 prabuddha jIvana tA. 1-2-1972 prophesara phaMjhI adhyakSasthAne hatA. A pariSadamAM bahupatnItva rada karavAnI mAMgaNI thaI. pR. pheMjhIe jaNAvyuM ke sadIo pahelA racAyelA zarIata pramANe Aje paNa lagnavyavasthA cAlu rahevI joIe evI apekSA agya che ane temAM strIone bhAre anyAya che. Azcarya te e che ke A pariSadamAM bhAga lIdhe evI keTalIka vyakitaone dhAkadhamakI ApavAmAM AvI che. muMbaImAM muslima strIonI eka sabhA thaI temAM pUnA pariSadanA TharAvane virodha thaze ane bahupatnItva cAlu rAkhavuM ane temAM strIne koI anyAya nathI ema kahyuM. ahevAla mujaba A pariSadamAM keTalIka zikSita strIo ane kaeNleja kanyAeAe paNa bhAga lIdhe. dharmane nAme sAmAjika aniSTane poSaNa ane rakSaNa maLe temAM navAI nathI. lagnanuM svarUpa mukhyatve rAmAjika ane Arthika paristhiti upara AdhAra rAkhe che. hiMdu samAjamAM lagnanuM svarUpa be mukhya vastuo upara ghaDAyuM, eka Aryo bhAratamAM AvyA tyAre temanAmAM puruSa karatAM strIonI saMkhyA ghaNI epachI hatI ane bIjuM jAti abhimAna hatuM. - pitAnI saMkhyA vadhAravA anulema lagnanI pI chUTa ApI ane pratiloma lagna mATe bhAre daMDa- dehAMta sudhIne- rAkhe. palaTAtI sAmAjika ane Arthika paristhitimAM lagnanuM svarUpa paNa palaTAtuM rahyuM. Adarza te ekapatnItvane ja rahyo. pariNIta jIvanane ave saMyama che. strI -puruSe lagnagraMthIthI joDAyA pachI parasparane vaphAdAra rahevuM ane anyane vicAra na karavo. bhaTakatA manane bAMdhavAno A eka mArga che. temAM sAmAjika svAthya ane naitika vikAsa che. hindu samAjamAM jUnavANI vargane viSedha chatAM neharue hiMmata karI. lagna, vArasAhako, vagere ghaNA pheraphAra karyA. musalamAno mATe AvA jarUrI pheraphAra karavA jUnavANI mAnasane Dara rAkhavAnI jarUra nathI. zarU thayA che. saurASTramAM paTelajUtha, gujarAtamAM samAjavAdI phorama ane rajaputo, karachamAM saMsthA koMgresamAMthI tAjetaramAM zAsaka koMgresamAM joDAyelI maMDaLI, A badhA saMyukata virodhamAM moraco racaze ane prayatna kare te ya keTalA saphaLa thaze te jovAnuM rahe che. je meTA , pheraphAra karyA che ane temAMnA keTalAka AvakAradAyaka che te jotAM zasika koMgresanuM kAma sAva saraLa nathI. mahArASTramAM meTA khaLabhaLoTa macAvyA che. mAletujAra kheDUte ane sahakArI maMDaLIe tathA anya saMsthAonA AgevAnone dUra karyA che. zrI nAIka sAme harIpha UbhA karI tene protsAhana ApyuM. have pAchI havA badalAI hoya tema lAge che. ema kahevAya che ke, zrI nAIke vaphAdArInI khAtrI ApI che. zrI. cavhANanuM varasa echuiM karavAnA sakriya prayatna thayo che. zrI cahaNa kayAM sudhI sahana karaze te jovAnuM rahe che. mahArASTramAM zAsaka koMgresanI ajeya sthiti gaNapatI temAM tirADo dekhAya che. dharamULanA parivartana karavA hoya tyAre A vaMToLa anivArya che te che. sAnukULa saMjogone lAbha laI, jokhama kheDI levuM paDe. 27-1-72. -cImanalAla cakubhAI cittanI zuddhi cittanI zAMtithI vadhAre koI tapa nathI; saMtoSathI vadhAre bIjuM koI sukha nathI; tRSNAthI vadhAre moTI koI vyAdhi. nathI; ane dayA samAna koI dharma nathI. vidyA samAna kaI sahAyaka nathI; mukitathI UMcI ke gati nathI; vairAgya AvavAthI vadhAre koI moTuM bhAgya nathI ane tyAga samAna koI sukha nathI. jIvanane raMga rAkhIzuM. hRdayane raMga ghoLIne; maraNane paNa raMga ApIzuM, samarpaNamAM jhabaLIne. udaya ne asta baMnemAM kasaba e karIzuM ke zahAdata zIkhaze duniyA, amArI rAkha zeLIne. -"vizvaratha' dhArAsabhAnA umedavAro rAjya dhArAsabhAnA umedavArone aMtima nirNaya dilhImAM thaI nAmAvalie bahAra paDI rahI che. keTalAka asaMtApa jAge te svAbhAvika che. paNa zrImatI iMdirA gAMdhIe eka cekkasa nIti akhatyAra karI hoya tema jaNAya che. dareka rAjyamAM IrAdApUrvaka khaLabhaLATa utpanna karyo che jethI evI paristhiti pedA thaI che ke, umedavAro ane AgevAnoe dilhI upara mITa mAMDavI paDe ane tyAM ja bhAvi nakkI thaze ema svIkAravuM paDe. pitAnuM apratIma ane bInaharIpha netRtva daDha karavA, sthApita hite ane pedhI gayela paTalAIne ukheDI, pitAnA pratye jenI vaphAdArI vize zaMkAnuM koI kAraNa na rahe evI navI racanA thaI rahI che. naherUe paNa AvI pakaDa jamAvI na hatI. temanI prakRtimAM na hatuM. vartamAna saMjoge zrImatI IndirA gAMdhIne pUrA anukULa che. atyAre kadAca A anivArya che ane koI hAni nahi pahoMce ema mAnIe paNa tenA bhayasthAna tarapha durlakA karI na zakI. muMbaI zaheramAM pradeza samitinI navI racanA thaI temAM je vinA kAMI seMdhaNa hoya to citA sthAne nathI. chevaTanuM citra to cUMTaNI thaI gayA pachI mAluma paDaze. keTaluMka gaNatarIpUrvakanuM jokhama kheDayuM che. gujarAtamAM pradeza samitinI bhalAmaNa ekaMdare mAnya rahI che. netAne prazna aNa ukelya rahyA che. ghaNI aphavAe saMbhaLAtI te atyAre te laTakatI rahI che. A lakhAya che tyAre virodhanA vAdaLe ati premI ne bahu traNI, jene vera ghaNAMya, sukhe na sue koI dI' te te traNa jaNAya. 'garIba mANasane bhaviSyano vicAra AnaMdapreraka hoya che. ke koIka divase paNa ApaNe paisAdAra thaIzuM; jayAre zrImaMtane bhaviSyane vicAra haMmezAM cinAthI bALato ja heya che ke rakhene huM garIba banI jAuM! saMgrAhaka : zAMtilAla TI. zeTha Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-1972 prabuddha jIvana ja prajAsattAka dina 2 AjanA prajAsattAka dinanA zubha prasaMge dezamAM saune sukha, saphaLatA maLe nahi. pAkistAnanI lazkarI saramukhatyArazAhIne saMpatti ane zAMti prApta thAya evI maMgaLa kAmanA huM vyakata prajAnA baLane abhAva hato. tenA parAjayanuM A eka mukhya kAraNa hatuM. lokazAhI tane samajaNapUrvaka ApaNA jIvananuM aMga karuM chuM. A varSe prajAsattAka dinanuM vizeSa mahattva che. ApaNe banAvIzuM teTale darajaje prajAjIvana samuddha thaze. deza gaMbhIra kaTekTImAMthI pasAra thayo che. IzvarakRpAthI A mahAna baMdhAraNamAM bIje pAyAne siddhAMta ApaNe svIkAryo te ApattimAMthI ApaNe saphaLatApUrvaka pAra UtaryA chIe. 15mI mAnyatA, dharma ane upAsanA: Belief, faith and worshipnI oNgasTa 1947ne dine rAjakIya svataMtratA maLI. paNa sAthe svataMtratAne. bina sAMpradAyikata athavA sarvadharmasamabhAva bhAradezanA bhAgalA thayA tene kArI jakhama paDyo ane 25 varSa tIya saMskRtinuM aMga rahyuM che. durbhAgye briTiza nItine pariNAme, tenAM viparIta pariNAme bhAgavavAM paDyAM. AjhAdI sAthe dezane hindu-muslima e bhine prajA che ane sAthe rahI na zake e vAda - vaMToLa jAgyo. A mAnyatA sarvathA beTI che ane AbAda banAvavAnAM ApaNAM svapnamAM bhAre vidane ane rukAvaTa bhAgalA karavAthI, e praznane nikAla nathI thato evuM jANavA rahyAM. have evI AzA baMdhAya che ke ApaNI e AbAdI pratyenI chatAM, nirupAye ApaNe, AjhAdI prApta karavA, bhAgalA, svIkAravA yAtrA vegathI cAlaze ane je Adarzo ApaNe sevyA che tenI paDayA. 25 varSanA kaTakALa pachI, A mAnyatA upara racAyela siddhimAM AgaLa vadhIzuM. e Adarzo zuM che? rAjya tUTI paDayuM che. A samaya daramiyAna, keTalIka vakhata ApaNe * paNa bhAna bhUlI gayA chIe. hindu-muslima ekatA mATe gAMdhIsvataMtratA prApta ryA pachI dezanuM vidhAna ghaDavAnuM kArya ApaNe jIe prANa ApyA. temanI zahAdata kadI niSphaLa na jAya. duniyAnA hAtha dha dezanI koSTha ane buddhizALI vyakitaoe lagabhaga bIjA naMbaranA muslima dezabaMgalA deze - lekazAhI ane binatraNa varSa sudhI satata vicAraNA karI 26mI navembara, 1949 nA sAMpradAyikatAnA siddhAMte have svIkAryA che. ApaNe AzA rAkhIe dine e vidhAna upara vidhAnasabhAnA badhA sabhyoe pitAnI ke pAkistAnanI prajAne paNa A vAtanI pratIti thaze ane be deza sahI karI saMmati ApI ane 26 jAnyuArI 1950ne dine te - vacce maitrI ane zAMti thaze. vidhAna amalamAM AvyuM. tethI Aja dina prajAsattAka dina trIjo pAyAne siddhAMta vidhAnamAM ApaNe svIkAryo che te che sAmAjika ane Arthika nyAya tathA pratiSThA ane taka ApaNe mAnIe chIe. (Status and opportunity) nI samAnatA tathA vyakitanA A vidhAnamAM dezanuM rAjyataMtra kevA prakAranuM hoya ane kevI gauravane (Dignity of the individual). e siddhAMtanA rIte calAvavuM eTaluM ja mAtra nathI. A vidhAnamAM ApaNA Adarzo cAmala mATe rAjanItinAM nirdezaka tattvo vigatathI vidhAnamAM ApaNe vyakata karyA che. ApaNuM samagra rASTrIya jIvana, rAjakIya, ApyAM che. A nirdezaka siddhAMte dezanA vahIvaTanA pAyAmAM sAmAjika ane Arthika kevA prakAranuM haze ane tenA ghaDataramAM rahela heI, kAyadA ghaDatI veLA tene amalamAM mUkavAnI rAjyanI kyA siddhAMte ApaNe svIkArIzuM tenuM spaSTa citra vidhAnamAM pharaja che. rAjya evI sAmAjika vyavasthA nirmANa karavI ane rajU karyuM che. A vidhAna jIvaMta dastAveja che ane tene aga- TakAvavI ke jemAM rASTrIya jIvananA dareka aMgamAM rAjakIya, sAmAjika tyano bhAga dareka nAgarike jANavAnI jarUra che. temAM rajU karela ane Arthika nyAya bharapUra hoya ane lekikalyANanI uttarettara AdarzonI siddhimAM ApaNe keTalI kUca karI, hajI tenAthI keTalA vRddhi thAya te mATe rAjaye pitAnI nIti evI rIte ghaDavI ke jethI dura chIe ane keTalI lAMbI ane vikaTa maMjhila ApaNe kApavAnI (a) sau nAgariko, strI ane puruSa ne samAna rIte jIvananirvAha che te ApaNA lakSamAM rahe te hakIkata satata ApaNI samakSa mATe pUratI sAdhana prApta karavAne adhikAra maLe. (ba) dezanI rahevI joIe. bhautika saMpattinI mAlikI ane niyaMtraNa evI rIte thAya - A daSTie baMdhAraNanA traNa bhAga agatyanA che. tenI prastA- ke jemAM bahujanakalyANa sarva prakAre siddha thAya. (ka) Arthika vanA tathA dareka nAgarikane prApta thatA mULabhUta adhikAre ane vyavasthA evI rIte cAle ke jethI janahitane hAni pahoMce tevI rIte theDI vyakitaonA hAthamAM dhana ane utpAdananAM sAdhanAnuM rAjanItinA nirdezaka siddhAMtanAM prakaraNe pharI pharI yAda karavA kendrIkaraNa na thAya. A badhAMne ApaNe samAjavAda evuM TUMkuM nAma jevA che. eka rIte prastAvanAmAM ApaNe Adarza pUrI rIte mUkI ApyuM che. 25 varSanA gALAmAM A dizAmAM prayANa karavAne ApaNe diIdhA che ane tenI vigato, mULabhUta adhikAro ane rAjyanItinA prayatna karyo che, paNa dezanI vikarALa garIbAI ane nyAyI nirdezaka siddhAMtavALA vibhAgamAM ApavAmAM Avela che. te prastA asamAnatAe kaI rIte ochI thaI nathI. 2 AdarzanI siddhi mATe have joradAra pagalAM levAM zarU thayAM che. temAM naDatA avarodha vanA A pramANe che: haTAvavA baMdhAraNamAM pheraphAro karyA che. paNa A bhagIratha kArya mAtra ame, bhAratanA leka, bhAratane eka saMpUrNa, prabhutvasaMpanna, kAyadAnA bhaya ke dabANathI saphaLa thAya tevuM nathI. tene mATe jarUra lokataMtrAtmaka gaNarAjya banAvavA mATe, tathA tenA samasta nAgarikone che prajAnA dareka varganA mAnasaparivartananI. bhAratIya saMskRtinI sAmAjika, Arthika ane rAjanaitika nyAya maLe, vicAra, bhAvanA sadA, bahujanasukhAya, bahujanahitAya rahI che. saMtapuramAM abhivyakita, mAnyatA, dharma ane upAsanAnI svataMtratA maLe, A bhAvanAnuM sIMcana karyuM che. vartamAna samayamAM svArtha ane pari grahalAlasA khUba vadhyAM che. mAtra kAyadAnA jore ke nArA lagAvavAthI pratiSThA ane takanI samAnatA maLe te mATe, ane te saumAM vyakitanuM A aniSTo dUra karI zakAze nahi. uparathI mAMDI nIce sudhI dareka gaurava ane rASTranI ekatA siddha karavA mATe, baMdhutA vadhe te mATe, vyakitamAM naitikatAnAM mUlyonI theDe aMze paNa pratiSThA thAya ane daDha saMkalpa thaIne A saMvidhAnasabhAmAM ane te dvArA jIvanadaSTi badalAya tyAre ja sAra lokakalyANa sAdhI zakAya. A saMvidhAna aMgIkAra ane Atmasamarpita karIe chIe. dezamAM utsAha ane vizvAsa tema ja ekatAnuM vAtAvaraNa che. rAjataMtramAM ApaNe lekazAhIne siddhAMta svIkAryo che. A dezanI pratiSThA vadhI che. aAgevAne prajAne sanmArge dore te dezanI 25 varSamAM tene amala karavo yathAzakita prayatna karyo che. lekazAhInAM samakSa je vikaTa pUnA paDayA che teno ukela ANavAnI taka che. mULa prajAjIvanamAM uttarettara daDha thatAM rahyAM che. saMsadIya lokazAhInI bhAratavarSanI sadI e prArthanA rahI che ke: ghaNI apUrNatAe chatAM, vartamAna rAjakIya paddhatiomAM, te vizeSa sarve janAH sukhino bhavantu, sarve santu nirAmayA / AvakArapAtra che. chellAM 25 varSamAM ApaNo deza upara jyAre sarve bhadrANi pazyantu, na kazcit duHkhamApnuyAt // jyAre akramaNa thayuM che tyAre tyAre prajAe saMgaThanathI tene sAmane Ajane dina AtmanirIkSaNane che. pharI daDhasaMkalpa thaIe karyo che. tene sauthI sabaLa purA pAkistAnanA chellA AkramaNa samaye maLe. samasta prajAne sarakArane pUrNa sahakAra rahyo. vartamAna ke A Adarzone mUrtimaMta karavA puruSArtha ane samarpaNa karIzuM. yuddha mAtra lakara upara ja nirbhara nathI. prajAnA saMpUrNa TekA vinA (aMkAzavANInA saujanyathI) cImanalAla cakubhAI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana bahunAne... [ nAgapuramAM tA. 21 thI 26 navembara daramiyAna yojAyela a, bhA. yuvatI sneha saMmelanamAM dAdA dharmAdhikArIe Apela pravacana 'bhUmiputra'nA tA. 16-1-72nA aMkamAM prakaTa thayuM che te nIce ApavAmAM Ave che. dAdA dharmAdhikArI samartha ciMtaka che ane temanA vicArAthI ghaNA loko yogya rIte prabhAvita che. A pravacanamAM vyakata thayela temanAM keTalAMka vidhAno mane Azcaryajanaka lAgyAM che te pratye ati saMkSepamAM dhyAna doruM che. 248 strIpuruSa saMbaMdha sadA vivAdano viSaya rahyo che. dAdA dharmAdhikArI kahe che, strI eka mUrtimaMta samasyA che. temanA pravacananA sAra e jaNAya che ke strI vastu nathI paNa vyakita che ane tene peAtAnuM svAyatta jIvana ane astitva hAvAM joIe. zrI nirbhaya hovI joIe, parAvalaMbI, puruSaAzrita nahi - strI mAtra upabhAganuM sAdhana nathI. A vicAromAM koI matabheda na hoya. prazna e che ke strInuM svAyatta ane nirbhaya jIvana kevA prakAranuM ane kevI rIte hoI zake? dAdA dharmAdhikArI mAtRtvane srIjIvananA abhizApa mAne che. strIne vIramAtA kahevI temAM bIjA darajajAnuM manuSyatva raheluM che ema kahe che. strIe puruSa sivAya jIvavAnI hiMmata batAvavI ane puruSanirapekSa jIvana jIvavuM, puruSanA bharosA upara nahi; kAraNa ke, puruSa strI mATe laDaze, tenuM rakSaNa karaze paNa tenuM bhakSaNa paNa karaze. strInuM phakata strI evuM-svata: juduM jIvana heAvuM joIe. pazujIvanamAM nanirapekSa mAtRtva che teve divasa have mAnavajIvanamAM paNa dUra nathI. zarIra bhraSTa thavAthI cArinya bhraSTa thatuM nathI. mAtra IcchA viruddha zarIrane upayoga thavA na devA. mAnavasamAjane bacAvavA mahilA-mukitanA rUpe navI saMskRtimAM AgaLa pagalAM mAMDavAM paDaze. AvatI kAlanuM jagata strInuM che. tA. 1-2-1972 A vidhAna upara vicAra karIzuM te lAgaze ke je bhayamAMthI srInI mukita Icche che te bhaya upara ja A valaNa racAyeluM che. puruSathI cetatA rahevuM, teno vizvAsa na karavo, potAnuM svataMtra vyakitatva che ema satata sabhAna rahevuM evA valaNanA pAyA bhaya che. zAstrakAro ane saMtapuruSa strIthI hameza cetatA rahelA ane tenAthI dUra rahevAnA upadeza ApyA che. strI duniyAnI mAyA che ane puruSane sAvaze. have bIjA cheDe javAnuM zarU thayuM. banne daSTibiMdu adhUrAM ane khATAM che. puruSanirapekSA, mAtRtvaviheNuM, phakata strI evuM juduM jIvana kevuM haze? temAM strIjIvananI kRtArthatA ke pUrNatA che? temAM tenA vyakitatvane pUrNa vikAsa che.? samAnatAthI sahajIvana sAmAjika vyavasthAno pAyo che ane strI-puruSanA vikAsanuM sAdhana che. e samAnatA eTale alagatA nahiM paNa sahakAra ane prema, AvatI kAlanuM jagata mAtra strInuM che? puruSonuM zuM sthAna haze? mAtRtva srIjIvanane abhizApa che ke dhanyatA? strI strI che tyAM sudhI mAtRtvamAMthI kAyama mukita meLavavAnI ? dAdA dharmAdhikArI,. puruSanirapekSa athavA pariNIta jIvana sivAyanA mAtRtvane ISTa mAne che? dAdA dharmAdhikArIe mahilAmukitarUpe navI saMskRtimAM AgaLa pagalAM mAMDavAnuM kahyuM che. puruSa strI upara ghaNA anyAya karyo che ane temAM pete ja gumAvyuM che. paNa mahilAmukita eTale sarva prakAre puruSane virodha ane aNavizvAsa ? pazcimamAM Womens' Liberation Movement cAle che tenA paDaghA A pravacanamAM jaNAya che. AvA ekapakSI aMtima cheDAnA valaNathI nathI strInI mukita thavAnI ke nathI samAjanuM kalyANa thavAnuM. parasparanA vizvAsa, prema ane sahakAranuM sahajIvana strI-puruSa banne mATe hitakArI che. --taMtrI ] Ama te huM baDabaDa karanAra tarIke prasiddha chuM; paNa keTalAka evA prasaMga Ave che jyAre mArI jIbha thAthavAya che, stabdha thaI jAya che. taruNa cheAkarIe sAme beAlatAM mArI e dazA thAya che. chekarIene joIne AnaMda thAya che, paNa kyAreka tIvra vedanA paNa thAya che. evuM kema thAya che te ja tamane spaSTapaNe kahevAno chuM. zrI e peAte ja eka samasyA che. manuSya samAjamAM chekarI ja mUrtimaMta samasyA che. huM kAMI tamane upadeza ApavA Avyo nathI ! mAruM du:kha tamArI samakSa nivedana karavA Avyo chuM. Aje strI pradhAnamaMtrI thaI zake che--thaI che, chatAM strI Aje paNa bhayagrasta che. te lapAIne, gabharAIne, cAbhIne cAle che. te jenI AkAMkSA kare che tenAthI ja gabharAya che. jagatanA taruNAnI be dizAmAM zodha cAlu che. amerikA, yuropa, cIna, koMgA, viyetanAma - sarvatra taruNAnI jIvananI zodha cAlu che. jyAre bhAratIya taruNa jIvikAnI, upajIvikAnI zeAdhamAM che ne taruNIe zenI pAchaLa che? taruNenI, puruSanI! tame kayAreya potAnA aMta:karaNamAM DUbakI mArI tene tAga kADhaaA che? zrI. Aje paNa eka vastu che, vyakita nathI ane je manuSya ja nathI te samAja - parivartana kevI rIte karaze? 1947nI sAlamAM dezanA bhAgalA thayA. pahelA prazna srIone cAvyA. mRdulAbahena, sucitA kRpalAnI vagere keTalIye mahilAo chekarIonA prazna ukelavA AgaLa AvI. samasyA hatI. IcchAviruddha mAtA banelI chekarIonI ! Aje bAMgalA dezanA saMdarbhamAM daza hajAra chekarIone savAla pedA thayo che. thaI zrI pradhAnamaMtrI, DAyarekaTara, re! kAle UThIne senApati paNa zakaze. te ye tene upADI javAnI bhIti to raheze ja! A samasyAno ukela chekarIo pAse nahIM haiAya te samajI lejo ke pharIthI ghara ane cUlA pAse gayA vinA tamArA chUTako nathI. puruSa tamAre mATe laDaze, tamAruM soMrakSaNa karaze; paNa te ja tamAruM bhakSaNa karI zakaze. taruNa cheAkarIe kahevA lAgI che: We are not sex objects~ame li'gika vastu; upabhAganI vastu nathI !' te koNa che? mANasa che? AkhuM jIvana tamAruM lagna mATenI umedavArImAM jAya che! puruSa sivAya paNa ame jIvI zakIzuM ema kahevAnI hiMmata che? ekavAra mane eka kaeNlejamAM belAvelA hate. eka vakatA badalatA hatA - "che!karIe, tamAre vIramAtA banavuM joIe !" me" kahyuM ke Ave upadeza huM chekarIone na ApI zakuM. tilaka, gAMdhIjInuM koIe vIronA bApa tarIke gaurava karyuM che? paNa kauzalyA ane jIjAbAI, 'vIra-mAtA' tarIke ja pUjanIya ! A te bIjA daraMjajAnuM manuSyatva ! kaoNlejamAM jaIne chekarAone AvA upadeza koI Apaze ke? strInuM - phakata strI evuM - svata:evuM juduM jIvana che kharuM? mAtRtva khUba meTuM varadAna gaNAya che. huM tene srIjIvanane abhi zApa kahuM chuM. kAraNa mAtRtva sivAya strIjIvananI sArthakatA ja nathI evuM manAya che. strInuM manuSya tarIke svataMtra vyakitatva che? svAyatta jIvana che? nathI te! tame zuM karavAnA che? samAja--parivartana mATe tamane utkaMThA hovI joIe ema tamane kahe che! paNa huM kone kahuM? je svata: ja eka upabhAganI vastu banI che tene? taruNAne lagna vize pUchaze to te nA pADaze. kAraNa tene mATe lagna eTale benA cAra hAtha nahIM, cAra paga ja thAya che. lagna thayA ne tenI javAbadArI zarU thAya che, jyAre chekarIonI javAbadArI samApta thAya che. lagna eTale rikSAno baMdhA! puruSoe rikSA calAvavAnI ane strIne paTakavAnI savArInI jagyAe ! badhuM ja kartRtva puruSonuM! zuM e Ane dhakko ApavA mATe pustaka lakhyuM - InTelijenTa vimensa gAIDa Tu seziyAlijhama ! Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-1972 jyAM jyAM ! 'he ' hatuM tyAM 'she' vAparyuM ! 'bAyakoTa' nuM 'garlakeTa'karo ne 'hisTarI'nuM 'harasTorI' karo paNa pratyakSa mAtra hIjha sTorI' ja che. 'hara sTorI' Aje paNa zarU thavAnI bAkI che. AnI yAda ApavA huM Avyo chuM. AvatI kAlanuM jagata tamAru che. taruNa che.karA-che!karI maLIne zuM kare che tenI ciMtA nathI. tame ubhaya maLIne naMdanavana banAve ke smazAna. AvatI kAlanuM jagata tamAruM che. pelI oNsTreliyana chekarIe kahyuM ne ke 'huM A chekarInI mA chuM paNa koInI patnI nathI ema kabUla karuM chuM.' garbhapAtano kAyado karIne te tame game te pramANe varto. paNa IcchAviruddha peAtAnA zarIrano upabhAga na thavo joIe, A mATe tame zuM karaze? chekarIe amane ja pUchaze zuM karIe? puruSo pAsethI javAba udhAra leze nahIM. zuM tamArA peAtAnA jIvananuM astitva ja nathI ! assala nANuM haze te khaNakhaNaze! prabhughna jIvana pAkistAna sAthe yuddhanI kalpanA AvI ke tarata kahevAyuM, 'jamIna, saMpatti ane strIonuM saMrakSaNa karavAnuM che.' strI zuM kAcanuM vAsaNa che ke tene taDa na paDe te mATe Akho vakhata tenI saMbhALa rAkhavI? ekavAra pravAsamAM chekarI sAthe hatI. mAe kahyuM, 'saMbhALaje, chekarI sAthe che!" evuM na kahyuM ke nirbhayapaNe pravAsa kara, che.karI sAthe che! eTale bAkI te have eTaluM ja rahe che ke-peTImAM bhUsuM bharI temAM tene baMdha karIne upara lakhavuM-'glAsa ! viya kara !" AjanI ghaDI AtmanirIkSaNanI che! Aja e nirNaya levA joIe ke sAthe rahIzuM, premathI rahIzuM, paNa bIjAnA AdhAra para jIvavAnA nathI! Aje sAmAjika jIvanamAM Sex explosion jAtIyatAno visphoTa thayo che. Aja sudhI dekhAI rahela 'sapresDa seksa'have uchaLI AvI che. mane teno Dara lAgato nathI, paNa sahajIvanamAM strI para AkramaNa na thAya tevA rastA navA leAkAe zodhavA joIe. manuSya prakRtino anugAmI nathI. prANIone ziMgaDAM, nakha, dAMta hoya che-svarakSaNa mATe, mANasa pAse evuM kazuM na heAvA chatAMya siMhane te nacAvI zake che. mANasa pAse evI keTalIka cIja cheke jene lIdhe te bIjAM prANIo karatAM judA banyA che. tenuM hRdaya ane buddhi e che tenI tAkAta ane e tAkAta puruSo jeTalI ja strIomAM paNa che. yunivarsiTInI parIkSAmAM pahelA naMbaranI guNavattA meLavanAra chekarIo che. teNe strI bIjA darajajAnI manuSya zA sAru? AnI pratikriyA ghaNe ThekANe dekhAya che. Aje pazujIvanamAM naranirapekSa mAtRtva che. tevA divasa have mAnavajIvanamAM paNa dUra nathI; pati sivAya ja mAtRtva--kRtrima garbhadhAraNane AdhAre AvI zake! paNa eno artha zuM? strI-puruSonAM judAM judAM jagata thaze? zuM mAnavasamAja be geALArdhamAM vaheMcAI jaze? eTaluM to avazya samajI levuM joIe ke strI-puruSa ekabIjAnI sAthe raheze te ekamekanI viruddha bhUmikA laIne rahI zakaze nahIM. eka vAta te nizcita che ke manuSyanI zakita te zarIra-zakita nathI, AMtara-bhAratInA netA (sAne gurujI) durbaLa hatA. gAMdhI zuM ke vinobA zuM, zarIrathI sabaLa havAne kAraNe netA banyA nathI. mahAyuddhamAM IMglaeNnDanA netA 90 varSanA buDhDhA carcila hatA! zarIranI tAkAta adhika mahattvanI bane to kiMgakoMgane netA banAvavA pa! to pachI cheAkarI zarIrathI kamajora che mATe te svataMtra rahI zake nahIM tevuM mAnavAne zuM kAraNa che? A eka pAraMparika saMskAra che. ene cittamAMthI dUra karavA joIe. bIjI paNa eka vAta hiMmatathI mAnya karavI joIe. zarIra bhraSTa thavA chatAM manuSya bhraSTa thate nathI. mArA moMmAM koI jabarajastIthI gAmAMsa nAkhe te paNa mane bhraSTa mAnavAnuM kAraNa zuM che? zuM cheAkarI zarIra sivAya bIjuM kazuM ja nathI ? kevaLa zarIra ja che? A gerasamajane kAraNe ja taruNa-strI rUpaniSTha, zarIraniSTha banI che! eTale ja "vahu joIe rUpavAna ne jamAI joIe guNavAna !' paNa chekarInA hAthamAM sAya ane taruNanA hAthamAM talavAra AnA upAya ze? je je puruSa kare te badhuM strIe karavuM? puruSanI kArbana kopI banAvavI che.strIne ? puruSoe ceTalA vALavA ane strIoe vALa kapAvavA mAMDavA evI phezana Ave ja che. phAve te zarU kare, paNa chevaTe strI jIve che puruSonA bharosA para! kAraNa ke peAtAnA bharosA para jIvavAnI tenI hiMmata nathI ! 7 249 AvA hajAro zibiro thAya te paNa chekarIomAM Atmapratyaya jAgrata nahIM thAya to badhA phokaTa javAnA. dhe vila Ala enDa Ina sneka!' Aje paNa chekarInAM lagna karavA mATe akhila bhAratanI yAtrA karavI paDe che. AvAM lagna ja nahIM joIe ema kahevAnI hiMmata koI che!karInI nathI. zuM evA divasa Ugaze khare. ke jyAre chekarAchekarIo samAna darajajAnuM jIvana jIvatAM haze! tame hamezAM bIjAnA prakAzamAM jIvatA AvyA che. svAyatta jIvananA AsvAda kyAreya lIdhA nathI. huM ahIM zikSaNanI vAta karatA nathI. Arthika svataMtratA mATe bAlato nathI. tame nAgarika banyAM, gRhiNI banyAM, bahenamAM sarva kAMI banyAM paNa manuSya mAtra hajI thayAM nathI ! mukhya vAta ja rahI gaI! e manuSyatA kevI rIte Avaze? aMta:karaNamAM je puruSanA Dara che tenA para prema karavA zakaya nathI, kathAvArtAmAM prema haze, paNa jIvanamAM kayAreya nahIM AvI zake. prema mATe juduM hRdaya jaoNIe! tamArA para--navI peDhI para hajI mane AzA che! rAma nAjuka hatA, jyAre rAvaNa balAya. rAmane be ja hAtha hatA, rAvaNane vIsa. IMgleMDa baLavAna rASTra hatuM jayAre amerikA kamatAkAtavAna navuM rASTra hatuM. paNa vaoNziMgTana jItI zakyA! jhArazAhIvirodhI krAMtikArIo durbaLa hatA, cAMga-kAI-zekane amerikAne Teko hatA. mAe phakata dezavAsIonA TekAthI laDayA. mAeAne pUchyuM, 'tame kevI rIte jItyA?" teNe kahyuM, 'mArA sipAIe pAse atyAdhunika hathiyAre nahAtAM, paNa AMta:karaNanI tAkAta hatI !' manuSyanA hRdayamAM buddhi nirmANa karanAra saMkalpanI kharI zakita hAya che. Aje mAnava samAjane bacAvavA haze te mahilAmukitanA rUpe navI saMskRtimAM AgaLa pagalAM mAMDavAM paDaze. Ane mATe keTalAka saMkalpa karavA paDaze : 1. have strI manuSya banaze. te vastu nathI, vyakita tarIke jIvaze. strI e koIne bakSisa ApavAnI ke cArI lAvavAnI cIja nathI ! 2. te puruSanI sAthe jIvaze, premathI raheze. Dara ke sAvadhAnI rAkhIne jIvanAra nathI. puruSa-nirapekSA jIvana jIvaze; Ano artha e ke te enA para bAjo banIne raheze niha. AnAja artha evA ke mAtRtva e strIjIvananuM gaurIzaMkara nathI, te eka AnuSaMgika vAta che. strInuM jIvana svAyatta ane svataMtra haze; eTale ja mAtRtvanirapekSA tenuM vyakitatva haze. 3. manuSyanI vAstavika zakita zarIramAM nathI; hRdaya ane buddhimAM che. ane te badhA mAnavamAM samAna che. 4. zarIra bhraSTa thavAthI cAritrya naSTa thatuM nathI; satItva naSTa thatuM nathI. himAlayanI guphAomAM mekaLAzathI pharavAmAM hiMmatanI AvazyakatA nathI. bajAramAM, rAjanA jagatamAM nirbhayatAthI rahevuM Avazyaka che. 5. cAritrya bAbata puruSa mATe strIo jeTalI makkamatA anivArya nathI gaNAI. vizvAmitre hajAro varSa tapa karyuM-paNa menakAnA darzanathI badhI tapasyA rasAtaLa gaI! e te 'elbarTeDa seksa' che. UlaTAnI liMgikatA che e! puruSono bhaya paNa nahIM, jugupsA paNa nahIM! abhimukhatA joIe. to ja premamAM ekAtmatA Avaze. to zuM rdhanArI-naTezvaranA Adarza hovA joIe? strIpuruSa zuM arpI ardhI vizeSatAne meLavIne vyaktitva banAvI zakaze? tema paNa nahIM. pratyeka mANasa-strIpuruSa banne saMpUrNa nArI-narezvara haze. ubhayanA sattvanuM ekIkaraNa thaI samagra vyaktitva khIlaze. bannenI utkRSTatAnA te saMyoga haze. eve! samagra-saMpUrNa mAnavajanma pAmaze tyAre mAnavajAti dhanya thaze. ene mATe pratyakSa kRSNa-draupadI-yoga karavA joIe. pavitratA te raheze paNa paDadA nahIM rahe. ane liMgikatA to nahIM ja nahIM! kauravAnA darabAramAM draupadInI lajajAnuM rakSaNa karavA kRSNa pote vastra banyA ! kRSNanI sAthe rAdhAnuM nAma bAlAya che, rukmiNI satyabhAmAnuM nahIM! vaivAhika saMbaMdha na hovA chatAM rAdhA-kRSNa eka nikaTa saMbaMdhanuM pratIka che. paNa A saMbaMdha sAmAjika thaI zakatA nathI. kRSNa draupadI saMbaMdha sAmAjika thaI zake che! tamArI pAsethI AvA sattvayukata, svAyatta jIvananI samagra manuSyatvanI apekSA che! ['bhUmiputra'mAMthI sAbhAra] dAdA dharmAdhikArI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 prabuddha jIvana tA. 1-2-1972 A sahAya eTale dhIradhAra: amerikAne e baMdha karavI posAya? amerikA ke koI paNa deza taraphathI maLatI sahAyanAM nANAM bheTa- yojanAmAM rU. 18000 karoDanAM rokANanA jaMgI AMkaDAo rUpe maLatAM nathI. paMdara ke pacIsa varSe e nANAM vyAjasahita mAMDe che tene mATe ATalI rakamanI vyavasthA na thAya te AsamAna dUdhe joIne ApavAM paDe che. A vAta thoDA divasa pahelAM ApaNAM tUTI paDe? A prazna ApaNe karIe to te praznano javAba vaDA pradhAne bhAratanA jJAna lokone samajAvavA mATe spaSTa karavI gaMbhIra rIte ApavAnuM rahe, paNa rUA. 200 karoDanI rakama ApaNA paDI hatI. vAstavamAM te sahAya e dhIradhAra che. zarIpha mANase vikasatA arthataMtranI sthitimAM ApaNI chAtI besADI de tevI nathI. dhIradhArane dhaMdho kare ane najIvI vAtamAM tenA AsAmI sAthe sAmI bAju amerikAe dara varSe rU. 200 karoDane vepAra jhaghaDo karIne dhIradhAra baMdha kare to tene dhaMdhA aTakI paDe. amerikA bhArata pAsethI gumAvavuM paDe. kadAca pramukha nisana ane tenA eka prakArano AMtararASTrIya zarApha deza che. tene sahAya eTale dhIra- salAhakAra zrI kisingarane vaTa khAtara A vepAra khAvo paDe tene dhAra baMdha karavI posAya nahi. bhAratane sahAya baMdha kare te bIjA aphasa na hoya. paraMtu amerikana sarakAra ane amerikana vepArI dezane vadhAravI paDe. vaLI bhArata jevA pAko AsAmI amerikAne ekasarakhI rIte vicAratA nathI. bhArata garIba deza hoya te paNa maLe nahi. amerikA vAraMvAra kahe che ke tenI videzI sahAyamAM sauthI garIba leka pAsethI dhIradhAra karanArA deze kamAIne tarabatara banyA moTo hisso bhAratane maLe che. paNa e vAta beTI che. amerikana che. huM bALaka hato tyAre saurASTranA gAmaDAmAM mArA pitA zikSakanA sarakAra bhale tenA AMkaDAmAM darzAve nahiM paNa yuropa ane ame- vyavasAya sAthe nAnI dukAna calAvIne kheDUtane dhIradhAra paNa rikAnA arthakAraNane lagatAM copAniyAM amerikAnI videzI sahAyanAM karatA hatA. mane navAI lAgatI ke mArA gAmanA cIMtharehAla kheDUte 'je cItara cItare che temAM sauthI vadhu sahAya meLavanAra tarIke dakSiNa pAsethI kaI rIte nANA kamAI zakAtAM haze? mahArASTranA ulIkAMcana, viyetanAmanuM nAma lakhe che. te pachI bhAratane krama Ave che. paraMtu junnara ane bIjA gAmaDAMomAM se se varSathI ghaNA mAravADI dakSiNa viyetanAmane apAtI sahAya e kANA ghaDAmAM pANI kuTuMbe vasI gayAM che. sAva bhUkhaDIbArasa jevAM A gAmamAM bharavA jevuM che. jyAre bhArata jevA dezane apAyelI sahAyamAM mAravADIo mAladAra thaI gayA che. kheDUto pAse bAvaDAnuM baLa che, koI divasa "AsAmI khAdha" lAgavAnI nathI. pAkistAne hajI jamIna che ane khetInI nIpaja vadhAravAnI sUjha paNa che, paraMtu hamaNAM ja lonanA haptA cUkavavAmAM labADI karI hatI. bhArata koI te mATe joItI mUDI hotI nathI. A mUDI vANiyo pUrI pADe che divasa mudata cUkayuM nathI. ane garIba kheDUtane karelI dhIradhArathI kheDUtanI nIpajamAM 50 TakA amerikAe sahAya sthagita karI tenA pANIne rela bhAratanA vadhAre thAya che temAMthI 40 TakA lAbha vANiyAne pahoMcI jAya che paga taLe ochA Avaze chatAMya hAla turata bhAratane ati Avazyaka ane 10 TakA lAbha kheDUta pAse rahe che. eka kheDUta pAse rUA. 1000 jaNAya tevI rUA. 11 karoDanI cIjonI AyAta amerikAne badale bAkI leNA rahetA hatA chatAM ya mArA pitA te kheDUtane nANAM bIjA dezomAMthI karIne tenuM hUMDiyAmaNa cUkavavuM paDaze. khAsa karIne dhIratA hatA. meM vAMdhA upAyo ke zuM kAma AvA azakata mANasane (1) khAtara, (2) elyuminiyama, (3) jasata, (4) spersa ane nANA dhIre cho ? tyAre mArA pitAe kahyuM ke je bAkInA 1000 komponanTa, (5) khAdya tela ane (6) rUnI AyAta upara asara vasula levA heya te thoDI thoDI dhIradhAra karIne tene zakitazALI paDaze. amerikAe 1 karoDa TaeNlara eTale lagabhaga rU. 11 karoDanI banAvavo joIe. cIjavastu peTenI sahAyanuM vacana ApeluM temAMthI ApaNe A badhI cI AyAta karanAra hatA. paNa amerikAe A sahAya pAchI uparanuM daSTAMta TAMkIne amerikAnI sahAyanA praznane vadhu kheMcatAM A cIjonI AyAtanI vyavasthA tatkALa anya mArgothI paDato saraLa karI nAkhavAne Azaya nathI. paraMtu sahAyanI pAchaLa karavAnI raheze. hetu hamezAM svArthI ane vyApArI hita sAthe joDAyela hoya che. bhArate A cIjone karakasarabharyo upayoga tema ja ochI saMgharAkhorI silenane rU. 5 karoDanI lone be vakhata ApI hatI. te lona vaDe karIne bhAratanA vepArIo ane udyogapatio bhArata sarakAranA silone ApaNI pAsethI vIjaLIne sAmAna, kemikalsa ane svAvalaMbana mATenA prayAsane Teko ApI zake che. davAo vagare kharIdyAM hatAM. ene kAraNe ApaNA vIjaLInAM ApaNe nakkara vAta upara AvIe ane amerikA sahAya sAdhane pedA karatA udyogo ane rasAyaNa udyogane sArI gharAkI baMdha karavAmAM makkama rahe te bhAratane zuM takalIpha Ave e prazna rahI hatI. e rIte amerikArI karelI cAnAjanI sahAyathI tenA vicArIe. bahu ja saraLa rIte vAta samajavA mATe ApaNe kahI vadhArAnA nakAmA ghauM bhArata pacAvatuM gayuM ane amerikana kheDUzakIe ke dara varSe ApaNane amerikA taraphathI 15 karoDa DolaranI tanI pravRtti dhamadhamatI rahI hatI. bhAratanA era InDiyA InTarasahAya maLatI baMdha thAya eTale ApaNe rUA. 105 karoDanI vyavasthA nezanalane rUA. 4 karoDanI kiMmatanAM cAra be jeTa vimAne levAnI karavI paDe. bIjA arthamAM ApaNe rUA. 105 karoDane vadhu mAla IcchA hatI, paraMtu ATalI rakama kharcavAnI era - InDiyAnI trevaDa nikAsa karIne teTaluM huMDIyAmaNa kamAvuM paDe. e uparAMta have hatI nahi. vaLI je be jeTa banAvatI amerikAnI be IMga kaMpanIne amerikAe ApelI agAunI lonanA haptA paNa dara varSe cUkavavAnA jaMbo jeTa vimAna vecyA vagara chUTako nahote. jaMgI kArakhAnuM thAya che. te haptA paNa jaMgI rakamanA che. Avate varSe 12 karoDa kAma vagaranuM paDayuM rahe ane taiyAra vimAne na vecAya te paNa kaMpanI DaoNlara eTale ke rU. 85 karoDane hapto ApaNe cUkavavAnuM cAlu rahI zake teTalI trevaDa beIMga kaMpanInI na hatI. A sthitimAM che. A daSTie ApaNe mAnIe ke amerikA ApaNane beIMga kaMpanIe pote ja era InDiyAne rU. 2 thI rUA. 3 karoDanI bilakula sahAya baMdha karI de ane ApaNe amerikAnI lena amerikana ekasparTa * ImporTa beMka pAsethI maLe tevI lonanA haptA cUkavavAmAM AnAkAnI na karIe to dara varSe vyavasthA karI ApI. beIMga kaMpanIne vimAnane gharAka maLI gayA ApaNe kula rU. 190 karoDathI rU. 200 karoDanuM hUMDiyAmaNa kamAvA ane ekasparTa - ImporTa beMkane nANAMnuM vyAja ApanAra gharAka kamara kasavI paDe. te bhArata jevo deza je tenI paMcavarSIya maLI gaye. gAmaDAmAM jyAre paNa vANiyAnI lonanA haptA cUkavavAmAM Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-1972 kheDUta meADo paDe eTale te kheDUtane sarakAranI tagAvI ke sahakArI maMDaLI ke sahakArI ba kanI leAna maLe te mATe dhIradhAra karatA vANiyA ja badhI tarakhaDa karatA hoya che! prazuLa jIvana Ama ekaMdare sahAya e kaI amerikA ke koI paNa dezanA upakArarUpe maLatI nathI, cAkhkhA vepAranI vAta che. emAM bhAratane thoDo lAbha thAya che ane ro sahAya na maLe te thoDI takalI paNa UbhI thAya che. paNa upara kahyuM tema e takalIphane nakka svarUpe mUkIe te te rUA. 150 thI 200 karoDanI mAmalata rahe che. jyAre nirAzritAnA beja AvI paDayo tyAre paNa vArSi kharca mATe ATalA ja AMkaDAnI ApaNe jogavAI karI hatI. e jogavAI rUpiyA svarUpanI hatI, paraMtu sahAya baMdha thAya te ApaNe eTaluM hUMDiyAmaNa kamAvuM paDe eTale ke teTalA vadhu mAla nikAsa karave paDe. hAlamAM ApaNe je nikAsa karIe chIe tenA karatAM mAtra 10 thI 125 TakA jeTalI vadhu nikAsa karavI paDe. to ATalI nikAsa vadhAravA bhAratanA vepArI zakitamAna nathI? jo natA kamara kase te! A vAta azakya nathI. jyAre ApaNAM vaDA pradhAna kahe che ke amerikAnI sahAya vagara ApaNe calAvI zakIzuM tyA temAM mAtra garAsiyA chApanA ekalA vaTa nathI. tenI pAchaLa nakka gaNatarI paNa che. evI ghaNI jIvana-jarUriyAtanI ati Avazyaka cIjo ApaNe gharaAMgaNe AMgI paDe te mATe nikAsa karatA nathI. peTalAda jevI cIjo vadhu AyAta karavI paDe che. Avazyaka cIjonI ApaNI vaparAza ochI karIne ane polAda jevI cIjonI vaparAzamAM karakasara karIne tenI AyAta ochI karIne ApaNe amerikAe Ubhe karalA paDakAra sArI rIte jhIlI zakIe chIe ane jyAre koI rASTranA svamAna upara sIdhA ghA Ave tyAre te rASTra jo rUpiyA-AnApAInI gaNatarI karIne lAcAra meDha karI jAya te te rASTrane A svArthI jagatamAM jIvavAnA haka raheto nathI. bhArata evA deza nathI ke te amerikAnI nagadanArAyaNanI vAtethI mUMjhAI jAya. vaLI have rAddharatAnAM saravaiyAM badalAtAM jAya che. jarmanI, jApAna ane briTana jevA deza pAse paDelA lAkho DolaranuM mUlya atyAre to kAgaLathI vadhu nathI, kAraNa ke amerikA te DAlara sAme sAnuM ApatuM nathI. mAtra paMdara ja varSamAM saravaiyAnuM A svarUpa badalAyuM che. paMdara varSa pahelAM jarmanI ane jApAna amerikA pAsethI aDhaLaka pramANamAM mUDInI sahAya letuM hatuM. bhArata pAse paNa tenI levaDadevaDanuM saravaiyuM badalavAnA A suMdara mekA AvyuM che, te meAkAne ApaNe paDakAra tarIke jhIlI laIe. kAnti bhaTTa dhana paratve anAsakti kAMcana tarapha zrI rAmakRSNa paramahaMsanI je napharata hatI tevuM valaNa ne tevA ja svarUpe lakSmI pratinI daSTi, anAsakita dareka sata puruSamAM prakaTavI joIe evuM kazuM nathI ; eTaluM ja nahi paNa kA mAMthI UThI javAne badale pUrepUrA ThaMDA kaleje potAnA mahelane baLavA devAnI janaka rAjAnA jevI, te ja svarUpe anAsakita vyakata thavI joIe ema paNa Agraha ke samajaNa na rAkhI zakAya. kALe kALane sau saunI Dhabe rIte judI hAvAnI, anAsakita vyakata thavAnA prakAro amuka ja hoya ane amuka rIte ja te vyakata thAya to te sAcuM ane bAkInuM badhuM khoTuM evI mAnyatA ke samajaNa yathArtha nathI. dhanano parigraha na sevIne, bIjAMne suparata karI daIne ke dAnamAM vAparI nAMkhIne akiMcana thaI rahevAne sthAne vyavasthita hisAba rAkhIne yogya upayoga, sAdhanAnA vikasAthe ne prabhunA hetu arthe samarpaNa bhAve, thAya evI jJAnayukata jAgRti rAkhIne paNa sAdha dhana paratve saMpUrNa anAsakita rAkhI zake che yA keLavI zake che. zrI meTA ~ kema, zuM, ane zA mATe? 251 khAMDanA TApu je briTiza jamAnAmAM hiMdustAnamAM khAMDa cIna ane moreziyasathI AvatI hatI. te jamAnAmAM khAMDanAM bIjAM nAma cInI ane meArasa hatAM. hajI meAraziyasa TApunI mukhya pedAza khAMDa che. mAreziyAnA vaDApradhAna zrI zivasAgara rAmagulAma gaye pakhavADiye bhAratamAM hatA. tee bhAratanI mulAkAte ghaNI vAra AvyA che ane Avaze, kAraNa ke bhArata - bihAra - temanA pUrvajonuM vatana che. temanA dAdA giramiTiyA majUra tarIke meTarasa gayA hatA. 720 cA, mAne vistAra dharAvatA DuMgarALa mereziyasa TApuo mahAsAgaranuM taLiyuM phADIne UmaTelA lAvArasa vaDe banyA hAvAthI ane puSkaLa varasAda meLavatA hovAthI khUba ja phaLadrupa che. ATha lAkha jeTalI vasatimAMthI 50 TakA karatAM vadhAre hiMdu che, savA be lAkha mizrA jAtanA che 1,30,000 muslima che, ane 25,000 cInA che. eka dAyakA pahelAM keTalAka briTiza sAmrAjayavAdIomAM peTabaLatarA hatI ke jo briTana mereziyasa TApune svataMtratA Apaze te tenA hiMduo "hiMdu" bhArata sAthe e TApunuM joDANa karI deze. hA joDANa thayuM che kharuM, paNa te samAna hiteA, sadbhAva ane sAMskRti para AdhArita maitrI vaDe ja thayuM che. DoDo nAmanA kadAvara, bhArekhama ane UDI nahi zakatAM kabUtaronuM vatana moreziyasa hatuM. jyAre bharata khaMDa ane yuropa vacce yuropI vahANonI avarajavara zarU thaI tyAre yuropI vahANavaTIe A nirjana TApumAMthI pANI ane khorAka meLavavA ahIM laMgara nAkhatA hatA. teo dhokA mArIne DoDone khArAka mATe mArI nAkhatA hatA. e rIte DoDonuM nikaMdana nIkaLI gayuM. nAmazeSa thaI gayelI vastu mATe aMgrejImAM Aje kahevAya che ke It is as dead as dodo. * mArasanA javALAmukhI dUranA bhUtakALamAM TharI gayA che, paNa bhaviSyamAM nahi phATe ema kahI zakAya nahi. * uttara Ayarle hanuM rakatanAna uttara AyarlenDamAM cAra varSathI Aga bhabhUke che ane rakata pAta thAya che. zA mATe? briTane jyAM rAnta karyuM che ane pachI sattA cheDavI paDI che tyAM teNe laDAvI mArI, bhAgalA pADIne rAja karyuM che ane vArasAmAM bhAgalA ane saMgharSaNa ApatuM gayuM che. hiMdustAna ane pelesTAIna tenAM dRSTAMta che. Apale nDanA svAtaMtrya saMgrAma daramiyAna briTane uttara Ayarle nDanuM aMgrejakaraNa karyuM. pachI jyAre AyarlenDane svataMtratA ApavI paDI tyAre bhAgalA pADIne uttara AyarlenDa pete rAkhyuM. AyarlenDa romana kaeNthalika saMpradAya pALe che. uttara AyarlenDa briTananI jema preTesTa'Ta che, aMgrejIbhASI paNa che. paNa briTanamAM leAkazAhI che tevI lokazAhI uttara Ayarle nDamAM nathI. ahIM dharmanA nAme bhedabhAva rAkhavAmAM Ave che, anyAya thAya che. Azare 33 TakA prajA rAmana kaeNtheAlika che, ane tenI mAgaNI samAna adhikAronI che, paNa preTesTa Ta bahumatI temane samAna adhikAro ApavA mAgatI nathI. AthI rAmana kaeNtheAliko AyarlenDanI pratyakSa ke parokSa madada vaDe laDe che ane briTiza lazkara briTiza sAmrAjyanI chellI laDAI uttara AyarlaeNnDanI anyAyI sarakAranA rakSaNa mATe laDI rahela che. bAMgalA dezanA bihArIe bAMgalA dezanI eka karuNatA tenA 14 lAkha jeTalA bihArI pAkistAnIe che je bAMgalA dezane joItA nathI ane pAkistAna Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 0 252 prabuddha jIvana tA. 1-2-1972 - - == = == == === === = === = paNa temane svIkAravA taiyAra thAya tevI vakI nathI. A badhA bihA- rIe ApaNI sahAnubhUtine pAtra nathI, kAraNa ke temAMthI ghaNAe baMgALIe para amAnuSI atyAcAra gujAryA che ane pAkistAnI sainyane atyAcAra gujAravAmAM sAtha Ape che. paraMtu je strIe, bALako ane puruSa nirdoSa che emanuM zuM? tA. 24 25 mAM 1971nI rAte thIghakhAne baMgALIonI katala zarU karI temAM bihArI pAkistAnIoe paNa lazkarane sAtha ApyuM hatuM. pariNAme baMgALI - bihArI muslime vacce hallaDa phATI nIkaLyAM hatAM, jemAM ghaNA bihArI pAkistAnIe paNa mAryA gayA hatA. pAchaLathI bihArI pAkistAnI emAMthI ghaNA leke DhAkAmAM AvIne bharAyA. ahIM mehamudapura ane mIrapuramAM meM nirAzrita bihArI pAkistAnaene behAla paNa bhAratIya sainya vaDe surakSita paDelA joyA tyAre mane vicAra AvyuM ke A lokonuM bhaviSya zuM? pAchaLathI mujIbura rahemAne chUTayA pachI mAgaNI karI che ke pAkistAna amArA cAra lAkha jeTalA baMgALI nAgarike amane soMpI de ane A bihArI pAkistAnIone laI jAya. paraMtu pAkistAnanA pramukha bhuTToe javAba Apyo nathI. jherI dArU jherI kema? ApaNA dezamAM jherI dArU pIne dara varSe keTalI vyakitae mare che ane jhera jevo dArU pIne keTalI vyakitae pitAnuM jIvana TUMkAve che tenA AMkaDA te ke ekaThA karI zake nahi, paNa jyAre sAmudAyika mRtyu nIpaje che tyAre tenA samAcAra vartamAnapatromAM caDe che ane pachI theDA ja divasamAM bhulAI jAya che. tAmila- nADumAM eka utsavamAM se jeTalA mANase ribAI ribAIne marI gayA pachI AjathI cAreka mAsa pahelAM muMbaI-pUnA mArga para khetapelImAM 60thI vadhu mANase marI gayA hatA. have gaye pakhavADiye dilhImAM 75thI vadhu mANase maryA che. ahIM meM gerakAyade gaNAtA dArUne be bhAgamAM vaheMcI nAkhyo che: jherI ane jhera jevo. jherI dArUmAM methIla Alkohola, vAniza, TiMkacara ADAIna vagere meLavavAmAM Ave che, je badhAM jhera che. methIla Alkohela lAkaDInA bASpIbhavanathI banAvavAmAM Ave che. ethIla Alkohola evuM jherI nathI. paNa temAM pAMca TakA meIla Alakohela meLave to paNa te jherI banI jAya che. evI rIte methIleTeDa spiriTa banAvavAmAM Ave che ane baLataNamAM tema ja udyogomAM vaparAya che. - eMthIla Alkohola miTa padArthomAM Athe lAvI tenA bASpI bhavana vaDe banAvavAmAM Ave che. dareka pIvAyegya madirAmAM - bIara ane Asava - ariSTathI mAMDIne brAnDI, vahIskI, zempaIna ane daDA sudhInAM badhAM madhomAM echA - vadhu pramANamAM ethI Alkohola che. vArnizamAM ane TiMkacara ADAInamAM jherI spiriTa hoya che. methIleTeDa spiriTa baLataNa ane udyoge mATe vecavAmAM Ave che. tenA bATalA para beparI ane be hADakAMnI cokaDI mUkIne cetavaNI ApavAmAM Ave che ke A spiriTa jherI che. tema chatAM pIvAnA dArUmAM satvara uttejanA lAvavA mATe te umeravAmAM Ave che ane A dArU mahArASTramAM paDI (khAparI chApa dArU) tarIke oLakhAya che! have jherI nahi paNa jhera jevA dArUnI vAta karIe to vividha prakAranAM magho banAvavAM e eka vijJAna ane kaLA che, je gerakAyade dArU gALanArAenAM jJAna ane zakitanI bahAra che. AvI teo halakA gALa, saDelAM phaLe ke koI paNa jAtanA pheMkI devA 5 miSTa padArthomAM Atho lAvI bASpIbhavana vaDe temAMthI AlkohAla kADhe che. temAM pANI paNa sAthe AvI jAya tethI bIjI vAra bASpIbhavanathI "bevaDa' banAve che. te satvara uttejanA Ape evo thAya che. tenI khAtarI karavA mATe zeDo dArU DhALIne, dUra dIvAsaLI saLagAve che. Alkohola paTelanI jema unazIla hovAthI te varALarUpe havAmAM prasarI jAya che. tenI dIvAsaLI saLagatAM ja Alkohola dUrathI saLagI UThe che. muMbaI zaheramAM Athe lAvavA mATe miSTa padArtho pANImAM bheLavIne gaTaranA mukhamAM chupAvI rAkhavAmAM Ave che, jyAM maLa-mUtra ane gAmanI gaMdakI vahetAM hoya che. Athe lAvavuM ke A lAvIne bASpIbhavana karavuM e pUratuM nathI. Athe yogya saMvidhAna vaDe lAvavuM joIe ane madya banyA pachI tene yogya samaya sudhI yogya vAsaNamAM, gya vAtAvaraNamAM rAkhIne dArUne "pakAvavo joIe.' paraMtu gerakAyade dArU gALanArAe mi. padArthone pANImAM meLavyA pachI traNa divasanI aMdara tene dArU banAvIne bajAramAM vecavA kADhe che, je pIvAnI Adata tarata paDI jAya che ane jhera jevI cAsara kare che, taMdurastIne bhAre nukasAna kare che. zreSTha madirAo dAyakAo sudhI pakAvavIma' Ave che. pilIsa khAtAnI temaja AbakArI khAtAnAM mANasone A gerakAyade pravRttimAMthI aDhaLaka kamANI thAya che. keTalAka rAjakIya AgevAna ane amaladAre paNa temAMthI pratyakSa ke pakSa rIte geralAbha uThAve che. ASI A dukrano aMta Avato narI. sarakAre A badhuM jANatI hovA chatAM kaMI karatI nathI tenuM eka kAraNa A paNa che. AthI hajI vadhu mANase maryA kare che, kAraNa ke temAMnI ghaNAne meTI kamANI thAya che. - vijayagupta maurya yuddhagunegAre: Ikamenane paMdara varSe kevI rIte pakaDe? I. sa. 1939 thI 1945 sudhI yupamAM khelAyelA cha varSanA bIjA vizvayuddha pahelAM yuddhagunegArone naliyate pahoMcADavAne koI AMtararASTrIya zIrasato nahote, kaI dhArAdhoraNa--kAyadAkAnUna nahotAM, koI vyavasthita vidhi nahatI. paNa hiTalaranAM nAjhI daLe e yuddha laDatAM laDatAM paNa yuddha laDanArAo ane yuddha na laDanArI jItelA rAjyanI prajA para evA atyAcAra gujArelA, evI kaleAma calAvelI tathA khArA karIne jarmanInA ane je je vistAro para nAjhIoe kabajo jamAvyo hato tenI yahudI prajAnI je sAmUhika katala calAvI hatI te evI vyApaka hatI ke zuddha jItavAnI AzA UbhI thatAM vAra sAthI rAjyoe AvA julama tathA AvI katala mATe javAbadAra nAjhI netAone zuddha bAda teonAM duSkRtya mATe nyAyanI adAlata samakSa kema khaDA karavA tenI vicAraNA karavA mAMDI hatI ane yuddha pUruM thatAM vAra teone mATe sAzI rAjyonI banelI eka saMyukata yuddha adAlata samakSa khaDA karavAnI taiyArI rAkhI hatI. yuddha pUruM thayuM tyAre hiTalara tenI premikA tathA AkharanA traNa cAra dahADA pahelAM patnI banelI IvA brAne AtmahatyA karI. hiTalara pakaDAyo tyAre kAtIla jheranI geLI be dADha vacce kacaDIne mRtyunuM zaraNuM . gobelsa pitA-nuM rakSaNa karatAM sainikane ja hAthe cAra bALakone jhera daI potAnI patnI sAthe gaLIthI ThAra thayo. gerIMga nAsatAM nAsatAM pakaDAI gayo ane oLakhAI gayo tathA tenI sahita bAvIsa nAjhI netAo para A saMyukata adAlatamAM kAma cAlyuM tathA temAMnA bArane mRtyudaMDanI sajA thaI. e pachI bIjA ghaNA nAjhI netAo para sAthI rAjyanI potapotAnI adA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-1972 kabuddha jIvana 253 latamAM kAma cAlatuM tathA pAchaLathI jarmanInA prajAsattAka rAjyanI sarakAre paNa yuddhagunegAro para kAma calAvavA potAnI lazkarI adAlatanI sthApanA karI ane lagabhaga be hajAra uparAMta nAjhI netAone Ama mRtyudaMDanI sajA karavAmAM AvelI. 'yuddhagunegArone potAnAM duSkRtyo mATe nyAyanI adAlatamAM khaDA karavA mATenI Ama vyApaka pravRtti hAtha dharAyelI hovA chatAM keTalAeka nAmacIna nAjhIo nAsI chUTayA jemAM eka eDelpha Ikamena karIne nAjhI pakSanA rajhAkAronA jevA khAnagI sainyane saradAra paNa hato. nAjhIonA hAtha heThA paDayA nahotA tyAM sudhI te Ikamena pitAne 'yahudIonA yamarAja" tarIke oLakhAvavAmAM garva anubhavate. paNa yuddhamAM jarmanI hAryuM eTale ene potAnA kevA hAla thaze tene pUro aMdeze AvI gayo ane eka marelA sainikane gaNaveza tathA oLakhapatra uThAvI laIne te bhAgyo. amerikI daLane hAthe pakaDAyo paNa khare paNa khATAM oLakhapatrane kAraNe oLakhAya nahi ane pharI bhAgI chUTayo ane yahudIoe tene zodhavA mATe AkAza pAtALa eka karavA mAMDayA. - sarva prathama to Ikamena je zaheranA vatanI hato tathA jyAM tenI patnI rahetI hatI te sTrImAM AvelA tenA gharanI bAjumAM eka ghara bhADe rAkhI temAM yahudIoe pitAnA chUpA jAsUse goThavI dIdhA. e pachI Ikamena viSe judI judI aphavAe AvavA lAgI. Aje te spenamAM che to vaLI pharI ema sAMbhaLavA maLe ke te sIriyAmAM che, turkImAM che. IjiptamAM che jyAM jyAM tenA vize sAMbhaLavA maLe tyAM yahudIo pitAnA mANase tapAsa mATe mekalAve paNa Ikamenane patto lAgyo nahi. daramiyAna 1947mAM IjharAyalanuM svataMtra rAjya banyuM ane jima banyuM ane yahudIo be hajAra varSa pharI pelesTAInanI dharatI para pitAnI svAdhIna sattAnI sthApanA karI eTale rAjadhAnI tela avIvamAM nAsatA pharatA jarmanInA yuddhagunegArone jera karavA eka kendriya jAsUsI taMtranI racanA thaI tathA Ikamenane zodhavAnI pravRtti temane suparata karavAmAM AvI. lagabhaga dasa varSanA satata prayAsa bAda 1957mAM eka dahADo A taMtrane khabara maLI ke Ikamena dakSiNa amerikAnA ArajenaTAIna dezanI rAjadhAnI buesaersamAM che. yahudI jAsUso tyAM doDayA. temAMnA eka Ikamenane joyo paNa khaze ane tenI pAchaLa paDaze. paNa Imena najara bahAra thaI gaye. ane pachI vIsa mANasenA traNa mahinAnA satata prayAse chatAM te pAchA najare caDayo nahi. ane A prayAsa paNa niSphaLa nIvaDayo. daramiyAnamAM jarmanImAM pagabhara banatI jatI benanI yuddhotara prajAsattAka sarakAre hajI sudhI nAsatA pharatA tathA saMtAI rahela nAjhI yuddhagunegArone pakaDavA pitAnA ja eka kendravartI taMtranI sthApanA karI ane AtaMtranI sahAyane AdhAre yahudIoe Ikamenane pakaDavAnA prayAso joradAra banAvyA. 1959mAM A taMtrane rokkasa bAtamI maLI ke Ikamena hajI buesaersamAM hatA ane yahudIee, pitAnA sagAMvahAlAM tathA AptajanonA matano badalo levA mATe talasI rahelA cunaMdA mANasane pharI dakSiNa amerikAnA A zahera tarapha ravAnA karyA. A samaye teoe Ikamenane zodhavAnA vyavasthita prayAso karyA. teo paNa yurepamAMthI bhAgI chUTelA nAjhIo hatA evI pitAnI oLakha ApIne buesaemAM ekatra thayelA bhUtapUrva nAjhIonA moTA samudAyamAM bhaLavA lAgyA tathA Ikamena viSe tejArIthI je kAMI sAMbhaLavA maLe tenI rAha jovA lAgyA. paNa mahinAo sudhI tene kAMI sAMbhaLavA maLatuM nahi. cAra pAMca divasa bAda eka jalasAmAM eka mANase vAtacItamAM ama ja kahI dIdhuM ke, "Ikamena bIcArAne have moTaranA bhAge banAvavAnA eka kArakhAnAmAM majUrInuM kAma karavuM paDe che." yahudI jAsUsa A sAMbhaLI gayo ane te divasathI Ikamenane bhAvIne nizcita phesalA thaI gayo. Ikamena mATenI A ATalI ja mAhitI yahudIo mATe basa hatI. have Ikamena mATe mAtra moTaranA kArakhAnAmAM ja tapAsa karavAnI rahI ane zaheramAM je je kArakhAnAM hatAM tyAM savAra-sAMja kAmadAronA AvavAnA ke chUTavAnA samaye yahudI jAsUsa beThavAI gayA. temAMnA ghaNAkharAe Ikamenane najare joyele. tenA phoTogrApho badhAnI pAse hatA. A uparAMta IkamenanI eLakhatI eka meTI nizAnI e hatI ke tenA mana bahu ja meTA hatA ane eka dahADe sAMje eka jAsUse Ikamenane marsIDIjha benjhanA kArakhAnAmAMthI bahAra nIkaLate joyo. te eka basamAM caDayo. jAsUsa tenI pAchaLa gaye ane te kyAM Utaryo te teNe joyuM. teNe tarata ja IjharAyala sarakArane tArathI khabara ApI vadhu mANase maMgAvyA tathA zodha ugra banI. Ikamena jyAM pitAnI patnI sAthe kamenTanA bhaLatA nAmathI raheto hato te gharanI bhALa meLavI, tenI patnInA phoTaeNgrApha hatA te yahudI jAsUsa e AjubAjumAM batAvyA tathA te pheTegA yahudI te zrImatI kalemenTanA hatA tenI khAtrI karI lIdhI ane kaMI ja bhUla na thAya te mATe buesaersanA pilIsa khAtAnA eka agAunA moTA amaladArane mATI lAMca ApI klemenTa nAmane marsIDIjha benjhanA moTaranA kArakhAnAno kAmadAra jarmanInA nAjhI netA eDolpha Ikamenaja hatuM tenI khAtrI karI lIdhI ane pachI teoe A parAyA dezamAMthI tene jIvato hAtha karI IjharAIla pahoMcatA karavAnI kAravAI hAtha dharI. IkamenanI bhALa lAgI tyAre 1960ne jAnyuArI mahine pUro thavA Avyo hato. tenI tapAsa pUrI thaI tyAre bIjo mahino mAsa nIkaLI gayuM ane eTale have e mAsamAM ArajanTAInanA svAtaMtraya dine jayAre pravAsIone AkarSavA vimAna vyavahAramAM chUTachATa apAya tyAre Ikamenane vimAna mArge IjharAIla jIvato jAgate upADI javAnI yojanA taiyAra thaI. eTale me mAsanI agyAramI tArIkhe Ikamena kAmamAMthI chUTI basamAM beTho ane basamAMthI UtarI pitAne ghera javA eka galIne nAke vaLe ke eka meTare citA tene AMtaryo. cAra mANasa temAMthI UtaryA. te bUma barADA na karI zake te mATe temAMnA eke tenA moM para kapaDuM dAbI dIdhuM. bIjAne tenA mAthA para eka mArI tene bezuddha banAvyo ane bAkInA bee tene upADIne meTara bhege karyo tathA meTara haMkarI mUkI. vimAna upaDavAne hajI cha sAta dahADAnI vAra hatI tyAM sudhI zaherathI cha sAta mAIla dUra eka nirjana vistAramAM AvelA mAnamAM tene rAkhyo ane jyAre teNe pitAne jIvate rahevA devAnI vinavaNI karI tyAre teoe tenI pAsethI lakhAvI lIdhuM ke "huM mArI saMmatithI jANIbujIne IjharA Ila jaI rahyo chuM." ane pachI ATha hADA rahIne teoe khAsa bhADe rAkhIne moklA. vAyelA eka vimAnamAM tene tela avIva khAte utAryo. tenA para adAlatI khaTale cAlyo. teNe bacAva karyo. ke "huM te mAtra hukamane cAkara hato. mArA uparI adhikArIoe je hukamo karyA tenuM meM pAlana karyuM tethI vizeSa meM kAMI karyuM nathI." vizvayuddha bAda jarmanInA sarvocca nAjhI netAoe paNa sAthI rAjyanI saMgukata lazkarI sarakArI adAlata samakSa A ja bacAva rajU karela ane te nAmaMjUra raheze. Ikamena vize paNa tema ja banyuM. tenA bacAvane asvIkAra thayo ane tene dehAMta daMDanI sajA karavAmAM AvI, mehanalAla pI. gAMdhI Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 254 prabuddha jIvana - ethI kAryazakti haNAya che! keTalAka loko evA hAya che jeo ka'Ika sArI pravRtti upADavAnA vicAra kare che, koIka kAma karavA jevuM che ema emane lAge che. paNa AvA vicAranI sAthesAthe emanI evI prakRti paNa tarata ja bahAra Ave che je dareka nAnI maeNTI vAtamAM zaMkA kuzaMkA karavA prerAya che. emanA manamAM tatkAla evA prazna udbhave che ke, A kAma karavA jevuM che paNa e thaI zakaze? jo A kAma na thaI zake tema hoya to pachI e kAmanA prAraMbha karavAthI zuM phAyadA? AvA tarkavitarka karavAnI emane Teva paDI hoya che. AnuM kAraNa e che ke emanAmAM koI paNa kAma karavA mATe ke koI paNa pravRtti upADavA mATe Avazyaka AtmavizvAsa ane sasaMkalpazakitanI khAmI hAya che. AvA loko jIvanamAM je kaMI pagaluM bharavAno vicAra kare che e sAthe ja emanAmAM e pagalAMnI yogyatA vize tarkavitarka thAya che. AthI teo gUMcavAI jAya che, mUMjhAI jAya che ane dhAreluM kAma karI zakatA nathI. teo kAMte pote vicAreluM kAma upADatA nathI ane upADe te| emaNe pachI peAtAnA tarkavitarkathI ene evuM jaTila banAvI dIdhuM hoya che ke emane emAM niSphaLatA maLe che. A uparAMta ayogya zaMkAo ane tarko ApaNI kAryazakitane haNI nAkhe che. alabatta, jIvanamAM ApaNe jyAre koI paNa pravRtti zarU karavA vicAra karIe, jIvanamAM kaIka sAruM karI javAnA dhyeya sAthe jIvanamAM sukha, saMteSa, AnaMda, zAMti ane sthiratA meLavavA mATe ApaNe je kaMI karIe chIe tyAre sau prathama ApaNe emAM keTale aMze saphaLa thaI zakIe tema chIe? keTale aMze A kAma ApaNA jIvanane arthaprada banAvI zake tema che e badhAnA aMdAja bAMdhIe ane pachI AgaLa vadhIe e svAbhAvika che paNa e aMge sarvagrAhI vicAraNA karyA bAda paNa jo ApaNe tarkavitarka ane zaMkAthI mukata na thaI zakIe to e ApaNI nabaLAI ja gaNAya ane A nabaLAImAMthI ApaNe bahAra AvavuM ja joIe. AvI zaMkAo ane caeNgya tarkavitarkane nirmULa kaI rIte karavAM e paNa vicAravA jevuM che. sau prathama te ApaNe je kaI pravRtti ke kAma karavA mAgatA hoIe enAM saghaLAM pAsAMne saMpUrNa rIte vigatavAra vicAra karavA joIe. ApaNe je kaI karavAmAgIe chIe e kAma mATe ApaNAmAM pUratI zakita che, e kAma karavA mATe sAdhana-sagavaDo joIe e ApaNe meLavI zakIe tema chIe, ApaNe emAM jene sAtha levA IcchIe chIe emanA sAtha ane sahakAra ApaNane maLI rahe tema che e badhA praznonI vigate vicAraNA karavI joIe. ATalI vigatapUrNa vicAraNA bAda ane e saMbaMdhamAM je kaI muzkelI temaja avarodho Ave ema hAya ene dhyAnamAM lIdhA bAda ApaNe ApaNA kAmanI barAbara yojanA karavI joIe. AvI yojanA karyA bAda saghaLA tarkavitarkane dUra karI zakAze. e pachI kAmanI saphaLatA vize ApaNAmAM YAgye zaMkA nahi jAgavI joIe. A prakAranI zaMkA pachI udbhave te ApaNe zrAddhA ane vizvAsathI ene dUra karIne ApaNe karavA dhArelA kAmamAM AgaLa vadhavuM joIe. evuM banavAno saMbhava che ke, ApaNe je vicAryuM hAya ethI UlaTI paristhiti UbhI thAya ane dhAryA pramANenA saMjogA na tA. 1-2-1972 rahe paNa jo ApaNe upADeluM kAma karavA jevuM che, ApaNA jIvanane AgaLa laI javA mATe, ApaNA jIvanane arthamaya banAvavA mATe ApaNe amuka pravRtti karavI ja joIe evI pratIti ApaNane thaI hoya te pachI game tevI paristhiti ane saMjogAmAM paNa enI yathArthatA vize ApaNAmAM zaMkA nahi ja jAgavI joIe. ApaNAmAM ApaNe eTale AtmavizvAsa keLavavA joIe ke ApaNe upADeluM kAma pUruM thavAnuM ja che ane ApaNane emAM saphaLatA maLavAnI ja che. eTale zaMkA ane kheTA tarkavitarka ApaNA para varcas jamAvIne ApaNA jIvanakAryane chinnabhinna na karI nAkhe, ApaNane niSkriya na banAvI de, ApaNA jIvananI gulAbIne, zAMtine, AnaMdane khatama na karI nAkhe enI ApaNe khAsa takedArI rAkhavI joIe. ApaNane ApaNI pravRttimAM zraddhA hAya, ApaNAmAM niSphaLatA, vAdhAne gaNakAryA vinA ApaNA jIvanadhyeyamAM aTala rahevA mATenA saMkalpa hAya ane AtmavizvAsa hoya te ApaNe jIvanamAM siddhi meLavI ja zakIzuM. 24i. H. prajAsattAka dina nimitte sathe ceAjelu snehasaMmelana zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI zanivAra, tA 25-1-72nA sAMjanA 6-30 vAgye saMghanA zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM prajAsattAka dina nimitte snehasaMmelananuM eka suMdara Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM . A prasaMge zarUAtamAM saMgItakAra zrI lalita seDhA ane emanA kalAvRMde bhajana ane gIte rajU karyA hatAM. tyAra bAda saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAIe prajAsattAka dinanuM mahattva samajAvatAM kahyuM - "ApaNe tyAM leAkazAhI sudRDha thaI che ane janatA jAgRta che. ApaNe tyAM sthira rAjyataMtra sAthe leAkazAhInAM mUlyo jaLavAI rahe e eTaluM ja jarUrI che. dezamAM AjhAdI pachInAM paccIsa varSo kasATInAM rahyAM. have navA yuganI zarUAta thAya che. ApaNI netAgIrI AgaLanI para parAthI baMdhAya ema nathI. ApaNane je netAgIrI maLI che e Bold ane Dyanamic che. Aje duniyAmAM eka meTuM parivartana thaI rahyuM che. A parivartanamAM bhAratanuM nizcita sthAna nakkI thayuM che. eziyAmAM cIna mAtra eka mahAsattA evuM have rahyuM nathI. amerikAnuM varcasva duniyAmAM echuM thatuM jAya che. Aje prajAsattAka dine ApaNe prArthIe dezanuM navuM prasthAna ' saune mATe kalyANakArI banI raheA." tyAra bAda zrI mehanalAla mahetA--AApAne, AjhAdI pachI dezamAM je rAjakAraNanuM atizaya mahattva vadhI gayuM che e sAme lAlabattI dharatAM kahyuM: 'rAjakAraNa sarva pravRttine eTaluM badhuM chAyI gayuM che ane vyakitapUjA eTalI badhI vadhI gaI che ke, ApaNA bIjo koI vikAsa ja thatA nathI. talavArathI meLaveluM talavArathI ja TakAvavuM paDe che ema ApaNe je kaI kurabAnIthI meLavyuM che e kurabAnIthI TakAvI zakAya. ApaNe deza mATe kurabAnI karavA haMmeza taiyAra rahIe.' zrI seApAnanA pravacanane aMte saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe AbhAradarzana karyuM hatuM. tyAra bAda upasthita thayelA bhAI-bahenee bUphe DInara lIdhuM hatuM ane sau prasanna vAtAvaraNamAM chUTA paDayA hatA. A snehasaMmelanamAM sArUM sabhAgRha khIcokhIca bharAI gayuM hatuM. maMtrIe, zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha mAlika zrI mukhaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla muMba-4, 2, naM. 35029 je. zAha. prakAzanasthaLaH 385, saradAra vI. pI. reDa, mudraNlRsthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbai--1 72 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MR. Il1 sc | jIvana prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 33 : aMka 20 che muMbaI phebruArI 12, 1972 budhavAra vArSika lavAjama rUA. 7, paradeza mATe ziliMga 15 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra * chUTaka nakala 0-40 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha > jaina ane karaverAnA kAyadA aMgrejI hakumata bhAratamAM kAyama thaI tyAre aMgrejoe nirNaya karyo ke lagna, vArasahaka, vagere aMgata bAbatamAM hindu ane musalamAne mATe temanA paraMparAgata kAyadAe, smRtio ke kurAna pramANe hoya te, cAlu raheze. pariNAme, gata bAbatomAM hindu lA, muslima lA roma rahyuM che. prazna thaze ke jene kayo kAyado lAgu pADavA. jaina laoN evuM kAMI che? hindu smRtio peThe jaina lo keI svataMtra hoya tevuM korTone maluma na paDayuM athavA koIe evuM pratipAdana na karyuM. zarUAtamAM korTe ane privI kAunsile ema mAnuM ane svIkAryuM ke jene hindu dharma mAMthI judI paDelI eka zAkhA che ( Hindu Dissenters ). aitihAsika saMzodhana ane vidvAnonAM lakhANone pariNAme A mAnyatA barAbara nathI ane jaina dharma eka dharma tarIke svataMtra che ema dhIme dhIme svIkArAyuM. chatAM kAyadAne lAgevaLage che tyAM sudhI to hindu lA ja jenene paNa lAgu paDato. A saMbaMdhe suprIma korTane eka ghaNe agatyano cukAdo tA. 19 jAnevArI 1972ne roja AvyuM che. kesanI vigata saMkSepamAM ema che ke kalakattAnA eka jaina kuTumbanA milakataverAnI AkaraNImAM prazna Ubho thayo ke hindu avibhakata kuTumbanI je rIte milakataverAmAM AkaraNI thAya che tevI rIte jaina avibhakata kuTumbanI paNa thAya ke nahi? athavA jaina avibhakata kuTumba jevuM kAMI che? milakataverAnA kAyadAmAM hindu avibhakata kuTumbo ullekha che paNa temAM jaina zabda nathI. AkaraNI adhikArIe ema TharAvyuM ke hinda zabdamAM jeno samAveza thAya che. InkamaTekasa TrAIbyunale TharAvyuM ane kalakattA hAIkorTe mAnya rAkhyuM ke hindu vibhakata kuTumba zabdamAM jenane samaveza nathI thatuM. AvA prakArane cukAdo 2nA pahelavahele ja hatuM. kesa suprIma korTa sudhI ga ane rasuprIma korTe TharAvyuM ke kAyadAne lAgevaLage che tyAM sudhI hinda, zabdamAM jainane rAmAveza thAya che. ramA rakAdAmAM agAunA cheka 1873thI apAyela A saMbaMdhenA judI judI hAIkorTe ane privI kAunsilanA cukAdAo ane hinduonA judA judA kAyadAenI samIkSA karI che. A cukAdAmAM kahyuM che: For a long time the courts and particularly the Privy Council scem to have taken the view that Jains are of Hindu origin; they are Hindu dissenters. But the modern trend of authority is against the view that Jains are Hindu dissenters. chatAM koI svataMtra jaina le che evuM korToe svIkArI nathI ane hindu lo jenone lAgu paDe che. lagna, vArasahika, vagere bAbatonA je kAyadAra thayA che temAM keTalAkamAM mAtra hindu zabda vAparyo che, keTalAkamAM hindu jemAM jainane samAveza thAya che ((Hindus including Jains) ) evo khulAso karyo che te vaLI keTalAkamAM jenA nAmano hindu zabdathI judo ullekha karI jaNAvyuM che ke A kAyado hindu ane jainane lAgu paDe che. paNa jayAM Ave khulAse nathI athavA jaina zabdane judo ullekha nathI tyAM paNa korTe TharAvyuM che ke hindu zabdamAM jainane samAveza thAya che ane te te kAyadAo jenene lAgu paDe che, pUrvanA badhA cukAdAo ane saMbaMdhita kAyadAonI AlocanA karI suprIma korTe chevaTa kahyuM che: We are not concerned with the question whether Jains are a sect of Hindus or Hindu dissenters. Even if the religions are different, what is common is that all those who are to be governed by the provisions of these enactments are included in the term 'Hindu.' They are to be governed by the same rules relating to marriage, succession, minority, guardianship, adoption and maintenance as Hindus. The Statutes thus accord legislative recognition to the fact that even though Jains may not be Hindus by religion, they are to be governed by the same laws as Hindus. Jains are governed by all the incidents relating to the Hindu joint family. - A cukAda badhI rIte vAjabI che. suprIma korTane Avo nirNayAtmaka spaSTa cukAdo AvI game te sAruM thayuM che. gayA varSe janagaNanA thaI tyAre jene e jaina lakhAvavuM evI sUcanAo bhArata jaina mahAmaMDaLa ane anya saMsthAo taraphathI thaI hatI tyAre keTalAkane bhaya hato ke jaina lakhAvavAthI avibhakata kuTumba tarIke karaverAmAM phAyado thAya che te nahi maLe. A saMbaMdhe keTalIka jAhera carcA paNa thaI hatI. tyAre meM jaNAvyuM hatuM ke kalakattA hAIkorTanA cukAdo sAva khoTo che ane pUrva nA badhA cukAdAo ane kAyadAothI viruddha hoI, suprIma korTamAM te cukAdo Takaze nahi. 9-2-'72. cImanalAla cakubhAI USIS nI pahelA mALInI lAyabrerImAMthI | kAcanI bArImAMthI jouM chuM jhADane vacalo bhAga vALelI koNI hoya evI zAkhA. enA polANamAMthI dekhAtuM sAmenI ophisanuM cADI khAtuM era kanDIzanDa. jANe ke phUTapAtha paMkhI gaI hoya ema jhADa khalAsa thaI gayuM che . rastA parathI pasAra thatI kAranuM hairna have paMkhI thaIne vRkSa para rahIne te che! kavitAne bAju para mUkI huM lAyabrerImAM TreesnAM pustako zodhuM chuM ane ekAdAmAM jouM chuM jhADanuM raMgIna citra. gharamAM jema dIvAla para laTakatI pUrvajanI chabi jete houM, ema... sureza dalAla Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 prakI prabhu jIvana mahAvIra nirvANa mahotsava ane rASTrIya samiti bhagavAna mahAvIranA 2500 varSa nirvANa mahAtsavanA apUrva avasara be varSa pachI AvI rahyo che. A bhavya prasaMgane ucita rIte UjavavA be varSa pahelAM zeTha kasturabhAI lAlabhAInA pramukhapade jainanA badhA phrikAnA AgevAnonI eka samiti niyukata thaI che. mahotsavanA kAryakrama ane yojanA ghaDavAnuM kAma thaI rahyuM che. temAM eka mukhya kArya sAhitya prakAzananuM che. Jainism through the Ages. yugayugamAM jaina dharma-sAhitya, tattvajJAna, saMskRti vagere vividha kSetromAM jainonuM yogadAna. DA. AdinAtha upAdhyAyanA pramukhapade vidvAnonuM maMtrImaMDaLa A kArya karI rahyuM che. eka smRtigraMtha-Com nemoration Volume jemAM dezavidezanA vidvAnonA lekhasaMgraha haze. bhagavAna mahAvIranA saMdeza mAtra jaino mATe ja nathI, samata vizva mATe che. rASTrIya stara para vyApaka rIte A prasaMganuM Ayojana thAya te mATe khAsa samiti taraphathI zrImatI IndirA gAMdhIne vinati karavAmAM AvI hatI ke eka rASTrIya samiti niyukata karavI ane bhagavAna buddhanI jayantI je rIte meATA pAyA upara bhAratamAM ane duniyAnA bIjA dezomAM UjavavAmAM AvI hatI tevI rIte bhagavAna mahAvIra nirvANa mahAtsava paNa UjavavA. kendra sarakAre A vinati mAnya rAkhI che ane hamaNAM ja rASTrIya samitinI jAherAta karI che te ghaNI AnaMdanI vAta che. rASTrapati zrI giri A samitinA peTrana che, vaDA pradhAna zrImatI IndirA gAMdhI pramukha che, kendranA zikSAmaMtrI zrI siddhArtha zaMkara re kAryAdhyakSa che. A samitinA 58 sabhyo che, jemAM 42 jaina AgevAno che. cAre krikAnA AgevAno ane vidrAnA sabhyo che. AgevAnomAM mukhya che zrI kastUrabhAI lAlabhAI, zrI jIvatalAla paratApazI, zrI caMdrakAnta bAkubhAI, zrI amRtalAla kAlidAsa dozI, zrI je. Ara. zAha, zrI zAntiprasAda jaina, zrI koyAMsaprasAda jaina, zrI lAlacaMda hIrAcaMda, zrI bhAgacaMda seAnI, zrI meAhanamalajI cAraDiyA, zrI acalasiMha, zrI AnaMdarAja surANA, zrI cImanalAla cakubhAI, zrI zAdIlAlajI jaina, zrI govindalAla sarAvagI, zrI mohanalAla kaThotiyA, zrI zrIcaMda rAmapuriyA, zrI prabhudayALa TAIvAla vagere. vidrAnomAM DA. AdinAtha upAdhyAya, DaoN. nathamala TATiyA, yunivarsiTI grAnTa kamizananA ceramena DaoN. daulatasiMhajI koThArI, zrI akSayakumAra jaina, vagere che. taduparAMta cAre phirakAnA cAra AcAryo ane cAra munivaro vizeSa atithi che. dezanA jainetara vidrAno ane pArlAmeMTanA keTalAka sadasyonI samitimAM niyukita karI che, jemAM mukhya che zrI umAzaMkara joSI, kavizrI zaMkara kurUpa, zrI bhakatadarzana, zrI joAkIma AlvA, gurumukhasiMga musAphira, pro. rAzIdInakhAna, zrImatI jyotsnA caMda, bhadanta AnaMda kauzalyAyana, bhikhkhu jagadIza kAzyapa vagere. kendra sarakAranA keTalAka pradhAno paNa samitinA sabhya che. A samatinI prathama beThaka TUMka samayamAM bAlAvavAmAM Avaze, jyAre prAthamika vicAraNA ane kAryakramanI rUparekhA ghaDavAmAM Avaze. jaina samAja mATe A mahAna gauravanA prasaMga che ane samasta samAja saMyukata rIte rASTrIya samitine pUrNa sahakAra ApI jaina dharmane dIpAvaze; te mATe sthaLe sthaLe sthAnika samiti racAze, jemAM jaina saMgho, AcAryo ane munivaro tathA jainetara vidrAnA ane AgevAnInA sahakAra raheze. khedanI vAta e che ke zvetAmbara mUrtipUjaka samAjanA keTalAka AcAryo ane temanA anuyAyIo taraphthI kAMIka virodhanA sUra nIkaLe che. temanA taraphthI prakaTa thatAM lakhANo jotAM ema jaNAya che ke gerasamajUtI che. "jaina" sAptAhikanA be aMkAnA agralekhAmAM A bAbata vistArathI vivecana karyuM che ane sarasa rIte samajAvyuM che ke matabhedanuM koI kAraNa nathI, na hovuM joIe. A lakhANo samajavA kAMIka muzkela paDe che. temAM kahevAmAM Ave che ke rASTrIya samiti racavA pAchaLa videzIone kAMIka hAtha jaNAya chaeN, khristI lokonI cAla che, zAstramAM AvA mahotsava mATe Adeza nathI, temAM AzAtanA che, jainetarone vacce lAvavA na joIe tA. 16-2-1972 noMdha vagere AvAM "kAraNA" nA javAbanA vivAdamAM UtaravuM ucita nathI. mane khAtarI che ke jaina samAja eka avAje A apUrva avasarane AvakAraze ane bhagavAna mahAvIranA saMdeza saMtapta jagatane pahoMcADaze. jaMtaramaMtara roDanI kAgresa kacerI avibhakata kaoNMgresane dilhImAM jaMtaramaMtara roDa upara lAkho rUpiyAnI kiMmatanuM kacerInuM makAna che. kaoNMgresanuM vibhAjana thayA pachI A makAnano kabajo saMsthA koMgresa pAse rahyo. koMgresanA cUMTaNIpratIkano upayoga karavAnA zAsaka koMgresano adhikAra che evA suprIma korTanA cukAdo AvyA pachI, zAsaka koMgrese A makAnanA bajo levA prayatna karyo. suprIma korTanA cukAdAmAM milakata vize koI nirNaya nathI. be pakSo vacce takarAra thaI. pariNAme polIse makAnano kabajo lIdho ane mAmalA korTe gayo. mejisTreTe have cukAdo Apyo che ke A makAnanA kbajo saMsthA kAMgresanA rahevA joIe ane zAsaka koMgresane haka hAya to teNe korTa mAraphata kabajo meLavavA. A cukAdo sarvathA yogya che. potAnI mAlekInA makAnano kabajo kaI bIjI vyakita gerakAyade pacAvI pADe te paNa baLajabarIthI banne levAnA sAcA mAlekIne adhikAra nathI. korTa mAraphata peAtAno haka puravAra karI kabajo meLavavA joIe. mejisTreTa samakSa mAlekI hukanA prazna na hatA. prazna mAtra hato ke takarAra thaI tyAre kabajo konA hatA; ane e hakIkata nirvivAda hatI ke kabajo saMsthA koMgresanA hatA. zAsaka kaeNoNMgrese baLajabarIthI kabajo meLavavA prayatna kyuM te khATuM karyuM hatuM. A banAvamAM be hakIkato dhyAna kheMce tevI che: eka to, e gauravanI vAta che ke eka mejisTreTa nirbhayatApUrvaka zAsaka kaoNMgresanI viruddha cukAdo Ape che. A dezamAM svataMtra nyAyataMtra che ane kAyadAnuM rAjya che tenA purAvA maLe che. bIjuM, saMsthA koMgresa kyAM sudhI A banne pakaDI rAkhaze ? avibhakata koMgresanA bahu moTo bhAga zAsaka kaoNMgresamAM che. saMsthA koMgresa alpa laghumatImAM che. A dhAraNe ja suprIma korTe cUMTaNI-pratIka upara zAsaka koMgresanA haka svIkAryAM. avibhakata kaoNMgresanI milakatane paNa e ja niyama lAgu paDe che. saMsthA koMgresanA keTalAka AgevAno zista ane nItiniyama vize ghaNuM kahe che. temane ema kema nathI thatuM ke geravAjabI rIte milakatano kabajo rAkhI levAmAM jarAya zAbhA nathI. korTa hukama kare to ja vAjabI hoya te karavuM ? kAyadAnI balihArI koI strIno pati meTara akasmAtamAM mRtyu pAme te nuksAnI meLavavAno tene adhikAra che. 1lI oNgasTa 1971 pahelAM, IMglAnDamAM evA kAyado hato ke AvI nukasAnInI rakama nakkI karatAM, te srIne punarlaMgna karavAnI keTalI zakyatA che te lakSamAM levuM. nAnI uMmaranI strI hoya, je sahelAIthI punarlagna karI zake, tene nukasAnInI rama ochI maLe. jiMdagIbhara vidhavA rahevuM paDe tema hAya tene vadhAre maLe. pArlAmenTe bIjo kAyado karyo ke punarlagnanI zakyatA nukasAnInI rakama nakkI karavAmAM gaNatarImAM na levI. A kAyado pasAra thaI gayA hatA ane 1lI ogasTa 1971thI amalamAM AvatA hatA. te pahelAM AvA eka kesa korTa samakSa Avyo jeno cukAdo korTe 27mI julAIe Apyo. cukAdo ApavAmAM jaje punarlagnanI zakyatA lakSamAM na lIdhI, zrI 21 varSanI uMmaranI hatI. tene 10350 pAunDa nukasAnInA apAvyA. te sAme apIla thaI. apIla korTanA traNa jajomAM meTro bheda thayo. be jajoe TharAvyuM ke punarlagnanI zakyatA lakSamAM levI joItI hatI. cukAdo Avyo tyAre A zakyatA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-197ra. prabuddha jIvana. 257 lakSamAM levI joIe evo kAyado hato ane jaje kAyadA pramANe racukAdo Apa joItuM hatuM. trIjA jaja-lorDa Denige-mata Ape ke punarlagnanI zakayatA lakSamAM levI joIe te vastu geravAjabI che, sA vazamAM levI che te vA geravAjabI che. je pArlAmenTa karela navA kAyadAthI puravAra thAya che. A kAyado pasAra - thaI gayuM hatuM, mAtra amalamAM AvyA na hatA. tethI nIcalI korTe . tethI nIcalI korTa cukAdo Apyo te vAjabI che. be jajonI bahumatI pramANe nukasAnInI rakama 1350 pAunDa epachI karavAmAM AvI. nIcalI korTe cAra divasa meDe cukAdo Apyo hota te? kAyadAnA zabdane vaLagI rahevuM ke tenA dhyeyane? paNa saMbhava che ke apIla korTanA be jajone ema lAgatuM haze ke navo kAyade karyo te ja geravAjabI che, paNa evuM to kahevAya nahi eTale A kesamAM te kAyadAnA zabdane vaLagI rahI nIcalI korTane rakAde pheravavAnI taka hatI. jajoe kAyadA pramANe cukAdo Apavo paDe, paNa kAyadAnI vAjabI, geravAjabIpaNa vize pitAne mata Apyo hoya te, tene amala athavA artha karavAmAM pitAnA matane paDaghA paDayA vinA rahe nahi.. cImanalAla caku bhAI yurepanI majiyArI bajAra: " briTane bAMdheluM navuM sagapaNa bIjA vizvayuddhamAM jIta thayA pachI briTanane phrAMse pUchyuM hatuM ke "tame yuropane pasaMda karaze ke dariyAmAM paDavAnuM pasaMda karazo ?" tenA javAbamAM te vakhatanA vaDA pradhAna carcile kahyuM hatuM ke ame dariyAmAM paDavAnuM pasaMda karIzuM. te pachI yuropanA cha dezanI majiyArI bajAranI racanA thaI ane temAM briTana jeDAyuM nahi. cha dezee briTanane majiyArI bajAramAM joDAvA AmaMtraNa ApyuM tyAre briTanane tenA rASTrakuTuMbanA deze ane tAbAnA Aphrikana dezo sAthenuM vepArI sagapaNa dUjhanuM hatuM eTale bane vakhata briTane nA pADI. paNa te pachI briTane pote be vakhata majiyArI bajAramAM praveza mATe arajI karI tene phrenca pramukha dagale vaTe vAparIne phagAvI dIdhI. have jayAre Arthika ane rAjakIya takhata palaTAya che ane rASTrakuTuMbanA dezone eka kora mUkIne yuropamAM joDAvAthI briTanane Arthika lAbha thAya tema che tevuM jaNAtAM briTane trIjI vAra majiyArI bajAramAM praveza mATe arajI karI tyAre phrAMse tela joyuM ane telanI dhAra joI. eka bAju majiyArI bajArane eka bhAgIdAra pazcima jarmanI Arthika daSTie vadhu tagaDo thato jAya che ane bIjI bAju amerikA paNa tenuM arthataMtra svArtha pramANe calAve che tyAre briTanane dAkhala karavAthI majiyArI bajAra vadhu majabUta banaze tevuM lAgavAthI phrAMse A vakhate vAMdho na uThAvyo. 22mI jAnyuArI 1972nA roja beljiyamamAM braselsa khAte briTananA vaDA pradhAna zrI hIthe majiyArI bajAramAM praveza mATenA karAramAM sahI karI eTaluM ja nahi paNa DenamArka, norve ane AyaralenDe paNa e karAramAM sahIo karI. Ama atyAra sudhI phrAMsa, pazcima jarmanI, ITAlI, belijayama, nedharalenDa ane lakajhambarga e cha dezanI ja majiyArI bajAra hatI te have dasa dezonI banI che.. 1 uparanA samAcAra koI sAmAnya mAnavIne ApIe te te "gAMgalA geru Avyo te bhale Avyo" e kahevata mujabanI nirape- kSatA batAvaze. ziyALAmAM ghauMnA pAkamAM geru Ave te kheDUtane mUMjhavaNa thAya che, paraMtu ghANI pheravatA gAMgalA ghAMcIne jamIna hotI nathI eTale ghauMmAM geru nAmano roga Ave te tene koI nimbata hotI nathI. yuropanI majiyArI bajAra, jene aMgrejImAM yuropiyana komana mArkeTa kahe che temAM briTana sabhya bane te A5- Nane bilakula levAdevA nathI ema kahI zakAya nahi. yurepanI A majiyArI bajAra zuM che te ja samajIe to gAMgalA ghAMcInI jevI nirapekSAtA kadAca ApaNe na batAvIe. aMgrejImAM I. sI. ema. ke I. I. sI.nA TUMkA nAme oLakhAtuM yuropiyana komana mArkeTa agara to yuropiyana Ikonomika komyuniTI te yuropanA dezanuM baneluM vyApArika ane vyAvahArika sahakAra mATenuM taMtra che. gujarAtamAM tene ghaNAM vartamAnapatro yuropanI majiyArI bajAra agara te sahiyArI bajAra ke samAna bajArane nAme oLakhAve che. bIjA vizvayuddha pachI bhIDane vakhate bhegA thayelA agAunA duzmana dezo vacce vadhu ne vadhu vepAra karavAnI garaja saune UbhI thaI. briTana te tenA AphrikA ane eziyAnAM saMsthAne sAthenA vepArI baLa upara mustAka hatuM. phrAMsa ane pazcima jarmanIe bIjA vizvayuddhamAM ekabIjAnAM gaLAM kApyA pachI navesara dostI bAMdhavAnI hatI. vepAramAM sahakAra karyA vagara jIvI zakAya tema na hatuM. te vakhatanA mahattvanA udyogamAM kolasAnI khANa ane pilAda udyogane samAveza thato hato. pazcima yuropanA uttara-pazcima dizAnA khUNAmAM ja kolasAnI khANa ane pilAdanA udyoge patharAIne paDayA hatAM; ane e khUNAne aDIne beljiyama, phrAMsa, jarmanI, lakajhembarga ane nedharalenDanA sImADA UbhA hatA. dareka dezamAM pilAda ane kolasAnA alaga alaga udyoge hatA ane harIphAI karIne ekabIjAnI garadana teDI zake tevI sthiti paNa nirmANa thAya tema hatI. 1950nI sAlamAM phrAMsanA videzapradhAna zrI robarTa zumene, kolasA ane pilAda udyogane vaDavALA banAvavA eka mejanA ghaDI. tenI pAchaLano hetu e hato ke jarmanI ane phrAMse samajatI sAdhIne kolasA ane pilAdanI jarUriyAto mATe ekabIjA upara madAra rAkha. ema thAya te banne vaccenI sadIejanI yuddhanI paraMparAo kAyama mATe aTakI jAya ane duzmanAvaTa upara chINI lAgI jAya, eTaluM ja nahi paNa je udyogomAM jarmanI vadhumAM vadhu utpAdana karIne mAlane sastAmAM sasto banAvI zake te udyoga upara jarmanI dhyAna kendrita kare ane bAkInA udyoga jemAM phrAMsa UjaLuM batAvI zake tene kUsa vikasAve. Ama thatAM kolasAnuM sanuM utpAdana karI zake te kelase pedA kare ane pilAdamAM zakita ane nANAM na veDaphe ane polAdane sastuM banAvI zake te pilAda ja banAve. uparanI sAdI samajUtI e yuropanI majiyArI bajArano pAyAne siddhAMta banI rahe che. e daSTie majiyArI bajAranA hAlanA svarUpanA pAyAmAM sauprathama to kolasA ane pilAdanA udyoga aMgene sahakAra paDe che. 1952nI sAlamAM phrAMsa, 5. jarmanI ane ITAlI e traNa dezoe maLIne "yuropiyana kola enDa sTIla kamyuniTI"nI racanA karI. A prakAranA saMgaThanane kAraNe traNeya dezamAM vadhIne pilAdanuM utpAdana 4.2 karoDathI vadhIne 5.3 karoDa sudhI thavA lAgyuM. polAdanI bAbatamAM saphaLatA maLatAM yuropanA bIjA dezo vaccenA tamAma vepAra, udyoga ane khetIne uparanA vicAra lAgu karavAthI badhA dezone mAla saste maLI zake ane ochI mahenate vadhu utpAdana maLaze tevI apekSA UbhI thaI. 1955nI sAlamAM cha dezanA pradhAne sisilI TApunA maisinA gAme maLyA ane tyAMnI ThaMDakavALI havA khAtAM khAtAM nakkI karyuM ke yuropanI majyiArI bajAra racavI. A majyiArI bajAra mATenA karAra ghaDavAmAM AvyA ane 25mI mArca 1957nA roja zema khAte temAM sahIo thaI. eTale ghaNI vakhata majyArI bajAra mATe "rama TrITI" evuM paNa nAma ApavAmAM Ave che. karAramAM cha dezee sahIo karI te pachI te darekanI pArlAmenTa rane karArane maMjUra karavAnA hatA. te maMjUrI maLI gaI eTale Akhare 1lI jAnyuArI 1958mAM Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 prabuddha jIvana tA. 16-2-1972 yuropanA cha dezanI majyiArI bajAranuM taMtra kAma karatuM thayuM. Ama majiyArI bajAranI pravRttine ItihAsa mAtra 14. varSanA che ane eTalA TUMkA gALAmAM majiyArI bajAranA cha dezoe ghaNI Arthika pragati sAdhI ane dhIre dhIre sabhya thavA briTananI dADha gaLavA lAgI. majiyArI bajAranA cha dezenA saMgaThana aMgenA je nava jeTalA mULabhUta hetu che te paNa TUMkamAM joI laIe: ' (1) cha dezo vaccenA vepAra ADenA tamAma aMtarAye dUra karavA. dA.ta. phrAMsa evo kAyado karI zakatuM nathI ke 5. jarmanInA koI mAlanI AyAta upara pratibaMdha Ave. (2) banI zake tyAM sudhI ekabIjAnA mAla uparanI jakAta nAbUda karavI ane trIjA dezamAMthI AvatA mAla uparanI jakAta cha dezoe samAna dhoraNe nAkhavI. 1970 pachI cha dezonA mAle ekabIjA upara AyAta-nikAsa thAya che tenA upara koI prakAranI rakSaNAtmaka jakAta levAtI nathI. (3) khetIne lagatI samAna nIti apanAvavI. majiyArI bajAranA bIjA dezone pUchyA vagara koI deza pitAnA kheDUtane sabasIDI ke bIjuM rakSaNa ApI zakato nathI. ' (4) cha dezanA nAgariko, sevAo ane mUDInI mukata heraphera thavA devI. ' (5) vAhanavyavahArane lagatI samAna nIti apanAvavI, eTalI hada sudhI ke eka lArImAM kula keTalo bhAra upADI zakAya tene lagatA niyame paNa cha dezamAM sarakhA rahyA che. A - (6) AziMka nItimAM saMkalana. ! (7) je mAnI mukata heraphera ane vepAra thato hoya temAM geravAjabI harIphaI TALavI. : (8) sAmAjika nIti paNa saMkalita rAkhavI. dA.ta. Arogya ane berojagArInA je lAbhe kAmadArone ApavA hoya te badhA dezee samAna rIte nakkI karavA. 15" (9)je dezanA videzamAM pitAnAM saMsthAne hoya tenI sAthenA vepAramAM hita jALavavAmAM ekabIjAne sahakAra Apave. - briTane paNa uparanA mULabhUta siddhAMtane svIkAravA paDayA che ane tethI bhArata ane pAkistAna sahitanA rASTrakuTuMbanA dezanA ' mAlanI AyAta jakAtamAM briTana je khAsa pasaMdagI Ape che te pachIthI aApI -zakaze nahi. 1971nA me mAsamAM briTiza vaDA pradhAna zrI hItha perisagayA ane tyAM phrAMsanA vaDA pradhAna zrI pimpiMdu sAthenI vAtacItamAM temaNe kahyuM hatuM ke "ame majiyArI bajAranI Arthika hitane sarvoparI mAnIzuM ane briTane anya deze sAthe vepAranI je khAsa"hravaNe karI haze te gauNa banI jaze." eTaluM ja nahi paNa kI hIye cAMcchudhI kaheluM ke "rASTrakuTuMbanA dezo sAthenI AchIpAtaLI sIdhamI derI. khoDIne briTana majiyArI bajAra sAthenA rAjakIya saMbaMdhone agratA Apaze." . - t ahIM eka rasaprada hakIkata noMdhavA jevI che ke bhAratanA saMkhyAbaMdha mAlane briTanamAM khAsa nIcA daranI jakAta lAge che tene rAMgejImAM prepharaeNnziyala TrITamenTa kahe che ane te pasaMdagInI jakAtanI geThavaNa karanAra eka gujarAtI memaNa hatA. jhulaphIkAraalI bhuTToe je 22 samRddha, kuTuMbanI mAlamilakata upara najara nAkhI che temAM hArUna kuTuMbanuM paNa nAma che. - e hArUna kuTuMbanA vaDA sara abadullA hArUna eka kArTunamAMthI zeTha banyA ane bikhAramAM khAMDanAM kArakhAnAM paNa calAvatA hatA, 193nI sAlamAM jyAre oTAvA khAte griTananA zAsana heThaLamA deze vacce vyApArI gaMThavarNanakkI karavA eka pariSada bharAI zraubhAM hindustAnanA pratinidhi tarIke abadullA hArUna gayA hatafIriyala prepharansa ne nAme pracalita banelI A pariSadamAM ja briTananAM saMsthAne mAlane apAtI khAsa jakAtI sagavaDonI vigate nakkI thaI hatI. briTanane majiyArI bajAramAM praveza maLatAM bhAratane briTana khAte lagabhaga varase rU. 170 karoDa jeTalo mAla nikAsa thAya che temAMthI rU. 133 karoDanA mAlane jakAtI pasaMdagI maLatI baMdha thaze. emAMnA ghaNA mAla evA che ke jene briTanamAM bilakula jakAta lAgatI nathI. A mAlAne prathama vAra briTanamAM jakAta lAgu paDaze. A cIjomAMthI kAju, akharoTa, DabbApeka dariyAI pedAze, cAmaDAM kamAvavAne padArtha, haLadara, machI, kerI, keTalAMka kariyANAM, pApaDa ane tAja zAkabhAjIne samAveza thAya che. A badhI cIjone pahelAM jakAtamukata praveza maLatuM ane 1973thI briTanamAM tenA upara jakAta paDavI zarU thaze. eIla kaMIka eTale ke sIMgaLanI nikAsamAM paNa bhAratane geralAbha pahoMcaze. A geralAbha e daSTie ke yurepanI majyiArI : bajAramAM sagaLa upara jakAta nathI paNa briTanamAM sIMgakheALanI AyAta jakAta upara bhAratane khAsa nIcA darane lAbha maLe che ane tethI A nTInA vagere dezonA sIMgakhoLa jenA upara briTana pUrI jakAta le che tenI sAme bhArata spardhA karI zake che. briTananA praveza pachI sIMgakhoLa uparathI jakAta cAlI jatAM ArjenTInA sAthe bhAratanA sIMgakhoLe sIdhI spardhAmAM UtaravuM paDaze. zaNa, kAthInA mAle, tamAku ane kephInI bAbatamAM paNa briTanamAM maLatI pasaMdagInI jakAta baMdha thaze ane A mAla upara UMcA daranI jakAta lAgaze. phero elam jhanI tamAma cIjo upara paNa jakAta lAgaze. majiyArI bajAranA niyama mujaba briTane paNa khetInI pedAze aMge yuropanA deze jevI nIti akhatyAra karavI paDaze eTale khetapedAzanI cIjo prathama yuropamAMthI kharIdavAnI raheze ane tethI bhAratamAMthI AvI cIjonI AyAta ghaTaze. . A amuka Aphrikana deze jenAM hita rakSavA mATe briTane tema ja yuropanA dezoe khAsa jogavAI rAkhI che tenA mAla sAme bhAratanA mAlane zepavuM paDaze. ' jyAre badhA deze potapotAnAM hita rakSavA mATe ja sadAbAjI kare che tyAre bhArate paNa briTana ane majiyArI bajAranA deze sAthe vATAghATe karIne briTananA pravezathI bhAratanA nikAsa vepArane lAgatA ghAnI asara eAchAmAM ochI thAya tevo prayAsa karavo joIe. badhA prayAse karavA chatAMya bhAratanI nikAsa upara asara paDe te bhAratIya nikAsakAree vaikalpika bajAro zodhavA mATe ane vistRta banelI majiyArI bajAramAM bhAratane mAla spardhAtmaka banI zake te mATe atyArathI ja prayAsa karavA joIe, kAraNa ke nikAsa vepAramAM agara koIpaNa vepAramAM koInI maherabAnI upara jIvI zakAya nahi. kAMti bhaTTa mukitamArga bhagavAna buddha bolyA, "he brAhANa, zraddhA e mAruM bIja che. tenA upara sadAcaraNarUpI varasAda paDe che. prajJA mAruM haLa che. pApa karavAmAM rahelI zarama te haLane vacalo dAMDe che. manarUpI doraDAthI te haLa bAMdheluM che. smRti e mArA haLanuM phaLuM ane e ja mArI cAbuka che. satya mArI dAtaraDI che. zAMti e mAre ArAma che. mAre utsAha e mAre baLada che. mArI A kheDa nirvANanI dazAmAM thaI rahI che. A pramANe karelI khetI amRtaphaLa ApanArI thAya che. A prakAranI khetI karanAra mANasa sarva du:khamAMthI mukata thAya che. " saM. phirojha DI. gArDa Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-1972 prabuddha jIvana 259 > jAhera jIvananI zucitA [zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha Ayojita paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM tA. 21 oNgasTa 1971nA roja apAyela vyAkhyAnane mahattvane sArabhAga AjanI prakSobhaka paLe bhAratamAM ApaNe sahue jAhera jIvananI samakSa dasa, paMdara, vIsa mahAnubhAvonAM nAme tarI AvatAM, ane zucitA para savizeSa bhAra mUkavAnI jarUra che. zucitA eTale temAM vadhu gauravazIla tathA prasaMgane yogya koNa banI raheze e vicAravuM zuddhatA (purity), pavitratA (sanctity). svAbhAvika ja A paDatuM. judAM judAM kSetramAMnI vividha pratibhAsaMpanna vyakitao. bAbata gaMbhIra ane arthasabhara che. prabhunI prArthanA ane pUjA jema te samayanA jAhera jIvanane opa ApatI maLI rahetI. paNa Aje nAhIdhoIne, UMDANamAM UtarIne, bane teTalA zuddha thaIne ApaNe te citra taddana UlaTuM banI gayuM che. koIpaNa samAja-samAraMbhamAM karIe chIe, tevI ja rIte jAhera kArya ane jIvanamAM pravezatI vakhate tame java ne jo te maMca upara bhIDa haze paNa bharAvadAra vyakita ApaNe zuddha ane pavitra banIne pravRtta thavuM jarUrI che. bhAgye ja jovA maLaze. dareka prasaMge ApaNane e ne e ja caherAno paraMtu, Aje dezanI paristhiti zI che? svAtaMtrayonAra bhAratIya najare caDhe ane dareka vakhate lagabhaga ene e ja nirAzA ne nisAsA samAjanuM citra ApaNane ciMtA-ciMtana karAve tevuM che. eka taraphathI vyakata karavAne vAre Ave. e akaLAmaNa-asvasthatA pragaTAve che to bIjI tarapha e aneka AzA-apekSAo paNa pedA kare che. jAhera jIvanamAM Aje zucitA pahelAnA netAo ane AgevAne pote jena jANatA samajatA pavitratA kyAM che? jAhera jIvananI saphaLatA mATe zucirbhata banavuM hoya, pitAne je vizenuM jJAna na hoya te aMge tadvido pAsethI jarUrI khAsa Avazyaka che. ApaNA prajAsattAkanAM ane svarAjanAM vItelAM muddAo samajI laIne tene grahaNa karatA ane jAheramAM tenI namratAthI pacIseka varSamAM kharekhara joIe to jAhera jIvana jevuM che ja kayAM? rajUaAta karatA. jayAre Aje pradhAna ane netAo dareka viSayamAM have, jAhera jIvana ja mULamAM jayAM kazuM na hoya tyAM pachI tenI pitAne adhikArI samaje che ane pite badhuM ja samajatA hovAne zucitA ane pavitratAnI to vAta ja zI karavI ? jAhera praznonI dAvo karIne pravacanonI lAMbI vyartha lahANI pIrasatA rahe che. parikha ane samaja ApaNe tyAM kone ane keTalI che? paNa, jAhera jIvana eTale mAtra rAjakIya jIvana nahi e vize gopALakaNa gokhale kahetA : "Public life must be paNa ApaNA manamAM pUrI spaSTatA hovI joIe. kamabhAge, Aje spiritualised" rASTranA jIvana-vyavahArane AdhyAtmikatAthI raMgavAnI jAhera jIvana ane rAjakIya jIvana e benuM jANe samIkaraNa thaI gayuM vAta gokhalejIe bhArata parataMtra hatuM tyAre karelI. paraMtu Aje svataMtra che. paNa kharekhara to jAhera jIvana rAjakIya jIvana karatAM vadhAre bhAratamAM jAhera jIvananI zucitA vize keTalA leka phikara ane darakAra UMDuM ane vyApaka che. rAjakIya jIvana te jAhera jIvanane eka bhAga rAkhe che? che. samAjajIvanane sparzatAM tamAma kotro, paribaLe, vyavahArone lokazAhImAM jAhera jIvananI agatya savizeSa che. dezamAM je jAhera jIvanamAM samAveza karI rahyo. rAjakIya uparAMta kauTumbika, lokazAhI prajAsattAka na hoya te jAhera jIvananI bhAgye ja kazI sAmAjika, Arthika, dhArmika, zaikSaNika, sAMskRtika ItyAdi tamAma jarUra rahe. jyAM saramukhatyArazAhI ke ekAdhikAra taMtra che tyAM jAhera kSetromAM vyakitaonI vyakitagata ane sAmUhika vANI-vartaNUka kevI jIvana zakaya nathI. ApakhudazAhImAM agara ekazAhImAM prajA lAcAra che tenA para jAhera jIvanane AkAra avalaMbe che. - aMgata jIvana ane jAhera jIvana judAM hovA chatAM ekameka para rahe che, tyAM prajA bicArI hoya che, jyAre lokazAhImAM to prajAnAM nirbhara che e paNa rakhe bhulAya. sughaDa vyakitagata jIvanathI jAhera prANa ane sAmarthya para ja taMtrane madAra hoya che. lokazAhImAM jIvana ghaDAya che, ane surekha jAhera jIvanathI vyakitatvane ghADha prajAnI zakita mahattvanI che. prajAnI saMmatithI ja sarakAra racAya che, apAya che. cAle che, badalAya che. lokazAhInA mULamAM prajA che tema tenA zikhara jAhera jIvana eTale samAjamAMnAM vividha kSetromAMnA nAnA-moTA para paNa prajA ja adhiSThita che. AthI ja lokazAhI prajAsattAka kAryakarone sArvajanika vyavahAra. lokazAhImAM AvA sArvajanika mATe jAhera jIvananI ciMtA ane carcA karavI khAsa jarUranI bane che. jIvananI svAbhAvika ja satata jarUriyAta rahe che. lokataMtranI jarUriyAta AjanA ApaNA lokazAhI prajAsattAkamAM daMbhavihIna sArva- ane jAhera jIvananI vividha jogavAIo ekamekane pUraka ane piSaka janika jIvanavyavahAra kayAMya dekhAya che kharo? samAjanA koIpaNa che. koIpaNa lokazAhI dezanA rAjakIya agraNIo jAhera jIvanamAM kSetramAM pratibhAzALI ane AdarzothI raMgAyelA kAryakaro ane netAo mahattvane bhAga to bhajavavAnA ja, paNa teo dareka vakhate ane dareka bAbatamAM mokhare ja rahe ke heya evuM jarA paNa nahi, balake, jaNAvyuM che kharA? viziSTa vyakitatva dharAvatA ane chatAM sAmAnya rAjakAraNIo amuka aMze pAchaLa rahe ane emanI hesiyata ThIka prajAjanenI AzA-AkAMkSAo samajanArA netAo vividha kotre ThIka namra paNa hoya, e jAhera jIvananI taMdurastI mATe lagabhaga Aje keTalA jovA maLe che? temAMya rAjakIya kSetre te AjanA netAo Avazyaka zaratarUpa che. ane padadhArIonuM vartana ghaNI rIte vikRta ane vicitra evuM jovA AjanA saMjogomAM ApaNe jAhera jIvananI nirogI rAha maLe che. dhamAla macAvIne ane game tema karIne paNa mato meLavavA, upasAvavA mATe khAsa mathAmaNa karavI paDaze. ene mATe mata mAganArAcUMTAI AvavuM ane pachI sattA bhegavavI eTaluM ja ghaNAkharA jANe enI bhIDa karatAM mata ghaDanArAonI phoja savizeSa utsAhathI ane samajyA che. mata ApanAra prajajanenA pote pratinidhi che te teo cIvaTathI ApaNe UbhI karavI paDaze. baMdhAraNe ApaNA dareka pukhta bhUlI jAya che. cUMTAyA pachI teo prajAnI IrachAo ane apekSAo vayanA nAgarika bhAIbahenane matAdhikAra ApyuM che. paNa vinobAjI kahe che tema, matasvAtaMtrya hovA chatAM mananasvAtaMtraya kayAM ane sAMbhaLavA-samajavAnI phurasada paNa dharAvatA nathI. keTaluM che? temAM ya ApaNI taruNa peDhIne mekaLAza maLe ane mukata Aje te netAo lokone kahe che: tamAre Ama karavAnuM ane mane teo 2AbhyAsa, ciMtana, vicAra, abhiprAya-darzana karI zake Ama nahi karavAnuM! pote sAco vyavahAra karave nahi ane prajAne evuM vAtAvaraNa kayAM che ? AjanI AbohavA te upara kahI chAzavAre salAha-sUcane ApyAM karavAM e AjanI netAgIrInI tema, tareha-tarehanI svArthI ane daMbhI rItarasamothI sabhara che. ekameva nahi toya mukhya kAmagIrI banI rahI che. AvA vAtAvaraNamAM jAhera jIvanane lagabhaga samULago abhAva varatAya che. rAjakIya ja lokazAhInA vikAsa mATe ane jAhera jIvananA ghaDataramAM pratyeka nahi paNa anya aneka kSetramAM avAranavAra je prasaMge ane sujanazIla nAgarikanA sakriyapaNAnI ApaNane jarUra che. IglenDanA samAraMbhe goThavAya che temAM vyAsapITha upara zobhe ane vyAsapIThane prasiddha rUDhicusta rAjakAraNI tattvaciMtaka eDamaMDa bake ekavAra gauravAnvita banAve tevA netAo agara tevI vyakita ApaNI kaheluM ke "All that is necessary for the triumph of evil pAse dareka moTA zaheramAM paNa AMgaLIne veDhe gaNAya teTalI che. svarA ja is that good men do nothing". nAgariko saujabharyA pahelAnA jamAnAmAM eka sAmAnya uddaghATana ke anya prasaMge ApaNI hoya, niSThAvAna hoya, pApabhIru hoya e sAruM che, paNa e pUratuM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 prabuddha jIvana tA. 16-2-1972. nathI. ghaNIvAra to AvA badhA good men vAstavamAM good for nothing jevA hoya che. lokazAhImAM AvI niSkriya ane namAlI sujanatAne kazo artha nathI. evA "sArA" paNa kazuM na karI zakanArA mANasethI te lekazAhI ane jAhera jIvanamAM janajAtanAM aniSTa pese che. koI aniSTa rokadama dUra nahi thAya 2Ane koI roka ja vyakitanA puruSArthathI e AkhuM khatama nahi thAya te sAcuM, paNa kAryAraMbha ane zubha zarUAta vyakitaonI vyakitagata spaSTa ane makkama vartaNUkathI ja thaI zake ema che ane e mArge ja jAhera jIvanane 5 ApI zakAya tema che. udAharaNa tarIke saMsadamAM ane vidhAnasabhAmAM AvatAM 25-50 varSamAM paNa jo sArI ane samartha lokapratinidhione jovAnI prajAnI umeda hoya te prajAe te mATe atyArathI ja, A kSaNethI ja, e dizAmAM zraddhApUrvaka kAmagIrI bajAvavAnuM zarU karI devuM joIe. ApaNI samakSa karthanA te aneka DuMgara paDelA che ane lokazAhI prajAsattAka racIne ApaNe AgekUca karI rahyA chIe tyAre akSaraza: AkAza sAthe ApaNe bAtha bhIDI che, paNa tethI gabharAI jaIne ke dimUDha banIne kevI rIte cAle? amerikAnA pramukha jona keneDIe potAnA prAraMbhika maMgala pravacanamAM kahyuM hatuM tema "Let us begin"! zarUAta karavAnuM ApaNe mAthe rAkhIe; phaLa cAkhavAnuM bhAvi prajA mATe choDIe! ' lokazAhImAM kevaLa vyakitanuM calaNa na hoI zake tema lekasamudAyanuM koI vyakita para damana paNa na cAlI zake. pakSanuM ane saMgaThananuM mahattva avazya svIkAravuM rahyuM paNa lokazAhImAM ane jAhera jIvanamAM Akhare te dareka nAgarikanI vyakitagata hesiyata keTalI pAkI, paripakava ane paripUrNa che enA para samagra prajAjIvananI saphaLatAne AdhAra che. padane kAraNe vyakita vizeSatva pAme paNa kharekhara te vizeSatvavALI vyakitaone bhAge pada lagabhaga cApaApa jAya ane evAM pado pachI savizeSa AbhUSita banI rahe tyAre jAhera jIvana aneruM AkarSaka ane supratiSThita banI rahe che. A ke te pada upara vyakita hoya te ja e jAhera jIvanamAM pravRtta rahI zake, evuM jarA paNa nathI. vyakitanuM pitAnuM vyakitatva e ja enuM sAcuM pada che, ane tethI jAhera jIvanamAM darekane enAM nAma ane kAmathI vadhAre oLakhavAne che ane biradAvavAne che, nahi ke enA nAnAmeTA sattApada ke pratiSThAna vaDe! - paradezamAM ApaNe joIzuM te vividha kSetromAMnA netAo evA te sattvazIla ane samartha hoya che ke temanI vANI-vartaNUkanI sarasa asara sIdhI ke parokSa rIte rAjakAraNa para paNa paDatI hoya che. alabatta, huM lokazAhI samAjonI vAta karI rahyo chuM. briTana, svijhaleMnDa, sTenDiviyana deze, amerikA, keneDA, Adi dezamAM zikSaNa ane anya kSetranA mANase rAjakAraNanA mANase karatAM jarAya UtaratA nathI, balka enAthI vadhu sArA che ane tethI ja temane pareka prabhAva rAjakIya pakSo, praNAlIo upara paNa paDatuM hoya che, ane suzikSita prajAjano ane netAone aMkuza paNa rAjakIya to ThIka ThIka jovA maLe che, ane e rIte jAhera jIvanane sarvAgI vikAsa thato rahe che. | duniyAnuM koI paNa lekazAhI ke anya prakAranuM rASTra le: rAjakIya kSetre lagabhaga dareka sthaLe ApaNane vacalI ane sAmAnya kakSAnA dhuraMdhare ja jovA maLaze. rASTra nasIbavaMta hoya to koI koI vAra ene ekaladokala asAdhAraNa rAjapuruSe jarUra maLe che. paNa sarvasAmAnyapaNe rAjayataMtra sarvatra mediocre loko vaDe cAlatuM hoya che. paraMtu jayAM lokazAhI che ane jAhera jIvana ThIka ThIka ghaDAtheluM che tyAM AvA mediocre rAjayakartAone eka prakAranuM baLa maLatuM hoya che. briTana-amerikA jevA dezo paNa AmAM bAkAta nathI, na ja hoI zake. paNa hAlane tabakke ApaNI kamanasIbI e che ke ApaNA dezanA rAjakAraNamAM mediocrethI paNa UtaratA. mANasone saLavaLATa 2paNane jove ane sahevo paDe che. paraMtu AvI lAcArInA mULamAM jAhera jIvanane abhAva kAraNarUpa che ane jAhera jIvana jarA jeTaluM hoya te e gaNanApAtra mAtrAmAM svastha ane svaccha nathI ene doSa rAjakIya mANasone mAthe te che ja, paNa enAthI vizeSa, binarAjakIya evAM aneka kSetromAMnA prajAsevako, AgevAno tema ja chUTAchavAyA prabuddha nAgarikone mAthe paNa ochA nathI ! zikSaNakSetranI ja vAta udAharaNa tarIke karuM te Aje e kSetramAM sanniSTha adhyApako ane suyogya AcAryo keTalA? jAhera jIvana ghaDavAnuM ane temAM satata zucitA jALavavAnuM puNyakArya savizeSa prabhAvathI zikSaNakSetramAMnA mANasoe karavAnuM che. paNa Aje te kamabhAge bhAratamAM zikSaNanI bhAre behAlI che. upalaka rIte zikSaNane visphoTa vyApaka che- zALAo, kaoNlejo, vizvavidyAlayo vadhatAM jAya che, prAdhyApakamAM jhaDapathI umere thato rahe che, sAdhana-sagavaDe vikasatAM rahyAM che ane chatAM zikSaNanI mULa mAtrA maMda che ane guNavattA hajI nahivata che. rAmAM bIjAone deSa kADhavA karatAM ApaNA ja doSa jovo rahyo ane e sudhArIne javAbadArIpUrvaka vyakitagata kamagIrI karavI rahI. AjanI zALA-kaoNlejomAM ghaDI besADavAnuM kAma thatuM ja nathI, vAtAvaraNa sarjatuM ja nathI, koI spaSTa tarAha UpajatI ja nathI. kevaLa Ubhare AvyA kare che ane tene sahu cIlAcAlu rIte ThAlavyA kare che. AvI paristhitimAM jAhera jIvana kevI rIte vikasI zake? jAhera jIvananA prazno kayA kyA che tene hisAba koI vyavasthita rIte kare che ane rAkhe che kharA ? sArvajanika hitanA savAlanI suyogya rajUAta ne chaNAvaTa kayAMya najare paDe che kharI? ApaNAM hAlanAM akhabAre jue: A dezanA mULabhUta ane saLagatA savAlo kayA ane kevA che te aMge emAMthI kazI bharosApAtra mAhitI maLe che? kaI coTadAra muddAo tarI Ave che? jAhera jIvananI tarAha ane zucitA sarjavA mATe jAhera jIvananA praznone sparzatA muddAo ane Agraha paNa satata UbhA karatA rahevuM paDaze. jAhera jIvananA ghaDatara mATe surekha dhoraNe ane zAzvata mUlyone cAMgIkAra karavAM paDaze. ' - sAMprata bhAratamAMnA jAhera jIvananA bagIDAnuM eka moTuM kAraNa e che ke kAryakaranA ane netAonA kahevA ane karavA vaccenuM aMtara jhaDapathI vadhI rahyAM che. mAnavI mAtra apUrNa che, jAhera jIvanamAM koI puruSottamanI apekSA ApaNe rAkhatA nathI. paNa jhUMpUrNa ke sarvottama puruSa na hoya tethI badhA sakriya jaNAtAM strI-puruSoe adhakacarI ne nIcI ne adhama kakSAe pahoMcavAnI te jarUra nathI ja ! vaLI, vidrohI AtmAe Aje kyAM che? vidrohI ke baMDakhara AtmAe jayAM hoya tyAM lokazAhInI vela vikase che. paNa Aje ApaNA dezamAM AvA samartha ane ni:svAthI baMDakhere. jhAjhA najare paDatA nathI e kAraNe paNa jAhera jIvanane suyogya vaLAMka maLatA nathI. jAhera jIvananI zucitA mATe nirbhaya vANI-vartana karatI vyakitaenI vizeSa jarUra che. evA mANase vicArazIla hoya ane navA vicArane satata AvakAratA hoya. paNa kamanasIbe Aja ApaNuM jAhera jIvana saMkucitatAthI sabhara che ane vyakitagata gamA-aNagamA vaDe cAle che. vyakitagata rAgadveSa ane IrSyA, adekhAIne kAraNe zucitAbharyA jAhera jIvananI AzA eAra AvI ThelAya che. svarAjaya maLyA bAda anAja, kapaDAM ane raheThANanI savalato sarva prajAjanone maLe e mATe puruSArtha ApaNI prathama agrimatA banI rahe e anivArya che, paNa tenI sAthesAthe zikSaNane ApA joIto agratAkrama chellI pA sadImAM ApaNe tyAM apAyo ja nathI. zikSaNakhAnuM game tene ApI zakAya ane zikSaNapradhAna game te ' cAlezikSaNa khAtA mATe koI agresarane rasa na hoya ane zikSaNa maTe phAjala karAtI rakama paNa hameza e95 hoya. temAM ya jyAre koI kaTekTa Ave tyAre karakasara mATene pahelA kopa zikSaNa para paDe. paNa AmAM kharekhara te kuhADIne ghA paDe che jAhera jIvana para ane lokazAhI para. pharI ekavAra rAjakIya kSetra tarapha vaLuM chuM. ApaNe zuM joI rahyA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-1972 prabuddha jIvana chIe? je dezamAM jIvana maryAdA mAMDa 40 varSanI hoya tyAM 60, gayuM che. 2AvA aMdhakAramAMthI ane AvI UMDI khAImAMthI ApaNe 70, 80 sudhI aneka meTAM pado para prabhAvazALI vyakitao bahAra AvavuM ja rahyuM ane jAhera jIvana sughaDa tathA zuddha banAvavuM ne TakAvavuM ja rahyuM. ene mATe ApaNe ApaNI pahoMcI ja zakatI nathI, ane 60, 70, 80vALAe paNa jAta- - pitapatAnI zakita - buddhi mujaba 'Selfcharged battery jAtanAM pada mATe paDApaDI karatA jovA maLe che. A badho tamAze vaDe kAma karavAnuM che, ane sAne gurujI kahetA tema mINabattInI ApaNe sAMkhI laIe chIe e ApaNA jAhera jIvananI nirbaLa- mAphaka pote baLIne tathA egaLIne anyane bhale maMda paNa nizcita tAnI nizAnI che. Aje dareka rAjakAraNI ane netA pitAnI vAtamAM prakAza ApatA rahevAnuM che. AvI cIvaTavALI ane cittazuddha mustAka rahela jovA maLe che. emane koIne bIjAnI vAta sAMbhaLavI vyakitathI ja ApaNA jAhera jIvananI zucitA eka divasa ja nathI, ane pote je kAMI bole te bIjA badhA sAMbhaLe evI AkAra pAmaze. emanI satata IchA hoya che. jANe A badhAne potAne ja avAja, chelle aMgrejI kavi Josiah Gilbert HollandnI hRdayamIThe ane sAMbhaLavA jevA lAgato na hoya! have, jayAre rAjakAraNI- sparzI paMkitao TAMkuM chuM: ene ane netAone samAjanI vAta sAMbhaLavA-samajavAnI ciMtA "God, give us men! A time like this demands ke tamannA na hoya, anya pratye ane anyanI vAte pratye sahAnubhUti strong minds, great hearts, true faith and ready hands; na hoya tyAre jAhera jIvananA ghaDatara mATenA yogya vAtAvaraNanI AzA Men whom the lust of office does not kill; phogaTa ja Thare. Men whom the spoils of office cannot buy: jAhera jIvananA ghaDataranI prakriyA e zaikSaNika ane manovaijJA- Men who possess opinions and a will; nika vyavahAra che. tethI ja zikSaNakSetre paDelA mANasanI javAba Men who have honour; men who will not lie; dArI savizeSa meTI che. gokhale, gAMdhI, TiLaka, Adi mahApuruSoe Men who can stand before a demagogue pitAnAthI zarUAta karI ane prajAkIya zikSaNakSetre prayoga. And damn his treacherous flattering without winking. AraMbhyA. gAMdhIjIe Azrama sthApIne lekaghaDataranuM kAma Tall man, Sun-crowned, who live above the fog zarU karyuM ane pote pahelAM zuM ane pachI e pramANene upadeza in public duty and in private thinking; Ape. paNa Aje te AgevAne pahelA, vacamAM ane For while the rabble, with their thumb-worn creeds! chelle prajAne ja A ke te badhuM karavAnuM kahe che ane pote lagabhaga Their large professions and their little deeds, nirvikArapaNe alipta rahe che, ene kAraNe paNa jAhera jIvananI Mingle in selfish strife, Lo! Freedom weeps, zucitA siddha thavAmAM AMca ane aMtarAya Ave che. Wrong rules the land and waiting Justice sleeps." vyakitaonI vartaNUko ane netAone AcAra enA para puruSottama gaNeza mAvaLaMkara. jAhera jIvananI tarAha ane zucitAne AdhAra rahe che. koSTha. saMjogo para vijaya jananuM vartana 'pramANa' banI rahe e rItanuM hovuM joIe. ema ApaNe badhA ja jIvanamAM navAM navAM zikharo sara karavA bhagavad gItAnA trIjA adhyAyamAM kevuM saceTa kahevAyuM che! jAhera mAgatA hoIe chIe. kevaLa bhautika siddhio ja nahi paNa jIvanamAM jIvananI zucitA mATe e jarUrI che ke kAryakaromAM paraspara vyakita- bIjI anekavidha siddhi meLavavA paNa ApaNe mAgatA hoIe . gata rAgadveSa na hoya ane ekamekanI aNagamatI ke aNachAjatI chIe. ApaNA jIvana pratye ApaNe rAkhelI apekSAe, mahattvA kAMkAe ane jIvana pratyenA ApaNA abhigamane ApaNI vartamAna TIkAo paNa na hoya. anudAra (uncharitable) TIkAo paristhiti sAthe meLa khAte na hoya tyAre ghaNIvAra ApaNe je rIte te na ja hoya! matabheda hoya paNa manabheda na hoya; bhinna jIvana jIvatA hoIe chIe e saMbaMdhamAM ApaNAmAM arAMtoSa jAge vicAra chatAM milana - jalana cAlu hoya, briTana jevA dezamAM e che 2Ane ApaNe AtaMrika svasthatA ane zAMti paNa keTalIka vAra sarasa jovA maLe che. tyAM rAjakIya matabhedonI uparavaTa saMsadIya gumAvIne besIe chIe. ane saMvAdamaya jIvana jovA maLe che. jAhera jIvananI zucitA mATe vividhatA ane paraspara virodhI vicArasaritA jarUra satata vahetI ApaNane ema lAge che ke ApaNuM jIvana nirarthaka vahI rahyuM hoya paNa emAM AkSepabAjIne tathA binapAyAdAra AropIne che, jIvanamAM ApaNe kadI ja paripUrNatA prApta karI zakIzuM nahi. jarA paNa sthAna na hoya. purAvA vinA te koI kALe TIkA na ja A asaMtoSa chevaTe eTale tIvra banI jAya che ke ApaNe ApaNA karAya, e jAhera jIvananI zucitA rAkhavA mATe khAsa jarUrI che. jIvanamAM je siddha karavA mAgyuM hoya che e kendra banavAne badale ApaNA jIvanavyavahAranA kendramAM racA AkArahIna asaMtoSa ja jAhera jIvananA ghaDavaiyAo zikSako ane adhyApake che, lekhako rahI jAya che. ane buddhijIvIo che, akhabAro ane sAmayikanA saMpAdaka tathA AvA saMjogomAM yAda rAkhavA jevuM e che ke ApaNe jIvanamAM vivecako che, reDiye tathA Telivijhana jevA vyApaka pracAra - sAdhanA je kaMI karavA mAgatA hoIrI, 2paNe jIvanane je dizA ApavA taMtravAhako che. A badhAne phALe mahattvapUrNa ane nirNAyaka che. mAgatA hoIe ene ApaNI pAse vicArele spaSTa nakaze hoya roTaluM pUratuM nathI. ApaNe jIvanamAM je kaMI prApta karavA mAMgatA e sahumAM Intelligence, Imagination, Independence ane hAIe 2o mATe parizrama karavAnI, e mATe samaya 2Ane zakitane Integrity ema cAra prakAranA I joIe. ane e vaDe bhAga ApavAnI ApaNI taiyArI hovI joIe. kevaLa vicArano vibhUSita nirahaMkArI I anerI vyakitagata chaTAthI varte kaze artha nathI. vicArane mUrta karavAno saMkalpa paNa ApaNAmAM che tyAre jAhera jIvanane sarasa ghATa maLe che. jAhera have joIe. jIvananI guNavattA (Evality) ene raNako (tone) ane A kAma je ApaNe karavAnuM che ene AraMbha ApaNe ronI cAsara (Impact) e badhAne AdhAra jAhera jIvanamAM paDelA tatkALa je sthitimAM hoIe, je saMjogomAM hoIe tyAMthI ja mANasa para (eTale ke kAryakare, sudhAraka ane netAo) che. karavuM joIe. sauprathama ApaNe ApaNA viparIta saMjogo pAse eTale Akhare te Ane badhe AdhAra sArA cunaMdA mANase para, namI javAne badale enA para vijaya meLavavo joIe ane emanA zikSaNa para, emanA cAritrya para rahele che. svataMtra, saMyamI, saMjogone doSa daIne besI rahevuM na joIe. saMskArI strI-punI nisvArthI, nirbhaya, niraMtara vicArazIla ane - ApaNA jIvanapathamAM muzkelIo ane avarodho te Ave ja namra vANI vartAva para jAhera jIvananI racanA ane zucitA avalaMbe che. che, paNa avarodho samakSa hArI javAne badale romAMthI kamabhAge Aje ApaNA jAhera jIvanamAM hA jI hA karanArAone bahAra nIkaLIne, ene pAra karavA mATe je karavuM joIe te karIne meLA maLe che. nA pADavAnI koInI hiMmata nathI ane phanA thavAnI ApaNe AgaLa vadhavuM joIe. ApaNA jIvananA jaTila saMjoge koInI taiyArI nathI. dareka jaNa bIjAne dhakko mArIne ene pAchaLa haDa- sAme svasthatA gumAvavAthI kazuM vaLatuM nathI. ene ukela karavA selIne AgaLa javAne ke gayAne harakha mANatA doDadhAma kare che. pariNAme, joIe ane dhyeya tema ja lakSya pratinI ApaNI gatine cAlu rAkhavI ApaNuM jAhera jIvana ragadoLAtuM rahyuM che. lagabhaga khalAsa thaI -pinAkIna Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 prabuddha jIvana tA. 16-2-1972 ja kalakattA ane Adhunika baMgALa ja - zreSTha sAhityakAre jIvananI samasyAo ane jaTilatAne asarakAraka ane vedhaka rIte raju karI zake che. zrI bimala mitra eka evA sAhityakAra che. temanI navalakathAomAM baMgALanI samasyAonuM nirUpaNa che. temanI chellI navalakthA, "cale kalakattA, cInI AdumaNa pachInA samayane AvarI le che. A navalakathAnI AlocanA zrI candrakAnta mahetAe sarasa karI che, je 'granthanA jAnyuArInA aMkamAM prakaTa thaI che. kalakattAnA jIvananuM je citra A navalakathAmAM rajU thayuM che te dezanAM badhAM moTAM zahero ane ApaNA jIvanane lAgu paDe che. A AlocanA ahIM prakaTa karatAM mane AnaMda thAya che. -taMtrI] baMgALanA sAhityakAronI eka vizeSatA e che ke samakAlIna budhavAri ja hoya che tyAre ene sAmuM saraghasa maLe che. samasyAonuM emanI kRtiomAM eo tAbaDatoba nirUpaNa kare emAM sAmela thanArA loko "InkilAba jhiMdAbAda" nI sAthesAthe che. samazA basu, AzApUrNAdevI, mati naMdI, sunila gaMgopAdhyAya, "sastA bhAve anAja Apo", "prajAne droha karanArane sajA Ape" pratibhA basu, mAyA bejha, zaMkara, prazAMta caudharI, ItyAdi A "mukhya maMtrI javAba Ape, nahi te gAdI cheDI do" evAM sUtro prakAranA sAhityakAro che. bimala mitre paNa emanI "sAheba bIbI jorazorathI bolatA hatA. emAM saradAra hato kAle phArika nAmane gulAma "kaDI diye kinalAma' ane 'ekaka dazaka zataka' e navalatripuTImAM eka nAmI guMDe. ene lakhatAM-vAMcatAM AvaDatuM nathI. paNa ene 1890 thI 1962nA cInI AkramaNa sudhInI baMgALanI samasyA rAjakIya pakSo evo taiyAra karyo che ke e koMgresa sarakAranA badhA enuM nirUpaNa kareluM che. emanI A kRtimAM emaNe cInI do kaDakaDATa bolI jAya che ne amerikA, raziyA, cIna, bhArata e AkramaNa pachInA samayane AvarI lIdhA che, jemAM ApaNane Adhunika baMgALanuM aneka khUNethI jovAyeluM citra maLe che. badhAnuM rAjakAraNa carcI zake che. raziyA bhAratane miga vimAna Apaze emanI A kRtinA AraMbhamAM kalakattA purANA kALamAM kevuM ke nahi, pI. ela. 480 eTale zuM, pAkistAna amerikAnA jathamAM hatuM tene paricaya ApatAM ero kApAlikonI vAta kare che ane ke cInanA - e badhI vAto kare che. saraghasanA lokone samajAve kahe che: "te samaye kApAlikothI badhA DaratA hatA. teo devInA che ke bhArata svataMtra thayuM nathI, aMgrejo gayA ne amerikana maMdiranI sAme narabali ApatA. koI emano prativAda karI zakatuM AvyA che. ema aravinda nAmane eka madhyama vargane bekAra je nahi. narabali ApyA vinA kApAlikonI pUjA pUrI thatI nahi." saraghasamAM joDAya che te pUche che: "kayAM AvyA che? mane to kAMI ATaluM jaNAvIne e kahe che ke Aje badhuM badalAyuM che ane dekhAtA nathI." tyAre e kahe che: "pI. ela. 480 ne kAyado kalakattAmAM Aje kApAliko nathI. paNa pachI A navalakathAmAM e amerikAne ja che. ApaNe mAthe 594 karoDa rUpiyAnuM devuM che. pite je pratIko jyAM che, tenI pUrvabhUmikA rUpe cA jaNAvyuM mAthAdITha 8000 rUpiyAnuM devuM ApavAnuM che. e ApaNuM mAlika che.". che tene IzAro karatAM kahe che : "nA, e yuganuM haju badhuM emanuM aravinda kahe che ke "A badhI tane kayAMthI khabara?" tyAre kahe che, ema ja che, kazuM badalAyuM nathI. e kAlihotra paNa che, ne e kAli- "amArI mITiMgamAM A badhuM ja mane samajAvAya che." saraghasamAM mandira paNa che. kAlikotranA kApAliko Aje paNa e ja rIte bhAga lenAra darekane pAuMroTI maLe che. saraghasa rAjabhavana tarapha maMdiranI devInI sAme narabali Ape che. e rIte nabali ApIne dharyuM jAya che. A saraghasane rokavA mATe rAjabhavana para pilIsano pUjAnA niyamanuM yathArtha rIte pAlana kare che. phakata emane bahArane pahero lAgI gayA che, ane A lokonA citkAramAMthI bacavA rAjapizAka badalAyo che, nAma badalAyAM che." bhavanamAM zubhalakSmIne jalasa goThavyo che. dezamAM khAdyano A rIte bhUmikA bAMdhIne navalakathAnA AraMbhamAM eo dUra abhAva hoya, paNa tethI saMgIta kAMI gerakAnUnI nathI. rAjapura azAMti bhUlavA IcchatA hatA. saraghasamAM sUtre uccArAya che ke dUrane gAmaDethI, mA, vahu tathA dIkarIne laIne kAlimAtAne bakare "deza to amerikAne vecAya che. tamAre ciMtA zAnI? jerazI pukAre caDhAvavA AvatA budhavArinuM citra Ape che. budhavArine dIkaro "InkilAba jhiMdAbAda." joIe che. e mATe mAtAne prasanna karavA bakaro caDhAvavA e A saraghasa jatuM hoya che te vakhate klakattAmAM jaDI haDasana AvyuM che. e sTezanethI khabhe bakare laIne mAnA maMdira tarapha nAmano eka aMgreja enI navavadhU kalArA sAthe bhArata AvyA che jAya che. navalakathAnA aMtamAM e maMdire pahoMcyA hoya che, ane ane klakattAnI vikhyAta evI sTrenDa hoTalamAM madhurajanI mANe devIne bakaro caDhAvatA hoya che. A enI sTezanethI kAlimaMdira che. juDI haDasananA kAkA aMgrejonA jamAnAmAM bhAratamAM lazkaramAM sudhInI yAtrAmAM, e ja samaye kalakattAnA anya bhAgomAM zuM zuM bahu moTA amaladAra hatA. e rajAmAM IMglenDa jatA tyAre pitAnA thaI rahyuM che tene lekhake aneka dazyamAM citAra Ape che. emAM sagAMvahAlAM samakSa bhArata vize vAta karatA, ethI haDasanane mATe emaNe vividha staranAM ne varganAM pAtro lIdhAM che, ane vacce bhArata mAnasika rIte navuM nathI. enA praznane e enA kAkAnI vacce pravartamAna rAjakIya, sAmAjika, Arthika paristhiti para kaTAkSa daSTie samaye che, ethI saraghasane joIne kalArA Azcarya pAme ane vyaMga paNa sArA pramANamAM karyA che. emaNe kalakattAnA aneka- che tyAre juhI ene badhI paristhiti samajAve che. e kahe che: raMgI ane aneka pAsAMvALA jIvananuM rasaprada ane vigatapUrNa "This is India." pelI pUche che: "A saraghasa citra ApI, budhavAranI joDe ApaNane paNa kalakattAnI yAtrA kyAM jAya che?" juDI kahe che: "gavarnara hAusa". pelI pUche che: karAvI che. A sthAmAM koI nAyaka ke nAyikA nathI, badhAM pAtronuM "tyAM jaIne e zuM karaze?" e kahe che: "tyAM jaIne e loko lagabhaga samAna mahattva che, kAraNa ke A kathAmAM nAyakanuM sthAna to besI jaze, ne pachI beThA ja raheze." "pachI?" "pachI pilIsa e kalakattA zahere lIdhuM che. eTale kalakattAne lakSamAM rAkhIne ja lakone AMtaraze." "pachI?" "pachI lAThI mAraze, azruvAyu choDaze. pachA kathAnakanI gUMthaNI karI che. - A badhAM dakSe ke kathAnako kathAkAre alaga alaga rajU karyA laDAI zarU thaze." "eTale zuM thaze?" "basa ane TrAmane saLagAvaze. zaheramAM Thera Thera Aga lagADaze. ne AkhuM kalakattA zahera eka raNanathI, paraMtu eksAthe rajU karyA che. eTale eka sthaLe eka ghaTanA medAna banI jaze." pachI e samajAve che ke enA kAkAnA samayamAM banatI hoya, te ja samaye kalakattAnA anya bhAgomAM zuM zuM cAlI aMgreja jyAre rAjakartA hatA tyAre keMgresa virodhI pakSa hatA. te rahyAM che te batAvavA mATe lekhaka dazyaparivartana kare che, ane e AvI ja tarakIba ajamAvato. have keMgresa rAjakartA pakSa che eTale kAraNathI kathAmAM tAjhagI AvI che. virodhIo paNa enI sAme e je tarakIba ajamAve che. e kahe che ke Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-1972 prabuddha jIvana gata kare che enA kAkA jANatA hatA ke eka divasa gavarnara hAusanI sAme bhAratanI pitAnA dezanI sarakArane emanA jAtabhAIo sAme goLI calAvavI paDaze, kAraNa bhAratanI prajA bahu pachAta che ane e aMdara aMdara ja laDe che. vaLI baMgALInI khAsiyata vize juDI kalArAne samajAve che ke "baMgALI koInI authority mAnatA nathI; aMgrejonI paNa nahi, ane emanI pitAnI ye nahi." TrenDa hoTalanI agAsImAMthI eka tarapha A daMpatI saraghasane jue che, te bIjI tarapha khabhe bakaro laI jatA budhavAri tathA tenA parivArane paNa jue che. e agAsI parathI nIce AvI enI tasavIra kheMce che eTale budhavAri paisA mAgavA hAtha dhare che. te vakhate juDI enI patnIne kahe che: "India is a race of beggers. e amerikA AgaLa, briTana AgaLa, raziyA AgaLa bhIkha mAgI mAgIne te enuM peTa bhare che." 2AMgreja A bolato hovAthI enA vakatavyamAM svAbhAvikatA lAge che. A saraghasamAM eka aravinda nAmanA bekAra yuvaka che. enA gharamAM enI buTTI mAM che, mAMdI patnI gepa che, ane kaoNlejiyana bahena susImA che. aravindane "bhadrakALI miSTAnna bhaMDAra'ne mAlika dilIpa berA paisA pUrA pADe che, vilAyatI sigAreTa pUrI pADe che. e eka divasanA be hajAra rUpiyA resamAM gumAve che tenuM ene du:kha nathI. dilIpa susImAne rezamI sADI, UMcI jAtanAM senTo Ape che. e aravindane kahe che: "tAre nekarI zuM karavA karavI joIe? tAre gharamAM AvI sarasa bahena chene?" aravinda saraghasanI lAInamAM Ubho rahe che. lAIna zAne mATe che te jANatA nathI. dilIpane mitra jANIte jhaverAtane vepArI. zirISa paisA kyAM vAparavA te jANatA nathI. dilIpa ene samajAvI, aravindane tyAM susImAnuM pralobhana ApIne maLe che. aravinda e bhAvabhInuM svAgata kare che. susImAM mAnatI nathI, kAraNa ke e have AvI rIte kamANI karavAnuM kAma svataMtra rIte kare che. AthI aravinda enI patnI gepa tathA zirISane ekalAM eka rUmamAM mUkI cA banAvavAne bahAne bahAra jatA rahe che. zirISane te susImA joItI hatI, gepA ene pasaMda na paDI. eTale eNe ropAnI joDe vAtemAM ja samaya vitAvyuM. jayAre zirISa Avyo tyAre gopa "zrIkAnta' vAMcatI hatI. te vakhatana e bannene saMvAda, lekhakanI kaTAkSavRttine sAro pari caya Ape che. zirISa: "tamane vAMcavAne ghaNA zekha lAge che, nahi? kaI paDI che, jouM" gopAe copaDI ApI ane kahyuM, "zrIkAnta." zrIkAna! Izvara vizenI koI cepaDI lAge che." nA. zarad caTTopAdhyAye lakhI che." "zarada caTTopAdhyAya! e kayAMne lekhaka che? pUrva baMgALane ke pazcima baMgALane?" "tame zaradabAbunuM nAma sAMbhaLyuM nathI ?" "nA, mane kaMI bhakitabakitanI vAta gamatI nathI. evuM badhuM te gharaDo thaIza tyAre vAMcIza, atyAre te sinemA jovAno vakhata che." pachI pitAnI durdazA varNavatAM kahe che: "mahine dasa hajAra rUpiyA kharca kADhatAM mAre nAke dama AvI jAya che." gepAe AzcaryabhAve pUchyuM, "dasa hajAra?" enAthI ochAmAM te bhadrabhAve rahI zakAya nahi. traNa traNa gADIo mATe kaMI ochuM paTela joIe!" zirISa e dhanikavargane pratinidhi che. e gepa joDe beTho hoya che tyAre susImA tyAM AvIne cAlI jAya che. ene dAda ApatI nathI. pachI ekavAra TrenDa hoTelamAM susImA eka chekaza joDe beThI hoya che. tyAM ene jotAM zirISa ene bolAve che, paNa e jANe ene oLakhatI ja na hoya tema varte che. pelo enA bhAInI oLakhANa Ape che tyAre enuM apamAna karatAM kahe che: "dArU pIne gAMDapaNa karavA mATe tamane koI bIjI jagyA na maLI ?" Ane badalo levA e enA munima gosvAmIne kahIne polIsanI madadathI susImAne phasAve che. enI pAse eka chokarAne tAlIma ApIne lAkhe pati hovAne dekhAva karIne mokale che ane jyAre e banne ekAMtamAM meTaramAM premaceSTA karatA hoya che tyAre ekAeka polIsa tyAM AvIne ene anItine dhadho karavA mATe pakaDIne thANAmAM laI jAya che. Akhare mahAmahenate dilIpa ene jAmIna thaIne choDAve che, paNa susImAM bhAgI jAya che. zirISane te kAcanuM kArakhAnuM khelavuM che, eTale e tapAsa karanAra amaladAra bAgIne lAMca Ape che. khUba dArU pivaDAve che ne chokarIonI dalAlI karatI veNu mAraphata bAgacI mATe susImAne paNa reke che. bAgacI chAkaTo thaIne susImA behoza thAya tyAM sudhI enI para atyAcAra kare che. pitAne kArakhAnA mATe paravAno meLavI ApanAra bhUdharabAbu ke jenuM kAma ja sarakAramAM jarUra hoya tyAM, ne jarUra hoya teTalI ruzavata ApIne dalAlI meLavI ApavAnuM che, tene zirISa kahe che: "huM naza karato nathI. nAno hato tyAre dArUnA pIThA para huM pikeTiMga karato hato. bairAnuM te meTuM huM te nathI." susImAe paNa potAnA kAryane vyavasthita banAvyuM che. e gherathI cepaDA laIne jAya che kaoNlejanuM nAma laIne, paNa kaeNlejamAM javAne badale dalAlaNa veNudine tyAM jAya che. enI sAthe sinemA jovAnA dasa rUpiyA, hoTelamAM javAnA dasa, sAthe sigAreTa pIvAnA pAMca ema enA TharAvelA bhAvo che. e aMdhAruM thayA pachI kyAMya koInI joDe na javAnI zarata kare che. A rIte kamANI karIne pitAnuM nAnakaDuM ghara banAvavAne ne ceDA paisA pAse thAya pachI ghara mAMDavAne manasUbe seve che. eka chokare. ene pitAnI joDe lagna karavAnuM kahe che tyAre e spaSTa zabdamAM kahe che: "lagna karavAM hoya te tArA jevA joDe zA mATe karuM? huM tArA jevA chokarIo pAchaLa paisA uDAvatA laMpaTa chokarA joDe lagna karIne jiMdagI barabAda karavA mAgatI nathI".. eka rIte kahIe te susImA tathA zirISanI prakarI kalakattAnA bhItarI jIvananuM UMDANathI ApaNane darzana karAve che. A badhAM citro kathAkAre atyaMta kuzaLatAthI gUMthyAM che. emaNe kayAreka cetanApravAha zailIne upayoga karyo che. cAravindanA gharamAM zirISa Ave tyAre zI ghaTanA banI te saraghasanI lAInamAM UbhelA aravindanA smaraNarUpe AlekhAI che. vaLI kayAreka eka citranI theDI rekhAo AlekhI, e citra pUruM karyA vinA lekhaka bIjA citrane rekhAMkita karavA maMDI jAya che ane e pUruM thAya te pUrve trIjuM citra Alekhe che. paNa A adhUrI azlI rekhAvALAM citro samagrapaNe kalakattAnI surekha AkRti ApaNI samakSa rajU kare che. joke e badhAM citrone sAMkaLatI kaDI ghaNI zithila che. ghaNI vAra lekhakane punarukita karavI paDI che. zirISanI, susImAnI, dilIpanI koInI paNa vAta cAlatI hoya tyAM vacce ja "InkilAba jhindAbAdanAM sUtro dvArA pAchA e saraghasa pAse pahoMcI jAya che. eTale kayAreka ApaNane kathAmAM saLaMgasUtratA na lAge. prakarIonI gUMthaNI gUMca jevI lAge, evuM paNa bane che. A kathAmAM lekhake pitAnAM pAtro dvArA te rAjakAraNane caryuM che, paNa emAM pratyakSa rIte paNa rAjakAraNa para carcA karavAnI vRttinuM saMvaraNa karI zakayA nathI. Ama chatAM emaNe e carcA aMgyapradhAna zailImAM karI hovAthI ane saMkSiptamAM verelI hovAthI, e anAsvAgha nathI banatI. emane meTA bhAgane kaTAkSa amerikA sAme che. vArtAnA AraMbhathI lekhake devIne bakare caDhAvavA laI jatA budhavArinuM citra ApyuM che te to eka pratIka che. lekhaka pote ja kahe che ke "budhavAri kAMdha para bakaro laIne hAvaDA medAnathI cAlyA, Ave che, te anAdikALathI ema ja cAlyo Ave che. ahIM lekhake rUDhiparasta, dharmabhIru, aMdhazraddhALu grAmavAsI te hajI e ja paraMparAne anusare che ema darzAvIne evuM pratipAdita eka rUma Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 prabuddha jIvana tA. 16-2-1972 karyuM che ke e pramANikapaNe, kazAya daMbha vinA bAnuM bali- Demesa, maMgaLathI 23 hajAra kilomITara dUra che, phesa to mAtra dAna Ape che. paNa lekhake zarUAtamAM ja kahyuM che ke Aje paNa kla- 9,300 kilemITara dUra che. A banne upagraha khUba ja nAnA kattAmAM Adhunika kApAliko narabali Ape che ne potAnI pUjA che - avakAzamAM te mAtra rajakaNa gaNI zakAya tevA. Demesane vyAsa, siddha kare che. e Adhunika kapAliko kayA ane narabali kayA? mAtra sADA pAMca mAIlane che, phebasa dasa mAIlane che. Demesa. eka kApAlika che aNasamaju prajAjanane uzkerI, emane saraghasamAM dara 30 kalAka ane 18 miniTe maMgaLa pharatI pitAnI pradakSiNA meklI, emane goLI khavaDAvanAra ke TrAmabasa saLagAvarAvI nirdo- pUrI kare che jyAre phobosa te pavanavege doDate maMgaLa pharato. panI hatyA karAvanAra rAjakIya pakSa, bIjA kApAliko che zirISa phere karate jAya che ane mAtra 7 kalAka 39 miniTamAM lagabhaga jevA dhanapatio, je aneka susImAonuM balidAna roja mAgI le cAlIsa hajAra mAIlanuM cakkara pUruM kare che. sUryamALAmAM ghaNA che. trIjA kApAlika bAgacI jevA amaladAra, je susImA graho che ane A grahone ghaNA upagrahe che. badhA upagraha jevI aneka suMdarIonuM balidAna le che. susImAM jevI aneka grahonI pradakSiNA karatA ja hoya che, paNa koI upagraha je grahanI kumaLI chokarIonAM jIvana barabAda karIne rAcanArI veNu paNa AsapAsa te pharate hoya tene bhramaNakALa karatAM jaladI tenI Asa-- kApAlika ja che ne? paNa budhavAri maMdire jAya che ne paMDA pAsanI pradakSiNA pUrI karatA nathI. mAtra phorbasa eka ja upagraha. AmAM apavAdarUpa che. maMgaLane bhramaNikALa 24 kalAka 37, ene herAna parezAna kare che tyAre lekhaka kahe che ke "budhavAri miniTa ane 23 sekaMDane che jyAre phosa 7 kalAka ane 39 mA kAline kherAka, paMDAone khorAka, raziyAno kherAMka, rIme miniTamAM maMgaLa AsapAsanI pitAnI pradakSiNA pUrI kare che. rikAne khorAka, ne pI. ela. 480 khorAka. budhavAri che Ama maMgaLanI dharatI para eka divasa - rAta pUrAM thAya tyAM sudhImAM eTale te ramanuM peTa bharAyuM che. eka jaNa bhAratanuM gaLuM bhI se phebasa te tenI lagabhaga traNa pradakSiNA pUrI karate hoya. che, bIjo enA be paga; eka tarapha amerikA che, bIjI tarapha raziyA." maMgaLanA A upagraho Demesa tathA besa vize je eka ahIM lekhake raziyA ne amerikAne paNa kapAliko gaNyA che, je bheLA bhAratavAsIone narabaMli Ape che. ' rAjAyabI pamADe tevI vAta che te e che ke I. sa. 1877mAM ' lekhakanI AgalI rAjakIya navalakathAonI jema A paNa tenI zodha thaI te agAu lagabhaga doDha varSa pahelAM eka kalpanAzIla baMgALamAM ghaNI lokapriya thaI che, te to chellAM be-aDhI varSamAM lekhake tenA bannenA astitvanI AgAhI karI. maMgaLane be upaenAM cha mudraNo thayAM te darzAve che. emanI pAse gatyAtmaka citro graho che ema to teNe lakhyuM eTaluM ja nahi paNa te nAnA raju karavAnI mehaka zailI che, jIvaMta ne surekha pAtrone tAdaza rIte che tathA bahu ja vegathI teo tenI pradakSiNA karI rahyA che tema nirUpavAnI kaLA che, jIvanane jovAnI sUkSma ne vedhaka daSTi che tathA kathAne anurUpa vAtAvaraNa sarjavAne kasaba che. ethI ja kalakattAnAM paNa teNe lakhyuM hatuM. aMgrejI sAhityamAM je keTalAka AdaraNIya karuNa citre teo hasatAM hasatAM AMkI zake che. .. tathA dIrghajIvI graMthe che temAM "gulivarsa TrAvelsa" nAmanuM eka 'graMthamAMthI sAbhAra ' ' * * - caMdrakAnta mahetA ' . saMskAra , pustaka che. jonAthana svIphaTa nAmanA eka lekhakanI lakhelI A eka kAlpanika pravAsakathA che. avakAzanI pravAsakathA. AkAzamAM maMgaLanA be nAnA upagrahanI lApuTA nAmane eka TrIpa che. ahIM pragatizIla samAjane vAsa che tathA tenA vatanIo vijJAnanA upAsako che ane AgAhI prathama eka lekhake karI hatI kathAlekhaka kathAnAyaka gulivara pAse enI vaijJAnika siddhionuM bayAna karAvatAM karAvatAM kahe che ke: * sUryamALAmAM pRthvInI bhramaNakakSAnI bahAra sarvathI prathama "lApuTAnA khagoLavettAnoe avakAzamAM be nAnA tArake, je grahe che te maMgaLa, yuddhane svAmI ane ApaNA tiSazAstramAM upagraho zodhyA che, je maMgaLa grahanI AsapAsa phare che. A be jenI mAnavInA lagnajIvana para vadhumAM vadhu asara hovAnuM manAya grahamAM je aMdara che te mukhya graha maMgaLanA vyAsathI barAbara che te rakatavarNaya graha. maMgaLa ane pRthvI vacce keTaluMka sAmya che; traNagaNe aMtare che. jyAre bahAra upagraha mukhya graha maMgaLanA jo ke tenuM kada pRthvInA karatAM nAnuM che. pRthvI para mAnavIe vijJAna vyAsathI pAMcagaNe aMtare che. aMdaranA bhAgamAM je upagraha nanI upAsanA karI dUradarzaka yaMtranI zodha karI tyArathI maMgaLanI che te maMgaLanI AsapAsa dasa klAkamAM paribhramaNa kare che. jayAre dharatI para mAnavajIvananI zakayatAnuM tene kutUhala thayuM che tathA tenA bahAranA bhAganA upagrahane maMgaLa pharanuM paribhramaNa karatAM sADA biMba para dekhAtA lITA jevAM cihanethI e kutuhale tenAmAM evI ekavIsa klAka lAge che. eTale ke maMgaLa grahanuM paribhramaNa karatAM kalpanA sarjAvI che ke maMgaLanI dharatI para nahera che tenA e lITA teone je samaya lAge che te samayanA varganuM pramANa, maMgaLanA che. vijJAna sAhityamAM to mAnavIe e kalpanAnA gheDAnI lagAma ja kendrathI teonuM je aMtara che tenI barobara che." chUTI mUkI dIdhI che tathA maMgaLanA mAnavIne pRthvI para caDAI jonAthana svIphaTe maMgaLanA A be upagraho vize pitAnA karatA paNa cItaryA che ane mAnava jyAre kalpanAmAM nahi, khare- pustakamAM karelI AgAhIne paNa phrAnsanA vikhyAta viplavakArI khara avakAzayAnamAM avakAzayAtrA karate thayuM tyAre caMdra para sAhityakAra vire paNa potAnI eka avakAzapravAsanI navalakathAmAM utArI lIdhI che. avakAzayAnanI sapharanI siddhi prApta karatAMvAra have teNe maMga jenAthana svIphaTe maMgaLa grahanA AvA ati nAnA upagrahonA LanI dharatI para mAnavIne utAravAnI taiyArI karavA mAMDI che tathA astitvanI AgAhI kaI rIte karI? kevaLa kalpanAne AdhAre ja ke chellAM traNa varSamAM traNeka yAnee tenuM paribhramaNa karI tenA pachI tene mATe enI pAse kAMI bIjo sabaLa AdhAra hatotene vizenI mAhitI pitAnAM yaMtro vaDe pRthvI para pahoMcADelI che. chellAM vize vaijJAnikomAM haju paNa carcA cAlyA ja kare che. koI kAMI kahI trIjuM avakAzayAna marInara-9 nuM hajI maMgaLanuM paribhramaNa cAlu che. zakatuM nathI tathA jonAthana svIphaTanI AvI sacoTa AgAhI hajI te paNa evA ne evA kautukane viSaya cAlu rahela che. tenA rahasya parathI paNa A lekha, maMgaLa AsapAsa ApaNI pRthvI parathI ' hajI paDado UMcakAyo nathI. UDelAM avakAzayAnanA paribhramaNa vize nathI, maMgaLanA be upagraho vize che. ApaNI pRthvIne jema eka upagraha caMdra che tema daramiyAnamAM hAla pRthvI parathI UDI maMgaLanI kakSAmAM bhramaNa maMgaLane be upagraho che. upagraha atyaMta nAnA che. 1877 mAM karI rahelA marInara-9mAnA avakAzayAne maMgaLanuM avalokana kramAM eka zakitazALI dUradarzaka yaMtranI sahAyathI eka amerikana khagoLa- karatAM samaya meLavI Demesa tarapha paNa pitAnA kemerAne pheravya zAstrIe tenI zodha karI ane tene grIkanI purANakathAomAMnA yuddha che ane tenA bibanI chabi mAnavasamAja para mekalAvI ApI che. devatAnA rathanA be ghaDAo Demesa ane besanAM nAme ApyAM. mohanalAla pI. gAMdhI rUpa che kAnanA pAla siddhionuM Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 4 tA. 16-2-1972 prabuddha jIvana 265 vizvadharma (gadhagIta). che aoya deva, keTalA vAdoe ane keTalAya saMpradAyoe evI bheTa tArAM caraNa para caDhAvavA IcchIe chIe ke je sAmAnya pitAnA vADAmAM tane bAMdhI levAne prayatna karyo, paNa vAha mANasoe taiyAra karI hoya. te manuSyanirmita hoya, nahIM pazure khelADI, tuM sahelAIthI chaTakI gayo. Aja sudhI koInA baMdha- nirmita ke devanirmita. amane vizvAsa che, ke tuM tArA madhura hAsyanAM namAM na Avyo. tane bAMdhatAM - bAMdhatAM buddhi svayaM baMdhAI gaI, tane motI amArI te bheTa para jarUra verI daIza. je viva yuganI sparza karavA mATe tarka paNa doDatA doDatA laMgaDAvA lAgyo. jJAnanA amArI A navI bheTane he suMdaratama ! ekavAra paNa tArA madhura hAza - havAsa jatA rahyA, dalIla dalAI gaI, vAdo dAMtamAM AgaLa hAsyathI tene sparza kare to ame dharmabhraSTa sAmAnya sevaka kRtakRtya dabAvIne rahI gayA. bicArA "neti neti" ja kahetA rahyA. zAstrone thaI jAzuM.. te aneka vAra hAra khAvI paDI. saMpradAyanI AMkhe aMjAI gaI, dharmonuM te tArI AgaLa kAMI na cAlyuM - A badhAe tArI navI he vizveza! tAre saMketa je dharma prati thayA che, te vizvanavI zodhakhoLa karI. hajI paNa karatA rahyA chepaNa kAMI saphaLatA dharma ne te na haze ke na prAcIna. vizva te sAmAnya dharmanI na maLI. jyAre koI jANakArane pUchayuM ke : "IzvaranI bAbatamAM rAdhanA karatA navInatAmAM ane prAcInatAmAM navInatA joze. teNe potAnA jAduthI zuM jAgyuM?" te javAba maLyo : "e jANyuM ke hajI sudhI kaMI nathI jANyuM." ' buddhithI prAcIna bIjuM zuM hoI zake? te vizvadharmanI sAdhanA ame vivekathI ja karIzuM. mAre Aja paNa kaMIka e vizvAsa che ke tArA darabAramAM garIba ane nirbaLAne ja Adara thAya che. jayAM garIba ane pIDita. tiraskArAya che tyAM tAre darabAra ja nathI. potAnI jabarajastIthI mAnyuM ke dharmazAstra prAcIna che, paraMtu zAstronI jananI dolatanA pUtaLAne svarganA rAjayamAM ghasaDI ghasaDIne laI javA prajJA (buddhi) te tenAthI paNa prAcIna che. eTale vizvadharmamAM Icche che, paNa teo tyAM ghusavA nahIM pAme te nizcita che. kevaLa . vivekane pahelo Adara ApavuM joIe ane zAstrone pachI. A teo ja tyAM praveza pAmI zakaze, jene Aje rokI rAkhavAmAM ' nI punita prAcInatA haze. AvyA che. prANazakita temAM bhAvanAnI ja haze te jJAna ane karmanI, dilamAM tane maLavA mATe taDapa hoya, lagana hoya te koI I paNa prakAranA virodha vagaranI bhakitabhAvanA. te vAsanAne paNa raste na maLI zakIza. paraMtu sArAmAM sArA rastAmAM paNa jUThI lAta mArIne sAdhanAne AliMgana devAvALI AdhyAtma bhAvanA. banAvaTa che. badhA ja sAcA che ane badhA ja jUThA che: tuM maLI bhavanA ja te satyamAM akSarasaundaryanI sRSTi racaze. game te badhuM ja sAcuM ane paDadAnI ADamAM rahyo te pachI jUTho to che ja, jyAM darzana ja na thayAM te zedha zuM kAmanI ? te rastAne te maMdira sArvajanika haze-badhAnuM haze. te bhinnatAmAM paNa zuM artha? abhinnatAnuM darzana karAvaze. ene AkAra paNa judo haze; maMdira para zikhara haze, guMbaja paNa haze, tenA para kaLaza paNa haze, paMjA A jagatavyApI vairane vinAza have mahApralayamAM thaze evuM paNa haze ane krosa paNa haze. satyane sarvatra vAsa che. upAsanAne lAge che. A vaire kalyANakArI dharmane nAza karyo. eNe ja sAmAjika rAmaye pUrva-pazcimano kAMI jhaghaDo nahIM rahe. khudA kaI tarapha nathI? saMgaThanane chinnabhinna karI nAkhyuM ane eNe ApaNI svarga - rAma-kaNa-zaMkara-bhagavAnanI ja te badhI dizAo che - maMdiranA zreSTha pRthvIne narakathI paNa nikRSTa banAvI dIdhI. eNe daMbhapUrNa - dareka khUNAmAM kAzI haze ane dareka khUNAmAM kAbA. tyAMnA sAdhaka svArthanI sRSTi pedA karI ane teNe ja IzvarI sattAne tiraskAra pyArA punita paththarane cUmaze ane daMDavata praNAma paNa karaze. karI, Atmapatana karAvyuM. A duSTanAM aneka rUpa che -kayAMka dharma vaira phelAvI rahyo che, kayAMka vargaviSa phAlI rahyo che ane kayAMka prArthanAnA maMtra saMskRta ane prAkRtamAM paNa haze. arabI varNavidveSa phAlI rahyo che. ane phArasImAM ane laeNTina, aMgrejI, jarmanI ane bIjI badhI bhASAomAM paNa tevA ja che - are! prArthanAnI bhASA to hRdayanI " huM te khudamasta, yAne ke IzvaramAM lIna evA bhakatonA bhASA che. tyAM pitApitAnA aMta:stalamAMthI nIkaLelI prArthanAthI caraNanI dhULa mArA mastaka para caDhAvavA cAhuM chuM ke jenI jAtinuM badhA tane manAvaze - badhA tane rIjhavaze. ThekANuM na hoya, je samAjathI sajA pAmelA hoya, dharmathI ThukarAyelA artha, dharma, kALa ane mokSanA samanvayapatha para ja have ApaNe hoya. te evA 'vaMThelA hoya ke maMdiramAM namAjha paDhatA hoya, maji ApaNe jIvanaratha laI javo paDaze. demAM kIni karatA hoya, girajAmAM AratI utAratA hoya! huM to have evA tuccha lokonI sevA karavA cAhuM chuM, je tArI zodhamAM karmavAdane Adara karatAM paNa sAdhaka potAnI kamajorInA zAstrone choDI cUkyA hoya ane tarka- zRMkhalAne teDI cUkayA hoya. hisAba mArA nyAyAdhIza, tArA paganI pAse rAkhatA raheze. tArAthI kaI AvaraNa nahIM rAkhI zake. sAmatharya de, ke ame badhA asamartha saMbhava che, A sadudharma zunyayugamAM amArI A vizvakrAMti. sAdhaka, pitAnuM AvaraNa haTAvIne, tArI samakSa kSamAnI bhIkha paNa amane koI uddhArane mArga dekhADI jAya. dhArmika jagatamAM mAgI zakIe. baLavo karavo ja paDe, athavA te thaIne rahe. mataviSa, varNavidraSI ane vargavidveSI dhArmika ane sAmAjika kAyadA banAvavAvALA nahIM hoya. adAlatamAM dharmanI ame Aja sudhI amArA jIvananuM ja apamAna karyuM che. duhAI nahIM daI zakAya, ImAnane sedo tyAM nakkI nahIM karI zakAya, buddhinuM apamAna karyuM, hRdayanuM apamAna ame karyuM ane AtmAnuM matabheda te thaze paNa premabhAvamAM kaI aMtara nahIM AvI zake : paNa apamAna ame ja karyuM. A upakaraNathI te jIvananuM nirmANa Atma samatAnA sUtramAM viSamatAnA vividha metI guMthAyelA raheze. thAya che. AvA tuccha upakaraNanA samUhane ame dhArmika jIvananuM ApaNe premanuM darzana karavuM che; eTale saMkucitatAnI sImA nAma daI paramAtmA ! tArI sattAne kevaLa upahAsa ja karyo che. (ullaMghavI ja paDaze. dharmamAM ApaNe sakaLazakitanI jhAMkhI jovI che. eTale sahiSNutAnuM avalaMbana levuM ja paDaze. ApaNe bhAvi dharma Arya dharma, bauddha dharma, IslAma dharma ane IsAI dharma sadhI ja jIvanasaMgrAmamAM ame amara vijaya IcchIe to eka simIta na rahIne, vyApaka vizva dharma thaze. jIvita vizvadharma zodhavo ja paDaze. rUThelA deva! te navanItanuM parama prabhunA caraNonI pAse A vizvadharma ja ApaNane laI jaze. najarANu daIne ame tene manAvI zakIzuM, rIjhAvI zakIzuM. ame mULa lekhaka: viyegI hari: anu: guNavaMta bhaTTa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ay da pramuddha jIvana joga esA hAya 'jugatase nara jIve jogI, ... mugato paramANa re, dayA kaphanI pera - bAvA, nAma he nirvANa jI, khamA khalako para avadhUta; nAma he Aleka jI. - evA evA guru mArA, gagana sudhI jAya re, koNa sIMce, koNa pIe, koNamAM samAya jI?- evA guru mArA cakkara bhedI, gagana sudhI jAya re, nUratA sIMce, suratA pIe, jUnamAM samAya jI zUrA mAthe pUrA AvyA, AvyA laDAI mAMhA re, zAna chUMdA goLA varase, rataniyAM verAya jI tIna zeAdhA, pAMca bAMdho, ATha mAMhyalA ThATha re, AvA haMsA, pIe pANI, triveNInA ghATa jI mela mAyA, mela mamatA, mela DAro dAya re, machaMdaranA celA bolyA, joga esA hoya jI.' bhajanavANI ekIsAthe be kAma kare che. zabdanA prahArathI te ApaNA ahama nuM kocaluM bhAMgI nAkhe che ane AtmadarzananuM amRtajaLa pAya che. gArakhanAtha kahe che tema 'sabaE mArI, sabada jilAI" zabdathI mAravAnI ane zabdathI jIvatA karavAnI A kriyA che. gorakhanAthanA A bhajanamAM e kaLAnI jhAMkhI thAya che. pahele prazna to e ke yogI puruSa kevI rIte jIve? ane e jIvavAnI kaLA tene kevI rIte prApta thAya? A bhajanamAM tenuM cATadAra varNana che. bhajana kahe che ke yogInara jIve 'jugatase,'yukatapaNe. gItAmAM kahyuM che: mukatAhAravihArasya mukata ceSTa karmasu, yukata svapnAvabodhasya yogo bhavita du:khahA.' * yukata AhAra-vihAra, yukata pravRtti, mukata nidrA ane jAgRti rAkhanArane du:khono nAza karanArA yoga siddha thAya che. game tevI paristhitimAM yathAyogya rIte varte te yogI. paNa A yoga siddha thayo che tenuM pramANa zuM? bhajana kahe che: 'mugatase paramANa,' yogI keTalA mukata banyo e tenuM pramANa. ApaNAM kAryo to kriyA--pratikriyA ane AghAta-pratyAghAtanA viSacakramAMthI nIpajatAM hoya che. paNa yogInA vicAra, vANI ane karma to svecchApUrvaka, sva- nirNayamAMthI pAMgare. te yukatapaNe vate che kAraNa ke bahAranA prabhAvathI te mukata che. mukitanA A mApadaMDa ja yogI keTalA yogArUDha thayo tenuM pramANa che. sarva sAthe mukata thavAnA pradezamAM A mukitanuM jharaNa vahe tyAre tenI gati kevI hoya? sarva pratye dayA-karuNA e pahelA bhAva ane bIjAo taraphathI avarodha ke AghAta Ave tyAre kSamA e bIjo bhAva. mANasa kevA vahetA rahe che ane virodhane samAvatA jAya che temAM tenuM sAmarthya che. paNa potAnI jAtanAM baMdhano toDayA vinA e nathI banatuM. bhajana kahe che: sAdhu, koI nAma-rUpanA ane vezabhUSAnA oLAmAM huM baMdhAI jA e kema cAle? dayAnI kaphanI pahera, kSamAnA Alakhalo dhAraNa kara, kAraNa ke, tAruM sAcuM nAma to nirvANa che, jayAM IcchAmAtranuM visarjana thaI jAya che. tAruM sAcuM svarUpa te alakha che, jayAM AMgaLI cIMdhI zakAya evA oLakha-pArakhanA sarva billA sarI paDe che. dayAnI kaphanI ane kSamAnA khalakAnI vAta bhajana ka2e che tyAre kierkagArDanAM vacanA yAda Ave che. teNe 'varksa oNpha lava'mAM kahyuM che ke ApaNe ApaNAM nAma-rUpanAM vastro bahu custa rIte paherIe chIe. pachI e vastro utAravAno vAro Ave che tyAre bahu takalIpha paDe che. eTale samajIne A vastrA DhIlAM paherIe,gAMTha ochI vALIe to. ApaNA pATha bhajavyA pachI A vastro utAratAM takalIpha ochI paDe. paNa jeNe vastro to DhIlAM paheryAM ne e vaLI 12 tA. 16-2-1972 dayADhAmAMnA tANA-vANAthI vaNyAM e te A vastrA sAthe ja mukata gaganamAM viharI zake che. 'evA evA guru mArA, gagana sudhI jAya.' A gagana sudhI javAnI vAta zI che? paMca mahAbhUtanA zarIra sAthe cittanI je ekatA vaNAI gaI che e ja mULa graMthi che ane yaugika sAhityamAM A graMthibheda thato Ave tene cakrabhedananA nAme oLakhavAmAM Ave che. pRthvI, jaLa, agni ane vAyutattva sudhI vikArono saMbhava rahe che. paNa AkAzatattva sudhI pahoMcyA pachI cittanI vikRti thatI nathI. eTale ja e cakrane vizuddha cakra nAma ApavAmAM AvyuM che. paNa A vizuddhi e chellA mukAma nathI. 'nitya sattvastha'nI bhUmikA che. tyAra pachI bhajana kahe che tema 'sUnamAM samAya'- ahaMnA sarvathI laya thaI jAya che. AvA nirmala cittanA nirmANa ane ahaMne nAmazeSa karavA mATe kaI vastuo jarUranI ? bhajana kahe che: nUratA ane suratA. nUratA e nirati, vairAgyanI sUcaka che. suratA e prabhuprema ane tallInatA batAve che. vAsanAnI nivRtti ane paramAtma-premanI pravRtti e ekabIjAnAM pUraka che. A baMne pAMkho dvArA ja mANasa AMtarika mukitanA AkAzamAM UMce caDe che, paNa A mukita sahelAIthI nathI maLatI. tIvra jhaMkhanAnI AgathI Indriya-mananuM piMjara jalAvyA vinA koI gaganamAM ghara karI zakatuM nathI. prakRtinAM sarva avalaMbanane dU2 karyA pachI ja nirAlaMba sthiti prApta thAya che. bhajana kahe che: 'zUrA mAthe pUrA AvyA, AvyA laDAI mAMhya re.' indriyo ane mana mahA baLavAna che. paNa A 'zUravIra' indriyone vaza karI zake evA 'pUro'-pUrNa samartha AtmA paNa manuSyanA zarIramAM ja rahyo che. jayAre potAnI pUrI tAkAtathI AtmA medAnamAM Ave che tyA2e indriyonuM tenI pAse kAMI cAlatuM nathI. jJAnanA gALA vachUTe che ane jaDatAnA killA jamInadosta thatA jAya che. ane khUbI to e che ke A zUrA ane pUrAnI laDAImAMthI bhaMgAra hAtha lAgatA nathI paNa 'raniyAM verAya,' atyaMta mUlyavAna anubhUtionA camakArA maLe che. potAnI aMdara ja AtmAnI vividha vibhUtinAM darzana thatAM manuSya AnaMda mATe bahAra bhaTakatA nathI paNa aMtaramAM ja tyaMtika sukhano anubhava kare che. bhajana kahe che: 'tIna zodheA, pAMca bAMdhA, Tha mAMhyalA ThATha jI.' A mArga aMdaranI khAjane che, aMdaranA vijayano che ane nAzavaMta prakRtinA ThAThamAThane nihALI temAMthI avinAzIne pAmavAnA che. sattva-raja-tama e traNe guNA ApaNA para kevI rIte potAnA prabhAva pAthare che ane tenuM pariNAma zuM Ave che tenA para vicAra karo. pAMca jJAnendriyone vaza karo ane aSTadhA prakRtinA A badhA ADaMbara kevA parivartanazIla che tene barAbara tapAsI juo.. AvA AMtara-nirIkSaNathI vizuddha thayelI tamArI vivekazakita vaheM pachI nirmaLa AnaMdanuM pAna karo. 'triveNIno ghATa'--e yogika rUpamAM jayAM IDA, piMgaLA ane suSumyA nADI maLe che te bhUmadhyanuM sthAna che tene trikUTi paNa kahe che. tyAM mana, buddhi ane ahaMkAranA pradezanI hada che. vicAra, vANI, karmanI tyAM ekatA sadhAya che, ane te zuddha jJAnanuM kendra manAya che. 'Ave haMsA, pIe pANI'ApaNA AtamahaMsa tyAM nirbheLa AnaMda pAme che ne tene pachI kazI tRSA satAvatI nathI. machaMdaranA cele, gerakha kahe che ke mAyAne paraharo, mamatAne mUkI do ane druta bhAvanA sadaMtara tyAga karo. yoga to evA hoya, jemAM potAnI asala jAtathI ja vikhUTA paDelA manuSya potAne sAcI rIte pAme. potAnI jAtanuM saMzodhana, potAnI kriyAonuM nirIkSaNa ane aMte AtmAnuM zuddha darzana te gArakhanAthanA bhajanano sAra che. saMta dariyAsAhebe A satya eka sAkhImAM ja kahI dIdhuM che: "jIva jAta zaeN bichuTA; dhara paMcatata kA bhekha, dariyA nija ghara AIyA, pAyA brahma alekha.' makaranda dave mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLaH 385, saradAra vI. pI. rADa, sukha-4. 2, naM. 350296 mudraNlRsthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbai 1 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. 117 -prajuddha bhuvana prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 33: aka 21 zrI muMbai jaina yuvaka saghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 0-40 paisA muMbai mArca 1, 1972 budhavAra vArSika lavAjama rUA. 7, paradeza mATe zaliMga 15 taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha amerikA, cIna A lakhAya che tyAre presiDanTa niksananI cInanI mulAkAta zarU thAya che. A lakhANa prakaTa thaze tyAre te mulAkAta pUrI thaI haze. niksane A mulAkAtane zAntiyAtrA tarIke varNavI che. A zikhara maMtraNAnI phalazruti vize have pachI khabara paDaze. duniyAbharamAMthI lagabhaga 100 patrakAro caunamAM UtarI paDayA che. khAsa TelivijhananA kAlAe gayA che. A saptAha daramyAna ane tyAra pachI lAMbA samaya sudhI A maMtraNAnA ahevAlo ane pariNAme vize khUba lakhAze. eka hakIkata spaSTa che ke A banAva kharekhara aitihAsika che ane tenAM pariNAmo dUragAmI haze. amerikana presiDanTa koI videzamAM sAta divasa rahe e ja sAdhAraNa che. A mulAkAta je guptatAthI gAThavavAmAM AvI ane aNadhArI tenI jAherAta thaI te Azcaryajanaka hatuM. jAsUsI Dhabe kisingara cIna gayA ane je deze sAthe amerikAne gADha rAMbaMdha che evA briTana, phrAnsa ke jApAnane koI paNa jANa karyA vinA niksane peAtAnA AvA mahattvanA nirNayanI jAherAta karI, temAMthI rahasyamaya vAtAvaraNa sarjA che. julAI mahinAmAM niksane jAherAta karI tyArathI niksana ane mAonA hetuo vize tarkavitarko thatA rahyA che. AvI zikhara maMtraNAnI upayogitA ane saphaLatA vize paNa gaMbhIra zaMkA vyakata thaI che. jayAM parasparanAM hitA samAna hoya paNa anya kAraNAe gerasamajUtI athavA matabheda utpanna thayA hoya tyAre aMgata vicAravinimaya upayogI thAya. paNa jyAM pAyAnA virodha hoya ane hitonA saMgharSa hoya tyAM cAlA, sAthe besI dila khAlI vAto karI laIe, evA vyavahAra rAjakAraNamAM saphaLa thavAno saMbhava bahu nathI. kadAca matabhedo vadhe athavA vadhAre ugra bane evaoN saMbhava paNa asthAne nathI. mAnavamana gUDha ane meTe bhAge ajJAta che. koI vyakitane bIjA pratye kayAre ane kayA kAraNe game! ke aNagame thaze te kahevuM muzkela che. tadna najIvA kAraNe-ke je kahevAya paNa nahi-- AkarSaNa ke virodha janme. sarabharA barAbara nathI thaI ke mAna jaLavAyuM nathI ema lAge tyAM AvuM banI jAya ane amApa sattA bhAgavatA mahAna sattAonA vaDAo vacce AvA matabheda UbhA thaI jAya tyAre tenAM pariNAmA banne dezae bhAgavavAnAM rahe che. vaLI AvI zikhara maMtraNA cesanI ramata che. niksana-kisingara mAe - cAu upara sarasAI meLavaze ke sAme pakSe evuM banaze tenI satata sAvacetI raheze. je hoya te, maMtraNA yojAI che tyAre pahelAM tenI bhUmikA samajavA prayatna karIe. I eka hakIkata AMkhe UDI bAjhe tevI che. 22 varSa parasparanI duzmanAvaTa sevyA pachI, niksana ane mAone maitrI karavAnuM mana kema thayuM? cIna sAmyavAdI maTI gayuM nathI ane amerikA mUDIvAdI maTI gayuM nathI. 22 varSa sudhI cInane rASTrasaMghayunATeDa nezansa-nA ane raziyA sabhya thavA na dIdhuM, evuM kAraNa ApIne ke cIna rASTrasaMghanA siddhAMto svIkAratuM nathI ane sabhya thavAne pAtra nathI, 1949mAM sAmyavAdI pakSa cInamAM sattArathAne Avyo tyArathI mekArthI-lesanIti rahI che. amerikAne sadA sAmyavAdano bhaya rahyo che. sAthesAthe potAnI salAmatIno bhaya paNa rahyo che. raziyA 1917mAM sAmyavAdI thayuM ane vakhata jatAM amerikAnI barobarI karI zake evI mahAsattA banyuM. 1949mAM cIna sAmyavAdI banyuM tyAre A bhaya aneka gaNe vadhI paDayo. AvA meTA be deze sAmyavAdI hovAnA kAraNe eka thAya te teno sAmano karavA ati vikaTa thaI paDe. zarUAtamAM cIna ane raziyA vacce svAbhAvika paraspara sahakAra ane sahAya rahyAM. raziyAe cInane khUba madada karI. eTale cIna-raziyA taraphano bhaya vadhato rahyo. A bhayane ochA karavA cInano sakhata virodha cAlu rAkhyo ane raziyA sAthenA saMbaMdha sudhAravA prayatna karyo. sTelina pachI kruzcevanI paNa amerikA sAthe sahaastitvanI nIti rahI. lagabhaga 1958thI A paristhitimAM palaTo Avyo. cIna ane raziyAnA saMbaMdho bagaDayA ane tUTayA ane atyAre cIna ane raziyA duzmana banyA che. be sAmyavAdI deze| ekabIjAnA duzmana kema banyA te ItihAsane eka koyaDo che. sAmyavAda AMtararASTrIya gaNAya che. tene sImADA nathI. raziyA ane cInanA saMbaMdho kema bagaDayA te eka judA viSaya che. te vize khUba abhyAsa thayo che. kruve potAnA saMsmaraNA lakhyAM che temAM A vize eka prakaraNa che. tenA sAra A aMkamAM anyatra Apyo che. ahIM noMdhavA jevI hakIkata e che ke amerikAnI videzanIti ghaNAM varSo sudhI e mAnyatA upara racAyelI hatI ke raziyA ane cIna sadA sAthe raheze. have kaMIka evI mAnyatA jaNAya che ke raziyA ane cIna sadA duzmana raheze. duzmananA duzmana mitra e jANItA dhAraNa upara have cIna ane amerikAnI nIti racAtI hoya tema lAge che. pahelI mAnyatA bhUlabharelI nIkaLI tema ja bIjI paNa khoTI Thare to navAI nahi. paNa vartamAnamAM AvI mAnyatAnA dhoraNe cIna ane amerikA potAnI videzanItine pAyAno palaTo ApI rahyA che. niksana ema mAne che ane te hakIkata che ke raziyA jevI mahAsattA thatA cInane varSolAgaze, tethI raziyA taraphathI je bhaya che te cIna taraphathI nathI, tema ja cIna ane raziyA vaccenA sAMgharSa jotAM raziyA taraphano bhaya ocho karavAmAM cIna upayogI thAya. bIjA vizvayuddha pachI eziyAmAM briTana ane phrAnsanAM sAmrAjyo vilIna thayAM. badhA meTA deze khuvAra thayA. amerikA eka ja samRddha deza rahyo.duniyAnI AgevAnI ane cokI karavAnI javAbadArI amerikA upara AvI paDI. dakSiNa--pUrva eziyAmAMthI phrenca sattA vidAya thaI tyAre cInanuM varcasa vadhe nahi ane sAmyavAdane phelAto aTakAvavA amerikAe dakSiNa-pUrvanA dezamAM aDhaLaka lazkarI ane Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 268 prabuddha jIvana tA. 1-3-1972 amathuM huM pUchuM baMdha baMdha kaLIomAM pUro jo AMkha: te te keTalIye pAMdaDInAM teja! mUMgI vANIne tIra saravA je kAna karo, tamane nA bhajavaze bheja? AvuM ke nA'vuM, ne beluM-na beluM: tame letAM A raDha zAne khAlI? vAyarAnA AvavAnAM heye eMdhANa : ene pagalAMthI pArakhe titAlI. aNajANI dazathI je ave e saurabhamAM herakhI te heje Ameja! raDavAnuM raNamAM ne maLavAnuM meLAmAM ne gIta vinA kore A kaMTha: A 2 varadAna kayA bhavanAM ? ke amaratanA avarodha huM te nIlakaMTha! bhIDamAM maLyAMne mane khaTako: paNa tamane zuM?" amathuM huM pUchuM chuM. he ja. jagadIza joSI Arthika sahAya karI. tAIvAna, thAIlenDa, dakSiNa koriyA, viyeTanAma, jApAna vagere dezane amerikAnA varcasa nIce rAkhavA badhA prayatno karyA. uttara viyeTanAmamAM sAmyavAdI sattA thaI tyAre dakSiNa viyeTanAmane kabajo karI, pitAnuM lazkara kahyuM ane yuddhamAM saMDovAyuM. viyeTanAmanI prajAnI khAnAkharAbI karI ane satyAnAza vALyuM chatAM nAmozIbharI rIte tyAMthI bhAgavuM paDe evI paristhiti thaI. amerikAnI prajA A yuddhathI trAsI gaI. temAMthI kAMIka AbarUbhera chUTavAnA eka prayatna tarIke nikasana cInanI madada levA IcchatA hoya tema jaNAya che. A prayatnamAM temane saphaLatA maLe evAM ci dekhAtAM nathI. uttara viyeTanAmane cIna koI saMjogomAM nArAje karI zake tema nathI. raziyA uttara viyeTanAmane puSkaLa madada kare che. dakSiNapUrva eziyAmAM raziyAnI asara vadhe te cInane posAya tema nathI. viyeTanAma saMbaMdhe kAMIka khAnagI samajaNa nikasana cIna sAthe karI zakaze ke nahi te jovAnuM rahe che. bIjA vizvayuddha pachI amerikAnuM sthAna ajoDa banyuM hatuM. duniyAnA ghaNA dezone tenI sahAya upara jIvavuM paDe evI sthiti hatI. tyAra pachInAM 25 varSanA gALAmAM A paristhiti palaTAI gaI che. yuropanA deze bhAMgI gayA hatA te samRddha thayA che. amerikAthI dabAI rahevuM pasaMda nathI. amerikAne prabhAva ochA karavAnI prakriyA da'gAle zarU karI. yuropanI majiyArI bajAra thaI teNe A prakriyAne vega Apyo. have briTana paNa temAM joDAyuM. briTana ane amerikAnA viziSTa rAMbaMdhAne kAraNe phrAnsa briTanane majiyArI bajAramAM dAkhala thavA devA IcchatuM na hatuM. amerikA sAthenA viziSTa saMbaMdhe karatAM yuropanA deze sAthe Arthika saMbaMdha joDavAmAM briTanane pitAnuM hita jaNAya che. amerikAnI Arthika sthiti kathaLatI rahI che. DaeNlaranuM avamUlyana karavuM paDayuM. berojagArInuM pramANa vadhatuM rahyuM che. cIna sAthe saMbaMdha sudhare te 70 karoDanI prajA sAthe vepAra vadhe te pralebhana amerikAnA udyogapatione hoya tema jaNAya che. , amerikana presiDanTanI A varSe cUMTaNI che. nikasana bIjI Tarma mATe Atura che. ema kahevAya che ke cIna sAthe maitrIbharyA saMbaMdho thAya te nikasanane pharI cUMTAI AvavAnA saMjoge UjaLA bane. amerikAnI prajA bhAna bhUlI hoya te AvuM bane. ema mAnavAmAM Ave che ke viyeTanAmanA yuddhamAMthI chuTAya ane Arthika sthiti sudhare te videza sAthenA saMbaMdhe kevA rahe che tenI amerikana prajane paDI nathI. A be vastu pite karI batAvaze evI havA utpanna karavA nikasananA badhA prayatna che. bhArata-pAkistAna yuddhamAM nikasane avaLacaMDI nIti AdarI. pariNAme bhArata ane raziyA vadhu najIka AvyA ane raziyAne prabhAva vaLe tethI nikasananI mUMjhavaNa vadhI che. cIna sAthe sArA saMbaMdho karavAmAM nikasanane ghaNe bhega Apavo paDaze. dakSiNa viyeTanAma, dakSiNa koriyA, tAIvAna, jApAna-A badhA deza amerikAnA jora upara nabhe che. have temaNe cInane namatuM mUkavuM paDaze. amerikA upara vizvAsa nahi rahe. badhA saMjoge jotAM ekaMdare ema lAge che ke nikasananI A nItithI cInane badhI rIte lAbha thAya te saMbhava che. amerikAne kAMI lAbha thAya ke nahi te bhaviSyamAM khabara paDaze. cIna-amerikA vacce kevA prakAranI samajUtI thAya che te upara AMtararASTrIya kSetre navI paristhiti utpanna thaze. bhAratane temAM agatyane bhAga bhajavavAno raheze. - sa gha samAcAra sva. paramAnaMdabhAInI prathama puNyatithi sva. paramAnaMdabhAInI prathama puNyatithi AgAmI 17mI eprilanA roja AvatI hoI te divase zrImatI zAradAbahena bAbubhAI zAhanAM bhajana rAkhavAnuM nakkI karavAmAM Avela che. zra. kizanasiMha cAvaDAne ahIM upasthita thavAnI anukaLatA haze te teo sva. paramAnaMdabhAInA jIvana ane kArya viSe belaze. A mATe temane nimaMtraNa ApavAmAM Avela che. A uparAMta sva. paramAnaMdabhAInI bIjI puNyatithinA roja temanA pragaTa ane apragaTa lekhamAMthI sArA lekhe cUMTIne eka pustaka pragaTa karavAnuM paNa nirNaya levAmAM AvyA che ane A kArya mATe nIcenI eka saba-kamiTInI nimaNUka karavAmAM AvI che. pre. ramaNalAla cI. zAha, kanvInara zrI gItAbahena parIkha. zrI pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha. zrI subodhabhAI ema. zAha. * vasaMta vyAkhyAnamALA dara varSanI mAphaka A varSe paNa phalerA phAunTana 5ra Avela brasa sTrITamAM - tAtA oDiToriyamamAM eprila mAsanI 3-4-5- tArIkha - ema cAra divasa mATe vasaMta vyAkhyAnamALAnuM Ayojana karavuM ane temAM cAra alaga alaga vakatAonAM cAra vyAkhyAne rAkhavAM ema TharAvavAmAM AvyuM che. vakatAonAM nAme nakkI thayA pachI jAhera karavAmAM Avaze. cImanalAla je. zAha subodhabhAI ema. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha ekAgratA eka divasa eka sAdhupuruSe joyuM ke, taLAvane kinAre eka bagale cupacApa UbhA rahIne mAchalIne pakaDavA ekAgra banIne tAkI rahyo hato. jayAre bIjI bAju eka zikArI bagalAnI upara nizAna tAkI rahyo hato! paraMtu bagale mAchalI pakaDavAmAM eTale te tallIna banI gayo hato ke ene pelA zikArIne khyAla ja Avato na hato. A joI pelA sAdhupuruSa te bIjA koI nahi paraMtu rAmakRSNa paramahaMse bagalAne namaskAra karatAM kahyuM: "bagalAbhAI, tuM mAro guru che. jayAre huM dhyAnamAM besuM tyAre tArI mAphaka huM paNa ekAgratAthI dhyAna karI zake to kevuM sAruM" -saM. phirojha DI. gArDa eka divasa rahIne A zikArI 21-2-72 cImanalAla cakubhAI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 tA. 1-3-1972. prabuddha jIvana 269 puruSa - nirapekSa strI jIvana ja [zI kundanikAbahena kApaDIAne A lekha saharSa prakaTa karuM chuM. mArA nizcita thaI gayelA vicAre mane baddha banAvatA hoya e mane bhaya nathI. strI-puruSa saMbaMdha sadA carcAno viSaya rahevAne. -taMtrI | "prabuddha jIvananA tA. 1-2-72nA aMkamAM, "bahenane' zIrSaka (A sthitinI bhayaMkaratAne khyAla meLavavA madrAsanAM sAmAjika heThaLa dAdA dharmAdhikArInuM eka pravacana udhdhata karavAmAM AvyuM che. kAryakartA sisTara sumbalAkSmInI jIvanakathA vAMcavA jevI che.) te aMgenI noMdhamAM taMtrIzrIe dAdAnAM keTalAMka vidhAnane Azcarya- pati ja tenA jIvananuM ekamAtra saubhAgya. pati jatAM e saubhAgya janaka gaNAvyAM che ane temAM sUcavelA valaNane ekapakSI, aMtima saMpUrNapaNe AthamI jAya. tenA jIvanane pradeza ekadama sAMkaDo cheDAnuM valaNa kahyAM che. tethI strInI mukita ke samAjanuM kalyANa banI jAya. pachI tyAga ane tapa te ja tene mArga. te sivAyanA nahi thAya tevI temanI mAnyatA che. parasparanA vizvAsa, prema ane saMsAranA seMkaDe rAjamArga ane tenI phalazobhA tene mATe baMdha. sahakAranuM sahajIvana strI - puruSa baMne mATe hitakArI che, ema strInI saghaLI zobhA - suMdaratAnuM kendra kevaLa puruSa. temaNe lakhyuM che. * tapa ne tyAgane mArga beTe che ema kahevAne leza paNa saMtrIzrI vidvAna vyakita che, paNa nizcita thaI gayelA vicAre uddeza nathI. kadAca aMtimapaNe te ja sAce mArga che. paNa ahIM game tevA vidvAnanI daSTine paNa kevI baddha banAvI daI zake che, te, evI mahAnatA, eka paristhitine kAraNe strIne mATe jabaratenI eka jhalaka A taMtrI-noMdhamAMthI jovA maLe che. dAdA dharmA- dastIthI ThokI besADavAmAM Ave che, tenI sAme virodha che. dhikArIe kayAMya vizvAsa, prema ane sahakAranI bhAvanAne InakAra A thaI strInA patnItvanI vAta, je keTaluM puruSa - Azrita nathI karyo. strIe puruSane "sarva prakAre virodha ane aNavizvAsa che, te A dvArA pragaTa thAya che. rAkhavo joIe tema kahyuM nathI. - taMtrInoMdha kahe che: mAtRtva strIjIvanane abhizApa che ke taMtrI lakhe che: "patAnuM svataMtra vyakitatva che ema satata dhanyatA? mAtRtvavihoNuM jIvana kevuM haze? sabhAna rahevuM, evA valaNane pAye bhaya che. mAtRtva vaDe ja strInA jIvananuM mUlya nirdhArita thavAne kAraNe, dAdAnuM kahevuM ema nathI ke Aja sudhI eka bhaya taLe jIvatA bahupatnItvanI manAIne kAyado amalamAM Avyo te agAu AvyAM che, te e choDI bIjA navA bhayamAM jIvo, eka bhayamAMthI zuM thatuM hatuM? strI game teTalI sArI, suzIla hoya te paNa, tene bIjA bhayamAM javuM te kAMI mukita nathI. temanuM te kahevuM che ke e bALaka na hoya to jAte thaIne patine bIjAM lagna karavA mATe bhaya jemAMthI janme che, te puruSa - ati manovRtti ne mUlya prere, pote Agraha karIne paraNAve. tene ema lAge ke pitAmAM kazuMka baMnemAMthI ekavAra mukata thaI javuM joIe, tenA astitvanuM mUlya khUTe che, te aparAdhI che, lagnajIvananI zarate pite pUrI pADI puruSathI nirapekSa rIte sarjAvuM joIe; svataMtra vyakitatvanI sabhAnatA zakI nathI. AthI patnI tarIke rahevAno potAne adhikAra nathI. nahi, svataMtra vyakitatva siddha thavuM joIe. pitAnA hAthe te patine bIjI strIne seMpI de. lagnajIvanane strInI hInatA zAmAM rahelI che? tenA bIjA darajajAnA uddeza jANe sahacAra nahi, prema nahi, ekatAno anubhava nahi, manuSyatvamAM. strInuM hamezAM patnI tarIkenI, mAtA tarIkenI bhUmikAmAM parasparanA yoge AnaMda ne vikAsa nahi-ekamAtra udde za bALaka ja mUlya aMkAyuM che. emAM ja tenI sArthakatA lekhavAmAM AvI che. - pedA karavuM te. vaMdhya strIne mAthe maheNAMToNAMne pAra nahi ane puruSapradhAna samAjamAM, kevaLa vyakita tarIke strInuM kadI sthAna rahyuM nathI. - vaMdhyatvane saghaLe deSa strIne mAthe. mahApuruSonI janetA tarIke tenAM aDhaLaka guNagAna gAvAmAM AvyAM - puruSane mATe AmAMnuM kazuM ja nahi. tenA udde ze vividha che. paNa strI zuM kevaLa mAtA ja che? eka strIe kadAca koI bALakane tenA AnaMdanA srota seMkaDe. eka jagyAethI na maLe to bIjI janma na ApyuM hoya, te pachI zuM tenI koI kiMmata raheze aneka jagyAethI te laI zake. ane A anyAya (zuM kahIzuM ene? nahi? eka strI patnI na banI zakI hoya to pachI zuM tenA jIvanamAM mane e narI svArtha prerita buddhihInatA lAge che !) nuM A pAsuM kazI sArthakatAne avakAza nahi rahe? te jue, ke vaMdhyatvanI saghaLI javAbadArI strIne zire. puruSanI - puruSa kahe che: nA. tArI badhI sArthakatA mArA saMbaMdhe karIne ja khAmIne lIdhe paNa bALaka na thAya tevuM koI vicAratuM ja nathI. che. tethI te, ApaNA samAjamAM vidhavAnI zI sthiti banI rahI zaherI samAjamAM - kula vasatinA kadAca pAMca TakAmAM- kadAca A che? patinuM jo mRtyu thAya to khalAsa, eka jIvatI strInI jIvaMtatAne, bAbatamAM have pharaka paDe che, paNa evA thaDA clite vargane bAda suMdaratAne, IcchAne AnaMdane aMta AvI javo joIe. vidhavA strI, karatAM hajI A ja manebhAva sarvatra che. A ja viSayamAM kAma karatAM pachI te game teTalI sattvazIla hoya te paNa te 'apazukana' gaNAya. have muMbaImAM eka mahilA veMkaTare mane kahyuM ke temanA klinikamAM AvatI A keTalI adbhuta atArkika vAta che ke koIka mANasa mRtyu pAme strIomAMthI 80 TakA strIone jANa nathI hotI ke bALaka na thavAnI eTale tenI sAthe joDAyela strI 'apazukana' banI jAya, koI maMgala javAbadArI patinI paNa hoI zake. vidhi tenA hAthe na thaI zake tenA potAnAmAM kazI ja kharAbI vaLI strI kevaLa chokarIone janma Ape, chokarAne janma na - na hovA chatAM? ane pachI te saMsAranA badhA AnaMdathI nirvAsita ApI zake, te te mATe paNa tenA tarapha UtaratI najare jovAmAM Ave, banI jAya. tene koI upabhega karavAnI chUTa nahi. puruSa vidhura temAM tenI javAbadArI gaNavAmAM Ave. jyAre hakIkatamAM, zarIrathAya che tethI tenA jIvanakramamAM kaze pharaka na paDe. tenAM vastromAM zAstranI daSTie, saMtAnanI jAtinuM nirdhAraNa kevaLa puruSanA "sparmanA pharaka na paDe. tenA kAmamAM pharaka na paDe. tenI sAmAjika sthitimAM salamAM rahelA 'kromesema" parathI ja thAya che. vaMdhyatva mATe strI pharaka na paDe. te bIjI vAra, trIjI vAra, cethI vAra paraNI zake. ke puruSa banne javAbadAra hoI zake, paNa saMtAnanI jAti mATe to see so TakA puruSa ja javAbadAra hoya che. * ane strIe? te vidhavA thAya che. teNe potAnA vidhavApaNAnuM ' kadAca ema kAraNa haze, ke vaMdhyatva mATe patinI javAbadArI cilDrana ekeeka aMga para laIne pharavAnuM. keTalAka pradezamAM ne puravAra thAya to pachI zuM karavuM? strInI bALaka mATenI IcchAkeTalIka jJAtiomAM te bahAra zerImAM suddhAM tenAthI nIkaLAya nahi. jhaMkhanA paraMparAgata che tethI vadhu prakRtigata che. te zuM, patinI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa 270 prabuddha jIvana tA. 1-3-1972 : khAmIne lIdhe jyAM bALaka na thatuM hoya tyAM, pariNIta strIne, pharI paraNavAnI chUTa ApavAno vicAra to AkhA puruSa-samAjane mULamAMthI hacamacAvI ja nAkhe, nahi? strIone jayAMtyAM upadeza zuM ApavAmAM Ave? "vIra purupanI jananI bane." bahu sAruM. vIra puruSane janma Apyo ne e puruSe svataMtrapaNe pitAne mArga ghaDIne mahAna thayA. pachI? emanI mAtAoe te "vIramAtA" tarIkene IlakAba pAmI, jIvananI dhanyatAnI Toca AvI gaI mAnI, jIvanamAM bIjuM kazuM ja siddha karavAnuM nahi, ema ne? strIne pitAne koI pAramitA pAmavAnI ke pragaTa karavAnI nahi. ItihAsa, saMskRti, kalA, dharma, philasUphI, ciMtana- koI paNa tre teNe kazuM pradAna karavAnuM nahi (tenAmAM evuM sAmarthya ja na hoya, nahi) tene pitAne manuSya tarIkena, pitAnA svatvane, zakyatAone kaze vikAsa karavAne nahi, ema ne? koI kahe ke: ene vikAsa karavAnI koI nA nathI pADatuM. kabUla paNa je e rIte karelA vikAsanuM meLavelI siddhinuM, pradAnanuM mahattva hoya che tene kevaLa "vIramAtA" thavAnuM zA mATe upadezavAmAM Ave che? zreSTha manuSya bane, tema kAM kahevAmAM nathI AvatuM? dAdA dharmAdhikArIe mAtRtvavihoNA jIvananI himAyata nathI karI. temaNe te kahyuM che. strInuM mahattva tenA mAtRtvapada ke patnIpada parathI na akAya. strI svAyatta ane svataMtra banaze. tenuM mUlya mA ke patnI tarIke nahi, sattvayukata vyakita tarIke aMkAze, te vasanuM nahi, manuSya banaze. strIne vastu mAnavAmAM AvI che, tene sauthI moTo purAve. kayAM maLe che? lagna vakhate apAtA kanyAdAnamAM. A dAna' zabda zuM sUcave che? dAna vastunuM thAya, nANAM-saMpattinuM thAya. mANasanuM te kAMI dAna hoya? eka jIvatA, jAgatA, svataMtra IcchAzakita ne Atmazakita dharAvatA mANasane bIjo koI mANasa zuM dAnamAM ApI zake? eka puruSanuM zuM kadI koIe dAna ApyuM chesivAya ke eka gulAma tarIke? chatAM kanyA "dAnomAM apAya che. strIoe A zabdane apamAnajanaka lekha joIe. huM IcchuM che A vize vadhu vicAraNA thAya ane lagnanI vidhimAMthI e bhAga kADhI nAkhavAmAM Ave. taMtrIzrIne bhaya che ke nArInuM puruSa-nirapekSa jIvana kevuM haze? - A kaMIka aMze enA jevo bhaya che ke harijane kahevAtA savarNo jevA thaI jaze, te zuM thaze! puruSa-nirapekSatAne artha e nathI ke puruSa sAthe saMbaMdha na rAkhave, tenI sAthe vyavahAra na kare, sahajIvana na jIvavuM, patnI ke mA ne banavuM. tene artha te eTalo ja che ke have pachI strInuM mUlya, puruSanA saMbaMdhamAM te zuM che, te AdhAre nakkI na thAya. paNa tenI potAnI vyakita tarIkenI guNavattA parathI ja nakkI thAya. "puruSa jema mAtra strInA lAbha ke sukha mATe sajja nathI, tema strI paNa mAtra puruthanA lAbha ke sukha mATe sarjAI nathI. bhinna vyakitatva chatAM sarakhI zakitao dharAvanAra vyakita tarIke ubhayanI gaNanA thavI joIe." (guraprasAda) "strI-puruSa samAnatAne ghaNI vAra ema artha karavAmAM Ave che ke strI puruSanAM je kAma che te badhAM kare. A artha mULa bhAvanAthI seMkaDo jojana dUra che. kharo artha te eTalo ja che ke tenI mUlyavattAne svataMtra rIte svIkAra karavAmAM Ave, tene potAnA vikAsa mATe puruSanA jeTalI taka maLe. amerikAmAM cAlI rahelA "nArI-mukita AMdolananI zarUAta e bAbatamAMthI thaI hatI ke tyAM ene, puruSa jeTaluM ja kAma karavA chatAM, puruSanA karatAM vetana ghaNuM ochuM maLatuM hatuM. puruSane jema koI paNa kAryamAM siddhi meLavavA mATe yaza maLe che, te pati tarIke ke pitA tarIke keTale saphaLa che, te te tenA samagra jIvananA mAtra eka nAnA aMzanI ja vicAraNA che, tevI ja rIte strI paNa, te patnI ke mAtA hoya ke na hoya, sArthakatAnAM bIjAM aneka zikharee te pahoMcI zake che. strIe e svAyattatA, e sArthakatA, pitAnA astitvanuM e mUlyabhAna meLavavAnuM che. puruSa ja pitAnuM rakSaNa karI zake, evA bhayamAMthI teNe nIkaLavAnuM che. potAnA 'hRdayanI ne mAnasika zakitao khIlavavAnI che. samAjane e mATe jAgRta karavAne che. atyAre te strInA ekeeka tabakke, tenI oLakha puruSaAdhArita che. kumArI, misa ke misisa ke nAmanI AgaLa lagADAtuM sau. puruSa-saMbaMdhe strInuM sthAna zuM che tenI ja oLakha Ape che. gaLAnuM maMgaLasUtra, ghaNI vAra kapALane cAMllo (vidhavAne cAMlle karavAnI chUTa nathI) paNa strInA puruSa-saMbaMdhe darajajAnuM ja sUcana kare che. AzIrvAda apAya che te-akhaMDa saubhAgyavatI thavAnA. tuM tArAmAM sarvottama che tene pAma-tevA nahi. strIne ghaNI vAra tenA nAme nahi, patinA nAme ja oLakhavAmAM Ave che, jema ke "misisa rameza desAI have InAme vaheMcaze." TUMkamAM koI paNa strInI oLakha thatAM, hamezAM e spaSTa thavAnI apekSA rakhAya che ke te pariNIta che ke nahi. puruSa mATe te kArakhAnAne menejara che ke kAmadAra che ke kavi che, teTalI oLakha cAle. paNa strI mATe vadhArAmAM lagna saMbaMdha pitAnI sthitinI cekhavaTa apAvI joIe. AnI pAchaLanuM rahasya che kAraNa ke paraMparA zuM hoI zake? e ja ke dareka puruSa jANavA mAge che ke jANyuM -ajANe, pUchaye-vagarapUchaye tenI oLakhamAM AvatI strI pariNIta che ke nahi. paNa AvI kutUhalabharI IcchA rAkhavI te zuM taMdurasta mananI nizAnI che? ane strIne maMgaLasUtra prANathI vahAluM kahevAya. eka dorAmAM parovelA ceDA kAcanA ne thoDA senAnA maNakA e tenuM jANe samAjasvIkRta jIvanasarvasva. takalIphanA samayamAM ene vecavuM paDe te jIva kADhavA jevuM lAge. to puruSa-nirapekSatA eTale A badhA rUDhidatta, arthahIna, tarkahIna pratIko, vaLagaNe, mUlyamAMthI mukita. puruSanA Azraye ja jIvananI sArthakatA pAmI zakAya tevI bhrAmaka mAnyatAmAMthI mukita. strIne pitAnI rIte potAnI kiMmata UbhI karavAnI mukita. keTalAka le ke AmAM kadAca svecchAcArane bhaya jue, paNa puruSanI bAbatamAM je A svecchAcAra na kahevAya te strInI bAbatamAM tevuM zA mATe manAvuM joIe? strInI mukitanI vicAraNAnAM haju bIjAM keTalAMka mahattvanAM pAsAM che, paNa te vadhAre mULabhUta ne vadhAre kAntikArI che, jene haju vAMcavA-vicAravA mATe paNa ApaNo samAja taiyAra na hoya, tethI te vizenI vAta hamaNAM nahi. kundanikA kApaDIA janma ane mRtyu janma ane mRtyune maTADavAne bIjo koI ja IlAja nathI sivAya ke e benI vacce gALe tame sukhe bhegA. -jarja sAntAyana - roTIne eka TukaDo ane sUvA mATe eka khUNe, eka miniTa smitanI ane eka kalAka rudanane, eka gelana du:kha ane eka TIpuM sukha ane eka paNa hAsya na hoya. e ja che jIvana! -pela lerensa DanabAra Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-1972 prabuddha jIvana , AgAmI cUMTaNIo ane matadAra vividha rAjakIya pakSoe pitAnA umedavAronI pasaMdagI karI, ja hoya. jUthavAda ke komavAda koIne sthAna na hoya. zAsaka kotemAM zAsaka keMgresane tyAM, glAni upajAve tevI bhIDa jAmI hatI, sanI umedavArI mATe arajI karI hoya ane pasaMdagI na thaI hoya jyAre bIjA sajakIya pakSone umedavAro zodhavA javA paDe tevI ane tethI zAsaka keMgresa choDI bIjA pakSamAM athavA apakSa tarIke sthiti hatI. zArAma keMgresa mATe umedavAronI parAMdagI zirovedanA umedavArI kare che tevI vyakita matadAranA vizvAsane pAtra na gaNAya. hatI. IndirA gAMdhIe sAphasUphI - keTaleka ThekANe vALIjhUDIne - mAMDI saMjoge evA dekhAya che ke jyAM cUMTaNI che tevAM lagabhaMga che tethI asaMtoSa svAbhAvika hato. paNa ema lAge che ke zAsaka badhAM rAjyamAM zAsaka keMgresane bahumatI maLaze, koI sthaLe ochI keMgrese dhArela te karatAM vadhAre virodha pedA thayo ane dareka rAjyamAM te koI sthaLe vadhAre. zAsaka keMgresanI AMtarika phATaphUTa athavA vadhatAochA pramANamAM AvAM asaMtuSTa tattvoe baLavo karyo che. khUTAmaNa tenI nirbaLatAnuM kAraNa bane. zAsaka keMgresamAM paNa zAsaka keMgresane navuM svarUpa ApavAmAM indirA gAMdhI samakSa zaMbhumeLa bhege thayo che. temAM dAkhala thavA ToLe vaLI bhAtabhAtanA cikkasa dhyeya che. je vyakitao lAMbA samayathI rAjayamAM sattAsthAne lokoe doTa mUkI hatI. zAsaka keMgresanI nItimAM zraddhAvALA rahI che ane jemanA vize prajAmAM asaMtoSa che athavA jemanI sAme te badhA nathI. paNa zAsaka keMgresa taraphathI cUMTAI Ave che te nItithI Ape che tevAne dUra karI keMgresanI chApa sudhAravI. rAjyamAM baMdhAyelA rahe ane vartamAna netRtva che te A nItine amala karavA evI vyakitaone sattAsthAne mUkavI je niSThApUrvaka keMgresanI kRtanizcaya che. zAsaka keMgresamAM keTalAka ati uddAmavAdI ane navI nItine amala kare. yuvAna ane khAsa karIne buddhizALI varganuM sAmyavAdI gaNAya tevAM tattvo paNa ghUsyAM che. sAmyavAdI pakSa sAthe pramANa dhArAsabhAomAM vadhAravuM. sauthI mahattvanuM lakSa ke rAjya zAsaka keMgrese keTalAMka rAjyomAM samajUtI karI che. tethI evI kendranA anuzAsanamAM rahe ane kendranI nItine anurUpa rAjyonI zaMkA pedA thaI che ke zAsaka keMgresa sAmyavAda tarapha DhaLI rahI nIti rahe jethI dezamAM samagrapaNe Arthika nItinI ekasUtratA che. zAsaka keMgresamAM dAkhala thayela AvI vyakitaoe pitAnuM jaLavAya. kendrane majabUta banAvavuM ane rAjyamAM sthira rAjataMtra valaNa badalavuM paDaze ke pachI zAsaka keMgresanuM ravarUpa palaTAze te sthApavuM. keMgresa pakSamAM juthavAda ane mavAda che tene cha karavo. bhaviSyanI vAta che. zAsaka keMgresanuM vartamAna netRtva zAsaka uddAma 1967 pachI rAjyamAM judA judA pakSanAM maMtrImaMDaLe hovA chatAM lokazAhI mUlamAM daDhapaNe mAnanAruM che ane tenuM dhyeya thayAM athavA mizra maMtrImaMDaLa thayAM. pariName rAjakIya asthiratA sAmyavAda nahi, lokazAhI samAjavAda che tema spaSTa jaNAya che. thaI, kendrane kAbU ochA thaze ane keTalAka rAjyanA mukhya pradhAne 24- 27ra cImanalAla cakubhAI zAha sUbA jevA thaI paDayA. 1962 sudhI kendrane rAjyo upara prabhAva hato, keMgresa sAbhAra svIkAra variSThamaMDaLa rAja upara paNa kAbu bhegavatuM, ane rAjyanA zAsa- sumanasaMcaya: lekhaka : kapilabhAI talakacaMda koTaDiyA; prakAzaka : namAM ekaMdare samAna dhoraNa sacavAtuM. 1962 pachI badhI kaDIo sAbarakAMThA jillA sahakArI saMgha, sTezana roDa, hiMmatanagara; nabaLI paDatI gaI. 1971nI lekasabhAnI madhyarAtrI cUMTaNIthI pharI kiMmane rUA. 2-00. palaTo Avya. AsvAdana: lekhaka : rameza ma. bhaTTa; prakAzaka : mAnavamaMdira IndirA gAMdhIe je karyuM che ane karavA dhAre che tene keTalAka prakAzana, 10, mAnavamaMdira roDa, muMbaI - 6; kiMmata rUA. 3-00. loko saramukhatyArazAhI mAne che. sthApita hite ane asaMtuSTa to saMvedana: lekhaka : gajAnana bhaTTa prakAzaka : ena. ema. tripAThI sahelAIthI sahana kare tema nathI. e kharuM che ke IndirA gAMdhInA prA. li., 164, sAmaLadAsa gAMdhI mArga, muMbaI - 2; kiMmata. 2-50. hAthamAM sattAnAM sUtro ekatrita thayAM che. paNa tene saramukhatyAra svara-sAdhanA: gItakAra : matakumAra 'rAhI'; prakAzaka: bAbulAla zAhI kahevuM vAjabI nathI. lokasaMmati hoya te saramukhatyArazAhI dalIcaMdajI jaina, The. vimala vaoNca ka., TekSmInAkA, jaina maMdira pAse, thANA. nathI. indirA gAMdhInuM netRtva atyAra sudhI saphaLa ane hitakArI dhyeya aura prayoga: lekhaka : paMDita munizrI nemicandrajI; sAbita thayuM che. lokazAhImAM paNa netRtvane mahattvanuM sthAna che. prakAzaka: zrI abuMda girirAja ve. jenI tapAgaccha, upAzraya zAsaka keMgrese je umedavAronI pasaMdagI karI che te badhA 42, pIpalI bajAra, Indora, kiMmata rUA. 2-00. lAyaka che tema koI nahi kahe. bhUla thaI haze, bAMdhachoDa karavI paDI samatA - rasataraMgiNI: saMkalanAra: munizrI nemicandrajI; haze, keTaluMka aniSTa sahana paNa karavuM paDayuM haze. prAzana : vizvavatsalya prakAzana samiti, byAvara (rAjasthAna) dhArAsabhAnI cUMTaNImAM ghaNAM sthAnika ane vyakitagata prazna kiMmata paisA 0-60. ane bAbate AgaLa Ave. leksabhAnI cUMTaNImAM rASTrIya prazna upara dharma aura rASTranirmANa- eka praznAvalI : lekhaka: DaeN. Indracandra prajanuM lakSa kendrita thAya. paNa dhArAsabhAnI cUMTaNImAM rASTrIya prazna zAstrI, prakAzaka: sArvabhauma saMskRti pITha, 10/17, zakitanagara, pratye durlakSa na ja thAya. rAjyanA ane rASTranA prazno paraspara ava dilhI - 7; kiMmata rUA. 1 - laMbita che, gaMgAyelA che. dhArAsabhAnI cUMTaNImAM paNa chevaTa rASTranuM zizuvihAra taraphathI maLelAM pustake : netRtva kone soMpavuM che te ja pasaMdagI karavAnI che. puwA pAThAvalI , 035 A daSTie vicAratAM, dareka rAjyamAM zAsaka keMgresanI spaSTa AMkhanA roge ane saMbhALa 0-15 bahumatI rahe te dezanA hitamAM che. zAsaka keMgresane koI umedavAra nizcita sAIkala saMbhALa 025 rIte apAtra hoya te manadAra matadAna na kare ema bane. bIjA pakSane vIjaLI ane vaparAza 0-21 athavA apakSa umedavAra sevAbhAvI, ane bIjI badhI rIte pAtra navadhA bhakita, (TapAla kharca) 0-10 hoya te matadAra tevA umedavArane paNa mata Ape. paNa AvA apa- sara - saMbhALa vAda pramANamAM bahu na hoya. zAsaka keMgresanI bahumatI rahe ane dareka puratakanA prakAzaka : premazaMkara na. bhaTTa, sthira rAjataMtra IcchatA hoIe to AvA apavAda alpa saMkhyAnA sthaLa : zizuvihAra, kRSNanagara, bhAvanagara 0-25 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 prabuddha jIvana tA. 1-3-1972 kuzvevanI najare cIna ane raziyA - [ Khruslichey Remembers granthamAM cIna-raziyAnA saMbaMdhe kema bagaDayA te rAMbaMdha eka prakaraNa che. tene sAra ahIM ApavAmAM Ave che. saMbaMdha bagaDayA tenAM kAraNe aMgata tema ja vaicArika ane rAjakIya rIte gUMthAyelAM che. raziyAnuM cIna tarapha maTAbhAI jevuM valaNa hatuM. sTelinanI hayAtI sudhI mAoe A sahana karyuM. paNa phuva pratye Adara na hatuM, tene bhaya paNa na hato. mAo pite mahAna netA che. raziyA karatAM paNa moTA dezanA netA che. kuzava sAme AkSepa che ke tenA lIdhe ja cIna sAthenA saMbaMdhe bagaDayA. alabatta, kuva bhArapUrvaka InakAra kare che. kuvane mAo pratye mahattA granthi hatI. mAo te sahana kare tema na hatuM. raziyA ema mAnatuM ke cIne kAyama raziyAnA dabAyelA ane upakAravaza rahevuM joIe. vaLI mAkarsa-lenina siddhAMtanA amalamAM raziyA mAnatuM ke cIne raziyAnuM anukaraNa karavuM joIe. mAe pote samartha vicAraka che ane cInanI saMskRti ane paristhitine anurUpa hoya tevI rIte sAmyavAdI sAmAjika ane Arthika racanA karavA Icche che. raziyAe ghaNI bhUlo karI che tema paNa mA mAne che. mAne laghutAgranthi nathI, paNa sauthI agatyanuM kAraNa te cIna ane raziyAnA rAjakIya ane Arthika hita vacceno virodha che. sAmyavAda karatAM rASTravAda vadhAre moTuM baLa che. jema be dezamAM eka dharmanA mANasa hoya te paNa rASTrahita vadhAre baLavAna rahe che tema be deza sAmyavAdI hoya te paNa dareka pitAnA dezanuM hita ja jue che. cIna-raziyA vaccene sarahadI jhaghaDo paNa zAMtithI patAvI zakyA nathI. aMtamAM kuvanI e satata phariyAda che ke mAne te samajI zakatA nathI. mAomAM Asiatic cunning che ema kahe che. cInane hajAro varSanI saMskRti che. pazcimanA deza pUrvanA dezo upara Adhipatya ane sarasAI bhegavavAne dAvo karatA ane temane abhimAna hatuM. have temane samajAya che ke bhArata ke cIna jevA dezanuM khamIra zuM che. neharunuM svapna hatuM ke cIna ane bhArata mitra bane te eziyAnuM varcasa vadhe ane yuropanA dazane temanI sAcI paristhitinuM bhAna karAvI zakAya. durbhAgye cInanA ahaMkAre A maitrInI bhAvanA saphaLa thavA na dIdhI. cInane paNa . keIka divasa bhAna thaze ke bhArata sAthe maitrI rAkhavAmAM ja tenuM hita che. - taMtrI ke rAjakAraNa e eka ramata che ane mAo-se-tuMga eka ezi- vaLavA ke mArga levo joIe eno toDa kADhI rahyA hatA. TekapAI khaMdhA khelADInI adAthI A ramata rame che. teo samajAvavA- nikala sahAya ane kreDiTa lonanA badalAmAM cInamAM rabaranuM paTAvavAnA, dagA-phaTakAnA, duSTa veravRttinA ane prapaMcanA potAnA moTA pAyA para vAvetara karavAnI sagavaDa cIna pAsethI meLavavAnuM ja niyamane anusare che. meM sUcavyuM. mAone ame A jenA vize tArasaMdeza pAThavyuM. - huM nivRtta thayo e pachI thoDAM varSe evI vAta phelAtI rahI cInAoe javAba Apyo ke je ame emane kreDiTa ApIe to ke cIna ane soviyeTa raziyA vacce jhaghaDo meM zarU karAvyo hato. teo amane rabaranA bagIcA mATe henAna TApu vAparavA Apaze. mArI AvI niMdAnuM khaMDana karavAnuM ya meM munAsIba mAnyuM nathI. . henAnamAM amane je jagyA ApavAmAM AvI e AvA vAvetara mAone huM sauprathama maLe tyArathI mane lAgatuM ja hatuM ke mATe atyaMta nAnI hatI. pariNAme A vicAra paDato mUkavo paDyo. pitAnA sAmyavAdI pakSathI bIjo koI paNa sAmyavAdI pakSa caDiyAtI e pachI sTelinane ekadama sIlabaMdha DabAmAM ananAsa peka banI jAya ene mA koI paNa rIte sAMkhI nahi le. jo sTelina karavAne udyoga sthApavAnI IcchA thaI AvI. emaNe mAlavane DuMka lAMbu jIvyA hota to cIna sAthe amAro aNabanAva jarAka bolAvIne kahyuM ke ananAsanA DabAo peka karavA mATe eka vahele chato thAta, ane kadAca cIna sAthenA amArA saMbaMdho sAva kArakhAnuM bAMdhI zakAya eTale vistAra ApaNane cIna Ape e tUTI ja gayA hota. saMdeza cInAone pAThavI do." sTelina mAo-se-tuMganI hamezAM AlocanA karatA hatA. ' kahyuM: 'komareDa sTelina, cInamAM sAmyavAdI haju hamaNAM sTelina kahetA ke "mAo mArgarina mAkarsavAdI' (cIkaNA mArksa- ja sattA para AvyA che. atyAre pUrve tyAM ghaNAM videzI kArakhAvAdI) che. nAM sthapAyelAM che. mAo-se-tuMgane ApaNuM A sUcana gamaze nahi.' mAonuM vijetA krAMtikArI sainya zAMghAInI najIka AvI rahyuM eNlina mArA para gusse thaI gayA ane pachI huM paNa kaMI hatuM tyAre emaNe sainyanI kUca aTakAvI dIdhI ane zaherane kabaje vizepa be nahi. ekAda be divasa pachI amane cInane javAba karavAne InakAra karyo tyAre sTeline mAne pUchayuM hatuM: 'tame zAMghAI maLe. mAo-se-tuMge jaNAvyuM hatuM ke tamane ananAsanA DabAo - kema na lIdhuM?' peka karavAnA udyogamAM rasa hoya to tame amane Avazyaka kreDiTa Apa.. 'zAMghAImAM sATha lAkha mANasonI vasati che, ' mAe javAba Ape : 'ame e zaherano kabajo lIdhe heta te amAre ame amArI jAte e mATenuM kArakhAnuM bAMdhIzuM. ame pachI tame e badhAne khavaDAvavAnI javAbadArI levI paData." ApelAM nANAM enI utpannanA rUpamAM pAchA ApIzuM." have, huM pUchuM chuM ke A mArksavAdI vicAra che? mA kAma sTelina dhUMApUMA thaI gayAM ane cInAone bhAMDavA lAgyA. dAronA kalyANa aMgenI javAbadArI svIkAravA mAgatA nahatA. - mArA zAsanakALa daramiyAna cInanuM zoSaNa karavAnA hetuthI hakIkata e che ke mAo kAmadAronI avagaNanA karIne ane kisAno Avo koI paNa saMdeze mArI sahIthI ke sarakAranA kaMI amalapara AdhAra rAkhIne ja vijayI banyA hatA. mAkarsavAdI tattvajJAnane dAranI sahIthI mAne mekalavAmAM Avyo nahoto. cInAoe emaNe navA prakArano vaLAMka Apyo hato. mA-se-tuMga amArA para prahAro karyA nahi tyAM sudhI cInane kharAba lAge evuM kaMI madhyamavargI bhadrapuruSa (peTI burjhavA) che. temanAM hito-hetuo na thAya enI ame kALajI rAkhatA hatA. paNa cInAoe amane kAmadAronAM hitathI bhinna ja rahyAM che. herAna karavA mAMDayA tyAre ame kaMI Izukhrista nahotA ke mAo sattA para AvyA tyAra pachI tarata ja vepAra ane bIjo gAla dharIe. udyogonI bAbatamAM sahakAra karavAnI sapATIe tema ja vicAradhArAnI - mAo sAthenA mArA saMbaMdhone lAgevaLage che tyAM sudhI sapATIe paNa sTelina sAthenA emanA saMbaMdho taMga banyA hatA. te emanI sAthe nyAyI ane maitrIbharyo vyavahAra rAkhavA mATe huM badhuM ja karI chUTa hate. sTelinanI mAphaka meM kadI mAnI ekavAra sTelinanA nivAsasthAne ame mUDIvAdIo pAsethI phUDa sitine lAbha levA prayAsa karyo nathI. vAstavamAM, sthiti AthI rabara kharIdyA vinA amArA rabara udyoganI mAgane pahoMcI UlaTI ja banatI hatI. - Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-3-1972 mane barAbara yAda che ke huM 1954 mAM cInathI pAchA pharyA tyAre meM mArA sAthIdArone kahyuM hatuM : 'cIna sAthe saMgharSa have anivArya che.' mAoe je keTalAMka vidhAne karyAM hatAM enA AdhAre huM A tAratamya para Avyo hato. pekiMganI mArI mulAkAta daramiyAna vAtAvaraNa lAkSaNika rIte paurvAtya hatuM. badhA loko mAnI na zakAya eTalI hade vivekI hatA paNa A badhAnI pAchaLa emano je daMbha hato e huM joI zakyo hato. huM pekiMga pahoMcyo tyAre mA ane huM ekabIjAne khUba ja uSmAthI bheTayA hatA. mAo ane huM taraNahAjamAM paDayA paDayA zreSTha mitrAnI peThe vAto karatA hatA, parantu emAM cItarI caDe evI mIThAza hatI. AkhuM vAtAvaraNa tiraskAra chUTe evuM banI gayuM hatuM. mAe je kaMI kahetA te huM samajI zakato evuM mane kadI cokkasapaNe lAgyuM nathI. mane kayAreka lAgatuM hatuM ke cInanI jIvanarIti ane vicAradhArAnI e kAca koIka khAsa tAsIra haze. eka vakhata mAe mane pUchyuM : "seMkaDo phUlAne khIlavA do'nA amArA sUtra vize tame zuM vicAre che ?' me" uttara vALyo : 'teno zuM artha thAya te ame samajI ja zakayA nathI. ghaNA prakAranAM phUla che-suMdara phUlA, aNagamatAM phUle ane keTalAMka te prANaghAtaka phUle paNa hoya che. have amane samajAya che ke A sUtrano hetu lokone potAnA vicAro vyakata karavA mATe uttejana ApavAnA hatA ke jethI karIne je phUlono raMga ane dha pratikULa hoya ene toDIne kAdava-kIcaDamAM pheMkI daI zakAya. mAonuM eka bIjuM paNa jANItuM sutra che: 'zAhIvAda e to kAgaLano vAgha che. ' mAe amerikI zAhIvAdane 'kAgaLano vAgha 'gaNIne enI upekSA karatA hatA paNa vAstavamAM tA e bhayaMkara lUMTaphATa karanAra ja hato. eTale A vAta samajI zakAya evI ta nahotI ja. taraNahejanI bAjumAM paDayA paDayA huM ane mA yuddha ane zAMtinA praznonI carcA karI rahyA hatA. mAe mane kahyuM : ' jo ApaNe mUDIvAdI jagata ane samAjavAdI jagatanI lazkarI tAkAtanI tulanA karIe te tamane jaNAI Avaze ke ApaNe lAbhakAraka sthitimAM chIe. cIna, seviyeTa rAMgha ane bIjA samAjavAdI deza keTalAM lazkarI Divijhano UbhAM karI zake tene tame vicAra karo.' meM kahyuM : 'komareDa mAe tse-jIMga, A vicAra have jarIpurANe thaI gayo che. kayA deza pAse vadhu mAnavabaLa che enA AdhAre enI lazkarI - laDAyaka tAkAtanI gaNatarI have mAMDI zakAya tema nathI. have te zuba mbanI sAme jeTaluM vadhAre lazkara eTalA vadhu sainiko eno bhAga banavAnA che.' pazu sAMbhaLo to kharA, komareDa kruva, tamAre to mAtra amerikanone lazkarI pagaluM bharavA mATe uzkeravAnA che; ane emane kaMcaDI nAkhavA mATe tamAre joIe teTaluM lazkara - ekasA, basAke eka hajAra Divijhanane huM tamane pUrI pADavA mATe taiyAra chuM.' meM emane samajAvavAno prayAsa karyo ke eka- be svayaMsaMcAlita kSepakAo sInamAMnI badhI ja lazkarI Divijhanane 'bhasmIbhUta'karI nAkhI zake tema che. paraMtu te mArI vAta sAMbhaLavA taiyAra nahotA ane e paNa dekhAI AvatuM hatuM ke teo mane kAyara gaNatA hatA. 56 1957mAM maoe potAno sUra badalAvyo. sAmyavAdI ane kAmadAra pakSAnI pariSadamAM hAjarI ApavA teo mosko AvyA tyAre ekvAra vAtacIta daramiyAna emaNe mane kahyuM ke koI samAjavAdI deza para zAhIvAdI sattA humalo karaze to tame tarata ja vaLatuM AkramaNa karo ema tamArA saMrakSaNapradhAna mArzala jhukAva kahe che paNa zAhIvAdIo cIna para humalo kare te tame vacce pUDaIt nahi. ame ja emanI sAthe laDI laIzuM. eve vakhate tamAre mATe to tamAruM atitva TakAvI rAkhavAnI samasyA ja UbhI thaze.' 7 273 amArI vacce mULabhUta - pAyAno matabheda hato eTaluM spaSTa thatuM ja hatuM. paNa cIna sAthenuM amAruM bhaMgANa ethI vizeSa UMDuM hatuM. pakSanI vIsamI kaoNMgresa pachI jagatanA sAmyavAdI AMdolanamAM emanI kharAba sthiti hatI e cInAo jANatA hatA. vIsamI koMgrese vyakitapUjA, saramukhatyArazAhI, ane jIvananA saghaLA binalokazAhI ane pakSavirodhI vyavahArane vakhoDI kADhatuM je valaNa lIdhuM hatuM tenA sUcitArtho cIne barAbara samajatuM hatuM. kaoNMgrese hajAro mAnavIone goLIthI ThAra mAravA mATe ane sattAna durupayoga karavA mATe sTelinanI paNa AlocanA karI hatI, mA-tse-jIMga sTelinanA pagale ja cAlI rahyA che. 1958mAM jyAre ame amArI lAMbA aMtare janArI sabamarInAne vahetI mUkI tyAre enI sAthe saMparka rAkhavA mATe amAre cInamAM eka reDiyomathakanI jarUra UbhI thaI. cIne amane 'nA'mAM javAba Apyo. meM mArA sAthIdArone kahyuM ke: 'ahIM sattAvAra mulAkAte AvavAno have mAono vAro che paNa vartamAna paristhitinA saMdarbhamAM ApaNe ja tyAM jaIe ane emanI sAthe vAta karIe ke jethI karIne A bAbatamAM ApaNI kevI sthiti che e ApaNe jANI zakIe.' A amArI cInanI chellI mulAkAta hatI. 1959mAM A banyuM. ame reDiyomathaka baMdhamAM carcA karI. meM mAne kahyuM : 'reDiyomathaka UbhuM karavA mATe joItAM jarUrI nANAM ame ApIzuM. e reDiyomathaka para konI mAlikI hazuM e prazna amAre mATe mahattvano . nathI. amAre te amArI sabamarIno sAthe saMparka rAkhavA mATe eno upayoga karavAno che. amArI sabamarInA baLataNa levA, samArakAma mATe tema ja evA kAmasara tamArA dezamAM AvI zake e mATe ame eka mathaka sthApI zakIe e saMbaMdhamAM koIka samajUtI para paNa ApaNe AvI zakIe ke nahi? 'chellI vakhata huM kahI dauM chuM ke e badhAno javAba 'nA ' che. huM A vize have vadhu kAMI sAMbhaLavA mAgato nathI.' ATalAMTika karAranA dezane ekabIjAne sahakAra ane sahAya ApavAmAM koI muzkelI naDatI nathI, tyAre ApaNe AvI eka sAmAnya bAbata vize samajUtI para AvI zakatA nathI. ke 'tA.' meM mAone samajAvavAno eka chelle prayAsa karyo : 'tamArI sabamarInA mATe tame IcchatA ho to tame mumenska baMdarano upayoga karI zako che.' 'nA, amAre mumensDa sAthe kaMI levAdevA nathI. tame garDI Ave evuM ja ame IcchatA nathI. varSo sudhI amAre tyAM aMgrejo ane bIjA videzIo hatA. have ame pharI vAra koIne paNa potAnA hetusara amArI dharatIno upayoga karavA devA mAMgatA nathI. amane sabamarIna mathaka mATe chUTa maLI ja nahi. cIna pAMca varSamAM amerikAne AMbI zake tema che evA vicAranA mAoe prasAra karavA mAMDayo tyAre emaNe mArA para paNa prahAro karavA mAMDayA. A prahAro paNa teo jAheramAM ja karatA hatA. mAonI preraNAthI cInAo ame bhadravargIya khyAla dharAvIe chIe ema paNa kahevA lAgyA. A rIte amArA sAmyavAdI AMdolananI bhAvi dizA saMbaMdhamAM siddhAMtane lagatA keTalAka mULabhUta prazno UbhA thayA ane A rIte ame cInathI alaga paDavAnI hade pahoMcI gayA hatA. mAoo-nuMge evI jAherAta paNa karI hatI ke zAMtimaya sahaastitva e bhadravargIya zAMtivAdI khyAla che. e pachI cIne zAMtimaya sahaastitvanI amArI nIti mATe soviyeTa saMghanA sAmyavAdI pakSanI bephAma niMdA karI che. cInAo kharekhara zuM vicAre Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 che e jANavAnuM muzkela che. cIna kharekhara zAMtimaya sahaastitvamAM mAne che ke enuM virodhI chero nakkI karavAnuM paNa kaThina che. mA vize eka bAbata huM cokkasapaNe kahI zakuM tema chuM ke mArASTravAdI che ane huM emane jANatA hatA tyAre teo duniyA para zAsana karavAnI potAnI IcchA pUrI karavA mATe thanaganI rahyA hatA. emaNe mane pUchayuM hatuM : ' keTalA vijetAoe cIna para AkramaNA karyA. che?" e praznanA javAba paNa pachI emaNe ja Apyo hato : 'cInane ghaNI vAra jItI levAmAM AvyuM che, paNa cIne badhA ja vijetAone potAnAmAM samAvI lIdhA che.' muddha jIvana emanI mITa bhAvi para maMDAyelI hatI. emaNe kahyuM hatuM ke 'tamArI 20 karoDa mANasonI vasati che tyAre amArI vati 70 karoDa mANasAnI che eno ja vicAra karo.' e pachI emaNe cIna bIjAthI keTaluM bhinna che enA vize vAto karavA mAMDI. emanI saMkucitatA ane ghamaMDa joIne mArA zarIramAMthI eka dhrUjArI pasAra thaI gaI. e pachI cInanAM akhabAroe vlADivosToka sInano pradeza che. ane raziyAe cIna pAsethI e laI lIdhA che evA dAvA karavA mAMDayo. ame sImA vize maMtraNA karavAnI taiyArI batAvI, nakaze kaI rIte jovA joIe e emaNe amane eka nakaze mekalIne jaNAvyuM. ame e nakazA pratye eka daSTi nAkhI ane ene eka bAju pheMkI dIdhA. 1961mAM maLelI pakSanI 22mI phaeNgresane ahevAla tame vAMcyo haze te joyuM haze ke meM cInanA nAmanA sIdhA nirdeza karyA vinA zIna sAthenA prazno saMbaMdhamAM ghaNA vicAro rajU karyA hatA. bAvI.pI koMgresamAM ja ame mAnA valaNanA mukhya siddhAMtono asvIkAra karyo hato. emanA saMbaMdhamAM mArI dhIrajanI hada AvI gaI hatI. mAo-tse-ttuMge emanI sattAno durupayoga karyo haze ane emanA pakSane geramArge paNa doryo haze paNa teo pAgala nathI. teo khUba ja buddhizALI ane khaMdhA che. thoDAM varSa pahelAM loko evI AgAhI karatA hatA ke mAone sattA mATenI emanI laDatamAM kadI vijaya nahi maLe. meM tyAre kahyuM hatuM : 'e vAhiyAta vAta che. mAono acUka vijaya thaze ja.' ane huM sAcA TharyA hato. paNa cInA sattA ane zakita sivAya bIjA koI paNa kAnUnA svIkAra karatA nathI. jo tame emane tAbe na thAo teA teo tamAruM mAthuM bhAMgI nAkhaze. koI cekamAM hajAro lokonI vacce te tamane gaLe TUMpo deze. A kaI jAtanuM 'rAjakAraNa' che? tame ene barbaTatA nahi kahI zako. enAthI paNa e kaMIka vizeSa che.' Ama chatAM ye huM mAnuM chuM ke soviyeTa saMghanA ane bIjA sAmyavAdI pakSA tema ja cInanA sAmyavAdI pakSa vacce atyAre je saMgharSa che enuM nirAkaraNa lAvavA mATe ApaNe badhA ja prayAso karavA joIe. sAmyavAdI AMdolanamAM puna: eka vAra ekatA sadhAya e mATe ApaNAthI banatuM badhuM ja ApaNe karI chUTavuM joIe. A lakSya siddha karavuM ja joIe. e seviyeTa saMghanA lokonA hitamAM che, zInanA lokonA hitamAM paNa e che, eTaluM ja nahi paNa duniyAnA badhA ja zAMticAhaka lokonA hitamAM paNa e che. * kema? zuM? ane zA mATe ? AphrikAnI yAtanA AphrikAnA parAdhIna dezonI samasyAo ukelavA yunAnI salAmatI samitinI beThaka AphrikAmAM-eDIsa abAbAmAM--bharavA pazcimI mahArAjyo saMmata na thayAM, paNa je samasyAe teo tA. 1-3-1972 nyu yorkamAM nathI ukelavA detAM te eDIsabAbAmAM kema ukelavA de? parAdhIna AfikAmAM have pAMca prakAranA pradezeA che: porTugIjha saMsthAnA, speniza saMsthAna, aeDeziyA, dakSiNa AphrikAnI bahumatI dezI prajA ane dakSiNa AphrikAnA kabajAnuM nAmimbiyA (naiRtya AphrikA). pazcimI deze, khAsa karIne amerikA e koInI mukitajhaMkhanAne Teko ApavA nathI mAgatAM, kAraNa ke temanA sAmrAjya vAdI svArtha ADe Ave che. khAsa karIne rDAziyA ane dakSiNa AphrikAmAM amerikA ane briTane abajo DaoNlara jeTalI mUDInuM rokANa karyuM che. |DeziyA sAthe vepAra nahi karavAnA yunAnA Adezane bhaMga karIne paNa amerikA vepAra kare che. spena ane porTugala amerikAnI larakarI chAvaNInA sabhya che. dakSiNa AphrikA paNa. ahIM amerikAnAM naukAmathako che. oNDeziyAnAM khanijo ane dakSiNa AphrikAnA hIrA tathA senAnAM grAhaka pazcimI mahArAjyo che. sauthI adhama prakAranI sAmrAjyavAdI nIti dharAvatA perTugala sAthe amerikAne evI dostI che ke ApaNe jyAre dIva-damaNa-gevAne perTugalanI nAgacUDamAMthI mukata karyAM tyAre amerikAe ApaNane Akramaka gaNavAnI gALa ApI hatI ! oNDeziyAmAM 51 lAkha jeTalI prajAmAMthI gerA leko pUrA aDhI lAkha paNa nathI, tema chatAM briTane temane varSo daramiyAna vadhu ne vadhu svarAja ApyA pachI 1965mAM aeDeziyAnI gerI sarakAre DeziyAne svataMtra deza tarIke jAhera karI dIdhA. gaye varSe briTane, chevaTe dezI prajA sattAmAM Ave evI madhalALa pIrasanArA karAra karyA, paraMtu kharekhara te kadI paNa e karAra nIce dezI prajA sattAmAM AvI zake nahi.. eDIsaabAbAmAM salAmatI samitimAM jyAre e karAra phagAvI devAnA TharAva Avyo tyAre briTane vITo vAparIne e TharAva uDAvI dIdhA. dakSiNa AfikAmAM lagabhaga 200 lAkha prajAmAMthI gArA pUrA36 lAkha paNa nathI, tyAM raMgabhedane virodha kare ke raMgabhedanI nItina bhaMga kareM ene sAmyavAdI tarIke gaNIne rAjA thAya che ane raMgabhedanI nIti evI che ke gorA ane raMgIna eka lattAmAM rahI zake nahi eTaluM ja nahi paNa ekabIjAne ghera maLavA jAya to te paNa sajApAtra che! ane kharekhara sajja thAya che! nAmimbiyA bhUtapUrva jarmana saMsthAna hatuM jeno vahIvaTa TrasTI tarIke dakSiNa AfikAnI gerI sarakArane soMpavAmAM Avyo hatA. yunoe A nimaNUka rada karI che, paNa 'dakSiNa AphrikAnI sarakAra e pradeza cheADatI nathI. tenI savA cha lAkha jeTalI vasatimAM pUrA eka lAkha paNa geArA nathI. * muslimenuM pachAtapaNu turkIne apavAda gaNe to koI muslima deze pragati nathI karI. meTA bhAganA muslima deze pramANamAM vadhu pachAta che. bhAratamAM paNa bIjI komenI sarakhAmaNImAM muslima pachAta ane garIba che. tenuM kAraNa e che ke teo hajAra - bArase varSa pahelAMnA kALamAM ane arabastAnanA vAtAvaraNamAM jIvavAnA AgrahI che. turkI apavAda banyuM tenuM kAraNa e che ke kamAlapAzAe rAjyane ane jAhera jIvanane dharmathI aLagAM karyAM, binasAMpradAyika nIti apanAvI, arabI para AdhArita vaijJAnika turkI lipine pheMkI dIdhI ane romana lipi apanAvI, ane dharmaguruonI sattAane lAgavagane kApI nAkhI. baMgalA dezanI muslima prajA bhAratamAM vicAravaMta ane pragatizIla krAnti karI rahI che tyAre muslime dharmanI rUDhioTa Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-1972 prabuddha jIvana A 275 -~ - dUSita pANIthI ja ATalAM mAchalAM nathI maratAM, tenuM kAraNa e che ke keTalIka jAtanAM mAchalAM karoDonI saMkhyAnA ToLAmAM phare che. jyAre ToLuM prANavAyu vinAnA pANImAM phasAI jAya tyAre te gUMgaLAI mare. muMbaI kAMThe chellA cha mAsamAM A bIjo banAva joye. gaTaranA pANIne zuddha karavAmAM Ave te khAtara ane enuM pANI bane maLe ane temAM napho paNa thAya. vArANasI rasudharAIe gaMgAkAMThe e kAma hAtha dharyuM che. paraMtu dara varSe hiMduo hajAre zaba bALIne ke bALyA vinA gaMgAmAM padharAve che tenuM zuM? mAMthI ane aMdha mAnyatAomAMthI muslima samAjane mukata karavA, samAjasudhAraNA karavA ane hajAra - doDha hajAra varSa pahelAnA Araba samAja mATe ghaDAyelA kAyadAne deza-kALa pramANe bhAratane anukULa kAyadA muslima sahita badhI komone lAgu pADavAnI himAyata kare che, paraMtu, tenI sAme rUDhicusta muslima virodha karI rahyA che, eTale sudhI ke keTalIka muslima strIo bahupatnI prathAne paNa bacAva kare che ! jyAM sudhI keLavaNIne dharmathI mukata karIne navayugane anukULa keLavaNI ApavAmAM na Ave tyAM sudhI prajA navayuganA vicAre apanAvI zake nahi ane dharma tathA rUDhinI beDImAMthI mukata thaI zake nahi. dharmane artha sadAcAra para AdhArita ane dezakALane anukaLa samAjaracanAnA niyama che. AjanA hiMdu samAja mATe hajAre ke vadhu varSo pahelAMnA samAja mATe lakhAyelI smRtio anukULa na hatI, tethI rAjya ane samAje navA rivAja pADayA hatA, chevaTe, "AMbeDakara smRti" (navA hiMdu koDa) manusmRtinuM ane nAradaskRtinuM sthAna lIdhuM. paNa bIjA murilama deze. je adhazarA sudhArA svIkAryA che te svIkAravA paNa bhAratanA muslima taiyAra nathI ! dharma ane jaDa rUDhinI zuMkhalAmAMthI mukata thayelI Adhunika keLavaNI muslimomAM paNa kevI kAMti kare che tenuM dAMta seviyeTa saMghanAM muslima prajAsattAka rAjya che. ahIM TacUkaDI vasati dharAvatAM rAjyamAM paNa seMkaDo vaijJAnika saMrathAo, kaoNlejo, zALAo, vagere che, hajAronI saMkhyAmAM vijJAnazAstrIo che, hajAro tajajJo Tikaniziyano) che. AcAravicAra ane paheravezamAM A murila taddana palaTAI gayA che. poNo karoDanI vasati dharAvanAra ujhabekiratAna 1972mAM keLavaNI pAchaLa eka abaja rUbala kharca karaze! raziyAmAM, huM bhAratIya vidyAonA keTalAka vidvAnone maLe. temAM A eziyAI raziyAnA muslima paNa hatA, strIo paNa hatI! A badhAM murilama rAjAe potapotAnI bhASAnA vikAsa karyo che, paNa arabI para AdhArita avaijJAnika lipio tajIne raziyana lipi apanAvI che. paraMtu ApaNA bhaNelA muslima paNa ema mAne che ke kurAnane anuzAsana zariyatamAM je che temAM kaMI pheraphAra thaI zake nahi. sudhAraka muslima ati nAnI laghumatImAM che. cAthI sAmAjika sudhAraNA thaI zakatI nathI. sarakAra hiMduo mATe sAmAjika sudhAraNA kare che, paNa muslime mATe sAmAjika rAdhAraNa kare to hullaDa paNa thAya, muslima deze ane pAkistAna kAgAroLa karI mUke. AthI pAkistAna ane jorDana jevA pachAta ane dharmajhanUnI deze. je sAmAjika sudhArA karyA che te paNa bhAratamAM nathI thaI zakatA. vinAzaka himaprapAta DA divasa pahelAM IrAnamAM himaprapAtathI be hajAra mANasenI khuvArI thaI. AvI honArata yuropamAM Apsa parvatamALAmAM ane dakSiNa amerikAmAM conDIjha parvatamALAmAM dara varSe thAya che ane vadhu - ochA mANasanI khuvArI thAya che. ApaNA himAlayamAM ghaNA himaprapAta thAya che, paraMtu ziyALAmAM tyAM vasati nathI hatI tethI khuvArI nathI thatI. ghaNA parvatArohake himaprapAtamAM mAryA gayA che. zikhara ke kazaDa para himavarSAthI baraphanI jamAvaTa thAya che. himakaNIo ekabIjIne ceTI rahevAnI prakRti dharAve che tethI himarAzi ekaTho thAya che. paraMtu jyAre te samatulA gumAve tyAre moTA kaDAkA ane gaDagaDATI karato tUTI paDe che. sAthe zilAo, mATI ane kAMkarA paNa laI jAya che. tenI haDapheTamAM je cAve tenuM AvI bane. koI vAra to pavananI lahera ke avAjanuM mejuM paNa himaprapAta mATe basa thaI paDe che. A sarakArI sevAo lokonAM nANAM, pArarAla 2Ane kAgaLe cAMgaDiyA pahoMcADe che cAne vadhu ne vadhu leke TapAla kacerIone badale AgaDiyAne lAbha le che tenI sAme TapAla kacerInA sattAvALAoe eka vAra pharIthI UhApoha macAvyo che. paraMtu jo maryAdita kSetra ane sAdhanovALA AMgaDiyA janatAne TapAla kacerI karatAM ochA bhAve vadhu jhaDapathI vadhu sArI sevA ApI zake te sattAvALAoe potAnA akuzaLa IjArAnI rakSA mATe UhApoha karavAne badale pitAnI geralAyakAta mATe zaramAvuM joIe. che. evI ja rIte leke relave karatAM khAnagI moTara TrAnsporTathI mAla malavAnuM vadhu pasaMda kare che, pachI bhale bhADuM vadhAre paDe. kAraNa ke relave cerI, bhAMgaphoDa ane asAdhAraNa vilaMbathI mAladhaNIne bhAre nuksAna pahoMcADe che. relavee nava mAsamAM cerAyelA mAla mATe rUA. 13 karoDa badalA tarIke cUkavyA (alabatta, A bhAra paNa prajAnI pITha para ja che.) kusevAmAM A navo vikrama che. cAra mAsa pahelAM meM megalasarAI sTezane joyuM. sAhIM roja mAlagADInA 100thI vadhu DabbA tUTIne, mAla cerAIne Ave che! -A nAmacIna zaherano vepAra mukhyatve gherAyelA mAla para cAle che! A lUMTamAM relavenA nekare sAme relave saMrakSaNadaLa paNa sAmela hoya che! mAtra prajAne ja nahi, relavene pitAne mAla paNa corAya che. ane dara varSe relavene temAM karoDe rUpiyAnI khoTa jAya che. relavenA pravAsIsonA sAmAnanI corI thatI hoya te jadI. janasaMghanA sva. pramukha dInadayALa upAdhyAyanuM maMgalasarAI sTezana najIka pahelA varganA DabAmAM khUna thayuM hatuM tenI pAchaLa paNa lUMTane hetu hato. sarakArI sevAo ekahaththu IjArAnA kAraNe kevI kasevA banI che tenAM A daSTAMta che. TapAla kacerIo, tAra kacerIo, relave, vagere je sevAo Ape che te divase divase vadhu mAMdhI ane vadhu asaMtoSajanaka banI rahI che. vijayagupta maurya dUSita vAtAvaraNa zahero ane udyogo havAne, pANIne Ane dharatIne dUSita karI rahela checo pakAra duniyAmAM vadhatuM jAya che. thoDA divasa pahelAM muMbaInA samudrakAMThe karaDe mAchalIo marIne kAMThA para jovAI AvI, kAraNa ke samudramAM jatA gaTaranA pANIne kAraNe samudranA pANImAMthI prANavAyune sadaMtara lepa thayuM hatuM, tethI mAchalIo gUMgaLAIne marI gaI. , - lakSmaNajhUlA pAse gaMgA nadI himAlayamAMthI medAnamAM Utare che tyAM tenuM pANI kevuM svaccha che te ghaNAe joyuM haze. paNa kAzImAM, gaMgAmaiyAne patitapAvanI gaNanArA hiMduoe paNa tene kevI gaTara banAvI che te najare jovA cAra mAsa pahelAM huM gayo tyAre e joIne AghAta lAgyo. prayAga, vArANasI cAne paTaNAmAM gaMgAnA pANIne rasparza karavAnuM mana na thAya! paNa je ApaNe samudra jevA samudrane jherI banAvI zakIe chIe te garIba bicArI gaMgAnuM zuM gajuM? Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 prabuddha jIvana bajAranI eziyAI samAna saikAo jUnuM mugrupanuM ekIkaraNa aMgenuM svapna have sAkAra bane che. bIjA vizvayuddha pachI pazcima yuropanA dezA vadhu najIka Ave e aMgenA tamAma prayAse phaLadAyI nIvaDI rahyA che. sAviyeTa raziyA ane sAthI dezeA sAthe saMbaMdhA keLavavA mATe pazcimanA yuro pIya deze pariNAme have vadhu majabUta banyA che. A samAna bajAra vizvanI sauthI moTI vyApArI sattA bane che e paNa have nirvivAda che. A karAro ane samajUtI/ haju sudhI to Arthika kSetrane ja sparze che. A jUthanI agatya nAnIsUnI nathI. amerikI DaoNlaranA varcasane A pahelAM phaTako lAgI cUkayo che. AMtararASTrIya nANA kSetre navI vyavasthA dekhAI rahI che emAM A jUthanuM sthAna have mekharAnuM banaze. ATaluM ja nahIM, AmAMthI eka prabhAvazALI rAjakIya saMkula UbhuM thavAnI zakyatA paNa che. pariNAme A jUthanI kAryavAhI pratye vizva mITa mAMDIne beThuM che. A saMdarbhamAM eziyAmAM AvA prakAranA saMbaMdha baMdhAya ke AvI koIka racanA thAya e vize samaya samaya para vicAro rajU thatA rahyA che. eziyAnA dezo vacce sahakAra ane rAMklana vadhe to A deza vadhu AbAda bane ane vikAsa pAme enI aneka zakayatAo che. Arthika kSetre ke anya koI rIte eziyAnA deza najIka Ave evA prayAsA thatA rahyA che. madhyapUrvamAM Araba deza yahUdI deza IjharAyalane pachaDATa ApavA dharmane nAme najIka AvyA che, paraMtu emano pAyo majabUta nathI. aMdara aMdara vikhavAda, vivAda, avizvAsa ane ghamasANa cAlu ja che. agni eziyAnA InDoneziyA, malayaziyA, thAIlenDa, siMgApura ane philipAInsa jevA dezoe paNa prayAsa karyA che. ASEAN tarIke jANItA agni eziyAnA A jUtha vacce samaya samaya para vicAra-vinimaya thato rahe che. dezanA ghaDatara mATe rAjakIya paddhati judI judI hovA chatAM sahakAra ane saMklana karIne vikAsa karatA rahevAnuM enuM dhyeya che. paraMtu A jUthane saphaLatA maLI hoya evuM jhAjhuM jovA ke sAMbhaLavA maLatuM nathI. A sivAya rASTrakuLanA eziyA ane A vistAranA deze! vacce kolambA yojanA sane 1950thI ane saMyukata rASTrasaMsthA heThaLa IkArpha (ECAFE)-eziyA ane dUrapUrvanA dezo mATenuM Arthika paMca-sane 1947thI kAma kare che. paraMtu A saMsthAe mULabhUta rIte Arthika saMsthAo che. ane enI zakita ane vaga ethI sImita banI jAya che. Disembara, 1971nA bhArata - pAkistAna yuddha pachI eziyAmAM kahevAtI sattAnI samatulA badalAI gaI che. lokazAhI samAjavAdI baMgalA dezano udaya thayo che. bhAratane eka mahattvano mitradeza maLyo che. pAkistAnanuM mahattva ghaNuM ghaTayuM che. jyAre brahmadeza, nepALa, zrIlaMkA jevA paDozI dezI bhArata pratye have AdaraNIya - salukAIbharyA saMbaMdha rAkhatA thaze ema lAAge che. A yuddhanA pariNAmone lIdhe agni eziyAnA tamAma dezone bhAratamAM pharIthI zraddhA jAgI rahI che. yuddha pachI vaDA pradhAna zrImatI IndirA gAMdhIe bhUja ane pUnAnI emanI jAhera sabhAomAM je kaI kahyuM te ghaNu' sUcaka che. aMdara aMdaranA jhaghaDAo daphanAvIne, AMtarika vikhavAdone samajadArIpUrvaka miTAvI daIne, tema ja saMpattivAna dezanA pyAdA banyA vagara eziyA khaMDanA badhA dezane saMyukatapaNe Atmanirbhara banavAnI salAha A sabhAomAM IndirAjIe ApI hatI. A salAha aMge eziyAnA dilhImAMnA rAjadUtoe rasa dAkhavyo hatA evA akhabArI ahevAlA paNa hatA. pATanagaramAM mAnavAmAM tA. 1-3-1972 racanA zakya che ? AvI rahyuM che ke vaDA pradhAna eziyAI ekatAnA A vicArane caritArtha karavA nakkI koI samayocita pagalAM bharaze . O eziyA khaMDamAM zAMtinI prasthApanA mATe A vicArane eka mULabhUta hetu hoI zake che. AvI zAMti mATe badhA dezo vacce kevA prakAranA sahakAra--sAMbaMdhA baMdhAze e vize atyAre kahevuM kasamayanuM thaI paDaze, chatAM AvI carcA kevA vaLAMka le che enA para paNa ene AdhAra che. IndirAjI pAse A aMge atyAre koI yojanA hoya ema lAgatuM nathI. paraMtu sAmAnya cUMTaNI bAda A aMge IndirAjI vicAraNA kare evuM lAge che, kemake emaNe mahAsattAone cetavaNI ApatA kahyuM che ke coziyA have koInuM pyAduM banaze nahIM. taduparAMta, A yuddha daramiyAna jApAna ane amerikA jevA dezAae videzI sahAya ApavAnuM baMdha karyuM hatuM tethI IndirAjIe Atmanirbhara banavAno dezane kAla Apyo hato. dezamAM kRSi tathA udyogakSetre sabaLa arthataMtra banAvavA gharaAMgaNe ja sAdhana saMpatti zeAdhIne maMDI paDavAnI AmAM jhaMkhanA dekhAya che. TUMkamAM AMtarika kSetre bhArata Atmanirbhar (Self-reliant ) banavA Icche che, jyAre AMtararASTrIya kSetre bhArata videzI sattAnA koI paNa prakAranA varcasa heThaLa AvavA IcchatuM ja nathI. bhUjanI sabhAmAM IndirAjIe kahyuM hatuM ke eziyAnA dezoe eka banIne sahakAranI bhAvanA sAthe vikAsa sAdhavA joIe. sekaDo varSothI eziyA khaMDane cUsatA rahelA pazcimI dezanI pakaDamAMthI mukata banIne AtmavizvAsa keLavIne sahakArathI AgaLa vadhavA ane nUtana tathA saMyukata eziyA mATe sakhata parizrama karavAno emaNe Adeza Apyo hato. eziyAnA vikAsa mATe bhArata mahattvanuM pradAna kare e jarUrI che. bhArata lAkazAhI, samAjavAdI, dharmanirapekSa, sArvabhauma rASTra hovA uparAMta kudaratI rIte eziyAmAM kendrasthAne che. Ama bhaugolika kAraNa mahattvanuM che. pazcima-uttara, pUrva ke agni eziyAmAM badhA ja vistAro mATe bhArata tribheTe AvelA mahattvano kendrIya deza che. aitihAsika ane sAMskRtika rIte prAcIna kALathI A badhA vistArAthI bhArata saMkaLAyelA rahyo che. AcArya vinobAe varSo pahelAM e. bI. sI. trikoNa racavAnI himAyata karI hatI. aghAnistAna, brahmadeza ane silena vaccenA dezanA mahAsaMgha racavAnuM emaNe tyAre sUcana karyuM hatuM. yuropIya samAna bajArane dhyAnamAM rAkhIne bhArata, pAkistAna, laMkA, nepALa, bhUtAna ane anya paDozI dezeAnA mahAsaMgha racavAnuM sUcana samAjavAdI netA zrI esa. ema. jozIe paNa haidarAbAdamAM sane 1965mAM karyuM hatuM. balUcistAnanA AgevAna saradAra tAullAkhAM me'gAle sahita pAksitAnanA be - traNa netAoe AvA vicAra aMge hamaNAM hamaNAM maMtavyo vyakata karyAM che. teo kahe che ke A svataMtra dezanA mahAsaMgha banAvyA vinA emanA uddhAra zakaya nathI; paraMtu A game teTaluM jarUrI ane mahattvanuM hoya te paNa atyAre vyavahAru jaNAtuM nathI. ApaNA sadgata rASTrapati DaeN.jhAkIrahusene 1967 mAM pATanagaramAM eka mahattvanuM sUcana karyuM hatuM. viksatA dezanA lAbhArthe eziyAI samAna bajAra racavAnuM sUcana eziyAI kRSi sahakAranI trIjI pariSadane saMbAdhatAM emaNe karyuM hatuM. kolaMbA yojanA heThaLanA dezAo nImelI tapAsa samitinA eka ahevAla pramANe dakSiNa ane agni eziyAnA dezamAM samAna bajAranA vicArane caritArtha karavAnuM atyaMta muzkelIbharyuM che. 1969mAM prakAzita thayelA A ahevAlamAM kahevAyuM che ke judA judA prakAranI rAjakIya nItine lIdhe, visaMgata arthataMtra Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-1972 ' prabuddha jIvana 277 kamAM have cIna paNa bhAga leze. A vistAramAM have eziyAI sattAnI samatulA badalAI gaI che. AnA anusaMdhAnamAM have bhArate eziyAI rASTravAda ane saMsthAnavAdavirodhI netAgIrI ravIkArIne bAMDuMga pariSadanI jema AgaLapaDato bhAga bhajavavA paDaze. cIna, jApAna ane amerikAnA prabhAvathI DaratA ane temanI murAdothI taMga AvI gayelA agni eziyAnA dezo bhAratanI AvI netAgIrIne jarUra AvakAraze. paraMtu A mATe bhArate pitAnuM pratinidhimaMDaLa mokalavAmAM dUraMdezIpaNuM vAparavuM paDaze, kemake IkAphe ane enI janAo vadhu kAryakSama ane vyavahAru bane e mATe agni eziyAnA dezonA maMtavyane samajIne rajU karIne cInajApAna jevA deza sAme Takkara levAno vakhata Ave te paNa bhArate taiyArI rAkhavI paDaze. bhAratane mATe A eka aNamala taka che. eNe A beThakamAM baMgalA dezanA pravezane prazna jorazorathI uThAvavuM paDaze. vaLI A beThaka daramiyAna bhArata sAMprata paristhitine samajIne AgaLa paDato bhAga levAnuM cUkI jaze to A vistAranA dezone rahyosahyo vizvAsa paNa te gumAvI deze. uparAMta, peTA - khaMDa ane AsapAsanA vistAramAM paNa pitAne prabhAva kSINa thaI jaze. pariNAme bhArata AMtararASTrIya kSetre pharI ekavAra nabaLuM rASTra puravAra thaze. A bhAratanA rASTrIya hitamAM lagIreya nathI ja nathI , IkAphenI beThakamAM bhArata kevo bhAga bhajave che. A vistAranA dezane keTale aMze e pitAnI sAthe laI zake che enA parathI eziyAnA vividha dezo vacce Arthika ane bIjA prakArane sahakAra keTale aMze vikasI zake tema che ene khyAla Avaze. eziyAnA prazna saMbaMdhe bhArate potAnI navI pratibhAne pUrepUre upayoga kare ja joIe. -vipula kalyANI ane vividha Arthika nItione pariNAme sahakAra ane saMkalana A vistAramAM zakaya nathI. paraMtu sAMprata kALanA saMdarbhamAM A ahevAla have purANa thaI gayuM che. eziyAnA deze svadezI sahAya karatAM AMtarika vyApAravinamayathI vadhAre saMpattivAna banI zake che e hakIkata che. A dezo vaccenA saMbaMdha majabUta thavA joIe. e mATenA prayAse thAya to A zakaya bane tema che ja. bhArata, baMgalA deza, pAkistAna, brahmadeza, zrIlaMkA ane nepALanI kula vasati 75 karoDa thavA jAya che. Ama duniyAne pAMcame bhAga ahIM vase che. cInanI paNa ATalI ja vasati che, paraMtu cIna eka prakAranI AgavI vicArasaraNIvALI vyavasthA heThaLa che. duniyAnA garIba dezenI vyakitadITha sarerAza Avaka varase rU. 1,500 gaNAya che, jyAre A kSetramAM mAtra rUpiyA pAMcase ! varasamAM lagabhaga badhA ja divase eka ja TaMka khAI zakatA lokomAMthI Azare poNA bhAganA loko A vistAramAM che. A paristhitine sudhAravA e badhA dezoe have koIka prakAre najIka AvI sahakAra sAdhIne prayAsa karavA joIe. A saMdarbhamAM vicArIe to bhArata ane baMgalA deza vacce zaNa aMge samAnabajAranI vATAghATe cAlu che. atyAre pUrve zrIlaMkA ane bhArata vacce Arthika saMbaMdho viksAvavAnA prayAsa thayA hatA. InDoneziyA sAthe vepAra vadhAravAnI vAte satata cAlu rahI che. maleziyA, siMgApura ane hoMgakaeNga sAthe paNa AvA saMbaMdho vadhAravAnA sajAga prayatna thatA rahyA che. jo ke A kaMI camatkArika pariNAma AvyuM nathI, kemake e badhuM prAraMbhika svarUpanuM ja che. vadhAre vyApaka svarUpe vATAghATa karavA mATe peTroliyama ane temAMthI UpajatA padArtho aMge InDoneziyA sAthe sahakAra thaI zake che. aNuzakita aMge jApAna ane bhArata najIka AvI zake che. - zaNane ja prakana laIe te baMgalA deza uparAMta thAIlenDa sAthe saMklana, sahayoga ane sahakAra Avazyaka che. cA mATe zrIlaMkA ane baMgalA deza sAthe saMbaMdha keLavI zakAya che. AvA to aneka udAharaNa laI zakAya ema che, kAraNake atyAra sudhI cAlu rahelI gaLAkApa harIphAIthI koIne ja A vistAramAM phAyado thayo nathI. eziyAI dezone bhege anya rASTro malAI jamI gayA che! navA saMdarbhamAM, bhArata jyAM sAmela hoya tyAM cIna Ave. tema nathI, jApAna sAmela thAya to agni eziyAnA deza jApA- nane vizvAsa karavA kadAca tataiyAra nahi thAya, kemake bIja vizvayuddha pahelAMnI jApAnanI vartaNUka A deza haju bhUlyA nathI. ane bhArata ahIM bhUla kare ke thApa khAya e pAlave tema nathI. mATe ja vinabAjInI sUcanane jarAka pheravIne Arthika yojanAne koIka prakAranuM nakkara svarUpa ApavA mATe ane dhIme dhIme, yuropIya samAna bajAranI peThe, ahIM paNa e. bI. sI. nA trikoNa vaccenA deze eziyAI samAna bajAra mATe pahela kare e ja vyavahAru che. A mATe AgaLa kahevA tema bhArate AgaLa AvavuM ja paDaze, e enA hitamAM che. mahAsattAomAMthI raziyA A vicArane mAtra naitika ja nahIM bhautika paNa Teko Apaze. kemake A vistAramAM cIna ane amerikAnI vaga ghaTe e enA lAbhamAM ja che. jyAre phrAnsa ane briTana, TUMkamAM, yuropIya samAna bajAranA deze A vicArane vadhAvI levAnA, kemake emanI bhUMsAI gayelI vaga navesarathI pedA thavAnI emAM UjaLI taka che. A badhuM jotAM bhArate have moDuM karavuM nahIM joIe. IkAphenI vArSika beThaka 15 mI mArcathI beMgakokamAM pakhavADiyA mATe maLI rahI che. yunemAM cInane praveza maLe e bAda A beTha rajisTrezana opha nyujhapeparsa (seMTrala) rUlsa - 1956nA anvaye prabuddhajIvana' rAMbaMdhamAM nIcenI vigate pragaTa karavAmAM Ave che. 1. prasiddhisthaLa : TopIvALA menzana, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 4. 2. prasiddhima : dareka mahinAnI pahelI ane soLamI tArIkha 3, mudrakanuM nAma : zrI cImanalAla je. zAha kayA dezanA : bhAratIya ThekANuM : TopIvALA menzana, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 4. 4. prakAzakanuM nAma : zrI cImanalAla je. zAha kayA dezanA : bhAratIya ThekANuM : TepIvALA menzana, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 4. 5. taMtrInuM nAma : zrI cImanalAla cakubhAI zAha kayA dezanA : bhAratIya ThekANuM: : TopIvALA menzana, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 4. 6. mAlikanuM nAma zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha ane saranAmuM : TopIvALA menzana, 385, saradAra vI. pI. reDa, muMbaI - 4. huM cImanalAla cakubhAI zAha, AthI jAhera karuM chuM ke upara ApelI vigate mArI jANa ane mAnyatA mujaba babara che. tA. 1-3-72. cImanalAla cakubhAI zAha-taMtrI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 prabuddha jIvana tA. 1-3-1972 = ==== = = "pAnI pice te ratana kUeN kA....." ApaNA saMkalpa DhIluM paDe che tyAre ApaNe mana sAthe bAMdha- puruSArthamAM UNapa Ave ane pariNAma pAMgaLuM ane bAduM Ave choDa karavA mAMDIe chIe, lakSma uparathI ApaNuM dhyAna khasI jAya eTale to - che ane je te sthitimAM je kaMI maLe te svIkArI laIe chIe jo kAla kare che Aja kara le, epachI mahenate ane mAthAkUTa vinA kazuMka hAtha AvI jatuM hoya je Aja kare se aba kara le; te pachI tapa ke sAdhanA zA mATe karavAM? A baMne zabdo jaba ciDiyana khetI zugi DAlI, saikAo pahelAM ghaNuM mahattva dharAvatA hatA. te samaye bAhya akaH phira pachatAye kyA hovata hai?" "No pramANamAM e chAM hatAM ane jIvanamAM sAdAInuM prAdhAnya hatuM. eTale bhaviSya para kazuM choDavAnI vAta jAgRta mAnavIone chatAM te kALe mana nirupadhika hatuM ema to nahIM kahI zakAya. dareka anukULa nathI rAvI. chatAM emaNe bhAvine avagaNyuM che ema yugane pitAnI AgavI kahI zakAya tevI saMkulatA ane muzke nahIM kahIe. emaNe vartamAnane mahimA gAyo che ema kahevuM lIe hoya che. paNa pachInI peDhIene bhUtakALa kadAca bahu vizeSa sAruM che. vartamAna sAthe jenI sUratA saMdhANI che tene javalle ja bhArekhama nathI lAgato. meTA thaIe tyAre nAnI vaye ApelI pastAvAno vAro Ave che. UlaTuM, e to kavi AnaMdaghanajInI. parIkSAmAM saraLa lAgatI hoya che, ane koIne kazuM na AvaDe to mAphaka belI UThe che : navAI paNa lAge che. e rIte vartamAnakALa takalIphavALa lAgato "aba hama amara bhaye, na mare ge." hoya che, ane bhaviSyakALa te mAthe aMcaLo oDhIne Ubhe hoya AvuM kahevA mATe gajuM hAMsala karavuM e ja vyakitanA citache, eTale e aMge vicAra karatAM manuSya kayAreka thAka athavA jha nane ane AcArane viSaya rahevuM joIe. dhyeya pratyenI ekAvaNa anubhavatA hoya che. gratA ane dhyeyane pAmavAnI tatparatA vinA e zakaya banatuM nathI, ApaNA saMta-sAdhueAe manane khIle bAMdhavAnI vAta karI '' vartamAna ane bhaviSyane bhAra kema lAgatuM haze ? vicAra che te kheTI nathI. veda, upaniSada ane bhagavadgItAthI laIne pravavagaranuM, Ayojana vinAnuM jIvana jIvAnuM haze eTale? saMbhava che. rtamAna sudhInA ciMtakoe mana upara manana karyuM che, te paNa e ja sAgaramAM paDeluM lAkaDuM pavana ane mAMethI Amatema pheMge. kAraNe. mana sAthenI mAnavInI sobata Ugama sthAna mAnavInA LAIne sAgarakAMThe kyAre pahoMcaze tene koI dhaDe kharo? enuM A dharatI paranA janamanI sAthe ja che; kadAca e pahelAM paNa. mAnavuM vInA aMta sAthe enI sAthenA saMbaMdhone ghaNuMkharuM aMta Avato bane ke e lAkaDuM dharatI sukha kayAreya na mANI zake ane . nathI. eTale te A deha choDIne javAne samaya Ave che tyAre meja dvArA Amatema athaDAIne kahevAI jAya ane nAnA paNa kavi kahe che nAnA TukaDAmAM vibhAjita thaI Akhare naSTa thaI jAya. kAThanI pitAnA "manajI musAphara re cAle nija deza bhaNI." hAthanI bAjI nathI eTale AvuM bhAvi tene mATe nirmANa thAya te manane choDIne javAya tema nathI evI khAtarI thatAM mahApura. navAI nahIM. paNa mAnavI mATe ApaNe evuM kema karI dhArI laIe? e mananI pAse potAnI rIte kAma laIne jIvanapaMtha para prayANa mAnavI dhAre te vartamAnane yathAtatha svarUpe joI zake che ane bhAvine karyuM che. mananI a-mApa zakitaothI koNa paricita nathI ? paNa mana AkAra ApI zake che. paNa bhUtakALa ghaNuMkharuM kAco ghaDAye hoya - jyAre zakitazALI bane che? e kaI lakSya upara yogya rIte kendrita che tyAre vartamAnamAM mAnavInAM caraNa sthira nathI rahI zakatAM ane thayuM hoya to vivekAnanda svAmIe kahyuM che ke tenI gati nor right norlest but to the goal hovI joIe. ajananI mAphaka ene vartamAnanI akaLAmaNa enuM bhAvi dhUMdhaLuM karI nAkhe che. pariNAme paMkhInI AMkha ja dekhAvI joIe; athavA TaeNya kahetA tema umana banI javAya che ane jIvana parANe karela seda hoya tevuM gheDAnI mAphaka eNe dAbaDA caDAvavA joIe, jethI jarUra vinA bhAravalluM banI jAya che. kadAca badhAne evo anubhava nahIM thata AjubAju jovA e adhIruM banI na jAya. heya. sajAga vyakita ane jIvanamAM kaMIka karI javAnI jhaMkhanA manane sthira karavI ApaNA RSimunioe sAdhanA athavA rAkhatI vyakita vartamAnane UjaLo karavA tanatoDa puruSArtha karatI hoya tapa para bhAra mukayo che te ISTa ja che. kAraNa ke rAdhanA vinA mananI che. bhUtakALanI gUMgaLAmaNomAM mAthuM DubADI devAnuM ke agecara ekAgratA AvatI nathI ane ekAgratA vino lakSya siddha thatuM nathI. pAMcAlIno svayaMvara vakhate sAmAnya dhanurdhArIe nahAtA ekabhAvinI dIvAla sAthe zira athaDAvavAno vicAra ene na AvatA trita thayA, ane tyAM kyA prakArane machavedha karavAnuM che te paNa hoya. saMta kabIranI mAphaka kadAca ene khAtarI thaI gaI hoya ke - svayaMvaramAM hAjarI ApanAranI dhyAna bahAra nahevuM. paNa be pallAmAM paga mukI pallAMne sthira rAkhavA ane jaLamAM pratibiMbita thatI maccha "saudA kare te yahi juga kara le, pratye dhyAna kendrita karI amuka UMcAIe laTakatA macchane vIMdhaAge hATa na baniyA. vAnuM kAma ajuna sivAya anya kaI vIrapuruSa karI na zako. pAnI piye te ratana kUeN kA e rIte sAdhanA dvArA siddha karelI ekAgratAe arjunane yArI, ApI ane drapadatanayAne meLavavAmAM e saphaLa thayo. Age ghATa na paniyA." mananI A sthiratA kayAreka yuganI zistathI Ave che, kayAreka vartamAnane ja uttama rIte ghaDavo joIe. pharIthI jIvanane pAmavAnI bhakitanI tanmayatAthI, to kyAreka kartavyanA ekalakSItvathI, paNa e na Ave tyAM sudhI kALa sAthe anusaMdhAna sAdhI zakAtuM nathI. eTale AvI taka maLaze ke nahIM tenI zI khAtarI ? kabIre te spaSTapaNe jAgRta vyakita kALanA khaMDo nathI pADatI. e akhaMDa kALamAM rame kahyuM che ke pachIthI sade karavA mATe AgaLa kaI bajAra paNa nathI che; enuM kALa sAthenuM anusaMdhAna tUTatuM nathI, kAraNake e jIvana ane vANiye paNa nathI. tRSA lAgI hoya te pAse rahelA ratnasamAM sAthenA anusaMdhAnane kSaNavAra paNa cUkatI nathI; ane jenuM jIvana kuvAnuM pANI pI levuM joIe, pachI ghATa ke pANI nahIM maLe. eTale sAthenuM sAnidhya tUTatuM nathI ene mATe mRtyu nathI. phirase laheMgenI vAta nahIM. evI vAta manamAM ghara karI jAya te - kAntilAla kAlANI mudraka ane prakAzaka : mAlika : zrI jaina yuvaka saMgha muMbaI-4. Te. naM. 350296 zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. reDa, mudraNasthAna : dhI raTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. 117 prabuddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasa karaNa varSa 33 : aka 22 zrI muMbai jaina yuvaka sauMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 7-40 paisA muMbai mArca 16, 1972 gurUvAra vArSika lavAjama rUA. 7, paradeza mATe zaliMga 15 taMtrIH cImanalAla cakubhAI zAha cUMTaNInAM pariNAme zrImatI IndirA gAMdhI ane zAka koMgresane rAjya dhArAsabhAonI cUMTaNImAM je vijya maLyo che te koInI kalpanAmAM na hoya tevA abhUtapUrva che. lokasabhAnI madhyasatra cUMTaNImAM saphaLatA maLI hatI tenA karatAM A saphaLatA ghaNI rIte adbhuta che. umedavAronI pasaMdagImAM moTA pheraphAro karyA hatA ane tene kAraNe ghaNA asaMtoSa ane baLavA thayo hato te jotAM ema lAgatuM hatuM ke keTalAMka rAjyomAM zAsaka kaoNMgresane spaSTa bahumatI na paNa maLe athavA ghaNI jUja maLe. je banyuM che tethI ema lAge ke moTuM vAvAjhoDuM AvyuM, AMdhI cUDI ane ghaNAne ukheDI nAkhyA. virodha pakSo, DAberI ke jamaNerI, saMsthA kaoNMgresa, janasaMgha, svataMtra ke sAmyavAdI sApha thaI gayA. madhya pradeza, rAjasthAna, bihAra, baMgALa ane paMjAba, jyAM kaoNMgresane spaSTa bahumatI nahi maLe evA bhaya hatA tyAM paNa meTI bahumatI maLI che. sauthI Azcaryajanaka ane AvakArapAtra pazcima baMgALanuM pariNAma che. sAmyavAdI pakSanI bhAre hAra thaI ane keTalAMya varSothI arAjakatA anubhavatuM rAjya have sthira taMtra prApta karaze. tevuM ja keTaleka darajaje bihAra ane madhya pradezanuM che. A camatkAra kema banyo? tenAM ghaNAM kAraNo ApI zakAya tema che, ane dareka peAtAnI rIte aTakaLA bAMdhaze, paNa sau saMmata thaze ke A vijya zrImatI IndirA gAMdhInA che; temanA prabhAvazALI vyakitatvanA che. ( She has fired the imagination of the people and created immerse confidence in her leadership) lokasabhAnI madhyasatra cUMTaNImAM temanI Arthika nIti, garIbI haTAvanuM sUtra ane navI netAgIrInuM AkarSaNa hatuM. A cUMTaNImAM baMgalA dezanA temanA vijya, dezane mahAna kaTokaTImAMthI sAMgopAMga pAra utAryo tenI khumArI, dezanuM gaurava vadhyuM tenuM mAna ane temaNe lIdhela dareka pagaluM, atyaMta samayasaranuM ane nIDara, moTI sattAonI dhAkadhamakIne vaza na thayAM eTaluM ja nahi paNa svamAnapUrvaka eka mahAna dezane chAje tevuM vartana, A badhAM kAraNe temanA netRtvamAM prajAne UMDI zraddhA pedA thaI. prajAe umedavAronI yogyatA joI nathI, IndirA gAMdhIe temane niyukata karyA che eTaluM ja joyuM che. temanI pasaMdagI sAme baLavo karyo tevAono asvIkAra karyo che. sAmA pakSe UbhelA saMkhyAbaMdha umedavAre - baLavAkhorane bAda karIe to paNa - lAyakAtanI daSTie ane prajAsevAnI daSTie zAsaka kaoNMgresanA [umedavAro karatAM caDiyAtA hatA. matadAre AvI koI gaNatarI karI hoya tema jaNAtuM nathI. IndirA gAMdhI deza AkhA ghUmI vaLyAM. temanAM darzana ja matadArane mATe jANe basa ema lAge. zAsaka koMgresanA umedavAro bahudhA moTI bahumatIthI Zi jItyA che. A cUMTaNI jANe IndirA gAMdhImAM prajAno vizvAsa jAhera karavA ane temanuM netRtva prajAne svIkArya che te asaMdigdhapaNe batAvI devA ja hatI ema lAge. IndirA gAMdhIe temanA cUMTaNIpravAsamAM be muddAo upara bhAra mUkayo hato. eka muddo e hato ke lokasabhAnI cUMTaNIthI kendramAM banyuM tema dareka rAjyamAM sthira rAjataMtra hovuM joIe. bihAra, uttara pradeza, paMjAba, madhya pradeza, pazcima baMgALa vagere rAjyomAM chellAM pAMca varSamAM asthira taMtranA anekavidha duSTa pariNAmo prajAe bhAgavyAM che. kendramAM majabUta sarakAra hatI teno lAbha yuddha vakhate dekhAI Avyo. rAjyamAM sthira sarakAra hoya to have pachInAM pAMca varSamAM lAMbA gALAnI yojanAo amalamAM mUkI zake ane peAtAnI sattA TakAvI rAkhavA zakita kharacavI na paDe. bIjo muddA e hato ke kendranI Arthika nItinA badhAM rAjyo niSThApUrvaka amala kare te ja A nIti kAmayAba thAya. pAyAnI Arthika nIti deza mATe eka hoya to ja saphaLa thAya. rAjya sarakAra bIjA rAjakIya pakSanI hoya ane kendranI nItine samarthana na Ape ane kadAca tenI viruddha vartavAnA prayatna karetA dezanI ekatA jokhamAya, tema visaMvAdI nItithI rAjyo vacce ane kendra ane rAjayo vacce saMgharSa thAya. dA. ta. paMjAbamAM akAlI daLa, tAmilanADumAM DI, ema, ke., orisAmAM svataMtra pakSa, baMgALamAM sAmya vAdI pakSa, bhinnabhinna Arthika nIti akhatyAra kare te kendranI samAjavAdanI nIti niSphaLa jAya, samavAyataMtramAM kendra ane rAjya vacce sattAnI vaheMcaNI che paNa temAM savAditA jaLavAvI joIe e pAyAnI vastu che. nahi te samavAyanlRtra chinnabhinna thaI jAya. IndirA gAMdhIne potAnI Arthika nIti samasta dezamAM vegapUrvaka amalamAM mUkavI che. prajAe te nIti svIkArI che ane teno amala karavA, dareka rAjyamAM kaoNMgresa sattAsthAne hoya te anivArya hoI, IndirA gAMdhIe mAgyuM te prajAe bhArobhAra ApyuM che. A cUMTaNIe batAvI ApyuM che ke dezamAM lokazAhInAM baLA daDha thatAM jAya che. matadAre prauDhatA dAkhavI che. samajaNapUrvaka matadAna karyuM che. sAmAnya rIte rAjya dhArAsabhAnI cUMTaNImAM sthAnika prazno ane pravAho agatyano bhAga bhajave che. A cUMTaNI dhArAsabhAonI hovA chatAM, matadA2e rASTrIya daSTine vadhAre mahattva ApyuM che ane A eka navI dizA ane AvakArapAtra lakSaNa che. A cUMTaNImAM ghaNA navA pravAho jovA maLe che. komavAda ane jUthavAdane bhAre dhakko pahoMcADayo che. mata meLavI ApanAra nAtapaTelA ane dAdAo sthAnabhraSTa thayA che. mata meLavavA aniSTa tattvono sahAro levo paDato tevI paravazatA ghaNI ochI thaI che. matadAra sAthe sIdho Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2_ T 280. prabuddha jIvana tA. 16-3-1972 * * * saMparka bAMdhyo che ane koInI dalAlInI jarUra na paDe tevI sukhada paristhitinI zarUAta thaI che. 1962 pachI rAjyanA mukhya pradhAno sUbAo jevA thaI gayA hatA. vaDA pradhAna tarIke lAlabahAdura zAstrInI ane pahelI vakhata IndirA gAMdhInI pasaMdagI karavAmAM mukhya pradhAnoe agatyano bhAga bhajavyuM hatuM. have lagabhaga badhAM rAjyanA mukhya pradhAnane nirNaya IndirA gAMdhI kare che. A%, rAjasthAna ane madhya pradezamAM sArAM pariNAme AvyAM tenuM eka kAraNa e paNa gaNAya che ke tyAMnA mukhya pradhAne mAM badalI karI. je rIte A karyuM hatuM te keTalAkane khUMcatuM hatuM. paNa pariNAma batAve che ke A pheraphAra jarUrano hate. tevI ja rIte, 1962 pachI rAjyamAM rAjyakakSAe rAjakIya pakSo, paMjAbamAM akAlI daLa, tAmilanADu, DI. ema. ke, orisAmAM bija paTanAyakano pakSa, AMdhamAM telaMgaNa samiti, muMbaImAM zivasenA vagere jora karatAM hatAM. DI. ema. ke. sivAyanA bIjA pakSo sApha thaI gayA. DI. ema. ke. nA visarjananI prakriyA zarU thaI gaI che. lokasabhAnI cUMTaNI vakhate DI. ema. ke. ne sAtha levuM paDe hato ane tAmilanADunuM rAjyataMtra DI. ema.ke.ne suparata karavuM paDayuM hatuM. penDicerInI peTA cUMTaNI navo vaLAMka batAve che. rAjo vadhAre sattA ane svAyattatA mAgatAM hatAM. have majabUta kendra rahe che. * koMgresane moTI bahumatI maLavAnuM eka bIjuM kAraNa paNa jaNAya che. amerikA - cIna ane pAkistAnanI dharI bhArata viruddha jora thakaDatI jAya che ane deza bhayamukata nathI teve prasaMge IndirA gAMdhInuM netRtva prajA pUrNapaNe svIkAre che te pharIthI puravAra karyuM che. IndirA gAMdhI A bhayane nIDaratAthI sAmane karI zake tema che evA prajAne vizvAsa che. A cUMTaNIthI AMtararASTrIya kSetre IndirA gAMdhI ane dezanI zAna vadhaze ane amerikA - cIna - pAkistAne kaI avicArI pagaluM bharatAM saMbhI javuM paDaze. keTalAka loko evA bhaya batAve che ke eka netA ane eka rAjakIya pakSanI sArA dezamAM sattAthI lokazAhI jokhamAya ane saramukhatyArazAhI Ave. prajAnA vizvAsathI netRtva maLe tethI lokazAhI jokhamAtI nathI. vartamAna asAdhAraNa saMjogomAM, AvI ekatA ane saMgaThana jarUrI che. sAmAnya rIte, lekazAhImAM virodha pakSa hoya te AvakAradAyaka che. sattAne mada ane durupayoga saMbhavita che. prajAe IndirA gAMdhImAM mUkela vizvAsane teo durupayoga karaze e saMjoge atyAre dekhAtA nathI. cha varSanI temanI kAmagIrI prajAnA hitamAM rahI che. have IndirA gAMdhInI kasoTI che. prajAe temaNe mAgyuM te badhuM ApyuM che. prajAnI AkAMkSAe ane Apela vacane pUrAM karavAnI meTI javAbadArI temane zire che. rAjyataMtramAM lAMcaruzavata ane bhraSTAcAra khuba che. kAryakSamatAno abhAva che. prajAnA keTalAya vargone kaDavA lAge tevAM pagalAM levAM paDaze. phugA, meghavArI, berejagArI, uDAugIrI vyApaka che. prajAnI dhIraja lAMbe vakhata Take tema nathI. IndirA gAMdhI pote A bAbatamAM pUrAM jAgrata che. prajAe . paNa pUre sAtha ane sahakAra Apavo paDaze. 14-3-7ra cImanalAla cakubhAI - zrI ghanazyAmabhAI ojhAne abhinaMdana zrI ghanazyAmabhAI ojhAnI gujarAta vidhAnasabhA pakSanA netA tarIke sarvAnumate varaNI thaI ane teo gujarAtanA mukhya pradhAna niyukata thayA te mATe temane ApaNA saunAM hArdika abhinaMdana che. gujarAta vidhAnasabhAmAM zAsaka koMgresane 2/3 upara bahumatI maLI eTale pAMca varSa sudhI sthira rAjataMtra raheze ane lAMbAgALAnI yojanAne amala thaI zakaze. zrI ghanazyAmabhAI saniSTha kAryakartA che. temane vizALa anubhava che. zAsaka keMgresanI Arthika' nIti vegathI kAryayukata karavAnI mATI javAbadArI temanA zIre AvI che te prasaMge ApaNI saunI temane zubhakAmanA che. . cImanalAla cakubhAI samartha nATaya pratibhAnuM sanmAna zrI candravadana cImanalAla mahetA (u. va. 71)ne temanI kRti "nATayagaThariyAMne kendra sarakAranI akAdamI taraphathI rUA. 5000 nuM pAritoSika arpaNa karAvyuM te temanI ja jindagInI eka mahattvanI ghaTanA nathI, gujarAtanA sAMskRtika jIvananI ane gujarAtI nATayajagatanI paNa eka mahattvanI ghaTanA che. raMgadevatAnA AjIvana sanniSTha upAsaka, eka samartha nATayakAra, eka pratibhAzALI abhinetA, UMDI sUjha dharAvatA eka saphaLa digdarzaka, eka kuzaLa saMyojaka ane nepathyavidhAyaka evA zrI candravadana mahetAe gujarAtI nATayakSetre kareluM pradAna ghaNuM mahattvanuM ane mUlyavAna che. temanA sarjananA AraMbhabindue che nATaka 'akhe'. '70 nI sAlanI temanI AkharI kRti che "nATayagaThariyAM.' A be bindune sAMkaLate temane sarjanapravAha kavitA, navalikA, navalakathA, pravAsavarNana, AtmakathA, nATaka, nATayavivecana, saMskRta tathA aMgrejI bhASAnI uttama nATayakRtionA anuvAda tathA bhAratIya lekhakoe aMgrejI bhASAmAM lakhelAM nAnI vigatavAra sUci ema sarjana, saMpAdana ane vivecananA trividha pravAhothI samRddha che. temaNe pacAsa uparAMta kRtio gujarAtane ApI che, jemAMnI 30 thI paNa adhika kRtie nATayasarjana anuvAda ane saMpAdanane AvarI le che. * zrI candravadana ApaNA gujarAtI nATayajagatanI eka kharekhara mahAna vyakita che. bhAratIya nATayazAstra, bhAratIya nATayakalA, bhAratIya nATaka ane jagatabharanI nATayapravRttiothI pramANabhUta kahI zakAya evA abhijJa Aje te zrI candravadana ekamevAdritIyama che. gujarAtabharamAM utkaTa bhakitanA stara upara raMgadevatAnI upAsane sakriya rIte koInI paNa pravartatI hoya to te ekamAtra zrI candravadananI. gujarAtanI jUnI raMgabhUminA suvarNayuganA sAkSI evA zrI candravadane e jUnI raMgabhUminA saMdhyAkALe nATaka lakhI lakhI, tene takhtA upara rajU karyA jene pariNAme avetana raMgabhUmine udaya thaze. Aje tene madhyAhna tape che. tenuM zreya eka zrI munazIjIne ane bIjA zrI candravadanane ghaTe che. jIvananI kArakirdIno AraMbha zikSaka tarIke karyA pachI zrI candravadane varSo sudhI AkAzavANInAM muMbaI, amadAvAda ane vaDodarA A traNa kendromAM UMcA hoddA para rahIne progrAma ekjhikayuTiva ane AsisTanTa sTezana DirekaTara tarIkenI kAmagIrI bajAvI te daramiyAna saMkhyAbaMdha kRtikAo, gadya nATako ane saMgItarUpako rajU karI reDiye--nATakanAM dvAra ughADI e kalAsvarUpanI kSitija vistArI. - lokazikSaNa ane lokaraMjananA sahuthI vadhAremAM vadhAre samartha ane anuneya evA mAdhyamanI zakitanuM sahuthI adhika pramANamAM darzana keIe paNa karAvyuM hoya te te zrI candravadane karAvyAM che. gujarAtI nATakanA ItihAsamAM Ama zrI candravadana eka mahattvanA sImAstaMbha che. zrI candravadananI A pAritoSika prApta kRti "nATayagaThariyAM Ama te emanA yuropabhramaNanuM vigatakhacita varNana che. parantu enA kendramAM che yuropIya nATaya ane yurepanI raMgabhUmi. yuropanA aneka dezanAM mahattvanAM zahero ane te te zaheranAM gAmaDAMmAM bhramaNa karatAM karatAM zrI candravadane ekaekathI caDiyAtI nATakazALAe avakI, asaMkhya nATako nihALyAM ane mANyAM, nATayajagatanI kaMI keTalIya vibhUtionI sAthe temaNe bhAvasaMbaMdha keLavyo. yuropIya prajanI nATayabhakitane sAkSAtkAra karyo. e sarva AtmasaMtarpaka svAnabhUtionuM temaNe potAnI AgavI zailImAM dhyAna karyuM che. e zailI vArtAlApI to che ja kintu emAM avirAma ane anavarodha vahetI saritAne Avega paNa che ane vahanane laya paNa che. gujarAtI bhASAnuM 'jIniyasa' arthAta enA khamIrane lagabhaga pUrNa ane abhinava svarUpe vyakata karatI e saMmohaka zailI A kRtinuM prANavAna tattva che. e taravanA baLa thakI bhAvakanuM kRti sAthe tAdAmya to sadhAya ja che, kintu vizeSa bhAve kRti tenA sarjaka ane bhAvaka vacce AtmIyatAne senuM paNa nirmANa kare che. zailInA svAmI ane raMgadevatAnA niSThAvAna bhakata evA zrI candravadananA, nATayabhakitanA rasathI uchaLatA ane ubharAtA hRdayane sAkSAtkAra karAvatI A kRti ApaNA nATayasAhityanI mUlyavAna saMpatti che. evI kRti mATe zrI candravadanane pAritoSika ApI akAdamIe eka jabaradasta pratibhAnuM samucita sanmAna karyuM che. kRSNavIra dIkSita Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-1972 prabuddha jIvana 281 - cIna, amerikA ane bhArata nuM presiDanTa niksananI cInanI mulAkAta pUrI thatAM, saMyukata nive- dana bahAra paDayuM che. duniyAnA dezo A nivedananA akSareakSarane abhyAsa karavAmAM paDayA che. A nivedananA sUcitArtho ane garbhita artho vize rAjadvArI nirIkSako vizleSaNa karI rahyAM che. nivedanamAM AvI yAdImAM hoya che tevuM keTaluMka aupacArika che. ema kahevAmAM Ave che ke nivedanamAM kahyuM che tenA karatAM vadhAre chupAvyuM che. presiDanTa nikasane ane tyAra pachI cAu ena-lAIe kahyuM che ke temaNe koI khAnagI samajatI ke karAra karyA nathI. te baMnenuM A vidhAna dekhItI rIte satyathI vegaLuM che. dAkhalA tarIke raziyA ane baMgalA deza vize temaNe carcA karI na hoya ane kAMIka samajUtI thaI na hoya ema banavuM azakaya che. e spaSTa che ke baMne pakSe rAjakIya hetuthI raziyA ane baMgalA deza vize atyAre kAMI ja ne kahevuM tevo nirNaya karyo che. AvatA me mAsamAM nikasana raziyAnI mulAkAta levAnA che. te samaye nikasana raziyAne kaIka haiyAdhAraNa ApavAnI apekSA rAkhe che ke cIna sAthe amerikAe koI evA karAra ke samajUtI karI nathI ke jene pariNAme raziyA ane ame rikAnA saMbaMdhone koI AMca Ave. amerikAne raziyA sAthenA saMbaMdho eTalI hade bagADavA paNa nathI ke pharI koI ThaMDA yuddhanuM vAtAvaraNa sarjAya. A traNe mahAsattAo traNa pAMkhiyAnI ramata ramI rahI che. amerikA, cInane raziyA sAme ane raziyAne cIna sAme dharavA mAge che. cIna ane raziyAnuM paNa evuM ja che. mulAkAtane aMte niphasane kahyuM, cInamAM eka aThavADiyuM teo rahyA tenAthI duniyA palaTAI gaI che. duniyA palaTAya ke nahi, nikasana jarUra palaTAyA che. baMne dezo vacce thayela samajUtIne dhIme dhIme ghaTasphoTa thaze tema tenAM pariNAme jaNAze. nivedanamAM badhuM bhale kahAM na hoya paNa je kahyuM che te paNa maha- tvanuM che ane gaMbhIra vicAraNA mAge che. eka hakIkata svIkAravI paDaze : amerikAmAM ekaMdare cAre taraphathI A nivedanane AvakAra | maLe che ane niksane moTo vijaya meLavyA hoya tevuM tenuM svAgata thayuM che. A nivedana sAmAnya nivedano karatAM eka judI bhAta pADe che. baMne pakSe pitAnI nItinI judI judI rajUAta karI che ane baMne vacce gaMbhIra matabhede che tene svIkAra karyo che. A mulAkAta ane nivedananuM mahattva e che ke 22 varSanA satata saMgharSa pachI baMne pakSe matabhedo ochA karI najIka AvavAno prayatna karyo che ane baMdha bAraNAM khUlyAM che. paraspara vicAravinimaya ane keTalAMka kotramAM saMparka vadhAravAnA nirNaya karyo che. vijJAna, saMskRti, ramata, patrakAritva vagere kSetre vizeSa paricaya keLava. vyApAramAM parasparanA hitamAM abhivRddhi karavI. vakhatovakhata ucca kakSAnI maMtraNAo karavI. tAIvAnanA aTapaTA praznane kAraNe baMne deze. varace hajI rAjadUta niyukata karI rAjadvArI saMbaMdho bAMdhavAnI zakayatA thaI nathI, paNa tenI bhUmikA taiyAra karI che. tAIvAna, jApAna, viyeTanAma, korIA, A badhA deze sAthe amerikAnA gADha saMbaMdho ane amerikA je rIte A dezamAM kheMcela che ane cInanA A dezomAM tethI virodhI hite jotAM, paraspara samajUtI zakaya na hatI. chatAM A dareka bAbatamAM baMne pakSe namatuM mukAyuM che ane vizeSa samajUtI mATenI bhUmikA taiyAra thaI che. A cAra dezomAM paNa have cIna sAthenA pitAnA saMbaMdhanI puna- rvicAraNA karavI raheze. teTale darajaje amerikA sAthenA temanA saMbaMdho palaTAze ane eziyAmAM sattAnI samatulA navuM svarUpa leze. cIna-amerikAnA A pagalAthI bhArata upara zI asara thAya che? A bAbata vicAra karIe te pahelAM, baMne pakSe pAkistAna ane kAzamIra saMbaMdhe nivedanamAM zuM kahyuM che te tapAsIe. cIna-amerikA * baMnee kahyuM che ke saMyukata rASTra saMghanA 21mI Disembara 1971nA TharAva pramANe, pAkistAna ane bhArata vacce yuddha zarU thayuM te pahelAM je yuddhavirAma rekhA hatI te kAyama rahevI joIe ane bhArata ' ane pAkistAne pitapatAnAM lazkara pAchAM kheMcI laI, jammukAzamIranI yuddha pahelAMnI pitapetAnI hadamAM pAchA javuM joIe. AvA prakAranI mAgaNI karavAmAM vAstavika paristhitinI sarvathA upekSA che ane bhArata upara dabANa lAvavA prayatna che. baMne deze jANe che ke A banavuM azakya che. cIna AthI paNa AgaLa jaI jAhera kare che ke jammu ane kAzamIranA lokonA AtmanirNayanA adhikAranuM cIna pUrNa samarthana kare che. A badhuM kahyuM temAM kAMI navuM nathI. paNa kAzamIrane prazna saLagato rAkhI bhArata ane pAkistAna vacce taMgadilI cAlu rAkhI, kAyamI zAMti thavA na devI evI murAda che. baMne dezanuM valaNa bhAratavirodhI spaSTa thAya che. bhArata ane pAkistAna vacce paraspara samajatIthI kAyamI zASita thavA na devI ane bhArata sAme pAkistAnanuM hathiyAra UbhuM rAkhavuM evI duSTa cAla (sinister move) amerikA ane cInanI jaNAI Ave che. bhAratanI avagaNanA ane bhAratane zakitazALI . ane samRddha rASTra banatA aTakAvavuM e bhUha A saMyukata nivedanamAM spaSTa thAya che. A saMyukata nivedana bahAra paDayA pachI, vaDA pradhAna zrImatI iMdirA gAMdhIe aneka vakhata kahyuM che ke deza upara bhaya jhajhUmI rahyo che ane eka vakhata te ema paNa kahyuM ke ApaNe dhArIe chIe te karatAM bIjuM yuddha vaheluM AvI paDe. IndirA gAMdhIne khoTI rIte bhaDakAvanArAM nivedane karavAnI Teva nathI. pAkI mAhitI hoya tyAre ja teo bele che. thoDA divasa pahelAM, pharIthI amerikAe khATA pakSepa. punaruccAraNa karyuM che ke bhArata-pAkistAnI yuddhamAM bhArata Akramaka hatuM. A AkSepane saceTa radiyo pharI pharIne ApyA che chatAM amerikA tenAM juThThANAM choDatuM nathI. tAjetaramAM pAkistAnamAM je banAvo banyA che te AvA bhayanuM samarthana kare che. TIkAkhAna pAkistAnI lazkaranA vaDA nimAyA te batAve che ke bhArata sAthe saMgharSa cAlu rAkhe che. pAkistAnanI prajA A kayAM sudhI sahana karaze te jovAnuM rahe che. bhUta Takaze ke nahi te paNa zaMkA che. 14mI oNgasTe lakSmI amalane aMta lAvavAnuM bhUtoe jAhera karyuM che, paNa lazkarI pheraphAra thayA che temAM lazkarane dera vadhyo che ema spaSTa thAya che. - bhAratavirodhI AvI nIti cAlu rAkhatAM, amerikana prajA nikasanane roke evAM koI cilDrana hola dekhAtAM nathI. pramukha tarIke nikasana pharIthI cUMTAI Ave-atyAre tevA saMjogo jaNAya che- te apaNA deza mATe ciMtAno viSaya rahe. | game tevAM kaSTa ane saMkaTa sahana karIne, bhArate svAyatta ane svAvalAMbI thavuM rahyuM. koInI dhAkadhamakIthI dabAI javAnuM kAraNa nathI. IjharAyala jevA nAnA deze paNa rASTra saMghanA TharAvone Thekare mAryA che. amerikAne vinAzakALe viparIta buddhi sUjhI che. tenI samRddhinI ahaMkAra pUra gaLyo nathI. natika mUlya gumAvI beThela prajAne sattAne mada, game teTalI bhautika samRddhi hoya te paNa, lAMbo vakhata Take nahi. . 9-3-'7ra. - cImanalAla cakubhAI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 prabuddha jIvana tA. 16-3-1972 - - - - - - ja ame, tame ane ApaNe ja IMglAMDamAM, kelasAnA khANiyAonI haDatALa lagabhaga cha aTha- vADiyAM cAlI. prajAne ghaNI parezAnI bhogavavI paDI. kolasAne abhAve IlekiTraka puravaTho ochA thatAM, kArakhAnAnuM kAma ghaTayuM athavA hAMdha paDayAM. pariNAme, hajAra, lAkhe kAmadArone chUTA karavA paDayA. gharamAM IlekiTrakane kApa mUkAtAM TADhamAM ThUMThavAvuM paDatuM. IlekiTraka upara ' AdhAra rAkhatI relave, kArakhAnAmAM ane bIjo jIvanavyavahAra aTakI paDe. kareDa pAuMDanuM nukasAna thayuM. haDatALa eka-be aThavADiyAM vadhAre cAlI hatI te jIvana vahevAra thaMbhI jAta. khANiyAee 20 TakA pagAravadhArAnI mAgaNI karI hatI. sarakAra 6-8 TakAthI vadhAre ApavA taiyAra na hatI. chevaTe baMne pakSo AbarU rAkhavA, sarakAre kamiTI nImI. kamiTIe traNa divasamAM rAhevAla ApI 11thI 13 TakAnA vadhArAnI bhalAmaNa karI. baMne pakSe maMjara rAkhI ane haDatALa pAchI kheMcI levAI. A haDatALanI khUbI te e hatI ke te sarakArane kharace cAlu rahI. IMglAMDamAM bekArI nivAraNa yojanA mujaba bekArane cAra aThavADiyAM rAjya taraphathI rAhata ApavI paDe che. sarakAre haDatALiyAone lAkha pAunDa cUkavavA paDayA. .' A rUDhicusta sarakAranI nIti evI rahI che ke majAnI mAMgabhaNIne banatA sudhI namatuM na ApavuM. kAraNa e ApavAmAM Ave che ke pagAravadhAre thatAM, heMgA vadhe ane tethI jIvananI jarUriyAtanI cIjavastunA bhAva vadhe ane vaLI pagAravadhArAnI mAgaNI thAya ane tema viSacakra cAlu rahe. khANiyAonI haDatALamAM sarakArane chevaTa namanuM ApavuM paDayuM. tethI bhaya pedA thayo che ke bIjA majUra paNa AvI mAgaNI karaze. majUrAMgaThana jyAM majabUta hoya ane moTI saMkhyA hoya te sarakArane namAve. haDatALa pAchI kheMcAI pachI vaDA pradhAna zrI hIce prajAjoga eka chAyupravacana karyuM. temAMnA keTalAka muddA vicAravA jevA che. zrI hIthe kahyuM ke A haDatALathI koIne lAbha thaze nathI. koI jItavuM nathI, koI hAryuM nathI. majUro jItyA ane sarakAra hArI ema kahevuM cheTuM che. sarakAra prajAnI cUMTAyela vyakitaonI banelI che. sarakAranI hAra prajAnI hAra che. ame ke tame jevuM kAMI nathI, ApaNe chIe. In the kind of country we live in, there cannot be any "we" or "they". There is only us, all of us. vadhate jato phagAvo ane moMghavArIne ullekha karI zrI hIthe kahyuM ke prajAnA keI vargo pitAnA svArthane ja vicAra karI, samagra prajAnuM hita bhUlI javuM na joIe. matabheda hoya to sAthe besI patAvavA jaoNIe. After all, it is a governments job to see that the interests of all sectors of the Community are properly looked after. sarakAranI pharaje che ke prajAnA badhA vargonuM hita jovuM. - zrI hIthe bIjo agatyano muddo e kahyo ke prajAjIvanamAM hiMsAnuM tattva vadhatuM jAya che. sabhAsaraghasa hoya, pikeTiMga hoya, myDatALa hoya, A badhAmAM baLajabarI ane hiMsA vadhatI jAya che. zrI hIthe kahayuM ke prajAne koI eka varga prajAnA bIjA vargonuM zuM thAya che tenI paravA karyA vinA, pitAnuM dhAryuM karAvavAne ja Agraha rAkhe che, ApaNe kevI duniyAmAM rahevuM che ane zAMtimaya, mArge jIvavuM che ke baLajabarIthI te vicArI levuM joIe. ApaNI, jIvanapaddhati traditional British way of doing things. lokazAhI rIte ane zAMtimaya mArge matabheda | nivAraNa karavAnI rahI che. have eka adazya bhaya invisible danger briTiza prajAjIvanamAM dAkhala thato dekhAya che te tarapha zrI hIthe bhArapUrvaka dhyAna kheMcyuM che. saiddhAMtika rIte vicArIe te zrI hIthe kahyuM temAM koI vAMdho levA jevuM jaNAtuM nathI eTaluM ja nahi paNa te sAcuM che. ema lAge ke jANe gAMdhIjInA sarvodayanI bhASA bole che. ame ane tame nahi paNa ApaNe ema vicArI vartIe. koI eka varganuM nahi paNa samagra prajAnuM hita vicArIe. saunA bhalAmAM ApaNuM bhaluM che. hiMsA ke baLajabarIthI nahi paNa sAthe besI zaktimaya mArge nirNaya karIe. paNa "mAncesTara gAyane A vAyupravacana upara vivecana karyuM te vicAravA jevuM che. A upadeza prajAnA eka vargane ja- ane te majarane ja--ApavAno che ke prajanA badhA vargone? majUre ja svAthI che ke mAleke, meTA pagAradAre paNa che? majUroe haDatALa ke pikaTiMga karavAM paDe temAM hiMsAnA banAvo bane te mATe majUro ja javAbadAra che? zrI hIthanI sarakAra zuM kharekhara samagra prajA) hita vicArI varte che ke mAtra eka varganuM-mUDIdAra ke mAlekanuM. sarakAranI hAra te prajAnI hAra che ke eka varganI? kharekhara sarvodaya bhAvanA hoya to sarakAranuM vartana kevuM hoya? zI hItha svArtha ke hiMsA tajavAnuM kahe che kone? A badhI suphiyANI vAte! lAge, jo tene pramANikapaNe amala na thato hoya te. IMglAMDamAM je bane che te vadhateoche aMze ApaNe tyAM paNa banI rahyuM che. tethI meM zrI hIthanA vAyupravacana tarapha dhyAna kheMcyuM che ke gAMdhIjIe sarvodayane mArga batAvyuM te mArge ja javuM paDaze. A badhuM mAtra kAyadAnA jorathI thAya tema nathI. te mArge te vadhAre ne vadhAre kAyadA ja karavA paDe. briTiza sarakAra have vicArI rahI che ke pikaTiMga upara aMkuza kema mUko. uttara AyarlenDamAM zrI hIthanI sarakAra ja lazkara mAraphata moTA pAyA upara hiMsA karI rahI che, ane ketholika laghumatInA anyAyanuM vAjabI nivAraNa thatuM nathI. pariNAme Ayariza ripablikana AmIra paNa khUba hiMsAnA mArge vaLyuM che. zrI hIthanuM vAyupravacana vAMcatAM mane thayuM ke jANeajANe paNa, svArtha ane hiMsAnAM pariNAmamAMthI bacavuM hoya te gAMdhIjIno mArga ja vicAravo paDaze ane zrI hItha tethI ja gAMdhIjInI bhASA belyA che paNa je varganuM teo pratinidhitva kahe che te varga pramANikapaNe e mArge javA Icchato nathI. nahi te rahoDeziyAmAM mUThIbhara briTizarone TakAvI rAkhavA, Aphrikana prajAnI moTI bahumatI upara atyAcAra ane anyAya karanAra smitha sarakArane Teko ne Ape. zrI hIthanI vANI ane vartana vaccenA meTA aMtarane pariNAme AvA vAyupravacananI kAMI asara na thAya. mAtra tene daMbha ja ughADe paDe. 9-3-72 cImanalAla cakubhAI 24 jANe bharyA nagaramAM nIravatA pharI vaLe 35 e rIte tArI yAdanA relA pharI vaLe joI zake jo khIlatAM vana aMdhakAranAM jANe bharyA nagaramAM nIravatA pharI vaLe. zvAse mAM tArA phUlanI duniyA pharI vaLe. AMkhamAM rahI gaI che adhUrapa vidAyanI Aje ya tyAM huM jouM te rastA pharI vaLe. ahIM tArA dUra hovAnI bhIti Uge ane jenAthI huM najarane bacAvI pharyA kare . romAvalimAM sparzanA paDaghA pharI vaLe. pAMpaNane macatAM ja e caherA pharI vaLe. - javAhara bakSI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-1972 prabuddha jIvana kRSi-Avakavere nAkhavAnuM vyAjabI che? chellAM cAreka varSathI khetInI Avaka upara vero nAkhavA mATe TAMkIne thAya che. vaLI sarerAza madhyama sthitinA kheDUtonA rakSaNa heThaLa zaheramAM vasatA arthazAstrIo ane tasu jamIna na dharAvanArAM mAladAra kheDUto Avakavere ApavAmAMthI chaTakelA che tevI dalIla lokone abhiprAya vadhI gayo che. atyAre kRSi-Avakavere nAkhavA paNa thAya che. mATe arthazAstrIo AMkaDA TAMkIne, seeka varSathI mahad aMze zaherI vistAra Avakavero bharIne vadhu karaboja uThAvatA hoya AvakaverAthI mukata rahelA grAmavistArane paNa verAnI AMTImAM levA te tenI sAme kheDUto ghaNI dalIla mUkI zake che. karoDone kharce mAge che tyAre mArA jevA kheDUtanA dIkarAnuM hRdaya jarUra dubhAya. baMdhAyelI hospiTalono lAbha zaheranA mANasone tatkALa maLe che. - 1860nI sAlamAM briTananA zAsana vakhate jemsa vilsane gAmaDAne kheDUta mAMdA mANasane hospiTala sudhI mUkavA jAya che tyAM temane bhArata mATenA aMdAjapatramAM AvakaverAnI darakhAsta mUkI rastAmAM ja avasAna thaI gayAnA ghaNA kissA bane che. zaheranA hatI ane temAM khetInI Avakane paNa samAvI levAmAM AvI hatI.. parAMnI relavenI sagavaDe, tAra, Teliphona, pAkA rastA, manoraMjananI te pachI Avakavere pAchA paNa kheMcI levAyA hatA ane Avaka- anekavidha sagavaDe, Adhunika tabIbI sevA ane samAjakalyANane verAne badale paravAnAve nAkhavAmAM Avyo hate. paNa te paravAnA- lagatI sagavaDa jeTalA pramANamAM zaheranA mANasone maLe che tenAthI vere binakRSikSetra upara nakhAye hato. kRSi-AvakaverAne badale dasamA paNa bhAganI gAmaDAnA mANasone maLatI nathI. jo A prakAranI tyAre jamIna-mahesUla nAkhavAmAM AvI hatI. 1886nI sAlamAM dalIla ApaNe karIe te purata ja ema kahevAmAM Avaze ke kRSi-AvakapharI pAchA Avakaveza nakhAyo tyAre khetInI Avakane AvakaverAnA vere mAtra bhAratanA moTA kheDUta upara ja lAdavAnI darakhAsta che. dhArAmAMthI mukita maLI hatI. 86 varasa pahelAM aMgrejoe je dIrdha- eTale ke bhAratanI kula jamInamAMthI 65 TakA jamIna meTA kheDUte daSTi vAparIne agara te ajANapaNe bhAratanA kRSikSetrane Avaka- dharAve che. A kheDUtanI vArSika Avaka rU. 6000 karoDa che ema verAnI cuMgAlamAMthI mukata rAkhavAnuM DahApaNa karyuM hatuM te DahApaNa zrI ena. e. pAlakhIvAlAno aMdAja che. je ATalI Avaka upara ApaNane atyAre yogya jaNAtuM nathI. 5 TakA jeTalo vero nAkhavAmAM Ave to paNa rUA. 300 karoDanI hariyALI krAMtine kAraNe videzI anAja magAvavAnuM A varase vArSika Avaka thAya. A Avakane AMkaDo te rAmarAjyanI sthitimAM ja baMdha thavAnuM che ane anAjamAM svAvalaMbana apAvanAra e ja siddha thAya. kAraNa ke je tavaMgara varganI vakIlAta zrI pAlakhIvAlA kotrane A varase ja kRSi - AvakaverAmAM AvarI levAnI vAto thAya kare che te loko sarakAranI TakAvArI mujaba ja pramANikatAthI vero che. laDAI jItavI hoya tyAre javAnene joma caDAvIne temaja aneka- bharI Ape te AvakaverAnI rUA. 688 karoDanI Avakane badale saravidha AkarSaNa apAya che. laDAI jatAI jAya pachI e ja javA kArane rU. 3000 karoDanI Avaka thAya. paNa zrI pAlakhIvAlA jevA nonAM khAkhI kapaDAM upara ApaNe vero nAkhavAnI vAta karIe arthazAstrIo ane karaverAnA niSNAtenA sArA nasIbe bhAratanA te e vAta kevI lAge? atyAre keTalAka pachAta vistAromAM udyogo udyogapatio ATale vero bharatA nathI. zrI pAlakhIvAlA sUcave sthApanArane vecANaverAmAMthI mukita, maphata vIjaLI ke satI jamIna che teve verI nAkhavAmAM Ave te rUA. 300 karoDanI Avaka sarakAvagere lAlace apAya che. khetIvADImAMthI aDhaLaka Avaka thAya che rane na thAya ane moTA kheDUte AvakaverAmAMthI bace te mATe te sAcuM, paNa aDhaLaka AvakanA vistAramAM veMkaTa javA taiyAra thatA zrI pAlakhIvAlA jevI buddhi dharAvanArA InkamaTekasa kansalTanTa nathI. Ijanerone zaheranI nokarI ja game che. pachAta agara grAma- jabarI phI levA turata ja gAmaDAmAM deDI jAya. vistAromAM udhoge sthApavA verAnI mukitanI lAlaca apAya che ane - jo ke hAlamAM arthazAstrIo ane sarakAranA keTalAka adhikA e ja vistAramAM jamInamAM nANAM rokavAnuM sAhasa karanAra kheDUtane rIo kRSi-AvakaverAnI Avakane je aMdAja kADhe che te vArSika rU. navesara verAnI 2cuMgAlamAM levAnI peravI thAya che. A prakArano viro 50 karoDathI rUA. 60 karoDane che. ane rAjya-baMdhAraNamAM kRSinI dhAbhAsa bhArata jevA khetIpradhAna dezamAM ja ApaNane jovA maLaze. Avaka upara vero nAkhavAne kendrane adhikAra nathI eTale teTalI hariyALI krAMti ATalI badhI vahelI AvI te kRSikSetrane Avaka- rakama kendra sarakAre rAjyone vaheMcI devI paDe. e hisAbe bhAratanAM virAmAMthI mukata rAkhavAne kAraNe AvI che te vAtane koIe vicAra dareka rAjyone sarerAza rU. 1 karoDathI rUA. rA karoDane phALe maLe. karyo jaNAtuM nathI. 1974-75 sudhImAM te bhArata ati vikaTa evI paraMtu ATalI vArSika Avaka karavA mATe verAonI paLojaNa duSkALa ane annasaMkaTanI samasyAmAM sapaDAI jaze tevI kALavANI ane adhikArIonA bhraSTAcArathI mukata rahelA kRSikSetrane bhraSTa amerikana kRSi-paMDitAe cAra varSa pahelAM uracArI hatI. A kALavANIne bhAratanA kheDUtoe beTI pADI che. AvakaverAmAMthI mukata karavuM jarUrI che kharuM? rUA. 60 karoDanI Avaka gAmaDAMmAMthI UbhI karavA rahevAne kAraNe amuka hade Ama banyuM hoya ! bIjA vikalpa nathI ? je nANAzAstrIo karaverAnI tarapheNa karatA kRSi- AvakaverAnI tarapheNamAM jyAre dalIla thAya che tyAre kahe nathI te loko ema kahe che ke "nANAMne hoTha upaga sarakAra karatAM vAmAM Ave che ke dezanI kula 30,000 karoDanI rASTrIya AvakamAMthI vyakita vadhu karI zake che." rUA. 1 karoDathI rUA. 2 karoDanI Avaka aDadhI Avaka khetIvADImAMthI thAya che. Ama lagabhaga kula rUA. rAjya pAse jude jude mArge veDaphAI javAnI che. lokasabhAnI 15,000 karoDa jeTalI kRSi- AmadAnI upara mAtra gaNyAgAMThayAM madhyasatra cUMTaNI vakhate rojagArI ApavA mATeno eka "jalada rAjA kRSi-Avakavere nAkhIne varase rUA. 12 karoDanI Avaka UbhI kAryakrama" rajU thayuM hatuM ane te mATe rU. 50 karoDa judAM judAM kare che. jamIna mahesUla dvArA kheDUte kulle rUA. 110 karoDa sarakArane rAjyone vaheMcavAmAM AvyA hatA. rU. 50 karoDa jevI jaMgI rakama bhare che. Ama lagabhaga rUA. 122 karoDano karaboja kheDUta upara che 21 jeTalAM rAjya ane kendrazAsita pradezomAM vaheMcAIne vAmaNI tenI sAme zaherI vistAra agara te binakRSi vistAramAMthI (udyogo A banI gaI hatI. e rakamamAMthI keTalI berojagArI dUra thaI che. te . vageremAMthI) sarakArane rU. 688 kareDane Avakavero maLe che. ApaNe jANIe chIe. zaherI vistAramAM rahetA mANase gAmaDAnA mANase karatAM sIdhI tAjetaramAM keraLanA nANApradhAne 1972-73nA nANA varSa mATe rIte cothA bhAgane ja vero bhare che, tevI dalIla uparanA AMkaDA 2jU karelA rAjyanA bajeTamAM siMcAIvero vadhArIne rU. 1 karoDanI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 prabuddha jIvana tA. 16-3-1972 - yakara Avaka vadhArI che. samRddha kheDUtone siMcAI ane vIjaLInI sagavaDo vadhu maLe che. A siMcAI ane vIjaLInA dara atyAre ghaNA ja sastA rakhAyA che. to AvakaverAnI badI gAmaDAmAM pahoMcADavAne badale siMcAIne vere na hoya tyAM nAkhavo joIe ane vIjaLInA dara vadhAravA joIe. vIjaLIthI cAlatA paMpe mAtra samRddha kheDUto ja vApare che. tenA upara vere nAkhIne rUA. 2 karoDanI Avaka dareka rAjya UbhI karI zake che. uparAMta grAmapaMcAyato atyAre nAkAvera ke bIjA verAmAMthI bahu jUja Avaka kare che. samRddha kheDUte je cIjavastu vAparatA hoya temAMthI Avaka karavA TrekTara, oIla enijane, kuDatela, sigAreTa ke bIjI cIjo upara paMcAyate vero nAkhIne sthAnika Avaka UbhI karI zake che. AvI Avaka je pAMcAthato na karatI hoya tene te mATe mArgadarzana ApavuM joIe. sthAnika verAthI be hetu siddha thaze. paisAdAra varga upara vero nAkhI zakAze ane temAMthI thayelI Avaka sthAnika rIte ja samAjakalyANanA kAryamAM, rastA baMdhAvavAmAM ke davAkhAnAM UbhAM karavAmAM vAparI zakAze. e rIte nANAkIya sattAnuM vikendrIkaraNa thatAM gAmaDAone karaverAnI phALavaNImAM vadhu sakriya rIte bhAga letAM karI zakAze. samRddha kheDUtone ja AvakaverAmAM AMtaravAnA che tevI dalIla khataranAka che. zrI morArajI desAIe kRSi-milakataverAnA zrIgaNeza karyA pachI gata varasathI gAmaDAnA ghaNA nAnA-moTA kheDUto upara milakataverA mATenA aMgrejI bhASAmAM lakhelAM phorma AvI gayAM che. sAva abhaNa kheDUte A phorma joIne ja gabharAI jAya che. muMbaInI vilsana koleja ke signahAma kaeNlejamAM arthazAstrano viSaya laIne grejyueTa thayelA juvAniya lAgavagane kAraNe ke vagara lAgavage AvakaverA adhikArI banI gayo hoya tene khabara nathI hotI ke bhAratamAM 200 vIghA jamIna dharAvatA kheDUta devAdAra hoya che ane tenI GrI thIgaDAMvALo sADalo paherIne mAgelI chAza pItI hoya che. mArA gAmaDAmAM AvA eka "moTA kheDUta" jenI pAse 220 vIghA jamIna hatI tenA upara mikalataverA mATenuM phorma AvyuM tyAre te mUMjhAI gayo hato. te jAte khetI karato hato ane haLa choDIne tAlukAnA zaheramAM tene phorma bharAvavA dhakkA khAvA paDayA hatA. tenA upara milakatavero to lAge nahi paNa te phorma bharanAra vakIlane rU. 200ne vere lAgI gayo ! AvI ja rIte jayAre kRSi-AvakaverAnI Aphata AvI paDaze tyAre DigrIdhArI ane pachI anubhave lAlacu banavAnI sAthe jaDa banI gayelA meTA bhAganA AvakaverA adhikArI koI paNa kheDUtane AvakaverAnI AkAraNI mATe parezAna kare evuM kadAca banaze. - A jotAM kRSi-AvakaverAnI vAta vahelAsara paDatI mUkavI joIe ane samRddha kheDUtonI Avakane vesanI AMTImAM levA vaikalpika mArgo zodhavA joIe. ApaNe svIkArIe chIe ke kRSikSetra AvakaverAthI mukata che eTale ja keTalAka udyogapatio jamIna kharIdIne khetInI Avakane karaverAmAMthI bacAve che. jo ema hoya ane tenAthI kRSikSetra samRddha thatuM hoya te paNa zuM khoTuM che ? zaherI vistAranA verAothI trAsIne grAmavistAranA utpAdanakSetramAM bhAgIne AvanAro varga batAvI Ape che ke karaverAnA sarakArI mALakhAmAM kazIka khAmI che. te zaheranI e khAmI pAchI grAmavistArane lAgu karavI che? gaNyAgAMThayA udyogapationA Agamanane kAraNe AkhA grAmavisatArane vaMThela banAvI devAnI tajavIja dhRNApAtra che. nAnA kheDUta mahenata karIne samRddha banI rahyo che. bhAratamAM samRddha thavuM tene gune samaja na joIe. 'jagatanA tAtanI padavI kavi dalapatarAme bhAratanA kheDUtone ApI che. e jagatanA tAta para A vero nAkhavA nI vicAraNA paDatI mUkAya te bhAratanA kalyANanI vAta che. kAnti bhaTTa munizrI yazovijyajInI nezanala kamiTImAM thayelI nimaNuka zvetAmbara mUrtipUjaka saMpradAyanA jANItA sAhityakalAratna pUjya munipravara zrImad yazovijyajI mahArAja (pU. A. zrImad vijayadharmasUrIzvarajInA ziSyone bhagavAna zrI mahAvIra nirvANa zatAbdInI rASTrIya samitimAM khAsa AmaMtrita tarIke levAmAM AvyA che. kendranA zikSaNa ane samAjakalyANa khAtAe munizrI yazovijyajI mahArAjane samitinuM sabhyapada svIkAravA mATe eka vinaMti patra lakhyo che. munijIe pitAnAM niphTanAM vartuLa sAthe vicAravinimaya karyA bAda sabhyapadanI svIkRtino patra paNa lakhI nAkhyo che. bhagavAna mahAvIranI 2500mI nirvANa zatAbdInA anusaMdhAnamAM munijI, bhagavAna zrI mahAvIranA jIvananA viziSTa prasaMgone kalAtmaka rIte rajU karato benamUna eka raMgIna sacitra grantha pitAnI nAdurasta tabiyata chatAM bhAre jahemata uThAvIne taiyAra karI rahyA che. 2500 varasanA ItihAsamAM jaina samAjamAM kalAnA kSetramAM A prakAranA protramAM A prakAzana eka sImAcihana banI raheze. Ano prakAzana samAroha dilhI ane muMbaI banne sthaLe jo evuM "jaina citrakalA nidarzana samiti"nA saMcAlake vicArI rahyA che. A grantha pAchaLa lAkha rUpiyAno kharca thanAra che. je. dalAla [munizrI yazovijayajI uparAMta bIjA je AcAryo ane munio rASTrIya samitimAM viziSTa AmaMtrita niyukata thayA che temanAM nAmo nIce mujaba che: (1) AcAryazrI AnaMdaSijI (2) AcAryazrI samudravijayajI (3) AcAryazrI tulasIjI (4) AcAryazrI dharmasAgarajI (5) munizrI mahendrakumArajI prathama (6) munizrI suzIlakumArajI (7) munizrI vidyAnaMdajI dareka phirakAnA eka AcArya ane eka muninI nimaNUka karI che. mane AnaMda thAya che ke munizrI yazovijayajIe AmaMtraNane svIkAra karyo che. mane AzA che ke bIjAM AcAryo ane munio paNa AmaMtraNa svIkAraze-taMtrI] bahene mATe grISma tAlIma zibira zakitadaLa - trastaMbharA saMsthA taraphathI 17 varSathI prativarSa upakata zibiranuM Ayojana me mAsanA vekezana daramyAna thAya che. zArIrika tAlIma ane AdhyAtmika sAdhanAnA zikSaNane abhinava samanvaya sAdhIne A zibirane tAlImakrama goThavavAmAM Ave che ane tajajJa zikSikAo dvArA tAlIma ApavAmAM Ave che. A varSe 1lI methI 20 me sudhI A zibira kalyANamAM AvelA nezanala reyAna korporezane kolenInA zAMta suramya vAtAvaraNamAM yojavAnuM nakkI thayuM che. zibira aMgenI vigatanuM sAhitya ane pravezapatro taiyAra thaI gayAM che. jaina yuvaka saMghanI ophisamAMthI temaja taMbharA zakitadaLanI ophisa 29, DuMgarasI reDa, muMbaI - 6 parathI A sAhitya maLI zakaze. A zibiramAM skUlanI zikSikAbahene temaja mAtAone prathama pasaMdagI ApavAmAM Avaze. taduparAMta 18 varSa ane te uparanI kanyAone paNa praveza maLI zakaze. A A zibira daramyAna eka vyAkhyAnamALAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM che temAM jIvana upayogI vividha viSayo para vidvAna vakatAo tema ja saMtonAM vyAkhyAne thaze. bahene A amUlya takano sArA pramANamAM lAbha uThAvaze evI apekSA che. pravezapatra bharIne pAchuM mokalavAnI chellI tArIkha 15mI eprila che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-1972 prabuddha jIvana 71mA varSamAM pravezatA ApaNA sa MghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAha ApaNA saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe sittera varSa pUrAM karI tA. 11-3-'72nA divase, Aje 71mA varSamAM praveza karyo che. A prasaMge ApaNA saMghanA sabhyo, kAryavAhaka samitinA sabhyo, 'prabudhdha jIvana'nA vAcako ane mitra-zubhecchako taraphathI ame temanuM abhivAdana karavA sAthe dIrghAyu IcchIe chIe ane prabhune prArthanA karIe chIe ke temanuM svAsthya jaLavAI rahe ane temanA hAthe samAjasevAnAM hajI ghaNAM kAmo thatAM rahe. lekho atyaMta prazaMsA pAmatAM rahyAM che. 1948thI '57 sudhI bhAratanI baMdhAraNasabhA ane pachI lokasabhAnA teo sabhya hatA. baMdhAraNasabhAnI aneka agatyanI silekaTa kamiTI para hoIne temaNe baMdhAraNanA sudhArA, kaMpanI lA vagere kAryamAM mahattvano phALo Apyo hato. sana 1936mAM temaNe "samAjavAda" para lakhelA eka nibaMdhe sva. zrI javAharalAla neharunuM dhyAna kheMcyuM hatuM ane tyAra bAda temane e aMge neharu sAthe patravyavahAra paNa thayo hatA. sane 1953mAM teoe bhAratIya pratinidhimaMDaLanA eka sabhya samayane gALe gALe samAjajIvananAM bhinna bhinna kSetrAmAM vyakitavizeSo pedA thayA kare che. potapotAnAM kSetrAmAM A vyakitao je jyota pedA kare che tenA prakAzano lAbha samAjane avirata maLyA kare che. zrI cImanabhAI ApaNA samAjanI eka evI vibhUti che. chellAM 40thI vadhu varasothI teo potAnI anekavidha pravRttio dvArA samAjanI je satata sevA karatA rahyA che, tenA mATe samAja kharekhara gaurava laI zake tema che. tarIke yunomAM paNa sevA ApI hatI. kItinA meha temane kadIye spartho nathI. 'janmabhUmi' parivAranAM vartamAnapatro jenA hastaka cAle che tevA saurASTra TrasTanA ceramena hoI teo akhabArI jagata sAthe paNa khUba nikaTathI saMkaLAyelA che. tAjetaramAM ja teone gujarAta rAjye gu. sa. audyogika vikAsa maMDaLa jevI mAtabara saMsthAnA adhyakSa banAvyA e hakIkata temanI saphaLatAnI kalagIrUpa che. mULa lIMbaDInA, janma sthAnakavAsI jaina ane vyavasAye solisiTara hovA chatAM teo na te mAtra saurASTranA rahyA che, na to `mAtra sthAnakavAsI saMpradAyanA rahyA che, ke na temaNe mAtra potAnA vyavasAyanIja ciMtA karI che. vastuta: teo mAtra jainasamAjanA ja agraNI paNa rahyA nathI; teo gujarAtanI jaina-jainetara samagra prajAnA netA banyA che ane eka rIte vicArIe to, khAsa karIne bihAranA duSkALa vakhate, orisAnA vAvAjhoDA prasaMge tema ja baMgalA dezanA lAkho nirAzrito bhAratamAM AvyA te prasaMge bhagavAna mahAvIra kalyANa kendra dvArA petAnI AgevAnI nIce emaNe dInadu:khIonI, pIDitonI je sahAyatA karI che te jotAM, teo samagra bhAratanA banI rahyAA che. temanI pratibhA bahumukhI che. aneka saMsthAonA teo prANa che. potAnI sUjha ane kAma levAnI zakita vaDe temaNe aneka saMsthAone viksAvI che. pratyeka saMsthAnA kAryakaro sAthe temanA saMbaMdha atyaMta mITho hAvA sAthe ja teo tamAma saMsthAonI kAryavAhInA kaDaka cAkIdAra rahyA che. jhINAmAM jhINI koI paNa bAbatathI teo ajANa hotA nathI ane saMsthAno vahIvaTa kAryakSama bane e vizenI satata ciMtA sevatA hoya che. N zikSaNanA kSetre temaNe aneka sevAo ApI che. jaina keLavaNI maMDaLanA rajata mahotsava prasaMge emaNe je puruSArtha karIne tera lAkha rUpiyA ekaThA karI ApyA e hakIkata temanI zikSaNanI sevAomAM zaramArarUpa che. keTalIye kolejo UbhI karAvI ApavAmAM tema ja tenA vahIvaTo barAbara thAya e jovAmAM paNa temanA phALA atyaMta mahattvano che. samAje temanI Tahela kadI pAchI vALI nathI. lAkha rUpiyAnI jarUra paDI hoya tyAM bethI aDhI lAkha rUpiyA temane maLyA che. dAna ApavAvALAone paNa zrI cImanabhAImAM khUba zraddhA rahI che. pote ApelAM nANAMnA sarvyaya thaze ja evA atUTa vizvAsanA kAraNe ja keTalAye prasaMgamAM mAtra phona para ja ghere beThAbeThA ja temaNe lAkho rUpiyA ekaThA karyA che. sAmAjika kSetre muMbaImAM kAMdAvADImAM sane 1949mAM UbhI thayelI ane chellAM keTalAMka varasamAM vadhu ne vadhu vikAsa pAmI rahelI hospiTala "jaina kilanika" emanuM mahattvanuM smAraka che. baMdhAraNa aMgenA kAyadAonA sarvamAnya niSNAta hovA uparAMta rAjakAraNanA teo varasethI prakhara abhyAsI rahyA che. saMghanA upakrame yojAnI sabhAomAM varasethI teo avAranavAra rAjakAraNanI niSpakSa samIkSA karatA rahyA che ane temanAM e pravacano tema ja 285 sAhityanA kSetre paNa temanuM pradAna kAMI nAnuMsUnuM nathI. teo ghaNIvAra kahe che ke "huM sAhityano jIva nathI". paNa Akhare sAhitya zuM che? mAnavInA mananA saMvedanamAMthI sAhitya sarjAya che ane emanA dilamAM saMvedana bhareluM paDayuM che. 'prabuddha jIvana' emana taMtrIpade chellA bAra mahinAthI je rIte cAle che te ja enI sAbitI che. gujarAtI sAhitya pariSadanA teo sane 1939thI 1951 sudhI maMtrIpade hatA, e vAtanI te kadAca ghaNA lokone jANa paNa nahIM hoya. sva. paramAnaMdabhAI ghaNI vAra kahetA ke, "huM nahi houM tyAre cImanabhAI ja prabuddha jIvana' calAvaze evA mane vizvAsa che," ane emaNe 'prabuddha jIvana'nI javAbadArI AnaMdapUrvaka upADI che; ane satata ciMtAne kALajIpUrvaka paNa potAnI rIte ane ghATa Apyo che. Aje amAruM pra.jI. sAruM cAle che ane vadhAre sAruM cAle che e vAtanI pratIti amane amArA seMkaDo vAcakonA abhiprAyo parathI maLI rahe che. zrI cImanabhAInuM vAcana atyaMta vizALa che. temanA dhaMdhAne lagatAM pustako uparAMta rAjakAraNa, tattvajJAna, dharma ane adhyAtmane lagatAM aneka pustako teo vAMce che. moDI rAta sudhI ATalI uMmare paNa teo vAMcatA lakhatA hoya che. kAyado ane rAjakAraNathI taddana bhinna lAge evA paNa emanA aMtaranA rasa to dharma ane tattvajJAnamAM che. emaNe jIvananI philasUphI vize jeTaluM vAMcyuM haze tethI vadhAre vicAreluM che ane sUkSma manana ane ciMtananA niceDarUpe temanA vicAro ghaNA badhA viSayomAM goThavAI gayA che. teo potAnA abhiprAyo jaladIthI badalatA nathI tema chatAM potAthI viruddha mata vize je temane convince karAvavAmAM Ave to potAno abhiprAya badalatAM teo saMkoca anubhavatA nathI. bahu ja yuvAna vaye temanA mana para gherI asara paDI hatI pleTenA eka pustaka "Plato's Republic'nI. tyAra bAda temaNe kArla mArksanuM 'Das Capital' vAMcyuM tema ja samAjavAda paranA paM. neharunAM traNa vyAkhyAno temaNe vAMcyAM tenI paNa temanA para khUba chApa rahI. chelle temaNe zrImad rAjacaMdranA 'AtmasiddhizAsra'nA jhINavaTathI abhyAsa karyo ne tenI temanA para bahu UMDI asara paDI.AlbarTa svAItjhara vize temanuM pravacana nakkI thayuM te temaNe svAItjhara vize aneka pustako vAMcavA paDayAM. tenI paNa temanA jIvana para gherI asara paDI che. cAreka varSa para ja temaNe paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM "jaina dharma ane gItA" jevA viSaya para mananIya pravacana ApyuM hatuM. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 prabuddha jIvana tA. 16--1972. E -- - . : 3 . : - ja te batAve che ke jenetara dharmono paNa temano abhyAsa ke sUkSma hato. chellAM 36 varSathI te paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM dara varase eka pravacana to teoe acUka ApyuM che. svAIDjhara paranAM temanAM pravacane ne lekha to evA lokapriya banyAM che ke avAranavAra tene pustakakAre prasiddha karavAnI mAgaNI AvyA kare che. ' temanI sarvatomukhI pratibhAnAM badhAM ja lakSaNo AvarI levAnuM A lekhamAM zakya nathI. temanA jIvana ane kavana vize hajI ghaNuM lakhavAnuM rahI jAya che. tema chatAM TUMkamAM kahIe te zrI cImanabhAI eka kharekharA niSkAma karmayogI che ema amane lAge che. svabhAve teo atyaMta mitabhASI saraLa, ane uparathI vaja jevA kaDaka dekhAvA chatAM aMdarathI phUla jevA komaLa che. aMtamAM, prabhu temane suvAcya sAthe dIrdhAyu Ape evI ApaNe pharI vAra prArthanA karIe. tA. 11-3-72 cImanalAla je. zAha subodhabhAI ema. zAha maMtrIo, zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha saMgha samAcAra zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM bahumAna zrI cImanalAla pI. zAha zrI cImanalAla cakubhAIne puSpaguccha arpaNa karI janmadine emanuM abhivAdana karI rahyA che. tyAra bAda zrI zAradAbahena bAbubhAI zAha, zrI pUrNimAbahena pakavAsA tema ja zrI cImanalAla pI. zAhe zAstrIya saMgItanA sUra relAvIne vAtAvaraNane AphlAdaka banAvyuM hatuM. kavioe kavitAnA namUnAo pIrasyA ane oLakhavidhi bAda saue bhajananA spaMdatenA pamarATanAM tAjAM smaraNa sAthe susvAdu bhojana mAryuM hatuM ane be kalAkanA AnaMdasabhara vAtAvaraNamAM rasatarabaLa banIne sau vikharAyA hatA. ApaNA saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAha tA. 11-372 nA roja ekoteramA varSamAM praveza karatA hoI, ene anulakSIne saMghanA varSojUnA agragaNya sabhya zrI cImanalAla pI. zAha (cImanalAla pepara ke. vALA)nA nivAsasthAne sAntAkrujhamAM-saMghanA kAryavAhaka samitinA sabhyo tema ja 'prabuddha jIvanamAM sahakAra ApatA lekhakonuM eka sImita AkAranuM snehasaMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. tyAre kAryavAhaka samitinA sabhya uparAMta, lekhakomAMthI zrI mehanalAla mahetA- pAna, zrI lAbhubahena mahetA, zrI sureza dalAla, zrI harIndra dave tema ja zrImatI kundanikAbahena kApaDiyA vagere sAhityakAra-mitro hAjara rahyA hatA. A milana jANe eka kuTuMbanA sabhyonuM milana hoya evuM AtmIyatAlakSI banyuM hatuM. zarUAtamAM saMghanA upapramukha zrI ratilAla cImanalAla koThArIe zrI cImanabhAInI sevAonI kadara karatuM nivedana karyuM hatuM, tyArabAda zrI cImanalAla pI. zAhe zrI cImanalAla cakubhAI zAhane AvakAra ApatAM premanA pratIkarUpe eka puSpaguccha tema ja hAra arpaNa karyA hatA ane teo ghaNA lAMbA kALa sudhI samAjanI sevA karatA rahe ane teo taMdurasta evuM lAMbuM jIvana prApta kare evI paramAtmA pAse aMta:karaNapUrvakanI prArthanA karI hatI. * tyArabAda saMghanA maMtrIo zrI cImanalAla je. zAha tathA zrI subodhabhAI ema. zAhe tema ja zrI se pAne zubhakAmanAo vyakata karI hatI. AnA javAbarUpe zrI cImanabhAIe kahyuM hatuM ke "huM je sevA karI rahyo chuM ethI samAjane je lAbha thato hoya te, paraMtu mArA pitAnA vikAsamAM AthI mane khUba madada thAya che ane saMgha tema ja prabuddha jIvananA saMcAlananA kAraNe mane je preraNA maLI rahI che ene lIdhe mAruM ghaDatara thAya che ema huM samajuM chuM, ane A mATe kharekhara huM saMghane tracchI chuM." - temanA A TUMkA vakatavya bAda A samAraMbhanA yajamAna zrI cImanalAla pI. zAhane puSpaguccha ApIne saMghanA maMtrI zrI subodhabhAI ema. zAhe temanA pratye saMgha vatI AbhAranI lAgaNI vyakata karI hatI. ApaNA saMghanA pramukha zrIyuta cImanalAla cakubhAI zAhe 11mI mArce 71mA varSamAM praveza karyo tenA anusaMdhAnamAM sthAnakavAsI jaina samAjanI agragaNya saMsthA taraphathI tA. 26-3-72 nA re je temanA mATe eka sanmAna samAraMbha yojavAmAM AvyuM che ane temAM traNa lAkha AsapAsanI rakamanI thelI temane arpaNa karavAno nirNaya karyo che - te rakama mAnavarAhatane lagatA kAryomAM vaparAvAnI che. teo ApaNA saMghanA pramukha he I temanI A sanmAna thelImAM saMghanA kAryavAhaka samitinA sabhyo temaja zubhecchakoe paNa pha lapAMkhaDI rUpe pitAne phALo Apa ema vicAryuM ane temAM rUA. 5771nI rakama ekaThI thaI che. te saMgha taraphathI enA kAryavAhakone melI ApavAmAM Avaze. sva. paramAnaMdabhAInI prathama pUNyatithi AgAmI eprila mAsanI 17 mI tArIkhe sva. paramAnaMdabhAInI prathama pUNyatithi ujavavAne lagatI jAherAta gatAMkamAM ApI hatI. temAM zrI kizanasiMha cAvaDA Avaze ema jaNAveluM, paraMtu e divasamAM temane anya rokANa hoI. AvI zake tema nathI ane jaNAvatA AnaMda thAya che ke pUjya kAkAsAheba kAlelakarane ApaNe vinaMti karI ane teo te divase AvavA saMmata thayA che. ' vasaMta vyAkhyAnamALA dara varSa mAphaka A varSe paNa saMghanA Azraye koTamAM basa sTrITamAM Avela tAtA oDiToriyamamAM, eprila mAsanI 3-4-5-6 ema cAra divasa mATe vasaMta vyAkhyAnamALAnuM Ayojana karavAnuM nakkI karavAmAM Avela che. cAra vakatAomAMthI prathama divase zrI merArajI desAI tathA chelle divase zrI phrenka merAIsa-ema be vakatAo nakkI thaI gayA che ane bAkInA be vakatAo mATe prayatno cAle che. maMtrIo, '' muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-1972 prabuddha jIvana > kArya ane pariNAma - karma karavuM, phaLanI apekSA na rAkhavI,' 'prayatnamAM AnaMda sthitimAMthI bacAvI levA mATe prApti karatAM prayatnane AnaMda vizeSa che, prAptimAM nathI,' vagere sUtre uccAratI vakhate tene marma ane che ema kahevAmAM Ave che te svAbhAvika gaNAya, bIju ane vadhu nitya jIvananA vyavahAramAM teno artha ApaNe samajIe chIe kharA? mahattvanuM kAraNa e hoI zake ke prAptinI kalpanA saune mATe AnaMdaje phaLanI kalpanA ApaNI samakSa na hoya to kriyAne bhAva manamAM - janaka hoya che. e prApti vinA-prayatna athavA te bIjA koInA jAge kharo? cAlavAnI ja kriyA laIe. amuka sthaLe pahoMcavuM che prayatna thAya te te jhaDapI levA sau koI taiyAra hoya che. prayatnamAM ema nakkI na karyuM hoya te e dizAmAM pagaluM paNa maMDAya nahiM. game paNa AnaMda che, heI zake, evo khyAla bahu ochA lokone Ave che. tema ne game te dizAmAM cAlavAne te artha ja na hoI zake. e mANasa dila lagAvIne kAma karatuM hoya te kAma AnaMdajanaka banI te gAMDapaNa ja kahevAya. jo sAcI dizAmAM cAlavAnuM hoya to jAya che ane kayAreka te e AnaMdanuM pramANa eTaluM badhuM hoya che AkharI mukoma najara sAme hoya e svAbhAvika che. mAtra bhautika ke prApti thAya ke na thAya tenI ciMtA enA manamAMthI sarI jAya che. athavA dunyavI vyavahAramAM ja nahi, AdhyAtmika hone paNa sarva A sthiti kharekhara ISTa che, paraMtu teno artha e nahi ke prAptine pravRtti koI hetune anulakSIne ja karavAmAM Ave che. mekSanI- AnaMda tene maLe nahi athavA te e mANI zake nahi. mukitanI ApaNe game te kalpanA karIe, paraMtu e hetu siddha karavA karma ane phaLanI vAta kaMIka nirALI che, UDI che. A jagatamAM hoya te ja tapa, japa, saMyama vagere hoI zake. koI ema kahe ke kazuM ja Akasmika ke akAraNa banatuM nathI, badhuM ja niyamAnusAra bane sAdhanA karo, sAdhyana [vicAra choDI do, te e kevuM lAge? kaMIka che. kAryakAraNanA saMbaMdha sAthe cAle che. Ane artha e ke koI paNa karma siddha karavAnA saMkalpa pachI ja sAdhanA zarU thaI zake e svAbhAvika phaLa vinAnuM hoI zake ja nahi. mANasa apekSA rAkhe ke na rAkhe, paratu che. Ano artha e ke karmacAraMbha phaLanA jJAnamAMthI ane te prApta tenA karmanuM phaLa te Ave ja Ave, kAraNa ke e kudaratanA niyama che. karavAnI apekSAmAMthI ja thAya che. phaLanI kapanA vinA karma pragaTI phaLa vize mANasanI ciMtA ke jhaMkhanA ochI karavA mATe tene ema kahI zake nahi. 'prayatnamAM AnaMda che, prAptimAM nathI' e sUtra prayatnamAM zakAya ke karma karatI vakhate tenA phaLa upara najara mAMDI rAkhavAnI jarUra uitsAha pragaTAvavA mATe ThIka che. koIka dAkhalAmAM prayatnanI nathI, e tene maLaze ja maLaze. AkharI mukAmanuM nakkI karI le ane kakSAe ApaNA manamAM pariNAmanI je kalpanA hoya te "prApti sAcA raste cAlavA mAMDe eTale vahelomeDo tyAM pahoMcaze ja, bIjI vakhate phaLe nahi ema bane, paraMtu prApti thAya ja nahi ane ka9panA Ama thaI zake : phaLanA-pariNAmanA khyAla vinA mANasa koI prayatna ja karavAno hoya te game te mANasa thAkI jAya, tUTI jAya paNa kAryamAM pravRtta thatuM nathI, thaI zakato nathI. pariNAmanI kalpanA emAM saMzaya nathI. prayatnamAM AnaMda che ja, paraMtu prAptinI AzAne ' karI lIdhA pachI tene pravRttinI zodha karavI paDe che. ahIM mANasanA e AnaMda che ane tenI parAkASThA to prAptimAM ja hoI zake. jo rAga pa vacce Ave che. te game te kare ne game tema varte chatAM pariNAma ema na hoya te koI paNa siddhinuM kazuM mUlya gaNANa nahi. kaI sAruM ja Ave evI IcchA kone nahi thatI hoya ? e ja rIte phaLa vijJAnI zodha karavA lAge tyAre tenA prayatnamAM AnaMda laI zake, najara sAme rAkhyA pachI tenI prApti mATe game te mArga levAnI lAlaca paraMtu zudhane aMte siddhi prApta thAya tyAre te jIvananI kRtakRtyatA paNa tene thaI jAya che. amuka vastu siddha karavI che. sAce mArge cAlatAM ja e anubhave. ghaNe pazriAma karavuM paDe ne vilaMba thAya, TUMkA paNa beTA mArge tyAM jaladI have vicAravAnuM e rahe che ke tyAre A sUtro kayA vicAramAMthI pahoMcAya. A sthitimAM phaLaprAptinuM ja ene mahattva hoya to e kheTe udbhavyAM haze? prayatna ane prApti vize ema kahI zakAya ke amuka mArga levA avazya lalacAze. phaLane badale pharmanuM e mahattva svIkAraze ja vastu siddha karavI che evo manamAM daDha saMlpa thaI gayuM hoya te AvI bhUla nahi thAya. te prayatnamAM zarIra-mananI tamAma zakitae kAme lAgI jAya. A AmAMthI ApaNe svAbhAvika rIte sAdhya --sAdhananI vicArakriyA kharekhara AnaMdajanaka hoya. prayatnane aMte prApti thayA pachI bhUmikA para pahoMcI jaIe chIe. je loko pavitra ne uraca jIvananI kaMI karavAnuM rahe nahi te e AnaMda avazya lUMTAI jAya. keTalAka jhaMkhanA sevatA nathI te loko sAdhya-sAdhanane vicAra kare nahi. 'karma mANasane vize ema kahevAya che ke eNe potAnI sarva zakita ceksa karavuM, phaLanI apekSA na rAkhavIe sUtra paNa evA loko mATe te nakAmuM dhyeyanI prApti mATe kendrita karI tene kriyAzIla banAvI hatI. evI ja che. emane phaLanuM ja mahattva hoya che. game te upAye te prApta karavA prApti meLavyA pachI jIvavA mATe ene kazuM kAraNa rahyuM nahi. e mathatA hoya che, paraMtu je loko ucca jIvana jIvavA mAge che te leko. "have zuM?' e prazna mANasane jIvanarasa sUkvI nAkhe e kharuM sAdhya-sAdhanano vicAra cheDI zake nahi. teo viveka durI ema samajI che, paraMtu jenAmAM vivekanI jAgRti hoya tene eka vastunI prApti thAya che. rasto lAMbo che ke TUMke tenuM mahattva nathI, e sAcuM che ke nahi, pachI bIjI vastunuM jJAna maLI ja rahe. enI pahelI prApti bIjI te ja mahattvanI bAbata che. sAcA mArgo ekathI vadhAre hoI zake. prAptinuM pagathiyuM banI jAya ane temAMthI prayatna tathA pariNAmanI e pitAnI zakita ne ruci anusAra aneka sArA mArgomAMthI ekanI sukhada paraMparA paNa sarjAya. Ama na hoya tyAM paNa prAptine pasaMdagI karavAne hakkadAra che. AvI pasaMdagI thaI gayA pachI eNe sthira AnaMda te rahe ja. jIvanarasa sukAI javAne artha paNa ahIM te pagale AgaLa vadhavuM joIe, karma karavuM joIe. sAdhya ane sAdhananuM avatArakArya pUrNa thayA jevuM che. evA mAnavIne prApti pachI je jema mahattva che tema satya pratyenI zraddhAnuM paNa che. jenAmAM evI zraddhA zAMti thAya tenuM mUlya thaI zake nahi. A daSTie vicAratAM ema lAge na hoya te sAdhya-sAdhanano viveka karI zake nahi. sAce mArge muzkelI che ke prayatnane kALa jyAre cAlato hoya che tyAre mANasa viparIta AvatAM ja enuM mana vicalita banI jAya. ahIM anyane artha vizvanA saMyogenI sAme kyAreka thAkI jAya che, hArI jAya che. e vakhate sanAtana niyama. A mANasa vivekathI samajI le ke bAvaLa vAvIne enAmAM chetarAmaNI vairAgyavRtti paNa kyAreka jAgI jAya che ne ene cAMbAnI apekSA rAkhI zakyA nahi. e ema paNa samajI le ke AMbAne ema lAgavA mAMDe che ke aMte A ke te vastu ke sthiti prApta karIne kerI lAgatAM caTale samaya lAge. AvuM samajavAmAM koI cAsAdhAraNa karavAnuM zuM che? e siddha karyA pachI zuM? sAmAnya mAnavIne AvI buddhizakitanI jarUra paDe che ema nathI. jarUra rahe che mane baLanI. koInA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 10 288 buddha jIvana tA. 16-3-1972 hRdaya--parivartananI vAta laIe. premathI, sajAvaTathI hRdaya palaTAvI du:khamAM ame tamArI divyamane hArI kAMtinI eka rekhAne paNa zakAya. coma na bane te tapane Azraya levo paDe. ahIM vivekI mANasa kayAreka kayAreka AbhAsa meLavI zakIe chIe. kRpAnidhe! kRpA karIne eTaluM pAmI jAya ke agnithI koI paNa vastune gALI zakAya. je vasatu amArI A rahIsahI vastu chInavI na lezo. kaThina hoya to agni vizeSa joIe eTaluM ja. tapa ane premadrArA mane mArI daridratAmAM paNa tamArI dayAprAptinI AzA te hRdaya parivartana thAya ja evI zraddhA hoya te ja e phaLanI apekSA che ja. bhagavana ! A nirAza hRdayamAM AzAnI A kSINa jyotine chADI karmamAM rata rahI zake, anyathA, bIjA upAya levAnI lAlaca bUjhavavAnI koziza na karo. enAmAM jAgI paDe. naTanAgara! tamArA prayoga mATe, Akhe saMsAra paDayo che, mArA A uparAMta paNa eka bAbata vicAravAnI rahe che. sAdhya A bhagna hRdaya para prayoga karIne tenA TukaDeTukaDA na karo. ne sAdhanane viveka karyo ne sAce mArga grahaNa paNa karyo, paraMtu mArA A hRdayamAM na jANe kayArathI meM tamAruM citra aMkita pariNAma te pachI paNa na Ave to ? ahIM mANase potAnI maryA- karI rAkhyuM che. emAM citrakAranI kArIgarIne koI koSTha namUne nathI. dAno khyAla karI levAnI jarUra che. ApaNe game teTalA buddhizALI dayA karIne amArI premanI A beDoLa pratimAne surakSita rahevA do. ne nirmaLa dilanAM hoIe, chatAM nirbheLa satya dareka vakhate ApaNane sUjhe ja evuM banatuM nathI. sAcI rIte vicArIe te buddhine aneka na jANe kayArathI huM hamezAM maMdiramAM tamArI pUjA karuM chuM. na maryAdAo hoya che ane ApaNI nirmaLatA paNa sApekSa ja hoI zake. vizvAtmAnI zakita dehadhArI AtmA kayAMthI prApta karI zake? jANe kayArathI dhUpa-dIpa ne naivedya dvArA tamane prasanna karavAnI ceSTA A sthitimAM kudaratanAM kaI baLo ApaNA prayatnone sAtha na karuM chuM. paraMtu tamArI pASANamayI mUrtine mArA para dayA na AvI. ApatAM hoya ema bane ane tene pariNAme vivekayukata karmanuM phaLa tame amArI samasta pUjA-arcanAne dhukArI kADhI. paNa joIe teTaluM ne joIe tevuM na Ave. AvI ripatimAM mANase moTA mANasono darabAra paNa moTo hoya che. na jANe keTalIya pitAnI zakitanI maryAdA samajI zAMti dhAraNa karavI joIe ane ' vAra tamArA dvAra para traNa dokaDAnA caparAzI dvArA apamAnita thaye tyAre pitAnA aMtarAtmAne kahevuM joIe ke tAre adhikAra sAdhya- chuM-na jANe keTalIya vAra tamArA daravAnanI pAkhaMDamayI pavitratAne -sAdhananA vivekayukata karmane ja che, phaLane nathI; phaLa tAre harine lIdhe mAre ghaNuM du:kha uThAvavuM paDayuM che, paraMtu meM A badhuM ja sahana hAtha cheDavuM joIe. karma karatI veLAe phaLanuM jJAna joIe, apekSA karyuM che. hoya te pe kaMI khoTuM nathI, phaLa maLaze evI zraddhA te joIe ja | mArA hRdayAkAzamAM prakAzanI eka kSINa rekhA jovAmAM AvI joIe. paraMtu sauthI chelle anaMta zakitanA ne anaMta jJAnanA svAmI che. te nibiDa aMdhakAramAM, te naisagika prakAzanI kSaNika prabhAmAM mane evA A vizvaniyamane-paramAtmAne AdhIna thaI javAnI namratA - bhAsa thayo ke tuM mArA ja hRdayamAM birAjamAna che. paNa joIe. A ja artha che 'karmaNye vAdhikAraste mA phaleSu kadA- have huM ahIMtahIM nahIM bhaTakuM. canane. A artha ApaNe grahaNa karIe te phaLanI apekSA na meM tamArA svAgatane mATe kayArathI palako bichAvI rAkhI che. rAkhI hoya to ApaNA kAryamAM bedarakArI Ave nahi ane apekSA tamArA zubha AgamananI pratIkSAmAM meM ATalA divasa keTalIya rAkhI hoya to tene bhAra paNa mana para rahe nahi. aMtaramAMthI evI vyagratAthI pasAra karyA che. paraMtu nAtha ! mane Aja sudhI e khabara zrAddha pragaTe ke phaLa mane dekhAya ke na dekhAya paNa AvavAnuM che ja, na paDI ke tamAro AvavAno mArga kaye che. kAraNa ke karma mithyA thAya nahi e kudaratane kAnUna che. huM jyAre varSARtumAM kALI kALI ghaTAo sAme joIne, bhramarone AnaMdathI vihavaLa banIne nAcatA jouM chuM tyAre mane khabara paDe che ke tame vAdaLAMonI raMgaberaMgI pAMkhe upara besIne AvI mArA para kRpA kare, karuNAnidhi rahyA che. - gaghagIta huM jyAre vasaMtaRtumAM prakRtinI lIlAone vistAra jeuM chuM mAruM zarIra pApane che. mArA hRdayamAM apAra aMdhakAra che. tyAre mane bhAsa thAya che ke tame pItAmbara dhAraNa karIne, sugaMdhae aMdhakAramAM rIpakanI TamaTamatI jyoti nathI, tyAM chupAI javAthI yukata pavanane ja pitAnI yAtrAne mArga banAvI cUkayA che. tamane koI zodhI nahIM zake koI meLavI nahIM zake. huM jayAre svaccha prazAMta sAgaranA tarala taraMgane jouM chuM to - tame je potAnA bhakato para atyAcAra karyA che, tenuM smaraNa mane khabara paDe che ke tamArI ja divya anubhUtine kAraNe AkhA kare. vicAro te kharA, jo tame ene maLI gayA che teo tamArI samudra nAcI rahyo che. te rAma mane e jANIne AnaMda thAya che ke durdazA karyA vinA kadApi nahIM choDe. tame jalamArgethI amArI pAse AvI rahyA cho. nAtha ! te loka pitAnAM AnaMdAzruothI tamane eTalA navarAvaze ke tame paNa kaMTALI jaze. tamArAM caraNonI raja letAM letAM paraMtu nAtha ! tame vAstavamAM ghaNA kapaTI che. eka bAju mane teo tamArA komaLa caraNane cholI nAkhaze. tamane teo potAnA bhulAvAmAM nAkhe che, ane bIjI bAju cupakIdIthI na jANe kayAre premapAzamAM evA bAMdhaze ke temAMthI chUTavAnuM asaMbhava thaI paDaze. ajJAtabhAvathI alakSita rUpathI avyakata mArgathI AvIne amArA hRdayamAM besI gayA. bele, tamane tamArI A badhI durdazA sArI lAge che ke tamArA je rIte tame mane Thage che, te rIte nAtha! huM tamane paNa manane anukULa suMdara nivAsasthAna? hajI paNa mAruM kahyuM mAne. mArA hRdayamaMdiranI aMdhArI koTaDImAM AvIne vase. | huM badhAM ThagIza. mArA hRdayanA eka khUNAmAMthI bIjA khUNAmAM saMtAkUkaDI vidane ane muzkelIothI tamArI rakSA karIza. ramatAM tamane evA bhulAmaNA cakkaramAM nAkhI daIza ke sarvaza sarvazakitamAna hovA chatAM paNa tame mArA premanA kArAgAramAMthI ( 2 ) | mAruM jIvana du:khamaya che paraMtu karuNAnidhAna! mArI tamane A tamArI jAtane mukata nahIM karI zake. prArthanA che ke mane sukha na detA. mULa lekhaka: kuMvara rAjendrasiMha anu: guNavaMta bhaTTa Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-1972 prabuddha jIvana 289 nItimatAjakAraNamAM gaLAbUDa che. tenAthI bhagIratha prayatna kai paNa che. prajAne hamaNAM te dharma e ja rAjanIti [zrI rAjagopAlAcArIne A lekha "svarAjaya'nA tA. 22-1-1972nA aMkamAM prakaTa thayo che. "bhUmiputramAM Avela tene anuvAda ahIM Apyo che. nItimattAne rASTravyApI hUAsa ane sattAjanya bhraSTAcAramAMthI bacavAnA ekamAtra tarApAyarUpe rAjakAraNane choDavAnI ane te javAlAyaka bane tyAre ja pAchA pharavAnI rAjAjIe A lekhamAM sUcanA karI che. sudhAryo na sudhare evA rAjakAraNanA saDAne reDho mUkI, tene sthAne dharma e ja ApaNuM rAjakAraNa banI rahevuM joIe ema rAjAjInuM kahevuM che. A sUcanA rAjakAraNamAM gaLAbUDa paDela lokone vicitra lAgaze tema jaNI, rAjAjIe asahakAranA divasenI yAda ApI che. dharmavihIna rAjakAraNa prajane rAva stare bhraSTa kare che tethI A dardanAka paristhitine AzAbharI banAvavA 50 varSa pahelAM svarAja mATe puruSArtha karyo hato teTalo ja dharmanI pratiSThA mATe karo , joIe. dharma eTale koI saMpradAya nahi paNa saghaLA dharmanA mULabhUta upadezarUpa pApabhIrutA ane IzvarazraddhA. mA AnaMdamayI mAtAne dAkhalA ApI rAjAjI kahe che: lekamAnasamAM pApabhIratA ane IzvarazraddhAnA saMskAronuM puna: siMcana karavAmAM racyApacyA rahetA sujane ane saMsthAo hAlane tabakko mahAmUluM rAjakAraNa kheDI rahyA che. nItimattAne hArA rASTravyApI che e kharuM che. rAjakAraNamAM ja nahi paNa jIvananAM badhAM kSetramAM che. dharmanI pratiSThA mAtra rAjakAraNamAM nahi paNa jIvananAM badhA vyavahAramAM thavAnI jarUra che. dharmanI pratiSThA kevI rIte karIzuM ane koNa karaze? rAjAjI sUcave che ke rAjakAraNane bahiSkAra kara. bahiSkAra karavAthI dharmanI pratiSThA thaze? rAjakAraNa choDavuM eTale zuM? dhArAsabhAone bahiSkAra karavo? rAjataMtramAM saDe kayAM ocho che? rAjataMtrane bahiSkAra kare ? Avo koI bahiSkAra zakaya che? rAjataMtra ane rAjakAraNa jIvanavyApI banyAM che. have koI videzI sarakAra nathI ke tene bahiSkAra karI bIjI sarakAra lAvIe. rAjAjIe asahakAranI yAda devaDAvI che. kevA prakArano ane kone asahakAra ? rAjAjInA abhiprAya mujaba rAjakAraNamAM saDo eTalo UMDe che ke sudhAryo sudhare tema nathI. vartamAna rAjakAraNI pura che ane strIone sthAne sArA mANase lAvavAnI vAta samajI zakAya. gekhale ane gAMdhIjIe rAjakAraNamAM ane jIvananA badhA vyavahAramAM naitika mUlya jALavavA Agraha rAkhyo ane prayatna karyo. e prayana sadA cAlu rahevuM joIe. dharmanI pratiSThA koNa karI zake? rAjajIe mA AnaMdamayIne ullekha karyo che. sAcA saMte jarUra A kArya karI zake. paNa bhAratavarSamAM atyAre saMtane paNa rAphaDo phATayo che. zAnayajJo, dhyAnayajJo ane bIjA ghaNA yajJo karAvavAvALA nIkaLI paDayA che. tyAM paNa saDe che, ane chupe hAI kadAca vadhAre hAnikAraka che, saMbhegamAMthI samAdhi sudhI laI javAvALA 'bhagavAna paNa che. prajAne AvA saMDAmAMthI bacAvavAnI jarUriyAta paNa UbhI thaI che. bhraSTAcAra vyApaka che. sAcA saMtene bhagIratha prayatna kAMIka phaLadAyI thAya. vinobAjIe Avo mArga kAMIka aMze batAvyuM che. rAjajI pote rAjakAraNamAM gaLAbUDa che. temAMthI nivRtti laI, dharmanI pratiSThAnA kAryamAM lAgaze? khUba AvakArapAtra thaze. taMtrI. nItimattAmAM anubhavAtA rASTravyApI hrAsathI sahu zokamagna yAyIone adhyAtmaraMge raMgI de che. mane abhipreta che te sarva che. sArA mANasene te A anubhave nirAzAmAM garakAva karI dIdhA dharmasiddhAMtanuM pratyakSa, vidheyAtmaka ekava; nahi ke ApaNA rAjache. lagabhaga badhA ja netAone ne rAjakIya kAryakarane sattA janya kAraNamAM rUDha banela niSedhAtmaka 'binasAMpradAyikatAvAda.' bhraSTAcArane cepa lAgI cUkI che. pApabhIrutA lepa pAmI che. eTale lokamAnasamAM pApabhIrutA ne IzvarazraddhAnA saMskAranuM ane Izvara ? e te eka pavitra vAstavikatA maTI jANe ThAluM puna: siMcana karavAmAM racyApacyA rahetA sujane ne saMsthAo hAlane sUtra na banI gayuM hoya ! tabakke mahAmUluM rAjakAraNa kheDI rahyA che, ema kahetAM mane lagAre te, karIzuM zuM ? nirAzAnA kaLaNamAM khajpatA jaIzuM? AnAkAnI thatI nathI. emanI mathAmaNa ApaNA rAjakAraNane ane game tyAre tUTI paDanArA mahAsaMkaTanI rAha jotAM divase khuTADaye luNAyelI pAyAne navasAdhya karavAnI che. jaIzuM? jo evuM na ja IchatA hoIe, te paristhitine sudhAravA thoDA divase para mAM AnaMdamayI emanA bhakatavRMda sAthe ApaNe kaye paMthe paLIzuM ? madrAsamAM hatAM. darzane AvatAM strI-puruSa para emanI saMnidhithI kArya paratve bhIti ane naitika mUlyo pratye Adarabuddhi e thatI hRdaya soMsaravI asara jovI e eka lahAvo hato. AvuM baMnenI puna:pratiSThAnI koI AzA nathI- sivAya ke ApaNe dharmanuM ja puNya kArya adA karatA anya dharmapuruSa ne saMsthAo paNa punaH AvAhana karIe. jenA para pragati ne samRddhinI mahelAta. che. emane phaMDaphALAnI kamInA varatAtI nathI. bhAratavAsIonI caNI zakAya evI ekamAtra AdhArabhUmi dharma ane mAtra sahaja vRtti emanI sahAye lagabhaga vaNatarI doDI jAya che. dharma ja che. yojanAo niSphaLa jAya che, kema ke temAM saMkaLAyelAomAM te, ApaNe eTaluM samajI laIe ke dharma-arthAta pApabhIrutA cAritranI UNapa che. dharmanAM be pAsAM che. eka te, IzvaranI ne IzvaraddhA-e ja have te ApaNuM rAjakAraNa che. rAjakAraNanA apratihArya vAstavikatAnuM ane bIjuM upayogitAnuM. A saDAne reDhA mUko. ApaNe baLatAmAM ghI nahi homIe te e ApaupayogitAne ullekha karuM chuM te evI pratItithI ke dharma vinA rAjakAraNa meLe khAkha thaI jaze. pate rASTrakalyANa, pragati ke samRddhi kazuMye siddha karI zake tema nathI. AjanA rAjakAraNamAM gaLAbUDa paDelA ne enAM dUSaNomAMthI ApaNe joyuM che ke dharmavihIna rAjakAraNa prajAne sarva stare bhraSTa lAbha uThAvatA lokonI najaramAM mAruM sUcana kadAca vicitra lAge. kare che-are bhoLA grAmavAsIo paNa enA sapATAmAMthI bacI saMbhava che ke emane evuM Azcarya thAya ke A ghaDAyela rAjakAraNI zakayA nathI. ' pote UThIne AvuM sUcana kare che ! pacAsa varasa pahelAM asahakAranI ApaNe rAjakAraNane sudhArI na zakIe, ene sthAne bIjuM hAkala paDI tyAre paradezI zAsanathI nakhazikha TevAI gayelA ane kazuMka sthApavuM rahyuM. AjanI dardanAka paristhitine AzAbharI ene lAbha uThAvatA lokone e vicitra teTalI ja mUrakhAIbharI banAvavA sAru, AvatAM keTalAMka varSa lagI dharma e ja ApaNuM rAja janA lAgelI. paNa pAchaLathI sAbita thayuM tema e ja ekamAtra kAraNa banI rahevuM joIe. jema manasvI zAsananuM sthAna lekazAsane taraNApIya hate. mAruM A sUcana naitika svazAsananA abhAvavALo lIdhuM tema ApaNe rAjakAraNane sthAne dharmanI pratiSThA karavI ja rahI. ApaNA atyAranA kahevAtA svazAsanamAM vyApta, sudhAryA na sudhare * dharma mATe ApaNe e ne eTale puruSArtha karavo joIe, je evA saDAmAMthI UgaravAne ekamAtra ahiMsaka mArga che. plega phATI ne jeTalA pacAsa varSa pUrve svarAjane mATe karyo hato. nIkaLe tyAre ApaNe zahera khAlI karI jaIe chIe e ja pramANe dharmanI vAta karuM chuM tyAre mArA manamAM A ke te saMpradAya nathI. bhAratamAM pravartatA saghaLA dharmonA mULabhUta upadezarUpa 'bhaya' ApaNe atyAre rAjakAraNane cheDI devuM joIe ane e javAlAyaka ane "bhakita' mane abhipreta che. pApane bhaya ane IzvaranI ' bane tyAre ja pAchA pharavuM joIe. kRpAmAM UMDI zraddhA e be vAnAMthI kaI paNa dharma potAnA anu- (svarAjaya' 22-1-'72) anuM. prakAza na. zAha Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 02 290 prabuddha jIvana tA. 16-3-1972 daI, duHkha ane davA - gaI kAle kInuM mAthuM dukhatuM hatuM. haze eTale je teone pIDAno anubhava eTalI utkaTa hade nahIM A dukhAvAmAM rAhata maLe e mATe dukhAvo ghaTADe e prakAranI thato hoya. . davA temaNe lIdhI; ane thoDI vAramAM dukhAvo dUra thayo. eTale ja ghaNI vAra mANasa davA levA prerAya tyAre tenuM kAraNa Aje ema lAge che ke mAthuM pharI dukhaze. gaI kAla jevI tenA dardamAM nahIM, tenI ciMtAmAM hoya che. ' vedanA pharI zarU thaze. e na thAya e mATe e ja davA pharIthI laI - manovaijJAniko A AkhAye praznane bahu ja judA stara laIe te ? para tapAse che. davAnA vyasanIonI saMkhyA vadhatI jAya che, tyAre te aMge lAlabattI batAvavA teo utsuka banyA che. paNa teo eka vAta jANe che ke A davAnA vyasanIo pRNAne pAtra nathI, eka veMkaTara pAse eka bahena AvyAM. temanI takalIphane samabhAvane pAtra che. pAra na hatA. kuTuMbanI ane aMgata jIvananI ciMtAone kAraNe temane UMgha paNa AvatI nahotI. rDokaTare temane thoDA divasa TUAMkavI keliphorniyAmAM eka cauda varasanA chokarAe soLamA mALethI paDatuM mUkayuM. eNe elaesaDI lIdhuM hatuM ane enI asara lAIjhara levA kahyuM. taLe ene lAgyuM ke dhAre te pote UDI zake ema che. eNe mukata TrakvIlAIjharathI temane ghaNuM sAruM lAgyuM.' paMkhInI mAphaka AkAzamAM taravA prayatna karyo ane ene o jagajayAre oNkTare e baMdha karavA sUcavyuM tyAre temane prathama to tanA baMdhanamAMthI mukita apAvI prANapaMkhI UDI gayuM. emAM koI taklIpha paDI nahIM. paNa thoDA samaya pachI koIka citA AvI ghaTanAo have chUTIchavAI nathI rahI. te bIje pakSe temanA manamAM gherAI tyAre temaNe eka TrakavalAIjhara laI lIdhI. mANasa nAnI nAnI davAonA vyasanamAM paNa kema phasAtA jAya AthI temane sAruM lAgyuM ane UMgha AvI. paNa pachI jyAre che te vAta paNa have jANItI thaI che. 'citAne prazna na hoya tyAre paNa e citita thaI TrAMkavIlAIjharanI De. veslI sI. vesTamene AvAM vyasananAM mULamAM javAne jhaMkhanA karatAM rahyAM. prayatna temanA pustaka "dhI Draga epiDemikamAM karyo che. davAone durupayoga karavA mANasa kema prerAya che tene abhyAsa temaNe temAM A be udAharaNo Ama te kalpita che, chatAM bhAgye ja koI rajU karyo che. A rahyAM tenAM keTalAMka tAraNo: evuM haze ke jeNe A paristhiti ochAvattA aMze anubhavI na hoya, ke anubhavAtA joI na hoya. koI paNa prakAranA dardI 1. pahelI vakhata cakkasa davA lIdhAthI ghaNIvAra sAruM lAge mATe taiyAra davAo maLe che. veMkaTaranI salAha vinA, ane potAnI che; sArA anubhava thAya che; athavA te ethI aNagamatI logaprakRtinI anukuLatA - pratikULatAnI gaNanA karyA vinA tame davA NIo dUra thAya che, ke aNagamatA anubhave vIsarAI jAya che. laI zako cho. mAthuM dukhavA mATe, sAMdhA dukhavA mATe, ane jAta- 2. A je prathama anubhava che ene pharI meLavavA mATe davAne jAtanI takalIpho mATe jAte ja davA laI zake eTaluM jJAna sAmAnya ' durupayoga zarU thAya che, emAM nANAM, samaya ane zakita kharacaya jANakArI dharAvanArAomAM hoya che. che. paraMtu pahelI vakhata je anubhava thayo hoya te pUrNapaNe kyAreya pitAnA koIka dukhAvA mATe davAonI Adata pADI denArA pharI thatuM nathI. mANasanI saMkhyA ghaNI moTI che ane moTAM, nukasAnakAraka 3. je davAo kAyadAvirodhI sAdhanamAMthI meLavavI paDe vyasananI Adata aMge samAja eTale jAgrata che eTale nAnI emAM chetarapiMDI thAya che; A davAo vize tenI zakyatAo nAnI Teva mATe nathI. karatAM vadhAre moTA dAvAo karavAmAM Ave che. Aje vaijJAniko ane DokaTare A prazna aMge vadhu UMDA- - 4. ane chelle davAno upayoga karyA vinA paNa bhAvasthitimAM NathI saMzodhana calAvI rahyA che, ane teM, henrIkakrisTale hamaNAM ja pheraphAra thaI zake che ane cetanAnA staramAM parivartana karI zakAya prakaTa karelA eka saMzodhana - nibaMdhamAM prathama daSTie gUMkAvI denArI, evI paddhatio astitva dharAve che. chatAM kaMIka pratItijanaka vAta karI che. ' mANasa sAjo thatuM nathI, ke davAne vyasanI bane che, e . e kahe che ke tamane thatI koI paNa IjAne saMbaMdha pIDA vAta pAchaLa A mananI citA ja kAma kare che. ekavAra A ciMtA sAthe nahIM, citA sAthe che. ghaTADavAmAM davA kAma lAgI hatI, eTale pharI vAra tene upayoga tame TAMcaNI laI tamArI AMgaLImAM khaMtADo tyAre TAMkANIthI karavA e prerAya che. paNa e anubhava e ja svarUpe pharI kyAreya pIDA thAya che e bhAnanA kAraNe TAMkaNI aDatAM ja pIDA thaze AvatA nathI. koI paNa anubhava e vItelI kSaNa jevo che: navI evI citA zarU thaI jAya che. koI paNa kSaNa AvI zake che, paNa vItelI kSaNane tame e ja rIte pharI jhaDapI zakatA nathI. sAmAnya rIte koI mANasa para oparezana thavAnuM hoya tyAre - pachI e anubhavane pharI meLavavA mANasa davAnuM pramANa e bhAgye ja pUche che: 'tame mane keTalo UMDe jakhama karaze?" vadhArate ja jAya che. ane kyAreka e pramANa - vadhAre jokhamI e te ema ja pUche che: "mane keTaluM dukhaze ? keTalI pIDA thaze? sapATI para pahoMcI jAya che. pIDA aMgenI A citAne kAraNe ja pIDA nIpaje che, IjAne De. krisTala ke De. melTaka jevA vidrAne te mAne che ke kAraNe nahIM, e vAtanuM samarthana karatAM DAM. krisTala eka prasaMga caitasika vAstavikatA (Psychic reality) bhaya ke dardathI para hoya - Ape che. eka tamAzabIne potAne ja vadhastaMbha para caDAvavAno che; tamane koI paNa dardIne bhaya lAge, tyAre ja e darda nI lAgaNI eka prayoga racyuM. A prayogamAM A tamAzabInanA hAthe page janme che. ane e dardanI lAgaNI anubhavAya. eTale darda hoya sonAno DhoLa caDAvelA khIlA ThokavAnA hatA. hajI be-traNa khIlA ke na hoya, e thaze enI vyagratA ja mANasane davA levA prere che. ThokavAmAM AvyA tyAM ja khela baMdha karavo paDaze. prekSakomAMnA keI paNa prakAranI IjA tamane kayAreya du:kha pahoMcADI zake ghaNAne mUrchA AvI hatI. ema nathI, ema manamAM ThasAvI na zakAya, paNa jeTaluM du:kha thAya prekSakone A khIlA jaDAtAM je prakAranI pIDA thAya tenI che eTalI moTI IjA ke eTale moTe rega ApaNane kayAreya che ciMtA thatI hatI, eTale ja teone mUcha AvI. ke nahIM e vicArIe te ApaNI ghaNI bImArIone IlAja. ApaNe tyAM paNa jIbha para seya bheMkavAnA ke evA prayoge ApeApa thaI jAya che. karanArAo che. kadAca teo citAnI lAgaNIne badhira banAvI zakatA harIndra dave sorte mudraka ane prakAzaka : mAlika : zrI jaina yuvaka saMgha: * muMbaI-4. Te. naM. 350296 zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanorathaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, mudraNasthAna : dhI raTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. 117 1 prabuddha jena'nuM navasaMskaraNa varSa 33 : aMka 23 prabuddha jIvana muMbaI eprila 1, 1972 zanIvAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 7, paradeza mATe ziliMga 15 chUTaka nakala 9-40 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha bhagavAna mahAvIrano saMdeza Aje 23-3-72 bhagavAna mahAvIranI janmajayaMtI che. mahA- ane dIvAdAM che. jIvananA badhA vyavahAramAM unmArge jatAM aTapuruSone janma jagatanA kalyANa mATe hoya che. 2500 varSa pUrve kAve che, supathagAmI bane che. vartamAna jIvananI jaTila samasyAmahAvIre jIvanadharma batAvyo te vicAra karIzuM to Aje paNa sAcA sukhano enA ukelanI cAvI temAM rahelI che; tema na hoya te tenI ekamAtra mArga che tenI pratIti thaze. mahAvIra rAjaputra hatA. purI upayukatatA rahetI nathI. sukhasamRddhi hatI, te badhAne tyAga karI sAcA zAzvata sukhanI zodhamAM te bhagavAna mahAvIrane dharma zuM che? bhagavAne eka hakIkata nIkaLyA. dIkALanI kaThina sAdhanA ane tapazcaryAne aMte pUrNajJAna bhArapUrvaka kahI che. mANasanA sukhadu:khane ka mANasa pote prApta thayuM. tyAra pachI ja upadeza Apyo. mahAvIra jIvanadarzana che aT IT vivAra, tu sukha 5- bahAranA aMtarajJAna ane svAnubhavanuM pariNAma che. A darzana vAstavavAdI saMjoga ane paristhiti jarUra mANasanA sukhadu:khanuM nimitta ane buddhigamya Realist ane Rational che. apauruSeya, keTaleka darajaje bane che. chatAM mANasanA sukhadu:khanuM mULa tenI IzvaranI AzArUpa athavA gUDha rahasya nathI. mahAvIra prakRti ane svabhAva che. mANasamAM rahelI vAsanAo, kAmanAo, mahAmAnava hatA ane svayaMbhU jJAnaprApti karI. mahAvIranA tRSNA, jaina paribhASAmAM kahIe te kayA tenA du:khanuM mukhya kAraNa jIvanadarzananI pAyAnI mAnyatA che ke dareka AtmA-kIDI ane che. A kapAye vyakitane pitAne du:khI kare che eTaluM ja nathIkITakathI mAnava sudhI-samAna che ane AvA jJAna ane mukitane moTI vAta te e che ke bIjAne du:khI kare che. jagatamAM rahela adhikArI che. bhavaaTavImAM paribhramaNa karatAM, aneka yonimAM AtmA saMgharSa (Conflict) vyakita - vyakita vacce, koma - koma vacce, ke bhaTake che. mAnavadehe, aMtima mukita prApta vAnI tene apUrva prajA-prajA vacce, badhAMnuM mULa mANasanI tRSNA ane svArthamAM raheluM taka maLe che. mahAvIranA dharmamAM, ucca -nIca, jAti - pAti, kALA- che. AvA kapAyA upara kAbU athavA vijaya meLavavo te jIvanane gorA, strI -puruSa evA koI bheda nathI. sarva jIva samAna che. A parama puruSArtha che. jaina zabdano artha ja e che ke jeNe kayAyone AtmaupampanI bhAvanA jaina dharmanuM hArda che. jaina dharma koI jati ke jItyA. jIvananA A parama puruSArtha mATe mahAvIre zuM mArga batAvyo komane dharma nathI. janmathI jena thavAnuM nathI. AcaraNathI, guNa che? ati saMkopamAM kahevuM hoya te, ahiMsA, anekAnta ane aparikarmathI jaina thAya che, koI paNa jAti ke varNana hoya. jainadharma, graha. jIvanasAdhanAmAM A siddhAMte sanAtana satya che, mAtra mAnavadharma che, vizvadharma che. tethI mahAvIre kahyuM che: bhUtakALanA nathI, vartamAna yugamAM eTalA ja satya ane kAmayAba fbharatI sanna mUyg, 4 majuM ja che ! sarva jIva - mAtra che. have A traNa siddhAMta saMzopamAM samajIe. mAnava nahi - pratye mane maitrIbhAvanA che, koI pratye verabhAva na - A traNe siddhAMta paraspara guMthAyela che. hakIkatamAM eka che. che, AmAnI AvI brAhI sthiti prApta karavAne mArga mahAvIre ekane sAcI rIte samajIe ane svIkArIe te bIjA ApoApa batAvyo che. phalita thAya che. - dareka dharmapravartaka samakSa eka ja prazna hoya che. du:khathI bharela mahAvIre ahiMsAne paramadharma zA mATe kahyo? eka kAraNa A saMsAramAM sAcuM cirakALanuM sukha kema prApta thAya? du:khanuM che, mahAvIranuM tattvadarzana, jene pAyo sarva jIva samAnatA che. mULa zuM che, tene dUra karavAnA upAya zuM? jhAMjhavAnA jaLanI peThe, sarva jIva mArA jevA ja che evI daDha pratIti thAya te dareka pratye mANasa sukhanI zodhamAM aneka dizAmAM doDe che. mahAvIra ane temanA mane maitrIbhAva hovo ja joIe, koI pratye vera na hoya. mArAmAM jevA bIjA dharmapravartako bhAna bhUlelA mAnavIne sAco rAha koI pratye verabhAva janme te tene pratyAghAta cove ja viparIta batAve che. Ave. AvI draDha pratIti thavI duSkara che. anubhavathI joIe dareka dharmamAM bane che tema vartamAnamAM jainadharma kahevAya che te paNa A ja nirNaya upara AvavuM paDe. dareka jIva jIvavA temAM paNa aneka vikRtio AvI che. tenuM hArda visAre paDe che ane Icche che, koI maravA IcchatuM nathI. darekane sukha game che, koIne kalevara caitanyanuM sthAna le che. kriyA jaDatA, asahiSNutA, ADaMbara, jaDatA, asAhaSNutA, ATha bara, du:kha gamatuM nathI. te mArAthI bIjAne du:kha kema devAya? jIvo anijanya aMdhazraddhA ane vezapUjA, sAmAnya janatAne gherI le che. ane jIvavA do e siddhAMta' navo nathI. badhA dharmapravartakAe AvAM aniSTothI kaMTALI, keTalAya sAcI dharmazraddhA gumAve che. batAvyuM che. paNa mahAvIre ahiMsAne jeTaluM prAdhAnya A| mahAvIre batAvela jIvanasAdhanA ane dharmamaya mArga 2500 che teTaluM bIjA dharmamAM nathI. vartamAna yugamAM De. AlbarTa svAInjhare varSa pUrve hato eTale ja ane tethI paNa vizeSa AjanA yugamAM pitAnA svataMtra ciMtanathI pharIthI A siddhAMtanuM daDha samarthana kalyANakArI che. sAce dharma sadA mANasane mArgadarzaka, lemiyo karyuM che. saMskRti ane jIvananAM naitika mUlyone hRAsa kema thayo Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 prabuddha jIvana tA. 1-4-1972 nyAya che. prasanna citte AnaMdathI arpaNa karavuM. jagatamAM saMdharSa che, du:kha che tenuM kAraNa asaMvibhAga che. bhagavAna mahAvIrane A sAcA ane sAttvika samAjavAda che. vartamAna samAjavAdanI daSTi, bhautika che. utpAdana vadhAravuM ane tenI nyAyI vaheMcaNI karavI. mahAvIre parigrahane saMvibhAga batAvyo te sAthe aparigrahanI bhAvanAne prAdhAnya ApyuM. jIvananI jarUriyAta amaryAdapaNe vadhAravI ane te meLavavA utpAdana vadhAravuM te viSacakra che. saMvibhAga ane aparigraha bane sAthe hoya tyAre ja samatulA Ave. tethI aparigraha sAthe bhAga-upabheganI maryAdA athavA parimANa upara mahAvIre bhAra mUkave che. parigrahanuM eka kAraNa bheganI lAlasA che. sAcA samAjavAdamAM mAtra Arthika samatulAnuM lakSa nathI, paNa parigrahane moha choDa, tRSNA tyajavI, bhegaupabheganI maryAdA karavI te mukhya vastu che. AvI aparigraha bhAvanAmAM AdhyAtmika unnati sAthe sAmAjika samatA che. sAmAjika viSamatAo dUra karavAne sAco mArga vyakitane vairichaka saMyama che. bhagavAna mahAvIrane A saMdeza 2500 varSa pUrve jeTaluM sAco hato teTalo ane tethI paNa vizeSa vartamAnamAM sukhI thavAne sAco mArga che. muMbaI, tA. 24-3-1972 cImanalAla cakubhAI (AkAzavANInA saujanyathI) prakIrNa noMdha << (Decay of Civilisation) tenuM saMzodhana karatAM De. svAInjara e nirNaya upara AvyA ke sajIva zuTi pratye mANasa Adara gumAvI beTho che, Man has lost Reverence for life. tenI AdhyAtmika avanatinuM A kAraNa che. gAMdhIjIe ahiMsAnuM racanAtmaka ane vyApaka svarUpa batAvyuM ane jIvananAM dareka kSetramAM ane vyavahAramAM, rAjakAraNathI mAMDI sAmAjika ane kauTuMbika vyavahAramAM ahiMsAnI saphaLatA ane hiMsAnI niSphaLatA batAvI. aNubombanI zodha pachI mAnavajAta mATe UgaravAne taraNepAya ahiMsA ja che te hakIkata jagatanA samartha vicArako ane vaizAniko paNa bhArapUrvaka jaNAve che. chatAM, durbhAgye e hakIkata svIkAravI paDe tema che ke duniyAmAM hiMsA ane hiMsaka vAtAvaraNanuM pramANa vadhatuM rahyuM che. mANasa ItihAsa ke saMtapuru pAsethI kAMI zIkhate nathI. amerikA ane raziyA jevA samRddha dezo paNa bhayabhIta dazAmAM jIve che chatAM vividha zastrAstro khaDakavA sivAya bIjo mArga sUjhato nathI. niHzastrIkaraNa pariSada varSothI cAle che, paNa koI zarUAta karavA taiyAra nathI. duniyAe vinAzamAMthI UgaravuM hoya te mahAvIra, buddha ane gAMdhInI ahiMsA ja sAco mArga che. anekAMta jainadharmanI jagatane viziSTa dena che. TUMkamAM kahevuM hoya te anekAMta eTale masahiSNutA, parasparanA vicAre mATe Adara, samanvaya daSTi, satyane hIrAnI peThe aneka pAsAM che. pUrNa satya koI mAnavI pAmato nathI. evA saMjogomAM pite kahe che te ja sAcuM che evo matAgraha seva ucita nathI. potAnA abhiprAyane vaLagI rahIe tyAre paNa bIjAnA matamAM satyane aMza hovA saMbhava che eTalI udAra daSTi rAkhavAthI ja sahakArathI kAma thaI zake. matAgraha athavA durAgrahamAM vicAranI hiMsA che. anekAMta vaicArika ahiMsA che. vicAramAM hiMsA, kodha ke Aveza bharyo hoya te vANI ane vartanamAM jarUra Utare. vicAramAM ahiMsA na hoya te vANI ane vanamAM ahiMsA na Ave. matAgraha ke durAgraha, dravyanA parigraha karatAM paNa vadhAre cIkaNe parigraha che. anekAnta vicArane aparigraha che. bhautika saMpattine aparigraha AdhyAtmika jIvanasAdhanAnuM mahatvanuM aMga che. manuSyane jIvana nibhAvavA keTalIka vastuonI jarUriyAta rahe che. paNa jarUriyAta karatAM vadhAre saMgraha karavo te parigraha che. parigrahanuM mULa tRSNA, lebha ke bhaviSyanA bhayamAM rahyuM che. aparigrahamAM bhautika saMpattinI maryAdA ke parimANa uparAMta, mamatva, meha ke mUrachanuM visarjana pradhAna vasatuM che. ahiMsAmAMthI aparigraha phalita thAya che. parigraha meLavavAmAM ane meLavela sAcavavAmAM hiMsAne AkAra levuM paDe che. A AdhyAtmika draSTie aparigrahanI vAta thaI. paNa tenI sAmAjika jarUriyAta ane upayogitA teTalAM ja mahattvanAM che. Arthika asamAnato ane temAMthI utpanna thatA sAmAjika nyAye ApaNA jIvananI viSamatAo ane saMgharSanuM mukhya kAraNa che. karoDo mAnavIne jIvananI sAmAnya jarUriyAta paNa maLatI na hoya ane apAra du:kha yAtanA veThatA hoya tyAM theDI vyakitao anahada saMgraha kare te sAmAjika gune che. tethI samAjavAdano nAda jorazerathI saMbhaLAya che. vartamAna samAjavAda ane bhagavAna mahAvIranA samAjavAdamAM agatyane ane pAyAne phera che. mahAvIre eTale sudhI kahyuM che ke asaMvidhAna natu tat jovo asaMvibhAgIne mekSa nathI. asaMvibhAgI eTale pitAnAM sAdhane, saMpatti ke sAmagrIne je saMvibhAga karatA nathI. saMvibhAga eTale samyaka vibhAga-ucita vaheMcaNI; jene jeTalI ane jevI jarUriyAta che te pramANenI vaheMcaNI. A AdezanA pAyAmAM e vicAra che ke vyaktine je maLe che temAM samAjano hisso che ane kuTuMba tarIke vaheMcIne rahevuM joIe temAM koI dAnadayAno prazna nathI. temAM cintAjanaka cihane? zrImatI indirA gAMdhIe, sattAnAM badhAM sUtra pitAnA hAthamAM ekatra karyA che te saMbaMdhe zaMkA ane bhaya vyakata karatAM, sarvodaya AgevAna zrI siddharAjajI DhaTTA lakhe che ke cUMTaNIomAM khAsa karIne zAsaka keMgrese, je keTalIka rItarasama akhatyAra karI che te tarapha durlakSa karIzuM te lokazAhInA pAyA jokhamAze. temanA jaNAvavA mujaba vartamAna lekazAhI pakSIya lekazAhI che ane rAjakIya pakSe badhuM nakkI kare che temAM janatAne sAcI rIte pitAne avAja raju karavAnI taka maLatI nathI, paNa zAsaka keMgresamAM to pakSamAM paNa lokazAhI jevuM rahyuM nathI ane eka ja vyakitanI saramukhatyArazAhI che. teo lakhe che: By a series of foruitous circumstances, the follies of her opponents and not the least, through political skill, the present Prime Minister has come to acquire the position of a virtual dictator within the party. umedavAronI pasaMdagImAM, mukhya pradhAnanI nimaNUka ane maMtrImaMDaLanI racanAmAM, aMtima nirNaya zrImatI IndirA gAMdhIne ja rahyo che. prAdezika samitio athavA vidhAnasabhAnA zAsaka keMgresa pakSane keI avAja rahyo nathI. vaLI sAmyavAdI pakSa (sI. pI. AI.) sAthe zAsaka keMgrese baMgALa, bihAra, rAjasthAna, keraLa, vagere rAjyamAM je joDANa karyA che te kAraNe sAmyavAdI pakSa A rAjyamAM sattA mAgaze ane aMte kendramAM paNa mAge. sil al au 29, "He who thinks this will not cut at the roots of democracy will indeed be a knave or a...." sthira rAjataMtrane nAme badhAM rAjayomAM eka ja rAjakIya pakSanI sattA hovI joIe te mAnyatAne paNa zrI DheDhAjI bhUlabharelI mAne che. zrI DhaDhAjI umere che ke AmAM IndirA gAMdhIne doSa deve nirarthaka che, kAraNa ke, bIjA rAjakIya pakSoe paNa sAcI lekazAhI mATe janatAmAM koI prayatna karyo nathI. ane sarvodaya Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-1972 prabuddha jIvana 293 kAryakartAone jAgrata thavA temaNe hA karI che. kheDANa jamIna bahu ochI che. sAmAjika ane Arthika paristhitine zrI DhaDhDhAjIe jaNAvela vicAre navI nathI tema ja temaNe kAraNe DAkugIrI lAMbA samayathI A pradezane satAvI rahI che. rAjya sarakArI, polIsa ane lazkara pagalAM le che. paNa bahu saphaLatA vyakata karela citA pAyA vagaranI nathI. potAne prApta thayela amApa maLatI nathI. 10 varSa pahelAM, prakhyAta DAka mAnasiMga ane tenA sattAne IndirA gAMdhI ke upayoga. kare che te uparathI sAthIo vinobAjIne zaraNe AvyA. rAjaya sarakAra sAthe maLI jaNAze ke A zaMkAo ane bhaya yogya che ke nahi. atyAre e temanI zaraNAgati svIkArI ane temanA upara kesa cAlyA. paNa hakIkata che ke koI temane virodha karI zake tema nathI. udyogapatio 'ema kahevAya che ke polIse A DAkuo pratye sahAnubhUtibharyuM valaNa darzAvavAnI khAtarI ApI hatI tenuM pAlana na thayuM ane ane vyApArIo paNa manamAM, game te hoya chatAM bahArathI IndirA prayAsa niSphaLa gayo. have pharIthI lagabhaga 100 DAkuo zaraNe AvavA gAMdhInI Arthika nIti svIkAratA hoya tevo dekhAva kare che. tAje- taiyAra che tema zrI jayaprakAza nArAyaNane saMdeza moklAvyo che. taramAM dilhImAM pheDarezananI beThaka thaI tyAre, pahelAM naherunA zrI jayaprakAzajI rAjya sarakAro sAthe vATAdhATa karI rahyA che. eka vakhatamAM bananuM tema, sarakAra ane khAnagI sAhasanA AgevAne taraphathI kAyado ane vyavasthAnI jarUriyAta ane bIjI tarapha premathI hRdayapalaTo karAvavAno prayoga e be vacce matabheda rahe ja che. vacce virodha ke saMgharSa thato ane koI vakhata cakamaka jharatI tene madhya pradeza sarakAre A samagra praznanI vicAraNA karavA hAIkorTanA badale, A vakhate sahakAranI vAto thaI. IndirA gAMdhI pitAnI nivRtta jaja zrI nevarakarane niyukata karelA. temaNe ahevAla rajU sattA keTalI hade laI javA Icche che te tAjetaramAM rAjyasabhAnA karyo che. A ahevAla saMbaMdhe lakhatAM zrI prabhAsa jozI jaNAve che: umedavAronI pasaMdagI uparathI dekhAyuM. gujarAtamAMthI cAra umeda- Shri Nevasker has praised Shri Vinoba's experivAre pasaMda karavAnA hatA. tene mATe pradeza samitie 12 nAmo ment of change of heart by love and persuation but surAvyAM hatAM. temAMthI mAtra eka ja pasaMdagI maLI ane bIjA traNa navAM ja umerAyAM. tevuM badhAM rAjyomAM bane che. rAjyo he thinks, individual examples can not replace law. Glorified corporation banavAnAM che? dezanI samagra rAjakIya While such efforts should be made in a systematic paristhitimAM moTo palaTe AvI rahyo che.. way, to appeal to the good sense of the decoits, they bhArata - pAkistAna - baMgalA deza should not be made heroes at the cost of law and order A trikoNane UkaLato caru zAnti tarapha laI jAya evAM enforcing machinery. On the question of general cihane hajI dekhAtAM nathI. zrImatI IndirA gAMdhInI baMgalA dezanI mulAkAtathI banne deza vadhAre najIka AvyA che ane lAMbA gALAnA amenesty, he was very clear and emphatic. He said, rAjakIya ane vyApArI karAro thayA che. bhUtae raziyAnI mulAkAta "As long as you have the Indian penal code, you can lIdhI ane IndirA gAMdhI sAthe sIdhI vATAghATa karavA raziyAnI not declare general amenesty for decoits.' daramiyAnagIrI mAgI hoya tema jaNAya che. bhUta raghavAyo mANasanI badhA sAmAjika praznamAM A vidhI daSTibinduo jovA paiThe, keTalIka vakhata parasparavirodhI vidhAne karyo ja jAya che. maLaze. vezyAonI sudhAraNAne prazna hoya ke kALAM nANAMne prazna tenI sthiti hAlakaDolaka che. eka taraphathI tene pAkistAnI lazka hala karavAnuM hoya, eka tarapha Law and order ane bIjI rane bhaya che, bIjI taraphathI tyAMnI prajAne potAnuM sthAna TakA tarapha vikaTa sAmAjika samasyAo pratye sahAnubhUtibharyuM valaNa- vavA te saMjoge pramANe pharatA rahe che. pAkistAnane netAgIrI A bene sumeLa karavAnuM rahe che. eka vakhata mApha karazuM to bI 7 nathI, lazkare pratiSThA gumAvI che, prajAmAM bhAre arAMteSa che. 93,000 vakhata e ja mArge nahi jAya tenI zI khAtarI ? guno mApha yuddhakedIo ApaNI pAse che, te game te bhege pAchA meLavavA tenA kema thAya? eka vakhata ukela zodhyA pachI paNa tenI takedArI rAkhavI dhamapachADA cAlu che. ApaNe sApha kahyuM che ke yuddhakedIone prazna joIe-Follow up action, te thavuM, nathI ane pharIthI mAtra bhAratane nahi paNa baMgalA dezane paNa che. e ja sthiti UbhI thAya che. bhagavAna mahAvIre arjuna mAlI baMgalA dezanI saMmati vinA yuddhakedI pAchA soMpAyo DAkune prabodhyA ane sanmArge laI gayA. bhagIratha 2 ne satata nahi. baMgalA dezane svIkRti na Ape tyAM sudhI zekha mujIbura prayatna hoya te saMtapuruSa mATe AvA prayoga azakaya nathI. , rahemAna pAkistAna sAthe koI vATAdhATa karavA taiyAra nathI. bhUta tA. 29-3-72 cImanalAla. cakubhAI zAha samaje che ke svIkRti ApyA vinA chUTako nathI. te mATe pAkistAnanI prajAne te taiyAra karI rahyA che. yuddhagunegAro-War Criminals-ne prazna vikaTa che. baMgalA deza yuddhagunegArone adAlata samakSa rajU karavA icche che. ApaNA kabajAmAM pAkistAnI dezanA agraNI udyogapati zrI araviMdabhAI na. maphatalAlane kedIo che temAMnA yuddhagunegAne baMgalA dezane svAdhIna karavAnI . tyAM tAjetaramAM eka lagnaprasaMga anekhI rIte UjavAI gaye. ApaNe taiyArI batAvI che. bhUtAe tene sakhata virodha karyo che. - tA. 13-'72nA roja emanA prathama putranAM lagna hatAM, potAnA baMgalA deze, mAtra pAkistAnI yuddha gunegAra ja nahi, paNa baMgalA ane bhAIyonA parivAramAM dIkarAnA lagnane A prathama avasara dezamAM paNa je lokoe-ane tenI saMkhyA hajAronI che-pAkistAnI hatA. eka udyogapatine tyAM Avo avasara kevI bhavya rIte ujavAya lakrane atyAcAra karavAmAM sahAya karI hatI tenI sAme adA- e ApaNe kalpI zakIe chIe. paraMtu bhavyatA te bAjue rahI, latI mumAM calAvavA nirNaya karyo che ane te mATe 73 khAsa koI jamaNavAra ke satkAra samAraMbha paNa yojAyo nahote eTaluM ja adAlate niyukata karI che. baMgalA dezamAM rahela bina-baMgALI muslima nahi, kaMkotrI paNa chapAI nahotI. emanA mobhA pramANe lagna UjakhAsa karIne bihArI, ane pAkistAnamAM rahela baMgALI musalamAnono vAyAM hota te sArI evI rakama A prasaMge kharcAI hota. paraMtu paNa vikTa prazna che. kAzamIra aMge bhUtanuM valaNa kAMIka badalAyuM zrI araviMdabhAI anokhuM dila dharAve che. A nimitte satkAryamAM hoya tema jaNAya che. have e prazna bhArata ane kAzmIranI prajA temaNe sArI rakama vAparI aneka dInadu:khI lekane je rAhata vacce che ane pAkistAna temAM vacce paDI zakatuM nathI evAM vidhAno ApI te to koI virala vyakita ja karI zake. zrI araviMdabhAI bhUtae karyA che. chatAM tenA vacana upara vizvAsa rAkhavo muzkela A kArya samAjane uttama daSTAMta pUruM pADe che, che. tethI IndirA gAMdhI bhUta sAthe vATAghATo mATe bahu IntajAra (1) thoDA vakhata pahelAM zrI araviMdabhAI orisA gayelA. hoya tema jaNAtuM nathI. banne pakSo ucca adhikArIo vacce prAraMbhika , korApuTa bAjunA phulabANI jillAmAM eka svAmIjI temane laI maMtraNA zarU thaze tema jaNAya che. bhUte amerikA ane gayelA. A vistAra je pachAta ane garIba vistAra dezamAM cInanA koI dabANane vaza thAya tenA karatAM pAkistAnI prajAnuM bhAgye ja bIjo haze ema emane lAgyuM. lagnaprasaMge temaNe hita vadhAre lakSamAM le tevAM cihane che. pradezanA lokone pahelA yAda karyA. e divase tyAM eka lAkha DAkuo ane hRdayapalaTo mANasane sukhaDI vaheMcI; pAMca hajAra sADI, traNa hajAra dhotiyAM racaMbalanI khINa uttara pradeza, madhya pradeza ane rAjasthA ane bALakone pAMca hajAra taiyAra kapaDAM paheravAM. nanA keTalAka vibhAgenI banelI che. parvate ane kotarIne lIdhe aSaNanuM mULa kAraNa proTInanI khAmI che ema zrI sevAvratadhArI udyogapati Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 araviMdabhAI mAne che. proTInanI khAmI dUra karavA temaNe proTInayukata AhAra-sukhaDI - ApavAno kAryakrama mATA pAyA para zarU karyo che. emane tyAM kArakhAnA ane milAmAM kAyama karanAra nAnAmoTA darekane sA grAma sukhaDI roja apAya che. phalabANI jillAmAM eka lAkha lokone sA grAma sukhaDI ApI. prabuddha jIvana (2) muMbaI ane amadAvAdanI aMdha, anAtha ane rimAnDa hAma jevI saMsthAomAM cAreka hajAra nAnAM meATAM chekarA - chokarIone lagnane divase zrIkhaMDa-pUrInuM jamaNa AkhkhuM hatuM. lagnaprasaMge AvI saMsthAone yAda karavAnI paddhatinA baheALA phelAvA thAya e IcchanIya che. zrI araviMdabhAI pU.' raNachoDadAsajI mahArAje sthApelA sadguru sevAM saMdha TrasTanA adhyakSa che. dezamAM jyAre paNa kaI kudaratI Aphata Ave tyAre lokone vividha prakAranI rAhata pahoMcADavA A TrasTa ane enA adhyakSa zrI araviMdabhAI tarata tyAM pahoMcI jAya che. chellAM cAra varasa daramyAna A TrasTe je rAhatakArya karyuM che te namUnedAra che. zrI araviMdabhAIe have dezanA pachAta vistAromAMthI garIbI nAbUda karavA Arthika vikAsanA kAryakrama hAtha dharyo che. teo je jAhera kArya hAtha dhare che tenAM Ayojana ane amala pAchaLa eka moTuM kArakhAnuM UbhuM karavA jeTalI cekasAI ane khaMta batAve che ane e pramANe samaya ane zakita khace che. AgevAna udyogapati samartha lAsevaka paNa thaI zake che enI sAbitI emanAM jAhera kAryo ane emanI sAdAI tathA namratA pUrI pADe che. zrI cImanalAla cakubhAI zAha samArabha sanmAna ApaNA saMghanA pramukha ane 'prabuddha jIvana'nA taMtrI zrI cImanalAla cakubhAI zAhe tA. 11 mArca 1972nA roja 71mA varSamAM praveza karyo tenA anusaMdhAnamAM temanA pratye maMgaLa kAmanAo vyakata karavA tema ja temane thelI arpaNa karavA mATenA eka sanmAna samAra`bha, khAdI borDanA adhyakSa mAnanIya zrI ucharaMgarAya Dhebara-DhebarabhAInA pramukhasthAne biralA mAtuzrI sabhAgAramAM sthAnakavAsI samAjanI saMsthAo drArA tA. 26 mArca, 1972nA roja savAranA bhAgamAM yojavAmAM Avyo hato. A samAraMbhanI zarUAtamAM zrI pinAkIna zAhe temanA bulaMda avAja dvArA kAvyamaya rIte naukAramaMtrathI zarUAta karIne thADuM saMgIta pIrasyuM hatuM. A samAraMbhamAM leDI ThAkarasI, lIlAvatI munazI, DhebarabhAI, gujarAtanA mukhya pradhAna zrI ghanazyAmabhAI ojhA, zrI rasikalAla parIkha, zrI zAdIlAlajI jaina tema ja anya AgevAna vyakitaoe hAjarI ApI hatI. mAnyavara cImanabhAI jaina tema ja jainetara samAjanI 40thI 45 varSathI sevA karatA AvyA che ane Aje 71mA varSe paNa teo samAjasevA mATe satata kAryarata rahe che te mATe vakatAoe temane aMtaranAM abhinaMdana ApyAM hatAM ane temanI kAryazakita ane niSThAnI prazasti karatAM bhASaNA karyA hatAM. je je sevAsaMsthAo sAthe temanA saMparka che te te saMsthAo dvArA temaNe Aja sudhImAM je nANAM meLavyAM che ane kharcyA che teno saravALA lagabhaga eka karoDa rUpiyAe pahoMce che. A rIte duSkALa, ativRSTi, anAvRSTi ane dharatIkaMpa ke hijaratanA kAraNe Apadagrasta banelA mAnavIonI temaNe satata ane bhAre sevA bajAvI che tenI jANakArI alaga alaga vakatAonA vakatavyamAMthI jANavA maLI. hAjara rahelA zrotAemAMthI zrI gijubhAI mahetA, zrI durlabhajI khetANI, zrI ghanazyAmabhAI ojhA, zrI je. Ara. zAha, zrI mohanalAla mahetA (sApAna), zrI lIlAvatI munazI, zrI rasikalAla parIkha, zrI zAradAbahena dIvAnajI, zrI ramaNIkalAla koThArI, zrI DhebarabhAI tema ja zrI khImacaMda maganalAla veArAe cImanabhAI viSenI temanI saunI jANakArI rajU karI hatI ane temane taMdurasta dIrghAyu jIvana IcchanuM hatuM ane saMsthA taraphathI ekatrita karavAmAM Avela rUA. 3,15,000 nI thelI cekadvArA temane arpaNa karavAmAM AvI hatI. temanA A sanmAnanA Ayojana mATe ane temanA para janatAe varSAvelA prema mATe temaNe aMta:karaNapUrvakanI tA. 1-4-1972 potAnA dilanI AbhAranI lAgaNI vyakata karI hatI ane temane arpaNa thayelI thelImAM temaNe pAtA taraphathI za. 71,000 umeravAnI jAherAta karI hatI ane A rakamanuM TrasTa karIne temAM navI rakame umerAya tevA prayatno karavAnI ane e AkhI rakamane mAnavarAhatane lagatA kAmamAM upayoga karavAnI jAherAta karI hatI. temanI ATalI badhI pragatinA kAraNarUpe temaNe temanAM mAtApitAnA UMDA dhArmika saMskArone gaNAvyA hatA ane temaNe jaNAvyuM hatuM ke mANase pratikULa saMjogo para kAbU meLavatAM zIkhavuM joIe. svataMtra cintana karI potAnA jIvananuM ghaDatara karavuM joIe. cittanI svasthatA ane prasannatA kardI na gumAvavI joIe. koI kAmane nAnuM gaNavuM joIe nahi. je kAma hAthamAM Ave tene pUrA dilathI apanAvavuM joIe, pote karelA kArya mATe kadI abhimAna cintavavuM joIe nahitara - nirIkSaNa satata karavuM joIe. eka zilpI TAMkaNAthI jema mUrtine ghaDe che e rIte mANase potAnA jIvanane ghaDavuM joIe. lokonA Adara ane vizvAsa saMpAdana karI zakAya tevuM saraLa jIvana jIvavuM joIe. A badhuM karavAthI mANasa potAnA jIvananA vikAsa sAdhI zake che. satkArya kadI niSphaLa jatuM nathI e zrAddhA mANasane TakAvI rAkhe che. temaNe jaNAvyuM ke huM daDha rIte mAnuM chuM ke A jagatamAM eka maMgaLa zakita pravartamAna che. ApaNe tenA aMza chIe. tenuM ApaNe kAma karavAnuM che. temanA vaktavyane aMte temaNe bodhisattvano tathA upaniSadano nIce pramANenA jIvanasaMkalpa TAMkyA hatA. bodhisattva: "jagatamAM rogIonuM huM ASadha banyuM, tarasyA bhUkhyA janA mATe huM anna ane jaLa banuM ane mArA jIvananAM satkAryo huM temane arpaNa karu." ane upaniSada : huM nathI rAjyanI IcchA karatA, ke nathI svarganI IcchA karatA, are, mekSanIye mane IcchA nathI; du:khathI tavAyelA prANImAtranI pIDA dUra thAya eTaluM ja huM IcchuM chuM." A udAtta bhAvanAvALA upadezane dhyAnamAM letAM mane ema lAgyuM che ke mAnavarAhatanAM kAmeAmAM dareke khUMpI javuM joIe ema temaNe jaNAvyuM. A temanA vaktavya sAthe samAraMbhanI pUrNAhuti thaI hatI. tyAra bAda manoraMjana kAryakrama yojavAmAM Avyo hatA, je eka vAgyA sudhI cAlyo hato. tyAra bAda sau AnaMdasabhara vAtAvaraNa vacce vikharAyA hatA. saMkalana : zAntilAla TI. zeTha bharakhAre bharabapore bAgamAM mAre la gulAbI thAvuM, tapatA koI urane mAre mhekanuM pINuM pAnuM. raNa zA verAna bAgamAM bharyA jhAMkharA cArekAra, kayAMya lIluDo hoya tema e tA kera kAMTALA thAra; eya vacALe raMgabharI mama kumAza huM chalakAvuM - tapatAM koI. kumaLAM mArAM daladale huM laya surIla sajALuM, surabhI enI samIra-pAMkhe AbhamAM huM prasarAvuM; parAga-raje dharaNIkhALe prANa navo pragaTAvuM - tapatAM koI. -gItA parIkha Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S tA. 1-4-197ra. prabuddha jIvana 295 A tIrthakara mahAvIra krAMtikArI hatA ? tIrthaMkara mahAvIra krAMtikArI hatA. pracalita mAnyatAo, rUDhio, mahAvIranI krAMtinuM bIjuM kSetra hatuM samAja, aDhI hajAra aMdhavizvAsanI sAme avAja uThAvaze ane navAM mUlyonI sthApanA varSa pUrveno e samaya hato ke jayAre samAja bhraSTAcAra ane aMdhakaravI evo ja krAMtine sArtha thAya che. mahAvIre vyakitagata vizvAsenI parAkASThAe pahoMrayo hato. saDelI rUDhio samAjamAM ane sAmAjika jIvanamAM prasarelI bUrAIonI sAme cetavaNI ghara karI gaI hatI, manuSyanA AcArane unnata kare evA niyame ApI ane je mArga para cAlIne mAnavI ane samAja zuddha ane chinnabhinna thaI gayA hatA. mANasa svArthavaza thaIne kharAbamAM prabuddha banI zake che e mArganI pratiSThA karI. emaNe sauprathama kharAba kAma karate thayo hate. dharmanI jaDa halI gaI hatI. mANasa krAMtikArI pagaluM potAnA jIvanamAM lIdhuM. teo rAjaputra hatA. sattAne dAsa banI gayo hate, bhAIcArAnI bhAvanA naSTa thaI hatI, emanI AsapAsa samRddhi ane vaibhava bharapUra hatAM. samAjamAM cAra varNonA AdhAra para samAjamAM UMcanIcanA bheda paDI gayA A baMnenuM ghaNuM mAna hatuM. mANasa pAse keTaluM dhana che ane e hatA. strIone manuSyanI saMpatti gaNavAmAM AvatI hatI. emane kayA sthAna para che enA para mANasa UMcA che ke nIce enuM mApa AgaLa vadhavAnI, taka maLatI nahotI. yajJamAM pazuonuM balidAna nIkaLatuM hatuM. mahAvIre rAjya choDavuM, dhanano tyAga karyo, kemake emanI ApavAmAM AvatuM hatuM. pazuonI nirdaya hatyA karavAmAM AvatI draSTie mAnavInA mAnadaMDarUpe A vastuo nahotI. mahAvIranuM hatI. hiMsAnI sarvatra belabAlA hatI. vAstavamAM, loko dharmanA A kAma asAmAnya hatuM. kAraNa ke sAMsArika pralobhanone vIralAo bAhya svarUpane vizeSa mahattva ApavA lAgyA hatA. dharmanA AtmA ja chADI zake che. khAsa karIne yuvAnImAM A badhuM choDavA atyaMta rahyo nahote. karmakAMDamAM phasAI javAne lIdhe loko dharmanA vAstamuzkela hoya che. mahAvIra e vakhate trIsa varSanA hatA. A vaye vika rUpane bhUlI gayA hatA. teo jAdu-camatkAra, bhUta preta AdinA mANasane bhautika sAdhana - sagavaDomAM rasa paDato hoya che. mahAvIra aMdha vizvAsamAM kharAba rIte jakaDAI gayA hatA. para koI bahAranuM dabANa nahotuM. emaNe svecchAthI mahAvIre samAjanI A durdazA sAme vidroha jagAvyA. jIvana, sAdhanAne tilAMjali ApI ane sAdhanAnA kaThora mArga para cAlI pratye emane racanAtmaka daSTikoNa hatA. teo meTI rekhA dorIne nIkaLyA. emaNe koI paNa baMdhana svIkAryuM nahi - eTale sudhI nAnI rekhAne nAnI siddha karavAnA pakSapAtI hatA. emaNe ke emaNe vastrone paNa tyAga karI dIdhe. koI paNa mAnyatAnuM khaMDana karyuM nathI, koIne paNa nAnapaNathI ja emanAmAM sAhasavRtti ane bhAre Atma- tarka dvArA parAjaya ApavAno prayatna karyo nathI. emaNe jIvananAM vizvAsa hato. emanAmAM zairya ane kaSTa sahana karavAnI zakita hatI. yogya - sAcAM mUlyanI sthApanA karI. yugapravAhanI viruddha taravAnuM krAMti mATe A badhA guNa hoya te anivArya che. durbaLa mANasa saraLa nathI hotuM. bhayaMkara hiMsAnI vacce mahAvIre uopa karyo : lAMbA samaya sudhI sAdhanAnA mArga para cAlI zakato nathI ane 'ahiMsA paramo dharma:' vastuta: A mULabhUta pAyAnI vAta hatI, jenAmAM AtmavizvAsane abhAva hoya teo samAjanuM parivartana kema ke je vyakita hiMsA kare che e ghaNI vyAdhione bhega banI karI zakatA nathI. mahAvIre bAra varSa sudhI sAdhanA karI. zaradI, garamI, jAya che. enAmAM asatyAcaraNa, asaMyama, kAyaratA, drapa ane varasAda, tApa-taDako ane samAjanA avAMchanIya tattvone upasarga bIjA aneka durguNo AvI jAya che. eTalA mATe mahAvIre sauthI emane emanA mArga parathI vicalita karI zakaze nahi. mArI daDha mAnyatA vadhu bhAra 2 hiMsA upara mUkyuM. emaNe kahyuM : "ahiMsAthI ja mANasa che ke mahAvIramAM asAdhAraNa AtmabaLa ane mAnasika draDhatA haze sukhI thaI zake che, saMsAramAM zAMti jaLavAI rahe che.' eTale ja teo sAdhanAne aMta sudhI nibhAvI zakyA haze. - e sAthe emaNe spaSTa karyuM ke ahiMsA bahAduronuM zastra che. mahAvIre gharabAra, rAjapATa ane sAMsArika sukha-vaibhavane kamajora ke kAyara ene upayoga karI zakato nathI. jenAmAM mAravAnuM pitAnI IcchAthI tyAga karyo tyAre emaNe krAMtine prathama vAra zaMkha sAmarthya che chatAMye hAtha nathI ugAmate e ahiMsaka che, jenAmAM nAda karyo. emane krAMtikArI avAja e pahelAM paNa be prasaMgoe zakita nathI e hAtha nahi ugAmavAnI vAta kare che te ahiMsAnI saMbhALAya hate. mA trizalAnI svAbhAvika rIte ja evI IcchA hAMsI karavA barAbara che. eTale mahAvIre zonA baLane AtmAnA hatI ke potAnA putra gRhasthI banIne rahe ane A saMbaMdhamAM jyAre baLathI UtaratuM batAvIne rASTranI vIratAne kSINa karI, samAjane nirvIrya emaNe pitAnA putrane vAta karI tyAre mahAvIre zuM kahyuM? emaNe banAvyo ema kahevuM khoTuM che. mahAvIranI ahiMsA khUba ja tejasvI kahyuM : "mA, saMsAramAM keTaluM du:kha che ane dharmane keTalo hA sa thaI ahiMsA hatI. e evA prakAza - puMja jevI hatI jenI sAme hiMsAne rahyo che e tuM jotI nathI? loko mehamAyAmAM phasAyelA che. dhakAra eka kSaNa paNa TakI zake nahi. jenuM aMta:karaNa nirmaLa heya, kahita mATe te atyAre sauthI vadhu jarUra dharmane pracAra ane je satyane pUjArI hoya, aparigrahI hoya, badhAne prema karato hoya, prasAra karavAnI che.' saghaLAne samAna gaNate hoya, sAmarthyavAna hoya, nirbhIka hoya, mAe samajAvatAM kahyuM: 'huM jANuM chuM ke tAre janma saMsA- e ja ahiMsAnA amegha zastrane prayoga karI zake che. Aje ahiranA kalyANa mATe thayo che paNa haju tArI uMmara gharagRhasthImAM sAnI zakita maMda paDI gaI che enuM mukhya kAraNa e che ke ApaNe rahevAnI che.' ahisAnI tejasvitAne bhUlI gayA chIe ane juThI vinamratAne mahAvIrane krAMtikArI avAja vadhu draDhatAthI A "A ahiMsA mAnI beThA chIe. ahiMsA para cAlavuM e to khAMDAnI dhAra dehane ze bharose che? tame game te kahe. mArAthI evuM haragijha para cAlavA barAbara che. nahi bane." ahiMsAnA mULa maMtranI sAthe mahAvIre eka bIjo sanAtana A bhASA - sAmAnya mANasanI nathI. A avAja evI Adarza paNa joDI dIdhuM : "jIvo ane jIvavA de.' je rIte tame vyakitane che, je jANe che ke A nazvara jIvananI sArthakatA jagatanI jIvavAnI ane sukhI rahevAnI AkAMkSA rAkhe che. e rIte bIje mehamAyAmAM lapeTAIne, bhegamAM Asakata rahIne potAnI zakitane mANasa paNa jIvavAnI ane sukhI rahevAnI AkAMkSA rAkhe che. naSTa karavAmAM nathI paNa jIvananA marma ane dharmane samajIne e mArga eTale je tame jIvavA mAgatA ho te bIjAne paNa jIvavAnI taka para cAlI pitAne kRtArtha karavAmAM ja jIvananI sArthakatA rahelI che. Ape. samAjanI svArthaparAyaNatA para AthI maTI ceTa bIjI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 prabuddha jIvana tA. 1-4-1972 . kaI hoI zake. "AtmanaH pratikUlAni pareSAM na samasvareta." je prakAranuM vartana tamArA prati rAkhavAmAM Ave evuM tame pasaMda karatAM nathI evuM vartana bIjA pratye paNa kare nahi. mahAvIranI ahiMsAnI paribhASA hatI : pitAnAM kaSAyane jIta, pitAnI iMdriyanuM niyaMtraNa karo ane koI paNa vastumAM Asakita rAkhe nahi. A rAjamArga kAyarone nathI, vIrone ja e hoI zake che. . samAjanI ahitakara rUDhiono aMta lAvavAnI sAthosAtha emaNe dhanika-nirdhana, UMca-nIca AdinI viSamatAo dUra kavvAne prayatna karyo eTaluM ja nahi paNa anekAnA" ne vadhu krAMtikArI siddhAnta paNa ApyA. samAjamAM tema ja saMsAramAM jhaghaDAnuM sauthI moTuM mULa ApaNe ahaMkAra, ApaNe matAgraha che. ApaNe kahIe te sAcuM, bIjA kahe te khoTuM evI sAmAnya mAnyatA sarvatra pracalita thayelI jovA maLe che. mahAvIre kahyuM: 'A barAbara nathI. tame je kahe che e ja ekAtika satya nathI, bIjo je kahe che emAM paNa satya che. satyanA aneka pAsAM hoya che. tamane je dekhAya che e satyanuM eka pAsuM che. je rIte pAMca aMdhae hAthInAM judAM jadAM aMgone sparzIne pote jene sparza karyo hato e aMgane ja hAthI mAnI lIdhe - vAstavamAM hAthI te badhAM aMge maLIne thatA hato - evuM ApaNA saMbaMdhamAM thAya che. ApaNe jo 'anekAna' nA siddhAta anusAra cAlIe te AjanA badhA saMdharSane aMta Ave ane ApaNuM jIvana khUba ja zAMtibharyuM banI jAya.' . tIrthakara mahAvIranI bIjI be vAte paNa krAMtikArI che ema huM mAnuM chuM. eka te jANe emaNe potAnA upadeza ane siddhAtone kaI dharma-vizeSanI sImAmAM bAMdhyo nathI. teo je kaMI kahetA hatA e mAnavamAtra mATe kahetA hatA. emanA upadezanAM keTalAMka sUtro joIe : - "je mANasa pote pazuonI hiMsA kare che, bIjA pAse karAve che ane hiMsA karavAvALAnuM anumodana kare che, e saMsAramAM pitAne mATe vera vadhAre che.' je mANasa mULagata rIte asatya, paNa uparathI satya lAge evI bhASA bole che, e paNa pApathI mukata nathI rahe tyAre jANIjoIne asatya bole che enA pApanuM kahevuM ja zuM!' "je rIte jhAkaLanuM biMdu ghAsanA tRNa para thoDI vAra ja rahI zake che e rIte manuSyajIvana paNa ghaNuM TUMkuM che, zIdhrA nAza thavAvALuM che. eTale kSaNabhara mATe paNa pramAda karavo nahi.' zAMtithI kaMdhane mAro, namratAthI adhikAra jIte, saraLatAthI mAyAno nAza karo ane saMtoSathI lobhane kAbUmAM rAkhe.'' saMsAramAM jeTalAM prANIo che teo badhAM potAnAM karmone lIdhe ja du:khI thAya che. sAcuM ke kharAba, je kaMI karma karo, enuM phaLa bhegavyA vinA chUTako nathI.' 'ApaNA AtmAne jItavo joIe. eka A mAne jItIne badhuM ja jItI zakAya che.' je rIte kamaLa jaLamAM UgIne paNa pANI sAthe Asakata nathI rahetuM e ja rIte je saMsAramAM rahIne paNa kAma-bhAgethI alipta rahe che, ene ApaNe brAhmaNa kahIe chIe." cAMdI ane sonAnA kailAsa jevA meTA asaMkhya parvata pitAnI pAse hoya te paNa lobhI mANasane saMtoSa thatuM nathI, kAraNa ke vRNA AkAzanI jema anata che." ke emane upadeza samasta mAnavajAta mATe hatuM eTalA mATe ja emane upadeza sAMbhaLavA badhA dharmonA leko, eTale sudhI ke jIva-jaMtuM paNa ekaThAM thatAM hatAM. mahAvIra jaina hatA, kema ke emaNe Atmavijaya karyo hato. jaina zabda 'ina' mAMthI banyo che, jene artha pitAnI jAta para vijaya meLavavo e thAya che. huM vibhinna saMpradAyanA lokone pUchuM chuM ke mahAvIra kayA saMpradAyanA hatA? digambara, zvetAmbara, sthAnakavAsI ke terApaMthI? sAra te e che ke teo kaI paNa saMpradAyanA nahotA. teo badhAnA hatA ane badhA emanA hatA. bIjI vAta e hatI ke bhASAnI bAbatamAM mahAvIre krAMtikArI kadama uThAvyuM hatuM. emanA jamAnAmAM prAkRtanuM jora hatuM. e pariskRta bhASA hatI. paNa janasAmAnyamAM ardhamAgadhI- calaNa hatuM. mahAvIra pitAne saMdeza sAmAnya loko sudhI pahoMcADavA mAgatA hatA eTale emaNe ardhamAgadhIne pitAnA upadezanuM mAdhyama banAvI. teo dhArata te prAkRtane upayoga karI zakata, paNa evI sthitimAM emanA vicAra zikSita ane ucca varganA lokomAM ja sImita raheta. A rIte ApaNe joIe chIe ke mahAvIra eka krAMtikArI vyakita hatA. emaNe evA ghaNAM kAma karyA je emanA adbhuta sAhasa ane parAkramanAM ghotaka che. krAMtikArI draSTA paNa hoya che. mahAvIranI daSTi vartamAnane jue che paNa tyAM ja aTakI nathI jatI. e bhaviSyane paNa jue che. mahAvIranA siddhAMta eTalA krAMtikArI che ke e hamezAM preraNA ApyA karaze. jarUra te ApaNe e anusAra AcaraNa karIe enI che. yazapAla jaina cAlIsa pachI 'mANasa jayAre 50 varSa pUrAM karIne ekAvanamAM praveza kare che tyAre ApaNe ene vanapraveza mAnIe chIe. ApaNe ema paNa kahetAM AvyA chIe ke 51 thI 60 ne dazako jo mANasa pAra karI jAya te pachI ene 75 - 80 sudhI pahoMcavAne paravAne maLI gayo gaNAya. paNa chellAM keTalAMka varasamAM ApaNA ghaNA mitro-saMbaMdhIone akALe 42 -45 ke 48:49 varSe cAlI jatAM joyAM che, tyArathI ema lAgavA mAMDayuM che ke vanapravezane dasako have jarA AgaLa AvI gayuM che. cAlIza pUrAM thAya eTale mANase potAnA zarIranI vanapraveza thayo hoya tevI ja kALajIbharI saMbhALa levI ghaTe che. muMbaI jevAM zaheromAM kayAreka AphaTara pharTI voTa?" nA seminAra paNa yojAya che, jemAM judA judA viSayanA niSNAta evA khyAtanAma DokaTaro cAlIza varSa pachI mANase zuM zuM khyAla rAkhavuM joIe tenA vize mArgadarzana Ape che. mane lAge che ke 40 varSa pachI khAsa karIne be vastu vadhAre dhyAna rAkhavA jevI che: AhAra ane kasarata. Aje ApaNI khAna-pAnanI Teve mAtra svAda ane sagavaDa para AdhArita che. pathyApathyane viveka ApaNe taddana bhUlI gayA chIe. sAdo ane supAcya khorAka chADIne mIThAI ane tIkhAtamatamatAM pharasANe pAchaLa ApaNe doTa mUkI che. nAnapaNathI ApaNane jevI khAvAnI Teva paDI hoya che e ApaNe 40 pachI paNa choDI zakatA nathI. pariNAme vajana joIe e karatAM vadhI jAya che ane anArogyanA bhegA thaI paDIe chIe. kharI rIte to ApaNAM bALakone AhAranI Teva nAnapaNathI ja pADavI joIe ke jethI temanuM Arogya mATI uMmara sudhI barAbara jaLavAI rahe. 40 pachI vajana to eka ratale vadhavuM na joIe. savAre 9-9 vAge jamIne potAnA kAma para janArA mANase - paradezamAM jema leko kare che tema - savAre mAtra nAsto ja karIne nIkaLavuM joIe. bapore paNa AkhuM laMca bahAra hoTelamAM jaIne khAvAne badale potAne anukULa evuM thoDuM gharanuM khAvAnuM potAnI sAthe rAkhavuM joIe. be bhAkharI, be senDavIca ke be IDalI-eTaluM sAmAnya rIte pUratuM thaI paDavuM joIe. Ama karavAthI 24 kalAkamAM mAtra be ja vAra vadhAre jamavAne badale thoDuM thoDuM jamavAnuM traNa ke cAra kakaDe vaheMcAI jAya che. rAtre paNa potAnI ruci karatAM thoDuM UNuM peTa rAkhavuM e meTI uMmaranA mANaso mATe te khAsa agatyanuM che. AhAranI sAthe potAnI tabiyatane anukuLa hoya tevI halIbhAre kasarata dareka jaNe niyamita karavI joIe. dAkatarI salAha mujaba kasarata thAya te vadhAre sAruM. khAsa karIne strIone mATe kasarata khUba ja jarUrI che. strIoe kasarata viSe aNagamA manamAMthI kADhI nAkhavuM joIe. niyamita savArasAMja pharavA javAnuM to dareka mANase rAkhavuM joIe. zakya hoya tene mATe taravAnuM ke Asane karavAnuM vadhu upayogI thaI paDe che. subodhabhAI ema. zAha Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-1972 pramuddha jIvana * IndirAjInI sAnAnI thALImAM leADhAnI mekha mAranAra maNNipura temaNe mAMgolavaMzI prajAothI gherAyelA ane naisargika dharma pALatA lokonI vacce hiMdu dharma phelAvyo. pUrI thayelI sAmAnya cUMTaNImAM lagabhaga badhe zrImatI IndirA gAMdhInI koMgresane vizALa bahumatI maLI. mAtra traNa ThekANe bahumatI na maLI : meghAlayamAM, gAvAmAM ane maNipuramAM. meghAlayamAM te pahADI netAonA pakSa sAthe koMgresane samajUtI che ane viliyamasana saMgamAnI sarakAra vaDApradhAnanI nItine ja anusaraze. govAmAM mahArASTravAdI gAmAMtaka pakSa medAna mArI gayo che ane gAvA taLapadamAM to koMgresane eka paNa beThaka maLI nathI. eka koMgresI sabhya cUMTAyela che te paNa damaNamAMthI. rAjyano darajjo meLavavAnI maNipuranI jhaMkhanA vaDA pradhAne saMtoSI, tema chatAM vaDA pradhAnanI koMgresane cUMTaNImAM 60mAMthI mAtra 17 beThaka maLI. bhAratanA cheka pUrva cheDe AvelA maNipurane ApaNe mAtra tenA maNipurI nRtya vaDe ja oLakhIe chIe ema kahIe te cAle. kharekhara to e pradezane tenI prajA ane prakRtinI draSTithI oLakhavAmAM vadhu rasa paDe. maNipura 22,346 corasa kilAmITaranA vistAra ane Azare 11 lAkha jeTalI vasati dharAve che. pUrva bhAratamAM vighA ane saMskRtimAM maNipura mAkhare che. gujarAta karatAM maNipuramAM ziznitenuM pramANa vadhu che : 37 TakAthI vadhAre. maNipuranI pUrvamAM ane dakSiNamAM brahmadeza che, uttare nAgapradeza che, pazcime AsAmanA kachAra jillo che. AthI maNipuranI prajA mAMgolavaMzI pahADI prajAno pradeza hovA joIe. paraMtu tadna evuM nathI. maNipuranI moTA bhAganI prajA mAMgAlavaMza ane AryavaMzanI mizra prajA che, keTalAka loko zuddha AryavaMzanA paNa che, ane pahADomAM zuddha mAMgolavaMzI pahADI loko paNa vase che. ApaNA dezamAM dIrghakALa daramyAna prajAonI ghaNI haraphara thaI che. dA. ta. meghAlayanI khAsI prajA cheka hiMdI cInamAMthI AvI che, ane AsAmamAM Aryo yuropa, pazcima eziyA ane uttara bhAratamAM thaIne AvyA che. maNipuramAM A kAre AvyA te ApaNe jANatA nathI, paraMtu IsvIsananA AraMbha pachI jema bhAratIo agni eziyAmAM dharma ane saMskRti phelAvavA gayA ane lagnathI e malaya ane megAlazI prajAmAM bhaLI gayA, tema maNipura gayelA Aryo paNa tyAMnI mAMgAlavaMzI prajAmAM lagnathI bhaLI gayA. Aje koInA caherA vadhu mAMgela lAge che, to koInA vadhu Arya lAge che. A Aryo bhAratamAMthI hiMdu dharma paNa letA gayA hatA eTaluM ja nahi paNa hiMdu dharmane vadhu saMskArI banAvanAra vaiSNava saMpradAya paNa temaNe maNipuramAM phelAvyo. vaiSNava saMpradAya sAMpratakALamAM pracalita thayo che. hiMdu dharma mukhyatve khINa vistAramAM vadhu pracalita che. maNipurI nRtya vaiSNava saMpradAyanuM nRtya che ane zrIkRSNanI jIvanalIlA vyakata kare che. saikAo sudhI maNipurI nRtya maNipuramAM ja purAI rahyA pachI gurudeva ravIndranAtha TAgora tene bahAra lAvyA. 1917mAM temaNe silahaTanI mulAkAta lIdhI tyAre tyAM teo maNipurI nRtya joIne ghaNA prabhAvita thayA. teo maNipurI nRtya-guruone zAnti niketana lAvyA ane A nRtyakaLAno pracAra karyo. ahIMthI A nRtyakaLA vizvavikhyAta banI gaI. maNipurI nRtya bhakitanRtya che, paNa saMskRta nATyazAstra para AdhArita che. 297 maNipurI hiMduo peAtAne meItheI (maitheyI ?) tarIke oLakhe che. hiMdu Aryo tyAM jaIne vasyA te pahelAM A pradezamAM mAMgalavaMzI nAga ane kukI loko vasatA hatA. Aje paNa khINa bahAra pahADomAM A jAtionI vasati vadhAre che. koIpaNa dharmanA pracAra rAjayAzraya vinA nathI thayA. maNipuranA rAjAo hiMdu hatA. AthI " meItheI prajA gAtrAmAM vahecAyelI che ane getrAMtara lagna kare che. rAjA eka getranA hoya, lagna bIjA gAtramAM ka2e. rAjA potAne kSatriya gaNAve che ane janoI dhAraNa kare che. vaiSNava saMpradAyano svIkAra 18mI sadInA pUrvArdhamAM thayo hato. baMgALamAMthI brAhmaNA ahIM AvIne rAjAnA darabAramAM vasyA hatA ane vaiSNava saMpradAyanA vrata, niyama ane praNAlikAo phelAvyAM hatAM. AthI maNipurI hiMduo mAMsa ane madirAne sparza paNa nathI karatA, gAyane pavitra gaNe che, zrIkRSNane Izvara tarIke pUje che. paraMtu ahIM hiMdudharma phelAyo te pahelAM je jaMgalanA naigika dharma hatA teno prabhAva hajI che. dharma ane prajA bhAratamAMthI AvyA chatAM sthAnika bhASA ja sarvoparI rahI. bhASA kukI bhASAne lagatI che ane te tibeTIbrahmavaMzanI che. Arya bhASA (saMskRta) para te AdhArita nathI. I. sa. 1772 pahelAM maNipura kevuM hatuM, teno ItihAsa ze hato, e kazuM jANavAmAM nathI. brahmIo maNipura para AkramaNA karyA karatA hatA. tethI rAjAe aMgrejonI madada mAgI. aMgrejoe rAjA sAthe karAra karIne rakSaNa ApyuM. 1824mAM aMgrejo ane brahmadeza vacce pahelA brahmIvigraha thayo tyAre maNipuramAMthI brahmIone harAvIne hAMkI kADhavAmAM AvyA ane maNipura briTiza hiMdanuM eka dezI rAjaya banyuM. rAjakuTumbamAM gAdI mATe kalaha thavAthI I. sa. 1891mAM aMgrejoe cuDAcaMdra nAmanA pAMca varSanA kuMvarane gAdIe besADI maNipurane potAnA vahIvaTa nIce rAkhyuM ane 1907mAM tene sattA soMpI. 1917mAM kukI lokoe baLavo karyo te aMgrejonI madadathI dAbI devAmAM Avyo. bIjA vizvavigraha daramyAna jApAnIoe ahIMthI hiMdustAna para caDAI karI hatI. tA. 15-10-1949nA divase maNipuranA mahArAjAe peAtAnuM rAjya bhArata sarakArane soMpI dIdhuM. kukI ane nAga loko mukhyatve khINanI bahAra pahADomAM vase che. nAga vasativALA pradeza para nAga pradezanA dAvA che. maNipura nAmanI nadI khINapradezamAMthI vahe che. A khINapradeza sarerAza 750 mITara UMcA che. bIjA pahADA 2400 mITara karatAM paNa vadhu UMcAIe pahoMce che. Ama maNipura pahADI pradeza che ane jaMgalathI samRddha che. jaMgalamAM hAthI, vAgha, dIpaDA, sAbara, jAtajAtanAM haraNa, geMDA, jaMgalI bheMsa ane tarehatarehanAM suMdara pakSIo vase che. maNipura rAjya tenA prAkRtika sauMdarya mATe prakhyAta che. maNipura nadI brahmadezamAM dAkhala thaIne chiMdavina nadImAM bhaLI jAya che. himAlaya bahudhA pUrva-pazcima phelAyelo che, paNa AsAmane IzAna cheDe te acAnaka dakSiNe vaLI jAya che. AthI maNipuranA pahADo uttara-dakSiNa phelAyelA che. ahIM varasAdanA cerApuMjI jevA atireka nathI ane havAmAna khuzanumA rahe che. maNipuranI rAjadhAnI ImphAla che. khINapradezamAM 750 mITara UMce AvelI A ramaNIya parvatanagarImAM lagabhaga eka lAkhanI vasati che. saMgIta ane nRtya mATe khyAtanAma A parvatanagarI tenI vajrakaLA ane dhAtukaLA mATe paNa prakhyAta che. ImphAla pahoMcavA jamInamArga to ghaNo lAMbo ane pahADI che, paNa kalakattA tathA geAhATI sAthe vimAna vaDe ImphAla joDAyela che. prajA ane prakRtinI dRSTie maNipura manohara hovA chatAM tenuM rAjakAraNa DahALAI gayuM che ane rAjakAraNanA pravAho tenA tophAnI nadI-nALAM jevAM ja saMkSubdha che. maNipurane kendrazAsita 7 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 prabuddha jIvana tA. 1-4-1972 vana maNipura su igAsAnI sITo sakAraNe pradezane darajajo hatA, paNa netAo saMpUrNa rAjayane darajajo mAgatA hatA. 1970mAM vaDA pradhAne te mAgaNI paNa mAnya rAkhI. 1967nI sAmAnya cUMTaNImAM maNipuramAM koMgresane 30mAMthI 16 beThaka maLI hatI. cAra apakSa sabhya koMgresamAM joDAI jatAM 30 sabhyanI dhArAsabhAmAM koMgresanI 20 beThaka thaI. paraMtu pakSapalaTAne pavana maNipura sudhI phelAyo ane keTalAka koMgresIoe pATalI badalatAM mukhya pradhAna koIgasiMdhanI sarakAre rAjInAmuM ApyuM. koMgresa choDI gayelA adhyakSa salAma tambIsiMghe sarakAra racI. te pachI eTalA badhA pakSapalaTA thayA ke Akhare maNipura para rASTrapatinuM zAsana sthApavAmAM AvyuM. kendra sarakAre maNipuranA vikAsamAM upekSA sevI che evA virodha pakSonA pracAranA pariNAme A cUMTaNImAM paNa koMgresane cokhI bahumatI maLI nathI. 60 sabhyonI vidhAnasabhAmAM koMgresane 17 beThako maLI che. bIjA TacUkaDA pakSone 22 maLI che ane apakSone 15 beThaka. AthI virodha pakSo bhegA maLIne koMgresane sattAthI dUra rAkhI zake ane pote aMdaraaMdara laDIne vahIvaTamAM arAjakatA phelAvI zake. saMsthA koMgresane 1 ane samAjavAdI pakSane 3 umedavAro jItyA che. AthI maNipurane asthira sarakAronA kaDavA anubhavo thayA pachI navI cUMTaNI karavI paDe to navAI nahi. pUrva bhAratanA pradezomAM strIo samAjamAM AgaLa paDatuM sthAna bhagave che. tethI daMtakathAomAM A pradeza kAmarUpa - deza tarIke oLakhAya che. maNipuramAM paNa evuM ja che. ahIM puru karatAM strIonuM pramANa paNa vadhu che. jIvanavyavahAramAM strIo gharamAM purAI rahetI nathI, ghaNI javAbadArIo uThAve che. badhI pahADI prajAonI jema A prajA paNa utsavapremI che. dhArmika utsavamAM strIo ane puruSa sAthe maLI nRtya ane saMgItanI majA mANe che. ahIM nRtyanI jema zAstrIya saMgItano paNa bahu sAro vikAsa thayo che. rAjayano darajajo prApta karIne AvI sarasa prajA saMkSubdha rAjakAraNanI gaMdakImAM aTavAI jaze te te eka karuNatA gaNAze. * bhAratanA cheka ugamaNA cheDA para AveluM A rAjaya bhAratanA rASTrIya pravAhamAM sAmela thaI jAya e saMrakSaNa ane rASTrIya rAjakAraNa ema baMne daSTie Avazyaka che. vijyagupta maurya strI-puruSa samAjanAM be cakro che! ['prabuddha jIvana'nA tA. 1-2-72nA aMkamAM dAdA dharmAdhikArInA ane tA. 1-3-72nA aMkamAM "puruSa nirapekSa zrI jIvana" e vize pragaTa thayelA kundanikA kApaDIAnA lekhanA saMdarbhamAM zrI zAMtilAla zeThanA A lekhamAM keTalAka muddAo carcavAmAM AvyA che-taMtrI] - strI ane puruSa e samAja - rathanAM be cakro che. bemAMthI ekamAM jeTalI kyAza, teTalo ratha khAmIvALa. A sAva sAdI ne sIdhI vAta che. Ama chatAM dAdA dharmAdhikArI jevA samartha ciMtaka ane vaDIla, strIne salAha Ape che ke "strIe puruSa sivAya jIvavAnI hiMmata batAvavI ane puruSanirapekSa jIvana jIvavuM; puruSanA bharosA upara nahi, kAraNa ke, puruSa strI mATe laDaze, tenuM rakSaNa karaze paNa tenuM bhakSaNa paNa karaze. strInuM-phakata strI evuM-svata: jade jIvana hovuM joIe. pazujIvanamAM naranirapekSa mAtRtva che te divasa have mAnavajIvanamAM paNa dUra nathI. zarIra bhraSTa thavAthI cAritrya bhraSTa thatuM nathI. mAtra IcchA viruddha zarIrane upayoga thavA na de. mAnavasamAjane bacAvavA mahilA-mukitanA rUpe navI saMskRtimAM AgaLa pagalAM mAMDavA paDaze. AvatI kAlanuM jagata strInuM che." dAdA dharmAdhikArIe vyakata karelA vicAro purapanA che, strInA nahi. strInI zakitanI dhUnamAM vAstavikatAnI hadanI bahAra A vicArasaraNI samAjane derI jaze evo bhaya lAge che. "AvatI kAlanuM jagata strInuM haze" Ama kahIne dAdA zuM kahevA mAge che te samajAtuM nathI-e zakaya paNa nathI. strI ane puruSa ekabIjAnA pUraka che. elI strI ke ekle puruSa, arasaparasanA AdhAra vinA A jagatamAM jIvI zake e kalpanA ja bihAmaNI. lAge che. strIone samAnatA hovI joIe, sAmAjika baMdhanethI tene mukata karavI joIe, puruSane vAMka hoya tyAM paNa strIo tarapha anyAyI rIte vartIne je kUratAbharyuM vartana tenI sAthe AcaravAmAM Ave che evI jaDane nestanAbUda karavI joIe. AvA pAyAnA sudhArAone eka bAjue mUkIne AvatI kAlanA jagatane strIonuM jagata kalpavuM ane ema vicArIne khuza thavuM te kadAca . kalpanA pUratuM amuka mANasa mATe barAbara haze paraMtu ema kahevuM e vAstavikatAthI te hajAro jojana vegaLuM kathana hoya ema lAge. AvA vicAro vyakata karavA te samAja mATe te hitakara nathI ja nathI. koI paNa upadezaka upadeza Ape te zrotAgaNane supAcya hoya e dhyAna rAkhIne upadeza ApatA hoya che. vakatA sivAya. koI anyanA gaLe na Utare evI vAta sAmAnya vakatA paNa karatA nathI hato tyAre dAdA jevA samartha mANasa je ApaNA gaLe Utare tema che ja nahi eve pArA je bhAre vicAra rajU kare tethI bhAre Azcarya thAya che. teo kahe che, "kRSNanI sAthe rAdhAnuM nAma belAya che, rukimaNIsatyabhAmAnuM nahIM! vaivAhika saMbaMdha na hovA chatAM rAdhA-kRSaNa eka nikaTa saMbaMdhanuM pratIka che. paNa A saMbaMdha sAmAjika thaI zakatuM nathI. kRNa - draupadI saMbaMdha sAmAjika thaI zake che ?" temaNe rAdhA-kRSNanI vAta karI te te eka apavAda gaNAya. AjanI prajAne zuM tene dAkhalo laIne cAlavAnuM kahI zakAya? , e saMbaMdha pAchaLa chupAyelI gUDhatA ApaNe jANatA-samajatA nathI. jema gAMdhIjI kasturabAne "bA" kahIne saMbodhatA hatA. ema kahevA ane karavAno aAkhA samAjane kevI rIte upadeza ApI zakAya? UMcA vicAro ane UMcI kalpanAo lakhavA-vAMcavAmAM sArI lAge, paraMtu je vAstavikatAthI para che evA vicAro samAja samakSa rajU karavAthI to samAjanI taMdurastIne hAni ja pahoMce ema mArI namra samaja pramANe mane lAge che. eTale dAdA pratye pUre pUjayabhAva hovA chatAM ema kahevAnI pharaja paDe che ke temane A vicAro sAthe AjanA samAja saMmata na ja thaI zake. A lekhanA anusaMdhAnamAM "prabuddha jIvananA taMtrI zrI cImanalAla cakubhAI zAhe samAja mATe samadhAraNa evA potAnA vicAro vyakata karelA, tenA anusaMdhAnamAM zrI kundanikAbahena kApaDiyAe pitAnA vicAro lakhI mokalelA. teo zarUAtamAM jaNAve che ke "taMtrIzrI vidvAna vyakita che, paNa nizcita thaI gayelA vicAre game tevA vidvAnanI daSTine paNa kevI baddha banAvI daI zake che, tenI eka jhalaka A taMtrInoMdhamAMthI jovA maLe che." ema kahIne strI pratyenA sAmAjika anyAyI valaNonI kaDIbaddha mAhitI temaNe peza karI che. ane puruSa - rasamAja keTalo badho anyAyI che tenAM Topa bharIne dAkhalAo temaNe rajU karyA che. lekhanA aMte teo jaNAve che ke "strInI mukitanI vicAraNAnAM haju bIjA keTalAMka mahattvanAM pAsAM che, paNa te vadhAre mULabhUta ne vadhAre krAMtikArI che, jene haju vAMcavA - vicAravA mATe paNa ApaNe samAja taiyAra na hoya, tethI te vizenI vAta hamaNAM nahi." temanA mULabhUta ane vizeSa kAMtikArI vicAro teo avazya pragaTa kare tema ApaNe IcchIe. kemake strIjagatane anyAya karanArA temanA vizeSa vicAranA pragaTIkaraNathI samAja tenAthI jJAta thaze ane jAgRta samAja jarUra tenuM mUlyAMkana karaze. bAkI ApaNe samAnatAnI game teTalI vAta karIe paraMtu vAstavikatA tyAM che ke strI e strI che ane puruSa e puruSa che. jeNe AvA moTA brahmAMDanI ane sAthe jagatanI racanA karI che . te jagataracayitAe strI-puruSanA bheda pADayA haze tene zuM sarjanahAranI bhUla samajavI ? strIo pratye samAja anyAyI rIte ne varte, tene samAja samAna hakko ane pratiSThA Ape tyAM sudhInI vAta barAbara che, bAkI ethI AgaLa vadhavuM e te arIsAnA candramAne pakaDavAno prayatna karavA jevI vAta lAge che. - zAntilAla TI. zeTha Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-1972 prabuddha jIvana 299 gAMdhIcIMdhyA mArge cAlavAno prayAsa karatA zrI ghanazyAmabhAi zrI ghanazyAmabhAI gujarAtanA mukhya pradhAna tarIke niyukata paraMtu ApaNe tyAM eka evuM mAnasa pracalita thayela che ke thayA ane temaNe sAdAIne padArthapATha apanAvyo. pote mukhya pradhAne bhapakAthI rahetA hoya tyAre tenI peTabharIne TIkA karavAmAM AvatI pradhAna hovA chatAM vimAnamAMthI vajanavALI pitAnI bega pote ja hoya che ane jyAre koI gavarnara ke pradhAna sAdAI tarapha Daga UMcakIne cAlyA. nAnA baMgalAmAM rahevAnuM pasaMda karyuM. nAnI moTara - mAMDate hoya tyAre paNa tenA vize zaMkAnI daSTie jovAmAM Ave che. vAparavAnuM nakkI karyuM. koI kharcALa evA moTA samAraMbhamAM pote ' ema kahIne ke A te tenI pratibhAnI UMcI chApa pADavA mATe bhAga nahi le evI jAherAta karI. gavarnaranA prathama vakatavyanA - Ama karI rahela che ane dUdhamAMthI porA kADhavA jevI vAta samaye gavarnaranA Agamana samaye lAla jAjama pAtharavAnI prathAne karavAmAM Ave che ke haju teNe A te nathI cheDayuM ane pelAne baMdha karI tema ja bIjA jhAkajhamALane ochA karyo. pradhAnanA baMgalA tyAga nathI karyo ! paraMtu ApaNI daSTi hamezAM guNagrAhaka hovI joIe para saMtrIone pahero nahi rAkhavAnI jAherAta karI. A rIte sAdI ema mAnuM chuM. rIte rahevAnuM temaNe svIkAryuM che e kAraNe temanA oNphisaro ane AjanA viyama kALamAM jayAM pralobhanone Dhagalo paDA hoya, nIcalA mANaso tema ja prajA paNa teno dAkhalo letI thAya ema sagavaDatAone khaDa najaranI sAme hoya ane ene tyAga IcchIe. karIne cAlu praNAlIne tilAMjali ApIne AgaLa vadhavuM te ati paraMtu temanA sAthI pradhAna jo temanI A sAdAInI raheNI kaThaNa kAma che ane AvI Toce beThelI vyakita jyAre hiMmata dAkhavIne karaNImAM temane sahakAra Ape to ja teo temAM AgaLa vadhI zake. e raste Daga bharatI hAya -eka navI ja keDIe prasthAna karIne bAkInA ApaNe IcchIe ke temanA sAthIo temane sahakAra Ape ane badhAne mATe mArgadarzaka banavAne prayatna karatI hoya tyAre ema temanA A sAdAInA siddhAMta temanA amala daramiyAna karavAmAM tene protsAhana maLe, tenI hiMmata na tUTe, tenA mATe janatAe kAyama mATe TakI rahe. ema bane te bhAratanA dareka rAjyanA tene abhinaMdana ApIne tene utsAha vadhAravo joIe ane e raste pradhAne mATe gujarAtanI A praNAlI mArgadarzanarUpa bane ane gAMdhInA gujarAte gAMdhIcIMdhyA mArga apanAvyuM ane saMteSa guja AgaLa vadhavAmAM je rIte zakya hoya te rIte tene sahakAra Apavo joIe. rAtanI prajA laI zake. A vAtanuM mahattva prathama daSTie bahu nathI tenI TIkA to koI aMzamAM na ja thavI joIe ema huM draDhapaNe mAnuM lAgatuM paraMtu AjanA kALamAM A rasate cAlavuM te atighaNuM chuM. kemake A pahelAM mAre eka vakhata gujarAtanA gavarnaranI 'kaThaNa che ane tenA sUcitArtho samajIe te A vAtanuM mahattva sAdAI viSe lakhavAne prasaMga banyo tyAre zrI Izvara peTalIkare atighaNuM che. eka lekha dvArA tenI bIjI bAju batAvavA mATe prayatna karelo ghanazyAmabhAI viSe mArI khAsa koI jANakArI nahotI, paraMtu ane tenA viSe 'prabuddha jIvana'nA taMtrIe bahu ja sacoTa hamaNAM tArIkha 26 mArcanA roja zrI cImanalAla cakubhAI zAhane rIte javAba paNa Apyo hate. 71mA varSamAM teo praveza karatA hoIne tene lagate sanmAna mAruM kahevAnuM eTaluM ja che ke ApaNe ApaNI guNagrAhaka samAraMbha yojAyo tyAre teo temAM bhAga levA mATe muMbaI khAsa daSTine vikasAvavI joIe. je zrI ghanazyAmabhAI temanI navI praNAAvyA. Ama to temanI pAse saMdezo mAgavAmAM AvyA hatA, paraMtu lImAM saphaLatA prApta karaze te temAM gujarAtanuM gaurava vadhaze. gujatemaNe jaNAvyuM ke gujarAtanA eka prathama kakSAnA gaNAya evA sAcA rAtane eka sAdI raheNIkaraNIvALA gavarnara maLyA tyAra bAda eka sevaka ane panotA putranuM jAhera sanmAna thatuM hoya tyAre tenI sevAne AvA mukhya pradhAna maLyA che tene gujarAtanI khuzanasIbI gaNavI biradAvavA mATe saMdezAthI ja saMtoSa nahi mAnatA mAre pite tyAM joIe. eTale zrI ghanazyAmabhAInA A navA prasthAnamAM ApaNe AvavuM joIe ane huM mArI pavitra pharaja samaju chuM ane teo temane aMta:karaNapUrvakane Teko ApIe ane teo A bAbatamAM A samAraMbhamAM bhAga levA muMbaI khAsa AvyA. e sAva svAbhAvika saphaLa thAya eTaluM temane baLa maLe evI Izvarane prArthanA karIe. che ke gujarAtanA mukhya pradhAna banyA pachI ghanazyAmabhAInI A kAraNa ke Aje te ema lAge che ke A temanA aMta:karaNapUrvakanA muMbaInI prathama mulAkAta hatI eTale temanA mitro, snehIo ane prayAsa che. zAntilAla TI. zeTha amuka saMsthAo hAratorA laIne temanuM svAgata karavA sTezane saMgha samAcAra jAya. paraMtu temaNe spaSTa jaNAvI dIdhuM hatuM ke mArA svAgata mATe sTezane hAratorA laIne eka paNa mANasa Avaze to huM Agale sva. paramAnaMdabhAInI prathama puNyatithi sTezane UtarI jaIza. ane teo muMbaI Ave che ene lagatI cAlu eprila mAsanI 17mI tArIkhe sva. paramAnaMdavartamAnapatromAM jAherAta karavAnI paNa temaNe manA pharamAvI hatI. bhAInI prathama puNyatithi UjavavAne lagatI jAherAta gatAMkamAM eTale je cAlIza - pacAsa mitroe temanuM svAgata mATe javAno ApI hatI. temAM zrI kizanasiMha cAvaDA Avaze ema jaNAveluM nirNaya karyo hato teo nirAza to thayA paraMtu temanA manamAM paraMtu e divasemAM temane anya ramaNa hoI AvI zake tema nathI zrI ghanazyAmabhAI vize UMcI chApa aMkita thaI. ane amane jaNAvatA AnaMda thAya che ke pUjya kAsAheba kAlelakarane ApaNe vinaMti karI ane teo te divase AvavA saMmata thayA che. zrI cImanabhAInI sanmAnavidhi patyA pachI amuka mitrone zrI nagInabhAIne tyAM jamavA javAnuM nimaMtraNa hatuM tyAM zrI ghanazyAma vasaMta vyAkhyAnamALA bhAI paNa sAthe hatA. tyAM doDheka kalAka sAthe rahevAnuM banyuM. paraMtu dara varSa mAphaka A varSe paNa saMghanA Azraye koTamAM brasa sTrITamAM A gujarAtanA mukhya pradhAna che mATe temane mATe khAsa sagavaDa- Avela tAtA oDiToriyamamAM eprila mAsanI 3-4 - 5 - 6 ema khAsa dhyAna ApavuM paDe evI koInA manamAM ciMtA nahotI. kAraNa ke cAra divasa mATe vasaMta vyAkhyAnamALAnuM Ayojana karavAnuM nakkI temanuM vartana ane vANI evAM hatAM. janatAnI sAthe janatAne eka karavAmAM Avela che. cAra vakatAomAMthI prathama divase zrI morArajI pratinidhi dUdhamAM sAkara bhaLe evI rIte bhaLI gayo hato. eTale desAI; trIje divase zrI aTalabihArI vAjapeyI tathA chelle divase koIne moDhe sAMbhaLelI ke vartamAnapatramAM vAMcelI vAtathI ahiM phrenka merAIsa - ema traNa vakatAe nakkI thaI gayA che ane doravAvAno koI prazna nahote - A te jAtaanubhava thayo. A bAkInA eka vakatA mATe prayatna cAle che. badhA mATe zrI ghanazyAmabhAI ApaNA aMtaranAM abhinaMdananA maMtrIo, adhikArI bane che. muMbaI jaina yuvaka saMgha ' Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 prabuddha jIvana tA. 1-4-1972 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM 31mI DIsembara 1971 sudhInuM saravaiyuM phaDo ane devuM ' rU. 2. rUA. paM. milakata ane leNe rUA. 2. rU. pai. rIjharva phaMDa: bleka: (karAra mujaba) rasadhArA gayA saravaiyA mujaba bAkI 26704-89 ko. opa. hA. sa. li. varSa daramiyAna kharIda karatAM kiMmatanA 13680-00 zrI rAMdha hastakanA phaMDa:zrI mAna phaMDa: InvesTamenTasa (copaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI 25467-57 7 TakAnA InDIyana hyuma pAIpa bAda: navI ophisamAM rI kAM. li.nAM DIbencare vezana kharcanA ApyA 1448-38 rU. 5000 nAM 523639 24019-19 rasadhArA ko. o. hA.se. li.nAM zera pAMca dareka rU. 50ne 250-00 5486-39 pustaka prakAzana khAtuM: gayA saravaiyA mujaba bAkI 2183-GO umero: varSa daramiyAna pustaka pharanIcara ane phIkacara (capaDA pramANe) vecANanAM 14-50 gayA saravaiyA mujaba bAkI 845-24 2197-50 bAda: kula ghasArAnAM lakhIvALyA 589-24 zrI mAvajata khAtuM: 256-00 gayA saravaiyA mujaba bAkI 16-22 DIpojhITa umero. mAvajata ghasArAnAM 1-15 pisTa ophiksamAM 75-00, 17-37 bI. I. esa. TI. pAse zrI vaidyakIya rAhata khAtuM: 80-00 TelIphona DIpojhITa 36000 gayA saravaiyA mujaba bAkI 826-15 umero: varSa daramiyAna bheTanAM loka milApa TrasTa pAse 100-00 1603-00 61-09 2429-15 leNuM (saddhara) bAda: varSa daramiyAnanA kharcanAM 1159-25 zrI. e. ke. zAha sArvajanika 1269-90 - 2750396 vAcanAlaya ane pustakAlayane 6975-97 bombe TelIphona khAte 20-00 sTApha vaDanTa phaMDanA 51617ra InkamaTekSa rIphaMDa aMge leNAM 418-23 agAuthI AvelA lavAjamanAM 1470-00 sabhya lavAjama aMge 1700-00 paracuraNa devuM 115ra-90 jJAnedaya TrasTa khAte 2-65 rasadhArA ke. opa. hAusIMga sA. li. ne 11520-Oo sTApha pAse 1401-72 19308-62 sTeTa pIpala prA. li. pAse 125-28 73,517-47 Dabencare upara vyAjanA bAkI 175-00 zrI janarala phaMDa: Avaka kharca khAtuM: 10818-85 gayA saravaiyA mujaba bAkI 24171-18 prabuddha jIvana pepara sTeka: 1200 umero: Avaka kharca khAtethI 3633-49 rokaDa tathA beMka bAkI: 27804-67 beMka opha InDIyAnAM cAlu khAte 13571-81 bAda: prabuddha jIvananAM Avaka kharca khAtethI ghaTanA " , " phIkasa DIpojhITa khAte 50672-67 lAvyA. 6091-20 rokaDa purAMta (copaDA pramANe) 122 : 21713-47 -- 64,254-70. devuM: 95,230-94 9,5230-94 amee zrI. muMbaI jaina yuvaka saMgha muMbaInuM tA. 31-12-71nA divasanuM saravaiyuM majakura saMsthAnA cepaDA tathA vAucara sAthe tapAsyuM che ane barAbara mAluma paDayuM che. zAha mahetA enDa ka. muMbaI tA. 9-3-1972 cArTarDa ekAunTanTasa Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-1972 prabuddha jIvana 301 zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha-muMbaI tA. 31-12-71 nA roja pUrAM thatAM varSane Avaka tathA kharcane hisAba Avaka 13662-16 bheTanAM lavAjamanAM 5990-00 bAda: zrI. muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyone pra. jIvananI kopI maphata mokalavAmAM Ave che tenA eDajasTa karyA. 3594-00 mANasane pagAra tathA bonasa 3525-00 makAnabhADuM tathA vijaLI kharca 726-30 prInTIMga tathA sTezanarI 598-84 TelIphona kharI 681-20 posTeja kharca 836-15 oDITarsane onarerIyama 151- sTApha provIDanDa phaMDanA phALAnA 4740 che. phaMDa para vyAjanA 122-04 paracuraNa kharca 1901-36 samAraMbha tathA sabhA saMmelana kharca 1416-35 pharanIcara upara ghasArAnAM 30-00 membarazIpa phI khAte 10 bloka meInTenansa ane rIperIMga kharca (rasadhArA ko. o. hA. se. li.) 1296-00 -- udeze aMge kharca 2396-00 homIyopethIka upacAra kendranI phInAM 319-25 homIyopethIka upacAra kendra bheTa , 251-00 pa70-21 vyAjanAM DIbencaronAM beMkanAM khAtAonAM 350-00 11766-64 3976-49 4326-49 vyAkhyAnamALA aMge kharca homIyopethika upacAra kendrane kharca 5790-239 7500 958-00 654039 zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha bhADAnA paracuraNa Avaka tathA saravaiyA pheranA vigere varSa daramiyAna kharca karatAM Avakane vadhAre zrI janarala phaMDa khAte laI gayA 27-62 (3633-49 2140-1ra 21940-5ra zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha- muMbaI prabuddha jIvanano tA. 31-12-71nA roja pUrAM thatAM varSane Avaka tathA kharcane hisAba 397pa-00 Avaka lavAjamanA 4279-50 umero: zrI muMbaI jene yuvaka saMghanA sabhyone maphata prata mokalavAmAM Ave che tenA eDajasTa karyA 3594-00 4159-40 75608 mANasane pagAra tathA bonasa pepara kharca chapAmaNI kharca pisTeja kharca paracuraNa khara puraskAra khAtuM 7873-50 1013-04 639-18 bheTanA: saurASTra TrasTa pAsethI paracuraNa bheTa , 25000 949-00 60-00 3449-00 varSa daramiyAna Avaka karatA kharcane vadhAro 6091-20 17413-70 17413-70 uparane hisAba tapAse che ane barAbara che. muMbaI, tA. 93-1972 zAha mahetA enDa kuM. - cArTaDa ekAunTanTasa, oDiTarsa. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 4pa61-00 10,000-00 -: : 20086-82 . . . . . , , 697pa : ' 302 prabuddha jIvana tA. 1-4-1972. zrI maNilAla makamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya-muMbaI tA. 31-12-1971nA divasanuM saravaiyuM phaDo ane devuM. . . . pai. milakata ane leNa rU. . rUA. . zrI sthAyI phaMDa InvesTamenTasa (copaDA pramANe) 7 %nA rAvaLagAMva sugara phArma gayA saravaiyA mujaba bAkI kAM. li.nA DIbencarsa zrI pustaka phaMDa 7 12 % ne tAtA lokomoTIva ejI. ke. li. nI DIbencara gayA saravaiyA mujaba bAkI 5500-00 rUA. 6000 6163-50 zrI pharanIcara phaMDa 16163-50 pharanIcara (cApaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI 2400-00 gayA saravaiyA mujaba bAkI - 331093. bAda: kula ghasArAnA lakhIvALyA 1974-93 devuM. 1336-00 pustako aMge DIpojhITa : 8521-00 pustako: (kharIda kiMmate). mAsika aMge DIpojhITa . 21-00 ' gayA saravaiyA mujaba bAkI 18943-82 -- . .8542-00 umera: varSa daramyAna kharIdInA 1143-00. paracuraNa devuM: zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha bAda: kula ghasArAnA lakhIvALyA 14297-82 5789-00 sTApha pre. phaMDanA ra6674 " leNuM: 9643-21 InkamaTekSa rIphaMDanA 645-70) 50646-21 rokaDa tathA beMka bAkI beMka opha InDIyA senDaharsTa reDa (cAlu khAtuM). 3363-61 rokaDa silaka 2-02amee zrI maNilAla makamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya 3390-63 zrI Avaka kharca khAtuM tathA pustakAlaya muMbaInuM tA. 31-12-71nA divasanuM saravaiyuM maja gayA saravaiyA mujaba bAkI 16043-40 kura saMsthAnA copaDA tathA vAucare; sAthe tapAsyuM che ane barAbara umero: varSa daramiyAna Avaka mAlUma paDayuM che. karatAM kharcane vadhAre 7277-98 zAha mahetA enDa ka. -------- 23321-38 tArIkha. 9-3-1972 cArTarDa ekAunTanTasa. kula rU. 50646-21 zrI maNilAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya-muMbaI tA. 31-12-71nA roja pUrAM thatAM varSane Avaka tathA kharcane hisAba Avaka: rUA. I. sA. zai. kharca: DabencaranA vyAjanA 1150-00 TrasTanA uddeza aMge kharca karI beMkanA vyAjanAM keLavaNI aMge 1253-59 pagAra tathA bonasa 9755-00 bheTanA: 603-00 peparsa lavAjama 792-18 pustaka lavAjamanA: -1180-00 myunisipala grAMTa: pustaka rIpersa tathA bAInDIMga 133-50 2500-00 . phaMDanA phALAne 321-60 paracuraNa Avaka: pastI vecANanA 143-69 che. phaMDanA vyAjanA 86-30 pAsabuka vecANanA 93-60 chapAmaNI kharca 300 daMDanA 95-20 ----- '11125-58 332-49 vyavasthA kharca varSa daramiyAna Avaka karatAM paracuraNa kharca 567-48 kharcane vadhAre 72798 oDITarone onarerIyama 151-00 718-48 13154-06 ghasArAnI -pharanIcaranA 149-00 amoe uparane hisAba tapAsyo che ane barAbara che. pustakonA 1161-00 zAha mahetA enDa kuM. 1310-00 muMbaI, tA. 9-3-1972 cArTarDa ekAunTanTasa. '. '13154-06 103-59 mAlika : zrI jaina yuvaka saMgha. muMbaI-4 Te. naM. 357299 : ' mudraka ane prakAzaka : zI cImanalAla je. zAha. prakAzanarathaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, mudraNasthAna : dhI raTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (A aMka sAthe sva. paramAnaMda kApaDiyA-prathama puNyatithi nimite 9 pAnAnI khAsa pUrti sAmela karI che.) Regd. No. MH. 17 prabuddha jIvane prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNuM varSa 33 : aMka 24 muMbaI eprila 11, 1972 ravivAra vArSika lavAjama rU. 7, paradeza mATe ziliMga 15 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapa tra - chUTaka na 0-40 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha ane vasa ta vyAkhyA na mALA A varSanI vasaMta vyAkhyAnamALAne janatAne khUba AvakAra cAre vyAkhyAne ahevAla A aMkamAM chellAM traNa pAnAMmAM maLe. cAra divasa bharacaka hAjarI rahI. ghaNA bhAIone jagyAnA ApavAmAM Avyo che. viSaya hatuM, "cUMTaNIo ane tyAra pachI." apekSA abhAve pAchA javuM paDatuM. AthI vizALa jagyAmAM A vyAkhyAne e hatI ke vyAkhyAtAo cUMTaNInAM pariNAmenAM kAraNe ane have pachI yojavA evI mAgaNI thaI. zrotAgaNa moTe bhAge zikSita, buddhizALI rAjakIya paristhiti kevI raheze tenI samIkSA karaze. zrI morArajIane sArA pramANamAM yuvAna varga hato. lokomAM ghaNI jijJAsA che. bhAInA vyAkhyAnane mahad aMza lokazAhImAM nIDaratAnI AvazyakatA loko khUba vicAre che. dareka vyAkhyAnane aMte praznonI jhaDI varase vize hato. temane abhiprAya hato ke atyAre are tarapha bhayanuM te uparathI jaNAI AvatuM ke loko svataMtrapaNe vicAre che, pitAnAthI vAtAvaraNa jAmatuM jAya che ane zAsaka pakSa ane khAsa karI IndirA bhinna abhiprAya samajavA taiyAra che. hAla khIcokhIca bharAI gayo gAMdhI loko ane virodhI daLone bhayabhIta karI rahyAM che ane loke. hoya, saMkhyAbaMdha bhAIo cAre tarapha UbhA rahe athavA bhe DarI gayA che. temane Aropa hato ke zAsaka pakSe vizALa pAyA besI jAya chatAM, saMpUrNa zAMti jaLavAya ane vakatAne paNa preraNA upara sarakArI taMtra ane tenAM sAdhano lAbha lIdho che. IndirA. maLe evuM vAtAvaraNa hatuM. gAMdhIe helikopTara vAparyA, lakhalUTa kALuM nANuM ekaThuM karyuM ane vyAkhyAne mATe AkarSaNanuM eka kAraNa vyAkhyAtAonI veryuM, dArUne upayoga karyo ane bIjI ghaNI gerarItio AdarI. pasaMdagI hatI. rAjakIya pakSonA Agratama AgevAna ane pIDha temaNe kahyuM The election was not fair & free. zAsaka svataMtra patrakAro vyAkhyAtAo hatA. zAsaka pakSanuM koI na hatuM. pakSanI cUMTaNInI saphaLatAnAM A kAraNe temane mukhya lAgyAM. temaNe be virodhI pakSonA AgevAna hatA ane be niSpakSa vyakitao hatI. kahyuM ke 1967 sudhI koMgresa sattA upara hatI tyAre sarakArI sAdhazAsaka pakSane cUMTaNImAM dhAravA karatAM paNa vadhAre bahumatI maLI tethI nene teNe upayoga karyo na hato ane tenA purAvAmAM jaNAvyuM ke ema mAnavuM paDe ke moTA bhAganA lokoe zAsaka pakSanA umedavArone sattA upara hovA chatAM 1967mAM koMgresa ghaNAM rAjyamAM hArI gaI. mata Apyo che ane zrotA vargamAM evA matadAro sArI saMkhyAmAM bhaviSya vize temane lAge che ke dezamAM lokazAhI kadAca Takaze hAjara haze. chatAM virodha pakSanA AgevAne athavA taTastha samA- nahi ane saramukhatyArazAhI AvI rahI che. bhaviSya vize teomAM lecaka vyakitaone sAMbhaLavA ane temane abhiprAya jANavA loko nirAzA jaNAI. bhArata - pAkistAnI yuddhamAM vijaya maLyo ane taiyAra hatA eTaluM ja nahi paNa IMtejAra hatA. lokazAhI mATe huM baMgalA dezanI mukita thaI temAM IndirA gAMdhInI zakita ke kuneha A zubha cihna mAnuM chuM. zrI aTalabihArI vAjapeyIe te sAzcarya karatAM temanuM sadbhAgya (luck) vadhAre gaNavuM joIe. temanA jAhera karyuM ke zAsaka pakSa tarapha jenuM valaNa jANItuM che evI vyakitao pravacananA pradhAna sUra nIDaratA mATe upadeza ane zAsaka pakSanAM virodhI daLanA AgevAnone AmaMtraNa Ape che. meM dareka vyAkhyAnamAM aniSTa sAme cetavaNIno hato. potAnA pakSe paNa kAMI dekha ke kahyuM ke A vyAkhyAne koI eka rAjakIya pakSanA pracAra mATe nathI bhUla hovAno saMbhava che evuM AtmanirIkSaNa temanA pravacanamAM jaNAyuM nahi. eka bhAIe temane pUchavuM ke temanA kahevAno artha ema paNa lokazikSaNa mATe che. loko pAse vividha daSTibiMdue raju thAya thAya ke sattA upara hoya te pakSa jIte te ema mAnavuM ke teNe saraane svataMtrapaNe vicAra karavA loko prerAya e ja A vyAkhyAnane kArI sAdhanono upayoga karyo che ane hArI jAya tema nathI karyo. uddeza che. zAsaka pakSanA pratinidhine IrAdApUrvaka dUra rAkhavAnI koI bIjA eka bhAIe dhyAna kheMce ke temaNe pote paNa cUMTaNI mATe IcchA na hatI eTaluM ja nahi paNa te pakSanA koI eka agraNIne lAkhe, kadAca karoDo rUpiyA ekaThA karyA che. A badhuM sarva rAjakIya vyAkhyAtA tarIke meLavavA meM dilhI, muMbaI ane kalakattA ghaNA pakSo mATe sAmAnya che. zrI khuzavaMtasiMganuM vyAkhyAna abhyAsapUrNa hatuM. AjhAdI prayatna karyA. paNa temAMnA koIne samaya na hato ane tethI chellI pachInAM 25 varSanA koMgresane ItihAsa AlekhI temaNe batAvyuM ghaDIe cothuM vyAkhyAna mAre eka patrakAranuM nakkI karavuM paDayuM. cAre ke naherunA avasAna padadhI ane 1967 sudhImAM koMgresa ane tenI vyAkhyAnomAM, keTalIka vakhata zAsaka pakSanI kaDaka TIkA hatI ane netAgIrImAMthI konI zraddhA UThI gaI hatI. IndirA gAMdhIne koIne kadAca evI chApa paNa rahe ke zAsaka pakSanI ekapakSI je vArase ( legacy ) maLyuM te jotAM dezavidezane rAjakIya TIkA thAya che ane zAsaka pakSanuM daSTibiMdu yogya rIte rajU nathI thatuM. nirIkSA kone lAgatuM hatuM ke dezamAM lokazAhI Takaze nahi. AjhAdI zrotAonA keTalAka prazna uparathI paNa A lAgaNI dekhAI AvatI. pachInI navI peDhIne koMgrese dezane svataMtratA apAvI te hakIkata vakatAonAM keTalAMya vidhAna sAthe huM pote paNa saMmata na hato. paNa tathA gAMdhI - nahe2 - paTelanA AMjI nAkhatA netRtvanI asara rahI, huM IrAdApUrvaka tenA vivAdamAM na ja Utaryo. zrotAonI samajaNa na hatI. 1967nI cUMTaNImAM pahelI vakhata janasaMgha ane svataMtra, ane vivekadaSTi upara ja meM cheDayuM. chellA divase thoDI samAlocanA jevAjamaNerI pakSo sabaLa virodha pakSa banyA ane keTalAMka rAjyamAM karavAne mAro IrAdo hato paNa samaya na rahyo. virodhI pakSe sattAsthAne AvyA. AvA saMjogomAM koMgresamAM Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304. prabuddha jIvana tA. 16-4-1972 --- bhaMgANa paDayuM ane IndirA gAMdhIe hiMmatapUrvaka samayAvadhi karatAM 14 mahinA pahelA lokasabhAnI madhyasatra cUMTaNI karAvI, meTI bahumati meLavI. dhArAsabhAnA umedavAranI pasaMdagImAM jemanI sAme bhANa- caranA Aropa hatA evA ghaNA pradhAne ane AgevAna vyakita- ene haTAvI sAphasUphI karI. khAsa karI jenI pitAne jAtamAhitI hatI tevA paMjAbanA pradhAnanA kevA hAla thayA tene ramUjI ane tAdaza citAra Apyo. kendra ke rAjyamAM asthira rAjataMtranA duSpariNAme lokoe bhegavyAM hatAM ane tenAM bhayasthAne samajI gayA hatA. virodha pakSo pAse "indirA haTA' sivAya koI kAryakrama na hatuM. jokasabhA ane dhArAsabhAnI cUMTaNInAM pariNAmanAM kAraNenI taTastha samAlocanA thI khuzavaMtasiMge karI. bhAvi paristhiti vize temaNe citA vyakata karI. eka ja vyakitanA hAthamAM sarva sattA kendrita thatI jAya temAM lokazAhI mATe temane jokhama lAgyuM. ApaNuM baMdhAraNa samavAyataMtrI che ane rAjyone nizcita sattA che. ApaNI lokazAhI briTiza paddhatinI, samagra kebineTa pArlAmenTane javAbadAra rahe tevI che. A banne lakSaNe temane bhUMsAtAM lAge che. kebineTanA pradhAne pUtaLAM thatA jAya che ane pArlAmenTane javAbadAra na hoya tevI vyakitae vaDA pradhAnanA salAhakAra banI, samAntara kebineTa UbhI thaI che ane amerikana presiDenTiyala TAIpanuM taMtra racInuM hoya tevuM temane lAgyuM. rAjya ane kendramAM sthira rAjataMtra hoya te aAvakArapAtra hovA chatAM, rAjya ane tenA gavarnare kendranA tAbedAra mAtra rahe te ApaNA baMdhAraNane anurUpa nathI. rITrapati tarIke zrI giri padanuM gaurava ke svataMtratA jALavI zakyA nathI. rajI desAI tragedydhanAnI bAdhA karela zrI aTalabihArI vAjapeyInA pravacanane mATe bhAga vartamAna cUMTaNIpaddhatinI apUrNatAe ane tethI pariNAmanAM aniSTo pratye dhyAna doravA upara hatA. temanA mate A cUMTaNIpaddhati lokamatanuM sAcuM pratibimba pADatI nathI ane vikRta pariNAma lAve che. temaNe dAkhale Apyo ke dilahImAM zAsaka pakSane dA lAkha mata maLyA ane janasaMghane pA lAkha mata maLyA chatAM bahumatI beThako zAsaka pakSane phALe gaI. temaNe svIkAryuM ke cUMTaNIpaddhatinA A doSane lAbha 1967 mAM virodha pakSone maLyA hatA. tethI temano virodha A cUMTaNImAM zAsaka pakSane mATI bahumatI maLI tenI sAme na hato paNa paddhati sAme hate. bIje cUMTaNI khUba kharacALa thatI jAya che, jemAMthI kALAM nANAMnA vyApaka upayoganuM aniTa janme che. koI umedavAra sAcA hisAbo rajU karatA ja nathI, ane kAyadAnI maryAdAmAM kharca karI cUMTaNI jItavI azakya che. rAjakIya pakSoe potAnA hisAbo rajU karavA joIe. rAjya cUMTaNIkharca bhogavavuM joIe, vagere temanI sUcanAo hatI. vartamAna cUMTaNImAM sarakArI sAdhanone ane kALAM nANAMne zAsaka kese bahoLo upayoga karyo che ane tethI cUMTaNImAM rAjakIya pakSo vacce samAna dhAraNa na hatuM. It was an unequal fight. zAsaka koMgresanI nItirIti saMbaMdhe temaNe ghaNA prahAro karyA, paNa temAM kaDavAza karatAM vineda vadhAre hatA tema lAge. hArI gayA tenI nirAzA nathI, phira laDeMge evI vRtti hatI. pitAnA pakSanA doSa pratye sabhAnatA hatI. amAre karavuM joIe teTaluM ame karyuM nathI ema kahIne vadhAre jAgrata rahevA jaNAvyuM. bhArata - pAkistAnI yuddha ane baMgalA dezanI mukitamAM IndirA gAMdhInAM netRtva ane hiMmata mukatakaMThe biradAvyAM. bhaviSya vize kahetAM temane Agraha hateA ke lekazAhImAM virodha pakSa ane virodhI matane pUruM sthAna rahevuM joIe. vartamAna pravAho vize ciMtA vyakata karavA chatAM bhAvi aMdhakAramaya na gaNatAM Wait & Watch, evuM valaNa lAgyuM. temaNe kahyuM ke amArA Co:structive approactra raheze. IndirA gAMdhIne have pAMca varSa pUrA samaya ane meTI bahumatI maLyAM che. tethI Apela vacana pUrAM na karavAnuM koI bahAnuM rahetuM nathI. aTalabihArI vAjapeyI yuvAna che. jUnI peDhInA vRddha netA ane navI peDhInA, virodha pakSanA paNa, yuvAna netA vacce keTale phera hoya te dekhAI Avyo. chelluM pravacana phUMka merAyasanuM hatuM. merAIsa dezanA eka zreSTha patrakAra che. duniyA ghUmI vaLyA che. lagabhaga badhA dezanI AgevAna vyakitaone temane aMgata paricaya che. naheruno gADha saMparka hato. temanA pravacananI zarUAtamAM ja eka hakIkata temaNe bhArapUrvaka jaNAvI ke ApaNe deza have duniyAmAM ane khAsa karIne, eziyAmAM, nirNayAtmaka sthAna (Pivotal Position) bhagave che. raziyA ane cIna vacce ApaNuM mahattvanuM sthAna che. baMgalA dezanI mukitathI ApaNI agatya vadhI che. IndirA gAMdhInA netRtva ane rAjadvArI kunehane biradAvatAM temaNe kahyuM che ke ATalI sattA naherue paNa prApta karI na hatI. 1971 pahelAM, pote IndirA gAMdhInA sakhata virodhI rahyA hatA tene ullekha karI, pitAne abhiprAya keTaleka darajaje temaNe badalAvyo che te jaNAvyuM. lAlabahAdura zAstrIne bhArobhAra aMjali arpI. temanuM avasAna ATaluM akasmAta thayuM na hota to bhAratane ItihAsa kadAca judo hota. naherue navI peDhI - IndirA gAMdhInI peDhIne - avagaNI hatI ane janatA sAthe saMparka gumAvyo hato. ne naherunA sAthIdAroe paNa naherunuM anukaraNa karyuM hatuM. pariNAme naherunA ane lAlabahAdura zAstrInA avasAna pachI e ja jUnI vRddha netAgIrI ( same old guard ) prajAne vizvAsa gumAvI beThI. merArajI desAI dezanA vaDA pradhAna na thayA tethI koI aniSTa thayuM nathI. It was not a tragedy. dhArAsabhAnI cUMTaNIomAM sarakArI sAdhane vyApaka upayoga ane baMgALamAM cUMTaNIo vize jayoti basu ane gopAlane karela AkSepa saMbaMdhe temane abhiprAya pUchatAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke evI koi mAhitI mArI pAse nathI ane tethI huM koI abhiprAya ApavA Icchato nathI. paNa matadAranI sAna ane samajaNanI temaNe prazaMsA karI. Arthika vikAsa ane samAnatAnA bhAge lekazAhI tattva upara vadhAre paDato bhAra mUkvAmAM Ave che evA eka praznanA javAbamAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke e hakIkata sAcI che ane temaNe pote paNa keTaleka darajaje evI bhUla karI hatI. eka vyakitanA hAthamAM amApa sattA ekatrita thaI che te vize temaNe citA vyakata karI hatI. A pAMca varSanA gALAmAM A sattAne IndirA gAMdhI ke upayoga kare che te jovAnuM rahe che. nyAyataMtra ane vartamAnapatronI svataMtratA akhaMDa nahi rAkhe te bhAre jokhama che. je vizALa sattA IndirA gAMdhIne prApta thaI che tene pariNAme julma jahAMgIrI (tyranny) Avaze ke nahi evA praznanA javAbamAM temaNe kahyuM ke IndirA gAMdhIe madhyama mArga svIkAryo che ane atyAre evo bhaya jaNAto nathI. bhAratapAkistAna yuddhamAM vijaya maLe ane baMgalA dezanI mukita thaI te mATe IndirA gAMdhInAM zakita ane netatvanI prazaMsA karI. paNa umeryuM ke, she has the luck of a devil. A cAre vyAkhyAno khUba vicArapreraka Thought Provoking hatAM. jokee khUba rasa lIdho. dezamAM navI havA nirmANa thaI che ane khUba jAgRti AvI che. mAre daDha mata che ke cUMTaNImAM sarakArI sAdhanone upayoga tha haze tema ja puSkaLa nANAMne vyaya paNa thayuM che chatAM cUMTaNImAM ekaMdare lokoe bhaya ke lAlacathI nahi paNa samajaNapUrvaka matadAna karyuM che. have pachInAM pAMca varSa loko khUba jAgRtivI joze. 9-4-72 cImanalAla cakubhAI Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-1972 prabuddha jIvana 305 ne sva. DaoN. AMbeDakara si (tA. 14mI eprila DaeN. AMbeDakarane janmadina ho te nimitte zvAsa ane kaTutA hatAM. dalitanuM saMgaThana juduM karavuM joIe ane A lekha prAsaMgika thaze. -taMtrI) temanuM pratinidhitva alaga hovuM joIe, tevI temanI daDha mAnyatA DaoNkaTara bhImarAva rAmajI AMbeDakarano janma tA. 14mI eprila chevaTa sudhI rahI. gAMdhIjIe aspRzyatAnivAraNanuM kArya upADayuM hatuM. 1891nA dine eka garIba mahAra kuTuMbamAM thayo. temanA pitA lazkaramAM AMbeDakara chevaTa sudhI gAMdhIjInA kaTTara virodhI rahyA hatA. gAMdhIjInA zikSaka hatA. lazkarI karI ane mahAra, chatAM dArU-mAMsane sarvathA vicArone AMbeDakara pratyAghAtI mAnatA ane aspRzyone hiMdu tyAga. bhImarAva cada bALakamAM chelA. garIbAI chatAM pitAe samAjamAM pUrI rAkhavAnI eka tarakIba che ema mAnatA. AMbeDakara zikSaNa ApyuM, aspRzya hovAne kAraNe jiMdagImAM khUba sahana ghaNA zakitazALI ane vidvAna. dalita vargamAM temanI barAbarI kare tevo karavuM paDayuM. tenI zarUAta zALAmAM ja thaI. pitA muMbaI AvyA koI AgevAna nahi, temaNe dalita varganuM saMgaThana zarU karyuM ane ane parelamAM eka oraDImAM rahetA. zALAmAM aspRzya hovAne chevaTe te varganA ekamAtra pratinidhi hovAne dAvo karyo ane te sthAna prApta karyuM. kAraNe bIjI bhASA tarIke saMskRta levA na dIdhuM. paraziyana levuM paDayuM. pAchaLanA jIvanamAM saMskRtane abhyAsa karI paMDita thayA. hiMdu dharma briTiza sarakAranI AmAM madada hatI. tenI nIti hatI ke upara prakhara prahAra karavA hiMdu zAstrone abhyAsa karyo. 16 varSanI musalamAne, zIkhe, dalita vargo ane rAjAone protsAhana ApI, uMmare 1907mAM meTrika pAsa thayA. tyAM nava varSanI kanyA sAthe keMgresanuM varcasa ghaTADavuM. AMbeDakare vaMToLiyA peThe pracAra zarU karyo. lagna thayuM. pitAe kaoNlejane abhyAsa karavA mATe preraNA ApI. saMmelane, vartamAnapatro, pustaka, patrikAo, mUka nAyaka' ane 'bahialphinsTana kaoNlejamAM dAkhala thayA. InTara sudhI mAMDa abhyAsa skRta bhArata' jevAM patro zarU karyA...hiMdu samAja ane hiMdu dharmanI tha, pachI pitAnI zakita khUTI paDI. sadbhAgye eka zubherachake varNavyavasthA, jJAtisaMsthA ane temAM rahela asamAnatA ane uccagAyakavADa sarakAranI chAtravRtti meLavI ApI ane 1912mAM nIcanA bheda, A badhAM upara khUba prahAra karyA. manusmRti bALI, bI. e. thayA. vaDodarA rAjyamAM nokarI lIdhI. muMbaImAM pitAnuM gItAne virodha karyo. sAyamana kamizanane sahakAra Ape. pariNAme prathama goLamejI pariSadamAM dalita varganA pratinidhi tarIke niyukata. mRtyu thayuM. vaDodarAne bahu TUMko anubhava paNa du:khada hato tethI pAchA vaDedarA javAnuM mana na thayuM. sayAjIrAva mahArAjane muMbaImAM thayA; bIjI goLamejI pariSadamAM koMgresanAM ekamAtra pratinidhi tarIke maLI potAnI sthitinI jANa karI. e udAracarita' rAjavI keTalAka gAMdhIjI gaya. aspRzya, hiMdu dharma ane hiMdu samAjanA avibhAjaya vidyArthIone vizeSa abhyAsa arthe videza mokalavAnA hatA. AMbeDakaranI aMga che ane prANAne paNa temane temAMthI alaga na thavA devA pasaMdagI thaI ane eka garIba aspRzya kolaMbiyA yunivarsiTImAM e gAMdhIjIne siddhAMta hatA. goLamejI pariSadamAM gAMdhIjI ane AMbeabhyAsa arthe jUna 1913mAM videza javA nIkaLyo. sayAjIrAva Dakara vacce saMgharSa thaze. AMbeDakaranI prakRtimAM AkramakatA hatI, gAyakavADa na hota to bhAratavarSanA ItihAsamAM AMbeDakare je bhAga namratA emane guNa na hato, yAtanAo bhegavI hatI, tenI kaDavAza bhajava ane phALo Apyo te kadAca na banata. ' hRdayamAM bharI hatI. temane jItI levAnA gAMdhIjInA badhA prayatno - kolaMbiyA yunivarsiTImAM 1915mAM ema. e. ane 1916mAM niSphaLa gayA. chevaTe mekaDonalDa cukAdo AvyA ane gAMdhIjIe DaoNkTara opha phliorophInI padavI meLavI. arthazAstra ane samAja yaravaDA jelamAM AmaraNAMta upavAsa zarU karyA. anahada prayatnone zAstrane abhyAsa karyo, tyAMthI laMDana AvyA ane prakhyAta hAMDana aMte pUnA karAra thayA. tyAra pachI AMbeDakaranuM dhyeya aspRzya skUla opha IkonomikasamAM joDAyA ane kAyadAne abhyAsa paNa mATe rAjyakSetre sthAna meLavavA mATe rahyAM, maMdirapraveza, sahabhejana zarU karyo. paNa chAtravRttine samaya pUro thayo ane abhyAsa adhUrA ane ekatA - evA sAmAjika athavA dhArmika lAbha meLavavAmAM mUkI pAchA AvavuM paDayuM. traNa varasa pachI pharIthI laMDana gayA temane rasa na hate. dhArAsabhAmAM ane pradhAnamaMDaLamAM vadhumAM ane abhyAsa pUro karyo. . esa. sI. ane bAra - e-laoN vadhu saMkhyA meLavavI e temanuM dhyeya rahyuM. sAthesAthe dalita thayA. prathama vizvayuddhane A samaya hato ane gAMdhIjI bhArate varga mATe nAgarika hako, zALAmAM sahazikSaNa, eka kUvethI AvyA ane dezanA rAjakAraNamAM navA raMga purAyA. AMbeDakara pANI, Arthika unnati ane sAmAjika samAnatA meLavavA prayatno temAM kheMcAyA. jIvanabhara eka dhyeya rahyuM hatuM, dalita varganA uddhAra, AdaryA, zikSaNa saMsthAo zarU karI, majUra pravRttimAM khUba rasa je temanI badhI pravRttinuM madhyabiduM hatuM. lIdhe. keMgresa ane gAMdhIjI pratyene prabaLa virodha cAlu rahyo, 1917mAM laMDanamAMthI pAchA AvyA pachI, vaDodarA rAjya pAkistAnanI himAyata karI, bIjA vizvayuddhamAM briTiza sarakArane sAthenA karAra mujaba, tyAM 10 varSa nokarI karavAnI hatI, te mujaba pUro sahakAra Ape, pariNAme 1942 mAM vAIsaroye potAnI kArovaDodarA gayA. mahArAjanI IcchA chevaTa temane nANAmaMtrI banAvavAnI hatI, paNa zarUAtamAM miliTarI sekreTarInuM pada ApyuM. paNa have bArI vistRta karI tyAre AMbeDakaranI niyukita thaI, ane majUra AMbeDakaranI yAtanAo zarU thaI. kayAMya rahevA jagyA na maLI. eka khAnuM temane soMpAyuM. kriSNa mizana, kebineTa mizana, ne bIjA rAjapArasI dharmazALAmAM rahyA, tyAMthI paNa kADhayA. eNksimAM koI aDe kAraNanA banAvamAM agrasthAne rahyA. cUMTaNIomAM temane pakSa hAryo. nahi, sipAIo paNa kAgaLe Tebala para pheMke, apamAnane pAra. 1946mAM naherue vacagALAnI sarakAra racI temAM AMbeDakarane sthAna nahIM, haDadhUta thayA, kaMTALI pAchA AvyA; pharI ekavAra gayA, paNa e ja hola- tethI choDI dIdhuM. muMbaI AvI siDanahAma kaoNlejamAM na maLyuM. jagajIvanarAma, ane pachI jogendranAtha maMDaLa AvyA. praoNphesara thayA. pachI laoN kaeNlejamAM prinsipAla thayA. A samaye konsTiTayUTa eseklInI racanA thaI tyAre kayAMyathI cUMTAvAnI zakyatA monTegu - cemsaphorDa phormanI taiyArI cAlatI hatI. judI judI koma na hovAthI baMgALamAMthI jogendranAtha maMDaLanI madadathI cUMTAyA. ane ladhumatIo potAnA dAvA rajU karatA. dalita varganuM koI dezanA bhAgalA paDatAM, te beThaka paNa gumAvI. paNa muMbaImAMthI saMgaThana ke pratinidhi na hato, keTalAka savarNa hiMduo jayakara, caMdAvarakara, vagere dalita varganI pariSado bharatA, gAyakavADa ane keMgrese temane cUMTayA. 15 oNgasTa 1947 pachI naherue navuM kolahApuranA mahArAjA paNa temAM bhAga letA. paNa dalita vargane pradhAnamaMDaLa racyuM temAM AMbeDakarane lIdhA ane lAM" membara banAvyA. pitAne koI AgevAna na hatuM. AMbeDakare e khoTa pUrI pADavAnI je kogresa ane gAMdhIjIne jIvanabhara emaNe virodha karyo hatI. paNa zarUAtathI savarNa hiMduo pratye AMbeDakarane ghaNe avi- teNe ja temane mAnabharyuM sthAna ApyuM. temanuM hRdaya jItI levAM ke Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 prabuddha jIvana tA. 16-4-1972 cirakALa , bAkaranA pratyenI samaja rAjakAraNI jarUriyAta tarIke paNa A eka adbhuta ghaTanA hatI, samyagadRSTinI vyAkhyA jeNe AMbeDakarane dezanA baMdhAraNanA mukhya ghaDavaiyA banAvyA ane ItihAsamAM cirakALa sudhI temane sthAna ApyuM. (sva. paramAnaMdabhAInAM lakhANanI phAIlo jotAM jotAM zrI muMbaI A pachInAM 3 varSe AMbeDakaranA jIvanane uttama samaya kahevAya. jaina yuvaka saMghanA te vakhatanA mukhapatra "taraNa jaina" nA baMdhAraNane kharaDo taiyAra karavA nimAyela 7 sabhyonI samitinA teo 1936nA aMkamAMthI maLelAM be lakhANe ciraMjIva mUlyavALAM hoIne ceramena hatA. baMdhAraNa taiyAra karavAne ghaNe bhAra temane mAthe paDe. nIce pragaTa karavAmAM Ave che. - taMtrI). temanI badhI zakita ane buddhi temaNe temAM reDI. kharaDo taiyAra thayA samyaga daSTi. sarva bAbata tAratamya ItihAsa ane vizApachI be varSa sudhI tenI chaNAvaTa vidhAnasabhAmAM cAlI, temAM AMbeDa- nane samIpamAM rAkhIne tArave che. manuSyasamAjane uttarottara kema kara agrasthAne hatA. te samaye huM vidhAnasabhAne sabhya hatA vikAsa thayo. ojAra ane khetInI zodhathI mAMDIne AjanI ero2Ane AMbeDakaranA mahAna kAryane sAkSI hatA. duniyAnA badhA dezanAM plena, reDiye, sudhInI zodha kema thaI. kevaLa jaMgalI dazAmAMthI baMdhAraNane AMbeDakare abhyAsa karyo ane ghaNAM gUMcavaNabharyA atyAranI jaTila samAjaracanA kema UbhI thavA pAmI ane skUla praznonI vizada rajUAta teo karatA.baMdhAraNanuM kAma pUruM thayuM tyAre vicAradazAmAMthI nIti, dharma ane adhyAtmanA sUkSma vicArIne kema vidhAnasabhAnA pramukha rAjendrabAbu ane bIjA sabhyoe AMbeDakarane vikAsa thaye, tenuM upalabdha sAdhana vaDe saMzodhana karavuM te kArya ItidhanyavAda ane aMjali ApyAM. hAsanuM che. A rIte vicAratAM koI paNa samAja-racanA anAdi A samaya daramyAna bIjuM mahAna kArya AMbeDakare Peoples siddha hoI na zake; koI paNa eka ja vyakitanA kathanamAM ke eka ja Education SocietynI sthApanAnuM karyuM hatuM. muMbaImAM siddhArtha kaeNleja graMthanI ghaTanAmAM sarva satyone samAveza thaI na zake, koI paNa ane anya bIjI kaeNlejo sthApI, zikSaNanA kSetre meTo phaLe Akhe. bhASAgraMtha ke bhASAmAM avatareluM sUtra "anAdi' hoI na zake. dezanA bhAgalA paDayA tyAre pAkistAnamAM rahela harijanonI zAdhanI pAchaLa navA zAstro racAya che. samAjanI paristhitimAM pheraphAra paristhiti ghaNI kaphoDI thaI. paNa AMbeDakare daDhatApUrvaka salAha ApI ke koI saMjogomAM dharmAntara karI IslAmanuM zaraNa na ja levuM. hiMdu thatA ja cAle che ane te sAthe samAjanA prazna paNa rUpAMtara pAmatAM samAja ane hiMdu dharma sAme AMbeDakarane prabaLa virodha hovA chatAM ja rahe che ane tenA samAdhAna kALe kALe navAM sarjAtAM rahe che. ane IslAma, zIkha athavA khristI dharma svIkAravAnAM pralobhane samaye samaye, deze deze mahAna jyotirdhare janme che ane prajAmAnachatAM AbeDakara lalacIyA nahIM. sane navA prakAzathI ajavALe che. AvA jyotirdhara puruSa ava- bauddhadharsa pratye temane zarUAtanI ja AkarSaNa hatuM te vadhatuM tAra, tIrthaMkara, buddha, krAIsTa ke payagambaranA nAme oLakhAya che. AvA gayuM. tene UMDo abhyAsa paNa karyo. bauddha dharmanI pariSadomAM hAjarI ApavA silona, brahmadeza ane nepALa gayA. aMte mahA puruSe sarva eka ja koTinA hoya che ema nathI hotuM, temane 14-10-1956ne dine nAgapuramAM petAnA lAkhe anuyAyIo darekanA paripAka, AtmIya varcasva ane je je dezamAM teo utpanna sAthe bhagavAna buddhanuM trividha zaraNa svIkAryuM. thayA hoya che te te dezakALanA tyAM sudhInA kheDANa upara AdhAra baMdhAraNanuM kAma pUruM thayA pachI bIjuM moTuM kAma hiMdu koDanuM rAkhe che. paNa tevA dareka jyotirdhara mahApuruSanuM sAmAnya kArya hatuM. AMbeDakara te mATe bahu I tejAra hatA. naheru paNa IMtejAra hatA janatAne asatyamAMthI satya tarapha, taman mAMthI jyoti tarapha paNa ghaNo virodha hato tethI naheru sAvacetIthI kAma levA IcchatA. laI javAnuM hoya che. teo kAntadarzI hoya che. bhUtakALane sarva AMbeDakara bahu adhIrA hatA, manusmRti bAbI hatI to bIjo smRti- ' anubhava temanI prajJAmAM pratibimbita thAya che, bhaviSyakALanA kAra thavAnI mahattvAkAMkSA hatI, chevaTa pUro koDa ekasAthe thaI na abhedya pradezane temanI daSTi vadhI zake che, ane te kAratadarzananA zake tethI tenA judA judA vibhAge TukaDe TukaDe levAno nirNaya thaze. yoge vartamAnamAM vicAratI janatAne parama satyenA bodhapATho Ape prathama lagna ane lagnavicchedane vibhAga lIdhA, paNa temAMya che ane manuSyanI sAmAnya sthiti uparathI laDera sthitine Adarza AMbeDakare vinAkAraNe Akramaka bhASaNe karI, virodha vadhAryo. chevaTe sarje che. bhUtakALanA payagambara vize prastuta samyaga daSTi A te kharaDe paNa te vakhate paDaye mUkave paDayo. AMbeDakarane prakopa prakAranA khyA dharAve che. A daSTi bhUtakALanI mahattA svIkAre bhabhUkI UThayo ane pradhAnamaMDaLamAMthI - 1951mAM rAjInAmuM ApyuM. che; kALe kALe sarjAyelI saMskRtinA sUtradhArone satkAre che; ane 1952nI cUMTaNImAM AMbeDakara ane temane pakSa hArI gayo. chevaTa purANakALathI Aja sudhI khevayela jJAnapradezanuM gaurava kare che. rAjyasabhAmAM cUMTAyo ane pharI cAra varSa koMgresa ane naherunA Ama hovA chatAM paNa tenuM satyadarzana bhUtakALa sAthe jakaDAI virodhI thayA. AMbeDakaranI tabiyata paNa lathaDI hatI ane bagaDatI gaI. rahevAnI nA pADe che. te dharmazAstrone pUrvakALanI vijJAnaviSayaka AMbeDakara ghaNA vidvAna hatA. jJAna ane vAcana tathA jijJAsA pragatinA anumApaka tarIke svIkAre che, paNa zAzvasarjana kAMI amuka amApa hatI. DhagalAbaMdha pustako jyAMthI maLe tyAMthI lAvatA. kALa ke amuka deza ke amuka vyakitaone IjA che ema mAnavAnI temane graMthabhaMDAra samRddha ane vizALa hate. saMjogee temane rAja- te bilakula nA pADe che. zAstra himAlaya upara AveluM koI eka karaNamAM dhakelyA na hota te temanA jJAnane vAra mATe hota. parimita mAnasarovara nathI, paNa janapradeza varace sadA vahetI ane aneka pravAhone saMgharatI jatI kalyANavAhinI gaMgA che. " temanA abhyAsakhaMDamAM vAMcatA-lakhatAM AkhI rAta vItI jAya te (1-11-36nA aMkamAMthI ) -paramAnaMda paNa emane khabara na paDe, ane savAre nekara Ave tyAre prabhAta thayuM che ema jANe. AMbeDakaranuM AkhuM jIvana eka mahAna saMgharSa ' huM ema mAnuM chuM ke prati evI hovI joIe ke je tenI hatuM. saMjoga ane prakRtie temane ghaNI laData ApavAnI pharaja pADI. . pAchaLano bhAva sUcave. mahAvIra svAmInI mUrti tyAgInI che to pachI teo ghaNA nIDara hatA. lokazAhInA samarthaka ane sAmyavAdanA tene alaMkAranI zI jarUra che? maMdiranI zobhA pAchaLa ATale vyaya virodhI hatA. svataMtratA, samAnatA ane bhAtRbhAva temanA jIvana binajarUrI che. kadAca mahAvIra svAmI AvIne atyAre potAnI ja muti jae te jarUra temane paNa ema thAya ke A zuM? jene siddhAMta hatA ane tethI ja teo bauddha dharma pratye AkarSAyA. jIvananA meM tyAga karyo che tene ja tame mArA gaLAmAM paherAvo cho? ane aMta sudhI kAma karatA rahyA. chaThThI DiseMbara 1956ne divase temanuM AvI rIte sAdAI lAvavAthI kadAca digambaro ane ApaNe vadhu avasAna thayuM. najIka AvatA thaIzuM. zaNagAra e to rUDhinI zRMkhalA che. (AkAzavANInA saujanyathI) : cImanalAla cakubhAI (1-10-36nA aMkamAMthI) -paramAnaMda Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-1972 prabuddha jIvana-pUti ke sva. paramAnaMda kApaDiyA-prathama puNyatithi : khAsa pUrti ke prathama saMvatsarIe zrI paramAnaMdabhAInA avasAnane eka varSa vItI gayuM. samayane paramAnaMdabhAI sArA pramANamAM patravyavahAra karavA ane temaNe jatAM vAra lAgatI nathI. paNa smRtipaTa paranAM smaraNa eTalAM lakhela patronI naka ane temanA upara Avela patre sAcavI tAjAM ane gADha che ke jANe gaI kAle ja maLyA hoIe evuM ja rAkhyA che. temAMnA keTalAka zrI gItAbahene pasaMda karI, saMkalita karI manane rahe che. gayA varSanI vasaMta vyAkhyAnamALAmAM traNa vyAkhyAnamAM mokalyA che je A aMkamAM prakaTa thayA che. khAsa karIne zrI nAnAteo hAjara rahyA, asvasthatAne kAraNe cothA divase hAjara rahI bhAI bhaTTa upara lakhela tA. 25-6-'padane patra ane zrI harabhAI na zakayA. A varSanI vasaMta vyAkhyAnamALAmAM teo hAjara hota trivedI upara lakhela tA. 19-11-70ne patra temanA mananA AMtate temane khUba AnaMda thAta. umara vadhavA sAthe, sAmAnya paNe rika pravAhone khyAla Ape che. 1956mAM sudhAraka vRttinI tIvratAmAM zArIrika ane mAnasika maMdatA ke sthitisthApakatA Ave che. paramA- maMdatA AvI ane kaMIka AMtaranirIkSaNa vadhyuM ema jaNAya che. naMdabhAImAM aMta sudhI jijJAsAvRtti jAgrata rahI eTaluM ja nahi tyAra pachI to 15 varSa vahI gayA. mANasanA vyakitatvane paNa te svayaM vadhAre vAcana karI na zake evI zArIrika sthiti thatI anekavidha pAsAo che. tenuM bAhya jIvana ane AMtarika jIvana gaI tema AMtarika jijJAsA vadhatI gaI ane jyAMthI koI paNa hamezAM tAlabaddha nathI hotuM, khAsa karI vicAramAna vyakita mATe. jJAnano lAbha maLe evI tako vizeSa keLavatA rahyA. jijJAsA paramAnaMdabhAIe kahyuM che tema temaNe jIvanamAM satya ane zivanuM sAthe sAcI namratA hatI, tethI temanA vyakitagata saMbaMdho gADha cintana karyuM che paNa pradhAnapaNe saundaryanI upAsanA karI che. temane ane sahRdayI banatA. mArI sAthe lagabhaga 35 varSa sudhI ekadhAro gADha saMbaMdha rahyo. mArI pravRttio ane zArIrika sthitine abhigama bauddhika hato ane samAna koTinI vyakitaomAM ja temane kAraNe huM temane maLavA jaI zakato na hato. te pote niyamita aTha- rasa jAmata. mArI ane temanI vacce prakRtibheda hovA chatAM, AvI vADiyAmAM betraNa vakhata mAre tyAM AvatA ane mArI anukULatA kAMIka samAnatA hatI. Arthika ke bhagopabhAganI tRSNA tema ja pramANe kalAka be kalAka bese ane ghaNI vAta thAya. mArAmAM temane sattAsthAna upara AvavAnI lApatA temanA manane pIDatI nahi. ghaNo vizvAsa hato. tattvajJAnathI mAMDI, sAmAjika, rAjakIya abhimAna, IrSA, krodha yA lobhane citta upara bahu prabhAva na hato. sAhitya evA aneka viSaye amArI gaThI cAlatI. koI vakhata temanA pratye vizALa mitrasamudAyanA AkarSaNanuM A mULa hatuM. huM temane tyAM jaI caDuM te khUba rAjI thatA ane huM paNa nirAMte pAradarzaka pramANikatA, AMtara - bAhya, ane pitAnI maryAdAonI be kalAka besata ane dila khelI vAto karatA. sabhAnatAthI mitronA Adara ane prema meLavatA. A aMkamAM mitro taraphathI Avela keTalIka smaraNAMjalio, temanI smRti ghaNAM bhAIo ane bahenanAM aMtaramAM ciraje pahelA smRti aMkamAM prakaTa thaI zakI na hatI te prakaTa karI che. kALa aMkita raheze. vizeSamAM, paramAnaMdabhAIe lakhela keTalAka patre prakaTa karyA che. 7-4-72 cImanalAla cakubhAI na kyAre huM maTe tamAre tame mArA na mAyA jarI ane mAruM tathA tamAruM vizva A na maTo kadI, A Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . , 308 - prabuddha jIvana-pUrti tA. 16-4-1972 : aMjalione ghedha ' ' [ sva. zrI paramAnaMdabhAInA tA. 14-71nA roja avasAna thayA pachI temanAM patnI tathA parivAra para zabdaza: aMjaliene varasAda varasyo hate. smRtiaMkamAM sthaLasaMkocanA kAraNe keTalAka aMjalinA patro pragaTa karI zakAyA na hatA te paikInA patramAMthI keTaleka mahatvane sArabhAga Aje raju karela che. keTalAka patre temanAM patnI zI vijyAbahenane te keTalAka patre temanAM putrI gItAbahena parIkhane uddezIne lakhAyelA che. - taMtrI . ApaNe tyAM eka abhyAsI ane aneka viSaya upara potAnA temanI sAthe thayelI vAtacIta ane carcAmAM anubhavavA maLyuM che. abhiprAyo. hiMmatabhera ApanAra eka acchA patravivecakanI emanA (amadAvAda, tA. 18-4-'71nA patramAMthI) harIza vyAsa javAthI kheTa paDI gaI. emANe. "prabuddha jaina'ne 'prabuddha jIvana" sudhI pahoMcADayuM evI emanI vyApaka daSTi hatI. muMbaI zaheranA - teozrI 'janmabhUmi'. sAthe saMkaLAyelA hatA tyAre huM paNa tyAM loko to emane yAda rAkhaze paNa gujarAta paNa emanuM traNa nahi bhUle. kAma karato hato ane temanA mamatva ne snehane hameza adhikArI . tamAre te pitAnI otha gaI, kevA pitA? mitra jevA. e banI zakayo hato. mArI sarva pravRttiomAM teo sAre rasa letA vakhate tame te bhAre AghAta anubhavyo haze. sau Aptajanone ane jyAM jyAM kAMIka sAruM jotAM tyAM hameza' mukata dile biradAvatA. hiMmata Apajo ane emanA jIvanamAMthI jhIlAya eTaluM jhIlajo. emane maLo tyAre kuTuMbanA vaDIlane maLyAnI huMpha pAmate. temanI (ANaMda, tA. 2271nA patramAMthI) babalabhAI mahetA sAhityaprIti, patrakAratvane kSetre temanuM pradAna, temanI dharmaparAyaNatA ane dharmaviSayanuM jJAna tathA prabhutva ane sau . e to bharapUra jIvana jIvI gayA: emanA jAne zoka na upara temanI mIThAza ane temanuM AbhijAtya hameza yAda raheze. hoya. ene mATe dilAsAnA zabdo lakhavA te paNa arthahIna lAge che. (muMbaI, tA. 19-4-'71nA patramAMthI) madhukara rAMderiyA jIvananA savAlane vicArapUrvaka, rAgadveSathI para rahIne samajavAmAM ne nIravaira rIte vyakata karavAmAM emanI barobarI karavA ApaNe zrI vimalAbahena ThakAra , ane mane - bannene atyaMta du:kha sau mathIe, e ja emane sAcI aMjali gaNAya. * ane dilagIrI thayAM. tamAruM lAMbu - dIThajIvI sukhada dAmpatya (bhAvanagara, tA. 18-4-71nA patramAMthI) mahendra meghANI Ama A pAchalI uMmare ekaluM ane eklavAyuM thaI gayuM e pari ' '' sthiti mitrone du:khI kare tevI che. tamane zuM AzvAsana ApavuM murabbI zrI paramAnaMdabhAI jevA karmaTha tapasvI jatAM ApaNe enI samajaNa nathI paDatI. tamane keTalI ne kevI khoTa emanI khUba raMka thayA chIe. sAlaze enI kalpanA AvatAM ja kaMpa thAya che. bahena, tame pahelAM (amadAvAda, tA. 30-71nA patramAMthI ) premazaMkara ha. bhaTTa gayAM hota te paramAnaMdabhAInI je apAra karuNa dazA thAta temAMthI prabhue emane bacAvI lIdhA che. tame strI che. dIkarIonAM ekavAra peTabharIne carcA karavAnuM mana thayuM hatuM, paNa hame- vAtsalya ane ethanI heThaLa bAkInuM jIvana jIvI leze. prabhu zanI jema e khAte rahyo, ne Ama ghA rahI gayuM. teo te gayA. tamane emane viga sahana karavAnuM baLa Ape. ApaNe du:kha raDatAM rahyAM. samaya tene IlAja karaze. paNa 'prabuddha ' ' . amArI paNa lagabhaga 45 varasanI svastha ane ni:svArtha jIvana'nuM zuM? je khabaradArIthI emaNe samAjanA jIvanane jAgatuM maitrIne aMta Avyo che. emane sneha je je mitro pAmyA che rAkhyuM, tene navo avatAra thAya evI IcchA avazya rahe. temane emanI khoTa sAlyA vinA nahi rahe. muMbaImAM paramAnaMdabhAI (amadAvAda, tA. 19-4-'71nA patramAMthI) prabodha nahIM maLe e vAta manAtI nathI. emanuM AvuM acAnaka mRtyu e emanuM saubhAgya kahevAya. mAMdagInA bichAnAthI e gabharAtA bhAInuM javuM e aMgata ne kauTuMbika kheTa te che ja, paNa eka hatA. prabhue emane evI gabharAmaNamAMthI ugArIne ene anumATe 'prabuddha jIvana' parivAra gujarAtamAM ne jyAM gujarAtImAM graha varasAvyuM che. prabhu emanA AtmAne zAMti Ape. dIkarIone vaicArika jAgRti lAvanAruM vAMcana pahoMce che tyAM, patharAyelo paDayo che sAMtvanA ane sneha Apaze.. .. " temane mATe paNa eka AghAta che... hajI hamaNAM ja ahIM maLyA tyAre (vArANasI, tA. 20-4-71 nA patramAMthI) kizanasiMha cAvaDA , kahetA hatA ke tamArA beya pustako para mAre lakhavuM che paNa bAkI rahI jAya che! keTale prema !.. teo jatAM Aje keTalI elatA! huM paNa tamArA kuTuMbamAMnI eka jevI chuM. tame vivekathI manane paNa IzvarecchA ... kuTuMbamAM saune dilasojI sAthe. vAryuM haze. tamArA upara kAgaLa lakhavAnuM mana hatuM paNa koI vAra (saNosarA, tA. 19-4-71nA patramAMthI) IsmAIlabhAI nAgarI mArI tabiyatanA kAraNe te koI vAra mAro kAgaLa lakhavA mATe kaMI gujarAtI jANakAra na maLavAthI e rahI jatuM hatuM. thoDA divasa - 25-30 varSathI ekadhArI Dhabe 'prabuddha jIvana'nA taMtrI pade pahelAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe mArA upara smAraka nidhine rahIne temaNe taTasthatA, prAmANikatA ane nirbhayatAnI chApa gujarAtI paripatra melyo tyArathI vicArane vadhAre vega maLyo. Aje lakhapatrakAratvane kSetre upasAvI che. emanuM snehALa, sahRdayI ane vAne mane maLyuM. huM "prabuddha jIvana' niyamita vAMcatI hatI ane saujanyapUrNa jIvana anekane mATe preraNAdAyI banyuM che. samAjanA temAM zrI. paramAnaMdabhAInA ane temanA mitranA udAra vicAro vicAraghaDataramAM gAMdhIjI - vinebAjInI sarvodaya - daSTi paNa teo vAMcI mane AnaMda thatA hatA. pitAnI maulika Dhabe nirUpatA rahyA che. cAlu ghaTanAo - pachI kosabADa TekarI, tA. 19-4-71nA patramAMthI) tArAbahena meDaka " bhale te dharma, rAjakAraNa ke samAjakAraNanI hoya, te vize teo hiMmata, daDhatA ane svasthatAthI potAnA abhiprAya jAhera tame jANo cho tema amArI maitrI aradhI sadIthI vadhu janI karatA rahyA che eTaluM ja nahi, paNa zrI paramAnaMdabhAI anekavidha hatI, e vAtanuM amane beune abhimAna lAgatuM. potAnI ke bAhya pravRttio vacceya AdhyAtmika sAdhanA mATe sakriya hatA, e sAmAnI yogyatA ke sAmAjika darajjAnI muddala paravA na karatAM Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = = to, 16-4-1972 prabuddha jIvana-pUti . 309 adanAmAM adanA gharacAkara ke caparAzIthI mAMDIne paMDita sukhalAlajI, tyAre bhAgye ja mane khyAla hato ke anyane du:khe duHkhI ne sva. nAnAbhAI, ke sara prabhAzaMkara paTaNI jevI vibhUtio joDe anyanAM du:kha nivAravAmAM jAtane sukhI lekhanAra mArA e vaDIlane eka ja sarakhI AtmIyatAne saMbaMdha jALavatA. AvI kamANI gAMThe sAdhucarita mitra sAthenI mArI e atima mulAkAta hatI. vaya thaI karanAra bIjA koI gujarAtIne meM mArI lAMbI jiMdagImAM jANyuM nathI. hatI. game te paLe evI vayamAM mANase taiyArI rAkhavAnI * tamAre to Akhara uMmare lakavo thAya tema aradhuM aMga gayuM. hoya che ne teo A mATe varSothI mAnasika rIte pUrA paNa bhIMta ne karo bhegAM nathI paDatAM evo sRSTine kama che, ane sajaja hatA, eTale emaNe te emanI atima paLonuM svAgata ApaNane badhAMne ja have maraNa hAthaveMtamAM kahevAya. koIneya karatAM kahyuM haze, "svAgatam ! huM taiyAra ja chuM." have e te jagatamAM bahu cheTu paDavAnuM nathI ema samajIne AzvAsana levuM ne prabhumAM che jyAM ApaNe AzA rAkhIe, zraddhA sevIe ke laghutA nathI, citta parovI bAkI rahelA dahADA pUrA karavAnA. dvapa nathI, hiMsA nathI, jyAM kevaLa prema che, - sata - citta -Ana-da ATalI jiMdagI "vijayAbahena hatAM. have gaMgAjI jevAM pavitra che, emane mATe te have cetanAnuM A bhavya jagata che - eTale . pUjanIya thayAM tethI A prasaMge tamane praNAma karuM chuM. ApaNe je zoka karavAnuM che te te ApaNA mATe. '' - paramAnaMdabhAI pUrI umare vagara mAMdagIe ane sevApratiSThA (amadAvAda, tA. 19-4-'71nA patramAMthI). jhINAbhAI desAI mAnapAnathI ladAIne paLavAramAM sidhAvyA. AvA dhanya subhAgI maraNano zoka na hoya. baheno tathA kuTuMbIone AzvAsana Apo. ApaNA deza pAse mukhya prazna ApaNA mAnasapiDane vyApaka - svAmI AnaMda karI bhAratIya banAvavAnuM che. nAnA nAnA vADAmAM gUMcavAyelA ApaNe bhAratamAM rahevA chatAM bhAratIya banI zakatA nathI. zrI paramAnaMdaparamAnaMdabhAInA avasAnane AdhAta kaTuMbI ane saMbaMdhIone bhAInuM e mahAna kArya che ke temaNe je samAjanA uttama jaina lAge e te sahaja che, paNa jyAre huM vicAruM chuM tyAre mane spaSTa lAge banatAM banatAM uttama bhAratIya thavA tarapha vaLavAne akhaMDa prayatna che ke paramAnaMdabhAInA avasAnane AghAta hajAronA cittamAM evo ja karyo. potAnA maryAdita kSetramAM paNa keTalI moTI sevA thaI zake che. jANe ke temaNe brahmA viSNu ane zaMkaranI trimUrtinuM ja samAja tenuM paramAnaMdabhAI udAharaNa hatA. jIvanamAM pratibiMba pADavAne satata prayatna karyo hoya! emanuM (gAMdhInagara, tA. 19-4-71nA patramAMthI ) manubhAI paMcoLI e marmALuM hAsya, vinodavRtti, UMDI jijJAsA, samAlocaka vRtti e badhuM have jovuM saraLa nathI. emanA jevo puruSa kayAre samAjanA amadAvAdathI gaI kAle kArDa maLyuM temAM thI paramAnaMdabhAIna nasIbe haze enI te mAtra kalpanA ja karavI rahI. paNa moTuM AzvA acAnaka avasAna thayAnA du:khada samAcAra maLyA. eka hitaiSI, sana amArA jevA mATe e che ke ame evA eka udAcarita vivekI, bhAvanAzIla, saumyamUrti, samartha ciMtaka ane anekonA mArgadarzaka, puruSanA lAMbA kALa sudhI sahavAsamAM rahyAM. huM te 63 varSa jeTalA prazaMsaka, sadbhAvapreraka, puruSottama jevA e mitra ane svajana cAlyA samayathI temane ochevatte aMze paricita rahyo chuM; ane aneka vicAre, gayA. jenI janatAne prabuddha jIvananI kalpanA, bhAvanA ane cetanA svapno sAthe karyA che tema ja sevyAM che. chelle chelle ahIM jANe ApanAra mitrAtmA nirmaLa bhAve cAlyo gayo. ke chellI vidAya levA ja na AvyA hoya! tema cAra vAra maLyA (cAMderiyA, tA. 20-8-71nA patramAMthI) muni jinavijyajI ane prasannatA anubhavI. (amadAvAda, tA. 22-4-'71nA patramAMthI ) paMDita sukhalAlajI teo tamArA pitA hatA paNa mArA jevA aneka klAkAronA aMgata paricaya alpa hato chatAM temanI kalama eTalI pari parama mitra hatA. temanI sajajanatA have amone kayAMya sAMpaDaze cita hatI ke te svajana samAna bhAsatA. gujarAte eka aNamola nahIM. tamArAM pU. mAtuzrI tathA anya bahenone mArA taraphathI dilAse vyakita gumAvI. temanI ghaNI khoTa paDaze. mAtuzrIne tathA sarve deze. huM rUbarU tamArI pAse IcchA hovA chatAM AvI zakuM tema nathI. Aptajanone AzvAsananA zabdo kahevAnuM mAruM gaju nathI. huM hAI-blaDaprezaranA kAraNe ahIM khATalAmAM paDaye chuM. prabhu tame khUba zANA tathA samaju cho tethI saune hiMmata tamane pitRviyoga sahana karavAnI zakti Ape. Apazo ja. (borIvalI, tA. 9-4-71nA patramAMthI) jagannAtha ahivAsI (tIthala, tA. 24-4-'31nA patramAMthI ) vinodinI nIlakaMTha zrI paramAnaMdabhAI gaNe, akasmAta khabara milI, AghAta lagA. aThavADiyA pahelAM te mu. paramAnaMdabhAI ahIM hatA, mane Apa sabake liye - parivAra ke liye kayA likhuM? sujhatA nahIM ! phona karyo, "ghaNA vakhatathI maLyA nathI, tame atyAre AvI Apa sabake manakI avasthAnA vicArase mana adhika vihavala hotA. zako?" rAtanA navane samaya hato ke mAre e ja vakhate che. Aja ItanAhI lIkha sakatA huM. paramAtmA zrI paramAnaMdabhAIke bahAra javAnuM hatuM, eTale bIje divase savAre ame maLyAM. sadgati de. aura saba parivAro Isa kaThina prasaMgameM ucita dharma vAta karatAM jANe dharAtA na hoya evA bhAvathI evI vahAlapathI aura zAti de! ItanAhI prArthanA! temaNe kaMI keTakeTalI vAta karI ! emane Indubahenane maLavuM hatuM. (muMbaI 50, tA. 24-4-'71nA patramAMthI ) kedAranAthajI bhAvanagara jaI AvyA pachI maLavAnuM nakkI karI te gayA ne bhAvanagarathI AvI savAre phona karIne AvyA, ane Indubahena phi- " e phatibharyA hatA. hamaNAMnA te gharane vaDIla maLyA hoya samAM AvyAM tyAM sudhI rokAyA. jIvanabhara temaNe jAtanA karatAM evA sAmIyane lAbha amane maLyo. hajI emane sAda, emanI anyanI cintA vadhu karI hatI, ne te ja temanI lAgaNI AjanI vAte, emanI vatsala najara, sAmAnA vikAsamAM emane rasa badhuM ja deza-paristhiti tema ja jagata-paristhiti paratve vyakata thatI hatI. sAMbhare che. emanuM saMvedanazIla hRdaya je vyathA anubhavatuM hatuM tenI vyagratA (gAMdhInagara, tA. 21-4-'31nA patramAMthI ) hasita bUca, temanA mukha paranI rekhAomAM ne temanI vANImAM aMkita thatI hatI. dara - snA bUca I s Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 prabuddha jIvana--pUrti mu. paramAnaMdabhAIe jAhera jIvanamAM je kAMI karyuM che, ane zobhAvyuM che, te gujarAtI prajA vicAraze. paNa lagabhaga 1938 - 40thI tamane bannene mAtApitAnI jema vaDIlatulya jaoNyelAM, tamArAM bannenuM vAtsalya meLaveluM, are ! mArAM vaDIlA jatAM je vedanA bhUlavA huM tamAruM sAnnidhya meLavavA tamAre tyAM ravivAra ravivAra rAtre AvatI hatI te have meM gumAvyuM cheevuM lAgatAM hRdaya bhAre thAya che. (amadAvAda, tA. 20-4-'71 nA patramAMthI ) hIrAbahena pAThaka tame badhA bhegA maLIne sva. bhAinuM jIvanacaritra AlekhA che te jANIne mane saMtoSa thayo che. e nAnakaDI jIvanathAne bhUmikA tarIke svIkArIne lagna pahelAMnA jIvana aMge kAMi paNa noMdhavA jevuM hAya to emanAmAM strIsvAtaMtrya ane strIsaMskAra paratve ghaNI udAtta bhAvanAo bharelI hatI. emanI prakRti pramANe tamAma mitrAmAM potAnA vicArono pracAra karatA, eTaluM ja nahiM paNa najIkanA mitra pAsethI te keTalA aMze amala karyo che teno hisAba mAgatA. mArI pAse paNa tevA hisAba mAgelA ane huM temanI parIkSAmAM saphaLa thayA 'naheAte ! bIjI agatyanI noMdhavA jevI bAbata e che ke unnata vicArA karavAnI Teva dareka juvAnAne paDavI joIe. vicAro jeTalA ucca rahe teTale AcAra paNa ucca rahe. A daSTie temanA vArtAlApo tathA carcAsabhAo mAtra rasaprada ja banI rahetA nahAtA, para Mtu vicArapreraka paNa banI rahetA hatA . trIjI noMdhavA jevI bAbata e che ke dareka gRhasthIe amuka vaye pahoMcyA pachI brahmacaryavratanuM pAlana karavuM joIe. AvI to aneka bAbata che te yathA samaye huM ane anya mitro noMdhIe eTale jIvanacaritra ghaNuM samRddha banavAnuM che. vijyAbahena have saMstha rahe evI vinaMti che. (bhAvanagara tA. 4-5-71nA patramAMthI) harabhAI trivedI * * zrI paramAnaMdabhAI janme jaina hatA paraMtu huM mAnuM chuM ke te eka akasmAta hatA. vAstavamAM teo eka brAhmaNa ane jJAnakAMDI hatA. jaina samAjanA teo eka agresara mAnavaratna hatA. eTaluM ja nahIM paNa samasta samAjanA AbhUSaNa hatA. jaina samAja ane tenA prazno ane samasyAo sAthe temaNe tAdAtmya sAdhavAnA AjIvana prayatna karyo hatA. nA paNa teo kevaLa jaina samAjanI mUDI nahAtA. samasta samAja, prAnta ane rASTranA spaMdanA sAthe teo spaMdana anubhavatAM hatA. tethI ja vyakitagata rIte tema ja prabuddha jIvana' dvArA temaNe eka vizALa samudAya racyo hato jemAM vicArako, dharmaguruo, kavio, lekhako, kalAkAro, sAmAjika ne rAjakIya kAryakaro ane netAo sAthe temaNe aNIzuddha hRdayasaMbaMdhanA khula ro hatA. . 'prabuddha jIvana ' dvArA temaNe vidhavidha praznonI chaNAvaTa karI che, temAM temanA abhyAsa, avalokana ane darzananI pratIti ApaNane thAya che, teo krame krame jema lakhatA gayA tenI sAthe ja temaNe aneka jaNa pAse kalama pakaDAvI che ane vatteoche aMze ghaNAne lakhatA karyAM che. temanA A phALo paNa nAnosUno nathI. (vilepArle) ratubhAI desAI * mArA parama mitra ane 1932 - 33 nA nAsika jelanA sArthIdAra paramAnaMdabhAI gayA! e divase muzkelInA hatA, te paNa temano caherA sadaiva hasato rahetA. zanivAre meM chApAmAM vAMcyuM ke tarata huM seAnApura gayA, paNa koIke kahyuM ke smazAnayAtrAne hajI vAra lAgaze. me' vIseka miniTa rAha joI. pachI huM najIkanA carcamAM gayA ne tyAM me emanA mATe prArthanA karI. (muMbaI 20, tA. 19-4-71nA patramAMthI) joAkIma. AlvA tA. 16-4-1972 * pitAtulya ziracchatra apAtra ane akvina evA amane - mane ane mArAM patnIne - zrI paramAnaMdabhAIe je sadbhAva ane je prema ApyAM che tevA prema ane tevI mamatA, mane lAge che ke muMbaI jaina yuvaka saMghanA samagra parivAramAM koIne paNa temaNe ApyAM nahIM hoya. kadAca ema paNa hoya ke temanA nikaTanA paricayamAM AvelA ghaNA mitrAne emanA taraphathI evI ja mamatA maLI hAya. zrI paramAnaMdabhAInI sarvatAmukhI pratibhAnuM pradhAna lakSANa ja A hatuM nAnAM ke moTAM sau pratye premabharyo maitrIbhAva. ApaNe saue temanA javAthI eka maulika vicAraka ane nirbhIka patrakAra teA gumAvyA che ja; paNa ame to eka pitAtulya zirachatra gumAvyuM che. lagabhaga 16 varSa pahelAM ame amadAvAdathI dhaMdhArthe muMbaI AvIne vasyA tyArathI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnuM amane ghaNuM AkarSaNa. aMdherI rahetAM hatAM tyAre paNa savAre UThIne, paravArIne 8-8 vAgye te! bleveTaskI lAja para pahoMcI ja jaIe. jJAnasatrane pUrepUrA lAbha meLavavAnI amArI vRtti rahetI. ekAda vAra vilsana DemanA paryaTanamAM javAnuM banyuM, tyAre amAro paricaya vadhyo. ema karatAM karatAM ame bIjA aneka pravAsa - paryaTano, sabhAomAM joDAtAM rahyAM ane eka divasa mArA jevAne emaNe muMbaI jaina yuvaka saMghanuM maMtrIpada levAnI vAta karI tyAre huM kharekhara ja navAI pAmI gayo. me` emanI vAtane ghaNe virodha paNa karyo, bIjA nAme paNa sUcavyAM; paraMtu emanA Agraha pAse mAru cAlyuM nahIM. 1963 - 64mAM ame brIcakenDI paranA navA nivAsasthAnamAM rahevA AvyAM, tyArathI paramAnaMdabhAI amAre tyAM lagabhaga niyamita AvatA. yuvaka saMghanI pravRttio, prabuddha jIvana, vyAkhyAnamALAo uparAMta nAnAmoTA aneka prazno viSe ame carcA karatA, kayAreka amArI vacce matabheda paNa thato. tevA prasaMge acUka teo mArAM patnInA abhiprAya pAtAnA pakSamAM meLavI letA. pariNAme huM mauna rahetA. savAre sAteka vAge ame haMmezAM amArI bAlkanImAM cApANI pItAM hoIe, tyAM ja nIcethI teo AvatA dekhAya. sapheda leMgho, sapheda jhabhbhA ne hAthamAM thelI. Dora - bela vAge ane jo upena bAraNu khAlavA gayA hoya to aMdara praveza karatAM ja pUche: "bAla, Aje tArA zuM prazna che?" enA prazno paNa vividha prakAranA hoya. koI vAra pUche ke "AtmA ke punarjanma che ja, enI khAtarI zuM?"" te! koI vAra kahe ke "paramAnaMdabhAI, amArI navI peDhIne tame loko jAtajAtanAM baMdhanAmAM jakaDI rAkho che, amane svataMtrapaNe viharavuM game." ane paramAnaMdabhAI navI ane jUnI peDhInA samanvaya vize laMbANa carcA kare. eka vakhata to ame amArI TI - sezanamAM koInI bhUla vize vAta karatAM hatAM. tyAM paramAnaMdabhAI AvyA tA ame pUchyuM ke "paramAnaMdabhAI, bhUla kone kahevAya ?' javAbamAM temaNe bhUla, doSa, IrAdApUrvakanI, IrAdA vagaranI, ema bhUla jevA kSullaka viSaya para paNa dAkhalAdalIlA sAthe lAMbI carcA karI. tyAM amane teo ghaNI vAra lAgaNIpUrvaka kahetAM :"huM chuM sudhI mArI pAsethI je kAMI jANavuM hAya te jANI lA." mane e vAtano raMja che ke emanI A sUcanAnA ame pUro lAbha uThAvI na zakayAM. ekavAra temanI thelImAM eka aMgrejI lekha laIne AvelA. mane kahe, "tame enA gujarAtI anuvAda karI Apo." mane potAne sAhityanA ghaNA zAkha hatA, paraMtu aMgrejInuM gujarAtI huM karI zakuM evo mane vizvAsa na hatA. paramAnaMdabhAInI preraNAthI me pahelA ja anuvAda karyo. bIje ja divase emanA abhinaMdananA Teliphona Avyo ke "tame ekadama sarasa kAma karyuM che, mAre karyAMya jovApaNuM nathI, have tamAre AvuM ghaNuM kAma karavuM paDaze. '" tyArathI aMgrejI lekhAnA anuvAda mArI pAse karAvatA. e rIte huM aMgrejImAMthI anuvAda karatAM zIkhyo. ka sadgatanA AtmAne huM emanI prathama puNyatithi prasaMge mArI namra nivApAMjali apuM chuM. 10-4-'72 subodhabhAI ema. zAha Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana pUti <^? sva. paramAnaMdabhAInI patra-prasAdI [ sva. paramAnaMdabhAIe emanA jIvanakALa daramiyAna asaMkhya vyakitao sAthe vividha prazno vize patravyavahAra karyo hato. A patramAMthI emanA jIvana pratyeno abhigama kevo hato tema ja samAja ane dezane sparzatA vividha prazno viSe teo zuM vicAratA hatA eno khyAla Ave che. ahIM emaNe lakhelA keTalAka patromAMthI mahattvanI kaDikAo samayanA anukramamAM utArI che -taMtrI (temanA pitAzrI uparanA tA 13-12-'30nA patramAMthI) tA. 16-4-1972 ahIM pUjaya lAbhazrIjIe ApelI navakAravALI avAranavAra gaNato rahuM chuM. niyamabaddha thaIne karavuM mane phAvatuM nathI. evI pravRtti jyAre jyAre svAbhAvika sphuraNA thAya tyAre karavAthI jeTale lAbha thAya che teTalA niyama mujaba karavAthI lAbha thatA hoya ema huM mAnato nathI. bAkI te amuka kriyA karIe te ja dharma ane bAkI badhI pravRtti adharmae vicAra ja khATo lAge che. jelamAM AvyA bAda evI gheADI thoDI ja ghaDIe jatI haze ke jene dharmAtirikata lekhI zakAya. cAlu jIvanane dharmanuM virodhI mAnIne ja ApaNe keTalAya daMbhAne uttejana ApyuM che. A dRSTimAM khUba pheraphAra thavA joIe. ApanA paramAnaMda (pAtAnI dIkarInAM lagna thALa bahAra karavA mATe zAtimAMthI rAjInAmuM ApavAne lagatA zrI vIzA zrImALI nAta samastanA maMtrIjAga lakhelA tA. 6-2-34nA patra) A patra lakhuM chuM tenuM prayojana nIcenI vigatAthI spaSTa thaze. ApaNA dezamAM eka kALa evA hatA ke jyAre relave, tAra ke TapAlanI atyAre jevI sagavaDa varte che tevI koI prakAranI sagavaDa nahotI. eka sthaLethI anya sthaLe javA-AvavAnA vyavahAra mukhyatve karIne baLadagADImAM cAlato. sAmAnya rIte. prajA potapotAnA vatanane vIMTaLAIne jIvananirvAha karatI. AvI paristhiti vacce samAna saMskAranA dhAraNe racAyelAM zAtimaMDaLA maryAdita bhaugAlika kSetramAM potapotAnAM dIkarAdIkarIonI ApalenA vyavahAra karatAM e taddana svAbhAvika ane dezakALanA saMyogane anurUpa hatuM. Aje pUrvakALanI paristhitimAM aneka parivartana thaI gayAM che. AjakAla dinapratidina vadhatI jatI relave, tAra ane TapAlanI sagavaDothI kanyAnI levaDadevaDane lagatI bhaugolika TUMkI maryAdA artha-- vinAnI banatI jAya che. upara jaNAvela zAtimaMDaLA eka kALe samAna saMskAra, rUDhivyavahAra ane paraMparAnAM dhAraNA upara racAtAM hatAM. Aje je zAtimaMDaLAnAM jALAM AkhA deza upara patharAI paDamAM che te sarvanI ghaTanA AvA koI paNa dhoraNa upara avalaMbatI dekhAtI nathI. dAkhalA tarIke AjanA dazA zrImALI, vIzA zrImALI, ozavALa ke peravADa vacce nAmabheda sivAya bIjo kazA saMskArabheda dekhAtA nathI. bIjI bAjue eka ja zAtimAM bhinna bhinna dharma ane saMpradAyanA mANase paNa ekaThA thayelA jovAmAM Ave che. dAkhalA tarIke ApaNe tyAMnA dazA zrImALI vANiyAomAM keTalAka mUrtipUjaka jaina, keTalAka sthAnakvAsI jaina ane keTalAka vaiSNava saMpradAyanA anuyAyIo mAlUma paDe che, ane ema chatAM teo aMdaraaMdara kanyAnI Apale kare che. vaLI eka kALe samAna vyavasAya, vyApAra ke udyoganA dhAraNe jJAtionAM nirmANa thatAM, paNa Aje jJAtijanonA vyavasAyamAM paNa evI kazI ekarUpatA dRSTigocara thatI nathI. tethI guNalakSaNanA daSTibiMdue jJAtijanone paraspara AkaryuM ane joDAyelA rAkhe evuM kazuM tattva hAla rahyuM nathI. kanyAnI levaDadevaDamAM dharma, bhASA ke dezanI maryAdA samajI zakAya che, kAraNa ke pratyeka dharma, deza ke bhASA cAkkasa saMskAronAM pratIka hAya che paNa AjanI najIka najIkanI zAti 311 AmAM parasparanAM bhedaka AvAM koI paNa lakSaNa dekhAtAM nathI. A kAraNathI kanyAnI levaDadevaDa amuka jJAtimAM ja thavI joIe te maMtavyamAM rUDhiparaMparA sivAya bIjuM kAMI paNa vAstavika kAraNa mArA dhyAna upara AvatuM nathI ane tethI potAnAM bALakone varAvavA saMbaMdhamAM vartamAna jJAtinuM vartula svIkArIne cAlavAnI mArI buddhi cAkhkhI nA pADe che. muMbaI jevA pacaraMgI zaheranA vasavATa paNa potapotAnA vatanane lagatI zAti ke dheALanAM baMdhanonI upekSA karavA prere che. kanyAnI levaDadevaDa sAdhAraNa rIte paraspara paricita kuTuMbamAM ja thaI zake che. amArI jevAnAM paricita kuTuMbe ghaNuM kharuM ApaNI jJAtinAM hotA nathI; ane ApaNI jJAtinAM kuTuMbo ghaNuMkharuM vatanavAsI hAvAthI amane paricita hotAM nathI. A kAraNe muMbaI jevA moTA zaheramAM vasanArAne svAbhAvika rIte potapotAnAM dhALa toDavAvizeSa pralAbhana rahe che. Aje vaLI chekarAchAkarIo meoTI ummara sudhI kuMvArAM rahIne abhyAsa karatAM hoya che. A chekarAchokarInA saMbaMdhI joDavAmAM kevaLa mAbApanA abhiprAyo ke valaNeA kAma lAgatAM nathI. potAnAM bALakonI IcchA ane valaNa dhyAnamAM rAkhIne cAlavuM e je mAbApe potAnA bALakone moTI ummara sudhI kuMvArA rAkhIne bhaNAvavA mAgatAM hAya temanA khAsa dharma thaI paDe che. A saMyogAmAM mAbApanI ghALanA vartulane vaLagIne cAlavAnI IcchA hoya te paNa te pramANe vartavAnuM temanA mATe lagabhaga azakya thaI paDe che. kAraNa ke meTI ummaranAM bALako upara lagnaviSayamAM kadI paNa jabarajastI thaI zakatI ja nathI. AvA mArA vicAro ane AvA mArA saMyoge hAIne ApaNI jJAtinI maryAdAnA vartulathI nirapekSa rIte mArI dIkarIonA yogya kALe vivAhasaMbaMdhA yojavAne huM vicAra dharAvuM chuM. AjanA kALamAM kanyAnI ApalenI amuka nakkI karelI maryAdA upara ja AkhI jJAtinI ImArata UbhelI hoIne A prakAranI chUTa jJAtinI aMdara rahIne levI te koI paNa rIte ucita gaNAya nahi. huM to IcchuM ke AjanA parivartana pAmelA kALasaMyogamAM bhinna bhinna jJAti kanyAonI levaDadevaDane lagatA pratibaMdho dUra karIne mArA jevAne mArga saraLa kare. paNa jJAtionI vartamAna manodazAmAM AvI IcchA kevaLa AkAzakusumavat lekhAya. tethI mArA mATe Aje eka ja mArga che ke mArI dIkarIone jJAtinA vartulathI nirapekSa rIte vivAhasaMbaMdha yojavAnI huM pravRtti karUM te pahelAM mAre ApaNI zAMtimAMthI rAjInAmuM ApavuM. A mujaba huM Apane vinaMti karuM chuM ke A patra maLatAM paMdara divasanI aMdara ApaNI jJAtinI sabhA bAlAvavI ane A mAru rAjInAmuM Ape rajU karavuM ane jJAtinA eka sabhya tarIkenI sarva javAbadArI ane adhikArothI mane mukata karavA. jo upara jaNAvela mudata sudhImAM mAruM rAjInAmuM maMjUra karavAmAM nahi Ave te jAhera janatAne jANa karavA khAtara A patra mAre chApAmAM pragaTa karavA paDaze ane huM te divasathI mArI jAtane zAtine lagatAM sarva baMdhanothI mukata thayelI gaNIza. ahIM spaSTa karavAnI jarUra che ke A rAjInAmA sAthe mArA pitA bhAI ke anya vaDIlAne kA paNa saMbaMdha nathI ane tethI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .312 A patra Apane maLe tyArathI paMdara divasa bAda huM je kaMI karuM tenI sarva javAbadArI ane jokhamadArI mAre eklAne zira rahe che. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA. prabuddha jIvana--mUrti (zrI nAnAbhAI bhaTTa para tA. 25-6-'56nA roja lakhelA patra) tamArA tA. 11-6-56no kAgaLa maLyo. ane vAMcIne AnaMda thayo. A patramAM tame Aje je prakAranAM mAnasika ane AdhyAtmika saMvedanAmAMthI pasAra thaI rahyA che. tene khyAla ApavA tame prayatna karyo che. AmAM keTaluM subjective che eTale A ummare tame je. Feel karI rahyA cheA e feeling tamArI potAnI ja hAya. bIjuM keTaluMka evuM che ke je anubhava tarapha mArI jevA aneka pukhta ummaranA lekhAtA loko jaI rahyA hoya. mane samAnadharmInA sthAne sthApIne tame khullA dilathI A badhuM lakhyuM te rIte tame mAruM gaurava karyuM che ema mane lAge che. Aje mArA anubhava paNa kaMIka Ave che. aMgata saMbaMdhonI Asakita uttarAttara ochI thatI jatI lAge che. lAgaNIonI tIvratA paNa haLavI banatI jatI lAge che. je aneka bAbatone mana khUba mahattva ApatuM hatuM te bAbato, tame jaNAvA che. tema mane paNa have bahu nAnI lAge che. cintananI daSTie vartamAnakALa ane samIpanA kSetra upara cittA gADhapaNe kendrita rahetuM hatuM tenA badale cintana athavA to mAnasika daSTi have ghaNA vyApaka kSetra ane kALapradezane sparze che ane tethI AgaLanAM varSo daramiyAna nizcita mAnelAM mUlyomAM satata parivartana thaI raheluM mAlUma paDe che. samAjasudhAraka tarIkenA manamAM je Avega ane abhimAna rahetuM hatuM te banne dhIme dhIme zamI jatAM dIse che ane samAjane mAtra eka bAjuethI jovAne badale aneka bAjuethI jovAnI vRtti ane tAkAta ubhaya vadhatI jAya che. dezamAM ane samAjamAM banatI aneka bAbato cittamAM anukULa yA pratikULa tIvra pratyAghAta pADatI ane tethI dareka bAbata upara bAlavA ane lakhavAnA manamAM saLavaLATa rahyA karatA. Aje e pratyAghAtA maMda paDatA jAya che. ghaNI vAra pedA thatA ja nathI ane tethI lakhavAnI bAbatamAM mana ghaNI vAra zUnyatA anubhave che. pahelAM ekanI eka vAta dazavAra lUMTatAM thAkato nahIM. Aje ekanI eka vAta upara bIjI vAra lakhatAM kalama cAlatI ja nathI. koI paNa bAbata upara lakhavA besuM teA prAraMbhamAM magajamAM zUnyatA anubhavuM chuM ane kalama vega pakaDatI nathI, pachI vicAra dhIme dhIme kAMIka AkAra lete lAge che ane kalama paNa gati pakaDe che. A pramANe taiyAra thayelA lakhANanuM prAthamika svarUpa saMteSa ApatuM nathI ane temAM aneka sudhArAvadhArA karavA paDe che. Akhare aMdaranA vicArane saMtaSakAraka kAra apAyo che ema anubhava thAya che ane self-expressionnA jaeN eka viziSTa AnaMda che te anubhavuM chuM. paNa pratyeka lakhANa have ghaNA kAma mAge che ane tenA thAka paNa lAge che. samAja ane dezanA aneka prazna evA che ke je viSe mane kazI spaSTa sUjha paDatI nathI. ane rItanA mArA ajJAnathI athavA to sUjhanA abhAvathI mane ghaNuM du:kha ane glAni thAya che. koI vAra aNadhArI sUjha aMdarathI Uge che ane mana prasannatA anubhave che. A vastusthiti ema lAge che ke pahelAM koI paNa viSaya ke vastunI uparanI bhUmikAne sparza saMtoSa ApatA hatA ane lakhANe! paNa tevAM ja nirmANa thatAM hatAM. have mana dareka vastu ane viSayane UMDANathI sparzavA mAge che ane zabdanirUpaNa paNa koI maulika vicAra prerita bane ema mana jhaMkhe che. paNa evA UMDA sparza ane evI maulika vicAraNA bhAgye ja anubhavane viSaya bane che. tA. 16-4-1972 koI Arthika ke bhAge pabhAganI tRSNA tema ja sattAsthAna upara AvavAnI lAlupatA sAdhAraNa rIte have manane pIDatI nathI. Aja sudhInuM AkhuM jIvana-paribhramaNa mAnasika bhUmikA upara rahIne karyuM che. ethI uparanI je koI bhUmikA hoya te prApta karavA huM jhaMkhuM chuM. koI navA caitanyanI sphuraNA aMdarathI thAya evI prArthanA mana avAranavAra cintave che. paNa evA koI Urdhva cetanAne udaya mAnasika kSitija upara haju dekhAtA nathI. zAna vadhAre UMDANa zodhe che. premabhAva vizeSa ane vizeSa vyApti jhaMkhe che. bIjI bAjue vadhatI jatI zArIrika vikaLatA manane nabaLuM pADatI jatI lAge che ane magaja athavA te jJAnazakitane paNa zithila banAvatI hAya evA anubhava thAya che. zArIrika vikaLatAne jItIne paNa mana ane magaja AgaLa cAlavAM joIe, paNa AgaLa cAlatAM nathI. tenuM kAraNa aMdara ghaTTa banelA zArIrika adhyAsa hAya ema huM dhAruM chuM. mRtyunA bahu vicAro AvatA nathI, paNa enA koI khAsa bhaya nathI. e najIka AvI rahyuM hoya ema dekhAya ane ema chatAM haju mAre ghaNu kAma karavAnuM che evI Urmi paNa avAranavAra cittane spardhA kare che. pAchaLa najara karatAM UMDo pazcAttApa karavA jevuM kaMI karyuM hoya ema to nathI lAgatuM, paNa vAtamAM ane vyakitagata ghelachAomAM meM ghaNA samaya nirarthaka gALyo che ema manamAM lAge che ane te kaThe che ane 'ATaluM to meM sAdhyuM che' evA koI saMgIna saMteSa anubhavavA jevuM kazuM dekhAtuM nathI. eTalAM ja varSo A samajaNa sAthe pharIne jIvavAnAM hoya te ghaNI bhUlAne sudhArIne jIvana vadhAre arthapUrNa banAvI zakuM ema lAge che. paNa A badhuM rAMDayA pachInA DahApaNa jevuM kahevAya. meM satya ane zivanuM cintana karyuM che, paNa pradhAnapaNe saundaryanI upAsanA karI che. saundaryanI pahelAnA khyAlAmAM paNa Aje huM ghaNuM parivartana thaI raheluM anubhavuM chuM ane AsapAsanI sRSTimAM tamArI mAphaka huM avanavuM saundarya anubhavuM chuM. nabaLA paDatA zarIrane kAraNe tema ja Arthika geMgInA kAraNe kadAca zakya nahi bane paNa himAlayamAM dila dharAya evuM paribhramaNa karavAnI jhaMkhanA manamAMthI khasatI nathI. khAnapAnanI mane kardI tIvra vAsanA hatI nahi ane je hatI te paNa maMda paDatI lAge che. abhimAna, IrSyA, krodha yA lAbhane citta upara bahu prabhAva nathI dekhAtA. bIjI bAjue pramANamAM Aje paNa kAmavRtti durjeya lAge che. AnA pUrva saMskAro bhUMsAvA muzkela lAge che. Ama chatAM samabhAva tarapha cittanI pragati thaI rahI hoya evI pratIti mana anubhave che. saundaryAnubhavanI Aje paNa eTalI ja bhUkha che. jJAnanA pradezamAM Aje paNa mArA mananI sthiti ekaDA lUMTatA ane AgaLa vadhavA mathatA vidyArthI jevI che. sevAnI bhAvanA manamAM Aje paNa jIvatIjAgatI che. paNa ghaNIkharI bAbatamAM mArA abhigama bauddhika hAI samAna kATinI vyakitaomAM ja mArA rasa jAme che. vyApakabaMdhutva ane karuNA huM samajuM chuM paNa tene anurUpa komaLatAnA mArA hRdayamAM udaya thayo dekhAtA nathI. dInadu:khA, pIDita viSe AtmIyatA anubhavuM chuM, paNa te hradaya karatAM buddhithI vizeSa prerita hoya ema lAge che. Ama mArI jAta mane jevI dekhAya che tenA nakazA jevA sUjhayo tevA tamArI AgaLa AlekhavA--e ja suhRda bhAvathI AkarSAIne-me prayatna karyo che. A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM tame ahIM AvI zake? manubhAI AvI zake kharA? javAba ane pahoMca lakhaze!. tamAro paramAnaMda Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-1972 prabuddha jIvana-pUrti '313 tA.ka. A patranA pAMcamA pAnA uparanA bIjA pArIgrAphamAM jIvanane ghaNAkha samaya eka yA bIjI vyakita pAchaLanI ghelachAmAM nirarthaka pasAra kyane je ullekha che ane te aMge mananI je glAni , pragaTa karI che tenI bIjI bAju paNa che ane te e ke dareka mANasa pitAnA prakRtidharmane anusare che. potAno prakRtidharma eTale pitAnA mananAM viziSTa valaNe. karmanI paribhASAmAM ApaNe ema kahIe chIe ke prArabdhanA bhaMga bhegavye ja chUTaka che. e bhega - mANasa be rIte bhegave che; eka te kevaLa aMdha banIne, bIjuM amuka samaya kevaLa asahAya banIne. te anya samaye tene sAmane karate karato. A sAmane mAnavImAM rahelI Urdhva daSTi-prerita hoya che. bIjI koTine mAnavI Akhare kAMIka nRpti anubhavIne ane kaMIka unmukha banIne jIvanane nirarthaka banAvatA prAkRtika valaNamAMthI dhIme dhIme mukita meLave che. Ama prakRtinA eka pachI eka ema aneka durgA sAthe che ane AgaLa vadhe che. A rIte jene huM nirarthaka jIvana tarIke lekhyuM che, te mArA mATe kadAca AgaLa vadhavAnI sIDIrUpa paNa banela hoya kAraNa ke Urdhva daSTithI taddana vaMcita evI kadI paNa mArI jIvana dazA hatI nahIM ema huM mAnuM chuM. che Izvara vize mane haja koI spaSTa khyAla nathI tethI IzvaramAM apUrva zraddhA hovAne huM dAvo karI zakuM tema nathI. paNa sarvavyApaka evA caitanyanA astitvane huM avAranavAra strongly feel karuM chuM. pUrvajanma - punarjanmanI mAnyatA tarapha mAruM mana hamezAM DhaLatuM rahyuM che. ane aihika jIvananA anya sAthe je pUrI nathI thavAnI evI yAtrAnA lAMbA paMya upara daSTi avAranavAra doDayA kare che ane je Aje ahIM sadhAyuM nathI te AgaLa anyatra anya dehe sadhAvAnuM che evI pratIti athavA to kALA manane satata protsAhita rAkhe che, tamAre paramAnaMda je rIte pariNIta strInI bAbatamAM paNa banavAnuM. A paristhitine ApaNe "praNayatrikoNa"nA nAmathI oLakhIe chIe. AvA prasaMge jenuM kAyadAthI ane vyavahArathI nizcita sthAna che tevI pariNIta strIne - ApaNe kema kahI zakIe ke tuM e benI vacce ADe na AvatAM khasI jA. AvI strI udAratAthI athavA te asahAyatAthI khasI jAya e judI vAta che. nahi to pitAne thatA anyAya sAme mAthuM UMcakavAne tene sarva hakka che. ApaNI sAmAnya nIti, vyavahAra tathA nyAyanA khyAlo dhyAnamAM letAM koI paNa paraNelo puruSa AvuM, pagalAM bharavAne vicAra karavAmAM vAjabI che ema sAmAnyata: ApaNe na ja kahI zakIe. jenA hakka upara AkramaNa thatuM hoya evI bahenanA pakSe tenA kuTuMbe tema ja samAje UbhA rahevuM joIe, ane evuM aghaTita lagna thatAM aTakAvavuM joIe. Ama chatAM paNa AvI lagnaghaTanAo avAranavAra banyA ja karavAnI e paNa cokkasa che, kAraNa ke AjanA mAnavInAM vicAra-valaNo evAM che ke jayAMthI tenuM mana kharekhara UThayuM tyAM tene koI lAMbe vakhata bAMdhI rAkhI zake nahi. paNa AvI paristhitimAM ApaNI pharaja che eTalI ja hoI zake ke jenA upara A prakArane anyAya AcaravAmAM AvatuM hoya tenI paDakhe ApaNe UbhA rahevuM, tenA samagra hitane dhAta kare tevI ghaTanA anivArya bane tyAM sudhI nIpajavA na devI ane evI ghaTanA anivArya hoya tyAre paNa tyakatA banatI strInA anya hite jeTalA vadhAre jALavI zakAya teTalAM jALavavA mATe tyAga karanAra purUva upara bane teTaluM dabANa lAvavuM. eka pariNIta strIne choDanAra puruSane lakSyamAM rAkhIne A carcA karI te teTalAM ja aMzamAM potAnA puruSane chADavAne tatpara banatI ane anya puruSa sAthe gharasaMsAra mAMDavA IcchatI strI viSe paNa vicArI zakAya. paNa ApaNe samAja je prakArano che temAM A rIte patino tyAga karavA nIkaLatI strInA kissAo bahu ja ochA banavA saMbhava che. tamAro paramAnaMda (munizrI maNicandrajIne lakhelA tA. 5-4-'padanA patramAMthI) bhagavAna mahAvIranA caritra ane tattvajJAna viSe duniyAne moTo bhAga jarUra ajANa che ane tene prasiddhi ApavA mATe ucita sarva prayane jaina samAje jarUra karavA joIe. paNa sAthe sAthe mAre, Ape ane saue samajI levAnI jarUra che ke bhagavAna buddhanA caritramAM je Human apIla che te teTalA pramANamAM mahAvIranA jIvanamAMthI kadI paNa UbhI thaI zake tema nathI, ane tethI A daSTie bhagavAna buddhanuM sthAna vizALa janatAnA dilamAM hamezAM anekhuM ane bhagavAna mahAvIra karatAM caDhiyAtuM rahevAnuM ja che. tethI bhagavAna buddhanI jyanI bhArata sarakAra ujave che to bhagavAna mahAvIranI jayatI bhArata sarakAra kema ujavatI nathI e pikAra karyA karo ane dhokhA karyA karo e ucita nathI. ema karavAmAM ApaNI sAMpradAyika vRtti ane anya viSene tejapa ja ApaNe pragaTa karIe chIe. Apane paramAnaMda (zrI Izvara peTalIkara uparanA tA.31-12-57nA patramAMthI) mAre mana to A vAta sAva sAdI ane sIdhI che. jyAre koI paNa strI ane puruSa lagnathI joDAya che tyAre bannee jiMdagI sudhI athavA to AjanA samayamAM chUTAcheDA levAne prasaMga Ubho na thAya tyAM sudhI ekamekane vaphAdAra rahevuM joIe e lagabhaga sarvasvIkRta khyAla che ane enA upara ja gRhasthAzramanI sthiratAne AdhAra che. koI paNa pariNIta puruSe ke strIe parasparane vaphAdAra rahevuM eno artha evo nathI ke teNe anya strI ke puruSa sAthe kaze paNa premasaMbaMdha rAkhave nahi ke keLavo nahi. paNa A premasaMbaMdha, lagnasaMbaMdhanI pavitratA athavA to nizcaLatAno khyAla rAkhIne e hada sudhI ja na joIe ke jemAM puruSa athavA strInuM mana vicalita thAya ane jenI sAthe pote joDAyela che tene choDIne anya sAthe lagnasaMbaMdhathI joDAvAne prastuta puruSa athavA strI vicAra kare. A eka naitika athavA to vyavahAragata vicAra che. A svIkAravAmAM Ave te paNa ApaNA samAjamAM evA kissAo jarUra banavAnA ke jemAM kaI eka puruSa potAnI pariNIta strIne choDIne anya koI strI sAthe lagnasaMbaMdhathI joDAvAno vicAra karavAno ane anya apariNIta strI pahelAnI pariNIta strInuM sthAna levAne taiyAra thavAnI. A jema pariNIta puruSanI bAbatamAM banavAnuM tevI (pU. vinobAjI uparanA tA. 3-7-'18nA patramAMthI) ApanA antaramanamAM be parasparavirodhI vRttio vacce keTalAeka samayathI bhAre kheMcatANa cAlI rahI che. eka vRtti Aje Apa je karI rahyA cho-bhUdAna arthe satata paribhramaNa, pravacana ane Andolana pracAra te barAbara che ema kahI rahI che. bIjI bAjue ApanAmAM kAma karI rahelI vRtti Apane ema kahetI lAge che ke " jIva, A badhA pathAro ane prapaMcajALa nuM zA mATe pAtharI rahyo che ane A badhI dhAMdhaladhamAla ane bhaTakavuM zA mATe? duniyA AgaLa teM vicAra mUkI dIdhuM che. duniyAne e saMbaMdhamAM karavuM hoya te kare ane na karavuM hoya to na kare. tArA mAthe javAbadArIne AvaDo moTo pATale upADIne zA mATe bhaTakI rahyo che? zuM tane tArA vicAramAM zraddhA nathI? jo te sAce ane lyANakArI haze te pitAnI meLe phelAte jaze ane lokajIvanamAM krAnti pedA karaze. zuM tane khabara nathI ke vANI karatAM mauna vadhAre kAryapariNAmI che; karma karatAM akarmanuM anekagaNuM mahattva che?" A vRtti Apane pravRttithI nivRtti tarapha, karmathI akarma tarapha, samudAyathI ekAnta tarapha ane sapATa pradeza uparathI himAlaya tarapha AkarSI rahela che. A kAraNe tA. 1-7-'18 nA 'prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Avela paMDharapurA sarvodaya saMmelananA ApanA atima bhASaNane meM "vinobAjInuM mane mathana" evuM mathALuM ApyuM che. e 'prabuddha jIvanane aMka A sAthe bIDuM chuM. ApanI vRttionuM upara jaNAvela kaMDa mAre mana ApaNA dezanI daSTie eka moTI cittAne viSaya che ane te e rIte ke A5nuM avalaMbana svIkArIne lAkha mANase Apane AjeThuM anusarI rahyA che, ane ApanA satata mArgadarzanane jhaMkhI rahyA che, vaLI Ape bIDuM jhaDapyuM che bhAratavyApI-mAtra Arthika Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 prabuddha jIvana--pUti nahi (alabatta vizeSata: Arthika) paNa AdhyAtmika krAntinuM ane te mATe satata paribhramaNane puruSArtha Apa kheDI rahyA che ane kAma moTuM che ane haju prAraMbhanuM che. paristhiti AvI hovA chatAM koI paNa ghaDIe ApanI taraphathI evA jAherAta nIkaLavAnA bhaya rahe che ke "meM mAruM kAma pUruM karyuM che, vicAro ApI dIdhA che, have tame jANo ane tamAruM bhAvi jANe. huM te have A cAlyA ekAntamAM, koI aAcara nivAsamAM, maunI jIvanamAM." ane ema kahIne Apa koI vakhate karmanI samAdhi svIkArI lyo evuM eka jokhama mane dekhAyA kare che. gAMdhIjImAM parasparavirodhI vRttionuM AvuM 6 nahAvuM ane tethI temanI netAgIrI vizvasanIya hatI. A vizvasanIyatA upara jaNAvyA mujabanA kAraNe huM ApanAmAM anubhavatA nathI ane e amArA sau mATe AkhA deza mATe-mane eka meTA bhayasthAnarUpa lAge che. Apano, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA * (zrI caMdubhAI sArAbhAI medInI SaSTipUti prasaMge temanA para lakhelA tA. 1-1-'62nA patramAMthI) vidhinI badhI bAjuethI jene anukULatA hoya che tene jokhama che abhimAnanuM, zlAghApriyatAnuM, anya pratye anamra banavAnuM. A saMbaMdhamAM satata jAgRta rahezeA. attachment jAhera pravRttio aMge eka prakAranuM anAsakatabhAva-keLavazo. ApaNe game te ane game teTalA prayatna karIe to paNa tenI saphaLatA ke niSphaLatAnA AdhAra jenA upara ApaNA kAbU na heAya evA aneka Factors-tattva-upara rahelA che. A samajIne saphaLatAnuM ApaNane abhimAna hAvuM na ghaTe, niSphaLatAnA kAraNe nirAza banavuM na ghaTe. koI paNa manadu:kha thAya tevI bInA bane, koI kaDavuM veNa bole, koI tochaDAIthI varte AvuM je kAMI bane tene mana upara bahu na leze| ane te kAraNe cittane kSubdha banavA na deze. samAjanI javAbadArI vahana karanArane aneka kaDavA ghUMTaDA gaLavAnA hoya ja che. Ama samajIne samabhAva keLavazeA ane jevA sAthe tevA thavAnI vRttinA kadI paNa bhAga na banazo. * peAtAnA hAthe thatI sevAonuM vadhAre paDatuM mUlya AMkavAnA pralAbhanathI bacazeA. tamAro paramAnaMda (zrI harabhAI trivedI paranA tA. 19-11-'70nA patramAMthI) tamArA manamAM mArA vize je image baMdhANI che tenI sAthe mArI AjanI akaLAmaNa baMdhabesatI nartha e tamAruM lakhavuM barAbara che. mAre ahIM kabUla karavuM joIe ke mArAmAM prasupta rahelI truTio, samagra bAhya paristhitimAM amuka aMze meTA pheraphAra AvatAM bahAra AvavA lAgI che. mRtyu anivArya che ane te pramANamAM vadhAre samIpa che e huM jANuM chuM, chatAM tenAthI huM DaratA nathI ema huM mArA viSe kahI zakatA nathI. mArA viSe vadhAre te e lAge che ke eka bAjue du:khanA sAmanA karavAnuM mAruM kauvata ghaTI gayuM che ane bIjI bAjue du:kha tema ja upAdhinuM pramANa vadhatuM ja javAnuM che. mArI zArIrika tAkAta ghaTI che. AkhA pAsethI ochuM kAma levAya che. rAtrinA lagabhaga vAMcavAnuM baMdha karavuM paDayuM che ane tethI rAtri kema pasAra karavI te kadI kadI prazna thaI paDe che. AnA upAya tarIke mALA ke pUjAnI mane koI apekSA nathI paNa Aje mane ema lAge che ke dhyAna tarapha huM gayo hota ane aMdaranuM dvAra vadhAre khUlyuM hota to kadAca evI koI AnaMdanI anubhUti sthAyI thaI zakI hota ke je bahAranA pheraphArane pahoMcI vaLavAmAM mane vadhAre madadarUpa thayela hota. Aje paNa AjanA depressionne dUra karavAnI dizAe A rItanA mAro prayatna cAlu che paNa haju temAM saphaLatA maLI nathI. tamAro paramAnaMda tA. 16-4-1972 huM zA mATe lakhu chu? (tA. 27-11-'60nA eka mitrane uddezIne lakhelA patramAMthI.) huM je kAMI lakhI rahyo chuM. tethI huM kharekhara anya koInI sevA karI rahyo chuM. ema hu' vicArato nathI. paNa te pravRtti self-expressionmAM mane madadarUpa thAya che ane self-expression e AMzika self-realisation che, ane tenA koI judo ja AnaMda hoya che, je A lekhanapravRtti dvArA huM anubhavuM chu.. paNa AnA artha anyanI sevA karavAnI vRtti mArI lekhanapravRtti calAvavAmAM kaze| bhAga bhajavatI nathI ema karavA na ghaTe. e vRtti na heAta te huM lakhavAne prerAta ja nahi, mArI lekhanavRttinA preraka hetu e anyanI sevAnI bhAvanA ja che. self expression e teno avAntara hetu tema ja pariNAma che. Ama chatAM mArA manathI self-expressionne prAdhAnya eTalA mATe ApuM chuM ke mArA mATe te nizcita rUpa che; kAMI paNa lakhIne ane te pragaTa karIne hu. kharekhara ayanI sevA karuM chuM. ke nahi e vivAdAspada hAI zake che, kAraNa ke huM mAnata hAu ke sevA karuM chuM ane chatAM meM sevA na paNa karI hAya ane kadI kadI kusevA paNa thatI hAya, vaLI sevA karyAnA khyAla lUMTayA karavAthI e bAbatanuM manamAM abhimAna keLavAvAnuM jokhama rahe ja che. AvI keTalIka samajaNathI prerAIne huM kAMI karuM chuM tethI koInI sevA thatI hoya ke na thatI hoya, paNa mArA potAnA vikAsa to thAya ja che, ane A mArA mATe ghaNA moTo lAbha che- Ama huM haMmezAM vicAratA ane kaheto rahyo chuM. A te mArI lekhana pravRtti pUratI me vAta karI. bAkI mArA mananA jheka jeTalA AtmavikAsa upara che teTalA ja janasevAsamAjasevA upara che, ane A janasevAnA vicAra te AtmavikAsanA pUraka che eTalA mATe nahi paNa svataMtra rIte Ave che. mArA vyakitatvamAM sAmAjika tattva raheluM che te janasevA dvArA tRpti zodhe che. vizALa samAja sAthe eka prakAranI AtmIyatAno anubhava satata rahyA kare che ane tethI vizALa samAjanAM sukha-du:kha mArA antastattvane satata sparzatAM rahe che ane tethI vizALa samAjanA sukhanI vRddhi karavAmAM ane du:kha nivAraNa karavAmAM ane evI ja rIte tenA jJAnamAM vRddhi karavAmAM ane jJAnanuM nivAraNa karavAmAM nimittabhUta banatAM huM sahaja AnaMda anubhavuM chuM. --paramAnaMdanA praNAma "huM alpajJa (eka vikhyAta sAhityakAra-kavimitrane lakhelA tA. 12-7-'72 nA patramAMthI ) chu" 35 tame lakhyuM che ke : "meM Apano sadbhAva gumAvyA hoya evuM mane lAgyuM. Apa guNagrAhI che ane mArA jevA anekane saheje Ape snehabhAjana banAvyA che. gAmamAM jarIka amathI vizeSatAvALA mANasa AvyAnuM jANe ne paramAnaMdabhAI enI pAse doDI jaI enI - balke paramAtmAnI e vibhUtinuM sevana - svAdana na kare e bane ja nahIM." AmAM jarIka amathI vizeSatAvALA mANasa pAchaLa doDavAnI mArI vRttino tame ullekha karyo te pAchaLa tamAro manobhAva zuM haze e mArI kalpanAmAM jaladI AvatuM nathI, paNa mArI vevalI vRttino hu InakAra karI zakatA nathI. aneka viSeyamAM mArI alpajJatA mane khUba sAle che ane te haLavI karavAnI--- -dUra karavAnI IcchA mane ahIMtahIM ghasaDI jAya che. huM Akhare nimnakoTinA eka sAdhaka chuM, bahu UMcAIne AMbI na zakatA ane chatAM AMbavA mathatA - AvA eka ArAhaka chuM. tevA mANasa mATe AvI caiTA svAbhAvika che. -tamAro paramAnaMda Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-1972 prabuddha jIvana-pUrti 315 8 varSa vItI gayuM! eka he ! zuM! eka varSa pasAra thaI gayuM? jema varSa vItI gayuM tema varSo vItI jaze. kALa bhagavAnanA cakranI gati ghaNI teja hoya che. temAM eka varSa zuM visAtamAM! tA. 17mI eprilano eka varSa pahelAMne e divasa smRtipaTa para cakarAvo bhe che. pAchI badhI ja smRtio jIvaMta bane che- tAjI thAya che. A eka varSanA gALAmAM e gaMgAdAsavADInA temanA nivAsasthAnanAM pagathiyAM mAMDa cAra-pAMca vAra ja caDyo hoIza. paraMtu 17 eprila 1971 pahelAM? mahinAmAM dasa - bAra divasa e pagathiyAM caDavAnuM banatuM. bAraNe bela mAruM ane hAthamAM pena hoya, leMgho paherelo hoya. bAkI AkhuM zarIra khulluM hoya, chAtI para vALanA guMcaLAM hoya, saumyatAsabhara jemanuM mukha hoya evI 76 varSanI khakhaDadhaja koI RSine AbhAsa Ubho karatI vyakita bAraNuM khele, pAchI khurazI para besIne potAnuM adhUruM lekhanakArya pUruM kare, te mane sepe - eka - be traNa vakhata sUcanAo Ape - ane koI khAnadAne kuTuMbanA nabIrA para bApadAdAnuM devuM caDeluM hoya ane tenI cukavaNI karyA pachI je tene AtmasaMtoSa thAya ane te hA. A... za, ema aMtaramAMthI sUra kADhe ane jeTalI tene zAMti thAya, evI zAMti ane vRpti e lekhe mane soMpyA pachI, e aMka pUratI potAnI pharaja pUrI karI hoya- aMka pUratuM devuM temaNe cUkvI dIdhuM hoya - eno aMtarane saMtoSa temanA dilamAM ane mukha paranA bhAvamAM dekhAya, ane koI citrakAra, koI zilpI, koI saMgItakArane potAnA kAmamAM pUrI saphaLatA maLe ane tene jeTalo AtmasaMtoSa thAya teTalo AtmasaMtoSa temanA mukha- bhAva tema ja vANI dvArA vyakata thAya ane jANe tenI khuzAlImAM teo pUjya vijayAbahenane kahe ke "zAMtilAla mATe cA banAva." kyAreka teo cA pIne beThA hoya. huM vijyAbahenane mArA mATe evI takalIpha nahi uThAvavA mATe vinaMti karuM, tyAre teo kahe ke huM paNa thoDI pIza-cA banAva. e daramiyAna e lakhANa mane vAMcI javA kahe mAro abhiprAya mAge paNa mane kahe ke zAMtilAla, tamArA abhiprAyanI mAre mana kiMmata che ! huM abhiprAya ApuM, kayAMka sUcana karyuM te jo temane yogya lAge temAM e rIte sudhAro kare. sudhArA karavAnuM yogya na lAge to mane eno artha vadhAre spaSTatAthI samajAve. tyAM cA AvI jAya. ame traNe sAthe besIne cAne nyAya ApIe pachI bAraNA sudhI sAthe Ave ane "ThIka tyAre Avo" ema kahIne mane vidAya kare ane bAraNuM baMdha thAya. mArA mATe A krama 32 varSa sudhI cAlyo. Aje 'zAMtilAla Avajo, kahenAra e RSipuruSa ApaNI vacce nathI, paraMtu temanI smRti koI kALe bhulAze nahi. ATalI moTI pratibhAvALI samAjanI agragaNya vyaktinuM tenA eka vyavasthApaka sAthenuM valaNa ane vartana keTaluM kumAzabharyuM, keTaluM premALa ane keTaluM mArgadarzaka hatuM eno vicAra karuM chuM tyAre temanI mahAnatAnA kAraNe temanA pratye mataka jhUkI paDe che. temanI sAdAI, temanI karuNA, bIjAne upayogI thavAnI vRtti, koInI pAsethI khoTI rIte kAma kaDhAvI levAnI vRttine bilakula abhAva, gharane ke oNphisano ghATI mAMdo paDayo hoya to tenI paNa jAte saMbhALa rAkhavAnI ane madadagAra thavAnI vRtti, nAnAthI moTA dareka sAthe saMbaMdha jALavI rAkhavAnI ane vikasAvavAnI klA, koI paNa pratye manamAM DaMkha nahi, hamezAM hasatuM mukha, jenuM nAma - paramAnaMda. e ja rIte parama AnaMdamAM vyatIta karatAM potAnuM jIvana. AvI vyakita hatA-je parama AnaMdamAM lIna thaI gayA te pUjya paramAnaMda. ApaNe sau temanAmAMthI preraNA meLavIe ane temanA jevuM dhanya jIvana ane dhanya mRta maLe evuM jIvanaghaDatara karavAmAM lAgI jaIe. te e temane ApelI sAcI zraddhAMjali gaNAze. zAntilAla TI. zeTha * paraloke patra - 16mI eprila 1972 pUjya paramAnaMdabhAI, A bAra bAra mahinA thayA tamAre nathI phona ke nathI koI patra. 16mI eprila 1971 nI rAte tame mArI sAthe chellI vAto karI. tyAra pachI tamArI mukhAkRti - tamArA deha- satata mArI sAme rahe che. paNa tame kazuM bolatA nathI. meM baMdha che ane AMkhe hase che -kema jANe tame na kahetA hova-joyuM ne, Aja rahasya che. Izvara je khela ramADe che emAM kayAre kone dAva devo paDaze enuM kazuM ja nakkI nahi. mATe kAma karaze. kAmamAM prasanna raho." ....ane hA, tamArI e ciravidAya hatI 17mI eprila 1971nI savAre. tamArA nathI have phona AvavAne ke nathI AvavAne koI patra. mAtra tamArI cetanAnI premaLa jayeta dekhAya che. emAMthI huM ane tame taiyAra karI gayelA sAthI preraNA laIe chIe. jaina yuvaka saMdha, prabuddha jIvana ane vyAkhyAnamALAnI triveNI saMgama" samI pravRttio tame jyAM varSo sudhI karI, e sthaLa -pAje eka tIrthasamuM pavitra banyuM che. ahIM jJAnanI paraba samuM pustakAlaya ane vAcanAlaya paNa sarasa cAle che. zaikSaNika ane saMskArasabhara aneka sabhAo A suMdara sthaLamAM thAya che. ane.. ane...A zAMta, zItala, sumadhura vAtAvaraNamAM khAdInAM zveta vastromAM tame namatA baporanA Ave che. cAre bAja tamArI cakora najara pharI vaLe che. tame Thapako paNa Ape che : "A bArI baMdha kema che? prakAzane AvavA do. A kAgaLiyAM UDe che enA upara "pepara veia' mUka; ane A chApAo vyavasthita kema nathI?". ane pachI, tamArI e ja jUnI khurazI upara tame beso cho ane patra lakhAvo che .... ane tame jAva cho, jAva cho, jAva chedUra -sudUra- kSitijanI pele pAra.. vicAra Ave che, tamArI pAsethI ame keTaluM badhuM zIkhyA? ane lakhavA amane lakhavAnuM ane bolavAnuM bhAna paNa na hatuM. ame lakhatA thayA - bolatA thayA. saMskAra, sevA ane jIvananAM ucca mUlyonuM tame amane darzana karAvyuM. tame amane hasatAM karyA - hasAvatAM karyA. kuMThita thaI gayelI amArI vicArazakitane jAgRta karI amane svataMtra rIte vicAra karatA karyA. tame amane nirbhaya karyA. - Aje bAra mahinA thayA - tame avismaraNIya cho - amara che. mArA natamastake tamane vaMdana che. svIkArazo? na cImanalAla je. zAha paramAnaMdabhAIe mitrane udezIne lakhele kAvyapatra chaMda harigIta svastika zrI zubha gAma ramaNIka dhAma mitra nivAsa che, che deha milana tathApi AtmA eka pyAre pAsa che; likhitaMga paramAnaMdanA praNAma vAMce cittathI priya mitra, parama pavitra prera patra atre prItathI. che kuzaLa devakRpAthI atre ApanI IcchuM sadA, - darzana padhArI gho viyogImitrane vahelA mudA; vaLI kAma sevA hoya te pharamAvaje zubha rItathI, priya mitra, parama pavitra prero patra atre prItathI. cho mitra sajajana samULa sAdA satya ne guNIyala sadA niHsvArtha kevaLa guNAnurAgI daMbha jene nahi kadA; mANasa vase kaMcana kase zubha thAya kiMmata vistAthI, priya mitra, parama pavitra prero patra atre prItathI. sukhamAM khuzAmatakhera mitro "hAjI hA karIne aDe, du:khamAM dilAse ApanArA mitra jagavIralA jaDe he mitra, tArUM citra nizadina rame hRdaya vinitathI, priya mitra, parama pavitra [o patra ane prItathI. - paramAnaMda kApaDiyA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 zuddha jIvana [1] [zrI morArajIbhAI desAInA pravacanano sArabhAga ] cUMTaNIe pachI have zuM thaze e to koI ja kahI zake tema nathI. paraMtu eka vAta cAkkasa che ke Aje dezamAM eka khataranAka paristhiti nirmANa thaI che. AgevAno jAheramAM sarakAranI tamAma vAtA ane nItiomAM hA jI hA purAve che, paNa khAnagImAM sakhata TIkA kare che. lokazAhImAM nAgariko nIDara hoya e atyaMta Avazyaka che. nAgarikonI hiMmata ja lokzAhIne TakAvI zake che. sattA evI cIja che ke te zodhanArA mANasone enI prAptino nazo caDhe che. pariNAme sattAno mULa hetu mAryo jAya che. pachI te mAtra sattAne upabhAga ja temane mana mahattvanI vAta banI rahe che. saMpattine te sarakAra paNa aMkuzamAM laI zake che. paraMtu sarakArane aMkuzamAM levAnI eka ja pravRtti che ane te lezAhI, jyAre dhArAsabhyo kluSita bane che tyAre loko temane cUMTaNImAM phagAvI de che. paraMtu je sattA upara hoya ane sattAsthAne cITakI rahevA mAgatA hoya teo sI sahelAIthI cheThatA nathI, Ave vakhate jemane kharIdI na zakAya tevA loko ja asarakAraka avAja uThAvI zake. cUMTaNIo ane tyAra pachI [ gaI tA. 3, 4, 5, 6 eprile zrI muMbaI jaina yuvaka saMghe yojelI vasaMta vyAkhyAnamALAmAM pahele divase saMsthA kaoNMgresanA agraNI zrI morArajI desAI, bIje divase IlasTreTeDa vIkalInA taMtrI zrI khuzavaMtasiMha, trIje divase janasaMghanA pramukha zrI aTalabihArI vAjapeyI ane cothe divase 'InDiyana eksapresanA mukhya maMtrI zrI phrenka mAreIse - "cUMTaNIo ane tyAra pachI' e viSaya para ApelA vyAkhyAnano sArabhAga ahIM pragaTa karavAmAM Avyo che. -tatrI] ApaNane sarakAra karatAM dezamAM vadhu rasa hovuM joIe. jo prajA jarUrI samajadArI ane tAkAta hAMsala nahi kare te lokazAhI barAbara kAma karI zakaze nahi. ApaNe tyAM 1948mAM prajAkIya sarakAra AvI. Aje 24 varSe paNa ApaNe dezapremanI lAgaNI keLavI zakyA nathI. sAcA ke khoTA, A mAro deza che, evI lAgaNI ApaNe hajI keLavavAnI che. huM bhAratamAM ja pharI vAra janma levAnuM pasaMda karIza. anya deze| bhale zrImaMta rahyA, paNa huM te bhAratamAM ja janmavA badala magarUra chuM. A lAgaNI AjhAdInA AMdolana vakhate keLavAI hatI. paNa ApaNane AjhAdI sahelAIthI maLI gai. AjhAdI ane dezaprema mATe koI zarTa-kaTa nathI. tenI pUrI kiMmata cUkavavI joIe. cUMTaNIo pachI zuM? kadAca bIjI cUMTaNI thAya. ghaNA kahe che ke have cUMTaNI thaze ja nahi. ghaNA kahe che ke thaze teAya te evI haze ke emAM zAsaka pakSa ja jIte, Aje sarvatra samAjavAdanI vAte saMbhaLAya che. loko kahe che: amAre koIpaNa prakAranuM zeSaNa nathI joItuM. mAnavajIvana vyathApUrNa che, kAraNa ke keTalAka loko pAse bIjAnuM zoSaNa karavAnI tAkAta che. ApaNe dareka jaNane tenI marajI pramANe tenuM bhAvi ghaDavA devuM joIe. paNa cUMTaNI pachI DaranI lAgaNI phelAI che. koMgresane lagabhaga tamAma rAjyomAM vyApaka bahumatI sAMpaDI che. avibhAjita koMgresanI bahumatA AthI ye vyApaka hatI. kharo vAMdhA tA tAjetaramAM je rIte A bahumatI meLavAI che tenI sAme have! ghaTe che. agAunI 4 cUMTaNIomAM dareka jaNa kahetuM hatuM ke cUMTaNIe vAjabI ane nyAyI hatI. 1967mAM koMgrese saMkhyAbaMdha rAjyomAM bahumatI gumAvI dIdhI hatI. AnuM kAraNa e hatuM ke sarakAre potAnAM sAdhanono upayoga karyA na hatA. have paristhiti judI che. dezanA bhAvi vize DaranI lAgaNI pravarte che. tAjetaranI cUMTaNImAM, saMkhyAbaMdha rAjyomAM sarakArI sAdhanone upayoga karavAmAM AvyA hatA. jo cUMTaNIo mukata ane nyAyI hAta te koI vAMdhA na uThAvata ane e prajAnA cukAdo banI raheta. 5r agAu zAsaka pakSa matadArone phoDavAnA ke kharIdavAnA prayAsa karato na hato. Aje to A mATe zarAba paNa chUTathI vaparAya che. tA. 16-4-1972 A vakhate je rIte kALA nANAM ekatra karAyAM che te adbhuta che. zAsaka pakSa pAse nANAMnI relamachela hatI. virodha pakSo pAse pUratAM sAdhano na hatAM. dAtAonAM manamAM Dara pesI gayo hato. dezamAM bhayanuM vyApaka sAmrAjya pravarte che. jo A ja cUMTaNI hoya te Izvara bacAve. kadAca Izvaya nahi bacAve, kAraNa ke pahelAM te ApaNe ja ApaNI jAtane bacAvavAnI che. hiMmata e sauthI mahattvanA guNa che. Aje ema kahevAya che ke rAjayamAM sthira sarakAra racAI che. pahelAM paNa sthira sarakAro hatI; ane mAtra tAkAta pUratI nathI, tAkAta naitika ane racanAtmaka hovI joIe. siddhAMtone ane mUlyone phagAvI daIne meLavAyelI tAkAta e kharI tAkAta nathI. Aje te loko DarathI phaphaDI rahyA che. tamAma kSetranA loko, pradhAne suddhAMsatata bhaya vacce jIvI rahyA che. Aje pradhAne temanA kamarAmAM paNa mArI sAthe vAta karatAM Dare che. temane bhaya che ke bhIMtAmAM kadAca vIjANu yaMtra chupAvelAM haze. mANaro bIjAonAM cittamAM zA mATe DaranI lAgaNI ropatA haze? mane saramukhatyArI pratye bhAre sUga che. saramukhatyArI mAnavasamAjane mAnava rahevA detI nathI. bhaya e tamAma mUlyonA hrAsa karanAra cIja che. sarakAra sattA upara rahevA mAgatI hoya te teNe bhaya sarajavA ja paDe. paNa lAkoe peAte nIDara banavuM joIze. lokonA Dara nApAyAdAra nathI. dezamAM saramukhatyArI AvI rahI che. Aje dhArAsabhA pakSa mukhya pradhAnane nathI cUMTato. vaDA pradhAna mukhya pradhAnone pasaMda kare che. dhArAsabhyo naramagheMsa jevA banI gayA che. temanI upara netAe lAdavAmAM AvI rahyA che. cUMTaNImAM pakSane nAme nahi paNa vaDApradhAnane nAme matA mAgavAmAM AvyA che. eka ja vyaktinA hAthamAM ATalI amaryAda sattA hAya te eka khataranAka vAta che. dezamAM dareka jaNe temanI maMjUrI levAnI ! dareka kArya temane IzAre ja cAle! A te kevuM kahevAya? bhayanuM vyApaka sAmrAjya phelAze to taruNA karaze zuM? bhaya e sauthI tarkahIna vastu che. ApaNe pote bhaya nAbUda karavA joIe. AkhI duniyA A bAbatamAM nirAzAvAdI haze te paNa huM nathI. A cUMTaNInA eka bAdhapATha e che ke loko ghaNI badhI vastuo sahelAIthI mAnI le che. We are credulous. prazna : IndirA samartha nathI? meArArajIbhAI: meAra laka dhena kepesiTI (sAmarthya kama, kismata jhAjhuM.) [2] [zrI khuzavaMtasiMhanA pravacanano sArabhAga] chellI pAMca cUMTaNInAM keTalAMka mukhya lakSANA joIe te tAjetaranI lokasabhAnI ane vidhAnasabhAnI cUMTaNIo para enI paDelI asara samajI zakAze. bhAratamAM leAkazAhInI pahelethI kAMI paraMparA na hatI. 1919mAM monTarDa sudhArA sAthe ApaNe tyAM pahela vahelI lokazAhI saMsthAo dAkhala thaI. te vakhate dezanA mAtra 3 TakA lokone matadAnano haka hatA. 1935mAM matadAna vistRta karAyuM paNa temAMya milakata tathA zikSaNanI lAyakAto jarUrI hatI. eTale e vakhate paNa 40 TakAne ja matadAnano haka maLyA hatA. naherue tamAma pukhta vayanA nAgarikone matAdhikAra Apyo. 1952nI prathama cUMTaNImAM 16 karoDa 20 lAkha matadAro hatA. loksabhAmAM 489 beThako hatI temAMthI koMgresane 364 beThako maLI hatI. AmAM navAI pAmavA jevuM nathI, kAraNa ke koMgrese lokonA manamAM Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-172 prabuddha jIvana 317 * Aje te sarakAra dvArAhI Takaze ke kero mATe ema ThasAvI dIdhuM hatuM ke eNe ja dezane AjhAdI apAvI che. e javAbadAra nathI. cavahANa nahi paNa haksara zrImatI gAMdhIne salAha vakhate maulAnA AjhAda ane rAjendrabAbu jevA netAo hAjI mojada ane doravaNI Ape che, hatA. nahera e paMcavarSIya yojanA ghaDI hatI. dareka cUMTaNInA eka varSa ApaNA agAunA 3 rASTrapatie mobhAdAra vyakitae hatA. agAu ja yojanA rajU thatI hatI ane loko mAnatA hatA ke Aje jyAre vaDA pradhAna khUba zakitazALI banyAM che tyAre rASTrapati A to koMgresanI ja yojanA che. temane aMkuzamAM rAkhI zake tevA nathI. 1957mAM 19 karoDa 30 lAkha matadAre hatA. lokasabhAnI dezamAM samavAya siddhAMtane ghasAro pahoMcI rahyo che. rAjyanuM 494 beThako paikI koMgresane 371 beThaka maLI hatI. vyakitatva nAza pAmI rahyAM che. mULabhUta hako sAme khataro UbhA thayo 1962mAM 21 karoDa 40 lAkha matadAro hatA. lokasabhAnI che. milakatanA hako DUbI rahyA che. evI havA UbhI karAI rahI che ke 494 beThakomAMthI koMgresane 361 beThako maLI hatI. e vakhate virodha tame vadhu kamAva to jANe tame lUMTArA gaNAva. pakSo DAberI (sAmyavAdI) hatA. prazna : zrImatI gAMdhI pote eka pramANamAM ochuM aniSTa che? koMgresane hacamacAvanArI prathama cUMTaNI hatI. 1967nI. tyAre khuzavaMtasiMha: temane rekorDa vadhu cekhe che. teo samartha che. nahera mejUda na hatA. 1967mAM 24 karoDa 70 lAkha matadAre hatA. bIjAMo pAse A guNa nathI. leksabhAnI 520 beThakomAMthI koMgresane mAtra 283 beThako ja maLI hatI. [3] vividha kAraNone lIdhe loko koMgresane sattA parathI dUra karavAnA mijAjamAM hatA. eTale 1967mAM koMgresane bhAre pichehaTha karavI paDI [zrI aTalabihArI vAjapeyInA pravacanane sArabhAga]. hatI. jamaNerI virodha pakSo astitvamAM AvyA ane lokasabhAmAM racUMTaNI pachI dezamAM sarjAyelI havA khatarAne saMdeha janmAvI svataMtra pakSane 42, janasaMghane 35 tathA samAjavAdIone 23 rahI che. zuM have dezamAM matabhinnatAnA svarane rUMdhavAmAM Avaze? beThaka maLI. zuM judo mata dharAvanArAone pratyAghAtI kahevAmAM Avaze? zrImatI gAMdhIne maLela vArase kaMgALa hato. - Aje te sarakAra sAthe saMmata na hoya te badhA pratyAghAtI ! 1987mAM briTiza patrakAroe evI AgAhI karI hatI ke A Aje bhAratamAM lokazAhI Takaze ke kema evI gaMbhIra savAla bhAratanI chellI cUMTaNI che. upasthita thayo che. virodha pakSe taMdurasta lokazAhI mATe Avazyaka 1. paNa e AgAhI kheTI paDI. che. A mATe dezamAM yogya vAtAvaraNa sarjavuM joIe. 1971mAM yojAyelI loksabhAnI madhyasatra cUMTaNImAM ghaNI prathama jayAM sudhI cUMTaNInI laDAI bAbariyAonI laDAI nahi bane bAbato hatI. eka to 14 mahinA vahelI cUMTaNI yojavAmAM zrImatI tyAM sudhI virodha pakSo pAMgarI zakaze nahi. gAMdhIne vizvAsa hato. bIje, ajhiAdInI caLavaLa pachI jamyA chellI rAMTaNImAM koMgresane dhAryA karatAM vadhu saphaLatA maLI; amane, hAya rakhevA vadhu aDhI kareha taruNa matadAro A vakhate citramAM hatA. dhAryA karatAM vadhu niSphaLatA te pahelI ja vAra matadAna karatA hatA. zrImatI gAMdhIe e navA matadArone agAuthI dhyAnamAM rAkhyA hatA. temane khabara hatI evI eka havA cAlI hatI, je adhImAM pheravAI gaI. paNa ke A yuvAnane AjhAdInI caLavaLa sAthe kazI sIdhI nisabata nathI. teNe saunA paga ukheDI nAkhyA che, ema huM mAnato nathI. trIjuM, vaDA pradhAna pAse kaMIka kAryakrama paNa hatA. jayAre beThakonI daSTie thatI saphaLatAnI gaNatarI ghaNIvAra bhrAmaka virodha pakSo pAse mAtra nakArAtmaka kAryakrama ja hato ane te hato hoya che. lokasabhA ane vidhAnasabhAnI chellI cUMTaNIonI sarakhAmaNI "IndirA haThAva." kare to e hakIkata spaSTa thaze ke 1971nI tulanAmAM koMgresane IndirA gAMdhIe "garIbI haThAva"nuM sUtra ApyuM. IndirA ekaMdara ochA mato maLyA che. gAMdhIe lokonA manamAM evuM saphaLa rIte ThasAvI dIdhuM ke pote garIba spaSTa zabdomAM kahuM te dezanA 50 TakAthI vadhu matadAro taraphI che ane anya pakSo zrImati taraphI che. koMgresanI sAthe nathI. dilhImAM koMgresa jItI gaI e kharuM paNa gAMdhIe lokone kahayuM ke kendramAM rAjyo jevI anizcitatA bane vacce mAtra eka lAkha matane ja taphAvata che. amane sADA sarajAze to dezamAM aMdhAdhUMdhI phelAze, ane leke mAnI gayA. pAMca lAkha mata maLyA; koMgresane sADA cha lAkha. Ama chatAM, bannene maLelI beThakomAM jaMgI taphAvata hato. 1971mAM kALAM nANAMe paNa agAunI cUMTaNIo karatAM vadhu bhAga bhajavyo hato. kALAM nANAM ja zrImatI gAMdhIne sattA upara ame kAlikaTamAM jAhera karyuM che tema, koMgresane A vijaya arthalAvyAM. philma-udyoga kALAM nANAM para ja maMDAyela che ane temaNe vihoNe che. cUMTaNInI samagra prathAmAM AmUla parivartana karavAnI paDadA upara tema ja jAheramAM koMgresane Teko Apyo che. jarUra che. dramuka ane muslima lIga sAthe vaDApradhAne kareluM joDANa paNa briTana sivAyanA yuropanA dezamAM e niyama che ke pArTI caturAIbharyuM hatuM. dramukane temaNe kahyuM: madrAsa tame rAkhe, kendra umedavAranI eka sarvagrAhI yAdI rajU kare che ane matadAre vyakitagata mane Apo. 1971mAM zrImatI gAMdhIne javalaMta vijaya sIpaDa. umedavArene nahi paNa pakSane mata Ape che. 1972nI vidhAnasabhAnI cUMTaNIomAM paNa zrImatI cUMTaNInI paddhati badalavI ja rahI. Aje rajnAva khUba meghio gAMdhIne apUrva saphaLatA maLI. A vakhate paNa temanI pAse kAryakrama thaI gayuM che. kAnUnanI maryAdAnI aMdara koI cUMTaNI laDI zakatuM nathI.. hato, rUpALI bhASAmAM maDhele cUMTaNI-DhaMDhero hato. sauthI mahattvanI A jIta meLavyA pachI saMsadasabhya ane vidhAnasabhyo sauprathama vAta baMgalA dezanI ghaTanAo hatI. alabatta, zrImatI gAMdhIe barAbara kAma, jaThA hisAbe rajU karavAnuM kare che. lokazAhIne pA ja ami yogya samaye ja ghA karavAmAM gajabanuM kauzala dAkhavyuM. sainyane jUTha upara AdhArita-bedo hoya che. temaNe saMpUrNa svataMtratA ApI e paNa emanI eka uttama kArya- cUMTaNI parathI svadezI tema ja videzI nANAne prabhAva che. paddhati hatI. Ama, aghatana "jhAMsInI rANI pharI cUMTaNInI laDAI karavo joIe. jItI gaI ane pachI teNe pitAnA sAthIone cheka vAmaNA - cUMTaNInI saMdhyAe amane rahasyabharyA anubhavo thayA. be divasa banAvI dIdhA. kaThapUtaLInAM pUtaLAM jevA netAo temaNe sarvatra pahelAM jeo amArI sAthe hatA teo rAtorAta pharI beThA. zuM rAtorAta goThavI dIdhA. mahArASTramAM gaI kAlanA mahAna chatrapatie bheya temanI vicAradhArA badalAI gaI? nA, rAtanA aMdhArAmAM kaMIka banI coTatA thaI gayA. gayuM. A badhAne kAraNe deza samakSa mATe bhaya sarjAya che. ApaNuM - je koI pUMjIpatie sarakArane nANAM Ape che te bIje hAthe baMdhAraNa vesTa misTarane AdhAre racAyuM hatuM. paNa have ApaNe amerikI deza pAsethI pAchA paNa le ja che. pramukhapaddhati bhaNI khasI rahyA chIe. zrImatI gAMdhI temanI sattAmAM (briTiza vaDA pradhAna kare che tema, emanA sAthIone hisse A cUMTaNI vakhate dhanavAno amArI sAthe vAta karatA paNa dAra nathI banAvatAM. nikasana jema game tene maMtrI banAvI zake, je gabharAtA hatI. seneTane javAbadAra na hoya, paNa pramukhane ja javAbadAra hoya, tema pazcima jarmanImAM tamAma pakSone cUMTaNI laDavA mATe sarakArI zrImatI gAMdhInA "brAhmaNa" salAhakAra dhara, hakasara ane kala-saMsadane - tijorImAMthI nANAM apAya che. ApaNe tyAM ema thAya te deze mAtra Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 prabuddha jIvana 20 karoDa rUpiyA kharcavA paDe. lokazAhInI taMdurastI mATe A rakama kucha visAtamAM nathI. lAIsansa ApavAnuM kArya eka svAyatta borDane soMpAya ane vAMchu samitinI bhalAmaNe svIkArAya tathA nANAMnuM 'Dime neTAijhezana' thAya tA cUMTaNI parathI kALAM nANAMne prabhAva ghaTe. umedavAranI jema dareka pakSe cUMTaNIno hisAba ApavA joIe, evI kAnUnI jogavAI Avazyaka che. A vakhate cUMTaNIne TAMkaNe ja khAMDanuM gaLapaNa kama thayuM hatuM ane jAnyuArImAM TrekaTaranA bhAva vadhArAtAM TrakaTara utpAdakone 10 karoDa rUpiyAnA vadhArAnA napho thayo hato. pahelAM mane ema thatuM ke Telivijhana dezabharamAM hoya te kevuM sAru! paNa meM cUMTaNI vakhate dilhImAM tenA je pracAra-upayoga joyo tethI huM hebatAI ja gayA. mane thayuM TI, vI. mAtra dilhImAM ja che e ganImata che.mAtra 100-150 rUpiyAne bhADe vaDA pradhAna sarakArI vimAnamAM eka AkhuM rAjaya bUme che, vApare che AkhuM vimAna, paisA mAtra eka zITanA Ape che. naherunA vakhatamAM paNa koMgresanI pracaMDa sattA hatI. paNa teo mUlyAne choDatA na hatA. Aje amane hAranuM du:kha nathI. je rIte amane harAvAya che tenuM du:kha che. sarakAre garIbI haTAvavAnAM vacana ApyAM che. paNa te pALI zakaze ke kema te eka prazna che. vaDA pradhAne tAjetaramAM ja kahyuM hatuM ke "AI masTa kanphesa dha pAtha Ijha noTa eTa ela kilara' lokone eka varSamAM pariNAma joIe che. have indirAjInAM bhAnAM nahi cAle. baMgalA deza vAraMvAra nathI banatA. [TM ] [zrI phaeNnka mereIsanA pravacanano sArabhAga Aje zrImatI IndirA gAMdhI' pAse jeTalI vaga ane sattA che eTalI AjhAdI pachInA bhAratanA ItihAsamAM, kadAca, koI pAse na hatI, naheru pAse paNa AvI sarvoparI sattA na hatI. kendra ane rAjyo bannenAM uccAlanA upara naherunI pakaDa na hatI. eka ja vyakitane ATalI badhI amaryAda sattA maLe evuM, saMbhavata: bhaviSyamAM paNa nahi bane. A ghaTanA mAtra zrImatI gAMdhI mATe ja nahi paNa bhAratanI prajAnI vivekabuddhi mATe paNa Adara upajAve tevI che. lokasabhAnI madhyasatra cUMTaNImAM tathA 1972nI vidhAnasabhAAnI cUMTaNImAM pracaMDa bahumatI prApta karIne, zrImatI gAMdhIe temanI lokapriyatA sAbita karI che. have bahAranAM tathA AMtarika dabANA sAme teo kevAM TakI zake che te jovAnuM raheze. zrImatI gAMdhInA netRtva heThaLa ApaNe yuddha te jItI gayA chIe, paNa have ja kharI kaseATI che. meM agAu vAraMvAra kahyuM che tema, ApaNe zAMti paNa jItIzuM ja evuM kahI zakAya nahi. zAMti jItavAnuM kAma bahu kaparuM che. amerikanoe evA AkSepa karyo cheke zrImatI gAMdhI raziyanonA hAthamAM ramI rahyAM che. have banyuM che evuM ke IndirA gAMdhIne sANasAmAM levAnA prayAsa karavAmAM AvyA hatA. eTale vyavahAru rIte ja teo raziyanA bhaNI vaLyAM. ethI dhArI asara paNa thaI che. Aje jagata jANe che ke bhAratanA hAthamAM 'sattAnI samatulA'- A zabdane zrImatI gAMdhI dhikkAre che enI mane khabara che--AvI paDI che. dakSiNa eziyAmAM Aje cIna ke raziyA karatAM bhAratanuM sthAna vadhu dRDha che. AjhAdI pachI pahelI ja vAra ApaNe A vistAramAM varcasa meLavyuM che. amerikano bAjue rahI gayA che ane teo avarodho UbhA karavA mathI rahyA che. raziyA ane cIna-thoDe ghaNe aMze, amerikA paNa-A vistAramAM pagadaMDo jamAvavAnA prayAsa karI rahya che. paNa sauthI mekharAnuM sthAna te ahIM bhAratanuM ja che. tA. 16-4-1972 adhikAronI sAthe javAbadArIo paNa Ave che. baMgalA dezanI ghaTanAne kAraNe Asmika rIte ja ApaNI upara navI javAbadArI AvI paDI che. tAjetaranI cUMTaNInI tema ja yuddhanI ghaTanAomAM bhAratanA loko, meM dhAryuM hatuM tenA karatAM ghaNA vadhu jAgrata nIvaDayA che. mane ghaNI vAra evA vicAra Ave che ke lAlabahAdu2 lAMbuM jIvyA hota to zuM thAta? lAlabahAdura atyaMta saMskArI mANasa hatA. teo ATalA vahelA mRtyu pAmyA te eka kamanasIbI kahevAya. temanI pachI to ghaNuM bephAma rAjakAraNa banyuM. keTalAka loka saphaLa thayA; keTalAka, niSphaLa. morArajI desAI vaDA pradhAna na banI zakyA tene huM koI meTI Aphata mAnato nathI. teo jamAnA sAthe kazA saMparka dharAvatA nathI. naherue netRtvanI bIjI haroLa taiyAra karI ja nahi. gAMdhIe karI hatI. pariNAme naheru pachI vRddha netAo sattA upara AvyA. zAstrI pachI paNa A jUnA bhegIonA hAthamAM ja sattAnI lagAma AvI. naherunuM mRtyu 1964nA memAM thayuM. e vakhate be vizvayuddho vacce janmelA nAgariko 25 thI 50 varSanI vayanA hatA. 1914 ane 1938 vacce janmelI A peDhImAM naherunI putrI paNa hatI. naherunA mRtyu vakhate IndirAnI ummara 46 varSanI hatI. AthI 'janarezana gepa' sarjA ye, be peDhI vaccenI khAI sarjAI. IndirA gAMdhIe jUnI peDhInA varcasa sAme baMDa pokAryuM. A sAthe ja taruNa peDhInA manamAM paNa vIjaLI jevA camakAro thayo. je yuvAna lokone sattAthI vegaLA rAkhavAmAM AvyA hatA teo zrImatI gAMdhIne pakSe bhaLyA naherue janatAnI sAthe tAdAtmya sAdhyuM hatuM. teo potAnA sArthIonA mAthA para thaIne loko sAthe saMvAda karatA hatA. pariNAme temaNe peAtAnA saha-kAryakaro ane prajA vaccenI kaDI teADI nAkhI hatI. naheru mAnatA hatA ke kharu`mahattva janatAnuM ja che. mAre sAthI pradhAnonI zI paravA che? Aje paNa ema ja banyuM che. IndirA gAMdhI abhAnapaNe potAne saramukhatyAra banAvI rahyAM che. tamAma pradhAnone temaNe vAmaNA banAvI dIdhA che. IndirAe janatA sAthe aikaya sAdhyuM che. IndirA mAne che ke A lAkazAhI che. huM ema nathI mAnate huM mAnuM chuM ke A ToLAMzAhI che. anya netAonA mAthA upara thaIne prajA sAthe saMvAda karavA e ucita vAta nathI. naheru, temanI tamAma nabaLAIo chatAM, lokazAhInA puraskartA hatA. teo potAnA sAthIonAM maMtavyone Adara karatA hatA. naherue akhabAronI ane nyAyataMtranI svataMtratA upara aMkuza mUkavAno prayAsa karyo na hato. virodha pakSo mATenuM mAna ane nyAyataMtranI tathA akhabAronI svataMtratA - A traNa pAyA tUTI jAya to lAkazAhI nabaLI bane. zrImatI gAMdhI akhabAronI tathA nyAyataMtranI svataMtratAnA kaI rIte Adara kare che tenA parathI ja temanuM mUlyAMkana thaze. Aje sarakAra pakSanI kendramAM tema ja rAjyomAM pracaMDa bahumatI che. naherunA jamAnAmAM mukhya pradhAna dilhImAM dara varSamAM be vakhata maLatA ane naheru je kAMI kahe temAM hA jI hA karatA hatA. paNa potapotAnAM pATanagaromAM jaIne pharI besatA ane 'nA, nA, nA," karatA hatA. Aje IndirA gAMdhI mukhya pradhAnone ema kahI zakavAnI sthitimAM che ke "cUpa raheA, nahi te upADIne pheMkI daIza." Ama chatAM, Aje te IndirA gAMdhI peAtAnI sattAne jiravI jANe che. teo madhyama mArge cAlI rahyAM che. teo atizaya nIbadAra che. She has the luck of the devil." baMgalA deza, nirAzrito, yuddha - ema eka pachI eka bahAnAM temane maLatAM gayAM che. have temaNe koI navuM bahAnuM batAvavuM paDaze. Akhare to temane pariNAmeA batAvavAnI pharaja paDaze. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha. mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je, zAha. prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. Te. naM. 350296 mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 : 16 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. 117 * * * * GUbuddha jIvana prabuddha nAnuM navasaMskaraNa varSa 34 : aMka 1 muMbaI me 1, 1972 semavAra zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM pAkSika mukha patra vArSika lavAjama rU. 7, paradeza mATe ziliMga 15 chUTaka nakala -40 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha lokazAhInAM prANavAna mUlyo vartamAnamAM lokazAhI zabda, ApaNA dezamAM ane duniyAnA t" dezamAM khUba lekajIbhe caDela che. lokazAhI zabdanI AsapAsa bhAvanAnA thara jAmyA che. sAcI lokazAhInI pratiSThA ane gaurava eTalAM badhAM che ke lokazAhImAM mAnatA na hoya ane lekazAhI AcaraNa karavAnI lezamAtra IcchA na hoya evA leke ane deza paNa pote lekazAhI dheraNa svIkAryuM che evI jAherAta bhArapUrvaka kare che. pachI navA navA zabdo zodhI pitAne daMbha DhAMkavA prayatna kare che. People's Democracy, Real democracy, Demo cratic Centralism, Guided Democracy-2114120EUR-il chalanA pAchaLa lekazAhIthI virodhI vartana DhAMkavA prayatna thAya che. sAmAnya rIte lokazAhI kahIe tyAre eka viziSTa prakAranI rAjakIya paddhati lakAmAM hoya che. temAM paNa khAsa karIne briTanamAM je Ustail riuelu alsadl-Parliamentary Democracy 39 tenA upalakSamAM bahudhA lokazAhI zabdano upayoga thAya che. amerikAmAM paNa briTana jevI, paNa tenA karatAM thoDA bhinA prakAranI, lokazAhI vikasI che. briTana ane amerikAnI lokazAhIne Atlantic Democracy - ATalAnTika mahAsAgaranI banne bAju pravartatI lokazAhI tarIke oLakhavAmAM Ave che. yuropanA keTalAka dezoe khAsa karI phrAnsa, ITalI, uttara yuropanA deze vageremAM thoDA pheraphAra sAthe AvI rAjakIya paddhati apanAvavAmAM AvI che. bIjA vizvayuddha pachI, saMsthAnavAdamAMthI eziyA, AphrikAnA dezo mukata thayA, temaNe briTana ane phrAnsanuM anukaraNa karI lekazAhI paddhatine amala karavAno prayatna vadhateoche aMze karyo che. paNa bhArata sivAya bIjA koI dezane saphaLatA maLI nathI. ApaNe briTiza paddhati svIkArI che ane ekaMdare 25 varSathI tene saphaLa praga karyo che. briTananI saMsadIya lokazAhIne ghaNI sadIone itihAsa che. ema paNa kahevAya che ke briTiza prajAnI lAkSaNikatA ane dIrdha paraMparAne kAraNe briTanamAM lokazAhI saphaLa thaI che tevI rIte bIjA dezamAM saphaLa na thAya. dareka deze pitAnI paraMparA ane prajAnI prakRti pramANe rAjakIya paddhati vikasAvavI rahI. briTiza lekazAhI, je ApaNe svIkArI che temAM ghaNAM, ane keTalAkane mate, gaMbhIra dUSaNe che ane sAcI lokazAhI tarIke tene svIkArI na zakAya e ghaNI vicAravaMta vyakitaene mata che. ApaNA dezamAM ja vinobAjI ane jayaprakAza nArAyaNa jevA AvA prakAranI saMsadIya lokazAhIne sAcI lekazAhI mAnavA taiyAra nathI. e vAta kharI che ke temAM gaMbhIra dUSaNe che, jene have pachI saMkopamAM nirdeza karIza. paNa eka rAjakIya paddhati tarIke lokazAhInuM mUlyAMkana karIe tyAre sAcI lokazAhI zuM che te samajavAnI jarUra che. lokazAhI mAtra eka rAjakIya paddhati ja nathI. sAcI lekazAhI jIvanavyApI samagra vyavahArane AvarI lete jIvanamArga-Way of life--che. AvI lokazAhInAM prANavAna mUlyo zuM che? lekazAhIne pAye che mAnavInuM mAnava tarIke gaurava-Dignity of man-pachI te garIba hoya ke tavaMgara, kALe hoya ke gora, strI hoya ke puruSa, darekanuM gaurava karavuM, tenI sAthe samAna bhAve vartavuM, tene Adara kara, lokazAhInuM hArda che. jIvananA badhA thavahAramAM AvI daSTi sAcI lokazAhI che, pachI te kauTuMbika vyavahAra hoya, dhaMdhAdArI hoya, sAmAjika hoya ke rAjakIya. AvI bhAvanA na hoya tyAM lokazAhI nathI. manuSyane sAmAnya rIte jyAM taka maLe tyAM bIjA upara Adhipatya bhegavavuM game che. kuTuMbanA vaDA tarIke, dhaMdhAnA mAlika tarIke, jJAti ke kAmanA AgevAna tarIke, ke rAjA athavA rAjakIya netA tarIke, jAhera athavA sUkSma rIte, pitAnuM vaDIlapaNuM bhegavavuM e mANasane svabhAva che. pitA putra upara, pati patnI upara, zikSaka ziSya upara, mAlika karo upara, rAjA prajA upara badhA kSetre pote DAhyA che, bIjAo samajatA nathI tema mAnI pitAnuM Adhipatya bIjA upara jamAvavAne prayatna manuSya kare che. bahu moTA pAyA upara polIsa ke lazkaranI madadathI AvA adhikAro bhogavavA prayatna thAya tyAre ApaNe tene Tyranny-julma kahIe chIe. AvI Tyranny jIvananA vividha kSetromAM sthULa ke sUkSma rIte daSTigocara thaze, AvI TyrannymAMthI mukita meLavavAno mArga lokazAhI che. dareka vyakita sAmAnya rIte potAnuM hita saMbhALavA ane vadhAravA prayatna kare che. samAna hitavALA eka thAya che ane AvI rIte samAjamAM virodhI hita dharAvatA vargo janme che. pitAnA hitanA rakSaNa mATe vyakita ke varga rAjyane athavA samAjanAM bIjAM baLe ane saMsthAone Azraya le che. koI vyakita potAnA jIvanamAM pitAnA hita sAthe sAmAjika kalyANa paNa lakSamAM rAkhe tyAre bIjAnAM hitenI avagaNanA na karatAM, samanvaya sAdhavA prayatna karavo paDe. virodhI hitene saMgharSa samAjamAM hamezAM rahevAnuM. keTaleka darajaje rAjaya, samasta prajAnuM kalyANa lakSamAM rAkhI virodhI hitone aMkuzamAM rAkhe che. paNa jyAM sudhI samAjanI dareka vyakita svecchAe ane samajaNapUrvaka A saMyama svIkAre nahIM tyAM sudhI rAjyanA aMkuze eTalA saphaLa thAya nahi. zAMtimaya mArge, paraspara vicAravinimayathI, bAMdhachoDa karI, sahajIvana nirmANa karavuM te lekazAhI paddhati che. koI vyakita ke varga baLajabarIne upayoga kare tyAre pitAnuM ane samAjanuM ahita kare che. AvI lokazAhI paddhati khUba dhIraja ane sahiSNutAnI apekSA rAkhe che. bIjAnAM vicAro ane mAnyatAone samabhAvapUrvaka samajavAM ane temAM rahela satyane che Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che 2 te che . prabuddha jIvana ' ! tA. 1pa972 aMza savIkAravo e saheluM nathI. paNa AvI samatA vinA sAcI mANase bahu avakAza nathI raheto. rtimAna samasyAo paNa lokazAhI ane sAmAjika zAMti zakaya nathI. " eTalI jaTila thatI jAya che ke saMsada eka Talking machine lokazAhImAM sAmAnya rIte bahumatIne nirNaya svIkAro sivAya vizeSa kAMI nathI ema lAge. amerikana presiDenTa ane paDe che. paNa bahumatIne nirNaya hamezAM sAce ke DahApaNabharyo briTiza paddhatimAM prAIma minisTaranI sattA eTalI badhI vadhatI hoya che evuM nathI. aNasamajaNathI athavA lAgaNIvaza thaIne jAya che ke prajAne asarakAraka avAja rAjataMtramAM hoya evuM lAge athavA viziSTa saMjogone lIdhe bahumatI utAvaLiyo nirNaya kare nahi. A badhI khAmIo chatAM saMsadIya lokazAhI paddhati vartamAna evuM bane che. e samaye laghumatIne athavA kaI vyakitane pitAne rAjakIya paddhatiomAM ochAmAM ochI nukasAnakAraka-lesser evilabhiprAya vyakata karavAnI pUratI taka maLe te lekazAhImAM ati che. rAjakIya AgevAnImAM prAmANikatA hoya ane sAcI lokazAhI mahattvanuM che. Right of Dissent eka rIte lokazAhIne pA bhAvanA hoya te A paddhatimAM lokakalyANane avakAza che. sattAnuM che. AvA bhinna matane adhikAra bahumatI nirNaya kare te pUrve ' kendrIkaraNa vadhAre paDatuM na thAya ane lekazikSaNathI lakajAgRti rAkhI, ane tyAra pachI paNa have joie. ema kahevAya che ke nirNaya ' prajAne avAja asarakAraka rIte rajU karavAne avakAza rahe tenI thatAM pahelAM mukata vicAraNA AvakArapAtra che. paNa nirNaya thayA * : sAvacetI rAkhavI rahe. nyAyataMtra, vartamAnapatro vagerenI svataMtratA pachI badhAe tene svIkArI tene amala karavo joIe. siddhAMtane jaLavAI rahe, tenI kALajI rAkhavI. aMte te Eternal vigi lance is the price of freedom. prazna na hoya tyAM A ghAraNa barAbara che. paNa evA prasaMge hoya muMbaI, tA. 25-4-72 - cImanalAla cakubhAI zAha che ke jyAre vyakitae ekalA paNa pitAnA abhiprAyamAM makkama AkAzavANInA saujanyathI rahevuM paDe che. AvA prasaMge banne pakSo khUba sahiSNutA ane vivekanI jarUra rahe che. lokazAhInI temAM kATI che. asahiSNutA, prakIrNa noMdha lokazAhInI duzmana che.' sahAya ke lUMTa? evI eka mAnyatA thatI jAya che ke lokazAhImAM AgevAna videzI sahAya ApaNe bahu moTA pramANamAM lIdhI che; khAsa ke netA na hoya, sau samAna che. A mAnyatA bhUlabharelI che. karI amerikA pAsethI. ema kahevAmAM Ave che ke A sahAya Leadership has a definite place in Democracy. all binazaratI hoya che ane vikasatA dezane madada karavAnA hetuthI ja samajaNa ke zakita sarakhI nathI hotI. DAhyA mANasanuM mArgadarzana ApavAmAM rAve che. amerikAnA pramukha ane bIjA AgevAne ' svecchAe svIkAravuM temAM lokazAhIne AMca AvatI nathI. lekazAhI temanI paramArthavRtti vAraMvAra uccAre che. duniyAnA bIjA ghaNA AgevAna ane saramukhatyAramAM pAyAne phera e che ke ekanI AgevAnI dezene amerikA sahAya Ape che. InTaranezanala moneTarI phaMDa samAja athavA prajA svecchAe svIkAre che ane pitAne na ruce ane vizvabeMka mAraphata paNa moTA pramANamAM AvI sahAya apAya te AgevAnanI AjJAmAM rahevAnI kaI pharaja nathI. tene dUra che. dakSiNa (leTina) amerikAnA dezone AvI sahAya ApI karI zake che. saramukhatyAra baLajabarIthI AgevAna thAya che ane che. AvI badhI sahAyathI te dezone keTaluM lAbha thAya che tene abhyAsa pitAnI sattA bhaya ke dhAkadhamakIthI athavA bIjAM evAM sAdhanothI karI ahevAla taiyAra karavA vizvabeMkanI sahAyathI varasIjha TakAvI rAkhe che. lokazAhImAM AgevAne prajAnA kahevA pramANe ja DevalepamenTa insTiTyUTa laMDana taraphathI TeresA heyaTaranI nimaNUka karavartavuM ema paNa nathI. prajAne mArgadarzana ApavAnI tenI pharaja che. A vAmAM AvI che. heyaTare taiyAra karela ahevAla tAjetaramAM Aid Imperialeader is one who leads. tenuM mArgadarzana prajA ke samAja na lism nAme prakaTa thaye che jemAM coMkAvanArI vigato bahAra AvI che. svIkAre te teNe svecchAe che TA thavuM temAM sAcI lokazAhI che. vizvabeMke evI AzA rAkhI haze ke tenA paropakArI kAryonI gAMdhIjIe A mArga ghaNI vakhata batAvyo che. gAMdhIjI ke naheranI prazaMsA karate ahevAla bahAra paDaze. heyaTare potAnA ahevAlanI AgevAnIne saramukhatyArazAhI kahevI te zabdane durupayoga che. kharaDe ovarasIjhane jevA mokalyA ane teNe IMF ane vizva saMsadIya lokazAhI rAjataMtranI eka viziSTa paddhati che. bahu bukane batAvyo. te bane cekI UThayAM ane ahevAla prakaTa nAnA vistAramAM athavA DI saMkhyA hoya tyAM badhA loko bhegA karavAnI nA pADI. heyaTarane ahevAla pharI tapAsI jaI temAMnA keTalAka maLI nirNaya karI zake. AthensamAM evI paddhati hatI. ApaNe tyAM bhAga ane khAsa karI aMtima pariNAme sUcavato bhAga pharI paMcAyate athavA nAnAM gaNataMtra hatAM, jemAM paNa gAmanA athavA lakhavA sUcavyuM. heTare keTalAka pheraphAra paNa karyA chatAM IMF ane maryAdita vistAranA badhA loko bhegA maLI nirNaya karatA. bahu vizvabeMkane saMtoSa na thayo. chevaTe heyaTare pitAne ja te riporTa meTI saMkhyA hoya tyAM A zakaya nathI. pariNAme, pratinidhitvavALI, prakaTa karavAnI vyavasthA karavI paDI. ' cUMTaNIpaddhatinI saMsadIya lokazAhI vikAsa pAmI che. rAjataMtramAM A pustakanuM nAma ja tene sAra sUcave che. sahAyathI pitA lokone asarakAraka avAja hoya ane temAM loko bhAga laI zake sAmrAjya (Arthika) jamAvavAne amerikAne manasUbe temAM prakaTa e tenuM dhyeya che. abrAhama liMkane lekazAhInI prakhyAta vyAkhyA thAya che. AvI sahAyathI amerikA pitAnAM ja hito vadhAravA, ApI che ke "Government of the People, by the People khullI ane khAnagI rIte kevI tarakIbo kare che tenA aneka dAkhalA and for the People. Hi Lalelej dra by the People ApyA che. saMsthAnavAda rAjakIya daSTie nAbUda thayo paNa navo che. koI paNa rAjataMtra of the People te hoya ja, for Arthika saMsthAnavAda ane sAmrAjyavAda janme. IMF ane , the People hovAne dAvo kare, paNa by the People. vizvabeMka dekhItI rIte svataMtra saMsthAo jaNAya paNa amehoya temAM ja lokazAhI che. vartamAna saMsadIya lokazAhImAM A rikAnI eDI nIce e keTalAM dabAyela che tenI paNa bharapUra vigate ApI by the PeoplenuM tattva ochuM thatuM jAya che. rAjakIya pakSe che. perune sahAya karavA amerikAe taiyArI batAvI paNa perue umedavAro nakkI kare temAM ja pasaMdagI karavAnI rahe, raTaNI ati sahAya levAnI nA pADI, kAraNa ke tenI zarata hatI ke phrAnsanA ucca kharacALa, matadAna paddhatinI vicitratAo-A badhuM jotAM chevaTanuM koTinA ane ochI kiMmatanAM vimAne na letAM, amerikAnAM halakI pariNAma saMtoSakAraka nathI rahetuM. sArA athavA kharekhara lAyaka koTinAM ane vadhAre kharacALa vimAne A sahAyathI perue kharIdavAM, Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-1972 prabuddha jIvana bIjI paNa ghaNI zarate hatI jemAM perune meTuM Arthika nukasAna - pradhAne ane rAjakIya netAo lAkho rUpiyA kALAM nANAMnA le che. hatuM. tevuM ja kolaMbiyAmAM thaI. kolaMbiyAnA pramukhe makkamapaNe temAMnA keTalAka vaccethI ja cavAI jAya. koNe keTalA kone ApyA evI sahAya levAne inakAra karyo. amerikana sahAya mATe bhAge tene te koNa jANe? kendra ane rAjyanA pradhAne, vyApArIo ane mAla ke vaijJAnika zodhakhoLa (Technology)nA rUpamAM apAya che. udyogapatio sAthe paisA meLavavA sedA kare che. khAMDanAM kArakhAnAMnA This helps in dumping second hand goods and Techno- mAliko ke TaeNkaTaranA kArakhAnAvALAne ke rUnA vepArIne karoDo rUpiyAne logy on others. To keep an industrial society going lAbha karI ApI, lAkha rUpiyA meLave ane UMcA bhAvanA koDe at a peak production level, you need to find new rUpiyAne bojo prajA upara lAde. tAjetaramAM vAMchu kamiTIe A markets... Caeqois 2144 IMF FS 2l6Y-L1 (Project) bAbata keTalIka bhalAmaNa karI che. rAjakIya pakSone cUMTaNI mAM sarakAre mATe sahAya kare tyAre mAtra yojanAnI Arthika upayogitA tapAse madada karavI, athavA cUMTaNI phaMDamAM phALe apAya tene keTalAka bhAga eTaluM ja nahi paNa te dezanI samagra Arthika nIti tene pasaMda hoya to ja inkamaTeksamAM majare maLe vagere sUcanAo karI che. sarakAra pote sahAya maLe. To qualify for aid, one must also accept kALAM nANAMne ADakatarI rIte uttejana Ape tyAM sarakAra daSTAcAra the values and objectives of the Donors, eTale ke khAnagI rokaze evI AzA kema rakhAya? lAkho rUpiyA kaMpanIo ke vepArIo sAhasa ane mukata vyApAranI nIti ekaMdare svIkAravI paDe. AvI hisAbamAM levAya tevI rIte kayAMthI Ape? daMbha choDIne kAMIka sahAya ApavAmAM ADakatarI rIte khUba rAjakIya dakhalagIrI paNa vAstavika mArga vicArAya te sAruM. rahe che. leTina amerikAnA keTalAya dezamAM amerikAe rAjaya bhagavAna mahAvIra nirvANa mahotsava palaTAe karAvyA che ane ekaMdare jamaNerI baLe ne Teko Apyo che. nirvANa mahotsava mATe kendra sarakAre rASTrIya samitinI niyukita lazkarI saramukhatyArazAhI hoya tyAM madada karavAnuM amerikAne vadhAre karI che tenI prathama beThaka zrImatI IndirA gAMdhInA pramukhapade 12 anukULa paDe che. They want a "right" Government and eprila 1972 ne dine pArlAmenTa hAusamAM maLI hatI. lagabhaga a "right" man within a Government. Social reform, badhA sabhyo, 70 jeTalA mITiMga hAjara hatA. munio paNa hatA. mITiMga educational changes, land tenu'e etc, did not bother 1 kalAka cAlI ane badhe samaya zrImatI IndirA gAMdhI hAjara U. S. amerikAe ApaNane sahAya ApavI baMdha karI che. tene rahyAM hatAM. potAnA prAthamika pravacanamAM zrImatI IndirA gAMdhIe Aphata gaNavAne badale iSTApatti mAnIe ane svAvalaMbana kahyuM ke bhagavAna mahAvIranA siddhAMta, ahiMsA ane aparigraha svIkArIe temAM ApaNuM ka9yANa che. 2500 varSa pUrve hatA teTalA ja ane tethI vizeSa kalyANakArI vartaupara kahyuM te mAtra amerikAne ja nahi paNa badhI videzI mAna yugamAM che. A prasaMge mahAvIrane saMdeza janatAne pahoMcADa. sahAyane lAgu paDe che, pachI te raziyA hoya, ke bIjA deze hAya. te sAthe lokakalyANanAM kAryo paNa karavAM joIe. zikSAmaMtrIe kaNa ane hADamArI veThIne potAnA paga upara UbhA rahI ravamAna saune AvakAra ApatAM jAhera karyuM ke sarakAre A mahotsava mATe pUrvaka vikAsa sAdhave te ja rAjamArga che. 50 lAkha rUpiyA maMjUra karyA che. zrI kasturabhAI lAlabhAIe kALuM nANuM ane cUMTaNI phaMDa kendra sarakArane AbhAra mAnyo. tyAra pachI munie ane anya , kALAM nANAMnAM aniSTo cAre tarapha anubhavIe chIe. tene DAmavA vakatAo, DaeN. AdinAtha upAdhe, zrIakSayakumAra jaina, DaeN. kalyANasarakAra, sakhata pagalAM levAnI che tevI vakhatevakhata jAherAta thAya mala leDhA, DaeN. lamImala siMdhacI, zrI yazapAla jaina, zrI zAntiche paNa zAsaka pakSa pote moTA pramANamAM kALAM nANAMne upayoga prasAda jaina, zrI joAkIma AlvA ane bhadanta AnaMda kauzalyAkaratA hoya tyAM asarakAraka pagalAM levAnI AzA kema rAkhI zakIe? naMdanA saMkSepa pravacane thayAM. cUMTaNI mATe karaDe rUpiyA ekaThA thAya che. cUMTaNI mATe kaMpanIo A beThakamAM mukhyatve mahotsavanA kAryakramane vicAra karavAne rAjakIya pakSone sahAya karI na zake evo kAyadAno pratibaMdha che. hate. sarakAranI vinatithI ghaNAM bhAIo ane bahenoe vividha vyApArIo ane udyogapatio rAjakIya pakSene sahAya ApI sUcane lakhI melyAM hatAM. sabhAne samaya vyartha na jAya ane jene lAbha uThAve che te gerarItio aTakAvavA Ave pratibaMdha mUko taraphathI saMyukata rIte ekamate kAryakrama rajU thAya te hetuthI, mITiMganA ane rAjakIya pakSe zuddha ane pavitra raheze e dekhAva karyo. Agale divase, samitinA badhA jaina sabhya, lagabhaga 55, zrI 1960 pahelAM, kaMpanIo, temanA baMdhAraNamAM chUTa hoya te, rAja kasturabhAI lAlabhAInA pramukhapade maLyA hatA. muni nagarAjajI; kIya pakSo game teTalI sahAya ApI zakatI. baMdhAraNamAM Ave prabaMdha muni suzIlakumAra, AcArya dezabhUpaNajI paNa te mITiMgamAM hAjara na hatA tevI keTalIka moTI kaMpanIoe baMdhAraNamAM pheraphAra karI hatA. lagabhaga cha kalAkanI carcA pachI sarvAnumate kAryakrama nakkI korTanI maMjUrI meLavI. korTee acakAtA mane paNa dhaMdhAnA karyo hate. te kAryakrama samitinI beThakamAM meM rajU karyo ane tene hitamAM che ema mAnI AvI maMjUrI ApI. A bAbatanA horTInA hetu ane vigate saMkSepamAM samajAvyAM. cukAdAo vAMcavA jevA che. ghaNuM tAtvika vivecana ane nItine A kAryakrama upara vicAra karI aMtima nirNaya levA tathA upadeza temAM maLe che ane chevaTa keTalIka maryAdA mUkI, vyAva- rASTrIya samitinA kAryanA amala mATe 21 sabhyonI eka kAryavAhaka hArika daSTie jarUrI mAnI korTe anumati ApI. 1960mAM samiti niyukata thaI. tenI prathama beThaka thoDA divasamAM zrImatI kaMpanI dhArAmAM pheraphAra karI, kaMpanIo AvI madada Ape tenA upara IndirA gAMdhInA pramukhapade maLaze. maryAdA mUkI, cekhA naphAnA pAMca TakA athavA rUpiyA 25,000thI jene taraphathI sarvAnumate kAryakrama rajU thayo tenI bahu sArI vadhAre nahi, 1969 mAM sarvathA pratibaMdha mUko. A pratibaMdha chApa paDI. A kAryakramamAM sUcavavAmAM AvyuM che ke kendra samiti avyavahAru ane daMbha hato te sau jANatA hatA paNa suphiyANI peThe rAjaya samitio ane jillA samiti racavI, jemAM gavarnara vAta karavAnuM ApaNane sulabha che. traNa varSanA anubhave banAvyuM peTrana hoya, mukhya maMtrI pramukha hoya ane bIjA AgevAna jaina, ke A pratibaMdhathI bhraSTAcAra anekagaNe vadhyo che. ughADe choga, jainetara sabhyo hoya ane jemAM jainAcAryo ane sAdhu - sAdhvIe Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-5-1972 tathA Ama janatAne pUre sAtha ane sahakAra levAya. janAomAM dilhImAM ane bane te anya mukhya zaheromAM vividhalakSI bhagavAna mahAvIra smAraka racavAM, jemAM jenejI (jaina dharma, darzana, sAhitya vagere)nuM uccatara adhyayana thAya, jaina kalA, sthApatya, hastaprate vagerenuM saMgrahAlaya hoya, samRddha pustakAlaya ane deza-videzanA vidvAne ane vidyArthIone jaina dharmanA siddhAMtonA tulanAtmaka abhyAsa mATe badhI sagavaDa hoya. dezanI yunivarsiTImAM jainacera athavA vibhAga sthApavA. A prasaMge bhagavAna mahAvIranuM jIvana ane upadeza tema ja jaina dharma viSayaka vividha sAhitya, lokabhogya ane dezanI bhASAmAM vipula pramANamAM bahAra pADavuM. nezanala buka TrasTa ane sAhitya akADamI tathA yuneskone temAM sahakAra leve. mahotsava samArohamAM jAhera sabhAo, reDiyo, Telivijhana, pheMkayumenTarI philmo, parisaMvAdo, vagerenuM Ayojana sUcavavAmAM AvyuM che. mahotsava 13 navembara 1974thI eka varSa cAlaze ane te varSa daramiyAna aneka samAraMbha, parisaMvAde, zaikSaNika saMsthAe, skUla ane kaeNlejomAM kAryakrama, vyAkhyA vagerenuM Ayojana thaze. - samasta kAryakramane hetu e che ke bhagavAna mahAvIrano saMdeza deza-videzamAM pahoMce, mahotsava varSa daramiyAna ane tyAra pachI kAyamI vyavasthA tarIke, tathA jaina dharmanA siddhAMta ahiMsA ane- kAna, aparigraha, vagerenI vartamAna jIvananI samasyAmAM upayukatatA batAvavI. . jaina samAjane mATe A apUrva avasara che ane anuvidha zrI saMghane pUrNa sahakAra ane sAtha ApI jaina dharmanuM gaurava vadhAravAnI taka maLe che. - cImanalAla cakubhAI zAha sAmAjika krAMti kayAre zakaya bane? zrI vimalAbahena ThakAra tAjetaramAM tA. 15-3-72nA roja osTreliyAnA pravAsethI pAchAM pharyA hatAM ane tA. 17thI 23 mArca sudhI kAzI hindu vizvavidyAlayanA prAMgaNamAM temanA sAnnidhyamAM banArasa hiMdu yuni.nA sahakArathI Do. zrI premalatA zarmAe chAtra svAdhyAya zibiranA kAryakrama ja hatuM. ' roja savAre 8 thI 9-30 nibaMdha vAcana thavuM. sAMje eka kalAka te ja nibaMdhanA viSe para carcAvicAraNA ane maMtavyanI Apa-le thatI. savAre vaMcAyelA A nibaMdhanA viSaya para ane carcA vicAraNA para bahenazrI pravacana karI darekanI samasyA aMge. dizAsUcana karatAM. Ama A kAryakrama cha divasa cAle. - A viSayamAM rasa dharAvatI ane gaMbhIratA samajatI vyakitao bhAga le, ane zibirane hetu, carcAvicAraNA barAbara samaje to temanA dvArA UMDAM bIja ropAze. ane tethI khAsa arajI dvArA chAtrone A kAryakramamAM sAmela karavAmAM AvyA hatA, jenI saMkhyA lagabhaga 60nI hatI. banArasa eTale vidvAne, zAstrIo, paMDita ane abhyAsIenuM sthAna. eTale AMtarika, bAhya, zAstrIya, bhautika ane AdhyAtmika badhI ja rIte viSayonI chaNAvaTa thatI. banArasa yunivarsiTInA chAtronA nirAzAbharyA vAtAvaraNamAM A viSayonA adhyApaka ane chAtronI paristhitinI kSatio, tenA ukelo ane ukelanI muzkelIo aMge saue khullA dile svataMtratA'pUrNa potAnA vicAro rajU karyA. AthI A kSetramAM A kAryakamathI yuvakomAM kaMIka AzAne saMcAra thate jaNAve, eTaluM ja nahi paNa AnI phalazrutirUpe eka nAnuM maMDaLa racavAnuM vicAryuM, jethI je kaMI vicAravinimaya thAya tenI sakriyatA ane gati jaLavAI rahe. kAraNa ke A svAdhyAya zibiramAM kevaLa bAhya rIte carcAe nahatI thaI paraMtu aMtaraMganA pravAhone vega maLyuM hatuM. kevaLa bhautikavAda ke kevaLa adhyAtmavAda, bannenI bhinna rIte carcA thaI na hatI. paraMtu jIvananI samagratAne lakSamAM rAkhI sau potAnI zakita ane buddhine kasIne pitAnA nibaMdha taiyAra karI lAvyA hatA. dareka viSaya paranA nibaMdha khUba ja UMDANathI ane vizadatAthI lakhAyA hatA. tenA viSayo nIce mujaba hatA : 1. janataMtranA saMdarbhamAM zikSaNamAM svAdhInatA viruddha anuzAsana. 1. 2. vijJAna tathA yaMtravijJAnanA phalasvarUpa mAnavane upalabdha thayelI saraLatAo ane javAbadArI. 3. yuvaka peDhInI viphaLatA kevI rIte dUra thAya? 4. saMgha, hiMsA ane arAjakatAnAM kAraNo ane upAya.. 5. AtmasAkSAtkAra (salapha rIalAIjhezana) A badhA viSayone vividha daSTikoNathI joI, ane jIvananI badhI samasyAonA ukelanI mULa cAvI agara gurucAvI zedhavAnI saunI tIvra jijJAsA taravaratI tAdaza thatI. tethI to AvA gaMbhIra viSayanI carcA karavA ravAre be kalAka ane sAMje be kalAka divasanA pitAnA varganA abhyAsa pachI paNa sau cheka sudhI khUba ja svastha citte besatA. bahene temanI samakSa rajU karyuM ke manuSyanA jIvanamAM aMtara vyavasthA nathI, sajIva ke nirjIva jIvana jIvavAnI kaLA nathI, prApta karma ke vastumAM prANapreraka vAtAvaraNa nathI. premane AdhAra nathI ane A badhAne ukela bahArathI maLaze tema mAnIne manuSya doDayo ja jAya che. AvuM khaMDita jIvana jIvatI vyakitanA banelA samAjanuM parivartana ke samagra krAMti saMbhava nathI. e mATe jenuM mana yuvA che tevA yuvakoe sAhasa karI AgaLa AvavuM paDaze. kiMmata cUkavavI paDaze. bIjAnI khuzAmata para nabhanAra, bhalAmaNa para AjIvikA meLavanAra yuvaka samAjane jIvita nahi rAkhI zake. badhA saMyogomAM khumArIthI jIvI janAra, parizrama veThanAra yuvaka samAjamAM navasarjana karI zakaze. AnI zarUAta dareke potAnI jIvanazuddhi ane susaMvAdita jIvanathI karavAnI che. - cA badhI carcAvicAraNAnI samagratAne pariNAme sadbhAgI banelA zibirAthI paikI DAMka sabhyoe A vicAravinimayanI jIta jalatI rAkhavAnI javAbadArI svIkArI ane mAnavInuM jIvana vyavasthita bane, susaMvAdita bane tevuM eka saMgaThana baLa UbhuM karavA mATe kAryakrama vicArI lIdhuM. A rIte manuSyajIvanamAM khAsa karIne yuvAzakita veDaphAI na jAya ane susaMgaThita bane te mATe AMtarika ane bAhya baMne rIte zuM thai zake tenI prAthamika bhUmikA A zibiramAM taiyAra thaI. tA. 22-3-7ranA roja A zibiranI samAlocanA ane pUrNAhuti. jANItA vyAkhyAtA zrI rohitabhAI mahetAnA sAnnidhyamAM thaI hatI. A zibiramAM kharekhara te cAra vizenI chaNAvaTa thaI tema huM samajuM chuM. pAMcamo viSaya je AtmasAkSAtkAra che te samajAya to badhA ja viSayo samajAya ane saMgharSo zame temAM koI zaMkA nathI. A divaso daramyAna ravivAra tA. 19mIe kAzIgItA svAdhyAya samiti taraphathI bahenazrInuM jAhera pravacana mAlavIya bhavanamAM thayuM hatuM. gaye varSe A ja vidyAlayamAM dhyAnazibira thai tyAre paNa A ja samitinA upakrame bahenazrIe gItAnA pahelA adhyAya viSAdayoga para navI daSTithI pravacana karyuM hatuM ane vizada jayAre samagra jIvananI sAthe anubaddhita thAya che tyAre te kevI rIte viSAdayoga bane che tenI suMdara chaNAvaTa karI hatI. . " A vakhate bIjA adhyAya para sthitaprajJanAM lakSaNo vize evI ja samagra daSTi vaDe navuM darzana karAvyuM hatuM. sunaMdA vera Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-1972 prabuddha jIvana 6 oLakhavA jevo lekhaka, vAMcavA jevI navalakathA che, elekajhAMDara sejheniTisana nAmanA vizvavikhyAta sAhityakArane paNa AjakAla raziyAnI nIti paNa pahelAMnA jevI rahI nathI. 1970nA varSanuM sAhityanuM nobela pAritoSika pradAna karavAnuM che potAne tyAM paNa kalAkArone evuM AsvAtaMtrya nathI ema te batAvavA tevI jAherAta thaI tyArathI vizvabharanA sAhityarasikone mana e mAge che. eTale corIchupIthI bahAra mekalAyela ane prasiddha thayela hakIkata jeTalI kutUhalapreraka teTalI ja aneka jAtanA tarkavitarka evI soniTisananI navalakathAone A pAritoSika maLe te pedA karanArI banI gaI che. e pAritoSika meLavavA mATe e lekhaka. sAme teNe virodha nathI karyo, paNa tenI guNavattA vize pitAnI gabhita pUrepUrA adhikArI che te vize to koInA manamAM rajamAtra paNa saMdeha - asaMmati darzAvI che. chatAM svIDana jaIne e pAritoSika meLavI nathI, paNa e pAritoSika emane emanA dezanI sarakAra levA deze lAvavAnI teNe lekhakane manAI nathI karI. nobela pAritoSika ke nahi e vizene saMdeha ja A kutUhala ane tarkavitarkanuM kAraNa vitaraNa svIDanamAM, sAmAnya rIte thAya che, eTale e vAta barobara banI jAya che. paNa lAge. e viSaya rasabharyo che. ApaNA jevA prajAtaMtramAM rahenAra ane paNa dareka lekhaka jhAjhe bhAge pitAnI kalAne ane svataMtratAne vyakita ane lekhanasvAtaMtrayamAM mAnanAra deza mATe te A jAtane jeTalo cAhatA hoya che eTale ja potAnI janmabhUmine paNa cAhata prazna UThe ja nahi. enI marajI paDe tevuM mANasa lakhe, ane e hoya che. sekajheniTisana samaje che ke A pAritoSika levA ekavAra lekhanamAM je yogya sAmarthya hoya te tenA vAcako tene mAnapAna jo pote raziyAnI bahAra nIkaLe te pAchA tene raziyAmAM praveza Ape, hoMze hoMze vAMce, ane potAnI zakita mujaba tene prema ane karavo kadAca muzkela paDe. eTale teNe pAritoSika levA svIDana javAnI pAritoSikathI navAjI de. e lekhakanAM lakhANo jo bIjA mANasone nA pADI. te svIDanavALAoe kahyuM ke teo, saMjoge jotAM, raziyA yogya na lAgatAM hoya-klAdaSTithI, samAjadaSTithI, sabhyatAnI AvIne tene pAritoSika ApI jaze. daSTithI ke bIjA koI paNa kAraNathI-to te loko tenI TIkA kare, mazkarI | samAcAra Ave che ke raziyA e lokone raziyAmAM AvavA kare, tene ninda, nakAmo nakAme ATaluM mAna khATI jAya che tema paravAnagI ApatuM nathI. kahe. paNa tene e mAna meLavavAne adhikAra che, ane kheTuM te Ama sAhityanA jagatamAM eka rasaprada maDAgAMTha UbhI thaI che. khoTuM paNa tene maLe che te e le ja, ane temAM Ine kazuM kahevA- ane raziyAmAM vANIsvAtaMtrya rAjayakartAone khuza rAkhe tyAM paNuM na hoya, e vAta A dezenA mANasone mana, ane temanI sudhI ja bhogavI zakAya che e vAta pharI ekavAra tenA virodhI sarakArane mana paNa, evI svayaMsiddha jevI hoya ke te bAbatamAM kazI jagata samakSa mUkI zakavAmAM saphaLa thayA che. zaMkA na UThe, ke kaze tarkavitarka thAya nahi. ApaNane e badhI rAjadvArI AMTIghUMTIomAM rasa hoya ke naye paNa je dezanI sarakAra AvI rItarasamomAM pUrepUrI zraddhA na hoya paNa AmAMthI je eka vAta siddha thAya che te e che ke elekadharAvatI hoya, ane sAcuM ke khaTu game te bIjAne lAge, te paNa jhAMDara sejheniTisana jANavA, samajavA, mANavA jevo lekhaka che. pitAnI prajAnA hitanI daSTie A badhI vyakita ane lekhana mAtra potAnA rAjayanI viruddha lakhavAthI koI paNa lekhakane AvI svAtaMtrayanI vAtamAM paNa pitAne dakhala karavAno adhikAra che tema AMtararASTrIya nAmanA maLe nahi. e mATe to enA pitAmAM UMcI mAnatI hoya, temAM AnAthI viparIta rithati sarjAya. jAtanI pratibhA hovI joie. te ja ene rAjadvArIo paNa upayoga raziyA e bIjA prakAranA dezomAMnuM eka che, ane eTale karI zake. ApaNe jene lekhakanuM svAtaMtraya kahIe chIe , ApaNe mAnIe evuM enuM kayuM lakhANa haze je ApaNe vAcaka A badhI rAjaane AvakArIe te rIte, tenA badhA lekhakone na maLatuM hoya dvArI vAtamAM saMDovAvA na icchatA hoya to ye mANI zake e prazna tevuM vAraMvAra banatuM lAge che. sejheniTisananI bAbatamAM e manedazAe jarIka judI jAtane vaLAMka lIdhe che. pUchanArane sahelAIthI ane kazIye saMdigdhatA vinA eka ja uttara e lekhake kalA ane jIvananI samRddhithI bharyAbharyA evAM ApI zakAya, "kensara vaDuM." gheDAM uttama pustako lakhyAM che. badhAM pustako navalakathAnAM ja che. kensaranA dardIe ane temanI haeNpiTala AjubAju gUMthAyelI e navalakathAo tene resToya ke bAljhAka ke evA sAhitya svAmI A navalakathAmAM mAnavajIvana, mAnavasvabhAva ane mAnavaparienA vargamAM mUkI de tevA UMcA prakAranI che. ethI saheje ja jagatanA sthitinuM je UMDANabharyA nirIkSaNavALuM nirUpaNa thayuM che te jagatanI sAhityarasika varganuM dhyAna tenA tarapha dorAya ane evI uttamAma kRtiomAM ja saMbhavI zake tevuM che, ane 2 navalakathAmAM UMcI kalAkArIgarIvALI kRtione potAnI mAnAMjaline viSaya rAjadvArI hetuonuM AropaNa sahelAIthI thaI zake tema nathI. ApaNA banAvavAnuM paNa tene game. teNe, eTale ke jagatanA evA jAgRta vAcakoe e vArtA vAMcavA jevI che. atyAranA jamAnAmAM navI sAhityavarganA pratinidhi jevI saMsthAe ethI, ene nobela pArita kalAne nAme ghaNuM badhuM aspaSTa ane na samajAya tevuM jayAre lakhAya Sika ApavAnuM nakkI karyuM. kahyuM ke A navalakathAoe jagatanA che tyAre A kathAmAM Apele kathArasa paNa mANavA jevuM lAgaze, sAhityanA dhanamAM gaurava lai zakAya tevo umero karyo che. ane tenuM UMDANa sAhityamAM ane jIvanamAM rasa lenAra mANasane sAmAnya rIte te koI paNa dezane potAnA lekhaka ke kalAkArane mugdha karI deze. ' bAkInI duniyA mAna mApe te game. paNa raziyAne 2 lekhakanI e vAMcI lIdhA pachI je vAcaka enI bIjI sarasa navalakathA bAbatamAM A gamatI vAta nathI. te mAne che ke pitAnI navalakathAo vAMcaze, te paNa jo tenA kalA ane jIvananA tatvane joze te paNa dvArA sojheniTisana raziyAnA rAjayataMtrane vagovaNI jevuM lAge evuM ziyAnA zayanatrane vagevANI jevuM lAge evuM tene pUro saMtoSa maLI raheze. ane pachI enuM rAjadvArI tava karo ghaNuM AkhA jagatane kahI javAne yatna kare che, ane tenI evI avarodha pedA nahi kare. evI enI bIjI navalakathAonAM nAma che: . esiTisananI "dhI pharsTa sarkala" ane "vana De ina dhI lAipha oNpha IvAna kalAdaSTie evI badhI asAmAnya nahi evI kRtione potAnuM anya nahi evI kRtione potAnuM Denisavica." 'uttama pAritoSika ApI potAnI niMdA karI rahyuM che. gulAbadAsa brekara Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-1-1972 - bAgIonI zaraNAgati aMge zrI jayaprakAza nArAyaNanuM pravacana eka [ DAkuonI zaraNAgati vize zrI prakAzajIe Apela preraka pravacanane sArabhAga ahIM ApavAmAM Ave che. DAkue mULa bahAravaTiyA, jene rAMbala ghATImAM bAgI kahe che. sAmAjika ane Arthika samasyAone kAraNe bahAravaTe caDayA pachI, temAMthI chUTavuM muzkela paDe che ane gunAnI paraMparA vadhatI rahe che. pachI tenI TeLIo thAya che. keTalIka vIratAnI paraMparA temAM hatI. svecchAe svIkArela keTalIka maryAdAo paNa temAM hatI, jevI ke strIonI cheDatI koI divasa na karavI. ghaMTathI prApta thayela milakatamAMthI keTalAMka lokopayogI kAryo paNa thatAM, jevAM ke skUla, davAkhAnAM, garIbone madada vagere. A paraMparA dhIme dhIme bhUMsAtI rahI che. zrI jyaprakAzajIe temanA pravacanamAM keTalAka muddAo upara bhAra mUkayo che te tarapha dhyAna kheMcuM chuM. temaNe namratAthI kahyuM ke A kAmamAM pate nimitta mAtra che. te mATenI naitika athavA AdhyAtmika yogyatA pitAnI nathI. A kAmane atyAre ATalI moTI saphaLatA maLavAnAM kAraNemAM temaNe jaNAvyuM ke vinebAjae 12 varSa pahelAM bIja vAveluM te Aje phaLIbhUta thAya che. bIjI, vinobAjI pAse 1960mAM zaraNAgati thaI tyAre tenI zarUAta bAgIoe pote karI hatI. te vakhate tahesIladAra bAgIe svecchAe vinobAjI pAse AvI zaraNAgati sUcavI hatI. te ja rIte A vakhate paNa DAkuenA prakhyAta netA mAdhasiMhe pate jayaprakAzajI pAse AvI AgrahapUrvaka A kAma hAtha dharavA vinati karI. jayaprakAzajIne khAtarI thaI ke bAgIomAM kharekhara hRdayaparivartana thayuM che ane mAtra thoDA bAgI ja nahi paNa lagabhaga badhA zaraNe AvavA taiyAra thayA che ane sadIo jUnA A roganuM kadAca kAyamI nivAraNa thAya. temaNe e paNa kahayuM ke A vakhate vaDA pradhAnathI mAMDI, mukhya maMtrIo ane sarakArI taMtrane pUro sahakAra ane sahAnubhUti rahyAM che. sauthI agatyanI vAta temaNe e kahI ke DAkuonI A jaTila samasyA hala karavAmAM temanI zaraNAgati te mAtra zarUAtanI prakriyA che. A samasyA, mAnasika, sAmAjika, Arthika ane naitika evA aneka praznonI banelI che. ghaNuM kAma hajI bAkI rahe che, jemAM sarakAra, sAmAjika kAryakaro ane prajAne para sahakAra joIze. have pachInuM kArya che barAbara samajaNapUrvaka nahi thAya te, navA DAkue pedA thAya ane ItihAsanuM punarAvartana thaze. hiMsAnA mArgamAMthI ahiMsA tarapha javAne A adbhuta prayoga che. -trI) tA. 26-4-72 budhavAranA roja sAMjanA 6-00 vAgye du:khI thaI gayelA mANaso mATe jyAre ene trAsa asahya thaI zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM sarvodayanetA zrI jayaprakAza paDe che tyAre te pitAnA dilanA vairAgnine saMtoSavA mATe DAkuo nArAyaNane "DAkuonI zaraNAgati " e viSaya upara zrI muMbaI ke bAgI bane che ane evA vistAramAM vasatI AmajanatAne jaina yuvaka saMghanA Azaya nIce zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA trAhimAma pokarAve che. tene sAro upAya samAja ke sarakAra vicAadhyakSasthAne eka jAhera vArtAlApa rAkhavAmAM Avyo hate. ratAM nathI. teone samAjanA duzmane gaNIne temane khatama karavAne zarUAtamAM zrI cImanabhAIe zrI jayaprakAzajIne AvakAra kheTe mArga grahaNa karavAmAM Ave che e kAraNe AvA lokonI TeLIApatA jaNAvyuM ke jemane kIrti, sattA ke dhanane koI lobha nathI ene vadhAre thatuM rahe che ane AmajanatAnI muzkelIone paNa. sparzI zako ane gAMdhIjIne vAraso jemaNe sAcavI rAkhe che e ApaNA saunA aMtaramAM sArI ane bUrI icachAo cAlatI prakAranI bhAratamAM gaNIgAMThI vyakitae rahI che temAM zrI jya- hoya che. vinobAjI tene "deva - asura saMgrAma' kahe che. A rIte je prakAzajI agrasthAne gaNAya, e kAraNe ApaNA dilamAM temanuM lokonA TeLInA eka mANase AvIne eka vakhata, vinobAjI ananya sthAna che. duniyAnA itihAsamAM apUrva gaNAya evo banAva- e vistAramAM vicaratA hatA tyAre vinati karI ke A badhAne bolA-DAkuo-bAgIonuM AtmasamarpaNa-temanA paranA vizvAsanA vIne Apa sAce rasto batAve te AtmasamarpaNa karavA teo kAraNe banyo che. AvA eka abhUtapUrva kAryanA zrI jayaprakAzajI avazya taiyAra thaze. tyAre vinobAjIe prayatna karI joyo. paraMtu nimitta banyA che te eka gauravaprada bInA gaNAya. ane temanI tyAra pachI rArakArI kSetre pUro sAtha na sAMpaDayo. tyAra bAda mejara nabaLI tabiyata hovA chatAM ApaNA nimaMtraNane mAna ApIne janarala yadunAthasiMganA tema ja AI. jI. pI. rustamajInA prayAtemaNe te svIkAryuM te mATe kharekhara ApaNe temanA RNI chIe. sAthI ane rAjyapAla zrI pATakarasAhebanI sahAnubhUtithI tyAra bAda zrI jayaprakAzajIe pitAnuM pravacane zarU karatAM lukkA DAkanI 20 jaNanI ToLIe AtmasamarpaNa karyuM. paraMtu yadupahelAM jaNAvyuM ke A sabhAgRhamAM huM prathama vakhata ja Avyo nAthasiganuM tyAra bAda avasAna thayuM. polIsane potAnI pratiSThA che eTale sva. paramAnaMdabhAInI yAda tAjI thAya che ane temane ADe AvI. sarakAre ApelA vacanenuM barAbara pAlana na thayuM huM mArI zraddhAMjali arpaNa karuM chuM. ane e kAmamAM maMdatA AvI. paraMtu AtmasamarpaNa karela DAku'bAgIo nA samarpaNane ghaNA 'camatkAra' evA zabda enI sajA pUrI thaye temane khetI-nokarI vagere je je kAma sepeprayogathI navAje che, ane A camatkAramAM mAre hAtha che ema sau vAmAM AvyA temAM tene prAmANika rIte varyA hatA. kahetA hoya che, paraMtu huM ema mAnato nathI. huM to ema mAnuM chuM - 1960 thI 72 sudhI A kAma ThaMDuM paDayuM. bAgIo sAthe ke AnI pAchaLa koI adazya zakita kAma karI rahI che. AmAM saMparka tUTI gayo. svAmI kRSNAnaMdajInA adhyakSapaNA nIce vinehuM to nimitta mAtra chuM. AvI DAkugIrI, kharI rIte bahAravaTAne, bAjIe tyAre zAMti samitinI racanA karelI. paNa pachI bAgIe. khAsa karI caMbala ghATImAM ApaNA dezane jUne itihAsa che. caMbalanA sAthe saMparka tUTI gaye, ane pAchuM e pravRttie jora pakaDayuM. kotaranI vizeSatA e che ke tyAMnA bAgImAMnA poNA TakA seMkaDo mANasonI hatyA thaI-apaharaNa thayAM. sAme moTI rakamonI bAgIo jamIna ane temanA pratye thayelA anyAyI vartAvane mAgaNI thAya. A badhAne DAmavA pAchaLa madhya pradezanA pilIsa kAraNe bAgI banyA che. tema karavAnI samAje temane pharaja pADI khAtAne A kAma mATe ja pAMcathI sAta karoDane kharca thayo hato. che ema kahIe te paNa atizayokita nahi gaNAya. sarvodaya kAryakaro Ama chatAM emAM polIsataMtrane saphaLatA na sAMpaDI, kemake jema jema temanA saMparkamAM AvatA gayA tema tema temanI A vAtanI Arthika ane sAmAjika kAraNone lIdhe A samasyA UbhI thayelI jANakArI thaI-bAkI temAMnA keTalAka umadA dilanA mANaso hoya hatI. sarakAra pakSe ghaNI samiti sthapAI, riporTo thayA ane e evI chApa kAryakaronA mana para paDI. abharAI para caDhI gayA. ApaNe naitika sAdhano ane upAyathI dezamAM kAma karavuM thoDA samaya pahelAM huM paTaNAmAM hato tyAre eka vyakita joIe, ene badale AkhA dezamAM dareka kSetre anaitikatA phUlI- mane maLavA AvI. teNe potAnuM nAma rAmasiMga kahyuM ane caMbala phAlI che. sAmAjika kSetre ane rAjakIya kSetre je moTA pramANamAM ghATInA bAgIe taraphathI te Avela che tema mane teNe jaNAvyuM anyAyonI paraMparA cAlI rahI che tenAthI kaMTALelA-hArelA du:khI ane kahyuM ke badhA bAgInI evI IcchA che ke A samasyA mI kaNAnaMdajInA paDavuM. bAgIe bAjIe tyAre za Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-1972 prabhu jIvana Apa ApanA hAthamAM lyo. e mATe amAre traNa mahinAnA samaya jeIe. badhA ja bAgIo AtmasamarpaNa karaze. dezanA vikAsanA kAmamAM ame badhA sahakAra ApIzuM. AvA kAmanI mane koI jANakArI nahi hovAnA kAraNe meM mArI aziMkata darzAvI. teNe pharI pharI vinaMti karIne kahyuM ke vinobAjIe paNa ApanuM nAma sUcavyuM che ane ame badhAne ApanA upara pUro vizvAsa che. pachI mane khabara paDI ke A vyakita mAdhosiMha pote ja che. teNe mahArasiMha ane bIjA bAgI sAthe carcA karI hatI. Ameya be - traNa varSathI mAdhosiMhanuM hRdayaparivartana thaI rahyuM hatuM. teNe sattAdhArIo para ghaNI ciThThIe lakhelI paraMtu tenA javAba nahi maLelA. eTale teNe pharI mane Agraha karyo. huM e loko vize ajJAta hatA. temaNe nivedana karyuM ke amArA aMtarAtmA kahe che ke ame khUba pApa karyAM che, have amAre A baMdha karavuM joIe, ema kahI temaNe vinati karI ke amArI zaraNAgita bAda (1) koIne phAMsI na maLe; jo phAMsInI sajA karavAmAM Ave te te rASTrapati mApha kare; (2) temanI sAme kesA karavA hoya te cha mAsanI aMdara zarU thaI jAya ane traNa varSanI aMdara tenA pheMsalA thaI jAya; (3) koIne hAthakaDI paherAvavAmAM na Ave, mArapITa na thAya; (5) amArA parivAranI javAbadArI sarakAra bheM-ATaluM karavA mATe Apa prayatna karazeA evuM mane ApanA taraphathI vacana maLe. temanA A muddAo ane tene lagatA mArA vicAro meM... pradhAnI upara mokalI ApyA. temanA taraphathI sAnukULa javAba maLyo eTale caMbala ghATInA zAMti samitinA maMtrIne meM paTaNA bolAvyA, badhAno paricaya karAvyo ane sarakAra taraphathI sarvodaya kAryakarone pAsA maLyA ke jethI e lAko bAgIone temanAM sthAno para jaIne maLI zake. A mATe zAMtisenAnA ane sarvodayanA 25 kAryakaro ja kAma karatA hatA, kema ke sarakAra pAsethI be jIpA ja maLI hatI. je vadhAre jIpeAnI sagavaDa maLI hota te ATalA ja samayanA gALAmAM 400 jeTalA bAgIone AtmasamarpaNa karAvI zakAyuM hAta. A kAmamAM amane madhya pradeza, uttara pradeza tathA rAjasthAnanA mukhya maMtrIo ane bhArata sarakAranA sArA sahakAra maLyo che. AtmasamarpaNanA vidhi pagArAbaMdhanA gAmamAM thayo--jyAM e lAkonI ToLIe. avAranavAra maLatI hatI. jyAM peAlIsa javAnI hiMmata nahAtI karatI. presavALA mATe A vistAra pratibaMdhita hatA ane ame sarakAra sAthe A bAbata baMdhAyelA hatA. chatAM presavALA game te rIte AvyA ane phoTAo lIdhA-prasiddhi karI, AtmasamarpaNa vidhinA e 14 tArIkhano divasa kadI bhulAze nahi. A lokone gAMdhIparivAramAM saMmilita karavAne laganuM eka Ayojana gAThavAyuM- je khUba bhAvanApUrNa hatuM. badhA bAgIo tyAM hAjara thayA. prabhAdevIe saune tilaka karyAM. bIjI dasabAra bahena paNa hatI. temaNe saune rakSAbaMdhana karyuM. rakSAbaMdhananuM A vistAramAM khUba ja mahattva che. ahIM khUbInI vAta to e thaI ke rakSAbaMdhana karavAmAM e DivijhananA kamizanaranAM patnI paNa hatA. meM eka ekane gaLe lagAvyA, cA-pANI thayAM, mIThAI vaheMcAI, lokomAM anero utsAha hatA ane tyAra bAda jAhera rIte samarpaNa thayuM. A lAko pAse adyatana zastro hatAM-mazInagana, sTenagana, vagere. te maMca para Ave, gAMdhIjI ane vinAbAjInI chabine praNAma kare, hathiyAronA DhagalA kare ane page paDe. AtmasamarpaNa karanAra dareka bAgIne rAmAyaNanI ane vinAbAjInA gItA-pravacananI eka eka prata bheTa ApavAmAM AvI. e vistAranA loko sAMjanamyA pachI, aMdhAruM thayA pachI, bahAra nIkaLavAnI kadI hiMmata nahAtA karatA. e loko have nirbhaya rIte harIpharI zake che. eTale tyAMnI prajA mATe te! A eka moTo banAva gaNAya. tyAM je makAna 15 hajAramAM levA koI taiyAra nahAtuM tenI kiMmata Aje be lAkha bAlAya che--bhaya TaLyA te kAraNe. mane pAtAne ema lAge che ke A bAgIe pAte jANe che ke e lokonA gunAo evA che ke temane phAMsInI sajA paNa thAya. A vAta teo jANatA hovA chatAM, koI lekhita pUrvazarata vinA ATalI moTI saMkhyAmAM e loko AtmasamarpaNa karavA taiyAra thAya enI kiMmata ochI AMkavI na joIe. mane to A eka saMtanuM pagaluM lAge che. Aja sudhImAM moTA bhAganA bAgIonuM AtmasamarpaNa thayuM che, bAkInA paNa lagabhaga badhA ja A pagaluM bharaze evA mane pUrA bharAsA che. eTale eka pakSo te moTuM kAma thayuM che ane bIjA pakSe, eTale ke sarakAra pakSe kevAM pagalAM bharavAmAM Ave che te jovAnuM rahe che. A lokone je aMtarapreraNA thaI tene huM IzvarapreraNA gaNuM chuM. phakata amArI preraNAthI ja A banyuM che ema ame mAnatA nathI. chelle meM mahArasiMgane kahyuM ke have tamArA para kese| cAlaze tyAre jo tamArA gunAonA tamA InakAra karazo te A AtmasamarpaNanI koI kiMmata nahi rahe. tenA teNe maradAnagIbharyo javAba Apyo ke bhale amane phAMsInI sajA thAya, paraMtu ame amArA gunAone ekarAra karIzuM. tyAre mane vicAra Avyo ke jeoe aMtaranA avAjathI aparAdhonA svIkAra karIne krAMtikArI pagaluM bharyuM che tevA lokone jelamAM pUrIne samAja ke sarakAra zuM phAyado meLavaze? mArI ta evI IcchA che ke sarakAra temane jamIna Ape, Ane jAhera rItanI khullI jela gaNI zakAya. sarvodaya kAryakarone paNa temanI sAthe rAkhavAmAM Ave ane tyAM polIsano baMdobasta paNa rahe. temane temanAM bAla-baccAMonI sAthe rahevA devAmAM Ave. vikAsa yojanAomAM temanA sahakAra levAmAM Ave. lIDarazipa to e loko pAse che ja. te ghaNuM suMdara kAma thAya. sarakAra pAse meM AmAgaNI mUkI che. have pachI zuM karavuM e vize paNa thADAka muddAo vicAraNA mAgI lye che: (1) je bAgIo bAkI rahyA che temanuM samarpaNa karAvavuM. (2) jeo bAgI nathI paNa Aja dina sudhI jemaNe chUpI rIte e lAkone bhayanA mAryA sahakAra ApyA che e lokone bacAvI levA, kema ke jo AvA loko para kAma calAvavAmAM Avaze te bIjA hajAra bAgIe UbhA thavAnI zakyatA rahe che. (3) bAgIonA parivAra mATe bharaNapASaNanI yojanA karavI Avazyaka che ke jethI koI badalA levAnI bhAvanAthI temane herAna na kare. (4) bIkane lIdhe gAmaDAomAMthI je loko cAlyA gayA che temanA punarvasavATa mATe Ayojana karavuM. mane kahetAM AnaMda thAya che ke zeThIjIe jAhera karyuM che ke bAgIonAM baccAM mATe 50 thI 100 rUpiyA sudhInI chAtravRtti sarakAra Apaze. temanAM kuTuMbonA punarvasavATa karAvavAmAM Avaze. chelle A lokonI bhAvanA vize kahevAnuM ke mahArasiMha sAva abhaNa mANasa che, teNe mane kahyuM ke huM jelamAMthI bahAra AvIza tyAre ApanI sAme Ape ApelI rAmAyaNa vAMcI batAvIza. dAdA dharmAdhikArI A ummare paNa hamaNAM e vistAranI mulAkAte gayA che. DokaTaroe zrI jayaprakAzajIne 20miniTathI vadhAre vAta karavAnI nA pADI hAvA chatAM 70 miniTa sudhI temaNe pravacana ApyuM te mATe sabhA vatI zrI cImanabhAIe temanA aMta:karaNapUrvaka AbhAra mAnyo. temaNe kahyuM ke A banAvamAM bhale zrI jayaprakAzajI nimitta banyA hoya ema kahe, paraMtu Izvara nimitta paNa evI vyakitane banAve che ke jenAmAM e viSenI lAyakAta - yogyatA hoya. temanA para bAgIonA saMpUrNa vizvAsa che ane sarakArane paNa vizvAsa che. emanI pAse eka dRSTi che. ane jo AvA banAvane camatkAra kahevAmAM na Ave to camatkAra kaheve kAne? kharekhara A banAvathI zrI jayaprakAzajI ane sarvodaya kAryakaroe eka camatkAra ja sa che. A mATe A badhA ApaNA aMtaranAM abhinandananA adhikArI bane che. AvI narama tabiyate paNa jyaprakAzajIe ApaNA mATe ATalI takalIpha lIdhI te mATe ApaNe sau temanA kharekhara RRNI saMkalana : zAMtilAla TI. zeTha chIe. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana maNi purI nRtyakalA ['jhaverI sisTarsa "nA nAme bhAratabharamAM ane bhArata bahAranA aneka dezeAmAM maNipurI nRtya mATe khUba jANItAM evAM zrImatI nayanAbahena jhaverIe 'sarvodaya zikSaNa saMgha'nA upakrame tA. 26-9-71'nA roja 'nRtyakalA ane zikSaNa' e viSaya para eka mananIya pravacana ApyuM hatuM, jeno mahattvano sArabhAga nIce ApavAmAM Ave che. blaeNvATkI leAjanA sTeja para temanA TrUpanI traNa baheno raMjanA, darzanA ane kalAvatIe maNipurI zailInA nRtyanA tamAma prakAronuM mRdaMganA tAlanI sAthe eka suMdara Demonstration paNa ApyuM hatuM. tA. 1-5-1972 cheka 1945thI A bahenee temanA guru zrI bipinasiMganI sAthe rahIne athAka prayatno dvArA maNipurI nRtyakalAmAM pravINatA prApta karI che ane dezaparadezamAM tenA pracAra arthe atyaMta parikAma karIne bhAratanA A sAMskRtika vAraso jALavI rAkhyo che. gujarAta A baheno mATe kharekhara gaurava laI zake tema che. -taMtrI] AnaMdaumaMgamAMthI sahasA - mAnavadehamAMthI pragaTa thatuM nRtya bhASAnA uddbhava karatAM paNa prAcIna che. hastamudrA dvArA arthasUcana ane mukhAbhinaya dvArA UrminI abhivyakita mAnavI ArabhathI karatA rahyo che. prakRtinuM anupama saundarya nihALI tathA premIonAM milananA harSamAMthI sahajapaNe aMga nAcI UThatuM. Aje paNa vanamAM rahetA AdivAsIonA nartanamAM tAlabaddhatA, dhImA layamAMthI kramabuddha tvarita laya para javuM, samUhamAM amuka prakAranAM padacAlana ane aMgamamarADa nihALavA maLe che. teonA jIvananuM pratibiMba pADatAM bhAlA nRtya ke zikAra - nRtya paNa hoya che. grAmajanomAM pracalita lokanRtyo kApaNInA AnaMdamAM, devane rIjhavavA ke stutirUpe ke sRSTinI utpattinI prAcIne mAnyatA darzAvatA samUhamAM nartana thAya che. gujarAtamAM durgAmAtAnA pUjana mATe thatA navarAtra utsavamAM garabAgarabI - tALI sAthe gALArkamAM thatuM nartana, ke rAjasthAnamAM sAmAjika AnaMdanA prasaMge thatuM ghummara, paMjAbanuM bhAMgarA ke mahArASTranI lAvaNI ke mAchImAronuM halesAM sUcavatuM nartana ema vividha pradezanA dhArmika ane sAmAjika jIvananuM pratibiMba pADatAM vividha lokanRtyo thAya che. AmAM bALakathI mAMDIne vRddha puruSo ane strIo badhAM ja AnaMdollAsathI klAko sudhI maMdiranA maMDapamAM ke khullA medAnamAM nRtyanI ramajhaTa mANe che. bhautika tathA AdhyAtmika saMskRti vadhatAM, sAhitya, saMgIta, nRtya, zilpa, citra ema sahu klAomAM vikAsa, samRddhi jaNAvA lAgI. nRtyamAM to saMgIta ane sAhitya - kAvyanA subhaga samanvaya che. vividha tAlaracanA ane tenA alaMkArarUpa prastAronI chaMdolayayukata racanA ane UrmipradhAna kAvyothI nRtya vadhu samRddha banyuM che. nRtyamAM vividha aMgabhaMgimA, padacalanA, hastakAbhinaya, mukhAbhinaya, hastarecaka, bhramarI ItyAdimAM uttarottara vividhatA ane vikAsa thatA gayo. A zAstrIya nartana vividha pradezamAM vividha rIte vikAsa pAmyAM - jema ke uttara bhAratamAM maNipurI, kathaka ane dakSiNa bhAratamAM bharatanATayam, kathakalI, kucIpuDI, oDisI, meAhinIaTTama ItyAdi, devane prasanna karavA mATe dakSiNanA maMdiromAM devadAsIo nRtya karatI. ucca zAsrIya prakAre khIlelI e nRtyakalAe kALakrame paDatInI dazA paNa nihALI. chellAM theADAM varSomAM klAkSetre navajAgRti - navacetanA AvavAthI phrI e zAstrIyatAnI samRddhi pAmI zakI che. Aje e bharatanATayama tarIke prasiddha che. aMgabhaMgimAnuM mUtikalA jevuM saundarya, padacalananI vividhatAmukata 'DAu' tAla ane cha MdolayanI aTapaTI jaTila racanA, daivI pAtrAnA zRMgArarasapradhAna sUkSma bhAvAnA nirUpaNathI zailI kalAmayarasavAna banI che. khullAM cAgAnAmAM moTA dIvaDAnI jyotamAM kathakalI nRtyazailImAM bhajavAtI mahAbhArata, rAmAyaNanI kathAmAM arjuna, bhIma, zrIkRSNa, rAma, sItA, hanumAna jIvaMta pAtrA bane che. teonA ucca daivI rAjavI prabhAvazALI caritra ane vyakitatva, tenA klAtmaka bharAvadAra paheraveza ane gauravAnvita calanA dvArA abhivyakata thAya che. pAtrAdnArA dIvArtAlApa ane varNanA abhivyakata karatI hastakAbhinayapUrNa bhASA tarIke vikasita thayuM che. zRMgAra, kaNa, vIra, raudra, bhayAnaka, ItyAdi rasAnA nirUpaNamAM mukhAbhinayano mahattvano phALA rahe che. uttara bhAratamAM mogala rAjadarabAramAM vikAsa pAmeluM thaka nRtya bAdamAM, lakhanau gharANA ane jayapura gharANAnI zAkhAo tarIke prasiddha thayuM. lakhanau gharANAnuM lakSya bhAvAbhinayamaya nRtya para rahyuM jyAre jyapurI zailImAM tAla - tADA, padacalananA tatkAra ane bhramarIo para dhyAna kendrita thayuM . maNipuravAsImAM dharmabhAvanA jeTalI prabaLa che, eTalA ja UMDo kalAprema che. maNipuramAM gauDIya vaiSNavadharma 18mI sadImAM aMgIkAra karavAmAM Avyo tyArathI dhArmika saMkIrtanamAM mRda Mgacalana tathA karatAlacalana ane rAsalIlAmAM tAMDava ane lAsya nartananA viniyoga thayo. dharmanA Azraye maNipurI nartana vikAsa pAmyuM hAvAtha te bhakitapUrNa, bhAvanAzIla tathA tenuM aMgacalana saMyamapUrNa rahyuM che. prajA samRddha ane UMmivaMta hovAthI saikAothI nartana - saMgIta te temanA jIvananuM mahattvanuM aMga banyAM che. jANe A prajA gAMdharvalAkanI vaMzaja na heAya! Adi nartana 'lAIharAvabA'mAM teA nAnA bALakathI mAMDIne vRddha paNa joDAya che. 'mAIlI'(devAnI AnaMdakrIDA)- pUjAraNa devadevIonuM AvAhana, satkAra, pRthvI ane mAnavanuM sarjana tathA mAnavInI jIvana kriyA| nartana dvArA pradarzita kare che. nartana kIrtana dvArA zrIkRSNanI bhakita karanAra gauDIya vaiSNavapaMtha maNipuravAsIoe sahaja rIte svIkArI lIdhA. zrIkRSNanI gokuLa - vRndAvanalIlAnA prasaMge nartana - saMgItanI ramajhaTathI UjavAya che. zrImad bhAgavatanA rAsapaMcAdhyAyamAM varNavela rAsalIlA atyaMta kalAtmaka rIte mahArAsa nRtyanATikA rUpe bhajavAya che. gepIo tathA rAdhAne kRSNabhakita mATe garva udbhavatAM zrIkRSNa tenuM kaI rIte khaMDana kare che ane tyAra bAda save ahaMkAra tyajIne temanI smRti, prazasti karatAM virahavedanAthI vyAkuLa banI kRSNamaya banI, kRSNanA jIvanaprasaMge nATayarUpe bhajave che tyAre kRSNajI sarva geApIo joDe aneka rUpa dhAraNa karI sarve ne IzvaratAdAtmyano anubhava karAve che. jANe AtmAnuM paramAtmA joDe milana sadhAya che. hoLI krIDAyukata vartatarAsa, kuMjarAsa tathA nityarasanI nRtyanATikAonuM bhakatajana maMdiranA maMDapamAM rasadarzana kare che. vRndAvanamAM gAyo carAvavA jatAM geApabALa joDe zrIkRSNanI ramate ane janaraMjADatA dhenukAsura, bakAsura, kAliyanAga ItyAdi asuronA parAkramapUrvaka saMhAranuM varNana karatA rAkhAlarAsa tathA mAkhaNacerI ane dAmeAdaralIlA varNavatuM udukhalarAsa eTalI ja rasika rIte rajU thAya che. janma, lagna ke jIvananA mahattvanA prasaMgA nartanakIrtanathI UjavAya che. zrAddhakriyAmAM thatAM saMkIrtanamAM karatAlacalana ane mRdaMgacalananuM mahattva rahe che. kaMsanA AmaMtraNathI zrIkRSNa akra 2 sAthe sAnAnA rathamAM besIne mathurA tarapha prayANa karatAM rAdhA ane geApIo karuNa vilApa karI rathane rovAno prayatna kare che. A prasaMganuM varNana rathayAtrA utsavanA samaye karuNarasapradhAna gIta - nRtyAbhinaya dvArA thatAM karatAlI nartana karavAmAM Ave che. jhUlanayAtrAmAM rAdhAkRSNanI mUrtine jhulAvatAM temanAM guNagAna ane vRndA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5 1972 vanavarNana karatAM maMjIrA-nartana karavAmAM Ave che. bhAratanI paraMparAgata zAsrIya nRtyazailIomAM maNipurI nartana enI mRdutA ane lAvaNyathI thatA aMgacalanathI bhinna tarI Ave che. mULa preraNA nATayazAstra, abhinaya darpaNa, saMgItaratnAkara jevAM prAcIna zAstromAMthI hovA chatAM mukhya AdhAra mahArAjA bhAgyacaMdra racita maNipurIzAstra goviMdasaMgItalIlAvilAsamAM jovA maLe che. maNipurI nartanamAM tAMDava ane lAsya svataMtrapaNe vikaselAM che. lAsya strIsaMhaja komaLa hoI temAM halanacalana saMyamapUrNa thAya che. tAMDava pauruSaya ugra che ane utaplavana sahita jaeNsabhera karavAmAM Ave che. miNapurI nartananA gatiracaka nadInA pravAhanI jema snigdha ane gALArkamAM thAya che, ane sAgaranA taraMganI jema ekabIjAmAM maLI jAya che. zarIranA koI paNa eka bhAganA calananuM mahattva na raheta pUrA aMganA halanacalana dvArA suzobhita, kamanIya bane che. (maNipuranI nRtyanATikAomAM nave rasanI utpatti thAya che, paraMtu zRMgArarasa prAdhAnya bhAgave che.) maNipurI nartananuM saMgIta kIrtanapaddhatine maLatuM hovA chatAM enI Dhaba vyakitagata viziSTatA tarI Ave che. rAsalIlAnAM gIta bhakatakavi jayadeva, vidyApati, caMDIdAsa, zAnadAsa ItyAdinI padAvaliomAMthI cUMTAya che ane saMskRta, baMgALI, vrajabalI tathA have vadhu maitheI bhASAmAM gavAya che. rAsalIlAnI vezabhUSA atyaMta kalAtmaka ane AkarSaka hoI ghaNI prasiddhi pAmI che. pacIsathI trIsa gepIe A bhavya vastrAlaMkAramAM sajaja thatAM divya rAsalIlAnAM darzanano anubhava karAve che. rAsalIlA maMdironA maMDapomAM rAtabhara AThathI dasa kalAka sudhI bhajavAya che ane bhakatajana rasataraboLa banI jIvananI dhanyatA anubhave che. aukAethI maNipurI nartanadrArA vyakitane AdhyAtmika AnaMda prApta thayo che ane samAjamAM A zuddha AnaMdadvArA saMghaTana thayuM che. buddha jIvana bALakanuM sarvAMgI ghaDatara kare, UMcuM vyakitatva khIlave, Adarza pe, bhAvanAzALI banAve, tattvagAmI kare, mAnavatAnA guNA khIlave, samAja - deza pratyenI javAbadArI tathA prema keLave, vyApaka agamya cirakAlIne tattva-Izvara mATe bhakita ane jJAna arpe. bAhya padArthavijJAna sAthe AMtarika AdhyAtmika jJAna ane tenuM sAcuM mUlyAMkana Ape e sAcuM ane yathArtha zikSaNa kahevAya. AjanA tvaritagatiyukata, vaijJAnika pragatinA yugamAM mAnavInuM lakSya, dhyeya ane sukhanI klpanA bAhya padArtha, dhana, kIrti joDe saMkaLAyelI che tethI tenA pratibiMbarUpe zikSaNakramamAM paNa buddhinI khilavaNI ane zArIrika sauSThava khIlavatI ramata - gamata - padArthavijJAna, vividha bhASAo, ane saMgrahasthAnanI jema hakIkatono saMgraha karavA upara vadhu bhAra mukAya che. ApaNA prAcIna samayamAM vaijJAnika jJAna uparAMta dharma, nIti, tattvajJAna ane atirika bhAvAnuM ghaDatara, AcAra, vicAra, vartanamAM mAna, maryAdA, vivekanuM paNa zikSaNa maLatuM. guruziSyano prema pitAputra jevA raheta - ziSya, jJAnanI jijJAsA, pipAsAthI bhakitapUrvaka gurusevA karatAM vidyA grahaNa karatA ane guru pUrNa premathI, utsAha, umaMgathI jJAnavitaraNa karatA, IzvaranI sevAne AnaMda mANatA. maNipuramAM guruziSya para parAthI ja nRtyazikSaNa levAya che. nRtya dvArA zarIrasauSThava klA tmaka ane saundaryanA mAdhyamathI jaLavAya che. aMgavikSepa, maroDa, bhaMgimA, pAda, hasta ane aMga, pratyAMga, upAMganA gatirecaka dvArA dehane pUrI kasarata maLe che. AmAM tAla - cha MdolayanuM mahattva rahevAthI vidyArthI enA satata, parizrama ane zista sAthenA abhyAsathI jIvanamAM paNa niyama, baMdhAraNa, maryAdAmAM rahI suyogya AcaraNa mATe ghaDAya che. abhinayAtmaka nartanamAM vI pAtrAnA sUkSma bhAvAnuM nirUpaNa karatAM tenI Uma, lAgaNI, manebhAva ghaDAIne zuddha bane ch che. ApaNI zAsrIya para'parAgata nRtyakalA dharma sAthe ekarUpa banelI hovAthI ane dharmasaMsthAnonI chatrachAyA ane sahAyane kAraNe te saikAothI zuddha svarUpamAM vikasI zakI ane Aja sudhI e TakI rahI che. Adhunika yugamAM dharma ane tenAM saMsthAnA pratye zraddhA ane bhakita osaryA hovAthI jaTila samasyA khaDI thaI che. eno vikAsa ane saMrakSaNa rUMdhAyAM che. rAjya ane thoDI sAMskRtika saMsthAo enuM saMrakSaNa karavAnA prayatna kare, paraMtu jyAM sudhI pUrA samAjamAM nRtyaklA pratye prema, mAna, ane AtmIyatA nahi keLavAya tyAM sudhI koyaDo aNaukela raheze. ApaNI zikSaNasaMsthAoe tenI zakita ane AvazyakatA oLakhI zAstrIya nRtyane zikSaNakramamAM dAkhala karavuM joIe. yunivarsiTImAM enI khAsa Faculty sthapAvI joIe, ajJAnatAmAM ratnane paththara gaNIne phagAvI devAya tema ApaNI upekSAthI A samRddha nartanakalA lupta thaze. zAstrIya nartana bhAratanuM gaurava, aNameAla samRddhi tathA amUlya vArase che! nayanA jhaverI strI-puruSa samAjaracanAM be cakrA nathI! [ 'prabuddha jIvana 'nA tA. 1-2-72, 1-3-72 ane 1-4-72nA aMkomAM pragaTa thayelI puruSa nirapekSa zrIjIvana ' vizenI carcAnA anusaMdhAnamAM eka vadhu maMtagya ahIM pragaTa karavAmAM AvyuM che.taMtrI ] strI ane puruSa e samAjarathanAM be cakro che evuM 'prabuddha jIvana'nA tA. 1-4-'72 nA aMkamAM zrI zAMtilAla TI. zeThanuM maMtavya che. A bAbatamAM mAre kahevAnuM che ke A mAnyatA ane A vidhAna mAtra kAlpanika che ane vAstavikatAne chupAvanArI che. samAjarathanAM kahevAtAM A be paiDAM - be cakro - koI kALe samAna stara upara hatAM ja nahi. bhUtakALamAM puruSane je sattA, je chUTachATa ane anya je adhikAro hatAM ane puruSoe je svecchAe apanAvelAM - te badhAM zuM strIone hatAM kharAM?...ane Aje ATalI badhI zAna ane vijJAnanI pragati pachI strIe zuM mAge che? mAtra samAnatA! puruSo jeTalA ja adhikAro ! ke jethI samAjarathanAM be cakro sarakhAM thaI zake. jo Aje srIo samAnatA mAgatI hoya te e ApoApa puravAra thAya che ke strI - puruSa samAna hatu nahi - ane ethI saMsAranA ke samAjanAM be paiDAM sarakhA kahevAM e asatya che ane mAtra kAlpanika che. Aje chellAM pacAsa varSamAM srIonI sthitimAM ghaNA phera paDayo che. Aje teo je rIte rahe che, chUTachATa bhAgave che e paristhitinI pacAsa varSa pahelAM jo koIe vAta karI hota to vAta te zuM, AvI klpanA karavI paNa asthAne hatI... Ama chatAMya, parivartana thayuM che, pragati thaI che ane koI AkAza tUTI paNa nathI paDayuM, koI samAja verivakhera thayelA paNa dekhAto nathI. ApaNe saue eka vastu samajI levI joIe. all values are relative zikSaNanA vikAsa sAthe, ane Arthika svAtaMtrya sAthe strIpuruSanA saMbaMdhA Aje che ethI pacAsa varSa pachI kaMIka judA ja haze. strI puruSathI keTalI svataMtra haze e te samaye pravartatI paristhiti nakkI karaze. paNa koI tAkAta A parivartanane aTakAvI nahi zake. puruSoe hajAro varSothI strIo upara eka mAlikIhakka bhAgavyo che. strIone parAdhIna ane gulAma ja rAkhI che. Aje jyAre srIjAgRti AvI che ane samAna hakkanI mAgaNI thAya che tyAre puruSajagatamAM eka gabharATa vyApI gayo che. paraMtu A gabharATa asthAne che. kAraNa strIoe to haju mAtra vicAra ja mUkyA che - e sAkAra thatAM te haju dAyakA lAgaze. puruSo eka hakIkata dhyAnamAM rAkhe ane e vAtane teo vinAsaMkAca svIkAra kare ke strI - puruSa saMbaMdhanA niyamo ghaDanAra koI bhagavAna na hatA, paNa teo ja hatA. eTale, vAstavikatAno svIkAra karIe ane strI - puruSa samAjarathanAM be cakro che evuM kahIne ApaNe na saMtAya laIe ke na strIone ethI sAruM lagADavAnA prayatna karIe. TokarasI zAha 1 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 'tAM, 1-5-1972 5 sva. paramAnaMdabhAInI prathama puNyatithi 55 tA. 14-72nA roja sAMjanA bhAgamAM zrI paramAnaMda kApaDiyA ke paramAnaMdabhAInuM avasAna gaI 17mI eprile thayuM ane 19mIe sabhAgRhamAM sva. paramAnaMdabhAinI prathama puNyatithi nimitte muMbai mAre paradeza javAnuM hatuM eTale temanI smazAnayAtrAmAM huM bhAga laI jaina yuvaka saMghanA Azraye eka prArthanAsabhAnuM Ayojana karavAmAM zaka nahoto, tene mArA dilamAM raMja rahI gayeluM. eTale temanI AvyuM hatuM. temAM pUjaya kAkAsAheba kAlelakara tathA zrI jekIma prathama puNyatithinA AyojananI mane jANa thatAM ja meM zrI cImanaAlvA dilahIthI ane zrI gItAbahena parIkha amadAvAdathI A bhAIne phona karyo ke te divase hAjara rahevAnI mArI utkaTa IcchA che. puNyatithi nimitte khAsa AvyAM hatAM. A uparAMta zrI gagana- ane e rIte Aje huM upasthita thayo chuM. eTale Aje mAre kAMIka vihArI mahetA, zrI durlabhajIbhAi parIkha, zrI karamasIbhAi somaiyA, kahevuM e paNa mAru, kartavya bane che. temaNe kahyuM ke huM bAvana varSathI zrI pUrNimAbahena pakavAsA, zrI rAmu paMDita, zrI harSidAbahena temanA paricayamAM hatuM. paraMtu huM amerikAthI AvyA bAda chellAM paMDita, zrI uSAbahena mahetA tathA paramAnaMdabhAinAM anya kuTuMbI- 13 varSathI te amAro paricaya khUba gADha banyA hatA. temanA jano, temanA mitro ane prazaMsakonI hAjarIthI sabhAgRha khIcokhIca pratye hamezAM mane sanmAna ane Adara rahyAM che. e kharekhara mahAna bharAI gayuM hatuM ane vAtAvaraNamAM pavitratAne pamarATa phelAi vyakita hatA. temanAM lakhANe uttamakeTinAM hatAM ane samAjasudhArA gaye hate. megarAnI tathA agarabattInI suvAsa ane ghInA dIvAnI vizenI temanI jhuMbeza paNa prazaMsanIya hatI. paraMtu e badhAM karatAM jyotanI pavitratA ane saMpUrNa zAtisabhara vAtAvaraNa vacce zrI teo je rItanuM jIvana jIvatA hatA tenuM mahattva atighaNuM hatuM. gItAbahena tathA zrI nIrubahene prArthanAnI zarUAta karI tyAre. cAlu teo sevAbhAvI ane niSThAvAna hatA. temanI sevAmAM koI prakArane duniyAnI pele pAra koI agocara sthaLe beThA hoIe evuM mAnasika svArtha nahote, temane hoddAnI koI apekSA ke mahattvAkAMkSA nahotI. vAtAvaraNa sarjAi gayuM hatuM ane hAjara zrotAoe aMtaranA mArA bhAI vaikuMThabhAI mane kahetA hatA ke AvA buddhivAdI ane : UMDANathI A prArthanAmAM zAmila thai rava. paramAnaMdabhAIne zraddhAMjali cAritrayavAna mANasanI samAje kiMmata nathI karI. temane upaga samarpita karI hatI. rAjadvArI kSetre paNa thaI zake evI A vyakita che. temanI te vAta tyAra bAda prathama zrI nIrubahene eka ane zrI zAradAbahena sAva sAcI hatI. huM to ema kahuM ke tenI samudramAM teo dIvAdAMDIbAbubhAI zAhe be suMdara svare bhajana gAyA hatAM. saMghanA maMtrI zrI samAna hatA. samAjane aniSTo-DhIMga vagerenI kaTutA vinA, naramAzathI cImanalAla je. zAhe AjanA prasaMganI gaMbhIratAne khyAla ApI teo TIkA karI zakatA hatA. mAre kahevuM joIe ke "prabuddha jIvana'. rUparekhA samajAvI hatI ane sva. paramAnaMdabhAIne aMtaranA UMDANathI jevuM sAptAhika bhAgye ja jovA maLe. e kakSAnuM eka sAptAhika bhAvabharI aMjali ApI hatI. tyAra bAda saMsthAnA pramukha zrI gaTubhAi dhruvanuM 'jayotirdhara pragaTa thatuM hatuM, paraMtu temanA avasAna cImanalAla cakubhAI zAhe prathama kAkAsAhebane AvakAra Apyo. sAthe ja te baMdha thayuM. paraMtu "prabuddha jIvana'ne cImanabhAI jevA taMtrI hato ane te dilhIthI khAsa padhAryA te mATe temane AbhAra sAMpaDayA eTale cAlu rahI zakayuM che. e rIte temanI smRti tAjI mAnyo hato, ane sva. paramAnaMdabhAInI smRti tAjI karatAM temaNe rahI che. zrI. paramAnaMdabhAI potAnA vicAro vistArathI spaSTapaNe jaNAvyuM ke mANasanuM bahAranuM kAma game teTaluM moTuM hoya ema chatAM chatAM vinayapUrvaka rajU karatAM-aMtara kahetuM te ja lakhatAM. Ajane tenuM AMtarika jIvana kevA prakAranuM che tenI samAja upara moTI asara jamAne te e che ke sau cAlatI gADImAM besI jatA jovA paDatI hoya che, ane sva. paramAnaMdabhAInuM samagra jIvana samAja maLe che, ane e rIte AgaLa vadhavA prayatna karatA hoya che. paramAupara sArI asara pADe evuM-tyanI upAsanAne vareluM hatuM. temane naMdabhAIe koI divasa A rIte jAheramAM AvavAne prayatna karyo dhanane, kItine, hoddAne-evA koI lobha hate. nahi, ane ATalA nathI. temanA pratye Adara eTalA mATe thato ke teo dareka vastune vizALa vartuLamAM tenuM kAryakSetra hovA chatAM potAnI maryAdAnuM vicAra buddhinI kameTI dvArA karatA. teo pUrA lAgaNIzIla hatA. temane pUrepUruM bhAna hatuM. temane navuM navuM jANavAnI hamezAM jijJAsA Ama chatAM pitAnA cokkasa vicAra mATe Agraha vajathI paNa kaThora rahetI ane temanA mananA AMtarapravAha jANavA hoya te, tA. rAkhI zakatA. mAnavatA. temanAmAM bharI paDI hatI. sahi, paNa teo 16-4-72nA prabuddha jIvanamAM pragaTa thayelA zrI nAnAbhAI bhaTTa eTalA ja hatA. e jhaverAta hatA-eka ratna hatA. AvA mANasanuM tema ja zI. harabhAi trivedI paranA temanA patro vAMcavAthI tenI jhAMkhI game te uMmare avasAna thAya te paNa samAjane te sAlanuM hoya che. thaze. te jAhera kSetre ATaluM kAma karI zakyA chatAM temane potAnI teo avasAna pahelAM ATha divasa agAu ja mane maLelA. temaNe je nyUnatA sAlatI hatI ane temano meTAmAM masa guNa e hato ke kArya karyuM che tene mRtyu kadI nahi bhUMsI zake. zrI gaganabhAIe. teo jevA hatA tevA ja dekhAvAmAM mAnatA hatA. hamaNAM. huM munizrI AvAM keTalAMya saMsmaraNe rajU karIne pitAnI aMjali ApI hatI. jinavijayajIne maLyo hato tyAre temanI sAthenI vAtacIta daramiyAna tyAra bAda zrI jogakIma cAlyAe aMtaranA UMDANathI temanA jANavA maLyuM ke paramAnaMdabhAIne temanI sAthe thayela patravyavahAra vize pitAnA mana paranI chApane lagatAM maMtavya rajU karyA hatAM khUba ja ucca koTino hato ane te temaNe sAcavI rAkhyo che. meM ane gadagada hadaye bhAvabharI sAMjali ApI hatI. te patre zrI gItAbahenane mokalI ApavA temane vinati karI che. tAra bAda pUjya kAkAsAheba kAlelakare belatAM jaNAvyuM ke zrI paramAnaMdabhAI je patro lakhatA temAMnA agatyanA patronI huM Aje eka mArA aMgata mitrane zraddhAMjali ApavA Avyo chuM. nakala rAkhatA ane temanI para AvelA patromAMthI upayogI patro paNa mAre Aje koI upadeza ApI nathI. mArA kAne saMbhaLAtuM nathI teo sAcavI rAkhatA. evA temanA putrone saMgraha gItAbahena pAse eTale AgaLanA vakatAe zuM bolI gayA tenI mane khabara nathI. che. temAMthI gItAbahene tAravaNI karIne mokalelA patro 16 eprilanA - sva. paramAnaMdabhAInA snehIomAM huM sauthI jUne ane sauthI prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Avela che. temanI prathama puNyatithie vRddha chuM. Ama chatAM mArA pahelA teo cAlI gayA te sAruM nathI Aje huM temane mArI bhAvabharI aMjali arpI chuM. ' thayuM. temanI sAthe mAro saMbaMdha svaccha ane lAMbe. hatuM. temanI - tyAra bAda zrI gaganavihArI ela. mahetAe belatAM jaNAvyuM che. mAre paNa matabheda thatA, paraMtu kadI amArI vacce manabheda thayo Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na nanAma, tA1-5-1972 prabuddha jIvana * jIvanagI paramAnaMdabhAI (paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM pUjya zrI kAkAsAheba sva. paramAnaMdabhAIne zraddhAMjali ApI rahyA che.) nathI. samAjamAM Adarza gRhasthAzramI te ghaNA ja hoya che, vyAkhyAnamALA" ane "prabuddha jIvana" game tema karIne cAlu rAkhavA paraMtu paramAnaMdabhAI to "jIvanagI" hatA. sAdhuo te jIvanavimukata hoya che, paraMtu paramAnaMdabhAIne huM 'jIvanayegI' kahete. mANase bIjA mANasane pitAthI Utarato na gaNavo joIe. mANase jIvana evI rIte jIvavuM joIe ke samAjane te upayogI koI kahe ke amuka mANasa pApI che. A vAta mArA bhejAmAM UtaratI bane. paramAnaMdabhAInuM jIvana evuM hatuM. temanAmAM uttama cAritrya nathI. dareka mANasa sAthe ApaNo sahayoga sAdhavo joIe. dareka pratye ApaNe Adara keLavavo joIe. ghaNI vakhata huM paramAnaMdabhAinA ane nirbhayatA jevA pAyAnA guNe hatA. temanAmAM kadI meM jhaghaDo ghera jaI rahete hato. temanI potAnI, temanAM patnI ane putrIkaravAnI vRttinAM darzana karyA nathI. temanI sAme jhaghaDe AvI paDe onI mIThAza joIne huM khUba prasanna banate hate. eTale huM temane te nIDara thaIne pitAnI vAta sApha rIte kahI devAnI temanAmAM tAkAta tyArathI 'jIvanayogI' tarIke saMbodhuM chuM. hatI, tene eka dAkhale tapAsIe. samAje temane nAtabahAra mUkayA, temaNe utpanna karelA vAtAvaraNane AgaLa vadhAravuM joie. te temaNe virodha na karyo ane pote ja kahyuM ke huM nAtabahAra je mANasa nispRhI che te nirbhaya banI zake che. paramAnaMdabhAI. pAsethI meM ghaNuM badhuM meLavyuM che, huM temanI pAsethI ghaNuM badhu rahevA khuzI chuM, ane jhaghaDo na thayo. temaNe jIvanane vikAsa kevo zIkhyo chuM. AvA mitrane aMjali ApatAM mAruM hRdaya harSagheluM bane che. karyo? prathama temaNe mUrtipUjakanI saMsthA sthApI, tyAra bAda vyAkhyAna tyAra bA? saMghanA maMtrI zrI subodhabhAIe AbhAravidhi mALA zarU karI, jemAM badhA ja dharmanA ane prAMtanA vakatAone karyo hato ane zrI baTukabhAIe eka suMdara bhajana temanA bulaMda bolAve. prathama 'prabuddha jaina" zarU karyuM. tenuM prabuddha jIvana' karyuM. tyAre sUrathI gAryuM hatuM ane zrotAoe ahIMthI kAMIka meLavyuM hoya evI meM temane kaheluM ke tame have kharA jaina banyA. jenAmAM anekAnta vRtti bhAvanA sAthe ane mananI tRpti sAthe sau vikharAyA hatA. nathI te dhArmika nathI ja. phakata jaina dharmanI ja nahi paraMtu duniyAne saMkalana: zAMtilAla TI. zeTha Aje jaina saMskRtinI jarUra che. AkhI duniyAnA saMdharSane TALIne hataMbharA vizvavidyApITha taraphathI grISma zibira samavaya karavo te jaina saMskRti - ahiMsaka saMskRti, AnA mATe chellAM sattara varSathI prathamanuM "zakitadaLa" ane hAla RtaMbharA gAMdhIjIe sarvodayanI vAta karI. vizvavidyApIThanA Azraye grIma zibira yojavAmAM Ave che, temanA udAramatavAdathI huM prabhAvita hatuM, paraMtu kayAreka huM e ja rIte A varSe bahenane zArIrika ane AdhyAtmika tAlIma temane kahe ke tame dIkarIonA bApa , je loko tamAro bahiSkAra maLe e AzayathI kalyANamAM nezanalana kolonImAM tA. 2-5-72thI karaze to zuM thaze? tamAre samAja sAthe sAcavIne cAlavuM joIe. 21-5-72 sudhInA samaya mATe grISma zibira yojavAmAM AvI che. tyAre teo nirbhIkatAthI kahetA hatA ke sau saunA nasIba laIne A grISma zibira vizenI patrakAra pariSadamAM vistRta mAhitI duniyAmAM janme che. koI koInuM kharAba karI zakatuM nathI. ApatA saMsthAnA sthApaka zrImatI pUrNimAbahena pakavAsAe vadhumAM huM ema samajo chuM ke temaNe jhaverAtane dhaMdho svIkArela te paNa jaNAvyuM ke, "A prasaMge yojAnArI 'tejasvinI vyAkhyAnamALAmAM sahetuka hato. temAM ocho samaya ApavuM paDe ane kamANI sArI judA judA vakatAe bhinna bhinna viSayo para vyAkhyAna Apaze." thAya. eTale jIvananirvAha pUratuM meLavIne bAkIne samaya sAmAjika zrImatI dAminIbahena jarIvALAe RtuMbharA vizvavidyApIThamAM kAmomAM ApI zakAya evI daSTi temanI haze ! teo evA vartuLamAM bahenane zArIrika ane AdhyAtmika tAlIma kevI rIte ApavAmAM vasatA hatA ane eTalA buddhivAdI hatA ke jo temaNe dhAryuM hota to Ave che tene lagatI vistRta samajaNa ApI hatI. bahenoe A rAjanItimAM dAkhala thai zakayA hota. paraMtuM te temaNe pasaMda na zibira vize vadhAre mAhitI jANavI hoya to temaNe RtaMbharA karyuM. Ajane jamAno to Ilekazana -jItavA mATe jamAne che. vizvavidyApITha ophisa, 29, DuMgarasI reDa, muMbaI-6, e sthaLe temanuM kArya AgaLa cAle ema ApaNe sau irachatA hoIe te saMparka sAdhavo. Te. naM. 364251-350176, Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-5-1972 II , + ' . 8. maMtra nI zodha mAM eka sAdhu hatuM. roja eka mANasa tenI pAse AvI karagarato. jaIne joyuM te badhAM paMkhIo eka ja vAtanuM paThana karatAM hatAM: ke mane izvaranAM darzana thAya evo maMtra Ape. sAdhu ene kaMi pAradhI Avaze, khAvAnuM lAvaze, jALa pAtharaze ane pakaDI jaze. javAba na Apate. enuM mauna pelA mANasane ajAyabIbharyuM lAgatuM, pAradhIne mane mana thayuM ke A pIe te bhAre ustAda thai gayAM lAge chatAM e niyamita rIte sAdhu pAse rAvyA karato ane maMtranI mAgaNI che. huM je pravRtti karavA mAguM chuM tenAthI te A badhAM paMkhIo karyA karate. AganukanI pArAvAra dhIraja joine sAdhune eka divasa pUrepUrAM jANakAra banI gayAM che. have e mArI jALamAM zAnAM phasAyA * thayuM ke ene kaMika javAba te Apavo joie. teNe eka divasa e te saMta pAse pAchA gaye, ane saMtane kahyuM ke badhAM paMkhIe - pelA mANasane kahyuM ke mArI sAthe nadIe nAhavA cAla. aAgatuka popaTanI vAtanuM barAbara raTaNa kare che ane ekeya mArI jALamAM sAdhu sAthe nadIe nAhavA gayo. nadIkinAre kapaDAM utArI baMne phasAya tema lAgatuM nathI.saMte kahyuM: 'bhAI pAradhI, teM jALa bichAvIne laMgaTabhara nadImAM UtaryA. UMDA pANImAM gayA eTale bane pANImAM cAkhataro karyo hato kharo?" pAradhIe nakAramAM mastaka dhuNAvyuM. te DUbakI mArI. sAdhue pANImAM rahyAM rahyAM pelA mANasane paga barAbara jA bhAi, akhatare te karI jo." pAradhI vaLI jagalamAM UpaDe. pakaDI lI. mANasa pANI bahAra mAthuM kADhavA ghaNI koziza kare, tyAM pahoMcIne eNe sauprathama caNa ane thoDAM phaLa nAkhI jALa paNa sAdhue eTalA jorathI paga pakaDI rAkhe ke pele bahAra mAthuM : pAtharI dIdhI. Azcarya varace paMkhIo caNa ane phaLa khAvA mATe kADhI zake nahIM. pachI te svAcchavAsa levAnI muzkelIne lIdhe e jALa pAtharI hatI tyAM UtaravA mAMDayAM. temAM pele paTa paNa hato. mUMjhAvA lAgyo ane akaLAine taraDaphaDiyAM mAravAM lAgyuM. e sthitimAM pAradhInuM te kAma thaI gayuM. popaTa ane bIjAM ghaNAM paMkhIo tenI sAdhue ene paga choDI dIdhuM. eTale te pANInI bahAra jALamAM phasAI gayAM. e te badhAMne khabhe nAkhI UpaDaye pelA saMta Avyo ane thoDI vAre svastha thayo. sAdhue nadIkAMThe AvI pelA pAse. tyAM pahoMcI jhUMpaDInA bAraNe paMkhIo sahita jALane Dhagale mANasane pUchayuM ke 'bhAI, tane pANImAM zuM thayuM hatuM?" pelAe javAba karI dIdhuM. Apyo ke pANInI aMdara jaitI havA nahIM maLavAthI huM khUba akaLAI saMte jALamAM phasAyelA pitAnA pipaTane oLakhI kADhaye ne tene gayela ane mAro prANa kaMThe AvI gayele; yamarAjA pAse AvIne tArAma kahI belA, popaTa saMta sAme Tagara Tagara joI rahyo. UbhA hoya tema lAgeluM. e paLa evI AkarI ane bhayaMkara hatI ke saMte tene pUchayuM ke meM tane traNa-cAra varSa sudhI kai vAta kahI hatI enI kalpanA karatAM ja mane zIta vaLI jAya che. sAdhue kahyuM, "bhAI, te yAda che? popaTane saMtanI, vAta akSara : yAda hatI. eTale thoDI vAranI DUbakIthI ATalo akaLAi gayo te paramAtmA eka paNa bhUla karyA vinA eNe Akhe pATha raTI batAvyo. enI meLavavA mATe te vadhAre akaLAmaNa anubhavavI paDaze. Ivara kaMI vAMse vAMse bIjAM paMkhIo paNa e ja vAtanuM raTaNa karavA lAgyAM. mAtra maMtra raTaNa karavAthI nathI maLatuM. enI pAchaLa AkarI tapazcaryA saMta vicAramAM paDI gayA. ATaATalA samaya sudhI mArA upadeza karavI paDe che. tuM ATalI pIDA sahana na karI zako te paramAtmAne raTaNa karyuM paNa e upadeza A popaTanA ke paMkhIonA hADamAM beTho hAMsala karavA veThavI paDatI AMtara yAtanAone zI rIte sahana karI nathI. A badhAMe taddana uparaceTiyuM ja raTaNa karyA karyuM che, nahIMtara zakIza? mATe huM mAtra maMtra meLavavAno ane tenuM raTaNa karavAne badhAM pAMkhI ATalI sahelAithI pAradhInI jALamAM zAnAM phasAI jAya! vicAra choDI de. e bAbata tane huM eka daSTAMta kahuM chuM te sAMbhaLa. - sAdhu pAsethI maMtranI apekSA rAkhate mANasa ekITaze popaTanuM sarovarakAMThe jhuMpaDI bAMdhI eka saMta rahetA hatA. emaNe eka popaTa daSTAMta sAMbhaLI rahyo hato. ene thayuM ke sAdhu hajI kaMika AgaLa vAta pALelo. traNa-cAra varSa sudhI e popaTane emaNe pATha bhaNAvyo kahe che. paNa sAdhu bolatA aTakI gayA hatA. emanA mukha upara . ke pAradhI Avaze, khAvAnuM lAvaze, jALa pAtharaze ane pakaDI leze. gahana bhADe ramI rahyA hatA. teo maMtrane mahimA eAchA AMkavA ATalA gALAmAM te popaTane e pATha barAbara kaMThastha thaI gaye, nahotA icchatA. maMtranI zakitamAM temane pArAvAra zraddhA hatI. paNa pachI to e pitAnI meLe enuM raTaNa karyA karate. teo popaTiyA raTaNane cheda uDADI devA icchatA hatA. eTale to - saMtane eka samaye vicAra Avyo ke popaTa bhale have jaMgalamAM Azcaryamugdha banI beThelA pelA mANasane temaNe khulAse karatAM kahyuM mukatapaNe harephare ane AnaMda kare. emaNe te popaTane chUTe mUkI ke "bhAI, maMtramAM te yaMtra karatAM paNa vizeSa tAkAta che. pANI game dIdhe. e vAtane cAra cha mahinA vItI gayA. te daramiyAna pepaTa jaMgalanAM teTaluM jozamAM vahetuM hoya to paNa te nIcANa tarapha ja gati kare che. nAyagrA dhodhane pravADa keTale jabaro ane gatizIla che! paNa e vRkSa vRkSa pharI vaLyo ane saMte moDhe karAvele pATha badhAM paMkhI. ghadhanuM pANI upara javAne badale nIce ja paDe che. nAyagrAno "hArsaene kahevA lAgyo. dhIme dhIme pakSIo paTanA pAThanuM raTaNa karatA " AgaLa rAjanuM seMkaDo Tana pANI ThalavAya che. pANIne svabhAva ghaI gayAM. pachI te sAruye jaMgala e pAThanA raMTaNathI guMjavA lAgyuM. - je nIcANa tarapha vahevAne che. paNa pANImAM jo maMtra gaThavavAmAM jhUMpaDImAM besI prabhubhajana karatAM karatAM saMtane eka divasa sAve te? pampa dvArA pANIne ghaNe UMce sudhI caDAvI zakAya che. pampanI karAmatathI pANIne svabhAva badalavo paDayo. e nIce javAne vicAra Avyo ke mArI vAta popaTa barAbara samaje che ke nahIM badale upara javA lAgyuM. maMtra je ATaluM karI zake te maMtra zuM tenI kaseTI karu. banavA kALa che te e ja vakhate eka pAradhI na karI zake? indriyone aMkuzamAM rAkhI paramAtmA tarapha vALavAmAM pANI pIvA sAvarakAMThe AvI caDayo. saMte pAradhIne pAse belAvI maMtra mahattvanuM kArya kare che. maMtrathI cittAnI ekAgratA vadhe che ane kahyuM ke bhAi, meM chaeka mahinA pahelAM eka popaTane jaMgalamAM veravikhera thayelI indriyanI zakita zubha tarapha prayANa kare che. mULa to maMtra hADamAM UtarI ja joie. ivarane prApta karavAnI tIvratama chUTa mUkI dIdhuM che. jA te khare, e zuM kare che e mAre jANavuM che. tAlAvelI tArA hRdayamAM nahIM jAge tyAM sudhI bhale nuM maMtra raTayA kare, - saMtanI vAta sAMbhaLI pAradhIne kaunuMke te thayuM, paNa pachI ene paNa paramAtmAne sAkSAtkAra tane nahIM thAya." vicAra Avyo ke saMtanI vAtamAM kaMIka tathya haze, mATe lAva javA sAdhunI vAta sAMbhaLI maMtranI zodhamAM nIkaLelA mANasane sArAM te de. e te cAlatA cAlatA adhora jaMgalamAM pahoMcI gayuM. tyAM rahasya samajAyuM. kAMtilAla kAlANI ane tene sahana bhAna tane huM mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha. mudraka ane prakAzaka : muMbaI-4. Te. naM. 350296 zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, mudraNasthAna : dhI raTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. 117. prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 34 : aMka 2 muMbaI me 16, 1972 maMgaLavAra vArSika lavAjama rU. 7, paradeza mATe ziliMga 15 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 7-40 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha bhArate aNuzastro banAvavAM joIe? saMrakSaNamaMtrI zrI jagajIvanarAme thoDA divasa pahelAM lekasabhAmAM upadeza ApavAmAM saMkoca nahetA rAkhatA ane jagatanI naitika jAhera karyuM ke ApaNe bhUgarbhamAM aNuzakitanA prayoga karavAnuM AgevAnI ApaNe letA hoIe ema lAgatuM. aNuzastronAM jeTalAM vicArI rahyA chIe ane te mATenI vaijJAnika paddhatine aNuzakita virodhI baLe jagatamAM hatAM tene ApaNe Teke hate. banDa raselanI paMca abhyAsa karI rahela che. A mahatvanI jAherAta pratye jeTaluM pugavAza kaeNnphiransa ane anya vaijJAniko jeo aNuzastrone lakSa apAvuM joIe teTaluM apAyuM nathI. A jAherAtathI ApaNA virodha karatA temane ApaNe AvakAratA. zarUAtamAM amerikA dezanI aNanItimAM eka navo vaLAMka Ave che ane tenAM pari- pAse ja jhINuzastro hatAM tyAre A virodha sabaLa hatA. sAme gaMbhIra vicAraNA mAge che. zrI jagajIvanarAme e paNa kahyuM paNa pachI to raziyA, briTana, phrAnsa vagere dezerane aNubaoNmba che ke bhUgarbha prAge aNuzakitanA zAtimaya upayoga mATe banAvavA zarU karyA ane temAM paNa amerikA ane raziyA vaccenI karavAnA che. zAntimaya upaga ane Akramaka upaga e be harIphAI ati tIvra banI ane banne dezoe aNuzastronI jaMgI vaccenI bhedarekhA pAtaLI che. ekamAMthI bIjA upayoga tarapha vaLavuM jamAvaTa karI tyAre paristhiti palaTAI gaI. A badhA deze bhUgarbha saheluM che. dhaDAkA (underground test) karatA thayA. tene kAraNe raNuzakitanA vikAsanI dizAmAM ApaNe zarUAta karI tyArathI duniyAmAM jherI havA phelAya ane bIjA dezone paNa bhAre nukasAna vAraMvAra bhArapUrvaka jAhera karyuM che ke bhAratavarSa aNuzakitane zAti- thAya te kAraNe AvA bhUgarbha dhaDAkA sAme sakhata virodha thayuM. bharyA upaga (Peaceful purpose) mATe je tene vikAsa kare 1962nA jUna mahinAmAM, gAMdhI zAnti saMsthAna - Gandhi che, aLNuzastrone ApaNe hamezAM jorazorathI virodha karyo che. koI Peace Foundation - hel leeslui Anti-Nuclear Arms paNa saMjogemAM aNuzastrone upaga yuddhamAM tha joIe Convention yojAyuM. deza-videzanA vicAra ane vaijJAniko e ApaNI nIti rahI che. je mahAsattAerie aNuzastro sajaja temAM hAjara rahyA. A paripada binasarakArI hovA chatAM, sarakAranuM pUruM kya che tene vinAza karavo joIe ane navAM aNuzastro banAvavA pratinidhitva temAM hatuM. rASTrapati rDo. rAjendraprasAde tenuM udghATana nahi tevI nItinI ApaNe himAyata karI che. attararASTrIya pari- karyuM. uparASTrapati rDo. rAdhAkRSNana vaDA pradhAna naheru ane koMgresanA padomAM, niHzastrIkaraNa pariSadamAM ane anyathA ApaNI nIti rahI pramukha ane bIjA AgevAne temAM mekhare hatA. DaoN. rAjendraprasAde che ke yuddhamAM aNuzastrono upayoga anaitika ane mahAvinAzakArI temanA udghATana-pravacanamAM gAMdhIjInA ahiMsaka pratikArano ullekha heI, te sarvathA tajavo joIe. karI jaNAvyuM ke non-violence is the only safe defence, sarakArI stara upara ane khAsa karIne naherunI A nIti rahI not only for the individual but also for nations. uge che. chatAM vakhatovakhata avAja UThayo che ke bhArate aNuzastro banA- AvI aMtima ahiMsAne prazna bAjue rAkhI, DaoN. rAjendrakhrasAde vavAM joIe. aNuzakita paMcanA pramukha ane AdyapraNetA De. kahyuM ke, A saMmelanane uddeza kAMIka maryAdita che ane te uddeza che : hemI bhAbhAnA manamAM Peaceful purpose sAthe Security, "Our objective is a limited one, namely, the dezanA saMrakSaNanuM tattva rahyuM hatuM. Potential Military use of cessation of nuclear tests, banning of nuclear weapons atomic energy-jarUra paDaye aNuzakitano lazkarI upayoga and total disarmament. This should, of course, include dhyAnamAM rahyo che che. aNuzakitanA vikAsa mATe je pagalAMo the manufacture and use of nuclear weapons of any kind whatsoever and the destruction of existing levAyAM che temAM A tattva paNa bhAga bhajavyo che. alabatta, saMrakSaNa nuclear stockpiles." mATe ja, kAmaNa mATe nahi e spaSTa karyuM che, paNa saMrakSaNa ane A uddezanA samarthanamAM ghaNAM vidrattAbharyA pravacane thayAM. aNuAkramaNanI rekhA pAtaLI che. hathiyAra hoya pachI saMrakSaNa mATe vaparAya zastronI bhayaMkara vinAzakatA, tenI anaitikatA, tenI aMtima niSphaLatA che ke AkramaNa mATe te kahevuM muzkela che. Best form of vagere batAvatAM vyAkhyAne pharIthI vAMcavA yogya che. A saMmelananA defence is attack. U. homI bhAbhAe eka vakhata ema kahyuM pariNAme ApaNAM pratinidhimaMDaLe videzamAM - khAsa karI amerikA hatuM ke ApaNe dhArIe te 18 mahinAmAM eMTamabaoNmba banAvI zakIe ane raziyA gayAM, A banne mahAsattAone samajAvavA mATe. zrI. eTale darajaje ApaNI vaijJAnika pragati thaI che. zajagepAlAcArI amerikA gayA hatA ane te vakhatanA pramukha zrI naherUe A nIti svIkArI tyAre gAMdhIjInI asara deza keneDI upara ghaNA prabhAva pADo. upara hatI ane ahiMsA ke zAntimaya mArganA ApaNe himAyatI 1962nA aMta bhAgamAM cInI AkramaNathI ApaNA dezamAM hatA. hakIkatamAM AjhAdI pachInAM pahelAM daza varSa, naheru duniyAne paristhitimAM palaTo Avyo, ApaNI hAra thaI tene kAraNe aNu Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prabuddha jIvana tA. 16-5-1972 - maka ra - - - - - - - - - zastro mATenI mAgaNI joradAra banI tyArathI eka varga bhArapUrvaka kahete rahyo che ke ApaNA deze aNuzastro banAvavAM ja joIe. temAM paNa cIne aNubaoNmba banAvyA pachI dezanA saMrakSANa mATe ApaNe tyAM paNa aNuzastro hevAM anivArya che tevI mAnyatA daDha thatI jAya che. zrI jagajIvanarAmanI A jAherAta sarakArI nItimAM kAMI pheraphAra sUcave che ke nahi te kahevuM muzkela che. A koI achaDato ullekha che ke sarakArI stara upara gaMbhIra vicAraNA karI, yojita pagaluM che te khabara nathI. paNa vartamAnapatroe yogya rIte kahyuM che ke Atomic options kept openaNuzastronI sajAvaTa mATe mArga mekaLe che. zrI jagajIvanarAmanI A jAherAtane bIje divase Indian Institute of Defence Studies and Analysis ! DAyarekaTara zrI subramaNyame jAhera karyuM ke bhUgarbha prAga mATenI vaijJAnika paddhati-Technology ane aNuzastronI saMrakSaNa mATenI vaijJAnika paddhati eka ja che. ene artha e thaze ke zrI jagajIvanarAmanA kahevA pramANe bhUgarbha prasaMga mATe vaizAnika paddhati vikasAvavI eTale aNuzastronA saMrakSaNAtmaka upaganI paddhati vikasAvavI. zrI subrahmaNyame vizeSamAM kahyuM: "India would use nuclear power for peaceful purposes including if necessary defence .. In the context of current situation and the power structure in this region, a review of the policy may become necessary. If we are able to acquire the technology necessary for underground nuclear explosion, it follows that we have acquired the nuclear technology necessary also for defence purposes and the decision to use this technology for building warheads in large numbers can be taken at a later stage. By then, we may also have acquired the technology necessary for developing a delivery system on the basis of our present space programme." meM A avataraNa pUruM ApyuM che. e batAvavA mATe ke zrI jagajIvanarAmanI jAherAta dekhAya che teTalI nirdoSa nathI. keTalA UMDA pANImAM UtarazuM te zrI subrahmaNyamanI kathanathI spaSTa thAya che. sarakAra ATalI hade javA taiyAra che ke nahi te atyAre kahevAya nahi paNa e vAta nizcita che ke A mArge prayANa zarU karyA pachI, aMta sudhI ApaNane kheMcI jaze ane aradhe raste aTakI paDIe te badhuM IkAravyuM niSphaLa jAya. There is no half way house in the armament race. aNuzastro banAvavA mATe traNa kAraNe ApavAmAM Ave che: (1) saMrakSANa - Security, (2) aNuzastronA bhayathI AkramaNa aTakAvavuM - deterrent, (3) mahasattAnuM pada prApta karavuM. samartha vidvAnoe hakIkata ane dalIlathI batAvyuM che ke A traNamAMthI ekeya kAraNamAM vajUda nathI. gAMdhI zAnti saMsthAna taraphathI 1962mAM aNuzastravirodhI saMmelana thayuM temAM zrI bI. ena. gAMgulIe nibaMdha ja karyo hato. Nuclear Arms for Security jemAM temaNe batAvyuM hatuM ke AInsTAInanuM kathana ke Arms can bring no security keTaluM sAruM che. eNuzastronI humalI thAya tyAre acAnaka thavAne ane eTale jhaDapI haze ke tene pratikAra karavAno samaya maLe te pahelAM vinAza thaI cUkayo haze. kadAca dezane koI bhAga bacI jAya ane pratihumalo karavAnI zakita rahe te paNa ApaNe bacAva te nathI ja, sAma dezane vinAza kadAca karI zakAya eTale bannene pUrNavinAza thAya. aNuzastronA bhayathI humalo aTakAvI zakIe te mAnyatA keTalI bhrAmaka che te hakIkata Do. vI. ke. Ara. vI. rAve The Fallacy of Nuclear Deterrent mAM batAvyuM che. temaNe kahyuM che : "So, consider nuclear arms is a national deterrent is only to invite a nuclear race. When nuclear weapons and the capacity to deliver them have both reached a certain level, deterrent has no meaning." aNuzastro na hoya te mahAsattAmAM gaNatarI na thAya e mATe bhrama che. aNuzastronI deTa cAlu rahI te IjharAyala jevo nAne deza paNa aNuzastro banAvI zakaze. vaijJAnika zodhakhoLa eTalI jhaDapathI AgaLa vadhe che ke Aje banAvela zastro 6 - 12 mahinA pachI nirupayogI thAya che. Azuzastro banAvavAnuM eTaluM kharacALa che ke dezanuM Arthika devALuM nIkaLe. khAsa karIne garIba deza mATe gunAhita gAMDapaNa che. paNa A badhI dalIle gaLe UtaravI rahelI nathI. bhaya ane temAMthI nIpajate hiMsaka baLa upara AdhAra, manuSya mATe svAbhAvika che. A lAlaca rokavA je UMDI zraddhA joIe (act of faith) te virala che. badhA eka avAje kaheze ke, aNuzastromAM mAna jAtA ane tenI saMskRtine vinAza che. paNa bhaya ane avizvAsa eTalA vyApaka che ke svechIe aNuzastrone tyAga ati vikaTa che. sAcA ane sArA mArge javA koIke to pahela karavI ja paDaze, game te jokhama hoya to paNa. badhA kare to ame karIe evI vRttithI kaMI sAruM kAma thAya nahi. naitika athavA AdhyAtmika vicAre eka bAju rAkhIe ane mAtra vyAvahArika daSTie vicArIe te paNa aNuzastro banAvavAnI nirarthakatA jaNAI Avaze. koDeabajo rUpiyAne dhumADo karI, nathI rakSaNa thavAnuM nathI AkramaNa aTakAvI zakavAnA, jo AvavAnuM haze te. nathI sattAmAM vadhAro thavAne. ayuddha thavAnuM ja haze te koI bacavAnA nathI, jeNe aNuzastro khaDakyA che te paNa nahi. temane vinAza pahele thaze. aNuzastro nahi hoya tenA upara kadAca AkramaNa karavAnuM mana koIne nahi thAya, bIjA dezane aNuzastro banAvatA ane aNudhaDAkAe karatA aTakAvavA gAMdhI zAnti saMsthAne saMmelana karyuM ane videzamAM pratinidhimaMDaLa mekalyAM. have ApaNo deza ja, A mArge jaI rahyo che te gAMdhIvAdI, athavA sarvodaya AgevAno mauna besI raheze? bIjA dezomAM banyuM che tema ApaNA dezamAM paNa, vartamAna manedazA jotAM aNuzastrone virodha kadAca araNyarudana banI rahe. paNa kaIke te UrdhvabAho pikAra karyo hato ane dezane AtmA sAva marI gayA nathI eTaluM paNa thAya ane sAcI hakIkato prajA samakSa raju karI, aniSTa pariNAmenI jANa karI, prajAmAM jAgRti lAvavI e vicAravaMta vyakitaone dharma che. 105-72 cImanalAla cakubhAI - prakIrNa noMdha : eka jaina muninI ahiMsA - amadAvAdathI mukitadUta' nAme mAsika vinAmUlya prakTa thAya che. tenA cintaka muni candrazekhara vijaya che. temAM praznottarI Ave che. janyaArI mAsanA aMkamAM rezamI vastranA upayoga saMbaMdha eka praznottara nIce mujaba che: savAla: prabhubhakitamAM rezamI vastrane upaga karI zakAya kharo?' javAba "emAM kaze vAMdho lAgato nathI. keTalAka baMdhuone skUla daSTithI ema lAge che ke rezamI vastra hiMsAthI utpanna thatuM hovAthI prabhubhakitamAM tene upayoga thaI zake nahi, paraMtu dharma mAtra bhUla buddhithI thaI zake nahi, ene jovA mATe to sUma daSTi ja joIe. 'eka vAta sahue rAmajI rAkhavI paDaze ke je dharma karIne Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) tA. 16-5-1972 prabuddha jIvana 15 ApaNane mekSabhAva pAmave che te dharma tenI badhI kAramAM saMpUrNa rIte ahiMsaka kiyAmukata ja hoya tevuM hotuM nathI. sAmAnyata: to ema ja kahI zakAya ke ApaNI sAMsArika kakSAmAM ApaNe je dharmo karIe chIe, temAM koI ne koI hiMsA rahelI ja che. sAdhujIvananA vihAro, vyAkhyAna-nadI utAra vagere aMgemAM zuM hiMsA nathI? eTale have eka ja vikalpa bAkI rahe che ke AvI svarUpahiMsAne najaramAM ne laIne zakya teTalo vadhu ahiMsakabhAva AtmAmAM utpanna thAya tema karavuM. e mATe gRharajIvanamAM prabhubhakita ja uttama upAya che. haiyAmAM jeTalo bhakitabhAva vadhu uchALA mAraze, teTalAM azubha kAryone vadhu kSaya thaze. tema thatAM AtmA vadhune vadhu vizuddha banatAM saMsAratyAga karIne evuM mekSipada pAmaze jayAM svarUpahiMsAne paNa avakAza nahIM rahe. have mULa vAta upara AvIe. prabhubhakitamAM je sutarAu vastra paheravAmAM Avaze to temAM hiMsA nathI? eTale hiMsAnI daSTie rezamI vastra tyAjaya banI jatuM nathI. have beyamAM hiMsA udhAra pAsuM hovA chatAM rezamI vastranuM eka meTuM jamA pAsuM najaramAM lAvIe. rizamI vastra paheravAthI ja AtmAmAM amuka prakAranI ullasita lAgaNIo ApameLe utpanna (charged) thaI jAya che, jenA dvArA AtmAne prabhubhakitamAM ekarasa banavAmAM vadhu sugamatA prApta thAya che. A vAta sutarAu vastra mATe saMbhavita nathI. tamane paNa anubhavathI tarata ja samajAI jAya tevI A hakIkata che. AthI ja vadhu meTA ahiMsaka pariNAmane utpanna karate rezamI vastrane lAbha javA devA na joIe ema lAge che.' rezamI vastronA upayoganI himAyata ane samarthana karatI behUdI ane suphiyANI dalIlonI pikaLatA svayaM dekhAI Ave che. paMcamahAvratadhArI jaina muni AvuM kathana karI zake, te hakIkata na heta te, mAnavAmAM na Ave. sutarAu vastromAM hiMsA che mATe rezamI vastronI apAra hiMsA paNa kSamya bane che te kadAca muni caMdrazekharavijyanI sUkSma dharmabuddhi joI zake te pUla buddhivALA saMsArI jIva joI na zake. paNa temanI sauthI AzcaryakAraka dalIla te rezamI vastrane meTA jamA pAsAnI che. temanA mate (ke nubhave) rezamI vastro paheravAthI AtmAmAM amuka prakAranI ullasita lAgaNIo ApameLe utpanna thaI jAya che jenA dvArA AtmAne prabhubhakitamAM ekarasa banavAmAM vadhu sugamatA prApta thAya che, je sutarAu vastro mATe saMbhavita nathI. enubhava evo che ke rezamI vastro ke sugaMdhI dravya vagerenA upayogathI Indriyone uttejana maLe che ane A vastuo bhegavilosanAM sAdhana che. AvI vastuothI zarIrane galagaliyAM thAya che. AtmAmAM prabhurasa jAge te kadAca muni candrazekharavijayane anubhava haze. ema hoya te badhAe, khAsa karI badhAM sAdhu-sAdhvIee kAyama rezamI vastro ja paheravAM ane "meTA hisaka pariNAmane utpanna karato rezamI vastrone lAbha javA na deve". e yAda ApavuM asthAne nahi gaNAya ke A e ja muni candrazekhara vijaya che je zAstrane nAme bhagavAna mahAvIrane 2500 varSa nirvANa mahotsavane jorazorathI virodha kare che, ane jemanI patriAonAM lakhANe zAstronA jJAnathI bharapUra hovAthI samajavA muzkela thaI paDe che. gujarAta rAjya dArUbaMdhI ane loTarI gujarAta rAjayanA zikSaNamaMtrI zrI cokhAvALAnA amuka vidhAnathI evI gerasamajaNa UbhI thaI ke gujarAta rAjya dArUbaMdhI haLavI athavA nAbUda karavA Icche che. temanuM vidhAna huM ema samajo chuM ke dArUbaMdhIne amala niSphaLa gayo che ane tethI vadhAre kaDaka amala thavuM joIe. paNa nANAmaMtrI zrI kAntilAla ghiyAnuM vidhAna spaSTa hatuM ke rAjayane Avaka thAya te mATe dArUbaMdhI haLavI karavI joIe ane jaye, bIjAM rAjayonI peThe, laoNTarI kADhavI joIe. mukhya maMtrI zrI ghanazyAmabhAI dArUbaMdhInA kaDaka amalanA himAyatI che tema lAge che. dArUbaMdhIne amala niSphaLa gayo che te hakIkata che. A niSphaLatAnAM ghaNAM kAraNe che, jemAMnuM, mArA namra mate, mukhya kAraNa, A amala karava'nI jemanI mukhya javAbadArI che te pradhAne, mejisTreTa ane pilIsanI dArUbaMdhImAM azraddhA ke jeNe dArUbaMdhIne eka majAka banAvI che ane bhraSTAcAranuM sAdhana banAvyuM che. bIjuM kAraNa zikSita ane dhanika vargane dArU mATe vadhato zekha ane dArUbaMdhIne upahAsa. trIjuM kAraNa sAmAjika kAryakaro ane sarakAra, jene pakSe dArUbaMdhInI saphaLatA mATe karavuM joItuM pracAra ane zikSaNakArya ane bIjA AnuSaMgika pagalAMone sarvathA abhAva. TeksaMda kamiTInA ahevAle bhArapUra hakIkate ApI che tenI upekSA thaI che. dezanI havA ja evI che. A saMbaMdhe zrI prabaMdha cekasIne eka muddAsarane lekha A aMkamAM anyatra prakaTa thAya che. dArUbaMdhIne amala niSphaLa gayuM che ane tene kAraNe bhraSTAcAra vadhyo che ane rAjayane mATe Arthika nukasAna thAya che tevI dalIlamAM kAMIka vajUda che ema kahevAya. paNa rAjaye laoNTarI calAvavI tene koI bacAva kalpI zakAtuM nathI. gIravRtti uttejI Avaka karavI hoya te maTakAnA jugArane virodha kema thAya? huM AzA rAkhuM chuM ke Avaka karavAnI AvI lAlacamAMthI gujarAta rAjaya bacI jaze. DaoN. vineda zAhanuM AtmasamarpaNa khetIvADI saMzodhana kendranA eka yuvAna ane buddhizALI vaijJAnikanI AtmahatyAe kheda ane roSanI lAgaNI prakaTa karI che. rDo. vineda zAha eka ati sukhI kuTumbanA hatA. mAtra bharaNapoSaNa mATe temane nekarI karavI paDe tema na hatuM. pitAnA kuTumbanI khetIvADI che ane pote moTA pAyA upara pitAnA jJAnano upayoga karI vizALa khetI viksAvI zakata ane kadAca sArI kamANI karI zakata. paNa saMzodhanane zekha ane kAMIka dezasevAnI bhAvanA khetIvADI saMzodhana kendramAM temane kheMcI gaI. durbhAgya anubhava bahu kaDavo thayo. temane aMgata hAni ati gauNa hatI. temane prophesara tarIke niyukata karavA joItA hatA, paNa lAgavagazAhIthI te na banyuM. je pada upara te hatA tene pagAra rU. 1100 thI 1400no hate. prophesarapadane pagAra 1100 thI 1600 che. Arthika lAbhahAni najIvI kahI zakAya. AvA anyAya A kendramAM cAlyA ja kare che. paNa vadhAre gaMbhIra vasanuM te saMzodhananI gerarItio bAbata hatI. DAyarekaTarane pasaMda hoya tevI hakIkate bhegI karI temanI mAnyatAo ke abhiprAyane puSTi maLe e badhuM saMzodhanane nAme cAle. A badhI hakIkato pratye De. vinoda zAhe pote DAyarekTara upara lakhelA patramAM bhArapUrvaka dhyAna kheMcyuM che. 3. vineda zAhe AtmahatyA karI temAM keTalAkane kadAca utAvaLiyuM pagaluM lAge. paNa anyAyanI vyApakatA ane te mATenuM tIvra saMvedana vyakitanI pitAnI bhAvanA upara AdhAra rAkhe che. jIva kADhI nAkhavo saheluM nathI. anyAyanI pratikArane bIjo koI mArga na sUjhe tyAre vyakita AvuM aMtima pagaluM levA prerAya che. temAM paNa svArtha na hoya athavA najIvo hoya ane balidAna zuddha hoya tyAre Adarane pAtra bane che. A kendramAM AvA vaijJAnikane A trIjo bhAga hato ne Do. zAhe pitAnA patramAM lakhyuM che: vadhu eka balidAna anivArya che ane pitAnI peThe bIjA paNa je anyAyane bhegamAM thaI rahyA che tevA vaijJAnikonAM nAma ApI temane nyAya ApavA vinati karI che. De. svAmInAthana uparane Do. zAhane patra muddAsara, hakIkata bharapUra ane gauravapUrNa che. A banAve pArlAmeMTanuM dhyAna sArI peThe kheMcyuM che ane ApaNe AzA rAkhIe ke A balidAna niSphaLa nahi jAya. chevaTa te Some body has to bear the cross. -cImanalAla cakubhAI Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-5-1972 ' be saMmelano ane [ pro. ramaNalAla zAhane A lekha vAMcI kAMIka kheda thAya evuM che. ATalI meTI saMkhyAmAM viddhAne bhegA thAya, tyAre mAtra meLA jevuM banI rahe ane kAMI agatyanuM kAma na thAya tevI paristhiti gaMbhIra vicAraNA mAge che. mAtra sAhitya pariSada vize AvuM banyuM che ema nathI. thoDA samaya pahelA dilhImAM zikSAmaMyAlaya taraphathI vizvasaMskRta saMmelana yojAyeluM. videzathI lagabhaga 200. vikAne AvelA ane ApaNA dezanA lagabhaga 800 vidrAne hatA. rASTrapatie saMmelananuM udghATana karyuM ane De. karaNasiha pramukha hatA. kahe che. lagabhaga 500 jeTalA nibaMdho AvelA. mane hatuM ke A saMmelanamAM ghaNI rasaprada carcAo thaI haze. tethI zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyAne saMmelanane ahevAla lakhI mekalavA meM vinati karelI. temaNe mekalela ahevAla A aMkamAM prakaTa thAya che, te uparathI lAge ke ghaNI avyavasthA hatI ane koI noMdhapAtra carcAo thaI zakI nahi. vadhAre paDatA kAryakrama ane manaraMjanamAM samaya gaye. kendra sarakAre khUba kharca karyuM paNa koI phaLadAyI pariNAma na AvyuM. kadAca Avela nibaMdhAmAMthI uttama nibaMdhonI pasaMdagI karI prakaTa karavAmAM Ave to saMmelananI kAMIka sArthakatA thaze. A banne lekhA AgrahathI maMgAvelA tethI paristhitinI jANakArI mATe prakaTa karavAmAM Ave che. taMtrI. ' gujarAtI sAhitya pariSadanuM 26muM adhivezana pravacana karyuM te pachI saMdezA - vAcana thayuM. tyAra pachI mAnanIya ' gujarAtI sAhitya pariSadanuM 26muM adhivezana zrI neha- zrI karuNAnidhie udghATana pravacana-DuM prAstAvika tAmilamAM razimanA pramukha sthAne madrAsa mukAme tA. 22, 23 ane 24mI ane pachI aMgrejImAM - karyuM. temaNe tAmilanADunA vikAsamAM guja- eprile jaI gayuM. rAtIeAe ApelA phALAne ulekha karyo, tAmila ane gujarAtI sAhitya tA. 21mIe savArathI DeligeTenuM madrAsamAM Agamana vize nirdeza karyo ane rASTraghaDatara mATe sAhityanA mAdhyamanI zakita zarU thaI gayuM hatuM ane sAMja sudhImAM te lagabhaga eka jeTalA para bhAra mUko. zrI ratubhAI adANIe pustaka - pradarzananuM udra DeligeTo AvI gayA hatA. ta. 22mIe savAre bIjA traNasethI ghATana karatAM jaNAvyuM hatuM ke gujarAtanA ghaDataramAM sAhitya pariSada vadhu DeligeTe AvI pahoMcyA hatA. bIjA keTalAka DeligeTe 22mIe je sakriya kArya karaze te gujarAta sarakAra ane jarUra sahAya karaze. cheka sAMje AvyA hatA, jyAre emanuM svAgata karavA mATe ravAgata-samitie taiyAra karela 'saMbhAraNAMne prakAzana vidhi karatAM sTezana para kaMI ja nahotuM. ekaMdare DeligeTanI saMkhyA dilahInA kAkA kAlelakare madrAsanAM saMbhAraNAM e gujarAtanAM saMbhAraNAM che adhivezana karatAM ochI hatI, paraMtu madrAsanI svAgata samiti ema jaNAvI bhAratanI sAMskRtika ekato upara bhAra mUkayo hato. pahoMcI vaLe tenA karatAM vadhu hatI. (DisembaramAM adhivezana jANuM udghATana kAryakramanA pramukha mAnanIya rAjyapAla zrI ke. ke. zAhe hatA ane e saMkhyA AthI ghaNI vadhAre heta te zuM thAta ?) utArA sAhityakAronA kartavya para bhAra mUkayo hato. zrI ke. ke. zAhane mATe jUnI ane navI M. L. A. HostelmAM sagavaDa zAyarI - zekha kyAreka emanA vakatavyane lokapriya banAvato haze, karavAmAM AvI hatI, paraMtu eka M. L, A. mATenI rUmamAM keIimAM paNa ekaMdare te ethI emanuM vakatavya gauravahIna banI jAya che. che, koImAM sAta- ATha, to kaMImAM dasa sudhI DeligeTene sama emanuM pravacana DhaMgadhaDA vagaranuM, ADAavaLA viSaya para cAluM jatuM, lAMbuM ane sAhityakArenA citta upara khAsa koI viziSTa chApa veza karavAmAM AvyA hatA. dilhI, kalakattA ke dvArakAmAM jovA maLyA na paDe tevuM hatuM. hatA tevA jAtrALu DeligeTanI saMkhyA madrAsamAM ochI hatI. svAgata nivRtta thatA pramukha zrI suMdaram nA pravacana bAda varAyelA samitie vyavasthA mATe khUba parizrama uThAvyo hato ane pramukha zrI neharazmi pitAnuM pravacana karavA UbhA thayA tyAre ekaMdare vyavasthA saMpakAraka gaNAya chatAM eka yA bIjI bAbatamAM baporanA lagabhaga savA vAgI gayuM hatuM. chellAM keTalAMka varSothI DeligeTemAM asaMtoSa pravartatA hatA, te bIjI bAju DeligeTa mATe sAhitya pariSadanA pramukhanI je dazA thAya che evI dazA emanI sthAnika kAryakartAomAM paNa asaMtoSa jaNAte hato. AvaDI moTI thaI hatI. sauthI mahattvanI vyakita te pariSadanA pramukha che ane saMkhyAmAM AvanAra DeligeTanI vizALa pAyA para vyavasthA karavA . chatAM e jyAre pitAnuM pravacana karavA UbhA thAya tyAre aDadhA kArya mAtra paisA ja nahi, sUjha ane anubhava paNa mAgI le che. karatAMye vadhAre zretAe cAlyA gayA hoya ane bAkInA 5Na bhUkha chellAM keTalAMka varSathI sAhitya pariSadanA adhivezananI bAbatamAM ane zAkathI kaMTALyA hoya e paristhiti bhaviSyamAM nivAravA vyavasthAnI je. guTie rahyA kare che, ane samaya tathA paisAne mATe have prayatno thavA ja joIe. vaLI, rAjyapAla belI rahyA puSkaLa bhega ApavA chatAM svAgata samitine je apayaza maLyA eTale jANe kAryakrama pUruM thayuM hoya ema. zetAo ane svayaMkare che te bAbatamAM pariSade have gaMbhIra vicAraNA karavAnI jarUra che. sevako vAte vaLage ane maMca para beThelA pratiSThita sajajane paNa tA. 22mIe savAre M. L. A. HostelthI traNeka phalAMga vAta karyA kare tathA maMca upara rasthAnika kAryakartAo svayaMsevako dura yunivarsiTI senTenarI haeNla (jayAM badhA kAryakrama jAvAnA hatA) sAthe TeLe maLI vAta kare e jarA paNa zobhAspada nahotuM. vaLI, sudhI Dhela - zaraNAI sAthe pramukha ane DeligeTanI zobhAyAtrA sAhitya pariSadanA mahattvano prAraMbhano kAryakramamAM binasAhityakAre ja kADhavAmAM AvI hatI, ane haila para temanuM svAgata karavAmAM samaya laI le emAM aucitya keTaluM? pariSade pitAnA pramukha AvyuM hatuM. gaurava vadhAravA mATe have e pahelI beThakanuM navesarathI Ayojana sAhitya pariSadanA adhivezanamAM pahele divase pahelI beThaka karavAnI jarUra che. . . . ghaNI mahattvanI heya che, kAraNa ke adhivezananuM udghATana thAya - zrI sneharazmi pitAnuM taiyAra kareluM pravacana samayanA abhAve che ane pramukhanuM pravacana hoya che. paraMtu agAunA vAMcI zakayA nahi. temaNe emAMthI "sAhitya ane lekepriyatA' tathA adhivezanamAM banI cUkyuM che tema A beThakamAM eka yA bIjA eka-be muddA laI daseka miniTamAM pitAnuM vakatavya pUruM karyuM. bIjA nimitte bolavA mATe ghaNI vyakitae maMca para ekatra thaI A sthiti vibhAgIya pramukhanI nahotI. teoe pitAnAM jAya che. A beThakamAM tAmilanADunA rAjyapAla zrI ke. ke. zAha, mukhya maMtrI zrI karuNAnidhi, gujarAtanA pradhAna zrI ratubhAI taiyAra karelAM vyAkhyAna vAMcyAM, kAraNa ke emAM Itara vyakitane adANI, kAkA kAlelakara, madrAsa yunivarsiTInA vAIsa cAnselara, belavA mATe kaMI dhasAre hato ja nahipaNa bIjI bAju zetAnivRtta thatI pramukha zrI sundarama vagere khAsa padhAryA hatA. enI saMkhyA paNa temAM ghaNI ochI hatI, khAsa karIne saMzodhana - svAgata-samitinA pramukha zrI DI. sI. koThArIe svAgata- vibhAganI beThaka vakhate. vaLI upasthita zretAo (maMca para beThe kAryakramamAM binasA gaurava vadhAravo emAM citra Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-1972 lAonA paNa apavAda vinA) e gaMbhIra viSayanA pravacanano, baporanA bhAjana pachI erakanDizanDa hAlamAM keTalA AsvAda laI zake che e dekhAI AvatuM hatuM. vivecana vibhAganA pramukha DaoN. yaMta pAThake tathA saMzodhana vibhAganA pramukha DaoN. harivallabha bhAyANIe ApelAM abhyAsaniSTha pravacana, pramukhanA pravacana sahita, kharekhara mUlyavAna gaNAya. prabuddha jIvana sAhitya pariSadanA adhivezananuM eka nabaLuM paDanuM jatuM aMga te abhyAsI nibaMdhonuM che. enuM kAraNa nibaMdha - vAMcananA kAryakramanuM kramekrame avamUlyana thatuM rahyuM che te che. A eziyALA kAryakrama AgaLapAchaLa ThelAtA jAya, rada thAya ane yojAya tyAre nibaMdhakArone be-pAMca miniTamAM potAnA nibaMdhanA sAra belI javAnuM kahevAmAM Ave. pariNAme ochA ane ochA nibaMdha sAhitya pariSadanA adhivezana mATe rajU thatA AvyA che. A vakhate paNa baMne vibhAgamAM nibaMdhAnI saMkhyA nahi jevI ja hatI. bIje divase savAre zrI caMdravadana mahetAnA adhyakSasthAne 'sAhitya - sAMgama'ne kAryakrama yojavAmAM AvyA hatA, jemAM tAmila, telugu, malayAlama, kannaDa ane saMskRta bhASAnA vidrAna sAhityakAroe potapotAnI bhASAnA sAhityanA aMgrejImAM paricaya karAvyo hatA. zrI caMdravadana mahetAe potAnI lAkSaNika zailImAM adhyakSasthAnethI potAnuM vakatavya rajU karyuM hatuM ane AkhAye kAryakramanuM kuzaLa saMcAlana karyuM hatuM. trIje divase savAre paricayavidhi ane prAsaMgika pravacano thayAM, kAraNa ke koI nizcita kAryakramanuM Ayojana thayuM na hatuM. e pravacaneAmAM zrI umAzaMkara jeSI tathA zrI caMdravadana mahetAnAM pravacano zreAtAone saMtoSe evAM noMdhapAtra hatAM. pariSadanA adhivezanamAM bIjA keTalAka kAryakrame--udghATana, prakAzanavidhi, pAritoSika - vitaraNa vagere yojAyA hatA, paNa emAM paNa adhivezana ane enA mukhya kAryakramAnuM gaurava sacavAya e rIte e yojavAnI jarUra che. manoraMjana - kAryakrama bhADUtI hatA, ethI vizeSa ene mATe kahevAnI jarUra nathI. ekaMdare A vakhatanA adhivezananA anubhava saune eva thayo che ke jethI samagra kAryakramanuM navesarathI have Ayojana karavAnI jarUra rahe che. pro. ramaNalAla zAha vizva sa MskRta sa Mmelana mArca 26 thI 31 sudhI navI dilhImAM vizvasaMsakRta pariSadanuM Ayojana bhArata sarakAra taraphathI thayuM hatuM. temAM deza - videzanA hajAra uparAMta saMskRtanA vidrAno hAjara hatA. tenuM uMdaghATana rASTrapramukhe karyuM. pachI pAMca vibhAgamAM nibaMdhavAcana kyuM. lagabhaga pAMcase nibaMdho lakhIne vidrAnoe moklyA hatA. lekhakomAMthI badhA ja hAjara rahI zakayA na hatA. prathama jAnyuArImAM A parihRda thavAnI hatI paraMtu yuddhane kAraNe sthagita thaI hatI te kAraNe amuka videzI ane dezI vidrAno hAjara rahI zakyA na hatA. saMskRta bhASAnuM vividha viSayomAM vedakALathI mAMDIne Aja sudhI je kheDANa thayuM che te badhuM ja AvarI levAno ahIM prayatna thayA tene badale jo viSayamaryAdA nakkI thaI hota athavA divasonI maryAdA vadhAravAmAM AvI hota to viSayAne nyAya ApI zakAta paNa tema na thayuM tethI carcAmAM je avakAza maLavA joIe te maLyA nahi. vaLI te te prAntamAM saMskRtamAM zuM pradAna che e prakAranA vibhAge te prAntavAda vidrAnomAM paNa kevA ghara karI gayA che te batAvI ApyuM. deva kayAM thayo - AvA vivAdo bahu jANItA che te puna: carcA pariSadamAM paNa carcAyA. ''''' 17 Ayuve damAM vaijJAnika rIte je kAma dakSiNamAM thaI rahyuM che te viSenI carcAmAM jyAre pUchavAmAM AvyuM ke tame kahyA che ke me ATalA zaeNgIone madhumeha maTADayo che to tame kaI davA vAparI? enA yathArtha uttara TALavAno ja prayatna thayo te batAvatuM hatuM ke AmAM vaijJAnikanuM valaNa na hatuM paraMtu vidyAne chupAvavAno ApaNA je pAraMpArika niyama che tenuM ja anusaraNa hatuM. veda ane tenA pATha mATenI sabhAmAM je rasa vidrAnoe dAkhavyo te jovA jevA hatA. navI vAta e jaNAI ke have bahenone paNa vedapATha karavAnI zikSA ApavAmAM Ave che. Ama rUDhivAdanA gaDhamAM gAbaDAM paDatAM joI zakAya che. paraMtu hajI saMskRta sAthe prAkRta - apabhraMzane samAvI levAnI saMskRta kamizane bhalAmaNa karI hatI teno yathArtha amala barAbara thate nathI te spaSTa jaNAI AvyuM. A saMskRta saMmelanamAM pAli - prAkRtane kazuM ja sthAna hatuM nahi te khUdano viSaya che. A khAmI nivAravA jaina vidyAnuM nAnakaDuM saMmelana A avasare vijJAna bhavanamAM yojavAmAM AvyuM, paraMtu temAM saMskRtanA diggajo gaNAtA koIe paNa hAjarI ApI nahi. keTalAka videzI vidrAnAnI hAjarI A saMmelanamAM dhyAna kheMcatI hatI paraMtu saMskRtanA vidvAnonI upekSA tarI ja AvatI hatI. terApaMthI samAjanA sAdhuo potAnI pratiSThAnA mAhamAM viveka gumAve che tenuM eka udAharaNa ahIM jovA maLyuM. A ava sarano lAbha laI vijJAna bhavanamAM ja avadhAnanA prayogo thayA te viSe TIkA karavAno A avasara nathI. paraMtu terApaMthI samAja taraphathI atithione bhejana mATe nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM temAM je vivekarahita dekhAva karavAmAM Avyo te kharekhara zaramajanaka hato, prAraMbhamAM videzI vidvAnone bolAvIne amuka pustako bheTa ApavAmAM AvyAM. te to ThIka paraMtu pachI je temanI bhASaNaparaMparA zarU thaI - lAuDaspIkara dvArA -- te to kharekhara zaramajanaka hatI. ame ane amArA AcArya padayAtrA karIne kevA dharmapracAra karIe chIe ane Aje ja amArAmAMnA eka muni kalakattA taraphanI padayAtrA zarU kare che te Ajano zubha avasara che - evI evI asaMbaddha vAtonAM gUMthaNAM zarU thayAM temAM e paNa na jovAyuM ke AvA atithine zAMtithI bhAjana karavA daIe. kAna phADI nAkhe evA avAja vacce bhAjanano rasa vidrAno mANI zakyA nahi ane A AyojananI TIkA karatA jovA maLyA, bhAjanavyavasthA uttama chatAM munionA asaMbaddha bhASaNAMe tenA upara pANI pheravI vALyuM. sarakArI vyavasthA vaDe thatI AvI pariSadomAM DhALadamAmA paNa vyavasthAnI khAmI, e have ApaNI sarakAranuM sAmAnya lakSaNa thaI gayuM lAge che. lAgavaga jenI vadhAre e tenA taMtranA saMcAlanamAM hoya. eTale vyavasthAmAM zithilatA AvyA vinA na ja rahe. nimaMtraNa ApIne lakhANa magAvyAM e to ThIka paNa tene vAMcavA - vicAravA- carcavAnI samayamaryAdAne vicAra taMtravAhakoe karyo na hato. eTale mahinA gALIne jeNe nibaMdha lakhyo hoya tene mAtra pAMca ke sAta miniTa paNa pUrI vAMcavA mATe na maLI ane pachI carcA mATe te samaya zAnA rahe? A batAve che ke Ayojana vinAnuM badhuM taMtra goThavAyuM hatuM. videzI vidvAnomAM amuka to zreSTha kahevAya tevA hatA ane tethI temane sagavaDa pUrI apAya temAM koIne vAMdhA hAya nahi paNa badhA ja videzI atithinA samAna bhAve satkAra thayo tyAre bhAratIya vidrAnAnuM vargIkaraNa karavAmAM AvyuM ane temane vargIkaraNa pramANe sagavaDa ApavAmAM AvI te to bhAratIya vidvAnonuM apamAna ja hatuM. zreSTha gaNAya tevA bhAratIya vidvAnone taMbUmAM utAravAmAM AvyA Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) 18 prabuddha jIvana tA. 16-5-1972 ane khAvA pIvAnI paNa pUrI sagavaDa nahi, A apamAna nahi te bIjuM zuM kahevAya? keTalAkane nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM che athavA te keTalA hAjara rahevAnA che tene paNa aMdAja vyavasthAtaMtrane hato ja nahi. banyuM ema ke jeNe paMdara rUpiyA bharIne hAjara rahevA svIkAryuM hatuM tevA ghaNAne Avazyaka sAhityasAmagrI paNa maLI nahi. pachI bIjI sagavaDe te kyAMthI maLe? dilhI pradezanA ke zaheranA vidyArthI jevA lAgatA yatratatra sAhityasAmagrI laI pharatA jaNAtA hatA jayAre dUradUrathI AvanAra sadasyane te sAmagrI mATe phAMphAM mAryA chatAM te maLI nahi - A hatI vyavasthA !' * sAmagrI na maLavAne kAraNe kayAM zuM thaI rahyuM che tenI pUrI mAhitI rAbhyone maLI nahi ane vizALa. vijJAna bhavanamAM yatratatra AMTo mAravA paDayA. rAtre nATako thayAM, ane te saMskRtamAM. vaLI samApanamAM zrI subyulamInAM saMskRta gItAne karyakrama hato te ghaNo ja recaka banyo. Ama sAravALe joIe te mATe kharce eka meTe meLe bharAye ane aneka dUra - najIkanA mitrone maLavAnI sagavaDa maLI gaI. carcA - vArtA thaI e lAlA gaNAya. vaLI A nimitte keTalAka sArA nibaMdha paNa lakhAyA. paraMtu jo temAMthI cUMTIne te chApavAmAM Ave te saMskRta vidyAmAM eka rASTra pradAna thayAne aMteya laI zakAze. AntararASTrIya prAya vidyA saMmelana ahIM A ja vijJAna bhavanamAM bharAyuM hatuM. tenI je vyavasthA hatI, tenA progrAmanI je niyata vyavasthA hatI temAMthI A sabhAnA Ayojako kazuM zIkhyA hoya tema lAgatuM nathI. anyathA ethI paNa sArI rIte A vizva saMskRta saMmelana bharI zakAyuM hota ane tenI niSpatti paNa lAbhadAyaka thaI hota. ApaNA Ajake navuM zIkhavAmAM mAnatA nahIM hoya tema jaNAya che. vaLI uttara-dakSiNane saMdAmAM A saMmelanamAM paNa dekhAya. ghaNA uttAranA vidrane dakSiNane maLatA prAdhAnya viSe TIkA karI rahyA hatA. jemAM keTaluM yathArtha ane keTaluM ayathArtha tenI carcAmAM na paDIe paNa A bhAvanAne paDaghe ahIM vidvattAne kSetre paNa paDe che te have akhaMDa bhAratanA avAjamAM nirakAza banI javA joIe e tarapha Ayojakoe avazya dhyAna ApavuM joIe lii TAMkaNe nezanala myujhiyamamAM zilAlekha, citrakaLA ane hasatatenuM ghaNuM sAruM pradarzana goThavAyuM hatuM ane tene lAbha vidrAnee lIdhA. amArA vidyAmaMdiramAMthI paNa sacitra hatapratA e pradarzanamAM mUkavAmAM AvI hatI. A ja divasamAM dilhImAM tirarASTrIya pustaka-varSanA anusaMdhAnamAM yuneskonI sahAyathI deza - videzanAM pustakonuM paNa pradarzana bharAyuM hatuM. Ayojana suMdara paNa ApaNA dezanI pustakasamRddhine khyAla devAmAM niSphaLa hatuM tema kahI zakAya. dalasukha mAlavaNiyA bhUla-sudhAre tA. 1-4-1972nA aMkamAM pAnAM 294 uparane bharapere kAvyamAM bIjI lITImAM '' akSara chapAyo nathI eTale pahelo zabda "pha la' vAMco. e ja kAvyamAM 14mI lITImAM pahele zabda "AbhamAM che chapAyo che te "Abha mAMhe ema vAMcavuM. tA. 16-4-72nA aMkamAM pAnA 314 upara "huM alpajJa chuM" e mathALAnI nIce pahelI lITImAM tA. 12-7-'72 chapAI che te 12-7-62' vAMcavI, nataMtrI vIsamI sadInA maharSi : Do. pI. vI. kANe bhArata SionI bhUmi gaNAya che. prAMrIna kALanA RSinI cAda jagADe evA eka aiSie gaye mahine ApaNI vaccethI vidAya lIdhI. bhAratIya dharma-saMskRtinA vArasAnuM navasaMskaraNa karIne jagata samakSa bhAratIya vidyAonI samRddhine yathArtha rUpe rajU karavAnI netradIpaka kAmagIrI bajAvanAra mahAmahepAdhyAya che. pAMDuraMga vAmana kANenA 90 varSanI paripakava vaye 18 eprila, 1972nA roja nIpajelA avasAna sAthe paraMparAne eka tejasvI tArale bhAratIya namaMDaLamAMthI jANe lupta thaze che. mahAmahopAdhyAyanuM eka prakhara tejarekhA samuM jIvanakArya bhAvi peDhIone radIo sudhI preraNA ApatuM raheze. vartamAna samayamAM virala gaNAya evuM, eka tAravInA jevuM karmaTha ne sAduM jIvana teo jIvI gayA. "sAdI raheNIkaraNI ane ucca vicAranA sUtrane teo caritArthe karI gayA. - giragAmanA nIcalA madhyama vargIya lokonA gIra vistAramAM vADInI AgalI cAlanA bIjA mALa paranI be eAraDAnI bhADAnI khelIe emane mATe 'AkAmanI garaja rArI. sAdI rIte sajAvAyelI paNa taddana svaccha ane sughaDa evI A khelImAM ja emaNe emanA mahAgraMtha "hisTarI opha dharmazAstra'sarjana karyuM. TAIparAITara ane sTenogrApharanA A yugamAM temaNe vIsa hajAra jeTalAM pAnAMnI hastaprata klama ane khaDiyA vaDe jAte ja lakhIne taiyAra karI hatI, kAma karavA mATe temane erakanDizaniMga ke adyatana khurazITebalanA vaibhavanI jarUra paDI na hatI. temanA khaMDanI bahAra cAlImAM bALako krikeTa ramatAM hoya, bUmabarADA pADatAM hoya, meTerAMe TeLaTappAM ne vArtAvida calAvatAM hoya, paNa DA". karNane pitAnA kAryamAM tethI khalela paDatI nahi. teo ekacitte pitAnuM lekhanakArya calAvI zakatI. temanuM Tebala taddana januM ane ghasAI gayeluM hatuM. khaMDamAM sarvatra paDI ja najare paDatI. hA, eka kabATanI upara sarasvatInI eka chabi TIMgAtI rahetI. potAnA putranA vidyAvyAsaMga vize vidyAdevI rAtata najara rAkhatAM hatAM! 1880ne manI 7mIe janmelA pAMDuraMge zALAnuM zikSaNa dApelImAM lIdhuM hatuM. temanA pitA tyAM vakIlAta karatA. 1897mAM meTrikamAM uttIrNa thayA pachI 1903mAM saMskRta ane aMgrejI sAthe ema. e. thayA ane jhAlA vedAnta pAritoSika prApta karyuM. nabaLI Arthika sthitine kAraNe 1904mAM teo ratnAgirinI sarakArI hAIskUlamAM zikSaka tarIke joDAyA. traNa varSa bAda muMbaI khAte eliphansTana hAIskUlamAM saMskRtanA mukhya zikSaka tarIke temanI badalI thatAM 1908mAM elaela. bI. pUruM karavAnI temane suvidhA sAMpaDI. bIje varSe teo eliphansTana kaeNlejamAM saMskRtanA praoNpherAra banyA, paNa Dekkana kaeNlejamAM eka nimaNuka saMbaMdhamAM svamAna ghavAyA jevI ghaTanA banatAM temaNe zikSaNakSetra che.DayuM ane vaDI adAlatamAM vakIlAta zarU karI. ' vakIla tarIke hindu dhArAnI bAbatamAM temane zabda pramANabhUta manAtA. muMDana karAvyA vinAnI vidhavA paMDharapuranA maMdiramAM viThobAnI mUrtine caraNasparza karI zake nahi tevI purohitenI johukamIne temaNe paDakArI hatI ane adAlatamAM vedika sUtre tathA sAMskRtinA prakhara jJAnanA baLe temaNe purohitene parAjaya Apyo hato. kAnUnI kSetre AvA ghaNA vijaye temaNe meLavyA hatA. jIvanamAM vaNamAgyAM mAna-akarAma emane maLatAM rahyAM. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-5-1972 1942mAM e mahAmahopAdhyAya banyA. allAhAbAda yunivarsiTIe emane DI. liT.nI mAnada upAdhi arpI. 1953thI 1959 sudhI teo rAjyasabhAnA khUba ja sanmAnita sabhya hatA. bhAratIya vidyAomAM emanA virala arpaNathI prabhAvita thaI sarakAre temane 1959mAM naeNzanala risarca phesara oNpha InDolaoNjI' banAvyA. ghaNI AMtararASTrIya pariSadomAM paNa temaNe bhAratanuM pratinidhitva karyuM. 'bhArataratna'nuM sarvocca rASTrIya padaka emane 1963mAM enAyata thayuM. teo mAnatA ke mANasa 40nI vaye potAnA jIvanakAryane hAtha dharavuM joIe. hindu dharmazAstranA saMskRta sAhitya vize pAzcAtya vidrAnomAM pravartato pUrvagraha temane hamezAM to rahyo hato. mekole kahetA ke eka aMgreja kavinuM eka kAvya samagra saMskRta kavitAthI caDhiyAtuM che. saMskRtane kakkoya nahi jANanAra mekolenI A kevI dhRSTatA ! A dhAraNe vicAratAM emaNe je niradhAra karyo tenA pariNAma svarUpa emane amaratA bakSe evA graMtha racAyo. trIsa varSanA saMzodhananuM pariNata phaLa eTale 'hisTarI oNpha dharmazAstra.' pUnAnI bhAMDArakara rienTala risarca InsTiTayUTa taraphathI 1930mAM 808 pAnAMnA teno prathama graMtha pragaTa thayo, bIjo 1368 pAnAMno 1941mAM, trIjo 1088 pAnAMne 1946mAM, gAthA 926 pAnAMno 1953mAM ane chellA graMtha 1962mAM pragaTa thayo. Aje A graMtha ApaNI prajAno eka samRddha vArasA banI rahyo che. DaeN, kANee enA sarjana mATe 210 saMskRta graMtho tathA aMgrejI ane bIjI bhASAonAM bIjAM sekaDo pustako vAMcyAM hatAM. nANAMnI khoTa ne zArIrika daradonI paravA karyA vinA 30 varSa sudhI temaNe temanA badhA phAjala samaya A kAryane Apyo hato. saMzodhanakArya mATenI AvI tapazcaryA Aje kayAM jovA maLe che? 1947mAM muMbaI yuni.nuM vAIsa cAnselarapada emane apAyuM. be varSa sudhI emaNe e pharaja adA karI. muMbaI sarakAra emanI sevAo cAlu rahe ema IcchatI hatI ane e mATe mAsika rU. 2000nA pagAra TharAvavA mAgatI hatI, jethI DA. kANe vakIlAta chADIne pUro samaya yuni.ne ApI zake, paNa DaeN. kANee lAkSaNika javAba Apyo: be varSa mATe vAIsa cAnselara tarIke kAma karavAnI tamArI vinaMti me' mAnya rAkhI hatI. have huM 'hisTarI oNphadharmazAstra'nA mArA kAryane AgaLa dhapAvavA mukata rahevA IcchuM chuM. mahApuruSonAM vicAra, vANI ne vartanamAM saMpUrNa saMvAda hoya che. OM. kANenI sAdagInI vAta to jANe kahevatarUpa banI gaI hatI. vAIsa cAnselara hatA tyAre paNa teo sAmAnya mAnavInA vAhana TrAmamAM besIne ja giragAmathI yunivarsiTI sudhI jatA. ane 40 varSa sudhI dararoja acUkapaNe teo hAIkorTamAMthI eziyATika sesAyaTImAM jatA ane tyAM meghaDI sAMjanA sADA sAta sudhI kALajIpUrvaka noMdha utaratA rahetA. sAsAyaTIe kRtajJabhAve temanA nAmano eka suvarNacandraka sthApyo che je saMzodhanamAM viziSTatA dAkhavanAra vidyArthIne ApavAmAM Ave che. OM, kANe rAja aDhAra klAka kAma karatA. pAchalI vaye paNa kAryanI temanI zakita vismayajanaka hatI. cha varSa pahelAM eka mulAkAtamAM emaNe kaheluM ke sALamAM varSathI mane peTano dukhAvo rahyo che. have TevAI gayo chuM. (temane AMtaraDAnAM cAMdAMnI bImArI hatI.) have aneka bImArIo che. eka AMkhe dekhAtuM nathI. dAkatare vAMcavAnI nA kahI che, chatAM pAMceka kalAka to roja vAMcuM ja chuM. lakhavAnI paNa daiva chUTatI nathI. bahu lakhavA jatAM AMkhamAMthI pANI Ave...hajIye badhuM lekhana akSareakSara huM ja mArI meLe karuM chuM. 19 mahAmahopAdhyAyane du:kha e vAtanuM hatuM ke bhAratIya vidyA (Indology ) vize saMzodhanakArya A dezamAM nahivat thAya che. pazcime bhagIraza kArya karyuM che. paNa ApaNA samRddha vArasA tarapha vaLI ApaNI saMskRtinI kathAne AlekhavAno ne jagata samakSa rajU karavAnA have ApaNA vAro che. vIsamI sadInA A RSine navI peDhI vize bhAre nirAzA UpajI hatI. temaNe kaheluM : 'Aje navI peDhImAM vAcana echuM, sAhasa echuM, mahenata ochI che, theDI siddhi maLI ke kUdAkUda karanArAnI saMkhyA ghaNI che. kaoNlejo vadhI che paNa vidrA nathI, sau nA karI mATe bhaNe che. navI peDhI ALasu paNa che, jemane pagAra maLe che temAMnA aneka jaNa kazuM karatA nathI hotA. prAdhyApakone traNa mArA cAlu pagAre rajA maLe che paNa jJAnavRddhi mATe teo zuM karatA nathI. navI peDhIne ApaNA bhArataratna RSinuM A kevuM pramANapatra! ane keTaluM yathArtha ! DA, kANee temano mahAgraMtha aMgrejImAM lakhyo che, kAraNa temanI eka nema pAzcAtya vidvAnonI bhArata vizenI gerasamaja dUra karavAnI hatI. bhAratamAM gALa ane jyotiSazAstra vize prAcIna kALamAM je jJAna pravartatuM hatuM te vize keTalAka vidvAnoe bhrAmaka khyAlo phelAvyA che. 1. kANee pazcimI vidvAnonAM maMtavyo samajavA mATe jarmana ane phrenca bhASAo paNa zIkhI lIdhI hatI. temanA 'hisTarI opha dharmazAstra' e mahAgraMthane saMskRta tema ja marAThImAM pragaTa thayelA jovAnI temanI IcchA hatI. A graMtha A be uparAMta anya prAdezika bhASAomAM paNa utAravAmAM Ave e ja A maharSinI sevAonuM yogya tarpaNa gaNAze. giragAma khAtenA emanA nivAsthAnane eka raSTrIya smArakamAM pheravI nAkhavAnuM sUcana thayuM che. ema thaze te A mahApuruSanuM e eka ucita smAraka banI raheze ane yuvAna saMzodhakone emAM eka abhyAsa-tIrtha sAMpaDaze. hiMmatalAla mahetA mahAvinAzaka rokeTa zastro tA. 22 methI niksananI soviyeta yAtrA zarU thAya che, te daramiyAna vadhu vinAzaka zastro banAvavAnI pravRtti thIjAvI devAnA karAra para sahIo thAya evI pUrI vakI che, sivAya ke kaMI vighna naDe, A zasronI jhAMkhI karavAmAM ApaNane rasa paDaze, kAraNa ke jo A be mahArAjyo vacce vigraha thAya ta| e mahAvinAzaka zasro ApaNA AkAzamAMthI, athavA kaho ke avakAzamAMthI pasAra thAya. amerikAnI aNusabamarInA arabI samudramAM, baMgALanA akhAtamAM ane hiMdI mahAsAgaramAM aNubAmbathI sajaja rokeTo bharIne samudranI sapATI nIce divasa ne rAta sarakatI hoya che. teo bahAra DokAyA vinA potAnAM rokeTo cheDI zake, je bharatakhaMDa ane himAlaya parathI raziyAmAM pahoMcI tenAM lazkarI mahattvanAM mathakone phakI de. evI rIte raziyAnAM ane cInanAM ANuzastrasaja rokeTo paNa ApaNA deza uparathI pasAra thaI zake tema che. duniyAne eka ja AzvAsana che ke bemAMthI eke pakSa yuddha saLagAvavAnI mUrkhAI nahi kare, kAraNa ke baMne samAna baLa dharAve che. eka pAse thoDAM vadhu rokeTA hoya ke koInAM rokeTazasro vadhu vinAzaka hoya tenuM mahattva nathI, kAraNa ke samagra duniyAno nAza karyA pachI paNa ghaNAM zasro vadhI paDe eTalAM zasro dareka pakSa pAse che ane duniyAnA sarvanAzamAM temanA potAnA sarvanAzano paNa samAveza thaI jAya che! konI pAse vadhu vinAzaka zasro che e prazna paNa gauNa che, kAraNa ke vadhArAnI vinAzaka zakita nakAmI ja javAnI che. tema chatAM baMne pakSA vadhu ne vadhu vinAzaka zastro banAvye jAya che, kAraNa ke sAme pakSa banAve che. paraMtu AvI zastraspardhAnI nirarthakatA ane mUrkhAI vize baMne pakSA sabhAna banyA pachI temaNe vyUhAtmaka zasro maryAdita karavAnI vATAghATa ( " SALT ") eTale sTreTejika Armsa limiTeMzana TaeNksa) zarU karI. A lakhAya che tyAre phinAla nDanA pATanagara helasiMkImAM A vATAghATa saphaLa thavAnI aNI para che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 prabuddha jIvana tA. 16-5-1972 = je bIjA vizvavigrahamAM hiTalaranA rokeTavijJAnI De. brAune phrAnsamAMthI briTana para vi-2 nAmanAM keTa pheMkayAM hatAM, paraMtu tyAre hajI ANubombanuM mAtra amerikAmAM gupta rIte sarjana thaI rahyuM hatuM, tethI A sAdA rekeTa evAM bharyakara na hatAM. vaLI teo ApameLe nizAna paNa laI zakatAM na hatAM. - bIjA vizvavigraha pachI pazcimI deze ane raziyA vacce ThaMDo vigraha zarU thayo tyAre zastraspardhA zarU thaI. raziyAe paNa aNurbaLa banAvyA tyAre amerikAne IjAro tUTI gaye. paNa aNubomba dharAvavA e pUratuM nathI; te pheMkI zake tevA vimAna joIe. ane have rokeTavijJAna eTaluM AgaLa vadhI gayuM hatuM ke ANu-hAIDrojana baoNmba pheMkavA mATe amAnavakeTe ja vadhu upayogI gaNAya. AthI amerikAmAM ane viyeta saMghamAM vadhu vinAzaka ANubaoNmba sAthe vadhu kAryakSama rekeTa banAvavAnI paNa spardhA cAlI. amerikAmAM tyAre meM kArthI ane DalerA jevA jokhamI rAjapuruSone jamAno hato ane vartamAna pramukha nikasana tyAre upapramukha tarIke temanA karatAM bahu vadhu sAruM mAnasa dharAvatA na hatA te vakhate keTalAka bejavAbadAra amerikana netAo evI paNa vAte karatA hatA ke raziyA aNuzastro ane rezakeTe vaDe vadhu baLavAna banI jAya te pahelAM tene phaTako mArIne tenI keDa bhAMgI nAkhavI! AthI raziyane paNa potAnI badhI tAkAta vAparIne vadhu zastro ane vadhu bhayAnaka zastro banAvavAnI zaratamAM UtaryA. Ama baMne pakSo vadhu ne vadhu vinAzaka zastro banAvavA lAgyA. raziyane ecita phaTako na mArI de te mATe amerikana vimAne aNu - hAIhAjana bombathI sajaja thaIne covIse kalAka vArA pramANe AkAzamAM UDatAM hatAM - be dAyakAthI - hajI UDe che! rokeTonI navI navI peDhI vikasatI gaI tema vadhu aMtara kApavAnI, vadhu sacoTa nizAna levAnI vadhu vinAza karavAnI temanI zakita vadhatI gaI. pratispardhIo lAMbA - TUMkA aMtaranAM raeNkeTa duzmana deza sAme evI rIte goThavatA gayA ke hukama maLatAM ja dazamana dezanA buhAtmaka ane lazkarI lo para rokeTavarSa varasAvI zakAya. dA. ta. amerikAe potAnA dezamAM, keneDAmAM, yuropamAM, grInalenDamAM, keTalAka eziyAi dezamAM ane prazAMta mahAsAgaranA TApuomAM rokeTa athavA aNuzastradhArI vimAne athavA baMne goThavI dIdhAM che. taduparAMta raziyA ane cInane pharatI aNusabamarInane goThavI dIdhI che. rekeTothI sajaja manavAro ane aNuzastro pheMkI zake evAM vimAnavAhaka jahAjone paNa cokkasa samadromAM bAre mAsa rAkhavAmAM Ave che. dhruva pradeza paNa mukata nathI rahyo. dA. ta. grInalenDanA vAyavya kAMThe thula nAmanuM vimAnI mathaka bAMdhavAmAM AvyuM che. Azu- hAIDrojana zastrothI sajaja thaIne covIse kalAka UDatAM rahetAM vimAnamAMthI yAMtrika kharAbI ke pratikULa havAmAnanA kAraNe koI vimAna tUTI paDe te zuM thAya ?. AvI bIka varSothI vyakata karavAmAM Ave che. AvAM vimAna tUTI paDavAnA banAva banyA che. paNa kharA, paraMtu ANu - hAIDrojana bomba sAmAnya bebanI jema pachaDAvAthI phATI nathI paDatA. koI vimAnI magajanI samatulA, gumAvI besIne aNubomba pheMkI na bese te mATe aNubaoNmba pheMkavA ane phoDavA mATe kaMI nahi te cha kriyAo karavI paDe che ane te karavA be mANasenI jarUra paDe che. evI rIte aNu * hAIDeAjane bombadhArI reTane paNa koI mANasa bhUlathI ke magaja gumAvIne choDI zake nahi evI jaDabesalAka jogavAI hoya che. aNuzastro vaDe AkramaNa karavAno hukama amerikAmAM pramukha sivAya bIjo koI ApI zake nahi. vimAnane evo kAyamI hukama hoya che ke tamane humalo karavA mATe dhasI javAno hukama maLyA pachI paNa samarthana mATe bIjo hukama na maLe tyAM sudhI aNuzastro pheMkavA nahi. keInI gerasamajUtI na thAya te mATe AvI takedArI rAkhavAmAM AvI che. AvI gerasamajUtI ekavAra thaI paNa hatI. keneDA ane grInalenDanI uttara sarahade amerikAe zakitazALI reDAra aMtronI hAramALA goThavI dIdhI che jethI raziyAnI AkAzI hilacAla para cAMpatI najara rAkhI zake. eka divasa evuM banyuM ke reDAranA caMdA para tupravAsI pakSIo dekhAyAM. reDAranA rAMdA para AkRtio spaSTa nathI dekhAtI, ane manamAM zaMkA ke bIka hoya te sIMdarI paNa sApa lAge. AthI reDAranA saMcAlakoe tene AvI raheluM raziyana vimAnI AkramaNa mAnI lIdhuM. temane vaLatuM AkramaNa karavAne hukama paNa maLI gayo. paraMtu krimaNa karavAnI samarthanamAM bIjo hukama maLe te pahelAM A gerasamajaNa dura thaI. reDAranA caMdA para paMkhIDAM paMkhI tarIke vyakata thayAM ane vaLatuM AkramaNa karavAne pahele hukama pAchA kheMcI levAmAM Avyo. te pachI to amerikana pramukha ane raziyAnA vaDA pradhAne vacce haTa lAIna nAmanI sIdhI saMdezavyavasthA karavAmAM AvI che. zekeTazo tarehatarehanAM hoya che ane te badhA kaMI Azuzastro nathI dharAvatAM. rekeTanA prakAra A pramANe hoya che: (1) vimAnamAMthI damana vimAnane phakI denAra raoNkeTa, (2) vimAnamAMthI dharatI ke samudra paranAM lakSyone phekI denAra rekeTa, (3) dharatI parathI vimAnane pheMkI denAraoNkeTa, (4) dharatI parathI dharatI paranAM lone phakI denAra rokeTa, (5) manavAramAMthI duzamana jahAjane kI denAra raeNkeTa, (6) manavAramAMthI kAMThA paranAM lo pheMkI denAra rokeTa. aNu-hAIDrojana zastrothI sajaja raoNkeTa dharatI parathI choDavAnA hoya che, sabamarInamAMthI choDavAnAM hoya che, sapATI paranI manavAramAMthI chADavAnAM hoya che ane vimAnamAMthI chADavAnAM paNa hoya che, dharatI parathI choDavAnA TUMkA gALAnAM hoya ke lAMbA gALAnA eTale AMtarakhaMDIya (eka khaMDamAMthI bIjA khaMDamAM pahoMcI zake evAM) hoya, dA. ta. raziyAnI sAsina nAmanI AMtarakhaDIya rekeTa sADA cha hajAra mAIla cheTe pahoMcI zake che. amerikana havAI daLanuM mAInyuTamena zakeTa 60 phUTa lAMbuM che, 77000 ratalanuM vajana dharAve che, ane 7000 mAIla karatAM vadhu dUranA lakSya para paNa trATakI zake che. amerikana havAI daLanA TAITAna-2 nAmano raeNkeTa 3,30,000 ratala vajana dharAve che, 103 phuTa. lAMbA che, ane 6,500 mAIla cheTe jaI zake che.' Azu-sabamarInamAMthI choDavA mATe amerikAe pahelA pelArisa nAmanAM rokeTa banAvyAM hatAM. have pasIDena nAmanA vadhu sArAM raeNkeTa banAvyAM che. A sabamarIne samudramAM DUbelI rahIne rekeTo choDe. sabamarInathI rAmudranI sapATI sudhI rekeTa havAnA dabANa vaDe pravAsa kare. pANImAMthI bahAra nIkaLyA pachI temanuM enjina baLataNa bALavuM zarU kare. A badhA rekeTa svayaMsaMcAlita (gAIDeDa misAIla) heya che. AthI teo hajAro mAIla cheTe AvelAM lo. paNa dhIne temanI upara trATake che - raziyA ane amerikA vaccenuM aMtara kApI nAkhatAM rokeTane Azare aradho kalAka lAge. AthI vaLatI humalo karavA pUrato samaya meLavavA reDAra paNa pUratAM nathI. tethI baMne pakSoe avakAzamAM jAsUsI upagraha rAkhyA che, jemAM mANasa ne hovA chatAM duzamane dezamAM zuM thAya che tenI teo mAhitI Ape che! pAkistAna sAmenA vigraha samaye viyeTanAmanA samudramAMthI amerikAnA sAtamA kAlAnAM jahAjo. pAkistAnanI madade AvavA nIkaLyAM tenI mAhitI tatkALa raziyAne tenA upagraha dvArA maLI gaI hatI ane raziyA dvArA ApaNane maLI hatI. dumanamAM AvI rahelAM paeNkeTone vaccethI AMtarI le ane temano nAza kare evAM raeNkeTe paNa banAvavAmAM AvyAM che, paraMtu te evAM kAryakSama nathI ane ati kharcALa che. temanI nirarthakatAnuM bhAna thayA pachI ja amerikAe A spardhAmAM maryAdA svIkAravAnI samajatI para AvavA vATAghATa zarU karI. rekeTazaomAM raziyA AgaLa che ane te pitAnAM aNu - hAIDrojana zastrone pRthvI ArapAsa avakAzamAM pharatAM paNa rAkhI game tyAre duzmananAM mathako para evakAzamAMthI pheMkI zake che evA bhAnathI amerikA asvastha banI gayuM. tethI teNe maryAdA mATe vATAghATa zarU karI. raziyAne yuddha jaInuM nathI, eTaluM ja nahi paNa duniyAnA bIjA dezo vacce yuddha thAya enI rAme paNa tene virodha che. AthI vadhu vinAzaka zastro banAvavA para saMyama rAkhavA te hamezAM taiyAra che, paNa spardhAmAM hArI javA taiyAra nathI. Ama A be mahAsattAo vacce eka vadhu samAdhAna zakya banyuM jaNAya che. vijayagupta maurya . Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhudhdha jIvana tA kaMI Abha tUTI paDavAnu nathI asAdhya rogathI pIDAtA ane bhayaMkara yAtanA bhogavatA mANasane AvI pIDAmAMthI mukita maLe e mATe enuM mRtyu vaheluM thAya evuM karavuM joIe ke nahi? e prazna ThIka ThIka carcAyA che. briTiza pArlAmenTamAM A vize kharaDo paNa rajU thayo hato. paNa te svIkArAyo nahoto. A praznanI carcA janmabhUmi-pravAsI' nA tA. 19-3-'72nA aMkamAM zrI gopAladAsa modIe karI che. emano A vizeno lekha ane enA anusaMdhAnamAM bIjAM traNa maMtavyo ahIM pragaTa karavAmAM AvyAM che. taMtrI] tA. 16-5-1972 [1] hAtha - paganAM AMgaLAM khavAI gayAM hoya ke zarIre meATA UMDAM ghArAM paDayAM hoya ane emAMthI durgaMdha mAratAM lohI - paru vahetAM hAya, UMDI UtarI gayelI Tagara Tagara be AMkho mRtyu dvArA chuTakAro jha MkhatI hoya evA bhUkha ane rogathI ribAtA adhamUA mAnavadehanuM poTaluM rastA para ke phUTapAtha para paDayuM hoya to ApaNe mAM pheravI laI AgaLa cAlyA jaIe chIe athavA bahu bahu ta 'ararara, bicArA' kahI Ane-be AnA pheMkI aMteSa mAnI laIe chIe, paNa e ja mAnavI ke jenAM darada, du:kha ane dAridraya dUra thavAnA jIvanabhara koI saMbhava nathI tenI eka nAnA Injekazana (Hypodermic needle) dvArA pIDArahita hatyA karavAnI koIka vAta kare to ApaNA nAkanuM TIcakuM caDI jAya che, bhavAM kheMcAya che ane bAlI UThIe chIe, "hAya, hAya, ene mArI nAkhavA? evuM pApa te kema karAya ?' samAjanA A eka naryo daMbha nathI zuM? maTI na zake evA daradathI pIDAtA mAnavIne maravA na devA e eka krUratA che. AmAM AtmA, anukaMpA ane nItinI vAto vacce lAvIne ApaNe ApaNI jAtane ja chetaratA hoIe chIe. vAstavamAM te mRtyu jhaMkhatA mAnavane cAlu ribAvA devA e eka prakAranuM pApa che. kAyadAmAM dayAprerita hatyA (Butanasia)nI jaeNgavAI hovI ghaTe che ane enA amala mATe niSNAta DaoNkaTaronI eka penala racAvI ghaTe che. sAmAnyata: mAnavI mRtyu Icchato nathI ane e mRtyu tyAre ja jha Mkhe che jyAre enuM darada asahya hoya. tethI jyAre te pAtAnI jidagIno aMta ANavAnuM nakkI kare tyAre tene tema karavA devA joIe. svaicchika mRtyu e mAnavInA eka mULabhUta adhikAra manAvA joIe. dayAprerita hatyA naitika daSTie paNa yogya che. hakIkatamAM to eka daradI ke je koI maTI na zake evA bhayaMkara rogathI pIDAtA hAya tenI dayAprerita pIDArahita hatyA karavI e eka sukRtya lekhAvuM joIe. eka mAnavI ke jeNe potAnuM sAruMmeM jIvana sukhamAM vitAvyuM hoya tene aMta samaye du:kha bhAgavavA zA mATe devA ? vRddhAvasthAmAM jene mATe sukha, zAMti ane AnaMdanA koI saMbhava na hoya ane darada, da:kha ane dAridrayane lIdhe jene jiMdagInA eka eka divasa eka eka varasa jevA lAgatA hAya tene svecchAe maravA zuM kAma na devA? yuvAne paNa potAnI vRddhAvasthAmAM ribAvuM nahi paDe evI haiyAdhAraNane lIdhe pAtAnuM yauvana vadhu meAjathI mANI zake. eka jIvana ke je sukhamAM vItyuM hoya teno aMta paNa sukhamAM ja zA mATe AvavA na devA? ane Ameya paisAne abhAve peAtAnI aMdhArI oraDImAM ke gaMdhAtA jhUMpaDAmAM tathA yogya sAravArane abhAve ke bedarakArIne lIdhe ApaNI jAhera haeNspiTalAmAM keTalAya daradIe roja maratA ja hoya che ne! A paNa eka prakAranI, jo ke nakArAtmaka (negative) paNa hatyA ja che ne! to, ApaNA dezamAM ke jyAM Aje darada, du:kha ane dAridrayane lIdhe dinapratidina jIvana asahya banatuM jAya che tyAM jIvananI A kaThora vAstavikatA ApaNe svIkArIe ane lAgaNIveDA cheDI karuNAprerita hatyAne AvakArIe. alabatta, emAM amuka zarato 1 Avazyaka lekhAvI joIe, eka te AvI hatyAnI vinaMti daradIe pote athavA daradInAM evAM sagAM ke mitrae karI hovI joIe ke jemane daradInA mRtyuthI koI paNa jAtanA, Arthika ke anya lAbha thavAnA na hoya; bIjuM, javAbadAra DAkTaronI penala A vinati sAthe sahamata thavI joIe; ane trIjuM, A nirNaya te ja levAvA joIe, je darada asahya hoya ane daradI mATe AmAMthI sAjA thavAnI koI zakyatA na hoya. A hatyA marajiyAta tA hoya ja, paNa ene pharajiyAta banAvIe to paNa kaMI Abha tUTI nathI paDavAnuM! gopAladAsa mAdI [2] avAstavika sUcana 'janmabhUmi-pravAsI'nA 'saMsAracakra' vibhAgamAM tA. 19-3-'72nA aMkamAM jANItA carcApatrI zrI gopAladAsa mAdIe 'to paNa kaI Abha tUTI paDavAnuM nathI!' e mathALA nIcenuM carcApatra lakhela te pragaTa thayela tenI nakala A sAthe meluM chuM ane tenA vize mArA je vicAro che tene paNa A sAthe lakhI mokaluM chuM to A bhAre carcAspada ane sAthe rasaprada viSaya hAI, temanuM carcApatra ane sAthe me' mAkalelA vicAro pragaTa karazo to AbhArI thaIza. temanI vAta para vicAra karatAM pahelA prazna e thAya che ke game tevA saMjogAmAM paNa mANasane mANasanA jIva levAna adhikAra nathI. je mANasane jIva ApI zake tenA adhikAra mANasano jIva levAnA rahe. e rIte vicAratAM phAMsI ApavAnI prathA paNa ghaNI ja ayogya che, kemake mANasa hamezAM bhUlane pAtra che, ane evI bhUlanA kAraNe phAMsI ApyA pachI te jIvaMta thaI zakatA nathI. e ja rIte daradI game teTalA bImAra hoya chatAM te mRtyune lAyaka TharatA nathI. jo ApaNe karmamAM mAnatA hoIe to karelAM karma saue bhAgavavAM paDe che. ane tyAra bAda tenA karmanA udaya thavAnA hoya to te sAjo paNa thaI jAya. bIjI vAta e che ke mANasa pote mRtyune AvakAre te paNa moTe bhAge zakya nathI, eTalA mATe to kahevata che ke "maratA mANasa taNakhalAne paNa pakaDe." e rIte game tevA bImAra mANasa paNa svecchAe mRtyune AvakAravA taiyAra nathI thato hotA ane jo AvA khUba ja bImAra mANasane mRtyunA havAle karavAno kAyado karavAmAM Ave te emAM evA paNa vikalpone saMbhava kharo ke cAra- pAMca vararAnI mAMdagIthI tenA gharanA mANaso kaMTALI gayA hoya ane tene vadhAre herAna karI tenA ja meADhe kahevarAve ke mane mRtyu maMjUra che. AvA svaicchika mRtyune svIkRti ApavAne lagatA kAyadA pasAra karAvavA mATenI hilacAla yuropamAM cAle che kharI, paraMtu enI saMskRti ApaNAthI sAva bhinna prakAranI hovA chatAM, haju Aja sudhI tyAM paNa AvA kAyado pasAra karavAmAM Avyo nathI, te jyAre ApaNI saMskRtino vicAra karIe chIe tyAre AvI khaMDanAtmaka vAta ApaNe koI paNa saMjogAmAM svIkArI zakIe ja nahi, eka prazna evA paNa udbhave che ke zArIrika rIte kaM TALI gayelA mANasane svaicchika mRtyunI jo paravAnagI maLe to, AjanA yugamAM sAmAnya ane garIba varganA evA keTalAya mANase che ke jeo Arthika paristhiti tema ja sAMsArika viTaMbaNAone kAraNe Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 mAnasika rIte eTalA badhA taMga thaI gayelA hoya che ane keTalIye bahenA gharanA ane saMsArika tema ja samAjanA anyAyonA asahya trAsathI eTalI badhI taMga AvI gaI hoya che ke te svaicchika mRtyune AvakAre che. mAnasika trAsa to khUba asahya ja gaNAya, te zuM e lokone paNa svaicchika mRtyu, eTale ke ApaghAta karavAnI samAje ane sarakAre chUTa ApavI? te paNa zakya nathI ja. cAnA muddo DAkaTaronI penalano che. e koNa race ? karyAM karyAM racAya? AvaDo moTo deza, emAM enI vyavasthA kema UbhI thAya ? ane enA kharca koNa bhogave? ane jo sarakAra evaDo moTo kharca karavA taiyAra hoya to te evA mANasA mATe khArA eka zuzruSAgRha je kema nirmANa na kare? emAM evA mANasone sAravAra maLe ane mRtyu sudhInI jiMdagI zAntithI pasAra kare. prabudhdha jIvana pAMcamo muddo e che ke ApaNA badhAmAM karuNA bharI che ema ApaNe belIe chIe - lakhIe chIe, paraMtu te sAva uparanI ja vAta che. hAthInA cAvavAnA ane batAvavAnA judA dAMta hoya che evI ja. kemake rastAmAM phuTapAtha para khUba ja bImAra hAlatamAM ane mRtyunI najIka pahoMcelI vyakitane jovA chatAM ApaNe nathI UbhA rahetA ke nathI tenA mATe koI kAryavAhI karatA, ane uparanI karuNAnI chAMTa chAMTIne cAlatA thaI jaIe chIe. jo ApaNAmAM kharekhara AMtarika karuNA hoya ane evA-karuNAnA dAvA karanAranI saMkhyA tA bhAratamAM karoDonI che- te e karoDo mANaso, AvA hajAro mANaso mATe zuzrUSAnI vyavasthA zuM UbhI na karI zake? to to bahu meTuM kAma thaI jAya - paraMtu khATale moTI khoTa e che ke tene pAyo ja nathI. eTale ApaNI karuNA AMtarika karuNA nathI. eTale AvA khaMDanAtmaka vicAra karavA karatAM racanAtmaka vicAra karavA vadhAre jarUrI lAge che ke evA mANasA mATe zuzruSAnI - rahevAnI sagavaDa UbhI karavAmAM Ave. ApaNA dezamAM AvuM Ayojana UbhuM karavAmAM Avela che, paNa te koI bhAratIya nAgarike nathI karyuM paraMtu ApaNA rUDhicusta jene maleccha jAti gaNe che evI jAtinI eka Albeniyana strI madhara therIsAe kalakattAmAM, mRta hAlatamAM sabaDatAM du:khIone AkAya ApavA mATe eka paDatara makAnamAM potAnuM kAma varSo pahelA zarU kareluM. jenuM mRtyu nizcita che evA rastA paranA mANasone upADI tene laI jAya ane mRtyu paryaMta tenI sevA kare che. kSaya, gatapIta ke koDha jevA rogone kAraNe upekSita thaI phUMkAI gayelA mANasane temane tyAM Azraya maLato hoya che ane tenI sevA - zuzrUSA karavAmAM Ave che. Aje bhAratabharamAM tenI saMsthAonI aneka zAkhAo che. ane AvI rovA arthe yuropanA vividha bhAgAmAMthI 400 jeTalI sevikAe bhAratamAM AvIne vasI che ane madhara thaeNrIsAne tenA kAmamAM madada kare che ane dara varSe lagabhaga pacArA hajAra dardIonI sevAthUzruSA A saMsthA dvArA karavAmAM AvI rahI che. ApaNe te phakata vAto karatA hoIe chIe, jyAre A loko kAma karI batAve che, ane te paNa taddana nisvArtha bhAve. dhanya che temanI AvI sevAvRttine bAkI jyAM sudhI sarjanahAranI IcchA nahi hoya tyAM sudhI koI koIne mArI zakatuM nathI ane tenI mRtyunI paLa AvI jAya tyAre karoDo prayatno karavA chatAM te vyakita jIvaMta rahI zakatI nathI. eTale kayAMka kavinA meDhe bhagavAne kahevarAvyuM che ke "mArI marajI vinA re koIthI taraNuM nava toDAya." ane A sAva sAcI vAta dhyAna para Ave te ApaNe racanAtmaka vicAra tarapha vaLavAne prerAIzuM. bAkI uparanI zrI gopAladAsabhAInI vAta gaLe UtaratI nathI. te vAstavika paNa nathI ane eTale zakya paNa nathI. zAntilAla TI. zeTha tA. 165 1972 [3] prema jo nAza pAme tA dhaiyA nA jIvatI rahe 'saMsAracakra'mAM, mAthAmAM vIjaLI paDe evuM eka carcApatra 'janmabhUmi-pravAsI'nA tA. 19-3-'72 nAM aMkamAM vAMcavA maLyuM. A carcApatranA lekhaka bahu jANItAM carcApatrI che. emA lakhANAmAM hameza saMvedana hoya che. zrI gApAladAsa modInI kalama A kAraNe saunAM dila jItI zake che. emanAM lakhANA huM to acUka vAMcuM ja, 'paNa Abha tUTI paDavAnuM nathI zIrSaka heThaLanuM lakhANa eka sakhata AMcakA ApI gayuM. mane lakhANa na gamyuM. mRtyunuM rahasya koI pAmI zakyuM nathI. mRtyunI aneka suMdara vyAkhyA paNa thaI che ane mRtyu e mitra che-sakhA che-evuM kAkArAAheba jevA lakhI zake che. paraMtu mRtyunA vicAra karatAM ja eka bhaya jANe-ajANye vyakita mAtrane thato ja hoya che. nArakInuM jIvana jIvatA lokone ApaNe jivADavA aneka rAhatakendro UbhAM karIe chIe. 'zvAsa che tyAM sudhI Aza che' ema ApaNe mAnIe chIe ane chellI ghaDI sudhI paNa kensaranA daradIne ya bacAvavAno ja prayatna, e ja mANasAInuM prema kartavya che. jo prema ja nAza pAmaze te dayA jevuM koI tattva ja nahi rahe. AthI zuM phUTapAtha upara ke zuM mahelamAM, anaMta pIDA bhAgavatA mAnavIne Injekazana ApI. A jagatamAMthI vidAya ApavAno ApaNane koI adhikAra nathI. A prazna Aje videzamAM sArA evA carcAI rahyo che, paraMtu bhAratIya saMskRtinAM tattvAmAM A dayAprerita katalanI kalpanA paNa na thaI zake. dayAprerita jIvatadAna hAI zake, dayAprerita khUna na hAI zake. zrI gopAladAsa modInI vAta upara vicAra karI, emanuM sUcana jo amalI thayuM to samAjamAMthI viveka-maryAdA-prema-karuNA tathA jIvananAM bIjAM aneka maMgala tattvo lupta thaze-mATe emanA maMtavyanA Abha na tUTI paDe to ya asvIkAra ja thavA ghaTe. cImanalAla je. zAha [4] kuvA sogAmAM A thai zake ! 'pravAsI'mAM zrI gApAladAsa medInuM lakhANa joyuM hatuM. marI na zake evA daradathI ribAtA ne mRtyune jhaMkhatA mAnavIne svecchAe maravA devA ja joIe e vize koI zaMkA nathI. paNa ribAta mAnavI sAthesAca ja mRtyune jhaMkhe che e nakkI karaze koNa? asAdhya rogathI pIDAtA mAnavInI jijIviSA pote uparathI ema kahetA hAya ke "have to mRtyu Ave te sAruM" te paNa-jarIke ochI nathI thaI hatI evA mArA anubhava che. javAbadAra DaoNkaTaronI penala sAmAnya koTinA mANasane upalabdha kharI? ane rastA para paDelA adhamUA bhikhArIonI hatyA karavAnuM koNa mAthe leze? zuM myunisipAliTI e mATaeN DaeNAkaTarone pagAra ApIne rokaze? ke pachI AvA badhAne pakaDI pakaDIne myu. vAnamAM besADI kayAMka dUradUra laI jaIne hAIpoDarmika nIDala vaDe mRtyune zaraNa karavAmAM Avaze? uparAMta mRtyuzayyA para paDelA mANasa sAjo nahIM ja thAya evuM koNa sarTiphAya karaze? zuM jIvana ane mRtyuno ba ApaNe hastagata karI lIdheA che? maraNAsanna banelA daradI jIvI jAya ne pachI dasa-vIsa varSa jIve evA prasaMgo banatA zuM ApaNe joyAjANyAM nathI? upasthita karelA eka-be muddAnuM saMtoSakAraka nivAraNa thaI jAya tA dayAprerita pIDArahita mRtyune Legalise karavAmAM kazo vAMdhA nathI evA mAro mata che. subodhabhAI ema. zAha 10 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to, 16-5-1972 prabuddha jIvana dArUbaMdhI cAkaDe caDI che... - zikSaNa ane samAjakalyANa mATenA maMtrI zrI zekhAvALAe bhareluM hovuM joIe. te Teko ane TIkA, peDala ane breka maLIne dArUbaMdhIne amala saMtoSakAraka rIte thayuM nathI paNa tene kaDaka hAthe sAIkala AgaLa cAle. amala thavo joIe evA AzayanuM vidhAna karyuM temAM paNa TIkA- dArUbaMdhInI bAbatamAM TekedAro ane TIkAkAronI bhUmikA peDala daSTivALA buddhijIvIee dArUbaMdhInI niSphaLatAne ekarAra" ane breka jevI eka hetune varelI paraspara pUraka che ke dArUbaMdhInA zodhe, e vAta Ama te, UDatA taNakhalA jevI che. paNa e taNa- mRgane jivADavA mAgatA RSi ane khatama karavA mAgatA zikArI khaluM pavana kaI dizAmAM vAvA mAMDe che te dekhADe che. e pavana jevI paraspara virodhI che? dArUbaMdhI mATe anukULa nathI ane e taNakhaluM ekAkI paNa nathI. dArUbaMdhInA prakhara puraskartA zrI prabhudAsa paTavArI ane dArUdArUbaMdhI vize navA yuganI navI paristhitimAM talasparzI adhyayana baMdhInA virodhI tarIke kharI khATI chabi jemanI baMdhAvA mAMDI che te karavuM paDe e jarUrI thaI paDayuM che. dArUbaMdhIne pAye pharIthI sudaDha De. amUla desAI, e baMnenI sAthe kalAkenI vAtacIta pachI mArI karavA mAganAre navI peDhImAM navAM tapa tapavAM paDe e anivArya potAnI je chApa paDI che te ahIM rajU karIza.' thatuM jAya che. ' | dArUbaMdhI aMge jUnA jogIonI zraddhA avicaLa che, kAraNa dArUthI zArIrika nukasAna thAya che te vize TekedAra ane TIkAkAra" emanA dilamAM peDhIothI sIMcAyelA jaina-vaiSNava dhArmika saMskAronI baMne pakSa saMmata che. balake amUlabhAIne dAvo che ke emaNe nonabhUmi para gAMdhIjIe tarkazuddha rIte maghaniSedhanA vicAronuM vAvetara paNathI paDozanA ja pIThAmAM dArUDiyAonI durdazA sagI AMkhe joI karyuM hatuM. paraMtu trIzI ane cALIzImAM AvelA navA lokonI dhArmika che, pIThA para pikeTiMga karIne te emanI kArakirdI AraMbhAI che lAgaNIonuM Adhunika AcAravicAranAM vaheNamAM ThIka ThIka dhovANa ane DokaTara tarIke dArUthI thatI tanamananI khuvArI teo jeTalI jANe thayuM che ane Arthika rIte dArUbaMdhI rAjya sarakArane beTanA khADAmAM che teTalI te dArUbaMdhInA binatabIbI himAyatIe na ja jANI zake. utAranArI che evI dalIla emanAM dimAga para chellA be dasakAthI paraMtu tADInI e tarapheNa kare che. kAraNa eka to kAMThAnI aMgrejI akhabAronA satata pracArathI have ThasI gaI che. te karatAM dariyAparajane pANI sAthe rAtadivasa jIvavAmAM tADInA garamAvAnI tAmilanADu ke mahArASTranI jema dArUbaMdhIne dUra karIne ke meLI pADIne jarUra lAge che, temane tenI Adata che, ane rAnIparajamAM paNa zikSaNa ane samAjalyANa mATe joInuM nANAM-sAdhana gujarAte paNa te phelAI che. bIjuM tADIne kAyadAthI dabAvI devA jatAM gaLa zA mATe UbhuM na karavuM, evo prazna tenA manamAM ghaLAya che. ane navasArathI Thera Thera banAvA gaMdo dArU ane DinecarDa spiriTa koMgresanA bhAgalA ane jUnI netAgIrInA asta sAthe A haiyAnI bahu moTA pramANamAM vaparAvA lAgyAM che ane tADI te nazAnI vAta have haTha para AvavA mAMDI che. morArajIbhAInI akArI netA sAthesAthe thoDAM peparka to pUrAM pADe che, jyAre laThTho ke gIrIne phagAvI devAnI sAthesAthe 'TabanAM pANI bhege TAbariye" DinecarDa spiriTa te kevaLa nuksAna ja nuksAna kare che. paNa pheMkI devA jevuM thatuM hoya te navAI nahi. amUlabhAI mAne che ane AMkaDA ApIne kahe che ke navasAranI AyAta klAIkAmanI jarUra karatAM aneka gaNI vadhu thAya che ane paraMtu mananA bhAvA-abhAvAne kAraNe mUkIne tapAsI levA jevI jayAMthI goLa bahAra caDato tevAM sTezana para goLa bahArathI pramANa vAta e che ke zuM dArUbaMdhI kharekhara niSphaLa gaI che? zuM dArUbaMdhIthI bahAra aNAya che. hoLI-dhuLeTI pahelAM DinecarDa spiriTa banAvatAM gujarAtanA sAmAnya mAnavIne kaze phAyado nathI tha? dArUbaMdhI karavA kArakhAnAM para DeranuM dabANa vadhI paDe che. pAchaLanA mULa hetu zuM tane mAryA gayA che? amUlabhAInI dalIlane sArAMza e che ke dArUbaMdhInA kAyadAthIdArUbAMdhI pAchaLa cAra hetu hato: (1) zArIrika hAni aTakAvavI, 1. vadhu hAnikAraka dArU pivAya che. (2) mAnasika-naitika hAni rokavI, (3) dArUbaMdhImAMthI pedA thatA anya | sAmAjika aparAdha aTakAvavA, (4) Arthika barabAdI rekIne dArUmAM 2. madyapAna bhUgarbhamAM jatuM rahyuM che, upara dekhAtuM nathI, tethI hAni - vadhI che, ghaTI nathI. veDaphAtI saMpatti ane samayane vadhu utpAdaka ane sarjanAtmaka kAme mAM vALavAM. A hetue zuM sadaMtara niSphaLa gayA che?- aDadhApaDadhA 3. polIsa khAtuM je eka kALe kuzaLatAmAM IgleMDanA skoTalaeNnDayA saphaLa thayA che?--ke zarUmAM thoDA saphaLa thaIne have niSphaLa jaI rahyA che? pachI bIje naMbare AvatuM, temAM dArUbaMdhI nimitta behada saDo phelAI gayo che ne tenI ekaMdara kAryakSamatA khatama thaI gaI che, saphaLatA se TakA te kAgaLa para ja maLatI hoya che. bAkI vyavahAramAM te koI paNa prayatnanuM pariNAma saphaLatA ane niSphaLatAnuM 4. samAjamAM gerakAyadesara rIchUpIthI kAma karavAnuM vAtAvaraNa mizraNa ja hoya che. e mizraNamAM saphaLatAnuM pramANa keTaluM ane vadhyuM che. niSphaLatAnuM keTaluM te joIne ja ApaNe. e prayatna saphaLa thaze ke niSphaLa gaye te nakkI karIe chIe. cUMTaNImAM saphaLa umedavAra 45 AnI sAme zrI paTavArI paNa dArUbaMdhInI tarapheNane kesa ke papa TakA matathI jIte teye e beThaka to se TakA ja jIte che, majabUta dalIlo sahita peza kare che.. paNa virodha pakSavALA kahevAnA ke A te ladhumatI vaTathI ke najIvI * zrI paTavArI Arthika kAraNa para sauthI vadhu vajana Ape che. bahumatIthI jItyo mATe enI jIta niSphaLa che; nAhaka che. aDadho kevaLa gAMdhIjInA nAmane pratApe dArUbaMdhIne bacAvI rAkhavAnI manepyAluM pANI joIne AzAvAdI TekedAra kahevAnA ke hajI aDadho vRtti have gAMdhIvAdI vartuLamAM ghaTatI jAya che, na bauddhika ane pyAlo bharele che! nirAzAvAdI TIkAkAra kahevAnA ke aDadho khyAla tArkika prayatna zarU thaI cUkyuM che tenI pratIti emanI sAthe vAta te khAlI thaI gayuM che. have rahyuM keTaluM? karatAM thayA vinA rahetI nathI. paraMtu A baMne pakSo vacce eka vAta samAna hoI zake, TekedAro temanI mukhya dalIla sabaLa che. teo kahe che ke "garIbI Teka ane TIkAkAranI TIkA baMnene hetu eka hoya ke pyAse pANIthI haThAva" e koMgresane ja nahi, samasta rASTrane saMkalpa che. dArUbaMdhI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E 24 prabuddha jIvana haDAvavAthI "garIbI haThAvA" kAryakramanA mULamAM ghA thAya che. kAraNa, dArU garIbanI jUja Avakane bharakhI janArA sauthI moTA daitya che. tAmilanADu sarakAre dArUnAM pIThAMnI harAjI karIne rUA. 45 karoDa meLavyA, je zikSaNa mATe vAparavAnA che. paNa e 45 karoDa kayAMthI AvavAnA ?-lokomAM khIsAMmAMthI. loko rUA. 225 karoDano dArU pIe tyAre sarakArane rUA. 45 karoDanI Avaka thAya. garIba loko emanA roTalA para kApa mUkI pAMca rUpiyAne dArU pIe tevI sarakAra jogavAI kare tyAre sarakAra eka rUpiyA zikSaNa mATe meLave! roTale chInavIne nizALa ApavAnI A rIta nirdaya na kahevAya? 'bUTalegiMga' urphe gerakAyade dArU vadhI gayo, mATe dArUbaMdhI dUra karavI joIe e dalIlane mULamAMthI vADhatAM zrI paTavArI kahe che ke hakIkato AthI UlaTI ja che, -jasTisa TaeNksaMde noMdhyuM che ke dArUbaMdhI vagaranAM 'bhInAM' rAjyomAM gerakAyade bhaThThIo vadhu moTA pramANamAM hatI. --Aje paNa jyAM kAyadesara dArUnAM pIThAM hoya che tyAM najIkamAM ja gerakAyade dArUnA aDDA hAya che. kAraNa 'sarakArI'dArUnI bATalI peNA be rUpiye paDatI hoya tyAre gerakAyade bATalI dasa Ane maLatI hoya che. kAyadesara dArU banAvatI brUArIe pote ja moTA pramANamAM gerakAyadesara dArU bajAramAM seravI daI verAmAMthI bacI jatI hoya che. -jherI dArU pIne moTI saMkhyAmAM mANase maravAnA sauthI gamakhvAra kissA 'bhInAM' rAjyomAM ja vadhu banyA che. dilhImAM kRSNanagaramAM kAyadesara pIThAnI najIka ja vecAto gerakAyade dArU pIne 100 jeTalA mANasa maryA; madrAsamAM 160 jaNa pIThAnI sAme ja gerakAyade laThTho pIne maryA; muMbaImAM khapelImAM 130 jaNa maryA te paNa pIThAne paDakhe ja laThTho caDAvIne maryA (A lakhAtuM hatuM tyAre 'bhInA' dilhImAM ja jherI laThTho pIne bIjA 25-30 jaNa maryA). mATe 'bUTalegiMga'nI badI e dArUbaMdhInI nIpaja che ema mAnI levuM avAstavika che. dArUbaMdhI vinAnA amerikAmAM 50 TakA dArU gerakAdesara gaLAyu-pivAya che ema paNa zrI paTavArI cIMdhI batAve che. dArUne kAraNe bajeTamAM karanI Avaka thAya che, paNa sAme pAse bIjA kharca ghaNAM vadhI paDe che. dArUnI Avaka ane zikSaNanuM dAna eraNanI cArI karIne sAyanuM dAna karavA barAbara che. -gunAkhArI ane keraTakajiyA vadhe che. -anIti ane jugAra jevI badIo bahuke che. -majUronI kAryakSamatA ghaTe che ane emanI gerahAjarInuM pramANa vadhe che. sAme pAse dArUbaMdhIthI garIba dUdhe vALu karatAM thAya che (amUlabhAI tA kahe che ke valasADanA mAchI-kALI te tAThIe ja vALa phare che. roTalA, vAla ane tADI e emanuM sAmAnya bhajana che.) loko bacata kare che. hirajano ane majUro amadAvAdamAM 52,000 ane gujarAtamAM anyatra 37,000 makAnonA mAlika banyA che te mATe teo dArUbaMdhIne zika koya Ape che. AAkInA paisA dArUmAM veDaphAtA bace che tethI teo kApaDa vagere bIjo mAla-sAmAna kharIde che ane sinemA jue che. Ane kAraNe sarakArane manoraMjanavero, vecANaverA vagere AvakamAM vadhAro thAya che. 1960thI 1970 daramiyAna gujarAta rAjayanI A prakAranI Avaka 19 gaNI thaI gaI ema kahI tene mATenAM kAraNemAM teo dArUbaMdhInI nItine biradAve che. dArUbaMdhIthI kama-se-kama juvAna peDhIne te dArUnI vArasAgata latamAMthI bacAvI zakAI che. ane bIjA koI rAjya karatAM gujarAtanA rastA lathaDiyAM khAtA dArUDiyAnA aniSTathI cokhkhA rahyA che. madrAsa, ma dilhI, banArasa karatAM amadAvAda-vaDodarA A bAbatamAM ghaNAM vadhu svaccha ane saMskArI tarIkenI chApa pADe che. tA.16-5-1972 vizvanA agraNI DaoNkaTara laoNrensa e. sensamana gujarAtanA dArUbaMdhInA prayogathI eTalA prabhAvita thayA che ke teo te pachI duniyAmAM jayAM gayA che tyAM temaNe kahyuM che ke dArUbaMdhInI saphaLatA jovI hoya te gAMdhInI mAtRbhUmi gujarAtamAM jaIne joI AvA. dArUbaMdhInA lAbha evA che jene InakAra karI zakAya ema nathI. dArUbaMdhIno amala zithila paDayo che tenI nA pADI zakAya tema nathI, baMne bAjunI dalIlAmAM pUranuM vajUda che. te hakIkata zI che? dArUbaMdhI jo sArI hoya, te teno saMp kema DhIlA paDatA jAya che? gujarAtanAM gAmaDAgAmamAM grAmadAnakArya aMge niraMtara pharatA rahetA be mitrane pUchyuM ke dArU vize zI hAlata che? tyAre e mitrae potAnI chApa ApatAM kahyuM ke dArUnA cALe vadhatA jAya che e hakIkata che. 250thI ochI AvakavALA to zuM pIe? paNa talATI hoya to jarUra pIe! kema ke ene 'uparanI Avaka' hoya che. 'uparanI Avaka' (lAMca ke jugAra maTakAnI ke kALAM bajAranI Avaka) sAthe dArUnI latano sIdhA saMbaMdha jaNAya che. avaLe raste AvelA paisA dArUmAM ane vyabhicAramAM vAparavAnuM mana paheluM thAya che. amUlabhAIe paNa bIjI eka rIte A nirIkSaNane anumAdana ApyuM hatuM. muMbaInI lAlabAganI gaMdI cAlImAM rahetA majUrane moMghavArI maLI, vadhArAnI Avaka jevuM bonasa maLyuM, paNa enuM raheThANa te e ja gaMdI cAlImAM hatuM tevuM rahyuM. e vadhArAnI Avaka dArUmAM kharce che. sArAM ghara ane navI svaccha rIte jIvavAnI taka na maLe te vadhArAnI Avaka dArUmAM ja javAnI. TUMkamAM baMne pAse satya vaheMcAyeluM paDayuM che. A devadAnavanA sAmasAmeA saMgrAma nathI, baMnenA ekatra puruSArthathI thatuM mRtamaMthana che. ene gUMcavatI keTalIka rAjakIya hakIkata paNa paDelI che, je amUlabhAI ke zrI paTavArInI ahIM rajU thayelI vAtomAM upara AvI nathI, paNa AvavI jarUrI che. A praznanI bhItara paDelI Arthika-sAmAjika hakIkatone tAravI kADhavA gujarAta sarakAra taTastha vyakitao ane tAnI simita nImaze to jAhera jIvananI svacchatA vadhAravAmAM ane satyane prakaTa karI gujarAtanA zubha puruSArthane puSTa karavAmAM te avazya sahAyaka thaI paDaze. sarakAra AvA prayatna na kare te yunivarsiTIo, dhArAsabhyo ane jAgrata nAgariko maLIne khAsa paMca nIme, carcAsabhAo geAThave. pracAra karatAM vicAra vadhu jarUrI jaNAya che. vAre vAre gAyate tattvanodha: / prabodha cokasI ( 'vizvamAnava 'mAMthI sAbhAra) koI tA samajAve !! (" mauna ke anunAda " e nAmanA hiMdI' pustakamAMthI anuvAdita) jiMdagI kaI balAnuM nAma che? koI zyAno jarA amane samajAve to kharo ! kadama yArathI mUkayo che A duniyAnI bajAramAM motanA sodo dITho che ame pratyekanI AMkhamAM. motathI bacavAnA mArga che harakoI zodhatA maMdiro ne masjido tarapha che harakoI doDatA. InsAnane InsAnathI Darato sadA che dITho Izkane kheMcANathI kaMpita sadA che dITho. jUThane sAcanA burakhAmAMthI DokAtuM dIThuM aham ne jAduI - hunarane jharUkhethI laMkAnuM dIThuM. zuM bacatA rahevAnI A kozize| jIvana che? koI zyAno jarA amane samajAve to kharo! anu: bAdhabhAI ema. zAha mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha. ' mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha. muMbaI-4. Te. naM. 350296 Iy mULa hiMdI -vimalA ThakAra prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH, 117 'prabuddha jaina'nu navasa skaraNa varSa 34 : aMka 3 prajuddha muMbai jUna 1, 1972 guruvAra vArSika lavAjama rUA. 7, paradeza mATe ziliMga 15 taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha * jyArathI zrImatI IndirA gAMdhIe garIbI haTAvanA sUtrane gAjatuM karyuM ane tenA AkarSaNathI lokasabhAnI ane pachI dhArAsabhAnI cUMTaNIomAM jaMgI bahumatI meLavI tyArathI lokomAM bahu moTI AzAo pedA karI che ane A vacananA amala turatamAM kevI rIte karavAmAM Ave che te AturatApUrvaka loko joI rahyA che. baeNnkonuM rASTrIyakaraNa karyu, vImA kaMpanIonA kabaje lIdhA ane have rASTrIyakaraNa thaze. rAjAenAM sAliyANAM rada karyA, ughogAmAM IjArAzAhIne toDavA kAyadA karyA, vagere pagalAMonI garIbI haTAvavAmAM tAtkAlika asara nathI, lAMbA gALe asara jaNAya tyAre kharI. lokone jhaTa pariNAma dekhAya evA koI jhaDapI pagalAM levA mATe zAsaka pakSa prayatna karI rahela che. ghaNI uddAma vAto vahetI thaI che. temAM harIphAI cAlI che ane vadhAre uddAma sUcana kare te sAcA samAjavAdI lekhAya evuM vAtAvaraNa zAsaka pakSamAM UbhuM thayuM che. garIbI haTAvavAne sAcA mArga to e che ke dareka vyakitane jIvananI jarUriyAta, anna, vastra, raheThANa vagere pUratA pramANamAM maLI rahe. tene mATe TUMko ane AkarSaka upAya e jaNAya che ke jenI pAse vadhAre che te laI levuM. AthI asamAnatA kaMIka ghaTe ane sAmAjika IrSA ochI thAya. paNa karoDo lokonI garIbI haTavAnI nahi. amIrI haTe ane garIbImAM samAnatA Ave. kAyamI upApa to utpAdana vadhAravuM ane tenI nyAyI vaheMcaNI thAya tevI vyavasthA karavI e che. jIvana zrI muMbai jaina yuvaka saghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 0-40 paisA zaherI milakatanI garIbI haTAvano kAryakrama atyAre be muddA upara kendrita thayA che: jamInanI ane zaherI milakatanI TocamaryAdA bAMdhavI. A muddAo upara zAsaka pakSamAM bhAre vivAda jAgyA che. khetajamInanA prazna hala karavA ane bhUmihInAne jamIna ApavA kaoNMgresa 1951thI kAyadAo karatI AvI che. tene saphaLatA nathI maLI eTale have vadhAre vegathI A dizAmAM pagalAM levAnuM vicArAya che. jamInanI TocamaryAdA ghaNAM rAjyoe bAMdhI che tene ghaTADI, vadhArAnI jamIna bhUmihInone ApavI te vAta sAdIsIdhI lAge che. AvI rIte karavAthI keTalI vadhArAnI jamIna maLaze, utpAdana vadhaze ke ghaTaze, keTalA bhUmihInAne jamIna ApI zakAze, keTale darajje bekArI dUra thaze, e badhA vivAdAspada prazna che, jene vize niSNAtomAM paNa tIvra matabheda che. chatAM, A kAryakrama eTalA muzkelIbharyA ke azakaya nathI jaNAto ke tene amala na thaI zake. zaherI milakatanI TocamaryAdAno prazna vadhAre aTapaTA ane gUMcavaNabharyo che ane tenAM pariNAmo paNa garIbI haTAvavAmAM sIdhI rIte ke tAtkAlika madadarUpa thAya tevuM jaNAtuM nathI. milakatanI asamAnatA dUra karavI athavA ochI karavI te vize matabheda nathI. zaherI milakatanI TocamaryAdA je rIte bAMdhavAnuM vicArAya che tethI Icchita pariNAma Avaze ke nahi te prazna vicAraNA mAge che. TAcamaryAdA * eka dalIla ema jorapUrvaka thAya che ke meTA kheDUtonI jamIna laI levAmAM Ave ane te paNa bahu ochA vaLatarathI, zaheromAM meI milakatA dharAvatA hoya tevI milakato kema rahevA devAya? zaherAmAM thoDI vyakitarAnA hAthamAM milakatanI jamAvaTa hAya te dUra karavAnA ghaNA upAyo che. tenI TocamaryAdA bAMdhavAne upAya sAtheA upAya che ke nahi te ja vicAravAnuM che. te vizenA keTalAka muddAonA ahIM saMkSepamAM nirdeza karuM chuM. pahelAM te e samajI levAnI jarUra che ke TocamaryAdA bAMdhavAnuM sthAvara milakatane ja lAgu paDe che. eka vyakita pAse dasa lAkhanI milakata hoya paNa DahApaNathI teNe A badhI milakata jaMgama-rokaDa, zera, jhaverAta, vagere rAkhI hoya to tenI milakata abAdhita rahe che. koIe mUrkhAIthI potAnI milakatanA meTA bhAganuM sthAvara milakatamAM rokANa karyuM hoya to tenI TocamaryAdA baMdhaze. AthI zuM, kone ane keTalA lAbha che? A keTale darajaje nyAyI athavA kAyadesara che te paNa vicAravA jevuM che. zaheromAM paNa kArakhAnAo athavA dhaMdhAne mATe sthAvara milakata hoya tene AvI TocamaryAdA lAgu karavAnA vicAra nathI ema jAhera thayuM che. pariNAme raheNAkanI sthAvara milakata hoya tene ja AvI TocamaryAdA lAgu paDaze. temAM paNa dharmAdA milakato hoya ke sahakArI maMDaLIonI hAya tene kadAca TocamaryAdA lAgu nahi paDe. paNa mAlekI dhoraNanA phleTone lAgu paDaze tema jaNAya che. raheNAkanI sthAvara milakata, kuTumba ke vyakitanI hoya, tene TocamaryAdA lagADI, samAjane zuM lAbha thavAnA ane garIbI keTalI haTavAnI te jovAnuM rahe che. moTA bhAganI raheNAkanI milakatamAM kAM to mAlika pote rahetA hAya athavA bhADe ApI hoya. evI eka milakata, pAMca, sAta ke dasa lAkhanI hoya tenI TocamaryAdA be ke traNa lAkhanI bAMdhavAmAM Ave to bAkInI milakata (tene vadhArAne hissA ) kevI rIte laI levI, laI lIdhA pachI teno upayoga zuM karavA athavA kone ApI? vadhArAnI milakata laI levAmAM Ave to tenuM vaLatara ApavAmAM Avaze? ane te keTaluM? eka vAta ema vahetI mUkI che ke paisAdAra mANase meTA baMgalAmAM rahe che athavA moTA phleTo vApare che te geravAjabI che. tenI maryAdA bAMdhavI joIe. Rationing of living space. e yAda rAkhavuM ghaTe ke A prazna zaherI milakatanI TocamaryAdA bAMdhavI tenAthI sAva bhinna che ane judA prakArane che. anAjanuM rezaniMga thAya tema raheNAkanI jagyAnu rezaniMga thAya te muddo judI ja vicAraNA mAge che. zaherI milakatanI TocamaryAdA sAthe tene bheLavI devA na joIe. pradhAnA pete moTA baMgalAemAM rahe che ane muMbaImAM temane mATe 3000 skavera phITanA phleTo narImAna peInTa upara bAMdhyA che temAM rahevA javA teo taiyAra nathI ane lagabhaga rUpiyA 35 lAkhane kharace bAMdhela makAna khAlI paDayuM che te pahelAM vicAre. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha . jIvana ta, 1-6-1972 zaherI milakatanI TecamaryAdA garIbI haTAvavA mATe che ke bhAgye ja kahevAnI jarUra che ke huM milakata ane AvakanI meTAM zaheromAM raheNAkano prazna hala karavA mATe? zaheramAM bhAgye ja asamAnatAo dUra karavAmAM athavA bane teTalI ochI karavAmAM koI makAna evuM haze ke je khAlI hoya. zaheramAM khAlI jamIna paDIdaDhapaNe mAnuM chuM. huM lagabhaga 36 varSathI sAcA samAjavAdamAM hoya ane mAlike tene kAMI upayoga karatA na hoya te laI . zraddhA dharAvuM chuM. paNa huM mAnuM chuM ke te mATe sAcA upAye levA tenA upara sarakAre makAna bAMdhe te samajI zakAya. vasavATa thayelI joIe. adhakacarA, utAvaLiyA, garIbane kharekhara lAbha thavAne milakato ane temAM paNa tene amuka vadhArAne hisso laI levAthI badale mAtra kAMIka karyuM che evuM batAvI rAjI karavA lIdhela pagazuM lAbha che? evI milakatamAM sarakAra bhAgIdAra thAya teTaluM ja lAge, jene pariNAme geravyavasthA ane anizcitatA vadhe tethI kalyANa pariNAma Ave. thavAnuM nathI. A saMbaMdhe upalabdha sarakArI nivedane meM kALajImilakatanI asamAnatA dUra karavI hoya to sIdho upAya pUrvaka vAMcyAM che ane mane kharekhara je zaMkAo thaI che te rajU karI che. e che ke badhA prakAranI milakatanI TecamaryAdA bAMdhavI ane A saMbaMdhe ucca kakSAe hajI maMtraNAo cAlu che. huM AzA rAkhuM vadhArAnI milakata, karaverA vadhArI athavA bIjI rIte vaLatara ApIne chuM ke paripakava vicArane pariNAme kharekhara asarakAraka ane lAbhake eNuM ApIne ke bilakula e ApIne, laI levI. Ama karavAthI dAyI hoya tevAM ja pagalAM levAze. te garIbI keTalI haTaze te alaga vAta che, paNa A mArga sIdhe 26-5-'72 cImanalAla cakubhAI zAha lekhAze. : pUraka nedha: AM lakhyA pachI samAcAra AvyA che ke rAjasthAna zaherI milakatanI TocamaryAdA kevAM zaherane lAgu paDaze? dasa dhArAsabhAe keTalAka pheraphAro sAthe TocamaryAdAne kharaDo pasAra karyo - hajAranI vasativALAMne? eka lAkha ke pAMca lAkhanI vasativALAMne? che. mukhya pheraphAro A pramANe che: * - vadhArAnI milakata laI levAya tenuM vaLatara ApavuM hoya te (1) kAyadAno amala 1-1-'7rane badale 16-8-'71thI tenI kiMmata kevI rIte nakkI thaze? eka ja ghAraNe? zahere zahere thaze. kAraNa ke 16-8-71 nA roja mukhya maMtrIe jAhera karyuM hatuM ane eka zaheramAM paNa latte latte kiMmatamAM phera che. kiMmata ke A kAyado karavAne sarakArane IrAde che. pariNAme 16-8-71 vadhatI ja rahI che. judAM judAM dhAraNa apanAvAze? pachI thayela milakatanI heraphera radabAtala gaNAze. pUrI kiMmata ApI TecamaryAdA bAMdhatA kAyadAe koNa karaze ? kendra sarakAra badhAM keIe milakata kharIdI hoya tenuM zuM? vecANa rada gaNAze? kharIrAjya mATe ke dareka rAjya pitAne phAve tema? eka vicAraNA danAre makAna toDI nAkhyuM hoya, navuM bAMdhyuM hoya, moTA pheraphAra karyA ema che ke kendra sarakAra ja kAyade kare. milakata saMbaMdhe kAyadA hoya tenuM zuM? vecANa kAyama rAkhI, Avela rakamane sthAvara milakata kavAne adhikAra rAjyane che, paNa rAjya te adhikAra kendrane gaNI, TocamaryAdA lAgu pADaze? sarakAra koI kAyadA karavAne "IrAdo" suparata karI zake che. keTalAMka rAjyoe tema karyuM che. jyAre keTalAMka jAhera kare pachI, lekarane keI vyavahAra karavo ja nahi? IrAdA , roja AvA kAyadA karavA zarU karyA che. tAmilanADu ke orisa eTalo badho jAhera thAya che ke badhA vyavahAra kaI bhAvI devA paDe. jyAM keMgresa sarakAra nathI te rAjyo AvA kAyadA na kare te zuM? Retrospective legislation is very rare, only when | dareka rAjya kAyado kare ane koI vyakitane ekaThI vizeSa rAjyamAM inevitable. milakata hoya te TecamaryAdA gaNavA badhAM rojanI milakata bhegI (2) kuTumbanA judA judA sabhyonI mAlikInI sthAvara milakata gaNAze ke dareka rAjyamAMnI milakata judI, khAsa karIne dareka hoya te TocamaryAdA nakkI karavA kuTumhAnI mAlikInI gaNAze. kuTumbanI rAjyanI TocamaryAdA judI hoya che? vyAkhyA che. pati-patnI ane tenAM saMtAne, mAbApa ane cha dIkarA madhya pradeza rAja A kAyado karyo che ema chApAmAM hatuM. heya, badhA judA hoya, dareka parAkela hoya ane saMtAne hoya, darekane ema paNa hatuM ke kendra sarakArane A kAyadAmAM ghaNI khAmIe pitAnI svataMtra milakata hoya, badhI bhegI gaNAze? saMtAne svakamAI lAgI che ane maMjUrI ApatA pahelAM A khAmIo dUra karatAM hoya, koI pAse echI milakata hoya, keI pAse vadhAre hoya, karavAnuM kahevAze. chApAmAM AvyuM che ke rAjasthAna dhArAsabhAmAM badhI bhegI gaNAze? saMyukata kuTuMba na hoya, athavA varSothI judA TecamaryAdA mATe kharaDo dAkhala thaye che, jyAre bihAramAM cheDA hoya, badhuM bheguM gaNAze? adhakyarA (halfbaked) kAyadAne A vakhatamAM dAkhala karAze. chopAnI vigata pramANe rAjasthAne traNa kadAca uttama namUno gaNAze. lAkhanI maryAdA bAMdhI che jyAre bihAra be lAkhanI maryAdA bAMdhavA - (3) kendra sarakAra A bAbata kAyado karaze te rAjaya pitAne Irache che. rAjasthAnamAM A maryAdA pAMca vyakitanA kuTumba mATe kAyado rada karaze. kendra be varasa pachI kAyado kare tyAM sudhImAM A che. tethI vadhAre sabhyo hoya te dareka sabhyadITha rU. 25,000 vadhAre, kAyadAno amala thAya? badhAM rojane eka dhAraNe lAgu paDe che paNa vadhumAM vadhu cAra lAkhanI maryAdA raheze. bihAramAM pati - patnI ane kAyado karavAnuM kendra vicAre che ane te jarUranuM che te utAvaLa zuM hatI? traNa sagIra bALako mATe be lAkhanI maryAdA haze ane dareka vadhArAnA 1 - () je kAMI vaLatara apAya che te 15 varasanA benDamAM apAze. sabhyadITha rU. 40,000nI vadhAre, rAjasthAnane kAyado 1-1-72 thI (5) kAyadAne uddeza samajavatAM, pradhAne kahyuM ke theDI vyakitaane bihArane 1-9-70thI amalamAM Avaze eTale te tArIkha enA hAthamAM A milakatanI jamAvaTa thatI aTakAvavA tathA raheNAkanA pachI milakatamAM karela heraphera radabAtala gaNAze. rAjasthAnanA kharaDAmAM praznano ukela lAvavA, tathA zaheromAM milakatanI asamAnatA dUra TocamaryAdA dasa hajArathI vadhAre vasatinAM zaherone lAgu paDe che. vaLatara karI, samAjavAda lAvavAne uddeza che. vadhumAM temaNe kahyuM ke garIbAI saMbaMdhe evI jogavAI che ke TocamaryAdA karatAM vadhAre milakata hoya ane pachAtapaNuM dUra karavAne sarakArane A prAmANika prayatna che. te pahelA eka lAkhanA pacIsa TakA, bIjA eka lAkhanA vIsa TakA vadhArAnI milakata, najIvuM vaLatara ApI sarakAra laI le eTale milakatanI jamAvaTa ane asamAnatA ochAM thaze. paNa tethI samAjavAda ane tyAra pachI traNa lAkhanA paMdara TakA ane pachI dareka lAkha Ave ke raheNAkanA prazna ukale e kathana satyathI vaiganuM che. sarakAranI dasa TakA vaLatara maLaze. A kharaDe chevaTe zuM svarUpa leze te hajI prAmANikatAnI zaMkA na karIe, paNa A kAyadAthI garIbAI ke pachAtajovAnuM rahe che. chApAnA evA samAcAra che ke gujarAte zaherI paNuM asarakAraka rIte dUra thaze tema kahevuM vadhAre paDatuM che. milakatanI TocamaryAdA saMbaMdhe nirNaya levAnuM kendra sarakAra para choDayuM che. 27-5-'72 cImanalAla cakubhAI zAha Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-1972 prabuddha jIvana dharmamAM navAM mUlyonuM nirmANa thaI rahyuM che , dU [ hindI 'jene jagatanA samanvaya vizeSAMkamAM pragaTa thayelI zrI cImanalAla cakubhAIe ApelI khAsa mulAkAtane gujarAtI anuvAda ahIM pragaTa karavAmAM Avyo che] sAmAjika, sAhityika, sAMskRtika ane rAjanaitika kSetranA ethI bhaugolika daSTie duniyA eka banI che paNa bhAvanAnI daSTie khyAtanAma netA tathA cintaka selisiTara zrI cImanalAla sI. mAnavInI ekatAnI vRddhi jeTalI thavI joIe eTalI thaI nathI. zAhanA dharma ane samanvaya saMbaMdhI vicAre jANavA mATe 25 mArca, A kAraNe naitika mUlyone hAza thate dekhAya che. huM te ema 1972nA roja saMdhyA samaye emanI kacerImAM huM pahoMcyo tyAre mAnuM chuM ke navAM mUlya AkAra laI rahyAM che-navI saMskRtinuM bhAvapUrNa hAsya sAthe emaNe mAruM svAgata karyuM. oNphisanA kAmane nirmANa thaI rahyuM che, jene vizvasaMskRti kahI zakAya che. lIdhe lAgelA thAkane cAnA ghUMTaDAthI dUra karavA prayatna karatAM prazna: dharma bhinna bhinna saMpradAya ane vicAradhArAone zrI cImanabhAIe rakhanA aNasArAthI ja praznanA uttara 25- lIdhe vyakitane khaMDita nathI karato? bhUtakALamAM ane vartamAnamAM vAnI potAnI taiyArIne saMketa karyo ane meM tIranI mAphaka prathama paNa enAM kharAba pariNAma zuddho ane sAMpradAyika jhaghaDAonA rUpamAM AvyAM che e paNI samakSa che. prazna choDayo! 'Adhunika vaijJAnika yugamAM dharmane prabhAva janajIvana para uttara: sthApita dharmanAM kharekhara ghaNAM kharAba pariNAma ocho thaI rahyo che ane vyakita para dharmanI pakaDa DhIlI thaI rahI AvyAM che, carce raeNsTeyane jayAre bahiSkAra karyo tyAre TaeNnsToye che, e saMbaMdhamAM A5nuM cintana zuM che?" je javAba Apyo hato emAM esTAbliDa krizciyAniTI - thoDIka kSaNa mATe mauna chavAI gayuM. e pachI pratyeka zabda sthApita dharmanAM dUSaNa bhArapUrvaka batAvavAmAM AvyAM hatAM. para bhAra mUkatAM cImanabhAIe kahyuM: "dharmane prabhAva ocho thaze emaNe krizciyAniTI vize je kahyuM hatuM e bIjA dharmone che ke vyakita para enI pakaDa DhIlI thaI che ema huM mAnate paNa lAgu paDe che. ochA lokomAM svataMtra vicArazakita hoya che nathI. dharmanAM be rUpa che: sthApita - esTAblizka carca tema ja ane dareka mANasane kaMIka AdhAranI jarUra paDe che. dharmanA nAme mAnavajIvananAM naitika mUlya. vyakita para sthApita arthAta sAMpra emane A AdhAra maLI jAya che ane dharmanI je kriyAo hoya che emAM teo pitAnA vyakitatvane DubADI de che ane eka prakAranI dAyika dharmanI pakaDa ochI thaI rahI che, bejhika - mULabhUta saMtoSanI bhAvanAne potAnA hRdayamAM anubhava kare che. mUlyanI vicAravAna manuSya mATe pakaDa DhIlI thaI ja zake nahi, prazna: dharmanA nAme ATalA badhA matabheda, saMpradAya ane mAtra enuM svarUpa badalAya che. A samayamAM buddhivAdI eproca vADAbaMdhI kema UbhI thaI? tamArI daSTie A saMgharSa - vigrahanuM vadhAre jovA maLe che. buddhinI maryAdA che. je aMtima prazna che kAraNa zuM che? ene dhAra zraddhA para che. paNa A zraddhA buddhithI para che, eTale praznanI gaMbhIratAne dhyAnamAM laIne cImanabhAIe khurazI ke jayAM buddhi nathI pahoMcI zakatI tyAM che. laoNjikane para pITha TekavIne eka kSaNa mATe AMkho baMdha karI dIdhI ane Patsald-What must be and what can be, that is pachI uttara Apya: prIsTahUDa ( Priesthood ) AnuM je hevuM joIe ane je thaI zake che, e e che. tyAM zraddhA mULa kAraNa che. sAcA dharmamAM je vizALatA che e prIsTaDane Ave che. je rIte jagatamAM maMgalamaya zakita hovI ja joIe, lIdhe saMpradAyamAM rahetI nathI; pariNAme saMgharSa vadhe che. bIjuM kAraNa na hoya te gata dhAraNa ja thaI zake nahi, ane AvI zakita manuSyane svabhAva che. manuSyanuM hRdaya ane daSTi eTalAM vizALa hoya che - e saMbhava na hoya te pachI e "che evI zraddhA buddhigamya nathI hotAM. enI daSTi kamaza: parivAra, jAti ane deza sudhI zraddhA che. AmAM buddhi ane zraddhAne samanvaya che. AvA sImita hoya che, jemAM ene pitAnApaNuM lAge che. A bejhika dharma vicAravAna manuSyanA jIvanamAM tathA bIjA badhAmAM badhuM dharmanA nAme saMpradAyamAM ja thaI zake che. sAce dharma te krAMtiAve che-Avavo joIe. kArI hoya che. e to nitya navAM mUlyonuM nirmANa kare che. e prazna: paNa bejhika dharma athavA te mAnavajIvananAM mUlyone rUDhi ane paraMparAne dUra karavAvALA hoya che. vizvanA pratyeka avapaNa hRAsa thaI rahyo che? tAra, tIrthakara athavA te payagaMbara krAMtikArI ja rahyA che. uttara: mAnavInI pravRttimAM be tattvo rahelAM che - devI ane prazna: badhA dharmone eka maMca bane e rIte ekatA sadhAya AsurI. ItihAsanuM parivartana sIdhI lITImAM thatuM nathI, hamezAM cakramAM thAya che; jema kAlidAse kahyuM che ke "niraugarachayupari ca uttara : nahi, vibhinna dharmonI ekatA thaI zake nahi. badhA dazA, cakranemikrameNa." ItihAsanI dazA cakranA jevI hoya che. jaMga dharma saMpradAya eka thaI zake tema nathI. saMpradAyamAM paraspara vaimanasya tanA ItihAsamAM paNa kayAreka naitika mUlyanI avanati savizeSa na hoya evuM banI zake che. samabhAva ke sahiSNutA hoI zake che jovA maLe che ane kayAreka echA pramANamAM e dekhAya che. paNa ane e jarUranuM che. AkhI duniyAmAM eka ja dharma hoya e sata - asata nuM draDha sanAtana che. kayAreya evuM jovA nahi maLe saMbhavita nathI, ane jarUrI paNa nathI. ke eka athavA te bIjA tavane saMdatara abhAva hoya. prazna: jaina dharma te anekAntavAdI ane syAdavAdI che chatAM emAM paNa ATalA saMpradAya thavAnuM tamArI daSTie zuM kAraNa mAnavajIvananA astitvane AdhAra sad para che, bhale ene hoI zake? kiIka vAra hRAsa paNa dekhAte hoya. antima vijya sat ne ja uttara : jyAre koI prabhAvazALI AcArya thAya che tyAre thAya che. atyAre naitika mUlyone hRAsa vadhAre dekhAya che kemake mAnava- teo potAne saMpradAya banAvavA icche che ane emanA anuyAyIjIvananI samasyAo ghaNI jaTila banI gaI che ane A jaTila enuM jUtha paNa banI jAya che. sAcI vAta to e che ke jaina samasyAonuM samAdhAna mAnavInI buddhine haju jaDayuM nathI. paNa je dharmane syAdavAdane siddhAMta jainanA vAstavika jIvanamAM utaryo ja bejhika - mULabhUta mUlya che ane prabhAva kramaza: vadhavAne ja che. nathI. digambara, zvetAmbara paraMpaNa kadAca mahAvIranA samayathI vijJAne je "mInsa oNpha komyunikezana enDa TrAnsparTa ApyA che haze paNa e pachI jenAmAM je saMpradAya thayA e mahad aMze Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana, tA. 1-6-1972 prabhAvazALI vyakitaonA saMgharSane pariNAme thayA che. manuSyanI sAdhu - sAdhvIonI maryAdAne lIdhe paNa A pracAra thaI zakaze pravRttiomAM paNa pitAnA saMpradAya thAya evI sahaja bhAvanA nathI. sadIo thayA jena samAjamAM tAttvika daSTithI svataMtra ciMtana hoya che ane eTale aneka saMpradAya banatA jAya che. bahu chuM thayuM che e paNa AnuM eka ghaNuM meTuM kAraNa che. prazna: jemAM ekatA lAvavAnuM zakya che? jo thaI zake che rUDhicusta jIvanane lIdhe emAM je jAgRti joIne e rahI nathI. tema hoya te kaI rIte e thaI zake tema che ane na thAya tema hoya ho, have AmAM kaMIka pharaka paDI rahyo che, jAgRti AvI rahI che. te enuM kAraNa zuM? ghaDiyALane kAMTe khUba jhaDapathI cAlI rahyo hato ane mulAuttara: ekatAne artha jo saMpradAya ja na rahe evo karavAmAM kAta mATe nirdhArita cAra kalAka pUro thavA Avyo hato. zrI Avato hoya te evI ekatA saMbhavita nathI, kema ke saMpradAyonAM cImanabhAIne maLavA AvelA bIjA loko bahAra rAha joIne beThA mULa ghaNAM UMDAM che. mAnavaprakRti paNa evI che ke e dharmane paNa hatA. eTale meM chello prazna pUchayuM : pitAnI sImAmAM bAMdhavA Icche che. kevaLa jaina dharmamAM ja nahi, jaina dharma vizvavyApI bane e mATe tamArI daSTie kevAM badhA dharmomAM saMpradAya hoya che. nakkara pagalAM levA joIe? ' prazna: badhA saMpradAya eka thaI zake nahi paNa enI vacce uttara : vizvavyApIne artha evo nathI ke jenI saMkhyA e samanvaya senuM te bAMdhI zakAya ne? duniyAmAM vadhe. dharmAntaranI vRtti jaina dharmamAM kayAreya rahI nathI. enA siddhAntanI jagatane jANakArI maLe ane vartamAna jIvananI uttara: e avazya thaI zake che. saMpradAyanI vacce samanvayane samasyAno ukela karavAmAM ra.nI yogyatA che - ghaNI badhI gyatA senuM banI zake che-ana joIe. A kAma mAsAnIthI thaI zake che e darzAvavAmAM Ave e arthamAM jaina dharma vizvavyApI banI tema che. mArI daSTie te vartamAna samayamAM vAtAvaraNa sAruM banI zake. dAkhalA tarIke, hiMsA, rakAta ane rAparigraha. A traNe rahyuM che ane 25-50 varSa pahelAM je kaTTaratA hatI e ThIka ThIka siddhAMta evA che ke jenI jarUriyAta ke mAnavasamAja mATe ronI ochI thaI che. ekatA thavI joIe evI bhAvanA have prabaLa banI yogyatA mahAvIranA samayamAM hatI enAthI ye vadhAre atyAre che. rahI che. jemAM samanvayanI bhAvanA khUba ja prabaLa che ane sama sama vicAra ane vijJAnIo paNa ahiMsAnI dizAmAM have nvaya thaI zakato nathI enuM lokone du:kha che. vicArI rahyA che. samAjavAda eka rIte joIe to vadhueche aMze prazna: samanvayanI dizAmAM kevAM nakkara pagalAM laI zakAya aparigrahanI bhAvanA ja che. 'arasaMvibhAgI na ha tarasa mekatema che? vibhAgIne mokSa maLato nathI. je mANasa potAnI * uttara : sAthe maLIne kAma karavAnA prasaMge jeTalA vadhAre saMpattinA saMvibhAga samyaka vibhAga karato nathI. e mokSane Ave eTalA vadhAravA joIe. A eka mahattvapUrNa pagaluM thaze. adhikArI nathI. svecchAthI saMpattine saMvibhAga karaze e ja sAce. bIje kArya, jaina samAjanI sAMpradAyika saMsthAone badale samagra samAjavAda che. saMvibhAganI sAthe aparigraha hoya, saMgraha nahi. jana samAjanI jeTalI saMsthAo sthApI zakAya tema hoya eTalI " baMne sAthe rahevA joIe. vartamAna samAjavAdanI daSTi bhautika che. evI saMsthAo sthapAya te samanvayanI dizAnuM e mahatvapUrNa jIvananI jarUriyAta ochI karavI ke aparigraha karavo e bhAvanA kAma thaze. ekatAne bhaMga thAya eve prasaMga UbhA thAya tyAre Age- emAM nathI. bhAvanA parigrahanI ane jIvananI jarUriyAta vadhAravAnI vAna vyakitae eno hiMmatathI sAmano karIne samanvayanI dizAmAM che - paNa thoDA leke maTe nahi, samagra samAja mATe. jaina dharmanI kadama uThAvavuM joIe. nAnI nAnI vAtamAM kaMI choDavuM paDe tema daSTi saMvibhAga, aparigraha ane jarUriyAta ochI karavAnI che hoya te saMpradAyanI AgevAna vyakitae pitAnA saMpradAyanA emAM naitika tema ja AdhyAtmika daSTi che ane emAM ahiMsA che. lokone mArgadarzana ApIne e mATe taiyAra karavA joIe.. anekAnta vaicArika parigraha che. saghaLI jaina dharmanA siddhAnta ' samanvayanI dizAmAM sAdhue paNa mahattvapUrNa phALo ApI vartamAna samasyAone kaI rIte ukelI zake tema che e samajAvIne zake che, tyAga ane tapasyAne lIdhe jaina AcAryo, sAdhuo ane gatanI samakSa jenerane e raju karavA joIe. jaina dharma A rIte sAdhvIone leka para ghaNo prabhAva che. sAdhu-sAdhvIone sahakAra ja vizvavyApI banI zakaze. maLe te samanvayanI dizAmAM tarata saphaLatA maLe tema che. je sAdhu lagabhaga 45 miniTane A vArtAlApa atyanta mahattvapUrNa - ene sahakAra na hoya athavA virodha hoya to teo ghaNI rahyo ane zrI cImanabhAIne AbhAra mAnIne huM Ubho thayo. bAdhA nAkhI zake. candanamala "cAMda' prazna: samanvaya thavAthI keTalAka sAdhue ane AcAryo je mahattva ochuM nahi thaI jAya? meM kAna uttara : sAdhuo je ekatAnI dizAmAM niSThApUrvaka kAma kare jo meM kAna mune lAgyuM . to emanI pratiSThA vadhavAnI che. jeo ema nahi kare emanI pakaDa maryAdita kSetramAM bhale rahe paNa janasamudAya para emane prabhAva ke AMkhoe ApyuM ke vizva sakhI nahi rahe. A jamAnAmAM loko ene sahana nahi kare. AkaMTha mana bhara pIdhuM - prama: chellAM keTalAMka varSothI jaina dharmanA badhA saMpradAyanA pIdhuM pIdhuM ne enA kephamAM ne kephamAM ' sAdhue eka maMca para AvavA lAgyA che, ethI samanvayanI saMbhA dalane cerAI javA dIdhuM -o meM vanA ujajavaLa banI nathI? jo meM kAne mune lAgyuM uttara : AvA kAryakramane lIdhe vAtAvaraNa sudharI rahyuM che paNa ke kesaranuM vaMna vaMna koyala kuhukAramAM bhAvanA eTalI daDha nathI thaI. eka maMca para nahi AvavuM e zarama sAta sAta sUra thaI tuM janaka lAgavA mAMDayuM che eTale bhAvanA hoya ke nahi, eka maMca " ve'nuM ve'tuM ne sakhI brahmasaMga mana mAruM para AvavAnuM jarUrI banyuM che. paraMtu niSThApUrvaka je kAma thavuM joIe rAsa ramajhaTa laI letuM - je meM e haju sudhI thavA lAgyuM nathI. paNa AvA eka maMcanA kAryakrama je meM kAna mune lAgyuM ane prayAsa thAya che e sAruM che ane evA prayAsa thavA ja joIe. ' ke bhava bhavanI vAMsaLI korI karIne ' A prazna : jaina dharma bhArata pUrato ja maryAdita rahyo ane eka pheka devA zyAmane kIdhuM videzamAM to e gayo ja nahi enuM kAraNa zuM? phrakanI phorama jyAM pasarI te paLe pachI uttara : A UNapa jaina samAjanI ja che. jaina samAje jagane visarAI javA dIdhuM pitAnA dharmane jeTalo pracAra karavuM joIe eTalo karyo nathI. - hemalatA trivedI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-1972 prabuddha jIvana DaoN. vineAdabhAI zAhanu pusAne nAme oLakhAtI hiMdanI khetIvADI saMzedhana saMsthA-- InDiyana egrilcarala risarca InsTiTayUTanA siniyara vaijJAnika saMzodhaka dAkatara vinodabhAI harakhacaMda zAhanA AtmaghAtane keTalAMka akhabAroe prathama to hatAza yuvAnanA karuNa paNa kevaLa sanasanATIbharyA samAcAra (Sansational) tarIke camakAvyA. paNa saddgate potAnI saMsthAnA vaDAne lakhela patramAMnI hakIkatA ane tenA gaMbhIra sUcitArthI samajAtAM svArpaNamaya balidAnanI bhavyatA pichANI dezanAM nAnA-moTAM aneka akhabAroe tema ja pArlAmenTanAM beuM gRhAe A ghaTanAnI gaMbhIra noMdha lIdhI, vaLI A banAvanI pUrI tapAsa mATe madhyastha sarakAre jo ke saMsadanI ke jyuDiziyala InkavAyarI nathI. nImI chatAM sarakArane A banAva aMge ghaNI nisbata che ane tenA taraphathI nImavAmAM AvanArI samiti dvArA A bAbatanA sUcitArthInI tapAsa karavAnuM ane saMsthAmAM vaijJAnikonI bharatI ane baDhatInA yogya niyama ghaDavAnuM jAhera karela che. ApaNe AzA rAkhIe ke AvI tapAsa pUrI, UMDI ane niSpakSa thaI che evI prajAne pratIti thaze. Ama atyAre to AvA buddhizALI ane ucca bhAvanAvALA ekaniSTha vaijJAnikonI sarakArI khAtAMomAM thatI avagaNanA ane tethI vaijJAnika kSetre saMdhananA kAryamAM thatA avarodha tarapha sarakAranuM tema ja prajAnuM dhyAna kendrita karavAnA AzayathI potAnA prANanuM balidAna ApanAra vinodabhAIno uddeza tAtpUratA bara Avyo che ema lAge che. paNa zuM vyakitagata ke zuM sAmudAyika rIte Arabhe zUrA tarIke ApaNe je rIte jANItA chIe e jotAM sadgatanA uddezane pUrNapaNe saphaLatA maLe e mATe prastuta prajAmata lAMbA vakhata sajAga rahe ane sarakAra dvArA thanArI tapAsa upara darzAvI evI banI rahe e ghaNu jarUrI che, khAsa karIne jyAre A prazna paratve A prakAranuM vaijJAnike ApeluM A trIjuM balidAna che. A agAu niSThAvALA ane medhAvI vaijJAniko pratye geravartAva ane bhedabhAvanI nIti sAme puNyaprakopa darzAvavA DaoN. joroph ane bIjA anya vaijJAnike peAtAnA prANa hAmyA che. A hetuthI prerAIne sAmAnya rIte carcAthI dUra rahevAnI mANa sthAnanI maryAdA samajato hovA chatAM huM A lakhavA prerAyo chuM. temanA kRtyane koI vAmaNAe bAyalApaNA (Cowardly) tarIke oLakhAvyuM to vaLI bIjA koIe mAnasika samatulA gumAvI beThela vyakitanA avicArI kRtya tarIke gaNAvyuM. paNa AvI TIkA - TippaNIone sacoTa javAba rAdgate mRtyu agAu thoDI ja paLe pahelAM saMsthAnA vaDAne aMgrejImAM lakhela patra pUro pADe che. e patramAM saMsthAnA samarpaNanI bhAvanAvALA (dedicated) ane buddhizALI vaijJAniko pratye kevI rIte ane kaI jAtanA geravartAva batAvavAmAM Ave che tema ja khetI saMzodhananI pragati tema ja pariNAme aMge saMsthA vatI pUrvagrahayukata maMtavya sAthe baMdha besADavA khATI sAmagrI ke AMkaDAo krama pIrasavAmAM Ave che te emaNa dAkhalA - dalIlapUrvaka rajU karyA che. eka evA dAkhalA vArApharatI ugADavAnA pAka (Relay cropping) nI yojanAmAM baTeTA ane vaizAkhI muMganA utpAdana aMge kevI rIte bhrAmaka mAhitI phelAvavAmAM Ave che te temaNe batAvyuM che. ema jaNAya che ke chellAM be varSathI saMsthA taraphathI ene pracAra karavAmAM Ave che ke uttara hindustAnanI siMcAIvALI jamInamAM baTeTA, makAI, muMga ane ghauMnA cAra pAko vArApharatI eka sAlamAM laI zakAya ane e rIte utpAdana bamaNuM thaI zake che. have, jamInanA kula utpAdanane AjanA UkaLatA jamInanA TocamaryAdAnA 29 AtmabalidAna prazna sAthe ghaniSTha saMbaMdha che e to dekhItuM che. Ama sadgatanA AtmabalidAnathI jamInanI TocamaryAdAno prazna paNa kevI rIte udbhave che ke saMkaLAyelA che te muMbaInA 'TAImsa opha InDiyA'nA tA. 11mInA agra - taMtrIlekhamAM vigatavAra batAvavAmAM AvyuM che. Ama emanI AhutinA mULamAM kevA gaMbhIra praznA paDelA che te samajavA jevuM che; jo ke patramAMnAM emanAM vidhAno vize pUruM sAcuM citra te yogya ane pUrI tapAsane aMte prajAne jANavA maLI zake. paNa agatyanI vAta e che ke sadgate je geravartAvanI phariyAda karI che te potA pratyenA vyakitagata vartAva pUratI ja maryAdita nathI. emanA vaDAne patramAM emaNe ekamAtra vinaMti karI che ke mArI pachavADe bhalA thaIne svArpaNavALA buddhizALI vaijJAnikonI - ane evA pAMca vaijJAnikonAM nAma paNa ApyAM che. sAmenAM mana - magaja nIceAvI nAkhanArAM saMsthAgata ke vahIvaTI khAtAnAM AkarAM AkramaNAthI temanuM rakSaNa karajo. A uparathI zuddha svArpaNabhAve kAma karanArA vaijJAnikone khAtA dvArA yogya vartAva meLavI ApavA mATenI temanI tIvra vedanA ane jhaMkhanAne ApaNane khyAla AvavA joIe. e paNa na bhUlavuM joIe ke patramAM koI sAme aMgata kaDavA zukana emaNe kADhyo nathI. vaLI eka hakIkata ke jethI prajA lagabhaga ajANI che tene paNa ullekha karavA joIe te e che ke vinodabhAI cAravADa (saurASTra) nA eka saMskArI, sevAbhAvI, zrImaMta kuTuMbanA nabIrA hatA. khetI saMsthAmAM je prophesaranuM sthAna temane na ApavAmAM AvyuM te jagyAnA pagAra, vagerenI gaNatarIe te emane greDa pramANe bahu bahu to ane te paNa kArakirdInA chevaTanA kALamAM kevaLa Azare rU. 200 sudhInA phera paDayo hota, ke je emanA gharanI zrImaMtAI jotAM kazI visAta vagaranI vastu hatI. ane hakIkata tarIke e paNa noMdhavuM joIe ke vijJAna saMzodhananA kSetramAM emanI hatI tevI jabarI laganI tema ja niSThA na hota to kevaLa dhanaupAjainanI gaNatarIe to emane emanA gharanAM gaNAya evAM kArakhAnAM, bAgabagIcA tema ja khetaromAM sarakArI saMsthAonAM pagAradhAraNa karatAM kyAMye vadhu moTI tako hatheLImAM paDI hatI. duniyAnAM ghaNAMkharAM dharmazAstromAM sAmAnya rIte AtmahatyAnA niSedha karyo che. ApaNA dezamAM kAyadAe paNa AvA prayatnane gune gaNela che. Ama chatAM jyAre adharma, anyAya ke aniSTanA pratikAramAM bIjAM badhAM pagalAM adhUrAM ke TAMcAM nIvaDatAM lAge tyAre aMtima pagalArUpe potAnA prANanI Ahuti ApavI ane upalI brAnDanI AtmahatyA gaNIne hINavI na ja zakAya. prajA ane sarakAranI zithilatAne khaMkheravA ane samAjanA aMta:karaNane jagADavAnA ekamAtra IlAja tarIke evuM aMtima pagaluM anivArya banI rahe. gAMdhIjInuM AkhuM jIvana ane AkhA gAMdhIyuga AnA TekAmAM purAvArUpa che. jApAnI prajAnI hArAkIrInI prathA AvI ja rIte koI anyAya ke aniSTanA pratikAra agara to koI eka mahAna hetu upara prajAnuM dhyAna kendrita karavA badala vIrocita ane gauravaprada gaNavAmAM Ave che. vine dabhAIe karela prANanI Ahuti kevaLa vyakitagata ke kSaNika hatAzAmAM karela AtmahatyA, alabatta nathI ja, paNa samarpaNavALA vaijJAnikone yogya vartAva maLe ane jethI vijJAnasaMzodhana kSetre yogya pragati thatI rahe e mATe vicArapUrvaka, zubhaniSThA (Bonafide) thI ane aMtima IlAja tarIke Apela balidAnanuM sarvocca (Supreme) kRtya hoIne ApaNA badhA mATe mAnArha che. jasTisa narendra nathavANI pUraka noMdha DaoN. vinoda zAhanA AtmabalidAna saMbaMdhamAM tapAsa karavA mATe bhArata sarakAre have. gajendragaDakaranA vaDapaNa heThaLa tapAsa samiti nImI che. parantu DaoN. vinoda zAhanA AtmabalidAna pachI dilhInA 'madharalaeNnDa' akhabAre khetIvADI saMzodhana saMsthAmAM je gerarItio cAle che enA eka ahevAla tapAsa karIne pragaTa karyo hato. DaoN. vinAda zAhane je anyAya thayo evI ghaTanAe to A saMsthAmAM banatI ja Ave che. 'madhara Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 prabuddha jIvana tA. 1-6-1972 lanDa nA ahevAla mujaba saMsthAnA vaDA DaeN. svAmInAthana je sthAne bhagave che e sthAna . e. bI. jozIne maLavuM joItuM hatuM. DaeN. jozI 1968thI kAryavAhaka vaDA tarIke kAma karatA hatA, paraMtu De, svAmInAthananA zvazura ane nANA khAtAnA bhUtapUrva maMtrI zrI bhUtaliMgama ane AyojanapradhAna (e veLAnA kRSipradhAna) zrI subrahmaNyame emane Teko Ape ane tethI ja DaeN. jozIne pAchaLa rAkhIne De. svAmInAthanane saMsthAnA vaDA banAvavAmAM AvyA. e ja rIte bIjA eka hai. dAsane jemane mAsika 400 rUpiyA pagAra maLato hatA emane acAnaka siniyara bAyokemisTa banAvI emane 1100 thI 1400 rUpiyAnA pagAranA greDamAM mUkI devAmAM AvyA. emanI AgaLa ghaNA anubhavI ane niSNAta vijJAnIo hatA temane pAchaLa rAkhI devAmAM AvyA. AvI ja baDhatI mAtra aDhI varasanA anubhavavALA 3. esa. ela. mahetAne maLI. je ke baDhatIne kAyade cakkasa kahe che ke AvI baDhatI 10 varasanA anubhava pachI ja maLe che. 21 varasanA anubhavavALA bAyekemisTa DaeN. vAya, pI. guptAne traNa traNa vAra pAchaLa rAkhI devAmAM AvyA che. pahelIvAra DuM, ena. esa. nAIka, bIjIvAra Da. eca. ke dAsa ane chelle De. esa. ela. mahetA emane pAchaLa rAkhIne AgaLa gayA hatA. . nAIkane te traNa ja varSamAM bAyokemisTrI vibhAganA vaDA banAvI devAmAM AvyA hatA. emane 350 rUpiyAne pagAra maLatuM hatuM emAMthI atyAre emane 130-1600 rUpiyAnA greDamAM mUkavAmAM AvyA che. sAhitya-zikharanI tIrthayAtrA vAcanane AnaMda jeNe mANelo che te dareka pustakapremI pitAnA jIvanamAM avismaraNIya banelI keTalIka evI sAhityakRtionAM nAma yAda karI zakaze ke je pharI pharIne vAMcavAnI ne bIjAone vaMcAvavAnI ene hoMza thAya ane je ApaNe sahu ApaNAM saMtAnane vArasAmAM ApI jatAM UMDuM sukha pAmIe, dhanyatA anubhavIe. Avo ApaNI sAhitya- vIrase lAkhe gujarAtI kuTuMba sudhI sAva najIvI kiMmate pahoMcADavAnI eka yojanA lekamilApa TrasTa taraphathI karavAmAM AvI che. AMtararASTrIya pustaka - varSanA zubhamuhUrte A yojanAnuM maMgalAcaraNa thAya che. kAkAsAheba kAlelakara ane prajJAcakSu paMDita sukhalAlajI jevA prakAMDa vidvAnethI mAMDIne sAhitya, saMskAra, kalA ane zikSaNa tema ja patrakAratva kSetranA aneka dhUriNAo A yojanAne umaLakAthI vadhAvI laI te saphaLa nIvaDe tevA AzIrvAda varasAvyo che te ja te yojanAnI mahattva ane mUlyanI pratIti mATe paryApta che. yojanA evI che ke tattva ane sattvanI daSTie cirakALa TakI zake ane prajAne jenAthI vimukha rAkhavAnuM koI paNa rIte IcchanIya na ja lekhAya tevA ApaNA amUlya sAhityarAzine saMkSipta svarUpe ane sahu koIne paravaDI zake eTalI kiMmate prasAra karavuM ane te udAtta kAryamAM sAhityanI tathA zikSaNanI saMsthArane ane vyApAraudyoga jagatane sahayoga prApta karavo jethI karIne janAne sAtatya jaLavAI rahe ane saphaLatApUrvaka te siddha gya. e yojanAnAM maMDANa pAMca pustakothI thAya che. zrI prabhudAsa gAMdhI kRta " jIvananuM paroDha", nhAnAlAlanAM kAvyo, dhUmaketunI vArtAo, gijubhAInA lekhe tathA pannAlAla paTela kRta "mAnavInI bhavAI" --A pAMca pustakonA saMkSepa (kamamAM kama sauthI vadhumAM vadhu 250 pAnAM eTale pAMca pustako maLIne kula 750 pAnAM) prajAne gherabeThAM mAtra cha ja rUpiyAmAM ravAnagI kharca paNa vasUla karyA vinA pahoMcADavAM evI vyavasthA vicarAI che. lakhI-vAMcI zake tevAM 30 lAkha gujarAtI kuTumba hovAnuM anumAnIne leka milApa TrasTe pahele varase phakata eka lAkha sudhI ja pahoMcavAnI nema rAkhIne A pejanA uttarottara vistAravAnuM dhAryuM che. ukata pAMca pustakone pahelo seTa 1973nA prajAsattAka dine eTale ke 26 mI jAnyuArIe pragaTa thaze ane AvA ochAmAM ochA eka lAkha seTanA AgetarA gharAka 15mI oNgasTa, 1972 sudhImAM nedhavAne saMkalpa TrasTa karyo che. dazathI ochA seTa mATe AgetarI vadI noMdhavAmAM nahIM Ave paraMtu prakAzana pachI A pustaka roTa . 10 nI kiMmate chuTaka kharIdanArane bajAramAMthI maLI zakaze. vepArI peDhIe, udyoge, baeNnko, sarakArI kacerIo vagerenA karmacArIo paNa sAthe maLIne 10-20 roTanuM jUtha racIne seTa magAve to temane dara daza seTanA rUA. 60 mAMthI rU. traNa lekhe vyavasthAkharca majare ApavAmAM Avaze. aneka kuTuMba pitAne mATe tema ja svajanene zubha prasaMge bheTa ApavA mATe A seTa kharIdI zakaze. mitro paNa jUtha banAvIne tema ja zALA-kolejomAM paNa jUtha banAvIne sAmaTA seTa kharIdI zakAya che. ApaNI vividha jillA paMcAyata, gujarAta rAmaji zikSaNa samiti ane ravI rAjyavyApI saMsthAo paNa sAmaTI meTI saMkhyAmAM seTanI varadhI ApI zake che. A yojanA aMgenAM nANAM 'lekamilApa TrasTa' nA nAmanAM DrAphaTa ke manIorDarathI 15 oNgasTa, 1972 sudhImAM "lekamilApa TrasTa, pAsTa bekasa 23 (1565, saradAranagara) bhAvanagara-1" e saranAme mekalavAnAM che. A yojanAmAM 86 TakA jeTalo kharaca te mAtra pustakenAM kAgaLa- chapAI pAchaLa thavAno che. bAkInA 14 TakAmAMthI aDadhI rakama lekhakonA puraskAramAM ane aradhI vyavasthA - kharacamAM va5rAya evo aMdAja che. AkhIye yojanA nahi napha, nahi khATa e dhoraNe karavAmAM AvI che. " [zrI muMbaI jena yuvaka saMghamAM paNa A seTane mATe nAma ' noMdhavAnI vyavasthA che. 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI ]. zraddhA kerI vATakhacI zrA e puruyArthInuM bakhtara che. bacavAne mATe meTAmAM moTI DhAla che. e rakSaNa thavA mATenuM ja nahi, paNa rakSaNa karavA mATenuM paNa zastra che. jIvanamAM satata cAlI rahelA yuddhamAM ApaNe jo ene paLepaLa ane dakSatApUrvaka upayoga nahi karIe te saMgrAmamAM jIta maLatAM ApaNane vAra lAgaze. AtmAe AtmAne oLakha hoya te zraddhA eka enuM meTAmAM moTuM sAdhana che. zraddhA mANasane zvAsanI garaja sAre che. bAre vAMsa DabbA hoIe tyAre DubatAne tAranArI te paramakalyANamayI mAtA che. nadInA josamAM vahI jatA pANInI vacamAM AvI gayelI hoDIne mATe sAme pravAhe javA mATe sAnukULa pavana zraddhA che. puNyArthInA prayatnadIpakanuM te tela che. tapta. hRdayanuM ne DAlamaDala mananuM te zItaLa vizrAmasthAna che. cAlatAM zIkhatA bALakanI te cAlaNagADI che. bALakane jIvana pAnAra mAtAnuM te dUdha che. ' bhUlyA athaDAnArAone te dhruvatAre che. enA vaDe te potAnA mArganuM nizAna sAcavI rAkhI zake che ne AgaLa vadhe che. game tevA saMjogomAM je kadI paNa zraddhAne choDato nathI, tenA para te nyochAvara thaIne pitAnA varada haste tene sarva kAMI Ape che. enA caraNamAM je potAnuM sarvasva balidAna de che tene yajJa pUro thatAM pote jAte darzana Ape che. A zraddhAdhananI amUlyatAne lIdhe ja koI kavie lakhyuM che : "zraddhA kerI paNa na khUTo vATamAM vATakhaca." bIjuM badhuM thaje. paNa he bhagavAna! amArA parama pAtheyanI voTakharconI zraddhA kadI na khuTADajo. zrI meTA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-1972 prabuddha jIvana jIva na nAM mUlyo , mubaI jena yuvaka saMghanA AkAye yojAyelI gata paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM zrI uSAbahena mahetAe "jIvananAM mUlyo " e vize ApeluM vyAkhyAna nIce pragaTa karavAmAM AvyuM che. - taMtrI] eka aMgreja lekhaka jemsa phrImena "You have to be you' ' hindu dharma aneka devadevIone svIkAra kare che. jenA nAmanA eka lekhamAM lakhe che ke "jagata mAruM mUlyAMkana dharma jIvadayAne upadeza Ape che. AnAthI sahiSatA keLavAya, kare che mArA khitAbo ane padavIo, mArAM kImatI vastro ke mArI sarva bhUtonA hitamAM rata thatAM zIkhAya. paNa ghaNI vakhata evuM jovA buddhimattA, kai beMkamAM paDelI mArI mAlamattAne AdhAre; paraMtu maLe che ke paththaranI mUrtimAM paramezvaranAM darzana karavAvALI ane saMdhyArAmaya thatAM badhuM saMkelAI jAya che. beMka baMdha thaI jAya che, dayAbhAve roja kabUtarane caNa nAkhavAvALI strI gharamAM ja rahetI vRddha, khitAba ane padavIo visarAI jAya che. huM paNa gharanA eka apaMga sAsumAM devInAM darzana nathI karI zakatI, eTaluM ja nahi khUNAmAM paDI UMghavA prayatna karuM chuM ane bIje divase savAre paNa enI sevA karavI ene mahAveTha samAna lAge che. darzana svane yAda karato pathArImAM beTho thAuM chuM tyAre.... huM zuM chuM, koNa karavAnAM maMdiramAM, paNa dhyAna heya bahAra kADhelI cAMpalamAM; hAthamAM chuM, pramukha chuM ke sUbe ke dharmaguru, enuM kaMI ja mahatva nathI mALA phare paNa manamAM bIjAnAM kAsaLa kADhavAnA kuvicAro cAle rahetuM. paNa huM kharekhara zuM chuM, koNa chuM e ja ekamAtra mahattvanI evuM paNa ghaNI vAra jovA maLe che. Ama ApaNe mAyAmAM vatuM rahe che. tame kharekhara je che te ja tamAre thavAnuM che. ApaNAM bhagavAnane bhUlatA jaIe chIe ane prakRtinI ArAdhanAmAM khitAbo, padavIo, bhautika saMpatti vagere jene rApaNe ApaNuM AtamarAmane... mAnIne beThAM chIe te badhuM ja naTa-naTIonAM mArAM jevuM che, ApaNuM baMdhAraNa strI-puruSane samAna haka Ape che. Aje jenA AvaraNa nIce ApaNe ApaNI asala jAtane chupAvIe strIo ghaNAM javAbadArIbharyA pada zobhAve che ane chatAM Aje chIe. maharSi patnI maitreyIe paNa jyAre yAjJavalko ene je paNa samAjamAM kanyAnuM mUlya krayavikrayanI vastu karatAM jarA joIe te mAgavAnuM kahyuM, tyAre sarva bhautika saMpattine asvIkAra jeTaluM paNa vadhu nathI aMkAnuM eTaluM ja nahi paNa putrakarI, "mAre e joIe che ke je meLavyA pachI kaMI meLavavAnuM ratnAnI prApti mATe ghaNe puSpArtha thAya che, jyAre putrIne janma bAkI ne rahe, - jene pAmyA pachI kaMI pAmavAnuM na rahe" ema thatAM, mAbApanI manovyathA "putrIThThi gAtA mata fhu vitA' kahI "parama tattvane pAmavAnI prabaLa IcchA batAvI ApaNI samakSa jevAM sUtro dvArA vyakata thAya che. bhaNelAgaNelA yuvAne A ja Adarza rajU karyo che. Aje jIvananAM sarva kSetramAM sAcAM paNa bhAvi sasarA pAse pahelAMnI mAphaka baso pAMcasenA dAyajAnI mUlya visAre paDatAM jAya che nahi paNa IMglenDa-amerikA jevA dezamAM jaI be-cAra varSa rahevAne dhArmika kSetre dharmane nAme DhoMga ane paramezvarane nAme paMDAo, ane bhaNavAne pUro kharca Ape evI apekSA rAkhe che. pUjAya che ane jIvanatatvane badale jaDa vidhio vadhu mahattvanI lagnaprasaMge, khAsa karIne dhanikone tyAMnA lagnaprasaMgamAM banI che. sastA pracAra mATe bhagavAna mahAvIranI pavitra vANInuM eka bAju cerIne dhumADo hoya che ane bIjI bAju paisAne. paNa lilAma thaI rahyuM che. aMtardaSTine badale ahaMkAra pipAI rahyo che. benDavAjAM, kapaDAM, dAgInA, vIjaLInA dIvAo, suzobhana vagere A saMdarbhamAM guru - ziSyanI eka vAta yAda Ave che. ziSya dvArA paisA nuM pradarzana ane bIjA deze ane bIjAM kuTuMbanuM guru pAse rahyo, bhaNIgaNIne sau vidyAmAM pAraMgata thaze. gurunI aMdha anukaraNa thatuM hoya che. eka vakhata eka ati suMdara yuvatInI badhI parIkSAmAM pAra Utaryo AthI e ahaMkArI banyo. ene thayuM lagnavidhi cAlatI hatI. sabhAge chAkare paNa paisAdAra ane dekhAgurue mArI kaseTI te karI, have huM paNa guranI kasoTI karuM, emane vaDo. banne kuTuMba vacce lagnanA samAraMbhamAM koNa vadhu paisA kharce mahAta karuM. eNe pitAnA hAthamAM eka paMkhI rAkhyuM ane gurune che enI caDasAcaDasI cAlI .. AtazabAjI thaI, Dhola vAgyAM, prazna karyo, "gudeva, kaho! mArA hAthamAMnuM paMkhI jIvavuM che ke mareluM ?" vAjAM vAgyAM, zahanAInA sUra saMbhaLAyA, to ye sAmA pakSane saMtoSa eNe vicAra karyo ke gurudeva jo kahe ke pakSI jIvavuM che to paMkhIne na thayo. eTale rekorDo mATe orDara apAye. jotajotAmAM rekorDone caDI mArI nAkhIza ane jo e kaheze ke paMkhI mareluM che te muThThI Dhagalo thaI gayuM. eka pachI eka rekorDa vAgavA lAgI. badhAM khuza kholIne ene uDADI daIza. Ama enI IcchA murane koI paNa thayAM - phakata varavadhU ja nAkhuza thayAM. kAraNa emanI milana samaye saMjogomAM beTA pADavAnI hatI. paNa guru to ghaNA jJAnI. ziSyanI rekorDa vAgatI hatI, "meM kyA karuM rAma, mujhe bUDhA mila gayA!" melI murAda samajI gayA hoya ema emaNe javAba Apyo: "vatrA !. lagna pachI paNa strI e jIvanasakhI ke sahadharmacAriNI nahi paNa puruSane prasanna karanAra pUtaLI ja mAtra che ema mAnavAmAM tArA praznane javAba tArA hAthamAM ja che." kevI sAcI ane saTa Ave che. ghaNI sAdI yuvatIone lagna pachI saudaryanAM prasAdhane vAta! mAnavInA uddhAranI cAvI enI pAse ja che. phakata suSupta vAparavAnI pharaja paDe che. kAraNa ema na kare to patideva nArAja AtmAne jagADavAnI AMtaradaSTi keLavavAnI ja vAra ane mAnavI thAya. sauMdaryanAM prasAdhano va5rAya enI sAme koIne vAMdho na hoI mATe mukitanAM dvAra jarUra khUlavAnAM ja! zake. eka yuvatIne mana koDa hoya gRhalakSmI ke saMsAralakSmI bana vAnA, saMnyAsinI banavAna nahi e samajI zakAya evuM che. paNa dAnavIrA te dezamAM ghaNA che, paNa ghaNuMkharuM dAnavIrone dAna rae prasAdhano sAdhana che, sAdhya nahi. strInuM sAcuM bhUSaNa ane karata nAma ane mAnanI ja vadhu paDI hoya che. eTale ja ghaNAM maMdi- patidevane prasanna karavAnuM sAcuM sAdhana zIla ja hoI zake kRtrima romAM pagathiyAM karatAM nAmanI takhtIo vadhu jovA maLe che. bhagavAnane sAdhana nahi e vAta visAre na paDe e jovuM jarUrI che. dharAvavAnI vastuo karatAM e aMgenAM vijJApane vadhu jovA maLe che. have sAmAjika kSetranI bIjI badI-nyAtajAtanA saMkucita Ama IzvaracaraNe nivedana karavA jatAM paNa ApaNe ahaMkArane vADAonI. ogALI nathI zakatAM. pravRtti: ziyana TopvAmA sarveza: AjathI varSo pahelAM mahArASTramAM vAta - 5 - teDaka maMDaLa sthapAyuM hatuM. Aje ApaNe eka bhAratanI vAta karIe chIe ane e gItAne pATha reja karavA chatAM ahaMkArathI vimUDha AtmA chatAM ye abhaNa mAbApanI vAta te javA de paNa suzikSita 'huM karuM' 'huM karuMnA ajJAnamAMthI mukita meLavI zakato nathI. mAbApe paNa dIkarI mATe vara zodhavA nIkaLe tyAre enI bhASA, prAMta Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 32 ane nyAtajAta ja mAtra nahi paNa nyAtanA vADA ane taDono paNa vicAra karatAM hAya che. Ama ApaNe hiMdI janake bhAratanA nAgarika banIne nahi, are, gurjarI, baMgALI ke paMjAbI banIne paNa nahi paNa amuka eka gAmanA, amuka nyAtanA, amuka vADAnA mAnavI tarIke rahevAmAM ja rAcatA hoIe chIe. Ama ApaNA nAgarikatvanI zarUAta ane samApti sva - svahitamAM ja thAya te enuM pariNAma evuM du:khada Ave ke ApaNe paNa kavinI mAphaka gAvuM paDe ke huM bhAratane kayAMya na bhALu ! harijanA pAchaLa, emanAM hita pAchaLa sarakAra Aje ghaNA kharca kare che. chatAM ye Aje jyAre dezamAM TheraThera harijano para jAtajAtanA atyAcAro thatA hovAnI khabara roja chApAmAM vAMcatA hAIe tyAre ApaNe harijano pratyenuM ApaNlR vartana nyAyabharyuM che ema kahI zakIe ema chIe? have AjanA zikSaNakSetra tarapha daSTipAta karIe. sarasvatIna maMdiro samI zALA ane kolejo paNa Aje sarasvatI karatAM lakSmInI ArAdhanA ane vidyArthIonI vivekabuddhi viksAvavAne badale vepArI gaNatarIne vadhu prAdhAnya ApatI najare paDe che. A ja pramANe emAM apAtuM jJAna jIvanakendrI nahi paNa pustakakendrI ja hoya che ane parIkSAo vidyArthInI kuzAgra buddhi athavA samajanI nahi paNa emanI smRtinI kasoTI samI ja banI rahI che. zikSaNane jIvanAbhimukha banAvavAnA dhyeyane anulakSIne mahAtmA gAMdhIe pAtAnI pAyAnI keLavaNInI paddhatimAM zramanuM mUlya svIkAryuM hatuM. ApaNe zramanuM mUlya virAryuM eTaluM ja nahi paNa zrama karavAne hIM kAma mAnavA lAgyA. ApaNA vidyArthIo amerikA jevA dezamAM jaI rasAI paNa kare paNa svadeza pAchA pharyAM pachI to jANe hAtha paradezamAM ja mUkIne AvyA hoya evuM vartana kare che. eTale ja emanAthI nokara na Avyo hoya to paNa na patnIne gharakAmamAM madada thAya ke na nAnAM bALakone sacavAya, ke na vRddha mAtAno hAtha pakaDAya. Ama jenI pAsethI prArabdhane paDakAravAnI apekSA rAkhI zakAya evA navajavAnA Aje puruSArthanA pUrNavirAma rAmA banI gayA che. 'AcAryAM devA bhava' e jUnA jamAnAthI cAlI AveluM sUtra che ane chatAMye Aje ApaNA dezamAM zikSakonI paristhiti kevI dayanIya che e sau koI jANe che. emane mATe ApaNe phALe ugharAvavA paDe che, amIrA AgaLa bhikSApAtra dharavuM paDe che. zikSakane deva banAvavA te bAjue rahyuM paNa ene mATe mANasa banIne rahevAnuM paNa ApaNe muzkela banAvyuM. je samAja zikSaka pAse ja gulAmI khata lakhAvI levA mAge e, e zikSaka dvArA keLavAyelA navajavAno svAbhimAnI nAgarika bane evI apekSA zI rIte rAkhI zake ? mUDIvAdanI asarane lIdhe Aje mANasa karatAM mazInanuM ane nIti karatAM naphAnuM ja mUlya vadhu aMkAya che. mUDIvAdanI traNa nizAnIe sAdA, saTTo ane saMgrahakhArI. AnI upara niyaMtraNa lAvavA sarakAra karaverA vadhArye jAya che. eTale ja pUMjIpati pahela vadhAre kamAvAnI ciMtAmAM paDayA hoya che, e kamAyA pachI karaverAmAMthI kema bacavuM enI mukitaprayukita zodhavAnI ciMtAmAM paDe che. Ama thavAthI eka bAju kALAM bajAranA DerA vadhe che ne bIjI bAjuM gAliyatanAM thANAM. eka vakhata eka milamAlikanA gharamAM eka suMdara pUtaLuM jovuM. joIne emanI klApriyatAnI prazaMsA karyA vinA na rahevAyuM, paNa sAthe ja emanA daMbha pratye aNagamo vyakata karyA vinA paNa na rahevAyuM. pUtaLuM hatu eka majUra strInuM, jyAre milamAM koI strI, te paNa sagarbhA strI, phariyAda laIne Ave tyAre zeThajIne enI phariyAda sAMbhaLavAno samaya te na ja hoya. emanI oNphisa sudhI AvavAnuM maLe to meM e abhAgiyaNanAM ahAbhAgya! jo paheregIranI najara cUkavI e A lakSmInaMdananAM abhedya durga sudhI AvI zake te enI pratimAnI prazaMsA karatA A pratiSThita zeTha pAsethI ene maLe kAM gALA, kAM haDahaDanuM apamAna ane paheregIranI lAto, A ja pramANe kahevAtA majUra - netAonI bhramajALamAM phasAI dalita varganA majUro ane kArakhAnAmAM kAma karatA kArIgaro satata mAgaNI karatA hoya che kAmano samaya ocho karI. phurasadanA samaya vadhAravAnI. A mATe jApAnano eka dAkhalA ghaNA bodhaprada banI raheze. jApAnamAM aneka amerikana kaMpanIo aThavADiyAmAM pAMca ja divasa kAma kare che. tyAMnA majUroe zeThiyAone vinaMti karI ke aThavADiyAnI be rajAne badale eka ja divasanI rajA Ape. kAraNa tA. 1-6-1972 be divasanI rajA maLatAM navarA beThAM gharamAM kajiyA vadhavA lAgyA, phurasadane kAraNe 'zopiMga' karavAno mAha ane kharca vadhavA mAMDayA. pariNAme mAnasika tANa varatAvA mAMDI. A uparAMta be rajAne kAraNe rASTrIya saMpatinuM utpAdana paNa ghaTavA mAMDayuM. AnAthI jApAnanAM majUrAmAM potAnI pharajanuM ane rASTrIya javAbadArInuM keTaluM bhAna che eno sahaja khyAla Avaze. yuddha pachI jamInadAruta thayeluM jApAna pharI pAchuM samRddha banyuM enI pAchaLanuM eka moTuM kAraNa A paNa hoI zake. ApaNe tyAM sthiti AthI UlaTI che. zeThiyAono napho vadhatA jAya che, majUronI mAga vadhatI jAya che, ane vadhu sphurasada maLe te enA zo upayoga karavA e emane samajAtuM nathI. pariNAme e ardhanagna naTa-naTIonAM bIbhatsa nRtyo jovA mATe klAkonA kalAko lAMbI katAramAM UbhA rahI samayanA apavyaya kare che. AvuM thatuM aTakAvavA mATe mukhya upAya e che ke kAmane kadegTALAjanaka banAvavAne badale rasaprada banAvavuM. phurasadanA samayano sadu payoga thAya evI TevA lokone pADavI ane kAma karyA vinA koIne paNa rojIroTI na maLe e jovuM. gAMdhIjIe Bread LabouronA siddhAnta dvArA A vAta samajAvavAno prayatna karyo, paNa lokone Aje zrAmathI kamAyeluM dhana nahi, vinA Ame sahelAIthI maLata paisA meLavavAnI ja laganI lAgI che. kamabhAgye ApaNI sarakAro paNa laoNTarI kADhI lokonI A vRtti dAbI devAne badale ene uttejana Ape che. gAMdhIjI ane emanA guru gokhalejI jIvanabhara e pATha paDhAvyo ke nIti ane rAjanItimAM koI bheda na hovA joIe. Aje ApaNe gAMdhIjInA A upadezanuM pagale pagale khaMDana karI rahyA chIe. lokonI sevAnA sAdhanasamI rAjanIti Aje emanA zoSaNa mATe vaparAI rahI che. bhAratanI AjhAdInA ItihAsane eka moTo bodhapATha e che ke krAMti gatAnugatikatA athavA aMdha anukaraNa dvArA nathI AvatI tema ja navI vAta, phakata e navI che eTalA mATe ja ene svIkAra karavAthI paNa nathI AvatI. e phAnathI paNa nathI AvatI ke gALAgALIthI paNa nathI AvatI. e Ave che sAcAM mUlyonI samajathI, mAnavInuM mAnavI tarIke gaurava karavAMthI. paNa Aje to janatAnI sustI ane hiMsaka paddhationA svIkArathI tema ja zAsanakartAonI sattAparastIthI AvI krAMti adazya thaI gaI che, InkilAba UMdhA thaI gayo che, satyAgraha haThAgrahamAM pariNamyo che. AMtararASTrIya kSetre paNa ApaNe joIe chIe ke vizvazAMtinAM svapnAM sevatI duniyA bhISaNa saMhArane Are AvIne UbhI che. atyAcAro AcaratA nararAkSAsA mijabAnIe uDAve che, jyAre nirdoSa pArevAMnA prANa sAthe krUra ramata khelAya che. kavi mANeke kahyuM che ema "huM to dekhuM e ja dAnavarAja cAle che badhe saMhArI kabUtara, zikArI bAja mA'le che badhuM " Ama, sarva kSetre mAnava Aje bhAna bhUlyo che. mAnavIya mUlyo visAre paDayAM che. mAnavI avakAzayAtrI banyo che, paNa dharatI para, mAnavI banIne jIvatAM vIsaryAM che. eNe upagraha para vijaya meLavyA che, paNa pUrvagrahonA pAzamAMthI e chUTayo nathI. mAnava bhale bhagavAna na bane paNa sAthesAthe e zayatAna paNa bane. sAcA mAnava tarIke - InsAna tarIke jIvatAM zIkha to paNa ApaNI durgati thatI aTakaze. dagati aTakAvavAnA upAyo che khATI bhAvanAo, ADaMbaro ke khATAM mUlyonA cakarAvAmAM na paDatAM buddhinuM prAdhAnya svIkArI, buddhigamya vAtAnA puraskAra karavA, sAthesAthe karNAsabhara hRdaye mAnavaniSTha krAMtinuM nirmANa karavuM ane sarva saMskRtionAM zreSTha tattvono samanvaya sAdhavA. A kAma ApaNe ja karavAnuM che. e sarakAra na karI zake. nAgarika naitika rIte nabaLA hoya chatAM ye sarakAra naitika rahI leAkazAhIne saphaLa banAve ema IcchavuM e AkAzakusumavata vAta che. dareka mAnavI naitika rIte sabaLa banI sAcA InsAna ane Adarza nAgarika banavAnA, nyAyapathathI calita na thavAno sanniSTha prayatna karaze / mANasAInA olavAtA dIvA pharI prajavalita thaze emAM zaMkA nathI. uSAbahena mahetA Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ () tA. 1-6-1972 prabuddha jIvana eka paraMparAmukata parivrAjaka ane zravaNabelgoLAne "nirvANuzrama beMgaloramAM eka ravivAranI rAtrinI "dhyAna - saMgItanI Adara ane anumodananA bhAva UThayA. pitAnA 61mAM janmadine amArI beThakamAM eka vovRddha vyakita AvIne cupacApa besI gaI. tA. 26-3-1962nA roja bhArataprasiddha dharma - klatIrtha zrAvaNa - dhyAnAne prazna carcAmAM jANavA maLyuM ke A vayevRddha - anubhavavRddha chelgoLAmAM 'nirvANakAma' sthApIne pitAnI AdhyAtmika sAdhanAnI puruSa che zrI ema. eca. zAha: buddhimAM jijJAsAbhAva, vANImAM daSTipUrvaka samAjasevAnI bhAvanAne sAkAra karavA temaNe puruSArtha vizALa vAcanane raNake, vartanamAM namratA, caherA para anubhava- zarU karyo hato. A kAmamAM raja sudhI sarvodaya, zAMtisenA, saMcayanI rekhAo ane zarIra para khAdInAM vastro. vAta AgaLa dharmacarcA, ItyAdinAM zibiro ane geLA, khetI, thoDo nisargopacAra, vadhatAM e paNa jANavA maLyuM ke A e ja vyakita che ke jemane grAmasevA, vagerenAM kAryo AkAra pAmyAM hatAM. "nirvANAzrama" nI mAruM gujarAta choDI beMgalora vivAnuM thayuM tyArathI mArA sva. sthApanAnAM dasa varSa pachI have zrI zAha sAhebane saMkalpa hatomeTAbhAI zrI caMdubhAI meLavavA mAgatA hatA ane jemane ghaNA temanAM AgAmI 71mA janmadina ane bhagavAna mahAvIranI badhA ciMtanasabhara patravyavahAra temaNe mArA hAthamAM soMpela. paraMtu jayaMtInI pUrvasaMdhyA tA. 26-3-1972nA roja saMsAratyAga, bhAInI hayAtImAM temane maLavAnuM baneluM nahIM, te Aje anAyAse gRhatyAga, parigrahatyAga karI pramukhata: rAtma - sAdhanA ane banyuM ane AnaMda thayo. gauNata: leksevA dIkSita parivrAjaka jIvana aMgIkAra karavAne. pachI to murabbIzrI zahANeba amArI "dhyAna - saMgIta" nI zravaNabelthaLAmAM ja bAhubalijInI vizALakAya pratimA rAmakSa A zubha sAptAhika beThakamAM AvavA lAgyA ane ame mitro temanA prasthAna karavAnI temanI bhAvanA hatI. A mATe temaNe haMpInA vArtAlApa paNa goThavavA lAgyA. A pachI temanI sAthe rkoTa- zrI mAtAjInA agAuthI AzIrvAda laI lIdhA ane e prasaMga laeNnDanA vidvAna saMnyAsI jahona spAyaranA 'nArAyaNAkIma' para para hAjarI ApavA temaNe mArI pAsethI vacana laI lIdhuM. tema ja sva. bhadramunijI (sahajAnaMdaghanajI) nI "zrImad rAjacaMdra tA. 25mI mArcanA bapore 2Ame beMgalorathI zravaNabengALA Azrama,' haMpInA tema ja vijayanagaranA khaMDerAnA pravAse paNa javAnuM javA nIkaLyA. sAthe hatA - zrI zAhasahebanA cheDA ja Aptajane thayuM. pravAsamAM ane sahavAsamAM mANasane nikaTane, aMtaraMga paricaya ane pustako, " manaHT Ftii , vasA = grNat " nI thAya che, e nyAye mu. zrI zAhasAhebane mane upAdeya paricaya nItine anurAranArA zrI zAha sAhebe potAnA bAhyAMtara jIvanaprApta thaze. parivartana vize potapotAne sthAne goThavAI gayelA evA temanAM janma ane saMskAre digaMbara jaina; karmazraddhAe gAMdhIvAdI cAra putrIo, eka putra ane dharmapatnInA sarva parivArajanone satyAgrahI; jJAna - jijJAsAe bahuzruta abhyAsI ; mAtRbhASAe agAuthI jaNAvyuM na hatuM. mULa gujarAtI ane pachIthI mahArASTrIya; zaikSaNika yogyatAe mike- rAtre zrAvaNabelthaLA pahoMcyA ane tyAM gAmamAM digaMbara nikala enjiniyara, vyavasAye tAtA, vAlacaMda hIrAcaMda vagere jUnA jaina maMdiramAM cAlI rahela eka zubha sabhAprasaMgamAM hAjarI ApI ame sau savAra mATenI sAmAnya taiyArIne joIne nidrArAvaLagAMva, vAlacaMdanagara, beMgalera eca. e. ela. I. pratiSThAnamAM dhIna thayA. 26mI mAranI savAre huM mArI yukicita sAdhanAane muMbaInA prImiyara oNTomobAIlsAmAM ucca hoddAo dharA mAMthI paravArIne jouM chuM te eka taraphathI sUryanAM rakataraMgI kiraNa vanAra tema ja samAjakSetre khAdI, harijana dvAra, grAmanirmANa, sarvodaya, phelAI rahyAM che. bIjI taraphathI e tIrthabhUminA AzramamAMthI zrI zAMtisenAnI vicAradhArAnA pratyakSa kAryakartA evA zrI zAha- bhakatomarastotranAM bhakitasabhara gAnanA maMjula svare relAI rahyAM che ane trIjI tarapha murabbI zrI zahisAheba navA rUpe AvIne sAhebane vividha paricaya mAre mATe AnaMdadAtA bane. sTe UbhA che * mastaka mUhUMDAveluM, zarIre khAdInAM bhagavAM * sapheda vastro liyA, jAvA, amerikA, yuro5, braselsa ane chelle jApAnanA dhAraNa karelAM ane hAthamAM kaI paNa sAMpradAyika ke pAraMparika temanA pravAsa - anubhave ne paricaya temanA svamukhe sAMbhaLavA upakaraNa ke cinane badale zrIphaLa ane pustako grahaNa karelAM! e mAre mana eka lahAvo banya! pitAnI tattvajijJAsA saMtoSavA turata mane smaraNa tAjuM thayuM - teo paraMparAthI mukata eka samanvayapUrNa dIkSA aMgIkAra karavA IcchatA hatA e vAtanuM. temano veza ane ane svAnubhavapUrvaka vividha sAdhanApaddhatie ajamAvavA-zIkhavA vicAra jaina daSTie digaMbara - zvetAMbarano samanvaya sUcavatA A jJAnapipAsu puruSa A pravAsa daramiyAna je je vyakitao hatA, te samagra daSTie nivRttilakSI jenamArganI sAthe gAMdhIjInA ane AkAme - saMsthAne sudhI pahoMcayA tene bhAre rasaprada sevAmArga ane tathAgata buddhanI maitrI-karuNAnA mArganuM anusaraNa ItihAsa che. A upakramamAM tene jApAnanA 'egro-eNna" sUcavatA hatA. nAma paNa A badhAne anurUpa evuM temaNe pote ja vicArI rAkheluM-"budhavIrAnaMda". (gAMdhI Azrama)mAM ane traNa mAsa sudhI "jhena-buddhisTa' AzramamAM jIvanaparivartanane nirAze ane nirava eve A prasaMga eka 'jhena - buddhisTa' bhikSunA ja veze pitAne sAMpradAyika hate. na meTI doDadhAma, na vAjAM - varaghoDA, na bhabhako, ahIM abhiniveza choDIne (chatAM nirAmiSAhAra jevA pitAnA niyamone nAno evo samUha ekaThA thayA hatA : theDA mitre, theDA AptacustapaNe vaLagI rahIne) satyazodhanArthe rahyA tenA anubhave jane, thaDA sthAnika digaMbara jaine ane khAsa dhyAna kheMce tevA bhAre preraNAdAyaka che. zrI zAha sAheba sAthenA paMpInA pravAsa daramiyAna temanI sAthe zuddha khAdInAM vastromAM sajaja thoDA harijane! A harijanene aneka viSaya para vicAronA AdAna-pradAnane avasara sAMpaDayo temaNe chellAM dasa varSamAM ghaDayA hatA, saMskAryA hatA, 'nirvANAAma'mAM khetI ApI-vasAvI gAMdhIcIMdhyA mArge lagADayA hatA, eTaluM ja ane amArI AtmIyatA vadhI. pariNAme eka savAre temaNe potAne eka mahattvane saMkalpa haMpInA e zrImad rAjacaMdra AkAmanA nahIM, temane mAMsAhAra, vyasanAdithI mukata karI jainamArga prabodhI AtmA mAtAjIne ane mane jaNAvyo. te jANIne A ummare paNa zrI navakAra maMtranA ArAdhaka paNa banAvyA hatA. A ja dizAmAM zarIranI Teva, maryAdAo ane parAdhInatAenI uparavaTa jaIne vadhu AgaLa vadhavAnI temanI have bhAvanA hatI. A saunI sAthe zrI buddhavarAnaMdajInA dIkSA prasaMganI prabhAtasatyazodhana - AtmasAdhana - lokakalyANa mATenI temanI pura pArtha pherI zarU thaI. gAmamAMthI mAMgalika ane zrI navakAra maMtranI maMgala tatparatA ane saMkalpaDhatAne kAraNe temanA pratye bhAre Azcarya, vAdyo sAthe dhUna gAtAM gAtAM sau bAhubalijInI TekarI para caDhavA A sadhavAnI temanI paNa banAvyA temanA pratye ja karAyA. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 prabuddha jIvana lAgyA ane upara pahoMcI e vizALakAya dhyAnastha pratimAjI samakSa AvI UbhA. prastuta dIkSA teo munizrI jinavijayajI jevA gAMdhIvicAranA vidrAna ne karmaTha sAdhaka pAse levA IcchatA hatA, paraMtu evo yoga na maLatAM temaNe jAte ja e bhAvapUjApUrvaka sAmAnya evI ja vidhi sAthe aMgIkAra karI mArI pAse sitAravAdana sAthe maMgala gAna ane prasaMgakathana paNa karAvyuM. e pachI pote ane tyAM upasthita harijana ema. ela, e. zrI gAviMdadAsa paNa bAlyA. pachIthI tyAMnA sthAnika jaina digaMbara maThanA svAmIjI paNa AvI gayA, paraMtu zrI buddhavIrAnaMdajIne pAra Mparika rItarivAjonuM mahattva ke mUlya na hatuM. temane mana mahattva ane AnaMda e vAtanAM hatAM ke teo varSonI temanI bAhyAMtara niglR"tha dazA bhaNI laI jatA parivrAjaka jIvananI bhAvanA Aja sAkAra karI rahyA che. dIkSAnA kAryakrama patyA pachI TekarI parathI nIce UtarI sau temanA 'nirvANAzrama'para pahoMcyA. bAhubalijInI pratimAvALI TekarI nIce jamaNI bAjunI taLeTInA DhoLAva para thoDI zilAo, gheADI kheDelI jamIna, thoDAM vRkSo ane thoDA zAhasAhebanA enjiniyara- dimAganA paricAyaka evA kudaratI zilAonA upayoga karI banAvelAM sAdAM makAnathI nirava prakRtinI vacce Ubhelo A Azrama jANe taddana ni:zaMga jaNAto peAtAnA 'nirvANAzrAma' nAmane sArthaka karI rahyo hato ane chatAM ahIM niSkriyatA ke nakArA tmakatAnI nivRtti na hatI. ahIM AvatA ane rahetA sAdhaka pAse AtmasAdhanA, jJAnasAdhanA, dhyAnasAdhanAnI sAthe ja zarIrazrama, laeNsevAdi sakriya karmasAdhanA paNa apekSita hatI. tethI ahIM pravRttiparakatA, tenA vAstavika arthamAM, hatI. AzramamAM nAnI evI gauzALA ane tyAM vaselA harijana kheDUto mATenAM jhUMpaDAM jevAM paNa suvyavasthita makAne, prArthanA - dhyAnAdi mATene khullA prAkRtika ceka, nAnakaDuM pustakAlaya vagere paNa dhyAna kheMcatAM hatAM. zrI buddhavIrAnaMdajIe have potAnA pArivrAjaka jIvana daramiyAna cAturmAsa ahIM ja rahIne mukhyatve bhAjanazALA, zizuvihAra ane nisapicAranA lokakalyANanAM kAryo karavA lakSyamAM rAkhyAM che, jenA kendramAM che AtmajJAnanI sAdhanA - mukhyatve dhyAna' mAge, hAla teo bhikSArUpe ja bapore eka vakhata AhAra levA gAmamAM jAya che. savArasAMja tyAM sahajasulabha evA nALiyeranA pANIno upayoga kare che. moTA bhAge padayAtrA kare che, paraMtu vAhananA bAdha nathI rAkhyo. lokonA abhiprAyane badale potAnA aMtaranA viveka para cAlatA ane niSThApUrvaka nivRttilakSI pravRtti AdaratA zrI buddhavIrAnaMdajIne joIne mane satata smRti thAya che zrImad rAjacaMdrajInA pelA tattva - vacananI : 'jAti, vezanA bAdha nahIM", kahyo mArga jaoN hoya.' (' Atmasiddhi) hindI prA. pratApakumAra ja. ToliyA mahAsAgara : bhArata ane mahAsattAo pANImAM kAMkaro pheMkavAthI jevI rIte vamaLa UbhAM thAya che, e pramANe AMtararASTrIya saMbaMdha mATenA levAtA dareka pagalAne kAraNe zakya pariNAme mATe TIkA, phyA ane anumAnonAM vaLA UbhAM thatAM hAya che. samaya potAnuM kAma kare ja che. samayanA vaheNamAM uparachallA ane pAyA vagaranA vicAro ane matamatAMtaro dhovAI jAya che. ene sthaLe mAtra nakkara hakIkato ja bAkI rahe che. AnA anusaMdhAnamAM eka cInI kahevata jovA jevI che : " pANI ochuM thaI jAya che tyAre khaDako dekhAya che.'' gayA DisembaramAM jayAre bhArata ane pAkistAna vacce yuddha phATI nIkaLyuM tyAre upakhaMDanA deza pratye kaTokaTInA samayamAM karyA deza kevI nIti apanAvaze eno khyAla Avyo. bhArata pratye tA. 1-6-1972 maitrIbharI nIti rAkhavAnA dAvArUpI pANI dUra thatAM nakkara vAtavikatArUpI khaDako bhAratanI najare caDI AvyA hatA. bhAratanI salAmatI mATe hindI mahAsAgaranA mahattvanI gaMbhIratAnA ApaNane khyAla Avyo hato. hindI mahAsAgaramAMnI mahAsattAonI sAThamArInuM pRthakkaraNa karIne, ane bhAratanA saMdarbhamAM bhAratanI nIti ane kArya kevuM hevuM joIe e jovAno prayAsa karIe. hiMdI mahAsAgaramAM hamaNAM amerikA ane raziyA baMnenA kAlA harIphAImAM UtaryA che. purANakALamAM devA ane dAnavoe jevuM samudramaMthana karyuM hatuM enA jevuM ja maMthana jANe ke keTalIka mahAsattAo hindI mahAsAgaramAM karI rahI che. devA ane dAnavA cauda ratnA hAtha karavA mathatA hatA, paraMtu mahAsattAonI spardhAnA pariNAma aMge nakkara kazuM kahevuM saheluM nathI. baMgalA dezanA prazna ane bhArata-pAkistAna yuddha daramiyAna eka mahattvanA samAcArane jarUrI ane ranuM mahattva apAyuM na hatuM. akhabAronA pAne paNa ene najIvuM mahattva maLyuM hatuM. DisembaranA bIjA saptAha daramiyAna saMyukata rASTrasaMsthAnI mahAsabhAe hindI mahAsAgarane zAMtino vistAra jAhera karavAnA zrIlaMkAnA prastAvane svIkAryA hatA. sATha dezoe prastAvanI tarapheNamAM matadAna karyuM hatuM. virAdhamAM eka paNa mata paDayA na hatA. paraMtu briTana, phrAMsa, amerikA, sAviyeTa raziyA, oNsTreliyA ane dakSiNa AphrikA sahitanA kheMcAvana dezA A matadAnathI vegaLA rahyA hatA. bhArata ane cIne TharAvanI tarapheNamAM matadAna karyuM hatuM. A matadAna parathI eTaluM spaSTa thAya che ke pAMcamAMnI cAra mahAsattAo uparAMta amerikA sAthe lazkarI karAro dharAvatA AsTreliyA ane dakSiNa AphrikAnI laghumatI gorI sarakArane A prastAva aMge zaMkA-kuzaMkA che. mAlAgAsI, siMgApura aneM thAIlaeNnDa paNa A matadAnathI vegaLA rahyA hatA e sUcaka che. hindI mahAsAgara vistAramAMthI lazkarI mathako, aNuzasro ane mahAsattA vaccenI spardhA khatama karavA mATe hindI mahAsAgara vistAranA dezo sAthe carcAvicAraNA karavAnA mahAsattAone A prastAvamAM Adeza apAyo che. devA ane dAnavAnA samudramaMthanane rUpakAtmaka daSTie joIe tA kadAca ema kahI zakAya ke samudranI je vipula samRddhi ane rasaMpatti che tathA enA uparanA Adhipatya dvArA je savalatA prApta thAya che e hAtha karavAnA Azaya devA ane dAnavAno hAvA joIe. mahArAttAono AveA ja kaMIka Azaya che ne ? paraMtu, A samudramaMthananA pariNAme eziyAnA dezanA bhAge to jhera ja Avaze. bhAratIya dvIpakalpa, viyeTanAma ane pazcima eziyA Aje vizvanAM mahattvanAM traNa sphoTaka rathaLA che ane te traNeya hindI mahAsAgara sAthe saMkaLAyelA che. moTA bhAganA eziyAI dezo paNa hindI mahAsAgara sAthe saMkaLAyelA che. keTalAya navAM ane jUnAM kAraNeAne lIdhe hindI mahAsAgaranuM mahattva Aje vadhI jAya che. hindI mahAsAgara sahita vizvanA badhA mahAsAgaronuM prAthamika svarUpe vizvamAM sattAnI samatulA jALavavA mATe yuddhanI dRSTie mahattva che. mahAsattAonA naukAkAphlAo aNuzastrAsrothI sajaja banIne A vistAramAM pharatA heAya che. vaLI hindI mahAsAgara lazkaranI daSTie bahuvidha dhruvIkaraNanA vistAra banI beThA hovAthI AhIM bahuvidha spardhA UbhI thAya e kudaratI che. vizvanI taMgadilI eziyA bhaNI kheMcAtI hoya ane mahAsattAo ahIM AvatI jatI hoya e samajAya che. jApAna Arthika rIte samRddha hovA chatAM A vistAramAM anya Arthika cUsaNanItine pUrA vakAza che. A uparAMta pUrva ane pazcima gALArdha vaccenA mATA { o Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-1972. prabuddha jIvana 3pa. bhAgane vyApAra - vinimaya hindI mahAsAgara dvArA thAya che. hiMdI mahAsAgara para prabhutva jamAvavAnI spardhA jAme emAM ja A sattAo pitA hita mAne che. A kAraNone lIdhe tema ja zakitazALI eziyAI naukAkAphalAnI gerahAjarIne lIdhe eziyAmAM sattAnI samatulA videzI sattAonA hAthamAM jaI paDI che. hindI mahAsAgarane kAMThe AvelA nAnA-moTA deze saMyukata rIte paNa salAmatI jALavavA najIka AvI zakayA nathI. pitAnAM hita jALavavA A deze koI prakAranI rAjakIya saMkalana vyavasthA goThavavAmAM paNa niSphaLa nIvaDayA che. hindI mahAsAgaramAMnI mahAsattAonI sAThamArI nirmULa karavA mATe usuka hovA chatAM A deze kazuM karI zake tema nathI. - hindI mahAsAgaramAM amerikAnI salAmatI vyavasthAmAM briTana, dakSiNa AphrikA ane oNsTreliyA sAmela che. hindI mahAsAgaranI mamamAM briTana hastakanA cAgosa TApuonA samUha (ADapelage)mAM amerikA ane briTana vacce 1966nA aMte thayelI saMdhi mujaba karoDo Dolarane kharce Diyege gArasiyA khAte lazkarI mathaka amerikA bAMdhI rahyuM che. oNsTreliyAnA vAyavya kAMThe amerikAnuM AvuM eka saMdezavyavahAra mathaka kAma kare che. oNsTreliyAnA kokabarnamAM bIjuM mathaka UbhuM karavA briTana ane amerikAne AmaMtraNa maLyuM ja che ane have te amerikAnA sAtamAM naukAkAphalAne hindI mahAsAgaramAM paNa pravRtti karavA chUTa maLI che. A naukAkAphalAnA vaDA hamaNAM traNeka divasa zrIlaMkAnI mulAkAte AvI gayA hatA te kharekhara racaka che. gayA ogasTamAM eke yugorilAva taMtrI sAthenI mulAkAtamAM rInI vaDA pradhAna cAuM ena-lAIe kahyuM hatuM ke mahAsattAnI pakaDamAMthI hindI peTAkhaMDa ane hindI mahAsAgarane "mukata' karavAnA prayAso cIna cAlu rAkhaze. pAkistAnane maLato rahele cInane satata Teka ane heDeziyA tema ja dakSiNa AphrikAnI laghumatI gorI sarakArane maLatI pazcimI sarakAronI huMpha uparAMta AphrikAmAMnA pAlanAM saMsthAnonI paristhiti jotAM mahAsamitine TharAva keTale aMze kAryAnvita karI zakAze e zaMkAspada che. raziyA sAthe cIna spardhA karavA UtaryuM hoya enAM ahIM aneka dAMte paNa jovA maLe che. Araba-IjharAyela saMgharSane nAme Araba dezamAM ane bhUmadhya sAgaramAM raziyAne pagadaMDa jAmI gayo che. hiMda mahAsAgaramAM peTALanA bhUtaLanuM vaijJAnika mApa kADhavAnA bahAne raziyana panaDubIo (sabamarIno) hindI mahAsAgaramAM harIpharI rahI che. sane 1968 thI raziyana naukAkAphalo paNa A vistAramAM jora pakaDato jAya che. A adhUruM hatuM tema mAnI phrenca naukAkAphalo paNa hindI mahAsAgara bhaNI dhasI rahyo hovAnA akhabArI ahevAla hatA. mAtAgAskaranI Dige suArejha mathakane majabUta karavAne e prayAsa karaze. hindI mahAsAgaramAM bhAratanuM bhaugolika mahattva che. bhArata kendrasthAne hovA uparAMta tenI Azare 3500 mAIlanI dariyAI sarahada che. A paristhitimAM bhArata jevA deza zuM karI zake che? pitAnA saghaLA udAtta siddhAto hovA chatAM te hindI mahAsAgaramAM amerikA ane sAthI rAjaya tathA soviyeTa raziyA vaccenI sattA mATenI dariyAI spardhA mAtra hAtha joDIne nIrakhI na zake. paDhAvelA pipaTanI peThe A vistAramAM "zAMtine vistAra" sarjavA ane jALavavAnI vAta karyA karavAthI paNa kazuMya vaLavAnuM nathI. bhAratane game ke nahIM paraMtu A vistAranI paristhitine eNe nakkara sAmano karavAne vakhata AvI gayA che. AMdAmAna-nikobAra ane lakSadvIpa TApuone vikAsa sAdhIne bhArate salAmatI mATenAM mathakonI tyAM navaracanA karavI joIe. , hindI mahAsAgaranuM bhArata dhyAna rAkhe ane A vistAramAMnA dezanuM bhArata saMrakSaNa kare evA briTiza videzapradhAna sara eleka DaglAsa hAmanA dilhImAM karelA kathanathI bhAratanA aham ne piSaNa maLe che e sAcuM, paraMtu vizvamAM eka mahAna rASTra bIjA mahAna rASTranAM pagalAM ane prayAse, hito ane vRttio sAme gaLAkApa harIphAI karatuM hoya tyAre AvuM kahevuM vyavahAramAM nirarthaka che. briTana - ja dAkhalo laIe. dakSiNa AphrikAmAM raMgabheda hovA chatAM, hindI mahAsAgaramAM raziyAnI vaga vadhI na jAya ethI to briTane dakSiNa AphrikAne zaasahAya ApavAnuM cAlu karyuM hatuM. A mATenuM kAraNa kadAca dakSiNa AphrikAnI gorI sarakArane paMpALavA. paNa hoya ! emAM UMDA na UtarIe to paNa sAImansa TAuna karAra pramANe te eNe amerikAnA ladhu sAthIdAra ja kArya bajAvavAnuM rahe che! pazcimanA dezo ane emAMya khAsa karIne amerikAne ciMtA che ke UbhI thatI kahevAtI sattAnI samatulAnA zUnyAvakAzanuM sthAna levA mATe rakhe raziyA doTa mUke! pariNAme bhUmadhya samudramAM raziyA ane amerikA vacce AvI spardhA thatI rahI che. paraMtu eziyA khaMDane sAMkaLatA hindI mahAsAgaramAM naukAkAphalAne dhajagare UMce rAkhavAne dhakhAro amerikAne che e achAnuM nathI. ethI to sAtame kAle ahIM pahere bharato hato. AnA purAvA paeNka eNnDarasane enI kaTAremAM ApyA che. - have prazna e che ke AvuM thayA karaze te raziyA zAMta rahevAnuM ke? cakkasa nahIM ja. raziyAnA pUvaca baMdara blAsTIsTokamAM nAMgarela raziyana naukAkAphalAmAMthI raziyA paNa enAM jahAjone ahIM molavAnuM ja-ane AvA prayAso thayA paNa che. paraMtu ahIMthI ja A spardhA aTake evuM lAgatuM nathI. raziyAne dUra rAkhavA mATe amerikA cIna sAthe koIka prakAranI sadAbAjI kare evuM lAge che. jApAne enA saMrakSaNa kharcamAM tAjetaramAM dharakhama umero karyo che. uttara prazAMta mahAsAgaramAM jApAna pitAne naukAkAle Ubhe nahIM ja kare enI koI khAtarI nathI. ane pariNAme amerikA ane raziyA uparAMta hindI mahAsAgaramAM cIna ane jApAna paNa potAnAM hita jALavavA ane harIpha sattAnI zakitane sImita karavA AMTApherA karyA ja karaze. AmAM amerikAne briTana madada nahIM kare ema kema mAnI levuM? . . A saMdarbhamAM sara eleka DaglAsa hyumanuM sUcana game teTaluM mahattvanuM ane jarUrI hoya to paNa e keTaluM vyavahAru che? . tema chatAM e jarUrI che ke keTalIka mahAsattAonA dhAkadhamakInA rAjakAraNane pratikAra karavA, ApaNI dariyAI sarahadonuM saMrakSaNa karavA ane ApaNAM rASTrIya hitonI salAmatI mATe bhArate potAne naukAkAphlo vadhAravo joIe, ApaNAM mathako vadhu adyatana banAvavA joIe. vizAkhApaTTama nI yojanA A dizAmAMnuM eka mahAkAya pagaluM ja che. ApaNAM vyApArI jahAjonA kAphalAne paNa vizALa rIte vistAravo joIe, nahIM to hindI mahAsAgaranuM "hindI" vize paNa ApaNI mazkarIrUpa banI raheze! ' tAjetaramAM peTA khaMDanI kaTokaTImAM eka vastu have spaSTa dekhAya che ke bIjI sattAonA dabANathI para jaIne paNa bhArata pitAnI svataMtra nIti akhatyAra karI zake che. jo ke cIna ane amerikA Ane pratikAra karyA vagara raheze paNa nahIM. dhAkadhamakInA rAjakAraNane vaza thayA vinA bhArata potAnI nIti amalamAM mUkI zake che e tAjetaranA yuddhamAM puravAra thayuM che. TUMkamAM ApaNA rASTrahita khAtara AvA prakAranA rAjakAraNano paDakAra jhIlavAmAM bhArate vadhu majabUta bane e samayane takAjo che. AthI te lAMbA gALAnI yojanAo hAtha dharIne A vistAramAM ApaNI salAmatI mATe bhAratIya naukAdaLe have te vikAsakAryanuM maMDANa karI devuM paDaze. vipula kalyANI Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-6-1972 * be mitra- pakSI 5 muDaka ane zvetAzvatara, baMne upaniSadamAM eka ja vRkSA nArA pitAnA mitranI salAha letAM bhUlI jAya che tyAre ja saghaLo para rahetAM be mitra-pakSIone maMtra Ave che. e maMtra para manana phaLa aMte besvAda banI jAya che. upaniSada AgaLa kahe che: karIe te Aje paNa ApaNAM aMtaranuM udAsa pakSI pharI AnaMdathI 'samAne vRkSe puruSe nimagna kalazera karI zake. maMtra che: anIzayA zocati mumAna: 'aa suparNA sahujA sakhAyA juSTa yadA pazyati anya Izama samAna vRkSa pariSasvAte, - asya mahimAnama Iti vItazoka.' ta: anya: pippaluM svAdu ati eka ja vRkSamAM rahevuM te nimagna - AsakitamAM DUbeluM pakSI ananana ane abhicAkazIti.' anIzaya - asamarthatAne lIdhe mehita banIne zeka kare che. paNa 'sadA sAthe rahenArAM ne paraspara sakhyabhAva rAkhanArAM be pakSI je te nitya sevita, samartha bIjA pakSIne ane tenA mahimAne eka ja vRkSa para rahe che. temAMthI eka vRkSanAM phaLane AsvAda jue to te zakarahita banI jAya che." che, paNa bIjuM tene upa bhegA karyA vinA mAtra joyA kare che." ApaNA bhakatA pakSIe suMdara majAnAM phaLe joI ArogavAnuM manuSyamAM rahelA jIvAtmA ane paramAtmA tarIke A pakSIone zarU karyuM ane phaLa pratyenI A nimagnatAmAM, AsakitamAM ja . levAmAM aAve che. jIvAtmA karmaphaLe bhegave che ane te pramANe tenI anIzatA pragaTa thavA lAgI. Iza eTale jenAmAM prabhutva sukhI, du:khI thayA kare che. tyAre paramAtmA AvAM karmaphaLamAM aTavAyI ' che, svAmitva che. paNa lAlupatA ne dInatAthI jyAre mANasa vinA mukata rIte draNA banI joyA kare che. paNa A rUpakane manuSyamAM koI paNa vastu pAse mAthuM namAve che tyAre tenuM Izatva cAlyuM jAya rahelI be vRttie tarIke paNa joI zakAya. sukha - du:khamAM manuSya che. pariNAme mehanuM dAsatva Ave che. ane parIkSAne sana kheMcAI jAya che paNa sAthesAthe sukha-du:khane taTasthapaNe nihALavAnI paNa tenAmAM zakita che. eTale ja sukha-du:khanA cakrAvAne te ' sukha nAha' - tene sukhane chAMTe ye maLatA nathI. bhedI zake che. Adhunika manovijJAnamAM AphreiDa eDalara ('hoTa lAIpha paNa A bhakatA pakSI managamatAM phaLamAMthI cAMca bahAra kADhI zuDa mIna Tu yu' - pAnuM - 25) tene mananI be gati kahe che. eka jarA UMce jue te? kayAMya dUra nahIM, bIje nahIM paNa e zarIranA te koI vastu prApta karavAnI, e ja vastune dhyeyamAM rAkhI thatI vRkSamAMthI, eka mahAzakitanAM tene darzana thAya che. A zakita kAMzika gati che. tenI sAthe sarva nAnAM - meTAM baeNne samAvatI to evI mahAna che ke te koInI dAsatA svIkAratI nathI paNa ekAgra gati che. ane e sarvathI sevita che. te Iza che. svAdhIna samartha che. tenA mahimAne jyAre jIvananuM sukAna hAthamAM le che tyAre badhAM ja valaNa ne gati pAra nathI. AgaLa jene ullekha karavAmAM AvyuM che e ekatA sAdhe che ane eka saMpUrNa Adarza beyane siddha karavA mATe mananI zakitae sumeLa pustakamAM ja (pAnuM 27) phUDa eDalare eka sUcaka vAkya ne ekatA sAdhe che. upaniSade jene draSTA pakSI kahyuM che te kahyuM che: vyakitagata mAnasazAstranA daSTikoNamAM je navIna tattva piNI AvI ja samagrane avalokatI sUkSma daSTi che. amArA jovAmAM AvyuM che te e che ke koI paNa jIvana - paddhati pitAnA managamatA phaLamAM lubdha banI ApaNuM mana-paMkhI sAme lAgaNIo viruddhamAM nathI hotI. jyAM nizcita dhyeya hoya tene aparigavAmAM paDe che tyAre AvI samagrane AvarI letI daSTi che tyAM tene prApta karavA mATe lAgaNIo hamezAM sAnukULa bane che.' te gumAvI bese che. A phaLathI mAruM hita thaze ke ahita? A eka saMtane maLavA gayA tyAre mArA eka mitre prazna pUcho hato : kAryathI mAruM kalyANa che ke nahIM e jovAnuM te bhUlI jAya che ane mananI sthiratA kevI rIte prApta thAya?' temaNe javAba Apyo hato : ghaDIbharanI lAMgatA sukha mATe te du:khanI vaNajhAra netarI bese che. meyakI sunizcitatA hI manakI sthiratA che." upaniSada tethI AgaLa evI ja rIte rejidA jIvanathI vimukha banI koI draSTA thavAne vadhIne svAdhIna daSTinI svacchatA bhaNI AMgaLI cIMdhe che. AvI ravADe caDe che te A saghana vizALa jIvana - vRkSanI lIlAmAMthI ja daSTi prApta thAya che tyAre bhajanavANImAM kahe che tema: 'maru to Dage bahiSkRta thaI jAya che. ApaNe tyAM evA udAsIna vRtti paNa jenAM mana nA Dage ' evI sthiti prApta thAya che. jyAM ravI vALAne AdhyAtmika gaNavAmAM Ave che paNa ghaNI vAra te jene svastha ane svaracha daSTi prApta thAya che tyAM phaLamAM AsvAda rahe che, paNa Asakita nathI rahetI, saMbaMdho akSaNa rahe che, paNa svataMtratAne jIvana-rasa sukAI gayuM che evI jaDatAnuM ja e lakSaNa hoya che. bhege nahIM. AvA ja puruSane AgaLa jatAM upaniSada kahe che: jema kevaLa bhakitA mananI ane IndriyanI gulAmImAM sarI paDe che ema mAtra drAne bhAge jIvanahIna aMdhatva paNa AvI paDe che. AtmakIDa: Atmarati: kriyAvAna A' baMne vRttione jyAM samanvaya thAya che tyAM mAnavanI mukitanuM eSa ' brahmavidAM variSTha:' dvAra che ane tenA mukatA AnaMdanuM lIlAkSetra paNa che. koI bahAranA dabANathI nahIM paNa Atmavaza khelata, AnaMda * mArI sAme raheluM Azika dhyeya ane tene yogya sthAne goThavI relAvate, kArya karatA Ave puruSa brahmajJAnIomAM paNa zreSTha che. ApatI samagra daSTi ekabIjAnAM duzmana nathI paNa sahAyaka AtmAnA saheja AnaMdamAMthI kAryo thatAM jAya tyAre kAryanuM svarUpa ane pUraka che. upaniSada paNa kahe che ke eka ja vRkSa para rahenArAM ja badalI jAya che. ApaNAM sarva karyo pAchaLa AvI nirmaLa STinuM baMne pakSI ekabIjAnAM virodhI nathI paNa 'sayujA sakhAyA' - sAthe teja pavavAnuM upaniSada kahe che. to ja ApaNI aMtaratama zakitanuM joDAyelAM ne maitrIbhAva rAkhanArAM che. paNa eka pakSI elapeTuM sAyujaya ne sakhya sArthaka thaze. banI phaLane AgavAmAM paDI jAya che ane phaLanA guNadharma jANa makaranda dave mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : muMbaI-4. Te. naM. 350296 zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH, 117 prabuddha prabuddha jainanu navasa karaNa varSa 34 : aMka 4 muMbaI jUna 16, 1972 zukravAra vArSika lavAjama rUA. 7, paradeza mATe ziliMga 15 taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha yuke Apha vinDasara * thoDA divasa pahelAM mukanuM avasAna thayuM tyAre 36 varSa pahelAMnA banAvAnI yAda tAjI thaI. IMglAMDanA rAjA, chUTAcheDA lIdhela eka strIne, rAjakuTuMbanI ane carca oNpha IMglAMDanI para parA mujaba paraNI na zake, e kAraNe te vakhatanI misisa simpasana sAthe te vakhatanA eDavarDa 8mAnA lagnanA briTananA vaDA pradhAna bAlDavina ane Arthabizape sakhata virodha karyo. rAjAe dhAryuM hota to moTI TokaTI sarajI zakata. tene sabaLa Teko ApanAra eka pakSa hatA. eDavarDa samakSa traNa viklpa hatA : virodha chatAM lagna karavA, lagnano vicAra choDI devA, gAdItyAga karavA. pahelA vikalpanA teNe vicAra paNa na karyo. bIjo vikalpa tenA kahevA pramANe tene mATe azakya hato. trIjo viklpa teNe svecchAe svIkAryo. gAdItyAga karatAM nivedanamAM teNe kahyuM ke "je strI sAthe tene prema che te tenI saMgAthI na hoya te rAyarAno bhAra sahana karavAnI potAnI zakita nathI." potAnA tyAgathI rAjayanI kTokaTI nivArI. mahAna sAmrAjyanA Adhipatya karatAM strInA prema pasaMda karyA. pari NAme iMglAMDamAMthI banne bahiSkRta thayAM. bannee videzamAM 36 varSa ekalavAyuM jIvana gujAryuM. parasparano prema aMta sudhI akhaMDa rahyo. bannee potAnI praNayakathA lakhI. yukanA mRtyunA thoDA divasa pahelAM IMglAMDanI rANI temane perisa maLavA gaI. tenA mRtyu pachI tenA mRtadehane zAhI mAna maLyuM ane tenI patnI Dacesane pahelI vakhata rAjamahelamAM praveza maLyo, AmasabhAe yukane jila arpI. te TharAvamAM Dacesa pratye sahAnubhUtino ullekha na hato te bhUla eka sudhArAthI TALI. 36 varSa pahelAM keTalAke kahyuM hatuM ane atyAre ghaNI moTI saMkhyAnA lokoe kahyuM ke eDavarDane gAdItyAga karavAnI pharaja pADI ane tyAra pachI teno bahiSkAra karyo temAM dabha hato, Hypocracy of the establishment. yukane amarapremI tarIke biradAvyA. jIvana zrI muMbai jaina yuvaka saMghanu... pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 0-40 paisA mukanuM jIvana kharekhara kRtArtha ke dhanya lekhAya ? rAjA tarIkeno potAno dharma ke pharaja tajI, premI tarIke eklavAyuM jIvana svIkAryuM temAM kharekhara sukha hatuM ? jIvanamAM Conflict of duties Ave che. teve prasaMge kayA dharmane vyakita pradhAna gaNaze te tenI pravRtti upara AdhAra rAkhe che. A viSayamAM matabhedane avakAza che. A prasaMge rAma ane temaNe karela sItAtyAga yAda Ave. rAme sItAne anyAya karyo, nirbaLa mananA hatA evA AkSepo AjanA jamAnAmAM thAya che. sItA kharekhara nirdoSa che evuM jANavA chatAM rAjA tarIkeno potAno dharma ane kAlidAse raghuvaMzamAM kahyuM che tema jovAvavavo pavana, mome e nyAye te vartyA. sItA pratye agAdha prema hatA ane khUba du:khI thayA chatAM A ja dharma gaNyo, jIvananI kRtArthatA mAtra pAnAnuM sukha jovAmAM ja che ke samAja pratyenI potAnI pharajo adA karavAmAM ? alabatta, AvI Conflict * of dutiesnA prasaMge UbhA thAya temAM jIvananI karuNatA che. bhAgyazALI hoya tene ja evA prasaMgo na Ave. strI-puruSanA prema parasparanA sukhamAM ja samApta thAya che? evA eklAaTUlA jIvanamAM kharekhara vyaktino vikAsa che? zAkuMtala ane kumArasaMbhavanI samAlAcanA karatAM ravIndranAtha TAgore kahyuM che : "bhaya kAvyomAM kavie batAvyuM che ke mAhamaya hoI je akRtArtha che te ja maMgalamaya thaI kRtArtha bane che. temaNe batAvyuM che ke je sauMdarya dharmathI saMyata che te ja dhruva che ane premanuM zAMta, saiMyata kalyANa rUpa ja zreSTha che. saMyamamAM ja sauMdaryanI kharI zebhA che. uccha'khalatAmAM tenI tarata vikRti thAya che. bhAratavarSanA purAtana kavie premane ja premanA aMtima gaiArava tarIke svIkAryo nathI; klyANa ja premanuM parama lakSya che e pukArIne kahyuM che. temane mate strI - puruSanA prema suMdara nathI, sthAyI nathI - je te vaMdhya hAya, je te pAtAmAM ja maryAdita thaI rahe, kalyANane janma na Ape ane saMsAramAM, putraputrImAM, tithimAM ke pApaDozImAM vividha sAbhAgyarUpe vyApta na thAya." dareka vyakitane, peAtAnA sthAna pramANe, jIvanamAM nAnAmoTA aneka prasaMgA evA Ave che ke jyAre peAtAnA sukhano bhAga ApI, samAja, rASTra ke mAnavakuLa pratye, potAnI pharaja bajAvavAnI ke rahe che. patnI, saMtAne ke kuTuMbanA sukhanI avagaNanA karI, samAja ke rASTranA kalyANa mATe balidAna ApavuM paDe che. AvA tyAga ke balidAnamAM ja jIvananI dhanyatA che, vyakitano naitika vikkasa che, samAjanuM kalyANa che, leAkasaMgraha che. prema kalyANane janma Ape, mehamaya maTI maMgaLamaya thAya, aneka saMbaMdhothI vIMTaLAya, bIjAnAM sukha-du:khanA bhAgIdAra thAya, tyAre kRtArtha thAya che. potAnA ja sukhano vicAra kare tyAre sAcuM sukha prApta thatuM nathI; e naryo svArtha che. manuSyanuM jIvana bALakanA jevuM saraLa suMdara sadA nathI rahetuM. aneka vikSepo ane vijJAbha, AghAta - pratyAghAtanA anubhavathI jIvanano vikAsa thAya che. saMsAranA viredhaviplavamAM na paDIe tyAM sudhI pariNata vayanI saMpUrNa zAMtinI AzA vyartha che. ekalA, ekAnta nirjanamAM rahI, mAtra parasparanA premane ja vicAra karatAM, strI-puruSa sAcA sukhane prApta kare che ema banatuM nathI. muka vize ema kahI zakAya ke temaNe gAdItyAga karyo tethI IMglAMDanI prajAne kAMI hAni thaI nathI, temanA bhAI rAjA thayA. Damuka gAdIe cAlu rahyA hAta to prajAne moTo lAbha thaI javAno hato tema paNa na kahevAya. tethI gAdItyAga karI temaNe peAtAnuM sukha zekhuM temAM khoTuM nathI karyuM ema lAge. tyAra pachI muka je prakAranuM jIvana vitAvyuM temAM sAcuM sukha temane maLyuM ke nahi te temanA AtmA jANe. saMsAranA aneka saMbaMdhothI vIMTaLAI, lokakalyANa mATe jIvyA hota to jIvana samRddha, sArthaka banyuM hata. cImanalAla cakubhAI zAha Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-1972 che. prakRtinA e cakranI sAMkaLa toDaze nahi pradUSaNa - Pollution.- aMgenI carcA karavA hamaNAM ja AlbarTa jhenTa-gyArthI ane jorja velDa) A uparAMta enA para svIDanamAM eka pariSada maLI gaI ane e pariSada samakSa, mApaNA sahI karanArAomAM nIcenA vizvavikhyAta vijJAnIone paNa samAveza thAya che. jayAM rotAM, sara jaliyana haksale thora hoyavaDA pradhAne zrImatI gAMdhIe pravacana paNa karyuM. pradUSaNa eTale ughogI DAla, pola IralIza, mArgareTa mIDa, renI Dayu, lAMrDa ricI karaNa tathA naisagika sAdhanA geraDahApaNabharyA vaparAzane kAraNe kAlDara, zutAra yAmAM mATe, gerArDo buskI , enarIka belatrAna mAnavI je parisaramAM jIve che te havA, pANI, jamIna vageremAM ane mahammada jhAkI barAkata. bhAratamAMthI enA para sahI karanAra bhAre bagADo thavo te. A eka vaijJAnika viSaya che ane emAM vijJAnI che De. puruSottama devarasa. ' vijJAnanI ghaNI zAkhAo, jevI ke bhUstarazAstra, rasAyaNazAstra, mAnavajAtanI e karuNatA che ke vijJAna kadAca mAnavajAtanA vagere aMtaraMga rIte saMDovAyelI che. eTale, zrImatI gAMdhI jevA utkarSa mATe jeTalA pramANamAM vaparAya che tenA karatAM mAnavInA kevaLa rAjakAraNI jIve, A pariSadanA abhigamane AkAra Apa vidhvaMsa mATe vadhAre vaparAya che. vizvanA 2200 jeTalA agraNI | vijJAnIoe ghaDelA menTena saMdezamAM vijJAnanI vinA zaka pravRtti vAmAM ke bhAga bhajavI zake ema che te jovAnuM rahe che. bhArata pratye lakSa doravAnI sAthe sAthe vijJAna kevuM upakAraka banI zake ema suddhAM, duniyAnA ghaNA ardhavikasita ane vikAsazIla dezee che enAM sucana paNa karyA che. e daSTie e saMdeza vijJAnane pariSada samakSa evuM pratipAdana karyuM hatuM ke pradUSaNa bhayajanaka tatva eka agatyane aitihAsika dastAveja che. che e kharuM paraMtu pradUSaNane nAme, vikAsazIla dezanI vikAsa- - jene upara ullekha che te DaoN. devarasa sAthe mAre eka divasa, yAtrA aTakI jAya evuM te na ja thavuM joIe. ane artha e beeka kalAka sudhI carcA thaI hatI. e carcA daramiyAna temaNe thaze ke pradUSaNane nAme, vikAsazIla dezanI vikAsalakSI pravRtti jaNAvyuM hatuM ke muMbaImAM pAMceka varasamAM te evA vistAro sarajAze ke aTakAvI devAnI cAla vikasita deze cAle paNa kharA e ardha jyAM rahevuM paNa muzkela thaI paDaze. temaNe ceMburane A eka vistAra gaNAvyAM hatA. muMbaInI keTalIka khAMDIemAM rAtre sudharAInI vikasita dezone bhaya che ane tethI tenI praduSaNa aMgenI daSTi gADIo maLamutra ThAlavI jAya che enI paNa temaNe TIkA karI hatI. eTalA pramANamAM maryAdita banelI che. Ama pradUSaNanA nivA- hakIkatamAM te AvA maLamUtranuM zuddhikaraNa karyA pachI ja ene khADImAM raNa jevI kevaLa vaijJAnika vicAraNAmAM rAjakAraNa pUsI gayuM che ane vImavAM joIe. paNa ghaNIvAra evuM thatuM nathI ane pariNAme pradUSaNamAM mAre mate te vicAraNA eTalA pramANamAM dUSita banI che. rAjakAraNI vRddhi thAya che. puruSane badale vijJAnaniSNAta, arthaniSNAta, Ayojana - pradUSaNane prAdurbhAva ApaNe je prakRtinuM cakra che temAM bhaMgANa pADavAnI pravRtti karyAthI thayo che. dA. ta. sA5 lyo. sApa niSNAta vagerenAM maMtavya laIne tathA e maMtavya vacce samanvaya e UMdarano-khetarAu UMdarone-khAsa damana. 70TakA jeTalA sApa sAdhIne vikasita tathA ardhavikasita deze mATenI judI judI Aye- to jherI paNa nathI hotA, chatAM UMdaranA te teo zekhIna hoya che ja. janA karavAmAM Ave te pradUSaNanA nivAraNanI dizAmAM sArI jevI Aje UMdarAnI vasati vadhI rahI che ane keTalAka ThekANe te mAnavIne pragati thaI zake ema mAruM mAnavuM che. e ni:sahAya sthitimAM paNa mUkI rahI che, kAraNa ke UMdaranA kudaratI " ApaNane muMbaImAM, vaDodarA pAse, amadAvAda pAse, pUnA duzamana jevA sApane paNa nirmULa karI rahyA chIe. sApa ane UMdara e prakRtinA zukranI be kaDIo che. emAMnI eka kaDI tame pAse ema ThekANe ThekANe pradUSaNanI prakriyAne paraco maLavA to te eTalA pramANamAM e cakramAM bhaMgANa paDe ane tamAre sahana mAMDayo che. vaDodarA pAse pharTilAIjharanA kArakhAnAnuM meluM pANI karavuM paDe. je taLAvamAM choDavAmAM AvatuM hatuM te taLAvanuM pANI pIne . devarasa sAthenI vAtacItamAM temanA be vidyArthIoe deDakA rAkrAnA be hAthIo marI gayA hatA evA je samAcAra beeka para karelA saMzodhananI paNa vAta rasaprada hatI. AjakAla ApaNA dezamAMthI deDakAMnI moTA pramANamAM nikAsa thAya che kAraNa ke deDakAMno varSa para prasaddhi thayA hatA te pradUSaNane pahele prakhara camakAro hate. paga ( frogs' legs ) e phrAMsanI apratima vAnagI gaNAya, . e pachI te muMbaImAM ceMbura-sAyana vistAramAM, havAnuM che ane phrAMsanI raIne pasaMda karanArAo e hoMzehoMze khAya che. pradUSaNa eTaluM badhuM thayeluM jaNAyuM che ke tyAM keTalIka vAra zvAsa eka aMdAja to e che ke lagabhaga be karoDa rUpiyAnA dehAM dara levo paNa muzkela paDe che. mULA ane mUThAmAM vahevarAvavAmAM AvatAM varase videza jAya che. paraMtu A deDakAMnuM nikaMdana ApaNe mATe kevI kArakhAnAMonAM gaMdA pANIe kevI maramI paristhitinI bhUmikA Aphata sarajaze tenI koIne khabara che kharI? A aMge saMzodhana racI che te te leI jANatuM ja nathI, kAraNa ke e bhUmikAnI pichANa karavA rDo. devarase pIeca. DI. mATe abhyAsa karatA pitAnA be meLavavAnI takalIpha koIe lIdhI nathI. vikAsa ApaNane jarUra vidyArthIone AkhuM varSa kayAM hatA ane e vidyArthIoe zeAdhI khape che, paraMtu e vikAsane kAraNe ApaNane jemAM jIvavAnuM che karyuM hatuM ke deDAMnA kheArAkamAM mAnavI mATe hAnikAraka evAM jIvate parisara ja jo dUSita thato haze te pachI e vikAsano zo artha DAMe 40 TakA jeTalAM hoya che ane bAkInA sATha TAmAMthI mATe che? keTalAka vijJAnIo te pradUSaNa aTake nahi te mAnavajAtinA bhAga, DAMgaranA kumaLA choDane kAtarI nAkhatA karacalAene hoya vinAza najIka aAvaze-ghaNe najIka Avaze evI AgAhI karI che! prakRtinA cakramAM karacalAenA kAyamI duzamana tarIke gavAyelA rahyA che. AgAhI kevaLa kalpanAvihAra nathI enI pratIti, deDakAMnuM tame nikaMdana kADho cho ane pachI DAMgaranA pAkane, karacalA have vadhu ne vadhu pramANamAM ApaNane thaI rahI che. dvArA thatA nukasAnamAMthI bacAvavA tame jherI dravyone upayoga kare che duniyAne A rIte cetAvanArAomAM "2200 environ- ane e rIte parisarane dUSita karo cho e kevuM geraDahApaNa che evuM mental scientist 'nuM sthAne mukhya che. judAM judAM 23 rASTromAMthI paNa che. devarase pUchayuM hatuM. sAcI vAta, paraMtu AvA geraDahApaNa vize AvelA A vijJAnIoe, potAnA sADA traNa abaja mAnava vicAra karavAnI phurasada che ne? baMdhuo joga eka nivedana bahAra pADayuM ane 1971nA menI gItAmAM yvatAM ja vALA trIjA adhyAyanA gayAramIne e nivedananI eka nakala temaNe e vakhatanA saMyukata kamAM prakRtinA A cakranI alabatta, enI rIte pratiSThA karavAmAM rASTra saMsthAnA mahAmaMtrI u thAnane paNa rAparata karI hatI. A AvI che. ApaNe ApaNI rIte ene artha karI zakIe. prakRtinA nivedana phrAMsamAM AvelAM menTena nAmanA gAmamAM ghaDAyuM hatuM eTale cakane ApaNe ecology--prakRtimAM rahelI ramatalito kahI zakIe. ene "menTane meseja" - menTanane saMdeza evuM nAma ApavAmAM e samatalatAmAM vikSepa UbhA kara keTalA hAnikAraka che te, duniyAnA AvyuM che. 2200 agraNI vijJAnIoe batAvI ApyuM che. emane saMdeza A nivedana ghaDanArAomAM cAra te bela InAma meLavanArA duniyA ne dharaze kharI? , vijJAnIo che. (emanAM nAma che sAlvADora bhuriyA, jekI mane, (kramaza:) manubhAI mahetA da Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-1972 prabuddha jIvana 3 lagnabahAranA jAtIya sukha vize zrI Izvara peTalIkaranuM maMtavya navajIvana prakAzana maMdira taraphlI "Amavijaya" pustaka ane saMyama viSe A dezamAM yAda devaDAvavAnI jarUra nathI. vAnalITe hamaNAM prakaTa thayuM che, je amerikana lekhaka sI. je. vAlITanA pitAnAM pustakanAM nAma The Coiled Serpent ane Conquest "kankivesTa opha dha sarpanTa" pustakanI anuvAda che. A lekhakanuM of the Serpent rAkhyA che. kAmavAsanAne sarpa sAthe A ja viSaya upara bIjuM meTuM aMgrejI pustaka che"kaIlDa sarpanTa". sarakhAvI che. tenA jevI jherI, mehaka ane ati caMcaLa. paNa A banne aMgrejI pustaka paNa navajIvana taraphathI prakaTa thayAM che. gUMcaLuM vaLIne manamAM UMDe paDI hoya tyAM sudhI ThIka che paNa sarSa A pustakomAM saMyamapAlana athavA brahmAnA mUlyane UMDA peThe phaphaDe karI jAgrata thAya tyAre RSimunio paNa tenA AkramaNa abhyAsa che tathA prajananazakitane saMcaya karavAnI philasUphInuM, sAme parAbhUta thayA che. tene uttejanAnI jarUra nathI. satata saMyamanI pramANabhUta lakhANamAMthI seMkaDo avataraNe TAMkIne, samarthana karavAmAM ja jarUra che. phaiIDe jayArathI kAmavAsanAnA bahAranA damanane kAraNe AvyuM che. A banne granthomAM, mAtra AdhyAtmika ke naitika uparAMta, thatAM viparIta pariNAme tarapha dhyAna kheMcyuM tyArathI kAmavAsanAne bIjA aneka daSTibinduethI gAMdhIjInA virAronuM samarthana maLe jANe koI saMyamanI jarUra nathI evuM mAnavAmAM AvyuM che ane tethI che, khAsa karIne utkrAMtinI daSTie mAnave vikAsa sAdhavo haze te svachaMda ne uttejana maLyuM che. vartamAnamAM A svachaMdamAM badhI saMyamane brahmacaryane mArga apanAvavuM paDaze te muddAnuM, zArIrika- maryAdAne lepa thatuM jAya che. Biological-daSTie vistRta vivaraNa karyuM che. lagnajIvanamAM sukhane pAye parasparanI vaphAdArI che. bhAgye ja kAmavijaya" pustakanI samAlocanA zrI Izvara peTalIkare koI vyakita evI haze ke jayAM pati athavA patnI bevaphA ya te "nirIkSaka"nA tA. 21-5-'32nA aMkamAM karI che, je A aMkamAM A sAthe prakaTa karavAmAM Ave che. ekaMdare zrI peTalIkara, zrI vAnalITanA - du:kha ane kaleza na thAya, sivAya ke bane sAva naphaphaTa thaI gayAM hoya. vicArone virodha kare che. vAlITa zarIravijJAnanI daSTie prajanana banDa rasele temanA pustaka "mareja enDa merilsa"mAM lagnazakitanA saMcaya ane saMcama para bhAra mUke che. vAnalITa kahe che: bahAranA jAtIya sukhanI himAyata karI hatI. temaNe pote lagnabahAra pariNIta avasthAmAM paNa A saMyama jarUra che tyAre lagnabahAranA jAtIya sukha keTaluM bhagavyuM te jANavAmAM nathI. paNa cAra vakhata lagna aniyaMtrita ane svachaMdI saMbaMdhe sarvathA hAnikAraka thAya te dekhItuM che. karyA-chelle 80 varSanI uMmare-chatAM premanI jhaMkhanA saMtoSAI nahi evuM lagnabahAra jAtIya saMbaMdha eTale pariNIta na hoya evA AtmakathAmAM lakhyuM che. manane sadA bhaTakatA rahevA devuM ane jAtIya strI-puruSane saMbaMdha. aneka rIte hoya, bane apariNIta-kuMvArA, sukha mATe navI zodhanAM satata valakhAM mAravAM temAM azAnti sivAya vidhavA ke vidhura hoya athavA bemAMthI eka pariNIta hoya ane kAMI pariNAma hoya ja nahi. bIjA apariNIta hoya athavA banne pariNIta hoya chatAM, anya - cImanalAla cakubhAI zAha strI-puruSa sAthe saMbaMdha rAkhe. zrI peTalIkara pariNIta jIvanamAM saMyamanI lagnabahAranuM jAtIya sukha jarUra svIkAratA nathI eTaluM ja nahi paNa lagnabahAra jAtIya saMbaMdha hoya tene AvakAre che ema te na kahuM paNa anicchanIya che dareka dharmo ane samAje eka yA bIjA svarUpe lagnasaMsthAne nathI ja gaNatA. manuSyatara prANIsRSTimAM vaMzavRddhinA maryAdita svIkAra kare che. jAtIya sukhalagna drArA bhogavavAnI nIti svIkArAhaMtuthI jAtIya saMbaMdha thAya che ane te rIte kAmavRtti upara khUba yelI che. lagnabahAranA jAtIya saMbaMdhane niMgha ane apratiSThita saMyama che paNa zrI peTalIkaranA mate manuSya buddhikauzalya vAparI temAM gaNAvyo che. paraMtu audyogika yuganA zaherIkaraNa pachI ane vaMzaparivartana ANeluM che. zrI. peTalIkara kahe che ke gAyabheMsamAM dUdhanI paraMparAnA sthAyI vasavATanI badalAyelI sthitine kAraNe sAmAjika utpatti tenAM baccAMonI jarUriyAta pUratI maryAdita na rAkhatAM, pratiSThAne bhaya vyakitane pUrvavat veThavAnI sthiti rahI nathI. vyakitamanuSya dUdha utpAdana potAnA upabhAga mATe vadhAI che tevI ja rIte svAtaMtrya ane jAtIya saMbaMdha aMge dharmanAM pApa-zikSAnI mAnyatA mAnavazarIramAM prajanananI je graMthie bahi:srAvI rasa utpanna uparanI UThI gayelI zraddhAne lIdhe lagnabahAranA jAtIya saMbaMdhamAM - kare che te kAmasukha mATe pedA karavAnI siddhi hAMsala nathI tema vadhAro thaI rahyo che. strIpuruSanA bahAranA kSetranA sahajIvane tene mAnavAne zuM kAraNa che? AvI dalIla ane upamAM sAkSara ja ApI poSaNa ApyuM che. * zake. vaLI, zrI peTalIkaranA mate, mAnavI paththakoTie rahyo nathI tyAre amerikAmAM vasativadhAro ane tenI bhaviSyamAM deza upara thanArI kAmavAsanAnI bAbatamAM te kaTie rahe temAM ane vikAsa che tema | asara tapAsavA mATe jonsa hopakinsa skUla oNpha pablika heltha zA mATe? amaryAda svarecchada vartanamAM, zrI peTalIkaranA mate, kadAca taraphathI eka majaNI hAtha dharavAmAM AvI hatI. temAM 15thI 19 mAnavInA vikAsa hara ! varSa sudhInI 4611 apariNIta chokarIonI mulAkAta levAmAM AvI - sadbhAgye zrI peTalIkara ema mAnatA jaNAya che ke jAtIya sukhane hatI. temAMnI 46 TakA chokarIoe jAtIya sukha bhogavavAnuM zarU - AnaMda mANavo haze te saMyama dvArA prApta thaI zakaze. "e saMyamane karyuM hatuM. tenI 2/3 saMkhyA eka ja sAthI sAthe 'e sukha bhagavatI madhyama mArga lagnasaMsthA dvArA zodhAyela che. have e madhyama mArga hatI te bAkInI 13 ekathI vadhu sAthI sAthe sukha bhegavI cUkI vaTAvI jaIne te sukha bhogavavAno prayatna thaI rahyo che tyAre hatI. ' . . ' , , , : koI nA madhyama mArga zodhAze." eTale ke lagnasaMsthAne madhyama , A sarave 19 varSanI uMmara sudhInI che. paraMtu lagnajIvananI - mArga choDIne, lagnabahAra jAtIya sukha bhegavavuM che tyAre koI uMmara sAmAnya rIte ethI vadhu moTI hoya che. AthI 54 TakA e bIje madhyama mArga zodhavA paDaze. kadAca 8ii peTalIkara, A madhyama . umara sudhI je chokarIoe zarIrasukha bhAga nathI te pariNIta mArga batAvaze. uMmara vadhu laMbAya te paNa e sukhathI vaMcita rahe tevI TakAvArI '... . zrI peTalIkara suprasiddha sAkSara che. temanuM A lakhANa kaMIka pramANamAM ochI rahevAne saMbhava che. eka prophesaranuM A agAu . utAvaLiyuM lAge che. kAmavAranAnI prabaLatA ane temAM satata jAgRti "rIDara DAyajesTa'mAM vidhAna vAMcyAnuM yAda che. emaNe jaNAvyuM hatuM Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana, tA. 16-6-1972 40. --- ----- ke amerikAmAM bhAgye koI chokarI evI haze ke jeNe lagna pahelAM jAtIya sukha na bhegavyuM hoya, jemAM mArI dIkarIne paNa samAveza thaI jAya che. emaNe chokarAone ullekha nahoto karyo. paraMtu chokarIenA ullekhamAM te ApoApa AvI jAya che. chokarIonI A sthiti hoya te chokarAo enAthI vadhu mukata saMbaMdha bAMdhyA vinA ne ja rahe. A saMbaMdha lagnanI aMdara rAsta rahevuM joIe tevI sthiti hatI tyAre paNa pura che vadhu chUTa bhegavatA hatA, pachI e bAkAta zI rIte hoya? A mojaNI chApAMmAM vAMcavA maLI tenI jogAnujoga navajIvana prakAzana maMdira, amadAvAda taraphathI prasiddha thayela 'kAmavijaya' pusataka samAnArthe prApta thayuM. amerikAnA vicAraka ane lekhaka zrI sI. je. vAnalITanA konkavesTa opha dha sarpanTa' pustakanuM zrI raghu nAthajI nAyaka ane zrI azvinabhAI paTele kareluM bhASAntara che. je amerikAmAM lagna vinA jAtIya sukha bhegavavAnI mane vRtti vadhI rahI che tenA ja eka lekhake dharmanI pApapuNyanI bhAvanAne vaza thaIne nahi paNa utkrAMtinI daSTie mAnava vikAsa sAdhava haze to saMyamane-brahmacaryane mArga apanAva paDaze tevI rajUAta A pustakamAM karI che- puruSa ane strInA zarIramAM rahelI jAtIya graMthie prajananazakita pUrI pADanArA madhyavartI pAvara sTezana gaNAvI zakAya. A sTezananI utpAdanazakita amaryAda nathI. eka mArge A zakitane jaltha vaparAI jAya to anya hetuo mATe eAchA-kadAca atizaya alapa ja8the ja bAkI rahe. prajanana graMthio vaDe be pratispardhI hetuo siddha thAya che: (1) potAnI jAtinI utpatti mATe bahi:strAvI ane bIjI potAnA poSaNa, vikAsa ane saMvardhana mATe aMta:strAvI rasa pedA kare che. mAnavajAte potAnI ApakhudIthI eka trIjo hetu umeryo che. pitAnI aniyaMtrita vAsanAone saMtoSavA mATe moTA jasthAmAM bahi:strAvI rase, je kharekhara bina-utpAdaka ane dareka rIte kSINatA lAvanArA che" "A bahi:srAvanuM amaryAda utpAdana aMta:sAvI rasanA bhege ja thaI zake, je aMta:strAvI kAryo para nukasAna karanArAM pariNAme ja lAve. pitAnAM dravyanA utpAdana mATe A graMthio lehInA pravAhamAMthI keTalAMka atikImatI ta kheMcI le che. AthI bIjAM aMga mATe Avazyaka hoya tevAM to pUratA pramANamAM bacatAM nathI. aMte AkhA zarIrataMtrane zevuM paDe che. prajanananI graMthione mAnavInI bhegechAnI vRtine nimitte vikAravaza thavA devAmAM na Ave to te kevaLa mAbApa banavAnA naisargika hetu-prasaMgee ja bahi:srAva rasa taiyAra karaze. tethI A graMthionA aMta:strAvI rasenuM zarIra, mana, cAritra ane AtmatattvanA saMpUrNa lAbha mATe utpAdana thaze." - "lagnasaMsthA mAnavajAtanI sauthI jUnI saMsthAomAMnI eka che. temAM krAMtikArI pheraphAra karavAnI jarUra che. ene kAmavAsanArUpI jherI sApe kerI khAdhalI hovAthI te aMdarakhAnethI jIrNa thaI gayelI che. mULabhUta rIte joIe te lagnasaMsthA eka uttama saMsthA che. mAtra navI peDhI ucheravAnA sAdhana tarIke ja nahi, paraMtu javAbadArI, sahakAra, neha, nisvArthavRtti ane AtmAnI unnati karanArA guNAnA vikAsanI e uttama saMsthA che." "paraMtu rukSa jaDavAda ane kAmukatAnA jamAnAmAM pariNIta avasthA, khAsa karIne, viSayasevananI anukuLatA mATe pasaMda karavAmAM Ave che. emAM vadhAremAM vadhAre uttejanA ane saMjoga mANavAnI taka maLe che. lagnasaMsthA kAyadesara bhege bhegavavAnI jANe mukata paravAne banI gaI che. zarIranuM AkarSaNa ane jAtIya anukULatA madabharI rIte zodhavAmAM Ave che, jene lagnathI sadhAtI saphaLa maitrI mATenI pAyAnI jarUriyAta mAnavAmAM Ave che. emAM kAyamI sukha samAyela hota to enAM anartha pariNAme Avyo na hata-zArIrika , ane mAnasika thAka, lagnajIvanane zAka, saMtApa, jhaghaDA, aMTasa ane dhRNA, chUTAcheDA levA mATe doDAdoDa, jJAnataMtuonA ze tema ja jAtIya dardInI sAravAra mATe rDokaTarene tyAM AMTApherA ane garbhAzayamAM azakata banI gayelAM rogagrasta bALakonuM jagatamAM Agamana." A badhI Apattione lagnajIvananA vadhAre pavitra khyAla dvArA jAtIya Avege upara niyaMtraNa dvArA aTakAvI zakAya. pariNIta jIvanamAM vAraMvAra zarIra-samAgama svAbhAvika che ema Arogyaprada che evI AdhAra vinAnI mAnyatA mAnava-mana upara jaDAI gayelI che. e svAbhAvika paNa nathI tema Arogyaprada paNa nathI e vAta bahu thoDA loko jANavA mAgatA hoya che." "lagnane paravAne kAMI acaLa ane aphara evI zArIrazAstranI nakkara hakIkatene pheravI nAkhatA nathI. prajanana hetu-vinA saMbhoga lagnavidhi pahelAM jeTalA vAMdhAbharyo che eTale ja lagnavidhi thayA pachI paNa vAMdhAbha che. jenI pAchaLa garbhAdhAnane hetuM hoya tevA sabhegane ja mAnyatA ApI zakAya. mAnavabALakanI pukhta uMmare pahoMcavAnI kriyA dhImI gatie cAle che tethI mA-bApanI dekhabhALa lAMbA samaya mATe Avazyaka rahe che. Ama hovAthI mAnavajAta lagnabaMdhananI maryAdA mAge che. eTale lagnabahAranI jAtIya vRttine mAnya gaNavAne prazna rahetuM nathI." eka bAju sukha bhogavavAnI vadhI rahelI lAlasAne lIdhe lagnabahAra e sukha meLavavAnuM valaNa vadhatuM jAya che, tyAre lekhaka zarIravijJAnane havAle ApIne e sukha lagnanI aMdara paNa garbhAdhAna pUratuM ja bhogavavuM te sAmA cheDAne havAle Ape che. prANIo vaMzavRddhinA maryAdita hetu pUratAM jAtIya vRttithI prerAya che, temane dAkhalo lekhaka Ape che. paraMtu kudarate je pejanA karI che temAM mAnavIe buddhikauzalya vAparIne temAM parivartana ANeluM che, te emanI dhyAnabahAra jAya che. prANImAM kudarate dUdha tenAM baccAMnA kherAka tarIke pedA kareluM che. paraMtu manube gAya ane bheMsane pALIne enI pAsethI bacAMne jarUra hoya te karatAM vadhu ane lAMbA samaya sudhI dUdha prApta karavAno vikAsa sAdhe che. Ama kudaratI hetu karatAM ghaNuM badhuM dUdha prANI pAsethI mAnavIe meLavavAnI siddhi meLavelI che. e ja rIte mAnavazarIramAM prajanananI je graMthi bahi:strAvI rasa utpana kare che te kAmasukha mATe vadhu pedA karavAnI siddhi hAMsala nathI karI tema mAnavAne zuM kAraNa che? mAnavIe trIjo hetu ene zodhI kADhayA che tema e rasa vadhu pedA karavAnI siddhi na meLavI hatI te kSINa thaI gayuM hatuM. mAnavI apazukaTie rahyo nathI tyAre kAmavAsanAnI bAbatamAM te kaTie rahe temAM eno vikAsa che tema zA mATe? , mANase jAtIya sukhane vadhu AnaMda mANavA haze to paNa saMyama dvArA ja te prApta thaI zakaze. e saMyamane madhyama mArga lagnasaMsthA dvArA zodhAyelo che. have e madhyama mArga vaTAvI jaIne te sukha bhegavavAno prayatna thaI rahyo che tyAre koI nava madhyama mArga zodhAze. Izvara peTalIkara te Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha jIvana vyAprerita hatyA [A viSaya upara. prabuddha jIvana'mAM Avela lakhANa saMbaMdhe be carcApatra maLyAM che je nIce ApyAM che. viSaya evo che jemAM banne pakSe kAMI kahevAnuM che. evA kissAo TAMkI zakAya ke jemAM mRtyu daradI ane tenA saMbaMdhIo mATe chuTakAro lekhAya ane jIvana trAsa lAge. AvI sthiti hoya tyAM nirNaya kevI rIte karavo? eka vyavahAru ane sAmAjika daSTie yogya dhoraNa e che ke je vastuno sadupayoga karatAM durupayoga vadhAre saMbhavita che tene tyAjya gaNavI. dAkhalA tarIke garbhapAta ane lagnaviccheda. evA kissAo ghaNA maLe ke jayAM garbhapAtanI chUTa ApavI yogya na gaNAya. tevuM ja pariNIta jIvananA keTalAya prasaMgo evA dekhAya ke jayAM chUTA karavA sukhano mArga lekhAya. chatAM anubhava kahe che ke A bannemAM sadupayoga karatAM durupayoga vadhAre thAya che ane vadhato jAya che. Hard cases make bad law. paNa lapasaNI bhUmitano sahelA zArga mANasa saraLatAthI le che. pariNAme vadhAre du:khI thAya che ane vadhAre UMDA pANImAM Utare che. paNa potAnI jAtane chetaravAnI kaLA mANasa jeTalI koIne AvaDatI nathI, sahana karavuM saheluM nathI. temAMthI chUTavAno mArga dekhAto hoya te mANasa te tarapha doDe che. dayAprerita hatyAnuM paNa kAMIka AvuM ja che. mane lAge che, temAM sadupayoga karatAM durupayogano saMbhava vadhAre che. A rasto vadhAre zekhavI che kAraNa ke mANasanA jIva levAnI vAta che, khUna ane dayAprerita hatyA vaccenI rekhA pAtaLI che. atyAre huM dhArmika athavA naitika daSTie vicAra nathI karata. paNa A daSTi vizeSa agatyanI che. karNa karma samatApUrvaka vedavA ane ArtadhyAna athavA raudradhyAna cheDI zubha bhAvanAmAM vicaravuM e karmAya ane nirjarAno mArga che. jIvavAnI IcchA na karavI tema maravAnI IcchA paNa na karavI ane udarbhane AdhIna pravAhapatita jIvana vyatIta karavuM te dhArmika daSTi che. naitika daSTie paNa koIne jIva levAno adhikAra athavA javAbadArI koI vyakita laI zake nahi. svayaMsamAdhi athavA anazanavratathI lekhanApUrvaka deha choDavA e uccatama mArga che. virala vyakita karI zake. tA. 16-6-1972 dayAprerita hatyA (Mercy Killing) nAM kAraNA dhArmika athavA naitika nathI. bIjAnuM du:kha jovAnuM nathI athavA tenI sAravAra thaI zake tema nathI athavA te pote ane tenAM sagAMsaMbaMdhIo kaMTALI gayA che ane du:khukita mAge che athavA roga asAdhya che mATe mRtyu samIpa lAvavuM--AvAM kAMIka kAraNo hoya che. A badhAmAM moTe bhAge sAmAjika athavA kitagata nirbaLatA che. - taMtrI [ 1 ] zrI gopALadAsa modIe "dayAprerita hatyA"nI jogavAI karatA kAyadA mATenI himAyata karatAM karatAM samAjanAM daMbha ane nakArAtmaka dRSTibiMdu upara hacamacAvI mUke tevAM vidhAno karyA che. AnA anusaMdhAnamAM anya vAconA vicAro paNa pragaTa thayA che. samAjane AMcakA Ape ane vicara karatuM karI mUke tevuM mane maMthanIya vidhAna pragaTa thatuM rahe ane e dvArA samAjanI vicArazIla vyakitaenA AghAta pratyAghAta pragaTa thAya e Avazyaka che. AvI tadana kaDavI gALI ke sudarzananI phAkI samAjanI vicAravinimaya taMdurastI mATe jarUrI to kharI ja. bhale zrI modI game tevI mAnyatA rAkhatA hoya, gaMbhIrapaNe emanI A ja mAnyatA hoya to ke samAjanA virazIla vargane emaNe ThIka ThIka halabalAvyo to che ja, A viSayanA anusaMdhAnamAM mane pU. gAMdhIjIe kahelI zrI paramUre zAstrIjInI sAravArano kisso khUba khUba sAMbharyA karyo che. zrI parasUre pote to mRtyu vahoravA ja jaI rahyA hatA. paraMtu bApu'e atyaMta premathI emanI pote jAte ja sevAzuzrUSA karI sAjA karyA, jIvana bakSma, taMdurastI ApI AyuSya bacAvyuM e bInA suprasiddha che eTale e vize vivecana-vivaraNa jarUrI nathI. parantu atre mAre e muddo carcA che ke A e ja bApu hatA jemaNe sAbaramatI AzramamAM vAcharaDInA dayAprerita (?) aMta ANelA. e samaye A hatyAnI bInA atyaMta carcAspada banelI. samAjanA oTA bhAganA vargane dhRNAspada lAgelI anebApunI ahiMsAmAM khAmI che evuM kahenArA paNa ochA nahotA. e aMgenI ane ene anulakSI thayelI gAMdhIvicAradhArA vivAdaspada ja rahelI. 41 ekane maravAnI IcchA ja hatI chatAM paravA na dIdhA ane jIvana bakSma. bIjAnI pIDA potAthI na jovAI eTale pIDAmukata karyuM --emAM vyakitanA Aya ane yogyatA vicAravAM jeIe. pratyeka kAryanI pAchaLa, pariNAma pAchaLa ane kAraNa pAchaLa tenA hetu maMDANa ane maMDANa ropanAra vyakitanI pAtratA jevAM rahyAM. zrI modIe potAnI samasyAmAM pote ja amuka zarato Avazyaka lekhavI joIe enI spaSTatA no karI ja che, chatAM jIvananI kaThora vAstavikatA ke jaDa lAgaNIveDA cheDavAnI emanI vAta bahu protsAhita to alabatta nathI ja. emaNe traNeka zaratonI rajUAta karI e vicAraNIya hoya toye anumAdanIya nathI lAgatI. mane barAbara yAda che ke zrI mahendra meghANIe "milApa"nuM prakAzana zarU karyuM te arasAmAM zarUAtanA ja aMko paikI eka aMkamAM amerikAmAM ragatapItiyA ane maravA vAMke jIvatA dardIonI sevA arthe eka moTI vasAhatamAM sevA karanArA prabhunA pyArA payagaMbara jevA eka khristI phAdharanI hakIkata pragaTa thayelI, jenA anusaMdhAnamAM vAcananA vicAra vibhAgamAM mAro patra pragaTa thayelA ane ApaNA sAdhu samAja ke sevA saMsthAo AnA dAkhkhA le to utkRSTa sevA thAya eno anurodha karelA, e AkhAye paricaya ane kisso hradayagama hato, are! hamaNAMnI ja hakIkata A vakhatanA "janakalyANa" mAsikanA mArca-eprila eNka bIjAmAM DaoN. thesa mAralInanI pragaTa thayelI che te paratve huM vAcakagaNanuM ane zrI modInuM dhyAna kheMcuM chuM. dayAprerita hatyA saiddhAntika rIte AvakArya nathI ja paNa jainamata ane vedAMta anusAra pUrvaprArabdha upArjana anusAra vyakita potAnAM sukhadu:khane kartA bhAkatA bane che. dravya, kSetra, kALa ane bhAva lakSamAM rAkhI te aMge janamata laI pachI ja Avo kAyado amalamAM mUkavA hitAvaha gaNAya. zrI munazIe "bhagavAna parazurAma' nAmanI potAnI purANa ItihAsakathAmAM AvA ragatapItiyAnI sevAmAM zekAyelI potAnI mAtA reNukAne pitAnI AjJA anusAra pAchI laI javA atyaMta manAmAMthana bAda rAtorAta asaMkhya rogapIDitAne saMhAra karI nAkhyAnI vigato AlekhI che e kharekhara vAstavika satya bInA haze ke zrI munazIjInI mAtra kalpanA-kathAnAyakanAM caritra-nirUpaNamAM sahAyaka thavA arthe karelI mAtra kalpanA--teno kA AdhAra mArI pAse nathI, paNa AvA prasaMge paNa upara kahyuM tema dravya, kSetra, kALa ane bhAvanuM anusaMdhAna to rahe ja che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 prabuddha jIvana - tA. 16-6-1972 eTale jIvatara ane mAnI prakriyAno bhAra sarjanahAra mAthe rahevA daIe. evA "karmAdhIne prANIne jIvana ApI zakatA nathI te mRtyudaMDa ApavAne adhikAra prApta karI levAnI hIna bhAvanA karIe tenA karatAM sAmyabhAvavRtti rAkhI, karuNAbharI anukaMpAvALI dayodaSTithI thAya teTaluM tevA pIDite mATe karI chUTIe to ApaNe mota nIpajAvavAnA "pApa"mAMthI avazya bacIe, ene e ja zreyaskara che, e ja karavA jevuM che- pachI bhale kadAca Abha tUTI paDatuM hoya te ye bhale tUTeje alaMkRta bhASAvyavahAra prayoga ja che, vAstavika rIte evuM kadApi banyuM nathI, banavA paNa nathI; ane saMsAracakranI gati aviratapaNe cAlyA ja kare che, cAlyA ja karaze. jayantIlAla su. surakhiyA [2] tA016-5-72 nA aMkamAM Ape utArelA zrI gepALadAsa modInA lekha aMge thoDuMka lakhavA prerAyo chuM. te nIce mujaba che: (1) A prazna- eTale "sukhamRtyune prazna AjathI traNeka varSa para 5. bI. mAM ja carcAI gayo che. ghaNuM karIne zrI ramaNalAla enjiniyare A carcA zarU karI hatI. (2) Ape utAreluM lakhANa zabdezabda zrI gopALadAsanuM ja hoya te mAre kahevuM joIe ke emanA lakhANamAM vicArane bhAre goTALe che. pahelA perAmAM emaNe "pIDArahita hatyA" evA zabdo vAparyA che. bIjA perAmAM lakhyuM che, "mAnavIne maravA na deva e eka karatA che." gheDI ka lITIo bAda lakhyuM che. tethI jayAre te pitAnI jiMdagIne aMta ANavAnuM nakkI kare tyAre tene tema karavA devA joIe. svecchA mRtyu e mAnavIne mULabhUta adhikAra manAvo joIe." ema svecchA mRtyunI vAta karI tarata kahe che, "dayAprerita hatyA naitika daSTie paNa gya che." vaLI gaLa lakhe che, "jene jiMdagIne eka eka divasa eka eka varasa jevA lAgatuM hoya tene svecchAe maravA zuM mama na devo?" pAchuM trIjA perAmAM Ave che, "..ane lAgaNIveDA choDI karuNA prerita hatyAne AvakArIe." Ama, svecachA mRtyu ane karuNA prerita hatyAne goTALo thayo che. (3) zrI gopALadAsa ApaNane lAgaNIveDA chADavAnI ane jIvananI kaThora vAstavikatA svIkAravAnI bhalAmaNa kare che. Ane adhAra laI huM pUchuM chuM ke ApaghAta karavAne ApaNA mULabhUta adhikAra koNe laI lIdhA che? prastuta carcAmAM te asahRA dardIthI pIDAtA mAnavInI vAta che. paraMtu ApaNA seraThI saMto to jIvatAM samAdhi - letA. mane ema lAge ke mArA jIvananuM kArya pUruM thayuM che te saMtapa pUrvaka maraNane bheTatAM mane keleNa rokI zake? asaMkhya strIo jIvanathI kaMTALI athavA jIvananI vyarthatA anubhavI agnisnAna kare che emane koNa roke che? tevI ja rIte kSe kensaranA dardI jIvanathI. kaMTALe to pAMcame mALathI bhUsako mAratAM ke TreIna nIce paDatuM mUkatAM athavA dariyAmAM doTa mUkatAM tene leNa roke che? (4) paNa prazna e che ke samAja emAM anudana ApI zake? ApavuM joIe ? DaeN. vineda zAhane ja dAkhalo laIe. emanI daSTie emanuM pagaluM barobara hatuM. paraMtu ApaNe emane evI salAha ApI zakIe ? samAja potAnI javAbadArI barobara uThAvatA nathI. (rDo. vineda zAha ane aneka gujarAta taraphanI) tethI ja AvA kissAo bane che. zrI gopALadAse pahelA perAmAM Apele dAkhale ja laIe. rastA para ke phUTapAtha para paDelA mAnavadehanA pATalAnI vAta emaNe karI che. samAja pitAnI chAtI para hAtha mUkIne kahI zakaze ke e piTalAnI AvI sthiti mATe pitAnI kazI javAbadArI nathI? kharI vAta ema che ke samAjane pitAnuM aMta:karaNa DaMkhe che; e DaMkhane bhUlI javAya teTalA mATe ja ene "dayAprerita hatyA"nA nukko Ave che. kensaranA dardInI vAta laIe te paNa e ja kabUlAta karavI paDe che ke kensaranA roganI rAmabANa davA samAjane jaDI nathI eTale samAja pitAnI lAcArI DhAMkvA dardInI dayAthI prerAvAno daMbha karI enA "sukha-mRtyu"nI himAyata kare che ane te mATe kAyado karavAnI tatparatA dAkhave che. (5) paNa zrI gopALabhAIne pakSe ema dalIla karI zakAya ke "bhAI tame khoTI jIbhAjoDI cheDI vyavahAra vAta karaze. eka Dose dasa varasathI lakavAthI pIDAya che. jhADo-pezAba pathArImAM thaI jAya che. koI khavaDAve te khAI zake che; pIvaDAve te pI zake che. enI vaphAdAra 5tnI cAkarI karatAM karatAM dharaDI thaI gaI che. have, (ka) A Dose pote potAnI meLe maravA Icche che paNa marI zakato nathI. te e zuM kare? (G) enI patnIe ene maravAmAM madada karavI joIe ke nahi? () rAjaya ke samAja AvA kerAmAM kema madada na kare? (4) pelI strI ja bicArI kaMTALI hoya ane AmAMthI chaTavA mAgatI hoya to svI rIte chaTe? ene chuTavo mATe samAje kaMI rasto batAvavuM joIe ke nahi? (6) Ane javAba Ama hoI zake : (4) DosAne pitAne maravuM hoya to zrI gopALabhAI jene marajyiAta hatyA kahe che te vargamAM A dAkhala Ave. enI patnIe, enAM nikaTanAM sagAM oe emAM mugI saMmati ApavI joIe. (va) rAjaya AMkhamicAmaNAM karI zake athavA e kesane vyakitagata vicAra karI zake kAyadAthI madada na karI zake. rAjayanI pharaja te eTalIja hoI zake ke e daradIne jIvanaboja (saMsthA mAraphata, Arthika madada dvArA ke gherabeThAM rAhata pahoMcADI) o cheH karo. (4) enI kaMTALelI patnIne paNa samAMre- samAjasudhAraka ke . nI. jenuM udAramatavAdI patra eka ja salAha ApI zake ke "bahena, tA0 1-9-1970nA . jI.mAM Avelo "virala vAtrAlya"ne kisa vAMcI jA." mAne ke A strI dayAthI prerAI pitAnA patinI hatyA karI bese te rAjaya kadAca ane haLavI sajA kare agara cheDI de, paraMtu kesa to calAve ja. ghaNuM karIne pra. ga. mAM Ave (saheja jado) eka kisso Avyo hatA, jemAM maraNasanna pitA pitAnA apaMga saMtAnane mArI kAntilAla zAha Da. zAhanuM "AtmabalidAna" [ jasTisa narendra nathavANInA "De.. vinodabhAI zAhanA AtmabalidAna' vizenA lekha saMbaMdhamAM desAI vAlajI. geviMdajInuM maMtavya ahIM ApavAmAM AvyuM che.] pra. jI. nA pahelI jUnanA aMkamAM DaeN. zAhanA AtmabalidAna' ne nAme lekha che tethI A patra lakhavAnuM prApta thayuM che. - ApaghAta aghaTita kAma che, satkarma nathI paNa duSkarma che, aparAdha che. ApaghAta karanArane enA aparAdhanI kSamAM apavAdarUpa saMjogomAM ja maLI zake che. enA udAharaNarUpa te betraNa pArasI bahena che jeNe potAne deha bhraSTa thAya evI zaMkAne kAraNe rAjAbAI TAvara uparathI paDatuM mUkyuM hatuM. ApaghAtano bacAva karavAmAM saMyama tathA viveka Avazyaka che, evo bacAva hAlatAM cAlatAM thAya to tenAthI karIne e kupravRttine uttejana maLe che. S. zAhanI ApaNane dayA Ave, ene vize AkSeparUpa kAMI lakhatAM ApaNane svAbhAvika saMkoca thAya. paNa bhaviSyamAM tenA jevuM kAma keI karI na bese eTalA mATe enA kRtyanI carcA karyA vinA chUTako nathI. sarakArI nokarImAM amuka jagyA upara mANasane hakka hoya chatAM te tene nahi paNa bIjA kokane maLI jAya evuM vAraMvAra banatuM hoya che. evuM bane te vicAravAna puruSa vRddha mAtApitA, juvAna patnI tathA gabharu bALakonuM hita dhyAnamAM laIne kAM to samasamIne beTho rahe ne kAM nekarInuM rAjInAmuM Ape. . zAhane to nekarI vinA cAle ema hatuM. meTI nekarI na maLI eTale lAMghaNa karavI, kuTuMbImArane khAvAno Agraha karyA chatAM traNa traNa divasa lAMdhaNa cAlu rAkhavI A te kAMI rIta che? paradu:khabhaMjana karavuM hatuM te te jIvatAM jIvatAM karavAnA hajAra rastA hatA. tIratha karavA ghara bALavAnuM lavaleza prayojana nahotuM. 8-6-'72 desAI vAlajI goviMdajI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-1972 prabuddha jIvana 24 vidhAyaka, sarjanazIla asaMtoSa 3 mAMge che , mAre chesaMtAya zA saMkalpane puSTi Apaze. kAkAsAheba kAlelakare paNa kahyuM che: "saMteSa zAne asaMteSa baMnene jIvanamAM sthAna hovuM joIe. pragati karanAra mANasa cAlu sthiti vize vasaMtuSTa rahevAne ja. enI sAthe ja pragati thaI rahI che. pragatine avakAza ghaNe che. pite ALasu rahyA nathI. samAja paNa pitAnI jaDatA cheDI rahyo che evo anubhava thayo eTale AtmavizvAsa vadhe enA saMtoSathI teo puruSArtha vadhAre che. keTalAka lokone asaMteSa emane kriyAzUnya banAve che. pachI evA leke samAjanI kevaLa TIkA ja kare che ane pote akaya bane che." eTale asaMtoSa hoya to kharAba nathI paNa asaMtoSa prakAra ke che enA para e hAnikAraka che ke nahi ene AdhAra che. jIvanamAM je le ke kazuMka mahAna kAma karavA mAge che ke karI rahyA che ane jIvanamAM khUba UMce sudhI javA mAge che e badhA lokomAM pitAnI AsapAsanI paristhiti vize asaMtoSa hoya che, kazuMka navuM karavAnI, navuM zodhavAnI IcchA, jIvanane kalyANakArI, unnatikara mArga levAnI tAlAvelI ane e mATe puruSArtha karavAnI tatparatA tema ja saMlpazakita hoya che. AvA lokone asaMtoSa vidhAyaka hoya che, sarjanaDIla hoya che ane ethI vyakita tema ja samAjanI pragati thAya che. pinAkIna zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sabhA mANasanA jIvanamAM asaMtoSa hoya emAM mULabhUta rIte kazuM khATuM nathI paNa ene e asaMtoSa zA mATe che? jIvanamAM e zuM prApta karavA mAge che? ane jIvanane e kaI dizAmAM laI javA mAge che? e praznanA uttara para ene asaMteSa yogya che ke nahi e vize nirNaya thaI zake che.' jIvanamAM je pragati sAdhavA mAge che, vikAsa karavA mAge che enAmAM asaMtoSa hoya e svAbhAvika che. AvA asaMtoSamAMthI ja mAnavajAtanI pragati thaI che. mAnavajAte siddhinAM navAM navAM zikharo sara karyA che. mANasane 2aMteSa potAnI pragati mATe have joIe. pitAnA jIvanane potAnI rIte AgaLa laI javA mATe have joIe, pitAnA vyakitatvane samagra rIte vikAsa sAdhavA mATe have joIe. ane saMtApa sAro che. hakIkatamAM, mANasanA jIvanamAM pitAnA vize Avo asaMtoSa ho ja joIe. paNa bIjA evA loko paNa hoya che ke jemane asaMtoSa emane ane bIjAne mATe hAnikAraka hoya che. asaMtoSa nakArAtmaka hoya che, temAM vidhAyaka ke sarjanazIla evuM kazuM hotuM nathI. evA mANasane ema thAya che ke pitAnA paDozIne, ane pitAnI niphTanA mANane joIne te maLe che, pitAne kaMI maLatuM nathI. A jAtanI bIjA sAthenI sarakhAmaNIne lIdhe je IryA ane drapa jAge che ane pachI A IrSAmAMthI je rIteSa pragaTe che e asaMtoSa mANasane pragati tarapha laI jatuM nathI, ethI enAmAM kazA sArAne, suMdarane ud bhava thato nathI. AvA asaMtoSa te mANasanA aMtarane kerI khAya che. e pachI bIjAne ane pitAnA saMjogone doSa devA lAge che ane niSkriya banI jAya che. IrSA ane pajanya asaMtoSa ronI kAryazakitane haNI nAkhe che. AthI Da pate te asvastha rahe ja che paNa bIjA enI najIkanA mANarone paNa tame hegana - parezAna karI mUke che, kema ke AvA mANase bIjAnI sArI sthitine joIne kocavAyA kare che ane emane A kacavATa emanI AsapAsanA vAtAvaraNane paNa dUSita karI mUke che. A rIte jene hAnikAraka kahI zakAya evA asaMtoSane bhAga bananArA jIvanamAM koI pragati sAdhI zakatA nathI ke jIvanamAM kaMI prApta karI zakatA nathI. UlaTAnuM petAne nahi maLyuM hoya te bIjAne maLeluM joIne khUba ja asaMtuSTa thaI jAya che. emanAthI e joI zakAtuM nathI eTale bIjA sAthenA emanA saMbaMdhone paNa keTalIka vAra AMca Ave che. chevaTe pitAnA svabhAvane kAraNe teo ekalA paDI jAya che, bIjAbathI vikhUTA paDI jAya che. aAve vakhate tene te pitAnA svabhAvanI khAmIne jovAne badale bIjAne ja deSa devA lAge che. AvA mANase pachI potAnA jIvananA AnaMdane gumAvI bese che, emane pharayiAdo karavA sivAya bIjuM kazuM rahetuM nathI. emane kayAMya ane kazAmAM sAruM dekhAyuM nathI, kazA mAM emane rasa paDato nathI. ostei Aste emanI daSTi ja vikRta banI jAya che. evA pitAne ane bIjAne hAnikAraka evA asaMtoSamAMthI mANase prayatnapUrvaka mukata thavuM joIe. AmAMthI mukata thavA mATe eNe IrSA tema ja drapamAMthI paNa mukti meLavavI joIe. eTale ApaNe asaMtoSa kevA prakAra che e mANase samajI levuM joIe. jo tamAro asaMtoSa sAcI dizAne haze, jIvanamAM vikAsa ane pragati sAdhavA mATe haze, tame jIvanamAM jyAM UbhAM chA tyAMthI agiLa vadhavAnI tAlAvelImAMthI tamArA asaMteSa sarjAyo haze, tamAre asaMteSa nakArAtmaka nahi, paNa vidhAyaka haze, kazuMka suMdara, kazuMka sAruM, unnatakArI prApta karavA mATe haze te tamArAmAM e mATe puruSArtha karavAnI, dhAryA nizAne pahoMcavA mATe kAma karavAnI zakita Avaze. A prakArane sAttvika, sarjanazIla asaMtoSa tamArA jIvanane gati Apaze, tame jIvanamAM nakkI karelA dhyeyane prApta karavAnA "tamArA zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA jana mAsanI tA. 24 zanivAra sAMjanA pAMca vAgye saMghanA kAryAlayamAM maLaze, je vakhate nIce mujabanuM kAmakAja hAtha dharavAmAM Avaze. (1) gata varSanA vRttAMtane tathA saMgha tema ja zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakA layanA ADiTa thayelA hisAbone maMjurI ApavI. (2) navA varSanuM aMdAjapatra maMjUra karavuM. 3) saMghanA adhikArIo tema ja kAryavAhaka samitinA 15 sabhyanI cUMTaNI karavI. (4) zrI. ma. e. zAha sA. vA. pu. mATe pAMca TrasTIonI nimaNuMka karavI. (5) baMdhAraNamAM AjIvana sabhAsada mATe ane baMdhAraNamAM pheraphAra karavA aMge baMdhAraNamAM sudhArA aMge vicAraNA ane nirNaya.. (6) saMghanA tathA vAcanAlaya ane pustakAlayanA eNDiTaronI nimaNuMka karavI. upara jaNAvela vArSika sAmAnya sabhAnA anusaMdhAnamAM savizeSa sUcanA karavAmAM Ave che ke upara jaNAvela saMghane vRttAMta, saMghanA temaja vAcanAlaya ane pustakAlayanA eDiTa thayelA hisAbe tema ja cepaDAe saMghanA kAryAlayamAM khullAM rAkhavAmAM AvyA che. semavArathI zanivAra sudhInA divasomAM baporanA 2 thI 5 vAgyA sudhImAM koI paNa sabhya tenuM nirIkSaNa karI zakaze. vArSika sAmAnya sabhAnA upara jaNAvelA samaye vakhatasara upasthita thavA sarve sabhyone vinaMti che. sabhAsthaLa: saMghanuM kAryAlaya 385, saradAra vI. pI. roDa, cImanalAla je. zAha, vanitA vizrAma sAme, subedhabhAI ema. zAha, - muMbaI - 4. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-1972 sva. paramAnaMdabhAInI patraprasAdI garIbone AnaMda - lagnano lahAvo [zrI araviMda maphatalAlane tyAM lagna samAraMbha sAdAIthI Uja- nikhAlasatAthI ApaNe Atmakhoja karIne te kadAca mAlUma vAya tenI eka noMdha (mArI lakhelI nahi) prabuddha jIvanamAM prakaTa paDaze ke ghaNIvAra sevA ane dAna sUkSma rIte ahaMne paSatAM hovAthI thaI hatI. tenA anusaMdhAnamAM zrI manubhAI khaMDeriyA taraphathI ApaNane rasa Ave che; je ema na hoya te ApaNAthI UtaratAne tenuM svamAna sAcavIne ApaNA jevA (Comrades) banAvaAvela eka carcApatra nIce prakaTa karavAmAM Ave che. zrI manubhAIe vAmAM teTalo rasa kema nathI Avato? gAMdhIjInA jIvanamAM pagale dAna ane sevAmAM rahela daMbhane ullekha karyo che temAM satyane aMza pagale temanA vAtsalyabhAva badhA tarapha chalakAte. AjanA netAche. paNa temanAM keTalAMka vidhAne Azika I ekataraphI che. sattA gaNamAM kayAMya e bhAva jovA maLe che? "paradu:khe upakAra kare te athavA dhananA bhUkhyA mAnavI karatAM, kIrtinI jhaMkhanA sevane mAnavI paNa ura abhimAna na ANe re tevA keTalA? have nIrAlA tharano manuSya jAge che. saMjogavazAta sevA ke kaIka sAre che. te nimitto paNa samAjanuM kAMIka kALuM karaze te ja dAna svIkAre paNa te samaje che ke sAmAjika kAMti ja tenuM daLadara kIrti maLaze. game tevI sAmAjika kAti thAya te paNa dAna ane phiTADaze. tethI te pahelAMnA jamAnAmAM je ahobhAva batAvatA te sevAnI jarUra samAjane rahevAnI ja, rAjya badhuM karI deze ane te nahi batAve; UlaTAnuM jo tene dAmaMDa(su" ercilious attitude ) badhuM karI zakaze te bhrama che. sAmyavAdI dezamAM covuM banyuM nathI ane ne anubhava thaze te to te vidhI thavAne. tene have khabara che kalyANa rAjaya kahevAya che-jyAM social Benefits meTA prama ke binasAmyavAdI duniyAmAM paNa evA thoDA samAjo che ke jayAM vijJAnane pratApe garIbI nAbUda thaI rahI che. tyAM dAna ane sevAnA NamAM apAya che tyAM paNa evuM nathI thayuM. rAjyakakSAe dAna ane mahimA bahu na hoya kAraNa ke dayAjanaka sthiti nathI. sAmyavAdI sevA jaDa-Mechanical thAya che, apramANikatA ane bhraSTAcAra- samAjamAM te azakata, apaMga, AMdha vagerene sarakAra sAcavI lya che Corruption ghara karI jAya che. dAna ane sevAmAM vyakitanI ane bAkInAne kAma Ape che. manubhAI khaMDeriyA aMtarakaruNA vadhAre mahatvanuM tatva che. sAdhAraNa mANasane lagnaprasaMge jamaNavAra, satkAra samAraMbha ke zaNagAranA lahAvA levA devA tevI bhalAmaNa atyAranA saMjogomAM patrakArano dharma avyavahAru che. dekhAdekhIthI A meghavArImAM sAdhAraNa mANasa AvA zrI ... aMge mAre khulAre tamane pUro saMtoSakAraka na lAge kharacA kare te du:khI thAya. nirasa jIvanamAM rasa lAvavAnA ghaNA enuM eka kAraNa e che ke tame A bAbata vyakitagata rIte vicAre mArgo che. taMtrI che, jyAre huM tene eka patrakAranI dRSTie vicAra karuM chuM. huM samaju chuM ke patrakArane dharma jema sAcI bAbatanuM samarthana karavAnuM che tema tA. 1-4-'3ranA prabuddha jIvananA aMkamAM tame zrI araviMda kheTI athavA te aniSTa lAgatI bAbatano virodha karavAno rahe ja bhAI na. maphatalAlane tyAM lagnaprasaMga UjavAya tenI noMdha lIdhI che. satyanuM samarthana ane asatyanuM khaMDana e bane sahacArI dharma che te ucita che. bIja karepatio paNa temane anAkaraNa kare te patrakArane svAbhAvika rUpe prApta thAya che. gAMdhIjIe A bannene IcchavA gya che, paNa sAdhAraNa loko(Common man)ne tyAM lagna dharmo satata pAlana karyuM hatuM. ' prasaMga kaMkotarI, jamaNavAra, satkAra samAraMbha ke zaNagAra vinAno bIjI bAbata e vicAravAnI che ke koI jAhera vyakitanA jAhera evA aghaTita vartana aMge samAjanuM dhyAna kheMcavAne prasaMga Ujavavo tevI bhalAmaNa anucita che. A lokonA jIvana ghaNuM- UbhA thAya tyAre taMtrIe avazya e vicAravAnuM rahe ja che ke A kharuM nirasa hoya che. lagnaprasaMge je ullAsa anubhavAya che tenuM lakhavA pAchaLa aMgata rAgadveSanI vRtti to kAma karatI nathI ne? bhAthuM ghaNo vakhata cAle che. te prasaMge najIkanA badhAno umaMga khUba athavA te prastuta vyakitane samAjanI najaramAM utArI pADavAnI hoya che. khUba paisAdAranI mAphaka teo pasAnuM sabhya pradarzana vRtti te kAma karI rahI nathI ne? A bAbatamAM lekhakanuM citta je nirmaLa hoya to pachI evA lakhANane nidAtmaka kahI na zakAya. (Vulgar display of wealth) karI zakatA nathI. jene tyAM jamI koI jAhera vyakitanA vartananI nIDara elacanA ane tenI nidA AvyA hoya tene jamADe che. samUha bhejanane paNa eka anero vacce rahele A pharaka lekhake jarUra dhyAnamAM rAkhavuM ghaTe che. AnaMda che. soeka raseDAM te divase baMdha rahe che ane eka ja (tA. 14-7'daranA eka mitra para lakhelA patramAMthI) tamAro paramAnaMda raDuM cAle che. maMDapane ke evo bIjo kalAtmaka zaNagAra eka nehInI TIkAne uttara nayanaramya lAge che. bhUkha, tarasa, kAmecchA ane AnaMda-pramodanI vRttiA vagere sAha- - tamArA manamAM mArA vize game te chApa hoya, Aja sudhInA mArA lAMbA jIvana upara Aje huM najara nAkhuM chuM te jaina samAjanA jika che. tene vadhAre dabAvavAthI vikRta svarUpe te dekhA deze. sAdhA saMdarbhamAM meM je kAMI karyuM che ane avAranavAra meM je vicAro raNa lokonA theDA vaccethI garIbI haTavAnI nathI. je prathAe garIbI darzAvyo che te aMge jarA paNa pazcAttApa karavA jevuM mane kazuM jamAvI che ane TakAvI che tene ja nAbUda karavA samAjasudhA- dekhAtuM nathI. amuka rIte kahuM te mArA jIvanamAM mAnasika kSetre rako kema bahu utsAhI nathI hotA? zuM sevA ane dAna pAchaLa satata vikAsa thato rahyo che, mArAM valaNamAM tayA rasanA viSayomAM kIrti ane bhayanI A bhava ane Avate bhava salAmatI maLe te tema ja kSetromAM parivartana thatuM rahyuM che; mArA vicAranI duniyA palaTAtI rahe che ane te te pheraphArone vaphAdAra rahIne huM varte bhAvanA kAma nathI karatI? ni:svArtha sevA (Selfless service ) chuM. A samagra vartanamAM kaIne kAMI bhUlAI lAge, koIne e eka gaLe paNa hoI zake. karuNA (Compassion) te kahe kAMIka vAMdhA paDatuM lAge, koIne nabaLAI jevuM lAge ane koIne ekAdamAM jovA maLe che. kAMIka bhAre doSabharyuM lAge e huM samajI zakuM chuM ane ema chatAM ApaNA dezamAM daMbhanI mAtrA vadhAre che. ApaNe vadhAre dhArmika e aMge mAruM dila rApha che; mArA ati maryAdita rAMgamAM ane atyaMta parimita kAkSamatAnA saMdarbhamAM mArAthI thaI zake ke AdhyAtmika chIe tema mAnavuM te AtmavaMcanA che. jene jaMgalI te karyuM che ema mAruM ata:karaNa sAkSI pUre che; je mane satya kahevAmAM Ave che tevA AdivAsIo ane jene bhautikavAdI dekhAvuM tene pratikULa evuM, mArA jAhera jIvanamAM, meM kazuM karyuM nathI. kahIe chIe te gerAnA jAtalegubhava uparathI huM kahI zakuM chuM ATalA saMtoSapUrvaka najIka AvI rahelA jInanI ata tarapha huM ke nirAmiSAhArI evA ApaNe ekaMdare kaThora chIe. mUMgAM prANI gati karI rahyo chuM. ethI vizeSa mAre kazuM kahevAnuM nathI. tarapha ApaNuM vartana, harijano taraphI hajI paNa mApaNI valaNa, nehAMkita, paramAnaMdanA praNAma ane dIkarIne taddana dIkarA jema gaNavAmAM thate khacakATa vagere (tA. 13-6-67 nA eka mitra kaThorAnI nizAnI che. ' ' para lakhelA patramAMthI) Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-1972 prabuddha jIvana 5 zuM telasamrATonAM sAmrAje , IrAke pazcimI mAlikInI IrAkI peTroliyama kaMpanInuM rASTrIyakaraNa karyuM che. jyAre koI deza pazcimI kaeNrporezananuM rASTrIyakaraNa kare che tyAre ApaNe khuza thaIe chIe, kAraNa ke ApaNA dezamAM paNa traNa pazcimI tela kaeNrporezana ApaNa zeSaNa karI rahyAM che, 2AvAranavAra ApaNuM nAka paNa dabAve che. tema chatAM ApaNe temane rASTrIyakaraNa nathI karI zakatA. svataMtratA meLavyA pachI ApaNe ApaNI dharatImAMthI tela chUdhIne pagabhara thavA mAgatA hatA, paraMtu pazcimI tela kaMpanIoe kahI dIdhuM ke bhAratanI dharatImAM tela nathI! tema chatAM raziyAnA ane ApaNA niSNAtoe telanA amApa bhaMDAra zeAdhI ApyA. telasamrATenI e zeSaNanIti che ke temanA jagatavyApI sAmrAjyamAM telanA bhAva ghaTI na jAya te mATe teo telanA utpAdanamAM chata thavA nathI detA. AthI uttara IrAkamAM vizALa telakSetrane paTa dharAvatI hovA chatAM IrAkI peTroliyama kaMpanI tyAM telanuM utpAdana nahotI karatI. bhAratamAM AsAmamAM alpa pramANamAM telanuM utpAdana maryAdita rAkhIne videzI tela kaMpanIo bIjAM telakSetro vikasAvavA nahatI mAgatI. meTAM tela korporezano Dajhana jeTalAM che. ane mukhyatve te amerikana, briTiza, Daca ane phrenca che. paraMtu A badhAM kaeNperezane peTA kaMpanIo dvArA ekabIjA sAthe saMkaLAyelAM che. dA. ta. AsAma oNIla kaMpanInAM muLa bama zelamAM nIkaLe ane barmA zelanAM muLa dhaNAM amerikana, briTiza ane Daca kaeNparezane sAthe saMkaLAyelAM che. emanI akyAmata ane Avako eTalI badhI che ke AMkaDAmAM gaNavI muzkela lAge. dA. ta. duniyAnI sauthI moTI tela kaMpanI amerikAnI sTAnDarDa oIla kaMpanI che jemAM 1,45,000 thI vadhu mANase kAma kare che ane 17 abaja 54 kareDa phailara karatAM vadhu kiMmatanI askayAmato dharAve che. zayala Daca zela grupanI paranisa riphAInarI nedharalenDamAM varSe aDhI karoDa Tana tela zuddha karavAnI zakita dharAve che. ApaNI AMkho dezamAM badhI riphAInarIo eTaluM tela zuddha karavAnI zakita hajI 1973mAM meLavaze evI AzA che. ApaNA InDiyana oIla kaeNrporezanamAM mUDIrokANa mAtra 71 kareDa 10 lAkha rUpiyA che. AIla enDa necarala gesa kamizanamAM 123 karoDa 30 lAkha rUpiyA, udyogenI jIvazakita tela che ane te hajI mahad aMze videzI kaMpanIonA hAthamAM che, kAraNa ke teo traNa riphAInarI dharAve che. muMbaImAM Isa ane barmA zela, vizAkhApaTTamamAM kAlaTekasa. A traNe riphAInarIo potAne joInuM kAcuM tela pote potAnA bhAve Ata kare che ane te mATe paNa temane hUMDiyAmaNa cUkavavuM paDe che. A kaMpanIe AyAtabhAvamAM vadhAro karyA kare che ane ApaNuM nAka dabAvIne te vadhAre maMjUra karAve che. uparAMta jAhera kSetranI keTalIka riphAInarIomAM paNa videzI mULiyAM che. bhArata - pAkistAna vacceno vigraha daramiyAna A videzI kaMpanIoe ApaNuM gaLuM dabAvavAnA prayAsa karyA hatA, paraMtu ApaNe tene pUratA puravaTho bharI rAkhyo hato. videzI telasamrATe pahelI najare na dekhAya evAM sAmrAjayo dharAve che eTaluM ja nahi paNa e sAmrAjya vaDe videza para pitAne prabhAva paNa pADe che. teo sarakArene sthApI ane uthApI zake che. dA. ta. IrAnanA vaDA pradhAna De. musAdike 1951mAM majalisa (saMsada) mAM kAyado pasAra karIne eMgle* IrAniyana AIla kaMpanInuM rASTrIyakaraNa karyuM tyAre amerikAnA sarvazakitamAna jAsUsI khAtAe DaeN. musAdika sAme lazkarI baLave karAvIne temane padabhraSTa karyA. IrAnanA zAhe temane jelanI sajA karI, ane rASTrIyakaraNa rada kI. Ama videzI telasamAne videzamAM kAMdhiyAo paNa maLI rahe che. kuvaita, sAudI arabastAna ane keTalIka zekhe evo bIja kAMdhiyA che, jemanI mAraphata amerikA ane briTana pazcima eziyAmAM rAjadvArI sattA paNa bhegave che. raziyAe evA sUtrane uttejana ApyuM che ke Araba tela Araba prajA mATe che. IrAkI peTeliyama kaMpanI rASTrIyakaraNa raziyAnA protsAhanathI thayuM che e sUcaka che. eka bAju meskomAM niksana ane raziyana netAoe saMkhyAbaMdha karAro para sahI karIne baMne pakSe vacce taMgadilI ochI karavAnA tathA sahakAra ane sahaastitvanA karAra karyA che ane bIjI bAju Araba tela arabIkaraNa karavA raziyA Arabene pretsAhana Ape che, jethI pazcimI lAgavagane pha paDe. - Izana, sAudI arabastAna ane kavaita pAkistAnanA sakriya TekedAro che. teo pazcima eziyAmAM briTana ane amerikAnAM hitonuM rakSaNa karavA mAge che. tyAre raziyAne e sAmrAjyavAdI hita ukheDI nAkhavAmAM rasa che. AthI gayA eprilamAM kesigine bagadAdanI mulAkAta lIdhI hatI, IrAkanI sarakAra sAthe maitrIkarAra karyA hatA ane eka bhASaNamAM kahyuM hatuM ke pazcima eziyAnI deze pitAnI svataMtratAnuM saMgaThana karI zake ane prajAne sAmAjika nyAya ApI zake te mATe temaNe potAnA tela para potAnuM svAmItva meLavavuM joIe; sAmrAjyavAdI deze evo pracAra kare che ke Araba prajA telane vahIvaTa karavA zaktizALI nathI, paraMtu samAjavAdI dezanA sahakArathI araba prajA badhA prazno hala karI zakaze. A protsAhana maLyA pachI IrAkanI sarakAra IrAkI peDheliyama kaMpanI sAthe vAda-vivAdamAM UtarI hatI, paNa kaMpanInA telasamrapTee IrAkI sarakAranI hiMmatanI echI kiMmata AMkavAnI bhUla karI. IrAka jyAre rAjAzAhI zAsana nIce hatuM tyAre te amerikAnI lazkarI chAvaNImAM hatuM, paraMtu 1958nA julAImAM lazkaranAM uddAma tattvoe baLavo karIne rAjA, rAjakuTumba ane rAjAzAhIno nAza karyo ane amerikAnI senTa chAvaNIne tyAga karyo. tema chatAM IrAkanI uddAmavAdI sarakAro paNa eMgale - amerikana telasamraTenI pakaDamAMthI mukata thaI zakatI na hatI. have janarala ahamada hasane ola - bakaranI sarakAre A sAhasa karyo che, je be dAyakA pahelAM Do. musAdike IrAnamAM karyuM hatuM ane tenI sajA bhegavI hatI. paraMtu IrAka IrAna nathI, ane A jamAna musAdika nathI. amerikAne jasasI khAnuM telasamrATanI madade Avaze ane irAkI sarakArane UthalAvI nAkhavA, ane tema na bane te gUMgaLAvI nAkhavA. prayAsa karaze. paraMtu IrAkane raziyAnuM pIThabaLa che. telasamrAToe badhAne cetavaNI ApI che ke amArAM IrAkI telakSetranuM tela amAruM che, te koI kharIdaze nahi. paraMtu A cetavaNInI bahu asara thAya evI vakI nathI. ApaNe videzI telamATenI pakaDamAMthI chUTavA mAgIe chIe. ApaNuM nAka koI dabAvI na zake evI rIte ApaNe ApaNA mATe tela kharIdavA mAgIe chIe, ane IrAka ApaNane kiphAyata bhAve anukULa zarate tela Apaze evI vakI che. paraMtu telasamrATa sahelAIthI pIchehaTha karaze nahi. teo IrAka uparAta IrAkI tela kharIdanArAonuM paNa nAka dabAvavAnA prayAsa karaze. - rAjakIya svataMtratA meLavavI e eka vAta che, Arthika svataMtratA meLavavI e judI vAta che; ane Arthika svataMtratA vinA rAjakIya svataMtratAnuM bahu mahatva nathI. leTina amerikAnA badhA deze svataMtra che. paNa mAtra be - traNa apavAdone bAda karatAM amerikAnA telasamrATe ane bIjuM kaeNperizane e dezemAM sarakAre sthApI ane uthApI zake che. traNa videzI tela kaMpanIo sAthe ApaNe traNa riphAInarIe vize karela karAra keTalIka rIte ApaNA hitanI viruddha hovA chatAM ApaNe temanuM rASTrIyakaraNa karI zakatA nathI, kAraNa ke temanA paTAnI mudata hajI gheADI bAkI hovAthI ApaNane e naitika baMdhana naDe che; ane temane duzamana banAvavAthI teo ApaNI telanI AyAtamAM vikSepa pADe evo Dara che. briTana, phrAnsa ane nedharalenDanAM rAjakIya sAmrAja karatAM e dezanuM ane khAsa karIne amerikAnuM adazya Arthika sAmrAjya vadhu vyApaka ane baLavAna che. paraMtu raziyAnI madadathI have temAM bhaMgANa paDavA lAgyuM che. ahajIriyA ane lIbiyA pachI have IrAke tene moTo phaTako mAryo che. paraMtu kAnakhajarAnA be - cAra paga tUTI jAya tethI te paMgu banI jatA nathI. ApaNe telanA kSetre svAzrayI na thaIne tyAM sudhI ApaNI svataMtratA pAMgaLI che. | vijayagupta maurya Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 prabuddha jIvana sadIothI cAlatA vepArI ne - mahAtmA gAMdhIe. dakSiNa AphrikAmAM satyAgrahanA jaMga pUra karIne mAtRbhUmimAM mukitasaMgrAmanuM tAraNa bAMdhyuM tyAre dezanA vepArI vage teone ane rASTrIya koMgresane pUrepUro sAtha Apyo tathA pariNAmeAnI paravA karyA vagara paradezI zAsake sAmenI aDhI dAyakAnI laDatamAM temane sAya Apyo. eTale jyAre deza svataMtra banyo tyAre evI apekSA rakhAyelI kehave vepArI varga tathA zAsaka varga eka banIne kAma karaze tathA baMnenA sahakArathI paradezI taMtranI base aDhIso varSanI zASaNanItithIrUMdhAyelA dezanA Arthika vikAsanAM dvAra khullAM thaze. paNa A dhAraNA khoTI paDI. zAsaka kongresa pakSanI raziyAnA sAmyavAdane raMge raMgAyelI arthanItimAM vepArI varga mATe sthAna nathI ane svAtaMtryanA aDhI dAyakAnA samayamAM paNa vepArI vargane te A nItinA sapATAmAMthI potAnA astitvane kema TakAvI rAkhavuM tenI mathAmaNa karavAnI veLA AvI che. hakIkata evI che ke ApaNA dezanA ItihAsa lakhAvA zarU thayA tyArathI Aja aDhI hajAra varSathI ApaNA dezanA vepArI varga tathA zAsaka rAjyakartA varga vacce mahadaze gajagrAha cAlatA ja Agyo che ane evA gajagrAha cAlu rahevA chatAM vepArI varga Ajadina sudhI potAnuM astitva TakAvI rahyo che.. caMdragupta mauryanA mahAamAtya kauTilye lakhelA "arthazAstra"nA vikhyAta graMthamAM eka prakaraNa che, jenuM mathALuM che, "vepArIo sAme rakSaNa." ." tenA ceAthA sarganuM A bIjuM prakaraNa che ane e AkhAya prakaraNamAM AjanA jamAnAneya AMTI de tevI vepArI varga pa2tenI zrAddhA tarI Ave che. emAM vepArI mAla ochA Ape, tAlamApanAM vajana hovAM joIe tethI halakAM rAkhe, vecANa mATe pUrA jokha na Ape tevAM trAjavAM rAkhe ane mAlakharIdI mATe vadhu jokha Ape tevAM trAjavAM rAkhe, e badhAMne mATe teone daMDanI sajAnA prabaMdha rAkhavAmAM Avyo che. mAlanI kharIdI yA vecANanI ja. gerarItio nahiM, mAla gIravI rakhAya ane tenA paisA pAchA na maLatAM vepArI tevA mAlanuM vecANa karavA jAya tyAre te parane potAnA adhikAra puravAra karyA vaMgara tenuM vecANa thaI zakatuM nahi. gIravI rAkhelA mAla hAya teM karatAM vadhu guNavattAnA che ema kahIne tenA vadhu dAma meLavavAnI tajavIja paNa daMDapAtra banatI. guNavattA ja nahi paNa eka vistAramAM banelA ke nIpajelA mAlane vadhu kiMmata upajAvavA bIjA vistAranI nIpaja tarIke oLakhAve te te paNa gunA gaNAtA. AvA gunA omAM vepArIe ochAvattA bhAva ApIne jeTalI kiMmata ochI cUkavI hoya ke vadhu meLavI hoya te kiMmata majare ApavI paDatI ane uparAMta tenAthI bamaNA daMDa bharavA paDatA. koI kArIgare taiyAra karela mAlanuM vepArIo sAthe maLIne ochuM mUlya nakkI kare te kAvatarAnA guno gaNAtA ane mAla hovA chatAM vece. nahi te mATe AkA daMDanA sajApAtra banavuM paDatuM. aDhI hajAra varSa pahelAMnA e jamAnAmAM paNa bheLaseLa hatI. arthazAstramAM anAja, tela, kSAra, mIThuM, sugaMdhI dravyo ane auSadhanI vastuomAM bheLaseLa karavAnA kAryane gunArUpa tathA daMDapAtra gaNavAmAM AvyuM che. mAla para vepArIoe keTalA napho caDAvavA tenuM pramANa nakkI hatuM. arthazAstramAM jaNAvyuM che ke vepAra niyAmaka sthAnika pedAza para vepArInA pAMca TakA napho caDAvI tathA videzathI AvelA AyAtI mAla para dasa TakA napho caDAvI tenI kiMmata nakkI karaze. AnAthI * ardha (e samayano sikko) paNa vadhu bhAva lenAra vepArIo daMDapAtra banatA. ane rASTrIyakaraNa ! anna nigama! mArakeTiMga karporezana! A AjanI kalpanA che? te vAMcA, arthazAstranA A ja prakaraNanA tA. 16-6-1972 zAsaka varga vaccenA gajagrAha ! aMtamA lakhyuM che ke "jyAre jyAre koI vastunA puravaTho vadhI jAya tyAre tyAre vepAra niyAmaka tenA vecANanuM kendrIyakaraNa karaze ane Ama kendrIyakaraNa karAyelA mAla vecAI jAya nahi. tyAM sudhI anyatra tenA vecANa para pratibaMdha mUkaze. "prajA paratve je sAnukULa valaNa dharAvatA hoya tevA vepArIo pachI AvA puravaThAmAMthI rojanI kamANIvALA mANasAne mAla pUro pADaze. "AvA mAla para thayelA mUDIrokANa, utpAdita mAlanuM pramANa, tenA para bharavAmAM AvelA lAgA, rokANa para caDeluM vyAja, bhADuM tathA tenA para thayeluM anya kharca, e badhAnI gaNatarI karIne vepAra niyAmaka AvA mAlanI kiMmata nakkI karaze.'' aDhI hajAra varSa pahelAnA A prabaMdhA ane vepArIo sAmenA Isu khristanI vIsamI sadInA vartamAna bhAratanA prabaMdhomAM jo kAMI pharaka hoya to te mULabhUta siddhAMtAnA nathI, mAtra te samayanA ane AjanA vepAranI paristhitimAM thayelA parivartana pUratA che. caMdragupta mauryanuM sAmrAjya tenA pautra azokanA mRtyu bAda nabaLuM paDayuM. e pachI ApaNA deza para paradezI daLAnA eka pachI eka AkramaNA thatAM AvyAM tathA aMdhArayuga Avyo je ceAthI pAMcamI sadInA gupta vaMzanA thoDA ajavALA sivAya lagabhaga eka hajAra varSa cAlu ja rahyo ane tyAM. te ApaNA deza para musalamAnanAM dhADAM caDI AvyAM ane teoe potAno pagadaMDo jamAvyo. musalamAna saltanatanA rAjavaMze eka pachI eka palaTAyA karyA paNa teneA amala to samaya vahetA gayA tema tema dezamAM 'vistarata gayo tathA temanA amalanA vistaraNa sAthe temanA zAhasAdAgaronuM varcasa paNa vadhanuM ja cAlyuM. aMgrejonA jamAnAmAM jema naphAkAraka vyApArI pravRttinI tathA AyAtanikAsanA videzavepAramAM yuropI vepArIonI bAlabAlA hatI tema IslAmI saltanatAnA jamAnAmAM paNa dezanA videzavepAramAM paradezanA musalamAna vepArIonI ja bolabAlA hatI. ane te pachI phiraMgIo AvyA, valaMdA AvyA, aMgrejo AvyA. teonI vepArI nIti to ApaNA dezanA Adhunika ItihAsanI sarvene suvidita vAta che. AvA sadIonA pratikULa saMjogAmAM paNa ApaNA dezane vepArI varga kema TakI rahyo, peAtAnuM astitva kema TakAvI zakayA ane naSTranAbUda banI kema na rahyo e ja acaMbo pamADe tevuM che. mohanalAla pI. gAMdhI zUnyatA na bhakita, ne zakita, na yukita, na mukita, smRtimAtra khArI, banyo chuM. saMsArI; paritApa saMtApa nizcita vArtanipAta jyAM du:kha prapAtano huM sadA adhikArI, mahAghera bhISaNa phaMDa du:kha tAMDava kare ananta aMta nIrakhI rahyAM zuM vicArI ? mahatta bhavanta Apa antare karI nivAsa prakAza jyAta jagavI akhaMDa ekadhArI nathI Aza abhilASa prayAsa jIvanataNAM; mRtyu, amRtapada sarva visArI - rahyo koI saMkalpa nA, kalpa nA, vikalpa vA svalpazUnyatA che meM svIkArI rameza lAlana d Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-1972 prabuddha jIvana * puruSa-nirapekSa srIjIvana [puruSa-nirapekSa strI-jIvana vizenI carcA daramiyAna atyAra sudhImAM judA judA lekhakoe potAnAM maMtavyo vyakata karyA che. ahIM eka vadhu maMtavya rajU karAyuM che: taMtrI] pU. dAdAsAhebanA uparokata viSaya aMgeno lekha jyAre taMtrInI noMdha sAthe vAMcyo tyAre ja e vize kaMika lakhavAnuM mana thayeluM. mArI samaja pramANe baMne maMtavyomAM koI pAyAno pharaka nathI; mAtra darekano jovAno daSTikoNa judo che ane judI judI bAbato para ochAvattA bhAra mukAyA che. pariNAme virodhanA AbhAsa UbhA thayA che. vastuta: evuM che nahIM. muddAnI vAta be che: (1) srIne svAyatta jIvana jIvavAnI taka hovI joIe ane puruSanI jema ja samAje strInI svAyattatAnA svIkAra karavA joIe. (2) tema chatAM paNa strI ane puruSa baMne ekabIjA vinA apUrNa che, ekabIjAnAM pUraka che. pahelI vAtano artha e nathI ke strI puruSathI tadna alipta ja rahe. koI paNa kAraNasara zrI jaoN puruSa - nirapekSa jIvana jIvavA mAge, paraNyA vinA ja koI puruSanI mitra tarIke jIvavA Icche tA te ema karI zakaze ane samAja enI koI TIkA nahIM kare, koI rItanuM nIcuM sthAna evI strIne nahIM Ape. je rIte puruSa game tevA vyasanI hoya ke durAcArI hoya te paNa samAjamAM UMce mastake pharI zake che, te pramANe srI paNa AjIvana kuMvArI rahe, vidhavA bane athavA bIjI koI rIte puruSathI enuM jIvana avalaMbita na rahe te! paNa samAjamAM evI strInuM sthAna pratiSThAvaMta rahevuM ghaTe. bIjI vAtano artha e che ke strI ane puruSa baMne ekabIjAne anurUpa thaIne prema ane sahakArapUrvaka jIvana jIve, ekabIjAnAM pUraka banIne jIve to saMsAranI gADI sarasa cAle. A vAta parathI ema samajavAnuM nathI ke strI puruSa vinA jIvI ja na zake. A baMne maMtavyone AtyaMtika mAnI levAmAM virodhanA AbhAsa jaNAya che. puruSa-nirapekSa jIvananI strI mATe himAyata karatAM dAdA bhAgye ja ema IcchatA haze ke strI paraNe ja nahIM ke mA paNa bane nahIM. mAtRtvane temaNe AnuSaMgika kahyuM che. temanuM lakhANa (mULa pravacana) thoDuM kaDaka, thoDuM vyaMgAtmaka ane thoDuM upAlaMbhamAM hatuM eTale prathama najare vAMcakane ema lAge. te ja pramANe zrI cImanabhAI paNa bhAgye ja ema vicAratA haze ke strInuM puruSathI svataMtra evuM jIvana koI paNa saMjogAmAM hAi ja na zake, A vicAronI sAthe bIjI paNa eka - be bAbato vicAravI joIe ema mane lAge che. eka to, strIsvabhAvathI ja narama, kamajora ane grAhaka-Receptive-che, jyAre puruSa tAkAtavAna ane Akramaka aggressive-che. uparAMta strInI zarIraracanA paNa evI che ke mAtRtva ene ja AvavAnuM che. eTale puruSanI sarakhAmaNImAM jIvananA keTalAka samaya zakita ene bALakanA uchera pAchaLa kharacavI paDe che. A uparAMta strInI Arthika parataMtratA strInI sAmAjika nirbaLatAnuM eka kAraNa che. eTale bhAratIya samAjamAM kuTuMbajIvananA je DhAMcA che te badalAya nahIM tyAM sudhI strI saMpUrNapaNe svAyatta banI zakaze nahIM, jo ke e dizAmAM samAjanAM valaNA rojeroja badalAI te rahyAM ja che paNa savAla e che ke pazcimI samAjemAM je hade zrI svAyatta banI che eTale sudhI ApaNe tyAM strIne svAyatta ane puruSa-nirapekSa banavuM che? te ApaNI lagnanI prathA, kuTuMbajIvana badhuM ja badalavuM paDe. ApaNI evI taiyArI che kharI? subodhabhAI ema. zAha (7 47 prathama praveza "tuM have uMmaralAyaka thaI gayo, beTA! have bahAdura thavAnuM hA !" pitAe kahyuM ane TrenanI bArImAMthI temaNe dIkarAnA banne hAtha pakaDIne snehathI dAbyA ane pachI kaMIka AzIrvAda ApyA. mAe be hAthe cheAkarAnuM mAthuM namAvIne kapALa cUsyuM, ane gADI UpaDI. eka vizALa eklatA tenI cAre tarapha vIMTaLAI vaLI. Aja sudhI kadI TrenamAM beTho nahAtA. A pahelI saphara hatI, ane lAMbI hatI. lAhArathI cheka muMbaI sudhInI. gharanuM koI sAthe nahAnuM, mAtra pitAnA mitra hatA. paLe paLe Trena tene kuTuMbathI dUra...dUra laI jatI hatI. pAMca varSanA bALakanI AMkhamAMthI AMsu relAvA mAMDayAM ne te teNe koI jue nahi tema jhaTapaTa lUchI nAkhyAM. ajANa bhItinI lAgaNI tene bhIMsavA lAgI. navA pradeza javAnA AnaMdanuM AzvAsana paNa te laI zake tema nahoto. tenI banne AMkhAtA dADha varSa pahelAM ja gaI hatI. doDha divasanI sapharane aMte te muMbaI pahoMcyo tyAre te sAva thAkI gayo hato. Aja sudhI naheranAM vahetAM pANInA jhAMjhariyA avAja saMbhaLAto, meATA baMgalAmAM sukhI ne hetALa mAbApanI chAyA heThaLa rahyo hato. paNa tyAM aMdha bALako mATe koI zALA nahotI; ne tenA pitA IcchatA hatA ke AMkhanA abhAve dIkaro azikSita na rahe. dhumADo, giradI, jAtajAtanA avAja, TrAmabasanA ghoMghATa ane citravicitra gaMdhavALA A pradezamAM paga mUkatAM vedanuM mana eka nirAdhAra eklatAthI bharAI gayuM. paNa have pAchA kema javAya? koNa laI jAya? pitarAI bhAI sAthe te dAdaranI aMdhazALAmAM pravezyA tyAre namatI bapeAranA sADA cAra vAgyA hatA. vidyArthIoe haju hamaNAM ja nAsto patAvyo hato. navA chekarI dAkhala thavAnI vAta sAMbhaLI te badhA uttejita thaI gayA hatA. vedanA pravezatAM ja badhA UbhA thaI gayA ne marAThImAM tene AvakAra ApyA. vede pahelI vAra marAThI bhASA sAMbhaLI. tene kAMI ja samajAyuM nahi. bhAInI pAchaLa pAchaLa cAlate te giradIvALA bhAjanakhaMDamAMthI prinsipalanI oNphisamAM pravezI gayo. praveza karatAM ja prinsipAla DaoN. hAlDare UMcA avAje aMgrejImAM kAMIka kahyuM. paNa vedanuM mana eTaluM badhuM kSubdha hatuM ke e paNa te samajyo nahi. gheADI ja vAramAM eka che.karI AvyA ne tene laI gayo. bIjA mALe cheArAonA sUvAno khaMDa hato. tyAM ghaNA badhA khATalA paDayA hatA. pelA cheAkarAe vedane eka khATalA para besADayA ne bhAMgItUTI hindImAM kahyuM : " gabharAIza nahi hA, huM ahIM AvyA tyAre huM ke tArA jevaDo, pAMca varasano ja hato. AjakAla karatAM e vAtane have ATha varasa thaI gayAM. mAruM nAma devajI che. tuM sarakhI rIte gAThavAI na jA, tyAM sudhI mAre tAruM dhyAna rAkhavAnuM che ane jo, tAro khATalo hajI Avyo nathI. rAta sudhImAM AvI jaze, tyAM sudhI A mArA khATalA vAparavA hoya to vAparaje". devajInA zabdoe vedanA sUnA thaI gayelA hRdayamAM AdhAranA eka bhAva jagADayo. acAnaka eraDAmAM khikhiyATA saMbhaLAyA. e hAsyamAM jarAye heta - mAyA nahAtAM, e vedane tarata ja rAmajAI gayuM, ekasAmaTA ghaNA chekarAo oraDAmAM AvI gayA hatA ne marAThImAM kaMIka bolatA hatA. temane uttara ApatA hoya tema, devajIe nAnakaDA vedane UMcakIne UMcA dharyA ne pachI bhAMya para' pAchA mUkI dIdho. veda digmUDha jevA UbhA rahyo, tyAM eka pachI eka cheAkarAoe AgaLa AvI tenA hAtha sAthe hAtha milAvavA mAMDayA. dareka cheAkare vedanA hAthane hAthamAM laI kaThora rIte dabAvatA, ane dareka vakhate veda bhayathI pAchaLa haTI jato. tenI A bhIrutA para chekarAo! khaDakhaDa hasavA lAgyA, bhAskara nAmanA eka naveka varasanA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-1972 paNa chokaro mazkarI karato bolyo : "eya, tArI mAe tane hasatAM nathI zIkhavyuM ke zuM?" ane vaLI zeDA chokarAe dabAveluM hAsya hasyA. - zakayatA 1. abdula nAmanA bIjA eka chokarAe vedanA banne hAtha hAthamAM laIne tapAsyA ne kahyuM: "A to sAva suMvALA hAtha che. eka nAnakaDI khIlI vAgI che. alyA, te koI divasa koI kAma ja nahiM karyuM hoya, kharuMne?" DokaTaro kahe che: "vAM te nathI, paNa * vede jhaDapathI abdulanA kharabacaDA hAthamAMthI pitAnA hAtha ! dhanuranI zakayatA nakArI zakAya nahIM, mATe-" kheMcI lIdhA ne mUDhanI jema Ubho rahyo. zakarAe tenuM TIkhaLa mAtra zakayatA! ' uDAvavA lAgyAM. Ama te hA-za! barobara te vakhate ja prinsipala De. holDara AvI mRtyunA vicArane valovavAnuM pasaMda karatA nathI huM caDayA. badhA chokarAo ekadama cUpa thaI gayA. prinsipale AvIne jANuM chuM ane mana vedano hAtha pakaDayo ane tene trIjA mALa para potAnuM ghara hatuM tyAM Aje nahIM te kAle e maLaze sAme ne kaheze: "cAla laI gayA. temanI patnIe vedane kheALAmAM lIdhA ne tenuM mAthuM cUmI "A deha nazvara chene kayAreka te purANA vastranI jema jarI jaze tene vahAla ka. "gabharAIza nahi ho chokarA, tane kAMI joItuM hoya e zleka paNa gekhate Avyo chuM. te kahe che?" teNe mamatAthI kahyuM. sAMje veda temanI sAthe ja jame, phalonI pAMdaDIe pAMdaDIe besuM chuM - ne emanA nehamAM ghaDIbhara te mAne, pitAne, dUra chUTI gayelA haLave haLave gharane bhUlI gayo. jhAkaLanuM rUpa laI, A paNa chevaTa vakhata thayo-sUvAnA khaMDamAM javAne. te anicchAe tyAM gaye, ne tenuM hRdaya phaphaDavA lAgyuM. hamaNAM bhajana dharatInI mAyA jakaDI rAkhe eTalAM UMDAM khaMDamAMthI badhA chokarAo Avaze ane bhItithI tenuM hRdaya kaMpI rahyuM. thoDI vAre gAdalA ne maccharadAnIvALo khATale koIe lAvIne javA nathI dIdhAM mULane. devajInA khATalAnI bAjumAM goThavyo. tyArathI vedanuM nAma 'sAre chatAM khATale suMvALA hAthavALa chokarI' paDI gayuM. eka nAnakaDI khIlIne chokarAo AvyA. prinisapala kevI rIte potAnI sAthe A A AghAta? vipina parIkha navA chokarAne laI gayA tenI teo jorazorathI vAto karavA lAgyA. vedane thoDuM samajayuM, DuM na samajAyuM. devajIe tenI pathArI pAtharI - khabara che veda, huM ahIM Avyo tyAre pahelA divase mane bahu ane maccharadAnI bharAvI ApI. veda khATalAmAM goTo thaIne paze. ekAeka abdula belyo: "are, enA hAtha to sAva chokarI bIka lAgelI. paNa dhIme dhIme e to sarakhuM thaI jAya. je thoDA jevA ja che. huM zarata mAruM, eNe koI divasa kaMI kAma nahi karyuM divasamAM ahIM tane majhA paDavA mAMDaze. ame ahIM ghaNI ramato ya hoya." , ramIe chIe. thoDA divasamAM tane paNa ramatAM AvaDI jaze. paNa tuM badhA chokarA veda para hasavA lAgyA. veda apamAna ne zaramathI raDIza nahi. huM tArI sAthe chuM ne!" , sAva saMkocAI gayo. eTalAmAM dUrathI Da, holDarano khoMkhAravAno tene dhIme mAyALu avAja e bhayapUrNa aMdhArA vAtAvaraNamAM avAja Avyo ne chokarAomAM gupakIdI phelAI gaI. lAMbAM DagalAM jANe dI banIne pragaTa. vedane sAruM lAgyuM. devajInA bhAMgyAbharatAM, DaeN. hAlDara rUmamAM AvyA ne bI elavI nAkhI. "choka- tUTayA hindI para tene hasavuM AvyuM ane devajIe tene thoDAka rAo", temaNe kaDakAIthI kahyuM: "sUvAno vakhata thaI gayo. cAlo, hindI zabda pUchayA tyAre to enuM bALahRdaya ekadama khIlI gayuM. badhA cupacApa UMdhI jAva. have koI bolyuM che te ene zikSA thaze." thoDI vAra pachI devajIe jarA hasIne kahyuM: "ApaNe niya- tyAM... potAnA gharamAM... kevI sarasa pitAnI pathArI hatI ! mane bhaMga karyo che. rAte UThIne bahAra Ama avAya nahi, bahene paDakhe besIne vahAla karatI. mA vArtAo kahetI. ane ahIM have tene barAbara che ne! cAla, te aMdara jaIe, nahi te koI jAgI A mATe bhayabharela rUma, mitrabhAva vagaranA chokarAo. vedanuM , chIkarAo..... vaMdanuM . jaze te ApaNA vize phariyAda karaze." hRdaya besI javA lAgyuM. paNa te thAkelo hate. jarAka vAramAM tene vede devajIne hAtha pakaDIne kahyuM: "cAla, jaIe." vizvAsathI UMgha AvI gaI. adharAte acAnaka te jAgI gayo. pitAnuM ghara, TrenanI lAMbI tenI sAthesAthe aMdhArAmAM cAlyA. have badho bhaya ogaLI gayo lAMbI musApharI, ane ahIM AvyA pachI je kAMI banyuM hatuM te hato. tene mitra maLyuM hatuM. badhuM najara sAme taravA lAgyuM. pAMca varasane e nAnakaDo bALa - kundanikA kApaDiyA DusakAM bharI bharIne raDavA lAgyo. tyAM yAda AvyuM ke chokarAo jAgI jaze to "chokarI jeva' kahIne mazkarI karaze. teNe ozIkA *eka uraca sarakArI adhikArInA putra veda mahetA (janma 1934) e sAthe meM dabAvI DusakAMne avAja aTakAvyo. traNa varSanI umare akhA gumAvI hatI. muzkelIo sAme jhUjhavAnI acAnaka koI maccharadAnI UMcakatuM hoya tema lAgyuM. te dhrujI akhUTa zakita ne adamya khaMta vaDe temaNe amerikAmAM AkansAsanI gayo. ozIkAne te vadhAre jorathI vaLage. pelAe enI pIThane aMdhazALAmAM praveza meLavyo ane kaeNlejamAM sAhitya, tattvajJAna haLavethI sparza karyo ne pachI ozIkA sameta ene Akho UMcako. ane ItihAsanuM zikSaNa, dekhatA mANasanI samAna kakSAe rahIne vedane zvAsa addhara thaI gayA. meLavyuM. atyAre teo amerikAmAM sthira thayA che ne lekhanane e devajI hato. vedane UMcakIne te bahAra lAvyo ne jematema vyavasAya kare che ne 'phesa Tu phesa" tathA "pereMTa opha InDiyA' temanAM karIne dAdarAnAM pagathiyAM para besADo. dhIme rahIne pUchayuM : "veda, bahu jANItAM pustako che. tejasvitA, saMvedanazIlatA, namratA ane tuM kema raDe che? tane zuM joIe che?" ane vedanA javAbanI rAha vinodavRttithI yukata temanuM vyakitatva temanAM pustakamAM saLaMgapaNe joyA vinA tera varasanA e chokarAe snehathI kahevA mAMDayuM: "tane pragaTa thatuM rahe che. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha. mudraka ane prakAzaka : muMbaI-4. Te. naM. 350296 zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, mudraNasthAna : dhI sTeTsa pI5la presa, koTa, muMbaI-1 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. 117 prabuddha jainanuM navasaMrakaraNu varSa 34 : aMka: 5 muMbaI julAI 1, 1972 zanivAra vArSika lavAjama rU. 7, 5radeza mATe ziliMga : 15 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 7-40 paisA taMtrIH cImanalAla cakubhAI zAha bhArata-pAkistAna maMgaNuM . bhArata ane pAkistAnanI prajA tathA duniyA, jenI AturatA- gauNa lAge paNa tenI bhAre kiMmata che. bhUta saptaraMgI pUrvaka rAha joI rahI hatI te zikhara pariSada pAMca divasanI laMbANa vyakita che. magaja gumAvI bese to samatulA AvatA vAra lAge. ane cintAbharI maMtraNAo pachI gaI kAle madharAte pUrI thaI. ema lAge che ke A pAMca divasa daramiyAna tene bhUtakALa bhUlAvavA chellI ghaDI sudhI ema lAgatuM hatuM ke maMtraNAo tuTI paDaze. chevaTa saphaLa prayatna thayA. samajUtI thaI tene yaza indirA gAMdhI ane bhUto bannene jAya che. chevaTa sudhI banne pakSa potAnA siddhAMtemAM makkama rahyA. koI adhikArI kakSAe dareka vakhate maDAgAMTha UbhI thatI ane dareka vakhata namatuM mUkatuM na hatuM. pAkistAnanuM badhuM lakSa mudramAMthI utpanna thayela banne netAo tene toDa kADhatA. chellI maDAgAMTha aMta ghaDI sudhI tAtkAlika paristhiti sulaTAvavA pratye hatuM. lazkaro pAchA kheMcI rahI ane pharIthI banne AgevAne jenA hAthamAM bhArata, pAkistAna havA, para levA, parasparane vistAra kabaje karyo che te suprata kara, yuddha ane baMgalA dezanI 70 karoDa prajAnuM bhAvi laTakatuM hatuM, teoe kedIone svadeza mokalavA, A traNa muddA upara pAkistAnanuM jora pitAnI mATI javAbadArI samajI bAMdhachoDa karI mArga kADho. hatuM. ApaNA pakSe kAyamI zAti upara bhAra hato. tethI kAzmIranuM - A maMtraNAo pAchaLa 25 varSane khAsa karI chellA yuddhane chevaTanuM samAdhAna thAya, ane pazcima sarahade chevaTanI sImAo nakkI gADha, ghero ane ati du:khada bhUtakALa paDa hate. mATe thAya. bhaviSyamAM takarArI muddAonA nikAla mATe baLano upayoga na paristhiti vadhAre vikaTa hatI. bhArata pratye bhUtane sadbhAva hato karavo paNa vATAghATathI ja niveDo lAvavo, koI trIjA pakSanI daranahi. hajAra varSa yuddha karavAnuM jAhera karyuM hatuM. tAzkeda karArano miyAnagIrI hovI na joIe. baMgalA dezane mAnyatA ApavI, baMgalA virodha karyo hato. baMgalA dezanA yuddha mATe tenI javAbadArI ochI dezanI saMmatti vinA muddhakedIo nI mukita na thaI zake ane jeNe na hatI. sikayurITI kAunsilamAM ane anya rIte tenA pravacanamAM atyAcAra karyA che tenI adAlatI tapAsa karavAnI baMgalA dezane verajhera bharyA hatA. pAkistAnamAM tenI sthiti bahu sArI nathI. svataMtratA rahe, e muddAo hatA. tethI be vacce aMtara ghaNuM hatuM. tyAMnI prajAne je meTo AghAta thayo che temAMthI vAstavikatA pratye pariNAme maMtraNAo laMbANI temAM navAI nathI. paNa bhUto be laI javI muzkela kAma hatuM. maMtraNAo zarU thaI te pUrve videzI divasa vadhAre rahyA te hakIkata samAdhAna mATe tenI IMtejArI batAve che. sattAo potAnI cAlabAjI ajamAvI rahI hatI. IndirA gAMdhIe kAzmIranuM chevaTanuM samAdhAna A ja take thAya tevI apekSA temanI chellI videzayAtrA daramiyAna cetavaNInA sUra kADhayA hatA. na hatI. chatAM saMjoge palaTAyA hatA. zekha abadullAnuM valaNa zikhara pariSadamAMthI bahu AzA na rAkhavA banne dezanA vartamAnapatro badalAvuM te noMdhapAtra hakIkata hatI. zekhe jAhera karyuM ke bhArata sAthenuM prAne taiyAra karI rahyA hatA. bhUtanI ramata samajAtI na hatI. kAzamIranuM joDANa kAyamanuM ane aMtima che. zekhanI mAgaNI kAzmIrane me mAsamAM maMtraNA thavAnI hatI tene vilaMbamAM nAMkhI Araba vadhAre svAyattatA maLe teTalI ja rahI che. bhUtoe jAhera karyuM. dezanI musApharIe gayA. pitAnA khAsa pratinidhine salAha mATe hatuM ke kAzamIranI prajA mATe pitAnA bhAvinA svanirNayane cIna moka9yA. lazkara ane lazkarI kharca vadhArI rahyA hatA ane te (Self Determination) adhikAra kAyama rahevo joIe. paNa sAthe ochuM nahi ja thAya tema pokAratA. videzamAMthI lazkarI saraMjAmane umeryuM hatuM ke, kAzmIranI prajAe ja te nakkI karavAnuM che, pravAha cAlu ja hato. A badhA saMjoge zubhari na hatA. temAM pAkistAnane dakhalagIrI karavAnI IcchA nathI. kAzmIra muslima bhUta, eka hArela prajA, jeNe aradhAthI vadhAre deza gumAvyo deza hoI pAkistAnamAM ja joDAvuM joIe te valaNa ane A hato tenA pratinidhi tarIke AvyA. mAnasika aMtara 'Du hatuM. valaNamAM jamIna-AsamAnanuM aMtara che. baMgalA dezane mAnyatA bhUto ane tene moTA kAphalAne kAMI apamAnajanaka na lAge ane ApavI ja paDaze te bhUta ane pAkistAnanI prajA dIvA jevuM svasthatA anubhave tevI sArI peThe taiyArI ane takedArI rAkhavAmAM samaje che. bhUtee jAhera karyuM che ke sapTembaramAM mAnyatA ApavAmAM AvI hatI ema jaNAya che. bhUtonA nivAsasthAnanI vyavasthAnI Avaze. badhA. kaDavA ghUMTaDA eka sAthe gaLe UtaratA nathI. yuddhakedIo dekharekha IndirA gAMdhIe pote karI hatI. yuddhanA sAMte, hArela dezanA satvara pAchA phare ane koInI adAlatI tapAsa na thAya te viSe pratinidhionI, vijetAo je vale kare che ane garvabharyuM vartana bhUtone khUba Agraha rahyo che. A varanu svabhAvika che. 93,000 kare che tevuM kAMI sImalAmAM banyuM nathI eTaluM ja nahi paNa mAna- yuddhakedIo eTale 93,000 kuTuMbanI cintA. ApaNA paho ema kahepUrvaka sarabharA thaI. banne vizvayuddhane aMte sAthI rAjyoe jarmanI vAyuM ke yuddhakedIonI zaraNAgati bhArata ane baMgalA dezane saMane jApAna pratye je valaNa dAkhavyuM tenA karatAM ApaNAM valaNamAM katapaNe thaI che tethI baMgalA dezanI saMmati vinA yuddhakedIe mANasAI hatI tenI noMdha levI joIe. A hakIkata pramANamAM pAchA na soMpAya. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 prabuddha jIvana tA. 1-7-1972 face yuddhamAM amAnuSI atyAcAra karyA hoya tevAnI tapAsa karavAnI | sarjAya te kareDo rUpiyA bacAvI, banne dezanI garIba prajAnA kalyANa ane sajA karavAnI paraMparA pAzcAtya prajAne paNa nakArI che. mATe vaparAya. eziyAnA traNa moTA dezo vacce zArita sthapAya te bhUtAe ema kahyuM ke pAkistAna pote AvI tapAsa karaze. baMgalA eziyAnI ane duniyAnI rAjakIya paririthati palaTAI jAya, videzI dezane AthI saMtoSa na thAya te dekhItuM che. vizeSamAM ApaNuM kahevuM sattAo, khAsa karI amerikA ane cInane Izvara sadabuddhi Ape hatuM ke pAkistAna hajI lazkara ane lazkarI kharca vadhArI rahyuM che. ane eziyAnA upakhaMDanI prajAone pitAnA mArge sarvadezIya tyAre ATalI moTI rAMkhyAnA rIniko, kAyamI zAritanI ApaNane pragati karavAnI taka maLe e ItihAsane mahAna banAve che. yuddhanA khAtrI na thAya tyAM sudhI pAchA soMpavAnuM bhArata mATe zakya nathI. aMta pachI ATalA TUMkA samayamAM laDatI prajAno zAntinA mArge ApaNuM valaNa e rahyuM ke kAyamI zAritanI khAtrI thAya te bIjA prayANa kare e AvakArapAtra hakIkata che. ApaNe AzA rAkhI prazno saraLatAthI ukalI jAya. A badhA prazna ghaNA jaTila ane ke bhArata, pAkistAna ane baMgalAdezanA ItihAsamAM eka navuM gaMbhIra che. tenA ukelane pAya parasparane vizvAsa ane zAti prakaraNa ughaDe ane junA verajhera nIcevAI mitratA ane sahakAranI mATenI rAzI jhaMkhanA upara avalaMbe che. 25 varSane bhUtakALa eka ' bhAvanA jAge ane draDha thAya. cImanalAla cakubhAI sAthe bhUMsI nAkhave zakaya na hatuM. prakIrNa noMdha A badhA vikaTa saMjogomAM chevaTa je karAra thayA che te AvakAradAyaka che ane zubha zarUAta lekhavI joIe. banne pakSo vAta- mRtAtmA sAthe saMbaMdha vikatAnuM pUruM bhAna rahyuM che ema lAge che. bhUto mATe paNa khAlI vinobAjI sAthe vArtAlApa bhUmiputramAM prakaTa thAya che temAM hAthe pAchA javuM bahu bhAre thaI paData. pAkistAnanI prajA paNa nIce jaNAvela praznottara kutUhala ane jijJAsA prere teve che. zAnita cAhe che. lazkarI amalathI trAsI gaI che. IndirA gAMdhInI A praznottara bajAja parivAra sAthe jaNAvela che. zrI kamala sthiti sabaLa hatI. temaNe udAratA dAkhavI che ane zaraNAgati nayana bajAjanA tAjetaramAM thayela avasAnane anulakSI A vArtAmAgI nathI. lApa haze ema lAge che. bhAjata-pAkistAna karAra aMgenI je jAherAta thaI che te uparathI prazna: prANa ane AtmAmAM zuM aMtara che? spaSTa lAge che ke ekaMdare bhAratane hAtha UMce rahyo che ane chatAM vinebA: vepArI ane enA mutImamAM je aMtara che te prANa bhUto apamAnajanaka sthitimAM mUkAyA nathI jethI bIjA prakAnA ane AtmAmAM che. prANanA AdhAre AtmA nizcita rahe che. ukela mATe vAtAvaraNa svaccha rahe che. prazna : mRta vyakitanI yAdathI du:kha kema thAya che? mRtAtmAnI be mukhya muddA jenA upara ApaNe khUba bhAra hato tene zAMti sAruM zuM karavuM? ravIkAra thayo che. bhaviSyamAM takarArI muddAonuM nirAkaraNa vATAghATathI ja thaze. ane baLane upayoga nahi thAya e ati mahattvanI vinobA : mRtyu pAmele manuSya mukatAtmA haze te tamArA hakIkata che. neharunA samayathI yuddhabaMdhI No War Pact sukhadu:khanI kazI asara tenA para nahIM thAya. paraMtu mukatAtmA nA nI ApaNe mAgaNI karI rahyA chIe. pAkistAne 25 varSamAM traNa hoya, kevaLa premane, maitrIne saMbaMdha hoya ane tenA gayA pachI vakhata AkramaNa karyuM. AvA AkramaNane aMta AvI ja joIe. tame rotA rahe te rIte takalIpha thaze. enI pragati ADe oDarANa pAkiratAne A AkramaNe potAnA baLa upara nahi paNa videzI Avaze. tene pAchaLa kheMcavA jevuM thaze. ApaNe roIe chIe sattAonI uzkeraNI ane sahAya upara karyA. tethI ja traNe vakhata te ApaNA svArtha khAtara. atyAralagI tene prema maLato hato te hA, koI prajA pArakAnA jora upara vijya meLavI na zake. tethI have nahIM maLe e svArtha mATe ApaNe rahIe chIe. vAstavamAM ApaNe Agraha hato ke bhaviSyamAM vATAghATo paraspara prANane ArAmanI jarUra hoya che, e mATe mRtyu che. mATe zoka na krara . (Bilatateral) hovI joIe. ane koI trIjA pakSAnI daramyAnagIrI rahevI na joIe. A prazna : mRtAtmAne belAvI zakIe kharA? A siddhAMtano svIkAra thayo che. A be muddAone ravIkAra thatAM vinobA : bolAvI zakIe chIe, te AvI paNa zake che. sArI bhUmikAnI racanA thaI che ama kahevAya. te sAthe ApaNe paNa belAva zA mATe ? enI unnati mATe ke ApaNA AnaMda ravIkAryuM che ke kAzamIra sivAyanA bIjA vistAra - rAjasthAna, mATe? belAvavAthI ene to kaze lAbha nathI. enAM darzananI IcchA gujarAta ane paMjAbamAMthI lazkare pAchA kheMcI levAze ane eka ApaNane hoya che. mATe bolAvavAne badale smRti rAkhavI, guNAnI bIjAne kaje karAyela vistAra pAchI soMpAze. AmAM kAzmIrane samAveza nathI thate te sUcaka che. kAzmIranI sarahada chevaTe nakkI pavanAra-bajAja parivAra sAthe. karavAnI che ane chellA yuddha pahelAMnI sarahadamAM theTA pheraphAranI vinebAjI mAne che ke mRtAtmA pUrNa mukita pAmela na hoya ane tenA saMbaMdhIo tenI pAchaLa ratA rahe to tene takalIpha thAya jarUra che te karavAno avakAza rahe che. ane tenI pragati ADe aDacaNa Ave. tene pAchA kheMcavA jevuM vartamAna saMjogomAM enAthI vadhAre, 25ArI samajutInI AzA ' thAya. vaLI mRtAtmAne bolAvI zakAya ane te vI paNa zake che. rAkhI na zakAya. have dhIme dhIme bIjA pagalAM levAze. rAjadvArI, A vidhAna koI anubhavane AdhAre che ke anumAna ane saMbaMdhe (Diplomatic Relation) TuMka samayamAM ja zarU thaze. mAnyatA uparathI karela che te khabara nathI. vinobAjI vizeSa spaSTIsaMbhava che ke bIjI zi bharapariSada thAya te pahelA pAkistAna karaNa kare te AvakAradAyaka thaze. sAmAnya mAnyatA evI che ke baMgalA dezane ravIkRti Apo. pariNAme vAtAvaraNa sArI peThe sudharaze AtamAM caka deha choDI jAya pachI muhu mAtramAM bIjo deha dhAraNa ane bIjI maMtraNAmAM kadAca ze a mujIbura rahemAna bhAga leze. kare che. vinobAjInA kahevA pramANe. AtmA azarIrI avasthAmAM . A aitihAsika karArathI dezamAM saMtoSanI lAgaNI anubhavAze. lAMbe vakhata raheto haze ane eka athavA bIje prakAre jUnA saMbaMbhArata ane pAkisAna lazkarI kha padavADe, pitAva gajA uparAMta dhIo sAthe tene saMbaMdha cAlu rahe che. athavA rAkhI zakAya che. A karoDo rUpiyAnuM kharca kare che. zAkti ane sviAsanuM vAtAvaraNa bAbatamAM khUba saMzodhana ane prayogo thaI rahyA che ane ghaNuM gRti. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-1972 sAhitya bahAra paDayuM che. pArA sAyakolAjI vijJAnanA viSaya cheM. A badhI mAnyatAonA pAyA e che ke AtmA amara che ane mukita na maLe tyAM sudhI punarjanma che. je dharmamAM AvI mAnyatA nathI tene mATe AvA koI prazna nathI. jIva mArA nAnA evA anubhava kahuM - huM be varSanA hatA tyAre mArI mAtA gujarI gaI. ema kahevAya che ke mArAmAM rahI gayo che tethI mArI bIjI mAtAnA zarIramAM te Ave che. mArI bIjI mAtA te samaye dhUNe che ane mArI mAtA tenI mAraphata bAle che. A vAta huM mAnato nathI tenuM du:kha ghaNI vakhata te mArI bIjI mAtA mAraphata vyakata kare che. tenI sadgita mATe mArAmAM jIvana rAkhavA huM tene kahuM chuM paNa tethI tene vizeSa du:kha thAya che. mArI bIjI mAtA khUba dhArmika che ane AvA pretAtmAomAM mAnatI nathI--chatAM tenA zarIramAM mArI mAtA Ave tyAre te nirUpAya thAya che. have to te lagabhaga baMdha thayuM che paNa zarUAtanAM varSomAM sArA pramANamAM hatuM. prabuddha jIvana vinAbAjInA praznAttaranA me ahIM eTalA mATe ullekha karyAM che ke vinAbAjI saMta ane jJAnI puruSa che. tethI temanA vacana athavA mAnyatAonA AdhAra jANavAnI jijJAsA che. jApAnanA vaDA pradhAnanI nIvrutti jApAnanA vaDA pradhAna zrI sAToe jAhera karyuM che ke pakSa bIjA netAnI cUMTaNI kare - je 5 mI julAIe thavAnI che pachI teo nivRtta thaze. bIjA vizvayuddha pachI jApAnamAM mI. sATo sauthI lAMbA samaya7 varSa-vaDApradhAna rahyA che. A samaya daramiyAna jApAne Arthika kSetre adabhUta pragati karI che. vaLI, zrI sATonA prayatnothI jApAne khAkInAvA TApu amerikA pAsethI pAchA meLavyA che je jApAna mATe gauravanI vAta che. thoDA vakhata pahelAM ja temanAM paho - lIbarala DemokreTIka pakSA - cUMTaNImAM bahuti meLavI che. to pachI zrI rATo nivRtta zA mATe thAya che? rAjkIya puruSo svecchAe sattA cheDe tevuM bhAgye ja bane che. pakSAmAM ane dezamAM sATAnI nItinI sArA pramANamAM TIkA thAya che. paNa evuM tA kayA AgevAna viSe nathI banatuM ? sATAnI uMmmara- 71 varSarAjakIya puruSo sattAne vaLagI rahe che te pramANamAM moTI na kahevAya. sattA pharajiyAta cheADavI paDe te karatAM svecchAe nivRtta thayuM temAM sATAe DahApaNa vAparyuM che aneM eka anukaraNIya dRSTAMta pUruM pADayuM che. temane pA ja bahumatimAM hAI sattA upara rahevAnA che ane te ja pakSo bIjA netAnI cUMTaNI karavAnI che. jApAnamAM sAmAnyapaNe nivRtta thatA vaDA pradhAna pAtAnA anugAmI niyukata kare che. A vakhate tIvra harIphAI che ane sATA potAnA anugAmI niyukata karI zake tema nathI. pakSamAM khAsa karI videza nIti aMge UMDA matabheda che. 1969 mAM ApaNA kaoNMgresa pakSamAM je banyuM evI kAMika paristhiti jApAnamAM che. bIjA vizvayuddha pachI jApAne amerikA sAthe khUba gADha rAMbaMdhA rAkhyA che. amerikAnuM khaMDituM rAjya hoya evI rIte jApAna ATalAM varSa rahyuM che. pariNAme, jApAnanA hitamAM jarUra hovA chatAM, cIna sAthenA saMbaMdhA sudhAravA koI prayatna thayA nahi. A nItine nITsane moTo AMcako Apyo. jApAnane jANa paNa karyA vinA cIna sAthe maitrI karavAnA niksane prayatno AdarchA. jApAnanI prajAne AthI AghAta thayo. che. sATA nIksane maLavA amerikA AvyA. kAMI vaLyuM nahi. tethI jApAnamAM eka varga ema mAne che ke sATenI nItiniSphaLa gaI che ane AgevAnamAM ane nItimAM pAyAno pheraphAra thavA joIe. sATAnA anugAmI tarIke be mukhya harIpho che. videzamaMtrI 6 ku DA 3 51 ane videza vyApAra maMtrI TanAkA - sATo kukaDA neja Teko Ape che. ph ku| sATAnI nIti mATe bhAge cAlu rAkhavAnA hImAyatI che. TanAkA virodhIjUthanA AgevAna che. jApAnamAM have cIna sAthe saMbaMdhA sudhAravAnI tIvra lAgaNI che--vyApAranI draSTie paNa A jarUrI mAnavAmAM Ave che. TAkA AgevAna cUMTAya to jApAnanI videza nItimAM pAyAnA keraphAra thaze. mahArASTramAM dArUbaMdhI mahArASTranA vidhAna sabhA po moTI bahumatithI ( mAtra cha viruddha mate) dAMrUbaMdhI rada karavAnA TharAva karyo che. AthI Azcarya thAya tema nathI paNa UMDA kheda thAya. chellA traNa varSathI dArUbaMdhInI nIti mahArASTra sarakAra haLavI karI rahI che. dArUbaMdhI rada karavAnA kAraNA e ApavAmAM Ave che ke tene kAraNe je aniSTo utpanna thayA che te dUra karavAno A eka ja mArga che. A aniSTo mATe koNa javAbadAra che? gerakAyade dArU moTA pAyA upara gaLAya, bhraSTAcAra, lAMcarutakherI, A badhuM che. tenuM mukhya kAraNa e che ke sarakAra, peAlIsa, nyAyataMtra, koIne dArUbaMdhImAM zrAddhA nathI. tenA asarakAraka amala mATe je pagalAM levA joIe te lIdhA nathI ane rAgane dUra karavA daradIne khatama karavA jevI nIti have rAkhatyAra kare che. prajAnA doSa ochA nathI. mANasa samajaNapUrvaka vyasana cheDatA nathI. zikSita hoya tA dalIla karaze ke kAyadAthI amane naitika banAvI nahi zako. dArUnA vyasanathI thato vinAza AMkhe jovA chatAM, mANasa tene vaLagI rahe che. sarakAra bhale dArUbaMdhI rada kare. prajAnI pharaja naeNthI ochI thatI nathI paNa vadhe che. kAyadAthI ja dAMrUbaMdhI saphaLa thAya nahi dArUbaMdhImAM jene niSThA che tevA sAmAjika kAryakaroe vizeSa prayatno - khAsa karI garIbavargamAM karavA paDaze. sarakArane doSa daI chUTI javAze nahi. amerikAnA presiDanTanI cUMTaNI : amerikAmAM presiDanTanI cUMTaNI eka ajaba vastu che. karADo DAlaranuM kharca thAya. umedavAro taraphathI je rItarasamo ajamAvavAmAM Ave che temAM prajAne mUrkha banAvavAnI tarakIbA dekhAya. nIksananI chellI cUMTaNI saMbaMdhe eka pustaka bahAra paDayuM che. To Sell the President-eka Telivijhana InTaravyU ke presa konpharansa geAThavavAmAM keTaluM kharcakeTaluM nATakI tattva ! gerarItiona ya koI pAra nahi. hamaNAM ja bahAra AvyuM che ke DemokreTIka pakSanI ophisamAM jAsUsI karI tene mATe kArTamAM dAvA thayA che. A cUMTaNImAM nikasananA cUMTaNI menejara jAhana mIcela che, je amerikAnA eTarnI janarala hatA ane nikasananI cUMTaNInuM saMcAlana karavA te padanuM rAjInAmuM ApyuM. mIcelanA patnI mArthA mIceleM hamaNAM jAhera karyuM, I am not going to stand for all those dirty things that are going on. ane trAsI jaI patino tyAga karyo. je prakAranuM jIvana jIvavuM paDe che te vize teNe kahyuM It is horrible to me, I have been through so much. I don't like it. Martha is not going to stand for it. mArthA mIcela pote rASTrIya ane AMtararASTrIya kSetre jANItI vyakita che. A lakhyA pachI samAcAra AvyA ke johana mIcele nIksananA cuMTaNI menejara tarIke rAjInAmuM ApyuM che ane nIksane te svIkAryu che. amerikA ane viyeTanAma viyeTanAmanA yuddhanA aMta lAvavA cAra varSathI perisamAM maMtraNAo cAle che, tUTI jAya che, pharI zarU thAya che. amerikAnI prajA Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para prabuddha jIvana tA. 1-7-1972 che. judA ja pragati thAya che. A A yuddhathI trAsI gaI che. amerikAnuM arthataMtra A ddhane kAraNe AMcakA anubhave che. nikasane cUMTaNI vakhate vacana ApyuM hatuM ke amerikA badhuM lazkara viyeTanAmamAMthI pAchuM kheMcI leze. lazkaranI saMkhyA moTA pramANamAM ochI karI che. paNa bhayaMkara bombavarSA cAra mAsathI cAlu che. pitAnA lazkaranI rAMkhyA ghaTADI amerikana sainyanI khuvArI ochI karI paNa amAnuSI bombamArAthI viyeTanAmanI prajAnuM satyAnAza vadhArI dIdhuM. A vinAza mAtra uttara viyeTanAmane nathI. dakSiNa viyeTanAma jenA rahANa mATe amerikA A yuddha laDavAno dAvo kare che tene vinAza amerikana bembamArAthI eTale ja thAya che. dakSiNa viyeTanAmanuM ena leka zahera, je sAyagonathI 60 mAIla upara che, tenA 30 hajAra zaherIomAM atyAre bhAgye ja eka hajAra rahyA che, eka makAna ubhuM nathI, eka vAhana nathI. 15 lAkha nirvAsito gharabAra choDI behAla dazAmAM sAyane AsapAsa paDayA che. uttara viyeTanAmamAM mAtra lazkarI sthAno upara beba paDe che tema nathI - tenI phekaTarIo, sTIla plAnTa, jaLAzayo, baMdhe. nahere badhAne nAza karI rahela che. amerikAnA atyAcArIe mAjhA mUkI che. cUMTaNI pahelAM yuddhane aMta Ave te niphasane pharI pramukha cUMTAya ema manAya che. tethI uttara viyeTanAmane namAvavA jabarajasta AkramaNa. havAI ane naukAdaLanuM karyuM che. nikasananI mutsaddIgIrI eTale darajaje saphaLa thaI che ke cIna ane raziyA sAthe rAMbaMdho sudhArI, uttara viyeTanAmane temanA taraphathI maLatI madadanuM pramANa ochuM karyuM che ane A banne dezo potAnA svArtha mATe uttara viyeTanAma upara samAdhAna karavA dabANa lAvI rahyA che. uttara viyeTanAma mUMjhavaNabharI paristhitimAM mUkAyuM che. atyAre samAdhAna kare te kadAca nikasana ThIka pramANamAM namatuM mUke paNa banne viyeTanAma eka karavAnI umeda hAla turata to niSphaLa jAya. ema manAya che ke nikasana hAre ane DemekaeNTika pakSanA umedavAra meka gavarna cUMTAya te amerikA binazarate lazkara pAchuM kheMcI le. navembara sudhI kheMcavuM uttara viyeTanAma mATe muzkela che ane temAM ya nikasana pharI cUMTAya to vera vALe. amerikAne viyeTanAmanI prajAnuM AvuM satyAnAza vALavAne zuM adhikAra che? viyeTanAmanI prajAe amerikAnuM zuM nukasAna karyuM che? cInanuM vasva vadhatuM aTakAvavA athavA sAmyavAda rokavAnuM bahAnuM paNa have rahyuM nathI. mahAsattAonA pApa amApa che. temanI samRddhi temane te zAparUpa che paNa duniyAne paNa zAparUpa che. sattA ane samRddhinA madamAM amerikA Aje A nahi jue paNa A pApanI zikSA bhegavye ja chUTako che. -cImanalAla cakubhAI zAha prabuddha jIvana viSe [prabuddha jIvana mAM rasa letA eka zubhecchakane patra ahIM pragaTa karavAmAM Avyo che.] murabbI zrI cImanalAlabhAI, prabuddha - jIvana jyAre prabuddha - jaina' nA zirSakathI bahAra paDatuM hatuM tyArathI lagabhaga zarUAtathI - tene huM guNAnurAgI vAcaka chuM. sadgata paramAnaMdabhAI sAthe jhaverAtanA dhaMdhAne eka ja kSetranA te veLAnA vyavasAyane lIdhe 1929 thI - eTale AjathI lagabhaga 42 varSathI teozrInA ThIka ThIka nikaTanA paricayamAM hato. "prabuddha jaina mAMthI "prabuddha - jIvana upasAvIne A pratiSThita pAkSikanI teoe eka niSThAthI je sevA karI che ane koInI paNa zeha rAkhyA vinA mokaLA mane nirbhIka vicAro jAheramAM mUkatA rahelA, ane e rIte phelAvAmAM bhale nAnA - vartuLamAM ja te pharatuM hoya, chatAM je sadhanapaNe lekhe temAM ApatA tethI, vicAravaMta vAcakavargamAM A pAkSike ghaNI umadA ane utkRSTa chApa upasAvI che. - mu. paramAnaMdabhAInA dehAvasAna veLA A pAkSikane nahi pUrAya tevI khoTa sAlaze - Thaze tema lAgeluM. te veLA paNa ApanA rAjyadvArI ghaTanA aMgenA lekhe ghaNI vAra yA keTalIka vAra temAM prasiddha thatA rahetA hatA jaeTale ApanA nAmathI te akSaradehathI te ApanA paricayamAM ame chIe ja. pUjyazrI moTA paNa ApanA tevA keTalAka lekho vAMcatA hatA. mu. zrI. paramAnaMdabhAi ane kadIka kadIka maLavA paNa AvatA ane emanA dehanA paDavAthI A pratiSThita pAkSikane moTo dhakko pahoMcaze tevI lAgaNI hatI. paraMtu sadbhAgye Ape enuM saMcAlana - taMtrIpaNuM svIkAryuM ne uttarottara prabuddha jIvana mAM je lekhenI hAramALA chapAI rahI che - judA judA vidvAna vicAravaMta lekhakone paNa sAthe meLavIne prabuddha jIvana" je pragati sadAya uttarottara karatuM AvyuM che ne karI rahyuM che te joI ghaNe harSa thAya che. AvA views Papers ApaNI bhASAmAM - niSpakSapaNe samAjanuM ghaDatara karI rahyAM hoya tevAM nahi jevAM che. pra. jIvana kadAca sukhada apavAda gaNAya. grAhakonI vipula saMkhyA - e to ulTa kadAca tenI uttamatAnI sAmI dizAmAM paNa jAya. te nyAye pra. jIvana utkRSTa pAkSika gaNAya. dA. ta. jUna 1 lI. (17972) ne aMka (343) Akheye aMka keTalo badho vicArapreraka ne maulika vicArothI sabhara che? sadgata vinodabhAI zAha uparane jasTisa nathavANIne lekha keTale badhe umadA che? Apa AvI jaipha ummare paNa A bhAre boja 5sikanA saMpAdanane ane taMtrIpaNAne upADe che . ane te paNa bIjI Avazyaka pravRttionI sAthe sAthe - te joI Apane amAruM zira vaMdana kare che. ' pUjya zrI meTAe Apane saprema bhAvapUrvakanA praNAma pAThavyA che. li. naMdubhAI zAhanA jyajInendra zrI suvAbAI janagharma pracAraka prazikSaNa kendra, beMglora jainadharma pracAraka prazikSaNa kendra (jene TreniMga kaoNleja) mAM praveza cAlu che. mAtra dasa vidyArthI-vidyArthinIone ja levAnA che. AthI sarve jainAcAryo, akhila bhAratIya jaina konpharansanA adhikArIo, mahAvIra nirvANa zatAbdI mahotsavanA saMjaka, dhArmika zikSaNa zibiranA saMcAlako, jaina zikSaNa saMsthAo dhArmika adhyadhana kendronA kAryakartAo ane vidvAno, kaeNleja-yunivarsiTIonA padAdhikArIo ane patra-patrikAonA saMpAdakene vinaMti che ke teo saMskArArthI, vidyApipAsu vidyArthI-vidyArthinIonAM prArthanApatro potAnI bhalAmaNe sAthe meklavA anugraha kare. prastuta kendranA ucca staranA tAttvika ane bhASAkIya abhyAsakamamAM hindI, aMgrejI, saMskRta, prAkRta badhI bhASAonuM gaMbhIra adhyayana samAviSTa hovAne kAraNe praveze chuka chAtrone ochAmAM e P.U.C. sudhIno abhyAsa hovo jarUrI che. vidvAna pracArako, kAryakartAo ane gRhapationA nirmANa prazikSaNa arthe temaja sAdhu-sAdhvIo-sAdhakonA adhyApananA uddezyathI Ayojita cAra varSanA A abhyAsakramanA zikSaNa kALamAM adhyayana, adhyApana bhajana, nivAsa, graMthAlaya vagerene prabaMdha niHzulka vinAmUlya che. abhyArAkrama pUruM thayA pachI pracAra-prasAra keIne mATe rUA. 250/- prati masanA vetanathI niyukata karavAnI vyavasthA paNa che. prArthanApatra ane vizeSa mAhitI nIcenA saranAmethI maLI zakaze. praveze chuka chAtro pitAnA prArthanApatra Avazyaka bhalAmaNa sAthe, pradhAnAcArya zrI su. jaina pra. pra. kendra 16, khrimarojha roDa, beMgalora-28ne meklI Ape. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 17-1972 zuddha jIvana zrI mu Mbai jaina yuvaka sa MghanA vArSika vRtAMta amane jaNAvatAM AnaMda thAya cheke gata varSa daramiyAna saMghanI badhI ja pravRttio--paryuSaNa vyAkhyAnamALA, prabuddha jIvana, vasaMta vyAkhyAnamALA, vAcanAlaya-pustakAlaya tema ja vaighakIya rAhatanI pravRtti samA rIte cAlI rahI che. A varSanI banne vyAkhyAnamALAonA paryuSaNa vyAkhyAnamALA ane vasanta vyAkhyAnamALAnA vyAkhyAtAo uMcca korTInA hatA, e kAraNe zrotAone pUro saMtoSa thayo hato. banne vyAkhyAnamALAonA zrotAonA eka viziSTa varga nirmANa thayA che ane e rIte ApachI banne vyAkhyAnamALAonuM janatA mATe aneruM AkarSaNa rahyuM che. ApaNI vasaMta vyAkhyAnamALAnuM A ceAthuM varSa hovA chatAM, ApaNI paryuSaNa vyAkhyAnamALA jeTaluM ja teNe AkarSaNa UMbhuM karyuM che, ane je rIte paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM zrotAonA dhasAro rahe che evA ja dhasAro A vakhate vasaMta vyAkhyAnamALAmAM paNa rahyo. e kAraNe Avate varSe ApaNe AnAthI jagyAmAM meTI tenuM Ayojana karavuM paDaze. AnA mATe ApaNe gaurava laI zakIe tema chIe. saMghanuM mukhapatra 'prabuddha jIvana,' sva. paramAnaMdabhAInI gerahAjarI chatAM tenuM dhAraNa jALavI rAkhI zakyuM che ane vAcako mATe te saMtoSaprada rahyuM che eno yaza tenA hAlanA vidrAna maMtrI ane ApaNA saMghanA pramukha zrIyuta cImanalAla cakubhAI zAhanA phALe jAya che. eTale prabuddha jIvananuM zuM? evA prazna have udbhavato nathI. te uttarottara pragatinA paMthe vaLaze evI zraddhA pragaTe che. gaI sattaramI eprilanA roja, A badhI ja pravRttionAM prANa samA zrI. paramAnaMdabhAIe ekAeka ApaNI vaccethI vidAya lIdhI-je ApaNI klpanAmAM paNa nahotuM. AthI prathama te meTA praznArthe saune cintita karyA ke have saMghanI pravRttione e ja dhAraNe kevI rIte cAlu rAkhI zakAze? paraMtu sAthIoe sAthe maLI carcAvicAraNA karI ane badhAno ekamata thayo ke je rIte pravRttie cAle che e ja rIte tene cAlu rAkhavI sauno temAM sahakAra sAMpaDayo ane zrIyuta _ cImanalAla cakubhAI zAhanuM mArgadarzana maLyuM. prabuddha jIvananuM taMtrIpada temaNe saMbhALyuM. vyAkhyAnamALAnA Ayojanano bhAra paNa temaNe upADayo. A rIte darekanA utsAhamAM vadhAro thayo ane pravRttine vega maLyo. tA. 16-5-71nA rAja, sva. paramAnaMdabhAInI smRtimAM 64 pAnAno paramAnaMda kApaDiyA smRti aMka pragaTa karyo. temane priya evI pravRttie paryuSaNa vyAkhyAnamALA ane 'prabuddha jIvana' lAMbA gALA sudhI cAlu rahe evA AzayathI, tene Arthika kAraNe sahana karavuM na paDe evI kalpanAthI, premAnaMda kApaDiyA smArakanidhi nAmanuM phaMDa zarU karyuM ane temAM rUA. 1,44,225 meLavyA ane tenuM TrasTa rajIsTara karAvyuM. premAnaMdabhAInA avasAna bAda prathama paryuSaNa vyAkhyAnamALAnuM Ayojana paNa saphaLa rIte pAra paDayuM. tyAra bAda, vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna chellA dazeka varSathI saMbhALI rahyA hatA te pro. jhAlAsAhebanuM ogasTanI 26mI tArIkhe sanmAna ryuM. paraMtu cAreka mahinAnA gALAmAM ja tA. 11-1-72nA raoNja pro. jhAlAsAhebanuM paNa avasAna thayuM. jANe paramAnaMdabhaIne AMbI javAnA temanA prayatna na hoya ! emanI maitrInI gAMTha paNa evI ja hatI. ATalI pUrvabhUmikA pachI vArSika vRttAMtanI vigato upara AvIe. A ahevAla vahIvaTanI daSTie tA. 1-1-71 thI 31-12-71 sudhInA ane kAryavAhInI dRSTie chellI vArSika sabhA tA. 17-7-71nA roja maLI hatI tyArathI Aja sudhInA eTale tA. 24-6-72 sudhIne che. para -- 1971 gata varSa daramiyAna prabuddha jIvanane rUA. 11322-50nI Avaka thaI che, jyAre za. 17413-70no kharca thayA che; pariNAme rUA. 6091-14nI khoTa AvI che. saurASTra TrasTa taraphathI ApaNA A prakAzanane dara varSe rUA. 2500 bheTa maLe che te mATe ApaNe temanA AbhArI chIe. navA varSamAM buddha jIvananI khATamAM moTo vadhAro thaze. kAraNa ke prabuddha jIvananA saMpAdana kAryamAM madadarUpa bane e mATe eka madadanIza rAkhavAmAM AvyA che ane temane oneraeNriyama tarIke mAsika rUpiyA 150 ApavAnuM ApaNe nakkI karyuM che. eTale tenA rUA. 1800 thAya. prabudhdha jIvanamAM je lekhA pragaTa thAya che tenA lekhakone rUA. 15 lekha dITha puraskAra ApavAnuM nakkI karyuM hoIne tenA aMdAja rUA. 1000 thAya. te uparAMta tA. 1-1-72thI prabuddha jIvananI chapAimAM 25 TakAno vadhAro thayA che eTale lagabhaga rUA. 1800 thayA.ema rUpiyA 4600nA kharca vadhavAne saMbhava che. tA prabuddha jIvana pagabhara bane athavA to tenI khoTa ochI Ave te mATe zuM karavuM e ApaNA saune mATe ci tAno viSaya bane che. phakata sAta rUpiyAnI vArSika lavAjamamAM lagabhaga 24412=288 pAnAnuM cintanasabhara vAMcana pIrasatuM ApaNuM A pAkSika to ja pagabhara baneM jo, mitrA enA mATe kauTuMbika-sAmAjika prasaMgo para kaMIka rakama bheTa tarIke noMdhAve ane tenA cAhaka evA dareka grAhaka ane sabhya jo varSamAM be be navA grAhako lAvI Ape ane mene jiga kamiTinA sabhya varSamAM vIza vIza grAhako lAvI Ape. prabuddha jIvananI khATane ochI karavA mATenA uparanA amArA vikalpo pratye kALajIbharyuM dhyAna ApI amane e rIte sahakAra ApavA amArI saune hArdika vinaMti che. zrI. ma. ma. zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya gata varSa daramiyAna rU|. 1143-00nAM navAM pustako umeravAmAM AvyA che. vAcanAlaya ane pustakAlayanA saMcAlana pAchaLa gata varSa daramiyAna rUA. 13,154-06no kharca thayA che, jyAre Avaka rUA. 5876-08nI thaI. (jemAM myunisipAliTInI za 2500nI grAnTano samAveza thAya che.) eTale rUA. 7277-98nI khoTa AvI che. AgalA varSonI khoTa rUA. 16043-40 ubhI che temAM te rakama umeratAM varSanI Akhare rUA. 23321-38nI khATa ubhI rahe che. vAcanAlayanA have vadhAre upayoga thaI rahyo che. have navA aMgrejI megejhinA paNa maMgAvavA zarU kayAM che. pustakAlaya paNa sArI rIte cAlI rahyuM che. navA navA sabhyo noMdhAya che ane navAM pustako paNa vasAvavAmAM AvyAM che, tema ja samaye samaye temAM umero karavAmAM AvI rahyo che. zrImatI varSAbena kApaDiyAnI sahAyathI ame lAyabrerInI samagratayA punarracanA karI zakyA chIe. temanA paNa ame AbhArI chIe. ane lAyabrerI samitinA maMtrI zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAha A aMge khUba rasa ane utsAhapUrvaka potAnI sevA ApI rahyA che. lAyabrerI vyavasthita banAvavAmAM emanA paNa mATI phALe che. atyAre pustakAlayanA 227 cAlu sabhyo che. pustakAlaya pAse kula aMdAja 6707 pustako che. vArSika lavAya rUA. 5] che, purataka DIpojhITa rUpiyA 10] rAkhavAmAM Avela che. paryuSaNa vyAkhyAnamALA A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA tA. 18 ogasTathI tA. 25 sudhI--ema ATha divasanI prAdhyApaka zrI gaurIprasAda cunIlAla Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 prabuddha jIvana jhAlAnA pramukhapaNA nIce yojavAmAM AvI hatI. A vakhatanA ATheya vyAkhyAnA bhAratIya vidyAbhavanamAM yojavAmAM AvyA hatA. jemAM nIce mujabanA vakatAone AmaMtravAmAM AvyA hatA. OM. nathamalajI TATIyA prinsipAla rAmozI zrI. cImanalAla cakubhAI zAha zrI bhRNAlinI desAI prA. nalina bhaTTa zrI sanata mahetA phrI bhogIlAla gAMdhI munizrI rUpacaMdajI zrI. puruSottama gaNeza mAvaLa kara zrI vijayasiMha nahAra OM. kalyANamalajI leADhA prA. aniruddha brahmabhaTTa zrI gulAbadAsa brokara OM. uSAbahena mahetA phAdhara vAlesa zrI. ema. hidAyatullA A vakhate bahAragAmathI nava vyAkhyAtAone bAlAvavAmAM AvyA hatA. AThe divasa zrotAonI sArI hAjarI rahI hatI ane dhAryA pramANe kAryakrama sAMgepIMga pAra paDayeA hato. vasanta vyAkhyAnamALA chellA traNa varSathI saMgha taraphathI zarU karavAmAM Avela vasaMta vyAkhyAnamALA A varSe paNa phlArA phAunTana upara AvelA tAtA oDiTeriyamamAM saMghanA pramukha zrI cImanalAla zUkabhAI zAhanA pramukhapaNA nIce eprila mAsanI tA. 3-4-5-6nA roja ema saLa'ga cAra divasa mATe yevAmAM AvI hatI. vyAkhyAtA tarIke anukrame, mAnyavara zrI rArajI desAi, zrI khuzavaMtasiMha-IlesTreITeDa vikalI opha InDiyAnA taMtrI, zrI aTalabihArI vAjapAI temaja zrI kenka merAIsane bAlAvavAmAM AvyA hatA. zrI khuzavaMtasiMha sivAyanA traNe vyAkhyAtAo khAsa dilhIthI vyAkhyAna ApavAmATe AvyA hatA. cAre vyAkhyAnA khUba ja rasaprada rahyAM hatAM. zrotAonI cikAra hAjarI jotAM ema cAkkasa kahI zakAya ke ApaNI A vasanta vyAkhyAnamALA uttarottara moTA pramANamAM lokapriya banI rahI che. ApaNuM.. gaurava ApaNA saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhanI gujarAta sarakAre, gujarAta audyogika rokANa korporezananA adhyakSasthAne nimaNUMka karI che te mATe ApaNe gaurava tema ja aMtarano AnaMda anubhavIe chIe ane mArca mAsanI 11mI tArIkhe temaNe 71mA varSamAM praveza karyo che te mATe aMtaranI zubhecchA vyakata karIe chIe. temane taMdurastI tema ja dIrdhAyu prApta thAya evI prArthanA karIe chIe ane A ummare paNa vividha kAryakSetre javAbadArIbharI kAmagIrI bajAvIne samAja temaja rASTranI teo je sevA karI rahyA che te mATe kharekhara teo ApaNA saunA aMtaranA abhinaMdananA adhikArI bane che. vaidyakIya rAhata kAryAlaya taraphathI jarUriyAtavALA bhAI bahenIne nAtajAtanA kazA paNa bhedabhAva rAkhyA sivAya vaidyakIya rAhata mATe ijekazanA tathA peTaMTa davAo ApavAmAM Ave che. jaina kilanikanA DaeN. sAMdhANI khUba ja jarUriyAtavALA dardIonI cakAsaNI karIne ciThThI Ape temane maphata davA maLe evI vyavasthA karavAmAM AvI che. A geAThavaNanA pariNAme A pravRtti saMtoSakAraka rIte cAlI rahI che. vaidyakIya rAhatanAM sAdhano paNa jarUriyAtavALA bhAIbahenone mata ApavAmAM Ave che. A khAtAmAM AgalA varSanI rUA. 829-15nI purAMta hatI ane za. 1603-00 bheTanA AvyA, Ama ekaMdara rUpiyA 2429-15 thayA, temAMthI cAlu varSamAM rUA. 1159-25 zukavAyA che te bAda karatAM A khAtAmAM rU|. 1269-90nI purAMta rahe che. (AgalA varSe saMghamAMthI A khAtAmAM rUA. 3000 bheTanA lIdhelA--purAMta rahevAnuM A kAraNa che. varSa daramiyAna yojAyelAM saMmelanA ogasTa 20 26 1971 okaTobara 23 julAI 13 : saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhya zrI. amarajarIvALA tathA zrI. dAminibahena jarIvAlA yuropanA pravAse gayelA temanA pravAsa-anubhavA sAMbhaLavA mATenI eka sabhA yojavAmAM AvI hatI. zrI bhAgIlAla gAMdhInA vArtAlApa zrI gau. cu. jhAlAnuM samAna-vyAkhyAnamALAnI pUrNAhuti nimitte snehasaMmelana zrI vI. ke. narasiMhana--"IDiyana ekSapresa"nA taMtrIne saMyukata rASTra saMsthAdina aMge vArtAlApa zrI durlabhajI khetANInA temanA vizva pravAsanAM saMsmaraNA aMge vArtAlApa zrI cImanalAla cakubhAI zAha 'gujarAta audyogika nANAM maMDaLa"nA adhyakSapade nImAyAM tenA anusaMdhAnamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha sahita muMbaInI 12 saMsthAo taraphathI temanu bahu mAna 39 13 navembara Disembara 10 43 30 5 tA. 17-1972 10 19 fikAnivAsI zrI meghajIbhAI sAjapALa sAthe vArtAlApa "mAnava adhikAra dina" nimitte jAhera sabhA-' '"RtaMbharA--zakitadaLa'nAM saMyukata upakrame. zukha: zAhajAdI mariyamabAI zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM "vartamAna yuddhakAlina paristhiti" para pravacana 1972 jAnevArI 25 prajAsattAka dina nimitte sabhyonuM snehamilana eprila 17: sva. paramAnaMdabhAInI prathama pUNyatithi aMge prArthanA sabhA. 26:'DAkuonI zaraNAgati" e viSe zrI. jayaprakAza nArAyaNano vAtalApa. uparanA badhAM ja samAraMbhA saghanA kAryAlayamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapaNA nIce yojavAmAM AvyAM hatAM. zI. pramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha gayA varSamAM ApaNe sabhAgRha 28 vakhata bhADe Apyo hato. tenI kula Avaka rU. 958 thaI hatI. lagna ke sagapaNa sivAyano bIjA samAraMbhe ke miTIMgA mATe ApaNe 3 kalAkanA rUA. 43 laIne (mAIka sAthe) mADe ApIe chIe. ane saMghanA sabhyone potAnA mitrA paikI koIne jarUra hoya teA kAryAlayano saMparka sAdhavA vinaMtI che. ApaNA hAlanI kepesITI 100/120 mANasAnI che. saMghane mATe AvakanuM A paNa eka sAdhana banI zake che te lakSyamAM rAkhavA anurodha karIe chIe. saMghanI kAryavAhI tema ja Arthika paristhiti varSa daramiyAna soMdhanI kAryavAhaka samitinI 7 sabhAo bAlAvavAmAM AvI hatI. saMghane gata varSamAM 5. 21940-52nI Avaka thaI hatI ane kharca rUA. 18307-03nA thayA hatA. saravALe rUpiyA 3633-49no vadhAro rahyo hato. ahiM e noMdha levI yogya gaNAze ke A varSa" zrI paramAnaMda kApaDiyA smAraka nidhi mATenuM phaMDa vyAkhyAnamALA daramiyAna paNa cAlu hovAnA kAraNe saMghane bheTanI rakama ochI maLI hatI ane e paNa noMdhavuM jarUrI gaNAya ke paryuSaNa vyAkhyAna C Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-197ra. prabuddha jIvana 55 mALA ane prabuddha jIvananA kharIne khyAlamAM rAkhIne zrI. paramAnaMda kApaDiyA smAraka nidhinA TrasTIoe 1971nA varSa mATe enidhimAMthI rUpiyA cAra hajAra saMghane bheTa ApyA che. ApaNuM janarala phaMDa rU. 24171-18nuM gayA varSe hatuM. temAM saMghanI AvakajAvakanA vadhArAnI rakama rU. 3633-49 umerAtAM te . 3433-49 umerAtAM te rU. 27804-67nuM thayuM. ane temAMthI prabuddha jIvananI kheTa rUA. 601-20 bAda jatAM varSanI Akhare ApaNuM janarala phaMDa rUA. 21713-47nuM rahe che. ApaNuM rIjharva phaMDa rUA. 26704-89* che. ApaNuM makAna phaMDa AgalA varSe rUA. 25467-57nuM hatuM.. tenAMthI A varSanA rinovezana kharcanA rUA. 1448-38 bAda karatAM ApaNA makAna phaMDamAM rU. 24,019-19 jamA rahe che. - ApaNuM pustaka prakAzana phaMDa gayA varSe rU. 2183-00nuM hatuM. temAM pustakonAM vecANanA rUA. 14-5O A varSe AvyA te umeratAM varSanI Akhare pustaka prakAzana phaMDa rU. 2197-50nuM rahe che. javAna phaMDa tAjetaranI pAkistAna sAthenI laDAImAM ghAyala thayelA javAnonI vidhavAone ane bALakone madadarUpa banavAnA AzayathI ApaNA saMgha taraphathI 19-12-71nA roja eka javAna phaMDa zarU karavAmAM Avela. temAM rU. 15000 ekaThA thayela te gujarAtanA gavarnarane mokalI ApavAmAM Avela che. nA du:khada avasAne (1) sAMvanA vadhejA sabhya temaja sAmAjika kAryakara evA zrI lIlAvatIbahena sunilAla kAmadAranuM somavAra tA. 21-6-71 nA reja lAMbI mAMdagI bhogavyA bAda avasAna thayuM. (2) saMghanA varSojUnA sabhya, sAmAjika kAryakara ane hiMdI temaja aMgrejI lekhanAM prabuddha jIvana mATe suMdara anuvAda karI ApanAra menAbena narottamadAsa jemaNe prabuddha jIvanamAM tA. 21-6-71 nA roja thayelA, temanA sahakAryakara lIlAvatIbahena kAmadAranI avasAna noMdha lIdhI hatI temanuM tyAra pachI eka mAsa bAda te ja tArIkhe 21-7-71 budhavAranA roja duHkhada avasAna thayuM. (3) saMgha saMcAlita paryuSaNa vyAkhyAnamALAnuM chellA daseka varSathI adhyakSapada zobhAvanAra che. gaurIprasAda cunilAla jhAlAbAlAsAhebanuM, -hRdaya roganA humalAnA kAraNe tA. 11mI jAnyuArI 1972nA roja avasAna thayuM. (jeno ullekha upara zarUmAM karavAmAM Avyo che.). A traNe avasAnanI noMdha letAM ApaNuM dila AghAta anubhave che-sadagatanA AtmAne paramAtmA zArita arpe evI ApaNI aMtaranI prArthanA che. zrI. paramAnaMda kApaDiyA smArakanidhi AgaLa jene ullekha karavAmAM Avela che te sva. paramAnaMda kApaDiyA smArakanidhi zarU karavAmAM Avela temAM Aja sudhImAM 1,44,225-00 meLavI zakAyA che. A TrasTanA uddeze, paramAnaMdabhAIne priya evI pravRttio jevI ke paryuSaNa vyAkhyAnamALA" tema ja prabuddha jIvananI pravRttio TakAvI rAkhavI tene vikAsa karavo ane AvA prakAranI navI pravRttine protsAhana ApavAne lagatA raheze ema TharAvavAmAM AvyuM che. A TrasTanA ekaMdare sAta TrasTIo raheze ema nakkI karavAmAM AvyuM che. hAla purata nIcenA grahasthone TrasTIo tarIke nImavAmAM AvyA che. (1) zrI cImanalAla cakubhAI zAha (2) zrI rasikalAla mohanalAla jhaverI (3) zrI manubhAI gulAbacaMda kApaDiyA (4) zrI ratilAla cImanalAla koThArI (5) zrI pUnamacaMdabhAI kamANI - bIjA TrasTa have pachI jarUra paDaze to nImavAmAM Avaze. A TrasTanA pramukha tarIke zrI. cImanalAla cakubhAI zAhane niyukata karavAmAM AvyA che. varSa daramiyAna, kAryavAhaka samitinA sabhyo tema ja anya saMsthAoe ane mitroe je sahakAra Ape che e mATe ame saunA RNI chIe. jamabhUmi, muMbaI samAcAra ane janazakitae traNa gujarAtI dainika patrone paNa ame khAsa AbhAra mAnIe chIe. amArI sabhAo temaja samAraMbhenI jAherAta vinAmUlya nagarodhamAM samayasara pragaTa karavA mATe. cImanalAla je. zAha subodhabhAI ema. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha sa ghanI vArSika sAmAnya sabhA zrI muMbaI jena yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA tA. 24-6-7ra zanivAranA roja sAMjanA pAMca vAgye saMghanA kAryAlaya - zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapaNA nIce maLI hatI. temAM gata vArSika sabhAne tA. 17-7-71 ne vRttAMta vAMcavAmAM Avyo hato ane te sarvAnumate maMjUra rahyA bAda nIce pramANe kAryavAhI hAtha dharavAmAM AvI hatI. zarUAtamAM saMghanA vArSika vRttAMta tathA saMdha tema ja zrI ma. e. zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA 1971 nA varSanA oDiTa thayelA hisAbe rajU karavAmAM AvyAM hatAM. A vArSika vRttAMta tathA hisAbo sarvAnumate maMjUra karavAmAM AvyAM hatAM ane 1972 nA varSanAM aMdAjapatro paNa sarvAnumate maMjUra karavAmAM AvyAM hatAM. tyAra bAda pramukhastAnethI nIce pramANene TharAva rajU karavAmAM Avyo hato ane te sarvAnumate pasAra karavAmAM AvyA hatA. 8 (ka) kAryavAhaka samitinI maMjUrIthI koIpaNa vyakita saMghanA AjIvana sabhAsada thaI zakaze. AjIvana sabhAsadanuM lavAjama rUA. 251/- baso ekAvana raheze. AjIvana sabhAsadanuM lavAjama rIjharva phaMDamAM jamA karavAmAM Avaze." zrI maNilAla makamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA TrasTIonI mudata 1971nI Akhare pUrI thatI hovAthI sane 1972-73-74-75-76-ema pAMca varSanI mudata mATe nIcenA pAMca TrasTIone TrasTIo tarIke cAlu rAkhavAnuM sarvAnumate TharAvavAmAM AvyuM. (1) zrI cImanalAla cakubhAI zAha (2) , ratilAla cImanalAla koThArI (3) , ramaNikalAla maNilAla zAha (4) , cImanalAla jeThAlAla zAha (5) , subedhabhAI ema. zAha - tyAra bAda saMdha tema ja vAcanAlaya ane pustakAlayanA eDaTara tarIke me. zAha mahetA enDa ka. ne cAlu mahenatANAthI 1972 nA varSa mATe cAlu rAkhavA ema TharAvavAmAM AvyuM ane gata varSa Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 prabuddha jIvana to, 1-7-1972. E 1971nA copaDAo eDiTa karI ApavA mATe temane AbhAra mAnavAmAM Avyo. tyAra bAda cAlu varSa mATe saMghanI kAryavAhaka samitinA pAMca adhikArIo ane paMdara sabhyonI cUMTaNInuM kArya hAtha dharavAmAM AvyuM hatuM. zarUAtamAM pAMca adhikArIo sarvAnumate cUMTAyA bAda upasthita sabhyone matapatrako vaheMcavAmAM AvyAM hatAM ane kArobArInA paMdara sabhyonI cUMTaNI karavAmAM AvI hatI. cUMTaNInI vyavasthA tathA matagaNatarInuM kAma saMghanA eDiTara zrI. mahetA tathA kAryavAhaka samitinA sabhya zrI bAbubhAI jI. zAhane soMpavAmAM AvyuM hatuM. upasthita sabhyone bolavA ke sUcano karavA pramukhazrIe tyAra bAda vinaMti karI hatI ane prabuddha jIvana viSe paNa sUcane karavA jaNAvyuM hatuM. "prabuddha jIvana" je rIte pragaTa thaI rahyuM che te vize sau. sabhyae saMtoSa vyakata karyo hate. zrI vasaMtalAla narasiMhapurAe vasata vyAkhyAnamALA cAra ne badale cha divasanI rAkhavI ema sUcavyuM hatuM , zrIyuta cImanalAla cakabhAI zAhane saurASTra meIlamAM javAnuM hovAthI teo 5-45 vAgye gayA hatA ane zrI ratilAla cImanalAva koThArInA pramukhasthAne nIce pramANe kAma AgaLa cAlavuM prA. ramaNalAla zAhe evI sUcanA karI hatI ke je vyakita satata 25 varSa sudhI saMghanA sabhya tarIke cAlu rahe te AjIvana sabhya gaNAya evI jogavAI karavI joIe.' AnA anusaMdhAnamAM zrI khImajIbhAI bhujapurIAe evI sucanA karI hatI ke prA. ramaNa bhAInuM je sUcana che enA anusaMdhAnamAM mAruM evuM rAcana che ke je vyakita saMghanI kAryavAhaka samiti para satata 15 varSa sudhI cAlu rahI hoya te ApoA5 AjIvana sabhya gaNAya evI jogavAI karavI joIe. A sUcana para have pachInI kAryavAhaka samiti vicAraNA karaze ema pramukhazrIe jaNAvyuM hatuM. saMghanA sabhyo ane prabuddha jIvananA grAhako vadhAravA mATe dareka sabhyo jahemata uThAve evI maMtrIo taraphathI vinaMti karavAmAM AvI hatI ane varSa daramiyAnanA sabhyoe saMghanA kAmamAM je sahakAra Apyo che te mATe sauno hArdika AbhAra mAnavAmAM AvyA hatA. - tyAra bAda saMdhanA eka sabhya zrI caMpakabhAIe gaNitanA prayoga karI batAvyA hatAM. ane pramukhazrInA AbhAradarzana pachI sabhA barakhAsta thaI hatI. cUMTaNInuM pariNAma 1972 nA varSa mATe saMghanA adhikArIo tathA kAryavAhaka samitinA sabhyonI cUMTaNInuM pariNAma nIce mujaba AvyuM hatuM. 1. zrI cImanalAla cakubhAI zAha pramukha 2. , ratilAla cImanalAla koThArI upa-pramukha 3. dAmajIbhAI velajI zAha koSAdhyakSa cImanalAla jeThAlAla zAha maMtrI A subodhabhAI ema. zAha , pravINabhAI maMgaLadAsa zAha sabhya TekarazI ke. zAha 8. , jAMtilAla phohacaMda zAha 9. A nirubahena esa. zAha , ke. pI. zAha , dAminIbahena jarIvALA 12. prA. ramaNalAla sI. zAha zrI bAbubhAI jI. zAha 14. , emara jarIvALI , dhIrajalAla phulacaMda zAha 16' , maphatalAla bhIkhAcaMda zAha e bhagavAnadAsa popaTalAla zAha 18. , harilAla gulAbacaMda zAha , e. je. zAha A ramaNikalAla maNilAla zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha 6 AzAno TamaTamate divaDo samAjanA nirmaLa pravAhamAM kacaro vadhavA mAMDe che tyAre keTaloka kacare pAkIne taLiye besI jAya che. amuka halako kacare sapATI upara daSTigecara thAya te rIte taryA kare che. paraMtu naSTa thayelA taLiyAnA kIcaDa ane tarI rahelA halakA kacarAnI vacce eka zuddha pravAha satata vaheto hoya che. pradarzanakArI kharcane varela samAjo eka daMbhI varga e upalI sapATIne kacaro che. te kacaro vadhI jAya che tyAre nIce majabUta rIte vaheto madhyamavargane pramANika jaLane pravAha dekhAto nathI. paNa te satata vaheto hoya che ane te, ja samagra samAjane jIvato rAkhe che. AjakAla vartamAnapatromAM, sarakArI taMtramAM lAMcarUzavata, bhraSTAcAra, apramANikatA, cerI, sinemAmAM ardhanagna dazyo ane kALAMbajAra vagerenA ahevAla ApaNe vAMcIe chIe. keTalAka vartamAna patro vAcakonA manoraMjana mATe sanasanATIbharyA samAcAra pIrase che. strI-puruSanA ADA saMbaMdha, chUTAcheDAnA jUja banAvanA samAcAra, baLAtkAranA ahevAlo ane bIjI kALavANIe chApIne A vartamAnapatro vAcakanA manane bhraSTa kare che eTaluM ja nahi nirAzAvAdI lokonA manamAM samAjanI taMdurastI aMge hatAzA phelAve che. briTananI eka yunivarsiTInA samAjazAstrIe bhaviSya bhAnuM hatuM ke AvatA 10 varSamAM 25 TakA jeTalA lagna chUTAcheDAmAM parIzamaze. sviDana jaI AvanArA loko tyAM phelAyelA pezAbane lagatA rogonA AMkaDA vartamAnapatromAM vAMcIne pachI tenA mitrone e vAto vadhArIne kaheze. raziyAmAM jaIne tyAMnuM kaMIka naThAruM jovAnuM ghAne mana thaze. raziyAmAM gunAkhArI bahu ochI che eTale tyAMnI je lagabhaga khAlI hoya che te vAta ApaNe gaLe jaladI nahi utare. paraMtu raziyAmAM have saMyukata kuTuMbamAM rahetA sabhya aMdara aMdara jhaghaDIne kAM te AtmaghAta kare che agara to potAnA ja sagAvahAlAne jhera daIne mArI nAMkhe che tevA keTalAka dAkhalA ApaNane koI Apaze to temAM rasa paDaze. jApAnanI audyogika pragati sAme tyAMnA praduSIta vAtAvaraNanI vAta ApaNI sAme gherI dekhAya che. amerikAnI samRddhi sAme tyAMnA yuvAnomAM carasa-gAMjAnI latanAM aDhaLaka dAkhalA apAya che. surepanI "paramiTIva saMsAyaTI"nA saradAra samAcAra ApavAnI jahemata laIne tyAMnI sAMskRtika pravRttinA samAcAra vAMcavAnI ke chApavAnI koI tasadI letuM nathI. bhAratamAM sAmAjika bhraSTAcAra che te duniyAnA badhA dezomAM ApaNA karatAM anekagaNo bhraSTAcAra che tema mAnIne ApaNe samAdhAna laIe chIe. dilhInI koleja ke skulanA hajAre vidyArthIomAMthI be-cAra chokarA chokarI gAMjo pIe eTale turata ja te samAcArane moTA mathALA heThaLa camakAvavAmAM Ave che. "janmabhUmi" dainikamAM A lekhake zrI mehanalAla pI. gAMdhInA soga sAthe sarakArI taMtramAM cAlatA bhraSTAcAra aMge lekhamALA lakhI hatI tyAre tenAthI sarakAranI AMkha khulavAne badale ane lAMca ApanAra ke lenArane mATe AtmaparikSaNane viSaya banavAne badale te lekhamALA mAtra saunuM manoraMjana banavA pAmI hatI. lokoe ema mAnI ja lIdhuM che ke "badhe ja bhraSTAcAra che, koI pramANika nathI." sarakArI taMtramAM lAMcIyA amaladAronI varace rAMkhyAbAMdha pramANika amaladAre lAlaca sAme jhajhumatA hoya che tevI vAtano ullekha karIe to tenA pratye koI lakSya Apaze nahi. "vyApAra" nAmanA ardhasAptAhike eka vakhata vyApArI kSetre je koI pramANika vepArI hoya tenA jIvanacaritra pragaTa karavAnuM sAhasa kareluM. mAtra be ja lekha pragaTa thayA tyAM taMtrI upara patro AvavA mAMDayA ke "je kahevAtI pramANika vyakita vize tame lakhe che. teNe tamane paisA khavarAvyA lAge che...vagere." 10. >> che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-1972 prabuddha jIvana. lokone pramANikatAnA ane sajajanatAnA samAcAra vAMcavAmAM nahi DenTITI gumAvI beThelA juo ane pachI jaththAbaMdha rIte tAraNa kADhI paNa durAcAra ane durjanatAnA ahevAlamAM vadhu rasa paDe che. nAMkhe te barAbara nathI. amAre gAmaDe Ave tyAM pUrepUruM svatva yAta-nikAsa niyAmakanI kacerImAM te tamAma karmacArI lAMciyA dharAvanArI dhIMgI ane taMdurasta prajA tamane jovA maLaze." ja hoya tevI eka mAnyatA ghara karI gai che. muMbaInI ja eka daMbhI loko haze ane AIDenTITI gumAvI beThelI vyakitao kacerImAM A mAnyatAne teDanArA amalaghara ane kArakuna che. eka haze. paNa te AMgaLIne veDhe gaNAya teTalI ja haze. eka be najare amaladAra te paisAnA abhAve tenI patnInI pUratI davA paNa lai caDhI jAya ane temane daMbha ke temanI satvahInatA tamArA magaja zakayA nahotA. aMdherImAM (muMbaI) rahetA eka pramANika AbakArI upara bahu ceTa karI jAya eTale tenI hAjarI vize tame bahu gAjavA jakAtamAM InspekaTara gujarI gayA tyAre tenI maraNottara kriyA mATe mAMDo ane tamArA hAtha je vartamAnapatranA taMtrI sudhI pahoMcatA hoya to te daMbha vize lekha, lakhe te chapAya paNa khare ane e pUratA paisA maLyA nahotA. bhraSTAcAra mATe pakaDAyelA muMbaInA polisa ekapakSI mata samAjanuM beTuM citra ubhuM kare che. khAtAmAM eka pramANika vyakitanuM nAma ApavAnI lAlaca rokI vartamAnapatramAM chapAtA ahevAla jeTalo samAjano stara nIce zakatI nathI. enTI karapzana byuronA palisa adhikArI zrI. mahAjana gaye nathI. bahu jhaDapathI jene paisA maLI gayA che ane pachI temaNe sAheba hajAro rUpiyAnI lAlaca vacce aDIkhama jIvI rahyA che. mahA pradarzanakArI kharca karyA che te varga thoDAka kacarA jevuM che. te pradalakSmI resanI simamAM tene rUA. eka lAkhanI lAMca mATe paNa ophara rzanathI bharamAyele bIjo uraca-madhyamavarga che je avAranavAra A thAya che. AvI lAMca temaNe ghaNI vakhata hukarAvI che tema gerakAyade kacarAmAM umero karatA hoya che. paNa te bhAratanI chappana karoDanI sara resanuM beTiMga letA bukIo kahe che. vasatimAM ati zullaka saMkhyA dharAve che. rU. 300thI rUA. 500nA A jUja, jANItA dAkhalAo uparAMta ghaNA ajANyA prAmANika pagAra vaDe ja mane pUro karIne mahine rUA. 10 thI rUA. 20 bacAmANasa haze ane khaMtathI potAnI pharaja bajAvatA haze. samAjanA vato eka moTo varga hajI jIve che. e varga maphata chApuM vAMcate nathI. dareka sataramAM pramANika mANase hajI jIvana sAthe saMgharSa karIne jIvI sAruM chApuM vecAtuM le che. tenA putra mATe karI joItI hoya to rahyA che. TUMkI AvakamAM aneka lAlacane kukarAvatA A madhyamavarganA sIdhe raste arajI karAve che paNa lAgavaganI koziSa karI zakato saMdharSa, vartamAnapatra mATe kadI paNa samAcArane viSaya banI zakato nathI. nATaka ke sinemA mATe te maphata pAsa meLavavAnI jhaMjhaTamAM. nathI. e vargane evI khevanA yu nathI ke tenI pramANikatAne koI paDato nathI. pitAnA paisAthI mahine ekAda sinemA joze agara biradAve. TUMkA pagAra, kaparA saMyoge ane sAMkaDA gharamAM rahIne temAM bilakula nahi jue. tene lagnanI kaMkotarI maLe che tyAre te muMjhAya moTuM mana rAkhI zakato hoya che. bhraSTa thavAnI lAlaca sAme jhajhumavAnA che paNa rU 3 ne rU 5ne cAMdalo ApIne te saMtoSa anubhave che. pUrA baLa sAthe e madhyama varga jIvI rahyo che. bhAratanI naitikatAnI rUA. 5nI bheTavALuM pArsala rU. 50nuM dekhAya te dabha te karato karoDarajaju jevo A varga laghumatimAM nathI. sadbhAgye e hajI bahu- nathI. A vargavALAne putra parIkSAmAM beThA pachI te parIkSaka pAse matimAM che. vartamAnapatromAM bhraSTAcAra ane lUMTaphATa karatAM muThThIbhara mArka mUkAvA jato nathI. parIkSAnuM pariNAma Ave tene Agale. nA varga karatAM pramANikatA AcaratA madhyamavarga ghaNo moTo che. divase vartamAnapatromAM lAgavaga lagAvIne agAuthI naMbara jANavAnI paNa AturatA rAkhatuM nathI. A varga saMgharSa sAme jhajhumavAnuM baLa dharAve che tyAM sudhI ApaNA te AcArya rajanIza ke kRSNamUrtinI sabhAomAM jato nathI. hA, dezanuM rAjakIya, Arthika ke sAmAjika mALakhuM tUTavAnuM nathI. paNa te zaMkara maMdire ke upAzrayamAM jAya che khare. bahu bhIDa paDe tyAre e madhyamavarga jabarA jhaMjhAvAta sAme jhume che tyAre tene majabUta te ISTa devatAnI mAnatA karI letA hoya che. garamInI mosamamAM banAvavAne badale sarakAra ane AsapAsane bhraSTa samAja tene nabaLo pADavA aharniza koziSa karato hoya che. te hilasTezana ja nathI paNa tenA vatanane gAmaDe jAya che tyAre I videzI patrakAra hoya ke ApaNA dezane lekhaka hoya te gAmaDAne dUra dUranA sagA mATe rUpiyA doDha-rUpiyAnI miThAInuM paDIku upalI sapATIne kacaro joIne ja samAjanA samagra stara vize jarUra laI jAya che. kerInI mosamamAM te roja kerI khAte nathI paNa anumAna bAMdhIne te cUmAjanI anaitikatA ane daMbha upara prahAro aThavADiye be traNa vakhata kerI khAya tyAre chotarAM ane geTalAM lavakare che. kendra sarakAranA bhUtapUrva pradhAna zrI. dinezasiMghe eka sAptA- sthita rIte kacarApeTImAM nAMkhe che. samRddhavarganI mAphaka te trIje hika zarU karyuM che. temAM "hipokrasI Ina InDIyA" e viSaya upara mALathI geTalAne roja avyavasthita rIte phagAvato nathI. lAgavaga traNa bhAratIya lekhanA maMtavyo chApyAM che. . kailAsa vAjapeyI, lagAvIne relavenI TikiTa bukIMga te karAvI zakato nathI. eka nAnAzrImatI nayananArA sahagala ane zrImatI sarojInI abrAhama-e kahe ladhumatine varga A badhI tIkaDamabAjI karato hoya che. ane traNeya le " ne bhAratIya janajIvanamAM jyAM tyAM daMbha ja daSTigocara tethI ja tIkaDamabAjI karate varga AgaLa rahe che ane saunI najare thAya che. A lekha nA mobhA pramANe te dilhInA uraca staramAM caDhatA hoya che. pramANika varga pAchaLa paDI jAya che eTale te kayAMya vadhu matA hoya te banavAjoga che. dilhInI paMdara lAkhanI vasatimAMthI dekhAto nathI. tene AgaLa AvavAmAM bahu rasa nathI. tenA saMgharSamAM paMdara jeTalA daMbhI rAjapuru ke amaladArone A traNa lekhoe te masta hoya che. paraMtu tIkaDamabAjI karato varga kapaDAmAM, rahevAmAM, joI nAMkhyA hoya to paNa dezamAM vyApaka daMbha prasarI gayo che tema khAvAmAM, pIvAmAM ane jIvananI dareka pravRttimAM tenI samRddhi lakhavA mATe temanA magajane khorAka maLI ja rahe, paraMtu dilahIMnA pradarzana kare che tyAre te A pramANika puruSanI viDaMbanA karatA hoya bAkInA 1308500 mANase nirdabhI che ane sIdhuM sAduM jIvana che. kAraNa ke tenI patnI ane tene juvAna putra A pradarzanathI jIvI rahyA che te vAta A lekhako svIkArI le te kadAca temane aMjAI jaIne tene tikaDamabAjI karavA preraze evo tene bhaya hoya lekha bahu rocaka paNa na bane. che. prabhukRpAthI moTe bhAge A madhyamavarga pradarzanathI jAte nathI. - tAjetaramAM muMbaImAM kAMdivalI khAte eka sAhitya samAroha enA pramANika zahathI te caLa nathIA daSTie ApaNAmanA jiyo hato. temAM eka vakatAe pharIyAda karI hatI ke Ajano je aDhaLaka dhana kharcI zake che temanI pharaja che ke A pramANika lekhaka pitAnI AIDenTITI (svatva-oLakha) gumAvI beTho che. A varga tenA rAhathI na caLe tevuM vartana rAkhavuM joIe. tema nahi thAya to vidhAna sAme zrI darzaka (zrI manubhAI paMcoLI)e jabare virodha uThAvyo kacarAnI upalI sapATI vadhatI jaze ane nirmaLa pravAha vadhune vadhu hato. zrI darzake kahyuM "bhAI, tame muMbaImAM be cAra mANasane AI- duSita thato jaze. -kAnti bhaTTa Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 prabuddha jIvana tA. 1-7-1972 ka zrI vimalAbena ThakAranI surepanI yAtrAmAMthI (prabuddha jIvananA vAMcako jemanAthI suparicita che tevA zrI. vimalAbena ThakAra 20mI menA roja yuropanA pravAse UpaDI gayA che. zrI. prabhAbena maracaMTa, ke jeo temanI sAthe gayAM che, temaNe holenDathI temanA pravAsanuM varNana tathA The "Challange of Education" e viSaya paranA vimalAbenanA pravacanane mahatvane bhAga lakhI mokalAvyo che. zrI vimalAbenane mitro "didinA, hulAmaNA nAmathI saMbodhe che. A lekhamAM prabhAbene paNa e ja nAmane upayoga karyo che. taMtrI) zrI vimalAbena sAthe hindustAnamAM pharavAnA che ghaNA avasara ane AnaMdI yugala joIne hRdaya bharAI AvyuM. didinA 1zvaryanI sAMpaDayA che paraMtu paradeza javAne to A prathama avasara che. jyAre koI sImA nathI. emanI pratiSThA koe hRdayamAM karIne pitAnuM jayAre emanI sAthe pharavAnuM banyuM che tyAre tyAre thaLanI vividhatA zcarya paNa vadhAryuM che. daMpatine didi para asIma prema joIne vacce rahetA temanI anekavidhatAnA darzana thayA che. nAnuM bALaka-eka- kRtakRtya thaI javAyuM. premanI abhivyakita nAnA moTA karmamAM jovA mukhI jenI daSTi che-sarvatomukhI vividhatA joIne Azcaryamugdha mATe maLe paNa khUbI te e ke kayAMya adhikAra jamAvavAne meha nahIM, banI jAya evI sthiti mArI thaI rahI che. mane thAya che ke AkAMkSA nahIM. sAme AvyA tyAre emanA nAstAne samaya hato, manuSyamAM A te samaSTinuM kevuM parama zvarya vilasI rahyuM che. kevA jyAre ApaNe jamavAne samaya hate. mArI ghaDiyALa 12 vagahatI. te adbhuta kalA-kasabanA tANAvANA jIvanamAM vaNAyA che ke je hatI jayAre ahIM 7-30 thayA hatA. cA pIdhI, mATInI kITalI nIce darzana ja AnaMdavibhora karI mUke che. sAthe sAthe jIvananI udAttatA mINabattInuM sTenDa jethI karIne cA garama rahe. gherathI cA pIdhI. sAme AMkha maMDAtI nathI. AMkha sahaja ja mIMcAI jAya che. sAga- A badhA vakhatamAM divasa-rAta saMmaNi evuM cAlyuM ke zarIrane ranI gahana gaMbhIratA ane parvatanA zikharanI parama uoMgatAne ghaDI becenI lAge. barAbara bAra kalAkanI musApharI thaI paraMtu samavita sUra didinA jIvana dvArA kevuM to sumadhura saMgIta relAvI rAtrInI rAtrI ja rahI. AmasTaDIma pahoMcyA tyAre prabhAta thayuM. rahyo che. emane prema gahana - gaMbhIra che. ane satyanA zikhara jevo didi jayAre holenDa Ave tyAre emanA vaparAzamAM AvatI vastuo aDIkhama che. jIvanamAM ajaba sumeLa che. adbhuta che jIvane. emanI bIjI aneka vastuone prANapaNe jALavI rAkhIne rUmamAM 0 jayAM amAruM TharI ThAma hatuM te jagaprasiddha eraporTa AmasTarDama sajAvI hatI. agarabattI paNa jalAvI rAkhI hatI. didinI sAthe ja AvyA. didie kahyuM ke jagatamAM A moTAmAM meTuM eraporTa che. mane paNa eka rUma Apyo che. svAgatanA kArDa "Full sunshine 60000 mANase ahIM kAma kare che. vistAra 1600 ekarane che. in your heart, welcome in our home." haju paNa AMkhane bhUlabhUlAmaNI jevuM che. kayAM pese kayAM nIkaLe khabara nA paDe. uDIne bAjhe che. A bhalA daMpatInA svAgata mATe zabdo pUrA nahIM 'gajabanuM moTuM che. didi sAthe eTale haiyAmAM hAma ane dharapata paDe. amadAvAdathI AmasTarDImanI didi sAthenI mArI yAtrA eka abhUtapUrva ghaTanA banIne mArA jIvanamAM rasAI raheze, ciraeTalA hatA ke jANe ke hindustAna sAthe AvyuM che. jIva raheze, jyAM sAmAna AvavAne hata mAM AvI pahoMcyAM. kAcanA Aje 24mI thaI. holenDamAM Aje cothA divasa che. havAmAM sArI moTA bAraNAmAMthI didine sakAravA Avela pheMkenA daMpatI, cApabhAI evI ThaMDaka che. hamaNAM ja kRSNamUrti pravacana sAMbhaLIne upara caDhI chuM.' tathA emanI mitra mIkA tathA jayorjIyAnA hasatA moM tathA hAtha manuSane ekameka sAthe sabaMdha koIpaNa gamA-aNagamA, Agraha dekhAtA hatA. sAmAna laIne bahAra te nIkaLyA. hindustAnamAM loko pUrvagraha, pote potAnA vize banAvelI potAnI mUrti, ane bIjA didine satkAre che tyA te bhAvathI abhibhUta te thaI chuM ja paraMtu mATe banAvelI ghAraNA emAMthI mukata thAya te sAce sabaMdha, paradezamAM phrenkanA daMpatIne prema ane bhAva jotAM stabdha banI gaI. sAcuM milana sthApita thAya. manuSya kayAre milanamAM praveza kare e naryo vAtsalathabhAva nItarI rahyo hate. emanA hRdayamAM AnaMda suMdara rIte samajAvatAM kahyuM ke jyAre manuSya pUrepUre avadhAnamAM samAne nahoto. vimalA AvI che. enA mATe zuM karuM ane zuM nA hoya potAnA gamA aNagamAM ane mUrtine barAbara sajaga thaIne karuM? yuropamAM AdarasatkAra ne te paNa A prakArane; mAre mATe joI lIdhA hoya, nANI lIdhA hoya tyAre eka bIjA sAthe milane atyaMta AnaMdadAyaka hatuM. phUlanA be meTA guccha ApIne rR kene zakaya bane che. ane e ja saMbaMdha che. ekalatA kayAre jIvanamAM Ave che, e ekalatA bharavA mATe manuSya keTalA prakAre keTalI jagyAe daMpatI tayA yApabhAIe amAruM svAgata karyuM. havA ekadama khuza valakhAM mAre che, te suMdara rIte samajAvIne kahyuM ke emAMthI pragaTe che. namAM hatI. AmasTamathI blerIkama jyAM phrenkanA daMpatI rahe che, e ja vastu, ke je manuSya mATe Asakita bane che. ane AsakitamAMthI 45 miniTane rasto che. adyatana sagavaDothI bharapura nAnA koTeje, pragaTa thatA AdhAra ane AdhAra kharatA ubhuM thatuM du:kha ane ethI baMne bAju vRkSonI hAra, jyAM jayAM najara nAkhe tyAM prakRtie vibhAjIta thatI zakitathI jIvana vera vikhera bane che. manuSya gUMcasarjelA lIlA raMganA vAghA nathanaramya dazya khaDuM karatA hatA. makA vaNamAMgharSaNamAM hoya to bIjA sAthe sIdho saMbaMdha kevI rIte sthApIta karI zake. gUMcavaNa saMbaMdha vacce eka parade laIne AvavAnI. nanI bAMdhaNI uparanA chAparA, chAparA upara chAyelA chAja gharane tA. 23mIe eTale ke kAle ja Tebala para jamavA beThA hatA. ThaMDImAM garama ane garamImAM ThaDA rAkhe che. kAcanA meTA bArI bAraNAM, tyAre didie kahyuM : zIkhavAnI dhagaza manuSyane pUrepUro avadhAnaphulanI sajAvaTa, suMdara majhAnA bagIcA-bagIcAnI mAvajata-rajAnA vALA banAve che. tyAre manuSyanuM samagra ari tatva zIkhavA mATe taladivasomAM bagIcAmAM kAma karavAne AnaMda mANatA lekone joIne pApaDa hoya che. zIkhavA mATe manuSya satata sajaga rahevuM joIe. jhINAmAM jhINI vAtanI didi je darakAra le che te adbhuta che. huM khuza khuza thaI gaI. ame jatAM rahIe chIe te ghara tathA gharanI samagratAmAM jIvanArane kayAMya kazuM jhINuM nathI, nAnuM nathI, moTuM nathI. sajAvaTa khUba suMdara che. beThakarUma tathA jamavAne rUma joDAyelA che. kAcanI didinI jIvanadhArA anekanI jIvanadhArA sAthe eka thaIne zuddhikaraNanI moTI bArIomAM phUlanA kUMDAonI hArane kAraNe nisarganI sAthe ekapaNe prakriyA calAve che. visphoTaka zakita mATe zuM kahevuM ! sadhAya evuM suMdara ghara che. zAMta, ThaMDI ekAMta jagyA che savAranA cAra vAgyAthI pakSIone madhura kalarava purA divasa sudhI saMbhaLAya Aje 27mI tArIkha che. AkAza vAdaLAthI sArI peThe gherAja kare che. mAre te prabhAtiyuM pakSIne madhura svara ja che. didi phrenkanA celuM che. varasAdanI zarUAta thaI gaI che. sAruM evuM jhApaTuM paDI daMpatIne lAgIlIjhanA hulAmaNA nAmathI saMbaMdhe che. bhaluM, premALa gayuM. vaLI pAcho sUrya nIkaLe che. tAjA sanAnamAMthI paravArelA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-1972 prabuddha jIvana paka vRkSonAM pAMdaDAM para je jaLabiMdu rahyAM che, tene sUrya razmi AvIne camakAve che. pavana jorathI vAya che. kAle ja jaMgalamAM pharavA gayA hatA. gharathI jaMgala dUra nathI. dharatI para totiMga vRkSonI hAranI hAra lAgI hatI. ane ame badhA vRkSonI totiMgatA AgaLa khUba nAnA lAgatA hatA. are, vananI zobhAnuM zuM varNana karavuM. badhuM ja lIluMjhADa, pAna, thaDa nIce jyAM jyAM najara nAkho tyAM tyAM dharatIne lIle zaNagAra dekhAI Avato hato. Aje didi 2-30 vAge 'zikSaNanuM AhavAna" The challenge of Education upara bolavAnA che. ame didi jayAM bolavAnA hatA te sabhAgRha pAse AvI pahoMcyA. sabhAgRhamAM che jene zikSaNamAM rasa hoya tevA ekaso dasa manuSya hatA. didi mATe meTA Tebala para beThaka banAvI hatI. zAMti ane zita mATe te pazcima brakhyAta che ja. zAMti ghaNI hatI. sabhAgRhane cheDe Tebala para purataka vecavA mATe mUkayA hatA. jeNe saMcAlana karyuM teNe svAgata karyuM ane didie bolavAnI zarUAta karatAM kahyuM : holenDanI bhUmi para AvavAne mane AnaMda thAya che. mArI ghaNI oLakhANo ane mitro A bhUmi para che. | 'zikSaNanuM AhvAna samasta mAnava jAtane prANaprazna che. zikSaNa zabda samajavA pahelA Training, Culture ane Education samajavA jarUrI che. kAraNa ke traNe zabda ApaNe sAthe sAMkaLyA che. AjJAthI-hukamathI je kAMI vikAsa thAya che te kevaLa AMzika yAMtrika hoya che. temAM manane paNa vikAsa nathI. temAM punarAvartana te che ja, paraMtu sthaLa hiMsA samAyelI che. jevI rIte pazuone keLavavAmAM Ave che. Training zArIrika stara para che, taddana prAthamika che. pachI Ave che. Culture susaMskRta karavuM, zaNagAravuM, opa Apavo. zarIrane, manane nakkI karelA Adarza mujaba nakkI karelI paddhati mujaba opa Apavo, emAM paNa sabhya rIte vicAra paddhati lAdavAnuM te Ave ja che. Training karatAM AmAM hiMsAnuM svarUpa pAtaLuM che. paraMtu hiMsA to che ja. A paNa AMzika che. jyAre zikSaNa te jIvanamAM AmUlAgra parivartana ANe che. ene lAvavuM paDatuM nathI. zikSaNa samULI samagratAmAM krAMti che. zikSaNamAM krAMti ANavI e manuSyajIvanano prANaprazna che. ene mATe manudhyamAM hovI joIe zIkhavAnI lagana, zIkhavAnI dhagaza. manuSya ekadama sAvadha hovo joIe. grahaNa zakita ane saMvedanazIlatA hovA atyaMta jarUrI che. zikSaNa che samagratAne sarvAgI vikAsa. zikSaNa ekAMgI nathI. mAbApa zikSaNa mATe game teTalA Atura hoya paraMtu bALakamAM-vidyArthImAM je jIvatI dhagaza nA hoya, grahaNa ' zakita nA hoya, saMvedanazIlatA nA hoya, to manuSya zIkhI zakato nathI. zakita kaMThita banI jAya che. kazAnA mAlika thavuM, kazA upara vijaya meLava jo e jIvananI rIta mAbApe nakkI karI hoya to potAnA ja Agrahane baja, bALaka para ladAvAne ane emAMthI pragaTa thavAnA spardhA-harIphAI-IrSA-jalana.. zikSaNa e Ajane jIvanamaraNano prazna che ane mane lAge che ke jIvana jIvavAnI rItamAM samULI krAMti te che zikSaNa. ane e prakAranuM zikSaNa vidhAyaka che, sarjanAtmaka che. e ja divase zikSaNa upara prazno pUchAyA. praznano javAba ApatAM didie kahyuM ke, zikSANa jIvanathI alaga nathI. manuSya jIvanane aneka khaMDamAM vibhAjIta karyuM che. gharamAM rahetA manuSyanAM jIvananuM mUlyAMkana satya, prema, sahakAra para AdhArita hoya che. paraMtu gharanI bahAra nIkaLatA e ja manuSyanuM dhaMdhAmAM mUlyAMkana spardhApara AdhArita mahatvakAMkSA meLavavAnI IcchA hoya che. ene kAraNe asatyaIrSyAne janma thAya che. vaLI rAjakAraNamAM mUlyAMkana taddana juduM hoya che. dainika jIvanamAM AvA virodhAbhAsa vacce manuSya jIvato hoya che. Avo bAMDita mAnava-vibhAjIta mAnava koI paNa saMbaMdhamAM pachI te patnI hoya bALaka hoya ke pitA hoya, zuM ApI zake? vaLI manuSyane Agraha paNa evo rahevAne ke bALaka paNa vividha mUlyAMkanamAM jIvatuM thAya. AmAMthI mukata thavAne koI upAya che khare ke? je jIvanamAM zikSaNanI dhagaza jAgI hoya, atyAranI kaTokaTIbharI paristhiti nivAravAnI ajaba taDapana dilamAM jAgI hoya, ene mATe jIvana hoDamAM mukavAnI taiyArI hoya, te kazuMka pariNAma AvavAne saMbhava che. tyAre mAnava pote, potAnI jAtane manuSya sAthenA saMbaMdhamAM, samAja sAthenA saMbaMdhamAM, samaSTi sAthenA saMbaMdhamAM jete thaI jaze. ane e ja daSTi te che zikSaNa. prathama pitAthI ja zarUAta karavAnI che. jIvanamAM agratA zikSaNanI mAgane apAya te saMbhava che kharo. AvA manuSya potAnAmAM zikSaNanI apUrva krAMti sajIne, jIvaMta aNuo banIne anekanA jIvanamAM vidhAyaka krAMti lAvI zake. koIke pUchayuM ke nAnA bALakane pharajiyAta kAma karAvavuM paDe. pharaja nA pADIe to bALaka kevI rIte ucherAya. ane te kAMI khabara ja hotI nathI. nAnA bALakane zikSaNa kevI rIte ApavuM? didie javAba ApatAM kahyuM ke, strI-purUSanA saMbhoga vakhatathI ja zikSaNa zarU thAya che. strI - pUrUSanI tyAranI mAnasika paristhiti uzkerATa krodha-ISya mahatvakAMkSAthI bharapUra hoya to bALakane mAnasika DhAMce te tyAM ja baMdhAvAne, jyAre tame bALakamAM Agraha, krodha jAo tyAre pote potAnI jAtane ane e vakhatanI paristhitine yAda karavI jarUrI che. prathama daSTi doSita te pite ja che. eTale mAtApitA banavuM e jIvananI atyaMta pavitra ghaTanA che. mAbApa banavA pahelA manuSya potAnI jAtane zikSita karavI jarUrI che. A muddo didie emanA pahelA pravacana vakhate mUkelo. bIje divase bolatA didie kahyuM ke, manuSya nirmita sImADA -DhAMcA tUTI rahyA che. AjanI peDhInI samakSa eka AvAna khaDuM thayuM che. prathama te manuSya nirmIta DhAMcAne asvIkAra che. je gatithI vijJAna ane TekanolojI AgaLa vadhI rahyA che. ane manuSya mananI bhUmikA para baMne tyAM ja che. bAhya-AMtarika saMgharSa cAlu che. ene samanvaya sAdhI zakAya te zakya che. jo manuSya AMtarika gatine pitAnA vividha mUlyAMkanathI vicAronA virodhAbhAsathI kuMThita nA kare to navA manuSyanuM nirmANa thavAno saMbhava che. je samagratAmAM sAhajika rIte ja jIvato hoya te sahajatA samagratAmAM jIvanAranI saurabha banI raheze. - zarIranI jarUriyAta mULabhUta mAga ane mana vacce saMgharSa cAle che. enuM kheMcANa dabAva mana upara rahyA kare che. jo ApaNe barAbara jANatA hoIe ane mAnatA hoIe ke mana zuM che e kevI rIte kAma kare che, enuM kazuM ja jJAna ApaNane maLyuM nathI ane e vidyArthIne bALakane maLavuM jarUrI che. ApaNe jANatA nA hovA chatAM jANavAne daMbha tUTaze to tyAMthI paNa zikSaNanI zarUAta che. te vidyArthIne mana zuM che te kevI rIte kAma kare che, e AjanA nUtana aviAne zikSaNamAM dAkhala karI zakAya. jIvana azAMta che. ane AvAne jIvanamAM AvavAnA. e AhvAne samazyA te tyAre bane che ke jIvanamAM sAme je AvyuM che tene jovuM nathI, jANavuM nathI, svIkAravuM nathI. enI sAmethI meM pheravI levuM che. dUra bhAgavuM che. tyAre te samazyA banI jAya che. AduvAhana avasara tyAre bane che ke jayAre manuSya temAMthI zIkhe che. pitAnI jAtane zikSita kare che. maunane paNa zikSaNamAM AvarI levuM jarUrI che. aneka kheMca dabAva saMgharSathI mAnava gherAya che. krodha lobha, moha-mamatAmAM AMtarika zakita kharcAya che ja. mauna eka e AyAma che ke je zakita aneka dizAomAM veravikhera thaI che tene tenA mULamAM laI jAya che. manuSya saMpUrNa rIte nirAMta anubhave che. kheMca nathI. dabAvI Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha. jIvana tA. 1--1972 praduSaNa ughogIkaraNane abhizApa (gatAMkthI cAlu) nathI, lobha nathI. saghaLu jyAre zAMta bane che. mananI gati parama vidhAyaka che. tyAM kazuM ja khaMDanAtmaka nathI, sarjanAtmaka che. resiDensayala skUla khelavI yogya che. jyAM mAbApa zikSaka ane chokarA sAthe ekatra maLI zakaze. khulle dile jyAM taklIpha hoya tenI carcA karI zake, manuSyanuM sAmAnya jIvana susaMvAdI jIvana banI zake-jo manuSya bAhya-bhItara saMpUrNa rIte nirAMtamAM hoya ane susaMvAdI jIvanamAMthI je je pratighoSa uThavAna te prema ane sahayoganA uThavAnA. zarIra ane mananI pelI bAja paNa cetanAno AyAma che ke jayAMthI manuSya mana ane zarIrane karaNa tarIke vApare. paraMtu kayAre ya karaNanA phula gulAbanA nA bane. cetanAnA e AyAmathI manuSya sarva saMbaMdhomAM vyavahAra karI zake te saMbhava che. jo mANasa ekAMtamAM jAya to samaSTI sAthenA saghaLA saMbaMdhane teDavAne ane zuSkatAne varavAno. zikSaNa to e che ke zArIrika jarUriyAta je mULabhUta che-UbhI karelI mAga nahIM-tenA mATe jarUrI kAma kare. sAthe pitAne jANe-jue ane pazu-pakSI ane vanaspatI sAthenA pitAnA jIvanane joDe, teDe nahIM; eka eve susaMvAdI sUra AMtarika bAhyajIvananA saMbaMdhamAM sadhAya ane jIvanane susaMvAdI banAve, susvara banAve. - manuSya pratIkemAM jIvyo che. samaya paNa pratIka che. zabda paNa pratIka che. pratIka ApaNe ApaNI anukULatA khAtara rayA che. emAM sapaDAvuM joIe nahIM. chelale bolatAM kahyuM ke, keLavavAne - susaMskRta karavAne yuga have samApta thayo che. zikSANa yuga zarU thayo che. vizva ati kaTokaTInI ghaDIomAMthI pasAra thaI rahyuM che. manuSyanirmita sImADADAo tUTI rahyA che. AjanI peDhI tUTelA sImADAne joI rahI che. navanirmANanI sUjha nathI eTale zuM karavuM enI muMjhavaNamAM che. eka jabarajasta 'AvAna manuSya jAti samakSa che. Ajane vibhAjIta manuSya pUrNatAne jhaMkhe che. manuSyane pUrNatAmAM viksavAmAM madada karavI ane pUrNatAnI sAthe tene sugrathita karavuM te zikSaNa. - zikSaNanA ghaNA pAsA che. eka to jIvana jIvavA mATe kamAvuM. tenA mATe paNa zikSaNa jarUrI che. dainika jIvanamAM potAnI sAthenA sadhaLA saMbaMdhamAM kaI rIte vartI rahyA chIe. tenI A jagatamAM sabhAnatA rahevI, rAkhavI te paNa zikSaNa che. saMbaMdha to arIsA che. jemAM manuSya pote potAnI jAtane joi zake che. trIja bahAranA jagata pazu-pakSI ane prakRti sAthenuM saMvAdIpaNuM sadhAvuM eTale ekamekane sAMkaLIne samagratAmAM jIvavuM te che. prajJA ane buddhine bheda samajAvatA didie kahatuM ke vyakitavyakitamAM tIvra buddhi, maMda buddhi, vyakitagata saMbhavI zake che. paraMtu prazAmAM to dareka manuSyanuM satva che. e koinAmAM vadhAre ochI hovI saMbhava nathI - darekamAM che. uddaghATana thayuM nathI eTaluM ja che. zIkhavavuM eka dhaMdhe che. kamAvA mATe kareluM kRtya che. enI pAchaLa kamAvAne hetu che. eTale te AMzika che. jyAre zikSaNa samagratAne samagratva sAthenuM saMkalana sAdhavAne nihai tuka prayAsa che tethI ja mAre mATe zikSaka e pavitra vyakita che. je nAnA kumaLA bALakonI jIvana kaLIne vikasAvavA mATe ane temAM rahelI surabhita pU5 banavAnI saMbhAvanAne chatI karavA mATe abhUtapUrva prayAsa Adare che. mauna mATe prazna pUchatAM kahyuM ke, mArI anubhUti che temAM jIvuM chuM tethI huM kahuM chuM ahIM jayAre belI rahuM chuM tyAre enI pAchaLa mAre koI hetu nathI. e ahetuka che. tame mane pharIthI belAve eTale tamane sAruM lAge tevuM boluM e koI hetu nathI. kevaLa ahetuka hovAne kAraNe zrotA-vakatA vacce sahasaMvAdI pAruM zabdanA setuthI racAya che. AbhAra mAnIne sahu vikharAyA. prabhA maracaMTa duniyAnA 2200 jeTalA agraNI vijJAnIoe prakRtinA cakane teDavAthI thatI hAni aMge cetavaNI Apata je saMdezo samasta duniyAnI prajAne Apyo che tenI vAta ApaNe gayA lekhamAM joI gayA. have A lekhamAM hAni kevA prakAranI hoya che tenAM keTalAMka zAbdika udAharaNa joIzuM. pratyakSa udAharaNo-tasavIrA-mATeavakAza nathI. A lakhAya che tyAre tA. 22mI jUne ja samAcAra prasiddha thayA che ke, TokiyonA nagarapatie havethI basamAM pravAsa karavAnuM zarU karyuM che kAraNake meTara gADIonA dhUmADAne kAraNe havAmAM je praduSaNa thAya che ane kArbana mekasAIDa nAmanA jherI gesanuM je prasAraNa thAya che (A gesa sUkSma pramANamAM moTaranA ekajhosTamAMthI nIkaLe che.) tene ochuM karavA mATe loke vadhAre ne vadhAre ochI gADI vApare e dAkhale temane besADave che. eka rIte joIe te atyAre che tevI meTara gADIo athavA te koi paNa inTaranala kambazyana eMjina (silinDaranI aMdara baLataNa bALatuM eMjina) lAMbe gALe mAnava samAja mATe zAparUpa thaI paDe ema che. eTale te amerikAnA lesa jalsa jevAM mahAnagaramAM kAyade karavAmAM Avyo che ke 1975nI sAla pachI atyAre che tevI meTara gADIo zaheramAM ane AjubAjunA vistAramAM pharavA devAmAM nahi Ave. je gADIomAM, pAchaLathI nIkaLatA ekjhosTanA jherI vAyuone hAnirahita banAvavAnI vadhArAnI yaMtrasAmagrI goThavavAmAM AvI haze tevI ja gADIone pharavA devAmAM Avaze. koIne kadAca A gabharATIyuM pagaluM lAgaze paraMtu emAM sAcI duraMdezI rahelI che. ane A duraMdezI bIjA dezonA anubhavamAMthI janmelI che. laDAi pachInAM udhogIkaraNane kAraNe jApAna Aje eTaluM samRddha thaI gayuM che ke tyAM meTaragADIone pAra rahyo nathI. A meTara gADIomAMthI nIkaLatA dhUmADAne kAraNe tathA anya kArakhAnAmAMthI bahAra pheMkAtA kArbana DAyokasAIDa, salphara DAyoksAIDa, emeniyA vagere jevA hAnikAraka vAyune kAraNe TokiyonuM vAtAvaraNa eTaluM duSita thaI gayuM che ke mAnavIne joIe eTale prANavAyu paNa ghaNI vAra havAmAMthI maLatuM nathI ane mAnavI gUMgaLAmaNa anubhave che. AvI gUMgaLAmaNa anubhavato mAnavI joIto prANavAyu meLavI zake e mATe zerIone nAke, prANavAyu purAM pADatAM yaMtro rAkhavAmAM AvyAM che. A yaMtramAM eka sikko nAMkhe ane maMtra sAthe joDela burakhA nAka para lagAvI de eTale e yaMtramAMthI prANavAyu nIkaLIne tamArA zvAranI sAthe aMdara jAya. ApaNA bImAra mAnavIone hospiTalamAM okisajana ApavAmAM Ave che e to ApaNe badhA jANIe chIe paraMtu sAjA mAnavIone raste cAlatAM A pramANe eksijana levo paDe che te AjanAM audyogikaraNanI ja balihArI che-kahe ke abhizApa che. pRthvInAM ghaNAM tattvonI sAthe sUkSama pramANamAM pAra bhaLela che. A tane jyAre udyogomAM upayoga thAya che tyAre, emAMne pAra, nakAmAM tattva tarIke bahAra pheMkAI jAya che (ene bhegA karIne ene anyathA upayoga karavAnuM vepArI daSTie paravaDatuM nathI) A pAro sUkSma svarUpe paNa nadImAM jo vahevarAvavAmAM Ave te e, e nadImAMnI mAchalIonA zarIramAM praveze che ane pachI e mAchalI khAnArane e rega thAya che ke jene kAraNe e AkhI jiMdagI pIDAya che. enAM aMge badhAM vAMkAM thaI jAya che, meM vAMku thaI jAya che, hADakAM vaLI jAya che ane e kAMI kAmane rahetA nathI. jApAnanA miyAmATA nagaramAM sauthI pahelAM A vAta najare paDI hatI eTale A rogane miyAmAtA DIsIjha evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. A ja pramANe keDamiyama dhAtunuM cokkasa pramANa je zarIramAM jAya te hAthanAM AMgaLAM badhAM vAMkAM TUMkA thaI jAya evo roga thAya che. buka manuSya Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-1973 A zaeNga paNa jApAnamAM ja pahelA jaNAyA hatA. jasatane rIphAIna karavA mATenAM eka kArakhAnAmAM keDamiyama dhAtu eka sAdhana tarIke vaparAtI hatI. A kArakhAnAnuM pANI pAsenI nadImAM tathA DAMgaranA khetaromAM vahevarAvavAmAM AvatuM hatuM. e DAMgara khAnArA ane pA pInArA keTalA mANasone jyAre hAtha-paganAM AMgaLAM vAMkA thaI vAno roga thayelo jaNAya tyAre enuM saMzodhana thayuM ane mAlUma paDayuM ke e roga keDamiyamanA sUkSma aMzane kAraNe thayA che. A paNa udyogikaraNanA eka. navA abhizApa che. prabuddha jIvana pradUSaNa kevaLa ughogAnA kSetreja prapareluM che evuM nathI. khetI vADInA kSetre paNa e prasareluM che. hakIkatamAM tA prANIsRSTi ane vanaspatisRSTi ekabIjA upara AdhAra rAkhIne ja jIvavA mATe eTalAM badhAM TevAyelAM che ke e AdhAranI ekAda kar3I paNa jo toDa vAmAM Ave to prANIsRSTi ane vanaspatisRSTi bannene hAni thayA vinA nahi rahe. vRkSAkhAsa karIne vizALa vRkSo havAmAMno kArbana DAyoksAIDa peAtAnA upayogamAM le che ane mAnavInA upayogamAM Ave evA prANavAyu bahAra cheDe che. mAnavInA ucchvAsamAMthI je kArbana DAyokasAIDa bahAra nIkaLe te vanaspati peAtAnA zvAsamAM le che ane vanaspatinA ucchvAsamAMthI je prANavAyu bahAra nIkaLe che te prANIo potAnA zvAsamAM le che! kevuM cakra prakRtie gAThavyuM che! have jo DonuM ApaNe nikaMdana ja kADhayA karazuM te pachI prANavAyu puranAruM ApaNe mATe raheze koNa? eTalA mATe te ApaNA prAcInAe jhADonI, pUjA karavA sudhInI pratiSThA karI hatI ane madhuvAtA tAvate tathA madhupAtro vanaspati jevI prArthanA ApaNA RSio TheTha vedakALathI karatA AvyA hatA. jApAnamAM Aje moTAM gheghUra jhADAne koI kApatuM nathI ane rastA vagere mATe jagyA joItI hoya to apAra jahemata uThAvIne paNa e AkhAMne AkhAM jhADone bIje ThekANe laI javAmAM Ave che. jhADonI pratiSThA e lAko kaparA anubhava pachI karavA maMDayA che. atre morakkonA eka jUnA rAjAnI vAta yAda Ave che. mArIkomAM ema paNa jhADA jhAjhAM nathI kAraNake saharAnA raNanA uttara chelathI thoDe dUra ja AvelA e pradeza che. ukata rAjAnA mahela eka vakhata baMdhAtA hatA ane eka moTuM jhADa e bAMdhakAmanI gArDe AvatuM hatuM eTale Ijaneroe kApI nAkhavAno hukama Apyo. rAjAne jyAre A vAtanI khabara paDI tyAre eNe manA karI ane IjanerIne AjJA karI ke mahelano nakazo badalo paNa A jhADa kApavAnuM nathI. AvA vRkSaprema mAnavajAta keLavaze to ja eno uddhAra che. ApaNe tyAM koyalI riphAInarI jyAre baMdhAI tyAre riphAInarInI jagyAmAM suMdara AMbAvADiyAM hatAM. riphAInarInA kAbela IjanerIne A AMbAnA jhADo na kApyAM ane riphAInarInuM Ayojana e rIte karyuM ke jethI Aje, riphAInarI vRkSarAjImAM chUpAyelAM ramakaDAM jevI lAge che. A Ijanerone ApaNe abhinaMdana ApavAM ja joIe. khetIvADImAM rAjakAla hariyALI krAMtine nAme, rasAyaNika khAtaranA jabarA upayoga thaI rahyo che. sAthesAtha jaMtughna dazAna paNa jaMgI upayoga thaI rahyo che. A badhAnA upayoga na thA joIe evuM mAruM kahevuM nathI paraMtu enA upayoga vivekapura:sara thavA joIze. Aje ja mAnnura AvyA che ke tripurAnA jaMgalanA prANI gAmAMthI ghaNA jaMtuna dArAnI geraDahApaNabharyA upayogathI mAryA gayA che ane je tripurAmAM 10 varSa pahelAM 200 jeTalA royala beMgAla TAIgara-zAhIvAgha- hA tyAM Aje mAtra cAAra ja che! eka ja pramANe bIjA prANIgA paNa nAza pAmyAM che. amerikAmAM DI. DI. TI. upara chadaMtara pratibaMdha mUkavAnI vicAraNA gaMbhIra rIte cAlI rahI che e vAta A saMdarbhamAM jaNAvavA jevI che. sUkSma jIvaNanA paNa A praduSaNanA bhAga banatAM aTakayAM nathI: * kalakattA yunivarsiTInA mATI jIvANuzAstra (sAIla mAIko bAyelAjI)nA eka saMzodhake rIjheAbiyama nAmanA jIvANA para karelA prayogAnI vAta jANavA jevI che. A jIvANu jamInamAMnA nAITrojanano jaththA vadhArI Ape che eTale jamIna mATe e ghaNA upakAraka che ane enI vaMzavRddhi jema vadhAre thAya tema vadhAre phAyado maLe che. have emeniyama salpheTa jevAM tIvra rAsAyaNika khAtaro jyAre jamInamAM vaparAya che tyAre e khAtaranI asarane kAraNe rI 61 biyamanI vaMzavRddhi thatI nathI. ethI UlaTuM rijhobiyamane khAI jAya evAM bIjAM hAnikAraka jIvANuonI vRddhi thAya che. eTale, jamInamAM rAsAyaNika khAtara vAparavAno nirNaya karatI vakhate, jamInanI je jIvANalakSI samatolatA che-bAyolojIkala IkavIlIbriyama che te lakSamAM rAkhavuM atyaMta jarUrI che. rAsAyaNika khAtarI ke jaMtughna davAonI smita karatAM paNa jamInanI jIvANalakSI samatolatA najara samakSa rAkhavA jevI che. Ama ApaNe joyuM ke nisple pravartAvelAM cakramAMthI koI bAkI rahyuM nathI. jIvANuthI mAMDIne vanaspatisRSTi, prANisRSTi, havA, mATI vagere badhAM ja eka bIjAne sahAre sahastittva mANe che. govo nIvastha nIvanam--jIva eja jIvanuM jIvana che evI saMskRta ukitamAM paNa A sahArAnI bhAvanA ja DokAya che ne! vijJAnanI pragati ane udyogikaraNa A sahArAnA mULamAM suraMga na cAMpe e jovAnI samasta mAnavajAtanI pharaja che. (samApta) -manubhAI mahetA lAkazAhInuM trIjuM jUtha priya manubhAI : tA. 10-6-72 tame A vakhate muMbaI AvyA yAre tame mane lokazAhInI rakSA mATe eka "trIjuM jUtha" karavA vize vAta karI temAM mane rasa paDayA. vizeSa AnaMda e thayuM ke A jUnanI 14mI tArIkhe thoDA mitro amadAvAdamAM A vize carcA karavA maLavAnA che. anukULa hota to huM paNa A sabhAmAM hAjara raheta. hAjara rahI zakatA nathI eTale A patra lakhuM chuM. huM ema samajuM chuM ke rAjyakartA pakSa e eka jUtha che ane eka divasa sattA upara AvavAnI AzA sAme kAma karatA vidha pakSA bIjuM jatha che. A be jUthothI para eka evuM trIjuM jUtha hAI zake je lAkazAhI rAjakAraNathI alipta na rahe paNa te drArA koI sattA prApta karavAnA prayatna na kare, kAyadAnA rAjyamAM je sthAna nyAyAdhIzanuM che tevuM sthAna lokazAhI rAjakAraNamAM A trIjA jUthanuM hAI zake. Ame ya te ApaNA lohImAM murabbIzAhI eTalI badhI bhaLI gaI che ke lAkazAhInAM mUlyo mAtra sapATI para jovA maLe che. lokazAhInAM mUlyo A che: kAyadAnuM rAjya, vANIsvAtaMtrya, vicAra svAtaMtrya, maMDaLI ane sabhAsvAtaMtrya, ane niyata samaye mukata matadAna dvArA sarakAra badalavAnI sagavaDa. lokazAhImAM badhuM ja badalAyA kare, pAtra acalAyatana che virAdha vyakata karavAnI asarakAraka sagavaDa. mArI daSTie lAkazAhInA vaibhava e che ke temAM sAAdhIza mata sAme virodha vyakata karavAnI chUTa che eTaluM ja nahi paNa e virodha vyakata karavAnI nAnI meATI aneka nahero che. ApaNA dezamAM svAtaMtrya matanI AvI rahe tyAre ja baMdhAze ke jyAre sahaja rIte leAkazAhI virodha vyakata karavA mATe aneka saMrathAo UbhI thaze. AvI nahero e loko ja bAMdhI zake jemane rAjyasattA pAsethI kazuM ja joIzuM na hAya. enArkiksTanI jema trIjuM jUtha rAjyasattAnA virodha na kare paNa jema tapasvI sAMsArathI alipta raheAnA prayatna kare tema AvA loko rAjyasattAthI alipta rahe. anAsakitathI prajAkalyANanAM kAma AvA kAryakaro upADe ane leAkonuM baLa hAya teTaluM ja kAma kare to rAjyasattAneM raoNskArI banAvavAnA mArga para thoDAM pagalAM bharI zakAya. rojiMdA jIvananI daSTine A vicArono artha e che ke lokazAhInA AvA rakSakoe cUMTaNImAM bhAga laI dhArAsabhya ke lekarAbhAmAM javuM na joIe. rAvA sevakone mana cUMTaNI e aniSTa nathI. temane mana te cUMTaNIe pavitra saMrathA che. enA rakSaNa mATe teo eTalA badhA sakriya ane sajAga rahe ke jarUra paDye tenA rakSaNa mATe prANa paNa ApI de. huM mAnuM ke rASTradhvaja vagere pratIkonuM sanmAna thAya te yogya che. paNa te karatAMya vadhAre pAyAnI pravRtti cUMTaNI che. cUMTaNI jyAM azakaya hAya tevA dezanA rASTradhvajane koNa namana kare? cUMTaNI vize ApaNA keTalAka sarvodaya AgevAnoe je arAjakatAvAdI abhiprAyo vyakata karyA che tethI lekazAhI ane sarvodaya samAjanA svapnane vinA kAraNa hAni pahoMcI che. eTale cUMTaNI te ApaNA mATe ghInA dIvA che. A cUMTaNInI paddhati sattA, dhana ane bIjI--baLajabarIthI vadhune vadhu mukata thatI jAya te mATe A "trIjA jUthe" prayatno karavA joIe, e rIte trIjuM jUtha lokzAhInA zikSakanuM kAma kare paNa paristhiti eTalI Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-7-1972 -- - -- pA pA pA - - - - - - - - - - vaNasI hoya ke zikAra karatAM vadhu jhaDapI ane jalada upAyanI jarUra UbhI thAya tyAre trIjA jUthe amuka cokkasa anyAya sAme, badhAM baMdhAraNIya daravAjA khakhaDAvyA pachI, satyAgraha mATe paNa taiyAra rahevuM joie. AmAM be muddA khAsa lakSamAM levA jevA che. eka to e ke kaIka sAmAnya (janarala) mudA para satyAgrahano Azaro na levuM joIe. dezamAM lAMcaruzavata vadhI gayA che e jANatA hoIe to paNa muMbaI ke amadAvAdamAM tenI sAme satyAgraha thAya te pavanacakakI sAme mAthuM pachADavA jevo prayoga thAya. paNa ema mAlUma paDe ke koI pradhAnane ke tenA sagAne navA baMdhAyelA sinemAgharamAM bhAga che te badhA baMdhAraNIya pagalAM lIdhA pachI ane kaMTALo Ave teTalI sarakArane AjIjIno karyA pachI A sinemAdharanuM lAIsansa rada karAvavA satyAgraha thaI zake. mArI evI mAnyatA che ke A trIjA jUthanuM mukhya kAma te garIbI ane bekArI thoDI haLavI thAya e mATenI pravRtti ane lokazikSaNanuM raheze. AjhAdI pachI ApaNA lokasevakoe daridranArAyaNa sacivAlayane meMpI dIdho che. daridranArAyaNane pharIvAra ApaNA mananA ane gharanA AMgaNAmAM praveza maLe te mATe A trIjA ja pitAnuM badhuM dhyAna kendrita karavuM joIe. Ama thAya to ja te jUthanI lokazAhInA rakSaka tarIkenI pratiSThA baMdhAya. ATaluM ja mahattvanuM kAma vahIvaTItaMtrane lekazAhInA raMge raMgavAnuM che. Adhunika samAjamAM jayAM jAgatI lekazAhI hoya tevA dezamAM paNa vahIvaTI taMtranI eTalI badhI pakaDa jIvana para jevA maLe che ke loko tene amaladAronI saramukhatyArazAhI kahe che. jyAre ApaNe rAjayane aneka prakAranI javAbadArI upADavAnuM kahIe tyAre vahIvaTI taMtra moTuM ane baLavAna bane ethI navAI lAgavI na joIe. vahIvaTI maMtra koI paNa lyANa rAjyamAM koI pracaMDa vRkSanI jema patharAyeluM rahevAnuM che. havAne dUSita karavAnI meTarakAranI jema A eka anivArya dUSaNa che. ApaNe vahIvaTItaMtramAM eka prakAranI bIka pesADavAnI che. sAmAnya mANasane mana lokazAhI eTale dUdhanuM kArDa, polIsa, sarakArI kacerIne kArakUna, korTa, nyAyAdhIza, sarakArI zALA kolejonA Azaryo, relavene bukiMga kalArka ane posTa ophisano manIorDara lenAra kArakana, sarakArI karmacArIomAM lokone ochI kanaDagata karavAnI ane kayAreka madadarUpa thavAnI Teva tyAre ja paDe jayAre lokoe cUMTelA pradhAnanI kAryapaddhati evI hoya ke jethI temanA kAraNe amaladArone anyAya na karavo paDe. pradhAne jayArathI amaladAro pAse khATuM karAvavA mAMDe. te divasathI vahIvaTItaMtra vAtara maTIne zeTha thaI jAya. AthI vahIvaTI taMtranI zithilatA, lAMciyAvRtti ke kanaDagata mATe te taMtranA cUMTAyelA pradhAnane sauthI pahelAM javAbadAra gaNavA joIe. lekazAhImAM vahIvaTI taMtrane yaza ane apayaza cUMTAyelA pradhAnone ja maLavo joIe. trIjA juthe vahIvaTI taMtranI kSati mATe pradhAnenI javAbadArI vize lokamata keLavavo joIe. trIjA jUthane ApaNe lekazAhInA ane daridranArAyaNanA rakSakanI javAbadArI soMpIe tyAre prazna thAya ke AvA jathanA chUTA chUTA kAryakare ja hoya ke temanI eka saMrathA hoya. Ama to trIjA jUthanuM kAryakSetra evuM che ke saMrathAnI jhaMjhaTamAM paDyAnuM AvA lokone na game. paNa koi karavA jevuM kAma saMsthAnA sAmUhika baLa sivAya thaI zake nahi evuM mAruM maMtavya che. e rIte trIjA jUthanI saMrathAmAM sarvanTasa opha InDiyA sAsAyaTI, gAMdhIjInI racanAtmaka pravRtti ane sva. DaeN. rAmamanahara lohiyAnI anyAya sAme zIMgaDAM bharAvavAnI tAlAvelInuM milana thavuM joIe. AvI saMsthAnuM aMgrejI ane prAdezika bhASAomAM eka vicArapatra paNa hovuM joIe. Ama thAya te ja prajAne ane rAjakAraNanA be jUthone khAtarI thAya ke trIjuM jUtha e koI kophIhAusanuM gAmagappAmaMDaLa ke karoDarajaju vinAnA bhalA mANasanuM ToLuM nathI, paNa Adhunika rAjya rasthAne vadhu mAnavIya ane lokAbhimukha karavAnuM asarakAraka "trIjuM baLa" che. snehAdhina zrI manubhAI paMcoLI A vADIlAla DagalI lokabhAratI, saNosarA nI praNAma ( 9 saMgha samAcAra - AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALA AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALA sapTembara mAsanI pamI tArIkhathI 12mI tArIkha sudhI-ema ATha divasanI gaThavavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che. vyAkhyAtAo nakkI karavA mATe patravyavahAra cAlI rahyo che. sthaLa: bhAratIya vidyAbhavana. samaya : savAranA 8-30 AThe divasanI sabhAnuM pramukhasthAna prA. ramaNalAla cI. zAha saMbhALaze. saMdhanA AjIvana sabhAsada viSe tA. 24-6-'72nA roja maLelI saMghanI vArSika sabhAe TharAvuM che ke kAryavAhaka samitinI maMjUrIthI rU. 251 bharIne zrI muMbaI jena yuvaka saMghanA AjIvana sabhya banI zakAze. ghaNA sabhyonI vinaMtIne mAna ApIne A jogavAI karavAmAM AvI che, mATe A vize rasa dharAvatI vyakitaone AjIvana sabhya thavA mATe vinaMti karavAmAM Ave che. cAra padayAtrI bahenanuM sanmAna zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha ane muMbaI sarvodaya maMDaLanA saMyukata upakrame 12 varSa mATe gharabAra choDI nIkaLelI lokahitanuM cintana karatI, yAtrAe cAra padayAtrI bahenanuM sanmAna saMghanA kAryAlayamAM guruvAra tA. 6-7-1972 sAMjanA 6-30 vAge karavAmAM Avaze. zrI paramAnaMdabhAI kApaDiyA sabhAgraha uparokata haoNla miTIMga tema ja snehasaMmelana mATe bhADe ApavAmAM Ave che. savAse khurasIo temaja nIce pAtharavAnI jAjama. tema ja mAIkanI paNa vyavasthA che. saMparka sAdho:Te. naM. 350296. prAdhyApaka padmanAbha jainane vArtAlApa amerikAnI mizIgana yunivarsITImAM keTalAya varSothI jaina dharmane abhyAsa karAvatA prAdhyApaka zrI padmanAbha jaina sAthe eka rasaprada vArtAlApa saMghanA zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM, maMgaLavAra tA. 4-7-72nA roja sAMjanA 6-15 vAgye rAkhavAmAM Avyo che. saMghanA sabhyane vijJaptI 1972nA cAlu varSanA meTA bhAganA sabhyonA lavAjama haju bAkI che. te jemanA lavAjame bAkI che temane lavAjamanA rUpiyA dasa kAryAlaya para mekalI ApavA vinaMti karavAmAM Ave che. 0 maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha RtaMbharA-zakitadalanA abhyAsakrama vargo TUMka samayamAM ja nIcenA sthaLe zarU thanAra che. A vargamAM AdhyAtmika jJAna temaja dhyAna viSenI tAlima ApavAmAM Avaze. je bahenone A vargane lAbha levA IcchA hoya temane 29, DuMgarazI roDa, malabAra hila, muMbaI-6 (Te. 350176) e saranAme bapore 2 thI 6 vAgyA daramiyAna khabara ApavA vinaMtI che. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha. mudraka ane prakAzaka: muMbaI-4. Te. naM. 350296 zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MRiin prabuddha nanuM navasaMskaraNa varSa 34: aMka: 6 muMbaI julAI 16, 1972 ravivAra vArSika lavAjama rU. 7, paradeza mATe ziliMga: 15 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 7-40 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha << ja dezanuM gArava presiDanTa nikasananA khAsa pratinidhi mi. konAlI be divasa videzI sattAo, khAsa karI amerikA ane raziyA, eziyAmAM pitAnuM mATe bhAratanI mulAkAte AvI gayA. bhArata ane amerikA vacce varcasa jamAvavA bahAra paDayA. eziyAnA traNa moTA dezo, jApAna, bagaDelA saMbaMdho sudhAravAno prayatna karavA A mulAkAta hatI ema cIna ane bhArata, pitapitAnI sthitine kAraNe suratamAM AgevAnI kahevAya che. zrImatI IndirA gAMdhI simalA hatAM. dilhI AvavAnAM laI zake evuM na hatuM. jApAna saMpUrNapaNe amerikAnA tAbAmAM hatAM, paNa mulatavI rAkhe ane zrImatI gAMdhIne maLavA mi. konAlIne hatuM. cIna khUba nabaLuM ane AMtaravigrahamAM DUbeluM hatuM. bhArata simalA javuM paDayuM. IndirA gAMdhI mi. kenAlIne maLavA bahu samA ati vikaTa prazna paDayA hatA. chatAM neharue dIrdhadaSTithI I tejAra hoya tema na jaNAyuM. koI sattAjUtha sAthe na joDAvuM evI binajoDANanI videzanIti apanAvI. bhArata-pAkistAna saMbaMdho bagaDavAnAM mukhya kAraNomAM ame 1917mAM raziyAmAM kAti thaI tyAre yuropanA badhA deze rikAe varSothI bhAratanA virodha chatAM pAkistAnane Apela meTA ane amerikAe raziyAne bahiSkAra karyo, tene cAre taraphathI gherI pramANamAM lazkarI sahAya, sAmAnya rIte ane khAsa karI laI (Blockade ) gUMgaLAvavAnA prayatna karyA. raziyAmAM bhayaMkara bhArata-pAkistAna yuddha daramiyAna nikasana bhAratavirodhI valaNa, AMtaravigraha hato. lenina ane sTelinanAM daDha nizcayamAM baLa ene pariNAme bhAratane apAtI baMdha karela Arthika sahAya, ane game tevI yAtanAo sahana karavAnI taiyArI na hota to raziyA viyeTanAma yuddhamAM amerikAnI nItine bhArata taraphathI thato sakhata TakI zakatA nahi. e pitAnI ja zakitathI chevaTe te amerikAnI barAbarI virodha ane raziyA sAthe nikaTanA thatA bhAratanA saMbaMdho che. kare evI mahAsatta thayuM. zrImatI IndirA gAMdhI ane mi. konAlI eka kalAka sudhI - 1949mAM cIna sAmyavAdI thayuM. bhArata karatAM paNa vadhAre ekalAM maLyAM. A mulAkAtanI kaI yAdI bahAra paDI nathI paNa vikaTa prazane cIna samA paDayA hatA. zarUAtamAM raziyAnI sArI mi. konAlInI presa konpharansa ane gaI kAle zrImatI gAMdhInI madada rahI. paNa raziyAe varcasa jamAvavA prayatna karyo te mAne asvIkArya hato ane chevaTa raziyAnI sahAya kAMdha thaI. amerikAne presa konpharansamAM thayela praznottara uparathI temanI vAtacItanI ugra virodha to hato ja. paNa cIne potAnA paga upara UbhA rahevAne kAMIka mAhitI maLe che. bhAratavirodhI nikasananI nIti vize zrImatI ja nirNaya karyo. khUba hADamArI ane saMkaTa veThayAM. chevaTe amerikAe gAMdhIe mi. konAlIne spaSTa saMbhaLAvI dIdhuM hoya ema jaNAya che. tenI maitrI zodhatA javuM paDe che. have jApAna paNa te mAge che. viyeTanAme yuddha vizenI bhAratanI nItinuM samarthana karyuM. paNa Azcarya cIna potAnA bhUtakALamAM khUba gaurava le che. te mahAsattA che ane koI paNa mahAsattAnI barobarI karI zake eTalI zakita che. janaka hakIkata e che ke amerikAnI Arthika sahAya cAlu karavA evI zraddhA che. cAu ena-lAIe eka videzI patrakArane thoDA bemAMthI koIe vAta urI nahi. mi. konAlIe presa konpharansamAM vakhata pahelAM kahyuM : kahyuM ke zrImatI gAMdhIe Arthika sahAya vize kAMI kahyuM nahi. Our Socialist Country will not be controlled by zrImatI gAMdhIe presa konpharansamAM kahyuM ke Arthika sahAya ApavI anyone. Those days are gone. The East wind prevails hoya to amerikAe kahevuM hatuM. mi. kenAlI ema mAnatA haze over the West wind, China has stood-up. She will ke bhArata Arthika sahAya cAlu karavA vinaMti karaze. IndirA gAMdhI not be controlled by others. evI vinati karavA Atura na hatAM. A hakIkata khUba noMdhapAtra che. patrakAra kahe che : Chou summed up what is evident up and down China; deep sensitivity about svamAna ane abhimAna eka ja sikkAnI be bAju jevAM China's dignity as an independent power. lAge, paNa banemAM mahattvano phera che. svamAnamAM lAcArI nathI bhAratane mATe paNa A ja hakIkata che. game tevI hADamArI paNa gaurava sAthe namratA ane pitAnI maryAdAnuM bhAna hoya veThavI paDe te paNa dezanAM gaurava ane svataMtratAne AMca Ave che. abhimAnamAM beTI mahatvAkAMkSA ane pitAnI zakitanuM evI koI lAcAra sthitimAM mukAvuM nahi. pazcimanI sattAo athavA vadhAre paDatuM mApa AMkI sAmAne utArI pADavAnI vRtti hoya che. raziyA ane cIna ane jApAne paNa samajI levuM joIe ke bhArata bhAratane Arthika sahAyanI ghaNI jarUra che. te binazaratI, garIba hovA chatAM eka mahAna deza che, tene bhavya bhUtakALa che, dezanA hitamAM ja maLatI hoya te te AvakArapAtra che. paNa Arthika ujajavaLa bhAvi che. citA karAve evAM ghaNAM paribaLa hovA chatAM, sahAyane kAraNe koInA tAbedAra thavuM paDe athavA potAnA siddhAMtane nirAzAne koI sthAna nathI. dezane AvI zraddhA ApavA indirA bhega Apa paDe to evI sahAya jatI karavI paDe. gAMdhIne prayatna che. prajAnI, pUre sahakAra ane bhoga Apavo paDe bIjA vizvayuddha pachI eziyAmAMthI briTana, phrAMsa ane DacanAM te mATe taiyArI hovI joIe. sAmrAjayo saMkelAyAM ane eziyAnA deza svatra thayA tyAre bIjI 13-7-72 cImanalAla cakubhAI Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 - prabuddha jIvana * tA. 16-7-1972. prakIrNa na dha madhyapradezanA mukhya pradhAna pazcima pAbamAM paNa udU prAMtIya bhASA na hatI. hindI athavA - zrI pI. sI. zeThI yuvAna che. zrImatI IdirA gAMdhInI mahera paMjAbI hatI. balUcistAna ke phranTiyaranI bhASA paNa udU nathI. bAnIthI madhyapradezanA mukhya pradhAna thayA che. tAjetaramAM caMbala baMgALamAM urdU bhASAne rASTrabhASA banAvavA sAme pahelo baLavo ane buMdelakhaMDanA DAkuonI zaraNAgati thaI temAM temaNe ThIka sahAya thayo ane baMgALInI avagaNanA thaI; jene pariNAme chevaTa pUrva karI. zrI jayaprakAza nArAyaNe temanI jAheramAM ane mitro samakSa baMgALa svataMtra thayuM. siMdhamAM have jUnA siMdhI. ane navA siMdhI evA be vargo che. virodha navA siMdhIo - je musalamAna bhArataprazaMsA karI che. paNa thoDA divasa pahelAM zrI. zeThIe sarvodaya kAryakartAo ane khAsa karI zrI jayaprakAza nArAyaNa vize je kahyuM tethI mAMthI siMdha gayA. tema che. evo bhaya che ke siMdhamAM prAMtIya bhApA svIkAravAmAM Ave to pAkistAnanA bIjA vibhAge, pazcima du:kha ane Azcarya thAya. sattAne ghamaMDa koIne choDato nathI ema lAge che. A keTaluM vikaTa ane mahAna kArya hatuM e hakIkata paMjAba, kRnTiyara, balucistAna, darekamAM prAMtIya bhASAo jora karaze. zrI zeThInI jANabahAra te na ja hoya. AvuM hRdayaparivartana duniyAnA ApaNe tyAM paNa ema ja thayuM che. A anivArya che. zrI bhUta ItihAsamAM ajoDa che. zrI jayaprakAza nArAyaNe pharIpharI kahyuM che A hakIkatathI pUrA vAkepha che. chevaTa nokarIdhaMdhA upara vAta AvI UbhI rahe che. prAMtIya bhASA sidhI thAya to sarakArI kare ane ke AvA bhagIratha kArya mATe potAnI lAyakAta na hatI. teo nimittamAtra hatA. pote yaza levAne koI prayatna karyo nathI. chatAM siMdhamAM rahetA bIjA vargoe siMdhI bhASA zIkhavI paDe. ghaNA dezomAM A sthiti che. chevaTa prAMtIya bhASAo ane rASTrabhASA zrI zeThIe zA mATe zrI jayaprakAza nArAyaNa ane sarvodaya kAryakartAone utArI pADavAno prayatna karyo te samajAtuM nathI. kAyado ane banene yogya sthAna ApavuM paDe che.. vyavasthAne nAme jaDa taMtramAMthI mANasAI lAvavAnA prayatna AvakAra amerikana pramukhanI cUMTaNI pAtra hovo joIe. | dara cAra varSe thatI A cUMTaNI sArI duniyAnuM dhyAna kheMce che. amerikana pramukhane ghaNI vizALa ane svataMtra sattAo che. zrI jayaprakAza nArAyaNe zrI zeThI sAthe thayela samajutIne amerikA ane keTaleka darajaje duniyAnuM bhAvi eka vyakitanA hAthamAM bhaMga karyo che evo AkSepa zrI zeThIe karyo che. temaNe karo ropAya che. A cUMTaNI samasta prajAnA sIdhA matadAnathI thatI hoi, zabdaprayoga karyo che - Breach of Trust. zrI jayaprakAza khUba rasAkasIbharI ane bhAre kharcALa che. be rAjakIya pakSo, nArAyaNa vize A gaMbhIra Aropa che. caMbalamAM zaraNAgati thaI tene ripablikana ane DemokreTika, potAnA umedavAranI pasaMdagI kare che dezamAM moTe AvakAra maLyo che. budelakhaMDamAM khaTapaTa thaI, ane A be umedavAro vacce ja chevaTanI harIphAI rahe che. umedavAranI zrI jayaprakAza nArAyaNa paNa buMdelakhaMDamAM je badhuM tethI du:khI pasaMdagI paNa eTalI rasAkasIbharI ane kharcALa thAya che. mahine hatA ane pote nivRtta thaze evuM jAhera karavuM paDayuM. zrI zeThIno nAo sudhI pracAra ane jhuMbeza cAle che. te dareka pakSanA pratiane zrI ke. sI. paMtano AkSepa che ke DAkuone sarvodaya kAryakartA nidhionA saMmelana (Convention)mAM umedavAranI pasaMdagI oe vIra- Heroes - banAvyA che. alabatta, temane duzmana thAya che. nathI mAnatA ane bhAI mAne che, gAMdhI parivAramAM temane dAkhala 11. .. , A varSe ripablikana pakSa taraphathI nikasanA umedavAra nakkI che jI nAma umedavAra nakkI che. karyA che. tulasI rAmAyaNa ane gItAnI temane bheTa ApI che, temane jyAre DemokreTika pakSamAM UMDI phATapha Ta che. mukhya cAra umedavAra samAjamAM pharI sthAna apAvavA temane prayatna che. hRdayapari che, haphI, marakI, vaoNlesa ane mekagavarna. pakSanA saMmelananA prativartananI prakriyAnuM mahattva na samajanAra mATe AvuM mAnavatAbharyuM nidhionI cUMTaNImAM ane temanA matAdhikAra vize tIvra matabheda thatAM, vartana Azcaryajanaka lAge. muMbaI jaina yuvaka saMghamAM jayaprakAza mAmale suprIma korTa sudhI gayo. A mahinAnI 10mI tArIkhathI nArAyaNe A bAbata pravacana karyuM tyAre temaNe bhaya vyakata karyo miyAmImAM umedavAranI pasaMdagI karavA DemokreTika pakSanuM saMmelana hato ke DAkao sAthe sadabhAvabharyuM vartana nahi rahe te karyuMkAravyuM dhULa maLI gayuM. A saMmelane eka moTA sarakasa ke meLA jevuM banI jAya che. maLaze. evuM ja kAMIka thaI rahyuM hoya tema lAge che. zrI zeThI lagabhaga 1000 pratinidhio 2Ane 8000 patrakAra, seneTara, emanI javAbadArI samajaze evI AzA rAkhavI vadhAre paDatI umedavAronA TekedAro ToLe maLe che. 1300 oraDAnI moTI nahi thAya ema ApaNe IcchIe. hoTelamAM A saMmelana bharAya che. chellI ghaDIe hamaTTI ane siMdhamAM bhASAnAM tephAne vaskIe pitAnI umedavArI pAchI kheMcI lIdhI. vaoNlesa upara siMdhanI dhArAsabhAe hamaNAM kAyado karyo ke siMdhamAM siMdhI goLIbAra thayo hato ane tenuM kAMi jora nathI. mekagavarnanI prAMtIya bhASA raheze. urdU rASTrabhASA rahe ja che. chatAM siMdhIne pasaMdagI thaI che. paNa e pasaMdagI thayA pachI, DemokreTika prAMtIya bhASA banAvavA sAme urdU bhASAbhASI siMdhIoe bhAre pakSa niphaksanane sabaLa sAmano karI zakaze ke nahi te vize bhAre tephAne karyo. 10 jaNAM maraNa pAmyA, seMkaDo ghAyala thayA, milakatane zaMkA che. mahinAo sudhI eka ja pakSanA umedavAro moTI prAramoTuM nukasAna thayuM. bhASAnAM AvAM tophAnono ApaNane paNa sAre jhuMbezamAM parasparane utArI pADavAno ane toDavAno prayatna kare. anubhava che. siMdhamAM kAMIka vicitra paristhiti che. siMdhI bhASA e pA, pachI saMyukata rIte virodhIne sAmane saphaLatApUrvaka karI seMkaDo varSathI siMdhanI bhASA rahI che. A bhASAmAM sArA pramANamAM ghake ? ema kahevAya che ke chevaTanI pasaMdagI thayA pachI matabhedo sAhitya che. dezanA bhAgalA pachI siMdhamAMthI lagabhaga badhA hinduo bhUlI jai, pakSanA hitamAM badhA kAma karaze. "mAncesTara gArDiyanane bhAratamAM AvyA ane bhAratamAMthI, khAsa karI, saurASTra, bihAra ane miyAmIne riporTara eDama rAphela lakhe che : uttara pradezanA musalamAno moTI saMkhyAmAM siMdha gayA. eka rIte "After two ycars of political infighting and long months of primary elections, the only question that joIe te urdU bhASA pAkistAnanA koI vibhAga - pUrva ke pazcimanI remained today was whether the Democratic Party bhASA na hatI. chatAM urdUne rASTrabhASA tarIke ThokI besADI. would or would not proceed to destroy itself." Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-1972 prabuddha jIvana 65 chatAM ema kahevuM joie ke mekagava khUba zakitazALI vyakita che. teNe umedavArI jAhera karI tyAre hAMsI thatI. bhAre pratikuLa saMjogo ane virodhI vAtAvaraNamAM teNe saphaLatA meLavI che. mekagavarna Radical che. pramukha tarIke cUMTAi Ave to amerikAnI AMtarika paristhiti ane videzanItimAM ghaNA meTA pheraphAra thAya. yuvAna peDhI ane kacaDAyela vargo, khAsa karI habasI ne tene sabaLa Teko che. amerikana prajAnuM sadabhAgya hoya to nikasanane haTAvI, bekagavane pramukha banAve. uttara AyarlenDa-asTara uttara AyarlenDamAM hiMsaka tAkAe mAjhA mUkI che. lagabhaga 15 lAkhanI vasatinA A nAnA dezanA durbhAgyanI sImA nathI. AyarlenDane ja eka bhAga briTane judo pADI, IMglAMDamAM meLavyo. eka ja kAraNa ke AyarlenDa kethalika che ane uttara AyarlenDamAM preTesTanTanI bahumatI che. asTarane judo pADavA mATe paNa bhAre tephAne thayelAM. paNa ApaNA dezanA bhAgalA karavAthI jema hindumusalamAnane prazna 5 nahi tevuM ja AyarlenDa thaI. sTaramAM lagabhaga 35 TakA ketholika che, binaketholika che temAM paNa prembiriyana, meDisTa, carca opha IglAMDa, ca eNpha skoTalAnDa vagere ghaNA paMthe che. sTarane judI dhArAsabhA che ane alasTaranA 12 sabhya briTiza pArlAmenTamAM cUMTAya che. kethalika laghumatIne binaketholika bahumatIe khUba anyAya karyo che, rAjakIya ane Arthika rIte; pazcima pAkistAna ane baMgalA dezanuM banyuM tema ja. kethalikanI dhIraja khUTI. traNa varSathI Ayariza ripablikana sainya IRA trAsavAdI mAge che - "na, baoNmba ane tephAne. sAme binakethelikanA pratikramaNe. briTane lazkara mokalyuM. kAMi na vaLa]. chevaTa sTaranI dhArAsabhAnuM visarjana karI, briTane vahIvaTa hAtha dharyo. pUba samajAvaTane aMte khAyariza ripablikana sainya yuddhavirAma svIkAryo ane vATAghATa mATe taiyArI batAvI. paNa binakethelika bahumatIe yuddhavirAmane svIkAra na karyo ane alasTara, Diphensa sainya-- UDA - taraphathI hiMsaka tophAne cAlu rAkhyAM. keTalAka vibhAgone kabaje karyo ane No-go Area jAhera karI, koine tyAM dAkhala thavA na devA. chevaTa Ayariza ripablikana sainya yuddhavirAmane aMta jAhera karyo ane have AMtaravigraha- Civil war jevI paristhiti che. keTalAya nirdopanAM khUna thayAM che. baoNmbathI milakata pArAvAra nukasAna thayuM che. eka ja dharmanA anuyAyIo paNa rAjakIya, Arthika hita hoya tyAM dharmane nAme ja eka thatA nathI e jema pAkistAnamAM a-- bhavyuM tema alaraTaramAM. duniyAmAM cAre tarapha, viyeTanAma, ArabaIjharAyala, esTara, hoziyA, dakSiNa AphrikA, amerikA, briTana, hiMsAnuM vAtAvaraNa vadhatuM jAya che. lokomAM dhIraja ke sahiSNutA rahyAAM ja nathI ema lAge. 13-7-72 cImanalAla cakubhAI sa je nAtmaka prajJAnuM vijJA na ' [zrI harIndra dave kavi, lekhaka ane jijJAsu che. zrI maheza yogInA bhAvAtIta dhyAnathI teo ArSAyA che tethI temane A lekha prakaTa karavAmAM Ave che. zrI maheza yogIne eka vakhata muMbaI jena yuvaka saMghamAM AmaMtraNa ApyuM hatuM ane bhAvAtIta ga upara temaNe pravacana karyuM hatuM. bIjAnI mane khabara nathI paNa huM athavA sva. paramAnaMdabhAI koI prabhAvita thayA na hatA. videzamAM zrI maheza gInI pravRttine sAro pracAra thayo jaNAya che. keTalA Take che te jovAnuM rahe che. vartamAna saMtoSa AvA dhyAna, vega, Mysticism vagere pratye AkarSaNa pedA kare che. mane temAM koIka Irrational tattva lAgyA kare che. taMtrI ] maharSi maheza yogI tathA temanI bhAvAtIta dhyAna-TrAnTenDenTala meDiTezananI prakriyA vize ThIka ThIka cakacAra jAgatI rahI che. teo deza karatAM vadhu paradezamAM rahe che. emanA vizenI jANakArI paNa ahIM karatAM paradezamAM vadhAre pravarte che. aMgrejI bolatA sAdhuonA prabhAva ane pramANa vize thoDuM kutUhala ane thoDI dvidhA satata rahyA kare che, ane maheza yogI emanI sAthe saMkaLAyelA paradezI ziSyanAM nAme, emanA vize pravartatI gerasamajUtIo vagerene kAraNe satyanI najIka javAnuM mana ghaNI vAra thatuM hatuM. hamaNAM ja eka evI taka maLI. hRSIkezamAM thoDo samaya gALavAnuM mana thayuM ane kavimitra javAhara bakSIe sUcavyuM ke tame mahajIinI dhyAna vidyApIThamAM utaraze te bhAvAtIta dhyAna vize : DuM jANI paNa zakAze, ane kadAca tamane tyAM rahevuM gamaze. - hRSIkeza rAttara varase pharI joyuM tyAre tyAM vasati vadhI gayelI lA gI; mANase ane maMdire baMnenI. paNa gaMgAnA pravAhane jotAM mana praphullitatA anubhavI rahyuM. munikI retI parathI nAvamAM gaMgA pAra karI gItAbhavanathI jamaNA hAthe cAlavA lAgyuM. basasTepathI munikI retI sudhI je ghoDAgADImAM AvyuM temAM traNa bIjI savArI paNa hatI. emAM be juvAna vepArIe maharSi maheza gInA Azrama vize carcA karatA kahI rahyA hatA : sAMbhaLyuM che ke tyAM himpIne akhADe che, dama mAro damanI duniyA che.' e loko paNa ajANyA hatA, paNa A sthaLa vizenI A chApa ghaNAnA keTalAka sthAnika lokonA dilamAM paNa joI hatI. gaMgAnI retI para suvALA, camakatA paththarane jotAM jotAM ane sAMjanA sUryamAM gaMgAnA pravAhanA badalAtA raMge nIrakhatAM nIrakhatAM vasati pUrI thaI ane nirjanatA zarU thaI tyAM sudhI pahoMcaze. tyAM eka sAInaberDa najare caDayuM: "dhyAna vidyApITha, zaMkarAcAryanagara." ane e dizAmAM vaLe. thoDuM caDANa che. paththaronAM pagathiyAM drArA e caDANane saraLa banAvavAmAM AvyuM che. dhyAna vidyApIThamAM javAnuM hatuM ane tyAM maharSijI nathI e jANa hate, chatAM svAmI satyAnaMdajI ane vidyApIThanA vyavasthAadhikArI zrI ke. bI. sAyagala maLaze ene khyAla hato. vidyApIThamAM pravezatAM ja gulAbanAM puSpanI lAla, gulAbI ane pILA raMganI katAree praphulla smita sAthe svAgata karyuM, ane evuM ja lAgIbharyuM Atithya zrI sAyagalanI AMkhamAM camakatuM joyuM. sIdA chatAM sagavaDabharyA AvA sAthenI A vidyApIThamAM atyAre bahu ja thoDA mANaso hatA; dhyAnanA vargo cAlI rahyA hatA ane temAM bhAga levA thoDAka mANase bhAratanA judA judA khUNethI AvyA hatA. gujarAtanA be yuvAne paNa temAM hatA. ahIM gaMgA nadInA kinArA para AvelA eka vAsamAM pAMceka divasa rahyo, e daramyAna svAmI satyAnaMda pAsethI maharSijInA dhyAnayoga vize ghaNuM jANyuM; zrI sAyagala sAthe e vize carcAo karI ane bhAvAtIta dhyAnanI prakriyAne samajavA ane zakya eTalI AcAramAM mUkavA prayatna karyo. maharSi maheza yegInI bhAvAtIta dhyAnanI prakriyA dhyAna vizenI ApaNI pAraMparika vibhAvanAthI koI paNa rIte judI paDatI na lAgI. dhyAna gurU vinA na thaI zake e ApaNI paraMparAnI vibhAvanA che. zrI kRSNapreme "bhagavadgItAne yogamAM lakhyuM che: "dareka ziSya mATe ene (dhyAna) prakAra judo che, ane e guru pAsethI jANa joIe.... dhyAna vize graMthe vAMcIne gI thavuM enA karatAM kalAsiddhAMtanA graMtha vAMcIne kalAkAra thavuM saheluM che." dhyAnanA prAthamika tabakkAomAM gurunuM mArgadarzana zrI maheza yogI pratyeka tabakake svIkAre che. te dhyAna mATe maMtra ApavAmAM Ave che. sthAna ane Asana vizenI sUcanAo paNa svAmI vivekAnaMda, zrI araviMda ke zrI kRSaNaprema karatAM judI paDatI nathI. paNa dhyAnanI prakriyAmAM koIka evI vizeSatA che, je dhyAnanI muzkela sAdhanAne sahaja ane saraLa banAve che. ' AMkha mIMcI tame je kaMI vicAra manamAM Ave te AvavA do. pachI ekAda miniTe tamane apAyelA maMtranuM raTaNa cAlu karo. maMtranuM Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 prabuddha jIvana raTaNa cAlu hAya tyAre paNa bIjA koI paNa vicArone rokavA ke rUMdhavAmAM maharSi mAnatA nathI. kayAreka vicAronA pravAhamAM maMtranuM raTaNa visarAI jAya te paNa cintA nahIM ema teo mAne che. maMtra vicAronA dhasArAne kAraNe badalAI jAya te paNa cintA nahIM. dhvAna karatAM karatAM tamaneM nidrA Ave to sUI javAnI paNa chUTa. paNa je kSaNe jAgA te kSaNe tame dhIme dhIme, komaLatAthI maMtrane pharI yAda karaoN. maMtranuM raTaNa hAThanA phaphaDATa vinA manamAM ja thavuM joIe. ane maMtranuM raTaNa sabhAnatAthI nahIM, paNa sahajatAthI, ane maMtrane atyaMta komaLa banAvatAM banAvatAM thavuM joIe. ane kayAreka evI sthiti Ave jyAre maMtra paNa na hoya, vicAra paNa na hoya! e sthiti samAdhinI najIka che. paNa A prakriyA mArgadarzana vinA karavAmAM rahelA jokhama sAme cetavaNI ApavAmAM AvI che. samAdhi ke nidrA vacce athavA maMtra ke vicAranA pravAha vacce bheda ke viveka kema karavA, kayAM karavA e mAtra mArgadarzaka ja karI zake. je loko ahIM dhyAna vidyApIThamAM dhyAna-Asana-prANAyamanA saMpUrNa abhyAsakrama pUro kare, teone dhyAnadIkSA ApavAno adhikAra maLato hoya che. bhAvAtIta dhyAnanI A vAtamAM ghaNA lokone rasa paDayA cheane emAM keTalAka teA uttama sthapatio, klAkAro, vaijJAniko, manovijJAnIo vagere hAya che. sthApatyanA kSetramAM Aje jemanuM nAma jagavikhyAta che evA bakaminisTara kularanA maharSi maheza yogI sAthenA eka saMvAda me' vAMcyo hato. Do. phakulare 'mahAna kRti vidhAna sAthenA saMparkanI vAta karatAM kahyuM ke A sauthI vadhu rahasyamaya anubhava che. emaNe kahyuM: 'vijJAnane prAraMbha ja nirvyAja rahasyabhUmimAM thAya che' maharSi maheza yogIe A sAthe saMmata thatAM kahyuM: 'sarjanAtmaka prajJAnA vijJAnanA zikSaNano AraMbha sArvatrika cetanA sAthenA sIdhA saMparkathI zarU thavA joIe... sarjanAtmaka prajJAnA anubhavathI AraMbha karo ane A anubhava tamArA jIvananA pratyeka tabakkAne jIvaMta kare evuM karo--jIvanane pUrNa banAve.' eka bIjA svIDiza sthapati nesa Alivagnene eka majhAnI vAta kahI: 'ghaNAM gharo ke upavana ekasarakhAM hAya to ye kaMTALA Ave. mANasane mIThAzamAM paNa tAravaNI karatAM AvaDavI joIe, vaividhya ja sarjananA pAyAmAM che.' mahiIe A vaividhyanI vibhAvanA joDe saMmata thatAM kahyuM ke sthapatie kRtividhAnane sthaLa ane vAtAvaraNanA saMdarbhamAM te jevu ja joIe, paNa emAM rahetA mANasAnA saMdarbhamAM paNa enA vicAra karavo joIe.' amerikAnA agraNI lazkarI asara janarala fAMkalina ema. Devise te bhAvAtIta dhyAnanI prakriyA vize evuM kahyuM che ke 'AthI mane khUba ja phAyado thayo che. mArA mitrA, mArA sAthIo ane mArI patnI kahe che ke ethI mArI prakRtimAM sudhAro thayo che ane mAge DokaTara kahe che ke mAruM blaDaprezara dasa pAITa jeTaluM ghaTI gayuM che. lazkarI zikSaNamAM sarjanAtmaka prajJAnuM mahattvanuM sthAna che...' ane maharSie janarala DevisanA A vidhAna vize vadhu spaSTatA karatAM kahyuM ke 'jyAre lazkara sarjanAtmaka prajJAnI bhUmikA para utthAna sAdhaze tyAre vizvazAMti vAstavikatA banI jaze.' bhAvAtIta dhyAna vize ApaNe saMmata thaIe ke na thaIe, keTalIka vastuo A dhyAna vidyApIThamAM noMdhapAtra lAgI. tyAM maharSinI pUjA nathI thatI. maharSinA guru ane jyotirmaThanA zaMkarAcArya zrI brahmAnaMda sarasvatInI pUjA thAya che. tyAM maharSinI chabIo sthaLe sthaLe dekhAtI nathI. tA. 16-3-1972 darajajA vize prazno pUchavAmAM AvatA nathI. dhyAna e koI saMpradAya ke dharma sAthe saMkaLAyelI vastu nathI.' svAmI satyAnaMda sAthe dhyAna vize ja keTalIka vAto karI tyAre temaNe kahyuM : 'amAre tyAM ahIM kAIne temanA dharma, jAti ke sAmAjika chatAM keTalAka prazno ApaNA manamAM UThatA ja rahe che: bhAvAtIta dhyAnamAM dhyAna lagAvavuM paDatuM nathI, ApoApa dhyAna lAgI jAya che evA dhyAna vidyApIThanA dAvA ApaNI paraMparA sAthe susaMgata che, paNa te batAve che eTalA saraLa ane sahaja che kharo ? dhyAna sarva koIne sugama bane e paristhiti Adarza tarIke game che, paNa ene sarjanAtmaka prajJAnA vijJAna tarIke ja jotA maharSi te ene vAstavikatA tarIke cakAsavAnA prayatno kare che; e DokaTaro ke vaijJAnikone dhyAnanI sthiti vize prayogA karavA de che, ane DAkTaro ane vaijJAnikonI A aMgenI noMdhA rasaprada paNa hAya che. sarjanAtmaka prajJAne ApaNe sahajasphUraNA tarIke lekhatA AvyA chIe. ahIM ene pahelI ja vAra vijJAna tarIke jovAno prayatna thaI rahyo che. AdhyAtmikatA have dhIre dhIre vaijJAnikonI prayogabhUmimAM praveza karavA lAgI che. teo kayAreka emAMthI navAM samIkaraNo, tAraNeA ke nirIkSaNe zodhI kADhe to kadAca navAI nahIM harIndra dave lAge! zrI padmanAbha jainInA vArtAlApa zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA upakrame maMgaLavAra tA. 4-7-'72nA sAMjanA 6-15 kalAke zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM mizigana yunivarsiTImAM bhAratanA dharmanA abhyAsa karAvatA prAdhyApaka zrI padmanAbha jainInA eka rasaprada vArtAlApa rAkhavAmAM AvyA hatA. zrI cImanalAla cakubhAIe zrI padmanAbhanuM sukhaDanA hArathI svAgata karyuM hatuM. jayAre saMghanA maMtrI zrI subodhabhAIe AbhAradarzana karyuM hatuM. zrI padmanAbhabhAIe emanA pravacananI zarUAtamAM sva. paramAnaMdabhAIneM zrAddhAMjali ApI hatI. pachI, amerikAmAM bhAratIya darzana vize amerikana lokoneM kevI rIte jijJAsA zarU thaI enI emaNe TUMka ItihArA kahyA. Aje tyAM vidyArthIe buddha dharma vize ane hiMdu dharma vize khUba jANavA Atura che. buddha dharmanuM AkarSaNa savizeSa che, kAraNa A dharma aMge hajAro pustako aneka bhASAmAM labhya che jyAre jaina dharma mATe bahu ja maryAdita saMkhyAmAM pustako che. jaina dharmanA ucca abhyAsa mATe to hajuya thoDAM pustako maLe paraMtu prAthamika zikSaNa mATe bilakula pustako che nahi. tyAM vidyArthIo cAra kalAka kaoNlejomAM bhaNe che ane roALa kalAka ghare vAMce che aneM jaina dharma upara peparA taiyAra kare che. ApaNe tyAM jaina skolaronI khUba achata che. AthI jaina dharmanA jevA jaoNIe tevA pracAra thatA nathI. bhagavAna mahAvIranI 2500 varSanI nirvANa jayaMtI Ave che tyAre ApaNe kendra sarakAranA sahakAra vaDe paradezanAM ApaNAM badhAM elacI khAtAM dnArA sabhA ane milanonuM Ayojana karavuM joIe. A nirvANa jayaMtI mATe ahIM jo koI varga vidha karatA hAtha tA enI avagaNanA karI A kAma ghaNA meTA pAyA upara thavuM joIe. jaina dharme zrImad rAjacaMdra jevA bIjA aneka janmAvA paDaze ane te ja jaina dharmano prabhAva paDaze. bAkI jaina dharmanA je saMpradAyA che ene bhUlI jaI saue mAtra sAcA jaina thavAnuM che; ane A jo nahi thAya te AvatI peDhIne jaina dharma mATe Adara nahi rahe. zrA padmanAbha jainInI amerikAmAM eTalI badhI lokapriyatA che ke yunivarsiTI opha keliphorniyAe emane nimaMtraNa ApyuM che ane teo sapTembara 1972thI tyAM joDAvAnA che. yunivarsiTI oNpha keliphoniyAnuM emanuM ThekANuM che : Prof. P. S. JAINI Dept. of South and Southeast Asia, University of California, BERKELY CAL. 94720 (saMkalana : cImanalAla je. zAha) b Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-1972 prabuddha jIvana nuM lagna bahAranuM jAtIya sukha , | viSaye zrI Izvara peTalIkaranA vicAro ane te saMbaMdhe mAruM maMtavya "prabuddha jIvananA tA. 16-6-'7ranA aMkamAM prakaTa thayA che. tene javAba zrI peTalIkare "nirIkSakanA tA. 2-7-72nA aMkamAM Apyo che, je ahIM prakaTa karavAmAM Ave che. utkrAMtinI daSTie brahmacaryane vicAra karavA jatAM zrI peTalIkaranI daSTi zArIrika rahI che. tethI teo kahe che ke gAyanA dUdhanuM utpAdana vadhArI tene vadhAre upayoga karIe chIe tevI rIte bahi:srAva vadhArI tene vyaya vadhAre thAya tethI hAni nathI. A be vastu varace koI sarakhAmaNI nathI ane upama bhrAmaka che. manuSya, Itara prANI karatAM jAtIya sukhamAM anekagaNI zakita kharace che chatAM buddhimAM, parA- . kramamAM ke agocara duniyAne TUMDhavAmAM UNe Utarate nathI te hakIkatanI daSTie paNa sAcuM nathI. manuSya ane manuSyatara prANIsRSTinI buddhizakitanI sarakhAmaNI thaI zaktI nathI. je jAtIya sukhamAM anekagaNI zakita kharace che levAo buddhimAM ke parAkramamAM UNA UMtaratA nathI te satyathI vegaLuM che. banDa raselane temaNe dAkhalo Apyo che. rasela brahmacaryane mahimA samajyA hatA te temanA keTalAka vicAromAM vikRti che te na hata ane 80 varSanI ummare cothI vakhata lagna karI jAtIya sukha meLavavAnAM valakhAM na mArata. keTalIka asaMyamI vyakitaomAM ThIka pramANamAM buddhimattA jovA maLe che tethI asaMyama sa6 guNa athavA anukaraNIya banatuM nathI. buddhi sAthe saMyama hatA te temanI zakitanuM svarUpa juduM hata ane anekagaNI vadhAre hota. zrI peTalIkara amaryAda svachaMdatAne bacAva karatA nathI ane lagnajIvanamAM athavA lagna bahAra paNa jAtIya sukha meLavavAmAM kAMIka saMyamanI jarUra raheze ema mAne che, paNa ekAMgI brahmacaryanuM mahattava temane mAnya nathI ane saMyamanA khyAla aMge temane matabheda che. brahmacaryanA pAlanamAM ekAMgIpaNuM che ja nahi. tenuM pAlana thAya teTaluM ochuM che. asaMyamanA mArgonI himAyata karavI athavA tene bacAva kare ane pachI temAMthI koI navA prakAranA saMyamane janma thaze evI AzA rAkhavI vyartha che. vijJAnayugamAM pApapuNayanA khyAlonI zraddhA yathAvata na rahI hoya te paNa AdhyAtmika anubhUti ane tenI sAdhanA hajAro varSa pUrve RSi-munioe kahI che te yathAvata ja che, te sanAtana che. zrI peTalIkara kahe che ke lagnane pAyo vaphAdArI hovA chatAM kevaLa vaphAdArIthI sukha prApta thAya che tevuM nathI ane bhaviSyamAM vaphAdArInA pAyAne badalavAne pheraphAra na thAya tema mAnavAne zuM kAraNa che? navInatAnI pAchaLa doDavA jatAM pAyAnAM mUlyo gumAvI besavAmAM mAnavanuM kalyANa nathI. saMyamanI dizAmAM lagna moTAmAM moTuM pagaluM che. lagna karavAthI jAtIya sukha meLavavAnA bIjA mAgene svecchAe tyAga che. lagnajIvanamAM paNa uttarottara saMyamanI vRddhi thAya ane aMte brahmacaryavrata aMgIkAra thAya temAM mAnavIne vikAsa che. lagna mAtra sAmAjika saMsthA nathI. tenuM svarUpa palaTAtuM rahyuM che paNa tene Adarza - sAcA sukhano mArga-eka ja che, je hajAro varSa pahelAM vAlmIkie rajU karyo che. vartamAnamAM, vegapUrvaka vadhatI jatI svachaMdatAne utkAtivAda ke vijJAnane vAghA paherAvI, bahekAvavAthI mANasanuM du:kha vadhavAnuM che. taMtrI] kAmavijya' pustakamAM lekhake utkAtinI daSTie vikAsa mATe mahattva ApyA chatAM utkrAMtinI daSTie temanA vikAsamAM bAdhA AvI bahAca koTinA saMyamanuM pratipAdana kareluM che. temaNe e mATe puruSa hatI tema jovA maLatuM nathI. ane strInA zarIramAM rahelI jAtIya graMthionI prajanana jyAre koI rajUAta utkrAtine dhoraNe thatI hoya tyAre ene utpAdanazakita amaryAda nathI tema dalIla karI che. AnI sAme susaMgata gAya- bheMsanI dUdha ApavAnI vadhelI zakitanI mArI dalIla mArI dalIla che ke e graMthionI zakitane paNa vikAsa thaI zake sArI na hoya te sAmI rajUAta karI tenuM khaMDana karavuM joIe. che ane thayelA che. prANImAM baccAMnA poSaNa mATe prajanana graMthio tene badale zrI cImanabhAI ema kahe ke AvI dalIla ane upamA dUdha utpanna kare che. paraMtu mAnavIe dUdhano kherAka tarIke lAbha sAkSara ja ApI zake, ene zuM artha ? A dalIla buddhigrAhA levA gAya, bheMsa, bakarI vagere pazuone pALIne tenuM baccAMne nathI? A upamAmAM asaMgata zuM che? prANImAM dUdha ApavAnI jarUrI karatAM ghaNuM badhuM vadhAre dUdha utpanna karavAnI siddhi hAMsala zakita prajanana graMthio sAthe joDAyelI che. e ja rIte bahi:strAvane karI che. jo prajanana graMthionI dUdha utpanna karavAnI maryAdita utpanna karatI graMthio paNa prajanana sAthe joDAyelI che. zakita-onAM baccAM pUratI hota to A vikAsa thaI zakayo na hota. A dalIla ane upamA amaryAda svachaMdatAne bacAva karavA mATe e batAvI Ape che ke jAtIya graMthionI zakitane paNa vikAsa nathI. ekAMgI brahmacaryanuM mahattva mAnya rAkhavA mATe karelI che. thaI zake che. vaLI lagnamAM saMyamanI jarUra nathI te paNa mArA kathanane hetu nathI. pazuo prajanana pUranI jAtIya zakita vApare che tenI rArakhA jAtIya graMthio bahi:strAva pazuo karatAM vadhu utpAdana karavAnI maNImAM manuSya lagnadvArA jAtIya sukha bhogave che temAM aneka- zakita dharAve che, chatAM te amaryAda nathI. AnAthI lagnamAM paNa e gaNI zakita kharcAya che. prANIo karatAM mAnavImAM e graMthio zakitanI maryAdAmAM rahIne sukha bhogavavAno saMyama anivArya che. vadhu bahi:strAva utpanna kare che. jo evuM na hota to mAna lagnanA madhyama mArgamAM saMyamano madhyama mArga paNa abhipreta che. vInI zakita kSINa thaI hota ane te nirmAlya bane jovA nava madhyama mArga zodhAze ema huM kahuM chuM tyAre atUTa lagnamaLata. jyAre Ajane mAnavI buddhimAM, parAkramamAM ke agocara jIvanamAMthI chUTAcheDAne mArga jema dhAyo tema samAjanI lagnaduniyAne TUMDhavAmAM U Utarato jovA maLato nathI. barnDa saMsthA paryApta nahi rahe te bIjA prakAranI koI paddhati zodhAze. raselano ja dAkhalo laIe te emaNe eka sadInI sAva najIka A eka sAmAjika nIti che eTale samAja enA pitAnA hitamAM jeTaluM dIrdhAyuSya bhogavyuM hatuM. vaLI emanuM jIvana TheTha sudhI sakriya badalAyelA saMdarbhamAM navI nIti zodhyA vinA nahi rahe. rahyuM hatuM. mAnavajAtinA vinAzane rokavA raNuzastro para pratibaMdha zrI rImanabhAIne mAruM lakhANa kaMIka utAvaLiyuM lAgyuM che. mukAvavo joIe te laData chellI ghaDI sudhI temaNe rolAvI hatI. kAmavAsanAnI prabaLatAne jotAM emAM satata jAgRti ane saMyamanuM emanI buddhipratibhAne paNa evAM ja UMcA zikhara sara karyA hatAM. mahattva A deze mAnyuM che, tene avagaNavuM na joIe tema e mAne emaNe brahnArma pALatuM na hovA chatAM ane kAmasukhane jIvanamAM che. emanA e vicAra sAthe mAre virodha nathI. saMyamanA khyAla Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dha aMge matabheda che. 'kAmavijaya'nA lekhake prajanana pUratA jAtIya sukhanA svIkAra karI brahmacarya kakSAnA saMyama cIMdhyo che. kAmavAsanAnI prabaLatA sAthe ezI rIte saMgata che ? lagnasaMsthAnuM cAlu mALakhuM nahi hAya to saMyamanuM mahattva nahi rahe tema mAnIne cAlavuM na joIe. vaLI, phoIDanI kAmamImAMsAne lIdhe ja svachaMdatA vadhI che tevuM nathI. kAmavAsanAnI prabaLatAne lIdhe ochAvattA pramANamAM svacchaMdatA samAjamAM cAlatI AvI che. enI sAthe pApapuNyanA je khyAlo dharme joDayA hatA te zraddhA vijJAnayugane lIdhe yathAvata rahI nathI. audyogika yuga ane srIpuruSanI samAnatAnA khyAle baMnenAM bhinna kSetronI dIvAla dUra karIne sahakSetre sajaryA che. jo kAmavAsanAnI prabaLatAne ane badalAyelI sAmAjika sthiti svIkArIe to AjanA lagnanA madhyama mArgane sthAneM bIjuM koI svarUpa zodhAIne raheze tema huM mAnuM chuM. lagnano pAyo Aje vaphAdArI upara racAyelA che eTale te DaoNlI jatAM sukha cAlyuM jAya che tenI nA nahi, paraMtu kevaLa vaphAdArIthI sukha prApta thAya che tevuMya nathI. amuka vakhate te binavaphAdArInA du:kha karatAMya bIju du:kha caDI jAya che. lagna bahAranA saMbaMdhamAM jAtIya sukha bhAgavAnuM hovA chatAM dareka vakhate enI prabaLatAne kAraNe e saMbaMdha baMdhAya che tema mAnI levAmAM bhUla thatI hAya che. agAu lagnasaMsthAmAM pheraphAra thatA rahyA che tema bhaviSyamAM vaphAdArInA pAyAne badalavAnA pheraphAra na thAya tema mAnavAne zuM kAraNa che? Aje paraMparita nItine lIdhe emAM naphaTAI lAge che, paNa AvatI kAle badalAyelI sAmAjika nItine kAraNe svAbhAvika lAge ! aneka patnIo ane aneka pationI samAjanIti e kALane sahaja lAgatI hatI. niyoga paNa samAjanItine svIkArya hatA. Ama thaze tevuM A kathana dvArA abhipreta nathI. paraMtu AjanuM lagnasaMsthAnuM svarUpa palaTAyA vinA mArga nIkaLavAnuM zakaya lAgatuM nathI. je navuM svarUpa Ave emAM eka yA bIjA rUpe saMyamane e kAraNe sthAna rahevAnuM che ke e vinA jAtIya Izvara peTalIkara sukha zakaya nathI. saMgha samAcAra kAryavAhaka samitimAM sabhyAnI puravaNI tA. 6-7-'72nA roja saMghanI navI kAryavAhaka samitinI prathama sabhA maLI hatI tyAre teNe nIce mujabanA pAMca sabhyonI kAryavAhaka samitimAM pUravaNI karI hatI : (1) zrI rasikalAla mAhanalAla jhaverI manubhAI gulAbacaMda kApaDiyA dIpacaMda lakSmIcaMda saMghavI prabaLa jIvana 33 17 bAbubhAI ema. gAMdhI 35 (4), jayantIlAla sukhalAla turakhiyA zrI ma. me. zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya samiti A samitinA pAMca TrasTIonAM nAmeA gatAMkamAM pragaTa karyA che. e uparAMta saMghanI kAryavAhaka samitimAMthI nIcenA cAra sabhyonI nimaNuMka karavAmAM AvI hatI : (1) zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAha-maMtrI (2) dAminIbahena jarIvALA 77 TAkarasI ke. zAha. "" (8), harilAla gulAbacaMda zAha A rIte vAcanAlaya ane pustakAlaya samiti nava sabhyonI bane che ane zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAhanI A samitinA maMtrI tarIke nimaNuMka karavAmAM AvI hatI. saMdhanA lAipha membaro have jJa. 251/- bharIne saMghanA lAIpha-membara thaI zakAya che. A yojanAnA javAbarUpe nIcenA sabhyoe saMghanA lAIpha membaro tarIke nAma noMdhAvyAM che. AmAM rasa dharAvanAra sau peAtAnAM nAme mokalIne ene lagatuM pravezapatra magAvI le evI amArI namra vinaMti che. (1) (2),, pravINabhAI gaMbhIracaMda zAha (3) ratilAla cImanalAla koThArI dAmajIbhAI velajI zAha cImanalAla je. zAha subodhabhAI ema. zAha khImajI mADaNa bhUjapuriyA TokarasI ke. zAha nIrubahena esa. zAha e. je. zAha (4) (u) (6) (7) (<) " 33 (18) 37 "" (9) (10) * (11) ke. pI. zAha (12),, bI. jI. zAha zrI cImanalAla cakubhAI zAha 19 (13) pro. ramaNalAla cI. zAha (14) zrI dIpacaMda lakSmIcaMda saMghavI (15) zrI rasikalAla ema. jhaverI (16) - dhIrajalAla phUlacaMda zAha (17) tA. 16-7-1972 gaNapatalAla maganalAla jhaverI " devendrakumAra nAnajI zAha cImanalAla je. zAha sukhAdhabhAi ema. zAha maMtrIo, zrI. muMbaI jaina yuvaka saMgha. zrI puruSottama gaNeza mAvaLakaranuM' pravacana zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA AzrAye saMghanA kAryAlaya--zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM tA. 24-7-'72 somavAranA raoNja sAMjanA 6-15 vAgye zrI puruSottama gaNeza mAvaLaMkaranuM "be peDhI vaccenuM aMtara" e viSaya upara eka jAhera pravacana rAkhavAmAM Avela che. cImanalAla je. zAha subodhabhAI ema. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha, sAbhAra svIkAra kAkAjI, bAjU, vineAbA, (hindI): lekhaka: kamalanayana bajAja, sastA sAhitya phaMDaLa, nai dilhI, kiMmata: sAduM kavara rUpiyA 10, kapaDAnuM kavara: rUpiyA 15, mudrA : lekhaka* bakula rAvaLa, prakAzaka : azoka prakAzana, 162, prinsesa sTrITa, muMbai-2, kiMmata: rUA. 3-50 pai. sAMskRtika krAMti lekhaka: DAhyAbhAi nAgarika : prakAzaka : - DAhyAbhAi nAgarika, ArAma', hALI cakA, ANaMda, prAptisthAna : Ara. Ara. zeThanI kaMpanI, prinsesa sTrITa, muMbaI-2, kiMmata : sADA sAta rUpiyA. vArasAvijJAna: lekhaka: kAMtilAla e. zAha, prakAzaka: gujarAta yunivarsiTI, amadAvAda-9, kiMmata: rU|. 1-40 1. mahArAjanI vAto : lekhaka: ravizaMkara mahArAja, prakAzaka : caza prakAzana, bhUmiputra, hajharAtapAgA, vaDodarA -1,kiMmata: doDha rUpiyA 6 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 167 1972 prAddha jIvana samAjasudhArAnI pravRtti 'prabuddha jIvana'nA tA. 1-7-1972nA aMkanI taMtrInoMdhamAM 'mahArASTranI dArUbaMdhI' aMge je lakhAyuM che temAM sauthI chelle ema kahevAmAM AvyuM che ke 'dArUbaMdhImAM jene niSThA che tevA sAmAjika kAryakaroe vizeSa prayatno--khAsa karIne garIba vargamAM karavA paDaze. sarakArane doSa daI chUTI javAze nahi.' A kathana sAcuM che, paraMtu A saMbaMdhamAM vadhu spaSTatAthI ane vistArathI vicAra karI levAnI jarUra che. nazAbaMdhInA kAryane atyaMta agatyanI eka samAjasudhAraNArUpe samajavuM joie. kharekhara teA svAtaMtrya pahelAM samAjasevako taraphathI evI bhAvanA sAthe ja A ane AvAM bIjA kAryo thatAM hatAM. ApaNe svIkAravuM joize ke svarAja maLyA pachI samAjasudhAraNAnuM prajAkIya dhoraNa paranuM kAma lagabhaga baMdha athavA to ati maMda paDI gayuM che ane ApaNI rAjyaracanA laoNkazAhI prakAranI hevA chatAM 'lAko' potAnAM AvAM kartavyothI vimukha banI jaI sAmAjika bAbatomAM paNa sarakAra para adhAra rAkhavA lAgyA che. AnAM bUrAM pariNAmo atyAre ApaNe bhAgavIe chIe. tatkALa dhyAnamAM Ave evAM be bUrAM pariNAme te dararoja anubhavAya che. eka pariNAma che dareka bAbatamAM rAjakAraNanA pravezanuM ane bIjuM bUruM pariNAma che lokazakita ane leAkajAgRtinA hAsanuM. A baMne pariNAmeA vyakita tema ja samAja mATe hAnikAraka che. avAranavAra harijano paranA atyAcAronA je banAvA bane che ane loTarI, maTakA, gheADadoDa, kalabAmAM jugAra vagere je pravRtti cAle che ne vadhI rahI che te saMbaMdhamAM paNa ema lAge che ke prajAkIya dhAraNe sAmAjika pravRtti thatI nathI tethI sarva prakAranAM sAmAjika aniSTo aMge zarama-saMkoca tUTI gayAM che, eTaluMja nahi, paraMtu te prakAranI pravRttio pratiSThA pAmavA lAgI che! navI peDhInA zikSito ane pazcimI asara nIce AvelAo nazAmAM ane jugAramAM garva le che! tene AkarSaka phezananuM gaurava prApta thayuM che ! bIjI bAja junavANI samAja harijano paranA atyAcAro ane evI aneka bAbatomAM jUnI rIte vartavA lAgI gayA che. nazAbaMdhIno kAyado hovA joie ane harijanA pratye koI paNa prakArano bheda nahi rAkhavAnA tathA tene sAmAjika kakSAe samAnatA ApavAnA kAyadAonA pUrI kaDakAIthI amala thavA joIe ema huM mAnuM chuM. paraMtu svarAja maLyA pachI ApaNe kAyadA sudhI pahoMcIne aTakI gayA tethI tenA amalamAM zithilatA AvI gaI ane kAyadAnI pAchaLa lAkamatanuM je pIThabaLa hovuM joIe te tUTI gayuM. AnuM pariNAma evAM aniSTonA phulavA--phAlavAmAM AvyuM che. hamaNAM hamaNAM lagna--vevizALamAM thatAM dhananAM kadarUpAM chatAM AMjI nAkhatAM pradarzana sAme je pAkAra UThayA che te A daSTie AvakArya samajavA joIe. paraMtu atyAranI agatyanI ane kharekharI jarUra to sAmAjika kAryone jIvatAM, jAgatAM ane pariNAmakAraka banAvavAnI che. jJAti ane saMpradAyanI saMkucitatA sAme mArA virodha che, chatAM samAjasudhAraNAnuM kAma eTaluM agatyanuM ane mahattvanuM che ke te e dhoraNa para thAya teNe tene Teko ApavA joIe. uttama mArga to e che ke sArvajanika dhoraNe sAmAjika saMsthA racAya, anya kSetre racanAtmaka pravRtti karatI saMsthA sAthe tenA saMbaMdha baMdhAya. sarvodaya pravRttimAM samAjasudhAraNAnuM kAma to thAya ja che, paraMtu temAM vizeSa jora apAya e badhuM bahu jarUrI che. ATaluM thatAM sarakArI dhoraNe kAyadAo thaze, haze te sudharaze, sAmAjika aniSTone baLa ApatI chUTachATo para aMkuza Avaze ane evI havA phelAze ke sAmAjika aniSTonI nAbUdInuM kArya sAmAjika tema ja sarakArI ema baMne dhoraNe vyApaka rIte thavuM joIe ane te satata cAlu paNa rahevuM ja joIe. jUnI peDhInI jaDatA ane navI peDhInI niraMkuzatA dUra karavAno A ja rAjamArga che. 69 nazAbaMdhInA kAyadA saMbaMdhamAM te zuM kahevuM ? have ekamAtra gujarAta rAjya ja tene vaLagI rahyuM che. laTarInI AvakanI lAlacathI paNa te dUra rahyuM che. Ama chatAM tyAM paNa A baMne bAbato vize gaNagaNATa zarU thayo che. emAM amuka pradhAnano hisso paNa varatAya che. mahArASTra to dhIme dhIme chelle pATale besavA taiyAra thaI gayuM che. mane yAda che ke jyAre zrI cavhANa mukhya pradhAna hatA tyAre sarakAraniyukata 'prohibizana borDanI sabhAmAM emaNe kaheluM ke "nazAbaMdhI niSphaLa gayAnA je pracAra thAya che ane tenAthI bIjA aniSTo sarajAya cheema je kahevAya che te sAcuM hAya to paNa sarakAra nazAbaMdhI jALavavA ja cAhe che, kAraNa ke prajAne pAyamAla karatI badImAMthI sarakAra Arthika lAbha meLavavA IcchatI nathI. vadhu kaMI na thaI zake te ye sarakAre ATaluM te| AzvAsana levuM jeIe." zrI cavhANe AvA vicAro vyakata karyA tyAre e sabhAmAM bArDanA eka sabhya ane bArDa taraphathI pragaTa thatA tenA eka mAsikanA huM taMtrI hatA. nazAbaMdhInA kAyadAnI viruddhamAM je kaMI kahevAya che temAM tathya jarUra che, paraMtu sarakAranA ane prajAnA puruSArtha to evAM aniSTo dUra karavAnA ja hAvA jeIe. mahArASTra sarakAre pahelIvAra nazAbaMdhI haLavI karI tyAre ema kahevAmAM AvyuM hatuM ke te dArU vagere aniSTo sAmenA pracArakAryamAM ghaNI meATI rakama kharacaze. AvI dalIla bIjA rAjyAmAM paNa thayelI che ne thAya che, paraMtu anubhave ema dekhAyuM che ke A badhI chetarAmaNa che, prajAne bhramamAM rAkhavAno pracAra che. nazAbaMdhInI viruddhamAM je dalIlo thAya che temAM to bIjuM jovA ke vicAravAmAM AvatuM ja nathI. have to e jagajAhera thaI gayuM che ke gerakAyade dArU gALavAnI pravRtti, jayAM mula nazAbaMdhI nathI tevAM rAjyA ane pradezamAM paNa thAya che ne tyAM paNa evA dArU pIne aneka mANasA mare che. baMgALa ane paMjAbamAM kadI aMzata: paNa dArUbaMdhI thaI nathI, tyAM gerakAyade dArU gALavAnuM dasagaNuM vadhu cAle che. nazAbaMdhI rada karavAthI sarakArane jakAtanA Arthika lAbha thAya che te kharuM, paraMtu prajAne tethI pAMcagaNuM nukasAna thAya che. prajA dArUmAM pAMca rUpiyAnuM pANI kare tyAre sarakArane eka rUpiyA maLe. A rUpiyA lAkakalyANanA kAmamAM jAya che ema kahI zakAya kharuM? sAmAjika aniSTo dvArA prajAnI barabAdI karanAruM navuM je pUra AvyuM che te jAgRta nAgarikoe ane samAjasevakoe aTakAvavuM ja jaoNIe. svarAjaprApti pahelAM vividha kSetre samAjasevAnI je pravRttio cAlatI hatI te cAlu karavA ane temAM jeza pUravA navAM saMgaThano ane navI saMsthAo jarUrI che. AvAM saMgaThano dvArA saMdhana ane pracArathI mAMDIne saumya satyApraharUpa pikeTiMga sudhInI pravRtti thavI joIe. mane lAge che ke jAhera jIvananA kahevAtA uparanA stare ane thoDAka sAdhanasaMpana lokomAM game te parivartana AvyuM hAya, paraMtu sAmAnya janasamAjanuM haiyuM hajI sAbUta che. A janasamAja hajuye gAMdhIyuganAM mUlyAmAM zraddhA dharAve che. A kakSAeM samAjasudhAraNAnI pravRtti jo niSThApUrvaka zarU karavAmAM Avaze to aNadhArI jhaDapathI te vistAra pAmaze, baLavAna banaze ane tenI asara sarva kSetrAmAM prasarI jaze. tA. 9-7-'72 mohanalAla mahetA sopAna * 3 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 prabuddha jIvana padayAtrI baheneAnA AcArya vinobA bhAvenI preraNA ane AzIrvAda meLavIne cAra bahenonI eka TukaDI bAra varasanI padayAtrAe nIkaLI che. 1967nA oNkaTobaranI 25mI tArIkhe Indora pAsenA kasturabAgrAmathI A bahenoe potAnI padayAtrAno prAraMbha karyo hatA, A cAra bahenomAM AsAmanAM haeNma bharAlI TukaDInAM netA che. kasturabA TrasTa heThaLa varasAthI emaNe AsAmamAM racanAtmaka kAmo karyA che. bIjA bahena lakSmI kUkana paNa AsAmanAM che. te paNa sALa varSanI vayathI sAmAjika kAryomAM rasa laI rahyAAM che. paMjAbanAM nirmaLabahena veda ema. e. sudhI bhaNelAM che ane kasturabAgrAmamAM sAmAjika zikSaNa saMgaThana kendranAM saMcAlikA hatAM. siMdhanAM devI rijhavAnIe paNa kasturabAgrAmamAM nirmaLabahena sAthe kAma kareluM che. A cAre baheno gujarAta sahita dezanAM keTalAMka rAjyonI padayAtrA karIne ane lokomAM sarvodayanA siddhAMtAnA pracAra karatAM hAlamAM ' mahArASTra ane muMbaInI padayAtrA karI rahyAM che. muMbaInI padayAtrA daramiyAna zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha tathA muMbaI sarvodaya maMDaLanA AzcayaeN zrI. paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM padayAtrI henAnI jAhera sabhA tA. 6-7-'72nA roja yojavAmAM AvI hatI. saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe temanuM svAgata karyuM hatuM ane sarvodaya kAryakara zrI kAntAbahene temanA tema ja temanA kAryanA vistArathI paricaya ApyA hatA. cAramAMthI eka bahena anya rokANane kAraNe hAjara rahI zakayAM nahotAM. paraMtu cothA bahena tarIke vinobAjInA AzramanAM aMtevAsI bahena zrI mahAdevI tAI temanI sAthe AvyAM hatAM. vyAkhyAnanI zarUAta AsAmI bahena lakSmI phUMkane karI hatI teo phakata cha ja copaDI bhaNelAM che, paraMtu cha bhASAo para teo kAbU dharAve che ane teo vakatavyanipUNa che. temanuM vakatavya sAMbhaLavuM e eka lahAvo che evI chApa mana para paDI. temaNe kahyuM ke ame phakata cAra bahena! koI puruSanA sahArA vinA page cAlIne padayAtrA karIe chIe ethI loko Azcarya anubhavatA hoya che. Ama te jaina sAdhu-sAdhvIo paNa pedala cAle che, paraMtu ame to dIkSA lIdhI nathI chatAM A vijJAnanA jhaDapI jamAnAmAM pedala kema cAlIe chIe evA lokonA manamAM prazna thAya che. paraMtu jema jema vijJAnanA vikAsa thaze tema tema vyakitao najIka Ave evA upAyo zodhavA paDaze. Ama to ame raeNDiyA sTezana parathI bAlIe ta paNa ghaNA lokone amArA vicAro saMbhaLAvI zakIe. paraMtu pratyakSa paricayanA kAraNe aMgata saMbaMdha jevI lAgaNI janme che ane evA zuddha saMbaMdha pachI ApelI samajaNa mANasa tarata ja grahaNa kare che. paNa AjanA jagatamAM, khAsa karIne bhAratamAM, Aje kayAMya zuddha manuSyanAM darzana nathI thatAM, ane Aje koI zikha tarIke, koI hiMdu tarIke, koI jaina tarIke, koI pArasI tarIke peAtAnI ALakhANa ApatA hoya che, paraMtu prathama pAte manuSya che te sau Aje bhUlI gayA che. kuTuMba, skUla, prAMta, paMtha, saMpradAya, jAti, evAM evAM sAInabAo vaDe Ajano mAnavI DhaMkAI gayA che. ApaNI mULa saMskRtinI bhAvanA "vasudhaiva kuTuMbakam " ne pharIthI jIvanamAM lAvavAnI jarUra che; ane ema karavA mATe dharmanI, khaMthAnI, pakSAnI, bhASAnI, prAMtonI dIvAlA toDIne mukata banavAnI jarUra che. te ja 'vizvamAnava' banavA jeTalI vyApaka bhAvanA UbhI thaI zake. tA. 16-7-1972 vizvama dhRtvanA sa Mdeza svAtaMtrya pahelA ApaNAmAM AzA hatI. have ApaNe parAzAmAM --pArakAnI AzA para-jIvI rahyA chIe, eTale ApaNA ane dezanA vikAsa aTakI gayA che. kemake parAzAmAM hamezAM nirAzA samAyelI hoya che. A badhuM kema thAya? loko mAne che ke samajAvavAthI to koI samajatuM nathI hatuM. paraMtu tyAM ja ApaNe bhUla karIe chIe, kAraNake ApaNA vizvAsa DagI gayelA che. jo hRdayanA vizvAsa haze te samajAvaTathI mANasa avazya samajaze. kemake mANasamAM hara paLe parivartana thatuM hoya che. nIcenI traNa kRtriomAMthI ApaNe saMskRtine apanAvavAnI che. (1) prakRti: eTale svabhAvathI upara UThavuM. (2) vikRti: eTale svabhAvathI nIce javuM (AvI vikRti manuSyamAM Ave che, pazumAM vikRti AvatI nathI. hajAro varSathI gAya dhAsa khAya che temAM pharaka paDatA nathI. manuSyamAM keTaluM badhuM parivartana Avela che!). (3) saMskRti :. eTale svabhAva para vijaya meLavavA. subuddhi ane kubuddhi darekanA hRdayamAM hoya che. jyAM sumati-sanmati hoya tyAM saMpatti Ave ane kumati hoya tyAM vikRti Ave, ApaNA dezano prazna hala karavA mATe kevA rastA levA tenI nirNaya karavA te Aje ApaNA hAthanI vAta che, kemake Aje ApaNe gulAma nathI, svataMtra chIe. ApaNA deza keTalo moTo che? khApaNA eka darabhaMgA jillAnI vasati 48 lAkhanI che. jayAre AkhA DenmArka dezanI vasati 48 lAkhanI che. ApaNA deza vividha manuSyAnuM ane vividha samasyAonuM saMgrahAlaya che ema paNa kahI zakAya. ApaNe tyAM khAnapAna, bhASA, raheNIkaraNI, rItarivAjonI keTalI vadhI vividhatA che ! paNa jo samasyAo na heAya te jIvanamAM rasa paNa zuM rahe ? paraMtu tene hala karavA mATe sAMskRtika tarIke apanAvavA joie. ApaNA dezanI keTalI pratiSThA che! cInavALA kahe che ke khUba pUNya karyA hoya tene buddhanA deza bhAratamAM janma maLe ! samAjamAM traNa zakitao dvArA kAma levAnuM hAya che: (1) zastra (2) kAnUna (3) karuNA. parazurAme pRthvI nakSatri karavA mATe keTalA prayatno karyA? paNa te hiMsAno mArga saphaLa na thayo. Aje paNa jagatamAM yuddhodrArA keTalI hiMsA cAlI rahI che? paraMtu rArvatra niSphaLatA ja mAlUma paDe che. tAjo dAkhalA baMgalA dezanA tapAsIe. tyAM pizAcI hiMsA thaI, paraMtu saphaLatA na maLI. mATe trIjI zakitathI samazyAne hala karavAnA Aje prayatna cAlI rahyA che, je atyaMta AvakAradAyaka ane Avazyaka che. A vicAranI ane premanI zakita che. eka betraNa vAra bhale niSphaLatA maLe, paraMtu anekavAra samajAvavAthI manuSya avazya samajI jAya che. zaMkarAcArye ja eka praznanA uttaramAM kaheluM ke mArI pAse te eka. zastra che-'samajAvaTa,' bIjA zasro hRdayaparivartana nahi karAvI zake. ApaNe vicAravAnuM e che ke samatA, baMdhutva, samAnatA ane svataMtratA kevI rIte lAvI zakAya ? Aje ApaNe zrAmanI kimata ghaTADI che ane buddhi ane pUMjInI kimata vadhArI che, paNa ApaNe vicAra nathI karatA ke game teTalI buddhi ane puMjI hoya paNa jo kAmika na hoya to makAna na banI zake, anAja na pAkI zake, mATe zrAmanI pratiSThA na thAya tyAM sudhI zAMti nathI sthapAvAnI. AvA asamAna samAja kema aneM karyAM sudhI cAle ? ApaNe tyAMnI AjanI paristhiti mANasane vikaLa banAve tevI che. eka mANasa sAva bhUkhyA rahe che. sUko roTalo paNa tene pUro maLato nathI ane bIjA batrIsa jAtanAM bhAjana jame che ane tene pacAvavA mATe TIkaDI khAvI paDe che. eka bahenaneM zarIranI AbarU DhAMkavA mATe ardha-vajra paNa nathI maLatuM tyAre bIjI bahena vajranA kabATo bharatI hoya che. eka mANasane tUTIph TI jhUMpaDI paNa AzrAya mATe nathI maLatI tyAre bI mANasa vizALa mahelAtA vApare che. eTale AjanI rAjayanIti che te TukaDA karavA mATenI rAjayanIti che. joDavA mATenI nahi, Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-7-1972 A badhA vicAra sUkSma rIte karavA joIe, ane AvI asamAnatAnA kAraNe je arAjakatA pravartI rahI che, tenA dhasamasatAM pUra AvI rahyAM che, tenAM darzana jayAre kSitijanI pelI pAra thaI rahyAM che tyAre tenA ukela mATe gaMbhIratAthI vicAra karavA ja joIe, ane tema karavA mATe amArI A trIjI zakita drArA kAma karavAnA AMdolanamAM sahabhAgI thavuM te uttama raste che, mATe mArI Apa saune vinaMti che ke amArA kAmamAM uparanI sahAnubhUti nahi, paraMtu; hRdayathI Teko ApeAma karavuM te saunA lAbhanI vAta che. tyAra bAda nirmaLAbahena vede beAlatAM jaNAvyuM ke vinobA kAMtA che. temaNe ApaNane vicAra Apyo, tenA amala ApaNe karavAnA che. krAMtinA vicAra sarvatra pahoMcADavAnA che. gAmaDAnA mANase vicArane tarata ja samaje che, paraMtu buddhimAnIne samajAvatA bahu vAra lAge che. enuM kAraNa e che ke teo gAmaDAonA saMparkamAM nathI, prekiTakala jIvanathI ajANa che. bhUdAnanuM kAma moTuM che; tenA mATe khUba zakita ane sahunA sAthanI jarUra che. jema ApaNe gharanA parivArane ane sarakArane calAvavA mATe sahayoga ApIe chIe e rIte A kAmane saune sahayoga maLavA joIe. AvI gaMbhIra samasyA hala karavI hoya te samaya paNa kADhavA joIe. ApaNe samAjanuM mALakhuM e rIte badalavAnuM che ke uparanA, eTale ke dilhInA oNrDarathI nahi paraMtu nIcethI, eTale ke grAmapaMcAyatonA nirNayo pramANe AkhA dezanuM kAma cAlavuM joIe. ane bahumatIthI ja nahi paraMtu saunI saMmatithI kAma thavuM joIe. mejoreTI hamezAM dareka kSetre mAInoriTIne dabAvatI hAya che. dareka vyaktine bhagavAne puSkaLa zakita ApI che. eka virodhI vyakita paNa saMgaThanamAM Aga lagAvI zake che. ApaNe pazcimI saMskRtinuM AMdhaLuM anukaraNa na karavuM joIe. tenI sArI vAtA bhale svIkArIe. Aje ApaNe sau peAtAnA saMrakSaNa pUrato ja vicAra karatA thayA chIe. lAMbI gulAmIne kAraNe AtmazakitanI pichANa ApaNe khAI beThA chIe. amAruM kAma phakata bhAratadeza pUranuM maryAdita nathI, AkhI duniyAneM A kAmathI deravaNI maLe ane AkhI duniyA eka kuTuMba bane evI amArA kAma pAchaLanI vizALa bhAvanA che. ame janatA para vizvAsa rAkhIne cAra varSathI pharIe chIe. mAnava sarvatra eka samAna che evA amAro daDha vizvAsa che eTale game tevA bhaya sAme paNa amane aMzamAtra Dara lAgato nathI. ApaNe ghaNAM ghaNAM bhASaNa sAMbhaLIe chIe. paraMtu sUkSma aMzamAM paNa teno amala karatAM nathI eTale pragati thatI nathI. AjanI sabhAnuM grUpa joIne huM khUba prasannatA anubhavuM chuM. mane khUba ja khuzI ane AnaMda UpajamAM che. AvAM grUpo A vAta mana para leM te ghaNuM kAma thaI zake. tyAra bAda hemabahena bharAlI, je A TukaDInA naeNtA che temaNe beAlatAM jaNAvyuM ke: ApaNe eTalA badhA dhArmika vRttinA chIe ke upavAsa karIe chIe, zAstro sAMbhaLIe chIe, devamaMdire jaIe chIe, dayAnI lAgaNI dharAvavAnA dAvA karIe chIe-Ama chatAM anyAyonI paraMparA vadhatI ja cAlI che. du:kha sAthe kahevuM paDe che ke AjanA navayuvAna kArbanapepara banI gayo che. badhAne AsAnIthI ja kAma karavuM che, peTanuM pANI na hale ane krAMti sarjAya ema sau Icche che. 71 AjanA yuga kAnUnayuga che. kAnUno amuka hada sudhI ja sArA che. bAkI jayAM kAnUna che tyAM tenAM rastA paNa che. mATe mAtra kAnUna dgArA kAma nahi cAle; kemake Aje AkhI duniyAmAM avizvAse sAmrAjya jamAvyuM che. eTale arasaparasanA prema dvArA samAja banAvavA te jarUrI che-te InDiyana kalcara che. Aje sAmAjika kSetre bilakula kAma nahi karanArA evA bhAIo pUche che ke 21 varSanI padayAtrA dvArA vinobAjIe zuM kAma karyuM ? zuM pragati sAdhI? AvI vRtti ApaNA samAjane keTaluM badhuM nukasAna pahoMcADe che ! mATe amArA kAmanA saMdarbha ane mUlya samajavA sau prayatna kare evI mArI vinaMti che, ApaNe eka kAnathI sAMbhaLIne bIjA kAne kADhI nAMkhavAnI vRtti paNa have cheDavI joIe. dareka mANasa sakriya banaze te ja kaMIka pariNAma sAMpaDaze. navA DhaMgathI navI racanA karIne amAre duniyAne daga karavI che! gAMdhIjIne Aje ApaNe phoTakempamAM pUrI dIdhA che. nazAbaMdhInA ane harijanauddhAranA nArAmAM jakaDI dIdhA che, sapheda TopI ane khAdImAM vaNI lIdhA che. koInA hradayamAM ke samAjanAM vANI-vartanamAM temanuM darzana thatuM nathI. ApaNe svarAjya nathI meLavyuM paraMtu svadezI rAjaya meLavyuM che. svarAjayanI maMjhila haju ghaNI dUra dekhAya che. jo e raste pravAsa karIzuM te ja tyAM pahoMcIzuM. gAMdhIjIe aMgrejIne haThAvavAnI vAta karelI, jayAre Aje ApaNA sAmAnya gharamAM paNa pappA-mammInA zabdaprayogAe sthAna prApta karyuM che. Aje zahero gAmaDAMonuM zoSaNa karI rahyAM che. dUdhanuM utpAdana te gAmaDAMo kare che, Ama chatAM tyAMnA cheAkarAone ke bImArane paNa dUdhanuM TIpuM nathI maLatuM. te DerIo dvArA zaheramAM Ave che. gAmaDAnI bahenone paheravAM pUrAM vasro nathI maLatAM.A rIte amIrI ane garIbInI khAI vadhatI ja cAlI che. Aje hathiyAronI nahi paraMtu vicArAnI laDAI cAlI rahI che, mATe hRdayaparivartananuM kAma bhAratadvArA ja duniyAmAM thaze te ApaNe batAvI ApavAnuM che. e mATe ApaNe janamatane jAgrata karavA joIe. samasyAone tenA zuddha svarUpamAM samajIne samajAvavI joIe ane Ane mATe dareke vadhAre samaya ApavA joIe. ApaNu sUtra hovuM joIe; "uttama lenA, uttama denA." muMbaI mahAnagarI A dezanA daravAjo che. ApaNe heldI DemokrasI mATe helthI mAnasa keLavavuM joIe. zrotAoe ATalI talinatAthI ane zAMtithI amane sAMbhaLyAM ane amArA kAryamAM ATalo rasa dAkhavyo tethI amane kharekhara khuzI Upaje che. tyAra bAda saMghanA maMtrI zrI subodhabhAI ema. zAhe AbhAravidhi karatAM jaNAvyuM ke AjanI A sabhAnAM padayAtrIbahenonAM vakatavyothI huM eTalA badhA prabhAvita thayo chuM ke mArI lAgaNIne vyakata karavAnA mane zabdo maLatA nathI. ApaNane ApelA cokkasa mArgadarzana mATe ApaNe A padayAtrI bahenonA kharekhara RRNI chIe. bAda sabhA visarjana thaI hatI. saMkalana: zAntilAla TI. zeTha DAbI bAjuthI pahelA traNa padayAtrI bahenA (1) lakSmIkukana, (2) nirmaLa veda, (3) hema bharAlI--netA (4) zrI cImanalAla cakubhAI zAha, (5) zrI ratilAla cImanalAla koThArI, (6) sarvodayavALA zrI kAntAbahena (7) zrI cImanalAla je. zAha, Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara prabuddha jIvana eka uttama jagatanA mahAna puruSAmAM jenI gaNanA thAya che evA mahAtmA gAMdhI pAsethI lagabhaga dasa varSa pahelAM eka suMdara sAMje mane uttama bodhapATha maLye, mAnavatA vizenI ApaNI mAnyatAmAM jyAre oTa Ave che tyAre UMDA kheMdanI lAgaNI ApaNane gherI vaLatI hAya eveA anubhava ghaNA lokone thayo haze, AvI avasthAmAMthI mAre paNa pasAra thavuM paDeluM. mArA patinuM tAjetaramAM ja avasAna thayeluM. A du:kha sAthe bIjI AghAtajanaka vAta mane e lAgI ke patinuM mRtyu thatAM hindu kAyadAnI daSTie mAruM koi svataMtra astitva hatuM nahi. AjhAdInI laDatamAM anya strIo sAthe me" paNa puruSo sAthe varSo sudhI kAma karyuM hatuM ane dezane mukita maLI tyAM sudhI aneka yAtanAo sahana karI hatI, paraMtu kAyadAnI duniyAmAM puruSa sAthenA saMbaMdhanA dhoraNe ja strInA hakka-adhikArane mAnya gaNavAmAM Ave che. mAre saMtAnamAM putra na hovAthI kuTuMbanI mAlamilakatamAM kazA ja hissA nahotA, mArI traNa putrIone paNa koi adhikAra nahAtA, A paristhiti mane du:kha pahoMcADe tevI vasamI hatI. AvA junavANI kAyadAne Teko ApanAra kuTuMbIjana pratye. mArA dilamAM bhAre roSa jAgyo hato. A divaseAmAM pesiphika rilezansa konpharansamAM bhAga levA amerikA jatAM pahelAM huM gAMdhIjIne maLavA gai. vAtacIta patyA pachI gAMdhIjIe mane pUchyuM: "sagAMsaMbaMdhIo sAthe te samAdhAna karI lIMbuM che ne ? " teo kaMika mArI viruddhamAM pakSa lai rahyA che evuM lAgatAM huM ceDI cAMkI ane bolI, "mAre koinI sAthe kazuM thayuM nathI, paraMtu AvA artha vagaranA kAyadAno lAbha lai je loko mArI sthitine vadhu kaparI banAvI mUke che temanI sAthe mAre kaMi ja levAdevA nathI.'' gAMdhIjI thaeNDIvAra bArIbahAra joi rahyA pachI mArI tarapha hasI bolyA : jA ! badhAnI vidAya laI Ava ! sabhyatA ane saujanya- ApaNe vIsarI jai zakatA nathI. ApaNe bhAratavAsIo te A guNAnuM khUba mahattva AMkIe chIe." "nA, Apane rAjI rAkhavA khAtara je loko mane nukasAna paheoMcADI rahyA che. temane maLavA huM nahIM ja jAuM.'' meM makkama tAthI uttara vALyo. "tArI jAta sivAya bIjuM koi tane nukasAna karI zake tema nathI." gAMdhIjIe hajI paNa potAnA Agraha cAlu rAkhI hasatAM hasatAM mane samajAvavAnuM cAlu rAkhyuM. "tArA dilamAM kaDavAza bharI che tene dUra nahIM kare te e tane nukasAna karaze. '" huM cupacApa sAMbhaLI rahI. gAMdhIjI AgaLa bAlyA: "tuM eka navA dezamAM jAya che, kAraNa ke aMtarathI tu du:khI che ane A sthitimAMthI chUTavA icche che. paraMtu huM tane eka vAta mU? ahIMthI nuM chUTI zakaze, paraMtu tArI jAtamAMthI chUTI zakaze kharI ? aMtaramAM jyAM sudhI azAMti bharI che tyAM sudhI bahArathI tane zAnti prApta thaze kharI ? thoDI saumyatA keLavI A vAtano vicAra kara ! teM Aptajanane gumAvyA che e du:kha paryApta che. emAM tArUM vadhAro karavA che ? aMdaranA DaMkhane dUra karI dilane saraLa banAvavAnI naitika hiMmata tArAmAM nathI mATe ja ne ?" gAMdhIjInA zabdo mane asara karI gayA. divasA sudhI meM mathAmaNa ane becenI anubhavI. chevaTe eka divasa mArA sAsariyAmAM phona karI, paradeza jatAM pahelAM saune maLavAnI icchA vyakata karI. tA. 16-7-1972 zikhA maNa e loko sAthenI mulAkAta daramiyAna pAMca-cha miniTamAM ja [huM joi zakI ke ' mArA AvavAthI saue khuzI anubhavI hatI ane rAhata vAtAvaraNa saryuM hatuM. mArI yojanA me saune rAmajAvI ane eka navA kAryanA AraMbha mATe huM paradeza jai rahI hatI. e mATe saunI zubhecchA cAhI. mArAmAM gajabanuM parivartana thayuM hatuM. mAthA parathI jANe meTA bAjo khasI gayA hatA ane haLavI phUla banI gaI hatI, A nAnakaDI ghaTanAthI mArA jIvanaparivartananA prAraMbha thayo. doDha varSa pachI saMyukata rASTrasaMsthAmAM bhAratIya pratinidhimaMDaLanA netA tarIke huM nyUyorkamAM hatI. dakSiNa AfikAmAM vasatI bhAratIya prajA tarapha je kharAba vartana dAkhavavAmAM AvatuM hatuM e aMgenI bhAratanI phariyAda e mahattvanA savAla hatA. baMne pakSa vacce garama carcA thaI. virodha pakSe bhAratanI pratiSThAne tema ja mane apamAnajanaka lAge e rIte je saMbhaLAvyuM tethI mane ghaNuM kharAba lAgyuM. jevA sAthe tevAnI nIti apanAvI me' paNa vaLatA javAbo ApyA, vasamA zabdonI A vAgdhArA cAlI rahI hatI. tyAM ekAeka mane gAMdhIjInuM smaraNa thayuM. bApu AvI rIte pasaMda kare kharA ? emanI dRSTie te koI paNa vAtano ukla jeTale mahattvA hatA eTalA ja, balke ethI paNa vizeSa, e ukela lAvavA je mArga akhatyAra karavAmAM AvatA hatA, e hato. mAnabhaMga thaIe e rIte vANInuM jora vAparI koI kharaDo pasAra karAvI zakayA tA e mUlya paNa zuM? rAtanA sUtI vakhate meM nakkI karyuM ke game te pariNAma Ave paraMtu yu. ena,mAM game tevI vANI uccArIza nahi. paraspara doSArApaNa ane gametema bAlIne vijaya meLavavAnuM valaNa choDI daI AkhI carcAnA menavesarathI AraMbha karyo ane virodha pakSane eka navI bhUmikA para laI AvI. pachI te badhI carcA muddAsara cAlI, chelle divase kamiTI hAla cheADatAM pahelAM huM virodha pakSanA pratinidhimaMDaLanA netA pAse gaI ane bAlI : " A carcAsabhAmAM mArA koI kAryathI ke zabdothI Apane du:kha lAgyuM heya te| kSamA mAgavA ApanI pAse AvI chuM. ." uSmApUrvaka mArI sAthe hAtha milAvI temaNe kahyuM : "mAre kaMI ja phariyAda nathI." (18) emanI sAthenA sArA saMbaMdhano mane saMtAya hatA. e karatAM mArI jAtane huM saMbhALI zakI hatI ene apUrva AnaMda hato. gAMdhIjInI zikhAmaNe Ama mane mArI jAtamAMthI ugArI lIdhI hatI. nAnI nAnI ghaTanAomAM paNa khAmeAzI jALavI rAkhavA bApunA zabdAe mane khUba preraNA ApI che. mArA anubhavanI eka vAta kahuM chuM . temAM kadAca aneka baheno potAnA sUra purAvaze. rAtanA mAno ke svapna AvyuM ke koI agatyanA mahemAnAne ghera jamavA bAlAvyA che. mahemAno AvI gayA che ne jamavAnA samaya thaI gayo che, paraMtu sAInuM kaMI ja ThekANu ` nathI. tame hAMphaLAMphAMphaLAM thaI doDAdoDI karo che eTalAmAM AMkha khUlI jAya che ne e te kevaLa svapna hatuM ema jANI rAhatanA bhAva anubhavA che. paraMtu mAre to kharekhara AvI ghaTanA banI hatI, IgleMDa khAte bhAratanA hAI kamizanaranI mArI pharaja daramyAna tyAMnA vaDA pradhAna ane leDI eDana mAre tyAM jamavA Ave e nAnI vAta na gaNAya. bhAjananI yAdIthI mAMDI mINabattI ane phUlonI rAjAvaTa, raMga vagere bAbatAnI meceAkasAIpUrvaka yojanA karI hatI. mahemAna AvI gayA ane be vAra pINuM ApyA pachI me bhAjananI taiyArI karavA baTalarane IzAro karyo. ghaNI rAha joyA pachI trIjI vAra paNa yAre pINu AvyuM tyAre mahemAnonI mAphI mAgI huM rasoDA bhaNI doDI. v Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7 -1972 'prabuddha jIvana tyAM dazya joi huM khAbhI ja banI gai. eka khUNAmAM kAmavALI bAI dhrujatI UbhI hatI, te bIjI bAja eka nekara gabharATamAM UbhA rahI gayA hatA. jamavAnA Tebala pAse rasoI jamIna upara pagathI tAla daI kaMIka gaNagaNI rahyo hato. tenI AMkho lAlaghuma hatI ane koI ane khI sRSTimAM viharatA hoya evA enA raMgaDhaMga hatA. pakAvyA vagaranuM cikana Tebala para jema tema paDayuM hatuM. mArA gussAno pAra na rahyo chatAM svarathatA jALavI pUchayuM: hajI sudhI jamavAnuM kema taiyAra nathI ?" "yAra ja che ne... memasAba... badhuMya taiyAra che...besI jA.... va..... sau... besI..... ( va ..." rasoIyAe lalakArIne kahyuM. mArA roSanI sImA na rahI. jIbha para zabdo AvI gayA. : "cAlyo ja! tane rajA ApavAmAM Ave che !" paraMtu bApunA je zabdoe mane aneka veLA sAMtvana ApyuM hatuM ne zaniSTamAMthI ugArI lIdhI hatI te najara sAme tarI rahyA. guraso karavAthI mane pitAne ja moTuM nukasAna pahoMcaze e khyAlathI sabhAna banI bolI : "je taiyAra hoya te Tebala para mUko." sau jamavA beThAM. yAdI pramANe vAnagIo hatI nahi, paraMtu mahemAnane kharI varasurithati samajAvI tyAre teo AzcaryathI bolI UThayAM : " pIdhelI hAlatamAM Apane raseI ATaluM sarasa bhojana banAvI zake che to amo kevuM majAnuM banAvato haze!" rAhatanI lAgaNI anubhavatI huM hasI paDI. e hAthamAM kadAca koIne cheDI vicitratA paNa lAgI haze. mArI jAtane huM saMbhALI zakI ane eka vAta e paNa samajAI ke Dinara-pArTI vagere game teTalAM agatyanAM hoya to paNa e ApaNA jIvanamAM mukhya vastu nathI. hareka prasaMgamAM khAmoza rahevuM jeTaluM jarUrI che teTaluM ja ApaNA aMtarane dhikkAranI lAgaNIthI zukata rAkhavuM paNa jarUrI che. ApaNe game tyAM hoIe ane game te kSetramAM kAma karatA hoIe paNa mahAtmA gAMdhInI A zikhAmaNa sau koIe dhyAnamAM levA jevI amUlya che: "tamArI jAta sivAya anya koI ja tamane nukasAna karI zake tema nathI." mULa aMgrejI : zrImatI vijyAlakSamI paMDita anuvAdaka : zAradAbena bAbubhAI zAha sabhara ekAMta * ApaNe ghaMghATamAM rahevA TevAI gayA chIe. eTale ghaghATa na hoya tyAre paNa ApaNe ghoMghATane bhAva anubhavatA hoIe chIe. ApaNuM mana ghoMghATathI eTaluM badhuM TevAI gayuM hoya che ke kharekhara zAMti hoya to paNa zAMti lAgatI nathI. ghoMghATanI Adata ApaNA upara savAra thaI jAya che. kayAMka sAMbhaLeluM daSTAMta yAda Ave che. Araba dezamAM cAreka Araba agiyAra UMTa sAthe raNanA lAMbA pravAse nIkaLelA. raNanA pravAsamAM savArI mATe UMTa jevuM upakAraka bIjuM koI prANI nathI. unALAnA dhagadhagatA raNamAM cAra Arabo divasabhara pravAsa kare ane sAMja paDe tyAre agiyAreya UMTane gaLe deraDA bAMdhI tene khIlA vaDe raNanI jamInamAM jaDI de, jethI rAtre te nAsI na chUTe. ghaNA divasa pachI, pravAsa daramyAna eka doraDuM ane khIle kayAMka sarI paDyAM. sAMja paDI tyAre khabara paDI ke dasa UMTane doraDAthI bAMdhI khIle jaDI zakAze, paNa agiyAramAM UMTane bAMdhavA mATe doraDuM ke khIle rastAmAM kayAMka paDI gayAM che. cAreya Araba muzkelImAM mukAI gayA. zuM karavuM tenI paNa sUjha paDe nahIM. agiyAramA UMTane chUTuM rAkhe te e rAtre kayAMka chaTakI jAya. eTale thAkayA-pAkayA hovA chatAM koIke ujAgaro karavo rahyo, kAM UMTane bAMdhavA mATe kaMIka rasto karI rahyo. temaNe jyAM mukAma karyo hato tethI thoDe dUra eka jhUMpaDI jevuM dekhAyuM. eka vaDIla Arabane thayuM ke lAva, jhUMpaDIe tapAsa te karavA de. kadAca tyAMthI doraDuM ane khIle maLI jAya. Araba jhUMpaDIe pahoMcyo tyAre khabara paDI ke tyAM eka phakIra rahe che. Arabe potAnI muzkelI tenI AgaLa rajU karI. phakIre kahyuM ke bhAI, mArI pAse doraDuM, khIle ke bIjuM koI sAdhana nathI, jethI tame UMTane kabaje rAkhI zake. paNa tamane bharose paDato hoya te eka upAya batAvuM. Arabane te UMTa rAtre kayAMya chaTakI na jAya temAM rasa hato. eTale teNe phakIrane upAya batAvavA vinati karI. phakIre kahyuM ke daseya UMTane deraDA bAMdhyA pachI ane doraDAne khIlA sAthe bAMdhI bhaye jaDayA pachI agiyAramA UMTa pAse javuM ane tene paNa gaLe doraDuM bAMdhatA he tema hAtha pherava ame te deraDAne khIlA sAthe bAMdhI jamInamAM jaDI detA ho tevI upalaka kriyA karavI. pachI jejo, savAre zuM thAya che. ArabanA manamAM upAya barAbara beThe nahIM, paNa bIjo koI rasto nahotA eTale A upAya ajamAvyA vinA chUTako nahoto. teNe pAchA jaI anya Arabene phakIre batAvela upAya kahyo, ane phakIranA kahevA mujaba dasa UMTane barAbara bAMdhI agiyAramAM UMTane paNa doraDe bAMdhI deraDAne khIlA sAthe jamInamAM jaDatA hoya te AbehUba dekhAva karyo. pachI bhejana ItyAdimAMthI paravArI thAkayA pAkyA sUI gayA. savAre UThe te agiyAreya UMTa salAmata. dasa UMTa je rIte Deka rAkhIne beThA hatA, barAbara te ja rIte agiyAramuM UMTa paNa beThuM hatuM. phakIrane upAya kAmiyAba nIvaDe tethI Arabo khuza thayA, ane kharekhara doraDuM bAMdhyuM nahotuM chatAM UMTa rAtre kema bhAgI na chUTayuM te aMge phakIrane pUchavA mATe savAramAM be Arabo gayA. phakIre javAbamAM kahyuM ke ghaNA divasathI e UMTa doraDAthI ane doraDAne khIlA sAthe bAMdhI jamInamAM jaDI devAmAM Ave che te kriyAthI TevAI gayuM hatuM. e Teva eTalI ghATI thaI gaI hatI ke tame doraDuM bAMdhatA ho tema ene gaLe hAtha pheravo ane jamInamAM khIlo jaDatA ho evI kriyA karo eTale e kharekhara ema ja mAnIne cAle ke ene gaLe doraDuM che ane te khIlA sAthe bAMdhavAmAM AveluM che. AdatanuM je keTaluM jabaruM hoya che teno vicAra karatAM zreNika rAjA vize kayAMka vAMceluM yAda Ave che. potAnA rAjyamAM koI paNa. A da la vA mehe barase re bAdalavA ! mehe jaga- piyAsA manavA... mAre attara jo jalavo. mehe barase re bAdalavA ! jorathI vase zerathI varase, varaso mULazadhAra, jaDatAnAM ghana ghera miTAvavA, vIja jalo AkAza-mehera 1 ganamaMDala pe megha chavAze, - jigara meM alpakAra; bIjalInu mohinI rUpe, barasA amIdhAra, mahe-2 meghamaMDala meM paDaghama bAje, krAnti-rava ke thAya; vajukaDAke haiye pragaTo, ( kAna-gepI paikAra, mahenDa- 3 mera hI bole, papihA hI bole, jIvana meM zUnyakAra; kokilanA kuMjanathI pragaTe, sarjanane kilakAra, mahe0- 4 Ave mehana! Avo rAdhA ! -ravana-mandira; dharatIne ujyiArI karavA, UmaTo neharita. pragaTe jIvana-gItameha0- 5 prA. harIza vyAsa Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 ja hiMsA na kare evuM rAjA IcchatA hatA. emanA pradhAna ghaNA buddhizALI ane mAnavasvabhAvane pArakhu hatA. teNe rAjAne kahyuM ke rAjyamAM ahiMsA vyApaka bane te pramANe prayAsa karavA ja joie. paNa mANasanA manane tadna ahiMsaka banAvI devuM muzkela ane kaMika aMze azakya che. jene mAravAnI ja Adata paDI gaI che tene tame prabuddha jIvana sthULa rIte hiMsA karatA kadAca aTakAvI zakaze, kAraNa ke tame raNIdhaNI che, paNa sUkSma hiMsA karatAM tame nahIM aTakAvI zako, rAjAnA manamAM pradhAnanI vAta barAbara beThI nahIM. pAtAnI vAtanuM samarthana karavA pradhAne nagaranA khATakIne tatkALa ahiMsaqa banAvavA muzkela che evI rAjA pAse rajUAta karI, rAjAne khATakIne ahiMsaka banAvavAnI muzkelI na lAgI. teNe pasAyatAone hukama karyo ke khATakIne page doraDA bAMdhIne kUvAmAM UMdhA laTakAvavA, ane hAthathI pANI pI zake eTalA ene pANIthI UMce rAkhavA, evA hukama karyo. pasAyatAoe te rAjAnI AjJA mujaba tene kUvAmAM addhara laTakAvyo. covIsa kalAka thayA eTale tene peAtAnI pAse pAchA lAvavAnA rAjAe hukama karyo. pradhAnane paNa peAtAnI pAse hAjara rAkhyA. khATakI hAjara thayo eTale rAjAe pradhAnane kahyuM ke A mANase thevIsa kalAkamAM bilakula hiMsA karI nathI. mANasane enA vAtAvaraNamAMthI bahAra rAkhavAmAM Ave to e enA doSamAMthI mukata thaI jAya che. pradhAne rAjAnI vAta dhyAnapUrvaka sAMbhaLI lIdhI. pachI te khATakI sAthe thoDI vAtacIta karI zake te mATe rAjAnI anumati mAgI. rAjAnI saMmati maLatAM teNe khATakIne prazna pUchyo ke ene kUvAmAM UMdhA laTakAvyo te daramiyAna e zuM karatA hatA. khATakIe hAtha joDI javAba Apyo: 'mAvatara, kUvAmAM addhara laTakatAM laTakAM to zuM kAma thaI zake? eTale huM to khUba akaLAtA hatA ane kayAre mane kUvAmAMthI bahAra kADhe tenI rAha joto hato.' pradhAne ene pharIthI prazna pUchyo : 'tArI vAta sAcI che. mANasa kUvAmAM addhara laTakatA hoya ane pAse kaMI sAdhana-hathiyAra na hoya eTale kAma karavuM te| muzkela. chatAM tuM covIseya klAka kaMI ja nahoto karato, mAtra laTakI ja rahyo hato? pradhAne bIjI vAra ene e prazna pUchyo eTale khATakI vicAramAM paDI gayo. te vicAravA lAgyo. vicAra karatAM ene yAda AvyuM ke pote taddana laTakI to nahoto rahyo. te avAranavAra pANImAM gheTAM, bakarAM vagerenI AkRtio dAratA hatA ane jANe charAthI emanAM gaLAM kApatA hoya tema e pANImAM jorathI hatheLInI kAtara mArato hato. jANe pote gheTAM ke bakarAMne vadherI nAkhyA che ane pANInI cheALAne badale lohInI cheALA UDe che ema mAnI rAjI rAjI thaI jato. khATakIe pradhAnane upara mujabanI paristhiti jaNAvI ane kahyuM: 'mAbApa, AvuM na karuM to mAro dA'Do zI rIte jAya.' rAjA catura hatA. game teTalAM niyamano mUkavAthI AdatanuM jora tatkALa jatuM nathI e tene samajAI gayuM. doraDAnI ane khIlAnI hAjarI na hovA chatAM AdatanA jore UMTa e baMnenI hAjarI anubhavatuM hatuM; gheTAM-bakarAnI hAjarI na hAvA chatAM khATakI temanI hAjarI che ema mAnIne temane kApata hato. tema ghoMghATathI TevAI gayeluM mana teno abhAva chatAM tenI satata hAjarI che ema mAnIne akaLAya che. eTale manane ekAnta prApta thayuM hAya to paNa te jaladI dhoMdhATamAMthI bahAra nIkaLI zakatuM nathI. ghoMghATanA abhAvanA tene khyAla Ave che tyAre paNa te ekAnta anubhavavAne badale ekalatA anubhavavA mAMDe che. ekAntamAM eka latAne ogALI nAkhavAnI meTAmAM moTI taka maLe che te paNa e bhUlI jAya che. tA. 16-7-1972 ItyAdi sthaLAe jAya che. dhIme dhIme tyAM paNa ene mANasAnI avaravara eTalI badhI lAge che ke jozImaTha ke badarInI AgaLa koI ekAnta sthAna zodhavA te jhaMkhe che. vyavahAranI ane anya dhamAlAthI kaMTALI reMTalIka vyakitao ekAntanI zodhamAM haradvAra, hraSIkeza, devaprayAga, rudraprayAga, naMdaprayAga ekAnta e bAhya paristhitinA jeTale viSaya nathI teTalA mananA viSaya che. te tenA khyAla bahAra rahI jAya che. jIvananI sAdhanAnI zarUAtamAM svAmI rAmatIrtha aMge A vAtane samarthana Apato prasaMga sAMbhaLyAnuM yAda Ave che. rAmatIrtha zarUzarUmAM tapazcaryA karavA jaMgalamAM gayA tyAre evA khyAlathI gayelA ke tyAM saMpUrNa zAMti maLaze ane IzvaramAM dhyAna ekAgra karI zakAze, te nadIkAMThe eka vizALa vRkSa nIce Izvara-smaraNa karavA beThA. saMdhyAnA samaya thavA AvyA tyAM te paMkhIonA kalaravathI samagra vAtAvaraNa gUMjI UThayuM. e ja paristhiti prAta:kALe, divasa daramiyAna paNa pazu-paMkhIAnI avarajavara ane avAja cAlu rahyAM. emane thayuM ahIM paNa joIe tevI zAMti nathI. jyAM nIrava zAMti heAya evA sthaLe uM te dhyAnamAM khalela na paDe. evA vicAra AvatAM teo himAlaya tarapha cAlavA mAMDayA, rastAmAM aneka sthaLe zAMtinI talAzamAM rokAyA. paNa nIrava zAMti na maLI. chevaTe himAlayamAM pahoMcyA tyAre temane thayuM ke zAMtinuM nivAsasthAna have maLI gayuM. hAza karIne eka vRkSa nIce teo beThA. thoDI vAramAM te vAdaLA UmaTayAM. gaDagaDATa zarU thayo; vIjaLInA kaDAkA-bhaDAkAthI rAkhuM vAtAvaraNa bharAI gayuM. TapoTapa moTA karA paDavA mAMDayA. paNa paramAtmAne pAmavAnI emanI jhaMkhanA eTalI prabaLa hatI ke saMkalpabaLe teo bAhya azAMtimAMthI Akhare ekAntamAM cAlyA gayA, bAhya duniyAmAMthI potAnI vRttio saMkelAI jAya ane te paramAtmAmAM pUrepUrI ekAgra thaI jAya tenI eka ziSyane bhAre laganI hatI. ene ekAntanA mahimA samajavA hatA. ene kaMI sUjha paDatI nahAtI. e mUMjhAto hato. eNe gurunI salAha levAnA vicAra karyA. teNe eka divasa gurune pUchyuM: 'gurudeva, tame mane ekAMtane mahimA samajAvaze? huM ghaNI vAra ekAntamAM besI dhyAna-sAdhanA karuM chuM, paNa mAruM mana lAgatuM nathI.' gurue kazA uttara na Apyo. ziSye bIjI vAra e ja prazna pUchyo. gurue tene sAmA prazno pUchayA : 'tu A sAme vahe che e nadI jue che? 'hA', ziSye kahyuM. 'te pelA parvatanI pAra rahelA raNane joyuM che?" 'hA, gurudeva.' pachI guru cUpa thaI gayA. gurue zA mATe sAmA prazna karyA tenI ziSyane samaja paDI nahIM, eTale teNe peAtAnA eka anubhavI ane abhyAsI gurubhAI pAse jaI phariyAda karI : 'gurue mane mArA praznanA uttara ApavAne badale sAmA savAle pUchyA'. ziSya gurubhAIne potAnA prazno ane gurue prabhuttaramAM pUchelA prazne kahI saMbhaLAvyA. gurubhAIe kahyuM: 'are sakhA, gurunA praznamAM ja uttaranA samAveza thaI jAya che. tane e na samajAyuM?" "zuM ?" ziSye vismayathI khUchayuM. 'gurue nadInuM ekAnta ane raNanuM ekAnta ema baMne tane dekhADayAM. nadInA ekAntamAM jaLanI sabharatA che. raNanA ekAMtamAM jIvananA jaLano abhAva hAvAne kAraNe zUnyatA che. tame sAdhanA mATe ekAnta pasaMda karo tyAre nadI jevuM sabhara hAvuM joIe, raNa jevuM khAlI nahIM.' kAMtilAla kAlANI mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha. mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. Te. naM. 350296 mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH 117 "prabuddha jena'nuM navasaMskara varSa 34 : aMka: 7 buddha jIvana muMbaI ogasTa 1, 1972 maMgaLavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rUA. 7, 5radeza mATe ziliMga : 15 chUTaka nakala -40 paisA . taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha - - - kAya - Asakita choDavA vize vinebAjInuM maMtavya - A zIrSakathI "bhUmiputra'nA tA. 6-7-'72 aMkamAM vine- zarU karI paNa temAM UNapa rahI tenuM kAraNa vyavasthAzakitane abhAva. bAjIne saharasAnA sAthIo sAthe vArtAlApa prakaTa thayo che, je vinobAjIe kahyuM che ke pite te vicAra Ape che, tene ala ahIM ApavAmAM Ave che. vinobAjI je kahyuM che te mananIya kara bIjAnuM kAma che. A eka bacAva che. gAMdhIjI AvuM na kaheta. che, khAsa karI gAMdhIjI vize temaNe je kahyuM che tenA saMdarbhamAM, pitAne je vicAra Avyo hoya tene pahelAM amala kare, tenI gAMdhIjI ane vinobAjInI jIvanadaSTimAM zuM aMtara che te samajavA vyavasthA kare, vyavahAru che tenI khAtarI kare ane pachI bIjAne joDe. mATe. vinobAjI kahe che teo have sUkSma ane sUkSmataramAM praveza karI vinobAjIe kahyuM che ke moTA lako mATe kAra ya-Asakita rahyA che. A nivRttinI bhASA che. vinobAjI jJAnI che, draSTA che, choDavAnuM muzkela che. samAjasevAnuM kAma karatA loko phlANAnuM bhASAmAM prasAda che, maulikatA che. temanI pAsethI jeTaluM meLavAya DhIMkavAnuM zuM thaze, te vicAratA rahe che. A che kAruNya-nAsakita, je teTaluM meLavavuM. paNa temanI atyAranI avasthA ane mAnasika meTAmeTAene paNa gheratI rahI che, jemAM gAMdhIjI paNa apavAda nA valaNa dhyAnamAM rAkhavAM joIe. ApaNe keTalIka vakhata mahApururahyA. chellAM 4-5 varSamAM gAMdhIjIe kAruNya-Asakita choDI hota, pine anyAya karatA hoIe chIe. kutUhalathI athaza pote sAcA jijJAsu che eve dekhAva karavA bhAtabhAtanA savAla pUchIe chIe. te temanA avasAna pachI temanA eka naMbaranA ziSyo paNa paraspara vinobAjInI cembara prekiTasa banAvI dIdhI che. temanA javAba vidhI thaI gayA te na thAta, kAraNa ke dareka bApune pUchI kAma karatA keTalIka vakhate adhUrA hoya che, mitabhASI hoya che, koi vakhata hatA ane ekamate kAma karavAnI Teva paDI na hatI. kAraNya-Asakita vinoda hoya che, te badhAne bAbAvAkaya banAvI bhalAmaNamAM paDIe choDIne gAMdhIjIe kahyuM hatuM ke tame badhA ekamata thaI chIe. gAMdhIjI vize vinobAjIe je kahyuM ke badhuM gAMdhIjIne pUchIne kAma kare. te zuM thAta? gAMdhIjInI pATalI TIkA karyA pachI vALI thatuM tevuM ja kAMIka vinobAjI viSe thaI rahyuM che. svataMtra vicAranI le che ke gAMdhIjI avatArI puruSa hatA. vinobAjI kahe che kAruNya- jarUra che. Asakita choDavAnuM bahu kaThaNa che; huM jarA kaThora thaI gayuM chuM. gAMdhIjI kAntikArI puruSa hatA, temane samAjanuM pAyAmAMthI kAruNyaAsakita kApI rahyo chuM. kevI rIte pite karI rahyA che te parivartana karavuM hatuM, karmayogI hatA. AvA puruSamAM Agraha hoya te sAmyasUtravRttine ulekha karI samajAve che. svAbhAvika che. gAMdhIjIe tene satyAgraha kahato. De, AlabarTa ema lAge che ke "bhUmiputra'mAM vArtAlApane sAra ApavAmAM svAIjhare kahyuM che ke gAMdhIjImAM UMDo Agraha (Vehemence) Avyo che. jeNe te taiyAra karyo hoya teNe vinobAjInuM kathana pUruM hato, je keTalIka vakhata samAne pUro nyAya karavAnI temanI IcchA jhIla che ke nahi te kahevuM muzkela che. paNa tene mukhya dhvani spaSTa che. hovA chatAM, baLajabarInuM rUpa lete. temanA upavAsathI hameza | vinobAjIe kAruNya zabda zA arthamAM vAparyo che te kahevuM hRdayaparivartana thatuM tema nathI. thoDuM agharuM che. paNa temanuM kathana gItAnA zlekanI yAda Ape - briTiza sarakAre keTalIka vakhata upavAsamAM namatuM mUkanuM kAraNa che : 5: savaMtAnamata tat tat trANa gumAsumam | abhinna: ke gAMdhIjInA mRtyunAM gaMbhIra pariNAmethI tene bacavuM hatuM. bIjAsneharahita thavuM. sneha zabdane sAmAnya artha ahIM abhi- e namatuM mUkayuM, hindu ke muslima, milamAleka ke vIrAvALAe, preta nathI. paNa Asakita athavA rAganA arthamAM sneha zabda kAraNa ke gAMdhIjInuM mRtyu temane mATe akathya AghAta hato. vaparAya che. zubha, azubha je kAMI prApta thAya temAM Asakita karmayogI saMpUrNapaNe anAsakata ke vItarAgI thai zake ke nahi te jJAnI athavA rAgarahita thavuM. paNa vinAbAjI AthI paNa kAMIka vizeSa pura, jANe. tethI Asakita ke rAgadra nA prasaMge na Ave te mATe kahevA mAgatA hoya tema lAge che. emaNe kahyuM che, huM jarA kaThora kadAca saMnyAsanI ka95nA che. saMnyAsI keTaleka darajaje kaThora thAya thaI gayo che, kAraNya-Asakita kApI rahyo che. kAruNya Asakita che, kAraNa ke temAM saMsArI jIvonA du:kha pratye upekSA che. kAMIka kApavA jatAM kaThora zA mATe thavuM paDe? vizeSamAM temaNe kahyuM che AdhyAtmika svArtha lAge. gAMdhIjI mATe sAMsArika pravRttinothI 70 thI meTA hoya te AzIrvAda Ape, pUchavA Ave tyAre mArga nivRtta thavAnI kalpanA azakaya hatI. darzana Ape, bAkI badhuM kAma juvAnane soMpI de. A kahevAmAM koi vyakita ko mArga svIkAraze te tenI prakRti ane saMge sAMsArika pravRttiothI nivRtta thavAne bhAva che. gItAmAM anA- upara AdhAra rAkhe che. zrImad rAjacaMdrane koIe pUcheluM ke teo sakita che paNa karmayoga che, nivRtti nathI, kAra kApavAmAM kaThoratA che. samAjasevA athavA sAmAjika sudhAraNAnAM kAma kema hAtha dharatA kAraNa ke saMsAranuM zuM thAya che tene vicAra paNa choDI de che. nathI ? temaNe lAkSaNika javAba Apyo hate ke mAruM hADa garIba che. karmayogamAM Asakita athavA rAga chUTe, choDavAM rahyAM paNa karuNA - kAMIka Asakita ke rAga vinA sAMsArika pravRtti zakaya che? na chUTe, choDAya nahi. tene vega ApI zakAya ? A Asakita athavA rAga sAttvika ane | vinobAjI jJAnI ane saMtapuruSa che, piThaka brahmacArI che. ni:svArtha hoya. chatAM temAM pitAnA dhAravA pramANe na thAya te krodha upaniSada, gItA, mahArASTrIya saMtasAhitya vagerenA UMDA ke uttejanAne avakAza rahe che. ema kahevAya ke deha che. tyAM sudhI abhyAsI che. paNa mArA manathI e chApa che ke temanI vRtti AvI sthiti thoDe aMze te rahevAnI ja. ene jeTalI ochI karI karmayogI karatAM saMnyAsInI vadhAre che. gAMdhIjIne yoga tha na hota zakAya teTalI karavI. te saMnyAsI thayA hatA. gAMdhIjInA avasAna pachI bhUdAnapravRtti 23-7-'72 -cImanala cakubhAI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha vana : tA. 1-8-1972 kArya Asakita paNa choDIe zAstramAM sAta lekanI vAta Ave che. bhUrbhu va: sva: maha: jata: tapa: satyama - A sAta loka che te ciMtananA stara che. bhUlekamAM citana thaze. pachI prANAyAma Adi thaze to bhava: lekamAM ciMtana thaze. pachI svargalokamAM ciMtana thaze . pachI ciMtanazakitathI mananI upara javuM che yAne maha: lekamAM javuM che. chevaTe satyalekamAM javuM che. nIcenI bhUmikA choDyA vagara uparanuM darzana nathI thatuM. - tethI eka uMmara pachI uparanA darzana mATe nIcenA stara choDavo joie. atyAra lagI je rastara para rahyA, e ja stara para ciMtana karavAnI Adata paDI gai, e ja stara para raheze to buddhivikAsa nahIM thAya. uparanA stara para caDavAthI buddhivikAsa thAya che. juvAnane lAge che ke A DosA aDaMga lagAvIne beThA che! mATe choDavuM ja ThIka che. juvAne AgaLa Avaze. mATe 70 thI meTA hoya te AzIrvAda Ape, pUchavA Ave tyAre mArgadarzana Ape, bAkI kAma badhuM juvAnane soMpI de, juvAne sarvasaMmatithI kAma karaze.. Ama ApaNA moTA loko mATe kAra dhyAsakita choDavAnuM muzkela che. taruNonI tAruNyAsakita hoya che ne gharaDAonI kAruNyAsakita. kuTuMbavALAonI karuNA, mArA dIkarAnuM, mArA dIkarAnA dIkarAnuM, mArA bhANAnuM zuM thaze ? kuTuMbakabIlAmAM phasAyelAone AnI ciMtA hoya che. samAjasevAnuM kAma karatA lokone aneka loko sAthe saMbaMdha hoya che, te phalANAnuM zuM thaze, DhIMkaNAnuM zuM thaze, ema vicAratA rahe che. A che kAruNya. Asakita. je meTAmeTAone paNa . gheratI rahI che, jemAM gAMdhIjI paNa apavAda nA rahyA. jo AkharanAM 4-5 varasamAM temaNe kAruNya- Asakita cheDIne pitAnA sAthIone kahyuM hatuM ke tame badhA ekamata kAryakrama ghaDo to ekamata keLavavAnI lone Adata paData. ne gAMdhIjInI hayAtImAM kaMI thAta. paNa tema na thayuM. dareka bApune pUchIne kAma karatA rahetA. pariNAme bApunA gayA keDe emanA eka naMbaranA ziSyo paNa paraspara vidhI thai gayA. thoDeghaNo matabheda hoya te samajI zakAya, paNa emanA je 5-6 mukhya ziSya hatA te evA to paraspara virodhI thai gayA ke neharune abhiprAya e ke rAjAjI pAchaLa jaze te deza barabAda thaze ane rAjajIne mata evo ke neharu pAchaLa javAthI deza barabAda thaze. kAruNya--Asakita chADIne gAMdhIjIe kahyuM hatuM ke tame badhA ekamata thaine kAma kare te zuM thAta? paNa gAMdhIjI avatArI puruSa hatA. emanI vAta koNa jANI zake? "he rAma' e eka ja cIjathI temaNe badhuM sAdhI lIdhuM. tyAre temanI kArya : Asakita hota ane "he bhArata deza' kahetA te zuM thAta ? tulasIdAsa kahe che-janama janama muni jatana kirANI, aMta rAma kachu Avata nAhIM. aMta samaye temaNe rAma' kahyuM mATe badhuM sAdhyuM. ... kAruNyAsakita cheDavAnuM bahu kaThaNa che. jarA kaThora thai 'gathe . kAruNya-Asakita kApI rahyo che, "sAmyasUtra-vRttimAM 'e vize eka sUtra che-"bharavaM navet sAvadhAna: sattvaguNane jItavAne, enAthI para thavA mAmale kaThaNa che. mATe 'sAvaMdhAna'. zI rIte ene jI paze ? naMbara eka, 'sAtana'. satata sarvaguNa rahevuM joIe. rajoguNa ke tame guNane avakAza nahIM maLavo joie. sAtatyathI savaguNa saMbhave che ane "nirahaMkAreNa' -ahaMkAra choDavo joIe. huM savaguNI chuM, huM akkalavALe chuM e bheda AvI zake che. mATe nirahaMkAra thavuM Avazyaka che. pachI 'kAruNyAsakita varjanena." 'kAruNyAsakita cheDavI che. A pachI 'kIti - parihAreNa' kIti haze teya cheDavI joIze. kIrti kema choDavI e kaThaNa savAla che. ene parihAratha joie. chevaTe lanuM 'aMtima phulatyAgena." aMtima phaLa yAne mukita, eneya tyAga. ATaluM karavAthI sarva para vijaya hAMsala thAya che. gukhya vAta, huM kahevA cAhate ho te "kAruNyAsakita varjanena'. bhagavAna kRSNa aMta samaye te karI batAvyuM. zeksapiyara lakhyuM che ke "Aje je mitra para huM gusse thaye, te sAMje maravAne hato, evI mane khAtarI hatI te huM tenA para gusse thAta? ApaNe samajavuM joIe ke Aje ApaNA sAthIo che, ApaNe paNa chIe, paNa kAle hAizuM ke nahIM tenI khabara nathI. maraNanuM satata smaraNa rAkhIne jIvavAthI kadI kaleza nahIM thAya. A divasa ApaNe ke temane paNa AkharI divasa hoI zake chemATe saneha rAkhIne jIvavuM joie. vinobA 5vanAra : tA. 3-4-'72 * saharasAnA sAthIo sAthe prakIrNa neMdha zrI IndulAla yAlika zrI indulAla yAjJika viSe ghaNuM lakhAyuM che. mane aMgata paricaya na hato. temanI AtmakathAnA pAMca bhAga joi gaye. chuM. mArA mana upara je chApa che te saMkSepamAM jaNAvuM chuM. zrI IndulAlanuM eka pradhAna lakSaNa garIne pratyenI UMDI hamada ane samAjasevAnI tIvra bhAvanA. bIjuM lakSaNa, phakIrI athavA lAparavAhI. sAcA arthamAM vagabond, je maLyuM tethI calAvI levuM, khUba hADamArIo veThavAnI taiyArI. trIjuM lakSaNa, asthiratA. kayAMya karIne ThAma thaI na zake. A kAraNe temanuM jIvana veravikhera rahyuM. ghaNI dizAmAM pravRttio karI paNa temanI zakitane jeTaluM upayoga thavo joIe ane lAbha maLavA joIe te na maLe. sAhitya ke patrakAratvamAM ja rahyA hota te keTale mATe phALo Apyo hato. gAMdhIjI pratye khUba AkarSaNa chatAM gAMdhIbhakata ke gAMdhIjInA anuyAyI thaI na zakayA. tethI ja saradAra ane IndulAla vacce saMgharSa thayo tyAre jAhera jIvanamAM IndulAlanuM te samaye nizcita sthAna hovA chatAM, mANasanA UMDA pArakhu gAMdhIjIe saradAranI pasaMdagI karI. dezapremane lIdhe IndulAle AjhAdInI laDatamAM jhaMpalAvyuM paNa pitAnI cokkasa dizA nakkI karI na zakyA. chevaTa mahAgujarAtanI laDatathI chellAM paMdara varSa temane gujarAtamAM hovuM joItuM hatuM tevuM mAnabharyuM sthAna maLyuM. pariNAme lokasabhAnI TaNImAM zrI khaMDabhAi desAI ane zrI vasAvaDA jevA pIDha majaranetAone harAvI satata 15 varSa lokasabhAnA sabhya rahyA - ane inducAcA amadAvAda ane gujarAtamAM lokapriya thayA, potAnI je kAMI milakata che, pustakonI raoNyalTI, lagabhaga rU. 17000nI rokaDa rakama ane paracuraNa cIjavastu e badhI, zrI yAjJike vIlathI garIbonI sevA mATe temaNe racela mahAgujarAta. sevA TrasTane arpaNa karI che te temanA samagra jIvanane anurUpa che. prajAnA pratinidhio pArlAmenTa ke dhArAsabhAmAM prajAnA pratinidhi tarIke cUMTAya tevI vyakitaonuM varNana pramANika ane zaMkAthI para rahevuM joIe e ghaNI vakhata kahevAyuM che ane svIkAravAmAM AvyuM che. paNa ethI viparIta anubhava ApaNane thatA rahyA che. A saMbaMdhamAM thoDA divasa pahelAM IglAMDamAM eka banAva banyo te noMdhapAtra che. rejinAlDa meDaliga kanjharveTiva pakSanA AgevAna sabhya che ane koIka vakhata vaDA pradhAna thAya evI zakyatA mAnavAmAM . AvatI. vartamAnamAM briTiza pradhAnamaMDaLamAM gRhamaMtrInA sthAne hatA. te pahelAM nANAmaMtrI hatA. temane hamaNAM rAjInAmuM ApavuM paDayuM. temane pakSa sattA para na hatuM tyAre pilarsana nAmanA eka ArkiTekaTanI keTalIka kaMpanIomAM teo pramukha hatA. pelAnane vyavasAya khUba vyApaka ane AkhA yuropamAM phelAyelo hato. kaMpanInA ceramena tarIke meDaliMga kAMi vetana letA na hatA. paNa temanA kahevAthI, AvI eka kaMpanImAMthI 22,000 pAunDa eka thiyeTara TrasTa, jemAM meDaliMganAM patnIne rasa hato tene ApavAmAM AvyA Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-1972 prabuddha jIvana hatA. polasana nAdAra thayo ane tenI nAdArInI tapAsamAM A hakIkata bahAra AvI. moDaliMga uparAMta bIjA keTalAka AgevAna sarakArI adhikArIe tema ja pArlAmenTanA bIjA sabhyone pAlasananI kapanI taraphathI AvI rIte moTI rakame! pAyAnI vAta paNa bahAra AvI. tene paNA UhApoha thayA. chevaTa sarakAre tenI tapAsa karavA polIsane suparata karyuM. moDaliMga gRhamaMtrI hovAthI polIsa khAtuM temanA hAtha nIce hatuM tethI AvI tapAsa niSpA thAya te mATe temaNe gRhamaMtrI tarIke rAjInAmuM ApyuM. briTiza vaDA pradhAne temane bIjuM khAtuM soMpavAnI darakhArata karI te meDaliMge na svIkArI, ema kahevAya che ke moDaliMge 22,000 pAunDanI rakama thiyeTara TrasTane apAvI temAM kAMI yogya karyuM nathI. temaNe rAjInAmuM ApavuM paDayuM te mATe pArlAmenTanA sabhyo ane vaDA pradhAna zrI hIdha tathA vartamAnapatromAM temanA pratye sahAnubhUti darzAvavAmAM AvI. chatAM rAjInAmuM anivArya che ane te ja yogya lAge che tema svIkAravAmAM AvyuM. pArlAmenTa ke dhArAsabhAnA sabhya thAya te vyakita amuka sthAna prApta kare che ane lAgavaga dharAve che. teno koI durupayoga na thAya te khUba jarUranuM che. AvA pratinidhie pArlAmenTa ke dhArAsabhA sivAya bIjAM drAvakanAM sAdhano rAkhavAM ke nahi ane te kevA prakAranAM hoya tema ja sAmAnya sabhya uparAMta je vyakita pradhAnamaMDaLamAM hAya teNe koI vyApArI saMbaMdha rAkhavA ke nahi te viSe khUba vicAraNA thaI che. AvA dareka sabhya potAnA bIjA hitasaMbaMdhA hoya te sabhya thatAM jAhera karavA joIe. ( Declaration of interest ) evI eka sUcanA thaI che. bIjI sUcanA evI thaI che ke AvA dareka sabhye petAnA Avakavera ane milakataverAnA riTananI eka nakala pArlAmenTa ke dhArAsabhAne suparata karavI joIe. ApaNe tyAM kaoNMgresa pakSe eka niyama karyo che ke koI sabhya pradhAna thAya tyAre teNe petAnI milakatanI yAdI vaDA pradhAna kemukhya maMtrIne suparata karavI, bIjo eka kAyado paNa ApaNe tyAM che ke koI sarakArI adhikArI ke tenA kuTuMbI pAse tenI AvakanA pramANamAM vadhAre milakata mAlama paDe to teNe tenA saMteSakAraka khulAse ApavA joIe. A chatAM khUba pramANamAM bhraSTAcAra vyApelA che. hAI korTa ke suprIma korTanA jajonA tapAsa paMcamAM pradhAna ke mukhya maMtrI hoya evI keTalIka vyakitao sAme bhraSTAcAranA Aropo puravAra thayA che chatAM AvI vyakitao sattAsthAne athavA jAhera jIvanamAM lAgavagabharyuM sthAna bhAgave che. ApaNe tyAM ja AvuM che tema nathI. briTanamAM ane anya dezamAM ane amerikAmAM paNa sattA athavA lAgavagano durupayoga moTA pramANamAM thAya che, tethI ja prajAne AvA pratinidhiomAMthI vizvAsa UThI gayo che ane We have become cynical. AvuM ja hoya ema ApaNe mAnI lIdhuM che ane nibhAvI laIe chIe. hamaNAM ja DemokreTika pakSanA umedavAra megavane kahyuM che : The American people have become astonishingly cynical about their elected leadership. Most people simply assume that a politician is a crook and a scoundrel. They don't rise up and vote the rascals out because they assume that it would mean voting a new set of rascals in. And one crooked rascal is, after all, no better than another." ApaNe tyAM paNa kAMIka AvI ja sthiti thatI jAya che. kuzaLatAnI krUratA zrI IndulAla yAzikanI magajanI nasa tUTI gaI (serebrala hemareja) tyAra pachI 82 divasa bebhAna avasthAmAM rahyA. te daramyAna DokTaroe temane jivADavA aneka prayogo, oNparezana vagere karyA. DaeNAkaTaronI kuzaLatAthI temanI jIvAdorI laMbANI tema kahevuM ta 3 kadAca yathArtha na gaNAya. e to tUTavI hoya tyAre ja tUTe ane pIDA bhAgavavI lakhI hoya teTalI bhAgavavI paDe. chatAM ema rahe che ke jyAre ema khAtarIpUrvaka lAge ke daradI koI saMjogAmAM bace tema nathI athavA tene bacAvavA te ribAvavA barAbara che tyAre DokaTaroe peAtAnI heAziyArInA prayogA jatA karI daradIne nirAMte AyuSya pUruM karavA devuM te kadAca dayAnA mArga che. dayAprerita hatyA na karIe paNa kuzaLatAprerita krUratA paNa na karIe. daradIne zArIrika pIDAnI mAtrA kAMIka ochI thAya teTalA pUratI sAravAra karI tene ghAdAvavA mUkI daIe. be kissA huM evA jANuM chuM ke jemAM darardIne trAsa ApavAmAM bAkI na mUkI. bannene serebrala hemareja thayelA ane bebhAna. eka 1932nI vAta che. daradIne nasamAMthI pANI kADhavA karoDarajajumAM mATe seyo bhoMyo- Lumber Puncture. ApaNAthI joyuM na jAya ane daradI bebhAna hato to paNa AkhuM zarIra valAvAya. kAMI na vaLyuM ane be divasa pachI mRtyu thayuM: bIjA kissAmAM daradI jIvatA rahyo ane tyAra pachI sAta varasa pakSaghAtathI pIDAto ribAyo ane chevaTa mRtyu thayuM. sukhI hatA eTale mATA DaoNkaTaro bhegA karyA ane pachInAM sAta varSa jIvatA maDadA peThe jIvana vitAvyuM. AvA daradIne trAsa ApyA vinA maravA dIdho hota to kadAca teo upakAra mAnata. DaoNkaTarA chellI ghaDI sudhI bhAtabhAtanA prayogo daradI upara karI tene trAsa varatAve che te keTale darajaje jarUranuM che te vicAravA jevuM che. zrI IndulAla yAjJikane 82 divasanI bebhAna avasthAmAM keTaluM bhAgavavuM paDayuM haze te temanA AtmA jANe. daradInAM sagAMoe AvA trAsamAMthI daradIne bacAvavA joIe. Ijipta ane raziyA IjiptanA pramukha sAdate Azcaryajanaka pagaluM bharyuM che. keTalAMka varSo sudhI raziyA pAsethI moTA pramANamAM lazkarI sahAya meLavI tema ja lagabhaga 20,000 raziyana mAraphata lazkarI tAlIma lIdhA pachI, raziyAe pUratA pramANamAM sahAya nathI karI evA AkSepa karI, badhA raziyAne Ijipta choDI javAnA hukama karyo che ane raziyAne badhA lazkarI saraMjAma kabaje karyo che. madhyapUrvamAM raziyAnI pratiSThAne AthI moTo phaTako lAgyo che ema kahevAya. sAdatanA A pagalAnuM pariNAma zuM ? raziyAe A sAme bahu UhApoha karyo nathI. amerikAe A pagaluM AvakAravuM joIe. paNa cUMTaNI najIka hovAthI, yahUdIo nArAja na thAya ane amerikAnA yahUdIonI sArI vasati ane lAgavaga che tethI cUMTaNImAM hina na pahoMce tethI niksana sAvacetIthI kAma leze. ahIM vAta e cheke raziyA taraphathI Ijiptane spaSTa kahevAmAM AvyuM hatuM ke yuddha karIne IjharAyalane ijipta ke ArabA koi divasa harAvI nahi zake ane ijharAyala sAthe samAdhAna karavuM joIe evI salAha IjiptanA abhimAnane AdhAtajanaka lAgI tethI sAdate AvuM utAvaLiyuM paNa jokhamI pagaluM bharyuM che. amerikA varSothI ijharAyalane madada kare che eTale IjharAyala sAme amerikA taraphathI Ijipta koI sahAyanI AzA rAkhI na zake. be pariNAma Ave kAM te ijipta pUrve karyuM hatuM tema AMdhaLI rIte pharI AkramaNa zarU kare athavA amerikA IjharAyala upara dabANa lAvI, ijiptanI AbarU rahe evuM koIka samAdhAna karAvI Ape. pramukhanI cUMTaNI sudhI A kAMI zakaya nathI. sAdata potAnuM sthAna TakAvI rAkhavA ijiptamAMthI rayiAtaraphI tattvone dUra karI rahela che. rAjakIya puruSo potAnI sattA jALavI rAkhavA dezanuM hita homatA khacakAtA nathI. jo ke pote je kare che te dezanA hita mATe ja che evA dAvA kare che. pArakAnI sahAya upara je prajA madAra bAMdhe che te hamezAM pAchI paDe che. pAkistAnanuM tema thayuM. ijiptanuM tema ja che. IMjharAyala sAthe mAnabharyuM samAdhAna karavA sivAya Ijiptane chUTako nathI. : tA. 23-7-'72 cImanalAla cakubhAI Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 prabuddha jIvana. tA. 1-8-1972 navicAra kema mAge che, rAma mAge che, para eka krAMti thaI " nuM amRta-kSitijanI jhAMkhI karAvavAnuM zikSaNanuM dhyeya ? . duniyA mA nAM vizvavidyAlayamAM atyAre eka prakAranI navuM stare prasthApita karavA mAge che, parasparAvalaMbanane mAnyatA vizudhdhatA jovA maLe che. sthApita mUla vivAdAspada banyAM ApavA mAge che, samAjane e hakIkatanuM bhAna karAvavA mAge che che. jIvanamUlyo ane ene amala karavAnAM sAdhana paratve punavicAra ke samAjamAM je vividhatA che ene lIdhe je vividha prakAranuM karavAnuM Avazyaka banyuM che. samAjamAM eka kAMti thaI rahI hoya ema sAmarthya ane kalA upalabdha thAya che e paNa samAjanI saMpatti lAge che, jene "eka zreSTha aughogika samAjanA AvirbhAvarUpe che. huM namratApUrvaka e kahevA mAguM chuM ke A kAma sau prathama oLakhI zakAya che. A krAMtinI sauthI vadhu dhyAna kheMce evI ghaTanA bhAratanAM 92 vizvavidyAlae upADI levuM joIe ane pitAnA mAnavIe caMdra para pahoMcavAnuM sAhasa karyuM e che. jIvavijJAnamAM je AcAryo tathA vidyArthIomAM navAM nIti-mUlyanI sthApanA karavI zadha thaI che ane pragati sadhAi che eNe bhautika vijJAnane paNa joIe. navAM sAmAjika mUlya pratye AdarabhAva nirmANa karavo e pAchaLa rAkhI dIdhuM che. paraMtu Aje ApaNAM vizvavidyAlaye paNa samAjavAdI racanAnI dizAmAM levAmAM AveluM mahattvanuM pagaluM banaze. vijJAnanA kSetramAM thaI rahelAM A vyApaka parivartanane vicAra karI samAjjAda sAmAjika daSTikoNa, sAmAjika vRtti ,sAmAjika rivAja, zakatAM nathI. A sthitimAM vaizvika daSTikoNa para ApaNI najara e. badhAmAM AmUla parivartananI apekSA rAkhe che. rahI zakatI nathI.. vizvavidyAlayanA zikSaNanuM eka mahattvapUrNa pAsuM samAja pratye atyAre to vizeSajJatA (spezyalAIjhezana) para khAsa bhAra mUka kRtajJatAnI bhAvanA padhavAnuM che. mahAtmA gAMdhI vidyArthIone vakhatevAmAM Ave che. vizeSajJatA mANasanA vaizvika daSTikaNane khatama vakhata kahyA karatA hatA ke "lAMbI rajAomAM zaherathI dUra, pAkI karI nAkhe che ane vijJAnI tema ja vaijJAnika adhyayana baMnene saDakothI dUra AvelI jhUMpaDIonI vacce, gAmaDAmAM jaIne rahe, prabhAvahIna banAvI de che. mULabhUta rIte te vaizvika daSkioNa rajAo gAmaDAomAM pasAra karavA prayatna kare. tyAM tamane nisteja vizvadaSTi - ja vijJAna, sAratatva che. jayAre uraca zikSaNa caherAvALA bhayabhIta grAmaja, jIrNazIrNa kAcI jhUMpaDIo, svacchatA mANasanI vyApaka saMkalpanAthI vimukha thaI jAya che tyAre ane Arogyane sarvatra abhAva, maDadAla loko, udvigna vAtAvaraNa mAnava - gyatAnuM avamUlyana thavA lAge che. tyAre Ijanera eka ane badhAnI sAthe akarmaNyatA ane nirutsAha najare paDaze." mATe pagAra meLavate mistrI ja banI jAya che-eka utkRSTa mistrI ! bhAratanAM gAmaDAM joIne ApaNA videzI mitronA tIvra pratyAghAta vaizvika rAMdarbhamAM enI kAmagIrI- bhUmikAnuM ene bhAna karAvavAnuM paDe che. teo ekadama bolI UThe che : "A prakAranI upekSA thAya vizvavidyAlayanA zikSaNanuM mukhya kAma che. vizeSajJoe pitAnI e gune che. vizvavidyAlayanI katRtvazakita A kAmamAM zA mATe nipuNavAnuM sAmAjika mahattva tathA Arthika pachAtapaNAne lIdhe joDavAmAM AvatI nathI? raziyAnI krAMtimAM to A ja bAbata enA viniyogamAM AvanArI maryAdAo vagere saghaLI bAbatane jovA maLe che. hajAro vidyArthIo AvA kAryakramamAM zraddhApUrvaka paNa khyAla rAkhavAnuM atyaMta jarUra che. vizeSajJatAne AjI joDAyA hatA. bhAratanA vidyArthIo paNa A kAma karI zake che. vikA, sAdhanamAtra mAnavuM e manuSya ane samAja baMnene mATe yuvAnonI, gatizIlatA grAmaparivartananA kAryakramanI jhaDapa vadhArI hAnikAraka che. - ucca zikSaNa paddhatimAM A ayogya prakriyA dekhAya che enuM zake che." nirasana vividha viSayonA (inTara DisiplinarI sTaDIjha) adhyayana mAro pitAno eka anubhava huM tamArI samakSa rajU karuM. dvArA thaI zake che huM ema paNa kahIza ke vizvavidyAlayanA zikSaNamAM vizvavidyAlayanuM zikSaNa pUruM karIne prathamavAra meM satyAgraha vijJAnanI tema ja bIjI badhI zAkhAomAM sAMskRtika mAnasazAstra aMdelanamAM bhAga lIdho tyAre bhAratanAM gAmaDAMnI paristhitinI mane (kalcarala enthalejI)ne abhyAsakramanA eka Avazyaka aMga tarIke jAtamAhitI maLI ane A zAne mArA zikSaNane navajIvana rAkhavuM joIe. pRthvI paranI A lAMbI yAtrAmAM mAnavI kayAM sudhI ApyuM. prakhyAta svIDiza arthazAstrI gunAra miDile kahyuM che ke arthapahoMca che? enuM dhyeya zuM che? enuM bhAvi kevuM che? vizvavidyAlayanA zAstranI pragati paNa paraMparAgata sAmAjika saMsthAo pratyenI zikSaNanuM eka mahatvanuM kArya mANasane enI A aneklakSI zraddhA ane vRttiomAM AmUla parivartana thAya te ja thaI zake yAtrAnI jhAMkhI karAvavAnuM che. che. arthazAstranI pragatinuM e mahattvanuM aMga che. eTale AnI sAthe saMbaMdha dharAvato eka bIjo prazna sAmAjika tathA ke arthazAstranA siddhAMtanI vicAraNAmAM paNa sAmAjika pravRttio, rAjanaitika kSetramAM koIpaNa samasyAnuM pRthakkaraNa karIne samajadArI rivAjo ane samAjasaMsthAonI upekSA karI zakAtI nathI... pUrvaka ene javAba ApavAnA sAmarthyane guNa mAno ke kamajorI. - vizvavidyAlayanA zikSaNanuM stara kevuM che enI kasoTI kevI e che. badhA ja rAjakIya pakSonA netAonA manamAM A vize kaMdra che. rIte thaI zake ? vizvavidyAlayanA jIvananI paDozI gAme para kevI AjanA vidyArthI AMdolananuM je stara che, enuM je svarUpa che. asara che enA parathI A kasoTI thaI zake. atyAre vidyAe paNa A kaMdane tIvra rIte pratibiMbita kare che. vizvavidyA rthIonAM saghaLAM AMdolane sva-kendrita che, potAnI nAnI nAnI 'layanA jIvanamAM--ane vyApaka rIte to sArvajanika jIvanamAM pregya mAgaNIo pUrI karAvI levA pUratA maryAdita che. A saMkucita dakiNa ane sAcAM mUlyanA abhAvane lIdhe AjanI navI daSTithI mukata thaIne AmUla sAmAjika parivartanano vyApaka peDhIMnI gatizIla kartRtvazakitane vyartha AMdolanamAM durupayoga thaI rahyo che. samAjamAM nirogI mAnasa vikase e mATe sAmAjika saMparkamAM bhAratamAM eka navI samAjaracanAnAM darzana thaI rahyA che, badhAM staramAM navAM nItimUlyanI sthApanA karavAnuM khUba ja Avazyaka navAM sAmAjika mUlyanI sthApanA thaI rahI che. mANasanI sAmAjika che. duvRttio, durAcaraNane aTakAvavA mATe kaDaka anuzAsana ane pratiSThAne badale mAnavInI pavitratAne Adara e A samAja- strIo mATe saMpUrNa surakSitatAnI bhAvanAnuM nirmANa karavuM e paNa racanAnuM sAmAjika mUlya che. rASTrIya saMpatti, sAmAjika svAmitva, samAjavAdanuM eka pAsuM che. eTale ja samAjavAdane siddhAMta nathI. samAjavAda te sAmAjikatAnuM bhautika lakSyanI prApti ucca sAmAjika mUlyo mATe Avazyaka Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-1972 che emAM zaMkA nathI paNa e sAthe eTalA mAtrathI mAnavajIvana saMpanna nathI banatuM. mANasa bhale caMdrane AMbI jAya paNa hajuye jaMgalayugane mAnavI jeTalA bhayagrasta hateA eTale jaAje paNa che. jaMgalayuganA mAnavI kudaratI Apattione kAraNe bhayagrasta rahetA. AjanA mAnavI paNa eTalA ja ArakSita che. mANasanA manamAM bhaya UMDAM mULa nAkhIne rahelA che. paratu A bhaya zAne lIdhe che? AjanA mAnavI bhayagrasta eTalA mATe che ke ene potAnA sarpa - svabhAvanuM bhAna che, je dUdhane jhera banAvI de che. A yugAMtara nuM--jeNe navI peDhI mATe mahAna kArya nakkI karI rAkhyuM che--AhvAna che. manuSyanI buddhinI parAkASThA bhautika sthiti para vijaya pAmavAmAM nathI paNa potAnI maryAdAne svIkAravAmAM rahelI che. mANase peAtAnI tArkika buddhinuM vizleSaNa karyuM tyAre enA dhyAnamAM AvyuM ke UMDANanI paNa eka sImA che ane ethI mAnasika paDakArone svIkAravA mATe enI mana- buddhi paryApta nathI. je buddhie A satyanuM darzana karyuM, e bauddhika samarthatAnA zikhare pahoMcI gai gaNAya. rAjanaitika sattA jyAre aNuzasro para adhAra rAkhe che ane koI naitika kasATIne svIkAravA taiyAra nathI hAtI tyAre e samAjanA AmUla parivartana mATenuM sAdhana banI zakatI nathI. eTalA mATe A yugamAM navI samAjavyavasthAnuM nirmANa karavAnuM kAma rAjanaitika sattA karI zakatI nathI. enA darabAramAM samAja ane saMgaThana, paddhati ane AdarzavAda vagerene pAchaLanI paMkitamAM sthAna maLe che. Aje AvI sthitimAM mANase pharI ekavAra nave abhigama levAno rahe che. Ama chatAMye e kevaLa vyakitagata mukita ke rAjanaitika sattAnI pAchaLa paDI zake nahi. mANasane peAtAnA astitva mATe potAnA ja mAnasane lIdhe je bhaya utpanna thayelA che emAMthI e kaI rIte mukata thaI zake tema che enI eNe khAja karavAnI che. Adhunika vijJAnanI A ja saMkaTAvasthA che. eTalA mATe Adhunika TekanoleAjInA vikAsamAM paDelA deza ke samAja A paDakArane sAmano karanArAne mArgadarzana ApavA mATe samartha nathI, prabuddha jIvana 79 sArI evI praznottarI thai. sabhA pUrI thayA bAda eka prauDha adhyApake mArI pAse AvIne prazna pUchyo : je bhautika jagatanuM jJAna prApta karavAnuM ja potAnuM aMtima lakSya che ema mAne che teo aMdhakAranA sAmrAjyamAM phrAI jAya che ... bhautika pragati mANasane enI mAnasika saMkaTAvasthAmAMthI, jenuM nirmANa eNe ja karyuM hoya che, bacAvI zakatI nathI, A hakIkata je samajI zake che ane A duniyAnA saMgharSomAMthI saraLa chuTakAro meLavavA ke enAthI bhAgI chUTavAnI vRtti jeNe choDI dIdhI che e mANasa ja jAgRtinA zreSThatara AviSkAra pAmI zake che. AvI vidyA dvArA manuSya amRta-kSitijanI jhAMkhI karI zake che. vidyayA amRtama-nate. AvA manuSya potAnA mana-magajane enA pAtAnA svarUpamAM, enI vizeSatAmAM, enI potAnI maryAdAonA gulAmanA svarUpamAM paNa joI zake che. mananI A prakriyAnA sarvAMgI darzanamAM mana- magaja zAnta thAya che, e maunanI sthitimAM AvI jAya che. parantu A zuM 'nakAra'nuM ja darzana che ? A vicAra to purANA mananuM AMtAna che, A jANIne manuSyanI AvI zaMkA paNa zamI jAya che. A zAMti, A mauna nirmANanuM kSetra che, jemAM bhUtakALanA bAjAthI mukata thayA pachInI jAgRti pUrNata : pariSkRta bane che. A pachI nA aMta:darzananA navA AviSkAra mATe, navA prakAza mATe taiyAra thAya che. vidvAno tema ja prAmANika vidyArthIo Adhunika mAnavInI A avasthA para dhyAna kendrita karavA mATe utsAhathI AgaLa Avaze ane AvA prayatnanI, mAnavanA astitvane paramAnaMdanI sthiti prApta karAvI zake che, AvazyakatA ane aucitya prati sajAga thaze evI huM AzA rAkhuM chuM. [kAzI hiMdu vidyApIThanA padavIdAna samAraMbhamAM acyuta paTavardhana ApelA pravacanano sAra huM. zistanA be prakAra zikSaNanA AdarzamAM ane enI paddhatimAM krAMti karavAnu Avazyaka che. zikSaNanI kalpanA ja badalavI joie. A navA zikSaNanA vikAsa ane pracAramAM strIjAtio netRtva levuM joie kema ke zrI-mAnasa ja navA zikSaNamAM adhika upayogI thaze. spardhA ane saMgharSanI jagyAe mAnavatAne samanvayanI vizeSa jarUra che.' uparanA vividha vicAro adhyApako samakSa rajU karyA bAda 'tame revAlyuzana - krAMtine vadhAre mahattva Ape che ke Disiplina - zistane ? krAMtimAM arAjakatA, avyavasthA Avaze ta zistanuM zuM thaze?' prazna sAMbhaLIne huM cakita thayuM|. huM samajI gayo ke A purANI DhabanA adhyApaka che. mArI pAse samaya nahAtA, badhA javAnI taiyArImAM hatA. javAbamAM meM kahyuM : 'krAMtithI tame re nahi. AjakAlanA zikSaNakAro mATe bhAge gatAnutika che. pazcimamAM je vAtA siddha thai che enuM ja raTaNa karavAvALA che. huM eTaluM ja kahIza ke pratyeka sAcA vAlyuzanarI potAnI navI Disiplina - zista lAve che. enA baLa para ja e jUnI zistane teDe che. zista be prakAranI hoya che: eka hoya che uparathI lAdelI, jemAM AjJAMkita gulAmeA taiyAra thAya che. bIjI zista sAcA keLavaNIkAra potAnA vidyArthIomAM kalTiveTa kare che - vikasAve che. krAMtikArIne jUnA jAnanA badhA doSa batAvavA paDe che ane Ane lIdhe samAjamAM je devA dhara karI gai hoya che ene te;DavI paDe che. krAMtikArI keLavaNIkAra navA jIvananuM svarUpa samajAve che. navA Adarza ane enArthI je pariNAma maLavAnI apekSA hoya che enuM svarUpa paNa samajAve che. e pachI navI zistane zA mATe ane kevI rIte vikAsa karave joIe e paNa samajAve che. jenI pAse zista nathI e keLavaNIkAra paNa nathI ane navanirmANanI zakita paNa enAmAM nathI hotI. koIe ApelI zista - Disiplinano amala karavA e mukAdamanuM kAma che. zikSaNa vibhAgamAM AvA cukAdameAnI ja bharatI thai rahI che. kAkA kAlelakara -['maMgaLa prabhAta "mAMthI sAbhAra ] prabhumAM mana lagADa vRddhAvasthAne lIdhe tAruM zarIra, leAhI tathA mAMsa ghaTavAthI, gaLIne hArDIpajara jevuM thai gayuM che, mAthA upara dhoLA vALavI yA che, tArA mukhamAMthI dAMta vagere paDI javAthI tArI kAyA kadarUpI dekhAya che, lAkaDInA Teke Teke tuM cAle che ane dehamAM zakita rahI nathI, chatAM paNa tuM hajI tArA manamAMthI AzAnA lADune cheADatA nathI. he brAhmaNa ! have A badhI jIvanatRSNA tathA viSayatRSNAne bALI nAkhavAmAM ja tAruM kalyANa che. AgaLa sAMbhaLa, bALapaNamAM mana nAnA prakAranI ramatagamatamAM prItivALuM hovAthI, samaya pasAra thai jAya che. paramAtmAnuM dhyAna e vakhate koIne sUjhatuM nathI. pachI Ave che juvAnI; ane A dazAmAM mANasanuM mana mAM parAvAya che, enI sAthe prema kare che, ene lADa laDAve che ane enuM bharaNapoSaNa karavAmAM samaya pasAra kare che, paramAtmAnuM smaraNa karavAmAM enuM mana lAgatuM nathI, AvI rIte juvAnI cAlI jAya che ane vRddhAvasthA AvIne UbhI rahe che. A sthitimAM zarIra tAkAta vinAnuM thayuM hoya che, nAnAmeATA roga emAM pravezelA hoya che, koine AjIvikAnI ciMtA to koI peAtAnAM cheAkarAM-chekarIone kema varAvavA athavA te ThekANe pADavA enI ciMtAmAM paDeluM hoya che. AvI sthitimAM prabhunuM smaraNa karavAmAM mana coMTatuM nathI. divasa pachI rAta Ave che ane saMdhyA pachI uSA Ave che. kALanI A ramata cAlu che ane AvaradA TUMkI thatI ja jAya che. paNa huM AzArUpa vAyune cheteA nathI! he bALakabuddhivALA vRddha brAhmaNa, have te nuM prabhumAM mana lagADa! kALanI ramatamAM kayAM sudhI ramyA karIza ? - bhagavAna zaMkarAcArya *A Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 8. 1-8-1972 ja manaDAne jhAjhuM na vatAvIe manavA : anokhA dekhAvAnA abharakho ghaNAne hoya che. A duniyAnAM khAte hoya che. arnesTa heminvee tenI navalakathA "dhI oDa tothI pitAnAM tattva kaMIka alaga paDe che ema kahevuM ApaNane maMna eNnDa dhI sI"mAM lakhe che ke "mANasano vinAza karI zakAya game che. astitvavAdIoe AvI vyakitao mATe AkarSaka nAma paNa tene parAjita karI zakAto nathI." astitvavAdamAM AvA jodhI kADhayuM che. sAstra ane kAgu AvA lokane "AuTasAIDara" AzAvAdane sthAna nathI, chatAM te mananA baLane svIkAre che. kahe che. ghareDavALI duniyAne, A achUte rahI gayelo AdamI pachADavAmAM Avelo mANasa bhale hArane svIkAre nahi paNa te svIkAratA nathI. rejanA bIbADhALa jIvanathI te kaMTALe che. saMhita hAranA guNagAna gAto thai jAya che. asitatvavAdInI A Teva che. thayelo mANasa dhULa phAkato hoya chatAM tene lApasI AvegavAne bhrama temanI navalakathAo ke vArtAo vAMcaze te jaNAze ke temAM nirAza thAya che te bhrama rAkhanArI A duniyAnA mAnavo tene gamatA nathI. ane nAsIpAsa thayelAM pAtro zikhare caDayAM hoya che. jo ke, te moTA bhAganA kavi ane tattvajJAnIo paNa kaMIka anokhA romAnTika yuganA lekhakonA nAyakanI mAphaka matanI vAta karate ane achUtA hoya che ke tevo dekhAva kare che. tevA anekhAnI nathI paNa duniyAne bhAMData jarUra hoya che. tene jIvana arthahIna ane jamAtamAM khAvAnuM ApaNane game che. ekasala nAmane vyartha lAge che. saMyogee ane samAje mUkelI maryAdAothI mUMjhavaNa tattvajJAnI kahe che: "jIvana eka kSullaka vastu che. ekanuM eka jIvane anubhavatA astitvavAdIne nAyaka Akhare te aMgenI reja jIvavuM paDe che, e eka maTe trAsa che !" maryAdAone svIkArato thaI jAya che. kaMTALAnuM punarAvartana kavione gamatuM nathI. satyanArAyaNanI parANe maryAdA svIkAravAthI manamAM dhUMdhavATa pedA thAya che ane kathAmAM viSNusahastra nAma bolatI vakhate pUjArI nAma bole che ane tene kAraNe azistamAM sarakI javAya che. pachI azista e ja pUjA karanArane maMtravata phala ane tulasIpatra bhagavAna upara pheMka- jIvanane kama banI jAya che. samAje ApaNI paddhati na svIkArI vAnAM rahe che. jIvanamAM paNa koIka jANe hukama choDatuM hoya ane eTale ApaNe paNa samAjanI paddhatine asvIkAra kare tevI ApaNe mAtra phala pheMkavAnAM rahe che. kavie ke lekhako ke phlisUphone manavRtti rahe che. mana baLavo kare che paNa AvI paDelI sthitine AvI gulAmI gamatI nathI."mAtra nekara ja AvuM kaMTALAbhareluM sudhAravA mATe te kaMi karI zakatA nathI. eTale hArelA-thAkele kAma karI zake" ema kahenAre kavi vAstavika jagatane vaDato mANasa paDaye rahe che. potAnI alaga duniyA racIne temAM masta hoya che. pleTe paNa kaheto ke A naThArA jagata uparAMta bIjuM rahevA phAMphAM mAre che. saMgharSa sAme TakavAnI A nabaLAIne atyAranI paNa jagata hovuM joIe. kadAca te vicArenI suSTi ke AdhyAmika navalakathAmAM AsanArUDha karavAmAM Ave che. astitvavAdIe te jagatanI vAta karato haze. A kAlpanika sRSTi e ja kavio nAsIpAsa thayelA ane hArelA mANasane mahAna banAvI dIdho che. ane achUtA rahenArAonuM ghara banI jAya che. kavi kI " Da paraMtu hArane svIkAranAre lekhaka ke lekhakane nAyaka anukaraNane Tu dhI nAiTiMgelamAM AvI sRSTi khaDI karI che. pAtra bane che kharo? koi prazna ukelI na zakAya ane e prazna - ogaNIsamI sadImAM lagabhaga ghaNAkharA kavio vAstavika ApaNane hArelA puravAra kare te tene artha ema thAya ke vizvanI jagatanI AbhaDacheTathI AghA rahetA hatA ane pitAne "rAma- samasyAne ukelavA ApaNe banatI tamAma zakita kharcI nathI. samasyAne Tisa" kahetA hatA. AmAMnA ghaNAkharA mAnatA hatA ke kavi-jIva ukelavA tenA upara samagra tAkAta vaDe AkramaNa thavuM jarUrI che, A zuSka ane bekadara duniyA mATe kadI ja pedA thayo nathI. AromA- nahitara jIvanamAM badhA mATe hAravuM e ja mahAmaMtra banI jAya. Tika jIvane ghaNI vakhata e paNa bhAsa thato ke te manuthI para che, gulAmI sAme hArI javAnI jarUra nathI. tAkAtanuM eka paNa tenAmAM devI tattva che, te anekhe che ane jagatanI zuSka vAto TIpuM bAkI na rahyuM hoya tevuM banatuM nathI. bAkI rahelI tAkAta sAthe tene levAdevA nathI. paraMtu pitAne romAnTiphasa tarIke oLa- na vAparI hoya tevuM khUba bane che. mANasane jyAre mukita lAdhavAnI khAvatA A kavione aMte pratIti thaI hovI joie ke akSaNanI hoya che ke saMgharSanA aMte kaMika siddhi maLavAnI taka AvI pahoMcatI gaLI lIdhA pachI caDelA ghenamAM jIvanArAne je sukha jaNAya che hoya che te jANe ja ghaNI vakhata hArele mANasa tenA pura,pArthanI pakaDa tevA svargIya sukhanA bhramamAM te jIvatA hatA, kAraNa ke e bhrama DhIlI karI detA hoya che, nisAsA nAkhIne bhAMgI paDatuM hoya che. bhAMgI gayo tyAre meTA bhAganA romAnTika kavioe kAM te mANase e bhUlavuM na joie ke vipatti ane vedanAnI AtmahatyA karelI ane kAM to kSayarogathI pIDAine marI gayelA. parAkASThA Ave te samaye ja mananA ekAda khUNAmAMthI te vedanAne vIsamI sadImAM A romAnTikavAda bIjA vAghA paherIne vicichanna karavAnuM baLa pedA thAya che. A baLane sukha ke duHkha avataryo che. ApaNe tene Existentialism - astitvavAdane sAthe levAdevA hotI nathI paNa e parAkASThA vakhate ja ApaNe nAme oLakhIe chIe. A vAde vAghA bhale badalyA hoya paNa palAMThI vALIne besI jaIe chIe, zithila thaI jaIe chIe tenAM mULabhUta lakSANo lagabhaga sara - che. loko sAme paNa be ane zista AcaravA mAMDIe chIe. ema mukita na maLe. ekAprakAranAM jagata khaDAM thayAM che. emAMthI kayuM jagata sAruM ? vicAromAM eka kAvyanI uttama paMkita kare tema ja mukitanuM prAgaTya thAya che 2mANa karavA maLe ane jemAM pote ja sarvoparI ane IzvaranA ane e prAgaTya azistamAMthI nahi paNa mAnavInA manobaLanI avatAra jevA lAge che te jagata sAravuM ke bIjuM vAstavika jagata supta-zista dvArA ja thAya che. sAruM? bIjA vAstavika jagatamAM te te lAcAra banI rahe che, saMya - rAmakRSNa paramahaMsa jayAre eka talavAranA ghAthI AtmahatyA gene zikAra banI jAya che ane krUra mANasa vaDe daMDAyA kare che. karavA taiyAra thayA tyAre ja temane satyanuM agara kaho ke IzvaranuM eka jagatamAM te mukitane svAda mANato hoya che ane darzana thayuM hatuM. grehAma grIna nAmanA vikhyAta sAhityakAre pote bIjamAM A nazvara zarIrane ane naThArA jagatane gulAma banIne ja ekarAra karyo che ke cIlADhALa jIvanathI kaMTALIne temanA bhAInI rahetA hoya che, rivolvarathI jIvanano aMta ANavA temaNe koziza karI hatI. paNa jo ke astitvavAdInI duniyA romAnTinI jevI nirAzAthI rivolvaranI cAMpa dabAvI tyAre gALI na chUTI te vakhate grehAma grInane bharelI nathI. astitvavAdI vadhu haThIle che ane tethI pachaDATo prakAza lAdhyo hato. teNe kaheluM ke "jIvanamAM anaMta zakayatAo Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-1972 saMtAyelI che. tene DhUMDhavA mATe puruSArtha karaveA joIe ane te mATe jIvavuM joIe." TrAnsa upara nAjhIoe kabajo karelA te samayanA sAtranA anubhava kahe che ke "satata mRtyunA bhaya vacce temaNe je mukita anubhavI che te kayAreya anubhavI nathI.' hAraNa thaI javAnuM eka kAraNa e paNa che ke astitvavAdI agara te je peDAne InTelekahyualsa kahevarAve che tevA loko vicArAnI duniyAmAM vadhu rahe che. manane vadhu paDatA vatAvyA kare che. eca. jI. velsanI AtmakathAmAM temaNe eka rasaprada phakaro lakhyA che: "Ajano mAnavI mananI duniyAmAM vadhu rahe che. jema mAchalI e dariyAnuM ane pakSI e havAnuM prANI che tema mAnavI paNa mananA malakanuM prANI banI jAya che.' prabuddha jIvana kalpanAnI sRSTimAM vasatA mAnavI kAyama tenI svapnabhUmimAM rahI zakatA nathI. tene zAkabhAjI levA javuM paDe che. kavi hoya ke lekhaka paNa teNe nokarI karavI paDe che ke pragaTa thAya tevAM kAvyo ke vArtAo lakhavI paDe che . je vAstavika jagatane te dhikkAratA hAya che ane jene te mUrkhAonA samAja kahetA hoya che te samAja bhaNI mukha vALavuM paDe che. mananA malakamAM ekadhArA rahIne te gaLe AvI jAya che. svapnabhUmi thoDo vakhata abakhe paDI jAya che. sarjakanI eka vAta vakhANavA jevI kharI. baLavAna rAjakIya puruSa ke baLavAna yoddhA ke sArA vakatAne potAnA adhikAra jamAvavA athavA chApa pADavA mATe AjJAMkita vyakitanI ke zrotAnI jarUra paDe che. paNa sarjaka agara to buddhipradhAna vyakita je kaMI zabdonuM sarjana kare che tene bIjA lokonI jarUra paDatI nathI. paNa A vAta mAtra gaNyAgAMThayA sarjakone lAgu paDI zake. bAkInA tA samAjanI darakAra mATe phAMphAM mAratA hoya che. mAtra potAnA mananA malakamAM masta rahevAno DoLa karanArA hoya che te paNa peAtAnI mastIbharI duniyAmAM jhAjho samaya TakI zakatA nathI. bhAgIne vAstavika jagata sAme AvavuM paDe che. kAraNa ke je samAjathI "bAra " thatA hoya te potAnAthI paNa "bAra" thatA hoya che. ApaNAmAMnA ghaNAe mananA malakamAM satata nahi rahI zakavAnI A nabaLAI pArakhI lIdhI haze. eka daSTAMta laIe. koI ati rasaprada navalakathA eka ja beThake vAMcavAnA saMkalpa karIne ApaNe te pUrI karIe chIe tyAre zI dazA thAya che ? AMkho thAkIne gAbhA banI jAya che. ApaNe zithila thaI gayA hoIe chIe, keTalIka vakhata tyAre nirNayazakita gumAvI besIe chIe. Ama eTalA mATe thAya che ke mananA malakamAM ApaNe bahu TakI zakatA nathI, kAnti bhaTTa brahmavihAra "izAvAsyama Idama sarvam ' jo ApaNe sau IzamAM ja nivAsa karatA hoIe, brahmamAM ja vasatA hoIe te ApaNI AgaLapAchaLa uparanIce ane svayaM ApaNAM aMgeaMgamAM kevaLa brahma ja bhareluM che. eTale ApaNI zArIrika gatividhio ane mAnasika gatividhi e badhuM brahmamAM ja thaI rahyuM che. A satyane ApaNe buddhipUrvaka mAnIe paNa chIe. chatAM e ApaNI svayaMcetanA nathI banI zakI, e ApaNI anubhUti nathI, e paNa hakIkata che. A satya jo ApaNI svayaMcetanA banI jAya to ApaNe je kaMI karIe chIe e badhuM brahmamAM vihAra karavA jevuM ja lAge che ane te ja ekamAtra satya che. A bhAvanA daDha karavA mATe vicArIzuM ke ApaNe eka bagIcAmAM pharI rahyA hoIe, tyAM suMdara jhADapAna, phaLaphUlo, suvAsa 1 Adi hoya, ane sUkA badasUrata DALAM-DAkhaLAM, kohelAM pAna Adi paNa hoya chatAM ApaNuM dhyAna to pelI suMdaratA upara ja vadhAre jaze, ane ApaNe tene ja manabharIne joyA karIzuM, anubhavIzuM, ane tenI ja saurabhane mANIzuM. te ja pramANe brahmavihAramAM paNa che. sarvatra brahma ja vidyamAna hAvA chatAM temAM thoDo bhAga jaDa cetanA - mAyAne paNa che ja. ApaNe jaDa buddhithI mAtra zarIracetanA--jaDa cetanA upara ja vaLagI rahIe chIe, tene ja joIe ane anubhavIe chIe ane pariNAme sukhadu:khanI ghaTamALamAM vivaza banIne pharyA karIe chIe. tene badale je kaMI karIe tyAM mAtra brahma ja che, te sivAya je kaMI che tenI upekSA karIne mAtra brahmamAM ja sthiti karIe, tene ja joIe, anubhavIe, sAMbhaLIe ane mANIe to kevuM sarasa ? A ApaNA svayaMsiddha adhikAra che, tene dhyAna dvArA siddha karIe. pUrNimA pakavAsA navI maga kavitAnA praNetA baMgALanA pratibhAvaMta kavi zrI viSNu Dene 1971 nuM bhAratIya jJAnapIThanuM pAritASika enAyata karavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che. emanA 'smRti satA bhaviSyata ' nAmanA kAvyasaMgraha mATe emane A pAritoSika ApavAmAM AvyuM che. A kAvyasaMgraha 1963mAM pragaTa thayo hato ane emAM kavinAM 90 jeTalAM kAvyono samAveza karavAmAM AvyA che. emanA A kAvyasaMgrahane 1966mAM sAhitya ekeDemIne puraskAra paNa prApta thayo hato. zrI viSNu De baMgALI bhASAnA eka evA kavi che ke jemano prathama kAvyasaMgraha pragaTa thatAM ja pIDha sAhityakAra ane bIjAone evI pratIti thaI hatI ke baMgALamAM eka navI kavi pratibhAne udbhava thayo che. atyAre te baMgALI kaviomAM emanuM viziSTa sthAna che. 'smRti satA bhaviSya ' kavinA dAme kAvyasaMgraha che. kAvyo uparAMta sAhityanA bIjA prakAro paNa emaNe saphaLatAthI kheDayA che. viSNu DaeNnA janma 1909 mAM kalakattAmAM eka pratiSThita kuTuMbamAM thayo hato. ucca zikSaNa prApta karyA bAda emaNe pazcima baMgALanI sarakAramAM nokarI svIkArI hatI. kizaeNrAvasthAthI ja emane kAvyo lakhavAnA zekha hato. emanA prathama kAvyasaMgraha 1933 mAM 'urvazI e Ate masa ' pragaTa thayo. A kAvyasaMgraha pragaTa thatAM ja e aMge ThIka ThIka carcA jAgI hatI. kavivara ravIndranAtha TAgAranuM paNa emanAM kAvyo prati dhyAna kheMcAyuM hatuM. zrI De jIvananI vAstavikatAnA kavi che, jIvananI khAjamAM emane rasa che, jIvAtA jIvanamAM dekhAtA virodhAbhAse nuM emaNe emanAM kAvyomAM, emanI potAnI viziSTa evI zailImAM nirUpaNa ryuM che. zrI De paraMparAbhaMjaka che, emaNe paraMparAne eka bAju rAkhIne baMgALI kavitAne navI dizA ApI che. eTalA mATe ja teo navI baMgALI kavitAnA praNetA banyA che. p zrI viSNu Dene bhAratIya jJAnapIThanuM je pAritoSika ApavAmAM AvyuM che e sAtamuM pAritoSika che. bhAratanI paMdara bhASAemAMnI koI paNa bhASAnA sarjakanI koSTha kRtine A pAritoSika pAMya che. A pAritoSikamAM rUA. eka lAkhanI rakama, vAdevInI kAMsAnI pratimA tathA eka pleTanA samAveza thAya che. zya Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 prabuddha jIvana tA. 1-8-1972 - AnaMdabharyuM gAMbhIrya - A saMsArane 'bhagavAnanI lIlA' tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. jIvamAtra "bhagavAnane aMza" che evuM paNa ApaNe sAMbhaLIe chIe. bhagavAna ApaNAthI judo hoya ke na hoya ane ApaNe badhAM enAM ramakaDAM hoIe ke aMza hoIe, paraMtu eTalI vAta te nakkI che ke saMsAranI sarva pravRtti Asakitarahita thaI eka lIlAnI peThe karI zakIe te mana para bojo ochA thaI jAya. bhagavAnanA je ApaNe aMza hoIe te to A lIlAne bahu sArI rIte meLa besI jAya che, bhagavAna ane lIlA te pachI ekabIjathI judAM rahetAM nathI; ane jo rahetAM hoya te bhagavAnanI lIlA" nA sUtra dvArA ApaNane evuM sUcana maLe che ke ApaNI paNa nAnIsarakhI je sRSTi che tenI sAthenA sarva vyavahAro ApaNe lIlAnI peThe karavA joIe. lIlAne eka artha nATaka je, eTale ke khATA dekhAva jevo paNa thAya che, paraMtu ahIM to eno artha koI adbhuta khela dvArA - kIDA dvArA i.naMda prApta karavAno ja thaI zake. sAmAnya mAnavI potAnA dhaMdhA- rojagAramAM ane sAMsArika vyavAramAM gaMbhIratAthI ne vicArapUrvaka varte che, paraMtu te parathI ema mAnavAnuM nathI ke ramatamAM - lIlAmAM vicAragAMbhIrya vinA cAlI zake. koI paNa khelamAM hArajItane aMte sthaLa evuM kazuM prApta thavAnuM na hoya te paNa sAro khelADI te gaMbhIratAthI ne kALajIpUrvaka ja rame. pitAnI bedarakArI athavA te aNakhAvaDatane kAraNe hArI na javAya tenI e saMbhALa rAkhe. sAthesAthe e samaje paNa kharo ke dareka ramatamAM eka pakSanI hAra ane bIjA pakSanI jIta anivArya che. baMne pakSa jIte evI ramata hajI zedhAI nathI. je ramatamAM pahelethI jItanI khAtarI hoya te ramatamAM ghaNe ocho rasa Ave e svAbhAvika che. lagabhaga samAne zakita dharAvanArAo vaccenI ja ramata jAme. AvI ramatamAM puruSArthane prAdhAnya maLe ane pariNAma Ave tyAre prArabdhanA Azraye AzvAsana levAya. sAcA khelADIne mana pUrA prayAsa pachInI hArajIta harSazokanI lAgaNI pedA kare nahi. enI hAra e sAmA pakSanI jIta che ema samajI te ene aMtaranAM abhinaMdana paNa Ape. Ano artha e thayuM ke jIvananA sarva vyavahArone ApaNe lIlA samajIe to AnaMdasvarUpa bhagavAnanA sAcA aMza ApaNe banI zakIe. A lIlAmAM AnaMdabharyuM gAMbhIrya hoya, emAM harSa- zekanAM bharatI-oTano abhAva hoya. AnaMdamAM dila nAcI UThe ne zekamAM e tUTI jAya evI sthiti te saMtApa vadhAranArI ja gaNAya. AnaMdanI Uma baheke nahi ne zekanI lAgaNIthI jIvanarasa sukAya nahi e ja sArI sthiti kahevAya. AvI sthiti jIvana ane jagatane khela mAnIe to ja zakya che. A khelamAM AnaMdabharI gaMbhIratA eTale ke na harSa, na zeka, paNa prasannatA hovAM jarUrI che. jIvamAtra AnaMda mATe ja maLe che ne ? je kaMI prApta karavAnI manamAM IcchA che, AkAMkSA che, vAsanA che, jhaMkhanA che te badhAMnI pAchaLa AnaMda meLavavA sivAya bIjI kaI vRtti hoya che? dhana, sattA, vaibhava vagere dvArA ApaNe bhegavilAsa meLavavA IcchatA hoIe to te AnaMda mATe ja. hA, AnaMdanA prakAra che kharA, enuM paNa AyakhuM hoya che, svarUpa hoya che ne pariNAma paNa hoya che. koI AnaMda kSaNika hoya, koI cirakALa Take, koI AnaMdathI AMtarabAhA zakitao vikAsa sAdhe ne koI AnaMdathI tene hRAsa paNa thAya. mAnavI potAnI pravRtti dvArA game te AnaMda meLavatA hoya, paraMtu tene je pasaMdagInI sagavaDa ApavAmAM Ave to te zAzvata ane zakitadAtA AvidanI ja mAgaNI kare emAM saMzaya nathI. Ama chatAM eTaluM kharuM ke evA AnaMda mATe pitAnI manovRttimAM pheraphAra karavAnI, eTale ke evA AnaMdanI yogyatA prApta karavAnI enI taiyArI na hoya to e maLI na zake; enI jhaMkhanA je svabhAvathI ja kSaNika ane nirbaLa hoya chatAM te AnaMdane zAzvata ane sabaLarUpe jovAnI hoya, paraMtu kudaratane kAnUnane vaza thayA vinA cAle nahi. Asakitarahita thaI sarva kriyA karavAthI jIvananA sarva vyavahAra kriyArUpa banI jAya emAM saMdeha nathI, paraMtu Asakita cheDavAmAM jeTalI jarUra hRdayabaLanI che teTalI ja jJAnanI che. bahu UMDANathI jevA jaIe to jJAna vinA hRdayabaLa pragaTe nahi te paNa samajI zakAya ema che. A jJAna eTale kudaratanA niyamonuM jJAna. sarva jIvo AnaMda mATe mathe che, paraMtu mAtra mathavAthI AnaMda maLato nathI. kayo AnaMda kSaNika ane ka zAzvata te paNa jANavuM joIe. kSaNika AnaMdamAM aneka prakAra che. divarA ane rAtrinA milananI paLe jovAmAM je AnaMda Ave che te kaMI zAzvata nathI. AkAzanA tArAonuM nirIkSaNa karIe, suMdara ne suvAsita phUlanA saMparkamAM AvIe, nirmaLa ne nirdoSa bALako joIe--A badhuM AnaMdadAyaka lAge che ne te thoDA samaya mATenuM paNa hoya che. Ane pariNAme bIjI eka kasoTI ApeApa pedA thaI jAya che. e kasoTI che AnaMdanA pariNAmanI. je kSaNika AnaMdane aMte zekane anubhava thAya te AnaMda vajarya gaNavuM joIe ane jenI suvAsa smRtimAM saMgharAI rahe tenuM zAzvata AnaMdanI peThe svAgata karavuM joIe. A avalokanamAM saheja AgaLa vadhatAM ema samajAze ke IdrinA sthaLa sukhane athavA to AhAravihArane AnaMda bahudhA zekanuM pariNAma lAvanAre hoya che ane IdriyAtIta athavA kudarata sAthenA saMparkane AnaMda kSaNika hoya to ye mIThI suvAsa mUkI jAya che. AnaMdanI parIkSAmAM AgaLa vadhatAM ema paNa lAge che ke ApaNe AnaMda anya vyakita ke jIva mATe paNa AnaMdanI vRddhirUpa bane to temAM bharatI Ave che ane e dvArA bIjAne AnaMda ochA thato hoya to vahelemeDe e oTanuM kAraNa banI jAya che. pharIne ApaNe je yAda karIe ke jIvamAtra AnaMda mATe mathe che te eTaluM samajAya ke bIjAne AnaMda ochA karavAnI ApaNI pravRtti saMgharSa pedA ryA vinA rahe nahi. A saMgharSamAM ApaNI hAra thAya to te AnaMda jeva rahe ja nahi, paNa jIta thAya te meM ApaNe cittazAMti prApta karI zakIe nahi. cittazAMti vinA koI AnaMda TakI zake nahi e mANI paNa zakAya nahi. A uparathI ema phalita thAya che ke jIvanavyavahArano boja ochA karavA mATe Asakitarahita thaI AnaMdabharyA gAMbhIrya sAthe ApaNI sarva pravRtti kIDArUpa - ramatarUpa banI javI joIe. A mATe kudaratanA kAnUnanuM jJAna Avazyaka che. A jJAna zAzvata ane sarvavyApI AnaMdanI zodhamAM pariNamavuM joIe. kSaNika AnaMda IndriyasukhathI para rahIne meLavAya to te zokanuM kAraNa bane nahi, paraMtu sarva sthitimAM kudaratanuM sauMdarya mANavAnI zakita ne vRtti keLavAya to Aje je kSaNika che te zAzvata banI jAya. A zAzvata AnaMda sarvavyApI hovo jarUrI che, nahi to e zAzvata hoya nahi, rahI zake nahi. "bhagavAnanI lIlA" e jema ApaNI lIlA che tema dhULa daSTie ApaNAthI judA gaNAtA jIvanI paNa "lIlA' ja che. vastuta: sarva jIvone saravALe te bhagavAna che ane enI lIlA sarvavyApI ne zAzvata hoya che. ApaNe emAM ekarUpa thaI javAne AnaMdamaya puruSArtha kara ghaTe che. zrI Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvama netrahIna bahenanA jIvanavikAsa [nIce jemano lekha pragaTa karyA che te ku. jyotibahene ema. e. sudhIno abhyAsa karyo che. teo netrahInonI vacce kAma kare che ane emanAmAMnAM eka che eTale netrahInAnI samasyAone vadhu sArI rIte samaje che-taMtrI] lipimAM taiyAra karelAM pAnAMnI ramato te saraLatAthI ramI zake che. tA.1-8 1972 IMglenDanA prasiddha vAnI zrI DArvine mAnavajAtinI utkrAMti samajAvatA keTalAka vaijJAnika niyamo rajU karyA che. emAMnA mukhya tathA mahattvano eka niyama che - kudaratanI pasaMdagIne. A niyama anusAra A jagatanAM asaMkhya prANIomAMthI yogya ane zakitazALI prANIonI pasaMdagI karI kudarata tene jivADe che tathA nabaLAM ane ayogya prANIono nAza kare che. keTalAka Adhunika samAjazAstrIoe AnI sAme 'sAmAjika pasaMdagI' nA niyama raju karyo, jenI rUe samAjanA zakata ane apaMga lokasamUhane jIvavAno adhikAra prApta thAya che. kudaratanI khaphAno bhoga bananAra zArIrika khoDakhAMpaNa dharAvatI vyakitaAnI pasaMdagI karI, teonuM jIvana sabhara bane evAM pagalAM samAje levAM, ema A niyama parathI samajAya che. Ama A kalyANanI bhAvanAno nirdeza karI jAya che. sadbhAgye vartamAna samayamAM A bhAvanAnA ThIka ThIka vikAsa ane pracAra thayelA jovA maLe che. je AvI bhAvanA na vikase to aMdha, baherA, mUgA, laMgaDA, asAdhya rogathI pIDAtA rogIo vagere lAkonuM jIvana kevuM muzkela, asahya tathA hatAzAjanaka banI jAya enI saheje klpanA thaI zake che. zikSaNanA vyApaka pracArane kAraNe Aje netrahIna tathA anya apaMga vyakitao mATe zaikSaNika pravRttio ane sagavaDo sulabha banI che. puruSa - srInI samAnatAnA AjanA yugamAM bhAIonI jema netrahIna baheno paNa zikSaNakAryamAM rasa laI rahI che. netrahIna kevI rIte zikSaNa meLave che, temanI jarUriyAta zI zI che ane samAja tene kaI rIte madada karI zake e darzAvavAnI prastuta lekhamAM prayAsa karyo che. lakhavuM ane vAMcavuM e koI paNa jAtanA zikSaNanI pAyAnI jarUriyAta che. breIla lipi vaDe netrahInonA zikSaNanI A muzkelI dUra thaI che. A breIla lipi zuM che? kAgaLa para upasAvela kula cha TapakAMvALI A lipi tenA phreMca netrahIna zodhaka lUI breIlanA nAme jANItI che. A lipimAM "huM" Ama TapakAM upasAvelAM hoya che. A cha TaMkAonuM judI judI rIte saMyojana karI bArAkhaDInA badhA akSaro tema ja virAmacihno taiyAra karavAmAM AvyAM che. khAsa jAtanA breIla TAIparAITaro ane breIla presanI madadathI pAThyapustako tathA Itara vAcananAM pustako AMgaLInA sparza vaDe sahelAIthI vAMcI zakAya che. A ja rIte netrahInA A lipimAM lakhI paNa zake che. muMbaI, amadAvAda, porabaMdara, daherAdUna, vagere sthaLoe cAlatAM breIla pustakAlayomAMthI netrahIna sabhyone vAMcavA mATe ni:zulka bhAve pustako maLe che. sAmAnya chApanAM (netravAno mATenAM) pustako daSTivAno pAse vaMcAvI netrahIno breIla lipimAM potAne jarUrI pustako lakhI zake che. jagatanI badhI ja bhASAomAM A rIte pustako taiyAra thaI zake che. navarAzanA samayano sadupayoga karavA IcchatI daSTivAna baheno netrahIne pAse pustako vAMcI breIla lipimAM pustako taiyAra karavAnA kAmamAM madada karI zake. pustako uparAMta anya rIte paNa breIla lipi aMdhajanone madadarUpa banI che. sparza vaDe joI zakAya evI khAsa banAvaTanI ghaDiyALa vaDe aMdhajana miniTe miniTano samaya jANI zake che. breIla Ama netrahInonAM samasta jIvanakAryomAM breIla lipie agatyanuM sthAna meLavyuM che. bIjA zabdomAM kahIe to, A lipie aMdhajanone sparzarUpI daSTi - AMkha ApI che. muMbaI, amadAvAda, rAjakoTa, dilhI, daherAdUna vagere zaheromAM cAlatI aMdha kanyAo mATenI zALAomAM S. S. C. sudhIno abhyAsakrama zIkhavavAmAM Ave che. keTalIka netrahIna baheno kaoNlejazikSaNa paNa le che. zALAomAM saMgIta uparAMta netarakAma, hAthavaNATa, sauvaNakAma, gUMthaNakAma vagere hastaudyogo paNa zIkhavavAmAM Ave che. A rIte tAlIma lIdhelI ane zikSita adhakanyAone Arthika rIte pagabhara banAvavA te mATe rojagAranI tako sulabha banAvavI e paNa eTaluM ja jarUranuM che. netrahIna baheneA aMdhajano mATenI zALAomAM zikSikA tarIke kAma karI zake. jAgrata mAbApa potAnAM bALakone saMgItazikSaNa ApavA saMgItakaLAmAM kuzaLa evI naeNtrahIna zALAmAM mokalI zake, saMgItazikSaka tarIke aMdhajanA saphaLatAthI kAma karI zake che. A uparAMta bAskeTa, Tebala - lampa, parsa vagere netaranI cIjonA vecANathI paNa cakSuhIna bahenone ThIka ThIka rojagArI maLI rahe. netravAna mATenAM pustako breIla lipimAM lakhavAnA kAmanuM mahenatANu temane maLe che. A uparAMta davAnI phekaTarImAM ane kApaDanI milAmAM paeNkiMga vibhAgamAM baheno saraLatAthI kAma karI zake che. vaLI teo Teliphona opareTara tarIke paNa saraLatAthI kAma karI zake che. A rIte Arthika rIte pagabhara banelI bahenAmAMthI keTalIka baheno lagnagraMthithI paNa joDAya che. raseAIkAma, bALauchera vagere jevI gRhasaMsAranI javAbadArIo teo AnaMdathI uThAvI zake che. paravazatA jevI musIbatono sAmano karI eka saphaLa gRhiNI banavAnA prayatna kare che. TUMkamAM, AjanA samAjavAdanA yugamAM zArIrika khoDakhAMpaNa dharAvatA varganI upekSA na thAya; ane A vargane samAjanuM eka upayogI aMga banAvavAnI javAbadArI samAjanA sabaLa varganI che. apaMga tarapha mAtra udAsInatA, dayA ke sahAnubhUti ja nahi, paraMtu teo pratye bauddhika valaNa apanAvI teone zikSita tema ja Arthika rIte svataMtra banAvavAnI jarUra che. sahAnubhUtinA ke kutUhalatAnA be zabdo uccArIne agara nAAMnuM dAna karIne ja samAje saMtoSa mAnavAno nathI, paraMtu potAnA phurasadanA samayanuM tathA zAna zakitanuM udAra hAthe dAna karavAnuM che. A dizAmAM sAmAjika sevAbhAvI saMsthAo peAtAnA kAryakSetramAM apaMgo mATenI khAsa nakkara yojanAo dAkhala karI dha. dhaNuM karI zake tema che. ku. jayoti mehanalAla pArekha pRthvInuM bhAvi pRthvInuM bhAvi cetanAnA parivartana upara AdhAra rAkhe che. A bhAvinI ekamAtra AzA te mAnavInI cetanAnuM parivartana thAya emAM rahelI che ane e parivartana avazya thavAnuM ja che. paraMtu mANasA pote A parivartana mATe sahakAra Apaze ke nahi athavA te e parivartana kaccaraghANa karI mUkatA saMyogAnI zakita drArA mANasA upara baLajabarIthI lAdavuM paDaze tene nirNaya mANasA upara cheDavAmAM Ave che. je rUpAMtara TheTha mULa sudhInuM ane sthAyI rUpanuM hAya che te aMdaramAMthI bahAranI dizAmAM AvatuM hAya che. bAhya rUpAMtara te AMtarika rUpAMtaranuM eka svAbhAvika ane kaho ke anivArya pariNAma hoya che. zrI mAtAjI 1 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-8-1972 lA. da. vidyAmaMdiramAM citra pradarzana pUjaya munirAjazrI puNyavijayajInI prathama saMvatsarI nimitte ane ApaNe samajI levuM joIe ke Agama jevA kAmamAM rasa lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiramAM dharAvatA A peDhImAM je gaNyAgAMThayA vidrAne che te AgAmI peDhI tA. 3-7-'72nA roja citrakalA pradarzananuM udghATana DaoN. umAkAMta te kArya hAthamAM le tevo saMbhava bahu ja ochA che. te paristhitimAM pI. zAhanA hAthe thayuM. A pradarzanamAM pradazita sAmagrImAM pU. mahArAjazrInuM adhUruM kArya keNa pUruM karaze ? ane te lAge pU. munizrI puNyavijayajI taraphathI bheTamAM maLela sAmagrIne mukhyatve che ke kAma adhUruM ja raheze. samAveza karavAmAM Avye che. aDhAra moTA kabATe ane 10 maMjU lA. da. vidyAmaMdira jevI saMsthA amadAvAda jevA vyApAra pradhAna kSetramAM sthapAI che. jeTalI ane jevI sAmagrI ahIM paDI thAmAM A sAmagrI pradazita thai che ane ema kahI zakAya ke kalAnA che tene upayoga sthAnika abhyAsI yogya pramANamAM karatA - rasiko mATe A pradarzana mahattvanI sAmagrI pUrI pADe che. bhAratIya nathI. amadAvAdamAM vidyA nahi paNa vyApAranuM prAdhA-ya che, ethI citrakalA, khAsa karI pazcima bhAratanI citrakalA samajavAmAM, tenA A prakAranA sAMskRtika saMzodhanamAM A zaherane rasa na hoya te vikAsane kaTIbaddha itihAsa samajavAmAM A sAmagrI ekamAtra svAbhAvika che. A ja vidyAmaMdira je banArasa jevA vidyAkSetramAM sAdhana che ema kahuM te atizayokita nathI. citrasAmagrI uparAMta hata te Ane upayoga vidvAne vizeSarUpe karI zakata. prajAmAM pUrANI lekhanasAmagrI, janI mUrtio jevI bIjI aneka kAMIka rasa jAge ane A tarapha paNa dhyAna detI thAya evo paNa AkarSaka sAmagrInuM pradarzana karavAmAM AvyuM che. A pradarzana zani- udde za e pradarzanane che. te A uddaghATana prasaMge padhArela sau vAra sivAya dararAja bArathI rAra prekSako mATe khulatuM rahevAnuM che. sajajanene mArI vinaMti che ke teno pitAnA saMbaMdhIone A pradarzananuM sUcipatra kumAra kAryAlaye chApI Ape che ane A pradarzananI mAhitI Ape ane tenuM darzana karavA preraNA Ape. tenI zeThavaNImAM zrI ravizaMkara rAvaLa- tathA zrI. bacubhAI rAvatane pU. mahArAjazImAM te evI tAkAta hatI ke nAstika paNa je sahakAra paNa maLe che eTale kalArasiko mATe A pradarzana ekavAra emanA darzana kare te te temane bhakata banI jate eTalo yAtrAdhAma banI raheze. ja nahi paNa dhArmika lAgaNIvALe paNa banI jatA. evA aneka udghATana prasaMge zrI umAkAMta zAhe bhAratIya citrakalA viSe dAkhalA huM jANuM chuM. pU. mahArAjazrI te have ApaNI samakSa sAmAnya nirdeza karIne pazcima bhAratanI AgavI zailIne svIkAra nathI paNa temaNe Apela A sAmagrI to che ja. te preraNArUpa banI rahe e ja zubhecachA che. have kalAvivecako karatA thayA che te bAbata upara bhAra mUkayo hato - pU. mahArAjazrInA kALadharma pachI temanA suziSya pU. paMnyAsa ane pU. munirAjazrInAM adhUrAM kAryo pUrAM karavAnI preraNA ApI darzanavijayajIe prAcIna hastaprato ane aneka mudrita pustako hatI. mahAsatI pU. mRgAvatIjIe tathA pU. paM. becaradAsajI dozIe pU. puNyavijyajIrane ekatra karyA hatAM te udAra bhAve vidyAmaMdirane pU. mahArAjazrIne aMjali arpita karI hatI ane chevaTe meM upa- ApI dIdhA che te badala saMsthA vatI temane A prasaMge AbhAra saMhAramAM pU. munizrI puNyavijayajInA sAdhujIvana vize prakAza - ' -dalasukha mAlavaNiyA pADayo hato. pU. munirAjazrIe pitAnI hayAtImAM ja pitAne saMgha samAcAra bahumUlya hastapratasaMgraha ane mudrita pustakone saMgraha lA. da. vidyAmaMdirane ApI dIdho hato eTaluM ja nahi paNa tenA uparathI saMdhanA lAIpha-membare pitAnuM mamatva eTalI hada sudhI choDI dIdhuM hatuM ke, teo temAMnuM * lAIpha-membaronA aDhAra nAme AgalA aMkamAM pragaTa thaI koI paNa mudrita pustaka pitAnA vaparAza mATe paNa magAvatA nahi, cUkayA che. navAM nAmo nIce pramANe che : te ema samajIne ke vidyAmaMdiranA kAryakartAone ane bIjAone (19) zrI jayatIlAla hirAMda zAha (20) ,, pAnAcAMda DuMgarasI burakhI ema karavAthI saMzodhanamAM khalela paDaze. AvI udAratA ane nima (21) , bAbubhAI ema. gAMdhI bhAva anyatra durlabha che. pU. mahArAjazrIe aneka durlabha bahu (22) , lakhamasI neNasI cheDA mUlya pustakonuM saMzodhana karI rAkhyuM hatuM, nakale karI rAkhI hatI; (23) , TekarasI verasI zAha ane temAMthI koi paNa pustaka koI mAge che teo ni:saMkoca- paryuSaNa sudhImAM ane paryuSaNa daramiyAna sArI evI saMkhyAmAM bhAve ApI detA hatA. vidvAnamAM AvI udAratA durlabha che. lAiphamembaro maLe evI amArI apekSA che. te sabhyo ane je javAba ApI amane sahakAra Ape evI vinaMti che. je hastaprato viSe ema kahevAnuM hatuM ke jaina lAMDAramAMthI te meLavavI asaMbhava che, pUjya munirAjazrIe e bAbatamAM sau vidvAnane - paryuSaNa vyAkhyAnamALA pitAnI e mAnyatAmAM parivartana karavuM paDe teTalI hada sudhI AgAmI parNapaNa vyAkhyAnamALA sapTembara mAsanI 1mI tArIkhathI 12mI tArIkha sudhI 2ma pATha divasanI gAThavidvAnone teo hastapratanI prAptimAM sahAyaka thatA ane ema vavAmAM AvI che. te mATenA vyAkhyAtAo nIce pramANe "ii karI jaina samAjanuM e kalaMka dUra karyuM hatuM. temanA javAthI have karavAmAM AvyA che. ApaNI pharaja che ke dUra thayeluM e kalaMka puna: samAjane na lAge (1) zrI zrImana nArAyaNa (2) zrI cImanalAla cakubhAI zAha ane vidvAnane jaina bhaMDAranI hastaprate maLatI rahe tevo prabaMdha (3) zrI candravadana mahetA, (4) zrI bhegIlAla sAMDesarA (5) zrI karavo jarUrI che. pUjaya munirAjazrIe chellAM 40 varSathI Agama yazavaMta zukala, (6) zrI yazodhara mahetA (7) zrI Izvara peTalIkara, saMzodhananuM kArya upADayuM hatuM ane te mATe jenI paNa sahAyanI jarUra (8) prA. amRtalAla yAjJika, (9) che. tArAbahena zAha, (10) De. paDe to temane te letAM jarAya saMkoca hato nahi. Aje have e kalyANamalajI loDhA, (11), zrI goenkA. jANItA saMgItakAra kAma kevI rIte pUruM thaze enI ja mukhya ciMtA che. vidvAnane zebhe zrI purUSottama jhAleTAnuM saMgIta paNa rAkhavAmAM Avela che. evI udAra ane mukata daSTi na hoya to AvA mahAna kAryo bAkInA vyAkhyAtAonA nAma "kkI thaye have pachI jAhera karavAmAM Avaze, tema ja A kAma have pachInA eTale karavAnI javAbadArI je jaina samAja upara AvI paDI che te 16mI ogasTanA aMkamAM pragaTa karavAmAM Avaze. kevI rIte pUrNa thaze e eka moTI ciMtAno viSaya che. je rIte * cImanalAla je. zAha kAma cAlI rahyuM che te pramANe ja ane te ja daSTie je kAma subodhabhAI ema. zAha cAlaze to yogya rUpamAM te thaze nahi e kahyA vinA rahevAnuM nathI maMtrIno, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-1972 prabuddha jIvana = = = 5 ' urdU bhASA kenI che? siMdhamAM siMdhI bhASA nahi, urdU bhASA sarvoparI hevI joIe yahUdI paNa na hatA. Ama hibru bhASA jANanArA yahUdI thoDA hatA. e durAgraha karIne siMdhane rakatastAna ane agnisnAna karAvanArA tema chatAM jyAre pelesTAInamAMthI IjharAIlanuM sarjana thayuM tyAre badhA upremIonI mAtRbhASA urdU nathI! pAkistAne urdUne vaDA pradhAna bena gurIane hibru ne rASTrabhASA tarIke apanAvarASTrabhASA tarIke svIkArI che, paNa pAkistAnIo mATe kharekhara te vahanI himAyata karI, jethI vividhabhASI ane vividha dezomAMthI urdU paradezI bhASA che, 'duzmana deza' bhAratanI bhASA che. pAki- AvanArA yahUdI hibru nA sUtra vaDe rASTranI mALAmAM gUMthAI kastAnamAM sarahaMda prAMtanI bhASA guccha che, balUcistAnanI bAca che, zake. A akhataro saphaLa thayA che ane bhulAI gayelI prAcIna paMjAbanI paMjAbI che, ane siMdhanI mAtRbhASA sidhI che. urdU konI hibru bhASA ane lipine navajIvana maLyuM che. mAtRbhASA che? uttara bhAratamAMthI gayelA ceDA lAkha muslima sivAya te koInI mAtRbhASA nathI. 1961nI vasati gaNatarI pramANe bhAratane svataMtratA maLI tyAre saMskRtane rASTrabhASA tarIke te samayanA saMyukata pAkistAnamAM 11 karoDa 42 lAkhanI vasati svIkAravA keTalAke himAyata karI hatI, paraMtu neharu, svapnadraSTA hovA mAMthI mAtra 30 lAkha mANasoe pitAnI mAtRbhASA urdU hevAnuM chatAM temanA paga dharatI para rahetA hatA. saMskRta potAnI mAtRbhASA havAne dAvo karAnArAnI saMkhyA hajAramAM ja gaNAtI hatI. saMskRtamAM jaNAvyuM hatuM, tyAre bhAratamAM 2 karoDa 33 lAkhathI vadhu maNie pitAne urdU bhASI jAhera karyA hatA, jemAM murilama karatAM hiMdu uttama sAhitya che, dakSiNanI draviDanI bhASAone bAda karatAM baMdhAraNa-vadhAre hatA! mAnya bhASAo saMskRtanI putrIo che, dakSiNanI bhASAo paNa saMsakRta zabdothI samRddha che, tema chatAM saMskRta lokabhogya nathI. tema chatAM urdU mATe pAkistAnane kRtrima prema UbharAI jAya che tenuM kAraNa e che ke A bhASA megalee hiMdI bhASAmAM phArasI hiMdI jemanI mAtRbhASA nathI. temAMthI paNa moTA bhAganA loko zabda ThAMsIne ane tene phArasI lipi ApIne sarakArI bhASA tarIke te bhAMgItUTI bolI ane samajI zake che. AthI hiMdI rASTrabhASA calaNamAM mUkI hatI. paraMtu eka samRddha ane mIThI sAhityika bhASA banI. paDita neharunI e mAtRbhASA hovA chatAM temaNe kahyuM hatuM ke tarIke tene vikasAvavAmAM hiMduone phALe muslime karatAM kaMI hiMdI zreSTha che evA dAvA para nahi paNa vadhumAM vadhu lokonI te mAtRochA nathI. Aje paNa uddana zreSTha sAhityaratna hiMdu che. bhASA che athavA teo te samaje che, tethI aitihAsika kAraNokharekhara te udU eka saMkara bhASA che. sara (ane bhaugolika kAraNe paNa kharAM) tene rASTrabhASA tarIke svIkAra karavAmAM Ave che. - jyAre pAkistAnanI racanA thaI tyAre, bhAratane hiMdI bhASA pAkistAne urdUne rASTrabhASA tarIke apanAvI tethI bhAratanA che evI koI mAnya bhASA pAkistAnane na hovAthI IslAmanA ghaNA muslima paNa udUne IslAmathI avibhAjaya gaNavA lAgyA che. nAme urdU bhASAne rASTrabhASA tarIke apanAvI lIdhI, kAraNa ke koI paNa prAMtIya bhASA bIjA prAMte svIkAre nahi. bhAratamAM vadhumAM vadhu - aMgrejoe briTiza hiMdanA sainya mATe zamana urdU bhASA pracahiMdI bhASA pracalita che, tethI tene rASTrabhASA tarIke apanAvavAmAM lita karI hatI ane tenuM sAhitya paNa lazkara mATe chapAtuM hatuM te AvI. paraMtu pAkistAnamAM te samaye vadhumAM vadhu baMgALI pracalita meM vAMcyuM hatuM. romana urdu eTale lipi romana ane bhASA hatI, ane baMgALI te "hiMdu" bhASA che, je pazcima pAkistAna urdU! alabatta, phArasI, arabI, urdu ane mukI lipi (je badhI apanAve nahi. vaLI pazcima pAkistAnamAM siMdhI, baloca, punuM arabI lipinA prakAra che) karatAM romana lipi vadhu vaijJAnika che. ke pAMjAbIne rASTrabhASA tarIke badhA svIkAre nahi. AthI urdUnuM bhAgya raziyAmAM muslima prajAsattAka rAjayoe potAnI bhASA rAkhI che, 'UghaDI gayuM. pAkistAnI netAo IslAma mATe je umaLako dharAvatA paNa tuka ane phArasI lipine avaijJAnika gaNI raziyana lipi hatA te jotAM te temaNe arabI bhASAne rASTrabhASA banAvavI joIe, apanAvI lIdhI che. kAraNa ke te payagambaranI bhASA che. paraMtu ja. jhINA ke liyAkata urdUne ochI phArasI banAvIne tathA nAgarI lipimAM lakhIne alI pote arabI bhASA jANatA na hatA ane mAtra aMgrejImAM urdU tathA hiMdI vacce samanvaya sAdhavAnA prayAsa paNa thayA hatA ja vAta karatA, ja, jhINA arabI jevI avaijJAnika lipi ane bhASA ane tene hiMdustAnI bhASA tarIke oLakhAvavAmAM AvatI hatI. bhaNavA bese nahi ! pAkistAnanI prajAne teo "UThAM" bhaNAvI zake nA bhAgalAne pratyAghAta tarIke AjanI ApaNI rASTrabhASAne paNa arabI bhASA na bhaNAvI zake. saMskRtamaya banAvI devAmAM AvI che. | navA deze rASTrabhASA kaI apanAvavI e prazna IjharAIla pAkistAnanA rAjakartAoe pUrva baMgALa para urdU bhASA samakA 1948mAM upasthita thayo hato. yahUdIo te be hajAra lAdavAnA ane baMgALIne utArI pADavAnA prayAsa karyA hatA. temaNe varSa pahelAM pelesTAIna gumAvIne duniyAnA badhA khaMDamAM ane pUrva baMgALa gumAvavuM paDayuM tenuM eka kAraNa e paNa che. paraMtu ghaNA dezamAM veravikhera thaI gayA hatA. teo jayAM vasyA te teo jUnI bUrI Adata bhUlatA nathI, navI sArI Teva zIkhatA dezanI bhASA temaNe apanAvI lIdhI hatI; jo ke yahUdI dharma nathI. AthI temaNe siMdhI bhASAne utArI pADIne siMdha para urdU choDa na hato. bhASA lAdavAnA prayAsa karyA. temaNe siMdhamAM siMdhIone laghumatImAM mUkI tene potAnI bahumatI karI devAnA paNa prayAsa karyA che ane (gujarAtI yahudIo haju gujarAtI bese che.) ApaNI prAcIna bhASA saMskRta che tema temanI hibru hatI. pelesTAIna kare che, ane karAcI vistAramAM have bahumatI dharAvatA "navA siMdhIo" tene siMdhathI alaga karavA mAge che. 'briTiza zAsana nIce hatuM tyAre aMgrejonA pretsAhanathI mukhyatve yurepamAMthI yahUdIo pelesTAInamAM AvI rahyA hatA, paraMtu teo siMdhI bhASA paNa saMskRta para AdhArita AryabhASA che. chI - badhA hibru jANatA na hatI. tuka zAsanamAM pelesTAInamAM eka lAkha bhASA sidhIne eka prakAra che, gujarAtIne nahi, Araboe sAtamA ' " bhANavI zake. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 ra prabhue jIvana saikAmAM siMdha jItI lIdhA pachI, khAsa karIne chellAM eka hajAra varSamAM siMdhI bhASA para muslima prabhAva paDayo che. tene nAgarI lipine ThekANe phArasI lipi ApavAmAM AvI che ane ghaNA arabI ane phArasI zabdo paNa apanAvI levAmAM AvyA che. siMdha pAkistAnamAM gayA pachI bhAratamAM AvelA siMdhIomAM vivAda cAle che ke have phArasI lipi tajIne pAchI devanAgarI lipi zA mATe na apanAvavI? bhArata sarakAre siMdhI bhASAne mAnya rAkhI che, paNa tenA mATe hajI koI lipi nakkI nathI karI. daramyAna siMdhIomAM phArasI lipi ane nAgarI lipinA himAyatIo vacce jaoNrazArathI yuddha khelAI rahyuM che! eka ramUjanI vAta e che ke siMdhamAM urdU mATe laDI rahelA lokomAM paMjAbI, balAcI, paThANA, gujarAtI vagere bahumatImAM che, jemanI mAtRbhASA urdU nathI. bhAratamAM muslima lIge komavAda preryA ane chevaTe bhAgalA paDAvyA te pachI binau bhASI muslimomAM acAnaka urdU mATe prIta pragaTI ! te gharamAM paNa bhAMgItUTI urdU bAlavA lAgyA. baMgalA dezamAM ApaNA gujarAtI IsmAIlI bhAIo sAthe me jyAre kacchImAM vAta karI tyAre teo khuza thayA, paNa meM joyuM ke pAkistAnanA zAsana daramyAna teo paNa urdUnA himAyatI thaI gayA hatA tyAre urdU bhASA bolavI e sabhyatAnuM cihna gaNAtuM hatuM. have tyAM urdU bolavAmAM jokhama che! amane baMgALI bhASA AvaDatI na hovAthI jyAre ame hiMdImAM vAta karatA hatA tyAre azikSita mANasAnAM bhavAM zaMkAthI UMce caDI jatAM hatAM. rakhe ame "bihArI '" musalamAna tarIke kaTAI jaIe e bIke amAre khulAsA karavA paDatA hatA ke tamArI bhASAmAM kahIe to ame bakhaiyA (muMbaInA) chIe, hiMdu chIe eTaluM ja nahi paNa tamArI mukitasenAnA mahemAna chIe! urdU bhASAe baMgalA dezamAM rAja karavAnuM du:sAhasa karyuM to badhuM khAI beThI. have pAkistAnamAM ApaNe tenAM du:sAhasa joI rahyA chIe ane hajI joIzuM. --vijayagupta maurya bhavasAgara taravAnAM tuMbaDAM ghaNI ye vAra to ema ja lAge che ke sauthI ochAmAM ochuM je ApaNe koIne oLakhatA hoIe, to te ApaNI jAtane ja! ApaNI potAnI sAthe ApaNe varasAnAM varase, dAyakAonA dAyakAo rahIe chIe, tUTa, ekadhArA, te chatAM! AmAM paNa atyaMta vicitra lAge evI eka vizeSatA e che ke jema jema ApaNI uMmara vadhatI jAya che, tema tema ApaNA viSenuM ApaNuM zAna nahi, paNa a-zAna vadhatuM jAya che. evuM meM bane ke bAra varasanA kizAra bAvana varSanA prauDha karatAM peAtAne vadhu oLakhate hAya, ane boMtera ke bhyAsI varasane vRddha bAvana varSanA prauDha karatAM petA viSe ghaNuM ochuM jANato hoya ! r tA. 1-4-1972 enA astitvanA ekamAtra AdhAra, enI samagra cetanA, sTIariMga vhIla, sAmenA rastA ane AsapAsanI bhIMsa para ja kendrita rahe enA para che. AtmAbhimukha banavuM paDe te paravaDe ja nahi; sivAya ke dehavimukha banavAnA eNe saMkalpa karI nAkhyA hAya ! have pAte pAtA viSe kazuM ja jANato nathI evI sthiti bhAgye ja koI baradAsta karI zake ! eTale pAtA viSe kazuM ja na jANavA chatAM badhuM ja jANe che--athavA jANavAne prAmANika prayatna karI rahyoA che evA AbhAsa mANasa UbhA kare che, ane te mATe asaMkhya tarakIbA teNe sarjI che! dharma sAhitya kalA vijJAna Adi e tarakIbAnAM ja judAM judAM nAmeA che. AmAMthI koInI sAthe peAtAne jIvanta saMbaMdha bhAgye ja hoya che; bhAgye ja emAMthI koInA prAdurbhAva ke vikAsamAM te koI maulika phALA ApelA hoya che, chatAM emAMthI ekAdane e bhavasAgaramAM taravA mATenA potAnA tuMbaDA tarIke pasaMda karI le che, ane AtmavaMcanA arthe pote pasaMda karela e jIMbaDA sAthe saMkaLAyelI paraMparAgata zabdAvalInuM saMrakSaNa-kavaca te paherI le che. peAte vicAraka che, pote potAnI jAtane ane jagatane barAbara oLakhe che. evA AbhAsa, Ane pariNAme, enA potAnAmAM tema ja AsapAsanAmAM UbhA thAya che, je AbhAsa tenA ahaMnuM saMtarpaNa kare che; ane pachI te dinapratidina zabdonI bhIMsa tenI chAtI para vadhatI jAya che ane sAthesAthe potA viSenA potAnA jJAnathI te dUra dUra jatA jAya che. pariNAme mRtyuveLAe potAthI e eTalA ja paricita hoya che, jeTalA e janmaveLAe hatA ! pharaka mAtra eTalA ja ke janmaveLAe ene mATe AzA hatI, jyAre mRtyuveLAe tenI chAtI para tenA asala aMdhakAra uparAMta smRta zabdAvalIonA bhAra hoya che ! vakhata AnA mATe javAbadAra ApaNI jIvana viSenI klpanA tathA jIvavAnI prakriyA che. samayanA vahana sAthe jIvana vadhu ne vadhu jaTila ane samayalakSI banatuM jAya che ! emAM eka eve paNa AvI jAya, jayAre jIvatA rahevAnAM jhAvAM jIvanAranI sakala cetanAnuM ekamAtra lakSya banI rahe. AmAM pAtA pratye nirAMte jovAnI, vivekapUrvaka peAtAnuM pRthakkaraNa karavAnI, svasthatApUrvaka potAne samajavAnI phurasada ja kayAMthI maLe ! kalAkanA pitAnauza--pacAsa mAIlanI jhaDape jatA meTara- DrAIvara--ane te paNa koI rAkSasI zaheranA gIca TrAphikavALA rastA para !--peAtAnA AtmAmAM DUbakI mArImArIne paNa aMte keTalI UMDI mArI zake; ane keTalA vakhata te antaranA UMDA jaLamAM rahI paNa zake ? A du:sthitimAMthI chUTavA mATe ApaNe sauthI pahelAM te ApaNA astitvanA vahananI gatine ochI karavI paDaze. DynamicgatizIla e vizeSaNa je jamAnAmAM mAnavInuM sauthI vadhu kImatI AbhUSaNa gaNAya che, e jamAnAmAM gati ochI karavAnI vAta behUdI lAgavAno saMbhava pUrepUrA che; paNa jamAnAne behUdAM lAge evAM to aneka sUcanA ApaNe dhyAnamAM levAM paDaze. te pahelAM to gati ochI karI. Akhare javuM che kayAM ane jyAM javuM che te sthaLa javA jevuM che ke kema, te nakkI karo. gatine ja pragati mAnI beThA che, te adhyAsane aLagA karo, ane vaLI A pragati zabda paNa kyAM kaMI ochA vaMcaka che? karasanadAsa mANeka sAda ( marAThI kavitA) dUrathI karyAMkathI paNa sAda Ave che (mArAmAMthI ja Ave che te) kahe che ke upara Ava upara Ava tuM tArAmAMthI, peAtAnA caukhalamAMthI tuM upara Ava. dainaMdina jIvananuM gaticakra AkAra de che mane. de che rUpa - "mArI IcchA viruddha mane. paNa mane nathI joIte A AkAra ane A cAMdInuM rUpa - mane joIe che ASADhanA khetaranI bIjanA cheDa karanArI zakita pAchI mane je pAkanA sAnaeNrI kaNasalAmAM aizvaryA mAne. ma. ma. dezapAMDe: anu. sureza dalAla mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLa: 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. Te. naM. 350296 mudraNasthAna : dhI sTerasa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 12 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. 17 prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 34: aMka: 8 muMbaI ogasTa 16, 1972 budhavAra vArSika lavAjama rUA. 7, paradeza mATe ziliMga : 15 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 0-50 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha ane svAdhInatAnAM pacIsa varSa A varSe ApaNe svAdhInatAnI rajata jayaMtI UjavI rahyA aliptatAnI videzanIti temaNe upajAvI ane e rIte jagatane chIe. svataMtratAnAM A pacIsa varSa para, cittAthI nirbheLa nahi temaNe yuddha aTakAvI zake ane zAMti jALavI zake tevuM eka trIjuM evA gaurava sAthe ApaNe daSTipAta karI zakIe tema chIe. 15mI ane samatulAnuM baLa pUruM pADayuM. A dAyakA daramiyAna bhArate ogasTa, 1947nA divase ApaNA dezanA ja nahi, jagatanA eziyA ane AphrikAnA dezanuM netRtva dhAraNa karyuM. ItihAsamAM paNa eka ujajavaLa prakaraNane AraMbha thayo. Ama chatAM 1962nA cInI AkramaNe rASTrane ane aMgata rIte naherane sakhate AMcako Apyo. deze e AghAtane jIravI lIdhuM. AjhAdInA umaMga - utsAhanI sAthosAtha dezanA bhAgalAne viSAda me, 1964mAM naherunA avasAna sAthe eka yuga asta pAme. paNa bhaLyo hate. banne bAjue lAkha lokoe sthaLAMtara karyuM. keTalAka lAkha lokoe temanA jAnamAla saghaLuM gumAvyuM. bhAgalAne dhA daya naheru pachI koNa? e mahApraznane prajAe zAMtipUrvaka ukela Ape. vaheto rahyo che. deza sAme kAyado ane vyavasthAnA ane lAkhA zAstrInA avasAne pharI pAchI cintA pedA karI ane aMdhAdhUdhInI tathA lokazAhInA aMtanI AgAhI karI rahelA TIkAkAro ochA karoDo lokonA punarvasavATanA bhagIratha prazna jAgyA hatA. na hatA. sadbhAgye tyAre ApaNI pAse evI netAgIrI hatI je jabaradasta zrImatI indirA gAMdhIne rASTranA jIvanamAM potAnuM yogya sthAna samasyAone daurya ane niradhArapUrvaka sAmano karI zake tema hatI. sthApita karavAmAM traNa varSa lAgyAM. emAMthI koMgresanuM mahAna bhaMgANa bhAratanI svAdhInatAe eziyA ane AphrikAnA bIjA deze sayuM, jeNe rASTranA ItihAsanA pravAhane navo vaLAMka Apyo. mATe paNa AjhAdInI uSA pragaTAvI ane banne khaMDomAM pazcimI lokasabhAnI 1971nI madhyasatra cUMTaNIoe dezanA ItisattAonA sAMsthAnika zAsanane aMta ANye. Ama chatAM, ApaNe | hAsamAM eka navuM prakaraNa khAyuM che. zrImatI IndirA gAMdhInI netAgIrI atizakita vinA ema kahI zakIe ke eziyA ane AphrikAnAM ane temanI nItione rASTra jabaradasta bahumatIthI bahAlI ApI. navAM AjhAda rASTra paikI ekamAtra bhArata ja jIvananA lokazAhI pAkistAnI AkramaNa, pUrva sarahade nevuM lAkha nirvAsitone mArganuM jatana ne saMvardhana karyuM che ane muzkelIo vacceya zAsananI dhasAro ane jenA pariNAme svataMtra baMgalA dezane janma thayo te sthiratA TakAvI rAkhI che. bIjA vizvayuddha pachI svataMtratA meLavanAra 14 divasanA yuddha ItihAsane pravAhane palaTI nAkhe che. ApaNA moTA bhAganA deze lazkarI saramukhatyArazAhInA ane asthira rAjakIya deza mATe ja nahi, eziyA ane jagatane mATe paNa. . paristhitinA bhaMga banyA che. naherue ApaNA dezane lokazAhI, pAkistAnane je siddhAMtanA AdhAre janma tha ha te be Ayojita arthataMtra ane dharmanirapekSatA ApyAM, je ApaNA rASTrano vidhAtaka siddhAMta baMgalA dezanA janma sAthe chevaTe daphanAvAI rAjakIya Arthika ane sAmAjika jIvananA pAyA che. gayo. hindu-muslima e be rASTro che evI bhrAmaka mAnyatAne - saradAra paTele eka lokhaMDI puruSanI adAthI madhyayugI dezI bhAratIya netAoe kayAreya svIkAra karyo na hato. teo dharmanirapekSatA risAyatone jhaDapabhera nAbUda karI. 26mI jAnyuArI 1950nA (binamajhahabavAda) ane sarva dharmo pratye AdaranI mAnyatAne reja bhAratanA sArvabhauma lekazAhI prajAsattAkanI ApaNe ghoSaNA daDhapaNe vaLagI rahyA hatA. dezamAM komI baLe ja rahelAM che, je karI tyAre, bhAgalA thayA hovA chatAM, pAMca hajAra varSanA pitAnuM virUpa mAthuM UMcakayA kare che ane bhAvimAM rahelA bhayonI tenA itihAsamAM pahelI ja vAra, eka ja baMdhAraNa heThaLa ApaNane yAda Ape che. paNa dharmanirapekSatAnI nIti pacIsa varSanI kAzmIrathI kanyAkumArI ane karachathI kalakattA sudhInA eka ane kasoTIo ane yAtanAo pachI Aje yathArtha puravAra thaI che. akhaMDita evA eka mahAna rASTranuM ApaNe sarjana karyuM. sAcI Ama chatAM, ApaNI samakSa mahAna samasyAo UbhI che. ApaNA rASTrIya ekAtmatA siddha karavAnI dizAmAM jo ke haja ApaNe lAMbo vadhI rahelA baLane dveSa karatI ane ApaNA jevadhamAM rAcatI paMtha kApavAne che. tathA pitAnA aMkuza heThaLa ApaNane rAkhavA mAgatI videzI ApaNI samakSa ghaNA gaMbhIra ane saMkula prazna paDelA che, chatAM sattAo rAjakAraNanI temanI melI ramata ramI rahI che. bhAratane chellAM pacIsa varSa daramiyAnanI mahAna siddhionI ApaNe upekSA jo ke eka mahAna rASTra tarIke prAdurbhAva thayA che-eka evuM mahAna karavI na joIe tema tenuM ochuM mUlyAMkana karavuM na joIe. rASTra ke jenA prabhAvane eziyA ane jagate svIkAra karavo paDe. svAdhInatAne pahele dAyake ApaNA rASTranA itihAsanuM eka jagatanA sauthI vizALa lokazAhI rASTramAM pAMca sAmAnya cUMTathazejajavala prakaraNa hatuM. rASTrIya kakSAe tema AMtararASTrIya kakSAe NIo jAI gaI che, je batAve che ke dezanA. prajAkIya jIvanamAM naherue eka evI netAgIrI pUrI pADI, je mATe koI paNa deza lokazAhI jIvanarItinAM mULa UMDAM gayAM che. janatAmAM pragaTelI sabhAmagarUra banI zake. koI paNa sattAjUtha sAthe nahi saMkaLAvAnI natA bhAvi mATe mahAna AzA jagADe che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 prabuddha jIvana , , tA. 16-8-72 che. garIbI sAme ApaNe yuddha jAhera karyuM che paNa e hajI eka mAtra rahe che. mRtyunI pele pAra rahelA zAzvata jIvanane AvA vijJAnIo sUtranI sapATIe che. saMpatti tathA AvakanI asamAnatAo satata najara samakSa rAkhe che. noMdhapAtra rIte ghaTADI zakIe ane dareka strI ane puruSane vikAsa A lakhANa vAMcIne dAkatarI sAravAra, davAo vigere vaDe jIvana ane sukha mATenI samAna taka pUrI pADI zakIe te pahelAM ApaNe thoDA divasa ke ceDA kalAka lAMbAvavAnI yogyatA ke ayogyatAnI ati kaThina samasyAono sAmano karavo paDaze. rekhA nakkI karavA mana vicAre caDayuM. A eka muzkela prazna che. jemAM, ApaNA baMdhAraNanI ghoSaNA mujaba Arthika, sAmAjika enI sAthe dharma, mAnavatA, sAmAjika pratiSThA vagere prazno saMkaane rAjakIya nyAya sAMpaDe tevA eka samatvamUlaka samAjanI LAyelA che. pariNAme A vize cokkasa ke asaMdigdha maMtavya rajU ApaNe je racanA karavI hoya to prajAnA sarva vargoe sArA evA karavAnuM kaThina che. pramANamAM tyAga ane parizrama karavo paDaze. Aje lAMcaruzavata ane paraMtu sAmAnya rIte ema kahI zakAya ke je vyakita 70 varSanI svArthavRtti khUba ja jovA maLe che. pharaja para nahi paNa adhikAro vaya vaTAvI gai hoya, jenI zakita kSINa thaI jaI hoya, para ghaNe badhe bhAra mUkavAmAM Ave che. lokomAM AtmazraddhApreravA jenAM gAtro zithila thaI gayAM hoya, jene ugAravAnA ilAjonetAgIrIe ni:svArtha sevA ane prAmANikatAne anukaraNIya niSphaLa nIvaDavA jevuM lAge athavA je asAdhya roganA bhaMga banI dAkhalo besADavo paDaze. lokoe paNa jIvananAM sarva zrotrAmAM samAja ribAya che ane lAMbA samayathI bezuddha che tevI vyakitane kRtrima pratyenI potAnI javAbadArIo samajavI joIze. upacAra dvArA jIvita rAkhavAmAM kAMi sAra nathI. jaina dharmamAM saMthArAne eka kAtikArI samayamAMthI ApaNe pasAra thaI rahyo dhArmika kAraNe paNa sthAna che. mAMdagInI amuka kakSAe moTI vayanA chIe. jagatamAM vadhatI jatI hiMsAnI vacce ApaNe zAMtimaya dardIne davAthI mukata rAkhI tene zAMtithI kALadharma pAmavA de che. mArge eka nUtana samAjanuM nirmANa karI zakIzuM te bhArata pitAnA amuka dharmamAM samAdhistha thayA tema kahevAya che. A siddhAMtanuM sAMskRtika vArasAne dIpAvaze, eTaluM ja nahi, sAcA lekazAhI tava vyavahAramAM A rIte svIkArAyeluM jaNAya che. samAjavAdathI jagatane te mUDIvAda ane sAmyavAdane eka vikalpa bIjI bAja, jenI sAmAnya taMdurastI sArI hoya, jenAmAM darda pUrI pADaze. sAme jhajhumavAnI tAkAta hoya tevI vyakita mATe jIvanadorI lAMbAvavAne nirAzAvAdIo ochA nathI, jene kAMI ukvala dekhAtuM nathI paNa dareka prayatna vAjabI gaNAya. AMdhra pradezanA eka pradhAna moTara anAvazyaka nirAzAvAdanuM koI kAraNa nathI. mAnavI vadhu sArA akasamAta naDayA pachI lagabhaga pAMca mahinA bezuddha rahyA bAda jagata mATenI AzA ane zraddhAne baLe ja jIve che. pratikArazakitane jere mAMdagImAMthI sAjA thayA hatA. A mAMdagImAMthI - cImanalAla cakubhAI UThayAne Azare pAMca varSa thayAM che ane teo rAbetA mujabanuM Ama jIvanala bAvavuM kenA hitamAM che? kArya karI rahyA che. asAdhya rogathI pIDAtI ane yAtanAmAM DUbelI vyakitane Ama vRddha, bezuddha, koi upacAra kAragata na nIvaDavAne pariNAme ribAtI ane ni:sahAya vyakitanA jIvanane vadhu laMbAvavAne du:khamAMthI mukata karavA tenA jIvanano aMta lAvavo joie ke nahi? prayatna na karatAM tene mRtyune yathAsamaye bheTavA devuM ke bIjA arthamAM AvI carcA cAlI rahI che. kAMIka AvA ja prakArane bIjo prazna temane kudarata upara choDI devA e ja gya che. e ni:sahAya che jenI "prabuddha jIvana" nA gayA aMkamAM maMtrInI noMdhamAM carcA karavAmAM AvI che. vyakita potAnuM du:khadarda jaNAvI zakatI nathI. tenI jijIviSA amerikAnA "TAIma" sAptAhikane 13mI mAne eka vize ApaNe kAMI jANI zakatA nathI. evA prasaMgamAM dAkatarI mArA hAthamAM AvatAM, A saMdarbhamAM "e kavezcana epha ethikasa" upAyanA prayoge mATe athavA dAkatarenI kuzaLatAnA akhatarA ke (AcArasaMhitAne eka muddo)nI kaTAramAM "meDikala risTreInTa" temanI davAonA pradarzana tarIke AvuM karavuM e krUratA-hiMsA ja che. (tabIbI saMyama) e lakhANe mAruM dhyAna kheMcyuM. zrI IndulAla yAjJikanA jIvanane laMbAvavA dAkataroe karelA "TAIma"nA lakhANane niSkarSa e che ke lekhaka taruNa hatA prayatna vAMcatAM A vicAre AvelA paNa te vakhate A praznanI tyAre gAmaDAmAM pitAnA pAdarI pitA sAthe vRddho ane dardIonI carcA upADavAnuM ThIka na lAgyuM. Aje e prazna pUchuM chuM ke AvI mulAkAte jatA hatA. A anubhavanA AdhAre lekhaka kahe che ke rIte jIvana laMbAvavuM e konA hitamAM che? koIka vakhata bhaviSyamAM mane chellI mAMdagI Ave tyAre mArI sAra 8-8-72 zAMtilAla [ha. zAha vAra zI rIte thAya te sAruM te huM trepana varSanI uMmare vicArI zakuM kAma eTale? eka che, te daSTie mane lAge che ke IspitAle, tabIbe, niSNAta vacace AmathI tema mAruM zarIra phaMgoLAya evuM huM Icchato nathI. jemanuM kAma eTale tRSNA, eSaNA, mahatvAkAMkSA, tRSNA aneka bhAvi ke AyuSya lavaleza ujajavaLa na hoya tevI moTI uMmaranI prakAranI hoya che. koine dhananI tRSNA hoya che, keIne kItanI vyakitaone AmathI tema phaMgaLavAne huM virodhI chuM. lekhaka lakhe tRSNA hoya che, koIne sattAnI tRSNA hoya che, vagere. A tRSNA che ke huM jiMdagI TUMkI karavAne kaI himAyatI nathI paNa jidagI ja sarva duHkhanuM mULa che. A kAma ja kalezanuM udbhavasthAna che, parANe laMbAvavAnI ya eka hada hoya che. Marantologists ni che. eTale gItAnA gAnAra bhagavAna kRSNa mahezana, mahApApa, (jIvananA aMta vizenA abhyAsI)e A hada keTalI che te mahAzatru ane nityavairI tarIke tene oLakhAve che. rAmAyaNa samajavuM joIe ane lokone teoe e vize yogya ane mahAbhArata baMneya AdithI aMta sudhI kAmamAMthI udbhavatA salAha paNa ApavI joIe. enA pariNAme AkharI mAMdagImAM kharAba pariNAmane vizada rIte varNave che. bhagavAna mahAvIra, kAmane zAMti, mukita ane svasthatA maLaze. tabIbI daSTie jemane kesa zalya sAthe, jhera sAthe ane viSadhara sAthe sarakhAve che. sAva nirAzAjanaka hoya evI vyakitane tathA tabIbane AthI saravALe sallaM kAmA visaM kAmA, kAmA AsIvisovamA. dhammapada bhAMya lAbha ja thaze. A mata dharAvatA vijJAAnIo mRtyune hamezAM zatru kAmanI-tRSNAnI- bhayaMkaratA nirUpI che. kAmanuM anusaraNa avaLe nathI gaNatA. ghaNIvAra, cakkasa saMjogemAM A munya mitra banI mArge caDhAvI kalpanAtIta du:khe ane yAtanAomAM phlAve che. eTale Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-2 prabuddha jIvana kAma ja saMsAra che, kAma ja baMdhana che. vamavanadhanave nAnyastat vaghanan. sane asat sAthe, AtmAne anAtmA sAthe, puruSane prakRti sAthe bAMdhanAre kAma che. kAmamAMthI krodha janme che, krodhamAMthI moha udbhave che, mehane kAraNe smRtino nAza thAya che, smRtine nAza thatAM buddhi nAza pAme che ane buddhine nAza thatAM manuSya manuSya maTI jAya che. mAt zodhofmagAyate | jovA mavati saMmo : saMmoti, bhUtivijaH: I ratibrAn DhinAro, yunizar kapafpati | gItAnAM A vacana sadeva dhyeya che. 'mekSa pAma heya, duHkhamukata thavuM hoya te kAma baMdhana teDavuM joIe. kAmanuM dahana, damana ke zamana karavuM joIe. zivanA kAmadaphana, kRNanA kAlIyadamana ane buddhanA mAravijayanuM A ja rahasya che. kAmane niLa karyA vinA ziva, karmayogI ke buddha na banI zakAya. jenI kAmanAo pitAnI aMdara zamI jAya che te ja zAti pAme che, paraMtu je kAmane vaza thAya che te kadIya zAti pAmato nathI. je badhI kAmanAone tyajI dai ni:spRha , nirahaMkAra ane nirmama banI vicare che, te ja zAti pAme che. vidAya TmAna : sarvAna vumarzvarati niSNuH nirmano nirahaMvAra: zaktimafthAti | A gItAnAM amegha vacane che. kAmane vaza thanAra satyane pAmI zakato nathI. tenA AgaLa to satya hiraNamaya pAtrathI DhaMkAyeluM ja rahe che. eTale ja kaThopaniSadanuM amara pAtra naciketA yamadarzita kAmamArganAM AkarSaNathI calita thayA vinA satyamArgamAM ja sthira rahe che. te yamane kahe che: he yama ! e badhA ya viSayo to AvatI kAla sudhI TakanAra che. vaLI, viSaya indri- nAM teja harI le che. uparAMta, jIvana TUMkuM che. mATe e nAca-gAna ane ghoDAo ApanI pAse ja rAkhe, mAre dhana paNa joinuM nathI. manuSyane game teTaluM dhana Apa Na tene tenAthI saMtoSa thaze ja nahi. kAma anaMta che. te samudra jevo che. samudra anaMta che. samudra va hi jAma: na hi macattoDatA kAma agni jeve che. agnimAM game eTaluM IdhaNa nAkhe paNa te saMtoSAto ja nathI. kAma sada va yuvAna che. te kadIya svAM vRddha thai, jarjarita thaI marato nathI. tene to jIvate ja mAra paDe che kAma viSaya bhegathI kadIya zame nahi. viSapabhogathI to te vadhe ja, agnimAM ghI homavAthI agni zamata nathI paNa vadhe ja che. bAju TH: kAmAnAmupabhogena zAmyati / haviSA kRSNavamava bhUya evAbhivardhate / bhAratanA dharma-darzana- sAhityamAM A viAra prabaLa rahyo che. kAmamAMthI mukata thavA zuM karavuM joIe e bhAratIya dharmo ane darzanenI samAna samasyA che. kAmane nirmULa karavA mATe sau sau prathama to tenA svarUpa ane temAMthI nIpajatAM duSpariNAme ciMtana karavuM joIe. kAmane jItavA mATe tenI zakitane khyA, tenI kaTilatAne parizya ciMtana dvArA karI levuM joie. A uparAMta kAmamukata thavA vividha skinamArgo paNa bhAratIya citoe cIMdhyA che. have temane vicAra karIe. keTalAka citakone lAgyuM ke jo manuSya badhe ekatA jota thAya te te kAmamAMthI mukata thaI zake. temaNe kahyuM. AtmA ja eka ane advitIya che. Ama hoi, nathI to evuM kaMI ja, je kAma viSaya banI zake ke nathI to evuM kaMi, jenAthI bhaya pAmavAne rahe. je sarva jIvomAM ekatA dekhe te kAmamAMthI ja nahi balka bhaya, citatA vagerethI paNa mukata thaI jAya. e eka sIdhIsAdI vAta che ke je data che to bhayanI zakyatA che. bahadAraNyaka upa - niSadamAM (2, 4, 1 ,2) eka rasaprada vAta che. zarUAtamAM eka AtmA ja hato. teNe AjabAja joyuM to tyAM potAnA sivAya bIjuM kazuM ja na hatuM. tene bIka lAgI. tethI Aje paNa mANasa ekalo hoya che tyAre bhaya pAme che. pachI AtmAe vicAra karyo, 'ahIM mArA sivAya bIjuM koI che te nahi to pachI huM konAthI bhaya pAmuM chuM?" A vicAra AvatAM enI bIka jatI rahI, kAraNa ke bIka te potAnA sivAya bIjuM koI hoya te temAMthI udbhave. dvitIyak hai jayaM mati. vaLI, jo AtmA eka che evuM samajIe te zeka ane meha ApaNane ra5zuM nahi. tatra moH : zo ivanupazyata: ekatAdarzana yAM abhedadarzana e vidyA che. ethI UlaTuM nAnAtvadarzana yA bhadadarzana e avidyA che. bhagavAna buddha pitAnI jAtamAM ja zedha calAvI ke kAmanuM mULa zuM che? e te ApaNA rojiMdA anubhavanI vAta che ke jenA pratye ApaNane rAga he che tenI ApaNane Iracha --kAmanA thAya che. ane tenA pratye jeTalo rAga vadhAre teTalI tenI kAmanA vadhAre. have jagatamAM sauthI vadhAre kaI cIja pratye ApaNane rAga che? AtmA pratye potAnA pratye. tethI ja bRhadAraNyaka upaniSadamAM kahyuM che ke AmAM dIkarA karatAM vAle che, dhana karatAM vahAle che, bIjI badhI vastuo karatAM vahAle che ...ApaNe patinI kAmanA karIe chIe paraMtu te kAmanA ApaNe kharekhara patine khAtara nahi paNa AtmAne khAtara karIe chIe, ApaNe patnInI kAmanA karIe chIe paraMtu te kAmanA ApaNe kharekhara patnIne khAtara nahi paNa AtmAne khAtara karIe chIe, ApaNe dIkarAnI kAmanA karI che. paraMtu te kAmanA khare khara dIkarAne khAtara nahi paNa AtmAne khAtara karIe chIe." bhagavAna buddhane AtmadaSTimAM ja kAmanAM mULa jaNAyAM. eTale temaNe nitya AtmAne ja niSedha karyo. AtmadapiTamAMthI kAma kevI rIte janme che tenuM vizada varNana bauddha sAhityamAM Dagale ne pagale jovA maLe che. AcAryapada nAgArjuna kahe che : "je mANasa mAne ke kharekhara AtmA che, to teno ahaMkAra dUra na thAya ane pariNAme tenI du:khano kAya na thAya kAraNake kAraNa hatAM kArya avazya thAya che. jyAre mANasa AtmA che evuM mAne che tyAre tene potAnA pratye phAsthaLe sneha jAge che. A sneha sukha mATenI tRSNAne - kAmane janma de che. A tRSNA mANasane viSayonA donuM jJAna thavA detI nathI. pariNAme mANasa te viSayomAM guNe kahyuM che, te mArA che evuM vicAratAM tene AnaMda thAya che ane temane prApta karavAnI sAdhane prayoje che. vaLI jyAre AtmadaSTi hoya che tyAre AtmAthI anya vastunI daSTi (STi) paNa jAge che ane A svaparanA vibhAgane kAraNe rAga ane drapanI lAgaNI janme che." caMdrakIrti paNa jaNAve che ke: "saghaLA leze ane do AtmadaSTimAMthI ud bhave che e hakIkatanuM darzana thatAM 2Ane e e daSTine viSaya 25mAM che evuM jaNAtAM yogI AtmAne nidhi kare che. satkAyadRSTiprabhavAnazeSAn klezAMzca doSAMzca ghiyA vipazyan / AtmAnamasyA viSayaM ca buddhvA yogI karotyAtmaniSedhameva / / kapilamuninA anuyAyIo prakRti- puruSanA vijJAnane (bhadAnane) tema ja jaine jIva ane ajIvanA bhedajJAnane kAmadahananAM upAya tarIke gaNAve che. vaizeSiko anurAra AtmA sahita badhA padArthonuM yathArtha jJAna ja kAmamukitane upAya che. vaizeSika darzana pradhAnata: lokasvarUpacitana darzane che. dareka vyakitae potAnI prakRtine anukuLa citanamArga grahaNa karaze. paraMtu eka ciMtanamArga pAMgaLe che. te ekale kAmane damavA, nimLa karavA samartha nathI. te sAdhanAmArganI apekSA rAkhe. che. baMneya mArganuM samabala anusaraNa ja kAmabaMdhana teDavA samartha bane che. sAdhanA mArgamAMya yama-niyamapAlana ane dhyAnAbhyAsa baMneya ati jarUrI che. yamapAlana vinAne dayAnAbhyAsa, kalyANakara to nathI ja, UlaTe hAnikara che. eTale ja pAtaMjala yogadarzanamAM yamene sArvabhauma gagyA che, arthAta ahiMsA gerenA pAlanane yoganI badhI ja bhUmikAe anatta Avazyaka gaNavAmAM , Avela che. vi : nava riphAinIsA: sarvabhUmig (auTmAtha). nagIna jI. zAha.. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana silAnanA gAMdhI dakSiNa bhAratanA cheDA para raLiyAmaAA TApu sileAna jhUkelA phaLa jevA suMdara dekhAya che. kudaratanI tyAM maheche ane eziyAmAM A dezanuM jInadhAraNa ThIka kahI zakAya evuM che. chatAM ya tyAMnI bAra lAkhanI vasatinA esI TakA leAko grAma-pradezamAM vase che ane sArI saMkhyAmAM loko vartamAna pragatithI ajANa ane vegaLAM che, aneka laMkA hajI mArTInA jhUMpaDAmAM rahe che ane temanI rAjatI Avaka (jayA2e kAma maLe tyAre) keLa sADA cAra rUpiyA che. uparAMta apUrNa poSaNa ane rogathI gherAyelA che. 1958 mAM ahAnagemeja TyuDara eriyAratne nAmanA zikSake A dizAmAM kaMIka sudhArA karavAnA nizcaya karyo, e vakhate sileAnanA pATanagara kolaMbanI sekanDarI skUlamAM teo naukarI karatA hoI phu rasadanA samayamAM atyaMta pachAta gAmaDAonI dayAjanaka hAlatamAM sudhAro karavA sevAkAryanA temaNe AraMbha karyo. A prayogamAM hajAro lekone temane sahakAra maLyo ane A pravRtti sAmUhika svarUpamAM pheravAI gaI. suMdara prajAkIya sevA badala 1969mAM temane ezicAmAM mahattvanA gaNAtA Roman Magsaysay Award prApta thayA, tyAra pachI temane keneDA, beljiyama ane philipAInsa jevA dUranA dezamAM pravacana mATe AmaMtraNa maLyuM. have teo 'sileAnanA gAMdhI' nAme oLakhAvA lAgyA. AvA AMtararASTrIya mAna mATe pahelI najare to erI sAmAnya mANasa ja lAge. sAdhAraNa uMcAI dharAvatA erI spaSTa ane UMce avAje bele che tathA mukata rIte hase che. temanI mATI kALI AMkhAmAM saccAI taravare che, leke emanI vANI dhyAnapUrvaka sAMbhaLe che. emanA sevAkAryanI zarUAta A rIte thayelI. ekavAra te kalAsamAM zI maMtranA hatA tyAre vAtavAtamAM vidyArthIo sapA beAlyA : mAre tamane eka gAmaDAnI vAta kahevI che, jemAM 37 kuTuMbe! beDAla dazAmAM jIve che ane enuMmukhya kAraNa vadhu saMtAno che. sAmAjika rIte atyaMta kaMgALa hAlata bhAgavatI komamAM A lokono samAveza thAya che. AsapAsanA gAmaDAo temanA pratye beDarakAra che, jAhera sthaLAM tathA kAmarAjI ApanArA lokonAM bAraNAM paNa tene mATe baMdha che. ghaNane te bhIkhano Azaro levo paDe che. mane lAge che ke e lAkone ApaNe madadarUpa thavuM joIe.bAlA! AvatI rajAkhAmAM tamArAmAMthI koNa A mATe taiyAra thaze?''thoDA saMkoca bAda 30 vidyArthIoe peAtAnA hAtha UMcA karyA, A rajAo zarU thai ke A seko basamAM goThavAI 108 kille mITara dUra AvelA kanaeNlAvA gAme javA ravAnA thayA. tyAM pacyA pachI zaMkAzIla grAmajane pAse erIe spaSTatA karI : "ame tamArI sevA karavA mATe nahi paraMtu tamArI sAthe rahI kApa karavA AvyA chIe." zaheramAM UchaDelA A lokone pAvaDA kodALI udAvI kAma karatAM joi lekanA AzcaryanI sImA na rahI ane bIje divase to kAma karI zake te sau A zrAmayazamAM joDAyA. jhAjhA hAtha raLiyAmaNA,' thoDA divasemAM te Azcaryajanaka pariNAma jovA maLyuM. aneka laeNkonA sahakAra vaDe 19 vAMsanI jhUMpaDIo durasta karavAmAM AvI. eka kUvA khedavAmAM AvyA tathA traNa jArAM bAMdhavAmAM AvyAM. ITanI subhita hAra vacce nALiyerInA vRI ropavAmAM AvyA; zAkabhAjI ugADavAmAM AvyAM tathA nAnA pAyA para netarakAma zarU karavAmAM AvyuM. sAMjanA samayaeN zikSaNanA vagege levAtA tathA yuvAne ramatagamata ane srIbene TopalIo gUMthavAnuM tathA puru tA. 16-8-72 ne khetIvADI zAna ApavAmAM AvatuM. ArAgya, svacchatA ane poSaNanuM mahattva darzAvatA prayogA paNa batAvavAmAM AvatA. agiyAra divasanI rajAomAM pavanavege kAma karIne A svayaMsevako pAchA pharyA tyAre e gAmamAM mAnavatA mahekI UThI hatI. erIe potAnA sAthIdArone kahyuM : "ApaNe jAte A badhuM karavA taiyAra na thayA hota ! e leAkomAM AtmavizvAsa na jAgRta." A kAmanA phaLarUpe erIne tAtkAlika tA peAtAnI nokarI gumAvavI paDI. keTalAka vidyArthIonAM vAlIoe pAtAnA saMtAnone A sevAmAM joDAvAnI rAjIkhuzIthI rajA ApI. jayAre keTalAMka mAbApAe pAtAnAM bALako aspRzya jAti vacce rahI kAma kare e sAme jabarA vAMdho uThAvyo. pariNAme erIne nAkarImAMthI saspenDa karavAmAM AvyA. putAnA jIvananirvAhaM para paDelA A mArane erIe svasthatAthI sahI lIdho. teo barAbara samajatA hatA ke krAntinI dizAmAM virodhano vaMToLa jAge e svAbhAvika che. zikSaNa uparAMta grAma vaDe gAmaDAonA uddhAranuM kArya mahattvanuM jaNAtAM have erIe lAkone potAnI vAta samajAvavI zarU karI. teo kahetA: " jALavI rAkhavA jevAM jUnAM mUlyone! huM, virodha nathI karatA, paraMtu e sAthe je ka MI navuM apanAvavA jevuM che tenA paNa svIkAra thavA ghaTe." - chapAMnAM taMtrIo, zikSaNakSetre kArya karatI vyakitao, ke pachI dhArAsabhyo, je koI sAMbhaLe tene erI petAnA siddhAMta samajAvatAM, chevaTe emanI vAta e vakhatanA vaDA pradhAna zrImatI bhaMDAranAyaka pAse pahoMcI. erIne anyAya thayo hovAMnuM lAgatAM temane pAchA nokarI para levAne temaNe Adeza Apyo. erIne mATe to kudarata nepathyamAM rahI jANe kRpA varasAvI rahI hatI. emanI vAta jAhera carcAno viSaya banatA kolejanA saMkhyAbaMdha vidyArthIo, utsAhI dhaMdhAdArI loko, bekAra yuvAne vagere gAneka lokoe temane patra lakhI madada karavAnI tatparatA batAvI. te bIjI bAju pachAta gAmaDAMoe paNa potAnA uddhAra mATe utsAha batAvyA. peAtAnA svapnane Ama sAkAra thatuM joi erI khUba rAjI thayA." mane UMDe UMDe ema hatuM ja ke A kAmanuM ghaNuM suMdara pariNAma Avaze, garIba janatA madada mATe ApaNane bolAve che ane loko e mATe taiyAra che. have A baMne jUthane ekatrita karavAnuM kAma ja mAtra bAkI rahe che.". - nekarInA phAjala samayamAM merI rAta sudhI kAma karI erIe eka caeNAjanA ghaDI je rAjakAraNathI vegaLI ane aMgata lAbhathI alipta hatI. ene "sarvodaya zramadAna" nAma ApavAmAM AvyuM. 'zrAmanI vaheM'caNI' ane ' sarvanuM kalyAyANa' e enA uddeza hatA. A kAmane vega tathA mahattva ApavA erIe sileAnanI agragaNya 15 vyakitaonI yAdI taiyAra karI, jemAM seneTanA pramukhane paNa samAveza thatA hatA, vinAvatane kAryavAhaka samitimAM rahI sevA ApavAnI saune apIla karavAmAM AvI hatI. dhIme dhIme hajArA sevAbhAvI ane zakitazALI leAkonA sahakAra sAMpaDatAM erInI yojanA eka leAkapriya pravRtti banI gaI. kuzaLa Ayojana mATe sarvodaya-pravRtti eka uttama namUnA puravAra thai. svayaMsevakoe vAhanakharcanA bhAra jAte bhAgavI lIdho ane grAmavAsIoe temane khArAka ane raheThANanI sagavaDa ApI. lAkoe petAnI zakita mujaba ApelA phaMDamAMthI jarUrI sAdhanasAmagrInA kharca nIkaLI jato. eka gAmaDiyaNa bAie potAnA ardhA Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-872 prabuddha jIvana divasanI rajI 2.25 paisA ApyA, to baMdara para kAma karanAra eka madada karavA apIla karI. pariNAme sAmAjika keLavaNI tathA mANase phaMDa ugharAvI 19 rUpiyAnI madada karI. paNa muddAnI vAta bALazikSaNa mATe lagabhaga pAMca karoDa eka lAkha rUpiyA duniyAte have Ave che. sAmAnya mAnA AdhAre sAmUhika mAnavabaLe bharamAMthI ekaThA thayA, je kAma bIjAo nahAta karI zakayA te karI batAvyuM. se gAmaDAMnI vikAsayejanAnuM kArya dANuM suMdara ane jhaDapI vAta Ama hatI: cha hajAra mANasanI vasativALA eka gAmane hovA chatAM erIne mana te haja nAnI zarUAta ja che. emanuM sArA rastAnI atyaMta AvazyakatA hatI. gAma UMcANa para hatuM svapna te 1972nI Akhara sudhImAM 500 gAmaDAnone tathA ane caDhANa sAMkaDuM hovAthI sarakArI enjiniyarane tyAM rasto banA- 1975 sudhImAM lagabhaga hajAra gAmaDAone svAzrayI banAvavAnuM che. vavAnuM muzkela ane kharcALa lAgyuM. gAmalokoe aMte sarvodaya zALAo tathA samAjakendro saMyukata rIte cAle e rIte se je lAM maMDaLane A kAma mATe vinaMtI karI. vasthitIne abhyAsa karI kendro tathA eTalIja saMkhyAmAM bALa -pustakAlaya kholavAmAM AvyuM bIjA divasathI A kAma zarU karavAnuM erIe temane vacana ApyuM che. AThase kilomITara lAMbA rastAnuM bAMdhakAma karavAmAM AvyuM che. eka sarakArI mulAkAtIe erIne cetavyA : " A kAma taddana TUMkamAM be lAkha pacAsa hajAra sarvodaya-sevakoe atyAra sudhImAM azakaya che, jene tame beTI AzA Ape che." erIe zarata silenanA lagabhaga cALIsa hajAra kuTuMbe, eTale ke traNa lAkha lagAvI : " eka mahinAmAM tame vAhana haMkArI zako evo rasto pacAsa hajArathI vadhu mANasanI jiMdagI sudhAra che. je taiyAra thAya te e rastAnI sapATI sara karI ApavAnuM kAma zarUAtathI ja erIe phurasadanI dareka paLa tathA pitAnI tamAre karavAnuM." alpa AvakamAMthI ghaNuM sarvodayapravRttine Ape che. A mahAna cAra aThavADiyAM sudhI sarvodaya-kAryakaro tathA gAmanA lokoe pravRttinuM saMcAlana teo kolaMbAnI bharacaka bajAra rAmAnya sAthe maLI A sAMkaDI ane aTapaTA caDhANavALI keDI para oNphisamAMthI karI * hyA che. emanuM raheThANa 1Na e ja che. avirata zrama karyo. meDe sudhI bartIo baLatI ane pravRttine dhama- temanI patnI nIthA ane traNa bALako nAnA evA rUmamAM dhamATa saMbhaLA. zaratane pahoMcI vaLavA mAnavasamaha UlaTabhera rahe che tathA temanuM raDuM paNa sAmAnya che. chatAM A agavaDa sAme kAme lAgyo hate. - kuTuMbe kadI nArAjI batAvI nathI. erInA kAmamAM rasa lai sau temane madadarUpa bane che. kAryakaro mATe nIcA rasei banAve che tathA cAra aThavADiyAM pachI vAhana cAlI zake tevA rastA tauyAra bAike gAmaDAMnAM chokarAMnone gIte tathA ramata - gamata zIkhave che. thatAM zarata maMjUra rAkhanAra oNphisare hasIne jAhera karyuM : "tame saue ATalI badhI mahenata uThAvI te mATe paNa mAruM vacana pALavuM nIthA kahe che : " sAdhunI samatA tathA mAma. kevaDI suMdara joIe." Aje e gAmane suMdara sapATIvALA rastAnI sagavaDa samAjaracanA karavAnI erInI ali.lA che. to mAre che ke maLI gaI che. lokoe ene nAma ApyuM che, "erIjha' hAI ve Tu mANasane yogya rIte doravAmAM Ave to tenAmAM rahelAM arAM to dha skAya." erIne teo 'nAnA gAMdhI kahe che. vikAsa pAme che." gAMdhIjIthI prabhAvita thayelA erIe potAnI caLavaLa ahiMsA, mULa aMgrejI : emilI ane eNlA DIlare zrama vagere gAMdhIjInA siddhAMta para zarU karI hatI. teo daDha anuvAdaka: zAradAbahena bAbubhAI zAha che. rIte mAne che: "hiMsA ApaNA uddezane veravikhera karI mUke che, mAnavajIvananI sArthakatA zemAM? jayAre sAcI rIte AcaravAmAM AvelI ahisA jabaruM parivartana ANe che." - AjanA jagatamAM mAnavI mATe aparaMpAra suvidhArA-ra.ga1967 sudhImAM sarvodaya pravRtti silonamAM eka barI vaDatAo, alaukika prakAranA meLAne gaI rAdhana - A saMsthA " banI gaI, eka lAkha uparAMta kAryakaro koI paNa ghaDIe badhuM hovA chatAM, roTale raLIne eka TaMka bhajana karanAra mANasa kAma ApI zake teTaluM e saMgaThanabaLa hatuM. erIe have tema ja samRddhinI choLamAM ALoTate zrImata, bhagavAM dhAraNa karanAra se gAmaDAMnA vikAsanI yojanA hAtha dharI. Arthika ane sAmAjika saMDA sAme jhuMbeza calAvI. sauthI vadhu bhAra temaNe zikSaNa para sAbu ke rAjakIya satra jhaLahaLatI phoha meLavIne sattAnA sUtro mUko. erInI bIjI yojanAo mAphaka A pravRttie paNa leka- hastagata karanAra pradhAna, ke bhIkha mAgIne pitAnA peTane khAMDa jIvanamAM jAgRti ANI. pUranAra akiMcana - A koIne mAnasika zAnti maLatI nathI. dezI ekavAra erI ane temanA sAthIdAro uravAlA nAmanA gAmamAM ane paradezI badhA ja mAnavIo zAntinI zodhamAM satata rahetA hoya gayA. A gAmamAM rahetI nizALa ke nahonuM rastAnuM ThekANuM. garIba che. Ama chatAM zAnti kayAMya darigezara nathI thatI eTale rAtinI ane abhaNa loke game te rIte jIvatA ane avAranavAra jhaghaDatA. zodhamAM nIkaLanArA AvA loko maMDaLamAM jAya che, saMmelane paraMtu Aje tyAM juduM ja citra jovA maLe che. gAmalokone Ayojana kare che, nAnA prakAranI aneka jAtanI sevAnI saMsthAomAM vizvAsamAM laI sarvodaya maMDaLIe rastAnuM bAMdhakAma karatAM loko rasa laIne pitAthI banate phALe temAM Ape che, deza paradezamAMthI have kAthI, cokhA vagere utpAdananI vastuo bajAramAM mokale che maMgAvIne avanavAM sAmayiko vAMce che, sArI sArI philma jue ane kAmadhaMdho karI kamAya che. mAsika Avaka 110thI vadhIne 220 che ane manane bahelAvavA chellI kakSAnI dilamo paNa joI nAMkhe sudhI pahoMcI che. navI nizALa tathA sarvodaya sevakonI madadathI che. hare rAma hare kRSNanI dhUne jAheramAM macAve che, zAstro vAce che, abhaNa prajAnI TakAvArI ghaTI che. eka vRddha grAmavAsI kahe che : ane sAMbhaLe che. eTalAthI paNa nahi saMpAtA ci mayArna, sarvodaya maMDaLIe amArI sAcI zakitanuM bhAna karAvI amane je, karNamukta ane rajanIzajInI paNa pravacanaprasAdInuM ecimana navI ja rIte jIvatAM zIkhavyuM che." * kare che. A badhuM karyA chatAM paNa te sAva kALamIMDha paththara jevo vividha pravRttionA vikAsane lIdhe sarvodayane vArSika kharca koro ne kaure ja rahe che. Ama kema banatuM haze ? Ano UMDANathI lagabhaga traNa lAkha jeTaluM che ane temAM vadhAro thato ja jAya che. vicAra karatAM ema samajAya che ke AjanA jagatanA mAnavIe nasIbajoge potAnA sevAkAryane lIdhe erIne aneka sArA mitro dharmane ane dhArmikatAne tyAga karyo che enA kAraNe tenAM dila ane maLI gayA che. cAra varSa pahelAM World Assembly `of youth" dimAgamAMthI zraddhA sarI paDI che. te bhakira rIte azrAddhALu banI e se gAmaDAMnI vikAsa ejanAne eziyAmAM mahattvanuM sthAna gayo che. te satyane vIsarI gayo che. teNe saMyamane tyAga karyo che. ApI tene Teko ApavAno nirNaya lIdho ane yuneskone e mATe teNe sAttvika vRttine dezavaTe Apyo che ane tAmasI vRttine svIkArI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-72 - - - - - - - - = che. A kAraNe adhyAtmavAda tarapha tenuM lakSA javuM nathI. te zakti jIvanathI dhabakatA manuSyane dhikkAra ane jene koI AkAra thI zodhavA mATe jagatanA eka cheDAthI bIjA cheDA sudhI doDAdoDa kare che. evI mananI sarjanAkRtine prema kare e vaLI kayAMno nyAya? te have te candra sudhI paga pArohaNa karI AvyA che, paraMtu A vAtane ApaNe UMDANathI vicArIe. * tene zAnti maLatI nathI. kAraNa ke te briTe raste doDI rahyo che. eka kalAkRti che. sApanuM suMdara citra che. ApaNe tene dIvAla zAntino strota to tenI potAnI aMdara, tenA hRdayakamaLamAM satata upara laTakAvIe chIe. e citra ApaNane khUba ja vahAluM lAge vahyA kare che. paraMtu tenI AMkhe paDaLa baMdhAI gayA che eTale tyAM che. paNa e ja kRtine sApa jIvata thAya to? evI ja te tapAsa karI zakato nathI. mATe jo mAnavIne mAnasika zAnti rIte kalapanAnA koi pAtrane ApaNe atizaya prema karIe chIe joItI hoya to teNe sAce mArge cAlIne, thoDA zraddhALu banIne, paNa ApaNI sAthe roja-ba-rejanA saMparkamAM AvatI vyakitane sAvika banIne, prArthamAmAM zraddhA keLavIne, jIvananuM lakSyasthAna nakkI ApaNe eTalI utkaTatAthI cAhatA nathI. kadAca nikaTanI vyakitane karIne dhIre dhIre e tarapha vaLavuM joIe. aMtaranA UMDANamAM dhikkArIe nahi to paNa tenI sAthenA saMbaMdhamAM umA ochI UtarIne dhyAnastha dazA keLavIne, bahAranA jagatathI e rIte sAva haze ane korApaNuM vadhu haze. ' ' alipta banIne thoDI paLe AvI rItanA citanamAM vitAvavAne ApaNAthI dUra vasatI vyakita ke kalpanAmAM rahetI vyakita mahAvaro keLavavo joIe ane e rIte dhIre dhIre AgaLa vadhatAM samajAze ApaNA vartananI pratikriyA karatI nathI, paraMtu nikaTanI ane jIvaMta varavuM ApaNA vartananI pratikriyA kare che. AmAM ke zAnitano sAgara jayAM vahI rahyo che tene uvekhIne aTale samaya vyartha manuSya - pAtranI pratikriyA sauthI vadhu vegIlI ane sacoTa gumAvyo. eTale jyAre manuSyadeha prApta thayo che tyAre tene phakata hoya che. ati bhAvanAzALI ane saMvedanazIla vyakita kalpanAnAM khAvA - pIvAmAM ane AnaMda-pramodamAM ane mojamajAmAM veDaphI pAtrone khUba rAhatI hoya che. kAraNa ke tenI dareka kriyA sAmI nAkhave ane te mUrkhAInI parAkASThA ja gaNavI joIe. jo mANasa vyakita pAsethI anukaLa paDo ja IcachatI hoya che. kalpanAnuM pAtra nikaTamAM na hoIne tenA sArA ke viritra vartananI pratikriya pitAnA mAnasane AdhyAtmikatA tarapha vALe ane temAM zraddhApUrvaka kalapanAne pAtra tenI kalpanA mujaba ja karatuM hoya che. dhIre dhIre Daga mAMDato AgaLa cAle te samAyAntare te kevAM kevAM | saMvedanazIla vyakita ane khAsa karIne kalAkAra, lekhako, kavio siddhinAM zikharo sara karI zake che tene lagatA dAkhalAo vAMcIe philosopharanI apekSAo, dhAraNa. aali., elI chIe tyAre cAlu jIvana jIvatA mAnavIonI kharekhara dayA Ave che. badhI tIvra hoya che ke, saMbaMdhamAM AvanArI vyakitane tenI sAthe AjanA moTA bhAganA mAnavInuM jIvana kevuM ekAMgI banI rahyuM che. jamyA bAda bALapaNa abhyAsamAM jAya, bIjo kALa vepAramAM bahu sAvadha rahIne vartana karavuM paDe che. saheja dhakko lAgatAM AvI ke nekarImAM jAya. tyAra pachIne kALa paNa dhana meLavavAnA valakhAmAM vyakita khaLabhaLI UThe che. ho eNTaluM komaLa hoya che ke ene ane vyAvahArika kAmamAM jAya. moTI uMmare mAMdagI Ave ane te A naramAzathI dabAve te paNa naMdavAI jAya che. : . saMsAramAMthI vidAya le. ane tenuM jIvana ItithI te aMta sudhI paranuM Adhunika jhaDapI jIvanamAM dareka vyakita ApaNane anusaMsAramAM ja samApta thayA; nahi Izvara prArthanA, nahi adhyAtma tarapha kULa paDe tevuM AcaraNa karI zakatI nathI. pachI ApaNane ochuM na daSTi, nahi sAdhanA, tarapha lakSa ane e kAraNe nahi jIvanamAM zAti, Ave tevuM na bole tevI apekSA te kayAMthI rAkhI zakIe? ApaNe nahi prakAza, nahi AnaMda. eTale mANase ekAMginA cheDIne jIvanane komaLa vyakita hoIe ane ApaNane je apekSAo hoya tevI sarvAgI banAvavuM joIe.. paMzuo ane mANasamAM keTalo meTe bIjAone paNa apekSA to hoya ja che. taddana pitAnA lohInI taphAvata che! Izvare mANasane buddhipradAna karIne tenA para mahAna sagAIvALI vyakita hoya te paNa hamezAM potAne anukULa upakAra karyo che ane Ama chatAM e aNamola ratana jevI buddhino vartana ja te priya vyakita karaze tevI AzA rAkhavI vadhupaDatI che. mANasa bAhya ADaMbaromAM upayoga karIne evuM jIvana jIve ApaNe te priya vyakita upara game teTale prema ane e premane bahAne che ke pazuthI eka paNa DagaluM AgaLa nathI bharI zakate. mAlikIbhAva rAkhatA hoIe chatAM te priya vyakitane paNa pitAnuM AgavuM vyakitatva hoya che, enA vyakitatvano lepa ApaNe icchIe eTale mANasanA varSo jema vadhe, eTale ke jema jema tenI kharA? ApaNe mAlikIbhAva rAkhIne tenA premanA kUvAne badhA ja uMmara, kapAtI jAya, tema tema teNe bAhya AvaraNomAMthI lakSA ochuM karIe to keIka divasa to e kUvo khAlI khakhaDe. ane ema karatA javuM joIe. ane aMdaranA prakAzane zodhavA joIe je mANasa thatAM ApaNe akaLAI uThIzuM.... ' . . . . . . . jIvanane krama A rIte goThavaze tenuM jIvana vadhAre ne vadhAre samRddha mAtA ane pitAne devamUlya mAnavAnuM kahevAmAM AvyuM che: banatuM jaze, vRddhAvasthA tene akaLAvaze nahi, chelI jidagI paNa ApaNe devane jeTalA devatulya mAnIe chIe teTalA mAtApitAne tene asahya lAgaze nahi, paraMtu nijAnaMdamAM te masta raheze ane mAnI zakatA nathI. kAraNa ke deva to chagImAM ke zilpamAM besIne IzvaranA AmaMtraNane svIkAravA game te paLe te hasatA mukhe taiyAra tamArI bhUlone tatkALa sudhAratA nathI. mAtA - pitA-prema rAkhe che. raheze. tene mRtyune Dara nahi lAge. dellI ghaDIomAM te vihvaLa chatAM ya. bhUla karIe tyAre pratyakSa- heIne koI vakhata Take paNa che: nahi bane paraMtu parama zAMtithI sAva svAbhAvika rIte te tenA kalpanAnuM koI pAtra ApaNane TokatuM nathI. pratyakSa pAtra pratichellA 2vAsane tyAga karIne brahmamAM lIna thaI jaze. eTale mAnavIe kriyA karIne anukULa ke pratikULa paDaghA pADe che. eTale je dUra AvuM lakSya rAkhIne jIvanaghaDatara karavuM joIe, jenAthI tene ke vicAramAM vasanuM hoya te ApaNane vahAluM lAge che. suMdara citro mAnavajanma sArthaka bane. -zAntilAla TI. zeTha dorAyuM hoya chatAM tene najarathI saheja dUra rAkhIne jovAmAM vadhA majhA Ave che. vicAra haMmezA dUra hoya che eTale te vahAla lAge che. jIvaMta vastu nikaTa hoya che eTale te vicAra jeTalI kAya che ke zrI semyuala bekeTa nAmanA aMgreja lekhaka vahAlI lAgatI nathI. zrI semyuala bekeTa bhASAne prema kare che. jIvananI dhUNA kare che paNa bhASAne prema kare che. AvI rIte ghaNA bhASA vicArane vyakata kare che ane vicAra dUra hoI Apatti loko mAnavane napharatathI jue che, paraMtu vicArane prema kare che. AcArya UbhI karato nathI. jIvanane teo dhRNA kare che. kAraNa ke jIvana rajanIzanuM ke kRSNamUrtinuM pravacana premathI sAMbhaLaze paNa e pravacana hamezAM nikaTa vasatuM hoya che ane tenI vAstavikatAnI prasAdI sAMbhaLavAnI te nI beka kaI pacAvI pADaze to te vyakita pratye ghaNAthI cakhADavuM hoya che. sekreTIse paNa eTaluM ja kahyuM haze ke, "vicAranuM joke, kRti karatAM vicAranuM saundarya AvA lokone vadhu sparzatuM saundarya AkRtinA saundarya karatAM vadhAre jAduI asara upajAve che. hoya che! Ama kema banatuM haze? ApaNane jarUra prazna thAya ke -kAMti bhaTTa vicArane prema, ane AkRtinI ghaNuM! . Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-72 prabuddha jIvana kya zrI vimalAbahena ThakAranI yurepanI yAtrAmAMthI brerikamathI (hAlenDathI) oslo (neve) javA nIkaLyA. tA. ra6mIe te didine maLavA AvanArAnI bhIDa hatI. araporTa para amane levA mATe sI. broTIna kanyuTabhAI tathA emanAM savAranA 9-30 vAge eka narvejiyana bahena maLavA AvyAM hatAM. patnI bane AvyAM hatAM. zrI kanyuTabhAInI uMmara che 83 varSanI jIvanaprasaMgethI khUba mUMjhAyelAM hatAM. pravacana sAMbhaLatAM apUrva tathA emanAM patnI che 78 varSanAM. amArI baMne bege kanyuTabhAIe zAMti anubhavI eTale mArgadarzana mATe pUchavA AvyAM hatAM. uThAvI lIdhI ane trIjI nAnakaDI bega je mArA hAthamAM hatI te manuSyamAM jijJAsAnAM bIja vavAtAM joIne huM pulakita banI UThI. emanAM patnIe uThAvI lIdhI. A uMmare ATaluM vajana UMcakavAnI pachI AvyA yuvabahena. 1971mAM julAImAM hiMdustAna tAkAta tathA capaLatA joIne huM te daMga thaI gaI. ahIMnA vRddho AvyAM hatAM. agiyAra mahinA hiMdamAM vitAvyAM hatAM. svIDanamAM te ApaNA yuvAnone paDakAre tevA che. uMmara kaLAtI ja nathI.kanyuTa mana nathI lAgatuM. hiMdustAnanuM ajaba gheluM lAgyuM che. hiMdustAna AvavA mAge che. mAunTa Abu paNa khovyAM hatAM. bhAI ja moTara calAvatA hatA. amane amArA raheThANe e ja pachI AvyA kArInabahena. e paNa agiyAra mahinA hiMdumUkI gayA. jenA makAnamAM ame UtaryA chIe te bhAI paNa 87 stAnamAM rahI gayelAM che. grejayueTa che. svIDanamAM yutha homa khelavA varSanA che. nAma che AyanAra bera. vivekAnaMdanA ziSya AnaMdA mAge che. jayAM yuvaka-yuvatIo AvIne hiMdustAna, jApAna, barmAnI cAryajI.jemaNe vivekAnaMdanA kahevAthI jIvananAM mukhya varSe norvemAM jIvanasaMskRti, AdhyAtmika tathA dhyAnamArganI vicArasaraNIne vitAvyAM. tyAM ja dhUNI dhakhAvI.norvejiyana bhASAmAM aneka pustako abhyAsa karI zake. vipasya - dhyAnapaddhatine bahene abhyAsa karyo lakhyAM. AnaMdAcAryajInA ziSya te AyanAra bera. gurUnI sevAmAM che. pracaMDa sAhasa che. khAsa karIne didi sAthe yutha - hemanI goThasAruM jIvana samarpita karI dIdhuM che. gurue te zarIra choDI vaNa kevI rIte karavI tenA mArgadarzana mATe AvyAM hatAM. dIdhuM, paraMtu haju paNa AyanAra bera aDIkhama yoddhAnI mAphaka bIjAM paNa dhyAnamArgI bahena AvyAM hatAM. emaNe paNa emanA gurunuM sthAna tathA kAma barAbara sAcave che. mane thayuM ke hindu jIvanamAM mAIkrobAyoTika khorAka eka varSa khAdhA pachI bALaka sAnamAMthI AvIne norvemAM vasavuM, ahIMnA rItarivAja, raheNI karaNI, janme to bALaka para enI asara kevI thAya che te mATe abhinava havAmAna ane manuSya sAthe haLIbhaLI javuM e kaMI nAnI prayoga karyo ane emaNe kahyuM ke emanA prathama bALaka ane bIjA sUnI vAta nathI. mahAna sAhasa che. AnaMdAcAryajIe lagabhaga bALakanI taMdurastI tathA buddhimAM ghaNo moTo phera che. 2000 manuSyone saMskRta zIkhavyuM. eka dIvAdAMDI banIne rahyA didi pAse bhinna bhinna prakAranI samasyA laIne loko ane ahIM ja prANavisarjana karyA. mastaka jhUke che AvA ekAkI Ave che ane eka prakAranI tRptinI, saMtoSanI jhalaka mukha para pharakAvIne jAya che. ' ' vIranA darzane A uMmare khAsa didi sAthe rahevA mATe pravAsa kheDIne - didinI khUbI e che ke jyAMthI manuSya aTakaye che tyAMthI ja teo slo maMgaLavAre AvyA. tene pakaDe che ane aTakAvanAkAraNanuM darzana karAve che. eTale manuSya . AIrIna jene norvemAM didine kAryakrama goThavyuM che te amane nirAza na thatAM navI daSTi, navI zakita laIne jIvanapaMthe paLe che. satkAravA daravAjA para hAjara hatI. (norvenI) enI havA ThaMDI ane sUkI che. AbunI yAda 27-6-7: kanvaTabhAI paNa mane to navalakathAnA eka Ave che. mAre norvemAM prathama divasa, didi to narvemAM pAMcamI pAtra jevA lAge che. e amane emane tyAM cA pAvA laI gayA. vAra AvyAM. prathama divase rAtanA 9-30 thayA hatA. ajavALuM tyAM samAjazAstranA ane mAnasazAstranA prakhara abhyAsI. eTaluM badhuM hatuM ke 9-30 thayA che ema lAge ja nahi. liliyanabena beThAM hatAM. didine khAsa maLavA mAgatAM hatAM. didi para te ahIMnA lokone prema joIne huM to stabdha samAjazAstra ane mAnasazAstra para pravacana ApavA emane aneka banI gaMI. vidyAlaye AmaMtre che. eTale vizvamAM sAruM evuM ghUmyA che. * 26-6-'7: Aje sAMje sAta vAge sabhA che. barAbara didinAM pravacana sAMbhaLavA mATe khAsa TeDemathI sle AvyA -30. kajuTabhAI vayevRddha paNa karmo yuvAna amane levA AvyA. che. emanI sAthe didinI alakamalakanI vAto thaI. bahene kahyuM ke sabhA eka moTA khaMDamAM hatI. lagabhaga ekase dasa manuSya sabhAmAM sArIye mAnavajAta para puruSatvanI chAyA che, pachI te strI hoya ke hatA. "meDiTezana Ina DeIlI lAIpha" upara didi bolyAM. manuSya puruSa hoya. strItvanI RjutA-komaLatA, madhuratA, mRdutA kyAMye jaNAtAM jIvananuM vibhAjana kevI rIte karyuM che. saMpUrNa samagra jIvanane kevuM nathI.prakhara puruSatva sadAye chavAI gayuM che. strImAM ane puruSamAM cItva apUrNa ane Azika banAvI dIdhuM che. zarUAta enAthI karI. Adarza ane puruSatva samAryA che, paraMtu atyAre puruSa, mAnavajAta eka rIte nakkI karelI rItathI jIvavAmAM jIvananI gati TUMpAya che te zUnyatA para AvIne UbhI che tyAre eka navIna satyano prAduvistRta rIte samajAyuM. manuSyanA zarIra sAthenA, mana sAthenA badhA ja rbhAva thayo hoya tema tame eka strItvanAM saghaLAM tathyo sAthe satyane saMbaMdhone vistRta rIte samajAvyA. pachI kahyuM, dhyAna eka avasthA je madhura saMdeza laIne AvyAM che tethI amAruM aMtara hAlI UThe che. che. atyAra sudhI manuSya kriyA ane akriyAnI avasthAne ja jANatA thAya che ke kaTokaTIbharI paristhitimAM premanA ahAlekanI jarUra hatI. hata kriyA ane akriyAthI upara UThIne eka evI kriyAtIta tyAM tame AvIne khaDA thaI gayAM che. atyAra sudhI tA-vakatA avasthA che jyAM badhuM saheje ghaTe che tevI avasthA che vaccenA saMbaMdhamAM je aMtara hatuM, tene tame amArAmAMnA ja eka thaIne dhyAna. prathama pravacanamAM zarIra, mana saghaLAMnI maryAdAo miTAvI dIdhuM che. asAmAnyatAne kayAMya kaLAvA dIdhI nathI. sAthesama jAtI, maryAdAo- bhAna karAvyuM. manuSyanimita samaya ane sAthe e paNa kahyuM ke atyAra sudhI jenI pAsethI sAMbhaLyuM che avakAzanAM pratIka te sAyansa ane Teka lejI je gatithI AgaLa tyAre lAgyuM che ke ApaNAthI A thaI zake nahi. jyAre tame sadhavadhI rahyAM che tene kAraNe vaTavA lAgyAM che. manuSya mAnAvasthAmAM keLAmAM e saMbhAvanA paDelI che tene ahAleka jagAvyo che. bethI praveza karIne vyavahAra karI zake che tenI saMbhAvanA enAmAM paDelI traNa kalAka vAta cAlI. rAtre dasa vAgye ghera AvyAM. che. tenI bUlAMda ghoSaNA didine sabhAmAM karI. leka je rIte 28-6-'72 : Aje didinuM pravacana hatuM. lagabhaga 130 didine sAMbhaLe che te jovAne paNa eka lahAvo che. jeTalA zretA hatA. cetana, acetana ane avacetana vize belatAM A Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha jIvana tA. 16-8-72 - - - - kahyuM, ke cetana eka akhaMDa ane abhivAjya che. manuSya acetana tathA avacetana pratye sabhAna nahIM hovAthI te vibhAjita thayela che. jyAre te saghaLA stara para sabhAna hoya che tyAre kevaLa cetana ja virAjatuM hoya che. pachI jIvananA dareka kSetramAM vidhavidha mUlyAMkanone kAraNe manuSya khaMDita che. vidhavidha mUlyAMkanonI beMca mana para rahe che. kheMcamAM manuSya jIve che. dabAva-kheMcatanAva rahitanI avasthA che mauna. jayAM saMpUrNa vizrAma che. tene didie cetanAne e AyAma kahyo. jyAM zarIra ane mana potAnI hilacAla vagara , zAMta paDayAM che. jyAM prajJA ja gati kare che. 'pachI jAgRta svapna suSuptinI avasthA samajAvatAM kahyuM ke e jovAnI kalA sadhAya te jAgRtimAM gADha suptinI avasthA jIvI zakAya che. jAgRti ane suSupti bahAra javuM ane aMdara AvavuM ema thAya che. atyaMta sahaja hoya che. - ' jovAnI kalA mATe be rIta batAvI. zvAsocchavAsa para najara rAkhavI ane bIjuM manamAM cAlI rahelA vicArone jevA. jevAnI kalA sadhAyA pachI, anubhava lenAra rahetuM nathI, jenAra rahe che. jyAre maunanA AyAmamAM praveza karyA pachI draSTA paNa gartAmAM dhakelAya che. maunanA e AyAmamAMthI manuSya manuSya saMbaMdhamAM jue che. A koI thiyarI nathI-oyelI, jANelI ane jIvelI vAta che. tA. 29mIe eka yuvAna maLavA Avyo. kahevA lAge ke tame prema ane karuNAnA avatAra cho. tame kAIsTane carcamAMthI tathA krizciyAniTImAMthI mukata karavA AvyAM cho. tamArI sakhyane navo AyAma amane jacI gayo che. hiMdustAna AvIne rahevAnI IcchA darzAvI. e divase didinA pAMca mulAkAtIo hatA. bIjuM AvyuM te kahevA lAgyuM ke bIjA pAse (AdhyAtmika manuSya) jatAM Dara lAge te tamArA pAse AvatAM Dara nathI lAgato, kevaLa prema Upaje che, didinI bIjA sAthe tulanA karIne kahyuM. didie kahyuM, ke dareka vyakitanA ghaDatarane ziyANauchera para AdhAra hoya che, te chatAM temanA mananuM samAdhAna nA thayuM. kahyuM, ke lokonI thiyarInI vAta hoya che ane ame tamArA vyavahAramAM pratyaka jaIe chIe. makatAmAnA vyavahAramAM kAMI bhinnatA nA hoya. emanuM kahevAnuM tAtparya hatuM ke loko thiyarImAM rahe che tevuM nathI, tame pratyakSA juo cho, - tA. 30mIe barAbara cAra vAge, eka bhAI didine levA AvyuM. te didinI philma tathA vArtAlApa levA mAgatA hatA. pachI te Telivijhana para dekhADavA mAgatA hatA. didine laIne parvata upara gayA. tyAM philma lIdhI. A philama ne, belijajyama, vinjharalenDa, ane holenDamAM Telivijhana para dekhADaze. khAsa karIne yuvakonI zibiramAM paNa dekhADavAmAM Avaze. AjanA pravacanamAM maunanA AyAmamAM praveza karIne manuSya vyakita vadhu sAthenA saMbaMdhamAM kevI rIte jIvI zake te batAvyuM. te avasthAmAM praveza ane temAM sthita thaIne thato vyavahAra, dhyAna ane dhyAnanuM avataraNa - dhyAnastha jIvana kahyuM. rejonA jIvanamAM dhyAnastha jIvana dharI zake che te spaSTa batAvyuM. prazna puchAyA. khAsa karIne krAIsTanA eka vAkayane ullekha karIne kahyuM. didie javAba Apyo ke mahAna manuSyonAM jIvana juo. tenA zabdone tolavA jaze te vacana je pUrNamAMthI saryuM che te dRSTi dUSita hovAne kAraNe spaSTa nahi thAya. tamArA jIvana sAthe ene jIvanane mUla. - ATha divasamAM traNa pravacano thayAM, be carcAsabhA thaI tathA paMdara mulAkAtIone didi maLyAM. tA. 1 lI-2 jIe carcAsabhA rAkhI hatI. kemyunikezana upara didi suMdara bAlyAM. kahyuM ke pustakomAMthI uThAvIne prazna pUchaze te jANakArInA bhaMDAramAM javAba ThalavAze. tamArA jIvanamAM muzkelI, mUMjhavaNa hoya ane tyAMthI UThato prakane tamane samaja Apaze. jIvanasUjha emAMthI sAMpaDaze ane samaja tamArA saghaLA astitva sAthe bhaLI jaze. ane te banaze jIvana. jANakArI bhaMDAramAMthI ghaDeluM Adarza jIvana kevaLa uparathI mArelA thIgaDA samAna che. kayAre jabarajastIthI mArelAM thIgaDAM phATIne vikRtine bahAra nIkaLavAne pUrepUro saMbhava che. manuSya je che te jIvI zakato nathI. bIjuM pitAnA para lAdavAne prayatna kare che. tene kAraNe mAnasika kheMcamAM jIvana jIve che. guru-ziSya vyakitabheda nathI, paraMtu avasthAbheda che te paNa kahyuM. nervemAM A vakhatanI je sabhAo thaI temAM yuvaka-yuvatIonI saMkhyA ja vadhAre hatI. tA. 2 jIe polenDanA eka bhAI maLavA AvyA. norvemAM pacIsa varSathI rahe che. nervenI gavarnamenTa emane bhAre pagAre mahAna vijJAnIo ane temanAM saMzodhananAM jIvana ane abhyAsa mATe rokayA che. bhAI vijJAnanA UMDA abhyAsI che. bhAInI evI mAnyatA che ke vijJAna ane adhyAtma ekameka sAthe saMkaLAyelAM che. jo vijJAnanI caramasImA para manuSya khaDo thAya te tyAM adhyAtma raheluM ja che. sAthe kahyuM ke tamArAM pravacanamAM vijJAna ane adhyAtmanI suMdara gUMthaNI joI, badhAM ja pravacane ane carcAsabhAmAM hAjara rahyo chuM. emaNe kahyuM ke adhyAtma ane vijJAna tamArA jIvanamAM sAthe viharI rahyAM che. adhyAtma sAthe vijJAnane sAMkaLIne tamane bolatAM joIne mane uDi AnaMda thayo che ane manuyajIvanamAM eka navA parvanuM udghATana jenI AturatApUrvaka rAha jovAI rahI hatI te thayuM che. atyAra sudhI mAro vijJAnIonAM jIvana tathA emanAM saMzodhana para je abhyAsa cAlI rahyo hato te have samaya che ke e sarva sUkSma buddhinA stara para ja cAlI rahyo hato. buddhinI sImAM bhedIne prajAmAM pratiSThita thavA mATe teNe didi pAse AzIrvAda mAgyA. vijJAna, adhyAtma ane premane suMdara sumeLa huM tamArAmAM jaI rahyo chuM. e mAtRzakita tamArAmAM che. mAtRzakita hame ja cho. mane AzIrvAda Ape. sAthe sAthe eNe e paNa kahyuM ke mananA AyAmamAM praveza karavAnI saMbhAvanA darekamAM paDelI che, paraMtu darekamAM paDelI saMbhAvanA pragaTa thatI nathI, kAraNake cetanA uparanA AvaraNane anAvRtta karavAnI sadhaLAnI jhaMkhanAnuM pramANa sarakhuM nathI. jeTalI jhaMkhanA prabaLa eTale AvaraNane anAvRtta karavAne puruSArtha pracaMDa rahevAne. tame kaho che sArI mAnavajAta emAM , praveza karI zake te mane duSkara lAge che. bhAIne abhyAsa gahana gaMbhIra hato. didine maLyAno saMtoSa moM para camakate hato. jyAM jyAM vyakitamAMthI jijJAsAne prarAMDa agni dhakhadhakhe che tyAM tyAM AtmAnubhavIne deDIne javuM paDe che. A paNajijJAsA ane anubhavInA guNadharma che. didine paradezamAM vasatA jijJAsune kAraNe ja saghaLAM kaSTa veThIne doDavuM paDe che. jo ke emane to koI paradeza che ja nahi, saghaLA svadeza che. paraMtu zarIrane jAtajAtanAM havApANI, AhAravihAra vaccethI pasAra thavuM paDe che. ' tA. 2 jIe jyAre carcAsabhA pUrI thaI, leka bahAra didine maLavA ekaThA thayA hatA, hastadhUnana karIne pitAno AnaMda vyakata karatA hatA. koI zabdomAM pitAnI jAtane goThavIne kahetA hatA. huM mUka sAkSI tarIke tyAM UbhI rahI gaI hatI. jeTalA bahAra nIkaLatA hatA eTalA mArI sAthe paNa hastadhUna athavA te namaskAra karIne "mArevelasa vanDarapha la" zabdo ucAratA hatA. dazya joIne mAruM hRdaya bharAI AvyuM. mane sAthe sAthe e paNa kahyuM ke hiMdustAna jAva to tyAMnA lokone amArA vatI AbhAra mAnajo ke A mAnavapuSpa dharI dIdhuM che. amAro hiMdustAnanA lokone atyaMta prema. amArA maMjamAna te atyArathI ja DhIlA paDI gayA hatA. kahetA hatA ke huM raIza nahi, mAru hadaya to rahe ja che. didino 1974 no kAryakrama to atyArathI dhaDAI gayo che. 1974 mAM norvemAM yuthakepa thaze. atyArathI badhAe nAma noMdhAvavA zarU karyA che. tA. 3jIe slAthI holenDa AvavA nIkaLyAM. kanubhAI tathA emanAM patnI amane mUkavA AvyAM hatAM. saMjikA khAyarInabahena paNa savArathI AvI gayAM hatAM. amArA yajamAnane Aje jarAye goThavuM nahe. vidAya ApatI vakhate AMkhamAM AMsunI camaka hatI. badhAMnAM mana bhAre hatAM ane evA bhAre hRdaya varace ame vidAya lIdhI. prabhA maracaMTa Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-72 prabuddha jIvana - AtmaniSTha sro-jIvana * je saMbaMdha vAstavamAM saMvAda mATe nirNAya che te strI-puruSa ane jyAM sudhI e: "sarva sudhI nathI vistarato tyAM sudhI e saMbaMdha Aje vivAdane viSaya thaI cUkI che. hakIkatamAM te sRSTimAM jIvananuM gaurIzaMkara durladaya raheze. ' jAgato pratyeka sUra, sRSTimAM UThanuM pratyeka saMvedana, sarjAnuM pratyeka nA vAstavamAM mAtRtva e te vRtti che. vRtti koi jAti pUratI sarjana, pratyeka AvirbhAva sajitenA paraspara saMvAda mATe ja che. maryAdita na hoI zake. aneka saMta strI-puruSo mA-bApa banyA paraMtu sahajIvananI kaLA nahIM sadhAvAne kAraNe sRSTinA sarvotkRSTa vagara potapotAnI cetanAne vistAra karI dhanya banyAM che. pitAnA saMbaMdha paNa vivAdane viSaya thaI zake che. strI-puruSa saMbaMdhamAM paNa jIvanamAM emaNe mAtRtva siddha karyuM che. jyAre bIjI bAju evAM AvuM ja kaMI banyuM che. koDe mA-bApa haze, jeo jIvananA pratyeka zvAsane kosatAM-karatAM Aya pUruM karI rahyAM che. ' , , ' kahevAyuM che ke satyanirNaya mATe traNa mApadaMDa hoI zake te mAtRtvanI A dhanyatA, mAtRtvamAM chupAyeluM varadAnanI zruti, yukita, anubhUti. mAtra zrutithI aMdhazraddhA ane ekAM A garimA pitRtve paNa prApta karavAnI che. kAraNa ke mAtRtvanI gAtA; mAtra tarkathI saMzayavAda, anirNAyaka avasthA; mAtra anu sAthe ja pitRtva abhinna banIne joDAyeluM che. bhavathI AtmavaMcanA ke bhrameNA pedA thaI zake. anubhUtinA mArge cAlatAM cAlatAM ahaM ane bhramaNAnA kAMkarA - kAMTAthI bacavA * Izvara taraphathI maLelA A eka suMdara varadAnane dAdA jevA mATe zruti ane yukita madadarUpa thai zake. bAkI anubhUtinA maMdi ciMtaka, karuNAmayane "abhizApa' kahevo paDe che, te temAM keTaluM tathya che te paNa samajI levuM joIe. izvarApita, prakRtidattA koI paNa ramAM praveza karatI vakhate te badhAM pagarakhAM bahAra ja rAkhavAM joIe. * strI aMge mULabhUta rIte kaMI vicAravuM hoya te A abhi vastu abhizAparUpa hoI zake nahIM paNa vikRtine kAraNe varadAna gama rAkhIne vicArAya te ja yathArtha darzana thaI zake. kevaLa graMtha paNa abhizApa thaI zake che. Aje strIo mATe mAtRtva abhi zAparUpa thaI rahayuM che. e abhizApane varadAnamAM palaTAvavAnI mukita nahIM, graMthimukata thaIne ja satya pAmI zakAya. anubhUtine kaLA e mAtra strIonA aiyAne viSaya na hoI zake, kAraNake bhale zruti ane yukitanI eraNe caDhAvo paNa hovI joIe te nitAMta anubhUti. ', mAtRtva sAthe pitRtva paNa abhinna rUpe joDAyeluM che... . * strI pote zuM anubhave che? smRti -yukita ane svAnubhUtithI Aje "mAtRtva" be rIte abhizApa thavA beThuM che. eka to tAratamya kADhI zake tevI koI sAbUta strIne pUche ke zuM tArI koI cInI svataMtra hatI. para AkramaNa. anirachA hovA chatAM bAhA svataMtra hastI nuM anubhave che? zuM kharekhara mAtRtva e tArA paribaLa dvArA ladAyeluM mAtRtva IzvarI prasAda kevI rIte banI jIvananuM carama saubhAgya, gaurIzikhara che?. . .... zake? meremamAMthI UThata vidroha svIkRtinI chApa kevI rIte mArI * suSTi tarapha jovAnI be daSTi hoya che. amAre nAnakaDA aniketa zake? damana sahI levuM e jo gune hoya te damanane sAmane avAramavAra pUchayA kare che ke mammI, bhagavAne A maMke zuM kAma karatAM karatAM maraNAdhIna thavuM e ja rasto damanakArI mATe kadI na kadI bana? A sApane zuM upayoga? ame ene sAme prazna pUchIe AMkhe ughADavA mATe sahAyaka thaI zake athavA te julamagArane pazu chIe ke beTA, bhagavAne aniketa zuM karavA banAve ? te prazna samajI, parivartananI zakayatA para cekaMDI mArI pAzavika AkramaNa sAMbhaLIne ja e chaMcheDAI jAya che. koNa jANe enAmAM A vRtti sAme bacAvanA vaijJAnika upAye zodhavA ane tema chatAM ya sApa joradAra dekhAya che ke sRSTi AkhI mArA mATe ja hovI joIe. hakI-: paMkhI jAya te dezanuM jhera pacAvI levAnI mane vRtti keLavavI. A katamAM te sRSTi para. dhabakata pratyeka zvAsa pote pitAmAM eka sivAya bIjo rasto sUjhatuM nathI. jyAM sudhI samarata samAjanI svataMtra hastI che. e nirmAi che potAnA jIvanane pUrNatAthI maDhI consciousness-vivekabuddhi jAgRta nathI thatI tyAM sudhI mAtra Akrampa A praznane talasparzI nivaDe lAvI na zake. ' '' ' devA. je paripUrNamAMthI aMza thaine e vikhUTI paDI che te paripUrNamAM . , je bIjI rIte mAtRtva abhizApa sAbita thaI rahyuM bhaLI javAnI kAmatA prApta karavA. "e agara che to A ja che tene jarUra aTakAvI zakAya. mAtRtvane je strIe pitAnA mATe ke binda siMdhamAM bhaLe. ' ''' ' . jIvananuM gaurIzaMkara samajI bese che, tene mATe e jarUra abhi-. - a A daSTie "jI" tarapha jovAne samaya pAkI gayo che. mAtra zApa rUpa che. mAtRtva e jIvananuM, pUrNavirAma nathI, ardhavirAma purupe ja nahIM, strIe paNa pitAne A daSTie ja jevI-samajavI. che. virATane pitAmAM samAvavA mATe ji keLavaNI joIe te keLavaNI paDaze, ,vyakitamA. pitAne A daSTie jovI paDaze ane pratyeka meLavavA mATe Laboratory prayoga che, saMbhAvanA pragaTa Izvara sAthe petAne Agavo saMbaMdha sthApita karavo paDaze. ' , ane sAbita karavA mATe test-tube prayoga che. proga, prayogazrI nathI . putra mATe, nathI pati mATe, nathI bhAI mATe zALA pUrato ja maryAdita rahe te te niSphaLa prayoga ja kahevAya ne? ane chatAM ya ii sau koIne mATe che. kAraNa ke sarvane AtmasAt bIjA zabdomAM abhizAparUpa ja banI jAya che, kAraNa ke jIvananI karyA vagara strI-zuM koineya sArthakatA jaDavAnI nathI. be-pAMca-sAta vikAsayAtrA mATe avarodhaka vastu varadAna kevI rIte banI zake ? saMtAnaprApti thaI ane jIvana dhanya dhanya thaI gayuM, evuM kaI strI jayAre potAnI svataMtra hasatI dharAvatI, jIvatI-jAgatI. ' strI pAsethI sAMbhaLyuM? dhanyate, kRtArthatA svayaM prakAzita che. mAtRtva dhabakatI cetanA che. cetana tattva che tyAre je te svAyatta, Atma- - prApta karavAthI ja jIvana dhanya thatuM hoya te gharagharamAM mA niSTha na banatAM paraniSTha, pura Sanirbhara banI rahe te enuM vyakitatva beThI che. pRthvI paranI aDadhI vasati dhanya dhanya 1ya e pRthvI soLe kaLAe khIlI ja kema zake? A AtmaniSThA eTale sneha, AvI mazAnavata hoya ke killAlatuM naMdanavana hoya? samarpaNa ane sauhArdanAM abhAva haragijha nahIM, babbe AtmaniSThAnI te mAtRtva e jIvananuM kAzI-prayAga jarUra che, paNa vedI para ja sneha - saMmarpaNane yaza prajavalI zake. AtmaniSThA garIzikhara te haragijha nathI. eka vyakitanI cetanAne vistAra vagaranuM samarpaNa dInatA, lAcArInI dhAtu para caDhAveluM nakalI senuM ekamAMthI be - cAra sudhI vistaryo to teTakeTalI vistRti tIrtha che. AtmagauravapUrvakanuM samarpaNa eka vastu che ane lAcArInI dhAma ja che, cetanAne vistAra e to pratyeka prANInI jhaMkhanA che dAtA e bIjI vastu che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da khuba jIvana jIvana svAyatta hoya eTale zuM? peAtAnA bharose jIvana jIvavuM, jIvanane je AnaMda che, tenI gaMgotrI bahAra zodhavA na javuM. AnaMda ane samAdhAna aMtaramAM ja paDyAM che, enA rase rasAI svayaM AnaMdamUrti banI javuM. phUla pete jo ema kahe ke mAruM te mArI suvAsa ceAmera phelAvavI che, mAre khilakhila hasavuM che, paNa. e mATenI dharatI mArI kayArInI nahIM, paNa koI bIjI kayArInI hoya te ja huM khIlI zakuM...tA tevI bIjI mATIne bharAse phUla khIlI zake kharuM? to A svAyattatA eTale AtmavizvAsa, AtmanirbharatA. Arthika pArataMtrya, sAmAjika samAnatAno svIkAra karAvavA, e badhA koThA tA mane khUba prAthamika koThA lAge che, strI mATe sauthI durla dhya, dustara koThA - abhimanyunA sAtamA koThA jevA je koTho che te A svAyattatAnA che, AtmaniSThAnA che, AtmanirbharatAnA che. strIo pote pAtAmAM pUrNa evuM svaSa~parituSTa, svayaMsasaMpUrNa vyakitatva nirmANa karavAnuM che. AvI svAyattta, AtmaniSTha strIonI saMkhyA samAjamAM uttarAttara vadhatI jaze te puruSapradhAna samAjaracanAmAM racAyelA puruSanimita zAo paNa badalAze. pachI mATe "mokhkhovu mAtA, cAryeSu maMtrI, zayaneSa ramA, ... jevA vividhalakSI upayogItAvAdanA zleAko racavAnI hiMmata nahIM thAya, samAja na pradhAna zebhe, na puruSapradhAna mAnavapradhAna samAjaracanAmAM strI - puruSa parasparane upayogItAvAdanA dhAraNe nahIM ke, paraspara vikAsanA dhoraNe samAjamAM apekSAo UbhI thaze. banne svayaMsthita, svAyattA, ekame paraspara sahayoge eka navI ja saMbhAvanA nirmANa karaze. banne pUrNa maLI pUrNa nahIM paNa banne pUrNa maLI paripUrNatA tarapha jaze. strI jo potAnI jAtane svAyatta, svataMtra entity siddha karI zakaze to Aje samAjamAM je anyAyo te sahana karI rahI che te ApoApa kharI jaze. nAma AgaLa kumArI ke zrImatI lakhavuM. ja paDe, cAMdalA - baMgaDI karavAM ja paDe, vidhavAe zRMgAra cheDavA ja paDe, bihAranI strIoe paDadAmAM purAI ja rahevuM paDe, paiThaNamAM muratiyAne rUpiyAthI navAjavAM ja paDe--A badhI zRMkhalAe sApanI kAMcaLInI jema sarI paDaze. ene mATe judAM dolano calAvavAnI jarUra nahIM paDe. tAjetaramAM ja eka savAlanA javAbamAM vinAbAe kaheluM ke "mULabhUta rIte, Fundamentally judo evA koI bheda huM strI-puruSa vacce jotA nathI. evuM manAya che kharuM ke prema, karuNA, vAtsalya, sahanazIlatA, samarpaNa vigere guNA srInA ane puruSArtha, dhairya, sAhasa, zaurya, nirbhayatA vagere guNo puruSanA. paNa evA koI niyama nathI. meM to kyAreka UlaTuM paNa joyuM che. vAstavamAM dareka vyakitae guNapUrNatA sAdhavAnI che. potAnAmAM je guNanA abhAva hoya tenA vikAsa karavAno che." pahelAM teA A javAba sAMbhaLIne huM thoDI hacamacI gaI, javAba sahajasvIkArya na banyo. kAraNa ke strI jo samAjamAM peAtAnuM strItva kAyama rAkhIne AgaLa Ave to pRthvI parathI yuddha nAbUda thAya ane ahiMsaka samAjaracanAno pAyo nakhAya. strI eTale sahaja karuNAnI mUrtimaMta kavitA...AvuM badhuM manamAM aMkAI gayeluM, paNa jarA khaMkhALI lIdhuM te samajAyuM ke koI paNa guNa koInI ya AMgavI saMpatti nathI, IjAro nathI. kyAreka IzumAM karuNA sALa kaLAe khIlI UThI zake che te kyAreka lakSmIbAImAM zaurya paNa prakharapaNe jhaLahaLI zake che. bAkI sarvasAmAnyata: to AjubAjunuM vAtAvaraNa, saMskAra, pUrvajanmanAM karmo vagerene kAraNe je guNAnuM kheDANa thAya che te guNo phUlephAle che - pAMgare che. dareka vyakitamAM bIjarUpe dareka guNa paDelA che. eTale Atmagata rIte strI-puruSa jeTalAM abhinna che, teTalAM ja citta, mana, buddhi, Adi aMtargata dehanA stare banne abhinna che. je kaMI bhinnatA jovA maLe che te vyakitae vyakitae jovA maLatI bhinnatA che, strI - puruSanI mULa bhUta bhinnatA nathI. eTale svAyatttatA, samAnatA ane baMdhutAnA AdhArastaMbha para jo strI - puruSanuM sahajIvana nirmANa thaze tema sRSTidevatAnuM eka anokhuM saMgIta nirmANa thaze. srI-puruSanI jugalabaMdhI sUrAnA evA vistAra kaze je asImanA cheDAone paNa lAMghI jaze, gahanatAne A krAMtI pele pAra vasatI gaganatAno sparza karAvI zakaze. -mIrA tA. 16-8-72 ArAhaNa ane avataraNanA cAga "mANasa prabhune prema karI zake chatAM mAnavajAtane prema karavAmAM niSphaLa jAya e vismaya pamADe che. jo Ama ja hoya te teo kAnA premamAM che ? " zrI araviMde ekavAra A prazna pUchyo hato. zrI araviMdanA yogamAM A ja vAtanA vadhAre mahimA che : moTA bhAganI yogasAdhanA vyakitagata sAkSAtkAra ke meLA pAse aTakI jAya che. zrI araviMda tyAMthI temanI sAdhanAno AraMbha kare che; mANasa prabhune cAhe ane mAnavajAtane na cAhI zake e visaMgatine teo dUra karavA Icche che, ane eTale ja temanA yogamAM divya pratinA ArahaNanA jeTalA mahimA che, eTalA ja divyanA A jagatamAMnA avataraNano paNa che. jagatanA utkrAMtinA kramamAM mAnavI e chellI bhUmikA nathI. A cintana nitzethI mAMDI ghaNA ciMtakoe karyuM che. paNa zrI araviMda peAtAnI jAtane philasUpha nathI gaNAvatA. e kavi ane misTika che paNa sAthesAthe sAdhaka che. eTale mAnava - bhUmikA para divya atimanasa cetanAnuM avataraNa e kevaLa kalpanAvihAra nathI, e sAdhunAnI eka bhUmikA che. utkrAMtinA kramamAM je prakriyA sahaja rIte thAya che te dhImI hAya che, paNa mAnavI potAnI yogazakita vaDe A prakriyAne jhaDapI banAvI zake che. mAtra bhautika stara para ja joIe to mANase be hajAra varasamAM jeTalI pragati nahotI karI eTalI chellA be-cAra dAyakAmAM thaI che. avirata sAdhanA ane khAdrArA ApaNe bhautika stare thatI pragatine jhaDapI banAvI zakIe te AdhyAtmika bhUmikA para paNa ApaNe eTalI gati karI zakIe e azakaya nathI lAgatuM. eTale ja zrI araviMda sAdhanAnA mArga para AvanArAone apUrNatAothI DarI javAnI nA pADe che. pUrNatAothI DarI 'AmAM . ApaNa gajuM nahIM e nakArAtmaka vicAra karanArAo yogamArganA pravAsI thaI zakatA nathI. A apUrNatAomAMthI ja pUrNa taraphanI eka gati AvatI hAya che. je bhAvA ApaNane aMtarAya race evA lAgatA hoya e saune 'IzvarAbhimukha' karavA ane te zuddha bane evI bhIpsA' sevA zrI araviMda kahe che. je mANasa A karI zake, te A bhAva sAdhanAnA mArga para viTaMbaNA UbhI nahIM kare, paNa sahAyatA karaze. tapa, prajJA ane prema A traNa mArgathI prabhune prApta karI zakAya che. paNa zrI araviMda temanA pUrNayogamAM A traNenA paNa yoga Icche che. A traNe zakitaono saMgama racAya tyAre ja prabhu sAthenA yAga sAcA bane che. eTale ja zrI araviMda samAdhinI sthitimAM thatI anubhUtionI sArthakatA svIkAre che. chatAM sAkSAtkAra samAdhimAM nahIM paNa jAgRta dazAmAM thavA joIe ane akhaMDa rahevA joIe eva Agraha rAkhe che. koI saMtano hAtha mastaka para Ave ane samAdhimAM mAnavI thoDIka zANA brahmasukha anubhave ane pharI pAche pRthvInA avacaMtanamAM sarI jAya to ahIM sAkSAtkArathI prApta thatA AnaMda khaMDita thAya che. enA prabhAva paNa eTalA oche rahe che. jJAnayoga, tapayoga ane premayoga e traNe vacce zrI araviMda koI bheda jotA nathI. jJAna vinA bhagavAnamAM jIvana gALIe tyAre jIvananA vAstavika ane saMpUrNa AnaMdathI ApaNe vaMcita rahIe chIe. ane zrI araviMda premane 'jJAnanA ziratAja kahe, che. 'saMpUrNa jJAna ApaNane saMpUrNa prema pratye laI jAya che.' e vAta ApaNane gItAnA zrIkRSNanI vANInI yAda Ape che. yoginAmapi sarveSAM madgatenAntarAtmanA / zraddhAvAn bhajate yo mAM sameyuktamo yo mataH // yogIomAM paNa jenI mArAmAM gati che evA pAtAnA AMtaramanathI zrAddhAvAna rahI mane bhaje che e mArA mate yukatatama sarvocca yogI che. 10 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-72 aMtaramana, zrAddhA ane prabhumAMnI gati - A traNe zAna, tapa ane premanAM ja rUpA che ane A traNenA yoga jyAre thAya tyAre ja pUrNayogI sarjAya che. A sauthI vikaTa vastu che. Aveza ane asthAyI unmatatA sau koImAM Ave che, paNa enuM jhAjhuM mahattva nathI. rAdhAnI-kRSNa mATenI bhakitane premalakSaNA kahevAya che, paNa A premamAM zrIkRSNanA svarUpa aMgenuM zAna ane zrIkRSNa mATenuM tapa samAyuM che e vAta ApaNe kema bhUlIe ? zrI araviMda rAdhAnA yoga mATe sarasa samajaNa Ape che. e kahe che: "rAdhA to bhagavAna mATenA nirapekSa premanuM mUrta rUpa che. rAdhAno prema eTale uccamAM ucca AdhyAtmika bhUmikAthI te cheka nIcemAM nIcenI skUla bhUmikA sudhI prakRtimAM saghaLe vyApI gayelo evA samagra premabhAva. e bhAvane pariNAme nirapekSa AtmAtsarga-saMpUrNa AtmASaNa prakRtinA ekeeka bhAgamAM sthApana thAya che ane zarIranA romeromamAM te divya AnaMdanuM avataraNa karavAnI abhIpsA kare che tathA atyaMta jaDa padArtha tattvamAM tene laI Ave che." rAdhA - gopImAno prema e mAtra divya taraphanuM ArahaNa na hatuM, paNa divyanuM vrajanI bhUmimAM avataraNa paNa hatuM. A rIte joIe to prema, tapa ane zAna e ekamekanAM virodhI nahIM paNa pUraka che. bhagavAnane jAgRta avasyAmAM sAkSAtkAra karavA ane A sAkSAtkArane akhaMDa TakAvI rAkhavA enuM ja mahattva che ane e kAma eTaluM saheluM nathI. vAtAvaraNanI, satsaMganI ke samAdhinI patinI kaIka anubhUtine pratApe thoDo samaya tame sAkSAtkAranI sthitimAM rahI zako, paNa enI akhaMDa raTaNA aMtaramAM hevI e muzkela chaeN. ane zrI araviMdane ATalAthI ja saMtoSa nathI. divya anubhUtitI A AbAhavAnuM avataraNa A pArthiva sRSTimAM thAya ane evI A sRSTinuM rUpAMtara thAya ema teo Icche che. utkrAMtinA kramamAM je kAma thatAM sIgA lAge e kAma zrI araviMda yogadgArA ttvarAthI karavA Icche che. eTale ja temA kahe che tema temane jayAM rastA ja pADavAmAM nathI Avyo. evA vagaDAmAM keDI kaMDAravI paDI chaeN. zrI araviMdanI potAnI yogasAdhanAnI gatinA skUla nakaze ApaNane emanA AdarzanA zeDoka khyAla ApI zakaze. zrI araviMda kagi, rAjadrArI netA ane lekhaka tarIke pratiSThita hatA, paNa yoganI dizAmAM temanI sauprathama sajAga gati 1904mAM naeNbe cAIdanA brahmAnaMda svAmInA ziSya devadhara pAsethI prANAyAma zrI ke che tyAre vAya che. A prANAyAmathI temane thayelA phAyadAomAM temanA kAvyasarjanamAM AvelA vega ane temanI sateja thayelI yAdadAsta mukhya che. pachI zrI lele jaoNDaeN 1907nA DisembaranA aMta bhAgamAM vaDodarAmAM thayelI mulAkAta eka mahattvano tabakko che. zrI araviMdane yogamArgamAM sauprathama dIkSita karanAra zrI lele hatA. temanI sAthe teo traNa divasa ekitavAsamAM rahyA ane A gALAmAM ni:spaMda - vicArazUnya sthitino anubhava temaNe karyo hatA. A sthitimAM temane nirvANanA bhAvano anubhava thayo hato. A pachI 1908 mAM zrI araviMdane alIpura baoNmba kesanA anusaMdhAnamAM pakaDavAmAM AvyA tyA2e jelanI ekAMta koTaDI temanI sAdhanAbhUmi banI rahI. ahIM temane sAkSAtkAra thaYA eTaluM ja nahIM, pachIyA e sAkSAtkAra akhkhaDabhAve vasI rahyo. jelanI dIvAlAmAM, maeNjisTreTamAM, jelamAM 'sau koImAM - temane vAsudeva dekhAtA hatA. 7 A sAkSAtkAra pachIthI ene akhaMDa rAkhavAnuM ane divya atimanasa cetanAnuM pRthvI para avataraNa karavAnuM kArya zrI araviMda samakSa AvI paDayuM. emane Adeza maLyo ke rAjakIya kAryane AgaLa vadhAranArA mANasA AvI maLaze. ane eTale ja teo peiiDacerImAMnA dhArmika ekativAsa'mAM cAlyA gayA. 97 je atimanasa cetanAne pRthvI para avatAravA zrI araviMda IcchatA hatA, ane teo RtacetanA tarIke eLakhAve che. e kahe che: 'atimAnasa cetanAmAM eka evI zakita che ke je pAtAnA satya ane jyotinI sRSTine sIdhesIdhI prakaTa karI zake che. e sRSTimAM sarva vastue paramAtmAnI ekatA ane saMvAditAnA pAyA upara pUrNa prakAzamAM AvI rahelI heAya che. tyAM avidyAnuM ke anya koI prakAranuM AvaraNa nathI hotuM.! zrI araviMdanA atimAnasane avatAravAnA yoganI prathama siddhi 24mI navembara 1926nA roja sAMje poMDicerImAM thayelA dhyAna daramyAna thaI hatI ane e veLA adhimanasa (jene zrI araviMda atimanasa nuM pratinidhi kahe che)nuM avataraNa A sRSTimAM thayuM hatuM . zrI araviMdanA yAgane samajavA mATe kadAca prajJAnA vadhu moTA vyApanI jarUra paDe che. paNa e tapa, zAna ane prema e traNanA yogamAMthI je mahAyoga nIpajAve che e mAtra AkarSaka ja nahIM, kayAreka siddha karavAnuM mana thAya evA Adarza che. --harIndra dave bhAratadarzana he bhArata! teM nRpatine mukaTa, daMDa, sihAsana ane bhUminA tyAga karIne daridraveza dhAraNa karavAnuM zIkhavyuM che, vIrane te varmayuddhamAM Dagale ne pagale duzmanane kSamA karavAnuM zIkhavyuM che, karmazIlane te yogayukata citte badhuM phAnI IcchAne brahmane bheTa dharI devAnuM zIkhavyuM che, gRhasthane te paDozIo, sagAM, mitrA, atithio ane anAmAM gharane vistAra karavAnuM zIkhavyuM che. te bhAgane sAMyamanI sAthe bAMdhyA che. nirmaLa vairAgyathI te dainyane ujajavala banAvyuM che, saMpattine te puNyakarma dvArA maMgala banAvI che. ane svArthanA tyAga karIne saghaLAM sukhAmAM ane du:khAmAM saMsArane sadA brahmanI saMmukha rAkhavAnuM zIkhavyuM che. ravIndranAtha TAgAra 385, saradAra vI pI reDa, muMbaI 4 phona: 350296 sugama saMgIta zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame saMghanAM kAryAlayamAM suratanA reDiyo kalAkAra zrI mahendrakumAra cAvaDA, zukravAra tA. 25-8-72 sAMjanA 6-00 vAge sugama saMgItanA kAryakrama rajU karaze. saMghanA sabhyone A kAryakramamAM upasthita thavA hArdika nimaMtraNa che. TopIvAlA menzana, maMtrIe, phI muMbaI jaina yuvaka saMgha. varSA vyAkhyAnamALA ghATakopara vyAkhyAnamALA samitinAM upakrame, ghATakopara hiMdusabhAnAM helamAM ravivAra tA. 27-8-72 thI ravivAra tA. 3-9-72 sudhI dararoja rAtanAM 9-0 kalAke varSA vyAkhyAnamALAmAM nIce mujaba kAryakrama gAThavavAmAM AvyA che. beka "" AkhyAna tA. 27 zrI pravINabhAi vAdhANI.. vidyArthI ane keLavaNI tA. 28 rAmakRpA satsaMga maMDaLa.. sva. meghANInAM lokagIta tA. 29 puMjAbhAI kavi.. tA. 30 prA. viSakumAra vyAsa.. tA. 31 Do. esa. ema. marcanTa... tA. 1 zrI vI. DI. Thakkara... tA. 2'pUnama' zAyarI mahephIla... tA. 3 DA. uSAbena mahetA... jIvananATaka nAnAM bALakA ane sAmAnya mAnavI muzAyarA mahAyogI zrI araviMda ( Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha. jIvana. tA. 16-8-72 paryuSaNa vyAkhyAnamALA zrI muMbaI jena yuvaka saMgha taraphathI 1972nA sapTembaranI 5 mI tArIkha, maMgaLavArathI sapTembaranI 12 tArIkha maMgaLavAra sudhI-ema ATha divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA javAmAM AvI che. A ATheya divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna che. ramaNalAla cI. zAha zobhAvaze. A vyAkhyAnasabhAo "bhAratIya vidyAbhavana' mAM bharavAmAM Avaze ane dareka sabhA savAranA 8-30 vAgye zarU thaze. A vyAkhyAnamALAne vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che - tArIkha vyAkhyAtA vyAkhyAna viSaya maMgaLavAra . pa-9-72 pro. tArAbahena zAha haribhadrasUrikRta "samarAIzcakahA" . zrI zrImananArAyaNajI yuvAnone ajaMpa ane tenAM kAraNe budhavAra 6-9-72 paM. dalasukhabhAI mAlavaNiyA bhagavAna mahAvIrane jIvanasaMdeza zrI caMdravadana cI. mahetA hare rAma! hare kRSNa!". guruvAra -9-kara zrI Izvara peTalIkara mahAbhAratanuM arthadarzana sAdhvI zrI priyadarzanAzrIjI ahiMsA, saMyama ane tapa zukravAra 8-9-72. AcAryazrI amRtalAla yAjJika vivekAnaMdanI dharmadaSTi zrI yazodhara mahetA upaniSaddane mahAmAnava zanivAra 9-9-7ra. 5. Indacandra zAstrI, anekAMtavAda zrI jI. rAmacaMdrana gAMdhIjInI Izvara viSe mAnyatA ravivAra 10-9-72 che. uSAbahena mahetA zrI araviMdanI jIvanasAdhanA zrI puruSottamadAsa jaleTA bhaktisaMgItano kAryakrama samavAra 11-9-72 AcAryazrI yazavaMta zukala yuvaka mAnasa DaoN. bhegIlAla sAMDesarA AgamavAcanA maMgaLavAra 12-9-72 che. kalyANamalajI leDhA . jainadarzana,-tenI mahattA ane upayogItA >> zrI cImanalAla cakubhAI zAha zrImad rAjacaMdra ane gAMdhIjI . samayaH dararoja savAranA 8-30 sthaLa : bhAratIya vidyAbhavana, copATI, muMbaI-7. ' uparanA dareka vyAkhyAnano lAbha levA saMghanA sabhyo, zubhecchake tathA mitrone amAruM premabharyuM AmaMtraNa che. - ApaNI vAta - zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI paNa vyAkhyAnamALA chellA 43 varSathI ekadhArI cAlI rahI che. A vyAkhyAnamALA ekadhArI ane akhaMDita cAle che kAraNa ke enI pAchaLa saune hArdika sahakAra che-saunI zubhecchA che-saunA AzIrvAda che. samayanI raphatAra jhaDapathI cAle che. svapna paNa kalpI na zakIe evA ApaNAM be pathadarzake - be preraNAmUrti zrI paramAnaMdabhAI ane prA. zrI gaurIprasAda jhAlA-Aje ApaNI vacce nathI. eTale, paryuSaNa vyAkhyAnamALImAM thoDA aMdhakAranI anubhUti ApaNane thAya e svAbhAvika che-paNa e aMdhakAra varace ya AzAnuM eka TamaTamIyuM kahe che nirAza thayA vinA kartavya kare." te, ApaNe kartavyazIla rahIe, ane kartavya karatAM karatAM ApaNe anubhava meLavIe ane A anubhavomAMthI ApaNane anaMta zakita ane cetana maLaze evI ApaNe zraddhA rAkhIe. - saMgha dvArA cAlatI pravRtio (1) paryuSaNa vyAkhyAnamALA, (2) vasaMta vyAkhyAnamALA (3) zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika 'vAcanAlaya ane pustakAlaya, (4) vaidyakiya rAhata kendra, (5) pAkissAmayika 'prabuddha jIvana', (6) viziSTa vyakitaonAM vArtAlApa - snehamilana ane semInAra - yathAvata cAle che. saMghanuM svataMtra vizALa kAryAlaya sva. paramAnaMdabhAInI jIvaMta smRti jevuM che. paramAnaMdabhAI saMsthAnA AtmA hatA. Aje have ApaNe saue sAthe maLIne saMsthAnA AtmA banavAnuM che. ApaNe saMsthA pratyenI pharajo paraMparI adA karIe ane A mATe A varSe ApaNe saMgha mATe ochAmAM ochA rUpiyA vIsa hajAra bhegA karavAnA che. te, ApaNe sau, Apa ane ame, udAra rakama saMdhane ApI saMghane prANavAna banAvIe. Ane lagatI zarUAta saMghanI kArobArIe emanAthI zarU karI dIdhI che A phaMDanI have, Apa sau suhA zrotAo samakSa ame natamastake kALI laIne UbhA chIe. amArI vAta ApanA dila sudhI pahoMce ane amArI jhoLI bharAI jAya evI prabhuprArthanA. have rUpiyA 251 ApIne saMghanI lAIpha membara paNa thaI zakAya che. te Apa lAIpha membara banIne paNa sahakAra ApI zake che. ' phaMDane lagate ceka mekle te Bombay Jain yuvak sangh e nAmane mekalaze. TepIvAlA menazana, , cImanalAla jeThAlAla zAha kAryAlaya : 385, saradAra vI. pI. reDa, 'rAdhabhAI ema. zAha muMbaI4. phena, 350296. maMtrI muMbaI jaina yuvaka saMgha " mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : muMbaI-4. Te. naM. 350296 zrI cImanalAla je. zAha, prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa. keTa, muMbaI-1 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. 117 baddhajIvI prabuddha jena'nuM navasaMskaraNa varSa 34 : aMka: 9 muMbaI sapTembara 1, 1972 zukravAra zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 7, paradeza mATe ziliMga: 15 chUTaka nakala 7-40 paisA taMtrIH cImanalAla cakubhAI zAha > ciMtAjanaka pravAhe > 1962mAM cIkI emaNa thayuM tene prajAne ane naherune mATe AvaDA moTA dezanuM rAjataMtra calAvavuM eka vyakita upara AghAta lAge che. te jIravyuM. tyArabAda naherunI tabiyata lathaDI nirbhara na ja rahI zake. tethI ja ApaNe samavAyatatra svIkAryuM che. ane 27 me 1rlena dine temanuM avasAna thayuM tyAre cintA atyAre rAjayanA mukhya pradhAnanI niyukati paNa IndirA gAMdhI ja thaI. lAlabahAdura zAstrInA 18 mAsanA zAsana daramyAna pAkistAnI kare che. AvI uparathI nimAyela vyakitao , apavAda bAda karatAM, AkramaNa thayuM ane zAstrIja suvAsa mUkI gayA paNa kAMI nakkara sUbA tarIke kAma karI zake, rAjyanA mukhya maMtrI tarIke nahi. * kArya karI zake te palAM temanuM acAnaka avasAna thayuM. IndirA gAMdhInI pariNAma have dekhAvuM zarU thayuM che. mahisura, uttara pradeza, bihAra, vaDA pradhAna tarIke bikyukita karavAmAM zrI merArajI desAIne te sthAne hariyANA, baMgALa, madhyapradeza, vagere rAjamAM nimAyela khAvo"aAvavA ane IndirA gAMdhI mAraphata potAnI satta mukhya maMtrIo sAme virodha jAge che. kAraNa ke A mukhya che ke kaMpatNa che evI gaNatarI AgevAnI haze ema lAge che. IndirA maMtrIo tyAMnI dhArAsabhAnA sabhyonI bahumatIthI pasaMda karAyela nathI, koziza na samaye naherunI putrI tarIke prajAne svIkArya hoya e rIte ane evA sabhyanAM temanI pratye Adara ke vaphAdArI nathI. alabatta, AgaLa karyA. temanI zakitane paricaya na hatA, kalpanA paNa na hatI. A rAjayomAM te samaye je paristhiti hatI te jotAM kadAca traNa varSa sudhI, tIvra atirika matabhedo chatAM, IndirA gAMdhIe rAha AvuM karavuM anivArya haze . paNa AvI paristhiti bane teTalI joI, chevaTa khullo baLavo karyo. rASTrapatinI cUMTaNImAM jUnA AgevA- jaladI sudhArI levAnI jarUra hatI. tene badale paristhiti vaNasatI nene rAkhata hAra maLI ane IndirA gAMdhInuM varcasa dekhAyuM. tyAra rahI che. hakIkatamAM saMsthA keMgresa tUTI gaI paNa zAsaka keMgresanuM pachI potAnI rAd sathApavA temaNe jhaDapabhera pagalAM lIdhAM ane netra kayAMya jANyuM nathI. e ja vikhavAda, IrSA, rasAlAlasA badhe chevaTe hiMmata karI, lekasabhAnI madhyasatra cUMTaNI 1971mAM karI, jemAM cAlu che. IndirA gAMdhInA nAmane jAdu uparanI sthiratA batAve jaMgI bahumatI meLavI; pAkistAnI AkramaNa, 14 divasanuM yuddha, batAve che. AvuM kayAM sudhI nabhe? saMsthA keMgresa tUTI, kAraNa ke baMgalA dezanI mukita, A badhA banAvoe IndirA gAMdhIne apratima tenA vRddha AgevAnone prajAsaMparka rahyo na hato. IndirA gAMdhI pratibhA apI. rAjanI dhArAsabhAnI cUMTaNImAM badhe aNadhArI sIdhAM prajA pAse pahoMcyAM. paNa bIjAonuM zuM? have e meTI bahumatI prApta karI. sthiti utpanna thaI che ke IndirA gAMdhIne pUchayA vinA rAjamAM AnuM eka zubha pariNAma e AvyuM ke kendramAM ane rAjayamAM paNa kAMI nirNaya laI na zakAya. thoDA divasa pahelAM 'TAImsa oNpha InDiyAmAM lakSmaNe sarasa kaTAkSacitra ApyuM hatuM. eka rAjayanA sthira rAjataMtra sthapAyuM. 1967nI sAmAnya cUMTaNI samaye, keMgresanI mahinI prajAne UtarI gaI hatI ane ghaNA rAjyomAM mukhya maMtrIe potAnI ophisa dilhImAM ja karI. badhuM IndirA gAMdhIne pUchIne ja karavuM hoya to oNphisa tyAM ja rAkhavAmAM zuM khoTuM che? AmAM keMgresa hArI ane kendramAM pAtaLI bahumatI maLI. 1962 thI IndirA gAMdhIne doSa che tema paNa kahevuM na joIe. doSa ApaNe 1971 sudhInAM nava varSa rAjakIya asthiratAnAM gayAM, jemAM prajAne che. badhA sattAlolupa thaI pitAnuM sthAna nakkI karavAmAM ja paDI jAya ghaNuM sahana karavuM paDayuM ane dezanI ekatATakaze ke nahi tenI cinA te A ja pariNAma Ave. zAsaka keMgresamAM ghaNA jUnA keMgresI rahI. 1971mAM kendra majabUta hatuM te kAraNe pAkisatAnI AkramaNane AgevAno ane kAryakartAo che. badhA mUMgA kema thaI gayA che? saphaLatApUrvaka sAmano karI zakyA. sa IndirA gAMdhI pAse ja doDe te temane ze doSa ? keTalAya janA atyAre indirA gAMdhI je vizALa ane vyApaka savA bhegave keMgresI kAryakartAone A paristhitithI bhAre asaMtoSa che, paNa che tethI ApaNA dezamAM koI eka vyakitae bhAgavI nathI. temAM sau mana che. gAMdhIjI sAthe temanA AgevAna sAthIo-naheru lAbha hAni bane che. A paristhitimAM rahela bhayasthAna pratye durlakSa saradAra, rAjAjI vagere-ne tIvra matabhedo hatA. gAMdhIjI mukata thavuM na joIe. zrI jayaprakAza nArAyaNe A bhayasthAne pratye vicAraNA thavA detA. naheru paNa lokazAhI nirbaLa na thAya tenI prajAnuM dhyAna kheMcyuM tyAre madhya pradezanA mukhya maMtrI zrI pI. sI. kALajI rAkhatA. sabaLa ane sthira rAjanetra meLavatAM lekazAhI na zeThIe kahyuM ke IndirA gAMdhInI koI TIkA karaze te teo sAkhI leze jokhamAya tenI satata sAvacetI rAkhavI paDe. samatulA jALanahi. temanI vaphAdArI mATe kadAca temane dhanyavAda ApIe, paNa vavAnI rahe che. banne pakSe, AgevAna ane tenA sAthIo, svataMtrabuddhimattA mATe to nahi. vartamAnamAM e sthiti che ane te vadhatI paNe ane javAbadArIpUrvaka, sAthe paraspara mukata vicAraNathI nirNaya jAya che ke IndirA gAMdhInI AjJAvinA agatyane koI nirNaya na kare ane prajA sAthe saMparka gADha banI rahe te lezAhInuM jatana laI zakAya. koI vyakita game teTalI zakitazALI hoya te paNa karI zakIe. vartamAna pravAha citAjanaka che. te bhayajanaka Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 - mekagavarna pramukha thAya to prabuddha jIvana tI. 19-72. sapATIe pahoMce te pahelAM cetavuM joIe. Arthika phone AthI paNa viSama paristhiti che. "garIbI haTA" - sUtrane nAda zarU thayo tyArathI prajAnI AkAMkSAo pUba vadhI | ripablikana pakSe pharIthI nikasananI pramukhapadanA umedavAra " tarIke niyukita karI che. atyAranA saMjoge jotAM niphana cUMTAI gaI che. thoDA samaya pahelAM, ilasTreTeDa vIkalI'nA taMtrI zrI ' Avaze ema jaNAya che. mekagavarna pramukha thAya che tenI nIti zuM aAvadhaze badirA gAMdhInI mulAkAta lIdhI. temaNe garIbI che? mekagavarna Redical gaNAya che. rASTrIya ane AMtararASTrIya haTAvavA je pagalAM levAyAM che te saMbaMdha thayela praznottarane sAra : banne kSetre mekagavana moTA pheraphAra kare ema teNe jAhera karyuM che. jANavA jevo che. khuzavaMtasiMge. kA batAvI ke beMkonuM rASTrIyakaraNa, 'TAIma" megejhIna jaNAve che: rAjAonA sAliyANAM ane viziSTa adhikAranI nAbUdI, kheta- "Each American should pay his fair share and cach American should receive his fair share", says jamIna ane zaherI milakatanI TocamaryAdA, A badhAM pagalAMothI Mac Govern. To him that means great family fortunes kharekhara garIbone lAbha thaze che athavA thaze ? zrImatI gAMdhIe would be broken up; the wealthy and many middlekahyuM ke sAmAnya janane ema lAgavuM joIe ke sarakAra garIba : income earners would pay higher taxes; incomes would a If we do not ane tavaMgara vaccenuM aMtara ochuM karI rahI che. If we do not * be leveled. Corporate taxes would rise sharply. The Government would take over more of the planning of go ahead with them, the poor will rise in revolt. We investment. The American economy would come to have no option. Either we do these things peace resemble Western Europe's with high social spending, fully ourselves or we will be overtaken by violent low defence spending and more central direction. revolution. " milakata ane AvakanI asamAnatA ochI karavI, meTI Avaka ane kaMpanIo uparanA karaverA vadhAravA udyoga upara yojanAArthika asamAnatA ochI karavI ane garIbI haTAvavI othI sarakArI niyaMtraNa karavuM, lazkara kharca ghaTADave, sAmAjika keTaleka darajaje be bhinna vastu che. banne jarUrI che. paNa paheluM sahAya ne sevAnuM kSetra vistAranuM. thavAthI bIjuM thaze ja ema nathI. meghavArI, phugA, ke bekArI leya - mekagavane eka sUtra ApyuM che: America, come home, paNa ochAM thayAM nathI. atyAre je sarakArI pagalAM levAya che A sUtramAM rASTrIya ane AMtararASTrIya ane nItine samAveza te badhAMmAM eka ja mukhya nIti jaNAya che. badhuM sarakAra hastaka thAya che. te karavuM, athavA sarakArI niyaMtraNa ane kAbU vadhAravAM. ne vepAra, bIjA vizvayuddha pachI, amerikA eka ja samRddha ane zakita zALI deza raho. pazcima yuropanA deza, raziyA, cIna, jApAna bhAMgIne anAjane vepAra, nikAsa, badhuM sarakAra hastaka thaze. rASTrIyakaraNa bhUko thaI gayA hatA. vizvanI AgevAnI amerikAne zire AvI karavuM athavA kaMpanIone bIjI rIte vahIvaTa kabaje le. sarakAra paDI. addabhuta vaijJAnika pragatithI aDhaLaka utpAdana ane samRddhi pAse prAmANika kAryakSAma netra heta te kadAca AthI nukasAna ne meLavI. duniyAnA ghaNA dezane vizALa Arthika ane lazkarI sahAya thAya. vartamAna saMjogomAM AvA prakAranuM Arthika kendrIkaraNa * lAbha karI. sAthe potAnI rAjakIya sattA ane lAgavaga vadhAryA. bIjA vizvayuddha pachI turata ja pazcimanA deza ane raziyA vacce ThaDuM dAyaka thAya tema lAgatuM nathI. kaMpanI dhArAmAM moTA pheraphAra thaI yuddha zarU thayuM. amerikana lazkara meTA pramANamAM pazcima yuropamAM rahyA che. te mujaba kaI paNa kaMpanIne vahIvaTa sarakAra potAnA AvyuM. jApAnane pUro kabajo karyo. 1949mAM cIna sAmyavAdI hastaka karI zakaze. navA pheraphAra mujaba koIpaNa kaMpanImAM sarakAra thayuM. duniyAmAMthI sImyavAdane haTAva athavA vistarato aTakAvavuM e Icache teTalA DAyarekaTare nImI zakaze. atyAranA kAyadA mujaba amerikAnuM mizana thaI paDayuM. meTA naphA karavI, dhana ane bethI vadhAre. nImI na zake. have javAbadArI vinA sattA hastaka saMpatti vadhAravI, lazkarI sAmarthya vadhAravuM, duniyAnI cekI karavAnI javAbadArI upADavI, sAmyavAdathI badhA dezonuM rakSaNa karavuM, lazkarI karavA jevuM che. keTalIka kaMpanIomAM sarakAra taraphathI DAyarekaTara baLathI potAnI videzanItinuM samarthana kare evI rAMjasattAnimAyA che. temanI lAyakAta karatAM keTalIka vyakitaone UMcuM sthAna ene koI paNa bhege TakAvarSI-A badhAM tattva amerikana jIvanamAM ApavuM ane vAdAronI saMkhyA vadhAravI e ja dhoraNa dekhAya che. vaNAI gayAM, Ane pariNAme vyApAraudyogamAM asthiratA' ja vadhaze. khAnagI che. amerikAnI sthApanA ane be sadIne tene ItihAsa keTalAMka vyApAraudyoganA kSetre aprAmANikatA ane bhraSTAcAra vyApaka che pAyAnAM mUlyo upara AdhArita hatAM. te hakIkatane asvIkAra nahi thAya. paNa teno sAco upAya badhu jorja vozigTana, jepharasana, linkana ane bIjA ghaNA AdarzavAdI hatA, cekasa bhAvanAone varelA hatA. chellAM pacIsa sarakAra hastaka karavAthI thaze ? Ultra-radicalism sAme Indira varSanA amerikAno ItihArA bhautikavAdane che. Ugly American gAMdhIe cetavaNI uccArI hatI. paNa je vyakitaonA hAthamAM duniyAmAM TheraThera dekhAya che, tenI asara jaNAya che. kendra sarakAranI Arthika nItine atyAre dara che te vyakitao - mekagavarna, America, come home kahe che tyAre amerikana lekazAhImAM athavA sAcA samAjavAdamAM mAnatI hoya tema jaNAvyuM prajAne tenA mULa Adarza ane bhAvanA tarapha laI javA Icche che. nathI. rAjakIya pakaDa IndirA gAMdhInI majabUta che paNa Arthika jIvananAM naitika mUlyanI avagaNanAnA viparIta pariNAmethI bacAvavA Icche che. come home eTale Be thyself, know kSetre spaSTa nIti nathI ane kAMIka karavuM joIe, nahi to prajamAM thyself. jAtane vIsarI gayuM che, pharI hato te thA, America, Imeja Takaze nahi evA bhaye teo ghasaDAtI hoya tema dekhAya che. come homene bIjo muddo e che ke amerikana lazkara duniyAnA judA judA bhAgomAM patharAyuM che. te paNa pAchuM rAjakIya ane Arthika kSetre vizALa pAyA upara sattAnuM Ave. duniyAnI AgevAnI ane zekI karavAnI javAbadArI kendrIkaraNa thaI rahyAM che te cittAjanaka che. IjArAzAhI athavA pitAnA zire na oDhe. sattAnA madamAM ane lazkarI jorathI Arthika sAdhanAnuM kendrIkaraNa-Concentration of economic amerikAe ghaNA dezane anahada nukasAna karyuM che. viyeTanAmanuM ja satyAnAza vALyuM che tema nathI, keTalAya lazkarI saramukhatyArone power & material resources of the nation-128190 TakAvyA che. grIsamAM, pAkistAnamAM, leTina amerikAmAM, AphrikAmAM e bAMdhAraNanuM dhyeya che. sarakAra hastaka badhI' pattA Ave te pratyAghAtI ane saramukhatyArI baLIne pINAM che. kadAca A dhyeya siddha thAya evI mAnyatA jaNAya che! A badhAM kAraNe, bhautika samRddhi chatAM, athavA tene lIdhe ja 24-8-7ra cImanalAla cakubhAI amerikana prajAnuM jIvana chinnabhinna thayuM che. mekagavanaeN jAhera Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-72 prabuddha jIvana 101 karyuM che ke te pramukha thAya te 90 divasamAM viyeTanAmamAMthI binazarate badhuM lazkara pAchuM kheMcI leze. te ja rIte pazcima yuropamAM paNa lazkara echuM karaze. keTalAke A nItinI Isolationism- alagatAvAda kahI TIkA karI che. mekagavarna amerikana prajAnI AvI udAramatavAdI bhAvanAzIla bIju raju kare che te nikasana bIjI bAju rajU kare che. samRddhi ane rAttAne kAraNe gaI ane te svAbhAvika che. ItihAsanI daSTie amerikana prajA navI che. kAMIka bAlizata che. pitAnI bhUla thaI che ema mAnI hAra svIkAravA taiyAra na thAya. viyeTanAmamAM mAMkara, amAnuSI atyAcArI ane bAvarSA karI rahela che. niphAna chellA eka varSamAM tenI mutsaddIgIrImAM saphaLa thayela che. bhUtakALa bhUlI jaI cIna sAthe saMbaMdha sudhAravAnA tenA prayatnane amerikana prajAe AvakAryo che. tema karatAM, jApAna ane bhArata sAthe saMbaMdho bagADayA, tAIvAnane cheha dIdho. jApAnane have cIna sAthe maitrI karavAnA prayatna karavA paDe che. kadAca amerikAne kAraNe athavA raziyAne kAraNe, cIna haju ApaNI najIka AvavA taiyAra nathI. cIna ane raziyA vaccenA saMgharSane lAbha laI, raziyAne namanuM mUkvAnI nikAsane pharaja pADI che. viyeTanAmamAM vinAza karI rahela che chatAM cIna ane raziyAne mauna banAvyAM che. AMtararASTrIya paristhiti meTe palaTe laI rahI che. briTana yurepiyana komana mArkeTamAM dAkhala thatAM, amerikA sAthenA tenA viziSTa saMbaMdho raheze nahi. pazcima yuropa mAtra Arthika rIte eka thAya che eTaluM ja nathI, tenI rAjakIya pariNAme paNa dUragAmI . pazcima yuropane hajI raziyAne bhaya che ane ame rikana lazkara pazcima yuropamAM rahe tevI IcchA hovA chatAM, amerikAnuM varcasa pazcima yuropamAM ghaNuM ghaTI jaze. pazcima jarmanImAM, vilI brAnce navI nIti Ostopolitic svIkArI, pUrva yuropanA deze ane raziyA sAthene saMdharSa ochA karyo che. raziyAnI AMtarika sthiti ApaNane dekhAya che teTalI majabUta nathI. tethI ja IjiptamAMthI haThavuM paDayuM te paNa mUMge moDhe svIkArI lIdhuM. mekagavarnane yuvAna peDhI ane dabAyela vageni sAtha che, paNa DemokreTika pakSamAM ekatA nathI. pramukhapadanI cUMTaNI anahada kharacALa che. karoDo Drelarane kharca che. nikasanane udyogapati ane mUDIvAdIone sAtha che. amerikAnuM sadbhAgya hoya to mengavarna pramukha thAya. asaMbhavita nathI. 24-8-'72 cImanalAla caku bhAI benca 2cavAne ane gAlakanAthanA kesanI punavicAraNA karavAne nirNaya karyo che. oNkaTobara mAsamAM A kesanI sunAvaNI thaze. gelakanAthanA kesamAM je cha jajoe bahumatI sukAdo Apyo temAMnA cAra nivRtta thayA che. be hajI jaja che temAM vartamAna cIpha jasTisa sikarI ane jasTisa zelata, je pAMca jajoe laghumatI cukAdo khe to te badhA nivRtta thayA che. have bAkInA badhA navA niyukata thayela che. A kesa dezanA baMdhAraNanA ItihAsamAM ati mahattva haze. badhAM rAjanA eDavokeTa janarala paNa hAjara raheze kAraNa ke baMdhAraNIya sudhArAmAM bAdhAM rAjyanuM hita che. atyAranA rAMjogomAM badhA rAja A sudhArAone Teko Apaze ema jaNAya che, suprIma korTe zuM kare che te jovAnuM raheze. je golakanAthanA bahumatI cukAdAnuM pharI samarthana kare ane 24 sudhAro rada kare, jene kAraNe 25 ane 26mAM sudhArA ApeApa rada thAya, to pAlameMTa ane suprIma korTa varace moTI kaTekaTI sarjAya. suprIma korTe potAnA pUrvanA cukAdAo badalyA hoya athavA tenuM arthaghaTana bIju karyuM hoya tevA ghaNA dAkhalA che. bhUtanI kAMI ramata che? simalA karArathI AzA janmI hatI ke be deza vacce kAyamI zAnti thaze. A dhyeyathI IndirA gAMdhIe kAMIka udAratAthI kAma lIdhuM hatuM, jethI bhUtono mArga saraLa thAya.lagabhaga 5000 mAIlane vistAra pAkistAnane pAchA sepivAnuM svIkAryuM, ema mAnIne ke tethI bhUte bAkI rahelA adArAM kAme patAvI zake. temAM tAtkAlika baMgalA dezanI svIkRtine prazna hate. bhUtAnAM uccAraNA uparathI ema lAgatuM hatuM ke A vAstavikatA teNe svIkArI che ane thoDA samamamAM ja baMgalA dezane svIkRti Apaze. paNa A paristhitimAM palaTe Avyo dekhAya che. baMgalA dezane svIkRti te nathI ApI paNa rASTrasaMghanA sabhya thavA baMgalA deze mAgaNI karI che tene paNa pAki stAna virodha kare che ane temAM cInane Teko maLela che. briTana, phrAnsa, raziyA ane bIjA saMkhyAbaMdha deze baMgalA dezanI A mAgaNIne Teko Ape che. sikayuriTI kAunsilama, meTI bahumatIthI A mAgaNI mejara thaI te upara cIne, rASTrasaMghanA sabhya thayA pachI pahelI vakhata viTono upayoga karyo. vicitratA che ke 20 varSa cIna sabhya na thaI zakaryuM tyAre amerikAnA virodha chatAM, bIjA deze cInanI mAMgaNIne Teko Apyo ane have e ja cIna, eka svataMtra dezane rASTrasaMghanI sabhya thatuM aTakAve che. simalA karArane bIje pAyAne muddo e hato bhArata ane pAki. stAne badhA prazna paraspara maLI patAvavA ane koI trIjA pakSanI daramiyAnagIrI rAkhavI nahi, A muddo pAkistAne svIkAryo che. paNa have kAzamIramAM rASTrasaMghanA nirIkSake rahevA joIe evo Agraha rAkhe che. bhUtanA A valaNa pAchaLa zuM ramata che, te samajAtuM nathI, tenI AMtarika paristhitine kAraNe A palaTo levo paDaze ke cIna athavA amerikAnA dabANathI AvuM banyuM te kahevuM muzkela che. pariNAme simalA karArane amala karavAnuM kArya (bhI gayuM che. IMdirA gAMdhIe A vize bhUta pAse khulAso mAgyo, jethI pAkistAnanA pratinidhi maMtraNA mATe bhArata AvyA che ane A lakhAya che tyAre maMtraNA cAlu che. 'gArDiyane barAbara kahayuM che ke Bhutto must return to the spirit and letter of Sim la fou(342 cetavaNI ucArI de ke there is an end to patience dhIrajanI paNa hada hoya che. ApaNe AzA rAkhIe ke bhUte pharI tenA asala svarUpa upara na jatAM pAkistAnI prajAnuM hita lakSamAM rAkhI, be deza vacce kAyamI zAti thAya tevAM ja pagalAM satvara bharaze. nahi te, pariNAma sAruM nahi Ave.. pUraka noMdha: A noMdha lakhyA pachI banne dezanA pratinidhi maMDaLe maLyA che ane saMtoSakAraka samajaNa thaI che tethI dezamAM rAhata anubhavAze. 24-8-72 cImanalAla cakubhAI prakIrNa noMdha gelanAtha 'kesa A bahu gavAyela kesamAM suprIma korTe TharAvyuM ke mULabhUta adhikAra nochA karavAnI ke laI levAnI pArlAmenTane sattA nathI. pArlAmenTe baMdhAramAM 24 sudhAro karI pitAnI A sattA kAyama karI che. tyAra bAda 25me sudhAro karyo, je ghaNo vyApaka che, khAsa karI milkatanA hako upara moTo kApa mUke che ane pArlAmenTane vizALa sattAo Ape che. pachI 26 sudhAro karyo, jemAM rAjAonA AliyANAM koI paNa vaLatara vinA rada karyA. A badhA sudhArAne paDakAravAmAM Avaze ema jANamAM hatuM. have te paDakAra thayuM che. keraLanA eka jamIna sudhAraNAnA dhArAne gerabaMdhAraNIya TharAvavA arajI thaI che. temAM 24 ane 25mAM rAdhArAne paDakAravAmAM AvyA che. have be rAjavIoe suprIma korTamAM kesa karI 24, 25 ane 26 traNe sudhArAne paDakAryA che. gelakanAthane kesa 11 jajonI bence sAMbhaLyo hato. tenI punarvicAraNA karavI hoya te 11 ane tethI vadhAre jonI benca karI zake. suprIma korTe evI moTI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10re. prabuddha jIvana tA. 1-9-72 >> kevalyajJAna vizenI jaina bhAvanA: eka mUMjhavaNa ? "A traNe kALA puruSArtha jADI sAthesAthe te paNa kAraNa nathI. nathI, kemake che ke te potAnA ke anAdithI karmathI vIMTaLAyele AtmA kevI rIte samyaga daSTi keLave, ane e daSTi prApta thayA pachI samyaga jJAna ane cAritryanA baLe kevI rIte aMte mukitanI dazA prApta kare e vastu jenadarzanamAM jeTalI bArIkAIthI teTalI ja raTatAthI samajAvavAmAM AvI che. je ekavAra e darzananuM e gRhIta svIkArI lIdhuM ke jagatamAM pravartamAna be tattva, caitanya ane jaDa, e banne, anAdi che, ane e banne ekabIjAthI saMpUkata lAgavA chatAM banne ekabIjAthI taddana svataMtra ane bhinna bhinna che, ane emanI e bhinatAnI sAcI pratIti thAya te pachI e banne vaccenuM bhedAna pUrepUruM prApta thAya che, ane e thayA pachI ja parama AnaMdanI avasthAne-AtmAnI je svAbhAvika sthiti che tene zAMzika paNa anubhava zakaya bane che, te pachI enuM bIjuM gRhIta paNa,-ke sahuthI prathama te, e bhedajJAna prApta karavA sivAya bIjA koI paNa puruSArtha karavo kAmane nathI-svIkArI levAmAM koI paNa sadbuddhivALI vyakitane jhAjhe vAMdha Ave tevuM lAgatuM nathI. kemake e darzana kahe che tema, sAce ane ekamAtra puruSArtha e bhedajJAna prApta karavAne ane e pachI AtmAnI sarvAga mukita prApta karavAnI dizAmAM pragati karavA mATe mathAmaNa karavA niraMtara udya kata rahevAnuM ja che. e sivAya bIjuM kaMI paNa karavuM koIne mATe paNa zakaya nathI, kemake bIjuM je kaMI paNa che te te pitAnA keIka aTala niyamane vaza rahIne ja varte che, ane temAM keInI koI paNa prakAranI sattA ' ' cAlatI nathI. caitanya tattva pitAnA kSetramAM jeTaluM baLavAna che, eTaluM te ja baLavAna jaDa tatva potAnA kSetramAM che. eTale to ene 'jaDezvara paNa kahI zakAya, kemake te potAnA niyamane ja adhIna rahIne svataMtra gatithI rasaMkramaNa kare che, ane koInI paNa rekaTeka ke avarodhane gaNakAratuM nathI, ke koI jAtane koIne paNa puruSArtha tenI gatina ADe AvatuM nathI. A badhuM barAbara samajAya tevuM che. jaDa tattva e caitanya tattva, AtmatatvathI taddana bhinna ane svataMtra che, ane Atmatattva je kaMI puruSArtha kare e, e bhinnatAne jANI, pitA vizenI pUrepUrI samajaNa meLavI pitAne prApta karavAne, ane e rIte pratAnI mukita sAdhavAno ja hoI zake, e vAta samajavAmAM muzkelI paDatI nathI. jainadarzanamAM te vAraMvAra bhAra mUkIne kahevAmAM AvyuM che ke dareka AtmA mAtra eka ja pura pArka karI zake che ane te potAnI mukita mATene. e vAta samajAya te che, paNa tene svIkAra karavAmAM jainadarzananI pitAnI ja eka mAnyatA mATe avarodha UbhA karatI lAge che. e mAnyatAne svIkAra karatAM, pelA puruSArthanI pitAnI suraNa dvArA pitAnuM manavAMchita phaLa prApta karavAnI zakita vize zaMkA UbhI thAya che.. te mAnyatA eTale kaivalyAnanA svarUpa vizenI jainadarzananI mAnyatA. e darzana pramANe e jJAna prApta karyuM hoya te ja vyakita janma-jarA-maraNanA cakramAMthI hameza mATe mukata thAya, ane tene zuddha-buddhacaitanyaghana AtmA parama dazA prApta kare. tene pachI karmanAM kazo baMdhana' na hoya ane eTale tene punarjanma hoya nahi. e jJAna prApta thayA pachI tene rAga ke draSanuM kazuM vaLagaNa rahe nahi, ane eTale AtmAnA mULa guNarUpI AnaMda sivAya bIjI koI dazA, anaMta kALa sudhI, tene mATe saMbhave nahi, anaMta kALa sudhI, kemake Atmatattva anAdi ane anaMta che. ane teNe saMpUrNa, kaivalyajJAna prApta karyuM hoya tethI te traNe kALa ane traNe lekane tAtA draSTA rahe che. kartA to te, kazAyane che ja nahi, eTale e prazna rahetuM nathI. AvA mukatAtmAo, kevalyAnI, anaMta che. e badhA ja, mArA, tamArA, save nA AtmAnI traNe kALanI-bhUta, vartamAna ane bhAvinI-gatividhi niraMtara joNI dukhI rahyA che, A traNe kALanI, samaye samayanI gatividhi jANI zakanAra koIka che te mAnyatAnI sAthe pelA puruSArtha ane enA samucita aUraNa dvArA maLanArI mukitanI mAnyatA zI rIte joDI zAya? kemake kevalyAnanI A jAtanI zakitane svIkAra karIne tenI sAthesAthe ja e vAtane svIkAra thaI jAya che ke mArA, tamArA, sarvenA AtmAne nI bhUta, vartamAna ane bhAvi ema traNe kALanI gatividhi pahelethI nizcita thaI cUkelI hovI joIe. jo e rIte e nizcita thaI cUkelI na hoya te pelA mukatAtmAo, je kevalyajJAnIo che ane ene aMge je traNe kALa ane traNe lekamAM je kaMI banyuM che, bane che ane banavAnuM che tenA jJAtA ane draSTA rahevAnI zakita dharAve che ke, mArA, tamArA ane sarve nA AtmAnI traNe kALanI gati vidhi zI rIte jANI dekhI zake? e kaivalyajJAnIo e badhuM jANI dekhI zake che te vize zaMkAne kazuM paNa kAraNa nathI. kemake koIkane paNa jo prazna thAya ke A amuka AtmA-kahe ke zreNika mahArAjAne AtmA-kayAM gati karaze ane kyAre mukata thaze, te kaivalyAnayukata temanA guru pAseA kissAmAM tIrthaMkaradeva zrI mahAvIra svAmI pAse-tene javAba taiyAra ja hoya che. e javAba pramANe jeNe samyak daSTi prApta karelI che, chatAM je amuka prakAranAM amuka kathiI lipta che e e zreNika mahArAjAne AtmA amuka atyaMta lAMbI samayamaryAdA pachI ja je AjanI ApaNI gaNatarInA mApanAM sAdhane pramANe karoDo varSonI paNa hoya-mukita prApta karI zake tema che. tyAM sudhI e AtmAe narka ane saMsAramAM AthaDavAnuM che. jo Ama ja hoya, je sarve AtmAonI baMdhana ane mukitana sthiti bIjuM kaIka-kaivalyazAnI ja, alabatta, - kAyamane mATe jANavuM ja hoya, to pachI e AtmAo game teTaluM jhUjhe, mathe, tapazcaryA ke cAhe te kare, te paNa e pUrvanizcita paLathI eka paNa paLa pahelAM temanI mukita zI rIte saMbhave? e ja pramANe, sAmI bAjunI daSTiethI joIe te, e ja AtmAo game teTalI puNya ke dharma viruddhanI lAgatI pravRtti kare, ke pApAcAra ke mithyAcAra kare, ke gara, deva ke zAstrane na mAne ke temanI AjJA pramANe na vate, ke. taddana niSkriya ke udAsIna banI besI rahe to ke, temanI mukitanI paLa AvI pahoMce tyAre eka paLa mATe paNa temane A sthiti prApta karavAmAM vilaMba thavAnuM nathI. alabatta, eTaluM jarUra svIkArI zakAya ke temane e mukitane kALa jema jema najadIka Avato jAya, tema tema, temanAmAM ApoApa e mukita meLavavA mATe je zAstrokata kathane che e pramANene AcAra thate Ave, ane zAstranA kathana pramANe ane zAstra bAMdhelI vyAkhyA pramANe ja teo mukita pAme. athavA te, sAme pakSe, jyAM sudhI te AtmAone mukitane kALa najIka na Ave tyAM sudhI temanI e mukita mATenI game teTalI IcchA ke jhaMkhanA hoya te chatAM paNa temanA AcaraNamAM ja kaIka evI jAtane pramAda, ke vidana, ke mithyA taraphanI daSTi ke evuM kaMIka AvI jAya che jethI temane A saMsAranA cakramAM paribhramaNa karyA ja karavuM paDe-jyAM sudhI pelI punita ghaDI na AvI pahoMce, tyAM sudhI. parama ane satpuruSArtha dvArA koI paNa AtmA pitAnI mukita game tyAre paNa prApta karI zake che tevI sAmAnya mAnyatA sAthe A Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-72 sthiti susaMgata nathI. kemake, jo e pramANe thaI zakatuM hoya, to paNa, kyAre mukta thaze tenI agAuthI koIne paNa jANa na hAya. koIkane paNa--bhalene kaivallazAnIne enI jANa che e batAve che ke haraeka AtmAnuM bhAvi pUnirNIta che. jo ema hoya to e AtmAno saghaLA puruSArtha mAtra tAMtrika (tachnical) arthamAM tenA mA bhale pAse lAvato hoya, paNa vyAvahArika ane pAramArthika arthamAM to e kAryakArI nIvaDato nathI. eno artha to eTalA ja thayo ke jema jaDa tattva potAnA aTala niyamAne adhIna rahIne potAnI AMdhaLI gatie vahana karyA kare che, tema Atmatattva paNa tenA pUrvaniIta bhAvine vaza vartIne ja potAnI gati kare che, ane tenI mukita jayAre nirmAyelI hoya tyAre ja thAya che--ta eka paLa pahelAM, na eka paLa pachI. prabuddha jIvana koI ema kahe - paNa, ke bhale tema hoya, koI paNa AtmAnI AkharI gati vize bhale tIrtha karo ke kaivalyajJAnIo jANatA hoya, paNa e pote to e jANato nathI ne? eTale eNe to puruSArtha karavA ja joIe ne? teno javAba e hoI zake ke bhale ne e enuM mana paDe teTalA puruSArtha kare. tene koNa nA pADe che ke pADI paNa zake? paNa chatAMye jo sthiti A pramANenI ja hoya to teno e puruSArtha, jyAM sudhI tenI mukitano samaya pAko na hoya tyAM sudhI sAcA puruSArtha banato nathI, ane ethI tenI mukitanuM kAraNa banatA nathI. jyAre pelA samaya pAkI jAya che tyAre ja tene, jene zAstro sAcA kahe tevA puruSArtha AcaravA sUjhe che, ane te ja tenI yukitanuM kAraNa bane che. tyAM sudhI te, te jene puruSArtha mAne che te jyAM mithyAcAra na hAye, tyAMye mAtra phiphsa ja hoya che. jainadarzana, je jo kaMI paNa hoya to atyaMta nyAyazuddha che, br..tally logical che, temAM A jAtanA paraspara virodhI lAge tevA visaMvAda zI rIte dekhAI rahyo haze? ke e vizenI mArI AkhI samajaNamAM ja kaMI doSa haze? e bAbatamAM koIka zAstrajJa ke tattvajJa jahemata laIne prakAza pAtharaze to mane kharekhara khUba ja AnaMda thaze. para Mtu traNe kALa ane traNe lAkanuM paLepaLanuM pUrNajJAna dharAvatA astitvanI kalpanA sAthe, A sva-puruSArtha dvArA ja mukitanI prAptino Adarza zI rIte meLa khAI zake? kemake AmAM to manuSya potAnI freewill dvArA potAnI IcchAzakitanA sphuraNa ane te pramANenA potAnA AcaraNa dvArA e mukitanI sthiti prApta karI zake te vAtano svIkAra rahelA che ane pelAmAM te e manuSya kazuMye Icche ke ka enI pahelAthI--karADI ke abajo varSoM pahelAMthI..e zuM karaze, nahi, e jANanArAM tattvonA astitvano svIkAra che. e banne vaccethI susaMgata rIte mArga koI paNa zI rIte kADhI zake e mAruM mana moTo koyaDo che. ane eTale to mArI A mUMjhavaNa huM vidbhajano pAro vinamrabhAve rajU karuM chuM. --gulAbadAsa brokara zrI jaina yuvaka maMDaLa, vilepAraleAjita vyAkhyAnamALA viSaya ApaNI sAmAjika paristhiti vyAkhyAtA 5-9-72 zrImatI jayavaMtIbahena mahetA 6-9-72 zrI karasanadArA mANeka 7-9-72 zrI jyotIndra dave 8-9-72 zrI Izvara peTalIkara 9-9-72 AcArya amRtalAla yAzika 10-9-72 zrI haribhAI koThArI 11-9-72 DaoN. kalyANamalajI loDhA sthaLa : seMTa jheviyarsa hAIskUla, vilepArale, samaya : rAtre 9 (nava ) vAge. vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna zrI karasanadArA mANeka saMbhALaze, 'prema', kavi kAlidAsanI dRSTie 'sAhitya ane dharma ' sukhano pArasamaNi 'prema' 'vivekAnaMdanI dharmadaSTi' 'vartamAna jIvanamAM dharmanuM sthAna' jainadarzana ane tenI mahattA ' 103 TALAMvRtti ane vivekabuddhi ToLAMvRtti (mAM ba-menTAliTI) eTale zuM, tenAM lakSaNa ne svarUpa kevAM hoya che tenI saiddhAMtika carcA-vicAraNA karavAne badale te vRttinuM jemAM spaSTa ane surekha darzana thAya tevA koI joyelA-anubhavelA prasaMga varNavyA hoya te te vadhu sArI rIte samajAya evA mA abhiprAya che. eTale tAjetaramAM banelA evA eka arthasUcaka prarsIganuM citra huM mArI rIte ahIM AlekhuM chuM. ToLAMvRtti ane vivekabuddhi vaccenA bheda paNa e prasaMgacitramAMthI anAyAse tarI Ave che. te tene AnuSaMgika lAbha che. amArI kaoNlejanA najIkanA vistAramAM AvelI eka kAlejanA vidyArthIoe pAtAnI phariyAdo dUra karavA mATe haDatALa pADI. sAmAnya rIte bane che tema temAMthI mArAmArI ne bhAMgaphoDa janmyAM tathA bahAranAM aniSTa tattvo paNa temAM bhaLyAM. samajUtIne badale | bhAMgaphoDanI dhamakIthI DarIne kaoNleje namatuM jokhyuM ane dAlanane saphaLatA maLI. bhAMgaphoDamAM racanArAone adAlananI saphaLatAno svAda dADhe vaLagyA vinA kema rahe? gheADA samayamAM ja bIjuM AMdalana karavAnuM nimitta zodhI kADhayuM. lokasabhAnI vacagALAnI cUMTaNIne nimitta banAvI yunivarsiTInI parIkSAo mADI levAya, kaoNlejomAM pUrva-parIkSAo (a. priliminarI parIkSAo)nA pariNAmone avagaNI badhAne yunivarsiTInI parIkSAmAM besavA devA joIe te mATe caLavaLa upADI. A mAgaNIe mATe divasa nakkI karyA. te divase vidyArthIoe kaoNlejamAM haDatALa pADavI ane sAmudAyika rIte upakulapati pAse jaI A mAgaNIo rajU karavI tema TharAvyuM. bAjunI kaoNlejonA vidyArthIone temAM sAmela karavAnA nirNaya karyo. sAmAnyata: mArI kA lejanA vidyArthIe AvA adAlanamAM nathI joDAtA tethI vidyArthIAnuM tyAM saraghasa laI jaI temanI 'bIka dUra karavI ane temane temAM khAsa sAmela karavAnuM vicArAyuM hatuM. mane A vize mAhitI maLI. mAgaNIdina nakkI karyuM te paripatra mane maLyA. me. prathama mArI kAlejanI vidyArthIsabhAnA pratinidhiAne bAlAvyA. temanI joDe vigatathI vAtacIta thaI. pariNAme evA adAlanamAM kAI nahi ja joDAya tema temaNe daDhatApUrvaka kahyuM. adhyApaka gaNane meM adAlananI mAhitI ApI ane kadAca AMdolana ugra bane te te mATe sAvadha rahevAnI sUcanA karI. mArI kaoNlejamAM adAlanakAro saraghasa lAvaze ane thADuM tAphAna paNa thAya ema mane lAgyuM. mane mArA vidyArthIo vize vizvAsa hato, paNa bahAranAM tattva bhAMgaphoDa ke tAphAna kare tevI bIka hatI. sAvacetInAM pagala tarIke me' peAlIsane A hakIkata jaNAvI tathA kaoNlejanI bahAra rastA upara mArAmArI thAya to te aMge ghaTatuM karavAnI vinaMtI karI. mAgaNIdinane divase sADAdasanI AsapAsa vidyArthIonuM ToLuM Avaze ema dhAryuM hatuM. huM nava vAge ja hAjara thaI gayo. pAlIse vyavasthA karI hatI ane kAlejathI saheja dUra bahAranA rastA upara tophAna na thAya te mATe baMdAbasta karyo hato. dasa vAgye bUmAbUma karatuM vidyArthIonuM ToLuM AvI paheriyuM. polIse kA lejathI sA eka vAra dUra e ToLAne rokyuM ane jemane kaoNlejamAM bhaNavA javuM hoya tevA mArA vidyArthIone javA devAmAM Avaze tema jaNAvyuM. Adolana karanAra vidyArthIoe amArA vidyArthIone rokavA prayatna karyo, paNa amArAM vidyArthI-vidyArthinIo temanuM kazuM na sAMbhaLatAM kaoNlejamAM AvyAM. kaoNlejamAM pUrepUrI kahI zakAya teTalI hAjarI hatI. bahArathI amArI kaoNlejanA nAmanI bUmamAM ane zarama, zarama' ke 'hAya! hAya !" nA pAkAro jorathI thavA lAgyA. vAtAvaraNa garama banyuM, paNa polIse potAnuM kAma zAnti-samajAvaTathI karyuM eTale parisipati kAbUmAM Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104. prabuddha jIvana tA. 1-9-72 rahI. eka bAju niyamita rIte kolejamAM kAma cAlatuM hatuM ane bIjI bAju AMdolanakAronI pracaMDa bUmAbUme cAlatI hatI. jANe bannee zAMtimaya saha-astitva (pIsaphUla ko-ekijhasTansa)nAsiddhAM- tane svIkAra karyo hoya tema lAgatuM hatuM. vAtAvaraNa game tyAre uzkerATa ane tephAnabharyuM ane tenI mane bhIti lAgatI hatI. evAmAM mArI kaeNlejanA mukhya dvAra pAse mArI ja kolejanA eka saheja moTI vayanA vidyArthIne meM mAthe rUmAla bAMdhato jo ane pachI nIce vaLIne paththara letA hoya tevo mane bhAsa thaze. meM ene belA ne pUchyuM: "nIce vaLIne paththara letA hatA? kAMIka tophAna karavAnI icchA che?" "nA, sAheba, huM te zAtithI UbhuM chuM." mAthe rUmAla kema baLei che? nIce vaLatAM meM tamane joyA eTale paththara levo haze ema mane lAgyuM hatuM. paNa tamAruM kahuM mAnuM chuM ke tame zAntithI UbhA hatA." "taDako lAgato hato eTale mAthe rUmAla bAMdhyuM." "tame Aje ATalI badhI adolana karanAranI bUma saMbhaLAI rahI che te vakhate Ama bahAra UbhA rahyA cho tethI mane navAI lAge che. tame vargamAM kema nathI gayA?" "huM prathama varSa vinayanamAM chuM. mAro varga sADA bAre zarU thAya che." "to pachI atyAre savA agiyAre kaeNlejamAM zA mATe AvyA che?" kaze javAba na maLyuM. meM smita karatAM pUchayuM, "tame A adelanamAM bhAga levA Iccho cho ?" eNe dhImethI kahyuM, "hA, sAheba." "zA mATe? tamAruM daSTibindu te samajAvo," meM pUchyuM. "cUMTaNInA kAraNe parIkSAo thoDA divasa meDI zarU karavI joIe. ema mAnuM chuM. cUMTaNI vakhate vidyArthIo kema vAMcI zake?" ekavIsa varSanI uMmare matAdhikAra maLe che; meDhA bhAganA vidyArthIe matAdhikAranI umaranA ja hotA nathI; pachI cUMTaNImAM emane zuM karavAnuM hoya? emanuM mukhya kartavya abhyAsa karavAnuM che. tamArI uMmara keTalI?" "mane tevIsa varSa thayAM. huM matadAra chuM." ' "paNa tamArI uMmaranA ke tamArAthI vadhu uMmaranA vidyArthIonI saMkhyA bhAgye ja pAMcasAta TakA haze. moTA bhAganA vidyArthIonuM hita jovuM e tamArI pharaja kharI ne? e praznane vicAra bIjI rIte paNa karavo ghaTe che. InTara sAyansanA vidyArthIomAMthI meDikala ke IjanerI kaeNlejamAM dAkhala thavA IcchatA vidyArthIonI taklIphane vicAra karyo che? tame jANo cho ke meDikala, IjanerI ke Tekaniksa kolejomAM praveza meLavavAnI tArIkha nakkI thaI gaI hoya che. A rAjayamAM jemane praveza na maLe temane bIjAM rAjyamAM meLavavo hoya te te tArIkhe pheNa pheravaze? pariNAme, tamArA ja vidyArthImitronuM ahita thaze tene vicAra karyo che?" "ene khyAla mane nahote," ema teNe javAba Apyo ane te saheja vicAramAM paDe hoya tema mane lAgyuM. "eka bIjI rIte paNa vicAra karavo joIe. dhAro ke parIkSA DI meDI levAnuM nakkI karyuM. tame jANo cho ne ke mArcanA trIjA aThavADiyAthI menI Akhara sudhI parIkSAo cAle che? gaye varSe kaoNleja UghaDI tyAre dvitIya varSa vinayananuM pariNAma bahAra paDayuM hatuM. have parIkSA meDI thAya tethI pariNAma meDuM bahAra paDe eTale kaeNleja meDI ughADavI joIe ema paNa emAMthI phalita thAya che ne? te A badhuM vidyArthIonA hitamAM che te paNa jayAre dara moTe bhAga mata ApavAne lAyaka gaNAya tevI umare na pahoMcyA hoya tyAre !" A vastuone mane khyAla ja nahote," nikhAlasatAthI teNe kahyuM. have to khyAla Avyo ne?" meM pUchayu. "hA, jI. paNa badhA vidyArthIone rphorma ApavAM joIe ane yunivarsiTInI parIkSAmAM besavA devA joIe ema huM mAnuM chuM." zA mATe?" "sAheba, ame esa. esa. sI. pAsa thayA chIe eTale amArI sAmAnya bauddhika kakSA ThIka che ema puravAra thayuM gaNAya. kadAca bahu na vAMcyuM hoya athavA vaMcAyuM hoya ane pUrvaparIkSAmAM pariNAma sAruM na hoya to paNa chellA be mahinAmAM mahenata karIne pAsa thaI javAya. te amAruM kaeNrma rokavuM ane parIkSAmAM besavA na devA e kaI rIte nyAyI gaNAya?" tamArI vAtane jarA barAbara vicAra karo. ItihAsa-bhUgoLa jevA vAMcavAnA viSayo hoya te vAMcIne kadAca kaMIka jarUra taiyAra thaI zake, paraMtu gaNitazAstra ke padArthavijJAna jevA viSayomAM kAMI ja abhyAsa thayo na hoya to chellA be mahinAmAM covIse kalAka mahenata kare te paNa pAsa thaI na zake. e viSanA abhyAsakramanA aMge parasparanI sAthe joDAyelAM che; eka aMga na samajAya te tyAra pachI pagathiyuM na caDI zakAya. AvA viSamAM agAunI badhI parIkSAomAM kharAba pariNAma hoya te tene oNrma zA mATe ApavuM? pAsa thavAnI zakayatA jarAya na hoya tyAre paNa ene yunivarsiTInI parIkSAmAM besavA devAthI zuM phAyado? bIjI vAta. tame vidyArthI cho ane huM paNa hate. ApaNI vAMcavAnI gati parIkSA najIka Ave che tyAre vadhe che e hakIkata to svIkAraze ne? jo badhAne ja parIkAmAM besavAnI chUTa apAya te pUrva-parIkSA mATe sau gaMbhIrapaNe taiyArI na kare te dekhItuM che. to pachI yunivarsiTInI parIkSA vakhate paNa tamArI dalIla AgaLa vadhArIe te vadhu vidyArthIone pAsa karavA mATe adiAlana karavuM joie ema paNa temAMthI phalita thAya ne?" huM vinayanamAM chuM eTale gaNitazAstra vagere viSayane khyAla mane nahoto Avyo. tamAruM daSTibindu huM samajI zakuM chuM." mane tamArI nikhAlasatA joI AnaMda thAya che. vidyArthIo vadhu javAbadArI samajI vAMce, mahenata kare, to parIkSAnuM pariNAma sAruM Ave. tethI zikSaNanI guNavattAnuM stara vadhe. anya dezanA vidyArthIonI sarakhAmaNImAM ApaNA vidyArthIe sAruM raNa jALavI zake. temAM vidyArthIonuM tema ja rASTranuM hita samAyeluM che e spaSTa vAta che; tethI badhAne ja parIkSAmAM besavA devAnI mAgaNI karavI e kaI daSTie nyAyI gaNAya?" mArA kahevAnI e vidyAthI upara ThIka asara thaI e huM joI zakayo. meM ene kahyuM, "meM mAre daSTikoNa samajAvyA. have tame jaI zako cho ane adilanamAM bhAga levAnuM vAjabI lAge che tema karavA tame svataMtra che." e vidyAthI gaye. enI sAthenA traNacAra mitro paNa tenI sAthe gayA. pachI adilanakAronA TeLAmAM na jatAM te ghera gayA ane tephAna karanArAonA ToLAmAM teo na bhaLyA. samajAvaTathI thayelI zubha asara joIne mAruM zikSaka-aMta:karaNa satiSa pAmyuM. (kramaza :) amRtalAla yAjJika Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-72 prabuddha jIvana 15 che maraNa pUrve diradInI aMtima avasthA hoya ane jIvavAnI koI AzA na hoya tyAre zAtithI daradIne tenI jIvAdorI pUrI karavA devI ane tenI jIvAdorI laMbAze evI AzAe tene trAsa ke ribAmaNI thAya tevA pApo levA na joIe te vize mArI eka TUMkI noMdha "prabuddha jIvanamAM prakaTa thaI che. te saMbaMdhe, zrI kizoralAlabhAInA " maraNavidhi" nAmanA lekhamAMthI A viSayane lagate bhAga zrI hariprasAda vyAse mokalAve che te vicAraNIya hoI ahIM prakaTa karavAmAM Ave che. zrI kizoralAlabhAI mArA karatAM kAMI AgaLa jAya che. asahya vedanA thatI hoya temAM dardInuM zIza maraNa thAya tevA upacAra karavA ane hiMmata hoya te viSama avasthAmAM viSa ApavuM paNa agya nathI tema kahyuM che. mane A barAbara lAgatuM nathI. daradInuM zAnitathI mRtyu thAya, kudaratanA kramamAM, te eka vAta che ane mRtyu zIdhra banAvavuM te sAva judI vAta che. dayAprerita khUna jevI A vAta che, je mane yogya lAgatI nathI. A vize meM pahelAM lakhyuM che. | mArI noMdhamAM meM zrI IndulAla yAjJikane dAkhalo Apyo che. te bAbatamAM zrI narendra lAlabhAI zeTha mane jaNAve che ke IndulAlanA kesamAM bilakula ribAmaNI na hatI, balka DaoN. dAmANI ane De. misa saudAminI paMDayA jeo temanI sAravAra karatAM hatAM temane abhinaMdana ApavA jevuM che. je DaoNkaTaroe sevA karI temanI kAMI TIkA karavAne mAro IrAdo na hato. zrI IndulAlanuM meM udAharaNa ApyuM hatuM. chatAM zrImatI lIlAvatI munazI jeo pUrve zrI IndulAlanA nikaTanA paricayamAM hatAM, temaNe zrI munazIne udezI teo patra lakhe che temAM, zrI IndulAlanI mAMdagI vize temane zuM lAgyuM che te jANavA jevuM che, je ahIM noMdhuM chuM. -taMtrI) - jyAre mArI AjubAjunA lokone ema lAge ke have huM thoDA gaNAya. vaLI, AzA ane IcchA e be judI bAbata che. mArA divasane ke kalAkane ja mahemAna chuM te vakhate, jo mane bhAna hoya snehIo Iche ke huM sadA jIvate rahuM. ane tethI teo AzA rAkhe ke kadAca huM jIvI jaIza, to te AzA nahi paNa IcchA ja ane huM mArI ghaDI najIka AvelI che ema na jANate houM te, che. sarva saMjoge tapAsatAM zuM banavA saMbhava che, teno aMdAja mane sAvadha karI devo joIe. pate aMdara aMdara cetI javuM ane te AzA athavA nirAzA che. te jotAM je evo aMdAja thAya ke mane aMdhArAmAM rAkhavA e barAbara nathI. huM te jJAnI ane samaju huM jIvI zake ema nathI. te tyAM "AzA amara che" e nyAya chuM, mane zuM kahevAnuM hoya evI kalpanA paNa na karI levI. kAraNa ke lAgu paDato nathI. tyAM mane maraNa mATe taiyAra kare ane bIjAoe ' jijIviSA AtmAnIne ye mehamAM nAkhI de che. huM jIvavA paNa taiyAra rahevuM emAM viveka che. mane bhAna hoya to mAra maraNa najIkamAM che ema mane sAvadha mATe talapApaDa thato houM te mitroe mArAM phAMphAMnI vyarthatA batAvI karyA pachI je huM te samAcArathI gabharAI jAuM ke nAhiMmata thaI jAuM mane maraNane bhaya choDavA samajAvavo joIe. to samaja mitroe mane buddha-caritramAM nakula mAtAnA kissAmAM dAkataro ane sagAMone eka svabhAva paDelo hoya che ke che tema sadupadeza ApI hiMmata ApavI joIe, pate e raDAroLa chellA zvAsa sudhI jivADavA mATe kAMIne kAMI deDadhAma karyA ja kare na karavI joIe ane mane ya jANe mArA para koI mahAna Apatti AvI paDelI hoya tema bebAkaLa na thavA devo joIe. mAre kAMI che. chellI kSaNe paNa hemagarbha ApavA, Ijekazane bhAMkavA, "zakita kahevA-karavAnuM hoya, sUcanAo ApavAnI hoya te te hiMmatapUrvaka sacivavA mATe" kherAka ApyA karavA ane kaMIka navA dAkatara, pUchatrI joIe ane nedhI levI joIe. A kAma jema bane tema vaidya, hakIma I. nI kaI bhalAbhaNa kare to tene belivavA deDe che. jhapATAbaMdha patAvI devuM joIe. - kizoralAla mazarUvALA Ane pariNAme kaI virala ja jIvI jAya che. moTe bhAge mANaso vadhAre ribAIne mare che. AmAM mane DahApaNa lAgatuM nathI. davAo be prakAranI hoya che. eka hRdayane zera kalIka vadhAre - guru nAnaka eka divasa eka gAmamAM rokAyA hatA. rojanI cAlatuM rAkhavAnA uddezavALI ane bIjI maranAranI vedanAone Teva pramANe meDI rAta sudhI e dhyAnamagna avasthAmAM beThA hatA. e samaye 16-17 varSanI eka bALA emanI pAse AvI. guruochI karI tene thoDI rAhata ApavAvALI. jIvavAnI AzA bilakula jae AMkha ughADI joyuM ne premathI pUchayuM: "kema beTI, zuM che?" na lAgatI hoya chatAM je be kalAka maraNa ThelAya teTaluM ThIka e vicA- bALAe tarata ja pitAnI rAmakahAnI zarU karI: rathI thatA upacAra mane khATA lAge che. mahAtmAjI ! huM A gAmanI eka garIba chokarI chuM. mArA mane asahya vedanA thatI hoya temAM mane kaMIka rAhata bApujI dabANane kAraNe A ja gAmanA eka 70 varSanA paisAdAra maLe, ane mAruM maraNa zAMtibharyuM ane zIta thaI jAya tevA upa- vRddha sAthe mArAM lagna karavAnAM che. A vRddha atyAra sudhI traNa vAra cAra karavAne harakata na hoya. dA. ta. gaLuM sukAtuM hoya to temAM to lagna karI cUkI che. huM enI cothI patnI banIza. huM umaralAyaka thaIza ke tarata ja mAro pati mRtyu pAmaze. mAre tyAM pANI reDavuM, zvAsa levAtuM na hoya te kisajananI madada ApavI nathI paraNavuM. huM kone kahuM? mAruM du:kha koNa sAMbhaLe? huM khUba nirAza vagere. Ama karavAmAM kadIka kudaratane ke potAnuM kAma karavAnI taka thaIne ApanI pAse AvI chuM. Apa mane bacAve." maLI zake. paNa davAo te sAmAnya rIte kudaratavirodhI ja hoya guru nAnake enA mAthA para hAtha mUkI kahyuM: "jA nuM ghare che. hiMmata heya te viSama avasthAmAM viSa ApavuM paNa agya nathI. 'jA, badhuM barAbara thaze." bALA zAMtithI ghare gaI. manamAM zraddhA. dAkatare samajAve che ke chellI kSaNa sudhI prayatna na choDe rAkhIne ke enuM kAma thaze ja. e emane dharma che. DAhyAe temane Teke Ape che ke AzA amara bIje divase savAre nAnaka gAma choDIne bIje gAma javA nIkaLyA. AkhuM gAma nAnakanA darzana mATe AvyuM. emAM pele. che, kadI nirAza thaIne prayatna che.DAya nahi, A banne kathane adhUrI vRddha paNa hato. vRddhane joIne guru nAnake ene pAse bolAvIne che. je prayatnanI asara vize ApaNI khAtarI hoya tene choDavo nahi pUchayuM:"bhAI, tame dhanavAna dekhAo cho chatA moDhA parathI du:khI e to barAbara che, paNa jayAM manuSyanuM zAna khUTayuM, tyAM kevaLa kema jaNAe cho? tamane zAMti nathI maLatI, kharuM?" vRddha kahyuM DUbato mANasa taNakhaluM jhAle tema phAMphAM mAravAM ane tene prayatna "hA, gurujI, mAruM citta zAMta nathI. mArI AzAo kaLatI nathI. mane evo upAya batAve ke jIvanamAM zAMti maLe?" kahevo e barAbara nathI. ane "AzA amara che" tethI ziALatA guru nAnake ene eka maMtra Apyo:"mana jIte jaga jIte." hamezAM DahApaNanuM ja lakSaNa che ema na kahevAya. dareka AzAne amara A sAMbhaLatAM ja vRddho saMyamavrata laI pelI bALA sAthe paraNarAkhavI e viveka nathI, vivekabharI AzAne na choDavI e barAbara vAno vicAra mAMDI vALyuM. saMka: phirojha gArDa "mana jIte jaga jIte" Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 prabuddha jIvana - tA. 1-9-72 AnaMdaniketana Azrama , [lagabhaga 22 varSathI zrI harivallabha parIkha, choTAudepuranA AdivAsI vistAramAM, lokasevAnuM suMdara kArya karI rahela che. temane raMgapura AzrAma sevAnI anekavidha pravRttionuM kendra che. zikSaNa, audyogika vyavasAyazALA, zibiro, sahakArI pravRttio, Arogya, piyAta janAe, grAmadAna, vagere janAo mAraphata A ati pachAta ane garIba vistAramAM ghaNI jAgRti lAvyA che. AdivAsIone vyasanethI choDAvavA, khAsa karI dArU ane lokazakita keLavavI te dhyeya rahyuM che. A kAryamAM temane sArI saphaLatA maLI che. aneka videzI sevA saMsthAnA kAryakaroe temanA AzramanI mulAkAta lIdhI che ane prabhAvita thayA che. pariNAme, videzathI paNa ThIka pramANamAM sahAya maLe che. be varSa pahelAM zrI harivallabhabhAI videza pravAsa karI AvyA ane khUba saMparka sAdhyo. temanA videzapravAsanA anubhavanI pustikA, In Search of world family' temaNe prakaTa karI che. sarva sevA saMgha taraphathI "gujarAta ke grAmadAna" pustikA tathA aMgrejImAM 'A Dream takes Shape" prakaTa thayAM che temAM AnaMdaniketana AzramanI pravRttione vistRta ahevAla Apyo che. - videzapravAsathI pAchA AvyA pachInA doDha varSanI AkAMmanI pravRttione TUMko ahevAla temaNe jaina yuvaka saMghane ekalA che. temAM khAsa dhyAna kheMce tevI be pravRttio-lekaadAlata tathA rASTrIyakRta ba"ka sAthe saMbaMdhane lagate bhAga ahIM ApavAmAM Ave che. zrI harivallabhabhAI jaina yuvaka saMgha sAthe sAro paricaya rAkhe che. keTalAka samaya pachI teo muMbaI AvavAnA che tyAre temanI pAsethI A pravRttio saMbaMdhe vizeSa jANakArI prApta thaze. - taMtrI] lekaadAlata mAraphata chellA varSamAM 1000 karatAM vadhAre kesanA zubha haste A pejanAne zubhAraMbha thayo jenuM dastAvejI citra cukAdAo lAvI zakAyA che. lekaadAlatamAM khAsa karIne pati- (DokyumenTarI philma) paNa bhArata sarakAre utArI, je Aje aneka patnInA jhaghaDA, jamIna aMgenA jhaghaDA, bhAI-bhAInA jhaghaDA, cerI sinemAgRhomAM batAvavAmAM Ave che. A vakhate dhirANanuM kAma zarU thayA pachI cAreka divasamAM be ke e kAma baMdha karyuM. koI khAsa vizeSa ane mArAmArInA jhaghaDA tema ja sarakArI karmacArIo mAraphate kAraNa upasthita thayuM na hatuM. amane lAge che ke jemanAM sthApita levAtI lAMca aMgenA prazna mukhyatve hoya che. banne pakSone saMtoSa hite ghavAtAM hatAM tevA zohakArA, beMka dalAle tema ja kamizana. thAya te rIte samAdhAna karAvavA prayatna karIe chIe. lokomAM AthI meLavanA beMka karmacArIoe bhegA maLIne A vaijanA niSphaLa thAya verano vistAra thato aTake che ane paraspara prema, rAmajUtI ane eve prayatna karyo haze. mAre A yojanAne zarU karavA khUba prayatna -karavA paDayA. beMkanA kasToDiyanane paNa maLavuM paDatuM. A badhA prayatna saMpano vistAra vadhe che. lokaadAlatane ame lokazikSaNanuM mAdhyama niSphaLa jatAM 2,200 kheDUta kuTuMbanI khetI ane jiMdagI jokhamamAM mAnyuM che. tethI tenA dvArA deza ane duniyAnA pravAhothI temane mukatAM chellA upAya tarIke mAre 19mI jUnathI 27mI jUna sudhI paricita rAkhato rahuM chuM. pitAnA sthAnika praznano vicAra deza ane ATha divasa sudhI upavAsa karavA paDayA. 29mI jUne be ke potAnI duniyAnA saMdarbhamAM rahIne teo karatAM zIkhe, e amAro prayatna bhUla pharI sudhArI ane kAma zarU karyuM. atyAra sudhImAM rUA. 7,62,185nuM dhirANa karyuM. upavAsanA kAraNe 14 ratala vajana gumAvyuM che. rahe che. ApaNI lokaadAlata AkhA deza mATe ane videzanA zarIramAM sArI evI nabaLAI vartAI rahI che. ThIka thaI jaze. aneka yAtrIo mATe eka AkarSaka viSaya banI rahI che. tethI ja harivallabha parIkha aMgrejI nAjhapepara 'TAImsa opha InDiyA, hiMdInA "dharmayuga" ane sAptAhika sivAgAmamAM lokaadAlata aMge lekha lakhAyA che, Apane jANIne AnaMda thaze ke AvatA mahine bhArata sarakAranA jema yogya ane zreSTha upagathI roga maTe tevI ja rIte jIvaphilma Divijhana taraphathI ApaNI lokaadAlatanI philma utAravA mATenI dazA TALavAnuM uttamamAM uttama ane jIvatuM sAdhana "bhAva" che, teoe mAgaNI karI che. . bhAva"nI niraMtaratA ane gADhatA thatAM manAdikaraNanuM sahabheLe rASTrIyakRta beMka sAthe saMparka rUpAMtara thAya che ane je kAMi sAdhanane abhyAsa karIne temAM paNa chellAM be - traNa varSa daramiyAna beMkonA rASTrIyakaraNanA kAraNe paNa je "dila" na hoya to "bhAva" to jAge ja kayAMthI? senTrala beMka opha IThiyA sAthe ApaNA saMbaMdha thaze. sane 1970- 'hari, hari, bUma che pADe, na dila te bUma pAchaLa che' ema 71mAM beMke baLada kharIdavA mATe traNa varasanA haptAvALI rU. meM 'jIvanasAyaNa'mAM gAyuM che. "dila" nI vAta sahuthI moTI che. 1,4,000nI lona ApI, je 26 gAmanA 111 kheDUtone vaheMca- 'dila' vinAnuM badhuM ja zuSka, vAmAM AvI. A vistAramAM baLada e meTA kharcavALI jarUriyAta che, . kharekharI garaja,svArtha, javALAmukhInI peThe dhagadhagatI tamA , jenA kAraNe kheDUtone devAmAM paDavuM paDe che ane 100thI mAMDIne tenA utkaTa pramANamAM pragaTayA vinA temAM "dila" kadI paNa hoI 300% sudhInuM vyAja bhegavavuM paDe che. A lona maLatAM kheDatone zakatuM nathI ane "dila" hoya te ja "bhAva" hoi zake." khUba phAyado thayo. prathama haptAnI 100 e 100% vasUlAta - jIvanavikAsalakSI zreyArthInA jIvanamAM tethI "bhAva" mahattvane beMkanA koI prayatna vagara kheDUtoe karI ApI. AthI pretsAhita che ane vikAsa thavAmAM "bhAva" ja mukhyatve bhAga bhajave che, thaIne sane 1971-72 mAM rUpiyA 5,51,125nI lena 96 gAmanA "bhAva" nA paNa judA judA prakAra che, judI judI kakSAo che ane tevuM ja tenA vyakata thavApaNAmAM paNa. pratyeka bhUmikAne 'bhAva : 562 kheDUtone vaheMcI. AthI kheDUtone ghaNo lAbha thayo, samayasara paNa judo jude. A madada maLatAM utpAdanamAM vadhAro thaze ne tethI ja A pachAta - "bhAva"nI niraMtaratA hovA chatAM te dekhA dete nathI, paraMtu gaNAtA AdivAsIoe beMkane 100 e 100% vasUlAta ApIne bhAvanAM jyAre pUra UchaLe che. tyAre temAM mastI caDe che ane e pitAnI prAmANikatA sAbita karI. vyAja khAtA vepArIo upara "bhAva"mAM matI pragaTe che, tyAre te 'bhAva vyakata lakSANa te AnI bahu moTI asara paDI. beMkane AthI protsAhana maLyuM. jenA khumArI che. evA bhakatajIvananI khumArIne saMsArI loka gya kAraNe sane 1972-73 mATe amArI sAthe maLIne baMke 196 rIte nahi samajI zake evuM mane lAge che. keTalAka lokone meM A te bhAre abhimAnI che,' ema kahetAM jAtajAta sAMbhaLelA gAmanA 2,200 kheDUtone 25 lAkha rUpiyA vaheMcavAnI jAhe che. jyAM UchaLatA bhAvane dha.dha che tyAM khumArI che ja. jyAM sUrya rAta karI. tA 29-5-72 nA roja gujarAta rAjayanA zramamaMtrI zrI, Uge che tyAM prakAza che ja, tevuM 'bhAra' ne khumArI'nuM lakSaNa che. sanatakumAra mahetA ane paMcAyatamaMtrI zrI. ratubhAI adANInA - meTA ja bhakatajIvananI khumArI * Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-72 prabuddha jIvana 107 - ATaluM thaI zake? karavuM joIe? 5 [3. kAntilAla zAhanAM keTalAMka sUcane vicAraNArthe ahIM prakaTa karyA che. rDo. kAtilAla pite kahe che tema A sUcane prathama daSTie avyavahAru lAge te paNa kaMkI na detAM zAtithI vicAravAM. prabuddha jIvana'nA taMtrIne anukuLa haioya te tenI carcA karavA kahyuM che temAM koI pratikaLatA nathI. A badhAM sucanAmAM eka lava che, garIba - tavaMgara vacceno bheda bhUMsI nAkhI. samAnatA lAvavAne, pahelAM traNa ane, relave, haispiTala ane sinemA vize mAro mata evo che ke A badhI bAbatamAM be varga rAkhavA vadhAre AvakAradAyaka ane anaphaLa thaze. ghaNAM kAraNe badhAne eka ja dhAraNe mUkI nahi zakAya. vizeSa carcAmAM atyAre nathI Utarate. cethI sUcana bAbata mAro mata e che ke AvakanI moTI asamAnatA ochI karavI joIe. meTA karaverA mAraphata ochI thAya che chatAM hajI aMtara ghaNuM moTuM che. tenuM pramANa zuM devuM joIe te vicAraNA karavA jevuM che. zarUAtamAM DaeN. kAntilAle sUcavyuM che te karatAM vadhAre kAMIka pramANa rAkhavAmAM harakata nathI. raziyA jevA dezamAM paNa A aMtara sArA pramANamAM che. nyUnatama Avaka nakkI karavAnuM vadhAre jarUranuM che. living wage ApaNa dhayeya che paNa badhA mATe Minimum wage te nakkI thavA joIe. bekArInuM pramANa eTaluM vyApaka che ke nyunatama vetana atyAre nIcuM hoya te paNa kAma ApI zakIe te jarUranuM che. AvakanI TecamaryAdA nakkI karavAnI sarakAra vicAre che. atyAranA saMjogomAM AvuM kAMIka karavuM ja paDaze. vartamAna paristhiti asahya che taMtrI : IndirAbahena sattA para AvyAM tyArathI emaNe prajAne eka khAnagI dAkataranI ane athavA khAnagI IspitAla ke narsiMga homamAM sUtra ApyuM - jovo chuTAcho ! AthI sAmAnya prajAnA manamAM sAravAra laI zake, sarakArane adhikArIonuM ahaM piSavuM hoya te AkAMkSA pedA thaI ke have dezane garIba mANasa sukhI thaze. paNa AvI khAnagI sAravAranI rajA Ape ane tenuM kharca -AkhuM ke prajAne judo ja anubhava thAya che. garIbI haTatI nathI ne megha- aMzata:- te maMjUra karejo ke e ISTa nathI. tathApi sArvajanika vArI vadhatI ja jAya che, arthAta garIbI UlaTI vadhe che. virodha pakSo ispitAlamAM te emane kazA vizeSa adhikAra na ja maLe. AvuM AkSepa kare che, taTastha loko kaTAkSa kare che, sAmAnya prajAjana nirAza karavAthI IspitAnA karmacArIonI vartaNUka sudharaze, garIbAne thAya che. paraMtu eklo IndirAbahena - ke pachI game te hoya - zuM sArI davAo maLaze tathA emanA tarapha vadhAre dhyAna apAze. koI karI zake? emanA sAthIe, ane khAsa karIne AkhuM vahIvaTI roga - dA. ta. kSaya ke dAjhelAM mATe- judA vorDa rAkhavA hoya te taMtra prAmANikapaNe ane sAcA hRdayathI emane madada na kare tyAM rAkhI zakAya, paraMtu e hoya te janarala va6 ja.] sudhI garIbAI kevI rIte haThI zake? (3) sinemA jevAM jAhera manoraMjananAM sthaLAmAM ane kAryatathApi samAjamAMthI viSamatA paNa dUra thaI zake ane sAmAnya kamamAM eka ja varga hoya. badhAne besavA mATe eka ja prakAranI sagavaDa ane eka ja dara, TikiTane dara keTale rAkhave te sinemAprajAjanane evI pratIti thAya te paNa ene sAcI lekazAhIne mAlika nakkI kare. sarakAra Icche to enI TocamaryAdA bAMdhe. anubhava thAya. huM mAnuM chuM ke sarakAra je nIce gaNAvelAM pagalAM [noMdha: manuSyasvabhAva evo che ke kaMI paNa navuM sUcana bhare te kazA paNa vadhArAnA kharca vinA dezanA garIba prajAjanane Ave tene e prathama to virodha ja kare che. A sucana mATe paNa e samAnatAne anubhava karAvI zake. mAtra paisAne ja jere je evuM thavA saMbhava che. "TikiTanA kALA bajAra thaze, strIone game vizeSa sukha-sagavaDa dhanika loko bhegave che tenA para kApa paDe tyAM besavuM paDaze" vagere vagere. kALA bajAra te hAla paNa thAya ane dhanika lokone paNa sAmAnya prajAjanane jevI ane jeTalI che. strIo mATe TikiTano dara vadhAryA vinA alaga sagavaDa karI zakAya.] suvidhA maLe che tevI ane teTalI ja maLI zake, te garIba vargane (4) A sUcana jarA judA prakAranuM che. enAthI je samAnatA thaze te varga varga varace nahi paNa rAjaya rAjaya varace thaze. Ama jarUra lAgavA mAMDe ke pite eka sAcI lokazAhImAM jIve che. chatAM, A vAta karavA jevI che ne mane ISTa lAge che tethI ahIM huM je pagalAM sUcavavA mAMguM chuM te nIce pramANe che : 2jU karI che- te e ke sarakAramAM ane sarakArane jenA para kAbU hoya (1) bhAratanI badhI relavemAMthI upalA varga-prathama, era- evI badhI saMsthAomAM (huM to ema kahe ke badhA udyogamAM kanDizanDa, vagere vagere--kADhI nAkhI eka ja varga rAkhave -trIjo tathA bAdhI peDhIomAM paNa- pachI bhale te khAnagI hoya) nIcAmAM athavA sAmAnya ke janata, ene ja pahelo kahevuM hoya ke speziyala nIcA varganA karmacArInAM pagAra ane UMcAmAM UMcA karmacArInA kahevuM hoya - je nAma ApavuM hoya te ApavAnI chUTa. pagAra varace nizcita pramANa hoya. dAkhalA tarIke 1 ane 10nuM [noMdha: paisAdAra varga, netAo, pradhAne, badhAne UDIne ke 1 ane 20nuM. keTaluM pramANa hovuM joIe te kendra sarakAra nakkI kare - paNa pramANa athavA guNejAra ( reziyo) badhAM rAjayamAM javuM hoya te jaI zake. samayane savAla jene hoya te paNa jaI sarakhA ja hoya. dAkhalA tarIke ladhutama pagAra eka se hoya te zake. huM jANuM chuM ke sarakArI adhikArIe ja A sUcana hasI kADhaze gurutama pagAra eka hajAra ja hoI zake(je reziyo 1:10ne maMjara ke ene virodha karaze; paNa sarakAre thoDI hiMmata batAvavI paDaze. thAya te), ethI vadhAre nahi. relavene kharI Avaka trIjA varganI ja thAya che, eTale Avaka ghaTa nidha: rAdhe rAdhe paristhiti jadI hoya, jIvanadhoraNa jaduM vAno savAla nathI. kadAca vadhAre utAru ene samAsa thaI zake te hoya, e samajI zakAya che. tethI ladhutama vetana ke gurutama vetana nahi sUcavata - guNottara athavA reziyAnI ja huM himAyata karuM chuM. Avaka paNa vadhe. sarakAra che te pitAnA adhikArIone rAjI A pramANa 1 ane 10 ne badale 1 ane 20nuM rAkhavuM hoya rAkhavA emanA bhADA bhaththA vadhArI Ape, paNa musApharI te A te paNa rAkhI zakAya - 5Na kendra ja te nakkI kare. laghutama sAmAnya vargamAM ja karavI paDe. AvuM pagaluM bharavAthI bIjo phAyado vatana pratyeka rAjaya pitAnA saMjogo mujaba nakkI kare; e thaze ke hAla trIjA varganA utAruone je hAlAkI bhogavavI gujarAtamAM 100 hoya ane mahArASTramAM 150 paNa hoI zake; paDe che te ghaNI ochI thaze ne ghaNA ochA samayamAM paristhiti te ja mujaba gurutama vetananI rakama judI judI hoI zake. paNa sudharaze, kAraNa joDe kayAM DaMkhe che tenI belakA ane sattA para benI vaccenuM pramANa to badhuM sarakhuM ja hovuM joIe. A pramANa beThelA lokone samaja paDaze.] athavA reziye nakakI karatI veLA ApaNA dezanI mAthAdITha vArSika (2) sarakArI, ardhasarakArI, sarakAranI madada letI ke myuni- Avaka najara AgaLa rAkhavI.] sipala koI paNa sArvajanika IspitAlamAM spezyala rUma ke veoNrDanI mArA A sUcane vAMcanArane gamaze ke nahi te khabara nathI. rajA na ApavI. eka ja varDa - janarala vaDa-hoya ane badhAne sarakhI eTalI ja vinaMtI che ke prathama daSTie avyavahAru lAge te paNa ja sAravAra tathA sagavaDa maLe. pheMkI na detAM zAMtithI vicAre. jene vyavahAru lAge te pratyeka (netrI, noMdha: jenI Avaka vadhAre hoya tenI pAsethI phI levI lekhaka, patrakAra, vAcaka) ne vinaMtI ke bane teTale tene pracAra hoya te Avaka pramANe laI zakAya; paNa sagavaDane prakAra ane kare. 'prabuddha jIvananA taMtrIne anukULa hoya te prabuddha jIvana mAM pramANa rArakhAM ja rahe, dhanika, amaladAra, netAe, pradhAne vagere tenI carcA paNa kare. kAntilAla zAha , Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 * prabuddha jIvana ramata, rAjakAraNa bALaka nAnuM hoya che tyAre tenI mAtA zerInAamuka cheAkarA sAthe nahi ramavAnuM kahe che. amArI bA meAcI ane vALaMdanA cheAkarA sAthe hutUrtI ramavAnI nA pADatI. ghaNAne anubhava haze pADozamAM jhaghaDo thayA heAya tyAre "geAdAvarIbena" ke"manAbena"nA dIkarA ke dIkarI sAthe ramavAnI manAI pharamAvavAmAM Ave che. AMtararASTrIya kSetre paNa ramatagamata yojAya tyAre A manAInuM svarUpa moTuM banIne dUkhA de che. 2748 varSa pahelAM oNlimpika ramata zarU thaI tyAre tenA hetu atararASTrIya zAMti ane bhrAtRbhAva vadhAravAnA hatA. khelADIo kheladilIthI race ane e kheladilIne kAraNe paraspara deza vacce sahakAra aneM maitrInuM vAtAvaraNa jamAvavAnI nema rahetI hatI, paraMtu ramatagamatane rAjakAraNa sparyA vagara rahetuM nathI, 1896nI oNlimpika ramatA grIsanA ethensa khAte yojAI tyAre zarUnI spardhAomAM grIsanA eka paNa nAgarika suvarNacaMdraka jItI na zakayA tyAre grIsanA rAjavI ane kumArI paNa ALA thaI gayA. chelle merethAna doDamAM (lagabhaga 26 mAIla lAMbI) grIka nAgarika jIte te mATe avanavAM pralobhano mukAyAM. eka dhArlR ramatarasiyAe merethona doDa jItanArane potAnI putrI paraNAvavAnI paNa kra karI. aMte jyAre grIka nAgarika A doDamAM prathama Avyo tyAre grIsanA ni rAjakumAroe potAnA meAbhAne korANe mUkIne doDamAM prathama AvanArane potAnA khabhA upara teDI lIdhA hatA. 1936mAM barlina khAte yojAyelI oNlimpika spardhAmAMhiTalarane nAjhIonA baLanuM pradarzana karavAnA bahu nAda hatA. ghaNA bhapakA ane UMcA kharca sAthe hiTalara oNlimpikano meLAvaDo yojyo hate!, e ramatA jovA hiTalara, geriMga ane gAbelsa hAjara rahyA hatA. 180 mITara ane 208 mITaranI doDa ane lAMbA kUdakAnIspardhAmAM jarmana khelADIne mahAta karIne mi. jesI Avansa nAmanA eka merikana habasI prathama Avyo . tyAre hiTalaranA pitto gayo, hiTalare amerikanone cIDhamAM kahyuM,"AvA kALA ane durjana mANasA sAthe tamArA sajajana khelADIone zuM kAma 2mavA de che?" oNlimpika ramatomAM jItanArAne caMdrako vahe'cavAnI ghaDI AvI tyAre caMdraka enA" yata karIne hAtha milAvavAnA hoya che. paNa hiTalare jarmana khelADIne harAvIne cAra-cAra spardhAmAM prathama AvanAra jesI Avansa sAthe hastadhUnana karavAnI cokhkhI nA pADI dIdhI. "AvA anArya sAthe huM hAtha nahIM milAvuM"! ramatanI kuzaLatAmAM bhagavAna gArI ke kALI cAmaDImAM bheda rAkhatA nathI. kudaratanI karAmata paNa jovA jevI che. 1966nI sAlamAM keTalIka AMtararASTrIya spardhAo yojAI temAM keliphorniyAna TAmI smitha nAmanA kALI cAmaDIvALe! amerikana TUMkI doDamAM prathama Avyo hato. keniyAnA kipacAja kaina nAmanA khelADI 1500 mITaranI doDamAM prathama AvyA hatA. zreSTha krakeTanA khelADI tarIke nAmanA meLavanAra gerI sAbarsa kALI cAmaDInA hatA ane tene paraNanAra paNa gArI mahilA che. brAjhilanA habasI mi, pIla phkrUTabaoNlanA zreSTha khelADI puravAra thayo che. bAskeTabAlanA zreSTha khelADI tarIke philADelphiyA ane besTananA be habasIo hatA ane baeNjhabA lanI ramatamAM sAnafAnsiskone vilI meyajha nAmanA habasI sauthI vadhu uttejaka khelADI puravAra thayo hato. kresiyasa kalenuM nAma bAkiMsaganA rasiyAe sArI rIte jANe cheane kalee bArkisaganI cempiyanazipa ghaNI vakhata meLavI hatI. kuzAgra buddhi ke bAhubaLa ApavAmAM kudarata bheda rAkhatI nathI te ApaNe upara joyuM ke dakSiNa AphrikA bIjA ghaNA dezo A tA. 1-9-72 ane samAja vAstavikatA svIkAratA nathI. 1960mAM dakSiNa AphrikAnI leAkapriya ramata geAlphamAM kALA-geArAno prazna AvI paDayA. sivalaMkara sivageAlama nAmanA eka kALA khelADI gAmAM khyAtanAma thaI gayo hato. paNa DarbanamAM ramAnArI "opana cempiyanazipa'mAM tene sthAna maLatuM nahatuM. keTalAka geArA lokone paNa sivage|lamanI kuzaLatAne kAraNe peTamAM tela reDAtuM hatuM ane e kALA mAnavInuM pANI utAravA ghaDIbhara tA kALA-geArA mATenI alaga alaga ramatonA niyamane neve mUkIne tene gelphinI spardhAmAM AmaMtraNa ApavAnuM mana thayuM. dakSiNa AphrikAnA golpha yuniyana nAmanA maMDaLe chevaTe sivagAlamane cempiyanazipa mATe bhAga levA netaruM ApavuM paDayuM, paNa te pahelAM teNe sarakAranI paravAnagI levI paDI. kALA loko mATenA khAsa medAnamAM ja ramavAnI tene rajA maLI. A badhAM apamAno gaLI jaIne paNa sivageAlame geAlphanI ramatamAM geArAone harAvavAnA manamAM ne manamAM kasama khAdhA hatA. AkhuM DarbIna agara kahe| kaiM pUruM dakSiNa AphrikA reDiyo ane Telivijhana upara sivagAlama ane gerA harIpho vaccenI ramata nihALavA taiyAra thaI gayA. geArA lokone Dara lAgyo ke sivageAlama jItI jaze. eTale geAphanA cempiyanane je InAma apAya che te gArAonA kalabanA makAnamAM nahI paNa medAnamAM apAze tevI agAuthI jAherAta karI dIdhI. gAlphanI ramata zarU thaI ane reDiyonI komenTrI paNa geArA kemenTaTa2e jorazorathI zarU karI. be geArA khelADIne sivageAlame harAvyA eTale dakSiNa AphrikAnA eka pradhAnano saMdeza Avyo. reDiyo uparathI komenTrI baMdha thaI gaI. TelivijhananA kemerAnI cAMpazIta thaI gaI. ramatane aMte sivageAlame 113 gerAone harAvyA hatA paNa te lokoe kevI sajajaDa hAra khAdhI tenA khabara lekIne reDiya ke vartamAnapatra dvArA maLyA ja nahi! A to mAtra geArA-kALAnA bhedanI vAta thaI. ghaNI vakhata rAja kIya mAnyatAonA oLA paNa khelADIo upara UtaratA hoya che. 1964mAM raziyAnA TaeNnisanA khelADI zrI elekasa mevaeNlIe dakSiNa AphrikAnA TaeNnisanA khelADI sAme ramavAnI nA pADI dIdhI. paraMtu dakSiNa AphrikAnI raMgabhedanI nItinA virodhamAM nahi paNa da, AphrikAno e khelADI yahUdI hato eTale ja metrevelIe ramavAnI nA pADI hatI. Bu pUrva jarmanInA khelADIe jyAre paNa pazcima jarmanInA belADIne harAve che tyA2e temane pUrva jarmanInI sarakAra taraphathI vadhArAnuM rokaDa bAnasa maLe che. kAraNa ke 'mUDIvAdI" mAnasa dharAvatA pazcima jarmanIne samAjavAdI vicAravALuM pUrva jarmanI ramatamAM harAve te jANe tenI vicArazreNInA vijya thayuM che tema pUrva jarmanInA loko mAne che! haMgerInA le!koe raziyAnA zAsana sAme baLavA karyo te pachI 1956mAM oNsTreliyAmAM melaborna khAte oNlimpika ramato yojAI hatI. te spardhAomAM voTara-pAlA nAmanI ramatamAM haMgerI ane raziyAnA khelADIo vacce jyAre spardhA jAmI tyAre raziyana khelADIonA kAna phaphUMkavAmAM AvyA hatA ke "haMgerIne voTara-pAlAmAM harAvIne ja jaMpo." sAmethI haMgerInA khelADI paNa gAMjyA jAya tevA nahAtA. voTara-pAlAnI e ramatamAM zuddha romAMcane badale A ramatamAM rAjakAraNanA vivAdanA romAMca ane uttejanA vadhI gayAM. pariNAma e AvyuM ke ramatanuM medAna e laDAInuM medAna banI gayuM. moTA bhAganA khelADIe lAhIluhANa thaI gayA hatA. hAranI aNI upara AvelA raziyana khelADIe eka haMgeriyana khelADInuM AkhuM me! cIrI nAkhyuM. eka khelADIne sTrecaramAM laI javA po Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA1-9-72 prabuddha jIvana 109 saMgha-samAcAra hatA. A ramatamAM aMte raziyA hArI gayuM hatuM. evI ja rIte yugo- belanI meca ramAtI hoya tyAre hullaDanI polIsa medAna pAse ja slAviyA ane haMgerInI phUTabaoNlanI mecamAM rAjakAraNa ghUsI gayuM khADA gALIne TIcara-gesanA TeTA laIne tayAra UbhI hoya che. koI eTale e phUTabaoNlanA medAnamAM khelADIophUTabaoNla nahiM paNakustInI eka TIma hArI jAya tyAre hArI janAra TImane TekedAra prekSaka ghare ramata ramatA hoya te dekhAva thaI gayo hato! jaIne tenI patnIne mArato hovAnA kissA paNa bane che. Akramaka ramatagamatamAM potAnI TIma hAre tyAre tene ghaNA deze rASTranI svabhAvanI ajamAyaza phUTabaoNlane khelADI medAna upara kare che ane nAlezI gaNe che. 1968mAM mekisakaeN khAte ApaNI beMkI TIma hArIne temAM rasa lenAre jayAre pitAnI TIma hArI jAya tyAre te A maAvI hatI tyAre bhArata sarakAranA saMrakSaNasacivanA adhyakSapaNA NanI garamI patnIne mAra mArIne utAre che! haMgerImAM te zanivAranI heThaLa ApaNA dhabaDakAnI tapAsa karavA eka samiti nimAI hatI.. rAtrie ghaNI strIe prArthanA karatI hoya che ke tenA patinI TIma vaDA pradhAna zrImatI IMdirA gAMdhIe paNa haikI TImanI hAra badala jItI jAya pati sAro mijAja laIne ghare Ave to samajavuM. vyakata karyo hato. haMgerImAM A reSa mAtra zAbdika rahete nathI. ke tenI TIma jItI che.' 1954nI sAlamAM haMgerInI chUTarbola TIma pazcima jarmanInI TIma mAtra patnIe ja nahi, briTanamAM te phUTabaoNlanI mecamAM hAra sAme hArI gaI te samAcAra buDApesTama (haMgerInuM zahera) AvyA thAya tyAre ghare pAchA pharatA prekSako TrenanA DabbAnI gAdIo cIrI tyAre seMkaDo haMgeriyanI akhimAM AMsu AvI gayAM hatAM. haMge nAkhe che ane kAcanI bArIo teDI pADe che. briTanane A prakAre rImAM ramatagamatanuM eka alaga maMtryAlaya hoya che. te maMyAlayanA dara varSe rU. 1 lAkhanuM nukasAna thAya che. nAyaba pradhAnanA gharanI bArIo teDI nAkhavAmAM AvI. haMgerInA ghaNI vakhata lagha tAgraMthithI pIDAtA dezane ramatamAM maLatA "phUTabaoNla esesiyezananA makAnane Aga cAMpavAnA prayAso thayA hatA. varcasane kAraNe gaurava prApta thAya che.' urugdha mATe kahevAya che ke raziyAmAM lagabhaga te ja sAlamAM "zarIrasauSThava divasa" Uja- e nAnakaDA dezane kaI ItihAsa nathI, paNa tenI pAse vizvamAM vAta hatuM ane raziyana khelADIe atirarASTrIya spardhAomAM jItyA zreSTha evI phUTabaoNlanI TIma che. myunika khAte jo pAkistAnanI hovAnA samAcAra AvatA hatA tyAre lagabhaga 9000 prekSakonI haikI TIma bhArata sAme jItI jaze te tene jarUra baMgalA dezamAM sabhAmAM zrI kuzava ane zrI mAlenthava paNa hAjara hatA. raziyAnI khAdhelI hAranI rUjha vaLI jaze! senTrala seviyeta sperTa kamiTInA adhyakSa zrI rAmAne tyAre kahyuM kAnti bhaTTa hatuM ke "ApaNA khelADIonI ramatamAM thatI jIta e ApaNA sAmyavAdI pakSanA siddhatinA amalane AbhArI che"(!) lAIpha-membare - lekhanI zarUAtamAM joyuM ke nIcalA staranAM bALako sAthe sabhya saMghanA lAIpha-membaranAM ra3 nAme agAu pragaTa thaI cUkamAM samAjanAM ghaNAM mAbApa potAnAM bALakone ramavAnI nA pADe che. che. tyArabAda navA be membara thayA che te be nAme A pramANe che: 1540nI sAlamAM phrAnsanA umarAva leka samAjanA nIcalA staranA (1) zrI devacaMda ravajI gAlA loke sAthe ramavAnI nA pADI detA. IglAMDamAM khATakIo, pAuM- (2) zrI mohanalAla kezavalAla zAha, muluMDavALA. . reTI banAvanArA ane mecIe sAthe briTananA umarAva leke krikeTa paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna moTI saMkhyAmAM saMghane khelatA te joIne kRtinA lekone navAI lAgatI. jo ke briTanamAM paNa lAIpha-membare maLe evI amArI apekSA ane vinati che. amuka ramata ramavAnI kAmadArone nA pADavAmAM AvatI hatI. mAtra sabhyonuM lavAjama ' ' nAtAlanA bAra divasomAM ja kAmadAre temanA mAlikanA kampAunDamAM je je sabhyonuM cAlu varSa 1972nA varSanuM lavAjama bAkI che ramI zakatA. te pachInA samayamAM ramata ramanAre kAmadAra pakaDAya te temane vyAkhyAnamALA daramiyAna pitAnA lavAjamanA rUpiyA 10 tene 20 ziliMga daMDa thaoN. saurASTramAM ghaNA samaya sudhI harijano bharI devA vinati karavAmAM Ave che. garAsadAronI najara sAme ghoDesavArI karI zakatAM nahi. 1682nI je sabhyone aMka meDo maLato hoya temane pitAnA raMparA sAlamAM IMglAMDanA eka umarAva jemsa bIjae eka macI sAthe kAryAlaya para mekalavA vinaMtI che, jethI posTamAM phariyAda noMdhAvI zakAya. gAphanI ramata khelI hatI tyAre e ramatamAM hajAre ziliMgane jagAra maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha ramAyo hato. rAjA hArI gayA hatA. A mecIne maLelA InA ApaNe sAhityavAraso manI rakamamAMthI je ghara baMdhAvyuM tene joIne hajI paNa DaeNTaleMDamAM ApaNA sAhityavArasAnA aMzarUpa pAMca pustakone pahele ghaNA loko e prasaMgane yAda kare che. seTa 1973nA prajAsattAka dine 26mI jAnyuArIe pragaTa thaze. mahilAone nIcI gaNIne zarUAtamAM temane oNlimpika kula 750 pAnAMnAM pAMca pustakonI kiMmata AjanA bajArabhAve ramatamAM sthAna maLyuM nahotuM. eTalI hade mahilAone bAkAta rU. 20 jeTalI thAya, paraMtu ochAmAM ochI dasa seTanI AgeAtarI rakhAI hatI ke oNlimpika ramate jovAnI paNa temane chUTa nahotI! varadhI noMdhAvanArane te rU. 20ne badale rU. 6nI najIvI kiMmate maLI zakaze evI lokamilApa TrasTanI pejanA che. te ApaNe tyAM saMghanA 1896nI oNlimpika ramatomAM mahilA prekSaka tarIke AvI kAryAlayamAM agAuthI rUA. 6 bharanArane evo eka seTa paNa e ja zakI hatI, perisamAM 1900nI sAlamAM oNlimpika yojAI temAM mAtra kiMmatamAM maLI zakaze. te 10mI sapTembara pahelAM AnA mATe nANAM cha mahilAe hatI. helasinkI (phinalaeNnDa) khAte 1952mAM yojA- bharI nAme dhiAvavA vinati che , pela limpikamAM A saMkhyA vadhIne 468nI thaI hatI. atyAre pannAlAla paTela SaSTipUti sAhitya jenA myunikamAM 126 dezanA 12000 khelADI bhAga laI rahyA che temAM A pejanA heThaLa 1973nA prAraMbhamAM pannAlAlanA cAra dasa TakA mahilA harIpha che. A pustakane eka seTa prasiddha thaze. bajArabhAve rU. 28thI 30nI kiMmata De. konarADa laoNreja nAmanA jarmana rDokaTara kahe che ke Adhunika dharAvate A seTa agAuthI 15 sapTembara, 1972 pahelAM paisA bharI - grAhaka thanAra vocamane mAtra rU. 10nI kiMmate ApavAmAM Avaze yuganA mAnavIne tena Akamaka svabhAvanI garamI bahAra kADhavAne ema e samitinA maMtrI jaNAve che. temanuM saranAmuM che: zrI devena pUro moko maLato nathI. hAlanI ramatagamata drArA A AkramaNane malakANa, 11-176, ajhiAdanagara, jayaprakAza roDa, aMdherI (pazcima), moko maLI rahe che. para, ArjenTinA ane urugvanA dezamAM phUTa- muMbaI-58 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 3. 1-9-1972 E - sUrya vaMdanA - kalyANAnAM tvamasi mahasAM bhAjanaM vizvamUrte / / paNa kaIka evI lakSmI ke je avicala hoi, AtmAnI riddhirUpa bane. yA~ lakSmImiha mayi bhRzaM dhehi deva prasIda / vaLI hAya purINa eTale ke zreSThasamartha. kavine tevI lakSmInI bhAvanA che. padyat pApaM pratijaDi jagannAtha namrasya tanme paNa tevI koSThasamartha lakSmInI prApti kone thAya? supAtrane bhadraM bhadraM vitara bhagavan bhUyase maGAlAya // ja. tethI kavi kaMIka vizeSa mAge che. e pAtratA eTale ke yogyatA, mAlatImAdhava-prathamAMka-ka 5. koi bhautika prakAranI-aihika jagatanI nahi; te che Atmika zakita.. artha : he vizvagRti ! tame kalyANamaya tejanA bhAjana eTale 1. 2 likA e kahyAmaya tenA bhAjana eTale je saMbhave, pApanI malinatA dUra thatAM. kavi tene miTAvavA sUryane ke pAtra cho. mane prasanna thaIne, dhArINa eTale ke uttama lakSmI sArI vinati kare che; he deva ! mArAM je je pApa hoya teno nAza karo. peThe Ape. namra evA mAruM je je pApa hoya tene nAza kare. e pApa dUra kema thAya? manuSyamAM namratA Ave, ahaMkAra TaLe tyAre. he bhagavAna! arAMta maMgalane arthe tame je je bhadra ane bhadra kAraNa, 'pApa mUka abhimAna." badhAM pApa pAchaLa jIvanI ahaMvRtti ja hoya, te mane Ape. paDelI che. kavi pahelAM namratA dharIne, pachI pApa nivAravA yAcanA kavi bhavabhUtinA saMskRta nATakane A zloka, e udaya pAmatA kare che. A namratA nirmaLatA prere; temAMthI kalyANabuddhi jame. rAInuM nAnuM zuM stotra-stavana che. sUrya bhagavAnanI ahIM 'vizvamUti'. je zubha hAya, maMgala hoya. rUpe upAsanA che. sUryane e saMbaMdhana zA mATe? kAraNa te vizva- kavi cothI paMkitamAM e kalyANane mahimA karavA be vyApI che-vizvarUpa che. rajUryanAM ahIM bIjAM be nAma yAda karavA jevAM vinaya che rAInA Aha bIjA be nAma yAda karavA jevAM vAra 'bhadra bhadra' mUke che. kavine hetu A kalyANanuM svarUpa che: je parokSa rIte, A sarvavyApakatAne kathe che. eka nAma che savitA kathAne che. jemAMthI keTakeTalAM maMgala saphare, tevuM tenuM rUpa che. kavi athavA kaho ke prasavitA: bIjuM, pUSana . sUrya jIvamAtranA prasavanA AjIvathI-sarala bhAve tevA maMgala kalyANanI kAmanA kare che. te kartA eTale ke janmadAtA hoI te savitA che. te jIvamAtrano arthe, mUrya namaskAra, stavana, yAcanA che. nirvAha-pAlanapeSaNa karanAra hoi te pUthana che. Ama sUryanArAyaNa ApaNe purANakALathI teja zabdane keTakeTalI bhAvanAnA pratIkajagatanA janaka hoi sarvAtmaka che. je AvuM ane ATaluM prabhutva rUpe pichAnIe chIe. teja eTale buddhi, zakita, ? hoya te "vizvamUti' evA prabhunuM ja svarUpa lekhI zakAya ne? samagra iSTa ane sarvoparI te cetanAnuM te pratIka che. evAM anarAM gItAmAM prabhune vizvamUti kahyA che. tejonA rAzi bhagavAna rAIne ahIM vaMdanA karelI che. ' kavi evA sUryadevane kalyANamaya tejanA chAMDAra, pAtra kahe che. A zlokanuM paThana cittane prabhAvita kare tevuM che. tene gaMbhIra kalpI juo! lAgaTa helInA divasomAM sUrya vinAnI, bhejabharI ane gauravabharyo zabdaoNSa, te bhAvane jagADanAra che. je je A pRthvI!ApaNe sUryanArAyaNanuM darzana keTaluM jhaMkhIe chIe. A pApa" rAne 'bhadra bhadra"ne bevaDAvIne kavi bhAvane utkaTa karyo che; virATa brahamAMDamAM AveluM jagata agAdha ane aphATa chatAM, tenA te vaLI, uttama, sArI peThe, khUba va. jevA koSThatAvAcaka ane eka dvIpakalpa samuM che. ghana aMdhakAranA phaMDaNahara sUrya vinA, tenA bahulatAvAcaka zabdo pa. kavinA bhAvane udraka eTale ke atizayatAne zA hAla? jhaLahaLatA suvarNasa sUI, e dvIpa dIpa che. teja sAdhe che. jANe kavinA upAsanAAtura hRdaya upara, A tejerAzi . aMbAra hoI te dIptamUrti che. mahAna sattvane prabhAva paDe na hoya! ane tethI ja kavine mana, A samagra jagatane ajavALanAra - kavie maMdAkrAtA jevA bhAvabharyA chaMdamAM, A badhuM siddha sUryanuM teja kalyANamaya che. kAraNa prANImAtrane te prANadAyI karyuM che. paMkitane AraMbhe haLuhaLu ane pachI bhAvaUmaTatI gativaDe, upAsanAnI gaMbhIratA ane stavananI bhAdrakatAne iTI che. ema saMjIvanadAyI che. dAhaka-vinAzaka nathI. karIne bhavyatAnI eka prabhAvaka camaka arpI che. AvA tejerAzi samatA kavi bIjI paMkitamAM yAcanA kare che prabhAtakALe sUryodayane zubha pahere, A zlokanuM raTaNa cittAmAM he deva! prasanna thAo. zuM kAma? varadAna Ape. zenuM? bahubahu udAttapanAnuM baLa bhare, tevuM temAM kavitvanuM umadA aizvarya che. prakAranI evI uttama lakSamInI kRpA.. je lakSamI caMcala che, te nahi. hIrAbahena ra. pAThaka ghATa para sthAnakavAsI jaina saMdha : paryuSaNa vyAkhyAnamALA ghATakopara paryuSaNa vyAkhyAnamALAM samitinA maMtrIo jaNAve che ke ghATakopara sthAnakavAsI jaina saMghanA Azraye, upAzrayanA kampAunDamAM, upAzraya lena,ghATakopara, tA. 5-8-'72 thI 11-9-72 ema sAta divasa mATe vyAkhyAnamALA javAmAM AvI che. tene kAryakrama nIce pramANe che: ' vyAkhyAtA vyAkhyAna viSaya pramukha tA. 5-9-72 5. dalasukhabhAI mAlavaNiyA dharmanI udAsInatA zAne? DaM. Indacandra zAstrI tA. 6-9-72 DaoN. prANajIvana mahetA dharmamAM ArogyanuM sthAna zrI nyAlacAMda mULacaMda zeTha tA. 7-9-02 zrI Izvara peTalIkara dharma ane sAmAjika jIvana DaoN. rameza jAnI tA. 8-9-72 De. dharmazALA verA AjanI zikSaNaprathA zrImatI cazodAbahena paTela tA. 9-9-72 dho. tArAbahena zAha haribhadrasUri kRta "samarAIcUkahA" pre. uSAbahena mahetA tA. 10-9-72 De. Indrayandra zAstrI samatA bri. je. vI. zAha tA. 11-972 zrI vADIlAla DagalI svataMtratAnuM saravaiyuM zrI mehanalAla mahetA (pAna) - vyAkhyAnamALAnuM udghATana zrI gijubhAI umiyAzaMkara mahetA karaze ane svAgatapramukha zrI durlabhajIbhAI kezavaja khetANI che. mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha. mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. Te. naM. 350296 mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa. koTa, muMbaI-1 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. , , , T"prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa : 5 varSa 34: aMka: 10 prabuddha jIvana : * I - muMbaI sapTembara 16, 1972 zanivAra ' ', zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 7, paradeza mATe ziliMga : 15 ' ' chuTaka nakala cja paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha , , , , - . buddhinI, vyabhicAra [ " ' ' ' . . . . . "; mahArASTra sarakAre. dArUbaMdhI radR karI temanA kahevA pramANe 'ilasTreTeDa vIkalI' mAM A chapAyuM che te meM jAte vAMrayuM nahotuM haLavI karI) te saMbaMdhe " ilasTreTeDa vIkalI'nA tA27-87ranAM te koi, buddhizALI AvuM lakhI zake te huM mAnata nahi levAne aMkamAM tenA taMtrI zrI khuzavaMtasige je lakhyuM che te ahIM mANasane buddhi ApI che, te bedhArI talavAra che. potAnA durguNa anuvAdamAM ApuM chuM: , . . . . . . . ' ,' ane vyasanene bacAva kare eTaluM ja nahi paNa te jANe sad guNa ' "mane ghaNI vakhata vicAra AvyuM che ke dArU pIvAnA mArA hoya tema pitAnI jAtane manAve ane chApAnA taMtrI hoya to hakkanI svataMtratA mATe mAre vyakitagata satyAgraha. zarU karave. chApe. buddhino Avo vyabhicAra bhayaMkara che. mANasamAM nirbaLatA eka hAthamAM bATalI ane bIjA hAthamAM dArUbaMdhIvirodhI dhvajA hoya tene kheda hoya. tene dUra karavAno prayatna kare. paNa temAM pharakAvate, zaheraMnA mukhya mArga upara 'huM laTAra mArate lalakAruM, bahAdurI mAnavI ane dArU pIvAnA hekkanI svataMtratA Fredom soDA, barapha, vhIskI de . of right to drink liquor-e dAvo kare te mAna': ': ': . nahi to gArTI choDa de. ." sika vikRtinI parAkASThA che. dArU pIve e be jaNe i mULabhUta pachI pAra lagAvI rastAne cekamAM besa, vAhana- hakka hoya ane temAM vikSepa nAkhavAne koIne adhikAra nathI evuM hamavahAra "aTakAvI dauM aneM piolIsa mane hAthakaDI karI, jela laI kahenArane mAnasika rogane daradI che eTaluM ja kahevuM paDe. emane na jAya tyAM sudhI dArUnI pyAlI gaTagaTAvavAnI vidhi cAlu rAkhyuM. jeTale, dArU pIve hoya teTale pIe ane bharabajadde nAcavuM hoya ' mahArASTra sarakAre dArUbaMdhI rada karI, prathama badalavAlA zahIda te nAge tevI sthiti temane mubAraka che. paNa eka bahu bahoLo lAvo thavAnI mArI maherachAno zUrA karyA che........ ' , ' ' pAmela vartamAnapatramAM tenI himAyata karavAne temane lai adhichatAM eka siddhAMtane vijaya thayo che. koi vyakitae zuM kAra nathI ane je sthAna pate bhagave che tene bhAre du5yoga khAvuM - pIvuM ke zuM na khAvuM - pIvuM te vize kAMI kahevAne bIjI che, atyAcAra che. zI khuzavaMtasiMga moTA paisAdAra che, karoDavyakitane adhikAra nathI. dArUbaMdhIvALA pArakI paMcAta karavAvALAM pati che, sArA lekhaka che, vyakita tarIke ghaNA milanasAra ane vAtaDAhyA, bIjAne herAna karavAvALA ane AnaMdanA duzamana che. sAdA che. buddhizALI ke zikSita lo ne bhrama hoya che ke temane e evA mANaso che ke teo pItA hoya toya temanI sAthe pIvuM. kAMi salAha ApavAmAM Ave to temanI svataMtratA upara jaNe na game. evAne have nAhakavicAra kara nahi paDe tethI mane AnaMda tarApa paDatI hoya eka bahu meTA vakIla, je dArU pIe che te thAya che. dArUnA vyasanane kAbUmAM lAvavA dArUbaMdhI rada karI che evI mane ghaNI vakhata kahe ke amane sudhAravAvALA bIjA vaLI teNa? vAtamAM kAMi vajUda nathI. nabaLA mananA mANaso mATe karela dArU- dArUbaMdhIne niSphaLa banAvavAmAM AvA zikSita ane patrakAronA baMdhInA kAyadAthI prajAmAM traNa vargo paDI jAya che, bhInA, sukkA moTo phALo che. temaNe dezane ane khAsa karIne garIbone je maTI ane daMbhI. hAni karI che tene temane paNa khyAla nahi hoya. AvA khoTA zAsaka keMgresavALA je haju ema kahe che ke temaNe dArU- pracArathI je bhramajALa emaNe pedA karI che temAMthI sAmAnya baMdhInI nIti tajI nathI, te lekone daMbha karatAM paNa AvaDatuM nathI. mANasa chUTI zakatuM nathI. | dArU have chUTathI maLaze te sAthe te sasta maLe tema karavuM A viSaye gAMdhIjIe je kahyuM che te pharI yAda karavA jevuM joie. dArU bahu mAM raheze te dArUbaMdhInA aniSTa - gerakAyade che. zrImad rAjacaMdranI eka jayaMtI prasaMge zrImade je dayAdharma dArU gALavA,cerIthI vecavo ane halo dArU pIve - cAlu raheze..... zIkhavyuM che tenuM vivecana karatAM, pitAne dIkaro dArU pItA hoya ApaNAmAMnA ghaNAne, dArU mAMdho hovAthI, rAjadUta ane te temane dayAdharma temanI pAse zuM karAve te temaNe jaNAvyuM che: pitAnAM kALA nANAMthI videzI vahIskI prApta karatA mAletujA- - "ApaNe mAnI laie ke mAro dIkaro dArU pIe che, bIrtha rone Azaro levo paDato. have pArAne paise dArU pIvAne AnaMda pIe che, vyabhicArI che, te mArI pAse paisA mAge che. Aja mANavAnI jarUra nahi rahe, ApaNA kharace AnaMda karazuM. sudhI te teNe mAgyA tema meM ApyA, kAraNa huM AMdhaLe bApa dArUnA dhaMdhAnuM bhAvi ujajavaLa che. chellAM keTalAMka varSothI hato. huM rAyacaMdabhAInA prasaMgathI zIkhyo ke pote te dArU-bIDI ApaNA kheDUte drAkSanuM vAvetara kare che. AmAMnI ghaNI saDI jAya na ja pIvAM joie, vyabhicAra na ja karavo joie paNa che. have ApaNA kheDUtone dArU banAvatAM zIkhavazuM. te ghaNuM saheluM bIjAneya temAMthI ugArI levA joie. eTale mAro dharma che ke che. temAM kAMi bahu AvaDatanI jarUra nathI ane ApaNe tyAM sUrya- huM mArA dIkarAne paisA na ApuM, tenA hAthamAM dAna. khAlI jela prakAza eTale sAre che ke dara varSe moTA pramANamAM drAkSa pedA karazuM." te mAre te jhUMTavI levI joIe. mane khabara paDe ke amuka peTImAM Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- 112 prabuddha jIvana tA. 16-9-72. - ~ che. gerIlAonAM mathako upara baoNmbamAra thai rahyo che. Araba rAjayo - eka jorDana sivAya - mauna che. ApaNA dezamAM joIe te tAjetaramAM paTanA yunivarsiTImAM eka nAnA banAvamAMthI tophAno phATI nIkaLyAM. vidyArthIo bhAna bhUlyA, pilIsa paNa bhAna bhUlI, bephAma goLI calAvI. te dArU rAkhe che te mAre te peTI bALI nAkhavI joie. ema karavAthI chokarAne te jarUrI AdhAta pahoMcaze. mane e dUra bApa mAnaze. dayAdharma samajanAra bApa putrane AghAta pahoMce tethI DaratA nathI, putranA zApathI gabharAtuM nathI. dayAdharma - paropakAradharma - te evA prasaMgamAM sUcave che ke tenA hAthamAMthI dArUnI bATalI chInavI levI. baLAtkAra karIne tenA hAthamAMthI huM te paDAvI na lauM, paNa mane khabara paDe ke amuka ThekANe te dArU rAkhe che te tyAMthI laIne huM tene jarUra phoDI nAkhuM." eka AtmArthIne sUkSma dayAdharma ane dArU pIvAnA pitAnA mAnI lIlA hakkanuM samarthana karatA eka zikSitanI buddhinI cAlAkImAM keTaluM aMtara hoya che ane kevAM pariNAma Ave che te A be avataraNathI jovA maLe che. vartamAnamAM svataMtratAne nAme (e sa$ che) dusane bacAva vyApaka thai paDe che; koI koIne kahI zake evI sthiti rahI nathI. "ddhinApAt kafzvatti'vinAza che. 8-9-72 cImanalAla cakubhAI prakIrNa neMdha hiMsAnI vathApakatA saMvatsarInA pavitra divase, kSamApanA mahAmaMtra uccAryo: sarva jIvone huM khamAvuM chuM;, sarva jIvo mane kAma kare; sarva prANI pratye mArI maitrI ho kaI pratye mane verabhAva na ho tyAre, atarmathI avAja UThayo ke kayAM A bhavya Adarza ane kayI vartamAna vAstavikatA. manamAM savAla UTha, Ama kema che? cAre tarapha hiMsA vadhatI jAya che, duniyAmAM ane ApaNA dezamAM. jIvananA badhA vyavahAramAM, mAnasika, vAcika ane kAyika hiMsA sabhara bharI che. jarA paNa nimitta maLatAM bhabhUkI UThe che. ApaNe paNa ema mAnatA thayA chIe ke Ama ja hoya, Ama ja rahevAnuM. koI upAya sUjhato nathI. | viyeTanAmamAM ghora atyAcAra ane vinAza sarjAI rahyo che. amerikana sarakAra - nikasana ane tenA sAthIonA pApanI sImA, nathI. khuda amerikana nirIkSakoe je ahevAla ApyA che tethI dila kaMpI UThe che. uttara viyeTanAmamAM to bhayaMkara tArAjI sarjI che paNa dakSi viyeTanAma, jenA rakSaNa mATe A badhuM thaI rahyuM che tene paNa e ja vinAza thaI rahyo che. A badhuM zA mATe? mAtra amerikAnI pratiSThA mATe. tenA garvanI sImA nathI. presiDanTanI cUMTaNI Ave che. nikasana cUMTAI Avaze. amerikana prajAno mijAja zuM che? "TAImsa opha InDiyAne khabarapatrI kAmaTa lakhe che : America's mood is dark and ugly and the voice of the liberal is all but drowned. The country is not ready to face facts. My country, right or wrong. The saddest part of the story is that even the press is getting scared of challenging the establishment. amerikana prajAne pAne AthI moTI hAni thaI rahI che. tenA jIvanamAM hipa eTarI vApI rahI che ke , yaoNrka athavA vaoNziMgTana je. zaherama' rajanA sAta vAgyA pachI koI strI ekalI bahAra nIkaLI na zake. | munikamAM pelesTAInanA Araba gerIlaroe IjharAyalanA khelADI jAna lIdhA. keTaluM pUrvayojita? A gerIlAomAM koi enjiniyara thaIne Avyo, koi mALI thaIne. jarmana polIse paNa kevo mArga lIdhe? IjharAyalanA khelADIone bacAvavA chaTakuM karyuM te turata ja bhAga levAyo. have IjharAyala vera vALI rahyuM gujarAtamAM khAMDanI vaheMcaNI asamAna che mATe vasemAM darabAra gopALadAsanI putre 'satyAgraha' zarU karyo. tene, goLIbAra, lUMTaphATanI paraMparA cAlI. rAjakIya pakSo AvI paristhitine lAbha levA nIkaLyA.' samAjane koI varga A rogamAMthI mukata nathI. majUre, vidyAthIo, zikAke, rAjakIya AgevAne, badhA ya magajanI samatulA gumAvI beThA hoya evuM lAge. zoSita varganA A hola che to zASaka varganI. chUpI hiMsA judA prakAranI che. parigraha ane dhanasaMcayanI tenI lAlasA ane tene kAraNe vyApaka bhraSTAcAra irSAne dAvAnaLa saLagAve che. piolIsa, lazkara ke kAyadAnA jore A siA aTakAvI zakIzuM nahi. tethI vadhaze ja. sarakAra pAse bIjo kai mArga nathI. daMDazakita e ja enuM hathiyAra che. Ane upAya prajAnA ja hAthamAM che. zaninI, maitrInI vAta karavAthI A vyAdhinuM nirAkaraNa thAya tema nathI. sukhI varga, samaju varga svecchAe pitAne jIvanavyavahAra badalAvI dAkhalo besADe te ja asara thAya. Aje te zikSita kahevAya evo varga paNa pitAnA svArtha ane dhanaprAptimAM ja paDe che. pratyeka mANasanI kaTI che, dareka dharmanI kameTI che. hiMsA ane asatyamAMthI pariNamatAM duHkha ane pApamAMthI chuTakArAno mArga sAcI dharmabhAvanA jAgrata thAya e ja che. vijJAne hiMsAnuM kSetra khUba vadhArI dIdhuM che. ToyanabIe kahyuM che: All the living religions are going to be put to a searching practical test. "By their fruits ye shall know. The practical test of a religion always and everywhere, is the success or failure in helping human souls to respond to the challenges of suffering and sin. In the chapter of the World's History on which we are now entering, it looks as if, the continuing process of Technology were going to make our sufferings more acute than ever before, and our sins more devastating in their practical consequences." ( [ saghaLA jIta dharmone vedhaka vyavahAru kaTIe caDAvavAmAM Avaze. "phaLa parathI ja vRkSane jANI zakAya che.' yAtanA ane anAcaranA paDakAro sAme pratibhAva dAkhavavAmAM mAnavaAtmAne sahAyaka banavAmAM enI saphaLatA ke niSphaLatA e ja dharma mATe sadA ane sarvatra vyavahAru kasoTI lekhAya che. duniyAnA itihAsanA je prakaraNamAM ApaNe have pravezI rahyA chIe emAM te TekanolojInA satata vikAsanI prakriyA ApaNI yAtanAne agAu karatAM vadhAre gherI ane ApaNA pApAcArane enAM vyavahAru pariNAmomAM vadhAre vidhvaMsaka banAvaze ema lAge che.] jagatanI saMskRtionA utthAna ane patananA ItihAsanA abhyAsanA pariNAme TeyanabIne je satya lAgyuM te ja mahApurue sadIothI kahyuM che. mANasanA aMtaramAM rahela sadbhAvanAo jAgrata na thAya tyAM sudhI bAhya sAdhanathI ke dabAvathI hiMsAne rokI zakIzuM nahi, violence is becoming a way of life. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-72 vatsarInA pavitra divase yAda karIe ke bhagavAna mahAvIrane javanasaMdeza, 2500 varSa pUrve jeTalo upayukata hatA teTale ja ane tethI vizeSa vartamAnamAM che. If Jainism is a living religion, Jains must respond to the challenge of time. A sAcuM pratikramaNa che. * sAdhu-sAdhvIonI sevAzuSA prabuddha jIvana ApaNAM sAdhu - sAdhvIonA mAMdagIne prasaMge yogya sAravAra thAya tevI vyavasthA ghaNI jarUrI che. sAdhunI AcAramaryAdA lAmAM rAkhI AvI vyavasthA thavI joie. sAmAnya bImArI hoya tyAre keTalAka saMdhA athavA zrAvako dhyAna rAkhe che. vidrAna athavA jANItA sAdhu sAdhvI hoya temane bahu muzkelI nathI paDatI, paNa sAmAnya sAdhu - sAdhvIne keTalIka vakhata muzkelI paDe che. temAM khAsa karIne zaherA karatAM gAmaDAomAM vicaratA hoya tyAre vadhAre muzkelI paDe che. sAmAnya mAMdagI karatAM, vizeSa bImArI hAya, jemAM AparezananI jarUra hoya athavA hospiTalamAM keTalAka rAmaya rahevAnI jarUra hoya tyAre yogya vyavasthAnA bhAve sAdhusAdhvIone bahu sahana karavuM paDe che. jAhera haeNoNspiTaleAmAM AvI vyavasthA saraLatAthI thai zakatI nathI. huM anubhavathI lakhuM chuM. muMbaI jaina kilanikamAM Ave ThIkaThIka anubhava thayo che. sAdhu-sAdhvIomAM mAMdagInuM pramANa ochuM nathI. vaLI thoDuMghaNuM hoya tyAM sudhI sahI le che, kahetAM 5. nathI hotAM. . jAhera haeNspiTaleAmAM AvI badhI vyavasthA kharcanI jogavAi vinA karavI agharI thai paDe che. muMbaimAM keTalIka vakhata saMghe athavA zrAvako AvuM pR.2 upADI le che. paNa kAMIka kAyamI vyavasthA hAya e vizeSa jarUrI che. eka vaoNrDa athavA rUma tene mATe alaga rAkhavAmAM Ave ane tenuM kharca koI saMdha ke zrAvaka upADI le. jaina kilanikamAM badhA phirakAnAM sAdhu-sAdhvIo mATe samAna bhAve sevA thAya che. A lakhavAnuM prApta thayuM cheeka kissA uparathI jIrImAM TI. bI. hospiTala che. bhAI jayantIlAla mAvajI zAha thoDA vakhata pahelAM tenI mulAkAte gayA hatA. tyAM A vAtanI carcA thai tyAre temaNe jANyuM ke zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI taraphthI kAMIka rakama ApI eka bloka baMdhAvela che paNa tenA cAlu kharcanI kAyamI vyavasthA nathI. tyAM eka fI pathArI mATe rUA. 20,000 levAmAM Ave che. zrI jayatIbhAIe evI eka fI pathArI mATe potAnA TrasTa taraphathI rUA. 20,000 ApyA ane ATalI vyavasthA thaI che. surendranagaramAM TI. bI. hospiTala thAya che tyAM paNa be traNa pathArInA AvA eka blaoNka athavA koTeja juduM bAMdhI temAM sAdhusAdhvInA A cArane anukULa evI vyavasthA thaI zake. AvI vyavasthAnI anukULatA vadhAre evI haeNripaleAmAM thAya ke jyAM jaina sAdhu - sAdhvInA AcAranI koIka samajaNa hAya ane AvI anukULatA karI ApavAnI vyavasthApakonI bhAvanA hoya. sthaLe sthaLe AvI vyavasthA karavAnI jarUra che. jaina kilanikanA mArA anubhave huM jANuM chuM ke muMbaImAM jaina kilanikathI sAdhu - sAdhvIone keTalI anukULatA ApI zayA cho. AvI sAravAra mATe sAdhu-sAdhvIo muMbaI Ave che ane cAku para OM che. cImanalAla cakubhAI 12-9-'72 3 113 paryuSaNa : navAM jIvanamUlyAnAsa darbhamAM navAM jIvanamUlyonA saMdarbhamAM paryuSaNanI upayogitA ochI nathI thatI, paNa vadhe ja che. e ThIka cheke ApaNI rAyavyavasthA dharmanirapekSa che ane A dharmanirapekSatAe sAthe ja ApaNane dharmamAtrathI nirapekSa karI dIdhA che, eTale sudhI ke mAnava mAnavadharmathI paNa nirapekSa thatA jAya che. AvI paristhitimAM te mAnavadharmanA pracAra sauthI vizeSa Avazyaka che. udAharaNa tarIke bhArata ane pAkistAnanA pArasparika saMbaMdhAne ja lA, coka bAju krodha, ahaMkAra, dhRNA ane jUThANAnuM nagna tAMDava ane bIjI bAja kSamA, baira, sauhArda ane satyanuM AliMgana. prathamanuM pariNAma AvyuM pAkistAnanuM vibhAjana ane bIjAnuM pariNAma pAkistAna taraphathI potAnI bhUla kabUla karavAmAM AvyuM. je pAkistAnanAM dhRNA, vera ane darbhanI sAme bhArate paNa evI ja valaNa apanAvI hota te baMnenA vinAza nizcita ja hato. pAkistAne potAnA ja aMgabhUta svadharmI baMgabaMdhuonI sAthe je durvyavahAra karyo ethI baMne vacce eka evI khAI racAI jene pUravAnuM duSkara banI gayuM. bhArate baMgALI nirAzritone Azcaya ApIne tathA baMgalA dezanA nAgarikone pAkistAnanA paMjAmAMthI cheDAvIne je sauhArda dAkhavyuM ethI baMgalA dezanA bhArata sAthenA saMbaMdha baMdhAyo. be virodhI dezanuM A jIvana ane saMyojana navAM jIvanamUlyonA saMdarbhamAM paryuSaNa parvanI mahattAne ja sthApita kare che, AjanA mAnava svArthaparAyaNatAno zikAra banyo che. potAnI svArtha sAdhavA mATe e zuM nathI karato? Aje koIno jAna levA e sAva sAmAnya vAta ja banI gaI che. gharamAMthI bahAra nIkaLIne pachI surakSita rIte ghare pAchA pharIe ene paNa IzvaranI kRpA mAnavAmAM Ave che. cArI ane vyabhicAra have pApa nathI. lAbhane lIdhe mANasa aMdha banI gayA che. paraloka, dharma ane Izvarane navI peDhI kevaLa khAlI vAto mAne che. dharmanA adhiSThAtA, vyAkhyAtA ane pracAraka paNa kahe che kaMI ane kare che enAthI sAva juduM ja. Aje dharmanA pakSe jeTalA vivAda, kaMkAsa, ahaMkAra ane jUTha chavAyelAM che eTalAM sAmAnya mANasamAM nathI hotAM. zuM paryuSaNamAM paNa maMdira sudhI A takalIpho pahoMcI nathI? paNa A kAraNe ja paryuSaNane vyartha mAnavAmAM Ave ke paryuSaNa pALavAnuM ja baMdha karavAmAM Ave e ucita che? jyAre duniyAmAM bUrAIne phelAvo thAya che tyAre bhalAInuM mUlya ochuM nathI thatuM, UlaTAnuM vadhe che ane jeo pagathI mAthA sudhI bUrAImAM phasAyelA hoya che emanI daSTimAM ja enuM mUlya vadhu hoya che. bhale - sArA mANasa kharAba mANasanA jeTaluM bhalAInuM mUlyAMkana karI zakatA nathI.aMjana cArane jinadatta zeThanA vacanAmAM jeTalI AsthA hatI eTalI AsthA jinadatta zeThanA ziSyone nahAtI. jyAre rAga vadhI jAya che tyAre davAnuM mUlya ghaTatuM nathI, vadhe che. navAM jIvanamUlyAe dharmanuM mUlya ghaTADayuM nathI, vadhAryuM che. jyAre asaMyama, bhAgavilAsanA atireka thAya che tyAre mANasa saMyamanI zodhamAM, jevI rIte amerikana hippIo amerikAnA sukhavilAsane chADIne bhAratamAM AvI ghUmI rahyA che, evI rIte bhaTakayA kare che. moTA moTA dhanapatie paNa nAgA sAdhuonAM caraNAmAM paDe che ane emanA AzIrvAda meLavavAnI IcchA rAkhe che. mANasa bhAgavilAsathI chevaTe thAkI jAya che, paNa tyAgathI e kadI thAkato nathI. divasa - rAta bakarInI mAphaka mAM calAvyAM karate mANasa bhAjananA evA AnaMda nathI pAmI zakata jevA mitAhArI pAmI zake che. jIvananAM mUlyo paristhiti pramANe badalAyA kare che. paNa mAnavajIvanamAM samAyelA tya - guNAnuM mUlya zAzvata che. enI tarapha diSTa paDatAM jamAnavamananuM aMta" vilIna thAya che ane zAMtinI sukhada dhArA vahevA lAge che. paryuSaNa ApaNane AnI tarapha ja abhimukha kare che ane mArga bhUlIne yAMtyAM Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 prabuddha jIvana - tA. 16-9-72 bhaTakanArAone mArgadarzana ApIne emanAmAM suSupta rahelA sad- gune jAgRta kare che. paryuSaNanA hArdane samajavA ane samajA- tvavAnI mULa te khAsa jarUra che. paNa samajAvavAvALA ja je A hAne na samaje hoya te emAM paryuSaNano zuM deSa? dharma dharma ma meM heya che, vepAra mATe nahi. vepAramAM dharma AcarI zakAya che, dhamAM vepAra AcarI zakAya nahi. ' - Aje "garIbI haTAvo'nuM sUtra pekArIne samAjavAda lAva te prAya thaI rahyo che, emAM paryuSaNa parva keTale aMze megadAna karI zake tema che e paNa vicAravuM rahe che. jaina dharmane gUMjI patiene dharma kahevAmAM Ave che, kema ke emAM mAnavAvALA muMjI pati hoya che ema manAya che. paNa vAstavamAM jaina dharma mUDIvAdIone nathI, e sarvasvano tyAga karanAra mahAtmAone dharma che. je dharmane ArAdhya sarvasvatyAgI mahAtmA hoya ene mUDIvAdI kaI rIte kahI zakAya? jaina dharmamAM bAhya saMpattine parigraha kahevAmAM nathI AvatI paNa enA prati mANasane je mamatvabhAva heNa che ene parigraha kahevAmAM Ave che. jo koInI pAse bAhya rIte eka laMgoTI paNa na heya paNa ene e meLavavAnI tIvra lAlasA hoya to ene aparigaDI nahi parigrahI ja kahevAya. paNa jenAmAM rA imamatvabhAva nathI hote enI pAse saMpatti te paNa petAne ene svAmI mAnatA nathI ane enA pratye udAsIna rahe che tema ja eka divase e baMdha cheDIne cAlI nIkaLe che. A anAsakita bhAva ja akiMcananuM jIvana che, ane e sAcA samAjavAda che ke jemAM mAnavInI pAse je kaMI che ane e peAtAnuM mAnatA nathI. A bhAva manamAM jAge nahi tyAM sudhI sAthe samAjavAda AvI zakaze nahi. kAnunI samAjavAda ane dharmamulaka samAjavAdamAM A ja pharaka che. kAnunI samAjavAda uparathI lAdavAmAM Ave che tyAre dharmamUlaka samAjavAda aMta:prerita hoya che. uparathI je kaMI lAdavAmAM ave emAM mANasa chetarapiMDI karI zake che, paNa je kaMI aMta:prerita heya emAM A mATe avakAza nathI huM te. paranuM mANasamAM lebhimulaka saMskAra eTalI prabaLa hoya che ke e kazuM cheDavA mATe asamartha ja rahe che. AvA mANasane sarvasva tyAga karanAra sAcI sAdhue pitAnA jIvana dvArA tyAganI udAtta bhAvanA darzAvIne su $:/na ApI zake che ane tyAre saMpattinA ceDA aMzane hekahine mATe tyAga karIne, dhIre dhIre tyAMganA pATha bhaNIne e Anadina thAya che. A ja nA jamAnAnI paddhati eji paNa mANasanA manane unata banAvavAmAM sahAyabhUta thaI zake che. paNa Ajane samAjavAdI mAnavI pUratana yuganA mUDIvAdI mAnavInA karatAM vadhAre anudAra ane svArthI che. putana yugane. mAnavI mUDIpati hovA chatAMye mUDIvAdI nahe. paNa AjanA yugane samAjavAdI mAnavI mUDIpati na hoya to paNa aMta:karaNathI mUDIvAdI che, kemake kAnUna mUDIpatitvane miTAvIne paNa mUDIvAdI manAvRttine miTAvI zakato nathI. A kAma te paryuSaNanA dasa dharma ja karI zake che. ene e prabhAva hato ke badhA ja tIrthakaree rAjakuTuMbamAM janma lIdho hato chatAMye - tapa sarvasvano tyAga karIne parigrahI mAnava sAme tyAgano ucca darza rajU karyo. e ja rIte Aje vasativadhArAne rokavA mATe saMga para niyaMtraNa mUkavAne badale evI prakriyA apanAvavAmAM Ave che, je saMbhegane kevaLa puSTi ja nathI ApatI paNa enA durupayogane protsAhana Ape che. AthI cAnaitika vyabhicArane protsAhana maLe che eTaluM ja nahi paNa strI ane puruSa baMnenA svAthyane naSTa kare che. zuM maryAdita brahmacarya ane IlAja nathI? eka gAMdhIjI hatA jemAM brahmacaryanuM raTaNa karatA hatA. Aje te keInA moMmAMthI brahmacarya zabda sAMbhaLavA maLI nathI. je bhUmie akhaMDa brahmacArIone janma Apyo ane jenAM zAstro brahmacaryanA mahimAthI bharelAM che. e bhUminAM navAM saMtAne maryAdita brahmacaryanA nAmamannA Dare e AzcaryanI vAta nathI? brahmacaryapAlana muzkela hoI zake che paNa e hAnikartA nathI. amaryAdita saMbhoga avazya hAnikAraka che. paNa A kSetre pazcimamAM Aje eTalI badhI pragati thaI rahI che ke e vize vAMcIne paNa romAMca khaDA thaI jAya evuM che. sinemAomAM saMbhoganAM nagna dazyo batAvavAmAM Ave che ? ane e jovA mATe lokone bhAre dhAre thAya che evI vAto paNa sAMbhaLavA maLe che. A vize ema kahevAmAM Ave che ke lako je jovA mAge che enA para pratibaMdha zA mATe mUkavo joIe. cAzAnI bALako jyAre bUrAIomAM phasAvA lAge che tyAre emanA samajadAra pAlake emane rekatA nathI? bUrAInuM paNa sAmAjIkaraNa karavAmAM Ave e paNa koI samAjavAdI daSTikoNa hoI zake kharo ? A badhuM kahevAne sArAMza e che ke navA jIvanamUlyonI saMdarbhamAM paryuSaNa parvanI upAdeyatA vadhI gaI che. Ajano yuvAna purANAM parvo pratye AsthAhIna bane che ane pazcimanI bhegapradhAna saMskRtie ene tyAgapradhAna saMskRtithI vimukha banAvyuM che. ema chatAM purAtana saMskRtinA cAhako udAratA ane samajadArIthI kAma le te bagaDelI vAtane pharI sudhArI zakAya tema che. paryuSaNa parva khAsa dhArmika parva che. parvanA divasamAM pUjA, vrata, upavAsa, zAstrAvaNanI pravRtti rahe che, A pravRttine navAM jIvanamUlyonA saMdarbhamAM hAsyAspada paNa mAnavAmAM Ave che. * AnAM aneka kAraNo che. AmAM doSa mAtra navI peDhIne nathI, jUnI peDhIne paNa che. jUnI peDhI navI peDhIne pitAnA jeTalI ja rUDhicusta jovA mAge che paNa e mATe kaMI prayatna karatI nathI. jo e bacapaNathI navI peDhInI sAra-saMbhALa le, enI upekSA karavAne badale enA pratye potAnA vepAramAM e jeTaluM dhyAna Ape che eTaluM dhyAna Ape to AvI sthiti thavAno saMbhava nathI. A sAthe yuvAna peDhInI jijJAsAone sayukitaka DhaMgathI zAMta karavAnI paNa jarUra che. "jIvanane daSTikoNa kevo hovo joIe? ' emAM eka rIte dharmanI ja vyAkhyA rahelI che. Aje te dharmanuM nAma na hoya paNa dharmanI vAta hoya enI AvazyakatA che. dharmanA nAmamAtrathI AjanI peDhI coMkI UThe che. eTale jUnI peDhInA loke paryuSaNa parvane bhale jUnI zailIthI pALe paNa emAM navI peDhIne paNa AkarSaNa thAya evuM kaMIka rAkhe. dhArmika saMgItagoSThio, dhArmika carcAsabhA, navayuvakepagI samasyApradhAnacarcAo, bhAga ane tyAganI vAta, vagere evA keTalAka viSaye che jenI asara A parvanI sauthI moTI upayogitA e che ke mArgabhUlelAo paNa A divasamAM kaMika to vicAratA karatA hoya che ane ene ja upayoga karI levAnuM ApaNuM kAma che. tamArA A kAmamAM jeTalI udAratA, vAtsalya ane mArgaprabhAvanAnI bhAvanA haze eTalI tamane emAM saphaLatA maLaze. 'paryuSaNa parva" e nAma ja saphaLatAnuM udhaka che. ene ApaNe pUrepUro lAbha levuM joIe. jarUra karatAM vadhAre kaTTaratA rAkhavAmAM Ave e paNa nukasAnakAraka che. bujhargoe navayuvako sAthe vyavahAra karatI vakhate e nahi bhUlavuM joIe ke teo paNa ekavAra yuvAna hatA ane AjanA yuvAnethI koi vAtamAM UtaratA nahotA. jyAre teo bujhargo banaze tyAre teo tamArI mAphaka ja vartaze. dharma rAhRdayatAnI vanuM che, jaDatAnI nathI. je vyakitanA hRdayamAM mArgabhraSTo pratye, AvArAo pratye, uchuM khala prakRtinA mANase pratye, pApIo pratye karuNAno bhAva nathI jAgate te dharmane pAtra nathI. je krodhane pAtra che, enA para koI na karIe e ja kSamA che. avinayI mANasonA avinayanI sAme vinayI rahIe emAM ja mRdu tA che. chelaprapaMcamAM phasAyelA pratye nirava vyavahAra karIe emAM ja ArjavA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-72. prabuddha jIvana 115 che. krodha, mAna, mAyA ane lAbhamAM saMsAra phasAyela che ane jo A cakramAMthI bahAra kADhavA hoya to krodhAdine parityAga karyA vinA e kaI rIte saMbhavita banaze? dharma vitaMDAvAdanI vara nathI ane e lAMbI lAMbI carcAenI vastu paNa nathI, e te AtmanirIkSaNanI vastu che. jayAre AtmAmAM dharmane udaya thAya che tyAre enI bAhya daSTi avaruddha. thaIne atarmukhI bane che ane e pikArI UThe che, "mArA jeTaluM koI ja kharAba nathI.' jeo duniyAnI dhAMdhaladhamAlamAM aTavAine pitAne bhUlI gayA che emanI nAMkhe khelavA mATe, emane mATe paryuSaNa parva Ave che. AjanA jIvanamUlyoe jIvananuM game te mUlya AMkayuM hoya, jIvanuM mUlya to ghaTADI nAkhyuM ja che ane jIva vinA jIvananuM mUlya ja zuM hoya? A ja paryuSAra kahe che. sAMbhaLavAvALA e sAMbhaLe che, je nathI sAMbhaLatA teo paNa eka divasa jarUra sAMbhaLaze, kemake jIvananuM vAstavika satya emAM ja samAyeluM che. -. kalAsacaMdra zAstrI [vIra - nirvANa vicAra sevA, indoranA saujanyathI ! AcArya tulasInI 'agniparIkSA" - AcAryazrI tulasIe "agniparIkSA' nAme purataka ghaNAM varSo pahelAM lakheluM paraMtu gayA cAturmAsa veLA rAyapuramAM tenA viruddha sanAtanIoe meTuM tUta UbhuM karyuM hatuM ane pustakanA vecANa upara pratibaMdha te sarakAra pAse mukAvyo hato eTaluM ja nahi paNa terApaMthI saMgha viruddha tophAna paNa karyA hatAM. chevaTe madhya pradezanI hAIkorTe te khulka uparathI pratibaMdha uThAvI lIdhuM hatuM ane pustakamAM kAMI vAMdhAbharyuM nathI ema jAhera karyuM hatuM ane e rIte e prakaraNa pUruM thayuM hatuM. paraMtu jene koI ne koI bahAne pitAnuM astitva jAhera karavuM che evA sanAtanI netAoe pharIvAra A varSe paNa e ja pustaka viruddha dhAMdhala zarU karyuM hatuM. ane AcAryazrI tulasI ane terApaMthanA anuyAyIne sajarathAnanA cUra, Adi aneka sthAne dagAThyiAda karI. herAna karI mUkayA ane AmAM baLatAmAM ghI homavAnuM kAma; jete AvA kAryo sivAya jANe ke bIjuM kazuM ja karavAnuM na hoya tema, purInA zaMkarAcAryuM karyuM. chevaTe samAdhAna zrI zrI jayaprakAza nArAyaNe karAvI ApyuM, ane e prakaraNane atyAre te aMta AvI gaye. samAdhAna, e pustakanuM prakAzana-vecANa vagere kazuM ja nahIM karavAmAM Ave evI khAtarI ApIne karavAmAM AvyuM che. paraMtu AthI kAMI terApaMthI ke jenasamaja upara ane prakAranI Aphata pharI nahi ja Ave tevI apekSA bahumatI dharAvatI sanAtanadhamI koma pAsethI rAkhI zakAya tema jaNAtuM nathI. 'agniparIkSA." AcAryazrI tulasIe jaina rAmAyaNane AdhAre lakhyuM hatuM ane temAM sItA viSe je kAMI ullekha hato te rAMdarbha vinA loko samakSa mUkavAmAM Avyo hato ane te viSe Apatti UbhI karavAmAM AvI hatI. ghaTanA rAyapuramAM banI. tenI bIjI AvRttimAM te bInAne AcArya tulasI sudhArI ane navI AvRtti hamaNAM prakTa karI. AthI have cUramAM evI Apatti UbhI karavAmAM AvI ke rAmane aneka patnI hovAnuM A pustakmAM kahevAmAM AvyuM che te sanAtanadharmanA bhagavAna rAmane halakA pADavA mATe che. hullaDa marayAM, lUMTa macI ane AcArya tulasI ane temanA anuyAyIo mATe sanAtanIoe kedakhAnuM racI ApyuM. piolIse karaphyu mUko. ane te samAdhAna thayuM ke have puratakanuM prakAzana ke vitaraNa baMdha thaze. AcArya tulasIjae vivaza thaI ane zAMti arthe, kAjayAnuM moM kALuM e nyAye, A samAdhAna 2vIkArI lIdhuM. Ama na banyuM hota te TaMTAphisAda keTalA lAMbA kALa sudhI cAlata ane jaina samAja A apamAna keTalA samaya sudhI gaLI leta te kahevAya nahi. paNa jANe ke A mAtra terApaMthIne ja lagatI bAbata hoya tema pUrA jainasamAje A bAbatamAM upekSA ja lagabhaga sevI ema kahI zakAya. . ApaNe AcArya tulasI ane temanA anuyAyIne karI ja madada karI nahi eTale temaNe karelA samAdhAna viruddha kazuM ja kahevAne ApaNe hakkadAra rahetA nathI. paraMtu A te re ghara bhALyA jevuM thayuM che. sanAtana dharmanI viruddha tame kazuM kaho ke karaze te tamArA upara AvI 'Aphata AvI paDavAnI, kAraNa ApaNe a5matImAM chIe - A eka tathya ApaNI upekSAmAMthI phalita thAya che te tarapha samAje pUrI rIte dhyAna ApavAnI jarUra che. * vaLI sarakAra je pitAne sekayulara kahevaDAve che teno artha e te nathI ja ke bahumatInA dharmane A prakArane prAya maLe ane tenA viruddha koI kAMI kazuM ja kahI na zake. AmAM kharI gunegAra te sarakAra che. teNe AvA daMgAne zA mATe dAbI devA pUratAM pagalAM na lIdhA? ane evI pariditi ubhI thavA dIdhI ke jene sarakAre ja maMjUra rAkhyuM che te purataMkanuM prakAzana baMdha karavuM paDe? emAM te sarakAranI ja' nAmerI gaNAvI jaIe. ane ladhumatI dharAvatA dharmoe A bAbatamAM avAja cThAva joIe. mAtra bahumatInA baLe ladhumatI kemanI mAnyatA vize A prakAranuM dabANa lAvI baLajabarIthI kAMI samAdhAna karAvI levuM te nyAya nathI ane kharI rIte te jaina kemanuM apamAna che. AcArya tulasI temanI 'agniparIkSA'. prakAzita nahi kare paraMtu aneka rAkhyAmAM jaina rAmAyaNo samAjamAM pracalita che; bauddha jAtakamAM je rAmakathA Ave che tenuM zuM? zuM mAtra eka "agniparIkSA". lupta thavAthI samagra jaina paraMparA ke bauddha paraMparAmAM je ramakathA che ane jenuM saMskaraNa hindu rAmAyaNathI juduM paDe che te sApta thaze? kAle te viruddha paNa navAI nahi Ave tenI phI khAtarI ? mATe A bAbatane mULamAMthI ja DAmavI jarUrI che. anyathA sanAtanInA zaMkarAcArya jevA netAnI tUta vAgaze cAne dhArmika svAna smane nAme laghumatI komane bhAge cUpa rahevAnuM ja paDaze. AthI AvI nAnI ghaTanAthI paNa jeo vicArasvAna sama- mAne che ane dharmasvAtaMtryamAM mAne che temaNe samayasara cetavAnI jarUra, che.. ane "agniparIkSA' pharI prakAzita thaI zake te prayatna karavAnI jarUra che. Ama nahi bane te A dezamAM dhamadhatAno toTo nathI ane bahumatImAM enI kamI nathI eTale jaina, bauddha, khristIoe te dharmane nAme gulAmI ja svIkAravAnI raheze. ghaTanA nAnI che paNa tenAM duSpariNAme dUragAmI thavAnAM, emAM saMdeha nathI. - - sanAtana dharmanA virodha khAtara virodha karavo e daSTiI kazuM na lakhAya paraMtu potAnA dharmanI prAcIna mAnyatA paNa prakaTa na karI zakAya e rithati te rahevI na joIe. aneka mAM tArA 2ovI hoya che jene dharma sAthe kharI rIte kazuM ja levAdevAnuM hotuM nathI. rAmane aneka rANIone virodha karanAra sanAtanIo kRSNane aneka rANIne ravIkAra kema kare che? - sAra e che ke eka ke aneka rANI hovA na hovAne sanAtana dharma sAthe saMbaMdha nathI ane chatAM e praznane laIne 'agniparIkSAnuM prakAzana - vitaraNa baMdha karAvyuM te tathA anucita ja che. A varatu sarakAra ane rAnAtanI bannene samajI levI joIe ane dharmane nAme kaleza nahi paNa bhAIcArAne vadhAro karavo joIe. -dalasukha mAlavaNiyA bhUla sudhArI prabuddha jIvananA tA.1-9-72 nA aMkamAM "maraNapUrve lekhanI taMtrInoMdhamAM zrImatI lIlAvatI munazInuM zrI IndulAla yAjJikanI mAMdagI vizenuM kathana saratacUkathI rahI gayuM hatuM e nIce pramANe che: "Shri Indulal Yagnik after being in coma for 82 days was ultimately allowed to die. Was his agony prolonged because his body was subjected to experimentul purposes by doctors?" . ' ' - taMtrI * Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 prabuddha jIvana - tA. 16-9-1972 yuvAnone api ane enAM kAraNe . [zrI muMbaI jena muvaka saMghe paryuSaNa parva daramiyAna jelI paSiNa thANAnapALAmAM gujarAtanA rAjayapAla zrI zrImannArAyaNe dhavAnane arjaze ane enAM kAraNe" e vize ApelA vyAkhyAnane mahattavane sArabhAga ahIM ApavAmAM AvyuM che. - taMtrI pAchalAM 25 varSa daramiyAna ApaNe zikSaNane rASTrIya stare khAI sarjAi che. ApaNe uraca Adarza, satya ane bhAvAtmaka carcAno viSaya banAvyuM nathI. garIbI, berojagArI, udyogIkaraNa, ekatAnI vAta karavAmAM pAI pAnI karatA nathI, paraMtu hakIkatamAM kRSikrAMti, paDozI deza sAthenA saMbaMdho sudhAravAnA prazno vize sAMprata paristhiti vakheDavAlAyaka banI che. pariNAme yuvAnacarcA thatI rahI che. paNa zikSaNano DhAMce nahIM badalAya tyAM sudhI mAMnA A arAMteSa ane hatAzAne nAbUda karavAmAM ApaNe anya vize carcA mATenA ja viSaya banI raheze. kharekharA kRtanizcayI hoIe to emanI sAme ApaNe sArAM Aje mera navayuvAnomAM asaMtoSa dekhAya che. AnuM sauthI daSTAMte rajU karavA paDaze. AvAM dAMte rASTrIya sAMskRtika vArasA huM 2. eja ii zikSaNa paddhati che. AjanAM akhabAromAM ane sarvabhASI ane sarvadharmanA Adarza para racAyelI samAjaracanA paTaNApAMnA vidyArthI- pilIsa saMgharSanA samAcAra camakayA che. thoDA para AdhAra rAkhatAM hovAM jarUrI che. vakhata pahelAM AvuM kaMIka vaDedarA, suratamAM paNa thayuM hatuM. e dezanA zikSita yuvAnemAM pravartatI hatAzAnuM eka bIjuM badhAMnI pAchaLa eka kAraNa che. Aje vidyArthIone dizAsUcana kAraNa emanI sAme bekArIne je hAu satata Ubhe heyara che maLatuM nathI. e paNa che. AmAM paNa mukhya doSa te ApaNI zikSaNapaddhatino Aje to mAMDa.be kalAka bhaNyA- bhaNAvyA bAda vidyArthIo ja che. vikAsa ane sAmAjika nyAyanI AvazyakatAone anurUpa zikSako nI chuTI thaI jAya che. keTalIya kaoNlejomAM sArAM sArAM pustakA- zikSaNapaddhati. ApaNe vikasAvI zakayA nathI. dezanA sAmAjika lo hoya che, paNa pustaka para dhULa jAmI gaI hoya che. ene ane Arthika dhyeyane najara samakSa rAkhIne vyavasAyalakSI zikSaNa koNa upayoga kare? koine bhaNavuM gamatuM nathI, Aje to pAThaya vidyArthIone maLavuM thAya e mATe prAthamika starathI yunivarsiTInI pustaka paNa kaI vAMcatuM nathI. gAiDabukasa vAMcavAthI pAsa thai kakSA sudhI AjanA zikSaNanuM mALakhuM krAMtikArI rIte pheravavuM ja paDaze, javAya che! AjaparyaMta bhArata sarakAre zikSaNa paddhatimAM pheraphAra sUcavavA - A badhuM gaMbhIra che. te mATe mAtra vidyArthIone javAbadAra traNa zikSaNa paMca niyukata karyA hatAM. rAdhAkRSNana paMca, sudAgaNIne ja besI rahyo kazuM vaLavAnuM nathI. liyara paMca ane chevaTe koThArI paMca nimAyuM hatuM. kekArI paMcane Tenikala zikSaNakSetre paNa AvI ja rithati che. AcArya ahevAla suparata thaye ene ya Aje ATha varSa thaI gayAM che paNa kAkAsa heba kAlelakare kahela eka banAva TAMkuM chuM. thoDAka samaya enuM zuM thayuM koNa jANe! meine ja paDI nathI. e abharAie povAM jApAnanuM aAmaMtraNathI bhArata sarakAre kasoTI karIne kRSi- mUkI devA lAge che. udyoga kSetranA cunaMdA vIseka vidyArthIone eka jUthane jApAnanI yuvAna peDhI mATe pUrvagraha pheravavAnI jarUra che. vizvanA kRSipaddhatino abhyAsa karavA jApAna mekavyuM hatuM. tyAM te saiddhAMtika navayuvakothI e loko kama nathI. emane mArgadarzana maLe, tAlIma jJAna uparAMta vyavahAru kArya upara palTa jora devAnuM hoya che. ApaNA maLe te e loko ghaNuM karI zake ema che. ' vidyAthI" ene khetaramAM kAma karavA paNa lai javAmAM AvyA. emane navAi to lAgI, paNa pAMceka divasa to emaNe khetaramAM pratyakSa - vidyArthIonA asaMte mATenuM eka kAraNa pAlo, vAlIo, kAma kaI ane pachI e thAkI gayA. saMcAlakone A vidyArthIoe mAbApe, pitAnAM putra-putrIo pratye dhyAna ApatAM nathI ane kahyuM ke ame ahIM kAma karavA AvyA nathI. amane kaho ke kayA emanA pratye udAsInatA sevavAmAM Ave che e paNa pustako vAMcamAM jarUrya che. abhyAsakrama samajAvI do tathA nosa che. yuvAnonA manamAM je kaDavAza . ane ajaMpe jovA maLe ApI de, bAkInuM ame rAMbhALI laizuM. chevaTe jApAne bhAratane che e mATe A tattva paNa ghaNe aMze javAbadAra che. zikSakoe na phUke A vidyArthI ne pAchAM bolAvI levA vinati karI. vidyArthIo pratyenI potAnI javAbadArI avazya adA karavI joie, paNa mAM - bApa paNa emanAM bALako pratyenI javAbadArImAMthI thoDA samaya pahelAM suratamAM padavIdAna samAraMbha hate.kulapatine chaTakI zake nahi. vahelemaDe dareka ghara buniyAdI tAlImanAM kendro banI nAte mAre javAnuM thayuM hatuM. A vakhate padavIdAna samArohanA sthaLa rahevA joize ke jyAM bALako, taruNe, yuvAna rASTranA upayogI pAse meM 'plekArDa laine UbhelA vidyArthIone joyA. We want ane dezabhakata nAgarika banI zake. ' '. employment, no degree" jemAM rAtre 'lekArDa'' para e sAthe zALA - kaoNlejomAM vAlIo ane zikSakonI saMyukata lakhevAM jayAM. meM vidyArthI ne maLavA bolAvyA. pAMceka samitio banavI joie. varSe dahADe be - pAMca vAra AvI TdyArthI ne mane maLavA AvyA. meM emane gujarAtanI vividha yoja samitio maLatI rahevI joie. A rIte zikSako ane vAlIo nAe samajAvI. emane sahAya (lona) kevI rIte maLI zake e sapajAva. che jo ja. eka vidyArthI sAcuM bolyA vagara rahI vacce arasaparasano saMparka vadhavo joie. na zako. e kahe; amane lona joitI nathI. udyoga ApaNane thAya che ke bALaka prAthamika zALAmAM jato thaze vagerenI Apane koI jANakArI nathI. tame amane nokarI apAvo! tyAre saMskAra maLI raheze, atyAre kayAM mAthAkUTa ! are, bhAI ! a, kayAM zakya hatuM? badhAne nekarI joIe che, badhAne khurazInuM tyAM sudhImAM te enAM saMskAra baMdhAI jAya che, enuM zuM? A ochI mahenatanuM kAma joie che. samajavuM joie. moTA mANasane tyAM, paisApAtrone tyAM bALako A baMne ghaTanAo gaMbhIrapaNe vicAravA jevI che. mATe zikSaka rakhAya che. mAbApa saMskAra mATe samaya kADhatAM ja ApaNA dezamAM cAritryanI kaTokaTI pravarte che, e paNa yuva nathI! emane, kahe che ke samaya nathI ! A khoTuM che. konA asaMtoSanuM eka kAraNa che. AcAra ane vicAra vacce meTI trIjI vAta e che ke zikSaNakSetre Aje bejavAbadArI pesI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-1972 samudra jIvana paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM gujarAtanA rAjyapAla zrI zrImannArAyaNa muvAnonA ajaMpo' vizenuM vyAkhyAna ApI rahyA che. maMca para saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI, vyAkhyAnamALAnA adhyakSa prA. DaoN. ramaNalAla cI. zAha, upapramukha zrI ratilAla sI. koThArI temaja zrI madAlasAbahena beThelA dekhAya che. evA ka gai che. Aje zikSako mAMDa thoDAka kalAka bhaNAvatA hoya che. Aje ATha tAsa hoya che, pannu eya zikSakone vadhu lAge che. abhyAsakrama paNa keTalA jarIpurANA jovA maLe che. zikSakonI jUnI noMdhane AdhAre banelAM pustako ane abhyAsakramamAM pheraphAra karAtA ja nathI. zikSakone vadhu mahenata laine taiyArI karavAmAM rasa ja nathI, * emane pagAra tA yunivarsiTI grAnTsa kamizananA greDa pramANe joie che, paNa kAma e pramANe karavuM nathI! emanI dalIla evI che ke kAmanA samayamAM vadhAro karavAthI kAryakSamatA ghaTI jaze, dhAraNa UMtarI jaze. chevaTe to, bhArata ane duniyAnA bIjA dezomAM dhikkAra, hiMsA ane vargasaMgharSanuM je sAmAnya vAtAvaraNa che ethI anivArya rIte 'dezanA yuvAnomAM paNa AvuM ja havAmAna sarjAya che ane emane bephAma tema ja bina-javAbadAra banAve che. mahAtmA gAMdhIe vakhatovakhata ApaNane eka ja zIkha ApI hatI ke zuddha ane umadA sAdhanonA upayoga karavAmAM na Ave to enuM zuddha pariNAma kadI ja nahi Ave. A rIte emaNe sAdhanazuddhino Agraha rAkhyo hatAM. ApaNe A zAzvata satyanI upekSA karIne ApaNA rASTrIya aikya sAme gaMbhIra bhaya UbhA karI rahyA chIe. vikhyAta itihAsavid Do.. ArnolDa ToyanabIe emanA chellA graMtha 'sarvAIviMga dha phyucara'mAM yuvAna peDhIne nIcenA zabdomAM mahattvanI zIkha ApI che. emaNe kahyuM che: "tamArI samakSa eka mahAna taka AvI che. tame tamArA samagra jIvana daramiyAna yuvAnInI bhAvanAne eTale ke udAratAnI bhAvanA, parivartana sAdhavAnI taiyArI, AdarzavAda ane nispRhatAnI bhAvanAne jALavI rAkhavAmAM saphaLa nahi thAo to A takano upayoga karI zakaze nahi... tame tamArI jAtane bIjAnA sthAne mUkavAnA prayAsa karo . ane te amuka abhiprAyo zA mATe dharAve che athavA to tame jenA sakhata virodha karo che evI vastuo zA mATe kare che e samajavAnA paNa prayAsa karo. tamArAM mA- bApanI peDhInA rUDhicusta mAnAvALA sabhyono virodha karavAnuM cAlu rAkho. emane pratikAra karI ane emanA vicAro tema ja Adarza tamane bhUlabharelA lAge te ene parAsta karavAnA prayAsa karo, paNa gAMdhI jInI bhAvanAthI dhikkAra vagara e karo." 117 zrImannArAyaNa prasannatApreraka paSaNa vyAkhyAnamALA A varSe zrI muMbaI jana yuvaka saMghanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnuM Ayojana maMgaLavAra tA. 5-9-72 thI tA. 12-9-72 sudhI bhAratIya vidyAbhavana khAte thayuM hatuM. pratyeka divase babbe vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyA hatAM. mAtra ravivAre eka vyAkhyAna hatuM. vyAkhyAnane aMte zrI puruSottamadAsa jAlATAjInA bhakita saMgItano kAryakrama hato. vyAkhyAnamALAno saLaMga kAryakrama jAherAta mujaba sacavAyo hatA. eka najIvA pheraphAra e thayo hato ke pahele divase zarUAtamAM zrI amRtalAla yAzikanuM pravacana rahyuM hatuM, jyAre zukravAre zarUAtamAM zrI yazodhara mahetAnuM ane tyArabAda gujarAtanAM rAjyapAla zrI zrImannArAyaNanuM pravacana rahyuM hatuM. zanivAranAM pahelA vakatA zrI. Indracandra zAstrI koI anivArya kAraNasara upasthita thaI zakyA na hatA, eTale 'anekAMtavAda' upara prA. DaoN. zrI. ramaNalAla cI. zAhe A pravacana ApyuM hatuM. A varSe vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna DaoN. prA. zrI ramaNalAla cI. zAhe zeAbhAvyuM hatuM ane sabhAnuM saMcAlana soMgha mATe gaurava levA jevuM rahyuM hatuM. A vakhatanI vyAkhyAnamALAmAM bahAragAmathI AvanArA vakatAemAM zrI zrImannArAyaNa, zrI yazavaMta zukala, zrI Izvara peTalIkara, zrI dalasukha mAlavaNiyA, ane zrI yazodhara mahetA amadAvAdathI, zrI bhagIlAla sAMDesarA tathA zrI caMdravadana mahetA vaDodarAthI ane zrI kalyANamalajI leDhA kalakattAthI AvyA hatA. bAkInA vakatAo sthAnika hatA . dareka vakatAoe mananIya pravacano karyA hatA ane zrotAgaNa A pravacanothI khUba prabhAvita thayA hatA, ziSTa ane saMskArI zretAAnA sahayoganI paNa jeTalI prazaMsA karIe eTalI ochI che. dareka divase zarUAtamAM bhajananuM suMdara Ayojana hatuM. A mATe zrImatI ramAbaeNna jhaverI, zrImatI kalAbahena zAha, zrImatI kamalinIbahena, zrImatI zAradAbahena zAha, zrImatI padamAbahena zAha. zrI upendra zAha, sarvodayavALAthI subbArAva ane zrI. yantIlAla gurakhiyAnA ame AbhArI chIe. ATheya divasa vyavasthA sAcavavAmAM zrI dAmajIbhAI, zrI. pravINabhAI, zrI ramaNIkabhAI, zrI jayaMtibhAI ane zrI zAMtilAla zAhano suMdara sahakAra rahyo hatA. bhaMDoLa bheguM karavAmAM zrAImatI nIra ubahena zAha tathA zrI bAbubhAI jI. zAha ATheya divasa babbe DhIM kalAka thelI laIne UbhA rahyA hatA, ane emaNe je suMdara sevA ApI e mATe ame emanAM RNI chIe. saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAha ATheya divasa upasthita rahyA hatA ane emanA mArgadarzane vyAkhyAnamALAnI saphaLatAmAM mahattvanA phALA ApyA hatA. 7 A vyAkhyAnamALAnI savistRta samAlocanA prA. DA. zrI. ramaNalAla zAha lakhaze je have pachI pragaTa karIzuM. cImanalAla je. zAhu maMtrIo. subodhabhAI ema. zAha Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-72 ToLAvRtti ane vivekabuddhi < [gatAMkathI cAlu) vidyAthIoe zuM karavuM te mATe teo svataMtra che." jayAre huM kolejamAM A vighAthI sAthe vAtacIta karI rahyo "amane dareka vargamAM javA de, amAre temane saMbodhavA che." hatA tyAre paNa kaoNlejanI bahAra adilanakAro bUmarANa macAvI "vargamAM javAnI chUTa huM ApI zake nahi. game te keInI dhAdhala karI rahyA hatA. eTalAmAM bahArathI koIe eka nAno paththara IrachI bhASaNa karavAnI thAya temane vargamAM kema javA devAya? vighI thI vargamAMthI chUTe ane bahAra nIkaLe tyAre khuzIthI tamAre je pheMka te kAcanI bArI teDI vargamAM paDe. vidyArthIe subdha banyAM kahevuM hoya te kahI zake che. amArA vidyArthIone vartananuM ane vargamAMthI bahAra nIkaLavA lAgyA. huM tarata ja tyAM gayA ane . svAtaMtrya hoya ja che." gabharAyA vinA kAma cAlu rAkhavAnuM vidyArthIone tathA zikSakane - "amane vargamAM javAnI tame nA pADe che?" kahyuM. cAkIdArane belAvIne paththara aMdara paDe che te bahAra polIsa * "hA. meM tamane e vize kahyuM ne !" amaladArane jaNAvavA kahyuM. pachI ghaDiyALa tarapha mArI najara gaI - "ame vighAthI" eAne saMbodhIzuM ja." eka adilanakAre ne thoDI vAramAM virAma zarU thaze te mArA dhyAnamAM AvyuM. virAma jussAbharyA avAje makkamatAthI kahyuM. vakhate vidyArthIo kaeNlejanI bahAra jAya te tephAna chavAne saMbhava ghoMghATabharI vAtacIta thatI sAMbhaLIne tathA joIne keTalAMka che ema meM vicAryuM, kAraNa ke mArI kaeNlejamAM aDhI hajAra jeTalA . vidyArthI - vidyArthinIo lAyabrerI tema ja kaeNmana rUmamAMthI nIkaLI * :- amArI pAse AvyAM. sATha- sitteranuM TeLuM A rIte tyAM bheguM vidyArthIevhatA ane bahAra dhAMdhala karavuM traNasoeka vidyArthIonuM - " thayuM. najIkanA dorA paranA eka pagathiyA upara UbhA rahI eke TeluM hatuM. meM vargamAM neTisa mokalIne bahAranI taMga vAtAvaraNane ': ' ' netAe bhASaNa karavuM zarU karyuM. huM svasthatApUrvaka tyAM ja UbhA lIdhe vidyArthIe virAmasamayamAM kaoNlejanA makAnamAM ja rahe tevI rahyo. te bolavA lAge : " " , . . . sUcanA karI. virAmasamaye mArI sUcanA pramANe vidyArthIe bahAra "mitra, tame koInI dhamakIthI Daraze nahi; ame tamArI sAthe ja na gayAM. huM kaoNlejanA mukhya dvAra pAse UbhA ho ane dADA chIe. ApaNI mAgaNIne nyAyI che, ApaNe badhAM ekaThAM thaIne, vidyArthIo joDe vAtacIta karatA hatA. vizrAnita pUrI thaI, vidyA, bunivarsiTImAM jaIzuM te upa-kulapatie e svIkAryuM ja chUTako che; thA, papetAnA vargamAM gayA, vi.kANakArya zarU thayuM eTale saMgaThanathI ja saphaLatA maLe che. mATe tame jarA paNa DaryA vinA huM saheja nizcita banyuM. paNa A nizcitatA DI kSaNa nI ja AmArI sAthe cAle ane bahAra UbhelA ApaNA mitronI sAthe joDAI haze e meM. kayAMthI lakhyuM hoya?: , . . jAo. ApaNo vijaya nizcita che..." belanAranA sAthIoe : kaeNlejamAM pAchuM svasthatApUrvaka kAma zarU thayuM e bahArathI vidyArthI mAgaNI jhindAbAda'nAM sUtro pokAravA mAMDeyAM. amArA adilanakArAe joyuM ane emanI dhIraja khUTI. AdolananAM vidyArthIonuM TeLuM A sUtronA avAjathI thoDuM moTuM banyuM. zuM cha mukhIne meM kaeNlejamAM pravezatA joyA. huM mukhya dvAra vacce thaze tenI cintA mArA manamAM thavA lAgI. huM sthiratAthI gaMbhIra Ubhe rahyo. 'sAheba, tamArI oNphisamAM aMdara jaIe, amAre mudrA dhAraNa karI UbhA hatA. pachI te badhA AMdalana-netAoe thoDI vAta karavI che.' ema eka jaNe kahAM ane bAjanI mArI cIsa pADatA pADatA ane bahAra belAvavAne abhinaya karatA, oNphisarUma tarapha cAlavA lAgyo. huM oNphisamAM jAuM ne kaMIka karatA amArA vidyArthIone kahyuM : "cAle, amArI sAthe Ave. tenAM bAraNAM baMdha karI de ane pachI vidyArthIone pote dhAre tema Avo, jarA paNa Dare nahi. jaladI cAle" ema pokAratA ane dAre evI mane zaMkA AvI ane bIka lAgI eTale meM hasITa bahAra nIkaLavAnI dizA ne gati dAkhavatA tathA amArA vidyAtene kahyuM : "Adara javAnI jarUra nathI. ApaNe ya gupta vAto thIeAne temanI sAthe bhaLavAnI apIla karatAM cAlavA lAgyA, amArAM karavI che? tamAre je kahevuM hoya te ahIM ja mane kahI zake che." vidyArthI - vidyArthinIe mAtra temane sAMbhaLI rahyAM. ane koIe bahArathI aMdara zuM thaI rahyuM che te polIsa amaladAra nihALatA paNa ekeya kadama temanI tarapha uThAvyuM nahi. vaLI, pharI vadhAre jAsathI hatA. AvelA "netA'emAMthI eka jaNe uddhatAIbharyA avAje avAjo kADhIne temanI sAthe joDAvAne abhinaya vAraMvAra karavA akhi kADhI mane kahyuM: "tame kAle tamArA vidyArthIoni prati lAgyA. chatAM amArA vidyArthIo upara tenI kazI asara thaI nidhione belAvI dhamakI ApI che eTale badhA vidyArthIo nahi. huM te taTastha nirIkSakanI mAphaka jete ja rahyo: eka bAjathI amArA AMdolanamAM bhaLatA bIe che. ame tene tamArI AMdolanakArenI joradAra apIla ane bIjI bAju zAnitathI dhamakIone vaza thavA nahi daIe." UbhelAM amArAM vidyArthI vidyArthinIone aNagame ane gauravameM svasthatApUrvaka simata karI javAba Apyo, "paNa atyAre te prada cAsahakAra. mAruM hRdaya mArA vidyArthIonuM gaurava ane tame dhamakI ApatA ho tema bele che." svamAnabharyuM vartana joI sAttvika AnaMda anubhavI rahyuM. temane huM "kAle tame vidyArthI sabhAnA sabhyonI mITiMga nahotI maunathI ane nayananI prasannatAthI hArdika abhinaMdana ApI rahyo belAvI? zikSakanI mITiMga bharI hatI," kAMIka gupta vastu pragaTa hato. AMdolanakAre AvI niSphaLatAnI apekSA ja nahi rAkhI karatA hoya tevI chaTAthI bIjo eka jaNa mATe avAje be. hoya. tero nirAza thayA, ciDAyA. pachI - tiraskArabharyA avAje "mArA vidyAthIo ke zikSakone belAvavA ne vAta karavI bolI UThayA : "yu kAvarDajha ! zemalesa kIcarsa !" (cha kAyare ! e te mAre hakka che. dhamakInI bhASA zikSakone zobhe nahi, amArI nirlajaja pazuo!) pachI koInI sAme joyA vagara kaeNlejanI bahAra te samajAvaTanI bhASA hoya. paNa tame je rIte vAta kare che te cAlyA gayA. bahAranuM TenuM paNa nirAza thaIne temanI sAthe AgaLa tamane zebhe che? haze !' javA do. e vAta. tamAre zuM kahevuM che te cAlanuM thayuM. thoDI vAramAM dhAMdhalabharyuM vAtAvaraNa adazya thayuM. zAnti vAta have kare," meM kahyuM. sthapAI. mAre bhAra haLavo thaze. polIsa paNa cAlyA gayA. "amAre amArI mAMgaNIo mATe yunivarsiTImAM sAmudAyika du:svapnanI jema badhuM dUra thayuM hoya tema rojiMdI svasthatA rIte jaIne upakulapatine maLavuM che. tamArA vidyArthIone amArI pAchI sthapAI gaI. ' , , , * sAthe levA che." ', ' ' A banAvathI mAruM citta vicAre caDI gayuM. eka bAja, Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 119 tA. 16-9-72 prabuddha jIvana mAre eka vidyArthI delanamAM bhAga levA IcchatA hatA, kAraNa - ene mRdutAthI zIkhavaje * che. ke tene badhI mAgaNIo legya lAgI hatI. mArI sAthenI carcA pachI tene kharI vastu samajANI eTale have AMdolanamAM bhaLavuM hoya [ putrane zALAe javAnA prasaMge abrAhama liMkane anubhavelI te tame svataMtra cho? roma kahyA chatAM e enA mitro sAthe ada- lAgaNImAM dareka mAtApitAnA hRdayane paDagho saMbhaLAya che.] lanamAMthI mukata thaI ghera cAlyA gaye. bIjI bAju bUmabaraDA he jagata! mArA putrane AMgaLI jhAlIne doraje, Aje eNe pADanArAne karyo ja vicAra kara nahote; bUmabarADA, mArAmArI zALAe javAne AraMbha karyo che. * * ane bhAMgaphoDa karavAmAM ja pitAnI bahAdurI ne saphaLatA rahyAM zarUzarUmAM thoDo samaya ene badhuM che ema teo mAnatA hatA. TeoLAvRttinI A lAkSaNikatA che: jANyuM ane navuMnavuM sArAsAranA vicAro karavA e TeLAvRttine sUjhe ja nahi. kharuM lAgaze, tyAre enI sAthe thoDI rahemathI vartaja, evI mArI vinati kahIe te, TeLAvRtti e uzkerAyelAM pazuonI hilacAla, bhAga che. tuM jANe che ke atyAra sudhI e kUkaDAone rAjA hatA, AjubhAga, doDuMdaDIne maLatI Ave che. jyAre vicAra karavAnI zakitanAM bAjunA kampAunDane saradAra hate. vaLI enI IcchAone saMtoSavA bAraNAM baMdha thAya, tyAre ja TeLAvRttinuM kharuM darzana vyakata thAya huM hAthavago hato. .. che. jayAre vicArazakita niSkriya thAya, tyAra pachI amAnuSI kR paNa ...... have badhuM badalAI jaze. Aje tavAre e gharanAM karatAM TeLAvRttine zarama thatI nathI eTaluM ja nahi paNa emAM ja AgalAM pagathiyAM Utaraze, hAtha halAvaze ane eka mahAna sAhatene bahAdurI dekhAya che. komI hullaDa, verabharyA jhanUnI yuddho, sane prAraMbha karaze. emAM kadAca yuddho, karuNa ghaTanAo ane vedanAbhayaMkara lUMTaphATa AdinA prasaMgamAM TeLAvRttinuM rAkSasI rUpa jovA ene samAveza paNa thAya. . . . maLe che, enAM sUkSma bIjA ane aMkure sAmAnya mArAmArI ane A jagatamAM vasavA mATe zraddhA, prema ane hiMmata joIe. bhAMgaphoDa karatA AMdolanamAM dekhA de che. ethI he duniyA, tuM enI kumaLI agiLI jhAlI doraje ane " mAnavI e vivekabuddhizIla prANI che" (e. "mana Ijha ene jANavAyogya sau vAna zIkhavaje. e rezanala enimala') - manuSyanI A vyAkhyA keTalI sAcI che! banI zake te mRdutAthI ene A badhAne pATha bhaNAvaje.. sArAnarasAne vicAra karavAnI zakita kudarate mAnavIne ApI che , ene zIkhavuM te paDaze ja. huM jANuM chuM ke badhA mANaso nyAyaane emAM ja mAnavInI anya prANIothI judI evI viziSTatA rahI che. aMdha vRttijanya bUmAbUma, mArAmArI, bhAMgapheDa vagere pUrvaka vartatA nathI, badhA ja mANaso sAcA nathI. paNa ene zIkha vaje ke dareka kuTila mANase eka vIra puruSa paNa hayAtI dharAve che, mAnavIne vikAsa thaze te pahelAMnI pazudazAne maLela ke rahela vAraso che ema na kahI zakAya? dareka prapaMcI rAjapura SanI sAme e samarpaNanI bhAvanAvALe rAja puruSa che, je jagatanI samatulA jALavI rAkhe che. ene zIkhavaje mArI kaoNlejanA adilanamAM bhAga levA IcchatA vidyArthInuM ke dareka duzamane eka mitra paNa hoya che. prasaMgacitraNa [darzAve che ke jyAre vyakita ekalI ane samadhAraNa sthitimAM hoya tyAre premabharI samajAvaTathI tenI vivekabuddhine jAgRta krUra ane ghAtakI mANase ghaNI saraLatAthI namI paDe che karI zakAya che. vivekabuddhi jAgRta thAya tyAre zuM karavuM yogya che ke ane tamArA paga cATavA mAMDe che e vAta paNa zIkhe te sAruM ayogya che te samajavuM agharuM nathI. paNa ToLAmAM vivekabuddhine ja ene pusatakonI adbhuta duniyAnAM darzana karAvaje. AkAzamAM jAgRta karavAno avakAza nathI, ToLAvRtti cittAnI aMdhasthitine ja pasaMda kare che athavA to svIkAre che. je vyakita vyakitagata rIte UMce UDatAM paMkhIo, sUryanA prakAzamAM gIte gAtI madhamAkhIo, vAta karIe to vivekapUrNa vicAra karavA mAnasika taiyArI dAkhave che, ane lIlA DuMgarA para jhUlatAM puSpanuM zAzvata rahasya zodhavA te ja vyakita TeLAmAM hoya tyAre tenI cittavRtti judA prakAranI ene Deka niratane samaya Apaje. hoya che ane vivekabuddhinA dvAra khullAM thAya te tene svIkArya nathI. tethI ja je laMkita, vyakita tarIke samadhAraNa hoya te ja vyakita TeLAmAM . ene zIkhavaje ke chetarapiMDI. karavA karatAM niSphaLa thavuM vikRta vartana kare che! eka ja vyakitama TeLAvRttiA ane viveka- e aneka rIte bahetara che. bhale bIjA badhA ene khATe kahe to zIlatA hoI zake che te kevI navAInI vAta che! TeLAvRttithI paNa ene pitAnA ja vicAromAM zraddhA rAkhavAnuM zIkhavaje. prerAnuM vyakita ke vyakitaonuM vartana mANasAInA guNothI virakata hoya che eTaluM ja nahi, pazuthIye atyaMta badatara hoya che tenA jayAre sau vAyarA pramANe pITha badale tyAre TeLAne anuroravAne , aneka udAharaNo ItihAsamAM maLI Ave che. ApelA A prasaMga badale e ekale pitAnA mArge jaI zake e mATe ene baLa citramAM vivekabuddhi ane DhoLAvRtti e banenI lAkSaNikatAo Apaje. badhAnI ja vAta e sAMbhaLe, paNa satyanI cALaNImAMthI ekasAthe spaSTa rIte jovA maLe che ane baMnene bheda surekha dekhAI Ave che. cALIne je sAruM hoya e ja grahaNa kare ema ene zIkhavaje. ahIM karelI vicAraNAnA saMdarbhamAM kahI zakAya ke dharmanuM kArya enA manahadayane e sarvocca sAhasa mATe samarpa de paNa mAnavIguNone preravAnuM, pragaTAvavAnuM, piSavAnuM ane vikasAvavAnuM AtmA ane hRdayanAM dvAra e baMdha na kare e joje. TeLAnI bUmathI rahyAM che. kalA paNa mAnavInI Adima vRttimAM rahelI virUpatAnuM e name nahIM ane pitAnI vAta sAcI lAge te ene mATe tema ja e vRttiomAMthI saMskArAIne vyakata thatA sauMdaryanuM darzana na vyakata thatA sauMdaryanuM darzana javarATe saTa laDAI ApatAM acakAya nahIM ema ene zIkhavaje. karAve che. pazumathiI utkrAti pAmate pAmate mAnavI-vikAsa | he jagata, mRdutAthI A badhuM ene zIkhavaje. paNa ene lADa thayo che e mahAvaijJAnika cArlsa DArvinanuM maMtavya paNa A vicA laDAvIza nahIM kAraNa ke agnimAM tapIne ja suvarNa zuddha bane che. raNAnuM samarthana kare che. keLavaNInuM kArya mAnavInI utkrAtine anurUpa mAnavIguNe khIlavavAnuM che. mAnavIguNAmAM buddhizakita ane - mArI mAgaNI kadAca tane vadhu paDatI lAge, paNa he jagata, saMskArazIlatA bannene samAveza thAya che. banI zake eTaluM tuM karI chUTache, kAraNa ke e mAre nAnakaDA [A lekhamAM ApelA prasaMge 1972nI sAmAnya cUMTaNInA che.] majhAne putra che! (saMpUrNa) amRtalAla yAjJika ('samarpaNa'mAMthI sAbhAra) abrAhama liMkana Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 prabuddha jIvana tA. 16-9-72 - ja jiddInI parAkramagAthA 17mI jUna 1972nA roja 70 varasa ane nava mahinAnI "tamArA A navA vizvavikrama sthApatA pravAsa mATe, vaye DaoNkaTaranI salAhanI sAme thaI sara kRsisa ciceTare eka hRdayapUrvakanAM abhinaMdana. nAvika tarIkenI tamArI kuzaLatA hAthe ATalAMTika pAra karavA mATenI naukAspardhAmAM bhAga laI ane bahAdurI te jagajAhera che, paNa tamArI A navI plImathanA baMdarethI prayANa karyuM tyAre emAM koI vRddhanI jidda . hatI siddhi tamArI kArakirdInuM sarvocca zikhara che ..." ke vIranuM parAkrama? paNa sarvocca zikhara te AvavAnuM bAkI hatuM. 1964mAM A prazna pUchI eka patrakAre tene uttara Apyo che: " e jAyelI bIjI TrAnsa-ATalAMTika resamAM e joDAyA. A vakhate. je hoya te, paNa A ghaTanAmAM vIratA ane jidda baMnenAM lakSaNo vijetA kRsane erika TebalI hate. TerlI pAse krAMsisa karatAM vadhu che ane emanI vIratA lokone sadAya yAda raheze.' moTI ane vadhu jhaDapI naukA hatI. paNa kRsirAnuM sthAna bIjuM hatuM. sara kRsisa cicesTaranA jIvanamAM jiddanA raste ja vIratA kRsisa cicesTaranA jIvanamAM sAhasanuM spaMdana eTalI hade prApta thatI rahI che. sAhasavIrane AtmA temanAmAM pahelethI ja vaNAyuM hatuM ke e ekale besI zake ema na hatuM. 1966mAM eNe dhabakato hato. machavAmAM eklA besI pRthvInI parakammA karavAno nirNaya karyo. bIjuM vizvayuddha zarU thayuM tyAre e IMgleMDanA havAI daLamAM sAgaravATe duniyAnI parakammA karavAne prathama prayatna megaline joDAvA mATe gayA hatA, temane kahevAmAM AvyuM :tamArI vaya ghaNI karyo hato, paNa e pAcho pharyo nahIM. 1577nA DisembaramAM meTI che, tamane praveza nahIM maLe! pAMca vahANa ane 166 mANaso sAthe plImathanA bArAmAMthI "mANasa kayAreya koI sAhasa mATe vadhu paDate mATe gaNAya kharo?" phrAMsisa Dreka pRthvInI parakammA mATe nIkaLyuM, ane e 1580nA ...ane 70 varasanI uMmare ekale hAthe dariye kheDavA javAnA sapTembaranI pAMcamI tArIkhe pATaeN pharyo, tyAre tenuM eka ja vahANa nirNayamAM jo koI vRddhanI jei ja kAma karyuM haiya, te ema kahI bacyuM hatuM ane 106 sAthIdAro mArgamAM ja mRtyu pAmyA hatA. zakAya ke vRddhanI A jidda ja tene AMtararASTrIya kSetre e je e pachI lagabhaga cArase varase enA ja nAmerI kosisa ke che te banAvyuM che. cicesTare AvI ja pradakSiNA karavAno nirNaya karyo. paNa AnI 195tmA e bImAra paDayA : temane phephasAnuM kensara che evuM vizeSatA e hatI ke A pravAsa ekalA hAthe karavAno hato. A nidAna ekathI vadhu DokaTaroe karyuM. zastrakriyA vinA e bacI nahIM mATe eNe nA machavo bAMdhyo. ene nAma ApyuM jipsI metha-4. ja zake ema DaoNkaTaro mAnatA hatA. paNa sisa, ane emanA 1966nA ogasTanI 27mI tArIkhe eNe prasthAna karyuM. panIe zastrakriyA karAvavAne spaSTa InakAra karyo ane kudaratI 28500 mAIlanA A pravAsamAM e mAtra mArgamAM siDanImAM 48 upacAre para ja AdhAra rAkhe. divasa rokAye, je gALAmAM rANI elijhAbethe tene nAITahUDathI kensaranuM nidAna thayA pachI paMdaramAM mahine kUsisa TaeNyala eziyA navAjo. (tanI pahelAM sAgaravATe pRthvI parakammA karanAra krAMsisa resiMga kalabanA neTisa borDa paranI eka spardhAnI jAherAta vAMcI kane paNa e veLAnI rANI elijhAbethe nAITahUDa ApyuM hatuM !) manamAM koIka yojanA nakkI karI rahyo hato. A hatI ekalA ja 274 [davasamAM pRthvI parakammA karavAne A vikrama lAMbA samaya ATalAMTika pAra karavAnI spardhA. eNe emAM bhAga lIdho. plImathathI sudhI tUTI zakaze nahIM.' nyuyorka sudhInA traNa hajAra mAIlanA tephAnI samudrane machavAmAM - A pachI gayA varaze, eTale ke 1971nA jAnyuArImAM ekalA pAra karavAnA tenA nirNayamAM ghaNAne jil lAgI hatI. paNa 70 varasanI vaye teNe eka navuM sAhasa AraMbhya. rojanA base kRsisa tenA nirNayamAM aTala hatuM. keTalAke tenI patnIne kahyuM : mAIlanA hisAbe 20 divasamAM 4co0 mAIlanuM aMtara ekalA A bImAra mANasane spardhAmAM na UtaravA devo joIe. tenA kApavA. bIDuM teNe jhaDapyuM, paNa ene cAra hajAra mAIla kApatAM bIjI vAranI patnI zailAe kahyuM : "A spardhA to enI sAravArane 22.3 divasa lAgyA. paNa emanA prathama be hajAra mAIla eka bhAga che.' ane potAnI navI hoDI jipsI metha-traNamAM kApatA ene darAthI paNa ochA divase lAgyA hatA. . besI teNe prayANa karyuM. tenA harIpha tarIke hasalara, lovelsa jevA A badhuM ja kensaranA dardanuM nidAna thayA pachI ane AyukasAyelA nAvika hatA.' thanAM 58 varasa vItyA pachI kosisa cicesTara siddha karyuM. eTale , plImathathI nyuyorka javAnuM; machavAmAM ane te paNa ekalA ja eNe 71mA varase je sAhasa karyuM emAM koIne jidda dekhAya ke ja. ekalA mANasa mATe AvA dariyAmAM sAcA mArga para satata koIne sAhasa, te paNa chevaTe gaurava sAhasanuM ja thavAnuM che, e rahevAnuM muzkela banI jAya. rastAmAM eka tophAna paNe naDayuM. paNa vAta bhulAvI na joIe. e pAra karI cAlIsa divasa, bAra kalAka ane trIsa miniTa kRsisa cicesTaranuM pUrvajavana paNa ATaluM ja sAhasathI pachI cicesTara nyuyorkanA bArAmAM pravezyo. tenI patnI ane mitroe bharapUra hatuM. 17 varasanI vaye khIsAmAM dasa pAunDanI rakama sAthe tene satkAra karyo. teNe addhara zvAse prathama savAla pUcho : e yugaleMDa gayo ane potAnI vahANanI TikiTanA nANAM phAyaramena mArA bIjA harIpho kayAM ?" tarIkenuM kAma karIne kADhI lIdhAM. 'tame ja pahelA che,' tene uttara maLe. 1929mAM jayAre hajI vimAnayuganI zarUAta hatI tyAre e pachI be varase, enI vaya 60nI hatI tyAre eNe pharI eNe uzyananA pATha meLavyA eTaluM ja nahIM paNa 1@1mAM ' sTraekavAraplImathathI nyuyorka sudhI ekalA ja machavAmAM pravAsa karI liyAthI nyujhIlenDa vacce sI prathama ekAkI uDDayana karavAnuM bahuA aMtara 33 divasa ane paMdara lAkamAM kApavAne nava vikrama mAna meLavyuM. 'jipsI metha' nAmanA temanA vimAnane temaNe 'sI plenamAM sthApyA. 1962nI 4thI julAie jayAre eNe nyuyorkanA pheravyuM hatuM, jethI varace baLataNa levA mATe e dariyA paranA koI bArAmAM paga mUkayo tyAre tenA hAthamAM tAra mUkavAmAM AvyuM. TApu para UtarI zake. tAranI nIce amerikAnA pramukha jona epha. keneDInI sahI hatI : e ja varasamasa cicesTare AkhI duniyAnA vimAnapravAsanI, Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-72 caeNAjanA karI : nyujhIleMDathI e jApAna sudhI pahoMcyA. paNa jApAnamAM tenuM vimAna TeliphonanA doraDA sAthe TavAIne tUTIpaDayuM. paNa pachIthI vimAna calAvavA emAM sAhasa jevuM na rahyuM eTale cicesTare potAnuM dhyAna dariyA para kendrita karyuM. prabudhdha jIvana cicesTarano AtmA sAhasikanA hatA. A yugamAM jyAre mAtra yaMtranI cAMpa dabAvIne ja koIka kAma thatuM hoya che, tyAre ene kharekhara jemAM mAnavInI sAhasavRttine paDakAre tevI siddhi omAM rasa hato. e janmyA tyAre sAhasikA karavA jevAM badhAM sAhaseA karI cUkayA hatA, eTale eNe pote ja navAM sAhaseAnI zodha karI, ane e sAhase paripUrNa karI navA vikrama racyA. ene ekAMta kadAca bahu gamatuM haze. eNe peAtAnI vikrama racanArI yAtrA daramyAna noMdhyuM hatuM : 'tame ekalA heA tyAre kudarata sUkSmadarzaka yaMtrathI jovAtI hoya evuM lAge. Ama chatAM ene A ekitanA thAka paNa kayAreka lAgato haze. eNe eka pravAsa daramiyAna traNa mahinA pachI pahelI vAra kAI jahAja para mANasane joyA tyAre potAnI noMdhapothImAM lakhyuM: "mAruM traNa mahinAnuM ekakata mane AkarI davA aevuM lAge che!' hamaNAM jUnanI 17mI tArIkhe e TrAnsa laiTika naukAspardhAmAM bhAga levA ravAnA thayA tyAre tibayata kharAba thaI jatAM gasTe emanuM avasAna thayuM. AjanA yugamAM jyAre vimAnamAM ke Adhunika sagavaDothI sajaja sTImaramAM duniyAnI pradakSiNA karI zakAtI hoya tyAre cicaeNsTara jevA sAhasavIro zA mATe A rIte machavAmAM jAnanA jokhame nIkaLI paDatA haze ? cicesTare pAte paNa A praznane uttara ApavA prayatna karyo che : emane pAchA pharavuM paDayuM ane 26mI javanane pUrNa rIte jIvavAno ekamAtra mArga e che ke zArIrika skrUti ane IndriyonI capaLatAne dhAra Ape evuM kaMIka karavuM. AjanA yugamAM yuddha sivAya bhAgye ja . A mATenI koI taka maLe che. mane hatuM ke huM ekalA dehathI ke ekalA manathI nahIM jIvI zakuM. eTale ja meM uDDayanane pasaMda karyuM. paraMtu uDyana pachIthI saheluM ane pustakiyA zAna jevuM thaI gayuM. e kSaNe ekAkI sAgarasapharo mArI madade AvI.' harIndra dave huM namra manuSya mAtra chuM... ekavAra eka patrakAra bApujIne maLavA AvyA. temaNe gAMdhIjIneM puchyuM, " zuM Apa kharekhara mahAtmA che?" gAMdhIjI bAlyA "huM to ema nathI mAnatA. huM te mArI jAtane izvare pedA karelA manuSyamAM eka namra manuSya ja mAnuM chuM."patrakAre pUchazuM, "mahA[tmAnI paribhASA zuM che?" gAMdhIjIe kahyuM, "huM mahAtmA hAu te mahAtmAnI paribhASA batAvuM ne?" patrakAre kahyuM, "jo Apa mahAtmA nathI evuM tamArA anuyAyIone kahetA kema nathI?"" gAMdhIjI bAlyA, "huM jema jema temane manAi karuM chuM tema tema tee! mahAtmA zabdanA vadhA2e upayoga kare che." patrakAre vAta badalI, "pahelA Apa trIjA vargamAM musApharI karatA hatA, have Apa 'speziyala TrenamAM musApharI karA cheA, ema kema ?" gAMdhIjI bAlyA, "teneA mane sAsa che. huM zuM karuM? e mATaeN paNuM mAruM mahAtmApada ja javAbadAra che." patrakAre chelle pUchayuM, "svarAjya AvyA bAda ApavuM sthAna kayAM haze?" gAMdhIjI bAlyA, "ATalAM varSomAM me'kadI paNa kaMi rajA lIdhI nathI, eTale mArI lAMbI rajA jamA thai gai che. tyA2e huM A rajAno AnaMda levAnuM pasaMda karIza. kadAca tame paNa mArA A rajA levAnA adhikAranA inakAra nahi karo!" saMka: bhai jA. rA 121 jIvanamAM utsAha ApaNe keTalIka vAra joie chIe ke 60-70 varSanI vayanA mANasamAM gajabano utsAha ane dhagaza hoya che tyAre ghaNA yuvAna mANasAmAM ApaNane eka prakAranI niSkriyatAnI, nirutsAhanI lAgaNI jovA maLe che. AnuM kAraNa zuM haze? A kAraNa jo zeAdhI zakAya te ApaNe jIvanamAM utsAha ane rasa jALavI rAkhI zakIe evuM banavAnA pUro saMbhava che. ApaNe ApaNA para STi nAkhIzuM, ApaNA jIvananuM nirIkSaNa karIzuM te ApaNe jaoNI zakIzuM ke ApaNane jIvanamAM ghaNIvAra kaMTALe Ave che, nIrasatA ane eka prakAranI udAsI chavAI gayelI lAge che. ApaNane lAge che ke ApaNAmAM utsAha nathI rahyo. dhagaza ane lagana ApaNAmAMthI osarI rahyAM che. ApaNe AnAM kAraNe bA paristhitimAM zodhIe chIe. parantu ghaNIvAra evuM banatuM hoya cheke A kAraNo ApaNI aMdara ja paDayAM hoya che. ApaNAmAM pahelAM A kAraNeAM jo ApaNe zodhIne dUra karI zakIe te ApaNane kaMTALA ke nIrasatA Ave nahi, ApaNe sAmAnya rIte eka ne eka kAma karavAnAM AvatAM hoya che. ane haMmezanA A ekadhArA kAmane lIdhe nIrasatA Ave che, kaMTALa Ave che. paNa jo ApaNane ApaNe lIdhelA kAmamAM rasa hoya te ekadhArA kAmane paNa judI judI rIte karavAnA mArgo ApaNe zaidhI kADhIe chIe. utsAha ane dhagaza jaLavAI rahe evuM karI zakIe chIe. pachI nIrasa kAma paNa rasavALuM banI jAya che ane e ekadhAruM kaMTALAjanaka nathI lAgatuM. amuka kAma ApaNe utsAhathI zarU karIe paNa pachI keTalIka vAra ApaNe e utsAha TakI rahetA nathI. ApaNe upADelA kAmamAM avarodho Ave che, ApaNe dhArI hoya ethI vadhu muzkelIo UbhI thAya che ane ApaNane niSphaLatA sAme dekhAya che eTale ApaNA utsAha osarI jAya che ane ApaNe TakIne UbhA rahI jaIe chIe. eTale ApaNane pachI emAM kaMTALe Ave che ane ApaNe udAsa thaI jaIe chIe. ApaNe jIvanamAM je kaMI karavA mAgatA hoIe emAM muzkelI UbhI nahi thAya evA khyAla rAkhIe te e khoTuM che. muzkelIo to AvavAnI ja che. A muzkelIothI thAkI - kaMTALI jvAne badale, upADelI pravRttimAM rasa gumAvavAne badale vadhAre dhagazathI ane AtmavizvAsathI avAdhAne dU2 karIne AgaLa javAnA prayAsa karavA joie. avarodho ane muzkelIo ApaNA utsAhane vadhAre evI rIte ApaNe ApaNI jAtane keLavavI joIe. jIvanamAM utsAha TakAvI rAkhavA mATe, ApaNu jIvana AnaMdamaya bane e mATe kAi jAduI 'phormyulA' hoI zake nahi, ApaNe ApaNA mArga karI levA jeTalI zakita ane utsAha dharAvatA hoIe te ApaNuM jIvana kadI nIrasa nahi bane. Ama karatAM keTalIka vAra ApaNe paristhitino svIkAra karI levA paDaze, tA keTalIka vAra paristhitine palaTAvavA jeTalI hiMmata ApaNe dAkhavavI paDaze. eTaluM ApaNe karI zakIe to ApaNA jIvanano rasa jaLavAI raheze ane jIvana jIvavA jevuM lAgaze, ApaNe ema mAnI laie chIe ke jIvanamAM ApaNane mAtra sukha maLe, AnaMda maLe, ApaNu jIvana saphaLatAthI bharapUra rahe ane e rIte ApaNA jIvananA utsAha kadI osare nahi, paNa jIvanamAM utsAha ane jIvananA rasa TakAvavA haze te ApaNe sukha jeTaluM du:kha, AnaMdanA jeTalA viSAda ane saraLatAnI sAthe muzkelIone AvakAravA taiyAra rahevuM paDaze. jIvana pratye jo ApaNe A prakArano abhigama keLavazuM te ApaNe jIvananI samagra prakriyAmAM utsAhathI; rasathI ane kaMTALyA vinA ke udAsa banyA vinA bhAga lai zakIzuM. jIvanamAM ApaNane zAMti ane svasthatAnI sAthetsAtha bharapUra AnaMda maLI raheze. --pinAkIna * ( Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /p > prabuddha jIvana tA. 16-9-72 : ': ' saMghanA lAIpha membara ka. . .. * - S 9 - ja = B IA ': saMghanA sabhya, cAhako ane prazaMsako saMghanA lAIpha-membara bane ene kuTuMbanA sabhyamAMthI tema ja mitravartuLamAMthI lAIphamembara meLavI Ape evI amArI saune AgrahabharI vinaMti che. zarUAta sArI thaI che. ame lAIpha-membara banAvavAnuM TharAva karyo ane TUMka samayamAM ja 111 lAIpha - membaranAM pravezapatre amane maLyAM che. AthI meTI saMkhyAmAM saMghane lAIpha membare maLI raheze evI AzA baMdhAya che. e AzAne phaLIbhUta karavI te Apa saunuM kAma che. trevIsa nAme agAu jAhera thaI gayAM che ane navAM nAmo nIce pramANe che. bAkI rahetAM nAme Avate aMke pragaTa karIzuM. saMghane maLelI bheTanI rakanI yAdI paNa nIce pragaTa karavAmAM AvI che.maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha 24 zrI ratilAla narazIdAsa mahetA : : : 39 zrI kAMtilAla vorA - - - 54 zrI sudhAbahena e. jhaverI : : : 25 , zAtAlamI jIvaNalAla lAkhANI, 40 , vasanajI nAnajI 15 , zazikAna cImanalAla zeTha . . . 26, mANekalAla zAMtilAla zAha 41 ,, jayaMtIlAla devasIbhAI jaina " ' pada, hasamukhalAla harakhacaMda doDhIvALA :" * jara'' DuMgarasI rAmajI gAlA. 10 , * * 27. sunitAbahena zeTha : ' , , '; 17 " . "chaganalAla" ladhAbhAI zAhe '""" 28 " gAMga, velajI zAha : 43 , devarAMda ravajI golA, : ': ' ? , kAMtilAla ena. zAha ' .' 29', yunIlAla meghajI zAha ", ' 44 bhUpendra DI. jhaverI , ' ' : , dalapatalAla kezavalAla parIkha 30': , kAnajI korasI zAha ; * '; ; ., hanalAla kezavalAla zAha, , pU[NamAbahena, pakavArA :31bipinacaMdra kAnajI -jaina. : : , rasIlAbahena mahendrabhAI jhaverI zrI mahendra je. zAha .. -32 , devacaMda ghelAbhAI zAha ra.. ,, jI. eca. visarI-eDavokeTa * amRtalAla desAI ' ' ' 33 , bAbulAla hIrAcaMda zeTha * * * , mahAsukhalAla bhAIcaMda zAha ' -- - rasika je. zAha , ' t.: 34. ', ratilAla odhavajI' eTakiyA ":" : 49 ke', rameza cInubhAI zeTha' : ' . ' ' , lobhubhAI mahetA , 35 himAMzu candrakAnta mahetAM 50 ema. pI. modI : ... ... ', 65 kAMtilAla choTAlAla . : : 36 , eca. TI. mahetA. ta. 51 , dhanasukhalAla maNilAla zAha 66 : jhamaka ke. zAha, : 37 , vasanajI velajI para : kAMtilAla caMdulAla medI '' ' bipinacaMdra ramaNalAla jhaverI" 38 , rasikalAla laheracaMda zAha .. pa3 ',..guNavaMtIbahena cInubhAI cekasI " 68 , zAradAbahena bAbubhAI zAha - : saMghane maLelI bheTanI rakamonI yAdI : . . . : 8. zrI dIpacaMda lakSmIcaMda saMghavI - 101 : pravINabhAI vakIla :- 51 - lalitacaMdra ela: 301, cImanalAla cakubhAI zAhe ? : * 101 - zrI prabaMdha ke. zAha.... : : ' 11". zrI jayaMtIlAla pI. zohaM', ' 1 ' , vIzA prinTarI * * * * * *.* 101 zrI lakhamasI neNasI- ' , " '' .' 1 , ... 'sarajabahena mainAkhalAla koThArI 251 , cImanalAla : je. zAhe, ' , ' ', 101 jayaMtIlAla aMbAlAla zAha 21, TIkarasI ke. zahuM , , , 101 ' ', hIrAlAla traMbakalAla DagalI" umilAbahena yaMtIlAla 251 , ke. pI. zAha - 101 , aMbAlAla caturabhAInA 51 , eca. dIpacaMda enDa kuM."* 251 ' bI. jI. zAha ' , ' , ' ', ' ' ' : * smaraNArthe " ,"ramaNIkalAla gesaLiya. 21', eje. zAha : " 101 sva. pArvatIbAI aMbAlAla | - mahendra zAMtilAla zAha * * 21 , rasikalAla ema. jhaverI, , ' . caturabhAI 251 , devarAma , akhAI enDa ' ka. 101 zrI vinodacaMdra nAthAlAla dozI 40 , karaturIbahena maizerI , 251 , rameza zeTha: ' ', ' , devacaMda ka. : * 31 , rAmajI bradharsa , !.' 251 , kAMtilAla kezavalAla zeTha 101 , bihArIlAla bI. mahetA , araviMda' dalAla , phohacaMda lAbhAI zAha I , hasamukhalAla harakhacaMda dADhIvALA : - ramaNIkalAla prabhudAsa zAha." ke , dhIrajalAla kalacaMda zAha ' 101 , haMsarAjabhAI dAmajI 25 , harilAla gulAbacaMda zAha , khImajI mADaNa bhujapuriyA 101 , lalitAbahena nautamalAla zAha e jagajIvanadAsa popaTalAla zAha 201 , madhusUdana TrasTa 100 , nIrubahena esa. zAha (vA. 5). 25 a lavaNaparAAda halacaMda zAha , dhIrajalAla merArajI ajamerA , dalapatalAla kezavalAla jhaverI , kAMtilAla modI (vai. rAhata) mehanalAla nagInadAsa jarIvALA 62 , DAhyAbhAI bheLAbhAI jhaverI , kAMtilAla medI (kha. jIvana) * 101) saMgha, 51) vA. pu. 51 , pravINabhAI maMgaLadAsa , jotibahena mehanalAla pArekha 151 , subodhabhAI ema. zAha 51 che. ramaNalAla cI. zAha , maganalAla ravajI zAha * 51 zrI devacaMda ghelAbhAI , kAMtilAla nathubhAI pArekha 151 , maphatalAla bhIkhAcaMda zAha 51 , mULacaMda nAnAlAla - - jhaverabahena nathubhAI pArekha 151 , bAbubhAI jayaMtIlAla zAha 51 ANaMdajI geviMdajI e jamanAdAsa je. zAha 101 ratilAla cImanalAla koThArI 11 , viSNuprasAda desAI , catrabhuja nAgaradAsa DagalI - (vA. 5) 51 DaeN. manubhAI jamanAdAsa zAha. , suzIlAbahena koThArI , bhagavAnadAsa pipaTalAla - (pR. jIvana) , hasamukhalAla mahAsukhalAla * mahAsukhabhAI bhAIcaMda zI nemacaMda nAthAlAla , hIrajI khImajI gAlA 101 lIlAdhara pI. zAha , ramaNIkalAla dalIcaMda zAha eka sadagRhastha 101 , mahAlakSamIbahena maNilAla jhaverI e pravINacaMdra hemacaMda kApaDiyA , suzIlAbahena kApaDiyA : 101 che, eka saMgRhastha , caMdrakAMta ema. zAha 25 ke je. ke. zAha 101 , lalitAbena zAha A ramaNalAla lAlabhAI lAkaDAvALA , Indumatibahena ke. munasIpha 101 ' , caMdrakAMta tArAcaMda dozI 51 , hIrAlAla ha. gAMdhI (3746-86 jheLImAM AvyA 101 , . mehanalAla kezavalAla zAha 239 pacIsa rUpiyAthI nIcenI rakama , bhUpendra DAhyAbhAI jhaverI (vA pu.) , rAjendra amRtalAla --------- 101 , hIrAlAlabhAI jhaverI 51 ramezabhAI cInubhAI zeTha 13,346-86 11" * * * 101 $ $ $ $ $ $ 15ra * 25 11 mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka: muMbaI-4. Te. naM. 350296 zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa. koTa, muMbaI-1 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MR sin : e Uba jIvana "prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 34 : aMka: 11 , muMbaI ekaTobara 1, 1972, ravivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 7, paradeza mATe ziliMga : 15 chUTaka nakala 0-40 paisA taMtrIH cImanalAla cakubhAI zAha , - gAMdhIjI 4 gAMdhIjInA janmadine emane ApaNAM koTi koTi vaMdana ho! trIjo varga je janasevA kare che te paNa sAmAjika ane Arthika AInsTAIne gAMdhIjInA avasAna pachI kahyuM hatuM ke "AvI vyakita viSamatAnA mULamAM nathI ja. dAkataranI peThe davA kare che. A dharatI upara sadehe vicaratI hatI evuM have pachInI peDhI bhAgye ja :kha kAMika ochuM karI saMtoSa mAne che. mAnI zakaze." ahIM huM dharmaguruo (Priests) nI vAta nathI karato. temAMnA gAMdhIjI sAcA zarmika puruSa hatA. temaNe kahyuM che: "mAre je koi sAcA dhArmika puruSa hoya to paNa temanuM mukhya lakSya sthApita karavuM che te te Atmadarzana che, te Izvarane sAkSAtkAra che, mokSa dharmasaMpradAyanuM sthAna jALavavAnuM ane tenA kriyAkAMDo ane che. mAruM calanavalana badhu e ja daSTie thAya che. mAruM rAjakAraNI vidhiniSedhone amala karavAnuM hoya che. temAMnA lagabhaga badhA sthiti. kSetranI aMdara jhaMpalAvavuM paNa e ja vastune AdhIna che." custa, jaDa kriyAvAdI hoya che. jIvananuM koi kSetra ke vyavahAra evo nathI jemAM gAMdhIjIe huM sAcA dhArmika puru viSe ahIM vicAruM chuM. manuSyanA du:khanuM potAnI maulika rIte pravRtti karI na hoya. paNa e badhI pravRttine mULa avidyA, tRNA, kaSAyo, bhogavilAsa, vagere mANasanI vRttio ekasUtre gUMthavAvALI vastu emanI dharmabhAvanA che. A dharma dAvanA che. tene nirmULa karavI sAcA sukhane mArga che. nahi samajIe tyAM sudhI gAMdhIjIne samajI nahi zakIe. paNa mANasanA du:khanuM bIjuM kAraNa sAmAjika ane Adhika dhArmika puruSa aneka prakAranA hoya che. eka evA hoya che ke racanA, temAMthI utpanna thatI viSamatAo ane anyAya paNa che. je pitAnA AtmakalyANamAM ja nimagna hoya. saMsAranI pitAnA svArtha mATe mANasa bIjAne du:kha Ape, koi nAnA pravRttio sAthe temane koI saMbaMdha hotuM nathI, irachatA paNa nathI. pramANamAM, to hiTalara jevA moTA pramANamAM. bIjA evA hoya che je AtmakalyANamAM nimagna hovA chatAM, jana- A viSamatAo dUra karavI ane anyAyano pratikAra kara tAne upadeza Ape, mArgadarzana Ape, potAnA jJAnane lAbha Ape. e paNa janakalyANa mATe jarUrI che. samAjanuM pAyAmAMthI parivartana AvA pu sakriya sAMsArika pravRttiothI alipta rahe che, chatAM karavuM, satya, ahiMsA ane premanA pAyA upara tenI racanA karavI, janakalyANa arthe sAce mArga batAve che. pahelA varganA, ane AvI krAnti koi dharmapuruSe vicArI hoya evuM itihAsamAM jaNAtuM pitAnA taraphathI du:kha thAya evuM vartana karatA nathI, paNa bIjAnuM nathI. manuSya viSamatAo ane anyAyane pratikAra karato ja rahyo du:kha ochuM karavAmAM sakriya kArya karatA nathI. bIjo varga paNa A che paNa te ja zastrothI - jevAnI sAthe tevA thaIne. satya, ahiMsA koTimAM che chatAM potAnA anubhava ane zAnane lAbha upadezathI ane premanA pAyA upara, sAcI dharmabhAvanAnA AdhAre sarca lakone Ape che. saMtapuruSonA jIvana ane upadezanI asara samAjanI racanA thai zake che tevuM mAnavAmAM ja AvyuM nathI janatA upara thAya ja che ane teTale darajaje janakalyANa thAya che. gAMdhIjI evA dharmapuruSa 9 tA ke je vyakitagata AcaraNamAM trIjo varga evo che je saMsArathI virakata hovA chatAM, janasevAnA satya, ahiMsA, premanI dharmabhAvanI mUrtimaMta kare eTaluM ja nahi kAryamAM sakriya pravRtta rahe che. A paramparA svAmI vivekAnaMdanI paNa samagra samAjanI navaracanA ApAyA upara kare. gAMdhIjI mahAna che, mukhyatve temane AbhArI che. krAtikArI hatA. mULathI ja gAMdhIjIne abhiprAya hato ke je ekane sAru zakya che te badhA sAru zakaya che. vyakitagata jIvananuM pahele ane bIjo varga kadAca ema mAne che ke A eka dhAraNa ane sAmAjika athavA sAmUhika jIvananuM bIjuM dhoraNa saMsAra anAdi, anaMta che. Ama ja cAlyA karavAne. keTalAkanA mate te kAjaLanI koTaDI che, temAM rahevAthI DAgha ja paDavAne. karuNA, maitrI, gAMdhIjIne mAnya na hatuM eTaluM ja nahi paNa AvA valaNane gAMdhIjI ghAtaka gaNatA. premane saMdeza Ape tyAre paNa kAMIka dUra rahIne. temAM pravRtta gAMdhIjI mAnatA ke anyAyane pratikAra kara vyakitane dharma thavAthI rAgadveSathI mukata thavuM zakaya nathI. ema mAnavAvALA ke vyakitanA che. alabatta, AmAM ghaNA vivekanI jarUra che. mananI udAratA joie. jIvana mATe satya, ahiMsA AcaraNIya che, sAmAjika vyavahAramAM ghaNuM sahI levuM paNa paDe. chatAM A udAratA ane sahanazIlatAnI tenI zakayatA ochI che. asatya, hiMsAnI mAtrAnI maryAdA bAMdhI maryAdA che. Ape. paNa satya ane ahiMsAnA pAyA upara samAjaracanA thai moTA bhAganA dharmapuru che anyAyane virodha kare paNa aMte zake te mAnyatA nahi. lokamAnya TiLaka kahetA ke saMsAra sAdhuo tenAthI dUra rahe. bhUMDAthI bhUta bhAge. sau pitAnA pApe maraze, mATe nathI, tyAM te " yathA mAm taterdaiva manAim. saune potAnAM karyA bhegavavAnAM che evuM kAMika valaNa.krAisTe kahyuM, rAjakIya kSetre Ane Responsive co-operation ' evuM Resist not evil. 4861 dal Rule $2414i cat, Resist nAma temaNe ApyuM hatuM. not evil by evil. paNa krAisTanuM AvuM maMtavya hatuM ema nizcita , Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 prabuddha jIvana to. 1- 1 72 -- na kahevAya. paNa Resist evil and that also by good evuM te gAMdhIjIe ja kahyuM. gAMdhIjInI prakRtimAM AdhyAtmika AkramakatA hatI. satyAgraha ane asahakAra tenAM pratIka hatAM. vinobAjI have satyAgrahane artha satyAgrahI thavuM ema kahe che. mArA namra mate gAMdhIjIne 4. , . A artha nathI. gAMdhIjI satyAgrahI paNa hatA. bIjAnA abhiprAyane .a . Mcha abhiyane samajavA pUre prayatna karatA paNa chevaTapotAnA abhiprAyamAM nizcala rahetA eTaluM ja nahi paNa game te bhege tene amala karatA. satyAgrahI keTalIka vakhate niSkriya bane che. badhAmAM tene satyano aMza lAge che, pariNAme nizcayabaLa DhIluM rahe che, sahadevanA atijJAna jevuM. gAMdhIjI karmavIra hatA. aMta:spharaNAthI pahelA kartavya nakkI karatA. pachI tenA kAraNe zodhatA. anyAyanA pratikAra sAthe bIjo meTesiddhAMta sAdhanazuddhine. A jagatane gAMdhIjInuM A mahAna yogadAna che. kaDavAM bIja vAvI mIThAM phaLa maLe ja nahi. mAtra AtmakalyANa mATe satya, ahiMsA Avazyaka che eTaluM ja nahi paNa sAmAjika, rAjakIya, Arthika, jIvananA koI paNa vyavahAramAM teTalAM je kAmayAba ane jarUrI che. DaoN. AlabarTa svAijhare, kahyuM che ke Gandhi unites the non * worldly and the worldly - gAMdhI AdhyAtmika ane bhautikane joDe che. gAMdhIjIne mana AvA bheda nathI. dharma ane jIvanavyavahArane judA pADavA e pAyAnI bhUla che. jIvananA pratyeka vyavahAramAM dharma otapreta hovo joie-te ja te sAco dharma che. DaoN. svAinDare sAruM kahIM che ke For Gandhi, it is an established principle that material problems can only be solved by the Spirit. gAMdhIjI hRdayaparivanamAM daDhapaNe mAnatA. mANasanI saddavRttiemAM temane vizvAsa hato. satya, ahiMsA, prema, dayA, karuNa vagere sadbhAvanA dareka manuSyanA aMtaramAM vadhatAochA pramANamAM paDI che tene bahAra lAvavI, uttejavI kAyamI pariNAmadAyI che. paNa dabANanI paNa jarUra che. te dabANa satyAgraha ane asahakAranuM. eka vizeSa hakIkata lakSamAM levAnI che. mANasa ghaNI vakhata saMjoge ane bAhya paristhitino bhAga bane che, nirUpAya thAya che, temAM ghasaDAya che. samAjanI racanA ja evI hoya ke manuSyanI duvRttione poSaNa maLe athavA zeSaNa - dhULa ane sUkSma - tenuM aMga bane. AvI bAhya paristhiti pAyAmAMthI badalAvavI joie. mAkanuM badhuM lakSa AvI bAhya krAnti upara hatuM. utpAdananAM sAdhanonI khAnagI mAlikIne mArksa badhI sAmAjika viSamatAnuM mULa mAnatA. mAkarsanuM lakSya A bhautika parivartana upara hatuM. evuM parivartana baLa jabarI ane hiMsAthI, vargavigrahathI thaze ema mAkarse mAnyuM. mAkarsa ane gAMdhI, banne mahAna krAMtikArI. bannenA mArga jadA. gAMdhIjI samAjanuM kalevara badalAvI nAkhavA icchatA - dharma- bhAvanA upara ane tene daDha karavA. mAkarsanuM lakSa saMpattinI samAna vaheMcaNI hatuM. samAjanA punanirmANanA gAMdhIjInA mULa siddhAMte saMkSepamAM kahevA hoya te A pramANe che: ... (1) jIvananI jarUriyAto ochAmAM ochI rAkhavI ane jIvanane saMyamI banAvavuM. (2) dareka vyakitane ochAmAM ochI jIvananI jarUriyAta maLavI ja joie. . (3) asatya ane hiMsA ochAmAM ochAM hoya athavA satya ane ahiMsAnuM vadhumAM vadhu pAlana thAya e zuddha vyavahAra ho joie. . (4) vikendrita Arthika ane rAjakIya racanA hoya tyAM uparanA siddhAMtane amala vadhAre asarakAraka rIte thai zake. tethI khAdI, grAmodyoga, bane teTalA svAvalaMbI grAmaghaTako vagere vikendrita artharacanAmAM aDhaLaka utpAdanane (Mass Production) avakAza nathI. tethI saMpatti ane AvakanI asahya asamAnatA janmatI nathI athavA TakatI nathI. (5) mANasa-mANasa vacce ucca-nIcanA bhedane koi sthAna na hoya. . (6) sarvadharma pratye samabhAva hoya. AvuM ane bIjuM ghaNuM temAM samAviSTa thAya che. A badhI bAbatamAM gAMdhIjIe prayoga karyA. mArga batAvyuM. jene amala na thaI zake evI koI havAi vAta gAMdhIjIe kahI nathI. pote na kare evuM bIjane koine karavAnuM kahyuM nathI. gAMdhIjIe koI navuM tattvajJAna ke jIvanadarzana prarUpyuM nathI. IzAvAsya upaniSadanA pahelA zlokamAM Apela jIvanadarzana ane AcAradharma gAMdhIjIe svIkAryA hatAM. sacarAcaramAM je kAMI saghaLuM, prabhuthI vAsDa pichANe; tyAga thakI bhAgavatA zIkhe, gIdhanajara paradhana e choDo. hindu dharmamAM ucca tattvajJAna che. hindu samAjamAM aneka ghera aniSTo bharyA che. AvuM jIvanadarzana jenI pAse che evA samAjanuM AvuM patana kema thayuM te itihAsane koyaDo che. AvAM badhAM aniSTo hindu dharmanuM aMga nathI paNa tenuM kAMka che ema gAMdhIjI mAnatA. smRtio ane dharmazAstromAM lakheluM ghaNuM' temaNe phagAvI dIdhuM. He was the greatest revolutionary, not merely reformer, Hinduism has produced. . , temanImAM apratima saMkalpabaLa ane nizcayabaLa hatAM. tene . AdhAra Izvara ane satya uparanI avicaLa zraddhA. AkhI duniyA viruddha hoya paNa pitAne satya lAge tene prANanA bhAge paNa vaLagI rahevAnI zakita hatI. De. svAinkare kahyuM che: Gandhi continued what the Buddha began. In the Buddha, the spirit of love set itself the task of creating different spiritual conditions in the world; in Gandhi, it undertakes to transfcrm all worldly conditions, . bhagavAna buddha karuNAnA upadezathI mANasanuM hRdayaparivartana karavA prayatna karyo. gAMdhIe premathI - hRdayaparivartana uparAMtasAmAjika krAnita karavA prayatna karyo. - gAMdhIjIe AtmakathAnI prastAvanAmAM kahyuM che : " "je mAre kevaLa siddhAMtanuM, eTale tenuM varNana karavAnuM hoya te AtmakathA huM na ja lakhuM. paNa mAre to tenA upara racAyelAM kAryone itihAsa ApavAne che ane tethI ja meM A prayatnane 'satyanA prayoge" evuM paheluM nAma ApeluM che." gAMdhIjIe A prayoga vijJAnazAstrI jema niyamasara, vicArapUrvaka ane jhINavaTathI karyA. mananAM dvAra sadA khullAM hatAM. jarUra lAge tevA pheraphAra karavA sadA tatpara hatA. mULabhUta siddhAMto avicaLa hatI. . . , - duniyAnA itihAsamAM A sarvathA navo mArga che. gAMdhImArgane anusaravAno dAvo karatI vyakitamAM hADehADa gAMdhInI dharmabhAvanA nahi hoya te e mArganuM anusaraNa karI zakaze nahi. mAnavajAte A mArga svIkAryo nathI. A mArga e ja sukhano sAce mArga che evI zraddhA nathI. tethI ja AInsTAIne sAcuM kahyuM che ke A dharatI upara AvI vyakita sadehe vicaratI hatI te bhAvi peDhI kadAca mAnI nahi zake. . ! ' . 24-9-72 - . cImanalAla cakubhAI Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1772 3 prabuddha jIvana - 2 > kevalya jJAna vizenI jaina bhAvanA-eka mUMjhavaNuM " A viSaye zrI gulAbadAsa brokarane eka lekha "prabuddha sama pariNAme veThavuM - jogavI le . e mATe puruSArtha che.".. jIvana'nA tA. 1-9-72nA aMkamAM prakaTa thayo che. bhAi gulAbadAse "pUrvakarma nathI, ema gaNI pratyeka dharma sele javo. tema A viSaya upara lakhyuM te mane gamyuM che. bhAi gulAbadAsa chatAM pUrvaka naDe to zeka karavo nahi, pura,pArthane jaya na thaze, jANItA sAkSara che. mArI evI chApa hatI ke janmathI jaina hovA evI nirAzA smarIza nahi. bIjAne doSe tane baMdhana che, e saMtanI chatAM bhAi gulAbadAsane jaina dharmamAM khAsa rasa nathI. mArI A pahelI zikSA che." mAnyatA khetI karI che. temane A lekha batAve che ke jaina dharma kaI hIna puruSArthanI vAta kare ke upAdAnakAraNa zuM kAma vize temaNe ThIka vicAryuM che, eTalI hade ke mUMjhavaNa anubhave che. che? pUrve acyA kevalI (vicAra-samajaNathI purU karyA vinA A mUMjhavaNa temane jaina dharmane vizeSa abhyAsa karavA prere te akasmAta jemane jJAna thayuM hoya tevA thayA che, to tevI vAto sArthaka thaze. tema karaze te mUMjhavaNane ukela temane potAne sUjhaze. puruSArthahIna na thavuM. satsaMga ne satya sAdhana vinA koI kALe paNa bIjA ukela batAvaze tethI mananuM samAdhAna thaze nahi. emaNe potAnI kalyANa thAya nahi. jo pitAnI meLe kalyANa thatuM hoya to mATImAMthI mUMjhavaNa vidrajajane pAse vinamra bhAve rajU karI che te temanI jijJAsA ghaDo thavA saMbhave. lAkha varSa thAya to paNa ghaDo thAya nahi. tema batAve che. paNa je keyaDe temane mUMjhave che temAM, mArA nAma mata upAdAnakAraNa vinA kalyANa thAya nahi. te darane meMga thayo haze, mujaba, vidvAna bahu sahAyabhUta thAya tema huM mAnato nathI. sAcA ema zAstravacana che; chatAM kalyANa thayuM nathI tenuM kAraNa puruSArtha sadguru - AtmajJAnI-no samAgama thAya to mArgadarzana maLe. tenA vinA te yoga niSphaLa gayA; mATe puraSArtha kare ane te ja kalyAga aAve sanzAstranuM vAcana ane manana kaTArA upayogI thAya. thaze. upAdAnakAraNa zreSTha che." temano lekha be prazno rajU kare che. eka, kaivalya jJAnanA svarUpa puruSArtha kare te karmathI mukata ghAya. anaMta kALanAM karmo vizenI jainadarzananI mAnyatA ane bIjuM, hareka AtmAnuM bhAvi hoya, ane jo yathArtha puruSArtha kare, to karma ema na kahe ke huM pUrvanita hovAthI mekSa mATenA AtmAne rAMghaLA puruSArtha nira- nahi jAuM. be ghaDImAM anaMtAM karmo nAza pAme che." ka che; tenI mukita jyAre nirmAyelI hoya tyAre ja thAya che, eka "anAdi kALanA ajJAnane lIdhe jeTalA kALa ga, tela paLa vahelImeDI nahi. kALa mela thavA mATe joie nahi. kAraNa ke puruSArthanu baLa karmo bhAi gulAbadAsa mAne che-athavA sAMbhaLyuM che- ke kaivalya karatAM vadhu che. keTalAka jIve be ghaDImAM kalyANa karI gayA che." jJAnI sarva AtmAonI traNe kALanI gatividhi niraMtara jANI have kevaLajJAnanA svarUpa vize thoDuM kahyuM. prathama te ema kahevuM dekhI rahyA che. jo Ama ja hoya te AtmA game teTalo jhUjhe te joie-kevaLajJAnane sArI rAne pada svarUpa kevaLI la:gavAna ja paNa pUrvanizcita paLathI eka paNa paLa pahelAM tenI mukita jANe. zAstromAM tenAM varNana che. sarvazanatAnA artha vize ghaNo zI rIte saMbhave? vivAda che. zrImad rAjacaMdra kahyuM che: kevaLajJAnanA sAcA svarUpanI vAta eka bAju rAkhIe ane bhAi gulAbadAsa kahe che tevuM kevaLajJAnanuM svarUpa che tema mAnI je svarUpa zrI sarvaze dIThuM zAnamAM, laie te paNa, temAMthI je anumAna teo tArave che te sayukitaka kahI zakyA nahIM paNa te zrI bhagavAna jo; nathI. kevaLajJAnI jANatA hoya to paNa huM pote nathI jANato te svarUpane anya vANI te zuM kahe? tyAM sudhI mAro puravArtha nirarthaka nathI eTaluM ja nahi paNa mAre anubhavagara mAtra rahyuM te zAna jo. mATe to te ja sArthaka che. kevaLa nijasvabhAvanuM, akhaMDa varte zAna; khaze prazna, kevaLajJAnInA jJAnane nadI paNa dareka AtmAnuM kahIe kevaLa jJAna te, deha chatAM nirvANa. bhAvi pUrvaniNata che ke nahi ane hoya te kayA arthamAM ane temAM puruSArthane keTale avakAza che, te che. AtmAnuM bhAvi pUrva kevaLajJAna eTale AtmajJAna. teno artha sarva jI vizenuM kAlika zAna ema nathI. paMDita sukhalAlajIe A praznanI chaNAnirNata che ke nahi-jemAM eka paLane paNa pheraphAra thai na zake- vaTa karI kahIM che: "tethI mArA mata mujaba jena paramparAmAM sarvatene AdhAra kevaLajJAnInA phona upara nathI paNa karmanA siddhAntanuM zatvane asalI artha AdhyAtmika sAdhanA upayogI sarva tenuM sAra svarUpa zuM che tenA upara che. pUrva niNa teno artha evo hoya jJAna ema hovuM joie; nahi ke saikAlika samagra bhAvAne ke niyata samaye mokSa maLavAne ja che te sadAcAra ane dAcAra, sAkSAtkAra." e kharuM che ke jena paramparAmAM TaukAlika jJAAna eve puNya ane pApane kAMI artha raheto nathI. sAdI samajaNathI paNa paNa eka artha karavAmAM Ave che ane AvI mAnyatA pravarte che. samajAya evuM che ke evuM hoya nahi. niyativAda ane puruSArthane huM namrapaNe sUcavuM chuM ke AtmArthI ne buddhinI AvI jhADa mahAvIra ane gozAlaka jeTale jUno che. karmane siddhAMta . kasaratamAM UtarI koyaDA UbhAM karI mUMjhavaNa anubhavavAne badale, sAcA puruSArthane preraka che, niSkriyatAne nahi. AtmA pote ja AtmArthanA mArge pagalAM mAMDavAM ane temAM eka DagaluM basa thAya eTaluM pitA mitra ane zatru che, pote ja karmo karyA che ane bhakato svIkArI, puruSArtha karaze te aMtaramAM koika prakAza paDaze ane vadhatA che, pitAnA puruSArthathI ja potAnI mukita prApta karavAnI che, bIjo jaze. kevaLajJAnanuM svarUpa, sarvazatAne sAcA artha, niyativAda koi sahAya karI zake tema nathI. karmano siddhAMta ati gahana che. tenA ane pura pArthane saMbaMdha, A badhA jaTila ane gahana praznanA viphAdamAM UtarI, keyaDA U mAM karavAnI jarUra nathI. pUrNAne na vivAdamAM alpajJo paDe te sAcA mArgathI ADe raste caDI javAya. thAya tyAM sudhI tenA rahasyane tAga pAmI na zakIe. phanI yamaniyamanuM paheluM pagathiyuM paNa jeNe mAMDayuM nathI teNe uttama zikharo pue je anubhavyuM che temanA vacana upara zraddhA rAkhI puruSArtha mATe kalpanAnA ghoDA doDAvavAnI jarUra nathI. karavo jIvane kalyANakArI che. evA eka jJAnI puruSa zrImad rAjacaMdra bhAi gulAbadAsanA lekhanA javAba be bhAioe mane lakhI A viSaye ghaNuM kahyuM che tethI thoDe bhAga ahIM nAkhuM chuM. miokalyA che. paramparAgata jaina paribhASAmAM lakhAyela javAba che. jijJAsue vizeSa vAcana karavuM yogya che: AvA vivAdathI huM kAMi lAbha jete nathI. koi sAcA AtmajJAnI "prArabdha ane puruSArtha e zabda samajavA jevA che. puruSArtha saMtapuruSa anubhavathI kAMi mArgadarzana Ape te upakAraka thaze. karyA vinA prArabdhanI khabara na paDI zake. prArabdhamAM ,ze te thaze ema A mAtra paMDitAine viSaya nathI. kahI besI rahyo kAma na Ave. niSkAma paravA kara. prArabdhane 23-9-'72 cImanalAla cakubhAI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 prabuddha jIvana ja prakIrNa na dha haka dharmAntara lokazAhI kahevAya. evAM rAjayomAM paNa A sthiti che. pakSIya saMsadIya lokazAhIne sthAne vadhAre zuddha lokazAhI hajI zeAdhAI gujarAta sarakAre jUna 1972 mAM eka vidheyakathI baLanA nathI. vartamAna rAjasattAnAM aniSTo dUra karavAM haze te tenAthI upaga, athavA prabhana athavA kapaTayukata sAdhanAthI dharmAntara sarvathA dUra rahIne nahi thAya. sarvathA vikendrita arthataMtra ane karAvavA upara pratibaMdha mUkayo che. tenA uddezamAM jaNAvyuM che ke rAjataMtra AvakAradAyaka che to paNa dezavyApI A jana ane gujarAta rAjayanI kula vasatinA Azare eka paMcamAMza bhAganI niyaMtraNa atyAre anivArya jaNAya che. vasati AdivAsIo ane harijananI che. AdivAsIo ane racanAtmaka kAryakartAo, rAjya kare che tenAthI sarvathA , harijanonI ane rAjayanA anya pachAta vargonI garIbAI ane ( virodhI valaNa laIne asarakAraka pariNAma nIpajAvI nahi zake, paNa nirakSaratAne geralAbha levAI rahyo che ane pralobhana, kapaTa athavA gUMcavADe Ubhe thaze. rAjasattAnI bhUla hoya-ane ghaNI che- tene baLajabarIthI dharmane tyAga karAvI bIjA dharma aMgIkAra karavAnI aTakAvavI ane sudhAravI ane rAjasattA nathI karI zakatI te temane pharaja pADavAmAM Ave che. rAjyamAM AvI aniSTa pravRttio racanAtmaka kAryakartAo kare te lAbhadAyI thaze. parasparanA virodhI aTakAvavAnuM jarUrI jaNAvAthI ane vidheyakathI A uddeza siddha nahi paNa bane tyAM sudhI pUraka rahe te jarUranuM che. karavA dhAryuM che. rAjakAraNanI vAta karIe tyAre be arthamAM thAya che. rAjakAraNamAM pralobhananI vyAkhyAmAM rekarDa ke vastumAM koI bakSisa athavA bhAga le eTale dhArAsabhAmAM javuM, maMtrI thavuM, kaMI sthAna pagarUpe lAlaca ApavAnuM ane koI nANAkIya athavA bina- upara AvavuM, jillA ke tAlukA pacAyatanA sabhya ke pramukha thavuM, nANAkIya lAbha ApavAne samAveza thAya che. rAjyanI koI saMsthA, barDa ke kaMpanI ke sahakArI maMDaLImAM - baLanI vyAkhyAmAM baLanA dekhAvane athavA devI kopa ke adhikArapade AvavuM vagere. bIjuM, jAgrata nAgarika tarIke, sAmAjika bahiSkAranI dhamakI sahita koI paNa prakAranuM nukasAna rAjakAraNanAM aniSTo dUra karavA, lokazakita keLavavI, lokone sAcuM pahoMcADavAnI dhamakIne samAveza thAya che. mArgadarzana ApavuM, kharekhara racanAtmaka kArya karavuM vagere. bIjA kapaTayukata sAdhananI vyAkhyAmAM gerarajuAta athavA bIjI arthamAM rAjakAraNathI keI dUra rahI na zake. jayaprakAza nArAyaNa ke . koI kapaTayukata yukitane samAveza thAya che. vinobAjI paNa A rIte rAjakAraNathI dUra nathI. huM samajuM chuM kaI vyakita baLa vAparIne athavA pralobhana ApIne athavA tyAM sudhI vinebAju rAjakAraNane virodha kare che te pahelA arthamAM. kaI kapaTabukata sAdhanAthI koI vyakitanuM sIdhI ke anya rIte dharmAntara temAM sattAno moha che ane rAjasall mAraphata ja badhuM thaI zake karAvI zakaze nahi tema karavAnI ke ziSa karI zakaze nahi tema ja dhAra evI khoTI mAnyatA che. bIjA arthamAM sAcI sevA che. karAvavAmAM madada karI zakaze nahi. tema kare che, eka varSanI keda athavA e kharuM che ke rAjakAraNamAM sattAsthAne sArA mANaso haze pAMca hajAra rUpiyA sudhI daMDa athavA bane sajAne pAtra thaze. te kAMIka prAmANikatA sacavAze. paNa dhArAsabhAmAM javuM ke maMtrIpade vidheyakane uddeza sAre che. mukhyatve khristI mizanarIo AvavuM e judI keTinuM kAma che. badhA racanAtmaka kAryakaro tene vAMdho le. muzkelI tenA amalamAM che. dharmAntara pralobhana, kapaTa mATe yogya vyakita nathI hotA. banne kAma judA prakAranAM che ane yukita athavA baLajabarIthI karAvyuM che te puravAra karavuM saheluM judA prakAranI vyakitanI pasaMdagI mAge che. kAMIka sevA karI che nathI. vidheyakane amala karavAnI jarUra na paDe evuM thavuM joIe. tenA badalA tarIke dhArAsabhAmAM javuM ke bIjuM kaI sthAna meLavavuM egya nathI. gAMdhIjI rAjakAraNamAM gaLAbUDa hatA, paNa vaDA pradhAna racanAtmaka kAryakaro ane rAjakAraNa tarIke te javAharalAlano vicAra thAya. jayaprakAza nArAyaNa ke racAnaka kAryakare e rAjakAraNamAM bhAga levo ke nahi te vize DhebarabhAI jevA banne kSetramAM upayogI thAya. akabarabhAI cAvaDAne sarvodaya AgevAnomAM vidAda rAle che. sarvodaya saMmelanamAM A lokasabhAmAM mUkayA tyAre joyuM ke temanuM kAma cUkayA ane lokasabhAnAM bAbatanI carcA thAya che tyAre sarvodayanA vidvAne bhinnabhinna pAMca varSamAM eka zabda paNa bolyA hoya evuM mane yAda nathI. vicAre darzAve che. pariNAme sAmAnya kAryakartA mUMjhAya che. vina keTalAya racanAtmaka kAryakartAonuM evuM thayuM che. nAnAbhAI bhaTTa bAjI ane bIjA ne mate vartamAna rAjakAraNa pakSaya ane sattAnuM mane kahetA ke hIrASTramAM rikSAmaMtrI thayA ke rAjyasabhAnA sabhya rAjakAraNa che, pakSIya saMsadIya lokazAhI nirbheLa aniSTa che ane thayA tenA karatAM dakSiNAmUrti ke lokabhAratInuM kAma ja temanuM sAcuM nitAta tyA jya che. rAjya nI daMDazakitane badale lokazakita keLavavI kSetra hatuM. manubhAI paMcoLI vize paNa kadAca tema ja kahevAya. mArI ane pakSahIna, sarvAnumate kAma thAya tevI grAmasabhAo racavI. jANamAM che evAM nAmo ullekha karuM chuM mAtra udAharaNa tarIke, gAMdhIjIne abhiprAya TAMkavAmAM Ave che ke te rarakAra sArAmAM sArI mArI pitAnI vAta kare to huM dhArAsabhAmAM athavA evA bIjA kotre je ochA mAM ochuM rAjaya kare. AvA valaNane pariNAme sarvodaya je kAma karI zakuM te racanAtmaka kAryanA kSetre na karI zakuM. A kAryakartAo ane rAjakIya kAryakartAo vacce kAMIka aMtara paDayuM che. hakIkata lakSamAM laI vyakitanI megyatA pramANe tenA kAryakSetramAM sarvodaya kArba e kAMIka UMcI bhUmikAthI vAta karatA hoya tevuM pite rahe te vadhAre lAbhadAyaka thAya. vAtAvaraNa rahe che. sarvodaya kAryakartA morane cUMTaNIomAM kevuM valaNa levuM te vize paNa matabheda rahe che. rAjasatlI ane arthanA vize gAMdhIjInI ane : ema lAge che ke A na batamAM Adarza ane vAstavikatA have vinobAjI, jyaprakAza nArAyaNa vagerenI je daSTi che ane. varace bheda bhulAI jAya che. vartamAna rAjakAraNa pakSIya ane mAna rAjasattA ane kAryakAraNa je dizAmAM jaI rahyAM che tenI sattAnuM che ane temAM , ghanAM aniSTo che tene InakAra thAya vacce moTuM aMtara che. mane lAge che. A aMtara rahevAnuM. tene vadhAre tema nathI. paNa sarvathA pAhIna ane sarvAnumate kAma karatI meTuM svarUpa ApI ugra banAvavAmAM lAbha nathI. kendrita ane vikegrAmasabhAo tenuM sthAna le te paNa saMbhavita nathI lAgatuM. 1chAmAM ochuM rAjaya hai te sAruM paNa vartamAnamAM rAjasattA khUba vadhatI A drita rAjasattA ane arthakAraNanA prazna badhA dezamAM dhyAna jAya che. rAjha..ttAthI jIvananuM koI kSetra bAkI nathI, kheMce che. keTalAka dezoe temAM sumeLa sAdhavA prayatna karyo che. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1- 1 72 prabuddha jIvana A carcA mArA A lakhANane viSaya nathI.. paryuSaNa vyAkhyAnamALA : A lakhANa racanAtmaka kAryakaromAM je vivAda thai rahyo che tene anulakSIne ja che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI A varSe tA. 5mI sapTe26-9-72 cImanalAla cakubhAI mbarathI tA. 12mI sapTembara sudhI ema ATha divasa mATe bhAragujarAta sarakArane dhanyavAda tIya vidyA bhavanamAM paryuSaNa vyAkhyAnamALA javAmAM AvI hatI. gujarAta sarakAre dharmanA nAme pazu ke pakSIonuM balidAna roja savAre be vyAkhyAna yojavAmAM AvyAM hatAM tathA ravivAra ApavAne, hiMsA ke vadha karavAne pratibaMdha karate kAyado pasAra karyo te tA. 10 mI sapTembare eka vyAkhyAna ane tyAra pachI zrI purubadala dhanyavAda ghaTe che. gujarAta sarakAranuM pagaluM prazaMsanIya rAmadAsa loTAjIne bhakitaragItane kAryakrama yojavAmAM Avyo ane AvakArapAtra che. vahema ane aMdhazraddhAthI pitA keTalAka hate, yuvaka saMgha taraphathI A vakhatanI vyAkhyAnamALAmAM pratikurivAjone kAyadAthI baMdha karavo ja joie. haju keTalAka AdivAsI varSanI jema, viziSTa koTinA sthAnika tema ja bahAragAmanA vyAkhyAtema ja pachAta komanA leke ajJAnavaza deva-devIone bakarAM, gheTAM, tAo vyAkhyAna ApavA mATe padhAryA hatA. gujarAtanA rAjyapAla pADA ane pazupakSIone bhAga kare che. bhAga dharAvIne teo zrI zrImannArAyaNa, zrI caMdravadana mahetA, De. bhegIlAla sAMDesarA, deva-devIonI prasannatA Icche che. pote deva athavA devIne rIjha- rDo. kalayANamalajI loDhA, AcAryazrI yazavaMta zukala, paMDita dalasukha vyAne saMtoSa anubhave che. parApUrvathI cAlatI AvatI bhega bhAi mAlavaNiyA, zrI yazodhara mahetA, zrI Izvara peTalIkara ItyAdi 'khApavAnI prathA ghaNI ochI thaI gaI che, chatAM paNa haju tenA vyAkhyAtAe bahAragAmathI padhAryA hatA. AgamavAnA, mahAbhArata, avazeSa jovA maLe che. bhAga dharAvanArI prajA ke varga te paraMparAne upaniSada, haribhadrasUri kRta samarAizcakahA ItyAdi ApaNA prAcIna cheDI zakatA nathI, kAraNa ke temanA manamAM eka kAlpanika bhaya khaDe gaurava graMtha, Adhunika samayanA vivekAnaMda, rAjacaMdri, gAMdhIja, thAya che. bhoga nahi ApavAthI rakhene deva- devI kopAyamAna thAya ityAdi citako tathA anekAMtavAda, ahiMsA, saMyama ane tapa, tevA bhayathI teo bhoga dharAvavAnuM, pazu-pakSIonI hiMsA jainadarzananI mahattA ane upayogitA ItyAdi tAttvika vicAraNA karavAnuM cAlu rAkhe che. jo jAheramAM bhAga ApavAnuM azakaya bane ane vartamAna samayamAM sAmAjika, dhArmika ane zaikSaNika kSetre te corIchupIthI khAnagImAM bhoga dhare che. eka vakhata Avo bhaya bhArata ane bhAratabahAra yuropa, amerikAmAM cAlata|| kuvaka dinIkaLI jAya pachI tevI hiMsA karatA aTakI jAya che.' lo ane tenI pAchaLa rahelAM preraka baLa ItyAdi viSayo A : pazu-pakSInA balidAnane pratibaMdha karatuM vidheyaka pasAra thayuM vyAkhyAnamALA mATe pasaMda karAyA hatA, je enI vyApakatA, gahanatA eTale balidAna sadaMtara aTakavAnAM nahi. dareka kAyadAnuM ullaMghana ane vaividhyane darzAve che. karanArA hoya che. dArUbaMdhIne kAyado che, chatAM khAnagI rIte dArU paryuSaNa vyAkhyAnamALA e paryeSaNAnuM parva che. ane yuvaka pIvAya che. bALalagnano pratibaMdha che, chatAM paNa bALalagna saMghanI vyAkhyAnamALAnI evI te pratiSThA baMdhAyelI che ke pUrI thAya che. pretajanane pratibaMdha hoya te paNa loko preta- sajajatA vinA sAmAnya rIte vyAkhyAtAe A vyAkhyAnamALAmAM bhojana karyA vinA rahetA nathI. matalaba, kAyadAne amala thAya te vyAkhyAna ApavAnuM sAhasa na kare. mATe samAje jAgrata rahevuM joie. pazu - pakSInA balidAnanA : pahele divase, vyAkhyAnamALAnI zarUAtamAM mu. zrI cImanalAla samAcAra jANavAmAM Ave to tenI khabara pAlIsane, sattAvALA cakubhAie pU. jhAlAsAhebanA uttarAdhikArI tarIke mA paricaya one ApavI joie, athavA temanI madada laI aTakAvavA bananuM karavuM joIe. 'ApaNe zuM?" e vRtti TALavI joIe. karAvyuM hatuM. javAbamAM prAstAvika rUpe meM jaNAvyuM hatuM ke - baMgALamAM ane kalakattA zaheramAM kAlimAtAne je balidAno "lagabhaga cAra dAyakAthI cAlatI vyAkhyAnamALAnI A pravRttimAM ApavAmAM Ave che te aTakAvI zakAyAM nathI te ApaNI nabaLAI prathama pU. paMDita sukhalAlajI tathA pU. jhAlAsAheba jevI vyakitao gaNAya. alabatta, parApUrvathI cAlI AvatI A hiMsA aTakAvavI pramukhasthAne hatI. e vidvAna mahAnubhAvonI sarakhAmaNImAM te kaThina kArya che, paNa azakaya to nathI ja. AmAM ghaNAM sthApita huM te eka taddana sAdhAraNa mANasa chuM. va mUkhamavo vaMza, hito hoya che temane sAmane kara paDe, tema ja janatAnA manamAM - va vA" viSayAmata huM te pU. jhAlIsAhebanI pAdukA je ThasI gayelI mAnyatA hoya te ukheDI nAkhavI, nirmULa karavI te saMbhALavAnuM kArya karavA AvyA che." saheluM nathI. A dizAmAM prayatno karavAmAM Ave to pahele divase prathama vyAkhyAna AcAryazrI amRtalAla yAjJikanuM jarUra asara thAya. A mATe jhuMbeza calAvavAmAM Ave to zarUA- ' hatuM. emano viSaya hato, 'vivekAnaMdanI dharmadaSTi'. emaNe vivekAtamAM virodha thAya, paraMtu janatA vicAra karatI thaI jAya ke dinA jIvananI TUMkI rUparekhA ApavA sAthe zrI rAmakRSNa paramaparaMparAthI je bhego dharAvatA AvyA chIe te barAbara che? sthApita haMsanA saMparkamAM vivekAnaMda kevI rIte Ave che, emanuM vivekAnaMda hito mATe bIjI kaI vyavasthA karI zakAya, jema khaTikone mATe nAma kevI rIte paDe che, cikAganI dharma pariSadamAM vivekAnaMda jAya che karavAmAM AvI hatI tema, te temanI pravRtti maMda paDe. tyAM temane kevA kevA anubhava thAya che ane tyAM tene kevA aga* jo bahAravaTiyA ane lUMTArAo samajAvaTathI zaraNAgati svIkArI ne bhAga bhajave che ItyAdi rasika ghaTanAo varNavIne vivekA le te bhoga dharanArA loko na samaje? jarUra samaje, je prayatna HdanI dharmadaSTimAM mAnavaprema ane mAnavasevAnI bhAvanA keTalI karavAmAM Ave te. eka pradezanI asara bIja pradeza upara paDe prabaLa rahelI che te sacoTa rIte darzAvyuM hatuM ane rAmakRSNa mizache. eka jagyAe haDatALa paDe che tenI asara bIjI jagAe nanI sthApanA pAchaLa rahelI AdhyAtmika sAdhanA uparAMta sAmapaDe che, tema gujarAta sarakAre prANIonAM balidAne upara pratibaMdha jika kalyANanA dhyeyanI chaNAvaTa karIne mAnavasevA ane AdhyAkaryo tenI asara bIjA pradeza upara paDe evI AzA che. bIjA tmika sAdhanA ane sevA paraspara kevAM saMlagna che te sarasa rIte pradezanAM rAjyanA jaina ane jIvadayApremIo jAgrata thaI batAvyuM hatuM. A pratibaMdha karAvavA jahemata uThAve te jarUrI che. bIjuM vyAkhyAna che. tArAbahena zAhanuM hatuM. emane viSaya cImanalAla maNilAla zAha ha haribhadrasUri kRta samarAIkahA'. temaNe haribhadrasUrinA jIvana Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 ane kavananA paricaya karAvatAM brAhmaNa kuLamAM janmelA yagdarzananA prakhara abhyAsI ane sAdhvI pAkinInA saMparkamAM AvatAM ane emanI vidrattAthI prabhAvita thatAM peAtAne pAkinInA putra tarIke oLakhAvatA haribhadrasUri kevA mahAna jainAcArya hatA te batAvIne haribhadrasUrie prAkRtamAM lakhelI samarAdityanI mahAkathA vize kahyuM hatuM. eka vakhata rApAyeluM veranuM bIja be vyakitanA jIvanamAM nava bhava sudhI kevI rIte kArya kare che ane te baMnenA kramika Atmika vikAsa kevI rIte thAya che te temAM rahelA karmanA siddhAntane ane guNasthAnakanI paribhASAne samajAvIne sadaSTAnta darzAvyuM hatuM. samarAdityanI aTapaTI kathAne kSipamAM saraLatAthI samajAvIne emaNe tenA rahasyabAdhanA khyAla karAvyo hato. bIje divase paMDita dalasukhabhAI mAlavaNiyAe 'bhagavAna mahAvIranA jIvanasaMdeza' e viSaya upara vyAkhyAna ApatAM bhagavAna mahAvIra vize 'AcArAMga'mAM AvatI jIvanarekhAthI te vartamAna samaya sudhImAM vakhatovakhata lakhAyelAM jIvanacaritrAmAM keTalA vistAra thayA ane keTalA navA prasaMgo umerAyA teno khyAla ApavA sAthe bhagavAna mahAvIranI ahiMsA ane satyanI khoja ane vartamAna jIvanamAM sAdhuo ane gRhasthAnI ahiMsA ane satyanI upAsanA vacce keTaluM aMtara paDyuM che tathA tevI ja rIte mahAvratonA pAlanamAM paNa keTaluM aMtara paryuM che te batAvyuM hatuM. te divase bIjuM vyAkhyAna zrI caMdravadana mahetAnuM hatuM ane emanA viSaya hato, 'hare rAma, hare kRSNa'. emaNe potAnI lAkSaNika, rasika, vedhaka, kaTAkSayukata ane AtmalakSI zailImAM vyAkhyAnanA viSayane samajavA - vicAravAnA prayatna pAte kevI rIte karyo te haLavI chatAM gaMbhIra rIte kahIne yuropa tathA amerikAmAM 'hare rAma, hare kRSNa'nI pravRtti pAchaLa carasa - gAMjAnI pravRtti paNa keTalI rahelI che te pote yuropa-amerikAmAM joyelA anubhavelA prasaMge TAMkIne batAvyuM hatuM. trIje divase paheluM vyAkhyAna zrI Izvara peTalIkaranuM hatuM ane emano viSaya hato, 'mahAbhAratanuM jIvanadarzana'. emaNe mahAbhArata graMthanuM gaurava samajAvIne khAsa e vAta para bhAra mUkyo ke ekadare mANasA AvA graMthonI adbhuta rasavALI kathA vAMcI jAya che, paraMtu tenA rahasya tarapha bahu lakSa ApatA nathI. AvA 77 * * * * * * cAthe divase paheluM vyAkhyAna zrI yazodhara mahetAnuM hatuM. emanA viSaya hatA, 'upaniSadonA mahAmAnava'. arthazAstra, kAyadA, jyotiSa, sAhitya ityAdi kSetrAmAM mahattvanuM kArya karanAra zI yazovara mahetAne enanA pitAzrI narmadAzaMkara mahetA taraphathI tattvajJAnanA paNa vArasA maLyo che. zrI yazodhara mahetAe potAnA svAbhAvika vArtAlApanI zailImAM upaniSadonA dArzanika vicAronI chaNAvaTa karI, sAttvika, rAjasI ane tAmasI ahaMkAranuM rUpako dvArA svarUpa samajAvIne, yoganI mahattA upara bhAra mUkayA hatA. emaNe yogya ja kahyuM hatuM ke upaniSadano viSaya oAtAonA nAnA vartuLamAM yogya vAtAvaraNamAM vadhu khIlI zake ane e viSaya jeTalA vicAraNAnA che tethI vadhu anubhUtinA che. (kramaza:) DaoN. ramaNalAla zAha saMghanA lAipha-membaraza saghanA lAipha membarenI saMkhyA Aja sudhImAM 123 sudhI pahecI che. 68 nAmeA agAu jAhera thaI cU karyAM che. bAkInAM nAmA nIce pramANe che. saMsthAnA dareka sabhyane vinaMti che ke pote lAIpha-membara bane ane potAnA mitravartuLamAMthI ekAda-be lAIpha membaro banAvI Ape. koI sabhya kadAca saMjogeAvazAta pAte lAIpha membara na banI zake to paNa potAnA vartuLamAMthI potAnI kita pramANe lAIpha - membaro meLavI Ape evI amArI vinaMti che. bahAragAmathI paNa have nAme AvavA zarU thayAM che te mATe ame temanA AbhAra mAnIe chIe. cImanalAla je. zAha, subodhabhAI ema. zAha, maMtrIo, muMbai jaina yuvaka saMgha 69 zrI vinoda maNilAla mahetA 90 vaikuMTharAya chApiyA 107 lInAbahena jitendra zeTha 71 cImanalAla pI. zAha 108 kAntilAla kezavalAla zeTha 72 kizora mAvajI zAha 109 bAbubhAI jayaMtIlAla zAha 73 lalitAbahena lAlabhAI zAha 110 19 sadguNAbahena IndukumAra jhaverI jeThAbhAI vI. mAlde 74 111 ,, Indumatibahena ke. munasIpha 75 DaoN. mukunda ke. parIkha 112 113 76 zrI zAMtilAla gokuLadAsa jarIvALA 33 ,, rajanIkAMta maNilAla parIkha vINAbahena ke. zAha 114 ,, sevaMtIlAla khemacaMda zAha . araviMdabhAI mohanalAla cokasI premajI kuMvarajI nandu 115 sureza pannAlAla sonAvAlA 116 araviMdabhAI sI. mahetA 117 maMjulAbahena cImanalAla zAha 118 jhaverIbahena TI. zAha kAntilAla cunIlAla bhaMDArI zivajIbhAI nathu chaiDA tArAbahena nyAlacaMda mahetA puruSottama gaNeza mAvaLaMkara 119 visanajI narasIdAsa vorA 120 jeThAlAla verasI mAlade 80 83 39 87 39 33 " 22 33 19 27 27 29 5 bihArIbhAI bI. mahetA 32 rasikalAla svarUpacaMda zAha kamaLAbahena sI. zAha " "3 39 hada e 90 1 92 93 harakizana udANI 37 "" 94 DaoN. 95 zrI 96 DaoN. 97 zrI yera 99 100 101 102 103 104 105 106 " "2 95 13 prabuddha jIvana 22 " 22 39 39 mahAna graMthanA vigate svAdhyAya karavA joie ane ApaNe pote prazno UbhA karIne temAMthI tenA uttara meLavavAnA prayatna karavA joie. tema karavAthI eka ja prasaMganAM ghaNAM judAM judAM pAsAAnuM darzana thAya che ane graMthane between the lines vAMcavAthI navuM rahasyadarzana thAya che. emaNe bhISmapitAmahanA prasaMga tathA kRSNa, arjuna ane karNanA prasaMgo TAMkIne e prasaMgAne arvAcIna saMdarbhamAM paNa kevI rIte mUkIne enuM pRthakkaraNa karI zakAya te samajAvyuM hatuM. e divase bIjuM vyAkhyAna pU. sAdhvIzrI priyadarzanAmIjInuM hatuM. emanA viSaya hatA, ahiMsA, saMyama ane tapa'. pU. sAdhvIjI mahArAja paryuSaNanA divaseAmAM vyAkhyAna ApavA mATe padhAre e ApaNe mATe AnaMda ane gauravano viSaya hato. pU. sAdhvIjI mahArAje vyAkhyAna ApavA mATe bhAratIya vidyA bhavana pahoMcavA te divase varalIthI savAre cha vAge vihAra zarU karyo hato. ahiMsA, saMyama ane tapa vizenuM emanuM vyAkhyAna kharekhara mananIya banyuM hatuM. emaNe koi paNa prakAranI sAMpradAyika saMkucitatA vinA gItA, bAibala, kurAna, vagere duniyAnA mahAna dharmagraMthomAMthI paNa avataraNA TAMkIne potAnA viSayanI sarasa chaNAvaTa karI hatI. temanuM vakatavya spaSTa, ekadhAr ane chaTAvAnuM banyuM hatuM, jaina sAdhvIjI paNa kevAM vidUSI hoya che tenI pratIti AtAjanone thai hatI. Indubahena bAbubhAI azoka dhIrajalAla dozI ramAbahena jayaMtIlAla zAha bhUpendra caMpakalAla zAha mukatAbahena lAlubhAI saMghavI misa reNukA e. mahetA niraMjana cImanalAla zAha jayaMtIlAla ema. paTaNI pravINa Ara. zAha vinoda hIrAlAla jhaverI gaMbhIralAla cunIlAla DagalI dAminIbahena jarIvALA pravINabhAI maMgaLadAsa zAha jayaMtIlAla jagAbhAI zAha joramala maMgaLajI mahetA pradIpa je. mahetA ramaNIkalAla prabhudAsa zAha jazavaMtalAla cunIlAla vorA 11 122 123 99 33 33 23 39 22 "" tA. 1-10-72 37 23 97 manubhAI gulAbacaMda kApaDiyA bhagavAnadAsa sI. zAha amadAvAda pravINacandra hemacaMda kApaDiyA manubhAI rAyacaMda saMghavI jayantIlAla khImajI 6 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khuba jIvana Izvara vize gAMdhIjInI mAnyatA [A viSaye paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM zrI jI. rAmacandrane Apela vyAkhyAnano sAra ahIM ApavAmAM Ave che. zrI rAmacandrana hAla khAdI ane grAmodyoga kamizananA ceramena che. 1921mAM, 17 varSanI vaye, asahakAramAM koleja choDI, zAntiniketana gayA. cAra varSa gurudeva TAgoranA sAnnidhyamAM rahyA, tyAMthI 192mAM sIdhA sAbaramatI AzrAma gayA. tyArathI Aja sudhI, racanAtmaka kArya khAdI, grAmodyoga, harijanasevA, buniyAdI tAlIma vageremAM eto rahyA che. gAMdhIjInA avasAna pachI gAMdhI smAraka nidhi ane gAMdhI zAnti saMsthAnanA maMtrI rahyA che. sAhitya ane tattvajJAna tathA gAMdhIjInA vicAronA UMDA abhyAsI che. "gAMdhImArga" mAsikanA 12 varSI taMtrI che. prabhAvazALI vakatA -taMtrI tA. 1-10-72 vizvamAM izvara vivAdAspada prazna rahyo che ane gAMdhIjI paNa itihAsamAM vivAdAspa8 rahevAnA. vijJAnane lIdhe bhaugolika daSTie gata sAMkaDuM thayuM che paNa mAnasika rIte mAnavI parasparathI vadhu dUra thato gayo che. AjanA viSaya para ghaNuM lakhAyuM che ane haju lakhAtuM raheze. gAMdhIjI vize emaNe pote ane bIjAkhIe jeTaluM lakhyuM che eTaluM bIjA koI vize atyAra sudhI lakhAyuM hAya to enI mane khabara nathI. paraMtu Aje huM je kaMi kahevAno chuM e badhuM mArA vyaktigata saMbaMdha ane mAhitIthI kahevAno chuM. varSAmAM ane anyatra gAMdhIjI sAthe saMparkamAM AvavAnuM thayuM hatuM e anubhava-bhASAmAMthI ja kahevAnuM rAkhIza. gAMdhIjIe keTalIya vAra kahyuM hatuM ke "mane bhAratamAM aneka dhArmika mANakAne maLavAnuM thayuM che; paraMtu te moTe bhAge rAjakAraNIkonA svAMgamAM jovA maLyA che. paraMtu huM evA rAjakAraNI chuM ke jenA dilamAM bhArobhAra dharma vyApta che." A hakIkatamAM satya che, emane dharmamAM apAra zraddhA hatI. emane izvaramAM khUba ja zraddhA hatI. emaNe kayAMka lakhyuM che:"bhagavAnanI icchA vagara eka sUkuM pAMdaDuM paNa pavanathI eka sthAnathI UMcakAine anyatra paDI zakatu nathI." A ApaNo akkalagaranI vAta lAgavAnI, ApaNane thAnuM ke AvI kriyAmAM vaLI bhagavAna vacce kAM AvyuM? paraMtu gAMdhIjIne izvaramAM amApa zraddhA hatI enuM A ghotaka che. gAMdhInA Izvara brahmAMDamAM aNue aNumAM vyApela che. To Gandhi, God is immanent in the Universe, 1934mAM bir3AramAM bhAre moTA bhUkaMpa thayo. e prasaMge gAMdhIe kaheluM ke "aspRzyatAnA pApa"nuM A pariNAma che. AvuM sAM maLI, vAMthI gurudeva TAgaeNra ane javAharalAla neharu khUba ja gusse thaI gayA hatA. TrAgAra ane gAMdhI vacce ane gAMdhI ane naeNDaru vacce aneka matabhedo thatA. paraMtu A aitihAsika ghaTanA aMgenA babunA udgArA samajaNa koziSa karavI joIe. A udgAro aMge gurudeva TAgare to mane tyAM sudhI kahyuM hatuM ke A beakkalanI vAta che. paraMtu A samayamAM gAMdhIjI harijana AMdolanamAM bhArobhAra khUMpI gayA hatA. AkhA divasa e pravRttimAM ja jIvatA hatA. emane thatuM hatuM ke aspRzyatAnA DAgha lUchIne harijanehAranI pravRtti nahIM karIe te ApaNuM svarAjayanuM delana pAMgaLuM banI javAnuM ane ethI ja savarNanA 55 sAruM bhagavAnanI A zikSA hevAnuM eNe kahyuM hevuM joIe. Tagere gAMdhIjIne emanA e udgAra mATe je lakheluM enA javAbamAM paNa gAMdhIjIe A matalabanuM lakhyuM hatuM. ApaNaeN IzvarathI chaTakI jaI zakatA ja nathI. ApaNe kaMI paNa kArya karIe to tyAM Izvara hAjara ja che. ApaNe IzvarathI bacavA eka sthAnathI anyatra doTa mUkIe te paNa Izvara ApaNI pAchaLa deDe che. arthAt Izvara sarvatra che ema gAMdhIjI mAtra mAnato hatA eTaluM ja nahi paNa pete svIkArIne AcaratA hatA. gAMdhIjI A vicAradhArAmAM AtmasAt hatA. Adhunika vizle gAMdhIjI pAsethI A saMdeza levAno che. 129 bhAratIya tattvajJAnamAM kahevAyuM che ke A brahmAMDa IzvaranuM nivAsasthAna che. IsAI dharmamAM kahevAyuM che ke dareka samaye IzvaranI hAjarI rahe che. mANasa ekalA hoya te enA sAthamAM Izvara che ja. be hAya te Izvara trIjo sAthe hAvAnA. Ama e ApaNI sAthe hAya ja che. paNa IzvaranI vyAkhyA kevI rIte thaI zake? bhautika vijJAnanI ja vAta laIe. Aje candra para mAnavI jaI pahoMcyo che. eNe maMtranI madadathI A kArya karyuM che. paraMtu A brahmAMDamAM ApaNI pRthvIthI aneka moTA pramANamAM bIjA grahe che. ApaNu. A brahmAMDa asIma che. ApaNe A samajavuM joIe, svIkAravuM joIe. je Izvarane samajatA hovAnA dAvA karatA ApaNane ghaNA loko jovA maLaze. paraMtu AvA loko bhayajanaka che. huM AvA ghaNAne maLuM chuM. e badhA Izvara vize badhuM jANatA hAvAnA dAvA kare che, Izvara pAse ApaNane laI javAno paNa teo dAvA karatA heAya che. A badhuM trAsajanaka che. rAmakRSNa paramahaMsa, zrI araviMda, ramaNa maharSi, mahAtmA gAMdhI jevA lokone kAMIka vizvadarzana thayuM hatuM. emane A darzanamAMthI prakAza lAdhyo hato. gAMdhIjIe kahyuM che ke ApaNe IzvaranuM mApa kADhI nathI zakatA, ApaNe saMpUrNane pAmI nathI zakatA. emaNe kahyuM che ke "azakayane AMbavAno prayAsa na kara." A vizvamAM dharmanI sarakhAmaNIe evI bIjI koI vastu narthI ke jene khUba ja veThavuM paDayuM hoya, gumAvavuM paDayuM hoya. ApaNA A samAjamAM jaina che, khristI che, bauddha che. paraMtu moTA bhAganA A lokonA dharma cAmaDIthI nIce UtaryA ja nathI, leAko paisA banAve che dharmane bhAge. Izvarane korANe mUkIne mANasa potAnA kAmadhaMdhA kare che. rAjakAraNa gaMdI nauka sudhI pahoMcI jAya e samajI zakAya, paraMtu dharmane AvI gaMdI nIka sudhI pahoMcADAya e kema calAvI levAya? A kema sahana karI levAya? gAMdhI zAMti saMsthAnanI eka beThakamAM dharma-adhyAtmanI carcA daramiyAna neharu UkaLI gayA hatA.sabhAsado dharmanI vAta karatA hatA. neharu kahe, A dezamAM dharma kayAM che? loko dharma, adhyAtma ane Izvarane korANe mUkIne zuM nathI AcaratA? e sabhAmAM beThelA DaoN. rAdhAkRSNane neharune vAryA ane kahyuM ke dharma to zikhare che. paraMtu A vastu ThIka nathI. dharma gaMdI naukamAM nathI, e zikhare paNa nathI. dharma te strI-puruSanA, mAnavInA jIvanamAM vahetA hovA joIe. dharme himAlayanA zikhazamAM hoya e na cAle. samAjamAM lAkhA,karoDo loko che enI vacce IzvaranA vAsa che. . dAyakAo pahelAM gAMdhIjI eka vakhata maMdiramAM harijanapravezanA prazna aMge keraLa gayA hatA. maMdiramAM ja Izvara hoya ema gAMdhIjI svIkAratA nahi. paraMtu harijanapravezanA kAraNe ja comaNe maMdirapraveza karyo hato. bApu chelle madrAsa gayA hatA tyArano eka bhavya prasaMga che. bApunI prArthanAsabhAmAM pAMceka lAkhanI mAnavamedanI jamA thaI hatI. bApu UbhA thaI gayA ane caitanyanI peThe UbhA thaIne nAcatA Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Art. | 130 prabuddha. jIvana tA. 1-1072 nAcatA rAmadhUna gavaDAvI. loko paNa UbhA thaIne nAcavA mAMDayA ane temaNe paNa ekarUpa thaIne dhUna jhIlI lIdhI hatI. bApune mana Izvara loko vacce ja hato. gItA upara aneka lokoe bhASya lakhyAM che. aneka lokoe preraNAdAyaka jIvana-parivartana " , pitAnAM spaMdane, pitAnA anubhava, pitAnuM jJAna dazahiyAM che gAMdhIjIne mana gItA eTale mAtra pustaka ahI gAMdhIjIne mane ' mubaI jana yuvaka saMghanA kAryAlayamAM phona Avyo, "cImanagItA niSkAma karma ahIMnuM atyAranuM karma, AvatI kAla mATene ' lola je. zahane kahejo ke mArA ghera AvIne eka hajAra vRpiyA karma nahIM. laI jAya. Ama te huM ja kAryAlayamAM AvIne A jAta, tuM - gAMdhIjIne satya paNa AvA karma sAthe ja khapatuM hatuM. emane eka vakhata rastImAM mane eka sAIkalasavAre IjA karI tyArathI uparauparanuM satya svIkArya na hatuM. anivArya hoya te ja bahAra nIkaLavuM ema meM nakkI karyuM che, mATe " jIvananI aMdara ja Ikavara tAdA pAsavAM joIe. e Ikavara ja tame mAre ghera cImanabhAIne Aje ne je ja mekalazo." prema ane satya sAthe ekabUta thavA joIe. Aje je rIte pramAda meM cImanabhAIne samAcAra ApavA mATe phona karyo. te (inaction) cAle che e cAle nahIM. gAMdhIne pramAdIpaNuM temanA upara paNa phena AvI gayela. cImanabhAI traNa vAgye kAryAsvIkAryuM na hatuM. layamAM Avyo ane mane kahyuM ke "cale ApaNe hajAra rUpiyA laI , gAMdhIjIne mATe Izvara jIvaMta che. gAMdhIjIne mana Izvara niSTa AvIe tyAM saMghanA Trejharara zrI dAmajIbhAI hirAba tapAsavA hoya ja nahi. ItihAsa pratye daSTi karIzuM te paNa Avo cetanavaMte, mATe AvyA. temane paNa sAthe lIdhA ane ame traNe zrI maMgaLajIjIivaMta Izvara ApaNane dekhAze. eka lAMbI yAtrAmAM mAnavI ane kAkAne tyAM gayI. Izvara ekabIjAnA sAthIdAra rahyA che. A koI svapna ke kalpanA nathI, hakIkata che. - temaNe amane AvakAryA, khUba khuza thayA. temanA phalaeNTamAM gAMdhInA jIvanamAM niSkAma karmanA rUpamAM IzvaranuM mahattva chevADenI rUmamAM eka khUNAmAM teo raMTiye kAMtatA hatA. temanI ummara Aje sanyAsI varSanI che. teo dararoja lagabhaga rahyuM hatuM. prema ane satya paNa karma (action) nA rUpamAM ja khapatAM hatAM. A saMdeza AjanA vizva mATe khUba ja jarUrI che. Aje ATha - nava kalAka kAMte che, ane e paNa yajJanI rIte. teo jeTaluM ApaNA jagatamAM je koI khAmI dekhAya che e ApaNA pramAdane kAMte te badhAnI khAdI banAvarAvIne keI sAdhucarita jevI vyakitane AbhArI che. bheTa dharI de athavA te tene vecIne tenI je kiMmata Upaje te gAMdhIe eka vakhata kaheluM ke Izvarane Izvara tarIke AvavuM kaI khAsa jarUriyAtavALI saMsthAne bheTa ApI de. A rIte varSothI hoya to eNe mArA dezajane samA anna, kapaDA ane raheThANanA temane kAMtaNayA cAlyA kare che.. rUpamAM AvavuM joIze. ahIM daridranArAyaNanI kalpanA che. mANasane enI mULabhUta jarUriyAta na maLI zake to e dharma ane Izvarane kevI keTalAM varSo pahelAM pote kAMtIne vaNavelI khAdI gAMdhIjIne rIte mAnavAne? ApaNe bhUkhyA hoIe chIe te ApaNI hAlata bheTa ApelI, tyAre gAMdhIjIe temane kahela ke kAMtavAnuM jIvanabagaDI jAya che. ApaNI hAlata bhUkhyA DIsa varu jevI thaI jAya che. paryaMta cAlu rAkhajo, paNa te gokaLagAyanI gatithI nahi. ane e hAlatamAM dharma ke Izvara yAda ja na aAve. temaNe gAMdhIjIne vacana ApyuM, ane te vacana Aje satyAsI ApaNA muMbaImAM aneka loke Aje bhUkhyA che. ahIM bhUkhyA varSanI ummare paNa teo pALI rahyA che eTaluM ja nahi paraMtu kAMtavuMloke eThuM ane phaLe che. maMdiramAM jaIe chIe. tyAMnI hAlata satata kAMtavuM-tene, temaNe pitAne jIvanamaMtra banAvyuM che. ane kevI che? tyAya bhikhArIonI jamAta khaDI ja che. bhakatajano paisA ' kAMtatI kAMtatA dareka tAranI sAthe teo rUkane jApa kare che. jIva- - pheke che ane tene levA mATe paDApaDI thAya che. A izvara che? A dayAnA kAmamAM paNa peptAthI zakaya teTaluM pradAna kare che. pite rakama dharma che? A joine trAsa chUTe che. ethI A dharma nathI, paNa gune Ape ane saMbaMdhIomAMthI lAvI Ape rIte Aja sudhImAM che. enAthI puNya nathI maLatuM. jIvadayA maMDaLIne temanA dvArA mAtabara kahI zakAya eTalI rakamanI - Izvarane meLavavo hoya, dharma Acaravo hoya te garIbanI, temaNe sahAya karI che ema temaNe kahyuM. ane A vAta karavAmAM lokonI sevA karavI joIe. praznanA mULamAM jaIne e nimbara pitAne haM aMzamAtra kAma karato nathI evuM spaSTIkaraNa karatAM karavAnA prayAse thavA joIe.. temaNe jaNAvyuM ke mArA aMtaranI karuNa kayAM vahI rahI che eTaluM gAMdhIjInA Ikavara mATe satya ane prema sAthe ahiMsAnuM pAra batAvavA mATe ja meM e vAta karI che. mahattva che. satya ane premamAM hiMsA hoya ja nahi. je kaMI kArya thAya e badhuM ahiMsaka rIte thavuM jarUrI che. hiMsAne Azare levAvo beThI daDIne badhi, kAchaDI TAIpanuM dhotiyuM, mAthe De, nahIM ja joIe. ahIM bAhya hiMsA ja mAtra nathI AvatI, atira- ane cazmAM, pAtaLuM zarIra ane temanI vAta karavAnI rIta joIne hiMsAne paNa rokavAnI vAta che. amArA maMtrIzrI cImanabhAIe kahyuM ke "zAMtibhAI, AvI vAtane ApaNe pote pitAnA mATe ahiMsA IcchIe chIe? pitAnA te TeIpamAM utArI levI joie. mane to atyAre evo AbhAsa thAya kAma mATe hiMsaka banI zakatA nathI. potAnA mATe prema rAkhIe ke gAMdhIjInI eka vAmana pratikRtinA jANe ApaNe darzana karI rahyA chIe. to ene vyApta banAvI bIjA loko sudhI laI javo joie. gAMdhIjanI o dharmabhAvanA che. Ama eka cakra cAle che. AvI chIe ane tenI vANI sAMbhaLI rahyA chIe." dharmabhAvanA, izvarabhAvanA mAnavInA jIvanamAM parivyApta thai. temaNe sva. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAne yAda karyA ane kahyuM rahevI joie ane tenA kendramAM satya, prema ane ahiMsA rahevA ke "AvuM mAnavaratna meM mArI jiMdagImAM joyuM nathI." teo joie. eka vakhata sAva aparicita evA paramAnaMdabhAInA nivAsasthAne gAMdhIjIne izvara aNue aNumAM vyApta che, gAMdhIjIno Izvara eTale niSkAma karma, gAMdhIjIne Izvara eTale satya, ahiMsA gayA, bela mArI, bAraNuM UghaDayuM, AvakAra maLyo. temaNe paramAane prema, nadabhAIne pitAnI katavAne lagatI vAta karI ane kAtiluM sUtara jI. rAmacaMdrana veceluM tenA tetrIsa rUpiyA UpajyAM hatA te temaNe temane ApyA ane Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1- 1 72 , prabuddha jIvana 131 rIta, temanuM dardIo sAthenuM valaNa ane vartana khUba khUba sahAnubhUtibharI joyuM. dardI sAthenuM temanuM vartana khUba ja kumAzabharyuM te kharuM ja, paraMtu dardIne ema lAge ke A koI moTo DaoNkaTara nathI paraMtu mArA koI aMgata tema ja aMtaranI lAgaNIvALa svajana che; ane dardInA, vAlIo sAthenI vAtacItamAM paNa temanuM udAratAsabhara vinayabharyuM vartana jovA maLyuM. temane game teTalA kaMTALAbharelA prazna pUcho paraMtu tenA javAbe khUba ja sahAnubhUtibharyA ane saraLatAyukata hoya. temanA paheraveza paNa eTaluM ja sAda.AvA sAttvika prakRtivALA DaoNkaTaro bhAgye ja jovA maLatA hoya che. huM tyAM ATha divasa rahyo ane dardIo sAthe temano vartAva joI aMtare khUba zAtA tema ja prapha llitatA anubhavI ane temanA pratye aMtaramAM UMDANabharI lAgaNI pragaTI ane aMtara temanI prazaMsA pokAratuM ja rahyAM. ' ' jarUriyAtavALI yogya vyakitane te rakama ApavA kahyuM. temanAthI paramAnaMdabhAI khUba ja prabhAvita thayA ane prabuddha jIvana mAM temanA vize nedhi lakhI. temAM temane temaNe "mAnavaratna ane sevaka" kahevA. AnI asara temanA para gherI paDI ane sevAne ota vadhAre jorathI vahevarAvavAnI temane preraNA maLI, ema temaNe kahyuM. hamaNAM paryuSaNama saMvatsarInA divase vyAkhyAnamALAmAM - teo AvelA ane eka hajAra rUpiyA lAvI ApIza evuM cImana bhAine temaNe kahela. cImanabhAIe A vAtanI jAherAta karI, eTale have te e rakama lAvI ApavI e temanI pharaja banI gaI ema temane lAgyuM, ane eka saddagRhasthane tyAM teo gayA. mAgaNI karI, pAMcanI taiyArI joI, paraMtu temaNe hajAra karAvyA. te laIne AvyA ane amane phena karyo. satyAsI varSanI ummare paNa haju teo ATha-nava kalAka satata. kAtI zake che, traNa dAdarA caDI zake che, lAkaDuM vagara harIpharI zake che, vaNamAMglA lAMbA samaya sudhI vAne karI zake che-AvI temanI zakita ane saMskRti joIne temanA pratye Adara pedA thAya che ane satata sevAyajJanI temanI bha.nAnAM darzana thatAM te ApaNA temanA pratye Adara pUjyabhAvamAM parivalina thAya che. temane je ghaNA lAMbA samayathI jANatA haze evA gRhasthAne A lakhANa vAMcyA pachI kadAca ema paNa lAgavA saMbhava che ke A lakhanAra bhAI temanA prabhAvamAM AvI gayA lAge che ane prazaMsAne Dhaga karI nAkhe che. paraMtu e te emaNe pote ja kabUla karyuM ke mArI prakRti bhayaMkara kahI zakAya eTalI hada sudhInI nAmaNI hatI. huM sarakArI vahIvaTadAra hato tyAre meM nIcenA mANase pAsethI evI rIte kAma lIdhuM che ke ene julma kahI zakAya. paraMtu have mane lAge che ke Ama karavAne mane koI adhikAra nahoto ane mane ema paNa lAge che ke e pApanuM Aje huM prAyazcitta ja karI rahyo chuM. jItasaMdhyAkALe AvI temanI kabUlAta ane jAgRti mATe paNa temanA pratye mAnanI lAgaNI utpanna thAya che ane jepha ummara dharAvatA sadguhasthA e emanuM anukaraNa karavuM joie evuM bhalAmaNa karavAnI lAlacane paNa rekI zakAtI nathI. temanuM AkhuM nAma che zrI maMgaLajI jhaveracaMda mahetA. temanA AvA jIvanaparivartana mATe te kharekhara ApaNA aMtaranAM abhinandananA adhikArI bane che. A uparAnta temanI nIcenA ema. bI. bI. esa. DAkaTara, narse ane sTApha viSe paNa sArI chApa manamAM aMkita thaI ane rUTInI jAgRtinAM paNa tyAM darzana thayAM. eka TrasTI zrI rAmacaMda premacaMda dararoja dareka dardInA bichAne aTe mAre ane darekane pUche, "kAMI takalIpha nathI paDatI ne?" huM tyAM hatA e daramiyAna gAmaDAmAMthI UMcA jhADa parathI paDI gayela rAmAnya sthitine dadI Avyo. tene moDhA para, mAthAmAM ane aneka jagyAe gaMbhIra IjAo thayelI. tene sArI sAravAra te ApI, paraMtu spezyala rUmamAM rAkhyo, kemake janaralamAM tene ghoMghATa naDe; ane DokaTare TrasTIo para bhalAmaNa ekalI ke A dardIne phI-mAphI maLavI Avazyaka che. TraraTIoe phI-mAphI maMjUra karI. savAre bIjA TrasTI zrI caMdulAla sukhalAla AvyA. temaNe meTA DokaTarane pUchayuM, "pelA chokarAne kema che?" khAvA sAmAnya varganA chokarAnI paNa A rIte TrasTI kALajI rAkhe ane tenA mATe khAsa pUchaparacha kare. A praznottarIne lagate vArtAlApa sAMbhaLIne AvA TrasTIo vize mane prabhAvita thayuM ane maunabhAve tyAM ja meM temane aMtaranAM abhinadana ApyAM. temanA vize mArA manamAM bhakitabharyo AdarabhAva pragaTa thaye, manamAM vicAra Avyo ke zuM A TrasTIone A davAkhAnAne pitAnuM maMdira banAvyuM che ane dardI ne deva? jaga hAra piyAnAM dAna kare. mATI mahelAta jevI hairipaTale baMdhAya,moTA mAnA hAthe tenAM udghATane thAya, vartamAnapatromAM tenI moTI moTI jAherAta Ave ane te zarU thayA bAda dardIoe tenA bhabhakAne anulakSIne tene yogya ane ucca kakSAnI sAravAranI apekSA rADI hoya temAM tene nirAzA sAMpaDe-moTe bhAge AvA enubho Apane thatA hoya che athavA sAMbhaLavA maLatA hoya che. paraMtu uparane surendranagara haspiTalane anubhava mArA mATe navatare anubhava hato ane tenA sthApakone, saMcAlakone, kAryavAhakone, DAkaTarone ane sTAphane jeTalAM abhinaMdana ApIe teTalAM ochAM paDe. vadhAre dardI nI sevA karavA mATe athavA vadhAre sAdhane dAvaDA mATe A paeNrispaTalane nANAkIya jarUriyAta hoya to zrImAnee teo mAge te pahelAM sArI rakame temane ApavI joIe. moTI dAnaprAptithI e lokone utsAha anekagaNuM vadhaze ane dAna ApanArane te tenI pAI pAI sArI rIte ane yogya rIte kharcAze tene pUro saMpa maLaze, ane meTA dAnanA kAraNe A vaeNspiTalane adyatana banAvI zakaze. A rIte A hospiTalane khUba vikAsa thAya evI mArI aMtaranI prabhu pratye prArthanA che, -zAMtilAla TI. zeTha [2] mAnavatAne pamarATa nArI marIjha nI mAMdagI nA kAraNe oNgasTanA prathama aThauDa vAmAM vAre kendranagara jAnuM banyuM. tyAM temane choTAlAla javanA- dAsa paeNripaTalamAM dAna karelA. te sArvajanika hai piTala che. sArvajanika haisispaTalamAM kerI sAravAra maLatI hoya che, tyAMnA DaoNkaTanuM dardIo taraphanuM kevuM valaNa ane vana hoya che, enA vize darekane anubhava lagabhaga sarakhA ja hoya che. paraMtu ahIM mane je anubhava thaze te sAmAnya anubhavathI kaMIka vizeSa anubhava hate. tyAMnA phijhiziyana zrI trivedI sAheba che ane mukhya DaoNkaTara zrI navanItabhAI zAha che. teo epha. Ara. sI. esa. che ane IMglenDamAM lagabhaga 14 varSa prekiTasa karelI che ema jANavA maLyuM. te manubhAI zAhanA bhA thAya. temanI dardI sAthe vAtacIta karavA Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 prabuddha jIvana - tA. 1-1-72 vyAkhyAnamALAnI saphaLa pUrNAhuti aMgenuM snehasaMmelana zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha Ayojita cAlu varSanI paryuSaNa ane temanAmAM je nIDarapaNuM che te mATe huM temane abhinandana vyAkhyAnamALAnI saphaLa pUrNAhutine AnaMda vyakata karavA tema ja ApuM chuM. ramaNabhAInA saMcAlane vyAkhyAnamALAne navI tA .gI vyAkhyAnamALAnA pramukha prA. ramaNalAla cI. zAhanuM sanmAna karavA ApI che. temanI doravaNIthI Ane uttare ttara vikAsa thato rahe saMghanA upakrame mitro tema ja zubhecchakenuM sImita AkAranuM eka e bAbatamAM have zaMkAne sthAna nathI. sanehasaMmelana tA. 27-9-72nA roja sAMjanA samaye zrI paramAra saMghanA bIjA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe jaNAvyuM ke, paNa naMda kApaDiyA sabhAgRhamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukha vyAkhyAnamALAnI saphaLatA mATe mArA manamAM je AnaMdane udadhi paNa nIce yojavAmAM AvyuM hatuM. * vahI rahyo che te vyakata karavA mATe kharekhara mArI pAse zabda nathI. prAraMbhaghana maMtrI zrI subodhabhAi ema. zAhe saunuM zrIyuta cImanabhAInI rAhabarIthI ane zrI ra0 hajAInA AvA svAgata karatAM jaNAvyuM ke, ApaNI vyAkhyAnamALA khUba ja saphaLa saphaLatApUrvakanA saMcAlanathI ane ati ghaNuM prerAha che thaI che ane ApaNe prA. 25nabhAInI rAhabarI mATe temanA khUba basAre utsAha vadhe che. A rIte apAruM pa6 gha tara thaI rahyuM RNI chI e. zretAone paNa sahakAra bahu sAro rahyo hato ane che. yuvaka saMgha mAre prAde che. ane have bIjI haroLanA kAryakaro zrIyuta cImanabhAInuM mArgadarzana ghaNuM ja upayogI nIvaDayuM hatuM. taiyAra thAya tenI khAsa jarUra che. sau mitronA sahakArathI Aje tyAra bAda saMghanA upapramukha zrI ratilAla cImanalAla koThArIe ApaNI pravRttiro suMdara vikAsa sAdhI rahI che. mRta ramaNabhAI jaNAvyuM ke prAdhyApaka ramaNabhAI ApaNane maLyA. La mATe vyAkhyAnamALAnA rAya : je zara'. uThA che ane te pramukha.. yogya pramukha maLyA che. teoe A varSe saphaLatAbharyuM saMcAlana sthAna zobhAvIne ene saphaLa banA che e kAraNe teo Ag/ karyuM. A rIte teo vadhAre rasa letA thAya ane ApaNI kayAMka bhUle saunA aMtaranA abhinaMdananA adhiSkArI bane che. A thatI hoya to batAve ane ApaNane jAgrata rAkhe. A vyAkhyAna- tyAra bAda che. tArAbahena zAhe kahyuM ke, A saMghanA A janA mALA haju vadhAre lokonuM AkarSaNa bane evuM vadhAre suMdara Ayo- mukhya saMcAlaka zrI cImanalAla cakubhAI haju varSo sudhI saMsthAne jana uttarottara teo karatA rahe. AvAM sevAkAryo karavA mATe teo mArgadarzana ApyA kare te mATe Izvara temane taMdurastI dhuM lAMbu taMdurastIbharyuM lAMbuM AyuSya bhagave evI mArI prArthanA che. ' "bAyuSya bakSo evI mArI aMta:karaNapUrvakanI prArthanA che. vyAkhyA tyAra bAda zrI mohanalAla mahetA - sapAne bolatAM jaNAvyuM mALAnA A vakhatanA pramukha sivAyA bhUtapUrva pramukhe ene haMmezA ke prAdhyApaka ramaNabhAIne huM ghaNAM varSothI oLakhuM chuM. teo eTalA ghakarIthI ochI gaNI nathI. 2. sthaLa saMkeca sAthe paNa mAre kahevuM badhA lAgaNIsabhara che ke ApaNane saheje temanI sAthe paricaya vadhA- joIe ke mArA mAtApitAe mane je saMskAravAra Ape che ane ravAnuM mana thAya. jhAlAsAheba pachI koNa ? e jhAlAsAhebane prazna e kAraNe AvA sarkala sAtheno mAra sahavAsa thayo che ane huM pUcha mAM Avato hato tyAre teo zrI ramaNabhAI tarapha AMgaLI khare kariyAvara gaNuM chuM. saMgha e mAruM bIjuM piyara che ema huM cIMdhatA hatA. temanI A zraddhAne zrI ramaNabhAIe sAcI pADI che. samajuM chuM. samAjanAMthI aneka tejasvI bahenone paNa AvI ghaNA lAMbA kALathI huM ramaNabhAIne vikAsa joI rahyo chuM. A vyAkhyAnene lAbha maLato rahe evI bhAvanA bhAvuM chuM. vyAkhyAnamALA pote ja eka saMsthA banI gaI che. saMghanuM ane che. upAbahena mahetAe kahyuM ke pArvaprathama dIkSA' mane , prabuddha jIvananuM zrI cImanalAla cakubhAie sukAna saMbhALyuM paramAnaMdabhAIne ApI. teo gayA pachI saMdha sAthe saMbaMdha ethI jANe paramAnaMdabhAi jIvaMta hoya ema ja lAge che. sva.paramA cAlu raheze ke kema tema thatuM hatuM, paraMtu murabbI zrI cImanabhAI paNa naMdabhAInI kheTa na sAle evI sarasa rIte vyAkhyAnamALAnuM Aya mane e ja rIte AvakArI che ane mane paNa temanA parivAra jevI jana cAlI rahyuM che. saMghanA ane vyAkhyAnamALAnA pramukha zrI gaNI che tethI huM gaurava anubhavuM chuM. cImanabhAI tema ja zrI ramaNabhAIne mArAM aMta:karaNapUrvakanA A vakhatanI vyAkhyAnamALAmAM eka vyAkhyAtA na ramAvI abhinandana ApuM chuM. zakyA ane e ja viSaya upara e ja sAthe pro. raNabhAIe - tyAra bAda zrI amarabhAI jarIvALAe belatAM jaNAvyuM ke, vyAkhyAna ApyuM ane potA-DI vidvattA ri.8 karI ApI. roLa murabbI cImanabhAInI rAhabarI nIce Aje A saMsthAnuM vyAkhyAne pramukhapade rahevuM te dhaNuM kaThina kAra. che. 2. prasaMge saMcAlana cAlI rahyuM che te ApaNA mATe eka AnaMdane viSaya bane mAre che. tArAbahenane paNa abhii dana Apavo phone huM mArI che. dareka saMsthAmAM bIjI haroLa taiyAra thavI joIe tema huM pharaja gaNuM che, kemake gujarAtamAM AvA vidhoDAsaka guru bahu daDhapaNe mAnuM chuM ane zrI ramaNabhAIne vyAkhyAnamALA ame jana DAM che. Ane mATe Apa. te ja gujarAta | gaurava laI zake. ane pramu sthAna saMpIne tema karavAnI zrI cImanabhAIe zarU vAta tyAra bAda zrIyuta cImanalAla caku bhAi zAhe jaNAvyuM ke, zrI karI che ane ramaNabhAI paNa temAM saphaLa thayA che te ApaNA sau jhAlAsAhebanA avasAna pachI e ciMtAno vi.ya banyo hato ke mATe AnaMdanI ane gauravanI vAta banI rahe che. emane sthAne koNa Ave. be-traNa nAmomAMthI pre. ramaNabhAinuM - ramaNabhAI kahe che ke A sthAna mATe huM lAyaka gaNAuM ke nAma nakkI karavAmAM AvyuM. temanI zakitane temaNe badhAne parirAya . nahi evo mane prazna rahyA kare che. paraMtu teo khUba ja namra karAvyo, A vyAkhyAnamALAnI saphaLatAne yaza : 25NavAdane vyakita che. ane temanuM saujanya ja temane Ama bolAve che. bAkI phALe jAya che. khe munivarsiTImAM gujarAna bhAganA rIDara thavuM te nAnIsUnI bIjuM, huM jeTalI saMsthAnuM saMcAlana karuM chuM tene mATe meM bAbata nathI. te ja temanI yogyatA puravAra kare che. evuM A jana vicAryuM hoya che ke mArI gerahAjarImAM paNa e, zrI ke. pI. zAhe kahyuM ke A khatanI tapAkhyAnapALAnA saMka- e ja rIte cAlu rahe. te Arthika rIte paNa saddhara bane evI mArI lanamAM zrI ramaNabhAIne daSTi vAparIne kAma karyuM che. temAM vRtti rahI che. A saMgha mATe paNa mArI e ja daSTi che. ramaNabhAine spaSTa vakatavya dharAve che e kAraNe ApaNe temanAmAM tejarivatAne mArI sAthe je sahakArathI kAma karyuM che te ane temanAmAM rahelo darzana karI zake che. temanI vAtamAM je tatvajJatA bharelI che. namratAno guNa 1 2 2 prasaMzanIya che. ghaNA mANase svamAnanA Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-72 prabuddha jIvana 133 sAbhAra svIkAra zrImadbhI jIvanasiddhi : lekhikA : DaeN. sarayubahena Ara. mahetA, prakAzaka : zrI jIvara- maNi sarvAcanamALA TrasTa, navA vikAsagRha, operA seyaTI pAse, AnaMda nagara, amadAvAda-7 kimata : sAta rUpiyA. . - (1) meghANInAM kAvyo, (2) meghANInI navalikAo, (3) meghANInI lokakathAo : lekhaka : jhaveracaMda meghANI, saMpAdako: manubhAI paMce LI, mULazaMkara ke. bhaTTa, mahendra meghANI ; prakAzaka: lokamilApa TrasTa, 1565, saradAranagara, bhAvanagara; kiMmata: traNa pustakonA seTanA : dasa rUpiyA. AzAnI krAMti : lekhaka : erika phroma, prakAzaka : yaza prakAzana, bhUmiputra, hujhara tapAgA, vaDodarA-1. kiMmata : be rUpiyA. vINelAM phUla: bhAga: 2:40 TUMkI vArtAo : vividha lekhake: prakAzaka : yA prakAzana, bhUmiputra, hajharAtapAgA, vaDodarA-1, kiMmata : be rUpiyA , - taruNone: lekhaka : dAdA dharmAdhikArI, prakAzaka : yA prakAzana, bhUmiputra, hajharAtapAgA, vaDodarA -1, kiMmata: eka rUpiyo. nAme moTe ahiM piSanA hoya che ane pitAnA vikAsane e rIte rUpa hoya che. AvA lokoe ramaNabhAIne dAkhalo levA joIe. ApaNI vyAkhyAnamALAmAM Avate varga ghaNo saMskArI varga che. tene vadhAre ne vadhAre navuM jANavA maLe evI ApaNI daSTi hovI joI che. ghaNI vakhata ApaNe bhUtakALane vicAra karIne koInI kaperIjhana karatA hoIe chIe. A epreca taddana khoTo che. ApaNe bhaviSya mATe vicAravA thavuM joIe. jemake jhAlAsAheba khUba ja vidvAna hatA. paraMtu teo vedAMtanA abhyAsI hatA-jaina dharmanA nahi. jayAre ramaNabhAI jaina dharmane lagatA viSayonI samAlocanA adhikArapUrvaka karI zake. ApaNI vyAkhyAnamALAnI pratiSThA khUba ja UMcI che. game tevo moTo vyAkhyAtA paNa ApaNe tyAM pUrI taiyArI karIne ja Avato hoya che. kAraNa ke evo ApaNe zrotAvarga che. AvI vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna sAcavavuM, je ghaNuM kaThina kArya che, Ama chatAM ramaNabhAIne tene pAra pADayuM che. Ama banavAnuM kAraNa temanI vidrA che. huM to ema samajuM chuM ke "prabuddha jIvana' nA saMcAlanane be upADavAnI paNa zakita temanAmAM che-kadAca e divasa Ave paNa kharo! Ama kahIne pramukhazrIe che. ramaNalAla zAhane sukhaDane hAra paherAvIne temanuM bahumAna karyuM hatuM. ' tyAra bAda pU. ramaNalAla zAhe kahyuM ke huM mArA A sanmAnane svIkAra karavAmAM, AnaMda karatAM hobha vadhAre anubhavuM chuM. mane prazna thAya che ke huM AnA mATe kaI rIte yogya chuM? jo dIkaro parIkSAmAM pAsa thaIne Ave te mA - bApa tene abhinaMdana Ape ke tenuM sanmAna kare? paMDitajI ane jhAlAsAhebanI vAta judI hatI. huM to tamArAmAM ja eka chuM. eTale mAruM sanmAna to kuTuMbanA sabhyanuM sanmAna gaNAya. ane rAMdhe mane pramukhasthAna sau temAM paNa huM ema samajuM chuM ke mArI yogyatA karatAM mArA taraphanA sadbhAve emAM kAma karyuM che. A traNeka varSa pahelAM huM vyAkhyAna sAMbhaLavA Avyo hato ane mane sva. paramAnaMdabhAIe kahyuM, "Aje jhAlAsAheba AvavAnA nathI ane pramukhasthAne tamAruM besavAnuM che" ane meM vaDIlano vinoda lekhyo hate. paraMtu samaya thaI jatAM tene mArI pAse pharIthI AvyA ane mane pramukhasthAne besADayo. te divase mane khUba ja lobha thayo hato. bIjA varSe paNa jhAlAsAhebane cheDA divasa mATe bahAragAma javAnuM banyuM ane mane pramu ba thavAnuM kahevAmAM AvyuM. A badhA pachI prAmANikapaNe aMtaranirIkSa karatAM mane ema lAgyuM ke paMDitajI ane jhAlAsAhebanI sAme huM te alpa mAnavI chuM. A vakhatanI vyAkhyAnamALA pUrI thaIne tarata ja mAre vaDodarA - madAvAda javAnuM banatuM. ahIM vyAkhyAna ApI gayelA vyAkhyAtA ne tyAM maLavAnuM banyuM. teeAe mane kahyuM ke muMbaImAM je je vyAkhyAnamALAo cAle che temAM tamAruM oDiyansa jeTaluM zistabaddha ane utsuka che teTaluM kayAMya jovA nathI maLyuM. zista paNa eTalI badhI ke, koI prasaMga hasavAne Ave te paNa zrotAo vicArIne hase! ' mane pramukhasthAna ApIne saMdhe mArA upara moTo upakAra karyo che, kemake A rIte seLe vyAkhyAno zabdaza : sAMbhaLavAno lAbha mane pahelI ja vakhata ja maLe che.. A vakhate zrIyuta cImanabhAi ATheya divasa rAvyA te paNa moTo lAbha thayo gaNAya. huM te eka nimitta banyo chuM. meM te jhAlAsAhebanI pAdukA saMbhALavAnuM ja kAma karyuM che ema huM samajuM chuM. tyArabAda zrImatI kamalinIbahena zeTIe zAstrIya saMgItanA sUra relAvIne vAtAvaraNane madhura banAvyuM hatuM. e saMgItano , svAda mANyA bAda alpAhArano svAda cAkhIne pramukhazrIne AbhAra mAnI sabhA visarjana karavAmAM AvI hatI. " saMkalana: zAntilAla TI. zeTha zikSaNamAM krAMti: vividha lekhako : prakAzaka : yajJa prakAzana, bhUmiputra, hujhara tapagA, vaDodarA-1, kiMmata : pacAsa paisA. * : saMta miTakaranuM jIvanacaritra - atIndriya gI: zrI bApusAheba miTakara, temanuM jIvanacaritra ane AdhyAtmika mArgadarzana:lekhaka: zrI popaTalAla lakSamIrAma rAvaLa, prakAzaka: zrI matIcaMda zAmajI mepANI, zrI korporezana, prema bhavana, 234, 236, narazI nAthA sTrITa, muMbaI, kiMmata zrI bApusAheba miTakaranuM A jIvanacaritra zrI popaTalAla zavaLe zraddhApUrvaka ane bhakitabhAvapUrvaka lakhyuM che. pustakanI prastAvanAmAM ja emaNe lakhyuM che ke 'mArA jIvanamAM mane keTalAya saMta, mahAtmAo ane yogIonA darzananuM sadbhAgya sAMpaDayuM che, paraMtu pU. zrI bApusAhebanA darzane mArA jIvanamAM alaukika preraNA ane prakAza pAtharyA che.' zrI bApusAheba miTakara pUnAnivAsI saMtapuraSa che. temanAmAM divya - alaukika zakita che ane A zakita dvArA tegArane ghaNA camatkAra karI batAvyA che. A graMthamAM emanA camatkAronAM varNane Ave che. zrI bApusAheba saMsArI che, emaNe nekarI paNa karI che, jo ke hAla teo nivRtta jIvana gALI rahyA che. Ama chatAM meM teo dhArmika, AdhyAtmika ane eka bhakata tema ja tapasvInuM jIvana ja jIvyA che. lekhake A saMtapura mAM rahelI divyazakitane je paricaya karAvyuM che e uparathI ApaNe jANI zakIe chIe ke teo emanI zakita vaDe seMkaDo mAila dUra sudhI jovAnI ane dUra zravaNanI zakita dharAve che, sAmA mANasanA hRdayamAM bhakitabhAva jAgRta karI, enAM vyasane choDAvI ene Izvara bhaNI vALI zake che. zrI rAvaLe A pustaka svAnubhavanA AdhAre tema ja zI bApusAhebanA jIvana ane emanI sAdhanA vizenI nAnI moTI vigate meLavIne sAdI - saraLa bhASAmAM lakhyuM che. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22 134 prabuddha jIvana - Izvara [gAMdhIjI goLamejI pariSadamAM laMDana gayA tyAre, kolambiyA broDakAsTiMga koraporezananI vinaMtithI Izvara vize temanA vicAronI rekarDa karI hatI. A prakhyAta pravacananA gujarAtI anuvAda ahIM ApavAmAM Ave che. A viSaye zrI jI. rAmacandrananuM vyAkhyAna A aMkamAM anyatra prasiddha thAya che tenA anusaMdhAnamAM A preraka pravacana manana karavA yogya che. tatrI] eka evI avarNanIya rahasyamaya zakita che je sarvavyApI che. huM tene joto nathI, chatAM anubhavuM chuM. A dazya zakita evI che, je potAnI pratIti karAve che ane chatAM badhI sAbitIothI para rahe che, kAraNa je badhuM Indriyagocara che tenAthI te judI ja che. te IndriyAtIta che. paNa IzvaranA astitvane maryAdita pramANamAM tarkathI batAvavAnuM zakaya che. ApaNe jANIe chIe ke sAmAnya bAbatomAM paNa lokone e khabara nathI hAtI ke koNa rAja kare che yA zA mATe ane kevI rIte te rAja kare che ane chatAM teo jANe che ke evI eka sattA che je ceAkkasapaNe zAsana karyuM che. mahIsUramAM gayA varSanA mArA pravAsamAM huM ghaNA garIba grAmajAne maLyo hatA ane temane pUchatAM mane jaNAI AvyuM ke mahIsUra para koNa rAja kare che te teo jANatA na hatA. temaNe eTaluM ja kahyuM ke koIka Izvara rAja kare che. potAnA rAjavI vize A gIba lekonuM zAna ATaluM maryAdita hatuM, te rAjAnI bAbatamAM teonI sarakhAmaNIe IzvaranI bAbatamAM anaMtagaNe nAno ve! huM rAjarAjezvara IzvaranA astitvane jANI zakuM nahi to tenuM mane Azcarya hovuM joIe nahi. Ama chatAM, e garIba grAmajanA mahIsUra vize anubhavatA hatA tema huM paNa jarUra anubhavuM chu ke vizvamAM vyavasthA che ane hastI dharAvatI badhI cIjo yA jIvita evAM badhAM prANIne niyAmaka evA eka phara kAnUna pravarte che. e aMdha kAnUna nathI, kAraNa koI aMdha kAnUna jIvaMta mAnavIonA vartana para zAsana karI zake nahi ane sara jagadIzacandra baeNjhanAM adbhuta saMzodhanone pariNAme have ema sAbita karI zakAya che ke padArthamAtramAM jIvana che. tyAre sarva jIvanano niyAmaka evA e kAnUna e ja Izvara che. huM kAyadAno ke kAyadA ghaDanArane InakAra na karUM, kAraNa huM kAyadA vize ke tenA ghaDanAra vize alpa jJAna dharAvuM chuM. eka dunyavI sattAnI hastI vizenA mArA InakAra yA ajJAnathI mane kazA phAyado nathI. te ja rIte Izvara ane tenA kAnUnano huM InakAra karu' to tethI tenA amalamAMthI mane mukita maLavAnI nathI, jyAre divya sattAno vinamra ane mUka svIkAra jIvanayAtrAne vadhu sahelI banAve che- dunyavI zAsanane svIkAra te zAsana heThaLanA jIvanane vadhu saraLa banAve che tema ja huM evI jhAMkhI karI rahyo chuM ke mArI AsapAsanuM badhuM ja sadA parivartanazIla, sadA maNAdhIna rahyuM che tyAre e badhA parivartananI pAchaLa eka evI cetanazakita rahelI che je parivartanazIla che, je sarvane ekasUtre sAMkaLI rahI che, je sarjana, visa * rjana naeN navasarjana karI rahI che. tA. 1-10-1972 AtmAnI e sarvavyApI zakita te Izvara che ane kevaLa Indriyagamya evuM bIjuM kazuM ja TakI zakatuM na hoIne te Takaze nahi, tethI Izvara ekalA ja astitva dharAve che. ane A zakita bhadra che ke bhadra? huM tene kevaLa kalyANakArI jouM chuM, kAraNa huM joI zakuM chuM ke mRtyunI vacce jIvana dhabakatuM rahe che, asatyanI vacce satya TakI rahe che ane aMdhakAranI vacce prakAza pravartI rahe che. ethI huM samajyo chuM ke Izvara e jIvana che, satya che ne prakAza che. te prema che. te parama brahma che. paNa mAtra buddhine saMtoSatA hoya te te izvara nathI. Izvara Izvara banavA mATe hRdayane jItavuM joie ane tene badalavuM joie. bhakitanI nAnAmAM nAnI kriyAmAM teNe potAne vyakata karavA joie. paMcendriya kayAreya anubhavI zake te karatAM vadhu sAcA, eka nizcita sAkSAtkAra dvArA ja A thaI zake. indriyAvabAdha khATA ne chetarAmaNA hoi zake che ane ghaNIvAra tevA hAya che, bhale te ApaNane game teTalA sAcA lAgatA he.. indriyAtIta sAkSAtkAra nirbheLa hAya che. e bAhya purAvA dvArA nahi paNa jemaNe aMtaramAM IzvaranA sAcA vAsa anubhavyo che temanA badalAyelA vartana ane cAritrya dvArA te puravAra thAya che. sarva dezamAM ane badhI AbehavAmAM payagambaro ane saMtAnI jovA maLatI askhalita paraMparAnA anubhavamAM A pratyakSa thayuM che. tenA purAvAne dhutkAravA e A sAkSAtkAra eka rAcaLa zraddhAmAMthI pragaTya che tema svIkAravAnA inakAra barAbara che, izvaranA astitvanI hakIkatane potAnI jAta para ja kasoTIe caDAvavA icchanAra eka jIvaMta zrAddhA vaDe ja tema karI zake, ane zraddhA jAte bAhya purAvArthI puravAra karI zakAya tema na heAIne jagatanI naitika sarakAramAM mAnavuM eTale ke naitika kAnUna, satya ane premanA kAyadAnI sarvoparitAmAM mAnavuM e sauthI salAmata mArga che. satya ane premathI viruddha je kaMi che te sarvanA sariyAma inakAra karavAne jyAM spaSTa niradhAra heAya tyAM A zrAddhA zreSTha rIte pragaTa thai zakaze. huM kabUla karU chuM ke buddhi vaDe khAtarI karAvavAnI mArI pAse koi dalIla nathI. zraddhA tarkane atikramI jAya che. azakya mATe prayAga na karavA eTalI ja salAha huM ApI zakuM. (mULa aMgrejI parathI) eka preraNAtmaka patra saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAha upara AvelA patra nIce pragaTa karavAmAM Avyo che. guruvAra, tA. 14 sapTe. 1972 snehIzrI, 'prabuddha jIvana' huM niyamita ane rasapUrvaka vAMcato houM chuM. Ape saMghanA AjIvana sabhyo noMdhavAnuM zarU karyuM e samAcAra joyA tyArathI ja manamAM nakkI karI rAkheluM ke banatI vahelI take mAre AjIvana sabhya tarIke nAma noMdhAvavuM. hamaNAM paryuSaNanuM puNyaparva cAle che tyAre Apane patra lakhI AjIvana sabhyapadano rU|. 251/-ne ceka A sAthe mekalatAM manamAM karela nirNayanA amalane kaMIka AnaMda anubhavuM chuM. ApanA sAMgha mane AjIvana sabhya tarIke noMdhaze evI AzA rAkhuM chuM. saMghanI uttarottara pragati IcchuM chuM. sadgata murabbI paramAnaMdabhAInuM puNyasmaraNa paNa svAbhAvika ja A prasaMge thAya che. kuzaLa haze. li. puruSottama gaNeza mAvaLaMkaranAM vaMdana. mAlika : zrI muMbaI jaina muvaka saMgha. mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. Te. naM. 350296 mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. N. MH, 117 prabuddha jena'nuM navasaMskaraNa varSa 34 : aMka: 12 prabuddha jIvana muMbaI ekaTobara 16, 1972, somavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 7, paradeza mATe ziliMga : 15 chUTaka nakala 0-40 paisA taMtrIH cImanalAla cakubhAI zAha - nuM 7 Arthika samasyAo zAsaka koMgerAnI mahAsamitinI beThaka gAMdhInagara khAte tArIkha in the world, particularly among developed 9-10 okaTobare maLI gaI. beThakamAM be prastA thayA. bane countries, where the extraordinary class of food Arthika bAbate viSe che. koI rAjakIya prazna-rASTrIya athavA AMtara grain dealers existed. There was no need to shed unnecessary tears for the fate of food grain rASTrIya saMbaMdhe vicAraNA thaI nathI. AMtararASTrIya paristhiti saMbaMdhe dealers, because if their activities were eliminatvidezamaMtrI rAradAra svarNasiMdhe nivedana karyuM. A beThakathI jaNAya ed, they would have lot of money for investche ke deza samakSa mahattvanA prazno Arthika che. A varSe dezanA ment in productive channels. ghaNA bhAgamAM cemAsuM niSphaLa jatAM duSkALa jevI paristhiti vizepamAM temaNe kahayuM ke khAsa karIne anAjanA vepAramAM kALA che. satata vadhatA jatA phugAve, moMghavArI ane duSkALane kAraNe bajaranuM nANuM khUba rokAya che te paNa baMdha thaze ane udyogomAM rokAze. ati viSama samasyAo pedA thaI che. te sAthe rijharva beMka ane ghau - cokhAnI dezavyApI kharIdI, saMgraha ane vitaraNa karabIjI sarakArI saMsthAonA ahevAla batAve che ke audyogika vAnuM kAryakAma ane prAmANika vyavasthAtaMtra sarakAra pAse che ke utpAdana ghaTatuM rahyuM che ane audyogika kSetre gaMbhIra kaTokaTI sarjAI nahi te vize zaMkA karanArane bhArapUrvaka dUra haDaselavAmAM AvyA. balka rahI che. vizeSa cIjone vepAra sarakAra hastaka karavAnI joradAra himAyata thaI. je be prastAva thayA te lAMbA nibaMdha jevA che. dareka prastAva ghauM - cokhAne jaththAbaMdha vepAra sarakAra hastaka karI, bhAvabe bhAgamAM vaheMcI zakAya. pahelo bhAga, je vizeSa lAMbe che, temAM vadhAre ane meghavArI keTalI aTakAvI zakaze te to have anubhave paristhitinuM vizleSaNa che. temAM navuM kAMI nathI. bIjA bhAgamAM khabara paDaze. prajAnI hADamArI na vadhe te sAruM. nirNaya che. audyogika kSetranI Arthika nItine bIjo prastAva zrI dhare meMghavArIne pahoMcI vaLavA ane bhAvavadhAro aTakAvavA raju karyo te vadhAre mahattvanuM che. sarakAra kaI dizAmAM javA ghauM ane cokhAne jathAbaMdha vepAra sarakAra hastaka karo ane Icche che tenuM citra A TharAvamAMthI maLe che. 1916mAM neharunA samayamAM audyogika nIti sarakAre ghaDI eka nivedana bahAra pADayuM bIjI jarUriyAtavALI vastuo - khAMDa, ghAsaleTa, jADuM, kApaDa, tela vagere che. zrI dhare tenuM bhArapUrvaka samarthana karyuM. 16 varSa pachI pharI A upara sarakArI aMkuza vadhAravA rAjya sarakArone Adeza apAyo nItine ja sarakAra vaLagI rahe che tevuM jAhera karavAnI zI dharane che. ghau - zekhAnuM vitaraNa sastA anAjanI dukAna mAraphate thaze. jarUra lAgI tenAM be kAraNe temaNe ApyAM che. zrI dharane lAge che ke cokhavaTa karavAmAM AvI che ke A prastAvathI ghauM - cekhAnI neharunA avasAna pachI, 1965thI, IndirA gAMdhInA hAthamAM sattA badhI kharIdIne Ijaro (monopoly procurement). AvI, eTale ke 1969 sudhI, sarakAre bhUlo karI, moTA udyoga Core Industries - lokhaMDa, simenTa, vIjaLI, bhAre mazInarI, sarakArane thato nathI. ghauM - cekhAnuM dezabharamAM rezaniMga karavuM khAtara - nI avagaNanA karI tene pariNAme vartamAna paristhiti ema paNa artha nathI. sastA anAjanI dukAne mAraphata sAmAnya sarjAI che. bIjuM, zrI dharane lAge che ke khAnagI kSetra sthitinA ane garIba vargane vAjabI bhAve ghauM - cokhA maLe tevI (Private Sector) pratyenI sarakAranI nIti kAMIka maLI vyavasthA karavI. ghauM - cekhAnI kharIdI koI vepArI jaththAbaMdha paDI che, Soft thaI che. temanA purogAmI zrI subrahmaNyama jAhera ane khAnagI kSetranI sahiyArI nIti (Joint Sector) ne bIjAne vecANa karavA karI nahi zake. vacalo mANasa Teko ApatA hatA - mahAsamitinI A beThakamAM paNa Apyo - te (middle man) kADhI nAkho. vAparanArane vecavA mATe paracUraNa nIti bhUlabharelI che. jAhera kSetra khUba vistAravuM joIe ane vepArI sarakAra pAsethI ghauM-cekhA meLavaze. kheDUta pote vApara- khAnagI kSetra uparanA aMkaza vadhavA joIe hajI tene sAva nArane sIdhe vecI zake. AvI vitaraNa vyavasthAne amala kayAre nAbuda karavAnI vAte zrI dhara nathI karatA-paNa nIcenA zabdomAM khAnagI kSetrane zrI dhare cetavaNI ApI che: karavo te rAjya upara choDavAmAM , AvyuM che. moDAmAM moDuM phebraArI - mArcamAM A vyavasthA amalI thavI joIe. Mr. Dhar emphasised that the private sector would have to invest its surpluses & its expercarcA daramiyAna ghauM - cekhA uparAMta bIjI jarUrI cIjone tise in a patriotic way for vepAra paNa sarakAra hastaka levA Agraha thayA hatA. zrI jagajIvanarAma, the national aims Otherwise, he was afraid, the private sector jemaNe prastAva rajU karyo hato temaNe kahyuM ke atyAre ATaluM basa che. rAjyone yogya lAge te bIjI cIjone vepAra paNa hastagata kare. would pass into history in a manner which he would not like to mention at the moment. anAjanA vepAra viSe AyojanamaMtrI zrI DI. pI. dhare kahyuM te temanA ja zabdomAM ApuM chuM. A lekhamAM aMgrejI avataraNo A bAbatamAM yaMga Tarka zrI kRSNakAnta sUcavela eka sudhAro huM ThIka pramANamAM mUkavAne che, khAsa karI, zrI dharanA pravacananA, zrI dhare svIkAryo te sUcaka che. te A pramANe che: jethI A navA AgaMtukanI vicArasaraNIne ThIka khyAla Ave. The Government shall exercise appropriate He(Dhar) could not think of any country control over the private sector so that not only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 buddha jIvana tA. 16-10-72 ! priorities in production are adhered to but the system of distribution is regulated as not to lead to profiteering or hoarding to the detriment of society at large. badhA zabdo sArA che. "Patriotic way for the national aims"; " not to lead to profiteering or hoarding to the detriment of society. tene artha ane amala thaze? zrI kRSNakAntane eka bIjo sudhAro zrI dhare svIkAryo che tethI paNa vadhAre sUcaka che. te A pramANe che: In the distribution of essential commodities through fair price shops, the congress should act as a catalyst by the formation of committees to insure that dangers of black market are eliminated and that commodities reach the weaker and deserving sections of society. koI rAjakIya pakSe vahIvaTI taMtramAM dakhalagIrI na karavI te pAyAne siddhAMta che. A prastAvathI koMgresa kamiTIe sarakArI taMtranI cekIdAra banaze, Red guards ke cosmosols nI peThe? ke mAtra madadarUpa thaze? zrI dhara lAMbo samaya raziyAmAM rahyA che. temanA anubhavane lAbha A dezane maLaze ema lAge che. zrImatI IndirA gAMdhIe bane arthamAM levAya tevAM pravacano karyA. koI dogmas thI pite baMdhAyela nathI. jarUra paDaze to audyogika nItimAM game te pheraphAra karavA pote taiyAra che. dezamAM have eka navo rAga (New Era) zarU thAya che. Arthika musIbato TUMka samayamAM dUra thaze. pote Apela badhAM vacana pALyAM che. DAberI, jamaNerI badhA TIkAkArone paDakArIne kahayuM ke pitAne prajAne pUrata sAtha-sahakAra ane pIThabaLa che. amIrI haThAva sUtrathI garIbI haThavAnI nathI. utpAdana vadhAravA majurone apIla karI. sarakArI taMtra pUruM kAryakSama che tenI khAtarI ApI. koI paNa rAjakIya netA mATe AvA AtmavizvAsa anivArya che. zabdonI IndrajALane choDI vAstavikatA joIe te deza samakSa gaMbhIra Arthika samasyAo ane kaTokaTI che. A badhI paristhiti mATe vartamAna sarakAra ja javAbadAra che tema paNa nathI. keTalAka bAhya saMjoga, pAkistAna sAthenuM yuddha, comAsAnI niSphaLatA, keTalIka videzI sattAonuM virodhI valaNa, - pratikULa rahyAM che. koI camatkArika upAyo nathI ke TUMka samayamAM A musIbata dUra thAya. phagAvo ke moMghavArI ApaNA dezamAM ja che tema nathI. briTana ane bIjA deze AthI paNa vikaTa paristhitimAMthI pasAra thaI rahyA che. savAla e che ke ApaNe sAcI dizAmAM chIe ke nahi? koI videzI sattAnuM guptacara khAtuM ke virodhI rAjakIya pakSo AvI paristhitine lAbha levA kare temAM Azcarya pAmavA jevuM nathI, paNa tenAM kAraNo ApI, paristhitinI gaMbhIratA DhAMkI zakIe tema nathI. A prastAthI ema ja lAge ke sarakArI aMko vadhAravA, vepAra-udyoga bane teTalA sarakAra hastaka karavA, A sivAya bIjA upAyo sUjhatA nathI. arthakAraNane huM abhyAsI nathI. paNa zrI dharanI bhASA ane valaNa jotAM ApaNe sAcI dizAmAM jaI rahyA chIe te vize zaMkA thAya to te prAmANika zaMkA che eTaluM kahevuM paDaze. bAkI to, koMgresamAM AvA ghaNA TharAva thayA che ane meTe bhAge kAgaLa upara rahyA che. keTale amala thAya che ane zuM pariNAma Ave che te jovAnuM rahe che. hakIkatamAM Athika baLo ghaNA bhAge aMkuza bahAra che. eTalA jaTila ane vyApaka che ke tene kAbUmAM levA prayatna karanArA pite paNa te samaje che ke kema te vize zaMkA che. jANItA lekhaka pArkinsane tenA chellA pustakamAM kahyuM che: Mere size and complexity of the institutions overshadow our modern world: political and industrial bureaucracies are all seemingly beyond our power to influence or even penetrate. Some conclude from this that riot is the only remedy. If this conclusion is wrong, it is for our Rulers to prove it by forming new organisations on a more human scale. 12-10-2 cImanalAla cakubhAI zrI jayaprakAza nArAyaNa tArIkha 11 okaTobare zrI jayaprakAza nArAyaNa 70 varSa pUrAM karI 71mAM varSamAM praveza kare che te maMgaLa prasaMge ApaNA saunI temane zubha kAmanA che ane Izvara temane tandurastI ane dIrdhAyuM Ape evI prArthanA che. zrI jayaprakAzajI ApaNA dezanI eka virala vibhUti che. emanI bahuvidha pratibhAne ApaNA dezane ane duniyAne lAbha maLyo che. temanI ni:svArtha sevA anapama che. sattAne sparza temane koI divasa thayo nathI. temanuM jIvana romAMcaka ane sAhasabharapUra rahyuM che. buddhi ane hRdayane subhaga saMgama emanAmAM che. sazastra krAntimArgathI mAMDI sarvodaya sudhInI temaNe yAtrA karI che. sAmyavAda, samAjavAda, gAMdhIvAda ane sarvodaya, badhAne anubhava karyA pachI, vinobAjIne caraNe jIvanadAna karyuM. A badhA pAchaLa, temanI mAnavatA ane karuNAsabhara hRdaya prerakabaLa rahyA che. mahattvAkAMkSAe temane koI divasa gheryA nathI. te ApavAmAM ja samajyA che. jevA ke pAmavAnI vRtti thaI ja nathI. temane vize ema kahevAya che ke temaNe ghaNI taka gumAvI. paNa jene kAMI meLa- - vavuM ja nathI tene gumAvavAnuM zuM hoya ? temaNe dhAryuM hota to UMcAmAM UMcuM sthAna prApta karI zakata, paNa temanuM dhyeya lokasevA ja rahyuM che. sattAnA rAjakAraNathI sadA dUra rahyAA che. temanI TIkA thAya che ke koI javAbadArI svIkAratA nathI chatAM prachanna rIte rAjakAraNamAM hastakSepa kare che. Avo Apa gAMdhIjI ke vinAbAjI vize paNa mUkI zakAya. rAjakAraNa Aje jIvanavyApI banyuM che tyAre tenAthI mukata koNa rahI zake? dezanA ane duniyAnA banAvathI zrI jayaprakAzajI pUrA paricita rahe che. tenuM saMvedana anubhave che ane potAnA vicAre nirbhIkatAthI jAhera kare che. zrI jayaprakAzajInuM pradhAna lakSaNa koI hoya te nirbhayatA che. bIjA zuM kaheze ke potAnA vize zuM dhAraze tenI lezamAtra paravA karyA vinA, pitAnA maMtavyo, vinAsaMkoca rajU kare che. kharI rIte, prajAnA AtmAnA jAgrata cokIdAra che. kAzmIra, nAgAlenDa, tibeTa, baMgalA deza, bhArata-pAkistAna saMbaMdho dareka viSaye temanuM maulika cintana rahyuM che. paristhiti palaTAya tyAre potAnA vicAramAM temaNe parivartana paNa karyuM che. prajAjIvananuM naitika stara jALavI rAkhavA temane satata praya rahyo che. A naitika stara ghaNuM nIcuM UtarI gayuM che te vAtane temane UMDo kheda che. pAradarzaka prAmANikatAthI temanuM jIvana bharyuM che. vartamAna rAjakAraNanA gaMdavADathI teo ati vyagra che. temanI sAthe mAre nikaTano paricaya bihAranA duSkALa samaye thayo. tyAre bhagavAna mahAvIra phalyANa kendra vatI bihAramAM rAhatakArya karyuM tethI temane ghaNo saMtoSa thayo hato. tyArathI satata saMparka raho che. jyAre muMbaI Ave tyAre khUba nikhAlasatAthI dezanA vividha praznanI vicAraNA temanI sAthe karI che. muMbaI jaina yuvaka saMgha vatI jayAre nimaMtraNa ApuM tyAre teo saharSa AvyA che. chelle caMbalaghATInA bAgIoe temane caraNe zaraNAgati karI tene hRdayasparzI anubhava, temanI tabiyata sArI na hatI chatAM, lagabhaga eka kalAka sudhI jaina yuvaka saMghanA kAryAlayamAM AvIne saMbhaLAvyo tyAre khUba AnaMda thaze. pAkistAne baMgalA deza upara AkramaNa karI atyAcAra karyA tyAre sAcI paristhitine khyAla ApavA ghaNA dezone temaNe pravAsa karyo ane pAchA pharyA pachI pATakara holamAM temaNe je pravacana karyuM te eTaluM badhuM hRdayasparzI hatuM ke evAM pravacana meM bahu thoDAM sAMbhaLyAM che. temanAM jIvanasAthI prabhAvatIbahenane badhI rIte temane sahakAra ane preraNA che. banne ekamekane caDI jAya tevAM che tema kahevAmAM jarA paNa atizayokita nathI. zrI prakAzajInA vicAronuM dahana karatuM pustaka, "mArI vicArayAtrA" hamaNAM ja yajJa prakAzana taraphathI prakaTa thayuM che te dareke vAMcI javA yogya che. temAM zrI jayaprakAzajIe potAnA vize je kahyuM che temAMthI bahu thoDo bhAga ahIM (pA. 137) ApavAmAM Ave che je temanA vyakitatvane samajavAmAM upayogI thaze. 11-10-'7ra cImanalAla cakubhAI Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-72 prabuddha jIvana * lAkanItinA vizALa sAgaramAM ghaNA ema mAne che ke mAruM jIvana e gumAvelA avasaronI kahAnI che. mArA keTalAka mitre ghaNI vAra kahetA hoya che ke 'jayaprakAza to jyAre - tyA2e basa cUkI ja jAya che.' eka vAra eka mitre kaheluM ke 'UMcAmAM UMcI gAdInA umedavAra tarIke jayaprakAza kAyama khATA ghoDA para zarata bakatA AvyA che.' rAjakAraNa cheDIne huM sarvodayanA kAmamAM zuM karavA paDayo, e prazna paNa haju Aja sudhI mane puchAyA kare che. koI pUche che ke tame madhya pravAhamAMthI bhAgI zuM kAma gayA ? have, A badhAne kema samajAvuM ke pahelI vAta te e ke huM kadIe dhoDadoDamAM paDayo ja nathI. koI paNa hoddo, pachI te game teTalA UMcA hAya, to paNa mane tenuM jarAye AkarSaNa nathI. ane Ama to cheka 1930thI huM rAjakAraNamAM paDelA chuM, chatAM mane kadIya cUMTaNI laDavAnA vicAra suddhAM nathI Avyo. prajA samAjavAdI pakSamAM hatA, tyAre te TikiTa vaheMcavAnuM kAma paNa mArA ja hAthamAM hatuM. paraMtu huM pote cUMTaNImAM UbhA rahuM e tarapha mAruM dhyAna ja kayAreya gayuM nathI. mArA svabhAvamAM ja e nathI. eka krAMtikArI tarIke mAruM dila mArksavAdIo jene "mAsavarka" --janatAnI vacce karavAnuM kArya kahe che, temAM ja coMTeluM rahyuM che. Aje eka sarvodaya kAryakara tarIke haju paNa mAruM dila emAM ja khUMpeluM che. vastuta: eka sAcA krAMtidharma lekhe sarvodayamAM janatAnI vacceAvaca karavAnA kArya sivAya bIjI koI paNa jAtanA kAryanI kalpanA mane AvatI ja nathI, vaLI, meM koI paNa prakAranI hatAzAnA mAryA rAjakAraNa cheDayuM nathI, meM rAjakAraNanuM tema ja AkhI duniyAnI krAMtionuM pUranuM adhyayana karyA pachI tathA rAjakIya pakSa vageremAM rahIne je anubhavA AvyA, te badhuM ja dhyAnamAM laIne khUba vicArapUrvaka A mArga apanAvyo che. huM ema mAnuM chuM ke Aje duniyAbharamAM jeTalAM moTAM moTAM kAma, pravRttio vagere cAle che, te badhAMmAM eka sauthI mahattvapUrNa kAma ApaNA dezamAM vinobAjInA netRtva heThaLa cAlI rahyuM che. duniyAno nakaze palaTavAmAM sattA (pAvara) asamartha (pAvaralesa) puravAra thaMI che. eTale have lokasabhAmAM nahIM, lokomAM javAnuM che. lokonI vacce jaIne emane samajAvavAnA che, emanI zakita nirmANa karavAnI che. A jatA mukhya dhArA che. mukhya dhArA lokasabhAmAM nathI, janatAnI vacce che. A sarvodayanuM AMdolana, je janatAnI vacce rahIne cAlI rahyuM che te ja pAyAnuM AMdolana che, ane te ja dezanI mukhya dhArA che. ghaNAne haju AjanI pracalita pakSIya ane sattAnI rAjanIti para bahu bharoso che. A joIne mane to dayA Ave che ! kAraNa ke mane evI pratIti thaI che ke je jagyAe ApaNe javuM che, mAnava-kalyANanuM je dhyeya ApaNe siddha karavuM che, jevA mAnavIya samAja ApaNe banAvavA che, te AjanI A pakSIya tema ja sattAnI saMkIrNa rAjanIti mAraphata thaI zake tema ja nathI. mArI tA samajamAM ja nathI AvatuM ke kevaLa sattAmAM cAlyA javA mAtrathI dezanI sevA kaI rIte thaI javAnI che! zuM pArlamenTamAM cAlyA javuM ane pradhAna banI javuM eTalA ja mAtra rAjakAraNano artha che. hakIkatamAM janatAnuM vizALa rAjakAraNa te tenI bahAra paDyuM che. huM adabanI sAthe kahevA mAguM chuM ke bIjAo pakSanI ane sattAnI rAjanItinA phUvAmAM DUbakAM mArI rahyA che, tyAre huM janatAnI rAjanItinA ~ lokanItinA vizALa sAgaramAM tarI rahyo chuM. jayaprakAza nArAyaNa [ yajJa prakAzana "mArI vicArayAtrA"mAMthI 137 prakI noMdha cIna ane jApAna lagabhaga eka sadInA vaimanasya pachI, cIna ane jApAne maitrIbharyA saMbaMdho sthApavAno nirNaya karyo ane rAjadUtonI nimaNUka karI, e banAva aitihAsika ane eziyA ane duniyA mATe ati mahattvano che. tanAkA jApAnanA vaDA pradhAna banyA pachI, jhaDapabhera A pagaluM lIdhuM ane pekiMganI pAMca divasanI mulAkAtanA lasvarUpa eziyAnA be moTA deza vacce sahakAranI bhAvanA jAgI tethI mahAsattAo khUba vicAramAM paDI gaI che. bIjA vizvayuddha pachI jApAna sadaMtara amerikAnA varcasa nIce rahyuM che ane jApAnanI videzanIti amerikAne AdhIna rahI che. niksane cIna sAthenuM valaNa badalAvyuM tethI jApAna mATe punarvicAraNA anivArya thaI paDI, Azcaryajanaka ghaTanA e che ke jApAna ane cIna vacce UMDA verajhera hatAM, jApAne cInanA lAkhA mANasAnA saMhAra karyo hato, e badhuM jANe banyuM ja na hoya evI saraLatAthI banne dezoe navA vyavahAra zarU karyo. paurvAtya sabhyatAnI kAMIka jhAMkhI thAya evI rIte vATAghATo thaI. A sAthe Apela citra eziyAnA dezezanA vaDA vacce ja saMbhave. tethI vizeSa, tanAkAe bhUtakALamAM je banyuM tene mATe dilagIrI jAhera karI, lagabhaga kSamA mAgI, saMyukata nivedanamAM lakhyuM che: Japanese side is keenly aware of Japan's responsibility for causing enormous damages in the past to the Chinese people through war and deeply reproaches itself. sAme pakSe, pakSe cIne A badhA nukasAnano badalA (war reperations) levAno athavA mAgavAnA potAno haka cheDI dIdho. jApAne tAIvAna uparanuM cInanuM sArvabhaumatva ane tAIvAna cInanuM avibhAjya aMga che te svIkAryuM. cIna mATe A meTo vijaya che. lAMbA kALanAM verajhera pachI paNa vAstavika paristhitinA svIkAra karavA temAM DahApaNa che te banne dezeAe batAvyuM. jApAnanI vaijJAnika ane audyogika pragati ane cInanI janazakita ane khanijasamRddhi sAthe maLe temAM banne dezanI Arthika AbAdI rahI che. chatAM banne vacce harIphAI paNa raheze. eziyAmAM bemAMthI koI ekanI sattA vadhe te bIjAne pAsAya tema nathI. jApAnanI lazkarI sattA vadhe te cInane bhayarUpa thAya. jayAre atyAre cIna pAse aNubomba che ane jApAna pAse nathI. banne deza amerikA athavA raziyAnI sattA eziyAmAM ochAmAM ochI rahe te jovA Icche. chatAM, banne keTaleka darajje amerikA ane raziyA upara AdhAra rAkhe che ane bemAMthI koI sAthe saMbaMdho bagADavA na Icche. cIna - raziyA vacce saMgharSa che samayanA palaTAtA raMga: cAu ane tanAkA ekabIjAne abhivAdana karI kahyA che. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '138 tA. 16-1-1972 tene pariNAme jApAna sAthe sArA saMbaMdho rAkhavA raziyA vadhAre prayatna karaze. A saMgharSane nikasane lAbha lIdho tema jApAna paNa lAbha levA IcchA rAkhe te svAbhAvika che. neharunuM svapna hatuM ke eziyAnA be mahAna deza najIka Ave te pazcimI sattAne ezithAmAMthI aMta Ave eTaluM ja nahi paNa eziyAnA dezone duniyAmAM yogya sthAna ane Adara maLe. tethI ja cIna sAthe maitrIbharyA saMbaMdho keLavavA nehae eTalA prayatno karyA. durbhAgye, kaI akaLa kAraNe cIne ApaNA deza sAthe duzamanAvaTa karI ane hajI cAlu che. cIna sAthenA saMbaMdho sudhAravA ApaNe I'tejAra chIe, paNa hajI sudhI temAM kAMI saphaLatA maLI nathI ane cIna taraphathI koI sahAnubhUtibharyuM valaNa dekhAtuM nathI. cInanuM abhimAna eka kAraNa che. eziyAmAM cIna sivAya bIjo koI deza mATe thAya te cIna sAMkhatuM nathI. 20-22 va duniyAnA dezethI ekalatA anubhavI, khUba sahana karyuM ane potAnI zakita keLavI, jene pariNAme amerikA ane jApAne cInanI maitrI zodhatAM javuM paDayuM. ApaNe paNa evI zakita keLavIzuM tyAre mAtra cIne ja nahi paNa bIjA dezoe paNa ApaNI gaNanA karavI paDaze. cIna khUba vAstavavAdI (Pragmatic) che. amerikA ane jApAna sAthe, bhUtakALa bhUlI jaI, saMbaMdho sudhAryA tema ane kadAca tevI ja acAnaka rIte ApaNI sAthenA saMbaMdho sudharaze. saMbhava che, jApAna temAM madadarUpa thAya. baMgalA dezamAM thayela ApaNA vijayathI, ApaNAmAM kAMIka meTapa AvI gaI che. mahAsattAone, khAsa karIne amerikAne paDakAravAnI koI taka jatI karatA nathI. alabatta, nikasananuM valaNa atyaMta khATuM ane verabharyuM che, paNa roSe bharAI tene vadhAre bagADavuM e rAjanIti nathI. cIna- jApAnanI palaTAyelI paristhitine ApaNe lAbha laI zakIe to atyAre mAtra raziyA upara ja AdhAra rAkhavo paDe che temAMthI bacI jaIe. bacI gayA zrI IndulAla yAjJikanA avasAnathI amadAvAdanI lokasabhAnI beThaka khAlI paDI te mATe zAsaka koMgresa taraphathI bhAI umAzaMkara joSInI pasaMdagI thaze evI joradAra vAta cAlatI hatI. lagabhaga nizcita che ane jAherAta thavI ja bAkI che ema kahevAtuM. tene badale zrI manubhAI pAlakhIvALAnI pasaMdagI thaI. bhAI umAzaMkara bacI gayA ema mane lAge che. temane mATe huM A ISTApatti mAnuM chuM. temaNe saMmati ApI hatI ke nahi te mane khabara nathI. mAro daDha mata che. ke lokasabhAnA para5 mAMthI eka sabhya thaI teo koI ja upayogI kArya karI zakata nahi ane temane samaya vyartha jata. bhAI umAzaMkara mATe A kahuM chuM tyAre temanA pratyeno mAro Adara tenuM kAraNa che. temanI pratibhA ane sarjakazakitane rAjakAraNanA kAdavamAM durvyaya thAya te yogya nathI. je amara vAraso bhAI umAzaMkara ApI zake tema che temane lokasabhAnA sabhya banAvI temanA sAcA kAryamAMthI temane kheMcI levA athavA temAM UNapa lAvavI te yaMgya nathI. teo atyAre rAjasabhAnA rASTrapatiniyukata sabhya che. te eka gaurava arpavA thayela nimaNUka che. rAjasabhAmAM hAjarI ApavI eTaluM jarUrI nathI. lokasabhAnA sabhya kAmamAM pUrato samaya Apavo joIe ane potAnA matadAra vibhAga sAthe gADha saMparka rAkhavuM joIe. AvuM kAma jene karavuM hoya te kare, jo ke vartamAna rAjakAraNamAM AvA kAmanI upayogitA paNa ghaNI ochI thaI che. racanAtmaka kAryakare ane rAjakAraNa vize gayA aMkamAM meM kahyuM che te ghaNA aMze sAhityakAro ane kalAkArone paNa lAgu paDe che. zrI pUnamacaMdabhAI kamANI zrI pUnamacaMdabhAI kamANInA acAnaka avasAnathI temanA vizALa mitra- samudAyane UMDo AghAta thayo. temanI ummara (55) pramANamAM nAnI kahevAya. pUnamacaMdabhAInA paricayamAM AvanAra dareka vyakita temanA virala vyakitatvathI prabhAvita thatI. temanuM mukata hAsya, sahRdayatA, viveka ane namratA darekane temanA pratye Adara ane sadbhAva peratA. nAnI vaye temanA pitAzrI rAmajIbhAI sAthe dhaMdhAmAM joDAyA. TUMka samayamAM potAnI kuneha ane milanasAra svabhAvathI dhaMdhAmAM saMkaLa thatA gayA. rAmajIbhAIne dezaprema punamacaMdabhAImAM paNa hato ane udyoge mAraphata dezanI temaNe ghaNI sevA karI. 1957 pachI temanA udyogone bahoLo vikAsa thayo ane nikAsa vyApAra, khAsa karI IlekiTraka TAvarsane, duniyAbharamAM vadhAryo. kamANI hAusanA vaDA tarIke moTA udyoga saMkulanA ( Industrial Complex ) saMcAlanamAM vyAvahArika ane kuzAgra buddhithI satata vikAsa thato rahyo. badhA sAthe sArA saMbaMdha rAkhavA e temanA svabhAvamAM hatuM. rAmajIbhAIe garIbAI anubhavelI. rAmajIbhAI ane temanAM patnI jaDAvabena, bannemAM dhArmika vRtti ane mAnavatA sabhara hatI. punamacaMdabhAIne A vArase maLyo hato. lAkha rUpiyAnAM dAna temaNe karyA che. koI sArA kAmamAM nA nahi. taNAIne paNa bane teTaluM karI chUTe. kamANI kuTumba sAthe mAre lAMbo paricaya rahyo che tene mAruM huM sadbhAgya lekhuM chuM. rAmajIbhAInA bIjA be bhAIe zrI narabherAmabhAI ane zrI giradharabhAI paNa evA ja dhArmika vRttinA ane udAra, samAjasevA kamANI kuTumbanA lohImAM che. gAMdhIjI sAthenA gADha paricaye rAmajIbhAI, gAMdhIjInA racanAtmaka kAryomAM khUba otapreta thayelA. khAdI, grAmodyoga, khetIvADI, harijanasevA badhAM kAryomAM saurASTramAM rAmajIbhAI agrasthAne hatA. chellAM traNacAra varSathI sAMIbAbAnA paricaye pUnamacaMdabhAIno jIvanapravAha badalAyo hato. AdhyAtma tarapha vRttio vaLI hatI. dhaMdhAmAMthI nivRtti levAnI IcchA rAkhatA hatA. hRdaya rogane kAraNe tabiyata paNa asvastha hatI. chellAM pAMca aThavADiyAMthI ophise AvatA na hatA. chevaTa pote ja nirNaya karyo ke have sarvathA nivRtti levI ane temanA nAnA bhAI rasikabhAIne uttarAdhikArI tarIke niyukata karavA. keTalAka divasa pahelAM aMgata saMbaMdhIone kahyuM hatuM ke 12mI okaTobare pote nivRtta thaI beMgalora javA Icche che. te mujaba 12mI okaTobare ophise AvyA. mukhya adhikArIo, temanA badhA bhAIo, temanA putro badhAne bhegA karyA. temanAM patnI sumitrAbahena paNa sAthe hatA. pote jAhera karyuM ke dhaMdhAmAMthI teo nivRtta thAya che ane rasikabhAIne sahakAra ApavA badhAne bhalAmaNa karI. 10-12 miniTa belyA haze tyAM acAnaka hRdayarogano humalo thaye. besI gayA ane DhaLI paDayA. prANapaMkheruM UDI gayuM. jANe badhAMnI vidAya levA Avyo hoya. sAMsArika bojo utArI nAkhyo ane jANe A saMsAramAM rahevAnuM vizeSa prayojana na hoya tema ciravidAya lIdhI. kharI rIte A dhanya mRtyu che. ' pUnamarAMdabhAI sAthenA 15 varSanA mArA gADha paricaya ema kahuM ke temanA jevI saujanyamUrti bahu ochI vyakitao meM joI che. teo ajAtazatru hatA. temanuM nikhAlasa aMtara temanA sadA karatA hAsyamAM pratibiMba pADatuM. ghaNo bejo mAthe hato chatAM cintAthI gherAyelA meM temane koI divasa joyA nathI. sumitrAbahenane temane khUba sAtha ane sahakAra hate. sukhI yugala hatuM. - muMbaI jaina yuvaka saMgha sAthe pUnamacaMdabhAIno saMbaMdha lAMbA samayana ane sAro hato. vyAkhyAnamALAmAM pati-patnI baMne hAjarI ApatAM. Arthika sahAyamAM koI divasa saMkoca na rAkhatA. chevaTa cheDA samaya pahelAM paramAnaMdabhAI smAraka nidhinA TrasTI thavA meM temane vinaMti karI. koI navI javAbadArI svIkAratA na hatA, chatAM mArI A vinati svIkArI. temanA avasAnathI ApaNe sau daridra thayA chIe. temane, huM mAnuM chuM, temaNe IcchayuM haze tevuM mRtyu maLyuMrAmAdhimaraNa hatuM. AvA AtmAne cirazAMti ja hoya. ApaNane saune kamANI kuTumbane, samAjane, dezane khoTa paDI tene zeka jarUra che, paNa pUnamacaMdabhAIe to potAnuM jIvana badhI rIte kRtArtha ane dhanya karyuM . 14-10-72. cImanalAla caku bhAI - paryuSaNa vyAkhyAnamALA (gatAMkathI cAlu). zukravAra tA. 8mI sapTembare bIjuM vyAkhyAna hatuM gujarAtanA rAjayapAla zrI zrImanArAyaNanuM. emano viSaya hato, "yuvAnone ajaMpe ane tenAM kAraNe." hiMdI bhASAmAM emaNe ApelA vyAkhyAnamAM yuvAnanA ajaMpAnA viSayamAM mukhyatve zikSaNakSetramAM je mahattvanA pheraphAro karavAnI jarUra che tenA upara savizeSa bhAra mukAyo hato. emaNe zikSaNanI paddhati have jUnI thaI che ane tene navA saMdarbhamAM navuM svarUpa ApavAnI jarUra che, e yogya rIte bhArapUrvaka samajAvyuM hatuM. taduparAMta zikSakonI javAbadArI ane mAbApanI javAbadArI vize emaNe carcA karI hatI. keLavaNInI saMsthAomAM enAM vahIvaTItaMtra - ManagementspaNa ghaNIvAra ADe AvatAM hoya che athavA gerarItio apanAvatAM Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-72 ? prabuddha jIvana 139 hoya che. evAM taMtramAM, jemanI pAse keLavaNInI sAcI daSTi na hoya evA kAryakartAo ke gAmanA AgevAne paNa potAnuM dhAryuM karAvavA mATe prayatna karatA hoya che. e vahIvaTI taMtrae paNa javAbadArI- pUrvaka pitAnuM kArya karavAnI jarUra che e emaNe samajAvyuM hatuM. emaNe zikSaNanA kSetramAM, koleja - yunivarsiTInI kakSAe zikSakonI javAbadArI vize bolatAM, gujarAta rAjaye yunivarsiTI grAnTasa kamizananI pagAranI bhalAmaNo svIkArI hatI tenI vAta karatAM jaNAvyuM hatuM ke zikSakoe paNa yunivarsiTI grAnTsa kamizananI bhalAmaNa anusAra vadhu kalAka kAma karavuM joIe. te divase samaya na rahyo hovAthI, bIje divase rAjayapAlazrInA vyAkhyAna vize nirdeza karatAM meM jaNAvyuM hatuM ke yunivarsiTI grAnTsa kamizananI bIjI paNa ghaNI bhalAmaNa che, jene yunivarsiTIoe amala karyo nathI ane enI UMcA pagAranI bhalAmaNane lAbha mAtra 25 TakA jeTalA adhyApakone ATalAM varSe thayuM che, je vartamAna jIvanadhoraNanA pramANamAM na thayA je ja banyo che. ane bAkInA 75 TakA adhyApako te tyAMnA tyAM ja che ane tethI sArA mANaso keLavaNInA kSetramAMthI khasatA jAya che ane ayogya mANase A kSetramAM vadhatA jAya che.) Ama zrI zrImannArAyaNe yuvAnanA ajaMpAnuM sarasa pRthakkaraNa karI batAvyuM hatuM. emanA vyAkhyAna pachI saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAInI vinatithI zrImatI madAlasAbahene gujarAtImAM bolatAM aMta:karaNanI nirmaLatA vize gAMdhIjIe emane lakhelA eka patrane ullekha karI te prasaMga varNavyo hato ane gAMdhIjInA patranuM hArda samajAvyuM hatuM. zanivAra tA. 9mI sapTembare paMDita Indravandra zAstrInuM "anekAMtavAda" upara prathama vyAkhyAna hatuM, paraMtu eka yA anya kAraNasara paMDita Indacandra zAstrI padhAryA na hatA. eTale paMdara miniTa temanI rAha joyA pachI saMdhanA maMtrInI sUcanAthI "anekAMtavAda" upara mAre vyAkhyAna ApavAnuM thayuM hatuM. anekAMtavAda e jaina dharmanuM tattvajJAnanA kSetramAM kevuM mahattvanuM arpaNa che te batAvI keTalAMka udAharaNA sAthe anekAMtavAdanuM svarUpa samajAvyuM hatuM. anekAMtavAda mATe bhagavAna mahAvIre je keTalIka zarato mUkI che (jema ke satyanI * pratiSThA, vera ke dveSane abhAva, tATazya, tathA bIjAnA manane nyAya ApavAnI udAratA ItyAdi tene khyAla Apyo hato ane anekAMtavAda e jIvanamAM kharekhara utAravAne siddhAMta che, jethI aihika daSTie paNa jIvanamAMthI rAMgharSa ane viSamatA dUra thAya ane pAralaukika daSTie AtmAnuM hita sadhAya. e divase bIjuM vyAkhyAna khAdI kamizananA pramukha zrI jI. rAmacaMdrana nuM hatuM. temane viSaya hatuM, "gAMdhIjInI Izvara vize mAnyatA." aMgrejImAM vyAkhyAna ApatAM emaNe gAMdhIjInA jIvanamAMthI judA judA prasaMge TAMkIne gAMdhIjInI Izvara vizenI mAnyatA spaSTa karI batAvI hatI. emaNe sacoTatAthI batAvyuM hatuM ke aspRzyatAne prazna gAMdhIjIne mana keTaluM mahattvano prazna hato. temaNe e paNa batAvyuM hatuM ke sAce dharma ApaNA lokonA jIvanamAM keTale ochA Utaryo che, jayAre gAMdhIjIe pitAnA jIvanamAM dharmane utAravA keTalo moTo puruSArtha karyo hate. ravivAra tA. 10mI sapTembare che. uSAbahena mahetAnuM vyAkhyAna hatuM. temane viSaya hatuM, "zrI araviMdanI jIvanasAdhanA". emaNe zrI araviMdanA jIvananI rUparekhA ApI hatI ane zrI araviMdanA jIvanamAM kayA prasaMgoe krAMtikArI pheraphAra karyA hatA tene khyAla ApyuM hatuM. emaNe zrI araviMdanA dArzanika vicAranI vigate chaNAvaTa karI hatI. sAttvika, rAjasI ane tAmasI ahaMkAranuM svarUpa rUpaka dvArA emaNe samajAvyuM hatuM ane zrI araviMdanI jJAna, prema ane bhakita sahitanI yoganI sAdhanAnuM mahattva darzAvyuM hatuM. e divase tyAra pachI zrI puruSottama paleTAjIno bhakita- saMgItane kAryakrama rAkhavAmAM AvyA hatA. zrI jaloTAjIe eka kalAkathI vadhu samaya sudhI potAnA kaMThamAdhurya ane bhakitanA ullAsathI zrotAone saMgItamAM taraboLa karI dIdhA hatA. saMgItane prabhAva lekamAnasa para keTale meTe paDI zake che tenI pratIti zrI jAlorAjIe potAnA bhakitasaMgItanA A kAryakramathI karAvI hatI. somavAra tA. 11mI sapTembare paheluM vyAkhyAna AcArya zrI yazavaMta zukalanuM "yuvakamAnasa" e viSaya para hatuM. emaNe yuvakamAnasanuM pRthakkaraNa vizadatAthI ane sacoTatAthI karyuM hatuM. temaNe jaNAvyuM hatuM ke samAjamAM yuvAno ane prauDha varace eka prakArane gerasamajane vyavahAra hamezAM cAlyA karatA hoya che. ane emAM yuvAne hamezAM gerasamajane vadhu bhega bane che - eTalA mATe yuvAnone hamezAM samajavAnI jarUra che. yuvAnI, TIkA karavA karatAM temanAmAM vadhu rasa levAnI jarUra che. yuvAne hamezAM bhAvanAzIla ane temannovALA hoya che tathA zakitanAM taravarATavALA hoya che. ethI keTalIka vAra teone je sAruM kArya karavA na maLe te khATuM kArya karyA vagara teo na rahe. vartamAna samayamAM yuvAne pAse yogya netAgIrIne abhAva che. vicAra pramANe AcaraNa na karanAra prauDhAnI netAgIrImAM temane vizvAsa nathI. pariNAme eka prakAranI zUnyatA varatAya che. parivartananI jhaMkhanAvALA yuvAnane samajavA mATe yuvakamAnasane samajavAnI jarUra che ane samAja ane kuTuMbamAM zraddhA ane vizvAsanuM vAtAvaraNa UbhuM karavAnI khAsa jarUra che. e ja divase bIjuM vyAkhyAna DaoN. bhegIlAla sAMDesarAnuM hatuM. temane viSaya hato, "AgamavAcanA" temaNe ApaNA Agama sAhityane - tenA peTA prakAra sahita - paricaya karAvyo hato ane devardhvi gaNinA samayamAM vallabhIpuramAM AgamanI vAcanA taiyAra thaI te tathA tyAra pachInA samayamAM haribhadrasUri, zIlAcArya, abhiyadevasUri, zAMtisUri, maladhArI hemacaMdra ItyAdi mahAna AcAryo e vRtti, TIkA vagere prakAra dvArA Agama sAhitya kevuM samRddha karyuM che tenI aitihAsika rUparekhA ApI hatI. vartamAna samayamAM sAgarAnaMdajI mahArAja tathA puNyavijayajI mahArAje e kSetramAM je mUlyavAna kArya karyuM che tene paNa temaNe khyAla Apyo hato. emaNe potAnA vakatavyamAM jJAnanI ArAdhanA upara bhAra mUkyo hato ane niraMtara ane akhaMDa jJAnopAsanA vinA koI paNa samAja pragati karI zake nahi ke sArI rIte jIvI zake nahi e sarasa rIte samajAvyuM hatuM. * maMgaLavAra tA. 12mI sapTembare saMvatsarInA divase paheluM vyAkhyAna che. kalyANamalajI loDhAnuM hatuM. temano viSaya hatuM, jene darzana-tenI mahattA ane upayogitA." hiMdI bhASAmAM emaNe ApeluM vyAkhyAna vidvattAbharyuM paraMtu sAdhAraNa mANasone paNa rasa paDe evuM preraka hatuM. temanuM vyakatavya paNa spaSTa ane akhalita pravAhabaddha hatuM. emaNe saMskRtinA svarUpanI mImAMsA karI, lekopagI dharmanI chaNAvaTa karI hatI ane jaNAvyuM hatuM ke jaina dharmamAM lokopayogI dharma banavAnI yogyatA rahelI che. kAraNa ke te vyakita, zAstra, camatkAra ke kALa para avalaMbita nathI. jaina dharmamAM sanAtana dharmanI zakayatA rahelI che kAraNa ke te lokavyavahArathI paripUrNa che. temaNe creative responsibility, creative involvement, Blit creative sacrifice ne khyAla ApI jaina dharmamAM e kevI rIte rahelAM che te batAvI jenadarzananI mahattA ane upayogitA samajAvI hatI. e divase bIjuM vyAkhyAna ApaNA saMghanA pramukha zrI cImanalAla caku bhAInuM "zrImad rAjacaMdra ane gAMdhIjI" e viSaya para hatuM. gAMdhIjI jayAre dakSiNa AphrikAmAM hatA ane khristI mizanarIonA saMparkamAM AvI khristI thavAnA vicAra para AvyA hatA e samaye patravyavahAra dvArA temanI zaMkAnuM samAdhAna karI zrImad rAjacaMdra gAMdhIjIne hiMdu dharmamAM kevI rIte sthira karyA hatA te emaNe samajAvyuM hatuM ane gAMdhIjIe pUchelA keTalAka prazno ane zrImad rAjacaMdra tenA ApelA saMkSipta, sacoTa, mArmika ane tattvajJAnathI yukata javAba vAMcI saMbhaLAvyA hatA. emaNe zrImad rAjacaMdranI AdhyAtmika pratibhAne sarasa paricaya karAvyo hato ane A kALamAM emanA jevA AdhyAtmika puruSa ane sAcA mumukSu koI jovA maLatA nathI tema kahIne zrImad rAjacaMdrane sarasa aMjali ApI hatI. Ama jaina yuvaka saMgha drArA Ayojita A vyAkhyAnamALA paryuSaNa parvanA divasemAM zrotAo mATe jJAnanI paraba samAna banI hatI. badhA ja vakatAoe potAnA viSayanI pUrI sajajatA sAthe rajUAta karI hatI ane te darekanA vakatavyamAM vicAronI maulikatA, UMDANa ane ciMtanazIlatA rahelAM hatAM. zrotAoe paNa ghaNI moTI saMkhyAmAM upasthita rahI, ekasarakhI zAMti ane zistabaddhatAthI vakatAone sAMbhaLyA hatA, jethI keTalAka vakatAo paNa zrotAothI prabhAvita thayA hatA. ATalA moTA pAyA upara AvI sarasa vyAkhyAnamALA yojavA badala jaina yuvaka saMghanI paNa pratiSThA vadhI hatI. samApta - DaoN. ramaNalAla cI. zAha Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 prabhu jIvana bhagavAna mahAvIranA jIvanasa deza [gata paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM zrI dalasukha mAlavaNiyAe "bhagavAna mahAvIranA jIvanasaMdeza" e viSaya upara ApeluM vyAkhyAna ahIM pragaTa karavAmAM AvyuM che.- taMtrI] I. 1974 mAM bhagavAna mahAvIranA nirvANane 2500 varSa pUrAM thatAM hAi vizvavyApI nirvANAnsava UjavavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che. eTale bhagavAna mahAvIranA saMdeza ze| hatA e vicAravuM prApta che. jema mahAtmA gAMdhIjIe kahyuM hatuM ke mAruM jIvana e ja mAro saMdeza che tema bhagavAna mahAvIranuM jIvana ja temanA sAcA saMdeza che. Ama kahevuM eTalA mATe prApta cheke temanA nAme je AgamA caDelA che temAMnuM badhuM ja temaNe kahyuM hoya tema pramANita thatuM nathI. eTale emanA jIvanane ja saMdeza mAnI cAlavuM vadhAre saMgata che. paNa tyAM paNa vicAranuM prApta thAya che ke temanuM karyuM jIvana temanA saMdeza Ape che? bhagavAna mahAvIra pachInA kALe bhagavAna mahAvIranA jIvana viSe je kAMi lakhAyuM che te kALakrame lakhAyuM che ane tethI ja temAM jUnA - navA nA viveka karavA jarUrI che. sAmAnya rIte je aneka caeNritrA lakhAyAM che tene vicAra karIe te temAM traNa seApAno spaSTa jaNAi Ave che. sauthI prAcIna temanu je jIvanacaritra maLe che temAM mAtra AMkhyedekhyo ahevAla hAya tevuM temanI sAdhanAnuM ja citra ApaNI samakSa upasthita thAya che. temanA nikaTanA sAthIe nahi paNa jemaNe bhagavAnanI jIvanacaryA sAkSAt joi hoya temanA pAsethI sAMbhaLIne koi zretAe e jIvanacaryA varNavI che. AmAM te mAtra nAyaputtta, zramaNa bhagavAna, ke mahAvIra evAM nAme sivAya temanA vyakitagata saMbaMdhonI koi mAhitI maLatI nathI. paNa temane vAraMvAra mAhaNa--brAhmaNa kahevAmAM AvyA che, te avazya sUcaka che. prathama kahyA pramANe AmAM te gRhatyAga karyA pachInuM temanI sAdhanAnuM citra che. gRhasthakALa ke pachInA upadezakapaNA viSe kazI mAhitI maLatI nathI. A AcArAMganA prathama zrutaskaMdhamAM che. bIjuM je caritra maLe che te anya tIrthaMko sAthenA saMbaMdha vinAnuM mAtra temanuM ekalAnuM ja. temAM temanI gRhastha, sAdhaka ane tIrthaMkara e traNe bAbatAno samAveza che paNa temAM paNa je hakIkatA ApavAmAM AvI che tethI jIvananuM eka khA' maLI rahe che, paNa jIvananI aneka ghaTanAo viSe kazI ja mAhitI maLatI nathI. teo devalAkamAMthI AvyA, janmyA, paraNyA, dIkSA lIdhI, sAdhanAmAM kaSTo uThAvyAM ane kevaLI banI tIrthaMkara banyA - AvI sAmAnya hakIkatA raMga pUryA vinAnI maLI Aveche. A AcArAMganA bIjA zrutaskaMdhamAM maLe che. trIjuM je caritra maLe che temAM cAvIsa tIrthaMkaramAMnA teo eka che ane chellA che epa tIrthaMkaronI hAramALAnA eka maNirUpe temanuM caritra ApavAmAM AvyuM che. AmAM paNa jIvana viSe bIjuM kAMI vadhAre ApavAmAM AvyuM nathI, mAtra saMdarbha badalAyo che. A kalpasUtramAM che. A traNe seApAne zvetAmbarasaMmata AgAmAM bhagavAna mahAvIranA ritra viSe sadhAyAM che. temAM aMtima bemAM bhagavAna mahAvIranI laukikatAne khaMDita karI alaukikatA tarapha prayANa spaSTa che, eTale ke jInamAM devonI upasthiti aneka vAra varNavavAmAM AvI che ane janmathI ja avadhijJAna hovAnuM jaNAvAyuM che, aneM evI bIjI aneka bAbatA che ke je temanA jIvanane alaukikatA tarapha ghasaDI jAya che. tA 16-10-72 gamika A traNa sepAnA sara thayA pachI TIkAkAroe te jIvanamAM raMga pUryo che ane te pUravAmAM vivekanA sadaMtara tyAga karyo che tema kahyA vinA cAlatuM nathI, A kaDavI TIkA nirmUla nathI. bhagavAnanI sAdhanAnuM je citra AcArAMgagata prathama bhUmikAmAM spaSTa thAya che tethI UlaTuM ja citraTIkAthI UpasI Ave che. bhagAne je kAMI sahyuM te potAnI pratijJAne kAraNe sahyuM ane AtmabaLathI sahyuM temAM anyanI sahAya kadI vAMchI nahi, evuM citra prathama seApAnamAM che. jyAre TIkAmAM temanI sAdhanAnA kALamAM jamAM paNa kAMI kaSTa Ave tyAM tethI temane ugAravAnA prayatna devA aneM anya dvArA thayela che tema varNavavAmAM AvyuM che. A taddana ajugatuM che ane tethI kAMI bhagavAnanA kasahananI vizeSatA pragaTa thatI nathI ane tethI ja TIkAkAronuM sAdhanAkALanuM varNana viveka hIna Thare che. digaMbara saMpradAyamAM bha. mahAvIracarita bahu meoDuM lakhAyuM che aneM lAyA pachI temAM ekarUpatA rahI che, eTale e viSe kAMI judI TIkA karavI ahIM prastuta nathI; te eTalA mATe ke te caritra ukata traNe bhUmikAomAMthI trIjI bhUmikAnI najIka bese che ane temAM vikAsa sUcave che. ATaluM jANyA pachI bha. mahAvIranA saMdeza ane te paNa temanuM jIvana ja jo saMdeza hAya te! ApaNI pAse ekamAtra prAAki sAdhana AcArAMganA prathama zrutaskaMdha rahe che. A uparAMta temanA upadezano saMgraha je AgamAmAM saMgrahIta thayela che temAMthI sUtrakRtAMga jevA prAcIna Agame ja ApaNe AdhAra banI zake tema che. jo ApaNe nirbheLa satya jANavuM hAya to A sivAya bIjo mArga ApaNI pAse nathI. tethI ahIM mukhyatve ene AdhAre ja bha. mahAvIranA saMdezanI vAta karavI che. eka vAkayamAM kahevuM hAya te! bhagavAna mahAvIrane saMdeza, tyAga ane dIrgha tapasyAno che. tenA mULamAM sarva jIva pratye samabhAva che ane samabhAvamAMthI ja ahiMsA ane anekAMtanI janma thAya che. rAjaputra hAvA chatAM bharayuvAnImAM kuTuMbanA tyAga karIne tyAgI thayA ane tapasyAnA mArga svIkAryo. eka ja vastra khabhe rAkhyuM hatuM ane te paNa zarIra DhAMkavA mATe nahi paNa para parAnA pAlana artha, tethI varastuta: teo nagna ja hatA ane vastra paNa tera mAsa pachI cheADI acelaka - nirvastra banI gayA. A eka varSanI vAta paNa kadAca zvetAMbaroe vajraparaMparAnA samarthanamAM upajavI kADhI hoya, chatAM paNa bha. mahAvIra dIkSA laI nagna thaI gayA hatA e hakIkatanuM samarthana te temAM che ja - eTalI prAmANikatA zAstrakAra sAcavI zakayA che te tarapha ApaNuM dhyAna javuM joie. A sAmAnya vacce kALakrame devadRSya nAma pAmyuM ane te paNa temane indra ApyuM hatuM. AvI kalpanAnA ghoDA doDAvavAmAM AvyA che chatAM paNa temAM paNa eka hakIkata te spaSTa thAya ja che ke lAkha sAmaiyA jeTalI kiMmatanuM e vacce paNa bhagavAnanA manane bAMdhI zakayuM nathI, temAM Asakata karI zakayuM nathI. A kAMi sAmAnya tyAganA namUnA nathI paNa adbhuta tyAga temAMthI dekhAi Ave che. bhagavAnanA tyAga sAmAnya na hatA. ane tethI ja temane aneka kaSTa sahana karavAM paDayAM che ane te ja temanI tapasyAnI pArAzIzI che. bhagavAnanI tapasyAnuM nAma ApavAmAM AvyuM che upadhAna ane bhagavAnane dIrghatapasvI, Aje ApaNA samAjamAM upadhAnaneM nAme je lakhalUTa kharca thaI rahyo che te joIe te ane tene aMte upadhAnamAM sAmela thanAranA mananA parivartanana vicAra karIe te jAze ke bhagavAnanA upadhAnanI A kevaLa hAMsI ja che. ApaNe bhagavAna mahAvIranA upadhAnane sAcI rIte samajyA ja nathI, mAtra ApaNA paisAnuM pradarzana karIe chIe aneM bahujana samAjamAM evI chApa UbhI karIe chIe ke jaina pAse samRddhino bhaMDAra bharyo che ane tethI temanI IrSyAnA pAtra paNa banIe chIe. bhagavAne rahevAnuM sthAna, paheravAnAM kapaDAM ane khAvAnuM bhAjana e badhI bAbatamAM nirapekSatA svIkArI hatI. eTale ja teo pratibaddha vihArI banI zakayA hatA aneM karyAMya baMdhAyA na hatA. bhagavAne uddiSTa AhArano tyAga karyo hatA ane bhikSAnA samaye paNa aneka prakAranA abhigraho manamAM dhAratA hatA - pariNAme temane aneka divasa sudhI AhAra maLato ja nahi ane upavAsa karavA paDatA. A temanI svayaM svIkArelI tapasyA hatI ane temAM ja peAtAnI parIkSA teo mAnatA, tapasyAmAM AhAra na maLyo eTale e bAhya tapasyA te thaI paNa ethI temanI tapasyA pUrI thatI nahi paNa e te vAstavika AMtarika tapasyAnI mAtra 6 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-1072 pUrvabhUmikA hatI. teo nirAhAra thaI dhyAnamagna thatA - temanI AMtarika ane vAstavika tapasyA hatI. na maLyAna asaMtoSa nahi paNa AnaMda teo mANI zakatA ane AtmanirIkSaNamAM magna thaI jatA. Adhunika yugamAM satyAgrahI netA gAMdhIjIe kahyuM cheke satya e ja izvara che ane e satyanI sAdhanAmAM ja temaNe potAnuM jIvana khapAvI dIdhuM e ApaNe pratyakSa joyuM che. e ja rIte atyAre raziyAmAM, jyAM vyakitasvAtaMtryane sthAna nathI tyAM paNa, satyanA marajIvAno toTo nathI. nobela pAritoSikavijetA eka nizALanA zikSake jelanI aneka yAtanAo veThI che ane 'eka divasa' e nAme temaNe jelajIvana vize hUbahU citAra Apyo che. te pustake temane nobela prAIjha apAvyuM. paNa raziyAe tene svIkAravA temane javA dIdhA nahi--e zrI sAljheninsIna (solzenitsyn)nA nobela prAijha svIkRti - bhASaNamAM temaNe je vAta kahI che te suvarNAkSare noMdhI rAkhavA jevI che. temaNe kahyuM che: 'koi paNa prakAranI lagAma vinA hiMsAnI pravRtti AkhI duniyAmAM vadhI rahI che ane te mATe pazcimanA dezo ane raziyA sarakhI rIte ja javA badAra che, ane tethI to mAnavasaMskRtino nAza ja rAvAnA che. pazcimanA dezo saMpattinA nazAmAM cakacUra che ane garIbI temane sparze nahi tenI phikaramAM che. saMtukata rASTra saMdha, e te nItihIna daniyAmAM anaitika saMdha che, jene mAtra amuka ja rASTronI rakSAmAM rasa che. pazcimI duniyAnI saMskRti kAyaronI che, je temanA paDozI rASTro para thatA atyAcAronA virodha karavAnI paNa tAkAta gumAvI beThI che ane baLavAnane mAtra vadhu sagavaDo ApIne ane hasIne badhuM sahana karI rahI che. A badhAmAMthI UgaravAne rastA satyaniSTha sAhityamAM rahelA che. hiMsA ekalI TakI zakatI nathI, tene asatyanuM AvaraNa Avazyaka che. hiMsAne AzrayasthAna koI hoya to te asatya che. je koi paNa hiMsAnA zrAya le che teNe peAtAnA bacAva arthe asatyanI Azraya lIdhA vinA chUTako nathI. paraMtu lekhako ane sAhityasarjako evA che, je dhAre to asatyane parAjaya karavAnI tAkAta dharAve che. asatya sAthenI laDAimAM kaLAneM sadaiva vi thayelA che ane thatA rahevAnA che. satyane mAtra eka kaNa paNa samagra vizvanI teAle ako Thare tema che.'* AjathI aDhI hajAra varSa pahelAM bhagavAna mahAvIre paNa AvA ja saMdeza parigrahI ane tethI hiMsaka banI gayela ane asatyanA Azraya lenAra samAjane ApyA hatA. bhagavAna mahAvIre AcArAMgamAM spaSTa kahyuM che ke 'no joyase sarva 22 (4-127) ane petAnA samagra jIvanamAM temaNe lokonuM anusaraNa nathI karyuM. paNa pratisrAtagAmI sAmA pUre cAlanArA rahyA che. mAnavamAM je sauthI mATI kamajorI che te lokeSaNAnI, tenuM badhuM ja kartavya leAka zuM dhAraze te vicArIne thAya che. paraMtu lAkanI paravA karyA vinA mAtra satyanA ja mArga anusaranArA vIralA ja hAya che. bhagavAne vAraMvAra kahyuM cheke he puruSa, satyamAM sthira thA, mArga che pApathI virata thavAnA ane satyanA AcaraNamAM lekanuM anusaraNa karavA jatAM bAdhA upasthita thAya che. mATe jeNe mahAvIra banavuM hoya te lekane nahi paNa satyane anusare eja ucita che. ane te ja prakAre vIra vardhamAna mahAvIrapadane pAmyA. pariSaha sahavA e temanA sAdhaka jIvananuM aMga hatuM. AvI ghauM ane sahavA, samabhAve sahana karavA e eka vAta che paraMtu sAme cAlIne pariSA UbhA karavA te sAva judI vAta che. bhagavAnanA jIvanamAM A parAkrama ApaNe joIe chIe. peAtAnAM AMtaranI parIkSA - petAnI sahanazIlatAnI parIkSA - samabhAvanI parIkSA karavA teoe sAme cAlIne pariSahe sahyA che. potAnA paricita pradezamAM te sagavaDo maLI ja rahe, vaLI rAjakumAra hoI loko temano Adara karI temanI sagavaDatA sAcave ja-AvI pUrI saMbhAvanA hatI chatAM paNa A sagavaDano tyAga karI sAva anArya pradezamAM nAnA prakAranAM kaSTo AvI paDavAnAM che ema samajIne ja teoe * 'TAima'nA 4-9-'72 nA aMkamAM te bhASaNane je sAra AvelA che tenA sAra ApavA meM ahIM prayatna karyo che tenI sAbhAra noMdha lauM chuM. A 141 anArya pradezamAM vihAra karI sAdhanA karI che, ane jyAre te anArya pradezanAM kaSTonuM varNana vAMcIe chIe tyAre Aje paNa rUMvADAM khaDAM thaI jAya tevA te kaSTo hatAM ema lAge che. lAkaDIthI mAryA e te ThIka paNa kUtarAM paNa temanA upara cheDavAmAM AvyAM hatAM. chatAM paNa jANe kAMI ja banyuM nathI evuM mana banAvI temaNe A sahana karyuM. jyAM mAra mAravAnI ke kUtarAM cheDavAnI vAta hoya tyAM pachI temane rahevAnA sthAnanI ke samucita AhAranIsagavaDa to kayAMthI maLe ? chatAM paNa AtmAnA kaSAyo dUra karavAnI A uttama taka sAMpaDI che ema samajI teoe te samabhAve sahana karyuM ane vizuddha suvarNa jevA AtmA banAvIne puna: AryadezamAM AvyA. bha. buddha AvI kaThora yAtanAnA mArganI nindA karI che. paNa jyAre zramaNa saMpradAyanA Ugama kaI paristhitimAM thayo tenA vicAra karIe chIe tyAre zramaNa saMpradAyanI A prAthamika bhUmikA ApaNane samajAya che ane kALakrame temAM je vividha bhUmikAo UbhI thaI che- je prakAranAM samAdhAna thayAM che te jotAM bha.buddhanA madhyama mArga e tatkALe eka samAdhAnanA mArga hato ema samajAya che. zramaNamArganA Ugama parigrahavRttinA samAjagata dUSaNamAMthI thayA hatA. eTale tenA virodhamAM samAjathI potAne sAva aLagA, samAjanI dayA upara nahIM nabhanArA, paNa samAjane e zramaNamArganI AvazyakatA samajAya te AdarapUrvaka Ape to ja sevA svIkAranArA zramaNo samAjane sarvathA tyAga karIne UbhA thayA hatA. temanI khumArI ajaba hatI ane e khumArIne kAraNe ja ApaNe joIe chIe ke zramaNAmAM prAcInatama evA jainomAM uddiSTa (zramaNa mATe banela) bhAjanano, nivAsano ane evI koI paNa vastrAdi vastunA ekAntika tyAga hato ane A ja tyAga bha. mahAvIranA sAdhaka jIvanamAM tenA utkaTa svarUpamAM joIe chIe. bhramaNAnA AvA utkaTa mArganA dIrghakAlIna anubhave e spaSTa thayuM hatuM ke uddiSTanA tyAga e AtyaMtika vairAgyavALI vyakitane mATe ja saMbhava hato. paNa jayAM zramaNAnA saMgho thAya tyAM badhA jAmaNA kAMI sarakhI koTInA hotA nathI eTale vyavahAramAM veMcanA karavI paDe che. A paristhitino sAmano bha. buddha karyo ane e utkaTa niyamane haLavA karavAnuM ucita mAnyuM. bha. buddhanI vyAvahArikatA prasiddha che. ane jaina saMghane paNa kALakrame buddhanI vyAvahArikatAne mArge AvavuM paDayuM chete hakIkata che, je niyamA hatA tenA aneka apavAdo karavA paDayA ane aMte e apavAdo ja niyama banI gayA. AmAM buddhanI vyAvahArikatAno ja vijaya che athavA te! kahe ke sAmAjika paristhitinA prAbalyano ja vijaya che. jinakalpa mAnyA chatAM A kALe sthavikalpa ja cAlI zake te dIrghakALe jana saMghane samajANuM ane jinakalpa e mAtra pethInI vastu banI gayo. eTale bhagavAna mahAvIranI je kaThora caryA hatI te temanA pUratI hatI ane pachI paNa thoDo kALa marajIvAoe te svIkArI paNa saMghamAM te kALakrame lupta thaI. digaMbara saMpradAyamAM paNa bhaTTAraka saMpradAyanA udaya. A anumAnane puSTa kare ja che. mAravijya mAtra pratikULa kaTo sahana karavAmAM ja che. ema mAnI levuM te bhUlabhareluM che. pratika LamAM te mANasa parAkrama batAvavAnI bhAvanAthI UMcA UThI zake che, paNa jyAM anukULa paristhiti hoya-anukaLa sAmagrI hAya-tyAM te saheje lapaTAI javAno pUro saMbhava che. eTale anukULa paristhiti upara vijaya meLavavA te saheluM nathI. kAraNa tyAM pUrI samajane kAmamAM lAvavI paDe che ane pachI AMtarika parAkrama dekhADavuM paDe che. tyAM zArIrika parAkramane avakAza paNa nathI. AthI mAtra AryapradezamAMthI dUra jai, judI ja paristhitimAM ko sahana karI AtmAne tapAvavA eeka vAta che, paNa anukULa paristhitinI vacce rahI AtmAne tapAvavAnuM kAma ghaNuM agharuM' che ane temAM paNa bhagavAne potAnuM vIryaparAkrama pUratA pramANamAM dekhADayuM ja che. dhyAnamAM UbhA hoya ane aneka prakAranAM AkarSaNA UbhAM karavAmAM AvyA chatAM teo cilata thayA nathI ane ema anukULa paristhiti upara paNa vijyI nIvaDayA che, ane e rIte mAraviya pUrI rIte karyo che. AnA pariNAme teo vItarAga banyA, AtmajJAnI banyA, sarvajJa banyA ane chevaTe tIrthaMkara pada pAmyA. ane lokonA uddhAra mATe, lokonA kalyANa mATe upadeza ApyA. tenA saMgraha jaina AgamAmAM maLI Ave che. temAMthI have threDo namUno laie. bhagavAna mahAvIre pAMca mahAvratanI prarUpaNA karI e sarva vidita che, ane pAMca mahAvratamAM ahiMsAvrata je pradhAna che te Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 prabuddha jIvana tA. 16-10-72 paNa sarvasaMmata che. paraMtu eka bAbata upara bhAra nathI Apa- e mAruM, AvI bhAvanA keLavavI joie. saMpUrNa satya jANyA pachI vAmAM Avato te e che ke sarva pApanuM mULa bhagavAne zAmAM paNa ene vANImAM mUkavuM atyaMta kaThaNa kAma che, te azakaya che. mAnyuM? hiMsAmAM ke parigrahamAM sUtrakRtAMgamAMthI Ave javAba - tethI ja brahma viSe anirvacanIyavAda UbhuM thayuM che ane maLI rahe che ane AcArAMgamAMthI paNa e ja vAta maLI rahe che ke ' , sarva pApanuM mULa parigrahavRtti che. mANasamAM tRSNA che, lebha che, bhagavAna mahAvIre paNa kahyuM che ke tyAM vANI ke tarkanI ane te kAraNe parigrahavRttine janma thAya che ane parigraha gati nathI. ane buddha evA ghaNA prazno viSe mauna seveluM che. mATe ja hiMsAne Azraya levuM paDe che. eTale parigraha je tyAga AthI ApaNI samakSa je kAMI mantavya ke vacana upasthita vAmAM Ave te hiMsAnA kAraNe Ape Apa TaLI jAya che ane thAya temAMthI satyane aMza zodhavA prayatna karavo joIe AtmA ahiMsaka banI jAya che. A parama satya bhagavAnane rAmajAyuM ane vANImAM viveka karI tene mUkavuM joIe. A ja hatuM eTale ja sarvasvano tyAga karI zramaNamArganA pathika thayA anekAMtavAda ke vibhajyavAda che. AnaMdaghanajIe A ja hatA ane bIjAne paNa e ja mArge caDAvavA temane prayatna hatA. vastune ' padarzana jina aMga bhaNI ema kahI bahu suMdara rIte bha. mahAvIrane upadeza kriyAmArgane che, akriyAmArgane vyakata karI che ane te ja bhagavAnanA samagra upadezanA sArarUpe nahi. kiyAmArga e che; jemAM AtmA ane paralokanI mAnyatA temanuM dArzanika maMtavya che. Ama jIvanavyavahAramAM parigrahane hoya ane sArAMmAThAM karma ane tenuM phaLa maLe che tene ravIkAra kAraNe thatAM hiMsA ane asatyane nahi paNa kriyAmAM ahiMsA ane hoya. paraMtu A kiyAmArgamAM paNa bha. mahAvIra puruSArthavAdI vANI - vicAramAM vibhajyavAda e bhagavAnanA upadezane sAra che. hatA, eTale ke AtmA svaye karma kare ane tenuM phaLa bhegave -dalasukha mAlavaNiyA eTaluM ja nahi, temAM tene puruSArtha kAragara che, karma karavAmAM ane tenuM phaLa bheLavavAmAM paNa. tenA puruSArtha ADe Izvara ke evuM mUke vidyopAsakanuM sanmAna koI AvatuM nathI. AthI saMsAra e niyaticakane AdhIna che. zrI jaina keLavaNI maMDaLa-muMbaInA variSTha vyavasthApaka tema ja temAM jIvanA puruSArthane kAMi sthAna nathI evI AjISka saMpra- beTAda prajAmaMDaLa ane rANapura prajA maMDaLanA maMtrI zrI bacubhAI dAyanI mAnyatAne virodha jinezvara bha. mahAvIre karyo che, eTaluM ja pI. dozInuM sanmAna karavAne lagate eka samAraMbha tA. 8-10/72 nahi pada temaNe spaSTa karyuM che ke A jagata anAdi che tethI tenI ravivAranA roja rAmavADI, mATuMgAmAM savAranA bhAgamAM sRSTi koi Izvare karI nathI paNa jIvanA karmane kAraNe anAdi kALathI zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapaNA nIce javAmAM AvyuM A saMsAracakra cAlyA kare che. Ama jIvane potAnA karmane AdhIna hatuM. teo jaina keLavaNI maMDaLanI 24 varSathI ekaniSThAthI sevA karatA karIne kharI rIte svAdhInatA ja arpita karI che ane niyati AvyA che, tenA anusaMdhAnamAM temane rU. 61111 nI thelI deva ke IzvaranA pAzamAMthI tene mukata karavAnuM koya lIdhuM che. arpaNa karavAmAM AvI hatI. A samAraMbhamAM zrI cImanalAla caku snAnathI mukita mAnanArAne virodha ema kahI karyo che ke jo bhAI zAha uparAMta muMbaInA meyara zrIyuta ravajIbhAI gaNAtrA, snAnathI ja mukita maLatI hoya te pachI jalacaronI te tatkALa zrI sI. yu. zAha, jANItA reDiyolojisTa De. kAntilAla kAmadAra, mukita thavI joie. Ama bAhyAcAranuM nahIM paNa AMtarika Atma- zrI gijubhAI mahetA, zrI ramaNIkalAla koThArI, zrI ratilAla zeTha zuddhinuM mahattva sthApavAmAM paNa bhagavAna mahAvIra agresara rahyA che. temaja zrI cImanalAla je. zAha jevI AgevAna vyakitao uparAnta - sAMsArika lokonI vargabhAvanA ke A UMca ane A nIca- samAjanA agragaNya zAhasodAgaro, berisTaro, vakIla, DaoNkTaroevI mAnyatA jemane kAraNe hatI ane brAhmadhameM tene puSTi AvA UMcA varganI hAjarI dhyAna kheMcatI hatI ane zrI bacuApI hatI. bha. mahAvIre kahyuM che ke A AtmA aneka vAra nIca- bhAInA cAhako tema ja prazaMsakothI hola cikkAra bharAI gayA hatA. nimAM avataryo che ane aneka vAra ucca manAtA kuLamAM paNa AvI viziSTa vyakitaonI moTI hAjarI ja A sanmAnanI yogyatA janme che, te tene UMca e kAraNe mAnI abhimAna karavAnI jarUra puravAra karatI hatI. nathI ke pitAne nIca mAnI hInabhAva dhAraNa karavAnI jarUra nathI. - zrI bacubhAInI sevAne AgevAnoe paNa aMta:karaNapUrvaka ethI ja temaNe tyAgI saMsthAmAM jAtigata UMca-nIca bhAvane kazuM ja biradAvI hatI ane AvI sevAbhAvI sAmAnya vyakitanuM sanmAna mahattva ApyuM nathI. eka tarapha ApaNe bhagavAnanI A bhAvanAnA karavAne laganuM Ayojana UbhuM karanAra Ayojakone paNa vakatAoe guNagAna karIe chIe ane bIjI tarapha jAtigata bhedabhAvane bhUlI dhanyavAda ApyA hatA, ane AjanA viSama vAtAvaraNamAM vidyA rthIone A zakatA nathI e Azcaryajanaka che. AtmAmAM sAmyabhAva Ave, maitrI, prema saMpAdana karavA mATe zrI bacubhAI dezIne karuNA ane muditA jAgRta thAya te pachI saMsAramAM je ApaNe aMtaranA UMDANapUrvakanA dhanyavAda ApyA hatA. sevA karanAra dhanamitra - zagunI kalpanA karIne snehanI varSA ke drupanuM valaNa a5 pationuM ane AgevAna vyakitaonuM sanmAna te samAja karate ja AvyA che, paraMtu AvA pAyAnA paththara jevA saMsthAnA variSTha nAvIe chIe temAMnuM kazuM ja rahe nahi. zatru ane mitranI zodha vyavasthApaka sanmAna karavAmAM Ave che e jotAM A sanmAna eka ApaNA aMtaramAM ja karatA thaIe - A upadeza bhagavAne Ape viziSTa sanmAna gaNAya. moTA bhAganA vakatAone paNa e ja sUra che ane kahyuM che ke, bAhya zagunI zodha zA kAmanI ? tene hatuM ke AvA sanmAnanI mahattA ghaNI che. mAryA pachI paNa bIjA aneka zatru UbhA thavAnA. paNa zagunI A samAraMbhanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe jaNAvyuM zodha aMtaramAM karavI ane laDAi paNa e aMtarA zAthI ja ke 'AjathI 24 varSa pahelAM suparinTenDanTa tarIke zrI bacubhAI dozInI karavI temAM ja svapara hita che. je vizvAsapUrvaka meM nimaNUka karI hatI e vizvAsane temaNe sAmAnya anubhava e che ke AtmAne pitAnA je pUrva- kharA arthamAM sAro pADe che, ema Aja mAre prAmANikapaNe graho hoya che te cheDavA gamatA nathI. e pUrvagrahathI vigraha UbhA kahevuM paDe che. AnA mATe huM kharekhara dhanyatA anubhavuM chuM ane thAya che ane mAruM te sAcuM ema mAnI AtmA abhimAnamAM rAce temane mArA aMta:karaNapUrvakanAM abhinaMdana ApuM chuM ane samAche. paraMtu bhagavAna mahAvIranuM bhavya hatuM, Agraha rAkhavo ja janI vadhAre sevA karavA mATe teo taMdurastIbharyuM dIrghajIvana jIve hoya te vibhajyavAdane - viveka karI balavAne rAkho, taLIne evI mArI aMtaranI lAgaNI vyakata karuM chuM. ' bAlavuM, teLIne mAnavuM, eTale ke "mAruM e satya' nahi paNa 'satya saMkalana: zAMtilAla TI. zeTha Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-1972 prabuddha jIvana paDI jAya. svataMtratA nahi, niyaMtraNa A svataMtratAnA, mukitane jamAne che. mANasa Aje koI badale sajAmAMthI bacavAnA mArgo zodhe che. AthI enI hoziyArIpaNa jAtanAM niyatraNe svIkAravA taiyAra nathI ane vadhu ne vadhu cAlAkIne uttejana maLe che, enI saraLatAne nahi. eTalA mukitanI jhaMkhanA e karI rahyo che. paranuM svataMtratAnA A jamA- mATe eka evI duniyAnI AvazyakatA che jemAM loko svabhAvathI ja nAmAM paNa eka evA manovaijJAnika che je ema mAne che ke have sArA hoya. Ama nahi thAya te mAnavasaMskRtine dhIre dhIre mANasane svatratAnI nahi, niyaMtraNanI zistanI AvazyakatA dasa thaze ane ene bacAvI zakAze nahi. che. 'niyaMtraNa lAgu kara' nuM sUtra ApanAra e mane vaijJAnika AjanI duniyA samakA traNa vikaTa samasyAo ke saMkaTa nAma che: DaoN. bI. epha. skinara, che. paheluM saMkaTa che nirmaryAda rIte thatA vasati - vadhArAnuM. bIjI pheMDarika skinara amerikana manovaijJAnikomAM eka sauthI nI samasyA pANI ane havAnA bagADanI de; ane trIjI samasyA da, ANuvisphoTanI. jayAM sudhI AnI viruddhamAM lokonuM mAnasa vadhu prabhAvazALI ane sAthe sAthe vivAdAspada vicaraka rahyA che. nahi ghaDAya tyAM sudhI A samasyAone kAyamI ukela AvI zakaze have teo evA tAratamya para AvyA che ke samAje mANasa para nahi. lekAnA saMskAra ane enI manovRttione badalyA vinA niyaMtraNe lAvavAM joIe. mANasa potAnA AcAra-vyavahAramAM zista kaI saMkaTane sthAyI rUpamAM dUra karI zakAze nahi. mANasamAM evA saMskAra paDavA joIe ke jethI yogya mArge cAlavAnI ene Teva ja saMyamane svIkAraze to pachI e yuddha, hiMsA ane bephAma vasativadhArAthI mukata evA jagatanI racanA karI zakaze. have savAla e che ke lokone svabhAva ane enA saMskAramAM skinaranA mate atyAre duniyAmAM jeTalI gaDabaDa dekhAya parivartana kaI rIte lAvI zakAya? skinarane javAba che ke puraskAra che enuM kAraNa svataMtratAnuM vadhu paDatuM mUlya karavAmAM Ave che dvArA A kAma thaI zake tema che. tirasakAramAM saMskAra badalavAnI ane enA prati dhabhakita rAkhavAmAM Ave che. e che. emanA zakita nathI, puraskAramAM che. puraskAra dvArA saMskAra badalavAnA 2. neka che ke pragaTa thayelA ' binDa phrIDama eNnDa DigniTI' nAmanA pustakamAM prayogo skina karyA che. emaNe potAnA prayogone prAraMbha. pazuemaNe potAnA jIvanabharanA citanane nicoDa Apyo che. pakSIothI karyo che. skinaranA kahevA pramANe A prayogamAM emane skinarane evo mata che ke Adarza samAja evo haze jemAM sArI niyatavALA lokone kAma karavAno, sneha - sahakAra karavAno amuka aMze saphaLatA maLI che. A prayogomAM emaNe emanI pura sakAra paddhatino upayoga karyo che. tema ja surakSA ane samajapUrvaka rahevAnI taka ane sagavaDa. maLI raheze. Ama to dareka netA, citaka ane vaijJAnika A ja skinara mAne che ke mANasanA vazagata guNamAM dhIre dhIre Icche daM; te pachI skinaranI Adarza samAjanI kalpanAnI vizeSatA rUpAMtara thAya che paNa mANasanA vyakitagata vAtAvaraNamAM jhaDapI zuM che? Ama taphAvata kalapanAne nathI paNa A Adarza samAjane ane nATayAtmaka parivartana lAvI zakAya che ane enI evI ja caritArtha karavAnI paddhati-rItamAM che. skinaranuM kahevuM che ke loko tvarita pariNAme paNa apAve che. je rIte Adarza samAjanI racanA karavAnuM vicAre che, e rIta- eTale vartaNUkanuM cokkasa zAstra- TeleMja oNpha bihepaddhati vyAvahArika ke anukaLa nathI. svataMtratA have mAnava samAjane viyara vikasAvIne je prakAranI AcAra - vyavahAra virodha pedA kare vadhu sArI sthiti tarapha laI jaI zake tema nathI. svatratAne jamAne evA hoya ene pUchavA to je sajApAtra - daMDapAtra Thare tema havai pUro thayo che. have to mANasane 'mukita'mAMthI mukita meLavavAnI rahe hoya evA aAcAra - vyavahAramAMthI mANasane mukata karI zakAze. A che. skinaranA mate mANasa jene pajhAdI mAne che e eka prakAranI pachI mANasanA khAcAra - vyavahAranuM evI rIte niyamana thaI zake gulAmI ja che. bicAre mANasa potAnA mAthA para aneka musIba- jema e IcchanIya gaNAya evAM ja kAma ane pravRtti karaze. Ama tonI gAMsaDI laIne phare che ane manamAM evo vicAra karIne khuza sArI rIte vartavA mATe ene prerI zakAze. hakIkatamAM te AvI rIte rahe che ke A gAMsaDI to meM zokha mATe upADI che. AvI saMskRti- vartavAnI ene Teva ja paDI jaze. A mATe skinara pAse koI sabhyatAne avazya nAza thavAne che. . taiyAra chejanA nathI paNa e dizAmAM emaNe prAraMbhanuM sUcana karyuM che. skinaranA vicAra mujaba mANasamAM AjhAdInuM gumAna evA teo mAne che ke mANasane, enI jarUriyAtane ane enA eka vaheNamAMthI udbhavyuM che ke mANasa ata:preraNAthI AcaraNa samAjane talasparzI abhyAsa thave joIe ke jethI karIne enA kare che. e pitAnA AtmAnA avAja pramANe varte che. kayAM kAmane puraskAra karavAno ane enA kevA kAme ke pravRttionuM amuka mANasa amuka rIte kema varte che e ApaNe enI vartaNUkamAM nirasana karavuM e jANI zakAya. samajI zakatA nathI eTale ApaNe ema mAnIe chIe emanA mate atyAre yuvAnomAM je AkramakatA ane virodha ke e potAnI aMta:saphuraNA pramANe kAma kare che. ApaNe eka jovA maLe che e mahad aMze khAmIbharyA sAmAjika vAtAvaraNane lIdhe che. A paristhitinuM niyaMtraNa karavAne InakAra karaze eTale evA khoTA khyAlamAM rAcIe chIe ke mANasa prAraMbha kare che, navI niyaMtraNanuM kAma vyakitanA potAnA para choDI devuM evuM nathI thatuM, vastuonuM sarjana kare che tathA ene AkAra Ape che; e sAthe paNa AkhIye bAbata vAtAvaraNa para cheDI devI evA ene artha enAmAM divyakita che ema paNa mAnavAmAM Ave che. thAya che. eTale mANasane sarva niyamomAMthI mukata karavAnI samasyA ApaNe ema mAnI laIe chIe ke mANasa potAnI svecchAe nathI paNa amuka cokkasa niyamomAMthI mukata karavAnI samasyA che. kAma kare che, paNa hakIkata e che ke mANasane vyavahAra e Ama karavAnA hetu sAmAjika vAtAvaraNane pratikULa uttejanAothI kevA vAtAvaraNamAM rahe che enA para AdhAra rAkhe che. mANasanA mukata karavAne de. vyavahAra ane emAMthI AkAra letA pariNAmenuM paNa mahattva che. skinaranA ciMtananA TIkAkAro paNa che. briTananA sI. esa. ane eTale pariNAme pratye paNa durlakSa thaI zake tema nathI. lUIsanA mate skinara pitAnA manovijJAna dvArA mAnavIne ja manuSyane enAM badhAM kAmenAM pariNAma be rIte prApta thAya nAza karI rahyA che. skinara ane evo javAba Ape che ke I sane Ama kahevAno artha AjanA vadhu paDatA svAyattA mAnache. koIka vAra A pariNAma ane tiraskAranA rUpamAM maLe che te vInI vAta karavAnuM hoya to ene nAza e pUrve kayAranA thaI jave keTalIka vAra puraskAranA rUpamAM maLe che. atyAranI saMskRtinI joIto hate.' mULabhUta takalIpha e che ke emAM tiraskAra para vizeSa skinara evI duniyAnI kalpanA kare che, jemAM loko ekabIjA bhAra mUkavAmAM Ave che. bagaDelA lekone sajA karIne sudhAravAne sAthe haLImaLIne rahetA haze. AvA jagatamAM yuddha nahi hoya ke prayatna thAya che. AnuM pariNAma e Ave che ke leke sudharavAne takarAro mATe paNa koI avakAza nahi hoya. e. ma. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-1-72 , hAnI evI vAte vaDavA, ane prAcIna bhAratamAM maghaniSedha ghaNA lokonI evI mAnyatA che ke prAcIna bhAratamAM madha- dhIredhIre sama jevuM amAdaka pINuM sAva lepa pAmyuM. paraMtu pAna para koI pratibaMdha nahota! sarvaprathama briTiza zAsana- e kALa daramiyAna surApAna ane anya prakAranAM maghapAna paNa . kALa daramiyAna maghaniSedhanA kaDaka niyama ghaDAyA, tyAre ghaNAoe thavA mAMDayAM. pulanya 12 prakAranAM magha batAvyAM che, jemAM khajura, e kALanA zArakone dhanyavAdathI navarAvI dIdhA hatA, paraMtu emanuM nALiyera vageremAMthI magha banAvavAmAM Avato e pulatyae kArya abhUtapUrva hatuM ema mAnIne emane dhanyavAda na ApI smRtimAM nirdeza che. e kALanA rAjA-mahArAjAo ane bIjA zakAya. kAraNa ke maghaniSedhanuM astitva te ItihAsanA prAraMbhathI ja loko maghamAM pracura rahetA. che! paraMparA ane dharmazAstrano vicAra karIe chIe tyAre madya- madyapAnathI prAcIna bhAratIemAM zArIrika ane mAnasika niSedha veda jeTalA prAcIna lAge che! zithilatA AvI gaI ane enuM pariNAma e AvyuM ke yaduvaMzane prAcIna bhAratamAM madyapAnanuM Aja jeTaluM mahattva nahotuM nAza thaze. eTalA mATe ja myutikAre ane purANakAroe maghaema to na ja kahI zakAya, paNa prAcIna bhAratamAM madyapAnanI maryA- pAnanI atizaya niMdA karI che. dAo hatI, aMkuza hato evuM AjanA yugamAM te nathI ja ! jo maghaniSedhane siddhAMtamAM, upadezamAM game teTale prazaMsApAtra evuM hota te, AjanA zAsanAdhikArIone enI sAme hAra pAmIne, gaNavAmAM AvatA hoya, chatAM e kALamAM vyAvahArika muzkelIone maghaniSedha kAyadAone uThAvI na levA paDayA hota. kAraNe maghaniSedhAtmaka niyamanI aMtargata sarva jAtionuM saMkalana bhAratanA prAcIna grantha 'Rgvada" mAM surApAnanI sakhata anAvazyaka mAnavAmAM AvyuM che. eTale to zUdra ane dvijetara zabdomAM niMdA karavAmAM AvI che. hA, vaidika sUkate dvArA Adezita jAtione A niyamathI alaga rAkhavAmAM AvI che. zAstroe niSedhaka niyamane eTale vyApaka prabhAva nahote, chatAM paNa paraMparA jyAre drine magha pIvAne niSedha karyo ane drija zabda para vadhu ane cirakAlIna pratiSThAne kAraNe enuM mahattva ochuM te na ja bhAra dIdho tyAre ene artha e ja thAya che ke maghaniSedha hovA AMkI zakAya. te samayanI paddhati evI hatI ke sAmAjika niyaMtraNa chatAM ene prabhAva khUba ja vadhAre hato. bhale zUdra tathA anArya koI kAnUna dvArA nahotuM paNa zAstrIya niyame ane pi - munienA jAti maghaniSedhanA pratibaMdhathI mukata hoya, kiMtu zAstronA drija Adeza dvArA thatuM hatuM. eTale e kahevuM sadaMtara vyartha che ke prAcIna zabdaprayogane kAraNe ApaNane maghaniSedhane prabhAva pUrepUro bhAratamAM koI paNa prakAranI rokaToka vagara madyapAna karI zakAtuM ! nahote ema mAnavAne kAraNa maLe che. sema ane surA - prAcIna bhAratamAM A be madha pINAM hatAM. bhagavAna manue kahyuM che ke "bhUlathI paNa jo drija surAkeTalAkono evo khyAla che ke A baMne pINAM eka che. A baMne pAna karI le te eNe prAyazcitta mATe sutapta surA pIvI paDe. A pINAMne samaguNa mAnavAM e moTo bhrama che. prAyazcitta karIne ja e pApavimukata thaI zake che." sema ane surA AryonAM bhinna bhinna pINAM hatAM. surA te magha hatuM ane ene banAvavAne je vidhi vedamAM che te Adhu bhagavAna manue prAyazcittarUpe sutapta surAne ullekha karyo nika spiriTa banAvavAnA vidhithI bhinna nathI. surA Ameya phaLa che, te zuM e have jANIe: A sutapta surA viSe eka RSie ane annanuM magha hatuM, paraMtu sema te mAtra rasa hato. somane kahyuM che: paththara sAthe ghasIne ene rasa kADhavAmAM AvatA. rasa kADhayA pachI dhI, gemUtra, dUdha ane pANI meLavelI surAne agnimAM je kriyA batAvavAmAM AvI che, emAM ene AgamAM ukALavAmAM eka - garama karIne, madyapAna karanAra pApIne pIvaDAvavI joIe -- surAnahoto Avato paNa koI vAsaNamAM rAkhI, dUdha ane miSTa padArtha hAi pAnanuM A ja eka prAyazcitta che". meLavavAmAM AvatuM hatuM. (Rgvada 10, 67, 112) A prAyazcitta uparAMta mRtyutulya daMDanA DarathI dvijomAM - vedakALamAM saimane pracAra jovA maLe che. vaidika sUkatamAM' meghapAnane prabhAva ochA thayo. paraMtu zudra jAti mATe e kALamAM paNa semarasanI prazaMsA karavAmAM AvI che! ene upaga brAhmaNa maniSedha anivArya nahoto. paNa karatA hatA ! paraMtu surAnI sadaiva niMdA ja karavAmAM AvI koI paNa drija madyapAna kare te enA prAyazcitta mATe sutapta che enuM kAraNa e paNa che ke surAne cUta ane mAMsanI koNImAM magha ja eka nivAraNa hatuM. ane sutapta maghanuM pariNAma mRtyu rAkhavAmAM Avela che ane vajata mAnavAmAM Avela che! sivAya bIjuM zuM hoI zake? paraMtu zAstra ATalethI ja cUpa nathI- Ama chatAMye vedakALamAM surApAna thatuM hatuM emAM koI saMdeha sutapta madha pIvA chatAM, jo koI bacI jAya che, ene mATe nathI. paraMtu vede ghaNI jagyAe surApAna karavAne pratibaMdha paNa eka bIjuM kaThora prAyazcitta te che ja! samAjamAM ene halake mUke che ane jyAM surApAnane Adeza che, tyAM evI avarodhaka pADavA mATe, zAstra suradhvajane ullekha karyo che! sutapta magha kriyA pUrvarUpamAM batAvavAmAM AvI che ke bahu ochA loko surApAna pIdhA pachI, bacI janAranA kapALamAM surAdhvaja aMkita karavAmAM karavAnI himmata karatA hatA. surApAnane Adeza sautrAmaNi ane AvatA hatA. A AkharI prAyazcitta ja hatuM ! AnAthI samAjamAM vAjapeya yajJa sudhI sImita hato ane e ya kAmasAdhya hatA te hamezane mATe niMdApAtra gaNAte. ane vAraMvAra thaI zakatA nahotA. manu bhagavAna sivAya anya AcAryoe paNa dvija - jAti - vedakALa pachI maghAnanA pracAramAM vRddhi AvavA pAmI mATe maghaniSedha saMbaMdhamAM kaDaka pratibaMdha mUkayA hatA. hatI; ane e samaya pachI, mAtra brAhmaNa ja maghaniSedhanA vedAdezane bauddhakALamAMthI ApaNane maghaniSedha mATe aitihAsika kAraNe mAnatA hatA. A sivAya anya jAtiomAM surAne prabhAva khUba ane pramANa maLI Ave che. kAraNa ke bauddhakALa daramiyAna ApaNane vadhyo. je loko nahotA pItA emanA para paNa e prabhAva paDe - kauTilyanuM arthazAstra maLe che. maurya - zAsanakALa daramiyAnanI aitityAM sudhI ke brAhmaNomAM paNa surApAna thavA mAMDayuM. A vAta bauddha- hAsika ghaTanAnI jANakArI mATe A arthazAstra sivAya anya koI kALa pUrvenI che. graMtha sulabha nathI. jo ke arthazAstranuM nirmANa sUtronA rUpamAM che; Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16.10-78 paraMtu A sUtreAmAM samAvAyelA AdezamAM e kALa daramiyAna zArAnanAM vividha rUpo jovA maLe che. eTale ja kauTilyazAsane maurya kALane sAcA ItihAsa mAnavAmAM Ave che. khuba jIvana koTilye maghaniSedha vize pUro eka adhyAya lakhyuM che, eTale enAthI phalita thAya che ke magha - saMbaMdhI niyamA upekSAbhAvathI nahAtA jovAmAM AvatA. mauryakAlIna vyavasthAmAM magha upara vyakitagata prabhAva ochA dekhAya che ane evuM anumAna thaI zake che ke saMbhavata: koI vyakita, madyanA svecchApUrvaka chUTathI upayoga nahotI karI zakatI, kAraNa ke enA upara sakhata pratibaMdha hatA. arthazAstrathI e paNa jJAta thAya che ke koI paNa vyakita maghanA vepAra karI zakatI nahIM ane ene adhikAra meLavavA mATe e kALanA zAsanAdhikArIne sArI evI rakama ApavI paDatI hatI! gRha kAmakAja mATe, utsava yA anya khAsa prasaMgeA mATe, koIka ja vyakitane surA banAvavAno adhikAra maLatA. arthazAsrAnusAra surA - vyApAra khAsa karIne maurya - sarakAranA eka vibhAga hatA; je surAdhyakSane AdhIna hatA. e kALamAM paNa madyanA rUpa, guNa ane parimANa upara paNa khAsa lakSa ApavAmAM AvatuM. maghanI dukAno paNa sarakArI niyaMtraNa heThaLa rAkhavAmAM AvatI hatI. mauryakAlIna madya-saMbaMdhI niSedhAtmaka kAryapaddhati ucca kakSAnI hatI, be hajAra varSa pUrve bhAratamAM Adarza zAsanapraNAlI vidyamAna hatI. Ama prAcIna kALamAM, ApaNA dezamAM, madyapAna ane madyapAnaniSedha vize zAstro, Rgveda, veda ane kauTilyanuM arthazAstra sAro prakAza pADe che. A badhAM pramANo jotAM, prAcIna kALa ane vidyamAna kALa daramiyAnanAM nItiniyamo vacce ghaNA pharaka che! paraMtu prAcIna kALathI AjaparyaMta mAtra maurya-kALa daramiyAna ja madyapAnaniSedhanAM nIti niyamonA barAbara amala thayA hatA. Ama chatAM ye madyapAna vize niyaMtraNA te hatAM ja e dekhAI Ave che. guNavaMta bhaTTa 'prabuddhe jIvana'nItracarcA: --nimaMtraNa---- Aje samAjamAM cArekora aneka prakAranI samasyAo paDelI che. lokonA manamAM jAtajAtanI mUMjhavaNA, jAtajAtanA prazno saLavaLatA hoya che. AnA anusaMdhAnamAM ema vicAravAmAM AvyuM che ke prabudhdha jIvana'nA vAcako potAnA manamAM UbhA thatA kauTuMbika, sAmAjika, dhArmika, Arthika tema ja rAjakAraNIya muddAone lagatA mahattvanA prazno TUMkamAM lakhI mokalAve to te praznonA javAbo te te viSayane lagatI tajajJa vyakitao Apaze. prazno muddAsaranA ane vyakitagata nahi paraMtu samAjanA vizALa vargane sparzatA hovA joIe. praznonA javAbo samayanI anukULatA pramANe apAze. tadna binaupayogI praznonA javAbA ApavAmAM Avaze nahi. rasa dharAvatA mitrAne A viSayamAM patravyavahAra karavA vinaMti che. taMtrI : 'prabuddha jIvana' vArtAlApa zrI siddharAja DhaDDAnA zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame sarva sevA saMghanA pramukha zrI siddharAjajI DhaDhDhAno eka vArtAlApa budhavAra tA. 18-10-'72nA roja sAMjanA 6 vAgye saMghanA zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhA. gRhamAM rAkhavAmAM Avyo che. te A vArtAlApamAM samayasara upasthita thavA sau sabhyone hArdika nimaMtraNa che. cImanalAla je. zAha subodhabhAI ema. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha (/ 145 hipA-vRtti: ene lApa kema thayA? saurASTranA mArA vatananA gAmamAM hipA karIne eka yuvAna koLI hato. cArA upara sUI rahe. koIne tyAM geAvALa moDo Ave to gAya ke bheMzAhI Ape. garIba mANasane tyAM maraNa thayuM hoya ane maDadAne bALavAnuM sarapaNa (lAkaDAM) na maLe te hipA gAtI Ape. lagnasarA hoya to avAvaru meDIone hipA sApha karI Ape. badalAmAM tene jamavAnuM maLI jAya, UtarelAM kapaDAM maLI jAya. koI mecInuM kAma karI Ape te jUnA joDA maLI jAya to ThIka che nahitara khullA page hipe| pharyA kare. hajAmanI paNa tene garaja nahiM. hajAmane garaja paDe tyAre kAma karAvIne dADhI mUMDI Ape, kanyAne vikaTa raste vaLAvavA sudhInuM jokhamakAraka kAma paNa hipsa kare. paisAne te aDake nahi. gAMjo pIvAnuM mana thAya te gAmane pAdara koI bAvA AvI caDhayA hAya to tenI cAkarI kare ane ekabe bhajana saMbhaLAvIne gAMjAne Tesa karI le. vinobA bhAvee pavanAranA AzramamAM paisA vagaranuM arthataMtra racavA dhArIne "kAMcanamukita" nA prayoga karyo. te saphaLa thayA ke nahi te khabara nathI, paNa hipe marI gayo tyAM sudhI kAMcanamukitanuM AcaraNa karI zakayA hatA. haju 25 varSa pahelAM ja AvA hipAe ApaNane gAmegAma najare caDhatA. bicArA navarA gaNAya paNa kAmaDhA mANasa karatAM anekagaNuM kAma karIne pArakA roTalA ane pArakA AzarA upara ja nabhe, temane paisAne ke mAna-maratabAno koI mAha maLe nahi. prazaMsA ke badalAnI koI AzA nahiM. vakhANa sAMbhaLavA jeTalI phurasada tene hoya nahi. ApaNe jene "sevA" kahIe chIe tenAthI adakerI sevAcAkarI "hipAo" karatA hoya paNa "sevA" jevA suMvALA zabdanuM temane kaMI bhAna hoya nahi. tame najara karaze! te kadAca tamArI AsapAsa haju AvI hipA-vRttivALA, nirlepa ane nispRha mANasane jaoNzA, Dagale ne pagale paisA vaDe ja kAma karanArA A samAjamAM hipA-vRttivALA loko bicArA mUrakhamAM khapatA hoya che. eka bhAIe mane eka nAnakaDI pustikA lakhI ApavAnuM kahyuM ! ane tarata pUchyuM, "zuM paisA lezo?" mane jarA AMcako lAgyo. AMcako lAgavA te svAbhAvika gaNAtuM nathI. koI tamArI pAse kAma karAve ane tame kaMIka Consideration vagara kAma karatA ho te tamArI kaMIka lAMbI vyUharacanA che ane lAMbe gALe tame kaMIka vadhu paDAvavA dhAro che tevI zaMkA jAya che. maphatamAM koI kAMI kare ja nahi. badalAnI AzA vagara koI kAMI kare ja nahi tevI mAnyatA atyAre daDha thaI gaI che. huM kAlejamAM hatA tyAre haoNsTelanA sADAnI vyavasthA mane soMpAI. mahinAne aMte meM sarerAza karatAM ochA kharcavALAM bilA mArA sahavidyArthIone mekalyAM hatAM. mane thADIka zAbAzInI apekSA hatI, te bAjue rahI. eka vidyArthIe AvIne pUchyuM, "keTalA mArI khAdhA ? eka vUlana sUTa thaI jaze, kharuM ne? " haeNAsTelanI meMsanA sekreTarIo maphatamAM vUlana sUTa na banAvI le to te mUrakhamAM khape che. vidyArthIonAM yuniyanAnI cUMTaNIo thAya che temAM spArTsa sekreTarI thavA mATe paDApaDI thAya che. ramatagamatanAM sAdhanAnI kharIdI ramatagamatanA sekreTarI karatA hoya tyAM teNe amuka paisA mArI khAvAnA hoya che. zALA ane kaoNlejamAMthI ja A saMskAra laIne AvelA ApaNA yuvAna, vyavasAya, dhaMdhA, nokarI ke rAjakAraNamAM paDe tyAM paNa A mArI khAvAnI tAlIma tene kAma lAge che. koI paNa Consideration vagara kaMI ja na karavuM tevA saMskAra bacapaNamAMthI ja siMcAya che. nAnAM bALako temanA mitro ke pADozIonuM kAma hoMze Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tAM. 16- 172 pratikriyArUpe jeTaluM thAka revA daDha pUrvagraha te hoze karI Ape che. AvuM kAma karavAmAM temane anero AnaMda anubhave che, paNa pAchA e AzrAmanI zAMtithI paNa TevAI jaIne Ave che. koI pADozInuM kAma karI AvIne bALaka ghare Ave tyAre navuM parivartana Icche che. ane kaMI navuM parivartana lAvavAnI khevanA tenI mA dhamakAvIne pUche che: "kayAM guDAyo hato?" dharAvato hoto nathI eTale AvIne pAcho zaheramAM samAI jAya che. narmadAbahena mATe kothamIra levA." zaheramAM ja rahIne te zAMti anubhavI zake che te vAtanuM "ema koInAM kAma mATe haDiyApATI na kaDhAya. tane zuM che tene bhAna nathI. AzramamAM savAre UThIne koI paNa Consideration baMdhAvI de che?" vagara ke koI badalAnI AzA rAkhyA vagara te hAthamAM sAvaraNo AvA saMvAdo kadAca tamane eka yA bIjA svarUpe ghareghare pakaDIne AzramanuM kampAunDa sApha karavAmAM AnaMda anubhavaze. saMbhaLAtA haze. AzramamAM sAvaraNe pakaDanAra A mAnavI tenA zaheramAM AvelA navarAtrine utsava hoya, hoLI hoya, ke zerIne koI sAmA bilDiMganuM kampAunDa ke dAdara sApha karavA kadI ja jAte jaze nahi. jika utsava hoya tyAre nAnAM bALako ane nirdoSa yuvAnane sahakArI A8AmanA raseDAmAM zAkabhAjI samAravA jaze, paNa ghare pitAnI bhAvanAthI kAma karavAne khUba umaMga hoya che. paraMtu mAtA-pitA patnIne zAka samAravAmAM te zuM paNa zAkabhAjI vecAtAM laI ApIne AvI hoMza upara ThaMDuM pANI reDatAM hoya che. "zuM kAma paTalAI karavA paNa madada karavA taiyAra nahi thAya. kaMI paNa nIpaja vagaranuM kAma jAo cho?" DAhI patnI tenA "mUrakha" patine AvI zikhAmaNa karavAnuM AjanA zaherIne phAvatuM nathI. nipajAu kAma hoya te te ApatI hoya che. maphata kAma karIne anubhavAtuM AtmasaMtoSanuM sukha rAtane ujAgaro karaze, paNa sAva phogaTamAM kAma karavA te taiyAra nahi ja jANe ApaNI pAsethI chinavAI gayuM che. pratikriyArUpe jeTaluM maphata thAya, eTaMluM ja nahi paNa phogaTamAM kAma karanAra kazIka ucApata maLe ane kAma karyA vagara maLe te ja ApaNane sukha ApanuM hoya che. karI jaze tevo daDha pUrvagraha te rAkhatA hoya che. AjanA AvA kaMI paNa badalA vagara ke Consideration vagara kAma bImAra mAnasano IlAja e ja che ke dareka mANasa tenAmAM rahelI karavAnI vRtti ApaNAmAM janmajAta hoya che, paNa bacapaNathI tene "hipA - vRttine kayAreka ne kayAreka sajIvana kare ane sAva maphauccheda karavAmAM Avato hoya che. paNa te vRttine meko maLatAM ja tamAM kAma karavAnI vAtane lAMchana samajavAne badale tene jIvanane ApaNe hipA - vRttimAM AvI jaIne maphata kAma karI ApavAmAM navapallavita karavAnuM esaDa samaje to hippI thavAnI jarUra nahi AnaMda anubhavIe chIe. 1960nA dAyakAmAM amerikAmAM je hippI pravRtti zarU thaI te hippI ane mArA gAmanA sevaka hipAnA paDe ke AzramamAM javAnI jarUra nahi paDe. -kAnti bhaTTa nAmanI sAmyatA te eka akasmAta ja haze. paNa je sAcukalA krodhanuM visarjana hippI che temanAmAM badalAnI bhAvanA vagara kAma karavAnI vRtti pASa krodha agninI javALA jevo che. jema agninI javALA vAmAM AvatI hatI. vaDA pradhAna zrImatI IndirA gAMdhIe eka vacce je kai varatuM Ave te bhasma thaI jAya tema, krodhAvezamAM vakhata kaheluM ke tamAma hippI kharAba nathI, amuka sArA paNa che. AvelA mANasanA sapATAmAM je koI vyakita Ave tenI sAcukalA hippIo paisAne kharekhara hAthane mela gaNatA hatA. mAnahAni thaI jAya. krodhAvezamAM Avelo mANasa kevuM pagaluM te lokoe kAMcanamukitane prayoga mATe upADe Adaryo hato. e bharI bese tene koI aMdAja AMkI zakAya nahi. te kevuM paDyuM lokonI bhASAmAM kahIe to phrI pleneTa, phrI lenDa, phrI phUDa, phrI zelTara, bharI bese teno AdhAra tenA krodhanI mAtrA upara rahelo hoya che. phriI kodhiga, phrI mIDiyA, phrI TekanolojI, phrI heltha kera ... ane bIjuM ghaNuM ghaNuM mukata rIte bhagavAna ane bhogavavA devAno ghaNI vakhata mApadane rovA kissAo vAMcavA - sAMbhaLavA maLe temane jIvanamaMtra hato. che ke sAva kSullaka bAbata mATe krodhAvezamAM AvI gayele mAnavI sAmAjika rivAjo, daMbha ane jarUra karatAM anekagaNI saMpa- tenI patnInI hatyA karI nAkhatA hoya che. tenA kuTuMbanA sabhya ttithI abakhe AvI gayelA amerikana juvAniyAo hipI banavA sAthe paNa mArAmArI karI bese che. sAmUhika hatyAo paNa karI lAgyA hatA. paNa keTalAke mAtra uparachallI mukitane takSaNa AnaMda bese che. eTale koi evI bhayaMkara vastu che ema ApaNe levA pUratI ja A hippI-vRtti apanAvI hatI. koI mahAna ' sArI rIte jANIe chIe ema chatAM paNa krodhanA sapATAmAM ApaNe vyakita tyAgane upadeza Ape tene utkaTatAthI sAMbhaLIne pachI paNa avAranavAra sapaDAtA hoIe chIe. Ama thavuM te dareka turata ja pitAnAM tamAma kapaDAM phagAvI denArI vyakita jo pUrI manuSya mATe ravAbhAvika bInA gaNAya. paraMtu DAhya mANasanI e samaja vagara nagna bane to e nagnatAthI thAke tyAre nagnatAne pharaja banI rahe che ke, jyAre pite krodhanA vamaLamAM sapaDAya tyAre DhAMkavA pahelAM karatAM bamaNAM kapaDAM paheratI thaI jaze. himpInuM eTalI jAgRti rAkhavI joie ke AvA prasaMge krodhAnvita thavAnuM paNa evuM ja banyuM. lAMbA vALa, kaDhaMgAM kapaDAM, gAMjo, aphINa ane | game te kAraNa hoya, sAmI vyakitanuM paNa game teTaluM vicitra mukata vihArathI gaLe AvelA hippIe navuM vAtAvaraNa ane vartana hoya paraMtu te makkama banIne mauna sevI levuM joIe. navA sAthIo zodhavA pUrva tarapha haMkAryuM ane te tamAma jagyAe e samaye tamAre mauna tamane dhaNuM ja akaLAvanAruM lAgaze. evuM pharI vaLyA. pachI temanI navInatA mATenI ane parivartana mATenI mauna sevavAmAM tamane tamAruM ahama ghavAnuM hoya evuM paNa lAgaze. bhUkha bhAMgI gaI. pAchA te paisA mAgatA thaI gayA. gAMjo paraMtu tamArA maunane lIdhe je parijhama Avaze tenA lIdhe tame saMgharatA thaI gayA. lAMbA vALa rAkhavA chatAM potAnA e anokhA avazya saMtoSa - zAMti anubhavaze ane eka moTA jhaMjhAvAtamAMthI dekhAvane saMjoravAnI cIvaTa rAkhavA lAgyA. kAMcanamukita cAlI gaI. bacI gayAnI lAgaNI anubhavaze. mATe jIvanamAM dareka kSetre kyAM bhAratamAM ghaNA loko zaherI jIvanathI thAke ke sAmAjika baMdha jyAM AvA prasaMgo UbhA thAya tyAM tyAM samajapUrvaka zAMti : nathI gaLe AvI jAya tyAre temAMnA mAtra bhAgeDarivALA koI ne ane mauna sevazo te tamArA mATe te te lAbhaprada thaze paraMta koI AkAmano Azaro le che. zaherI jIvananI jhaDapathI kaMTALelA sAmI vyakita upara paNa tenI avazya sArI asara paDaze. Avo mANasa AkAmanA zAMta gatithI cAlatA jIvanamAM parovAya che tyAre prayoga satata cAlu rAkhIne jIvanamAM krodhanuM avamUlyana karatA ghaDIbhara cittanI prasannatA anubhave che. thoDI vAra te mukita rahIe, -zAMtilAla TI. zeTha mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : muMbaI-4. Te. naM. 350296 zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. 11 'prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 34 : aMka: 13. buddha jIvana muMbaI navembara 1, 1972, budhavAra zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rUA. 7, paradeza mATe ziliMga : 15 chUTaka nakala 7-40 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha dukA thI dezanA ghaNA bhAgomAM duSkALa athavA achatanI paristhiti zuM thavAnuM, evo bhAva kADhI nAkhI badhAe vadhumAM vadhu phALo ApI che. meghavArI kUdake ne bhUsake vadhI rahI che. jIvananI jarUriyAtanI prajAkIya dhoraNe karoDo rUpiyA kharcavA joIe. samAjamAM vastuo paga karI adazya thatI jAya che. moMghavArI bhaththu, pagAra- amuka varga khUba sukhI che, moTI kamANIvALe che. esesiyezana, TrasTa, vadhAre, benasa vigere mAgaNIo vadhatI rahI che. sarakAra ane kaMpanIo, ane dareka vyakita dhAre to karoDo rUpiyA jarUra bhegA bIjAo AvI mAgaNIone keTaleka darajaje svIkAre che, paNa je karI zake. araviMdabhAI maphatalAla ekalA lAkho rUpiyA kharace kAMI vadhAre maLe che te moMghavArI bharakhI jAya che. ka gA vadhe che. AvA phaDe jANItI saMsthAo ane pramANika vyakitaonI tema moMghavArI vadhe che. A viSacakamAMthI chUTavAnA koI asarakAraka mAraphata ja thAya ane pAIe pAIne hisAba rahe. bihAranA duSkApagalAM haju sudhI levAyA nathI. ghauM--khAne jaththAbaMdha vepAra LanA vakhate zrI jayaprakAza nArAyaNe ekalAe lAkha rUpiyA sarakAra hastaka karavAno nirNaya levAyo - TUMka samayamAM ja gujarAta ekaThA karyA hatA. rAjyanA mukhyamaMtrIe jAhera karyuM ke gujarAta sarakAra A varSe 6. sevAbhAvI kAryakartAoe pitAno samaya ApI A A nirNayano amala karI zake tema nathI. zrI ghanazyAmabhAIe kAmamAM lAgI javuM -- ahaMtA ke mahattvAkAMkSAthI dUra rahI, namrabhAve vAratavikatA tarata anubhavI - sarakAra pAse A mATe taMtra nathI, sevAnA kAmamAM lAgI javuM. bIjA paNa kAraNe che. bIjA sabhyo paNa vatteoche aMze Ama ja karaze. sastA anAjanI dukAne ane jIvananI bIjI jarUriyAto 7. jillA ane tAlukApaMcAyata, sahakArI maMDaLIo, benko ane sasta ke vyAjabI bhAve prajAnA madhyama ane garIba vargane maLI khAsa karI sahakArI benko, sArA pramANamAM sahAyabhUta thaI zake rahe te mATe sarakAra keTalA asarakAraka pagalA le che te jovAnuM rahe che. 8. vibhAgIya vyavasthA jarUranI che. sthAnika kAryakartAone vepArI svArthI prANI che-naphAkhorI, saMgaha vigere vadhavAnuM. sarakAre bane teTalo sAtha le. mAro anubhava che ke gAmaDAomAM paNa A mATe paNa pagalAM levA paDaze. A take sarakArane doSa daI sArA kAryakartAo maLI rahe che. athavA tenA upara AdhAra rAkhI besI rahevAthI A rAMkTane sAmano A badhuM huM lakhuM chuM tyAre paristhitinI gaMbhIratA mArI karI zakIzuM nahi. samasta prajAe ane dareka varge pUrapArtha samakSa che. A mahinAmAM paNa musIbate zarU thaI che - pIvAnuM karavuM paDaze ane kaTibaddha thavuM paDaze. dareka varga - vepArI, amaladAra, pANI ke ghAsacAro nathI, to haju 8-10 mahinA kADhavAnI che. - vakIla, dAkatara, majUra, mAleka--badhAe sAmAnya pramANikatA, pANI, ghAsacAro, anAja ane bIjI jarUriyAto - A badhAnI sAmAjika javAbadArI ane tyAganI bhAvanA keLavavA paDaze. prajA- vyavasthA karavAnI rahe che. mANasa ane pazudhana banenI bhAre kIya dhoraNe ane vyavasthita rIte moTA pAyA upara taiyArI karavI paDaze. citA che. paristhiti atyaMta vikaTa ane ApaNI pUrI TI vyApArI saMsthAo atyArathI jAge ane svecchAe kAMIka nIti kare evI che. saurASTra, kaccha, gujarAtanA keTalAka bhAge ane mahAniyama svIkAre. amaladAro lAMca-rUzvatanI lAlacane roke ane rASTranA keTalAka bhAgomAM moTA pAyA upara ane 8-10 mahinA prajA pratyenI potAnI pharaja samaje. jAgrata prajAmata evuM vAtA- | sudhI rAhatakAryonuM Ayojana karavuM paDaze. varaNa utpanna kare. sAmAjika saMsthAo ane kAryakaro saMgardita thAya bhagavAna mahAvIra kalyANakendra ane senTrala rIlIpha phaMDaane prajAne sahAyarUpa bane, tatkALa ATaluM to ochAmAM ochuM karIe: A bane saMrathAoe keTalAya varSothI dezamAM jayAM jyAM AvuM 1. badhA khoTA kharacI baMdha thAya, lagna ane bIjA prAM saMkaTa Ave tyAM zahatanuM kAma karyuM che, A vakhate A banne saMsthAgoe jamaNavAra, rIsepzananA chArA, badhuM baMdha thAya. AvI rIte ee sAthe maLI kAma karavAno nirNaya karyo che. ane vibhAgIya bacela rakama duSkALa rAhatanA kAma mATe. vaparAya - beTA ADa vyavasthA goThavavAnuM zarU karyuM che. muMbaI karoDo rUpiyAno dAnano baranA prasaMgomAM bhAga na le. najIkanA sagA ke mitra hoya to pravAha vahevaDAve evI mArI prArthanA che. paNa kaThaNa thaIne dura rahevuM, ane te aTakAvavuM. * 2. pradhAna ane amaladAroe kharekhara sAdAI ane kara 2-10-72 cImanalAla cakubhAI kasaranuM daSTAMta pUruM pADavuM. 3. sarakAra taraphathI karoDo rUpiyA rAhatamAM vaparAze ema jAhera thayuM che. AmAM vyApaka bhraSTAcAra ane durUpayega thAya che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo ane te che te ApaNe anubhava che. sajajana ane pramANika mANasanI samitio racI, sarakArI kAme upara dekharekha rahe ane je paise "prabuddha jIvananA grAhako, vAcaka ane kharacAya tene prajAne pUro lAbha maLe tevI vyavasthA karavI. sarakArI 7 lekhaka-mitrone.... kAmamAM dakhalagIrI na karavI tema dekharekhane nAme dAdAgIrI na karavI athavA tene koI lAbha uThAvavA prayatna na kare. kharekhara ja nUtana varSanI maMgala kAmanAo sarakArane madadarUpa thavAnI bhAvanAthI A kAma karavuM. mane khAtarI pAThavIe chIe. che ke sarakArI amaladAro paNa AvI sahAya AvakAraze. amaladAromAM paNa sArA pramANamAM pramANika ane sevAbhAvI mANase che. cImanalAla cakubhAI zAha..pramukha 4. duSkALanAM rAhatakAryamAM rAjakAraNane kayAMI vacce Ava cImanalAla je. zAha | 13) va na devuM. mAtra sevAbhAve, badhA vargo, badhI koma, badhA padone sudhabhAI ema. zAha | sAtha-sahakAra levo. koI rAjakIya pakSane athavA vyakitane A pari tA. 1-11-72 sthitine lAbha levA na de. 5. sarakAra karoDa rUpiyA kharcavAnI che mATe ApaNA lAkhathI Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-72 prabuddha jIvana 148 : prakIrNa noMdha aMbara carakhe TAIma megejhIna jevA pratiSThita ane bahoLo phelAvo dharAvatA patrAe satata cetavaNI ApI che. viyeTanAmanA atyAcAro amerikana gAMdhIjIe khAdI apanAvavA dezane Agraha karyo temAM mAtra prajAnA moTA bhAgane spazya na hoya tema lAge che. chUTochavAyo Athika daSTi ja na hatI. khAdI eka viziSTa jIvanadaSTinuM pratIka virodha thayo che, paNa pratiSThAnuM bhUta vadhAre baLavAna rahyuM che. amehatI. sAdAI, pramANikatA, ahiMsA vigere aneka guNonA vikAsa rikana prajA bhayabhIta che. cIna ane raziyA sAthe saMbaMdho sudharyA mATenuM sAdhana hatI, tethI gAMdhIjIe carakhAne madhyabindumAM mUka. te nikasananuM jamApAsuM che. amerikana prajA salAmatI jaMkhe che. nikasanamAM koI Adarza ke bhAvanAne aMza nathI. mekagavane kAMIka paNa khAdInuM Arthika pAsuM paNa ochuM agatyanuM nathI. jyAM rAja AdarzanI vAta karI. garIba ane habasIo tathA keTaleka aMze gArInuM koI sAdhana nathI tevA gAmaDAomAM ane khAsa karIne vidyArthIono tene sAtha maLyo. paNa mekagavarna, have lAge che, strIo mATe, gharabeThAM theDI Avaka thAya e nAnIsUnI vAta nathI. zakitazALI vyakita nathI. cUMTaNIpracAramAM lAMcaruzvata, bhaya, AmAM aMbara carakhAthI eka krAnti AvI che. hamaNAM 11mI lAlaca, dhamakI, badhA hathiyAro ajamAvAyA che. nikasananA mANase khATI sahIthI chApAmAM patra lakhe, DemokreTIka pakAnI miTiMga okaTobare rAjakoTamAM zrImati IndirA gAMdhIe aMbara carakhAnuM teDe, jAsUsI kare, dhAkadhamakI Ape. A ati kharcALa cUMTaNImAM pradarzana joyuM ane 2500 bahenane aMbara carakhA upara kAma karatI paisA meLavavAnI rItarasamonA ahevAlo TAIma megejhInamAM vAMcI nihALI tyAre garIbI ochI karavAmAM aMbara carakhe keTalo bhAre Azcarya thAya. nikasanane sADA cAra karoDa raeNlaranuM kharca thaze. moTo phALo ApI zake che tenI khAtrI thaI. saurASTra Big corporations no tene Teko che. khANAM apAya temAM eka bhANAMnA 1,000 Dolara. nikasanane madada kare tevA vepArI, racanAtmaka samiti, jenA zrI DhebarabhAI pramukha che, te varSothI udyogapati ane vyakitaone tene badalo maLe. pramukhanI vizALa saurASTramAM khAdI utpAdananuM moTA pAyA upara kAma kare che. aMbara sattAne temane lAbha maLe. A paDayaMtra eTaluM vyApaka ane bhayAnaka carakhAe A kAmane khUba vega Apyo che ane gAmaDAomAM che ke sAmAnya mANasa potAnI jAtane ni:sahAya mAne che ane rojagArInuM pramANa vadhAryuM che. divasanA 8 kalAka kAma kare te ochAmAM hatAza thaI niSkriya bane che. prajAne moTo bhAga Ave hoya che. paNa sattA ane saMpatti jenA hAthamAM che te thoDA samaya mATe potAnuM ochA be rUpiyA majurI maLe. eka kaTuMba divasanA 5-6 rUpiyA dhAryuM karI jAya che. paNa aMte adha:patana ane vinAza che. kamAI zake. aMbara carakhAnI kIMmata aMdAja450 rUpiyA che. haptAthI avaLA upAya : kharIdavAnI sagavaDatA ApI che. saurASTra racanAtmaka samitinA A Cecelti atst legat yai Abolitionist Conference kAmamAM lagabhaga 25,00 mANaso kAme lAgyA che, jemAM 22,000 maLI hatI temAM vezyAvRtti ane vezyAvADA (Brothels) vize kAMtanArI bahene che. mAlanuM utpAdana lagabhaga 6 karoDanuM che ane vicAraNA thaI. A purANo prazna che. badhA dezamAM che. dareka mANasa lagabhaga eka karoDa rUpiyA kAMtanArAne rojagArI maLe che. have 6 pitAnA anubhava ane prakRti mujaba A viSaye abhiprAya dharAve trAkane IlekiTrakathI cAle evA carakhA mATe prayoga thaI rahyo che che. buddhipUrvakanA svaccha ane niSpakSa vicAraNA mATe bahu AvaatyAre paNa aMbara carakhA upara ghaNuM bArIka sutara taiyAra thAya $121 tel. This is a most irrational field of man's life. che. khAdI pratye azraddhA thatI jAya che tyAre A hakIkate eka navI dareka dezamAM tene mATe kAMI ne kAMI kAyadAo hoya che. dArUbaMdhI peTe dizA khele che. zaheramAM vasatA ApaNe ochAmAM ochuM eTaluM AvA kAyadAno amala paNa moTe bhAge niSphaLa jAya che. karIe ke khAdInI vaparAza vadhe to e pavitra kAryamAM madada thAya. e IsTreTeDa vIkalInA vidvAna taMtrI zrI khuzavaMtasiMhane abhikhAsa karI A varSe duSkALa che tyAre aMbara carakhe ghera ghera pharato prAya A bAbatamAM jANavA jevo che. teo jaNAve che " A thAya to kAMIka rAhata thaze. viSaye je kahevAmAM Ave che temAM --daMbha (Sanctimonious tone) amerikA kayA mArge ? hoya che. A viSayamAM bolavAvALAne anubhava hotuM nathI. (nyAyA dhizane gunhAnA anubhavanI jarUra hoya che?) teo kahe che, A InDiyana ekasapresanA vidvAna taMtrI phrenka merAIjha 22-10-72 bAbatamAM ghaNI atizayokita thAya che. A praznane bahu mahattva nA eka lekhamAM jaNAve che: ApavAnI jarUra nathI. anna, raheThANa, zikSaNa, rojagArI jevA In America, politics is normally equated with mahatvanA prazna ApaNI samakSa paDayA che tyAre A prazna pAchaLa corruption and the spectacle of an honest politician ApaNI zakitane vyaya karavAnI jarUra nathI. polIsa khUna, in the Capitol would be almost as breath-taking as Ta, kALAbajAra vagere gunAo aTakAvI zakatI nathI tyAre the spectacle of Christ walking the earth again. vezyAvADAo upara dhADa pADavI ke bajAra strIone pakaDavA polIsane zrI morAIjha amerikAnA virodhI nathI. chatAM temane AvuM uttejana ApavAnI jarUra nathI." lakhavuM paDayuM temAM jarA paNa atizayokita nathI. amerikana pramu pachI A prostitution nA praznano kema ukela karavo khanI cUMTaNI 7 mI navembare thaze. chellA cha mahinAmAM amerikAmAM tene upAya sUcave che. banela banAve, zrI morAIjhe lakhyuM tenuM pUruM samarthana kare che. The only way to abolish prostitution is for the amateur to drive out the professional. nikasananuM taMtra, InDiyana ekasapresanA amerikAnA anubhavI " "Permissive sex does not breed prostitution; it khabarapatrI parasarAmanA kahevA pramANe, one of the most corrupt reduces its incidence. and unscrupulous in "American History puravAra thayuM badhA dArU pItA thAya te koIne dArUDiye kahevAya nahi. che. chatAM nikasana meTI bahumatithI cUMTAI Avaze ema lAge saMyamahIna (Permissive) strI-purupavyavahAra hoya te prostitution che. prazna thAya che ke AvuM kema? zuM amerikana prajA pitAne rahe nahi, samAjano mATe varga saMyamI hoya te bIjane vyabhicArI AtmA gumAvI beThI che? badhA naitika mUlyo neve mUkayA che? ke asaMyamI kahevAya. paNa permissive society mAM koI pratye amerikana prajA nikasananA bhraSTAcAra ane amAnuSI atyAcArathI AMgaLI cIMdhavApaNuM rahe nahi. ajANa che? nA. It is certainly for want of public expo- - avaLI mati hoya tyAM avaLA upAya ja sUjhe. saMyamanI sure. A badhA duSkRtya AgevAna vartamAnapatro ane vyakitaoe vAta na gamatI hoya te bIjo vicAra kema karI zake? pikAra karIne ughADA pADayA che nyu rka TAImsa, vaoNziMgTana pesTa, 26-10-72 cImanalAla cakubhAI Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-1972 prabuddha jIvana Aja Aja bhAI ekavAra navA varSe meM eka saMkalpa karyo hato. A saMkalpanuM huM pAlana karI zakayo chuM ane e sauthI vadhu phladAyaka nIvaDayo che. varSo pUrve meM karelA e saMkalpa hatA: mArAmAM je lAsariyApaNuM hatuM. kAmane TALavAnI, mulatavI rAkhavAnI mArAmAM je vRtti hatI ene mAre aMta ANavA joIe. e divaseAmAM koI paNa kAmane TALavAnI vRttie mArAmAM UMDAM mULa ghAlyAM hatAM. nirNayo levAnA mane sakhata aNagamo hato, muzkela ke aNagamatA kAmeA huM TALyA karatA. koIpaNa javAbadArInuM dabANa vadhavA lAge ema huM ene hAtha dharavAnuM vadhArene vadhAre TALyA karatA hatA. AmAM huM pUrepUro phasAI jAuM evA kharekharo bhaya mArI sAme UbhA thayA hatA. samatola magajavALA mArA eka mitre mane A vize thoDA zabdo kahyA ane huM mArI samasyAne spaSTapaNe joI zakayo. mArA mitre mane kahyuM: 'tuM ema mAnatA lAge che ke tAruM A lAsariyApaNuM tArA vyakitatvamAM jaDAI gayeluM che athavA to e eka asAdhya roga che. tAruM A lAsariyApaNuM bemAMthI eke nathI. e eka kharAba daiva che ane bIjI badhI TevAnI mAphaka A Tevane paNa toDI zakAya che. tuM paNa tArI A Tevane, e tane bhAMgI pADe e pahelAM cheDI daI zake che.' A cetavaNI mArA hRdayasoMsaravI UtarI gaI. mArI A samasyAnuM nirAkaraNa thAya tyAM sudhI enI pAchaLa maMDayA rahevAno meM nizcaya karyA. A daramiyAna A vize me keTalAka mArgadarzaka siddhAntA tAravyA, je peAtAnAM kAmane mulavI rAkhavAnI manevRtti dharAvatA bIjAone paNa upayogI thAya tema che. A rahyA e siddhAnto. lAsariyApA" e nirdoSa-hAnikAraka nahi evI nAnI Teva mAtra che e mAnavAnuM cheADI dejo. ghaNA dhaMdhAdArIo eTalA mATe niSphaLa jatA hAya che ke teo mahattvanA nirNayA levAnuM TALyA kare che. keTalIkavAra loko mRtyu pAme che, kemake emaNe dAkatara pAse javAnuM TALyA karyuM hoya che. lAsariyApaNuM e bina-mahattvanI kharAba Teva mAtra nathI, e to eka eve setAna che je tamArI mahattvAkAMkSAne kuMThita kare che, tamArA sukhane nAza kare che ane keTalIkavAra tamArA mRtyunuM kAraNa paNa bane che. lAsariyApArlR parezAna karatuM hoya evuM eka kSetra pasaMda karo ane tyAM enA para vijaya meLavo. vyAkhyAna ApavA javA mATe pahelAM mane jyAre vinaMti karavAmAM AvatI tyAre huM e vinaMtine svIkAra karI zakuM tema nathI e jANavA chatAMye mane lokone nA pADavAnuM gamatuM nahi ane eTale e vize nirNaya levAnuM huM DhIlamAM nAkhyA karato hato. paNa pachI jayArathI me mArI jAtane jhaDapathI nirNaya levAnI pharaja pADavA mAMDI tyArathI huM vadhAre AnaMdamAM rahuM chuM ane jemane mArI sAthe kAma pADavAnuM AvyuM che emane paNa ethI AnaMda thayo che. A rIte tamArA jIvananA eka kSetramAM paNa lAsariyApaNAnI-kAmane DhIlamAM nAkhavAnI - vRttinI pakkaDane toDI pADaze to tame rAhata anubhavaze! ane tamane vijaya meLavyAnI je lAgaNI thaze ethI bIjA kSetrAmAM paNa e manovRtti cheDavAmAM tamane madada thaze. je kAma prathama karavAnAM hoya e nakkI karo ane pachI eka vakhate eka ja samasyA para dhyAna kendrita karo : adhUrAM kAmonA DhagalA ane lAsariyApaNuM e baMne lagabhaga sAthe ja jovA maLe che. je mANasanA meja para dasa adhUrAM kAma paDayAM hoya enI moTA bhAganI nirNayazakitanA vyaya to emAMthI prathama karyuM kAma hAtha dharavuM e nakkI karavAmAM ja thaI jAya che. koIpaNa be kAma ke javAbadArIonuM mahattva ekasarakhuM hotuM nathI. mArAmAM jayAre lAsariyApaNuM hatuM tyAre ghaNIvAra huM mahatvavinAnA sAmAnya kAmomAM rokAyelA rahetA ane mahattvanAM kAme pratye dhyAna ApatA nahi. paNa have evuM thatuM nathI, kemake prathama karavAnAM kAme vize nirNaya letAM huM zIkhyo chuM. bIjA divase karavAnA kAmeAnI noMdha Aje divasa daramiyAna hu karato jAuM chuM ane rAtre enAM mahattva anusAra kramavAra enI yAdI karI lauM chuM. bIjA divase kramavAra e kAma huM hAtha dharuM chuM. eka kAma pUruM karIne enAM para cokaDI mAratAM mane AnaMda thAya che. 2 149 atyAre A sAva prAthamika vAta che, paNa bIjuM kAma hAtha dharatAM pahelAM eka kAmane pUruM karavAthI samaya ane zakitanA ghaNA bacAva thAya che. AmAM calita na thavAya e mATe manamAM barAbara nizcaya karI levA jaoNIe. koIka vAra mAre mArI jAtane kaThora rIte kahevuM paDe che: 'tArI sAme je kAma paDayuM che e pUruM thAya tyAM sudhI tAre A khurazImAM ja jaDAI rahevAnuM che'. ekavAra mana A zistano svIkAra kare pachI Avazyaka zakita paNa vahevA lAge che. samayamaryAdA paNa rAkhavI joIe: koIpaNa kAma karavA mATenI samayamaryAdA khAnagI rIte, potAnA manamAM nahi paNa bIjA loko paNa jenA vize jANatA hoya ane tame enuM pAlana karazeA evI apekSA rAkhatA hoya e rIte samayamaryAdA bAMdhavI joIe. khAnagImAM, potAnA manamAM bAMdhelI samayamaryAdA pratye durlakSa thaI zake che. sauthI vadhu muzkela samasyAne TALazA nahi: sauthI vadhu muzkela samasyAne TALavAno prayatna karIe e kadAca mAnavasahaja vRtti haze, paNa chevaTe emAMthI vadhu moTI muzkelI UbhI thavAno saMbhava rahe che. varSo pahelAM huM kAgaLa-patrono Dhagalo laIne besato. pahelA kAgaLamAM koI muzkela samasyAnI vAta hoya to huM ene ekabAju mUkIne jene sahelAIthI javAba vALI zakAya tema hoya evA kAgaLa zodhI kADhato. AnuM pariNAma e AvatuM ke theADA vakhatamAM javAba ApyA vinAnA patronA be-traNa thelAe bharAI jatA ane pachI mAre ene nikAla karavA mATe doDadhAma karavI paDatI ane meDI rAta sudhI kAma karavuM paDatuM hatuM. eka divasa mArA eka mAnasazAstrI mitre mane kahyuM: 'tuM bhUla karI rahyo che. muzkela patrAnA javAba ApavAnuM DhIlamAM nAkhavAnuM tu cheADI de. ene ja sauprathama nikAsa karI nAkha. Ane lIdhe tane je protsAhana maLaze e tArA bAkInA kAmane pUruM karavA mATe tane preraze.' meM A rIta ajamAvI. enI vAta sAva sAcI hatI. saMpUrNatAnI vRtti niSkriya na banAvI de enI kALajI rAkhavI joIe. keTalAka leko amuka kAma eTalA mATe hAthamAM letA nathI ke emane covA Dara hoya che ke kadAca te ene saMpUrNa rIte karI zakaze nahi. eka divasa eka mahilAe mane kahyuM: mArA eka mitranA patinuM avasAna thayuM che, ene huM kAgaLa lakhavA mAguM chuM, paNa AzvAsanano patra lakhatAM mane AvaDatuM nathI. huM je anubhavuM chuM ene kaI rIte vyakata karavuM e huM jANatI nathI. me" pUchyuM : 'tamane kevI lAgaNI thAya che?" eNe kahyuM : "mane khUba ja du:kha-aphsosa thAya che, mane e strInA ja vicAra AvyA kare che. mane enA pratye sneha che ane huM ene mATe prArthanA karuM chuM. meM enA A zabdo eka kAgaLa para utArI lIdhA, ene e kAgaLa ApatAM meM kahyuM: 'tame ATaluM lakho e praryApta che. tamArA mitrane A vakhate koI sAhityika racanAnI nahi paNa aMtaramAMthI AvelA AvA thoDAka zabdonI ja jarUra che. mArAmAM je lAsariyApaNuM hatuM. kAmane TALavAnI vRtti hatI emAMthI chUTavA mATe meM A badhI rIto ajamAvI hatI. Ane lIdhe chevaTe mArAM valaNamAM mULabhUta parivartana thayuM. tamArI AsapAsa najara karazeA to tame paNa svIkAraze ke jemaNe lAsariyApaNAnI zRMkhalAne toDI che, jemane emanA hAtha paranuM kAma karavAmAM saMtoSa maLyo che, teo kharekhara sukhI mANaso che. te AturatA, utsAha ane sarjakatAthI chalAchala bharelA hoya che. tame paNa AvA thaI zako che. [DaoN. normana vinsenTa pIlanA lekha parathI : TUMkAvIne] Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 prabuddha jIvana tA. 1-11-72 ke sAmUhika cetanA ja - ApaNuM A durdeva che ke bhAratamAM jabaro mATe samUha che, vyakita e Akhare zuM che? e koI addhara janmatI, addhara + paNa sAmuhikatA nathI. samAja che, paNa sAmAjikatA nathI. vyakitagata laTakatI ane addharatAmAM ja zUnyAvakAzamAM visajita thaI jatI vikAsanA kSetre ahIM vyakitatva mAnavatAne merudaMDa banI zake teTalI harita che? AMgaNAmAM gulAba khIlyuM che, te tenI AjubAju uMcAIe caDhI jAya che, paNa janasAdhAraNa medAnastare paNa nathI rahetuM, kAMTA, zAkhA, pAMdaDAM, mULiyAM, khAtara, dharatI, havA, pANI, prakAzaaTavAI jAya che UMDI khINAmAM. mAnavakuLanA mukuTamaNi samA rAma, ema aneka saMdarbhothI e vIMTaLAyeluM che. A saMdarbhene TALIne gulAba kRSNa, buddha-mahAvIra, paramahaMsa, vivekAnaMda, gAMdhI-vinobA jevA Ama khIlukhI hasI zakayuM hota? mAnava e saMtAna che, saMtati aneka mahAmAnavo ahIM ja pedA thayA che ane chatAMya samagra samAja che, emAM AgaLa -pAchaLa kaMIka taMtu saMdhAya che. e kAcA sUtaranA Aje kayAM Ubhe che? dUdhanI malAI uttamottama paNa dUdhanI sarerAza tAMtaNe baMdhAIne prANa pragaTa thAya che eTale ja mAnavajIvanamAM guNavattA nimna staranI. AvuM zA mATe? e viSaya AtmaglAnine prema e sarvopari vastu sAbita thaI che. mAnavI jyArathI cAhavA nahIM paNa AtmasaMzodhanane avazya che. mAMDe che, e kSaNathI ja enuM samAjanA kSetramAM padArpaNa thaI jAya kadAca ene mATe thoDeghaNe aMze javAbadAra che ApaNuM tattva- che. potAnA nAnakaDA gharamAMthI bahAra paga mUkatA veMta samAjanuM jJAna. bhAI-bhAMDuM, mA-bApa, suta-dArA ane AkhI duniyAdArIA kSetra AraMbhAI jaya che ane kayo mANasa AkhI jiMdagI pitAnA badhuM nakAmuM che, emAMnuM kazuM sAthe AvavAnuM nathI. badhAMnI la5 choDa gharamAM purAI rahI zakayo che? mAnavane game teTale hINe cItara, ane prabhune tuM bhajI le. vyakitagata vikAsa, vyakitagata sAdhanA, AdimAnava sudhI pahoMcI jAo to paNa ghare bAhire vRtti e vyakitagata me ...e ja sAdhanApatha rahyo. pariNAme sAmuhika cetanA, mAnavanI svAbhAvika, janmajAta vRtti che. mANasanI kamabakhatI sAmuhika puruSArtha ane sAmuhika vikAsa ApaNe khIlavI zakayA nahIM. e che ke du:khanI jema sukha paNa e ekale bhegavI zako hakIkatamAM vyakita jeTalI Thesa vastu che, nakkara hakIkata che, teTalo nathI. sukha du:khamAM e bhAgIdArI Icche che. jyAM bhAgIdArInuM tattva ja samAja paNa eka nakkara vAstavikatA che. vyakita ane samAja Ave che tyAM vyakita vistare che ane vistArane ApaNe kaI kSitie baMne eTalI paraspara saMkaLAyelI vastu che ke ekane chAMDI bIjAne jothI bAMdhI zakavAnA chIe? jyAMsudhI zAzvatInI carama sImAe vicAra karavA jatAM ekAMgItA acUka Ave. e baMne paraspara pUraka pahoMcatI haze tyAM sudhI vyAptinI kSitijo vistaratI jaze. pitAnA . ' che. vyakitanuM utthAna samAjane paripuSTa kare che. paripuTa samAjavyakita- TacUkaDA deha pata maryAdita prema brahmAMDavyApI samaSTi sudhI vistarata gata jIvanamAM paraMtuSTine anubhava karAvI zake che. svarUpe arUpa nahIM rahe, tyAM sudhI mAnavane AtmasamAdhAna jaDavAnuM nathI. eTale hovA chatAM samAjanI hasti InkArI na zakAya teTalI nakkara che. sAmuhika sAdhanA paNa koI popakAra, sevA ke samarpaNa mATe nae, paNa vyakita ane samAja maLIne eka paripUrNa citra khaDuM thAya che. jema jIvananI parama prAptavya anubhUtine AtmasAt karavA mATe. dADamanA phaLamAM dANA, ema samAjamAM vyakita. dADamanA dANedANA sAmAjika saMdarbhanA anusaMdhAmAM paNa vyakita zvAsocchavAsa e paNa nakkara satya ane dADamanuM AkhuM phaLa e paNa nakkara satya. te enAM pitAnAM be phephasAMthI ja leze, joze to enI be AMkha dADamanA aNue aNumAMthI rasa sacAyo che tyAre pelo dANedANA e ja, tema chatAM ya A saMdarbha badalAI jaze. tyAra pachI bhale rasALa banyA che ane e dANedANA che tyAre te dADama che. Ama e nAnakaDA dehamAM vasate haze chatAM ya te brahmasthita haze. savAla baMne ekabIjA mATe dhAraNArUpa che. vyakitagata vikAsa vagara samAja daSTi badalavAne che. sAmAjika daSTi jo jIvanamAM khUlI jAya te samRddha banI zake nahIM ane samAjane bAju para mUkI meLavelI mANasanuM khAvuM - pIvuM, paheravuM - oDhavuM, badhAM para kaMIka judo raMga vyakitagata siddhi mAnavajIvananI sArthakayanI caramasImAe pahoMcADI caDhI jAya che. zake nahIM. AraMbha vyakitathI karI samaSTine mAdhyama banAvI prabhutAne mAnavajAtinA vikAsanuM AjanuM A kramika pagaluM che. AjanA zodhavA jaIzuM te kadAca e svayaM ApaNuM ghara pUchatI Avaze. ghaNIkharA putrane ukelAI jaze, jo samAja e mAnavakuLanuM ekama banaze Ama jovA jaIe te sAmUhika mekSanI vAta ApaNA deza te. khAsa karIne bhArata mATe A vRttine khIlavavI e anivArya mATe navI nathI. bALabhakata prahalAde ja gAyuM che ke A badhA lekone che. sAmAjika guNavikAsa, sAmAjika cAritraghaDatara e A chADIne mane jo mokSa maLavAna hoya te mane e mokSa na khape. dezanI prANarakSA mATenuM amRtadAyI auSadha nIvaDI zake. paraspara yudhiSThire paNa gAyuM ke : javAbadArI e AjanA roganuM supaya haze. aMtima manuSyanI na tvahaM kAmaye rAjyam na svarga na punarbhavam : kadI ya na bhUlAtI yAda e A roganI parahejI nIvaDaze. aucityakaamye duHkhataptAnAm prANinAmAtinAzanam / bhaMganI maryAdA vaTAvAya, surucihAni thAya eTalI hade vaiziSTraya bIjuM kazuMna joIe, sivAya prANImAtranuM du:kha maTe. buddha-gAMdhIe bhAgavatA saMkeca UbhA thaze te eka svastha samAjanI dizAmAM paNa e ja vAta karI ane Aje vinobA paNa rokI ThokIne eka ja , ApaNe AgaLa vadhI zakIzuM. svairichaka garIbI, paraspara javAbadArI, vAta kahI rahyA che ke sAmUhika samAdhi e vijJAnayuganI aparihArya sArvatrika svacchatA vigere guNo khIlaze te nAgarikatAnI dizAmAM mAMga che. baMgALamAM rAmakRSNa paramahaMsanA rAmAdhisthAne emane ghaNAM navAM dvAra khUlaze. sAmuhika samAdhi' zabda sUjhayo hato ane tyArabAda e zabda upara ane tyAre bhakita ane adhyAtmanuM eka navuM saMkrAMta svarUpa bhAgya, vizleSaNa ane vividha prayAgAnA aneka saMpuTa caDhatA rahyA che. pragaTa thaze. kadAca tyAre himAlayanI uoMgatAne batA gAMdhI pedA zuM che A sAmUhika sAdhanA ane sAmuhika samAdhi? vyakitanuM nahIM thAya paNa e gaganacuMbI parvatarAjanI mATI jamIna para balidAna mAgI, vyakitatvane haNI enuM khAtara banAvI koI vizALa patharAI jaIne AkhI taLeTIne urdhvamukhI jarUra banAvI zakaze. vaTavRkSa UbhuM karI levAnI dAnata emAM chupAyelI che? AmAM vyakitane sAmAnya mAnavInuM vibhUtimatva jyAre pragaTa thaze tyAre gaurIzikhauvekhIne kaMIka sAmudAyika maLatara gharabheguM karI levAnI himAyata romAM ja nahIM, paNa jamInanA kaNekaNamAM varSa patharAze. ekeche? vyakitanA jIvanabAgane ujALI samAjamAM vasaMta khIlavavAne eka mAnavInI e brahmacaryAmAMthI jIvananuM anekhuM saundarya janmaze. AmAM prayAsa che? ane dharatImaiyAnI sunI goda bharAI jaze. - mIrA bhaTTa Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-72 prAddha jIvana * gAMdhIjInuM 'rAmanAma mahAtmA gAMdhIjIe prabodhelA 'rAmanAma'nI vAta koNa nathI jANatuM ? e bAbatathI ajANa hoya evA keLavAyelA bhAratIya jana bhAgye ja maLe. vaLI e mahApuruSanA svargArohaNa pachI. navajIvana prakAzana maMdire e'rAmanAma' zIrSakathI eka pustikA taiyAra karAvarAvIne gujarAtImAM tema ja aMgrejImAM pragaTa paNa karAvI che. parantu emAM saMgrahAyelAM saghaLAM lakhANa vAMcI javA pachI gAMdhIjIe kayA 'rAma'ne mATenuM, rAmanAma levAnuM prabodhyuM hatuM tene spaSTa khyAla bhAgye ja Ave che. vAcakono moTo bhAga te evuM mAnI rahetA dekhAya che ke sItApati rAmacaMdra agara tA kauzalyAnaMdana rAma sivAya bIjA kayA rAmanI vAta gAMdhIjI kare ! parantu tene lagatI sAcI vAta jANavA jevI che eTale tenI cAkhavaTa khuda gAMdhIjIe eka rAmanavamInA utsava prasaMge ApelA bhASaNamAM karI hatI ane te bhASaNane 'navajIvana'nA tA. 1- 4- 1928nA aMkamAM 'tAranAro rAma' e zIrSakathI pragaTAvavAmAM paNa AvyuM hatuM. parantu evA upayogI bhASaNane sau koInA durbhAgye 'zamanAma' nAmanA pustakamAM saMgrahavAnuM rahI javA pAmyuM che. eTale gAMdhIjIe praznapelI sAcI vAtano pracAra joIe teTalo thavA pAmyA nathI. A rahyuM temAMnuM eka nAnuMsarakhuM avataraNa, je dvArA gAMdhIjI zuM kahI gayA che te samajI zakAze : "ApaNe je rAmanA guNa gAvA che te rAma vAlmikinA rAma nahi, tulasI rAmAyaNanA rAma nahi,jo ke tulasI rAmAyaNa mane atyaMta priya che ane ene huM adritIya graMtha mAnuM chuM; e vAMcavA mAMDuM tyAre vAMcatAM dharAto nathI; to paNa ApaNe Aje tulasIdAsanA rAmanuM smaraNa nathI karavAnuM ke nathI giradharakRta rAmAyaNanA rAmanuM. te pachI kAlidAsanA ke bhavabhUtinA rAmanuM to zAne ja? bhavabhUtinA uttararAmacaritamAM bahu sauMdarya che, paNa emAM e rAma nathI ke jenuM nAma laIne ApaNe tarI zakIe, athavA jenuM nAma du:khane vakhate lIdhA karIe. asahya vedanAthI pIDAtAne huM kahuM chuM ke 'lA rAmanAma'; UMgha na AvatI hoya to paNa kahyuM ke "lA rAmanAma'. e rAma te koI dazarathanA kuMvara ke sItAnA pati rAma nahi. e dehadhArI rAma ja nahi. je ApaNA hRdayamAM vase che te dehadhArI rAma hoya ja nahi. aMgUThA jevaDI vastu hRdaya ane tenA paNa koI UMDANamAM je rAma samAyo che te rAma dehadhArI hoya ema bane nahi, athavA tA te koI varSanA caitra mAsanI navamIe janmyA ema na ja kahevAya. e tA ajanma che. e te pRthvIne pedA karanAra che, saMsAranA svAmI che. eTale, je rAmanuM ApaNe smaraNa karavA IcchIe chIe ane jenuM smaraNa karavuM joIe, e rAma ApaNI kalpanAnA rAma, bIjAnI kalpanAnA rAma nahi .......... ApaNe pUjA karIe aMtaryAmInI. e aMtaryAmI je saunA aMtaramAM che, chatAM sauthI judA che ane saunA svAmI che. ene ja vize Aje ApaNe gAyuM ke 'nirbala ke bala rAma' .........emAM to e rAma je badhAne sAmAnya che, chatAM jene koI oLakhI nathI zakatA te rAmanuM ApaNe smaraNa karIe chIe. A aMtaryAmI rAma ane kRSNamAM bheda nathI." AthI vizeSa jANavAnI laganIvALAe e asala lakhANa ja mananapUrvaka abhyAsavuM ghaTe. 'rAmanAma' nAmanA pustakamAM saMgrahAyelAM 42 lakhANA samUhagata rIte je samajAvI rahyahyAM che te karatAM aneka gaNI ucca koTinI samajaNa sane 1928mAM apAyeluM gAMdhIjInuM e bhASaNa ApI rahe che ane gAMdhIjInAM manana cintanamAM rahelI alaukika vyApakatAnAM darzana karAve che. mahApuruSo keTalAka zabdo tenA laukika arthamAM nahi, paNa potIkA khAsa arthamAM vApare che e jagajAhera che. --tribhuvana vIrajIbhAI hemANI dhyAnamAM rahe ke sadarahu bhASaNa 'tAranAro rAma' e zIrSakathI gAMdhIjInAM dharmaviSayaka lakhANonA saMgraharUpa 'vyApaka' dharmabhAvanA'mAM paNa pRSTha 252 thI 255 upara saMgrahAyeluM che. 151 amerikAnuM jIvana [kSI vimaLAbahena ThakAra hAla amerikAnA pravAsa karI rahyAM che. zrI prabhAbahena maracaMTa A pravAsanA paripatro mokalAve che. temanA tA. 31-7-'72nA paripatramAMthI tAravIne nIcenA bhAga ahIM prakaTa karIe chIe. -taMtrI] amerikA to mahAsamuddhizALI deza che, paraMtu khUna, cArI tathA lUMTaphATanA banAvA to roja banatA rahe che. ahIM manuSyane mAravAmAM to jarA paNa areMkAro nathI. ahIMnA kissA sAMbhaLIne to ApaNe hebatAI jaIe. garIbImAMthI AkhuM gunAhita mAnasa udbhave te samajI zakAya tema che, paraMtu AvA aizrvaryazALI pradezamAM AvA gunAo bane te paNa kevuM Azcarya pamADe che ! mAnava mAravA te teA ramata che. mAnavanI koI kiMmata nathI ... kAma (seksa) ane kephI pINAM to jIvananuM mukhya kendra che. ame jayAM rahIe chIe te latto ghaNA sArA gaNAya che. tema chatAM paNa amane sUcanA che ke zatre ekalAM pharavA nIkaLavAnuM nahi. A badhuM lakhatAM eka kisso lakhavAnI IcchA thaI jAya che. ekavAra sAnaphrAnsiskothI ame barkalI AvyA. cAvI lagADIne daravAjo kholyo. mArAthI cAvI daravAjAmAM ja rahI gaI. ame to suvA cAlI gayAM. daravAjo aMdarathI baMdha karyo. bahAra daravAjAmAM cAvI laTake. bIje divase savAre karavIna didinI TapAla ApavA AvyA. meM daravAjo kholyo. prathama to mane kahevA lAgyA ke mAre tane laDhavuM che. me' Akho phADIne laDhavAnuM kAraNa pUchyuM. eNe mane cAvI batAvI. mane te eTalI zarama AvI, mArA vismaraNa mATe, mArA manathI huM lajAI marI. sAthe sAthe eNe mane kahyuM, prabhunAM bALako ArAmathI poDhI gayAM hatAM ane prabhu emanI paheredArI karatA jAgatA drAra para UbhA hato. sAthe ja e divase prabhue ja paheregIranuM kAma bajAvyuM. ahIM eka bArIbAraNuM paNa khulluM rAkhI zakAya nahi. daravAjAmAM sAMkaLa hoya che teTalA ja daravAjo khAlIne jovAnuM hoya che. pachI ja dAkhala karavA devAnI vAta hAya che. ahIM jarA paNa gAphela rahlA ke gayA. ahIMnuM jIvana atyaMta sAvadhAnI mAgI le che. mane to huM ahIM AvI chuM tyArathI ja vAtAvaraNa bhAre jaDa lAge che. A mazInanA pradezamAM mAnavI paNa maMtra jevA ja thayo che. gaLA sudhI jaDatAe praveza karyo che. lAgaNIbhAvane saMcAra karavAnI jagA bacI nathI eTalI jaDatA ahIMnAM maMtrAe manuSyane arpI che, ane manuSya te te rAharSa svIkArI che. koIne koInI paDI nathI. koI mAra khAta hAya, koI maratA hoya to loko laherathI jae che, bacAvavA doDatA nathI. maravAnA ane saMDovAvAnA Dara che. eTale najara samakSa manuSyane maravA de che. AvI che ahiM mAnavanI kiMmata, yaMtrAe saMvedanazIlatAnuM gaLuM ghoMTI dIdhuM cheA che amerikAnI ekabAju. bIjI bAju loko navuM ne navuM zodhavAnuM sAhasa paNa dharAve che. kAma karavAmAM jhaDapIM che. ahIM kAmacArI karatA nathI. chatAM mane te rAvaNanI laMkA jevuM lAge che. bhale ne te sAnAnI hoya, paNa asuranI te asuranI. emAMthI suronI saMvAditA kayAMthI pragaTe ? AvA pracaMDa aizvaryamAM paNa manuSya AMtarika rIte bhayaMkara ka gAliyata veThI rahyo che. bahAranI skUla amIrI ane aMdaranI garIbI--kaya jIvananA meLa jAmatA nathI. amerikA pAchaLa gAMDA bananAra lokone joI mane Azcarya thAya che. hA, sAyansa ane Tekanolo jInI daSTithI ahIMnA mAnava ghaNA ghaNA AgaLa che. ghaNA vikAsa sAdhyo che. paraMtu maMtra sAthe jIvatA mAnavIya saMbaMdho tUTatA jAya che. je mAnavIya saMbaMdhothI manuSyanA AMtarika vikAsa thAya, aizvarya vadhe te saMbaMdho nahivata che. mAnava A rIte badhAthI tUTayo che, ekalAaTUlA banyo che. mAnavanI A yAtrA karyAM jaIne Takaze. Izvara jANe ! prabhA pararAMTa 15,[16/11/ Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 prabuddha jIvana tA. 1-11-72 " vivekAnaMdanI dharmadaSTi ; [gata paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM che. amRtalAla yAjJike "vivekAnaMdanI dharmadaSTi e viSaya upara ApeluM vyAkhyAna ahIM pragaTa karavAmAM Ave che. -taMtrI) A paryuSaNa vyAkhyAnamALAnuM dhyeya ghaNuM udAtta rahyuM che. karavAM paDe che tevAM apamAna ane yAtanAo khUba sahyAM hatAM. mAnavIguNone utkarSa thAya evAM saMskArapreraka ane bauddhika pravacane dezanI garIbAIthI temanuM hRdaya dravI UThatuM. ekavAra jayAre javAM e tenuM eka mahattvanuM aMga che. svAmI vivekAnaMdanI teo jUnAgaDha - porabaMdara vaccenA koIka sthaLe hatA, tyAre garIbI sAdhanA ane siddhimAM paNa mAnavIguNone utkarSa thAya tevI daSTi dUra karavA mATe samRddha pazcimI dezomAM javAno vicAra AvyuM kendramAM rahI hovAthI meM A viSaya pasaMda karyo che. vivekAnaMdanI sAdhanA hato. e samayamAM ekAda garIbAIne kAraNe thayelA koIkanA maraNanA ane siddhimAM sarvadharmanI bhAvanA paNa parivyApta thaI che. sarvadharmanuM chApAmAM samAcAra hatA. A ghaTanAthI emanuM dila dravI UyuM. tattva samajavAno prayAsa A vyAkhyAnamALA daramiyAna thato hoya e raDI paDayA. porabaMdara gayA tyAM emane eka paMDitanI sAthe paricaya che tethI A viSaya tene anurUpa che ema huM mAnuM chuM. thayA. baMnee vedAMtacarcA karI. paMDitane vivekAnaMdanI agAdha jJAnaA saMdarbhamAM svAmI vivekAnaMdane dharmavicAra samajavA jevo zakitanI jANa thatAM emane pazcimanA dezomAM jaIne ApaNA dezanA che. emanA vicAromAM tamAma sAdhupuruSanA vicAronI saMvAditA dharmanuM rahasya samajAvavA vinaMtI karI. "ApaNA dezanuM ane saMskRtinuM chatI thAya che sattva tame khUba sarasa samajAvI zakazo" ema paMDite vivekAnaMdane kahyuM. emaNe dharmasAdhanA karI che te temanI AdhyAtmika sAdhanAne , vivekAnaMdane vicAra to thayA, paraMtu emane dezanI garIbAI anurUpa rahIne karI che. paraMtu A badhAMmAM emaNe mAnavadharmane kendra yAda hatI ja, pazcimanA deza samRddha hatA. tenAthI mAnavasevAnuM kAma thatuM hoya te videza javuM evo vicAra thaze. sthAne rAkhyo che. jagatamAM badhe ja AdhyAtmika dharma sAthe mAnava saMnyAsayAtrAmAM pharatAM pharatAM tyAranA rAjasthAnanA khetaDI dharma saMlagna thayele hamezAM jovAmAM AvatuM nathI, paraMtu tene rAjyamAM AvyA. e nAnuM evuM dezI rAjaya hatuM. enA rAjAe viccheda jovA maLaze nahIM. sau pahelAM te vivekAnaMdanI mazkarI karI hatI, paraMtu vivekAnaMde rAmakRSNa paramahaMse svAmI vivekAnaMdane samAdhinI dIkSA ApI emanA praznanA je javAba ApyA enAthI e rAjA atyaMta hatI. vivekAnaMde samAdhine prathama AsvAda lIdhe, tyAre tenAthI prabhAvita thayA. pA-ardhA kalAkanI carcAmAM ja rAjAne vivekAnaMdanuM hIra samajAI gayuM. rAjAe ziSyabhAve emane mahelamAM padhAravA temane ananya AnaMdanI anubhUti thaI hatI. pachI rAmakRSNa paramahaMse AmaMtraNa ApyuM ane e gayA. te samAdhinA anubhava vize vivekAnaMdane pUchayuM, tyAre temaNe kahyuM : ahIM eka arthasUcaka ghaTanA banI. rAjAe eka samAraMbha "A anubhavanI dhanyatAne AnaMda avarNanIya che. saMsAramAMthI yojAyo hato. tyAM eka nRtyAMganAne jalase goThavAyo hato. AvA mukata banI ne AnaMdasamAdhi meM' anabhavI temAM ja huM mana adhama cAritryavALI bAI hoya tyAM kema besAya? samAraMbhamAM e rahevA mAguM chuM. mane have jagatanI jaMjALamAM pAchA dhakelaze nahIM vArAMganAne joIne tiraskArathI vivekAnaMda UThIne javA lAgyA. rAjAe AjIjI karIne eka gIta sAMbhaLavA prArthanA karI. teo beThA. evI Apane prArthanA karuM chuM." vArAMganAe gIta zarU karyuM: rAmakRSNa paramahaMse hasIne kahyuM: "prabhu mere avaguNa citta na dhare, , "tuM mAtra AnaMdamagna rahe ane te jagatane bhUlI jAya e sama-darazI hai nAma tihAre, cAhe pAra karo. kema yogya kahevAya? tuM A svArthI kema banI zake che? tuM mAnava eka nadiyA eka nAra kahAvata maile hi nIra bhare, sevA karavA nirmAye che. badhAthI aLagA thaIne AnaMda maNAya? jaba mila karake eka barana bhaye surasuri nAma paDyo. mATe samAdhine AnaMda tAre ekalAe ja zA mATe levA joIe? Ika lehA pUjAme rAkhata, Ika ghara badhika paLe, tArA AvA AnaMdathI ke dharmanA pracArathI bhUkhyAja upara kaI rIte pArasa guNa avaguNa nahi citava, kaMcana karata kharo. asara thavAnI che?" rAmakRSNa paramahaMsanAM A vacanonI asara vivekA yaha mAyA bhrama-jAla kahAvata sUradAsa sagara, naMda para khUba UMDI thaI. paramahaMsanAM A vacane temanA hRdayane abakI bera mAMhi pAra utAro, nahi, prAna jAta haro." barAbara sparzI gayAM. vivekAnaMda jema jema A gIta - bhajananuM eka eka pada sAMbhaLatA pachI saMnyAsa dhAraNa karI bhAratanI yAtrA karavA nIkaLI paDayA. gayA ema ema e aMdara ne aMdara UtaratA gayA. romarolAe A A vakhate emaNe koI nAma ja dhAraNa kareluM nahIM; kAraNa ke temanI prasaMga khUba suMdara rIte TAMkA che. emaNe ya A paMkitae TAMkI AdhyAtmika vicAraNA pramANe temane mana nAmarUpanuM mahattva ja hatuM che. mAnavajIvanamAM patita hoya te temAM ya zubha tatva hoI zake che nahIM. teo mAtra saMnyAsI tarIke ja oLakhAya evuM e IcchatA evI bhAvanA emanAmAM jAgRta thaI. dharmanuM rahasya viziSTa rUpe prakaTa hatA. e ajJAta saMnyAsI tarIke rahyuM ane phare evI emanI IcchA thayuM. bhagavAna patine paNa uddhAra kare ja. potAnAmAM je ahaMbhAva hatI. emane mane nAmarUpa nirarthaka hatAM. narendra datta emanuM mULa hatA te cAlI gaye. namratA AvI. vivekAnaMdane thayuM ke huM bhUla karI nAma, e nAme ja teo rAmakRSNa paramahaMsa pAse AvyA hatA. besatA. AvI rIte nRtyAMganAnA bhajane namratAne bedhapATha zIkhavyo. saMnyAsa lIdhA bAda e nAma cheDayuM. khetaDInA rAjAe keTalAka divasa bAda emane amerikAmAM ApaNe te ema ja mAnIe chIe ke saMnyAsa grahaNa karyA bharAvAnI hatI te sarvadharma pariSadanI vAta karI. tyAM jaI ApaNA bAda teo svAmI vivekAnaMda banyA, paraMtu hakIkata kaMIka judI ja dharmanuM tane pazcimanA dezomAM samajAvavAnI vinaMtI karI. che. jyAM jAya tyAM nAmane AnaMda pratyaya lagADI sanyAsIne nAme - rAjAe ja TikiTa laI ApI. paNa TikiTa rijharva karAvatI oLakhAtA. vakhate nAma zuM rAkhavuM e prazna thaze. haju sudhI nAmarUpathI te saMnyasta grahaNa karyA pachI teo bhAratadarzana mATe nIkaLyA. mukata ja rahyA hatA. ane, TikiTamAM zuM nAma lakhAvavuM e praznanA khUba pharyA. saMnyAsI tarIke pharatA hatA tyAre bAvAsAdhune sahana ukela rAjAe ja zeLe. emanA vyakitatvamAM vivekabuddhi kendra Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabudhdha jIvana tA. 1-11-72 sthAne hovAthI emaNe 'vivekAnaMda' nAma lakhAvyuM. basa, tyArathI e vivekAnaMda banyA. rAjAe saMnyAsInAM kapaDAMne badale pazcimanA ThaMDA dezAmAM yogya hAya tevAM paheravA mATe lAMbA DagalA ane pILI pAghaDI karAvyAM, A ja vezabhUSAmAM ApaNe svAmI vivekAnaMdane phoTAomAM ke pratimAomAM jaoNIe chIe. A rIte nAma ane vezabhUSA sAthe khetaDInA mahArAjAnuM nAma saMkaLAyuM che te aitihAsika hakIkata che. svAmI vivekAnaMda muMbaIthI sTImaravATe amerikA javA ravAnA thayA. amerikA pahoMcyA. keneDA thaIne zikAgo javA TrenamAM beThA. tyAM temane koNa oLakhe? badhA utAruo potapotAnA sthAne cAlyA gayA. vivekAnaMda ekalAM rahI gayA. kayAM jAya? rAtano vakhata hato, ThaMDI paNa puSkaLa hatI. chevaTe pleTaphorma para eka peTImAM sUI jaIne rAta vitAvI. bIje divase savAre gheraghera saMnyAsInI mAphaka bhikSA mAgavA javA lAgyA, paraMtu koI emane oLakhatuM nahotuM gAMDo gaNI keTalAka loko temanI ThaThThAmazkarI karavA lAgyAM. keTalAke temane joIne bAraNAM baMdha karyA. yAtanAno pAra nahoto. paraMtu emaNe prasannatA cheADI nahIM. aMte eka zrImaMta bAIe temane joyA ane potAne ghera mAnapUrvaka bolAvyA, kAraNa dharmapariSada mATe AvelA koIka yAtrI che ema lAgyuM. tame sarvadharma pariSada mATe AvyA che ne ? ema pUchI temaNe premathI svAmI vivekAnaMdane AvakAryA. pariSadamAM pahoMcADavAnI vyavasthA karI ApavAnuM svIkAryuM. svAmI vivekAnaMda emane tyAM rahyA. e bAIe hArvarDa yunivarsiTInA prAdhyApaka rAITa sAthe ALakhANa karAvI, sarvadharma pariSadamAM hindu dharma vize vivekAnaMdane bhAga levA che ema paNa temane jaNAvyuM. paNa koI saMsthAe emane pratinidhi taroke meAkalyA na hatA. hindu dharmanA pratinidhi tarIke e pariSadamAM vIracaMda gAMdhI tathA anya jano AvyA hatA. have zuM thAya? pro. rAITanI sUcanA anusAra emaNe madrAsanA mitrane tAra karIne hakIkata jaNAvI ane pratinidhi tarIkenuM pada ApavA jaNAvyuM. paraMtu e mitre sAme tAra karIne vivekAnaMdane dhutkArI kADhayA. emanI majAka uDAvI. A tAra paNa romAMrolAMe vivekAnaMdanA jIvanacaritramAM TAMkayo che. AvuM thayuM chatAM svAmI vivekAnaMda nirAza na thayA. pelAM bAInI sAthe svAmIjI prA. rAITa pAse gayA. paristhiti samajAvI. prA. rAITa temane pariSadanA pramukha pAse laI gayA. lAMbI dalIlabAjI bAda temane hiMdu dharma taraphthI pratinidhi tarIke hAjarI ApavAnI chUTa apAI. svAmI vivekAnaMda pariSadamAM gayA. bhAratamAM emaNe ghaNA loko sAthe vAtacIta ane carcA karI hatI, paraMtu kayAreya sArvajanika vyAkhyAna ApyuM na hatuM. ahIM te deza-videzanI daseka hajAranI medanI samakSa vyAkhyAna ApavAnuM hatuM. vivekAnaMdane kSobha thato hatA. bAlI nahi zake tevI bIka paNa lAgatI hatI. pachI bolIza, pachI bAlIza' kahIne teo pravacana karavAnuM TALatA jatA hatA. samAraMbhane anta pramukhe kahyuM ke have nahi bAlA to tame bAlavAnI taka gumAvaze. chevaTe badhI hiMmata bhegI karIne pravacana karavA UbhA thayA. temaNe UbhA thaIne amerikAnAM bahena tathA bhAIe saMbodhana karyuM ke tarata zrotA upara jAdUI asara thaI. pachI temaNe hindustAnanI dhArmika siddhinI viSada chaNAvaTa karI. basa, A pravacanathI vivekAnaMda jagaprasiddha vyakita banI gayA! zikAgeAmAM eka zrImaMta bAIne tyAM rahevAnuM thayuM. enA samRddhibharyA zayanagRhayukata makAnamAM temanI UMgha UMDI gaI. bhAratanI garIbI yAda AvI ane pote tenA pratinidhi tarIke AvyA che ne zrImAMtAImAM kema rahI zakAya? raDI paDayA ane potAnA garIba dezajanA mATenI sevAvRtti utkaTa banI. pazcimanI bhautika samRddhi ane pUrvanI AdhyAtmika samRddhinA kayAMka koIka prakAre paraspara meLa besADavAnuM e vicAravA lAgyA. baMne vacce koIka prakAranI vyavasthA evI thavI joIe ke jethI potAnA deza A bhautika samRddhino thoDo lAbha meLavIne garIbAI vAra dUra karI zake ane pazcimanA dezonI AdhyAtmika daridratAne bhAratIya saMskRtinI samRddhino lAbha maLe, emaNe tyAM comera IsAIomAM daMbha dITho. IsunI vANI emane yAda AvI gaI. IsunA dharmamAM aparigrahanI bhAvanA mukhya hatI. garIbA mATenA prema e tA khristI dharmanA mukhya upadeza hato. e yAda AvatAM IsAIonI sabhAomAM emaNe jaNAvyuM hatuM : "tame loko dhana ja ekaThuM karI rahyA che. tame daridranArAyaNanI sevA bhUlI gayA che. pharIthI Isu khristInA mArge vaLe." mAnavasevA e dharmanA pAyA che e vicArAddhA pahelethI ja hatI tethI bhAratamAM AvIne svAmI vivekAnaMde rAmakRSNa mizananI racanA karI. e samayagALAmAM nAgapura pAsenA bhUmivistAramAM duSkALanI kAramI paristhiti UbhI thaI hatI. vivekAnaMda pAse sevAkArya mATe sAruM bhaMDoLa che e jANIne nAgapuranA gorakSaka saMdhanA keTalAka sabhyo svAmIjI pAse gayA.kahe : "ame gau-sevAnuM kArya karIe chIe. duSkALanI hAlatamAM emane bacAvavI che. gau-sevA karavI ene ame sAcA dharma mAnIe chIe. te mATe bhaMDoLa karIe chIe ane Apa madada karo tevuM prArthIe chIe." A sAMbhaLI vivekAnaMde kahyuM : "dukALamAM loko paNa bhUkhe mare che te mATezuM vyavasthA karI che?" temaNe javAba Apyo, "ame mAtra gaumAtAnI sevA ja karIe chIe. amAruM dhyeya gau-sevAnuM hovAthI bIjAmAM paDatA nathI.' svAmI vivekAnaMde hasIne kahyuM: "tame gaumAtAnA kharA putra che." mAnavasevAnA dharma je na samaje ene bIjuM zuM kahe? mAnavasevAnuM kArya vyavasthitapaNe thavuM joIe. evI vyavasthA saMsthAsthApanadrArA thaI zake ema samajIne temaNe rAmakRSNa mizananI sthApanA karI che. mizana mAnavasevAnuM kevuM sAruM kArya karI rahyuM che te Aje paNa ApaNe sahu jANIe chIe. mAnavasevAnuM kArya suvyavasthita badhe ja karI zakAya tevA hetuthI sthApelI rAmakRSNa mizananI zAkhAe Aje paNa dezamAM aneka ThekANe sevAkArya karI rahI che. strIone paNa lAbha maLe tethI pAtAnI ziSyA bhaginI niveditAne svAmI vivekAnaMde e ja kArya soMpyuM hatuM. mAnavadharma ane adhyAtma upAsanA banne vivekAnaMda karatA hatA, kemake baMne aMtargata saMvAda che. ekane avagaNavAthI sAcI dharmasevA zakaya ja nathI ema vivekAnaMda rAmakRSNa paramahaMsa pAsethI zIkhyA hatA. rAmakRSNa mizananI sthApanAnA uddezomAM eka uddeza e hato ke e saMsthAe rAjakAraNathI dUra rahevuM joIe. svAmI vivekAnaMdane svAnubhavathI jaNAyuM ke rAjakAraNa mULe ja prapaMcI che, tethI emaNe kayAMya rAjakAraNane sahAro Apyo nathI ke rAjakAraNanA sahAro dIdhA-lIdhA nathI. gautama buddha 'buddha' banyA pachI tema ja mahAvIrane kaivalyajJAna prApta thayuM tyAra bAda temaNe paNa e jJAnano upayoga mAnavadharma prasarAvavAmAM karyo. teo adhyAtmajJAna meLavI lokothI dUra na rahyA, lokonI sevA karavA nIkaLI paDayA hatA te suvidita che. emAM mAnavadharma ja pragaTa thAya che ne ? IzAvAsya upaniSadamAM paNa tena thayasena muMgIyA : mAnudha: svasviT dhattama kahyuM che temAM paNa e ja dharma rahyo che. TUMkAmAM, aparigraha e mAnavasevAnuM anivArya aMga che ane badhA dharmoe peAtapotAnI rIte e tattvanA upadeza karyo che ema huM samajuM chuM. tethI rAjakAraNamAM paNa dharmane sthAna ApanAra gAMdhIjIe prArthanAmAM kahyuM che ke: (na vaDuM gamaye rAjyam, na svA~, nA punarbhavama / kAmaye duHkha taptAnAm prANinAma ArtinAzanam, (mane rAjayanI IcchA nathI, svarganI IcchA nathI, meAkSa paNa joIte nathI. mAre to du :khathI tapatAM prANIonI pIDA dUra thAya e ja joIe che.) AzramanI prArthanAmAM A zloka hamezAM bAlAtA te sUcaka che. TUMkAmAM game teTaluM zAna maLe paNa eno lAbha anya janane na maLe te AtmAne saMtoSa thato nathI e dareka dharmaSTAonA jIvanamAM ane upadezamAM jovAmAM Ave che. vivekAnaMde e vastune vadhu vyavasthita rIte karI ane kahI che "amrutalAla yAjJika Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 prabuddha jIvana tA. 1-11-72 ApaghAta muMbaInI naTarAja hoTalamAM pati-patnI ane tenA cAra bALa- AtmahatyAne prayAsa karanArane sabRhasthanA kabrastAnathI dUra koe bhegA maLIne mAMkaDa mAravAnI davA pIne ApaghAta dATavAmAM AvatuM. teNe je hAthe AtmahatyA karavAnI koziSa karI karyAnA samAcAra haju tAjA hatA tyAM ja madrAsanA eka sonInI hoya te hAtha kApI nAMkhavAmAM Avato ane e hAthane judA dATapatnIe kaTuMbakalezathI kaMTALIne traNa putro sAthe nadImAM jhaMpa- vAmAM AvatA. sAyaprasa ane thIjha e dezomAM AtmahatyA pratye lAvIne AtmahatyA karyAnA ahevAla pragaTa thayA hatA. lagabhaga eTale badhe roSa hato ke erisTo mesa nAmanA eka ddhAe eka te samaye beMgalorathI evA ahevAla AvyA ke 43 varSanA eka yuddhamAM hAthe karIne jAna gumAvyo ane tenA maDadAne patte na AdamIe traNa putro sAthe baLImaravAne niSphaLa prayAsa karyo hate. lAgyo tyAre tenI chabIne zikSA karavAmAM AvI hatI ! IglAMDamAM saMyukata rASTrasaMghanI Arogya saMsthAe karelA eka sarvekANa AtmahatyA karanAranI milakata rAjA japta karI lete. yuropamAM mujaba vizvamAM roja eka hajAra mANase AtmahatyA karIne jyAre AtmahatyA pratye ATale roSa darzAvAtA tyAre eziyA mare che. vicitra vAta e che ke garIba dezamAM garIbAIthI kaMTALIne ane AphrikAmAM sudharelo varga AtmahatyAnuM pApa mAnavA chatAM maranArI vyakitae karatAM samRddha dezomAM samRddhithI gaLe AvI gayelA amuka saMyogomAM AtmahatyAne pavitra pharaja mAnato hato. ane mAnasika taMga avasthAthI pIDAtA loko AtmahatyA kara- dA. ta. pati pAchaLa baLImaranAra strIne bhAratamAM rAti thavAnuM mAna vAmAM vadhu AgaLa che. e daSTie bhAratamAM ApaNane AtmahatyAnA maLatuM. AphrikAnI jaMgalI prajA temane rAjA marI jAya tyAre tenI ahevAlo vAMcavA maLe che te haMgerI, briTana, ane amerikAmAM thatI pAchaLa baLImaravAmAM meTuM pUNya samajatI hatI. AtmahatyAnI sarakhAmaNIe kaMI ja visAtamAM nathI. Atma mArakavIsAsa TApunI jaMgalI jAti ema mAnatI ke hiMsaka hatyAmAM haMgerIne krama pahele che ane Ijiptane chelle. e avA rIte pitAnuM meta notaravAmAM Ave che. varga maLe che! romane rejha nAmanA eka aMgreja lekhaka kahe che ke samAja jema phIsTi hAthe maravA karatA Atma - rAmarpaNa vadhu gauravavAnuM che tema mAnIne keTeDa cikhali) banato jAya che ane vahemamAMthI mukata thatA ghaNA yahadIe AtmahatyA karatA hatA. spenIza itihAsakAra jAya tema AtmahatyAnuM pApa mAnate baMdha thAya che ane jIvana benjhanIe eka dhamAM lakhyuM che ke vesTaInDIjhanA hajAre strI-pu du:khamaya lAge tyAre jIvanane sahelAIthI aMta ANe che. ane bALakoe eka parvata uparathI kudako mArIne svargamAM javAno - ApaghAta kare tene bhArata sahItanA moTA bhAganA dezomAM sIdhe raste lIdhuM hatuM. je loko kadI na zakayA teoe ekagune gaNavAmAM Ave che yuropamAM chaThThI sadI sudhI ApaghAta bIjAnA mastaka kuhADIthI uDAvI daIne svargane rAha pakaDyo hato karanArane zikSA thatI nahi, paNa pachI AtmahatyA karanArane pAdarIe heITImAM AtmahatyAne juvALa eTale prasaryo hato ke 20 lAkha atyaMta pApI vyakita tarIke gaNAtA hatA. e jamAnAmAM eka mANase rahevAsIomAMthI AtmarAmarpaNa karatAM karatAM mAMDa 150 mANasa, gaLAmAM charI bheAMkIne AtmahatyA karavAno prayAsa karyo paNa niSphaLa jIvatA rahyA hatA! AtmaghAtane A roga baMdha karavA mATe jaMgalI gaye. ApaghAta karatAM pakaDAI gayuM ane te gunA mATe tene phAMsInI lokone gaLe evuM jJAna utAravuM paDayuM ke have jo tame maraze te 'sajA pharamAvAI ! 1860nI sAlane A kisse che. laMDananA eka svargamAM paNa tamane vadhu krUratAthI mArI nAMkhavAmAM Avaze. DaoNkaTare jelanA adhikArIone jaNAvyuM ke A mANasanA gaLAmAM jaMgalI lokone AtmahatyAne roga jANe pharIthI sudharelA charIthI kANuM paDayuM che eTale tene phAMsIne gALIe bharAvIne mAra- samAjane lAgavA mAMDe hoya tema sAhityakAra, kavio ane philovAnI koziSa karaze te paNa maraze nahi, kAraNake te gaLAmAMthI zvAsa sepharo, remAnTIka yugamAM (19 mI sadInA prAraMbhamAM) AtmahatyAnA laI zakaze. chatAM jelavALAe te gaLAmAM doraDAne gALiyo nAMkhIne ravADe caDhayA hatA ethensa ane grIsanA mAraselsa ane siejha AtmahatyAnI koziSa karanArane guMgaLAvIne mAravAno akhatare nAmanA saMsthAmAM je vyakitane jIvavAnI IcchA na hoya temaNe karyo. paNa DIvAra pachI mAlUma paDayuM ke phAMsInA doraDAthI e sarakAra samakA pitAne 'kesa' rajU karavAnI ane pachI AtmahatyA mANasa maryo nathI. chevaTe eka DakaTarane bolAvIne te mANasanA karavAnI chUTa ApavAmAM AvI hatI. jyAre sekreTIsa, senekA, gaLAnuM kANuM puravAmAM AvyuM ane pachI saphaLatApUrvaka tenA Atma- pilInA, grIka philesephara DemesthinIsa, AIsokreTasa, remana - hatyAnA gunA mATe phAMsInI sajA apAI ! kivi lukreTIyasa, kalIopeTrA, bruTasa enthanI, rAmane pAdazAha | AtmahatyAnuM pApa mAnavAne kAraNe samAja keTalI jaMgalI nire ane sAyaprasa tema ja parsIyAnA rAjAe paNa AtmahatyAne rIte ApaghAtanI koziSa karanArane rIbAvate tenA bIjA dAkhalA mArga svIkAryo tyAre janatAnA sAmAnya varge A mahAna lokonuM paNa jANavA jevA che. IMglAMDanI rANI elijhAbetha-1lInA jamA- anukaraNa karavAmAM mahAnatA mAnI hatI! nAmAM AtmahatyA karavAno prayAsa karanArane ghoDAne pUMchaDe bAMdhIne 1735nI sAlamAM ja svIDIza philorophara jona robeMke ghasaDavAmAM AvatA ane pachI cAra rastA maLe tyAM tene phAMsIe AtmahatyAne bhAre bacAva karyo hato. AtmahatyA karavAne laTakAvavAmAM AvatA hatA. tenA maDadAne emane ema raDI javA devAmAM dareka vyakitane haka hovo joIe, AtmahatyA e vAjabI pagaluM AvatuM. DAkaNa ke pizAca tarIke jAhera karAyelI vyakitane jema cAra che ane temAM kazuM ja pApa nathI ema pratipAdita karavA mATe philerastA vacce dATIne tenA caherA upara mATe patthara mUkavAmAM AvatA saphare pote ja nadImAM kUdIne ApaghAta karyo hato ! ApaghAta te rIte ja AtmahatyA karavAmAM niSphaLa janArane dATIne tenA karavAnI paNa nItanavI rIta ajamAvavAmAM Ave che. bhAratamAM jema mastaka upara moTA paththara mUkavAmAM AvatuM. jethI karIne te bhUta moTe bhAge zaheromAM mAMkaDa mAravAnI davA pIne ane gAmaDAmAM banIne lokone herAna karI na zake! phrAMsamAM AvA gunegArano paga kUvA ke taLAvamAM paDIne AtmahatyA karAya che tema yuropa - ameeka lAkaDA sAthe bAMdhIne ghasaDavAmAM AvatA ane pachI eka meTA rikAmAM UMghavAnI goLIonA vadhu paDatA Dojha laIne cIranidrA ukaraDA upara besADIne tene bALI mUkavAmAM Avato hato. levAnA prayAsa thAya che. 19 mI sadImAM viyenAnA eka 70 varSanA pleTo jevA philosephara je dezamAM pedA thayelo te ethensamAM buDhA AdamIe sAva navo ja nasakhA ajamAvyuM. teNe traNa IMca Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-7 lAMbI sAta khIlIo lIdhI. eka mATI hathoDI laIne A khIlI teNe mAthAmAM khADI khADIne khoparIne vIMdhIne maravAnA prayAsa karyo. navAInI vAta evI banI ke Ama karavA chatAM buDho maryo nahi ane AtmahatyA karavAno teno saMkalpa DhIlA paDatAM te lehIniMgaLatA mastakane laIne hAspiTalamAM pahoMcyo hato. A buDhDhA mANasanA kissA belaphAsTanA eka vepArIne yAda rahI gayo haze eTale teNe haju 1971 mAM potAnA mastakamAM eka IlekaTrika zAraDIthI sAtane badale nava kAMNA pADIne saphaLatApUrvaka AtmahatyA karI hatI! pelAnDanI eka chokarI je premamAM niSphaLa gaI teNe to AtmahatyA karavAnI navAIbharelI paddhatinA vikrama noMdhAvyo hato. enA premIe dagA dIdhA eTale maravA mATe te pAMca mahinAmAM cAra camacI AkhI ne AkhI gaLI gaI. tenAthI mRtyu na thayuM eTale te traNa charI gaLI gaI. charI peTamAM jaIne mRtyu notarI na zakI tyAre teNe 19 jeTalA sikkA gaLyA, 20 khIlA gaLyA, sAta jeTalA bArInA bAlTane peTamAM padharAvyA, pittaLanA banAvelA IsukhristanA kAsa gaLyA ane chelle tenA gaLAnA hAranA be mAtI gaLI gaI. paNa te maravA na pAmI ! khuba jIvana IrAnamAM AtmahatyAnA kissA puruSomAM vadhu bane che ane vizvamAM vadhumAM vadhu AtmahatyAnA kissA aphINa khAIne banatA hoya te te IrAnamAM che. gaLephAMso khAvA, nadImAM kUdI paDavuM, pistolanI gALI chADavI, peAtAne hAthe talavArano ghA karavA, UMcA makAna uparathI kudI paDavuM e badhI jAtajAtanI AtmahatyAnI paddhatio che. romana leAko be jaNA pAse talavAra pakaDAvIne tenA upara UMcethI kUdI paDatA hatA, jApAnIo paNa talavArathI mAta netaravAmAM haju paNa pAvaradhA che. kalIpeTrAe jherI sApanA DaMkhathI mAtane notaryuM hatuM. raziyana kavi sarajI paeNsenInanI AtmahatyAmAM paNa jANe kAtila prakAranuM kAvyatattva hatuM. sarajI maeNsenIne prathama potAnA kAMDA kApI nAkhyA. paNa ema karatAM pahelAM teNe eka suMdara kAvyanI paMkita lakhI hatI :~ Ina dhIsa lAIpha ITa Ijha neTa DiphIlTa Tu DAI ITa Ijha mAra DiphikalTa Tu lIva. Ano artha ema thAya che ke 'mAnavInA jIvanamAM maravuM muzkela nathI, paNa jIvavuM ati kaparU che.' -kAMti bhaTTa * sarakArIkaraNa zuM samAjavAdano artha evo thAya ke lokonAM badhAM ja kAmeA sarakAre ja karavAM joIe? sarakAranuM valaNa jotAM kadAca evA ja kaMIka javAba maLaze ke "jI hA, sauthI vadhu saMkhyAmAM lokone mata ApavAnA adhikAra maLyo che ane sarakAra lokonI badhA ja prakAranI sevA karavA mATe taiyAra che eTale sarakAra pAsethI vadhumAM vadhu kAma levuM joIe. * samAjasattAvAdanA nAme sarakAre vImAnuM kAmakAja potAnaM hastaka laI lIdhuM che. anAja, dUdha vagere cIjonuM utpAdana ane vecANa sarakAranA hAthamAM soMpavAnI vAto thaI rahI che. tyA2e sarakAra kayA kayA kAmo peAtAne hastaka nahi le e koI batAvaze? kaI kaI bAbatomAM ApaNe puruSArtha karavA paDaze, e koI kaheze ? 15 karAvavuM nahi enI kaMIka maryAdA hovI joIe ane lokonA jIvanamAM DakhalagIrI karavAnA adhikAra sarakArane keTale aMze ApavA enI paNa maryAdA bAMdhavI joIe. alabatta, samAjamAM kaMIne kaMI vyavasthA hovI joIe paNa A aMge viveka rAkhavA joIe. mAnavatAnA premane kAraNe mANasane samAjasudhArAnI je bAbatA dhyAnamAM Ave eno pracAra enA dvArA ja thAya to emAM utkaTatA hAya che, pracAramAM pavitratA rahe che ane loko para enI naitika asara thAya che. jayAre e ja kAma utsAhahIna taTastha saMsthAdnArA yAMtrika Dhabe ane AjIvikA meLavavAnA leAbhathI thAya che tyAre enI ochI asara paDe che ane koIka vAra te UlaTI asara thAya che. sAmAjika sadguNa-durguNanA hIsAba mAMDavAmAM Ave te sarakAradvArA karavAmAM AvelA kAmeAmAM jAtajAtanA doSa Ave che, satyane hAsa thAya che, dhUsaNakhArI vadhe che ane garIbA para, bhALA loko para tema ja anAtha--asahAya loko para jabaradastI paNa thAya che. sarakAra lAkinayukata che. janatAnA abhiprAyanI asara enA para thaI zake che, e vAta para vadhArepaDato bhAra mUkavAmAM Ave che. pratyakSa anubhava te ema batAve che ke sarakAra nAmanI saMsthA evI bajAru che jenA drArA thayelAM ghaNAM kAmeAnAM pariNAma avAMcchaniya ane hIna puravAra thayAM che. huM jouM chu ke cUMTaNInA divaseAmAM ApaNuM kAma to dareka pakSanuM jAheranAmuM vAMcIne koI eka ke vadhu umedavArane ApaNA mata ApavAnuM che. sarakAra mAge eTalA kara ApavAnuM ane sarakAranA hukamenuM prasannatAthI ke nAkhuzIthI pAlana karavAnuM ApaNuM kartavya che. A sivAya bIjuM badhuM kAma karavA mATe sarakAra baMdhAyelI che. paNa, sarakAra pAsethI kaI sevA levI ane sarakAra pAse kayuM kAma vyakitagata pracAranI kasoTI tarata ja thaI jAya che. enAM doSonA IlAja paNa AsAnIthI thAya che. paNa vyakitagata pracAra pUrI mAtrAmAM vyApaka banI zakato nathI. bIjI bAjuthI, sarakArarUpI saMsthA bajAru hovAthI enA ghaNA maryAdita lAbha maLe che, aparaMpAra doSa jovA maLe che. eTalA mATe koIka madhyama mArga vacceno mArga zodhavA joIe. rASTrasevA, samAjasevA ane leAkazikSaNanuM kAma dhanalAbhI, svArthasAdhu, saMkucita mananA lokonA hAthamAM soMpavuM joIe nahiM. e ja rIte, yAMtrika rIte kAma karatI ane sattA tema ja dhananA jora para cAlatI sarakAradrArA paNa A kAma nahi thavuM joIe. A baMne aMtimAne cheDIne samAjahitanI sevA karavA mATe prerAyelA hoya evA sajajanAnuM saMgaThana karIne emanA dvArA calAvAtI sArvajanika saMsthAo mAraphata badhA kAma thAya, jemAM kAnUnI sattAnA upayoga ochAmAM ochA hoya. ane leAkAdarano prabhAva sauthI adhika rahe evuM thavuM joIe. . . eTalA mATe ame to kayAranA kahI rahyA chIe ke sarvodaya jo ApaNuM. aMtima lakSya hoya to 'prAyaveTa sekTara'nuM pramANa ochuM karavAmAM Ave, 'gavarnamenTa sekaTara'ne zakaya hoya tyAM sudhI TALavAmAM Ave ane baMnethI bhinna evA 'pablika sekaTara' (sArvajanika vibhAga) nI sevA vadhAravI joIe. AjakAla to ApaNe kAyadA banAvIne sarakAranuM kSetra vadhArIe chIe. sarakAro to vadhumAM vadhu dhana ane sattA potAnA hAthamAM laIne karmacArIonI amuka aMze yAMtrika jaDatA drArA ja cAlatI hoya che. dhUsaNakhorIne lIdhe emAM vikRti paNa Ave che. A badhuM joIne loko sarakAranI niMdA kare che ane sAthe sAthe sarakAra pAse vadhumAM vadhu apekSA paNa rAkhe che. Ane pariNAme loko niSkriya ane vAcALa bane che. sarakAra rASTra karatAM paNa moTI banI jAya che. AvI sarakAra lAMbA samaya TakI zakatI nathI. enI ekatA ane zakita baMne kSINa thAya che ane aMte kAM to arAjakatA sarjAya che athavA to guMDArAja sarva adhikAra peAtAnA hAthamAM laI le che. rASTranA manISie - agraNIee A paristhiti para UMDuM ciMtana karavuM joIe ane koIka upAya zodhIne enA amala karavA joIe. [hindI 'bhUdAna yajJa'mAMthI TUMkAvIne kAkAsAheba kAlelakara 1 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 prabuddha jIvana tA. 1-11-72. - zrI siddharAjajI haThThA saMghanA kAryAlayamAM ? tA. 18- 172nA roja sAMjanA samaye sarva sevA saMghanA adhyakSa zrI siddharAjajI DhaTTAne eka vArtAlApa saMghanA zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM rAkhavAmAM AvyuM hatuM. vArtAlApa zarU thAya te pahelAM saMghanA upapramukha zrI. ratilAla cImanalAla koThArIe temane paricaya ApatA jaNAvyuM hatuM ke "va pahelA jayAre yuvaka saMdhanI alaga alaga zaheramAM zAkhAo hatI tyAre kalakattAnI saMghaAyojita vyAkhyAnamALAmAM kazI DhaThThAjI amArA eka sAthIdAra hatA. teo khUba ja sevAbhAvI vyakita che ane sarvodayanA agragaNya kAryakartAomAMnA eka che. pIDita janatAnI sevA karavA teo taMdurastIbharyuM dIrdhAyu bhagave evI prArthanA sAthe saMghavatI temane sukhaDane hAra paherAvIne temanuM abhivAdana karyuM hatuM. - tyAra bAda vArtAlApa zarU karatAM zrI. siddharAjajIe jaNAvyuM ke Ama to huM tamArAmAM ja eka chuM. sva. paramAnaMdabhAI mArA parama mitra hatA ane temanA nAma sAthe joDAyelA A sabhAgRhamAM huM prathama vakhata ja Avyo chuM, e rIte temane aMjali ApavAnI mane taka maLI che tene huM mAruM saubhAgya samajuM chuM. tene huM mArA moTAbhAI tema ja murabbI gaNato hato. paramAnaMdabhAIne jJAnanI ArAdhanA karavAnuM vyasana hatuM ema kahI zakAya. AvI ArAdhanA ochI vyakitao kare che. teo dareka praznane taTasthabhAve ane niSpakSI rIte jatAM ane vicAratAM, ane tyAra bAda temane emAM zaMkA Ave te vinebAjI athavA gAMdhIjIne paNa e vize teo kahetA ane tene khulAse mAgatA. e ja rIte koI paNa sattAdhArI vize paNa teo nirbhikapaNe lakhatA hatA. temanI jJAnaniSThA adabhUta hatI. mAro ane paramAnaMdabhAIne saMbaMdha peDhI-dara-peDhIne rahyo che, kemake mArA pitAzrI ane temanA pitAzrI vacce paNa gADha mitrAcArI hatI. temane huM ahithI mArI aMjali ApatA harSa anubhavuM chuM. tyAra bAda temaNe jaNAvyuM ke "ApaNA dezanI asaMkhya samasyAo hala karavA mATe bhUmidAna sivAya bIjo koI paNa mArga dekhAto nathI." teo rAjasthAnanA pradhAnamaMDaLamAM udyogamaMtrI hatA tyArane eka prasaMga TAMkatA temaNe jaNAvyuM. "vAMsavADA nAmanuM gAma relavethI 60 mAIla dUra AveluM che. tenI paMdareka hajAranI vasati che. tyAM 115 dhAMcIkuTuMba ghANIne dhaMdho kare che. eka divase bahArane eka udyogapati A gAmamAM telane yAMtrika ghANA nAkhavAnI darakhAsta laIne mArI pAse Avyo. meM tema karavAnI tene saMmati na ApI, kemake ghANAmAM dasa-bAra kuTuMba ja nabhe ane pANImAM 115 kuTuM che nabhatA hatA. te nArAja thayo ane kahyuM ke AvA te udyogamaMtrIe hotA haze? jo UMDANathI vicArIe to samajAze ke 25 varSathI ApaNe vahIvaTa karIe chIe, tenI anaAvaDatanA phaLa ApaNe Aje bhogavI rahyA chIe. kemake jayAre ApaNe tyAM jaMgalo ane jhADI vistAravAnI jarUra che tyAre jaMgalo ApaNe kApI rahyA chIe ane enA pariNAme anAvRSTi vaheravI paDe che. bIjuM, nAnA zaheramAM moTA udyogo nAkhavAthI tyAMnI sthAnika prajAne ghaNuM sahana karavuM paDe che. moTA udyoga meTA zaheramAM ja nAMkhavA joIe. janatAne mAMDa mAMDa pIvAnuM pANI maLatuM hoya te meTA udyogo kheMcI jAya ane samasyA gherI bane che. sarvodaya kAryakartAo rAjakAraNathI alaga e mATe rahe che ke temane lokonI zakitamAM rasa che. AjanuM rAjakAraNa to evuM gaMdu thaI gayuM che ke rAjakAraNI mANasa mATe bhAge janatAne droha ja karate hoya che. te game te mATe mANasa hoya chatAM bahAra kAMIka bole che ane khAnagImAM kAMIka bole che. te rAjaya-Azrita thaI jAya che. eTale prajAnuM hita karavA mATe te azakata banI jAya che. rAjanItinI ' vAta kayAM karavI, lagabhaga dareke Aje rAjayane AkAya svIkArI lIdhA che. lokone jAgRta karavA, upara lAvavA e kAma Aje mahattvanuM che. jagatamAM lekazAhI deze ghaNA che ema kahevAya che, paraMtu tyAM badhe ja sattA thaDI vyakitaonA hAthamAM ja rahI che. ane lokazAhI kema kahevI? mArI jANakArInI vAta che. rAjasthAnamAM eka zALA khUba ja sArI rIte cAlatI hatI. koIne tene kabajo levAnuM sUchyuM. pAMca mANasanA ToLAe tene kabaje lIdhA. polIsa AvI. saMcAlakoe temane phariyAda karI, te polIse kahyuM tamArA hAtha-paga bhAMgyA hoya ke mAthAzUTayA hoya te ja ame varace paDI zakIe, bAkI ame daramiyAnagIrI na karI zakIe ane lokoe zALAne kabajo laI lIdhe. AvI rIte ApaNuM rAjaya Aje cAlI rahayuM che. Aje dareka prAMtamAM koIne Teko laIne, koInA Azrita banIne rAjaya calAvAya che. Ane svarAjaya kema kahevuM? dezanI nabaLAmAM nabaLI vyakita anyAyane pratikAra karI zake tene ja svarAjya kahevAya. Aje ApaNe badhA ja gherI cintAmAM chIe, paraMtu ethI ye vadhAre jarUra Aje cintana karavAnI che. to tema karIne, Apa sau pitapatAne sthaLe besIne paNa amArI pravRttine koI paNa rIte sahayoga ApatA raho evI mArI prArthanA che. ame traNa pagalAM vicAryA che. - ApaNAthI du:khI hoya, garIba hoya tene sahAya karavI, te paheluM pagaluM. bhUdAna ane grAmadAnadvArA grAmasamAjane saMgaThita banAvavo, te bIjuM pagaluM. ane uparanI bhUmikA taiyAra thayA bAda saMjita rIte badhAe sAthe haLImaLIne kArya karavuM, te trIjuM pagaluM. AvA saMyojIkaraNapUrvaka AvaDA meTA dezamAM kArya karavuM te ghaNI kaThaNa vastu che. tene mATe je sAdhana ane zakita joIe tenA mATe amArA prayatno satata cAlu che. zrI. araviMdabhAIe AnA anusaMdhAnamAM ja jabarajasta Ayojana UbhuM karyuM che. bIjA udyogapatie paNa bhavaSyimAM evo vicAra kare, ane temAM janatAmAMthI nAnA-moTAM saune sAtha maLe te e kAma AgaLa vadhaze. gAMdhIjI kahetA hatA ke ApaNe koInI saMpatti chInavI levA nathI mAgatA. ApaNe te e saMpattinA mAlikone tenA : sTIo banAvavA che, jayAre Aje lokazAhI ane samAjavAdane nAme Tane dhaMdho cAlI rahyo che. aMtamAM pharIthI mAre kahevuM joIe ke sva. paramAnaMdabhAInA jIvanakAryane lagatI pravRttio "prabuddha jIvana - vAcanAlaya ane pustakAlaya tema je "paryuSaNa vyAkhyAnamALA" Apa je joza ane jomathI calAvI rahyA che, te joIne mAruM citta prarasannatA anubhave che. tyAra bAda praznottarI thaI hatI, tenA yogya javAba ApavAmAM AvyA hatA. aMtamAM saMghanA maMtrI zrI subodhabhAI ema. zAhe zrI ThaThThAjIne AbhAra mAnyo hato. saMkalana: zAntilAla TI. zeTha mudraNa-zuddhi tA. 16-9-72nA pra. jI. nA aMkamAM pAnA 122 upara rUA. 101, bhUpendra DAhyAbhAI jhaverI chapAyuM che, te nAma zrI DAhyAbhAI bhoLAbhAI jhaverI, ema vAMcavuM. gatAMkamAM, tA. 1-10-72nA aMkamAM saMghanA lAIpha membaronI ' yAdI pragaTa karI che temAM kramAMka 84mAM zrI jeThAlAla verasI ' mAdenuM nAma bhUlathI chapAyuM che tene badale zrI sureza pannAlAla sonAvAlA ema vAMcavuM. kramAMka 92mAM mukatAbahena lAbhubhAI saMghavI ema sudhArIne vAMcavuM tathA kramAMka 110mAM saguNAbahena IndrakumAra jhaverI ema sudhArIne vAMcavuM. - trI Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-72 prabuddha jIvana 157 zrI lIlAbahena beMkaranI ciravidAya che. mAvalaMkarane abhinaMdana zrI IndulAla yAjJikanA avasAnathI khAlI paDela amadAvAdanI lokasabhAnI beThakanI cUMTaNImAM zAraka keMgresanA umedavAra zrI manubhAI pAlakhIvALA sAme svataMtra umedavAra zrI mAvalaMkarane nizcayAtmaka ane javalaMta vijaya thayo te mATe zrI mAvalaMkarane ApaNA hArdika abhinaMdana ghaTe che. peTA cUMTaNI laDavI haMmeza agharuM che. temAM paNa svataMtra umedavAra mATe vizeSa. e kharuM che ke zrI mAlaMkarane virodha pakSane Teko hatA. paNa te naitika Teke hate. koI paNo sakriya kAma temane mATe khAsa karyuM nathI. zAsaka keMgresa pAse je sAdhana ane taMtra hoya te svataMtra umedavAra mATe zakaya nathI. tethI ATalI moTI bahumatithI maLela A vijaya vadhAre sucaka bane che. matadAna, peTA cUMTaNImAM bane che tema, eche hatuM - mAtra 35 TakA, temAM 25,000 thI vadhAre mate vijaya thayo te sucave che, ke A nirNaya matadArane, prajAne nirNaya che. matadAroe bahAra paDI IrAdApUrvaka svataMtra umedavArane mata ApyA che. bIjA koI virodha pakAne umedavAra sAme Ubhe hota kadAca A pariNAma na Avata. badhA rAjakIya pakSethI prajA kaMTALI che ema kahevAmAM atizayokita nathI. pra. mAvalaMkara yogya umedavAra hatA te hakIkate temanA vijayamAM moTo phALo Apyo che. te kharekhara svataMtra che. koI rAjakIya pakSane varela nathI. rAjakAraNanA UMDA abhyAsI che. sArA vakatA che. dAdA sAhebanA putra che te ja mAtra temanI lAyakAta nathI. te sauthI gauNa hakIkata che. zAsaka keMgresa mATe AMkha udhADanAra A banAva che. umedavAranI pasaMdagImAM gaDabaDa thaI ane gujarAtanI zAsaka gesanA AMtarika matabhedo paNa keTaleka darajaje kAraNabhUta gaNAvA joIe. zAsaka keMgresanI lokasabhAmAM jaMgI bahamati che tethI A cUMTaNIthI kAMI asarakAraka phera paDato nathI. paNa che. mAvalaMkara jevI eka vyakita lokasabhAmAM virodha pakSe haze tenI kIMmata che, khAsa karI atyAranA saMjogomAM. tethI paNa vizeSa, A cUMTaNI kamAnasane paDadho paDe che jenI nodha zAsaka koMgrese levI ja paDaze. mane khAtarI che ke pre. mAvalaMkara lokasabhAnI kAryavAhImAM noMdhapAtra phALo Apaze. cImanalAla cakubhAI zrI paramAnaMda kApaDiyA smAraka nidhimAM maLelI rakama 1,44,225.00 agAu svIkArelA 251.00 zrI TrasTIjha, tArAbahena mANekalAla premacaMda cerITIjha TrasTa 21.00 me. gIragAya kemisTa zrImatI lIlAbahena dhIrajalAla beMkaranuM tA. 23-10-'72 nA roja avasAna thatAM bhAratanA akhila mahilA samAjane na purAya tevI asahya khoTa paDI che. 78 varasanI vaye ciravidAya lenAra zrImatI lIlAbahenanuM samagra jIvana mahilAonI sevAmAM saphaLa rIte vItyuM hatuM. temano janma amadAvAdamAM thayo hato.. jaina samAjanA teo prathama mahilA snAtaka hatA. 1918mAM temaNe gAMdhIjInA anuyAyI zrI dhIrajalAla beMkara sAthe prabhutAmAM pagalA mAMDayA dAMmpatya jIvana sAthe temaNe jAhera sAmAjika pravRttiomAM dhImI paNa makkama gatie rasa levA mAMDyo. sau prathama teo zrI bhaginI samAjamAM joDAyA. koSAdhyakSanI javAbadArIthI zarUAta karI, ane TheTha pramukhapada sudhI pahoMcyA. zrImatI lIlAbahena eka kAbela, dakSa ane vyavahAru vahIMvaTakartA hatA. milanasAra svabhAva ane mANasanuM hIra pArakhavAnI pitAnI AgavI sUjhathI temaNe bhaginI samAjane AMtararASTrIya tenA para mUkyo hato. A mahAna saMsthA uparAMta temanI sevAone. lAbha akhila hiMda mahilA pariSada, nezanala kAunsila opha vimena Ina InDiyA jevI aneka saMsthAone paNa maLyo hato. gujarAtI strI sahakArI maMDaLI li. nA teo AdyasaMsthApaka ane chevaTa sudhInA pramukha hatA. mahilAo uparAMta bALakonA praznanA che paNa teo abhyAsI hatA. bombe nanararI presiDansI mejisTreTa tarIke teozrIe bALakonI adAlatamAM paNa potAnI sevAonI suvAsa pAtharI hatI. - 1918 mAM vidAya thatA gavarnara lorDa viliMgDanane apAnArA mApanatrane virodha karanArAomAM teo mokhare hatAM. tyArabAda videzI kApaDanA bahiSkAranI caLavaLamAM bhAga laIne gAMdhIjIne kApaDanI hoLI karavA potAnA svaharate potAnAM vastro temaNe soMpI dIdhA hatAM. sva. jamanAlAla bajAjanI salAhathI temaNe zuddha svadezIne pracAra zarU karyo hato. svataMtratA bAda teo muMbaI dhArArAbhAnA sabhya tarIke paNa cUMTAyA hatAM. - zrImatI lIlAbahenanA samagra jIvananuM siMhAvakana karatAM jarUra ema kahI zakAya ke teo potAnuM jIvana sArthaka karI gayAM che temaja anekane temanA jIvanamAMthI preraNA maLe tevI virATa sevApravRttio pitAnI smRti mATe mUkI gayAM che. -bacubahena loTavALA atyAranI rASTrIya tema ja AMtararASTrIya paristhiti e viSaya upara vyAkhyAna,tema ja saMghanA sabhyonuM milana. zanivAra tA. 11-11-72nA roja sAMjanA 6 vAgye zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM "atyAranI rASTrIya tema ja AMtararASTrIya paristhiti" e viSaya upara saMghanA, zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM eka jAhera pravacana rAkhavAmAM AvyuM che. ane pravacana pUruM thayA bAda nUtana varSane anulakSIne zubhecchAo vyakata karavA mATe saMghanA sabhyanuM eka milana rAkhavAmAM Avela che. te saMghanA sabhyone upasthita thavA nimaMtraNa che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha 1,44,727-00 saMghanA lAipha-membare saMghanA lAIpha-membaronI saMkhyA 130 sudhI pahoMcI che. navA sabhyo pitAnA nAme mokalatA rahe evI amArI namra vinaMti che, navA AvelA nAma nIce pramANe che: maMtrIo, 124 zrI dhArasI devajI cheDA 125 zrI talakasI vasanajI gesara 126 zrI pradipabhAI amRtalAla zAha 127 zrI mahendra gapha racaMda mahetA 128 zrI harilAla gulAbacaMda zAha 129 zrI sUrajabahena manasukhalAla koThArI 130. zrI kusumabahena motIcaMda zAha k saMghane maLelI bheTanI rakama : bheTanI rakamanI yAdI 16-9-72nA aMkamAM pragaTa karI che, tyAra bAda maLelI rakamanI vigata nIce pramANe che. 13,346-86 agAu pragaTa karela rakama 1,00=00 zrI bhAnubahena kezavalAla bhaNasAlI. 5000 zrI pUrNimAbahena prabodhabhAI mahetA. A baMne rakame homiya| pathI rIjharva phaMDa mATenI che. huM: zrI. maMgaLajI jhaveracaMda mahetA). 251-00 me. AravIka rabara InDasTrIjha. 251-00 ratilAla ANaMdajI dozI 101-00 zrI dhIrajalAla ajamera 101-00 zrI nyAlacaMda je. mahetA 101-00 zrI amara jarIvAlA 101-00 zrI manubhAI gulAba saMda kApaDiyA.. 101-00 zrI bAbubhAI ema. gAMdhI 25-00 zrI caMcaLabahena giradhara lAla daphatarI 21-00 zrI gIragAma kemisTa 25-00 zrI khetasI bhAlasI sAvalA 25-00 thI ItilAla sukhalAla. turakhIyA, 15979-86 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18 158 prabuddha jIvana calA keAI Ate me tA mere jAte eka pachI eka ajANyAM sTezana pasAra thAya che. gaI kAlanI rAtathI pravAsa zarU thayA che. Ajano mAro Akho divasa ane AjanI AkhI rAta TrenanI gatine AdhIna che. najara pahoMce tyAM sudhI vRkSo patharAyAM che. vRkSane lIlA raMga. enuM pAra vinAnuM vaividhya. lIlA raMga peAte sAva lIlAchama, AchA lIlA, gherA lIlA, nahIM AchA nahIM gherA lIlA. ahIM te lIlA raMganI lIlA che. lIlA raMga jayAre taDako pahere che tyAre konuM svarUpa vadhu nikhare che? taDakAnuM ke raMganuM? Trena pasAra thAya che. gAya, bheMsa ane bakarAnuM ToLuM lIlAza caranuM dekhAya che. citrakAra hota to A badhA raMgomAMthI eka AkRti sarjI hAta, paNa AjanA citrakAro to kahe che ke kazuM saghana ke mUrta rUpe prakaTa na thavuM joIe. citra jue tyAre khabara paDe ke A makAna che ke A ghoDo che ke A gAya cheteA pachI enA zo artha ? ane citranA te kaMI artha hAtA haze ? enI to koI samajUtI hAya? (You have to just feel colours.) huM raMgAne (feel) karavAnA prayatna karuM chuM. koIka sTezana AvI rahyuM che. rastAmAM theADIka sAIkalA dekhAya che. sTezana AvI paNa pahoMcyuM. candrakAnta bakSI kahe che ema, badhA ja sTezana sarakhA lAge che. ApaNe yAM UtaravAnuM che e sTezana ja juduM lAge che. ApaNane ApaNu lAge che. TrenanI bArI pAse besI rahevAmAM paNa nirAMta nathI. thoDI thADI vAre bhikhArInA hAtha laMbAya che. kazuM ApavAnuM mana thatuM nathI ane 'mApha karo' evuM kahevAnA paNa kaMTALA Ave che. kolasA jevA porTaroe aMgArA . jevA lAla raMganuM khamIsa paheryuM che. porTaro paNa badhe ja sarakhA hoya ema lAge che. sAmAna UMcake che tyAre sarakhA nathI lAgatA, paNa UMcakelA sAmAna mUke che pachI paisA mATe rakajhaka kare che tyAre ja sarakhA lAge che. hAza... Trena UpI. pleTaphormanA UMcA oTalAothI chUTazuM. guDasaTrenanA DabbAo joI sundaram nI upamA yAda Ave che emaNe paDI rahelA guDajha TrenanA DabbAone edI Dhora sAthe sarakhAvyA che. pharI pAchA lIlA raMga relAI rahyo. haju thoDAMka makAne dekhAya che gaMdA pANImAM nAgAM bALako chabachabiyAM karI rahyA che. theADAka meATA thAya eTalI ja vAra che. sTezana para AvIne bhIkha mAgavAnuM zarU karI deze. taLAva ane taLAvanI pAse derI dekhAya che. ApaNe paNa maMdiramAM jaIne bhIkha ja mAgIe chIene ! bipina parIkhanuM hAIku yAda Ave che: maMdira bahAra bhikSuka; bhItara huM ke ATalA ? AkAza jovA jevuM kayAre nathI hotuM? eka pIMjArA beThA beThA satata vAdaLane pIMjayA karatA hoya evA dhALA vAdaLAM dekhAya che IzvaranA InTaravyU levAnuM mana thAya che. Aje jo Izvara maLe te mAtra ATaluM ja pUchuM. tame vAdaLAMne joIne sasalAM banAvyAM ke sasalAMne jAIne vAdaLAM banAvyA? pahelAM IMDu ke maraghI ?-ema pahelAM sasalAM ke vAdaLAM jevA ja A koyaDo lAge che. nAnA sTezane meIla TreIna UbhI paNa rahe kharI? garIba mANasA pAse zrImaMtA khAsa UbhA rahetAM nathI. pasAra thatI Trenane eka bALaka peAtAnA jhUMpaDAnI bahAra UbhA rahIne joyA kare che. koNa jANe kema satyajIta raoNyanI 'pathera pAMcAlI'nA nAnakaDA arpI yAda AvI jAya che. ciMtAnI najara gIdhanA ToLAM para paDe che. mane to ekaluM gIdha paNa ToLAM jevuM lAge che. ane ToLAmAM caratI gAyA haMmezA ekalI lAge che. dhumADA okanuM kALuM eMjina, pasAra thatA sTezanonAM pILAM pATiyAM, koIka phekaTarInAM bhUkharAM zeDajha, kayAMka kayAMka DokAI jatAM pANInAM khAbAciyAM, cAlavAnuM mana thAya evI kayAreka dekhAtI kaththaI raMganI keDI, DAmaranA rastA parathI pasAra thatI badAmI embe seDora, bhInA tharA jevI lAgatI, pANImAM paDelI bheMsA-pAMca dasanA jUthamAM UDatA sapheda kabUtaro ane pAse jaIne nAma pUchavAnuM mana thAya evAM ph lA. pradyumna tannAnA gItanI paMkita 'aDakI gaI neNa arcitI raMganI chAkamachALa'nuM dazya huM nave rUpe mANI rahyo chuM. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha. mudraka ane prakAzaka : muMbaI-4. Te. naM. 350296 tA. 1-11-1972 keTalAMka mANaso lagne lagne kuMvArA jevA hoya che. sTezane sTezane Utare che, cAha ke kophI pIe che, sigAra ka ke che, pAna thUMke che. gaMgAnA eka biMdumAM jema AkhI gaMgAnuM sattva rahyuM che tema ApaNA sTezanamAM samagra bhAratanu darzana thaI zake ema che. ApaNe pUrepUrA prakRtinI ethe kayAre 5 mukAtA nathI. sTezane hoIe chIe tyAre ane sTezana cheADIe chIe tyAre paNa rastAmAM ApaNI sAthe koI ne koI rIte zahera cAlyA kare che. rAte jema ApaNI sAthe caMdra cAle ema TeliphonanA vAyarsa TrenanI sAthe sAthe cAlyA kare che. satyajIta rAyanA eka citra 'araNyara dinarAtri'nI kathA yAda Ave che. mANase peAtAne pAmavA hoya te A kahevAtI saMskRtinA vAghA utAravA paDaze. A saMskRti te mANasanA upavasa jevI che. prakRtine paricaya pAmavA juvAna chekarAMo zahera choDIne jaMgalamAM jAya che. tyAMthI satyajItanI kathA AraMbha pAme che. A juvAniyAMo pragatinAM eka pachI eka sAdhanono tyAga kare che. TAyaranA pagavALI kAranA tyAga kare che. TrAnjhIsTara reDiyAne phagAvI de che. chelle chelle saMskRtinA (Spoilt child) jevuM chApuM emanA hAthamAM rahe che. tene paNa phADI nAkhe che. kayAMka nIkaLI paDavAnI A tA majhA che. pravAsamAM hAIe chIe tyAre vAra, tArIkha, chApuM kazuM yAda nathI AvatuM. paNa AvuM kazuM jarA paNa yAda na Ave eTale dUra ApaNe nIkaLIe chIe kharA ? ApaNA badhA ja pralAbhanAne dUra rAkhI zakIe tyAre ja kaMdAca ApaNe ApaNI pAse pahoMcI zakatA hoIzuM, paNa ApaNe to badhA kAmanI nakAmI pravRttiomAM macelA chIe. pUla uparathI Trena pasAra thAya che tyAre enA avAjamAM sAmA mANasane avAja DUbI jAya che. ApaNane spaSTa saMbhaLAtuM nathI. mAtra enA hoTha phaphaDe che enA khyAla Ave che. ApaNI moTA bhAganI pravRttio AvI hoThanA phaphaDATa jevI-lavArA jevI pravRttio che. baporanA taDako potAnA ruAba chAMTI rahyo che. sAmenA musAphara havA raMgAvelA takiyA upara mAthuM nAkhIne lAMbA thayA che. vAtavAtamAM eNe kahI dIdhuM che ke pote enjiniyara che. enjiniyaranI sAthe sAthe hamaNAM hamaNAM bekArI zabdanuM association) thaI gayuM che. ApaNA deza... kAma nathI maLatuM, bhIkha nathI maLatI, mANasa nathI maLatAM... deza nathI maLatA...ApaNA dezamAM... kAmadhenuone lIlAM medAnono nahIM paNa katalakhAnAMno vArasA maLe che. * The Future of the Future ' che ke nathI? pravAsamAM pustako to sAthe lIdhAM che, paNa vAMcavAnuM mana nathI thatuM. parAra thatAM dazyo ke AsapAsanuM vAtAvaraNa AnA jevI koI UMghADI kitAba nathI. vRkSone jotAM mane kadI thAka lAgato nathI. pratyeka vRkSane peAtAnI AgavI sRSTi hoya che. viziSTa saundarya hoya che pratyeka vyakitanI jema, enI koI lAkSaNikatA hoya che. buMda buMdanI surata nirAlI, koI rove, koI gAya!' ema pratyeka vRkSano potAnA eka saMsAra che. ApaNe vRkSa para kUdatA hatA tyAre vAnara hatA. ApaNe makAnamAM sthira thayA kAraNe ApaNe nara chIe. ApaNe vAnaramAMthI nara? ApaNe hanumAna nathI. ApaNe te mAtra anumAna chIe. Trena cAlyA kare che... vicAra cAlyA kare che... Trenane to kayAreka paNa sTezana maLI jaze. enI gatino koIka aMtima cheDo che. ApaNA vicArone koIka sTezana maLaze kharuM? maLe to paNa ame UbhA rahIe evA nathI. pasAra thavAmAM ja amane rasa che. gAMdhI, buddha, mahammada, kRSNa, Izu, sokreTIsa... ame to sTezane sTezane ghoMghATa karIe chIe. saMtAnA hoTha ame sIvI dIdhA che. pratyeka sTezane amane rasa che. sADA, lemana, koko kolA, sigAreTa, pAna, cAha, kophI... amAruM koI sTezana nathI. pula uparathI Trena bhale pasAra thAya. amane setumAM rasa nathI. amane rasa che hAThane ughADabaMdha karavAmAM. zabda...zabda...zabda... lIlAM medAna nahIM mAtra patharA...patharA... patharA... A badhA paththarone bhedIne eka jharaNa vahe che. kahe che, 'calA koI Ate meM to mere jAte!" --sureza dalAla zrI cImanalAla je, zAha. prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa. koTTa, muMbaI-1 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH, 117. prabuddha na'nuM navasaMrakaraNa varSa 34 : aMka: 14 baddhajIvI muMbaI navembara 16, 972, gurUvAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rUA. 7, paradeza mATe ziliMga : 15 chUTaka nakala 7-40 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha / vANI ane abhivyakita svAtaMtrya dezanA cAra agragaNya aMgrejI vartamAnapatra-TAImsa opha dheraNa cAlu rahyuM. temAM vakhatovakhata ghaNA pheraphAra thatA rahyA, paNa InDiyA, hindu, hindustAna TAImsa ane InDiyana ekasapresa mALakhuM A rahyuM. aMtargata pheraphAramAM be mukhya hatA-kavATA nakkI vatI sarakAranI nyUjhaprinTa polisIne paDakAratI arajIo karavA dara varSe amuka TakA sarakayulezana vadhAro gaNavAmAM AvatuM. upara suprima korTe tA. 30-10-'72 nA roja Apela cukAdo, rA thI mAMDI 20 TakA sudhI, vartamAnapatronuM vecANa vadhatuM rahe te vANI ane abhivyakita svAtaMtrayanA mULabhUta adhikAra vize sImA mAMgaNI purI pADavA. cihna athavA aitihAsika cukAdo lekha che. pAMca jajomAM cAra bIje 1957 mAM je vartamAnapatro hatA athavA tyAra viruddha eka evA bahumati nirNayathI, sarakAranI nyUjhaprinTa nItinA pachI navA zarU thayA, jenAM pAnAnI sarerAza saMkhyA 12 thI ochI mahattvanA aMge, vANIsvAtaMtranA adhikArane bAdhakartA gaNI, gera hatI, tene A saMkhyA vadhAravA mATe vadhAre nyUjha prinTa ApavAmAM kAyadesara TharAvyA che. jasTIsa megyu, jemaNe bhinna abhiprAya Apyo Avate. keTalAka samaya pachI nyujha prinTa sivAyane kAgaLa White che ane sarakAranI nItine kAyadesara gaNI che, temanuM jajamenTa . Printing PapernA upaganI paNa chUTa ApI, jene lAbha meTA paNa kharekhara abhyAsa karavA yogya che. bahumati ane laghumati vartamAnapatro ja laI zakatA. dezamAM lagabhaga 650 dainika vartacukAdAe vANIsvAtaMtraya aMge keTalAka pAyAnA muddAo upasthita kare mAnapatro che. sAmayiko meTI saMkhyAmAM che. sAmayiko mATe prazna che. A samajavA mATe saMkSepamAM keTalIka hakIkata jANavI jarUranI che. na hato, kAraNa temane bIjo kAgaLa vAparavAnI chUTa che. je vartamAnavartamAnapatra mATe nyUjhaprinTa mukhya sAdhana che. 1957 patra, khAsa karI aThavADika, pAkSika vigere, nyUjha prinTa vAparatA sudhI vadhuM nyUjhaprinTa AyAta karavI paDatuM hatuM. tyAra pachI sarakAre nathI-jema ke, prabuddha jIvana - tene mATe paNa A prazna nathI. nyUjha prinTanI eka mila karI che. paNa tenuM utpAdana bahu ja thoDuM A prazna mukhyatve dainika patro mATe ja che. dezamAM ghaNI bhASAmAM che ane tenA mAlanI jAta sArI nathI. 1961-62 mAM videzI vartamAnapatro che, paNa tenA be bhAga pADI zakAya-aMgrejI ane huMDiyAmaNanI sthiti nabaLI paDatAM, AyAta maryAdita karavI paDI. dezanI bIjI bhASAnA language newspapers AyAta badhI sarakAra mAraphata zarU thaI ane tenI vaheMcaNInuM dhoraNa keTalAka aMgrejI patra, aitihAsika kAraNe temanI bahu saMkhyAM na nyUjha prinTa polisI dara varSe sarakAra nakkI kare che. nyUjha prinTanA hovA chatAM, ati mahattvanuM ane viziSTa sthAna meLave che. kharIda, vecANa ane vaparAza upara aMkuza mUkAyA, badhuM sarakAranI paravAnagIthI thAya. nyUjha prinTa uparAMta bIjA prakAranA kAgaLa paNa sarakAre dainika vartamAnapatronA traNa varga karyA che. nAnA, che jemAMthI pustako chapAya che, neTabuko thAya che, sTezanarI, sarakAra jenuM sarakyulezana 15,00 thI ochuM hoya, vacalA, jenuM sarakayuane vyApArI mATe vigere. A kAgaLanA utpAdana mATe dezamAM lezana 15 thI 50 hajAra hoya, ane meTA, jenuM sarakayulezana 50 keTalIka mile che ane tenuM utpAdana vadhatuM rahyuM che, keTalIka nikAsa hajAra upara hoya. AmAM aMgrejI ane dezI bhASAonAM badhAM patro paNa thAya che paNa teno upayoga paNa vadhate rahyo che. A kAgaLa AvI jAya. dezI bhASAonA keTalAka pAnuM sarakayulezana, meTAmAM nyUjha prinTanA pramANamAM ghaNo maLe che te paNa meTA vartamAnapatra, meTA aMgrejI 5tra karatAM paNa vadhAre che. TAImsa opha InDiyAnuM jene te pAsAnuM, te tene upayoga karatAM, tethI tenI kheMca paDatAM, sarakayulezana lagabhaga 1,70,000 che; AnaMdabajAra patrikA vartamAnapatronA AvA kAgaLanA upaga upara paNa aMkuza mUkAyA. (baMgALI) nuM 3 lAkha upara che. paNa aMgrejI vartamAnapatra dezanA vizeSamAM nyUjha prinTane khAsa jarUriyAtanI vastu Essential koI paNa bhAgamAM jAya che, bhASAnuM patra prAdezika che. bannenA Commodity gaNI che. tethI tenA upayoga tathA kharIda-vecANa . vAcaka varga paNa keTaleka darajaje bhinna che. jANItA aMgrejI badhA ane vaheMcaNI upara niyaMtraNa karavAnI sarakArane vizeSa sattA che. vartamAnapatra moTA che; 50 hajArathI vadhAre vecANa che. - 1962-63 mAM Avo aMkuzo dAkhala karyA tyAre, videzI pAnAnI saMkhyAnI draSTie joIe te 65 patromAMthI mAtra ane sthAnika nyUjha prinTanI vaheMcaNI kayA dhoraNe karavI te prazna 45 5tre evA che jenI sarerAza pAnAnI saMkhyA 10 upara che ane temAM UbhA thaze. vartamAnapatranI nyUjha prinTanI jarUriyAta nakkI karavAnA 22 aMgrejI ane 23 anya bhASAnA. sarerAza pAnAnI saMkhyA 12 thI be aMge che - varSamAM sarerAza keTalA pAnA kADhe che ane sarerAza vadhAre hoya tevA mAtra 7patro che, jemAM 6 aMgrejI che - TAImsa, nakalo keTalI vecAya che. sarakAre nakkI karyuM ke 1957mAM dareka hindu, sTeTsamena, amRtabajhAra patrikA, hindustAna TAImsa ane vartamAnapatranA sarerAza pAnAnI saMkhyA ane 1961-62nI sarerAza InDiyanaekasapresa. vecANa saMkhyA laIne dareka vartamAnapatrane nyujha prinTa kavoTA nakkI. ekathI vizeSa patranI mAlikI heya, athavA eka ja patranI karavo. 1962-63 thI 1970-71 sudhI mukhyatve A - ekathI vizeSa sthaLethI AvRtti nIkaLatI hoya, eka ja sthaLethI Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 prabuddha jIvana ekathI vizeSa 5trA calAvAtA hoya, AvA badhA mAlikone Common ownership Units kahe che. beneTa kolamena kakuM. dAkhalAtarIke, pAMca dainiko calAve che ane saMkhyAbaMdha sAmayiko ane tenA be dainiko, TAImsa ane navabhArata TAImsa ekathI vizeSa sthaLethI nIkaLe che. mAlika eka hAya to paNa, nyUjhaprinTa kavoTA dareka patrano ane dareka patranI dareka AvRttinA alaga alaga nakkI thAya che. dA. ta. TAImsanI muMbaI, dilhI ane amadAvAda AvRttinA darekanA kavATA judo nakkI thAya. tema ja muMbaInA pAMce dainikoTAImsa, Ikonomika TAImsa, navabhArata TAImsa, mahArASTra TAImsa, IvaniMga nyUjha, darekane kavATA judA nakkI thAya. koIne navuM dainika zarU karavuM hoya to tenA kavATA mATe sarakArane arajI karavI paDe. 1962-'63 thI 1970-'71 sudhI nyujhaprinTa polisImAM aMtargata ghaNA pheraphAro thatA rahyA. keTalAka manasvI kahevAya, keTalAka IrAdApUrvaka amuka hetusara 'karela hoya, paNa ekaMdara vartamAnapatrae, pharIyAdo karatA karatA paNa, calAvI lIdhuM. A samaya daramyAna nyUjhaprinTanA upayoga saMbaMdha sarakAre keTalIka anukULatAe ApI hatI jethI nabhAvI zakayA. dA. ta. kaveTA nakkI karyo hoya. pacAsa hajAranA sarakayulezana upara ane 8 pAnAnI saMkhyA upara. te pramANe, samajoke 2,000 Tana nyuprinTa maLyA. pachI dareka patra potAnI marajI pramANe teno upayoga karI zake, eTale ke, tene phAve to pAnAnI saMkhyA vadhArI, sarkyulezana ghaTADe, athavA pAnAnI saMkhyA ghaTADI, sarkyulezana vadhAre- tenI jarUriyAta mujaba 2,000 Tanano upayoga kare. keTalAkane vadhAre pAnA ApavA anukULa hoya - jo jAherakhabara vadhAre hoya te, keTalAkane jAherakhabara pUratI na hoya to sakaryulezana vadhAravuM lAbhadAyaka thAya. keTalAka purA kavATAno upayoga paNa karI na zake. moTA bhAganA dezI bhASAnA patra pAnA vadhAravAne badale sakaryulezana vadhAratA. meTA bhAganA aMgrejI patra sarkyulezana maryAdita rAkhI, pAnA vadharAtA. kAraNa, temane jAherakhabara vipUla rahe che. dA. ta. TAImsane kavATA sarerAza 13.9 pAnA ane lagabhaga 2 lAkha sakaryulezananAdhAraNe nakkI thayA. TAImsanI nakalA meLavavAnI mAgaNI paNa vadhAre hAya, ane vadhAre nyUjhaprinTa maLe to sakaryulezana vadhArI zakAya evI zakayatA hoya to paNa, TAImsa pAnAnI saMkhyA sarerAza 16 thI 18 rAkhe che ane sakaryulezana 1,50,000 thI 1,65,000nuM rAkhe che. bIjI tarapha AnaMdabajhAra patrikAne 12 pAnAnI chUTa hoya ane sakaryulezana be lAkha gaNyuM hoya to paNa, 10 pAnA rAkhI sakaryulezana 3 lAkha sudhI laI jAya. kharI kamANI jAherakhabaramAM che, sarkyulezanamAM nahi. paNa amuka sakaryulezana jALavavuM ja paDe, te ja jAherakhabara maLe. jAherakhabara ghaTe te kamANI ghaTe, te chApAnI kIMmata vadhAravI paDe, te saryulezana ghaTe, to jAhera khabara ghaTe. A badhI aTapaTI mAyAjALa che. dareka patra peAtAnI vakhatovakhatanI jarUriyAta mujaba nyujhaprinTanA upayoganI rIta nakkI kare. bIjI meTI sagavaDa e hatI ke majamu mAlikInA patra, eka patranA kavATA bIjA mATe vAparI zake athavA eka AvRttino kavATA bIjI AvRtti mATe vAparI zake, athavA peAtAnA kula kavATAmAMthI navuM patra athavA cAlu patranI navI AvRtti zarU karI zake. majamu mAlikInA patrone A moTo lAbha hatA. eka ja patra hoya teNe potAnA kavoTAmAM ja nibhAvavuM paDe. A badhA pheraphAra sarakAra vakhatovakhata mana phAve tema karatI. koI vakhata sagavaDa Ape, koI vakhata khecI le, koI vakhata ochI kare, koI vakhata nAnA ane vacalA varganA patrane madada karavAnuM kAraNa ApI meTA patrAnI sagavaDa ochI kare. koI vakhata dez bhASAnA patrAne madada karavAnA nAme aMgrejI patrAnI sagavaDa ochI kare. dara varSe A khaTapaTa cAlyA ja kare. uparanA dhoraNamAM eka vastu nizcita rahI hatI. 1961-62 thI 1970-71 sudhI, je vartamAnapatrAnI pAnAnI saMkhyA 1957 mAM sarerAza 12 athavA tethI vadhAre hatI, tenA kaveTA nakkI karavAmAM 1957 nI saMkhyA ja kAyama rahI. tene pAnAno vadhAro ApavAmAM Avyo nahi. dA. ta. TAImsanI sarerAza pAnAnI saMkhyA 1957 mAM 13.9 hatI. te chevaTa sudhI te ja gaNavAmAM AvI. tene sakaryulezana vadhAro maLatA. pariNAme, TAImsa haMmezA tene sarkyulezana vadhAro maLatA te karatAM sarakayulezana ochuM ja rAkhavuM ane pAnAnI saMkhyA vadhAre rAkhatuM. cha moTA aMgrejI vartamAnapatra A badhA mATe A sthiti hatI, je patrAnI pAnAnI saMkhyA 12 thI ochI hatI tene pAnAne tathA sarkyulezananA banne prakAranA vadhAro maLato raheto. tA. 16-11-92 navembara 1970 mAM sarakAre A nItimAM eka meTro pheraphAra karyo. baMgalA yuddhane kAraNe amerikana madada baMdha thaI. tethI 11,000 Tana nyujhaprinTa amerikAthI maLavAnA hatA te baMdha thayo. tethI 1970--71 mAM kula 2,25,000 TananI phALavaNI thaI hatI tene badale 2,15,000 Tana rahyo. lagabhaga pAMca TakAno taTA rahyA. vartamAnapatranuM kahevuM ema hatuM ke A 10,000 Tanano teTo kharI rIte toTo na hatA. AgalA varSanI baeNlensa hatI. sthAnika milanuM utpAdana vadhyuM hatuM. keTalAya vartamAnapatroe khoTA AMkaDA ApI vadhAre kavATA lIdhA hatA, athavA maLela kavATA pUrA vAparI zakayA na hatA. AvuM dara varase banatuM tethI ghaNI rIte A toTAne pahoMcIvaLAya tema hatuM, athavA pAMca TakAnA A taTAne pahoMcIvaLavAnA sIdhA mArga e hato ke dareka vartamAnapatranA kavoTAmAM pAMca TakA kApa mukavA. paNa Ama na karatAM sarakAre hukama bahAra pADayA ke 1-1 71thI koI vartamAnapatre 10thI vadhAre pAnA kADhavA nahi. mAtra 45 vartamAnapatrAne A lAgu paDe. temAM paNa khAsa karI cha aMgrejI vartamAnapatrAne - jenI sarerAza pAnAnI saMkhyA 13 thI vadhAre hatI. mArca mahinAmAM 1971-72 ane pachI 1972-73 nI navI nyujhaprinTa pelisI bahAra pADI temAM sarakAre bIjA pheraphAro karyA, je mukhyatve cha aMgrejI vartamAnapatrAne ja dhakko pahoMcADe tevA hatA. temAMnA mukhya pheraphAro A pramANe hatA. 1. kavATAnI gaNatarI karavA koI vartamAnapatranI pAnAnI saMkhyA 10 thI vadhAre gaNavAmAM nahi Ave. AthI 1957thI je pAne 10thI vadhAre pAnAnA dhAraNe kavoTA maLatA tene meTo kApa paDayo. 2. koI vartamAnapatra 10thI vadhAre pAnA chApI na zake. 10 pAnAnI gaNatarIe kavATA Ape to paNa, sarkyulezana ghaTADI, pAnAnI saMkhyA vadhArI na zakAya. eTale TAImsa, hindu vagere patra je 16--17 pAnA kADhatA tene meTo kApa paDayA. 3. majamu mAlikInA patro upara vizeSa kApa mukAyA : (a) eka patranA kaveATA bIjA patra mATe vAparI na zakAya. (va) eka AvRttine kavoTA bIjI AvRtti mATe vAparI na zakAya. (4) peAtAnA nakkI thayela kavoTAmAMthI paNa koI navuM patra zarU karI na zake. beneTa kolamenane kula 20,000 TananA kavoTA che. bIjA patrAmAM thoDA kApa mUkI, navuM patra zarU karavA Icche te te karI na zake. (4) peAtAnA kavoTAmAMthI paNa koI patranI navI AvRtti zarU karI na zake. beneTa kolamena, mahArASTra TAImsa muMbaIthI prakaTa kare che, te nAgapura athavA kolhApurathI prakaTa karI na zake. (4) 10thI vizeSa pAnA hoya tene 104 pAnAnI maryAdA mUkI, jyAre 10 thI ochA pAnAnA vartamAnapatrAne pAnAnI saMkhyA vadhAravA 20 TakA vizeSa kATA ApyA. paNa te pAnAnI saMkhyA vadhAravA ja vAparI zakAya, sakaryulezana vadhAravA nahIM. (4) moTA chApAone - eka lAkhathI vadhAre sayulezanavALAne, pAMca TakA sakayulezanavadhAro hatA te ghaTADI 3 TakA karyo. A navI nItithI khAsa karI, cha aMgrejI vartamAnapatrA upara, Arthika ane bIjI rIte, gaMbhIra pariNAme AvyA ane temane mATe kaTokaTI pedA thaI, tethI A navI nItine paDakAravI paDI. hakIkate me vistArathI ApI che ke jethI je mahattvanA baMdhAraNIya muddAo upasthita thayA te samajI zakAya. tema ja bahumita ane laghumita jajamenTo upara A muddAonI tulanAtmaka vicAraNA thaI zake. A navI nItithI beneTa kolamenane sauthI vadhAre dhakko pahoMcata hatA. tenA selIsiTara tarIke A viSayane UMDo abhyAsa karavAnI mAre jarUra paDI ane taka maLI, kAyadAnA muddAonI chaNAvaTa AvatA kramaza : aMke karIza. cImanalAla cakubhAI ' Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s. ta16-11-72 prabuddha jIvana I 5 prakIrNa noMdha : zrI gIradharabhAI daphatarI nagara gayA. pachI IcchA thaI ke potAnA guru zrI saubhAgyamalajI zrI gIradharalAla dAmodara daphatarInuM tA. 1lI navembara 1972 mahArAjanA darzane Indora javuM che. smRti kAMIka nabaLI hatI. ne dine avasAna thayuM. temanI sAthe 40 varSathI mAro gADha ane mAnasika svasthatA ghaTI hatI. rAtre UThI, I- dora javAnI taiyArI nikaTane saMbaMdha hato. temanA jevI dharmaparAyaNa ane sevAbhAvI karavA mAMDI temAM kayAre paDI gayA te dhyAna na rahyuM ane keDamAM vyakita meM bahu thoDI joI che. teo sAdAI ane namratAnI mUti hatA. phrekacara thayuM. sUrajabahena jAgyA tyAre joyuM to nIce paDelA. upara mArA karatAM dasa varSe umaramAM meTA, paNa mArAmAM khUba vizvAsa. suvADayA pachI jaina kilanikamAM laI AvyA. DakaTaroe kahyuM ke koI kAma mane pUchayA vinA na kare. huM nA pADuM to, temane judo oparezana karyA vinA chuTako nathI. karIe te ya jokhama hatuM ane abhiprAya hoya to paNa, cheDI de. huM banatA sudhI temanI IcchAne na karIye to paNa. chevaTa oparezana na karyuM, paNa umarane kAraNe sthiti mAna ApyuM. temanA ucca cAritrane kAraNe samAjane temanA upara bagaDatI rahI. chevaTasudhI bhagavAna mahAvIra nirvANa mahotsava mATe bhAre prema ane vizvAsa hatA. lAkha rUpiyAnA dAna temaNe meLavyA zuM karazo, jIvadayA khAtAnuM zuM karaze, evuM ja raTaNa hatuM. che. sadA ekaja raTaNa hatuM, sevAnuM. jIvadayA hADohADa hatI. zrI gIradharabhAI kharekhara dhArmika purUSa hatA. sAcA zAvaka | ghATakopara jIvadayA khAtA mATe athAga parizrama temaNe lIdhA. hatA. meM eka evo sAthI gumAvyo che ke jenI kheTa koI pUrI pazuo mATe bhekha lIdho hato. garIbAImAM ucharelA. nAnapaNathI pADI zake tema nathI. AvA puNyAtmAne mane ATalA varSa sahayoga dhaMdhe lAgyA, paNa paisAno jarA paNa moha na hato. 1928mAM rahyo tene huM mAruM parama sadabhAgya mAnuM chuM. bAra vrata AdaryA. aparigraha vratamAM pitAnA dhananI maryAdA rU. ninane vijaya 35,000 nI bAMdhI. rUpiyAnuM ATaluM avamUlyana thayuM paNa A presiDanTa nikasanane abhUtapUrva bahumatithI vijya thayo. maryAdAne chevaTa sudhI custapaNe vaLagI rahyA. ati niSThApUrvaka A temano vijya nakkI ja hato paNa ATalI pracaMDa bahamatinI apekSA vratanuM pAlana karyuM. jiMdagIbhara eka Dabala rUmamAM rahyAM. potAnI temaNe paNa rAkhI nahi hoya. rujhavelTa athavA AIjhanahovara peThe kamANI pArakAnI che, samAjanI che ema mAnI, khUba karakasarathI nikasana kapriya vyakita nathI. tenAmAM rujhavelTanI pratibhA nathI.' rahetA ane bane teTaluM vadhAre bacAvI, rU. 35,000thI jeTalo vadhAro AIjhana hovaranuM saujanya nathI, keneDInI bhAvanAzIlatA nathI, thAya te, dara varSe 31mI mArce sevAnA kAryomAM vAparI nAkhe. hajAro temanuM rAjakIya jIvana ujajavaLa nathI. te A vijyane artha rUpiyA temaNe pote dAna karyuM che. mAnavasevAmAM, tabIbI rAhata, zuM? ghaNAM kAraNe che, paNa spaSTa tarI Ave tevA kAraNo ja vicAupara temane mamatA hatI. varSo pahelA temanAM mAtuzIne nAme dAdaramAM rIe. mekagavarna amerikana prajA upara prabhAva pADI na zakayA. ekasa-re vibhAga khelyo. pUrI jAtadekharekha rAkhe. ekasaprenA temaNe zarUAtamAM jAhera karela nItithI amerikana prajAne mATe mAtra dasa rUpiyA le, temAMthI vadhAre kare. bIjA be traNa davAkhAnAo, bhAga bhaDakI gayuM. teNe jAhera karyuM ke lazkarI kharca meTA pramANamAM ghATakopara, cembura vigere sthaLoe khelyA. dararoja dareka davAkhAnAnI ochuM karavuM, yuropamAMthI sArA pramANamAM lazkara pAchuM kheMcI levuM. mulAkAta laI, vyavasthA jovI, hisAba saMbhALavA gherathI savAre pariNAme lazkarI saraMjAma upara AdhAra rAkhatA udyogone dhakko 7 vAge nIkaLI jAya. niyamita akhaMDapaNe cauvihAra kare. khAvAne na pahoMce. tenA upara jenI AjIvikAno AdhAra che te bekAra thAya. Daba sAthe ja hoya. zarIrasvAzya bahu sAruM hatuM. mane haMmezA kahetA duniyAmAM amerikAnuM varcasva ochuM thAya. amerikana prajAne A ke pathArImAM paDe, pAMca miniTamAM gADha nidrA ane barAbara savAre mAnya na hatuM. bIjuM, meksavane kahyuM ke viyeTanAmamAMthI bina gI jAya. aradhA kalAkamAM nityakarmathI paravArI sAma- zarate pAchA nIkaLI javuM. A ja vyAjabI ane naitika mArga che. yikamAM besI jAya. sAdhu-sAdhvI pratye khUba mAna. darzanArthe dara varSe paNa amerikana prajAne te mAnya nathI. viyeTanAmamAM Acarela keTaleya sthaLe jAya. paNa zithilAcAra jarA paNa sahana na kare. khUba amAnuSI atyAcAro amerikana prajAnA moTA bhAgane spezya ugra thaIne zithilAcArI sAdhu-sAdhvIone jhATakI nAkhe. muhapattI nathI. viyeTanAmanA yuddhathI thAkayA che, kaMTALyA che, trAsyA che, kheMcI laIza ema sApha kahI de. keTalAyanA veza utarAvI nAMkhyA. paNa pratiSThA sadaMtara gumAvavI nathI. nine kahyuM te mAnabhera sevAnuM koI paNa kArya hoya, haMmezA taiyAra. koI divasa dhaMdhAnI samAdhAna karaze. amerikana sainyanI khuvArI teNe aTakAvI ane paravA karI nathI. duSkALa, rela, dharatIkaMpa, koI paNa saMkaTa hoya, bhayaMkara bombamArAthI uttara viyeTanAmane vimAsaNamAM mUkayuM. cIna dezanA koI paNa bhAgamAM hoya, jAte javA taiyAra ane lAMbo samaya ane raziyAe pitAnA svArthe uttara viyeTanAmamAM namatuM mUkyuM. rahe. bihAramAM, traNa mahinA rahyA hatA. game te kAma mATe lAkhe mekagavanaeN vizeSamAM kahyuM ke paisAdAra upara karaverA vadhAravA ane rUpiyA bhegA karavAnI hAma, ane temane maLI rahe. kalyANarAjyanI dizAmAM javuM. amerikAnI prajA. AvA prasthAna temanA 78 mAM janmadine sthAnakavAsI samAja taraphathI mATe taiyAra nathI. zALAomAM ane basamAM kALAgerAne bheda na temanuM sanmAna karI, rU. 1,31,131 nI thelI arpaNa karI hatI. rAkhavo ema mekagavane jAhera karyuM. amerikana prajA Ane mATe jene upayoga svadharmI sahAyaka mATe thAya che. te samaye muMbaI jaina taiyAra nathI. mekagavarnanI nIti sAcI ane nyAyI hovA yuvaka saMgha taraphathI paNa temanuM sanmAna karyuM hatuM. chatAM, zarUAtanI AkramatAthI prajA bhaDakI uThI tyAre teNe maLI temanA patnI surajabahena evA ja saraLasvabhAvI, dhArmika pADI, DhIlI mUkI, pariNAme yuvAnavarga tene zarUAtamAM tenI A ane sevAbhAvI. gIradharabhAInAM aparigraha vratamAM temane pUro udAramatavAdInItine kAraNe Teko Apato hato te paNa udAsa thaze. ane hArdika sahakAra hatA. mekagavarna vizvAsa pedA karI na zakayo. tene potAnAM pakSa-DemokreTIka thoDA mahinA pahelAM, gharamAM paDI gayA tyAre hatheLImAM vAgyuM. pArTI - ne Teko na hate. mekagavarna ajANyo ghoDo DarkHorse thaI te pIDA lAMbI cAlI. avasAna pahelA thoDA divase, tabiyata sArI gayo. khUba khaMta ane hIMmatathI cUMTaNI laDaze. paNa nisana pAse ( na hatI tepaNa, mahAsatI ujajavaLakumArInA darzane ahamada- - akhUTa bhaMDAra hatA ane cAlu sattAsthAnanI lAbhane pUro upayoga Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 prabuddha jIvana tA. 16-11-72 == = = = , karyo. amerikana prajA bhayabhIta che. nikasane cIna ane raziyA nathI. sAcA hiMdu thavuM ane sAcA musalamAna thavuM ema che. zubhakAryanA sAthe saMbaMdho sudhArI salAmatI ApI tema mAnyuM. amerikana prajA AraMbhe prArthanA thAya ane kAMIka cittazuddhi thAya to nukasAna parigrahI, milakata ane naphA mATe jIvanArI; teNe nikasanamAM potAne nathI. tIlaka karavuM athavA kAMI pUjAvidhi karavI e hindudharmanA ufaflu mal. American people played for safety cihana lekhAtA haze tethI vAMdho lIdhe haze ? sArvajanika samudAya nikasananA ghaNAM anItimaya kRtye bhUlI javA taiyAra thaI. hoya tyAM kevI prArthanA karavI te mAtra vivekane prazna che. bhAratIya Nixons represent to a large extent the present vidyAbhavanane koI samAraMbha hoya to vaidika maMtroccAra thAya te ja American attitudes to problems domestic and yogya gaNAya. tyAM koI ema nahi kahe che ke kurAnanI prArthanA international. karavI. AjhAdamedAnamAM ramajhAnaIdanuM saMmelana hoya ane muslIma bhArate vAstavikatA lakSamAM levI paDaze. raziyA ane cIne sivAya bIjAo paNa hAjara hoya te paNa vaidika maMtroccArane vAstavikatA svIkArI. Agraha koI nahi rAkhe. dareka prasaMge prArthanA karavI hoya te bina-sAMpradAyikatAnuM dhatIMga dareka dharmanI sAthe karavI joIe evo Agraha paNa asthAne che. kendranA saMdezavyavahAra khAtAnA maMtrI zrI bahuguNA Telikomyuni. je prasaMge je yogya hoya te karavuM. evA paNa prasaMga hoya jyAM kezana makAnanuM khAtamuhUrta karavA AvyA tyAre temane tIlaka karavA badhA dharmonI prArthanA thAya. eka ja dharmanI prArthanA thAya tyAM ane kAMIka pUjAvidhi karavAnI vyavasthA karI hatI, te temaNe bIjAe vAMdho le, tevuM saMkucita mAnasa tajavuM joIe. somanAthanI thavA na dIdhI. bina-sAMpradAyika rAjyamAM AvI dhArmika vidhine pratiSThA karavI hatI tyAre rAjendrabAbune vinaMti karI. temaNe svIkArI. avakAza nathI ema kahyuM. AvI ja rIte bina-sAMpradAyikatA naherune khabara paDI eTale temaNe vAMdho lIdho ke rAjyanA vaDA AvatI hoya te bahu sastI che. koI zubhakAryamAM bhagavAnanuM tarIke hindudharmanA koI maMdiranI pratiSThA karavA teo jAya te barAbara nAma laI tenA pratika tarIke kAMIka vidhi thAya temAM koI dhamadhatA nahi. rAjendrabAbue sApha saMbhaLAvI dIdhuM ke teo hiMdu maTI nathI nathI. binasAMpradAyikatAne artha dharmavihIna thavuM ema nathI. tene gayA. bina-sAMpradAyikatAne nAme AvA dhatIMga na karIe ane sAcI artha te sarvadharmasamabhAva che. binasAMpradAyika thavuM eTale rIte dhArmika thaI sarvadharmasamabhAva keLavIe. hindue hindu maTI javuM, musalamAne musalamAna maTI javuM ema - cImanalAla cakubhAI ka duSkALa rAhata phaMDa mATe apIla gujarAta, saurASTra tathA kacchamAM tema ja mahArASTramAM duSkALanI vartamAna kaTokaTInI gaMbhIratAne lakSyamAM laIne, banne saMsthAparisthiti bhISaNa che ane samaya jatAM te vadhu kaparI banaze. atyA- ee mahArASTramAM tema ja gujarAta, saurASTra ane kacchamAM saMyukata rathI ja saMkhyAbaMdha vistAramAM pIvAnA pANInI gaMbhIra taMgI che. rIte kAmagIrI bajAvavAne nirNaya karyo che. A tamAma vistAroma rAhatakAryone mArgadarzana ApavA tathA nirIkSaNa karavA mATe banne Dhora mATe ghAsa durlabha banyuM che. anAjanA tathA anya Avazyaka saMsthAonI eka saMyukata samiti sthApavAmAM AvI che. A saMyukata cIjonA bhAva UMcA ne UMcA jaI rahyA che ane tethI samAjamAM samitie saurASTra ane kaccha mATe prAdezika samiti sthApI che. moTA bhAganA loko bhAre hADamArI anubhave che. gujarAta ane gujarAta ane mahArASTranA anya vistAra mATe paNa AvI prAdezika mahArASTranA aneka vistAromAM ane lagabhaga samagra saurASTra ane samitie sthApavAmAM Avaze. A vistAramAM tamAma rAhatakAryo bane saMsthAo ane saMyukata samitine upakrame cAlaze. nANAMkacchamAM mAnava ane pazuo mATe rAhatakAryo satvara zarU karavAnI bhaMDoLa banne saMsthAonI saMyukata samiti dvArA ane tenI vatI tAtkAlika jarUriyAta UbhI thaI che. ekatra karAze. tamAma vistAromAM rAhatakAryo sthAnika kAryakaronA, | duSkALanI paristhitino mukAbalo karavAmAM banne rAjyanI sthAnika saMsthAonA ane sarakArI taMtronA sahakArathI thaze. A sarakAre banatA badhA prayAse karI rahI che. kendra sarakAra paNa gaNanA badhAne uddeza gujarAta, saurASTra ane karacha temaja mahArASTramAM saMjita ane sojita rAhatakAryo pAra pADavAnuM che. A vistAromAM kArya pAtra pramANamAM sahAya ApI rahI che. Ama chatAM, sakhAvatI karatI anya saMsthAone sahakAra levA pAchaLane udeza hitakAryo saMsthAo ane guhasthAe svaicchika puruSArtha karave ja. paDaze.' bevaDAya nahi te jovAno che. AvA saMyojanathI mAnavazakita tathA sarakAranAM rAhatakAryamAM pUraka banI rahevAnI khAsa AvazyakatA Avazyaka sAdhanasAmagrIne koSTha upayoga thaI zakaze. sarajAI che. ApaNI samakSanuM kArya bhagIratha ane virATa che. vartamAna 'senTrala rIlIpha phaMDa ane "bhagavAna mahAvIra kalyANa kendra'-- gaMbhIra paristhitino mukAbalo karavAne game eTalA prayAsa paNa duSkALa, pUra, bhUkaMpa ane anya Apattie vakhate dezabharamAM UNAM Utaraze. dasa mahinA sudhI ApaNe jhajhUmavuM paDaze. rAhatakAryo karI rahyAM che. A banne sevA-saMsthAoe bihAra, rAjasthAna, erissA ane pazcima baMgALamAM temaja gujarAtanA gujarAta, saurASTra ane kacchamAM temaja mahArASTramAM jarUrisurata, bharUca, kaccha ane surendranagara jillAomAM uttama sevA yAtane pahoMcI vaLavA mATe kamamAM kama 50 lAkha rUpiyA ekatra bajAvI che. jyAre jyAre rAhatanA saMjogo nirmANa thAya che tyAre karavA paDaze, evo aMdAja che. AthI ame tamAma sevAbhAvI, tyAre A saMsthAoe mAnavI ane pazuonI yAtanA kama karavA mATe 'sakhAvatI vyakitao, TrasTa, kaMpanIo tathA saMsthAone A mAnasarvAgI puruSArtha Adaryo che. A banne saMsthAone kendra ane rAjya sarakAra dvArA tema ja samAja drArA sahakAra ane sahAya vatAnA kAryamAM udAra hAthe phALo ApavAnI apIla karIe chIe. sAMpaDayA che. sevAbhAvI sAmAjika saMsthAeAne paNa amane suMdara banne saMsthAone maLanArAM dAnane AvakaverAmAMthI mukita sAtha maLyuM che. maLaze bemAMthI koI paNa saMsthAne nAme ceka mokalI zakAze. senTrala rIlIpha phaMDa, siMdhiyA hAusa, ! dharamasI ema. khaTAu (pramukha, senTrala rIlIpha phaMDa) belArDa esTeTa, zreyAMsaprasAda jaina (pramukha, bhagavAna mahAvIra kalyANakendro cImanalAla cakubhAI zAha ) , muMbaI-1 } mAnad maMtrIo, saMyukata samiti tulasIdAsa ema. vizrAma I - li. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-7 prabhu jIvana maphatiyuM vAcana ke sahakAra ? keTalA badhA kavio, lekhako, vivecako, sAhityika patrakAro, prakAzako ane pustikavikretAoe matiyA vAcakone gALo dIdhI che! gADImAM bAjumAM beThelA mANasa pAsethI chApuM mAgIne vAMcanArA, pADozIne gherathI chApuM, sAmayika ke pustaka vAMcavA laI janArA TUMkamAM peAtAne je vAMcavuM che te badhuM pote ja nahi kharIdanArA lokonI thAya teTalI TIkA karavAmAM AvI che. mAgIne vAMcavuM e jANe koI asabhya vartana, koI guno hoya evI kAgAroLa keTalAka mANasee macAvI che. A jAtano UhApoha karanArA mANaso mukhyatve be prakAranA che. eka evA varga che je zAMtithI petAnI vAcanasAmagrIne upayoga karavA Icche che ane temAM koI khalela paDe tema IcchatA nathI. AvA lokonI pAsethI koI chApuM, sAmayika ke pustaka mAge te temane potAnA vAcananA samayapatrakamAM khalela paDavA jevuM lAge che. peAtAne jyAre je vAMcavAnuM mana thAya te vAMcavAnI potAnI sagavaDa AthI tUTe che ema emane lAge che. chApuM vAMcatA hoya tyAre chApAmAMthI vaccenuM pAnuM koI mAge te e emane upadrava jevuM lAge che. A jAtanA mANasone vAcanasAmagrInI mAgaNI karanAra mANasa asabhya jaNAya che. A mANasAnI lAgaNI huM samajI zakuM chuM. peAtAne je rIte, je samaye vAcana karavuM che temAM kazA vikSepa sahana na thAya e mAnavasahaja manovRtti che ane e da2eka mAnavInA adhikAra che. enI upara kApa mUkavAno koI paNa prayatna enA virodhane pAtra bane e svAbhAvika che. AvA mANase pratye mane sahAnubhUti che. amuka aMze huM paNa emanAmAMnA ja eka mANasa haIza. AvA manuSyanI tarapheNamAM pelA asabhya mANasonI ThekaDI karanArA lekho lakhAya e paNa mane game. keTalIka TevA evI che ke jemAM tame bIjI koI rIte sudhAro karAvI na zako. kadAca emAM koI paNa rIte sudhAro karAvI zakAto nahi hoya. mAtra enI TIkA karyAnA, enI majAka karyAne saMtoSa ja laI zakAto haze, paNa eve saMtoSa lenArAo pratye paNa huM sahAnubhUti darzAvI zakuM chuM. vAcanasAmagrI mAganArAne vagevanArA bIjo varga prakAzana vyavasAya sAthe sIdhI ke ADakatarI rIte saMkaLAyelA mANasAnA che. A lekha pUranuM prakAzanavyavasAya zabdamAM chApAM ane sAmayikonA prakAzananA vyavasAya paNa samAvI | lauM chuM. AmAM saMkaLAyelA mANasA eTale kavi ane lekhakathI mAMDI prakAzaka sudhInA badhA. A lokonA virodha mane svAbhAvika lAge che, paNa vAjabI nathI lAgato, svAbhAvika eTalA mATe lAge che ke koI paNa mANasa peAtAnA roTalAno prazna Ave tyAre jAgrata thaI jAya, saceta thaI jAya ane kayAreka ugra paNa thaI jAya. vAcanasAmagrI jeTalI mAgIne vaMcAya eTalI ochI vecAya ane ochI vecAya enI Arthika asara koIka ne koIka rIte A mANasa para paDe. AthI e mANase AvI paristhitino virodha kare te samajI to zakAya, paNa e virodha vAjabI che ke kema te vivAdakSama vAta gaNI zakAya. A mANase potAnA svArtha khAtara, petAnA peTa khAtara je virodha kare che te virodhane te svarUpa Ape che saMskRtirakSAnA prayAsanuM, lokone sabhyatA zIkhavavAnA prayatnanuM. AmAM mane eka prakAranI apramANikatA jaNAya che. A bAbatamAM mArA eka marAThIbhASI sAhityika mitra sAthe carcA thaI tyAre emaNe spaSTa vAta karI ke leAko vAMce ke na vAMce paNa pustako kabATamAM rAkhavA paNa kharIde te ApaNA vyavasAya cAle. emanI bIjI vAta paNa kharI hatI ke vyavasAya cAlu raheze te ghaNA kharAba pustako lakhanArA sAthe koIka 163 koIka sArAM pustakonA lakhanArA paNa nIkaLaze ane ema sAhityane paNa phAyado thaze. emanI trIjI vAta e hatI ke jema refijareTara ke reDiyA rAkhavAmAM pratiSThA gaNAya chetema pustako rAkhavAmAM pratiSThA manAya ane enI phezana pracalita thAya te ja pustako vadhu vecAyavaMcAya ke nahi te to koNa jANe. ahIM mAre je mukhya vAta kahevI che te te e ke mAgIne vAMcanArAonI prakAzanavyavasAyavALA je TIkA kare che te vAjabI nathI, mAtra svArthaprerita che. sauthI pahelI vAta e karavI joIe ke A dezamAM karoDo mANasane chApAMcApaDIo ja nahi paNa aneka vastuo mAgIne vAparavI paDe che. je vastuone ApaNe arthazAstranI paribhASAmAM Dayurebala kanjhyumara guDjha (lAMbA vakhata cAle evI vaparAzanI cIjo) kahI zakIe evI aneka vastuo bhAratamAM sadIothI Ama sahiyAre dhAraNe vaparAtI AvI che. ghaMTI ke AMlA AkhI pALamAM be cAra ghare ja hAya, sAMbeluM paNa koIkane tyAM ja hoya, mahemAna Ave tyAre rasoI karavA jevAM meTAM tapelAM badhAMne tyAM na hAya, lAkaDIe bAMdheluM jhADu becAra pADozIomAM eka rAkhato hoya - A badhuM eka gharavALA bIjA gharanA pAsethI mAgI jAya e vyavahAra ApaNe tyAM ajANyo nathI. asaMkhya vastuo evI che je badhAM kuTuMbAmAM rAkhavAnI trevaDa hotI nathI ane badhAMne e rAkhavAnI jarUra paNa hotI nathI. Akhare te arthazAsrIonI zuddhadaSTi paNa mane emAM ja jaNAya che ke eka vastunA vadhumAM vadhu upayoga thAya ane nirarthaka paDI na rahe. A siddhAMtane AdhAre huM te tamAma zALA-kolejonAM makAno, maMdiro, upAAyo, tathA anya jAhera ImAratone vadhumAM vadhu samaya upayoga thAya tenI himAyata karuM chuM. paNa e ADavAta thaI. muddo e che ke A dezanAM asaMkhya kuTuMbone peAtAnA upayoganI badhI ja vastuo pete ja kharIdIne vasAvavAnI jarUra nathI lAgatI. A rIte ekabIjAnI cIjo vAparavAnI rItane A dezamAM kadI asabhya gaNavAmAM nathI AvI. ane Arthika daSTie to A sahakArI vaparAzanI rIta karakasarabharI che ja. je karakasaravALI rIta bIjI badhI cIjomAM vAjabI Thare eja vAta pustakonI bAbatamAM ke chApAM-sAmayikonI bAbatamAM kema geravAjabI gaNAya. ? mAre tyAM huM 'janazakita' maMgAvatA hAuM ane bAjuvALA 'muMbaI samAcAra ' maMgAvatA hoya te banne kuTuMbe banne chApAM zA mATe na vAMce ? bannee potapotAnAM babbe chApAM maMgAvavAM e mane nirarthaka vyaya lAge che. keTalAMka sArAM aMgrejI sAmayika vAMcavAnuM mane mana thAya che tethI eka mitranI pAse AvatAM e sAmayikAnA aMko huM vAMcuM chuM. 'nyU sTeTsamena' ke "lisanaraM maMgAvavAnuM mAruM gajuM nathI. evI ja rIte mArI pAse AvatAM keTalAMka sAmayiko bIjA mitra vAMce che ane huM e mitra pAsethI vaLI bIjA` sAmayiko laIne vAMcuM chuM. dhAro ke mArA pADozI chApuM maMgAvatA ja nathI ne roja rAtemAruM chApuM laI jaI vAMce che ne bIje divase savAre ApI jAya che. sAme pakSe huM emanI meTaramAM kayAreka kayAreka parAmAMthI muMbaI AvuM chuM. TUna aTakI hoya ke basanI haDatALa hAya tyAre emanI meTaranI sagavaDa mane te sonAnI thaI paDe che. have emaNe dararoja chApAMnA paisA kharacavA ja ane mAre kAM te meTara rAkhavI ane kAM to haDatALanA divase ophise na ja javuM evI vyavasthA mane kaMI jarUrI lAgatI nathI, pustako mAre tyAM gheADAmAM paDayA ja rahetAM hoya ane chatAM e bIjAo na vAMce e mane arthazAstravirodhI vAta lAge che. sAmiyakonI jema keTalAM badhAM pustako paNa mAre mAgIne vAMcavA paDe che. saradAra paTaeN Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 prabuddha jIvana tA. 16-11 7ra lanA patro vAMcavAnI mArI khUba IcchA hatI paNa aneka graMthanA pacIsa rUpiyA kharcavAnI mArI trevaDa nahotI. eka mitra pAsethI enAM be graMtha mAgIne vAMcavAmAM mane jarAye nAnama lAgatI nathI, asabhyatA lAgatI nathI. mAre je pustako vAMcavAM haze te huM kharIdIne ja vAMcIza evI pratijJA duniyAne koI paNa mANasa karI zake ema huM mAnato nathI. karI zake te e ja mANasa karI zake je kadI pustaka vAMcavAnA ja na hoya. - chellI vAta jAhera maphata pustakAlayo ane pharIthI cAlatAM ane vepArI dhoraNe pustako vAMcavA ApatI sakaryuleTiMga lAIbrerIonI che. maphata pustakAlayanI vyavasthAne ApaNe geravAjabI TharAvI zakIzuM? temAM eka ja pustaka seMkaDo vAcako maphata ja vAMcavAnA che. e badhAne maphatiyA vAcaka tarIke vagevIzuM? sakaryuleTiMga lAIbrerImAM paNa mANasa sAva maphata nahi to ye thoDA paisA kharcIne dhaNuM vAMcavAno lAbha laI zake che. eka phariyAda evI che ke mANasa pAse paisA hoya che te pustaka kharIdatA nathI. teo sinemA ane nATako jae che, reDiyo ane rephrijareTara rAkhe che paNa pustako kharIdatA nathI. A vAta sAcI che. paNa emAM prazna prAyoriTIne (kramavAra mahattva ApavAne) che. nATaka nahi jue ane pustako kharIdaze te lokone kalAmAM rasa nathI evI phariyAda thaze. sinemAM paNa kalA che. e paNa phariyAda karI zakaze. reDiyo nahi le te paNa aneka kaLAkArone phirayAdanuM kAraNa maLavAnuM. ane Akhare te pustako vAMcanArAmAMthI paNa ghaNA meTo - asAdhAraNa mATe -varga to manaraMjana mATe ja pustako vAMcavAne. have e mANasa manaraMjana mATe pustaka vAMce te sAruM kAma ane sinemA ke nATaka jue, reDiyo sAMbhaLe, Telivijhana jue te kharAba kAma evo mata mane vAjabI nathI lAgatuM. pustako, sAmayiko ane maryAdita samaya pUratAM te chApA paNa evI cIja che je badhA ja mANase ekaja samaye na vApare te cAle. enA vaparAzanA samayano bhAga pADI zakAya che. jemAM evuM zakaya hoya te vastuno upayoga bIjA ghaNA loko karavAnA che. jo TrakTaranA upayogamAM sahakArI paddhati sArI gaNAya te pustakonA upayogamAM kema nahi? -cazavaMta dezI zAsaka khissA bhare te dezanI zI vale thAya? philipAInsanuM karaNa udAharaNa eziyAmAM sauthI vadhu Telivijhana sTezana ane sthira lokazAhI dharAvavAnI baDAI mAratuMphilipAInsa tenA vartamAnapatrone eziyAmAM sauthI uttama prakAranI svataMtratA bakSe che tevo dAvo karatuM hatuM. atyAre philipAInsamAM Telivijhana kendronI saMkhyA jo ke hajI paNa Dajhana jeTalI che ane jugArakhAnA tema ja vizvamAM paMkAyelI zreSTha hATele ane phezanebala darajIe paDelA che paNa tyAM lokazAhIne gaLe TUMpo devAI rahyo che ane gaIkAla sudhI vartamAnapatromAM taMtrIlekha lakhI zakAtA nahotA. bhArata karatAM caudamAM bhAganI eTale ke cAra karoDanI vasati dharAvatA philipAInsa deze 30 varasa spenanI gulAmI bhogavI pachI amerikAnuM dAsatva svIkAryuM ane chelle 1946mAM lagabhaga bhAratanI sAthesAtha svataMtratA hAMsala karI. amerikAe philipAInsane svAdhIna banAvyA pachI tyAM rUA. 7.3 abajanuM mUDIrokANa karyuM che ane philipAInsamAM uttama lokazAhI che tevA tyAMnA pramukha pharTInAnDa mArkosanA guNagAnamAM pitAne sUra pUrAvye rAkhe che. A lokazAhImAM gAbaDA pADavAmAM mukhya bhAga tyAMnA zAsakonI vepArI vRtti ane sarakArI nokaronI lAMcaruzavate bhajavyo che. - sarakArI nokarI ane polisa nAnI moTI lAMca te letA ja hatA paNa 1969 mAM thayelI cUMTaNIomAM pramukha mArkosa ane tenA te samayanA sAthIdAra ane upapramukha phanaDA lopejhe lakhalUMTa paisA verIne matanI kharIdI karI hatI, te pachI lAMcaruzvatanuM pramANa khUba ja vadhI gayuM che. pramukha mAkaeNse philipAInsanA garIbenI garIbI haTAvavA mATe tyAre rU. 120 karoDanA projekaTonI jAherAta karI hatI. gAmaDAmAM rastA, skule ane garIbone rokaDa grAnTa ApavAnI jAherAta karI, paNa jayAre cUMTaNI pUrI thaI tyAre ja lagabhaga videzanI lona bharapAI karavAno samaya pAkI gayo hate. rUA. 16 abajanuM videzI devuM bharapAI karavAnI ciMtAmAM pramukha mArkese garIbI haTAvavAne kAryakrama abharAIe caDhAvI devo paDayo. tenA sAthIdAra upapramukha zrI lepejha, je pote karoDAdhipati che tene garIbInA kAryakramamAM koI rasa nahoto teNe pramukha mArkosane evA "sTeTa" mATe nA pADI hatI. upapramukha lopejha pite eka dainika akhabAra "manilA kronikala'nAM mAlika che. uparAMta eka AlizAna hoTela, be Telivijhana sTezane, saMkhyAbaMdha khAnagI reDIo sTezane, khAMDanA kArakhAnA, ane tene lagatI khetIvADInA phArma, beMko ane bIjA ghaNA ghaNA dhaMdhAnA mAlika che. philipAInsanI 4 karoDanI vasatinA 10 TakA loke dezanI 80 TakA saMpattinA mAliko che. ane temAM paNa cAra jeTalA kuTuMbo philipAInsane 90 TakA udyoga-dhaMdho calAve che. A kuTuMbo cUMTaNImAM nANAM verIne cUMTAI Ave che ane temane garIbonA uddhAramAM kazo ja rasa nathI. khetIvADImAM sudhArA ane garIbo mATenA kAryakrama aMge pramukha mArkosanA Agrahane kAraNe upapramukha zrI lopejhane mArkosa sAthe ugra matabhedo thayA. mArkose videzI devuM cUkavavA mATe peTroliyamanI AyAta uparano vero 50 TakA vadhAryo. vaLI philipAInsanI aMdara peTroliyamanI pAMca videzI kaMpanIone kruDatelanI pedAzonA bhAvavadhAravAnI chUTa ApI. A sodo eTalA mATe thayuM ke videzI kaMpanIoe pramukha mAsane videzI RNa bharapAI karavA mATe videzI lona UbhI karavAmAM madada ApavAnuM vacana ApyuM hatuM. dezanuM arthataMtra barAbara saMbhALI zakAtuM nathI tyAre videzIonA phaMdAmAM kema phasAvuM paDe che tene A jIvatojAgato dAkhalo che. upapramukha lepejha sAthenA matabhedanA agnimAM eka navuM baLataNa e umerAyuM ke pramukha lepejhanI mAlikInI eka IlekaTrika kaMpanInA vIjaLInA dara vadhArI ApavAnI pramukha mArkose nA pADI. upapramukha lopejhe tenA sAthI upara vera vALavA mATe nirNaya karyo. lagabhaga te samaye peTrolanA bhAvavadhArA sAme manilA zaheramAM AMdolana jAgyuM.te AMdolana dAbI devA mATe pramukha mAse lazkarane upayoga karyo.ane A pagalAMne vAjabI TharAvavA Telivijhana kendra upara jaIne janatAne samajAvavA koziSa karI. manilA IlekiTraka kaMpanI je manilAne vijaLI pUrI pADe che tenI mAlikI upapramukha lepejhanI hatI. upapramukha lopejhe te divase vIjaLI pUravaTho ja baMdha karI dIdhuM ane te divase pramukha mArkosa Telivijhana upara bolI zakayA nahi! A prakAre nANAne jere upapramukha lepejha matabhedane ugra banAvI rahyA hatA eTale sauprathama pramukha mArkose tene rAjInAmuM ApavAnI pharaja pADI. "manilA konIkala" nAmanuM akhabAra je eka samaye pramukha mArkosanA bharapeTa vakhANa karatuM hatuM te have tenI TIkA karavA lAgyuM. tenI TIkAne javAba vALavA pramukha mArkose pote ja eka vartamAnapatra zarU karyuM che. tenI patnI ImelA mArkosa, A vartamAnapatranA mAlika che. pramukha mArkosa pote ja kabUla kare che ke "philipAInsanA patrakAro paisAthI kharIdI zakAya che, paraMtu kamanasIbI e che ke te kAyama mATe kharIdI zakAtAM nathI." tAtparya e ke koI bIjo pakSa vadhu nANA Ape te patrakAra ochA nANA ApanAranA guNagAna gAvAnuM baMdha kare che. upapramukha lopejha, jemaNe have sattAsthAna choDI dIdhuM che temaNe mArkosa upara potAnA akhabAradvArA bhAre AkramaNa AdaryuM che. pramukha mArkosane eziyAnI sauthI vadhu dhanADhaya vyakita tarIke cItaravAmAM Ave che. pramukha mArkosanI patnI pAse lAkhe rUpiyAnA Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-72 prabuddha jIvana nA vicAra karyo ane rAja kavitA ane naLakA vinA maLe che. pUrvanI zipanI hAra, aMgrejI kavitA araminTa kAyadAnuM hirAo che. philipAInsanI kaMpanIomAM vadhumAM vadhu zera koI dharA mananI ughADI bArI vatuM hoya to te pramukha mArkosa che. philipAInsamAM lagabhaga 8000 jeTalA TApu che. emAM moTA bhAganA TApumAM pramukha mArkosanI ekavAra laMDanamAM eka aMgreja taMtrI sAthe vAta karato hato mAlikInI jamIna che ane saMkhyAbaMdha jagyAe temanA AlizAna tyAre temaNe mane ekAeka pUchayuM: "tamArA mata pramANe ame aMgrejo mahelo che. eka aMdAja mujaba pramukha mArkosanA svITajharalenDanI bhAratamAM kayo vakhANavA jevo vArase mUkI gayA chIe? maherabAnI benkanA chUpAkhAtAmAM rU. 130 karoDa jamA paDayA che, karI relave, tAraTapAla vagerenI vAta na karaze. mAre to tamArI cetaAma be paisApAtra netAonA matabheda vacce philipAInsanI nAnI duniyAmAM ame zuM arpaNa karyuM te vize jANavuM che." meM garIba janatA pIsAya che. eka aMdAja mujaba philipAInsanI thoDIvAra vicAra karyo ane javAba Apyo: "pArlAmenTa, kAyadAnuM sarakAramAM mAtra rA lAkha karmacArIonI jarUra che, tene badale 5 rAja, basasTopa paranI hora, aMgrejI kavitA ane nibaMdha." potAnA lAkha karo kAma kare che. polisa ane nyAyAdhIze vecAtA maLe che. pUrvajonI siddhi vizenI A yAdI sAMbhaLIne mArA aMgreja mitranA nyAyataMtra eTaluM saheluM che ke 80,000 kesa nikAla vagara paDayA caherA upara abhimAnane AchA ujAsa pharIvaLyo. che. philipAInsanI jelamAM javuM tene eka sAmAjika nAlezI gaNavAmAM meM nibaMdhane ullekha karyo eTale temane navAI lAgI. pUchyuM: Ave che. paNa e nAlezI eTalA mATe ke: "are bhAI tuM kevo. "tame nibaMdhane ATaluM badhuM mahattva Apo cho? tame sUcavo che bevakupha! koI sarakArI nyAyAdhIzane rU. 100nI lAMca na ApI te mahattva svIkArIe te paNa aMgrejonuM nibaMdhanI bAbatamAM zakayo?" eTale jelamAM javuM te nAlezI nathI paNa jela-gamanane ATaluM moTuM arpaNa che?" nivAravAnI azakitane nAlezI gaNavAmAM Ave che. e kharuM ke nibaMdhano pitA phrAnsanA mateIna, paNa nibaMdha philipAInsamAM bhArata karatAM mAthAdITha Avaka bamaNI che. kharekhara vikasyo IMglenDamAM. bekanathI mAMDI eNravela sudhInA tamArA ApaNI vArSika rU. 347nI mAthAdITha AvakanI sAme tyAMnI mAthAdITha nibaMdhakAro aMgrejI bhASAnuM nahi paNa mAnava-saMskRtinuM AbhUSaNa che." Avaka rU. 700 che. paNa tyAM meghavArI khUba che. phugAvo jora pakaDato "nibaMdho ahIM IMglenDamAM kema vadhAre vikasyA?" jAya che. tyAMnA calaNanuM nAma "" che. eka samaye eka amerikana "sAcuM kahuM te tame je vArasA vize pUchatA hatA tene ane Dolara barAbara be pesene huMDiyAmaNa dara hatuM. atyAre kALAbajAramAM - IMglenDamAM nibaMdha kema vikasyA te praznone eka ja uttara che eka Dolara meLavavA mATe sAta paisA ApavA paDe che. philipAInsanI meM tamane kAyadAnuM rAja vagerenI yAdI ApI, te karatAM meM tamane sarakAra tenA pracArapatromAM sAkSaratAnuM pramANa 80 TakA hovAnuM be ja zabdo kahyA hota te mAro javAba kadAca vadhu spaSTa thAta. gaNAve che paNa hakIkatamAM mAtra 50 TakA vasatine bhaNatara paheryuM che. mukata sAhasa ane sthira sarakAra hoya te ghaNI Arthika pragati thAya tame bhAratamAM 'libarala spiriTa' mUkI gayA. A 'libarala spiriTa' che tema ApaNA dezamAM ghaNA mAne che. philipAInsamAM 25 varSa che eTale ja tamAre tyAM lokazAhI che, kAyadAnuM rAja che, pArlAmenTa sudhI dhanADhaya zAsakonuM sAhasa ane paisAne jore cUMTAyelI sthira che, basaTeMpa para zistabaddha katAra che, sArI kavitA che ane sarakAra hatI. chatAMya haju tyAM asamAnatA ghaNI che ane videzI nibaMdho che." devuM cUkavavA mATe dezanI 70 TakA nikAse cavAI jAya che mArA aMgreja mitrane meM 'libarala spiriTa' vize vAta karI eka bAju bhavya AMtararASTrIya dhoraNanI hoTela, 400 kuTuMbanA zaNagArelA vilA, nAITaklaba, gerakAyadesara nagArakhAnA (kesino) tethI AnaMda thayo te meM joyuM. paNa pachI huM vicAramAM paDI ke vezyAgRho ane dArUnA bAra UbhelA che. jApAnI Telivijhana A "libarala spiriTa' che zuM? sauprathama to meM A aMgrejI seTonI ane kokAkolAnI jAherAta ApatI jhaLahaLatI rozanIe che. zabdane anuvAda karyo: mananI udhADI bArI. jyAM mananI bArI jyAre bIjI bAju manilAnA baMdara pAse mAchImAro khullA chAparA khullI che tyAM 'libarala spiriTa' vase che. aMgreja prajAnI saMskRtinI vALA gharamAM paDayo che. rAtre vIjaLI kayAre baMdha thaI jAya te kahevAnuM nathI. ghaNA lokone bhejavALI jamInamAM jIvAtanI saMgAthe suvuM paDe koI moTAmAM moTI siddhi hoya te A "libarala spiriTa' che. pArlAche. ApaNA khetIvADI niSNAte philipAInsanI cokhAnI krAMtikArI menTa, mukata vartamAnapatro, mukata carcA, svataMtra adAlate, vagere khetI jovA mATe philipAInsa jAya che paNa philipAInsane cokhA A "libarala spiriTa' nA bAhya pratIko che. A libarala spiriTa' ugADatA kheDUta cokhA khAI zakato nathI. kAraNake te moMghA che. paisA zuM che e samajavA mATe mArI mathAmaNa haju ye cAlu che. A bacAvavA agara te mahinAne kha pUro karavA mATe te cAkhAne badale makAI khAya che. yunivarsiTInA grejayueTomAMthI aDadhA bekAra che. te jIvavAno viSaya che, lakhavAne nahi, bhUkhyA ane bekAra loko khorAka ane sagavaDa meLavavA uMTaphATane jenA mananI bArI ughADI che te vicAromAM mavALa paNa nathI Azaro le che. baMdukanI aNIe anAja ane nANA lUMTAya che. ne jahAla paNa nathI. te rUDhicusta paNa nathI ne pragatizIla paNa tene pratikAra karavA paisApAtra kuTuMbe paNa baMduko rAkhe che. atyAre philIpAInsanA lazkara ane polisa pAse jeTalI baMdako nathI teTalI nathI. A mANasa te badhA prasaMgomAM atizayatAne ekakora mUke che. tyAMnA nAgarIko pAse che! je aNagamata abhiprAya sAMbhaLatAM lohI garama thaI jAya te abhihiMsAnA vAtAvaraNanI sAme laDavA, pramukha mAse dezabharamAM prAya paNa barAbara vyakata thAya tenI kALajI rAkhe te mANasanA mananI mArzala-lo (lazkarI kAyado) jAhera karyo che. pramukha mArkosa tyAMnA bArI ughADI. pitAnA abhiprAyanI viruddha jeTalA abhiprAyo hoya rAjayabaMdhAraNa mujaba 1973mAM trIjIvAra pramukha tarIkhe cUMTAI temane mokaLa kaMTha maLe, tenI cintA sevyA kare te mANasanA mananI zakatA nathI. eTalA mATe rAjyabaMdhAraNa badalIne saMsadIya lokazAhI lAvavAno prayAsa thAya che. tema thAya to pramukha mArkosa amaryAdita bArI ughADI. Ama ughADA manavALo mANasa satata potAnI viruddha samaya sudhI vaDApradhAna tarIke rahI zake. jo rAjayabaMdhAraNa nahi kAma karato hoya che. AvI vyakitane anuyAyIo bhAgye ja maLe badalAya te pramukha mArkosa temanI patnI ImelDAne pramukha banAvaze ughADA manavALo mANasa kaMThInI nahi, paNa satyanI zodha kare che. tevI lokonI dhAraNA che. ne emAM ya te satyanI jhAMyane pakaDavA e mathAmaNa karatA hoya che. zAsako pote jyAre vepAra ane udyoga calAvIne nANAkIya sthiti saddhara kare che ane pachI sattA jamAvavA mATe nANAne ja AvA mANasane koI hAra nathI, koI jIta nathI. eno koI Azaro le che tyAre sarakArI nokarI paNa temanuM anakaraNa karIne dezane mukAma nathI. enA kapALe te satata vicArayAtrA lakhAyelI hoya kevI rIte khADe laI jAya che tenuM javalaMta udAharaNa A rIte che. jyAM sudhI cetanA dhabakatI hoya tyAM sudhI evA mANasanI philipAInsa pUruM pADe che. - --kAnita bhaTTa potAnI jAtanI sAthe ane duniyAnI sAthe carcA cAlyA kare che. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-11-72 ughADA manavALA mANasanuM cAlaka baLa lAgaNI nathI paNa buddhi che. Ano artha e nathI ke e mANasa saMbaMdhonI bAbatamAM TADhobaLa hoya che. potAnA vicAro ke abhiprAyo lAgaNIthI doravAIne nahi, paNa buddhithI daravAIne vyakata kare te mANasamAM moTA bhAge bIjA karatAM uSmA kadAca vadhAre hovAno saMbhava che. saMpatti karatAM potAnA vicAro pratyenI Asakita vadhAre upadravI che. vicAranI Asakitae jeTalA lohI vahAvyA che tene jarA vicAra karIe chIe tyAre ughADA manavALe mANasa saMta jevo lAge che. sAcuM pUcho te mane custa dhArmika mANasonI bIka lAge che. dharmane nAme je vinAzI jhanUna vAraMvAra jovA maLe che te uparathI meM eka tAraNa kADhyuM che ke ughADA mana je koI bIjo pALavA jevo dharma nathI. ApaNA eka dharmapuruSa paMDita sukhalAlajIe kahyuM ke "dharma eTale satyanI tAlAvelI ane vivekI samabhAva, tema ja e be tanI deravaNI nIce ghaDAto jIvanavyavahAra'. paMDita sukhalAlajIe zAstro, paMDita, guruo, tIrtho, maMdiro, kriyAkAMDe, upAsanA vagerene dharmanA bAhya deha kahyAM che. jyAre satya, bhakita, prema, ni:svArthapaNuM, viveka, vinaya ane udAratA vagere saNone dharmanA AtmA kahyAM che. AmAM je udAratAnuM tattva che te mAre mana dharmanuM mukhya tattva che. jyAM udAratA na hoya tyAM satyazodhana ke ni:svArthapaNAne. avakAza ja kayAM che? AthI huM ema kahyuM ke dharma eTale udAratA, | udAratA sauthI pahelAM vicAronI. vicAronI udAratA AvI eTale sabhyatA bhaNI ApaNe paheluM pagaluM mAMDayuM. pazu jevI sthitimAM rahetA Adi mAnava ane atyAranI saMskRtinA mANasa vacce koI bhedarekhA heya to te udAratAnI. je mANasanuM mana udAra che te ja nirbhaya che. duniyAnA badhA dharmoe bhayanA pAyA para pitAnuM varcasva jamAvyuM che. Adi mAnava vAdaLanA gaDagaDATa, vIjaLI ke pANInA pUrathI gabharAte hato. dharmoe e vIjaLI- vaMToLanI jagyAe prabhune mUkayA. bhayanAM pratIko badalAyAM, paNa te bhaya te emane ema ja rahyo. ughADA manavALo mANasa AvA bhaya sAthe tarkanI zakitathI bAtha bhIDe che. AvA mananI moTAmAM moTI deNagI e che ke tenA pratApe bhayanA sAmrAjyano vistAra ghaTato jAya che. AvA mANasanI e paNa eka pAyAnI mAnyatA hoya che ke baLathI baLane nAza nahi karI zakAya. A arthamAM te satyAgrahI che. te ema mAne che ke jo mAnava-saMskRti TakavAnI haze to te hasaka baLathI nahi paNa nirbhaya carcAthI Takaze. paNa AvA mANasanI muzkelI e che ke tenI sAthe bahu gheDA anuyAyIo Take che. huM Ama kahuM chuM te paNa atizayokita che. AvA mANasanA hoTha para hamezAM 'ekalo jAne re...' guMjavuM joIe. hiMsA ne bhayathI mAnava-saMskRti TakI zake ja nahi evI tenI mAnyatA sAthe eka bIjI paNa mAnyatA enA cittamAM satata rahetI hoya che, te che: asatyathI paNa saMskRti TakatI nathI. have muzkelI e UbhI thAya che che ke thoDuMghaNuM jUThANuM koI paNa caLavaLane nabhAvavuM paDe che. ughADA manavALAne to asatyane paDachAyo paNa na khape - khAsa karIne jANyA pachI ke A asatya che. AvA lokone duniyA cekhaliyAM, paMtujI, jiddI ane mUrakha kahe che. paNa duniyAnuM meNa AvA ughADA manavALA mANase ja che. siMhanI jema, AvA mANasonAM ToLAM na hoya. AvA mANasa mATe koI paNa abhiprAya acalAyatana nathI. jo koI vadhAre sAro purAvo maLe ke koI vadhAre sArI dalIla ene gaLe Utare te e mANasa pitAne abhiprAya choDI de che. abhiprAyanI bAbatamAM ' eka saMskArI mANasanuM valaNa ke hovuM joIe te vize mahAna phrenca nibaMdhakAre mojoIne cheka soLamI sadImAM Ama lakhyuM che: "te moTo thAya tyAre tene aMtarAtmA ane tenA sadgaNo tenI vANImAM vyakata thavA joIe. kevaLa tarka tene bhemiyo bane tevuM zikSaNa Apajo. tene evuM zikhavADajo ke potAnI dalIlamAM tenI koI bhUla jaNAya, ane e bhUla bIjA koIe pakaDI na hoya ane teNe pote ja pakaDI hoya to paNa, te bhUlanI kabUlAta karavI te DahApaNa ane nikhAlasatAnuM kAma che. AvuM DahApaNa ane nikhAlasatA prApta karavAM te jiMdagInuM mukhya dhyeya che. jidda ane lIdhelI vAta nahi choDavAnI vRtti bahu halakA AtmAvALA lekomAM ghaNIvAra jovA maLe che. ati ugra carcA daramyAna paNa potAnI atArkika dalIla choDI devI, potAnI bhUla jAhera rIte sudhAravI ne potAnuM mana badalavuM te ananya, vIryavAna te tattvajJAnIne zobhe tevA guNa che" - jyAre vadhAre sArI dalIla maLe ke sAro purAvo maLe tyAre ApaNo mata choDI devo joIe ema kahevuM saheluM che paNa karavuM kaThaNa che. paNa Ama karavAno prayatna paNa karIe to mana baMdhiyAra thatuM nathI. AvA prayatnonuM zaurya jevuMtevuM nathI. samarAMgaNanuM zaurya te ghaNA batAve paNa cittanuM zaurya to jAgRta AtmAo ja batAvI zake. AvA zauryanA pratApe ja kutUhalavRti ane vicAronI sAhasayAtrA vahetI rahetI hoya che. mAnavasaMskRti eTale kutUhalavRni ane sAhasika vicArayAtrA. mananI bArI baMdha thAya tyAre ApaNI saMskAra - saphara thaMbhI jAya che. Ama te gAMdhIjI eka caLavaLanA praNetA hatA. Ama chatAM te temanuM mana hamezAM ughADuM rAkhavA prayatna karatA. ApaNI zikSaNapaddhatimAM krAMtikArI pheraphAra karavA mATe temaNe vardhA yojanA - naI tAlIma - rajU karI. A yojanAnI carcA karavA mATe zikSaNazAstrIenI te jyAre sabhA belAvatA tyAre A yojanAnA TIkAkAra ane jANItA arthazAstrI ke. TI. zAhane sauthI pahelAM bolavAnI vinaMti karatA. 1942 mAM "bhArata choDo' nuM AMdolana temaNe zarU karyuM te samaye temanA eka priya sAthI rAjAjIne ema lAgyuM ke nAjhIo sAme laDatI aMgreja sarakAra sAme laData laDavAno A samaya nathI. AthI rAjAjIe 'hinda choDo' AMdolanane virodha karyo.' gAMdhIjIe A samaye paNa atyaMta AdarapUrvaka rAjAjInA vicAre upara vicAra karyo. gAMdhIjI Ama karI zakyA tenuM kAraNa e hatuM ke rAjakAraNamAM teo satyanA zodhaka tarIke AvyA hatA. gAMdhIjIe temanI AtmakathA 'satyanA prayogo' nI prastAvanAmAM e spaSTa karyuM che ke: "mArA lekhene koI pramANabhUta na gaNe ema huM IcchuM chuM. temAM darzAvelA prayogone daSTAMtarUpe gaNIne sau potapotAnA prayogo yathAzakita ane yathAmati kare eTalI ja mArI IcchA che." gAMdhIjInuM mane ATaluM ughADuM hovA chatAM te prarAMDa saMkalpazakitavALuM paNa hatuM huM A vAta eTalA mATe kahuM chuM ke ughADuM mana ane saMkalpazakita ekI sAthe rahevA joIe. mana ughADuM hoya eTale ApaNe virodhI vicAro umaLakApUrvaka jANIe. tarka ane aMtarAtmA kahe tyAre ApaNA vicAro paNa badalAvIe. pagale pagale bhale ApaNe grAhya ane tyAjya evA bheda pADIe ane e pramANe vatI e, paNa Ano artha e nathI ke ughADuM mana eTale nirbaLa mana ane nirbaLa AcAra. ughADuM mana mukata che eTale e pilAdI mana che. jene vicAronI paNa Asakita nathI. tene mATe karma sahaja che. ApaNe manane ughADuM eTalA mATe rAkhIe chIe ke citta anAsakata karmamAM sadA ramamANa rahe. Ama je karI zake che tenA kheLAmAM badhA dharmo besI jAya che. ' ("navanItInA saujanyathI) - vADIlAla DagalI Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-72 prabuddha jIvana 6 vartamAna AMtararASTrIya temaja rASTrIya paristhiti : zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame, saMghanA kI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM tA. 11-11-'72 nAM roja "vartamAna AMtara- rASTrIya ane rASTrIya paristhiti" upara zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM che jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. zarUAtamAM saMdhanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe zrotoene AvakAra Apyo hato. prathama, AMtararASTrIya paristhiti vize bolatA zrI cImanabhAIe kahyuM ke AMtararASTrIya kSetre mahAsattAo - amerikA, cIna, raziyA ane jApAna - vaccenA saMbaMdhe nikaTanA thatA gayA che ane ThaMDA yuddhanuM vAtAvaraNa rahyuM nathI, teTale daraje yuddhane bhaya ocho thaye che. mahAsattAoe rAjakIya matabhedo dUra rAkhI, pitAnA Arthika hitane vadhAre lakSamAM laI, vAstavikatA svIkArI che. vyapAra-udyoganA ane bIjA saMbaMdhone vistArI, paraspara sahakAranA vartananuM gheraNa apanAvyuM che. A palTo lAvavAmAM presiDanTa nikasane pahela karI. pariNAme vizvanA rAjakAraNane dora amerikAnA hAthamAM rahyo che. raziyA, cIna ane jApAna, traNe dezoe pitAnA hito mATe amerikA tarapha daSTi rAkhavI paDe evI sthiti sarjAI che. ema kahevAya ke nikasane trikoNe racyA che. amerikA, raziyA ane cIna-amerikA, cIna ane jApAna-amerikA, raziyA ane jApAna-A badhA trikoNamAM amerikA madhyabindumAM rahe che. A bhUharacanAmAM kisijara mukhya salAhakAra che. pariNAme pramukhapadanI cUMTaNImAM nikasananuM sthAna sabaLa thayuM che. tenA harIpha mekagavane jAhera karyuM hatuM ke yurepamAMthI amerikana lazkara ochuM karavuM. A nIti yuropanA dezone pasaMda na hatI. tethI, nikasananI cUMTaNImAM yuropanA deze tema ja cIna, raziyA, jApAna vigerene ADakatarI rIte nikasanane Teko hatA ane teo cUMTAyA te A badhA dezee AvakAryuM che. nikasananA vijaya vize A aMkamAM judI noMdha lakhI che. A nItithI viyeTanAmamAM paNa potAnuM dhAryuM karavAnI nikasanane taka maLI. uttara viyeTanAmane cIna ane raziyAne Teko ochA ane ane zivane A tha, bhayaMkara bombamArA pratye paNa durlakSa karyuM. aMte uttara viyeTanAme namatuM mUkavuM paDayuM. A prajA khUba bahAdurIthI laDe che paNa sahanazakitanI hada hoya che. bIjA cAra varSa nikasana sAthe kADhavAnA che te jANI, samAdhAna svIkAryuM. amerikAne viyeTanAmamAMthI chUTavuM ja hatuM paNa dekhItI rIte mAnabhera, uttara viyeTanAma jANe che ke aMte dakSiNa viyeTanAmamAM amerikana lazkara haTI jatA. dakSiNa viyeTanAmanI prajAzAnine mArga apanAvaze. pramukha thIyuM jAya te ja samAdhAna karavuM e apagraha uttara viyeTanAme ja karyo che. kAraNake te jANe che ke have pachI dakSiNa viyeTanAmamAM cUMTaNI thAya temAM thIyu TakavAnI nathI, eTale 4-6 mahinA nibhAvI le. ItihAsanA sauthI ghAtakI, kura ane anyAyI A yuddhane A rIte 20 varSe paNa aMta Ave te jarUranuM che. amerikAnuM A moTAmAM moTuM kalaMka dhovAze nahi. A pApanuM pariNAma amerikana prajAe bhogavavuM ja paDaze -- bhagavI rahI che. amerikana jIvananI anaitikatA, hiMsA, bhraSTAcAra ghaNe darajajo A anyAyI yuddhane AbhArI che. duniyAne bIjo saLagato pradeza, madhyapUrvamAM - Araba - IjharAIla che. 25 varSanA A saMgharSa, traNa varSathI bhArelA agni peThe paDe che. karoDo Arabe vacce 25-30 lAkha yuhadI pitAne astitva TakAvavA maraNiyA thaI laDe che. Araba chinnabhinna ane lazkarI rIte nirbaLa che, Araba vAstavikatA svIkAravA haju taiyAra nathI. Ijipta, raziyAnI sahAya upara jora karatuM hatuM. acAnaka raziyA sAthenA saMbaMdho teDavA prayatna karyo, kadAca evI AzAe ke amerikA sAthe sArA saMbaMdha thAya te amerikA, IjharAIla upara dabANa lAvI, mAnabharyuM samAdhAna karAve. evuM kAMI banyuM nathI. pharIthI Ijipta raziyAnI sahAya mATe prayatna karatuM hoya tema lAge che. cUMTaNI sudhI nikasana koI sakriya pagalAM le tevo saMbhava na hato. have kadAca te dizAmAM prayatno karaze. Arabe haThAgraha chADI IjharAyalanuM astitva svIkAre che temanAM hItamAM che. IMglAMDe chevaTa yuropIyana majhiyArI bajAramAM dAkhala thavAne nirNaya karyo. tethI yuropanA pazcimI dezonuM Arthika saMgaThana ghaNuM majabUta thaze. pariNAme rAjakIya saMgaThana paNa anivArya banaze. yuropiyana pArlAmenTathI majhIArI bajAranA badhA dezanI rAjakIya sarvoparitA keTaleka aMze ochI thaze. pazcima yuropanI rAjakIya tema ja Arthika ekasUtratA ekaMdare duniyAnI zAti mATe AvakAradAyaka che. paNa A badhA vikasIta deze pitAne ja svArtha sAdhavA lAgaze to aNavikasIta ane ardhavikasIta dezone anyAya thaze. zrImatI IndirA gAMdhIe A cetavaNI uccArI che. IDanI Arthika sthiti vaNasatI rahI che. phugAvAe mAjhA mUkI che. tene kAbUmAM levA svecchAe niyaMtraNa svIkAravA, maja ane udyogapatio sAthe cha mahInA sudhI sarakAre vATAghATe karI te niSphaLa gaI che. chevaTa AvA niyaMtraNa mATe kAyadAo karavA paDyA. paNa badhA karaeNlanuM bane che tema tene amala ghaNo agharo che. uttara AyarlenDa - alasTarano prazna paNa saLagato rahyo che. banne pakSo pArAvAra hiMsaka tophAnothI khAnAkharAbI thatI rahI che. eka ja dharmanA be saMpradAyo vacce AvA bhayaMkara verajhera akalpya lAge che. zAnti mATe briTananA saghaLAM prayatno atyAra sudhI niSphaLa gayA che. yugAnDAmAMthI amIne eziyAvAsIone bhaMDehAle kADhayAM temAM briTane potAnI pharaja barAbara bajAvI che te mATe eka mATe briTana dhanyavAdane pAtra che. povelane virodhavaMToLa chatAM 18,000 hindIone, AvI Arthika viSamatAmAM paNa apanAvyA che te mATe bhArata briTananuM RNI che. - rASTrIya paristhiti vize bolatAM, zrI cImanabhAIe kahyuM ke durbhAgye, pAkistAna sAthenA saMbaMdho dhAravA pramANe sudharatA nathI. sImalA karArane amala DhIlamAM paDayo che. AmAM pAkistAnanI zuM ramata che te samajAtuM nathI. ApaNe paNa sImalA karArane amala barAbara tenI zarato mujaba thAya tene Agraha rAkhyo che. jammu- kAzmIra sarahade 17 mI Disembara 1971 nI rekhAMkana pUrI na thAya tyAM sudhI, lazkaro pAchA kheMcI levA athavA yuddhakedI saMpavAnuM kAma baMdha rahyuM che. rekhAMkananuM kAma moTe bhAge patI gayuM che. lagabhaga 1 mAIlane amuka vistAra vivAdamAM paDayo che. te hamaNAM bAkI rAkhI, bIjA vistAranuM rekhAMkana pUruM karavA janarala mANekazAe sucana karyuM te TIkAkhAne svIkAryuM nathI. videzI sattAonI kAMI caDhAvaNI che ke pAkistAnanA AMtarika vikhavAdo kAraNabhUta che te kahevuM muzkela che. bhUta ane pAkistAnI lazkaranA vaDAe vacce matabheda hovA saMbhava che. TIMbAkhAna sImalA karArathI rAjI na hatA. zrImatI IMndarA gAMdhIe muzkela divasonI cetavaNI ApI che. paNa ema lAge che ke chevaTa pAkistAna sImalA karArane amala karaze athavA teNe karavuM paDaze. cheArthika kSetre citAjanaka sthiti vadhatI jAya che. phugAvo, karArathI vaNI ApI che. A te karavo paDI Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (o 168 prabuddha jIvana tA. 16-1172 moMghavArI, dukALa, ghaNAM kAraNo che. gAMdhInagaramAM be TharAvo thayA, be preraka prasaMgo temAM eka - ghauM, cekhAnA jaththAbaMdha vepAra sarakAra hastaka karavAno amala thanathI, thaze nahi ema lAge che. garIbI haTAva [1] athavA Arthika asamAnatA ochI karavAnA bIjA moTA kAryakrama dezabaMdhu cittaraMjanadAsa ApaNA dezanA moTA netA hatA. dUra rahyA, paNa phugAve, moMghavArI kAbUmAM levAnA asarakAraka teo moTI dAnavIra hatA. chUTe hAthe lokone temaNe madada karI che. pagalAM paNa levAyA nathI zrImatI IndirA gAMdhI Arthikotre vidyArthIo chAtravRtti mAge te temane ApavAmAM Ave. koI cepanoMdhapAtra pagalA laI zakayA nathI. kharekhara garIbI haTAvavI hoya DIo mATe paisA mAge to avazya Ape. keI nizALa baMdhAvavA athavA asamAnatA ochI karavI hoya to sthApita hito upara mATe paisA mAge che tene Ape ja. Ama varasAdanI jema temanI dAnanI dhArA vahetI. sIdhe humale, Frontal attack thavo joIe. te zAsaka eka divase eka sajajana dAsabAbu pAse AvI kahevA keMgresa karI zake tema jaNAtuM nathI. temAM je zaMbhumeLo bhegA thaye che te badhAM, e ja jUnAM kATalAM che. indirA gAMdhI rAjakIya dAva lAgyA: "mane 50 hajAra rUpiyAnI Aje ne Aje jarUra che. mArI bhIDamAM jo tame sahAya nahi karo te huM barabAda thaI jaIza." kUnehapUrvaka ramI zake che. Arthika jaTila praznonI kAM te sUjha - dAsabAbue thoDo vicAra karyo hato. pachI tarataja cekabuka nathI, kAM te tene vicAra karavA samaya nathI ane kAbela Arthika maMgAvIne dhaDadaIne rUA. 50 hajArane ceka lakhI Apyo. pelA bhAI salAhakAro nathI. ApelAM moTA vacane ane UbhI karela AzAo te ghaNA ja khuza thaI vidAya thayA. lAMbe vakhata asaMtuSTa raheze te paristhiti vadhAre kharAba thaze. A joI dAsabAbunA eka mitre temane kahyuM "A te nANAMmaMtrI tarIke cavhANa niSphaLa nIvaDyA che. kheta, jamIna ke zuM gAMDapaNa! tame A mANasane khAsa jANatA paNa nathI ane ene zaherI milakatanI TocamaryAdAnI vAto ja thaI che. kALuM nANuM eTalI moTI rakama ApI dIdhI"! vadhatuM jAya che. utpAdana ghaTatuM jAya che. amuka nAnA vargane be dAsabAbu bolyA, "sAro mANasa te che ja emAM koI sumAra kamANI che. zaMkA nathI, ane vaLI bhIDamAM che e paNa ceksa che. pAchA paisA zAsakapakSanA AMtarika vikhavAda vadhatA jAya che. tenI nahIM Ave te gayA mAnIza. paisA pAchA Avaze evuM mAnIne rasaMsthAkIya vyavasthA thaI nathI. eka vyakita upara avalaMbe che. kadI koIne ApavA ja nahIM." [2] kAyado athavA vyavasthAnI sthiti kathaLatI rahI che. vAtAvaraNamAM hiMsA vadhatI jAya che. hiMsaka tophAne vadhatA rahyA che. vidyA eka divasa eka bhAI bApujI pAse gItAnuM rahasya sama- . javA AvyA. bApujIe tenI vAta sAMbhaLIne kahyuM: "vAru; jo rthIo, majUro, vigere vargomAM vidrohI vAtAvaraNa phelAtuM rahyuM che. pelI IMTo paDI che; te tAre dararoja gaNI nAMkhavI." AsAmanA bhASAnA phAno zaramajanaka che. polIsa paNa ghaNe theDA ja vakhatamAM pelA bhAI e kAmathI kaMTALI gayA ane ThekANe bhAna bhUlI mAjhA mUke che. polIsane sahana karavuM paDe che paNa . pitAnA eka sAthIdArane kahevA lAgyA: "A to majUranuM kAma teNe maryAdA oLaMgAvI posAya nahi, che; mAruM nahiM. huM te gItAjInuM rahasya samajavA Avyo chuM, virodhI paho kAMIka hozamAM AvyA che paNa zerabakora nahIM ke Ama ITo gaNavA!" sivAya vizeSa asara karI zake ema nathI. saMsthAkoMgresanuM pUnAmAM A vAtanI bApujIne jANa thaI; eTale pelA bhAIne adhivezana thayuM. lAMbA TharAva thayA. vRddhone meLe hate. haiyAvarALa bApujIe kahyuM: "bhalA bhAI, gItAnuM rahasya tame na samajyA? kADhI. morArajIbhAIe 18 mahinAnI mahetala ApI. teo pote ni:svArthabhAve kAma karyAkaravuM e ja che gItAnuM rahasya." paNa jANe ke che kamamAM kama 1976 sudhI - bIjI cUMTaNI sudhI- koI paNa kAma karavAthI je ApaNe svArtha sadhAta hoya IndirA gAMdhInA netRtvane koI AMcako lAge tema nathI. koI to ja ApaNe te kAmamAM rasa laIe chIe, paraMtu ApaNuM kAma vikalpa paNa nathI. e kharuM che ke IndirA gAMdhI mATe kasoTInA koI bIjo karI Ape te ApaNe evI AzA rAkhIe chIe ke divase Ave che. teo pote paNa jANe che ane tenI AgAhI sAmAe potAne svArtha na jove joIe! A kevI rIte bane? karI che. tamArA aMtarane pUche, tame atyArasudhI ni:svArthabhAve keTalA kAma karyA che? - kharI hakIkata prajAnA badhA vargonuM naitika stara bahu nIcuM phirojha DI. gArDa. UtaryuM ane UtaratuM jAya che e pAyAnI vastu che. bIjAnA mAthe deSane Tepale DhaLavAthI bacAva thato nathI. game te bhege ane game te rIte paise meLava, pitAne ja svArtha jo, deza ke sAmAne vicAra na karavo-badhA roganI A jaDa che. sarakArI taMtranI zithi zabdone... latA ane lAMca-ruzvatakhorIne deSa daIe, paNa prajAnI javAbadArI ochI nathI. parasparane Adara, dareka kSetramAM, sarvathA gumAvI bolAyelA zabdo bhalA! beThA chIe. jIvananA badhA vyavahAramAM, prema ane Adarane sthAna basa sAthe thaI jAo tame AcAra tha; ApIe ane potAnI javAbadArI samajI te adA karavAnI ke gaurave belI zako pAchA tame vRtti thAya tyAre ja UMcA AvIe. ke ame vyAkhyAna pachI keTalAka praznottara thayA hatA. kayAreya nA AvyA hatA lAcAra hai ! aMtamAM saMghanA maMtrI zrI subodhabhAI ema. zAhe zrI cImana -sureza dalAla bhAIne ane zrotAjanono AbhAra mAnyo hato. saMkalana : zAntilAla TI. zeTha Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-72 prabuddha jIvana 169 5 . hA, A amerikA, ke je dezanI janasaMkhyA, duniyAnI kula janasaMkhyAnA 6 TakA jeTalI che, chatAM duniyAnI kula vaparAzanA 40 TakA jeTaluM ahIM kharcAya che! 'moTarakAranA deza tarIke oLakhAtA A dezamAM dara cAra moTare eka meTara akasmAtamAM saMDovAya che. 1900 thI atyAra sudhImAM AvA akasmAtanA bhegA thayelA zahIdonI saMkhyA 20 lAkha jeTalI che! jyAM dara 19 miniTe eka bhayaMkara akasmAta ane dara ATha sekaDe eka sAmAnya akasmAta thAya che, jemAMthI varSe 115000 maraNa pAme che ane 40000 ne kAyamI kheDa rahI jAya che. jyAM 1969 mAM TrAphika akasmAtathI 56000 mAryA gayA hatA, ane 4600000 ne IjA thaI hatI. jAnahAni sivAya dAkatarI sAravAra, Avakane abhAva ane mAlamilakatanA nukasAnane pariNAme Arthika rIte 165000000 DolaranuM nukasAna thayuM ! | dara varSe 11000 jeTalAM DrAIviMga lAyasansa apAya che ane amerikAnA rastA para pharatAM 110 lAkha vAhanane pariNAme havAmAM dara varSe 3500 Tana sIsuM, 120 Tane hAIDekArbana ane 6600 Tana kArbana monokasAIDa (jherI vAyu) umerAya che! jyAM dara aThavADiye 6500 amerikAne tyAMnI 20 hajAra jeTalI TrAphika korTomAM bekALajIpUrvaka vAhana hAMkavAnA gunA heThaLa belAvavAmAM Ave che. ekalA zikAgenI TrAphika korTa dara varSe 16000000 Dolara daMDarUpe bhegA kare che. joke A daMDa potAnA TeliphonanuM bila bharatA hoya teTalI sahajatAthI bhare che! jyAM dara varSe 70 lAkha moTo ane 1000 lAkha TAyarone nAza karavAmAM Ave che! jyAM dara kalAke corInA 400 jeTalA gunA bane che ane 1200 jeTalAM khuna dara varSe thAya che. rAjadhAnI vazITana DI. sI. mAM ja dara varSe 250 jeTalAM khUna thAya che ! prANI pALavAnA zokha pAchaLa keTalI ghelachA che A prajAnI ! kevaLa kutarAnA khorAka pAchaLa dara varSe 3000 lAkha Dolara A dezavAsIe kharce che! jyAM ramatagamata, AnaMdaprada ( Fun Market) nuM vArSika bajAra 150 karoDa Dolara che ! kevaLa sinemAnI TikiTonuM vecANa ja 100 lAkha Dolara che!varSe 230 lAkha DolaranAM ramakaDAM vaparAya che, ekalA nAtAlamAM ja 1500 lAkha DolaranAM ramakaDAM kharIdAya che! A dezamAM eka gunAhita ToLakI "mAphiyA' nI askayAmato 3000 lAkha Dolara jeTalI che, jemAMthI 70 thI 100 lAkha Dolarane napho kare che! naphAnA dhoraNe sarakhAmaNI karIe to tene kula napha amerikAnI khyAtanAma kaMpanIo jevI ke yu. esa. sTIla, e. TI. enDaTI. (Teliphona kaMpanI), janarala meTarsa, phorDa, krAIsalara, sTAnDarDa eIla, janarala IlekaTrika, AI. bI. ema. ane Ara. sI. e. nA kula naphA jeTaluM thAya ! jyAM dara varSe lagabhaga 8 lAkha loko kensaranI sAravAra mATe hospiTalamAM jAya che ane temanI sAravAra mATe 350 lAkha Dolara khacAya che. chatAM dararoja 700 amArakanA A rogathI maraNana zaraNa thAya che. AmAMthI varSe 6000 phephasAnA kensaranA hoya che, jenuM kAraNa dhUmrapAna manAya che! (varSe pratyeka amerikana sarerAza 5000 sigareTa phUke che. strIo paNa kharI !) dhUmrapAnazokhIne cete! jayAM 'ArtharAITIsa' - saMdhivAnA dardIonI saMkhyA 17 lAkha che, je 400 lAkha DolaranI davA kare che! jayAM haispiTalamAM eka rUmanA eka divasane kharca 60 Dolara che. 1300 lAkha amerikana 8310 lAkha vakhata DokaTaranI mulA amerikA che ke kAta le che ane davAo pAchaLa dara varSe 35000 karoDa Dolara kharce che ! 270 lAkha amerikana rArerAza 8.2 divasa hospiTalamAM rahe che. jene kharca pratyekane pa00 Dolara thAya che. IjekazananI seya phakata eka ja vakhata vaparAyA bAda pheMkI devAmAM AvatI hovAthI dara varSe 120 lAkha jeTalI se vaparAya che ! je dezamAM dAkatarI tapAsa mATe dara varSe 530000000 Dolara kharcAya che. je tenI vArSika AvakanA 6.5 TakA thAya che! jyAM strIo paNa keTalA moTA pramANamAM nokarI kare che tene khyAla thoDI vicitra rIte ApuM. strIone dara mahine AvatA tustrAvane pariNAme gerahAjarI, du:khAvo, mAnasika tANa, ane ghaTatI kAryakSamatAne kAraNe tyAMnA udyogane varSe 50 karoDa DolaranI khoTa bhegavavI paDe che! jyAM 'TAliyA' lokonuM pramANa vadhAre che ke banAvaTI vALane zekha ho, game te kAraNa hoya, banAvaTI vALanI vIga pAchaLa varSe pAMca karoDa Delara kharcAya che! jyAM 70 varSanI sarerAza AyumaryAdAmAM pratyeka amerikana 26000 gelana pANI, 2100 gelana geselIna (paDhela) 10000 ratala mAMsa ane 280 ratala dUdha vApare che ! jyAM dara varSe 200 lAkha Tana kAgaLa, 320 karoDa beTala ane 480 karoDa TIna-kena, kacarApaTTI bhegAM thAya che. A badhAMne kAraNe je kacaro bhegA thAya te bhegA karavA mATe dara varSe 28 karoDa Dolarano kharca thAya che. jyAM varSe 10 lAkha amerikana (jemAMnA moTA bhAganA madhyama vayanA, madhyama kamANIvALA hoya che) nokarI ane kuTuMbane boja haLavo karavA ane navA vAtAvaraNanI zodhamAM gharathI dUra bhAge che! jyAM Alkoholika - madyapAna mATe dara varSe 211000 lAkha Dolara kharcAya che. "pIdhelA DrAIvare ane rAhadArIone pariNAme dara varSe 25000 nAM maraNa thAya che. ane 80000 akasmAta ! tevI ja rIte L.S.D. jevAM mAdaka padArthonA sevanathI ekalA nyu yaoNrkamAM ja 1969 mAM 224 paugaDAvasthA (Teen Agers) nAM bALako mRtyu pAmyAM! - jyAM pratyeka amerikana varSe sarerAza 70 phana - kaeNla kare che, kula TeliphonanI saMkhyA 1000000 jeTalI che, je duniyAnA kula TeliphonanI saMkhyAthI lagabhaga aDadhI thAya! dararoja 500000 jeTalA phena thAya che! jyanI 'hInjha kaMpanIe, sTAnaphe barga jAherAta kaMpanI dvArA Telivijhana para jAherAta mATe 1 miniTanA 150000 Dolara kharcA hatA! bhautika sagavaDonA svargasamA A dezamAM nidrAdevInuM zaraNuM zodhavA varSe 800 lAkha DolarathI UMghanI geLIo vaparAya che ! jyAM 22 thI 25 hajAra ApaghAtanA banAve dara varSe noMdhAya che, eTale ke dara 26 miniTe eka! W.H.0. vizva Adogya saMsthAnA hevAla pramANe dara varSe 30 lAkha loko ApaghAta mATe koziza kare che ! jyAM paugaDAvasthAmAM thatAM lagnanAM 54TakA lane chuTAcheDAmAM pariName che ! o uMmaranI keliphoniyonI lagna karavA jatI dara be chokarIomAM eka chokarI garbhavatI hoya che! ke jyAM bibhatsa sAhitya (Pornography) nA TapAla dvArA thatA vecANanI kiMmata 1000 lAkha Dolara che. - jyAM 7180 reDiyo sTezana che. ane 914 TelivIjhana sTezana che. A badhAM ja khAnagI mAlikInAM !! (oNkaTobara-72 nA 'samarpaNa'mAMthI sAbhAra udhRta) navanIta sI. zAha Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-11-72 | u da ya caM dra udayagUDhazazAMkamarIcibhis, dUra thatAM, pitAnA nirbandha ane astavyasta kezane bAMdhI samAre che, tamasi dUrataraM prtisaarite| tethI suMdara lAge che. Ama prasannA auzanarInuM mAnasacitra rAjAnA alakasaMyamanAdiva locane, cittamAM pratibimbita thAya che; enuM pariNAma rAjA prakRtidazyamAM - hRti me rivahanadimuham + 6 joIne anubhave che. ramaNIne saghana kezarAzi mukha para chavAI - kavi kAlidAsakRta vikramorvazIya-tRtIya aMka-zleka 6. jaIne tenI AbhAne AvarI le che, te ekatrita thaI saMkelAtA, artha: udaya pAmatAM chatAM (udayAcaLanI pAchaLa hovAthI) ramaNIvananI AbhA nIkharI Ave che. kavi ahIM ramaNI saundarya aprakaTa, evA caMdranAM kiraNothI aMdhakAra dUra thatAM, pUrva dizA, jANe kriyAchaTAnI chabI vaDe candrasaundaryanA adhikAne cittamAM chApI de mukha parathI kezenuM AvaraNa dUra karatI hoya, e rIte mArAM netrone che. evuM che kavinuM saundaryanirIkSaNa, maneharI ane saMtarpaka. harI le che. A candra pUrNimAne che? nA. nATakamAM vidUSaka mukhe vinadaudayacaMdranA saundaryaprabhAvanuM A kautukabhAve darzana che. je vANImAM candrane upamA ApI che gu4moDhA nI-bhAMgelA prasanakara che. divasanI prakharatA zamI gaI che. taptakAMcanavarNa lADunI. vaLI 'priyAnuprasAdana' vratathI e binAne samarthana sAMpaDe che. tapAvelA suvarNanA varNavALI sarAga saMdhyAnI rakitamAM che AcharI priyane rIjhavavAnuM ane saMkaTa dUra karavAnuM e vrata saMkaSTa caturthInuM gaI che; ane aMdhakAranA oLA UtarelA che. e, vilAtA prakAza che. vaLI miSTAnabhAgI vidUSakabrAhmaNane caturthInA lADubhAjananI vAta sAMbhare te zakaya sahaja che. je vIgate, caturthInA rAMdranI patIja pachInA UtaratA aMdhakArane e sUne akalastabdha samaya che. pADe che. tenA AchA prakAzane kAraNe te sahajapaNe kautukamaya hoI e aMdhakArane ujALI detI kaMIka anirvacanIya AbhA AkAzanA zake: je ke. kahevuM joIe ke kavinA varNanaThAThathI caMdrane dabadabo amuka bhAge udbhave che. dhIme dhIme te gahana nIcANamAMthI upara caDatI jANe pUrNimAnA telane che! ne prasaratI Ave che. te che, udayAcaLa parvatanI pelI merathI-paMthI A zlokamAM surata (vizeSa dUra) evuM pada che. tene phUTI rahelI caMdranI amRtamaya AchI tejaTazaro. eka bIjo pATha paNa che, TUmita: (ahIMthI dara) - bIjo pATha kavicakSu e dizAe mITa mAMDe che. e che, purANakakzana mujaba kAvyadaSTie vizeSa yogya hoI zake? che to te ceAthane candramA: udayAcaLa girinuM Asana; ane e ja che, parama tejone pragaTAvanArI timirane dUratara nahi, paNa ahIMthI- A dizAethI dUra kare, te artha prAcI eTale ke pUrvanI dizA. kavi tene paurANika ane pAsa saMgata lAge che. Ape che. te, harivahananI eTale ke IndranI dizA che. Indra pUrva dizAne adhiSThAtA deva che. IndranA ghoDAnuM nAma harI heI, tenIvaDe kAvyane chaMda? dra,tavilaMbita. chaMdaracanAnuM svayaM baMdhAraNa ja pUrva dizAne saMketa thayo che. tenA pratyeka gaNaAraMbhanA bahula ke nizcita ladhu varNa, timira vilepananA-tenA apasaraNanA bhAvanA vAhaka bane che. pratyeka gaNAzlokavarNana vAMcatAM ApaNane caMdranuM ArohaNa cUpakIdIpUrvakanuM raMbhanA laghu ke laghu varSo ane aMtanA nizcita gurathI niSpanna tene -haLuhaLu thatuM lAge che. kAraNa udayAcaLanI ethe rahIne tenuM rUpa lacakilo laya, timiramAMthI tejanA saMkramaNanuM sUcana kare che. relAya che. eTale, teja kharuM, daSTine padArtha-kaho ke tejanuM pAtra kharuM; A zloka, rasAbhilASI rAjAnI sUkSma kavitvaracine baMdha karAve che. ane chatAM te pote pratyakSa nahi! evI gUDhatAnI-gahanatAnI e hIrA rA. pAThaka kautukamaya anubhUti che. mATe ja kavi caMdrane 'udayagUDha' kahe che; " caitanya puruSane gADIe * udita chatAM aprakaTa-gupta, evuM caMdranuM rUpavarNana ahIM che; ane mANasanuM mana ja avizvAsanI kalpanAothI, kheTA vicAro tethI kavi A camatkRtisuMdara samAsathI tene vadhAve che. ane azraddhAthI bhareluM che, ajJAna ane du:kha paNa emAM bharelAM Ama pUrva dizAmAM aMdhakArazUnyatA hatI tyAM rAMdrakiraNAthI che. A ajJAna ja e azraddhAnuM kAraNa hoya che, e du:khanuM mULa kazeka saMcAra tha:te sAthe, kavinA hRdayamAM zanyatAnI stabdhatAmAMthI hoya che. manuSyanI buddhi azAnanuM hathiyAra che. moTe bhAge te khATA koI bhAva saryo. je eka suMdara 5na vaDe AkArita thaze. ane te vicAro ane khoTI dhAraNAothI bharelI hoya che ane te ema ja A zlokanI eka AkarSaka unmelA banIne AvI. kavi A mujaba mAnatI hoya che ke mArA vicAro ja sAcA che. potAnA vicAramAM upekSA eTale ke tulanAnI saMbhAvanA kare che: bhUla che ke nahi ane bhUla kayAM che te joIne tene vicAra karavAnI candrateje aMdhakAra dUra thatAM, pUrva dizA jANe alaka saMyamita tene IcchA ja thatI nathI. ane te eTale sudhI ke enI bhUla batAvavAmAM Ave che tyAre enI ahaMkArane AdhAta thAya che, e karyA hoya tevI teje bharIne cehara lAge che. pheMdhe bharAya che athavA te du:khI thAya che. e A vastune svIkAra | vikramorvazI nATakamAM rAjAthI varNavAyelA A zlekane saMdarbha karavA mAgatI nathI ane ene jyArathI bIjAnI bhUla ke doSa jANavA jevuM che; tenI varghaTanAvaDe UThate. gabhitArtha A zlokane dekhADavAnI taka maLe che tyAre tene khUba pti thAya che. pArakAnI adhika bhAvaghana kare che. apsarA urvazI pratinA rAjA purUravAnA niMdA sAMbhaLatAM e vastune te emane emaja svIkAra karI le premanI jANathI, rANI auzInarI roSita che: ne rAjAnA premane anA che, e keTalI sAcI che tene tene vicAra sarakhA paNa Avato dUra kare che. paNa pachI pazcAttAparUpe rAjAne prasanna karavAnuM priyAnuM nathI. AvI rItanA mananI aMdara zraddhA ane vizvAsane udaya prasAdana' vrata Adare che: jemAM rAjAnI hAjarI anivArya che. rANI sahelAIthI banatA nathI, eTale tamAre mANasanI vAta sAMbhaLavI. rAjAne padhAravA vinaMtisaMdeza kahAve che. e prasaMge rAjA ane na joIe, tamArA upara mANasane prabhAva paDavA na devA joIe. vidUSaka maNiharpaprAsAdanI agAzIe AvelA che. prasanna rAjA tamAre jo mULa vastu jANavI hoya to te mATe potAnI aMdara caMdrodayanA e nitAntaramya prakRti dazyamAM, pitAnA manabhAvanuM jaI ramaityapuruSane jagADave joIe; emAM rahevA lAgyA pachI prakSepana kare che. dhIre dhIre sAcI buddhi manamAM vRddhi pAmavA lAgaze, hRdayamAM sAce rAjAne caMdramAM auzanarInuM prasanna vadana varatAya che. caMdra aMdha- bhAva ane lAgaNI janmaze, prANamAM sAcI preraNA jAgaze, caityakArane dUra karI ujajvalita pUrva dizA vaDe rAjAnuM mana harI le che; puruSanA prakAzamAM tamane mANaso, vastu, banAvo tathA jagata te pramANe aizanarInA cittamAMthI IrSyALezanuM kilimaSatimira dUra vize eka navI daSTi prApta thaze. mananuM ajJAna, beTI daSTi, khATo haThe che. vaLI jevI rIte aMdhakAra dUra thatAM pUrva dizA alaka saMyamita vicAra, avizvAsa, azraddhA pachI Avaze nahi. karela koIka ramaNInA ramaNIya mukha jevI lAge, tema auzInarI kaleza -zrI araviMda mAlika : zrI muMbaI jaina muvaka saMgha. mudraka ane prakAzaka: muMbaI-4. Te. naM. 350296 zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. reDa, I mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa. koTa, muMbaI-1 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH, 117 prajuddha bhavana zrI mubai jaina yuvaka saMghanu... pAkSika mukhapatra chUTaka nala 7-40 paisA "prabuddha jaina"nu navasaMskaraNa varSa 34 : aMka: 15 muMbai Disembara 1, 1972, zukravAra vArSika lavAjama rUA. 7, paradeza mATe ziliMga : 15 taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha no (gatAMkathI cAlu) vartamAnapatro taraphathI ema kahevAmAM AvyuM hatuM ke lAka zAhImAM vANIsvAtaMtryanuM mahattva lakSamAM laI, sarakAra thoDo vadhAre nyujhaprinTa AyAta kare to A prazna haLavA thAya. lagabhaga 3000 karoDanI AyAta thAya che temAMthI 5 karoDanI vadhAre nyujhaprinTa AyAta kare - atyAre lagabhaga 25 karoDanA thAya che - te ATalI kheMca na rahe. rUpiyAnuM avamUlyana thayuM te kAraNe rakama vadhI gaI che. zikSaNa vadhe, vAcanAranI saMkhyA vadhe tema vartamAnapatrAnI saMkhyA ane sarkyulezana vadhe. korTe kahyuM ke zuM vastu, keTalI AyAta karavI te nakkI karavAnA adhikAra sarakAranA che. temAM korTa kAMI Adeza ApI na zake. korTa eTaluM ja kahI zake ke jeTalA nyuprinTa prApta hoya tenI vaheMcaNI vAjabI ane nyAyI-nAnA meATA badhAnuM hita joIne thavI joIe (Fair and Equitable) vyAjabI ane nyAyI vaheMcaNI kone gaNavI te vivAdano prazna che. tene vize have pachI kahIza. vANI ane abhivyakti svAta Mtrya-ra sarakAra taraphthI ema dalIla thatI hatI ke nyujhaprinTa pAlisInA viSaya (Subject matter) nyujhaprinTa kanTrola che. vANIsvAtaMtrya teno viSaya nathI. A kanTrola karatA ADakatarI rIte (Indirectly) vANIsvAtaMtrya upara kAMI asara thAya tethI tenA mULabhUta adhikArane bAdha AvatA nathI. korTe svIkAryuM che ke vANIsvAtaMtrya upara sIdhI rIte viparIta asara kare evA kAyadA ja bAdhaka gaNAya. paNa te kAyadAnA viSaya koI paNa hoI zake. vANIsvAtaMtryane viSaya laIne sIdhI rIte tene nyUna kare evA kAyado te koI na kare. No law or action would state in words that rights of freedom of speech and expression are abridged or taken away. The word "direct" would go to the quality and character of the effect and not to the subject matter. dA. ta. vartamAnapatrAnA karmacArIonA pagAra vadhAravAmAM Ave, jene kAraNe patreA upara moTo Arthika bojo paDe tethI vANIsvAtaMtryanA hakka upara sIdhI asara thaI che tema na kahevAya. tevI ja rIte jAherakhabara upara karaverA nAkhavAmAM Ave, athavA koI mazInarI joItI hoya tenuM lAIsansa na Ape tethI vANIsvAtaMtryanA hakka upara sIdhI asara thAya che tema na kahevAya. to sIdhI asara kone kahevAya ? je kAyadAthI vartamAnapatranAM pAnAMnI saMkhyA ane sarkyulezana ghaTe tene sIdhI asara gaNAya. sarakAranI vartamAna nyujhaprinTa nIti AvI sIdhI asara kare che. The machinery of Import Control cannot be utilised to curb or control circulation or growth or freedom of newspapers. nyuprinTa kanTrolanA nAme nyujhapepara kanTrola na thaI zake A newspaper control policy is ultra-vires the Import Control Act, This Act may include control of import of newsprint but it does not allow control of newspapers. A uparathI traNa agatyanA muddA upasthita thAya che : (1) vANIsvAtaMtryanA hakkanA sAcA artha ((true content) zuM ? tenI koI maryAdA kharI, hAya to zuM ? (2) vAjabI ane nyAyI vaheMcaNInuM dhoraNa zuM? (3) achatanI vastu AyAta karI vaheMcaNI karavAmAM Ave, te pachI tenA upayoga upara sarakAra kAMI niyaMtraNa mUkI zake? mArA vicAro vyakata karavAne mane vyakitagata adhikAra che. paNa evA adhikAra dareka nAgarikane che. vaLI A adhikAra mArA zAkha khAtara nathI paNa sAmAjika hita (Common good) mATe che. A adhikArane sarakAra nyUna na kare athavA chInavI na le (abridge or take away) eTaluM ja basa che ke A adhikAra huM evI rIte na bhAgavuM ke bIjAnA adhikAra nyUna thAya athavA zUnya thAya? vaLI, baMdhAraNamAM A adhikAranuM rakSaNa che te mAtra sarakArI pagalAM sAme ja che athavA sarakAranI koI pharaja che ke A adhikArane mAro bhAgavaTo bIjAnA adhikArane bAdha na Ave tevI rItanA hovA joIe ane te mATe sakriya pagalAM sarakAra le. vartamAna baMdhAraNIya vyavasthAmAM AvAM sakriya pagalAM levA mATe sarakAra ne koI adhikAra che? mArA namra mata mujaba bahumatI jajamenTa vANIsvAtaMtryanA hakkanA vyakitagata svarUpane vadhAre mahattva Ape che, laghumatI jajamenTa tenA sAmAjika svarUpa upara bhAra mUke che. bahumatI jajame'Ta sarakAranI maryAdA upara bhAra mUke che. laghumatI jajame Ta sarakAranI sAmAjika hita sAdhavAnI pharaja upara bhAra mUke che. bahumatI jajameTa mULabhUta adhikAranA Negative aspect ne mahattva Ape che, laghumatI jajame Ta rAjyanItinA mArgadarzaka siddhAMtonA Positive aspect upara bhAra mUke che. vartamAna baMdhAraNIya jogavAI jotAM bahumatI jajame'Te karela arthaghaTana barAbara lAge che. paNa baMdhAraNanuM arthaghaTana palaTAtI paristhiti lakSamAM rAkhI vartamAna ane bhaviSyane AvarI le tevuM Dynamic hoI zake. mAtra Status quo jALavavA mATe ja na heAya. nyujhaprinTa kanTrolanA nAme sarakAre nyujhapepara kanTrola karavA prayatna karyo - keTalAM pAnAM hAya, keTaluM sarkyulezana hAya, keTalI jAherakhabara hoya - A badhuM karavAnA adhikAra, ImporTa kanTrola Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172, prabuddha jIvana tA. 1-12-72 ekaTa ke esenziyala komeDiTI ekTa, jene AdhAre A karavAne AyAtanI vastu karoDo rUpiyAnuM videzI hUMDiyAmaNa kharacI dAvo karyo, temAM Avo adhikAra nathI. A banne ekaTa mujaba keTalo sarakAra AyAta kare te jAhera hitamAM tene upayoga thAya tevI nyUjhaprinTa AyAta karo ane tenI vAjabI ane nyAyI vaheMcaNI sUcanA ApavAne tene adhikAra che? sTIla AyAta thAya te karavI eTale ja adhikAra sarakArane che. vaheMcaNI mujaba kavoTA tene upayoga sarakAra nakkI karI zake che. korTe kahyuM: Newsprint nakkI karyA pachI, tenA upayoga upara aMkuza mUkavAno adhikAra is not steel,. It spreads ideas. vartamAna kAyadAnI jogavAIomAM nathI. ' sarakAra taraphathI kahevAmAM AvyuM ke pAnAMnI saMkhyA ochI vaheMcaNInuM vAjabI ane nyAyI dhoraNa nakkI karavuM saheluM karI tethI zuM chApavuM (Content) tenA upara koI maryAdA mUkI nathI. sarakAre eka ghoraNa 1961-62 mAM nakkI karyuM -- 1957 nI . nathI. There is no censorship, tethI nyujhapeparanA dhaMdhAne pAnAnI sarerAza saMkhyA ane 1961-62 nuM sarerAza sakaryuMlezana - te ekaMdare vartamAnapatrone mAnya rahyuM hatuM. 1971-72 kadAca dhakko pahoMce paNa vANIsvAtaMtryanA hakkane kAMI bAdha mAM A dhAraNamAM pheraphAra karyo ane kavoTA nakkI karavA tema ja pAnA AvatuM nathI. korTe kahyuM: Freedom of speech combinet chApavA upara 10 pAnAnI maryAdA mUkI te vartamAna kAyadAnI joga- both content and volume.5Na Volume thoDA patromAM ekatrita vAI mujaba nathI. A maryAdAne bacAva thaI zake che ane jasTIsa thavA devuM ke tene bahoLo phelAvo thavA de? ' megyue ghaNI sArI rIte tene bacAva karyo che. paNa tene mATe kAyadAne AdhAra che tema na kahevAya. 1957 nA dhoraNe pAnAMnI saMkhyA e yAda rAkhavuM ghaTe ke sarakAranI navI nyujhaprinTa nIti nakkI karI te Akasmika hatuM. te samaye sAta vartamAnapatra evAM moTA cha aMgrejI vartamAnapatrone ja mukhyapaNe bAdhaka hatI. dezanA hatAM ke jenI pAnAMnI saMkhyA 12 thI vadhAre hatI. vaLI kaTA nakkI bIjA ghaNA vartamAnapatrane lAbhadAyaka hatI ane khAsa karI dezI karyA pachI, tenA upayogamAM, pAnAnI saMkhyA ane sakaryulezanamAM bhASAnA vartamAnapatronA esosiyezane AvakArI hatI. vadhaghaTa karavAnI chUTa ApI te paNa anivAryapaNe jarUranuM na hatuM. je dhoraNe kavoTA nakkI karyo che. - sakaryulezana ane pAnAnI saMkhyA paNa bahumatI jajameMTa vANIsvAtaMtryanI vyakitagata - te dharaNane ja vartamAnapatre vaLagI rahevuM joIe ema niyama adhikAra upara vadhAre bhAra mUkatuM hovAthI, koInA hakkane lAbha kare te te geravAjabI che tema na kahevAya. vaLI koTA dareka patra karavA, bIjAne hakka jUna thaI zake te siddhAMta mAnya rAkhyo nathI. mATe ane dareka AvRtti mATe alaga ApavAmAM Ave che. te patra ane te AvRtti mATe ja teno upayoga karavo evo niyama paNa bIjAM vartamAnapatrone sahAya karavI hoya te sarakAra kare paNa geravAjabI na lekhAya. jasTIsa methyae A badhA muddAo koI vartamAnapatranA bhAge nahi. upara bhAra mUkayo che. AvA ghaNA muddAnI A kesamAM chaNAvaTa thaI che. A free - vaheMcaNI karavAmAM nyAyI ane vAjabI vaheMcaNInuM dhoraNa zuM? press is basic to democracy. eTale jAhera hitane meTAne vadhAre ApavuM ane nAnAne ochuM ApavuM, darekanI jarU nAme paNa sarakAranI daramiyAnagIrI temAM ochI hoya te AvariyAta pramANe ke darekane samAna dhoraNe? Status quo jALavI rAkhavo ke nAnA putra moTAnI sAthe harIphAI karI zake evI kAradAyaka che. ApaNA baMdhAraNamAM jAhera hitane nAme koI niyaMtraNa taka UbhI karavI? meTA sadA moTA rahe ane vadhatA jAya ane vANIsvAtaMtrya upara mUkavAnI jogavAI nathI. bIjA mULabhUta nAnA sadA nAnA rahe ane ghaTatA jAya? moTAnuM ochuM karI nAnAne adhikAromAM AvI jogavAI che. vyApAra ke milakatanA hakko upara ApavuM ke meTAne che te rahevA daI, nAnA mATe jogavAI karavI? Reasonable restriction in public interest sarakAra maryAdita saMkhyAne nyujha prinTa hoya to vadhArAnI jogavAI kayAMthI thAya? bethI vizeSa vartamAnapatro calAvatA hoya tene vadhAre patro mUkI zake che. vANI svAtaMtryanA hakka upara niyaMtraNa mUkavAnI sattA ke AvRttio kADhavA devI ke tenA upara maryAdA mUkI, bIjAne taka bahu maryAdita che. dezanI rAlAmatI, videza sAthenA saMbaMdho, kAyado ApavI ? thoDAnA hAthamAM vadhAre vartamAnapatro jAmavA devAM ane ane vyavasthA, evA cokkasa muddA upara ja A hakka upara sarakAra temane prabhAva vadhavA de ke AvI jamAvaTa (monopoly or niyaMtraNa karI zake. ema kahevAya ke vANIsvAtaMtryanuM mahattva lakSamAM concentration) aTakAvavI? harIphAImAM meTA nAnAne gaLI jaya evI paristhitithI vANIsvAtaMtryane hakka vadhAre sacavAya laI, A hakka sarakArI daramiyAnagIrIthI vadhAre surakSita rAkhyo che ke moTAnI sattA ochI karI dareka prakAranA vicArone phelAvo thAya. bahumatI cukAdAe A hakkanuM samarthana ane rakSaNa karyuM che ane te tevI vyavasthA karavI? moTA putrone vadhAre pAnAM maLe eTale vadhAre daSTie A cukAdo aitihAsika lekhAya. jAhera khabara maLe ane moTI kamANI thAya. TAImsa ke sTeTasamenamAM suprIma korTanA cukAdAe sarakArI nItine anukuLa na 60-65 Tako jAhera khabara hoya che. vartamAnapatra news ane views mATe che ke jAhera khabara mATe?' jAhera khabara ochI thAya hoya tyAre navo kAyado karI athavA baMdhAraNamAM pheraphAra karI, sarakAra to vANIsvAtaMtryanA hakkane bAdha Ave che ke mAtra kamANI ochI pitAnI nItinuM samarthana kare che. A bAbatamAM sarakAra evuM nahi thAya che? kare ema huM mAnuM chuM. lokazAhI hovAno dAvo karatI sarakAra vANIjAhera khabara mAtra kamANInuM sAdhana che ke kAMI samAjahita svAtaMtryanA hakka upara kApa mUkavAne koI prayatna - ane e sAdhe che? vyApAra-udyoga vadhAravAnuM sAdhana che. nokarI meLavavAnuM sAdhana che. philmajagatane - janatAne pahoMcavAnuM sAdhana che. vivAha kApa jAhera hitamAM che evuM mAnatI hoya to paNa - kare to deza ane lagna mATe upayogI che. TUMkamAM jAherakhabaranI samAcAra jeTalI ane videzamAM tenI pratiSThAne moTo dhakko pahoMce. sarakAra bIjAM ja upayogitA che ema kahevAmAM Ave che. t serves useful pagalAM game te le paNa vANIsvAtaMtrane mULabhUta adhikAra atyAre sociaM purpose. paNa jAherakhabara thoDA patramAM concentrate je svarUpe che temAM pheraphAra nahi kare. prerAnI mAlikImAM mahattvanA thavA devI ke bahoLA patrane lAbha maLe evI paristhiti utpanna karavI? pheraphAra karavAnuM sarakAra vicArI rahI che. udyogapationI pakaDa meTAM vartamAnapatro vadhAre kharca karI, kuzaLa sTopha rekI, ochI karavAne IrAdo che. To divorce ownership of duniyAbharanA samAcAro meLave che ane lokamata keLavavAmAM aga press from industry. have zuM kare che te jovAnuM rahyuM. huM tyano bhAga bhajave che paNa AvA vartamAnapatro thoDA udyogapati ema mAnuM chuM ke vartamAnapatranI bAbatamAM sarakAranI ochAmAM onA hAthamAM ja hoya tyAre temanuM dRSTibiMdu ane temanA hita ochI dakhalagIrI hoya te hitAvaha che. kharekhara free press upara vadhAre bhAra Ave ane lekamatane te tarapha vALe ane anya banAvavA prajA badhA puruSArtha kare. temAM rAjakAraNa ke rAjakIya prakAranA abhiprAyane vyakata karavAnI taka na maLe. jasTIsa melyue pakSane avakAza na Apa, kahyuM, Newspaper has become cultural arm of Industry. samApta cImanalAla cakubhAI Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-72 prabuddha jIvana 54 kAryakaranI tavAra maLI kaLa nadhi hato. prakIrNa neMdha zrI zyAmaprasAda vasAvaDA prabhAva ghaNA hatA ane A nAMti temane AbhArI hatI. vilI brAnDe zrI vasAvaDAnA avasAnathI dezane ane khAsa karIne gujarAtane vAstavikatA svIkArI A nItimAM pAyAne palaTo ANe. raziyA eka sanniSTha kAryakaranI khoTa paDI che. zrI vasAvaDA sAthe 25 sAthe saMbaMdha sudhAryA, pilAnDa sAthe karAra karI aMDara-nIcI ' varSathI mAro paricaya hatuM. jyAre maLIe tyAre hasatA. muzkela sarahada svIkArI, have pUrva jarmanI sAthe saMdhi karI, pUrva jarmanInuM paristhitine sAmane karavAmAM dhIragaMbhIra, mUMjhAya nahi, nirAza astitva svIkAryuM. A saMdhi pazcima jarmana pArlAmenTa maMjUra karavAnI thAya nahi. temanAmAM nAgaranI saMskAritA ane kAryakuzaLatA hato. che. prajAne A saMdhi mAnya che tenI khAtarI meLavavA brAnDe vahelI cUMTaNI karI. - 1924mAM ema. e. thayA ane kAyadAne abhyAsa zarU karyo. paNa gAMdhIjInA raMge raMgAyelA eTale choDI dIdho. zrI gula AvI rIte, murepamAM vAtAvaraNa palaTAze. jarmanI yuropIya jhArIlAla naMdA ane zrI khaMDubhAI desAIe 1927mAM temane rAjakAraNamAM agatyano bhAga bhajavanuM thaze. tenI Arthika AbAdI temAM tene mahattvanuM sthAna Apaze. majUra mahAjanamAM lIdhA ane tyArathI majUrakalyANanA kAryamAM cInanI zakitanAM mULa jIvana samarpaNa karyuM. majUra mahAjananA vikAsamAM temane maha 1949mAM sAmyavAdIo cInamAM sattA para AvyA tyAre tvane phALo hate. dezabharamAM, gAMdhIjInI vicArasaraNIthI majura cIna chinnabhinna hatuM. AMtaravigraha, jApAna sAthe yuddha, bIjuM pravRttinuM Ayojana karavA ITukanI sthApanA karI ane tenA Age vizvayuddha, vyApaka bhraSTAcAra, garIbAI, A badhAM kAraNe cInanI vAna kAryakartA rahyA. AMtararASTrIya pariSadomAM, dhArAsabhAmAM ke paristhiti ativikaTa hatI. ApaNA karatAM ghaNo moTo deza ane pArlAmenTamAM, majara saMgaThana mATe gAMdhIdaSTinA puraskartA hamezAM rahyA. vadhAre vasati. vizeSamAM duniyAne virodha, khAsa karI, raziyA, takavAditAnA kaTTara virodhI, niSThAvAna ane daDha saMkalpa amerikA ane jApAna. AvA bhAMgI paDela dezane eTale zakitazALI vALA. eTale Ike jyAre zAsaka keMgresa sAthe rAjakIya hetuthI banAvyuM ke amerikA, jApAna ane duniyAnA bIjA dezane cInanI joDAvAno nirNaya karyo tyAre InTaka sAthe pitAne saMbaMdha choDI mulAkAte javuM paDe ane sArA saMbaMdha bAMdhavA vinaMtI karavI paDe. dIdho ane majUra mahAjanane InTrakamAMthI kheMcI lIdhuM. temane mATe A kema banyuM? ghaNAM kAraNe che. paNa atyAre huM lakhuM chuM te A nirNaya ghaNA du:khada hatA ane keTalAka mate va -bI na hate. eka amerikana patrakAra, jemsa micanera, je nikasana sAthe cIna paNa vasAvaDA makkama hatA. tevI ja niSThA saMsthA keMgresa pratye mane gayela ane teNe je joyuM ane potAnA e dasa divasanA anubhave kahetA ke merArajIbhAI paNa zAsaka keMgresamAM joDAya te paNa pite lakhyA che temAMthI je hakIkato A bAbata khAsa dhyAna kheMce che. kadI tevo vicAra nahi kare. tene ullekha karavA mAguM chuM. mArI evI chApa rahI che ke badhI saMsthAomAM bane che tema (1) mAe -nse-tuMganuM prabhAvazALI vyakitatva. je kAMI sAruM majUra mahAjanamAM paNa vaDIla AgevAna ane navA kAryakartAo thAya che te badhuM mAne AbhArI che- navo vicAra hoya, navuM mazIna tema ja majUra varga sAthe saMbaMdha joIe te gADho na rahyo hoya, badhuM mAone lIdhe. anahada vyakitapUjA. ane tethI aMtara paDe ane vaDIla AgevAne pratye Adara kAMIka (2) kAmanI tIvra bhAvanA: kArakhAnAmAM, skUlamAM ke bIje game ochA thAya. kudaratane A krama che. vaDIle A samayasara samajI tyAM kAma karatA hoya tyAM khaMtathI kAma karavuM. zakatA nathI te karuNatA che. lokasabhAnI cUMTaNImAM temanA ja vistA A (3) mAnI AjJAnuM kaDaka pAlana ane zista. mAe hukama ramAM bhAI vasAvaDAne hAra maLI hatI. paNa temanI sevAnI bhAva kADhaye ke zahero svaracha rahevAM joIe. micane lakhe che ke pekiMga, nAmAM jarA paNa UNapa AvI na hatI. gAMdhIjInuM mArgadarzana jemaNe zAMghAI ke haMgacAu jevAM moTAM zaheronI adbhuta svacchatA joI svIkAryuM hatuM tevA keTalAka samAjasevakomAM jIvananAM mUlyone Azcarya thAya. micanera pekiMgamAM hatA tyAre eka rAtre khUba barapha paDayo. daDha Adara rahyo, temAM bhAI vasAvaDA agrasthAne hatA. paroDhiye cAra vAgyAthI hajAro mANase kAme lAgI gayA ane 4-5 vilI brAnTane vijaya kalAkamAM badhe barapha dura karI, rastA sApha karyA. micanara lakhe che ke pazcima jarmanInI cUMTaNImAM, cAnselara tarIke vilI brAnTane A kAma mATe koI pagAra apAtuM nathI. micaneranA bhomiyAe javalaMta vijaya maLyo ane dhAryA karatAM paNa vadhAre bahumatI maLI kahyuM ke barapha jAmI javA daIe te badhA vyavahAra baMdha thaI jAya. te vizvazAnti mATe zubha cihana che. brAnTa 1969mAM cAnselara AvuM bane tyAre dareka mANasa potAnI pharaja samajI kAme lAgI jAya. thayA tyArathI temaNe yuropanI zAnti mATe himatabharI navI nIti (4) khUba sAdAI, badhAnAM kapaDAM lagabhaga eka ja prakAranAM akhatyAra karI che ane tene amala karyo che. pArlAmenTamAM temanA sAdo. garIba-tavaMgarane bheda na dekhAya. raheThANa taddana sAdAM paNa svaccha. pakSane spaSTa bahumatI na hatI ane potAnI nItinA amalamAM (5) saMyama. micanara lakhe che ke 800 yuvaka ane yuvatIo vikSepa paDatA tethI brAnce vahelI madhyasatra cUMTaNI karI ane jarmana dvArA kAma karatI eka phekaTarInI micanara ane bIjA amerikana patraprajAe temane nizcita bahumatI ApI temanI nItine sabaLa Teko kAroe mulAkAta lIdhI. eka patrakAre pUchayuM ke koI yuvaka koI Ape. brAnTane A aMgata mahAna vijaya che. brAnTa sAcA samAja- yuvatInA premamAM paDe ane paraspara vyavahAra kare to zuM thAya? tenA vAdI, udAramatavAdI ane mAnavatAnA puraskartA che. temanI bhomiyAne bhAre Azcarya thayuM ane kahyuM ke evuM bane ja nahi. patrazAntinI nIti mATe rebela zAnti pAritoSika temane maLyuM te kAre kahyuM ke dhAro ke evuM banyuM. eka kSaNa vicArI bhamiyAe kahyuM temaNe yathArtha karI batAvyuM che. bIjA vizvayuddhane pariNAme jarma- ke bannene kamiTI pAse rajU karavAmAM Ave ane temanI bhUla nInA ane balinanA bhAgalA paDayA. balina varSo sudhI saLagato samajAvavAmAM Ave. patrakAre pharI pUchayuM ke dhAro ke bhUla na prazna rahyo. raziyA ane yuropanA deze sAthe pazcima jarmanA svIkAratAM, prema cAlu rAkhe bhomiyAe javAba Apyo: saMgharSa ane urojanA cAlu rahyAM, pazcima ane pUrva jarmanA eka Then the committee would have no alternative karavAnAM svapnA pazcima jarmanA sevanuM rahyuM. cAnselara konareDane but to put them in Jailfor disobeying the precepts of manA Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 174 * prabuddha jIvana Chairman Mao and wasting time that should be spent more constructively. micanera aMte lakhe che: China is a dreadfully dull place, cowed by dictatorship and obsessed by puritanism. alabatta, saramukhatyArazAhI sArI nathI. paNa koI prajA, zista, sAdAI, mahenata ane saMyama vinA UMcI Ave nahi, leAkazAhIne nAme svacchaMda, kAmacorI, vilAsitA ane svArtha nibhAvI levAya nahi. Andhra - telaMgaNa - mulakI niyamo Andhra ane telaMhaNamAM pharIthI meTA pAyA upara taphAne phATI nIkaLyAM che. 15 mANase marI gayA, saMkhyAbaMdha ghAyala thayA, jAhera milakatanI bhAMgaphoDa laI, lazkara bolAvavuM paDayuM. karyAM aTakaze? bhASakIya dheAraNe AndhranI racanA pahelI thaI. haidarAbAda rAjyanuM visarjana thayuM tyAre telaMgaNa AndhramAM samAvyuM ane haidarAbAda rAjadhAnI thayuM. eka bhASAbhASI loko paraspara saMpa ane sahakArathI raheze evI mAnyatA upara rAjyonI punarracanA thaI. evI ja mAnyatA eka dharmanA loko vize hatI. baMnne mAnyatA khoTI paDI che. Arthika hita badhA karatAM meTuM baLa che. telaMgaNa ane AndhranI ekatA thaI ja nathI. telaMgaNane juduM pADavA teAnA thayAM. bAMdhachoDa karI zamAvyAM. have navuM kAraNa maLyuM. 50 varSa pahelAM nijhAme pharamAna kADhayuM hatuM ke telaMgaNamAM ochAmAM ochA 15 varSanA vasavATa hoya tevI vyakitane ja rAjyamAM nokarI maLe. A pharamAnane mulakI niyame-Rules of Residence kahe che. telagaNa AndhramAM bhaLyuM tyAre evI samajaNa karI hatI ke nIcalA darajjAnI nekarI mATe A niyama sacavAze sAmAnya rIte guNavattAne dhAraNe ja nimaNUka thAya. paNa ApaNe zikSaNa saMsthAomAM dAkhala thavA, sarakArI nokarI mATe ane bIjA keTalAya evA prasaMgeAmAM sthAnika hakkone mahattva ApyuM che. mulakI niyameAnA amala mATe kArTamAM arajI thaI. Andhra hAIkorTe palaTAyela saMjogAmAM tene radabAtala gaNyA paNa suprIma korTe te haju baMdhanakartA che ema TharAvyuM. suprIma korTe kahyuM ke tenA cukAdAne pariNAme muzkelIo UbhI thAya te sAthe korTane saMbaMdha nathI. pariNAme meTI kaTokaTI UbhI thaI che. mulakI niyameAnI tarapheNamAM telaMgaNamAM ane tenI viruddha AndhramAM gaMbhIra taphAnA jAgyAM che. rAjadhAnI haidarAbAdathI Andhra laI javAnI vAta thAya che. telaM gaNane alaga karavAnI mAgaNI pharI jora pakaDe che. samAdhAna mATe kendranA prayatno cAlu che. paNa svArtha bUrI cIja che. ghaNAM vighAtaka baLe ApaNAmAM paDayAM che. temAM eka vizeSa umerAyuM. AsAmamAM baMgALIone hAMkI kADhavA bhASAnAM taphAno thatAM rASTrIya ekatA ane dezaprema nahi ja jAge? rAjakIya vyakitao ane pakSe AvI takano lAbha le ane temAM khAsa karIne vidyArthIo kUdI paDe. te meTuM durbhAgya che. paMpALIne kAma levAthI A roganuM nivAraNa thAya tema nathI. makkasa rIte kAma lIdhA vinA chUTako ja nathI. eka sthaLe DhIluM mUkaryuM to badhe saLaze. have mulakI niyamo aMgenA vaDA pradhAnane cukAdo jAhera thayo che. A cukAdo badhAne pUrane saMtoSa na ja ApI zake. chatAM AMdhranA hitamAM baMne pakSe svIkAraze evI AzA rAkhIe. virodha zA mATe ? . bhagavAna mahAvIrane 2500 varSa nirpaNa mahotsava rASTrIya are, kendra sarakAra Ujave te sAme zvetAmbara mUrtipUjaka samAjanA keTalAka munivaro ane zrAvaka varganA virodha che. temanA taraphathI patrikAo ane nivedane bAra paDe che te kALajIpUrvaka vAMcI tA. 1-12-72 samajavA meM prayatna karyo che. keTalAka mitrae sUcavyuM hatuM ke Ane kAMIka javAba Apavo. je vastuno samajaNapUrvaka vicAravinimaya thaI zake temAM carcAne avakAza rahe. A virodhanAM kAraNe, evI carcAne avakAza rahevA detAM nathI. tethI A kAraNe zuM che te saMkSepamAM rajU karI, tenI yogyatAno nirNaya sunna mANasanI vivekabuddhi upara cheDavA. sarvanA zubha mATenuM patra, "hita - mita - puchyuM - satyama 'nA tA. '11-11-'72nA aMkamAM zrI zreyasanA eka lekhamAM be muddAo rajU karyA che te temanA ja zabdomAM joIe : (1) "kAM te sarakAre potAnI AgaLa DhaMkAyelA binasAMpradAyikatAnA paDado uThAvI levA joIe . ne pote sAMpradAyika che evI jAherAta karI devI joIe. ane e na bane ! binasAMpradAyikatAne TakAvI rAkhavA khAtara paNa vahelAmAM vahelI take bha. mahAvIranI 2500mI nirvANa jayaMtI UjavavAnuM baMdha rAkhavuM joIe." (2) "sarakAra AvI ujavaNIo karavA taiyAra thAya che tenI pAchaLa 'yunA' saMsthAnuM dabANa ja kAma karI rahyuM hoya ema samajAya che; ane 'yunA' saMsthA paNa zA mATe dabANa kare che? A praznanA uttara e che ke A rIte darekanI jayaMtI UjavI, chelle Izu khristanI jayaMtI UjavavI ane bahumAnanA jore khristI dharmane vizvadharma tarIke jAhera karI devA." virAdha karatA muniemAM zrI candrazekhara vijayajI mukhya che. temaNe virodhanA 31 muddAo jAhera karyA che. temAMnA mukhya muddAo A pramANe che: * je vastu rASTrIya bane tene ame pUjya gaNI zakIe nahi eve amArA dharmagraMthamAM pATha che. vIranirvANa divasa jo rASTrIya banaze te| amArA mATe te pUjya divasa nahi rahetAM amArI dhArmika lAgaNI khUba dubhAze. AvI zAstrIya bAbatene nahi samajanArA lAkhA leko ujavaNInI tarapheNa kare te paNa sarakArazrIe amArA abhiprAyane ja mAnyatA ApavI ghaTe, kemake koInA paNa dharmamAM hastakSepa nahi karavA te baMdhAyela che. * dilhInA myujhiyamamAM jaI paDelI mahAvIranI pratimAmAM pUjyatA rahI zakatI nathI, ema rASTranA hAthamAM jaI paDelA parvadinamAMthI paNa pUjyatA khatama thaI jAya che. * mahAvIra devane vItarAga sarvajJa, sarvadarzI, trileAkaguru paratmAtmA na kahevA eTale emanAM kapaDA utArI levAM. pachI temane 'mahAmAnava' kahevA eno artha ja ze? * mahAvIrane upayoga AMtararASTrIya rAjakAraNIo potAnI rIte karavAnA che. e loko emane strIsvAtaMtryanA himAyatI, jJAti-jAtinA nAzaka, dalito ane pachAtAnA uddhAraka, yajJayAganI sAme baMDa pekAranArA, sAmyavAdanA pitA, samAjavAdI samAjaracanAnA sthApaka tarIke jAhera karavA mAge che. Ama emanA nAme potAnA svArthI vicArone pracAra karavAnA che mATe paNa . amAro sakhata virodha che. mahAvIra deva AjanA kahevAtA strIsvAtaMtrya vagerenA himAhatI na hatA e vAta zAsrothI puravAra thAya che. * e samaye je bhASaNA thaze emAM mahAvIranAM zAstronAM rahasyAne nahIM jANanArA DhagalAbaMdha vakatAo phAve tema bAlaze. ame e vakhate keTalAne rokI zakIzuM? pro. rajanIza, mahAvIra devanA nAme saMskRtighAtaka nagnatAno pracAra kare che! AvuM badhuM amArI dhArmika lAgaNIne khUba dUbhave che. mATe bahetara che ke ujavaNI rASTrIya dheAraNe te baMdha ja rahe; amArI zAstranI nItithI to ame varSovarSa ujavaNI karIe ja chIe emAM AvI cintAne sthAna nathI. * A ujavaNI mahAvIra devanA zAsana vagerene nukasAna karavA sAthe samasta Arya saMskRtine bhayaMkara nukasAna karaze. * dareka saMsthAne potAnuM AgavuM baMdhAraNa hoya che. jaina zAsana nAmanI vizvakalyANakara saMsthAne paNa enuM potAnuM saMyogasaMpUrNa 4 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-72 prabuddha jIvana baMdhAraNa che ja. e mujaba ja dareke cAlavuM joIe. nahi to jaina saMgha bahAra karavA sudhInAM pharamAna karavAmAM AvyAM che. nirvANa mahAtsavanI ujavaNI karavAnI rIte, vidhio spaSTa zabdomAM paMcAzaka nAmanA graMthamAM pharamAvI che. enI avagaNanA karI zakAya ja nahIM. anyathA e vyakitae jaina saMghamAMthI jAte ja nIkaLI javuM joIe. ame azistane bilakula calAvI zakIe nahi. anyathA amArI hastI khatama thaI jAya. * jo rASTrIya sarakAra mahAvIra devane A ujavaNIthI koI nukasAna pahoMcADavA mAgatI na hoya te teNe jAhera karavuM joIe ke ame mahAvIra devane strIsvAtaMtryanA himAyatI, jJAti-jAtinA nAzaka vagere kadApi nahIM kahIe. eTaluM ja nahIM paraMtu temane vItarAga, sarvajJa, sarvadarzI, yathArthavAdI, trilokaguru paramAtmA ja kahIzuM. * amane amArI zAsrIya nIti-mALA gaNavI, be upavAsa karavA, dharmaguru pAse vIra-caritra sAMbhaLavuM, rAtre nirvANa mahAtsavanI viziSTa` kriyA karavI vagere mujaba ame amAro nirvANamahAtsava UjavIzuM. bIjA loko A badhI vidhithI taddana ajJAta che. vidhi vinA koIpaNa kriyA karavAnI amArA zAstromAM spaSTa manAI pharamAvI che. mATe bhArata sarakArane amArI vinaMti che ke te amArI dhArmika bAbatamAM jarA paNa Dakhala na kare. * A mahotsava nimitte philmA, kalA, kArIgarI, rekorDo, yunivarsiTInI sthApanA, memeriyalA, skolaronuM utpAdana, jaina hAspiTalA vagere je kAMI karavAnuM che te badhuMya amArA zAstrathI viruddha che, kemake jyAM mekSanA abhilASa nathI tyAM vAstavika dharma nathI, evA pharamAnane kAraNe uparokata badhI bAbato adharmasvarUpa bane che. ame mahAvIranA nAme AvA dharma joI zakIe nahi, amArI dayA paNa bhAvadayApUrvakanI hoya te ja dayA kahevAya che. * amArAM zAstronI AjJA che ke AgamAnuM adhyayana mAtra yogya jaina sAdhu ja karI zake: tame Agamane volyumsa banAvIne ayogya gRhasthAne soMpavAnuM kAma karo che, je dharmamAM ughADo hastakSepa che. game tene game te cIja kema apAya? vAMdarAne eTama baoNmba apAya kharo ? * amArA pUjanIya AgamagranthomAM mekSamAM javA mATenA rAjamArganuM nirUpaNa che tema tenI sAthesAthe apavAda mArganuM paNa nirUpaNa che. meAkSasAdhanA karatAM muzkelI Ave to apavAda tarIke keTalIka bAbatonI kAmacalAu chUTa ApavAmAM AvI che. AvA chUTachATanA mArgo pUrI paripakavatA vinAnA jaina sAdhune paNa dekhADavAmAM AvatA nathI. to bhArata sarakAra te tamAma zAstrone vAlyumanA svarUpamAM pheravI daIne badhAya lokonA hAthamAM zI rIte mUkI zake ? apAtrAnA hAthamAM A apavAda mArga jAya to teo tene ja pakaDI laIne amArA rAjamArga svarUpadharmano saMpUrNa nAza kare. Ama Agamagra MthenuM vAlyumeAmAM rUpAntara e dharmanAMzanuM mahA-- akArya banI rahe che. * TUMkamAM A ujavaNImAM amane dharmanA dhvaMsa, kriyAmArganA lepa, amArA siddhAntonA sAcA arthamAM ulkApAta thato dekhAya che. mATe amane spaSTa rIte zAstrAjJA che ke amAruM A rIte sakhata virodha karavA joIe. e khAtara badhA ja yatnA karI chUTavA joIe. A virodhanAM kAraNeAnA mULamAM evA bhaya jaNAya che ke rASTrIya stare kendra sarakAra nirvANa mahAtsavanI ujavaNI kare te jaina dharmane ane bhagavAna mahAvIranA gauravane hAni pahoMcaze. A bhaya gerasamajaNanuM pariNAma lAge che. hakIkatamAM jaina dharma ane bhagavAna mahAvIrano saMdeza dezamAM ane duniyAmAM pahoMcADavAnI A amUlya taka che. jaina dharma koI eka koma ke jJAtinA nathI, e vizvadharma che. jemanA taraphathI A virodha thAya che te ThIka pracAra kare che. paNa e lakSamAM rAkhavuM joIe ke A virodha mAtra zvetAmbara mUrtipUjaka samAjanA eka varganA che. A samAjanA ghaNA c49} vidrAna munivaro ane meTA bhAganA zrAvaka samudAyanA A mahA tsavamAM sahakAra che. tema ja samasta digambara, sthAnakavAsI ane terApaMthI samAjanA pUrNa sahakAra che. ApaNe AzA rAkhIe ke AvA maMgaLa ane bhavya prasaMgane jaina samAja AvakAraze ane zAsanane dIpAvavAnI A takane dhanya avasara mAnaze. zrImatI nandinI sarpathI ArisAmAM pharIthI rAjakAraNanA badhA gaMdavADa ThalavAyA. IndirA gAMdhInAM pratinidhi, orisAnAM mukhya maMtrI nandinI satpaMthInI cUMTaNI samaye biju paTanAyaka gulAMTa mArI sAme paDayA. je vyakitae sAme aneka gaMbhIra AkSepo che ane jemane jAhera jIvanamAM koI sthAna hovuM na joIe evI vyakitao yena kena prakAreNa AgevAnI meLavI le che. AvI paristhiti utpanna karavAmAM zAsaka kaoNMgresa paNa javAbadAra che. orisAmAM gaNataMtra satttAsthAne hatuM. tene teDavA zAsaka kaoNMgrese biju paTanAyakano sAtha lIdhA. paTanAyakanI utkala sa~gresanA ghaNA sabhyone zAsaka kaoNMgresamAM dAkhala karyA paNa zaramanA mAryA paTanAyakane na lIdhA. kAraNa ke temanI sAme ghaNA AkSepo hatA. potAnA svArtha sAdhavA cUMTaNInI A taka paTanAyaka kema jatI kare ? zAsaka kaeNAgresanA mahAmaMtrI caMdrajita yAdava paTanAyakanI khuzAmata karavA gayA. paNa paTanAyakane kiMmata ochI paDI haze. utkala kaoNMgresane nandinI satpaMthIne sAthe hato te kheMcI lIdhA. zAsaka koMgresamAM paNa satpaMthI sAme virodha jAgyo. vAtAvaraNa te evuM UbhuM thayuM hatuM ke satpaMthI cUMTaNImAM saphaLa thAya te camatkAra ja lekhAya. paNa e camatkAra thayo ane badhA virodha pakSAnA saMyukata sAmanA chatAM, sArI bahumatIthI cUMTAyAM. satpaMthI paNa rAjakAraNI khela khelavAmAM paTanAyakathI Utare tevAM nathI, zAsaka kaoNMgresa mATe A cUMTaNI ati mahattvanI hatI. amadAvAda ane mAyaseranI peTAcUMTaNIomAM hAra khAdhA pachI, ahIM niSphaLatA maLI hota te IndirA gAMdhInI pratiSThAne moTo dhakko pahoMcata. nandinI sampathI cUMTAI AvyAM te ThIka thayuM. orisAnA rAjakAraNamAM kAMIka sthiratA raheze. paNa je banyuM che temAM koI pakSa doSamukata nathI ane gaurava laI zake tema nathI. naitikatAnI vAta eka bAju rAkhIe paNa sabhyatA (Decency)nuM dhAraNa paNa nIcuM UtaratuM jAya che. cImanalAla cakubhAI sagha samAcAra saMdhanA lAIpha-membaro saMghanA AjIvana sabhyonI saMkhyA 133 sudhI pahoMcI che. navA sabhyo thavAnI gati khUba ja dhImI paDI gaI che. te bAkI rahetA sabhya, AjIvana sabhyo mATe potAnAM tema ja mitronAM nAmeA meLavIne turata mAkalI Ape evI vinati che, 131 thI harakizanadAsa pAnAcaMda zAha 132 haricaMda ela. mahetA, kolhApura 23 133 " matalAla bhIkhAcaMda zAha saMdhanA sabhyAne vijJapti 1972nuM varSa pUruM thavAne have bahu samaya bAkI nathI. cAlu varSanA ghaNA sabhyonAM lavAjhmA haju bAkI che. te je sabhyonAM lavAjama bArkI hoya temane lavAjamanA rUpiyA 10, kAryAlayamAM mekalI ApavA vinaMti karavAmAM Ave che. cImanalAla je. zAha subodhabhAI ema. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA 1-12-2 . 5 zrImad rAjacaMdra ane gAMdhIjI : [gata paryuM paNa vyAkhyAnamALAmAM zrIyuta cImanalAla caku bhAI zAhe zrImad rAjacaMdra ane gAMdhI-e viSya upara vyAkhyAna Apela. tene TUMkAvIne nIce pragaTa karavAmAM Avela che.. zrImad rAjacaMdra ane gAMdhIjI vize ghaNuM kahevAyuM che. mAre mokSamALA batAve che ke jaina darzananuM hArda pUrNapaNe pAmyA che ane kAMI navuM kahevAnuM nathI paNa jeo nathI jANatA temane vizeSa jANa svIkAryuM che. kathAo dvArA, saraLa bhASAmAM jaina dharmanA mULa siddhAMto vAnI jijJAsA jAge eTale ja mArA vyAkhyAnane Azaya che. sAmAnya mANasa samajI zake tevI rIte mokSamALAmAM gUMthyA che. zrImad rAjacaMdranA jIvanakALa daramiyAna jaina samAjamAM eka - sAta varSanI nAnI vaye banelA eka agatyanA banAvanI noMdha varga evo hato ke jenuM valaNa virodhI hatuM, khAsa karI sAdhuvargamAM. levA jevI che. temanA kuTuMbanA paricita eka gRhasthanuM sApa karaDavAthI te loko kahetA ke zrImad pitAne tIrtha kara gaNAve che, nave saMpradAya akALe avasAna thayuM. baMnene paraspara bhAva hato. temanA gujarI sthApavA mAge che, kriyAno lepa kare che, vagere. sthAnakavAsIne virodha javAnI vAta sAMbhaLI rAyacaMda doDatA jaI potAnA dAdAne pUchavA hatA, kAraNake pAchaLathI zrImadda mUrtipUjAnuM samarthana karatAM. bIjo lAgyA ke gujarI javuM eTale zuM? temanA dAdAne ema ke A badhI eka nAne varga evo hato ke je emanA pratye khUba zraddhAbhakita vAto sAMbhaLI nAno bALaka gabharAze. AthI vAta bhulAvavA prayatna vyakata karate, emane sAkSAta bhagavAna mAnato. paMDita sukhalAlajInI karavA lAgyA. paraMtu rAyacaMda thoDIvAre taLAva upara doDI gayA. tyAM ummara zrImadnA avasAna samaye lagabhaga 20 varSanI hatI ane eka jhADa upara caDI durathI jovA lAgyA te citA saLagatI hatI. zrImad vakhatovakhata vaDhavANa kempa (hAla surendranagara) AvatA, copAsa paricita lokone joyA. temane vicAra Avyo ke A zuM che? te paNa temane zrImad paricaya na thayo eTaluM ja nahi paNa temaNe temanA cittamAM bhAre mUMjhavaNa UbhI thaI. te vakhate ja acAnaka temanA kahyuM che ke je sAdhuonA samAgamamAM teo AvatA te sAdhue citta uparathI kAMIka paDado sarI gayuM ane pUrvajanmanuM kaMIka darzana thayuM. tuccha zabdamAM zrImadda ullekha karatA ane zrImadnAM lakhANo vAMcatA daramiyAna, zrImad ghaNuM pharyA. emanI yAdadAsta eTalI jabarI temane aTakAvatA. hatI ke emaNe avadhAnanA prayoga AdaryA. 19 varSanI vaye teo - 1915mAM gAMdhIjI hindustAna AvyA ane zrImadda jayantI dara muMbaI AvyA. ahIM emaNe sau avadhAnanA prayogo karyA. emanAmAM - varSe UjavAtI tyAre teo zrImad viSe khUba Adara ane bhakitathI jayotiSanuM addabhuta jJAna hatuM. paraMtu mAtra 20 varSanI vaye temaNe bolatA ane chevaTa 1926mAM AtmakathAmAM zrImad sAthenA potAnA gADha paricaya ane svabhAvano ullekha karyo tyAre zrImadda dezamAM ane A badhI upalabdhio choDI. jayotiSa, smaraNazakitanA prayoga, duniyAmAM jANItA thayA. pUrvabhavanI vAta kahevAnuM vagere choDayuM. emane thayuM ke A badhAM - zrImad rAjacaMdra lakhavA khAtara eka paNa zabda lakhe nathI. AtmajJAna mATe sAcAM sAdhana nathI. enAthI kIrti jarUra maLe che. aMtarapha rNa thatI tyAre teo potAnI noMdhapethImAM TapakAvI letA. paNa AtmajJAna kayAMthI meLavavuM? emanuM eka mAtra lakSya AtmasAdhanA sadabhAgye emaNe lakhelA patro moTI saMkhyAmAM jaLavAI rahyA che. karavAnuM hatuM. te AvI badhI upAdhiomAM e paDe te A lakSya emAM emanuM aMtara ThalavAyuM che. emanI bhASA atyaMta mitAkSarI vIsarI javAya ethI e badhuM choDayuM. ane jaina paribhASAthI bharapUra hoI, keTalIka vakhata samajavI muzkela - zrImad rAjacaMdra 19 varSanI vaye sadgata jhaverI revAzaMkarabhAI thaI paDe che. jagajIvanadAsa mahetAnA maTAbhAI popaTalAlanA putrI jhabakabAI zrImad rAjacaMdranuM bAhya jIvana bahu hakIkatethI bharapUra nathI. sAthe lagna karyuM ane temanI sAthe muMbaImAM jhaverAtanA dhaMdhAmAM joDAyA. emanuM kharuM jIvana aMtaranuM che. emanA nirdonA paricayamAM AvanArA- ' 28 varSa sudhInA emanA jIvanakALane zrImade upAdhikALa kahyo che. A emAMthI koIe khAsa saMsmaraNo lakhyAM nathI. gAMdhIjIe thoDuMka gALA daramiyAna gRhasthAzrama rahyo ane vyApAramAM hatA. jhaverAtanA vyApAramAM atyaMta kuzaLa hatA. ane prAmANikatAnI pratiSThA prApta lakhyuM che. zrImaddanuM pitAnuM thoDuMka AtmakathA jevuM lakhANa che. emanA karI hatI. paNa A badhAMne saMsAranI mAyA ane prapaMca mAnyo vize keTalIka camatkArika vAta che, jevI ke jotiSanA jJAnanI, hatA ane prArabdhakarma bhegavya chUTako ema mAnI vadhatI jatI jAtismaraNIya jJAnanI, vagere. emanAM lakhANo vAMcyA pachI ema udAsInatAthI sahana karyuM hatuM. nahi kahevAya ke A vAto pAyAvinAnI che. A samaya daramiyAna mumukSuo sAthe sArA pramANamAM patravyavahAra kAThiyAvADanA vavANiyA gAme saMvata 1924mAM zrImad rAjacaMdrane ane samAgama cAlu hatA. emane ekAMtamAM javAnI khUba IcchA rahetI. vakhatovakhata teo ekAMta meLavavA carotara, IDaranA jaMgala janma thayo hate. sAta varSanI ummare zALAmAM zikSaNaarthe gayA. ane pahADo vagere sthaLoe cAlI jatA. temanI smaraNazakita addabhuta hatI. cAra varSamAM gujarAtI zALAmAM - zrImad rAjacaMdra koI navo dharma sthApyo nathI. emanA vicAromAM, abhyAsa pUro karyo. tera varSe pitAnI dukAne besavAnuM zarU karyuM. uddagAromAM jainadarzananuM ja pratibiMba che. emanA zabdezabdamAM. pitA vaiSNava hatA, mAtA sthAnakavAsI jaina hatA. paraMtu tera jainadarzana che. sAta varSanA upAdhikALane aMte emaNe vyApAramAMthI varSanI vaya sudhI zrImane jaina leko bhaNI "jugupsA" hatI. chUTA thavAnuM vicAryuM ane carotaramAM hatA tyAMthI emaNe revAzaMkarakAraNake jaine Izvara jagatane karyA che tema mAnatA nathI. bhAIne kAgaLa lakhIne potAne vicAra ane nirNaya jaNAvI dIdhA. paraMtu jenAM pratikramaNasUtra vagere pustako temanA jovAmAM e pachI 28thI 33 sudhInAM pAMca varSanA gALAmAM emaNe AvyAM temAM jagatanAM sarva prANI pratye samabhAva ane maitrInuM tapazcaryA karI. laghurAjajI svAmI ane anya sAdhuo tathA mumukSupratipAdana karyuM che te temanA premALa svabhAvane rucI gayuM. nAna- ene mArgadarzana karatA rahyA. A badhAmAM sAyalAnA saubhAgyabhAInuM paNathI ja vairAgyapradhAna temanuM citta, bhegapradhAna vaiSNava saMpradAya sthAna sauthI mahattvanuM rahyuM hatuM. zrImaddane saubhAgyabhAI vize khUba karatAM tyAgapradhAna jainadharma tarapha vadhAre ne vadhAre kheMcAtuM gayuM. Adara hate. saubhAgyabhAIne zrImad pratye anahada bhakitabhAva - pachI mAtra traNa varSamAM, soLame varSe zrImade mekSamALA hato. saubhAgyabhAInI mAgaNIthI zrImade Atmasiddhi grantha lakhe. lakhI. emAM saMpUrNapaNe jainadarzana jovA maLe che. te samaye naDiyAda hatA. sAMje pharIne pAchA AvyA ane aMbAlAlaprAkRta bhASAne ane AgAmo tathA Itara jaina sAhityane bhAI hAthamAM phAnasa laI UbhA rahyA ane be kalAkamAM ekadhArI rIte kyAre ane kevI rIte abhyAsa karyo tenI koI mAhitI nathI. paNa Atmasiddhi grantha lakhI nAkhyo. jainadarzana samajavA mATe A Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " tA. 1-12 72 prabuddha jIvana adbhuta graMtha che. zrImad kavi hatA. doharAmAM, saraLa bhASAmAM, gahana jema a5 kALe vedI levAya tema praghaTanA karatAM page nikAcita tattvajJAna mAtra 142 lekamAM jainadarzanane sAra ApI dIdho. udayamAna thAka grahaNa karyo" zrImade potAnA zarIra pAsethI khUba kAma lIdhuM hatuM. AtmAnA zrImadda eka vakhata ema mAnatA ke jainadarzana zreSTha che. paNa tejane pragaTAvavA mATe emaNe dehane kRza karI nAkhavAnuM ghaNIvAra chevaTe e kahevA lAgyA hatA ke sarvadharma samabhAva rahevo joIe. kahyuM che. AhAra, vihAra vageremAM citta na hoya, jaMgalamAM pharavA ' A aMge emaNe lakhyuM che te joIe: nIkaLatA tyAre vegapUrvaka doDatA, gAthAo gAtA, masta thaI jatA. "mAkAnA mArga che nathI. kazI mahAvIra je vATethI taryA te vATethI zrImadda apUrva AtmajJAna hovA chatAM jAhera upadeza na zrIkRSaNa taraze; je vATethI zrIkRSNa taraze te vATethI zrI mahAvIra Apa e temaNe nirNaya karyo hato. gRhasthAzramamAM hoya tyAM sudhI, taryA che. e vATa game tyAM beThA, game te kALe, game te zreNImAM, pitAne bAhya vyavahAra ane bhagavAna mahAvIrane tyAga ane saMsAra- game te yogamAM jayAre pamAze tyAre pavitra, zAzvata satpadanA anaMta nivRttine upadeza, susaMgata na lAge. tethI sarvasaMgaparityAga na thAya atIndriya sukhano anubhava thaze. te vATa sarva sthaLe saMbhavita che. tyAM sudhI jAhera upadeza na Apavo ema nirNaya karyo. saMsAra koIpaNa dharma saMbaMdhI matabheda rAkho choDI daI ekAgrabhAvathI sarvathA tyAga karavAnI tIvra IcchA hatI paNa mAtAnI AjJA na maLI samyaka yoge e ja mArganuM saMzodhana karavAnuM che. te mArga AtmAmAM ane daramyAna zarIra lathaDayuM ane 33 varSanI vaye saMvata 1957nA caitra rahyo che. AtmavaprApta puruSa jayAre yogyatA gaNI te Atmatva vadI pAcama ne maMgaLavAre rAjakoTamAM dehatyAga karI gayA. apeze tyAre ja tenI vATa maLaze. tyAre ja te matabhedAdika jaze. | aMtima samaye lagabhaga kevaLajJAnanI bhUmikA jAgI hatI ema matabheda rAkhI koI mokSa pAmyAM nathI. zrImad kahyuM che. zrImaddanA potAnA zabdomAM temanI aMtaradazAnI "jainanA AgrahathI ja mokSa che ema (A) AtmA ghaNA vakhata koIka jhAMkhI thAya te mATe temanAM lakhANomAMthI keTalAka phakarA vAMcuM chuM: thayAM mAnavuM bhUlI gayo che. mukata bhAvamAM mA che ema dhAraNA che. du:khiyA manuSyonuM pradarzana karavAmAM AvyuM hoya te khacita vADAmAM kalyANa nathI, ajJAnInA vADA hoya. jenA rAgadveSa tenA zirebhAgamAM huM AvI zake...tame mane strInA saMbaMdhI, lakSmInA ane ajJAna gayAM tenuM kalyANa, bAkI ajJAnI kahe ke mArA dharmavI saMbaMdhI, kIrtinA saMbaMdhI, bhaya saMbaMdhI ke kAyAnA saMbaMdhI athavA (e) kalyANa che te te mAnavuM nahi. ema kalyANa hoya nahi. je jJAnI sarva saMbaMdhe kaMI du:khI lekhaze nahIM. mane du:kha bIjI rItinuM che. puruSanA vacanathI AtmA UMcA Ave te sAce mArga. te pitAne mArga darada vAtanuM nathI, kaphanuM nathI, ke pitAnuM nathI. te zarIranuM nathI, ' 'ApaNo dharma" evI kalpanA che. ApaNA dharma zuM? mahAsAgara vacananuM nathI ke mananuM nathI. gaNo te badhAyanuM che ane na game te koIne nathI tema dharma koInA bApane nathI. jemAM dayA, satya Adi ekTa nuM nathI. paraMtu mArI vijJApanA te nahi gaNavA mATe che. kAraNa hoya te pALe. te koInA bApanAM nathI. anAdikALanAM che. zAzvata emAM kAMI ora marma rahyo che. che. jIve gAMTha pakaDI che ke ApaNo dharma che. paNa zAzvata mArga "tame jarUra mAnajo ke huM vinA divAnApaNe A kalama calAvuM zuM? zAzvata mArgathI sau meho gayA che. rajoharaNa, doro ke bhUpatI, che... A dehamAM meM mukhya be bhava karyA che. amukhya hisAba nathI. kapaDAM koI AtmA nathI. vahorAnA nADAnI mAphaka jIva pakSane nAnapaNathI nAnI samajaNamAM koNa jANe kayAMthI meTI kalpanAo Agraha pakaDI beTho che, evI jIvanI mUDhatA che. ApaNA jaina Avata, sakhanI jijJAsA paNa ochI nahotI ane sukhamAM paNa dharmanA zAstramAM badhuM che.' 'zAstro ApaNI pAse che. evuM mithyAbhimAna mahAlaya, bAga bagIcA, vADIvADInAM kAMIka sukha mAnyA hatAM. moTI kalpanA jIva karI beTho che. matabhedane chede te ja sAcA puruSa. vicAravAnane te, "A badhuM zuM che tenI hatI. te kalpanAnuM eka vAra evuM rUpa mArgane bheda nathI. mArga vicAravAnane pUchavA. dIThuM ke, 'punarjanma nathI, pApe nathI, puNya nathI. sukhe rahevuM ane jyAre jainazAstra vAMcavA jaNAvIe tyAre jainI karavA jaNAvatA saMsAra bhagava e ja kRtakRtyatA che. emAMthI, bIjI koI paMcAtamAM nathI ; vedAMtazAstra vAMcavA jaNAvIe tyAre vedAMtI karavAnuM jaNAvatA nahIM paDatAM dharmanI vAsanAo kADhI nAkhI, koI dharma mATe jUnAdhika ke zraddhAbhAvapaNuM rahyuM nahIM. , nathI... mAtra je jaNAvIe chIe : jaina ane vedAMtI Adina bhedatyAga karo. AtmA te nathI." "(paNa) thoDA vakhata gayA pachI emAMthI era ja thayuM; je thavAnuM meM ka9yuM nahotuM tema te mATe mArA khyAlamAM hoya evo have zrImad ane gAMdhIjInA saMbaMdha vize saMkSepamAM kahIza. kAMI mAro prayatna paNa nahote. chatAM acAnaka pheraphAra thaye. koI era bannene saMbaMdha bahu gADha hateA. 1891mAM gAMdhIjI berisTara thaIne anubhava thaze. ane te anubhava koI zAstramAM lekhita na hoya, jaDa vilAyatathI AvyA tyAre zrI revAzaMkarabhAInA bhAI DAM. prANajIvanavAdanI kalpanAmAM paNa nathI, te hato. te krame karIne vadhyo. dAsa sAthe hatA. hekaTare gAMdhIjIne zrImadune paricaya karAvyo tyAre vadhIne atyAre eka 'tuM hi', tuM hine jApa kare che." gAMdhIjInI uMmara lagabhaga 22 varSanI. zrImadda be varSe meTA hatA. gAMdhIjI lakhe che: - bIjA eka patramAM potAne thayelA eka adbhuta anubhava bAbata teo lakhe che: "A veLA jo ke me mArI dizA joI nahotI,...chatAM rAyacaMdaeka purANapuruSa ane purANapuruSanI prema saMpatti vinA bhAInI dharmavArtAmAM mane rasa Avate.. je chApa mArA upara rAyacaMdaamane kaMI gamatuM nathI. amane koI padArthamAM rucimAtra rahI nathI. bhAIe pADI te bIjA koI nathI pADI zakayA... mArI AdhyAtmika kaI prApta karavAnI IcchA thatI nathI. vyavahAra kema cAle che enuM bhIDamAM huM temane AkAya letA. bhAna nathI... ame dehadhArI chIe ke kema te saMbhArIe tyAre mAMDa jANIe chIe... potAnI IcchAe thoDI ja pravRtti karavAmAM Ave "mArI upara traNa purue UMDI chApa pADI che, TolsToya, che. jema harie Icchale kama dore tema derAIe chIe. hRdaya prAya raskina ane rAyacaMdabhAI. TolsToyanI temanA amuka pustaka drArA ane zUnya jevuM thaI gayuM che. eka prakAre pUrNa ghelachA che. chatAM vepAra temanI sAthenA thaDA patravyavahArathI, raskinanI tene eka ja pustaka karIe chIe. laIe chIe, daIe chIe, lakhIe chIe, "anaTu dhisa lAsTa" thI, jenuM gujarAtI nAma 'sarvodaya' rAkhyuM che; hasIe chIe. jenuM ThekANuM nathI evI amArI dazA che. ane rAyacaMdabhAInI temanI sAthenA gADha paricayathI. amAro deza hari che, jAta hari che, kALa hari che, deha hari che, gAMdhIjI be varSa muMbaImAM rahyA te daramiyAna temane zrImane ati nAma hari che, sarva hari che." nikaTane paricaya rahyo. e bAda gAMdhIjI AphrikA gayA. tyAM khristI bIjA eka kAgaLamAM lakhe che: "rAma rema khumArI caDhaze, mizanarIonI sevAthI gAMdhIjI prabhAvita thayA. khristI thavA Agraha amaravaramaya ja AtmadaSTi thaI jaze, eka 'tRhi naMhi' manana thato. paNa te pahelAM sadabhAgye zrImanuM mArgadarzana meLavavA nakkI karyuM. karavAne paNa avakAza nahIM rahe, tyAre ameravaranA AnaMdano anu- gAMdhIjInI ummara e vakhate 24 varSanI ane zrImadanI 26 varSanI chatAM bhava thaze. atre e ja dazA che. rAma hRdaye vasyA che, anAdinAM gAMdhIjIne zrImanA AtmAnamAM eTalI zraddhA hatI ke temanI AdhyAkhayAM che. suratI ItyAdika hasyAM che. A paNa eka vAkayanI veTha tmika bhIDamAM temanI pAsethI mArgadarzana maLaze. eka lAMbo patra lakhI karI che." 27 prazna pUchayA, jenA ati saMkopamAM zrImade javAba ApyA. zrImaddanAM aMtima vacana che : gAMdhIjI lakhe che: "tenuM pariNAma e AvyuM ke huM zAMti pAmyo. dhaNI tvarAthI pravAsa pUro karavAno hato. tyAM vacce saharAnuM hindu dharmamAM mane je joIe che te maLe ema che evo manane vizvAsa raNa prApta thayuM. mAthe ghaNA bojo rahyo hato. te AtmavIrSe karI, Avyo. A sthitine sAru rAyacaMdabhAI javAbadAra thayA eTale mAruM Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 mAna temanA pratye keTaluM vadhyuM hovuM joIe teno khyAla vAMcanArane kAMIka Avaze." prabuddha jIvana A samayanI gAMdhIjInI manodazA ane aMtaramaMthana samajavA A prazno jovA jevA che. (1) "hA, AtmA zuM che? te kaMI kare che? ane tene karma naDe che ke nahi (2) Izvara zuM che ? te jagatkartA chee kharuM che ?" bAvIsamA praznamAM "anItimAMthI sunIti thaze ke nahi' te pUchyuM che. A prazna bAIbalano prabhAva batAve che. A badhA praznonA uttara zrImade mArmika rIte ApyA che. e uttaro jijJAsue manana karavA jevA che. emanA chellA prazna jue: "mane sarpa karaDavA Ave tyAre tene mAruM karaDavA devA ke mArI nAkhavA? tene bIjI rIte dUra karavAnI mArAmAM zakita na hoya ema dhArIe chIe." A samaye gAMdhIjImAM ahiMsAnI bhAvanA UgatI hatI e dekhAya che. A mATenA zrIma javAba paNa ghaNA mArmika che : "sarpa tamAre karaDavA devA evuM kAma batAvatAM vicAramAM paDAya tevuM che. tathApi tame jo 'deha anitya che' ema jANyuM hoya to pachI asArabhUta dehanA rakSaNArthe jene temAM prIti rahI che evA sarpane, tamAre mAravA kema yogya hoya? jeNe Atmahita IcchanuM hAya teNe tA tyAM potAnA deha jatA karavA e ja yogya che. Atmahita IcchavuM na hoya to teNe tema karavuM? to eno uttara e ja apAya ke teNe narakAdimAM paribhramaNa karavuM; arthAta sarpane mAravo evA upadeza kayAMthI karI zakIye ? anArthavRtti hoya to mAravAno upadeza karAya. te te| amane-tamane svapne paNa na heA e ja IcchavA- yogya che." gAMdhIjIe gADha paricayathI zrImad vize kahyuM che: "teo ghaNIvAra kahetA ke cepAsathI koI barachI bhAMke te sahI zakuM paNa jagatamAM je pAkhaMDa, atyAcAra cAlI rahyA che, dharmane nAme je adharma vartI rahyo che, tenI barachI sahana thaI zakatI nathI. atyAcArothI UkaLI rahelA temane UkaLI jatAM meM ghaNI vAra joyA che. temane AkhuM jagata potAnA sagA jevuM hatuM." gAMdhIjI ane zrImad banne AtmArthI puruSa hatA, meAkSamArganA yAtrI hatA. banne tyAga, vairAgya ane karuNAbharapUra hatA. zrImane nAnI vaye AtmajJAna thayuM ane alpa Ayu bhAgavI, vidAya lIdhI. gAMdhIjInI jIvanasAdhanA kaThina ane dIrgha rahI. bannenI prakRtimAM phera hatA. zrImad ekAMtapriya, nivRttilakSI sAdhanAmAM magna ane sarva saMga parityAganI bhAvanAvALA AmAM jaina dharmanI UMDI asara. zrImadnuM lakSa, sarva saMbaMdhanuM baMdhana tIkSNa chedIne, sarva -bhAvathI audAsInyavRtti karI, mAtra deha te saMyamahetu hoya jo. gAMdhIjI karmayogI sAMsArika pravRttiomAM gaLAbUDa rahI tene zuddha karavA ane dharmabhAvanAthI otaprota karavAnA hAmI. gAMdhIjI upara jaina dharmanI asara sArI peThe hatI. ahiMsA ane dayAdharma temanA paNa pAyAnA siddhAMta hatA. paNa prakRtithI pravRtti ane puruSArtha pratye valaNa eTale gItAnA karmayogane peAtAnuM jIvanadhyeya banAvyuM. AtmArthI puruSa potAnI jIvanasAdhanAmAM karyuM. mArga apanAvaze te tenI prakRti upara AdhAra rAkhe che. jJAna, bhakita, karma, dhyAna, yoga aneka mArgo che. mahAvIre tapazcaryA ane nivRttimArga svIkAryo, buddhe karuNA ane madhyamamArga, kRSNe niSkAma karmayoga, zaMkarAcAyaeN jJAnayoga ane saMnyAsa, caitanya ane tulasIdAse bhakita, mArga. zrImade badhI rIte mahAvIranA mArga svIkAryA. gAMdhIjIe karmayoga sAthe ahiMsAne joDI, mAtra AdhyAtma anubhUtimAM, kadAca zrImad gAMdhIjI karatAM AgaLa hatA. zrImade jJAnIpuruSa vize kahyuM chete temane mATe paNa sAcuM che: deha chatAM jenI dazA, varte dehAtIta, te jJAnInA caraNamAM, vaMdana ho agaNIta. cImanalAla cakubhAI tA. 1-12-7ra. raziyAmAM kavi ane kavitA kAkA kAlelakare muMbaImAM 'meghANI jayaMtI' prasaMge eka vakhata kaheluM ke "lokonAM hradaya upara rAjya karanArA kavie ApaNA dezamAM pAkavA joIe; ane evA kavi pAkayA che te AnaMdanI vAta che." AnA saMdarbhamAM raziyAnA piTsabarga ane meskonA kavionI hAlanI je sthiti che tene nihALavAnuM rasaprada thaI paDaze. 'seTaraDe rivyu' nAmanA amerikana megejhinamAM zrI suzAna mesI nAmanA lekhake raziyAnA vikhyAta kavi elekajhAnDara seAlzeninsInane TAMkIne kahyuM che : "AtmAnA pIDanamAMthI kavitAne janma thAya che." e daSTie te ApaNA dezamAM kavitAno janma thayA pachI ja badhI pIDA thAya che. raziyAnuM piTsabarga nAmanuM zahera je leninagrahanA nAmathI oLakhAya che te zaheramAM lagabhaga 6000 thI vadhu yuvAna kavie che te jotAM tyAM AtmAnI pIDA vadhumAM vadhu hAvI joIe. raziyAmAM kavitAne eka rASTrIya zAkhA tarIke oLakhavAmAM Ave che. kadAca zataraMja pachI kavitAno krama AvatA haze. raziyAmAM kalA aMgenI pravRttio mukhyatve mesko ane leninagrADamAM jAmI paDI che. paNa leninagrADanI kalAbhimukhatA ane meskonI kalApriyatAmAM lAkha gADAMne phera che. ema kahI zakAya ke meskomAM sarakArI kavie vase che ane leninagrADamAM kalAne khAtara kalAne varelA kavio ane kalAkAro che. krAMti pachI mAsko vyApAra ane rAjakAraNanuM dhAma banyuM ane leninagrADa mAtra kalAne poSatuM zahera rahyuM. muMbaI, amadAvAda ane navI dilhImAM vasatA lekhako ane kavione vartamAnapatra, reDiyo ane Telivijhana drArA je pramANamAM prAgaTaya maLe che te prakAre pAlanapura, bhAvanagara, rAjakoTa ke boTAda jevAM zaheromAM rahetA lekhako - kavione maLatuM nathI. paNa tene artha e nathI ke A nAnAM zaherAnA kavio ke lekhakonuM sarjana UtaratuM haze. UlaTAnuM vadhu paDato prakAzita thata lekhaka ke kavi tenA abhigamamAM thoDaoN Conformist-samAdhAnakArI valaNavALA banI jAya te banavAjoga che. leninagrahanA kaviomAM samAdhAnakArI valaNa jovA nathI maLatuM, paNa meskonA kavimAM e valaNa jovA maLe che. leninagrADano kavi tenA vicAromAM ane tenI abhivyakitamAM jeTaleA mukata dekhAya che teTalA meskonA kavi dekhAtA nathI. leninagrADanA kavinI kavitAomAM eka dasakA pahelAM ta vicArane paNa bahu prAdhAnya apAtuM nahIM. eka racanA karIne tene khullA mane gAnAra kavi phekaTarInA majUro ke kArakunA mATe ati priya thaI paDato, pachI te kavine sAMbhaLavA mATe oNphisa ane phekaTarInA risesano samaya niyata ja thaI gayo che. je kavi bahu priya thaI jAya tenI kRtio chapAya to ochAmAM ochI 50,000 nakalA te chapAya ja. 10,000 nakala mATe kavitA-saMgrahane oNrDara presavALAne maLe to te kavi kAMIka nabaLA haze tema presavALAne lAge. amerikA, jyAM sAhitya ane kalAne paisA pachInuM ja sthAna maLe che tyAM kavitAnA pustaka mATe 2000 nI saMkhyAno prinTa - oNrDara maLe to paNa 'gaMga nAhyA tema amerikana mudraka mAne che. leninagrADamAM peeTI sarkalA racAyAM che. temAM joDAnArA kavi aThavADiye ke pakhavADiye bhegA maLIne ekabIjAnI racanAo saMbhaLAve che. AvAM sarkalA agara jUthomAMthI atyAre 3000 kavio evA nIkaLyA che ke jemanI kRtio chapAya paNa che. paNa kRti chapAvavA mATe koI haMsAnuMsI thatI nathI. eka jUthamAM 20nI saMkhyAthI mAMDIne 100 kavionI saMkhyAnAM jUtha paNa hoya che. jUthanA netAne rItasaranA pagAra apAya che (mAsika g2a. 300). kavitAnI eka paMkitano puraskAra lagabhaga rU. 350 thI rUA. 450 hoya che. pAMtrIA pAnAMnuM gadyavALuM pustaka rUA. 2500 jeTalA puraskAra meLavI zake che. AnI sAme ApaNA kavione maLatA puraskAra roMkATa jevA lAge che. kavine jyAre sarakArI mAnyatA maLe ane te vadhu ne vadhu pragaTa thavA mAMDe tyAre ja kaThaNAI zarU thAya che. leninagrADamAM "rAITarsa yuniyana" nA sabhya bananAra kavi Toce pahoMcyuM gaNAya che. A badhuM chatAMya sarakAra taraphathI tene koI pagAra maLatA nathI. teNe te pAtAnI racanAomAMthI ja gujarAna calAvavAnuM hoya che. eTale sarakArI darajje Toce pahoMcyA chatAM teNe lokonAM hradaya upara rAjya karavAnuM hoya che. lekonAM hRdaya upara rAjya karavAnuM cheADIne te potAnI sagavaDatAomAM ja mazagUla rahe te kiva lokonAM manamAMthI bhUMsAI jAya che. kAMti bhaTTa Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-72 * prabuddha jIvana svayaM prakAzita satya yogI kRSNapreme gItAmAMnA satya vize eka sarasa nirIkSaNa karyuM che : e kahe che: 'ahIM te satya potAnA ja prakAzathI jhaLahaLe che; ane je enAM jaLa pIe che te pachI kadI tarasyo raheto nathI.' gItAmAMnA satya vize je sAcuM che e koI paNa satya vize sAcuM che: ane satya jaLa jevuM che-e hamezAM vahetuM rahe che eTale ja eka sthaLe je satya hAya e ja rUpe e bIjA sthaLe na paNa jovA maLe, chatAM pratyeka sthaLe satya potAnA AgavA ghATa zeAdhI ja le che. satyane jaLa sAthe sarakhAvavAmAM Ave che tyAre eka bIjI vAta yAda Ave che: jaLanA yauvananI. A jagatamAM bIjI badhI vastuonA vividha tabakkAo che. vRkSa para pAna Ave che; te kUNAM ane lIlAM hoya che, pachI pakava bane che ane kharI paDe che. badhA ja padArthomAM AvuM bane che, paNa je tattvo che tyAM AvuM banatuM nathI. eTale te ene tattva evuM nAma paNa che. AkAza kadI vRddha thatuM nathI: agni hoya che, athavA nathI hote, vAyune jIrNa ke vRddha kahevAte sAMbhaLyo nathI, ane jaLa paNa saikAothI vahevA chatAM nitya yuvA che. satya paNa AvuM ja eka tattva che. ane pratyeka paristhitimAMthI je satya zodhI kADhe che, tenA mATe pachI bIjI koI gati rahetI nathI. satyanI gati e parama gati che. eka sAdhue eka gRhasthane tyAM cAturmAsa gALyo. aM daramiyAna temaNe joyuM ke A gRhastha vyavahAra, kuTuMba, svajanoA sau sAthenA saMbaMdhomAM koIka adbhuta svasthatA ane utkaTatAthI varte che, ane AmAM kayAMye kaleza dekhAto nathI. sAdhue cAturmAsa pachI vidAya letI vakhate e gRhasthane praNAma karyA. gRhastha acaMbAmAM paDI gayA tyAre sAdhue kahyuM: 'tamane tamArA ane vyavahAra vaccenuM, tamArI ane tamArI patnI vaccenuM, tamArA ane tamArA mitrA vaccenuM tathA tamArA ane tamArA saMjogA vaccenuM satya maLI gayuM che. jyAre mAruM te mAtra eka ja satya meLavavuM che, mArA ane bhagavAna vaccenuM. ane e paNa mane nathI maLyuM. eTale sAkSA tkAranA raste tame mArA karatAM vadhAre AgaLa che.' ahIM kadAca pelA sAdhunI namratA vadhAre kAma karatI haze. paNa satyane sAkSAtkAra e prabhunA sAkSAtkAranA lagabhaga paryAya che, ema kahI zakAya. satya AMzika hoI zake ane pratyeka satyane potAnA sthAne samajavAnI jarUra che e vAtane ApaNe samajI zakIe te satyanA samagra darzananI najIka pahoMcavAnuM muzkela na rahe. satyanuM samagra rUpa paramAtmAnA samagra rUpa jevuM che ane jema paramAtmAnuM akhila rUpa mAtra paramAtmA ja joI zake ema satyanI akhilAI mAtra satya vaDe ja joI zakAya. tame tamArA dezane prema karo e eka satya che - tame tamArA mitrane prema karo e bIjuM satya che. ane A baMne satya vacce saMgharSa thAya te tame zuM karo ? sahaja rIte sau koI ema javAba ApavA prerAya ke deza mATenA prema e ghaNI meTI vAta che. paNa koIkane A satya judI rIte samajAI zake che, ane mArA atyAra sudhInA vacanamAM mane sauthI vadhu hacamacAvI nAkhanAruM vidhAna A kSaNe yAda Ave che. I. ema. phorTare vATa Aya biliva' nAmanA eka lekha lakhyA che. emAM mahAna AdarzamAMnI samAjanI zraddhAne vyakitanI AMtarapratIti sAthe mUkIne je kahyuM che e ahIM TAMkayA vinA rahI zakato nathI : "koI Adarza mATe marI phITavAnA vicArane huM dhikkAruM chuM ane jo mAre mArA dezanA droha ke mitrano droha vacce pasaMdagI karavAnI Ave to huM AzA rAkhuM ke mArAmAM dezano droha karavAnI hiMmata hoya. AvI pasaMdagI Adhunika vAcakane AMcako Ape ane eno dezapremI hAtha Teliphona tarapha vaLe-polIsane phona karI A kahevA mATe. paNa dAntane AthI AghAta na lAgyo hota. e bruTasa tathA kesiyasane nIcAmAM nIcA narkamAM mUke che kAraNa ke teoe rAma karatAM potAnA mitra juliyasa sIjharane droha karavAnuM pasaMda karyuM hatuM. saMbhavata: koIne AvI vyathA jagAve evI pasaMdagI karavAnuM na ja kahevAya...vyakita mATenAM prema ane vaphAdArI rAjayanA dAvAonI viruddhamAM hoI zake. jayAre Ama bane tyAre huM kahuM ke rAjaya murdAbAda - ane enA artha e ke rAjaya mane murdAbAda banAvI zake." * * 9. 179 A vidhAnano artha e nathI ke I. ema. pharsTaranA dezaprema ecchA che. paNa e kadAca satyanA vadhu sAcA svarUpane pAmavAno prayatna kare che. A vidhAna sAme meTo paDakAra pheMkI zakAya eTalI tarkanI bhUmi rahI che, chatAM emAM kayAMka satya rahyuM che jena cahero ApaNane evA paDakAra pheMkatA roke che. e ja rIte deza mATeno prema ane duniyA mATeno prema e be vacce pasaMdagI karavAnI kSaNa paNa kayAreka Ave che. nAjhI jarmanImAM deza ane mAnavatA vaccethI jemaNe jemaNe mAnavatAnI pasaMdagI karI deza cheDI dIdhA e mANasonI yAdI banAvavA jevI che. A loko jo deza cheADI na gayA hAta te nAjhI jarmanI durjeya banI gayuM hota ! paNa A bahu nAjuka savAla che. ane AvA nAjuka savAla vize pasaMdagI karanArAone thADA samaya mATe drohI jevA zabdo sAMbhaLavA paDe che, paNa Akhare tene svIkAra thAya che, zarata eTalI ja ke temanA A kahevAtA droha pAchaLa satya mATenI vaphAdArI hAya ! kAraNa - ApaNe agAu joyuM ema satyanI svayaMprakAzita sthiti che. satya potAnA ja tejathI jhaLahaLe che. satyanI sAbitI satya pote ja che: badhA ja dharmonA milanasthAnamAM tame devAnI vAta karazeo to kadAca saMpradAya pravezaze, paNa josatyanI vAta karaze to saMpradAya nahIM Ave! harIndra dave sAbhAra svIkAra mArI jIvanayAtrA: lekhaka: jayaprakAza nArAyaNa, prakAzaka : yajJa prakAzana, hujharAtapAgA, vaDodarA-1, kiMmata: traNa rUpiyA. ucca jIvana : lekhaka DaoN. hariprasAda desAI, prakAzaka : viThThaladAsa puruSottamadAsa paTela, 'jIvanadIpa', gopALabAga pAse, resa korsa sarkala, vaDodarA-7, kiMmata : 80 paisA. tripuTI kAvyasaMkalana : raciyatA : jayamalabhAI yAdava, bacubhAI kAmbaDa, jayadevabhAI dave, prakAzaka : premazaMkara na. bhaTTa, niyAmaka : zizuvihAra zaikSaNika vibhAga, kRSNanagara, bhAvanagara-1, kiMmata : be rUpiyA. paMcAyatapothI : lekhaka : rikhavadAsa je. zAha, prakAzaka : savitA prakAzanagRha, 4, javAhara sesAyaTI, mahesANA, kiMmata : savA rUpiyA, khAdIdarzana : lekhaka : vinebA : prakAzaka : yajJa prakAzana, hujharAtapAgA, vaDodarA-1, kiMmata : doDha rUpiya. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-12-72 eka akiMcana keI nathI ? - "huM atyaMta garIba dIna-hIna sthitimAM chuM. mArI pAse eka enI pAse pharakI zakatI nathI. A zraddhA sAthe ja e 17 varSanA phaTI keDI paNa nathI. mane kaMIka madada kare.' ni taruNa pAse Ave che. "ThIka che, yuvAna, tArI pAse A be majabUta hAtha che e vRddhAnI vAta sAMbhaLIne paNa e chokare, enA jevo mAtAmane ApI de to huM tane enAM dasa hajAra rUpiyA ApIza." pitAvihoNA eka ni chokare, duniyAmAM kaMI karI zake evuM 'hAtha vinA te huM sAva nakAme thaI jaIza eTale hAtha te mAnavA taiyAra nathI. paNa e vRddhA kRtanizcayI che. e A chokarAne kema ApI zakAya?' pitAnI je zraddhA che ane sAkSAtkAra karAvavA mAge che. A chokarA te pachI A tArI be suMdara AMkhe. e zuM nuM ApI zake. pAse tyAre te koI mArga nathI eTale e vRddhAnI sAthe jAya che. che? enA tane vIsa hajAra rUpiyA ApIza." vRddhA ene potAnA nAnakaDA bagIcAmAM kAma Ape che ke . "AkhA vinA te huM AMdhaLA thaI jaIza. bilakula kaMI jethI e kudaratanI udAratAne sAkSAtkAra karI zake, kudaratanI mane nahi rahuM.' karAmatane pratyakSa potAnI AMkhethI joI zake. vRddhA e chokarAnI pAse "arachA, te pachI javA de AMkhanI vAta. tArA A be bIjAropaNa karAve che, pANI sIMcAve che, bIja phADIne cheDa bahAra paga ApI zakaze? enA paNa huM dasa - bAra hajAra rUpiyA ApI AvavA lAge che, pANI maLavAthI A choDa praphullita thAya che. zakuM tema chuM.' A dazya joIne chokarAnuM hRdaya nAcI UThe che. potAnA parizramathI A 'huM te tamArI pAse kaMIka madada maLaze evI AzAe AvyuM pAkelAM zAkabhAjI-phaLa e khAya che. ene AtmavizvAsa, AnaMda hatA ane tame te mane apaMga ane nakAmA banAvI devAnI vAta kare vadhavA lAge che, bagIcAnA eka khUNAmAM vAMsanAM vRkSA che. emAMthI che. mane tamArI vAta samajAtI nathI.' yuvAnanuM daurya tUTI rahyuM hatuM. e vAMsa teDIne lAve che ane emAMthI vAMsaLI banAve che. vAMsaLI "A ja te vAta che. tuM dIna-hIna nathI, sazakata che. tArI para e navA navA rAga cheDe che. vRddhA saMgItanA sUra sAMbhaLIne badhI ja Indriyo tArI aNamola saMpatti che. koI paNa sthitimAM prasanna thAya che. baMnenA jIvanamAM phUlanI sugaMdha, saMgItanA sUra tuM emAMthI ekene choDavA taiyAra nahi thAya. A eka evI saMpatti saurabha lAve che, baMne ekabIjAnA jIvanane samRddha kare che. che ke jenI pAse 20-25 hajAra rUpiyA to zuM lAkha rUpiyAnI che.karA khetaramAM kAma kare che ane sAthesAthe e paNa kaMI kiMmata nathI. ATalI amUla sAdhanasaMpattine nuM mAlika kare che. enI zALAnA samaya pUro thatAM ja e tarata ja aMdhazALAmAM che pachI huM tane dIna-hIna zA mATe gaNe che?" bhaNAvavA mATe jAya che. ene potAnA durbhAgyamAMthI ghaNuM zIkhaTAsTeyanI AvA AzayavALI eka kathA ekavAra vAMca vAnuM maLyuM che eTalA mATe aMdhAnA durbhAgyanI e kalpanA karI zake vAmAM AvI hatI. duniyAmAM koI paNa mANasa heva - noTa' (aki che. emanA mATe ene sahAnubhUti che. ane e hRdayapUrvaka netra hInI sevA kare che. ene aMdha bALakone prema, Adara ane vizvAsa cana)nI sthitimAM nathI. badhA ja "helTa-kaMIka potAnI pAse hoya evA ja che. loko paisAne saMpatti mAne che. paNa mANasanI pAse maLe che. bALakone paNa enI pAsethI bharapUra prema maLe che ane zarIra - IMndri - mana-buddhi ane hRdaya che. enAthI vadhAre moTI teo paNa ene e ja rIte bharapUra prema Ape che. thoDAM varSa pahelAM bIjI kaI saMpatti nathI. jo ATaluM samajI zakAya te duniyAmAM nirAzAnI AMdhImAM AtmahatyA karavA pravRtta thayele e chokaro koI abhAvagrasta raheze nahi. badhAnI pAse kaMI ne kaMI saMpatti have jIvananI sArthakatAne pAmI zake che. pelI vRddhAnI zraddhAe hoya ja che. darekanI pAse prakRtie ApelI keIka vizeSa bakSisa camatkAra karI batAvyo che ane e jAdu - camatkAra have ATalethI paNa hoya ja che. potAnI e vizeSatAne samajIne e dizAmAM aTake ema cheDo che? enA dvArA have e paraMparA AgaLa vadhavAnI che, kema ke e chokarAne pitAne e zraddhAne sAkSAta sparza thaI AgaLa vadhavuM e mANasane mATe sAce raste che. pitAnA bhAgyane cUkyo che. deSa detAM mAthe hAtha daIne besI rahI nirAzAne hamezane mATe pitAnI sAthI banAvavAne koI artha nathI. potAnAmAM vizvAsa zarIra, mana, buddhi ane hRdaya- A caturvidha sAdhanathI saMpanna AtmavizvAsa e sAcI saMpatti che. evuM mAnavajIvana kadI ja viphaLa thaI zake nahi. viphaLatA te tyAre hamaNAM ja eka vAta vAMcavAmAM AvI. sattara varSane eka prApta thavAno saMbhava che ke jyAre A sAdhananI upekSA karIne ni chokaro, geArA chokarAo ene hamezAM satAvyA karatA hatA. mANasa sattA ane saMpattinA mUlyane pitAnA jIvanane dhruvatAraka bALapaNamAM ja eNe potAnAM mAtApitAne gumAvI dIdhAM hatAM. banAve che. sattA - saMpatti mANasane lalacAve evI cIjo che, paraMtu e AkAyahIna hato. ene keIne pyAra maLyuM nahotuM. potAnI e sAva asthira vastu che. eTalA mATe mANasane sthiratA bakSI AvI jidagIthI thAkIne e AtmahatyA karavA mATe nIkaLe che. zake eTaluM sAmarthya emAM nathI. paNa koIe ene jematema samajAvIne bacAvI lIdhe. enI A saMpattinA AdhAre bAhya sAdhane game teTalA moTA pramANamAM mAnasika viphaLatAnI sthitimAM ene eka vRddhA maLI. e vRddhAne maLe te paNa mANasane enA kendrabinduthI e dUra dhakelI mUke pitAne paNa bhAnAne sAro evo mAra paDyo hate. ene ghaNA che. enA mehamAM phasAyA vinA je potAnI asalI saMpattine oLakhe che e Astika, zraddhAvAna che. meTo parivAra hate. ghaNuM meTuM ghara ane aDhaLaka saMpatti hatI. ane AstikatAnI A pUMjI para ja duniyAnI naukA cAle paNa yuddhanA vinAzamAM e badhuM bhasmIbhUta thaI gayuM hatuM. e che. eTale A naukAmAM sattA - saMpattinuM pANI jayAM jayAM bharAya ekalI ja A vinAzamAMthI UgarI hatI. paNa enAmAM ajabanI tyAMthI ene dUra karavAnuM mANasanuM kartavya che. kabIradAsanA zabdomAM zraddhA hatI. enuM jIvana zekamAM vItyuM che. Ama chatAM meM e mAne kahIe te che ke A pRthvI para dareka manuSya kaI evuM kAma karavA mATe Ave pAnI bADhe nAva meM ghara meM bADha dAma che, je kAma kevaLa e pote ja karI zake tema hoya che. A enI dene hAtha ulIciye yahI sayAne kAma. jIvatI - jAgatI zraddhA che ane enI A zraddhAne lIdhe nirAzA hindI maitrI' mAMthI. uSA' Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-72 Bu prabuddha jIvana tamAruM kharuM kanya loko avAranavAra Ama kahe che, "jiMdagImAM kaMIka sAruM kAma te karavuM joIe paraMtu juo ne ! A gharabAra ane vepAradhaMdhAnI javAbadArImAM evA te gUMcavAyA chIe ke karavA dhArIe to paNa kaMI thaI zakatuM nathI." ghara karI beThelI A mAnyatA ghaNI bhUlabharelI che ema huM kahIza. mANasa dhAre to jayAM hoya tyAM rahIne paNa bIjAone kaI ne koI rIte upayogI thaI zake che. ni:svArtha rIte thatAM kAme ja ApaNA jIvanane unnata banAvI sAcuMsukha ane zAnti Ape che. aMtaranI A samRddhi prApta karavA mANase peAtAnI pharaja pratye vaphAdAra rahevuM joIe tema ja kAmanI bAbatamAM aMgata pasaMdagIne Agraha cheADavo joIe jIvanane umadA banAvanAra AvAM kAryo tamArI rojiMdI pravRttinA ja eka bhAga che ema huM mAnuM chuM. ahIM eka bAbata khAsa dhyAnamAM levAnI ke AnA badalAmAM ApaNane koI prakAranA dunyavI lAbha nathI sAMpaDatA paraMtu ApaNI AMtarika zakita eTalI samRddha thAya che ke ApaNe vadhu ne vadhu mahAna kAryo karavAne zakitamAna thaIe chIe. potAnAM aMgata hitone bhUlI jaI samAjane sAcI rIte upayogI nIvaDe evA mANasonI Aje jagatane khUba khUba jarUra che.AvI vyakita para ja kudaratanI mahera varase che tema ja tenA hAthe thatI pravRttionI viziSTa gaNanA thAya che. Aje ApaNe sau aMdhArAmAM aTavAIe chIe tenuM kAraNa eka ja che ke koI paNa kAmanI pAchaLa je tAttvika daSTi joIe tene ApaNe taddana vegaLI ja karI mUkI che. ApaNA mAnasa para navA jamAnAnI eTalI te tIvra asara che ke vyakitavikAsane jANe kaI avakAza ja nathI rahyo. Adhunika vicAradhArAe ApaNA cAritryavikAsane rUMdhI nAkhyA che eTale aMze AjanI saMskRti doSita che. AnA upAya eka ja che ke mANasa peAtAnI bAbatomAM game teTalA rokAyelA rahetA hAya te paNa bIjAnA hita mATe kaMI paNa karavA hamezAM tatpara rahe. paramArthanAM kAmemAM kAma nAnuM che ke mATuM te mahattvanuM nathI. kAma pAchaLanI ucca bhAvanAnuM ja kharuM mUlya che. lAMbe doDayA vagara jayAM hoIe tyAM je taka maLe tene jhaDapI laIe eTaluM ja basa che. ApaNI eka nabaLAI e che ke eka cAlyA AvatA caulAmAM ja ApaNe jIvye jaIe chIe. gheADA jAgRta thaIe to ApaNane jaNAze ke ApaNI AjubAjunA lokone ApaNI sahAyanI ghaNI ghaNI jarUra che. kevaLa meATI bAbata ja nahi, sAmAnya gaNAtI bAbatomAM paNa ApaNI zakita ane AvaDatano lAbha bIjAne ApaNe ApI zakIe chIe. meM anubhavelA eka prasaMga kahuM chuM: jarmanImAM eka divasa huM trIjA vargamAM musApharI karI rahyo hato. mArI sAthe eka yuvAna ane vRddha paNa hatA. najIkanA moTA zaheramAM pahoMcatAM te aMdhAruM thaI jaze ema vAtavAtamAM pelA yuvAne kahyuM. A sAMbhaLI pele vRddha AdamI ciMtAtura cahere bAlyuM, "arere! huM zuM karIza! mAro ekane eka dIkaro davAkhAnAmAM maraNapathArIe che. tAra Avyo eTale deDayA paNa bheTo thaze ke kema te prabhu jANe! aMdhAruM thaI jaze ne zaherathI sAva ajANyo chuM. je thAya te kharuM!" A sAMbhaLI pelA yuvAna bAlI UThayo, "tame jarA paNa gabharAze nahi. huM e zaherathI paricita chuM. tamane davAkhAnA sudhI pahoMcADI bIjI gADI pakaDI laIza. emAM zuM ?" sTezana AvatAM baMne sAthe UtarIne zahera bhaNI jaI rahyA te 1 ( 181 Cha huM gadgad bhAve nihALI rahyo. dharatInA eka khUNe thaI rahelI a nAnakaDI sevAnuM mUlya koNa AMkI zakaze! bIjAnI jarUriyAtane samajI tame paNa A prakAranI sahAya bIjAne karI zako che, pahelA vizvavigraha daramyAna eka IMDAM vecavAvALe vRddhA vasthAne kAraNe sainyamAM joDAI zake tema nahAtuM. phurasadanA samayamAM kaMIka madadarUpa thavAnI teNe taiyArI batAvI paNa koIe tenI vAtane lakSamAM lIdhI nahi. chevaTe teNe potAnI Avaka phALAmAM noMdhAvI. bahAragAmanA sainikone pharaja para jatAM pahelAM zahera jovA javAnI taka ApavAmAM AvI. A prasaMge IMDAM vecanAra vRddha AdamIe suMdara sevA bajAvI. sainikone laMDana zahera batAvavA mATe bhemiyA tarIke teNe roja AtanA niyamita sevA ApI. saMkocanI lAgaNIne kAraNe ghaNIvAra ApaNe ajANyA sAthe bhaLI zakatA nathI. ApaNI kayAMka avagaNanA thaze e bhIti moTA bhAganA mANasone niSkriya banAvI de che. koI paNa prakAranI TIkAnA bhayathI samaju ane sAhasika mANasee mukata thaI javuM joIe. ekalaaTUlA rahevAnI manevRtti e eka prakAranI nabaLAI che. ApaNe hAtha dharelI pravRtti pAchaLa UMDI sUjha, DahApaNa ane vivekapUrNa dRSTi haze te ApaNA aMtaranAM dvAra UghaDaze eTaluM ja nahi sAmAnA dilanAM baMdha dvArA paNa khullAM thaze. meTAM zaheromAM vasatI prajAnAM dila mekaLAM bane enI khAsa jarUra che. nAnAM zahero ane gAmaDAMmAM leka sahakAranI bhAvanAthI paraspara saMkaLAyelA hoya che jene zaheramAM abhAva najare paDe che. peAtAnAmAM ja racyApacyA rahetAM zaherIjanonA vizALa samudAyamAM prema ane aikayanI bhAvanA jANe bicArI ekalIaTUlI paDI gaI che! zaherIjano potAnI A khAmInI khAsa noMdha le ane mANasAI batAvavAnA prasaMgo Ave tene cUkI na jAya. oNphisamAM, kArakhAnAmAM, dukAnamAM ke musApharInI paLemAM--tame * jayAM hA tyAM-bIjAne kazuMka sAruM jarUra ApI zako che. TrAma ke basamAM tamArA sahapravAsI sAme eka amIdiSTa karIne ke mIThuM malakIne tenI aMgata mathAmaNeA ke yAtanAone bhulAvI daI zako che. aMdhakAranA AvaraNane bhedavA sUryanuM eka nAnakaDuM kiraNa basa thaI paDe che! tamAro ekAda saujanyapUrNa vyavahAra bIjAnA jIvanamAM zuM asara karI jAya che tene tamane khyAla paNa nathI hotA. mArA bhUtakALane yAda karuM chuM te aneka lokoe mane prema Apyo che, sAcI samajaNa ApI che. koI ne koI rIte mArA jIvanaghaDataramAM bhAga bhajavanAra e saune huM RNI chuM. mArA dilamAM temaNe je sthAna meLavyuM che tenI teone te jANa paNa nathI. huM paNa e saunI sAcI kiMmata atyAre ja vadhu samajI zakuM chuM. bIjAo mATe ApaNe koI ne koI rItane bhAga ApavAne che te teoe paNa ApaNA mATe kaMI karavuM joIe ke nahi e savAla ApaNane thAya e taddana svAbhAvika che. ahIM ApaNe khAsa samajI levAnuM che ke ApaNI badhI ja apekSAo ApaNA dhAravA pramANe pUrNa na paNa thAya. paraMtu je kaMI ApaNA mATe thaI rahyuM hAya tenI noMdha laI mAnavatA parane vizvAsa jALavI rAkhI ApaNA kartavyamAM ApaNe AgaLa vadhavAnuM che. tame je prakAranuM jIvana jIve che tenI AjubAjunA loko para ghaNI asara thAya che e vAtanuM satata smaraNa rAkhajo, bIjAo karatAM tamAruM gRhajIvana vadhu sukhI hAya, tamAruM ArogyabaLa vadhu hAya, buddhibaLa vadhu hoya ke jIvananA anya lAbhAne pAmavA tame vadhu bhAgyazALI nIvaDayA hA to tene tamArI AgavI Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 182 prabuddha jIvana tA. 1-12-72. mUDI mAnI tenI AsakitamAM baMdhAI na raheze. kudaratanI maherathI tame je pAmI zakayA che tenA badalArUpe tamArA jIvanane thoDe bhega bIjAnA kalyANa mATe avazya Apajo. a jene jIvanamAM viziSTa rIte sahana karavAnA prasaMgo AvyA che tene bhAge kAma karavAnuM paNa viziSTa rItanuM hoya che. dA.ta. kaI zArIrika yAtanAthI tame ane tamArA sAthIdAra pIDAI rahyA che. mAne ke tamane temAMthI mukita maLI. paraMtu ethI karIne tamAre nirAMta anubhavIne besI nathI javAnuM. tame eka du:khamAMthI mukata thayA, pharajamAMthI nahi. je rAhata tamane maLI te rAhata tamArA pIDAgrasta sAthIdArane maLe e mATe tamAre tene madadarUpa thavAnuM che. koI oNparezanathI tame mRtyu yA vedanAmAMthI UgarI gayA ho to e lAbha jIvana ane mRtyu vacce jholAM khAtA anya du:khI mAnavane paNa maLe e mATe tamArAthI banatuM badhuM ja karajo. e ja rIte koI mAtAnuM lADakavAyuM bALaka bacI gayuM hoya ke koI bALakone vatsala pitA tabIbenI kunehathI mRtyunA mukhamAMthI pAchA AvyA hoya te sau, kudaratanI e kRpAnA adhikArI bIjA ribAtA loko paNa bane e mATe temane zakaya teTalI sahAya pahoMcADavAnI tamArI umadA pharaja cUkI na jaze. ApaNuM potIkuM mAnIne jene ApaNe jatana karIe chIe tene tyAga karavo e ghaNI mahAna vastu che. ApaNI Arthika sthiti saddhara hoya ne meIne pAMca-dasa rUpiyA ApIe te e kaMI bahu nathI. zrImatanA lAkhanA dAna karatAM potAnI aha5 bacatamAMthI bIjAne kaMIka ApatI vidhavAnI nAnakaDI sakhAvatanuM anekagaNuM mUlya che nATaka-sinemA, ramatagamata, Dinara-DAnsa ke kalaba-pArTIomAM meja mANavA ghaNI hoMzathI sAcavI rAkhelA tamArA samayane bhega bIjAnA kAma mATe kadAca Apavo paDe te tamArI badhI majA marI gaI e bhAnathI du:khI na thaze. bIjAnuM bhaluM karyAne je AnaMda che tenI guNavattA dhanyavI mojamajAmAMthI maLatA AnaMda karatAM ghaNI vadhu che eTalI samajaNa keLavo. nasIbane doSa detA lokone ghaNIvAra Ama bolatA huM sAMbhaLuM chuM: "bhagavAne thaDe paiso ApyA hatA te dAnadharmanuM kaMIka kAma karata." zuM paisAne ja ApaNe samRddhi kahIzuM? jenuM dila prema, audArya, dayA ane karuNAthI sabhara che te kaMI jete samRddha nathI. sthAyI mUlya to aMtaranI samRddhinuM che e ApaNe kema bhUlI jaIe? sAmA mANasanI jarUriyAtane barAbara samajI ApaNe vicArapUrvakano sahakAra ApI zakIe to je rIte ApaNe tene madadarUpa thaI zakIe chIe tenI kiMmata duniyAnI koI paNa saMpatti karatAM vizepa che; ane kudaratane niyama che ke jyAre ApaNe sAcA dilathI kaMI karIe chIe. tyAre badalAmAM ApaNane anekzaNa prema ane sukha maLe che. je ApaNane vadhu ne vadhu AgaLa dhapavAmAM sahAya kare che. sAmAjika saMsthAonuM Ayojana cokkasa prakAranuM hoya e jarUrI che paraMtu emAM rahI jatI khAmIone vahIvaTakartAoe pUrA dilathI kAma karI dUra karavI joIe. saMsthAo calAvavI e saraLa kAma nathI. jema eka meTaragADI rAhadArIonI avarajavaravALI sAMkaDI galInA gUMcavADAmAM saraLa rIte vega pakaDI zakatI nathI tema aneka gUMcavADAbharyA hoya te saMsthAo saphaLa rIte kArya karI zakatI nathI. | sarakAra ke kaI paNa saMsthA pratyenI ApaNI javAbadArImAMthI ApaNe chaTakI javuM na joIe. "mArA koI paNa kArya sAthe mArA ? paNa kaya rahAtha mArA mAnavabaMdhuonuM hita joDAyeluM che?" belAzaka ! che ja. kharI rIte A savAla ja Ubhe na thavuM joIe. A kAma te rAjayanuM che, peluM kAma to sarakAranuM che ema kahI ApaNe ApaNA lUlo bacAva na karavo joIe. Aje loko A rIte mAnIne cAle che e ApaNI moTI kamanasIbI che. ' ( kauTumbika jIvanamAM paNa yuvAna peDhInuM gharanA vRddhajano pratyenuM bedarakArIbharyuM valaNa ApaNe mATe zaramarUpa lekhAvuM joIe. emane kadAca nivRttivetana maLatuM hoya te ethI karIne ApaNe temane mATe kaMI karavAnuM rahetuM nathI ema nathI, mAnavatAnI upekSA karavI e ghaNuM khoTuM che. kAraNa ke jagatamAM premane je siddhAMta che tenA AdhAre jIva jIva sAthe saMkaLAyelA che. ApaNA saMbaMdhanI saLaMgasutratA jALavI rAkhanArI e ja adbhuta kaDI che ane e ja ApaNI sAcI saMskRti che. kudaratanA A kAyadAne ApaNe bevaphA na banIe. ApaNAthI je nIcA che, UtaratA che tenA pratye saddabhAva rAkhIne ApaNe ApaNI jIvanazakitane vadhu samRddha karI zakIe chIe. Aje ApaNe ekabIjA pratye niSphara rIte vartIe chIe tenuM kAraNa eka ja che ke ApaNA aMtaramAM dayA, prema ane karuNAnI saravANI sukAI gaI che. bIjAne sAcI rIte samajI tenI bhUlo tarapha udAra valaNa rAkhavAthI ApaNI cetanA nirmaLa bane che. "hA! paNa huM ene zA mATe mAphI ApuM?" A haThIle savAla AvIne UbhA ja raheze. ApaNe e saujanya dAkhavatAM eTale jarUra vicAra karavAne che ke je doSe sAmAe karyA e dothI ApaNe kaMI mukata nathI. ATalA vicArazIla je ApaNe na banI zakIe te ApaNI jAta pratyenI niSThA eTalI ochI che. daMbhI, luccA, niSphara, durAcArI pratye mAre samabhAva keLavavAne che, kAraNa ke huM paNa kayAreka daMbhI banya chuM, meM paNa luccAI karI che, mArA vyavahAro paNa doSita rahyA che. mArA jIvanapaTane lAgelA doSonA A badhA ja DAdhAe tarapha jarA najara karI mAre sAmAne kSamA ApavAnI che. jarA paNa dekhAva karyo vagara zAnta mUka bhAve. | dilanA ATalA cekhA banavuM e saheluM te nathI ja paranuM je prayatnazIla rahe che te eka divasa jarUra AtmAnAM mahAvijayane AnaMda mANI zake che. koI mANase khoTuM karyuM te te AvIne ApaNI pAse kSamA mAge tenI rAha ApaNe jovAnI? nA! e ApaNI pAse Ave nahi ane ApaNe tene jato na karIe e kheTuM che. e karatAM "kazuM ja banyuM nathI" evuM valaNa rAkhIe te? | relave sTezanamAM jhADu laIne saphAI karatA mANasane huM jouM chuM. pitAnA saphAIkAmamAM AgaLa vadhato e mANasa jarA pAchuM vaLIne jue te teNe ghaDI pahelAM sApha karelI jagyAne lekoe tarehatarehane ' kacaro pheMkI sAva bagADI mUkI che. chatAM teNe gusse thayA vagara potAnuM kartavya bAbe javAnuM che. ApaNuM valaNa paNa A ja rItanuM hovuM joIe. arthahIna bAbatone dUra karI sArAM tane apanAvavAM. huM te mArA jIvanamAM sadA puruSArtha karate ja rahyo chuM. pAnakharamAM nakAmAM pAna khare ja nahi te vasaMtamAM suMdara raLiyAmaNAM pAnanuM sthAna kaI rIte rahe? uNa pradezanA jaMgalamAM mArI patnI sAthe gALeluM mAruM jIvana kevuM adbhuta haze ema tamane kadAca thAya. mane prApta thayelA e saMjogo hatA. tame paNa jayAM ho tyAM aneka nAnI-moTI koTI dvArA tamArA jIvananuM adbhuta ghaDatara karI zako cho. prema ane sevAne A mArga durgama che ane emAM mAnave ghaNI kaparI kasepTImAMthI pasAra thavAnuM che, paraMtu emAMthI prApta thatA AnaMda pAse duniyAnA badhA ja AnaMde taddna phikkA che. muLa aMgrejI : anuvAdaka : zrI AbarTa svAinkara sau. zAradAbahena zAha * mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha. mudraka ane prakAzaka : muMbaI-4. Te. naM. 350296 zrI cImanalAla je. zAha. prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 Regd. No. MH. 117 prabuddha jananuM navasaMskaraNa varSa 34 : aMka: 16 muMbaI, Disembara 16, 1972, zanivAra vArSika lavAjama rUA. 7, paradeza mATe ziliMga : 15 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala -40 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha bhAvine paDakAra : dararoja savAre vartamAnapatro vAMcIe tyAre ApaNA dezamAM thAya che? raziyA ane pUrva yuropanA deze? cIna ane raziyA ane duniyAnA bIjA dezamAM meTA khaLabhaLATa ane azAnita pravarte sAthe saMbaMdha sudharyA che tema kahevAya che - hakIkatamAM paNa kAMIka che ema joIe chIe. vyakita tarIke ApaNe temAM ghasaDAIe chIe tema che. chatAM AvuM vartana kema? amerikana saMrakSaNamaMtrIe kahyuM ke ane nirUpAya hoIe evo anubhava thAya che. je paribaLe AvI ApaNe sabaLa hoIe te ja sAme pakSa namanuM mUke athavA samajUtI paristhiti sarje che te eTalAM vyApaka, jaTila ane baLavAna che ke upara Ave. A jUnIpurANI dalIla che. badhA rAjadurI puruSe ApaNane ema ja thAya ke te ApaNA kAbUbahAranAM che eTaluM ja nahi AgaLa karatA AvyA che. ni:zastrIkaraNa pariSado ghaNI karI - 25 paNa ApaNe samajI paNa zakatA nathI. AvuM mAtra eka ja kSetramAM varSathI cAle che. rASTrasaMdha Ubho karyo, mAnavajAtane yuddhanA daityathI bane che ema nathI, jIvananA dareka kSetramAM AvuM banI rahyuM che. dhArmika, bacAvavA, AmAM dezane saMrakSaNa karatAM vepAra udyoganAM Arthika hite rAjakIya, Arthika, sAmAjika, kauTuMbika, zaikSaNika vagere. sAmUhika ane svArtha keTalAM samAyAM che te jovAnuM rahe che. amerikA ane bIjA je banI rahyuM che te vyakitagata jIvanamAM anubhavIe chIe ane meTA deze duniyAnA ghaNA dezane lazkarI saraMjAma moTA pramANamAM na gamatuM hoya te paNa vyakitagata jIvana mAM sAmUhika pravAhane pUro pADe che ane yuddhane utteje che. anurUpa karavuM paDe che, emAM taNAvuM paDe che. upalaka daSTie jotAM, duniyAnA ghaNA vicAro ane arthazAstrIoe pikArIne ghaNA banAvo chUTAchavAyA lAge ane tene pUrato kAMIka upAya kahyuM che ke lazkara pAchaLa thatA gaMjAvara kharcane aMza paNa eAchA mATe prayatna karavAmAM Ave che. e prayana joIe teTalo saphaLa thata karavAmAM Ave te keTaluM sAmAjika kalyANa thaI zake ane garIbI nathI, kAraNake A asaMbaMdhita dekhAtA banAvAnuM udgamasthAna ochI thAya. prazna e che ke zuM kharekhara mAnavI zAnti Icche che? eka che ane tene upAya paNa kadAca eka che- e ApaNe vicAryuM ni:zastrIkaraNa karavuM hoya, te dizAmAM nAnuM evuM paNa pagaluM bharavuM nathI. vaLI e paNa lakSamAM rAkhavuM joIe ke kaI eka ja deza hoya te, kaIka deze hiMmatapUrvaka pahela karavI paDe. zarUAta koNa kare? ke prajA A utpAtathI pIDAya che ema nathI, duniyA kharekhara eka hiMsAnuM bIjuM meTuM kSetra yuddha. vizvayuddhanI vAta eka thatI jAya che ane tene kAraNe eka dezamAM banatA banAve, vicAre bAju rAkhIe paNa chellAM 25 varSamAM je maryAdita yuddho thayAM che ane jIvananAM vaheNanI asara bIjA dezo upara thAya che. pazcimane temAM paNa asIma hiMsA jovA maLe che. koriyAmAM, viyeTanAmamAM, pavana pUrvamAM vAya che, pUrvane pazcimamAM. Ijipta - IjharAyalamAM, baMgalA dezamAM, nAIjIriyA - bAyapharAmAM, sauthI prathama ApaNuM dhyAna kheMce evI vastu e che ke jIvana kare mAnavIne akathya yAtanAo bhegavavI paDI. koI maryAdA namAM hiMsA - zArIrika ane mAnasika -- khUba vadhatI jAya che. rahI nathI. hRdaya paththara banI gayuM hoya tema ApaNe sau mUka sAkSI hiMsAnuM moTuM kendrasthAna rAjya che- lazkara ane pilIsa. thaI rahevuM paDe che. kAyado ane vyavasthA jALavavAnA nAme ane dezanI salAmatIne vartamAna viSama paristhitine kAraNe samAjamAM keTalAka vargo nAme lazkara ane polIsane IjArA rAjyane che, dareka rAjya evA UbhA thatA jAya che ke je hatAzAmAMthI mAtra hiMsAmAM ja mAnatA lazkara ane polIsanuM kharca vadhAratuM jAya che. amerikAnA abajo thayA che. uttara AyarlenDamAM AIriza ripablikana ArmI (AI. kaeNlaranA bajeTamAM lagabhaga 50 TakA "saMrakSaNakharca" che. A kharca Ara. e.) ane tenI sAme alsTara Diphensa phersa, yu.DI. epha. saMrakSaNa mATe che ke AkramaNa mATe tenA vivAdamAM atyAre na Uta- bhayaMkara hiMsaka kRtya kare che. nAnA dezanI prajA parezAna che. khuda rIe. amerikA lagabhaga 83 abaja Dralara- 700 abaja rUpiyA- AyarlenDa, AI. Ara. e.thI viruddha che. pelesTAInanA gerIlA "saMrakSaNa mATe kharce che. amerikA upara koI AkramaNa thayuM AMdhaLA hisaka kRtyo kare che. amerikAmAM ane dakSiNa AphrikAmAM hoya evuM haju sudhI banyuM nathI. thoDA divasa pahelAM ja yurepa ane habasI raMgabhedathI trAsI bleka pAvaranI hiMsA upara caDayA che. amerikAnA lazkarI saMgaThana - nATa-nI beThaka maLI hatI. badhA IMglAMDamAM enTrIbrigeDa, minisTaro, pelIsa, benka badhe atyAdezoe pitAnuM lazkarI kharca vadhAravAno nirNaya karyo. amerikAe kahyuM cAro kare che. hamaNAM 8 jaNa upara 6 mahinA kesa cAlyo. A badhAne ke yuropanA deze lazkarI kharca vadhAravA taiyAra na hoya to amerikA koI ne koI phariyAda hoya che. te lIdhela mArga khUTe che te paNa yuropamAMthI potAnuM lazkara kamI karaze athavA pAchuM kheMcI leze. jANe che. regiSTa mAnasa gaNIe ke mAnasika vikRti kahIe. pitAne viyeTanAmanuM yuddha pUruM thatAM amerikA lazkarI kharca ghaTADaze ema thayela ke mAnI lIdhela anyAyane koI upAya nathI mATe Ave mAnavAmAM AvatuM. mekagavane evI nIti jAhera karI hatI. niphaTsane mArga le che ema kahevAya. hiMsAnA navA prakAre nirdoSa mANasane e kharca vadhAravAno nirNaya karyo che. kayA duzmananI sAme A taiyArI bhega banAve che. jamIna upara ke AkAzamAM vimAne AMtarI levA Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana to, 16-12-72 ane utAruone jAna jokhamamAM mUkavA, TapAlamAM baMmbi mokalavA sAdhana amaryAdA vadhArI dIdhAM che. A badhAM aniSTone eka asaraane TapAlIone bhAga le. ApaNA dezamAM paNa evuM vAtA- kAraka upAya vikendrita rAjakIya, Arthika ane sAmAjika racanA che varaNa thatuM jAya che ke tephAna karyA vinA kaMI sAMbhaLavAnuM nathI. paNa vijJAne Apela sagavaDo ane sAdhane svecchAe tajavA mANasa' vidyArthIonAM tophAne vize ghaNuM lakhAyuM che. ApaNe tyAM taiyAra nahi thAya tyAM sudhI, A aniSTomAMthI chUTI zakavAnA nathI. paNa vadhatAM jAya che. dilhI yunivarsiTI, banArasa yunivarsiTI, bihAra vartamAna paristhiti mATe bIjuM mukhya kAraNa che mANasanA ane uttara pradezanI yunivarsiTIe baMdha karavI paDI, zikSakonI mAnavAmAM Avela palaTe. mana agAdha che. sad-asad vRttione sAmUhika haDatALene kAraNe zikSaNasaMsthAe lAMbo samaya baMdha rahe puMja che. A druddha sanAtana che. bemAMthI ekane sarvagrA abhAva che. keTalAka zikSake vidyArthIonAM tephAnene uttejana Ape che. hoya evuM koI samaye banavAnuM nathI. paNa sad karatAM asadu vRttidilhI yunivarsiTInA vAIsa - cAnselara De. svarUpa adhyApaka enuM jora vadhe ane vadhatuM rahe eve samaya Ave che ane vartamAna hatA nyAre lokapriya hatA, vAIsa cAnselara thayo eTale apriya tevo samaya che. Da. svAInsTare kahyuM hatuM ke pote AdhyAtmika thayA, pelIsane bolAve te polIsa ema hade geravartana karI uro- adha:patananA samaye jamyA che. atyAre hAla te temane zuM thAta? janA vadhAre che. polIsa upara jANe taMtrane kAbU ja na hoya ema ' mANasano parigrahameha, svArtha, bhegepabheganI lAlarA, lAge. polIsanA julama ane atyAcAre, jelamAM, lokaapamAM, sattAnI bhUkha anahada vadhyAM che. vijJAne Apela sAdhanae temAM prajA sAthenA saMbaMdhamAM, keTalIka vakhata eTalA badhA vadhAre hoya che ke umero karyo che. prema, karuNA, maitrI, parasparane Adara, saMyama. SAlIza ganA ochA kare che ke vadhAre che te kahevuM muzkela thaI paDe khuba dabAI gayAM che. mANasa * maNisanA vyavahAramAM kImbika kotre, sAmAjika jIvanamAM svataMtratAne nAme athavA junA jaDa zata zaikSaNika kSetre, Arthika ke sAmAjika kSotra - rarvatra mAnavatAne rivAjo ane baMdhanenA pratikArarUpe, saMyama ane svacacheda majhA abhAva che. zarUAtamAM kahyuM che ke badhA banAvAnuM udgamasthAna ane muke che. thoDA vakhata pahelAM, pUnA najIka "snehayatriA" mAM 3 thI , upAya eka che, te che maNirAnuM mana, bAhya paristhiti temAM nimitta 4 hajAra yuvaka-yuvatIe je svairavihAra karyo te mAnI ne ke kAraNa bane che. te paNa palaTovavI paDe. ati samRddhi ke parigraha zaMkAya teve che. tenI AgevAnI eka phrenca mizanarInI che. dArU, moTA bhAganAM aniSTonuM mULa che. amerikAnI ane bIjA moTA kephI pINAMo ane davAo- hAzIrA, merI juAnA, ela. esa. dezanI utpAdana zakita ane samRddhi temane mATe ane duniyA mATe DI. ne upayoga, khAsa karI yuvaka vargamAM vadhato jAya che. zAparUpa banatI jAya che. mANasa svecchAe nahi kare te kudarata A vyApaka asaMtoSa ane azAMtinuM mULa Arthika vipa tenuM kAma karaze. ekAda yuddha karI, aradhI duniyAne nAza matAe, meMghavArI, garIbAI, bekArI, vagere vize lakhavAnI ahIM karaze ane vijJAna pUrvanI sthitimAM mUkI deze. mAtra upadezathI mAnajarUra nathI. parivartana thatuM nathI. bhakitanA nAme vevalApaNAne ke AdhyAtmikatAnA keTalAka loko ema mAne che ke kemAM AdhyAtmikatA pratye ruci vadhatI jAya che. DAMgare mahArAja ke pAMDuraMga zAstrInAM pravacane nAme niSkriyatAne avakAza nathI. A parivartana parama puruSArtha mAge che, zahIdI mAge che-sekreTisa, krAIsTa ke gAMdhInI zahIdIe satya, sAMbhaLavA hajAronI saMkhyAmAM loko jAya che. vega ane dhyAne pAchaLa prema ane ahiMsAne saMdeza jIvatA rAkhe che. kaMI navA mArga nathI. ghaNA doDe che. bAla vegezvara, AnaMdamArga, rajanIzajIne navA e ja sanAtana mI, buddha, mahAvIra, krAIsTa ane gAMdhIe batAvyuM saMnyAsa, hare kRSNa hare rAma, zuM nathI cAlatuM? madire navAM bAMdhavAM te che. hoya, dhArmika anuSThAna karavAM hoya, loka lAkha rUpiyA Ape che, vijJAnane kAraNe A badhI vizva-rasamasyA banI che. kharce che. mArA namra mata mujaba A badhAmAM soca dhArmikavRninA vikhyAta ItihAsavida ane jagatanI saMskRtionA utthAna ane aMza bahu ochA che. ajJAnathI, aMdhakAddhAthI, nirazImAMthI, kIti patananA abhyAsI Da, ArnolDa ToyanabIe A badhI samasyAo mATe athavA khoTA AtmasaMtapa mATenA A vyartha prayatna che-aMta- saMbaMdhe 8 divasa sudhI jApAnanA eka prophera sAthe vicAravinimaya 2nA pelANane paDagho che. karyo. te carcA have pustakarUpe bahAra paDI che Surviving the future. e paNa yAda rAkhavuM ghaTe ke moTA bhAganA leke garIba athavA ToyanabI Aja nirNaya upara Ave che. mAro pharIthI e ja sAmAnya sthitinA che. teo sAduM jIvana jIve che athavA jIvavA rAnAtana mUlyanI pratiSThA karavI paDaze; jo bhAvi vinAzamAMthI bacavuM Icche che. teo nathI sArA, nAthI kharAba. temane sAcA mArgadarzananI hoya te jarUra che. tenA abhAve anukaraNa athavA dekhAdekhInA bhAga bane che. 12-12-'72 cImanalAla cakubhAI - vartamAna kaTekaTInAM ghaNAM kAraNe che, paNa eka kAraNa khAsa noMdhavA jevuM che. vaijJAnika zodhakheLa - TelejI - nA pariNAme asIma utpAdanazakita thoDA mANasonA hAthamAM AvI paDI che; tene kAraNe aDhaLaka saMpatti bahu thoDI vyakitaenA hAthamAM jamA * eka bhAI mane lakhe che : thaI zake che; bhayaMkara vinAzaka zastro sajya che; vAhana ane saMdezA- . "2500 mAM nirvANa mahotsava saMbaMdhamAM tA. 31-10-'72nA vyavahAranAM sAdhanAthI kendrIkaraNa bhayajanaka kakSAe pahoMcyuM che; meTAM muMbaI samAcAra'nA jaya jinendranA kolamamAM paM. zrI bhIkhuvijayajI zahera thatAM aneka aniSTo jamyAM che; gheDA divasa pahelAM vAMrayuM gaNine lekha vAMra haze. na vAMcyuM hoya te kRpA karIne vAMcI ke laMDanamAM meTaranI jamAvaTa eTalI thaI gaI ke prAIma minisTara lezojI. hInI meTara AmasabhAthI 10 DAuniMga sTrITa jaI na zakI zrI gaNijI lakhe che ke bhArata jaina mahAmaMDaLa uparokata ane cAlatA javuM paDayuM. duSita havAnA jherathI mANasenuM svAthya prasaMge pracAramAM bhagavAna mahAvIrane sAmAnya mAnavI tarIke raja bhayamAM mukAtuM jAya che.kaNavane ziSya zakuntalAne duSyantane tyAM mUkavA karaze. gave tyAre, AjhAmamAM rahela e RSibALe kahyuM ke mANasethI A lekha vAMcIne mane ane keTalAye dharma premIbhAIone AMzcarya UbharAI jatuM A zahera Aga lAgelA ghara jevuM lAge che. TekiyA, thayuM che. cAvIsamAM tIrthakara bhagavAna mahAvIrane sAmAnya mAnavI nyU rka ke perisa joIne tene zuM thAya? vijJAne bhega - upabhoganAM kema kahevAya ! bhayaMkara apamAna thaze. prakIrNa noMdha ; Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-72 prabuddha jIvana 185 prazna gaMbhIra che. tamAro sApha sApha khulAse turata karaze.jI." gujarAtamAM zAsaka keMgresa " A bhAIne meM javAba lakhyo che, kAraNa temanI sAthe mAre kaeNjherAmAM AMtarika matabhedo caramakakSAe pahoMcyA che. sAro paricaya che. paNa A patra vAMcI mane Azcarya ane du:kha thayuM. pradeza kamiTInA pramukhanI cUMTaNI mATe maDAgAMTha paDI che. IndirA tyAra pachI munizIne lekha huM vAMcI gayA. temaNe lakhyuM che ke "kahe- gAMdhI dabANa karI jhINAbhAI darajInI pasaMdagI karAvaze ke banne vAta pragativAdIo ujavaNI karaze to aneka anartho thavAne saMbhava pakSane laDI levA deze te jovAnuM che. jhINAbhAIne bahumatIne Teko che, jevA ke bhagavAnane teo lokeAra puruSa tarIke nahi paNa sAmAnya che ema jaNAya che, paNa paTela - ghIyA jUthane virodha joradAra che. mAnavI tarIke rajU karaze. jenA siddhAMtone vikRta svarUpe rajU karaze, ATalo bhISaNa duSkALa che tyAre paNa keMgresanA AgevAne sattAnI mahAvIranA jIvanane vikRta svarUpe raju karaze" vagere. bIjuM ghaNuM sAThamArImAMthI chUTatA nathI. jhINAbhAI darajInAM nivedanamAM viveka lakhyuM che. pragativAdIe zuM karaze. tenI badhI kalpanA karI che. ane vyavahArabuddhine abhAva tarI Ave che. Ave samaye sarakArI mane Azcarya e thayuM ke AvuM koI lakhI zake che, ane tene vAMca- karmacArIonI haDatALa ravI paDI che. duSkALane sAmane karavA nAra mAne che. rASTrIya nirvANa samitimAM jainanA badhA phrikAnA yuddhane dhoraNe kAma karavAnI jarUra che tyAM taMtranI zithilatA vadhatI AgevAne che. temane bhagavAna pratye keI zraddhA-bhakita nathI, ane jAya che. aMte to prajAe ja sahana karavAnuM rahe che. jANe jaina dharmanA virodhIo hoya evI mAnyatA upara A kalpanA epala-17 doDe che. bhagavAnane sAmAnya mAnavI mAnatA hoya teo temane candra upara pahoMcavAne mAnavIne atyAre chelle prayoga thayA nirvANa mahotsava zA mATe Ujave? artho thavAne saMbhava che ema ane lagabhaga traNa divasa candra upara saMzodhana thaze. khUba vaijJAnika mAnI laI AvA mahAna avasaranA virodhathI du:kha thAya che. jene sAdhane sAthe epola-10 gayuM che. avakAzayAtrI uparAMta A rAmAjanuM je kadAca e durbhAgya haze ke rASTrIya ane AMtararASTrIya vakhate eka bhUstarazAstrI paNa joDAyA che. 10 varSanA gALAmAM A stare bhagavAna mahAvIra ane jaina dharmanA saMdeza pahoMcADavAnI taka yojanA upara amerikAe 25 abaja DaoNlara -- 200 abaja rUpimaLe che tyAre tenA virodha thAya. yAnuM kharca karyuM. vaijJAnika daSTie mahAna siddhi che. vizvanA avae hoI zake ke A utsavanI ujavaNInA prakAra vize mane gAhanamAM mANasanI buddhizakitae abhuta pragati karI kahevAya. bheda hoya. sau potAnI rIte UjavI zake che. paNa eka mAnyatA evI jaNAya che ke pote jene zakhrisaMmata mAnatA hoya te ja rIte thaI jJAnanI jijJAsA mAnavasvabhAvanuM aMga che. virATa brahmAMDanI jhAMkhI zake, bIjI koI rIte nahi. bIjI mAnyatA e paNa lAge che ke zAstronI karavA talasato mAnavI kAMIka AgaLa vadhyo. candrathI dura pahoMcavAnI jANakArI munione ja hoya che. vaLI vidrAna muniemAM paNa zAstra- zakita keLavI, candra uparathI je padArtho lAvyA che tethI vaijJAnika saMmata zuM gaNAya te vize matabheda hoya to pote je zAstrasaMmata anumAna kare che ke candranI racanA athavA utpatti jA abaja mAne che te ja sAcuM che evo Agraha rAkhe che. varSa pUrve thaI haze. sauthI mahatvanI bInA te e che ke A pRthvI 3. AdinAtha upAdhyuM ke De. nathamala TAMTiyA ke 3. hIrAlAla jene ane bIjA nevI vidrAnA, zAstro nathI jANatA athavA nathI sivAya haju sudhI kayAMya cetanazakita - jIva - hoya ema jaNAvyuM samajatA ema mAne che. nathI. A pRthvI A rIte apUrva che. AvI adbhuta cetanazakitanuM AvI jenI mAnyatAo hoya temanI sAthe vivAdamAM UtaravAne jatana karavA ane tenuM gaurava samajavA mANase zuM na karavuM joIe? badale namratApUrvaka ApaNI sUjhabUjha mujaba kAma karavuM e ja cImanalAla cakubhAI mArga rahe. aMtamAM munizrIe A mahAna prasaMga kevI rIte ujavAya saMgha samAcAra, te vize sUcane karyA che. temAMnA keTalAMka kharekhara AvakAradAyaka che. huM AzA rAkhuM chuM ke munizrI ane temanA matanA bIjA je saMdhanA lAIpha-membara hoya te temanI rIte paNa A prasaMga ujavaze. 134. zrI mehanalAla gulAbacaMda jhaverI-kalakattA thAko-cAka 135. zayacaMda korasI zAha thAkA-cAkanA valA mAIlanA vistAra mATe jamamu -kAzmIranuM sAputArA paryaTana rekhAMkanakAI cha aThavADiyAM chAMbhI gayuM. pariNAme pAkistAnanA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI saMghanA sabhyo ane temanA pa000 mAIlanA vistAromAM ApaNuM sainya rahyuM ane te vistAranA kabIjane mATe nAsika najIka paNa gujarAta rAjyamAM-dariyAnI sapATIthI lagabhaga 3500 phITanI UMcAIe -- Avela sAputArA 10 lAkha zaraNArthIo anizcita dazAmAM rahyA ane khetI karI nAmanA hIla sTezananuM jAnyuArI tA. 25 mI ne gusvAra rAtathI zanina zakayA. presiDanTa bhUtAnA parasparavirodhI nivedanee evI vAra, tA. 27 mInI rAta sudhInuM paryaTana goThavavAmAM AvyuM che. sthiti UbhI karI ke simalAkarIra jokhamAye. ApaNA taraphathI ' A paryaTanamAM joDAnAra bhAI-bahenene tA. 2pamI jAnyuArI guruvAre AroSa thato ke videzI sattAone hAtha che. thAka-caka rAkhavA rAtrinA 10-30 vAgye vikaToriyA TarminasathI UpaDatI bhusAvaLa ApaNe daDha hatA. chevaTe pAkistAne namatuM mUkayuM. A mATe tene pesenjaramAM nAsika laI javAmAM Avaze ane tyAMthI basamAM sAdhu tArA pahoMcADavAmAM Avaze. e ja rIte jAnyuArI tA. 27mI ne kAMIka bahAnuM ApavA ApaNe kAzmIra sarahade thoDI chUTachATa mUkI. zanivAre sAMjanA cAra vAgye sAputArAthI nIkaLIne nAsika thaIne aMte patyuM te sAruM thayuM. A badhI yAtanAo zA mATe? baMgalA ravivAra savAranA sADA pAMca vAgye muMbaI pAchA pharavAnuM raheze. dezane svIkRti ApavI ja paDaze ema presiDanTa bhUte bhArapUrvaka ' A pravAsamAM joDAnAra bhAI-bahene e vyakita dITha rUA. 90 kahe che chatAM cInanA dabANathI athavA te AMtarika vidanene kAraNe ane bAra varSathI nIcenA bALaka mATe rU. 70 bharavAnA raheze. svIkRti apAtI nathI. tethI 90 hajAra yuddhakedIone bojo ApaNe A paryaTana, vahelA te pahelA e dhoraNe 80 pravAsIe pUratuM ja mAthe rahyo che ane teo ane temanAM kuTumba sahana kare che. rAja- vicAravAmAM AvyuM che. tethI saMghanA je sabhyane A paryaTanamAM joDAvAnI dvArI kSetre pratiSThAnuM bhUta ane tene kAraNe haThAgrahathI prajAnI hADamArIne kaI vicAra karatuM nathI. ema lAge che ke bhUte kharekhara IcachA hoya temane saMghanA kAryAlayamAM jarUrI rakama satvara bharI javA banne dezo vacce zAnti Icche che chatAM lazkarI jamAvaTa vadhAratA vinati che. cImanalAla je. zAha rahe che. paNa ekaMdare have evuM jaNAya che ke simalAkarArane - subodhabhAI ema. zAha amala thaze. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 prabuddha jIvana tA 16-12-72 ? caherA ane mahArAnI vAta keTalAMka varSa pahelAM sAhityamAM keyala ane vasaMtanI, prema mahemAnane gALa devAnI prabaLa icchAne huM rokI rAkhyuM emAM saMyama ane rasanI vAta eTalI badhI AvatI ke eka divasa e viSaya che ke damana ? ke pachI daMbha che? raste cAlatAM cAlatAM caNA khAtAM majakane pAtra banI gayo. Aje sAhityamAM caherA ane maherAnI javAnI icchA chatAM e sAruM na dekhAya ema mAnI huM e icchA jatI karuM to e zuM kahevAya? sAdaDImAM gayA tyAre mRta vyakita vAtane eTale badhe atireka thA che ke e viSaya paNa thoDA vize ApaNe atyaMta kharAba abhiprAya hovA chatAM e abhiprAya vakhatamAM majAkano viSaya banI jAya to navAI nahi lAge. caherA jAhera na karIe emAM sabhyatA che ke daMbha che? ethIya AgaLa vadhIne ane mahArAnI vAta zarU thaI tyAre te e eka sUkSma vicAra e vyakita vize be sArA zabdo kahIe, enAM saMtAnone enI che ema manAtuM hatuM. paNa pachI te enI eTalI badhI atizayatA kheTa paDaze ema kahIe te emAM saMskAritA che ke daMbha che? jIva namAM evA asaMkhya prasaMge bane che jyAre sabhyatA ane daMbha thaI ke sAdhAraNa rIte rAdhAkRSNanAM gIto lakhanArA paNa vaTalAyA vaccenI bhedarekhA AMkavI kharekhara muzkela banI jAya. ane caherA ane mahArAnI mahephilamAM sAmela thaI gayA, bIjI vAta e che ke mANasa kadI pUrNapaNe daMbhamukata ' A lekhakone e kahevAnuM hoya che ke Ajane manuSya thaI zake ema lAgatuM nathI. vadhumAM vadhu AkhAbelo mANasa paNa svAbhAvika jIvana jIvate nathI, kRtrima jIvana jIve che; e potAnI pitAnI priyatamA samakSa kayAreka daMbha karyA vinA nahi rahyo hoya. sAcI lAgaNI vyakata karatA nathI, daMbha kare che; e je kharekhara e icche te paNa tene gALa nahi daI zakatA hoya. e tamAma pADeche tevo hovAne badale koIkanuM mahoruM paherIne banAvaTI svarUpa zIone emane vizene pitAne mata khecAkhe nahi kahI dhAraNa kare che. Ama kahIne e lekhako jANe ke manuSyane koI paNa zakato hoya. e zeTha haze te nekarane ane nekara haze to zeThane prakAranA bhaya vinA, damana vinA, daMbha vinA potAnA asala pitAnA mananI vAta saMbhaLAvI detAM acakAto haze. ApaNe pati svabhAva pramANe vartavAnI, pote jevA hoya tevA jagata samakSa ke patnI, saMtAne, kuTuMbIo, pADozIo, sagAMvahAlAM, uparIe ke 2ja thavAnI, paitAne je lAge te kahI devAnI ADakatarI zikhAmaNa hAtha nIcenA mANase. mitre, oLakhItAo ke sAva ajANyAe Ape che. sAthe paNa ApaNI icchA mujaba vartI zakatA nathI ke ApaNA sAhityaciMtananA ItihAsamAM vyakitalakSitA ane samAja- manamAM emane vize Avelo vicAra emanA moM upara kahI zakatA lakSitA e baMnenA yuga AvyA kare che. gAMdhIvAda ane mAkarsa- nathI. gADImAM ApaNI bAjumAM beThele mANasa game te beDoLa vAdanA prabhAvane yuga samAjalakSI hato. 'vyakita maTIne banuM hoya te paNa e vAta tene kahevAnI icchA ApaNe dabAvavI ja vizvamAnavI' evI umAzaMkara jozInI ukita e samAjalakSI kavinI paDe che. ukita che. AjanA yuga ghaNe aMze vyakitalakSI yuga che. emAM paNa mAro mukhya muddo te e che ke taddana daMbhamukata vartana, samAjane daMbhI gaNavAmAM Ave che. vyakitanI svAbhAvikatAnuM samA- AvaraNamukata jAtapradarzana jarUrI paNa nathI ane yogya paNa jane vyavahAra damana kare che ane vyakitane daMbharUpI mahoruM pahe- . nathI. harbarTa spensare eka pustakanA prAraMbhamAM kahyuM che ke mANarAravAnI pharaja pADe che ema paNa kahevAmAM Ave che. AjanA samAje jAte kapaDAM paheravAnI zarUAta TADhatApathI bacavA nahi paNa suMdaratA evI paristhiti pedA karI che ke vyakitanuM hAsya kRtrima banyuM che, mATe karI hatI. mane A vAta mAnavA jevI lAge che. mANasane rudana parANe ANeluM banyuM che, enAM prazastivacane jUThANAM che, cheka prAraMbhakALathI koIka AvaraNathI potAnI jAta DhAMkavAnI, pAte eno saMskAritAno dekhAva kevaLa DoLa che: TUMkamAM Ajane saMskArI che te karatAM sArA dekhAvAnI icchA hoya ema dekhAya che. emAM gaNAte manuSya daMbhI che. hetu jIvananA AnaMdamAM vRddhi karavAnuM che. jema potAnA zarIra mAre A lekhamAM eTaluM ja kahevuM che ke manuSya saMskRtinA upara tema pitAnI vANI upara, petAnA vartana upara, potAnI icchA prAMgaNamAM praveza karyo tyArathI ja eNe daMbhane svIkAra karyo che. upara paNa AvaraNa mUkIne aMte to mANasa sAmUhika jIvanane bIjI rIte karyuM te saMskRtine pAyo ja daMbha che. bIjI vAta e AnaMda vadhAravAnuM ja kAma kare che. tamAre tyAM AvelAM koI bahenanA che ke mANasa game eTaluM icche te saMpUrNa daMbhamukata thaI zake hAthamAM ramatA bALakane tame suMdara kahyuM ane e bahenane AnaMda ema nathI. ane trIjI vAta e ke saMpUrNa daMbhamukata thavuM e vadhyo. patnIne sAIkala para ke skuTara para besADI pharavA nIkaLelA Avazyaka paNa nathI ane megya paNa nathI. kharI rIte jagatane koI saMbaMdhIne ApaNe kahyuM ke jIvanano AnaMda to bhAI tame ja koI manuSya daMbhamukata nathI ane pazu paNa daMbhamukata haze ke kema mANe che ane e bhAInuM mukha malakI gayuM. te vize mane zaMkA che. A badhA vartana daramiyAna ApaNe koIka mahoruM paNa caDAvyuM itihAsa ane samAjazAstra to saMskRti ke sabhyatAne prAraMbha hoya che. dara vakhate ApaNe je kahIe e mAnatA nathI paNa hotA. amuka vyavasthita samAjaracanA sAthe thayo ema gaNatAM haze paNa paNa mahAruM che eTalA mATe ja ApaNuM vartana kheTuM che ema mAnasAva tAttvika arthamAM to saMskRtine prAraMbha be mANasa vaccenA vAnI mane jarUra nathI lAgatI. jIvananI kalA zIkhavanArAM je DhagalAvyavahAra sAthe ja zarU thaI gayuM gaNAya. jaMgalImAM jaMgalI prANa- baMdha pustako jagatamAM pragaTa thayAM che te badhAM koIka prakAranuM mahoruM sane paNa potAnA vartanamAM koIka nahi ne koIka niyamana mUkayA paheravAnI ja vAta zIkhave che. DeIla kArnegInuM "hAu Tu vina phUDjha vinA nahi cAlatuM hoya. icchAe ke anicchAe ene vadhAre enDa Inphalyuenjha pIpala" ApaNA dezamAM vadhAre jANItuM che. jorAvara mANasane namanuM ApavuM paDatuM haze, TeLInA saradAra sAthe emAM paNa je mukhya salAha che ene artha mahoruM paheravAnA amuka rIte vartavuM paDatuM haze, TeLIe UbhI karelI rItarasama ja che. koIne AmAM satyane savAla rahele dekhAze. paNa mArAM pALavI paDatI haze. bhaya, prema, zista evAM evAM kAraNethI potAnI vinAne cahero ja satya che ke mahorA sahitane cahero te ja mANaicchA, pitAno mata, sAmA mANasa vizene pitAne abhiprAya sane kharo cahero che te koNa nakkI karI zakaze? vastravihIna kAyA dabAvavAM paDatAM haze. jaMgalI mANasanI vAta te bAjue rahI, satya che ke vastrathI AcchAdita kAyA satya che e kahevAnuM zakaya che. jaMgalI pazu paNa hamezAM potAnI icchA pramANe vartI zakatuM nahi ' kharuM? mANasane mANasa tarIke vicAra karIe chIe tyAre anAcchAdita heya. e paNa bhaya ane premane pariNAme potAnI icchAne dAba mANasane vicAra karIe chIe ke vastrAcchAdita mANasane? evI ja haze. kahevAnuM e che ke kevaLa svecchAe, kevaLa potAnA manane ja rIte manamAM AvyuM che ane manamAM Ave te rIte belI nAkhanAre adhIna rahIne vartavAnuM koIne paNa mATe zakya nathI. ja satya bole che ke sabhyatAnuM mahoruM paheranAra paNa tAttvika rIte mANasa jyAre potAnI icchAne dabAvIne judI rIte varte satya bole che e vicAravA jevo prazna che. mane te mArA vinAnA tyAre judA judA saMjoge pramANe e vartanane saMyama, damana, daMbha mAnavacaherAnI khAsa kazI mahattA nathI lAgatI. mAruM enI evAM judAM judAM nAma ApavAmAM Ave che. mAre tyAM AvelA mAnavatAne ja aMza che. yazavaMta dezI Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12 72 prabuddha jIvana sArasvata sureza joSI H rAmaya pasAra karavA khAtara je mANasa sAhityane na vAMcata hoya e mANasa zrI sureza joSIne jANatA ja hAya, raNajitarAma suvarNacaMdrakane sureza joSI pAse pahoMcatA pahelAM vacce vacce ThIka ThIka sahana karavuM paDakhuM hatuM. paNa Akhare khuda caMdrakane have saMteSa thaze ke hAza, aMte huM pharI pAchA yogya adhikArI vyakita pAse pahoMcyo. sureza joSI ApaNA leAkapriya lekhaka nathI e ApaNA sAhityanuM sadbhAgya che. keTalAka lekhako lekonA nahIM paNa sAhityakAronA lekhaka hoya che. laikapriya zaradabaSNue eka vakhata sAmAnya janatAne kahyuM hatuM ke huM tamAre mATe lakhuM chuM, paNa TAgera mAre mATe lakhe che. dekhata kIti raLavAnI apekSA rAkhatA ane Publicityne Fame mAnI AtmavaMcanAmAM rata rahelA ApaNA juvAna lekhakee eTaluM te samajavuM joIe ke sureza joSInI sAhityasiddhinI pAchaLa pustakonA ane jIvananA abhyAnuM tapa vasyuM che. sureza joSInA AMtarapuruSamAM ravIndranAtha jevA kavi palAMThI vALIne beThA che, pUrva ane pazcimanI uttama kRtionuM parizIlana emanA zarIramAM lehI thaIne vahe che. gujarAtI sAhityamAM navI kSitijanA ughADa sureza joSIthI thayo ema kahevAmAM atizayokita nathI. gujarAtI TUMkI vArtAnI vAta emanA nAma vinA thaI zake ema nathI. gujarAtI vArtAne emaNe mAtra vaLAMka Apyo che eTaluM ja nahIM paNa emaNe ApaNane A klAsvarUpa vize rAtata jAgRta rAkhyA che, 'eka bhUlA paDelA romAnTika kavinuM du:svapna'e kRti ApaNA kAvyasAhityanI Major Poem che. emanI abhivyakitanI kalA mATe emAMnI theDIka ja paMkitae utAruM chuM: "bArAkhaDInA khoDA vyaMjanonI jema athaDAtA A loko sigAreTanA dhoLA kAgaLanAM pAMdaDAMvALuM jhADa enA para cAvI ApelA elArma kalAkanAM paMkhI enI chAyAmAM be khATA sikkA jevA sarakhA premI thiyeTaronI niyAna lAITanA kAmuka ghoMghATa gaMdI aphavAonI jema prasarato pavana vArAMganAnA melA darpaNa jevI nadI jAherakhabaranA posTara jevuM coMTADeluM AkAza sAta laMgaDA ghoDAne zodhato sUraja bhUvAnI DAkalInA phikkA paDaghA jevA candra muNAla, mRNAla A badhAmAM karyAM che tuM? sAMbhaLe che mAro avAja ?" sureza joSIe mAtra vArtA ke kavitAne kSetre ja pradAna nathI karyuM. emaNe badhA ja cAlu cIlAone avagaNIne 'chinnapatra' jevI navalakathA dvArA eka navI keDI pADI che. paraMparAnA pravAhane AgaLa vadhAravAmAM sureza joSIne rasa che kharo, paNa enuM punarAvartana karavAnI emane jarI sUga che ane eTale ja emanAmAM sAcA arthamAM sanAtana AdhunikatAne Avi SkAra thayA che. koIke kahyuM che ke The writer is someone who has nothing to say. 'janAntike' ane 'Idama sarvam'nuM gagha vAMcIne paritRpta thaI jaIe evuM che. Nothing to saynI lIlA A sarjaka evI sarasa rIte ajamAvI che ke ApaNe vAMcIne manemana ema kahI UThIe "You Said it." zabdaramata jevuM na lAge te ema kahuM ke huM emanuM Prose vAMcuM chuM tyAre pelA Pne te lepa ja thAya che. mAtra rahe che--Rose. vivecanane kSetre sureza joSInuM arpaNa eTaluM badhuM vyApaka ane UMDuM che ke enI samRddhine kayAsa bahu ochAne Aje AvI zake. sAhityanI sRSTimAM sureza joSI mAtra eka Influence nathI paNa Climate che. emanuM pustaka 'gujarAtI kavitAno AsvAda' kRtiniSTha vivecananI dizAmAM eka atyaMta mahattvanuM arpaNa che. kavitA vize raMgIna papeTA jevAM vidhAna uDADavAnuM uDAupaNuM ApaNane na pesAya. ane mAtra sAmAnya vidhAna karIne AMkha vinAnA valAkano lakhIe enA karatAM eka ja kRtine jhINavaTathI tapAsIe emAM kRtinuM ane vivecananuM baheALuM gaurava che e vAta para sureza joSIe rahIrahIne ApaNuM dhyAna doryuM che ane dhaMdhAdArI vivecakone Dha DhALyA che. 'kiMcita ', 'kAvya carcA' ane 'katheApakathana mAtra vAMcI javAnA nahIM paNa vAgoLavA mATenA vivecanagraMtha che. sureza joSIne jyAre raNajitarAma suvarNacaMdraka maLyo e vAta jANI tyAre koNa jANe kema paNa beeka varSa pahelAMne eka prasaMga yAda AvI gayo. tAjamahAla hoTelamAM hiMdI bhASAnA suprasiddha kavi dinakaranuM sanmAna hatuM. emanA sanmAnanA javAbamAM emaNe prathama vAta e kahI: "ke Aje jyAre mane AvA sanmAnanI khAsa koI jarUra nathI tyAre tame mAruM bahumAna karo che. hA, eka vakhata evA hatA ke jyAre mAru koIe sanmAna karyuM hota te kadAca mane protsAhana maLyuM hota." 187 sureza joSIne AvA koI protsAhananI jarUra hatI ke nahIM e te khabara nathI, paNa pete Organised applausethI cetatA rahyA che. emaNe ja kahyuM che: "bALapaNamAM sItAphaLane pAkavA mATe kayAMka saMtADatA tema nAmane have pAkavA mATe kayAMka saMtADI devAnA divaso AvyA che." sureza joSI peAtAnA nAmane have game teTaluM saMtADI rAkhe te paNa have khuda kIrti emanI pAchaLa pAchaLa Avaze, kAraNa ke emaNe kItanI pAchaLa AMdhaLI doTa nathI mUkI, sureza joSImAM vaselA kalAkArane praNAma karuM chuM ane emane hArdika abhinaMdana ApuM chuM. sureza dalAla kSaNajharukhe phANa - jharukhe anaMta jhUke, DokAya asIma sIme; sAva jhINA mArA kaMThamAMye hira raNake dhIme dhIme ! kAyane mAnI sAva nakAmI cahuM thavA jayAM dUra, tyAMya harinA padasaMcAre dhabake nAnuM ura ! verAna AvA jagamAM lAge jIvavuM sAva asAra, tyAMya A sUkAM khetamAM e to varasAve. jaladhAra ! jagatamAMya na mAya evI che virATa enI kAya, tAye harivara mAharo kayAMthI kaNakaNeya lahAya?! --gItA parIkha Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 prabuddha jIvana tA. 16-12-7ra. mahAyogI zrI araviMda << * |gata paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM prA. uSAbahena mahetAe 'mahAgI zrI araviMda' vize ApeluM vyAkhyAna ahIM pragaTa karavAmAM AvyuM che.] bhAratanI puNyabhUmimAM sadIothI saMtonI paraMparA cAlI Ave che." AvI ukta rASTrabhAvanAthI prerAI emaNe baMgabhaMga AMdolanamAM che. e ja pramANe dezanA aneka potA putrae mAbhemanI mukita sakriya bhAga lIdho ane AMdolananuM saphaLa mArgadarzana karI e kAje AtmabalidAna ApI zaurya ane dezapremanI amara gAthA sarjI ugravAdI daLanA pratiSThita netA banyA. che. paNa sAdhAraNa rIte saMta svAtaMtryavIra nathI hotA ane svAtaMtrya- emanA 'vaMdemAtarama" patrathI dezamAM khAsa karIne baMgALamAM vIra saMta nathI hotA. maharSi araviMdamAM samanvaya thayo hato. saMta navacetanane saMcAra thayo. zrI araviMda potAnA bhAI bArIndra, svAmI vivekAnaMdanA bhAI bhUpendra ane bIjA krAMtikArIone sahAya karatA. ane svAtaMtryavIrana, pUrva ane pazcimanI saMskRtinAM zreSTha tattvone, 1908nA eprilamAM kaThora nyAyAdhIza kiMgsapharDa para baMba pheMkAyo. rASTraprema ane vizvapremane. krodhAvezamAM AvI sarakAre kAMtikArIo, lekhaka, saMpAdaka vagerenI - romA rolAMnA zabdomAM bhAratIya vicArakonA samrATasamAM maharSi dharapakaDa karI. zrI araviMda para paNa kesa calAvavAmAM AvyuM. zrI araviMdane janma 15 ogasTa, 1872nA zubha dine baMgALanA aravide kahyuM, "meM mArA dezabAMdha AgaLa svAtaMtryaprAptinuM konanagaranA eka samRddha parivAramAM thayo. pitA kaNadhana pAzcAtya beya 2ja karyuM e kAma je kAyadA viruddha hoya te mArA upara mUkavAmAM sabhyatAnA pUrA bhakata. eTale e araviMda sAta varSanA thayA na thayA Avelo Aropa mane mAnya che." dezabaMdhu cittaraMjana dAse emanA tyAM emane IgleMDa laI gayA ane vUivo nAmanA pAdarIne tyAM bacAvamAM kahyuM, "je AropI tarIke Ubho che e phakata A nyAyarAkhyA. A parivAramAM rahI araviMda bAIbala saMbaMdhI sAhityanuM maMdiramAM nahi paNa jagatanA nyAyamaMdiramAM Ubhe che. eka samaya tema ja mahAna aMgreja kavio aMge UMDuM adhyayana karyuM. 1885mAM evo Avaze ke jayAre sAruM vizva svAtaMtryanA A zAhIra sAme, e kAMDananI satahAla zALAmAM gayA. ahIM thoDA ja samayamAM emaNe rASTradharmanA praNetA sAme, mAnavajAtinA kalyANakartA sAme natamastaka grIka ane leTina bhASAo upara prabhutva meLavyuM. pAchaLathI kiMgsa banI enAM prazastigAna gAze, enuM puNyasmaraNa karaze ane enI kaoNlejamAM leTina bhASAmAM padaracanA karavA mATenA lagabhaga badhA divya-vANI A dezamAM nahi paNa sArAye vizvanA aNue aNumAM puraskAro emane maLyA. pitAnA Agrahane vaza thaI 1890mAM e guMjI UThaze." sarakArI nokarI mATenI kaparI parIkSA AI. sI. esa.mAM sArI rIte alIpura kArAgRhamAM zrI araviMdane AdhyAtmika daSTikoNa vadhu pAsa thayA. paNa paradezI sarakAranA nekara banavuM emane kema ? tIvra banyo. emaNe jelamAM gItAnuM gahana adhyayana karyuM ane emapaNa badhI lekhita parIkSAmAM pAsa thayA pachI nokarI levAnuM TALavuM. zI rIte? A mATe zrI araviMde eka sarasa tarakIba zodhI kADhI. e nAmAM sAdhanA mATenuM sAmarthya AvyuM. emane jelanI dIvAlamAM mATenI ghoDesavArInI parIkSAmAM e beThA ja nahi ane pote ja ane koTaDInI AjubAjunAM vRkSomAM sarvatra vAsudevanAM darzana thatAM. pitAnI jAtane sarakArI nokarI mATe ayogya TheravI. Ama emane jelanI kALI koTaDImAM sAkSAtkAra thayo ane e akhaMDaIgleMDamAM zrI araviMda IDiyA majalisanA tema ja 'kamala bhAve vasI rahyA. ane kaTAra' nAmaka eka gupta krAMtikArI daLanA sabhya banyA. jelamAMthI chUTayA pachI zrI araviMde thoDo samaya caMdranagaramAM "1893mAM hiMda pAchA pharyA bAda zrI aravide vaDodarA rAjayamAM gALyo. tyAMthI 'karmayogI' ane "dharma' sAptAhiko dvArA potAnA nokarI svIkArI. thaDe samaya vaDodarAnarezanA maMtrI tarIke kAma karyuM vicAronA ane dharmanA-bhAratanA ciraMtana saMdezane prasAra karavA ane thoDo samaya vaDodarAnI kaoNlejamAM adhyApaka tarIke. A samaya lAgyA. thoDo vakhata tyAM rahI, eprila, 1910mAM emaNe poMDicerI daramyAna emaNe "IMduprakAzamAM 'janAne badale navA dIvA' nAmanI pratye mahAprayANa karyuM. zarUAtanA cha mahinA e zaMkara ceTTIne tyAM lekhamALA lakhI jemAM dezaprema, svAvalaMbana, cAritrya ane niSThAnuM rahyA. e pachI AchImamAM gayA. tyAM Arthika taMgIne kAraNe zarUAtanA hatva samajAvyuM ane mavALAnI AkarI TIkA karI. A lekhamALAe divaro ghaNA kaThaNa gayA. koIka koIka vakhata te emanI pario cAraghaNI cakacAra jagAvI. emane emanI TIkA saheja haLavI karavAnuM ATha AnA paNa na hoya. temAM vaLI keTalAka dezadrohIe emane kahevAmAM AvyuM tyArathI emane e mATeno utsAha osarI gayo. sarakArI amaladArone sepavAnI peravImAM rahetA. koIke emane ajIyoga mATenI pazcAdabhUmikA paNa emanA vaDedarAnA nivAsa riyA javAnuM sUcavyuM paNa zrI araviMda acaLa rahyA. paMDicerImAM daramyAna taiyAra thaI. prANAyAmane pahelo pATha e narmadAtaTa para sthira thayA. AvelA cAMdodanA gaMgAnAtha maThamAM zIkhyA. e pachI yogI viSNu bhAskara lele pAse emaNe yogAbhyAsa zarU karyo. 1914mAM eka pala yugala phrAnTAthI zrI araviMdanA darzane AvyuM. zrImatI pa la jeo nAnapaNathI citana ane dhyAnamAM magna 1985mAM baMgabhaMganuM AMdolana zarU thatAM zrI araviMdanA jIvane rahetAM emaNe zrI araviMdane jotAM sadguru maLyAne tapa anubhavyo. navo vaLAMka lIdho. 30 ogasTe pitAnAM patnI mRNAlinIne emaNe emaNe zrI araviMdanAM caraNomAM samarpaNa karyuM ane dhIme dhIme e lakhyuM, "mArAmAM traNa prakAranuM pAgalapaNuM che... mAre daDha vizvAsa mIrA pAMla maTI araviMda AzramanAM adhiSThAtrI, bhakatone mukita mArge che ke bhagavAne mANasane je kAMI guNa, pratibhA, ucca saMskAre, vidyA doratAM AzramanAM mAtAjI" banyAM. poMDicerImAM zrI araviMde mahAnA. yogasAdhanA ane sAhityanI upAsanAmAM jIvana vyatIta karyuM. 15 ane dhana ApyuM che te badhuM bhagavAnanuM ja che. huM je badhuM ja mAre DiseMbara, 1950nA divase, 24 naveMbara, 1926 e thayeluM atimATe, mArA sukha mATe, mArA bhegavilAsa mATe vAparI nAkhuM manarAnuM pRthvI paranuM avataraNa sthira thAya e mATe pitAnA dehanI te huM cora banuM. Ahuti ApI. mahAyogI araviMde mahAsamAdhi lIdhI. "bIjuM pAgalapaNuM hamaNAM ja vaLagyuM che. e che koI paNa rIte bhagavAnane sAkSAtkAra karavo... trIjuM pAgalapaNuM A che: mAnavanAM jJAna ane zakitanAM vikAsanI traNa mahattvanI avasthAe sAmAnya loko svadezane eka jaDa padArtha, amuka medAne, khetaro, eTale (1) zarIrapradhAna prANaniyaMtrita sAmAnya avasthA, (2) vane, parvata ane nadIone banele eka samUha samaje che. buddhipradhAna unnatipaMthI madhyama avasthA ane (3) AtmapradhAna paNa huM svadezane mAtArUpe jouM , tenI bhakita karuM chuM, pUjA karuM zreSTha pariNata avasthA. chuM... huM jANuM chuM ke A patita dezane uddhAra karavAnuM baLa mArAmAM prathama avasthAmAM manuSya kAma ane arthane dAsa hoya che ane che. zArIrika baLa nahi paNa jJAnanuM baLa, kSAtrateja e ja kaMI e sAmAnya bhAva ane sahaja preraNAthI saMcAlita thAya che. bIjI ekamAtra teja nathI. brahmateja paNa che. e teja jJAna upara pratiSThita eTale buddhipradhAna avasthAmAM manuSya kAma ane arthane buddhi dvArA Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-72 prabuddha jIvana 189 niyaMtrita karavAnA prayatna kare che, sArAsArano vicAra karavAne, samAjadharma samajavAne ughata bane che. AtmapradhAna vyakita pAtAnI saghaLI gati ane pravRttine bhagavAnane meLavavA pAchaLa, IzvarasAkSAtkAra karavA mATe vApare che. gItAmAM, iMdriyANi parApyAhuH indriyebhyaH paraM mana: manasastu parA buddhi ryo buddheH paratastu sa: A zloka dvArA iMdriya ane AtmA vacce je saMbaMdha batAvavAmAM Avyo che jeno bhAvArtha che ke IMdriya nimna stare che. emanAthI para mana, manathI para buddhi ane buddhithI para AtmA e zrI araviMdanA darzanane anurUpa che. ' sAdhAraNa rIte e prazna udbhave ke mudra mAnavI prabhunAM darzana karI zake kharo ? zrI avide aneka dalIla dvArA e sAbita karyuM che ke prabhune AvirbhAva mAnavajIvana mATe Avazyaka che. anivArya che. hegala, spensara, nijo jevA aneka pAzcAtya vicArakonI mAphaka zrI araviMda utkrAnti (Evolution) nA siddhAnAmAM mAne che. paNa e mAnavIne ukrAntinuM chelluM sopAna nathI mAnatA. emane mATe divya athavA atimanasa cetanAnuM mAnavabhUmikA para avataraNa e eka siddha hakIkata che. sAdhanAnI eka bhUmikA che. mAnavI potAnI yogazakita vaDe A avataraNamAM sahAyaka banI zake che. je rIte ApaNe bhautika stara para vaijJAnika kSetre pragati karI che e ja rIte AvyAMtmika stara para paNa pragati karI zakIe chIe. AthI ja, zrI araviMdanA. darzanamAM manuSyanA divya prati ArohAga ane divyanuM A jagatamAM avataraNa banene mahimA gAvAmAM Avyo che ane ethI ja e sAdhanApatha para prayANa karanAra sarvane AtmavizvAsathI AgaLa vadhI apUrNatAomAMthI pUrNa tarapha pragati karavAnI preraNA Ape che. pUrNatvane pAmavA mATe, prabhunuM darzana karavA mATe sarvasAmAnya e koI jAduI kImiye nathI, kAraNa vaijJAniko bhale dUradUranA sitArAe dekhI zakAya evuM dUrabIna banAvavAne samartha thayA hoya paNa haju koI paNa vaijJAnika je dekhAya che enI pAra je dekhanAra che ene jovA mATenuM dUrabIna banAvI zakayo nathI ane banAvI zakaze paNa nahi. badhAne ja kAma lAge evA kAca kadIye taiyAra thaI ja na zake. sau koIe pote potAnI jarUra pramANe, pitAnI ruci pramANe dekhanArAne dekhavAnuM dUrabIna taiyAra karavAnuM che. chatAMye A dUrabIna meLavavAmAM saphaLa thaIe eTalA mATe traNa sAdhana tapa, prajJA ane premane-zrI araviMda ullekha karI emanuM sAmaMjasya sAdhavAnuM sUcave che. emanA mate jJAna vinA AtyaMtika athavA saMpUrNa prema ke bhakita zakya nathI. $zIna vinAne prema aMdha- kAMddhAmAM pariName, jyAre prema vinAnuM jJAna zuSka banI javAno bhaya rahe. jema jJAnamAM vRddhi thAya tema premamAM paNa vRddhi thAya. AvA pUrNa ane nirapekSa premamAMthI samarpaNanI bhAvanA jAge che, sarva prakArane ahaMkAra dUra thAya che. ahaMkAra ane enA prakAra vize spaSTatA karatAM zrI araviMda kahe che ke ahaMkAra traNa prakAranA hoya che; sAttvika, rAjasika ane tAmasika. sAttvika ahaMkAra zanipradhAna ane sukhapradhAna che. mane jJAna thAya che, mane AnaMda thAya che. vagere bhAve sAttvika ahaMkAranAM ghotaka che, rAjasika ahaMkAra karmapradhAna che, jayAre tAmasika ahaMkAra ajJAnapUrNa ane apravRttijanaka che. A traNe prakAranA ahaMkAra para vijaya meLavavA mATe manuSya guNAtIta, namra, sahiSNu ane kSamAzIla banavuM rahyAM. Ama zrI araviMdanI sAdhanA akarmagya banavAnuM athavA samAjanI upekSA karavAnuM nahi paNa mAnavajAtane cAhavAnuM, enI rovA karavAnuM zIkhave che. paNa ahIM e yAda rAkhavuM ghaTe ke zrI araviMda samAjane svIkAre che, samAjanA dAsatvane nahi. e mAne che ke samAja manuSyane mATe racAya che, manuSya samAja mATe nahi, kAraNa, manuSya samAjane nahi, bhagavAnano ja che. Ama samAja eka sAdhana ke nimitta mAtra che. sAdhya ke udezya nahi. prAkRta mAnavasamAjanA traNa mukhya prakAra gaNAvatAM zrI aravida kahe che ke pahelA prakAranA samAja kuzaLa kArIgaroe banAvelA eka ratha jevo che. jenuM aMgeaMga jhagajhagI rahyuM che, e jJAnapUrvaka AgaLa gati karI rahyo che. paraMtu e je ucca sthAna para bhagavAna birAjamAna che tyAM javAnI zakita dharAvatA nathI. e ucca pradezanI taLeTImAM ja aTakI jAya che. ApaNe je ucca pradezamAM pahoMcI parama tattvanI prApti karavI hoya te rathamAMthI utarI pagapALAM ja javuM paDaze eTale ke sAttvika ahaMkArane chADI IzvaracaraNe sarva samarpaNa karavuM paDaze. Ama visvarUpa prabhunI sevAnuM dRSTibiMdu apanAvIne ApaNe AgaLa vadhIzuM to virATa jIvananA ghaNA muzkela prazna paNa saraLa banavA saMbhava che. mAnavasamAjanA bIjA prakArane zrI araviMda ghorI rastA para dhULanA goTegoTA uDADI pUravegamAM deDatI moTaragADInI upamA ApI kahe che ke, jema moTaragADI rUAbabhera cAle che kharI paNa enI samakSa koI spaSTa lakSya nathI hotuM tema AjanA pazcima samAja jevA samAjo samakSa paNa koI dhyeya na hovAthI e dvArA prabhuprApti thatI nathI. trIjA prakAranA samAjane e, jenA ghaNAkharA bhAge tUTI gayA che ane je sadIo jUnI paraMparAmAM koI paNa jAtane pheraphAra karavAne taiyAra nathI evA dUbaLA baLado dvArA kheMcAtA jarIpurANA baLadagADAnI upamA ApIne kahe che ke tAmasika ahaMkArathI pUrNa evA A vAhanamAM besIne paNa vAsudevanAM darzana na thaI zake. Ama zrI araviMdanI kalpanAne Adarza samAja eTale samaSTinA aMtarAtmA bhagavAnanuM vAhana athavA ekatA, svAdhInatA, jJAna ane zakita e cAra samartha cakro upara cAlato jaganAthane ratha. rAjakIya cintana kAkA vinA AvA Adarza samAjanA nirmANa mATe svataMtratA ati Avazyaka che. zrI araviMdanA matAnusAra svataMtratA vinA unnati asaMbhava che. dAsatva manuSyanI zakitane harI le che e vAta samajAvatAM zrI araviMda kahe che: "jo dAsatva ja svIkAravuM hoya te bhagavAnanuM svIkAro, kAraNa e dAsatvamAM mAdhurya che, unnati che ane enuM carama pariNAma che parama AnaMda. baMdhanamAM paNa mukita ane bAdhAhIna svAdhInatA." zrI araviMda bhAratanI mahAnatA, gutA ane sAmarmamAM UMDI zraddhA dharAvatA hatA. eTale bhAratanI parAdhInatA emane kAMTAnI mAphaka sAlatI hatI. emaNe bhAratamAtAnI mukita mATe rASTravAda para bhAra mUkayo. emane mana rASTrabhAva deza para pratiSThita hoya che, ane deza ane mAtA e bannemAM emaNe koI bheda je nahi. bhAratamAtA e ja emanI ArAdhyadevI ane vaMdemAtarama emane maMtra hato. Ama emane rASTravAda dhArmika bhAvanAthI otaprota thayele hate. rASTravAda vizenA pitAnA maMtavyane samajAvatAM e kahe che: "rASTravAda e mAtra rAjanaitika kAryakrama nathI. e te eka dharma che, je Izvara pAsethI Avyo che. ApaNe sau IzvarIya aMzanAM sAdhana chIe eTale ApaNe dhArmika daSTithI ja rASTravAdane mUlavo rahyo. rASTrIyatAne ApaNe dabAvI na zakIe. e te IzvarI zakitanI sahAyatAthI vRddhi pAme che. rASTrIyatA athavA rASTravAda ajara-amara che. e koI mAnavIya vastu nahi paNa pratyakSa Izvara ja che. ane Izvarane nathI mArI zakAto ke nathI jelamAM pUrI zakAto" Ama zrI araviMde janasAdhAraNane rASTravAdanuM AdhyAtmika svarUpa samajAvI ene eka utkRSTa dharAtala para pratiSThita karyo. rASTravAdane dhArmika svarUpa ApavA chatAM paNa zrI araviMdane aMtima Adarza te mAnavaekatAne ja hatuM. eTale ke emane rASTravAda saMkucita nahi paNa vistRta ane mAnavatAvAdI hato. AthI ja e eka vizvarAjya ane dAsatvanI bhAvanAne rasadaMtara abhAva hoya evA svataMtra rASTronA saMghanAM svapno sevatA hatA eTaluM ja nahi paNa e svapna bhaviSyamAM jarUra sAkAra thaze evI acaLa zraddhA dharAvatA hatA. AvA A vizvasaMdhamAM mAnavaprANI - ene potAnAM sthAna, jAti, saMskRti, Arthika suvidhA Adi anusAra alaga jUtha banAvavAne adhikAra jarUra haze paraMtu AvA svataMtra samUha petAnA svArtha khAtara nahi paNa samagra mAnavajAtinA kalyANa arthe ja kAma karatA haze. AMtararASTrIyatA athavA mAnava ekatAnA AdarzanI siddhi mATe duniyAnAM sarva rASTraNe svataMtra hoya e jarUrI che. eTale bhAratanI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 prabuddha jIvana gulAmInI jaMjIro teADavA mATe zrI araviMda kaTibaddha banyA ane e mATe eka khAsa kAryakramanI rUparekhA ghaDI. emaNe aMgrejI zAsanane sAmrAjyavAdI, svArthI ane zASaNavAdI lekhAvI enI upara ghaNA ugra prahAro karyA. e ja pramANe emaNe kaoNMgresa saMsthAnI mavALAe apanAvelI yAcanApaddhatinI ane enI netAgIrInI paNa kaTu AlAcanA karI. paNa emanA prahAro prahAra karavA khAtara nahi, dezane paravazatAmAMthI bahAra kADhI svAdhIna banAvavA mATe ja hatA. A mATe emaNe kaoNMgresane zramajIvIonuM mahattva svIkArI emanI jAgRti mATe prayAsa karavAnuM sUcavyuM, dezanA navayuvakone rASTrIya zikSaNa laI hiMdanuM gaurava vadhAravAnI zIkha ApI, dezavAsIone svadezIvrata apanAvI svAvalaMbI banI svAbhimAnathI jIvavAno saMdeza Apyo, ane lokone baMdhAraNIya paddhatine badale niSkriya pratirodha (Passive Resistance)nI paddhati apanAvavAnI salAha ApI. A paddhatimAM svadezInA pracAra, videzI mAla tathA sarakArI nyAyAlaye| ane zALAnA bahiSkAra tathA sarakArane sahAya karavAvALA lokonA sAmAjika bahiSkAra, rASTrIya zikSAnA prasAra vagere kAryakramAnA samAveza thatA hatA. zrI araviMda gAMdhIjInI mAphaka pratikAra mATe ahiMsAnA Agraha na rAkhatA. gItAnA upadezane anusarI emaNe lakhyuM che ke "dharmayuddhamAM rASTranA zatruone mAravA e paNa dharmanuM eka aMga che." aMgreja sarakAra bahiSkAra AMdolanane dAbavA mATe hiMsA, damana ane guMDAgIrInA upayoga karatI eTale zrI araviMda kahetA ke jayAre sarakArI damana mAjhA mUke tyAre svAtaMtryapremI sainiko hiMsAne javAba hiMsAthI Ape e ucita ja che. pAchaLathI te| e hirAahiMsAthI para jaI AdhyAtmika zakitamAM ja vadhu vizvAsa dharAvavA lAgyA. Arovila zrI araviMdanA anekavidha Adarzone mUrtasvarUpa ApatuM ane vizvauyanI bhAvanAne sAkAra karatuM madrArA pAse AveluM zAMtidhAma 'Arovila'jagatanA dezo ane jAtio mATe pAvana tIrthArAnuM banI gayuM che. ahIM mAtAjInI zILI chAyAmAM aneka bhAratIyo ane paradezIo Izvara sAkSAtkAra mATe Atmonnati mATe avirata prayatno karI rahyA che. A nagarInA mukhya hetu nagara vasAvavAno nahi paNa jagatane Adarza nAgariko arpavAnA che. nagara pUrNa thatAM emAM lagabhaga dasa lAkha sAdhakone sAdhanApaMthe saMcaravA mATe sarva prakAranI sagavaDo ApavAmAM Avaze. A nagarInA nAgarika banavAvALA saue evA zapatha levA paDaze ke e deza, dharma, jAti, varNa vagerenA vADAmAM mAnatA nathI, vizva - nAgarika banIne rahevA mAge che. erovila mAtra kalpanAmAM rAcatI havAI nagarI nahi paNa zikSaNa, kaLA, bAgakAma, chApakAma, hastodyoga vagere pravRttiothI dhamadhamatI ane sAdhakanA samagra jIvanane AvarI letI alabelI nagarI che. enA bAgamAM pAMcase jAtanAM gulAbo thAya che, phUlanA arkamAMthI vividha prakAranAM tela, zarabata, seMTa, attara vagere banAvavAmAM Ave che. zALA, kAleja, pustakAlaya jevI saMsthAo ane paThana, sAhityasAdhanA, saMgIta, bhajana Adi pravRttio sAdhakane jIvanathI bhAgavAnI ke DaravAnI nahi paNa ene vadhu suMdara ane unnata banAvavAnI satata preraNA Ape che. mahAyogI araviMdanA Adarzone anusarI ane erovilanI anekavidha pravRttiomAMthI preraNA laI ApaNe ApaNI jAta mATe tema ja sArIye mAnavajAti mATe eka navIna, mahAna ane tejasvI jIvananuM sarjana karavA kaTibaddha banIe, mAnavavikAsanA navaprasthAna pratye Agekadama karIe ! pA mahetA chUTIchavAI vAtA ArAmanI samasyA tA. 16-12-72 sAmAnya rIte ema kahevAya ke loko satata kAma karIne thAkI jAya eTale ene pharI tAjagI mATe ArAma ane avakAzane samaya maLavA joIe. paNa jApAnamAM kaMIka vicitra paristhiti UbhI thaI che. jApAnamAM yuropa - amerikAnI sarakhAmaNImAM vadhu kAma karavuM paDe che. ANama - avakAzane samaya eche hoya che paNa have jApAnanI kauTuMbika AvakamAM vadhAro thatAM ArAmanA samaya vadhyo che. A upa rAMta, udyogAmAM paNa kAmanA kalAkonI saMkhyA ghaTI rahI che. paNa Ane lIdhe jApAnIone A avakAzanA samaye cittAmAM nAkhI dIdhA che- kema ke emane to Ama karatAM basa kAma karyA karavAmAM ja rasa lAge che. jApAnanI sarakAranI Arthika AEjana ejansI 'lekeTanuM jIvana: jApAna ane enA samAja e nAmanuM zvetapatra pragaTa kare che. AyAM jApAnI samAjanA vividha praznonI chaNAvaTa karavAmAM AvI hoya che. 1972 nI sAlanA zvetapatramAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke ghaNA jApAnI kAmadAro emane maLatI savetana rajAne upayoga paNa karatA nathI kema ke satata lAMbA samaya sudhI kAma karavAnI emane Adata paDI gaI che. zvetapatramAM vizeSamAM evA nirdeza karavAmAM Avyo che ke 1971 mAM kauTuMbika AvakamAM thatA vadhArA dhIme paDI gayA hatAM, bhAva vadhatA rahyA hatA ane lokone vAtAvahaNanI azuddhi ane bIjA kAraNasara sahana karavuM paDayuM hatuM. jApAnIo A sAme potAnAM ArogyanI rakSA karavA mATe UMgha ane khArAka para vadhu bhAra mUkatA hatA. bahu ochA loko samajI - vicArIne vidhAyaka pagalAM laIne tAnAM ArogyanI rakSA karavAM para dhyAna ApatA hatA. zvetapatramAM e hakIkata para bhAra mUkavAmAM AvyuM che ke jApAnI lokonI pepaNanI sthitimAM sudhAro thayo che paNa emane pUratA ArAma ane manoraMjananI khArA jarUra che. sattAvana lAkha zikSiti bekArA 8. dezamAM bekArI-ardha bekArInI sthiti vadhI rahI che. zikSita bekAronI saMkhyAnA AMkaDA paNa pratidina vadhI rahyo che. yAjanA ane vikAsanA kAryonI vAta thAya che paNa prati varSa zikSaNa pUruM karIne bahAra paDatA yuvAnane ApaNA udyoge ane judA judA vyavasAyomAM rAmAvI zakAtA nathI. A eka ghaNI moTI cintAnA viSaya che. sarakAranAM rAjagArI kAryAlayomAM ja noMdhAyelA zikSita bekAnI saMkhyA 5695360nI hatI. A sivAya evA ghaNA loko haze jemaNe A rojagArI kAryAlayomAM potAnAM nAme noMdhAvyA nahi hAya. A rojagArI kAryAlayamAM noMdhAyelA zikSita bekAromAM 63,800 IjanerI, 14,000 kRSi snAtako, 10,000 dAkataro vidyAnI vividha upAdhi dharAvanArAonA samAveza thAya che. A AMkaDAnI daSTi e vizeSa vicAratAM 1965mAM meTrika pAsa thayelA bekAro 580265 hatA te vadhIne 1969mAM 908685 thayA. grejyueTa 86058 bekAro hatA te vadhIne 215238 thayA, anusnAtaka bekArA 175 hatI je vadhIne 1969 mAM 401326 thayA. A uparAMta, zaheramAM rojagArI mAgatA eka karoDa jeTalA kAmadAro havAnA aMdAja che. A sAthe kRSikSetranI bekArI, ardha bekArI ke Rtugata bekArIne dhyAnamAM letAM ceAthI paMcarvIya yojanAne aMte 9thI 10 karoDa jeTalA lokA bekArI ke ardha bekArInI sthitimAM haze. (saMkalita) zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA Azraye zrI puruSAttama mAvaLaMkaranA vArtAlApa jANItA vicAraka, vidvAna lekhaka ane tAjetaramAM cUMTAyelA leAkasabhAnA sabhya pro. puruSottama gaNeza mAvaLaMkara sAthe, zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA AkAyaeN eka jAhera vArtAlApa tA. 20-12-'72nA roja sAMjanA 6-15 vAgye saMghanA zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM yojavAmAM Avela che. rasa dharAvatAM bhAI - bahenane samayasara upasthita thavA vinaMtI che. cImanalAla je. zAha subodhabhAI ema. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-7 prabuddha jIvana . AcArapathadarzaka AcArya huM, mArA abhyAsakALa daramiyAna mArA jIvanaghaDataramAM pradAna karanAra adhyApakagaNamAM viziSTa phALo ApanAra zAmaLadAsa kailejanA AcArya TI. ke. zahANInuM sthAna anokhuM rahyuM che. temanI virala pratibhAe mArA ghaDatara upara UMDo prabhAva pADayo che tethI temanuM pramAdarabharyuM sthAna mArA hRdayamaMdiramAM ApoApa sacavAI rahyuM che. Aje huM temane yAda karI rahyo chuM tyAre kevI Azcaryajanaka anubhUti thAya che. lagabhaga cALIsa varSane kALapaDado acAnaka GzakAya che ane temanA mRtyune aMcaLa paNa koNa jANe kayAM adazya thaI jAya che.? madhyama kadanuM zarIra ane madhyama UMcAIvALA, khAdInuM pATalUna ane khAdIne baMdha kolarano koTa paherelA zahANIsAhebane huM mArI sAme UbhelA jouM chuM. temanI vizALa AMkhemAM vidyArthIprema tathA zistapremanI daDhatA-bannenI eka banelI rekhA spaSTa karI Ave che. are! mArI uMmaranAM paDa paNa ekAeka UkhaDI paDe che ane huM paNa vIseka varSanA kaeNlejanA vidyArthI banI jauM chuM! aneka prasaMga dazyo mArA cittanA citrapaTa uparathI pasAra thatAM joI rahuM chuM, temAMthI eka dazya khasatuM nathI, sthira thaIne mArI sAme tAkI rahe che. huM siniyara bI. e.mAM abhyAsa karatA hatA. yunivarsiTInI parIkSA najIka AvI rahI hatI, tyAre mArA eka snehI mitrane ochI hAjarInA kAraNe yunivarsiTInI parIkSAmAM besavAnI rajA ne apAI. huM haeNsTelamAM raheto hato ane A snehI mitra paNa hosTelamAM rahetA hatA. ekAeka A mitre pitAne parIkSA ApavAnI rajA na maLe tyAM sudhI bhUkha-haDatALa jAhera karI. lagabhaga poNA base vidyArthIo haiosTelamAM rahetA hatA. bhUkhahaDatALanI jAherAtathI vidyArthI mAM sannATo prasarI gayo. je snehI mitrane parIkSAnI paravAnagI apAI nahotI te pahelAM to mAro nikaTanA mitra hato. pachI kolejacUMTaNImAM jimakhAnAnA sekreTarI nimAyA pachI paisAne adhikAra temanA hAthamAM Avyo tyArathI temanI raheNIkaraNI badalAI gaI hatI. sigareTa pIvA mAMDI, bIje mojamajhA zarU thayAM ane kaeNlejamAM , tenI hAjarI ghaNI ochI thavA lAgI hatI te huM joto hate. ame eka ja vargamAM hovAthI tenI gerahAjarI spaSTa tarI AvatI hatI. amAro saMbaMdha A kAraNe ocho thaye hato. garIba kuTuMbamAMthI te bhaNavA Avyo hato te huM sArI peThe jANatA hatA. A samayagALAmAM hosTela vidyArthI saMghane huM maMtrI hatA. thoDA hosTelanA vidyArthIe pilA snehImitra tarapha sahAnubhUti dAkhavavA mATe AMdolana zarU karavAnI darakhAsta mArI pAse lAvyA. vidyArthIomAM ekatAnI bhAvanA hovI joIe ane AvI ekatA haze to vidyArthI-mitranuM varSa bacI jaze ane tenAM garIba mAbApane paNa rAhata maLaze evI dalIla karavAmAM AvI. thoDIka gerahAjarIne kAraNe bhAgye ja koI vidyArthIne parIkSAmAMthI bAkAta rAkhavAmAM Avate, eTale A eka vidyArthIni ja aTakAvavAmAM Ave te yogya nathI, e vidyArthI samUhane, A prasaMga paratve sUra hate. pelA snehImitrane be upavAsa thayA tethI hosTelamAM vidyArthIonI lAgaNI tIvra banatI jatI hatI. huM paNa evI ja lAgaNI anubhavatA hatA. vidyArthIone huM mukhI hate eTale AMdolananuM netRtva paNa mAre ja levuM joIe ne? have vadhAre upavAsa kare te tene pakaDIne heMsTelamAMthI dUra karavAnuM AcArya zahANIe nakkI karyuM che, evI vAta mAre kAne AvI. pachI huM zAne kaI rIte rahI zake? vidyArthIonA svamAnane paNa prazna emAM rahyo che ema te vakhate mane lAgatuM. AMdolananI havA phlAtI hatI. AcArya zahANI paNa mUMjhAtA hatA tema jANavA maLyuM hatuM. A praznanA ukela mATe AcAryazrI zahANIne maLavuM ane chatAM AcArya haThAgraha kare te vidyArthIoe AMdolana karavuM evuM ame nakkI karyuM. vaeNsTelamAMthI ame traNa vidyAthIMo zahANIsAhebane A prazna aMge maLavA gayA. zahANIsAhebe amane vinayabharyo AvakAra Apyo. meM vAta zarU karatAM lagabhaga AvuM kahyuM, "sAheba, vidyArthIne tame thoDI gerahAjarIne kAraNe parIkSAmAM besavAnI chUTa nathI ApatA tethI ame du :kha anubhavIe chIe. atyAra sudhImAM mAtra thoDIka gerahAjarIne kAraNe koIne aTakAvavAno prasaMga sAMbhaLyuM nathI. atyAre tame tene rajA na Apo te te zikSA enAM garIba mAbApane paNa thaze. pharIthI teNe eka Tarma bharavI paDe ane bheMsTelamAM rahevuM paDe te tene mATe tene paisA keNa Ape? mahenata karIne te pAsa thaI jaze ane pAsa nahi thAya te ekasa-TuDanTa tarIke besI zakaze. potAnA gharanI sthiti vagerene lakSamAM rAkhI teNe bhUkha-haDatALa zarU karI che. AvI sthitimAM amAre tenA pratye sahAnubhUti dAkhavIne AMdolanamAM bhAga levo paDe te du :khajanaka che. tame tenI thoDI gerahAjarI mApha karIne parIkSAmAM besavAnI rajA Ape tevI ame Apane apIla karIe chIe." zahANIsAhebe amane zAntipUrvaka sAMbhaLyA. pachI samajAvaTathI kahyuM, "tamArI vidyArthIonI lAgaNI huM samajI zakuM chuM, paNa tamAre yunivarsiTInA niyamone paNa thoDo vicAra karavo ghaTe che. e vidyArthInI gerahAjarI lagabhaga badhA jANe che. oNphisamAM tenI noMdha thayelI che. huM naitika daSTine dUra rAkhIne paNa ene parIkSAmAM besavAnI chUTa ApuM ane koIka yunivarsiTIne lakhe ne yunivarsiTI tapAsa kare to zI sthiti thAya tene te vicAra karo! enI jagajAhera gerahAjarInI tapAsa thAya te ApaNI kaeNlejanI zI pratiSThA rahe? tamAro mitra pratye samabhAva huM samajuM chuM ne tethI AnaMda paNa pAmuM chuM, paraMtu tene parIkSAmAM besavAnI rajA ApI zakAya nahi. tenI paristhitinuM mane paNa du:kha che, paNa zuM thAya?" Ano javAba amArI pAse nahote. chevaTe meM brahmAstra ajamAvyuM, "sAheba, enuM bhaNatara adhUruM raheze to enI jindagI nahi bagaDe? enA garIba pitA ene pharIthI eka Tarma pUrI karavAnA paisA ApI zake tema nathI te huM aMgata rIte jANuM chuM. A kAraNe Apa dayA karIne kAMIka na karI zako?" zahANIsAhebe bhAvAdri banI kahyuM, "tenI garIbAIne kAraNe tene sahana karavuM na paDe te mATe huM kAMIka karavA taiyAra che. tene navI TarmanI phI nahi ApavI paDe; tenI vyavasthA huM karIza. hosTelamAM rahI jamavA mATenA paisA tene maLe te mATe AvatI meTrikanI parIkSAmAM tene nirIkSaka tarIke rAkhIza. Arthika sthitine kAraNe tene jarA paNa sahana karavuM nahi paDe tenI huM bAMyadharI ApuM chuM." ame zuM bolIe? temanI lAgaNIbharI samajAvaTathI amane saMpa thayo. badhA vidyArthI - mitra sAthe A saMbaMdhe vigate vAta thaI. sahune e vAta gaLe UtarI. pelA snehI mitranI bhUkha - haDatALa teDAvavAnuM bIDuM meM jhaDapyuM. Arthika muzkelIne prazna patI javAthI huM e kAma have nizcita mane karI zakIza ema meM kahyuM. tyAM to eka mitre mane bAjumAM laI jaI hasatAM hasatAM kahyuM, "are! bhAI, tame nizcita ja rahe! tame rahyA nItighelA...tethI ame tamane aMdhArAmAM rAkhyA che. e te nirAMte rAte jamI le che. mAtra ame nikaTanA traNa mitro ja A vAta jANIe chIe. tamane khabara paDe te tame AMdolanamAM bhAga na le ane aTakAvavAnuM kahe tenI amane bIka hatI." huM stabdha banI gayA. AvI chetarapiMDI thaI tenI tIvra vedanAnuM zULa haiye bhoMkAyuM. tenA upavAsathI huM mAnasika du:kha anubhavatA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 prabuddha jIvana tA. 16-12-2 hato ane tethI ja tenA mAjazekha ne gerahAjarI tarapha aNagame hatI. kaeNlejamAMthI chellI vidAya letAM temane maLavA gaye tyAre temaNe hovA chatAM tene pakSa laIne huM AcAryazrI pAse gayo hato te sAlyuM. mane pUchyuM, "bI. e. thayA pachI zuM karavAnA che ?" zahANIsAhebanI mAnavatAbharI samajAvaTanI mArA hRdayamAM UMDI "nekarI" mudrA aMkita thaI che tethI Aje paNa e dazya sAthe ta6pa banI "AgaLa nathI bhaNavuM?" zakuM chuM. "nA, huM garIba sthitine chuM. have te je kArakunI ke evI A prasaMganI ADakathA paNa meM pAchaLathI jANI hatI. zahANI- bIjI nekarI maLe te vahelI take levI paDe tema che. mArA pitAzrI sAheba patye aNagama dharAvatA eka jUnA adhyApake eNksimAM kayAM sudhI takalIpha veThayA kare? have mAre mArA kuTuMbane madadarUpa jaIne e gerahAjarInI khAsa noMdha karAvI hatI. pachI vidyArthI- thavuM atyaMta jarUrI che." ene AMdolane jagADavA paNa temaNe ja preryA hatA. AMdolananI huM te IcchuM chuM ke tame ema. e. no abhyAsa karo. tamane bIkathI AcAryazrI namI paDaze ane pelA vidyArthIne parIkSAmAM abhyAsamAM rasa che ne AgaLa bhaNazo te tamArI kAMIka Arthika besavAnI chUTa Apaze te yunivarsiTImAM patra lakhIne kaeNlejanI pola pragati paNa thaze." ughADI pADIne zahANIsAhebane badanAma karI zakAze evI temanI kaze evI temanI "sAheba, e kharuM paNa..." gaNatarI hatI. A kAvatarAnI vAta keTale aMze sAcI hatI te huM "kharcanI cintA kare che ne? huM tamane Tayuzana apAvIza. jANI zakayo nathI. paNa AvA prasaMge zahANIsAhebe dAkhavelA tame karI na leze. Ama tamArA pitAne Arthika bAjo nahi sahevuM paDe." saMskArI gauravane kadI bhUlI zakayo nathI, bhUlI zakIza paNa nahi. bhale." ethI vadhu huM kaMI ja na bolI zakyo. mArA vidyAvidyArthIo pratye hetALa rahIne kunehabharI samajAvaTathI zahANIsAhebe gurune A prema saMpAdana karavA badala meM UMDI vRpti anubhavI. AcAryanuM kArya karyuM hatuM, tenI ciraMjIva chApa mArA cittamAM saMgharAI huM mArA gAma dhrAMgadhrA ga. pitAe mAre mATe kArakunanI rahI che. sAthesAthe AMdolanamAM saMkaLAnAre paNa atyaMta jAgaruka jagyA mATe koIka saMbaMdhIne kahyuM hatuM. evI koIka nekarI maLI rahevAnI jarUra che tene bodhapATha paNa tenI sAthe ja saMgharAyo che. paNa jAta. meM mArA adhyApaka sAthe thayelI vAta mArA pitAjIne zahANIsAheba atyaMta sAdA ane saraLa hatA chatAM temanAmAM karI. temaNe paNa temane Arthika bojo nahi vadhe tevI haiyAdhAraNathI mane ema. e.ne abhyAsa karavAnI paravAnagI ApI. mAruM bI. e.nuM anupama gaurava hatuM. emanA sAdA paheravezamAM meM koI pheraphAra pariNAma sAruM AvyuM. mArA viSayamAM mArI kaeNlejamAM huM prathama sthAne joyele yAda nathI. savAramAM niyamita rIte pharavA nIkaLe tyAre smita hatA. mArA ullAsa ane umaMgane pAra nahoto. AgaLa bhaNavAnI karIne amArA jevA pharavA janAra vidyArthInAM vaMdana svIkAre ane mArI IcachAne baLa maLyuM ane mArI AzAe kalpanAnA mArge koI vAra kAMIka vAtacIta kare e dazya sarvasAmAnya banI gayuM doDavA mAMDI. anusnAtaka vidyArthIne sAmAnya rIte bheMsTelamAM praveza hatuM. aMgreja sattA hatI te kALamAM bhAvanagara jevA dezI rAjayamAM na apAte, paNa zahANIsAhebe maNa pratyenI zubha lAgaNIne lIdhe mane praveza ApavAnI saMmati darzAvI hatI. huM to AnaMdabharyA hRdaye teo sAdAM khAdInAM kapaDAM paheratA te tenA sAcA svadezapremanI bhAvanagara pahoMcI gayo. zahAgIrAhebe mane haiosTelanI rUma nizAnI hatI. I. sa. 1932mAM mahAtmA gAMdhI bhAvanagara AvyA ApI. pachI tarata ja mArA viSayanA prAdhyApakane maLavA gayo. tyAre tyAMnI sAmudAyika sabhAmAM zahANIsAheba paNa namratApUrvaka mArI bhAvi kArakirdIne teo nATayAtmaka vaLAMka Apaze te huM kayAMthI jANuM? beThA hatA te paNa temanA kharA svadezapremanuM samarthana kare che. sAheba, mane zahANI sAhebe heMsTelamAM jagyA ApI che ane rAra prabhAzaMkara paTTaNIne svadezaprema suvidita hato. lagabhaga bhakitabharyA bhAve teo paNa te sabhAmAM hAjara rahyA hatA-dezI huM ema. e. karavA dhAruM chuM," meM kahyuM. rAjayano dIvAna hovA chatAM! A badhuM joIne amArI dezapremanI tame AvyA che te kharuM, paNa A varSe meM ema. e.nA bhAvanAne khUba utsAhabharyuM poSaNa maLatuM te huM kema bhUluM? vargo na levAnuM nakkI karyuM che. eTale tame ahIM ema. e. nahi e samayane bIjo eka prasaMga paNa mAre mATe avismaraNIya karI zako!" prAdhyApakasAhebanA e uttare mane mUDha banAvI dIdhe. banI gai che. zahANIsAhebanuM sArvajanika bhASaNa jAdhuM hatuM, mArI stabdhatAmAM saghaLuM zUnya banI gayuM. tyAre anaMtarAya paTTaNI pramukha hatA. zahANIsAhebe potAnuM bhASaNa sAheba, maLatI nokarIne mUkIne huM tamArI pAse deDI AvyA zarU karyAne cArapAMca miniTa thaI haze, tevAmAM pramukhasthAnethI anaMta- chuM, have A varSe huM zuM karIza? mArA pitAzrIne zo uttara ApIza? rAya paTTaNIe vacce vacce hAsyumiti kAMIka TIkA karavA mAMDI. have huM kayAM jAuM?" zahANIsAhebe potAnuM bhASaNa thaMbhAvIne pramukhazrI tarapha pharIne mArI AMkhamAM pANI AvyAM. mAre mArga aMdhAriye banI kahyuM, "mAruM pravacana pUruM thAya tyAra pachI tame mArA vakatavyanA gaye hate cIracIrA uDADI zakaze, paNa maherabAnI karIne vacce dakhalagIrI "e te tamane bhagavAna kayAMka kAma ApI raheze. ema. e.nA karaze nahi." ("Kindly don't interfere now, you may vargo na levAne mATe nirNaya pAko che. huM tamane AmAM koI prakA vaLI ne levAnA mArA niNaya pAkA che. huM tamane A tear me to pieces after I finish my lecture.") ranI madada karI zake tema nathI," temanA avAjamAM paththaranI anaMtarAya paTTaNIne mijAja jANItA hatA. ame vidyArthIo stabdha daDhatA hatI. banI A dazya joI rahyA! anaMtarAya paTTaNI zAMta thaI gayA. dezI huM mUMjhAyo. mArA eka mitrane vAta karI. teo du:khI thayA, rAjayamAM nokarI karanAra kaeNlejanA AcArya Ama sara prabhAzaMkaranA paNa vizeSa zuM kare? aMte, mArA eka svajana jevA mitra zrI jayaMtIpriya putrane saheja apamAnajanaka lAge tema spaSTa kahI zake te lAla parIkha (vakIla)ne amadAvAda patra lakhyuM. temaNe tArathI jaNAvyuM, amAre mATe akalpya hatuM. paNa zahANIsAhebanuM Atmagaurava, "ahIM Ave, sAthe rahezuM ne kAMIka raste kADhIzuM." anepyuM hatuM. amadAvAda javAnuM nakkI karyuM. amadAvAdamAM kAMIka kAma maLe mArA vidyArthIjIvanamAM khADATekarA darzAve tevo eka ananya te mATe AcAryazrI pAse pramANapatra levA gaye. jaIne badhI vAta prasaMga zahANIsAhebanI viziSTa vyakitatvadarzaka pratibhA sAthe e karI vidAya mAgI. saMkaLAyeluM che ke te huM lakhyA vinA rahI zakato nathI. tyAre amArI zahANIsAhebe samabhAvapUrvaka javAba Apyo, "tamArI kAMIka Arthika hAlata kathaLelI hatI. mArA vidyAgurune mAre mATe khUba prIti gerasamaja thaI lAge che. tamArA adhyApaka ema. e.nA vargo levAnA Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-72 prabuddha jIvana 13 - --- = = = ----- ja che. tame barAbara samajayA nathI. tame ahIM ja raho ane abhyAsa karo." "sAheba, gerasamaja nathI, temaNe cokhkhI nA pADI che, huM te taddana bhAMgI paDayo chuM." meM sthiti spaSTa karatAM jaNAvyuM. mane lAge che ke tamArI samajavAmAM kAMIka bhUla thaI jaNAya che. tamArA adhyApaka ema. e.nA vargo levAnA nethI, ema kadI kahe ja nahi ne !..." emanA avAjamAM daDhatA hatI. huM mUMjhAyo. zabdo khavAI gayA. mArI mUMjhavaNa vadhI. e joIne temaNe premabharyA avAje mane kahyuM, "beTA, ema. enA vargo levAze ja. tuM pharIthI adhyApakane pUchIne khAtarI karI le." huM hosTelamAM pAcho gayo. sAMje prAdhyApakane ghera javAnuM nakkI karyuM hatuM. tyAM te pheMTelanA cokIdAre mane samAcAra ApyA ke e adhyApaka AvyA hatA ane mane temane ghera maLavA javAnuM kahyuM che. huM tarata ja emane ghera gayo. huM temanA gharane dAdara caDato hato tyAre uparanA pagathiye meM temane cIDabharI mukhamudrAthI UbhelA joyA. emanI AMkhomAM paNa kodhAgninI rekhAo hatI. meM temanI sAme joyuM ne namaskAra karyA ke tarata ja moTA aNagamAbharyA avAje bolyA: "tame kevA hIna che te huM jANuM chuM. tame mane muzkelImAM mUkavA IcchA che te paNa huM jANuM chuM. have mAre tamArI sAthe kAMI vadhu vAta karavI nathI. mAtra huM eTaluM ja kahevA mAguM chuM ke ema, ene varga huM laIza. huM tamane praveza mATe vidhisaranI nA pADatA nathI, pADI zakato nathI. paNa ahIM rahI tame ema. e. karaze to te mane bilakula nahi game, chatAMya tame raheze te [ will | ate you." huM kazuM ja rAmajI zakayo nahi. moTethI raDI paDayo. meM eTaluM ja kahyuM, "sAheba, tamAruM kahevuM mane jarAya samajAtuM nathI. huM tamane muzkelImAM mUke? te te dhikkAra che mAro saMrakArane ane keLavaNIne! sAheba, je zikSaka ane dhikkAre tenI pAse huM kema bhaNI zakuM? have huM ahIM rahIza nahi ane have ema. e.nA vargo tame leze te the ahIM huM bhaNIza nahi." pachI temane mArI dayA AvI. uparanA oraDAmAM laI jaI mane kahyuM, "tame nA mitra che.. e devil che. enI saMgatamAM rahI tame devil banI jAo ema huM mAnuM che. Ama tamAruM hita lakSamAM rAkhIne ja huM tamane ahIM rahI abhyAsa karavA devAnuM pasaMda karato nathI..." huM zuM boluM? bIje divase zahANIsAhebane badhI vAta karIne kahyuM ke je zikSaka ane dhikkAre tenI pAse ziSyabhAve huM kema bhaNI zake? meM eka mitrane tyAM amadAvAda jaIne rahevAnuM nakkI karyuM che. mane pamANapatra Apa, jethI Tayuzana ke nokarI meLavavAmAM kAma eka patra muMbaI, tA. 11-12-72 taMtrIzrI, prabuddha jIvana, zvetAMbara jaina mUrtipUjaka saMghanA AgevAne koNa? deza ane kALane khyAlamAM rAkhyA vagara sadIothI cAlI AvatI rasamo mujaba lAkha rUpiyAnA kharcA aMdhazraddhAne nAme thatA hoya tyAre A saMghanA AgevAne cUpa ja raheze? ke pachI tene paNa samAjamAM pitAnI kahevAtI lokapriyatAne lAbha che ane eTale mUMgA rahevAmAM gaurava mAne che? " hamaNAM hamaNAM Thera Thera 'pratiSThA mahotsava' zarU thayA che ane navAM maMdironA bAMdhakAma cAle che. AcAryamahArAjo vacce utsavo UjavavAnI spardhA thaI lAge che, hajAro mANasene "svAmIvAtsalya'nA nAme bhojana karAvAya che. AjanA jamAnAmAM behUdA lAgatA moTA varagheDAe kADhavAmAM Ave che. dUra dUrathI hAthIo belAvI mahAna siddhi' meLavyAno saMtoSa jAhera karavAmAM Ave che. Apane A badhuM AjanA yugane susaMgata lAge che? Apa A bAbata "mana" nahi ja seve evI AzAthI A patra lakhuM chuM. Apane, - amara jarIvALA nedha: zrI amarabhAI jarIvALAe kahyuM che ke A bAbata mAre mauna sevavuM na joIe. temanuM kahevuM gya che. mane eTale ja saMkoca hatuM ke sthAnakavAsI hoI ve. mUti. samAja vize kAMIka kahuM te kadAca kAMI gerasamajaNa thAya. koInI dhArmika lAgaNI dubhAvavAne athavA munirAjo pratye avivekane jarA paNa Azaya ' nathI. muMbaI jaina yuvaka saMdha, samasta jaina samAjanI saMsthA che. ane tenA pramukha tarIke tema ja "prabuddha jIvana'nA taMtrI tarIke mArI pharaja che ke jaina samAjamAM banatA banAvo ane pravAha vize nirbhokatAthI abhiprAya vyakata karavo, chellA 12 divasathI mArA raheThANa najIka eka mahotsava ujavAI rahyo che. mane kahevAmAM AvyuM ke zrIpAlanagaramAM ArasanuM meTuM mandira bAMdhyuM che, jemAM lagabhaga rUpiyA 22 lAkhano kharca karyo che, chIpAla nagarathI 5-7 miniTanA raste ja bAbu pannA. lAlajInuM jANItuM Adizvara bhagavAnanuM maMdira che. tethI svAbhAvika prazna thAya ke ATalo me kharca karI A jamAnAmAM navuM mandira bAMdhavAnI, jarUra hatI ? eka mandiranI jarUra lAge te paNa nAnuM sundara bAMdhI zakAta. tene pratiSThA mahotsava thaI rahyo che temAM mane kahyuM 15 lAkha ekaThA thayA che-koIe kahyuM 25 lAkha thayA che. hAthI, gheADI, ratha vagerethI varadheDo nIkaLyuM hatuM. hAthI ke rathamAM berAvA hajAra, lAkha rUpiyA ApyA che. 50 + 60 gheDa upara sApho bAMdhI, kadAca bhADethI lAvela jarI ninAM vastro paherI bALake. ane yuvake birAjatA hatA. keTalAka benDo, philmanAM gIta gAtA ane pAchaLa paMcamahAvratadhArI munirAjo padhAratA. mane kahyuM ke ravivAre lagabhaga 15,000 koIe ka hAM 25,000 mANasenuM "svAmIvAtrAlyanuM jamaNa thayuM. zrIpala nagaramAM rahetA eka jaine tara bhAIe mane kahyuM ke ATha divasathI UMghavA maLyuM nathI. ve. mUrti. jaina samAje gaMbhIrapaNe vicAravuM joIe ke A baI gya che? A samAjamAM ghaNAM zikSita vicAraka bhAIe ane bahene che. jenI pAse paisA thayA che teNe samAjamAM sthAna ke kIrti meLavavA samAjakalyANanA ghaNA mAge che. pite ja vicAravuM joIe. muMbaImAM vhe. mUrti. samAjamAM saMgaThana nathI. jeTalA derAsara eTalI saMgha ane AcAryo ke AgevAna munivare eTalA vADA. ATalI meTro samaddha ane zikSita samAje aAvI zecanIya sthiti nibhAvavI na joIe.lAkha rUpiyA vaparAya che. samAjanA bhAIone soranuM mArgadarzana maLe te jovAnI sInI pharaja che. cImanalAla cakubhAI Ave." zahANIsAheba mUMjhavaNamAM paDayA hoya tema dekhAyuM. saheja vicAra karIne chevaTe mane amadAvAda javA mATe AzIrvAda ApyA ane sarasa pramANapatra lakhI ApyuM. pachI vicAra karatAM kalpI zako ke mArI pAsethI vastusthiti jANIne zahANIsAhebe temane ema. e.nA varga baMdha karavAnI paravAnagI nahi ApI hoya; kadAca adhikAranI rUe ema. e.nA vargo cAlu rAkhavAne Agraha karyo haze. meM zahANIsAheba pAse phariyAda karI haze evI ka95nA adhyApakasAhebe karI haze. eTale mArI uparanA te adhyApakanA gussAnI cAvI mane maLI gaI! zahANIrAAhebe mArA adhyApaka vize eka paNa zabda na uccAryo, paNa mArI samajavAmAM bhUla thaI che ema kahAna prApta sthitine gauravabhera sudhArI levAnI kuneha dAkhavI. A hakIkata huM kadI ja bhUlI zaka nathI. AcArma eTale "keLavaNI ane AcAra baMne zIkhavI zake tevA zikSaNa saMsthAnA mukhya adhikArI' evo artha jayAre meM jAgyA tyAre mArI sAme prathama zahANIsAhebanI mUrti khaDI thaI hatI; ane uparyukata prasaMge sajIva thayA. tethI ja zahANIsAheba eTale AcAranA pathadarzaka evA mArA abhyAsakALanA zAmaLadAsa kailejanA AcArya. temane huM aneka vAra yAda kare che ane mArA AcAryapadanuM gArava jALavI rAkhavA temanI pAsethI preraNAbaLa yathAzakita meLavavA prayatna karuM chuM. - amRtalAla yAjJika Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 prabuddha jIvana tA. 16-12-72 - cintA karyo cAlaze nA.... - amArA eka mitra che. emane svabhAva vAtavAtamAM cintA karavAno che. Ane lIdhe phisamAM ke gharamAM jarA sarakhI takalIpha UbhI thAya, koI kuTuMbI mAMduM - sAjuM thaI jAya, vyavasAyamAM dhAryA karatAM kaMIka juduM bane te tarata 'have zuM thaze?" ema kahIne teo cintA karavA lAge che ane gabharATamAM doDAdoDI karI mUke che. emane svabhAva ja evo che ke nAnI sarakhI vAtane teo mATI karIne jue che ane emAMthI kaMIka aniSTa ja thavAnuM che, koI Aphata AvI paDavAnI che, ema ja teo mAnavA lAge che. emanA AvA cintAzIla svabhAvanI asara emanA mana ane zarIra para to thAya ja che, paNa emane jemanA saMparkamAM AvavuM paDe che emanA para paNa emanA AvA svabhAvanI asara thAya che. emanA mitro-saMbaMdhIo paNa A prakAre vadhupaDatI ane moTe bhAge nirarthaka cintA karavAnA svabhAvathI thAkI - kaMTALI jAya che. mANasa jo thoDoka paNa vicArazIla hoya che ema samaje che ke dareka mANasanI sAme cintA thAya evI samasyAo ane muzkelIo UbhI thatI ja hoya che. dareka mANasa potAnI zakita anusAra A samasyAo ane muzkelIonA nivAraNa mATe prayAsa kare che. A rIte mANasa dareka praznamAM mAthe hAtha daIne besatA nathI paNa amArA mitranI je upara vAta karI enA jevA loko to nAnI nAnI vAtomAM cintA karyA kare che. AvA lokonA saMbaMdhamAM ema kahI zakAya ke emane cintA karyA vinA cAlatuM nathI. cittAne emane svabhAva thaI gayo hoya che, cittAnI emane Teva paDI hoya che. AvA loko mATe cittAne svabhAva choDavAnuM kaThina hoya che. paNa cintA karavAne emane je svabhAva thaI gayA che emAMthI teo chuTakAro meLave nahi tyAM sudhI nathI emane zAMti maLatI ke nathI emanI nikaTanA leka sukhacenathI rahI zakatA. vAstavamAM, dareka nAnI - moTI vAtamAM cintA karavAne svabhAva e eka roga che, je mANasane korI khAya che. A svabhAva mANasanA vyakitatvane khaMDita kare che. e koI paNa kAma zAMtithI, svasthatAthI ane nizcita mane karI zakatA nathI eTale e pitAnuM kAma bagADe che, enA kAmamAM kSatio rahI javA pAme che; ane ene pariNAme ene vadhu cintA, vizepa gabharATamAM rahevuM paDe che. A prakAre satata cintA karanAra mANasamAM svabhAvanI bIjI prakriyAo paNa Aste-Aste jovA maLe che. eTale ciMtA karavAnI TevamAMthI te mANase samajIne, vicArIne ane pitAnA vize satata jAgRta rahIne, banI zake eTalI varIe. mukita meLavavI joIe. ApaNe jo ApaNI sAme AvatA cintAnA prasaMge ane ApaNane kerI khAtI cittAne jarA vadhu talasparzI abhyAsa ane pRthakkaraNa karIzuM te sAmAnya rIte ApaNe evA aMdAja para pahoMcIzuM ke cAlIsa TakA jeTalI ApaNI cite bhUtakALamAM je kaMI banI gayuM hoya che, enI hatha che. pacAsa TakA jeTalI cintA bhaviSyamAM zuM thaze ?' ene lagatI hoya che; mAtra dasa TakA jeTalI cittAne ja vartamAna sAthe lIganuMvaLagatuM hoya che. - jemane svabhAva jarAjarImAM cintI karavAnuM hoya emaNe bhUtakALamAM je banI gayuM hoya ene lagatI cintA ke vartamAna ane bhaviSya para paNa jANe ene paDachAye paDI rahyo che evI keTalIkavAranI peTI mAnyatAne lIdhe rahetA UMcA jIvamAMthI prathama te mukita meLavavA mATe mathavuM joIe. bhUtakALamAM je banI gayuM che e mATe thaIne cintA karavI ane ApaNA manane emAM rokI rAkhIne vartamAnane paNa bagADa e barAbara nathI. mANase bhUtakALane bhUlI javAno prayAsa karavo joIe. alabatta, bhUtakALamAM je kaMI banyuM hoya emAMthI ApaNe badhapATha laIe, je khAmI ke UNapane lIdhe e vakhate ApaNe mATe cittAne prasaMga Ubhe thayuM hoya enuM punarAvartana na thAya enI kALajI rAkhIe e gya gaNAya, paNa ene vicAra karIne atyAranI pravRttine ApaNe kuMThita karIe emAM te ApaNI hAravAdI manodazAnAM ja darzana thAya che. bhUtakALanuM vismaraNa karavAnI kaLA ApaNe keLavavI joIe. A rIte bhUtakALane bhUlI javAnuM muzkela che, paNa jene jIvanamAM AgaLa vadhavuM che, kaMIka karI chUTavuM che ene mATe A kaLA keLavyA vinA chuTTo nathI. jIvananA ghaDataranA eka magarU5 ene gaNIne maNise A prakAranA vismaraNanI paNa Teva pADavI joIe-kemake jo mANasa ema karI zake nahi to basa, eka pachI eka cintanA thara jAmyA kare che ane mANasa enA ducakramAM phasAI jAya che. - ApaNe e daDha saMkalpa karavo joIe ke bhUtakALamAM je kaMI banyuM che e huM bhUlI jaIza, mArI smRtimAMthI huM ene sApha karI nAkhIza ane mArI samakSA je vartamAna ane bhavi che ene vicAra karIne ja huM agiLa dhapIza. prakhyAta amerikana ciMtaka vili1ma jemsa eTalA mATe ja kahyuM che ke 'vicArazIla mANase kaI vastune pasAra thaI javA devI, kaI vastune bhUlI javI e barAbara jANatA hoya che, eTale ja teo cittAthI - nakAmI nirarthaka cintAthI mukata rahI zakatA hoya che.' Ane artha e thaze ke mANasa sAme muzkelInA, cintAnA je keTalAka prasaMge UbhA thAya che e evA alpa samayanA heya che ke sAmAnya upAyothI enuM nivAraNa thaI zake che. eTale e te tarata ja pasAra thaI janArA prasaMge hoya che, jene vize vadhupaDatI cintAmAM ApaNA manane rokI rAkhavAnuM Avazyaka nathI. e ja rIte keTalIka vastuo bhUlI javA jevI hoya che, ene yAda rAkhavAthI kaze ja phAyado thato nathI. mANasane enA jIvanamAM mUMjhavatA prazna UbhA thatA hoya che. eve keI mANasa nathI jenA jIvanamAM muzkelIe, avarodhe AvatA hoya. mANasane jIvanamAM kadI ja cintA karavI na paDe evuM paNa banatuM nathI hotuM. paNa vicArazIla mANasa AvA pragA pAsai namI jaIne potAnA jIvanane chinnabhinna thavA devAne badale emAMthI kaI rIte bahAra nIkaLavuM enI yojanA vicAre che. mAtra cittA kaI prazno ukela lAvI zake nahi e samajAI javuM joIe. khUba ja cintA karAve evA prasaMgoe paNa ApaNe ApaNI AMtarika svasthatA ane zAMti nahi gumAvavAM joIe. asvastha ke azAnta thaI javAne lIdhe praznanA ukelamAM avare Ave che ane ApaNe e vize yogya nirNaya laI zakatA nathI. eTale ApaNe ApaNA manane cintA, bhaya, asalAmatI vagere lAgaNIothI mukata karavuM joIe. 'khAlI' karavuM joIe ane ene sthAne ApaNA manane zAMti, dhIraja ane himatanA vicArothI bharI devuM joIe. A rIte, zAnta ane svastha rahevAthI game tevI muzkelI sAme TakI rahevAnI ApaNane tAkAta Avaze. alabatta, keTalAka takalIphanA prasaMge evA hoya che, jene ukela zodhavAnuM muzkela hoya che tyAre evA saMjogomAM cintA. te thAya paNa enA bejA nIce dabAI javAne lIdhe ene ukela maLaze nahi. je paristhiti hoya ene svIkAra karIne ene je kaMI tatkAlIna ukela AvI zake tema hoya te karavA prayAsa karavo joIe. cittAnA korIkhAtA rogamAMthI vahelI take mukata thaIe to jIvana zAMta ane svastha banaze. - je loko game tevA vikaTa saMjogomAM paNa hiMmata ane khamIrathI e saMjogone sAmane karavA kRtanizcaya hoya che ane satata cintAmAM rahIne mAnasika tANane bhAga banavAne badale puruSArtha ane saMkalpathI saMjogo para vijaya meLavavA tatpara rahe che teo potAnA jIvanane svastha banAvI zake che, AMtarika- mananI zAMti prApta karI zake che ane jIvanane AnaMdamaya banAvI zake che. zivama' mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha. mudraka ane prakAzaka : muMbaI-4. Te. naM. 350296 zrI cImanalAla je. zAha, prakAzanasthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI-1