Prabuddha Jivan 1972 Year 33 Ank 17 to 24 and Year 34 Ank 01 to 16

SR No.: 525957
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1972
Total Pages: 294
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 37 MB

Page 242

142 પ્રબુદ્ધ જીવન તા. 16-10-72 પણ સર્વસંમત છે. પરંતુ એક બાબત ઉપર ભાર નથી આપ- એ મારું, આવી ભાવના કેળવવી જોઇએ. સંપૂર્ણ સત્ય જાણ્યા પછી વામાં આવતો તે એ છે કે સર્વ પાપનું મૂળ ભગવાને શામાં પણ એને વાણીમાં મૂકવું અત્યંત કઠણ કામ છે, તે અશકય છે. માન્યું? હિંસામાં કે પરિગ્રહમાં સૂત્રકૃતાંગમાંથી આવે જવાબ - તેથી જ બ્રહ્મ વિષે અનિર્વચનીયવાદ ઊભું થયું છે અને મળી રહે છે અને આચારાંગમાંથી પણ એ જ વાત મળી રહે છે કે ' , સર્વ પાપનું મૂળ પરિગ્રહવૃત્તિ છે. માણસમાં તૃષ્ણા છે, લેભ છે, ભગવાન મહાવીરે પણ કહ્યું છે કે ત્યાં વાણી કે તર્કની અને તે કારણે પરિગ્રહવૃત્તિને જન્મ થાય છે અને પરિગ્રહ ગતિ નથી. અને બુદ્ધ એવા ઘણા પ્રશ્નો વિષે મૌન સેવેલું છે. માટે જ હિંસાને આશ્રય લેવું પડે છે. એટલે પરિગ્રહ જે ત્યાગ આથી આપણી સમક્ષ જે કાંઈ મન્તવ્ય કે વચન ઉપસ્થિત વામાં આવે તે હિંસાના કારણે આપે આપ ટળી જાય છે અને થાય તેમાંથી સત્યને અંશ શોધવા પ્રયત્ન કરવો જોઈએ આત્મા અહિંસક બની જાય છે. આ પરમ સત્ય ભગવાનને રામજાયું અને વાણીમાં વિવેક કરી તેને મૂકવું જોઈએ. આ જ હતું એટલે જ સર્વસ્વનો ત્યાગ કરી શ્રમણમાર્ગના પથિક થયા અનેકાંતવાદ કે વિભજ્યવાદ છે. આનંદઘનજીએ આ જ હતા અને બીજાને પણ એ જ માર્ગે ચડાવવા તેમને પ્રયત્ન હતા. વસ્તુને ' પદર્શન જિન અંગ ભણી એમ કહી બહુ સુંદર રીતે ભ. મહાવીરને ઉપદેશ ક્રિયામાર્ગને છે, અક્રિયામાર્ગને વ્યકત કરી છે અને તે જ ભગવાનના સમગ્ર ઉપદેશના સારરૂપે નહિ. કિયામાર્ગ એ છે; જેમાં આત્મા અને પરલોકની માન્યતા તેમનું દાર્શનિક મંતવ્ય છે. આમ જીવનવ્યવહારમાં પરિગ્રહને હોય અને સારાંમાઠાં કર્મ અને તેનું ફળ મળે છે તેને રવીકાર કારણે થતાં હિંસા અને અસત્યને નહિ પણ ક્રિયામાં અહિંસા અને હોય. પરંતુ આ કિયામાર્ગમાં પણ ભ. મહાવીર પુરુષાર્થવાદી વાણી - વિચારમાં વિભજ્યવાદ એ ભગવાનના ઉપદેશને સાર છે. હતા, એટલે કે આત્મા સ્વયે કર્મ કરે અને તેનું ફળ ભેગવે -દલસુખ માલવણિયા એટલું જ નહિ, તેમાં તેને પુરુષાર્થ કારગર છે, કર્મ કરવામાં અને તેનું ફળ ભેળવવામાં પણ. તેના પુરુષાર્થ આડે ઈશ્વર કે એવું મૂકે વિદ્યોપાસકનું સન્માન કોઈ આવતું નથી. આથી સંસાર એ નિયતિચકને આધીન છે. શ્રી જૈન કેળવણી મંડળ-મુંબઈના વરિષ્ઠ વ્યવસ્થાપક તેમ જ તેમાં જીવના પુરુષાર્થને કાંઇ સ્થાન નથી એવી આજીષ્ક સંપ્ર- બેટાદ પ્રજામંડળ અને રાણપુર પ્રજા મંડળના મંત્રી શ્રી બચુભાઈ દાયની માન્યતાને વિરોધ જિનેશ્વર ભ. મહાવીરે કર્યો છે, એટલું જ પી. દોશીનું સન્માન કરવાને લગતે એક સમારંભ તા. 8-10/72 નહિ પદ તેમણે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે આ જગત અનાદિ છે તેથી તેની રવિવારના રોજ રામવાડી, માટુંગામાં સવારના ભાગમાં સૃષ્ટિ કોઇ ઈશ્વરે કરી નથી પણ જીવના કર્મને કારણે અનાદિ કાળથી શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહના પ્રમુખપણા નીચે જવામાં આવ્યું આ સંસારચક્ર ચાલ્યા કરે છે. આમ જીવને પોતાના કર્મને આધીન હતું. તેઓ જૈન કેળવણી મંડળની 24 વર્ષથી એકનિષ્ઠાથી સેવા કરતા કરીને ખરી રીતે સ્વાધીનતા જ અર્પિત કરી છે અને નિયતિ આવ્યા છે, તેના અનુસંધાનમાં તેમને રૂ. 61111 ની થેલી દેવ કે ઈશ્વરના પાશમાંથી તેને મુકત કરવાનું કોય લીધું છે. અર્પણ કરવામાં આવી હતી. આ સમારંભમાં શ્રી ચીમનલાલ ચકુ સ્નાનથી મુકિત માનનારાને વિરોધ એમ કહી કર્યો છે કે જો ભાઈ શાહ ઉપરાંત મુંબઈના મેયર શ્રીયુત રવજીભાઈ ગણાત્રા, સ્નાનથી જ મુકિત મળતી હોય તે પછી જલચરોની તે તત્કાળ શ્રી સી. યુ. શાહ, જાણીતા રેડિયોલોજિસ્ટ ડે. કાન્તિલાલ કામદાર, મુકિત થવી જોઇએ. આમ બાહ્યાચારનું નહીં પણ આંતરિક આત્મ- શ્રી ગિજુભાઈ મહેતા, શ્રી રમણીકલાલ કોઠારી, શ્રી રતિલાલ શેઠ શુદ્ધિનું મહત્ત્વ સ્થાપવામાં પણ ભગવાન મહાવીર અગ્રેસર રહ્યા છે. તેમજ શ્રી ચીમનલાલ જે. શાહ જેવી આગેવાન વ્યકિતઓ ઉપરાન્ત - સાંસારિક લોકોની વર્ગભાવના કે આ ઊંચ અને આ નીચ- સમાજના અગ્રગણ્ય શાહસોદાગરો, બેરિસ્ટરો, વકીલ, ડૉક્ટરોએવી માન્યતા જેમને કારણે હતી અને બ્રાહ્મધમેં તેને પુષ્ટિ આવા ઊંચા વર્ગની હાજરી ધ્યાન ખેંચતી હતી અને શ્રી બચુઆપી હતી. ભ. મહાવીરે કહ્યું છે કે આ આત્મા અનેક વાર નીચ- ભાઈના ચાહકો તેમ જ પ્રશંસકોથી હોલ ચિક્કાર ભરાઈ ગયા હતા. નિમાં અવતર્યો છે અને અનેક વાર ઉચ્ચ મનાતા કુળમાં પણ આવી વિશિષ્ટ વ્યકિતઓની મોટી હાજરી જ આ સન્માનની યોગ્યતા જન્મે છે, તે તેને ઊંચ એ કારણે માની અભિમાન કરવાની જરૂર પુરવાર કરતી હતી. નથી કે પિતાને નીચ માની હીનભાવ ધારણ કરવાની જરૂર નથી. - શ્રી બચુભાઈની સેવાને આગેવાનોએ પણ અંત:કરણપૂર્વક એથી જ તેમણે ત્યાગી સંસ્થામાં જાતિગત ઊંચ-નીચ ભાવને કશું જ બિરદાવી હતી અને આવી સેવાભાવી સામાન્ય વ્યકિતનું સન્માન મહત્ત્વ આપ્યું નથી. એક તરફ આપણે ભગવાનની આ ભાવનાના કરવાને લગનું આયોજન ઊભું કરનાર આયોજકોને પણ વકતાઓએ ગુણગાન કરીએ છીએ અને બીજી તરફ જાતિગત ભેદભાવને ભૂલી ધન્યવાદ આપ્યા હતા, અને આજના વિષમ વાતાવરણમાં વિદ્યા ર્થીઓને આ શકતા નથી એ આશ્ચર્યજનક છે. આત્મામાં સામ્યભાવ આવે, મૈત્રી, પ્રેમ સંપાદન કરવા માટે શ્રી બચુભાઈ દેશીને કરુણા અને મુદિતા જાગૃત થાય તે પછી સંસારમાં જે આપણે અંતરના ઊંડાણપૂર્વકના ધન્યવાદ આપ્યા હતા. સેવા કરનાર ધનમિત્ર - શગુની કલ્પના કરીને સ્નેહની વર્ષા કે દ્રુપનું વલણ અ૫ પતિઓનું અને આગેવાન વ્યકિતઓનું સન્માન તે સમાજ કરતે જ આવ્યા છે, પરંતુ આવા પાયાના પથ્થર જેવા સંસ્થાના વરિષ્ઠ નાવીએ છીએ તેમાંનું કશું જ રહે નહિ. શત્રુ અને મિત્રની શોધ વ્યવસ્થાપક સન્માન કરવામાં આવે છે એ જોતાં આ સન્માન એક આપણા અંતરમાં જ કરતા થઈએ - આ ઉપદેશ ભગવાને આપે વિશિષ્ટ સન્માન ગણાય. મોટા ભાગના વકતાઓને પણ એ જ સૂર છે અને કહ્યું છે કે, બાહ્ય શગુની શોધ શા કામની ? તેને હતું કે આવા સન્માનની મહત્તા ઘણી છે. માર્યા પછી પણ બીજા અનેક શત્રુ ઊભા થવાના. પણ શગુની આ સમારંભના પ્રમુખ શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહે જણાવ્યું શોધ અંતરમાં કરવી અને લડાઇ પણ એ અંતરા શાથી જ કે ‘આજથી 24 વર્ષ પહેલાં સુપરિન્ટેન્ડન્ટ તરીકે શ્રી બચુભાઈ દોશીની કરવી તેમાં જ સ્વપર હિત છે. જે વિશ્વાસપૂર્વક મેં નિમણૂક કરી હતી એ વિશ્વાસને તેમણે સામાન્ય અનુભવ એ છે કે આત્માને પિતાના જે પૂર્વ- ખરા અર્થમાં સારો પાડે છે, એમ આજ મારે પ્રામાણિકપણે ગ્રહો હોય છે તે છેડવા ગમતા નથી. એ પૂર્વગ્રહથી વિગ્રહ ઊભા કહેવું પડે છે. આના માટે હું ખરેખર ધન્યતા અનુભવું છું અને થાય છે અને મારું તે સાચું એમ માની આત્મા અભિમાનમાં રાચે તેમને મારા અંત:કરણપૂર્વકનાં અભિનંદન આપું છું અને સમાછે. પરંતુ ભગવાન મહાવીરનું ભવ્ય હતું, આગ્રહ રાખવો જ જની વધારે સેવા કરવા માટે તેઓ તંદુરસ્તીભર્યું દીર્ઘજીવન જીવે હોય તે વિભજ્યવાદને - વિવેક કરી બલવાને રાખો, તળીને એવી મારી અંતરની લાગણી વ્યકત કરું છું. ' બાલવું, તેળીને માનવું, એટલે કે “મારું એ સત્ય’ નહિ પણ ‘સત્ય સંકલન: શાંતિલાલ ટી. શેઠ