________________
તા. ૧-૪-૧૯૭૨
પ્રબુદ્ધ જીવન
૨૯૩
કાર્યકર્તાઓને જાગ્રત થવા તેમણે હા કરી છે.
ખેડાણ જમીન બહુ ઓછી છે. સામાજિક અને આર્થિક પરિસ્થિતિને શ્રી ઢઢ્ઢાજીએ જણાવેલ વિચારે નવી નથી તેમ જ તેમણે
કારણે ડાકુગીરી લાંબા સમયથી આ પ્રદેશને સતાવી રહી છે. રાજ્ય
સરકારી, પોલીસ અને લશ્કર પગલાં લે છે. પણ બહુ સફળતા વ્યકત કરેલ ચિતા પાયા વગરની નથી. પોતાને પ્રાપ્ત થયેલ અમાપ
મળતી નથી. ૧૦ વર્ષ પહેલાં, પ્રખ્યાત ડાક માનસિંગ અને તેના સત્તાને ઈન્દિરા ગાંધી કે ઉપયોગ. કરે છે તે ઉપરથી
સાથીઓ વિનોબાજીને શરણે આવ્યા. રાજય સરકાર સાથે મળી જણાશે કે આ શંકાઓ અને ભય યોગ્ય છે કે નહિ. અત્યારે એ તેમની શરણાગતિ સ્વીકારી અને તેમના ઉપર કેસ ચાલ્યા. પણ હકીકત છે કે કોઈ તેમને વિરોધ કરી શકે તેમ નથી. ઉદ્યોગપતિઓ
'એમ કહેવાય છે કે પોલીસે આ ડાકુઓ પ્રત્યે સહાનુભૂતિભર્યું
વલણ દર્શાવવાની ખાતરી આપી હતી તેનું પાલન ન થયું અને અને વ્યાપારીઓ પણ મનમાં, ગમે તે હોય છતાં બહારથી ઈન્દિરા
પ્રયાસ નિષ્ફળ ગયો. હવે ફરીથી લગભગ ૧૦૦ ડાકુઓ શરણે આવવા ગાંધીની આર્થિક નીતિ સ્વીકારતા હોય તેવો દેખાવ કરે છે. તાજે- તૈયાર છે તેમ શ્રી જયપ્રકાશ નારાયણને સંદેશ મોક્લાવ્યો છે. તરમાં દિલ્હીમાં ફેડરેશનની બેઠક થઈ ત્યારે, પહેલાં નહેરુના શ્રી જયપ્રકાશજી રાજ્ય સરકારો સાથે વાટાધાટ કરી રહ્યા છે. એક વખતમાં બનનું તેમ, સરકાર અને ખાનગી સાહસના આગેવાને
તરફથી કાયદો અને વ્યવસ્થાની જરૂરિયાત અને બીજી તરફ પ્રેમથી
હૃદયપલટો કરાવવાનો પ્રયોગ એ બે વચ્ચે મતભેદ રહે જ છે. વચ્ચે વિરોધ કે સંઘર્ષ થતો અને કોઈ વખત ચકમક ઝરતી તેને
મધ્ય પ્રદેશ સરકારે આ સમગ્ર પ્રશ્નની વિચારણા કરવા હાઈકોર્ટના બદલે, આ વખતે સહકારની વાતો થઈ. ઈન્દિરા ગાંધી પિતાની
નિવૃત્ત જજ શ્રી નેવરકરને નિયુકત કરેલા. તેમણે અહેવાલ રજૂ સત્તા કેટલી હદે લઈ જવા ઈચ્છે છે તે તાજેતરમાં રાજ્યસભાના કર્યો છે. આ અહેવાલ સંબંધે લખતાં શ્રી પ્રભાસ જોશી જણાવે છે: ઉમેદવારોની પસંદગી ઉપરથી દેખાયું. ગુજરાતમાંથી ચાર ઉમેદ- Shri Nevasker has praised Shri Vinoba's experiવારે પસંદ કરવાના હતા. તેને માટે પ્રદેશ સમિતિએ ૧૨ નામો
ment of change of heart by love and persuation but સુરાવ્યાં હતાં. તેમાંથી માત્ર એક જ પસંદગી મળી અને બીજા ત્રણ નવાં જ ઉમેરાયાં. તેવું બધાં રાજ્યોમાં બને છે. રાજ્યો
he thinks, individual examples can not replace law. Glorified corporation બનવાનાં છે? દેશની સમગ્ર રાજકીય While such efforts should be made in a systematic પરિસ્થિતિમાં મોટો પલટે આવી રહ્યો છે..
way, to appeal to the good sense of the decoits, they ભારત - પાકિસ્તાન - બંગલા દેશ
should not be made heroes at the cost of law and order આ ત્રિકોણને ઊકળતો ચરુ શાન્તિ તરફ લઈ જાય એવાં enforcing machinery. On the question of general ચિહને હજી દેખાતાં નથી. શ્રીમતી ઈન્દિરા ગાંધીની બંગલા દેશની મુલાકાતથી બન્ને દેશ વધારે નજીક આવ્યા છે અને લાંબા ગાળાના
amenesty, he was very clear and emphatic. He said, રાજકીય અને વ્યાપારી કરારો થયા છે. ભૂતએ રશિયાની મુલાકાત
"As long as you have the Indian penal code, you can લીધી અને ઈન્દિરા ગાંધી સાથે સીધી વાટાઘાટ કરવા રશિયાની not declare general amenesty for decoits.' દરમિયાનગીરી માગી હોય તેમ જણાય છે. ભૂત રઘવાયો માણસની
બધા સામાજિક પ્રશ્નમાં આ વિધી દષ્ટિબિન્દુઓ જોવા પૈઠે, કેટલીક વખત પરસ્પરવિરોધી વિધાને કર્યો જ જાય છે.
મળશે. વેશ્યાઓની સુધારણાને પ્રશ્ન હોય કે કાળાં નાણાંને પ્રશ્ન તેની સ્થિતિ હાલકડોલક છે. એક તરફથી તેને પાકિસ્તાની લશ્ક
હલ કરવાનું હોય, એક તરફ Law and order અને બીજી રને ભય છે, બીજી તરફથી ત્યાંની પ્રજાને પોતાનું સ્થાન ટકા
તરફ વિકટ સામાજિક સમસ્યાઓ પ્રત્યે સહાનુભૂતિભર્યું વલણ– વવા તે સંજોગે પ્રમાણે ફરતા રહે છે. પાકિસ્તાનને નેતાગીરી
આ બેને સુમેળ કરવાનું રહે છે. એક વખત માફ કરશું તો બી ૭ નથી, લશ્કરે પ્રતિષ્ઠા ગુમાવી છે, પ્રજામાં ભારે અરાંતેષ છે. ૯૩,૦૦૦
વખત એ જ માર્ગે નહિ જાય તેની શી ખાતરી ? ગુનો માફ યુદ્ધકેદીઓ આપણી પાસે છે, તે ગમે તે ભેગે પાછા મેળવવા તેના કેમ થાય? એક વખત ઉકેલ શોધ્યા પછી પણ તેની તકેદારી રાખવી ધમપછાડા ચાલુ છે. આપણે સાફ કહ્યું છે કે યુદ્ધકેદીઓને પ્રશ્ન
જોઈએ-Follow up action, તે થવું, નથી અને ફરીથી માત્ર ભારતને નહિ પણ બંગલા દેશને પણ છે.
એ જ સ્થિતિ ઊભી થાય છે. ભગવાન મહાવીરે અર્જુન માલી બંગલા દેશની સંમતિ વિના યુદ્ધકેદી પાછા સોંપાયો ડાકુને પ્રબોધ્યા અને સન્માર્ગે લઈ ગયા. ભગીરથ ૨ ને સતત નહિ. બંગલા દેશને સ્વીકૃતિ ન આપે ત્યાં સુધી શેખ મુજીબુર પ્રયત્ન હોય તે સંતપુરુષ માટે આવા પ્રયોગ અશકય નથી. , રહેમાન પાકિસ્તાન સાથે કોઈ વાટાધાટ કરવા તૈયાર નથી. ભૂત
તા. ૨૯-૩–૭૨
ચીમનલાલ. ચકુભાઈ શાહ સમજે છે કે સ્વીકૃતિ આપ્યા વિના છૂટકો નથી. તે માટે પાકિસ્તાનની પ્રજાને તે તૈયાર કરી રહ્યા છે. યુદ્ધગુનેગારો-War Criminals-ને પ્રશ્ન વિકટ છે. બંગલા દેશ યુદ્ધગુનેગારોને અદાલત સમક્ષ રજૂ કરવા ઇચ્છે છે. આપણા કબજામાં પાકિસ્તાની દેશના અગ્રણી ઉદ્યોગપતિ શ્રી અરવિંદભાઈ ન. મફતલાલને કેદીઓ છે તેમાંના યુદ્ધગુનેગાને બંગલા દેશને સ્વાધીન કરવાની . ત્યાં તાજેતરમાં એક લગ્નપ્રસંગ અનેખી રીતે ઊજવાઈ ગયે. આપણે તૈયારી બતાવી છે. ભૂતાએ તેને સખત વિરોધ કર્યો છે. - તા. ૧૩-'૭૨ના રોજ એમના પ્રથમ પુત્રનાં લગ્ન હતાં, પોતાના બંગલા દેશે, માત્ર પાકિસ્તાની યુદ્ધ ગુનેગાર જ નહિ, પણ બંગલા અને ભાઈયોના પરિવારમાં દીકરાના લગ્નને આ પ્રથમ અવસર દેશમાં પણ જે લોકોએ-અને તેની સંખ્યા હજારોની છે-પાકિસ્તાની હતા. એક ઉદ્યોગપતિને ત્યાં આવો અવસર કેવી ભવ્ય રીતે ઉજવાય લક્રને અત્યાચાર કરવામાં સહાય કરી હતી તેની સામે અદા- એ આપણે કલ્પી શકીએ છીએ. પરંતુ ભવ્યતા તે બાજુએ રહી, લતી મુમાં ચલાવવા નિર્ણય કર્યો છે અને તે માટે ૭૩ ખાસ કોઈ જમણવાર કે સત્કાર સમારંભ પણ યોજાયો નહોતે એટલું જ અદાલતે નિયુકત કરી છે. બંગલા દેશમાં રહેલ બિન-બંગાળી મુસ્લિમ નહિ, કંકોત્રી પણ છપાઈ નહોતી. એમના મોભા પ્રમાણે લગ્ન ઊજખાસ કરીને બિહારી, અને પાકિસ્તાનમાં રહેલ બંગાળી મુસલમાનોનો વાયાં હોત તે સારી એવી રકમ આ પ્રસંગે ખર્ચાઈ હોત. પરંતુ પણ વિક્ટ પ્રશ્ન છે. કાશમીર અંગે ભૂતનું વલણ કાંઈક બદલાયું શ્રી અરવિંદભાઈ અનોખું દિલ ધરાવે છે. આ નિમિત્તે સત્કાર્યમાં હોય તેમ જણાય છે. હવે એ પ્રશ્ન ભારત અને કાશ્મીરની પ્રજા તેમણે સારી રકમ વાપરી અનેક દીનદુ:ખી લેકને જે રાહત વચ્ચે છે અને પાકિસ્તાન તેમાં વચ્ચે પડી શકતું નથી એવાં વિધાનો આપી તે તો કોઈ વિરલ વ્યકિત જ કરી શકે. શ્રી અરવિંદભાઈ ભૂતએ કર્યા છે. છતાં તેના વચન ઉપર વિશ્વાસ રાખવો મુશ્કેલ આ કાર્ય સમાજને ઉત્તમ દષ્ટાંત પૂરું પાડે છે, છે. તેથી ઈન્દિરા ગાંધી ભૂત સાથે વાટાઘાટો માટે બહુ ઈન્તજાર
(૧) થોડા વખત પહેલાં શ્રી અરવિંદભાઈ ઓરિસા ગયેલા. હોય તેમ જણાતું નથી. બન્ને પક્ષો ઉચ્ચ અધિકારીઓ વચ્ચે પ્રારંભિક ,
કોરાપુટ બાજુના ફુલબાણી જિલ્લામાં એક સ્વામીજી તેમને લઈ મંત્રણા શરૂ થશે તેમ જણાય છે. ભૂતે અમેરિકા અને
ગયેલા. આ વિસ્તાર જે પછાત અને ગરીબ વિસ્તાર દેશમાં ચીનના કોઈ દબાણને વશ થાય તેના કરતાં પાકિસ્તાની પ્રજાનું
ભાગ્યે જ બીજો હશે એમ એમને લાગ્યું. લગ્નપ્રસંગે તેમણે હિત વધારે લક્ષમાં લે તેવાં ચિહને છે.
પ્રદેશના લોકોને પહેલા યાદ કર્યા. એ દિવસે ત્યાં એક લાખ ડાકુઓ અને હૃદયપલટો
માણસને સુખડી વહેંચી; પાંચ હજાર સાડી, ત્રણ હજાર ધોતિયાં રચંબલની ખીણ ઉત્તર પ્રદેશ, મધ્ય પ્રદેશ અને રાજસ્થા
અને બાળકોને પાંચ હજાર તૈયાર કપડાં પહેરવાં. નના કેટલાક વિભાગેની બનેલી છે. પર્વતે અને કોતરીને લીધે અષણનું મૂળ કારણ પ્રોટીનની ખામી છે એમ શ્રી
સેવાવ્રતધારી ઉદ્યોગપતિ