________________
૧૯
Regd. No. MH. 117
પ્રબુદ્ધ જનનું નવસંસ્કરણ વર્ષ ૩૪ : અંક: ૧૬
મુંબઈ, ડિસેમ્બર ૧૬, ૧૯૭૨, શનિવાર વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૭, પરદેશ માટે શિલિંગ : ૧૫
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર
છૂટક નકલ -૪૦ પૈસા
તંત્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ
ભાવિને પડકાર : દરરોજ સવારે વર્તમાનપત્રો વાંચીએ ત્યારે આપણા દેશમાં થાય છે? રશિયા અને પૂર્વ યુરોપના દેશે? ચીન અને રશિયા અને દુનિયાના બીજા દેશમાં મેટા ખળભળાટ અને અશાનિત પ્રવર્તે સાથે સંબંધ સુધર્યા છે તેમ કહેવાય છે – હકીકતમાં પણ કાંઈક છે એમ જોઈએ છીએ. વ્યકિત તરીકે આપણે તેમાં ઘસડાઈએ છીએ તેમ છે. છતાં આવું વર્તન કેમ? અમેરિકન સંરક્ષણમંત્રીએ કહ્યું કે અને નિરૂપાય હોઈએ એવો અનુભવ થાય છે. જે પરિબળે આવી આપણે સબળ હોઈએ તે જ સામે પક્ષ નમનું મૂકે અથવા સમજૂતી પરિસ્થિતિ સર્જે છે તે એટલાં વ્યાપક, જટિલ અને બળવાન છે કે ઉપર આવે. આ જૂનીપુરાણી દલીલ છે. બધા રાજદુરી પુરુષે આપણને એમ જ થાય કે તે આપણા કાબૂબહારનાં છે એટલું જ નહિ આગળ કરતા આવ્યા છે. નિ:શસ્ત્રીકરણ પરિષદો ઘણી કરી - ૨૫ પણ આપણે સમજી પણ શકતા નથી. આવું માત્ર એક જ ક્ષેત્રમાં વર્ષથી ચાલે છે. રાષ્ટ્રસંધ ઊભો કર્યો, માનવજાતને યુદ્ધના દૈત્યથી બને છે એમ નથી, જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં આવું બની રહ્યું છે. ધાર્મિક, બચાવવા, આમાં દેશને સંરક્ષણ કરતાં વેપાર ઉદ્યોગનાં આર્થિક હિતે રાજકીય, આર્થિક, સામાજિક, કૌટુંબિક, શૈક્ષણિક વગેરે. સામૂહિક અને સ્વાર્થ કેટલાં સમાયાં છે તે જોવાનું રહે છે. અમેરિકા અને બીજા જે બની રહ્યું છે તે વ્યકિતગત જીવનમાં અનુભવીએ છીએ અને મેટા દેશે દુનિયાના ઘણા દેશને લશ્કરી સરંજામ મોટા પ્રમાણમાં ન ગમતું હોય તે પણ વ્યકિતગત જીવન માં સામૂહિક પ્રવાહને પૂરો પાડે છે અને યુદ્ધને ઉત્તેજે છે. અનુરૂપ કરવું પડે છે, એમાં તણાવું પડે છે. ઉપલક દષ્ટિએ જોતાં, દુનિયાના ઘણા વિચારો અને અર્થશાસ્ત્રીઓએ પિકારીને ઘણા બનાવો છૂટાછવાયા લાગે અને તેને પૂરતો કાંઈક ઉપાય કહ્યું છે કે લશ્કર પાછળ થતા ગંજાવર ખર્ચને અંશ પણ એાછા માટે પ્રયત્ન કરવામાં આવે છે. એ પ્રયન જોઈએ તેટલો સફળ થત કરવામાં આવે તે કેટલું સામાજિક કલ્યાણ થઈ શકે અને ગરીબી નથી, કારણકે આ અસંબંધિત દેખાતા બનાવાનું ઉદ્ગમસ્થાન ઓછી થાય. પ્રશ્ન એ છે કે શું ખરેખર માનવી શાન્તિ ઈચ્છે છે? એક છે અને તેને ઉપાય પણ કદાચ એક છે– એ આપણે વિચાર્યું નિ:શસ્ત્રીકરણ કરવું હોય, તે દિશામાં નાનું એવું પણ પગલું ભરવું નથી. વળી એ પણ લક્ષમાં રાખવું જોઈએ કે કઈ એક જ દેશ હોય તે, કઈક દેશે હિંમતપૂર્વક પહેલ કરવી પડે. શરૂઆત કોણ કરે? કે પ્રજા આ ઉત્પાતથી પીડાય છે એમ નથી, દુનિયા ખરેખર એક હિંસાનું બીજું મેટું ક્ષેત્ર યુદ્ધ. વિશ્વયુદ્ધની વાત એક થતી જાય છે અને તેને કારણે એક દેશમાં બનતા બનાવે, વિચારે બાજુ રાખીએ પણ છેલ્લાં ૨૫ વર્ષમાં જે મર્યાદિત યુદ્ધો થયાં છે અને જીવનનાં વહેણની અસર બીજા દેશો ઉપર થાય છે. પશ્ચિમને તેમાં પણ અસીમ હિંસા જોવા મળે છે. કોરિયામાં, વિયેટનામમાં, પવન પૂર્વમાં વાય છે, પૂર્વને પશ્ચિમમાં.
ઈજિપ્ત - ઈઝરાયલમાં, બંગલા દેશમાં, નાઈજીરિયા - બાયફરામાં, સૌથી પ્રથમ આપણું ધ્યાન ખેંચે એવી વસ્તુ એ છે કે જીવન કરે માનવીને અકથ્ય યાતનાઓ ભેગવવી પડી. કોઈ મર્યાદા નમાં હિંસા – શારીરિક અને માનસિક -- ખૂબ વધતી જાય છે. રહી નથી. હૃદય પથ્થર બની ગયું હોય તેમ આપણે સૌ મૂક સાક્ષી
હિંસાનું મોટું કેન્દ્રસ્થાન રાજ્ય છે- લશ્કર અને પિલીસ. થઈ રહેવું પડે છે. કાયદો અને વ્યવસ્થા જાળવવાના નામે અને દેશની સલામતીને વર્તમાન વિષમ પરિસ્થિતિને કારણે સમાજમાં કેટલાક વર્ગો નામે લશ્કર અને પોલીસને ઈજારા રાજ્યને છે, દરેક રાજ્ય એવા ઊભા થતા જાય છે કે જે હતાશામાંથી માત્ર હિંસામાં જ માનતા લશ્કર અને પોલીસનું ખર્ચ વધારતું જાય છે. અમેરિકાના અબજો થયા છે. ઉત્તર આયર્લેન્ડમાં આઈરિશ રિપબ્લિકન આર્મી (આઈ. કૅલરના બજેટમાં લગભગ ૫૦ ટકા “સંરક્ષણખર્ચ” છે. આ ખર્ચ આર. એ.) અને તેની સામે અલ્સ્ટર ડિફેન્સ ફેર્સ, યુ.ડી. એફ. સંરક્ષણ માટે છે કે આક્રમણ માટે તેના વિવાદમાં અત્યારે ન ઊત- ભયંકર હિંસક કૃત્ય કરે છે. નાના દેશની પ્રજા પરેશાન છે. ખુદ રીએ. અમેરિકા લગભગ ૮૩ અબજ ડ્રલર- ૭૦૦ અબજ રૂપિયા- આયર્લેન્ડ, આઈ. આર. એ.થી વિરુદ્ધ છે. પેલેસ્ટાઈનના ગેરીલા “સંરક્ષણ માટે ખર્ચે છે. અમેરિકા ઉપર કોઈ આક્રમણ થયું આંધળા હિસક કૃત્યો કરે છે. અમેરિકામાં અને દક્ષિણ આફ્રિકામાં હોય એવું હજુ સુધી બન્યું નથી. થોડા દિવસ પહેલાં જ યુરેપ અને હબસી રંગભેદથી ત્રાસી બ્લેક પાવરની હિંસા ઉપર ચડયા છે. અમેરિકાના લશ્કરી સંગઠન - નાટ-ની બેઠક મળી હતી. બધા ઈંગ્લાંડમાં એન્ટ્રીબ્રિગેડ, મિનિસ્ટરો, પેલીસ, બેન્ક બધે અત્યાદેશોએ પિતાનું લશ્કરી ખર્ચ વધારવાનો નિર્ણય કર્યો. અમેરિકાએ કહ્યું ચારો કરે છે. હમણાં ૮ જણ ઉપર ૬ મહિના કેસ ચાલ્યો. આ બધાને કે યુરોપના દેશે લશ્કરી ખર્ચ વધારવા તૈયાર ન હોય તો અમેરિકા કોઈ ને કોઈ ફરિયાદ હોય છે. તે લીધેલ માર્ગ ખૂટે છે તે પણ યુરોપમાંથી પોતાનું લશ્કર કમી કરશે અથવા પાછું ખેંચી લેશે. જાણે છે. રેગિષ્ટ માનસ ગણીએ કે માનસિક વિકૃતિ કહીએ. પિતાને વિયેટનામનું યુદ્ધ પૂરું થતાં અમેરિકા લશ્કરી ખર્ચ ઘટાડશે એમ થયેલ કે માની લીધેલ અન્યાયને કોઈ ઉપાય નથી માટે આવે માનવામાં આવતું. મેકગવને એવી નીતિ જાહેર કરી હતી. નિફટ્સને માર્ગ લે છે એમ કહેવાય. હિંસાના નવા પ્રકારે નિર્દોષ માણસને એ ખર્ચ વધારવાનો નિર્ણય કર્યો છે. કયા દુશ્મનની સામે આ તૈયારી ભેગ બનાવે છે. જમીન ઉપર કે આકાશમાં વિમાને આંતરી લેવા