Prabuddha Jivan 1972 Year 33 Ank 17 to 24 and Year 34 Ank 01 to 16

SR No.: 525957
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1972
Total Pages: 294
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 37 MB

Page 150

૫૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૭–૧૯૭૨
face
યુદ્ધમાં અમાનુષી અત્યાચાર કર્યા હોય તેવાની તપાસ કરવાની | સર્જાય તે કરેડો રૂપિયા બચાવી, બન્ને દેશની ગરીબ પ્રજાના કલ્યાણ અને સજા કરવાની પરંપરા પાશ્ચાત્ય પ્રજાને પણ નકારી છે. માટે વપરાય. એશિયાના ત્રણ મોટા દેશો વચ્ચે શારિત સ્થપાય તે ભૂતાએ એમ કહ્યું કે પાકિસ્તાન પોતે આવી તપાસ કરશે. બંગલા એશિયાની અને દુનિયાની રાજકીય પરિરિથતિ પલટાઈ જાય, વિદેશી દેશને આથી સંતોષ ન થાય તે દેખીતું છે. વિશેષમાં આપણું કહેવું સત્તાઓ, ખાસ કરી અમેરિકા અને ચીનને ઈશ્વર સદબુદ્ધિ આપે હતું કે પાકિસ્તાન હજી લશ્કર અને લશ્કરી ખર્ચ વધારી રહ્યું છે. અને એશિયાના ઉપખંડની પ્રજાઓને પિતાના માર્ગે સર્વદેશીય ત્યારે આટલી મોટી રાંખ્યાના રીનિકો, કાયમી શારિતની આપણને પ્રગતિ કરવાની તક મળે એ ઈતિહાસને મહાન બનાવે છે. યુદ્ધના ખાત્રી ન થાય ત્યાં સુધી પાછા સોંપવાનું ભારત માટે શક્ય નથી. અંત પછી આટલા ટૂંકા સમયમાં લડતી પ્રજાનો શાન્તિના માર્ગે આપણું વલણ એ રહ્યું કે કાયમી શારિતની ખાત્રી થાય તે બીજા પ્રયાણ કરે એ આવકારપાત્ર હકીકત છે. આપણે આશા રાખી પ્રશ્નો સરળતાથી ઉકલી જાય. આ બધા પ્રશ્ન ઘણા જટિલ અને કે ભારત, પાકિસ્તાન અને બંગલાદેશના ઈતિહાસમાં એક નવું ગંભીર છે. તેના ઉકેલને પાય પરસ્પરને વિશ્વાસ અને શાતિ પ્રકરણ ઉઘડે અને જુના વેરઝેર નીચેવાઈ મિત્રતા અને સહકારની માટેની રાશી ઝંખના ઉપર અવલંબે છે. ૨૫ વર્ષને ભૂતકાળ એક ' ભાવના જાગે અને દ્રઢ થાય.
ચીમનલાલ ચકુભાઈ સાથે ભૂંસી નાખવે શકય ન હતું.
પ્રકીર્ણ નોંધ આ બધા વિકટ સંજોગોમાં છેવટ જે કરાર થયા છે તે આવકારદાયક છે અને શુભ શરૂઆત લેખવી જોઈએ. બન્ને પક્ષો વાત- મૃતાત્મા સાથે સંબંધ વિકતાનું પૂરું ભાન રહ્યું છે એમ લાગે છે. ભૂતો માટે પણ ખાલી
વિનોબાજી સાથે વાર્તાલાપ ભૂમિપુત્રમાં પ્રકટ થાય છે તેમાં હાથે પાછા જવું બહુ ભારે થઈ પડત. પાકિસ્તાનની પ્રજા પણ
નીચે જણાવેલ પ્રશ્નોત્તર કુતૂહલ અને જિજ્ઞાસા પ્રેરે તેવે છે. શાનિત ચાહે છે. લશ્કરી અમલથી ત્રાસી ગઈ છે. ઈન્દિરા ગાંધીની
આ પ્રશ્નોત્તર બજાજ પરિવાર સાથે જણાવેલ છે. શ્રી કમલ સ્થિતિ સબળ હતી. તેમણે ઉદારતા દાખવી છે અને શરણાગતિ
નયન બજાજના તાજેતરમાં થયેલ અવસાનને અનુલક્ષી આ વાર્તામાગી નથી.
લાપ હશે એમ લાગે છે. ભાજત–પાકિસ્તાન કરાર અંગેની જે જાહેરાત થઈ છે તે ઉપરથી
પ્રશ્ન: પ્રાણ અને આત્મામાં શું અંતર છે? સ્પષ્ટ લાગે છે કે એકંદરે ભારતને હાથ ઊંચે રહ્યો છે અને છતાં
વિનેબા: વેપારી અને એના મુતીમમાં જે અંતર છે તે પ્રાણ ભૂતો અપમાનજનક સ્થિતિમાં મૂકાયા નથી જેથી બીજા પ્રકાના
અને આત્મામાં છે. પ્રાણના આધારે આત્મા નિશ્ચિત રહે છે. ઉકેલ માટે વાતાવરણ સ્વચ્છ રહે છે.
પ્રશ્ન : મૃત વ્યકિતની યાદથી દુ:ખ કેમ થાય છે? મૃતાત્માની બે મુખ્ય મુદ્દા જેના ઉપર આપણે ખૂબ ભાર હતો તેને
શાંતિ સારું શું કરવું? રવીકાર થયો છે. ભવિષ્યમાં તકરારી મુદ્દાઓનું નિરાકરણ વાટાઘાટથી જ થશે. અને બળને ઉપયોગ નહિ થાય એ અતિ મહત્ત્વની
વિનોબા : મૃત્યુ પામેલે મનુષ્ય મુકતાત્મા હશે તે તમારા હકીકત છે. નેહરુના સમયથી યુદ્ધબંધી No War Pact
સુખદુ:ખની કશી અસર તેના પર નહીં થાય. પરંતુ મુકતાત્મા ના ની આપણે માગણી કરી રહ્યા છીએ. પાકિસ્તાને ૨૫ વર્ષમાં ત્રણ
હોય, કેવળ પ્રેમને, મૈત્રીને સંબંધ હોય અને તેના ગયા પછી વખત આક્રમણ કર્યું. આવા આક્રમણને અંત આવી જ જોઈએ.
તમે રોતા રહે તે રીતે તકલીફ થશે. એની પ્રગતિ આડે ઓડરાણ પાકિરતાને આ આક્રમણે પોતાના બળ ઉપર નહિ પણ વિદેશી
આવશે. તેને પાછળ ખેંચવા જેવું થશે. આપણે રોઈએ છીએ સત્તાઓની ઉશ્કેરણી અને સહાય ઉપર કર્યા. તેથી જ ત્રણે વખત
તે આપણા સ્વાર્થ ખાતર. અત્યારલગી તેને પ્રેમ મળતો હતો તે હા, કોઈ પ્રજા પારકાના જોર ઉપર વિજ્ય મેળવી ન શકે. તેથી
હવે નહીં મળે એ સ્વાર્થ માટે આપણે રહીએ છીએ. વાસ્તવમાં આપણે આગ્રહ હતો કે ભવિષ્યમાં વાટાઘાટો પરસ્પર
પ્રાણને આરામની જરૂર હોય છે, એ માટે મૃત્યુ છે. માટે શોક ન
ક્રર . (Bilatateral) હોવી જોઈએ. અને કોઈ ત્રીજા પક્ષાની દરમ્યાનગીરી રહેવી ન જોઈએ.
આ પ્રશ્ન : મૃતાત્માને બેલાવી શકીએ ખરા? આ સિદ્ધાંતનો સ્વીકાર થયો છે. આ બે મુદ્દાઓને રવીકાર થતાં
વિનોબા : બોલાવી શકીએ છીએ, તે આવી પણ શકે છે. સારી ભૂમિકાની રચના થઈ છે અમ કહેવાય. તે સાથે આપણે
પણ બેલાવ શા માટે ? એની ઉન્નતિ માટે કે આપણા આનંદ રવીકાર્યું છે કે કાશમીર સિવાયના બીજા વિસ્તાર - રાજસ્થાન,
માટે? બેલાવવાથી એને તો કશે લાભ નથી. એનાં દર્શનની ઈચ્છા ગુજરાત અને પંજાબમાંથી લશ્કરે પાછા ખેંચી લેવાશે અને એક
આપણને હોય છે. માટે બોલાવવાને બદલે સ્મૃતિ રાખવી, ગુણાની બીજાને કજે કરાયેલ વિસ્તાર પાછી સોંપાશે. આમાં કાશ્મીરને સમાવેશ નથી થતે તે સૂચક છે. કાશ્મીરની સરહદ છેવટે નક્કી
પવનાર–બજાજ પરિવાર સાથે. કરવાની છે અને છેલ્લા યુદ્ધ પહેલાંની સરહદમાં થેટા ફેરફારની
વિનેબાજી માને છે કે મૃતાત્મા પૂર્ણ મુકિત પામેલ ન હોય
અને તેના સંબંધીઓ તેની પાછળ રતા રહે તો તેને તકલીફ થાય જરૂર છે તે કરવાનો અવકાશ રહે છે.
અને તેની પ્રગતિ આડે અડચણ આવે. તેને પાછા ખેંચવા જેવું વર્તમાન સંજોગોમાં એનાથી વધારે, ૨૫ારી સમજુતીની આશા ' થાય. વળી મૃતાત્માને બોલાવી શકાય અને તે વી પણ શકે છે. રાખી ન શકાય. હવે ધીમે ધીમે બીજા પગલાં લેવાશે. રાજદ્વારી,
આ વિધાન કોઈ અનુભવને આધારે છે કે અનુમાન અને સંબંધે (Diplomatic Relation) ટુંક સમયમાં જ શરૂ થશે.
માન્યતા ઉપરથી કરેલ છે તે ખબર નથી. વિનોબાજી વિશેષ સ્પષ્ટીસંભવ છે કે બીજી શિ ભરપરિષદ થાય તે પહેલા પાકિસ્તાન
કરણ કરે તે આવકારદાયક થશે. સામાન્ય માન્યતા એવી છે કે બંગલા દેશને રવીકૃતિ આપો. પરિણામે વાતાવરણ સારી પેઠે સુધરશે આતમાં ચક દેહ છોડી જાય પછી મુહુ માત્રમાં બીજો દેહ ધારણ અને બીજી મંત્રણામાં કદાચ શે અ મુજીબુર રહેમાન ભાગ લેશે.
કરે છે. વિનોબાજીના કહેવા પ્રમાણે. આત્મા અશરીરી અવસ્થામાં . આ ઐતિહાસિક કરારથી દેશમાં સંતોષની લાગણી અનુભવાશે. લાંબે વખત રહેતો હશે અને એક અથવા બીજે પ્રકારે જૂના સંબંભારત અને પાકિસાન લશ્કરી ખ પદવાડે, પિતાવ ગજા ઉપરાંત ધીઓ સાથે તેને સંબંધ ચાલુ રહે છે. અથવા રાખી શકાય છે. આ કરોડો રૂપિયાનું ખર્ચ કરે છે. શાક્તિ અને સ્વિાસનું વાતાવરણ બાબતમાં ખૂબ સંશોધન અને પ્રયોગો થઈ રહ્યા છે અને ઘણું
ગૃતિ.