________________
૧૫૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૧૧-૭૨
આપઘાત મુંબઈની નટરાજ હોટલમાં પતિ-પત્ની અને તેના ચાર બાળ- આત્મહત્યાને પ્રયાસ કરનારને સબૃહસ્થના કબ્રસ્તાનથી દૂર કોએ ભેગા મળીને માંકડ મારવાની દવા પીને આપઘાત દાટવામાં આવતું. તેણે જે હાથે આત્મહત્યા કરવાની કોશિષ કરી કર્યાના સમાચાર હજુ તાજા હતા ત્યાં જ મદ્રાસના એક સોનીની હોય તે હાથ કાપી નાંખવામાં આવતો અને એ હાથને જુદા દાટપત્નીએ કટુંબકલેશથી કંટાળીને ત્રણ પુત્રો સાથે નદીમાં ઝંપ- વામાં આવતા. સાયપ્રસ અને થીઝ એ દેશોમાં આત્મહત્યા પ્રત્યે લાવીને આત્મહત્યા કર્યાના અહેવાલ પ્રગટ થયા હતા. લગભગ એટલે બધે રોષ હતો કે એરિસ્ટો મેસ નામના એક દ્ધાએ એક તે સમયે બેંગલોરથી એવા અહેવાલ આવ્યા કે ૪૩ વર્ષના એક યુદ્ધમાં હાથે કરીને જાન ગુમાવ્યો અને તેના મડદાને પત્તે ન આદમીએ ત્રણ પુત્રો સાથે બળીમરવાને નિષ્ફળ પ્રયાસ કર્યો હતે. લાગ્યો ત્યારે તેની છબીને શિક્ષા કરવામાં આવી હતી ! ઈગ્લાંડમાં
સંયુકત રાષ્ટ્રસંઘની આરોગ્ય સંસ્થાએ કરેલા એક સર્વેકાણ આત્મહત્યા કરનારની મિલકત રાજા જપ્ત કરી લેતે. યુરોપમાં મુજબ વિશ્વમાં રોજ એક હજાર માણસે આત્મહત્યા કરીને જ્યારે આત્મહત્યા પ્રત્યે આટલે રોષ દર્શાવાતા ત્યારે એશિયા મરે છે. વિચિત્ર વાત એ છે કે ગરીબ દેશમાં ગરીબાઈથી કંટાળીને અને આફ્રિકામાં સુધરેલો વર્ગ આત્મહત્યાનું પાપ માનવા છતાં મરનારી વ્યકિતએ કરતાં સમૃદ્ધ દેશોમાં સમૃદ્ધિથી ગળે આવી ગયેલા અમુક સંયોગોમાં આત્મહત્યાને પવિત્ર ફરજ માનતો હતો. અને માનસિક તંગ અવસ્થાથી પીડાતા લોકો આત્મહત્યા કર- દા. ત. પતિ પાછળ બળીમરનાર સ્ત્રીને ભારતમાં રાતિ થવાનું માન વામાં વધુ આગળ છે. એ દષ્ટિએ ભારતમાં આપણને આત્મહત્યાના મળતું. આફ્રિકાની જંગલી પ્રજા તેમને રાજા મરી જાય ત્યારે તેની અહેવાલો વાંચવા મળે છે તે હંગેરી, બ્રિટન, અને અમેરિકામાં થતી પાછળ બળીમરવામાં મેટું પૂણ્ય સમજતી હતી. આત્મહત્યાની સરખામણીએ કંઈ જ વિસાતમાં નથી. આત્મ
મારકવીસાસ ટાપુની જંગલી જાતિ એમ માનતી કે હિંસક હત્યામાં હંગેરીને ક્રમ પહેલે છે અને ઈજિપ્તને છેલ્લે. એ અવા
રીતે પિતાનું મેત નોતરવામાં આવે છે. વર્ગ મળે છે! રોમને રેઝ નામના એક અંગ્રેજ લેખક કહે છે કે સમાજ જેમ ફીસ્ટિ
હાથે મરવા કરતા આત્મ – રામર્પણ વધુ ગૌરવવાનું છે તેમ માનીને કેટેડ ચિખલિ) બનતો જાય છે અને વહેમમાંથી મુકત થતા
ઘણા યહદીએ આત્મહત્યા કરતા હતા. સ્પેનીશ ઇતિહાસકાર જાય તેમ આત્મહત્યાનું પાપ માનતે બંધ થાય છે અને જીવન
બેન્ઝનીએ એક ધમાં લખ્યું છે કે વેસ્ટઈન્ડીઝના હજારે સ્ત્રી-પુ દુ:ખમય લાગે ત્યારે જીવનને સહેલાઈથી અંત આણે છે.
અને બાળકોએ એક પર્વત ઉપરથી કુદકો મારીને સ્વર્ગમાં જવાનો - આપઘાત કરે તેને ભારત સહીતના મોટા ભાગના દેશોમાં સીધે રસ્તે લીધું હતું. જે લોકો કદી ન શકયા તેઓએ એકગુને ગણવામાં આવે છે યુરોપમાં છઠ્ઠી સદી સુધી આપઘાત બીજાના મસ્તક કુહાડીથી ઉડાવી દઈને સ્વર્ગને રાહ પકડ્યો હતો કરનારને શિક્ષા થતી નહિ, પણ પછી આત્મહત્યા કરનારને પાદરીએ હેઈટીમાં આત્મહત્યાને જુવાળ એટલે પ્રસર્યો હતો કે ૨૦ લાખ અત્યંત પાપી વ્યકિત તરીકે ગણાતા હતા. એ જમાનામાં એક માણસે રહેવાસીઓમાંથી આત્મરામર્પણ કરતાં કરતાં માંડ ૧૫૦ માણસ, ગળામાં છરી ભેાંકીને આત્મહત્યા કરવાનો પ્રયાસ કર્યો પણ નિષ્ફળ જીવતા રહ્યા હતા! આત્મઘાતને આ રોગ બંધ કરવા માટે જંગલી ગયે. આપઘાત કરતાં પકડાઈ ગયું અને તે ગુના માટે તેને ફાંસીની લોકોને ગળે એવું જ્ઞાન ઉતારવું પડયું કે હવે જો તમે મરશે તે 'સજા ફરમાવાઈ ! ૧૮૬૦ની સાલને આ કિસ્સે છે. લંડનના એક સ્વર્ગમાં પણ તમને વધુ ક્રૂરતાથી મારી નાંખવામાં આવશે. ડૉકટરે જેલના અધિકારીઓને જણાવ્યું કે આ માણસના ગળામાં જંગલી લોકોને આત્મહત્યાને રોગ જાણે ફરીથી સુધરેલા છરીથી કાણું પડયું છે એટલે તેને ફાંસીને ગાળીએ ભરાવીને માર- સમાજને લાગવા માંડે હોય તેમ સાહિત્યકાર, કવિઓ અને ફિલોવાની કોશિષ કરશે તે પણ મરશે નહિ, કારણકે તે ગળામાંથી શ્વાસ સેફરો, રેમાન્ટીક યુગમાં (૧૯ મી સદીના પ્રારંભમાં) આત્મહત્યાના લઈ શકશે. છતાં જેલવાળાએ તે ગળામાં દોરડાને ગાળિયો નાંખીને રવાડે ચઢયા હતા એથેન્સ અને ગ્રીસના મારસેલ્સ અને સિએઝ આત્મહત્યાની કોશિષ કરનારને ગુંગળાવીને મારવાનો અખતરે નામના સંસ્થામાં જે વ્યકિતને જીવવાની ઈચ્છા ન હોય તેમણે કર્યો. પણ ડીવાર પછી માલૂમ પડયું કે ફાંસીના દોરડાથી એ સરકાર સમકા પિતાને 'કેસ' રજૂ કરવાની અને પછી આત્મહત્યા માણસ મર્યો નથી. છેવટે એક ડકટરને બોલાવીને તે માણસના કરવાની છૂટ આપવામાં આવી હતી. જ્યારે સેક્રેટીસ, સેનેકા, ગળાનું કાણું પુરવામાં આવ્યું અને પછી સફળતાપૂર્વક તેના આત્મ- પિલીના, ગ્રીક ફિલેસેફર ડેમેસ્થિનીસ, આઈસોક્રેટસ, રેમન – હત્યાના ગુના માટે ફાંસીની સજા અપાઈ !
કિવિ લુક્રેટીયસ, કલીઓપેટ્રા, બ્રુટસ એન્થની, રામને પાદશાહ | આત્મહત્યાનું પાપ માનવાને કારણે સમાજ કેટલી જંગલી નિરે અને સાયપ્રસ તેમ જ પર્સીયાના રાજાએ પણ આત્મહત્યાને રીતે આપઘાતની કોશિષ કરનારને રીબાવતે તેના બીજા દાખલા માર્ગ સ્વીકાર્યો ત્યારે જનતાના સામાન્ય વર્ગે આ મહાન લોકોનું પણ જાણવા જેવા છે. ઈંગ્લાંડની રાણી એલિઝાબેથ-૧લીના જમા- અનુકરણ કરવામાં મહાનતા માની હતી! નામાં આત્મહત્યા કરવાનો પ્રયાસ કરનારને ઘોડાને પૂંછડે બાંધીને ૧૭૩૫ની સાલમાં જ સ્વીડીશ ફિલોરોફર જોન રોબેંકે ઘસડવામાં આવતા અને પછી ચાર રસ્તા મળે ત્યાં તેને ફાંસીએ આત્મહત્યાને ભારે બચાવ કર્યો હતો. આત્મહત્યા કરવાને લટકાવવામાં આવતા હતા. તેના મડદાને એમને એમ રડી જવા દેવામાં દરેક વ્યકિતને હક હોવો જોઈએ, આત્મહત્યા એ વાજબી પગલું આવતું. ડાકણ કે પિશાચ તરીકે જાહેર કરાયેલી વ્યકિતને જેમ ચાર છે અને તેમાં કશું જ પાપ નથી એમ પ્રતિપાદિત કરવા માટે ફિલેરસ્તા વચ્ચે દાટીને તેના ચહેરા ઉપર માટે પત્થર મૂકવામાં આવતા સફરે પોતે જ નદીમાં કૂદીને આપઘાત કર્યો હતો ! આપઘાત તે રીતે જ આત્મહત્યા કરવામાં નિષ્ફળ જનારને દાટીને તેના કરવાની પણ નીતનવી રીત અજમાવવામાં આવે છે. ભારતમાં જેમ મસ્તક ઉપર મોટા પથ્થર મૂકવામાં આવતું. જેથી કરીને તે ભૂત મોટે ભાગે શહેરોમાં માંકડ મારવાની દવા પીને અને ગામડામાં બનીને લોકોને હેરાન કરી ન શકે! ફ્રાંસમાં આવા ગુનેગારનો પગ કૂવા કે તળાવમાં પડીને આત્મહત્યા કરાય છે તેમ યુરોપ - અમેએક લાકડા સાથે બાંધીને ઘસડવામાં આવતા અને પછી એક મેટા રિકામાં ઊંઘવાની ગોળીઓના વધુ પડતા ડોઝ લઈને ચીરનિદ્રા ઉકરડા ઉપર બેસાડીને તેને બાળી મૂકવામાં આવતો હતો.
લેવાના પ્રયાસ થાય છે. ૧૯ મી સદીમાં વિયેનાના એક ૭૦ વર્ષના પ્લેટો જેવા ફિલોસેફર જે દેશમાં પેદા થયેલો તે એથેન્સમાં બુઢા આદમીએ સાવ નવો જ નસખા અજમાવ્યું. તેણે ત્રણ ઈંચ