________________
Regd. No. MH. In
પ્રબુદ્ધ જીવન
પ્રબુદ્ધ જૈનનું નવસંસ્કરણ વર્ષ ૩૩ : અંક ૧૮.
મુંબઈ જાન્યુઆરી ૧૧, ૧૯૭૨ રવિવાર
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર વાર્ષિક લવાજમ રૂ. ૭, પરદેશ માટે શિલિંગ ૧૫
છૂટક નકલ ૭-૪૦ પૈસા તંત્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ
શેખ મુજીબુર રહે માન શેખસાહેબની બિનશરતી મુકિત થયા પછી તેમને લંડન લઈ તેમને ઉપાડી લીધા ત્યારે, પ્રજા રડી, પતે બંધનમાં હતા ત્યારે જવામાં આવ્યા. ઢાકા પહોંચવાની ખૂબ તાલાવેલી હતી છતાં, પ્રજા લડી, અને હવે ફરી મિલન થાય છે ત્યારે પ્રજા મુકત થઈ છે ત્રણ કલાક દિલ્હી રેકાણ કર્યું એ ઘણું સૂચક છે અને બે દેશે તેને આનંદ અંતરમાં ઊભરાય છે. નવ મહિનાના ટૂંક સમયમાં વચ્ચેની ગાઢ મૈત્રીની આગાહી છે. પાલમ વિમાની મથકે સ્વતંત્ર બાંગલા દેશની પ્રજાએ સદીની કૂચ કરી છે એમ લાગે છે. પોતાની બંગલા દેશના રાષ્ટ્રપતિ તરીકે તેમનું ભવ્ય સ્વાગત કર્યું તે સમયે, સમક્ષ ભગીરથ કાર્યો પડયાં છે, અને વિજ્યમાંથી શાન્તિ, પ્રગતિ ટૂંકું પણ અર્થગંભીર પ્રવચન તેમણે કર્યું તે મનનીય હોઈ અહીં પૂરું અને સમૃદ્ધિને માર્ગે જવું છે. કોઈના પ્રત્યે અંતરમાં વેરભાવ આપવામાં આવે છે.
નથી પણ પરમ સંતોષ છે કે, અંતે અસત્ય ઉપર સત્યને અને માન્યવર અને મિત્ર, મારે માટે આ સંતર્પક ક્ષણ છે. બંગલી અનિષ્ટ ઉપર ઈષ્ટને વિજય થયો છે. આ શ્રદ્ધા તેમનું બળ છે. દેશ જતાં મેં અહીં તમારા મહાન દેશની આ ઐતિહાસિક રાજ
શેખ મુજીબુરની બિનશરતી મુકિત કરવામાં ઝુલિફ્રકારઅલી ભૂતેએ ધાનીમાં રોકાવાને નિર્ણય કર્યો, કારણકે મારા લોકોના કોષ્ઠ મિત્ર
ડહાપણ બતાવે છે. બીજા દેશનું દબાણ હશે પણ યાહ્યાખાન અને ભારતના લોકો અને તમારાં જાજવલ્યમાન વડા પ્રધાન શ્રીમતી
ભૂતે વચ્ચે ફરક દેખાઈ આવે છે. શેખ બચી ગયા, જેલરના ઈન્દિરા ગાંધીની આગેવાની હેઠળ તમારી સરકાર પ્રત્યે વ્યકિતગત
માયાળુ અને સમયસૂચક વર્તનથી. જેલર પણ અંતે માનવી છે. રીતે મારી કૃતજ્ઞતાની લાગણી દર્શાવવા માટે કમમાં કમ આટલું
આપણા સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ દરમ્યાન કેટલાય જેલરોની આવી માનતે કરવું જ જોઈએ. શ્રીમતી ઈન્દિરા ગાંધી કેવળ માનવીના નેતા
વતાને આપણને પરિચય થયું છે પણ બીજી આશ્ચર્યજનક હકીનથી પણ સમગ્ર માનવજાતના નેતા છે. આ યાત્રાને શક્ય બનાવવા
કત બહાર આવી છે. યાહ્યાખાને ભૂતને કહ્યું કે, શેખને ફાંસીએ માટે તમે થોકપણે કામ કર્યું છે અને વીરતાપૂર્વક ભાગ આપ્યા છે. ચડાવી દેવા અને ઘણા દિવસ પહેલા ફાંસી આપી દીધી છે
“આ યાત્રા અંધકારમાંથી પ્રકાશ પ્રતિની, બંધનમાંથી મુકિતની એવું લખાણ કરી આપવા યાહ્યાખાન તૈયાર છે. પણ ભૂતએ આ અને નિરાશામાંથી આશાની યાત્રા છે. છેવટે હું તેનાર બાંગલા,
વાત ધુત્કારી કાઢી. આ વાત સાચી હોય તો ભૂતેનું મન કઈ દિશામાં મારી સ્વપ્નભૂમિમાં નવ મહિના બાદ પાછા જઈ રહ્યો છું. આ
કામ કરી રહ્યું છે તેને ઈશારે મળે છે. નવ મહિનામાં મારા લોકોએ જાણે કે સદીઓની કચ કરી છે. વ્યકિત ઈતિહાસને ઘડે છે અને સમય વ્યકિતને પ્રકટાવે છે. મને જ્યારે મારા લોકો પાસેથી લઈ જવામાં આવ્યો ત્યારે એમણે આંસુ સાર્યા હતાં, હું બંધનમાં - કેદમાં હતા ત્યારે તેઓ લડયા અને
બાંગલા દેશનું ભાવિ ઘડવામાં શેખ મુજીબુર રહેમાન અગ્રસ્થાને હવે હું જ્યારે તેમની વચ્ચે પાછા જઈ રહ્યો છું ત્યારે તેઓ
રહેશે. શેખસાહેબે જાહેર કર્યું છે કે બાંગલા દેશ, લેકશાહી, બિનવિજયી બન્યાં છે.
સામ્પ્રદાયિકતા અને સમાજવાદના સિદ્ધાંતે સ્વીકારે છે. બધા દેશે “હું કરે પ્રજાજનોના વિજય-સ્મિતના તેજરાશિમાં પાછા સાથે મૈત્રીભર્યા સંબંધે રાખશે. તેમના સ્વાગત માટે દિલ્હી જઈ રહ્યો છું. હવે હું સ્વાધીન, સ્વતંત્ર અને સાર્વભૌમ બાંગલા
અને ઢાકામાં વિદેશી પ્રતિનિધિઓની મેટી સંખ્યામાં હાજરી દેશમાં પાછા ફરી રહ્યો છું. અમારા વિજયને શાંતિ, પ્રગતિ અને
હતી તે બતાવે છે કે, સ્વતંત્ર બાંગલા દેશ સ્વીકૃત હકીકત છે. સમૃદ્ધિના માર્ગે વાળવાનું જે ભગીરથ કાર્ય અમારા સમક્ષ છે એમાં મારા દેશબાંધવા સાથે જોડાવા માટે હું પાછા ફરી રહ્યો છું.
ટર્કી કે ઈરાન જવાની ના પાડી અને બ્રિટન ગયા તે પણ સારું હું પાછો જઈ રહ્યો છું ત્યારે મારા મનમાં કોઈના પ્રત્યે
થયું. મુસ્લિમ દેશેાને કળ વળતાં કાંઈક વાર લાગશે. ચીન અને અમે ધિક્કારની લાગણી નથી પણ સત્યને અસત્ય પર વિજય થયું છે, રિકા પણ વિલંબ કરશે. પણ દુનિયાના ઘણા દેશે ટૂંક સમયમાં ગાંડપણ પર ડહાપણને વિજય થયો છે અને કાયરતા પર હિમતને
બાંગલા દેશને સ્વીકૃતિ આપશે તેમાં શંકા નથી. બાંગલા દેશને ભારતની વિજય થયું છે–એના અંતેાષ સાથે હું પાછા જઈ રહ્યો છું.”
પૂરી સહાય તે રહેશે જ, પણ બીજા દેશોની સહાનુભૂતિ અને આ પ્રવચનમાં શેખસાહેબનું વ્યકિતત્વ પ્રકટે છે. ભાવના
સક્રિય મદદ પણ મળશે જ. અને આદર્શ તરી આવે છે. નવ મહિનાના એકાંત કારાવાસ અને ઈન્દિરા ગાંધીએ કહ્યું કે તેમણે પોતાની ત્રણ પ્રતિજ્ઞાઓપ્રતિક્ષણ મૃત્યુના ઓળા નીચે રહી, સ્વતંત્ર, સ્વાધીન અને સાર્વ
શેખ મુજીબુર રહેમાનની મુકિત, મુકિતવાહિનીને સહાય કરી બાંગલા ભૌમ બાંગલા દેશની યાત્રાએ જાય છે ત્યારે તે યાત્રાને અંધ- દેશની મુકિત અને ૯૦ લાખ નિર્વાસિતોને તેમના સ્વદેશ મેકલવાકારમાંથી પ્રકાશ, પરાધીનતામાંથી સ્વાધીનતા અને વિનાશમાંથી
પૂર્ણ કરી છે. આ સિદ્ધિમાં ભારત અને બાંગલા દેશની પ્રજાએ સાથે શોની યાત્રા ગણે છે. આ યાત્રાને જેણે ફળીભૂત કરી તેવા ભારત
લોહી રેડ્યું છે, શેખ મુજીબુરે કહ્યું તેમ બન્ને દેશની મૈત્રી ગાઢ દેશ, તેની પ્રજા અને તેના મહીન નેતા શ્રીમતી ઈન્દિરા ગાંધી
અને કાયમની રહેશે. પ્રત્યે પૂર્ણ કૃતજ્ઞતાની લાગણી વ્યકત કરી છે. પિતાની પ્રજા વચ્ચેથી
- ચીમનલાલ ચકુભાઈ