Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI iyupAsatarjana prathamAlA anyAH 19 anekArtha saGgrahaH saTIkaH THSCIATEHRIMENEMIEDEHATIBLEKASIDANDED kalikAlasarvajJa zrIhemacandrasUrIzvaraH / kAkAra / pRjyAcAryadaya zrI mahendrasUrIzvaraH / saMzodhaka saMpAdakAcA panyAsa bhIjinendravijaya gaNI /
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ -100EIDSDESOD330DQDQDA KRIDAHASRANAMADAV N zrI harSapuSpAmRta jaina granthamAlA - granthAGkaH 59 / ra 1 zrI mahAvIrajinendrAya namaH / zrI maNibudhyANaMdaharSakarpUrAmRtasUri-gurubhyo namaH / zrI anekArtha-saGgrahaH saTIkaH [ kANDadvayAtmakaH prathamo vibhAgaH] Wan granthakAraH kumArapAlanRpapratibodhaka-paJcAGgavyAkaraNAdi vipulasAhityasarjaka kalikAlasarvajJapUjyAcAryadeva zrImadhemacandrasUrIzvaraH / NEDRADDEDKDNDARDARDADKED. kairavAkarakaumudI - TIkAkAraH kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcArya-paTTadhara-vidvanmUrdhanyapUjyAcAryadeva zrImanmahendrasUrIzvaraH / ja saMzodhakaH saMpAdakazca m tapomUrti pUjyAcAryadevazrImadvijayakarpUrasUrIzvara-paTTAlaGkAra hAlAradezoddhAraka- kaviratna-pUjyAcAryadeva zrImadvijayAmRtasUrIzvara -vineya - panyAsa-zrI jinendravijaya-gaNI / prakAzikA-zrI harSapuSpAmRta jaina granthamAlA ___ lAkhAbAvala (saurASTra) NDTDADRIDADKISEDEE
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzikA :- zrI harSapuSpAmRta jaina granthamAlA zAntipurI-lAkhAbAvala (hAlAra) (gujarAta) bhArata / prathamAvRtti pratayaH 2000 vIra saM. vikramasaMvat sana 1972 2498 2028 prathamavibhAgasya mUlyaM ru. 10) prAptisthAna (1) zrI harSapuSpAmRta jainagranthamAlA lAkhAbAvala (saurASTra) / (2) mahetA maganalAla catramuja zAkamArakeTa sAme jAmanagara / (3) zrI mahAvIra jainaupakaraNa bhaMDAra-posTaophisa sAme paaliitaannaa| (4) sarasvatI pustaka bhaMDAra-hAthIkhAnA ratanapola amadAvAda / (5) somacaMda DI. zAha jIvana nivAsa sAme pAlItANA / mudraka: pRSTha-152 pramANagranthasya - / anyatparipUrNa-granthasya komarzIala prinTarI kIracaMda jagajIvana zeTha sTezanaroDa-jAmanagara prInTalenDa (mudraNAlaya) vaDhavANa zahera (so.)
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakanA e mAla amArI zrI Tu puSpAmRta jaina granthamAlA dvArA je zrI zrutajJAnanI upAsanA tenA prakAzana dvArA thaI rahI che temAM A zrI anekAae saMgraha-saTIka grantha pragaTa karIne-umerIne ame AnaMdita manIe chIe. kalikAlasarvAMg2a zrI hemacadrasUrIzvarajI mahArAjA jaina zAsananA prakhara AcAya prabhAvaka ane zrutajJAnanA saMrakSaka hatA. temaNe zrI saMghane aNu karela vipula grantha saMgrahamAM eka A anekA saMgraha anya paNa che. ane tenA uparanI kairavAkarakaumudI nAmanI bhavya TIkA teozrInA ja vidvAna ziSya paTTadhara zrI mahendrasUrIzvarajI mahArAje racela che. Aja sudhI mUla grantha pragaTa thayelA para Mtu TIkA pragaTa thayelI nahi. A mahAmUlyavAna grantha TIkA sahita pragaTa thAya tA ghaNA upayegI thAya te mATe varSo pUrve pUjyapAda sva. AcAryadeva zrImad vijayaamRtasUrIzvarajI mahArAjA tathA sva. pU. munirAja zrI pArzvavijayajI mahArAjazrIe A grantha pragaTa karavA lakhAvela. paraMtu anyAnya saMcAgeAne kAraNe te pragaTa thai zakayA nahi ane sva. ane pUjye pUjya paM. zrI jinendravijayajI gaNivarane A aMge sazodhana karIne pragaTa karavA mAdana ApI gayelA. pUjya paMnyAsa zrI rAjendravijayajI gaNivara tathA pUjya panyAsa zrI jinendravijayajI gaNivaranuM saM. 2023 nuM cAturmAsa jAmanagara digvijaya pleTamAM thayu. ane saM. 2024nuM paNa pUjaya panyAsa zrI jinendravijayajI gaNivaranuM' cAturmAsa jAmanagara digvijaya pleTamAM thayuM. je cAturmAsa| bhavya ArAdhanA prabhAvanAdi dvArA cirasmaraNIya banyA.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjya paMnyAsa zrI jinendravijayajI gaNivaranA prabhAvaka pravacana dvArA apUva jAgRti AvI ane te vakhate khapere Agama vAMcanA Adi thatA te prasaMge zrutajJAnanI upAsanA AdinuM mahatva samajAvatAM zrI hAlArI vIzA osavAla tapagaccha upAzrayanA kA kartAone zrutajJAna bhakti ge vizeSa lakSya khe McAyuM ane zrI vimalanAtha prabhujInA sAnidhyamAM ane hAlAradeze ddhAraka sva. gurudevanI kRpAthI A saTIka anekA sa`graha chapAvavA mATe zrI hAlArI vIsA osavAla tapagaccha jaina upAzraya TrasTa-jJAna khAtethI rUA. 4000/- ApavAnuM nakkI thayuM ane A kAryanuM saMzAdhana karavA mATe pUjya paMnyAsajI mahArAje AraMbha karyAM ane DhaMDheka varSe e sazeAdhana karI grantha taiyAra karyo ane mudraNa paNa taratamAM cAlu thayuM. paraMtu presanA kAmanI agavaDatA temaja pUjyazrInA vihAramAM prupha jevA AdimAM paNa samaya jatAM saM. 2025mAM zarU karela A granthanA prathamanA e kAMDa rUpa prathama bhAga saM. 2028 mAM pU thayeA che je A zrI ha`puSpAmRta jaina granthamAlAnA granthAMka tarIke pragaTa thAya che. 59 mA khIo bhAga paNa hAla jhaDapathI chapAI rahyo che ane jo anukULatA raheze te| A sa. 2028mAM ja tenA khInne bhAga paNa pragaTa thaze. A granthanA saMzodhana sa`pAdanamAM pUjya paM. zrI jinendravijayajI gaNivare pUjya gurudeva zrImada vijaya amRtasUrIzvarajI mahArAjanI bhAvanA ane kRpAthI khUba kha ta rAkhIne samayane bhega ApyA che ane A granuM A rItanuM prakAzana temane AbhArI che. A mahAna granthanA kharcane paheAMcI vaLavA mATe je pUjya munirAje Adie preraNA ApI che ane je sadhA Adie udAratAthI rakama ApIne temaja grAhaka manIne sAtha ApyA che te saunA A tarka khUba khUba AbhAra mAnIe chIe. A sahukAranI zubha nAmAvalI anyatra Apela che,
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavya tI svarUpa zrI vimala vallabha prAsAdAya namaH LAW zrI. vimalanAthajInuM jaina derAsarajI 45, digvijaya plATa, jAmanagara. jenA sAnidhyamAM "anekA saMgrahasaTIka' mahAgraMtha pragaTa karavAnA niNaeNya thayA.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ A mahAna granthane chApI devA kemazaala prinTarIvALA sva. zrI jesiMgabhAIe je prema batAvyuM hatuM tene A take yAda karIe chIe temanA svargavAsa pachI temanA ci. suputra vasaMtabhAIe paNa kAma karavA khaMta batAvela tenI paNa neMdha laIe chIe. have kharI noMdha prInTalenDa (mudraNAlaya)nA menejara mAlika zrI kIracaMdabhAI jagajIvanabhAI zeThanI khaMtanI laIe chIe. A kAma ghaNuM kaThIna chatAM temaNe A kAryane khaMta rAkhIne suMdara ane svaccha banAvavA prayatna karyo che te mATe temane khAsa AbhAra mAnIe chIe. aMtamAM AvA zAsana hitakArI zrutajJAna bhaktinA kAryo karavAne amane je lAbha maLe che te mATe ame khUba harSa vyakta karI A prakAzana Aje pragaTa karIe chIe, | nivedake - mahetA maganalAla catrabhuja zAha kAnajI hIrajI merI
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ A prastAvanA : zrutajJAnanI upAsanA. anAdi anaMta A saMsAramAM cautanya svarUpa AtmA, zubhAzubha karmanA vege paribhramaNa karI rahyo che, e bhavabhramaNa AtmAnI anAtha dazAnuM dyotaka che. je AtmA e bhavabhramaNathI mukta thAya te ja AtmA paramazAMti pAme che. e paramazAMti mATenuM bhavya mAga zrI tIrthaMkara paramAtmAe batAvyuM che. e mArganA svarUpa mATe temaNe dvAdazAMgI arthathI tripadI rUpe prarUpI che ane temanA paTTadhara ziSyaratna zrI gaNadharadee e dvAdazAMgI sUtra rUpe guMthI che. e jinavacana muktimArganuM prakAzaka che. jinavacana rU5 zrutajJAnanI upAsanA atyaMta jarUrI che. bhASAjJAna sAdhana che. adhyAtmanI siddhi e A vacananI ArAdhanA che. e vacane prAkRta saMskRta bhASAmAM guMthAyelAM che. ane ethI je kalyANakAMkSI AtmA hoya tene e vacane samajavA AdinI jijJAsA jAge ane tethI sAdhana rUpa saMskRta bhASA AdinuM adhyayana kare. AtmahitanI bhAvanA vinA mAtra bhASAnuM jJAna te adhyAtma nathI. ethI ja A gIrvANa gIra e dharmazAstranI bhASA hovAthI prAyaH dharmanA atha AtmAo e bhASAnuM adhyayana kare che. pUrvamAM thaI gayelA mahApurUe A bhASA dvArA dharmazAnA rahasya pAmIne navanavAM dharmazAstro paNa AlekhyAM che. saMskRtabhASA bIjI bhASAonI mAtA gaNAya che ane e bhASA sudaDha ane alpazabda ane mahAarthanI ghAtaka che. saMskRta bhASAmAM AryadharmonA moTA bhAganAM zA che. Ama dharmazAstranA AdhArane kAraNe saMskRta bhASA bhAratamAM dharmabhASA tarIke prAyaH gaNAya che.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAna AcArya zrI hemacaMdrasUrijI ma. kalikAla sava pUjya zrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAjA 11 mA saikAmAM thaI gayelA eka mahAna dharmapurUSa hatA, jainazAsananA mahAna AcArya hatA, jinaAgamanA ajoDa jJAtA hatA. zAstra grantha nirmANa karanArA ajoDa zilpI hatA, dharmanA prabhAvaka ane rakSaka mahAna siddhapurUSa hatA. vipula sAhitya sarjana, temaNe saMskRta bhASAmAM vipula sAhitya racIne eka bhavya yuga saryo che. temanI vidvatA, bhASA tatvajJAna, A badhuM ja daiva aMzathI prabhAvita, parama sAdhanAnI parAkASTAnuM ghAtaka che. temaNe racelA graMthe prasiddhimAM nIce mujaba che. (1) gazAstra saTIka (bleka 12570) (2) triSaSTizalAkApurUSa caritra (32000) (3) pariziSTa (3500) (4) krayAzraya kAvya saMskRta (2828) (5) dvayAzraya kAvya prAkRta (1500) (6) abhidhAna ciMtAmaNi zabdakeSa saTIka (10000) (7) zeSanAmamAlA (204) (8) anekArtha saMgraha (1828) (8) dezInAmamAlA (mU. 783 TIkA 3500) (10) pramANamImAMsA saTIka apUrNa (2500) (11) siddhahemazabdAnuzAsana laghuvRtti (6000) (12) siddhahema brahavRti (18000) (13) siddhahema nyAsa prAkRti vyAkaraNa sAthe uNudivivaraNa sAthe (84000) (14) prAkRta vyAkaraNa brahavRtti (2200) (15) uNAdivivaraNa sahita (3250) (16) vItarAga stotra (188)(17) liMgAnuzAsana saTIka 3684) (18) hemadhAtupArAyaNa vivaraNa dhAtupATha) (5600) 19) chAnuzAsana chandracUDAmaNivRtti sAthe (3000 (20) nighaMTumeSa 396 (21) anyaga vyava cheda drAviMzikA (32) (22 agavyavacacheda kAtrizikA (33) (23) kAvyAnuzAsana (alaMkAra cUDAmaNi laghuvRtti-viveka brahavRtti) (6000) (24) mahAdeva stotra (44.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ samarpaNa patrikA parama pUjya prazAMtamUrti prakRSTavakatA pravacanaprabhAvaka hAlAradezoddhAraka kaviratna paramaupakArI prAtaHsmaraNIya gurUdeva sva. pUjyapAda AcArya deva zrImad vijayaamRtasUrIzvarajI mahArAja sAhema jeozrIe rAje caramatIrthapati prabhu mahAvIradevanA dhazAsananI bhavya veAnA hitane prabhAvanA ane rakSA karatAM aneka bhavyAtmAAne meAkSamAnI pagadaMDIe prayANa karAvyuM che. mane paNa ajJAna mithyAtva ane aviratanA kAdavamAMthI kheMcI kADhI ratnatrayInA bhavya meAkSamArga upara sthApana karyAM che. temaja dIkSA sAthe zikSA dvArA je hitacitA karI che, te anaMta upakArAnI kRtajJatA rUpa cirasmRtimAM teozrInI nizrAmAM je graMtha saMpAdananA AraMbha thayela te ja A graMtha teozrIne sAdara a`Na karI dhanyatA anubhavuM chuM. sva. gurUdeva kRpAkAMkSI pa', jinendravija yagI.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ jara tapamUrti sva. pU. AcAryadeva zrImada vijayakapUrasUrIzvarajI mahArAjanA paTTadhara, hAlAradezaddhAraka kaviratna sva. AcAryadeva jamaja zrImad vijayaamRtasUrIzvarajI mahArAja sAheba
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ parama pUjya tapamUrti svargastha pUjya AcAryadeva . zrImad vijayakapUrasUrIzvarajI mahArAja sAheba
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ uparAMta nIcenA graMthe teozrInA nAme kahevAya che paraMtu te saMdigdha che tema che. hIrAlAla kApaDIyAe jaNAvyuM che. te grantha (1) ane brAma samuccaya (2) ahaMnnati (3) caMdralekhA vijaya prakaraNa (4) dvijavadana capeTA (vedAMkuza) (5) nayanemi siMdhAna kAvya (6) nyAyabulAbala sUtra (7) tenI brahad vRtti (8) bAlabhASA vyAkaraNa vRtti. pUjya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA Alekhita grantha tarIke ulekha jemanA maLe che paNa kRtio maLatI nathI tevA graMthe paNa che. hIrAlAlabhAIe nIce mujaba gaNAvyA che (1) anekAI zeSa (2) dvAviMzadvatrizikA (3) nighaMTu () pramANamImAMsA bAkI bhAga (5) pramANamImAMsAnI bAkI brahadavRtti (2) aSTama adhyAya laghuvRtti (7) siddhahema brahanyAsa (bAkIbhAga) (8) vAdAnuzAsana (9) zeSasaMgrehu nAmamAlA (10) zeSasaMgraha nAmamAlA sAroddhAra (11) saptasaMdhAna mahAka vya, prabhAvaka caritramAM ghaNuM kRtio maLatI nathI tema jaNAvela che prabaMdhaciMtAmaNimAM 3 karoDa leka racAnuM jaNAvAyuM che. khaMbhAta, jesalamera pATaNanA tAlapatranA bhaMDAramAMthI prabhAvaka caritramAM batAvela kRtio sivAyanI navI kRtio upalabdha thaI nathI. kharekhara pUjya zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA vipula sAhityanA mahAna sarjaka hatA. anekArtha saMgraha, . temaNe kaMDArelA A sAhitya saMgamamAM nIce mujaba zabdake upalabdha che. (1) abhidhAna ciMtAmaNi saTIka. (2) zeSa nAmamAlA (3) ane kArya saMgraha mira potAnI navI rAba vipula
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) dezI nAmamAlA (5) nighaMTu zeSa (6) liMgAnuzAsana A zabda ke pragaTa thaI gayelA che. jemAM anekArtha saMgrahu keza mUla pragaTa thayela che. sane 1888mAM jarmana pre. thiDAra jAcArIe saMpAdana karIne pragaTa karela paraMtu pustaka prAyaH apUrNa ane ghaNI jagyAe apUrNa azudhdha pAThavALuM che. sane 1896 mAM zrI nirNayasAgara presa taraphathI paMDitavarya zrI zivadatta ane paM. zrI kAzInAtha pAMDuraMga paraba dvArA saMpAdana karAvIne pragaTa karavAmAM Avela che. vi. saM. 1985 sane 1929mAM caukhamma saMskRta sirIjha (banArasa) taraphathI paM. zrI janArdana tArAdatti ane 5. zrI dhanAnaMda pAMDeya dvArA saMpAdana karAvIne pragaTa thayela che. emaNe rasathI saMzodhana karyuM che paraMtu pUrNa prata na maLavAthI temaja jarmananuM saMpAdita pustaka temane maLyuM paNa te azuddha hovAthI kAryamAM ghaNI pratikULatA rahI ane pachI bIjA keza meLavI tenA pATha meLavIne saMpAdana karyuM che temanI pAse nirNayasAgaranuM pustaka pragaTa thayela chatAM saMzodhana vakhate upalabdha thayuM nathI. Ama ghaNI mahenata chatAM kAmamAM khAmI rahI gaI che. A vidvAne vizvaprakAza, medinI (trikAMDazeSa) zAzvata, maMkha, vaijayantI, hArAvalI vagere zabdakenAM saMpAdaka che. anekArtha saMgraha mUlamAtra A graMthamAM chapAyela che jarmana pustakamAM kyAMka TIppaNIo che bAkI anekArtha saMgrahanI TIkA chapAyela nathI. A anekArtha saMgraha TIkA sahita pragaTa thAya che enI nakala khaMbhAta, pATaNa, amadAvAda ane amArA hastalikhita graMthanA
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgrahamAMthI karAvI che. ane tenuM saMzodhana karatI vakhate mULa temaja TIkAnA pAThenI khUba kALajI rAkhavAmAM AvI che. anekArthanA mULa leka TIkA dvArA samarthana pAmIne A graMthamAM mukAyelA che. jethI pUrvanI kaI prata ke pustaka karatA A anekArtha saMgrahanA leke vadhu spaSTa ane pramANabhUta che. chatAM jyAM jyAM TIkAnA samarthita pATha sivAyanA pAThe upalabdha thayA te TIppaNImAM ApyA che. uparAMta amArI pAse khaMbhAtanA zrI jJAnavimalasUri jaina jJAna bhaMDAramAMnI mUla prata uparathI taiyAra karAvela anekArtha saMgraha mULanI presakepI paNa paDelI che. A hemI anekAI kaSa bIjA ke karatAM viziSTa che jemAM zabda vadhu che ane atyAre anupalabdha evA koSone paNa temAM AdhAra lIdhe che tema TIkAmAM ApelA pramANethI jANI zakAya che. A graMthanI racanA traNa kamathI che (1) eka svara Adi kamathI kAMDa (2) dareka kAMDamAM kAntAdi zabdakama (3) e kAntAdi zabdakamamAM akArAdikamathI dareka zabda ApelA che. ke mudI TakA, graMthakartA pU. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna pU. zrI mahendrasUrIzvarajI mahArAjAe anekArtha saMgrahanI karavAkarakaumudI TIkA banAvI che. je temaNe gurUbhakti vaDe graMthA~ gurUdevazrI hemacaM drasUrIzvarajI mahArAjAnA nAme sthApI che. TIkA 14000 kaloka pramANa vistRta che ane TIkAnI racanA jetA TIkAkAra maharSi samartha vidvAna ane zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.nA aMtevAsI che. TIkAnA AdhAra mATe temaNe TIkAnA 2-3 lokamAM te kAlanA konI yAdI jaNAvI che, jemAM, vizvaprakAza, zAzvata, rabhAsa, amarasiMha, maMkha, hunna, vyAti, dhanapAla, bhAguri, vAcaspati
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 yAdava, dhanvantari ane khIjA paNa seMkaDo graMtha joIne A TIkA racI saMgraha upara A brahadrIkA paDimAtrAnI prata mArI che. tema temaNe jaNAvyu che. anekA sivAya avasUri paNa che jenI prAcIna pAse che. TIkAnI viziSTatA. TIkAmAM liMganI vyavasthA rUpa pratyaya vaDe jANI levA jaNAvIne vizeSa haze tyAM kahIzuM tema jaNAvela che (1) dareka zabdanI vyutpatti, (ra) liMga niya, (3) viSama aMnuM prakaTIkaraNa ane (4) prAyaH prApta thatA te te zabdanA prayoga-draSTAMtA, A cAra vAta TIkAmAM jaNAvI che. TIkAkAre mULa zlokamAM nahI' kahelA tevA ardhAM paNa yavi zabda vaDe anya kASakAra AdinA AdhAre jaNAvyA che. temaja anekA saMgraha karatAM khIjA graMthAmAM kaMi pheraphAra hAya agara dRSTAMtA TAMkayA haiAya te te paNa te te graMtha ke graMthakArAnA ullekha sAthe jaNAvAyuM che ane AvA ullekhA thayA che te A pramANe che;- makha, gauDa, vejayantI, vyA,i ajaya, zAzvata, kAntya, vAtsyAyana, zruti, vAcaspati, maya, kATilya, manu, amarakeASa, bharata, vallabhITIkA vagere. TIkAmAM nirdeza karAyelA kASAmAM dhanvantari, vyADi ane dhanapAla kASa naSTa thayA che tema huMmasamIkSAmAM jaNAvyuM che. jyAre cokhammA prakAzanamAM vyADinA kaiAzanI zodha karIe chIe tema jaNAvyuM. che. mULa leAkeAnA pAThAMtara TIppaNImAM ane TIkAnA pAThAntare tyAM ja kauzamAM darzAvyA che. temaja zabda vyutpatti mATe pramANu tarIke ApelA siddhahema tathA uNAdinA sUtreAnA naMbara tyAMja kauzamAM jaNAvyeA che. temaja TIkAmAM mULa pATho 1 thI 24 zleAka sudhI grantha vadhe te mATe lakhyA nahi paraMtu te ThIka na lAgavAthI pachIthI TIkAmAM blekanA purA pATha paNa ApyA che.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAkAre ApelA dRSTAMtenA graMthanI sUcI karavA prayatna karyo paraMtu TIkAkAra maharSinA vizALa agAdha jJAnasAgaranI dRSTie e kArya ghaNuM ja ane azakya kaThIna lAgatAM dRSTAMtenA grone nirdeza karI zakAyo nathI. saMzodhana-saMpAdana, anekArtha saMgraha ane tenI kairavAkara kaumudI TIkAne A prathama bhAga jemAM be kAMDa che te zrI devagurUnI kRpAthI Ama prathama ja pragaTa thAya che. ghaNo prayatna chatAM kSatio rahI javA saMbhava che te kSatavya gaNIne A kAryane sau khapI AtmAo vadhAvI leze. evI AzA che. prathama te A lakhANa mArA papakArI gurUdevanA sAhidhyamAM teozrI tathA pU. munirAjazrI pArzvavijayajI mahArAje karAvela. je saM. 2003mAM pUrNa thayela. pATaNamAM te vakhate pU. mu. zrI kAMtivijayajI mahArAje paNa A pratanI presa kevI zarU karAvI paNa khabara maLatAM temaNe te lakhAvavI mAMDI vALI ane A lakhANa ahIM purUM thayela jethI A prati ja rahevA dIdhI. tyAra bAda ghaNA varSa sudhI lakhANa paDayuM rahyuM ane chevaTe saM. 2024nA jAmanagara digvijaya pleTanA cAturmAsamAM A grantha mudraNa karavAnuM nakkI thayuM ane pleTa zrI hAlArI vizA osavALa tapagaccha jaina upAzrayanA TrasTamAMthI jJAnakhAtethI sahakAranI zarUAta zrI vimalanAtha prabhujInAM vimala sAnidhyamAM thaI. TAIpa, presa AdinI muzkelI chatAM jAmanagara kemazaala presamAM zrI jesaMgalAla hIrAlAlabhAIe A kArya zarU karyuM. paraMtu 10/12 pharmA chapAyA ane temanuM avasAna thayuM. temanA ci. zrI vasaMtabhAIe 5-7 pharmo karyA paNa temAM phAvaTa na AvI. te vakhate vaDhavANa zaheramAM zeTha kIracaMdabhAI jagajIvanabhAIe A kArya upADI
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIdhuM ane peja 153thI bAkI kArya temaNe ghaNuM khaMtathI pUrNa karyuM. ane e rIte A prathama bhAga pUrNa thaze. bIjA bhAganuM kArya paNa sArI rIte cAle che ane te paNa anukuLa haze te A varSe pragaTa thaI jaze. A graMthanA saMzodhanamAM zakya prayatna kALajI rAkhI che azuddhinuM pramArjana karyuM che. 1) eka svarAdikAMDa (2) kAntAdi zabdakama (3) te zabdakamamAM paNa akArAdikama e rIte zedhanArane zabda jaladI maLI zake te mATe zabdasUci paNa pAchaLa umerI che. A graMtha prakAzanamAM mArA pU. gurUdeva tathA pU. munirAjazrI pArthavijayajI ma.ne sau prathama upakAra che te atre khAsa kRtajJabhAve raju karUM chuM. A granthanA moTA kArya mATe pUjya munirAjee preraNA ApI che tathA je je saMghee jJAnakhAtA Adi dvArA sahakAra Apela che. te sarvanI anumodanA karuM chuM. kemazayala presanA zrI jesaMgabhAI tathA vasaMtabhAI tathA vaDhavANa prInTalenDa (mudraNAlaya)nA menejara zrI kIracaMdabhAIe A kArya mATe je kALajI rAkhI che tenI ahIM nedha laI anumodanA karuM chuM. upasaMhAra. A granthakAra zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAje A graMthAdi dvArA gIrvANa bhASAne samRddha banAvI che. teozrInA jIvana aMge prabhAvaka caritra, prabaMdha ciMtAmaNi, kumArapAla caritra, vagere grantho che. temaja 3. khullara nibaMdha, zrI pITarsane riporTa, hema samIkSA, hemacaMdrAcArya vagere pustaka paNa che. pU. zrI hemacaMdrAcAryajInA caritrane citramaya rIte peInTara pAse AlekhAvyuM paNa che paraMtu temAMthI A granthamAM jIvana ke citro mUkI zakAya tevI taiyArI na hovAthI rahevA dIdhA che.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 TIkAkAra zrI mahendrasUrIzvarajI mahArAjA kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjAnA chaThThA ziSya che. ziSyAmAM zrI rAmacaMdrasUrijI, zrI guNaca drasUrijI, zrI yazazcaMdrasUrijI, zrI khAlacaMdrasUrijI, zrI udayacaMdrasUrijI zrI mahendrasUrijI ane kumAravihAranI prazastimAM vadhu mAnagaNi nAmanA sAtamA ziSya paNa jaNAvyA che. granthakAra zrI hemacaMdrasUri ma. jagaprasiddha ane mahAna purUSa che te sAthe TIkAkAra zrI mahendrasUri ma. paNa mahAna vidvAna ane samartha AcArya zrI che. A mahAna sarjana dvArA teezrIe vizva upara karela mahAna upakAranI smRtimAM teozrI pratye keTikeTa namaskAra karI dhanya anu . ane Aje Aisa varSe teeAzrInA A amUlya granthAnA saMzodhana sa`pAdananA lAbha maLye te mATe dhanyatA anubhavu chu. zrI tapagaccha jaina upAzraya 32 prahalAda pleTa rAjakoTa. sa. 2028 mahA vada-10 gurUvAra tA. 17-2-72 pa. pU. paramAkArI gurUdeva AcAya deva zrImad vijayaamRtasUrIzvaracaraNaki kara 5, jinendravijaya gaNI,
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ , ane kArya saMgraha saTIka-prakAzanamAM agAuthI grAhaka Adi banI ja lAbha lenAranI zubha nAmAvalI ja rakama rU. zubha nAma gAma 4001) zrI hAlArI vizA osavALa tapagaccha jaina upAzraya TrasTa jJAnakhAtethI pU. paM zrI jinendravijayajI gaNivaranI preraNAthI jAmanagara. . 2250 zrI vIzA zrImALI tapagaccha jainasaMgha jJAna khAtethI nakala 150, 5. paM. zrI jinendravijayajI gaNivaranI preraNAthI jAmanagara 2000) zeTha metIzA lAlabAga jainasaMgha jJAnakhAtethI pU. paM. zrI mRgAMkavijyajI gaNivaranI preraNAthI muMbaI 1500 pleTa vetAMbara mUrtipUjaka jainamaMDaLa jJAnakhAtethI pU. paM. - zrI jinendravijayajI gaNivaranI preraNAthI rAjakoTa 1000 zrI ta bara mUrtipUjaka jainasaMgha jJAna khAtethI pU. paM. zrI jinendravijayajI gaNivaranI preraNAthI navAgAma. pa01zrI zAMtibhavana jaina upAzraya jJAnakhAtethI pa. paM. zrI rAjendravijayajI gaNivaranI preraNAthI jAmanagara. 50) eka sadagRhastha pU. munirAja zrI mRgAMkavijayajI mahArAjanI preraNAthI. - amadAvAda, 501 zrI jainasaMgha jJAnakhAtethI pU. sA. zrI mahendraprabhAzrIjI ma. nI preraNAthI. rAsaMgapura. 375) zrI jaina ve. mU, saMgha jJAnakhAtethI pU. A. zrI. devendra sAgarasUrIzvarajI mahArAjanI preraNAthI nakala 25nA porabaMdara
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37pa0) zrI zrutajJAna amIdhArA jJAnamaMdira beDA nakala-250 pU, pa zrI mANekavijayajI gaNuivara tathA pU. munirAjazrI tIprabhavijayajI mahArAjanI preraNAthI nIce mujaba H-- 17 500] zrI ve. mU. jaina saMdha 250] zrAvikA naMdakAramAI pAThazALA 150] zrI ve. mU. jaina saMdha 110 zAha maNilAla lavajIbhAI caMdrakAMta karazanajI 110] "" 10] vadhu mAna TokarazIbhAI "" 29 10] gulAmacaMda bhImajIbhAI 100] DA. e. DI. zAhu 100) zAha harakhacagAvI...dajI huM H- suzrAvikA kukerabena prabhAsa pATaNa verAvaLa "" 100] zAha kezavalAla goradhanabhAI 100) zAha rajanIbhAI enDa kuAM 100 zAhu premajIbhAI bhImajIbhAI 100] zAha lIlAdharabhAi kapuracaMda 50] DaoN. dhIrUbhAI choTAlAla 5] zAhu sevantIlAla devIdAsa 50 zAha ramaNikalAlnAnacaMda 50] zAhu jeThAbhAI raNachoDabhAI 50 sva. pAtibena vasanajI huM H- javalabAi mANekalAla verAvaLa 3jI zAha nAgaradAsa catrabhuja 3] zAha karazanajI suMdarajI huM H- bhagAbhAI p "" 33 "" RRA "" "" " "" .. 99 .
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ verAvaLa 20) zAha jIvarAja gulAbacaMda 20) zAha haMsarAja vasanajI 2) zAha jamanAdAsa hIrAcaMda 2) zAha maMgaladAsa pItAMbaradAsa 20) zAha goradhanadAsa dIpacaMda 20) zAha jainadAsa catrabhUja 20) zAha navInacandra kAlIdAsa 1) zAha ratanajI ottamacaMda bAkI nakala jJAna maMdira hastaka ha - zAha punamacaMda gomAjI 301) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha jJAnakhAtethI pU. paM. - zrI jayaMtavijayajI gaNivaranI preraNAthI rAjapIpaLA 251) zrI zrAvikA bahene pU. sA. zrI mRgendraprabhAzrIjI ma. nI preraNAthI jesara 285 zrI hA. vI. . have. mUrtipUjaka tapagaccha jainasaMgha jJAnakhAtethI DabAsaMga 16) zrI jainasaMgha jJAnakhAtethI alAu 15) zrI jainasaMgha pU. sA. zrI anaMtaprabhAzrIjI ma. nI preraNAthI DhImAM 105 zAha prabhAzaMkara suMdarajIbhAI tathA mAtuzrI amRtabenanA zreyArthe temanA suputra taraphathI rAjakeTa 101) jainasaMgha jJAnakhAtethI pU. sA. zrI mahendraprabhAzrIjI ma. nI preraNAthI bhADalA 101) zrI zrAvikA bahene pU. sA. zrI caMdraprabhAzrIjI ma. nI preraNAthI amadAvAda
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 10thI zrAvikA bahene. pU. sA. zrI anaMtaprabhAzrIjI ma. tathA . sA. zrI suvarNaprabhAzrIjI ma. nA varasItapa nimitte pAlItANuM nakalo nAma muMbaI gAma 11 ANaMdajI kalyANajI peDhI lIMbaDI 5 zeTha navalacaMda khuzAlacaMda sAgaragaccha peDhI pU. paM. / zrI jayaMtavijayajI gaNivaranI preraNAthI 5 zrI jaina saMgha pU.A. zrI vijayakArasUrIzvarajI ma. nI preraNAthI 3 pArekha ramaNikalAla bApulAla 3 zrI jaina saMgha pU. paM. zrI cidAnaMdavijayajI gaNivaranI preraNAthI jhIMjhuvADA. 3 nAkeDAchatIrtha pU. A. zrI vijayahimAcalasUrIzvarajI ma.nI preraNAthI nAkeDAjI. 1 saMghavI devakaraNa muLajIbhAI jena derAsarajI peDhI malADa muMbaI 1 chANI jaina saMgha pU. mu. zrI mitrAnaMdavijayajI ma.nI preraNAthI chANI je sahakAra maLela che te mATe preraNAdAtA tathA dAtAone AbhAra mAnIe chIe.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apa bhagavAna mahAvIra devanA zAsanamAM che? hA? te ApanA gharamAM zAsana mAnya mAsika patra chezrI mahA vI 2 za sa na te hevuM ja joIe AghataMtrI - zAha khetazI vAghajI guDhakA (hAla-paMnyAsa zrI jinendravijayajI) taMtrI-mahetA maganalAla catrabhuja sahataMtrI-zAha kAnajI hIrAbhAI medI vArSika lavAjama dezamAM rUA. pAMca paradezamAM ziliMga 10 dararojanA deDha nayA paisA jeTalA mAmulI kharcamAM Apane, ghera beThAM cunaMdA lekhakenI sadhAyelI kalamanI vividha vAcanasAmagrI, jaina siddhAMtanuM jJAna ane zAsana prabhAvanAnAM | samAcAra Ape che. che. Aje ja grAhaka bane? che zrI mahAvIra zAsana prakAzana maMdira lAkhAbAvaLa-zAntipurI (hAlAra-saurASTra) saMcAlana-mahetA maganalAla catrabhuja zAka mArakeTa pAse, nizALa phaLI : jAmanagara
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAvIrajinendrAya namaH / zrI vijayAmRtasUrIzvaragurubhyo namaH / -pUjya-kalikAla-sarvajJa-zrI hemacandrAya-viracita anekArtha koSaH ( saTIkaH) prathamaH kANDaH dhyAtvA'rhataH kRtaikArtha-zabdasaMdohasaMgrahaH // ekasvarAdiSaTkANDyA kurve'nekArthasaMgraham // 1 // paramAtmAnamAnamya nijAnekArtha-saMgrahe / vakSye TIkAmanekArtha-kairavAkara-kaumudIm // 1 // vizvaprakAzazAzvata-rabhasAmarasiMhamahugnAnAm / vyADidhanapola bhAguri vAcaspati yAdavAdInAm // 2 // zAstrANi vIkSya zatazo dhanvantarinirmitaM nighaNTuM ca / liGgAnuzAsanAni ca kriyate'nekArthaTIkeyam // 3 // liGkAnuzAsane'smAbhi-Nito liGganirNayaH / ato na grathitaH sUtre granthagaurabhirubhiH // 4 // iha so'pyavijJAnahetave darzayiSyate / guNazabdo guNe puMsi vAcyaliGgastu tadvati // 5 // prANijAtidhvaniryastu pulliGgaH puMsi darzitaH / tasyaiva vartamAnasya striyAM strIliGgatA matA // 6 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArtha-koSaH saTIkaH - - - kutrApi rUpabhedena kvaciJca pratyayAdibhiH / liGgAnAM nirNayo zeyo vizeSastvabhidhAsyate // 7 // vyutpattiliGganirNItirviSamArthaprakAzanam / prAyeNa dRSTadRSTAnto vAcyamatra catuSTayam // 8 // atra granthArabhme sUtrakAraH ziSTasamayaparipAlanAya pratyUhavyUhopazAntaye abhidheyaprayojanasabandhapratipAdanIya ca samuciteSThadevatAnamaskArapUrvakamupakramate / dhyAtvA'rhata iti sakalAhatpaNidhAnena sakalakalyANodarkasaMparkazAlinImakhilapratyUhavyUhopazAnti mAha- kRta ekArthazabdasaMdohasya abhidhAnacintAmaNi-nAmamAlAyAM saMgraho yena sa kRtaikArthazabdasaMdohasaMgrahaH / anena ekArthazabdakozayorekakartRtvamAha / etacca kurne ityatra asmadarthAvinAbhAvyuttabhapuruSaikavacanaprayogasAmarthyalabdhasyAhamityetasya vizeSaNam / ekasvarAdiSaTakANDyA iti ekaH svaro yeSAM te ekasvarAH zabdAH tatpratipAdakaM kANDamapi ekasvaraM tadAdiH yasyAH sA ekasvarAdiH / SaNNAM kANDAnAM samAhAraH SaTakANDI ekasvarAdizcAsau SaTkANDI ca tayA / vyaJjanasya bahutvepi svarasyaiva prAdhAnyAdekasvara dvisvara trisvara catuHsvara paJcasvara SaTsvaraM ceti vakSyamANAni SaTakANDAni tairityarthaH / saptamasya avyayakANDasya tu tasyA eva zeSabhUtatvAt / aneko dvau bahavo vA pratyekamarthAH yeSAM te anekArthAH arthAt zabdAH teSAM saMgrahaH ekatra samuJcayaH anekArthasaMgrahaH tam / etena abhISTadevatApraNidhAna - pUrvakaM zAstrasya abhidheyaM pratipAdyapratipAdakasaMbandhazca abhyadhAyi / prayojanaM ca ziSyAvavodhajananaM tena ca paropakAradvAreNa paraMparayA niHzreyasasiddhizceti sAmarthyAdAkSipyate /
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH kANDaH * akArAdikrameNAdAvatra kAdikramo'ntataH / uddezyavacanaM pUrva pazcAdarthaprakAzanam // 2 // yatraka eva rUDhotho yaugikastatra dazyate / anekasmistu rUDhe'rthe yaugikaH procyate na vA // 3 // na hi dekSAvatAM niSprayojanA pravRttirbhavati // 1 // abhidheyasya paripATivizeSamAha- atra iti prakrAntAnekArthazabdasaMgrahazAstre pratyekamekasvarAdikANDeSu vakSyamANAnekArthazabdAnAmAdau pUrvabhAge akArAdInAM hakAraparyantAnAM varNAnAM krameNa kRtvA pratyekamantabhAge kAdivyaJjanAnAM krama AnupUrvyA nivezanam / atra akArAdikrameNeti vadatA antakramasyaiva prAdhAnyamuktam / kAdyantakrameNaiva atra zabdA abhidhAsyante / akArAdyAdikramastu tatra pratyekaM draSTavyaH / kAdyAdikrame'pi kAdibhyaH paro'kArAdisvarakramo'ntargato drssttvyH| tathA pUrvamuddezyasya zabdasya vacana bhaNanaM pazcAdarthAnAM prakAzanam / abhidhIyamAnazabdAnupUrvakamarthakathanamityarthaH / yathA-'ko brahmaNyAtmani' ityAdi // 2 // - yatra iti-yasmin zabda rUDhaH saMjhirUpa eka evArthaH tasyAnekArthatAdarzanAya yaugiko'pyartho'vazya prakAzyate / yathA'gItizcchandasi gAne ca' atra hi gItizabdaracchandasi saMjhArUpatayA rUDhaH / gAne tu kriyAnugamAdyau gikaH / yatra tu zabde'nekorthaH saMjJArUpatayA rUDho vyajyate tatrAnekArthatAyAM paripUrNAyAM yaugiko'rtho dazya te vaanvaa| tatra darya te yathA- tvaSTA'rke vizvakRttakSNoH' atra hi tvaSTazabdo'rkavizvakRtoH rUDhaH takSiNa tu yaugikaH / na daya te yathA- 'priyakastu*pratyantare kramo'trAdau kakArAdi kramo'ntataH *pratya0 RtastataH //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArtha- koSaH saTIka : * padAnAM bhaGgato yo sminnAne korthaH prakAzyate // pradarzanIyo naivAsauM tastyAnantyaprasaGgataH // 4 // ko brahmayAtmani khau mayUre'gnau yame'nile // .. kaM zIrSe'psu sukhe khaM khaH saMvidi vyomanIndriye 5 ciJcarIke nIpe kazmIrajanmani / priyaGgau citraharaNe pItazAlatarAaft' // atra hi priyaka zabdaH ciJcarIkAdiSu saMjJArUpatayA rUDha uktaH / priya eva priyakaH iti tu svAthe ke yaugikatayA vallabhe vartamAno noktaH // 3 // (4) * asmin zAstre rajssyaiva zabdasya anekArthatA dazyate na tu padabhaGgena zleSacchAyayA tasya Anantyena darzayitumazakyatvAt / yathA- 'nAkaH svaH khe' iti / atra akhaNDatayA svargAkAza lakSaNe'rthadvaye nokazabda uktaH na tu avidyamAnasukhe, tatra na ako nAkaH iti padabhaGgena vartate nAkazabda iti / tatraikasvaraM kANDa mArabhyate tatrAdau kAntaH // 4 // ko brahmaNyAtmani khau mayUre'gnau yame'nile iti-kAyati kAmyate vA kaH " kvacit " ( 5/1/171/) iti GaH eSu saptasvartheSu puMsi / kaM zIrSe'psu sukhe eSu triSu klIbam / dazasvapi yathA- 'vizva' kaH sRjati prakAzayati kaH kazcaitadanta nayet / kaH sthAsnurnahi ko dahatyabhimataH kaH kasya sakhyaMdhane / arthI kasya janaH sakena ca zuciH syAt kasya mukhyAGgatA prazna sphuTamarthasaMgrahabhRtA kenottara' dIyatAm // ' "atha khaantH||" khaM svaH saMvidi vyomanIndriye ' aznute iti kham "aze Dit" iti * pratya0 bhAgato X pra0 svasaMvidi
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH kANDaH - - -- zUnye vindo sukhe khastu pUyo gauradake dRzi // svarga dizi pazau razmau vajra bhUmAviau giri / 6 / tvak valkale carmaNi ca, nyag nimne niickaalpyoH| ruk zobhAkiraNecchAsu vAga bhAratyAM vaca yapi // 7 // Dit khaH svaH svargaH saMvit saMvedanam, SaTsvapi klIbam / svarga yathA- 'tasmin gate khaM sukRtoplbdhm| saMvitsukhayoryathAyoginaH khe nilIyante / vyomendriyayothA-ruddhvA khamArgamakhilaM bata yo'vatasthe // 5 // zUnyabindau yathA-saMguNane khena ca khameva / khastu sUyeM yathA-'phrAntaM khena sukhena khm|| atha gAntaH // gaurudake dRzi svarge dizi pazau razmau vajre bhUmau iSau giri / gacchati gauH "yugatibhyAM DoH" // (si. u. 867 ) dazasvartheSu strIpuMsaH / anye tu vAgAdau striyAm / svargAdau pusi / pazau dvayoH / jalAkSNoH klobe ityAhuH / uike yathA- gAvo vahanti vimalAH zaradi srvntyaam| dRzi yathA- gojalAdritakapolatalAstAH / svoM yathA-'sa goptirvjrvighttttnen'| dizi yathA- 'gobhyaH sNbhRtsdvittH| pazau yathA- gAvazcaranti kamalAni sakesarANi 1 razmau yathA-'gAvo vaH pAvanAnAm ,'! vajre yathA- go ghAtenaiva shailaaH'| bhUmau yathA-gAmAttasArAM raghurapyavetya / iSau yathA'gobhiH saMbhinnasaMnAhaH / giri yathA- tatheti gAmuktavate dilIpa // 6 // atha caantaaH|| tvak valkale carmaNi ca / tvacati saMvRNoti "kvip" tvak tanoti vA tane Darvaca striyAm / valkale yathA- tvak tAravI nivasanam / carmaNi yathA- mRgatvacaM * pratya0 mukhe !
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArtha-koSaH saTIkaH 2 jUrAkAzasarasvatyAM pizAcyAM javane'pi ca // jJaH syAdvicakSaNe padmA-sane cAndramasAyano // 8 // pranthimatIM vsaanN| tvacAkhye gandhadravye'pi yathA-'elApatratvacA vaasaaH| eSvevArthoSu tvacazabdo'kArAnto'pyasti / nyage nimne nIcakAtyayoH / nyaJcati nyk| nimnaM gabhoram / nIca kharvam / kAtnyaM sAmastyam / tatra prAyaH kriyAvizeSaNam / zeSayorvAcyaliGgaH / nIce yathA-te'pi na bibhrati zobhA zrImanto nyagU nayanti ye gunninH'| ruk shobhaakirnnecchaasu| rocanaM rocate vA ruka striyAm / zobhAyAM yathA- bheje'bhitaH pAtukasiddhasindhorabhUtapUrvA rucmmpuraasheH| kiraNe yathA-prAvI nariyanti kiMvanaruvo rAjIvajIvAtavaH / icchAyAM yA-dharmarUvA dAnaruvA bhavitavyaM satyatattvarUcinA c| vAk bhAratyAM vcsypi| vakti ucyate vA vAk / didyudaditi saadhuH| (si. 5-2-83 ) striyAM / dvayoryathA-paTTI vAcamupAsate hi bahavaH // 7 // atha jAntaH // jUrAkAze sarasvatyAM pizAcyAM javane'pi ca / javate jUH "didyuddaditi saadhuH| AkAzasarasvatyAM pizAcyAM ca striyAm / javane vegavati vAyaliGgaH / pizAcyAM yathA-jUyoSitaH pitRvanaM pritshcrnti'|| atha zAntaH // jJaH syAdvicakSaNe padmAsane cAndra1 pra. jUrAkAze sarasvatyAM / 2 pra0 sAyane 3 anyatra jo janyAM jAtamAtre ca mRtyuJjaye janArdane / jUrAkAze sarasvatyAM pizAcyAM javane'pi ca // 8 // jJaH syAdvicakSaNe padmAsane cAndramasAya tA jaTAyAM rAkSasyAM patane durbhagastriyAm // 9 //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH kANDaH TaTaTa sadvidyamAne satye ca prazastArcitasAdhuSu // bhaH zukre bhamuDau bhAMzI, bhUstu bhUmiriva kSitau |haa msaaynau| jAnAti zaH "nAmyupAntya prakRgazaH kaH" (5 / 1 / 54) vicakSage vAcya liGgaH zeSayoH puNsi| vicakSaNe yathA-ajJaH sukhamArAdhyaH sukhataramArAdhyate vizeSajJaH / padmAsano brahmA / cAndramasAyanirbu dhastatra yathA- candrArka jIvanasitArkivakrAH // 8 // atha tAntaH / sad vidyamAne satye ca prazastArcitasAdhuSu / astIti san vAcyaliGgaH / vidyamAne yathA santo'pyasanta iva cet pratibhAnti bhaaneH'| satye yathA-'yadevArthakriyAkAri tadeva paramArthasat / prazaste acite sAdhau ca yathA-'nirmatsarA eva guNeSu santaH / ' satvaviduSorapi // atha bhaantH|| bhaH zukre / bhAti bhaH; "kvacit' iti DaH yathA-pravezane nAbhimukhaH zubho bhaH / bhamuDau / uDau nakSatre yathA-sA dizau dadhati bhAni sahasrarazmi prAcyeva dig janayati sphuradazujAlam / bhAMzau / bhAnaM bhaa| "mRyayecchA" (5/3/101) : ityaGga / aMzau kiraNe striyAM yathA- 'jaTAbhAbhirbhAbhiH karadhRtakalaGkAkSavalayaH / bhUstu bhUmiriva kSitau sthAne ca / bhavatyasyAH sarvamiti bhUH "bhyAdibhyo vA" (5/3/115) iti kie / "kR bhUbhyAM kit" iti mau bhUmiH strIliGgau / bhUmireveti upamAnadvAreNa siddhatayA uddezyasya kathanaM, tena bhUmizabdasyApi kSitisthAnalakSaNam arthadvayaM siddham / evamanyatrApi upamAnopameyabhAvo'bhyUhyaH / lAghavArtha dvisvarasyApi atra pAThaH / kSitau yathA-bhagavatIbhUradya rAjanvatI bhUmi kAmagaviMzca gomayarasairAziMca / sthAne yathA dRSTiviSTapacandrikAstanataTI lakSmInaTI nATyabhUH / AbhUmirbhAvInAM bhujavijitasImAntanRpatiH // 9 // atha mAntaH //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArtha-koMSaH saTIkaH sthAne ca maH punaH zaMbhau, mA lakSbhyAM vAraNe'vyayam kiM kSepanindayoH prazne vita. jyA tu mAtari // 10 // kSmAmauryodayurdine vahnau dyaustu svarge vihAyasi // raratIkSNe dahane rAstu suvarNe jalade dhane // 11 // maH punaH shNbhau| manyate mIyate vA mH| "kvacit" iti DaH / mA lakSmyAM vaarnne'vyym| lakSmyAM stro yathA-yasmAt phalaM na khalu mAlavamAtrameva / vAraNe niSedhe tu avyayam yathA-mA mAMsa spRza pANineti rudatI gantuM pravRttA ttH| kiM kSepanindayoH prazne vitarke / kauti kim 'korDim' vaacylinggH| kSepo dhikkArapUrvikA nindA tatra yathA-'nocedvikramasaMkramasya ghaTitAM rAmastha rAjyazriyam / hartuM ko bharataH sududharadhanurbaddhekSaNe lkssmnne| nindAyAM yathA-martyaH ko'pi samasti mAMsanayano nddhaanggbhuurdhaatubhiH'| prazne yathA-koyaM dvAri hariH prayAtyupavanam / vitarke yathA-ko'haM kasmin kathamA (kuta A)yAtaH kA me jananI ko vA tAtaH / avyayamapi // atha yaantaaH|| jyA tu mAtari kssmaamauyoH| jinAti jyA "kvacit" iti DaH striyAm // 10 // kSmAyA~ yathA-zazAsa zayyAparai rajayyAm / mauA yathA -'patrI naiSa sahiSyate mama dhanAbandhabandhUkRtaH / dyurdine vahnau / dyupate abhigamyate yuH 'yudrubhyAm' iti DuH puMsi dine yathA-uddAmAmaNi yutivytikr-prkriidddoNpljvaalaajaaljttaal-jaanggltttiinisskuuj-koyssttyH'| vAstu svarge vihAyasi / dyUyate dyauH " yugatibhyAM DoH" striyAM svarga yathA'dyAmiyAya dahanasya ketanaH kIrtayanniva divaukasAM priyam / )
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH kANDaH dra : kAmarUpiNi svaNe, dhUryAnamukhabhArayoH // pUH zarIre nagare ca zrIladamyAM saraladrave // 12 // veSopakaraNe veSa-racanAyAM mato giri // zobhAtrivarga-saMpattyoH sa sa ve nirjhare'pi ca / 13 / vihAyasi gagane yathA-'atha nayanasamutthaM jyotiratreriva dyauH // " atha rAntAH // rastIkSNe dahane / rAti rH| rAstu suvarNe jalade dhane / rAti sukhaM rAH "rAteH" suvarNadhanayoH strIpuMsaH jalade puMsi / suvarNadhanayoH yathA-" sAdhaM sarvazakalyANainityaM tyajati tAnna rAH // 11 // dra: kAmarUpiNi svarNe / dravati : "didyuddadaditi " (5/2/83) sAdhuH kAmarUpiNi vAcyaliGgaH / svarNe striyAM yathA- kadrUH svakAntizrutavidvata: / dhuuryaanmukhbhaaryoH| dhUryatIti dhUH vipi "rAlluk // (4/1/110) iti valopaH striyAm yAnamukhe yathA- 'dhUrbhaGgasaMkSobhavidAritoSTrikAgalanmadhumlAvitadUravartmani / ' bhAre yathA- dhAtrA dvidhaiva nanu dhUrjagato vibhaktA // pUH zarIre nagare ca / pRNAti pU: " gupadurvidhurvibhyaH kie " striyAM zarIre yathA- asyAM matpuri saMnidhAnavidhaye baddhAdareNa tvayA / nagare yathA-rathasya tasyAM puri dattacakSurvidvAn vidAmAsa zanairna yAtam / zrIlakSmyAM saraladrave zrayati zrIH "didyuddat " iti sAdhuH / aSTasvartheSu striyAm / lakSmyAM yathA- 'zrItAmbudhimanthane yadi hareH kasmAd viSaM bhakSitam / // 12 // veSopakaraNe veSaracanAyAM pri- nagayA 2pra-drume
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) anekArthasaGgraha-koSaH saTIkaH vaH pazcimadigIze syAdaupamye punaravyayam // yoH svarganabhasoH svo jJAtyAtmanoH svaM nije dhane / 14 / matau giri| zobhAyAM yathA- 'kiM kathyate zrIrubhayasya tasya / ' trivargasaMpattau samRddhau yathA-'zriyaH kurUNAmadhipasya pAlanIm / ' prazaMsAyAmapi maMkhaH yathA-haThadrutaramaThazrIH shriimhiipaaldevH| sUH suve. nirjhare'pi c| sravati naH striyAM sruvaH snukUbhedaH // 33 // atha vAntAH // vaH pazcimadigIze syAdaupamye punaravyayam / vAti vH| pazcimadigIzo varuNaH / avyayapakSe zabdaparo nirdezaH / tena " avyayasya " (3/2/7) iti selup na bhavati / aupamyam upamA tatra yathA-kAdambakhaNDitadalAni va pngkjaani|" dyoH svrgnbhsoH| dIvyanti asyAmiti dyauH "diveDiv" striyAM svarge yathA-divaM yadi prArthayase vRthA zramaH / nabhasi yathArajazchalAt sainyavimaIpIDAbhIteva bhUmirdivamAruroha / svo nAtyAtmanoH asyati svaH ( 'prahvA hRti' sAdhuH ) puMsi jJAtau yathA-nA nivedya munisvAnAM kanyAdAnaM prazasyate / Atmani yathA'hRdisvamavalokayan / svaM nije dhne| nije triSu yathA-sva eva veSaH pariNeturiSTaH / 'svAmeva mUrti praviveza devH| 'svAnyeva tejAMsi tapomayAni / ' dhane puMklIbaH prabhutAH svA na dIyante / ' sarvasvamapi ceddattamaNake brAhmaNabruve / ' kAkinyapi zrotriyAya na samaM syAt phalena tat / gauDastu svo zAtAvAtmani klIve ityAha / svarUpe'pi // 14 // atha zAntau // dRg draSTadarzanadhyakSiNa / pazyati darzanam / dRzyate'nayA vA dRk / vipa caturvartheSu / *pra0 syAdvIpamye
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH kANDaH dRg dRSTadarzanadhyadiNa viTa praveze nRvaizyayoH / tRTa tRSNAvacarSavaJca bhavellipsApipAsayoH // 15 // viT zobhAyAM jigISAyAM vyavasAye rucau giri / bhAH prabhAve mayUkhe ca mAstu mAse nizAkare // 16 // draSTari vAcyaliGgaH / yathA- bhavanti sUkSmArthadRzaH kavIndrAH / " darzane dhiyAm akSiNa ca stroliGgaH / darzanAkSNoryathA-'kAmaM pallavayanti locanadRzAM yUnAM kuraGgIdRzaH / atra eko dRkzabdo darzane / dvitIyastu akSiNa / matau yathA-mithyAdRzAM yugAntArkaH sudRzAmamRtAJjanam / viT praveze nRvaizyayoH veMzanaM vizati vA viT / kkie / praveze striyAm / nRvaizyayoH puMsi / nari yathA'AsIdvizAMpatiramudracatuHsamudramudrAGkitakSitibharakSamabAhudaNDaH / " vaizye yathA- braahmnnksstriyvittshuudraaH| prajAviSThayorapi / prajAyAM yathA- trINi zrAddhe pavitrANi dauhitro viTpatistilAH / atra hi viTpatiH vizo duhituH patirjAmAtA ucyate / viSThAyAM yathA'mayUrapArApatayoH kukuMTasya tathA vizAm // ' atha SAntau ||trssnnN tRT kviya / " mRgayecchA" (5/3/101) iti nipAtanAt tRSNA ghatri tarSaH / ete trayo'pi lipsAyAM pipAsAyAM ca / tRtRSNA zabdau striyAm / tarSaH pusi lAghavArtha dvisvarayorapyekakharakANDe paatthH| evamanyatrApyUhyam / lipsAyAM yathA-atiyAtinaH satRSa eva cakSuSo harirityakhidyate nitambinIjanaH / na viveda, yaH satatamenamIkSate na vitRSNatAM vrajati khalvasAvapi / tarSaprakarSeNa dhanaM cakarSa / pipAsAyAM yathA-tRSA zuSyatyAsye pibati salilaM svAdu 1 pratya0 dRgadRSTau darzane'dhyakSe
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) anekArthasaMgraha-koSaH saTIka: // ityAcAryazrIhemacandraviracite'nekArthasaMgrahe ekasvarakANDaH prathamaH // surmi| anyAstA malayasya kAnanabhuvaH svacchasravanijharAstRSNA yA sumivartate tanubhRtAmAlokamAtrAdapi tarSe'mbu kSudhi bhojana pathi rathaH zayyA''zrame naujale // 15 // tviTa zobhAyAMtveSaNaM tveSanti anayA vA " krutsaMpadAdibhyaH " (5/3/114) kvie striyAm / zobhAyAM yathA-zitviSA poSitaharSasaMpadA tadA na tenAnanapApaktayaH / rucau dIptau yathA- rathAGgapANe: paTalena rociSAmRSitviSaH saMvalitA virejire / atha sAntau / mAH prabhAve mayUkhe ca / bhAsate mAH / putroliGgaH / dvayorya thAsanto'pyasanta iti cet pratibhAnti bhAno sAvRte nabhasi zItamayUkhamujhyAH / 'mAstu mAse nishaakre| mAti mAH 'asU' iti asU muMsi / dvayoryathA- 'udayati vitatAMzuH paurnnmaasiisudhaaNshuH| atra hiM pUrNo mAzcandro mAso vA'syAmiti pUrNamAsaH " aNa" ityaNi paurNamAsI // 16 // ityAcArya zrI hemacandrAcAryaviracitAyAmanekArtha kairavAkarakaumudItyamidhAnAyAM-svopakSAnekArthasaMgraha - TIkAyAmeka svara kANDaH prathamaH samAptaH // .
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (13) 2atha dvitIyaH kANDaH arko dru bhede sphaTike tAmra sUrye biDojasi / akaM duHkhAdyayoraGko bhUSArUpakalakSmasu // 1 // citrAjo nATakAdya ze sthAne kroDe'ntikAgasoH / eko'nyaH kevalaH zreSThaH saMkhyA kalko'dyaviSThayoH / / .. atha dvitIyaM dvisvarakANDamArabhyate / tatrAdau kAntAH / arko dumede sphaTike tAne sUrya biDojasi / ayaMte stUyate arkaH / drubhede yathA-arke cenmadhu vindeta kimarthaM parvataM vrajet / sphaTike yathA arkopalolasitavahnibhirahni diiptaaH| tAne yathA-candrArka lepayettena / ' saye yathA 'jalanidhijalamadhyAdeSa uttAryate'rka / ' biDaujasi indraH yathA-vitaryate'rka saMparka: paulomyA romaharSataH / aka duHkhaadyyoH| na kam akam akati vA / dvayoryAthA'aka pinAkI bhavatazchinattu / aGko0 aGkate anena aGkayate vA aGkaH / bhUSAyAM yathA-kaGkaNAGkabhujA bhAnti jitAnaGga tvaagnaaH| rUpake yathA-aMka IhAmRgo vIthI / lakSmaNi yathA-nimajjatIndoH kiraNeSvivAGkaH // 1 // .. citrAjau kautukasaMgrAme yathA-prauDhAhaMkRtirabhyudeti tamasAM mArAGkamallaH zazI' nATakAdyaze yathA-aGkapravezakADhya bhavati hi tannATakaM naam| sthAne ekAdigaNanAnyAse yathA - ayameva jagajanmasthitisaMhArakAraNam | iti yasya kapadendurekAkAmiva ...zaMsati / kroDaM vakSaH utsaGgo vA / tatra yathA- "aGkAdyayA rngkmudiiritaashiiH| antike yathA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaGgraha - koSaH saTIkaH dambhe pApini ki ca kaGko brAhmaNaliGgini / lohapRSThe yame karkaH zvetAzve darpaNe ghaTe // 3 // karketane'gnau rAzau ca kAkaH syAt pIThasapiNi / dvIpamAna bhedeSu ziro'vacAlane dvike // 4 // (14) vyApAritaH zUlabhRtA vidhAya siMhatvamaGkAgatasatvavRtti | Agasi yathA-paraHzatairaGkitamaGkapaGkaH // eko'nyaH kevalaH zreSThaH saMkhyA / pati ekaH bhIMzali " iti kaH / anyasmin yathA - eke mRgAMka mRgamAdivarAhamanye / kevale yathA- 'sa ekatrINi jayati jaganti kusumAyudhaH / zreSThe yathA- 'ayaM vizeSo bhuvanaikatrIrapara na yatkAmapAkaroti / saMkhyAyAM yathA- eko jayati sadvRttaH kiM punadvau susaMhatau / sarvatra vAcyaliGgaH kalko'thaviSThayoH dambhe pApini kiTTe ca / kalyate kalkaH "bhINazali" iti kaH ||2|| pApini vAcyaliGgagaH / anyatra puMklIbaH / adyadambhapApiSu yathA - munirvane valkalavAna kalkaH / kaSAyacUrNayorapi / kaSAye yathA- dADimapaJcAGgakalkasaMsiddhaH / cUrNe yathA- tAM rodhakalkena hatAGgatailAm / kahako brAhmaNaliGgini lohapRSTe yame / kaMkate (C 66 kaGkaH kAyati vA rAlA iti kikaH / brAhmaNaliGgI chadmadvijaH / lohapRSThaH pakSimedaH / tatra yathA zrutarAjahaMsavacaso yuktA tUSNIkataiva kaGkasya / yamaH kRtAntaH / karkaH zvetAzve darpaNe ghaTe karketane'gnau rAzau ca / karkiH sautraH / karkati karkaH karoti vA kRgovA " iti kaH / zvetAzve yathA -- karkeNa karkazakharairavanividIrNA // 3 // karketano maNimedaH / rAzau yathA- paJca vyomahutAzanaizca mithunaH karka kuve dognibhiH / : 66 99
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH kAkaM kAkasamUhe syAd ratabandhe ca yoSitAm / kAkA tu kAkajaGghAyAM kAko tI kAkanAsayoH // 5 // kAkodumbarikA-kAkamAcikA raktikAsvapi / kikuH prakoSTe haste ca vitastA kutsite'pi ca // 6 // koko vRke cakravAke kharjurIdra mabhekayoH / cheko vidagdhe vizvasta - mRganIDajayorapi // 7 // kAkaH syAt ku ISat akati kAkaH kakate vaa| aci pRSodarAditvAd dIrghatvam / kAyati vA "bhoNi" iti kH| poThasI pachuH / dvIpamAnadrabhedeSu iti medazabdaH pratyekamamisaMbadhyate / ziro'vakSAlanaM kksikaa| dvike yathA-prAsAda-zikharArUDhaH kAkaH kiM garUDAyate // 4 // kAkaM kAkasamUhe0 kAkAnAM samUhaH kAkam / kAkamiva kAkam iti upacArAd ratabandhe yathA--kAka kAkamivecchati smrprH| kAkA tu0 // 5 // kAkodumbarikA0 SaTsvapi auSadhi - medeSu striyom / kiSkuH prakoSTeH kirati kiSkuH " kiraH Sa ca" iti kit kuH| kimapi ISatparimeyA * kurbhUmirasyeti vaa| varcaskAditvAt sAdhuH / prakoSTaH kalAcikA hastaH cturvishtykulH| vitstidishaannulH| eSu strIpuMsaH yathA-kiSkumAtre'pi viSkambhaH ko'yamantale tava / kutsite vAcyaliGgaH // 6 // kAko0 kokate kokaH kauti vA "bhINazoli" iti kH| vRke yathA-durgasamAzritakokavarAham cakravAke yathA-prAcInamaJcati / viyatpRzoka - kokakAntAkapolapulakopayikaM dinezaH / cheko
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgraha-koSaH saTIka: TaGko nIlakapitthe'sikoze kope'zmadAraNe / mAnAntare khanitre ca jaGghAyAM TaGkaNe'pi ca / / tarko vitakeM kAkSAyAmUhakarmavizeSayoH / trikA kUpasya nemau syAt trikaM pRSThAdhare traye 1 / / chayati chekaH "niSkaturuSka" iti sAdhuH / vidagdhe vAcyaliGgaH / vizvasta mRganIDajayAriti vizvastayohAsaktayomaMganIDajayorityarthaH / vidagdhe yathA- tiryaglocanavaligatAni vacasAM chekoktisaMkrAntayaH / vizvastamRganIDayoryathA-prAyo na bibhyatinchekAH kRtaistAlazatairapi / // 7 // TaGko0 Takyate TaGkaH aSTaskhapi puNkliibH| gauDastu javAyAM strI pumAn khaDgakoze pASANadAraNe khanitre TaMkaNe nIlakapitthe TakamastriyAmityAha / azmadAraNe ythaa-ttngkcchinnmnHshilaaH| mAnAntare yathA-yadbhATaka hATakaTa krakoTiH / TaGkaNe yathA-sUtaTaGkakatakenduhemabhiH / zobhAyA. mapi yathA-saTaGka tAruNyaM mRgazizudRzaH puSyati ratim // 8 // tarko tarkaNaM trkH| vitarkaH saMzayaH tatra yathA-takAMkulA bhAnurudeti mandam UhA'numAnavyAptinizcAyakaM pramANaM yatra yathAkutarko'yaM kAMzcinmukharayati mohAya jgtH| tarka pratipAdaka zAstramapi takaH / ythaa-ystrkkkeshvicaarpdprcaarH| karmavizeSa kriyAvizeSaH upahAsa iti yAvat / trikA kUpasya nemau syAt trayo'vayavA mAnamasyAH trikA / kUpasya nemiH kUpasyAnte rajvAdidhAraNArtha vyatra dAru ythaa-trikkekaarsuucitH| trika pRSThAdhare trike (trye)| pRSThAdhare yathA-na syAd gRhIto'pi dhruvan viSANayoyugaM sasUtkAravivartitatrikaH / ayaM tritayaM
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH . tokaM saMtAnasutayokiH syAt kAkakokayoH / yakumRge munau nAkaH svaH khe nAkustu parvate // 10 // munivalmIkayoniSkaH karSe hemani tatpale / dInAre sASTasuvarNazate vakSovibhUSaNe // 11 / / tatra yathA-tatrApi trikAmna // 9 // toka saMtAnasutayoH / tUryate pUryate toka " bhINazali" ( uNAdi0 21 ) iti kaH / saMtAnaH apatyamAtraM / sutastanayaH / saMtAne yathA-jIvattokA ca jIvasUH / sute yathA-vyAkaraNe zakaTasya ca tokam / dvikaH syAt kAkakoMkayoMH / dvau kakArau nAmni asya dvikH| kAke yathAupadravanti pizuno udvaddhAnAmiva dvikAH / nyakumo munau / nyati nyaGkuH "neraJceH" ( u0 724) iti uH nyakvAditvAt katvaM puMsi / muniH RSyazRGgAkhyaH / dvayoryathA-saMcarantyA. zrame nyaGkoniHzaGka nyaGkavaH sdaa| nAkaH khHkhe| nAsti akaM duHkhamatra nAkaH / nakhAditvAnno'nna bhavati / svaH sargaH khamAkAzam puMklIvaH / svarge yathA-kimu kuvalayanetrAH santi no nAkanAryaH / khe yathA-nAkamandAkinIva saa| nAkustu parvate // 10 // munivalmIkayoH / narmAta nAkuH " name k ca " ( u0 720 ) iti uH puMsi / valmIke yathA-pRdAkurnAkumadhyagaH / niSkaH0 niHzeSeNa kAmyate niSkaH " kvacit " iti DaH niSIdati vA "niSka turuSka" (u0 26) iti sAdhuH / puMklIbaH / karpaH plcturthaaNshH| tatpalaM hemapalam dInAro rUpakabhedaH / sahASTabhirvartate "pramANI saMkhyADuH" (73 / 128 ) iti De sASTamaSTottaraM hemnaH SoDaza mASakAH suvarNa teSAM suvarNazatam / hemni yathA-nAryoM niSka
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) anekArthasaha-koSaH saTIkaH paGko'ghe kardame pAkaH pacane zizudaityayoH / bako rakSobhidi zrIde zivamallIbakoTayoH // 12 // bhUkazchidra kAle bheko meghamaNDakabhIruSu / muSko mokSadru me saMghe taskare maaNslaannddyoH||13|| pariSkRtAH / vakSovibhUSaNe yathA-haricakreNa tenAsya kaNThe niSka ivArpitaH / AkarSe'pi // 11 // paGko'dhe kardame / paJcyate paGkaH ghani nyaGkavAditvAt katvam , pAtervA "rAlA" iti kidaGkaH / puNkliibH| ave yathA kalikalaGkapaGkacchide / kardame yathApaGkAnvayamapi sarasijamadhirohati nIlakaNThamUrdhAnam / pAkaH pacane zizudaityayoH / pacanaM pAkaH pAyate vA " bhIN" iti kaH / pacane yathA-kSudhAtaH san zAlIn kavalayati mAMsyAkavalitAn / zizau yathA-uDDInaM pikapAkamAkularavA kAkAvalI bAdhate / daitye ythaa-paakshaasnsmaanshaasnH| bako0 vakti bakaH " gocarasaMcara," 5/3/131 iti dhe sAdhuH / rakSobhidi yathAvRkodaravRkaH kaNThe jagrAha bakavarkaram / zivapriyAmallI zivamallI bakapuSpaM tatra yathA-bakaM gheNaM sadhatturaM sumanA pATalA tathA / padmamutpalagosUryamaSTau puSpANi shNkre| bakoTe yathA-pazya lakSmaNa pampAyAM bakaH paramadhArmikaH // 12 // bhUkazchidre kAle / bhuvi kIryate bhUkaH " kvacit" iti DaH bhavatIti vA " vicipuSi" iti kit kaH / chidne yathA-bhUbhUkavihitaukasaH / bheko megha. mnndduukbhiirussu| bibheti bhekaH " bhINazali" iti kaH / medhe yathA-bhekAzchekAH kekikekAkriyAsu / maNDUke yathA-mekaiH koTarazAyibhima'tamiva kSmAntargatakacchapaiH / bhIrau vAcyaliGgaH tatra yathA
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH mUko dainyA'vAkadIneSu raGkaH kRpaNamallayoH / rAkA kacchavAM dRSTarajaH kanyAyAM saridantare // 14 // pUrNendupUrNimAyAM ca rekaH zaGkAvire kaya: / hIne'pi rokaM krayaNabhede nAvi bile care // 15 // mekAH kekAravaiH paanthaaH| muSko0 muSNAti muSkaH "vicipuSi" iti kit kaH / mokSadrumo drumamedaH tatra taskare ca puMsi saMdhe aNDe ca puMklIbaH / mAMsale vAcyaliGgaH / taskaramAMsalayoryathAniSkaM muSNantyeva muSkAsturuSkAH / aNDe yathA-nAsAvegho'Gkana muSkachecdanaM pRSThagAlanam // 13 // mUko0 / mUyate vadhyate mUkaH "vicipuSi" ( u0 22) iti kit kH| daityo yaH mUkaH sukararUpo'rjunena htH| avAkdInayorvAcyaliGgaH / tayoryathAvirodhivacaso mUkAn vAgIzAnapi kurvte| rAtiraGkaH "rAlA. pAkAbhyaH kit" iti aGkaH vArSyAlaGgaH / kRpaNe yathA-pretaraGkaH karaGkAt / rAkA0 rAti rAkA 'bhINazali" iti kaH / pUrNenduryA pUrNimA tasyAm dRSTarajaH kanyAyAM ca yathA-rAkAkAnta kimucyase nirasituM kaste kalaGka kSamaH // 14 // reka0 / recanaM ricyate vA rekaH / hIne vArSyAlaGgaH / anyatra puMsi / zaGkAyAM yathA-rekAtirekAkulamasya cetaH / vireke yathA-harItakI rekakarI gRNanti / rokaM0 rocate rokam / lihAyacinyaGkAditvAt katvam / kIyate yena tat krayaNaM dInArAdi krynnbhede| nAvi bile ca klIvaH care vAcyaliGgaH / krayaNamede mAvi ca yathA-rokAlokini nAvike / bile yathA-vizanti rokeSu bhayAtirekAt // 15 // *pra0 kRpaNamandayoH /
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) anekArthasaMgraha-koSaH saTIkaH --- --- - - roko'zo laGkA tu zAkhA zAkinI kulaTA purI / loko vizve jane valkaM zakale tvaci zalkavat // 16 // *zako deze rAjabhede zaGkA syAt saMzaye bhaye / zaGkuH parazarAjAle saMkhyA kIlakazaMbhuSu // 17 // roko'zau / aMzau kiraNe puMlliGgaH yathA-kokaH sazAko hi zazAGkarokaiH / laGkAH0 lAti laGkA "rAlApAkAbhyaH kit ,' (u0 62) iti kidaGkaH / zAkhAyAM yathA laMkA'laMkAriNaH khagAH / kulaTAyAM yathA-laGkA'laMkAmino hatum / puryAyathA-padaM laGketi divyApurI / lokyate lokate vA lokaH / vizve yathA-zriya trilokItilakaH sa eva / jane yathA-mA lokavAdazravaNAdahAsIH / valateH zalatezca "bhINzalI" iti ke valkam / puMklIvaH / zalkaM klIve / zakale khaNDe yathA ulkAvalkavilokanam / lvnggshlkailvliivimingH| tvaci yathA-zucivalkavItavapuranyatamastimiracchidAmiva girau bhvtH| yayau tapasvI taruzalkavAsAH // 16 // zako0 zaknoti zakaH / dvayoryathA-nirdIrANyAzrayante tvayi saruSi zakA mAravANi sthalAni / zaGkAH zaGkanaM zaGkA / saMzaye yathA-mandaM mandaM spRzati kariNI zaGkayA sAhasAGkaH / bhaye yathAtvacchakayA nizi na yAti narendra ! nidrAm / zaGkhaH0 zAbhyati zaGkuH "kazI zamiramibhyaH kuH"(u0749)saptasvartheSu tatra saMkhyAyAM catuddazeLe strI pusaH tatra yathA-zakuM saritAM patiM tatastvantyam / zeSeSu puMsi / kIlake yathA-prAyeNa lokaH sarvo'pi zokazaGkusamAkulaH / zaMbhau yathA-muSNanti zakuM purato nidhAya // 17 // *mudritamUle-vaGkaH paryANabhAge syAnnadIpAtre ca bhnggure| zako0
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kA DaH (21) yAdo'strabhedayormedra zAko dvIpe nRpe drume / zaktau haritake cApi zuko vyAsajakIrayoH // 18 // rakSo'mAtye zukaM grnthipnne'rlushiriissyoH| zulkaM ghaTAdidAtavye jAmAtuzcApi bandhake // 16 // yAdobhede yathA-tabhedAH zizumArodrazaGkavo mkraadyH| astrabhede yathA-zaGkAkaraH zaGkukaro narANAm / mer3heM yathA-nyakuH zaGkusugandhena / zAko0 zakAnAmayaM zakyate'nena zakanaM vA zAkaH / dvIpe yathA-natvatra havya iti vizrutanAmni zAkadvIpaprazAsini sudhISu sudhIbhavantyA / nRpe yathA-zokaM zazAka na hi pAkaripuvijetum / drume yathA-zAkaH zukacchadasamacchavipatramAlabhArI hariSyati tarustava tatra cittm| haritake mUlakAdau puMklIbaH / tatra yathA-taruNaM sarSapazAkaM nadhaudana picchilAni ca dadhIni / zaSeSu pusi / zuko0 zukagatau ke zukaH zevati vA vicipuSi (u0 22) iti kitkaH / vyAsAt pArAzaryAjAto vyAsajaH / tatra yathA-parAzarasuto vyAso mahAbhArata candramA; tasya putro mahAyogI zuko nAma mahAmuniH / kIre yathA-taruNi yena tavAdharapATalaM dazati bimbaphalaM zukazAvakaH // 18 // rakSo'mAtye rAvaNamantriNi yathA / tAvubho zukasAraNau / zukaM0 klIye trayo'pi vanaspatayaH / zulkaM0 / zalati zulkam " niSkaturuSka" (u0 26) iti sAghuH / puklIvaH / ghaTTAdidAtavye yathAbhakupyamAdAya sa zuklamAzu / jAmAturbandhake vivAhAya varAd grAhyaM dhanam / yadajayaH / zulko ghaTTe vivAhAya varAd grAhye dhane'pi ca / tatra yathA-pinAkAro paNaM zulkaM hA sIte. kiM
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgraha koSaH saTIkaH zUko'nukozakiMzAH zoke'bhiSavazuGgayoH / zUkA hRllekhe zlokastu padyabandhe yazasyapi // 20 // zaukaM zukAnAM samUhe strINAM ca karaNAntare / sRkA bANotpalavAtAH, stokaH syAccAtakAlpayoH // 21 // (22) bhaviSyati // 19 // zUko0 / zavati zUkaH " ghuyuhi" iti ko dIrghazva | paMklIvaH / anukrozaH kRpA / kiMzArurdhAnyAdeH zIrSam / dvayoryathA - vibhrANasyApyatimadhuratAM krudhya ( kSudha ) mAnasya dRpteH sadyaH puMso bhavati kalamasyeva niHzUkabhAvaH / abhiSavo madyasaMdhAnam / zuGgA navodbhinnapallavakozI / zUkA hRllekhe / hallekho hallAsaH tatra yathA-- dRSTravA bhojyagatA yUkAH zUkA keSAM na jAyate / zlokya zlokateH / padyabandhe yathA - hastanyastacatuH zlokaH / yazasi yathA- puNyazloko nalo rAjA // 20 // zaukaM0 zukAnAM samUhaH zukAnAmidaM vA zaukam / zukAnAM samuhe yathA kUvalayadalanIlaM zaukamAlokayanti / troNAM karaNAntare yathA - vezyA eva hiM nizaGkaM zauka svaukasi kurvate / sukA0 sarati sRkaH "vicipuSi" iti kit kaH / zrRgAlabakanirayeSvapi / sRketi Ayudhamede'pi / stekaH * stUyate stokaH / bhINiti kaH alpe vAcyaliGgaH / dvayeryathA - stokaH stokamapi stauti vAri vAridharojjJitam // 21 // atha khaantaaH| nakhaM / nakhati gacchati nakham / strIklIbaH / yathAnakhaM mAMsIvacA kuSTaM // nakhaH karajaSaNDhayoH / nAsti samasya nkhH| nakhAditvAt / karaje puMklIbaH / tatra yathA - navanakhapadamaGga gopayasyaMzukena / SaNDhe puMsi yathA - nakhaH sukhaparAGmukhaH / nyuGkhaH * nIyate nyu GakhaH " nyuGgavAdayaH " ( u0 90 ) iti khe
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH nakhaM punargandhadravye nakhaH karajaSaSThayoH / nyuGkhaH sAmavizeSasya SaDoGkAryAmatipriye // 22 // puGkhaH syAnmaGgalAcAre zarAGgasyenayorapi / .. prelA paryaTane nRtye dolAyAM vAjinAM gatau // 23 // sAdhuH / sAmavizeSasya AdisAmnaH sAmavedasya Adau hi SaDoMkArA gIyante / atipriye manojJe vAcyaliGgaH / tatra yathA--divyatvavyabhicArameti na sakhe nyuGkhayamasyAkRtiH // 22 // putraH punAti pUyate vA puGkhaH / "pUmuhoH puna mUrau ca " (u0 86) iti khaH / maGgalAcAre zarADne ca puklIvaH / maGgalAcAre yathAvadhUvaraM puGgitamaGganAmiH / zarAGge yathA-taddantAGkitavAlikakSarudhiraklinnAnapuGkha zaram / preDA0 / preGkSaNa ghetA "keTa" " (5 / 3 / 106) iti aH / catuSu artheSu yathA-eSA prINayati vizeSa. viduSAM prekSA na keSAM manaH // 23 // mukhamupAye / mAte mukham "maheruzcAsya vA" iti khe sAdhuH / puklIbaH / upAye yathAvasattuSArAdrisutAsasaMbhramasvayaMgrahAzleSamukhena niSkrayam / prArambhe yathA-vileme kaH prANAn raNamukhamukhe yaM mRgayasi / zreSThe yathA-syAcchaizave mAtRmukhastAruNye taruNImukhaH / vRddhabhAve sutamukho mUl nAtmamukhaH kvacit / niHsaraNe yathA-rathyAmukhe preGkSati jIviteze / Asye yathA-nIrAgA mRgalAJchane mukhamapi . .. sva nekSate drpnne| rekhA0 rikhyate rekhA "bhidAditvAt" sAdhuH / alpake yathA-rekhAmAtramapi kSuNNadAtmano vartmanaH param / chadmani yathA-sthitaH punaryo bhavabhUtirekhayA sa vartate saMprati rAjazekharaH / .. Abhoge yathA- AsIttasyA vadanakamale kA'pi lAvaNyarekhA /
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) anekArtha-saMgrahakoSaH saTIkaH mukhamupAye prArambhe zreSThe niHsaraNAsyayAH / rekhA syAdalpake chadmanyAbhogAlla khayorapi // 24 // lekho lekhya daivate ca lekhA rAjyAM lipAvapi / vIlA tu zUkazimbAyAM gatibhede ca narttane // 25 // ullekhe yathA-citre'pi tAdRzI rekhA yAdRzI karturAkRtiH // 24 // lekho lekhye daivate ca / likhyate lekhaH / lekhye yathA-nakhapadalipayopi dApitArthAH praNidadhire dayitairanaGgalekhAH / daivate yathA-salekhavargasya vimudramAnanam // lekhA rAjyAM lipAvapi / likhyate lekhA "bhidAditvAt" aGga rAjI rekhA pngktishc| tatra rekhAyAM yathA-abhinavamadalekhAzyAmagaNDasthalAnAm / paMktau yathAnavanagavanalekhAzyAmamadhyAbhirAbhiH / lipo yathA-divasa'gaNanalekhAbhUSitA bhittireSA / candrAMzAbhogayorapi yathAlekhayA vimalavidrumabhAsA saMtataM timiramindurudAse / vadhUmukheM pATalagaNDalekham / vIGkhA tu zUkazimbAyAM gatibhede ca nartane / vividham iti anayA vIGkhanaM vA vIGkhA / zUkazimbA kapikacchraH / gatibhede nartane ca yathA-yAtrAnehasi yasya digavijayinaH kAmbojavAhAvalI vIkhollekhavikAsini kSitirajaHpuDhe viyaccambati // 25 // zaGkhaH / kambau nidhibhede syAnnakhyAmalikAsthani / zAmyati zaGkhaH "zamimanibhyAM khaH" (u0 84) nakhI gandhadravyamedaH alikAsthi lalATaprAMtAsthi / nidhibhede nakhyAM ca pusi / anyatra puklIbaH / kambau yathA-zaGkhavanAnantarapuSpavRSTiH nidhimede yathAdvAropAnte likhitavapuSau zaGkhapadmau ca dRzvA / alikAsthani 'yathA - zaGkhAntaradyoti vilocanaM tat / valayadinAMzanAgamede
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH __ (25) zaGkhaH kambau nidhibhede syAnnakhyAmalikAsthani / zAkhA dru mAMze vedAMze bhuje pakSAntare'ntike // 26 // zikhAgramAtre cUDAyAM kekicUDApradhAnayoH / jvAlAyAMlAGgalikAyAM ziphAzAkhANiSvapi // 27 // pvapi / valaye yathA-zaGkharbhUSita-bAhuvalliyugale / dinAMze yathAzaGkhamAtrazeSe'hni / nAgabhede yathA-zaGkhakulam / zAkhA drumAMze vedAMze bhuje pakSAntera'ntike / zAkhati zAkhA. "zyati vA zyaterizca vA" iti khaH / drumAMze yathA-zAkhAmRgasya zAkhAyAH zAkhAM gantuM parAkramaH / vedAMze yathA-sahasrazAkhAH zrutayaH prathante / bhuje yathA-zAkhAzikhAlambitabAlavalliH zAkhIva reje prathamo jinezaH / pakSAntare saMtativizeSe yathA-alaMkarotyeSa madIyazAkhAm / antike yathA-sukhAya zAkhAnagaraM na kasya / hastAMzadvArAMzapAdAMzeSvapi / krameNa yathA-paJcazAkhena pANinA avati yuvatirekhA dvArazAkhAvalagnA / mukuTamaNirazmiraJjitazAkhAgraM caraNayoryugalam // 26 // zikhAgramAtre cUDAyAM kekicUDApradhAnayoH / jvAlAyAM lAGgalikAyAM ziphA zAkhAghRNiSvapi / zyati zikhA "zyaterizra vA" iti khaH / agramAtre yathA-ArUDhaH sasuparvaparvatazikhAm / cUDAyAM yathA-AnAzakrazikhAmaNipraNayinI / kekicUDAyAM yathA- zikhinAM barhamAreSu kezAn / pradhAne yathA--sA zikhA'khilayoSitAm / jvAlAyAM yathA-tapte mahAvirahavahnizikhAvalIbhiH / lAGgalikA agnizAkhA naamaussdhiH| ziphA kandaH / tatra yathA-zikhodbhavAnAM kadalIlatAnAm / zAkhAyAM yathA-viTapinAM vAtAvadhUtAH zikhAH / ghRNau razmau yathA-khedaM sakhe ri tamayU pa.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) anekArthasaGgraha-koSaH saTIkaH sakhA sahAye mitre ca sukhaM tridivazarmaNoH / sukho pracetasaHpuryAmagaH syAnnagavattarau // 28 // zaile sarIsRpe bhAnAvagamantikagAtrayoH / upasarjanabhUte syAdabhyupAyapratIkayoH // 26 // zikhAH kaSanti // 27 // sakhA sahAye mitre ca / sanati sanoti vA sakhA "sanerDakhiH" (u0 625) vAcyaliGgaH / sahAye yathAtasyA pava pratikRtisakho yatkratUnA jahAra / mitre yathA-sarohaMso sapracaladalanIlotpalasakhe / sukhaM tridivazarmaNoH / sukhayati zobhanAni khAnyatra vA sukham / dvayoyathA-Rte dharmAt kutaH sukham / sukhA pracetasaH puryAm / pracetA varuNaH ||ath gaantaaH|| agaH myaanngvttrau| zaile sarIsRpe bhAnau / na gacchati agaH agativAn / na gacchati nagaH " nAmno gamaH" iti De nakhAditvAt sAdhuH / tarUzailayoryathA-agazikharaniSaNNAH patriNaste nipetuH| nvngvnlekhaashyaammdhyaabhiraabhiH| anggmntikgaatryoH| upasarjanabhUte syAdabhyupAyapratIkayoH / aGgati aGgam agati vA "gamyami" iti gaH / antike sAmIpye klobe / tadvati vAcyaliGgaH / anyatra klIbaH / antike yathA-gaGgAGgeSu nagottaraGgasubhagacchAyAH klamaM chindate / gAje zarIre yathA-aGgavyayaprArthitakAyasiddhiH / upasarjanabhUte apradhAne yathA-aGgino'nanusaMdhAnamaGgasyApyativistRtiH / abhyupAye yathA-sarvAGgamArAdhitazaMkarasya / pratIke avayave yathA-aGgAni tvamanaGga tApavidhurANyeohi nirvApaya // 29 // aGgA nIvRdvizeSe syuH / nIvRdvizeSe dezavizeSe puMsi bahuvacanAntaH yathA-aDDeSu vilasan bhUmerbhartA'bhUbhImapArthivaH /
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (27) aGgA nIvRdvizeSa syuriGgaH syAdiGgite'dbhute / jJAnajaGgamayozcApi khago'grahapakSiSu // 30 // zare deve'pi khaDgo'sau khaDgi zRMge ca gaNDake / TaGgaH khanijayAsyostyAgovarjanadAnayoH // 31 // iGgaH syAdiGgite'dbhute / zAnajaGgamayozcApi / iGgayate iGgati vA iGgaH / adbhute jaGgame ca vAcyaliGgaH / jJAneGgitayoryathA-iGgo ma zAyate muneH / adbhutajaGgamayoryathA-tIrthamiGgaM guroraGgam / jagatyapi yathA-iGgamaGgasaphalIkRtaM tvayA / khago'rkagrahapakSiSu / zare deve'pi / khaM gacchati khagaH " nAmnA gama" 5 / 1 / 131) iti DaH / arkagrahadeveSu yathA-khagamayUkhavibhUSitamambaram / pakSizarayoryathAkhagapItAsRjo yodhAH // 30 // khaDgo'sau khaDgi zRGge ca gaNDake / khaDati bhinatti aneneti khaDgaH "gamyami" iti gH| asau khaDgi zRGge ca yathA-dvAraM khaDgibhirAvRtaM bahirapi praklinnagAMNDaigajaiH gaNDake yathA-prAyo viSANaparimoSalaghUttamAGgAn khaDgAMzcakAra nRpatinizitaiH kSurapraiH / TaGgaH khanitre jaGghAsyoH / taGgati anena TaGgaH "pRSodarAditvAt" tasya Tatvam / puMklIvaH / khanitre yathATaGgabhaGga bhUmibhAgaM nayanti / jaGghAsyoriti jaGghAyAM khddgec| tyAgo varjanadAnayoH / tyajanaM tyAgaH / dvayoryathA-yastyAgaM tanutetarAM mukhazatairityAzriyAtAyAH zriyaH / prApyatyAgakRtAvi 'mudrita mUle adhikam-gargI munivizeSe svRSe kiJculukepi ca / TaGkaH khanitre jaGghAsyostyAgo darjanadAnayoH // tuGgaH puMnAganagayobuMdhe syAdunnate'nyavat / / tuGgI proktA haridrAyAM barbarAyAmapISyate //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) anekArthasaMgraha koSaH saTIkaH durga' punadurgame syAd durgA tu nIlikomayoH / nAgo mataMgaje sarva puMnAge nAgakesare // 32 // krUrAcAre nAgadante mustake vAride'pi ca / dehAnilavizeSe ca zreSThe syAduttarasthitaH // 33 // mAnanamapi tvayyeva yasyAH sthitiH // 31 // durga punardurgame syAt / duHkhena gamyate asminniti durgam "sugadurgamAdhAre (5 / 1 / 1322) iti sAdhuH / vAcyaliGga / yathA-purANi durgANi nizAtamAyudham / durgA tu nIlikomayo / nIlikA zaivAlam / umA gaurI / tatra yathA-jaryAta jagadIzavanditasakalAmalaniSkalA durgA / vaijayantI tu 'durgo rASTre vane durga durgame narake pure ityAha / nAgo mataMgaje sarpa puMnAge nAgakesare / krurAcAre nage dante mustake vAride'pi ca / dehAnilavizeSe ca zreSThe syAduttarasthitaH / na ago nAgaH / "nakhAditvAt " (3 / 2 / 128) sAdhuH / dazasvartheSu / mataMgaje sarpe ca yathA-ekAn vizAlaziraso haricandaneSu nAgAn babandhuraparAnmanujA nirAsuH // 32 // nAgadanto niryahaH / uttarapadasthitaH zreSThe yathA-gonAgairnagavattuGgaH // 33 // nAgaM raGge sIsapatre strIbandhe karaNAntare / raGga trapu / sIsapatraM sIsakam / tayoryathA-nAgena nAgarAgeNa nAgabIjena sundari kuru svarNamayIM pRthvIM sazailavanakAnanAm / strIbandhaH strINAM kararNAvazeSaH / tatra yathA-vinirmAtuM tvayA nAgaM nAgantavyaM dehe mama / karaNAntaraM bavabAlavAdibhedaH / tatra yathA-zakuni catuSpade nAge kiMstughne 'pra0 durgo koTe durgame0 pra0 nage dante. pra0 sarasiruhe'pi ca.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH nAgaM rage sIsapatre strIbandhe karaNAntare / pigIM zamyAM pigA hiMgunAlyAM gorocanomayoH // 34 // piMgaM bAlake pizaMge pUgaH kramukasaMghayoH / phalguH kAkodumbarikAvRkSe nirarthake'pi ca // 35 // kaulave cordhvgtiH| piMgI zamyAM piMgA hiMgunAlyAM gorocnomyoH| pAyate piMgI "sphulikali" (u0 102) iti iMgak / zamyAM "gaurAditvAt" (2 / 4 / 19) GI / Api piMgA zamIvRkSaH / hiMgunAlI ossdhiH| gorocanA mantropakaraNadravyam umA atasI // 34 // piMgaM bAlake pizaMge / pizaMge vAcyaliMgaH / tatra yathA-unnidrapuSpacaNavampaka piMgabhAsaH / pUgaH kramukasaMghayoH / punAti pUyate vA pUgaH "pUmudRbhyAM kit" (u0 93) iti gH| puMsi / pUgaH kramukavRndayoH iti ajayaH / punapuMsakayoH pUgam iti vyADiH / kramuke yathA-tAmbUlavallI pariNaddhapUgAsu / saMghe yathA-kesarI niSThurakSiptamRgapUgo mRgAdhipaH / phalguH kAkodumbarikA vRkSe nirarthake'pi ca / phalati phalguH / 'phalivalI' (u0 758)ti guH / kAkodurikAyAM striyAM puMsi maGkhaH / nirarthake vAcyaliMgaH / tatra yathA-sphItaM phalgu ca valgu ca zrutigirAM ko vetti liilaayitm| // 35 // bhgo'rkjnyaanmaahaatmyyshovairaagymuktissu| rUpavIryaprayatnecchAzrIdharmaizvaryayoniSu / bhanyate sevyate'nena bhagaH "gocarasaMcara" iti ghaH / caturdazasvartheSu / arke puMsi 'pra0 higunaaddyogorocnmyoH| 'pra0 kAkodumbarikA bhavet // -
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) anekArtha-saMgrahakoSaH saTIkaH bhago'rkajJAnamAhAtmya-yazovairAgyamuktiSu / rUpavIryaprayatnecchAzrIdharmezvaryayoniSu // 36 // bhaMgastaraMge bhede ca rugavizeSe parAjaye / kauTilye bhayavicchityobhaMgA zaNe bhaMgiH punH||37|| yathA-bhagagabhastinirastatamastatiH / zeSeSu puMklovaH / jJAnAdiSu dvAdazasu yathA-bhagavAn paravAnayaM janaH pratikUlAcaritaM kSamasva me / yonau yathA-bhaginIbhagabhAgyabhavo vibhavaH // 36 // bhaMgastaraMge bhede ca ruvizeSe parAjaye / kauTilye bhayavicchityoH / mejyate anena bhajanaM vA bhNgH| taraMge yathA uttuMgairgAGgabhaMgai-jhagiti vidadhate puNyamaMgaM natAGgayaH / bhede yathA-dantabhaMgA hi nAgAnAM zlAghyo girividAraNe / rugavizeSe yathA-bhaMgena bhajyamAne'ge kuryurbhyNgbhNginH| parAjaye yathA-vyUhAvubhau tAvitaretarasmAd bhaMgaM jayaM cApaturavyavastham / kauTilye yathA-grIvAbhaMgAbhirAmaM muhuranupatati syandane datta baddha) dRSTiH / bhaye yathA saMsArabhaMgena vimuktsNgH| vicchittau yathA-paulomIkucapatrabhaMgaracanAcAturyamadhyApitaH / bhaMgA zaNe / zaNaM dhAnyavizeSaH tatra yathA-bhAMgI vaizyasya mekhalA // 37 // bhaMgiH punaH / bhaktivIcyoH / bhajyate iti bhaMgiH "maNyAditvAt" ipratyaye "nyaGka-dra" (4 / 1 / 112) iti gatvam / striyAM bhakto vicchittau yathA bhaMgibhiraMgikRtamAnatAMgyAH / vIcyAM yathA-bhaMgibhaktayA viracitatanuH stambhitAntarjalaughaH / bhAgo rUpArddha ke bhaagyaikdeshyoH| bhajyate bhAgaH / rUpArddhake yathA-bhAgo'pyabhAgyena na jAtu labhyate / bhAgye yathA-pUrvAn mahAbhAgatayA'ti shesse| ekadeze yathA adhaHkathaMciddhRta bhuumibhaagm| bhRgaM tvptrm|
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH - - - bhaktivIcyorbhAgo rUpAddha ke bhAgyaikadezayoH / bhRgaM tvapatraM bhRgAstu SiDgadhUmyATamArkavAH // 38 // SaTpado'tha bhRguH sAno jamadagniprapAtayoH / zukra rudre ca bhogastu rAjye vezyAbhRtau sukhe // 3 // vibharti ,gam " bhRvRbhyAm noMtazceti " gaH / tvakpatraM tvacAkhyaM gandhadravyam / gAstu SiDgadhUmyATamArkavAH / SaTpadaH . piMgo viTaH / tatra yathA paNyAMganA bhuMgavatA bhramanti / dhUmyATaH pakSibhedaH / tatra yathA-nibaddharAjibhibhRgaiH kRte kolAhalemvuni / mArkavo bhRgarAjaH // 38 // SaTpade strIpuMsaH / tatra yathA-anyAsu tAvadupamardasahAsu gaH / atha bhRguH sAnau jamadagniprapAtayoH / zukre rudre ca / bhRjati bhRguH "spazibhrasjeH sa luk ca" (u0731) iti kit uH / "nyaGkan" iti gatvam / puMsi / sAnuH prastham / prapAtastIrtham / tayoryathA-kRtvA puMvat pAtamuccaibhRgubhyo mUni grAvNA nirjharaudyAH / jamadagnau yathA-ayameva mahAbhAgo bhRgvapatyaM yadasya hi| zukre yathA-saumyena saumyaM bhRgurevatI ca / rudre yathA-bhRguziSyaH ziSyate sakatham / bhogastu rAjye vezyAbhRtau sukhe / dhane'hiphaNakAyayoH pAlanAbhyavahArayoH / bhujyate bhogaH aSTasvartheSu // 39 // ahikAyaphaNayoryathA-bhogibhogAsanAsInAm / zeSeSu SaTsu yathA-dizati vipulabhogAn zaurirabhyaMgayogAn / mArgoM mRgamade mAse saumya:'nveSaNe pathi / mRgasya ayaM mArgaH " tasyedam " (6 / 3 / 160) iti aN / mArgI paurNamAsI asyeti vA "sA'sya paurNamAsI" (6 / 2 / 98) iti aN / mRgo mRrgAzaraH tataH svArtha
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ (32) anekArthasaMgraha-koSaH saTIkaH dhane'hikAyaphaNayoH pAlanA'bhyavahArayoH / mArgo mRgamade mAse saumyajhe'nveSaNe pathi // 40 // mRgaH kuraMge yAJcAyAM mRgayAyAM gajAntare / pazau nakSatrabhede ca mRgI tu vanitAntare // 41 // yugaM haratacatuSke syAdrathAdya ge kRtAdike / vRddhinAmoSadhe yugme yogo vizrabdhaghAtini // 42 // aN vA bhArgarNa vA "yuvarNa" (5 / 3 / 28) iti ala / mRjyate vA ghaJ / paJcasvartheSu / mRgamade yathA-zilAtale mArga sugandhini sthitam / mAse yathA-mAge bahulapaJcamyAm / saumyaH mRgazirasi yathA-mAge vidheyaM vapanaM zizUnA / anveSaNe pathi ca yathAmArgasya mArga kurute mRgAkSI // 40 // mRgaH kuraMge yAJcAyAM mRgayAyAM gajAntare / pazau nakSatrabhede ca / mRgyate mRgaH / kuraMge yathA-aMkAdhiropitamRgazcandramA mRgalAJchanaH / gajAntare yathAghanajAlanibhai durAsadAH parato nAgakadambakai stava / nagareSu bhavantu bIthayaH parikIrNA vanajairmRgAdibhiH / pazau yathA-itaretarAnabhibhavena mRgAstamupAste gurumivAntasadaH / nakSatrabhede yathA-zravaNadhaniSThamRgAzvinihastAH / mRgI tuvanitAntare / mRgIva mRgI yathAsaH SaDaMgulayonau tu nAyikAyAM bhavenmRgI // 41 // yugaM hastacatuSke syAd rathAdyaMge kRtAdike / vRddhina mauSadhe yugme / yujyate'nena yugam "varSAdaya klIbe (5 / 3 / 29) ityanena sAdhuH / hastacatuSke yatha-vicareDugamAtraraka rathAdInAm AdizabdAt halazakaTAdInAmaMgaM gavAdiyojanakASTham / tatra yathA-yuvA yugavyAyata
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH - -- - alabdhalAbhe saMgatyAM kArmaNadhyAnayuktiSu / vapuHsthairyaprayoge ca saMnAhe bheSaje dhane // 43 // viSkambhAdAvupAye ca raGgaH syaannttyudbhvoH| rAge raGga tu puNi rAgaH syAlohitAdiSu // 44 // bAhuraMsalaH / kRtAdike yathA-yugAntare'pi cennAtha bhavantyucchaMkhalAH khalAH / yugme yathA-stanayuga patrAvRtaM mA kRthAH / sarvatra kliice| vaijayantI tu yugo'strI syandanAdhaMge klIbaM yugme kRtaadike| yogo vizrabdhaghAtini // 42 // alabdhalAme saMgatyAM kArmaNadhyAnayuktiSu / vapuHsthairyaprayoge ca saMnAhe bheSaje dhane viSkambhAdAvupAye c| yujyate'nena yojanaM vA yogaH / dvaadshsvrthessu| vizrabdhaghAtini yathA yogaM svapne'pi necchanti / alabdhalAbhe yathA-yuvAbhyAmabhinivRttayogakSemasya dhajriNaH / saMgatyAM saMzleSe yathA-himanirmuktayoryoge citrAcandramasoriva / kArmaNe yathA-yogaM jAnAsi kiM tanvi yenAyaM kiMkaro janaH / dhyAne dhane va yathA-anena yogena samiddhatejAH / yuktiyojanaM tatra yathAyadi bhavati daivayogAt citrASaSThI ca maGgaladinaM ca / vapuHsthairyaprayogo rasAyanaM / tatra yathA-yogena jagmuH palitAni yasya / saMnAhe kavace yathA-viracitadRDhayogaM yodhamAyodhanAdau / bheSaje yathA-yogena rogAn sa bhiSag nihanti // 43 // viSkambhAdau yathA-tithirizca nakSatraM yogaH karaNameva ca / upAye sAmadAnAdau yathA-gRhNanti durgANi nRpA hi yogaiH / raGgaH syAnmRtta (nRtya) yudbhatroH / rAge / raMjatyasmin raGgaH "vyaJjanAd ghaJ" nRttabhuvi
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgraha - koSaH saTIka : gAndhArAdau klezAdike'nurAge matsare nRpe / laGgaH saMge ca SiDge ca liGgaM mehanacihnayoH // 45 // zivamUrtAvanumAne sAMkhyokta vikRtAvapi / vaGgaH kArpAse vRntAke vaGgA janapadAntare // 46 // (34) 66 yathA - anaGgaraGgapratimaM tadaGgam | yuddhabhuvi yathA - samajana raNaraGge yasya vakSo'bhighAtairdalitaradanadaNDaH svaH kareNuH kareNuH / rAge lauhityAdau yathA-paJcaraGgaH kuraGgo'yam / raGga tu trapUNi / yathAraGgasyAtra palAnyaSTau / rAgaH syAllohitAdiSu // 44 // gAndhArAdau klezAdike'nurAge matsare nRpe / rajyate'nena raJjanaM vA rAgaH / ghaJ bhAvakaraNe " ( 4 / 2 / 52 ) iti nalopaH / lohitAdiSu yathA - nizeSacyutacandanaM stanataTaM nirmRSTarAgo'dharaH / gAndhArAdau yathA - mAlava kaizikI mukhyagrAmarAgapavitritaH / klezA avidyAdayaH / yadAha-avidyA'smitArAgadveSAbhinivezAH klezAH / AdizabdAt viSayAbhilASAdi / tatra yathA na kevalaM rAgamuktaM vItarAga manastava / anurAge yathA- prAgeva hariNAkSINAmudIrNo rAgasAgaraH / matsare yathA - malinAtmanA'tirAgaH prakaTIkRta eva kokilakhalena / jaladAnAmabhyunnatisamaye vAcaMyamI bhavatA / saGgapAnakayorapi yathA - rAgaH pratiSThAM hRdaye karoti / tarSaH prakarSe gata eSa rAgAt / laGgaH saMge ca SiDge ca / laGganaM laGgati vA laGgaH / dvayoryathAlaGgena laGkaM kurute na liGgI / liGga mehanacihnayoH / zivamUrtAvanumAne sAMkhyAktavikRtAvapi / liGgayate cihnayate'nena liGgayati citrIkaroti vA liGgam / lInaM gamayati vA pRSodarAditvAt " lAtervA kilipalyA ( u0 102 ) iti iGgak / mehane yathA ""
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (35) vaGga trapuNi sIse ca valguzchAgamanojJayoH / vyaGgo bheke hInAGge ca vego rayapravAhayoH // 47 // retaH kiMpAkayozcApi zAjhaM viSNudhanurddhanuH / zuGgyAmrAte vaTe plakSezRGga cihnaviSANayoH // 48 // vidadhyAlliGgaharSaNam / cihna yathA-liGgairmudaH saMvRtavikriyAste // 45 // zivamUrtI yathA-pAtAle yAni liGgAni anumAne yathA-liGga dhUmo hutabhujaH kArya dhrmaanuvRttitH|| sAMkhyoktAyAH prakRteH kAryabhUtA vikRtiH / tatra yathA-liGgA kliGgamivAnurUpacaritaM putraM sa lebhe muniH / vaGgaH kArpAse vRntAke vaGgA janapadAntare / vaGgati vnggH| janapadAntare puMbhUmni yathA-vaGgAnutkhAya tarasA netA nausAdhanodyatAn // 46 // vaGga trapuNi sIse ca / dvyorythaa-vnggptrrcnaavicitrite| valguzchAgamanojJayoH / valate valguH / "phalivali" iti guH / manojJe vaaryaalnggH| tatra yathA-jaramurjalAni jalamaDakavAdyavalguvalgaddhanastanataTaskhalitAni mandam / vyaGgo bhake hinAGge ca / vicitraM vigataM vA aGgamasya vyaGgaH / hInAGge vAcyaliGgaH / tatra yathA-sitarucivapuSA'sau lakSyate saMprati dyauvigalitakiraNena vyaGgitakakSaNe ca / vego rayapravAhayoH / retaH kiMpAkayozcApi / vijyate'nena vegaH / ajatyanena vA vegaH "gamyami" iti gaH / raye yathA paryAkulatvAnmarutAM vegabhaGgo'numIyate / pravAhe yathA-bASpoM vAhIkanArINAM vegavAhI kapolayoH // 47 // retasi yathA-na tIvravego'bhimato'GganAnAm / malotsarge prabhAvezRGgArabhAve'pi / zAGga vissnnudhnurdhnuH| zRNoti
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ (36) anekArthasaMgraha-koSaH saTIkaH krIDAmbuyantre zikhare prabhutvotkarSasAnuSu / zRMgaH kUrcazIrSe zRMgI svarNamInavizeSayoH // 48 // viSAyAmRSabhauSadhyAM sargastyAgasvabhAvayoH / utsAhe nizcaye'dhyAye mohAnumatisRSTiSu // 50 // zArzam "zRGagazAAdayaH" ( u0 96 ) iti sAdhuH / zrRMgasyedaM vA / viSNudhanuSi yathA-vidheyamasyAbhavadantikasthaM zArge dhanumitramiva draDhIyaH / dhanurmAtre yathA-zAGgakUjitavijJeyapratiyodho rajasyabhUt / zuMgyAmrAte vaTe plksse| zAmyati zuMgI "kamitami" iti DidaMgaH / gaurAditvAt GIH / trayo'pi vRkSAH / zrRMgaM civiSANayoH / krIDAmbuyantre zikhare prabhutvotkarSasAnuSu / zRNoti zIryate vA zrRMgam / "zRMgazAAdayaH" iti sAdhuH / saptasvapi puklIba : cihne yathA-zrRMgArazrRMgaM yadapAMgabhaMgAH / viSANe yathA-zrRMgeNa saMsparzanimilitAkSI mRgImakaNDUsta kRSNasAraH // 48 // kroDAmbuyantre yathA - zrRMgANi drutakanakojvalAni gndhaaH| kausumbhaM pRthukucakumbhasaMgi vAsa / zikhare yathA-adreH zRMgaM harati pavanaH kiMkhidityunmukhIbhiH / prabhutvotkarSa yoyathA zRMgArUDhavibhUtayaH / sAnau yathA kanakazikhari zRMge yo'bhiSikto' tituNge| zRMgaH kUrcazIrSe / kUrcazIrSaH jIvakAkhyaH zAkavizeSaH / zRMgI svarNamInavizeSayoH / viSAyAmRSabhauSadhyAM / "gauraaditvaat| kii| svarNavizeSo'laMkAramakarikA / mInavizeSo mudgarapriyA // 49 // viSA gulmmedH| sargastyAgasvabhAvayoH / utsAhe nizcaye' dhyAye mohaanumtisRssttissu'| sRjyate sargaH / tyAge nikSe yathA
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH ___ (37) arghaH pUjAvidhI mUlye'ghaM duHkhe vyasanainasoH / uddyo hastapuTe vahrau zlAghAyAM dehajAnile // 51 // oghaH pravAhaH saMghAto dra tanRttaM paraMparA / upadezazca meghastu mustake jalade'pi ca // 52 // suvRSTisargAdiva sasyasaMpadaH / svabhAve yathA sarga eva bhavatAmavikrayaH / utsAhe yathA-saMnayante yodhasarga nirIkSya / nizcaye yathA-gRhANa zastraM yadi sarga eSa te / adhIyate'dhyAyo mahAkAvyAdivizrAntisthAnam / yathA sambandho mahAkAvyam / mohe yathA-saMsArasargeNa vimUDhacetAH / anumatau yathA-grAhyaH sargaH sarvakAle gurUNAm / sRSTau yathA asyAH sargavidhau prajApatirabhUzcandronukAntipradaH // 50 // atha ghAntAH // arghaH pUjAvidhau mUlye / arhaNam arghaH : maghAditvAt" ghatvam, iyartIti vA " sthArtijanibhyo gha:" iti ghaH / aghiH prakRtyantaraM vA / pUjAvidhau yathA-dattArghAH siddhasaMdhairvidadhatu ghRNayaH zIghramahovidhAtam / mUlye yathA-sarvasyaiva hi ratnasya vraNe'gha parihIyate / pUjopakAridravye'pi yathA-tamaya'marghAdikayAdipUruSaH saparyayA sAdhu saparyapUpujat / adhaM duHkhe vysnainsoH| amati adham "maghAgha (ghAghadIrghAdaya)" iti sAdhu / duHkhe yatho hantya, vipadrudbhavam / vyasane yathA-tyajati kaSTamasArvAcarAdasUna virhvednyetyghshngkibhiH| enasi yathA-haratyacaM saMprati hetureNyataH zubhasya pUrvAcaritaiH kRtaM shubhaiH| udgho hastapuTe vahnau zlAghAyAM dehajAnile / udghanyate udghaH nighoMgheti prazaMsAyAM bAhulakAdanyatrApi sAdhuH / hastapuTaH aJjaliH / zlAghAyAM yathA-saMghe prodhairguNodhairalaghubhiranadhe
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ (38) anekArthasaGgraha-koSaH saTIkaH mogho dIne niSphale ca moghA syAt pATalAtarau / laghuH spRkAlaghvasAraM hrasvaM cArvagurudratam // 53 // zlAghopAstIcchayoH stotre'rcApUjApratimA'pi ca / kAH zuSkatraNe keze bandhe putre ca grISpateH // 54 // kRtyavanto bhavanti // 51 // oghaH pravAhaH saMghAto dratanRttaM paraMparA upadezazca / vahati uhyate vA oghaH "nyaGkad" (4 / 1 / 112) iti sAdhuH / pravAhe yathA -ambhalAmoghasaMrodhaH pratIpagamanAdiva / saMghAte yathA-adhaughavidhaMsavidhau paTIyasIH / drutanRtte yathA-drutaM vilambitaM madhyamoghastatvaM ghanaM kramAt / paraMparAyAM yathA-zaroghamoghena kiratyamogham / upadeze yathA-oghaH pradatto muninA'dya tena / susAdhUpakaraNe'pi / meghastu mustake jalade'pi ca / mihyate mehati vA meghaH "nyakud" iti sAdhuH / mustakaM mustaa| jalade yathA-medhairantaritaH priye tava mukhacchAyAnurUpaH zazI // 52 // mogho dIne niSphale ca / muhyati mutyatyanena vA moghaH " nyaGkadgaH" iti sAdhuH vAcyaliGgaH / dIne yathA-vaktraM ca moghIkRtam / niSphale yathA-yAcyA moghA varamadhiguNe nAdhame labdhakAmA / moghA syAt pATalAtarau "ziMzapAditvAt strItvam / laghuH spRkkaa| laGghate laghuH "radhilaighi" iti uH nalopazca / spRkkA gandhadravyavizeSaH / tatra striyAm / ladhvasAraM hrakhaM cArvagurudratam / kRSNAgurau drute ca klIvaH / anyatra vAcyaliGgaH mastu strI spRkkA'lpeSTAzca sAre laghustriSvagurau tu na ityAha / asAre yathA-riktaH sarvo bhavati hi laghuH pUrNatA gauravAya / hrasve
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH kacA kareNvAM kAco'kSiroge zikye maNau mRdi / kAJcI guJjAmekhalayoH puryAM kUrcI vikatthane / / 55 / / mazruNi dambhe bhramadhye krauJco dvIpe khage girau / carcA syAcarmamuNDAyAM cintAsthAsakayorapi // 56 // yathA-bakoTamastvAM laghuni sarasi kApi zapharaistava nyAyyAvRttiH / carau yathA-darzanena laghunA tathA tayoH prItimApurubhayostapasvinaH / hRte yathA-vraja laghugatirbhUya evottareNa // 53 // zlAghopAstIcchayoH stotre / zlAghate'nayA zlAghanaM vA zlAghA / upAstIcchayoryathA-kartavyA sadgaNazlAghA / stotre yathA helollaGaghitavAhinIpatiriti-zlAghAcalatkandharaH // atha cAntAH // acoM pUjA pratimA'pi ca / arcanam aya'te'sau iti vA arcA / pUjAyAM yathA-AdAyArcAmatha gaNacamUsaMhataH / pratimAyAM yathA-AbhyAM liGge'rpitaH zaMbhurAyAM bhavatA punaH / kacaHzuSkavraNe keze bandhe putre ca goSpateH / kacyate anena kacanaM vA kacaH / bAhulakAt puMnAmni ghH| keze yathA-kurcekacAkarSaNaM / bandhe yathA-kRtakavacakacaistaiH saMyuge sAMyugInaiH / gISpateH putre yathA- AdareNa kacamAcakAGkSa sH| hIvere'pi / tatra klIbe // 54 // kacA kareNvAM kareNuhastinI / kAco'kSiroge zikye maNau mRdi / kacyate kAcaH / ghaJ / akSiroge yathA-kAco'pyAndhyamupekSayet / zikye rajjuyantre yathAmAdAya kAcamatha pAnthajanaH pratasthe / maNau yathA-hRdyo'yamanayoyogaH kAcakAJcanayoriva / mRddede ghAtuvizeSe yathAkAcaH kAco mnnirmnniH| kAJcI guAmekhalayoH puryAm / kaMcyate dIpyate kAJciH / "kamivami" iti Nit iH / nitkaraNAdanu
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ (40) anekArtha- saMgrahakoSaH saTIkaH caMcuH paMcAMgule troTayAM, nIcaH pAmarakharvayoH / mocA zAlmalikadalyormocaH zigro rucidyu tau // 57 // spRhA'bhiSvaGgazobhAsu vacaH zuke vacaudhau I zArikAyAM vIcyAlyUmyaravakAze sukhAlpayoH || 58 || 91 pAntyasyApi vRddhiH / GayAM kAJcI / mekhalAyAM yathA kAJcIguNasthAnamaninditAyAH / puryo yathA - puSpeSu jAtI nagareSu kAJcI / kUcoM vikathane / zrazruNi dambhe bhramadhye | kIryate kUrca: 'kU' cUrca' ( u0 113 ) iti sAdhuH / puMklIvaH / // 55 // zramazruNi yathA - kUrce kacAkarSaNamAcarantaM taM vArayAmAsa na bhUmipAlaH / dambhe yathA-na kUcacaca'pi budhairvidheyA / bhrUmadhye yathA - akUrca me tA stilakAni cakruH / rAjavyajana kuvindebhANDakezabhaanabhAjanacitrakaropakaraNevapi / rAjavyajane yathA kRcaMdrayI kSitipate purataH sphurantI / kuvindabhANDe yathA- mAtaGgojjhitabhaNDavArikaNikApAnaM ca kUrcAhatiH / karpAsena parArthasAdhanatayA kiM kiM na cAGgIkRtam / kezabhaJjanabhAjane yathA- - kUrcena kezAn viralIcakAra | citrakaropakaraNe yathA-zyAmAM zyAmalimAnamAnayata bhoH sAndrairmaSIkUrcakaiH / krauJco dvIpe khage girau / kruJcati kruG / kruG eva krauH| prajJAdyaN dvIpe yathA- dvIpasya pasya dayitaM dyutimantametaM krauJcasya maJcalagaMJcalavibhrameNa / khage yathA yakroJcamithunAdekamavadhIH kAmamohitam / girau yathA - tatrAdirasti bhavadavihArayAcI krauJcaH sphuriSyati guNAniva yastvadIyAn / carcA syAdharmamuNDAyAM cintAsthAsakayorapi / caryate carcA " bhISi bhUSi " ( 5/3/109) iti aD / carsamuNDa yAM yathA - carcAmita sururaciraM vicArya / "
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH cintAyAM gathA-pUrva rAjagRhe na kena jagRhe sattacarcAgrahaH / sthAsake yathA-alikaM candanacarcayAcitam // 56 // caJcaH pazcAGgule troTayAm / caJcati caJcaH "bhRmRtRtsari." (u0 716) iti uH / paJcAGgula eranDastatra puMsi / troTyAM striyAm / tatra yathA'yenAsminna patanti caJcapuTake dvitrAH pyobindvH| nIcaH paamrkhrvyoH| nyacati nIcaH "nyujhyAmazceH" (u0 1003) iti krapratyaye sAdhuH / vAliGgaH / pAmare yathA-tRNamiva gaNayati jagadapi nIco yat kiMcidapi padaM prApya / kharve yathA-tvaM cennIcapathena gacchasi payaH kastvAM niSeddhaM kSamaH / mocA shaalmlikdlyoH| muJcati mocA " lihAdyan" (5 / 1 / 50) kadalyAM yathA- mumoca mocAdalatAlavRntam / mocaH ziyau / zigruH zobhAJjanaH / ruciryutau / spRhA'bhiSvaGgazobhAsu / rocate rocanaM vA ruciH " nAmyupAntya" iti kit iH khiyAm / dhutau yathA-zukti puTeSu nipatitAH zazirucayo yAnti mauktikamaNitvam // 57 // spRhAyAM yathA-arucirbharvAta samRddhau kAmyante kAmamanyadA vissyaaH| abhiSvaMge saMge yathA-zamo hi saMsAraruciM chinatti / zobhAyAM yathA-svAGgAni dhUmarucimAguravIM dadhAnai pAyatIva paTalairnavanIradAnAm / vacaH zuke / vakti vacaH zUkaH kIraH / vacoSadhau zArikAyAM / vakti anayA vacA "bhidAditvAt " aGpratyayaH / yathA-azvagandhA vacA kuSThaM ve haridre ca saindhvm|shaarikaa pkssinnii| vIcyAlyUmyoravakAze sukhaalpyoH| "vayategoDit" iti Diti Icau viiciH| DyAM viicii| AliH paMktistatra yathA-nArAcavIcI namucirmumoca / UauM yathA-utpazyAmi pratanuSu nadIvIciSu bhravilAsAn // 58 // zacIndrANIzatAvoMH / zaci vyakAyAM vAci
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ (42) anekArtha-saMgrahakoSaH saTIkaH - - '' ". zacIndrANI zatAvaryAH zuciH zuddha site'nale / grISmASADhAnupahateSUpadhAzuddhamantriNi / / 56 // zRGgAre sUcyabhinaye vyadhane karaNe striyAH / accho bhallake sphttike'mlecchaabhimukhe'vyym||6|| acigaurAditvAt "zacipadipaThi" iti ipratyaye "ito'ktyarthAt" iti vA GIH / indrANyAM yathA-harau carati cArakAzramatapasvim tAM to zacI bhujiSyadayiteti yaH paririraMsumapyastavAn / zatAvarI auSadhiH / zuciH zuddhe site'nale / grISmASADhAnupahateHpadhAzudvamantriNi / shRnggaare| zovati nirmalIbhavati zuciH "nAmyupAntya" (5 / 1 / 54) iti kit iH / zuddha site'nupahane ca vAcyaliGgaH / zeSeSu pusi / zuddhe yathA-na mRdvAri zuciH zuci / site yathA-zucismitAM vAcamavocadavyutaH / anale yathA-zucijvAlAjAlAvilajaladhikallolavalayaH / grISme yathA -zuvI samabhyarcitasakrudhAne prageva sAyaM ca vahanti maargaaH| ASADe yathA-spRzan sazaGkaH samaye zuvAvapi / anupahate yathA-sarvatra zucayo dhIrAH / dharmArthakAmamukhena sacivaparIkSA upadhA tayA zuddho mantrI / tatra yathA-kulInAH zucayo dhIrAH (pra. zUrAH) // 59 // zRGgAre yathA-zRGgAraH zucirujjvalaH / medhyepi / yathAbrahmacArI sadA zuciH / sUcyabhinaye vyadhane karaNe striyAH / sUcayati sUciH "svarebhya ..i:" ( / 3 / 30) yAM sUI / sIpyate'nayA vA "siveDiMt" (u0 121) iti UcaTa / abhinaye yathA-nATyasUcIvyadhane yathA-pihite kArAgAre tamasi ca sUcI mukhAgrani jyaa| karaNe yathA-sUcI datvApaviddhaM ca dakSiNaM karaNaM i . D . . . .
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (43) - - kaccho dru bhede naukAGge'nUpaprAye taTe'pi ca / kacchAstu deze kacchA syAt paridhAnAparAJcale // 31 // cIya vArAhyAM ca guccho gucche hAraka tApayoH / picchaH pucache pivaLaM vAje picchaashaalmlissttke||62|| nyaset / vyuuhe'pi|| atha chaantaaH|| accho bhallake sphaTike'male'cchAbhimukhe'vyayam / atti acchaH "tudi madi" (u0 124) iti . chak / amale vAcyaliGgaH / tatra yathA-vibhAntamacchasphaTikAkSa... mAlayA / acchA ityAbhimukhe avyayam // 60 // kancho drubhede naukAGge'nUpaMprAye taTe'pi ca / kacchAstu deshe| kacate kacchaH / "tudimadi" iti chan / kena chAdyate iti vA pRSodarAditvAt / drumede naukAGgre ca puMsi / anUpe taTe ca puMklIvaH deze puMbhUgni / drubhedAnUpaprAyataTeSu ythaa-golaandiikcchkuddjvaasinaa| deze yathAkacchAnAmadhipaM ca kacchapamiva vyAkRSya ciccheda yH| kacchA syAt paridhAnAparAJcale / cIryA' vArAhyAM ca / paridhAnAparAJcale yathA-pralambakacchAH kila dAkSiNAtyAH // 61 // cIrI pakSimedaH / vArAhI varAhakrAntA oSadhiH / guccho guJche hArakalApayoH / gUyate gucchaH "tudimadi" iti chak / guJcha: stabakaH tatra ythaa-taapicchgucchcchviH| dvAtriMzallato haarogucchH| kalApe yathA-nanarta vistaaritpicchgucchH| picchaH pucche / pIyate picchaH "pIpUDo hrasvazca" (u0 125) iti chak / yathAsa chinnavAn picchamanicchato'pi / picchaM vAje / vAjaH pakSaH tatra yathA-avApa bAlyocita-nIlakaNTha-picchAvaculAkalanAmivoraH / . . . .
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgraha koSaH saTIkaH paGktiH puugcchtt| kozamaNDezvazvapadAmaye / mocAyAM picchile maleccho jAtibhede'pabhASaNe // 63 // achA hare viSNoM raghuje vedhasi smare // abjo dhanvantarau candre, zaGkhebjaM padma saMkhyayoH // 64 // (44) T picchA zAlmaliveSTake / paGktiH pUgacchaTAkozamaMDeSvazvapadAmaye / mocAyAM picchile / zAlmaliveSTakaH zAlmaligoMdaH // 62 // paktiH zreNiH / pUgacchaTAH pUga (kramuka) samUhaH / kozo'NDakAdiH / maNDo dadhyAditaro'vazrAvaNaM ca / azvapadAmayaH vAjicaraNarogaH / mocA kadalI / picchilaM vijavilam / mleccho jAtibhede'pabhASaNe / mlecchati mlecchanaM vA mlecchaH jAtibhede yathA-saMsajanti kSaNamapi na mlecchairiva taskaraiH // 63 // // atha jAntAH // ajarachAge hare viSNau raghuje vedhasi smare / ajati na jAyate vA ajaH / chAge yathA zrutirujamajasya mUtraM zamayatu natu homaka pilAyAH / hare yathA - jayatyajaH parvatarAjakanyakAvilAsahAsacchaviraJjitAnanaH / viSNau yathA - amAnavaM jAtamajaM kule manoH / raghuje yathApareNa bhane'pi vale mahaujA yayAvajaH pratyarisainyameva / vedhasi yathA-yada moghamapAmantarupta bIjamaja tvayA / smare yathA - ajaH prajAH prAjati puSpabANaiH / ajo dhanvantarau candre zaGkhe | adbhayo Ato'jjaH / zaGkhe puMklobaH / dhanvantarau yathA - ajopadiSTairagadaiH sthirAyuH / candre yathA - abjodaye nyubjitamaJjarAjyA / zaGkhe yathAabjaH kuJjamukhApUrNaH / abjaM padmasaMkhyayoH / padma yathA- udbuddhamugdhakanakAbjanibhaM vahantI / saMkhyAyAM yathA prayutaM koTimathArbudamajaM kharva nikharvvaM ca / // 64 // Aji: kSaNe samakSmAyAM yudhi | arjAta 1
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ . dvitIyaH kANDaH AjiH kSaNe samakSmAyAM yudhyUrjaH kArtike bale / ko vedhasi keze ca kaJja pIyUSapadmayoH // 65 // kuJjo hano dantidante nikuJja ca kujo drume / Are narakadaitye ca kubjo nyujadrabhedayoH // 66 // AjiH "pAdAzcAtyajibhyAm (u0 620) iti Nit iH / " padaH pAdasyAjyAti" (3 / 1 / 95) iti nirdezAt viibhaavaabhaavH| striyAm / kSaNaH kAlavizeSaH / samakSmA animnonnato bhUmi bhAgaH / tatra yathAupavanAjiSu bhogabhujAmamI / yudhi raNe yathA- AjAvajayyo jagadekavIraH / devepi / Uja: kArtike bale / Urjayati UrjanaM vA UrjaH / bale strIpuMsaH / kArtike yathA-kRtamadaM nigadanta ivAkulIkRtajagattrayamUrjamataMgajam bale yathA-vratiSu taraNivaMzyAH kazcidUrja bhajante / kaJoM verdhAsa keze ca / kamityavyayam / jalavAci zirovAci ca / jale zirasi vA jAtaH kaMjaH / kaMjaM pIyUSapadmayoH / dvayoryathA-kaMjasya nAlena papau sa kAjam // 65 // kuJjo hanau dantidante nikuJja ca / kUyate kuJjaH "kuvaH kub kutau ca" (u0 129) iti jaH / puMklIbaH / hanau dantidante ca yathA-pravRddhaM kuJja hanudanto vA'styasya kuaraH / nikuJja yathA-kuotkarSAkaritaramaNIvibhramo narmadAyAH / kujo drume / Are narakadaitye ca / koH pRthivyAH jAtaH kujaH / drume yathA kuoSu khaJjanti ca khaJjarITAH / Are maGgale yathA-trAsaM ravidvitIyaH kuMjogadAhaM zanirgRhavinAzam / narakadaitye yathA-kujabhujayuga vyarthamakarot / kujo nyujadrumedayoH / kautikubjaH "kuvo kubakutau ca" iti jaH / kubje vakrAnatAoM yathA
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaGgraha-koSaH saTIkaH khajA darvImathoH kharjuH kharjurI kITakaNDuSu / . gajo* bhANDAgAre rIDhAkhanyorgA surAgRhe // 67 // gujA tu kRSNalAyAM syAt paTahe madhuradhvanau / dvijo viprakSatriyayorvezye dante vihaMgame / / 68 // saralAstatra chidyante kuAstiSThanti pAdapAH / drumede yathAvandAmahe valaya meva yadAzrayeNa zaMkhoTakuJjakuTajA api candanAni // 66 // khajA da/mathoH khajati khajA darvI dAruhastaH / mathA manthAnakaH / khajUH khajUrI kITakaNDuSu / khati vyathate khajU " kRSicami" (u0 839) iti UH / striyAm khajUrI vRkSaH / kITaH khajurakAvyaH / kaNDuH knndduutiH| tatra yathA-mamArja garjanarizauryakhajUm / gaMjo bhANDAgAre rIDhAkhanyo, / gaMjati gaJjana vA gaMjaH bhANDAgAre 'klIvaH tatra ythaa-gnyjvyaitrtnpunyjvilslkssmiimdbhraantibhiH| rIDhAyAM puMsi / khanau strIpuMsaH / tatra yathAmakhabhujAM pIyUSagajApatiH / gaJjA surAgRhe / yathA-gAGgaNe guJjati maJjuzauNDaH // 67 // guJjA tu kRSNalAyAM syAt paTahe madhuradhvanau / guati guJjanaM vA guaa| kRSNalA raktikA tatra yathAsahasi plavagairupAsitaM nahiM guJjA phalameti soSmatAm / paTahaH AnakaH tatra yathA-virahiNIprANAdhvaguJjava sA / madhuradhvanirmadhuronAdaH / dvijo vipratriyayovaizye dante vihaGgame / dvirjAto dvijaH "kvacit" iti DaH / viprAdiSu triSu smRtiyathA-brahmakSatriyaviTazUdrAH varNAH / AdyA strayoM dvijAH / sarveSu yathA-utsannaviSaya*mudritamule-gajo mataGgaje mAne sthAnebhedepi vAstunaH / go0 /
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (47) dvijA bhArgI reNukayordhvajaH pUrvadizo gRhe // zizneciDhepatAkAyAMkhaTvAMgezauNDike'pica // 66 // nijo nitye svakIye ca nyujaH kubje kuzenu ci / adhomukhe'pi ca nyubjaM karmarage taroH phale // 70 // prAmA sthAnAduJcalitadvijAH |srvtr valibhiH kAntA vRddhava yuvatiH / kSitiH // 68 // dvijA bhArgI reNukayoH / bhArgI haJjikAkhyA ossdhiH| reNukA hareNukAkhyaM gandhadravyam / dhvajaH pUrvadizo gRhe / zizne ciDhe patAkAyAM khaTvAGle zauNDike'pi ca / dhvajati dhvjH| zauNDike vaacylinggH| zeSeSu pukliivH| pUrvadiggRhe vyADiryathA-dhvajodhUmazca siMhazca zvA vRSazca kharo gajaH dhvAGgo'STamazca prAcyAdyA IzAnAntA amI kramAt / zizne yathA-upasarpana dhvajaH puMsaH sAdhanAntarvirAjate cihne yathA-vizrANayatu vaH zrImAn zreyAMsi vRSabhadhvajaH / patAkAyAM yathA Arohati na yaH svasya vaMzasyAgre dhvajo yathA / khaTvAGge yathA-dhvajapANeH pinAkinaH / zauNDike yathA-dazavakrasamo dhvajaH // 69 // nijo nitye svakIye ca / nitarAM jAyate nijaH "kvacid" ddH| nenekti vA "nAmyupAntya iti kaH / vAcyaliGgaH / dvayoryathAnijaujasojjAsayituM jagadhAm / nyujaH kubjekuzenuciH adhomukhe'pi c| nyuJjati nyujaH kuzenuci puMsi / shessyorvaacylinggH| sarveSu yathA-nyujamubjAMcakAra / roge'pi / nyujaM karmaraGgataro. phale / karmaraGgataruH nimbukAkhyo vRkSastasya phale // 70 // prajA loke saMtatau ca / prajAyate prajoM " kvacit" DaH / dvayo ryathA navAbhyutthAnadazinyo nananduH saprajAH prajAH / piJjA tUla
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ (48) anekArthasaMgraha-koSaH saTIka: - - - prajA loke saMtatau ca piMjA tUla haridayoH / piMjo vyagre vadhe piMja bale bIjaM tu retasi // 71 // syAdAdhAne ca tattve ca hetAvaGkarakAraNe / bhujo bAhau kare majUHzuddhau ca rajake'pi ca // 72 // hridryoH| piyajyate piaa| "midAditvAt"aGa / tUlaM picuH / piJjo vyagre vadhe vyagro vyAkulaH / tatra vAcyaliGgaH vadhe puMsi / piJjabale / balaM sthAma / bIjaM tu retasi / syAdAdhAne ca tattve ca hetAvakarakAraNe / vIyate bIjam " viyo jaka" (u0 127) retasi yathA-yadamoghamapAmantarupta bIjamaja tvayA / AdhAne yathAgarbhabIjaivirehuH / tatve yathA-siddhacakrasya sadbIjam / hetau yathAanupamasukhabIjaM dharmamekaM gRNanti / aGkurakAraNe yathA-bIjairaGkaritaM latAbhiruditam / bhujo bAhau kare / bhujyate'nena bhujaH / "puMnAmni" (5 / 3 / 130) iti ghe " bhujanyuja pANiroge" (4 / 1 / 120) iti sAdhuH strIpuMsaH / bAhau yathA-ubellagujaballikaM kaNajhaNatkArastadA duHsahaH / kare yathA-caJcadbhujaMbhramitacaNDagadA' bhighAtasaMcUrNitoruyugalasya suyodhanasya / marjUH zuddhau rajake'pi ca / mArjanaM mASTiM vA majaH " mRjerguNazca" iti uuH| zuddhau strIliGgaH / rajake vArSyAlaGgaH / // 72 // rAjI rekhAyAM paGkau ca / rAjate rAjiH "kamivami" (u0 618) iti i: DyAM rAjI / rekhAyAM yathAmalayajarasarAjIrAjitA bhAlabhittiH paGktau yathA-rAjIvarAjIvazalolabhRGgam / rujA tvAmayabhaGgayoH / rojanaM rujA "bhidAdisvAna" (5 / 3 / 108) aG / Amaye yathA-madanajarujAcchedI vaidyaH
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH rAjI rekhAyAM paMktI ca rujA tvAmayabhaGgayoH / laaH paTTa e ca kacche ca lAjaH syAdAdra' tnnddulaaH*||73|| lAjAstu bhRSTadhAnye syurlAjaM punaruzIrake / jo'dhvagoSTasaMpeSu vaNig vANijyajIvini // 74 // i sadA savidhe priyA / bhaGge yathA-bhujAM rujAM te tu malanaM mallaH / aTTe va kacche ca / laJjati laJjaH / paTTo vraNAdabandhanam | lAjaH syAdAItaNDulAH / lAjyate iti lAjaH yathA cakAra sA mattacakoranetrA lajjAvatI lAjavisargamagnau // 73 // lAjAstu bhRSTadhAnye syuH / puMstrIliGgo bahuvacanAntazca / yathA lAjasphoTa sphuTatyasyA hRdaye hArayaSTrayaH / lAjaM punaruzIrake / uzIraM vIraNImUlaM / vrajo'dhvagoSTasaMgheSu / vrajantyasmin vrajaH "gocarasaMcara"( 5 / 3 / 131) iti ghaH puMklIbaH / adhvani yathA - vrajeSu sarveSu nivRtta saMcaraH / goSThe yathA - niruddhavIvadhAsAraprAsaGgA iva vrajam / saMghe yathA - gajavrajAkramaNabharAvanamrayA / vaNik vANijyajIvini vANijye karaNabhede / paNAyati paNanaM paNyate vA vaNik (49) 66 bhRpaNibhyAm " ( u0 875) iti ijU, paNervaNAdezazca / vANijyajIvini yathA- kurvatAM guJjayA sAmyaM vaNijAmeva lAghavam // 74 // vANijye yathA - vaNikpathaprasthita eSa vANijaH / karaNabhedo jyotiHzAstraprasiddhaH / vAjaM sarpiSi vAriNi yajJAnte (yajJAnne) 1 vajanti anena vAjam vyaJjanAd ghaJ" (5 / 3 / 132) bAhulakAd klIbe | vAjastu pakSe munau nisvanavegayoH / pakSani * pra0 spAdAItaNDule / 66
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ (50) anekArtha-saMgrahakoSaH saTIkaH vANijye karaNabhede vAjaM sarpiSi vAriNi / yajJAnte vAjastu pakSe munau nisvanavegayoH // 75 // vyAjaH zAnye'padeze ca sajo saMnaddhasaMbhRtau / saMjo brahmazivau prajJaH prAjJe prajJA tu zemuSI // 76 // svanavegeSu yathA-vAjinaH zakrasainyasya samArabdhadhvanAjinaH / nAjinazca zarAmadhyamavizan drutavAjinaH // 75 // vyAjaH zoThye' padeze ca / vyajanaM vyAjaH / zAThaye yathA-nidrAvyAjamupAgatasya suciraM nirvarNya patyumukham / apadeze chale yathA-kAmyavyAjAtadiyamaparA kApyaho kAmadhenuH / sajjau saMnaddhasaMbhRtau / sajati sajjaH / an sajAyate vA "kacit" iti DaH / vaacylinggH| saMnaddhe yathA-majjanti sajje tava deva sainye virodhiyodhAH / saMbhRtaH paripUrNaH praguNa iti yAvat / tatra yathA-kartavyaM kRtamarthitA yadi vidhestatrApi sajjA vym| saMjau brahmazivau / sajati sNjH| dvayoryathA-saMjaH saMjAyatAM zriye // atha AntAH // prajJaH prAjJe / prajAnAti prajJaH / "nAmyupAntya" iti kaH / vAcyaliGgaH / prajJA tu zemuSI / prajJAnaM prajJA " upasargAdAtaH" (5 / 3 / 110) ityaG / zemuSI buddhiH| yathA - AkArasadRzaH prajJaH prakSayA sahazAgamaH // 76 // yajJaH syAdAtmani makhe nArAyaNahutAzayoH / ijyate / yajanaM vA yazaH " yajasvapi" iti naH / makhe yathAsa vizvajitamAreme yajJaM sarvasvadakSiNam / zeSeSu yathA-yajJaM hiM jizAsati vijJa eva / saMjJA nAmani gAyatryAM hastAdyairarthasUcane cetanA'striyoH / saMjJAyate'nayA saMjAnAti saMjJAnaM vA saMjJA /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH - yajJaH syAdAtmani makhe nArAyaNahatAzayoH / saMjJA nAmani gAyatryAM hastAdyairarthasUcane // 77 // cetanA'striyoraho haTTA'hAlakayobhRze / catuSkabhaktayoriSTamIpsite RtukarmaNi // 7 // nAmani yathA-tirohitAtmA zizupAlasaMzayA / gAyatryAM yathAmapanti saMjJAmadhisaMdhyamagrajAH / hastAyairiti AdizabdAt makSivikocanAdyairarthasya prayojanasya sUcane yathA-mukhArpitaikAGgulisaMzayaiva mA cApalAyeti gaNAn vyanaiSIt // 77 // cetanAyAM yathA-tvakbhedAt zoNitasrAvAdAmAMsavyathanAdapi / saMjJAM na labhate yastu hastI gmbhiirvedysau| arkastriyAM yathA-SaT saMjJAyAM raveH sutAH // atha TAntAH / aTTo haTTAhAlakayo(ze / catuSkabhaktayoH / bhaTTate aTTayati vA aTTaH puklIvaH / haTTe yathA-narendramArgATTa iva prapede vivarNabhAvaM samabhUmipAlaH / aTTAlake yathA-aTTeSu vaprAya vibhUSaNeSu / bhRzam atyartha tatra yathA-sarvakhApahRtau hi kAmukajanasyATTAyate kuTTinI / aTuM bhRzamAcaratItyarthaH / yadvA pujIbhUtaH pratidizamiva trymbksyaatttthaasH| atra aTTam atyartha hAso'TTahAsaH / gRhe'pi iti maMkhaH / yathA-vizIrNatalyAdRzato nivezaH / catuSkaH svastikAdizcatuSpathaM vA / bhaktaM godhUmAdicUrNam / iSTamIpsite kratukarmaNi / pUjye preyasi saMskAre yoge| iSyate yajana ijyate vA issttm| RtukarmaNi saMskAre yoge ca klIbe / anyatra vAcyaliGgaH / Ipsite yathA-iSTo'yamarthaH zakyeta jJAtuM sAtizayena cet / RtukarmaNi yajJAdidAne yathA-hitamiSTaM ca taptaM ca dharmazcAyaM kulasya te // 78 // pUjye yathA-praNanAmeSTadevatAm / preyasi yathA-Azu lacitavatI
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ (52) anekArthasaGgraha - koSaH saTIkaH pUjye preyasi saMskAre yaM ge'theSTirma khecchayoH / saMgrahazloke'tha kaTo gajagagaDe kaTo bhRze // 76 // zave zavarathauSadhyoH kriyAkArazmazAnayoH / kilio samaye cApi kaSTaM gahanakRcchrayoH // 80 // karAgre | mantrAdibhirguNAdhAnaM saMskAraH tasya yogaH saMbandhaH / yoge'pi yathA- puroDAzabhuAmiSTamiSTaM kartumalaMtarAm / atheSTikhecchayoH saMgrahazloke / yajanaM eSaNaM vA iSTiH / makhe yathAputrIyAmiSTimRtvijaH / icchAyAM yathA- - iSTiM na ziSTAH prakaTanti kUTe / yatra bahavo'rthAH saMgRhyocyante sa saMgrahazlokaH / atha kaTo gajagaNDe kaTau bhRze / zave zavarathauSadhyaH kriyAkArazmazAnayoH / kiliJje samaye cApi / kaTati kaTaH / dazasvartheSu kaTau auSadhibhede ca strIpuMsaH kiliJje triliGga: / zeSeSu puMsi / gajagaNDe yathAyahantinaH kaTakaTAhataTAn bhimaGkSormakSUdapAdi paritaH paTalairalInAm / kaTau yathA - sraMsatsArasane kaTe / bhRze yathA - kaTamahati kapATaM dantidantApiSTam // 79 // zave yathA - uttAlAH kaTapUtanaprabhRtayaH sArAviNaM kurvate / zavarathaH zavazibikA / kriyAkAro vyasthApanaM / kilije yathA-saMviSTo grAmadevyAH kaTaghaTitakuTIkuDya koNekadeze zIte saMvAti vAte himakaNinikaNaddantapaGktidvayAH / samayaH kAlaH / kaSTaM gahanakRcchrayoH / kRSiSyati kaSTaM "kapo'niT " (5/3/3) iti bhaviSyati kaH / "kaSaH kRcchragahane " (4|4|67) iti iDabhAvaH / gahanaM duravagAhaM, kRcchraM duHkhaM duHkhakAraNaM vA / gahane duHkhakAraNe ca vAcyaliGgaH / duHkhe klIbe / gahane yathA- kaSTA dRSTA
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH kaTvakArye matsare ca dUSaNe ca kaTU rase / tikte priyaGgasurabhikaTukArAjikAsvapi // 81 // kuTaH koTe zilAkuTTa ghaTe gehe kuTI murA / citragucchaH kumbhadAsI kUTaM puriyantrayoH // 82 // TavI tena / kRcche yathA-hA dhik kaSTamaniSTamastakaruNaH koyaM vidheH prakrama: // 80 // kaTvakArye matsare ca dUSaNe / kaTati kaTuH "bhRmRtR sari" (u. 716) iti uH / akArye dUSaNe ca klIbe / matsaro mAtsaryaM masarI vA / yacchAzvataH / asoDhAparasaMpattemAtsaryamapi matsaraH / tatra mAsare klIbe matsariNi vAcyaliGgaH / akAryamatsarayoH puMsi iti eke / akArye yathA-kaTvAcAroM hi durjanaH matsare yathA-khalAnAM guNividveSAt prakRtyA hRdayaM kaTu / dUSaNe yathA-kiM nu zrotraka TUtkarNA ta madhupAstasya pArijAtanani / zrotradUSaNaM yathA bhavatItyarthaH / kaTU rase tikte priyaGga surabhi kaTukArAjikAsvapi / rase puMsi / tikte surabhau ca vAcyaliGgaH / priyaGgaH phalinI / kaTukA kaTurohiNI rAjikA rAjasarSapaH / eSu striyAm / rase yathA-kaTvagloSNabhujaH zaradyadhibhujo hemantanidrAlasA / tikte yathA-ta kaTustoMkamuSNaM ca na karoti vitRSNatAm / surabhau yathA-satacchadakSIrakaTupravAhamasahyamAghrAya madaM tadIyam / durgandhe cApriye ca upacArAt // 81 // kuTa: koTe zilAkuTTe ghaTe gehe / kuTanaM kuTati vA kuTa: "a:" (u0 2) iti aH / koTaH kauTilyam / zilAkuTTaH zilAkuTTakaH puruSaH / anayoH xx0 surA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgraha koSaH saTIkaH mAyA dambhAdri, geSu sIrAGge'nRtatucchayoH / nizcale'yoghane rAzau kRSTiH karSaNadhImatoH // 83 // koTyutkarSATanI saMkhyAzriSu khasTatRNe kaphe // TaGka'dhakUpe prahAre khATiH zavarathe kiNe // 84 // puMsi / ghaTe puMklIvaH / yathA-AhUtaiH kuTahArakaiH / gehe strIpuMsaH / yathA-nirvAtA na kuTI priyA na gumaTI nAsti dvitIyA paTI / kuTI murA citragucchaH kumbhadAsI / murA nAlaparNI nAmauSadhiH / citraguccho nAnAstabakaH kumbhadAsI yA kumbhaM vahati / kuTaM pUrayantrayoH / mAyAdambhAdrizcaMgeSu sIrAGge'nRtatucchayoH / nizcale'yoghane rAzau / kUTayati kUTyate vA kUTam / ekAdazasvartheSu puMklobaH / pUram gopuram / yantraM mRgAdivadhArtha chalam / yathA-chittvA pAzamapAsya kUTaracanAM bhaktvA balAdvAgurAm // 82 // mAyA rUpaparAvartanAdikA yathA-kUTayuddhaM vikalpe'pi / dambhaH kaitavam / tatra yathA-kuTTanI kUTapaTvI / adriRDe yathA-tamaGgade mandarakUTakoTi vyAghaTTanottejanayA maNInAm / sIrAGgaM dArumayo lohAdhAraH / manRte asatye yathA-kUTavAdI sa rudraH / tucchamalpam / nizcale yathA-kUTastho'kSara ucyate / nizcalaM vyoma iti gauDAH / ayomayo ghano'yodhanaH AghAtArthamayaskArabhANDam / kuTTanAdhAro vA / kUTazAlmaliriti eko rAzIrdhA yAdipuJjaH / tatra yathAbhaktAnAmAgatAna kAlAn samAhRtya svamAyayA / kAle kUTacchalAt kaNThe kAlakUTaH kRtastvayA / bhanne zRddhe'pi / kRSTiH krssnndhiimtoH| karSaNa karSati vA kRSTiH 'ha muSikRSiriSi' (u0 651) iti
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH ekagrahe'tha kheTaH syAgrAmabhede kaphe'dhame / sphare* mRgavye gRSTistu sakRtsUtagavI bhavet // 85 // varAhakrAntA ca ghaTA ghaTane gajasaMhato / goSThayAM ghaTa stvibhaziraHkUTe samAdhikumbhayoH // 86 // kit tiH / kaSaNe striyAm / dhImati vAcyaliGgaH / karSaNe yathAjyAkRSTighRSTi vcH| dhImati yathA-yeSAmiSTAH kRSayaste'pi manye // 83 // koTayutkarSATanI saMkhyAzriSu / kuTati koTi: "kRzakuTi" (u0 619) iti Nit iH GyAM koTI / utkarSe yathA- Rte rAmAnAnyaH kimuta parakoTau ghaTayituM rasAnATayaprANAn paTuriti vitarko manasi naH / aTavyAM yathA-maurvIsvayaM yadadhirohati caapkottim| adhirdhArA koNo vA / saMkhyAbhyo thA-trayastriMza ko Te tridazamayamUrterbhagavataH sahasrAMzorveze jayati jagadIzo dazarathaH / yadorasnigdhairasurayuvatizvAsapavanaprakope siddhe na spRzati zatakoTiM zatamakhaH / khaTastRNe kphe| TaGka'dhakUpe prahAre / khaTati kharaH / tRNe yathA kharakaTerAcchAdita mandiram / khAdiH zavarathe (ghe) kiNe / ekagrahe / khaTati khATi: "kamivami" iti bahuvacanAt NidiH striyAm // 84 // ekagraho'nya parihAreNa tadekanirbadhaH / zavarathe yathA-tasyastadvirahe kuraGgakadRzaH khaTvApi khATIyate / atha kheraH syAd grAmabhede kaphe'dhame / sphAre mRgavye / kherayati khezyate'nena vA kheThaH / ayame vAyaliMga: / zeSeSu puMktIbaH / grAmabhede gahvaraprAye grAme yathA-kheTa: kheTanivAsibhiH sarabhasaM saMghoSito vidrataH / kaphe yathA-kheTa spheTaya ceTakasya *pra0 sphAre
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ (56) anekArthasaMgraha-koSaH saTIka: ghRSTiH spardhAMgharSaNayorviSNukAntAvarAhayoH / ghoNTA pUgabadarayozcaTuzcATupicaNDayoH / / 87 // vratyAsane jaTAkezavikAre mAMsimUlayoH / jhATo vraNAdi samASTauM kuntakAntArayorapi // 18 // jhaTiti / adhame kutsite sphare sphurake mRgadhye AkheTake ca yathAghaTayati bhaTakheTa: kheTakaM kheTahastaH / gRSTistu sakRt sUtagavI bhavet / varAhakrAntA ca / giti gRSTiH "yo gRz ca" (u0 639) iti tiH / striyAM sakRt ekavAraM sUtA sA cAsau gauzca sakRtsUtagavI tasyAM yathA-ApInabhArodvahanaprayatnAd gRSTigurutvAd vapuSo narendraH // 85 // varAhakrAntA oSadhiH / ghaTA ghaTane gajasaMhatau goSThayAm / ghaTanaM ghaTante'syAmiti vA ghaTA "aG" ghaTane yathA-tava caidyena ghaTAmupeyuSA / gajasaMhatau yathA-dimAtaGgaghaTAvibhaktacaturA ghATA mahI sAdhyate / goSThayA yathA-utkaNThAgha:mAnaSaTrapadaghaTAsaghaTTadaSTacchadaH / ghaTasvibhaziraHkUTe samAdhikumbhayoH / ghaTate ghaTaH / imaziraHkUTe samAdhau ca puMsi / kumbhe strIpuMsaH / tatra yathA-nAhaM ghaTAGgitakArTa pramadAM bhajAmi // 86 // ghRSTiH spardhAgharSaNayo viSNukAntAvarAhayoH / gharSaNaM ghRSTiH / "striyAM ktiH" (5 / 3 / 91) "ghRSyAdi ti vA nAmni" tika / varAhe puMsi / zeSeSu striyAm / spardhAyAM yathA-na kAryA kRSTibhighRSTiH / gharSaNe yathA-vRkSaivibhinnairiva kumbhaghRSTayA / viSNukAntA bhoSadhiH / varAhe yathA-canAvani ghRSTivikRSTamustAm / ghRSTiArAhI" * gaurI devI
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH tvaSTA'rke vizvakRttakSNotruTiH saMzayalezayoH / sUkSmailAyAM kAlamAne troTi caJcvAM khgaantre||89|| mInakajjulayodiSTaM daive diSTastvanehasi / diSTirAnande mAne ca dRSTiAne'diNa darzane // 10 // iti amaraH / ghoNTA pUgabadarayoH / ghurNAta asminniti ghoNTA "ghaTA ghATa" (u0 141) iti sAdhuH / pUgaH kramukaH tatphalaM cA / phale yathA-ghoNTAkuTTanakuNThitorudazanAH / badaraM badarIphalam badaryAmapi / caTuzcATupicaNDayoH / pratyAsane / caTati caTuH "mivahi" (u0726) iti uH / cATu priyaM vAkyaM tatra puNkliivaa| picaNDam udaram / pratinAmAsanavizeSo vratyAsanam / anayara puMsi / cATau yathA-bata kiyanti caTUni kariSyasi / , pina yathA-AlasyAcaTumardanaikapaTavaH / vaijayantI tu caTuvATuzca bAjAdira stutau / pazupicaNDake ilyAha // 87 // jaTA kezavikAre mAMsi; mUlayoH / jati jaTA jAyate-vA / "namitanijaniyanisani tuk ca (70 139) kezavikAraH sNshlissttkeshtaaH| mAMsi gaMdhadravyam / kevikAramUlayoryathA-sadAsevyaH sanirmunirika, jaTAlastarurayam / jhATo vraNAdisaMmASTauMkuntakrAntArayorapi / jhaTana vATyate vA. jhATa: vRkSANAM gupilaH saMnivezaH kujaH / vRkSANAM saMhatimAtra kAntAram / tatra yathA- jambUjambIramATe meM jhaTiti saralake jhIrukAtsAtkRtena / trAsAt musaprabuddhaH kathamapi pathiko naSTavikA prayAti / / 88 // tvaSTA' vizvakRttakSNoH / *pra0 kaTaphalayo.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ (58) anekArtha-saMgrahakoSaH saTIkaH --- - - padRzcatuSpathe pIThe rAjAdeH zAsanAntare / 'vaNAdibandhane peSAzmani paTTI lalATikA // 91 // rodhe'tha paTa lavaNe paTastIkSNapaTolayoH / sphuTe rogavihIne ca chatrAyAM cature'pi ca // 92 // tvakSyate tejaH zAtanAt tvakSati vA tvaSTA "tvaSTakSattR" (u0 835) iti sAdhuH / arke yathA tvaSTA viSTapaSTipATavamayaM kurvannudeti skuTam / vizvakRt brahmA deghavardhakirvA tatra yathA tvaSTuH sadAbhyAsagRhItazilpavijJAnasaMpatprasarasya sImA / takSiNa yathA-ghaTyati zakaTAni tvaSTari zliSTasaMdhi / zruTi: saMzayalezayoH / sUkSmailoyAM kAlamAne / truTati truTi: " nAmyupAntya" (511 / 54) iti kidiH / kAlaH kSaNadvayAkhyaH tasya mAna taMtra strIsaH / zeSeSu liyAm / saMzaye yathA-truTiprApto jIvaH sapadi alade jAtavibhave / leze yathA-truTimAtra truTimAtra madhu saMhiyate yathA madhukarImiH / sUtmailA vRkSabhedaH / yabhighaNTuH sUkSmailAyAM candracAlA drAviDI niyutiyuttiH| kAlamAne yathA-kaH saMghaTayati tAmihajantIyoM zuTirapi truti / truTiragyeSvartheSu / borizvaDecyA khagAntare / mInakajnulo troTayati bodhyate vA noTiH " kilipili". (u0 608) iti i: striyAm / caJca yathA-troTikoTikuTilApitasarpam / kAloH vRkSaH / vastuno dvaidhIbhAve'pi yathAjhaTiti kucalaTAboTimApaJca hAraH / diSTa hai / vizati zubhAzubha-' miti viSTam "zIra (u0 201) iti bahuvacanAt kit taH / / dizyate ma mA / yathA-mAlambate devakatA meM niSIdati pauruSe / mA diI pramANamasyeti nyusattiH / viSTastyanehasi *". . ...
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH - puSTiH syAt poSaNe vRddho phaTA tu kaitave phnne| bhaTo vIre mlecchabhede'pi ca bhRSTistu bharjane // 13 // zUnyavAdyAmatha mliSTaM mlAnamaspaSTabhASitam / yaSTirbhAgyAM madhuyaSTayAM dhvjdnndde'strhaaryoH||94|| anehA kAlaH / yathA-diSTo gacchan kena dRSTo hi dRSTayA / diSTirAnande mAne ca / dizyate'nayA diSTiH / zcAditvAt. ktiH / Anande yathA--diSTayA dRSTo'si sundaramAnanda / dvAdazAGgulam / tatra yathA-diSTimAtrAstu samidhaH / Anande tRtIyaikavacanAntapratirUpakamavyayamapi / dRSTiAne'kSiNa darzane / . dRzyate'nayA darzanaM pA dRSTiH / zcAditvAt ktiH / jJAne yathAmithyAdRSTibhirAmnAto hiMsAdhaiH kaluSIkRtaH / akSiNa yathA-: . dRSTiviSTapacandrikA / darzane cakSurvyApAre yathA- tvaSTa kRtArtho'smi // 90 // paTTazcatuSpathe pIThe rAjAdeH zAsanAntare / vaNAdibandhane peSAzmani / paMDhati paTTaH "ghaTAghaTa" itisAghuH / pIThe yathA-arhadvimba ratnamayaM nyasya paTTe maNImaye / rAjAdInA zAsanavizeSe yathA-saMjotaH pRthupaTTakaH karagataH svarbhUmibhuktarapi / vraNAdivandhane yathA-abhiSekapaTTabandho vAlavyajanaM vaNasyApi / peSAzmani yathA-candraM cUrNaya takSaNAca kaNazaH kRtvA shilaapttttke| paTTI lalATikA rAdhaH / gaurAditvAt DIH / lalATikA lalATabhUSA / tatra yathA-mRgamadaghaTiteyaM paTTikAbhAlapaTTe // 91 // rodhrastAvizeSaH / atha paTu lavaNe / paTati paTu "bhRmRtRtsari" iti uH klIve puMsi ityamaraH / yathA-kAlakUTasagotreNa kaTunA
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ (60) anekArthasaMgraha-koSaH saTIkaH paTunApyalam / pttustiikssnnpttolyoH| sphuTe rogavihIne ca chAtrAyAM cature'pi ca / paTola oSadhimedaH / chatrA zilindhraH / anayoH puMsi / zeSeSu vAcyaliGgaH / tIkSNe yathA-kaH paTumatirapi vAGmayamanavayaM gAhituM samutsahate / sphuTe yathA-paTubhirrApa nopasarpati caTubhirayaM niSprayojano lokaH / rogavihIne yathA-Atmasamameva mandAH paTurapi pazyanti nayanayoH pazya / parinIlapaTalabhAjo haribharucirbhAti haridazvaH / cature yathA-svargadvArakapATapATanapaTu. rdharmo na cIrNo mayA // 92 // puSTiH syAt poSaNe vRddhau / poSaNaM puSTiH / poSaNe yathA-ye bhakSayantyanyapalaM svakIyapalapuSTaye / vRddhau yathA-sasyapuSTikarI vRSTiH / phaTA tu kaitave phnne| sphaTati phaTA "pRSodarAditvAt" (3 / 2 / 155) sa lopaH / phaNe strIpuMsaH / tatra yathA-phaTATopo bhayaMkaraH bhaTo dhIre mlecchamede'pi ca / bhaTati maTA / dhIre yathA- asamasamarasaMpalampaTAnAM bhaTAnAm / bhRSTistu manane zUyavAdhAm / (pra0 zUnyavATyA) bharjanaM bhRjyate vA bhRssttiH| bharjane yathA-kimapi caNakabhRSTi ghrANatuSTi vidhatte // 93 // atha. mliSTaM mlAnamaspaSTabhASitam / mlecchati sma mliSTam : "zudha" (4 / 4 / 71) iti aspaSTArthe sAdhuH / mlAne upcaaraat| yAcyaliGgaH / glAne vicchAye yathA mliSTaM citramamitravAsabhavane vakti tvadIyaM yazaH / aspaSTabhASite yathA-rogAvRta iva dhanavAn , vakti mliyaM ca vakraM ca / yaSTirbhAgyAM madhuyaSTayAM dhvajadaNDe'' strahArayoH / ijyate anayA yaSTiH / " anumAyaji " (u0 646) iti tiH / strIpuMsaH / bhArgI madhukRSTI ca oSadhimedrau / dhvajadaNDe yathA-svAvAsabhAgamuragAsanaketuyaSTyA / atre yathAmuSTayA'vaSTabhya yaSTiM karitaTavicaTatkarpaTaH / hAre yathA-Ti
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... . dvitIyaH kANDaH .. ____(61) riSTaM kSemenzubhe riSTo'sau lATo vastradezayoH / vaTo gole guNe madhye vRkSe sAmyavarATayoH // 95 // vATaH pathi vRtau vATa varaNDe'GgAnnabhedayoH / vATI vAstau gRhodyAnekavyorviTastu muSike // 16 // kraTanmauktikavRSTidanture // 94 // riSTaM kSeme'zume / reSati hinasti riSTam / " zIri" iti bahuvacanAt kittaH kSeme yathAmariSTaneme bhavariSTatAtiH / azubhaM pApama azubhasUcakaMvA yathAbhavenna kasyApi hi riSTamiSTakRt / riSTo'sau / asau khaDge yathA-muSTau riSTamayaM bibharti subhaTaH saMsphoTabaddhotsavaH / abhAve'pi / lATo vastradezayoH / laTanti anena asmin vA lottH| dvayoryathA-bhramati jagati lATI lATazATIvasAnA / vaTo gole guNeM bhakSye vRkSe saamyvraattyoH| vaTati vATaH vanati vA / "namitani" iti To naluk ca / vRkSe guNe ca triliGgaH / varaTi pusi / anyatra puMklIvaH / bole yathA-kSipanti yantraNa bhaMToM baTAni / guNe yathA-buTavaTanyUtasujIrNamaJcake / masye yathA-sukumArA marmarAlA(parpaTA)vaTakAzceti pezalAH / vRkSe yathAsokaM vara zyAma iti prasiddhaH / sAmye yathA-tvanmukhasya mRgA. ko'pi sphura na labhate vadam // 95 // vATaH pathi vRtau / vaTyate vATaH vRtauH triliGgaH / pathi yathA-ziSTA bATamaTATayante vRttau yathA-. yatra prarUDhanavazAkavivRddhalomagobhagnavATaghaTanocitapallavo (campakos) si ! vATaM varanDe'GgAnamevyoH / varaNDaH izvAdisamUhaH / maGgamavayavaH / annabhedo yavAdivikAraH / varaNDAmnamedayoryathA-yatreca. vArAni ca vATabhakSyaM samAlavaH kAlavazAdvizIrNaH / vATI vAstau - - - -
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgraha-koSaH saTIkaH - - khadire lavaNe piDagedro ca vyuSTaM phale dine / paryaSite prabhAte ca vyuSTiH stutiphaladdhiSu // 17 // viSTiH karmakare mUlye bhadrAjUprepaNeSu ca / saTI jaTAkesarayoH sphuTo vyaktapraphullayoH // 8 // gRhodyAnetkaTyoH / vAstugRhabhUmiH / gRhodyAne yathA-kenAtra campakataro vata ropitosi kugrAmapAmarajanAntikavATikAyAm / ikaTI ASadhi vishessH| viTastu mUSike khadire lavaNe SiDgedrau ca / beTati zabdAyate viTaH / piDge puMklobaH / zeSeSu pusi // 96 // piDge yathA-mUrkha prabaMjitaM viTaM pravayaMsam / drurvRkSaH / vyuSTaM phale dine / paryuSite prabhAte ca / vyucchanaM vyuchatirvA vyuSTaM paryuSite bAMcyaliGgaH / phalaM pravRttisAcyArthaH / prabhAte yathA-bura prayAla ca viyogavedanAvidUnanArIkamabhUtsama tadA / vyuSTiH stutikaar| vyucchana vyuSTiH / phalaM niyamAdeH / sarveSu yathA-vyunilihitAspasA gRNanti // 97 // viSTiH karmakare mUlye bhadrAjUpreSaNeSu / veveSTi veSaNaM vA viSTiH "hamuSi" iti kit tiH / kare vaacylinggH| zeSeSu striyAm / mUlyaM vetanam / bhadrA kAraNavizeSa AjUnarake haThAt kSepyaH / preSaNaM karmaniyoga iti yAvat / karmakare yathA-vizantu viSTayaH sarve rudrA iva mahaujasaH / madrAyAM yathA-viSTipucche dhruvaM jayaH / preSaNe yathA-varNAzramavatI dhAva hiraNyapazukuSyaviSTipradAnaphalA ca pRthvI / saTA jaTAkesarayoH / saTati saTA sanati vA / "namitani" iti ToM na luk ca / shriipuNsH| jaTA sNshlissttkeshaaH| yathA-siMhakesarasaTAsu bhUbhRtAm /
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH - - site vyApte sphuTistvaMhiphoTe nirbhinnacirbhaTe / sRSTiHsvabhAve nirmANe sRSTaM nishcityuktyoH||66|| pracure nirmite cAtha hRSTaH syAt kezaromasu / nAtahaH pratihate vismite hRSite yathA // 10 // kesaraH siMhAdiskandhakezAH / tatra yathA-saTacchaTAbhinnaghanena bibhratA / sphuTo vyaktapraphullayoH / site vyApte / sphuTati sphuH| vAcyaliGga : ( vyakte yathA-sphuTIkuru radacchadaM bajatu vidramaH zvetatAm / praphule yathA-sphuTakuTajaprasavaprasAdhitA bhUH // 98 // sitaNyAtayoryathA-sudhAMzurociH sphuTakuTTimeSu / sphuTistvahi sphoTe lijiniTe / skuTati sphuTiH "nAnyupAntva" iti kit / niyAm / ahi tri)sphoTe viSAdikAyAM yathA-sphuTiH sphuTati haimane maruti bAti pAnthasya ca / nirminavibhiTe yathA-sphUTimiH sphoritakSudhaHsRSTiH svabhAve nirmANa / sarjana sRSTiH "liyAM ktiH" svabhAve yathA-strINAM sAdhihi cApalam / nirmANe yathA-mayi sRSTihi lokAnAM rakSA yuSmAsvavasthitA / sRSTaM nizcitayuktayoH / pracure nirmite / yathA-sRjyate sRSTam vAcyaliGgaH / nirmite yathA-sRSTA gaurIzI yena bhave vistaaribhaartaa||99|| atha hRSTaH syAt keshromsu| jAtaharSe pratihate visite hRSite yathA / hRSyati hRSTaH / dRSitaH "hRSeH kezalomavismayapratighAte" (1 / 4 / 76) iti veda / vAcyaliGgaH / kezaromasu iti vaiSayike'dhikaraNe. saptamI / tena kezaromaviSaye-nAnayoH paryAyazannatA / yat zAzcataH / jAtaharSe . * mudritamUle-romA saMyute / station. . . . . ....
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaGgraha-koSaH saTIkaH kaTho muno svaraRcAM bhede ta pAThivedinoH / kaNTho dhvanau saMnidhAne grIvAyAM madanadrame // 101 // kASThaM dAruNi kASThA tu prakarSe sthAnamAtrake / ' dizi dAsaharidrAyAM kAlamAnaprabhidyapi // 102 // pratihate vismite ca manISibhiH / romNAM tu viSaye dRSTo hRSitazca prayujyate / kezaviSaye yathA-dAhavyApacchamanaviSaye klaptasItopacAraihRSTAH kezA virahazikhino (dhUmatAM) yAnti tasyAH / romaviSaye yathA-hRSTai romabhireSaraJjitatanurdharI kadambazriyam / jAtaharSe "hRSU alIke" "dRSac tuSTau" iti ekasyAniTi ekasya veTi kyoH prayogaH / yathA-priyaM dRSTA iSTA kimiva / karoti priyatamA / pratihate yathA-zItadRSTaradanaH savepathuH / vismite yathA-dRSTA kaSTa vidhivilasitaM hRSyavaddhiA sa sAdhuH / evaM sarvatra hRSitasyApi lakSya lakSaNIyam / romaviSaye yathA-sukhavedanA: dRSitaromakUpayA // 100 // atha ThAntAH // kaTho munau svaraRcAM, bhedetpAThivedinoH / kaThati kaThaH / paJcasvartheSu / kaThena proktaM veda vettyadhIte vA kaThaH "tena prokte" (6 / 3 / 181) iyaNa : tasya ? "kaThAdibhyo vede lup" (6 / 3 / 182) iti lup / tataH "tadvetyadhIte" (6 / / 117 ityaN tasya "proktAt." (6 / 22129), iti lue| khare udAttAdau / tatpAThivedinoriti taM RnmedaM zAkhAvizeSaM paThati vetti vA tatpAThI tadvaMdI ca / tayoryathA-udaguH kaThekAlApAH / kaNTho dhvanI saMnidhAne grIvAyAM madanamai / kaNati kaNThaH "banikaNi" (u0 162) iti ThaH kaNThate vaa| . dhvanau yathA-praNijagadurakAkizrAvakasmiyaka ThAH / saMnidhAne . .... . .. .."HTr
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH . kuNTho karmaNye mUrkhe ca kuSThaM bheSajarogayoH / koSTho nije kusUle ca kukSerantahasya ca // 103 // goSThaM gosthAnake goSThI saMlApe pariSadyapi / .. jyeSThaH syAdagraje zreSThe mAsabhedAtivRddhayoH // 10 // yathA tvadarinRpativaNThAH kUpakaNThe luThanti / grIvAyAM yathA--- vizvAmitro'pi sotkaNThaM kaNThe jagrAha menakAm // 101 // kASThaM : dAruNi / kAzate kASTham " vanikaNi" iti ThaH / yathA-no haret' tRNakASThAni / kASThA tu prakarSe sthAnamAtrake / dizi dAruharidrAyAM / kAlamAnaprabhidyapi / prakarSe yathA-kASThAgatasneharasAnuviddham / sthAnamA sthitimaryAdA iti yAvat / tatra yathA-parA hi kASThA tapasastayA punaH / dizi yathA-kASThAstuNIte tamaH / kAlamAna prabhidi yathA-aSTAdaza nimeSAH syuH kASThAH // 102 // kuNTho'karmaNye " mUrkha ca / kuNThati kuNThaH kuNati vA "pIvizi" (u0 163) iti kit ThaH / va cylinggH| karmaNi sAdhuH karmaNyaH / na koDa / karmaNyaH kriyAsu mndH| tatra yathA-kuNThaH siddhapateH kRpANa iti: re mA maMsata kSatriyAH / mUrkhe yathA-kuNThA goSThayAM na tiSThanti: suprtisstthaamhaujsH| kuSThaM bhessjrogyoH| kuSNAte kuSTham "kuSeo" :: iti ThaH / puMklIvaH / bheSaje yathA-kAkajaGghA vacA kuSThaM zukra- ' zoNitamizritam / roge yathA-kurute makSikA vAnti kuSTharoga : ca kolikaH / koSThe nije kusUle ca kukSerantargRhasya ca / kuSyate koSThaH "kuServA" (u0 164) iti ThaH / nije vAcyaliGgaH / tatra yathA-rAzA koSTIkRto dezaH / kusUlo dhAnyAdhAraH tatra yathA-- koSThAgAreSu dhAnyaM nidadhati sudhiyaH / kukSerjagrasya antaH asya
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgraha-koSaH saTIkaH jyeSThA bhe gRhagodhAyAM niSThotkarSavyavasthayoH / / kveze niSpatto nAze'nte nirvAhe yAcane vrte||10|| pRSThaM pazcimamAtre syAccharIrAvayavAntare / vaNThaH kuntAyudhe kharve bhRtyAkRtavivAhayoH // 106 // ntaram / tatra yathA-mRdukoSThaH pumAnayam / gRhasyAbhyantaram apagharakAkhyam tatra yathA-koSThAt koSThaM pravizati zanaiH zItasarambhabhItaH // 103 // goSThaM gosthAnake / gAvastiSThantyasmin goSTham "sthAdibhyaH kaH" (5 / 3 / 82) iti "go'mbAmba" (2 / 3 / 30) iti Satvam / yathA-gaupyaivaM gaditaH salezamavatAda goSThe harirvazciram / goSThI saMlApe pariSadyapi / "gaurAditvAt" (2 / 4 / 19) DIH / saMlApe yathA-viSaM goSThI daridrasya / pariSadi yathA-mathAsajanagoSThISu patiSyasi patipyasi / jyeSThaH syAdapraje zreSThe mAsamedAtivRddhayoH / atizayena vRddhaH prazasyo vA jyeSThaH "guNAkAbA" (7 / 319) iti iSThaH "vRddhasya ca jyaH" (7 / 4 / 35) iti jyAdezaH / agraje yathA-jyeSThabhrAtA samaH pitrA / zreSThe yathA-ladhiSTho'pi guNajyeSThaH / . mAsamede yathA-jyeSThe mAsi tatAtejasi kathaM pAntha vajan jIvasi / ativRddhe yathAparameSThI surajyeSThaH // 104 // jyeSThA. me gRhagodhAyAm / me nakSatre yathA-anurAdhAmaghAjyeSThA viruddhA sarvakarmasu / gRhagodhAyAM yathA-jyeSThArutaM bramaNi / niSThotkarSavyavasthayoH kleze niSpattI nAze'nte nirvAha yAcane vrate / niyUDhaM nivRtaM niyataM vA sthAnam niSThA " upasargAvAtaH" (5 / 3 / 110) iti aG navavartheSu / #mudrita mUle-praSThaH zreThAgrayoruktaH praSThA cANDAlika pdhau| pRSThaM0
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - dvitIyaH kANDaH - - zaTho madhyasthapuruSe dhUrte dhattarake'pi ca / zreSTho'gredhanade SaSThI gaurI SaNNAM ca pUraNI // 10 // haTho'mbupayA~ prasabhe'paDaM pezIkozamuSkayoH / iDelAvat svarganADIbhUvAggoSu budhastriyAm // 108 // utkarSe yathA-niSThAM gataM tasya tapo'valokyate / vyavasthAyAM yathAIdRzI yatinAM niSThA / klezavratayoryathA-niSThayA phiyate niSThA / niSpattau yathA-niSThAM gataM saMprati kASThapITham / nAzAntayoryathAkRtavipropasargasya bhUtaniSThAvidhAyinaH / zrIjayApIDadevasya pANinezca kimantaram / nirvAhe yathA-kRmayo . bhasmaviSThA vA niSThA yasyeyamIdRzI / yAcane yathA-laghiSThaH ko na niSThayA // 105 // 'pRSThe pazcimamAtre syAccharIrAvayavAntare / pRSyate pRSTham "pIvizi" " iti kit ThaH / , pazcimamAtre yathA-pRSThataH sA purataH sA / zarIrAvayavAntare yathA-jAtaH kUrmaH sa ekaH pRthubhuvanabharAthApitaM yena pRSTham / vaNThaH kuntAyudhe kharve bhRtyAkRtavivAhayo / pati vaNThaH "vanikaNi" iti ThaH, vaNThate dhaa| cartuSvartheSu / kuntAyudhe kharve ca yathA-vaSThaghAtairbhaTo vaNThaH kuNThastava raNoGgaNe / bhRtye padAtau akRtavivAhe anUDhe ca yathA-tvadarinRpativaNThAH kUpakaNThe luThanti // 106 // zaTho madhyasthapuruSe dhUrte dhattUrake'pi ca / zaThati zaThaH zAmyati vA." zameluMkca vA" iti ThaH / madhyasthapuruSe yathA-zaTho nirNayakarmaThaH dhUrte yathA-duSTA bhAryA zaThaM mitraM bhRtyAzcottaradAyakAH / zreSTho'gye dhanade / atizayena prazasyaH zreSThaH "guNAja" iti iSThe "prazasya" iti zrAdezaH / atryaM pradhAnaM tatra yathA-vyAsaH kSamAbhRtAM zreSTho vandyaH sa himavAniva /
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ *. (68) anekArtha-saMgrahakoSaH saTIkaH kANDo nAle'dhame varge druskandhe'vasare zare / " sahaH zlAghAmbuSu stambe krIDA kelyAmanAdare // 10 // kuNDI kamaNDalau kuNDo jArAjjIvatpateH sute / devatoyAzaye sthAlyAMceDaH karNAmaye dhvanau // 110 // * dhanade yathA-zreSThaH zrIkapThamitram / SaSThI gaurI SaNNAM ca puurnnii| -jAte zizau SaSThayAM rAtrau pUjyamAnatvAt SaSThI SaNNAM pUraNI iti vA SaT katikatipayAtthaT" TitvAt DIH / dvayoryathA"phalaiMti ghaSTholikhitAni SaSThayAm // 107 // haThA'mbu paryo " prsbhe"| haThati haThaH / ambuparNI phaGgA mAmaH zAkaH / prasabha '. balAtkAraH tatra yathA-kAnte haThAliGgamam // atha DAntAH // / aNDaM pezIkozamuSkayoH / aNyate aNDam "kaNyaNi" iti ddH| .' pezIkoze puklIvaH / muSke klIve / pezIkoze yathA aNDajAH pakSisapAdhIH / muke vRSaNe yathA-niraNDAste hayAH zUrAH / kaThinabrahmakauzavIryeSvapi kaThine tApasamAjane yathA-khaNDIkRta.NDasya zarI sutIkSNaiH / brahmakoze yathA-avyaktAdaNDamabhUdaNDAdbrahmA / zrI yathA-kSINANDasya kutaH sutaH / iDelAvatsvarganADIbhUvAggoSu budhastriyAm / IDyate IDA "mlecchIDehakhazca vA" iti sAdhuH . "RphiDAditvAt " (2 / 3 / 104) latvam ilA SaTsvartheSu / sva. yathA-iDAM punAti nibiDaM biDaujAH nADyA yathA- iDA ca piGgalA - 'caiva suSumNA ceti nADikAH / bhuvi yathA-iDAM krAMDaH samuddadhe / vAci yathA-vrIDAdiDaoN naiva dadAti dhIraH / gavi yathA-IDAM ghaTAnI na dudoha mohAt / budhastriyAM budhabhAryAyAM yathA-candrAdvadhaH samabhavadbhagavAn narendamAdyaM purUravasamailamasAvasUma / atra hi
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH viSe vakre kSveDA siMhanAdavaMzazalAkayoH / veDaM lohitArkaphale ghoSapuSpe durAsade // 111 // kroDaH kole zanau koDamake khaNDo'ddha aikSave / maNidoSe ca gaNDastu vIre piTakacihnayoH // 112 // iDAyAH apatyamiti zivAdyaNi aiNDaH latve ailaH iti // 108 // kANDo nAle'dhame varge druskandhe'vasare zare / sahaH . zlAghAmbuSu stambe / kati kANDam " kaNyaNi" iti Nit DaH / puMklIvaH dazasvaya'Su / nAle yathA-sarasabisinIkANDasaMjAtazaGkA dimAtaGgAH zravaNapuline hastamAvartayanti / adhame zare ca yathAcaNDakANDAhatitrasto bhaTakANDaH palAyate / varge yathA-kSapAtamaskANDamalImanaM : namaH / druskandhe yathA-Arabhya kANDAttaka mucchinatti / . avasare yathA-akANDako'pi no bharturanyAsaktezca - yoSitaH / sahAbalaM tana yathA-kANDena kodaNDamayaM cakarSa / raha ityeke / zlAghAyAM yathA-nRkANDairmaNDitA mhii| mambuni yathA-kArDa jagAhe sagajaprakANDam stamne yathA-tadalaM samitkANDakhaNDanAya / daNDalatayorapi / krameNa yathA-da. kANDakaNDUjuSaH / kSiptaM puro na jagRhe muhurikSukANDam / kroDA kelyAmanAdare / krIDanaM kriiddaa| kelyAM yathA sa ca krIDAcandro dazanakiraNA pUritatanuH / anAdare yathA-tasya dvayamapi vrIDA krIDAdalatadantinaH // 109 // kuNDI kamaNDalau / kuNDate kuNDI ac / kuNati vA "kuguhanI" iti kit DaH "gaurAditvAt" GIH / yathA-kuNDikApustikAchatrikAbhiyutA brahmazAntiH prabhAte'stu zAntidaH / kuNDo jArAjI vatpateH sute / devatIyAzaye sthAlyAm / devatoyAzaye sthAlyAM ca trili..|
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ (70) anekAryasaMgraha-koSaH saTIkaH - - - - - - - - kapole gaNDake yoge vAjibhUSaNabudde / gaDuH pRSThaguDe kabje gaDo mInAntarAyayoH // 113 // guDaH kuJjarasaMnAhe golakekSuvikArayoH / guDA tu guDikA snuhyo goNDaH syaavRddhnaabhike||114|| jArAjIvatpateH sute yathA-patyau jIvati kuNDastu mRte bhartari ... golakaH / devatoyAzaye yathA - kuNDe kuNDalitAmbuvIcinicaye majanti tIrthasya ye / sthAlyAM bhAjane yathA-amRtasyeva kuNDAni veDaH karNAmaye dhvanau / viSe vakre / "viDA avyakte zabde " sautraH / zceDatyanena zveDaH / vakre vAcyaliGgaH / karNAmaye yathAveDapIDitakarNasya / dhvaniviSayoryathA-tasya zveDajaDIkRtendriyatayA // 110 // vakre yathA-mAnasaM kSobhayatyeva mRgAzyAH kSveDamIkSitam / kSveDA siMhanAdavaMzazalAkayoH / zveDanaM sthityate vA veddaa| siMhanAdo yodhAnAM yuddhaprArambha nimAdaH / tatra yathAeSadvyAtadigantaraH kpikulkssveddaarvaivRhitH| zazalAkoyAM vaMzAkare yathA-zveDAbhakSaNatRptasindhuravadhUtarSaprakarSApahaH / dantoSThavAdye'pi / zveDaM lohitArkaphale ghoSapuSpe durAsade / lohitArkaphalaM raktAphalam ghoSapuSpadurAsade auSadhe / kroDaH kole zanau / kirati kIryate vA krAMDaH vihaDakahoDa" (u0 172) iti saadhuH| kolaH sUkaraH tatra yathA-kroDakroDAM vimuJca tyaja gajakariNIgaNDagaNDUSalIlAm / zanau yathA - kroDaH krUro dvAdazaH syAjAsya / kroddmke| aGkaH utlo vakSadha / vakSati stroklobaH / krameNa yathA-vane padmAsanAsInaM kroDasthitamRgAbhakam / kroDe pInapayodhare mRgadRzaH kaH krAMDituM necchati / khaNDoddha pakSave /
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaGgraha-koSaH saTIkaH (71) - - - - - maNidoSe ca / khaDyate khaDiH khanyate vA "kaNyaNi" iti Da. arddhaH zakalaH / aikSavaH ikSuvikAraH anayo: puMklIbaH / zakalArthasya guNavRttitve tvAzrayaliGgatA / yathA-khaNDo ghaTaH / khaNDI sthAlI / khaNDaM kuNDam / yadvaijayantI arddha guDavikAre ca khaNDo'strI khaNDite triSu / maNidoSe pusi / yadgauDaH khaNDo'strI zakale nezruvikAramaNidoSayoH / akheM yathA-bhujAdapDe dadhuH-katinanava khaNDAM vasumatIm / ainave yathA-khaNDaH kimu tvadira eva khaNaDA ki zarkarA tatpatha zarkaraiva / kRzAGgi tadbhagirasotsakacchatRNaM tu dikSu prathitaM / tadikSu sphuTitazRGge gavAdAvapi / yathA-zAbaleyo bAhuleyaH khaNDo muNDa ityAdi gaNDastu vIre piTakacihnayoH / kaNele gaNDake yoge vAjibhUSaNabudbude / gaNDati gaNDaH gaNegamervA " paJcamADaH" (u0 168) iti DaH saptasvartheSu / vIre yathA- . tribhuvanagaNaDaH / piTake yathA-samAzliSyatyuH pizitagurugo stndhiyaa| bihe yatho-laDati laguDagaNDaH kNsvidhvNscnnddH||11|| kapole yathA-gaNDasthalIH zucitayA nacucumburAsAm / gaNDake yathAgaNDa khaNDana cnndden| yogo visskmbhaadshmH| tatra yathA-khaDgecAtigaNDeNca / vAjinAM bhUSaNeSu buddhadArakatvAt buddhadaH tatra yathA arvANI valgu valganti maNDamaNDitakandharAH / gahuH pRSThaguDe kubje / gaDati gaDaH bhRmRtasarItyuH puMsi / pRSTha guDo golAkRtiH pRSThagato mAMsapiNustatra yathA-viccheda niviDaM guDaM / kubje vAcyaliGgaH natra yathA asau garjAtu niviSTahastaH / sphoTa mAtre'pi yathAtaM mindana jagato'ndhaka gaDamiva ghyakSaH kriyAvaH zivam / gaDo mInAntarAyayoH / gaDati siJcati gaDaH / guDaH kuJjarasaMnAhe golakezuvikArayoH / guDati rakSati guDaH guDazabde vA "kuguhunI" (u0 170) iti kit DaH / kuJjarasaMnAhe strIpuMsaH / tatra yathA-saguDa
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ (72) dvitIyaH kANDaH pAmarajAto caNDastu yamadAse'tikopane / tIvra daityavizeSe ca caNDI tu zivayoSiti // 115 // caNDA dhanaharIzaGkhapuSpyozcaDA zikhAgrayoH / bAhubhUSAvalabhyozca coDaH kaJca kadezayoH // 116 // bhetsi hastinam / golako vRtto mRdAdigulakastatra yathA-bhakSitA vApyayo guDAH / ikSuvikAre yathA-ikSukSIraguDAdInAM mAdhuryasyAntaraM mahat / guDA tu gulikAsnuhyoH / gola eva sUkSmo gulikA / snuhI vajravRkSaH / gulikAyAM yathA-kaNThe kiM kalakaNThi candanaguDAhAro'pi nAropitaH / goNDasyodhuddhanAbhike / paamrjaatii| gUyate goSa:: "picaNDai" (u0 176) iti sAdhuH / goriva gaNDo yasyeti vA "pRSodarAditvAt" // 114 // caNDastu yamadAse'tikopane / tIve daityavizeSe ca / caNDate iti caNDa / caNezcamervA "paJcamADaH" iti: Da; / atikopane tIvra ca vAcyaliGgaH / yamadAse yathAdAsau caNDamahAcaNDau atikopane yathA-kucapratyAsatyA hRdayamapi tecaNDi kaThinam / tIve yathA-caNDAzcAmuNDarAjasya pratApazikhinaH kaNAH / daityavizeSa yathA-hatvA caNDaM ca muNDaM ca caNDI tu zivayoSiti / yathA-puNyaM yAyatribhuvanagurordhAma caNDIzvarasya // 115 // caNDA dhanaharIzaGkhapuSyoH / dve api oSadhI / cUDA zikhAprayoH / bAhubhUSAvalabhyozca / coTyate'nayA cUDA "bhidAditvAt " sAdhuH / zikhA kezapAzI mayUrAdi zikhA vA tatra yathAcUDAkarma dvijAtInAm / yad yuddhotsavadarzanaikarasikaH zrItAmracUDadhvajo devaH pazyata nAdhunApi racayatyekAtapatrAM mahIm / agre agramAtre yathA-meru cUDAdhirUDhaH / bAhumUSAyAM yathA
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH jaDo mUrkhe himAghAte jar3A syAcchukazimbikA / tADo'dro tAr3ane ghoSe muSTimeyatRNAdike // 117 // tADI tAlI dalatarau daNDaH sainye dame yame / mAnavyUhagrahabhedeSvazva'rkAnucare mathi // 118 // dantacUDA prakoSThe / valabhyAM yathA-krIDanti cUDAsu niketanA: nAm / coDaH kaJcakadezayoH / culiH sautraH / culyate cUlaH * Dalayorakye coddH| kaJcake yathA-prANapriyazcolakaH / deze yathA yeSAM cauryaratotsavaikasuhRdAM coDAGganAbhiH purA, kartu kautukakarNapUramapi nacchinnaH pravAlodgamaH // 116 // jaDo mUrkhe himaaghaate| jalaghAye DalayokyAt / jaDati jaDaH / mUrkha yathA-zatakRtvopyadhIyAnA hi na vidmo jaDA ca yam / himAdhrAte yathA-utkampo karpaTArddha parijarrAta jaDe chidriNi cchinnanidro, vAte vAti prakAmaM himakaNini kaNan koNataH koNameti / mUke'pi yathAjaDAnapyanulomArthAn pravAcaH kRtinAM giraH / jaDA syAcchakazimbikA / zUkazimbikA kapikacchraH / tADo drau tADane ghoSe muSTimeyatRNAdike / tADayate tADanaM vA tADaH / drau vRkSe yathAnAnyasya nAtmanaH chAyAM kurute tADapAdapaH / RphiDAditvAllatve tAla ityapi / yathA saptatAlAnayaM bhittvA vAlipraharaNIkRtAn / tADane yathA-svazcitapakSmakapATaM mayanadvAraM svarUpatADena / udghATaya me praviSTA dehagRhaM sA hRdayacaurI / ghoSo dhvaniH // 117 // --. tADI tAlI dalatarau " gaurAditvAt " chI: dalapradhAnastaruH dalataruH, tAlInAmA dalataruH tAlI dalataruH / tatra yathA-prApa tAlIvanazyAmamupakapThaM mahodadheH / tADiriti idanto'pi / yathAkarNe tADidalam / daNDhaH sainye dame yme| mAnavyUhagrahabhedeSvazve'
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ (74) anekArthasaMgraha koSaH saTIkaH prakANDe laguDe koNe caturthopAyagarvayoH / nADI kuhanacaryAyAM ghaTikAgaNDadUrvayoH // 116 // nAle guNAntare* snAyo nIDaM sthAne khagAlaye / paNDaH SaNDhe paNDAbaddhau pANDaHkuntIpatau site||120|| karkAnucare mathi / prakANDe laguDe koNe caturthopAyagarvayoH / daNDayate'nena daNDanaM vA daNDaH 1. damervA "paJcamADaH" caturdazasvartheSu / saiye dame laguDe mathi caturthopAye ca puMklIvaH / zeSeSu puMsi / sai ye yathA-pracaNrdaNDanAyo / dame damane yathA-daNDaM damyeSu kurvate / ra me yathA-daNDena daNDitaM vizvam / mAnabhedazca duSkaraH / tatra yathA-aSTadaNDa ( pRthuH pnthaaH)| vyUhamede yathAdaNDapyUhena taM mArga yAyAttu zakaTena vo / grahabhedo jyotiH zAstraprasiddhaH / azve yathA-bhRzamapi zatatuNDimaNDitaM jaatydnnddaiH| arkAnucare yathA-mATharaH / pi.lo daNDacaNDAMzoH pAripA shvkaaH| mathi manthAne yathA-adhirmandaradaNDena mamanthe devadAnevaiH // 118 // prakANDa taruskandhasya adhobhAgo nAlaM vA / nAle yathA-uddaNDaiH . puNDarIkaiH / laguDe yathA-yamo'pi vilikhan bhUmi daNDenAstamita tvissaa| koNe vAdanopakaraNe yathA-daNDAhato dundubhiH / caturyopAye yathA-daNDasAdhyo'dhunA ripuH / garne yathA-khaNDitoddaNDayodhAH / nADI kuhanacaryAyAM ghaTikAgaNDadUrvayoH / nAle guNAntare snAyau / naDiH sautraH naDati nADi: "kami cami" iti bahuvacanAt Nit i: DyA nADI "naDerNit" (u0 172) iti Ipratyaye IkArAnto'pi / SaTsu artheSu / kuhanacaryA dambhacaryA / ghaTikA * mu. mU. vrnnaantre| . . .......
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH pinDo vande japApuSpe golabole'GgasihayoH / .. kavale piNDaM tu vezmaikadeze jIvanAyasoH // 121 // bale sAndre piNDyalAbakhostagare'pi ca / pIDArtimardanottaM sakRpAsu saraladrume // 122 // SaT kSaNakAlaH tatra yathA-tADayate tADayabhAnAt / gaNDadUrvA zvetadUrvAvizeSaH // 118 // nAlaM kANDaM tatra yathA-AsedurunADini puNDarIke / guNAntaraM carmarajjuvizeSaH / tatra yathA-nADibhinAte yugam / snAyuH zirA / tatra yathA-pazyaitA rucayaH pataGga dRSadA. mA neya nAhiMdhamAH / tatuvAyopakaraNe'pi / nIDaM sthAne.. khagAlaye / nIyate nIDam "kuguhunI" iti kit Da: / rathAne klIve / khagAlayaH kulAyastatra triliGgaH / sthAne yathA-sa baddhakakSaH paranIDapIDane / khagAlaye yathA-zAkhAkampacalanage nibiDayanIDeSu kAkIkulam / paNDaH SapDhe / paNDate paNDaH / paNervA "paJcamADDaH" SaNDho napuMsakaH tatra ythaa-pnnddshcnnddrirNsyaa| paNDA buddhau yathA-dharma vetti sa paNDitaH / atra paNDA vuddhividyate'syeti paNDitaH / pANDuH kuntIpatau site / panyate pANDuH " panerdIrghazca" (u0 766) iti duH / siMte vAcyaliGgaH / ku tIpato yathA-poNDonandana nandanaM vanamidam / site yathA-- pANDucchAyAta TarahatarubhrazibhiH zIrNapaNaiH / / 120 // piNDo vAde japApuSpe golabAle'Gga-sihayoH / kavale / piNDayate piNDana vA piNDaH / vRdagolakavaleSu striipuNsH| japApuSpabolasiMhaSu pusi / aGgaM zarIraM tatra 'klIbaH / vRde yathA-piNDIbhUta smarasya smitamamarasarit puNIkaM zazAGkaH / gole yathA-mRptiNDojalarekhayAvalayitaH so'pyayaM namvaNuH / bolaH auSadham / aGge yathApiNDeSvanAsthA khalu bhautikeSu / sihUM gandhadravyabhedaH / kavale
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ (76) anekArtha-saMgrahakoSaH saTIkaH bhANDaM mUlavaNigvitte turaGgaNAM ca maNDane / nadIkUladvayImadhye bhUSaNe bhAjane'pi ca // 123 // maNDo mastuni bhUSAyAmeraNDe sArapicchayoH / zAke maNDA caamlkyaaNmunnddomunndditshiirssyoH||124|| yathA- piNDaM gRhANa piba vAri yathopanItam / piNDaM tu vezmaikadeze jIvanAyasoH / bale sAne / jIvanam jalam / bhayo loham // 121 // balaM sthAma / sAndraM bahulam / piNDayalAbUkharjaryAstagare'pi ca / "gaurAditvAd " TIH / alAbUH tumbii| tagaro gandhavRkSaH pIDArtimarda nottaMsakRpAsu saraladrume / pIDanaM pIDayate vA pIDA " bhISibhUSi" bahuvacanAt aG / paJcasvartheSu / ArtI madane ca yathA-parArthe yaH pIDAmanubhavati bhaGge'pi madhuraH / kRpAyAM yathA-santaH sapIDA jane // 122 // bhANDaM mUlavaNigvitte turagANAm ca maNDane / nadIkUladvayImadhye bhUSaNe bhAjane'pi ca / bhAmate anena bhANDam "paJcamADaH" iti DaH / mUlaM vaNijo vittam / . tatra yathA-tarISu tatratyamaphalgubhANDaM sAMyAtrikAnAvapato'bhyanandat / turaGgANAM maNDanam AbharaNaM paryANAdi ca / tatra yathA-vyaraMsipuna khalu janasya dRSTayaH, turnggmaadbhinvbhaannddbhaarinnH| nadIkUladvayImadhye yathA-bhANDe'pi nadyambu na jAnudaghnam / bhUSaNe yathA-kanakabhANDaviDavitaraNDayA / bhAjane yathA-yenedaM raphuTatI vinirbharabhRtaM brahmANDamANDodaram // 123 // maNDo mastuni bhUSAyAmeraNDe sArapicchayoH / zoke / maNDayati maNDana vA maNDaH / SaTasvartheSu puklIbaH / mastu dadhija tatra yathA-ajAjI zRGgaberaM ca dadhimaNDena bhAvayet / bhUSA alaMkAraH tatra yathA-punAtu caNDIkRtamuNDamaNDA / eraNDaH pnycaanggulH| sAraM bhaktAdiniryAsaH tatra yathA
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH rAho daityAntare raNDAtvAkhukarNI mRtapriyA / vyADo hiMsrapazau sarpe zuNDA karikaraH surA / / 125 / / jalebhI nalinI vArastrI zuNDo madanirbhare / zauNDI ca vikaMpippalyoH zauNDo vikhyaatmttyoH|| 126 // (77) bhAtaGkaM jhatamaNDavArikaNikApAnaM ca kucArhati ( kurvAhatiH iti pratyantare ) / picchA | dravadravyANAmuparyaccho bhAgaH tatra yathA - maNDape yA vilepInAmodanasya ca lAghavaM / yadvA pUrvam zAkaM mUlakAdi / maNDAtvAmalakyAm / AmalakI vRkSabhedaH / muNDo muNDita zIrSayoH / rAhau daityAntare / muNDayate muNDa: / muNDite vAcyaliGgaH / zIrSe puMklIbaH / muNDite yathA - muNDo vA jaTilo vA syAdathavA syAcchakhAjaTaH / zIrSe yathA kSuNNakSatriyamuNDamaNDanavatI // 124 // rAhau yathA-muNDena caNDAMzurayaM nigIrNaH daityAntare yathA - hatvA caNDaM ca muNDaM ca / kIlakAjAtazTaGgakAkRtacUDeSvapi / kIlake yathA - vyAlairAvRta koTare'pi zuSire muNDe kRtAvasthitiH / ajAtazRGgake gavAdau yathA - zAvaleyo bAhuleyaH khaNDo muNDa ityAdi / akRtacUDe yathA- jaTI muNDI zikhI vApi mucyate nAtra saMzayaH / atra hi muNDamakRtacUDamabaddhakezaM ziro'syAstAti muNDI / raNDA tvAkhukaNI mRtapriyA / ramyate ramate ghA raNDA " paJcamAH " AkhukaNI AkhukarNAbhapatrA oSadhiH 1 priyA vidhavA tatra yathA tathApi raNDA suratAbhilASiNI / yADo hiMsrapau sarpe / vyADati hantuM vyADa: / dvayoryathAvyADavyAptavanAntare / zuNDA karikaraH surA / jalebhI nalinI vArastrI / zunati zuNDA " kuguhunI " iti kit GaH / surAyAM khopuMsaH / karikare yathA - krIDA kuNDalitAddaNDazuNDo vo'vyAd gaNAdhipaH / pAnamadasthAne'pi surApAnamadasthAnayoryathA-zuNDAyAM
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ (78) anekArthasaMgraha-koSaH saTIkaH - SaDaH peyAntare bhede SaNDaH kAnana iddhare / gUDhaM rahaH saMvRtayordADhA daMSTrAbhilASayoH // 127 // dRDhaH zakta bhRze sthUle, bADhaM bhRzapratijJayoH / mADhidainyaM patrazirArcA mUDhastandrite jaDe // 128 / / pravijRmbhate parimala: kopyeSa zuNDAkRtaH // 125 // jalebhI jalahastinI, nalinI padminI, vArastrI vaarveshyaa| cibuke'pi / yathA- . zuNDA muNDIkaraNarasAdvakti napuMsakatAM yaH / zuNDo mdnirbhre|| madena nirbharaH unmattaH ityarthaH / vAcyaliGgaH zauNDI adhikapippalyoH / zauNDIva zauNDI svakAryasaktatvAt / cavikaM pippalI ca oSadhibhedau / zauNDo vikhyAtamattayoH / zuNDA'styasya zauNDaH "jyotsnAditvAt' (7 / 2 / 34) aN vAcyaliGgaH / vikhyAte yathA-aulokyatrANazauNDaH sarasijavasateH saMprastato bhujAbhyAm / matte yathA-harijayamadazauNDaH saiSalaGkAdhinAthaH // 126 // ghaDaH peyAntare bhede / sanatIti SaDaH / "kuguhinI" iti bahuvacanAt kit DaH / "pRSodarAdi vAt " sAghuH peyAntaraM pAnakavizeSaH / medo vidAraNam / SaNDaH kAnane iddhare / sanati SaNDaH / "paJcamADaH" bAhulakAt satvAbhAvaH / kAnane puklIbaH / tatra yathA-kumudakamalakhaNDe tulyarUpAmavasthAm / iddharaH utsRSTaH pazuH / yathA-caurerapahRte SaNDe pRSTataH konudhAvati // atha DhAntAH / gUDhaM rahaHsaMvRtayoH / guhyate sma gUDham / saMvRte vAcyaliGgaH / rahasi yathA-gUDhamaithunadhASTayaM kAle cAlayasaMgraham / saMvRte yathAtasya saMvRtamantrasya gUDhAkAreGgitasya ca / dADhA 6STrAbhilASayoH / dahyate'nayA dADhA "bhidAditvAt " (5 / 3 / 108) sAdhuH / daMSTrAyAM yathA-dADhAvalIr3ha dRDhapalvalagUDhamustaH // 127 // dRDhaH zakte
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH rADhA suSu zobhAyAM vyUDhA nyastorusaMhatAH / voDhA syAdbhArike sUte zaNDhaSaNDhau tu sauvide // 126 // vandhyapuMsIdhdare klIbe soDhA marSaNazaktayoH / aNirANivadazrau syAtsImanyacAgrakIlake // 130 // (ng9) 1 bhRze sthUle / darhati hati vA dRDhaH "balisthUle dRDhaH " (5/3/107) iti sAdhuH / zaktasthUlayoH puMklIbaH / bhRze vAcyaliGgaH / vaijayantI tu sarveSvapi vAcyaliGgamAha / zakto balavAn / tatra yathA - he nAgarAja nagavadhaDhIbhUya dharAM dhara / bhRze atyarthe yathA - kAmaM santu dRDhaM kaThorahRdaya rAmosmi sarvasahe / sthUle yathA-Dhaskandho mahotsAhaH / bADhaM bhRzapratizayoH / bAhyate bADham " kSubdhavirabdha" ( 4 / 4 / 71 ) iti sAdhuH / bhRze yathA - bADhamAviddhakarNaH / pratijJAyAM yathA - bADhametat karoti / prAyaH kriyAvizeSaNametat / mAdidainyaM patrazirA | mAte anayA mahanaM vA mAdiH "zvAditvAt " striyAM ktiH / patrazirA dalasnasA / arcA pUjA / tatra yathAumAmADhiprasaktAnAm / mUDhastadvite jaDe / muhyati sma mUDha: vAcyaliGgaH / tadvite yathA - kiM kiM mUDhaH karomItyasakRdapi kRtArambhavaiyarthyakhinnaH / jaDe yathA - mayA mUDhena tvAM kRpaNamaguNazaM praNamatA // 128 // rADhA suSu zobhayAm / rAjate'nayA rADhA bhidAdivAt " sAdhuH dvayorapi striyAm / suhmA janapadavizeSastatra yathA - rADhIyA dRDhabuddhayaH / zobhA vibhUSA tatra yathAASADhaH prauDharADhaH / yastorusaMhatAH / vyUhyate sma vyUDhaH / vyUDhA nyastaM vinyastaM racitamiti yAvat / tatra yathA - vyUDha drupadaputreNa / urau vizAle yathA - vyUDhorasko vRSaskandhaH / saMhate yathA - vyUDhajAnuhuyAt sarvadA haviH / voDhA sthAt bhArike sUte / bahati 66
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ (80) anekArthasaGgraha-koSaH saTIkaH - - aNu brIhyalpayoruSaNA grISmadakSAtapo'himAH UrNA bhra madhyagAvate meSAdInAM ca lomaniH // 131 // RNaM deye jaladurge kaNo ghAnyAMzalezayoH / kaNA jIrakapippalyoH karNazcApApatau zrutau // 132 // voDhA / tRca tan vA / " sahivahe:" (1 / 3 / 43) ityotvam / bhArike bhAravAhake yathA-bhAgIrathInirjharazIkarANAM voDhA muhuH kampitadevadAruH / sUte sArathau yathA-yasya voDhA'ruNo rathe / zaNDaSaNDhau tu sauvide / vandhya puMsIddhare kliive| zAyati zaNDhaH "zamiSaNibhyAM DhaH" (u. 179) bAhulakAt savAbhAvaH / sauvido varSavaraH / tatra yathA-antaHpuraM zaNDhazatAvagADham // 129 // vandhyo niSpalabIjaH pumAn / tatra yathA-zaNDhAtanayado hadaH / iddharaH utsRSTaH pazuH / tatra yathA-kaNThe baghnAsi kimimAM mUDhe hAsya gAbhiva / klIbo napuMsakastatra yathA-pariSvaktaH zapDho yuvatiriti lAvaNyarahitaH / evaM sarvatra SaNDho'pi / soDhA marSaNazaktayoH / sahate SoDhA / tRca tan vA / marSaNaH titikSuH / tatra yathA-tava bhujatarukhaNDaM matkuThAro na soDhaH / zaktaH samarthastatra yathA-na soDhA varNane guruH // atha NAntAH // aNirANivadauM syAt sImanyakSAgrakolake / aNati aNiH / ANiH "kRzRkuTIni vANidiH" ubhau strIpuMsau / azriH koNaH / tatra yathA-tIkSNANimaraNiM chinddhi / sImA maryAdA / akSasya cakranAmikSepyasya kASThasya ante bandhArtha kIlakaH / akSAgrakIlakaH tatra yathA-aNunA'pyaNinA hIno na gacchati rathaH pathi // 130 // aNuvrIhyalpayoH / aNati aNuH "bhRmRtatsarI" iti uH / brohI puMklobaH alpe vAcyaliGgaH / bIhAM yathA-aNavaH priyaGgakodravamayuSTikAH zAlirADhakyaH /
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya kANDaH alpe yathA-nijabhujadAdaNurapi nAvajJeyo balIyasA'pyabalaH / uSNA groSmadakSAtapohimA / opati uSNaH "dhRvIhvA" (u0 183) iti kit nnH| caturvartheSu dakSe hime ca vAcyaliGgaH / grISme yathA-uSNatAvuSNakiraNakiraNaratidAruNaiH / dakSe yathAuSNaka sarvakAryeSu / Atape yathA-yadarthamammojamivoSNavAraNam / ahimo'zItalastatra yathA-ka saMprayuSNAMzurgata iti tdnvessnnpraaH| UrNA bhrUmadhyagAvarte meSAdInAM ca lomani / Urvati azubham UrNA " iNurviza" iti NaH "rAllag" iti valope "bhavAdeH" iti dIrghaH / bhramadhyagArvataH cakravarticihnam / tatra yathA-UrNAramisakhaM mukhaM ca zazinaH pUrNasya dhatte tulAm / meSAdInAM lomani yathAUrNAmayaistantubhiH // 131 // RNaM deye jaladurga / aryate RNam "ghRvIhvA" (u0 183) iti kit Na: "kta vA" R hI ghAghe ti tasya natyam / deyam arthAdadhamaNena uttamaya yathA-ye RNavyAdhipIDitAH / jaladurge yathA-saMpatsyante (sampazyante ) katipayadinasthAyihiMsA (haMsA, dazArNAH / atra hi daza RNAni jaladurgANi aba iti vyutpattiH / kaNo dhAnyAMzalezayoH / kaNati kaNaH / dhAnyAMze pusi leze stropuNsH| dhAnyAMze yathA-kaNAn vA bhakSayitvA tu mAhiSANi dadhIni vA / leze yathA-vaNDAzcAmuNDarAjasya pratApazikhinaH kaNAH / vitRSvapi yathA - sthUlAH kimityazrukaNAH patanti / kaNA jIrakapippalyAH (piSpalayAH) / strIliGgaH / jIrakaM pippalI ca oSadhiH / ativiSAyAmapi / karNazcampApatau zrutau / karNayati krnnH| kiratervA " iNuviza" (u0 182) iti NaH / campApatau yathA-saMzayya karNAdiSu tiSThate yaH / zrutau yathA-sacchidro madhyakuTilaH karNaH svarNasya bhAjanam / aritre'pi / saMsAravArAMnidhikarNadhAraH // 132 // kSaNaH kAlavizeSe syAt parvaNyavasare mahe / vyApAravikalatve ca paratantratva.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArtha-saMgrahakoSaH saTIkaH kSaNaH kAlaviroSe syAt parvaNyavasare mahe / vyApAravikalatve ca paratantratvamadhyayoH // 133 / / koNaH kSipte hate channe kuNiH kukaravRkSayoH kRSNaH kAle pike vaNe viSNau vyAse'rjune klau||134|| madhyayoH / kSaNute kSaNaH saptasvartheSu / kAlavizeSA nADikASaSThAMzI muhUtrtA vA / tatra yathA-kSaNe kSaNe yannavatAmupaiti tadeva rUpaM ramaNoyatAyAH / parva viSuvadAdi tatra yathA-raveH saMkramaNakSaNaH / avasare yathA-sevAkSaNI vartate / mahe utsave yathA-kSaNe rakSyA: kulastriyaH / vyApAravikalatve yathA-rahA nAsti kSaNo nAsti / paratantratve yathA-kSaNikAsmin te kSaNaH / madhye yathA-prAsAdakSaNarakSaNam // 133 // kIrNa: kSipte hate channe / " kIryate sma kIrNaH vAcyaliGgaH / kSipte yathA-kIrNaiH piSTAtako dhaiH / hate yathA-karNazca kIrNAkhilazatrupakSaH / channe vyApte yathA-dabhairaddhAva(sasthairaA~va) lIdvaiH zramavivRtamukhabhraMzibhiH kIrNavarmA / kuNiH kukrvRkssyoH| kuNati kuNi: "nAmyupAntya" iti kit iH / kautervA "kR" iti kit NiH / pusi kukare vikale pANau yathA-kAnti kAmiva kurvIta kuNau kaGkaNakalpanA / kutsitaH karo'syeti vyutpattyA tadvatyapi tatra tu vAcyaliGgaH / kRSNaH kAke pike varNe viSNau vyAse'rjune kalau / karSati kRSNaH "ghRvIhA" iti kit NaH / varNe guNe puMsi tadvati tu vAcyaliGgaH / vaNe viSNau ca yathAkRSNo'haM dayite vimemi sutarAM kRSNAdahaM vAnarAt / vyAse yathAkRSNena viSNubhaktena kRtaM bhAratamadbhutam / kRSNadvIpAyatana ityAdau sthitasya kRSNazabdasya bhImo bhImasena iti nyAyena vyAse prayogaH / athavA dvaipAyanazabdasya / caNDazcaNDIpateraMzormunirmupAyano'stu vH|
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH . (83) kRSNA tu nIlyAM draupadyAM pippliidraakssyorpi| kRSNa tu marice lohe koNo vINAdivAdane // 135 // laguDe'zrI lohitAGge gaNaH prathamasaMkhyayoH / samUhe sainyabhede'tha guNo jyAsUdatantuSu* // 136 // rathayojitagovindarukmiNIkaH sadA mude ityAdau durvAsasyApi vartanAt / kRSNazabdena vyAsavAcinA viziSyate dvaipAyanazabdaH / arjune yathA-arjunaH phAlgunaH pArthaH kirITI zvetavAhanaH / bIbhatso vijayI kRSNaH savyasAcI dhanaMjayaH / kalizcaturtha yugam // 134 // kRSNA tu nIlyAM draupadyAM pippalIdrAkSayorapi / nIlI pippalI drAkSA ca oSadhayaH / draupadyAM yathA-kRSNAkezottarIyavyapanayanapaTuH pANDavA yasya dAsAH / kRSNaM tu marice lohe / maricam USaNam / loham ayaH / koNo vINAdivAdane / laguDe'zrI lohitAle / kuNatyanena koNaH "vyaJjanAd ghaJ" (5 / 3 / 132) vINAdivAdane azrau ca yathA-dhRtvA koNaM viracitalayo vAdayan dantavINAm // 135 // laguDe yathA-udbhUrNakoNai rabhasAdanudrutaH / lohitAGgo maGgalaH / zanApa / yathA-bhAnuvakratamaH koNAH saptamasthA dvipaJcagAH / dvAdazasthA gurorete bhaJjanti sakalaM jagat / zabde'pi / gaNaH (prathama) prmthsNkhyyaaH| samUhe sainyabhede / gaNyate gaNaH / prathame yathA-gaNAnumeruprasavAvataMsAH / saMkhyAyAM yathA-ajagaNan gaNaza: priyamagrataH praNatamapyabhimAnatayA nayAH / samUhe yathA-madbhAgyopacayAdayaM samudataH sarvo guNAnAM gagaH / sainyabhede yathA-tribhirgulmaigaNastaizca vAhinI vibhiripyate / atha guNo jyAsUdatantuSu / * mUdritamUla - sUtratantuSu /
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgraha-koSaH saTIkaH --- - - rajjo satvAdI saMdhyAdau zauryAdau bhIma indriye / rUpAdAvapradhAne ca doSAnyasmin vizeSaNe // 137 // *geSNo naTe gAyane ca ghrANaM tu ghrAtaghoNayoH / ghRNA tu jugupsAyAM karuNAyAM ghRNiH punaH // 138 // rajau satvAdau saMdhyAdau zauryAdau bhIma indriye / rUpAdAvapradhAne ca doSAnyasmin vizeSaNe / guNyate guNaH / jyA maurvI / tatra yathAsphuTiSyati na kodaNDa truTiSyati na vA guNAH / sUdaH sUpakAraH / tatra yathA-mahAnase kiM nu guNA gRNanti / tantau yathA-kuvindastvaM tAvat paTayasi guNagrAmamabhitaH // 136 // rajau yathA-saMpUrgo'pi ghaTaH kUpe gugacchedAt patatyadhaH / satvAdIni satvarajastamAMsi / tatra yathA-trayImayAya triguNAtmane namaH / saMnyAdayaH saMdhiviAhayAnAsanadvaidhIkabhAvasaMtrayAH / tatra yathA-SaD gugAH shktystisrH| zauryAdayaH zauryagAmbhIryasthairyAdayaH / tatra yathA-bhImakAnternUpaguNaiH / bhIme yathA-dhRtarASTro'pi gugapriyaH / atra hi virodhAbhAse gugaza dena virATagRhe sUpakAratvAdbhImasena ucyate / indriye sparzanAdau yathA-prakRte gasaMmUDhAH sajante guNakarma lu / rUpAdayo vaizeSikoktazcaturvizatiH / tatra yathA-guNavAta yauvanazAlini / aprayAne doSAnyasmin utkareM ca yathA-gugAH khalu guNA eva / vizeSaNe yathA-gugavRtterAzrayAdvacanaliGge // 137 // geSNo naTe gAyane ca / gAyati geSNaH "gAdANyAmeSNak" (u0 199) vAcyaliGgaH / dvayoryathA - geSNo viSNucaritrasya / ghrANaM tu prAtaghoNayoH ghrAyate sma ghrANaM "kahI ghrA" (4 / 2 / 76) iti ktasya natvam / 1 mu0 geNu /
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH -- - aMzujvAlAtaraGgeSu cUrNAni vAsayuktiSu / cUrNaM kSode kSArabhede jo jIrNadrumenduSu // 138 // jiSNuH zakre'rjune viSNo jitvare'rke vasuSvapi / jharNiH kramukabhede syAddaSTadaivazrutAvapi // 140 // jidhrati anena kA anar / ghrAte vAcyaliGgaH / yathA-ghrANagIrvANasaurabhaH / ghrANAyAM yathA-zIrNaghrANADipANIn / ghRNA tu jugupsAyAM karuNAyAm / gharati ghRNA "ghRvIhvA" iti kit NaH / pRNute vA "nAmyupAntya" iti kaH / jugupsAyAM yathA-caNDAlImapi yAnti nipuNatayA / karuNAyAM yathA-dviguNaghanaghRNAnighnanirvighnavRteH / dhRNiH punaH / aMzudhAlAtaraGgeSu / gharati ghRNiH "RdA sR" (u. 635) iti kit Ni: // 138 // pusi aMzuSu yathA-vidavatu ghRgayaH zIghra hovighAtam / jvAlAyAM yathA-ghRNau kRzAnau ghRsNAyamAne / cUrNAni vAsayuktiSu / cUryate sma cUrgAni / prAye baTuvamAnaH / yathA-homUDhAnAM bhavati viphalapreraNazcUrNamuSTiH / cU kSode kSArabhede / kSode puMklIvaH / tatra yathA-chiTTai ramI bharuDa bhiH kiraNagyAjena cUNoni / kSArabhede tAmvUlopakaraNe yathA-karahATakacUrNena tAmbUlaM mama dIyatAm / jo jIrNadrumenduSu / jIpati jarNaH / " iSNu vaiza" iti NaH / triSvartheSu jIrge vAcyaliGgaH / zeSayoH pusi // 139 // jiSNuH zakre'rjune viSNau / jitvare'ke vasuSvapi / jayanazIlo jiSNuH "bhujeH SNuka" (5 / 2 / 30) jitvare vAcyaliGgaH / zeSeSu puMsi / zakre yathAjiSNunA vijite vRtre / arjune yathA-AjagAmAzramaM jiSNo: pratIta: pAkazAsanaH |vissnno jitvare ca yathA-dai.yendrajiSNuH kila jiSNureva / oM yathA-jiNuna do NaH kalaprabodhau / vasavo devaprabhedAH /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ (86) anekArthasaMgraha - koSaH saTIkaH trANa trAte rakSaNe ca trAyamANauSadhAvapi / tIkSNa samudralavaNe viSAyo'marakAjiSu // 141 // AtmatyAgini tigme ca tUNI nIlIniSaGgayoH / draNaH syAd vRzcike bhRGge dvaNaM cApakRpANayoH // 142 // jhaNiH kramukabhede syAd duSTadevazrutAvapi / jhamyate jhaNiH " jhaNidhUNi" iti sAdhuH strIliGga: / kramukabhedaH pUgavizeSaH / duSTasyAzubhasya devasya pratipAdikA zrutiH duSTadaivazrutiH // 140 // zrANaM trAte rakSaNe ca trAyamANauSadhAvapi / trAyate sma trANaM "R hI prAM (4/2/76) iti tasya natvam / trAyate trAyate anena vA bhAve karaNe vA anaTa / trAte vAcyaliGgaH / zeSayoH klIbe / trAte yathA - trANaH agIrvANagaNena bANaiH / rakSaNe yathA tvadvatyA zithilIkRta stribhuvanatrANAya nArAyaNaH / tIkSNaM samudralavaNe viSAyomarakAjiSu / AtmatyAgini tigme ca / tejayatIti tIkSNam bhraNatRNa " ( u0 186 ) iti sAdhuH / saptasvartheSu / AtmatyAgitigmayAafoyaliGgaH / viSe'yasi Ajau ca yathA - tIkSNena tIkSNaM vililepa tIkSNe // 141 // dravyahetorAtmAna yastyajati sa AtmayAgI / yat kauTilyaH / ye dravyahetorvyAla hastinaM cApi yeAdhayeyustIkSNA iti / tigme yathA - abhIkSNaM tIkSNAMzuH kSipati kiraNaiH / kSAramAtrepi / tUNI nIlI niSaGgayeAH / tUNaNa saMkocane / aci yAM ca tUNI / tautervA " sthAkSutorucca " ( u0 185 ) iti NaH / nIlo oSadhiH / tatra striyAm / niSaGga iSudhiH / tatra triliGgaH / tatra yathA - tU gIroga vizeotiH / dragaH syAdvRzcike bhRGge / guNat gatikoTi yayA ca nAmyupAntya " iti ke drugaH | te " drauM" iti kit NaH / vRzcike yathA 65 ""
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH druNI kA jalaDhoNyAM deSNo dAtari durdame / drANaH pArthagurau kAke mAne ToNI tu nIvRti // 143 // naubhede zailasaMdhau ca paNaH kArSApaNe glahe / vikrayyazAkAdi baddhamuSTau mUlye bhRtau dhne||144|| drugAghAtatraNArditaH / draNaM cApakrapANayoH / cApaM dhanuH / kRpAga: khagaH / tatra bAhulakAt klIbe / mauAmapi / tatra tu druNA // 142 // druNI kA jaladroNyAM / gaurAdi vAt GIH / kUmI kacchapI / tatra yathA-yat pazyati druNIsnehADDimbhastenaiva varddhate / jaladroNI kASThAmbuvAhinI nauke yarthaH / deSNo dAtari duIme (durgme)| dadAti dyati vA deSNaH " gAdAbhyAmeSNa STaka" vAcyaliGgaH / dvayoryathA-kevA deNaM vijiSNavaH / droNaH pArthagurau kAke mAne / dravati droNa: "drIti" NaH / mAne puMklIbaH / pArthagurau yathAdvAbhyAmapi bhayaM droNe zopAdapi zarAdapi / kAke kAkabhede yathAutkUjatddhadhUkAva livihita haThAskanda saM marda jAna nidrANa droNakAkaprakarakRtamahARnditenArddharAtre / mAne yathA-caturADhako bhaved dronnH| parvate'pi yathA-nIte droNazailena saumitreH zalyahAriNA / droNI tu nIvRti / naubhede zailasaMdhau ca / gaurAditvAt ngii| : nIvRjanapadavizeSaH // 143 // naumedaH kASThAmbuvAhinI beDA / tatra yathA-droNImirambhasi saMcaranti mahArNavasya / zailasaMdhau yathA-adridroNIkuTIre kuhariNi hariNArAtayo yApayanti / gavAdyannAdibhAjane'pi yathA-droNISu vAhA iva saMgrasante / droNirikArAntaH / zreNyAmapi yathA-bhIllI pallavazaGkayA vicinute sAndadrumadroNiSu / paNa: kArSApaNe glahe / vikrayyazAkAdibaddhamuSTau mUlye bhRtau dhane / vyavahAre ca dyUtAdyutsRSTe gnnddkviNshtau| paNyate
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ (88) anekArthasaGgraha-koSaH saTIkaH . vyavahAre ca yatAyustRSTe gaNDakaviMzatau / parNastripatre parNa tu patre prANo'nile Sale // 145 / / hRdvAyo pUrita gandharase prANAstu jIvite / pANiH kumbhyAM camUpRSTha paadmuulonmdstriyoH||146|| anena paNanaM vA paNaH "paNermAne" ityal / kArSApaNo rUpAtmA nANakabhedaH / yadvA kArSikAkhyA viMzatyadhikaikapaJcAzat zatasaMkhyo varATakamAnavizeSaH / yadvAcaspatiH catuSkapako gaNDo vA(vA)DDI tu paJca gaNDakAH / kAkaNI cAtha dshbhirgnnddkaibinduko'striyaam| vindukAbhyAM punabhyAM paNapANikapAdikAH / pAdikAdaGgajo raucyaH kArSikazca yathottaram / caturguNAH kArSike tu paNaH kArSApaNoM'zakaH / tatra yathA-krItaM paNasahasraga / glaho'kSagrahaNam / tatra yathA-vidhAtyAkSapaNaM pANau / vikrayyazAkAdibaddhamuSTau mUlye vasne ca yathA-ekA zAkapaNaM paNena vipaNau kINAti pnnyaanggnaa| bhRtivetanaM tatra yathA-Agantukena kArya ghanasalilaM pnnvdhuuvshiikaarH| eteSu triSu zakto brahmA'pi na nirNaya kartum / dhane yathAbahupaNaiH puramApaNikairvRtam // 144 // vyavahAre yathA-duHzaka: kRpaNaiH paNaH / dyUtAdyutsRSTe yathA-AzleSacumbanavilokanakautukAni krIDAdurodarapaNaH prtibhuurnnggH| AdizabdAt samAhvaye nipAnAdau ca / gaNDazcatvAro varATakAH / yadvAcaspatiH catuSkapardako gaNDaH / svArthe ke gaNDakaH / teSAM viMzatiH azItiH kapardakAH ityarthaH / parNasnipatre / pRNAti parNa: " iNurvizeti" iti NaH / tripatraH palAzaH / tatra yathA-juhnaH parNamayI kAryA / parNa tu patre yathA-svayaM vishiirnndrumprnnvRttitaa| prANo'nile bale / hRdvAyau pUrite gandharase / prANityanena prANanaM vA prANaH / prAk
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH pUrNaH kRtsne pUrite ca phANiguMDakarambayoH / bANo vRkSavizeSe syAccharasyAvayave zare // 147 // baliputre'pyatha bhrUNo garbhiNyAM zrotriyA je / arbhake straiNagarbhe ca maNistvajAgalastane // 148 / / pUraNe "vAle vyaJjanAntasthA" iti tasya natve prANaH / pUrine vAcyaliGgaH / anile sAmAnyapavane yathA-abhAG kSIt pAdapaM prANaH / bale sthAmni yathA-prANAdhikaM vipulabAhubhRtAmapIdaM / pabhvakaM kimapi kAmukamantarAyaH / 145 // hadvAyau yathA-prANo nAsAgrahanAmipAdAGgaSThAntago harit / gandharaso bolaH / prANAratu jIvite / pubhUgni tatra yathA-priyA kaNThagatAratyai prANA maraNahetave / pANi: kumbhyAM cabhUpRSThe pAdamUlonmadastriyoH pRSyate pANiH "pRSihRSibhyAM vRddhizca" iti Ni: / kumbhyAm unmadaniyAM ca strIliGgaH / pAdamUle strIpuMsaH / camUpRSThe puMsi / kumbhI stambhasyAdhAraH oSadhirvA / camUpRSThe yathA-sa guptamUlaparyantaH shuddhpaanniryaanvitH| pAdamUle yathA-udvejayatyaGgulipANibhAgAn // 146 // pUrNaH kRtsne pUrite ca / pUryate sma pUrNa: vAyaliMgaH / kRtsne yathA-pUrNa vyAkaraNaM papATha na zaThastUrNa sajIrNodyamaH / pUrite yathA-gRhAt pratinivartante pUrNakAmA yadarthinaH / phANiguMDakarambayoH phANyate phANiH "svarebhya i" striyAm dvayoryathAvANiH phANirivojvalA / bANo vRkSavizeSe sthAccharasyAvayave shre| baliputre'pi / vaNyate bANaH ghaJ / vRkSe strIpuMsaH / zare puMklIvaH / anyatra puMsi / vRkSavizeSe zarAvayave ca yathA-sadyaH pravAlo. dmacAruputre nIti samApte navacUtavAle // 147 // baliputre yathAjayanti bANAsuramaulilAlitAH / devamede'pi maGkhaH / yathA
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ --190) anekArthasaMgrahaH saTIkaH . . - meDhAgre'liJjare ratne moNaH sarpakaraNDake / vAne natra makSikAyAM raNaH koNe kvaNe yudhi // 14 // reNu tyAM paryaTake varNaH svarNe vrate stutau / rUpe dvijAdau zuklAdo kuthAyAmakSare guNe // 150 // bANa laoNna nirmAlya tathA deve svayaMbhuvi / maGkha eva ca vANazabdo vAci striyAM vartate ityAha / yathA-vANIyavANI yadi karNagIcarA / atha bhrUNo garbhiNyAM zrotriyadvije / arbhake straiNagarbhe ca bhriyate bhraNaH / "bhraNa tRNa" iti sAdhuH / sarveSu yathA-saMdyaH patati bhraNahA / maNistvajAgalastane medApre'liare ra me / maNati maNiH "padipaThi" iti iH / strIpuMsaH / ajAgalastane / yathA-ajAmaNerivaitasya janma jAtaM nirarthakam // 148 // medrAme yathA-gUDho maNiH sa vipulAM zriyamAdadhAti / aliaro mahAghaTastatra yathA - kramAdapAmapi maNau paGko'vazyaM pravarddhate / uttiSThetu yathAkAlaM malAnAM zodhana prati / ratne yathA-yadi maNistrapuNi pratibadhyate / hastamUle'pi yathA-maNestu niHsRtA rekhA / moNaH sarpakaraNDake / vAne nakramakSikAyAm / muNat pratikSAne / moNana moNaH / ghaJ / vAnaM zuSkaphalam / nakramakSikA yA nAsikAyAM pravizya zabdAyate jalamakSikA vA / raNaH koNe kSaNe yudhi / raNatyanena asmin vA raNaH / bAhulakAd ghH| raNanaM raNyate vA "yuvarNa" ityal / yudhi puMklIvaH / koNo vAdanakASTham tatra yathA-raNanti vINA raNatADitAstataH / kvaNe yathA-karSanti majIraraNena mAnasam / yudhi yathA-raNe cAbhimukho hataH / 149 // reNudhUlyAM parpaTake / riNAti reNuH "ajisthA" iti NuH / dhUlyAM triliGgaH / parpaTako bheSajamedaH / tatra pusi| yathA-bhUreNavo
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH bhede gItakrame citre yazastAlavizeSayoH / aGgarAge ca varNaM tu kuGkame vANirambude // 151 // vyUtau mUlye sarasvatyAM vINA syAdvallakI taDit / vRSNiSe yAdave ca veNI setupravAhayoH // 152 // (91) nabhasi baddhapayodacakrAH / varNaH svarNe vrate stutau / rUpe dvijAdau zuklAdau kuthAyAmakSare guNe / bhede gItakrame citre yazastAle vizeSayoH / aGgarAge ca / varNyate varNanaM vA varNaH / al / vRNAtervA " iNurviza" iti NaH / paJcadazasvartheSu / zuklAdau akSare ca klIba: / anyatra puMsi / svarNe yathA - karNeSu varNAbharaNAni cakruH / vrataM brahmacaryaM tatra yathA - athAha varNI vidito mahezvaraH / atra hi varNo brahmacaryamasyAtIti varNa "varNAdabrahmacAriNi " iti in stutau yathA AkarNayanti tava varNamamuM sakarNAH / rUpe AkAre yathAvarNasvarNamalaMkariSNuralinIM jiSNuH kacAnAM cayaH / dvijAdau yathAvaNAzramANAM gurave savarNI / zuklAdau yathA - dravyAzrayeSvapi guNeSu rarAja nIlo varNaH pRthasnata ivAligaNoM gajAnAm / kuthA gajAdyAstaraNam / tatra yathA- parArdhyavarNAstaraNopapannamAsedivAn ratnavadAsanaM saH / akSaraM svarAdiH tatra yathA aSTau sthAnAni varNAnAm / guNAM doSetaraH / tatra yathA-svagumyo giro munivatAH paravarNagrahaNe ca sAdhavaH // 150 // bhedaH prakArastatra yathA nAnAvarNasugaMdhapuSpanicayaiH sarvatra yaH puSpitaH / gItakrame rAgaparipATavAM / yathA upAttavarNe carite pinAkinaH / citramAlekhyaM tatra yathA- vivarNavarNa tava zatruham / yazasi yathA avargavAdI na kApi rAjAdiSu vizeSataH / tAlavizeSo varNatAlaH | aGgarAgo " vilepanaM tatra yathA , S -nirvarNya varNa itakeli zIrNam / makhe'pi / varNa tu
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTIkaH devatADe kezabandhe veNurvaze mRpAntare / zANaH kaSe mAnabhede zreNyAlyAM kArusaMhato // 153 // . zoNo nade raktavaNe zyonAke'gno hayAntare / sthANuH kIle haresthUNIsUmyA stambha rugantare // 15 // kuGkume / kuGkumaM ghusaNaM tatra yathA-varNodakaiH kAJcanapRGgasaMsthaiH / vANirambude / byUtau mUlye sarasvatyAm / vaNati vANiH "kamivami" iti NidiH / vAnaM vA "kA vA vI krI" iti NiH / ambude puMsi / anyatra striyAm // 151 // vyUtau vAne yathAkrINanti vANijATTeSu niSpravANiM paTa janAH / atra hi nirgataH pravANyA niSpravANiH / tatkAlottIrNaH sadaza ityarthaH / sarasvatyAM yathA-mAtarvANi taveha paannikmle| vINA syAd vallakI taDit / veti vINA "ghRvIhA" iti kit NaH / balla yAM yathA-utsaGgre vA malinavasane saumya nikSiNya vINAm / taDit vidyut / vRSNimeSa yAdave ca / varSati vRSNiH "hoghA' iti kit NiH dvayoryathAna vimeti raNe harerapi kSitipaH kA gaNanAsya vRssnnissu| veNI setupravAhayoH / devatADe kezabandhe / veti veNiH "kAvAvI" iti NiH, DayAM gheNI setuH pAliH // 152 // devatADo vRkSabhedaH / setau yathA - raoNnasAgaraveNikAbhyAM yauvanatakalAsikAbhyAM bhralatAbhyAM virAjitA / pravAhakaizabandhayArvathA-veNIbhUtapratanu salilAM tAmatItasya sindhuH / veNuvaMze nRpAntareM / ajAta veNuH "ajisthA" iti NuH / puMsi / dvayoryathA-aAttasthe raNATavyAmasuhRdveNudAriNA / nRpAnipaudyasaMharSAdagnivad veNudAriNA / atra yathA bhImasenA bhImaH, tathA veNudArI nRpo veNuH / zANaH kaSe mAnameve / zyati zANaH "iNurviza" iti NaH / kaSe
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH . . ... (93) . antaH svarUpe nikaTe prAnte nizcAyanAzayoH / avayave'pyarthArhan syAt pUjye tiirthkre'pic||155|| astaH kSipta pricmaadraavtistvttnipiiddyoH| Asro labdhe ca satye cApyAptiH saMbandhalAbhayoH // 156 // strIpuMsaH / kaSaH kuruvindadravyaniSpanna gharSaNopakaraNam / tatra yatho- . maNiH zANolloDhaH / mAnamede mASake yathA-suvarNazANaM tu lomazasutreNa veSTayet zreNyAlyAM kArusaMhatau / zrayati zrIyate vA zreNiH "kA vA vI" ti NiH / strIpuMsaH / iyAM zreNI / AlyAM pako yathA-udbhinnanavazmazruzreNiriva gaNAdhipo jayati / kArusaMhato zilpisaMghAte yathA-jAyA pramANaM zreNInAm / kule'pi maGgaH // 153 // zoNo nade raktavaNe, zyonAke'gnau hayAntare / zoNa saMghAte aci zoNaH / rakte varSe pusi, tadvati vAcyaliGgaH / nade raktavarNe ca yathA-vaktrAmbhojaM sarasvatyadhivasati sadA zoNa evAdharaste / zyonAko'ralukAkhyo vRkSaH / agnau yathA-bullIkoNAntare zoNaM sthagayatyaGganA nizi / hayAntaraM kokanadacchaviH turaGgastatra ythaa-shonnkuunnitrnnaannbhuumiH| padmarAge'pi / sthANuH kIle hare / tiSThati sthANuH "ajisthA' iti NuH / kIle . puMklIvaH / hare puMsi / dvayoryathA-tasmai jagatarudhvasasthANave sthANave namaH / sthUNA sUA stambhe rugattare / tiSThati sthUNA "sthA zutArucca" iti nnH| sUrmI lohaputrikA / yasyAM prataptAyAM gurUtalpagena prAyazcittaM cryte| stamme yathA-asthisthUNa ranasAsyUtaM mAMsazoNitalepana kIrNa mUtrapurISAnyAM bhUtAvAsamamuM tyaja / rugantaraM rogavizeSaH // 154 // atha tAntAH // antaH svarUpe nikaTe prAnte nizcayanAzayoH / avayave'pi / amati antaH "damyami" iti 2
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ (94) anekArthasaGgrahaH saTIkaH Itirajanye pravAse syAdUtiH syUtirakSayoH / RtaM zilocche pAnIye pUjite dIptasatyayoH // 157 // RtirjugupsAkalyANagatispardhAsvatho RtuH|striinnaaN puSpe vasantAdAvetaH karbura Agate // 158 // ta: nizcayanAzAvayaveSu pusi / zeSeSu puMklIvaH / svarUpe yathAnAnto'sya jJAyate kaizciharjanasyodadheriva / nikaTe yathA-harasyAntevAsI bhRgupatirayaM tiSThati purH| prAnte yathA-kezA api virajyante ko'nte yAti na vikriyAm / nizcaye yathA-pUrNazcandrodayAkAGkSI dRSTAnto'tra mahArNavaH // atra hi dRSTaH anto nizcayo'tra iti dRssttaantH| nAze yathA-zocanti svajanAnantaM nIyamAnAn svakarmabhiH / avayavaikadezastatra yathA-ghanakapilajaTAntabhrAntagaGgAjaloghaH / athArhan syAt pUjye tIrthakare'pi ca / arhati pUjAm arhan "sugadviSAha" iti atRz / pUjye vAcyaliH / tatra yathAyadadhyAsitamarhadbhistahi tIrtha : pracakSate / tIrthakare yathAnamo'rhate bhagavate svayaMbuddhaye vedhase // 155 // astaH kSipte pazcimAdrau / asyate sma asyaH ktaH "damyami" iti vA taH / kSipte vAcyaliGgaH tA yathA-karNatAlAstasindUre hAstike yasya / sarpati / pazcimAdrau yathA - gAto'stAmaLamaulimasvaramaNiH / atistvaMTanipIDayoH adyate'nayA maInaM vA ati: / zcAditvAt striyAM ktiH / aTano dhanuSkoTo, yathA-saMgrAme bibhagaMcakAra sa ripUnattau guNaM ropayan / pIr3AyAM yathA-ziro'tijIrNajvararogazAntaye / Apto labdhe ca satye cApi / Apate sma AptaH / vAcyaliGgaH landhe yathA-mayAptaM rAmatvaM kuzalavasutA na tvdhigtaa| satyaH pratyayitaH avisaMvAda iti yAvat / tatra yathA-vAcA hyAptA P4
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH kSattA zUdrAt kSatriyAyAM jAte sArathivedhasoH / niyukte dAsaje dvA:sthe kantuH kaamkusuulyoH||15|| kAnto ramye priye grAThiNa kAntA priyaGgayoSitoH kAntiH zobhAkAmanayoH kSitigeMhe bhuvi kssye||160|| dhInA pramANatA / bAndhavepi maGkhaH / yathA-AptaiH suhRdbhirapi ca prathita bhAH / AptiH sNv-dhlaabhyo| AptiH / striyAM ktiH| gaMba dhe yathA-na sAdhubhistasya kadAcidAptiH / lAbhe ythaadussttaashysyaa| kutaH phalAptiH // 156 // Itirajanye pravAse / IG gatau / Iyate'nayA ayana vA ItiH / zcAditvAd striyAM ktiH / aja yamupadravaH / tatra yathA-ativRSTiranAvRSTiHSakAH zalabhAH zukAH / atyAsannAzca rAjAnaH SaDetA ItayaH smRtAH / pravAse yathA-ItivardhitaviyogapIDayA / syAdatiH syUtirakSayoH / Uyanam UtiH / striyAM ktiH "yvoH pvaravyaJjane luk " avanaM vA UtiH "mavyavi" iyi UT / dvayoryathA-kanthotikSapitakSaNAstarutale vizrAntimAyAntyamI / RtaM zilocche pAnIye pUjite dItasatyayoH / aryate sma Rtam / ktaH "zIri" iti vA kittH| pUjitadIptasatyeSu vAcyaliGgaH / satye tu dharmamAtre klIvaH / zilasya kaNizAderuJchanaM vuSTanaM ziloJchaH / tatra yathA-Rtena jIvanti bane tpsvinH| pAnIye yathA-RtAdRte jAtu na vartate jagat / pUjite yathA-Rto'pi kiM pretapatiH prasIdati / dIptaH saMtApitaH pratapta ityarthaH / tatra yathA-kAmArtA hi prakRtikRpaNAzcetanAcetaneSu / atra hi kAmena RtaH kAmAta: "Rte tRtIyA samAse" iti Ara / satye yathA-dAnaM vittAdataM vAcaH // 157 // RtijugupsAkalyANagatispardhAsu / Rti ghRNAgatisparkheSu /
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTIkaH - kItiryazasi vistAre prAsAde kardame'pi ca / *kRtaM paryAptayugayorvihite hiMsite phale // 161 // kRttaM chinna veSTite ca ketu tipatAkayoH / grahotpAtAricihna Su garto'vaTe kakundare // 162 // - RtIna RtiH "nAnyupAntya" iti ki diH araNamvA ktiH / caturtheSu striyAm / sarveSu yathA Rti baliSTheSu RtiM na kuryAt / arthA RtuH / strINAM puSpe vasantAdau / iti Rtu "ajyateH kit" iti tun / pusi| puSpam AtaMtra tatkAlo vA / tatra yathA-imAM rAkSImRtusnAtA ramRtvA sapadi stvrH| vasantAdau yathA-udyAnapAlasAmAnyamRtavastamupAsate / etaH kavura Agate / eti etaH "damyami" iti taH kabare guNe si tadvati Agate ca vAcyaliGgaH / dvayoryathAetAmetAM mRgazreNIm // 158 // kSattA zUdrAt kSatriyAyAM jAte saarthivedhsoH| niyuktaM dAsaje dvaaHsthe| kSada khadane sautrH| kSadati bhattA "tvadRkSattRduhitrAdaya" iti sAdhuH / zUdrAt kSatriyAyAM jAte yathA-zavyA~ tu mAgadhaM vaizyAt zUdAt kSattArameva ca / sArathau yathA-kSattAraM puruhUtasya / vedhasi yathA-kSatturbhujA kSatramihodapAdi / niyukte dAsaje dvAHsthe ca yathA-bhAti rAjakulaM bhrAbhyadanekakSattRsaMkulam / kattuH kAmakusUlayoH kAmyate kantuH "kRsikami" iti tun pusi / kAme smare yathA-kantu kiM sanute viraktamanasAm / kusUlo dhAnyakoSTakaH / kAmiApa // 159 // kAnto ramye priye grANi / kAmyate kAntaH "jJAnecchArcA" iti vartamAne ktaH / ramye priye ca vAcyaliGgaH / grANi puMsi / * mudritamUle-kuntaH prAse caNDabhAve kSudrajantau gavadhuke / kuntI pANdubhAryAyAM syAt sallakyAM gugguludrame / kRtaM0
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (97) ramye yathA-kope'pi kAntaM mukham / priye bhartari yathA-kAnte talpagamupAgate vigalitA nIvI svayaM bandhanAt / grASNiupale yathA-vyAlumpanti sphuttjllvsyndinshcndrkaantaaH| kAntA priynggyossitoH| priyaGgaH phalinI / yoSiti yathA-kAntAkaTAkSavizikhA na khananti yasya / kAntiH zobhAkAmanayoH / kamanaM kAntiH striyAm / zobhAyAM yathA-kAntiM kAmiva kurvIta kuNau kaGkaNakalpanA / kAmanA icchA tasyAM yathA-bhavati bhavakAni : svAtamadhyena ksy| prabhAkAyaguNayorapi / prabhAyAM yathA-lAvara kAntiparipUritadiGmukhe'smin smere'dhunA tava mukhe taralA. yatAkSi / kAyaguNe yathA-ojaH prasAdazleSasamatAsamAdhimAdhurya saukumAryodAratArthavyaktikAntayo bandhaguNAH / kSitigeMhe bhuvi kssye| kSayanti atra kSayaNaM kSaNanaM vA kSitiH / triSvapi yathA-taiH samalaMkRtaM nijakulaM taireva labdhA kSitiH // 160 // kIrtiryazasi vistAre prasAde kardame'pi ca / kIyate anayA kIrtanaM vA kiirtiH| "sAtiheti" iti saadhuH| yazasi yathA-tvatkottibhramati kSitIzvaramaNeH pAre pyodherpi| kRtaM paryAptayugayovihite hiMsite phale / DukaMga karaNe, UMg hiMsAyAM vA kriyate sma kRtam vihitahisitayoyiliMga : / paryAptayugayoryathA-kRta kRtayugAdibhiH vihite yathA-kRtaM vItatrI.ni jaguNakathApAtakamapi / phale yathA-sukRtazatavilAsaH soyamekAntavAsaH / atra hi zomanaM kRtaM phalaM yasmAt sukRtaM puNyamucyate // 161 // kRttaM chinne veSTite ca / kRtait chedane kRtaie veSTane vA / kRtyate sma kRtaM vAyaliMgaH / chinne yathA-kenApyatra mRgAkSi rAkSasapateH kRttA ca knntthaattvii| veSTite yathA-kRttAjino nRtyati candramauliH / keturyutipatAkayoH / grahotpAtAricihneSu / cAyyate ketuH "cAyaH ko vA" iti tun / SaTkhapi pusi| dyutau yathAsvedodgame heturihoSNaketuH / patAkAyAM yathA-svAvAsabhAgasuragAsama . . ..
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ (98) anekArthasaMgrahaH saTIka : , : ketuyaSTrayA / grahaH sUryAnavamaH / tatra yathA - ekottaraM ketuzataM vadanti / utpAte yathA - kitava taba babhUvuH zreyase ketavo'pi / ariH zatruH / cihne yathA - uddAma dAkSiNAtyo malitamalayajaH sArathimI naketoH prAptaH sImantinInAM madhusamayasuhRnmAnacauraH samIraH / garto vaDe kakundare / trigartAze'pi / girati gartaH "damyami" iti taH avaTe strIpuMsaH / tatra yathA - prapAtayati saMsArAvarttagarte jagatrayIm / kakundage nitambasthaH kUpakaH // 162 // trigartasya jAlaMdharAkhyasya dezasyAMzastRtIyo bhAgastrigatIzaH / atha grastaM jagdhe luptapadodite / grasyate sma grastam / vAcyaliGgaH / jagdhe bhakSi grastaH zazI rAhuNA / luptapadaM uditaM vacanaM luptapadoditaM tatra yathA - grastaM vacaH kasya na hAsahetuH / gatirvahaNe jJAne yAtrIpAyadazAdhvasu / gacchatyanayA gamanaM vA gatiH / striyAM ktiH / SaTsvartheSu / vahavaNaM nADIvraNaH tatra yathA-gati vahantIM na zazAka dhum / jJAne bAMdhe yathA - devyA nateH sakalazAstrAgatirbhavitrI / yAtrA prayANaM tatra yathA-padbhyAM *muktastaralagatayaH saMzritA locanAbhyAm / upAyaH sAmAdiH tatra yathA-tvatto nAnyAgatirmama | dazA avasthA tatra yathA - kA gatirmahatAM teSAM tvayi ye vAmavRttayaH / adhvani yathA - maNau vajrasamutkIrNe sUtrasyevAsti me gatiH // 163 // gIticchandasi gAne ca / gIyate'sau gAnaM vA gItiH / chandasi yathA - dviH pUrvArdha gItiH / gAne yathA- prItiH paJcamarAgagItiSu ratiH zrIkhaNDapiNDadrave / gItaM zabditagAnayoH / gIyate sma gItam / zabdite vAcyaliGgaH / tatra yathA - AryairyA gItigatA / gAne yathA tadgItaM gurubASpagadgadgalattArasvaraM rAdhayA / guptaM gUDhe traate| gupyate sma guptaM vAcyaliGgaH / gUDhe yathA - guptazApaiH sa taptaH / trAte yathA - guptAkhilamahI nalaH / guptiryame
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH trigAze'pyatha grasta jagdhe luptapadodite / gativahabaNe jJAne yAtropAyadazAdhvasu // 163 // gIti chandasi gAne ca gItaM zabditagAnayoH / guptaM gUDhe trAte guptiryame bhUgartarakSayoH // 164 // bhUgartarakSayoH / kArAyAm / gopana gupyate anayo vA gupti: / yamo manovAkkAyasaMyamaH tatra yathA-guptitrayapavitritaH / bhUgoM dIrgha bhUmivivaram / rakSAyAM yathA-zIlaguptiH kulInayA // 16 // kArA bandhanAgAram / tatra yathA- dalitadalakapATaH SaTpadA saroje sarabhasa iva guptisphoTamarkaH karoti / ghRtamAjyA dIpteSu / ghR secane / gharati ghRtam "zIrIbhUhasu' iti kit taH / Ajye puMklobaH / dIpte vAliGgaH / Ajye'mbuni ca yathA-ghRtasaMvardhitarucayo vratataya iva yoSito virAjante / atha citAcitI mRtArthadAruSu caye / cIyate citaa| striyAM ktau citiH| mRtasya dAhArtha zayyArUpANi dArUNi tatra yathA-tadaGgasaMsparzamavApya kalpate dhruvaM citAbhasmarajo'pi zuddhaye / cayaH smuuhH| citi zabde / dvayoryathA-citaye kASThacitiM tanoti sH|citi jJAne'pi iti maGkhaH / yathA-citiH pratyavamarzAtmA / jagalA keGgavAyuSu / gacchatIti jagat "didyuddadR" iti saadhuH| loko viSTapam tatra klIvaH / iGga jaGgamam tatra vAcyaliGgaH / vAyo pusi / loke yathA-parasparastrIdhanalolupa jagat / iGge yathA-tvaM munIndra jagattIrtham / vAyo yathAjagajjaganti bhramatIti cittam // 165 // jAtaM jAtyoghajaniSu / jAyate'smin jananaM vA jAtam / jAti: sAmAnya tatra yathAratnaM sujAtaM kanakAvadAtam / oghe samUhe yathA-niHzeSavizrANitakozajAtam / janirjanma / saMpanne'pi / dvayoryathA-jAte putrasya
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) anekArthasaMgrahaH saTIkaH kArAyAM ghRtamAjyAmbudIpteSvatha citAcitI / mRtArthadAruSu caye jagalloke'GgavAyuSu // 165 // jAtaM jAtyodyajaniSu jAtiH sAmAnyagotrayoH / mAlatyAmAmalakyAM ca cullyAM kAmpilyajanmanoH // 166 // jAte samajani vanitAvallabhA bhUmibhartuH / putre'pi maGgaH, yathAjAtalakSmaNapavatritaM tvayA / jAtiH sAmAnyagotrayoH / mAlatyAmAmalakyAM ca cullyAM kAmpilyajanmanoH / jAtIphale chandasi ca / jAyate'syAM jananaM vA jAtiH / striyAM ktiH / navasvartheSu | sAmAnye gotrAdau yathA-AkRtigrahaNA jAtiH / gotre anvaye yathA- jAtiryAtu rasAtalam / mAlatyAM yathA-sevyaH sakalajanAnAM jAtivihIno'pi kusumartuH / AmalakI kAmpilyau taruvizeSau / cullyAM yathAsanti zvAna ivAsaMkhyA jAtibhAjo gRhe gRhe / atraiva jAtizabdo'laMkAravizeSe'pi / janmani yathA dvijaatibhaavaaduppnn| cApalaH / atra hi dve jAtI janmanI yasya dvijAtibrAhmaNaH // 166 // jAtiphalaM jAtIkozaH / chandasi yathA jAti vaitAlIyAdiH / svabhAvottarAbhAsagItabhedeSvapi / svabhAve yathA- jAtyaiva yAti puruSa: paramAM pratiSThAm / uttarAbhAse yathA - hetvAbhAsacchalajAtinigrahasthAnAntatvajJAnAgniHzreyasAdhigamaH / gItabhede yathAgodIvyavatI jAte bhinnaSaDga udAhRtaH / zAMtiH pitRsagotrayoH / jJAyate jJAtiH / " zAyaji " iti tiH puMsi / pitari yathAjJAtau jJAte hi kanyAyA janyamAtrA pratanyate / sagotre svajane yathA - mudaM mandodarI dhattAM jJAtayaH sukhamAsatAm / ikSvAku vRSabhe'pi / tataM vINAdi vAdye syAt / tanyate sma tatam yathAtataghanazuSirasamatvayutam / tato vyApte'nile pRthau / vyApte pRthau ca
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (101) jAtIphale chandasi ca jJAtiH pitRsagotrayoH / tataM vINAdivA yesyAt tato vyApte'nile pRthau||167|| tAto'nukampye pitari tiktastu surabhI rase / tiktA tu kaTurohiNyAM tikta paryaTakauSadhe // 16 // tretA yuge'gnitraye ca danto dazanasAnunoH / dantyoSadhyAmatha ditirdaityamAtari khaNDane // 166 // vAcyaliGgaH / vyApte yathA-sa tamIM tamobhiradhigamya tatAm / pRthau yathA-vanaM tatAnekatamAlatAlam // 167 // tAto'nukampye pitari / tanoti tAtaH "susitani" iti kit to dIrghatva ca / anukampye yathA-tAta tADaya tADakAm / pitari yathA-na mAM tAtastrAtuM prabhavati navAMmbAM na bhavatI / tiktastu surabhau rse| tejayati tiktaH "puttapitta" iti sAdhuH / surabhI vAcyaliGgaH / rase puMsi / * tadvati vAcyaliGgaH / surabhI yathA-tasyAstiktairvanagajamadairvAsitaM vaantvRssttiH| rase yathA-tAmbUlaM kaTutiktamuSNamadhuram / atra tiktarasayogAt tiktam / tiktA tu kaTurohiNI oSadhivizeSaH / tiktaM parpaTakauSadhe / parpaTakauSadhaM pitopazAmaka dravyaM / tatra klIbaH // 168 // tretA yuge'gnitraye ca / trIn itA tretA "pRSAdarAditvAt " etvam striyAm / yuge yathA-kRtayuge bali ddhatretAyAM rAvaNo hataH / agnitrayaM dakSiNAgnigArhapatyAhavanIyAH / tatra yathA-tretAyAM yaJca hUyate / danto dazanasAnunoH / damyate dantaH " damyami" iti taH / dazane yathA-hanUmanta dantai dazati kupito rAkSasagaNaH / sAnuni yathA-dantapraskhaladacchanirjharajalai ramyA vanAntA amI / dantyauSadhyAm / gaudAditvAt
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ (102) anekArthasaMgrahaH saTIkaH dIptaM nirbhAsite dagdhe drutaM shiighrviliinyoH| dyatistu zobhAdIdhityordhAtA vedhasi pAlake // 170 // dhAtU rasAdau zleSmAdau bhvAdigrAvavikArayoH / mahAbhUteSu loheSu zabdAdAvindriye'sthani // 171 // GI / atha ditidaityamAtari khaNDane / daNDa pAlane " deDa" iti Dit iti Dit itiH / doMn chedane / dAnaM vA ditiH| ktiH, striyAMm / daityamAtari yathA-bahuzazcakraM dahatA manasi ditiryena daityacakraM dahatA / khaNDane yathA-diti sadaityeSu cakAra viSNuH / // 169 // dIptaM nirbhAsite dagdhe / dIpyate sma dIptaM vAcyaliGgaH / nirbhAsitaM bhAsuram / tatra yathA-kopadIptamurarIkRtadhairyam / dagve yathA davadIptA mahIbhRtaH / jvalite'pi dIptena suvarNa vahninA yathA / drutaM zIghravilInayoH / dravati sma drutam / vaacylinggH| zIghe yathA-AgacchAgaccha zastraM kuru caturaturagaM saMnidhehi drutam me / vikIne yathA-idaM bhAsAM bhartudratakanakagolapratikRti / dyatistu zobhAdIdhityoH / dyotate'nayA dyutiH "nAmyupAntya" iti kit iNH| striyAm / zobhAyAM yathA-smarabharaparirohatpANDimA gUDhAtivijitamRgADA modate gaNDabhitiH / dIdhitau yathA-adyApi zItazutirAtmabimba nirmAya nirmAya punarbhanakti / dhAtA vedhasi pAlake / dadhAti dhAtA / pAtake vAcyaliGgaH / vedhasi yathAyAtrA svahastalikhitAni lalATapaTTe / pAlake yathA-dhAtA samastakSite // 970 // dhAtU rasAdau zleSmAdau bhvAdigrAvavikArayoH / mahAbhUteSu loheSu zabdAdAvidriye'sthani / dadhAti dhAtuH "kRzikami" iti tun navasvartheSu pusi / rasAdayo rasAsRnmAMsameo'sthimajazuphrANi / zleSmAdayaH zleSmA vAtaH pittaM ceti
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (103) dhutaM tyakte kampite ca dhUtaH kampitabhatsitau / dhUrta tu khaNDalavaNe dhUrto dhattUramAyinoH // 172 // trayaH / bhvAdayo bhUprabhRtayaH / grAvavikAro gairikAdiH / mahAbhUtAni pRthipyaptejovAyvAkAzarUpANi / lohAni svarNAdIni / yadAhasuvarNa rajataM tAnaM rItiH kAMsyaM tathA trapu / sIsaM ca dhIvaraM caivamaSTau lohAni cakSate / zabdAdayaH zabdasparzarasarUpagandhAH / indriyaM cakSurAdi zukra vA / asthi paJcamo dhAtuH / rasAdau bhvAdau zleSmAdau loheSu ca yathA-abhyastarUpasiddhiH suviditadhAtUpasarga vinipAtAH / yogI vaiyAkaraNo jayati bhiSak kArtikendro vA / grAvavikAre yathA-tvAmAlikhya praNayakupitAM dhAturAgaiH zilAyAm / mahAbhUteSu yathA-ghAtavo vizvadhAraNAt / zabdAdau yathA-na dhAtUnapi gRhNIyAdRnmanIbhASamAgataH / indriye yathAdhAtupATavamavekSya tiSThataH / asthni yathA-yasyeha bhajyate dhAtu- . rbhavettasyaiva vedanA // 171 // dhutaM tyakte kampite ca / "dhUra kampane" svAdau aparapaThitaH / dhUyate sma dhUtam vAyaliGgaH / dvayoryathA-tItraveNadhutamArgavRkSayA / dhUtaH kampitabharsAitau / dhUyate sma dhUtaH / vAcyaliGgaH / dvayoryathA-nAdAtumanyakarimuktamadAmbu tiktaM dhUtAGkuze'nena vihAtumapIcchatAmbhaH / dhUtaM tu khaNDalavaNe / dhUrvati dhUrttam "zIri" iti kit taH / khaNDalavaNaM lavaNavizeSaH / dhUtoM dhattUramAyinoH / mAyini vAcyaliGgaH / dhattUre yathA-zuSyet dhUrtena pAradaH / mAni yathA-antarhAsalasatkapolaphalakAM dhUrto'parAM cUMbati // 172 // dhRtiryogavizeSe syAddhAraNAdhairyayoH sukhe / saMtoSAdhvarayozcApi / dhriyate'nayA dharaNaM vA dhRtiH striyAM ktiH / yogavizeSe yathA-dhRtiH zUlaM tathaiva ca / dhAraNA tu kvaciddhayeye cittasya sthirabandhanam / bhaye'pi anAkulatA
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) anekArthasaGgrahaH saTIkaH - - - - - dhRtiryogavizeSe syAddhAraNAdhairyayoH sukhe / saMtoSAdhvarayozcApi natastagaranamrayoH // 173 // nItinaye prApaNe ca paktirgauravapAkayoH / pavita chandaHzreNyoH senaabhitpdgyorgtau||17|| dhairyam / yadartha sarvamidaM yacca nAnyArtha tatsukham / laulyobhAve manaso nirvRtiH santoSaH / adhvaro yAgaH / dhAraNAdiSu savarSe yathA-dhRti vidhatte paramaH sa yogii| natastagaranamrayoH / namati sma nataH / tagaravRkSe puMsi / namra vAcyaliGgaH / nane yathA-tasyAH / praviSThA natanAmirandhram / nitambakuTilayorapi maGkhaH / krameNa yathA-pariNamati kAmahastI kAminyAH stanaTe vizAle'smin / sparzane ca dayitasya nataraGgasaMgacapalA'pi cakampe / nmskRte'pi| yathA-naumyahaM maulinA vIraM nA prAcInavarhaSA // 173 // nItirnaye prApaNe ca / nayanaM nItiH / striyAM ktiH naye nyAye yathA-nItirApadi yadgamyaH parasta mAnino hiye / prApaNe prAtI yathA-dizati dayitanIti : kasya na prItimAzu / paktirgauravapAkayoH / pacanaM paktiH "gApA" iti ktiH striyAm / dvayAryathA-naSTapratApAgnitayA nRpANAM paktina sA bhUtimukheha kaacit| paGkti chndHshrennyaaH| dvau paJca to mAnamasyAH paGktiH dazAkSarA chandoM jAtiH "viMzatyAdayaH" iti sAdhuH / paJcyate vA ktiH striyAm zreNyAM yathA-paGktau vizantu gaNitAH pratilAmavRtyA / dazasaMkhyAyAmapi masaH / yathA-kRtavAn patiratho vizaGya yat / pattiH senAbhitpadyorgatau / padyate pattiH amu0 mUle-nRtiH syAnna ne kRmau / patiH prabho gatau mUle pakti0 /
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (105) prAptimahodaye lAbhe pitsan pipatiSan yathA / patanecchau vihaGgaca pIto varNanipItayoH // 175 // pItA haridrA pItiH pAne'zve prItiH smarastriyAm / premNi yogamudo pustaM zilpe lepyAdikarmaNi // 176 // "pujJAyaji" iti tiH, padanaM vA / senAbhede gatau ca striyAm . padge puMsi / senAbhede yathA-ekebhaikarathAjyazvA pattiH paJca pdaatikaa| padge padAtau yathA-pattiH padAti rathinaM rathezaH / gatau yathA-pattiH svargagRhe bhavet sukRtinaH kasyApIti // 174 // prAptirmahodaye laame| prApaNaM prAtiH striyAm / mahAn udayo mahodayaH tatra yathA-prAptiH kasya na sAdhusaMgamavazAcchIghraM bhavenjanminaH / lAme yathA-sthAnaprAptyA dadhAnaM prakaTitagamakaM mandratAravyavasthAm / pitsan pipatiSan yathA-patanecchau vihaGge ca / patitumicchan pitsan pipatiSan / sani ekatra "rabhalabha" iti ata itvam dvittvAbhAvazca / anyatra "ivRdha bhrasja" iti veT / catuHsvarasyApi lAghavArtha dvistareSu pAThaH / vAcyaliGgau / dvayoryathA-pityantaH kila kiM citena hRdayaM karSantyamI vAlakAH / Rgiti pipatiSantaH kena zakyA niSeddham / pIto varNanipItayoH / pIyate sma pItaH / varNe puMsi tadvati nipIte ca vAcyaliGgaH / dvayoryathA-dattamiSTatamayA madhu patyurbADhamApa pibato .rasavattAm / yatsuvarNamukuTAMzubhirAsIzcetanAvirahitairapi pItam // 175 // pItA haridrA yathA-Ardraka bhadrakapItarasaM vacavAsakabrAhmI sarjarasam / atra "yApo bahulaM nAmni" iti hasvaH / pItiH pAne'zve / pAnaM pItiH "mApA" iti striyAM tiH / peyAditi vA "tikRtau nAmni" iti tik / azve puMsi / dvayoryathA-baddhakakSAH paraM pItau pattayo
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ (106) anekArthasaMgrahaH saTIkaH pustake plutamazvasya gatau plutastrimAtrake / pUrta pUritakhAtAyoH pRSatavatpRSan mRge // 177 // bindauM preto mRte bhUtavizeSe ca paretavat / potaH zizau pravahaNe protaM gumphitavAsasoH // 17 // madyapA iva / protiH smarastriyAm premNi yogamudoH / prIyate'nayA prINanaM vA prItiH / ktiH, proyAdityAzasyamAno vA / nAmni iti tik / yoge puMsi, anyatra striyAm / smarastriyAM yathAtiprItI ubhe bhArye / premNi yathA-pituH protirapatye hi patnI prIti nibandhanA / yoge yathA viSkambhaH protirAyuSmAna ityAdi / mudi yathA-prItimAMzcakravAkaH / pustaM zilpe lepyAdikarmaNi / pustake / pus ca vibhAge pusyate pustam "zIrIbhU" iti kit tH| pustam bAdare ityasya vA / puMklobaH / triSvapi yathA-pustaM samastaM sudRzA nirastaM saubhAgyabhUmi bhavato viyogaiH // 176 // lutamazvasya gatau / plavanaM lutam / azvasya gatistRtIyA dhaaraa| yadAha-plataM tu laGghanaM pakSimRgaga yanuhArakam / tastrimAtrake / plavate ma plataH / tisro mAtrA uccAraNakAlavizeSo'sya trimAtraH svaraH yathA-yAto'nyataH platakRtasvaramAzu durAdudbAhunA juhuvire muhurAtmavAH / AplAvite'pi yathA-platamiva zizirAMzoraMzubhiyanizAsu sphttikmymraajdvaajtaadristhlaabhm| pUrta pUritakhAtA dyoH / pRza pAlamapUraNayoH / pUryate sma pUrtam / pUrite vAcyaliGgaH / khAtAdau puMzlovaH / pUrite yathA-guNaiH pUrtA mUrtistava bhuvanabharturvijayate / khAtaM vaapyaadi| Adiza dAddevatAyatanAdi / yadAha-"vApIkUpataDAgAni devatAyatanAni ca / annapradAnamArAmAH pUrtamadhyAH pracakSate" / pRSatavatpRSanmRge bindau / parSati pRSataH
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (107) bhaktamanne tAvare ca bhartA poSTari dhArake / bhaktiH sevAgauNavRttyobhaGgyAM shrddhaavibhaagyoH||176| "pRSiraci" iti kidataH / "druhivRhI" iti kartRpratyaye pRSat / ubhayorapi pRSataza daH khusi / pRSat zabdastu mRge pusi bindau kliivH| dvayoryathA-uddAmadharmapRSatAH pRSatAH kRSanti / pRSat mRge yathA-rurupRSadgaNasaMkulacarAH // 177 // bindau yathA-pAthaHpaternanu pRSAsyapi dRSitAni / preto mRte bhUtavizeSe ca paretavat / prakarSeNa parAvRtyA ca eti ma pretaH paretazca / mRte yathAsvajanAzrukilAtisaMtataM dahati pretamiti pracakSate / bhrAmyannamAMsapaNanAya paretabhUmAvAkarNya bhIruruditAni tavAgato'smi / bhUtaM devayoniH prANimAtraM vA / tadvizeSe yathA-pretaraGkaH karaGkAt / paretabharmahiSA'munA dhanurvidhAtumutkhAtaviSANamaNDalaH / potaH zizau prabahaNe / punAti potaH "damyami" iti taH / zizau yathA-khadyotapAtadyutiDambarebhyaH / pravahaNe yathA-payodhimadhyasthitapotakUpakasthitA zakuntIva muhuH prakampate / protaM gumphitavAsasoH / proyate sma protam / gumphite vAcyaliGgaH / tatra yathA-prollasatkuNDalaprotapadmarAgadalatviSA / vAsasi yathA-protAni pote pavanaiH plavante // 178 // bhaktamanne tatpare ca / bhajyate bhajati vA sma bhaktam / tatpare vAcyaliGgaH / dvayoryathA-bhakte dveSo jaDe prItirucita guru laGghanam / mukhe ca kaTutA nityaM dhaninA jvariNAmiva / bhartA poSTari dhaarke| bibharti bhrtaa| tRn tan vaa| poSTA svAmI dhavazca / dhane puNsi| zeSayorvAcyaliGgaH / svAmini yathA-tatheti zeSAmiva bharturAzAm / dhave yathA-zivena bharnA saha dharmacaryA kAryA tvayA muktavicArayeti / dhArake yathA--vajrasya bhartA tridivaM bibharti / bhaktiH sevAgauNavRtyorbhagyAM zraddhAvibhAgayoH / bhajana bhajyate'nayA vA bhaktiH / sevAyAM yathA-bhaktibhUtapatau pinAkini / : gauNavRttau yathA
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ (108) anekArthasahaH saTIkaH bhAsvAn dIpre kho bhrAntimithyAjJAne'navasthitau / *bhittiH kuDya pradeza ca bhUtaM satyopamAmayoH // 180 // prApte'tIte pizAcAdau pRthvyAdau jantuyuktayoH / bhUbhRnmahIdhare pRthvIpo bhUtistu bhasmani // 181 // bhaktyA gaGgAdhvanistaTe / bhaGgyAM vicchitau ythaa-lgndvirephaaanbhkticitre| zraddhAyAM yathA-antarbhaktinivedanAya hi satAM stutye stavaH / vibhAge yathA-haMso hi dugdhodakabhaktikArI // 179 // bhAvAn dIpte ravau / bhAso vidyante yasya bhAravAn / dIpta bhAsuram / tatra vAcyaliGgaH / dvayoryathA-bhAsvatkaravyatikarollasitAmbarAntAH / bhrAntirmithyAjJAne'navasthitau / bhramatyanayA bhramaNaM vA bhrAntiH / striyAM ktiH| mithyAjJAnam atasmin taditi prtyyH| dvayoryathAghrAtumakSi tapati bhramaraH sa bhrAntibhAji bhavati kva vivekaH / bhittiH kuDye pradeze ca / bhidyate bhittiH / striyAM ktiH / kuDaye yathA-tadgehaM natabhittimandimidaM ruddhAvakAzaM dizAm / pradeze yathA-dyutivijitamRgAGkA modate gnnddbhittiH| bhUtaM satyomAnayoH / prApte'tIte pizAcAdau pRthvyAdau jantuyuktayoH / bhavati bhavate yA sma bhUtam / ktaH "zIrI", iti vA kittaH / satye upamAne prApte atIte yukte ca vAyaliGgaH / pizAcAdau puMklIyaH / anyatra klIbe satye nyAyopapanne yathA-bhUtamapyanupatyastaM hIyate vyvhaartH| upamAne yathA-bhuvanatilakabhUtaH kSatragotraprasUtaH // 180 // prApte yathA-pramANabhUtAyajagaddhitaiSiNe / atIte yathA-kRpaNena samo dAtA na bhUto na bhaviSyati / pizAghAdau yathA-bhUtoparuddhamiti bhUtavido vdnti| AdizabdAva pretaadiprigrhH| pRthvyAdau yathA* bhItaM bhaye bhayayute bhotiH sAdhvasakampayoH / bhittiH /
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (109) %3 mAMsapAkavizeSe ca sNpdutpaadyorpi| bhRtirbharaNamUlyayormataM tu saMmate'rcite // 182 // paJcAnApi bhUtAnAmutkarSa pupuSurguNAH / AdizabdAt jalAdayaH / jantau yathA-Atmavat sarvabhUtAni yaH pazyati sa pazyati / yukta yathA-bhUtavAdI pramANikaH syAt / bhUbhRt mahodhare pRthvIpatau / bhuvaM vibharti bhUbhRt / pusi dvayoryathA-gajaivireje kaTakeSu bhUbhRtAm / bhUtistu bhasmani / mAMsapAkavizeSe ca saMpadutpAdayorapi / bhavatyanayA bhavanaM vA bhUti: striyAm / bhasani yathA-sphuTopamaM bhUtisitena zaMbhunA // 181 // mAMsapAkavizeSe yathA-bhRSTAmiSaM bhaTitraM syAt / bhUtirbharUTakaM ca tat / saMpadi yathA-bhUti parAM prApitaH / utpAde utpattau yathA-muktAnAM na punarbhUtiH / bhRtibharaNamUlyayoH / bhriyate'nayA bharaNaM vA bhRtiH / striyAM tiH / mUlye vetane yathA-bhRtigrahaNamevaiSAM phalaM mukhyam / bharaNe poSaNe yathA-kukSeryAvadamI bhavanti bhRtaye bhikSAhatAH saktavaH / mataM tu saMmate'cite / manyate matam / vAliGgaH / saMmate yathA-mama tAvanmatamadaH / acite yathA-mAM kAnanAya dizatA jagatAM matena, tAtena karma kimutAdya kRtaM yazasyam / loSThamardanakASThe'pi / babhurbhuvaH kRSTamatI kRtA iva // 182 // mahabRhati dhItatve rAjye / madyate mahati vA mahat / "druhibRhi" iti katRH bRhati vAcyaliGgaH / anyatra klIve / maGkhastu mahadrAjye sAMkhyabuddhau na strI vRhati tu triSu ityAha / dhItatvaM sAMkhyapraNItam / bRhati dhItatve ca yathA-na mahAnayaM na ca bibharti guNasamatayA pradhAnatAm / rAjye yathA-sAdhitAkhilanRpaM mahanmahatsaMprati svanayasaMpadau ca te / marut sure'nile / mriyate'sau anena vA marut / "ghraut" pusi / sure yathA-krodhaM prabhI saMhara saMhareti, yAvadriH khe
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTIkaH mahabRhati dhItatve rAjye marutsure'nile / matirbuddhIcchayormAtA gordurgAjananI mahI // 183 // mAtarastu brahmANyAdyA mitiraiyatyamAnayoH / muktA mautikapuMzcalyormuktirmocanamokSayoH // 18 // marutAM caranti / anile yathA-marutsakhasyeva balAhakasya / matibuddhocchayoH / mananaM matiH / striyAM ktiH / buddhau yathA-rAtrirgatA mantrimatAM vara muzca zayyAm / icchAyAM yathA-patirasti na me bhoktum / mAtA gaurdurgAjanabI mahI / manyate mAto "mAnibhrAjelaka ca" iti taH / striyAm gavi yathA-satvamekAMtarAM tasyA madIyAM vatsa mAtaram / atra hi vAsa iti dilIpasya saMbodhanam mAtaraM gAmityarthaH / durgA gaurI / tatra yathA-mAtara kalpatvenAmIzo hi jagataH pitA / atra hi jagatpitRsaM. bandhAt / yaugiko'pi mAtRzabdo gauryA kaDhaH / jananyAM yathAtyajanti tAmapi krUrA mAtaraM dArahetave / mahyAM yathA-mAteya jananIva vizvajananI kasmai na datte mudam / akArAdivarNeSvapi / mAtRkApi no vetti // 183 // mAtarastu brhmaannyaadyaaH| brahmANI AdizabdAt mAhezvarIprabhRtayaH / tama mAtRzabdo bahuvacanAntaH / striyAM tatra yathA-taM mAtaro devamanuvrajantyaH mitiraiyatvamAnayoH / mAnaM mIyate'nayA vA mitiH striyAM ktiH / iyato bhAva: aiyatyam vastusaMkhyAparicchedaH / mAnaM prasthAdiH / dvayoryathA-miti dhanAdena viveda pArthivaH / muktA mauktikapuMzcalyo: / mucyate muktA / prAptamuktau mocite'pi ca / yadgauDaH "muktA strI mauktikaprAptamukti mocitayo striSu / mauktike prAptamuktau ca yathA-tA eva nirvRdisthAnamahaM manye mRgekSaNAH / muktA nAmAspadaM yena tAsAmeva
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa. (111) mUrtiH punaH pratimAyAM kAyakAThinyayorapi / mRtaM mRtyau yAcite ca yantA sUte nivAdini // 185 / / yatinikAre viratau bhinau yuto'nvite pRthaka / yuktiAye yojane ca raktaM nIlyAdiraJjite / / 186 / / svanAntaram / puMzcalyAM yathA-muktAsu yuktaM viduSAM na mAtum ! mocitra iti " mucaNa pamocane " ityasya svArthikaNya tasya prayogaH / tatra yathA-mukto'dhvagaiH paJjarAt / mukticanamAkSayaH / mocana mucyate'nayA vA muktiH striyAm / mocane yathA-badhanAnmuktimAseduH / mAkSe yathA-muktidvArapidhAnakarmaNi mahAmAha: kapATAyo // 184 // mUrtiH punaH pratimAyAM kAyakAThi yayorapi / mUrcchatyanayA mUrchana vA mUrtiH / striyAM ktiH / pratimAyAM yathAmUrti natvA hiraNyamayIm / kAye ythaa-muuryaabhutstunggyaa| kAThinye yathA-ghRtasya mUrti kurute himatuH / mRtaM mR to)tyA yAcite ca / maraNaM dhAtUnAmanekArthatvAt mriyate yAcyate vA mRtam / mR ya yathA-mRtaM hi prANinAM dharmaH / yAcitaM bhikSitam / ya manuH mRta tu yAcitaM bhaikSam / mRtyumatyapi yathA- gate mRte prajite / yantA / sUte niSAdini / yacchati yantA / antarbhAvitaNyarthasya yamestRci rUpam / sUtaH sArathiH tatra yathA-atha yantAramAdizya dhuryAn vizrAmayeti saH / niSAdI gajArohastatra yathA-yAti yAtuH pramAdena gajo vyAlatvavAcyatAm // 185 // yattinikAre viratau bhikSau / yataNa nikAropaskArayoH / yataiG praya ne vA / yatyate yatati vA ytiH| " padipaThi" iti iH| yamanaM vA yatiH / ktiH viratau striyAm / nikAre bhikSau ca pusi / nikAre dhikkriyAyAm yathA-kimanena yatinA viratiH / zravyaH pAThaH virAmaH /
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ (112) anekArthasaMgrahaH saTIka: kuGakume'sRjyanurakte prAcInAmalake'ruNe ratiH smarastriyAM rAge rate rItistu pittale // 187 / / vaidAdau lohakiTTa sImani sravaNe gatau / latA jyotiSmatI dUrvAzAkhAvallIpriyaGguSu / / 188 // bhikSurmumukSuH / dvayoryathA-satisevitapAdaM ghara gaNadharamUjitapravaravRttam / yuto'nvite pRthak / yauti sma yutaH / vAcyaliGgaH / anvite yathA-pramathairyuto vRSavilAsavAhanaH / pRthagarthe yathAayutasiddhAnAmAdhAryAdhArabhUtAnAm / yuktiryAye yojane ca / yujyate'nayA yojanaM vA yuktiH striyAm / nyAye yathA-yuktyA yatnaghaTAmupaiti tadahaM dRSTvA'pi na shrdddhe| yojane yathA-gandhayukti vidhAyoccaiH / raktaM nIlyAdiraJjite / kuGkume'sRjyanurakte prAcInAmalake'ruNe / rajyate - raktam / raJjitAnuraktAruNeSu vAcyaliGgaH / aruNe guNe pusi / nIlyAdiraJjite yathA-nIlIrakte. vAsasi kuGkumarAgo durAdheyaH // 186 // kuGkume yathA hemante dhanaraktapaGkamalanakrIDAjuSo yoSitaH / asRji rudhire yathA-padaM tuSArasutidhautaraktam / anurakte anurAgiNi yathA-satyaM raktA viraktAzca mArayantyeva yoSitaH / prAcInAmalake yathA-harItakIraktabibhItakAnAM cUrNa vidhAya / aruNe yathA-raktA zokakuzodarI ka nu gatA / madhure'pi vallabhaTIkA / raktavaiNikahatAdhara tantrImaNDalamvaNitacAru cukUje / ratiH smarastriyAM rAge rate / ramate'nayA ramaNaM vA ratiH striyAm / smarastriyAM yathAtvamanaGgaH kathamakSatAratiH rAge'nurAge yathA-na sa kSitIzo rataye babhUva / rate surate yathA-ratau hriyA yatra nizAmya dIpAn / cittAvasthAnAmiSvaGgasthAyibhAveSu api maGkhaH / krameNa yathA
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kApaDa (113 - - - spRkkAmAdhayoH kastUyA~ liptaM bhuktaviliptayoH / / viSAkte lUtA tu roge pipIlakorNanAbhayoH // 18 // bane rativiraktasya raktasya tu jane ratiH / mA bhUyo bhaja bhagurAM bhavarati cetaH prasIdAdhunA / ratihAsazca zokazca / rItistu pittale / dAdau lohakiTTe sImani sravaNe gatau / riNAti rIyate vA riitiH| "hamuSi" iti bahuvacanAt kit tiH striyAm / pittale lAha. kiTTe ca yathA-svarNarItyorivAntaram // 18 // vaidAdau yathAkeSAMcidetA vaidarbhIpramukhA rItayo matAH / AdizabdAt gauDIyApAJcAlIprabhRtayo gRhyante / sImni maryAdAyAM yathA-nirIti mApakSatimakhirItim / sravaNaM syandanaM tatra gatau ca yathA- : sa vArirIti na zazAka rokhum / latA jyotiSmatIdUrvAzAkhAvallIpriyA Su / spRkkAmAdhavyoH kastUryAm / lAti lAyate yA latA / "pRSiraji" iti kidataH / aSTasvartheSu / jyotiSmatI lavaNAzAkaH / dUrvA haritAlI / zAkhA dumAvayayaH / allI pratatiH / priyaGgaH phalinI / spRkA gandhadravyavizeSaH / mAdhaSI vAsantI / kastUrI mRganAmiH / zAkhAyAM yathA-kAlindItaTarUDha bajulalatAmAliGgadha sotkaNThayA / pallyAM yathA-latAvadhUbhyastaravo'pyavApurvinamrazAkhAbhujabandhanAni 1.188 // kastUrikAvarja zeSeSu yathAlatAmiruditaM vallImirujjRmbhitam / hArAdisarikAyAmapi maGkhaH / / ythaa-ctuHssssttiltaahaarH| lipta bhuktvilityoH| viSAkke / lipyate sma lipta vAyaliGgaH / bhukte yathA sthAle kSiptaM na liptam / vilinte yathA - snigdhasyAmalakAntiliptaviyato beladalAkA pramAH / viSeNa, akaM, viSAkaM tatra yathA-kSiptairliptazarairaraNya, karaTI jajne aghanyairnRmiH / lUtA tu roge pisI nAmayoH / . .... .
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTIka: vartitrAnulepinyAM dazAyAM dIpakasya ca / dIpe bheSajanirmANe nayanAJjanalekhayoH // 16 // vyato manISisphuTayorvArtA vArtAkyudantayoH / kRSyAdau vartane vA tvArogyArogaphalguSu // 161 // lunAti lUyate ga lUnA / "lUmro vA' iti kit taH / rAMge yathA-nitAntalUtAmayapIDitAGgaH / pipIlikA valmIkakRmiH / tatra yathA lUtAtiH sUcayatIha varSam / UrNanAme yathA-badhnAti mazakameva hi lUtAtAturna mAnanam // 189 // vartiputrAnulepinyAM dazAzaM dIpakasya ca / dIpe meSajanirmANe mayanAJjanalekhayoH / bartate vatiH / "divRtercA" iti iH / paJcavarthaSu liyAm / gAtrAnulepinyAM yathA-aGgaiH kuGkumavartipiJjarataraiH / dIpakasya dazAyAM prthaa-kausumbhvtighRtpuurnndiipH| dIpe yathA astaMgate kiraNamAlini kAryajAtaM no vartayanti kimu partibhiratra lokAH / bheSajanirmANa yathA-yA vraNaM zodhayati sma vaidyaH / nayanAJjanalekhAyAM yathAiyaM gehe lakSmIriyama tRtvrtinynyoH| dhUpa muulph.yopi| kameNa yathA-karpUrAguruvatikartitavapurdorgandhyame yA vadhUH / svedakampayaza. sannavartikaH // vyakto mniissisphuttyoH| vyanakti vyajyate yA vyaktaH vAcyaliGgaH / manIpiNi yathA-vyaktaH sUktaM paThanti kaThinam / sphuTe yathA-jAnaviDitavanavyaktanimnAMnatAbhiH vArtA vArtAkyudantaH / kRSyAdau vartane / vRttiratrAsti vArtA / " prajJAzraddhA vRttargaH" iti NaH / vArtAkI vaatignnii| udAte yathAzrutvA vArtA jaladakathitAM tAM dhanezo'pi sdhH| kRSyAdiH kRSiH pAzupAraya vANijyA ca / tatra yathA-saMpannA pArtayA sAghurna vRSabhayamicchari ghartane yathA-triMzayasya na pArtA kA pArtA tala
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH - - vRttizAlinyatha vyAptiApane lambhane'pi ca / vAstu syAdgRhabhU puryoga he siinsurnggyoH|| 162 // vittaM vicArita khyAte dhane vittuistu saMbhave / jJAne lAbhe vica re ca vIta maGkazakarmaNi // 163 // bhojane / vAta vArogyArAgaphalguSu / vRttizAlini / aroge nIru ja vRttizAlini vRttimati ca vAcyaliGgaH / Arogye yathA-sarvatra nA vArtamavehi rAjannAtha kutastvayyaziya prajAnAm / aroge ra thAvArtAH kiM kiM na bhuJjate / phalgu niHsAraM tatra yathA-vArtametadudita vRthA vayA // 191 // vRttizAlini yathA-vArai'yaM rAjavezmani / atha vyAptiApane lambhane'pi ca / vyApanaM vyAptiH / striyAM drayAryathA-vizvavyAptyA pratItaHprathayatu jagataH kAmitaM cakrapANiH / vAstu syAdgRhabhUpuryogRhe sImasuraGgayoH / vasantyatreti vAstu / " ghaseNidvA" iti tun / paJcasvarthaSu puMklIbaH / sarveSu yathAbhAratuvidhAvizAradaH // 192 / vitaM vicArite (vistArita) khyAte dhaneM / vidie vicAraNe vidi pravicAraNe / vidyate sma vittam (RhI ti) iti dhikalpanAt tasya ntvaabhaavH| "vidvatI lAbhe" ityasya vA / " vittaM dhanapratItam" iti sAdhuH / dhane kIyaH / zeSayorvAcyaliGgaH / vicArite yathA-vittAni tAni zAstrANi / khyAte yathA- vidyA vitteSvanAdaraH / dhane yathAtyAgo guNo vittavatAM vittaM tyAgavatAM guNaH / suvarNe'pi maGkhaH yathA-vittasya vidyA parisaMkhyayA me koTIzcatamro daza vA hareti / vittistu saMbhaveM zAne lAme vicAre ca / "vidiM ca sattAyAm ,' ghidaka zAne, vihaMtI lAme, vidi pravicAraNe vA / vedana vittiH striyAm / sarveSu yathA-harati duritajAtaM kasya no
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekAryasanaH saTIkaH praptArAzvagaje zAnte vItira ve'zane go prajane dhAvane dIpto vRttaM vRttau dRDhe mRte // 16 // dharmavittiH / vItamaGkazakarmaNi / asArAzvagaje zAnte / bIyate gheti sma vA vItam / zAnte pAyaliGgaH / azakarmaNi hastinAM pAdakarmopralakSaNam / yadAha-pAdakarma yataM proktaM yAtamaGkuzavAraNam / ubhayaM vItamAkhyA'nutam / tatra yathA-nirdhatavItamApa cAlakamullasantam / cAlako duSTagajaH // 193 // asAraM phalgu azva gajam asArAzvagajam / tatra yathA-vItamAtrAvazeSANi sainyAni tava vidviSAm / zAnte yathA-dhItadAvAnale ghne| vigatAcchAditayorapi mngkH| krameNa yathA-adharo vItarAgaste kASAye te vilocane / vihAraH kaNThadezeste dUti pravajihAsi kim / saMvItacInAMzukamurtireSA / dhItirazve'zane gre| prajane dhAdhane dIptau / beki Saya vA vItiH / "hamuSi" iti bahuSacanAt kitiH / sika tirvA / azve puMsi / anyatra striyAm / prajanA garmagrahaNam / sarveSu yathA-dhItetti saMvijJAya rAJa vyakSapayattadA / vRttaM vRttI haDe mRte / caritre ghartule cha dsytiitaadhiityaate| vana vaM bate sma vaya'te sma iti vaa| vartervRttaM granthaM iti mAdhuH / caritre vartule ca pukliivH| vRttau chandasi ca napuMsakam / anyantra vAcyaliGgaH / vRttau vartane yathA Rtena vRtta pravadanti mukhyam / RtaM zilocchaM sa ya ca / dRDhe yathA-vRttadehaH snAyusAraH / mRte yathA-vRttAste kSitipAH pratApaniyayaH // 194 // caritraM zola tatra yathA "aho strIvRttamadbhatam / vartule yathA-tatsarva ekapASANa kSamyatAmathino kyam / chandasi yathA-zAlavRttaM vada / atIte yathA-kRtotsava tatpuram prANiviSaya mRtatvam / aprANi
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH varitre vartule chandasyatItAdhItayovRte / vRntaM stana muve puSpabandhe vRttistu vartane // 165 // kaizikyAdau vivaraNe vatirvaraNavATayoH / zaktirAyudhabhede myAdutsAhAdo bale shriyaam||166|| viSayam atItatvam / adhIte yathA-vRttaM pArAyaNaM tena / vRte yathA-kaNTakaiviTapo vRtaH / abhAzaye'pi maGkhaH / yathA-vRtta eva sa ghaTo'ndhakUpa yastvatprasAdapi netumkssmH| vRntaM stanamukhe pusspbndhe| vRNAti vRttam / "putapitta" iti sAdhuH / stanamukhe yathA-aprApnuvan zizuHstanya stanavRnta nikRntati / puSpabandhe yathA-vRntAlathaM harati puSpamanokahAnAm / vRttistu vartane / kaizikyAdau vivaraNe / vartana vRtyate'nayA vA vRttiH striyAm / vartanaM kRSyAdi dhArtA / yadAhapANijyaM pAzupAlyaM ca karSaNaM ceti vRttayaH / vartamAnamAtraM pA / tatra yathA-te vAcaMyamavRtayopi munayA maunavrataM tyAjitAH // 1956 kaizikyAdau AdizabdAt ArabhaTayAdoM yadAha-kaizikyArabhaTI caba sA vatI bhAratI tathA / catasro vRttayA hotAstAsu nATacaM pracakSate / upalakSaNaM caitat / tena prAmyA paruSopanArgArakA api gRhyante / tatra yathA pAprapaJcasAreNa nirvishessaalpvRttinaa| svAbhineva naTatvena nirSiNNAH sarvathA vayam / vivaraNe yathAtattvajJAnAmRtajalanidheyogazAstrasya vRttim / karaNe vyutpattyA jIvanamapyuSyate / tatra yathA-vRtticchedo dvijanmanAm / vRtiparaNavATayo: ( pATayoH ) / dharaNaM viyate'nayA vA vRtiH striyAm / gharaNe yathA-bhUpAlapu-yAH savRti nizamya / pATe kaNTakamayAvaraNe yathA-grAmINavadhvastamalakSitA janaizviraM vRttInAmapari vyalokayat / zaktirAyudhabhede syAdutsAhAdo bale zriyAm
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ (118) anekArthasaMgrahaH saTIkaH zastaM kSeme prazaste ca zAnto dAnte rasAntare / zAstA jine zAsake ca zAntirbhadre zame'rhati // 167 // zitaM zAtau kRze tIcNe, zitirbhujeM site'site / zrImAn manojJe tilakapAdape dhanavatyapi // 168 // (pra. striyAm) / zakyate'nayA jetuM zakanaM zaktiH striyAm / utsAhAdAviti AdizabdAt prabhutvaM mantrazca / sarveSu yathA-zaktilakSmaNavakSaso niragamannA rakSasAM vakSasaH // 196 // zastaM kSeme prazaste ca / zasyate sma zastam / kSemaM kuzalam / prazastaM zlAdhyam tatra vAcyaliGgaH / dvayoryathA - zastaM samastaM jagatastanotu / zAnto dAnte rasAntare / zAmyati sma zAntaH / dA te nivRtta-: viSaye vAcyaliGgaH / tatra yathA satoSAmRtatRptAnAM yatsukhaM zAntacetasAm / rasAntaraM zRGgArAnnadamo rasaH / tatra yathAzAntA rasa ibAGgavAn / zAstA jine zAsake ca / zAsti zAstA. " zAsizaMsi " iti tRH / jine puMsi / zAsake vAcyaliGgaH / jino'rhan buddho vA / tatra yathA - jayanti zAstuH padapaGkajAni / zAsake zikSake yathA - zAstAdhve kAMcerbhuvaH (pra0 zAstAndhikA te rbhuvaH) / zAntirbhadre zame'rhati / zAmyatyazubhamanayA zAstyazubhama - nayA zamanaM (zAsyat pazubhamanavA) vA zAntiH zAmyAdityAzAsyamAno vA "tikRtau nAmni " iti tik / bhadrazamayoH striyAm / arhati puMsi bhadre yathAzAsyaivo'stu kapAladAma / zame yathA - tasmin kAle nayanasalila yoSitAM khaNDitAnAm / zAntiM neyam / arhati yathAtIrthakRt SoDazaH zAntiH // 197 // zitaM zAtau hRze tIkSNe / zoMc takSaNe / jJAyate sma zitaM zataM vA " zorvA " iti ke vA itvam / vAcyaliGgau / ladhvakSaratvAt zitasya prAk nipAtaH / 8
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa. kaze yathA na hasati zitamadhyAttadviyaMAMge mRgAkSo / bhAvirbhavaddhanapayodharabAhumUlA sAtodarI yavazAM kSaNamutsavA'bhUt / tINe yathA-rAjanyAnAM shitshrshtaiH| purANi durgANi nizAtamAyum / atra nitarAM zAtaM nizAtam, ninA zAtazabdo viziSyate / zitibhU je site'site / zoMca takSaNe zAyate zyati vA zitiH / "dRmuSi" iti kit tiH / "zorvA" iti itvam / mUrjI bahu-bavastaruH / tatra puMsi tati vAvyaliGgaH / site zubhre yathAzvetAMzoH zitibhiH karaiH prasUmaraiH zubhrAkRtaM sarvataH / asite yathA-pragamya zitikaNThAya / zabale pi maGkhaH / yathA-romanthaphena. zitizAlazAyinaste / zrImAn manAjhe tilakapAdape dhanavatyapi / zrorAsti zrImAn / tilakapAdape pusi / zeSayorSAcyaliGgaH / manojJe yathA-zrImadambhojakhaNDam tilakAbaH pAdapaH tilaka paadpH| yadamaraH-tilakaH kSurakaH zrImAn / bhavati yathAzrImadbhidraviNavyayasya takara klezAdavijJAyase / 198 // zIto hime va jilaM ca ghAnIrabahuvArayoH / zyAyate sa zItaH / kaH / "zyaH zI dravamUrti" iti zIrAdezaH / zete'nena vA "zorI" iti kis tH| pAnIro betasaH / bahudhAraH leSmAtakaH / tayoH pusi / himajihmayorvAcyaliGgaH / himazabdena atra zaityaguNayukta zItalaM sarvamapi vastu ucyate / tatrayathA-zItaM nirjharacAripAnamazana kandAH sahAyA mRgAH / jihmo'lasaH tatra yathA-zIto vimeti punarnijakAryamaGgAt / zItaM guNe uSNavirodhini guNe guNamAtre klIdhe / tadvati tu pUrvamuktaH / yathA-zItabhAtAca ye viprAH / zuktamamle pUtibhUte ca karkaze / zakeH zucervA zuktam / "putapitta" iti sAdhuH pUtibhUtakarkazayorvAcyaliGgaH / amle amaLa vizeSa yathA-haThakaThinamazmazakalaM vidAraya yeSa kAzcika shuktm|
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120) anekArthasaMgrahaH saTIkaH zIto hime ca jihme ca vAnIrabahuvArayoH / zIta guNe zuktamamle 'pUtibhUte ca karkaro // 199 // zuktiH zaGkhanake zakhe, kapAlakhaNDadRgujoH / nakhyazcAvartayormuktAsphoTadurnAmayorapi // 20 // zrutamAkarNite zAstre zrutirAmnAyavArtayoH / SaDjAdyArambhikAyAM ca karNAkarNanayorapi // 201 / / pUtibhUtaM durgandham / tatra yathA-zuktaM tyaktaM na kazcit / karkaze paruSe yathA-uktiH zutiyimuktA // 199 // zuktiH zaGkhanake zale kpaalkhnndddRgujoH| nakhyAcAvartayormuktAsphoTadurnAmadhArapi / zocati zuktiH "ramuSi" i.te kit tiH aSTasvartheSu striyAm rAjanakaH kSudrazaGkhaH / zaGkhaH kamyuH / kapAlakhaNDam ziro'sthi. zakalam / dazo neprasya rug rogo muk / nakhi gandhadrAvazeSaH / azvAvartaH hayAvataH / muktAsphoraH adhimaNDakI . / durnAmA jalaukAkRti dIrghakozikAkhyo jalasthajIvavizeSaH / azvAvartamuktAsphoTa-zahanaka-pAleSu yathA-AyatitAH zubhaphalapradazuktiyuktAH saMpannadeva maNayoM bhUtarandhrabhAgAH / azvAH pyadhurvasumatImatirAMcamAnAstUrNa payodhaya ivotibhirApatantaH // 200 // zrutamANite shaastre| zrUyate sma zrutam / AkarNane klIve / bhAkarNite tu vAcyaliGgaH / zAstraM granthaH / yAryathA-na yuktaM svacchamadhyAnAM bahu zrutaM vilAnam / ityavetya sthite tanvyAH karNAvAzritya locane / aba bhRthepi maGkhaH / yathA-tadA gantAsi nirvedaM zrotavyasya zrutasya ca / zrutirAmnAyavArtayoH / SaDjArambhikAyAM ca karNAkarNanayorapi / *pratibhUte / .. . ....... ..........
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (121) zveta rUpye zveto dvIpe varNe zaile kapardake / zvetAtuzajinIkASThapATalyoH syAt satI punH||202|| kAtyAyanyAM ca sAdhvyAMca, sAtirdAnAvasAnayoH / sitastvavasite baddha varNe sitA tu sarkarA // 203 // zrUyate'sau anayA thA zravaNaM vA zrutiH striyAm / AmnAyo vedastatra yathA-zruterivArtha smRtiranvagacchat / vArtAyAM yathA-sakhi dazamukhA ninye sItAmitIha jnshrutiH| SaDjAdInAM svarANAm bhArambhikAyAM yathA-zrutisamadhikamUccaiH paJcamaM pIDayantaH / karNe yathA-zrutipathamadhurANi sArasAnAm / AkarNane yathA-nAmazrutAvapi bhaveta sakhi maharSaH / zvetaM rUpye / zvetate zvetam yathAzvetaprAptyA rasokAt / zveto dvIpe varNe zaile kapardake / varSe puMsi tadvati tu vAcyaliGgaH / dvIpe yathA-vetadvIpalakSmImidhAnya dvIpAttarAvalaMkanakutUhalAgatAm / varSe yathA-zvetAtapatrojjvalA lakSmIH / zaile yathA-tena zvetasametena muninA tapyate tapaH / kapardake yathA-zvetaiH zvetaM jaladhipulinaM gAhate potavAhaH / zvetA tu zajinIkASThapATalyoH syAt / zaGkhinI zaGkhapuSpI / kASThapATalI pATalIbhedaH / satI punaH / kAtyAyanyAM ca sAdhvyAM ca / astIti satI "adhAtUdaditaH " iti DoH // 202 // kAtyAyanI gaurI sAdhI pativrato / dvayoryathA-satI satI yogvisRssttdehaa| saatirdaanaavsaanyoH| sananaM saatiH| "AH khani sani" iti Atvam syate "sAti heti" iti nipAtanaM striyAm / sitastvavasite baddha vaNe / sIyate sma sitaH / varNe puMsi / tadvati zeSayAMzca vAcyaliGgaH / avasite avasAna prApte yathA-dinamavasita vizrAntAH saH / atra avena sitazavasyaiva
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122) anekArthasaMgrahaH saTIkaH sthita UrdhvaM sapratijJe, sthitiH sthAne ca sImni ca sItA janakajAgaGgAbhedayohalapaddhatau // 204 // .. sutaH putre nRpe suptiH, svApe sparzAjJatA ruji| sUtaH pAradasArathyoH prasUteritabandiSu // 205 // adyotyto| baddhe yathA-puraM vibhAti ma sitaiH sitadhvajaiH / varNaH zuklastatra ' yathA-sphuTopamaM / bhUtisitena zambhunA / sitA tuM. zarkarA / yathA-sitopalAni catvAri // 203 // sthita U.. sapratijJe / tiSThati sma sthitaH vAcyaliGgaH / Uce thA-sthitaH sthitAmuccalitaH prayAtAm sapratijJe yathA-atra sthito'hamaviparyayacittavRttiH / vartamAne'pi malaH / yathA-sthitaH pRthivyA iva mAnadaNDaH / sthitiH sthAne ca sImni ca / tiSThatyanayA sthA kI sthitiH / sthAne yathA-sthitiH puNye'raNye saha paricayo hanta hariNaiH / sImni maryAdAyAM yathA-niHzeSamAkAntamahItala jalaizcalan samudro'pi samunjhatiH sthitim| karaNavyutpattyA jIvanamapyucyate / yathA sthitiH sthitA saMprati taM pratIha / sItA janakajAgaGgAbhedayohalapaddhatau / sinoti sItA "susitani" iti te dIrghatvaM ca / janakajAyAM yathA-sItAmarpaya muzca ca Rtu. bhujaH kArA kuTumbIkRtAt / gaGgAbhede yathA-sItAyAH pItamambho bhavati bhavabhide / halapaddhatau yathA-vRSeva sItAM tadavagrahakSatA // 204 // sutaH putra nRpe / dhuMka prasavaizvaryayoH / puMga abhiSave ca sUyate sma sutH| putre yathA-nyAyiSAtAmabhidevakIsutam / sutena dhAtuzcaraNairbhuvastale / nRpe yathA-asau sutaH saMtatanItinISTaH / supti: svApe sparzAzatAruji svapanaM svapitthanayA vA suptiH striyAm / sparzasya azatA spazaMzatA sA. cAsau ruk ca tatra / - RA
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH brAhmaNyAM kSatriyAjjAte takSiNa sRtirgatau pathi / smRtiH smaraNadhIcchAsu zAstra setustu saMvare // 206 // nadIsaMkrame'tha hastaH kare maanoddubhedyoH| kezAtkalApe zuNDAyAM haridizi tRNAntare // 207 // dvayoryathA-suptau hiM jAnanti janA na kiMcit / sUtaH pAradasArathyoH prasUteritabandiSu / brAhmaNyAM kSatriyAjAte takSiNa / sUte suyati sUyate sma vA sUtaH / prasateritayorvAcyaliGgaH / pArade yathA-sUtena saha saMmadya nAgavallIdaladravam / sArathau ythaa-suurysuuto'vtaadvH| prasUte yathA-sUte sute saMtativallikande / Irite yathA-zRGgeNa sUtaiH salilaiH prabhUtaiH / bandini yathAsUtAtmajAH pravayasaH prathitaprabodham // 205 // brAhmaNyAM kSatriyAjAne yathA-na sUtAH somapAyinaH / takSA rathakArastatra yathAsUto vA sUtapUtro vA / sRtitau pathi / saraNaM saratyanayA vA sRtiH striyAm / dvayArthathA-durlabhA vipine mRtiH / smRtiH smaraNadhIcchAsu , zAstra / smaraNaM smayate'nayA: vA smRtiH / caturvartheSu striyAm / smaraNaM pUrvAnubhUtasya dhIH tAtkAlikI buddhiH / tayoryathA - kosau kAsmi. rataM tu kiM kamiti svasyApi me na smRtiH / icchAyAM yathA-smRtibhuvaH pathikA-hariNA iva / zAstra yathA-zruteriyA) smRtiranvagacchataH setustu saMvare nadIsaMkrame / sinoti setuH " kRmikami" iti tun / si / saMgharo jaladhAraNAyapAliH / tatra yathA-nalinI-tasetumAyanoM alasaMghAta ivAtividvataH // 206 // saMkrAmanti amena same nadyA nadyAM vA saMkramaH / nadI ityupalakSaNe tena samudrAdAvapi / prata yathA-setubaddhamimaM zRNomi kapibhiH pazyAmi laGkA vRtAm / '. . . . . . . ... .
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTIkaH varNabhede'zvabhede ca hitaM pathye gate dhRte / he tilAstrasUryAMzuSvarthI hetau prayojane // 208 // (124) atha hastaH kare mAnoDubhedayoH / kezAtkalApe zuNDAyAM hAreddizi tRNAntare / hasatyanena hastaH " damyami" iti taH kare puMklISaH / uDubhede strIpuMsa / zeSeSu puMsi / kare yathA - haste lIlAkamalamalakaM vAlakuMdAnuviddham / mAnabhede yathA hastI hastasahastreNa / udubhede yathA - hastAdyAH paJca vastreSu prazasta cottarA trayam / kezAtkalApe samUhe yathA- kasyAciddhitata (na) vacchakhAMgulIko lakSmIvAn sarasi rarAja ke ( ko ) zahastaH // zuNDAyAM yathA-kIrNa zanairanukapolamanekapAnAM hastairvigADhamadatA parujaH zamAya / hariddizi tRNAntare / varNabhede'zvamede ca / hiyate harit "hR sRru hi " iti it / dizi striyAm / tRNAntare klIbe / yadAha vaijayantI harit strI dizi SaN tRNe varNabhede nIle puMsi / tadvati vAcya liGga: / azvabhede sUryAbhave puMsi / dizivarNabhede ca yathAdizivarNabhede ca yathA-yatpallavaughaparirambhavijRmbhitena syAtA jagat sa harito haritaH sphuranti / tRNAntare yathA - varSAsu hayi harito haridbhiH // 207 // abhyabhede yathA kSuNNAni haritAM khuraiH / hitaM pathye gate dhRte / hinoti sma hitam, dhIyate sma iti vA ! 66 99 dhAga iti te hirAdezaH / vAcyaliGgaH / pathye yathA-hitaM manohAri ca durlabhaM baccaH / hetijrjyAlAstrasUryAzuSu / hinoti hIyate'nayA vA hetiH / " sAti heti " / iti tau sAdhuH / jvAlA vahanyaciH / astraM praharaNam / sUryAzuH sUryadyutiH / jvAlAyAM sUryAzuSu ca / vacA udite sahasratau bahne hetirna lakSyate kvApi / astre yathA-hitvA tIrmalavanmuSTighAtaM ghnantau bAhU bAha .
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH nivRttau viSaye vAcye prakAradravyavastuSu / bhAsthA yatnAlambanayorAsthAnApekSayorapi // 206 // kanyA pure prAvaraNe kvAtho vyasanaduHkhayoH / dravaniSpApake'tha kuthaH syAdAstaraNadarbhayoH // 21 // vivyAsajetAm / atha thAntAH / artho hetau prayojane / nivRttI viSaye vAcye prakAradravyavastuSu / arthyate arthH| al / aryate vA "kamigragAtibhyasthaH " aSTasvartheSu / hetau yathA-arke cenmadhu vindeta kimartha parvataM vrajet / prayojane yathA-AtmArthe pRthivIM tyajet / nivRttI yathA-mazakArtho dhUmaH / mazakanivRttaye ityarthaH / viSaye yathA-indriyANIndriyArtheSu / vAcyamabhidheyaM tatra yathAvAgarthAviva saMpRktau / prakAre yathA-nAnAthaiH phalapuSpapallaSabharairvyartha samAtapam / dravye yathA-apharAni vaya'nte / vastuni yathAsarvamityAdyayuktaM syAdarthazUnyAsu buddhiSu / AsthA yatnAlambanayorAsthAnApekSayorapi bhAsthAnamAsthA " upasargAdAtaH" ityng| yatne yathA-AsthApareNeva nareNa lamyA pAdadvayI te yadapi trinetr| Alambane yathA-AsthApyanAsthA sadRzI tavaiSA / AsthAne sabhAyAM yathA-AsthAyAM nRpatistasthau / apekSAyAM yathA-anAsthA bAhyavastuSu // 209 // kanthA pure prAvaraNe / kAmyate kanyA "kaminugArtibhyasthaH" iti tha: / pure yathA-ayaM panthAH kanyApuraparija pAntha bhajate / prAvaraNe yathA-ekaiva kaacinmhtaamvrthaa| sUkSmANi vastrANyathavA ca kanthA / kyAtho vyasanaduHkhayoH / dravaniSpAke / kathyate'nena kathanaM vA kAthaH / sarveSu yathAkAthena vyathate pRthvI / atha kuthaH syAdAstaraNadarbhayoH / kutha saMkleze kuzyate'nena kuthaH / sthAditvAt kaH AstaraNaM varNaka vala
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaGgrahaH saTIkaH kothastu mathane netrarugbhede zaTite'pi ca / . " grantho gumphe dhane zAstre dvaatriNshdvrnnnirmito||211|| grandhirvastrAdibandhe rugbhede kauTilyaparvaNoH / granthi tu granthipaNe syAdgAthA vAgbhedavRttayoH // 212 // statra niliGgaH / darbha puMsi / AstaraNe yathA-kuthena nAgendrami- , 1. vendravAhanam / darbhe yathA-kuthapavitrakapUta karo dvijaH // 210 // ra -- kAthastu mathane netrarugbhede zATate'pi ca / kuthyate'nena kAthanaM vA.. kAthaH / vAyaliGgaH / sarveSu yathA-kothI vyathayate cetaH / grantho gumphe dhane zAstre dvaatriNshdvrnnnimitau| na yate granthanaM vA granthaH / gu-phe yathA-puSpagranthaiH prathayati tarAM ke zalaM lolanetrA / dhane yathA :... nirgranthatA parA yAcayAM ccaishckrvrtitaa| zAstre yathA-pra-thAnadhItya vyAkatumiti durmedhasApyalam / dvAtriMzadvarNIne mitI yathA-granthalakSa cakAra // 21 // pAtharvastrAdibandhe ru bhede kaTilyaparvaNoH / / prathuD kauTilye granthyate pAca "padipaThi" iti i: pusi / vastrAdibandhe yathA -yatpANirna nivAritA nivasamapranthi samudnagthayan / rugbhede yathA-granthe mA gurugarghamudraha sakhe praiveyako'smIti bhoH / kauTilye yathA-yadyaratyeva nisargataH saMralatA kiM pranthima dRzI / parvaNi yathA nIrandhrAH dhunairAlikhantu jaraThacche. dAnalagna thapaH / pranthi tu asthipaNaH syAt "anthipaNe gandhadravyaM : tatra klIye / gAthA baagmedvRttyoH| mIyate gAthA "kmipnugaati| bhyasthaH" vA bhede sagItapadapAThe yathA-paurANImiranekavikramakathA gAthAbhirapitAH / vRtaM vRttvishessH| saMskRte AryA prAkRte gAthA tatra yathA-gauDasyajatu vA gAthAmanyA vAstu sarasvatI // 212 // tIrtha zAstra gurau yajJa puNyakSetrAvatArI / RSijuSTe jale
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (127) tIrthaM zAstre gurau yajJe puNyakSetrAvatArayoH / RSijuSTe jale sattriNyupAye strIrajasyapi / / 213 / yonI pAtre darzane ca tuttho'gnau tutthamaJjane / tutthA nIlyAM sUkSmailAyAM duHstho durgatamUrkhayoH // 214 // rsA caNyupAye striirjaap| yonau pAtre dshnessu| tarantyanena tIrtham / " nInUrami" iti kit thaH / trayodazavartheSu / puNyakSetrAva - : tAramA: puMkIvaH / zeSeSu klIve / zAstram AgamAdi tatra yathA -. tilakaM tiirthkllbhbhyaaH| gurau yathA-dakSastIrthAttazAstrArtho dRSTakarmA ... zucibhiSak / yajJe yathA-tIrtha taddhavyakavyayAH / puNyakSetre yathA-: tIrthAnAmAdipadaM sa jayati zatraMjayagirIzaH / avatAre yathAtIrtha nadIye jalasetubandhAt / RSibhirjuSTam ujyntprbhaasaadiH|| tatra yathA-yadadhyAsitaimarhadbhistaddhi tIrtha 'pracakSate / jale yathA-. tIrthana majanaM vyartha pApapicchilacetasAm / sattriNi yajJapravRtte .. yathA-phalamavikalameta prApnuyAttIrthasArthaH / upAyaH sAmAdiH tatra yathA-aparatIrthena hi kiM sAdhyate / strIrajasiM yathA-tIrthasnAtA : striyaM yAyAd brahmacAryanyathA bhavet // 213 // yonau yathA- .... kAmino'pi kathaM nindyA ye nityaM tIrthasevinaH / pAtre yathAzarIramAtreNa narendra tiSThannAbhAsi tIrthapratipAditaddhiH / darzaneSu bauddhAdiSu yathA-kRtvA kRtyavidastIrthairantaHpraNidhayaH padam / tuttho'gnau / tudati tu thaH / "nInurami" iti kit thaH / tutthamaJjane / aJjanaM mayUragrIvaM nAmauSadham tatra yathA-si dUraguggulu . rasAJjanasikthatutthaiH / tutyA nIlyAM sUkSmailAyAm / nIlI oSadhiH / sUkSmailA gandhadravyam duHstho durgatamurkhayoH / duHkhena tiSThati dusthaH / " sthApAsno" iti ka: / vAcyaliGgaH / durgate
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ (128) anekArthasaMgrahaH saTIka : prasthaH sAno mAnabhede pItho'rke pIthamambuni / pRthurvizAle bhUpAle vApikAkRSNajIrayoH // 215 // protho'zvaghoNAdhvagayoH kaTyAM mantho khau mathi sAtave netraroge ca yUthaM tiryaggaNe gaNe // 216 // 1 - yathA - karNadvayI duHsthaH zrAMpyati nAma kiM sa hi sahasrAkSAM na cakSuHzravAH / mUrkhe yathA - duHsthena dhaninA'pi kim / duHkhitepi yathA itthaM digbhitirodhakSatavisaratayA mAMsalaistvadyazAMbhiH / stokAvasthAnaduHsthaiH // 214 // prasthaH sAnoM mAnabhede / pratiSThante'sminniti prasthaH puMklIbaH / sAnurgiritaTam / mAnabhede ekaH prastha: ctusskuddvH| dvayaM yathA-yato mahArghANi bhRtAnyannaiH prasthairmuhurbhUribhirucchikhAni / AtyAdi va prApaNikAdajastra jagrAha ratnAnyamitAni lokaH / pItho'rke / pItha: " nInUras"i iti kit thaH makare'pi / namani / pIyate potham / ambuni salile / pRthuvizAle bhUpAle vApikAkRSNajIrayoH / prathate pRthuH / " rabhi prathibhyAmRccarasya " ityuH / vizAle vAcyaliGgaH / bhUpaNale puMsi / vApikAkRSNajIrayAH / strIliGgaH / yaGgauDaH pRthurvApyAM kRSNaore strIvyUDhe triSu rAzi nA / vizAle yathA- pRthubhuvana bharAyArpitaM yena pRSTam bhUpAle yathA- pRthUpadiSTAM duduhurdharitrIm / bodhikA hiparNI / dharaNicchandasorapi maGgaH / dharaNau yathA- pRthvi sthirIbhava bhujama dhArayenAm / chandaH saptadazAkSaro vRttamedaH / yathA nimIlitavilocanA kila culukya pRthvIpattau // 215 // protho'zvaghoNAdhvagayAH kaTayAm / pravate proza: "kamiprugArtibhyasthaH / azvaghoNAgAM puMklIva: adhvage vaacylinggH| kaTayAM puMsi / abhyadhoNAgAm azvanAsikAyAM yathA-rirasayiSati bhUyaH zaSpamatre (mArga)
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoya kANDa: yUthI tu mAgadhIpuSpavizeSayoH kurnnttke| rathastu syandane pAde zarIre vetasadame // 217 // vikIrNa paTutaracapalauSThaH prasphura prothamazvaH / adhvage yathAA udakAntAt priyaM prAthamanuvrajet / kaTI kaTayavayagho'tra yathApRthuprothA tu kuTTanI / mantho ravauM mathi / sAktave netraroge ca / mathnAti mathayate'sau anena vA manthaH / ravau yathA mathnAti manthaH prathitaM tasrim / mathi manthAnake yathA-ApAtAlanimagnapIvaravapurjAnAti manthAcalaH / saktUnAM vikAraH sAzttavam / tatra yathAmArgeSu manthaM pathikAH pibanti / yUthaM tiryaggaNe gaNe / yauti yUtham "pathayUtha" iti sAdhuH tirazcAM garNAstaryaggaNaH / tatra yathAAvirbabhUva kuzagarbhamukhaM mRgANAM / yUthaM tadagrasaragarvitakRSNasAram / gaNe samUhamAtre yathA-pratyarthiyUthamathanaprathamAmidaNDaH // 216 // yUthI tu mAgadhIpuSpavizeSayoH kuraNTake / mAgadhI gulmabhedaH / kuraNTakaH kiMkarAtaH / sarveSu yathA-sasallakIsAlabhilindhrayUthI prasUnadaH pusspitlaagliikH| rathastu syandane pAde zarIre vetsdrume| ramate rathaH "nInUrami" iti kit thaH syandane stropuNsH| zeSeSu pusi sthandane yathA-rathasthamAlokya rathAGgapANim / pAdaH kramaH // 217 // vIthI vartmani paGktau ca gRhAGge nATayarUpake / vIyate vIthi: vIsaJjyasi" iti kit thiH, DyAM vIthI / vartmani paGktau ca yathA-ghanavIthivIthimavattorNavanaH / gRhAGge gRhabhittipAde yathApRthuH samarthAvasathasya viithii| nATayarUpake yathA-sarvarasalakSaNAtyA yuktA hyaGgaistrayodazabhiH / vIthI syAdekAMkA taukahArya dvihArya vA / saMsthA spaze sthitau mRtyau / saMtiSThate saMsthA / vip sUtre vyatyaye lugveti rephasya lopaH / saMsthAnaM vA saMsthA,
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ (130) anekArthasaMgrahaH saTIkaH vIthI varmani paGktoM ca gRhAge nATyarUpake / saMsthAspaze sthitaumRtyau sArtho vRnde vaNiggaNa // 218 // sikthaM nIlyAMmadhUcchiSTe siktho bhaktapulAkake / abdaH saMvatsare meghe mustake giribhidyapi // 216 // aG Ae / spazazcaraH tatra puMsi / zeSayoH striyAm / sarveSu yathA-saMsthAmukhena sa viveda janasya saMsthAm / care akarAntA'pi iti maGkhaH / yathA-saMsthaiH samIkSya parakAryamananyakAryaH / sArthI vRnde vaNiggaNe sarati sArthaH / "sarte Nit" iti Nit thaH / saha arthena vartate iti vA / vRnde yathA-gRhAn pratisthitapAnthasArthaH kAlo'yamAdhmAtanabhAH payodaiH / NiggaNe yathAsArthavAho dhano nAma // 218 // sikthaM nIlyAM madhUcchiSTe / sicyate sma siktham / " nInUrami" iti kit yaH nIlI oSadhiH / madhUcchiSTaM madanam / tatra yathA-vaktrollasatkuGkumasiAthakAdyAH sagandhatailAH kabarIvahanti / siktho bhaktapulAkake / bhaktapulAkake bhaktakaNe yathA-grAsAd galitasikthena kiM kaSTaM kAraNo bhavet // atha daantaaH||" abdaH saMvatsare meghe mustake giribhidyapi / Apnoti abdaH "Apoca" iti daH, Apo dadAti iti vA / saMvatsare puMklIvaH / zeSeSu puMsi / saMvatsare yathA-vadhyA'STame' ghivedyA'bde dazame tu mRtaprajA / meghe yathA-jAyante punara dazadanivahAdutsekinaH kekinaH / mustakaM meghanAmatvAdabdaH / yadamara :kuruvindo meghanAmA mustA mustakamastriyAm // 219 // anduH syAnigaDe bhUSAmede / adu bandhane andyate'nayA andUH "kRSicami" itiUH striyAm / nigaDe ythaa-mRducldpraantodiiritaanduninaadm| gajapatimadhirohaH pakSakavyatyayena / bhUSAbhede yathA-lIlAndolita
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitiya kANDaH (131) andUH syAnnigaDe bhUSAbhede kakudavat kakut / zreSThevaSAGgerATicahnavyAnmAMsAzirakSasoH // 220 // kando'bde sUraNe sasyamUle kundo'cyute nidho / 'cakrabhUmau ca mAdhye ca kSodaH peSaNacUrNayoH // 221 // karNA-dyutidyotitadigmukhA / kakudavat kakut / zreSThaM vRSAGge rAcihne / kakate kakut / bAhulakAt " utkakeNidvA" iti ude kakudam kakut klobe / kakudaH pullIbaH / gauDastu-"strI kakut kakudopyastrI vRSAGge rAdhvaje vare" ityAha / zreSThe yathA-rAjatyayaM munikakulapasA kRzAGgaH / ikSvAkuvaMzyaH kakudaM nRpANAM dilIpa ityAhitalakSaNo'bhUt / vRSAGga zRMgamaMsakUTo vA / tatra yathA-samullikhana darpakalaH kakudmAn / kakudakhuraviSANerlakSyate'sau mahokSaH / rAcihna chatrAdi tatra yathA - ucchritakakudamahAbalagajaturagabalAnvite nRpatau / nRpatikakudaM datvA yUne sitAtapapAraNam / kakudo'pi eyartheSu / kranyAnmAMsAzirakSasoH / kravyam AmamAMsam atti RvyAt / phavyAt kravyAdAvAma pa. kkAdau" iti vipi sAdhuH / mAMsAzini vAcyaliGgaH dvayoryathAkravyAdvaNaparIvArazcitAgniriva jaGgamaH // 220 // kandA'bde kandaH sUraNe ssymuule| kaM dadAta kanyate vA "zAzapi" iti daH / kandyate vA puklIvaH / sarveSu yathA-kandaiH kandalitaM kande mandaM mandaM pravarSati / kundo'cyute nidhau cakrabhUmau ca mAdhye ca / kUyate kundaH "vRtukusubhyo nontazca" iti daH / mAdhyaM kunda puSpam / tatra puMklIvaH / zeSeSu puMsi / acyute yathA-kundena vRndAvane / nidhau yathA- makundaM kundanIlAca carcAzca nidhayo 'pra0 cakrabhramo pra0 cakrabhrame
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ (132) anekArthasaGgrahaH saTIkaH gadaH kRSNAnuje roge gadA praharaNAntare / chadaH patre patatre ca granthipaNatamAlayoH / / 222 / / chando vaze'bhiprAye ca dRSat pASANamAtrake / niSpeSaNArthapaTTa'pi dhIdA kanyAmanISayoH // 223 // nava / cakrabhUmau yantravizeSa yathA-tadayamapi hi tvaSTuH kunde bhaviSyati candramAH / mAdhye yathA-dyotitAntaH sabhaiH kundakuDmalApradataH sitaiH / kSodaH peSaNacUrNayoH kSudyate zodaH / peSaNe yathA-turaGgamakhurakSodosthitai reNubhiH / cUNe yathA - vaDoda sahodaraM tava yazaH // 221 // gadaH kRSNAnuje roge| gadati gadaH / kRSNAnuje yathA-jagAdAne gadAgrajam / roge yathA-sagado'pyagadavazIkRtaH / gadA praharaNAntare yathA-cazcadbhajabhramitacaNDagadAbhighAtasaMcUrNitoruyugalasya suyodhanasya / chadaH patre patatre ca granthiparNatamAlayoH / chAdyate'nena chadaH "punAmni ghaH" " ekopasargasya" iti hrasvaH puMklIbaH / pattraM dalaM tatra yathA-satacchadakSIrakaTupravAham / patattraM picchaM tatra yathA-sitacchadai chAditametadambaram // 222 // chando vaze'bhiprAye ca / candanAt chandaH / tri pRSodarAditvAt casya chatvam / vaze yathA-svacchandasya bhukhaMjanasya vasatazcintAjvaro nirmitaH / abhiprAye yathA-chandAnuvRtiduHsAdhyAH suhRdo vimniikRtaaH| dRSat pASANamAtrake / nippeSaNArthapaTTe'pi / dIryate dRNAti vA dRSad "draIsvazca" iti sad striyAm / pASANamAtrake yathA-tatra vyaktaM dRSadi caraNanyAsamardhendumauleH / niSpeSaNArtha paTTe yathA-saMpiSyatAM dRSadi saprati candrabimbam / dhIdA kanyAmanISayoH / dhiyaM dadAti dhIdA manISA. buddhiH / dvayoryathA-dhIdAvatIyaM nanu kasya dhIdA // 223 //
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (133) nado vahe'bdhau ninade, nandA saMpaliare / tithibhede'pi nandistu, pratIhAre pinAkinaH // 224 // Anandane ca dyu te ca nindA kutsApavAdayoH / padaM sthAne vibhaktyante,zabde vaako'ngkvstunoH||225|| nado vahe'ndho ninade / nadati nadanaM vA nadaH / ac bAhulakAdala vA / vahe yathA-tIraM nadanadIpateH / abdhau ninade ca yathAkSAronado'yaM kurute nadaM vRthA / nandA saMpadyaliare tithibhede'pi / nandanaM nandati vA nandA triSvapi yathA-AnandameSA vitanAMti nandA / nandistu pratIhAre pinAkina: / Anandane ca dyute ca nandati nandanaM vA nandiH " padipaThi" iti iH dhuMsi / pinAkinaH . zaMbhoH pratIhAre yathA-agajAsyendunandiH stAt sagajAsyendunandibhiH / anaGgadAhi mAhezaM sAGgadAhi mude vapuH / // 224 // dyate yathA-labhyante nandinA nanda dyatakArAddhi kena ca / nindA kutsApavAdayoH / nindanaM nindA / kutsA gare / apavAdaH avarNavAdaH / dvayoryathA-mannindayA yadi janaH paritoSameti / padaM sthAne vibhaktyante zabde vAkye'GkavastunoH // 225 // trANe pAde pAdacihna, vyavasAyApedazayoH / padyate'nena padyate vA padam / "varSAdayaH klove" ityal / ekAdazasyatheSu / sthAne yathA-padaM laGketi divyApurI / vibhaktyante zabde vAkye ca yathA-vaitAlikAH sphuTapadaprakaTArthamuccairbhogAvalI: kalagiro'va. sareSu peThuH / aGke lakSmaNi yathA-navanakhapadabhaGga gopayasyaMzukena / vastuni yathA-pade rikte rikta vinihitpdaarthaantrmiti| atra padArthAntaraM vastvantaramityarthaH // 225 // trANe zaraNe yathA- parama 'pra0 ninAde - -
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134) anekArthasaMgrahaH saTIkaH trANe pAde pAdacihna, vyavasAyApadezayoH / pAdo mUlAstraturyAzAddhiSu pratyantaparvate / / 226 // bhandra kalyANe saukhye ca, bhasad bhAsvaramAMsayoH / bhedo vidAraNe dvaidhe, upajApavizeSayoH // 227 // padamArtacetasAmabhaviSyo yAda na tvamIzvaraH / pAde caraNe yathAtaM vIkSyavepathumatI sarasAGgayATanikSepa eva padamuddhRtamudvahantI / pAdacihne caraNamudrAyAM yathA-padaM tuSArasratidhautaraktam / vyavasAye nizcaye yathA-citte vicAranihite'pi padaM na kiMcit samyaka sphuratyahaha ko'pi vidheH pramAdaH / apadeze vyAje yathAsAnutarSamanutarSapadena / caraNanyAsAzacihnayorapi maMkhaH / krameNa yathA-padaM saheta bhramarasya pelavam / padamapi velApatitaM bahiti kitavAH prazaMsanti / pAdA mUlAnatudhriSu pratyantaparvate / padyate patsyate'pAdi pede vA pAdaH " padaruja" iti ghaJ / mUle yathA-kicaite phala puSpapallavamarairvyastAtapAH paadpaaH| atra hiM pAdaiH mUlaiH pibanti iti pAdapAH / asre kiraNe yathA-pAdAnindoramRtazizirAn jAlamArgapraviSTAn / turyAze caturthabhAge yathA-pAdamAyAnidhi kuryAt / adhrau yathA-preyAn sAyamapAkRtaH sazapathaM pAdAnataH kAntayA / pratyantaparvate yathA-dhvanicakita. varAhavyAkulA vindhypaadaaH| pUjAyAmapi yathA tAtapAdaiAlitAyAM pAli tAyAM ca sundara // 226 // bhandaM (bhandra) kalyANe saukhye ca / bhandate bhandram / dvayoryathA-amandamandodayakandasAra / bhasad maasvrmaaNsyoH| bhasa bhartsanadIptyoH / babhasti bhasad "zrRdabhaserad" bhAsvare vAcyaliGgaH / mAMse klIbe / bhedI vidAraNe dvaidhe upajApavizeSayoH / medanaM bhidyate'nena vA bhedaH / vidAraNe yathA-padmabheda
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (135) mado retasyahaMkAre madya harSebhadAnayoH / kastUrikAyAM taivye ca madI kRSakavastuni // 228 // mando mUDhe zanau rogiNyalase bhAgyavarjite / gajajAtiprabhede'lpe svaire mandarate khale // 226 // .. pizunAH siSevire gandhamAdanavanAntamArutAH / dvaidhe dvidhAkaraNe yathA-nIte bhedaM dhautadhArAsipAtAt / upajApe tRtIyopAye yathAzUraM bhedena yojayet / vizeSe yathA-bhedastathApi nAkhyAtuM sarasva yApi zakyate // 227 // mado retasyahaMkAre madye harSebhadAnayoH / kastUrikAyAM kSaivye ca / mAdya yanena madanaM vA madaH "vyadhajapamadbhayaH" ityal / retasi yathA-kSataviNmamUtrANi bhavanti yugapadyadi / mAse tatra tithau tatra varSAnte maraNaM tadA / ahaMkAre yathA-trailokyaM tapasA jitaM yadi mado dANAM kimetaavtaa| madye yathA-atra landhavasatirguNAntaraM kiM vilAsini madaH kariSyati / harSe yathA-nirvRti hi manaso madahetuH / ibhadAne yathA - abhinavamadalekhAzyAma (soma) gaNDasthalAnAm / kastUrikAyAM yathA-bAlA vibhAti madamaNDitagaNDabhittiH / vye mattatAyAM yathA-kAbhineva trunne| madena / madI kRSakavastuni / yathA-madImadatta pramadaH kRSIvalaH // 228 // mando mUDhe zanau rogiNyalase bhAgyavarjite / gajajAtiprabhede'lpe svaire mandarate khale / mandate mandaH manyate vA / "zAzapi" iti dH| zanau gajajAtipramede ca puMsi / alpe zanairarthe kriyAvizeSaNatvAt klIve / zeSeSu vAcyaliGgaH / mUDhe yathA-mandaH kaviyazaH prAthI gamiSyAmyupahAsyatAm / zanau yathA-zatru mandasitau samastu zazijo mitrANi zeSA raveH / rogiNi yathA-yadapathya
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTIkA mRdvatIkSNe komale ca, rado dante vilekhane / vidA jJAnadhiyorbinduvidhruTjJAtro radakSate // 230 // vediraGgulimudrAyAM, budhe'laMkRtabhUtale / zabdo'kSare yazogItyorvAkye khezravaNe dhvanau // 231 // zarIrasya taddhi mandAya rocate / alase yathA-mAninyA vapuSi patanti sargamande / bhAgyavarjite yathA-nindanti ni daastvbhaassitaani| gajajAtiprabhede yathA-na mandajAtiyudhe zasyate gjH| alpe zararthe yathA-manda mandaM nudati pavanazcAnukUlo yathA tvAm / svaire yathAma daiH padaiH saMcarite hiM DimbhaH / mandarate yathA mande nAryo na rajyate / khale yathA-dviSanti mandAzcaritaM pinAkinaH // 229 // mRtIkSNe komale ca / mRdyate mRdu "kAhRSi" iti kiduH / guNe puMsi tadvati vAcyaliGgaH / dvayoryathA-athavA mRdu vastu hiMsituM mRdunaivArabhate hatAntakaH / rado dante vilekhane / radatti radanaM vA radaH / an bAhUlakAdala vA dante yathA-utkSipyoccaiH prasphurantaM radAnyAmISAdantaH kuJjaraM zAtravIyam / vilekhane yathApriyahInA hRdayAvanI rdaiH| vido jJAnadhiyoH / vedanaM vettyanayA vA vidA "mizaditvAt" aG / bindu rvapnuTzAtroH radakSate / biMdu avayave bindati binduH "bhRmRtRtsari" ityuH / vetti ityevaM zIlo vA " vindvicchU" iti sAdhuH s| jJAtari tu vAcyaliGgaH / viguSi yathA-cireNa nAbhiM prthmobindvH| jJAtari yathAtathaiva vaindavI kalA / atra ca bavayArekyasmaraNAt binduzabdena zAtApyucyate / radakSate yathA-adhare binduH kaNThe maNimAlA kucayuge zazatakam / zUnyArthaprakRtibhUmadhyatejasvapi iti maGkhaH / krameNa yathA-oMkAra bindu saMyuktam / bIjaM binduH
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH zarada varSAtyaye varSe, zAdaH kardamaza payoH / saMvitsaMbhASaNe jJAne, saMgrAme nAmni toSaNe // 232 // triyAkAre pratijJAyAM, saMketAcArayorapi / saMpaddha guNotkarte, hAre svAdastu sundare / / 233 / / 7 "" patAkA ca prakarIkAryalakSaNAH arthaprakRtayaH paJcatA patAH parikIrttitAH / agnISomo prakRtipuruSo bindunAdau ca nityoM ||230|| diGgamudrAyAM budhe'laMkRtabhUtale / vidyate veti vA vediH "vidi vRtervA" iti iH / budhAM vidvAn tatra puMsi / anyatra striyAm / alaMkRtabhUtale yathA- klRptopacArAM caturasravedI / zabdo'kSare yazogI tyo aft khe zravaNe dhvanau / zapati zabdaH zAzapi " iti daH / zabdyate vA zabdaH | akSare yathA - zabdAkhyAyaM yadapi kila te yaH sakhInAM purastAt / yazasi yathA - tataH samAnIyasamAnitArthI hastau svahastArjitaSIrazabdaH / zeSeSu yathA - jalAntarANIva mahArNavaughaH / zabdAntarANyantarayAMcakAra // 239 // zarad varSAtyaye / barSe zRNAti zarad " bhRbhaserad " striyAm / varSA yaye yathA - tapena varSAH zaradA himAgamaH / varSe saMvatsare yathA- paraH sahasrAH zaradasta pAMsi / zAdaH kardamazaSpayoH / zadala zAtane / zIyate zAdaH "vA jyalAdi iti NaH / kardame yathA- AstyAnazAdaviluccha parIzateSu / zaSpe yathA yayau mRgAdhyAsitazAdvalAni / saMvitsaMbhASaNe jJAne, saMgrAme nAmni toSaNe / kriyAkAre pratijJAyAM saMketAcArayorapi / saMveda saMvidyate'syAmanayeti vA saMvid striyAm / saMbhASaNe yathA - tadA vanAnte kRtasaMvidostayoH / jJAne yathA - anekAntAtmakaM vastu gocaraH sarvasaMvidAm / saMgrAme nAmni toSaNe ca yathA-saMvidA saMvidaM dadhe bhImaM saMvidbhaTApraNIH // 232 // kriyAkAro vyavasthApanaM hai
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ (138) anekArthasaMgrahaH saTIkaH mRSTe sUdaH sUpakAre vyaJjane'pi ca sUpavat / svedo dharme vedane cAndhondhakAre'kSivarjite // 234 // - yathA / saMvidaM laGghayecca yaH / pratijJAyAM yathA- vipakSocchedasaMvidA / saMkete yathA-sa rAjalokaH kRtapUrvasaMvit / AcAre yathA-kathaM tapovanasaMvidamatikAttA tatra bhavati / saMpadRddho "guNotkarSe hAre saMpadyate'nayA saMpat striyAm / Rddhau yathA - saMpadA susthitaMmanyo bhavati svalpayApi yaH / guNotkarSe yathAakRSTapacyA, iva sasyasaMpadaH / hAro hArabhedaH saMpadAkhyaH / svAdustu sundare mRSTe / svadyate svAduH "kavA pAji" iti uNa / guNe klIbaH / tadvati vAcyaliGgaH / sundare yathA-kRtistu rAmacandrasya sarvA svAduH puraH puraH // 233 // mRSTe rucye yathAtRSA zuSyatyAsye pibati salilaM svAdu surabhi / sUdaH sUpakAre vyaJjane'pi ca sUpavat / sUbate sUdyate vA sUdaH / sunvanti tena suupH| "yusukurutubhyaH svAde saJca" iti pH| sUpakAre yathA-Adizat bharataH sUdAn sUpaiH sopAyanairiva / vyaJjane yathA-sadasvAdanavicikAhitaH / samudgasUpa saghRtaM satemanam / svedo dhau svedane, c| vidyate'nena svedana vA svedaH / dharme prasvede yathA-svedIdvamaH ki puruSAGganAnAM cakre padaM patravizeSeSu keSu / svedane kledene yathA-svedo deyo navajvare / sAvikabhAve'pi maGkhaH yathAAtmanaiva rurudhe kRtineva svedasaMgi vasana jaghanena // atha dhAntAH" andho'ndhakAre'kSivarjite / andhayati andhaH ati vA / "skandhamibhyAM dha" / andhakAre puklIvaH / akSivarjite vAcyaliGgaH / andhakAra yathA-andho vRteSu kakubhAM vadaneSu candraH / sAndaiH karavikiratIva sudhApravAham / akSivarjite yathA-adRSTamukhabhaGgasya yuktamandhasya yAcitum / aho bata mahAkaSTaM ca cakSuSmAnopi / . ..
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (134) .. .. . ardhaH khaNDe'rdhaM samAMze'thAbdhiH sarasi sAgare / aadhirmnotto vyasane'dhiSThAne bandhakAzayoH // 235 // addha savRddha siddhAnne, gandhaH saMbandhalezayoH / gandhakAmodagarveSu, syAdgAdhaH staalipsyoH||23.6|| yAcate / jale'pi maGkhaH AdareNa dhRti tanvI saavbndhaandhkelissu| andhasya me hAyavekamahAdhanasya / nizvAsAndha ivAdarzazcandramA na prakAzate / ityAdiSu tu azA vacchAyitvayorupacArAt // 234 // ardhaH khaNDe / RdhnAti arthaH / AviSTaliGgaH / puMsiH / anye tu asamAMze vAcyaliGgamenamAhuH / yaTTIkA-khaNDamAtravRttatAyAM tvabhidheyaliGgaH / yathA-tatra vyaktaM dRSadi crnnnyaasmrdhendumauleH| ardha samAMze klIbe yathA-prathama kalAbhavadathArdhamatho himadIdhitimahadabhUduditaH / athAbdhiH sarasi sAgareM / Apo dhIyante'smin adhiH "vyAyAdAdhAre" iti ki: pusi / sarasi yathAandhAvandhau na padmAni / sAgare yathA-abdhelaMbita eva vAnara. bharaiH / AdhirmanAtauM / vyasanai'dhiSThAne bandhakAzayoH / AdhIyate'sau asmin vA AdhiH pusi / manottau ythaa-dridrH| kSutpipAsAbhyAM vighnAdhivyAdhibhidhanI / vyasane yathA-AdhiprApto na yo muhosa dhIraH / adhitiSThanti asminniti adhiSThAnam aadhaarH| tatra yathA-AdheyamAdhAviva taM nyadhatta / bandhako yadadhamaNeNa uttamarNasya bhUmyAdi AyattaM kriyate / tatra yathA-na bhoktavyo valAdAdheH / AzayAM yathA-dhanAdhino dhAvati jIvalokaH // 235 // RddhaM samRddha siddhAnne / Rnoti sma Rddham / vAcyaliGgaH / samRddhe yathA-RddhaM hi rAjyaM padamaindramAhuH / siddha susaMpannam annaM siddhAnam tatra yathA-susnigdhamRddhaM madhuraM ... - " Mee
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ (140) anekArthasaMgrahaH saTIkaH - - - - godhA prANivizeSe syAjjyAghAtasya ca vAraNe / digdho lipte vizAkteSau pravRddhasnehayorapi // 237 // gurumaH / gandhaH saMbandhalezayoH / gandhakAmAMdagarveSu / gandhayate gndhH| saMbandhe yathA-vazAnAgau sagandhAlpakalabhAnugatAviti / yazAnAgauM kareNuhastinau / sajAtiyastokagajaparivRtau - iyarthaH / leze yathA-jaladagandhirarAjata sAnumAn / atra hi jaladAnAM gandho'lpatvaM yatra sa jaladagandhiH "vAlpe" iti it smaasaantH| gandhake zulvArau yathA-gandhapUrNa tataH kSipet / Ama.de yathAjAta jAtilatApuSpagandhAndhaM madhupa ca danam / garve yathA-nAnyasya ganyamapi mAnabhRtaH sahante / gandhavati dravye'pi maGkhaH / yathAgAndhikai vipaNayo virAjItAH / atra hi gadhAH * paNyameSa gAndhi kAH / syAd gAdhaH staalipsyaaH| gAdhate gAdhanaM vA gAdhaH / mtAdhe labhyatalasparza, vAcyaliGgaH / tatra yathA-kiyadgAdhamagArtha vA gaja pRccha saraH sakhe / lipsAyAM yathA-gAdhena bAdhAM sahate na kaskaH // 236 // gAMdhA prANivizeSe syAjjyAghAtasya ca pAraNe gudhyate anayA modhA midAditvAt " sAdhuH / prANivizeSe yathA-godhAlAGgalabache vA kSiSyamANA balIyasA / jyAghAtavAraNe yathA- zarAsanAbhyAsavidhau samApte, kSipteSa godhAmakaradhvajena / digdhoM lipte viSAkteSo pravRddhasnehayorapi diyate sma digdhaH / viSAkteSau snehe ca puMsi / anyatra vAcyaliGgaH / lipte yathA-digdhomRtena ca viSeNa ca pakSmalAkSyAH / viSAkte yathA-atha taiH paridevitAkSaraihRdaye digdhazarairivAhitaH / prakarSeNa vRddhaH prvRddhH| snehaH prItiH // 237 // dugdhaM kSIre pUrite ca / duyate sma dugdham pUrite vAcyaliGgaH / kSIre yathA-ko hi tulAmadhirohati zucinA dugdhena sahajamadhureNa / dogdhA gopAla.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya kANDaH (141) dugdhaM kSIre pUrite ca, dogdhA gopAlavatsayoH / arthopajIvakakavo, bandha Adhau ca bandhaneM // 238 // bandhurbhrAtRvAndhavayorbAdhA duHkhaniSedhayoH / budhaH saumye kavo buddhaH, paNDite buddhite jine // 236 / / vatsayAH / arthopajIvakakavau / dondhidogdhA tRc / gopAle yathAmerau sthite dogdhari dehadakSe / ghatse yathA-dogdhAraM jihvayA ledi duhyamAnA pysvinii| arthopijIvakakavA yathA-kavayaH paradogdhAro hA rayanti nijaM yazaH / badha Adhau ca bandhane / badhyate'nena bandhana vA bandhaH / AdhirvinimayasthApyaM vastu tatra yathA-bandhena babandhuH pramadAH svadeham / bandhane yathA-jyAbandhaniSpandabhujena yasya / racanAsnehavRnteSvapi maGgaH krameNa yathA-bandhacchAyAvizeSaNa rasonyanyAdRzo bhavet / vimedenotAM pratitasya bndhH| AzAbandhaH kusuma sadRzaM prAyazo hyaGganAnAm // 238 // bandhuobAndhavayoH / badhnAti bandhuH "bhramRtR" ityuH / puMsi / bhrAtari yathA- sugrovabandhorSadham / bAndhave svajane yathA-sArdha bandhujanaiH sametya na cirAdvaktA svayaM rAvaNaH / bAdhA duHkhaniSedhayoH / bAdhanaM baadhaa| strIpuMsaH / duHkhe bathA-pAyAM vidhAtumadhare hi na tAvakIne poyUSasAraghaTite ghaTate'sya zaktiH / niSedhe yathA-trivargamupabhuJjIta parasparamabAdhayA budhaH / saumye kavau / budhyate budhaH / saumye yathA-candrAdhaH samabhavadbhagavAn / kavI viduSi yathAviramata budhA yoSitsaGgAt pratikSaNabhaGgurAt / bhamare'pi makhaH / yathA-bubudhe na budhopamaH / dukhaH paNDite budhite jine / budhya te sma ghuddhaH / kartari karmaNi vA ktaH / paNDite budhitayorSAcyaliGgaH / paNDite yathA-svayaMbuddho naminRpaH / budhite jAte
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ (142) anekArthasaMgrahaH saTIkaH .. boddhioddhasamAdhau cAhaddharmAptau ca pippale / madhuzcatra daityeSu jIvAzAkamadhUkayoH // 240 // madhu kSIre jale madya, kSaudra puSparase'pi ca / middhacittAbhisaMkSepe nidrAlasatayorapi // 241 // yathA-buddhoyamoM na hi kena dhiimtaa| jine yathA-anena vItarAgeNa buddhanevAdhareNa te // 239 // boddhibauddhasamAdhau cAhaddharmAptI pippale / budhyate'nena baMdhiH / kilipili" iti i:-bauddha. samAdhau arhaddharmAptau ca striyAm / pippale pusi bauddhasamAdhau yathA-loke hAri ca bodhisatvacaritam / atra hi bodheriva satvamasyeti bodhisatvaH / yadvyADi:-baMdheH ca bAMdhanaM zAnaM tanmayoM ghodhisatvakaH / ahaMddharmApto yathA-tatvanizcayarUpaM tu bodhiratna sudurlabham / pippale yathA-babandha bodhidremapallavAni / madhuzcai tudaityeSu jIvAzAkamadhUkayoH / mandate madhuH "manijanibhyAM dhato ca" iti uH / jIvAzAke strIlijaH / zeSeSu pusi / caitre yathA-rejaturgativazapravartinau / bhAskarasya madhumAdhavAviva / tI yathA-tacaprasAdAta kursamAyudho'pi sahAyamekaM madhumeva kaMdhA / daitye yathA-gacchataH sma madhukaTabhI vibhIryasya naindra sukhavinatA kSaNam / jIvAzAko (DoDIzAkaH) madhUko vRkSamedaH // 240 // madhu kSIre jale madhe kSaudre puSparasepi ca / madye pukliivH| zeSeSu klIve kSIre bale ca yathA-madhubhidhIyate madhu / madye yathA-nirvavAra madhunIdrIyavarga: / sAI sAraghe yathA-amRtamamRte ko saMdeho madhUnyapi mAnyathA / "puSparase yathA-madhu dvirepha. kusumekpaatre| mAdhurye'pi mH| madhurmuco yasya ca vAcAH kila / middhaM cintAmisaMkSepe nidrAlasatayorapi / meghate sma middham /
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ dviAtaya kANDaH mugdho mUDhe ramye medhaH krato medhA tu zemuSI / rAdhovaizAkhamAse syAd, rAdhA vidyadvizAkhayoH // 22 // viSNukAntAmalakyozca, gopIvedhyavizeSayoH / / lubdha AkAkSiNi vyaadhe,vdhohiNskhiNsyoH||243|| pRSodarAditvAt / cittAbhisaMkSepazcittavyAkSepaH // 241 // mundho mUDhe ramye muhyati sma mugdhaH / vAcyaliGgaH / mUDhe yathA-mugdhamugdhata va netumakhilaH kAlaH kimArate / ramye yathA-vaM mugdhAkSi vinaiva kaJcalikayA dhatse manohAriNI lakSmIm / yoSiyapi maGkhaH / dIpaM mugdhAH sicayamarutA yatra zAnti nayanti / meghaH krato / meghate meghaH / Rtau yajJe yathA-prItyAzvameghAvabhRthAI mUrteH sosnAtiko yasya bhavatyagasyaH meghA tu zemuSI / medhate. 'nayA "kteTa" ityaH / zemuSI buddhiH tatra yathA-madhurayA madhubodhitamAdhavI madhusamRddhisamedhitame tvayA / rAdho vaizAkha. mAse syAd / rAdhnAti rAdhaH / rAdhI paurNamAsI asyeti vA " sAsya paurNamAsI" ityaN yathA-rAdhakRSNacaturdazyAm / rAdhA vidyudvizAkhayoH / viSNukAntAmalakyozca' gopInedhyavizeSayoH / vizAkhAyAM yathA-nizAM rAdhAnurAdhIyAm // 242 // viSNukAntA girikI / gopI gopaveSaviSNubhAryA / tatra yathA-kanakakalaza. svacche rAdhApayodharamaNDale / vedhyavizeSe yathA-bhojarAja mayA zAta rAdhAvedhasya kAraNam / lubdha AkAkSiNi vyAdhe / lubhyati / sma lundhaH / vAyaliGgaH / AkAjhiNi yathA-vyanIyata. pratyupadezalubdhaH / vyAdhe yathA-tepi kracamUrucarmavallanairnItAH kSayaM lubdhakaiH / vo hiMsakahiMsayoH / vadhe bandhane vabhane vadhaH / hananaM vA / hiMsake vAcyaliGgaH / tatra yathA-panna vadhako bhakSaka ?
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ (144) ........ anekArthasaGgrahaH saTIkaH vadhUH patnyAM snuSAnAryoH, spRkA zArivayorapi / navapariNItAyAM ca, vyAdho mRgayuduSTayoH // 244 / / viddha samvedhitayoH kSipte viddhi mUlyayoH / prakAre bhAnnavidhiSu, vidhibrahmavidhAnayoH // 245 // vinA / hiMsAyAM yathA-karoti kaMsAdimahIbhRtAM vadhAt // 243 // vadhUH patnyAM snuSAnAyaryoH spRkkA zArivayorapi / navapariNItAyAM ca / udyate vadhUH / "vaherdha ca" ityU: liyAm / patnyAM yathAvivazA kAmavadhUvibodhitA / snuSAyAM yathA-kintu vayAM tavaita. sthAmadRSTasadRzaprajam / nAryA yathA / pAtrIkurvan -dazapuravadhUnetrakautUhalAnAm / spRkkA zArikoSadhI / navapariNItAyAM yathAvadhUvaraM saGgamayAmbabhUva / vyAdho mRgayuduSTayoH / vidhyati vyAdhaH / "tanvyadhi" // 5 / 1 / 64 // iti NaH vaacylinggH| mRgayau yathAvyAdhA mRgavadhaM kartu geyaM gAyanti sundaram / duSTe yathA-pazyaite gyAdhavAkyeNa saMkule vittavattamAH // 244 // viddhaM sahagvedhitayAH kSipte / viti sa viddham vAcyaliGgaH / sadRzi yathA-viddha. zAlabhalikA / vedhite yathA-bhRGgazreNIzyAmabhAsAM samuhai. nArAcAnAM viddhniirndhrdehH| kSipte yathA-yenApaviddhasalilasphuTanAgasamA / atra hi apena viddhazabdasyaivArtho ghotyate / zeyamaMkhaH kimiva hi na vivektu jAnate hanta viddhaaH| viddhimuulyyoH| prakAre bhAvidhiSu / vidhiyate'nayA vidhAnam vA vidhA / prakAre strIpusaH / kRddhau yathA-udbhAsitaM maGgalasaMvidhAbhiH / mAladdhibhirityarthaH / mUlyabhAnayoryathA-svakarmazrAnto'sau gaja eva vidhAthI sabhRtakaH / prakAre yathA-sa kasya stotabhyaH ka tividhaguNaH kasya viSayaH / vidhiH kriyA tatra yathA-kalpavitka
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH vRddhaH prAjJe sthavire ca, vRddha za leyarUDhayoH // vRddhiH kalAntare haSa, vaddha ne bheSajAntare // 247 // zraddhAstikye'bhilASeca zrAddha zraddhAsamanvite // havyakavyavidhAne ca, zuddhaH kevlpuutyoH|| 248 // lpayAmAsa vanyAmevAsya saMvidhAm / vidhibrahmavidhAnayoH / vidhivAkye ca deve ca prakAre kAlakalpayoH / vidhat vidhAne / vidhati sRjati vidhiH / "nAmyupAntya " ( u0 609 ) iti kidiH / vidhAnaM vidhIyate'nena vA vidhiH / upasargAdaH ki: 5 / 3187 // pusi / brahmaNi yathA - gAyannapi zrutisukhaM vidhireva yatra bhRGgaH sa ko'pi dharaNIdharanAbhipadmaH / vidhAne yathA-asyAH sargavidhau prajApatirabhUccandro'nukAntipradaH // 245 // vidhivAkye vidhAyake vAkye yathA-vidhiprayuktAM pratigRhya sakriyAm / deve zubhAzubhakarmaNi yathA-vidhinA kRtama vaizasam / prakAre yathAnavanavavidhiprAjyojyaiddhije na hi bhujyate / kAle yathA - hatavidhilalitAnAM hI vicitro vipAkaH / kalpo viniyogazAstram / tatra yathA- yathAvidhihutAgnInAm / vidhuzcandre'cyute / vidhyati vidhuH / "pRkAhRSi" (u0 729) iti kiduH / puMsi / candre yathA- vidhurvidhuntudasyeva pUrNastasyotsavAya saH / acyute viSNau yathA-vidhurdAnavanArINAM vaidhavyavatasiddhidaH / vIralatAyAM viTape'pi ca / virohati vIrut / "vIrunyagrodhau" 4 / 1 / 121 iti sAdhuH / striyAm / latAvallI viTapaH zAkhAdiH dvayoryathA - sarvAzArudhidagdhavIrudhi // 246 // vRddhaH prAjJe sthavire ca / varddhate sma vRddhaH / vAyaliGgaH / dvayoryathAanupAsitavRddhAnAmApadaH syuH pade pade / vRddhaM zaileyarUDhayoH /
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ (146) anekArthasaMgrahaH saTIka skandhaH prakANDe kAyeM'se, vijJAnAdiSu paJcasu // nRpe samUhe vyUhe ca, sandhA sthitipratijJayoH // 249 // sandhiryono suragAyAM nATyA' leSabhedayoH / sAdhujainamunI vAdhuSike sajjanaramyayoH // 250 // zaileya zilAjaturUDhaM prarUDhamedhitamiti yAvat / rUDhe vAcyaliGgaH / tatra yathA-vRddhastaruridhArAmbuvaI: / vRddhiH kalAntare harSe vardhane bheSajAntare / varddhate'nayA varddhanaM vA vRddhiH / striyAm / kalAntare yathA-na vRddhirbhASitaM vinA / harSe yathA - santu te sarvavRddhayaH / varddhane yathA-dinAni padmAni ca vRddhimIyuH / bheSajAntare yathA-sa RddhivRddhI bhujayorbabandha // 247 // zraddhAstikye'bhilASe ca / zraddhAnaM zraddhA / "mRgayecchA" 5 / 3 / 101 / iti sAdhuH / AstikyaM tatheti pratyayaH // abhilASo vAJchA / dvayoyathA - zraddheva sAkSAdvidhinopapannA / zrAddhaM zraddhAsamanvite / , havyakavyavidhAne ca / zraddhA'styasya zrAddham 'prajJAzraddhA / 7 / 2 / 33 / iti NaH / zraddhA prayojanamasyeti vA " cUDAdibhyo'N " / 6 / 4 / 119 // zraddhAsamanvite vAcyaliGgaH / tatra yathA zrAddhaH zrotA sudhIvaktA yujyeyAtAM yadoza tat / havyaM surebhyo dAtavyaM pitRbhyaH kavyamodanam / tadvidhAne yathA-yatnena bhojayecchrAddha bacaM vedapAragam / zuddhaH kevalapUtayoH / zudhyati sma zuddhaH / vAcyaliGgaH / dvayoryathA-saktavo bhakSitA rAjana zuddhAH kulavadhUriva // 248 // skandhaH prakANDe kAye'se vijJAnAdiSu paJcasu / nRpe samUhe vyUhe ca / skandati skandhaH / " skandyamibhyAM dhaH " ( u0 251 ) bAhulakAlopaH / prakANDo vRkSajaGghA // tatra yathA-skandha sugandhimatulInavatA nagasya / kAye yathA-sthiraskandho
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya kANDaH (147) - - - - - - - - - yogI bhavati dRDhayogaikavasatiH / ase bhujazirasi yathA-vyUDhorasko vRSaskandhaH vijJAnAdayo vijJAnaM vedanA saMjJA saMskAro rUpaM ceti paJca teSu yathA - sarvakAryazarIreSu muktAGgaskandhapaJcakam / nRpe yathA praviveza vizAbhIzaH skandhAvAramavAritaH / atra hi skandhaM rAjAnamAvRNoti skandhAvAro rAjadhAnI / samUhe yathA-saguNaskandhabandhuraH / vyUhe yathA-skandhAvAranivAsino yadi janA jIvanti tatke mRtAH / atra hi skandhaM vyUhamAvRNoti skandhAvAraH sainyam / sandhA sthitipratijJayoH / sandhAnaM sandhA sthitimaryAdA / pratijJA saMzravaH dvayoryathA-dadhAra sandhAmiva satyasandhaH / sandhAraNe'pi // 249 // sandhiryonau suraGgAyAM nATayAGge zleSabhedayoH / sandhIyate sandhAnaM vA sandhiH / upasargAdaH kiH 5 / 3 / 87 / puMsi / yonau bhage suraGgAyAM ca yathA - sandhiM bhitvA'vizaccaurazchidrAnveSI sa liGgavat / nATayAGge yathApaJcasandhicaturvRtticatuHSaSThayaGgasaMyutam / zleSe yathA sastAGgasandhau vigatAkSapATave rujAni kAmaM vikalIkRte rathe / sandhAnasaMhitA guNavizeSA api zleSabhedA eva / sandhAne yathA-sakhyaH kiM karavANi yAnti zatazo ' yatkaccuke sandhayaH / saMhitA gurNAvazeSayoryathA-mA sma sandhi vijAnantu mA sma jAnantu vigraham / AkhyAtaM yAda zRNvanti bhUpAstenaiva paNDitAH / bhede viSleSe yathA-pASANasandhiM vidadhe jalaudhaH / sAghujainamunau vAdhupike sajanaramyayoH / sAnoti sAdhuH / kRvApAji (uNAdi 1 ) iti-uN / vAcyaliGgaH / jainamuno yathA-jino devaH kRpA dharmo guravo yatra sAdhavaH / vArddhaSike vRddhajIvini yathA - sampanno vArttayA sAdhuH / sajane yathA-tatsAdhavo na na vidanti vidanti kintu / ramye yathA-sAdhvI sadA sadAcArasajasajanasevitA / ramyatvat / yukte'pi yathA - sAdhu vAle
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ (148) anekArthasaMgrahaH saTIka siddho vyADayArike devayonI niSpannamuktayoH // nitye prasiddha siddhistu mokSe niSpattiyogayoH / 251 // sindhurnayAM gajamade'bdhau dezanadabhedayoH / sudhA gaDU-geSTikAsnuhyo lepAmRteSu ca // 252 // bahiramakAri kucamaNDalam // 250 // siddho vyAjyAdike devayonau niSpannamuktayoH / nitye prasiddha / siAta sma siddhaH / niSyapannanityaprasiddheSu vaarssyaalnggH| vyADayAdike yathA-avAptASTaguNaizvaryaH siddhaH sadbhirudAhRtaH / devayonau yathA-zRGgANi yasyAtapavanti siddhaaH| niSpanne yathA-asiddhArthAneva vicadapi sadevAsuranare / mukte yathA sarvajagadarcanIyAn si pAllokAgrasasthitAn nitye yathA-AkAzameke niganti siddham / prasiddha yathA - kAmpilyAMsaddhaH khadhunItaTasthaH / siddhistu mokSe niSpattiyogayoH / sidhyatyasyAM sedhanaM vA sidhdhiH / striyAm mokSe yathA-siddhiM prayacchantu naH / niSpattau yathAadhyAkSepo bhaviSyantyAH kAryasiddhehi lakSaNam / yoge yathAvana sidhdhiya'tIpAta: // 251 // sindhunadyAM gajamade'bdhau dezanadamedayoH / syandate sindhuH / yandisRjibhyAM sindhurajI va ( 717 ) iti-uH| nadyAmadhau ca strIpuMsaH / anyatra pusi / nadyAM nadImAtre nadI vizeSe ca yathA-mArgAcalayatikarAkuliteva sindhuH zailAdhirAjatanayA na yayau na tasthau / veNIbhUtapratanusalilA tAvatI taraya sindhuH / gajamade yathA - dAnodhudu: sindhuraiH / atra hi sindhurmado vidyate yeSAM te sindhurAH / madhvAditvAda (7 / 2 / 26) raH / abdhau yathA-aho vitatamUrjita bharasahaM ca sindhorvapuH / dezabhede yathA-yoSitaH
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya kANDaH anna bhakta 'zite'zvei'dhame'dhvA kAlavamanoH // saMsthAne sAsravaskandhe'rthinI yAcakasevako // 253 / / sindhudezIyA yAzcAbhIrakulodbhavAH / nadabhede yathA-sindhostaTAvogha iva pravRddhaH / sudhA gaGgeSTikAsnuhomUolepAmRteSu ca / suSThu dadhati dhayanti vA etAM sudhA / gar3ageSTikA vRkSabhedaH / snuhI vajrataruH / mUrSA jyAhetustRNavizeSaH / lipyate'nena lepaH / makkolAdiH / tatra yathA-kAlAntarazyAmasudhepunaktamitastokadatRNAGa kureSu / amRte yathA - tazcet smitaM kA sudhA // 252 // / atha naantaaH| anna bhakte'zite / anityanena annam / pyAdhApanyani [ u0 258 ] iti naH / adyate sa veti / taM ado nannAditi nirdezAt / jagdhAbhASaH bhakte yathA - AjyaprAjyaparAnnakUra bhakta]kavalairmandAM vidhAya kSudhAm / azite bhojane yathA-kRtAnnaH ki caretpunaH |ashvei'dhme-| iyati arSA / [snA] madi [ uNAdi 904 ) iti van / adhame pAyaligaH dvayoryathA-api saMyojitArvANamanarvANa mahAratham / adhyA kaalvmnoH| saMsthAne zAstravaskandhe / atanti anena asmindhA adhvA " ardhaveti van-" puMsi / kAlastudhAdiH / vartma maargH| sasthAnazca tuSyatham AzravaH karmabandhahetuH kriyA hiMsAdiH tena saha vartate yaH skandhaH zarIrabhAvApano rUparasAdisamUhaH sa sAmrayaskandhaH / varmani yathA - adhyA jarA manuSyANAm / arthinI yAcakasevako artho'syAstIti artho / arthA'rthA'ntA dbhAvAt // 712 / 8 iti in / arthayati vA / pAcyaliGgaH / yoyathA-tatsarva vRttapASANakSamyatAmarthino Sayam / // 253 // AtmA citte dhRtau yatne dhiSaNAyAM kalevare / paramAtmani jIdhe'keM hutA. zanasamIrayoH svbhaave| atati AmA / somanAtman [u1916]
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ (150) anekArthasaMgrahaH saTIkA -% D AtmA citro dhRtau yatne, dhiSaNAyAM kalevare // paramAtmani jIveke hutAzanasamIrayoH // 254 // svabhAve'thena Ize'thonnaM klinne dayApare // USmANastu nidAghoSNagrISmAH zaSasahA api // 255 / / iti sAdhuH / puMsi / ekAdazasvartheSu / citte yathA - tadapi na hariNAkSI vismaratyantarAtmA / dhRtau santoSe yathA-avaSTabhyAtmanAsmAnaM saMsAra tyaktumarhasi / yatne yathA-tathAhi zeSendriyavRttirAsAM sarvAtmanA cakSuriva praviSTA / dhiSaNAyAM buddhau yathA-jagaccharaNyasya nirAziSaH sataH kimebhirAzopahatAtmavRttibhiH / kalevare paramAtmani ca yathA-yamakSaraM vedavidustamAtmAnamAtmanyavalokayantam / jIve yathA-ayamAtmeva saMsAraH kaSAyendriyanirjitaH / arke hutAzane samIre ca yathA - vartate jagadAtmanA / svabhAve yathA-na santi yAthAtmyavidaH pinAkinaH // 254 // athena Ize'rke / pati inaH / jINzIdI (u0261) iti kit naH Ize vAcyaliGgaH / tatra yathA - nanamahInamahInaparAkramam / arke yathA-yajatAM pANDavaH svargamavatvindrastapasi naH / athonnaM klinne dayApare / undaipa kledane kte unnam / vAcyaliGgaH / klinne yathA-samunnamadbhi na samunnamadbhiH / USmANastu nidAghoSNagoSmAH zaSasahA api USati UmA / man / caturvartheSu pusi / nidAghaH svedAmbu tatra yathA - nipItAdhvazramopmabhiH / uSNe yathA-smRtasayauvanasoSmapayodharAn satuhinastuhinastu viyoginaH / grISme yathA sUkSmANyuSmANi vastrANi zrIkhaNDa mauktiksrjH| zaSasaheSu yathAkasyApi na bhavanti svA USmANa iva yoSitaH / // 255 // karmakArakabhede syAkriyAyAJca zubhAzubhe / kriyate taditi
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH karma kArakabhede syAskriyAyAM ca zubhAzubhe / / kAmI syAtkamane cakravAke pArAvate'pi ca // 256 // kRtI yogye budhe khaDgI gaNDake khaDgadhAriNi // grAvAzmani girau gomI pherau gomatyupAsake // 257 // karaNa vA karma man 5 / 1 / 147 iti man / puklobaH / kArakamede yathA-duhAdegauNakaM karma nIvahAdeH pradhAnakam / kriyAyAM yathAkumArabhRtyAkuzalairanuSThite bhiSambhirAptairatha garbhakarmaNi / zubhAzume yathA-namastu karmabhyo vidharapi na yebhyaH prabhavati / kAmI syAtkamane cakravAke pArAvate'pi ca / kAmo'syAstIti kAmI kamanaH kaamukH| tatra vAliGgaH / yathA-kAminAM maNDanatva zrIvrajati hi saphalatvaM vallabhAlokanena // 256 // kRtI yogye budhe / kRtamastyasya kRtI / vAyaliGga: / yogye yathA-vaya tattvAnveSAnmadhukarahatAstva khalu kRtI / budhe yathA - jaDAnapyanulomArthAn pravAcaH kRtinAM giraH / kRtakRtye'pi / yasya cetasi vartethAH / sa tAvat kRtinAM varaH / khaDgI gaNDake khaDgadhArrAiNa / khaDgaH zRGgamasirvA astyasya khddigii| khaDagadhAriNi vAyaliGgaH / dvayoryathA - dvAra khaDi gabhirAvRtaM bahirapi praklinnagaNDai jaiH / grAvAzmani girau / gRhyate grAvA / graherAca [ u0 905 ] iti van / pusi / azmani yathA - grAvAnAsi gireH kSatA / girau yathA-kUrmarAja bhujagAdhipa gotragrAdikkarabhirekadhurINaH / gomI pherau gomatyupAsake gogAvo vAMsi godhana cA'styasya gomI / goriti man gomati upAsake ca vAcyaliGgaH / pherau zRgAle yathA-krameNa jAhnavIM yAti yAminyAM gominAM rutam /
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ (152) anekArthasaGgrahaH saTIkaH ghanaH sAndra dRDhe dADhya vistAre mudgare'mbude / saDa ghe muste ghanaM madhyanRttavAdyaprakArayoH // 258 // gomati yathA-ta-krAtana jala' kazcinminoti gomino gRhe / upAsako bauddhabhaktastatra yathA - na candragomI sugata nihanti // // 257 // ghanaH sAndre dRDhe dADhayeM vistAre mudgare'mbude / saGaghe muste / hanyate ghanaH mUrtinicitAbhre ghanaH / 5 / 3 / 37 / iti sAdhuH / sAndra nibiDaM dRDhaM kaThina tayorvAcyaliGgA zeSeSu puNsi| sAndrAmbudayorya thA-upari ghana ghanapaTalam / dRDhe yathA-balAddhanastanataTasalitAni mandam / dADhace kAThinye vistAre saGgha ca yathA - piturjavAdabhravanAdivApaH bahUtvamapi vistAravizeSa eva / tatra yathA-kaMkatakadantakA iva labdhaprasarAstato'nughanAH / mudgare lAhamudgare yathA-apatatsaghanairivAhataH / mustamauSadhaM tatra meghanAmatvAt ghanaH yathA - ghanaparpaTakozIram / ghana madhyanRttavAdyaprakArayoH / madhyanRtte yathA-vilambita hutaM tatvamogho ghana kramAt / vAdyaprakAre yathA-kAMsyatAlAdika dhanam // 258 // carma tvaci sphure / carantyanena carma / man / 5 / 1 / 147 iti man / klIbe / tvaci yathA-cakAsata cAru camUru carmaNA / sphure phalake yathA prApyAsahyAM vedanAmastathairyAdapyabhrazyaccama vAnyasya paannau| carmI bhUje phalakIbhRGgiNoH / carma tvak phalaka vA'styasya cii| zikhAditvAdin / phalakini vaacylinggH| bhRGgI bhRGgiriTiH sarve beSu yathA-kailAsazRgamiva camivRta valante / cakro koke kulAle'ho vaikuNThe cakravartini / cakramasyAstIti cakrI / koke yathA-cakro kSipAsu virahe khalu ckrvaakyaaH| kulAle vaikuNThe ca yathA-aGgalyA ka: kapATe praharati kuTilo mAdhavaH
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: carma tvaci sphure carmI, bhUrje phalakibhRGgiNoH // cakrI koke kulAlesho vaikuNThe cakravartini // 259 // cinhamake patAkAyAM, cIno dezaiNatantuSu // vrIhau vastre chamazAye'padeze ghAtikarmaNi // 260 // channaM rahazchAditayozchinnA syAdamRtvarI / chinnaM bhinne jano loke jagadbhede pRthagjane || 261 / / (153) kiM vasanto / nAhaM cakrI kulAlo nahi dharaNidharaH kiM phaNIndro dvijihvaH | ahI yathA - padAspRzantaM sahate na cakrI / cakravartini yathA - vijigye bharatazcakrI rAjacakraM raNAGgaNe / tailikarathayorapi makhaH / krameNa yathA - dazazUnAsamazcakrI / vegAtyetuzcakriNo vakratAzvAH / / 259 / / cinhamaGke patAkAyAm - caha kalkane / dinanagna ( u0 268) iti nipAtanAt cinham / aGkaM yathA - karajadazanacinhaM naizamaGge'nyanArIjanitamiti / patAkAyAM yathA uccacinhamurasadmagocaraH / cIno dezaiNatantuSu / vrIhau vastre / cIyate cInaH / dinanagna ( u0 268) iti sAdhuH / sarveSu yathA-cInAzcInaM samaznanti cInAMzukasukomalAH / chadmazAThye'padeze ghAtikarmaNi / chAdyate chadma man klIbaH / chaderisman | 4|2|33| iti hrasvatvam / zAThye kaitave yathA - durodaracchadmajitAM samIhate nayena jetuM jagatIM suyodhanaH / apadeze vyAje yathA - jagAda vadanacchadmapadmaparyantapAtinaH / ghAtikarmaNi yathA-chadmasthAna vadanti kiJcana jinA: / atra hi chadmAni ghAtikarmANi jJAnAvaraNIyAdIni tiSThanti - atreti chadmastha: / / 260 // channaM raha chAditayoH - chAdyate sma channam / NaudAntazAnta 4 / 4 / 74 | iti sAdhuH / chAdite vAcyaliGgaH / rahasi yathA - atha pracchannapApAnAM zAstA vaivazvato yamaH / chAdite yathA - channopAntaH
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTokaH janI snuSAvanitayorjino'rhabuddhaviSNuSu // jyotsnA syAjjyotiH saMyuktanizicandrAtape'pi ca // 262 // jyotsnI paTolI jyotsnAvannizostanurvapustvacoH / / virale'lpe kRze daNDI, yame dvAHsthasadaNDayoH // 263 / pariNataphaladyotibhiH kAnanAnaiH / chinnaasyaadmRtetvrii| chidyate sma chinnA / amRtA guDUcI / itvarI asatI / chinna bhinne / vAcyaliGgaH / yathA-sacchinnabandhadrutayugmazUnyam / jano lokejagadbhade pRthagjane / jAyate janaH / loke yathA-durvRtte'pyakulIne'pi jano dAtAri rajyate / jagabhedo bhUlekAdi saptalokI madhye jaglokAravyaM jagat / pRthagjane yathA-nanATayaJjanaraJjakam // 261 / / janI snaSA vanitayoH gaurAditvAdDIH / 2 / 4 / 19 / dvayoryathA-yAteti janyA na vadatkumArI / atra hi janIM vahanti janyAH / jino'rhadvaddhaviSNuSu / jayati jinaH jINazIdI(u0 261) iti kit naH / arhati yathA-dazamadvArarodhena kezAnAM sAgasAmiva / yaH samunmUlanaM cakre sa vIraH pAtu vo jinH| buddhe ythaa-seye mAravadhUbhirityabhihito buddho jinaH pAtu vaH / viSNau yathA-jigye daityajano jinen| jyotsnA syAjjyotiH saMyuktanizicandrAtape'pi ca / jyotIMSi santyasyAM jyotsnaa| tamisrArNavajyotsnAH / 7 / 2 / 52 / iti sAdhuH / jyotIMSi nakSatrANi tatsaMyuktA nizA nirabhretyarthaH / tatra yathA-jyotsnAsu kRtsnAni vibhAnti bhAni / candrAtape candraprabhAyAM yathA-nityajyotsnApratihatatamovRttiramyAH pradoSAH // 262 / / jyotsnI paTolI jyotsnAvannizoH / jyotsnA'styasyAM jyotsnI / jyotsnAdibhyo'N / 7 / 2 / 34 / iti aN / paTolI oSadhiH / jyotsnAvannizi yathA-bhUyastarANi yadamUni tamasvinISu jyotsnISu ca praviralAni
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDa: (155) dAnaM mataGgajamade, rakSaNacchedazuddhiSu / / vizrANane'pyatha dyumnaM draviNavaddhanaujasoH // 264 // tataH pratomaH / tanurvapustvacoH / virale'lpe kRze / tanyate tanuH / bhRmRtdRtsarItyuH (u0 216) vapustvacostriyAm / zeSeSu vAcyaliGgaH / vapuSi yathA-tanau mamustatra na kaiTabhadviSastapodhanAbhyAgamasaMbhavA mudaH / tvaci yathA-tarutanubhiH kRtvstrsNhtiH| virale yathA-rarAja tanvI navaromarAjiH / alpe yathA-suhRdapi na yAcyastanudhanaH / kRze yathA-tanvaGgI nirapAyamadhvani muhuH zroNIbharaM nindati / daNDI yame dvA:sthasadaNDayoH / daNDo'syAsti daNDI / sadaNDe vAcya liGgaH / yame yathA-daNDaM daNDIva bhUteSu dhArayan dharaNIpatiH / dvA:sthe yathA-nandinA haradaNDinA / sadaNDe yathA-vyAptaM zAttIkayASTokaiH khaDgibhirdaNDibhinubhiH / / / 263 / / dAnaM mataGgajamade rakSaNacchedazuddhiSu / vizrANane'pi / deM pAlane / dauMca chedane / daic zodhane / DudAMk dAne vA / anaTi dAnam / mataGgajamade yathA-kaTasthalaproSitadAnavAribhiH / rakSaNe yathA-bhUmaNDaladAnazaktAH / chede vizrANane ca yathA gotrANAM shtkottidaannirtH| zuddhau yathA-kRzAnuyogAtkanakasya dAnam / lavane'pi yathA-nAmUlaM vahiSo dAnaM kuryAtpitryeSu karmasu / atha dyumnaM draviNavaddhanaujasoH / divimIyate dyumnam / dhusunibhyo mAGoDit iti Dit naH / dravati draviNam / druhRvRhi (u0 884) iti innH| ghumnadraviNazabdau pratyekaM dhanauja sorvartete-ityarthaH / dyumnazabdorUpe'pi maMkhaH / triSvapi yathApradyumnaH pradyumno virUpakaH khalu virUpako niyatam / draviNazabdo dhanaujasoH / krameNa yathA-draviNamApadi bhUSaNamutsave / upoDha
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTIka: dhanaM vitte godhane ca syAddhanvasthalacApayoH / dhanvAmarau dhanvI pArthe cheke kakubhacApinoH // 265 // dhanuH 'zabdaH piyAladrau rAzibhede dhanuSyapi / 'dhAmarazmau gRhe dehe, sthAne janmaprabhAvayoH // 266 // bAhudraviNaH zazAsa // 264 // dhanaM vitte godhane ca-dhanati dhanam / puMklIbaH / vitte yathA-yadi bhavati dhanena dhanI / godhane yathA-dhanamacArayat kezavaH / syAddhanvasthalacApayoH / dhavu gatau / dhanvati dhanva / ukSi takSi (u0 900) iti an / klIbe sthale yathA-nIleSu dhanvasu luThanti nadanti dAntAH / cApe yathA-dhunvan dhanva vighaTTayA zitazarairdAnoddharAn sindhurAn / dhanvAmarau-puMsi yathA-dhanvani tRSita: puruSo razmiSu toyAzayA patati / dhanvI pArthe cheke kkubhcaapinoH| dhanva asyAstIti dhanvI / zikhAditvAdin / 7 / 2 / 4 / cheke cApini ca vAcyaliGgaH / tayoH pArthe ca yathA-dhunvanti dhanvino gAva: ziraH kasya na hRdgatAH / kakubho'rjunavRkSaH // 265 // dhanuH zabdaH piyAladrau rAzibhede dhnussypi| dhanati dhnuH| bhRmRnhatsari (u0 716) iti uH / dhanuSi klIbe / anyatra puMsi / piyAladU rAjAdanaH / rAzibhede yathA-sa cakrAma dhanau zaniH / dhanuSi yathA-dhanumatAM nanu bibhyati ke na vA / dhAma razmau gRhe dehe sthAne jnmprbhaavyoH| dhIyate dadhAti vA dhAma / man / klIbe / razmau yathA-udayati vitatovarazmirajjAvahimarucau himadhAmni yAti cAstam / gRhe yathA-yasyAM kapolai: kaladhautadhAmastambheSu bheje navadarpaNazrIH / dehajanmaprabhAveSu yathA-AtmA 1 pra0 zabde / 2 pra0 dhAman /
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDaH (157) wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww dhAnA bhRSTayavekure dhanyAke cUrNasaktuSu / dhenaH samudre dhenI tu nadyAM 'nagno vivAsasi / / 267 / / mAgadhe kSapaNake ca, nandI girizavetriNi // gardabhANDe vaTe nyUnaM honavacconagA yoH // 268 / / dhAmanirdhAma hitvA yAti kSaNAntarAt / sthAne yathA-dhvajAgradhAmA dadRze'tha zauriH / / 266 / / dhAnAdhRSTayaveGkare dhanyAke cUrNasaktuSu / dhIyate dhAnA / pyAdhApanItinaH (u0 258) striyAm bhraSTayave cUrNasaktuSu ca yathA-dehi me guDadhAnAkAH / aGkure yathAnahi sarSapabIjaM sarSapAkuramiva janayati nyagrodhadhAnAm / dhanyAkaM kustuMburu / dhenaH samudre / dadhAti dhenH| dina nagna (u0 268) iti sAdhuH / dhenI tu nadyAm / gaurAditvAd GIH (gaurAdibhyaH 2 / 4 / 19) nagno vivAsasi / mAgadhe kSapaNake ca / na vaste nagnaH / dina nagna (u0 268) iti sAdhuH / na vidyante ngnH| zriyaM chandAMsi vA yasyeti vA nakhAditvAtsAdhuH (nakhAdayaH 3 / 2 / 128) vivAsasi vAcyaliGgaH / tatra yathAmadyapAnarase magno nagnaH svapiti catvare // 267 / / mAgave yathAyazo gAyantyete dizi dizi ca nagnAstava vibho / kSapaNake yathA-nagnaH kamaNDalukaraH / nandI girizavetriNi / gardabhANDe caTe / nandati nandI / grahAditvAd NiniH (grahAdibhyo Nin 5 / 1 / 53) puMsi / girizavetriNi yathA-latAgRhadvAragato'tha nndii| gardabhANDo vaTazca vRkSavizeSaH / nyUnaM hInavacconagIyoH / UnaN parihANe nipUrvAdaci nyUnam / hIyatesma hInam / sUyatyAditi ktasya natvam / vAcyaliGgau / dvayoryathA-sUnuranyUnavaibhavaH / nana* 1 mu* nayA rayAla ritIbhidi / dhenugemiAtrake dogdhyAM gavi nagno0
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ (158) anekArthasaMgrahaH saTokaH wwwwwwwwwwwwwww parva prastAvotsavayorgranthau viSuvadAdiSu // darzapratipatsandhau ca tithigranthavizeSayoH // 269 / / pakSmA'kSilomni tantvAdisUkSmAMze kusumacchade / garutkiJjalkayozcApi patrI kANDe khage drume // 270 // mahInamahInaparAkramam // 268 // parva prastAvotsavayorgranthau viSuvadAdiSu / darzapratipatsandhau ca tithigranthadizeSayoH / pRNAti parva sthAmadi (u0 904) iti van / klIbe / prastAve yathAaparvaNi muNDitaM ziraH / utsave yathA-vilokya kAntAgamaparva sarvato vilambitA dikSu kttaakssmaalikaa| granthau yathAsAvakranakhadhAriNyA vennukrkshprvyaa| viSuvadAdiSu yathA-tulA saMkramaparvaNi / darzapratipatsandhau yathA-parvAtyaye soma ivossnndiidhitiH| tithivishesso'ssttmiipuurnnimaadiH| nijakaranikara samRddhayA dhavalaya bhuvanAni paarvnnshshaangk| granthavizeSe yathAmahAbhAratasyAdiparva // 269 // pakSmA'kSilomni tantvAdisUkSmAMze kusumacchade / garutkiJjalkayozcApi / pacyate pakSma / sAtmannAtmana (u0 916) iti sAdhuH / akSilomni tantvAdi sUkSmAMze ca puMklIbaH / zeSeSu kliibH| akSilomni yathAsthitAH kSaNaM pkssmsutaadditaadhraaH| tantvAdisUkSmAMza itiAdizabdAllomAdigrahaH / yathA-nisargacitrojjvalasUkSmapakSmaNA / kusumacchade puSpapatre yathA-kusumapakSmabhiraGkitamekataH / garuti pakSe yathA-lakSmIpatiM vIkSya suvrnnpkssmaa| kiJjalke kesare yathA-kusumaizvalasUkSmapakSmabhiH kusumeSoriva sAyakairiyam / patrI kANDe khage drume / rathe'drau rathike zyene / patraM picchaM dalaM pakSo vAhanaM vA'styasya patrI puMsi / kANDe yathA-tenAbhighAtarabhasaspavi.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: rathe'drau rathike zyene, prema tu snehanarmaNoH / brahmA tu tapasi jJAne, vede'dhyAtme dvije vidhau / / 271 / / RtvigyogabhidozcAtha budhno girizamUlayoH / bharma bhAre bhRtau hemni, bhAnuraMzau ravau dine // ( 159) 272 // khage yathA kRSyapatrI vanyasya netravivare mAhiSasya muktaH / ito'pi zaraNAgatAH zikhari patriNaH zerate / zeSeSu yathAsapatribhiH krIDati rAjaputraH / / 270 / / prema tu snehanarmaNoH / prINAti prema / man ( u0 911 ) iti man / priyasya bhAvo vA pRthvAditvAdimani priyasthiriti prAdeza: / puMklIbaH / snehe yathA- prema pazyati bhayAnyapade'pi / narmaNi yathA- vidhatte matteyaM nidhuvanavidhau premakalahama / brahmA tu tapasi jJAne vede'dhyAtme dvije vidhau / RtvigyogabhidozvAtha bRMhati brahmA bRMherno'ca ( u0 913 ) iti man / puMklIbaH / tapasi yathA- brahmAGgabhUrbrahma niyojitAtmA / jJAne yathA - samIbhUtAdRSTistribhuvanamapi brahma manute / vede yathA - yatra tvaM brahma mImAMsA tatvajJo daNDadhArakaH / adhyAtme yathA- tRNaM brahmavidaH svargaH | dvije yathA - brahmaghne ca surApe ca vA stene ca gurutalpage / vidhau yathA - brahmA'pyantaM na gacchati / / 271 / / Rtvig bhede yathA - yajanti brahmANaH / yogabhede yathA - brahmA aindro'tha vaidhRtiH / tatve'pi maMkhaH / yathA - brahmajJAnAbhyasanavidhinA yoganidrAgatasya / budhno girizamUlayoH / budhyate budhnaH / jINzI ( u0 261 ) iti kit naH / girize yathAahaye ( zeSAya) budhnAya namo namo'stu gaNapataye / mUle yathAbudhanena budhnAti baliSTatAM taruH / bharma bhAre bhRtau hemni- bharaNaM
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ . (160) anekArthasaMgrahaH saTIkaH wwwwwwwwwwwwwwwww bhinno'nyaH saMgataH phullo dIrNo bhogI bhujaGgame / vaiyAvRtyakare rAji gAmaNyAM nApite'pi ca // 273 / / mAnaM pramANe prasthAdau, mAnazcittonnatI grahe / / mIno mansye rAzibhede, *mRtsnA mRtsA tuvaryapi / / 274 / / bhriyate'nena vA bharma / man (u0 911) iti man / klIbe / bhAre yathA-vastasya varma bharmaNe / bhRtau yathA-karmaNo bhavati bharma srvthaa| hemni yathA-bhAti bharma parikarmakarmaNA / bhAnuraMzau ravau dine / bhAti bhAnuH / dAbhAbhyAM nuH (u0786) puMsi / aMzau ravau ca yathA-jagatyaparyAptasahastrabhAnunA na yanniyantu samabhAvi bhAnunA / dine yathA - kRzAnorna prabhA bhAnau bhAnoratyudaye sati // 272 // bhinno'nyaH saMgataH phullodIrNaH bhidyate sma bhinnaH / vaacylinggH| anyasmin pRthagbhUte yathAzambhobhinnarasaM samAdhisamaye netratrayaM pAtu vaH / saMgate yathA-vrIDA vakritakaNThanAlamavalAkaH kairna bhinnA rasaiH / phulle yathA-saMsRjyate sarasijairaruNAMzubhinnaiH / dIrNe vidArite yathAbhinna zaMkha valayaM pariNetrA paryarambhi rabhasAdaciroDhA / bhogI bhujaGgame / vaiyAvRttyakare rAjJi grAmaNyAM nApite'pi ca / bhogo'hikAyo'styasya bhogI / bhuGkte-ityevaMzIlo vA yujabhuja 5-2-50 iti ghinaN / puMsi / bhujaGgame yathA-yasyAbAdhitabaddhanIDacaTakAzcakruH sthiti bhoginaH / vaiyAvRtyakaraH pricaarkH| vyavahArika ityanye tatra yathA-puSpairgandhasamuddharairvidaghate devArcanaM bhoginaH / rAjJi yathA-kiM tenaiva sahasvayaMndalazo yAtAHstha bho bhoginaH / grAmaNIH pradhAnaM puNyavAniti yAvat / tatra vAcyaliGgaH / tatra *mu0 mU0 vAcaMyame'rhati, priyAlA'gastiH pAlAzo mtsnaa0|
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ - dvitIyaH kANDaH (161) yAnaM yugye gatau yoniH, kAraNe bhagatAmrayoH // ratnaM svajAtizeSThe syAnmaNau rAjA tu pArthive // 275 / / yathA-bhoginAmapratiSThante mogA eva nirantaram / nApite yathAbhogI niyogI vapanaprayoge // 273 / / mAnaM pramANe prasthAdau / mitirmIyate'nena vA mAnam / pramANam iyattAparicchedamAtram tatra yathA-sthitaH pRthivyA iva mAnadaNDa: / pramANaM pratyakSAdi iti maMkhaH / tatra yathA-mAtRmAnamitimeyamayIbhiH prasthAdau Adi zabdAdamulitulAdau / yathA-na kUTa mAnAni samAnayanti / mAnazcittonnatau grahe / mAnanaM mAnaH / cittonnatau puMklIbaH / tatra yathA-nAnyasya gandhamapi mAnabhRtaH sahante / grahe nirbandhe yathA-ka: priye subhagamAnini maanH| mAno matsye rAzibhede / mID hiNsaayaam| mInaH / jIN zIdI (u0 261) iti kit naH / mInaH / matsye yathA-mRgamInasajjanAnAM tRNajalasantoSavihitavRttInAm / rAzibhede yathA-dine dine labdharucirvivasvAn / mInaM ca meSaM ca vRSaM ca bhuGkte / mRtsnA mRtsA tuvaryapi / prazastAmRt mRtsnA / sasnau prazaste / 7-2-172 iti svArthe sa pratyayaH / tuvarI dhAtuvizeSaH / mRtsnAyAM yathA-jAmbUnadaM jagati vizrutimeti mRtsnA kRtsnA'pi sA tava rucA vijitazriyasyA // 274 / / yAnaM yugye gatau / yAtyanena yAyate vA yAnam / yugye vAhane puMklIbaH / tatra yathA-yAnAjjanaH parijanairavatAryamANaH / gatau yathA-tasmai nivedya nRpateH paralokayAnam / nRpANAM guNabhede'pi / yathA-yAnaM samAcarecchaktau / yoniH kAraNe bhagatAmrayoH / yauti yoniH / vIyusubahyagibhyoniH (u0 677) strIpuMsaliGgaH / kAraNe yathA-vizvayonistirodaghe / bhage yathA-yoniyantrasamutpannAH susUkSmA janturAzayaH /
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTIkaH wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww nizAkare prabhau zake yakSakSatriyayorapi / / rAsnalAparNI sAkSyo, rAgo kAmini raktari // 276 / / rohI rohItake'zvatthe, vaTe lagnaM tu lajjite / rAzInAmudaye sakte, lakSma pradhAnacinhayoH // 277 // tAmrazulvam / tatra yathA-yoni tenaiva vevayet / ratnaM svajAtizreSThe syAd maNau / ramate'smin ratnam / ramesta ca (u0 264) iti naH / scajAtizreSThe yathA-puruSaratnamalaMkaraNaM bhuvaH / yadAha jAtau jAtau yadutkRSTaM tadratnabhidhIyate / maNau yathAbhAsvanti ratnAni mahauSadhIzca / rAjA tu pArthive / nizAkare prabhau zake yakSakSa triyayorapi / rAjate raajaa| ukSitakSi (u0 900) iti an / pArthivanizAkarayoryathA-rAjA harati lokasya hRdayaM mRdubhiH karaiH / / 275 / / prabhau yathA-he nAgarAja pRthumasya nitamba bhAgaM bhogena veSTaya dRDhaM nanu mandarAdreH / zake indre yathA-saudharmarAjasya rarAja vaajii| yakSe yathA-ciramanucaro rAjarAjasya dadhyau / kSatriye yathA-jajJire raajputraaH| raasnailaaprnniispkssiyoH| rasatyanayA raarnaa| raservA (u0 260) iti nH| dve apyauSadhibhedau / rAgI kAmini raktari / rAgo'styasya rAgI / raJjanazIlo vA / yujabhuja 5-2-50 / iti ghinaN / akaTa ghinozca raJjaH 4-2-50 / iti nalopaH / vaacylinggH| kAmini yathA-animiSamavirAmA rAgiNAM sarvarAtraM navanidhuvanalIlAH kautukenAbhivIkSya / raktari yathAvAsAMsi rAgIva raraja lokAn // 276 / / rohI rohItake'zvatthe vaTe / rohatyavazyaM rohii| Nin cAvazyaka 5-4-36 / iti Nin / trayo'pi vRkSAH / lagnaM tu lajjite / rAzInAmudaye sakte /
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDaH wwANANA vanaM prasravaNe gehe pravAse'mbhasi kAnane // vasnaM vastre dhane mUlye, bhRtau varma punastanau // 278 // pramANe sundarAkAre vama netracchade'dhvani / / varNI punazcitrakAra, lekhake brahmacAriNi // 279 / / lagatesma lagnam / lagatisma vA kSubdhavirabdha 4-4-70 iti sAdhuH / lajjitasaktayorvAcyaliGgaH / lajjite yathA-bhAnubhUmipatipratApavijito lagnaH smgno'mbudhau| rAzonAmudaye puMklIbaH / tatra yathA-vasiSThadattalagno'pi rAmaH pavajito bane / sakte yathA-karAgralagnAbhinavAtha baalaa| lakSma pradhAnacinhayoH / lakSyate'nena lakSma man klIbe / pradhAne yathA-vIkSyaiva taM sUryakulaikalakSma / cinhe yathA-kvAkAryaM zazalakSmaNaH kva ca kulam / / 277 / / vanaM prasravaNe gehe pravAse'mbhasi kAnane / vanyate vanam / varSAdayaH klIbe ityal / prasravaNe nirjhare yathA-vanAnizithileSu vahanti yatra / gehe kAnane ca yathA-vanAni dahato vahnaH sakhAbhavati mArutaH / pravAse yathA-AhUtasyAbhiSekAya visRSTasya vanAya ca / ambhasiM yathA-vanamanusRtaM paMkajavanaiH / samUhaparvatayorapi maMkhaH / samUhe yathA-paGkajavanairiti parvate yathA-vanaM yAmyahamapyadya yathA jiimuutvaahnH| vasnaM vastre dhane mUlyebhRtau / vasyate-AcchAdyate vasanti aneneti vA vasnam / pyAdhApani (u0 258) iti nH| mUlyaM paTAdibhANDavikrayAllabhyam / tatra puMklIbaH / anyatra klIbe / bhRtiH karmakarAdInAM vetanam / sarveSu yathA-vasnaM na kRtsnaM labhate'lpapuNyaH / varma punastanau / pramANe sundraakaare| vRSyati varma / man (u0 811) iti man / klIbe / tanuH zarIram // 278 / / tatra pramANe ca yathA-gaz2avarma
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ (164) anekArthasaMgrahaH saTIkaH vAnaM zuSkaphale zuSke, sIvane gamane kaTe / * jalasaMplutavAtomisuraGgAsaurabheSu ca / / 280 / / vAgmI paTubRhaspatyojI vANe haye khage / / vinnaM vicArite labdhe, sthite vRSA tu vAsave // 281 / / kirAtebhyaH zazaMsurdevadAravaH / sundarAkAre yathA-varmaNA vidadhatI jagajjayam / vartma netracchade'dhvani / vartate'nenAsmin vA vartma / man (u0 911) iti man / klIbe / netrasya chadaM pkssm(vrtm)| tatra yathA-netravartmarudhirAruNaM ttH| adhvani yathA-puraskRtA vartmani pArthivena / varNI punazcitrakAre lekhake brahmacAriNi / varNo nIlapItAdirakArAdiH brahmacaryaM vA'syAstIti varNI / varNAdbrahmacAriNi 7-2-69 ityabhidhAnAdanyatrApi - ina pratyayaH / citrakAre lekhake ca yathA-varNyante varNinAM varNAH / brahmacAriNi yathA-athAha varNI vidito mahezvaraH // 279 / / vAnaM zuSkaphale zuSke sIvane gamane kaTe / jalasaMplava vAtomisuraGgAsaurabheSu c| ovai shossnne| vAyatisma vAnam / sUyatyAdIti 4-2-70 / ktasya natvam / veMg tantusantAne vAMk gati gandhanayorvA anayorbhAve karaNe vA anaT navasvartheSu / zuSke vAcyaliGgaH / tatra zuSke phale vAtormiSu jalasaMplave ca yathAvAne vitAne navagaustanInAM vAnAni vAnarnipatanti vAne / zeSeSu anveSyam // 280 // vAgmI pttubRhsptyoH| prazastA vAg vidyate'sya vAgmI / gmin / 7-2-25 / iti gmin / paTau vaacylinggH| tatra yathA-vAgekA vAgminaH stH| bRhaspatau yathA-atra syAjjaDajihvo'pi vAgmI vidyAmaThe paThan / vAjI . *pra0 saMplava /
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: vRSabhe turaGge puMsi, zAkhI tu drumavedayoH / / rAjabhede zikhItvagnau, vRkSe ketugrahe zare // 282 // cUDAvati balIvarde, mayUre kukkuTe haye / / zIno mUrkhAjagarayoH, zyenaH zukle patattriNi // 283 // bANe haye khage / vAjaH patraM vegaH picchaM vA'styasya vAjI / bANe haye ca yathA-yuktaM cakruH sAyakA vaajitaayaaH| khage pakSiNi yathA-vAjino viyati vibhramamApuH / vinnaM vicArite labdhe sthite / vidipa vicAraNe vidlutI lAbhe vidic sattAyAM vaa| vidyatesma vinnaM vaacylinggH| triSvapi yathA-aniviNNavinnAH / kila sakalazAstropaniSadaH / vRSA tu vAsave / vRSabhe turaGge puMsi / varSati vRSA lUpUyuvRSi (u0 901) iti kidan / cacuSu artheSu pumAn vaatsyaaynprsiddhH| vAsave yathA-vRSeva sItAM tadavagrahakSatAm // 281 / / zeSeSu yathA-vRSAniSekaM kurute ratAnte / zAkhI tu drumavedayoH / rAjabhede / zAkhAH santyasya shaakhii| zikhAdibhya in / 7-2-4 / drume yathA-nAbhAjikevalamabhAji gajena zAkhI / vede yathA-paThanti zAkhAM vaTavaH svazAkhinaH / rAjabhede yathA-saMkhye sazAkhI vizikhairnijadhne / zikhI tvagnau vRkSe ketugrahe shre| cUDAvati balIva mayUre kukuTe hye| zikhA'styasya zikhI / zikhAditvAdin (7-2-4) cUDAvati vAcyaliGgaH / zeSeSu puMsi / agnau yathA-sparzamuSNamucitaM dadhacchikhI yaddAha haviradbhutaM na tat / vRkSe yathA-AkhavaH zikhimUlAni khananti nakharaiH kharaiH / ketugrahe yathA-AkhyAti saMkhyaM zikhinaH samudgamaH / // 282 / / cUDAvati yathA-jaTI muNDI zikhI vApi mucyate nAtra saMzayaH / mayUre yathA-zikhinAM bahabhAreSu kezAn / kukuTe yathA
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ (166) anekArthasaMgrahaH saTIka : svapnaH svApe suptajJAne, sthAnaM sthityavakAzayoH || sAdRzye sanniveze ca snAnaM snAnIya Aplave // 284 // zikhikulakUjitasubhage prabhAtasamaye prabhuH samutthAya zeSeSu yathAAkarNya zikhinAM ghoSam / zIno mUrkhAjagarayoH / zIte zInaH / jINazIdI ( u0 261 ) iti kitu naH / mUrkhe vAcyaliGgaH / zyenaH zukle patattriNi / zyAyate zyenaH / zyAkaThi ( u0282 ) iti inaH / zukle guNe puMsi / tadvati vAcyaliGgaH / tatra yathA jalanidhinava phenazyenamenaM zajaste / patattriNi yathA - zyenapakSaparidhUserAlakAH // 283 / / svapnaH svApe suptajJAne / svapanaM svapnaH / ji svapi 5 -3 - 85 iti naH / svApe yathA - svapna jAgaraNAtItaM padamAhurmanISiNaH / suptasya jJAnaM bodho darzanaM vA tatra yathAsvapne'pi sA durlabhA / sthAnaM sthityavakAzayoH / sAdRzye sanniveze va / sthitiH sthIyate'nena vA'smin vA sthAnam / sthitau yathAsateSu sthAnamavApa zokaH / avakAze yathA - dattasthAnaH samudreNa samo brAhmaNadattabhUH / sAdRzye yathA - sthaviro'yaM pitRsthAnaH / sanniveze yathA-utsannaviSayagrAmAH sthAnAduccalita dvijAH / AzrayapradezamAtrAlIDhAdigIta viSayayogyaprasaGgeSvapi makhaH / Azraye yathAsthAna bhraSTA na zobhante / pradezamAtre yathA - kiyanti bhavatI sthAnAni rakSiSyati | AlIDhAdau yathA - sthAnAnyAlIDhavaizAkhapratyAliDhAni maNDalam / samapAdaM ca / gIta viSaye yathA-sthAnapradAyitvamivopagantum / yogye yathA - sthAnametaducitasya vastunaH / prasaGge yathA-darbhANAM sthAne zarairAstaritavyam / snAnaM snAnIya Aplave / SNAMk zauce / bhAve karaNe vA anaTi snAnam / snAyate'nena snAnIyaM cUrNama | tatra yathA - snAnairdhUpairnityamArA
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (167) styAnaM syAtsnigva Alasye, pratidhvAnaghanatvayoH / / sAdI turaGgamArohe, niSAdirathinorapi / / 285 / / svAmI prabhau guhe sUna, puSpe sUnA punaH sutA // adhojihvA vadhasthAnaM, sUnuH putre'nuje ravau // 286 // dhayecchivam / Aplave'bhiSave yathA-lokaH prayAgavAsI kUpe snAnaM samAcarati // 284 / / styAnaM syAtsnigdha Alasye pratidhvAnaghanatvayoH / styAyatisma styAnam / kte "vyaJjanAntasthA 4-2-71 iti tasya natvam / styAyate vA'naT / snigdhe vaacylinggH| tatra yathA-vaktraM tanvyAH stavakitamidaM styAnakastUrikAbhiH / ghanatve kAThinye yathA-styAnAvanaddhaghanazoNitazoNapANiH / sAdIturaGgamArohe niSAdirathinorapi // sIdati sAdI grahAditvANNin / niSAdI gjaarohH| rathI rathArohaH / triSvapi yathA-vivAdaH sAdinAM jajJe / / 285 // svAmI prabhau guhe / svamasyAsti svaamii| svAminnIze / 7-2-49 / min / prabhau vAcyaliGgaH / dvayoryathA-janatIte muditamanasA nityaM susvAminA kRtaanndaa| sUnaM puSpe sunoti sUnam / sorU ca (u0 263) iti naH / sUyatesma vA kte sUyatyAdIti tasya natvam / yathAtasyAtasIsUnasamAnabhAsaH / puSpite'pi tatra tu vAcyaliGgaH / sUnA punaH sutaa| adhojihvA vadhasthAnam / sutAyAM yathA-sUnAH syuH nyU napuNyAnAm / adhojihvA jihvAtalam / tatra ythaasuunaavidhocchvaaskaasaapnodH| vadhasthAne yathA-paJcasUnA gRhasthasya svarga tena na gacchati / sUnuH putre'nuje rvau| sUyate sUnuH / suvaHkit iti nuH / putre yathA-dilIpasUnurmaNizakarodbhavaH prayuktasaMskAra ivAdhikaM babhau / anuje yathA-anusmRtAkhaNDalasUnuvikramaH / .
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ (168) anekArthasaMgrahaH saTIka : hanuH kapolAvayave, maraNAmayayorapi / / haridrAyAmAyudhe ca, halI kRSakasIriNoH // 287 // kalpo vikalpe kalpadrau saMvarte brahmavAsare // zAstre nyAye vidhau kUpo garte'ndhau guNavRkSake // 288 // 1 ravau yathA - sUnunA dhUni dhvAnte // 286 // hanuH kapolAvayave maraNAmayorapi / haridrAyAmAyudhe ca / hanyate hanuH / kRhanestuknuko ( u0 791 ) itinuk / bAhulakAnnalopaH / kapolAvayave strIpuMsaH / haridrAyAM striyAm / anyatra puMsi / kapolAvayave yathA - vasantakAlo hanumAnivAgataH / zeSeSu anveSyam / halI kRSakasIriNoH / halamastyasya halI / kRSake kuTumbini yathA - kavalairgorasAnnAnAM halino balinaH khalu / sIriNi balabhadre yathA - halino nIlavAsasaH / / 287 / / atha pAntAH / kalpo vikalpe kalpadrau samvarte brahmavAsare / zAstre nyAye vidhau / kalpanaM kalpyate'sAvanena vA kalpaH / vikalpe yathA-analpa kalpAkulitaM mano me / kalpadrau yathAdhunvankalpadruma kisalayAnyaMzukAnIva vAtaiH / saMvarte pralaye yathAkalpAnteSvapi na prayAti nidhanaM vidyAkhyamantardhanam / brahmavAsare yathA - nAbhuktaM kSIyate karma kalpakoTizatairapi / zAstre zAstravizeSe vedAGge yathA - zikSA kalpo vyAkaraNaM chandojyotirniruktayaH / nyAye yathA - sa eSa prathamaH kalpaH / vidhau yathA - kalpavitkalpayAmAsa banyAmivAsya saMvidhau / kUpo garte'ndhau guNavRkSake / / 288 || mRnmAne kUpake / kUyate kUpa: / yusukuru ( u0 297 ) iti pa UtvaM ca / andhau strIpuMsaH / anyatra puMsi / garte yathA - etanmUSika kUpanirgatamahAmRtsnAkulaM vairiNAma / andhau upAdAne yathA - payaH kugrAmakUpe'pi tAvanmAtraM bhaviSyati / guNavRkSe pravahaNastambhe
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: (169) warorammmmmmmmaram mRnmAne kUpake kSepo, garve laGghananindayoH // bilambe raNahelAsu, gopau bhUpAlavallavau // 289 // grAmoghagoSThAdhikRtau, gopI gopAlasundarI / zArivA raktikA talpama zayyAkalatrayoH // 290 / / yathA-nauH kUpabaddhaiva taraGganunnA tatraiva saMyAti calAcalatvam / mRnmAne kAcabhANDe yathA-kUpe surUpe kSipa gandhatailam / kUpake vidArake nadyAdipulinasthakSudragarte yathA-sarAMsyanambhAMsi kUpakAni // 288 / / kSepo garve laGghananindayoH / vilambe raNahelAsu / kSipyate'nena kSepaNaM vA kSepaH / SaTSvartheSu / garve yathA-kSepeNa cakSurna jane kSipanti / laGghane vilambe ca yathA-hanamAn jaladhi kSepamakSepeNa cakAra sH| nindAyAmavajJAyAM yathA-AtmazlAghAM parakSepaM na kAGkSanti vickssnnaaH| IraNe preraNe ythaa-kundkssepaanugmdhukrshriimussaamaatmbimbm| helAyAM yathA-bhrUkSepaiH kanakasya dIpakapizA vizrANitA rAzayaH / gopI bhuupaalvllvo| grAmaughagoSThAdhikRtau / gAM pAti gopaH / bhUpAle goSTAdhikRte ca yathA-gope sati tvayi bhayaM kathamaznute gauH / vallave gopAle yathA-barheNeva sphurati racanA gopaveSasya viSNoH // 28 / / grAmaughAdhikRte grAmavRndapatau yathA-kulAnizreNayo gopAH zilpino vaNijastathA-pAtaryapi yathA-kalamagopavadhUna mRgavrajam / gopI gopaalsundrii| zArivA rktikaa| gopAlasundaryA yathA-gopyaivaM gadita: salezamavatAd goSThe harirvazviram / zArivA ossdhiH| raktikA gunyjaa| talpamaTTe zayyAkalatrayoH / talpate talpam / bhApAcaNi (u0 296) iti paH / zayyAyAM puMklIbaH / anyatra klIbe / aTTaH durgAdiprAkAropari yuddhasthAnam / raNamaNDapeityeke / aTTe kalatre ca yathA-yatrAdhirUDhagurutalpamatigmarazmi
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ (170) anekArthasaMgrahaH saTokaH wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww trapA lajjAkulaTayonapu sIsakaraGgayoH / tApaH saMtApe kRcche ca tApI tu saridantare // 291 // darpo mRgamade garve, puSpaM vikAsa Artave / dhanadasya vimAne ca, kusume netrarujyapi // 292 // bhraSTaprabhaM duritarAziriva pracakre / zayyAyAM yathA-AstIrNa talparacitA vasavaH kSaNena vezyAjanaH kRtanavapratikarmakAmyaH / vezmana uparitanamaNDapikAyAmapi yathA-vizIrNatalpo gRhasannivezaH // 290 / / trapA lajjAkulaTayoH / trapaNaM trapayati vA trapA lajjAyAM yathA-hate'pi bhAre bRhatastrapAbharAduvAha duHkhena bhRzAnataM ziraH / kulaTAyAM yathA-na tRpyati trapA puMsAm / trapu sIsakaraGgayoH / trapate vapu bhramRtRtsari (u0 761) iti uH| klIbe / raGgaM vnggm| dvayoryathA-kanakabhUSaNasaMgrahaNocito yadi maNistrapuNi pratibadhyate / tApaH santApe kRcche ca / tapanaM tApayati vA tApaH / santApe yathA-tasyAstApamahaM nRzaMsakathayAmyeNIdazaste katham / kucche yathA-bhavatApAbhitaptAnAM tvamevazaraNaM prbho| tApI tu saridantare gaurAditvAd ddiiH| saridantare nadIbhede yathAtApIneyaM niyatamathavA tAni tIrANi nAsyAH / / 291 / / darpo mRgamade garthe / dRpyati anena darpaNaM vA darpaH / mRgamade yathAdarpasya gandhena sasarpa sarpaH / garve yathA-vinodamicchannatha drpjnmnH| puSpaM vikAsa aartve| dhanadasya vimAne ca kusume netrarujyapi / puSpaNaM puSpati vA puSpam / vizvasya dopAviva puSpavantauM / atra hi puSpaM vikAso vidyate yayostau candrArkI / Artave rajasi kusume ca yathA-latAM puSpavatI spRSTvA kRtasnAnA jlaashye| dhanadasya vimAne yathA-dhanadasaudhamiva puSpAlaMkRtam / netraruji
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ m anorrenhanwar dvitIyaH kANDaH (171) wwmariwwwwwwwwwwwwwww bASpa USmA'kSijalayo, rUpaM tu zlokazabdayoH / pazAvAkAre saundarye, nANake nATakAdike // 293 / / granthAvRttau svabhAve ca, repaH krUre vigarhite / ropau ropaNeSU roNaM, randhra lepastu lepane // 294 // yathA-puSpaghna midamauSadham / / 292 / / bASpa USmA'kSijalayoH / bAdhate baasspH| zAdi vAdhi khanihaneH Sa ca (u0 299) iti pH| puMklIbaH / dvayoryathA-ciravirahanaM muJcato bASpamuSNam / rUpaM tu lokazabdayoH / pazAvAkAre saundarye nANake nATakAdike granthAvRttau svabhAve ca / rUpyate rUpayati vA rUpam / navaSvartheSu / zloko vRttam / tatra yathA-rUpakaM gAthako jgau| zabde yathAdArUpANAM bhavati vidhinA rUpamekaM caturNAm / pazau pazuvizeSe saundarye ca yathA-krUrAkAramapi rUpasampannam / AkAre yathAmanuSyarUpeNa mRgaashcrnti| nANake-yathA tadapi sAmpratamAhara ruupkm| nATakAdau yathA-rUpaM punAtu janitAricamUvimarzamuvRttadaityavadha nirvahaNaM harervaH / / 293 / / granthAvRttau yathA-ayugmaiH sampaThedrUpaiH / svabhAve yathA-tadatadrUpiNo bhAvAstadatadrUpahetujAH / repa: krUre vigrhite| rIyate repaH / pampAzilpAdayaH (u0 300) iti sAdhuH / vAcyaliGgaH / ropau ropaNeSu / ropaNaM ropayati vA ropaH / ropaNe iSau ca yathA-utpAdyaropai ripurAjakAni ropaM punaryaH kurute jigISuH / ropaM randhra / yathA-kopena ropaannirgaadbhujnggH| lepastu lepne| azane ca sudhAyAM ca / lepanaM lipyate'nena vA lepH| lepane yathA-stanAntare cndnpNklepH| azane bhojane yathA-lepaM vilepyAvilapankaroti / sudhAyAM matkole yathAlepairviliptaM sadanaM nRpasya / matkriyAyAmapi maMkhaH yathA-lepakarma
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ (172) anekArthasaMgrahaH saTIkaH azane ca sudhAyAM ca, vapA vivaramedasoH / zaSpaM tu pratimAhInatAyAM bAlatRNe'pi ca // 295 / / zApaH zapatha Akroze ziSyaM sruve kriyocite / svApo nidrAyAM rugbhede, zayanAjJAnamAtrayoH // 296 / / gumpho dobhUSaNe dRbdhau, repho'vadyaravarNayoH // zarpha khure gavAdInAM, mUle viTapinAmapi // 297 // racite yadi dADharya syAttu kAlapariNAmavazena / pratyupteva ca vajralepaghaTite vAntarniravAteva cetyAdau mRtkriyatvopacArAt na hi tasyA hRdA pacchAyA mRtkriyatvam sambhavatyata evopacAraH // 294 // vapA vivrmedsoH| upyate vapA bhidAditvAtsAdhuH / dvayoryathA-ete vapA nivasanAdiva jAtagarvA dhUrtA vapAM samarabhUmigatA vadanti / zampaM tu pratibhAhInatAyAM bAlatRNe'pi ca / zIyate ziSyam / zadi vAdhi (u0 299) iti po dasya SatvaM ca / puMklIbaH / bAlatRNe yathA-zaSpairardhAvalIDai: zramavitatamukhabhraMzibhiH / kIrNavarmA // 295 / / zApa: zapatha Akroze / zapanaM zApaH / zapathe yathA-tvatpAdasparzanaM zApo mama devAtra vastuni / Akroze vAkyAruSye yathA-zApenAstaMgamitamahimA varSabhogyena bhartuH / ziSpaM stuve kriyocite| zinaSTi ziSpam / pampAzilyeti saadhuH| vo homopakaraNam / kriyocitaH kriyAyogyaH / tatra vaacylinggH| svApo nidrAyAM rugbhede zayanAjJAnamAtrayoH / svapanam svapityanena vA svApaH / zayanamatra srastarAdau saMvezanamAtram / nidrAzayanayoryathA-rogamArgazramau muktvA svApazca sakalAM nizAm / rugbhedaH prasUtibhedaH / ajJAnamAtre yathA-svApena pApAni samAcaranti // 296 // atha phaantaaH| gumpho dobhUSaNe dRbdhau /
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya kANDaH (173) ziphA mAtari mAMsyAM ca, jaTAyAM ca sarityapi / 'kambivaMzalatAdayoH kambuvalayazaGkhayoH // 298 // gaje zambUke 'karcure grIvAyAM nalake'pi ca / jambarmerutaraGgiNyAM dvIpavRkSavizeSayoH / / 299 / / gumphati anena gumphanaM vA gumphaH / dobhUSaNe ythaa-gumphgumphitdorltH| dRbdhau sandarbha yathA-gumphavalezamupAsituM kRtadhiyAM kastatra kAle krmH| repho'vadyaravarNayoH / rIvra sravaNe / rIyate rephH| rIzIbhyAM phaH (u0 314) / ra eva vA rephaH / rAdephaH / 7-2-157 / iti svArthe ephaH / avayaM gadyam / dvayoryathA-rephaiIi rephaiH kamalekSaNA ksstaa| zarpha khure gavAdInAM mUle viTapinAmapi / zyati zAyate zyAyate zaphaH / zapha kapha (u0 316) iti sAdhuH / puMklIbaH / dvayoryathA-pazava iva zaphaughaiH pAdapAH kSmAM khananti // 297 / / ziphA mAtari mAMsyAM ca jaTAyAJca sarityapi / zyati ziphA zapha kapha iti sAdhuH / catuSvartheSu / atha bAntAH / kmbivNshltaadyoH| kAmyate kambiH / chavicchivi (u0 706) iti saadhuH| striyAm / darvI dAruhastaH / dvayoryathA - kambicumbitakaraH puro naraH / kambuvalayazaGkhayoH / gaje zambUke karcure grIvAyAM nalake'pi ca / kAmyate kambuH / kamyamibhyAM bUH (u0 799) SaTSvartheSu / zaGkha puNkliibH| zeSeSu puMsi / valaye yathA-zaGkhakamburucirIkRtabAhuH / zake yathA-kambu kambyAH kSaNaM kaNThe kuru kaNThArtimuddhara / zaGkhaH samudrajaH / zambUkombumAtrajaH / jambUmarutaraGgiNyAM 1 zopha auSadhibhede syAdruka kRte tvagvivardhane / kmbi0| 2 kabbU re|
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ (174) anekArthasaMgrahaH saTokaH Dimba eraNDabhayayoviplave plIhnipupphuse / bimbaM tu pratibimbe syAnmaNDale bimbikAphale // 300 / zambaH pavau lohakAJcyAM, stamba AlAnagulmayoH / brIhyAdInAM prakANDe ca, kumbho vezyApatau ghaTe // 301 / / dvIpavRkSavizeSayoH / jAyate'syAM jambUH / kamijanibhyAM bUH (u0 847) striyAm / merutaraGgiNyAM yathA-jAmbUnadaM jagati vizrutimeti mRtsnA nRtsnA'pi sA tava rucA vijitazriyasyAH / tajjAmvadravabhavAsya sudhAvidhAmburjambUH saridvahati sImani kambukaNThi / dvIpavizeSe yathA-yanmauliratnamuditAsi sa eSa jambUdvIpastvadarthaM militairyuvabhirvibhAti / vRkSavizeSe yathA-jambU. kuJjapratihatarayaM toyamAdAya gaccheH // 299 / / Dimba eraNDabhayayoviplave pliihnipupphuse| Deyate DimbaH / DInIbandhi (u0 325) iti DimbaH / paJcasvartheSu puMklIbaH / bhayaM bhItiH viplave DamaraH / anayoryathA-DimbAni bivaM haratAM harervaH / plIhA pupphusazva zarIrAvayavavizeSau / tayoryathA-svA, kAraM kAlakhaNDopadezaH kroSTADimba vyaSvaNad vyasvanacca / bimbaM tu pratibimbe syAnmaNDale bimbikaaphle| badhnAti bimbam / DInIbandhi iti ddiNbH| pratibimbe maNDale ca puMklIbaH / pratibimbe yathA-bAlaM vihAya jalasaMsthitamindubimbamanyaH ka icchati janaH sahasAgrahItum / maNDale yathA-nimagnaM ravibimbatAmraghaTikAyantreNa vArAM nidhau| bimbikAphale yathA-taruNi yena tavAdharapATalaM dazati bimbaphalaM zukazAvakaH // 300 // zambaH pavau lohakAJcyAm / zAmyati zambaH / zamyameNidvA (u0 318) iti ssH| pavirazaniH / lohakAJcIsusalAdyagrastho
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: (175) dvipAGge rAkSase rAzau kumbhaM trivRtiguggulau / kuMbhyukhAyAM pATalAyAM, vAripAM ca kaTvaphale // 302 // lohmnnddlkH| pavau yathA-anAkalitamAhanti zambatvattaH paro'tra kaH lohakAJcyAM yathA-zambAkRta iva kSetre bIjamAzu prarohati / atra zaMbAkRta iti dArukANDAgrasthitalohamaNDalacUrNIkRte ityarthaH / zreyo'nvite'pi / tadA tu zamasyAstIti zaMbaH / kaMzaMbhyAm 7-2-18 / iti vH| staMba aalaangulmyoH| vrIhyAdInAM prakANDe ca / stabhnAti stNbH| tuMbastaMbAdayaH / (u0 320) iti sAdhuH / AlAne yathA-staMberamaH pariNinaMsurasAvupaiti / atra staMbe AlAne ramate iti staMberamaH / gulme yathA - kadaMbalaMbI rolaMbI nimbastaMbaM na cuMbati / brIhyAdiprakANDe yathA-amI pRthustaMbabhRtaH pizaGgatAM gatA vipAke na phalasya zAlayaH / atha bhAntAH / kuMbho vezyApatau ghaTe / dvipAGge rAkSase raashau| kAyati kuMbhaH / kAkusibhyAM kuNbhH| (u0 337) ghaTe strIpuMsaH / vezyApatau yathAkuMbhastambhita zaMbhalIbhujalata: pAnotsave nRtyati / ghaTe yathAzaktA hi kUpamapi zoSayituM na kuNbhaaH| kuMbhodbhavena punaraMbudhayo'pi pItAH / dvipAGge gajaziraH / piNDe ythaa-vkssojaavibhkuNbhvibhrmhrau| rAkSase yathA - kuMbhakarNasutau kuMbhanikuMbhau dNbhpnndditau| rAzau yathA-samastu vRSakuMbhayoH / kuMbha trivRtiguggulau / trivRtanizrotrauSadhiH / guggulurmahiSAkSa: / kliibe| kuMbhyukhAyAM pATalAyAM vAripar2yAM ca kaTvaphale / ukhA sthAlI / pATalA puSpataruH / vAriparNI phaMgAnAma zAkaH / kaTvaphala:
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwwwwwwwwwwwwwwwwww (176) anekArthasaMgrahaH saTokaH wwwwwwwwwwwwwwwwww garbhaH kukSau zizau sandhau, bhrUNe panasakaNTake / madhye'gnAvapavarake, jambhaH syAddAnavAntare // 303 // dantabhojanayoraMze hanau jambIrataNayoH / jRmbhA jRmbhaNe vikAse, Dimbho vaidheyabAlayoH / / 304 / / somavalkAkhyo vRkSaH // 302 / / garbhaH kukSau zizau sandhau bhrUNe panasakaNTake / madhye'gnAvapavarake / girati garbhaH / gRharami (u0 327) iti bhaH / kukSau yathA-loka eSa timirolavaNaveSTito garbhavAsa iva vartate nizi / zizau bolake madhye ca yathA-ambhojagabharucirAtha vidabhrasubhrUstaM garbharUpamapi rUpajitaM trilokam / atra hi prazasto garbho garbharUpam / sandhau dazarUpakokte yathA-mukhaM pratimukhaM grbhaashrmnirvhnnaanymii| bhrUNe udarasthe jantau yathA-garbho'bhavad bhUdhararAjapatnyAH / agnau yathA-zazAma na zamIgarbhaH / apavarake yathA-saMcaran saudhagarbheSu / jaMbhaH syAd dAnavAntare / dantabhojanayoraMze hanau jNbiirsuunnyoH| jaMbhate'sAvanena vA jNbhH| jAyate vaa| gRharami iti bhaH / saptasvartheSu / jaMbIre puMklIbaH / anyatra puMsi / dAnavAntare yathA-jaMbhArAtIbhakuMbhodbhavamiva daghata: sAndrasindUrareNum // 303 // dante hanau aMze ca yathA-ahipatibhujajaMbhastaMbhasaMraMbhadhIraH / bhojane yathA-sajjabhasajjaMbhavatI kSaNena / jaMbIro vRkSaH / tUNA bhatrA z2ambhA jRmbhaNe vikAse / jRmbhaNaM z2ambhA trilinggH| jRmbhaNaM vadanaprasAraNam / tatra yathAjRmbhAvidAritamukhasya parisphurantI ko hartumicchati hareH paribhUyadaMSTrAm / prasarAGgamodanayorapi / tayovikAse yathA - uddAmotkalikAJcipANDurarucaM prArabdhajRmbhAM kSaNAt / Dimbho
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (177) dambhaH kalke kaitave ca, 'nAbhiH kSatrapradhAnayoH / cakramadhye mRgamade, prANyaGge mukhyarAji' ca // 305 / / nibhaH syAtsadRze vyAje, dambho vaiNavadaNDa ke / rambhA tridazabhAminyAM, kadalyAM ca vibhuH prabhau / / 306 / / vaidheyabAlayoH / DiMbhayati DiMbhaH / vaidheyo mUrkhaH / bAlaH zizuH / dvyorythaa-kRtmukhvaadyvikaaraaH| krIDanti sunirbharaM DibhAH(DiMbhagA:) // 304 // daMbhaH kalke ketave ca / dabhnoti dabhanaM vA daMbhaH / kalka: pApam / kaitavaM chacha / dvayoryapA-suprayuktasya daMbhasya brahmA'pyantaM na gacchati / nAbhiH kSatrapradhAnayoH / cakramadhye mRgamade prANyaGge muravyarAji ca / nahyate nAbhiH / naherbha ca (u0 621) iti nnidiH| chatriyamukhyarAjayoH puMsi / pradhAne cakramadhye mRgamade ca striyAm / prANyaGge strIpuMsaH / kSatraM ksstriyvishessH| cakramadhyaM ckrpinnddikaa| mukhyarATa dvAdazarAjamaNDalamadhyavartI vijigISuH / teSu triSu yathA-prayuktavegA: sahasA sanAbhayo rathAH samAnaM rathinazca sasruH / pradhAne yathAmeru girINAM nigadanti naabhim| mRgamade yathA-nirnAbhikauzeyamupAttabANamabhyaGgane pathyamalaMcakAra / atra nirnAbhikauzeyamiti nAbhyA mRgamadena kauzeyena ca rahitamabhyaGgane pthymlNckaaretyrthH| nAbhau kauzeyamiti nAbhIkauzeyamiti na vyaakhyaa| abhyaGgane pathye prANyaGgodbhabAnAM dravyANAM niSiddhatvAt / prANyaGge yathAnAbhipraviSTAbharaNaprabheNa / hastena tasthAvavalambyavAsaH // 305 / / nibhaH syAtsadRze vyAje / nibhAti mibhaH / sadRze vAcyaliGgaH / 1 mu0 darbho granthe kuze'pi ca / dRgbhUH pavau bhAskare nAbhiH / 2 pra0 rAjJi ca
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ (178) anekArthasaMgrahaH saTokaH - - vyApake zaGkare nitye, zambhubrahmAhatoH zive / zubho yoge zubhaM *bhadre, stambhaH sthUNAGgajADyayoH / / 307 / / vyAje puMklIbaH / sadRze yathA-muktAbhAnukapAlazuktiSu jaTAvallISu mlliinibhaaH| vyAje yathA-kAlakUTastvayA cakre kaalkuuttnibhaatprbho| raMbho vainnvdnnddke| ramate'nena rNbhH| gRharami (u0 327) iti bhaH / rabhate vaa| yathA-amuSya santApamukhAmahimnA tRSNAprazAmyedrajasA sahaiva / zrImanmahAhaMsaniSevitatvAdadaH sarombho na rocate me / atra saro rephasAhitAMmbho (sahitAmbho) mahyaM rocate raMbha ityrthH| adaH dakArarahitaH / daMbhastu na rocte-ityrthH| raMbhA tridazabhAminyAM kadalyAM ca / dvayoryathA - raMbhAraMbhAdalAya'jatuvirahatAM (pra0 viharatAM)hAradAnena hArAH / vibhuH prabhau vyApake zaGkare nitye| vibhavati vibhuH / zaMsaM svayaM viprAd bhuvo DuH / 5-2-84 / iti Dit u: / zaMkare puMsi / zeSeSu vAcyaliGgaH // 306 // prabhau vyApake nitye ca yathA-apyanArambhamANasya vibhorutpAditAH padaiH / vrajanti gunntaamrthaaH| zabdA iva vihAyasaH / zaMkare yathA-kamaparamavazanaM na viprakuryuvibhumapi taM yadamI spRzanti bhAvAH / zambhubrahmAhatoH zive / zaM sukhaM tatra bhavati zuMbhuH / zaMsaM svayam 5-2-84 / iti DuH / puMsi / brahmaNi zive ca yathA-trailokyanagarAraMbhamUlastaMbhAya zaMbhave / arhati jine yathA-zaMbhuH saptapadArthabhaGgi*mu0 mU0 zubhaM bhadre zubhA kAntIcchayormatA // stambho'GgajADye sthUNAyAM sabhA dyatasamahayoH / goSTayAM sabhyeSu zAlAyAM svabhUrviSNau vidyAvapi // stebha: syAtsAmavicchede helane sthambhanepi ca / Amo'pakve rogabhede roge cemasamidbhidi // kAme vasante kASThe syAdumo nagaraghaTTayoH / / umA0 /
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoya: kANDa: (179) AAAAAAAAAAAA armananwww.m sabhA sabhyeSu zAlAyAM, goSThyAM dyUtasamUhayoH / svabhUrviSNau vidhAvAmo'pakve rugbhedarogayoH // 308 / / umA gauryAM haridrAyAM, kIrtikAntyatasISvapi / / UrmiH pIDA javotkaNThAbhaGgaprakAzavIciSu // 309 / / ghaTanAmAsUtrayaJ z2ambhate / zubho yoge| zobhate zubhaH / nAmyupAntya 5-1-54 / iti kaH / yathA-siddha : mAdhyaH zubha: zukla: / ajepi maMkhaH / kasyAcchubhApacitibaddhadhRtistvadanyaH / zubhaM bhadre / yathA-haratyaghaM saMprati heturiSyataH zubhasya pUrvAcaritaiH kRtaM zubhaiH / staMbha: sthUNAMgajADyayoH / stamnAti rataMbhana vA stNbhH| dvayoryathA-staMbhaM mahAntamucitaM sahasA mumoca dAnaM dadAvatitarAM sarasAgrahastaH // 307 / / sabhA sabhyeSu zAlAyAM goSThayAM dyUtasamUhayoH / sanyate sbhaa| sanerDit (u0 330) iti bhH| sabhyeSu yathA-sabhAyAM na praveSTavyaM vaktavyaM vA samaJjasam / zAlA mandiraM tatra yathA-vyadyotiSTa sabhAvedyAM goSThayAM sa hRdayaiH saha / Asanabandhe ythaa-sbhaamaussiinmhiiptiH| dyUte yathA-sabhAyAM tAdRzyAM narapatizatairakSakitavaiH samabhyAkIrNAyAm / samUhe yathA-(pra0 prasabhoddhRtA sarabhasA sabhAM jayat) prasabhoddhRtAsurasabho'sabhAjayata / svabhUrviSNau vidhau / svasmAd bhavati svabhUH / kvip / puMsi / dvayoryathA-deyAtsvabhUbhUtimaninditAM vH| atha mAntAH / Amo'pakve rugbhedarogayoH / Amayati AmaH apakve vaacylinggH| tatra yathA-Amagorasa sampRkta dvidalaM puSpitaudanam / rugbhede yathA-svedyamAmajvaraM prAjJaH ko'mbhasA pariSiJcati / rogamAtre yathA-Ama nikAmaM pravadanti kAmam // 308 / / umA gauryAM haridrAyAM kIrtikAntyatasISvapi / avati
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ (180) anekArthasaMgrahaH saTIkaH vastrasaMkocalekhAyAM, kramaH kalpAMhi-zaktiSu / paripATyAM kSamaH zakta, hite yukta kSamAvati // 310 // umA / aveha svazca veti mo mavyavoti UTo hasvatvaM ca / gauryAM yathA-umAmukhaM tu pratipadyalolA / haridrAyAma atasyAM ca yathAsamantAdau mInaiH pihitapathamatyuccaviTapaiH / kIrtikAntyoryathAsomAlaGkRtavigraho vRSagatiH zrIzaMkaraH sarvadA / UrmiH pIDAjavotkaNThAbhaGga-prakAzavIciSu / vastra saMkocalekhAyAm / itti UrmiH / arterurca (u0 736) iti miH| saptasvartheSu strIpuMsaH / pIDotkaNThayoryathA-kusumakArmukakarmakRtomibhirna labhate nishishrmmRgekssnnaa| javo vega: vIci: kllolH| tayoryathAazvApyadhurvasumatImatirocamAnAH tUrNaM payodhaya ivormibhiraaptntH| bhaGgo vicchittiH bhaGge prakAze vastrasaMkoce lekhAyAM ca yathAvAtanirmitavastrominarmapAtraM babhUva sA // 309 // kramaH kalpAMhizaktiSu / paripATyAm / krAmanti anena kramaH / kalpo nyAyaH zAstraM vA / nyAye yathA-ko'yaM kramo yatparihRtya dakSatAM, prayAti viklavyamanuttaraM bhavAn / zAstre ythaa-krmmdhiite| aMhI caraNe yathA-kramaparimitAbhUmirviSNorna gaurna ca lAGgalam / zaktau yathA-rAjye puNyaikasaMsAdhye kimartha kramasambhramam / paripATyAM yathA-pracakrame vaktumanujjhitakramaH / paramparA pAdavikSepAnantaryapadasandhiSvapi maMkhaH / paramparAyAM yathA-na zrI: kulakramAyAtA zAsane likhitApi vA / pAdavikSepe yathA-na citramuccaiH zravasaH padakramam / Anantarye yathA-krameNa nistIrya ca dohadavyathAm / padasandhau yathA-nAruddhaH (draH) kramapAThakaH / kSamaH zakte hite yukte kSamAvati / kSamate kssmH| vAcyaliGgaH / zakte yathA-sarvopakAra
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDaH (181) kSamA kSAntau kSitau kAmaM, bADhe'numitiretasoH / kAmaH smarecchAkAmyeSu kSumA *syAnnIlikAtasI / / 311 // kRmiH krimizva lAkSAyAM, koTe kSemastu maGgale / labdharakSaNe mokSe ca, kSemomA dhanaharyapi // 312 // kSamamAzramaM te| hite yathA-tvatpAdapadmapraNatiH kSamaM param / kSamAyukte yathA-na samayaparirakSaNaM kSamaM te| kSamAvati sahiSNau yathA-parISahakSamo bhikSuH // 310 // kSamA kSAntau kSitau / kSamate kSamaNaM vA kSamA dvayoryathA-vyAsaH kSamAbhRtAM zreSTho vandyaH sa himavAniva / kAmaM bADhe'numitiretasoH / kAmayate kAmam / vADhe bhRze yathA-kAmaM kAmaM kusumadhanuSopyAvahantI suzoke / loke'numatau yathA-kAmaM kSAmyatu yaH kSamI / anumitau avyayamiti kecit / retasi yathA-na zIghrakAmaH kila kAminIpriyaH / kAmaH smarecchAkAmyeSu / kAmayate kAmanaM kAmyate'sAviti vA vA kAmaH / icchAyAM puMklIbaH / smare yathA-dRSTiprapAtaM parihRtya tasya kAmaH puraH zukramiva prayANe / icchAyAM kAmye indriyabhogye ca yathA-na yAtu kAmaH kAmAnAmupabhogena zAmyati / kSumA syAnnI (nA)likAtasI / kSauti anayA kSumA / kSuhibhyAM vA (u0 341) iti kit maH / dve'pi ossdhii| atasyAM yathA-kSomaM rAgAdanibhRtakareSvAkSipatsu priyeSu / atra hi kSumAyA vikAraH kSaumam / / 311 // kRmiH krimizva lAkSAyAM kITe / karoti kRmiH| kRbhUbhyAM kit (u0 690) iti miH / krAmati-iti kRmiH / kamitami (u0 107) iti ipratyayo'kArasyetvaM ca / pullIGgaH / lAkSAyAM yathA-kevala: kRmirakto'yam / koTe yathA-kardame'pi kRmiH / sthAsnuH kalpaM jIvitumicchati /
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ (182) anekArthasaMgrahaH saTokaH kSaumaM syAdatasIvastre dukUleTTAlake'pi ca / kharma kSaume pauruSe ca gamo'dhvadyUtabhedayoH // 313 / / sahapAThe'pyatha grAmo, vRnde zabdAdipUrvakaH / khaDgAdau saMvasathe ca, gulmaH sainyoparakSaNe // 314 / / rAmaH kAmamudaMvarAkrimirasau sarvaM vidhattAM punaH / roge'pi maMkhaH / pitaghnaM kaphanAzanaM kRmiharam / kSemastu maGgale / labdharakSaNe mokSe ca / kSayatyanena azubhaM kSemaH / attIri iti maH / puNvliivH| maGgale yathA-kSemaM bhadrakaliGgazailatanayA tIre latAvezminAm / labdharakSaNe yathA - yuvAbhyAmabhinivRttayogakSemasya vajriNaH / mokSe yathA-kSemaM kAGkSati bhikSavaH / kSemomA dhanaharyapi / ubhA gorii| dhanaharI auSadhabhedaH // 312 / / kSaumaM syAdatasIvastre dukUleTTAlake'pi ca / kSumAyA vikAraH kSaumam / sUyate vA / rukmagrISma iti sAdhuH / puMklIbaH / atasIvastre dukUle ca yathAkSaumamAkulatarAvacakarSa krAntapallavamabhISTatamena / aTTAlake yathAkSaumAH kSamante dRDhayantraghAtam / khamaM kSaume pauruSe ca / khanati kharma / rukmagrISma (u0 646) iti sAdhuH dvayoryathA-kharmAbhAvo nIcasevakeSu na paridhAneSu / gamo'dhvadyUtabhedayoH / sahapAThe'pi / gamyate'sminnanena vA gamaH / sarveSu yathA-AgamazAstramivAnekagamaM durgamaM nagaram // 313 // atha grAmo vRnde zabdAdipUrvakaH / khaDgAdau saMvasathe ca / grasyate grAmaH / grasihAkbhyAM grAjihau ca (u0 339) iti maH / zabdAdipUrvako grAmazabdo vRndisamUhe varttate / AdizabdAt viSayAstrabhUtendriyaguNAdigrahaH / tatra saMvasathe ca yathA-utsannaviSayagrAmAsthAnAducalitadvijAH / SaDgAdau yathA-sphuTIbhavad grAmavizeSamUrcchanAma / gulmaH sainyoparakSaNe /
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (183) raksainyaghaTTabhedeSu, stambe gulmI paTaukasau / AmalakyelayorvanyAmatha gharmo nidAghavat // 315 / / svedAmbhasyAtape grISmoNmaNorjAlmastu pAmare / asamIkSyakAriNi ca jAmiH svasRkulastriyoH // 316 / / ruksainyaghaTTabhedeSu stambe / gupyate'nena gulmaH / rukmagrISma iti sAdhuH / 'klIbaH / sainyoparakSaNam-rakSAsthAnakam / tatra yathAgulmo'pi jAlmena natena nirmame // 314 // rugbheda udaryovyAdhiH / tatra yathA-dahannapyagninA tundaM gulmibhiH pUjyate bhiSak / senAbhede yathA-na jAlmo gRlmAntaH pravizati bhayAghrAtahRdayaH / ghaTTabhede (zulka) zuklasthAnabhede yathA-mamApi nAma rAvaNasya rakSApekSANi gulmakasthAnAni / stambo ltaaprtaanvRkssaadismuuhH| tatra yathA-tRNagulmavanaspatanI / gulmI paTaukasi / AmalakyelayorvanyAm / gauritvAduDI: / paTauko guNalayanI tatra yathAgulmI na valmIkamahISu kAryA / AmalakI elA ca vRkSau / vanI hasvaM vnm| yatha dharmo nidAghavat / svedAMbhasyAtape grISmoSmaNoH / gharati dharmaH / attIri iti mH| nidahyante'nena nidAghaH / vyaJjanAd ghana / 5-3-132 / nyaGkadgameghAdayaH / 4-1-112 / iti sAdhuH / dharma uSmaNe uSNe puMklIbau-anyatra puMsi / nidAgho grISme puMklIbo'nyatra puMsi / / 315 // svedAmbhasi yathA - adharmadharmodakabindumauktikairalaMcakArAsya vadhUrahaskaraH / sa nidAghavaMgamiva mAtarizvanA / Atape yathA-viracayasi ca yAntaM mUrdhni dharma: kaThoraH / bahalanidAghaglapitaiH / grISme yathA- dharmaH priyAveSamivopadeSTum / smarasaMjIvanam auSadhaM nidAghe / USmaNi uSNe yathA-dharmA
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ (184) anekArthasaMgrahaH saTokaH jihmaH kuTile mande ca, jigaM tagarapAdape / tokmaM karNamale tokmaH, syAddharite haridyave // 317 / / damaH syAtkardame daNDe, damane damathe'pi ca / dasmastu havyavAhe syAd yajamAne malimluce // 318 // zostasya contardviguNaghanaghRNAnighnanirvighnavRtteH / nidAghadhAmAnamivAdhidIdhitim / jAlmastu pAmare / asamIkSyakAriNi ca / jalati jAlmaH / rukma grISma (u0 346) iti sAdhuH / vAcyaliGgaH / dvayoryathA-dambhasya sphuritaM vidannapi jano jAlmo guNAnIhate / jAmiH svsRkulstriyoH| jamU adane / jamati viruddhamiti jAmiH / kami vami jami (u0 618) iti NidiH / striyAm / dvayoryathA-jAmayoryAni gehAni zapantyapratipUjitAH / tAni kRtyAhatAnIva vinazyanti kSaNAdapi / / 316 / / jihma (pra0 jimhaH) kuTile mande ca / jahAti mArdavaM hoyate vA jihmaH / grasihAMkbhyAM grAjihau ca (u0 539) iti maH / vAcyaliGgaH / dvayoryathA-parasya marmAvidhamuSNatA nijaM dvijihvatAdoSamajihma gAmibhiH / jihyaM tgrpaadpe| bAhulakAt klIbe / tokmaM krnnmle| tUyate tokmam / rukmagrISma iti sAdhuH / tokmaH syAddharite haridyave / haritaM harinmAnaM tatra vaacylinggH| haridyave puklIbaH / yanmakhaH / triSu tokma harinmAtre na striyaam| harite yave / harite yathA-brahmavarcasakAmasya tokmAstu samidhaH smRtaaH| hadidyave yathA-klIbAtkrINati tokmAni // 317 / / damaH syAtkardame daNDe damane damathe'pi ca / dAmyatyanena damanaM vA damaH / kardame yathA-varSAtyaye yAti zamaM damaughaH / dnnddshctupaayH| bamanaM tarNakAdInAm / damatha upshmH| daNDadamathayoryathA
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDaH dharmo yamopamApuNyasvabhAvAcAradhanvasu / satsaGge'hatyahiMsAdau nyAyopaniSadorapi // 319 // sa damenendriyANIva vijigye ripubhUpatIn / damane yathA-dama madakalAdInAM varNayanti na varNinaH / dasmastu havyavAhe syAdyajamAne malimluce / dasyatyanena dasmaH vili bhili iti maH / havyavAho'gniH / yajamAnaH strii| malimlucazcaura: dharmo yamopamApuNyasvabhAvAcAradhanvasu / satsaGge'rhatyahiMsAdau nyAyopaniSadorapi / dharati dharmaH / atiri (u0 338) iti maH / svabhAve puNkliibH| anyatra puMsi vaijayantI tu dharmo strIsukRte sAmye svabhAve nAnusomape / nyAyAcArayamAzAsvityAha / yame yathAdharmaH saMcintya karmANi gatIrbhinnAH prayacchati / upamAyAM sAmye yathA-vibhinnazaGkhaH kaluSIbhavanmuhurmadena dantIva manuSyadharmaNaH / puNye yathA-dharmAtmajo dharmanibandhinInAM prasUtimenaH praNudAM zrutInAm / svabhAve yathA-viSayeSu vinAzadharmiSu tridivastheSvapi niHspRho'bhavat / AcAre yathA-saMkrudhyasi mRSA kiM tvaM didRhUM mAM mRgekssnne| IkSitavyaM parastrIbhyaH svadharmo rakSasAmayam / dhanvani dhanuSi yathA-sa guNenApi dharmeNa mRgANAM marma vidhyate / satsaGge sajjanasaGgame yathA-vinIto dharmamarhati / arhati paJcadaze tIrthakare yathA - dharmaH praNatasaudharmapatiprabhRtivAsavaH / ahiMsAdau yathA-na hiMsyAtsarvabhUtAnItyeSa dharmaH sanAtanaH / nyAye yathA-dazadharma na jAnanti dhRtarASTranivodha tAn / mattaH pramatta unmattaH zAntaH kruddho bubhukssitH| tvaramANa (zca) bhIruzca lubdhaH kAmI ca te dsh| upaniSadi yathA-eSa (pra0 eka) trayIdharmazcaturNA varNAnAmAzramANAM ca svadharmasthApanAdaupakarikaH
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ (186) anekArthasaMgrahaH saTIka : dharma dAnAdike nemastvardhe prAkAragatayoH / raat ketave kAle, nemiH kupatrikApraveH || 320|| tinizo'riSTanemizva, padma vyUhe nidhAvahau / saMkhyAbjayoH padmamibhabindau brAhmI tu bhAratI / / 321|| / / 319 / / dharmaM dAnAdike / dAnAdikaM puNyasyopAyo dAnayAgAdiH / tatra klIbe yathA - tAni dharmANi prathamAnyAsan / nemastvardhe prAkAragartayoH / avadhau kaitave kAle / nIyate nemaH | atiristu ( u0 338 ) iti maH / arddha vAcyaliGgaH / tatra yathAmaineM me nRpaparidRDhai ( vRddhai ) bhUpatilakaH / nemiH kUpatrikApradheH / tinizo'riSTanemiva / nIyate nemiH / nIsAvRyuzU ( u0 387 ) iti miH / kUpatrikAyAM pradhau ca striyAm / tinize'riSTanemau ca puMsi / kUpatrikA kUpasyopari rajjvAdi bandhanArthaM tryasaM dAru / tatra yathA - vibhAvyate'gre kUpo'sau nemicItkArasUcitaH / pravizvadhArA tatra yathA - nIcairgacchatyupari ca dazA cakranemikrameNa / / 320 / / tinizo vRkSabhedaH / ariSTanemirdvAviMzastIrthakaraH / tatra yathA - nemiH kalpataruH satAmavikalaM deyAttadagryaM phalam / padma vyUhe nidhAvahau / saMkhyAbjayoH / padyate padma: / atiri iti maH / saMkhyAyAmabje ca puMklIbaH / anyatra puMsi / vyUhe yathA - padmanaiva ca vyUhena nivizate sadA svayam / nirdhinidhibhedaH / tatra yathA--mahApadmazca padmazca zaGkho makarakacchapau / ahirahivizeSastatra yathA - karkoTa : koTikRtvaH praNamati puratastakSake dehi cakSuH / padmaH sadma prayAtu / saMkhyAvizeSe yathA - padmasaMkhyAha yA yasya / abje yathA - candraM gatApadmaguNAnnabhuGkte padmAzritA cAndramasImabhikhyAm / lakSmyAmapi tatra striyAm / tatra yathA- padmA
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: zAkabheda: 'pagaDI haJjikA somavallarI | brahmazakti mastu syAdbhramaNe vArinirgame // 322 // bhrAntau kundAkhyayantre ca bhImo ghore vRkodare / hare'mlavetase cAtha bhISmo gAGgeyarudrayoH || 323 / / (187 ) padmAtapatreNa bheje sAmrAjyadIkSitam / padmamibhabindau / gajasya catvAriMzadvarSadezIyasya gAtre zoNA bindava utpadyante / tatra padma zabdo vartate / sara iva gajagAtraM padmapAtraM babhUva / brAhmI tu bhAratI zAkabhedaH paGkagaDI haJjikA somavallarI | brahmazaktiH / brahmaNa iyaM brAhmI / tasyedam / 6 / 3 / 160 / ityaNi brahmaNaH / 7 / 4 / 57 / ityantyasvarAdilopaH / bhAratyAM yathA-yeSAM tvadvadanAvalokanavidyau nabrAhmijihmaM manaH / paGkagaMDI hiJjikA somavallarI ca / tisro'pyoSadhayaH / brahmazaktirmAtRbhittatra yathA - brAhmI mAhezvarI caiva kaumArI vaiSNavI tathA / bhramastu syAd bhramaNe vArinirgame bhrAntau kundAkhyayantre ca / bhramaNaM bhramatyanena vA bhramaH / bhramaNe vArinirgame ca yathA - bhramAgatairambudhiramburAzi: / / 322 // bhrAntiratasmiMstadgrahaH / mUcrchA ca / atasmiMstadragrahe yathA - zItAMzukoTibhramaM bibhrANairudapAdirAhu bhuvane bhUyAt subhikSotsavaH / mucrchAyAM mohe strIpuMsaH / tatra yathA - yaSTIparuSakaM hanti raktapittAnalabhramam / kundAkhyayantre yathA - Aropya cakrabhramamuSNatejAH / chatrepi maMkha: / yathA - zuzubhe zArado rAjA sitA bhrabhramasaMgamAt / bhImo ghore vRkodare / hare'mlavetase ca / bibhyatyasmAditi bhImaH / bhiyaH So'ntazca vA ( u0 344 ) iti kinma: / ghore bhayAnake vAcyaliGgaH / 1 pra0 gaNDI / 2 mu. mU0 bhAma krodhe rucau ravau / bhImo0 /
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ / (188) anekArthasaMgraha sTIkaH rAkSase bhISaNe *bhaumo'GgArake narakAsure / yamaH kAlayamajayorahiMsAdiSu paJcasu // 324 // saMyame yamane dhvAkSe, yAmau praharasaMyamau / ramaH kAnte raktAzoke, manbhathe ca ramA zriyAm / / 325 // tatra yathA-bhImakAnta paguNaiH sa babhUvopajIvinAm / vRkodare yathA-uttaM sayiSyati kacAMstava devi bhImaH / hare rudre yathAsaMdhyAtANDavaDambaraM vidadhato bhImasya caNDabhrameH / amlavetaso vRkssH| atha bhISmo gAGgeyarudrayoH / rAkSase bhISaNe / bibhyatyasmAditi bhiissmH| bhiyaH Sontazca vA (u0 344) iti kinmH| gAGgeye yathA-dhunvan dhanuH kasya raNe na kuryAnmano bhaya kapravaNaM sa bhISmaH / rudrarAkSasayoryathA-zrIbhISmapAdapraNayI sa bhiissmH||323|| bhISaNe vaacylinggH| tatra yathA-bhISmagrISmartusantApazUnyarathyA. ntarasthayoH / bhomo'GgArake narakAsure / bhUmerapatyaM bhaumaH zivAdyaNa / aGgArake yathA-bhaumadinamabhidadhatyathavA / bhRzamaprazastamapi maGgalaM jnaaH| narakAsure yathA-tvayi bhaumaM gate jetumarautsItsa purImimAm / yamaH kAlayamajayorahiMsAdiSu paJcasu saMyame yamane dhvArcha / yacchati yamaH / ac yamanaM vA na vA kvapA 5 / 3 / 48 / ityal kAle yathA-yama: svairI vairI tadapi na hitaM karma vihitam / yamajo yamalajAtaH / tatra vAcyaliGgaH suto lakSmaNazatrughnau sumitrA suSuve yamau / ahiMsAdiSu yathAahiMsAsUnRtAsteyabrahmAkiJcanatA yamAH // 324 / / saMyame yathAniyamo yamazca niyataM yatiM yathA-yamane yathA-kRtvA prANayamaM yogI / atra hi prANasya vAyoryamanaM niyantraNamityarthaH / dhvAkSe * bhUmi: kSitau sthAnamAtre / bhaumo0|
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDaH (189) AAAAAAAAAAANAAN razmiNipragrahayo, rAmaH zyAme halAyudhe / - pazubhede site cArau, rAbave reNukAsute / / 326 // kAke yathA-yamo'pi hanyate ghUkaiH / yAmau praharasaMyamau / yAti yaamH| ati ri iti maH yamyate'nena vA / prahare yathA-saMkSipyeran kSaNa iva kathaM diirghyaamaastriyaamaaH| saMyame yathA-yAmaH kAmamapAkaroti kaluSam / ramaH kAnte raktAzoke manmathe ca / ramayati ramate vA ramaH / kAnto bhrtaa| triSvapi yathA-ramo ramayate manaH ramA zriyAm / yathA pArvatI paramezvarau / atra hi pArvatIpaH zambhuH / ramezvaro viSNurityapi vyAkhyAnam // 325 / / razmi nniprgrhyoH| aznute rshmiH| azorazcAdeH iti miH / ghRNiH kiraNastatra puMsi / pragraho rajju sUtra striyAm / ghRNau yathA-rasAtmakasyoDupatezca rshmyH| pragrahe yathA-sayatnasUtAyatarazmibhugnagrIvAntasaMsaktayugaiH surnggaiH| rAmaH zyAme halAyudhe / pazubhede site cArau rAghave reNukAsute / ramate raamH| vA jvalAdi 5-1-62 iti nnH| zyAme site cArau ca guNe puMsi / tadvati vAcyaliGgaH / zyAme yathA-rAmeNa nihataM dRSTvA vane parazunA mRgam / svakIyaM nindati vyAdho vizvakarmANamarjunam / atra hi rAmeNa zyAmena parasya anyasya zunA sArameyeNa nihataM mRgaM dRSTvA svakoyamarjunaM dhavalaM vizvakarmANaM zvAnaM vyAdho ityarthaH / vigataM zvakarmasArameyakarma yasyAsau vizvakarmA taM vizvakarmANam / halAyudhe yathA-oSTena rAmo raamaussttbimbcumbncnycunaa| pazubhede zarabhede ythaa-raamsevitaapysiitaa| site zubhre yathA-prakaTitarAmAmbhodaH kauzikavAn sapadi lkssmnnaanndo| sukhApanayanahetorayamavatIrNaH shrtsmyH| cArau manoze yathA
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ (190) anekArthasaMgrahaH saTIkaH rAmaM tu vAstuke kuSThe, rAmA hiGgulinIstriyoH / rukmaM lohe suvarNe ca, rumA syAllavaNAkare // 327 / / sugrIvapatnyAM lakSmIH, zrIzobhAsaMpatpriyaGguSu / vamirdhAnte'nale vAmaH, kAme savye payodhare / / 328 / / rAmo nijaguNa rAmaH / rAghave yathA- rAmeNa priyajIvitena nu kRtaM premNaH priyenocitam / reNukAsute bhArgave yathA-avakAzaM kilodavAn rAmAyAbhyarthito ddo| / / 326 / / rAmaM tu vAstuke kusstthe| vAstukaM zAkavizeSaH / kuSTham oSadhabhedaH / rAmA hinggliniitriyoH| hiGgalino oSadhibhedaH / striyAM yathAsatyaM manoramA rAmAH / rukma lohe suvarNe ca / rocati rukmam / rukma grISma (u0 346) ini sAdhuH / suvarNe yathA-adhirukmamandiragavAkSamullasassadRzo rarAjamuraji didRkSayA / rumA syAllavaNAkare / sugrIvapatnyAm / rauti rumaa| vilibhili (u0 340) ti kit maH / lavaNAkare yathA-rumAbhUmau sarva patitamiha jAyate lavaNam // 327 / / lakSmIH zrIzobhAsaMpapriyaGgaSu / lakSyate'nayA lakSmIH / lakSermontazca (u0 715) iti iiH| zriyAM yathAzayyAmAjiGgyanItaM vapuralasalasadbAhulakSbhyAH punAtu / zobhAyAM yathA-malinamapi himAMzorlakSma lakSmIM tanoti / sampadi samRddhau yathA-lakSmI tRNAya manyante tadbhareNa namanti ca / priya nggrltaa| vaminteinale / vamanaM vamyate vA vamiH / padi paThi (u0607) . iti iH| vAnte vamane striyAm / anale vahnau puMsi dvayoryathAvamau saMjAtAyAM bhavati vaminA svedakaraNam / vAmaH kAme savye payodhare umAnAthe pratikUle cArau / vAti vaamH| ati ri iti mH| savye pratikle cArau ca vaacylinggH| kAme
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH umAnAthe pratikale, cArau vAmA tu yoSiti / vAmI zRgAlyAM karabhIrAsabhovaDavAsu ca // 329 / / zamI drubhede valgulyAM, zimbyAM zyAmo'mbude zitau / harite prayAgavaTe kokile vRddhadArake // 330 // - umAnAthe ca yathA-vAmadevena vAmo yaM nAmazeSo vinirmame / savye dakSiNetare yathA-vilocanaM dakSiNamaJjanena sambhAvya tdvnycitvaamnetraa| payodhare yathA-mRdyante nirdayaM vAmAH / kAmineva jigISuNA / / 328 // pratikUle yathA-vAma eva surateSvapi kaamH| cArau ramye yathA-kinnAma vAmanayanA na samAcaranti / vAmA tu yoSiti / yathA-vAmA vaamvilocnaa| vAmI zRgAlyAM karabhIrAsabhIvaDavAsu c| gaurAditvAd DIH / zRgAlyAM karabhyAM vaDavAyAM ca yathA-tavAmI vAmIbhirnRpatilakakIrNAH parisarAH / rAsabhyAM yathA-athoSTravAmI zataharitArtham // 329 // zamI drubhede valgulyAM zimbyAm / zAmyati zamI gaurAditvAd DIH / drubhede yathA-zamImivAbhyantaralIna pAvakAm / zimbI bIjakozaH / tatra yathA-kapikacchUzamImiva / phalapUrNA zAkhAzimbIti maMkhaH / yathA-nyagrodhazamya iva kena vRthA praNItAH zyAmmo'budezitau / harite prayAgavaTe kokile vRddhadArake / zyAyatezyAmaH vili bhili (u0 340) iti maH / zitau kRSNe harite nIle ca guNamAtre puMsi tadvati vaacylinggH| ambude yathA-zyAmazyAmalavAlakomaladalairamyate mAlAvalI / zitauM yathAnavajaladharazyAmAH pazyandizo bhavatIM vinaa| harite yathAkuvalayadalazyAmo'pyaGgaM dadhatparidhUsaram / prayAgavaTe yathA-so'yaM vaTa: zyAma iti prasiddhaH / kokile yathA-zyAmaH zAmyati naiva
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ (192) anekArthasaMgrahaH saTIkaH zyAmaM saindhave marice, zyAmA somalatAnizoH / zArivA valgunogundrA-trivRtkRSNApriyaGgaSu // 331 // aprasUtastriyAM nIlyAM, zrAmo maNDapakAlayoH / zuSmamojasi sUrye ca, samaM sAdhvakhilaM saddak / / 332 // zyaJcamaravAd / vRddhAdAraka auSadham / / 330 // zyAmaM saindhave mrice| saindhavaM lavaNam / maricamUSaNam / zyAmA somalatAnizoH / zArivAvalgunIgundrAtrivRtkRSNApriyaGgaSu / aprasUtastriyAM nIlyAm / somalatA somavallarI / nizA rAtristatra yathA-zyAmAM zyAmalimAnamAnayata bhoH sAndrarmaSIkUrcakaiH / zArivA oSadhiH / valgulI pakSivizeSastatra yathA-zyAmeva lambate plksse| gundrA mustA / trivRt oSadhI / kRSNAkRSNajIrakam / priyaGgaH phalinIlatA / tatra yathA-zyAmA svaGgaM cakitahariNI prekSite dRSTipAtAna // 331 // aprasUtastrI avijJAtA strii| tatra yathA-tanvI zyAmA zikharadazanA pkvbimbaadhrosstthii| nIlI gulikaa| zrAmo maNDapakAlayoH / zrAmyanti atreti zrAmaH / bAhulakAd vRddhiH / zuSmamojasi sUrye ca / zuSyatyanena zuSmam / vili bhili (u0 340) iti kit mH| dvayoryathA-kSitipatiH zuSmeNa shussmaadhikH| samaM sAdhvakhilaM sadRk / samati samam / vAcyaliGgaH / sAdhau yathA-brAhmIyaM daurjanI saMsat vandanIyA smekhlaa| akhile samaste yathA-yAtaH sameSAsupajIvyatAM yH| sadRze yathA-zriyA samAtAM pratimena kAcana / varSe'pi / tatra striyAm / yathA-tenASTau parigamitAH samAH kathaMcid bAlatvAdavitathasUnRtena sUnoH // 332 // sImA ghATe sthitau kssetre| sinoti sImA / serI *pra0 valgulI0 /
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoya: kANDa: sImAghATe sthitau kSetre, sUkSmo'Nau sUkSmamalpake / adhyAtme katake somastvauSadhI tadrasenduSu // 333 // divyauSadhyAM ghanasAre samore pitRdaivate / vasuprabhede salile, vAnare kinnarezvare || 334 || ( 193) ca veti ma: ( u0 343) AghATe avadhau yathA - grAmo nAsti kutaH sImA / sthitau maryAdAyAM yathA - sImAM naiva vilaGghayanti sujanAH kRcchre'pi jAte kvacit / kSetre yathA - sImA: pakvaphalA vibhAnti paritaH sAdhoryathA satkriyAH / viSayakezabhUSaNayorapi maMkha: / krameNa yathA - sImAM yadA yAti dRzoH kRzAGgI / sImA bhUSitasImantAH / sUkSmo'Nau / sUcyate sUkSmaH / rukma grISma ( u0 346 ) iti sAdhuH aNuH paramANuH / yathA - sUkSmo na lakSyo dRzA / sUkSmamalpake / adhyAtme katake / alpake tanutare vAcyaliGgaH / yathA - nisargacitrojvalasUkSmapakSmaNA / adhyAtmaM antarAtmaviSayaM rUpam / tatra yathA - sUkSmatvaM vA tadapi sadasadvyaktyabhAvAdacintyam / katakaM katakavRkSaphalam somastvauSadhI tadrasenduSu / divyauSadhyAM ghanasAre samore pitRdaivate / vasuprabhede salile vAnare kinnarezvare / sUyate somaH / artiri ( u0 338) iti maH / ekAdazasvartheSu / oSadho zyAmalatA / tatra yathA- yAhi munaya iha somarasaM rasayanti saMyamadhanAstvamatra kaH / tadrasaH somavallIrasaH / tatra yathA- yAjJikaiH somapAyibhiH / indrau yathAzirasA dhAryamANopi somaH somena zambhunA ||333 || divyauSadhi vAvacikA / ghanasAraH karpUraH / samIro vAyuH / pitaiva davataM pitRdaivataM pUrvaja ityarthaH / vasuprabhedo devavizeSaH / yadAha - dhIro dhruvazca somazca ahavAnalonalaH / pratyUSazca prabhAvazca vasavo -
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTIkaH himaM tuSAre zIte ca, himavandanapAdape / homiH sarpiSi vahnau ca syAdarvyaH svAmivaizyayoH / / 335 / / arthya * zilAjatunyarthazAlini nyAyavijJayoH / anyo'sadRzeta rayorantyastvantabhave'dhame ||336 / / ( 194) 'STau prakIrtitAH / salilaM jalam / vAnaraH kapiH / kinnarezvaro dhanadaH / / 334 / / himaM tuSAre zIte ca / hinoti himam / kSuhibhyAM vA ( u0 341 ) iti kit ma: / tuSAre puMklIbaH / zIte vAcyaliGgaH / tuSAre yathA - mArge zilIbhUtahime'pi yatra / zIte yathA - himAMzumAzu grasate / himazcandanapAdape / yathA - malaya eSa himadrumamudritaH / homiH sarpiSi vahnau ca / hUyate homi: / nIsA ( u0 687 ) iti bahuvacanAt miH / striyAm dvayoryathA - juhomi homI svayamadya homim / atha yAntAH / syAdaryyaH svAmivaizyayoH / aryate'ryyaH / svAmivaizye'rthaH / 5 - 1-33 iti sAdhuH / dvayoryathA-brahmakSatrAryyazUdrANAmaryaM prAsUta nandanam ||335|| arthya zilAjatunyarthazAlini nyAyavijJayoH / arthyate'rthyam arthe sAdhu vA / tatra sAdhau 7 - 1 - 15 iti yaH / arthAdanapetaM vA / nyAyAdarthAdanapete 7-1-13 iti yaH / zilAjatuni kalebe'nyatra vAcyaliGgaH / zilAjatu dhAtubhedaH / arthazAlini nyAyye ca yathAvAgIzaM vAgbhirarthyAbhiH praNipatyopatasthire / vijJe vipaciti yathA - arthyAnAmarthikAM vAcaM vadantyApadgatA'pi bhuvi / anyo'sadRzetarayoH / aniti anyaH / sthAchAmA ( u0 357 ) iti yaH / vAcyaliGgaH / asadRze'sAdhAraNe yathA - tanvaGgyAstaruNimni sarpati balAdanyeva kAcidgatiH / itarasmin yathA - anyApi kiM sakhi na bhAjanamAdRzAnAM vairI bhavet / yadi na vepathurantarAyaH / *saMprArthya
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: arghyamarghArthamarghArhamAsyaM mukhabhave mukhe / mukhAntarAsyA tu sthityAmAryyo sajjanasauvidau ||337|| AyamAcchandasorijyA dAne saGge'dhvare'rcane / ibhyo dhanavatIbhyA tu kareNvAM sallakItarau // 338 // ( 195) I antyastvantabhave'dhame / antye bhavo'ntyaH digAditvAdyaH / vAcyaliGgaH antabhave yathA- kriyate kathamantyamaNDanam paralokAntaritasya te mayA / adhame yathA - antyeSu jantuSu ca yastamasAvRteSu vizvasyadhAtari samaH paramezvare'pi / / 336 || arghyamarghArthamagharhim / arthAya idam arghyam / pAdyArthye / 7-1-23 iti sAdhuH / ardhamarhati vA / daNDAditvAd yaH / vAcyaliGgaH / arghaH pUjAvidhirmUlyaM ca / tadartham - tadahaM ca arghArtham arghA ca / arghArthe yathA - arghyaM vAri samAdAya | ardhyA gauH / vikretavya ityarthaH / arghArha yathAtamarghyamarghAdikayAdipuruSaH / anarghyamapi mANikyaM hemAzrayamapekSate / AsyaM mukhabhave mukhe / mukhAntaH / Asye bhavam / digAditvAd yaH / vyaJjanAtpaJcamAntastha 1-3-47 iti prakRti ya lopaH / asyatyanena vA / zivayAsya ( u0 364 ) iti sAdhuH / mukhabhave yathA - Asyena hAsyaM dazAnena cakre / mukhe yathA - tRSA zuSyatyAsye pibati salilaM svAdu surabhi / mukhAntarmukhamadhye yathA - AsyaM vikAsya vikRtaM vikRtogradaMSTrama / AsyA tu sthityAm / Asanam AsyA / AsyaTivrajyajaH kyap 5 -3 - 97 yathA uttiSTha dhRSTa jhaTitIha vRthA kimAsya / Aya sajjanasauvidau / aryati AryaH / RRvarNa vyaJjanAd ghyaN / sajjane yathA - mAtsaryamutsArya vicArya kAryamAryAH samaryAdamudAharantu / sovide yathA - antaHpuraM samaryAdamAryaireva hi kAryate / jyeSThabhrAtaryapi / yathA - unmIlatyayamAryadau
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTokaH wwwwwwwwwwwwwwwwwwww kalyaM prabhAte madhuni, sajje dakSe nirAmaye / kalyA kalyANavAcI syAtkazyaM kazAhamadyayoH // 339 / / azvamadhye kSayo gehe, kalpAnte'pacaye ruji / kanyA nA- kumAryAM ca rAzyauSadhivizeSayoH / / 340 / / rbaladalatkodaNDakolAhalaH // 337 / / aaryomaacchndsoH| umAyAM yathA-AryAyai bhAratyai namo namo'stu viSTarazravase / chandasi yathAjaghanacapalApyanAryA / ijyA dAne saGge'dhvare'rcane yajI devapUjAdau yajanam ijyaa| AsyaTi 4-3-97 iti kyap / sarveSu yathAso'hamijyAvizuddhAtmA prajAlopanimIlitaH / ibhyo dhanavati / ibhamarhati ibhyaH / daNDAditvAd yaH / ibhe sAdhurvA / yathA mahebhyaH sabhyo'sau bhavatu bhavato nirNayapadam / ibhyA tu kareNvAM sallakItarau dvayoryathA-ibhyAmibhyo dhyAyati // 338 // kalyaM prabhAte madhuni sajje dakSe nirAmaye / kalyate kalyam sthAcchAmA (u0 357) iti yH| prabhAte kliibe| madhuni svIklIbaH / anyatra vaacylinggH| prabhAte nirAmaye ca yathA-kalye kalyaH kalyavattaM vidhatte / madhuni yathA - kalyapAlagRhaM gtvaa| sajje dakSe ca yathAkAlA-kArAndhakArAnanapatitajagatsAdhvasadhvaMsakalyAH kalyANaM vaH kriyaasu| kalyA kalyANavAcI syAt / kalyANI cAsau vAk ca kalyANavAk tasyAm / yathA-kalyANaM kalyayAM ca kurvandinI medinipateH / kazyaM kazAhamadyayoH azvamadhye / kazAmarhati kazyaH / daNDAderyaH / 6-4-178 kazadeze sAdhu vA // 339 / / azvamadhyama azvamadhyapradezaH / triSvapi yathA-avazyaM kazyaM maiMH parihRtamitastairna patitam / kSayo gRhe (pra0 gehe) kalpAnte'pacaye ruji / kSiyanti nivasanti (nivasayanti) kSayanti (zrAvati) vinazyantyatreti kssyH|
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya kANDaH rammarrrrrrrrrammwarranmmmmmmmmmmmm kakSyA gRhaprakoSThe syAtsAdRzyodyogakAJciSu / bRhatikebhyanADyozca, kAryaH hetau prayojane // 341 // kSayaNaM kSIyate'nena vaa| mRtyavepi maMkhaH / tatra gehe ca yathApAyAtsa svayamandhakakSayakarastvA sarvado mAdhavaH / kalpAnte yathAkSayakAlanirAkula: ksstii| apacaye ruji ca yathA-ayathAbalamArambho nidAnaM kSayasaMpadaH / kanyA nAl kumAryAM ca raashyossdhivishessyoH| kanati dIvyate knyaa| sthAcchA (u0 357) iti yH| nAryAM yathA-videhakanyAkucakumbhakoTikaThoratAsAkSiNisAyako yH| kumAryAM yathA-sakRtkanyAH prdiiynte| rAzivizeSe yathAkanyAgata iti savitA nahi duSyati vacanamAtreNa / oSadhivizeSaH kumArInAma // 340 / / kakSyA gRhaprakoSThe syAtsAdRzyo(sadRzo) dyogkaanycissu| bRhatikebhanAiyozca / zikyAsyADhya (u0 364) iti saadhuH| kakSAyAM bhavA vA digAditvAd yaH / gRhaprakoSThe gRhamadhyapradeze yathA-kakSyAntarANyadripate viveza / sAdRzye yathA-ambhojakakSyAmavagAhate. mukham / udyoge udyame yathAparArthabaddhakakSyANAM tvAdazAmudbhavaH kutH| kAJcyAM strINAM mekhalAyAM yathA-kakSyAvabaddhasicayA kimiyaM na shete| upalakSaNAt puMsAM sA rasane'pi / yathA-paridhAnAd bahiH kakSyAnibaddhA hyAsurI bhavet / bRhatikAyAM yathA-kakSyApaTastuhinapakSavipakSabhUtaH / ibhanADyAM yathA-yudhi paraiH sahadRDhabaddhakakSyayA kalatkaNanmadhupakulopagItayA / adIyata dvipaghaTayA savAribhiH / akarodaraH svayamatha dAnamakSayam / spardhA pratijJAtulAsvapi maMkhaH / spardhApratijJayoryathA-satulyakakSyo ripuNA dhanaMjayaH / tulAyAM yathA-vaNijaH kRpaNaH ko'nyaH kkssyaaprgraahcaarinnH| kArga hetau prayojane / kriyate kAryam / hetuH
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 198) anekArthasaMgrahaH saTokaH kAya: kadaivate mUrtI, saGce lakSyasvabhAvayoH / kAyaM manuSyatIrthe ca kAvyA syAtpUtanAdhiyoH || 342 // kAvyaM granthe kAvyaH zukre, kAMsyaM taijasavAdyayoH / pAnapAtre mAnabhede kriyAkaraNaceSTayoH || 343 // " pravRttikAraNam / prayojanaM pravRttisAdhyaM phalam / dvayoryathAtvameva sAkSAtkaraNIya ityataH kimasti kAryaM guruyoginAmapi || 341 || kAyaH kadaivate mUrtI saGgha lakSyasvabhAvayoH / ko brahmA devatA'sya kAyaH / kaH somATTyaN 6-2- 107 cIyate vA citi deho vA sopasamAdhAne kazvAderiti dhanna / kenAdyate ( pra0 nATyate) vA kadaivate vAcyaliGgaH / tatra yathA - kAyaM havirnirvapatIha yajJA | mUrtI dehe yathA - kAya H sannihitopAyaH / saGghe yathAjayAya keSAM na sahAyakAyaH / kAyaM manuSyatIrthe ca / mUle'GgaSThasya syAdbrahma tIrthaM kAyaM kaniSThayoH / kAvyA syAt pUtanAdhiyoH / kUyate kAvyA / zikyAsyA ( u0 364 ) iti sAdhuH pUtanA rAkSasIvizeSaH / dhIrbuddhiH / dvayoryathA - vAsudeva iva kSatakAvyAdaraH / / 342 / / kAvyaM granthe kAvyaH zukre / kaverbhAvaH karma vA kAvyam / rAjAditvAdyaN / kaverapatyaM kAvyaH / kuvAdeH / 6-1-100 dvayoryathA sarvathA surasambaddhaM kAvyaM yo nAbhinandati / kAMsyaM taijasavAdyayoH / pAnapAtre mAnabhede / kaMsApedaM kaMsIyam / pariNAmini tadarthe 7-1-44 iti IyaH / kaMsIyasya vikAraH kAMsyam / kaMsIyAjJyaH 6-1-41 iti yo yaluk ca / taijasavAdyayoryathA zrutipathagatena satyaM kAMsyaM dhvanineva sujanacaritena / pAnapAtre mAnabhede ca yathA - kAMsyairdhRtaM dAsyati dAsyasau te / kriyA karaNaceSTayoH / jarmopAya cikitsAsu - -
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH karmopAyacikitsAsu, niSkRtau sampradhAraNe / arcAprArambhazikSAsu, kulyaM tu kulaje'sthani // 344 // niSkRtau sampradhAraNe / arcAprArambhazikSAsu / karaNaM kriyate / kriyale 'nayA vA kriyaa| kRgaH za ca vA / 5-3-100 / iti zaH dazasvartheSu / karaNe niSpAdane yathA-vrajanti vidyAdharasundarINAmanaGgalekhakriyayopayogam / ceSTAyAM kAyakRte vyApAre yathAstambhe syAniSkriyo jantuH pralaye gata cetanaH // 343 // karmaNi vacanAdivyApAre yathA - dvandvAni bhAvakriyayA vivkrH| upAye yathA-saptasAmAdikAH kriyA: sAmadAnabhedadaNDA: mAyA upettA indrajAlaJceti / cikitsAyAM yathA-punarvare samutpanne kriyA pUrvajvarAnugA / niSkRtau prAyazcittAdinA saMzodhane yathA-mahApAtakinAM puMsAM bhavetprANAntikI kriyaa| sampradhAraNe vicAre yathA-kriyAM vinA lo'bhijAnAti kRtyam / arcAyAM pUjAyAM yathA-tAM devatApitratithikriyArthAmanvag yayau mdhymlokpaal:| prArambhe AdikarmaNi yathA-mantramUlAkriyA rAjJAm / zikSAyAM yathA-avandhyayatnAzca babhUvurarbhake kriyA hi vastUpahitA prasIdati / dhAtvarthAkhyAtasaMskAraurvadehikeSvapi mNkhH| dhAtvarthe yathAkriyArtho dhAtuH AkhyAtetyAtyAdyantapade yathA - tiGsubantacayo vAkyaM kriyA vA kArakAnvitA / saMskAre yathA-yathAkramaM puMsavanAdikAH kriyA dhRtezca dhIraH sadRzIrvyadRtta sH| auddharvadehike yathAato na roditavyaM vai kriyA kAryA prayatnataH / kulyaM tu kulaje'sthani sUryAmiSASTadroNISu / kulasyApatyaM kulyam / yayakabhAvasamAse vaa| 6-1-97 / iti yaH / kolatIvAkule raca beti kit yaH / kulaje vaacylinggH| asthani puMklIbaH /
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ (200) anekArthasaMgrahaH saTokaH sumiSASTadroNISu, kulyA sariti sAraNau / kRtyo vidviSi kArya ca, kRtyA syAddevatAkriyA // 345 / / gavyaM kSIrAdike jyAyAM, rAgaprastuni gohite / gavyA govRndagavyUtyorguhyaH kamaThadambhayoH // 346 // zeSeSu klIbe / kulaje yathA-na punaranudinaM tulyakulyeSu dInaH / asthani yathA-kulyAbharaNabhUSitA // 344 // sUrpa niSpavanabhANDam / AmiSaM mAMsam / aSTa droNI droNASTakam / kulyA sariti saarnnau| sariti nadyAM yathA-kulyAtulyaM prasarati sadA netrayorazru tasyAH / sAraNau nIrapraNAlikAyAM ythaa-iymebhislvaalaiH| pade pade granthilAsu kulyAsu / kRtyo vidviSi kArye ca / kRtyate kRtyaH / RdupAntya 5-1-41 iti kyap / kriyate vaa| kR vRSimRji zaMsi / 5-1-42 / iti kyap / vidviTa zakravizeSo yo dhanAdinA zatrobhidyate / ytkauttilyH| kruddhalubdhabhotAvamAnItAH pareSAM kRtyaaH| tatra yathA-tAn kRtyAnavamanyate yadi nRpasya syAtkRtArthazramaH / kArye yathA-kacitsaumyAdhyavasitamidaM bandhukRtyaM tvayA me| chedye'pi yathA-kRtyaM kukRtyaM dhissnnaashlaakyaa| kRtyA syAddevatAkriyA / kRntati kRtyA / Rzijani (u0 361) iti kit yH| karaNaM vA / kRgaH za ca vaa| 5-3-100 / iti kyap / devatAyAM mArinAmnyAM yathA-tAni kRtyA hatAnIva vinazyanti kSaNAdapi / kriyAyAM yathA-satkRtyAbhivrajati sudhiyAmeSakAlo kalaGkaH / / 345 / / gavyaM kSIrAdike jyAyAM rAgavastuni gohite / goridaM gavyam / goH svare yaH / 6-1-27 / Iti yaH / gobhyo hitaM vA yugAditvAd yaH / gUyate vA / ya ecaatH| 5-1-28 / iti yaH kSIrAdike gohite ca vAcyaliGgaH /
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDa: (201) Awaavan wwwwwwwwwwwwwwwwwww guhyamupasthe rahasye, gRhya tu malavama'ni / gRhyo'svairiNi pakSye ca, gRhAsaktamRgANDaje // 347 // gRhyA tu zAkhAnagare, geyau gAtavyagAyanau / gopyau dAseragoptavyau, cayaH prAkArapIThabhUH // 348 / / jyAyAM rAgavastuni ca kliibe| jyAyAM striyAmiti maMkhaH / kSIrAdike yathA - gavyakarpUrakuGkamaiH / jyAyAM mau| yathAduSkarA dhanuSA vyAdhaimRgavyA gavyayA vinaa| rAgavastuni gorocanAdau yathA-gavyena navyaM tilakaM ckaar| gohite yathAgavyanAvyajalA ndii| gavyA govRndagavyUtyoH / gavAM samUhogavyA / pAzAdezca lyaH / 6-2-25 / iti lyaH / gobhyo hito vA / govinde yathA-gavyopasevyAni vanAni pazyan / gavyUtiH krozadvayam / guhyaH kmtthdmbhyoH| guhyate guhyH| kR vR Si / 5-1-42 / iti kyap / dvayoryathA-gRhe guhya ivAGgAni na guhyena tu yogavit / guhyamupasthe rahasye / upastho yonyAdiH / tatra yathA - yeSAM guNamayaM janma pareSAM guhyaguptaye / rahasya gopyam / tatra yathA-strISu guhyaM na vaktavyaM prANaiH kaNThagatairapi / gRhyantu malavamani / gRhyate gRhyam / RSijani (u0 361) iti bahuvacanAt kit yH| malavama bastiH / gRhyo'svairiNi pakSye ca gRhAsaktamRgANDaje / gRhyate gRhyaH / padAsvari vAhyA 5-1-44 / iti kyap / asvairipakSyayovAcyaliGgaH / asvairiNi yathA-svAtantryaM tvayi yantritaM ca karaNagrAmaikagRhyA vym| pakSyo vargyaH / tatra yathA-guNagRhyA vacane vipazcitaH / gRhAsaktau mRgAnDajazceti dvAvoM / tayoryathA - gRhyakelikalanAkutUhalAt // 347 / / gRhyA tu zAkhAnagare striyAM / maMkhastu zAkhApure na naa|
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ (202) anekArthasaMgrahaH saTokaH samUhe'pyatha cavyA syAccavikAzataparvayoH / cityaM mRtakacaitye syAccityA mRtacitAvapi // 349 / / caityaM jinaukastadvimbaM, caityo jinasabhAtaruH / uddezavRkSazvodyaM tu, prerye prazne'dbhute'pi ca // 350 / / ityAha / yathA-gRhye zrImadavanti carmanagare te bhUmidevAH sthitAH / geyau gaatvyaagaaynau| gIyate geyaH gAyati vA / bhavyageya 5-1-7 / iti kartari yaH / vaacylinggH| gAtavye yathA-madgotrAGkaM viracitapadaM geyamudgAtukAmA / gAyane yathAsAmnAM geyaiH paTubahujanairAzramaH zobhate'sau / gopyau dAseragoptavyau / gupyate gopyaH / dAsero dAsIputraH / tatra yathA-Aropyate hi gopyAnAM skandhe kAryabharo janaiH / goptavye vAcyaliGgaH / tatra yathA-bhojanaM vratamutsarga saptagovyAna vinidizet / cayaH prAkArapIThabhUH / samUhe'pi / cIyate cyH| prAkArapIThabhUH prakAramUlabandhaH / tatra yathA-prakArazcayahIno nicitopi hi nizcitaM patati // 348 // samUhe yathA-cayastviSAmityavadhAritaM purA / saMcayane'pi (viNanamiti ruuddhe)| atha cavyA syaacvikaashtprvyoH| campate cavyA / zikyAsyA (u0 364) iti saadhuH| cavikA kolavallonAma ltaa| yannighaNTu / cavikAyAM punazcavyaM cavalaM kolavallyapi / tatra strIklIbaH / yathA-mumUrSoH kiM tavAdyApi cavyacitrakanAgaraiH / zataparvA vacA durvA ca / cityaM mRtakacaitye syAt / citAyAM sAdhu citym| yathA-cityaM hi nityaM bakakAkasaMkulam / cityA mRtacitAvapi / citaiva cityA / martAdibhyo yaH / 7-2-159 / yathA-cityAmAropya yAntyanye dagdhvA'nye vimukhA jnaaH| agnicayane'pi mNkhH| yadAha-cityA syAdagnicayanena
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoya: kANDa : chAyApaGktau pratimAyAmarkayoSityanAtape / utkoce pAlane kAntau zobhAyAM ca tanasyapi / / 351 / / , (203) 1 vA / yathA-cityasaMcayacAturyyadhuryyAyAjikapuGgavAH // 349 // caityaM jinaukastabimbam / cIyate caityam / zikyAsyA ( u0364) iti sAdhuH / jino'rhan buddho vA tasya oka AyatanaM tad bimbaM jinabimbam dvayoryathA - caityaM vandet svargakAmaH / caityo jinasabhAtaruH / uddezavRkSa: / jinasya tIrthakRtaH sabhAyAM samavasaraNakAle devatAjanitastarura zokAkhyaH / tatra yathAvapratrayaM cArucaturmukhAGgatA caityadrumo'dhovadanAzca kaNTakAH / uddezavRkSe prasiddhihetau pAdape yathA - noDArambhairnR havalibhujAmAkulagrAmacaityAH / codyaM tu prerye prazne'dbhute'pi ca / codyate codyam / preyeM preraNIye vaacylinggH| tatra yathA - adhIyAnopalabdhArthAnacodyaH syAtkathaMcana / prazne'dbhute ca yathA - nilayaH zriyaH satatametaditi prathitaM yadeva jalajanmajayA / divasAtyAyAttadapi muktamasau capalAjanaM prati na codyamadaH / / 350 / / chAyApaGktau pratimAyAmarkayoSityanAta / utkoce pAlane kAntau zobhAyAM ca tamasyapi / chyati chAyA / sthAchAmA ( u0 357 ) iti ya: / paGktau zreNau yathA - gopIkalamakedAre zukacchAyAM niyacchati / pratimAyAM pratibimbe yathA-ye chAyAsvarjaladherjaleSu / arko yoSiti yathAchAyAyAM dinanAthamya jAtau yamazanaizvarau / anAtape AtapAbhAve yathA-AmekhalaM saMcaratAM ghanAnAM chAyAmiSe sAnugatAM niSevya / utkoco laJca / tatra yathA - chAyAM necchati nItijJaH / pAlane rakSaNe yathA - samvRtto yaM tava yadi bhujacchAyayA sampratIndro nirvighnazrIH / kAntau prabhAyAM yathA - ratnacchAyA vyatikara iva
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ (204) anekArthasaMgrahaH saTokaH jayo jayante vijaye, jayomA tatsakhI tithiH / pathyA jayantyagnimanthe, janyo jAmAtRvatsale // 352 / / janake jananIye ca navoDhAnucarAdike / janyaM kolIne yudhya? janyA mAtRsakhImudoH // 353 / / prekSyametatpurastAt / zobhAyAM yathA-vicchAyIkRtaviprayuktavanitAvakrendavo bindavaH / tamasi. yathA-chAyayA chAditA guhA / gaGgAsaMvAhanyAyeSu api maMkhaH / gaGgA jaahnvii| saMvAho yena kena prakAreNa sevakatoSaNam / gaGgAyAM yathA - chAyApatheneva shrtprsnnmaalaashmaavisskRtcaarutaarm| saMvAhe yathA-chAyAmAtramavApyete na bhavataH puSpaM phalaM vA kutaH / nyAye yathA - yaH puSNAti pitRcchAyAmAzritya sakalAH prajAH // 351 // jayo jayante vijaye / jayati jayanaM vA jayaH / jayanta indrasutaH / tatra yathA-maghameva jayapriyaH / vijaye yathA-jayA vA mRtyu yudhi bhujabhRtAM ka: paribhavaH / jayomA tatsaravI tithiH / pathyA jayantyagnimanthaH / umAyAM yathA-lakSmI rAjakule jayAM raNamukhe kSemaMkaromadhvani / tasyA umAyAM skhii| tatsakhI / tatra yathA-gaurIva reje vijayA jayAbhyAm / tithau yathA-nandAbhRgau somasute ca bhadrA kuje jayA sUryasute ca riktaa| pathyA harItakI jayantI jIvantI zAkaH / agnimntho'rnniH| janyo jAmAtRvatsale / janake jananIye ca navoDhAnucarAdike / janIM vahati janyaH / hRdya padya 7-1-11 iti sAdhuH / jAyate vaa| bhavyageya 5-1-7 / iti sAdhuH / janyate vA karmaNi ghyaN / jAyate'tra vA RSijani (u0 361) iti yaH / jAmAtRvatsale jAmAtRbandhuvarge yathA-pratyAsannastvarayati tarAM janyayAtrApravezaH // 352 / / janake yathA-janyena tenAjani supratiSThaH / jananIye
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH o (205) *trayItrivedyAM tritaye, purandhyAM sumatAvapi / tAya'stu syandane vAhe, garuDe garuDAgraje // 354 / / azvakarNAhvayatarau syAttAnaM tu rasAJjane / tiSyaH puSyavatkalau bhe, tiSyA tvAmalakItarau // 355 / / vaacylinggH| tatra yathA - zuzrAva ghoSaM na janaughajanyam / navoDhonucarAdike yathA-yAteti janyAnavadatkumArI / janyaM kolIne yudhya? / janasya jalpo janyam / hRdyapadya 7-1-11 / iti sAdhuH / kaulIne janavAde puMklIbaH / tatra yathA-tatvopalambhena vinA na janyamAtreNa duSyaM kvacideva vstu| yudhi yathAtatra janyaM ragho?raM pArvatIyairgaNairabhUt / aTTai haTTe yathA-janyeSu dhanyA dhanamarjayanti / janyA maatRskhiimudoH| mAtRsakhI maaturvysyaa| mud harSaH / dvayoryathA-janyA jayati janyAm // 353 // ayI trivedyAM tritaye purandhyAM sumatAvapi / trayo'vayavA yasyAH tryii| dvitribhyAmayaD vA / 7-1-152 / iti ayaT / trivedyAM vedatraye yathA-etattrayImayaM jyotirAdityAravyaM nimajjati / tritaye strIvalIbaH / tatra yathA-vyadyotiSTa sabhAvedyAmasau nrshikhitryii| purandhrI strii| zobhanAmatiH sumtiH| tAryastu syandane vAhe garuDe garuDAgraje / azvakarNAhvayatarau (pra0 ashvkrnnaahvytetrau)| tRz gatau tRkSati tAyaH / zikyAsyA (u0364) iti sAdhuH / tRkSasyApatyaM vaa| gargAderyana / 6-1-42 / syandane vAhe gajhaDe ca yathA-svakSaM supatraM kanakojjvaladyuti javena naagaajitvntmucckaiH| Aruhya tAya nabhasIva bhUtale yayAvanudghAtasukhena so'dhvanA / garuDAgraje'ruNe yathA-tAryodaye *mu,ma0 syAjjanyurjantumAge ca pAvake parameSThini / trayI....
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ (206) anekArthasaMgrahaH saTIka: dravyaM bhavye dhane mAdau, jatudrumavikArayoH / vinaye bheSaje rI- dasyuH pratyarthicaurayoH // 356 / / tiSThati kiM tamisram // 354 // syAttAyaM tu rasAJjane / rasAJjanamauSadhavizeSaH / tiSya: puSyavat kalau bhe| tveSanti puSyanti ca kAryANi asminniti tiSyaH puSyaH / kupya bhidyodhya 5-1-39 iti sAdhuH / kalirantyaM yugam / bhaM nakSatrama dvayoryathA-tiSyo'pyanarthakara ityati citrametat / puSyayogaparipoSitazriyaH / tiSyA tvAmalakItarau / AmalalItarurdhAtrIvRkSaH / / 355 / / dravyaM bhavye dhane (pra0 jane)kSmAdau jtudrumvikaaryoH| vinaye bheSaje rI-m / drutulyaM dravyam / drobhavye / 7-1-115 / iti yaH / drorvikAro vaa| pyodroryH| dravati tAMstAn paryAyAn vA bAhulakAt kartari yH| bhUyate vA(pra0 drUyate vaa)| bhavyam / abhipretArthAnAM pAtraM yogyamiti yAvat / tatra yathA-na zAsramadravyeSvarthavat / dhane yathA-dravyasaMcayaparo nro'dhmH| kSmAdau yathA-pRthivyaptejovAyvAkAzakAladigAtmamanAMsi navaiva dravyANi / jatu lAkSA / drumavikAro niryAsAdiH / vinaye zikSArhe yathAkriyA hi dravyaM vinayati nAdravyam / bheSaje yathA-dravyaM pItvA tu na zvapet / rIrI pittalaM guNAdhAravizeSya-paramANugo (ge)Svapi maMkhaH / guNAdhAre yathA-dravyAzrayeSvapi guNeSu rarAja kRSNo varNaH pRthaksUta ivAligaNo gajasya / vizeSye yathA-kasyacid dravyamevArtho dravyaM jAtizca kasyacit / paramANau yathA-adravyamanekadravyaJca dravyaM gadhi anveSyam / dasyuH prathicaurayoH / dasyati dasyuH / yajizundhi (u0 801) iti yu: / dvayoryathA-dasyorasya kRpANa
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (207) dAyo dAne yautakAdidhane solluNThabhASaNe / vibhaktavye pitadravye, divyaM valgulavaGgayoH // 357 // dhubhave divyAmalakyAM, dRSyaM vAsasi tadgRhe / dUSaNIye cAtha daityo'sure daityA murauSadhau* // 358 / / pAtaviSayAdAcchindataH preyasI // 356 / / dAyo dAne yautakAdidhane solluNThabhASaNe / vibhaktavye pitRdravye / dIyate dAyaH / caturvartheSu / dAne yathA-rahasi ramate prItyA, dAyaM dadAtyanuvartate / yautakaM muvatayorvaghUvarayordeyaM tadAdi dhane yathA-prakRtau yA na varteta na sA strIdAyamarhati / solluNThabhASaNe yathA-vidhA vidhAya dAyaM dayitAM mumoca / vibhaktavye pitRdravye yathA-sthitaH prAstasya dAyAdairghAturyeSThasya zAsane / dhanamAtre'pi / tatra puMklIbaH / divyaM valgulavaGgayoH dhubhave / divibhavaM divyam / dhuprAgapAga / 6-3-8 / iti yaH valgunidhubhave ca vaacylinggH| tayoryathA-divyastrINAM vilasanabhuvaM parvataM pAriyAtram / lavaGgaM devakusumam // 357 / / divyAmalakyAm / AmalakI dhAtrItaruH / tatra striyAm / dUSyaM vAsasi tadgRhe / dUSaNIye c| duSyate duSyam / SaNIye vAcyaliGgaH / vAsasi yayA-devaSyaM devarAjaH skandhadeze nydhaatprbhoH| tasya vAsaso gRhaM tadgRham / tatra yathA-daSyairiva kSitibhRtAM dviradairudAratArAvalI viracanairvyarucanivAsAH / SaNIye yathA-kimadUSyaM durAtmanAm / ibhamadhyabandhavyAM rajjvAmapi maMkhaH / yathA-dUSyopodvalitakramA api mahAvaMzAzritAH sindhuraaH| daityo'sure| diverapatyaM daityaH / ani dami / 6-1-15 / iti jyH| yathA-itaH sa daityaH *pra0 surauSadhau
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ (208) anekArthasaMgrahaH saTokaH wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww dhanyaH puNyayute dhanyAmalakyAmupamAtari / dhAnyaM tu brIhau dhanyAke dhiSNyAM sthAnoDuvezmasu // 359 / / bale dhiSNyo'gnau zukre ca nayaH syAnnaigamAdiSu / *nItidyUtabhidoH pathyAM, hitaM pathyA harItako // 360 // prAptazrI ta evArhati kSayam / daityA murauSadhau / daitye sAdhurdaityaH // 358 // dhanyaH puunnyyute| dhanaM labdhA dhnyH| dhanagaNAllabdhari / 7-1-9 / iti yH| vaacylinggH| dhanyAstAta na pazyanti dezabhaGga kulakSayam / dhnyaamlkyaamupmaatri| upamAtA dhaatrii| dhAnyaM tu vrIhau dhanyAke / dhanyate dhAnyam / dhyaN / dhIyate vaa| dhAgrAji (u0 379) iti nyH| atra hi brIhizabda: srvssyvaacii| tena dhAnyazabdena saptadazApi sasyAnyucyante / yadAha-brIhiryavo masUro godhUmo mudgmaasstilcnnkaaH| aNavaH priyaGgakodravamapuSTakAH zAlirADhakyaH / kiM ca kalAyakulacchauzaNasaptadazAni dhAnyAni / dhAnyakaM kustumburu / tatra yathAtridoSazAntaye kAryaM vibudhairdhAnyanAgaram / dhiSNyaM sthAnoDuvezmasu / - bale / dhRSNoti dhiSNyam / zikyAsyA (u0 364) iti saadhuH| sthAne yathA-amI vediM paritaH kluptadhiSNyA vaitA nAstvAmupahUya pAlayantu / uDau nakSatre yathA-dhiSNyAni bhAntyuSNaruceviyogAt vezmagRhaM balaM zaktiH / tayoryathA-dhiSNyaM sa viSNordadRze vitRSNaH / / 459 / / dhiSNyo'gnau zukre ca / agnau agnivizeSa yathA - Rtvijastatra sambhUya svAn dhiSNyAnupatasthire / zukra daityAcArya yathA-goSThISu dhiSNadhiSaNAviva rAjamAnau / nayaH *mu. mU0 nItiyU tabhidornATaya lAsye tauryatrike'pi ca / nityaM dhra ve tate, pathyaM0 /
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH __ (209) padyo'ntyavarNe syAtpadyaM loke padyA tu vartmani / prAyo vayasyanazane mRtau bAhulyatulyayoH // 361 // priyo vRddhayauSadhe hRdye, patyau puNyAM tu sundare / sukRte pAvane dharme, pUjyaH zvasuravandyayoH / / 362 / / syAnnaigamAdiSu / nItidyUtabhidoH / nIyate'nena nayanaM vA nayaH / nagamAdayo naigamasaMgrahavyavahAraRjusUtrazabdasamabhirUDhavaMbhUtalakSaNAH sapta / tatra yathA-nayAstava syAtpadalAJchanA ime| nItau yathA-durodaracchadrajitAM samIhate nayena jetuM jagatIM suyodhanaH / dyUtabhede gamarUpe yathA-chUtena yajJaH kitavo vijigye / pathyaM hitam / patho'napetaM pathyam / hRdya padya 7 / 1 / 11 / iti saadhuH| vaacylinggH| yathA-uttiSThamAnastu paro nopekSyaH pathyamicchatA / oSadhabhede'pi yathA-pathyaM glAne mariSyatyapi vipula kRpaH kiM bhiSak rorudhIti / pathyA harItakI / pathyaiva pathyamavadhau vidheyam / AryAbhede'pi yathA-AdyeSu triSu pAdo bhavati bhavati tu pathyA / padyo'ntyavarNe syAt / pAde bhavaH padyaH / digAdi 6 / 3 / 124 / iti yaH himahati 2 / 3 / 96 iti pdaadeshH| antyo varNaH shuudrH| tatra yathA-madyaM na padyairapi pheyamadya / padyaM zloke / zloko vRttbndhH| tatra yathA-gadyapadyamayI sApi campUrityabhidhIyate / padyA tu vartmani / pAdebhyo hinA padyA / prANyaGgarathakhala 7 / 1 / 37 / iti yaH / padyAM vyadhita vrddhkiH| prAyo vayasyanazane mRtau bAhulyatulyayoH / preyante preyate prAyaH / vayasi yathA-kumAraprAyo'yaM nRpatiriti maMsthAH svahRdi maa| anazane mRtau ca yathA-prAyopavezanamatirnu patirbabhUva / bAhulye yathA-gataprAyArAtriH kRzatanuzazI zIryata iva / tulye vAcyaliGgaH
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ (210 ) anekArthasaMgrahaH saTIka : * balyaM retobalakRtorbhayaM bhItau bhayaGkare / kubjakapuSpe bhavyAM tu phale yogye zubhe'sthani || 363 / / satye bhAvini bhavyastu, karmaraGgatarau sati / bhavyomAkaripippalyorbhAgyaM karma zubhAzubham / / 364 / / / 1 tatra yathA-kvAyaM kAyaH kRmihatataruprAyavicchAya pAkaH / / 361 / / priyo vRddhaghoSadhe hRdye patyo / prINAti priyaH / nAmyupAntya 5 / 1 / 54 iti kaH / vRddhayauSadhaM mAGgalya ( maGgala) dravyavizeSaH / hRdyaM cAru / tatra vAcyaliGgaH / patirbhartA / hRdaye patyau ca yathAna jAne sammukhAyAte priyANi vadati priye / puNyaM tu sundare / sukRte pAvane dharme / puNati puNyam / Rzijani ( u0 361 ) iti kiMtu yaH / sundarapAvanayorvAcyaliGgaH / sundare yathAlAvaNyapuNyaM vapuH / sukRtaM zubhaM karma / tatra yathA - zeSaH puNyaihRtamiva divaH kAntimatkhaNDamekam / pAvane yathA - puNyaM yAyAstribhuvanagurordhAma caNDIzvarasya / dharme yathA kuru puNyamahorAtraM smaranityamanityatAm / pUjyaH zvazuravandyayo: / pUjyate pUjyaH / vandye vaacylinggH| zvazure yathA - pUjyAgAre sati katipayA vAsateyI ( rAtri :) ruSitvA / vandhe yathA- pratibadhnAti hi zreyaH pUjyapUjAvyatikramaH / balyaM retobalakRtoH / balameva balyam / martAdibhyo yaH / 7 / 2 / 159 / bale sAdhu vA / balakRti vAcyaliGgaH / dvayoryathA - balyaM hi balyo vidadhAti mASaH / ayaM bhItau bhayaMkare / kubjakapuSpe / bhItirbibheti asmAd vA bhayaM varSAdayaH / klIbe / 2 / 4 / 97 / ityal / triSvapi klIbe / bhItau bhayaGkare ca yathA- prema pazyati bhayAnyapade'pi / bhavyaM tu phale yogye zubhe'sthani / satye bhAvini / bhavati bhavyam / * 0 mU0 peyaM pAtavyapayasoH peyA zrANAcchamaNDayoH / valyaM0
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (211) AvornAnnar madhyaM nyAyye'valagne'nyarmayo daityoSTra vesarAH / mayumaMgAzvamukhayormanyudaitye Rtau krudhi // 365 / / bhavyageya 5 / 17 / iti sAdhuH / phalAsthnoH klIve / anyatra vAcyaliGgaH / phale yathA - navyAni bhanyAni dadAti bhavyam (hvym)| yogye yathA-samAdhimatyAmudapAdi bhvyaa| zubhe kalyANe yathA-bhavyaM navyamidaM kutaH pariNataM (na satyamidaM kutaH pariNati) yadRzyate tvaadRshH| asthani yathA-bhavyaM kravyamiveha khAdatitarAM kravyAdayaM nirdayam / satyaM tathyam / bhAvi bhaviSyan / tayoryathAartho'yamarthottarabhavya eva / bhavyastu karmaraGgatarau sati / karmaraGgataru: vRkssbhedH| sati satpuruSe yathA-zrAvyaM vakti sadA bhavyaH / sati vidyamAne iti maMkhaH / bhvyomaakripipplyoH| bhave sAdhubhavyA / umAyAM yathA-samAdhimatyAmudapAdi bhavyA / ayaM yogyArtho'pi maMkhena vyAkhyAtaH / bhAgyaM karma zubhAzubham / bhajyate bhAgyam / bAhulakAt ghyaN / bhAga eva vA mAdibhyo yaH / 7 / 2 / 159 / zubhamazubhaM ca purAkRtaM karma / tayoryathAsukhaM vA duHkhaM vA bhavati hi nRgAM / bhAgyavihitam // 364 / / madhya nyaayy'vlgne'ntH| mavati mdhym| zikAsyA (u0 364) iti ye saadhuH| nyAyye vaacylinggH| abalagne puMklobaH / nyAyye yathA- madhye vartmani vartate na hi khalaH saujanyavandhyaH kudhiiH| avalagne kAyamadhyabhAge, yathA-nanAma madhyo'tigurutvabhAjA nitAntamAkrAnta ivAGganAnAm / antarya thA-madhye zyAmaH stana iva bhuvaH zeSavistArapANDuH / andhiknyuunsNkhyaabhedyorpi| anadhikanyUne yathA-udabhUttAragambhIro madhyAhna paTahadhvaniH / saMkhyAbhede yathA-madhya parAya mAhurya thottaraM dazaguNaM tjjnyaaH|
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ (212) anekArthasaMgrahaH saTIkaH mAlyaM mAlAkusumayoH syAnmAyA zAmbarI kRpA / dambho buddhizca mAyastu pItAmbarembare'pi ca / / 366 / / mayo daityoSTravesarAH / mInAti mayate vA myH| triSu yathAduHkhena badhnanti nirAmaya mayam / mayurmU gaashvmukhyoH| minoti myuH| mi vahi (u0 726.) iti u: / puNsi| azvamukhaH kinnrH| dvayorya thA-mayorayogyA nagabhUmireSA / manyurdainye (tye) katau (yudhi) krudhi / manyate mnyuH| yajizundhi (u0 801) iti yuH| puMsi dainye yathA-tIvrAbhiSaGgaprabhavena mnyunaa| Rtau yathA-na kazcidanyaH shtmnyutejaaH| krudhi kope yathA-manyunA tena manye'haM vane vasati keshrii|||365|| mAlya maalaakusumyoH| mAlA eva mAtyam / bheSajAditvAd TayaN / 7 / 2 / 164 malyate vA ghyaN / mAlAyAM yathA mAlyena tAM nirvacanaM jadhAna / kusume yathA-dvitraiH pANi saroruhaM tricaturairdhammillamAlyasrajaH / syAnmAyA zAmbarI kRpaa| dambho buddhizca / mIyate'nayA maayaa| sthAcchAmA (u0 357) iti yH| zambarAkhyadaityasyeya zAmbarI / indrjaalmityrthH| tatra yathA - mAyAM mayodbhAvya parikSito'si / kRpA anukampA / tatra yathA mAyAM mayi kuru prabho / dambhazchadma tatra yathA-kauTilye paTavaH pApA mAyayA bakavRttayaH / buddhau yathA- mAyAvinamamAyaM ca kutapasthaM tapasvinam / avidyA buddhajananI vaJcanAdhidevatAsvapi / avidyA buddhajananyoryathAmAyAjanmApi buddhastrijagati vidadhe tIvramAyA vinAzam / vaJcanAdhidevatAyAM yathA-mAyAdevI bhramayati sadA yantravajjantucakram / mAyastu pItAmbare'mbare'pi c| mAM lakSmImayate mAyaH / pItAmbaro viSNuH / ambaraM vAsaH / / 366 / / mUlyaM /
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (213) ANANANANANAAAAAAAA. mUlyaM vasne vetane ca yayuryajJahaye haye / yAmyA'pAcyAM bharaNyAM ca, yogyo yogArhazaktayoH // 367 // upAyini pravINe ca, yogyamRddhayAhvayauSadhe / yogyAyoSityabhyAse, ramyazca mpakahRdyayoH // 368 // vasne vetane ca / mUlena AnAmyaM mUlyam / hRdyaM padya 7 / 1 / 11 / iti saadhuH| vasno'vakrayaH / vetanaM bhRtiH| vasne yathA-mUlyAdauSadhavat kAma: prabhutvAt kevalaH zramaH / vetane yathA-kruddha ca tasmai sA mUlyamatyalpamupakalpayet / vinimayadhanayorapi / vinimayo yad dravyAntarAd dravyaM prApyate / tatra yathA-yena pASANakhaNDasya mUlyamarUpaM vasundharA / dhane yathA-pazcAt prayAti na hi kasyacideva mUlyam / yayuryajJahaye hye| yAti yayuH / hani yA (u0733) iti kidvitvaM c| puMsi / yajJahaye azvameghAzve yathA-rAjanyAste yayumanuyayuryAyajUkena muktam / haye azvamAtre yathA-rAjAno yayubhiryayuH / yAmyA'pAcyAM ca / yameAdevatA'syA yAmyA / anidami 6 / 1 / 15 iti jyaH / apAcyA dakSiNasyAM dizi yathA- yAntu yAmyAM dizaM proSThapadAsu tava shtrvH| bharaNyAM yathA-sUryeNa yuktA na zubhAya yAmyA / yogyo yogArhazaktayoH / upAyini pravINe ca / yoktumarhaH zakto vA yogyH| zaktArhe kRtyAzca 5 / 4 / 35 / iti ghyaN / yogamarhati vA / danDAditvAd yaH / yogAya zakto vaa| yogakarmabhyAM yo kaJpAviti yH| caturvapi vaacylinggH| yogArhe ucite yathA-kAntyA girA sUnRtayA ca yogyA tvameva kalyANi tayo. stRtIyA / zakte yathA-yogyaH sa yogI viSayAn vijetum // 367 // upAyini yathA-nage'pi yogyo na kadApi yogI
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ (214) anekArthasaMgrahaH saTIkaH ramyA rAtrAvatha rathyo rathAMze rathayoDhari / rathyA tu rathasaGghAte pratolyAM pathi catvare // 369 // rUpyamAhatahemAdau, rajate rUpavatyapi / layastUryatrayosAmye, saMzleSaNavilAsayoH // 370 / / (duHkhii)| pravINe yathA-sevAM kurvanti zambhorbhavamarutaruNe yogyatAdhAnahetoH / yogyamRddhayAhvayauSadhe / RddhyAhvayam RddhinAma mAGgalyamauSadham / yogyAyoSityabhyAse / arkayoSiti yathAyogyA na bhAnoraparasya bhogyA / abhyAse yathA-itaraH praNidhAnayogyayA marutaH paJcazarIragocarAn / ramyazcampakahRdyayoH / ramayati rmyH| bhavyageya 5 / 1 / 7 / iti kartari sAdhuH / campako vRkSabhedaH / hRdye vAcyaliGgaH / tatra yathA-ramyAzcandramarIcayaH kusumitA ramyA vanAntasthalo / / 368 / / ramyA rAtrau / yathAramyA suramyA ramaNI narANAm / atha rathyo rathAMze rathavoDhari / rathasyAyamavayavo voDhA vA rathyaH / rathAtsAdezca voddhngge| 6 / 3 / 175 iti yaH / vaacylinggH| rathAMze yathA-rathyaM hi cakraM na kulAlayogyam / rathavoDhari yathA-sUryasya rathyAH paritaH sphurntyaa| rathyA tu rathasaGghAte pratolyAM pathi catvare / rathAnAM samUho rthyaa| pAzAdezca lyaH / 6 / 2 / 25 / iti lyaH / rathAya hitA vaa| prANyaGgaratha 7 / 1 / 37 iti yaH / rathasaGghAte yathA-azvIyarathyA gajatA. kule'smin / pratolyAM pathi catvare ca yathA-balomi bhistatkSaNahIyamAnarathyA bhujAyA valayarivAsyAH / / 369 / / rUpyamAhatahemAdau rajate rUpavatyapi / AhataM prazastaM vA rUpamasyAsti rUpyam / rUpAtprazastAhatAt / 7 / 2 / 54 / iti yaH / rUpavati vAcyaliGgaH / dInArAdyartha
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: (215) labhyaM labdhavye yukte ca vindhyo vyAdhAdribhedayoH / vindhyA truTau lavalyAM ca vIryaM tejaHprabhAvayoH || 371 || zukre zaktau ca vIkSyaM tu draSTavye vismaye'pi ca / vIkSyastu lAsake vAhe vezyaM tu gaNikAgRhe || 372 / / nighAtikAtADanena yad hemAdiH Ahanyate tadAhatam / AdizabdAdrajataparigrahaH / tatra yathA - maNirUpyAdivijJAnaM tadvidAM nAnumAnikam / rajate rajatamAtre rUpavati yathA - rUpyabhittiSu saMkrAntapratibimbAH surastriyaH / layastUryatrayIsAmye saMzleSaNavilAsayoH / lIyate'nena layanaM vA layaH | lAtervA / lAdibhyaH kitu ( u0 367 ) iti aya: / tUryatrayIsAmye yathA - smarasi layavicitraM vatravAdyaM vidhAya / saMzleSaNe yathA - rasakalAmalapalavalIlayA / vilAse yathA - kisalayaiH salayairiva pANibhiH labhyate labhyam / zaki / / 370 / / labhyaM labdhavye yukte ca / taki 5 / 1 / 29 / iti yaH / vAcyaliGgaH / vAcyaliGgaH / dvayoryathAsthApito dazamo mUrddhA labhyAMza iva rakSasA / vindhyo vyAdhAdribhedayoH / vidhati vidhyati vA vindhyaH / zikyA sA ( u0 364) iti sAdhuH / vyAdhe yathA- vivyAdha zvAvidhaM vindhyaH / adribhede yathA - revAM drakSyasyupalaviSame vindhyapAde vizIrNAm / vindhyA tuTau lavalyAM ca / truTi: kSaNadvayam / lavalI vRkSaH / vIryaM tejaHprabhAvayoH / zukre zaktau ca / vIre sAdhu vIryam / vIryata iti vA / teja utkaTatvam / yadurataH / adhikSepo'vamAnAdeH prayuktamya pareNa yat / prANAtyaye'pyasahanaM tattejaH samudAhRtam / tatra yathA-vIryaM ca vidvatsu sute maghonaH / prabhAvaH dravyamAhAtmyam / tatra yathA - rasayIya vipAkataH || 371 || zukraM pradhAnadhAtuH / tatra -
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ (216) anekArthasaMgrahaH saTokaH vezyA tu paNyayoSAyAM, zalyaH syAnmadanadrume / nRpabhede zvAvidhi ca somni zastrazalAkayoH // 373 / / zayyA talpe zabdagumphe, zUnya bindau ca nirjane / zUnyA tu nalikA zaurya cArabhaTayAM bale'pi ca // 374 // yathA-zambhorvIryamivAnala: / zaktI bale striikliibH| tatra yathAnamo'stvavIrya vIryAya tasmai kusumdhnvni| vIkSya tu draSTavye vismaye'pi ca / vIkSyate vIkSyam / draSTavye vAcyaliGgaH / dvayorya thA-vIkSya nirIkSya vAmAkSI / vIkSyastu lAsake vAhe / lAsako nartakaH / vaaho'shvH| vIkSyo valakSadyutiH / vezya tu gaNikAgRhe / vezo vezyAvATaH tatra bhavaM vezyam / digAditvAd yaH / vezye vizanti nAvazya vazya yeSAM manaH sadA // 372 / / vezyA tu paNyayauSAyAm / vezena zobhate vezyA / karmavezAd yaH 6 / 4 / 103 / iti matAntareNa yH| yathA-vezyAstvatto narapadasukhAn pApya varSAgrabindun / zalyaH syAnmadanadrume / nRpabhede zvAvidhi ca sImni zastrazalAkayoH / zalati zalyam / sthAcchAmA (u0 357) iti yaH SaTsvartheSu sImni zastre zalAkAyAM ca puMklIbaH / anyatra puMsi / nRpabhede yathA-zalyo jeSyati pANDavAn / zvAvit mRgabhedaH / tatra yathA-sImantonnayanaM kArya zalyapatreNa. dhImatA / sImni ythaa-shailopshlyniptdrthnemidhaaraanisspissttnisstthurshilaatlcuurnngrbhaaH| zastre vathA-zalyaprotaM vIkSya sakumbhaM(mbha) muniputram / zalAkAyAM yathA-zalyamapi skhaladantaH (pra0 sabaladantaH) soDhuM zakyate halAhaladigdham / antarvaNe'pi maMkhaH / bhavati hRdayadAhI zalyatulyo vipAka: / / 373 / / zayyA talpe shbdgumphe| zerate'syAmiti zayyA / samaja / 5 / 3 / 99
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: (217) Duram sahyamArogye soDhavye, sahyo'drau savyaM dakSiNe / vAme ca pratikUle ca, satyaM tu zapathe kRte // 375 // iti kyap / dvayoryathA-rasena zayyAM svymbhyupaagtaa| kathA janasyAbhinavA vadhUriva / zUnyaM bindau ca nirjane / zuni hitaM zUnyam / zuno vazvodUt / 7 / 1 / 33 / iti yaH bindauM yathA - zUnyahRte vA zUnye kiM bhavati phalaM pRthak kathaya / nirjane vaacylinggH| tatra yayA-zUnyaM vAsagRhaM vilokya zayanAdutthAya kiJcicchanaiH / zUnyA tu nalikA / nalikA vaMzAdimayo / zauryaM cArabhaTyAM bale'pi ca / zUrasya bhAvaH zauryam / cArabhaTo bhayahetAvapi nirbhymnsktaa| tatra yathA-tyAgaH satyaM ca zauryaM ca traya ete mahAguNAH / balaM bhujAdigataM sthaam| tatra yathA-zauryeNa dhuryA hi vahanti bhAram // 374 // sahyamArogye soddhvye| sahyate sahyam / zaki taki 5 / 1 / 29 / iti yaH soDhavye vaacylinggH| Arogye yathA-sahyena sahyate bhojyam / sahyo'dro / soDhavye'drau ca yathA-asahya vikramaH sahyaM duurmuktmudnvtaa| savyaM tu dakSiNe / vAme ca pratikUle ca / suvati savyam / sthAcchAmA (u0 357) iti yaH / vaacylinggH| dakSiNe yathA-vAmo bAhurmuDAnyAH karakalitaraNakaGkaNAlIkarAlo yasmin savyazca zambhorbhujagavalayavAn sahyamAkarSaNaM tat / vAme ythaa-svyaalmbnmetdtr| bhavato niHsnehamuJcAmyaham / pratikUle yathA-savye daive divyametanna bhavyam / satyaM tu zapathe kRte / tathye tadvati / satsu sAdhu satyam / astIti vA / zikyAsthA (u0 364) iti sAdhuH tadvati vaacylinggH| zapathe yathA
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ (218) anekArthasaMgrahaH saTIka : tathye tadvati satyastu, lokabhitsaMkhyamAhave / saMkhyakarat vicAre ca sandhyA kAlanadIbhidoH || 376 || cintAyAM saMzrave somni sandhAne kusumAntare / sAdhyo yoge sAdhanIye, gaNadaivatabhidyapi / / 377 / / 3. satyena zrAvayed vipram / kRte kRtayuge || 375 || tathye ca yathA-satye satyavratA narAH / tadvati tathyavati yathA - satyA hi martyAH prabhubhirdurApAH / satyastu lokabhit / lokabhidi lokavizeSe yathA - tapolokAtparaM satyaH / saMkhyamAhave / saMkhyAyate saMkhyam / sthAditvAt kaH / puMklIba: / yathA - saMkhye'pi khe'pi ca zivAca surastriyazva / saMkhyaikAdau vicAre ca / saMkhyAnaM saMkhyA / upasargAdAta 5 / 3 / 110 / ityaD ekAdau yathA - nAkAraNaruSAM saMkhyA / vicAre yathA - saMkhya: sAMkhyAvatAM mukhyo nAnekAntaM pratikSipet / sandhyA kAlanadIbhido / cintAyAM saMzrave sImni sandhAne kusumAntare / sandhyAyate saMdhyAnaM vA sandhyA / upasargAdAtaH 5 / 3 / 110 / ityaD / sajati vA / saJjerdha ca ( u0 359 ) iti yaH / saptasvartheSu // 376 // saMzravaH pratijJA / sarveSu yathA - sandhyAyAH saritaH sandhyAdeze sandhyAM vidhAya saH / sandhyAbhiH kurute sAndhyaM vidhiM vidhivadagraNIH / sAdhyo yoge sAdhanIye gaNadaivatabhidyapi / sAdhyate sAdhyaH / sAdhanIye vAcyaliGgaH | yoge yathA - siddhaH sAdhyaH zubhaH zuklA brahmA aindro'tha vaidhRtiH / sAdhanIye yathA - caturthopAyasAdhye tu zatrau sAntvamapakriyA / gaNadaivatabhedo ( bhido ) dvAdazasaMkhyAH sAdhyAH / devagaNA iti zaivAgame prasiddhAH / tatra prAyeNa puMbhUmni / yathA - sAdhyebhyaH svAhA || 377 || sAyaH zare'parAhNe ca / syati sAyaH /
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: (219) sAyaH zare'parAhaNe ca, stheyo'kSakapurodhasoH / sevya muzIre sevAhe, sainyaM sainikasenayoH // 378 // saubhyaH somAtmaje'nugne manojJe somadaivate / saumyAH punarmUgaziraH, ziraHsthAH paJcatArakAH / / 379 / / sthAcchAmA (u0 357) iti yH| aparAhaNe klIbe iti linggvidH| zare yathA-sa tasya kAye prajighAya sAyam / aparAhaNe yathA-sAyamaNDanasamutsukAGgano dUtyakarmasu rataH sakhIjanaH / stheyo'kSadRkpurodhasoH / tiSThantyasminniti stheyaH / bAhulakAdadhikaraNe'pi yaH / akSaM vyavahAraM pazyatyakSadRk / nyAyadarzakaH / purodhAH purohitaH / dvayoryathA-stheyo vidheyeSu sadA pramANam / sevyamuzore sevAhe / sevyate sevyam / uzIraM vIraNImUlam / sevAhe vaacylinggH| tatra yathA-sevyA nitambAH kimu bhUdharANAmuta smarasme ravilAsinInAm / sainyaM sainikasenayoH / senAM samavaiti sainyam / senAyA vA / 6 / 4 / 48 / iti nnyH| senaiva vA sainyam / bheSajAditvAd ghyaN / sainike vaacylinggH| tatra yathA-sainyAH zriyAmanupabhoganirarthakatvamithyApravAdamamR sRjana va (gha)nanimnagAnAm / senAyAM yathA- goptAraM surasainyAnAM yaM puraskRtya gotrabhit / saumyaH somAtmaje'nugre manojJe somadaivate / somo devatA'sya saumyaH / kasomATTayaN / 6 / 2 / 107 / anugramanojJayostUpacArAt soma eva vA saumyaH / somAtmaje puMsi / zeSeSu vaacylinggH| somAtmaje yathA-zaureH saumysitaavrii| anugramanojJayoryathA - kazcit saumyAdhyavasitamidaM bandhukRtyaM tvayA me / somadevate yathA-nirvapeta haviH saumyam / saumyAH punarmUgaziraH ziraHsthA: pnyctaarkaaH| paJcatArakAH
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ (220) anekArthasaMgrahaH saTIkaH vvvvwwwwwwwwe hAryaH kalidrau hartavye hRdyaM dhavalajIrake / hatpriye hRddhine hajje hRdyA tu vRddhi bheSaje // 380 / / hRdyastu vazakRnmantre'graM puraH prathame'dhike / upa-lambane zreSThe parimANe palasya ca // 381 / / tArakA ilvlaakhyaaH| somadaivatatvAt mRgazira eva saumyamityanye / yathA-somena saumyaM bhRgurevatI ca // 379 // hAryaH kalidrau hartavye / hiyate hAryaH / kalidrurbibhItakaH / hartavye vaacylinggH| tatra yathA-vimucya sA haarmhaarynishcyaa| hRdyaM dhavalajIrake hRtpriye hRddhite hjje| hRdayasya priyaM hRdyam / hRdya padya 7 / 1 / 11 / iti sAdhuH / hRdayAya hitaM vaa| prANyaGgaratha 7 / 1 / 37 / iti yaH / hRdi bhavaM vaa| digAditvAd yaH / hatpriye hRddhite hajje ca vaacylinggH| hRtpriye hRddhite ca yathAnipIto niHshvaasairymmRthRdyo'dhrrsH| hajje hRdayajAte yathAhRdyo'sya zokastu na nirjagAma / hRdyA tu vRddhibheSaje / vRddhi nAmni auSadhe // 380 // hRdyastu vshkRnmntre| hRdayasya bandhano hRdyo vshiikrnnmntrH| tatra yathA - hRdyasAdhanavidhau nibaddhadhIH / atha rAntAH / agraM puraH prathame'dhike / uparyAlambane zreSThe parimANe palasya c| bhikSAprakAre saGghAte prAnte'pi / agatyagram / bhI vRdhi (u0 387) iti ra: / puraH purastAdarthe yathA--asya prayANeSu samagrazaktaragresarairvAjibhiruddhatAni / prathame yathA-ugre gatena vasatiM parigRhya ramyam / adhike yathA-sAgre'pi yojanazate pUrvotpannA gdaambudaaH| uparyarthe yathA-hAgrasaMrUDhatRNAGkareSu tejoviSAM ripumandireSu / Alambane yathA-labdhAro'pi mamajjAbdhau / zreSThe vAcyaliGgaH / AviSTaliGga ityanye / tatra
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH AAAAAAAN www.rrrrrrrrrrrr bhikSAprakAre saGghAte prAnte'pyadristu parvate / sUrye zAkhini cAbhraM tu tridive gagane'mbude // 382 // asraH zirasije koNe syAdatraM zoNite'zru Ni / / astraM cApe praharaNe'pyahniH pAdadrumUlayoH // 383 // yathA-tvamagraM hi samagrasya rAjyasyAsya mahIpate / parimANe palasya ceti palalakSaNe parimANe ityarthaH / / 381 // bhikSAprakAro bhikssaabhedH| yat smRtiH / grAsapramANaM bhikSA syAdagraM grAsacatuSTayam / agraM caturguNaM prAhurhitakAraM dvijottamAH / saGkAte yathAgranthAgramasya vijJeyaM sahasrANi dazaiva tu / prAnte yathA-karAgralagnA'bhinavAtha baalaa| adristu parvate / sUrye zAkhini ca / ati adyate vA adriH / taGki vati (u0 692) iti riH| puMsi / parvate yathA-tasminnadrau katicidabalAviprayuktaH sa kaamii| sUrye yathA - adriH sAndrakaraughanAzitatamaH stomo'yamabhyudyataH / zAkhini yathA-utkhAyAdrIndrutamabhimukhaM parvatAMzca kSipantaH / abhrantu tridive gagane'mbude / abhrati abhrama Apnoti vA khura kSura (u0 396) iti sAdhuH / tridive gagane ca yathAabhrAtika nipatanti ke'pi guNinaH svAmiprasAdocitAH / ambude yathA-abhrastamba viDambayauvanamiti premNAvagUDhAH striyaH / / 382 / / asraH zirasije koNe / asyate asrH| bhIvRddhi (u0 387) iti rH| zirasijaH ke zastatra yathA-avikINaiH pritosrmitraiH| koNe yathA-asraM zRGgATakaM jguH| syAdatraM zoNite'zruNi / zoNite yathA-paunaHpunyAdasragandhena matto mRdnan kopAllokamAyodhanoAm / azruNi yathA-asrestAvanmRdurupacitairdRSTirAlupyate me| astraM cApe praharaNe'pi / asyate'nena astram / traT / dvayoryathA
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ (222) anekArthasaMgraha sTIkaH aro jine'raM cakrAGge zIghrazIghragayorapi / Aro rorI zani ma ArA carmaprabhedinI // 384 // irAmbhovAksurAbhUmiSvindraH zakre'ntarAtmani / Aditye yogabhede ca syAdindrA tu phaNijjake / / 385 / / dRSTe yatra patanti mUDhamanasAmastrANi vastrANyapi / aMhiH paaddrumuulyoH| aMhate aMhiH / taGki vaGki (u0 692) iti riH / puMsi / pAde yathA-saMharannahirahaH / drumUle vRkSajaTAyAM yathApazya patravivarAntazrayaiH pUjitA: zazikarairivAhriSu // 383 / / aro jine / iyatti araH / jino'STAdazatIrthakaraH / tatra yathAnatAmaranaraH zrImAnaraH pAtu jineshvrH| araM cakrAGge zIvrazIghragayorapi / zIghrage vaacylinggH| cakrAGge yathA-cakrIcakrArapaGktim / zIne drute yathA-cakraM dahatAraM (pra0 dvivAraM) zIghrage yathA-pathi gacchannaro'caraH / Aro rIrI zanimaH / aryte'saavityaarH| ghn| rIrI pittlbhedH| tatra yathA-AraM kArayate tAram / zanau yathA-AreNa sArA kathitA caturthI / bhaume yathA-ravimandAravAreSu yadi bhadrAtithirbhavet / ArA crmprbhedinii| aryate'nayA aaraa| bhidAditvAdaDi sAdhuH / yathAtIkSNAMzuH kiraNaistIkSNarArAbhiriva vidhyati / / 384 / / irA'mbhovAksurAbhUmiSu / eti iraa| iNdhAgbhyAM vaa| (u0 389) iti kit rH| caturSa-artheSu / annApsarovizeSayorapi maMkhaH / ambhasi anne ca yathA-irAtRptikarI nityaM pitaNAM paramA sudhaa| vAci bhUmau ca yathA-suvarNa ghaTanAcitA vibudhasaGghasaMsevitA bhavatpatitarAmirA bhuvanamaNDanaM yatra me| surAyAM yathA-ireva svAdyamAnaiva veshyaamdvikaasinii| apsarovizeSe yathA-irAnA
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDa: (223) ugraH kSatriyataH zUdrA sUnAvutkaTarudrayoH / ugrAvacAchikkikayorunA gavopacitrayoH // 386 // usro mayUkhe syAduSTrI mRdbhANDe karabhastriyAm / aindririndra sute kAke'NyoDrA janapadAntare / / 387 / / mApsarAH pUrvaM samudrAdudgatAbhavat / indraH zakre'ntarAtmani / Aditye yogabhede ca / indati indrH| bhI vRdhi (u0 387) iti rH| zake yathA-tadindrasandiSTamupendrayadvacaH / antarAtmani yathA-iti hRtaparamArthaMrindriyairdhamyamANaH svahitakaraNadhUtaiH paJcabhirvaJcitosi / atra hi indrasya AtmanazcinhamityAdivyutpattau indriyamiti saadhuH| Aditye yathA-indreNa drAvite dhvAnte / yogabhede yathA-brahmA aindro'tha vaidhRtiH| atra hi indra eva aindrH| syAdindrA tu phaNijjake / phaNijjako marubakaH / tatra strIliGgaH // 385 / / ugraH kSatriyataH zUdrAsUnAvutkaTarudrayoH / ucyate uSati vA ugraH / khura kSura (u0 396) iti saadhuH| utkaTe vaacylinggH| kSatriyataH zUdrAsUnAviti yaH kSatriyeNa zUdrAyAM janyate / utkaTe yathA - ugre tapasi lInAnAmindriyANAM na vizvaset / rudre ythaa-caitnymugraadivdiikssiten| ugraavcaachikikyoH| dve'pi oSadhI / usrA gavo (gavyo) pcitryoH| vstyusraa| Rjyajitaji (u0 388) iti kit rH| baahulkaatsstvaabhaavH| gauranaDvAhI / tatra yathA-usrAvA yadi vA meSazchAgo vA yadi vA vshaa| gavi puMsyapi maMkhaH / yadAha asroN'shaugvidvyoH| upacitrA oSadhIbhedaH // 386 // usro mayUkhe syAt / yathA-zarairupairivodIcyAnuddhariSyan rasAniva / uSTrI mRdbhANDe karabhastriyAm / uSyate uSati vA uSTro / sUmUkhanyuSibhyaH kit
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ (224) anekAthasaMgrahaH saTokaH oDro jane japAvRkSe, karaH pratyAyazuNDayoH / razmau varNovale pANau kSaro meghe kSaraM jale // 388 // kadruH kanakapiGge syAtkadrUstu nAgamAtari // kAro balau vadhe yatne, himAdrau nizcaye yatau // 389 / / (u0 449) iti traTa / mRdbhaannddmlijrH| tatra yathAdhUrbhaGgasaMkSobhavidAritoSTrikAgalanmadhuplAvitadUravartmani / karabhastriyAM yathA - uSTrIdugdhaM nirAmayam / puMlliGgaH karabhe'pi / aindririndrasute kAke'pi / indrasyApatyam aindriH| indrasuto jyntH| tatra yathA-aindriNApi yadudastatandriNA sevyate sarabhasaM vRssbhdhvjH| vAlyarjunayorapi mNkhH| tayorapi indrasutatvAdatra grahaNam / vAlini yathA-aindristoyanidhItra jagAma caturaH kakSe vahan rAvaNam / arjune yathA-mukhaprasAdAnumitaM tadaindreranugrahaM zambhukRtaM viveda / kAke yathA-aindriH kila nakhaistasyA vidadAra stanau dvijaH / oDrA janapadAntare / oDro jane japAvRkSe / oNati oDraH / khura kSura (u0 396) iti saadhuH| janapadAntare puMbhUmni // 387 / / tatra yathA-oDreSu puMDrANi bhavanti bhUmnA / janastaDAgAdikhanakastatra yathA-oDrAH khananti hi vahanti (pra0vadanti) tadIyapatnyaH / karaH pratyAyazuNDayoH / razmau varSopale pANau / kurvanti anena karoti kIryyate vA karaH / pratyAyo rAjagrAhyaH / tatra yathAkaradIkRtabhUpAlo bhrAtRbhirjitvarairdizAm / zuNDAyAM yathAkiM karoti karotyeva karIre'pi krngkrii| razmau varSopale pANau ja yathA-dazazata arasya rodhAdekakarobda: pratiSThito jayati / kSaro medhe-kSarati kssrH| kSaraM jale / jale pAnIye klIbe tatra medhe ca yathA-kSaratyeSa kSaraM kSaraH // 388 // kadruH kanaka
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: (225) kArA bandhanazAlAyAM, bandhe dUtyAM prasevake / / syAddhemakArikAyAM ca kSAraH kAce rase guDe // 390 // bhasmani dhartalavaNe, kAriH zilpI kriyA'pi ja / / kArustu kArake zilpe, vizvakarmaNi zilpini // 391 // piGge syAt / kat kutsitaM dravati kdruH| hari pati (u0 745) iti DadruH / kanakapiGge guNamAtre puNsi| tadvati vaacylinggH| tatra yathA-upadrutaH kadrubhireSa vAnaraiH / kadrUstu nAgamAtari / vAhvantakadrukamaNDalornAmni / 2 / 4 / 74 / iti UJa yathA-mAtaH kadru yadi prasauti bhavatIbhUyaH sutAnIdRzAn / kAro balau vadhe yatne himAdrau nizcaye yatau / / kara eva kaarH| kriyate vaa| balinupagrAhyastatra yathA-cirAtkAraM vArAMnidhirapi gRhItastava bhaTaH / / 389 / / kArA bandhanazAlAyAM bandhe dUtyAM prasevake / syAddhemakArikAyAM ca / kriyate'syAM kaaraa| bhidAditvAdaDi saadhuH| bandhanazAlAyAM yathA-narAH saMsArakArAyAm / bandhe yathA-kArAgRhe nirjitavAsavena laGkezvareNoSitamAprasAdAt / dUtyAM yathA-varAkArAkArA kimiha kurute premNi galiMte / prasevako vastrAdimayaM bhAjanam / tatra yathA-sAraM kArAsu nikSipa / hemakArikA orssaadhH| kSAraH kAce rase guDe // bhasmani dhUrtalavaNe / kSarati kSAraH jvalAditvAd NaH / paJcasvartheSu / dhuutlvnnm-lvnnbhedH| kAce bhasmani ca yathA-satyaM kSAramaNiH kSArastasya cintAmaNeH purH| zeSeSu yathA-kaH kSate kSAranikSepaM vidadhAti vicakSaNaH / / / 390 / / kAriH zilpI kriyApi ca / karoti karaNaM vA kaariH| kRzakuTi (u0 619) iti NidiH / zilpini vAcyaliGgaH kriyAyAM strIliGgaH / kArustu kArake zilpe vizva
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ (226) anekArthasaMgrahaH saTokaH AnArrrrrrrow - - - koraH zuke janapade, kSIraM pAniyadugdhayoH / / kSuro gokSurake kokilAkSe chedanavastuni // 392 / / kSudro daridre kRpaNe, nikRSTe'lpanRzaMsayoH / kSudrA vyAghrInaTIvyaGgAbRhatIsaraghAsu ca / / 393 // karmaNi shilpini| karoti, kriyate vA kAruH / kRvApAji (u0 1) iti uN / catuSvartheSu / kaarkshilpinorvaacylinggH| anyatra puMsi / kArake yathA-rAghavasya tataH kArya kArurvAnarapuGgavaH / vizvakarmazilpinoryathA-asyAH sucArumadhureva kAruH / zvAsaM vitene malayAnilena / kIraH zuke janapade / kAyati kAyate vA kIraH / ghasi vasi (u0 419) iti kidIraH / zuke yathA-kIrAdhirAjavirahajvarakAtarAGgI yAtA na locanapathaM mama vallabhA te| janapada: kAzmIrAkhyaH tatra yathA-vIraH kIrapatiH sa eSa nikhilkssmaapaalcuuddaamnniH| kSIraM pAnIyadugdhayoH / ghasyate kSIram / ghasi vasi (u0 419) iti kidIraH gamahana 4 / 2 / 44 iti upAntyAkAralopaH dugdhe puMklIbaH / pAnIye yathA-yatra srutakSIratayA prasUtaH sAnUni gandhaH surabhIkaroti / dugdhe yathA-ikSukSIraguDAdInAM mAdhuryasyAntaraM mahat / kSuro gokSurake kokilAkSe chedanavastuni / kSurati kssurH| gokSurakakokilAkSau auSadhabhedau / chedanavastuni romAdichedanopakaraNe yathA-eSa gaNa: kSurakarmaNi shstH| kANDekSAvapi maMkhaH / tIkSNe tUpamAnAdrUDhaH // 392 / / kSudro daridre kRpaNe nikRSTe'lpanRzaMsayoH / kSuNatti kSudyate vA kSudraH / Rjyaji (u0 388) iti kit raH / paJcasvartheSu vAcya liGgaH / daridre kRpaNe ca yathA-kSudro naiva dadAti kiJciducitaM dadyAdatha svalpakam / nikRSTe yathA-zudre'pi nUnaM
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: cAGgerikAyAM hilAyAM makSikAmAtravezyayoH / kuruH syAdodane bhUpabhede zrIkaNThajAGgale // 314 / / krUrA nRzaMsaghoroSNakaThinAH kRcchamahasi / kaSTe sAntapane kSetraM bharatAdau bhagAGgayoH // 395 // , (227) yathA yathA - golAGgalavilolapANitulitAH / / zaraNaM prapanne | alpe kSudrAH kva te kSmAbhRtaH / nRzaMsaH krUrastatra yathA - AH kSudre pati dUti rAkSasapazuma / kSudrA vyAghronaTIvyaGgAbRhatIsaraghAsu ca / cArikAyAM hiMsrAyAM makSikAmAtravezyayoH / vyAghrAdiSu navasu striyAm / vyAghrI kaNakArikA tatra yathA - kSudrA mRtA nAgarapuSkarAravyaiH kRtaH kaSAyaH / naTI naTastrI tatra yathA - zudrAbhi runmudritavRtta vandhe / vyaGgA aGgahInAstrI tatra yathA - kSudrApi rUpeNa madaM bibharti / bRhatI kSudravArttA kI saraghA madhumakSikA / tatra yathA - kSudrAbhirakSudratarAbhirAkulaM vidazyamAnena janena dudruve / / 393 / / cAGgerikA hiMsrA ca oSadhibhedau / makSikAmAtraM sarvA api makSikAH / vezyA, zIlahonopalakSaNam / tatra yathA - dhik tAH zudrAH pRthukulagirigrAvadambholitulyAH / kuru: syAdodane bhUpabhede zrIkaNThajAGgale / kIryate kuruH / kugRRta urca (u0 734) u: / puMsi / bhUpabhede nRpabhede yathA - tvayi bhaktimatA na satkRtaH kururAjA gurureva vedipaH / zrIkaNThajAGgalaM tIrthavizeSastatra yathA - kurukSetre viduH sthANuM prabhAse zazibhUSaNam / krUrA nRzaMsaghoroSNakaThinAH / kRntati krUraH / kRteH krU kRcchau ca ( u0 395 ) iti ra: / caturSu artheSu vAcyaliGgaH / nRzaMse kaThine ca yathA- krUrastasminnapi na sahate saGgamaM nau kRtAntaH / ghore bhayaGkare yathA - saMsArakArAgRha krUrako DanivAsino na sulabhA /
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ rrrrrrywwarram (228) anekArthasaMgrahaH saTIkaH kedAre siddhabhUpatnyoH, kroSTrI kSIravidArikA / zRgAlikA lAGgalI ca, kSaudraM tu madhunIrayoH // 396 / / vArtApi mokSaM prati / uSNe yathA-krUraiH karaireSa dunoti bhaanuH| kRcchamaMhasi / kaSTe saantpne| kRntati kRcchram / kRteH krU kRcchau ca (u0 395) iti rH| sAntapane puNkliibH| anyatra kliibe| aMhasi pApe yathA - kRtsnAni kRcchrANi ravirjunAtu / kaSTe yathA-kRcchralabdhamapi labdhavarNabhAk taM dideza munaye sa lkssmnnm| sAntapanaM vrtvishessH| yat smRtiH / tryahaM paraJca vyahaM praatrstryhmdyaadyaacitm| tryahaM paraJca nAzrIyAtkRcchre sAntApanaM smRtam / kSetraM bharatAdau bhgaanggyoH| kedAre siddhbhuuptnyoH| kSayantyasminnIti kSetram / hu yAmA (u0 451) iti trH| bharatAdau yathA-- ihaiva bharatakSetre / Adi zabdAd airaavtaadiprigrhH| bhage yonau yathA-rajyanti jantavazcitraM kSetre mUtrapathe'pyaho / aGge yathA-trAyadhvaM yoginaH kSetram // 395 // kedAre yathA-lUnaH khalIkRtaH kSuNNaH zAlIpairiva mAnavaiH / ArtIstAneva puSNAti kSetraje vikRtiH kutH| upalakSaNaM ca kedaarH| sasya niSpattisthAne'pi / tatra yathA-USarANi ca kSetrANi dUrataH parivarjayet / siddhabhuvi yathAsiddhAH kSetreSu dRzyante / patnyAM yathA - vRddhastu vyAdhito vArAjAmAtRkulyabandhu guNavatsAmantAnAmanyatamena kSetre bIjamutpAdayet / kroSTrI kSIravidArikA / zRgAlikA lAGgalI ca / krozati kroSTrI / kRzi kami iti tuna / striyAm 2 / 4 / 1 iti tasya tRjAdeze ngiiH| vidArI ossdhiH| kSIreNa yuktA vidArI kSIravidArikA / zRgAlikAyAM yathA-koSTUA zizUn kroSTyapi yAti hitvaa| lAGgalI kalikArikA oSadhiH /
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: (229) kharo rakSo'ntare tIkSNe duHra parza rAsa me'pi ca // kharuH syAdazvaharayodarpadantasiteSu ca // 397 / / khuraH zaphe koladale garastUpaviSe viSe // . roge garaM syAtkaraNe gAtramaGgazarIrayoH // 398 // kSaudraM tu madhunIrayoH / kSudrAbhiH vRtaM kSaudram / nAmni makSikAdibhyaH / 6 / 3 / 193 / ityaN / kSudyati vaa| khura kSura (u0 396) iti saadhuH| madhuni yathA-tastAra saraghAcchannaiH sakSadripaTalairiva // 396 // kharo rakSo'ntare tIkSNe duHsparza rAsabhe'pi ca / khanati khrH| khura kSura (u0 396) iti saadhuH| rUmarayAratIti vA madhvAditvAt rH| catuSu artheSu / tIkSNe duHsparza ca vaacylinggH| rakSontare yathA - saMhAre kharadUSaNatrizirasAmeSAva dRSTA sthitiH| tIkSNe yathA-prevatkhaDgAnadhArAkha ranakharazikhorakhAtakumbhI na kumbhH| duHsparza yathA-prevantaH khe kharAMzoH khacitadinamukhAste mayUkhAH sukhaM vH| rAsabhe yathA-tAvatkharaH prakharamullamayAmbabhUva / kharuH syAdazvaharayodarpadantasiteSu ca / khanati kharuH / khano luk ca (u0 808) iti ruH / paJcasvartheSu / site guNe puMsi / tadvati vaacylinggH| anyatra puMsi / azve site ca yathA-kSuNNaM khuraizca kharubhiH kharudhoraNIbhiH / dantA dazanaH / tatra yathA-dante mukhakhuraH kharuH // 367 / / khuraH zaphe koladale khurat chedane / khurati khuraH / za phe yathA-ajoneya khurakSuNNaH pakvailAkSetrasambhavam / koladalaM auSadham / garastUpaviSe viSe / roge| girati grH| a ityaH / upaviSam mArako drvyyogH| rogo rogvishessH| triSvapi yathArakSo yakSoragavyAghravyAlAnalagarAdayaH / nApakartumalaM teSAM yairdharmaH
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ (230) anekArthasaMgrahaH saTIkaH gajAnadeze'tha giriH pUjye'kSiruji kanduke // zaile giriyake gIrNAvapi gundra stu tejane / / 399 / / gundrA priyaGgau kaivartImustake bhadra mustake / / gururmahatyAGgirase, pitrAdau dharmadezake // 400 / zaraNaM shritH| garaM syAtkaraNe / karaNaM bvaadi| tatra ythaa-grvaannijvissttikrnnaiH| gAtramaGgazarIrayoH gjaagrdeshe| gacchatyanena gAtram / gamerA ca (u0 453) iti trH| gajAgradeze striikliibH| aGgamavayavastatra yathA-tadgAtrANAM guNavinimayaH kalpito yauvanena / zarIre yathA-aparicalitagAtrAH kurvate na priyANAmazithilabhujacakA leSabhedaM taruNyaH // 398 // gajasya agradezo'grajaGghAdivibhAgastatra yathA-ApaskArA lUnagAtrasya bhUmi niHsAdhAraM gacchato vAGmukhasya labdhAyAma dantayoryugmameva tvaM (pra0 sva)nAgasya prApaduttambhanatvam / atha giriH pUjye'kSiruji kanduke / zaile giriyake gIrNAvapi / gRNAti girati gIryate vA giraH / nAmyupAntya 5 / 1 / 54 / iti kidiH| SaTsvartheSu pUjye vaacylinggH| anyatra puMsi / pUjye yathAvRkSAgAreSu zete girati munigirisamAtraM pvitrm| akSiruji nayanaroge yathA-giriNA dUSitaM netram / kanduko vastrAdimayaM krIDanakam / giriyako giriguDaH kASThAdimayaM krIDanakam tayoryathA-krIDanti giribhirapi ye kaSTaM teSAM na bhUdharAkramaNam / zaile yathA-vahati girirayaM vilambi ghaNTAdvayaparivAritavAraNendralIlAm / giinnirbhyvhaarH| gundra stu tejne| gudyate gundraH / khura kSura (u0 396) iti saadhuH| tejanA mujaH // 399 / / prayaGgau kaivartImustake bhdrmustke| trayo'pyoSadhibhedAH /
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (231) alaghau durjare cApi, gRdhro gRdhnau khagAntare / gotraM kSetre'nvaye chatro, sambhAvyabodhavartmanoH // 401 / / teSu yathA - gundrAprarohakavalAvayavAvakIrNam / gururmahatyAGgirase pitrAdau dharmadezake alaghau durjare cApi / gRNAti gIryate vA guruH / Rgra Rta ur ca (u0 734) ityuH / SaTsvartheSu / mahatyalaghau durjare ca vaacylinggH| mahAn bRhat gauravAhe vaa| tatra krameNa yathA-kRtagurutarahAracchedamAliGgyapatyau / yathA ca / gururdharitrI kriyatetarAM tvayA AGgirase bRhaspatau yathA-guru netrasahatreNa prerayAmAsa vAsavaH (pra. vRtrhaa)| pitrAdau yathA-guruH pragalbhe'pi vayasyato'syAH / AdizabdAt sutA sambandhavidhinA bhavati (pra. bhava) vizvagurorgururityAdau / zvazure'pi / ekamappakSaraM yastu guruH ziSye nivedayet / ityAdAvupAdhyAye'pi / guroH sadArasya nipIDya pAdau samApya sAndhyaM ca vidhiM dilIpaH / ityAdau saMskArake'pi / gurudvayAya guruNorubhayoratha kAryayorityAdAvArAdhye'pi / dharmadezake yathA-sAmAyikasthA dharmopadezakA guravo matAH // 400 / / alaghurbhArayuktaH, tatra yathA-gorave tu suvarNasya sAkSiNI jagatAM trayo / atra hi gurorbhAvo goravam / yathA-vA sA krAntA jaghanasthalena guruNA gantuM na zaktA vayam / durjare yathA-guruH sUkaramAMsAnAmAhAro hi bhavennRNAm / gRdhro gRdhnau khagAntare / gRdhyati gRdhrH| Rjyaji (u0 388) iti kit raH / gRdhnau lobhavati vAcyaliGgaH / tatra yathA-gRdhrA hi gRdhyantyapanIti vartmanA / khagAntare ythaa-gRdhrpksspridhuusraalkaaH| gotraM kSetre'nvaye chatre sambhAvyabodhavartmanoH / vane nAmni ca / gUyate gotram / huyAmA (u0 451) iti trH| gAH kiraNAn
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ (232) anekArthasaMgrahaH saTIka: vane nAmni ca gotro'drau, gotrA bhuvi gavAGgaNe / gauraH zvete'ruNe pote, vizuddhe candramasyapi // 402 // vizade gauraM tu zvetasarSape padmakesare // gauryumAnagniko>>Su priyaGgau varuNastriyAm // 403 / / trAyate iti vaa| kSetre yathA-gotraM maNerasya sa rohaNAdriH / anvayaH kulam / tatra yathA-so'yaM gotre saviturudito vAridheryadvadinduH / chatram Atapatram / sambhAvyo bodhaH sambhAvyabodhaH / vartma mArgaH // 401 / / vanaM kAnanam / nAma abhidhA / tatra yathAmadgotrAta viracitapadaM geymudgaatukaamaa| gotro'drau / gAM pRthvI trAyate gotraH / yathA-raghodavaSTambhamayena patriNA hRdi kSato gotrabhidapyamarSaNaH / gotrA bhuvi gavAGgaNe / gAstrAyate gotrA / gavAM samUho vA / gorathavAtAt 6 / 2 / 24 / iti trl| bhuvi yathA-gotratrAsasamAkulA madhuripuM prAptA zaraNyaM vibhum / gavAGgaNe gosamUhe yathA-gotrAtrANamiSeNa darzitabala: zauriH sa vstraaytaam| gauraH zvete'ruNe pote vizuddhe candramasyapi / vishde| gUyate gaurH| khura kSura (u0 396) iti saadhuH| candramasi puNllinggH| zeSeSu guNe puMsi tadvati vaacylinggH| zvete yathA-kailAzagauraM vRssmaarurukssoH| aruNe yathA-jvalitakhadirakASThAGgAragauraM vivasvAn / pIte yathAtvaM rocanA gaurshriiryssttiH| vizuddhe yathA-snAnena gauraM vpuH| candramasi yathA-gaurazcorita(gaurazcUrita)zarvarIcara (vara) tamastomo yamabhyudyataH / / 402 // vizade yathA-itastatazcandramarIcigauraiH / gauraM tu zvetasarSape pdmkesre| zvetasarSapaH srsspbhedH| padmakesaraM padmakijalkaH / tayoH kliibe| gauryumAnagnikorvISu priyaGgau varuNastriyAm / rajanyAM rocanInadyoH / gaurAditvAdyAM gaurii|
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (233) rajanyAM rocanInadyorghasro vAsarahiMsrayoH / / ghoro hare dAruNe ca caraH syAjjaGgame spaze // 404 // cale dyUtaprabhede ca cakra praharaNe gaNe // kulAlAdyupakaraNe rASTra sainyarathAGgayoH // 405 / / umAyAM yathA-krIDAzaile yadi ca vicaretpAdacAreNa gaurI / nagnikA adRSTarajAH kanyA tatra yathA-gaurI zreSThA vivAhe syAt / urvI mahI / priyaGga knggH| varuNastrI varuNabhAryA / / 403 / / rajanI hridraa| rocanI mnHshilaa| nadI nadIvizeSaH / ghasro vaasrhiNsryoH| ghasati ghsrH| bhIvRdhi (u0 387) iti rH| vAsaro dinam / tatra yathA-jagaddhi (dvi)gamaghasraghasmarasahasrabhAnuprabhAparikvathitapiNDito lavaNakUTamevArNavaH / hiMsro ghAtakastatra vaacylinggH| ghoro hare dAruNe ca / hanti ghoraH / kora cora (u0 434) iti saadhuH| ghurati vaa| dAruNe vaacylinggH| hare yathA-ghoraH pUrayatAM matam / dAruNe yathA-atrAmiSopacitavalgadamUkaghUkapU(ghU.)tkAraporazikharasya taroH prrohH| caraH syAjjaGgame spaze cale dyUtaprabhede c| carati caraH / jaGgame cale ca vaacylinggH| jaGgame yathA - carAcarANAM bhUtAnAM kukSirAdhAratAM gtH| spazaH prnnidhiH| tatra yathA-rAjanyakAnyupAyajai rekArthAni caraistava // 404 // cale yathA-yAtrA careSu kartavyA / dyUtaprabhede yathAgame naSTe caraM kuryAt / cakra praharaNe gnne| kulAlAdyupakaraNe rASTra sainyarathAGgayoH / jalAvartecchale / kriyate cakram / kRgo dve ca / (u0 7) iti apratyayo dvitvaM ca / puMklIbaH / praharaNe rASTre ca yathA- hastasthitAkhaNDitacakra zAlinaH / gaNe saGke
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ (234) anekArthasaMgrahaH saTokaH jalAvata chale cakraH koke candro'mbukAmyayoH // . svarNe sudhAMzau kapure kampilye mecake'pi ca // 406 // caruhavyAnne bhANDe ca cAro bandhAvasarpayoH / gatau piyAlavRkSe ca, citraM khe tilake'dbhute // 407 / / yathA-etatpUtanacakramakramakRtagrAsArddhamuktairvR kAn / kulAlopakaraNe yathA - priyasakhi vipaddaNDaprAntaprapAtaparamparAparicayacalacintA ca ke nidhAya vidhiH khlH| AdizabdAt dazastanAsamaM cakramityAdau tailikopakaraNe'pi / tathA- Arogya cakrabhramamuSNatejAstvaSTre ca yatnollikhito vibhAti-ityAdau zilpibhANDe'pi / sainye yathAparacakrapramathanaM sadA vijayavarddhanam / rathAGge yathA-rathasyaikaM cakraM bhujagayamitAH saptaturagAH // 405 // jalAvarte yathA-cakrANi nirmUlajalAkulitodarANi / chale dambhe yathA-virUpAkSo'pi ckrdhrH| atra khalapakSe cakraM dambhaM dharatIti cakradharaH / cakra: koke / koke cakravAke yathA-cakrAvakritakandharAstaTabhuvi prAtarbhajante shriym| candro'mbukAmyayoH / svarNe sudhAMzau karpUre kampilye mecake'pi ca / candati candraH / bhIvRdhi iti raH / saptaSvartheSu / karpUrasvarNayoH puMklIbaH / ambuni yathA-candreNa vidrAtitarAM pipAsA / kAmye prazasye yathA-svaire sAtvikacandrasaMdizatataH kiM te priyaM kurmahe / svarNe sudhAMzau ca yathA namastuGgazarazcambicandracAmaracArave / karpUre yathA - nAbherekAravestisrodvecandrasya kuru priye / kampilyama auSadhabhedaH / mecako mayUrapicchAdisthaM rekhAvalayam / tatra yathA - pAdudruvatsapadi candrakacAn drumAgrAta(pra0 n)| atra candraka eva candrakastadvAn mayUraH / / 406 // carhavyAnne bhANDe ca / caryate bhakSyate'sau
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaHkANDaH (235) Ale ho karbure citrA tvAkhuparNIsubhadrayoH // goDumbApsarasordantyAM, nakSatroragabhedayoH // 408 // caranti asmAd daivapitRbhUtAnIti vA cruH| mi vahi (u0 726) iti uH| puNsi| havyAnne yathA-hemapAtrIkRtaM doAmAdadAnaH payazcarum / bhANDe yathA-utpalakAJcikacaruH vAtmanaH paarshvdaahkH| cAro bndhaavsrpyoH| gatau piyAla vRkSe c| caryate'nena cAraH / cara eva vA prajJAditvAdaN / caraNaM vA ghaJa / badhyate'smin bandhaH bandhanazAlA tatra yathAsaMsAracArAntara kaaNdishiikH| avasarpa herike yathA-kriyAsu yuktairnRpacAracakSuSo na vaJcanIyAH prabhavo'nujIvibhiH / gatau yathA - cakoraharSIyati cAracauro viyoginI viikssitnaathvaa| piyAlavRkSe ythaa-caarvshcaarphlikaaH| citraM khe tilake'dbhute / Alekhye krbure| cIyate citrm| ci midi u0 454) iti kit trH| kabure guNe puMsi / tadvati vaacylinggH| khe AkAze Alekhye ca yathA - citreNa jAyate citram / tilake ythaa-citrcitritllaattpttttikaa| adbhute yathA-kimatra citraM yadi kAmasUrbhUH / / 407 / / karbure yathA-bhAtyalaM karaNarazmiraJjitaM citravarNamiva zakrakArmukam / citraM cakAra padamarddhapulAlayenetyAdau karburo (pra. karburatvo)pacArAd nAnAprakAre'pi / citrA tvAkhuparNIsubhadrayoH / goDumbApsarasordantyAM nakSatroragabhedayoH / AkhuparNI ossdhiH| subhadrAyAm arjunapalyAM yathA-citraM citrAharaNacature phAlgune snehayogAt zAnti cakre bhuvanavijayI so'pi kaaleykaariH| goDumbA indravAruNI / apsarA apsrobhedH| dantI oSadhiH / nakSatrabhede yathA-himanirmuktayoryoge citrAcandra
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ (236) anekArthasaMgrahaH saTokaH cIraM vAsasi cUDAyAM, gostane sIsapatrake / cIro kacchATikAjhillyozcakrastvamle'mlavetase* // 409 / / vRkSAmle cukrI cAGge-, caitro mAsAdribhedayoH / caitraM mRtakacaitye ca, cauro dasyusugandhayoH // 410 // masoriva / uragabhedaH sarpabhedaH / / 408 / / cIraM vAsasi cUDAyAM gostane sIsapatrake / cIyate cIram / ci ji (u0 392) iti ro dIrghatvaM ca / vAsasi yathA - te tryahAdUrdhvamAkhyAya celushciirprigrhaaH| cUDA zikhA / gostano haarbhedH| sIsapatraka sIsakam / cIrI kacchATikAjhilyoH / cIrI gaurAditvAd ddiiH| kacchATikA lambamAnaH pridhaanpshcaadnyclH| jhillIkITaprAyaH praannibhedH| tatra yathA-cAruzvIrIrava iva puraH zrUyate ko'ymuccaiH| cukrustvamle'mlavetase / vRkSAmle / cakate'nena cukram / caki rami vikaserucAsya (u0 393) iti rH| puMklIbaH / amlarase yathA- cukro rasa ivodriktapittahetutayA mtH| tadyogAtkAJcikAdAvapi / amlavetaso vRkSavizeSaH / / 409 // vRkSAmlaM veSavAravizeSa: / cukrI cAGgeryAm / gaurAditvAd ngiiH| cAGgerI auSadhiH / caitro mAsAdribhedayoH / caitrI paurNamAsI asya caitrH| sA'sya paurNamAsI / 6 / 2 / 98 / ityaN / cIyate vaa| khura kSura (u0 396) iti sAdhuH / mAse yathA-mAlatI vimukhazcaitro vikAsI puSpasampadAm / caitraM mRtakacaitye ca / mRtakacaityaM yaddagdhasya nikhAtasya vA upari stambhAdi kriyate / cauro dsyusugndhyoH| corayati corH| vaacylinggH| dasyau yathA-prAptaH sImantinInAM madhusamayasuhanmAnacoraH smiirH| sugandhaM surabhi // 410 / / *pra0 tvamble'mblavetase // vRkssaamble0|
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDa: (237) wwwwwwwww vvvvvvv chatra syAdAtapatrANe, chatrA madhurikauSadhau / dhAnyake ca zilIndhre ca, chidraM vivararandhravat // 411 // garne doSe jArastUpapattau jASidhIbhidi / jIrastvajAjyAM khaDne ca, TAro laGgaturaGgayoH // 412 // chatraM syAdAtapatrANe / chAdyate'nena chatram / traTa / chaderismantraT kvau / 4 / 2 / 33 / iti hrsvH| trilinggH| yathA-rajo vizrAmayana rAjJAM chatrazUnyeSu muurdhsu| chatrA madhurikauSadhau / dhAnyake ca zilindhre ca / chAdayati chtraa| hu mAyA (u0 451) iti / bAhulakAt hrasvaH / madhurikA gulmabhedo mintikaakhyH| dhAnyakaM kustumburuH zilindhra bhUmisphoTam / chidraM vivararandhravat / garte doSe / chinatti chidyate vA chidram / Rjyaji (u0 388) iti kit rH| viviyate vivaram / al / radhyate randhram / khura kSura iti sAdhuH / yathA vivararandhrazabdau gartadoSayorvartete tathA chidrazabdo'pItyarthaH / vivarazabdastryakSaro'pi lAghavArtha mihopaattH| chidrazabdo dvayoryathA-bhujaGgamA iva paricchidrAnveSiNaH // 411 // vivarazabdo garte yathA-pAtAlapratimallagallavivaraprakSiptasaptArNavam / doSe yathA-aprAptavivaraH zakraH svalpo'pi hi duraasdH| randhrazabdo garte yathA-nivizate randhramandhro girINAm / doSe yathA-sammukhIno hi jayo randhraprahAriNAm / tarucchidraprotAn . visamitikarI saMkalayati / nIra(rA) GI vivarArpitaM kulavadhU lIlA kaTAkSaM numaH / nIrandhradrumazizirAM bhuvaM bhajantI ityAdI. gartopacArAdantarAle'pi / jaarstuuppttau| jIryate'nena jAraH / nyAyAvAyA 5 / 3 / 134 / / iti saadhuH| yathA - ahalyAyA jAraH surapatirabhUt / jASidhIbhidi / gaurA:
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ (238) anekArthasaMgrahaH saTokaH tantraM siddhAnte rASTre ca, paracchandapradhAnayoH // agade kuTumbakRtye tantuvAne paricchade // 413 // zrutizAkhAntare zAstre, karaNe vyarthasAdhake // iti kartavyatA tantvostantrI syAdvallakI guNe // 414 // . ditvAd GyAM jArI yathA - nRpazikhisahajanajArI hastago azrukanyA / jIrastvajA(yyAM)jyAM khaGge ca / jayati jiirH| ciji (u0 392) iti ro dIrghatvaM ca / ajAjyAM puMlkIbaH / TAro laGgaturaGgayoH TIkate ttaarH| dvArazRGgAretyAre sAdhuH / laGgaH SaDjaH (pra0 SiGgaH) dvayoryathA udAraiH parituSyanti TAraiH zRGgAriNo nRpAH // 412 / / tatraM siddhAnte rASTre ca paracchandapradhAnayoH / agade kuTumbakRtye tantuvAne paricchade / zrutizAkhAntare zAstre karaNe dvayartha sAdhake / iti kartavyatAtantvoH tanyate tantram / hu yAmA (u0 451) iti tra: tantryate vaa| caturdazaSvartheSu siddhAnte yathA-catuSpIThImidaM tantram / rASTra rASTracintA tatra yathA- zamavyAyAmAbhyAM prativihitatantrasya nRpateH / paracchande parAyatte yathA-smarazabaratantraM jgdho| pradhAne yathA-atantraM saMsAro bhavati vidite tatvavibhave / agade bheSaje yathA-mantraM tantramatha prayujya harata zvetotpalAnAM zriyam / kuTumba parivArastasya kRtyaM dhAraNam / kuTumbakRtyam / tantuvAnaM tntuvaayopkrnnm| tatra ythaa-tntraadciroddhRtstntrkH| paTa: / paricchada: sainyAdirUpaH / tatra yathA-bhoja tvattantramAtraprasarabharabhayavyakulo rAjalokaH // 413 / / zrutervedasya zAkhAntaraM shaakhaabhedH| zAstre yathA-dvitrAn svataMtrasamayAnugatAn vizeSAnuktvA'vagacchati jagajjitameva muuddhH| karaNaM nidhuvanam / dvayarthasAdhakaH
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: (239) amRtAyAM ca naddhyAM ca, sirAyAM vapuSo'pi ca // tarirdazAyAM beDAyAM, vastrAdInAM ca peTake // 415 // tandrI nidrA pramIlA ca, tAro nirmalamauktike // muktAzuddhAvuccanAde, nakSatranetramadhyayoH // 416 / / zleSaH / yadAha-sAdhAraNaM bhavet tantram / yathA zveto dhAvati ityAdi / tatra yathA-tantroktibhiH sUcitagUDhabhAvA vezyA haThAdeva vimohayanti / iti kartavyatAyAM yathA-kurvanti kiM kRtadhiyo'pi hi tantramUDhAH / tantau yathA-tantraM prasArayati pazyata tantuvAyaH / tantrI syAd vallakIguNe amRtAyAM ca naddhyAM ca sirAyAM bapuSo'pi ca / caturvarthepu striyAm / gauraaditvaadddiiH| tasta tandri tantri (u0 711) iti Ipratyaye tantrIriti IkArAnto'pi / vallakI guNe yathA-tantrI mAdrAM nayanasalilaiH sArayitvA kathaMcit / amRtA gudduucii| nadhI vddhii| vapuSaH sirAyAM nADyAM yathA-tantryaH khaDgaprahArairdhagitigaladraktadhArApratAnAH / tarirdazAyAM beDAyAM (naukAyAM) vastrAdInAM ca pettke| tarati tIryate'nayA vA triH| svarebhya i. (u0 606) ito'tkyarthAt 2 / 4 / 32 / iti vA GayAM tarIti IpratyayAnto'pi / dshaa'vsthaa| beDAyAM nAvi yathA-tarISu tatratyamaphalgu bhANDaM sAMyAtrikAnAM vapato'bhyanandat / vastrAdInAM peTake sthAnavizeSe // 415 / / tandrI nidrA pramIlA ca / tandriH "sautraH / tandrayate'nayA tndriH| padi paThi (u0 607) iti iH| DyAM tndrii| IpratyayAnto'pi / nidrA svApaH / pramIlA indriya styAnatA Alasyamiti yAvat / dvayoryathA-aindriNA'pi yadudastatandriNA sevyate sarabhasaMvRSadhvajaH / tAro nirmalamauktike / muktA
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ (240) anekArthasaMgrahaH saTokaH tAraM rUpye tArA buddhadevyAM suragurustriyAm / sugrIvapatnyAM tAmra tu, zulve zulvanibhe'pi ca // 417 / / tIvra kaTUSNAtyartheSu, tIvA tu kaTurohiNI / gaNDadUrvA surI tIro, vaGge tIraM punastaTe // 418 // zuddhAvucanAde nksstrnetrmdhyyoH| tArayati taarH| nakSatranetramadhyayoH striipuNsH| gauDastu muktAzuddhau pumAMstAro nanArUkSAdimadhyayorityAha / nirmalamauktike yathA - dUSyairiva kSitibhRtAM dvirdairudaartaaraavliivircnairvyrucnnivaasaaH| muktAzuddhau yathAraNaccaraNabhUSaNastaralatArahAracchadaH / uccanAde yathA-rutamatha kRkavAkostAramAkarNya kAle / nakSatre yathA-eSa candrasukhi (mukhi)yogatArayA yujyate taralabimbayA zazI / netramadhye yathA adhikavikasadantavismayasmeratAraiH / udbhaTe'pi mNkhH| tatra vaacylinggH| yathA-tAraprahArazakalIkRtagAtrayaSTiH // 416 // tAraM rUpye / yathA- bhastrAbhUSAsya juSastArakriyayA viluptatArasya / tArA buddhadevyAM suragurustriyAm / sugriivptnyaam| buddhadevyAM yathAtArAdevI dizatu kuzalaM kalpavallIva bhAvaH / suragurustriyAM yathAjahAra candramAstArAma / sugrIvapatnyAM yathA-asau maruccumbitacArukezaraH prsnntaaraadhipmnnddlaagrnniiH| viyuktarAmAturadRSTidIkSito vasantakAlo hanumAnivAgataH / tAnaM tu zulve zulvanibhe'pi ca / tAmyati tAmram / vi ji-iti ro dIrghatvaM ca / zulve yathA-tAmramamlena zuddhayati / zulvanibho'ruNaH / tatra vaacylinggH| yathA-udeti savitA tAmrastAmra evAstameti ca // 417 / / tIvaM kaTUSNAtyartheSu / tIvati tIvram / khura kSura (u0 396) iti sAdhuH / vaacylinggH| kaTau yathA-tIvra
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya kANDaH (241) totraM veNuke pratode, daraH syAdbhayagartayoH / / darI tu kandare dasraH, kharo dasro raveH sutau // 419 / / dvAraM nirgame'bhyupAye, dharaH karmAdhipe gurau / kasitUle'tha dharA medo bhUmijarAyuSu // 420 // vAtaharaM prAhuH / uSNe yathA-tIvAMzubhinnamiva zArvaramandhakAram / atyarthe yathA-tIvrAbhiSaGgaprabhavena vRtti mohena saMstambhayatendriyANAm / tIvrA tu kaTurohiNI / gaNDadUrvA surii| trayo'pyoSadhibhedAH / tIro vngge| tIryate tIraH / vaGgaM trapu / tIraM punastaTe / yathA-tIrAttIramupaiti rauti karuNam // 418 / / totraM veNuke pratode / tudyate'nena totram / nIdAMv 5 / 2 / 88 / iti traT / veNukaM hstyaarikaa| tatra yathA - mahAmAtrastotraustudati samadaM duSTakariNam / pratodaH prA (prayo)janaM tatra yathA-tamaH pipikSoraruNasya dIvyattotrAgiro no gaNayanti dhuryaaH| daraH syaadbhygtyoH| dIryate'nena'sau vA daraH / bhaye puMklIbaH / garne triliGgaH / bhaye yathA-amarSazUnyena janasya jantunA na jAtahArdena ca vidvissaadrH| garte yathA-sthAne samIkRtadare knnttkaadivishodhite| darI tu kandare / gaurAditvAd ngiiH| kandaro giriguhA / ythaa-drogRhdvaarivilmbibimbaaH| ISadarthe tu daretyavyam dezyapadaM vA / yathA-daradalitaharidrA piJjarANyaGgakAni / dasraH khrH| dasyati dsrH| bhIvRdhi(u0 387) iti raH / kharo rAsabhaH / dasrau raveH sutau / raveH sutau svarvaidyau tatra dvivacanAntaH / yathA-anusasratustamathadasrayoH sutau / / 419 / / dvAraM nirgame'bhyupAye / dvArayati dvAram / ubhyate vA / dvArazRGgAra (u0 411) iti saadhuH| nirgame yathA-haMsadvAraM bhRgupatiyazovartma yat krauJcarandhram / abhyupAye yathA-zRGgAntaraM dvAra
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ (242) anekArthasaMgrahaH saTIkaH dhAro jaladharAsAravarSaNe syAdRNe'pi ca / / dhArotkarSe khaDgAdyagre sainyAne vAjinAM gatau / / 421 // jalAdipAte santatyAM, dhAtrI bhuvyupamAtari // AmalakyAM jananyAM ca, dhIro jJe dhairyasaMyute // 422 // mivaarthsiddheH| dharaH kUrmAdhipe girau / kArpAse tUle / krpaastuule| dharati dhrH| kUrmAdhipe mahAkamaThe yathA-dhruvaM dadhe dharodharAm / girau yathA-dharasya proddhartA tvamiti na tu sarvatra jagati prtiitH| kasitUlam tantukAraNam / atha dharAmedobhUmijarAyuSu / medazcaturtho dhaatuH| bhUmyAM yathA-dharAdharendraM vratatItatIriva / jarAyurgarbhaveSTanam // 420 // dhAro jaladharAsAravarSaNe syAdaNe'pi ca / dhriyate dhaarH| jaladharAsAravarSaNe yathAdhArAdhare varSati vaaridhaaraiH| RNe yathA-pituH sphAraM dhAraM kSipati nRpatiH zAtravavadhAt / dhArotkarSe khaDgAdyagre sainyAne vAjinAM gtau| jalAdipAte saMtatyAm / dhriyate'nayA dhArA bhidAditvAt sAdhuH / dadhAti vA / iN dhAgbhyAM vA u0 387) iti rH| utkarSe yathA-dhArAdhirUDho rasaH / khaDgAdyagre khaGgasyAdizabdAt cakrAdInAmapi / agre'zrI yathA-dhArAtIrthe dharaNipatayaH kalmaSaM kssaalynti| sainyAne yathA-dhArAdvayaM parigatAH subhaTA nttnti| vAjinAM gatau gativizeSe dhauritakAdau yathA-avyAkulaM prakRtamuttarakarmadheyadhArAH prasAdhayitumavyatikIrNarUpAH // 421 // jalAdipAte yathA-ayamapi paTurdhArAsAro na bANaparamparA / santatyAmanavacchinnasantAne yathA - dhArAvAhiSu bodheSu ko'dhikArthaH prkaashte| dhAtrI bhuvyupamAtari / AmalakyAM jananyAM ca / dadhAti dhAtrI tRjantAd GIH / dhayanti enAM dhIyate vA dhAtrIti
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: (243) svaire dhoraM tu ghusRNe, naro marye'cyuterjune / naraM tu rAmakarpUre, nakaM nAsAnadAruNoH // 423 // nakro yAdasi nIva tu, valIkavananemiSu // candre ca revatIbhe ca, netraM vastre maMthoguNe // 424 // sAdhuH / bhuvi yathA-yogI pitA sa janako jananI ca dhaatrii| upamAtari yathA-kumArAH kRtasaMskArAste dhAtrIstanapAyinaH / AmalakyAM yathA-paJcarasaM dhAtrIphalam / jananyAM ythaa-dhaatriistnynipaanddhitvpuH| dhIro jJe dhairyasaMyute svaire| dadhAti dhIyate vA dhIraH / iN dhAgbhyAM vA (u0 389) iti kit raH / vaacylinggH| viSvapi yathA-nipAtitasuhRtsvAmipitRvya. bhrAtRmAtulam / pANinIyamivAloki dhIraistatsamarAjiram / dhIraM tu ghusRNe / ghusRNe kuGkame yathA-nijaguNagarimakhyAtimataH ko dhIrasya videshH| atra zleSotkyA dhIrazabdaH kuGkame'pi / naro marye'cyute'rjune / nRNAti naraH / ma] yathA-naraH saMsArAGge vizati yamadhAnIyamanikAm / acyute yathA-naraM namaskRtya jagannamaskRtam / arjune yathA-kinnaraH kiM kuberH| naraM tu raamkrpuure| rAmakarpUraM krpuurbhedH| nakraM naasaandaarunnoH| na kAmati nakram / naJaH krami gami (u0 4) iti ddidprtyyH| nakhAditvAd naJo'd na bhavati / nAsAyAM yathA-sAcchinnakarNanakApura eteSAmamaGgalaM jAtAH / dAruNo'gramAdhArabhUtamanadAru // 423 / / nako yaadsi| yathA-kalpAntakAlapavanoddhatanakra cakraM ko vA tarItumala nambunidhi bhujAbhyAm / nIvra (nIbhraM) tu valIkavananemiSu / candre ca revatIbhe ca / nIyate nIvram / khurakSura (u0 396) iti sAdhuH paJcasvartheSu / valIke paTalAntare yathA-gRhANi nIbairiva yatra /
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ (244) anekArthasaMgraha sTIkaH mUlAkSinetRSu paro dUrAnyazreSThazatruSu / / parantu kevale patraM, yAnaM pakSazchadazchurI // 425 / / rejuH / vanaM kAnanam / nemishckrdhaaraa| candraH zazAGkaH / revatIbhaM revatInAmanakSatram / netraM vastre manthoguNe mUlAkSinetRSu / nIyate'nena netram / nIdAv 5 / 2 / 88 / iti traT / nayatIti vA Diti traT / paJcasvartheSu / netari vaacylinggH| anyatra puMklIbaH / vastre vastravizeSe yathA-kaJcakamaNDaneSu netravikartanAni / mantho manthAnakasya guNe AkarSaNarajjau yathA-manthAmandarabhUdharaH phaNipatirnetraM navaM vAsukiH // 424 // mUle darbhAdipAde yathAnetrotpATanaM munInAm / akSaNi nayane yathA-netre dUramanaJjane / netA nAyakaH / paro dUrAnyazreSThazatruSu / pipati paraH / vAcyaliGgaH / dUre yathA-yasmin svAduni cavite sati ratiH pAraM paraM prApnuyAt / anyasmin yathA-tribhuvanamidaM bibhratyeke pare tu rasAtalam / zreSThe yathA-sa hi devaH paraM jyotistama: pArepratiSThitam / zatrauM yathA-parairaparyAptitavIryasampadAmaparAbhavo'pyutsava eva mAninAm / AtmapRthak pUrvAnyayuktaSvapi maMkhaH / AtmanaH pRthaktve yathA-AtmanaH pratikUlAni pareSAM na samAcaret / pUrvapmAdanyasmin yathA-bAlyAtparaM sAtha vayaH prapede / svamate tu anyatvopacArAttayorapi grahaNam / yukte yathA-paraM pavitraM paramaM purAtanam / paraM tu kevale / yathA-te syu va bhavAdRzAstrijagati dvitrAH pavitrAH param / kevale paramavyayamityanye / patraM yAnaM pakSazchadazchurI / patantyanena patram / nIdAv 5 / 2 / 88 / iti traTa / caturvartheSu / yAnacchadayoH puMklIbaH / yAnaM vAhanam / pakSaH patraM tayoryathA-svakSaM supatraM kana kojvalad
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDaH (245) pAraM prAnte parataTe, pArI pUraparAgayoH // pAtryAM karkarikAyAM ca, pAdabaMdhe ca hastinaH // 426 / / pAtraM tu kUlayormadhye, paNe nRpatimantriNi // yogyabhAjanayoryajJabhADe nATyAnakartari // 427 // dyutim / chade parNe yathA-patraM puSpaM phalaM toyaM yo me bhaktyA prayacchati / churI kRpANikA tatra yathA-jaitraM patraM nartayatyatra vIraH / vivakSitapratijJAkSarAdhAre bhUrjAdAvapi dRzyate yathA-datte patraM kuvalayataterAyataM cakSurasyAH // 425 / / pAraM prAnte parataTe / pArayati pAram / puMklIbaH / dvayoryathA-prAptuM pAramapArasya pArAvArasya pAryate / strINAM prakRtivakrANAM duzcaritrasya no punaH / pArI pUraparAgayoH / pAtryAM karkarikAyAM ca pAdabandhe ca hastinaH / gaurAditvAd DIH / pUraparAgayoryathA- karpUrapArI paridhUsarAGgaH / pAtryAM yathA- prItyA niyuktAn lihatI: stanandhayAn vigRhya pArImubhayena jAnunoH / karkarikA galantikA / tatra yathA-iha hi kanakapArI zIdhu gandhaikabandhuH / hastinaH pAdabandhe yathA-apArapArI priruddhgaatrH| pAtraM tu kUlayomadhye parNe nRpatimantriNi / yogyabhAjanayoryajJabhANDe naattyaanuktri| pAti paatrm| traTa (u0 446) iti traTa / pIyate'nena vA / nidAv 5 / 2 / 88 iti traT / patrameva vA pAtram / prajJAdyaN / saptasvartheSu / kUlamadhye bhAjane ca triliGgaH / anyatra klIbe / kUlayormadhye yathA satpAtropacitA'pi jADyamatulaM dhatte kathaM sA nadI / parNe yathA-pAaureva bhavettarorapi yatazchAyApi nizchidrakaiH / nRpatimantriANi yathApAye sthitA narapateriha rAjyacintA / yogye yathA-pAtrA'pAtra
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ (246) anekArthasaMgrahaH saTIkaH NNNNNNNN puraM zarIre nagare gRhapATaliputrayoH / purastu- guggulau puNDaH kRmau daityekSubhedayoH // 428 // vAsantyAM tilake puNDarIke puNDrAstu nIvRti / / puruH parAge pracure svarlokanRpabhedayoH // 429 / / vivecanaM na yadabhUtsarvasvadAneSvapi / bhAjane yathA-dhig daivaM locane svaccha pAtraM kjjlbhsmnH| yajJabhANDe nuvAdau yathARtvijo vihitapAtrasaMgrahA yajJaraGgabhuvi ceru raMhasA (rjsaa)| nATayAnukartari yathA-Avazyako virodhyarthaH svalpapAtraH sa nirgamaH // 427 / / puraM zarIre nagare gRhapATaliputrayoH / purati puram / nagare trilinggH| zarIranagarayoryathA- puruSaH puraM pravizati sma paJcabhiH samamindriyairiva nrendrsuunubhiH| gRhe yathA-purANi yasyAM savarAGganAni / pATaliputre yathA-purAdhinAthaH pura eSa nandaH / purastu guggulau / guggulurmhissaakssH| puNDraH kRmau daityekSubhedayoH / vAsantyAM tilake punnddriike| puNati puNDate vA puNDra: / khura kSura (u0 396) iti sAdhuH / kRmi kITaH / daityo'surH| ikSubhede yathA-sA kSetrabhUH puNDravipAkapiGgA // 428 // vAsantI atimuktakaH / tilake yathA-rudrAGkazastripuNDraM ca veSo bhRGgariTerayam / pRSTe puNDrA arthakarA ityAdau tu azvaviSayeSu zvetabinduSu tilakopacArAt / puNDrazabdaH puNDarike yathA-puNDraiH saromaNDitam / puNDrAstu nIvRti / novRti deze puMbhUmni / yathA-pauNDrINAM gaNDalakSIM hasati zazadharaH prauDhimAptaH pradoSe / puruH parAge pracure svrloknRpbhedyoH| pRNAti puruH pRkAhRSi (u0 729) iti kiduH / caturvartheSu / pracure vAcyaliGgaH / anyatre puMsi / nRpabhede yathA-kaH paurave vasumatI
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (247) pUraH syAdambhaso vRddhau, vaNasaMzuddhikhAdyayoH / potraM vastre mukhAgre ca sUkarasya halasya ca // 430 / / pauraM kattRNe puraje, babhruH piGgAgnizUliSu / / munau vizAle nakule, viSNau bhadraM tu maGgale // 431 // zAsati zAsitari duvinItAnAmityapAdi // 429 / / pUraH syAdambhaso vRddhau vrnnsNshuddhikhaadyyoH| pUryate'nena pUraH / ambhaso vRddhau yathA-tadayaM samupaiti pArthivaH payasAM pUra ivAnivAritaH / vraNasaMzuddhiH AyurvedaprasiddhA / khAdya vizeSe yathA-pUrairabhyarcyapUrdevIm / potraM vastre mukhAne ca sUkarasya halasya ca / pUryate'nena potram / halakroDAsye puvaH / 5 / 2 / 89 / iti traT / sUkarasya mukhAne yathA-yasyA eva zizoH sthitA vipadi bhUH sA putriNI potriNI / atra potramasyAstIti potriNI sUkarI // 430 // pauraM kattaNe puraje / pure bhavaM pauram / kattRNaM rauhiSA(kA) khyA tRNajAtiH / purajaM purabhavam / tatra vaacylinggH| yathApurandrazrI: puramutpatAkaM pravizya paurairabhindyamAnaH / babhruH piGgAgnizUliSu / munau vizAlenakule vissnnau| bibharti babhruH / haniyA (u0 733) iti kidurdvitvaM ca / piGge guNe puMsi tadvati vizAle ca vaacylinggH| anyatra puMsi / piGge yathAdhUmadhUmro vsaagndhiaalaabbhrushiroruhH| agnizUlinoryathAsaMhArakArI jagato'pi babhruH / munau yathA-bAbhravyo bhramavarjitaH / atra hi babhrorapatyaM baabhrvyH| vizAle yathA-rakSasAM subhruvo bhAMti piGgairbabhruni(bhi)rIkSaNaiH / nakule yathA-ahireSa babhrupurato mArga nirudhya sthitH| viSNau yathA-vizvaMbharAM babhrurimAM babhAra / bhadraM tu maGgale / mustakazreSThayoH sAdhau kAJcane karaNA
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ (248) anekAthasaMgrahaH saTokaH mmmmm mustakazreSThayoH sAdhau, kAJcane karaNAntare // bhadro rAmacare hastijAtau merukadambake // 432 // gavi zambhau bhadrA viSTau, nabhaH sariti kaTphale / / kRSNAnantArAsnAsu ca bharo'tizayabhArayoH / / 433 // bharabhartRkanakayorbhAro dazazatIdvaye / palAnAM vIvadhe cApi, bhIoSiti kAtare // 434 // ntare / bhandate bhadram / bhandervA (u0 391) * iti ro na lopazca / / 431 / / sAdhuzreSThayorvAcyaliGgaH / maGgale yathA-hasanvo bhadrANi draDhayatu mRddaanoprivRddhH| mustaka: kandavizeSaH / zreSThaH prazasyatamaH / sAdhuH sjjnH| tayoryathA-kSemaM bhadrakalindazailatanayA tIre latAvezmanAm / kAJcane ythaa-unnidrbhdrnlinopmvktraacNdraa| karaNAMtaraM vRtta (nRtta) viSayo vinyAsavizeSaH / bhadro rAmacare hastijAtau merukadambake / gavi zambhau / / rAmasya caro raamcrH| hasti jAtau yathA-bhadrAtmano duradhirohatanovizAla (pra0 rohitanovizAlA)vaMzonnate merukadambake iMti merusamIpavartina ekasya kadambasya bhadreti nAma loke prasiddham / / 432 / / gaurvR SavizeSo yasya mukhe zvetastilakaH / tatra yathA-yadanugrahato yAti balIvardo'pi bhadratAm / zambhau yathA-bhadro bhadrANi puSNAti / bhadrA viSTau, nabhaH sariti kttphle.| kRSNAnantA rAsnAsu c| viSTau yathA-zuklASTamyAM divA bhdraa| nabhaH sarit gnggaa| kaTaphalam auSadham / kRSNA pippalI / anantA dUrvA / rAsnA elAparNI / bharo'tizayabhArayoH bhRz bharaNe ityasya yuvarNetyali bhrH| atizaye ythaa-bhuuribhaarbhraakraaNtH| bhAre yathA - uttuGgastanabharabhaGgabhIrumadhyAm // 433 // bharubhartR kanakayoH / bitti bhriyate vA bharuH /
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDaH (249) bhUri svarNe pracure ca, mantrI devAdisAdhane / vedAMze guptavAde ca, maruH parvatadezayoH / / 435 // bhRmRtatsari (u0 716) ityuH / puMsi / bhartA svaamii| bhAro dshshtodvye| palAnAM vIvadhe cApi / bhriyate bhAraH / palAnAM dazazatIdvaye yathA-hemno bhAra zatAni vA madamucAM vRndAni vA dantinAm / vIvadhe yathA-hRte'pi bhAre mahatastrapAbharAduvAha duHkhena bhRzAnataM ziraH / bhIruoSiti kAtare / vibhetItyevaMzIlA bhIruH / bhiyA rurukalukam 5 / 76 / iti ruH / yoSiti strIbhede sa vyasanAyAM striyAm / striilinggH| kAtare vaacylinggH| yoSiti kriyAvacanatvAdUna na bhavati yathA-asUryapazyarUpA tvaM kimbhiirurraaryse| yadi jAtivacanatvaM manyate tadA bhavatyeva UD / yathA-hantaikasthaM kvacidapi na te bhIrusAdRzyamasti / atra UDi sati Amantre hrasvatvam / kAtare yathA-arddhAGgalaparINAha jihvAgrAyA sa bhIravaH / / 434 // bhUri svarNe pracure c| bhavati bhUri / bhUstacchasi (u0 693) iti kit riH| svarNe klIbe / pracure vaacylinggH| svarNe yathA-bhUribhUSitazarIrayaSTibhiH / pracure yathA-bhUribhUSaNaravairAghoSayatyambaram / mantro devAdisAdhane / vedAMze guptavAde ca / mantryate'nena mantraNaM vA mntrH| devAdayaH sAdhyante'nena devAdisAdhanaM mhaabiijaadi| tatra yathAmantraM tantramaya prayujya haratazcetotpalAnAM zriyam / vedasya mantra brAhmaNAtmakasyAMzo cedAMzaH / tatra yathA-tatra mantrapavitaM haviH kratau / guptavAdo rahasi kartavyAvadhAraNam / tatra yathA-mantro yogha ivAdhIraH sarvAGgaiH kalpitairapi / maruH parvatadezayoH / mriyate'smin tRSNayeti maruH / bhRmRtatsari (u0 716) ityuH|
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ (250) anekArthasaMgrahaH saTIkaH mAro'naGge mRtau vighne, mArI caNDayAM janakSaye // mAnaM tvavadhRtau svArthe, kAtsrne mAtrAparicchade / / 436 // akSarAvayave dravye, mAne'lpe karNabhaSaNe / / kAle vRtte ca mitra tu, sakhyau mitre divAkare // 437 // puMsi / parvate yathA-utpadyate'maramarau mRto'pi vrtmdhygH| deze yathA-kimikSordoSo'yaM na punaraguNAyA marubhuvaH // 435 / / mAro'naGge mRtau vighne / mArayati maraNam mriyate'nena vA mAraH / anaGge yathA-sudurvAro mAraH prasarati jarA yauvanaharA / mRtivighnayoryathA-mAro hi zAmyati mahezatavaprasAdAt / mArI caNDyAM janakSaye / mArayati mAriH / svarebhya i: (u0 606) DyAM maarii| janakSaye yathA- sambhavanti na yannAtha mArayo bhuvanArayaH / mAtra tvavadhRtau svArthe kAtsrne (pra0 kAtsnye) mIyate'nena mAtram / hu yAmA (u0 451) iti traH / avadhUtAvavadhAraNe yathA-parigatataTabhUmiH snAnamAtrocchitAbhiH / svArthe yathA-dIpikA kamaleonmeSo yAvanmAoNa sAdhyate / kAtsrne yathA-dIyatAM vipramAtrAya / mAtrA paricchade akSarAvayave dravye mAne'lpe karNabhUSaNe / kAle vRtte ca / paricchade yathA-mahAmAaukhAsatruTitaripuvarga: pratidinam / / 436 / / akSaraM svaravyaJjanasamudAyaH / tasyAvayavaH / tatra alpe ca yathA-mAtrayApyadhika kaJcinna sahante jigISavaH / itIva tvaM dharAnAtha dhArAnAthamapAkRthAH / dravye yathA-mAtrAM gRhItvA kuru tIrthayAtrAm / mAne yathA-kA mAtrA mama vikramAyapadaM dattaM gRhItaM mayA / karNabhUSaNe yathA-zrotreSu mAtrAM dadhate sugAtryaH / kAle sUkSme kAlavizeSe yathA-ekamAtro bhaveddhasvaH / vRtte chandasi yathA
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDaH (251) yAtrotsave gatau vRttau, rASTramutpAtanIvRtoH / / rururdaitye mRge retra, *pIyUSapaTavAsayoH // 438 / / retaH sUtakayoroghro lodhe rodhramaghAgasoH / / raudro bhISme rase tIvra, raudrI gauryAM varo vRtau // 439 // mAtrAvarNavibhedena yaduktaM laukikaM dvidhaa| mitraM tu sakhyau / medyati mitram / cimidi (u0 454) iti kit trH| klIbe yathA-ekaM mitraM bhUpatirvA yatirvA / mitro divaakre| sampUrNavibhavazcandro na mitramanugacchati / / 437 / / yAtrotsave gatau vRttau| yAntyasyAM yAnaM vA yaatraa| hu yAmA iti trAH / utsave yathA-yAtrA hi caitrAtridazezvarANAm / gatau prayANe yathA-yAtrAnehasi yatra digvijyinH| vRttau vartanApAye yathAzarIrayAtrA'pi na tena sUtritA / vyavahAre'pi vartanopAyatvAd vRttireva / tatra yathA-lokayAtrA bhayaM lajjA dAkSiNyaM tyaagsholtaa| raassttrmutpaatniivRtoH| rAjate raassttrm| traTa (u0 446) iti traTa / puMklIbaH / utpAte yathA-vAcyaM tasya na kiJcanApi vibudhairyA naiva raassttraakulH| nIvRti deze yathA-buddhibuddhimatotsRSTA / hanti rASTraM sa rAjakam / rurutye mRge / rauti ruruH / rupUbhyAm kit (u0 807) iti ruH / puMsi / daitye rAkSase yathA-rurAva ruruvadraudro ripustava narAdhipa / mRge mRgavizeSe yathA-zRGga rurustyajati mitrmivaakRtjnyH| retraM piiyuusspttvaasyoH| retaH suutkyoH| riNAti rIyate vA retram / traTa (u0 446) iti traT / caturyu-artheSu / pIyUSamamRtaM nava prasUtadhenukSIram vA / pttvaasH| piSTAtakaH // 438 / / retaH zukram / sUtakaH paardH| rodhro lodhe| ruNaddhi rudhyate vA rodhrH| *pra. preyuuss| pra0 prIyUSamamRtamityartha /
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ (252) anekArthasaMgrahaH saTokaH viTe jAmAtari zreSThe, devatAderabhIpsite / varaM tu ghusRNe kiJcidiSTe varI zatAvarI / / 440 / / vakaM puTabhede vakraH, kuTile krUrabhUmayoH // vaktramAsye chandasi ca, vapraH prAkArarodhasoH // 441 / / bho vRddhi (u0 387) iti r:| lodhe vRkSavizeSe yathArodhradrumaM sAnumataH praphullam / rodhamaghAgasoH / aghaM pApam / Ago'parAdhaH / raudro bhISme rase tIvra / rudro devatA'sya raudrH| bhISmatIvrayorvAcyaliGgaH / sarveSu yathA-raudro dakSavimardane ca hi sakRnnagnaH prazAntazcirAt / raudrogauryAm / aNaneyekaN 2 / 4 / 20 / iti ddii:| varo vRtau| viTe jAmAtari zreSThe devtaaderbhiipsite| varaNaM viyate vA varaH / yuvarNa 5 / 3 / 28 / iti al / zreSThe puMklIbaH / anye vAcyaliGgamAhuH / vRtau yathA-svayamvaraM sAdhumamasta bAlA // 439 / / viTaH ssiddgH| yAmAtari yathA-vadhU varaM saGgamayAM babhUva / zreSThe devatAdeH sakAzAd abhIpsite ca yathA-samutkSipan yaH pRthivIbhRtAM varaM varapradAnasya cakAra zUlinaH / varantu ghusRNe kiJcidiSTe / ghusRNe kuGkume yathAvaratilakavicitra bhAladezaM vhntii| kiJcidiSTe manAgiSTe yathA-yAcnA mAghAvaramadhiguNe nAdhame lbdhkaamaa| atra varamiti zabda: klIbe AviSTa linggH| avyayamityanye / varI zatAvarI / gaurAditvAd GIH / zatAvarI oSadhibhedaH / / 440 / / varka puTabhede / vaJcati vakram / Rjyaji (u0 388) iti kit raH / nyaGkavAditvAtkatvam / puTabhedo jalAvartaH / tatra yathA-vakreSu nakrAH parikramante / vakra: kuTile krUrabhUmayoH / kuTilarayorvAcyaliGgaH / tayoryathA-vidhau vake mUni sthita
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: kSetre tAte caye reNau, vajra kulizahIrayoH // bAlake vajrAtvamRtA, vardhaH sIsavaratrayoH || 442 // : (253) vati vayaM ke punaramI / bhaume maGgale yathA - azubhAH syustrikoNasthA mandavaRdivAkarAH / vaktramAsye chandasi ca / ucyate'nena vaktram / hu yAmA ( u0 451 ) iti traH / Asye mukhe puMklIba: / tatra yathA - tadvaktraM yadi mudritA zazikathA | chandasi yathA - nAdyAsnau yo'mbudhairvaktram / vapraH prAkArarodhasoH / kSetre tAte caye reNau / upyatesmin vapati vA vapraH / bhIvRdhi iti raH / SaTsvartheSu puMklIbaH / parvatasAnAvapi / tatra prAkAre ca yathA - vapreNa paryantacaroDucakraH / sumeru vapro'nvahamanvakAri / rodhastaMTa tatra yathA - vaprakrIDApariNatagajaprekSaNIyaM dadarza ||441 / / kSetre kedAre yathA - vapreSu yasmin hariNAzcaranti / tAte pitari yathA - vRddhe vapre gRhaparisarasthAyini prAyazo vA / mRtyuM prApte jayati na bhavetkAryaniSpattidoSaH / cayaH prAkArapIThabhUH / reNuH pAMzuH / svarNasIsakayorapi makhaH / yathAvapraprotaM zravaNayugalaM dolayanneSa mUrkho vizvaM krIDAzakunisadRzaM manyate grAmavAsI / vajra kulizahIrayoH / bAlake / vajati vajram / bhIvRdhi ( u0 387 ) iti raH / puMklIbaH / kulize yathA-jaDI kRtastryaMbakavIkSaNena vajra mumukSanniva vajrapANiH / hIro maNivedhakaM ratnaM tatra yathA - maNau vajrasamutkIrNe sUtrasyevAsti me gatiH / sAmAnyaratne'pi / viralavikIrNavajra zakalA sakalAmiha vidadhAti dhautakaladhautamahI / bAlakaM hIveraM taDityapi / vanaspati vajra ivAvabhajya / vajrA tvamRtA / amRtA guDUcI / vardhaH sIsavaratrayoH / varddhate vardhaH / bhIvRdhi
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ (254) anekArthasaMgraha saTIka: vyagro vyApRtAkulayorvAraH sUryAdivAsare // mahezvarAvasarayovRnde kubjAkhyayapAdape // 443 / / vAraM tu madirApAtre, vAri hoveranIrayoH // vAriTiyAM sarasvatyA *gajabandhanabhuvyapi // 444 // iti raH / sIse nAge puMklIbaH / varatrA crmrjjuH| tatra striipuNsH| tatra yathA-darpodayollaMsitaphenajalAnusArasaMlakSya palyayana vardhapadAsturaGgAH / / 442 // vyagro vyApRtAkulayoH / vividha vigataM vA agramasya vyagraH / vaacylinggH| vyApRte yathAvaivAhikaiH kautukasAnnidhAna heNa havyagrapurandhrivargaH / Akule yathA-Arabhate'lpamevAjJAH kAmaM vyagrA bhavanti ca / vAraH suuryaadivaasre| mahezvarAvasarayovRnde kubjAkhyapAdape / kArayati vAraH / viyate vA bAhulakAd ghana / avasare vRnde ca puMklobaH / sUryAdivAsare yathA-akSaureNApi kartavyaM vaaryorbudhsomyoH| mahezvaraH shmbhuH| avasare yathA-avanipatigRhebhyo yAntyamUrvAravadhvaH / vRnde yathA-ripunarapativAraM vArayatyeSa vo (dhI)raH / kriyAbhyAvRttAvapi / yathA-vAraM vAraM tirayati dRzA vudgato bASpapUraH // 443 // vAraM tu madirApAne / madirApAtraM caSakaH / vAri hIveranIrayoH / vArayati vAri / svarebhya i:| (u0 606) kliibe| hIveraM bAlakam / nIraM pAnIyam / tatra yathA-arhasyenaM zamayitumalaM vAridhArAsahasraH / vArirghaTayAM sarasvatyAM gajabandhanabhuvyapi / triSu striyAm / ghaTI jalodaJcanI / sarasvatI nadIbhedaH / gajabandhanabhUH hastibandhagartA tatra yathA-svayaMdevo lakSmIstanaviSamavArI gajapatiH *bAro ghttobhvndhinii|
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya: kANDa : vyAghraH karaje zArdUle, raktairaNDatarAvapi // zreSThe tUttarapadasthaH syAd vyAghrI kaNTakArikA ||445 || vIro jine bhaTe zreSThe, vIraM zRGgyAM nate'pi ca // borA gambhArikArambhAtAmalakyelavAluSu // 446 // madirAkSIrakAkolIgoSThodumbarikAsu ca / patiputravatI kSIravidArIducikAsvapi // 447 // vRtro meghe ripau dhvAnte dAnave vAsave girau / veraM ghusRNavRntAkazarIreSu zaraM jale ||448 || / / 444 / / vyAghraH karaJje zArdUle raktairaNDatarAvapi / zreSThe tUttarapadasthaH vyAghraH vividhamAjighrati vyAghraH / vyAghrA gheti 5-1-57 / / karajo vRkSaH / zAdUle yathA - vyAghrena bhIrabhimukhotpatitA guhAbhyaH / zreSThe tUttarapadastha iti / uttarapadasthito vyAghrazabdaH / zreSThe pradhAne yathA-na zakya: puruSavyAghraH zIghraM vArayituM raNe / syAd vyAghrI kaNTakArikA / kaNTakArikA oSadhiH || 445 || vIro jine bhaTe zreSThe vizeSeNa Irayati prerayati vIraH / vIrayate vA ajati vA / Rjyaji ( u0 388 ) iti kitire vIbhAvaH / jino jinavizeSazvatuviMzastIrthakaraH / tatra yathA - karuNA bharAcitapuTA vIrasya vo dRSTayaH / bhaTe yathA - vIrAH svadehAn patitAnapazyan / zreSThe yathA - ayaM vizeSo bhuvanaikavIra / vIraM zRGgyAM nate'pi ca / zRGgI viSauSadhiH / natastagaravRkSaH / vIrA gambhArikArambhAtAmalakyelavAluSu / madirAkSIrakAkolI goSThodumbarikAsu ca / patiputravatI kSIravidArIducikA ( pra 0 dugdhikA ) svapi / daza svartheSu / rambhA kadalI / / 446 / / madirA surA / patiputravatI bhartR sutayutAstrI / zeSA oSadhayaH || 447 / / vRtro meghe ripau Da: + (255)
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ (256) anekArthasaMgrahaH saTIkaH zaraH punardadhisAre kANDatejanayorapi // zakro'rjune tarAvindre, kuTaje zAstramAyudhe ||449 // lohe zatrI churikAyAM zadrirjiSNau taDitvavi // zaru: kope zare vajra zAraH zabalavAtayoH / / 450 / / dhvAnte dAnave vAsave girau / vartate vRtraH / Rjyaji iti kita raH / meghe ripau vAsarve girau ca yathA - vRtreNa mitrAyitam / dhvAnte dAnave ca yathA - haririva haridazvaH sAdhu vRtra hinasti / veraM ghusRNavRntAkazarIreSu / veti veram / bhI vRdhi iti bahuvacanAdra / zarIre puMklIbaH / cusRNaM kuGkamam / vRntAkaM zAkabhedaH shriire yathA-kuberaguptAM dizamuSNarazmau / atra hi kutsitaM beraM zaroramasya kubero dhanadaH / zaraM jale / zIryate zRNAti vA zaram / yathA - zarairiva zarairhanti pAthoda: pathikAGganAH || 448 / / zaraH punardadhisAre kANDatejanayorapi / dadhisAre kANDe ca puMklIbaH / dadhisAre yathA - dadhno vAsa ( pra0 vA zaM) guDa : zaraH / kANDe bANe yathA - tvaddantAGkitavAlikakSarudhiraklinnAgrapuGkhaM zaram / tejano muJjaH / tatra yathA-ArAdhyainaM zaravaNabhuvaM devamullaGghitAdhvA / zakro'rjane tarAvindre kuTaje / zaknoti zakraH / bhI vRdhi ( u0 387 ) iti ra: / arjunataruH kakubhaH / indre yathA - purA zakramupasthAya tavorvI prati yAsyataH / kuTajo girimallikA / zastramAyudhe lohe / zasyate'nena zastram / nIdAv 5 / 2288 / iti truT / Ayudhe strIklobe tatra yathA - zastreNa rakSyaM yadazakyarakSaM na tadyazaH zastrabhRtAM kSiNoti / / 449 / / lohe yathA - azastrapUtaM nirvyAjaM puruSAGgopakalpitam / zatrI churikAyAM / TitvAd GIH / yathA - zastrI zyAmairaMzubhirAzu
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: (257) dyUtasya copakaraNe zAstraM granthanidezayoH // zAriH kuJjaraparyANe zakunau dyUtasAdhane // 451 / / zigruH zobhAJjane zAke, zIghraM cakrAGgatUrNayoH / / uzIre zukrastu zukle, jyeSThamAse'gnikAvyayoH // 452 / / hatamambhaH / zadrijiSNau taDitvati / zIyate shdriH| taGki vati (u0 692) iti riH / jiSNau jayanazIle vaacylinggH| taDitvati meghe puMsi / zaruH kope zaro zare vaje / zRNAti zaruH / bhR mR tRtsari iti uH puMsi / zAraH za lavAtayoH dyUtasya copakaraNe / zIryate zAraH / zrI vA yuvarNanivRte 5 / 3 / 20 / iti ghA / zabale varNe puMsi tadvati vaacylinggH| tatra yathA - pakSmotkSepAdupari vilasatkRSNazAraprabhANAm / vAte yathA - azrAntazAravizarAruvizIrNaparNAH // 450 / / dyUtopakaraNe strI puMsaliGgaH yathA-utkhAtapratiropitairnRpatibhiH zArariva krIDitam / zAstraM grnthnideshyoH| zAsturdharmya zAstram / RnnarAderaN / 6 / 4 / 51 // ityaN / ziSyate'nena vA / traTa / (u0 446) iti traT / granthe yathA-vizeSaviduSaH zAstraM yattavodgrAhyate puraH / nideze yathA-akhaNDa svaguroH zAstraM dvivereva pratanyate / zAriH kuJjaraparyANe zakunau dyUtasAdhane / zRNAti zIryate vA zAriH / kR za kuTi kR pR kaTi (u0 589) iti nnidiH| striyAm / kuJjaraparyANe yathAzAribhiH zuzubhire mahAgajAH / zakunau pakSibhede yathA-pRcchantoM vA madhuravacanAM zArikA paJjarasthAm / atra zArireva shaarikaa| dyUtasAdhane yathA-zArivyagrakarAH prahAravidhurA dhUrtA naTantyA. kulAH // 451 / / zigruH zobhAJjane zAke / zinoti zigruH /
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ (258) anekArthasaMgrahaH saToka: zukraM tu reto'kSirujoH, zubha dIpte'bhrake site // zUrazvArabhaTe sUrye, sarau dadhya pasAyako // 453 / / zigra gerunamervAdayaH (u0 811) iti sAdhuH / puMklIbaH / zobhAJjano vRkSabhedaH / zAkaM patramUlaphalAdidazavidhaM vyaJjanam / zIghra cakrAGgatUrNayoH / uzIre / zyAyate zIghram / khura kSura (u0 396) iti sAdhuH / cakrAGgaM rathAvayavasyAGgam / tUrNe vAcyaliGgaH / tatra yathA-vidadhatu ghRNayaH zIghramaho vighAtam / uzIraM vIraNImUlam / zukrastu zukle jyeSThamAse'gnikAvyoH / zocati shukrH| Rjyaji iti kit raH / nyaGkvAditvAt katvam / zukle guNe puMsi tadvati vAcyaliGgaH / jyeSThe mAse'gnau ca puMklIbaH / tayoryathA-zukrasya kiM citramidaM trilokI yadakrameNAkRtatIvratApAm / kAvye bhArgave yathA-kAma: puraH zukramiva prayANe / / 452 // zukraM tu retA'kSirujoH / retasi yathA-pumAn puMsA'dhike zukre strI bhavedadhike striyH| akSi ruji yathA-zukraM nAzayati kSaNAt / zubhraM dipte'bhrake site / zobhate zubhram / Rjyaji iti kitrH| site guNe puMsi / tadvati dIpte ca vaacylinggH| abhrake klIbe / dIpte bhAsure yathA-lAvaNyazubhramukhakAntitayA tayA yH| abhrake yathAzubhraM sUtena jArayet / site zukle yathA-kRtopavItaM himazubhramuccakaiH / zUrazvArabhaTe sUrye / zUrayate shuurH| zavati vA cijizusi (u0 392) iti raH dIrghatvaM c| cArabhaTe vAcyaliGgaH / tatra yathA-valAni zUrANi ghanAzca knyckaaH| sUrye yathA-zUraH krUratamaH sapatnasamara krodhAdivAlohitaH / saro dadhyanasAyakau / sarati saraH / dvayoryathA-sannipAte hi vIrANAM
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (259) svaraH zabde'ci SaDjAdau sattramAcchAdane Rtau / / sadAdAne vane dambhe svaruH syAdyUpakhaNDake / / 454 / / adhvare kulize bANe sAro majjAsthirAMzayoH // bale zreSThe ca sArantu draviNanyAyyavAriSu / / 455 // mRtyoragresarAH sarAH // 453 / / svaraH zabde'ci SaDjAdau / svarati svaraH / svayaM rAjate vA / zabde yathA-svareNa tasyAmamRtazruteva prajalpitAyAmabhijAtavAci / ajiti akArAdInAM caturdazAnAM varNAnAM pANinIyA saMjJA / tatra yathA-eka svaraM citramudAharanti / SaDjAdau yathA-sapta svarAstrayo grAmA marchanAzcaikaviMzatiH / udAttAdAvapi maMkhaH / yathA-nihantyarInekapade ya udAttaH svarAniva / sattramAcchAdane krtau| sadAdAne vane dambhe (pra. vaapi)| sIdantyasmin sastram / hu yAmA (u0 451) iti traH / paJcasvartheSu / dhane'pi maMkhaH / dhanAcchAdanayoryathAApadgatAnuddhara sttvRssttyaa| Rtau yajJe yathA-haviSe dIrghasatrasya sA cedAnIM pracetasaH (pra. prcetsaa)| sadAdAne yathA-vipraiH sUcitanakSatraiH satrAgAreSu bhujyate / vane'raNye yathA-satreSu ya (pra.va)svAsavihInabuddhiAyedvibhuM sNsRtibhiitcetaaH| dambhe kapaTe yathA-sattrAyante satriNazcet kimebhirjJAnAnaiH satkriyAbhivratazca / svaruH syAdyUpakhaNDake / adhvare kulize bANe / svarati svaruH / bhR ma tatsari (u0 716) iti uH / caturvartheSu / puMsi / yUpakhaNDakaM churikAprAyaM dArumayaM lambamAnaM yatkriyate / sarveSu yathA-svarau svaraucityanidheviDojA dRSTi nidhatte vitatAbhimarSaH // 454 / / sAro majjAsthirAMzayoH bale zreSThe ca / sarati kAlAntaraM sAraH / sattaH sthira 5 / 3 / 17 / iti ghanu / sAra
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ (260) anekAthasaMgrahaH saTokaH sphArastu spharakAdInAM, budva de vipule'pi ca // sthiro mokSe nizcale ca, sthirA bhUH zAlaparNyapi // 456 / / yati vA ac / caturvartheSu / zreSThe vaacylinggH| majjani yathA-kaustubhAkhyamapAMsAraM bibhrataM vRhtorsaa| yaccha tiH / apAM vA eSa majjAyadratnAnIti / sthirAMze sthire'vayave yathAzrIkhaNDasAreNa cakAra devam / . bale yathA-yajJAGgayonitvamavekSya yasya sAraM dharitrI dharaNakSamaM ca / zreSThe yathA-paropakaraNaM kAyAdasArAtsAramuddharet / sAraM tu draviNanyAyyavAriSu / draviNe yathA-grAmAttasArAM raghurapyavekSya niSkraSTumathaM cakame kuberAt / nyAyye yathA-re citta vittalavalubdhatayA tvayA kiM baMbhramyate jagati naiva hi sArametat / vAriNi yathA-antaH sAraM ghanatulayituM nAnila: zikSyati tvAm // 455 / / sphArastu spharakAdInAM bubude vipule'pi ca / sphArayate sphAyate) sphoyate) sphaarH| bhI vRdhi (u0 387) iti rH| yvoH pvay vyaJjane lugiti ya luk / vipule guNe puMsi / tadvati vaacylinggH| spharakAdInAM bubudo bubudAkAraH pittalAdimayo'laGkAraH / vipule yathA-atyuccAH paritaH sphuranti girayaH sphArAstathAmbhodhayaH / sthiro mokSe nizcale ca / tiSThati sthiraH / zuSI Si (u0 416) iti kidirH| nizcale vaacylinggH| mokSe yathA-sthiraM vratasthaH padamaznuvIta / nizcale sthAsnau yathApRthvi sthirI (pra. rA) bhava bhujaGgama dhArayainAm / sthirA bhUH zAlaSarNyapi / bhuvi yathA-yatra sthirApi sthitimeti na kSaNaM kA tatra vArtA kila tUlarAziSu / zAlaparNI oSadhiH / dRDhe'pi maMkhaH / yathA-aho sthiraH ko'pi tavepsitA yuvA // 456 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya: kANDa: sipraH svede siprA nadyAM sirA nADyambuvAhinI || sirastu pippalImUlaM sIraH syAdaMzumAlini / / 457 // lAGgale'tha suro deve, surA caSakamadyayoH // 7 sUtraM tu sUcanAkArigranthe tantuvyavasthayoH || 458 // (261) sipraH svede | sarpati sipraH / khura kSura ( u0 396 ) iti sAdhuH / svedo dharmaH / siprA nadyAm / yathA - siprAvAtaH priyatama iva prArthanA cATukAraH / sirA nADyambuvAhinI | sinoti sirA / Rjyaji ( u0 388) iti kit raH / nADayAM dhamanyAM yathA - sirAmukhaiH spadanta eva raktam / ambuvAhinI jalasrotaH / tatra yathA - indudRSadAM bhindAnamambhaH sirAH / sirastu pippalImUlam / pippalImUlam oSadhibhedaH / sIraH syAdaMzumAlini / lAGgale / saneAti sIraH / ciji ( u0 392 ) iti ro dIrghazca / aMzumAlini yathA-sIraH kI ramukhacchaviH ||457 / / lAGgale puMklIbastatra yathA - sadyaH sIrotkaSaNasurabhi kSetramAruhya mAlam / atha suro deve / surati suraH / suSThu rAjate vA / sunoti vA / Rjyaji ( u0 388 ) iti kit raH / yathA - dizAmadhIzAJca caturo yataH surAnapAsya taM rAgahRtAH siSevire / surA * caSakamadyayo: / caSakaM madyapAnabhANDam / madye yathA- pItabhUri surayA'pi / na mede / sUtraM tu sUcanAkArigranthe tantubyavasthayoH / sUcanAt sUtram / putrAdayaH ( u0 455) iti sAdhuH / suvati vA / sU mUkhani ( u0 449 ) iti kit raH / sUtryate vA / puklIba: / sUcanAkArigranthe vyavasthAyAM ca yathA - anusUtrapadanyAsAsadvRttiH sannibandhanA / tantI yathAtudyatkaJcukajAlakairanudinaM niHsUtramasmadgRham ||458 / / svairo mande
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTokaH svairo mande svatantre ca, haro rAsabharudrayoH / vaizvAnare'pyatha harirdivAkarasamIrayoH / / 459 / / yamavAsasiMhAMzuzazAGkakapivAjiSu / / piGgavaNe haridvarNe bhekopendra zukAhiSu / / 460 / / svatantre c| svaIro'sya svrH| svairasvairyakSauhiNyAma / 1 / 2 / 15 / iti aitvam / vAcyaliGgaH / dvayoryathA-svairaM samAcakRSire bhUvi vellanAya / haro rAsabharudrayoH / vaizvAnare'pi / harati haraH / rudre yathA-harastu kiJcitparivRttadhairyaH / zeSayoryathA-bhasmabhiH kazmalo haraH / atha hridivaakrsmiiryoH| yamavAsavasiMhAMzuzazAGkakapivAjiSu / piGgavaNe haridvarNe bhekorendrazukAhiSu / lokAntare c| harati hriH| svarebhya i: (u0 606) SoDazasvartheSu / piGgavarNaharidvarNayoH guNayoH puMsi / tadvati vAcyaliGgaH / sarveSu yathA-yasya vyAharato hari zukamapi svasvAbhidhAnabhramAbandrendrAnilapannagAryamayamairAjJAvidhau spardhitam / haryakSasya harIziturharigate haryyaGgaharyA kRteH sAhAyyAddharimAn hariharimivAsthattaM harau rAvaNam / asya vyAkhyA / yasya rAvaNasya koraM prati harimiti jalpatazcandrAdibhiH svanAmabhramAdAdezavicau mamAjJA dIyatAM mamAjJA dIyatAmiti ahamahamikA vyadhAyi / taM lakezaM harimiva bhekamiva harau lokAntare hari rUpendro rAma nAmA harimAn aMzumAna Asthat akSipat / harIzituH kapozvarasya sugrIvasya haryakSasya hari(dvarNalocanasya harigatejigaNanasya hairyaGga (haryaGga)haryAkRteH piGgAGgasiMhAkArasya sahAyakAdityarthaH // 459-60 // hArastu muktAdAmani saMyuge / hiyate haarH| muktAdAmani strIpuMsaH / tatra yathA
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH lokAntare ca hArastu muktAdAmani saMyuge || hasraH syAddhAtuke hiMsrA mAMsI kAkAdanI vasA // 461 // hIro vajra hare sarpe hIrA pipIlikAzriyoH / horA tu lagne rAjyaddhe zAstra rekhAprabhedayoH || 462 // ali : surApuSpalihoramlo rase'mlavetase // amlI cAGgeryAmAlaM syAdanarthaharitAlayoH || 463 // (263) hArAya guNine sthAnaM na dattamiti lajjayA / saMyugaM saGgrAmaH / hiMsraH syAddhAtuke / hiMsanazIlo hiMsra: / smyajasa / 5 / 2 / 79 iti raH / vAcyaliGgaH / sA duHpradharSA manasApi hiMstrairityadrizobhAprahitekSaNena / hiMsrA mAMsI kAkAdanI vasA | mAMsI gandhadravyam / kAkAdanI kRSNalA ( bhASA - caNoThI) vasA bhedaH / / / 461 / / hIro vajra e hare sarpe / hinoti hIra: / khura kSura ( u0 396 ) iti sAdhuH / triSvapi yathA-deyAnmandAkinotIre hIro hIrAGgadaH zriyam / hIrA pipIlikAzriyoH / pipIlikA koTikA / zrorlakSmIH / horA tu lagne rAzyarddhe zAstrarekhAprabhedayoH / harati horA / koracora ( u0 434 ) iti sAdhuH / caturSvartheSu / lagne yathA - yuvatijananayanakAntaM janayati horAgataH zukraH / rAzyarddha lagnArddham / tatra yathA - hore viSame'rkendvoH samarAzau candratIkSNAMzvoH / zAstrarekhAprabhedayoryathA - horAM munikizorAya vyAcakhyau sa cikSaNaH ||462 / / atha lAntA: / ali: surApuSpalihoH / alati alyate vA aliH / kRzU kuTi iti i: / surAyAM striyAm / puSpalihi bhramare strIpuMsastatra yathA - alireti vanAtkamalam / amlo rase'mlavetase / amati amla: / zomAzyA zakyasthAmyiola ( u0 462 ) / rase yathA
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ (264) anekArthasaMgrahaH saTIkaH AliH sakhyAvalIsetvanartheSu vizadAzaye // AlurgalantikAyAM syAdAlu bhelakakandayoH / / 464 // ilorvI vAg budhastrI gauH kalaM tvajorNaretasoH // avyaktamadhuradhvAne kalA syAtkAlazilpayoH // 465 / / kadvamloSNaratAH zarad dadhibhujo hemantanidrAlasAH / amlavetase vRkssH| amlI cAGgeryAm / gaurAditvAd ngoH| cAGgerI aussdhiH| AlaM syaadnrthhritaalyoH| alyate Alam / anartho yathAsopyAlamAlapya cacAla vAla: / haritAlaM dhAtubheda: // 463 / / AliH sakhyAvalIsetvanartheSu vishdaashye| alati alyate vA Ali: / kRza kuTi iti NidiH / paJcasvartheSu striyAm / sakhyAM yathA-nivAryatAmAli kimapyayaM bttuH| AvalyAM zreNyAM yathA-karakalitaka(ra)NatkaGkaNAlIkarAla: (pra0 karakalitakaGkaNaM kaNAlIkarAlaH) pra. kalakalitaraNatkaGkaNAlI kraal:)| seto jalAdimaryAdAyAM yathA-tasminnAlipradeze jaladharapaTalaiH prApi(pya)te tAmavasthAm / anarthe yathA-mithyAlIviSayastvayA priyatame kopAdahaM kiM kRtaH / vizada AzayaH sthAnam / abhiprAyo vaa| vRzcike'pi mNkhH| tatra puMsi / yathA- te vRkaviSamAli viSaM mUSika (mUSakaH) viSamapaharantyazeSeNa / AlurgalantikAyAM syAt / itti AluH / RtRza (u0 727) iti Nit uH latvaM ca rasya / striyAm / yad gauDa:-AlurgalantikAyAM strIklIbe mUle ca bhelake / yathA-bhavati bhuvanaM bhavyaM dvAre shyaalubhiraalubhiH| Alu bhelakakandayoH / klIbe / bhelaka uddupH| kandaH kandavizeSaH // 464 // ilo:vAg budhastrI gauH / ilati ilA / caturvartheSu / urtyAM yathA-asyAM rAjan na jaladhipari
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (265) kalane mUlaraivRddhau SoDazAMze vidhorapi / kalirbibhItake zUre, vivAde'ntyayuge yudhi // 466 // khAmekhalAyAmilAyAm / vAci gavi ca yathA-ilA sA dhanyA syAdbhagavati zive yA prnnihitaa| budhastriyAM yathA-candrAdbudhaH samabhavadbhagavAn narendramAdyaM pururavasamalamasAvasUta / atra ilAyA apatyam aila: / zivAdyaN / kalaM tvjiirnnretsoH| avyaktamadhuradhvane / kalayati kalam / ajIrNo jraarhitH| avyakto madhuro dhvAno (pra. dhvanau) yasya(tra) avyaktamadhuradhvAnaH (pra. dhvnH)| tyorvaacylinggH| avyaktamadhuradhvanimAtre puMsi / ajIrNe yathA- sa dRDheraGgasandhAna(sudRDheraGgaraMdhvAna)vaddho'pi kala: phil| retaH zukraM tatra yathA-khalena niSkalazcakre bAlo'yaM rAjayakSmaNA / avyaktamadhuradhvAne yathA-sa kSudro musaladhvaniH kalamidaM saMgItakaM yoSitAm / manohare'pi maMkhaH / tatra tu vaacylinggH| yathA - tuSArasaMghAtazilAkhurApraiH samullikhan darpakala: kakudmAn / kalA syAtkAlazilpayoH / kalane mUlaraivRddhau SoDazAMze vidhorapi / kalyate'nayA kalanaM vA klaa| bhISi bhUSi 5 / 3 / 109 iti bhuvcnaatsaadhuH| kAla: kAlavizeSaH / yadAha-aSTAdaza nimeSAH syuH kASThAtriMzattu tAH kalAH / tatra yathA-lIlAgRhe pratikalaM kila kiJciteSu / / 465 // zilpe vijJAnakauzale vidhoH SoDazAMze ca yathAkalA samagreNa gRhAnamuJcatA manasvinIrutkayituM paTIyasA / vilAsinastasya vitanvatA ratiM na narmasAcivyamakAri nendunA / kalane saMkhyAne yathA-na zakyAtra kalAkartumapi kalpazatairyadi / 14 mUlaraivRddhau mUladhanavRddhau yathA-tatkalArahitaM dhanam / aMzamAtre
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ (266) anekArthasaMgrahaH saTIkaH kAla: punaH kRSNavarNe mahAkAlakRtAntayoH // maraNAnehasoH kAlI kAlikAkSIrakoTayoH // 467 // tAlagurau nivRtyAdau / chale zaktAvapi ca maMkhaH / aMzamAtre yathA-cetaH kAlakalAmapi prakurute nAvasthiti tAM vinA / tAlagurau yathA-trikalazcAvapuTo mato budhaiH / nivRtyAdau zaivAgamaprasiddha zaktipaJcake yathA - kalAbhirbhuvanairvApi tattvairvApi vizeSataH / chale kUTe yathA-anyato naya muhUrttamAnanaM candra eSa sarale klaamyH| zaktau padArthAtmavizeSe yathA-vandemahi ca tAM vAcamamRtAmAtmanaH kalAm / kalirbibhItake zUre vivAde'ntyayuge yudhi / kalyate kliH| padi paThi (u0 607) iti i: / paJcasvartheSu puMsi / bibhItake yathA-niSpandasya kale suutrsthaandaanaabibhiitkH| kalidrumaH paraM nAsIdAsItkalpadrumo'pi sH| zUro vikraantH| vivAde yathA-bhagno mAnakali: sahAsarabhasanyAvRttakaNThagraham / antyayuge yathA-kaliH kAla: sa ekostu kRtaM kRtyugaadibhiH| yudhi yathA-dhanavAnanyataH kalim / / 466 / / kAla: punaH kRSNavarNe mhaakaalkRtaantyoH| mrnnaanehsoH| kAlayati kaalH| kRSNavarNe guNe puMsi tadvati vAcyaliGgaH / tatra ythaa-kaalindiijlkaalkaaliykulkriiddaavinaashaissinnaa| mahAkAle rudre yathAkAlaH krIDati kAlakUTakavalAlAvalIbhUSaNaH / kRtAnte yathA-kAla: kAlyA saha bahukalaH krIDati prANizAraiH / maraNe yathA-mandAkinItIrakuTIrakeSu cakAra kAlaM nlbhuumipaalH| anehasi yathA-vilambitaphalaiH kAlaM sa ninAya manorathaiH / kAlI kAlikAkSIra (pra. kSAra) kiittyoH| mAtRbhedomayornavyameghaparivAdayoH / gaurAditvAd DIH / kAlikA yoginI tatra
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (267) mAtRbhedomayornavyameghaughaparivAdayoH / / kAlA kRSNatrivannIlyorjiGgyAM kolo'gnitejasi // 468 // kaphaNistambhayoH zaGko, kIlA ratAhatAvapi / / kulaM kulyagaNe gehe, dehe janapade'nvaye // 469 / / yathA-kopAdudasthAtkila tatra kaalii| kSIrakITa: kITavizeSaH / / 467 / / mAtRbhede yathA-tAsAM ca pazcAt kanakaprabhANAM kAlI kapAlAbharaNA cakAze / umAyAM yathA - kAlItyAzaGkamAnaH sphuradadharapuTa: zUlapANiH kilAbhUt / navyameghaughaH kAdambinI / parivAdo'pavAdaH / kAlA kRssnntrivRnniilyorjinggyaaN| kRSNatrivRt kRSNa tripuTA / nIlI gulikA / jiGgI mjissttaa| kiilo'gnitejsi| kaphaNistambhayoH shngkau| kIlayati kIlyate vA kiilH| striipuNsH| agnitejasi agnijvAlAyAM yathA-kIlAvakIDhabhuvanatritayasya tasya ko nAma kalpazikhinaH pratimAnameti // 468 // kaphaNau kUpare yA-kIlopaghAtAtkathayanti mallAH / stambhe yathA-utkhAya darpacalitena sahaiva rajjavA kIlaM prytnprmaanvdurgrhenn| zaGkau yathA-janma tasya kila karNayorgataM vajrakIla iva duHsaho'bhavat / kolA ratAhatAvapi / ratAhatiH surataprahaNanam / yad vAtsyAyanaH kIlA urasi kartarI zirasi vi(ba)ddhA kapolayoH / kulaM kulyagaNe gehe dehe janapade'nvaye / kolati kulam / paJcasvartheSu / kulyA: sajAtIyAsteSAM gaNe yathA-chAyAbaddhakadambakaM mRgakulaM romanthamabhyasya tu / gehe yathA- trayamUrddhamukhaM neyaM yazodevakulaM kulam / dehe yathA-yAH zaktayaH zarIrasya tAH proktAH kuladevatAH / janapade yathA-yasmin lATakule kulInacaritAH prAyaH pumAMsaH sadA / anvaye yathA-kule prasUti: prathamasya vedhasaH
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ (268) anekArthasaMgraha sTIka : kUlaM taTe sainyapRSThe, taDAgastUpayorapi // kolo bhelaka utsaGge'GkapAlyAM citrake kirau // 470 // kolaM tu badare kolA pipallyAM cavyabheSaje // khalaM karake bhuvi sthAne krUre karNe jape'dhame ||471 // yathA - kole citrakam / / 469 / / kUlaM taTe sainyapRSThe taDAgastUpayorapi / kulati kulam | caturSvartheSu / taTe yathA - svayameva patiSyanti kUlajAtA iva drumAH / sainyapRSThe yathA - kUlasthayodhasaMghAtA yuddhavelA vibhAti sA / taDAgaM saraH / stUpo mRdAdikUTaH / kolo bhelaka utsaGge'pAlyAM citrake kirau / kolati kola: kAyatervA / grahmAdbhyaH kit ( u0 494 ) iti olaH / bhelake plave yathA - ekakolakalitAkhilabhANDaH / utsaGge'Gke kulindasya pulindabAlA | aGkapAlI parIrambhaH / auSadhabhedaH / kirau sUkare yathA - kolAkRtiH pAtu sa mAdhavo vaH / / / 470 / / kolaM tu badare / badaryAH phalaM badaram / kolA pippalyAM cavyabheSaje / pippalI kaNA / khalaM kalke bhuvi sthAne krUre karNe jape'dhame / khalati khalam / khanati vA / mRji khani ( u0 472 ) iti Didala: / kalke karNe jape ca puMklIba: / bhuviklI / sthAne triliGgaH / krUrAdhamayorvAcyaliGgaH / kalkaH kRSTasnehaM dravyam / bhUryuddhAdyarthaM zaSpAdyapanayanena saMskRtAbhUmi: / sthAnaM dhAnyaniSpavanakSetram / krUro nistriMzaH / karNejapa: sUcakaH / adhama: pAmaraH / kalkakrUrakarNejapeSu yathA - vrajati virasatvamitaraH satyaM parimalitasundarAH santaH / yAnti tilA: khalabhAvaM snehaH payaso vikAre'pi / bhuvi yathA - khalapraviSTAviva tAmracUDau / sthAne'dhame ca yathA - sa kSetrato yatra phalaM
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ ----000000 / dvitIyaH kANDaH (269) khallo nimne vastrabhede, carmacAtakapakSiNoH / khallI tu hastapAdAvamardanAhvayarujyapi // 472 // galaH kaNThe sarjarase gola: syAtsarvavartule // golA patrAJjane godAva- sakhyAmalijare // 473 / / maNDale ca kunaTayAM ca, bAlakrIDanakASThake / cilla: khage sacullaca, pillavat klinnalocane // 474 // gRhitvA nikSipyate kSodayituM khaleSu // 471 // khallo nimne vastrabhede crmcaatkpkssinnoH| khalati khllH| zAmAzyA (u0 462) iti bahuvacanAt la: / nimne vAcyaliGgaH / caturyu-api yathA-khallaihi bhillA gamayanti kAlam / khallI tu hastapAdAvamardanAhvayarujyapi / gaurAditvAd DIH / yathAbhallIbhiriva khallIbhistudyamAnastu vellati / / 472 / / gala: kaNThe sarjarase / galati gl:| kaNThe yathA-zokapihitagalaruddhagirastarasAgatAzrujalakevalottarAH / sarjaraso dhAtubhedaH / gola: syaatsrvvrtule| guDyate gola: / gAyate vaa| grahyAdbhyaH kit (u0 494) ityolaH / yathA-idaM bhAsAM bharturha takanakagolaprAti)kRtiH / golA patrAJjane godAvaryAM sakhyAmaliJjare / maNDale ca kunaTyAM ca bAla krIDanakASThake / strIklIbaH / ydgauddH| patrAJjane kunaTyAM ca godAvaryAM ca maNDale / sakhImaNikayogolA golaM lakSyAnusArataH / patrAJjanaM bheSajabhedaH / godAvanadyAM yathA-golA kUle bahulabakule kUlikAM vaalukaabhiH| sakhI vysyaa| alijaro maNika: // 473 / / maNDalaM samUhaH / kunaTI mnHshilaa| bAlakrIDanakASThaM yena zizavaH krIDanti / cilla: khge| cillazaithilye ca aci cillH| khagaH zakunistatra
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ (270 ) anekArthasaMgraha saTIka : klinnAkSiNa cullI tUddhAne celaM garhitavastrayoH // chalaM chadmaskhalitayoH challI santAnavIrudhoH || 475 || yathA- payasi prAvizan matsyo'hara billI tathAmiSam / atra jAtivAcitvAd GIH / sacullazca pillavat klinnalocane klInnANi / sa iti cillazabdacallazabdava pillavat iti pillazabdaca trayo'pi klinnalocane puruSe // 474 || klinne cAkSNi varttante / klinnaM cakSuH / cillaM cullaM pillam / klinnAlacakSuSi cil pila cul cAsya 7 / 1 / 130 / iti sAdhavaH / cillAdyakSiyogAt puruSo'pi cilla: culla : pillaH | tatra tu vAcyaliGgaH / tatra yathA - druhiNasuto bhavatAmudazrucillaH / sa mantriNaM cArddhaka (vArddhaka) cullameva muktopapillastamuvAca yAvat / klinne'Ni yathA - culle phulle ca dAtavyA varttireSA sunirmalA / cullI tUddhAne / uddhAnam azmantakaH / yathA - vepante kapayo mRzaM kRzataraM gojAvikaM glAyati zvA cullI kuharodaraM kSaNamadhikSipto'pi naivAJjhati / celaM garhitavastrayoH / celati celam / garhite vaacylinggH| tatra yathA - tAbhirbrAhmaNacelIbhirhate cAritrapAdape / vicchAyamabhavadrASTram | vastre yathA celAJcale calati caJcalalocanAyAH / chalaM chadmaskhalitayoH / chyati chalam / choDaggAdirvA ( u0 471 ) iti kidalaH / chadmani yathA- na pareSu mahaujasachalAdapakurvanti malimlucA iva / skhalitaM parasya vadateA'rtha vikalpopapAdanena vacanavighAtaH / yathA - navakaMbalo'yaM mANavaka: kuto'sya navakaMbalAH / tatra yathA - vastunirupayanipuNaM vacanai chalamukharakalpitaiH kimiha | kanyAgata iti savitA na hi duSyati vacanamAtreNa / matibhraMzAdikaM vA / tatra yathA - devo yasya chalAnveSI / I
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya: kANDaH (271) valkale puSpabhede ca jalaM gokalalai jaDe // hIvere'mbuni jAlaM tu, gavAkSe kSArake gaNe // 476 // dambhAnAyayozca jAlo nope jAlI paTolikA // jhalA putryAmAtapormA, jhillI tadvartanAMzake // 477 / / challI sntaanviirudhoH| valkale puSpabhede ca / chAdayati challI / bhillAcchabhalla (u0 464) iti nipAtyate / santAnaM snttiH| vIrutalatA gulmabhedaH / / 475 // valkalaM tvak / puSpabhedaH / kusumAntaram / caturvartheSu / valkale yathA-challIchannA bhAnti pallISu bhillyH| jalaM gokalale jaDe / hIvere'mbuni / jalati jalam / caturvartheSu / jaDe vaacylinggH| goH kalalaM zukrazoNitayorISadyUnaH (pra. dvayutaH,rISadyakRta,)pariNAmo garbhaprathamAvastheti yAvat / jaDe mUrkhe / ambuni toye ca yathA-dAnaM dadatyapi jalaiH sahasAdhirUDhe ko vidymaangtiraasitumutshet| hIveraM bAlakam / jAlaM tu gavAkSe kSArake gnne| dambhAnAyayozca / jalati jAlam / jvalAditvAd nnH| gavAkSagaNAnAyeSu striikliibH| gavAkSe yathA-pAdAnindoramRtazizirAja jAlamArgapraviSTAn / kSArakaM kuDmalaM tatsamUho vA tatra yathA-vizrAntaH san vraja navanadItIrajAtAni siJcannudyAnAnAM navajalakaNairvRthikAjAlakAni / gaNe samUhe yathA-pazyanti zAntamalasAndratarAMzujAlam // 476 / / dambhe chadmani / AnAye matsyabandhane ca yathA jAlAvalambena hi dhIvaro'pi prANAtivAhaM kurute jlebhyH| dhUrtakRtye'pi maMkhaH / yathA-zaGkA spRSTA iva jalamucastvAdRzA yatra jAlai bUMmodgArAnukRtinipuNA jarjarA niSpatanti / jAlo nIpe / nIpaH kadambaH / jAlI paTolikA / paTolikA koshaatkii|
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ (272) anekArthasaMgrahaH saTIkaH vAtaparucocI, talaM jyAdhAtavAraNe // talazcapeTe tAladrau, svabhAvAdharayoH tsarau // 478 / / tallo jalAdhArabhede, tallI tu varuNastriyAm // tAlaH kAlaniyAmAne, hastamAnadrubhedayoH // 479 / / jhalA putryAmAtapomauM / jhalati jhlaa| bhillAcchabhalla (u0 464) iti saadhuH| putrI duhitA / AtapomiH AtapavIciH * jhalakAyAmapi / jhillI tUdvartanAMzake vAtaparucozvIryAm / jhamati jhillii| bhillAcchabhalla iti sAdhuH / udvartanAMzaka udvartanAvayavaH // 477 / / vattirdazA / Atapena uSNatvena yuktA ruk Ataparuk / cIrI pakSibhedaH / talaM jyaaghaatvaarnne| talati talam / jyAghAtavAraNaM prakoSThe pratyaJcAghAtarakSArthaM vpttttH| tatra yathA-nyAsIkRtAcchamaNikhaNDatalAyamAnam / talazcapeTe tAladrau svabhAvAdharayoH tsrau| svabhAvAdharayoH puNkliibH| anyatra puMsi / maMkhastu talaM godhAsvarUpAdhaHpRSTheSvastrIpumAn drubhit / capeTe cAvitasto cetyAha / capeTeA vistRtAGgaliH pANistatra yathAtalaprahAreNa tiraskriyeta kathaM tu matto dviradonuyAtaH / tAladruH tAlanAmAvRkSaH tatra yathA-talasya sucirAtphalaM phalati tatkimetAvatA bhaveyurajarAmarAstadrupayoginaH kecana / svabhAve svarUpe'dhare'dhobhAge ca yathA-vidAMkurvantu mahatastalaM vidviSadambhasaH / tsaruH khddgaadimussttiH| tatAGgaSThamadhyamapANau vitastimAtre pRSThe'pi / pRSThe klIbastatra yathA-mahItalasparzanamAtrabhinnamRddhaM hi rAjyaM padamaindramAhuH / / 478 / / tallo jalAdhArabhede / tallAti tallaH / yathA - anilazcalayan mallIsallakallolalAsakaH / tallI tu varuNa (pra. taruNa) striyAm / gaurAditvAd ngiiH| varuNastrI
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (273) karAsphoTe karatale, haritAle tsarAvapi / tulA mAne palazate sAdRzye rAzibhANDayoH // 480 // gRhANAM dArubandhAya pIThayAM tUlaM tu khe picau / / brahmadAruNyatha dalaM, zastrIcchade'rddhaparNayoH // 481 // varuNabhAryA / tAla: kAlakriyAmAne hastamAnadrubhedayoH / karAsphoTe karatale haritAle tsarAvapi / tAlayati taalH| saptasvartheSu / kAlasya kriyayA AvApaniSkAmAdika (kA) yA mAnaM paricchedakaM caccatpuTAdi tatra yathA-gatamanugatavINairekatAM veNunAdaiH kalamavikalatAlaM gaaynairbodhhetoH| hastasya mAnam aGgaSThamadhyamAGgalikRtaH pricchedH| tatra yathA-paJcatAlamitAM rajju paJcAGgI tatra kalpayet / drubhede vRkSabhede yathA-yastaikabANAhatizreNIbhUtavizAlatAlavivarodgIrNaiH svaraiH saptabhiH / karAsphoTe karatale ca yathA-tAlaH sijadvalayasubhagaiH nattitaH kAntayA me| haritAle dhAtubhede yathA-tAnaM tAlena lepayet / tsaruH khaDgAdimuSTiH / gRhAdirakSaNAya lohAdimayayantre'pi / tulA mAne palazate sAdRzye rAzibhANDayoH / gRhANAM dArubandhAya pIThyAm / tolyate'nayA tolanaM vA tulA / bhidAditvAt saadhuH| mAne unmAnavizeSe yathA-bArduSyaM bhrUNahatyAM ca tulayA saha tolayet / palazate yathA-kAlAgurutulAdhUpadhUmadhyAmalajAlake / sAdRzye yathAciroJjhitAlaktakapATalena te tulAM yadArohati dantavAsasA / rAzau yathA-jayati tulAmadhirUDho bhAsvAnapi jaladapaTalAni / bhANDe jalodaJcanopakaraNe yathA-prApyate svAdupotasthaistulayA tolitaM jalam // 480 // gRhANAM dArubandhAya dArusthApanAya pIThayA paTTe yathA-bRhattulairapyatulavitAnamAlAvanaddhairapi cAvi
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ (274) anekArthasaMgrahaH saTIkaH vvvvvvvvvvvv utsedhavadvastuni ca, nalo rAjJi kapI naDe // pitRdeve nalaM tu syAtpardra nalI manaHzilA // 482 / / taanaiH| sadRzadhaTayorapi mNkhH| sAdRzye yathA- tvameva te tulAnAtha tvameva ca tava prbhuH| dhaTe divyavizeSe yathA- itIva bhAnu: sa vivRddhatApastulAM vishuddhyrthmupaaruroh| tUlaM tu khe picau / brahmadAruNi / tUlaniSkarSe / tUlyate tUlam / picau puMklIbaH / khaM vyoma / picau yathA-tRNaM laghu tatastUlaM tasmAdapi hi paackH| brahmadAru vRkssvishessH| ynnighnnttuH| tUlaM tUdaM brahma dAru brahmaNyaM brahmakASThakam / atha dalaM zastrIcchade'rddhaparNayoH / utsedhavadvastuni ca / dalati dalam / zastrIcchade zastrIpratyAkAre yathA-dalavilagatazastrI sarpiNI kiM bhayAya / arddhazabdenAtra khaNDaM samabhAgazcocyate / tatra khaNDe yathA-kiM te naiva saha svayaM na dalazo yAtAstha bho bhoginH| samabhAge yathA-padayuta(taH) padavargadalam / parNe patre puNkliibH| tatra yathA-zAkaM kathaMciducitaiH picumandapatrairAsyAntarAlagatamAmra (tra) dalaM mradIyaH // 481 / / utsedhavat socchrAyaM vastu utsedhavadvastu / tatra yathAlepena karNa sadalaM cakAra / sugandhipatropAdAnaheto (tvo)rapi mNkhH| sugandhi patraM surbhidrvyvishessH| tatra yathA-gorocanAdala. zilAtalalepitAGga nArInarendranaravazyakaraM vadanti / upAdAnaheturupAdAnakAraNam / prAsAdAdyarthaM paassaannaadiityrthH| tatra yathAlokarUDhayAsainye'pi dRshyte| majAzvaprAyAmaNAkSidalaM no rakSaNakSamaM smarAvaskandapAtebhyastavAdharadalaM vinA / nalo rAjJi kapau naDe / pitRdeve / nalati nlH| naDe puNkliibH| rAzi yathA-nalasyedaM hRdyaM kimapi caritaM dhIralalitam / kapI vAnara
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: (275) nAlaM kANDe mRNAle ca, nAlI zAkakalambake / nIlo varNe maNau zaile, nidhivAnarabhedayoH / / 483 / / vizeSe yathA-sphAraM netrAnalena prasabhaniyamitozcApamInadhvajena / naDo'ntaH zuSirastRNavizeSastatra yathA-nIrandhrAH punarAlikhantu jtthrcchedaanlgnthyH| pitRdevaH pitRrUpadevatA / nalaM tu syaatpdme| yathA-nalinIkSatasetubandhano jalasaMghAta ivaasividrutH| atra hi nalAni padmAni vidyante yasyAM sA nlinii| nalI manaHzilA gaurAditvAd DIH / manaHzilA dhAtubhedaH // 482 / / nAlaM kANDe mRNAle ca / nalati nAlam / jvalAditvAd nnH| mRNAle trilinggH| kANDaM dUrvAdInAM gaNDikA tatra yathA-dUrvA nalena bAlAnAm / mRNAle yathA-yadgAtrANi daridrati pratidinaM dUnAbjinI nAlavat / prANyaGge jlnirgmyorpi| tayostu puMsi / prANyaGge gale yathA-alikulanIlaM nAlaM yo dhatte so'vatAd gaNezo vH| jala nirgame yathA-nAlena kUpa iva pUrita eSa sdyH| nAlI zAkakalambake / * zAkakalambako lazunam / nIlo varNe maNau zaile nidhivaanrbhedyoH| nIlavarNe nIlati niilH| varNe puNkliibH| tadvati vaacylinggH| varNe yathA-dravyAzrayeSvapi guNeSu rarAja nIlo varNaH pRthaggata ivAligaNo gajasya / maNau maNivizeSe yathA-nIlakuTTimatale jalabhramAdutthitAntavasanA vjntymii| zaile yathA-videhakSetramuddiSTaM madhye nissdhniilyoH| nidhau nidhibhede yathA-mukundakundanIlAzca carcAsya nidhayo nava / vAnarabhede yathA-pASANAdapi yattaranti tarasA toye tadatyadbhutam / mAhAtmyaM vidhinA vinirmitamidaM nIlasya
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ (276) anekArthasaMgrahaH saTokaH nIlyoSadhyAM lAJchane ca palamunmAnamAMsayoH // pallistu grAmake kuDayAM pAliyukAzripaGktiSu // 484 / / jAtazmazrustriyAM prAnte setau kalpitabhAjane // prazaMsAkarNalatayorutsaGge prasthacinhayoH // 485 // jAnImahe // 483 // nIlyoSadhyAM lAJchane ca / oSadhyAM niilaatpraannyossdhyoH| 2 / 4 / 27 / iti lAJchane "ktAca nAmni vA" 2 / 4 / 28 / iti ngiiH| auSadhyAM yathA-zastrIzyAmairaMzubhirAzudrutamambhazchAyAmacchAmRcchati nIlI salilasya / lAJchanaM lkssmvishessH| plmunmaanmaaNsyoH| palati palam / puNkliibH| unmAne yathAkhaNDasya SoDazapalAni zaziprabhasya / mAMse yathA-patiH palabhujAmAjJApayatyeSa vAm / pallistu grAmake kuDyAm / pallagatau padi paThi (u0 607) iti haH striyAM hrsvH| grAmo grAmakastatra yathA-tatpallIpatiputri kuJjara kulam / kuDyA (TayAM) yathA-pallIM parNamayIM pravizya kRtibhirnItaM vayaH kaizcana / gRhagodhikAyAmapi yathA-pallIrutaM brahmaNi raajyhetuH| paaliekaashripngktissu / jAtazmazrustriyAM prAnte setau kalpitabhojane / prazaMsAkarNalatayorutsaGge prasthacinhayoH / palati pAli: kRza kuTi-iti nnidiH| dvAdazasvartheSu striyAm / yUkA kssudrjntuH| azriH koNo dhArA vaa| tatra koNe yathA-pAlIlInatanorjarAdhavalitaM mUrdhAnamAlokya me / dhArAyAM yathA-pAlISu mattayajadanta vidaaritaasu| paGktau yathA-pAlIyaM campakAnAM parimalavicalatpadyadazreNibhAjAm // 484 / / jAtasmazru striyAm / yathApAlirna pAlayati jAtu cirAt svakAntam / prAnte yathA-puNye grAme vane vA mahati sitapaTacchannapAlI. kpaaliim| setu
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: (277) piluH puSpe drume kANDe paramANau mataGgaje // tAlAsthikhaNDe'tha pulaH pulake vipule'pi ca / / 486 / / phalaM hetukRte jAtIphale phalakasasyayoH / / triphalAyAM ca kakkole zastrAne vyuSTilAbhayoH // 487 // prazaMsAyAM yathA - samullasadRSTi sudhAtaraGgiNI prabhApravAhasya bahiH prsrptH| vaddheva roddha kila puSpadhanvanA kapolapAlI ruruce mRgiidRshH| kalpitabhojane yathA- pAlIM prApya kRtArthatAM vahasi cedAbUna kiM dUyase / karNatAlAyAM yathA-netrANi cumbata vihasya ca karNapAlIm / utsaGge yathA-aviralavigalanmadajalakapolapAlInilInamadhupakulaH / prasthe parvataikadeze yathA-prAleyapAlISu himAcalasya / cinhe yathA-kapotapAlISu niketanAnAm / atra hi kapotA: pAlizcinhaM yAsAM tAH kapotapAlyaH / / 485 / / pIluH puSpe drume kANDe paramANau mtnggje| tAlAsthikhaNDe / poyate piiluH| pIGa: kit (u0 821) iti luH| SaTsvartheSu puMsi / puSpe drume ca yathA-datvA pIluzamIkarIrakavalAn / kANDaM shrH| paramANuH pudglH| 'mataGgaje yathA-kuJjAntaH patayAlupolukalabhairAbhAti vindhyasthalI / tAlasya tAlaphalasya asthimadhyabhUtaM bIjaM tasya khaNDaM tAlAsthikhaNDam / atha pulaH pulake vipule'pi c| pulamahatve / polati pulH| pulake romAJce yathA-vipulapulakarAlaM kAyamAlokya vaalaa| vipule vistINe baacylinggH| tatra yathA-pulapulinanilInaM krIDati koDayUtham / phalaM hetukRte jAtIphale phalakasasyayoH / triphalAyAM ca kakole zastrAgre vyussttilaabhyoH| phalati phalam / hetukRte puMklIbaH / zeSeSu kliibe| hetunA kAraNena kRte janite yathA-klezaH phalena
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ (278) anekArthasaMgrahaH saTIkaH phalI phalinyAM phAlaM tu vAsasi phala utplutau / kuzike ca balaM rUpe, sthAmani sthaulyasainyayoH // 488 / / bole balastu balini, kAke daitye halAyudhe / balA tvauSadhibhede, syAdalidaityopahArayoH // 489 / / hi punarnavatAM vidhatte / yatpuSpAdibhya utpadyate phalaM tadapi hetukRtaM yathA- na lokaM prINAti svaphalanivahaiH svAdumRdubhiH / jAtiphalakakole sugndhidrvyvishessau| phalake kheTake zastrAne ca yathA-phalaniruddhAni phalAnyabhUvan / sasye yathA-sa kSetrato yatra phalaM gRhItvA nikSipyate kSodayituM khaleSu / triphalA ossdhbhedH| vyuSTiniyamAdiphalaM tatra yathA - phalodayAntAya tapaHsamAdhaye / lAbhe yathA-labhyaM kimebhyaH phalam / / 487 / / phalI phalinyAM / phalinI priynggH| phAlaM tu vAsasi / phalatyanena phAla: / phalati vA jvalAditvAd NaH / yathA-kausumbhaphAlaM priviiybaalaa| phale utplutau / kuzike ca / yathA-phAlena laGghayAmAsa hanUmAneSa sAgaram / kuziko lohamayaH / tatra yathA-hArAntaHsthitapadmarAgamiSataH phAlaM dadhau zuddhaye / balaM rUpe sthAmani sthaulysainyyoH| bole / balati balam / sthAmni mukliibH| rUpe yathA-sthAmnA balena ca samaH puruSottamasya / sthAmani yathA-balAbalepAdadhunA'pi pUrvavat / sthaulye yathA-mRdu muditamRNAlI durbalAnyaGgakAni tvamurasi mama kRtvA yatra nidraamvaaptaa| sainye yathA-SaDvidha balamAdhAya pratasthe digjigISayA // 488 / / bolo gandharasaH / balastu balini kAke daitye halAyudhe / balini vAcyaliGgaH / tatra yathA - samaya eva karoti balAbalam / kAke yathA - balAvalIbhirmalinI kriyante / daitye yathA-balanisUdanamarthapati
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (279) kare cAmaradaNDe ca, gRhadArUdarAMzayoH / / tvaksakoce gandhake ca, bAlo'ze'zvebhapucchayoH // 490 // ca tam / halAyudhe yathA-balo'valokayAmAsa mAtaGgamiva keshrii| balA tvauSadhibhede syAt / balA tailenAGgaM malinayati bAlo'yamabala: / balidaityopahArayoH / kare cAmaradaNDe ca gRhdaaruudraaNshyoH| tvak saGkoce gandhake ca balati balate vA bali: / padi pAThi (u0 607) iti iH| daitye cAmaradaNDe kare gandhake ca puMsi / upahAre tvaksaMkoce udarAvayave ca strIpuMsaH gRhadAruNi striyAm / atra oSThyAdikRto dantoSThyAdi kRto vA vizeSo nAzriyate bavayoraikyAt / daitye yathA-vadasi balivadhUbhiH smernetrotplaabhiH| upahAre pUjopakaraNe yathA-kurvan sandhyAbalipaTahatAM zUlinaH zlAghanIyAm / / 489 / / kare rAjagrAhye yathA-sa tAbhyo balimagrahIt / cAmaradaNDe yathA-ratnacchAyAkhacitavalibhizcAmaraiH klAntahastAH / gRhadAruNi yathA-yasyAmasevanta namadvalokAH samaM vadhUbhirvalabhIyuvAnaH atra hi na bhAtyAvalyo gRhadAruvizeSA yasyAMntA nmvliikaaH| udarAMze yathA-madhye na sA vedivilagnamadhyAvalitrayaM cAru babhAra baalaa| tvaksaMkoce yathA-valibhirmukhamAkrAntaM palitairaGkitaM ziraH / gandhakaH kuSTAriH / baalo'jnye'shvebhpucchyoH| zizau hriiverkcyoH| valati bAla: jylaaditvaannnnH| valyate vA ghj| ajJe zizau ca baacylinggH| hrIverakacayoH puNkliibH| ajJe yathA-drAghimlAmuSitAH kiyacciramaho tAlena bAlA vayam / zizau yathA-bAlaM vihAya jalasaMsthitamindubimbamanyaH ka icchati janaH sahasA grahItum / azvapucche ibhapucche ca yathA-gajAzvaM rAjate
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ (280 ) anekArthasaMgrahaH saToka: zizau hoverakacayorbAlA tu truTiyoSitoH || bAlI bhUSAntare medhau, bila ucca H zravohaye ||491 // bilaM randhre guhAyAM ca bhallo bhallUkabANayoH // bhallI bhallAtake bhAlaM, syAllalATe mahasyapi / / 492 / / bhela: plave munibhede, bhIrau buddhivivarjite // malla : kapAle balini, matsye pAtre malastvadhe ||493 || vAla: / / 490 / / hrIvere yathA - bhRGgo hi cumbati na bAlakajAlakAni / atra hi vAla eva vAlakaH / kace keze yathA-taM kezapAzaM prasamIkSya kuryurbAla (bAla) priyatvaM zithilaM camaryaH / bAlA tu truTiyoSitoH / truTi: kAlavizeSaH / yoSiti yathA - gADhotkaMThAM guruSu divaseSveSu gacchatsu bAlAM jAtAM manye tuhinamathitAM padminIM vA'nyarUpAm / bAlI bhUSAntare medhau / gaurAditvAd GIH / bhUSAntaraM karNabhUSaNam / tatra yathA - saMsthApyaM te zrutiSu satataM bAlikAvA (kA) likAbhiH / medhau khalamadhyagate bandhanakIle yathAcalayati khalavAlImaukSakaM kSipyamANam / bila uccaiHzravohaye vilati vila: uccaiHzravohaya indrAzvaH || 491 / / bilaM randhre guhAyAM ca / randhre yathA - bilasatkareNugahanaM samprati samamAvayoH sadanam / guhAyAM yathA - yatrAzvA bilayonayaH / bhalo bhallUka bANayoH / bhalli paribhASaNAdau aci bhallaH / bhallUka RkSaH / bANe bANavizeSe puNstriilinggH| tatra yathA - sItAyallakabhalla zalpitatanuH svastho na laGkezvaraH / yathA vA bhallInAmiva pAnakarma kurute kAmaM kuraGgekSaNA / bhallI bhallAtake / bhallAtako vRkSabhedaH / bhAlaM syAllalATe mahasyapi / bhalyate bhAlam / bhAM diptiM lAti vA / lalATe puMklIbaH / tatra yathA - bAle lalAmalekheyaM bhAle bhallIva rAjate / mahastejaH / / 492 || bhela: plave munibhede bhIro
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: kiTTa kadarye viSTAyAM, mAlaM tu kapaTe vane // mAlo jane syAnmAlA tu paGktau puSpAdidAmani // / 494 // (281) / buddhivivarjite / bibhetyasmAt bibheti vA bhela: / " bhIvRdhi" ( u0 387 ) iti re RphiDAditvAt latve bhela: / bhIrau buddhivivarjite ca vaacylinggH| plave uDupe yathA - nIlasya zaile'pi babhUva bhelH| munibhedazcikitsAgranthakAraH / bhIrau buddhivivarjite ca yathA - bhavanti bhelAH khalu vArddhake narAH / mallaH kapAle balini matsye pAtre / mallate mallaH / balini vAcyaliGgaH / kapAlaM ziro'sthi / balini yathA dRSTaM cANUramallena | matsyo matsyavizeSaH / pAtre bhAjane yathA - malleSu talakallolairdIpAlokaH pragalbhate / malastvadhe / kiDDe kadarye viSTAyAM / malate dhArayati malaH / mRjyate vA "mRjikhanyAhanibhyo Dit" ( u0 472 ) ityalaH / kadarye vAcyaliGgaH / anyatra puMklIbaH / aghaM pApaM tatra yathA - nirmalaM mama mano'dya gAhate lAghavaM nanu tava vilokanAt / / 493 / / kiTTaM vasAdi / yatsmRtiH vasAzukramasRkmajjAmUtraMviTkarNaviTnakhAH / zleSmAzrudUSikA svedo dvAdazaite nRNAM malA : (madAH) / kiTTaM kalaGka ityanye / kadarye kRpaNe yathA - malairna zakyate dAtuM ralebhyo'pi khalo'pi hi / viSTAyAM yathA - ayajJiyatRNacchannA bhUmirmalavisarjane / azuddhau kAlimni ca makhaH / azuddha manovAkkAyaviSayAyAM yathA - trimalakSAlino granthAH santi tatpAragA api / kAlimni yathA -kSapAtamaskANDamalImasaM nabhaH / mAlaM tu kapaTe vane / malyate mAlam mIyate vA / " zAmAzyA " ( u0 462 ) iti laH / kapaTaM chadma / vanaM vanavizeSaH / kSetravizeSe'pi yathA - sadyaH sIrotkarSaNasurabhikSetramAruhya
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ (282) anekArthasaMgrahaH saTIka: mAluH striyAM patravallyAM, mUlaM pAzrvAdyayoruDau // nikuJjaziphayormelA* tvaJjane melake'pi ca // 495 / / mauliH kirITe dhammille cUDAkaGkellimUrddhasu // lIlA kelivilAsazca, zRGgArabhAvajA kriyA // 496 // mAlam / mAlo jane syAd / jano jnvishessH| mAlA tu paGktau puSpAdidAmani / paGktau yathA-vAle mAleyamuccairna bhavati gamane vyApinI nIradAnAm / puSpAdidAmani yathA-bhUreNudigvAn navapArijAtamAlArajovAsitabAhumadhyAH // 494 / / mAluH striyAM patravalyAM / mriyate'nayA maaluH| R da za iti NidiH latvaM ca rasya / striilinggH| strI striivishessH| patravallI mAludhAnI / mUlaM pArvAdyayoruDau / nikunyjshiphyoH| mUlati mUlam mUyate vA "zukazImUbhyaH kit" (u0 463) iti laH / paJcasvartheSu puNkliibH| pArzvamantikaM tatra yathA-taM karNamUlamAgatya rAme zrIya'syatAmiti / Adye yathA-trailokyabhuvanArambhamUlastambhAya zambhave / uDau nakSatravizeSe yathA-mUlArkaH zrUyate zAstre sarvakalyANakAraNam / nikuJja tarugahane yathA-golAGgalairmUlamAkIrNametat / ziphA jaTA tatra yathA-tarumUlAnyanunihitaM jalamAvirbhavati pallavAgreSu / melA tvaMjane melake'pi ca / melyate'nayA milanaM vA melA / "bhISi bhUSi" 5 / 3 / 109 / iti bahuvacanAdaD / aJjanaM maSI tatra yathA-yadi patrAyate vyommelaanNdaayte'rnnvH| brahmAyate lipikarastathApyantaH kuto girAm / atra melA maSI tasyAnandAbhAjanam / melakaH saGgamastatra yathA-mailAM mahelA kurute na helayA // 495 / / mauliH kirITe dhammille _*zipheyo; svIye zilAyAM ca vshiikRtau| pratiSThAyAmatho melA0
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaHkANDaH (283) ANAAAAAAAANA lolazcale satRSNe ca lolA tu rasanAzriyoH / / ghallI syAdajamodAyAM latAyAM kusumAntare // 497 // cUDAkaGkellimUrddhasu / mUyate mauliH| "dhUmUbhyAlika liNau" / (u0 701) iti liN / kakellau puMsi / zeSeSu striipuNsiH| kirITe yathA-nRpamaulimarIcivarNakairatha yasyAhriyugaM vilupyate / dhammilaH saMyatAH keshaaH| tatra yathA-RtuSu tena vijitmauNlinaa| cUDA (cUlA) zikhA tatra yathA-jayanti baannaasurmaulilaalitaaH| kngkellirshokH| mUrddhani yathA-AnandamantharapurandaramuktamAlyaM maulo haThena nihitaM mahiSAsurasya / lIlAkelivilAsazca shRnggaarbhaavjaakriyaa| lIyate'syAM lIlA / "bhillAcchabhalla" (u0 464) iti saadhuH| keliH krIDA tatra yathA-lIlAkamalapatrANi gaNayAmAsa paarvtii| vilAsaH sthAnAdInAM vaiziSTayam / tatra yathA-nava nidhuvanalIlAH kautukenAbhivIkSya / zRGgArabhAvajA shRnggaarprsvaa| kriyA prispndH| tatra yathA- lIlAvatInAM sahajA vikArAsta eva mUDhasya hadi sphuranti / priyasyAnukRti-leti bharataH // 496 / / lAlazcale satRSNe c| lolati lolH| vaacylinggH| cale yathA-cAra lolavalayena kareNa / satRSNe yathA-nizAntanArI paridhAnadhUnanasphuTAgasAvyUruSu laalckssussH| lAlA tu rsnaashriyoH| dvayoryathA-yatsatyaM kRtinAmakRtya karaNe lolA'pi dolAyate / vallI syAdajamodAyAM latAyAM kusumAntare / vallate vlliH| "padi paThi" (u0 607) iti iiH| GyAM vllii| ajamodA auSadham / latAyAM yathA-iyaM mallIvallIpulakamukulAGkA bhujalatA /
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ (284) anekArthasaMgrahaH saTokaH wwwwwwwwwwwwwwwwww vyAlo duSTagaje sarpa zaThe zvApadasiMhayoH // velA budhastriyAM kAle, sImanIzvarabhojane // 498 / / akliSTamaraNe'mbhodhestiIranIravikArayoH / zAlo hAle matsyabhede, zAlaukastatpradezayoH // 499 // kusumAntaraM kusumavizeSaH // 497 / / vyAlA duSTagaje sarpa zaThe zvApadasiMhayoH / vividham Alam anartho'smAd vyaal:| vizeSeNa AsamantAt aDati lAti vA / paJcasvartheSu duSTagaje yathAvyAladvipA yaM tribhirunmdissnnvH| kathaJcidArAdapathena ninyire / sarpa yathA-jayanti dhavalavyAlAH shmbhorjuuttaavlmbinH| zaThe vaacylinggH| tatra yathA-vyAleviplAvitaM jagat / shvaapdcitrkaadiH| siMhaH shaarduulH| tayoryathA-yadvyAlavraNitasuhRtpramodagdhaM saujanyAdvihitavatIgatavyathaM mAm / velA budhastriyAM kAle siimniishvrbhojne| akliSTamaraNe'mbhodhestIranIravikArayoH / katiciddinAni puruSaH katicitstrIti vA ilaa| velA budhastrI yasyAH putraH pururvaaH| anyatra velati velaa| kAle yathAsandhyAvandanavelAyAM glAno'hamiti jalpati / somani maryAdAyAM yathA-yAdavAmbhonidhIn / runddhe veleva bhavataH kssmaa| Izvarabhojane yathA-vAlAvittA iva kSmApA velAyAmasya bhuJjate / / 498 / / akliSTamaraNaM sukhmRtyuH| ambhodhestIre yathA-velAzailAGkabhAjo bhujagayuvatayastvadguNAnudgRNanti / ambhodhernIravikAro'mbhasAM bRddhistatra yathA - ayo velAhelAtulitakulazaile jalanidhau / zAlo hAle matsyabhede / zAlate zAlaH zyati vA "zAmAzyA" (u0 462) iti lH| hAlaH sAtavAhananRpaH tatra yathA-jajJe zAlamahIpAla: pratiSThAnapure puraa| matsyabhedo
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: skandhazAkhAyAM zAlistu gandhotau kalamAdiSu // zAluH kaSAyadravye syAccorakAkhyauSadhe'pi ca / / 500 / / zilamuJcha : zilAdvArA'dhodAru kunaTI dRSat // zilI gaNDUpadI zIlaM sAdhuvRttasvabhAvayoH ||501 // (285) zAluH / puMsi / matsyavizeSaH / zAlokastatpradezayoH / skandhazAkhAyAm / oko gRham / tatra yathA - nirdiSTAM kulapatinA sa parNazAlAmadhyAsya prayataparigrahadvitIyaH / tasya okasaH pradeza ekadezaH / tatra yathAgRhaivizAlerapi bhUrizAlaiH / / 499 / / skandhazAkhAyAM yathA - tamAlazAlAsu vidhAya dolAm | zAlastu gandhotau (pra. gandhautI ) kalamAdiSu / zalati zAliH / " kami vami" ( u0 618) iti NidiH / puMsi / gandhoturgandhamArjAraH puSpalAkhyaH / kalamAdiSu yathA - namitAH phalabhAreNa namitAH zAlimaJjarIH / zAluH kaSAyadravye syAccorakAkhyauSadhe'pi ca / zRNAti rogAn "R tU zU" ( u0 727 ) iti NidurlatvaM carasya / hiMsre'pi / / 500 || zilamuJchaH / zilat uJche / "nAmyupAntya " 5 / 1 / 54 / iti ke zilam / uJchA dhAnyakaNoccayaH / tatra yathAzilairnu kiM nAsti sakhe phalairvA vRtiryaduttAmyasi sevayA tvam / zilA dvArAsdhodAru kunaTI dRSat / dvArA'dhodAruNi yathA- pUjAM vidhAyAtha zilApradeze / kunaTI manaH zilA / dRSadi yathA - zilAzayAntAmaniketavAsinIm / barSopale'pi maMkha: / vyAsRjatsa zilAvRSTim / zilI gaNDUpadI / gaNDUpadI jalajantuvizeSaH / yathA - zilIkalakalaiH kalAM kalayate valAtpalvalam / zIlaM sAdhuvRttasvabhAvayoH / zIla samAdhau zIlaNa upadhAraNe vA / zIlyate zIlama, zete vA " zuk zI" ( u0 463 ) iti kit
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAAAAAAAAAM - Ta (286) anekArthasaMgrahaH saTIkaH zuklaM rUpye zuklo yoge zvete zUlaM rugastrayoH // yoge zUlA tu paNyastrI vadhahetuzca kolakaH // 502 / / zailA bhUbhati zailaM tu zaileye tAyazailake / sAlaH sarjatarau vRkSamAtraprAkArayorapi / / 503 / / l:| sAdhuvRtte yathA-tathA hi te zailamudAradarzane tapasvinAmapyupadezyatAM gatam / svabhAve yathA-vAmazIlAhi jantavaH / / 501 / / zuklaM rUpye / zuk gatau zokati zuklam / " zukazImUbhyaH kit" (u0 463) iti lH| rUSyaM rajatam / tatra yathAkAJcanAmbhoja kijalkaiH zuklabhittivirAjate / zuklo yoge zvete / zvete guNe puMsi / tadvati vaacylinggH| yoge yathAsiddhaH sAdhyaH zubhaH shuklH| zvete yayA-zuklAM zukoparacitAni nirntraabhiH| zUlaM rugtryoH| yoge| zUlarujAyAma aci zUlaM puNkliibH| ruci roge astre ca yathA-zUlIjAtaH kadazanavazAbhakSayogAt kapAlI vastrAbhAvAdvigatavasanaH snAnadausthyAjjaTAvAn / yoge yathA-dhRtiH zUla tathaiva ca / zUlA tu paNyatrI vadhahetuzca kiilkH| paNyastriyAM yathA-vittaM hi mUlato yAti zUlAyAM laalcetsH| vahetau kIlake yathA-zUlAproto malimlucaH / makhastu astrIzUlaM rugAyudham / tacchikhAvadhakaM kASThamiti kila. ke'pi puMklIbamAha / yathA-upekSyate sAdhujanena vaidikIzmazAnazUlasya na yUpasatkriyA // 502 // zailo bhUbhRti / zilAnAmayaM shailH| yathA-yaM sarvazailA: parikalpya vatsam / zailaM tu zaileye tArthyazalake / zaileyaM zilAjatu / tAryazailakaM dAruharidrAlvAthotthaM tuccha rasAJjanam / gaNDe'pi tatra tu puNkliibH| sAla: sarjatarau vRkSamAtraprAkArayorapi / sala gatau - salyate sAla: sarjatarau
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Vvvvvvvv NA dvitIyaH kANDaH (287) sthAlaM bhAjanabhede syAtsthAlI tu pATalokhayoH / / sthUlaH pIne jaDe hAlaH sAtavAhanapArthive // 504 // hAlA surAyAM helA tu syAdavajJAvilAsayoH / / helirAliGgane sUrye'pyavirmUSikakambale // 505 // puNkliibH| tatra vRkSamAtre ca ythaa-saalpraaNshurmhaabhujH| prAkAre yathAyatsAlamuttuGgatayA vijetuM dUrAdudasthIyata sAgarasya / sarjatarau tAlavyAdirapi // 503 / / sthAlaM bhAjanabhede syAt / sthala sthAne / sthalati sthAlam / "vA jvalAdi" 5 / 1 / 62 // iti nnH| tiSThatervA "stho vA" iti alH| strIklIbaH bhAjanabhede bhojanapAtravizeSe yathA-AhArAya pretarAjasya ropyasthAlAnIva sthApitAni sma bhAnti / sthAlI tu paattlokhyoH| pATalA pussptruH| ukhA pAkabhANDam / tatra yathA-sthAlI vipakvaiste vahnau nivaarairjuvurdhtH| sthUlaH pIne jaDe / sthUlaNi parivaMhaNe sthUlayate sthuulH| vaacylinggH| dvayoryathA-bahuspRzApi sthalena sthIyate bahirazmavat / hAla: sAtavAhanapArthive / halati haalH| jvlaaditvaannnnH| yathA-divaMgate hAlavasundharApatau / hAlA surAyAM / yathA-hitvA hAlAmabhimatarasAM revatI locanAkAma / helA tu syaadvjnyaavilaasyoH| heDaD anAdare / heDanaM helaa| hilat hAkaraNe ityasya helayatIti vA / avajJAyAM yathA-helollaGghitavAhinIpatiriti shlaaghaacltkndhrH| vilAse yathA-akRtvA helayA pAdamucca mUrddhasu vidviSAm / helirAliGgane sUrye'pi / helayati heli: "svarebhya i:' (u0 606) puMsi / dvayoryathAheli paramahelAnAM yaH karoti nraadhmH| helineva tamaHstomaH sa pApena vihanyate / atha vaantaaH| avirmUSikakambale meSe ravau
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ (288) anekArthasaMgraha saTIkaH A NNA ~ .. - meSe ravau parvate ca syAdUcaM tu samucchite / / uparyunnatayoH kaNvo munau kaNvaM tu kalmaSe // 506 / / kSavaH kSute rAjikAyAM kaviH kAvyasya kartari // vicakSaNe daityagurau syAtkavI tu khalInake / / 507 // parvate ca syAt / avati aviH| "padi paThi" (u0 607) iti iH| puMsi / mUSikakambalo mUSikarAmaniSpannaH prAvaraNavizeSaH // 505 / / meSe yathA-avInAdau kRtvA bhavati turago yAvadavadhiH pazudhanyastAvat prativasati yo jIvati sukham / ravauM parvate ca yathA - avikhatyudayAvivibhAvitapracararocirupAcaritastutiH / vaijayantI tu avirbhUpuSpavatyAH strI vAyuprAkArabhAssuneti paJcasvarthAntareSvAha / uddharvaM samucchrite / upryunntyoH| Urddhate Uddhavam / "urgha ca" (u0 507) iti vH| vaacylinggH| samucchiIte yathA-pralambitabhujadvandvamUrdhvasthasyAsitasya vaa| uparyarthe yathAUrva gataM yasya na cAnubandhAd yazaHparicchettumiyattayAlam / unnate yathA-UrdhvabAhurviraumyeSa na ca kazcicchRNoti me / kaNvo munau| kaNati knnvH| "laTi khaTi" (u0 505) iti vH| yathA-zRNvanti kaNvasya vacAMsi dhnyaaH| kaNvaM tu kalmaSe yathAkSiNvanti kaNvaM gurupAdareNavaH / / 506 // kSavaH kSute rAjikAyAm / kSavaNam kSau(kSo)tyanena vA kssvH| kSute nAsikAzabde kAze vA yathA-kSavarava iva karNakaTuha dayodvegaM karoti yatra satAm / rAjikA raajsrsspH| kaviH kAvyasya krtri| vicakSaNe daityagurau syAt / kavati(te) kviH| "svarebhya i." (u0 606) kAvyakartari vicakSaNe ca vaacylinggH| tayoryathAjAnAti hi punaH samyak kavireva kaveH zramam / daityagurau
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (289) poornarrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrow wwwwwwwwwwww kiNvaM pApe surAbIje klIbo'pauruSaSaNDhayoH / kharvahasvau nyagvAmanau grove zirodhitatsire // 508 / / chavistu ruci zobhAyAM javaH syAd vegaveginoH / / javauDapuSpe jihvA tu vAci jvAlArasajJayoH // 509 / / yathA-rudro nagnaH kaviH kANa: zaniH paGgaH zazI kSayI / kavI tu khalInake "ito'ktyarthAt 2 / 4 / 32 / iti ngiiH| yathA-kavI navInaisturagaiH suduHsahA / / 507 / / kiNvaM pApe surAbIje / kiNaH sautrH| kiNyate kiNvam / "nighRSi" (u0 511) iti kit vaH / surAyA bIjam mASadalanyAdi / dvayoryathA-kriNanti kiNvaM drvinnairnraadhmaaH| kliibaa'paurussssnnddhyoH| klIvate klIbaH / apauruSe vaacylinggH| SaNDhe puNkliibH| apauruSo yaH paurussvrjitH| tatra yathA-klIbe dhairyaM madyape tatvacintA / SaNDhe napuMsake yathAgate mRte pravajite klIbe ca patite ptau| dainyayukte'pi maMkhaH / vipadyapi na yaH klaivyamAzrayet satataM nrH| kharvahasvau nyagvAmanau / kharvati khrvH| hasati hsvH| "laTi khaTi" (u0 505) iti vH| vAcyaliGgau / anekArtha prastAvAd dvAvapi dvayau~ / dvayoryathAakharvaparvagartAsu vicchinno yasya vaaribhiH| na dIrgho'STA na hasvo'STA nauSThasthUlA ihi striyH| grIve shirodhittsire| girati grIvA / 'pravAha" (u0 514) iti saadhuH| zirodhi: kandharA tasyAH sirA dhamanI ttsiraa| zirodhau ythaa-prishithilitkrnngriivmaalinggitaakssH(maamiilitaakssH)| tatsirAyAM yathA-khaDgAghAtatruTadgrIvairvIrakuJjaraiH / / 508 // chavistu ruci zobhAyAm / chayati chviH| "chavi chivi" (u0 706) iti saadhuH| striyAm / / ruci dIptau yathA-sarasabisinIkandacchedacchavimRgalAJchanaH /
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ (290) anekArthasaMgraha saTIkaH jIvaH syAtridazAcArye drumabhede zarIriNi / / jIvite'pi ca jIvA tu vacAyAM dhanuSo guNe // 510 // ziJjite kSitijIvantyovRttau tatvaM parAtmani / / vAdya bhede svarUpe ca dravo vidra vanarmaNoH // 511 / / zobhAyA yathA-yad daMSTrA candrakhaNDe bhUlAJchanacchaviharvarA / javaH syAd vegveginoH| javanaM javati vA jvH| vege yathAekaH palAyata javena kRtaartnaadH| vegini vaacylinggH| tatra yathA-vijigye rAjakaM rAjA jvairyvnvaajibhiH| javaur3apuSpe / japati japA / "japAdInAM po vaH' 2 / 3 / 105 / iti vatve jpaa| yathA-gatavatyarAjata javA kusumastava kadyutau dinakare'vanatiH / jihvA tu vAci jvAlArasajJayoH / leDhi anayA jihvA "laherjiha ca" (u0 513) iti vH| vAci rasajJAyAM ca yathAparasya marmAviSamuSNatAM nijaM dvijihvtaadossmjihmgaamibhiH| atra phaNipakSe dvijihve rasajJe khalapakSe dvijidda vAcau yasya sa dvijihvH| jvAlA hiraNyAdikA tatra yathA-bhavati hiraNyA kanakA raktA kRSNA ca(va)suprabhA caanyaa| atiraktA bahurUpeti / sapta saptArciSo jihvAH / / 509 / / jIvaH syAttridazAcArye drumabhede zarIriNi / jIvitepi ca / jIvati jIvanaM vA jiivH| tridazAcArye gurau yathA-dvipaJcasaptanavago jIvaH srvshubhaavhH| drumabhedo vRkssvishessH| zarIriNi dehini yathA-jIvati sa jIvale ke yasya gRhAdyAnti nAthino vimukhaaH| jIvite trilinggH| tatra yathAvakre kevalamargaleva nihitA jIvasya nirgcchtH| jIvA tu vacAyAM dhanuSo guNe / ziJjite kSitijIvantyovRttau / jIvatyanayA jIvA / bhidAditvAdaD / vacA ugragandhA / dhanuSo guNe yathA-jIvAkRSTiM sa cakre mRdhabhuvi dhanuSa: zatrurAsIdgatAsuH / / 510 / / ziJjitaM nuupurshbdH| kSitiH pRthivI / jIvantI madhusravA / vRttirjIvikA /
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDaH (291) pradrAve rasagatyozca dvandvaH se dvandva mAhave // rahasye mithune yugme davadAvau vanAnale // 512 // tattvaM parAtmani / vAdyabhede svarUpe ca / tasya bhAvastatvaM tanyate vA / "prahvAhA" (u0 514) iti saadhuH| parAtmani yathAjJAtatatvasya loko'yaM jaDonmattapizAcavat / va dyabhede yathAvilambitaM drutaM madhyamoghastatvaM ghanaM kramAt / svarUpe yathAsarasvatyAstatvaM kavisahRdayAkhyaM vijayate / dravo vidravanarmaNoH / pradrAve rasagatyozca / dravatyanena dravaNaM vA drvH| paJcasvartheSu / vidrave palAyane yathA-dravaM draviDarAjo'pi zizriye tvadbhayAd drutam / nirmaNi krIDAyAM pradrAve prasravaNe ca yathA-jAtyena candramaNineva mahodharasya saMcAryate dravamayo manaso vikAraH // 511 / / rase yathA-amRtadravairvidadhadabjadRzAmeva mArgamauSadhipatiH svakaraiH / gatirgamanamAtram / dvandvaH se| vandyate dvandvaH / "prahvAhva" (u0 514) iti saadhuH| sa iti samAsasya saMjJA / tatra yathAdvigurapi sadvandvo'haM gRhe ca me sttmvyyiibhaavH| dvandvamAhave / rahasye mithune yugme / dvau dvAviti dvandvam / "rahasya maryAdokti' 7 / 4183 / iti saadhuH| vandyate iti vaa| Ahave saGgrAme yathA-devAsuradvandvavidhAyino muneH| rahasye yathA-dvandva na rAtrau nRpamantraNIyam / mithunaM strIpuMsayoyugmam / tatra yathA-dvandvAni bhAvaM kriyayA vivkrH| yugme yugalamAtre ythaa-hrcrnnsrojdvndvmudraangkmauleH| gauDastu rahasye kalahe dvandvaH klIbe mithunayugmayorityAha / davadAvI vanAnale davAnale, vane / dunoti dvH| daavH| jvlaaditvaannnnH| banAnale yathA-tathA manye lagnaH pathikatarukhaNDe smrdvH| dAvo nadItIrasamucchrito'yaM toyaM pipAsannavarohatIva /
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ (292) anekArthasaMgrahaH saTokaH vane darvI phaNAtaqarvI syAdevadAruNi / / haridrAdvitaye cApi divaM khe tridive dine // 513 // devaM haSIke devastu nRpatau toyade sure // devI kRtAbhiSekAyAM tejanIspRkkayorapi // 514 // vane yathA-vAdhetolkAkSayitacamarIvAla bhAro dvaagniH| adhijya dhanvA vicacAra dAvam / darvI phaNAntoH / dRNAti daviH / "hapa vRbhyo viH" (u0 704) GayAM darvI / phaNAyAM yathApRthuvibhRtastataH phaNIndrA viSamAzIbhiranArataM vmntH| trddh(9)rdaaruhstH| tatra yathA-nAnAprakArarasamadhyagatA'pi darvI svAda rasasya sucirAdapi naiva vetti / dArvI syAddevadAruNi / haridrAdvitaye cApi / dRNAti dArvI / "kRvApAji" (u0 1) iti uN / gauraaditvaadddoH| devdaaruvRkssbhedH| haridrAdvitayaM haridrA dAruharidrA ca / divaM khe tridive dine / dovyanti atra divam / sthAditvAt kH| khe AkAze tridive svarge ca yathA-na kevalaM sadmani mAgadhIpateH pathi vyaabhanta divaukasAmapi / dine divase yathA-divezvaraM sa tridivezavandyam / prAyeNa vRttiviSaye'sya prayogaH // 513 / / devaM hRssiike| dovyati devam / lihAditvAdac / hRSIkamindriyam / devastu nRpatau toyade sure| nRpatau yathA-deva tvadguNakIrtanena sukhayatyAkhaNDalaM naardH| toyade yathA-deve varSati karSakaivikasitaM dhArAkadambairiva / sure yathA-devAsurairamRtamambunidhirmamanthe / devI kRtAbhiSekAyAM tejanIspRkyorapi / gauraaditvaadddiiH| kRtAbhiSekAyAM yathA-devIbhAvaM gamitA parivArapadaM kathaM bhjtyessaa| tejanI mUrvAnAma
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrronnonwronorrornoonrnwwwnny dhavo dhUrte nare patyau drubhede'tha dhra vo vaTe / / vasuyogabhidorAtau zaGkAvuttAnapAdaje // 515 / / sthire nitye nizcite ca dhruvaM khe'jalatarkayoH / dhra vA mazAlaparyoH stragbhede gItibhidyapi // 516 / / ltaa| spRkA gandhadravyavizeSaH / / 514 / / dhavo dhUrte nare patyau drubhede / dhunoti dhvH| dhUrto vnyckH| naro mnussyH| patyau bhartari yathA- bhartumitraM priyamavidhave viddhi mAmambuvAham / drubhede vRkSavizeSa yathA-dhavalakucasametaM yauvanaM vA vanaM vA / atha dhruvo vaTe / vasu yogabhidorAtau / zaGkAvuttAnapAdaje sthire nitye nizcite ca / dhruvati dhruvH| 'tudAdiviSi' (u0 5) iti kidH| sthirnityyorvaacylinggH| nizcite puMsi / klIbe ityanye / vaTo nygrodhH| vasubhit devvishessH| yogabhidi yathA-gaNDo vRddhidhruvazcaiva / aatiH| shraariH| zaGkau sthANau yathA-dvAdazAGgala. mAne tu pAzaM nikSipya vai dhruve / uttAnapAdajo munivizeSaH / tatra yathA-sphuTatarabhupariSTAdalpamUrterbuvasya sphurati suramunInAM maNDalaM vyastametat // 515 / / sthire nizcale yathA-kadAbha vanmahAkAvyaM vyomevekSe dhruvasthiti / nitye zAzvate yathA-dhruvaM kazcitsarvaM sakalamaparastvadhruvamidam / nizcite yathA-jAtasya hi dhruvo mRtyurdhavaM janma mRtasya ca / dhruvaM khe'jsrtrkyoH| khe AkAze yathA-dhruvaM dhruvanti grahamaNDalAspadam / ajasra yathA-dhruvaM datte vittaM dvijaparivRDhebhyaH kssitidhvH| tarka vitarke yathA-dhruvaM gurUn mArgarudhaH karIndrAnulladhya gantuM turgaastdiissuH| dhruvA mUrvAzAlaparyoH sragbhede gItibhidyapi / mUrvA ossdhiH| zAlaparNI *bhidoH zambhau zaGkAvuttAnapAdaje /
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ (294) anekArthasaMgrahaH saTokaH VRIN/NAVVVR/AAAAAAAAAAAAAAAAAANI... navo navye stutau nIvI strIkaTIvastra bandhane // mUladravye paripaNaM plava: plakSe plutau kapau // 517 // zabde kAraNDave mlecchajAtau bhelakamekayoH / kramanimnamahobhAge kulake jalavAyase // 518 // - ltaabhedH| srajobhedaH srgbhedH| yadAhuH-dhruvA tu sarvasajJArthaM yasyAmAjyaM nidhIyate / gItibhede yathA-dhruvA hi nAma nAdyasya prathame prANAH // 516 / / navo navye stutau| nUyate navanaM vA nvH| navye vAcyaliGgastatra yathA- navAnadho'dhobRhataH payodharAn / stutiH stavanam / nIvI strIkaTIvastrabandhane / mUladravye paripaNe / nIyate niiviH| ka ha sa iti Dit viH| GyAM niivii| striyAH kaTIvastrasya paridhAnasya bandhanaM bndhngrnthiH| yatkAtyaH nIvirAgranthanaM nAryA jaghanasthasya vaassH| tatra yathA-nIvIbandhocchvasanazithilaM yatra yakSAGganAnAm / mUladravyaM vaNijAdInAM mUladhanam / tatra yathA- mAnAtsneho na hInazcetsakhi santoSa eva sH| nIvI na nItA nidhanamamArgollAbha eva sH| paripaNa: aaddmbrH| kArAyAmapi mNkhH| yathA-bahuguNazataparicayanImohakarI loSTazRGkhalAkalitA / kAmo'syAM pratibaddho nIvIhyeSA kimAzcaryam / plavaH plakSe plutau kapau / zabde kAraNDave mlecchajAtau bhelakabhekayoH / kramanimnamahIbhAge kulake jalavAyase / jalAntare / plavate plavanaM vA plavaH / dvAdasvartheSu puMsi / plakSo vRkSabhedaH / pluto gativizeSe kapau ca yathA - plavAH plavaiviklavayanti zAkhAm / / 517 / / zabde mlecchajAtau ca yathA-raTanti rATI kaTubhiH plavaiH plvaaH| bhelake uDupe yathA-yatra strI yatra kitavo yatra bAlo tu shaasitaa| nadyAmazmaplaveneva sahatenaiva majjati /
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: jalAntare plavaM gandhatRNe mustakabhidyapi / pakvaM pariNate nAzAbhimukhe pAirvamantike // 519 // kakSAdho'vayave vopAyapazusamUhayoH / prAdhvaM dUraye pra, bandhe pUrva tu pUrvaje / / 520 // (295) kAraNDavaH pakSibhedastatra bheke jalavAyase ca yathA - plavamAnaplavavyAptA kulyA yatra suzItalA / kramanimna mahIbhAge yathAprAguttaraplave deze lomaze phalavarjite / agnicityAM prakurvANaH prAgvaMzaM tatra kalpayet / kulakaH kulapradhAnaH / / 518 / / jalAntaram / viziSTaM pUrayuktaM jalamambudhirityarthaH / yadAha ambuvRddhau pUra:plavo'pi ca / tatra yathA - sAnandabASpaplavAH / plavaM gandhatRNe mustakabhidyapi / gandhatRNaM gandhapradhAnaM tRNam / mustakabhit kaivartI mustakaH / pakvaM pariNate nAzAbhimukhe / pacyate sma pakvam / "kSa zuSi " 4 / 2 / 78 / iti kasya vA dezaH / vAcyaliGgaH | pariNate yathA - tanvI zyAmA zikharadazanA pakvanimbAdharoSThI / nAzAbhimukhe pAtonsukhe yathA - pakvasya buddhi kila pAtahetuM sRjanti devA api kiM vicitram / pArzvamantike / kakSAarsara vakropAyaparzasamUhayoH / spRzati spRzyate vA pArzvam / spRzezvaH pare ca iti zvaH / parzanAM samUho vA / "parvADvaN" 6 / 2 / 20 | kakSAdho'vayave puMklIbaH / antike yathAvisRSTapArzvAnucarasya tasya pArzvadrumAH pAzabhRtA samasya / / 519 / / kakSAdho'vayave yathA - pAzvabhyAM sa prahArAbhyAM sa vraNenAdhareNa ca / dUti saGgrAmayogyAsi na yogyA dUtakarmaNi / vakro'nRjurupAyo laMcAdiH / tatra yathA - pArzvena anveSTA pArzvaH / pazusamUhe yathA- sabhagnapArzvo nizitAsidhAtaiH / prAdhvaM dUrapathe
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTIkaH vvvrvAAVA prAgane zrutibhede ca bhavaH sattAptijanmasu / / rudre zreyasi saMsAre, bhAvo'bhiprAyavastunoH / / 521 / / prahve bandhe / pragatamadhvAnam prAdhvam / "upasargAdadhvanaH' 7 / 3 / 79 / iti at smaasaantH| dUrapathe yathA-prAdhvaM gatA api madhau pathikAH smiiyuH| prahve pravahaNe vaacylinggH| tatra yathA - tvbodhpraadhvbuddhestvdRssttinishcessttckssussH| tvatkathotsukakarNasya kadA kAlo mamaSyati / bandhe yathA-prAdhvaM kRtvA turagayugalasyaiSa sUtaH prayAti / bandhe prAdhvamiti mAntamavyayamapi / yathA-prAdhvaMkRtya ratheSvazvAn / pUrvaM tu pUrvaje / prAgane zrutibhede ca / pUrvati pUrvaM pRNAti vaa| "ni ghRSi' (u0 511) iti kit vH| praakpuurvjyorvaacylinggH| pUrvaje AdipuruSe yathA-pUrvaiH kilAyaM parivarddhito naH / / 520 / / prAgiti digdezaH kAlo vaa| tatra dizi yathA-vallabhIkRtapUrvAzaH pUrvAzAtilako rviH| deze yathA-pUrvAparau toyanidhIva gAhyaH / kAle yathA-yadA phalaM pUrvatapaH samAdhinA na tAvatA labhyamamaMsta mAninI / agre prathamato'rthe puNkliibH| tatra yathA-pUrvaM tvadguNabaddhameva hRdayaM bandhaM punarhiti / zrutibhede AgamavizeSe yathAsunizcitaM naH paratantrayuktiSu sphuranti yAH kAzcana suuktsNpdH| tavaiva tAH pUrvamahArNavoddhatA jagatpramANaM jinvaakyvipussH| bhavaH sattAptijanmasu / rudre zreyasi saMsAre / bhavanaM bhavati bhavatyasmin vA bhvH| auNAdiko aprtyyH| sattAyAmAptau ca yathAvibhavabhavabhavenAhaM yavaste yuvaanH| janmani yathA-bhavo hi lokA'bhyudayAya tAdRzAm / rudre yathA-tAvatsa vhnvnetrjnmaa| zreyasi yathA-bhavatu bhavAya bhavAnI / saMsAre yathA-bhavacchida
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ C dvitIyaH kANDa: svabhAvajanmasattAtmakriyAlIlAvibhUtiSu // ceSTAyonyorbudhe jantau zRGgArAdezva kAraNe // 522 / / (297) strymbkpaadpaaNsvH| bhAvo'bhiprAyavastunoH / svabhAvajanmasattAtmakriyAlIlAvibhUtiSu / ceSTAyonyorbudhe jantau zRGgArAdezva kAraNe / zabdapravRttihetau ca / bhavati bhAvaH / " vA jvalAdi" 5 / 1 / 62 iti NaH / bhavanaM vA bhavato'smAdabhidhAnapratyayAviti vA / paJcadazasvartheSu / abhiprAyasvabhAvAtmayonizabdapravRttihetuSu puMklIbaH / zeSeSu puMsi / abhiprAye yathA - antargataM prANabhRtAM hi veda sarvaM bhavAn bhAvamato'bhidhAsye / vastuni yathA - jagati jayinaste te bhAvA na vendukalAdayaH / / 521|| svabhAve yathA - bhAvAnuraktavanitAsurataiH zapeyam / janmani yathA - upakArAya himavatAM bhAvo vidhinA pratijJAtaH / sattAyAM yathA-nAsato vidyate mAvo nAbhAvo vidyate stH| Atmani yathA-yato budhaiH sarvagatastvamucyase na vetsi bhAvasthamidaM kathaM janam / atra hi sarvagatastvaM mamApyAtmA tvaM tatrasthitAhamityarthamAhuH / kriyAyAM dhAtvarthe yathAdhAtvartha: kevalaH zuddho bhAva ityabhidhIyate / lIlAyAM yathA - hAvermAvavilAsaizca haranti varayoSitaH / vibhUtAvaizvarye yathA-zatrorbhAvo'pi hi zreyAn na mitrasya tu durgatiH / andhakAro'pi hi varaM na jyotsnA tuhinAhitA / ceSTAyAM kAyakRte vyApAre yathA - sarvabhAvena saMsAraH zubhenApyazubhena vA / bandhanAyaiva sAdhUnAM mugdhAnAM toSaNAya ca / yonAvutpattisthAne yathA - ko bhAvaH khalacittAnAM jalAnAM vidyutAM tathA / apUrva eSa santAno na vidhe: ( vidhiH ) sRSTigocaraH / budhenAdyoktyA viduSi yathA-saugatajaratparivrAjikAyAH kAmandakyA bhUmi bhAva eva vetti / jantau yathA - bhAvA
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ (298) anekArthasaMgrahaH saTIkaH zabdapravRttihetau ca revA manmathayoSiti // nIlyAM mekalakanyAyAM lavaH kAlabhidicchidi // 523 // vilAse rAmaje leze*, laTvA pakSikusumbhayoH // laghvI hasvAvivakSAyAM, prabhede syandanasya ca // 524 // bhavanti bhavato bhavato virktaaH| zRGgArAdeH kAraNe (pra. zrRGgArAdikAraNe) yathA-sthAyino (svAmino)'rthe pravartante bhAvAH saJcAriNo yathA // 522 / / zabdapravRttihetau ythaa-dvijaatibhaavaaduppnncaaplH| tAtparyodayasuratasamvegeSvapi mNkhH| tAtparya yathAhitaM svaparayoH kAryamahitaM na(nA) caretkvacit / zAstrANAmiti bhAvaM hi pravadanti mniissinnH| udaye yathA-bhAvaH puNyakRtAM teSAM srvsntosskRnmtH| suratasamvege yathA-hRdayanihitaM bhAvAkUtaM vmdbhirivekssnnaiH| kathaya sukRtI ko'yaM mugdhe tvayA'dya vilokyate / revA manmathayoSiti / nolyAM mekalakanyAyAm / revaD gatau / revate revA manmathayoSit rtiH| nIlI ossdhiH| mekalakanyA narmadA / tatra yathA-revAM drakSyasyupalaviSame vindhyapAde vizINAm / lavaH kAlabhidicchidi / vilAse rAmaje leze / lunAti lavanaM vA lvH| kAlabhit kaalbhedH| yadAha-aSTAdazanimeSAH syuH kASThA kASThAdvayaM lvH| tatra yathA-luptA punarAvRttistasya lavasyApi yo vytikraantH| chidicchede lavane yathA-nakhAgralavasamprAptasaubhAgyaphalasampadaH kAnta (kantA) kucakSetrabhuvo bata ceto vikurvate // 523 // vilAse yathA-bAlAlavenaiva mano haranti / rAmaje rAmaputre yathA-mayAptaM rAmatvaM kuzalavasutA ntvdhigtaa| repo eNara-sarakAdazaM padarIdate jalalavaprasyandinIM locane / moze yaza-mAkAGkSa maharAkSata jalalavaprasyAndanA saapaa|
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ AM dvitIyaH kANDaH (299) vizvAH sureSu vizvantu, zuNThayAM bhuvanakRtsnayoH // vizvA viSAyAM zivaM tu, mokSe kSeme sukhe jale // 525 / / zivo yogAntare vede, guggulau vAluke hare // puNDarIkadrume kIle zivA jhATAmalomayoH // 526 / / laTvA pkssikusumbhyoH| laTati laTvA "laTi khaTi (u0 505) ivi vH| pakSibhede yathA-laTvApradakSiNA shresstthaa| kusumbhe yathA-laTvApuSpastava kitataTaM bhAlapRSThaM vhntii| laghvI hrasvAvivakSAyAM prabhede syandanasya ca / laghuzabdAt "svarAduto guNAdakharoH" 2 / 4 / 35 // itiGayAm / laghvI hrasvA yA vivakSA tasyAM yathA-ArambhagurvI kSayiNI krameNa laghvI purA vRddhimatI ca pazcAt / syandanaprabhede yathA-kSiptAvarodhAGganamutpathena gAM vilaya laghvI karabhau ca bhaJa jtuH(bbhnyjtuH)| vizvAH sureSu / vizanti vizvAH (vizati vishvH)| "nighRSi" (u0 511) iti kid vH| surAdevavizeSAH pRbhUmni / yadAhaH sAdhyAstrayodaza proktA vizve devAzcaturdaza / atra vizva iti chAndasatvAtsaMjJAyAmapi jasa iH| vizvantu zuNThayAM bhuvnkRtsnyoH| zuNThayAM nagare striikliibH| bhuvane klIbe kRSNe vaacylinggH| bhuvane yathA-sA nirmitA vizvasRjA prayatnAdekasthasaundaryadidRkSayeva / kRtsne yathA-vizvaM jagadvizati zaktibhireka iishH| vizvA viNAyAm / viSA ossdhibhedH| zivaM tu mokSe kSeme sukhe jale / zerate'sminnanena vA zivam / "zIr3Apo hasvazca vA" (u0 506) iti vH| mokSe kSeme sukhe ca yathA-vibhradbrahmaziraH zivAya jgtaamennaangkcuuddaamnniH| kSemavatyapi mkhH| yathA-zivAste santu pnthaanH| azivaH zivArutairiti / jalamambu // 525 / / zivo yogAntare vede guggulI vAluke hare / puNDarIkadrume kiile|
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ (300) anekArthasaMgraha sTIkaH pherau zamyAM pathyAdhAtryoH zivirbhurje napAntare / zulvaM tAmra yajJakarmaNyAcAre jalasannidhau // 527 / / satvaM dravye guNe citte vyavasAyasvabhAvayoH / pizAcAdAvAtmabhAve bale prANeSu jantuSu / / 528 / yogAntare yathA-varIyAn parighaH shivH| vedaH shrutiH| guggulurmhissaakssH| vaalukmobdhiH| hare yathA-sa vaH pAtu zivaH zazvad yatprapaJcamahodadhau / utpadyante vipadyante brahmAdyA bubudA iva / puNDarIkadrumo drumvishessH| kIle yathA-zivaprabaddhAH shishvsturnggaaH| zivA jhaattaamlomyoH| pherau zamyAM pthyaadhaatryoH| SaTsvartheSu striyAm / jhATAmalA ossdhiH| umA gaurI tatra yathA-sA zivA va: zivAya // 526 / / pheru: koSTA kroSTrI ca tatra yathAazivaH shivaarutH| zamI vRkssH| pathyA hriitkii| dhAtrI AmalakI / zivirbhUrje nRpaantre| zete'sminnasau vA shiviH| "chavi chivi' (u0 706) iti saadhuH| puMsi / bhU| drumH| nRpAntare yathA-sadasyaGgaM devyAH shivinRptivshaarnnvbhuvH| yApyayAne'pi / tatra tu striyAm / yathA-tattadvirAgamuditaM zibikAdharasthAH sAkSAdvidruH sma na manAgapi yaandhuryaaH| zulvaM tAne yajJakarmaNyAcAre jlsnnidhau| zalati zulvam / "zalyaterucAtaH" (u0 319) iti vH| tAne yathA-zulvaM bhavati kAJcanam / yajJakarma yajJakriyA / AcArazcaritram / jalasannidhiH jalasamIpam / / 527 // sattvaM dravye guNe citte vyvsaaysvbhaavyoH| pizAcAdAvAtmabhAve bale prANeSu jantuSu / sIdantyasmin satvam / "prahvAhvA" (u0 514) iti saadhuH| sato bhAva iti vA / guNe pizAcAdau bale jantuSu ca pukliibH| dravyaM pAribhASikam
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (301) sAntvaM sAmani dAkSiNye, nuvA mUrvA suvaH sruci // havastu saptatantau syAnidezAhvAnayorapi // 529 / / vizeSyAkhyam / yadAhuH vastUpalakSaNam yatra sarvanAma prayujyate dravyamityucyate so'rtho'bhedyatvena vivkssitH| tatra yathA-satve nivizate'paiti pRthagjAtiSu dRzyate / guNe prakRtiguNe yathArajojuSe janmani satvavRttaye sthitau prajAnAM pralaye tamaH spRshe| . citte yathA-zuddhasattvasya sarvaM hi kSiprameva vizudhyati / vyavasAyo'tizayavad vIryamavaSTambha iti yAvat / tatra yathAkriyAsiddhiH satve vasati mahatAM nopkrnne| svabhAve yathAsatvAntaH sphuratA yavA kRtaguNAdhyAropatucchAya vA / pizAcAdau yathA-satvenAdhiSThitaH kena kena te'phRtaamtiH| yasmAdakapade sarvaM vRttaM tava tirohitam / AtmabhAve vidyamAnatAyAM ythaasttvsyobhyvaadimaanslsdRssttaantvndhyaatmnH| bale sthAmina yathA-svabhujasatvavazAjjagatI jitastava visRSTadhanasya ca / prANeSu indriyAdiSu dazavidheSu jantuSu jIveSu ca yathA-satvAni ninye nitarAM mahAntyapi vyathAM dvayeSAmapi medinIbhRtAm // 528 / / sAntvaM sAmani dAkSiNye / sAMtvyate'nena sAntvam / sAmani yathA-zatrau sAntvamapakriyA / dAkSiNye yathA-sAntvavAna shiilsmpnnH| suvA mUrvA / sravati sruvA / "nighRSi" (u0 511) iti kid vH| mUrvA jyAhetuH tRnnvishessH| sruvaH sruci / yathA-suvaidvijA juhvati havyamagnau / havastu saptatantau syAnnidezAhvAnayorapi / hUyate hvH| hvAnaM vA / "bhAve'nupasargAt' 5 / 3 / 42 / iti al vAzabdasyotvaM ca / saptatantau adhvare yathA-azvapracArasadyogAdrejurvIrA mahAhave / nideza AjJA / AhvAnam AkAraNam /
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ (302) anekArthasaMgrahaH saTokaH aMzuH sUtrAdi sUkSmAMse, kiraNe caNDadodhitau // AzA kakubhi tRNNAyAmAzustu vrIhizIghrayoH // 530 // IzaH svAmini rudre ca, syAdIzA haladaNDake // kAzastRNe rogabhede kozaH kapo digambare // 531 // tayoryathA - prsprhvaabhiitaistvdiiyhvvRttibhiH| nAhamityAha vAcaM ko narendrA havasatkSaNe / / 529 // atha zAntAH / aMzuH sUtrAdisUkSmAMze kiraNe caNDadIdhitau / aznute aNshuH| "azerAno'ntazca" (u0 719) iti uH| puMsi / sUtrAdi sUkSmAMze ythaa-aNshvstntuhetvH| kiraNe yathA-himAMzumAzugrasate tannadimnaH sphuTaM phalam / caNDadIdhitau yathA- eSAbjinISadyadavAgnirAha sudugnishaavRttmivetdNshoH| AzA kakubhi tRSNAyAm / A aznute aci AzA azyate'nayA(AzyatyanayA)vA / "upasargAdAtaH" 5 / 3 / 110 / iti aG / dvayoryathA-Adityena dvijenaiva dakSiNAzAvalambinA / na kevalamanenAtmAdivaso'pi lghuukRtH| Azustu vriihishiighryoH| aznute aashuH| "kRvApAji" (u0 1) iti uN / vrIhau puMsi / zIghraM zIghragAmini / vaacylinggH| vIhau yathA-AzUja jahAvAnizamAzu shukssnnau| zIghraM yathAtigmAMzurAzurAzAMtAn / zaighya'pi / tatra tu klIbe // 530 // IzaH svAmini rudre ca syAt / ISTe iishH| svAmini vaacylinggH| tatra yathA-tamIzakAmarUpANAmatyAkhaNDalavikramam / rudre yathA-mAtaraM kalpayaMtvenAmIzo hi jagataH pitaa| IzA haladaNDake / halIzAM nezate vezyAstyaktaM labdhAM bhujnggtH| krAzastRNe rogabhede / kAzate kAzanaM vA kaashH| tRNe puNkliibH| tatra yathAvastrAyante nadInAM sitakusumadharAH shkrsNkaashkaashaaH| roga
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (303) kuzo rAmasute darbhe pApiSThe yoktramattayoH // kuzI lohavikAre syAtkuzA valgA kuzaM jale // 532 // kezaH zirasije pAzapANau hoveradaityayoH // klezo rAgAdau duHkhe ca, kozaH koSa ivANDake / / 533 // bhede yathA-varjayet kAzavAMzcauryam / kIzaH kapo digambare / kAyati kiishH| "ti niza" (u0 537) iti saadhuH| dvayoryathAkIzaH kasya na hAsyAya // 531 // kuzo rAmasute darbhe pApiSThe yoktrmttyoH| kuzyati kushH| kaMzyati kauzate iti vA / "kvacit" iti H / kaute vA "ko vA" iti kit shH| darbhe puNkliibH| paapisstthmttyorvaacylinggH| rAmasute darbhe ca yathA - satI kuzalavotsRSTagarbhaktedau tdaakhyyaa| kaviH kuzalavAveva cakAra kila naamtH| pApiSThaH pAtakI / yoktraM yotram / mattaH kssiivH| kuzI lohavikAre syAt / "bhAjagoNa" 2 / 4 / 30 / iti GyA kuzI / yathA-kuzIlataiva yatteSAM cirAya na sahiSyate / kuzA valgA / valgA ashvmukhrjjuH| yathAkuzAsaktakarAstatra prlokjigiissvH| azvapracArasadyogA rejurvIrA mhaahve| kuzaM jale yathA-kuzezayA tAmrarucA krenn| etacchabdaviSaya evAsya prAyeNa pryogH| yathAkaumodakI zabdaviSaya eva / viSNuvAcinaH kumodakazabdasya // 532 // kezaH zirasije pAzapANau hiiverdaityyoH| klizyate iti keshH| "klizaH ke ca" (u0 530) iti shH| kezate iti vA "kvacit" iti ddH| kasyezo vA caturvartheSu / zirasije yathA-mayi jIvati yattAtaH kezagrahamavAptavAn / pAzapANau pracetasi yathA-kezo na vezAntazatairapi rajyate /
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ (304) anekArthasaMgrahaH saTIkaH kuDmale caSake divye'rthacaye yonizimbayoH // jAtikoze'sipidhAne, darzaH sUryendusaGgame / / 534 // hIveraM vAlakam / daityo daanvvishessH| klezo rAgAdau duHkhe ca / klizyate'nena klezanaM vA kleshH| rAgAdayo'vidyA'smitA dvessaabhiniveshaaH| tatra yathA-maitryAdicitraparikarmavido vidhAya klezaprahANamiha lbdhsbiijyogaaH| duHkhe yathA-klezaH phale na hi punarnavatAM vidhatte / koza: koSa ivANDake / kuDmale caSake divye'rthacaye yonishimbyoH| jaatiikoshe'sipidyaane| kuzyati koshH| kUyate / "korvA" iti shH| kuSyate kossH| koSa iveti, kozazabda:: koSazabdazca navasvartheSu vartate ityrthH| caSake puMsi / asipidhAne zivAyAM ca trilinggau| anyatra puMklIbo / aNDake yathA- etaccarAcaraM vizvaM brahmakozavinirgatam / // 533 / / kuDmale mukule'rthe caye dravyasaMcaye ca yathA-nAlasyaprasaro jaDeSvapi kRtA vAsasya koze ruciH| caSake yathA-kozena vezyAhi pibanti kasyaM / divye zapathe yathA-kakSAnikSiptaloptrasya kozapAnamidaM tava / yonirutpattisthAnam / tatra yathA-kasya na syAd ratiH koze / zivAyAM yathA-kozaivratatyaH pratibhAnti kAnane / jAtIkozo jAtiphalam / asipidhAne yathA-dRDhataranibaddhamuSTe: kozaniSaNyasya sahajamalinasya / arthasaMcayagRhe padmaNikAyAM mAMsakhaNDikAyAJca mNkhH| arthasaMcayagRhe yathA-yaM tu pazyennidhiM rAjA purANaM nihitaM kSitau / tasmAdvijebhyo dattvAdhamarddha koze pravezayet / padmakarNikAyAM yathA-kRtvApi kozapAnaM bhramarayuvA purata eva kmlinyaaH| mAMsakhaNDikAyAM yathA-pizAcavighasAn kozAn sAsthIna kavalayantyaho / zivAzivArAva
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (305) pakSAnte'NTau darzane ca daMzo varmaNi carmaNi // doSe vanamakSikAyAM khaNDane bhujagakSate // 535 // dazA va vyavasthAyAM, dazAstu vasanAJcale // nAzaH palAyane mRtyau, paridhvastAvadarzane // 536 / / bharairvikRtAvAsayatpalam / darzaH sUryendusaGgame / pakSAnte'STau darzane ca / dRzyate yugapat sUryAcandramasAvatreti darzanam vA darzaH // 534 / / pakSAnteSTi: kRssnnpkssaantyaagH| tatra sUryendusaGgame yathA-darza darzana yajate pUrNe pUrNena vai dvijH| darzanam Alokanam / daMzo va(ca)maNi ca(ma)maSi / doSe vanamakSikAyAM khaNDane bhujagakSate / dazati dazanaM vA dNshH| vanamakSikAyAM striipuNsH| varmaNi carmaNi ca yathA-vidvaH sadaMze'GgakRte'pi dNshe| doSe yathA-paradaMzaM na zaMsanti santaH prANAtyaye'pi ca / vanamakSikAyAM yathA-AsvAdavadbhiH kavalaistRNAnAM kaNDUyanaidaMzanivAraNaizca / khaNDane yathAdazanadaMzavikAsiradacchadA / bhujagakSate yathA-daMzeSu daMdazUkAnAmAdadhyAjjalasevanam // 535 / / dazA va vyavasthAyAM / dazyate dazA sthAditvAt kH| dvayoryathA-nirviSTaviSayasnehaH sa dazAntamupeyivAn / AsIdAsannanirvANapradIpArcirivoSasi / dazAstu vasanAJcale / striipuNsH| prAyeNa bhuvcnaantH| yathAte sAndrIbhUya sadyaH kramavizadadazAzAdazAlI vizAlam / zazvatsampAdayanto varamamalamalaM maGgalaM vo dizantu / nAzaH palAyane mRtyau pridhvstaavdrshne| nazanaM naashH| palAyane yathA-zatrAvatibale prAjJo nAzamitya (mevA)va dhArayet / mRtyau yathA-avagacchati mUDhacetanaH priyanAzaM hRdi zalyamarpitam / paridhvastau yathA-arthanAzaM manastApaM gRhe duzcaritAni ca / ada
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ (306) anekArthasaMgrahaH saTIkaH nizA haridrayo rAtrau pazuzchAge mRgAdiSu // pramathe'pi ca pAzastu, mRgapakSyAdibandhane / / 537 || karNAnte zobhanArthaH syAtkacAnte nikarArthakaH // chAtrAdyante ca nindArthaH pezI mAMsyasikozayoH / / 538 || yathA - tathA gRhItaM / pramathe'pi ca / rzane yathA - sUryasya nAze kamalairnimIlitam // / 536 || nizA haridrayo rAtrau / nizyati nizA / " upasargAdAtoDo'zyaH " 5 / 1 / 56 / iti DaH / nezantsyAmiti vA sthAditvAt kaH / haridrayoriti haridrA dAruharidrA ca / rAtrau zazinA nizAmukham / pazu chAge mRgAdiSu spaziH sautraH spazati pazuH / " spazi bhrasjeH sluk ca " ( u0 731 ) iti uH / puMsi / chAge yathA - vrajanti tAmAzugati yazasvino raNAzca medhe pazutAmupAgatAH / mRgAdau yathA - viSANadaMSTrA nakhakoTipATanaiH pareSu yuddhaM pazavaH prayuJjate / pramathe'pi - cetyatra jAtAvekavacanam / tena sarve'pi gaNA ucyante / tatra yathApatiH pazUnAmaparigraho'bhUt / pAzastu mRgapakSyAdibandhane / karNAnte zobhanArthaH syAtkacAnte nikarArthakaH / chAtrAdyante ca nindArthaH / pAti pAzaH / " pAdAvamyami" ( u0 527 ) iti zaH / pAzanaM vA / mRgapakSyAdibandhane puMklIbaH / tatra yathA - chitvApAzamapAsya kUTaracanAM bhaGktvA balAd vAgurAm ||537 / / karNAnta zobhanArtha iti karNavAcizabdAt parata uttarapadasthaH pAzazabdaH prazaMsAyAM vartate / yathA - pArzvataH karNapAzena sarvato bandhanaM hiMsA | kacAnte nikarArtho yathA-taM kezapAzaM prasamIkSya kuryurbAlapriyatvaM zithilaM camaryaH / chAtrAdyante nindArtho yathAtaM chAtrapAzaM sa muniH zazApa / pezI mAMsyasikozayoH /
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya: : kANDa: (307 ) maNDabhede palapiNDe, supakvakaNike'pi ca / / bhUspRg vaizye mAnave ca rAzirmeSAdipuJjayoH || 539 / / vazo janaspRhAyatteSvAyattatvaprabhutvayoH || vazAnAyya vandhyagavyAM hastinyAM duhitaryapi // 540 / / maNDabhede palapiNDe supakvakaNike'pi ca / piMzati pezi: / " kili pili" ( u0 608 ) iti iH| GaghAM pezI / pazcasvartheSu / mAM sirgandhadravyavizeSaH / Asikoza: pratyAkAraH || 538 / / maNDabhedo mastu / palapiNDo mAMsapiNDastatra yathA-mAMsapezIM parityajya grahItuM matsyamicchasi / supakvA kaNikA yatra sa pakvAnnavizeSa: pUrikAkhyaH / bhUspRg vaizye mAnave ca / bhuvaM spRzati bhUspRg / vaizyastRtIyo varNaH / mAnavo martyaH / rAzimeMSAdipuJjayoH / aznute rAziH / " azorazvAdi: " ( u0 688 ) iti diH / puMsi / meSAdau yathA - rAzInAmudayo lagnam | puJje yathA-ambhazcyutaH komala ratna rAzInapAMnidhirphenapinaddhabhAsaH / / 539 / / vazo janaspRhAyatteSvAyattatvaprabhutvayoH / vaSTi kAmayate vazaH / vazanaM vA "yuvarNa" 5 / 3 / 28 / iti al / vanati vA / " kR vR bhRvanibhyaH kit" ( u0 528) iti zaH / spRhA icchA tatra yathA - durjane svavazavarttini kaH paricayo'tha dRDho vA / Ayatte vAcyaliGgastatra yathA - yadIcchasi vazIkartumaklezena jagattrayam / Ayattatve yathA - sarvaH kAryavazAjjano'bhiramate / prabhutve yathA - vasUni vAJchanna vazI na manyunA / atra hi vazaH prabhutvamasyAtIti vazI / vazA nAryAM vandhyagavyAM hastinyAM duhitaryapi / nAryAM yathA - vazAbhiH sa vazaM nItaH / bandhyagavyAM yathA - akAryasiddhaye neyAnyaGgatAM viguNAnyapi / jano lokaH syAnmatsaraH
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ (308) anekArthasaMgraha saTIkaH vaMzaH saGgha'nvaye veNau pRSThAdyavayave'pi ca // vezo vezyAgRhe gehe, nepathye ca zazaH pazau // 541 // bole lodhra nRbhede ca, spazo herikayuddhayoH // sparzI vargAkSare dAne, sparzane sparzake ruji // 542 / / bhavatyeva hi kutrApi yAge sadakSiNA vshaa| vighAtAyaiva sA buddhimUrkhasyAjavazA yathetyAdau vandhyatvopacArAt gornytraapi| hastinyAM yathA-vazAsparzasukhAsvAdaprasAritaH karaH karI / duhitA putrI tatra yathA-vazAbhirapi vazyAbhiH kriyate piturunntiH| vezyAyAmapi mNkhH| yathA-sAyaM vazAvezmasu dIpavatsu svAstItilpeSu sasaurabheSu / sAkUtasaMgItakasaMkuleSu saMcerire kAmijanAH praharSeH / / 540 // vaMza: saMdhe'nvaye veNau pRSThAdyavayave'pi c| vamati vNshH| "pAdAvami" (u0 527) iti shH| saGgha samUhe'nvaye veNau ca yathA-sa rAjavaMzo vijitArivaMzo vNshotthmuktoN'bhitdaambhuussH| pRSThAvayave yathA - vaMzanAr3Imatikramya trisandhitrikamucyate / AdizabdAt khaDgAdyavayave'pi / yathAsavaMzavRttaM sahajaM ca taikSNyaM tejo'sahatvaM satataM parasya / tulyastvayA bhUmipa candrahAso nistriMzatA tu vyatiricyate'sya / vezo vezyAgRhe gehe nepathye ca / vizanti-asmin anena vA veshH| vezyAgRhe yathA-vezavATe bhramaja juuttttngkottttngkitpttttikH| vAcATaSTiTTibhAkAro vittcessttairvicessttte| gehe sAmAnyagRhe yathA-vezapravezo'zobhimukhena shukre(ke)| nepathye yathA-sa eva vezaH pariNeturiSTaM bhAvAntaraM tasya vibhoH prpede| mUrddhanyopAntyamapyamuM kecidaahuH| zazaH pshau| bole lodhe nabhede ca / zazati shshH| pazau yathA-udyA(dya)ntamuddhRdruitamanokahajAlamadhyAdanyaH zazaM guNamanalpamavannavApa // 541 / / bolo gndhrsH|
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDaH (309) akSo rathasyAvayave, vyavahAre bibhItake / / prAsake zakaTe karSe, jJAne cAtmani rAvaNau // 543 // lodhro vRkssH| nRbhedaH kAmazAstroktalakSaNastatra yathA-zazo vRSo'zva iti liGgato naaykbhedaaH| spazo herikyuddhyoH| spaziH sautrH| spazati spshH| dvayoryathA-zabdavidyeva no bhAti raajniitirpspshaa| saGgrAme svaprANanirpakSo vyAlaM hastinaM yodhayati yaH sa tIkSNAkhyaH puruSastatrApi / sparzI vargAkSare(vargAnta re) dAne sparzane sparzake rUji / spRzati sprshH| "padaruja" 5 / 3 / 16 / iti ghana / sparzanaM vA / vargAkSare yathA-spRSTaM karaNaM sparzAnAm / dAne yathA-gosahasrasya ca sparzaH prAyazcitaM paraM smRtat / atra NyantAdala / dAne hi Nyanto dRzyate yathA-gAH koTizaH sparzayatA ghttodhnoH| tathA hi grahItA spRzati dAtA sparzayatIti / sparzane yathA-cirAtsutasparzarasajJatAM yayau / sparzaka: spRSTA / ruji rogavizeSe yathA-sparze dhUmaM prayojayet / / 542 // atha ssaantaaH| akSo rathasyAvayave vyavahAre bibhItake / prAsake zakaTe karSe jJAne cAtmani raavnnau| akSati akssH| aznute vA / "mA vA vadyami" (u0 564) iti sH| rathAvayave yathAakSaM nakSatranAtho'ruNamapi varuNaH kUbarAgraM kuberH| vyavahAro aayvyyaadinyaayH| tatra ythaa-raajaadhykssH| bibhItake yathAakSeSu rakSAMsi yato vasanti / prAsake yathA-itthaM neyau rajanidivasau dolayan dvaavivaakssau| zakaTe yathA-hastibhisturagai rakSaH saMbAdhe'smin raNAGgaNe / karSe yathA akSa: ssoddshmaasskH| jJAne Atmani ca yathA-akSeNa dakSo bubudhe'kSarUpam / rAvaNau rAvaNasute yathA-dhanurdharakalAdakSo yadakSo htH| dyUtabIjayorapi mNkhH|
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ (310) anekArthasaMgrahaH saTokaH akSaM sauvarcale tutthe hRSIke syAduSA nizi // bANaputryAM ca RkSastu syAnnakSatrAcchabhallayoH // 544 // mahIdharavizeSe ca zoNake kSatavedhane // RSide munau karSaH karSaNe mAnabhidyapi // 545 / / kakSo vIrudhi dormUle kacche zuSkavane tRNe / pApe kakSA vibharajjau kAJcyAM gehaprakoSThake // 546 // dyUte dyUtamAtre yathA-akSeNa hAritaM rAjyaM pUrvaiH sakSatriyairapi / bIje padmAdi phale yathA - kRto'kSasUtrapraNayI tayA krH| vibhAntamacchasphaTikAkSamAlayetyAdau tu upacArAt // 543 / / akSaM sauvarcale tutthe hRSIke syAt / sauvarcalaM kRSNalavaNam / tutthaM mayUragrIvam / hRSIkam indriyaM tatra yathA-jitAkSasya tRNaM nArI niHspRhasya tRNaM nRpaH / uSA nishi| bANaputryAM ca / uSati uSA / dvayoryathA-karaiH spRzatyuSAminduraniruddha ivAdhikam / RkSastu syaannksstraacchbhllyoH| mahIdharavizeSe ca zoNake kSatavedhane / Rjyate RkssH| "Rji riSi" (u0 567) iti kit sH| nakSatre puNkliibH| nakSatrAcchabhallyoryathARkSANAM bhUridhAmnAM zritamadhipatinA prasphuradbhImatAram / / 544 // mahIdharavizeSe yathA-vindhyazca pAriyAtrazca mAlyavAnRkSaparvataH / shonnko'rluvRkssH| kRtave dhanaH kRtacchidraH / RSide munau / RSati RSiH / "nAmyupAntya" (u0 609) iti kidiH puMsi / vede yathA-rAjAnamabhiSiJcaiyurArmantradvijottamAH / atra RServedasyeme ArSA mantrAH / munau yathA-rathAGgapANeH paTalena rociSAmRSitviSaH sambalitA virejire / karSaH karSaNe mAnabhidyapi / karSaNaM kRSati vA karSaH / mAnabhede puMklIbaH / tatra yathA-SoDaSamASo nigadyate karSaH / / 545 / / kakSo vIrudhi dormUle
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH bhitto sAmye rathabhAge'ntarIyapazcimAJcale / udgrAhiNyAM ca kaLUstu tuSAgnau kRSikulyayoH // 547 / / kacche zuSkavane tRNe pApe / karSati kakSaH / "mA vAvadyami" (u0 564) iti sH| dormule strIpuMsaH / vIrudhi yathA-nAsti kakSo niroSadhiH / dormUle yathA-sa yasya dazakandharaM kRtavato'pi kakSAntare / kaccho'nUpaprAyaH / tatra yathA-kakSaM vivakSati gajaH salilaM pipaasuH| zuSkavane yathA-AsItryakSavipakSakakSadahanaH / tRNe yathA-prakSipyodaciSaM kakSe zerate te'bhimArutam / pApe yathAkakSAyate preyasi yaH prapanne taM hanta dhikApuruSa vadanti / kakSA tvibharajjau kAJcyAM gehprkosstthke| bhittau sAmye rathabhAge'ntarIyapazcimAJcale / udgrAhiNyAM ca / ibharajjau yathA-sAndratvalkAstalpatAliSTakakSA mAgI zobhAmApnuvantazcaturthIm / kAJcyAM rasanAyAM yathA-kakSAM samAkraSTumathAcakAkSuH / gehaprakoSThako gRhabhUmibhAgaH / tatra yathA-sapta kakSA atikramya // 546 / / bhitau yathA-kakSAlagnA zatapadI grahItuM na hi zakyate / sAmye yathA-pakSIndrakakSAM krimupaiti kkssii| rathabhAge yathA-dRDhakakSaiH parolakSaiH rathaiH kSuNNakSamAtala: / antarIyaM nivasanaM tasya pazcimAJcale yathA-pralambakakSAH khalu dAkSiNAtyAH / udgrAhaNyAM yathA-katikakSA vivakSase / pratijJAyAmapi maMkhaH / yathA-dRDhakakSastu vivadedyatprameyAna hIyate / karpUstu tuSAgnau kRSikulyayoH / kRSyate karSaNaM karSati vA karSaH / "kRSi cami" (u0 829) iti UH / tuSAgnau puMsi / zeSayoH striyAm / tuSAgnau karISAnale yathA-uddIpya kaSU juhuyAt ya icched brahmavarcasam / kRSau yathA-kaLU kurvanti ye kAle / kulyA
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ (312) anekArthasaMgrahaH saTIkaH ghoSaH kAMsye svane gopaghoSakAbhIrapalliSu / ghoSA tu zatapuSpAyAM cokSaH sundaragotayoH // 548 // zucau jhaSastu makare vane mIne jhaSA punaH / nAgavalAyAM tuSastu dhAnyatvaci bibhItake / / 549 / / dakSaH prajApatau rudravRSabhe kukkuTe paTau / drume dakSA tu medinyAM dhvAGkSaH kAke bake'thini // 550 / / nadI sAraNirvA nadyAM yathA-bhagIrathI karSati devkm(gnggaam)| sAraNau yathA-kadhubhirAsevitavRkSakANAM krIDAntarAle munikanyakAnAma / / 547 / / ghoSaH kAMsye svane gopaghoSakAbhIrapalliSu / ghoSati ghoSaNaM ghoSanti asminvA ghossH| paJcasu artheSu / kAMsye yathA-mukhAmukhe nikssipghossptrm| svane yathA-zuzrAva ghoSaM na janaudhajanyam / gope AbhIrapallau ca yathA-haiyaGgavInamAdAya ghoSavRddhAnupAgatAn / ghoSako bhASakaH / tatra vaacylinggH| ghoSA tu zatapuSpAyAM / zatapuSpA oSadhiH / cokSaH sundrgotyoH| shucau| cAyate cokssH| "lAkSA drAkSA" (u0 597) iti saadhuH| sundare zucau ca vaacylinggH| tayoryathA-rajakakSAlitakSome cokSadantAMzurabrabIt / gItaM cokssshaattkraagH| tatra yathA-prekSaNIye vilAsinyA cokSarAgahRtaM manaH // 548 // jhaSastu makare vane mIne / jhaSati jhaSaH / makare mIne ca yathA-strImudrAM jhaSake tanasya mahatIM sarvArthasaMpatkarIm / vane yathA-ujjhanti zINa hi jhaSaM vihnggaaH| jhaSA punaH / nAgavalAyAM / nAgavalA oSadhiH / tuSastu dhAnyatvaci bibhItake / tuSyatyanena tuSaH / "sthAdibhyaH kaH" 5 / 3 / 82 / iti kH| dhAnyatvaci yathAturairapi garityaktA na prarohanti taNDulAH / bibhItako vRkssH| doSe'pi maMkhaH / mrAmyatyeSa sa ko'pi nistuSaguNo dRSTAvaziSTo janaH / / 549 // dakSaH prajApatau rudra vRSabhe kukkuTa pttau|
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (313) gRhe dhvAGkSI tu kakkolyAM gyakSaH kAtsnyanikRSTayoH / .. jAmadagnye'pi pakSastu mAsArdhe grahasAdhyayoH // 551 / / drume / dakSate dakSaH / paTau vaacylinggH| prajApatau yathA-dakSasya kanyA bhava puurvptnii| rudravRSabhazzambhoranaDvAn / pttushcturH| tatra kukkuTa ca yathA-gautamAhvAnamiSataH kAmino bodhayatyalam / prabhAte tAmracUDo'tra dakSo'sau hi kimadbhutam / drumo drumvishessH| dakSA tu medinyAM / medinI pRthvI / dhvAGkSaH kAke bakethini / gRhe / dhvAGkSati dhvAGkSate vA dhvAGkSaH / kAke yathA-dhvAGkSavirAvI na piko nivasannapi balibhujAM bhuvane / bake yathAstabdhagrIvo maunI nizcalapihitArddhalocanaH zazvat / sajale jano ya Aste sa kila dhvAGkSavratI proktaH / arthI tarkuko bhikSuko vA / tatra vaacylinggH| tatra yathA- kSititale dhvAGkSo jano lakSazaH // 550 // gRhaM tu gRhavizeSaH / yad vyADi:-dhvajo dhUmazca siMhazca zvA vRSazca kharo gajaH / dhvAG. kSo'STamazca prAcyAdyA IzAnAntAH krmaadmii| dhvAGkSI tu kakkolyAM / gaurAditvAd ddiiH| kakkolI oSadhibhedaH / nyakSaH kaatsy'nikRssttyoH| jAmadagnye'pi / nyakSati niyatAnyakSarANyasyeti vA nyakSaH / nikRSTa vAcyaliGgaH / kAtsnyai nikRSTa ca yathA-AsInnyakSavipakSakakSadahanaH / jAmadagnye bhArgave yathAnyakSeNa kSapitaH pakSaH kSatriyANAM kSaNAdayam / pakSastu mAsArdhegrahasAdhyayoH / cullIrandhra bale pArve varge keshaatprshcye| picche virodhe dehAGge sahAye rAjakuJjare / pacyate pakSaH / "mA vA vadi" iti saH / trayodazasvartheSu / mAsAddhe yathA-mAsi mAsi samAjyotsnApakSayorubhayorapi / grahe yathA-apakSapAtena parIkSamA
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ (314) anekArthasaMgrahaH saTokaH cullIrandhre bale pArve varga kezAtparazcaye / ' picche virodhe dehAGge sahAye rAjakuJjare // 552 // plakSo dIpe gardabhANDe'zvatthe jaTini pakSake // prekSAdhIrIkSaNaM nRtaM praiSaH preSaNapIDane / / 553 / / NAdvayaM dvayasyA pratImaM pratImaH / sAdhye yathA-sAdhyadharmaviziSTo dharmI pakSaH // 551 / / cullIrandhre yathA-pakSe kSiptvAzu shukssnnim| bale sainye picche garuti ca yathA-calitadurbalapakSaparigrahaH / pAvaM gRhapArzvadvAram / tatra yathA-pakSadvAreNa nirgtH| varge sajAtIyagaNe yathA-svapakSakSayakArakaH / kezAtparazcaye samUhe yathAna kezapakSaH kSapito'pi reNunA vipakSanAmagrahalabdhamohayA / virodhe yathA - vipakSamakhalIkRtya pratiSThA khalu durlabhA / dehAGge yathA - vAmena pakSeNa na dakSiNena na vAg na cottAnamanAturo'pi / viyogayogAtparamo'pi dhIro vajrAvapAtAdiva duHkhmaapte(ste)| sahAye yathA-sapakSArujavaH zuddhAH saphalA gunnsevinH| rAjakuJjare yathA-AruhyapakSaM kSapitAripakSaH // 552 // plakSo dIpe gardabhANDe'zvatthe jaTini pakSake / ploSati plakSaH / "pluSeH plaS ca" (u0 566) iti saH / paJcasvartheSu / dvIpe yathA-jambUdvIpaH sarvamadhye tatazca plakSo nAmnA zAlmalotaH kramotaH / gardabhANDo vRkssH| azvasthaH pippalaH / jaTI parkaTI tatra yathA-plakSapraroha iva saudhatalaM vibheda / pakSakaH pakSadvAram / prekSA dhIrIkSaNaM nRttam / prekSaNaM prekSyate'sAvanayA vA prekssaa| dhiyAM buddhau yathA-prekSAvanto viva kSante na kSINaM na nirarthakam / IkSaNe yathA-satataprekSayA jJAtA - susAdhyA sAmayA sakhe / prayatnamAtrAH saMsAdhyAstAdRzyaH kathitA
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (315) Avvvvvvvvvvvv pauSo mAsaprabhede syAtpauSaM tu mahayuddhayoH / / bhikSA sevAprArthanayo tau bhikSitavastuni // 554 / / mASo mAne dhAnyabhede mUrkhe tvagdoSabhidyapi / miSaM byAje spardhane ca meSo rAzyantare huDau // 555 / / budhaiH / nRtye yathA-prekSA kSaNe vartate / praiSaH preSaNapIDane / preSaNaM pressH| "prasya preSya" 1 / 2 / 14 / iti etvam / preSaNe yathApraiSaprauDhA iha praiSyAH / prauhaprauDhiM na kurvate / pIDanaM mardanam / klezonmAnayorapi // 553 / / pauSo mAsaprabhede syAt / pauSI paurNamAsI asya pauSaH / "sA'sya paurNamAsI" 6 / 2 / 98 / iti aN / yathA-yadudbhaktaM pauSamAghayoH / pauSaM tu mahayuddhayoH / puSye bhavaM pauSam / "bhartusandhyAderaNi" 6 / 3 / 89 / tiSyapuSyayo* rbhANi / 2 / 4 / 9 / iti ya luk / maha utsvH| yuddhaM snggraamH| bhikSA sevAprArthanayoma tau bhikSitavastuni / bhikSaNaM bhikSyate vA bhikSA / "kteTa" 5 / 3 / 106 / iti aH / sevAyAM yathA-bhikSAmAcarataH kSayaM parigataH sarvo guNAnAM gaNaH / prArthanAyAM yathAbhikSA satkubhireva samprati vayaM vRtti samIhAmahe / bhRtau vetane yathA-Rtvigbhyo na hi nirvede bhikSA deyA kadAcana / nAntabaidyaniyuktebhyo yathA-zrAddhaM tvayA citaa| atra hi prArthanA nAsti / bhikSitavastuni yathA-bhikSAbhojI tadgRhe rukssgaatrH| // 554 / / mASo mAne dhAnyabhede mUrkhe : tvagdoSabhidyapi / mIyate'nena maassH| "vR kR ta mIG mAbhyaH SaH" (u0 540) iti ssH| : mAne dhAnyabhede ca puMklIbaH / mAne yathA-mASo dazArddhagujaH / .: dhAnyabhede yathA - tilaiIhiyavairidbhirmUlaphalena vaa| mUryo bAlizaH / tatra vAcyaliGgaH / tvagdoSabhidi yathA-mASakalmASa
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ (316) anekArthasaMgraha saTIkaH mokSo niHzreyase vRkSavizeSe mocane mRtau // yakSaH zrIde guhyake ca rakSA rakSaNabhasmanoH // 556 / / * rUkSo'snigdhaparuSayorlakSaM vyajazaravyayoH // saMkhyAyAmapi varSastu samAdvipAMzavRSTiSu // 557 / / vigrhH| miSaM vyAje spardhane ca / miSatyanena miSam / sthaaditvaatkH| vyAje yathA-hArAntaHsthitapadmarAgamiSataH phAlaM dadhau zuddhaye / sparddhanaM saMgharSaH / meSo rAzyantare huddau| miSati meSa: / lihAdyac / mIyate vA / "va ka ta mIG" (u0 540) iti ssH| huDau puNkliibH| rAzyantare yathA-meSodvRSamupArUDhAH / huDauM yathA-yadapasarati meSaH kAraNaM tatprahartum // 555 // mokSo niHzreyase vRkSavizeSe mocane mRtau / mokSaNaM mokSyate vA mokSaH / muJcati vaa| "mA vA vadyami" (u0 564) iti saH / niHzreyase yathA-upeyuSo mokSapathaM manasvinaH / vRkSavizeSo muSkakanAmA truH| mocane yathA-sa kArayAmAsa vadhUM purodhAstasminsamiddhAciSi lAjamokSam / mRtau yathA-mokSaM gato'zvaH sahasava kakSe / yakSaH zrIde guhyake ca / ijyate ykssH| mA vA vadi (564) iti sH| zrIde yathA-atha vaizravaNIye'tra baliM yakSAya kalpayet / guhyake yathAyakSazcake janakatanayA inAnapuNyodakeSu / rakSA rakSaNabhasmanoH / rakSaNaM rakSyate'nayA vA rkssaa| rakSaNe yathA-rakSAtornavazazibhRtA vAsavInAM camUnAm / bhasmani yathA-homAgni rakSAtilaka cakAra // 556 // rUkSo'snigdhaparuSayoH / rUkSayati rUkSaH / guNe puMsi / tadvati vaacylinggH| asnigdho niirsH| premavajito vaa| nIrase yathA-bhikSubhirlakSitaM kSetraM rUkSabhaikSabubhukSubhiH / premavarjitaparuSayoryathA-ityuktavantaM janakAtmajAyAM nitA
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDa: (317) vvvvvvvvvvvv varSavare'pi varSA tu prAvRSyatha viSaM jale // kSveDe viSA tvativiSA vRSo gavyAkhudharmayoH // 558 / / ntarUkSAbhinivezamIzam / lakSaM byAjazaravyoH / saMkhyAyAmapi / lakSyeta'nena lakSam / vyAje puNkliibH| zaravye kliibH| saMkhyAyAM strI klIbaH / vyAje yathA-sA yUni tasminnabhilASabandhaM zazAka zAlInatayA na vaktum / romAJcalakSeNa sa gAtrayaSTiM bhitvA nirakrAmadarAlakezyAH / zaravyaM vedhyam / saMkhyA dazasahasrIlakSaNA / tayoryathA-labdhalakSA vipakSeSu vilakSAstvayi mArgaNAH / varSastu samA dvIpAMzavRSTiSu / varSavare'pi / vRSyate varSati varSaNaM vA vrssH| vRNoti vA / "vR kata" (u0 540) iti SaH varSavare puMsi / zeSeSu puNkliibH| samAyAM vatsare yathA-jIvedvarSazatraM ko'tra yaH phalAnyasya pazyati / dvIpAMze yathA-etadUDhagurubhArabhArataM varSamadya mama vartate vaze / vRSTI yathA-rasannarodIdmRzamambuntu varSa vyAjena yasyAbahirambuvAhaH / / 557 // varSavaraH sssstthH| tatra varSazabdo bhImaseno bhImavat / varSA tu prAvRSi varSanti meghA Asviti varSAH / striyAM bhUmni c| yathA-paGkabhAjo'pi harSAya varSAH / ssyaabhilaassinnaam| atha viSaM jle| kssvedde| veveSTi viSaM puMklIbaH / dvayoryathA-maraNaM ca jaladabhujagajaM prasahya kurute viSaM viyoginiinaam| viSA tvativiSA ativiSA ossdhiH| vRSo gavyAravudharmayoH / puMrAzibhedayoH zRGgyAM vAsake zukrale'pi ca / zreSThe syAduttarasthazca / varSati vRSaH / gavi yathA-asaMpadastasya vRSeNa gacchataH / Akho mUSike yathA-nirjantau vRSadaMza eSa kurute mUkaH sthito'pyatra kim / dharme rAzibhede ca yathAdivasapaterapi divasAH prayAnti vRddhi vRSa carataH // 558 / /
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ (318) anekArthasaMgrahaH saTIkaH vvvvvvvv purAzibhedayoH zRGgyAM vAsake zukrale'pi ca // zreSTha syAduttarasthazca vRSo tu: prativiSTare // 559 / / vRSA punaH kapikacchvAM zuSiH zuSirazoSayoH / zeSo'nante vadhe sIriNyupayuktatare'pi ca // 560 // puMbhede yathA-zazo vRSo'zva iti liGgato nAyakabhedAH / zRGgI oSadhiH vAsaka ATarUSakaH zukrala: zukrAdhikaH / tatra * yathAtyAgI vRSaH subhaga ityapi labdhazabdaH / uttarastha iti uttarapadasthaH vRSazabdaH / zreSThe yathA-kavivRSaniSevyo vijayate / dAnave'pi yathA-kRtagopavadhUratenato vRSamune narake'pi samprati / pratipattiradhaH kRtainaso janatAbhistava sAdhu varNyate / vRSI tu vrativiSTare / buvantaH sIdantyasyAM vRssii| pRSodarAditvAt / yathA-vRSISvevocca gadaiH sthitam // 559 // vRSA punaH kapi- kacchvAm / kpikcchuultaabhedH| zuSiH zuSirazoSayoH / zuSyati , zoSaNam zuSiH / "nAmyupAntya" : 5 / 1 / 54 // iti kidiH / striyAma / zuzire chidre yathA-vaMzAdikaM tu zuSiram atra hi zuSichidraM vidyate'syeti madhvAditvAd raH / * zoSe yathAvi(ve)zaMtaH zuSizokArtAH sUkarAH zazvasurghanam / avagrahadahatsasyAmahAnta iva karSakAH / valepi maMkhaH / yathA-bhrazyacchuzinirutsAhamayAsIt tatra talam / zeSo'nante vadhe sIriNyupayuktatare'pi ca / zinaSTi ziSyate vA zeSaH / ziS hiMsAyAmityasya vo bhAve / liSyati : vaa| "zliSeH ze ca" (u0 543) iti SaH / upayuktetare puMklIbaH / anante nAgarAje yathA-vyAdizyate bhUdharatAmavekSya kRSNenadehodvahanAya zeSaH / vadhe yathA- na meSazeSaH shivtaatishessH| sIriNi balabhadre
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDaH __ (319) zeSA nirmAlyadAne syAcchoSaH zoSaNayakSmaNoH / *arcirmayUkhazikhayorado'tra ca paratra ca // 561 // AgaH syAdenovadaghe mantAvAzIhitaiSaNe / uragasya ca daMSTrAyAmuSaH saMdhyAprabhAtayoH // 562 // yathA-nizamya tAH shessgviirbhidhaatumdhokssjH| upayuktatare yathAmandAkinyAH payaH zeSaM digvAraNa digdhAriNa)madAvilam / / 560 // zeSA nirmAlyadAne syAt / yathA-tatheti zeSAmiva bharturAjJAmAdAya muddharnA madanaH pratasthe / zoSaH zoSaNayakSmaNoH / zoSaNa zuSyatyanena vA shossH| zoSaNe yathA-zapharI hradazoSavihalA prathamA vRSTirivAnvakampata / yakSmaNi kSayaroge yathA-atyakA suratazleSaH zoSadoSAya kAminAm / atha saantaaH| acirmyuukhshikhyoH| arcyte'nyaaciH| "ruci" (u0 989) iti is / striikliibH| mayUkhe yathA-prazamAdarciSAmetadanudagIrNasurA yudham / zikhA jvAlA tatra yathA - zRNu yena sa karmaNA gataH zalabhatvaM hara locanArciSAm / ado'tra ca paratra c| . adyate dRzA manasA ca tadityadaH / "aderandha ca vA" (u0 963) iti as / vaacylinggH| atra etadarthe yathA-capalAjanaM prati na codyamadaH paratra / parasmin viprakRSTe'rthe yathA-idamapacitaM dhvAntaM dUrAdadaH pravijRmbhate sapadi kanakakSodavyUhapravAhanibhaM nabhaH / atredamiti sannikRSTaM dhvAntaM parAmRzya tadapekSayA viprakRSTa nabhasi vartate / AmuSmikArthasaMsiddhyai baddhakakSA hi sAdhavaH / ityAdau sannikRSTeha lokApekSayA viprakRSTe paraloke'pi paratra dvAreNa vrtte| anupadeze'pi / tathA ca-anugrahAnupadeze'ntaradaH 3 / 5 / ityuktam / / 561 // AgaH syAdenovadave mantau / - skandhe vibhAge syAdasiH khaDge nadIbhidi / arci|
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ (320) anekArthasaMgrahaH saTokaH wwwwwwwwwwwwwwwwwww wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww uro vakSasi mukhye syAdojo dIptiprakAzayoH / avaSTambhe bale dhAtutejasyaukastu samani // 563 // agatyanena aagH| vastyagibhyAM Nit (u0 970) ityas / eti enH| artINabhyAM nas (u0 979) enovaditi AgaH zabda: enaH zabdazcetyarthaH / dvAvapi kliibe| ace pApe yathAabhyarNamAgaskRtamaspRzadbhiH / agAyAhnAminosovyapanayatutarAmenasAmAsanAni / mantau aparAdhe ythaa-nishaantnaariipridhaandhuunnsphuttaagsaapyuurusslolckssussH| enAMsi mithyeva nivedya nItaH / sa vaimanasyapi zunaiH prbhuH| aashiihitaissnne| uragasya ca daMSTrAyAm / AzAsanamAzIH / AzaMsati hinasti vA / pRSodarAditvAt / striyAm / hitaiSaNe hitAzaMsAyAM yathA-amoghAH prtigRhnnntaavaanupdmaashissH| uragadaMSTrAyAM yathA-AzIstAlugatA daMSTrA yayA viddho na jiivti| AzIviSa ityatra pRSodarAditvAt slopH| AzizabdAdyAm / AzIti IkArAnta ityanye / uSaH sNdhyaaprbhaatyoH| uSati ussH| "mithi rajyuSi" (u0 971) iti kidas / saMdhyAyAM strIklIbaH / prabhAte klIbaH saMdhyAyAM yathA-uSasi yAsi na kAntagRhaM yadi / prabhAte yathAupasi sara iva praphullapadmam // 562 / / uro vakSasi mukhye syAt / aryate uraH / "arterurAzau ca" (u0 967) ityas / klIbe vakSasi yathA-urasi nihitastAro hAraH kRtA jaghane ghane / mukhya pradhAne yathA-tAn sarvAn varivasyati tribhuvane morasAnyeva te| atra hi mAnAmurAMsi morasAni / "uraso'gre" 7 / 3 / 114 / iti smaasaantH| ojo diiptiprkaashyoH| avaSTambhe vale dhAtutejasi / oSati ojH| "uSerja ca"
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ . dvitIyaH kANDaH (321) okAstvAzrayamAtre syAtkaMsastaijasamAnayoH / pAnapAtre daityabhede kAsUH zaktyAyudhe ruji // 564 / / buddhau vikalavAci syAtgutsaH stambaguluJchayoH / hArabhede granthipaNe goso bolavibhAtayoH // 56 // . (u0 959) ityas / paJcasvartheSu klIbe dIptau kAntau yathA-rUpaM tadojasvitadevavIryam / prakAza AlokaH / tatra bale ca yathAadhitiSThati vizvamojasA sa vivasvAniva medinIpatiH / avaSTambhe yathA-rUdraujasA tu prahRtaM tvayAsyAm / dhAtUnAM rasAdInAM tejastatra yathA-rogArtA hi nirojsH| okastu sadmani / ucyatyokaH / "ucyaJceH kaca" (u0 965) iti as / klIbe yathA-tapasvinaH sthANuvanaukasastAmAkAlikoM vIkSya madhupravRttim // 563 // okAstvAzrayamAtre syAt / AzrayamAtre vartamAna okaH zabdaH puNkliibH| tatra yathA-nivezayAmAsitha helayoddhRtaM phaNAbhRtAM chaadnmekmoksH| kaMsastaijasamAnayoH / pAnapAtre daityabhede / kAmyate kAmayate vA kaMsaH / "mAvA vadi" (u0 564) iti sH| daityabhede puMsi / anyatra puMklIbaH / taijasaM kAMsyadhAtuH / tatra yathA-kaseSu haMsaH paramo na bhuGkte / mAnaM hiraNyamAnavizeSaH / pAnapAtre yathA-pIyUSakaMsastridivokasAM shshii| daityabhede yathA-karoti kaMsAdimahIbhRtAM vadhAjjanomRgANAmiva yattava stavam / kAsUH zaktyAyudhe ruji / buddhau vikalavAci syAt / kasati kaasuuH| "kasipadyAdibhyo Nit" (u0 835) iti UH / caturSu artheSu / vikalavAci vaacylinggH| anyatra striyAm / zaktinAmni Ayudhe yathA-kAsUbhirevAzu ripUnnirAzuH / ruk rogabhedaH // 564 / / buddhau yathA-kAsaH kasyApi
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ (322) anekArthasaMgrahaH saTIkaH cAsa ikSupakSibhedo'chandaH padyecchayoH zrutau / jyAyAn vRddhe prazasye ca jyotirvahnidinezayoH // 566 / / kiidRshii| vikalavAk vAgvikala: / vikalAvAgityanye / gutsaH stmbgulunychyoH| hArabhede granthipaNe / gudhyate gutsaH / "gudhi gRdhesta ca" (u0 568) iti kit saH / caturSu artheSu / stambe guluJche ca yathA-vatso jighatsati balAdapi zAligutsam / hArabhedo dvaatriNclltaahaarH| granthipaNaM sugandhitRNavizeSaH / goso bolvibhaatyoH| gAMsyati gosH| bolo gandharasaH / vibhAte yathA-gosenAsevitA vidyA na bhuktaM madhyavAsare // 565 / / cAsa ikssupkssibhedoH| caS hiMsAyAm / caSyate cAsaH / ghaJi pRSodarAditvAt satvam / dvayoryathA - dRSTazcAsaH zubhAvAsaH / chandaH padyecchayoH shrutauN| chAdayati chandaH / "chadi vahibhyAM chandodhau ca" (u0 954) ityas / kliibe| padyaM gAyatryAdi bandhaH / tatra yathA-ihacchando mAtrazrutiracitaduHzikSitadhiyaH / icchAyAM yathA-mUrkha chando'nuvRtyA ca / icchAyAmakArAnto'pi / zrutau vede yathA - chAndasAzcarcayanti yat / jyAyAn vRddha prazasye c| atizayena vRddhaH prazasyo vA jyAyAn / "guNAGgAd" 7 / 3 / 9 / iti Iyasau jyAyAniti sAdhuH / vaacylinggH| vRddhe yathA-jyAyAn dAzarathirbabhaJja rahitajyAyAsamaizaM dhnuH| prazasye yathA-jyAyAMsamanayovidyAdyasya syAcchrotriyaH pitaa| jyotirvahnidinezayoH / prakAze dRzi nakSatre / dyotate jyotiH| "dhuterAdezca jaH" (u0 991) iti is / paJcasvartheSu kliibe| gauDastu bhadyotadRSTiSu klIbe bhAskaravahnayornetyAha / vahnauM yathA-dhUmajyotiH salilamarutAM sannipAtaH kva meghH| dineze
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitoyaH kANDaH wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww prakAze dRzi nakSatre tapaH kRcchAdikarmaNi / dharme lokaprabhede ca tapAH ziziramAghayoH // 567 // tamo rAhau guNe pApe dhvAnte taro jave bale / trAso bhaye maNidoSe tejastvitasorbale // 568 // yathA-jyoti?titaviSTapaM vijayate rAjIva saMjIvakam / / 566 / / prkaashstejH| tatra yathA-kokaprIticakorapAraNapaTujyotiSmatI locane / dRgatra kanInikA madhyam ynmyH| tArAnetra tribhAgaH syAjjyotistatyaM ca mAMzakam / nakSatre yathA-jyotiSAM pratibimbAni prApnuvantyupahAratAm / tapaH kRcchrAdi krmnni| dharme lokaprabhede c| tapyate tapaH / "as' (u0 952) iti asa / klIbe / kRcchre sAntapanam AdizabdAt cAMdrAyaNAdivratam / tatra yathA - tapaH kva vatse kva ca tAvakaM vapuH / dharme yathA-vinApyasmadalaMbhUSNarijyAyai tapasaH sutaH / lokaprabhedo jano lokAd dvitiiyH| tapAH shishirmaaghyoH| zizire puMsi / mAghe puNkliibH| zizire yathA-grISme paJcAgnitapasA tpsymbho'ntrshritaa| tvayA sAyujyamApyeta pArvatyatra nidarzanam / mAghe yathA - mahatAmapi cetAMsi lobho mohazca nAzayet / tapAstapasyazca yathA-sarasAM kamalAnyaho / / 567 / / tamo rAhau guNe pApe dhvAnte / tAmyanti anena tmH| "as" (u0 952) iti as / rAhau puNkliibH| anyatra kliibe| rAhau yathA-janase tamasevenduH / guNe yathA-rajojuSe janmani satvavRddhaye sthitau prajAnAM pralaye tamaHspRze / pApe yathA--kanakayUpasamucchrayazobhino vitamasA tamasA sryuutttaaH| dhvAnte yathA-kSapAtamaskANDamalImasaM nbhH| zoke'pi mNkhH| yathA-athAndhakAramAzAnAM zazAmA
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ (324) anekArthasaMgrahaH saTokaH navanIte prabhAve'gnau dAso dhIvarabhRtyayoH / vRSale dAnapAtre ca dAsI jhiNTayapi cedyapi // 569 // zyAnasantati / na tu khaNDenducUDasya priyAvirahajaM tamaH / taro jave bale / taratyanena tr| "as" (u0 952) iti as / klIbe dvayoryathA-kailAsanAthaM tarasA jigISuH / trAso bhaye maNidoSe / trasanaM trasyatyasmAdvA traasH| bhaye yathAcakSuryadIyamapahatya janasya cetastrAsAdiva zravaNakandaradurgameti / maNidoSe yathA-atrAsAmaNayo dhAryAH / tejastviTretasorbale / navanIte prabhAve'gnau / tejayati tejaH / "as' (u0 952) iti as / klIbe / tviSi dIptau yathA-tattejaH prathamodbhavaM bhramakaraM zauraM ciraM pAtu vH| retasi zukre yathA-atyAdityaM hutavahamukhe saMbhRtaM tdvitejH| bale yathA-tejasAM hina vayaH samIkSyate // 568 // navanIte yathA-dhenuH stokapayaskA'pi satejaskA prazasyate / prabhAve pratApe yathA-itastato rUDhatRNAGkareSu tejo viSahyaM ripumandireSu / agnau yathA-tejasaH sapadi rAzirucchritaH prAdurAsa kila vAhinImukhe / asahanatve'pi maMkhaH / yadbharataHadhikSepApamAnAdeH prayuktasya pareNa yat / prANAtyaye'pyasahanaM battejaH smudaahRtm| tatra yathA-tejaH kSamAvAnaikAntaH kAlajJasya mhiipteH| dAso dhiivrbhRtyyoH| vRSale dAnapAtre ca / dAsyate'smai dAsaH / dhIvare yathA-apipotakRtAvAsaisairAzA vijajJire / bhRtye yathA-adyaprabhRtyanavatAGgi tavAsmi dAsaH / vRSale zUdre yathA-ki re dAsa tapasyasi / dAnapAtre yathA - dadau dAsAya vAsAMsi nRvaryaH sUryaparvaNi / dAsI jhiNTyapi cedyapi (ceTyapi) gaurAditvAdDI: / jhiNTI vRkssbhedH| cedyAM yathA-niHzeSAgAra
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: wwwmmmmmmmmmmma dhanuH zarAsane rAzau piyAladrau dhanurdhare / nabho vyomni nabhA ghrANe visatantau patadgrahe // 570 // prAvRSi zrAvaNe nAsA ghoNA dvAroz2adAruNoH / payaH kSIre ca nIre ca prasUrazvA jananyapi // 571 / / karmazramazithilatanuH kumbhadAsI tathA'tra // 569 / / dhanuH zarAsane rAzau piyAladrau dhanurdhare / dhanati dhnuH| "rudyatti" (u0 997) iti us / zarAsane puMklIbaH / anyatra puMsi / zarAsane rAzau ca yathA-dhanustyAgaM karotyasminnarkavaktAsarotsave / piyAladruH raajaadnH| dhanurdhare yathA-dhanurdhanuSpANirayaM durApaH / nabho vyomni| nabhyati nbhH| "as" (u0 952) iti as / klIbe yathA-Rte raveH kSAlayituM kSameta kH| kSapAtamaskANDamalImasaM nabhaH / nabhA ghrANe visatantau ptdgrhe| prAvRSi zrAvaNe / paJcasvartheSu puMsi / ghrANaM nAsikA / visatantumRNAlasUtram / patadgrahaH pAlam / / 570 / / prAvRSi yathA-pratyAsanne nabhasi dayitA jIvitA lambanArthI (th)| zrAvaNe yathA-ahaha pAntha na jIvati te priyaa| nabhasi mAsi na yAsi gRhaM yadi / nAsA ghoNA dvaarorddhdaarunnoH| NAsRD zabde nAsate nAsA / ghoNA nAsikA tatra yathA-nAsA virokapavanollalitaM tanIyo romAJcatAmiva rajaH pRthivyaaH| dvArazAkhAyA Urdhva upari dAru dvArova'dAru / stambhAdInAmuparisthaM dAru ityanye / tatra yathAnAsA nivezita sitA sita rakta pItabimbA vizanti vasatIvihitAtitheyAH / payaH kSIre ca nIre c| pIyate payaH / pAhAbhyAM payahyau ca (u0 953) iti as / klIbe / dvayoryathA-yo hemakumbhastananiHsRtAnAM skandasya mAtuH payasAM
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- (326) anekArthasaMgraha saTIka: wwwwww wwwwwww bahiH kuze'gnau bhAsastu bhAsi gRddhazakuntayoH / mahastejasyutsave ca misirmAsyajamodayoH // 572 / / zatapuSpAmadhuryozca mRtsA vAsI sumRttikA / rasaH svAde jale vIrya zRGgArAdau viSe drave // 573 // rasajJaH / prasUrazvA jananyapi / prasUte prasUH / striyaam| azveti sagarbhA vaDavA tasyAM yathA-na prasUhinI yA syAt / jananyAM yathA-bhinnaprasUSu putreSu tathaikapitRkeSu ca / / 571 / / bahiH kuze'gnau / bRMhati bahiH / vaMhi vRhernaluk ca (u0 990) iti is / kuze puMklIbaH / agnau puMsi / kuze darbhe yathA-niyamavidhijalAnAM bahiSAM copnetrii| agnau yathA-bahirmukhAstahi lihantu havyam / atra hi bahiragnirmukhaM yeSAM te bahirmukhA devaaH| bhAsastu bhAsi gRdmazakuntayoH / bhAsate bhAsaH / bhAsi dIptau yathA-bhAsai sitadigmukho'yamudito devaH svayaM bhaaskrH| gRdhro dUradRk / zakuntaH pkssibhedH| mahastejasyutsave c| mahyate mahaH / "as" (u0 952) iti as| kliibe| tejasi yathAasmizcandramasi prasannamahasi / utsave yathA-susitavasanAlaM. kArAyAM kadAcana kaumudI mahasi sudRzi svairaM yAntyAgato'stamabhUdvidhuH / misirmaasyjmodyoH| zatapuSpAmadhuryozca / miza mazaroSe ca / mizyate misiH| "nAmyupAntya" (u0 609) iti kidiH| pRSodarAditvAd dantyaH skaarH| striyAm / catasro'pyoSadhayaH // 572 // mRtsA vAso susRttikaa| mRdaMsyati mRtsA prazastAmRdeva vA / "sasnau prazaste" 7 / 2 / 172 iti svArthe saH / vAsI takSopakaraNam / sumRttikAyAM yathA-niHzalye saMskRte tatra
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH (327) NNNNN cole rAge dehadhAtau tiktAdau pArade'pi ca / rasA tu rasanApAThAsallakIkSitikaGgaSu / / 574 // raho guhya rate tatve rajo reNuparAgayoH / strIpuSpe guNabhede ca rAsaH krIDAsu goduhAm // 575 // mRtsaarcitvedikH| rasaH svAde jale vIrye zaGgArAdau viSe drave / cole rAge dehadhAtau tiktAdau pArade'pi ca / rasanaM rasyate vA rasaH / ekAdazasvartheSu / vIrye zRGgArAdau viSe rAge tiktAdau ca puMklIbaH / zeSeSu puMsi / svAde yathA-skandasya mAtuH payasAM rsjnyH| jale yathA-sahasraguNamutsraSTumAdatte hi rasaM rviH| vIrye yathA-yathauSadhirasAH sarve madhunyAhitazaktayaH / zRGgArAdau yathA-itthaM sarvarasAtmakaH pazupatirbhUyAtsatAM bhUtaye / viSe yathA - tIkSNarasadAn bhikSukAJca ripau pryujiit| drave yathA-cAturjAtakasaMskRto'nuzanakairikSo rasaH pIyatAm / / 573 / / colo gandharasastatra satyabhAmAyAM bhAmAzabdavadekadezena rsshbdH| rAgo'nuraktistatra yathA - rasena zayyAM svayamabhyupAgatA kathA janasyAbhinavA vadhUriva / dehadhAtau yathA-rasAsRkmAMsamedo'sthimajjAzukrANi dhAtavaH / tiktaadystiktsvaadumllvnnossnnkssaayaaH| tatra yathA-SaTrasAH kila vaidyeSu bharate'STau navApi vA / pArade yathA-rasopaviddhA iva lohdhaatvH| carvaNe'pi maMkhaH / yathA-AnandasAndro rasaH / rasA tu rasanApAThAsallakIkSitikaGgaSu / paJcasvartheSu striyAm / rasanA jihvA tatra yathA-rasayA rsyntvmii| pAThA oSadhibhedaH sallakI vRkssbhedH| kSitau pRthivyAM yathA - phaNAvatastrAsayituM rasAyA mUlaM vivakSanniva pannagAriH / kaGgardhAnyabhedaH // 574 // raho guhye rate tatve / rahati
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ (328) anekArthasaMgrahaH saTIkaH bhASA zRGkhalake vatsA urstugvrsstrnnkaaH| vayastAruNyabAlyAdau khage varcastu tejasi // 576 / / rhH| as klIbe / guhyamatraikAntam / tatra yathA-raho nAsti kSaNo nAsti nAsti prArthayitA nrH| rate yathA-evamAli nigRhIta sAdhvasaM zaMkaro rahasi sevyatAmiti / tattve yathA-ko vA zaMsati ziSyebhyaH svagurovirahe rhH| ayamavyayamapi / rajo rennupraagyoH| strIpuSpe guNabhede ca / raJjati rjH| "mithiraJjyuSi" (u0 971) iti kidas / kliibe| reNau yathA-rajobhiH syandanoddhRtaraspRSTAlakaveSTanau / parAgaH puSpareNustatra yathA-bhUreNudigvAn navapArijAtamAlArajovAsitabAhumadhyAH / strIpuSpe yathA-aGganA iva rajasvalA dizo no bbhuuvurvloknkssmaaH| guNabhede yathA-rajo juSe janmani / raja ityakArAnto'pi / rAsaH krIDAsu goduhAm / bhaassaashRngkhlke| rAsRD zabde rAsanaM rAsaH / goduhAM gopAlAnAM kriiddaa| yadAha-anekanartakIyojyaM citrtaaltyaanvitm| AcatuH SaSThi yugalAdrAsakaM masRNodvate / tatra yathAgopIrAsakavAsitaikahRdayo goSThe hariH krIDati // 575 / / bhASANAM mAgadhyAdInAmekAntarito nyAsaH zRGkhalA kAratvAczRGkhalakam / vatsA urstugvrsstrnnkaaH| vadati udyate vA vatsaH / "mAvAvadyami" (u0 564) iti saH / urasi puMklIbaH / anyatra puMsi / urasi yathA - zrIvatsaH kacchavAsI sa bhavatu bhavatAM khedavicchedahetuH / atra hi zrIvatse vakSasi yasya sa zrIvatso hariH / tuk apatyam / tatra yathA-vatsena rAmabhadreNa mamAdezaM vidhitstaa| tugityupalakSaNam / tena laghubhrAtrAdAvapi / yathA-maddordaNDabharAkrAntaM vatsalakSmaNa lakSayaH / varSe vatsare yathA--
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAAAAAv dvitIyaH kANDaH ___ (329) gUthe rUpe vasustvagnau devabhede nRpe rUci // yoktre zuSke vasu svAdau ratne vRddhyauSadhe dhane // 577 / / kAlo hi vatsAdyativAhanena prazrAvito divyarasaM prasUte / tarNake yathA - yaM sarvazailAH parikalpya vatsama vayastAruNyabAlyAdau khge| vetti vayaH / "as" (u0 952) iti as| kliibe| tAruNye yathA-galitavayasAmikSvAkUNAmidaM hi kulavratam / bAlyAdau yathA-Adye vayasi nAdhItaM dvitIye nAjitaM dhanam / pakSiNi yathA-rutAni zRNvan vayasAMgaNo'ntevAsitvamApa sphuTamaGganAnAm / varcastu tejasi / gUthe ruupe| varcate vrcH| "as" (u0 952) ityas / tejasi yathA-varcAsi carcayatu so'citpaadpdmH| // 576 / / gUthe yathA-rasAsRgmAMsabhedo'sthimajjAzukrAMtravarcasAm / rUpe yathA-yanmadIyAH prajAstatra hetustvadbrahmavarcasAm / vasustvagnau devabhede nRpe ruci(rucau)| yoktre zuSke / vasantyatra vsuH| "bhR mR ta tsari" (u0 716) iti uH| puMsi / zuSke puMsyajayaH / klIbe gauDaH / agnau devabhede ca yathAvasUpamAtasya vasUni medinii| nRpe rAjavizeSe yathA-asatyavacanAt prApa narakaM vsubhuuptiH| ruci dIptau yathA - nirakAsayadravimapetavasuM viyadAlayAdaparadiggaNikA / yoktre yathA-vyavasthA haritAM kurvan vasubhirvitataiH zubhAm / prAtastUno'ruNo devo bhAsvAn pAtu sa sArathiH / zuSkam AspAnam / devamAtre'pi maMkhaH / yathA-rakSAhetornava zazibhRtA vAsavInAM camUnAm / atra hi vAsavasyemA iti IyaprApterayaM zabdo'nucitaH syAditi vasUnAM devAnAmimA iti vyAkhyeyam / vasu svAdau ratne vRddhyauSadhe dhane / svAdau vaacylinggH| ratnAdiSu kliibe| svAdu
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ (330) anekArthasaMgrahaH saTIkaH wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww vapuH zastAkRtau dehe vyAso muniprapaJcayoH / vAso vezmanyavasthAne vAsA syAdATarUSake // 578 / / vidvAn jJAtmavidoH prAjJe vedhA dhAtRjJaviSNuSu // . zaMsA vacasi vAJchAyAM ziro mUrddha pradhAnayoH // 579 // madhuram / ratne yathA-mandabhAgyA na pazyanti ratnagarbhAvasundharAm / atra hi vasUni ratnAni dhArayati vasundharA / vRddhinAma auSadhaM vRddhayauSadham / dhane yathA-bhujasamAhitadigvasunA kRtaaH| // 577 / / vapuH zastA kRtau dehe / upyate vapuH "rudyarti" (u0 997)pati us / kliibe| zastAkRtau zubhe AkAre yathA-vapureva tavAcaSTe bhagavan vItarAgatAm / dehe yathA-babhUva tasyAzcaturazrazobhi vapurvibhaktaM navayauvanena / vyAso muniprapaJcayoH / vyAsayati vyasyate vA vyaasH| munau yathA-vyAsaH kSamAbhRtAM zreSTho vandyaH sa himavAniva / prapaJce yathAprauDhiAsasamAsau ca vAso vezmanyavasthAne / vasantyatra vasanaM vA vAsaH / vezmani yathA-dRzyate katipayaiH kila vAsastAdRzamakhilamahI nagaraM tat / avasthAne yathA-eko vAsaH pattane vA vane vA / ratagRhe'pi maMkhaH / yathA-zUnyaM vAsagRhaM vilokya zayanAdutthAya kiJciccanaiH / vAsA syAdATarUSake / vAti vAsA / "mAvAvadi" (u0 564) iti saH / striyAm / ATarUSaka auSadhavizeSaH // 578 / / vidvAn jJAtmavidoH prAjJe / vetti vidvAn / "vA vetteH kvasuH" 5 / 2 / 32 / iti kvasuH / vaacylinggH| jAnAti jJo jJAtA / tatra yathA-mahimnaH pArante paramaviduSaH / Atmavidi yathA-vidvAn dArasakhaH paraM pariNato nIvAramuSTiM pcH| prAjJe yathA-vidvAn sarvatra pUjyate / vedhA dhAtRjJaviSNuSu /
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: senAgrabhAge zreyastu maGgale dharmazastayoH / saho bale jyotiSi ca sahA hemantamAsayoH // 580 // ( 331) vidhati vedhAH / " as" ( u0952) iti as / puMsi / dhAtA vidhAtA tatra yathA - satyaM sundari vedhastrijagatIsAraM tvamekAkRtiH / jJo vidvAn tatra yathA - varAyA vAco yaH prathita iha vedhAH kavivRSA / viSNo yathA - zaiSazayyAsukhAsInaM vedhasaM dadRzuH surAH / zaMsA vacasi vAJchAyAm / zaMsanaM zaMsA / " zaMsi pratyayAt " 5 / 3 / 105 / iti aH / vacasi uktau yathA - anantazaktestava deva sA syAdazaktijAnAma sahasrazaMsA / vAJchAyAM yathA-zaMsA sahasrasaGkIrNe maheza mama mAnase / ziro mUrddhapradhAnayoH / senA'grabhAge / zIryate zRNoti vA ziraH / " mithi raJji" ( u0 971 ) iti kidas / klIbe / mUrddhani yathA - babhAra duHkhena bhRzAnataM ziraH / pradhAne yathAkAraskara zirobhUtazUtaH pUtadigambaraH / / 579 / / senAyA agrabhAgo'grapradezavizeSaH / tatra yathA - AkramyAjeragnimaskandhamuccorAsthAyAthovItazaGkaM zirazca / helA lolAvartmagatvAtimartyaM dyAmArohana mAnabhAjaH sukhena / zreyastu maGgale dharmazastayoH / atizayena prazasyaM zreyaH / 'guNAGgAt' | 7|3|9| iti Iyasau / prazasya zraH / 7 / 4 / 34 / iti zrAdezaH / zaste prazaste vAcyaliGgaH / anyatra klIbe / maGgale yathA - zreyAMsi vo dizatu vRttamRgendrajAya: / dharme puNye yathA-kathA'pi khalu pApAnAmalamazreyase yataH / zaste yathA - manyase'rivadhaH zreyAn prItaye nAkinAmiti / saho bale jyotiSi ca / sahate sahaH / " as" ( u0 952 ) iti as / klIbe / bale yathA - kaste sahAMsi
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ (332) anekArthasaMgrahaH saTokaH srotaH pravAhendriyayohaMso'rke matsare cyute / khagAzvayogimantrAdibhedeSu paramAtmani // 581 // sahate saha tena trsvinaa| yuktasyaikenetyAdi / jyotiSi dIptau yathA-kaH saheta raveH sahaH / sahA hemntmaasyoH| hemante Rtau mAse mArgazIrSe ca yathA-na sahasA sahasAkRtavepathuH // 580 / / srota: prvaahendriyyoH| sravati srotaH / "curIbhyAM tas" (u0 978) iti tas / klIbe / pravAhe yathA-saMsaryantyA sapadi bhavataH srotasicchAyayA sA syAdasthopagatayamunAsaGgame naabhiraamaa| indriye indriyadvAre yathA-srotaso malinIbhAvAd vyAdhidehe pravartate / karikare'pi maMkhaH / yathA-srotorandhradhvanitasubhagaM dantibhiH piiymaanH| nadImAtre'pi yathA-srotomA bhuvi pariNatAM rantidevasya kIrtim / haMso'rke matsare cyute / khagAzvayogimantrAdibhedeSu paramAtmani / nirlobhanRpatau prANavAte zreSThe'grataH sthitaH / hanti hNsH| "mA vA vadi" (u0 564) iti saH / ekAdazasvartheSu / arke yathA-haMsodaye hasati paGkajarAjireSA / matsaro dveSaH / tatra yathA-munau vihaMse sarasIva shusske| acyute viSNau yathA - lakSmIsUnataTottaMsaM haMsaM kNsnisuudnm| khagAzvayogimantrAdibhedeSviti bhedazabdaH pratyekamabhisambadhyate / tatra khagabhede yathA-svanati salIlaM haMsaH pucchAyAsena vAyaso'pyuccaiH / azvabhede yathA-taM haMsamAruhya sa rAjahaMsaH / yogibhede yathA-zreSThaH paramahaMsAnAM saptarSINAmivAG-i garAH / mantrabhede yathA-vinyasyedvidhinA ziSye haMsaM vaMzasamudbhave / AdizabdAd dhyaanaadigrhH| paramAtmani yathA-ahaM sa iti haMso yaM
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDaH __ (333) wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww nirlobhanRpatau prANavAte zreSThe'grataH sthitaH / haviH sarpiSi hotavye hiMsA cauryAdike vadhe // 582 / / ahiH sa vRtre vapre syAdIhodyamavAJchayoH / kuhUrnaSTendudarza syAtkuNite kokilasya ca // 583 // bhinnAbhinno vipazcitAm // 581 // nirlobhanRpatau yathA-sanmAnasavAsarasaH satataM padmakanilayatAmAptaH / tvaM zuddhapakSapAtI satyaM kSitipAla haMso'si / prANavAte yayA-haMsazcarati kAye'smin paJcadhA vyApya srvtH| agrataH sthita uttarapadasthitaH / zreSThe yathA-kavihaMsasevyamAnakramAmbujA jayati bhAratIdevI / haviH sapiSi hotavye / hUyate haviH / "ruci" (u0 989) iti is / klIbe / sapiSi yathA-haviSe dIrghasatrasya sA cedAnIM pracetasaH / hotavyamAne yathA-havirAjitaM hotastvayA vidhivadagniSu / hiMsA cauryAdike vadhe / hiMsAhetutvAt hiMsanaM vA hiMsA / cauryaM steyam aadishbdaadstyaadiprigrhH| tatra yathAhiMsA zUnyamayatnalabhyamazanam / vadhaH prANavyaparopaNam / tatra yathAhiMsayA jAyate'lpAyuH / / 582 / / atha haantaaH| ahiH sarpa vRtre vpre| aMhate ahiH / "ambhi kuNThi" (u0 614) iti I: nalopazca / sarpa strIpuMsaH / anyatra puMsi / sarpa yathA-aheriva gaNAd bhItaH sanmAnAnnarakAdiva / vRtre yathA-vRSeva so'nyairahitApakArI / vapre kedAre yathA-gataM nIramaherbahiH / vapre prAkAre iti maMkhaH / syAdIhodyamavAJchayoH / Ihanam iihaa| udyame yathA-udetumatyajannIhAM rAjasu dvaadshsvpi| vAJchAyAM yathA-dharmArthaM yasya vittehA tasyAnIhA griiysii| puNllinggo'pi| kuhUrnaSTendudarza syAtkuNite kokilasya ca / kuhaNi vismApane / kuhayate kuhuuH|
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ (334) anekArthasaMgraha saTIkaH graho prahaNanibandhAnugraheSu raNodyame / uparAge pUtanAvAdityAdau vidhuntude // 584 // grAho grahe jalacare guhaH skande guhA punaH / gahvare siMhapucchayAM ca gRhA dAreSu samani // 585 // "nRti zRdhi" (u0 844) iti kidH / striyAm / naSTendudarzo naSTacandrA amAvAsyA / vayoryathA-yazaH prAleyAMzurdizidizi jagaddeva bhavatastathAyaM durAM kirati kiraNazreNimadhunA / yathAsamayaM (yathA sarva yaM) rAkAmayasamayamAlokya bhuvanaM kuhUzabdo jAtaH pikanikarakaNThakazaraNaH // 583 // graho grahaNanirbandhAnugraheSu raNodyame / uparAge pUtanAdAvAdityAdau vidhutude| grahaNaM gRhyate gRhNAti vA grhH| grahaNe yathA-tadapi na kila vAlapallavAgragrahaparayA vivide vidgdhsNkhyaaH(skhyaa)| nirbandhe Asaktau yathAko'yaM grahastava vivekavato'pi zaMpAsaMpAtakAtaratare tarUNIratAdau / anugrahe prasAde grhshbdH| satyabhAmAyAM bhAmAzabdavat / tatra raNodyame ca yathA-tvaM deva kuryAH samare grahaM sadA / uparAge candrasUryopaplave yathA-viSuvadgrahasaMkrAnticandrasUryasamAgame / viSTyAdiSu ca yogeSu snAnadAnAdi zasyate / pUtanAdau yathAsarvajvaraharo dhUpo grahANAM ca vizeSataH / AdityAdau yathAyAtyastAcalacumbinIM pariNatiM devo grahagrAmaNIH / vidhutude rAhau yathA-zokagrahagrasta ivAnanendurdunoti no devi mano nitAntam // 584 // grAho grahe jalacare / grahaNaM graahH| bAhulakAd ghana / gRhNAti vaa| "vA jvalAdi" 5 / 1 / 62 / iti nnH| grahe yathAnitambinImicchasi muktalajjAM kaNThe svayaM grAhaniSaktabAhum / jalacare yathA-uda (na) grAhamudanvato jalamatikAmati / ava
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: prauho nipuNatarphe syAdgajAMhiparvaNorapi / barhaH parNe parivAre kalApe bahu bhUyasi // 586 // (335) hAre'pi maMkha: / avahAro mithyAkAlakSeparUpaH / tatra yathAjalabahule bahulehAvahitaprANiprakAraparikarite / grAhasahasrairdIrgha saMsArAbdhI ka iva tIrNaH / guhaH skande / gUhati guhaH / " tudAdi viSi" ( u0 5 ) iti kit yaH / skandaH SaNmukhaH / tatra yathA - guhopi yeSAM prathamAptajanmanAM na putravAtsalyamapAkariSyat / guhA punaH / gahvare siMhapucchyAM ca / gahvare yathA - divAkarAd rakSati yo guhAsu lInaM divAbhItamivAndhakAram / siMhapucchI oSadhiH / gRhA dAreSu sadmani / gRhNanti gRhAH / " gehe graha : " 5 / 1 / 55 / iti kaH / upacArAddArA gRhAH / puMklIbaH / puMsi bahuvacanAnta eva / dAreSu yathA - gRhA munInAmuTajAGgaNeSu / sadmani yathA - gRhAnupaituM praNayAdabhIpsavo bhavanti nApuNyavatAM manISiNaH / / 585 / / prauho nipuNatarphe syAdgajAGghri (hi) parvaNorapi / prauhaNaM prauhaH / praudyate'sAviti vA ghaJ / "prasyai SaiSya" 1 |2| 14 | autvam / nipuNatarphe yathA - prohaprauDhiM na kurvate / gajAMhirgajacaraNaH / tatra yathA-AkuJcitaprIhanirUpitakramam / kareNurArohayate nipAdinam / parva utsavaH / aGgalisandhirvA / barhaH parNe parIvAre kalApe / barhate barhaH / parIvAre puMsi / zeSayoH puMklIbaH / parNe yathA - a ( A ) pANDuraM ketakabarhamanyaH / parIvAre yathA - devaM cetpratikUlaM syAdbarhastahi nirarthakaH / kalApe yathA - yadvAyuranviSTamRgaiH kirAtairAsevyate bhinnazikhaNDibarhaH / bahu bhUyasi / zyAdikAsu ca saMkhyAsu | bahati bahuH / " mi vahi " u: / vAcyaliGgaH / bhUyasi yathA - kiM ( u0 726 ) iti vA bahu brUmahe yatsatyaM
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTIkaH dhyAdikAsu ca saMkhyAsu mahAvutsavatejasI / mahI bhuvi nadIbhede mohI mUrchAviparyayau // 587 / / lohaM kAlAyase sarvataijase joGgake'pi ca / vaho vRSaskandhadeze vAyau vAho'zvamAnayoH / / 588 / / punaruktavastuvirasaH sargakramo vedhasaH / / 586 / / vyAdikAsu saMkhyAsu yathA-bahubhirvasudhAbhuktA rAjabhiH sgraadibhiH| mahAvutsavatejasI / mahati mahaH / utsave yathA-sItA svayaMgrahama haiH subhagaM bhvissnnuH| tejasi yathA-grahapatimahavIcI nyaJcitA zAtamizraH / mahIbhuvi ndiibhede| gaurAditvAd ngiiH| bhuvi yathA - AsInnAthapitAmahI tava mahI / nadIbhede yathA-mahI na hIyate'mbodheH / mohau mUrchAviparyayau / mohana mohH| mUrchAyAM yathA-atha mohaparAyaNA satI vivasA kaamvdhuurvibodhitaa| viparyayo'vidyA tatra yathA-na muJcAmaH kAmAnahaha gahano mohamahimA / / 587 / / lohaM kAlAyase sarvataijase joGgake'pi ca / lunAti lUyate vA loham / "lUgohaH" (u0 586) iti haH / puMklIba: kAlAyase yathA-harati zyAmikAM hemno na lohasya hutAzanaH / sarvataijase yathA-rasopaviddhA eva lohadhAtavaH / joGgakam agru| tatra. yathA-svalehikArtasvarapadmapatrairAnarca gaurI sazaraM pinaakm| vaho vRSaskandhadeze vaayau| vahantyaneneti vahaH / "gocara saMcara" 5 / 3 / 131 / iti ghaH / vRSaskandhadeze yathAmithyaiva jAtaH sa jano vahe gddrivaalsH| gandhavahaikAdezena satyabhAmAyAM bhAmAzabdavad vAyau vahazabdaH / AcaraNavAhavarNakavoDhaSvapi maMkhaH / AcaraNe yathA-na snehena na dAnena na mAnena na sevayA / kena vahena vahante khalA iti na nirNayaH / vAhe turage yathA-bahu vahaheSitabaMhitagahane sainye samantataH prasRte / kva bhavedarirvarAko gomAya prAyatAM jAtaH / varNake
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH kANDa: (337) vRSe vAhA tu vAhau syAd vyUho nirvANatarkayoH / samahe balavinyAse sahaH kSame bale'pi ca // 589 // sahovyAM sahadevAyAM kumArU nakhabheSaje / mudgapaNyAM ca siMhastu rAzibhede mRgAdhipe / / 590 // varNikAyAM yathA-bahuprayojanaM vastu vivicyArabhate budhaH / vahaM vinA hi nAdatte bahumUlyaM viveckH| voDhari yathA-virahahutavahena preyasI dhyte'sau| nade'pi yathA-taM sasindhuvahamApa mahIM yaH / vAho'zvamAnayoH / vRSe / vAhyate vAhaH / azve yathA-itIva vAhairnijavegadarpitaiH payodhirodhakSamamuddhataM rajaH / mAnabhede vyomAkhye yathA-mAtuM vAhaiH zakyate nAntarikSaM vettuM zakyaM no mano mAninInAm / / 588 / / vRSe yathA-khe khelagAmI tamuvAha vAhaH / vAhA tu vAhau syAt / yathA-zAmyanti bhogena na jAtu kAmA na vAhayA vA sutaraH samudraH / vyUho nirmANatarkayoH / samUhe balavinyAse / vyuhyate racyate vyUhaH / nirmANe ythaa-skuttttimvyuuhniguuhitaarthH| tarka vitarke yathAhitAhitavyUhaparAmanISiNaH / samUhe yathA-sarvAGgINavalIviluptanayanavyUhaH kathaM varttate / balasya sainyasya cakrAdirUpeNa vinyAso balavinyAsaH / yadAha-daNDo maNDalabhogau cApyutsannazvAvalo dRDhaH / vyUhAsteSAM vizeSAH syuzcakravyUhAdayo'pi ca / tatra yathA - lokariva mahAkAvyaM vyU haistadabhavad balam / sahaH kSame bale'pi ca / sahate sahaH / kSame vAcyaliGgaH / tatra yathA-asahaH sa hi zItasya / bale pukliibH| tatra yathA-na sahena sa hIyate / / 589 / / sahoyA~ sahadevAyAM kumAryAM nakhabheSaje / mudgaparyAM ca / urtyAM yathA-sahaiva sahate sarvam / zeSa ossdhivrgH| siMhastu rAzibhede mRgAdhipe / zreSThe syAduttarasthazca /
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ (338) anekArthasaMgrahaH sTIkaH zreSThe syAduttarasthazca siMhI svarbhANumAtari / vAsAvRhatyoH kSudrAyAM snehaH premNi ghRtAdike // 591 / / ityAcAryazrI hemacandraviracite'nekArthasaGgrahe dvisvarakANDo dvitIyaH // hinasti siMhaH / "hise: sima ca" (u0 588) iti haH / aci vA pRssodraaditvaatsaadhuH| rAzibhede yathA-siMhaH pANipayodhipAvakamitaiH / mRgAdhipe yathA-sarAgaM sAraGgAH saha sahacarIbhirvicarata / pracAraH siMhAnAmiha hi vidhinA hanta vihataH / / 590 // uttarapadasthaH / zreSThe yathA-udyoginaM puruSasiMhamupaiti lkssmiiH| siMhI svarbhANumAtari vAsAvRhatyoH kSudrAyAm / svarbhANumAtA raahumaataa| tatra yathA-siMhikAsutasaMtrasto bhRgo mRgAGkamAzritaH / jagrAha sAzrayaM tatra tamanyaH siMhikAsutaH / vAsA ATarUSaka: / vRhatI vaartaakii| kSudrA kaNTakArikA / snehaH premNi ghRtAdike / snehanaM snihyate'nena vA snehaH / puMklIbaH premNi yathA - kASThAgatasneharasAnu viddhaM dvandvAni bhAvaM kriyayA vivakra: / ghRtAdike yathA-pradIpaH snehamAdatte dazayA hyntrsthyaa| sauhArde'pi maMkhaH / yathA-taM jagAda giramudgiranniva snehamAhitavikAzayA dRzA / / 591 / / ityAcAryazrIhemacandra viracitAyAmanekArthakairavAkara kaumudItyabhidhAnAyAM svopajJAnekArthasaMgrahaTIkAyAM dvisvarakANDo dvitIyaH paripUrNaH // 2 // (granthAgraM 5500)
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgraha-zabdasUcI ( iyaM sUcI (1) ekasvara-dvisvarAdikrameNa (2) kAntAdikrameNa (3) akArAdikrameNa ca vilokanIyA / ekasvaraH prathamaH kANDaH / zabda zloka pRSTha zabda loka pRSTha zabda zloka pRSTha kaH 5 4 zrIH 124 koka: 7 15 kaM 5 4 sra: 1 4 chakaH 7 15 khaM 5 4 vaH 14 10 TaMkaH 8 16 khaH15 diva 14 10 tarka: 11 5 svaH 14 10 trikA 11 7 5 svaM 14 10 trikaM 16 11 tokaM 10 ruca 7 5 viz 15 11 dvikaH 10 17 vAca 7 5 tRSa 15 11 nyar3a kuH 10 17 6 tviS 16 11 nAka: 10 8 1 bhAs 11 11 nAkuH 10 17 sat 7 mAs 16 11 niSkaH 11 17 bhaH 7 dvisvara-dvitIya-kANDaH paMka: 12 18 bhaM 7 akArAdikAntAH zabdAH pAkaH 12 18 bhUH 7 arkaH 1 - 13 bakaH 12 18 108 akaM 1 13 bhUkaH 1318 mA 10 8 aGkaH 1 13 bhekaH 13 18 108 ekaH 2 13 mUSkaH 13 18 kalkaH 8 kaGkaH raMkaH 14 11 8 karkaH 4 14 rAkA 14 18 11 8 kAkaH 4 14 rekaH 15 16 dU: 128 kAkaM 5 15 rokaM 15 18 12 kAkA 5 15 rokaH 19 20 pU: 128 kiSkuH 1 15 laMkA 16 20 2 , 2 vvvs FEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE 14 < < ww NN 0 0
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ (340) anekArthasaMgraha saTIkaH zukaM 35 P zabda praloka pRSTha zabda loka pRSTha zabda loka pRSTha loka: 19 20 sukhA 28 21 mRgI 412 valkaM 19 20 atha gAntA: zalka 19 20 aMgaH 28 21 yogaH 42 32 zaka: 20 aMgaM 28 26 raMgaH zaMkA 17 20 aMgA 28 21 raMga 44 33 zaMku: 17 20 iMgaH 30 27 rAga: 44 33 zAkaH 21 khagaH 30 zukaH 21 khar3agaH 31 21 TaMgaH 31 27 vaMgaH zulkaM 18 21 tyAgaH 31 27 vaMgA 41 34 zukaH 20 22 gargaH, tuMgaH, tugI , vaMgaM 47 zakA 20 22 durga 2 28 valguH 47 zloka: 20 22 durgA 32 28 vyaMgaH 47 35 zaukaM 21 22 nAgaH 3228 vegaH 47 sRkA 21 22 nAgaM 34 28 zAGga 48 35 stokaH 21 22. piMgI 28 zugI 48 . atha khAntAH piMgA 34 28 zRgaM 48 nakhaM 22 23 piMga 28 zRgaH 48 nakhaH 22 23 pUga: 5 5 zRgI 48 / nyuDakha: 23 23 phalgu: 35 28 sargaH 506 preGkhA 23 23 bhagaH 31 30 atha ghAntAH 24 bhaMga: 37 30 arghaH 51 24 bhagA 30 argha 51 lekha: 24 bhaMgiH 7 30 udghaH 51 24 bhAgaH 38 31 oghaH 52 37 24 bhagaM 38 31 meghaH 52 zaMkhaH 24 25 bhaMgA 38 3. moghaH 52 zAkhA 25 bhRguH 38 31 moghA 53 zikhA 27 25 bhogaH 36 31 laghuH 53 38 sakhA 26 mAgaH 40 32 zlAghA 54 sukhaM 28 29 mRgaH 41 32 HEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE 36 - - w 35 . W a mukhaM 37 rekhA + 37 37 37 lekhA vIMkhA 28
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdasUcI (341) 0 0 0 PEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE zabda loka pRSTha zabda zloka pRSTha zabda loka pRSTha atha cAntA: ajaH 14 / 44 lajaH 73 arcA 54 38 abjaH 14 44 lAjaH 73 kacaH 54 38 abjaM 14 44 lAjAH 74 kacA 55 36 Aji 15 45 lAjaM 74 kAcaH 55 3. UrjaH 15 45 vajaH 74 kAJco 55 8 kaJjaH 15 45 vaNik 74 kUrcaH 55 38 karja 15 45 vAjaM 75 krauJcaH 56 38 kuJjaH 16 45 vAjaH 75 carcA 56 38 kujaH 16 45 vyAjaH 76 caJcUH 57 40 kubjaH 16 45 sajjaH 76 nIcaH 51 40 khj| 17 46 saJjaH 76 mocA 50 40 khajUM : 17 46 atha jAntAH mocaH 57 40 gaJjaH 17 49 prajJaH 79 vaca: 58 40 gaJjA 17 46 prajJA 76 50 vacA 40 gujA 18 46 yajJaH 77 vociH 58 40 dvijaH 18 46 saMjJA 71 51 zacI 58 42 dvijA 18 47 atha TAntAH zuciH 58 42 dhvajaH 18 47 aTTaH 78 pI sUcI 10 nijaH 70 47 iSTaM 78 atha chAntAH nyUbjaH 70 47 iSTiH 78 acchaH 10 42 nyUja 7 . 47 kaTaH 78 52 kacchaH 11 43 prajA 75 48 kaSTaM kacchAH 11 43 piJjA 7 kacchA 11 43 piJjaH 71 48 kaTa 81 53 gucchaH 12 43 pijaM 7 48 kuTaH 82 53 picchaH 12 43 bIjaM 7 picchaM 12 43 bhujaH 72 48 kUTaM 82 picch| 12 43 marjU: 72 48 kuSTiH 54 mlecchaH 13 44 rAjI 3 48 koTiH 84 54 bhatha jAntAH rujA 7 48 khaTa: 84 54 11 . 42 52 . pare 53 ka 53 53
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ (342) anekArthasaMgraha; saTIkaH F zabda zloka pRSTha zabda zloka pRSTha zabda loka pRSTha khATi: 84 54 vaTaH 85 zreSThaH 107 17 kheTaH 85 55 vATaH 86 SaSThI 1077 gRSTiH 85 55 vATa 6 1 haThaH 10817 ghaMTA 86 55 vATI 86 61 atha DAntAH ghaTaH 86 55 viTaH 86 61 aNDaM 108 ghRSTiH 87 56 vyuSTaM 87 12 iDA 108 ghoNTA 87 56 vyaSTiH 87 12 kANDa: 10818 caTaH 875, viSTiH 58 62 krIDA 108 18 jaTA 88 56 saTA 8 12 kuNDI 110 kuNDaH 110 jhATa: 56 sphuTaH 88 12 veDaH 110 tvaSTA 56 sphuTiH 54 13 kSveDA 111 truTi: 8857 sRSTiH 8 13 kSveDaM 11168 troTiH 5 57 sRSTaM 9813 koDa: 112 diSTaM 80 57 hRSTaH 100 13 koDaM 112 diSTaH 8. 57 atha ThAntAH khaNDaH 11218 diSTi: 80 57 kaThaH 101 14 gaNDaH 112 dRSTi: 57 kaNThaH 101 14 gaDuH / 113 58 kASThaM 102 14 gaDaH 13 paTTI 58 kASThA 102 14 guDa: 114 paTu 82 58 kuNThaH 103 15 guDA 58 kuSThaM 103 114 58 koSThaH 103 15 caNDa: 115 phaTA 58 goSThaM 104 15 caNDI 115 58 goSThI 104 65 caNDA 116 bhRSTi: 83 58 jyeSThaH 104 15 cUDA 116 mliSTaM 84 58 jyeSThA 105 coDa: 111 yaSTi: 84 58 niSThA 105 16 jaDaH / 117 riSTaM 65 61 pRSThaM 101 61 jaDA riSTaH 65 61 vaNThaH 106 16 tADaH 117 73 lATaH 8511 zaThaH 107 17 tADI 118 114 o bhaTaH 83 7 117 73
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdasUcI (343) 87 87 88 zabda loka pRSTha zabda loka pRSTha zabda zloka pRSTha daNDaH 18 73 vyaDhA 128 76 jaNaH 13885 nADI 118 74 voDhA 128 75 jiSNuH 140 85 nIDaM 120 74 zaNDhaH 128 78 jharNiH 140 85 paNDa: 120 74 SaNDhaH 128 75 trANaM 141 86 paNDA 120 74 soDhA 130 78 tIkSNaM 141 86 pANDuH 120 74 atha NAntAH tUNI 142 86 piNDa; 121 75 aNiH 130 74 druNaH 142 piNDaM 121 75 ANiH 130 78 draNaM 142 86 piNDI 122 75 aNaH 131 80 guNI 143 87 pIDA 122 75 uSNA 131 80 deSNaH 143 87 bhANDaM 123 76 UrNA 131 droNaH 143 maNDaH 124 7 RNaM 132 80 droNI 143 87 maNDA 124 76 kaNaH 132. 8. paNaH 144 muNDaH 124 76 kaNA 132 80 parNaH 145 raNDA 125 77 karNaH 132 82 parNa 145 88 vyADaH 125 77 kSaNaH 13382 prANaH 14588 zuNDA 125 77 kIrNaH 134 82 prANAH 14688 zuNDa: 126 kuNiH 134 82 pANiH 146 88 zauNDI 126 77 kRSNaH 134 82 pUrNaH 147 88 zauNDa: 126 77 kRSNA 135 83 phANiH 141 88 SaDa: 127 78 kRSNaM 135 83 bANaH 147 SaNDaH 127 78 koNaH 135 83 bhrUNaH 148 atha ddhaantaaH| gaNaH 1683 maNiH 148 gUDhaM 12778 guNaH 13683 moNaH 148 dADhA 127 78 geSNaH 13884 raNaH 148 dRDhaH 128 78 dhrANaM 138 84 varNaH 150 bADhaM 128 78 dhRNA 138 84 varNa 151 mADhiH 128 78 ghRNiH 138 84 vINA 152 mUDhaH 128 78 cUrNAni 13885 vRSNiH 15281 rADhA 128 76 cUrNa 138 85 veNI 152 FREEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE. 88 e 81
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ (344) anekArthasaMgrahaH saTIkaH NEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE zabda loka pRSTha zabda loka pRSTha zabda loka pRSTha veNaH 15382 gItiH 19448 nIti: 174 104 zANa: 15382 gItaM 148 paktiH 174 104 zoNa: 154 82 guptaM 1948 paGktiH 174 104 sthANuH 154 42 guptiH 14 - 65 prAptiH 175 185 sthUNA 154 82 vRtaM 195 100 pItaH 175 185 atha tAntAH citA 115 0 pItA 179 1 05 antaH 155 83 citiH 195 100 pIti: 176 185 arhana 155 83 jAtaM 166 100 prItiH 156 105 asta: 15693 jAtiH 166 100 pustaM 179 105 atiH 15683 jJAti: 197 101 plutaM 177 106 AptaH 15683 tataM 197 10 pluta: 177 106 AptiH 15183 tataH 117 101 pUrta 177 106 ItiH 15784 tAtaH 198101 pRSana 157 106 ati: 157 84 tikta: 198101 178 106 RtaM 15784 tiktA 168 101 prota: 178 106 Rti: 15884 tiktaM 198101 protaM 178 106 RtuH 15884 tretA 168 101 bhaktaM 175 107 etaH 15884 dantaH 168 101 bhartA 178 107 kSattA 155 85 diti: 168101 bhavitaH 175 107 kantuH 15885 dIptaM 170 102 bhAsvAn 178 108 kAntaH 160 85 drutaM 170 1.2 bhrAntiH 180 108 kAntA 110 85 dyuti: 1.0 102 bhittiH 180 108 kAnti 110 85 dhAtA 170 182 bhItaM bhItiH (TI.) 108 kSiti: - 160 85 dhAtU 171 102 bhUtaM 10 108 kIrti: 19186 dhutaM 172 103 bhUbhRt 18 10 // kRtaM 11186 dhUtaH 172 103 bhUti: 181 108 kRttaM 19286 dhurta 172 103 bhatiH 182 105 ketuH 1286 dhUrta: 172 103 mataM 182 108 gataH 11281 dhRtiH 173 104 mahat 184 110 grastaM 19348 nata: 177 104 marut 183 110 358333 FEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE EFFE dudu du, du, du, 3
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdasUcI (345) - 123 EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE. zabda loka pRSTha zabda loka pRSTha zabda loka pRSTha matiH 183 110 vRttiH 155 117 smRtiH 206 mAtA 13 110 vatiH 186 117 setuH 206 123 mAtaraH 184 110 zaktiH 18. 117 hastaH 207 123 mitiH 184 110 zastaM 187 118 harit 207 123 muktA 184 180 zAnta: 167 118 hitaM 208 124 muktiH 184 110 zAstA 185118 hetiH 208 124 mUrti: 185 111 zAntiH 168 118 atha thAntAH / mataM 185 111 zitaM 188 11arthaH 208 124 yantA 185 111 zitiH 188 18 AsthA 208 125 yatiH 108 111 zrImAna 158 118 kanthA 210 125 yutaH 186 11 zItaH 158 120 kvAthaH 21. 125 yUktiH 186 11 zotaM 198 120 kuthaH 210 125 raktaM 186 11 zuktaM 149 120 kotha: 211 126 ratiH 187 112 zuktiH 200 120 granthaH // 126 rItiH 187 112. zrutaM 281 120 granthiH 212 126 latA 18 112 zrutiH 201 120 granthi 212 126 liptaM 1857 zvetaM 202 121 gAthA 212 126 latA 188113 zvetaH 202 11 tortha 213 127 vatiH 180 114 zvetA 202 121 tutthaH 214 127 vyaktaH 18 114 satI 202 121 tutthaM 214 127 vArtA 18 114 sAtiH 203 12. tutthA 214 127 141 114 sitaH 203121 duHsthaH 214 127 vyapti: 182 15 sitA 203 12 prasthaH 215 128 vAstu 142 115 sthitaH 204 122 pothaH 215 128 vittaM 183 115 sthiti: 204 122 pIthaM 215 128 vittiH 183 115 sItA 204 122 pRthuH 2 15 128 vItaM 183 115 sutaH 205 122 prothaH 216 128 vItiH 184 16 suptiH 205 122 manthaH 216 128 vRttaM 184 111 sUta; 205 122 yUthaM / 217 129 vRntaM 145 117 sRtiH 206 123 yUthI 217 125 FEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE INEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE.
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ (346) anekArthasaMgraha; saTIka; EEEEEEEEEEEEEEEEEE zabda loka pRSTha zabda zloka pRSTha zabda loka pRSTha rathaH 217 128 mandaH 228 135 budhaH 238 141 vIthI 218 130 mRdu 230 176 bUddha. 238 14 saMsthA 218 170 rada: 230 166 bodhiH 240 142 sikthaM 18130 vidA 230 131 madhuH 240 142 sikthaH 24 130 binduH 270 171 madhu 241 142 atha dAntA: vedi. 231 136 middhaM 241 142 abda: 218 130 zabda: 23 18 mugdhaH 242 143 andU: 220 131 zarada 232 137 medhaH 242 143 kakud 220 13. zAdaH 232 137 medhA 242 143 kravyAd 220 131 saMvid 232 137 rAdha: 242 143 kandaH 221 131 saMpada 233 137 rAdhA 242 143 kundaH 221 11 svAduH 233 137 lubdhaH 243 143 kSoda: 221 11 sUdaH 234 138 vadhaH 243 143 gadaH 222 132 svedaH 234 137 vadhaH 244 144 gadA 222 132. atha dhAntA: vyAdhaH 244 144 chadaH 222 172 andhaH 238 138 viddhaM 245 144 chandaH 223 132 ardhaH 235 18 vidhA 245 144 dRSad 223 132 ardha 235 178 vidhiH 245 144 dhIdA 227 132 abdhiH 235 135 vidhuH 246 145 nadaH 224 133 AdhiH 235 18 virud 246 145 nandA 224 13 RddhaM 235 138 vRddhaH 247 145 nandiH 224 133 gandhaH 276 138 vRddhaM 247 145 nindA 225 133 gAdhaH 236 138 vaddhiH 247 145 padaM 225 133 godhA 237 140 zraddhA 248 145 pAdaH 226 134 digdhaH 237 140 zrAddhaM 248 145 bhandraM 227 134 dugdhaM 238 141 zuddhaH 248 145 bhasad 227 134 dogdhA 238 141 skandha. 248 146 bhedaH 227 134 bandhaH 238 14. sandhA 248 146 madaH 228 135 bandhUH 238 141 sandhiH 250 146 madI 228 135 bAdhA 238 141 sAdhuH 250 146
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ zloka pRSTha zabda siddha: 251 148 jina: 148 148 zabda siddhi. 251 sindhuH 252 sudhA 252 148 tanuH atha nAntAH Cost anna 253 145 dAnaM adhvA 253 147 dyumnaM arthI 253 149 dhanaM AtmA 254 150 dhanva kRtI khaDgI inaH 255 unnauM 255 uSmA 255 karma 256 kAmI 256 151 dhAnA 15. 257 dhena: 151 dhenI grAvA gomI 257 ghanaH 258 ghanaM 258 carma 259 carmI 259 cakrI 259 cihna cIna: channa chinnA chinna jana: janI 262 jyotsnA 262 jyautsnI 263 263 150 dhanvA 150 dhanvI 150 dhanuH 15. dhAma 257 257 351 nagnaH 151 nandI 152 nyUnaM 152 hInaM 153 parva 210 210 261 261 261 261 262 zabdasUcI loka pRSTha zabda 154 mAnaM 153 bhAnuH 153 bhinna: 154 bhogI 154 mAnaH 154 mInaH 154 mRtsnA 154 yAnaM 155 yoniH 155 ratnaM 15 263 264 264 265 265 156 265 265 266 rAjA rAsnA 156 rAgI 156 156 153 pakSma 153 patrI 270 153 prema 271 153 brahmA 201 153 budhnaH 272 272 153 bharma rohI lagnaM 156 lakSma 157 vanaM 157 vasnaM 15.7 varSma 157 vartma 157 varNI 266 267 267 267 217 217 268 157 vAnaM 218. 157 vAgmI 269 158. vAjI 270 158 vinna ' 158 vRSA 158 zAkhI 159 zikhI 158 zIna: zyena: 159 272 158 svapnaH 273 160 sthAnaM 273 110 snAnaM (347) zloka pRSTha 274 160 274 160 274 160 274 160 275 161 275 161 275 161 275 161 276 162 276 162 219.9 162 277 162 277 278 278 278 278 275 280 281 281 281 21 22 282 283 283 284 284 254 162 163 162 163 163 16 3 164 164 164 164 164 165 165 165 165 1}} 16 166
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ (348) anekArthasaMgrahaH saTIkaH REEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEERE zabda loka pRSTha zabda zloka pRSTha zabda loka pRSTha styAnaM 285 167 ziSyaM 246 172 zubhaH 307 sAdI 285 197 svApaH 286 172 zubhaM 307 178 svAmI 286 165 atha phAntAH stambhaH 307 178 sUnaM 286 117 gumphaH 287 172 sabhA 38 178 sUnA 281 197 rephaH 287 172 svabhUH 308 178 sUnuH 286 17 zarpha , 267 172 atha mAntAH / / hanaH 287 168 ziphA 288 173 umA 305 17. halI 287 18 atha bAntAH UrmiH 308 175 atha pAntAH kambi: 248 173 kramaH 10 180 kalpaH 288 18 kambUH 248 173 kSamaH 10 180 kUpa: 288 198 jambUH 265 173 kSamA 311 18 kSepaH 288 18 DimbaH 300 174 kAmaM 311 181 gopaH 288 119 bimbaH 300 174 kAmaH 311 181 gopI 280 168 zambaH 301 174 kSumA 11 181 talpaM 280 168 stambaH 301 174 kRmiH 12 181 trapA 281 17. atha bhaantaaH| krimiH 12 181 trapu 281 170 kumbhaH 30 // 174 kSemaH 12 181 tApaH 281 170 kumbhaM 302 155 kSemA 12 181 tApI 281 170 kumbhI 302 175 kSaumaM 313 182 darpaH 282 170 garbhaH 303 176 kharma 313 182 puSpaM 282 170 jambhaH 303 176 gamaH 313 182 bASpaH 283 171 jammA 304 176 grAmaH 314 182 rUpaM 264 171 DimbhaH 304 176 gulmaH 14 182 repaH 284 271 dambhaH 305 177 gulmI 15 183 ropaH 284 171 nAbhiH 305 177 ghamaH 15 183 ropaM 284 171 nibhaH 306 177 jAlmaH 318 183 lepaH 284 171 rambhaH 306 177 jAmiH 16 183 vapA 285 172 rambhA 306 177 jihmaH 17 184 zaSpaM 285 172 vibhUH 30% 177 jihma 17 184 zApaH 286 172 zambhUH 307 178 tokmaM 317 184 IFEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE EFFE | EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdasUcI (349) N nemiH ___ 320 zabda loka pRSTha zabda loka pRSTha zabda loka pRSTha tokma: 17 184 zyAmaH 330 11 kakSyA 34 // 187 damaH 18 184 zyAma 331 182. kAryaH 341 187 dasmaH 318 184 zyAmA 331 142 kAyaH 342 148 dharmaH 316 185 zrAmaH 332 142 kAyaM 42 148 dharma 320 189 zuSmaM 332 142 kAvyA 342 148 nemaH 320 181 samaM 332 142 kAvyaM 343 148 186 sUkSmaH 333 13 kAvyaH 343 198 padmaH 321 183 sUkSma 333 183 kAMsyaM 343 188 padmaM 321 181 somaH 333 13 kriyA 343 188 brAhmI 321 186 himaM 335 184 kulayaM 744 148 bhramaH 322 187 himaH 735 184 kulayA 345 200 bhImaH 327 187 homiH 335 184 kRtyaH 345 200 bhISmaH 323 187 atha yAntAH / kRtyA 345 200 bhaumaH 324 188 aryaH 335 184 gavyaM 346 200 yamaH 324 188 arthya 338 184 gavyA 346 200 yAmaH 325 188 anyaH 338 184 guhyaH 346 200 ramaH 325 188 antyaH 331 194 guhyaM 347 201 ramA 325 188 ardhya 337 185 gRhya 347 201 razmiH 326 188 AsyaM 337 145 gRhyaH 347 201 rAmaH 321 184 AsyA 337 - 185 gRhyA 248 201 rAmaM u27 180 Aya: 337 185 geyaH 348 201 rAmA 327 180 AryA 338 185 gopyaH 348 201 rukmaM 327 180 ijyA 338185 cayaH 348 201 rumA 327 190 ibhyaH 338 185 cavyA 348 202 lakSmIH 328 140 ibhyA 338 145 cityaM 348 202 varmiH 328 180 kalyaM 338149 cityA 348 202 vAmaH 328 190 kalyA 30 186 caityaM 350 202 vAmA 328 141 kazyaM 334 186 caityaH 350 102 vAmI 324 181 kSayaH 340 186 codyaM 350 202 zamI 30 181 kanyA 340 186 chAyA 351 203 LITEETTILILEIDIBEEEEEEEEEEEEE
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ (350) anekArthasaMgraha; saTokaH $|| RETTITIETITIE BEILLEDETIT ETIETEE zabda zloka pRSTha zabda zloka pRSTha zabda loka pRSTha jayaH 352 204 priyaH 392 28 vIrya 371 215 jayA 352 204 puNyaM 12 208 vIkSyaM u72 215 pathyA 52 204 pUjya: 12 208 vIkSyaH 372 211 janyaH 352 204 balyaM 33 210 vezyaM 72 215 janyaM 353 204 bhayaM 313 210 vezyA 373 216 janyA u57 204 bhavyaM .313 210 zalyaH 373 216 trayI 354 205 bhavya. 364 210 zayyA u74 219 tAyaH 354 205 bhavyA 714 210 zUnyaM 374 211 tAya 355 205 bhAgyaM 314 210 zanyA 374 216 tiSya: 55 205 madhyaM 15 211 zaurya 374 216 tiSyA 355 2.5 maya: 315 211 sA 375 217 dravya 356 206 mayUH 365 211 sahyaH 375 217 dasyuH 356 206 manyuH 315 211 savyaM 55 217 dAyaH 357 207 mAlayaM 96 212 satyaM 375 217 divyaM 357 207 mAyA 366 212 satyaH 376 218 duSyaM 358 205 mAyaH 311 212 saMkhyA 376 218 datyaH 358 207 mUlyaM 317 213 sandhyA 379 218 detyA 358 207 yayuH 367 213 sAdhya: 377 218 dhanyaH 58 208 yAmyA 317 213 sAyaH 378 215 dhanyA 358 208 yogyaH 17 213 stheyaH 378 218 dhAnyaM 358 208 yogyaM 18 213 sevyaM 278 214 dhiSNyaM 354 208 yogyA 318 213 sainyaM / 678 dhiSNyaH 310 208 ramyA 19 214 saumyaH 379 218 nayaH 10 208 rathyaH 18 214 saumyAH 378 215 pathyaM 10 208 rathyA 18 214 hAryaH 380 220 pathyA 310 208 rUpyaM 370 214 hRdyaM 380 220 padyaH 3 208 layaH 370 214 hRdyA 380 220 padyaM 311 209 labhyaM 37 215 hRdyaH 81 220 padyA 61 209 vindhya: 37 215 atha rAntAH / prAyaH 1 208 vindhyA 371 215 agraM 381 220 21
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ (351) zabda zloka pRSTha zabda zloka pRSTha zabda adriH 382 221 kSuraH / 382 226 caruH abhraM 382 221 kSudraH 33 226 cAraH asraH 383 221 kSudrA 363 226 citraM asra 383 221 kuruH 384 227 citrA atra 183221 karA 385 227 cIraM aMhiH 383 221 kRccha 385 227 cIrI araH 384 222 kSetra 385 227 cakraH Aro 384 222 kroSTro 299 228 cakrI ArA 384 222 kSaudraM 386 228 caitraH irA 385 222 kharaH 87 228 caitra indraH 385 222 kharuH 87 228 cauraH indrA 385 222 khuraH 68 208 chatraM ugraH 386 223 garaH 68 224 chatrA ugrA 386 223 garaM 368 224 chidraM usrA 381 223 gAtraM 98 228 jAraH usraH 387 223 giriH 9 230 jArI uSTrI 387 223 gundraH 69 230 jIraH aindrI. 387 223 gundrA 400 230 TAra. oDrA 387 223 guruH 400 230 tantraM oDraH 388 224 gaddhaH 401 21 tantrI karaH 88 224 gotraM 40 / 231 tariH kSaraH 88 224 gotraH 402 232 tandro kSaraM 88 224 gotrA 402 232 tAraH / kadraH 38 224 gauraH 402 272 tAraM kAraH 39 225 gauraM 272 kArA 380 225 gaurI 403 232 tAmra kSAraH 60 225 ghasraH 404 233 tIvra kAri: 541 225 ghoraH 404 233 kAruH 381 225 caraH 404 233 tIraH kIraH 42 226 cakraM 405 23 tIraM kSIraM 342 226 cakraH 406 234 totraM FEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEF FIF loka pRSTha 407 234 407. 234 407 234 408 235 408 249 408 238 408 236 4.0 27 410 276 410 236 410 276 43 277 411 237 411. 237 412 412 2319 412 237 412 237 413 238 414 238 45 234 416 235 411 239 4157 240 417 240 417 240 41: 240 240 418 240 41! 240 48 241 403 418
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ (352) anekArthasaMgrahaH saTIkaH darI dara 248 vA zabda loka pRSTha zabda zloka 1STha zabda loka pRSTha daraH 48 241 pauraM 43 247 vatrA 442 253 458 24 babhraH 431 247 vadhaH 442 415 24 bhadraM 431 247 vyagraH 443 254 dasrau 415 24 bhadraH 432 248 vAraH 443 254 dvAraM 419 241 bhadrA 433 444 254 dharaH 420 241 bharaH 433 248 vAri 444 254 dharA 420 241 bharuH, 434 248 vAriH 444 254 dhAraH 42 // 242 bhAra: 434 248 vyAghraH 445 255 dhArA 421 242 bhIruH 434 248 vyAghrI 445 255 dhAtrI 422 242 bhUri 435 248 vIraH 446 255 dhIraH 422 242 mantraH 435 248 vIraM 446 255 dhIraM 423 243 maruH 475 244 vIrA 441 255 naraH 423 243 mAraH 476 250 vRtraH 448 255 448 255 naraM 423 243 mArI 476 250 zaraM 448 255 nanaM 423 243 mAtra 439 250 zaraH 448 256 nakraH 424 243 mitraM 437 250 zakraH 448 256 nIta 424 243 yAtrA 48 251 zastraM 448 256 netraM 424 243 rASTra 478 25. zastrI 450 256 paraH 425 244 ruruH 438 25. zadriH 450 256 paraM. 425 244 renaM 438 25. zaruH 450 256 patraM 425 244 rodhaH 48 251 zAra: 450 256 pAraM 421 245 raudraH 438 251 zAstraM . 451 257 pArI 426 245 rodro 438 253 zAriH 451 257 pAtraM 427 245 varaH 438 251 zinaH 452 257 pUraM 428 246 varaM 440 252 zIghra 452 257 pUraH 428 246 varI 440 252 zukraH 452 257 puNDraH 42.8 246 vakra 441 252 zukra 453 258 puNDrAH 428 246 vakraH 441 252 zubhraM 453 258 puruH 428 246 vaktraM 44 252 zUraH 453 258 pUraH 40 247 vapraH 441 252 saraH 453 258 pAtra 430 247 vajra 442 253 svaraH 454 258
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdasUcI . (353) 272 || EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE zabda loka pRSTha zabda loka pRSTha zabda loka pRSTha sattraM 454 259 AlU 464 214 jhalA 477 271 svaruH 454 258 ilA 415 214 jhillI 477 / / 271 sAraH 455 258 kalaM 465 264 talaM 478 272 sAra 455 254 kalA 465 264 talaH 478 272 sphAraH 456 210 kali: 416 265 tallaH 479 sthiraH 450 21. kAla: 417 216 tallI 478 272 sthirA 456 210 kAlI 467 296 tAlaH 475 272 sipraH 457 211 kAlA 498 267 tulA 480 273 siprA 457 261 kIlaH 468 217 tUlaM 481 273 sirA 457 261 kIlA 468 217 dalaM 481 siraH 457 261 kulaM 468 217 nalaH 482 274 sIraH 457 2.1 kUla 470 2.8 nalaM 482 274 sUraH 450 261 kolaH 470 298 nalI 482 274 surA 458 29 kola 471 218 nAlaM 483 275 sUtra 458 29 / khalaM 471 268 nAlI 482 275 svaraH 458 292 khallaH 472 268 nIlaH 483 275 haraH 458 212 khallI 472 218 palaM 484 276 hariH 458 292 gala: 473 265 palli: 4.4 276 hAraH 41 212 golaH 473 218 pAliH 484 276 hiMsraH 461 213 golA 473 268 piluH 486 277 hiMsrA 41 213 cillaH 474 , 28 pulaH 486 277 hIraH 412 263 cullaH 474 268 phalaM 487 277 hIrA 462 263 pilala; 474 218 phalI 278 horA 42 293 cullI 475 270 phAlaM 278 atha lAntAH / celaM 475 270 phalaH 488 278 aliH 463 293 chalaM 475 488 278 amlaH 493 213 challI 475 270 bala; 485 178 amlI 413 213 jalaM 476 271 balA 488 278 AlaM 493 23 jAlaM 476 271 bali: 488 278 Ali: 414 214 jAlaH 477 271 bAlaH 440 275 Alu: 464 214 jAlI 477 271 bAlA 461 28. FFEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE 588 488 270 balaM
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgraha; saTIka; 282 FFFFFFFFFFFFFFFFFFFEEEEEEEEEE. zabda loka pRSTha zabda loka pRSTha zabda loka paSTha bAlI 481 280 zUkla: 502 286 jovA 50 280 bilaH 4.1 280 zUlaM 502 28 tattvaM 51 280 bilaM 462 280 zUlA 502 246 dravaH 51 280 bhalla: 442 280 zaila: 503 289 dvandvaH 512 24 bhallI 442 280 zailaM 503 286 dvandvaM 512 281 bhAlaM 482 280 sAla: 503 281 dava: 512 28 // bhelaH 483 280 sthAlaM' 5.4 287 dAvaH 512 281 mallaH 487 280 sthAlI 504 287 do 513 242 malaH 483 280 sthala: 504 287 dArvI 53 242 mAlaM 444 281 hAlaH 504 287 divaM 413 292 mAla: 484 281 hAlA 505 287 devaM 514 282 mAlA 484 281 helA 505 287 devaH 514 242 mAluH 485 282 heliH 505 287 devI 514 242 455 pa vAntAH 515 263 melA 445 282 aviH 505 287 dhra vaH 515 mauli: 466 282 urva 509 288 dhra vaM 516 283 lIlA 486 282 kaNva. 506 288 dhra vA 516 283 lola: 487 283 kaNvaM 501 288 navaH 517 lolA 447 283 kSavaH 507 28 nIvo 517 264 vallI 487 283 kaviH 507 288 plavaH 57 284 vyAlaH 458 284 kavI 507 288 plavaM 518 285 velA 488 284 kiNvaM 508 248 pakvaM / 519 295 zAlaH 468 284 klIvaH 508 288 pAzva 518 / 295 zAliH 500 285 kharvaH 508 288 prArdhva 520 285 zAluH 500 285 hasvaH 508 288 pUrva 520 265 zilaM 501 285 grIvA 508 288 bhavaH 521 286 zilA 501 285 chaviH 509 289 bhAvaH 521 296 zilI 501 285 java: 509 288 revA 523 268 javA 508 288 lavaH 523 248 zIlaM 501 285 jihvA 509 249 laTvA 524 268 zuklaM 502 286 jIvaH 510 280 lambI 524 268 REEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE 294
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ (355) FEEEEEEEEEEEE zabda loka pRSTha zabda . zloka pRSTha zabda . loka pRSTha vizvaH 525 288 dazA: 539 305 tuSaH 549 312 vizvA 525 248 nAzaH 539 305 dakSaH 550 12 zivaM 525 265 nizA 577 306 dakSA 550312 zivaH 521 288 pazuH 537 301 dhvAkSaH 550312 zivA 529 268 pAzaH 537 306 dhvAkSI 551 13 ziviH 527 300 pezI 538 306 nyakSaH 551 313 zulvaM 527 300 bharapaga 59 307 pakSaH 551 313 satvaM 528 300 rAziH 539 307 plakSaH 55714 sAntvaM 528 20 vazaH 540 307 prekSA 553314 yuvA 528 301 vazA 540 307 preSa: 553 14 nuvaH 529 301 vaMzaH 541 308 pauSaH 554 15 havaH 529 301 vezaH 541 308 pauSa 554 . 315 atha shaantaaH| zazaH 54. 308 bhikSA 554 15 aMzuH 530 302 spazaH 542 308 mASaH 555 15 AzA 530 302 sparzaH 542 308 miSaM 555 AzuH 50 302 atha SAntAH meSa: 555 15 IzaH 531 302 akSaH 543 304 mokSaH 556 316 531 302 akSaM 544 310 yakSaH 556 316 kAzaH 531 302 uSA 544 310 rakSA 556 316 kIzaH 51 302 RkSaH 544 30 rUkSaH 557 316 kuzaH 532 303 RSiH 545 10 lakSaM 557 318 kuzI 532 303 karSaH 545 310 varSaH 555 316 kuzA 532 __303 kakSaH 546 10 varSA 558 317 kuzaM 532 303 kakSA 546 10 viSa 558317 kezaH 533 303 karSa: 547 11 viSA 558317 klezaH 53 303 dhoSaH 548 12 vRSaH 558 17 kozaH 533 303 ghoSA 548 312 vaSI 558 18 darzaH 534 304 cokSaH 548 312 vaSA 560 318 daMzaH 535 305 jhaSaH 548312 zuSiH 560 318 dazA 536 305 jhaSA 548 12 zeSa: 5.0 318 IFFEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE | EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE EEEEEEEEEEEE
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekArthasaMgrahaH saTIkaH / zabda loka pRSTha zabda loka pRSTha zabda loka pRSTha zeSA 51 318 nAsA 571 325 haMsa: 581 332 zoSaH 561 18 paya; 571 325 haviH 582 333 atha sAntA: prasUH 571 325 hiMsA 582 / / 233 aciH 51 318 barhiH 572 321 atha hAntAH adaH 51 18 bhAsaH 572 326 ahiH 583 333 AgaH 5.2 318 mahaH / 472 326 ihA 583 333 uSaH 592 18 misiH 572 321 kuhaH 583 333 uraH 593 320 mRtsA 573 326 grahe: 584 334 ojaH 593 320 rasaH 573 26 grAhaH 585 34 okaH 597 320 rasA 574 327 guhaH 585 334 okA; 564 321 rahaH 575 327 gRhA 585 34 kaMsaH 564 321 rajaH 575 327 prauhaH 586 335 . kAsUH 564 321 rAsa; 575 327 barhaH 586335 gRtsaH 565 321 vatsA 579 328 bahu 5 35 gosaH 595 321 vayaH 577 328 maho 587 36 cAsaH 566 322 vasuH 577 338 mohaH 587 376 chandaH 56 322 vasU 577 28 lohaM 55 338 jyetiH 596 322 vapuH 578 330 vahaH 588 6 tapaH 57 323 vyAsaH 578 330 vahaH 588 36 tapA: 57 323 vAsa; 578 330 338 tamaH 58 323 vAsA 578 330 vAhA 55 339 trAsaH 598 323 vedh| 578 330 vyahaH 58 37 teja; 598 323 zaMsA 571 330 sahaH 588 337 dAsa; 55 324 ziraH 57% 330 sahA 580 337 dAsI 565 324 zreyaH 580 1 siMhaH 560 337 dhana; 570 325 sahaH 580 331 siMhI 5 38 nabhaH 570 325 sahA 580 31 snehaH 58 38 nabhA 570 325 srotaH 581 332 // iti zabdasUcI // FEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE vAhaH 58
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ AN anekArthasaMgrahaH saTIkaH prathama-vibhAgasya zuddhipatrikA pRSThaM paMktiH zuddhiH pRSThaM paMktiH zuddhiH / 4 hemacandrAcArya0 20 18 zAmyati 1 17 granthagauravabhIrubhiH 20 20 caturdazer3e strIpuMsaH 10 anena ekArthAnekArtha 18 tAvubhau 12 ttamapuruSai0 22 10 bhojyagatA yUkAH 2 22 samuccayaH 17 stoka0 4 2 naMvAsau tasyAnantya0 25 7 pakSAntare'ntike 8 akhaNDasyaiva 25 23 sitamayUkha15 ravau 13 praklinnagaMNDaigajaiH 3 gandhadravye'pi 18 rityAzritAyAH 4-8 nyag 20 ga!0 syAdvaSe 6 . kiMcanaruco0 dharmarucA 28 2 piMgI 23 abhUmirbhItInAM 11 0bhyNgmNginH| 16 sajyAmaparai 18 bhaMgibhiraMgIkRta 8 18 dyuyate __ 7 SiDgo vittH| 8 20 dyaustu 14 nirjharaughAH 4 sraH sruve / 7 mArgaNamvA 14 15 0sNsidveH| 32 -18 vRddhimAnauSadhe 22 viyatpRthu0 3 syAnnRttayudbhuvoH 11 tatra yathA 358 liMgAlliGgagamivA0 18 23 kSmAntargata kcchpaiH| 35 14 0valgadghana0 bheke 8 muSkacchedanaM hInAGge c| 5 kokaH sazAko 2 // 49 // 7 (u063). 2 udyo laMkA'laMkAriNaH 6 -mavikriyaH / 8 loko0 lokyate 2 cArvagurudrutam / 1 valkaM valateH 4 goSpateH 37 37 38
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 39 0 0 0 44 47 47 Y. (358 anekArthasaMgraha; saTIka; paSThaM paMktiH zuddhiH pRSThaM paMkti zuddhi 3816 yAJcA moghA 18 23 0masAvasUta / 5 kvApi 18 14 kANDa 40 11 -kuvindabhANDa0 70 14 vaMzAGa kure 40 23 carmamuNDAyAM0 suciraM 70 23 khaNDoddha 11 zuciH UT 1-6-12 khaNDaH 2 mleccho 71 11 gaNDe ca 45 3 hanau 71 21 jagato'ndhakaM 10 kharjurakAkhyaH 4 goNDaH syAdvRddha0 11 gaJjanaM vA 16 daityavizeSe 22 sthAnabhedepi 21 zrItAmracUDadhvajo 14 dazacakrasamo 23 bAhubhUSAyAM 17 jagadruhAm / . himAghrAte 5 piJjyate 12 karpaTAddhe 4815 caJcadbhujabhramita0 73 24 daNDaH / 48 21 bhidAditvAt ___74 10 devadAnavaiH 13 0rmaGa kSudapAti 13 caturthopAye 54 3 khasTataNe 6 // 119 / / 55 18 tasyAstadvirahe 76 8 -khajUM yoM tagare'pi c| 8 gRSTigurutvAd 13 turaGa gANAM 58 7 sphUTam 24 voDhA syAd 23 vyutpattiH 80 2 lomani / vRddhau 80 16 na soDhA / 6 paTumapi 2 ghRvIhvA 24 madhuyaSTI 81 5 uSNakaH 4 mUSike 24 -munidvaipAyano0 11 bhede ttpaatthinoH| 17 vaizeSikoktAzca0 65 . 23 kukSe jaraThasya 85 2 // 139 / / 16 7 saMrambhabhItaH 9 ghraannaangighrpaannon| 165 gopyaivaM 19 vyahetorAtmAnaM 1616 ladhiSTho'pi 81 17 dravyahetoAlaM 74 75 198 0 0. - 82 K
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhipatrikA (359) lm mn pRSThaM paMktiH zuddhiH pRSThaM paMktiH zuddhiH 86 22 tUNImukhoddhRtazareNa 1 6 pramocane 87 14 0kruddhaghukAvali0 1125 gaNadharamUrjita0 ___ 3 kSetriyadvije 113 10 mApakSatimavirotim 14 varNAzramANAM 114 16 0medhyA vadhUH 52 22 napAGighrapaugha0 114 17 // 190 // vyakto 8 paMktau 114 23 sAdhuna vRterbhayamRcchati 85 prathitaprabhAvaiH 118 12 gtau| 6 ApanaM AptiH / 116 17 vartate sma 85 14 iti UTa 20 satyaM ca / 63 ketudhati0 116 22 striivRttmdbhutm| __ 5 RtIyanaM 116 23 zArdUlavRttaM 17 2 talpamupAgate 117 15 caiva sAtvatI 48 19 jagalloke gnggvaayussu| 117 15 catasro vRtayo 100 21 janyayAtrA 118 1. saMtoSAmRtatRptAnAM 101 14 0madhuram 118 18 (zAsyatyazubhamanayA) 15 tiktA tu kaTuro- 1186 bhUrjA bhtvcstruH| hiNyAm / kaTurohiNI ttrpusi| zeSayoguNe 101 23 gauraaditvaat| pusi tadvati 102 10 jvalite'pi yathA- 116 8 zabale'pi maGkhaH / sadoSamapi dIptena 1813 0vyayavyatikara 107 16 tIvravegadhuta0 119 18 bibheti na 107 22 cubati 119 23 amle amlavizeSe 104 , sarveSu yathA-dhRti 14 jalaukAkRtirdIgha0 104 14 parastanmAnino 120 17 ivormibhirApatantaH 104 20 pratiloma 122 1 Urve 106 15-16-17-18 plu0 122 11 tiSThantyanayA 106 28 pUrtamadhyA: 122 13 0krAntamahItalo 107 ___ 3 kartu pratyaye 122 21 saMtatanItiniSThaH 108 15 satyopamAnayoH 122 23 sparzAjJatA 110 12 kalpayatvenAmIzo 123 13 sUtaputro vA 101 120
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.60) anekArthasaMgrahaH saTokaH 140 140 pRSThaM paMktiH zuddhiH pRSThaM paMktiH zuddhiH 124 24 tatra yathA- 1408 gandhacUrNa / Amode 124 5 strapusI: 140 11 vipaNayo virAjitAH 124 23 vahnatirna 140 17 kSipyamANA 125 4 dravaniyAke'tha 18 samApte kSipteva 125 12 samAtapam / 19 digdho lipte 125 18 panthAH kanthA- 141 7 arthopajIvakakavau 126 18 granthipaNe 141 12 vibhedano tAM 127 11 tIrthe tadIye . 141 18 budhaH saumye 129 6 mathyate'sau 142 17 madhukaiTabhau 129 7 prathitaM tmisrm| 143 2 vidyudvizAkhayoH 130 12 kit thaH 143 10 medhate medhH| 131 16 kando'bde suraNa 143 11 medhA tU 132 18 0vRtidulsAdhAH 143 22 0carmavasanairnItAH 133 17 vyavasAyApadeyazayoH 143 24 bhakSaka 134 12 prazaMsanti / turyAMghriSu 144 14 vyAdhavAkyaiNasaMkule 134 17 pAdamAyAnnidhiM 144 20 bhAnavidhiSu 234 22 bhAsvaramAMsayoH 144 21 Rddhau yathA18 2 binduvipraTajJAtro 145 2 harSa 13619 sAdhuH puNsi| 146 3 suraMgAyAM nATayA'Gge 1 36 20 prthmodbindvH| 147 4 vizAmIzaH 176 21 tatheyaM baindavI 147 18 sandhiM 137 9 prakRtipuruSau 147 18 yadi 137 11 zabdAkhyeyaM 20 jlaudhH| 1383 tatra yathA sAdhujainamunau 138 11 samRdgasapaM 147 21 rmytvaat| 178 19/17 dharma 148 4 gaGgeSTikA0 138 4 stAlipsayo; 148 nisspnn139 6 khaNDamAtravRttitAyAM 148 4 asiddhArthAnava 138 14 andhAvabdhau kvacidapi 138 18 muhyetsa 12 kAmpilyasiddhaH 147 148
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhipatrikA (361) pRSThaM 150 151 __paMktiH zuddhiH pRSThaM paMktiH zuddhiH 148 22 dAnodhuraiH 168 12 kathamaznute 1485 naktamitastato0 168 14 // 281 / / 150 16 0tapasvinaH / 171 20 ropAnniragAd - 20 0zramoSmabhiH / / 172 12-13 zaSpam / 151 1 vidhirapi 14 15 pupphusazca 151 10 maNDanazrI jati 176 8 bAlake 15 12 yathA-vayaM 177 10 mukhyarAji ca / 20 dikkaribhireka0 178 5 rambhate'nena 151 21 gAvo0 vA'styasya 178 6 ramate vA / 151 22 goriti min 178 18 bhavati zaMbhUH / 152 7 tayorvAcyaliGgaH 1781 sAdhyaH 152 10 piturjavAdabhraghanAdi0 183 1 paTaukasi 152 20 sarveSu 183 12 0vanaspatIn 153 2 kulAle'hau 183 15 atha gharmo 153 14 cinhasurasadma0 186 8 nemairneme 155 12 0bhirtRbhiH / 186 __ 11 nimize'riSTanemau 157 14 naranAH 188 4 manmathe 158 6 granthavizeSayoH 188 13 bhaumo'Ggarake 158 5 mahiSasya 188 14 zivAdyaNa 21 vidadhate 189 18 vyAdho nindati 160 22 saha svayaM na dalazo 180 __7 dadau 11 mIno 190 iti kit mH| 19 vijitshriysyaaH| 160 17 zayyAmAliDa gayanItaM 162 5 tAmra zulvam / / bAhulakSmyAH 1918 yazaste / 191 13 zatahAritAtham 117 23 maNirAkarodbhavaH 18 zyAmo'mbude 1683 grAmodha0 192 4 sahaka 1985 kUpabaddhana 192 5 paJcamaravAd / vRddhadA0 7 sakUpakAni 142 20 sameSAmupa0 168 11 bhUyAlavallavau 164 24 bhAjanamIdRzAnAM 14 tAsa 161 161 11 169
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ (362) anekArthasaMgraha; saTokaH pRSThaM paMkti; zuddhiH pRSTha paMktiH zuddhiH 145 2 sthityamA- 216 20 zasra yathA 185 17 dazAnanena 216 22 zakyeta 18516 tvAdRzAmUdbhava. 218 12 sAMkhyaH saMkhyAvatAM 197 21 akarodarI 223 4 kAkepyor3A 158 11 sannihitApAya: 224 2 varNopale 188 13 mUle'Ga guSThasya 224 22 dazazatakarasya 188 24 karmopAya 225 3 kriyA'pi ca 18 13 ko'bhijAnAti 227 8 kaNTakArikA 18 AkhyAtetyAdyanta0 128 8 vyahaM paraJca vyaha 158 20 sadRzIrvyadhatta prAtastra0 200 1 sUryA0 229 12 trizirasAmeSaiva 8 0bhirAlavAla: 2305 garavaNija0 13 mAnitAH 231 11 ekamapyakSaraM 201 18 padAsvairi 232 10 raghoravaSTambha0 202 16 ciNanamamiti rUDhe) 235 . svAtmanaH 203 14 divasAtyayAttApa 231 12 cakrastvamle 203 - 20 dinanAthasya 27 15 paracchidrA0 204 8 mAlAzamAviSkRta0 238 10 tantra 204 19 umAyAH 238 14 catuSpIThamidaM 206 8 AmalakItaru0 238 2 0bhayavyAkulo 207 8 yuvatayovadhUvara0 240 8 dviradarudAra0 207 17 vAsasi yathA 241 18 daretyavyayam 207 22 diterapatyaM 247 15 0rbhinndymaanH| 18 pAdebhyo hitA 21 vedaaNshH| 211 1 0lagne'ntarmayo 250 . karNabhUSaNe 213 14 yAmyA'pAcyAM 2548 kautukasanni bharaNyAM ca 253 3 taDitvati 215 24 rasavIryavipAkataH 256 17 zakro'jU ne 216 12 paNyayoSAyAm 2578 zabalavAtayoH 216 17 nakhapadasukhAna 258 0kaavyyoH| 209 248
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhipatrikA (363) 301 pRSThaM paMktiH zUddhi ; pRSThaM paMktiH zuddhiH 260 16 pittalAdi0 245 14 pakvavimbA261 1 zvedo dharmaH 285 15 pAtonmukhe 262 22 jigamanasya 286 23 vahnibhavanetrajanmA 265 5 pururabasamaila0 287 19 hAvairbhAvaivilAsaizca 215 11 hi kala: kil| 298 20 (kAntA) 217 12 kIlAvalIDha0 299 21 nAgare 270 13 kapayo bhRzaM 300 6 vAluka mossdhiH| 270 15 naivojjhati 301 5 prakRtiguNe 263 11 yasyaikabANA0 10 sphuritA yavA 273 13 yathA-tAlaiH 3 01 15 visRSTaviziSTadhana273 20 cirojjhitAlakta0 sya c| 273 24 pIThayAM paTTe 302 16 zIghra 254 20/21 tatra yathA-gajAzva0 304 12 pulliibau| 275 3 niyamitoccApamIna0 305 8 varmaNi ca(ma)maNi 272 12 iti-i: 307 22 prabhUtvamasyAstIti 275 1 padi paThi 308 10 smRtm| 281 10 talakalkole0 312 24 parityaktA 282 1. strI striibishessH| 315 13 prArthanayo bhRtau 283 4 khiis| 316 3 vyAjazakhyayo; 18 sphuyagasApyUruSu 317 185 8 gRhai vizAlairapi 17 dazasahasralakSaNA 2854 zAlistu 31513 bhRzambUntu0 281 8 rUpyaM rajatam 18 14 zASaNaM vA zuSiH 15 zUlaM tathaiva c| 322 7 dvAtriMzallatAhAraH 28 18 maMkhastu 323 13 0dalaMbhUSNurijyAya 281 22 dvAruharidrakvAtthaM 324 12 hi na 287 18 raupyasthAlAnIva 327 21/24 kaGa gu0 288 2 kharvahasvau / 327 22 rasantyamI : 288 18 iha striyaH 32816 vasapamAnasya 288 22 truTadgrIvarudgrI:ra- 33115 0muccairAsthA kunyjraiH|| 338 // mago // samAptA zuddhipatrikA // 283 286
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444444 anekArtha saMgraha saTIka * o= = = = * A mahAna granthane A prathama vibhAga taiyAra thaI gaye che. jenA thayela grAhakene baMne bhAganA rU. 15) lekhe grAhaka banAvAyela hatA. paraMtu A bhAga pragaTa thaI jatAM temAM 5500/ leka Ave che ane hajI vheke lagabhaga 8500 bAkI rahe che e hisAbe kharca vadhaze chatAM jemane A granthanI jarUra hoya temaNe baMne bhAganA agAuthI grAhaka tarIke eka nakalanA rUA. 17-00 lekhe hajI mekalIne grAhaka banI javuM. zrI saMghe jJAnakhAtA Adi dvArA vadhu nakale laIne A pU. prAcIna granthanA prakAzanamAM potAne hissA umerI zake che. zrI harSapuSpAmRta jaina graMthamAlA lAkhAbAvaLa C/o mahetA maganalAla catrabhuja zAka mArakeTa sAme-jAmanagara YO * XXX xxxxxxxxx ~xxxxxxxxxxxxxxxx
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI harSa puSyAmRta jaina graMthamAlA - mUlya rU. paisA 1-50 1-35 0-pa0 1-50 -80 0-50 1-00 0-25 0-20 graMthAMka thanAma 1. dIkSAnuM suMdara svarUpa 2. vidhiyukata piSadhavidhi 3. svAdhyAya sudhArasa (nUtana sajhAye) 4. stavanAmRta saMgraha 5. jinendrabhaktibhAvanA 6. caturvizati jina caityavandanAdi 7. navasmaraNAdi taitra saMgraha 8. jayavijaya kathAnakam 9. zrI lekhAmRta saMgraha bhA. 1 10. gurUvaMdana caityavaMdana 11. cauda niyama dhAravAnI buka 12. amRtabiMdu 13. zrI lekhAmRta saMgraha bhAga 2 14. jinendra bhakti sudhA (AvRti trIjI) 15. sema bhIma kathA tathA tapamUrti pU. A. zrI vijayakapUrasUrIzvarajI ma. nuM jIvana caritra 16. saMkSipta zrAddhadharma prathama bhAga (saMskRta) 17. snAtrapUjA stavanAdi 18. zrI lekhAmRta saMgraha bhA. 3 . 19. holIkA vyAkhyAna 20. maMgaLa kaLaza kathA 21. prabhu mahAvIra deva 22. nitya naidha 23. be pratikramaNa sUtra 24. zrI vividha pUjAmRta saMgraha 25. mahAtmA matsyodara 26. zrI lekhAmRta saMgraha bhA. 4 '; }, bhA. 5 28. zrI lekhAmRta saMgraha bhA. 6 1-00 1-75 0-50 2-50 0-25 0-50 0-20 0-30 0-25 0-10 -papa 3-00 0-30 0-75 0-75 0-75 27.
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29. zrI amRta ga ulI saMgraha 30. zrI jinendra pUjA saMgraha 31. zrI jinendra pUjA pIyuSa 32. tithi carcAmAM satyanuM spaSTIkaraNa 33, sAmAyika caityavaMdanAdi sUtra 34, mahAsatI sulasA 35. zAstra darpaNa (pa ArAdhanA aMge pramANeA) 36. akSaya tRtIyA (sacitra) 37. kArtika pUrNimA 38. chandvomRta rasaH mahimA 39. sametazikhara tI vaMdanA 40. nArakI citrAvalI (bIjI AvRtti) 41. zatruMjaya--tI vaMdanA (bIjI AvRtti) 42. bhaktAmara saurabha (mahimA kathAe) 43. nArakI citrAvalI (hindI) 44. manahara svAdhyAya saurabha (uttarAdhyayana mULa) 45. mahAmaMtra prabhAva 46. zrI namaskAra padma stavanA 47. vArtAvihAra 48, satka citrAvalI 49. kalpasUtra pUjA vyAkhyAna (sacitra) 50. pU. bApajI ma. ne khulAsa pa1. kulabhUSaNa (sacitra kathA) para. lakSmI sarasvatI saMvAda 53. maNisiddha meghamanohara svAdhyAya AcArAMga mULa 54. sunaMdA rUpasena papa, pArasamaNi-vArtA saMgraha 56. janma patrikA rajIsTara (300 kuMDalI mATe) pa7. dhana jaya nAmamAlA 58. jinendra saMgItamAlA 59. anekA saMgraha saTIka (bhAga 1) [anekA saMgraha saTIka bhAga 2 chapAya che. ] h7-0 1=00 0-50 0-50 0-20 0-50 0-30 0-25 0-30 0-19 0-19 6100 0-20 1-25 6-00 1-75 0-80 0-20 1-00 6-00 3-50 0-20 2-00 0-50 2-50 0-50 1-25 4-00 1--75 3-50 10--00
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAM khAbAvaLA (hAlAra) AjI pragaTa thatu A HADA 1/Kirti - zrI jaina dharmanuM - zraddhA ane sarakAra pIrasatu mAsika (kakatha kALAraka (phalajA' gIta na karI mAra zrI mahAvIra zAsana koI mahetA maganalAla cunabhuja | LATEST