________________
(२१२)
अनेकार्थसंग्रहः सटीकः
माल्यं मालाकुसुमयोः स्यान्माया शाम्बरी कृपा ।
दम्भो बुद्धिश्च मायस्तु पीताम्बरेम्बरेऽपि च ।।३६६।। मयो दैत्योष्ट्रवेसराः । मीनाति मयते वा मयः। त्रिषु यथादुःखेन बध्नन्ति निरामय मयम् । मयुर्मू गाश्वमुखयोः। मिनोति मयुः। मि वहि (उ० ७२६.) इति उ: । पुंसि। अश्वमुखः किन्नरः। द्वयोर्य था-मयोरयोग्या नगभूमिरेषा । मन्युर्दैन्ये (त्ये) कतौ (युधि) क्रुधि । मन्यते मन्युः। यजिशुन्धि (उ० ८०१) इति युः। पुंसि दैन्ये यथा-तीव्राभिषङ्गप्रभवेन मन्युना। ऋतौ यथा-न कश्चिदन्यः शतमन्युतेजाः। क्रुधि कोपे यथा-मन्युना तेन मन्येऽहं वने वसति केशरी।।।३६५॥ माल्य मालाकुसुमयोः। माला एव मात्यम् । भेषजादित्वाद् टयण् । ७।२।१६४ मल्यते वा घ्यण् । मालायां यथा माल्येन तां निर्वचनं जधान । कुसुमे यथा-द्वित्रैः पाणि सरोरुहं त्रिचतुरैर्धम्मिल्लमाल्यस्रजः । स्यान्माया शाम्बरी कृपा। दम्भो बुद्धिश्च । मीयतेऽनया माया। स्थाच्छामा (उ० ३५७) इति यः। शम्बराख्यदैत्यस्येय शाम्बरी । इन्द्रजालमित्यर्थः। तत्र यथा - मायां मयोद्भाव्य परिक्षितोऽसि । कृपा अनुकम्पा । तत्र यथा मायां मयि कुरु प्रभो । दम्भश्छद्म तत्र यथा-कौटिल्ये पटवः पापा मायया बकवृत्तयः । बुद्धौ यथा- मायाविनममायं च कुतपस्थं तपस्विनम् । अविद्या बुद्धजननी वञ्चनाधिदेवतास्वपि । अविद्या बुद्धजनन्योर्यथामायाजन्मापि बुद्धस्त्रिजगति विदधे तीव्रमाया विनाशम् । वञ्चनाधिदेवतायां यथा-मायादेवी भ्रमयति सदा यन्त्रवज्जन्तुचक्रम् । मायस्तु पीताम्बरेऽम्बरेऽपि च। मां लक्ष्मीमयते मायः । पीताम्बरो विष्णुः । अम्बरं वासः ।।३६६।। मूल्यं ।
