________________
द्वितीयःकाण्डः
(२८३)
ANAAAAAAAANA
लोलश्चले सतृष्णे च लोला तु रसनाश्रियोः ।। घल्ली स्यादजमोदायां लतायां कुसुमान्तरे ॥४९७॥
चूडाकङ्केल्लिमूर्द्धसु । मूयते मौलिः। “धूमूभ्यालिक लिणौ" । (उ० ७०१) इति लिण् । ककेल्लौ पुंसि । शेषेषु स्त्रीपुंसिः। किरीटे यथा-नृपमौलिमरीचिवर्णकैरथ यस्याह्रियुगं विलुप्यते । धम्मिलः संयताः केशाः। तत्र यथा-ऋतुषु तेन विजितमौंलिना। चूडा (चूला) शिखा तत्र यथा-जयन्ति बाणासुरमौलिलालिताः। कङ्केल्लिरशोकः। मूर्द्धनि यथा-आनन्दमन्थरपुरन्दरमुक्तमाल्यं मौलो हठेन निहितं महिषासुरस्य । लीलाकेलिविलासश्च शृङ्गारभावजाक्रिया। लीयतेऽस्यां लीला । "भिल्लाच्छभल्ल” (उ० ४६४) इति साधुः। केलिः क्रीडा तत्र यथा-लीलाकमलपत्राणि गणयामास पार्वती। विलासः स्थानादीनां वैशिष्टयम् । तत्र यथा-नव निधुवनलीलाः कौतुकेनाभिवीक्ष्य । शृङ्गारभावजा शृङ्गारप्रसवा। क्रिया परिस्पन्दः। तत्र यथा- लीलावतीनां सहजा विकारास्त एव मूढस्य हदि स्फुरन्ति । प्रियस्यानुकृति-लेति भरतः ॥४९६।। लालश्चले सतृष्णे च। लोलति लोलः। वाच्यलिङ्गः। चले यथा-चार लोलवलयेन करेण । सतृष्णे यथा-निशान्तनारी परिधानधूननस्फुटागसाव्यूरुषु लालचक्षुषः। लाला तु रसनाश्रियोः। द्वयोर्यथा-यत्सत्यं कृतिनामकृत्य करणे लोलाऽपि दोलायते । वल्ली स्यादजमोदायां लतायां कुसुमान्तरे । वल्लते वल्लिः। “पदि पठि" (उ० ६०७) इति ईः। ङ्यां वल्ली। अजमोदा औषधम् । लतायां यथा-इयं मल्लीवल्लीपुलकमुकुलाङ्का भुजलता ।
