________________
(२४६)
अनेकार्थसंग्रहः सटीकः
NNNNNNNN
पुरं शरीरे नगरे गृहपाटलिपुत्रयोः । पुरस्तु- गुग्गुलौ पुण्डः कृमौ दैत्येक्षुभेदयोः ॥४२८॥ वासन्त्यां तिलके पुण्डरीके पुण्ड्रास्तु नीवृति ।। पुरुः परागे प्रचुरे स्वर्लोकनृपभेदयोः ॥४२९।।
विवेचनं न यदभूत्सर्वस्वदानेष्वपि । भाजने यथा-धिग् दैवं लोचने स्वच्छ पात्रं कज्जलभस्मनः। यज्ञभाण्डे नुवादौ यथाऋत्विजो विहितपात्रसंग्रहा यज्ञरङ्गभुवि चेरु रंहसा (रजसा)। नाटयानुकर्तरि यथा-आवश्यको विरोध्यर्थः स्वल्पपात्रः स निर्गमः ॥४२७।। पुरं शरीरे नगरे गृहपाटलिपुत्रयोः । पुरति पुरम् । नगरे त्रिलिङ्गः। शरीरनगरयोर्यथा- पुरुषः पुरं प्रविशति स्म पञ्चभिः सममिन्द्रियैरिव नरेन्द्रसूनुभिः। गृहे यथा-पुराणि यस्यां सवराङ्गनानि । पाटलिपुत्रे यथा-पुराधिनाथः पुर एष नन्दः । पुरस्तु गुग्गुलौ । गुग्गुलुर्महिषाक्षः। पुण्ड्रः कृमौ दैत्येक्षुभेदयोः । वासन्त्यां तिलके पुण्डरीके। पुणति पुण्डते वा पुण्ड्र: । खुर क्षुर (उ० ३९६) इति साधुः । कृमि कीटः । दैत्योऽसुरः। इक्षुभेदे यथा-सा क्षेत्रभूः पुण्ड्रविपाकपिङ्गा ॥४२८॥ वासन्ती अतिमुक्तकः । तिलके यथा-रुद्राङ्कशस्त्रिपुण्ड्रं च वेषो भृङ्गरिटेरयम् । पृष्टे पुण्ड्रा अर्थकरा इत्यादौ तु अश्वविषयेषु श्वेतबिन्दुषु तिलकोपचारात् । पुण्ड्रशब्दः पुण्डरिके यथा-पुण्ड्रैः सरोमण्डितम् । पुण्ड्रास्तु नीवृति । नोवृति देशे पुंभूम्नि । यथा-पौण्ड्रीणां गण्डलक्षीं हसति शशधरः प्रौढिमाप्तः प्रदोषे । पुरुः परागे प्रचुरे स्वर्लोकनृपभेदयोः। पृणाति पुरुः पृकाहृषि (उ० ७२९) इति किदुः । चतुर्वर्थेषु । प्रचुरे वाच्यलिङ्गः । अन्यत्रे पुंसि । नृपभेदे यथा-कः पौरवे वसुमती
