________________
द्वितीयः काण्डः
राढा सुषु शोभायां व्यूढा न्यस्तोरुसंहताः । वोढा स्याद्भारिके सूते शण्ढषण्ढौ तु सौविदे ॥ १२६॥ वन्ध्यपुंसीध्दरे क्लीबे सोढा मर्षणशक्तयोः । अणिराणिवदश्रौ स्यात्सीमन्यचाग्रकीलके ॥ १३०॥
(ঙ९)
1
भृशे स्थूले । दर्हति हति वा दृढः "बलिस्थूले दृढः " (५/३/१०७) इति साधुः । शक्तस्थूलयोः पुंक्लीबः । भृशे वाच्यलिङ्गः । वैजयन्ती तु सर्वेष्वपि वाच्यलिङ्गमाह । शक्तो बलवान् । तत्र यथा - हे नागराज नगवद्हढीभूय धरां धर । भृशे अत्यर्थे यथा - कामं सन्तु दृढं कठोरहृदय रामोस्मि सर्वसहे । स्थूले यथा-ढस्कन्धो महोत्साहः । बाढं भृशप्रतिशयोः । बाह्यते बाढम् " क्षुब्धविरब्ध" ( ४ । ४ । ७१ ) इति साधुः । भृशे यथा - बाढमाविद्धकर्णः । प्रतिज्ञायां यथा - बाढमेतत् करोति । प्रायः क्रियाविशेषणमेतत् । मादिदैन्यं पत्रशिरा | माते अनया महनं वा मादिः "श्वादित्वात् " स्त्रियां क्तिः । पत्रशिरा दलस्नसा । अर्चा पूजा । तत्र यथाउमामाढिप्रसक्तानाम् । मूढस्तद्विते जडे । मुह्यति स्म मूढ: वाच्यलिङ्गः । तद्विते यथा - किं किं मूढः करोमीत्यसकृदपि कृतारम्भवैयर्थ्यखिन्नः । जडे यथा - मया मूढेन त्वां कृपणमगुणशं प्रणमता ॥ १२८ ॥ राढा सुषु शोभयाम् । राजतेऽनया राढा भिदादिवात् " साधुः द्वयोरपि स्त्रियाम् । सुह्मा जनपदविशेषस्तत्र यथा - राढीया दृढबुद्धयः । शोभा विभूषा तत्र यथाआषाढः प्रौढराढः । यस्तोरुसंहताः । व्यूह्यते स्म व्यूढः । व्यूढा न्यस्तं विन्यस्तं रचितमिति यावत् । तत्र यथा - व्यूढ द्रुपदपुत्रेण । उरौ विशाले यथा - व्यूढोरस्को वृषस्कन्धः । संहते यथा - व्यूढजानुहुयात् सर्वदा हविः । वोढा स्थात् भारिके सूते । बहति
66
