________________
(७८)
अनेकार्थसंग्रह-कोषः सटीकः
-
षडः पेयान्तरे भेदे षण्डः कानन इद्धरे । गूढं रहः संवृतयोर्दाढा दंष्ट्राभिलाषयोः ॥ १२७॥ दृढः शक्त भृशे स्थूले, बाढं भृशप्रतिज्ञयोः । माढिदैन्यं पत्रशिरार्चा मूढस्तन्द्रिते जडे ॥१२८ ।। प्रविजृम्भते परिमल: कोप्येष शुण्डाकृतः ॥ १२५ ॥ जलेभी जलहस्तिनी, नलिनी पद्मिनी, वारस्त्री वारवेश्या। चिबुकेऽपि । यथा- . शुण्डा मुण्डीकरणरसाद्वक्ति नपुंसकतां यः । शुण्डो मदनिर्भरे।। मदेन निर्भरः उन्मत्तः इत्यर्थः । वाच्यलिङ्गः शौण्डी अधिकपिप्पल्योः । शौण्डीव शौण्डी स्वकार्यसक्तत्वात् । चविकं पिप्पली च ओषधिभेदौ । शौण्डो विख्यातमत्तयोः । शुण्डाऽस्त्यस्य शौण्डः "ज्योत्स्नादित्वात्' (७।२।३४) अण् वाच्यलिङ्गः । विख्याते यथा-ौलोक्यत्राणशौण्डः सरसिजवसतेः संप्रस्ततो भुजाभ्याम् । मत्ते यथा-हरिजयमदशौण्डः सैषलङ्काधिनाथः ॥ १२६ ॥ घडः पेयान्तरे भेदे । सनतीति षडः । "कुगुहिनी" इति बहुवचनात् कित् डः । “पृषोदरादि वात् ” साघुः पेयान्तरं पानकविशेषः । मेदो विदारणम् । षण्डः कानने इद्धरे । सनति षण्डः । "पञ्चमाडः” बाहुलकात् सत्वाभावः । कानने पुक्लीबः । तत्र यथा-कुमुदकमलखण्डे तुल्यरूपामवस्थाम् । इद्धरः उत्सृष्टः पशुः । यथा-चौरेरपहृते षण्डे पृष्टतः कोनुधावति ॥ अथ ढान्ताः । गूढं रहःसंवृतयोः । गुह्यते स्म गूढम् । संवृते वाच्यलिङ्गः । रहसि यथा-गूढमैथुनधाष्टयं काले चालयसंग्रहम् । संवृते यथातस्य संवृतमन्त्रस्य गूढाकारेङ्गितस्य च । दाढा ६ष्ट्राभिलाषयोः । दह्यतेऽनया दाढा "भिदादित्वात् ” (५।३।१०८) साधुः । दंष्ट्रायां यथा-दाढावलीढ़ दृढपल्वलगूढमुस्तः ॥१२७ ॥ दृढः शक्ते
