________________
द्वितीयः काण्डः .
(८३)
कृष्णा तु नील्यां द्रौपद्यां पिप्पलीद्राक्षयोरपि। कृष्ण तु मरिचे लोहे कोणो वीणादिवादने ॥१३५॥ लगुडेऽश्री लोहिताङ्गे गणः प्रथमसंख्ययोः । समूहे सैन्यभेदेऽथ गुणो ज्यासूदतन्तुषु* ॥१३६॥ रथयोजितगोविन्दरुक्मिणीकः सदा मुदे इत्यादौ दुर्वासस्यापि वर्तनात् । कृष्णशब्देन व्यासवाचिना विशिष्यते द्वैपायनशब्दः । अर्जुने यथा-अर्जुनः फाल्गुनः पार्थः किरीटी श्वेतवाहनः । बीभत्सो विजयी कृष्णः सव्यसाची धनंजयः । कलिश्चतुर्थ युगम् ॥ १३४ ॥ कृष्णा तु नील्यां द्रौपद्यां पिप्पलीद्राक्षयोरपि । नीली पिप्पली द्राक्षा च ओषधयः । द्रौपद्यां यथा-कृष्णाकेशोत्तरीयव्यपनयनपटुः पाण्डवा यस्य दासाः । कृष्णं तु मरिचे लोहे । मरिचम् ऊषणम् । लोहम् अयः । कोणो वीणादिवादने । लगुडेऽश्री लोहिताले । कुणत्यनेन कोणः “व्यञ्जनाद् घञ्” (५। ३। १३२) वीणादिवादने अश्रौ च यथा-धृत्वा कोणं विरचितलयो वादयन् दन्तवीणाम् ॥ १३५ ॥ लगुडे यथा-उद्भूर्णकोणै रभसादनुद्रुतः । लोहिताङ्गो मङ्गलः । शनाप । यथा-भानुवक्रतमः कोणाः सप्तमस्था द्विपञ्चगाः । द्वादशस्था गुरोरेते भञ्जन्ति सकलं जगत् । शब्देऽपि । गणः (प्रथम) प्रमथसंख्ययाः। समूहे सैन्यभेदे । गण्यते गणः । प्रथमे यथा-गणानुमेरुप्रसवावतंसाः । संख्यायां यथा-अजगणन् गणश: प्रियमग्रतः प्रणतमप्यभिमानतया नयाः । समूहे यथा-मद्भाग्योपचयादयं समुदतः सर्वो गुणानां गगः । सैन्यभेदे यथा-त्रिभिर्गुल्मैगणस्तैश्च वाहिनी विभिरिप्यते । अथ गुणो ज्यासूदतन्तुषु । * मूद्रितमूल - सूत्रतन्तुषु ।
