________________
(२४४)
अनेकार्थसंग्रह स्टीकः
मूलाक्षिनेतृषु परो दूरान्यश्रेष्ठशत्रुषु ।।
परन्तु केवले पत्रं, यानं पक्षश्छदश्छुरी ॥४२५।। रेजुः । वनं काननम् । नेमिश्चक्रधारा। चन्द्रः शशाङ्कः । रेवतीभं रेवतीनामनक्षत्रम् । नेत्रं वस्त्रे मन्थोगुणे मूलाक्षिनेतृषु । नीयतेऽनेन नेत्रम् । नीदाव् ५।२।८८। इति त्रट् । नयतीति वा डिति त्रट् । पञ्चस्वर्थेषु । नेतरि वाच्यलिङ्गः। अन्यत्र पुंक्लीबः । वस्त्रे वस्त्रविशेषे यथा-कञ्चकमण्डनेषु नेत्रविकर्तनानि । मन्थो मन्थानकस्य गुणे आकर्षणरज्जौ यथा-मन्थामन्दरभूधरः फणिपतिर्नेत्रं नवं वासुकिः ॥४२४॥ मूले दर्भादिपादे यथानेत्रोत्पाटनं मुनीनाम् । अक्षणि नयने यथा-नेत्रे दूरमनञ्जने । नेता नायकः । परो दूरान्यश्रेष्ठशत्रुषु । पिपति परः । वाच्यलिङ्गः । दूरे यथा-यस्मिन् स्वादुनि चविते सति रतिः पारं परं प्राप्नुयात् । अन्यस्मिन् यथा-त्रिभुवनमिदं बिभ्रत्येके परे तु रसातलम् । श्रेष्ठे यथा-स हि देवः परं ज्योतिस्तम: पारेप्रतिष्ठितम् । शत्रौं यथा-परैरपर्याप्तितवीर्यसम्पदामपराभवोऽप्युत्सव एव मानिनाम् । आत्मपृथक् पूर्वान्ययुक्तष्वपि मंखः । आत्मनः पृथक्त्वे यथा-आत्मनः प्रतिकूलानि परेषां न समाचरेत् । पूर्वप्मादन्यस्मिन् यथा-बाल्यात्परं साथ वयः प्रपेदे । स्वमते तु अन्यत्वोपचारात्तयोरपि ग्रहणम् । युक्ते यथा-परं पवित्रं परमं पुरातनम् । परं तु केवले । यथा-ते स्यु व भवादृशास्त्रिजगति द्वित्राः पवित्राः परम् । केवले परमव्ययमित्यन्ये । पत्रं यानं पक्षश्छदश्छुरी । पतन्त्यनेन पत्रम् । नीदाव् ५।२।८८। इति त्रट । चतुर्वर्थेषु । यानच्छदयोः पुंक्लीबः । यानं वाहनम् । पक्षः पत्रं तयोर्यथा-स्वक्षं सुपत्रं कन कोज्वलद्
