________________
द्वितीयः काण्डः
नागं रगे सीसपत्रे स्त्रीबन्धे करणान्तरे । पिगीं शम्यां पिगा हिंगुनाल्यां गोरोचनोमयोः ॥३४॥ पिंगं बालके पिशंगे पूगः क्रमुकसंघयोः । फल्गुः काकोदुम्बरिकावृक्षे निरर्थकेऽपि च ॥३५॥ कौलवे चोर्ध्वगतिः। पिंगी शम्यां पिंगा हिंगुनाल्यां गोरोचनोमयोः। पायते पिंगी “स्फुलिकलि” (उ० १०२) इति इंगक् । शम्यां "गौरादित्वात्” (२।४।१९) ङी । आपि पिंगा शमीवृक्षः । हिंगुनाली ओषधिः। गोरोचना मन्त्रोपकरणद्रव्यम् उमा अतसी ॥ ३४ ॥ पिंगं बालके पिशंगे । पिशंगे वाच्यलिंगः । तत्र यथा-उन्निद्रपुष्पचणवम्पक पिंगभासः । पूगः क्रमुकसंघयोः । पुनाति पूयते वा पूगः “पूमुदृभ्यां कित्" (उ० ९३) इति गः। पुंसि । पूगः क्रमुकवृन्दयोः इति अजयः । पुनपुंसकयोः पूगम् इति व्याडिः । क्रमुके यथा-ताम्बूलवल्ली परिणद्धपूगासु । संघे यथा-केसरी निष्ठुरक्षिप्तमृगपूगो मृगाधिपः । फल्गुः काकोदुम्बरिका वृक्षे निरर्थकेऽपि च । फलति फल्गुः । ‘फलिवली' (उ० ७५८)ति गुः । काकोदुरिकायां स्त्रियां पुंसि मङ्खः । निरर्थके वाच्यलिंगः । तत्र यथा-स्फीतं फल्गु च वल्गु च श्रुतिगिरां को वेत्ति लीलायितम्। ॥ ३५ ॥ भगोऽर्कज्ञानमाहात्म्ययशोवैराग्यमुक्तिषु। रूपवीर्यप्रयत्नेच्छाश्रीधर्मैश्वर्ययोनिषु । भन्यते सेव्यतेऽनेन भगः “गोचरसंचर" इति घः । चतुर्दशस्वर्थेषु । अर्के पुंसि 'प्र० हिगुनाडयोगोरोचनमयोः। 'प्र० काकोदुम्बरिका भवेत् ॥
-
