________________
द्वितीयः काण्डः
(१७७)
दम्भः कल्के कैतवे च, 'नाभिः क्षत्रप्रधानयोः । चक्रमध्ये मृगमदे, प्राण्यङ्गे मुख्यराजि' च ॥३०५।। निभः स्यात्सदृशे व्याजे, दम्भो वैणवदण्ड के ।
रम्भा त्रिदशभामिन्यां, कदल्यां च विभुः प्रभौ ।।३०६।। वैधेयबालयोः । डिंभयति डिंभः । वैधेयो मूर्खः । बालः शिशुः । द्वयोर्यथा-कृतमुखवाद्यविकाराः। क्रीडन्ति सुनिर्भरं डिभाः(डिंभगा:) ॥३०४॥ दंभः कल्के केतवे च । दभ्नोति दभनं वा दंभः । कल्क: पापम् । कैतवं छछ । द्वयोर्यपा-सुप्रयुक्तस्य दंभस्य ब्रह्माऽप्यन्तं न गच्छति । नाभिः क्षत्रप्रधानयोः । चक्रमध्ये मृगमदे प्राण्यङ्गे मुरव्यराजि च । नह्यते नाभिः । नहेर्भ च (उ० ६२१) इति णिदिः। छत्रियमुख्यराजयोः पुंसि । प्रधाने चक्रमध्ये मृगमदे च स्त्रियाम् । प्राण्यङ्गे स्त्रीपुंसः । क्षत्रं क्षत्रियविशेषः। चक्रमध्यं चक्रपिण्डिका। मुख्यराट द्वादशराजमण्डलमध्यवर्ती विजिगीषुः । तेषु त्रिषु यथा-प्रयुक्तवेगा: सहसा सनाभयो रथाः समानं रथिनश्च सस्रुः । प्रधाने यथामेरु गिरीणां निगदन्ति नाभिम्। मृगमदे यथा-निर्नाभिकौशेयमुपात्तबाणमभ्यङ्गने पथ्यमलंचकार । अत्र निर्नाभिकौशेयमिति नाभ्या मृगमदेन कौशेयेन च रहितमभ्यङ्गने पथ्यमलंचकारेत्यर्थः। नाभौ कौशेयमिति नाभीकौशेयमिति न व्याख्या। अभ्यङ्गने पथ्ये प्राण्यङ्गोद्भबानां द्रव्याणां निषिद्धत्वात् । प्राण्यङ्गे यथानाभिप्रविष्टाभरणप्रभेण । हस्तेन तस्थाववलम्ब्यवासः ॥३०५।। निभः स्यात्सदृशे व्याजे । निभाति मिभः । सदृशे वाच्यलिङ्गः ।
१ मु० दर्भो ग्रन्थे कुशेऽपि च । दृग्भूः पवौ भास्करे नाभिः । २ प्र० राज्ञि च
