________________
(२२०)
अनेकार्थसंग्रहः सटीकः
vvvvwwwwwwwwe
हार्यः कलिद्रौ हर्तव्ये हृद्यं धवलजीरके । हत्प्रिये हृद्धिने हज्जे हृद्या तु वृद्धि भेषजे ॥३८०।। हृद्यस्तु वशकृन्मन्त्रेऽग्रं पुरः प्रथमेऽधिके ।
उप-लम्बने श्रेष्ठे परिमाणे पलस्य च ॥३८१।। तारका इल्वलाख्याः। सोमदैवतत्वात् मृगशिर एव सौम्यमित्यन्ये । यथा-सोमेन सौम्यं भृगुरेवती च ॥३७९॥ हार्यः कलिद्रौ हर्तव्ये । हियते हार्यः । कलिद्रुर्बिभीतकः । हर्तव्ये वाच्यलिङ्गः। तत्र यथा-विमुच्य सा हारमहार्यनिश्चया। हृद्यं धवलजीरके हृत्प्रिये हृद्धिते हज्जे। हृदयस्य प्रियं हृद्यम् । हृद्य पद्य ७ । १ । ११ । इति साधुः । हृदयाय हितं वा। प्राण्यङ्गरथ ७ । १ । ३७ । इति यः । हृदि भवं वा। दिगादित्वाद् यः । हत्प्रिये हृद्धिते हज्जे च वाच्यलिङ्गः। हृत्प्रिये हृद्धिते च यथानिपीतो निःश्वासैरयममृतहृद्योऽधररसः। हज्जे हृदयजाते यथाहृद्योऽस्य शोकस्तु न निर्जगाम । हृद्या तु वृद्धिभेषजे । वृद्धि नाम्नि औषधे ॥३८०॥ हृद्यस्तु वशकृन्मन्त्रे। हृदयस्य बन्धनो हृद्यो वशीकरणमन्त्रः। तत्र यथा - हृद्यसाधनविधौ निबद्धधीः । अथ रान्ताः । अग्रं पुरः प्रथमेऽधिके । उपर्यालम्बने श्रेष्ठे परिमाणे पलस्य च। भिक्षाप्रकारे सङ्घाते प्रान्तेऽपि । अगत्यग्रम् । भी वृधि (उ० ३८७) इति र: । पुरः पुरस्तादर्थे यथा--अस्य प्रयाणेषु समग्रशक्तरग्रेसरैर्वाजिभिरुद्धतानि । प्रथमे यथा-उग्रे गतेन वसतिं परिगृह्य रम्यम् । अधिके यथा-साग्रेऽपि योजनशते पूर्वोत्पन्ना गदाम्बुदाः। उपर्यर्थे यथा-हाग्रसंरूढतृणाङ्करेषु तेजोविषां रिपुमन्दिरेषु । आलम्बने यथा-लब्धारोऽपि ममज्जाब्धौ । श्रेष्ठे वाच्यलिङ्गः । आविष्टलिङ्ग इत्यन्ये । तत्र