Book Title: Nalayanam
Author(s): Manikyadevsuri
Publisher: ZZZ Unknown
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600422/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM aham / zrInalAyanasya vissyaanukrmnnikaa| IFIL RI13IAIIANSIA II bAbale viSayAH patrAGkAH 1 maGgalAcaraNam / ... ... 2 nalavarNanam / ... ... ... ... 3 nalasya guNavarNanam / ... 4 nalasya vilaasH| ... ... 5 tApasAnAM kuzalArtha nalasya praznAH munInAM cA gamAt nalasya paritoSaH / ... ... 6 kaccha-mahAkacchayoHRSabhadeSasya aaraadhnaa| ... 7 nala-krauJcakarNayoryuddham / ... ... 8 nala-krauJcakarNayoryuddham , kauJcarAkSasaMzyazca / / 9 nl-pthikyorvaartaalaapH| ... ... ... orrm 0509 v viSayAH patrAGkAH 10 daNDakapratibodhAya skandakAcAryasyAgamanaM, ziSyANAM yantrapIlanaM, zApazca / ... ... 11 pathikena kRtaM nalasyAgre kasyAzcid bhUpAla bAlikAyA varNanam / ... ... ... 12 pAnthakathitairvRttAntaiH smaravihvalo nalaH / ... 13 navarAtrotsavAya merugiriM gatA zAradA / ... 14 nala prati hNssyaagmnm| ... ... .../ 15 nalasamIpe dhanapAlikayA mRNAlalatikayA kRtaM / vanavarNanam / ... .... ..... .. 16 vanavarNanam, haMsayUthasya Agamanam;, malena DMIFILAIIIIIIIIANIIIIIre. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriinlaaynsy| | viSayAnukramaNi kA 4 HILIATIGATIAll Vaa zrIto haMsazca / ... ... . . preSitA duutaaH|:... ... ..... ... yAviSaye nalasya vibhramama, haMsapalyAsa | 29 damayantyAH svayamvare nalanRpasya prayANam .... banArtha kRtA prArthanA vyomni jAtA divyabhAratI ca / 16 30 damayantyAH svayamvarakAle himAdrau naardpur|| prati nalasya kathanam , mukto rAjahaMsaH ndarayorvArtAlApaH / ... ... ... kRtaM vidarbhanRpasya varNanam / ... ... 17 31 damayantyAH svayamvarakAle indrAdInAM pRthvInRpena apatyArthamArAdhitAcakrezvarItasyA / . pIThagamanam / ... ... ... minaM varapradAnaM ca damanakamunezcAgamaH / ... nakamunargamanam , damayantyAzva janma / 32 pRthvIpIThAgatAnAM indrAdInAM mantrabalena nalena 20 ... pantyAH stambhitA senA / ... krIDanam, nala-rAjahaMsayorvivAdazca / ... DinaM prati rAjahaMsasya gamanam / 33 damayantyAH svayamvarakAle indrAdInAM nalaDinapure Agato haMsaH damayantyane nalavarNanaM ca / 22 samIpe Agamanam / ... ... viSaye damayantyA vibhramam , nalasya pari 34 damayantyAH svayambarakAle indrAdInAM nalAya the prArthito haMsazca / ... ... .... 23 damayantIdautyartha AjJA / ... pantIsamIpe kRtaM pakSIrAjena nalanRpasya varNanam / 24-27 35 dItyAya nAradamuneH preraNA / sya nilasamIpe gamanam / ... ... ... 28 / 36 dautyAya vicAramagno nalaH / 28 ... -damayantyovirahAgniH / 37 nala-bhImayoH samAgamaH / ... .... DanAdhIzena damayantyAH svayambarArtha | 38 dikpAlakAryArthinaH nalasya kunnddinpurprveshH| ... 41 |AI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FII TING II A TEIN A 39 nalasya vyAkulatA 53 svayambarArthamAgatA devA rAjAnazca / .... 40 damayantyA devadUte vibhramaH / ... ...43-44 54 gotrasaGkIrtanAtha devAH zAradAM prerayanti / ... 41 damayantyAH samIpe devadRtena prakAzitA loka 55 svayambaramaNDape AgatA damayantI / pAlAnAM bhAvAH / ... ... .. ... 56 zAradA damayantyAH paricayaM kArayati / 42 damayantyAH pRSTa devadUtasya nAma / ... ... 57 vivAhArambhaH / ..... 43 devadUtena nalena utsAhitA dmyntii| ... 58 lagnamahotsave madhuparkAdi grahaNam / ... 44 devadatasya vacasA khinnA damayantI tayA ca 59 nalasya lagnAntaraM svadezagamanaM bhImabhUpatezca pratipAditottaraH / ... ... ... ... damayantyA upadezaH / 45 damayantyA abhyarthanA / ... 60 cAvArkamatavartinAM keSAMzcit manujAnAM zaka46 nala eva me priya iti damayantyA nizcayaH / ... 50 preritasya naigameSiNaH upadezaH / ... ... 47 tridazakAryArthino nalasya damayantyA nizcaye vivAdaH 51 6. svayambarArtha gacchataH kaledevAnAM mIlanaM 28 damayanyA vilApaH ... ... ... vAsavasya vyAvananAya preraNA / ... ... 49 damayantyA vilApasamaye AzvAsanAya bAla 62 damayantImapaharaNArtha kalirdevAn prerayati candraH pakSI AgataH / ... .... .... 53 devAzca taM tIraskurvanti / ... ... ... 50 bhImabhUpatinA svayamvarArtha preSitAH sacivAH / 54 63 divaukasAM kalaye upadezaH kalezca pratijJA / 51 majalastutibhiH nalasya prabodhakArakA tAlikAH / 55 64 sainyena saha kalerAgamanam / .... 52 svayamvarArambhaH / ... ... ... .... 56 | 65 nalarAjye kale: sthiratA / ... ... II DIET A TEII Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhInalAyanasya vissyaanukrmnnikaa| // B IIIIIIII-IIIFI FIFIFIKE 66 nalasya utkarSaH kaliM jvAlayati / ... ... 76 67 chidraM labdhvA kaleraGgapravezaH nalasya dyUtakrIDA ca / 68 yUtArtha damayantyAH zocaH / ... .... ... 78 69 cUtadoSANi ... ... ... ... 79 70 vAgdyUtasya doSANi ... ... ... 80 71 kaleH chidrapravezAt pratizAbhraSTo nalaH / ... 72 damayantyAH kubarasya dyuutaavrodhnaarthmupdeshH|... 82 73 damayantyai kezinyAH sAntvanam / ... ... 74 damayantI svasaMtatiM pitRgahe preSayati / ... 84-85 . 75 damayantI kozAdIn riktIkaroti kUbareNa ca rAjyAdikaM prAptam ! ... ... ... 76 nalena saha gantuM kUbaraM damayantI prArthayati / ... 77 karmAdhInameva sarvam / ... ... ... 78 damayantyA saha rAjyaparityakto nalaH gaMgAtaTe / 79 viparIte karmaNi sarvaM viparItameva / ... ... 80 zvazuragRhanivAsAya damayantyAH prernnaa| ... 81 damayantyAstyAge nalasya nishcyH| :..' 82 pativirahe jAtazaGkA dmyntii| ... 83 bhImajAtyAge vivadamAno nalaH / ... 84 dmyntiityaagH| ... ... ... 85 zokagrasto nlH| ... ... ... 86 karkoTakasarpaNa kujIkRto nalaH / ... 87 vikRtasarparUpaM tyaktvA prakaTIbhUto mnujH| ... 88 manajarUpeNa pitRvyena prakaTIkRtaM kubjarUpakAraNam 89 nalasya gajatADanam / ... ... 90 gaje nalasya vijayaH / ... ... 91 nalatyAgAnantaraM damayantyA dazA / ... 92 damayantyA virahadazA / ... ... 93 nalaMbirahAnantaraM damayantyA bilaapH| ...... 94 ajagareNa prastA dmyntii| ... 95 ajagarodarAt kirAtena niSkAzitA damaya mtI kAmecchu: kirAtazca / ... ... II - HIII A TRIISTEle IAEII // 8 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAjA II III AIIIIIIIIIIIIIla 96 damayantI kirAtamupadizati | 107 bhImadUtAbhyAM zodhitA damayantI / .... 97 kirAtasya balAtkAraH vAsavena ca bhasmAva 108 kuNDinapuraM gatA damayantI niveditaM ca tayA zeSIkRto kirAtaH / ... ... 110 sarvavRttAntam / ... ... ... 145 98 vaNiksArthena saha gacchantI damayantI, vana 109 nalazodhane AzvAsanam / ... ... 146-147 sindhuraizca bhinnaH sArthaH / ... ...... 110 nalazodhane tilakamaaryA udAharaNam / 148-150 99 cAraNazramaNAn damayantIpUrvaparicayaM kArayati / 112-113 111 nalazodhanam / ... ... 151 100 cAraNazramaNairAzvAsitA damayantI / ... 112 nalazodhane dUtasamAgamaH / ... ... 152 101 damayantyA AzvAsanAya cAraNazramaNaiH kathitaM 113 dUtayorupAlambhaH / ... ... 153 zAkuntalAkhyAnakam / ... ... ... 115-123 114 zokena vyAkulo nalaH / ... ... 154 102 damayantyA AzvAsanAya bhAskaraziSyeNa __kathitA kalAvatyAH 155 kathA / . ... 124-136 115 ayameva nala iti dUtayoH pratItiH / 103 munervacanAd damayantyA kRtA zAntiprabhorA 116 kuNDinapure dUtayoH pratyAgamanaM nalavRttAntarAdhanA / ... ... ... 137 kathanaM ca / ... ... 156 104 damayantyagre cAraNazramaNeNa kathitaM nijamukha 117 kubjarUpasya nalasya saMdezAn jJAtvA vilavaivarNyakAraNam / ... ... .. .... 138-139 pantI damayantI / ... .... .... ... 105 kuNDinaM prati gacchantI dmyntii| .:.: 140-142 | 118 nalaprAptyartha bhImabhUpatinA ArAdhita: svaya106 bhImabhUpatinA zruto nlvaidorviyogH| . 143 / mvaravidhiH / .... ... . .... II III FIFI svaya- II II || . 158 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInalAyanasya II SIEI 175 vissyaanukrmnnikaa| // c // 163 119 dUtamukhAt bhImajAyAH svayamvaraM jJAtvA | 131 punarapi dyUtakrIDanam / ... . 174 calitaH kubjaH / ... .... ...159-160 132 nijAM rAjadhAnI prApto nlH| .... ' 120 kubjarUpAt naladehAt nirgataH kaliH / ... 161 133 puSkarAya rAjyAI dadAti nlH| ... 176 121 kuNDinapuramAgato nalaH / 162 134 kalyANikamahotsave gato nlH|| 177 122 kubjarUpadhAriNe nale vibhramaH / 135 zrutasAgareNa dattA dhrmdeshnaa| 178 123 nalaparIkSA / 164 136 dharmadezanAntare nalasya puurvbhvkthnm| ... 179-82 120 kubjadamayantyorvivAdaH / ... 165-167 137 nalasya bhvaantrprekssnnm| ... 125 nijarUpaM prApto nalaH / ... 168 | 138 nalasya vairAgyabhAvanA / 126 nldmyntyorvivaadH| ... 169 | 139 indrasenasya raajyaabhissekH| . 127 sabhAmadhye nalasya Agamanam / 170 | 140 nalasya dIkSA, zrutazIlAdInAM vanavAsazca / ... 128 nalasya gnggaatttgmnm| .... 171 | 141 sAdhvIziromaNidamayantyAH kAladharmaH / ... 129 puSkaraM prati dUtasya gamanam / ... 172 142 prazastiH / 130 kSetrapAladarzanam / ... 173 ISI III-III III-IIIIIIIIK II A HISFILAIII C // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II II III-IIIIIII RISHI [451 nalaprazaMsA yat puNyaM jAhavIsnAnAd yat puNyaM gurupUjanAt / yat puNya prANinAM trANAt tat puNyaM nalakIrtanAt // 20 // pra0 skaM0 1 s0| nalakIrtane nalanAmagrahaNe ca phalam .. yathA zreyaskaraM dAnaM yathA pApaharaM tapaH / yathA zaucakaraM zIlaM tathaiva nalakIrtanam // 22 // pra0 skaM0 1 sa0 / ekataH zakunAH sarve suprazAntAH phalapradAH / kAryakAle nalasyaikaM nAmagrahaNamanyataH // 23 // pra0 skaM0 1 s0|| bharatazcArjunazcaiva vaiNyazca pRthivIpatiH / nalazca naiSadho rAjA yAtrAyAM siddhaye smRtAH // 24 // pra0 skaM0 1 sa0 / nirmalaM dhIralalitaM vizAlaM vizvavizrutam / puNyazlokasya rAjarSeH kIrtanaM kalinAzanam // 26 // pra0 skaM0 1 sa0 / anyasmin granthe ca nalAdInAM stutau phalapradarzanam karkoTakasya nAgasya, damayantyA nalasya ca / RtuparNasya rAjarSeH kIrtanaM kalinAzanam // 1 // ___ granthe'smin zabdAnuprAsaH, anye cAlaGkArAHkalAkelikallolinIlabdhapAraH kule vIrasenasya dhrmaavtaarH| jayazrIvadhUkaNThazrRGgArahAraH sadA naiSadha ! tvaM sadAcArasAraH ||6||skN0 3 s01| kaluSaH kuTilaH kuNThaH kitavaH krodhanaH kudhIH kRtaghnaH kRpaNaH krUraH kaThoraH ko'pi nAbhavat / / 41 // pra0 skaM0 1. sa0 / apArijAtasya sapArijAtaM niraJjanasyApi ghanAGganaugham / tathApi rAjan ! na tavApi harSa vanaM vidhattAmavanapriyasya // 11 // skaM01 s07| SEII III + IIIIIIIIIIIIIIle Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInalA prastAvanA / banasya // 2 // DISISTIANITII-IIIIITale jitapuSkara sakalaruddhapuSkaraM ninadannudAramanudAramutsukaH / iha zItalaM samavagAya puSkaraM pratipuSkara kSipati puSkaraM karI // 25 // pra0 skaM0.7 sa0 lolAnilenAnanunUnanunnA nAnAlilIlollalalaM lulAnA / nUnena nUnaM nalinAnanena nalena lIcA lalane ! lalAlam // 49 // pra0 skaM0 14 s0|| .. paTTabandhaH sahasArikRtatrAsaH satrAta svaM kalArasaH / saralAzayatAbhAsaH sabhAtArorusAhasaH // 48 // skaM0 1 s02| evaM sthAne sthAne zabdAnuprAsaiH, yamakaiH, zleSAdibhizcAlaGkAraiH paripUrNaM cedam / granthakartuH paricayaH pratyekaskandhAnte granthaka; svaprazastiH svayameva pradattA / tatra ca 'mANikyasUriH' iti svanAma likhitam / paramanena kaviratnenAyaM granthaH kadA nirmita iti samIcInarItyA nirNayaM kartumasmAkaM samIpe yadyapi puSkalaM sAdhanaM na vidyate tathApi yAni kAnicida vizvasanIyAni sAdhanAni upalabhyante tAnyevAtraM prakaTIkriyante sva. AcAryabuddhisAgarasUriNA praNIte 'jainapratimAlekhasaGgraha-' nAmni granthe prathame bhAge SaDviMzatitame patre saptatriMzadadhikazatasaMkhyake lekhe likhitam__"saM. 1327 phA. zu. 8....palIvAlajJAtIya....kumarasiMghabhAryA kumaradevisuta sAmaMtabhAryA siMgAradevi pitroH puNyArtha....vikramasiMha Tha0 lUNA Tha0 sAMgAkena zrImahAvIrabimbaM kA0 pra0 vaDagacche kUbaDe....zrIpaDocaMdrasUriziSya-zrImANikyasUribhiH // " dvitIyaM pramANamuparyuktasya pustakasya SaTsaptatyadhikazatatame pRSThe ekAzItyadhikanavazatasaGkhyAke lekhe likhitam-. .. IAFII IIFI AISle Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAjA III-IIIII-III Ille "saM.1375 varSe mAgha zudi 5 zanau zrIosavAlajJA0zre0....bhA. pAlU zreyase pu0 siMhena zrIpArzvanAthabimbaM pra0 shriimaannikysuuribhiH|" anena kavinA'nye'pi bahavo granthA racitAsteSveko jAmanagaranivAsinA zrAddharatnena haMsarAjAtmajena paNDitavaryeNa hIrAlAlena svIyamudraNAlaye mudrApitastasya nAma khalu yazodharacaritram / tadavalokanenaitad nirNIyate yad ayaM granthakAraH kalikAla-sarvajJa-vidvacchiroDa vataMsa-AcAryazrImadhemacandrAcAryAnantaramabhavat / yazodharacaritrasyA''dau maGgalArthametacchandaH 'karAmalakavadvizvaM kalayan kevalazriyA / acintyamAhAsyanidhiH suvidhibodhaye'stu vH||' idaM nalAyanaM yazodharacaritranirmANakAlAt pazcAd nirmitamiti tenaiva kaviratnena nalAyanasya pratyekaskandhAntarvarttinyA prazastau pratipAditam 'etat kimapyanavamaM navamaGgalAkaM, zrImadayazodharacaritrakRtA kRtaM yat / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya skandho jagAma rasavIcimayastRtIyaH // ' . nalAyana-yazodharacaritrayorekakartRtvam / asmin viSaye pramANarUpA ime zlokAH santi" arAjakamaho vizvaM hI bho niHzaraNaM jagat / durbalo balibhiH kasmAd hanyate bAlizaiH pazuH // " nalAyane navame skandhe dvitIye sarge zlokaH 8 / ___ yazodharacaritre ca dvitIyasa~geM zlokaH 33 / IASHI III-IIIIIIIK Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prstaavnaa| zrInalAyanasya // 3 // BIGI IIII-IIII-IIIIFTS " antaHpuraM puraM vApi kiM rAjJAM zvApadaiH kSa(kR)tam / vinA'parAdhaM tatteSAM vadhamAdhAya kA gatiH // " . nalAyane navame skandhe sarge dvitIye zlokaH 6 / yazodharacaritre ca dvitIyasarge zlokaH 34 / 'nAndolitAH kapikulairapi vRkSazAkhAH, duHkhena veNubhirapi kvaNitaM nirastam / mudrA mukhe vighaTitA na vihaMgamAnA-maGgIkRtaM na ca tRNaM hariNAGganAbhiH // ' nalAyane paJcame skandhe prathama sarge zlokaH 29 / yazodharacaritre ca trayodaze sarge zlokaH 78 / uparyuktAH samazlokAH yAdRzAH pramANarUpA asmAbhiH prAptAstAdRzA eva pradarzitAH / anena kavivaryeNa anye'pi bahavo anthA jA nirmitAsteSAM yAni nAmAnyasmAbhiH prAptAni tAni caitAni 1-2 muni-mnohrau| 3-yazodharacaritram / 4-anubhavasAravidhiH / 5-paJcanATakam / 6-nalAyanam / ___ uparitaneSu prantheSu asmAbhiryazodharacaritraM nalAyanaM cobhau granthAvupalabdhau mudritau ca / anye granthAH kutrApi santi na vA etadviSaye kimapi vaktuM na shkyte| kizca-etAni nAmAni anenaiva pranthakAreNa asya nalAyanasya pratyekaskandhasyAntime bhAge ullikhitAni / IASII AIFIIIIIIIIIIES Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazastiH asya nalAyanasya daza skandhAH santi, teSAM pratyekaskandhAnAM samAptau anenaiva granthakA svaprazastidarzitA / yathA etat kimapyanavamaM navamaGgalAI mANikyadevamuninA kRtinA* kRtaM yat / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya skandho'yamuttamatamaH prathamaH samAptaH // prathamaH skandhaH, paJcadazaH sargaH, zlokaH 24, pRSTham 30 / etat kimapyanavamaM navamaGgalAI, yad nirmame muni-manoharayorvidhAtA / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya, skandho jagAma rmnniiyrucirdvitiiyH|| dvitIyaH skandhaH, SoDazaH sargaH, zlokaH 25, pRSTham 54 / etat kimapyanavamaM navamaGgalAkaM, zrImadyazodharacaritrakRtA kRtaM yat / / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya, skandho jagAma rasavIcimayastRtIyaH // tRtIyaH skandhaH, navamaH sargaH, zlokaH 40, pRSTham 69 / etat kimapyanavamaM navamaGgalAkaM, mANikyadevamuninA kRtinA kRtaM yat / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya, skandho jagAma caturAbhimatazcaturthaH / / caturthaH skandhaH, trayodazaH sargaH, zlokaH 36, pRSTham 101 / RISIAHIII bAbAjAISISEK Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bInalAbanasya prastAvanA II IIIATI SHI-TEII IIIII etat kimapyanavamaM navamakalAkaM, cakre tadatra vaTagacchanabhomRgAGkaH / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya, skandhaH prapaJcacaturo'jani paJcamo'yam // paJcamaH skandhaH, ekaviMzatitamaH sargaH, zlokaH 82, pRSTham 143 / etat kimapyanavamaM navamaGgalAkaM, yad nirmame kitavacakraziro'vataMsaH (1) / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya, skandho jagAma guhamastakasalaya eSaH // SaSThaH skandhaH, saptamaH sargaH, zlokaH 54, pRSTham 158 / etat kimapyanavamaM navamaGgalAkaM, yad nirmame'nubhavasAravidhevidhijJaH (!) / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya, skandhaH samApta iha saptamasaGkhyayA'yam // saptamaH skandhaH, SaSThaH sargaH, zlokaH 53, pRSTham 170 / etat kimapyanavamaM navamaGgalAvaM, yat kautukaikarasikaH sukavizcakAra / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya, skandho mahArasamayo'bhavadaSTamo'yam // . aSTamaH skandhaH, caturthaH sargaH, zlokaH 42, pRSTham 177 / etat kimapyanavamaM navamaGgalAkaM, yat pazcanATakakavirvitatAna navyam / . IASI AII IIIIIIIFile // 4 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HIDISHISHIRIDIHIsle tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya, skandho jagAma navamo ramaNIya eSaH // navamaH skandhaH, caturthaH sargaH, zlokaH 36, pRSTham 183 / etat kimapyanavamaM navamaGgalAkaM, sAhityasAraviduSA kavinA kRtaM yat / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya, skandho jagAma dazamaH zamasaMbhRto'yam / / dazamaH skandhaH, caturthaH sargaH, zlokaH 23, pRSTham 188 / pratInAM lekhanasamayaH yAH pratayo'smAkaM samIpe vidyante tAsAmavalokanena jJAyate yad ugrasenapurIyA vijayadharmalakSmIjJAnamandirataH pratiH prAptA yA, tasyAM 'vaikramIye 1493varSe mArgazIrSa zukla pUrNimAyAM tithau caMdravAsare tAladhvaje durge paM0 guNakIrtigaNipArzvasthitena paM0 kRpAsAgaragaNinA likhitA zrAvakANAM zreyArthA' iti likhitam / dvitIyA pratiH bhAvanagarasthapaM0gaMbhIravijayabhANDAgArIyA, sA ca vaikramIye 1475 varSe bhAdrapadamAse zrIDUMgarapure likhitA limbAkena / tRtIyA pratiH mumbApurIstharaoNyalaeziyATikasosAyaTIsaMsthAyA upalabdhA / tatra cAyamullekhaH___zrIjIvarAjazivarAjakovidAbhyAmasau pratirmumuce / citkoze puNyArtha paMDitanIkarSiziSyAbhyAm // 1 // caturthI pratistu vaTapadagrAmasthaoriyanTalasosAiTInAmnyA saMsthayA prakAzite jesalamerubhaMDArasUcIpatre sUcitAsu catasRSvanyatamA tadanu ISISHI-IIIIIII-III FIle Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prstaavnaa| zrInalAyanasya II IIIII-III sAreNa tatrasthA bhANDAgArA dRSTAH kintu tatra tisraH pratayo nopalabdhAH, kevalamekleva vidyate, sUcIpatrakA ca tasya andhakArasya setunATaka- | kartRtvaM pratipAditaM na tu paJcanATakakartRtvam , upalabdhAsu pUrvAsu tisUSu pratiSu paJcanATakaMkartRtvaM likhitaM, jesalameruMbhaMDArasUcIpatre setunATakakartRtvaM likhitamiti saMdehe jAte'smAbhiH jesalamerusthatapAgacchabhaNDArasthA pratiH samyagavalokitA kintu tatra nATakazabdAge.... iti truTicihnaM dattaM paraM na kizcidapi likhitamataH samyagniNetuM na zakyate / asyAM pratau " 1659 varSe tapAgacchAdhirAjabhaTTArakazrI 19 zrIAnandavimalasUrIzvaraziSyapaNDitazrIvAnaragaNiziSya paM. AnandavijayagaNibhirnalAyanaM kAvyaM jesalamerubhANDAgAre muktam" iti likhitam / evaM prathame dve pratI paJcadazazatAbdIye, tRtIyAyAstu samayo nopalabhyate, caturthyAstu saptadazazatAbdIyo lekhanasamayo jJAyate granthakArasya vidyamAnatA caturdazyAM zatAbdyAmAsIditi ca nirnniiyte| . nalAyane vizeSaH nAnAvidhaiH cittAkarSakarasavacchandobhI rasormiyuktAlakArairanuprAsAdibhirgranthakartuH khalu svagrantharacane prauDhatvaM zrotRNAM cittA''hAdakatvaM, pipaThiSUNAM cocA''darzazikSApradatvaM cAbhivyajyate / etaca pUrvoddhRtaiH zlokaiH parIkSyate ! - kIdRzasya nAyakasya caritraM varNanIyamiti jijJAsAyAm nAyakAzcaturvidhAH sAhitye varNyantedhIrodAttAH, dhIroddhatAH, dhIralalitAH, dhIraprazAntAzca / tatra dhIrodAttaH khalu avikatthanaH, dhairyavAn , atIva gambhIraH, mahAsattvo haSazokayoH samasvabhAvaH, vinayacchannagarvaH, dRDhavrataH, prANavinAze'pyaGgIkRtapAlakaH, ebhirguNairasya caritanAyakasya dhIrodAttatvaM jnyaayte| HIRISHI ING // 5 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II AIIALFILAMHI AIIASIK katipayAni nalaviSaye caritrANi ativikhyAtasya puNyajanmanaH zrImato naiSadhasya nalabhUpateH prAcInatarairarvAcInairbahubhirgIrvANavANyupAsakairbhAratIyaiH kRtajJaiH saMskRtaprAkRtAdibhASAsu kAvya-kathA-campU-nATakAdibhibhinnabhinnasaMkSipta-vistRtarItyA viracitAni caritAnyupalabhyante / satIzirovataMsAyA bhImaputryA damayantyAH pAtivratyena pavitrIkRtAni sucaritAni, doSayuktAni dyUtAdivyasanAni ca jinopAsakairitaraizca kaikaiH kovidaH kaM ke nivandha vidhAya pradarzitAnIti jijJAsayA gaveSaNAyAM prathama jainaviduSAM nalaviSaye saMskRtaprAkRtakRtayaH pradayante1-gAyakavADaoriyanTalasIrIz2asaMsthayA prakAzitaM nalavilAsanATakaM kalikAlasarvajJa-AcAryaziromaNizrImadhemacandrA''cAryaziSyavaryapaNDitapravararAmacandrasUriviracitam / / 2-bhAvanagarasthayA jainadharmaprasArakasabhayA prakAzitaM triSaSTizalAkApuruSacaritrAntargatam aSTame parvaNi tRtIyasameM nalacaritaM mahArAjakumArapAlabhUpAlapratiboddhR-kalikAlaMsarvajJa-hemacandrA''cAryanirmitam / 3-bhAvanagarasthayazovijayajainagranthamAlAtaH prakAzitaM prastutaM nalAyanaM mahAkAvyam ( kuberapurANa-zukapurANAparanAmakam ) mahAkavimANikyadevasUrinirmitam / * .. 4-nalacaritam-bhAvanagarasthayA AtmAnandasabhayA prakAzitaM prAkRtagadyaM dharmasenagaNiviracitavasudevahiNDImadhyamakhaNDAntargatam / 5-nalopAkhyAnam-devaprabhasUriviraciMtapANDavacaritAntargataM yazovijayagranthamAlAyAM prakAzitam / .. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInalA prstaavnaa| yanasya . IFII IIIIII VIIIIIIIIII 6-nalacaritam-devavijayagaNiracitapANDavacaritAntargatam , etacca ambAlAntargatA''tmAnandasabhayA prakAzitam / 7-nalacaritam-guNavijayagaNivirakti-gadyaneminAthacaritAntargatam / idaM ca paNDitavaryeNa amaracandrA''tmajena amRtalAlena (e. em. eNDa kampanItaH ) prakAzitam / / 8-davadaMtIcaritam-somaprabhAcAryaviracitakumArapAlapratibodhAntargataM gAyakavADaoriyanTalasIrIjasaMsthayA prakAzitam / davadaMtIcariyaM-pattanabhANDAgArIyaprAkRtasUcIpatre sUcitam / / damayantIprabandhaH ( gadyarUpaH ) jainagranthAvalyAM suucitH| damayantIprabandhaH (padyarUpaH ) jainagranthAvalyAM sUcitaH / davadantIkathA-somatilakasUriviracitazIlopadezamAlAvRttyantargatA jAmanagaranivAsinA zrAvakapaNDitahaMsarAjA's maja-hIrAlAlena jainabhAskarodayamudraNAlayAt prkttitaa| - davadantIkathA-jinasAgarasUriviracitAyAM karpUraprakaraTIkAyAm / sA ca bhAvanagarasthayA jainadharmaprasArakasabhayA prkaashitaa| damayantIkathA-zubhazIlagaNiviracitabharatezvara-bAhubalivRttyantargatA rAjanagara(ahammadAvAda)sthayA jainavidyA - zAlayA gUrjarabhASAnuvAdarUpA prkaashitaa| uparitanebhyo granthebhyo'nyatrApi harivaMzapurANe, pANDavapurANe, neminAthapurANe, triSaSTilakSaNapurANe, nalopAkhyAne, naiSadhIyacarite, - nala-damayantIkathA-campvAM, nalodayakAvye, nalAbhyudaye, nalacaritanATake, nalAnandanATake, nalavarNanakAvye, nalabhUmipAlarUpake, nala Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikramanATake, nalacaritakAvye, sahRdayAnande, rAghavanaiSadhIye, nala yAdava-pANDava-rAghavIye, nalastotre, damayantIpariNayakAvye, bhaimIpariNayanATake, puNyazlokodayanATake, nala-damayantIye jainanaiSadhIyacarite, kathAkoSe, kathAvalyAM, neminAthacarite, basudeva-kanakavatyAdikathAntargatasvatantrakathAcaritarUpe ca nala-damayantyAkhyAnam upalabhyate / prAya ete sarve granthA mudritAH santi / III IIIATELATHI AISI IITElle DIGIAIAI ISISille prAya itarajainagranthe'smAbhirnalacaritaviSaye yo bhedo'valokitaH so'pi prakaTIkriyate'tra / devavijayagaNiviracite triSaSTizalAkApuruSacaritrAntargate pANDavacaritrAntargate nalAyane- nalavilAse- nalacarite nalopAkhyAnevIrasenaH - niSadhaH niSadhaH niSedha-vIrasenau. nalajanakasya nAma Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prstaavnaa| zrInalAyanasya kUbaraH / kozala-niSadhau damayantI-davadanyau svymbrmhots| // nalabhrAturnAmanalasya deza:nalabhAyA nAma( nala-damayantyora(nurAgakAraNam 7 // puSkara-kUbarau yuvarAja-kUbarau kUbaraH kozala-niSadhau niSadhaH niSadhaH damayantI .. " damayantI davayantI . kalahaMsasaMzakaH (kizcidapi na varNita kintu haMsapakSI . (nalavayasyaH svayaMvara eva . indrasenaH, indrasenAca ( upekSitam ) indrasenaH, indrasenA ca kali . kalacUripatiH - (na varNitam ) . . cedipatiH citrasenaH nalasantatiH IIIIIIIIIIIFIEI II damayantyAH kAmukaH- damayantyAH mAturabhidhA- puSpadantI puSphavatI ( (puSphavadI) - puSpadantI priyagumaJjarI // 7 // Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaThinasthale tisRNAM pratInAmAdhAreNa yathAzakti sAvadhAnatayA saMzodhite, prastAvanA-viSayasUcIprabhRtibhiryathaucityamuddIpite'pyasmin anthe matiprAgalbhyAt anavadhAnatayA dRSTidoSeNa vA yatra kutracana jAtAH sthitA vA yAH skhalanAstAH sajjanAH sammArjayiSyantItyAzAsate. vyavasthApakAH zrIyazovijayajainagranthamAlAyAH IIIIIIIFISIS 19516 III-IIEISIFISIFISSIFIFle Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInalAyanamudraNe * AbhArapradarzanam . AbhArapradarzanam / // 8 // jAtA HIV II nAnA-IIIEIK vaTagacchanabhomaNeH zrImataH mANikyasUreviracitasya saMpUrNasyAsya granthasya paramAtmano'nugraheNa mudrApaNe zreSThivaryazrIyutavADIlAla daulatarAma, gAMdhI vADIlAla caturbhuja, bhAvanagarastha hIrAcanda devIcanda vardhAjI, rAjamalajI, lakhamAjI talAjI, hindUjI hakamAjI, hakamAjI motIjI, andAjI savAjI, zrImatI lIlAvatI devI, giradharalAla trIkamalAlaprabhRtibhiH zrAvakaralairnijadravyasahAyatA dattA, atasteSAmupakRtiH svIkriyate / etanmudraNasamaye tisRNAM pUrvoktasaMsthAnAM vyavasthApakaiyaH sajjanazirovataMsairyAni yAnyAdarzapustakAni dattAni teSAmapyupakAraH svIkriyatevIrasaMvat 2465 dharmasaM. 16 vyavasthApakaiH jyeSThavadi 7 somavAra zrIyazovijayajainagranthamAlAyAH bhAvanagara ( kAThiyAvAr3a) MIIIIIIIIIIIIII Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 4. I AIIA ISI APSI ASIA ISING // OM aham // zAstravizArada-jainAcAryazrIvijayadharmasUriguruvarebhyo namaH / zrImANikyadevasUripraNItaM . . nlaaynm| (kuberapurANetyaparanAmakam ) DIFIIIFII-IIIEIII HIT jayati jayati devaH kevalajJAnamUrtimadamadanavijetA zAzvato vItarAgaH / jayati kumudazubhrA bhAratI bhUribhAvA jayati kavikulAnAM komalo vaakprpshcH||1|| duritadalanasajaH sajjanoddhAradhIro dhanavitaraNavIro dharmavizrAmazAkhI / jayati jagati nityaM nizcalo niSkalaGkaH sakalakaluSahArI lokapAlaH kuberH||2|| suligdhairnavadugdhamugdhamadhuraiH zubhairyazobhirjagad yazcakre kalikAlakalmaSamaSIvikSepibhirnirmalam / sa zrImAnalakApaterbhagavataH pUrvAvatAraH kRtI nityaM maGgalamAtanotu bhavatAM rAjA nalo naiSadhaH // 3 // SITES Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamamkandhe ku nalamA varNanam // II II IIFIFI a. IIIIIIIIIII AIII II ma tasyaivedaM bhuvanaviditaM cAru citraM caritraM bhaimI bharturlalitamakhilaM nistuSaM naiSadhasya / . AcandrArka kalimalaharaM zrRyaMtAM sAvadhAnaH sA sAnnidhyaM muMjatu jananI sarvadA mAradA vaH // 4 // atraiva bharatakSetre bharabAnvayabhUSaNaH / abhRta kAle'vasarpiNyAM niSadheSu nalo nRpaH samagraguNasampUrNaH sarvAvayavasundaraH / niHzeSapuruSArthajJo nikhilAgamapAragaH dhanurdharaguNottaMso rAjarpikuladIpakaH / pRthivItalazRGgAro durjanaupadavAnalaH payodhirguNaratnAnAM parjanyaH sUktivigruSAm / pavanaH zatruvRkSANAM pataGgaH zastrarocipAm // 8 // manobhUriva saubhAgye maghavAniva zAsane / mRgendra iva somatve mArtaNDa iva tejasi sumeruriva zailAnAM cintAmaNirivAzmanAm / kalpadruriva vRkSANAM pradhAnaH pRthivIbhujAm // 10 // iyatyapi gate kAle grAmAkarapurAdiSu / adyApi kIrtanaiyasya bhUSitaM bhAti bhUtalam // 11 // sUryapAkA rasavatI nalAkhyaM ca durodaram / sa cAzvahRdayo mano yasyAdyApi hi vizrutaH // 12 // adyApi yatkRtaM dyUtaM dIvyanti divi devatAH / vyomacarmaNyasaGkIrNa kIrNatArAvarATake // 13 / / adyApi yasya zikSante turaGgamagatibhramAn / nadyazcottAlavAtUlairvAtyAvartezca vAyavaH // 14 // 'yadigvijayayAtrAsu sainyasambhArabhAritaH / adyApi vartate gAtraiH kUrmaH saGkocavAmanaH // 15 // vahatyadyApi yatrayAtrAbharavinamritaH / nAgarAjo vapurdaNDaM kuNDalAkAravibhramam rAjA vapudaNDa kuNDalAkArAvabhramam // 16 // II II I Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adyApi yatprayANeSu turaGgakhurakhaNDitam / sudhAMzau dRzyate lInaM lAJchanacchadmanA rajaH // 17 / / nUnaM nalasamo rAjA na bhUto na bhaviSyati / ko'pi tattadguNo nAnyaH zrUyate kathamanyathA? // 18 // zrIzAntikhi duHsvamaM mahAviSamivendrajit / haratyaharahaH pApaM nalaH smaraNamAtrataH // 19 // yatpuNyaM jAhnavIsnAnAd yatpuNyaM gurupUjanAt / yatpuNyaM prANinAM trANAttatpuNyaM nalakIrtanAt // 20 // nidAghe candanaM hRdyaM hRdyA varSAsu mAlatI / pikadhvanirmadhau hRdyaH sadA hRdyaM nalAyanam // 21 // yathA zreyaskaraM dAnaM yathA pApaharaM tapaH / yathA zaucakara zIlaM tathaiva nalakIrtanam // 22 // ekataH zakunAH sarve suprazAntAH phalapradAH / kAryakAle nalasyaikaM nAmagrahaNamanyataH // 23 / / bharatazcArjunazcaiva vaiNyazca pRthivIpatiH / nalazca naiSadho rAjA yAtrAyAM siddhaye smRtAH // 24 / / abhImaM bhImasaMyuktamamarAlaM marAlavat / na kasya vismayaM datte vAcyamAnaM nalAyanam // 25 // nirmalaM zrIralalitaM nizAlaM vizvanizutam / guNagazokaga rAjarSeH kIrna kalinAzanam / / 26 !! madhye dharmasya zAntezca caturthe ca tathArake / vIrasenasuto rAjA nalo rAjyamapAlayat // 27 // vahana vihitavizvAsaM cayaH SoDazavArSikam / vapuSA vRSabhaskandhaH ma prajAnAM priyo'bhavat // 28 // rUpanirjitanAsatye satyavAdini rAjani / tasmin manorathAtItaM prajAH saukhyaM prapedire // 29 // khAsthyena ca samRddhyA ca saurAMjyena zivena ca / AryAvartaH parAM koTiM dezI dezeSu labdhavAn // 30 // II II FIFIEFIFIE IF IN Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || nalasya II II prathamaskandhe sargaH 1 // 2 // varNanam / . II-III III AII vaapiikuupprpaaraammtthpraasaadsaadhkaiH| janAnAM jagmurArambhairdhAthaireva vAsarAH / / 31 // nAnAmAGgalyanirvRttanAndInirghoSanirbharAH / nirantarotsavA grAmA rejurvipulasampadaH // 32 // atItya viSabhRllokamatikramya surAlayam / dharmArthakAmasaMpannA reje rAjanvatI mahI // 33 // kAle kRSIvalApekSaM vavRSuri vAridAH / svacakraparacakrotthaM bhayaM svame'pi nAbhavat // 34 // asta vasudhA kSetraiHsasya ratnAni khaanibhiH| AkaraiH sArabhANDAni kAnanaiH karipotakAn // 35 // Asan sapratyayA devAH sprbhaavaastpsvinH| savidyAH pAThakAH prAyaH sadhanA gRhamedhinaH / / 36 // dhenavaH kSIravarSiNyaH zAkhinazca sadAphalAH / akSINasalilA nadyo jIvatputrAzca yoSitaH // 37 / / ArAmAd vyAkulo nAnyo nAzvatthaH piSpalAtparaH / na kazciditarazvAsIt sarogaH sarasIruhAt // 38 // AsIddhandhastaDAgAnAM vAdyAnAM talatADanam / chedastu kanakasyaiva daNDazchatrasya kevalam // 39 // kauTilya kezapAzeSu kAThinyaM kucamaNDale / caJcalatvaM ca netreSu strINAmeva vyavasthitam // 40 // kaluSaH kuTilaH kuNThaH kitavaH krodhanaH kudhiiH| kRtaghnaH kRpaNaH krUraH kaThoraH ko'pi nAbhavat // 41 // vAsarebhyo namastebhyaH sArvabhaumaH sa yeSvabhUt / dhanyAste'pi nipItaM yairjanastadvacanAmRtam // 42 // 'sa kathaM varNyate rAjA yadguNagrahaNodyame / prItigadgadakaNThAnAM skhalanti viduSAM giraH // 43 // tasyaiva hi virAjante nalasya guNavarNanAH / svargabhogopabhogAnAM bhoktA bhUmisthito'pi yaH // 44 // I AIII 2 // || A I Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIIIIIIII FHIBI yenAtmarUpasampacyA suparvANo'pi nirjitAH / pArthiveSu babhUvaikaH sa pRthvyAM kevalaM nalaH // 45 // athavA yaH sahasrAkSaH zatamanyuH zatakratuH / vajrapANiH sunAsIro maghavA meghavAhanaH // 46 // yaH kalpavRkSalakSANi kAmadhenuzatAni ca / cintAmaNisahasrANi prasAdena prayacchati // 47 // so'pi yasya priyApremaparamAnaM jighatsataH / acintitAtithIbhAvapratipattiM prapannavAn 48 // (tribhirvizeSakam) sarvasvaM dadatA'pi yena samare dattaM na pRSThaM dviSAM kolInAd vibhayAMbabhUva bhuvane dhIreSu dhuryo'pi yH| yaH prAjJo'pi parApavAdaviSaye mUrkheSu mukhyo'bhavat yenocaiH zirasApi kIrtisamaye cakre vinamra ziraH // 49 // gaGgauriva candrabhAnubhiriva kSIrAbdhipUrairiva pAleyarikha kairavairiva bRhanmuktAkalApairiva / prekadbhivibhavena yasya paritaH sphItairyazobhirjagata pUtaM dyotitamAtataM ziziritaM saMvAsitaM bhUSitam // 50 // yasmAdamoghamahasaH kanakotkareSu prApteSu mArgaNagaNairgaNanAtigeSu / udbhUtabhUritarakAlamahAbhareNa brIDAnatAnana ivAjani kalpavRkSaH // 51 // adharmA prasvedastuhinarahitaH kampamahimA vinA dIkSAM maunaM nirupadhividhiHstambhavibhavaH / akhedo gAtrANAmanizamavasAdazca sutarAmarINAM strINAM ca prabhavati yamAlokya balinam // 52 // arinikarakaraGkaprauDhaparyaGkapIThe madakalakarikarNapreriteneva yena / niravadhiniravadyaM nirbhayaM nirvikalpaM raNabhuvi vijayazrI:ravIreNa bhuktA // 53 // SIAHI 44 III III Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandhe ku sargaH 2 AditaH kathanameva majjAtaM hetizabdamatha ke kRtantaH / zraddadhAnahRdi vIravaraH san yatra vai vitaraNe ca raNe ca // 54 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane prathamautpattiskandhe prathamaH sargaH // 1 // nalasya vilaasH| RI III II A II III A MEIGATII ATHI III KI . prathame utpattiskandhe dvitIyaH sargaH / sa digvijayamuddAmaM cakre zaizavazeSavAn / vidadhe cAkSayaM kozaM kuzalaH kozalezvaraH // 1 // dadau dayitamuddAmaM dAnaM satatamarthinAm / cakAra pratipUrvANAM dAnaM satatamarthinAm // 2 // dUraM darzitavAn vIraH pratipattiM sadA satAm / pratipAdya vipakSANAM pratipattiM sadAsatAm // 3 // vihAya dezamAdezaM balaM muktvA ca kambalam / caraNaM ca raNaM muktvA bhejire yasya vairiNaH // 4 // svatantraH kRtavAn krIDAM nyastatantraH sa mantriSu / saubhAgyasundaraH zrImAn rAjA bhogapurandaraH // 5 // puropavanavallISu vAranArIvRtaH svayam / kadAcidAcaratyuccaiH puSpAMvacayavibhramam // 6 // itthaM vIravilAsena sAmrAjyaM tasya bhuJjataH / sevAvasaravedIva prAvRTkAlaH samAyayau // 7 // AsId garjati parjanye SaDjasvaravirAviNAm / tUryatrayamayI ramyA krIDA kApi kalApinAm // 8 // II | 3 | Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II III AIII VIFII ARY bakulaM cakravacakre campakaM tomaropamam / ketakaM karNizaravat puSpAstraH proSitastriyAm // 9 // etasmin samaye rAjA dine kvacidadardine / prakAzakuTTimaskandhamadhyAsAmAsa naiSadhaH // 10 // vidvadbhirvAranArIbhirvayasyairvarakhetribhiH / vRtto vaiNavikairviSvaka vaitAlikavidUSakaiH // 11 // dhrutazIlasamAnena mahAmitreNa mantriNA / sahitaH zrutazIlena sAlaGkAyanasUnunA // 12 // vizvaM vilokayan varSAvibhUtibharabhUpitam / dadarza dRrato vRddhavAna bahUnApatato munIn te kddaartrottunggjttaamukuttmaulyH| vahanta iva satrAgniM rejire bhasmabhUSaNAH // 14 // dvAraprAptAH kRtArdhAste pratyudgamya purodhasA / varNAzramaguruM draSTuM pravizanti sma vismitAH // 15 // karNadhArairiva dvAHsthairvezmakakSAntarANi te / vArbuidvIpAntarANIva digmUDhAstatra ninyire // 16 // sahasrazikharaM zubhraM kailAsamiva te param / prAsAdamadhirohantaH parizrAntAstapasvinaH // 17 // mazaGkAdagAtArate dUraM durataradarzinaH ! jAmunaganadAtyA gAya dIlApaTTimam // 18 // kRpANabANatUNIrapramukhAnyAyudhAni ca / chatraprakIrNakAdIni narendrakakudAni ca // 19 // siprAcaSakabhRGgArapArIyAyANi kottishH| pAtrANi ca pavitrANi ratnaraupyamayAni ca // 20 // cakorakIracakrAGgapikapArApatAdikAn / bhUSitAn bhramataH svairaM mattAn krIDApatattriNaH // 21 / / dadRzustatra divyAdi vastvekaikaM mahIpateH / Ajanmato'pi nAmApi yasya svapne'pi na zrutam // 22 / caturbhiH kalApakam) PRII + III ISITE ISII II IIF II II II Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandhe sargaH 2 ||SHIFII karpUragandharuddhena nIrandhrAgarudhUpinA / jagmuste madhyamArgeNa zrIkhaNDakSodadhUlinA // 2.3 / / pratyAsannamiva svarga dUrasthamiva bhUtalam / karasthAviva candrAkI te tatrAruhya menire // 24 // vikIrya phalapuSpANi niSiNNAnAsaneSu tAn / dattAziSaH svayaM proce varNAzramamunirmunIn // 25 // kaccid vaH kuzalaM viSvak maziSyANAM tpodhnaaH!| vaneSu vasatAM nityaM kurvatAM dustapaM tapaH // 26 // puNyAzramadrumANAM ca kadAcinnopapadyate / vajrAnalAnilavyAlajalAdibhyaH parAbhavaH // 27 // snehena munikanyAbhiH putravatparivarddhitAH / vyAlalubdhakahiMsrebhyo nirbhayA bhavatAmagAH // 28 // AryAH! prIto'smi yuSmAkaM svayamevopasarpaNAt / prAdurbhAvAt payodAnAM chAyayA pathiko yathA // 29 // purANapAtakadhvaMsI bhaviSyatphalasUcakaH / sambhAkyati nAbhavyaM sarvatIrthamayo'tithiH // 30 // etadeva manuSyatvaM saMvibhAgo yadarthinAm / svodarambharitAvarja kimanyatpazulakSaNam ? // 31 // vibhavasya phalaM dharmo dharmasya nibhavaH phalam / kAryakAraNayogo'yamanyo'yaM vRkSavIjavan // 32 / / bIjaM kSetre dhanaM pAtre vapatAM vRddhikAsayA / kevalaM kRSidhamo'yaM paropakaraNaM kutaH? // 33 // trayANAM nopasarpanti gRhANyatithidevatAH / kInAzAnAmabhavyAnAM yadvA hatyApavAdinAm / / 34 // yauvanaM vidhavAstrINAM phalaM vanamahIruhAm / dhanaM kRpaNalokAnAM brUte vandhyaM vidheH zramam // 35 // yasya nArtaparitrANaM yasya nAtithipUjanam / yasya nAtmIyasAmarthya satyaM sa puruSAdhamaH // 36 // II AISINES tApasAnA kuzalArtha nalasya praznAH munInAzcAgamAt nalasya pritossH| IIHIFTII IS IAFII // 4 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II THI - MEIS IS IITHIN IIIF II IEF adya me pitaraH prItA adya me zrIH svayambarA / adyAhaM kRtakRtyo'smi yauSmAkIyasamAgamAt // 37 // tad brUta mama ke yUyaM kuto vA kAnanAntarAt ? / kimarthamayamAyAsaH samAdezakare mayi // 38 // iyaM kSitiriyaM lakSmIridaM rAjyamidaM gRham / yuSmatprAptiprasAdasya kriyatAM kena niSkrayaH ? // 39 // lalitodAradhIraM tad vAkyaM zrutvA vizAmpateH / tato vAcaMyamAH prItAH pratyavocan vickssnnaaH||40|| niSidhendra niSiddhAre ! bhUcandra ! tapa darzanAt / avRttamapi saMvRttaM jAnIhi kuzalaM hi naH // 41 // sadAphalasya tuGgasya sumanovRndamAlinaH / tava kalpadrumasyeva durlabhaM deva ! darzanam // 42 // kalAvAn vimalaH saumyaH muvRtto dakSaduHkhahRt / deva ! tvamindurutpanno vIrasenakulodadheH // 43 // kuzAgranizitA bANA buddhizca tava naiSadha ! / dAnazaktyA ca kIrtyA ca tvayA''zAH pripuuritaaH||44|| daNDabhRd dhanado bhAsvAn pracetAzca tvameva hi / caturNA lokapAlAnAmekaM rUpaM bhavAn bhuvi // 45 // padmabhRt padmavAsA ca padminI padmalocanA / mahApadmapradA devI padmAni ca sati tvayi // 46 // padapadmayugaM juSTaM samudA yena sevyate / sa nirdhano'pi lakSmInAM samudAyena sevyate // 47 // sahasArikRtatrAsaH satrAta tvaM kalArasaH / saralAzayatAbhAsaH sabhAtArorusAhasaH // 48 // (paTTabandhaH ) iyaM zaktiriyaM bhaktiriya prajJA ca tAvakI / kSitau kasya nRpasyAdya dRzyate zrUyate'thavA ? // 49 // gRhiNAM yatayastIrtha yatInAM gRhamedhinaH / puNyazlokaM samAlokya tvAmadya muditA vayam // 50 // III A III A THII Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FII sameM:2 IIFILT I kacchamahAkacchayo: RSama devasya lA aaraadhnaa| II zRNu rAjan ! purA pRthvyAM pArthivau prthitaanvyau| vIrau kacchamahAkacchau muktasaGgau manasvinau // 51 // bhajataH sma mahAbhakkyA bhagavantaM smarAntakam / zivaM zaGkaramavyaktaM jaTAmukuTamaNDitam // 52 // digambaraM durArAdhyaM mahAdevaM mahezvaram / AdinAthaM jagannAthaM vRSaskandhaM vRSadhvajam // 53 // tayorArAdhanaprItaH puNDarIko gaNezvaraH / dideza caturo vedAn zreSThaM ca zivazAsanam // 54 // tau maharSiSu mukhyatvaM prapannAvAryatApasau / yayoH kulapatiH svAmI bhagavAn vRSabhadhvajaH // 55 // tadanvaye vayaM jAtAH pRthivyAmAryatApasAH / zIrNaparNaphalAhArA niSadhaskandhavAsinaH // 56 // asti no jAhnavItIre tIrtha nAmnA tamo'paham / sarvapApaharaM puNyaM bharatezvarakAritam // 57 // tatrAsti nalinIgulme meghanAdavitAnini / prAsAde sthApitaH zrImAn vRSAko mUlanAyakaH // 58 // snigdhazyAmajaTAjUTaM yaM praNamya jagadgurum / na nRNAM jAtu jAyante nAnAM narakayAtanAH // 59 // kIryante jAnudanAni kusumAni manISibhiH / kalyANIbhaktibhirdevairyatkalyANikaparvasu // 6 // tatrAsAkaM nirAtakaM ciraM nivasatAM satAm / durdaivapreritaH prAptaH krauJcakarNo nizAcaraH // 61 // vidyAdharaiH sa vaitADhyAnnirasto bAndhavairapi / kuvidyAsAdhakaH pApI nRcakSA rAkSasAdhamaH // 62 / / mahAmAyAmayaH krUro durAtmA vshcnaacnnH| sa droheNa vinAsmAkaM dinamekaM na tiSThati // 3 // anAlokamanAmodamanadhyAyamavaibhavam / saMpratyasnAnamadhyAnamamAkamabhavad vanam // 64 // HI AIII A III 4 III II III I I II Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FIII II A || te te mantrAzca yatrAzca yakSarAkSasavAraNAH / pratibodhA ivAbhavye na tatra prabhavanti naH // 65 // tasmAdasmAn samAyAtAn zaraNaM tava pArthiva ! tvaM rakSa rakSasastasmAt saMsArAdiva saMyamaH nAgAyutabalaH kruddho madAndho mudgarAyudhaH / sa vairI hanyatAM vIra ! vIrasenasuta ! tvayA // 67 // duSTAnAM nigraho nityaM ziSTAnAmapyanugrahaH / ayaM paramparAyAtaH kuladharmo mahIbhRtAm // 68 // vidvadbhiH saha saGgamAya sapadi svasyAtmanaH prItaye / cAturyopagamAya puNyapurupakrIDopalambhAya ca / arthAnAM ca samarthanAya kRtibhistvaM sarvathA dRzyase / naike kecana vIrasenatanaya ! tvadarzane hetavaH // 69 / / dvIpinyorikha jAhnavIyamunayoH sthAnaM prayAgaH kSitau / lakSmIzAradayostvamekabhuvanaM maamnnddlaakhnnddl!| tenaivAtra manISitavyatikaraM nirdizya dezAntarAt / yAtAyAtamajasamAzramamamI varNAzramAH kurvate // 70 // pratidivasamasaGkhathairdharmakarmopalambhairupacinu zazibhAMsi svairamuccairyazAMsi / prasaratu bhavadIyaiH kIrtikallolajAlairdazadizi jalakelikIDitaM satkavInAm // 71 // zrutvA tadetadatulaM vacanaM munInA-maGgIkRtavyatikaraH paravIrahantA / zrImantamucamucitaM. caturaM turaGga tuGgaM taraGgataralaM tvarayA''ruroha // 72 // atha viditavicAraH zastravAnazvavAraH kRtakaluSanikAraH zatrusaMhArasAraH / nipadhapatirudAraH sphArazRGgArabhAraH katipayaparivAraH kautukI saJcacAra .. // 73 // SET A TERIA FII A Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandhe sarmaH 3 iti zrImANikyadeva sUrikRte nalAyane prathame utpattiskandhe dvitIyaH sargaH // 2 // zrI nala-krautra karNayoyuddham / II III II II prathame utpattiskandhe tRtIyaH sargaH / sa prApa dRSTiviSTabdhakuTTimaspardhivAlukAH / svairanirjharajhAtkArAH purIparisarasthalI: dadRzurmaNDalAkAramambhodamiva dataH / zukapicchacchavicchavaM tasyopari purIjanAH // 2 // sa jagAma phalazyAmasnigdhajambUkadambakam / akANDaniviDadhvAntamacalopAntakAnanam // 3 // athAgre cogradurgandhaM samubhUSitamUrddhajam / daMSTrAkrakacadaSTauSThaM jvalajvalanaloMcanam so'pi tAn vIkSya sAvajJamaTTahAsairbhayaGkaraiH / trastapatvA dizaH kurvannUce vacanamuccakaiH // 5 // re re manuSyapazavaH ! sthIyatAM sthIyatAmiha / kAlAghrAtAH samAyAtA yUyaM madbhujagocaram // 6 // eSa vaH sarasAhAraH tarSaNotphullapezalaiH / susnigdhamadhurairmIsaidhinomi jaTharAnalam // 7 // ityutthAya gireH zRGga kSeptukAmaM nizAcaram / ekAkI taM pratIyeSa puNyazlokaH parantapaH // 8 // are re vikRtAkAra ! durAcAra ! nizAcara ! / brahmastrIbhrUNagodhAtaH kuladharmastava dhruvam // 9 // BI FIFII IIIIIIIIII IIFEI || Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathApi tava durgandho duHsahaH sutarAmayam / tena tvaM kAminAM prItyai vadhyase pAtakIti ca // 10 // muzca muzca yathAzakti prahAraM prathamaM mayi / pazcAjAnAsi bhakSyAnAmastrANAM ca vivecanam // 11 // ityevaM dhIralalitaM prahasantaM nalaM prati / cikSepa zikharaM kruddhaH krauJcako nizAcaraH // 12 // pralayAmbhodharadhvAnaM dhanurAsphAlayan nalaH / taM tatakSa zaraistIkSNairvAkyaizca rajanIcaram // 13 // tato varSan zarAjAlaiH zAlatAlaizca rAkSasaH / tIratomaranArAcairarddhacandraizca bhUpatiH // 14 // abhUta samarasaMrambhastayorbhuvanabhairavaH / babhUva niviDaM dhvAntaM dvayorapyakhavRSTibhiH // 15 // apazyan bhuvi sAmantA divi devAzca duurtH| cacAla sAJcalA pRthvI nizcalaH pavano'pyabhUt // 16 // zarairantarhitaM vizvaM zRGgairantaritA dizaH / kadApi vijayI rAjA kadApi rajanIcaraH // 17 // dhanurdhAnaviyad vyAptaM phetkAraiH kampitA dizaH / bhUyo'pi muditaM vIrairbhUyo bhItaM tpsvibhiH|| 18 // asmin vyatikare ghore rAkSasa chalayodhanaH / viprAdya kSatriyANAM syAdavadhyamiti cintayan // 19 // mumoca tIkSNazRGgAgraM nizAtakSurasampuTam / gosahasramayaM zastraM divyamAyAmayaM nale // 20 // (yugmam ) naiSadhasya vinirdhUtaM vAyavyAstrabalena tat / bhambhAravamukhaM bheje bhinnapati dizodizam // 21 // vilolanayanAH zyAmA vizAlajaghanastanIH / tato naktazcarastatra striyaH zastrIcakAra saH // 22 // tAH parimlAnanayanAzchinnAGgathaH zlathakuntalAH / rAjJaH sammohanAstreNa nipeturbhuvi muurchitaaH|| 23 // . Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandhe sargaH3 nala krauJcakarNayoyuddham , . krauJcarAkSasa vadhazca // IIIIIIII III FISHI II tato'pi vyAttavadanaH sphaarphetkaardaarunnH| vyAcakAra. mukholkAbhirAgneyAstraM nizAcaraH // 24 // dAridyamiva dAnena daNDenevAzu durnayam / ninAya jaladAstreNa tadapi prazamaM nalaH // 25 // jJAtvA divyAstramANAnAM tamayogyaM nishaacrH| ghUrNayan mudgaraM ghoraM praharnu pratyadhAvata // 26 // AjAneyaM mahaujaskaM maNDalaiH parivartayan / alAtacakravad dhunvan kodaNDaM kuNDalIkRtam // 27 // arddhacandaizca bhallaizca kSurapraiH krtriimukhH| naiSadhastADayAmAsa zaraimarmasu rAkSasam // 28 // (yugmam ) kSaNaM isvaH kSaNaM dIrghaH kSaNaM vyomni kSaNaM kSitau / kSaNaM puraH kSaNaM pRSThe vAmadakSiNayoH kSaNaM // 29 // ciraM vicitracArIbhirvazcayan dRSTigocaram / vapurvidhAya vArAhaM durAtmA drutamadravat // 30 // tamanvadhAvadAsiddhaM yojanAni trayodaza / sUkaraM- sAdinAM mukhyaH suparNa iva panagam // 31 // garrAgirisaridvakSAn nahi kiJcidajIgaNat / sarvamullaGghaya raMhasvI yayauM pakSIva vADavaH // 32 // na turaGgo na paryANaM na sAdI na ca sAyakAH / rekheva kevalaM dRSTvA kroDaM tasyAnudhAvataH // 33 / / ubhayorabhavad yuddhaM punaH kampitaparvatam / sthitvA dinakareNApi vIkSyamANaM kSaNe kSaNe // 34 // atha bhUmibhujA bhujArabhAjA gajakuntena bhuvA samaM se viddhH| sahasA visasarja jIvitavyaM vitatAkrandabhayaGkaro varAhaH kathaJcana nizAcaraM sa vinihatya yuddhAGgaNe samagramakutobhayaM munijanaM vidhAya drutam / ' III AI AII bAjA III Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I 4. ISI AISIA ISI A MEII III parizramasamAkulaH samajaniSTa dehe kSaNaM babhUva sutarAM punarmanasi susthitaH pArthivaH // 36 // tatrAvatIrya turagAduragArivegAllakSmIsakhaM parijanaM paripAlayantam / taM bhejire bhujagarAjabhujaM tadAnIM bhUmIbhujaM navabhujiSyasamAH samIrAH // 37 // utphullapallavitanimbakadambajambUjambIrakIrakaTukArjunaketakIkAH / tasyAdaduH zramazamaM vapuSaH samantAduttAlavAlakadalIpavanA vanAntAH // 38 // tasmai dadurmudamudAramayUmayUrahArItacAtakacakorakapiJjalAni / AsannakinnaranirantaragItagAnadhyAnakatAnahariNAni vanasthalAni // 39 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane prathame utpattiskandhe tRtIyaH sargaH // 3 // Wan III II II II III - prathame utpattiskandhe caturthaH srgH| tatra bhikSAcaraH ko'pi kaupInAvaraNaH kRzaH / vidvAn vaidezikaH prApa vallarInaddhamUrddhajaH // 1 // bibhrANaH pANinA yaSTiM vahan kaNThena mRnmaNIn / dadhAnaH kambalaM skandhe pAtraM ca kramukatvacam // 2 // sa vilokya vizAMpatyurvizeSasubhagaM vapuH / cetasA cintayAJcakre vicAracaturazciram // 3 // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandhe sargaH4 II zrI nala pathikayovArtAlApa . // 8 // Wan IIIIIIIIIIIIII FIFIII udadheriva gAmbhIyaM candrasyevAtisaumyatA / gurorivAbhigamyatvaM gurutvaM ca gireriva . // 4 // tAni tAni yathAsthAnaM sampUrNAni sphuTAni ca / cakracApAkuzAdIni lakSaNAni sahasrazaH // 5 // yathedaM lakSaNAdhikyaM yathA cAyaM gunnodyH| nUnaM tathAsti ko'pyeSa bhartA sa jldherbhuvH||6|| (tribhirvizeSakam) mahInAthA mahAtIrtha mahauSadhyo munIzvarAH / alpabhAgyavatAM puMsAM prAyo durlabhadarzanAH // 7 // bhavanti hi zubhodarkAH saGgamAH smmiidRshaiH| ityupetya vinItAtmA tasyAzIrvAdamAdade // 8 // kSamAdhAra ! kSamAdhAra ! mahAkara ! mahAkara ! / sadAnanda ! sadAnanda ! sabhAjanasabhAjana! // 9 // protAyAH kAlasUtreNa sRSTizreNevibhidya yaH / eko maNirivAbhAti pAtu sa tvAM trikAlavit ||10||(yugmm ) tamevaMvAdinaM premNA samAlokya sasaMbhramam / avocat krauJcakarNAriH kuzalapraznapUrvakam // 11 // tIrthayAtrika ! bhadraM te praSTavyo'si kuto'dhunA ? / kAni kAni ca dharmArtha tIrthAni gatavAnasi // 12 // ihopavizyatAM pArzve vRttAntaH ko'pi kathyatAm / pRthvyAmapUrvadRzvAno bhavanti hi bhavAdRzAH // 13 // apUrva darzanaM svalpA prItiH paricayo navaH / ityasmadviSayaM kizcit kSobhaM manasi mA kRthAH // 14 // ekasmin bhUtale vAso jAtirekaiva mAnuSI / iti pazya jagatyasmin samagraH svajano janaH // 15 // ityuktavantamantastaM prazaMsan pArthivaM mudA / jagAda sAdaraM so'pi vijJAtapuruSAntaraH // 16 // . zRNu sarvakalAdakSa ! dakSiNasyAmahaM dizi / pUrva ripujanAzakyaM nAzakyaM gatavAn puram // 17 // II 4 IIIII AIII // 8 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIIII II III FIII IS tatra candraprabhaM nAmnA dhAmnA ca jagadIzvaram / dRSTavAnaSTakarmanamaSTamaM paramezvaram // 18 // tato'haM daNDakAraNyaM praviSTaH kaSTanirgamam / duSTazvApadasaGkIrNa garnAgiriguhAkulam // 19 // pUrva hi daNDakAraNyaM daNDakasya mahIpateH / kumbhakArakaTaM nAmnA nagaraM. tad babhUva ca // 20 // daNDakapratibodhAya skandakaH samupAyayau / AcAryaH pUrvasaMbandhI kAnane navatattvavit // 21 // taM dharmanirataM pazyan tadbhaktipravaNaM nRpam / na sehe nRpatestasya purodhAH pAlakAbhidhaH // 22 // kadAcit kAyacintArthe saziSye prasthite munau / tadAzrame sa mAyAvI bhuvi zastrANyadhApayat // 23 // jagAda ca nRpaM gatvA rAjan ! bhayamupasthitam / skandako muniveSo'yamAtatAyI tavAgataH // 24 // zAlakaste ca rAjyArthI bhavantaM hantumicchati / samaM mahArathaiH ziSyairguptazastro'sti dRzyatAm // 25 // tathA kRte narendreNa dnnddkenaavivekinaa| pAlakaH skandakasyaiva vadhArthaM prahitaH punaH // 26 // so'pi yatreSu nikSipya muniinnpraadhinH| tilavat pIDayAmAsa pAlakaH pApakarmakRt // 27 // te'pi sarve divaM jagmuH kSamAbhAjastapodhanAH / ziSyasyAtha zizorarthe pAlakaM skandako'vadat // 28 // pUrva nikSipa mAM yace yathA te pUryate ratiH / enaM naivotsahe draSTuM pIDyamAnaM dRzoH puraH // 29 // marmacchedaM vidan tena sa taM pratyuta tarjayan / bAlakaM pIDayAmAsa pAlakastasya pazyataH // 30 // tatastarasvinaH sUreH skandakaMsya manasvinaH / tasya kopaH sa ko'pyAsId yasya svalpamidaM jagat // 31 // IIIIIIIIIIIIIIIIIIISH Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIII prathamaskandhe ku sargaH 4 zrI daNDaka pratibodhAya IIIIIIIIIIIIF IIFITS mukhaM jvAlAkulaM vibhran kurvan kSveDAvaM muhuH / sa dadAha bhRzaM kruddhaH kumbhakArakaTaM puram // 32 // kRtvApi kITaparyantaM bhasmasAt sakalaM puram / punareva zazApedaM pradIptakrodhapAvakaH // 33 // yathA virAdhako nAhaM tathAtra vacanAnmama / AkalpAntamidaM mA bhUt kadAcana janAspadam // 34 // tadabhUdudvasaM tasmAnnavadvAdazayojanam / janasthAnaM ca tasyaiva sImni paJcavaTI kRtA // 35 / / itthaM tIrthAni kurvANaH pUjyamAnaca dAnibhiH / svadezAbhimukhaM bhUyo valitaH phalitodyamaH // 36 / / praNamyAhaM mahAlakSmI kAntyAH pracalitaH pathi / adharodhini vizrAntaH kvacinyagrodhamaNDale // 37 / / tadA tadabhavat kizcinmama locanagocaram / Ajanmato'pi yatkvApi na ca dRSTaM na ca zrutam // 38 / / tadAkarNaya bhadraM te tulyaM tulyAya kathyate / iyaM hi vividhAzcaryA ratnagarbhA ca medinI // 39 // tasminnavasare tatra preritA sukRtamama / kirAtakubjakavyAptA vRtA kaJcukinAM zateH // 40 // dhriyamANAtapatrA ca vIjyamAnA ca cAmaraiH / niSicyamAnamArgA ca sugandhikusumadravaiH // 41 / / udbhinayauvanArambhA stokastambhitazaizavA / kareNuskandhamArUDhA prauDhaprAyasakhIjanA // 42 // kuto'pi kvApi gacchantI kApi bhUpAlabAlikA / samAgatya vizazrAma muhUrta saMparicchadA / / 43 // (caturbhiH kalApakam) vAkye vayasi vidyAsu netre vapuSi vaibhave / ArUDhA paramAM koTimadvitIyA dharAtale // 44 // grAmINeneva sotkaNThamatRpteneva nirbharam / vismitena mayA dRSTA suciraM cAruhAsinI // 45 // (.yugmam ) cAryasyA gamanaM, ziSyANAM yantrapIlanaM, shaapshc| II A MERI ISII m. 9 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ISIS HII ARI NIFICAI II ekaM ca lakSaNaM tasyAH sakalastrIjanottaram / kathyamAnamapi prAyo janAnAM na pratItaye // 46 // bhAle bibharti sA bAlA bAlAruNasamaprabham / rUparAjyadhvajamiva svabhAvatilakaM zuci // 47 // mAtarvizvambhare ! devi ! ratnagarbhAsi nizcitam / dhanyaH sa eva yasyaiSA bhaved vAmAGgamaNDanam / / 48 / / adRSTacaratadrUpavilokanakutUhalI / ityahaM sannidhau tasyAzcitte ciramacintayam // 49 / / (yugmam) tadA tatra tvayevAhaM pRcchayamAnastayApi hi / pathikaH kazcidaudIcyaH saprazaMsaM vadannabhUt // 50 // zrutaM mayA ca tenApi varNyamAnasya kasyacit / udIcInasya bhUbhartuH zlAghAzeSamidaM yathA // 51 // tvaM saubhAgyasudhAsindhuH sa lAvaNyAmRtodadhiH / yuyoryuktasaMyoge kRtArtho'stu vidhizramaH // 52 // tanna jAne sa ko'pyevaM varNitastena vAgminA / pulakasyUtakauzeyaM zrutaH sotkaNThayA tayA // 53 / / muSitasthagitApaviddhavRttirjaDitastambhitakIlitasvarUpaH / apa sucani tana gAtavatyAgayi ! tavaiva baTe ciraM sthitopariNa / / 5 / / satataM purataH sthiteva tanvI mama sA muJcati mAnasaM na subhrUH / adhunApi savAnurUpabhRpaprativimbadviguNIkRteva jAtA tarika bhUyo bahunigaditairdakSiNasyAM ca tasyAM deze cAsmin tava paricayAt pUrNakAmo'smi jaatH| vRttAnto'yaM rasikatilaka!vyAhRtaste purastAd bhadraM bhUyAt tava visRja mAM yAmi kAmaM gRhebhyaH // 56 // . III III AHI IA II II I Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandhe sargaH 4 // 10 // FII TEELATEIN GAIIA HII III AISHI iti tadIyavacAMsi vicArayannatitarAM caturo'pi hi naiSadhaH / samajaniSTa vishessvishRngkhlskhlitmaansmaansmuccyH||57|| dezastAvad bhuvi sa viditaH straiNaratnaikakhAnirnAnArUpA vidhiviracanA tathyagIrepa paanthH| etatsarva tadiha ghaTate kintu kasmAdidaM me dhIrasyApi kSubhitamadhunA mAnasaM tAM nizamya // 58 // tAvat tasyA na kila viditaM sthAnakaM vA kulaM vA pItaM nAmAmRtamapi na vA darzana dUrato'stu / bAda bAlA tadapi khalu me bodhayantIva suptaM bhUyo bhUyo vizati hRdaye kairanaM kaumudIna // 59 // antaHzalyaM skhalati sahasA yadvadambhodazabdAt mantrAvezAt punarapi yathA pUryate pUrvadRSTaH / tadvat kizcit paricayamayaM mohamunmIlayantI tadvArtA meM bhavati kimiyaM nirvizeSazrutApi // 60 // iha hi jagati citraM janminAM karmayogAH kimapi kimapi gUDhaM ko hi jAnAti tatvam / iti bahuvidhamantazcintayan vairasenizcirataramavatasthe tena sArddha kathAbhiH atha kathamapi tasmai niHspRhAyApi dattvA kanakakhacitaratnAnyaGgato maNDanAni / priyavacanavizeSairgADhamAvarNya bhavyaM suhRdamiva narendraH preSayAmAsa pAntham // 62 // tadanu punarupetairazvavAraiH parItaH pathikakathitavA mantramantardadhAnaH / munibhirabhimatArthaprINitaiH stUyamAnaH svabhavanamabhirAmaM prApa bhUpAlacandraH // 63 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane prathame utpattiskandhe caturthaH srgH||4|| | pathikena | kRtaM nalasyAye kasyAzcid bhUpAlabAlikAyA varNanam / // 10 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathame utpattiskandhe paJcamaH sargaH / IIIITIEFINISHI FII ISH tataH prabhRti tasyAsIdAzIviSaviSopamaiH / apAcyapAnthakathitairvRttAntaivihvalaM manaH na nizIthe na madhyAhe na rajanyAM na vAsare / na prabhAte na sandhyAyAM na muhUrte na ca kSaNe // 2 // na gRhe na gRhodyAne na vivikte na saMsadi / na krIDAdrau na vApISu na cchAyAyAM na cAtape // 3 // na prabhUtAM na ca svalpAM nAtmataH parato'pi vA / zrutAnurAgarogAoM ratiM sa prApa bhUpatiH // 4 // (tribhirvizeSakam) ajJAtajJAtinAmnApi dUradezasthitena ca / aho ! jamena kenApi nigRhItA vayaM katham ? // 5 // jJAtApi hi parAdhInA pararaktA ca sA yadA / kva nu zakyA svasAt kartuM tadA vADhaM priyApi hi // 6 // sakalArthadrumadrohI santApaikamahAphalaH / smaranAmA tanau lano mama ko'yaM davAnala: ? // 7 // vikAro mAnasaH so'yaM pApAtmA manmathAbhidhaH / mathnAti nijamevAsAvAzrayAsa ivAzrayam // 8 // kampasvedAdibhistaistairlakSaNairupalakSitaH / AmaH kutsita evAyaM kAma ityabhidhIyate // 9 // kA kathA kSudrajantUnAM ye'mI hariharAdayaH / te'pi strIvadanAlokastokocGkasitajIvinaH // 10 // ayaM paJcAnanaH ko'pi mukhaiH paJcabhirindriyaiH / datte paJcazaraH puMsAM paJcatvaM sevito'pi hi // 11 // pataGgabhRGgasAraGgamAtaGgatimayo yNtH| ekaikAkSamadAnmanAH pazcamastasya kA gatiH // 1.2 // IIIEI FII II IIK Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || II prathamaskandhe sargaH 5 // 11 // zrI pAnthakazci tairvRttAntaH saravihvalo nlH| IIIEFIN EII II F.III susthitaM du:sthitIkurvan zItoSNaM parivartayan / jaDatvaM prApayan prAjJa kAmaH ko'pi navo vidhiH // 13 // smara ! smara na yuktaM te daujanyaM sajane jane / ko'pi zarkarayA sAkaM sandhatte saindhavaM sudhIH // 14 // itthaM dahati gAtrANi yadadRSTApi sA mama / idaM prAgjanmanaH kizcit satyaM saMskArakAraNam // 15 // pAramparya parijJAtuM tasyAH kamalacakSuSaH / tAvat papraccha tadvArtA vArttAntaratiraskRtAm // 16 // sa tAM viveda vaidI bhImabhUpAlanandinIm / damayantIti vikhyAtA nAmnApyanubhavena vA // 17 // hanta ! kiM tena pAnthena varNitastatpuraH paraH / hanta ! kiMdamayantI sA nAmnApi hi na vetti mAm // 18 // ko vidhiH kiM vidhAtavyaM kimetat saMbhaviSyati / etadeva paricchettaM jIvitavyaspRhA mama // 19 // syUteva citralikhiteva samudgateva baddheva madhyapatiteva niyantriteva / / kaSTaM kadApi manaso mama paGkajAkSI naivApasapati kathaJcana sUtramAtram // 20 // evaMvidhAni vividhAni vicintya citte tasthau ciraM niviDadhairyatanupraguptaH / kepAzcideva suhRdAM bhiSajAM ca hetorambhodhivannahi babhUva vibhAvanIyaH // 21 // na ca kathamapi yAzcAdainyamaGgIkariSyad duhitaramatidhIraH kuNDinendraM yayAce / samarabhuvi ripubhyo nirbhayo'pi prakAmaM sa khalu niSadhanAthaH prArthanAbhaGgabhIruH // 22 // iti zrImANikyadevasarikRte nalAyane prathame utpattiskandhe pazcamaH sargaH // 5 // II IIISSIFIE alAEII 14 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathame utpattiskandhe SaSThaH sargaH / HISTIAHILAHILASH NISHII III asminnavasare devI devIbhiH saha zAradA / navarAtrotsavakrIDAM kattu merugiriM yayau // 1 // svarNAcalaziraHsImni tAH zrIhIkIrtikAntayaH / samaM devyA sarasvatyA samagrA remire sukham // 2 // haMsahArItamukhyAni tAsAM yAnAni koTizaH / teSu teSu pradezeSu sAnandaM svairamabhraman // 3 // siddhAyatanapITheSu devyaH sarvAH savibhramam / sakaGkaNaraNatkAraM nanRtuH kautukapriyAH // 4 // atha tAsAM yiyAmUnAM svasthAnaM divyasubhruvAm / prayANAvasare devyA nopatasthe sitacchadaH // 5 // bAlacandrAbhidhaH pakSI sa somakalayA samam / mRNAlanAlajAleSu marAlaH kelivAnabhUt // 6 // grAmyadharmarate tasmin pramatte mAnasaukasi / tAsAM kAlavilambo'bhUt sarvAsAM zAradAvazAt // 7 // anyavAhanazabdena jJAtayAtrAdinazcirAt / tasthau sa purato devyAH suratazramacUrNitaH / 8 / / tataH prakupitA devI tamuvAca srsvtii| cakrAGga! na vinA zikSAmAtmAnaM cetayiSyasi // 9 // yathA kArye'pyasajjastvaM tIrthe'pi ratalampaTaH / tadarthe bhavato nityaM bhUmau vAso bhavatviti // 10 // tataH paramayA bhaktyA praNamya prayato giram / yayAce darzayan dainyaM zApasyAnugrahaM khagaH . // 11 // anyAbhirapi devIbhirvijJaptA tasya kAraNe / svayaM ca lajitAM brAhmI svAminI vAkyamabravIt // 12 // . IIIIIIIIIIIIIII Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II GE prathamaskandhe ku sargaH 6 // | navarAtrotsavAya meru giriMgatA shaardaa| // 12 // IAIII yadA tava kRtaM kiJcid devAsuranarairapi / saMbhaviSyatyanullaGghayaM tadA zApAd vimucyase // 13 // smRtopanatamanyaM ca haMsamAruhya zAradA / raNadvINAguNakvANaM pratasthe paramezvarI // 14 // so'pi haMsaH priyAmUce kAmte! pazya kimAgatam / hanta gantavyamAvAbhyAM pRthivyAM prabhuzAsanAt // 15 // adya dUrIbhaviSyanti svargalokasukhAni nau / na mRSAbhASiNI devI kalpAnte'pi sarasvatI // 16 // sarvasvamapahartu vA hantuM viketumeva vA / yogyaM prabhozca pitrozca pratikartuM tu nAtmanaH // 17 // bhatamAtRpitRsvAmigurvAcAryopahAriNAm / niHzeSadoSadagdhAnAmapi pUjaiva yujyate // 18 // parArthe mama sAmarthyamAtmArthe tat kathaM nahi / brAhmIvimAnahaMso'smi pazya me buddhivaibhavam // 19 // asti dakSiNadigbhAge bhImabhUmIbhujaH sutA / damayantIti vikhyAtA nArIjanaziromaNiH // 20 // yadA svayaMvarastasyA bhaviSyati mRgIdRzaH / tadA tatrAgamiSyanti devAsuranaroragAH // 21 // anAgatamidaM jJAtvA svAminI naH srsvtii| sAhAyyAya ca kanyAyAH svAjanyAya ca nAkinAm // 22 // zravyANi prekSaNIyAni bhinnabhASANi kottishH| tadutsavopayogIni rUpakANi vidhAya sA // 23 // dadau teSvabhineyAni bharatAya maharSaye / nAradAya ca geyAni zikSApUrvakamAtmanA // 24 // (yugmam ) svarAjakulavRttAntamimaM prAgapi veDhyaham / kalye sampAtiputrastu supArtho milito mama // 25 // malayAcalavAstavyaH sa hi pautro garutmataH / khagendro dUradarzI ca dazrAvI ca sundari! // 26 // III-IIE HI III III FII IIIA ISIT A Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnAti janavRttAntaM yAmyadigviSayaM khgH| tena me kathitA bhaimI nalaM pratyanurAgiNI // 27 // ete ca tena dakSeNa svayaM dRSTA mahAtmanA / tasyA nalAnurAgiNyA vRttAntAH kathitA yathA // 28 // adhyAsInA bhuvanajayino bhImabhUbha raGke nityaM bhaimI nijabhujabalatrAsitakrauJcakarNam / / zrutvA zrutvA niSadhanRpati bandibhiH stUyamAnaM vAraM vAraM sadasi kurute karNakaNDUyanAni // 29 // cintAM cakre nizi nipatitA bhImabhUpAlaputrI svame dRSTvA subhagatilakaM nandanaM ruupvtyaaH| mugdhA tattadvipulapulakasvedakampAnuviddhA kutrAsmIti kSaNamazaraNA na prabuddhavApi vetti // 30 // kRtvA kiJcinmanasi nibhRtaM naiSadhendrasya nAmnA jAtivyaktivyatikaramayaM rUpakaM raagshuddhthaa| zuSyatkaNThI tadanu sahate nAgamena prayoktuM no vINAyAM zramajalabharairaGgulIparvabhirvA // 31 // svame citre dizi dizi divA naktamantaHsphurantI pazyantI vA niSadhanRpati bhiimbhuupaalputrii| sadyastiryagvalitalalitaprAntavibhrAntanetraM dIrghazvAsaM vahati vadanaM dInavRttiM prapannA // 32 // zizirataratarUNAM kvApi vArtAprasaGge kathamapi nalanAmnA varNyamAnaM sakhIbhiH / tRNamapi khalu bAlA padmanAlAyamAnaiH sarabhasamapi dhatte kampamAnaiH pratIkaiH tathA ca bhUmaNDalacAriNIbhyastamo'pahopAsanatatparAbhyaH / zruto mayA divyavilAsinIbhyastasyAM nalaMsyApi mahAnurAgaH // 34 // . Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabamaskandhe sargaH6 nalaM prati haMsasthAgamanam // pathikakathitAM zrutvA vidvAn vidarbhamahIpateratizayavatIM.bAlA bhAlasthale tilakAhitAm / . sa khalu niSadhasvAmI cAmIkarapratimo'pyabhUt visakisalayacchedacchAyaH svakAyavibhRtibhiH // 35 // evaM tayovidhiniyoganivRttavRttau nityaM parasparaparigrahabaddhabhAvau / zakyeta kartumanayormanasi prakAmaM rAgaH sukhena hi kaSAyitavAsasIva // 36 // tatpakSiNi ! kSaNamiha svajanaM samagramApRcchaya yAmi nRpatiM prati vairasenim / saMbhAvya taM taMdanu bhImasutAM kariSye tadrAgasAgaramahominimagnacittAm sA vajralepasadRzairvacanairmadIyaistaM vIrasenatanayaM prati baddhabhAvA / bhaimI surAsuranaroragasiddhayakSagandharvakodibhirapi ka nu vipratAryA ? // 38 // ityetaduktvA dayitAM pataGgaH kSmAmaNDalasyAbhimukho babhUva / zrImAn mahApadmayugena sAkaM vihAyasA haMsakulAvataMsaH // 39 // saMbhAvya kSaNamiha svajA rAgaH sukhena parigrahabaddhabhAvI vakAyavibhUtibhiH ItaI II II-IIIFIF ITI IFE LATEI III 4 II III III TIK iti zrImANikyadevamarikRte nalAyane prathame utpattiskandhe SaSThaH srgH||6|| Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II AISHIK prathame utpattiskandhe saptamaH sargaH / IIGATII AII atha candramukhI mugdhA sphuTatkumudahAsinI / samAyayau zaradvAlA vimalAmbaradhAriNI majukhaJjanamaJjIrAH svairakIrAvalisrajaH / zubhrAbhravasanA bhejurvibhramaM digmRgIdRzaH // 2 // bhRzamabjarajaHpuJjapiJjarairalinAM bajaiH / kAmAnalasphuliGgatvaM kRtaM hRdi viyoginAm // 3 // itthaM varSAtyaye tasmin vibhUSayati bhUtalam / punarnava ivottasthe nalasya virahAnala: dadAha candanaM dehaM na dadau kaumudI mudam / mRNAlaM vyAlatAM bheje karpUraH pUratAM yayau // 5 // jvalati sma jalArdApi mAlatI mlAnimAdade / babhAra hAraH kSAratvaM kastUrI dustarA'bhavat // 6 // tataH pracuranAtuH suhRdbhiH saha zobhanaiH / kSaNaM manovinodAya ma puropananaM gayau tatrAsya puratastasthau bAlikA vanapAlikA / mRNAlalatikA nAmnA sAmnAmekaniketanam // 8 // asUta citrasandarbhA-mAlatImukulasrajam / nidhAya nRpakaNThe sA jagAda sarasAkSaram // 9 // idaM tava svargavanopamAnaM krIDAvanaM manmathatulyarUpa ! / atra dumANAM ca patatriNAM ca dakSo'pi jAnAti jano ne tatvam // 10 // DISHII II Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandhe sargaH 7 // 14 // zAnA jA I - HIAjAnAk apArijAtasya sapArijAtaM niraJjanasyApi ghanAJjanaugham / tathApi rAjan ! na tavApi harSa vanaM vidhattAmavanapriyasya // 11 // sphArapuSpamaranamrazekharAH "spandamAnamakarandabindavaH / tvAM namanti nRpa ! dharmazAkhinaM zAkhinaH pramadabASpavarSiNaH // 12 // ayamitastaruNe karaNe tarau pratikRti prativIkSya muharmuhuH / kSipati hastaphalAni balImukho rayavisAriNi sAriNivAriNi // 13 // niSkulAH kRtavataH phalakozaM bIjamauktikakaNainipatadbhiH / troTikoTighanaghaTTanasaGkhayAM dADimI racayatIva zukasya // 14 // pramadavanavinidrapAribhadradrumakusumastabakairvikAzavadbhiH / apasarati javAdakAlasandhyAbhayacakitazciramatra cakravAkaH svayUthakAntAkucamaNDalAni vilokayanto banavAnarendrAH / / nAraGgamaGgIkRtapiGgabhA cumbanti caite capalA hasantaH // 16 // AkarNya karNamadhuraM madhupAGganAnAmatrApi citralikhitAkRtireSa gItam / romanthamantharamukhaH sukhasaMniviSTo na granthiparNamapi gandhamRgaH kSiNoti // 17 // nalasamIpe | vanapAli| kayA mRNAlalatikayA kRtaM vanavarNanam // // 14 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAjA ISI ELEIG FII - II ARTICLES etAni tAni kRtamAlatamAlatAla-hintAlazAlasaralArjunasarjavanti / abhyullasaddhakulavajulacUtavallIhaMsIsakhavyatikarANi vanAntarANi // 18 // eteSu kokilakapiJjalacakravAkacakrAGgacAtakazukapramukhA vasanti / nityaM nirantaratiraskRtadharmarazmizyAmaikazItalataleSu vihaGgasaGghAH atrApi sArasazarAricakorakIrakoyaSTikukkumakapijalamaJjulAni ! uddAmakardamavimaInalolakolakolAhalaikabahalAni nadItaTAni // 20 // idamapi suvizAlaM zAlabhaJjIkucAgracyutajalakaNapAnavyagrapArApataugham / asitasicayamedhainityanRtyanmayUraM murajaracitamayaM yantradhArAvitAnaM // 21 // ayamapi kapiruddhaH zAlamAlApinaddhaH sthalakamalasamRddhaH siddhgndhrvsevyH| sphaTikaghaTitabhittistuGgavaiDUryazRGgaH surataniratalIlAkinnaraH kelizailaH // 22 // etacca SaTcaraNacUrNitapadmavRndapretatparAgabharanirbharabhUritoyam / lIlAsaraH samuditAdhikasAndhyarAgaM vyomeva zuktisamanirmalatAratAram // 23 / / salilazAlini zAlini zItale kamalajAlakajAlakamAlini / iha susaGgamasaGgamamIhate ripunivAraNa ! vAraNavallabhA // 24 // AAIIIIIIIIIIla Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praramaskandhe sarmaH 7 // 15 // vanavarNanam, haMsayUthasya - Agamanam, nalena vivRto haMsazca // MISSII - ISKII A TRIGATHI ATHI WIFII III jitapuSkaraM sakalaruddhapuSkaraM ninadannudAramanudAramutsukaH / iha zItalaM samavagAhya puSkaraM pratipuSkaraM kSipati puSkaraM karI // 25 // haricAruvaktra ! haritulyadIdhite ! haribhRrisAra ! hariramyavaibhava ! / narapuNDarIka ! navapuNDarIkavarannanu puNDarIkavanamatra rAjate // 26 // itthaM tayA nigaditAni banAntarANi vyAlolacetasi vilokayati kssitii| dRSTaM babhUva sahasaiva tadA nirastanistandra candrazatasAndramavAntarikSam // 27 // prabhavati kimutAsAvaTTahAsaH purAreH ? kimayamuta himAdreH zRGgasaGghAtapAtaH / iti vitatavitarkavyAkulAnAM janAnAmavanimavanipetuH koTizo rAjahaMsAH // 28 // atha saha sahacaryA sannidhau saJcarantaM maNivalayitakaNThaM vajramajIramA jam / kanakakamalavaktraM yUthanArtha khagAnAM nayanapathamanaipId bAlacandraM narendraH // 29 // sa svayaM karatalena bhUbhujA kautukena vidhRto vihnggmH|| vakumArabhata divyabhASayA bhAratIcaraNareNuvAsitaH // 30 // jaya jagadakhilaM khilIkariSyan kumudamadapratipanthibhiryazobhiH / niSadhanRpa ! niSiddhasarvazatro ! nikhilaniSaGginiSevitAjJa ! nityam // 31 // .. LEII ISRI 4 III 4 I95I 3 IRI 4 IE II 8 IEEK Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjendra ! rAjati bhavadvanarAjireSA prauDhAliraJjanasamAnatamAlakAntA / yadvA mahIpatisutA katamApi bhAti prauDhAliraJjanasamAnatamAlakAntA // 32 // itthamarthabahalaM sakomalaM vyAharannaviralaM vihaGgamaH / / nirmame nalanRpasya nirmalaM vismayavyatikarAkulaM manaH // 33 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane prathame utpattiskandhe saptamaH sargaH // 7 // II + IIII prathama utpattiskandhe aSTamaH srgH| II STEII FIEII A KI &ITEFIT A THEII ATSEII ON III tataH sa hRdaye dadhyau niSadhAnAmadhIzvaraH / aho ! bata cirAt kiJcinnavInamidamIkSate // 1 // pakSiNo lakSazaH kemI ko'yaM teSvatha yUthapaH / kutathAsya mukhe se sAlaGkArA sarasvatI ? // 2 // bhavanti hanta ! sarvatra khagAH picchpricchdaaH| kimidaM punarasyedRg ratnAbharaNavaibhavam ? // 3 // yatheyaM prabhutA kAcid yathA cAyaM gunnodyH| tathA'yaM nizcitaM kazcid vihaGgavyaJjanaH suraH // 4 // kAmataH karmato vApi zApata chadmato'pi vA / bhramanti prANinaH prAyo rUpAntaratiraskRtAH // 5 // ayaM sphurati yad bAhudakSiNaH pakSiNaM bhajan / zaMsanniva samAsanaM manIpitasamAgamam . // 6 // SIA ISI NIFI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandhe - sargaH 8 III A-III ATARIAHINIAle // 7 // // 8 // // 9 // // 10 // // 11 // // 12 // // 13 // yadiyaM mahatI kAcit prasattirmama cetsH| tadasya darzanaM nUnaM niSphalaM na bhaviSyati ityantazcintayantaM taM vismayasmeralocanam / bhItaiva sahasA haMsI saumyaM somakalA'vadat deva ! deva ! kimArabdhaM duradhyavasitaM tvayA ? / tvaM hi bhUpAlanArdUla ! puNyazlokaH prakIrtyase tenaiva tava vizvAsaM vidhAya hRdaye dRDham / saMprAptAH sma nivAsAya tvayi dezAntarAd vayam tat kathaM mama bhatAraM vistryitumicchtH| taba vicATAghAtasga pAtakaM na bhaviSyati hahA ! kimidamasmAkaM yato rakSastato bhayam / bhavanti kimu kutrApi candrAdaGgAravRSTayaH ? yasya kevalamAyattaM nIrakSIravivecanam / taM vivekinamIdRzaM na hi tvaM hantumarhasi muzca muzca mahArAja ! madIyaM jIvitezvaram / prasIda niSadhAdhIza ! bhatturbhikSAM prayaccha me gRhANAbharaNaM sarvamasyApi ca mamApi ca / rakSa rakSa punaH prANAn deva ! prANezvarasya me bhavAmi bhavato dAsI kriyeyaM bhavato baliH / praNamAmi ca sASTAGgaM svAmin ! me karuNAM kuru guruSvA''dezavartitvaM zUratvaM ca virodhiSu / dIneSu ca dayAlutvaM mahatAM lakSaNatrayam yUthanAthaM vinA rAjan ! prANatyAgamavehi me / anAthAzca vipadyante sarve'pi hi patatriNaH itthaM kalavilApinyAM tasyAM nalanRpaM prati / babhUva sapadi zravyA divyA nabhasi bhAratI muktvA mohaM mahArAja ! rAjahaMso visRjyatAm / ayaM karotu te dautyaM damayantIM priyAM prati HIATRI4I4IGI II | haMsaviSaye nalasya |vibhramam , . haMsapalyA ha haMsamocalA nArtha kRtA ja prArthanA vyome jAtA // 16 // divya na bhAratI c|| // 18 // // 19 // // 20 // . Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 21 // IIIle sAcamAn II IIISIAFIATIAHINICATIle AkarSyAkAzavANIM tAM taca tad vacanaM nalaH / AzcaryazRGgamArUDhaH pratyuvAca prasattimAn mA maivamucyatAM mugdhe ! zAntaM pApaM manasvini! / alamasmAt samAzaGkaya rAjahaMsaratiM bhaja // 22 // jAnIhi mAM mahAbhAge ! rAjarSikulasambhavam / rakSitAraM susAdhUnAM zAsitAraM durAtmanAm // 23 // ayaM tava patirbAle ! marAlaH priyadarzanaH / vivekI vinayI vidvAn zrImAn saumyaH zamI zuciH // 24 // kalyANakAraNaM matvA kautukeneva kevalam / mayA tenAyamAyupmAn kRto netrotsavaH kSaNam // 25 // idaM mama karaprAptamAkAzAt patitaM phalam / atArkatopapannAnAM bhavatAM yat samAgamaH // 26 // yato'yuSmatprasakteyaM mayA hi vyombhaartii| manjatA virahAmbhodhau labdhA nauriva saMprati // 27 // ityuktvA virate tasmin bhUpAlakulakezave / pratyuvAca punaH premNA rAjahaMso hasanniva // 28 // deva ! jAnAti neyaM te samayaM mama pakSiNI / kalayatyanyarAjanyasAmAnyAM krUratAM tvayi // 29 // trailokyAbhayasatrasya nalasya pRthivIpateH / na bhavanti pare tulyA lubdhakA iva bhUbhujaH // 30 // bhajato bhAratI devIM bhuJjato bhAratI bhuvam / bibhrato bhAratI zAkhAM bhUyAstAM bhAratI tava lIlAlolaH kavikulakalAkelikautUhalAnAM mAnAmbhodhiH subhagatilako bhinndaaridymudrH| ekAdhAraH sakalamahasAmAkaraH satyavAcAmAcandrAke jaya jaya jane vIrasenAtmaja ! tvam // 32 / / rajayanti hRdayaM manISiNAmAnanaM malinayanti vidviSAm / bAjAII II Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandhe sargaH 9 // 17 // vIrasenatanaya ! svayaM punastvadgaNAH kalabhadantakAntakaH .. // 33 // jyotsnA svayaM ca dhavalA dhavalIkaroti gaGgA svayaM ca vimalA vimalIkaroti / itthaM dharAvalayavajradhara ! svayaM sA dhanyA kariSyati ca kazcana dhanyamanyam ? // 34 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane prathame utpattiskandhe aSTamaH srgH||8|| III SHITA || NISHAIHIN haMsI prati nalasya kathanam, . mukto | rAjahaMsaH tena kRtaM prathame utpattiskandhe navamaH sargaH / vidarbha nRpasya varNanam // asti nistaSadAkSiNyadakSiNApathamaNDanam / vidarbhamaNDalAkhaNDa kuNDalaM kuNDinaM puram // 1 // tatra citrArivArastrIgItasphItaparAkramaH / pratipakSacamUbhImo bhImaH zrImAn mahIpatiH // 2 // kiM varNyate sa patriMzat khaDgakoTimahArNavaH? / prabhuH saptatilakSANAM dakSiNApathanAyakaH // 3 // tasya tribhuvnaabhogbhraantkiirtemhiibhujH| priyaGgumaJjarI nAma priyA gaurIva dhUrjaTeH // 4 // bhAminI kAminI kAntA mAninI dAninI shubhaa| zuddhA snigdhA vidagdhA ca mugdhA ca mRgalocanA / / 5 // dAkSiNyapuNyalAvaNyazIlalIlAdibhirguNaiH / sadharmacAriNI reje tAdRzI tAdRzasya sA // 6 // tayA saha manasvinyA tasya vaiSayikaM sukham / bhuJAnasya mahIbhartuH kAlaH kazcid vyatItavAn // 7 // . III- III // 17 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIC II BHI SIHII ATilla THII A TII anyadA varadAnIravAnIrasvairamArutAH / vijahAra tayA sAkaM sa vasante vanasthalI: // 8 // tayostasya vicitrANi mRgadvandvAni pazyatoH / dRkpathaM prApa sApatyA kAcit kapikuTumbinI // 5 // tasyAH prabalalIlAbhirvAlalAlanakelibhiH / ubhayorabhavaccittaM nirapatyatayA''kulam pAdapeneva vandhyana rAjyena kimanena naH ? / ityapatyavihInau tau duHsthitau hRdi tasthatuH // 11 // tadartha tatparau nityaM vratasthau vijitendriyau / ciraM cakrezvarI devImupAsAmAsatuH svayam // 12 // zIrNaparNaphalAhArau kuzazrastarazAyinau / kRtatripavaNau zazvajApahomaparAyaNI // 13 // zaGkhacakragadAzArGgazRGgAritacaturbhujAm / pakSAnte pakSirAjasthAmAdizaktimapazyatAm // 14 // (yugmam ) devi ! sevAsamAyAtadevAsuranarastute ! / trAsitAricamacakre ! cakrezvari ! namo'stu te // 15 // amba! tribhuvanastambakAdambini! nitambini / siddhizAlikarasthAli! mahAkAli! namo'stu te // 16 // sarvapApApahArAca saMhArAca durAtmanAm / dausyavistAsArAya nArAyaNi namo'stu te // 17 // ityupazlokayantau tau premagadagadayA girA / jagAda jagatAM mAtA jaGgamA kalpavallarI // 18 // prItA'smi yuvayorvatsau ! niyamo'yaM samApyatAm / mayeva preritaH prAtaH samAgatya zamAmbudhiH // 19 // cAraNazramaNaH zrImAn munirdamanakAbhidhaH / yuvA yuvA javenaiva sazaktyA'nugrahISyati . // 20 / / (yugmam ) ityuktvA'ntarhitAyAM ca tasyAM bhuvanamAtari / tau nizAnteM nizAntasthau nidrAmudrAmamuzcatAm // 21 // . IIIRHI AIIIIIIIISISIO Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandhe sargaH 9 // 18 // III AIIIIII AIIIIIII kRtaprAbhAtiko bhaktyA vinirmitasurArcanau / vihitasvanasaMvAdau yAvad vismayamRhatuH . // 22 // tAvat kamalakiJjalkagarbhagaurAGgakAntibhiH / vRSTimaSTAsu kASThAsu kurvANaM kAJcanImiva // 23 // sagranthaM granthanimuktaM sazrIkaM zrIvivarjitam / dRSTavantau tamAyAntamantarikSAnmunIzvaram ||24||(yugmm ) sa taM saudhatalAsanaM dhRtaromAzcakaJcukaH / abhyuttasthau samaM patnyA kuNDinendraH kRtAJjaliH // 25 // nivezya kAzcane piitthe.prmodbhrnirbhrH| triH pradakSiNayitvA''zu praNanAma priyAsakhaH // 26 // athAbhimukhametasya nIcAsanakRtAzrayaH / uvAca vacana rAjA prasannanayanAnanaH // 27 // adya cintAmaNiH pANau adya kalpadruraGgaNe / yadayaM mama saJjAto yauSmAkIyaH samAgamaH // 28 // ityUcivAMsamuccAzaM prasannaH pRthivIpatim / munirdamanako vAkyaM vabhASe zamabhUSaNaH // 29 // niSphalAH khalu jAyante tapasAmapi labdhayaH / na bhavantyupabhoktAro bhavyA yadi bhavAdRzAH // 30 // diSTyA hRSTAH sma bhUpAla! bhavadbhaktibharAd vayam / muktasaGgA api yato yatayaH zrAddhabAndhavAH // 31 // yasmin yAnti layaM punaH punarapi pratyudgatAH koTizaH kallolA iva vAridhau hariharabrahmAdayaste'pi hi / niyutpatti niraJjanaM nirupama niSkevalaM niSkalaM nityaM nirviSayaM tanotu paramaM tad brahma zarmANi te // 32 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane prathame utpattiskandhe navamaH sargaH // 9 // OMIIIIIIIIIIIIIIIIIK | bhImanRpena apatyArthamArAdhitA / cakrezvarI tasyA AgamanaM varapradAnaMca dmnkmunishcaagmH|| // 18 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathame utpattiskandhe dazamaH sargaH / HII III AIATSIATI IIIK ityuktvA punarapyUce manISitacikIrSayA / rAjendra ! rAjapatnI te sadA rAjyarddhibhAginI // 1 // pRthak tadiyamasmAbhirbahumAnyA manasvinI / rAjavad rAjadAreSu vartitavyamiti smRtiH // 2 // kalyANi! kriyatAmepA mUrdhni mndaarmnyjrii| apatyaM trijaganmAnyA taba kanyA bhaviSyati // 3 // trijagatpAvanI kanyA tAvadanyA guNotkaraiH / putrAstrayaH punarbAle ! bhaviSyanti tataH param / / 4 / / tataH smitamukhI rAjJI rAjA ca punruuctuH| bhUyaH sambhAvanArtha nau bhagavan ! bhRzamarthyase // 5 // prasIda garbharUpeSu mithyA duSkRtamastu nau / zivAste santu panthAnaH sAdhayasva manISitam // 6 // ityAdi vAdinau vidvAn sa tAvApRcchya dampatI / utpapAta pataGgazrIphremnA munimahattaraH // 7 // athopacitasarvAGgI vallIva bhlcchviH| gauDendraduhitA devI dadhAvApannasatvatAm // 8 // jAhvavIjalamizreNa kSIrasAgaravAriNA / mugdhA majanamAdhAtuM babandha hRdi dohadam sA sarvaguNasaMpUrNAM sakalaklezanAzinIm / asta tanayAM sadyo vidyAmupaniSad yathA navoditaraviprAyaM vidyotitadigantaram / lalATe tilakaM tasyA naisargikamadRzyata // 11 // trikhaNDabharataizvarya patyuH kuryAdasAviti / azrUyata ca lokaina vyomni vAgazarIriNI // 12 // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damanakamune prathamaskandhe sarmaH10 manam , 19 // damayantyAzva janma // III IIIIIIIIIIIIIIII vAyavazcAdbhatAmodA vvumnthrshiitlaaH| vismayaM janayantazca vavRSuH puSpavAridAH // 13 // nedurnabhasi gambhIrA divyadundubhayo bhRzam / ajani svargasaMkAzaM tatkSaNaM kSoNimaNDalam // 14 // prathamApatyajanmotthakrIDAmuditasajanaiH / ko'pi kolAhalAkIrNo babhUva sa mahotsavaH // 15 // saJcacAra kumArI sA hastAddhastaM pratikSaNam / sukumArA marAlIva paGkajAdiva paGkajam // 16 // sarva strIgarvasarvasvaM damayantI yadutthitA / sA tato damayantIti svajanairabhyadhIyata // 17 // yattajanmadine prAptaH puraM dantI davAditaH / davadantIti tat tasyAH pitrA nAma kRtaM punaH // 18 // sA veda vedsiddhaantpuraannaagmsNhitaaH| tarkavyAkaraNacchando'laGkAranikarANyapi // 19 // gItaM nRtyaM likhitagaNitaM vaidyakaM bhUtavidyAM zayyAM puSpagrathanataraNaM citralepyAdi karma / / horAcArAyaNarasavatIzAkunadyUtagandhAn kizcAtyuktaiH paramapi na tad yanna jAnAti sAtra // 20 // itthaM sarvakalAkalApakuzalA sarvAGgazRGgAriNI sarvAnandavidhAyinI kimaparaM sA srvlokocraa| devAkarNayazaM prati pratidinaM nAnAvidhairvibhramaivaidarbhI navayauvanena gamitA vAcAM tu pAraMparam // 21 // tat tasyAH sarasArvabhaumabhuvanaM lAvaNyapuNyaM vapurmanye vIkSitumakSamaH sa bhagavAn devaH svayambhUrapi / dhyAnavyAjanimIlitASTanayanaH sRSTikramaM sAdhayan yenAdyApi na tatsamAM varatanuM zaknoti kartuM punH||22|| smarakaratalabhallI hAvabhAvaikavallI taruNahRdayahAlA sarvasaubhAgyazAlA / II IIIIIIIIIIII ILAISHII I // 19 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAjA III A TRIGANI - III VIII ISHIE jayati nRpa! tadIyA vizvasambhAvanIyA bhuvanajayapatAkA rUparekhA zalAkA // 23 // utkallolaM trivalivalaye labdharAjyaM nitambe prAptaunnatyaM kucakalazayorgaNDayormuktanidram / pANidvandve kRtakizalayaM kezapAze vizaGka cintAtItaM nayanayugale vanaM nAtha! tasyAH // 24 // samAnadharmAH samazIlaveSAH sdRkkulaastulyvyovilaasaaH| sakhyaH sadA saptazatAni tasyAH narendrakanyAH savidhaM bhajante // 25 // AjanmataH sarvajagadvadhUnAM jayaikarAjye vihitAbhiSekA / sA laJchanacchamakRtaM vidhAtrA lalATapaTTe tilakaM bibharti // 26 // dRSTaM dRSTaM navanavamiva prekSyate yattadaGga tasmAdasmanmanasi ghaTate sUnRtaM zAkyavAkyam / dRzyAdRzyaM nanu tadudaraM yena tena prakAmaM samyag jainI jayati sadasadvAdavidyAjayazrIH / / 27 / / yAM vilokya manujasya jAyate jIvitaM ca saphalaM svajanma ca / sA narendratanayA nayAnvitA maGgalaM zubhatano ! tanotu te // 28 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane prathame utpattiskandhe dazamaH sargaH // 10 // OMIIIIIIIIII-III FISHI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandhe sargaH 11 prathame utpattiskandhe ekAdazaH srgH| // 20 // II - III WITHIN ON III zrI damayantyAH krIDanam, nl-raajhNsyovivaadshc|| idamAkarNya saGkIrNa vacanaM maansauksH| babhAra bhArataH zokamastokavirahAturaH dIrghamuSNaM ca niHzvasya tirygvlitlocnH| jagAda madanonmAdasAditoktiparikramam // 2 // ityekaikaM samAkarNya bahuzastat tadadbhutam / arddhamanAstvayA mUlAnmohAbdhau manjitA vayam // 3 // vaidarbhI varNanavyAjAt suciraM suciraM jayan / tvamakArSImayA sAkaM kalahaM kalahaMsa ! kim ? // 4 // kiM karomika gacchAmi kaMvA shrnnmrthye| na muJcati hi mAM lajA pratiSThAbhaGgalakSaNam // 5 // aho ! bhramati bhUcakraM patati vyomamaNDalam / vilIyante dizaH sarvA gAtraM prajvalatIva me // 6 // hanta ! hA tAta! hA mAtaryuvayo nRNo'smyaham / amI gacchanti me prANA hA!lokamapanAyakam // 7 // iti jalpan samuddhAntakaNThamIladvilocanam / jagAma jagatApIThe puNyazlokaH prjaaptiH||8|| saraHsalilasaMpRktAstuSArakaNavarSiNaH / tataste vIjayAmAsurvyAkulA; pakSiNaH kSaNam // 9 // uparAgavinirmuktaH zazIva vizadacchaviH / punaH prakRtimApannaH sa babhASe patattriNA // 10 // durlabhA'pi hi vaidarbhI na ca hastagataiva sA / AsannA hi sahasrAMzordUrasthasyApi pabinI // 11 // AstAM prakRtivargaste pakSimAtro'pyahaM tava / tvadekazaraNAM bhaimI kariSyAmi na saMzayaH // 12 // IA II III 4 II II IIIIIII II 4. INHEII A TII . // 20 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IISHIKE VISIT ISII A Isla THII A IIFII WIFIC Ille tvatprasAdAdidaM kArya sukhasAdhyaM mayA'pi hi / na kiM mantrAnuviddhana rajasA nAganigrahaH // 13 // haMsIvargaH samagro'pi sannidhau tava varttatAm / zIghraM preSaya mAM rAjan ! kuNDinaM nagaraM prati // 14 // sA madvacanataH kanyA tvadanyaM vRNute yadi / devena tadiyaM haMsI nArpaNIyA punarmama // 15 / / abravIca sakhe haMsa ! ko'yaM tava prikrmH| mitradharmocitasyeyaM tava kA'smAsu bhRtyatA ? // 16 // ko'pi naH savidhAnAya zubhayogena kenacit / haMsacchamA samAyAtastvamakAraNabAndhavaH // 17 // svayaM varSati parjanyaH svayaM tapati bhaaskrH| aparaprArthanApekSaM paropakaraNavratam // 18 // siddhistavAstu pakSIndra ! kSemaM bhavatu vartmani / asmAkaM mAsa vismArSIH prekSya bhaimI zucismitAm // 19 // samApRcchaya tato haMsIM samAdizya ca kiGkarAn / pakSilakSaparikSiptaH pratasthe kuNDinaM prati // 20 // yAvat sphurati no dRSTiryAvad bhramati no manaH / tAvad divi sa nAdarzi chAyAbhuvi na tasya ca // 21 // naganagaragirIndradvIpi.koTilakSAnanupamaramaNIyAn lIlayA lakcayitvA / sapadi puramavApat kuNDinaM caNDavegaH sa nalalalitazaMsI haMsavaMzAvataMsaH // 22 / / vanabhuvi damayantyAstatra sarvAGgatuGgaM marakatamayazRGgaM cittanRttaikaraGgam / racitakanakarambhA vidhududyotalIlaM sajalajaladalIlaM kelizailaM dadarza // 23 // karpUrapUrapariveSakRtAlavAlaiIrandhragandhajalasAriNisicyamAnaiH / IIIAN AIII AIISSIFII Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuNDinaM prati sarvaH11 // 21 // rAjahaMsasya gamanam // ISSIBILATISISile vRkSairvirAjitamudIkSya vanaM sa bhemyAH samAra nandanavanasya vihaGgazakraH // 24 // kssitikhcitvisrpdvvaidduuryrtnprkrkirnnrvaadurvibhaavysthliike| dizi dizi damayantyAstatra pazyan vayasyAstridazamapi sa mene nAmasaubhAgyasAram // 25 // kimuta bhuvanaM bandIkattuM hariNmayazRGkhalAH 1 kimuta janatAM mohaM netuM viSadrumavIrudhaH / / nRpatiduhituH krIDAlolAH sakhIvalokayanniti cirataraM cintAcakraM cakAra sa viSkiraH // 26 // tatra kelikamalaM bhramayantIM zaizavavyatikaraM gamayantIm / vizvalocanacayaM ramayantIM pazyati sma sahasA damayantIm // 27 // rUpeNa kAzcanasamunnatimudvahantI tArAgaNairiva vRtA nikaraiH sakhInAm / sA tasya sarvasurasiddhagaNAbhigamyA cittaM cakarSa kanakAcalacUlikeva // 28 // tasyAH sakAzamadhigantumasau samantAdAkAzavama gahanaM pravigAhamAnaH / zvetaM vitAnamiva cAru ciraM vitanvan babhrAma bhUmipatanAya pataGgazakraH // 29 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane prathame utpattiskandhe ekAdazaH sargaH // 11 // NSHI II II-IIIFIIIMSTE IAISHI AIII A 21 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathame utpattiskandhe dvAdazaH sargaH / II II ATHIGATII-IIIIIISHIKE tataH pakSau sa saMvRNvan suparNakulamaNDanaH / papAta nabhaso bhUmau bhaimIpArzve sitacchadaH // 1 // tasya patrapuTAsphoTaM zrutvA sarasanisvanam / babhUvAbhimukhI subhrUH kimetaditi saMbhramAt ? // 2 // vilokya sahasA haMsaM jighRkSumanasA tadA / zAlitaM zAlabhaJjyeva kSaNaM nispandamandayA // 3 // tasyAstadA tadAkUtaM jAnannapi vihaGgamaH / na yayau na ca tasthau ca na ca dharjumadAt punaH // 4 // patattrimAtramapyenaM svavazaM kartumakSamA / sahastatAlamAlIbhiH sA tatkAlamahasyata kimepa karatAlIbhiramuttrAsyate khagaH ? / mahyaM druhyati sA nUnaM yAtra mAmanugacchati iti pradattazApApi hasyamAnA sakhIjanaiH / bAlA dhRtAvahelaM sA cchAyeva khagamanvagAt // 7 // (yugmam ) muciraM saJcaraMstasyA rAjahaMsaH puraHpuraH / babhau tadgatibhaGgAnAmupahAsamivAcarat // 8 // dhRtaprAyamivAtmAnaM darzayan sa pade pade / didhIrSAM varddhayan dUraM cakarSa capalekSaNAm // 9 // prasvedakaNakIrNAGgI vilakSAmupalakSya ca / tAmuvAca sa niHzaGkaM chAyAmAtraparicchadAm // 10 // rAjaputri! kimartho'yaM prayAsaste manasvini bibheSi na kathaM bAle! vilokya gahanaM vanam ? // 11 // vayasthA iva saMbhAvya tvAmasthAnapracAriNIm / pazya hArItaDhuGkArairvArayantIva vIrudhaH // 12 // . Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandha sargaH12 | kuNDinapure Agato // 22 // damayantyo nala varNanazca // II III TRIVISI GIRI FISHID ISITE kathaM vyomacarA mugdhe gocarAH kSiticAriNAma / tAruNyaM hi prapannA'si muzca zaizavaceSTitam // 13 // krIDAhaMso nalasyAhaM puNyazlokasya bhUpateH / na kvacid rAjaputrANAM rAjaputri ! bhayaM hi naH // 14 // yasya yuddheSu tiSThanti na mAM na ca raaksssaaH| kastasya tRNamAtre'pi kattuM zaktaH parAbhavam // 15 // tasyAhaM jagatIbhartuH preSyaH prekSAvatAM priyaH / digdezAntaravArtAnAmAhartA'smi vihaGgamaH // 16 // tasya krIDAvane santi koTizo mama snnibhaaH| rAjahaMsAH sarastIre naanaakaaryopyoginH||17|| taM kecit pakSavikSepairvIjayanti ratAntare / katicit padminIpatraiH zayyAM kurvanti komalAm // 18 // anye gativizeSeSu zikSayanti tadaGganAH / pare dadhati sAnidhyaM tAsAM maNitakarmaNi // 19 // svacchandaM samamasmAmistasya jalpanti yossitH| kAtrapA hi tirazcAM nastirazcanapate ca kaH // 20 // dattA hi tuSTayA devyA tasmai zAradayA vayam / brAhmIvimAnahaMsAH smaH sarvazAstravizAradAH // 21 // na sAmAnyajanaM tAvad vayaM prekSAmahe kila / na ca prAkRtalokAnAM tiSThAmo dRSTigocare // 22 // tvaM tu vaidarmi! sarvAsAM kumArINAM ziromaNiH / bhImabhUpAlatanayA na sAmAnyA manasvini ! // 23 // tenAhaM tvadvanaM prAptastava dRggocaraM gtH| bhavatparicayasyArthe sakhyo dUrIkRtA mayA // 24 // na kuryAd viSamAM goSThI samAnAM na cavarjayet / kRtA prANaharA pUrvA tyaktA'nyA prANanAzanI // 25 // tatkalyANi pravINA'si brUhi kizcit subhASitam / svayaM kimapi tvaM pRccha mama pArzve kushodri!||26|| Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSIFI AEISIFIE tanvi! mAmanugacchantI amitA'si mayA ciram / tadvyalIkApanodAya priyaM kiM karavANi te 1 / / 27 / / iti vAkyAmRtaM tasya nipIya nRpanandinI / dadhau harSatrapAtaGkamohakimmIritaM manaH // 28 // acintayacca padmAkSI diSTyA sudinamadya me / abhyantaracaraH prApto yadayaM priyasevakaH // 29 // kintu vaktuM na zaktA'smi pakSiNaM suvicakSaNam / kathaM nu kathayiSyAmi svayamasmai svavAJchitam // 30 // kuto'sya mAnuSI bhASA haMsasyAvyaktavAdinaH?mA mRta kazcidayaM daivAda devo vA dAnavo'thavA // 31 // saMbhavatyakSaroccAraH pakSiNAmapi vA kvacit / tathAhi kiM na dRzyante sarvatra zukasArikAH / // 32 // jaya tvaM niSadhAdhIza ! vishvvismykaarkaaH| adhikAH paramantribhyo yasya te pakSiNo'pi hi // 33 // kimarthamayamAyAto mahAtmA mama kAnanam ? / kaccinnalanRpeNApi kimayaM preSito bhavet 1 // 34 // kva vA me mandabhAgyAyAstAdRzaM bhAgyamadbhUtam / svasmina mamAnurAgaM ca kathaM vetti sa pArthivaH // 35 // tadadya tasya rAjarSeniSadhasya mahAtmanaH / ayaM dIrghAyurAyAtaH krIDAhaMso vane mama // 36 / / anenaiva hi tIrthena pravizya nalakarNayoH / tadantaryadi tiSThAmi kiM na siddhaM tadA mama? // 37 // bhavatvevaM tatastAvad vadAmIti vicintya sA / jagAda sAdaraM bAlA vizAlAkSI zucismitA / / 38 // AryarAja! sabhAyogya! saumya! sarvAGgasundara! rAjIvinIvanottaMsa ! rAjahaMsa : ciraM jaya // 39 // samIpamupapannastvaM mayA yadapavAhitaH / anayAcaraNaM tanme kumAryAH kSamyatAM khaga! // 40 // IATII AISFII A Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ll AISFIL 23 // yat tvaM dRSTipathaM prAptastat kRtaM prathamaM priyam / bhUyastvattaH priyaM prAptuM kintu vAJchA tathaiva me-||41|| tanme diSTyA kathayatu bhavAn vRttamAmUlacUlaM ko'yaM rAjA nalanRpa iti prauDhacApapratApaH / yasyaitAni tribhuvanamanaHkAnanAnandakande kSIrAsAravyatikarabharabhrA(ji)ji viSvaka yazAMsi // 42 // indIvarAkSi ! zRNu taM kSitipAlasiMha te yasya vizvavijayapraguNA gunnaughaaH| ye raJjayanti hRdayaM ca nizAkaraM ca ye vidviSAM ca viduSAM ca hRtAmiSaGgAH // 43 // vaktuM purastava paraM yadi vedavANI tvatkautukAya mama kevalamatra ytnH| tat kSamyatAmiti cakoradRzaM bruvANaH spaSTIcakAra caritaM sakalaM nalasya // 44 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane prathame utpattiskandhe dvAdazaH sargaH // 12 // FII AIFI A haMsaviSaye damayantvA vibhramam, nalasya paricayArtha prArthito haMsazca // FILAIIIIII AIIIIIIIIISIA II ITISING prathame utpattiskandhe trayodazaH sargaH / AryAvarne janapade jAhnavIjalamAlini / nagaryAM niSadhA''khyAyAM vIrasenaH prajApatiH // 1 // tasya rUpavatI nAmnA bhAryA cAritrazAlinI / babhAra mahiSI garbha prAga jyotiSapateH svasA // 2 // anizaM dadatI dAnaM pratIkAraM rujAmiva / vivazeva na vedAsau pAtrApAtraM kSaNAkSaNam // 3 // . // 23 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evamutkRSTaceSTAbhiH sUcayantI mahodayam / asUta samaye putra prAcI dinakaraM yathA // 4 // prAptobhayacarIyoge meSapUrvAMzage khau| uccapaJcagrahI horA tadA''sIt tasya janmani // 5 // saMpattiriva dAnena jJAneneva suzIlatA / vaidagdhI vinayeneva devI putreNa sA vabhau // 6 // na lAsyatyeSa nilobhaH sadbhyo dharmadhanAni yat / tenAsya nala ityAkhyAM vidadhurvandhavo budhAH // 7 // mukhebhyaH mUrisArthAnAM sarvazAstrANi so'grahIt / vRkSANAmiva puSpebhyaH saurabhyANi samIraNaH // 8 // paDaGgAn caturo vedAn paT tarkAn pairasakramam / paibhASAnirNayaM vetti nalaH paNmukhavikramaH // 9 // kimatra bahunA tAvat yat kizcidiha vartate / tat sarvamapi jAnAti lokottaramatirnalaH // 10 // kiM mastasya rambhoru ! saubhAgyaguNavarNanam ? / sa ko'pi mUrtimAn pRthvyAM gunnraashirivotthitH||11|| kadAcit sAdibhiH sAkaM sa vAhyAlibhuvaM gataH / azvenApahRtaH prApadahorAtrAnmahad vanam // 12 // tatra kApi sastIre parizrAntaturamAt / avarukha kRtasnAnaH zuzrAva karuNadhvanim // 13 / / kimetaditi vijJAtumArttatrANaparAyaNaH / gacchaMstadanusAreNa kAzcit ma prApa ziMzapAm // 14 / / tasyAH stamvena saMbaddhaM zUnyamaSTAGgakIlitam / muniM dadarza ziSyaM ca rudantaM kanyakAnvitam // 15 // pRSTastenAtha ziSyo'sau sAkrandamidamabravIt / kumAra ! mahatI seyaM vArtA tAvannizamyatAm // 16 // ayaM pUrvadharaH zrImAn zrIdharo gaNabhRdvaraH / saMmetazikharaM draSTuM prasthitastIrthayAtrayA // 17 // IAIATI AIAI AIISle . Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandhe sargaH 13 // 24 // damayantIsamIpe kRtaM pakSIrAjena nalanRpasya varNanam // BISHI RISHI AISHIGATHI ASRI II II zrAntazca bhagavAnasmin vizazrAma sarastaTe / vaiyAvRtyaM ca kurvANo babhUvAhaM prabhoH kSaNam // 18 // atrAntare durAcAraH kazcid vidyaadhraadhmH| rAjaputrImimAM hRtvA cacAla gaganAdhvanA // 19 // tamanyaH saMmukhAyAtaH kanyArthI vyomni ruddhavAn / dvandvayuddhaM tayorAsIt khaDgAkhagi bhujAbhuji // 20 // tatra kSaNe kumArI ca vaM mumoca vimAnataH / papAta calakallolapalvale lolalocanA // 21 // ullaGghaya ca saraH zIghra vidagdhA nRpanandinI / bhagavan ! rakSa rakSeti buvANA prabhumabhyagAt // 22 // jAlandharAdhirAjasya sutA'haM knkaavlii| vidyAdharabhayatrastA prAptA'smi zaraNaM tava // 23 / / iti bhItAM prajalpantImimAmAzvAsayan muniH| jAGgulIvidyayA vidvAn cakre sarvAGgarakSitam // 24 // vidyAdharo'pi pApAtmA pratimallaM vijitya tam / prahArajarjaraH prApa gRhItuM sumukhImimAm // 25 // tato vidyAprabhAveNa karAlavyAlamAlinIm / nidhilakSmImivApuNyaH spaSTumetAM na zaknuvAn // 26 // munizaktimimAM zAralA sopi kopaarnnekssnnH| phIlapitvA muni pApI niryapau pramajarjaraH / / 27 / / sehe ca tat prabhuH sarva kurvANaH karmanirjarAm / AtmarakSAM na kurvanti sacavanto mumukSavaH // 28 // asti cAsya pratIkAraH puNDarIkAcale paraM / mAyAnirmUlanI nAma mahAvIryA mahauSadhiH // 29 // dvAtriMzallakSaNaH kazcid rAjaputro yuvA yadi / samAnayati tacchAkhAM vegAdasamasAhasaH // 30 // (yugmam ) na hi tAM sahasA ko'pi naraH sttvvivrjitH| siMhavyAghravRkavyAptAM netuM divyauSadhi dhamaH // 31 // IFILATERIATI AISSIAHISTSIK // 24 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IFII III AIIATEII AISHII II na ca sA praharAdurdhva saMprAptApi phalapradA / yataH kIlanavidyeyaM madhyAhne prANahAriNI // 32 / / tadetadadhunA'smAkaM sAnidhya kaH kariSyati / parArthena yataH pRthvyAM ko'pi klezasahaH pumAn // 33 // idaM saMprati saMprAptaM trayANAM maraNaM dhruvam / ayamitthaM prabhustAvata mRtyumAphyati nizcitam // 34 // AcArya ca vipanne'smin mamAnazanameva hi / agre ca guruNA sAkaM mRtyuraGgIkRto mayA // 35 // hA hanta ! rAjaputrIyaM rakSitA'pi na rakSitA / vimuzcati yataHprANAn gurumRtyau manasvinI // 36 // iti tasya vacaH zrutvA zokArtasya tapasvinaH / nalastaM niHzvasannUce paraduHkhena duHkhitaH // 37 // tapasvin ! rAjaputro'haM lakSaNAni ca tAni me|n cAsti nibiDakruddhAt kRtAntAdapi me bhayam // 38 // kintu vAhanametanme samarthamapi srvthaa| praharAta puNDarIkAdrau yAtAyAtakSamaM na hi // 39 // ayaM ca bhagavAn kSINo na kAlaharaNaM kSamaH / asamartha parArtheSu dhig mAM mithyAbhimAninam // 40 // tataH pramuditaHproce muniziSyo nRpAtmajam / hanta ! siddhAni kAryANi kumAra! tvayi saMmukhe // 41 // prasAdAt pUjyapAdAnAM yanmamAsti suzikSitaH / balAtibalayorbhedo mantro'zvahRdayAbhidhaH // 42 // mantraM paThitasiddhaM me gRhANa puruSarSabha ! / yatprabhAveNa jAyante sapakSA iva vAjinaH // 43 // na kiJcid dUramAsannaM zItamuSNaM kSudhaM tRpam / na ca bhUmimabhUmi vA jAnanti yayavo yataH // 44 // tatsaGkrAntamimaM vAhamAruhya brajatastava / dviyojanazatAnte'pi puNDarIkAcalaH puraH // 45 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandhe sarvaH13 damayantIsamIpe kRtaM pakSIrAjena nalanRpasya varNanam !! // 25 // SII ILSI ALIGA SII ATHI LITERS ak triparNI tiktagandhA ca zvetapuSpA sadAphalA / tasya sarvottame zRGge hiMsamizrA'sti sauSadhiH / / 46 // evamuktvA samAcakhyau taM mantraM nRpasUnave / tenAdhivAsito'zvo'sau yAmArddhana yayau girim // 47 // tatra vitrAsya zArdalAn tAmAdAya mahauSadhim / kAlena tAvatA bhUyaH sa pApa munisannidhau // 48 / / tasyAH sparzanamAtreNa munirutkIlito'bhavat / sa pratyAgatacaitanyo nalamityabhyanandayat // 49 // zrIvazIkaraNacUrNamuSTayo dharmasRSTiparamANuvRSTayaH / tvAM punantu jagadekapAvanA vItarAgapadapadmapAMsavaH // 50 // sa vAsavAAhivilAsahaMsaH sahasabhAH zambhuradhIsamAsaH / samAH sahasrANi mude sadA saH sadAsanaH khAtmavilAsavAsaH kumAra ! nirvartitasarvasAraparopakAraprakaraprakAra / jAnAmi kAmaM bhavatA samAno mAnonnato nAtra bhaviSyatIti // 52 // tat sarvathA naH priyamAcariSyan saMmohanAdIni mahAmahAMsi / hiMsAvivarja vijayapradAni tvaM jRmbhakAstrANi gRhANa vIra ! // 53 // bahuvidhamiti jalpan jRmbhakAstrANi tasmai zamajaladhiradatta zrIdharAcAryavaryaH / tadanu samayamAtraprAptasainyaM tadAnIM vyadhita hRtamanaskaM dharmakarmopadezaH // 54 // MRITII IIIIIIIINIK Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II SI ApRcchatha taM nRpakumAramatha prayatnAt sammetavama'ni yayau sa muniH sshissyH| tasyAjJayaiva ca nalena gajAdhirUDhA prasthApitA pitRgRhaM kanakAvalI sA // 55 / / iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane prathame utpattiskandhe trayodazaH srgH||13|| IIFI II + III MI - ISI AIII prathame utpattiskandhe caturdazaH srgH| puraM prAptasya tasyAtha labdhamantrAstratejasaH / kurvANasya pituH sevAM pakSo yAvad vyatItavAn // 1 // jAlandharAdhirAjena prahitazcandrabAhunA / zrIvIrasenamAnamya dUtastAvad vyajijJapat // 2 // rAjendra ! tava putrAya nalanAmne manasvinI / candrabAhukSitIzena pradattA kanakAvalI // 3 // prANatrANAda kapakrItA purANi nalarAgiNI ! saMprAptA nagaradvAre tadigaM pratigRhyatAm // 4 // avadhArya taduktaM tat tasminneva dine nRpaH / varavadhvorvivAhaM sa sapramodamakArayat kAlAntare ca saMbhAvya nalaM rAjyadhurandharam / sa vRddhasacivaM rAjA sAlaMkAyanamabravIt // 6 // dazalakSANi varSANAM prajAkRtyAni kurvtH| amAtya ! mama yAtAni svArthazcintyo'dhunA mayA // 7 // yuvA dhanurdharo vIraH samarthaH sAMprataM nalaH / tat prArthyatAM kumAro'yaM rAjyabhAraparigrahe // 8 // III ARI ANEII IRIISTEII Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaskandhe sargaH 14 // 26 // damayantIsamIpe kRtaM pakSIrAjena / nalanRpasya varNanam // IIIIIIIIIIIIIIFIFIE ISFIE tatheti vacanaM tasya pratizrutya mahIpateH / sa gatvA nalamityUce girA gambhIradhIrayA // 9 // paropakAravIrasya gambhIrasya yazasvinaH / kumAra! jagadAdhAra ! pitRbhaktiH kathaM na te? // 10 // putravAnapi vRddho'pi yadayaM saMyamotsukaH / vahatyadyApi bhUbhAraM mahArAjaH pitA taba // 11 // tadehi kriyatAM vAkyamaGgIkuru dhuraM bhuvaH / tvayA putreNa tAtaste pipartu khamanorathAn // 12 // ityuktvA zIghramutthApya nalaM kamalalocanam / AninAya natagrIvaM pituragre trapAkulam // 13 // kathaM tyajati mAM tAta ! kiM virAddhaM mayA guroH 1 / rAjyabhArakSamo nAhaM deva evAtra yujyate / // 14 // ityAdi bahu jalpantaM niHspRhaM puruSarSabham / siMhAsane samAropya mantrI chatramadhArayat // 15 / / yugmam / cakAra tilakaM tasya vIrasenanRpaH svayam / anye gRhItabhRGgArAH siSicustIrthavAribhiH // 16 // praNemurabhitaH sarve nRpasAmantamantriNaH / azrUyata nabhovANI vyaktavarNA ca tad yathA // 17 // niHzeSollaJcintA zAlisamujvalatarA bhRzam / tava kIrtiH pratApazca nityaM rAjendra ! varttatAm // 18 // tataH sahAzvaheSAbhiH saha vaarnnvRNhitH| divyadundubhinirghoSa viSvag badhiritaM namaH // 19 // dInebhyo vavRte dAnaM muktAH kArAnivAsinaH / tuSTuvurbandino hRSTA nanRtuzca kuzIlavAH // 20 // veNuvINAmRdaGgAnAM jhallarIbherinirbharaH / ninAdaH sapratidhvAno vijajRmbhe samantataH ||2shaa ahorAtratrayArdhva mahAdAnapuraHsaram / pratasthe vanavAsAya sa tu sAntaHpuro nRpaH // 22 // MIFILATERII IIFII ARISTIALISTEIH Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DIII-IIIIIITHIATRII tAbA gRhyatAmayamAyuSman ! nijadAsaH krmaagtH| zrutazIlaM nalAyeti sa sAlaMkAyano dadau // 23 // svayaM vRddhanarendreNa vRddhAmAtyaH samaM yayau / nalastvanuyayau sarvAn pAdacArI ciraM rudan // 24 // tadetaccaramaM vatsa ! cumbyase parirabhyase / mamaiva zapathAstiSTha nAgantavyamataH param // 25 // iti zrIvIrasenena svayameva nivartitaH / samAgatya gRhaM tasthau sa mAsaM vilapanniti // 26 // yugmam / tat tAtadattatAmbUlaM nat tAtena sahAzanam / mmaran vajrasamAna! tvaM na kiM hRdaya ! dIyase? // 27 // tatazca zrutazIlena mantriNA pratibodhitaH / zithilIkRtazokaH san rAjakAryANi dRSTavAn // 28 // kRtvA dvigvijayaM vIraH sarva nirjitya rAjakam / cakAra niSadhoddezAn jayastambhavibhUSaNAn // 29 // nAnAdharmaparAyaNaH pratidinaM nAnAvidhairutsavai nopAyanapANibhiH pramuditairArAdhyamAno nRpaiH / / nAnArAjasutAsahasralalitavyApArapAraGgataH zrImAn saMprati rAjaputri ! kurute rAjA sa rAjyaM nalaH // 30 // kSAro vArinidhiH kSayI zazadharo bhikSAcaraH zaGkaraH zakro duzyavanaH sarazca vitanuH zyAmazca daamodrH| nAgendro viSabhRd vidhizca jaraThaH kASThaM ca kalpadrumo nirdoSaH punareka eva jayati zrIvIrasenAtmajaH // 31 // tiSThantyeva kaliGgabaGgamagadhazrIgauDacauDAvanIkarNATadraviDaprabhuprabhRtayo bhUmIbhRtaH koTizaH / gIrvANAzca phamAbhRtazca zatazaH kiM vA bahu brUmahe ! rUpe bhUtabhavadbhaviSyati jane nAnyo nalasparddhayA // 32 // devaH kopi sa vizvavIravijayI rAjendracUDAmaNidRSTo yena nalaH kimanyadaparaM sAkSAtkRtastena hi / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||3shii sarmaH 14 // 34 // // 27 // zrI damayantI samIpe kRtaM pakSIrAjena nalanRpasya varNanam / / // 35 // IIIIIIII-IIIF II II // 36 // indurjAdyaharaH smarastanudharazcintAmaNizcetanaH puMrUpA ca sarasvatI zatamakho mAnuSyamudrAGkitaH uDugaNaparimANaM kena zakyaM vidhAtuM ? navajaladharadhArAH ko hi saMkhyAtumIzaH / kka nu kaNagaNanaM vA vAridhervAlukAnAM ? kva kila nalaguNAnAM prApyate subhra ! pAraH itvasau taba vinodahetave taccaritrakaNikA mayoditA / kanyuphaNThi ! gamanosuko dhunA kiM. priyaM vada punaH karomi te ? atha narapatiputrI vismitA vAcamUce khaga ! sukRticaritraM zRNvataH kasya tRptiH / yadi punarapi kizcit kartukAmaH priyaM me tadiha mama likhitvA naiSadhaM darzayeti khaganakhalikhitasya kSamApateH sA'pi rUpaM nirupamaramaNIyaM manmathArtA nirUpya / zramajalakalitAGgI kampamAnA varoruH svamatha jhaTiti hAraM tasya kaNThe cakAra atha jaya jaya bhadraM jIva jIveti jalpan nanu kimidamiti drAka tAmapRcchad vihaGgaH / sajalanayanapakSmAsannakaNThI ca sA'pi smaraparavazacittA muktalajaM jajalpa tanmuzca mohamiha haMsa ! gRhANa hAraM yasyaipa tasya bhavatA'pi smrpnniiyH| ko'yaM kRtasya karaNe'pi parizramaste ? mA divyadarzana ! bhajiSyasi niSphalatvama mA me vicintayasi kazcana bAlabhAvaM na tvaM bhaviSyasi mRSA tadalaM vicintya / BEII AISII AIIIIIIIIII AISEISTRIE // 37 // // 38 // // 39 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmA II ASINI ATHIINFINIK ekaiva vAGmanasayoH padavI yato me naitanmama pracalati pralaye'pi vAkyam . // 40 // ki prArthyase cirataraM caturo'si yasmAt ? kiM ziSyase ca samaye bhaNituM budho'si / ' tvattaH susidhyatu tavApi mamAyamartho dehAntare'pi mama zaktirimaM vidhAtum // 41 // jAnAmi naiSadhamahaM nRpati purA'pi dehaM vahAmi sakalaM tadidaM tadarthe / kattuM mayA paricayaM suciraM tvamuktastubhyaM namo'stu kuru kAryamidaM madIyam // 42 // iti sa tAM mudatIM nudatIM jagau yadi tavaiSa tanUdari ! nishcyH| zRNu tatastvamapi priyavAdini ! tvayi nalaprahito'hamupAgataH // 43 // mRtavatastava vismRtijaM bhayaM viraha eva dunoti ca jIvataH / maraNajIvitayoradhunAntare tava kRte taralAkSi ! bhavatpriyaH // 44 // vividhamAgadhapAnthajanazrutAM sa satataM bhavatImanunintayan / apararAjasutAjanasaGgamaprabhavasaukhyazatairapi vazcitaH // 45 // kuvalayaM valayaM ca vilumpati svabhavanaM ca vanaM ca vimuzcati / akaruNaM karuNaM pratibhASate sa vibhave'pi bhave'pi gataspRhaH // 46 // manasi duHsthitatA kRzatA tanau bhramati cittamatha skhalitaM girAMm / HILAIFI AIFI AISI ISIFle Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II SIK // 47 // prathamaskandha sargaH14 haMsasya nalasamIpe gamanam // . // 48 // // 28 // // 49 // // 50 // USAII II ||RI - HIDISI PISSI IRK iti bhavadvirahAdasamaJjasaM kimapi tasya varoru ! vijRmbhate . . matimati ! damayanti ! dantidantadyutimatamomayamuttamaM tmntH| madaya dayitamenamatyamAyaM muditamudAttamudantadattamodam lolAnilenAnanunUnanunnA nAnAlilIlollalalaM lulAnA / nUnena nUnaM nalinAnanena nalena lInA lalane ! lalAlam tat sAmprataM tava bibhartuM sa saGgamAzAM drAk sAdhayAmi yuvayoyuvakRtyametat / isyabhyudIrya rudatImanugRhya bhaimI reme vihAyasi vihAya vanaM vihAyaH hA kutra tiSThasi ? vizArada ! zAradAbhrazubhraprabha ! tvamiha vallabha ! shaardaayaaH| hA haMsa haMsa ! kimahaM sahasA vimuktA muktAtmaneva bhavatA bhavatA vidaram evaMvidhAni vividhAni vipaJcayantImekAkinI vipinasImani sAndramohAm / tanmArgadarzanaparAH parama-cittAH sakhyaH sametya paritaH parivarenAm kiM vepase sakhi ! kuto'pi bhayaM kathaM te ? kutrA''gatA'si padavI tava vismRtA kim / mugdhe ! vimuzca ruditaM gRhamehi yAmetyukteti sA drutamanIyata vezma tAmiH Amantrayanniva samastadigIzavRndAn drAga vIjayanniva dishstrunnaarktptaaH| II ATHI III // 51 // // 52 // // 53 // IASHI Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAdhUtapakSatirupetya nalaM pataGgaH provAca vihvalamupAyanadattahAraH // 54 // tvaM deva ! drutameva pUrvavidito bhaimyA svayaM svIkRtaH satyAya prahitA tayA tava kRte svcchaacchgucchaavlii| siddhaM kAryamidaM taveti zatazaH pRcchan vihaGgAnanAt pratyuccArya vicintya ca pratikalaM na prApa tRpti nalaH // 55 // itizrImANikyadevasUrikRte nalAyane prathame utpattiskandhe caturdazaH sargaH // 14 // prathame utpattiskandhe paJcadazaH sargaH / chA.IIIIIIII-IIIIIIIFIE II ASHISHI IIISISTA tatastaM naiSadhaH svacchaM vihaGgamasamAhRtam / babhAra hRdaye hAraM vyAhAraM ca damakhamaH uttIrya kAryagAmbhIyaM prAtaH svIkArasaMpadA | virahAbdheH paraM pAraM pazyannAsIt samutsukaH // 2 // vihaGgamasamAnItaiH snigdhasaMjvalanairiva / vaidarbhIvacanaistasya didIpe virahAnalaH jJAtvA'nurAgiNIM bhaimI tatsaGgamasamutsukam / taM samAzvAsayan tasthau kizcitkAlaM vihaGgamaH // 4 // anyadA sa nizAzeSe tamanApRcchatha bhUpatim / pratasthe tIrthayAtrArtha svayUthasahitaH khagaH // 5 // AtmakRtyaM vinihotuM diviSadvismayAya sH| yatra tatra nigUDhAtmA bhUri babhrAma bhRtale // 6 // tato bhaimIviyogena vihaGgaviraheNa ca / nRpatiH sAndrasantApaH prApa pUrvAdhikAM dazAm // 7 // . IIIIII Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II prabamaskandhe sargaH 15 II nl-dmyntyorvirhaagniH|| // 29 // II III ISIAllIFILAIII TERI AIST vayasyatha gate tasmin vayasyabhinave nRpaH / vayasyasahitastasthAvayasyayamivAhitaH // 8 // sa maJjan virahAmbhodhau rAjA niravalambanaH / haMsameva smaraMzcitte pralalApa priyaMvadaH // 9 // zatrurdahati saMyoge viyoge mitrmpyho!| ubhayorduHkhadAyitve ko bhedaH zatrumitrayoH ? // 10 // ityAdi vividhaM jalpana niSadhAnAmadhIzvaraH / purapravezavidvepI ninAya divasAn vane // 11 // damayantI ca tatkAlaM mdnjrjrjraa| na ma micidvijAnAti gRhItApi gRhaM tataH // 12 // sA tameva divAnaktaM divi dikSu vidikSu ca / pazyantI nalamevaikaM mene nalamayaM jagat // 13 // niHzRGgArA nirAhArA nirvinodA nirudyamA / jIrNAraNyaM jaganmene bhaimI virahavihvalA // 14 // aGgIcakAra nAkalpaM na talpaM pratyapadyata / majanaM varjayAmAsa sajjanaM nAlalApa ca // 15 // vilokya rudatI bAlAM tatastaduHkhaduHkhitAH / bhRzamAzvAsayAmAsurvayasyAH sAzrulocanAH // 16 // nalinyAmiva manAyAM tasyAM mohamahArNave / vayasyAvRndamAgatya cakranda kurarIgaNaH // 17 // udakamudakaM vAyurvAyurvatAsanamAsanaM bhajata bhajata cchavaM chatraM ca sizcata siJcata / iti sarabhasa bhItabhrAmyatsakhImukhasaMbhavastadanu tumulo lolaH kolAhalaH sumahAnabhUta // 18 // itthamutthitazucAM mRgIdRzAmIdRzaM kalakalaM nizamya tam / mandiraM duhiturAyayau javAt kAtaraH kimapi bhImabhUpatiH // 19 // II ATFII IASII 29 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIII-IIIIIIIITE api tiraskRtamanmathalakSaNAM duhitaraM caraNapraNatAmapi / sa bubudhe nRpativirahAturAM ka caturAH paracittavido nahi ? // 20 // unnamayya sahasA zirastataH tAM sutAM prati pitA''ziSaM dadau / tvaM varaM guNamayaM svayaMvare vAsaraiH katipayairavApnuhi // 21 // avadacca vacaH sutAvayasyAH ! bhavatIbhiH kRzatAtiraskriyArtham / acireNa vidhIyatAM svasakhyA rucirAsannavivAhamaGgalAyAH // 22 // tAmityabhiprAyavido nRpasya vyAjoktimAkarNya bhRzaM sakarNaH / AnandamandAkSasamudramagnaM mano dadhau nirbharamAlivarga: // 23 // etat kimapyanavamaM navamaGgalAkaM mANikyadevamuninA kRtinA kRtaM yat / tasyAryakarNanalinasya nalAganasya skandho'yamuttamatamaH prathamaH samAptaH // 24 // itizrI mANikyadevasUrikRte nalAyane prathame utpattiskandhe paJcadazaH sargaH // 15 // iti prathamaH utpattiskandhaH samAptaH / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya skanve . dvitIyaH skndhH| . dvitIye dUtyaskandhe prathamaH srgH| sargaH1 kunDinAdhIzena dama yantyAH svayaMvarAI preSitA dUtAH // ARII IIIIIIIIIIIsile krameNa kuNDinAdhIzaH svadUtAn visasarja sH| caturdigantavizrAntAnAhAtuM pRthivIpatIn // 1 // te gauDacauDakarNATalATadraviDacediSu / aGgabaGgatilaGgeSu rAjAdezAt pratasthire prahitaM teSu kauveyA~ varSIyAMsaM vacoharam / sakhImukhena vaidarbhI devadattamavIvadat sarvodIcyanRpAhvAne tAta ! kArya tathA manaH / zIghramAgamanotkaNThaM nalo'laM kurute yathA // 4 // ityazeSavizeSajJaH so'pi pratyuttaraM dadau / vidhAya svajanAzleSa yayau pratyuttaraM tathA // 5 // vidagdhAnucaraH saumyo vAgmI javanavAhanaH / nRpAnAmantrayan sarvAnAryAvarttamavApa saH // 6 // dRSTastena vanAbhoge dhanuryogyAparAyaNaH / azvavAraH sarittIre zrutazIlAnvito nalaH // 7 // rAjarAjezvaraM vIraM nalaM kamalalocanam / vilokya sa nijaM mene kRtArtha nayanadvayam // 8 // ratnopAyanapANistaM praNamya pRthivIpatim / iti vijJapayAmAsa lalATaghaTitAJjaliH vidarbhAdhipatirdevaH zrImAn bhImanarezvaraH / Amantrayati deva ! tvAM svayaMvaramahotsave // 10 // HIFISHIEFII IIIHIRISE Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ III TII III III ATHII VIII IIle adhyAsthatAM samAgatya tAlahintAlazAlinaH / dAtyUhavyUhasaJcAracAravo baradAstaTAH // 11 // kimanyad vasudhAcandra ! bhImabhUpAlabhUstava / aGgIkaroti vegena senAkaraparigraham // 12 // tat kuruSva mahArAja ! caturaGgacamUvRtaH / dakSiNAbhimukhIM yAtrAM dakSa! dAkSiNyavAridhe! // 13 // sa tasya tAM samAkarNya garbhitArthAntarAM giram / vidvAn viveda vaidAH pRthak sandiSTamAtmani // 14 // tenAtha cakSuSA kSiptaH zrutazIlo'vadad vacaH / vidarbhabhUH zrutA'smAbhiH svabhAvatilakAGkitA // 15 // tAM vidarbhabhuvaM ramyAM prapannasya svayambare / devasya sainikAnAM ca pramodo barddhatAM cirAt // 16 // na kazcana vilambo naH saMprAptA eva kevalam / vaizAkhI pUrNimA'smAkaM tatra nUnaM bhaviSyati // 17 // ityuktavati mantrIze sahasraturagAnvitAm / svarNakoTiM dadau tasmai nRpatiH pAritoSikam // 18 // visRSTo bahumAnena svayaM saMbhASya bhUbhujA / kuNDinaM prApya tat sarva sa nRpAya nyavedayat // 19 // kAntodantasudhAsAraM vAJchantIM zapharImiva / damayantImidaM proce tadvayasthAnanena ca // 2 // audIcyAn kurvatA sarvAn bhUbhujaH kuNDinotsukAn / nalaM cApya mayA labdhA kAcit kanakazRGkhalA // 21 // ityukticaturA samyaka saMbhAvya nalasaGgamam / tasmai dideza vaidarbhI paJcAGgaM hemabhUSaNam // 22 // itazca nizcayaprAptapreyasIdarzanotsukaH / cacAla caturaGgiNyA senayA niSadhAdhipaH // 23 // . zeSaH sIdati kurmarAT vilikhati kSoNItalaM majati kSubhyantyambudhayaH patanti girayaH krandanti didgantinaH / bhAAI AIITHIATRI FIISITE . . Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyaskandhe * luptaM vyomatalaM dizaH kavalitAruddho raviH pAMzunA cakre tasya balaizcaladbhirabhitastrailokyamapyAkulam // 24 // cUrNIvabhUvurabhitaH paMthi zailasaGghAH paGkatvamApuraparaM saritaH smgraaH| sadyastaDAgatulanAM yayurUSarANi prAkAzyamAzu gahanAnyagaman tadAnIm // 25 // itizrImANikyadevasUrikRte nalAyane dvitIye ityaskandhe prathamaH srgH||1|| damayantyAH svayamvare nalanRpasya prayANam // .sarvaH2 dvitIye dUtyaskandhe dvitIyaH sargaH / II II AISING THI - III II ISHIK IIIIIIIIIEIII-III-IIIFIII yiyAsuH kuNDinaM yAvat sa tasthau narmadAtaTe / tAvat purandaraM draSTuM hemAdriM prApa nAradaH // 1 // dUrAdapi tamAyAntaM dadarza tridazAdhipaH / svAmI hi sarvato darzI sahasrAkSo vizeSataH // 2 // sa vyaktazAntazRGgArahAsyAdbhUtabhayAnakaH / munirdiviSadAM cakre hRdaye rasasaGkaram tamabhyarcya surAdhIzaH purastAdAsanasthitam / niSiddhAnyajanAlApaH saprazrayamabhASata // 4 // adya tvadarzanAd bAI tapasvin ! mudito'smyaham / tathAhi nRtyatIvedaM hRdayaM tava sannidhau // 5 // te devAstAni tIrthAni sa guruH sa tthaagmH| jAyate yeSu dRSTeSu janminAM manaso dhRtiH // 6 // tad brUhi bhagavan ! kasmAdiha prApto mamAdhunA / sarvatrApratibaddho'si tvaM vAyuriva naard!|| 7 // // 31 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA ELI-IIIFFIl jAnAsi. jagatAM vRttaM nityaM kAmacaraH prabho ! / bhRlokavipaya chindhi mamaikaM saMzayaM tataH // 8 // yena yuddheSu sarveSu tvaM sAkSI tena pRcchyase / kiM kalipriya : medinyAM raNapratyUhakAraNam ? // 9 // kiMna santi narendrANAM kumArAH ke'pi vNshjaaH?| vIra zUnyA'thavA jAtA kathaM vandhyA vsundhraa?||10|| yadete'dyatane kAle bhUpAlAH susthitA iva / svargazriyaM na vAJchanti durbhagAmiva kAminIm / / 11 // prANAMstRNAya manyante yuddhabuddhijuSo bhaTAH / svargazca svAmikAya ca dvau lAbhau ca raNAGgaNe / / 12 / / tyanacArmaNakAyAnAM divyaM vapurupeyupAm / pUrva subhaTakoTInAM karomyAtithyamanvaham // 13 // mahatyamapi yatte mAM nopasarpanti saMprati / tenAtmAnamahaM manye rakSitAramiva zriyaH // 14 // adhikaM bhAnti puSpANi pIyamAnAni SaTpadaiH / vibhajya bhujyamAnAni dhanAnyatithibhistathA // 15 // sA kiM zrIyaMtra no dvAraM dAnakolAhalAkulam ? / apatat pakSisaGghAtaH kIdRzaH phalitastaruH 1 // 16 // yAni dAnaviTInAnAM dinAnyAyAnti yAnti vA / ajAtAnAM matAnAM vA tAni jAnAmi nishcitm||17|| iti zrutvA zrutAmbhodhervAcaM praaciinvrhissH| uvAca vacanaM premavyAkulaH kalahapriyaH // 18 // mAdhu mAdhu surAdhIza ! prastutaM prAjJa ! pRcchasi / diSTyA dharmAnubaddhayaM vAsanA tava vAsava ! // 19 // idaM ca paramaizvarya vinayazcAyamIdRzaH / sudhiyAM dvayamapyetat purandara! duruttaram // 20 // sthAne yadatithInAM tvamabhAvena viSIdasi / yat satyaM kRtakRtyamya nyUnatA'pi taveyatI // 21 // I ISIT ISIFIFIFIEI ISIF II Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyaskandhe sargaH2 // 32 // II-IIIASRIGATII AIII IIITRIK AstuSTAH sma bhavadvRttaH kimanya vijayI bhava / hanta ! kAlamasaGkhyAtaM tridivaM vIra ! pAlaya // 22 // yuddhAdhvarahutAsUnAM yo'yaM raajnyaamnaagmH| tamAkarNaya vRttAntamantaHkaraNakArmaNam // 23 // jayatyanupamA tatra kumArI bhUvibhUSaNam / duhitA bhImabhUbha rdamayantIti vizrutA // 24 // na tasyAH sadRzaM rUpaM bhUrbhuvaHsvastraye'pi hi / kutrApi zrUyate kAle bhUte bhavati bhAvini // 25 // jagadyuvajanottaMse zuddhavaMze mahaujasi / sA. kvacid bhajate bhAvaM bhAminI subhage'dhunA // 26 // na ca vijJAyate kazcid yastasyA manasi sthitH| lajjA javanikA yasya na dadAti prakAzatAm // 27 // sacitAnaGgasantApairaGgaivirahavAdimiH / tAM vIkSya tadgurustasyAH samAreme svayamvaram // 28 // vahantyadya divAnaktaM sthaleSu ca jaleSu ca / dizAM ca vidizAM caiva panthAnaH pathikavajaiH // 29 // tyaktaprAktanavairANAM rAjJAmekatra gacchatAm / jinendrapariSatprAyaM pRthvItalamajAyata // 30 // saubhAgyanikaSe tasminnadya bhaimIsvayambare / sa paGkipatito rAjA yo nAgacchati satvaram // 31 // yeSu yeSu ratA bhaimI bhUSaNeSu guNeSu ca / teSu teSu vizeSo yaH puruSArthaH sa bhUbhujAm // 32 // pratyUhaH pratyahaM so'yaM sAmprataM raNakarmaNaH / bhaimIsurabhavorlAme rAjJAM hi mahadantaram adhikaM tridazastrIbhyo jIvadbhiryadi labhyate / tanmRtvA svargamAgantuM ko vizeSo mahIbhRtAm // 34 // vyAptaM ca sarvato maJcapratimaJcadhvajAdimiH / zubhaiH svayambarArambhasaMbhramaiH kuNDinaM puram // 35 // damayantyAH svayamvarakAle himAdrI nAradapurandarayocarcAilApa IIIIIIIIIIFile // 32 // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AIIAFllaSIATRI II IRIK tato yuddhadaridraM tad bhUtalaM draSTumakSamaH / asaGkhyasaGkhyasaukhyepsurahamabhyAgato divam // 36 // tad vajradhara! vRtrAre! balin ! blinisuudn!| atra mene tayoH kizcid bhAvipAraNakAraNam // 37 // ityUcivAMsamAcArya pratyuvAca purandaraH / na kazcinmama saGgrAmasaMbhavo bhagavanniti // 38 // tataH sa niHzvasannuccairmunirUce nirutsavaH / yAsyAmi pRthivIpIThaM kiM vRthAtra sthitena me ? // 39 // kadAcit kalahAyante nRpAstatra svayambare / tataH pazyAmi tad yuddhaM nRtyannUsphuracchikhaH / / 4 / / ityuktvaiva yayau pRthvIM sa muniH pizunaH punaH / balAnivRttya vRtrAri dvArato'pyanuyAyinam // 41 // zrutvA haristadatha nAradavAridasya bhaimIguNagrahamayaM galagarjitaM tat / vIraH svayamvaravilokanakautukena sajIvabhUva bhuvamabhyupagantukAmaH // 42 // nUnaM gatAnugatikaH sakalo'pi lokaH kiM bamahe bahutaraM tarasA rasAAH / / dikpAlamaulimaNayo'pi tamanvagacchan vaivasvatazca varuNazca hutAzanazca // 43 // sAcIcakre ghRtAcI mukhakamalamalaM majughoSA saghoSA rambhA stambhaM prapede sapadi kRtavatI menakA maunabhAvam itthaM svaHsundarINAmanusarati harau mAnuSI rAjaputrIM jajJe santApacintAkalimalakaluSaM mAnasaM mAninInAm / / 44 // uddnnddairutptaakairviklklshairullstkingkinniikairullocaaddhyairudshccchuciruciruciraishcaarupryngkyuktaiH| viSvak mandAramAlAparimalamilitasphArabhRGgAravauthaivyoma vyAptaM vireje harimanusaratAM vyomabhAjAM vimaanaiH|| 45 // EFII ADHI AIFI ARISHIARIISISE Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya skandhe sargaH3 makalakalazalIlAM prApa kutrApi candraH sphuTakusumasamatvaM kvApi nakSatravRndam / vacana javanikAtvaM vAridA vidyutazca dhvajapaTapaTimAnaM devayAMneSu teSu // 46 // svaHsindhusIkarakarambitagandhavAhaM bhAraNDacaNDaravamaNDitadigvibhAgam / uttIrya dustarataraM tarasA nabhaste bhejurdharAvalayasannidhimindramukhyAH // 47 // itizrI mANikyadevasUrikRte nalAyane dvitIye ityaskandhe dvitIyaH sargaH // 2 // damayantyAH svayamvara kAle indrAdInAM pRthvIpIThagamanam // 33 // IISHII III dvitIye dUtyaskandhe tRtIyaH sargaH / II TERI AIIla TII-III III II atrAntare tiraskurvan lakSmI makaralakSmaNaH AsId revAtaraM pazyan zrutazIlAnvito nalaH // 1 // tamAlatAlahintAlazAlamAlUramAlitAH / kadambanimbajambIrajambUstambakarambitAH // 2 // karIrakIravAnIrakaravIravirAjitAH / ketakIkundavAsantIzatapatrI pavitritAH cUta cmpkkingkillimllikaabkulaakulaaH| tasya pravivizuzcittaM vicitrA vanarAjayaH // 4 // [tribhirvitasya vindhyAcaloddezadarzanAnandakandalam / siSeca vAkasudhAsAraistataH sacivavAridaH // 5 // zeSakam ] saralasaralazAkhAsaktazAkhAmRgaudhA hariNahariNiyathA yathikAjAlabhAjaH / SHILAISEII III 4 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = II A THEIIIII = = mAjhA IIIII-IIIII FIII II kamalakamalayAtiprItidAH sArasAnAM sarasasarasa ete vindhyazailapradezAH itthaM sa tena sacivapravareNa ramyaM revAtaTavyatikaraM vinigadyamAnaH / haMsaH puraH parivRtAM caturezcaturbhirekA rathAGgagRhiNI sahasA dadarza tAM darzayannatha nalaH zrutazIlamUce matrinnamutra kimidaM nanu pazya pazya ? / eSAmasAvaviSayastadamI parastrIM haMsA rathAGgagRhiNIM kimu kAmayante ? // 8 // iyamapi caTuleSu cATukAreSvatirucireSvapi khecareSvamISu / kathamapi na punarSibharti bhAvaM ratimiva kairaviNI raveH kareSu anucitamanurAgamIdRzaM dhik nanu zikhipicchamivaikapakSaramyam / bana iva ruditaM divIva gupta hutamiva bhasmani vA ratirvirakte // 10 // naivAnyajAtimabhiyAti kadApi muktvA kizcinnimittamiva macchubhamatra nUnam / asmin svayambaravidhau niyataM yadasmAt saMbhAvyate kimapi vismayakAri kAryam // 11 // iti nigaditavantaM matriNA sArddhamantarviracitadamayantI prAptacintAtaraGgam / anupamaramaNIyaM pArthiva drAgapazyannavanimavatarantastaM tataste surendrAH // 12 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane dvitIye ityaskandhe tRtIyaH sargaH // 3 // ISIT A TEII A MEII II Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya skandhe sargaH4 II II IIIIIIE zrI pRthvIpIThA gatAnAM indrAdInAM mantrabalena / nalena stambhitA senA // 34 // . dvitIye dUtyaskandhe caturthaH srgH| prabhAvastambhitairyAnairdadRzustaM divaukasaH / saMyamastimitairakSaH kSetrajJamiva yoginaH na zazvasune jagadurna ca svaM vividuH svayam / yayuzca mahasA zIghraM pazyantastaM divaukasaH // 2 // mahonnatijuSA tena sA nirargalagAminI / saubhAgyanalamantreNa stambhitA zakravAhinI lAvaNyAmRtapAthodhau pArthive pRthuvakSasi / api magnAni prauDhAnAM manAMsi tridivaukasAm // 4 // aho ! rUpamaho! rUpamaho! rUpamiti kSaNam / maz2asteSAM dhunAti sa stutijhaJjhAnilo bhRzam // 5 // rAjarAjezvaraH zrImAn sa evaiSa nalaH katham / itthaM parasparaM procurmandaM mandaM divaukasaH // 6 // tatra svayaMvare nUnaM yAtyasau pRthivIpatiH / AmirAmikamasyedaM yataH sarvAbhiSeNanam // 7 // pagrinyA iva mArtaNDaM gaGgAyA iva sAgaram / amuM vilokya vaidA nAnyasmin raMsyate manaH // 8 // rUpalakSaNavarNAdyairatyantaM hInatAjuSaH / purastAdasya dRzyante devAsuranaroragAH // 9 // ekahaTTavaNik so'yaM nizcitaM niSadhezvaraH / nijarUpakrayakrItAM damayantI gRhISyati // 10 // murkhatvAdasmadutkRSTaM bhaimI tyajati cedamum / apratItya parotkRSTAn nAsmAnapi vRNIta sA // 11 // guNAdhikamamuM muktvA sA kadAcid vRNIta nH| vRNvatyApi tadA'smAkaM tayA kimaguNajJayA? // 12 // IIIIIIIIIEIFIIR IIIIIIITTE DIII RISHI AIII // 34 // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIIIIIII AHINITIFI uttAnapAtibhiH pApairabhimAnavazaMvadaiH / adIrghadarzibhiH sarvairasmAbhiH kimidaM kRtam // 13 // ciTikA badarasyeva pRSThataH purato'pi vA / asmAkaM sAmprataM zaktina gantuM na nivanitum // 14 / / tAn vIkSya kumukhAn zakraH prtyutpnnmtisttH| nalaM prati pratIhAraM naigameSiNamAdizat // 15 // divaH sura ivAyAti ko'yamityAkulaM nalam / samIpe so'pi saMprApya saprazrayamabhASata // 16 // rAjan ! mA vibhramaM kApIbheja saJjAtithyatAm / ayaM tvAM svayamabhyeti bhagavAn pAkazAsanaH / / 17 / / iti tadvacanAd rAjA samutthAya sasaMbhramam / kRtAJjaliH praphullAsyaH paulomIpatimabhyagAt / / 18 // atha lalitamukhIbhirmaJjughoSAdikAbhistridazavaravadhUbhizvAmarairvIjyamAnam aviralakalakaNThaiH kinnarairgIyamAnaM zuciruciracaritraM cAraNaiH stUyamAnam // 19 // mphuTamapi duravApaM pApibhirdraSTumuccaiH sukRtibhirapi dUraM dIptibhidurvibhAvyam / taruNatamatamAlazyAmalAdantarikSAdavanimavatarantaM devarAjaM dadarza // 20 // yugmam // makaramahiSadhUmavyaktaketUpasRSTAn vikaTavipulanIlazyAmapiGgAGgabhAsaH / varuNayamakRzAnUnadbhutAnUnazaktIn tamanu ca manujendrastAn punalokapAlAn // 21 // nanveSo'haM tribhuvanabhujaH svAmino lokapAlAn ? vande yuSmaJcaraNayugalaM vIrasenasya putrH| ityAnandocvasitahRdayaH pAvakAdIn praNamya prItaHproce svayamiti mitaM sUnRtaM bhUmipAlaH // 22 // . Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya damayantyAH svayambara skandhe sargaH5 kAle . kutrAlpakaM mama tapaH kva ca tatphalaM vA ? yUyaM kila bajata locanagocaraM yat / asmatpurANapuruSavrajanirmitAnAM nanveSa me sumahatAM tapasAmudakaH // 23 // kSobhaM vizakya hRdi satyapi hi prasAde saMbhAvayanti vibhavo na vRthaiva bhRtyAn / AjJopalambhavibhabaikarasastaduccairAdizyatAM vacana karmaNi dAsa epaH. // 24 // iti nacanAdIrga prauDhagAmbhIryanIryaH svagamana hitaninaH shmaaptiddhrmvittH| tridazapatipurastAdAzu saMyojya hastAvajani bhRzamavAmastadvacaH zrotukAmaH // 25 // itizrImANikyadevasUrikRte nalAyane dvitIye dUtyaskandhe caturthaH sargaH // 4 // 136 indrAdInAM nalasamIpe aagmnm| BHII III AIIlalIIAll IIIEITE HRI ASHII ATHI 4 ISISTERI ATHILIRIK dvitIye ityaskandhe paJcamaH sargaH / iti tadvacanaiH prAyaH prIto'pi hRdi vAsavaH / nAtyajad durabhiprAyaM kvArthino dopadarzinaH // 1 // vaidarbhIkAmukaM bhUpaM rUpavantaM tamAgatam / harivaJcayituM dadhyau kvaikArthiSu na matsaraH 1 // 2 // parotkarSAsahiSNutvaM durnivArya satAmapi / sUryakAntA jvalantyantaH santaptAH sUryakAntibhiH // 3 // prabhutvapihitadveSo bahivRttyA purandaraH / darzayAmAsa saumyatvaM saumyA hyamRtakatarI // 35 // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II A Mila IASI TI GA SITE tRNacchannairmahAkUpairmadhuliptaistathA'sibhiH / kitavaizca mahAsaumyairdurduzAM ko na nIyate ? // 5 // avalokitadikpAlaH kAlajJaH kalayA girA / tamuvAca sunAsIraH kuzalapraznapUrvakam // 6 // kvacita vijayabhUyiSThaM bhUpAla ! bhavato vapuH / kaccit kalyANamaGgeSu saptasvapi tava sthitam ? // 7 // eSa naiSadha ! kInAzaH kRzAnurdIptimAnayam / pazcimAzApatizcAyaM vayaM ca tvAmupasthitAH // 8 // divaH kSmAtalamAyAtAH sarve'pi bhRzamutsukAH / saMbhAvya tava sAhAyyaM svakAryApekSayA vayam // 9 // tvaM rAjatridivasthAnAM purA'pi vidito'si naH / gAyanti bhavataH kIrti sarvadA siddhacAraNAH // 10 // bhUloke tadapUrva nastvAmekamupalakSitam / kvacit kArya niyuJjAnA rAjannajhIkaropi cet // 11 // atha tAn vatriNo vAcA jAnana kAryavazaMvadAn / vicAya kAryakAritvaM sa svasmin mumude nRpaH / / 12 / / durlabhaM dikpatInAM kiM madadhInaM ca tat katham ? / aho ! vAJchA dikpatInAM kathamepA'vagamyatAm ? / / 13 / / yathA nAdiemeveSAM kArya kuryAM tataH zubham / kiM kAryakAribhimabarAdezaklezavAcibhiH ? // 14 / / dravyaM vA jIvitavyaM vA yat kizcidaparaM tathA / eteSAM kAryasiddhyarthaM dadataH skhalanA na me // 15 // anAyattA'pi vaidarbhI manasA svIkRtA mayA / amISAM yAcamAnAnAmadeyA saiva kevalam // 16 // jIvitAvadhimUlyena yazasaH kriyate krayaH / tat kathaM kriyatAM kItarmayA prANAdhikApaNaH ? // 17 // zarIraM vA zriyo vApi rAjyaM vA rASTrameva vA / sarvANi purato bhaimyAM kalAM nAhanti poDazIm / / 18 // || Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyaskandhe sargaH5 DIII II A FIGIFI AII-III bhavatvevaM tatastAvad vakSyAmIti vicintya sH| prasannodAragambhIrAmityalpAM vAcamAdade // 19 // yatra kutrApi karttavye tava cittaM pravartate / niyujyatAM jano'yaM drAka taMtra vAsava ! dAsavat // 20 // avazyaM nidhanenApi dhanenApi hi saMprati / karttavyaM devakarttavyaM mayA mAyAvivarjitam // 21 // ityuktavati niHzaGkanale'nalasamAnase / sAdhu sAdhviti gIrvANavANIbhirvizvamAnaze // 22 // atha hastagataM jJAtvA sAttvikaM taM narottamam / Uce dambhamahAmbhodhiH svayaM dambholibhRt punaH // 23 // rAjan ! sarvasahaH satyaM sarvakAryakSamo bhavAn / paraM vAgvyaMyamAnaM naH sAdhanaM sAdhyatAM tvayA // 24 // kuNDine bhImabhUbhartuH putrI trailokyasundarI / svayamvaronmukhI bAlAM damayantImavehi tAm // 25 // sa tvamasatkRte gatvA damayantI prarodhaya / nisRSTArtho bhavAsmAkaM smarAkulitacetasAm // 26 // tadAkarNya harervAkyaM sphArasphUrjathusannibham / cakampe bhRbhujazcittaM subhaTAkSiptakhagavat // 27 // sa tairakapayaH prAyaH kSAravArisahodaraiH / vazcanAvacanairmene pizAcamiva vAsavam // 28 // saGkrandana! namaste'stu nAtha ! tvaM yuktamuktavAn / kintu vAkyAvakAzo'sti mama kazcit purndr!|| 29 // bhImajArtha mayA nUnaM yAcyamAnAH stha sarvadA / sA'dya pratyuta matpAdi yuSmAbhiryAcyatAM katham // 30 // yAmi yAmahamudvoDhuM taddautyaM vaH karomi kim ? / viDambanAya lokAnAM kena yUyaM suzikSitAH // 31 // kevalaM yuSmadarthe tAM tyajAmi dayitAmapi / svAmikArye vimuJcanti prANAnapi hi mAninaH // 32 // AINMEII III damayantyAH svayamvara kAle / indrAdInAM nalAya damayantIdautyartha aajnyaa|| Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FIISISEK IIIII-III DISFIFISEIS IS5I strIdatyaM tu kathaM kuryAM ? pAmarairapi garhitam / na bhajet zAlmalIpuSpaM grAmyo'pi kimu nAgaraH 1 // 33 // iha kRtyamakRtyaM vA guruvAkye vyavasthitam / akRtyamapi tat kRtyaM yad gurupratipAditam // 34 // gurureva yadAmUrkhastadA ziSyasya kA gtiH| kaH panthAstatra yugyAnAM jAtyandho yatra sArathiH // 35 / / kurvANasyApi meM dUtyaM yuSmAkamanuvartanAt / kathaM bhavati vaidA lIlayaiva hi darzanam ? // 36 // yadi pazyAmi tAM bAlAmekAkI caurcryyaa| tadA rakSakalakSANAM rakSaNe kA pratikriyA' // 37 / / hatvA'pi yAmikAn sarvAn prasabhaM yAtavatyapi / kiM vizvasiti sA vAlA pracaNDacarite mayi // 38 // urIkRtaM tayA pUrva mAM varItuM varapriya ! / mayi dRSTe trapAM prApya na sA vaH svIkariSyati // 39 // na mamApi ca tadRSTau tiSThed bhAvastirohitaH / duHkhenApi na jIyante viSayA viduSA'pi hi // 40 // taditthaM preSitAt pArthAdahamapreSito varam / svArthahAnizca yuSmAkaM vyarthaM ca gamanaM mama // 41 / / tat prasIdata dikpAlA:! mA kurudhvaM parizramama / itthaM na kAryasiddhive kevalaM vacanIyatA // 42 // athovAca pracetAstaM hastamukSipya helyaa| hanta ! bhUpAlazArdUla ! yuktamuktaM na hi tvayA // 43 // rAjan ! zataMvarAH kanyAH ko doSastAsu vIkSayA ? | devabhaktastvamapyuccairdevArthaM sarvameva te // 44 // sArvabhaumaH zuciH zrImAnabhannArthimanorathaH / maheccho mahimAmbhodhirvidvAn vAgmI jitendriyH|| 45 // ato rAjasutApArzve dUtyayogyastvameva hi / nAntaHpurapravezAha: prAyeNa prAkRto janaH // 46 // yugmam / HILAIIIIIIISFII Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya dautyAya nArada . sargaH 5 prernnaa|| // 37 // I III III RISHI yatra yasya hi yogyatvaM tatra vyApAryate hi saH / na mArjArakare dadyAt ko'pi gopAyituM pyH||47|| ayaM varapradaH zrImAn jambhavRtrabalAntakaH / tvadvarja kathamapyanyaM kathaM prArthayate hariH ? // 48 // tamagnirapyabhASiSTa viSTapatrayanAyakam / rAjan ! prApa na ko'pyatra pAkazAsanamarthinam / 49 // tad muzca dayitAmohaM kIrtimantarvicintaya / AkalpAntasthitA'pyuccairna yA galitayauvanA // 50 // yadi tvayi gate'smAkaM na siddhyati manorathaH / vihitAtmIyakRtyasya tadA doSastu kastava ? // 51 // yamo'pi vacanaM proce maivaM maMsthA hutAzana / / nanvayaM saphalaH zrImAn nalo nAmnA mahIpatiH // 52 // 'nanu nala! tava nAmnA'pyeva sarvArthasiddhistadiha kathamasiddhaM yasya kartA tvameva / visRja kuTilabhAvaM muzca rAjendra ! mohaM zithilaya hRdi kAntAM kIrtimaGgIkuruSva // 53 // zvAsa eSa capalaH kSaNamadhye yo gatAgatazatAni vidhatte / jIvite tanumatAM tadadhIne kaH samAcarati dharmavilambam ? // 54 // yad vAmyamAvahati yat kurute vilamba yad modate'pi na ca yAcakayAcyamAnaH / sa tvAdRzasya niyataM sakalaH kalaGkaH kiM tveka eva mRgalakSmaNi rakuraGkaH // 55 // uttiSTha zIghraM kuru devakAryamupekSase kiM bahu bhASitavyam / bhaimIsamIpaM vrajatastavAstAmantarddhi siddhirmanaso'nuvRtyA // 56 // IItaIs Fle // 37 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itthaM sarvaiH kapaTapaTubhistairudastaH prakAmaM dattAdRzyIkaraNamahimA vAsavaM sa praNamya / tAdRg bhaimIdRDharatirasabhraMzadUto'pi dUra dUtatvasya prasabhanihitaM bhAramaGgIcakAra // 57 // tataH sabhRtyaH saha lokapAlairantardadhe tatra shsrnetrH| cintApanItapramadaH prapede pRthvIpatiH svaM pRtanAnivezam // 58 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane dvitIye dUtyaskandhe paJcamaH sargaH // 5 // dvitIye dUtyaskandhe SaSThaH srgH| Kara------ III ASHISHI AIIIIIII jAII-III FISHIFIIIIIIIFIlle tatrA''sInaH sa paryaGke viralIkRtasevakaH / suciraM cetasA dadhyau navabaddha iva dvipaH // 1 // na tathA duHsahaM samyak priyApremapramArjanam / yathA''sId durvacastasya svayaM vAsavavAcikam // 2 // sAraM sAraM priyAprema cetaso'ntargataM tadA / vAraM vAraM dhunAti sa karau vRzcikadRSTavat athavA vacanIyaM yat kimapyasti tadastu me / karttavya eva devArthaH paryAptaM cintayA'nayA // 4 // tiSThatsvapi pumartheSu sarveSvapi vishesstH| puMsAmArabdhanirvAhaH prathamaM puruSavratam brahmaghnaM ca kRtaghnaM ca madyapaM gurutalpagam / dRSTvA bhraSThapratijJaM ca naraH snAnena zuddhyati Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyaskandhe sargaH 6 dautyAya vicAra- . magno // 38 // nlH|| BIHI IIIII-IIIIIIIGIG tat saMprati priyAprAptyA prItAH santu divaukasaH / labhatAM sA'pi vaidarbhI divyabhogyeSu yogyatAm // 7 // dikpAlaiH prArthyamAnaM svaM kathaM sA viniSedhati ? / anayA vArttayA tasyAH prIyante svajanA api // 8 // karikarNAgracapalaM zrIvRkSadalacaJcalam / dvijihvArasanAlolaM ko veda lalanAmanaH ? itthaM vimRzatastasya tvaritadvAHsthasUcitaH / puSkarAkSaH priyAdato vidarbhebhyaH samAyayau // 10 // svAgadaM bhavataH kacid mantrinita ito mavAda ! kuzalI bhIbhUpAla ! ityANi sa bhUbhujA // 11 // so'pi mauktikapuJjena dattapuSpAJjali pam / praNamya parayA bhaktyA nijagAda kRtAJjaliH // 12 // avaihi deva ! kuzalaM kuNDinendrasya sarvataH / bhavadvArtAnuyogena vizeSAdadya tat punaH // 13 // adya svayaMvaramilatpRthivIpatInAmAvarjanavyatikarAkulitasya tasya / saMpreSitaH kSitipateH sutayA tayA'haM tvAmekamutsukayituM madanAbhirAmam // 14 // pUrva prayANadivasAt prabhRti tvadIyaM sthAnaM carairanudinaM vinivedyamAnA / tvanmArgasaMmukhagavAkSaniSeduSI sA zliSyatyudakpavanamapyanuvelamaGgaH // 15 // prasthApitaM racayituM tava deva ! sevA yogyaM tayA ca nijakinnarayugmamekam / asti sthitaM narapatipratihArabhUmau vINAguNapraguNanAya guNAmburAzeH // 16 // ityuktaH sannatha narapatistena yuktaH purastAdabhyuttasthau sapadi muditastaddidRkSArasena / bal III FIERITE ISSIF II IIT FIk // 38 // Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 17 // // 18 // // 19 // // 20 // IIIIIIII-IIIFIFTHEIR ISIK argha dattvA nRpacaraNayornIlanetradvayena proce tacca sphuTakalaravaM kinnaradvandvamIhaka dhanuranubhavavarja baddhamuSTitvamekaM paraguNaharaNaM vA yasya dRSTaM na bhUyaH / jayati vijayavIro vIrasenasya vaMze sa jagati nalanAmA nirmala: sArvabhaumaH sArvabhauma ! tava varNanAvidhau dhUnayanti sudhiyaH zirAMsi yat / tad dhruvaM nibiDayanti karNayostAvakInaguNapUrNamAntaram itthaM yuvANamatha tanmathitAripakSaH pakSAntacandravadano madanopamAGgaH / mArgazramApanayanAya sa puSkarAkSaM dacA'nujIviSu sa sAndhyavidhi vyadhatta bhUyo'pi tArakitapuSkarasImni kAle harSAdakhinnahRdi saMsadi saMniSaNNaH / tat tatpramodajananaM kimapi buvANaH zuzrAva kiMpuruSadampatigItagAnam nispandate'nugaganaM plavate'nupRthvi santapyate'nukaraNaM hiyate'nucetaH / itthaM tadA taduditAd navagItagItAt zroturjanasya sahasA'nubhavo babhUva pRSTaH svayaM nRpatinA ca kutastyametad ? dvandvaM prapannamiti so'pi hi puSkarAkSaH / bhUpAya sundaravihaGgamavAci dakSaH sandehabhaGgakRtaye mithunaM jagAda vidyAdharendraduhitA mahitaprabhAvA sA kezinI priyasakhI ca vidrbhjaayaaH| DIIIIIEITF ITFITE ISIT ISIT FASHIT F TIK // 21 // // 22 // // 23 // Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyaskandhe sargaH6 dautyAya vicAra- . magno // 9 // nlH|| IFII ISISla II ATHI IIIII kenApi ca vyatikaraNa bane prapannA zrIbhImabhUmipatinA tadahaM na veni // 24 // iti nigadati tasmin ghUrNite rAjaloke zayanasamayamuccaibandibhirbodhyamAnaH / anatinikaTadRSyAdiSTatadyogyazayyaH svayamapi zayanIyaM bhUmipAlaH siSeve hanta ! nizcitamaho! damayantyA nirbharo mayi mahAnanurAgaH / vedavAkyamiva vA kulajAnAM sauhRdaM vighaTate na kadAcit // 26 // prastare lipiriva sthirarUpA sindhuvat kramavivarddhanazIlA / pathyavatpariNatI zivatAtiH pAtu vo jagati sajanamaitrI || 27 // bhAle bhAsvatsahajatilakaM bhojavaMze pramUtirvidyAdharyA saha paricayaH kinnarIgItagoSThiH / rUpaM tAdRk sa ca guNagaNo yAcitArazca devAH tat kiM tAvad nRpatiduhitA daivataM sAna nArI // 28 // evaM rUpaM nirupamatamaM premarAziM dadhAnA sA vaktavyA kathamapi mayA tAdRzairdatavAkyaiH / dhika dhika pApaM kaThinamadhamaM nirdayaM mAmadhanyaM dhika dhika krUrAnanucitakRtaH kopino lokapAlAn / / 29 // jAnantyete mama pariNatiM puSkarAkSAdayazcadeSAmeva prabhavati tadA kIdRzI cittavRttiH / atraivAhaM kimu samucitaM nAtmaghAtaM vidadhyAM tyaktvA rAjyaM na kathamathavA syAM nu kiM tyktshstrH||30|| ito dUre vyAghraH kimaparamitaH parvatataTI tvito devAdezaH kSitipatisutAsauhadamitaH / II AISI II IIIIIIIIsle // 39 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAyAnAM bhraMzAd niravadhinirAlambamacirAdaho! cintArUDhaM kathamidamiti bhrAmyati mnH|| 31 // itthaM kizcit kalitakaruNAkAmakaulInalajjaM bhUyo bhUyo manasi vimRzan bhUmipAlapradIpaH / ISatkAlaM kathamapi cirAd mIlitAkSaH prapede nidrAnAzaM divasavadane kinnaradvandvagItaiH // 32 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane dvitIye dUtyaskandhe SaSThaH sargaH // 6 // dvitIye dUtyaskandhe saptamaH sargaH / III RIFII A LEGA MEIN - III WIFI III sa prabhAte mahAprAjJaH pratijJAM hRdi cintayan AsIt kAryAya devAnAM kuNDinaM gantumutsukaH // 1 // kRtaprabhAtakRtyena tena draSTuM samIhitaH / upatasthe prayANovIM puSkarAkSaH sakinnaraH // 2 // sa tasmai dattasArathyaH pRthviiptishtaavRtH| sahasraturagodAcaM pratasthe rathamAsthitaH vinihataviSAdasya savizeSa praseduSaH / Asan pathi kathAstAstAH puSkarAkSAdibhiH samam // 4 // etAni tAni varadAtaTamuttareNa prAsAdazRGgamilitAruNamaNDalAni / sarvatra darbharahitasya vidarbhanAmno dezasya deva ! nagarANi mahAgurUNi etacca bhUtilaka ! bhImanarezvarasya zrIpattanaM taditi jalpati puSkarAkSe / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyaskandhe sargaH 7 nala bhImayoH / E-smaagmH|| // 40 // DISI AISSIAHITHI-III IIIII bhUpasya tasya virahajvaradAghahArizrIkhaNDakuNDamiva kuNDinamAvirAsIt prauDhaprAsAdazailaM navadhavalacalatketukallolamAlaM nirghoSavyAptavizvaM jananayanamanovismayAnandabhUtam / bhUriskhIpuMsarannaM kimapi kamalayA'dhyAsitaM bhImapucyA viSvaksenaH sa pazyan surapraNidhimamuM prApa kizcit pramodam // 7 // bho bhoH paurajanAH! samagranagare puSpotkaraH kIryatAM vadhyantAM maNitoraNAni rabhasAva:kriyantAM dhvajAH / sicyantA ghumRNacchaTAbhirabhito mArgA vitAnAvRtAH prApto yena kilAya mUrtamadano devaH svayaM naipathaH sAmantAH ! saha sannidhatta sahasA bhoH ! mantriNastvaryatAM devo bhImanarezvaraH svayamayaM devaM nalaM drakSyati / nedIyasyatha bhojarAjanagare tAraplutaM jalpatAM ityazrUyata nibharaM nalabalerAghoSaNA vetriNAm // 9 // tataH kiJcit kAlAd nalanRpamupeyAya nRpatirnabhazchatracchannaM vidadhadadhirUDhaH karikaram / paThadbhirbandIndraH kamalanayanaH kuNDinapatiH kumAraiH sAnandaidamadamanadAntaH parivRtaH // 10 // abhyutthAnaparau parasparamatho dRkpAnamAtre pathi dvAvAzliSya dRDhaM kramAdabhimukhau siMhAsane susthitau / kSemapraznavidhAnapUrvakamubhAvanyonyasaMdarzinau sUryAcandramasoH zriyaM jagRhaturjAmitramaitrIbhavAm zrIbhImo niSadhezvaraM prati tataH provAca vAcaM mitAM diSTyA saMprati suprabhAtamabhavad jAte kRtArthe dRzau / kIrtyA sarvagato'pi vizvavijayI yenotsave IdRze ikSvAkUdbhavavIrasenatanayo vIraH svayaM prAptavAn // 12 // tato'vocad vAcaM nalanarapatirbhImanRpati mahArAja ! preyastava paricayAd naH kimaparam / anAASHI AAILE APPLIK // 40 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 13 // // 14 // // 16 // III III AIFlla IIAHINIII AIRIK manovAkkarmANi kvacidapi na bhinnAni mahatAmataH paryApta nastava nRpaguroH sUnRtagirA itthaM vadan saMbhRtabhImavAkyo yathocitAbhiH pratipattibhissaH / kumArasenApatimantrimukhyAnAvarjayAmAsa kRtapraNAmAn madhyAhnasAndhyavidhirasti samIpavartI khedaM zlathIkuruta tad bhavanaM brjaamH| itthaM vadaMstadanu bhImanRpaH pratasthe muktvopacArapuruSAn tadupAsanArtham bhaimyA svayaM viracitAM niSadhezahetornItvA navAM rasavatImavarodhavadhvaH / abhyAyayu tamanantaramuttarIyapracchAditAH paTalikAH zatazo vahantyaH tAsAmadatta nijadarzanameva vIraH sanmAnadAnasadRzaM sacivaividhApya / taistaiH samaM sa bubhuje bhujanirjitAristArApatipratimanirmalaramyavaktra: iti zrImANikyadevamUrikRte nalAyane dvitIye datyaskandhe saptamaH srgH||7|| dvitIye dUtyaskandhe aSTamaH srgH| atha vizvajanInena pratijJAbhAravAhinA / vizrAntisthAnakaM mene vaidarbhImukhadarzanam zreSThaM cet saphalIkuryAd dautyaM mama nRpAtmajA / ityantazcintayA taMsya devArthaH svArthatAM yayau // 17 // IIII II AISI II // 2 // Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 3 // dvitIyamkandhe sargaH8 zrI dikpAlava kAryArthinaH nalasya kunnddinpurprveshH|| II IIIIIIII A15IIIIIIIE vaidAH prAbhRtIka ratnAbharaNasaGkaram / sa preSIt mantriNaM mukhaM puSkarAkSapurassaram svayaM tadAgamApekSI prAsAdazikharasthitaH / dadarza kuNDinoddezAn sa praveza vinirgamAn zrutazIlamapi prAyo na papraccha vizAradam / dadarza tasya kRtyasya nirNaya naiSadhaH svayam vaidarbhIdattazRGgArairanyarUpa ivAgataH / so'pi praNamya muJjastaM bhAvArthajhaM vyajijJapat svAminnullavitadvAraM bahiHsthitaparicchadam / kezinI sanmukhAyAtA candrazAlAM ninAya mAm tvatprItyA gurvanujJAtasphuTamadarzanA'pi sA / tisakRtaiva vaidarbhI matpraNAmamamanyata vajra vaiDUryagalvakarketanaguNAnapi / prazazaMsa muhusteSAM khacitaM grathitaM ca tat papraccha maNikAraM ca teSAM ghaTTanakAraNam / adarzayat sakhInAM ca paryadhatta ca tatkSaNam labdhasarvAGgazRGgAraH pradattanaravAhanaH / visRSTazcAsmi kezinyA vihitAvarjanaH svayam mayi cotthitamAtre'pi tatsakhInAM jajRmbhire / nirastapratisIrANAM nAnA maGgalagItayaH athAntardhAnamAdhAya svecchAsaGkalpasaMbhavam / pracacAla sa dikpAla kAryArthI kuNDinaM prati adRzyamRtinA tena puraM pravizatA satA / mahAbalena caidAH prANarUpAyitaM sphuTam svayambarasamAyAtakSmApAlakulasaGkule / na sehe sahasA gantuM nalaH sotko'pi tatpare abhraMlihamahAzubhrabalIkavalabhIzatam / sAmantasaGkaladvAraM nRpavezma sa dRSTavAna // 7 // // 8 // // 9 // // 10 // File IIASHII IIIIIII // 14 // // 41 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FIISIlle II II chaIII II ATFICATII-III NIFll CISFIle atha gandharvakanyAnAM gItaistannAmabhUSaNaiH / durAt pizunitaM samyak sa bhaimIbhuvanaM yayau // 17 // kasyaite caraNanyAsAzcakracApAjacihnitAH? / kasyeyaM dRzyate cchAyA pratimeva manobhuvaH ? - // 18 // kasyAbhUta puruSasyeva sparzo me pulakapradaH / antardhAnaM dRzorjAtaM mama kiM citradarzane ? // 19 // itthaM babhrAma rAmAbhyaH sa rakSazcittamAtmanaH / satAM hi svapratiSThaiva prAyazaH prathamA'rgalA // 20 // vizvavizvambharAsArasarvasvaireva nirmitAm / saudhazailaziraHsImni prApa bhaimIsabhA nala: // 21 // diSTyA gatA'dya sakalA damayanti ! cintA dUrIbabhUva virahajvarayAtanA te / abhyAgataH sa dayitastava sArvabhaumaH prAtazcakori! tava tanmukhacandrapAnam // 22 // vizvambharA balabhareNa dizo yazobhirdAnena mArgaNagaNAH pramadena lokaH / rUpAmRtena nayanAni tadetaditthaM pUrNa nalena vasatIva jagat samagram // 23 // adhAzipo gurujanakha jayantyamopA AcArcanaM ca saphalaM kuladevatAnAm / asmAkamadya saphalAni manISitAni prANapriyastava yadadya sakhi! prapanna: // 24 // itthaM puraH priyasakhIvacanAni pRcchan pazyan mahIpatisutAmahimAdbhutaM tat / AtmAnamindrahataharSabharaM sa nindana itthaM svacetasi bhRzaM vilalApa bhUpaH // 25 // yat pAnthaiH zatazaH purA nigaditaM haMsena yad bhASitaM lakSAMze'pi na tat prayAMti ghaTanAM dRSTvA mRgaakssiimimaam| . II II DIFI A Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ti || dvitIyaskandhe sargaH 9 nalasya vyAkulatA // // 42 // // etad vAgmanasA'tigaM nu khalu bhoH! kizcinmahadbhUtaba vAgIzo'pi na vetti rUpamathavA kvAnyo janaH praakRtH||26|| svAmin ! zakra ! kathaM tvayAna girivad vajreNa bhinno'smyahaM dikpAlAH! na kathaM bhavadbhirathavA zApena bhsmiikRtH| bhaimIpremaparaMparAparavazaH prAyaH prahAraM vinA prANatyAgaparaH kRto'hamadhunA ki kSAtradharmacyutaH ? // 27 // etAvadeva mama saMprati hi prabhUtaM pazyAmi yat kSaNamimAM satataM kssitiishH| ityantahattaratarItkalikAkulaH san bhaimI dadarza surasArthakadarthitAzaH / // 28 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane dvitIye ityaskandhe aSTamaH sargaH // 8 // ~ ideodvitIye dUtyaskandhe navamaH sargaH / HITYIIVISIFIIFIFIII MILARIAII ASSIFII IIIII pralambakuTilasnigdhanIlanIrandhrakomalaH / kezapAzaH kuraGgAkSyA vyAlalIlAM vigAhate acchacInAMzukacchannaH kezAntaH kusumotkaraH / zaradabhrAntaragrasto gahuNeva nizAkaraH tadetat tilakaM bhAle bAlAruNasamaprabham vibhAvarIba vikSiptA kabarI yasya sannidhau vadanAmRtakuNDasya rakSA kartumivAnizam / nAgo nAgodaracchayA kaNThapIThaM nipevate ityasyAH sakale gAtre mahAn doSo'yameva hi / api varSazataistRptiH pazyataH kasyacid nahi // 1 // // 2 // // 3 // // 5 // // 42 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAjAIIIIIVISI PISSIRISIIIFile yadi bhavati sahasaM zakravallocanAnAM na ca bhavati nimeSasyAntarAyaH kadAcit / niravadhi ca nRNAM ced jAyate jIvitavyaM tadapi ka iha bhaimI prekSya pAraM prayAti ? svAmin ! kAma namo'stu te kuru kRpAM keyaM puro dRzyate ? satyaM brUhi kimatra bhImatanayA hA hA ! hato'smi dhruvam / etasyAH kulazIlarUpavibhavaM tAdRg mayi prema ca pratyakSaM paribhAvya hanta ! bhavitA kA nAma yA me gatiH // 7 // itthaM tasmin manasi vadati svairasaGkalpitAni pratyAsannavyavahitarucau bhUri bhUpAlacandre / dAyAtapriyaparicayapreraNAyeva bhaimyAH spandaM prApaJcakitazapharIcazcalaM vAmacakSuH // 8 // dRSTvA tAM ca prakaTamamunA locanAgocareNa pratyagro'bhUt pulakavibhavaH ko'pi tasyAH sakhInAm / AlIdAnAM malayamarutA mAdhavInAM latAnAM sarvAGgINaH svayamiva bhRzaM pallavollAsabhAvaH // 9 // atha kathamapi sanigRhya kampaM nRpatilakaH sahasA babhUva dRshyH| kSitipatiduhituH sakhIsamAje nava iva kairaviNIvane zazAGka: // 10 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane dvitIye dUtyaskandhe navamaH sargaH // 9 // MMSTIIIIIIIIIIIIIIle Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIye dUtyaskandhe dazamaH sargaH / dvitIyaskandhe sarmaH10 damayantyA devadUte vibhrmH|| 43 // IISSIAN II-IIIII-IIISHIE tamapazyan puraH saumyaM vismitAH smitalocanam / yathabhraSTabhayatrastamugdhabAlamRgIdRzaH // 1 // na sehire nijAM tasya dRSTiM yojayituM dRzA / lalajire tamAlokya kSamApAlakulakanyakAH (yugmam ) // 2 // anyAsAM smarasaGkAzaM pazyantInAM tamagrataH santu pA''dayo bhAvAH svAtmA'pi khalu vismRtaH // 3 // sa samagro'pi nArINAM samUho mohanirbharaH / nalena vyAkulIcakre romAJcavRtiveSTitaH // 4 // vidagdhAH zAntasadbhAvamasAmAnya vibhAvya tam / na tAH kalakalaM cakruryAmikAgamazaGkayA krIDAmRgamayUrAdyAH sarve pikazukAdayaH / taddarzanAt kSaNaM tasthurAlekhyalikhitA iva nipeturbhImanandinyAzceto bhavavazaMvadAH / zvetaketakapatrANAmupahAropamA dRzaH // 7 // ubhayodRSTivikSepapreritA iva tat kSaNam / yayuH pratyaGgamApurkha bhittvA mArasya mArgaNAH // 8 // pUrva naladhiyA dRSTvA sA punaH prApa saMzayam / so'pi tasyAM manaH kurvan bhUyo dUtyena vAritaH // 9 // paramabrahmalIneva magnevAmRtavAridhau / tanmayatvaM prapanneva bhaimI taddarzanAdabhUta // 10 // kaizcid nayanayoH puNyaiH samAnItAya gocaram / svAgataM prANapUjyAya prathamAvezakAya te . // 11 // atithe ! vizvalokasya locanAnAM phalaprada ! / kanyakAyAH phalArtho'yamAcAra iti gRhyatAm // 12 // ISHI AIIIIIIIIISITE // 43 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIIIII-III HIFIIEIFIFIFle adhyAsInena nazcittaM prathamaM darzanAdapi / kSetrakAlAhametad me kathaM nAsanamAsyate ? // 13 // anyato'pi yiyAsAyAM kartavye sumahatyapi / anarhe'pi pradeze'smin hanta ? vizramyatAM kSaNam // 14 // uparodhena kasyApi mahAya'mapi dIyate / tad naH paricayaM dAtuM kutaH kRpaNatA tava ? // 15 // zirIpasukumArau te caraNau nirdayaM manaH / adyApi hi kiyad duraM kadarthayitumicchasi ? // 16 // kasmin deze'dhunA dhvAntaM ? kutra candrodayo'dhunA ? / yatastvaM vinivRtto'si yatra tvaM vA yiyAsasi // 17 // dhanyAste mAtRkAvarNA yairnAma tava nirmitam / tatkarNAbharaNIkartuM kasyeha na hi kautukam ? // 18 // sUcayanti nimittAni na punarbhAgyanizcayaH / kasyApyatrAtithistvaM yat kiM vA vyarthamanorathaiH // 19 // na prajvalan hutavahaH kimu lacito'yaM ? sthAne yadatra viSame vihitaH prveshH| etacca sAhasamiyaM ca tanuH prazAntA kiM tat prayAsaphalamityahaha ! bhramo me ? // 20 // puMnAmamiH zizumirapyavibhAvyametat sthAnaM dhruvaM tvamasi naH mukRteH prapannaH / yad rakSakairna kalito'si nizAtazastraidRSTo'si yanmadanasundara ! locanAbhyAm // 21 // pAtAlabhUtaladivAmapi hi trayANAM dhanyaM tadatra bhuvanaM tava yatra jnm| madhye surAsuranaroragamAnavAnAM sA jAtiratra jayinI tava yatra janma // 22 // yazcaNDAMzuH sa khalu nikhilastvatpratApastaduSNaH kAyacchAyA sa tava niyataM tena kaamo'pynnggH| kAmAbAbA bAbA nAnA Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HO dvitIya // 23 // skandhe tArAnAthaH sa tava yazasAM rAziretena zubhraH satyaM ko'pi tvamasi bhuvane devatA devatAnAm iti kila nalabuddhiM tatra saGkalpya pUrva punarapi ca mahimnA devamAzaGkamAnA / tamanu bahu babhASe bhUri nirminabhAvA kimapi kimapi bhaimI cATugabhairvacomiH iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane dvitIye dUtyaskandhe dazamaH srgH||10|| damayantyA devadate vibhrmH|| sargaH11 // 24 // // 44 // - dvitIye dUtyaskandhe ekAdazaH srgH| DESI RISHIATICA THIRTHI ANTHI tat tasyA lalitaM snigdhaM vinItaM sarasaM mRdu / anurUpaM zarIrasya vaco'budhyata naiSadhaH mudhA madhu mudhA sIdhu mudhA dugdhaM mudhA sudhA / mudhA veNurmudhA vINA damayantIgirAM puraH // 2 // taistaiH stutipadaistasyAH klinno'pi na cacAla sH| AkSiptaH sindhukallolervelandhara ivAcala: sa zakrabaddhaH saMprApya sapayA~ priyayA kRtAm / AsasAdAsanaM haima savitevodayAcalam // 4 // sa pratizrutamevAyaM dharmavIraH smaran hRdi / vinitasmarAvezaH pratyuvAca nRpAtmajAm alaM kRtvA vRthA''yAsa susthitA bhava sundari ! / bhUtarUpaiva naH pUjA viramAtithivatsale ! * // 6 // saphalaM yad vidhAtavyaM dUtyaM naH kamalAnane ! / tadeva mahadasmAkamAtithyaM hi bhaviSyati // 44 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 8 // // 9 // // 10 // // 11 // // 12 // IIIATIATIAHIAmAda // 14 // utthitA'si kathaM mugdhe! punarAsanamAsyatAm / mA cintaya cakorAkSi! durvinItamimaM janam kaccidaskhalitAnandaM hRdayaM tava sundari! / kaccit priyasakhIvarga kuzalaM kamalAkSi! te AkarNaya giraM gauri ! madIyAM madirekSaNe ! / viddhi dikpAlapArthAd mAM tavaivAtithimAgatam kAmaM kaumAramArabhya hRtA guNagaNaistava / drumA iva saritpUraiH zakrArkivaruNAmayaH vibharti kevalaM zakraH kuNDale kuNDinAkhyayA / damayanti ! bhavannAmnA tathA damanakasrajam tasyAparo'pi dikpAlastvadviyogAgnisaMbhavam / anUnaM manyate tApaM svato'pi hi tanUnapAt tasya tvadvirahArtasya pUjyamAnasya yAjJikaiH / hAkArazabdasAmAnyaM svAhAkAraH pravarttate vaivasvato'pi dikpAlaH sa kAlindIsahodaraH / dharmarAjo'pi rambhoru ! kAmarAjyaM samIhate bhavadvirahaviddhasya dehaM dahati santatam / tasya svadigbhavo vAyuhAdagnirivotthitaH pazcimAdhipatirdevaH sa zrImAn varuNo'pi hi / tvadartha jIvitavye'bhUdapAzaH pAzavAnapi nidAghakAlatulyAni yugalakSopamAni ca / atikrAntAni sApekSairetAvanti dinAni taiH tava svayamvaraM jJAtvA svarga tyaktvA samAgataiH / tairidAnI dizAmIzairiyaM bhUri bhRSyate samastanyastasandezaH preSitaH premsuuckH| teSAM jaGgamalekho'yaM janastvAM samupasthitaH ekaikazo dRDhakucadvitayopapIDamAliGgatha nirbharamamI tvayi sandizanti / NIFTIIIEISHIRIFII-IIIMS // 16 // // 18 // // 19 // // 20 // Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya sarvaH12 damayantyAH | samIpe . devadatena na prakAzitA pa lokapAlA nAM bhaavaaH|| // 45 // tvaM naH smarajvalanajarjarabhUruhANAM bhImodbhave ! bhava navAmRtameghavRSTiH // 21 // tadiha suravareSu tvaM vidhAya prasAdaM kamalamukhi ! sukhena svargamaGgIkuruSva / vayamapi nivasAmaH kSmAtale tAvakIne yadi taba sahavAsaprema hAtuM na zakyam // 22 // ka iva sa divaso naH kaH kSaNaH ko muhUrttaH kimiva tadathavA naH sthAnakaM vA gRhaM vaa|| vayamiha caritArthAH sarvasaMsArasAraM kamalamukhi ! mukhaM te yatra dRSTvA bhavAmaH // 23 // itthaM teSAM tvayi nirupamaM prema vaidarbhi ! tasmAd eSAM madhyAta kamapi rucitaM cetaso lokapAlam / devendraM vA bhuvanaviditaM jIvitezaM yamaM vA dIptaM vA'gniM marutamabhitaH zItalaM vA ghRNISva // 24 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane dvitIye dUtyaskandhe ekAdazaH sargaH // 11 // IIIAHIMSHI AISHIjAmAtA AtA mAtAjAbAnAHISjAla dvitIye dUtyaskandhe dvAdazaH sargaH / vicitraM vacanaM zrutvA devadUtasya tasya tat / dadhAra hRdaye dIrgha vismayaM damanasvasA aho ! teSAM kSitistrISu devAnAM svarvadhUjuSAm / zarkarAsevinAM nityaM rucirmAgadhikAsviva . // 2 // jJAnenApi na jAnanti kiM vA ? te mAM parastriyam / susthitAM hRdaye dhRtvA saGkalpitapatiM nalam // 3 // // 45 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhistri prahitaM datamimaM teSAM vimRzya ca / jAne babhUva devAnAM mantraNe mUSako'pi na // 4 // dUto'pi rUpavAnevamasmAkaM kiM punarvayam ? / ityayaM prahito devairyadvA sarvAGgasundaraH ayaM saubhAgyapAthodhiH kazcid darzanamAtrataH / ajJAtanalanAmno hi kasyAH zIlaM na lumpati ? // 6 // yathA harati me cittaM tathA'yaM gUDhaceSTitaH / sa evaiSa kathaM devaH zatruH kAlAnalo nalaH ? // 7 // tadasya kasyacid dhAtudrAvaTaGkaNarUpiNaH / dezanAmAnvayaprazne mama kautUhalaM mahat // 8 // ityantazcintayantI sA devasandezadurmanAH / uvAca vacanaM bhaimI tatraiva bahumAnataH devadUta ! nirAtaGkaM vacanaM jalpato'pi te / kramabhaGgaM sarasvatyAH kurvataH pAtakaM na kim ? // 10 // mayA nAma bhavannAma pRcchayamAnasya mAnada ! / hastisnAnamivedaM te svacchandaM vAg vijRmbhitA // 11 // tvannAma zrotukAmAyAH kiM zravyairapi me paraiH / nahi toyArthinastRptimadhubhirma dhurairapi // 12 // iti paryanuyuktaH san bhaimyayuktAbhiruktibhiH / pratyabhASata bhUpAlaH pAlayanturIkRtam ayi ! rambhoru ! ko'yaM te sArambhaM niravagrahaH ? / mama nAmAnvayaprazno nitAntaM niprayojanaH // 14 // viniSiddhaM ca sAdhUnAM svanAmagrahaNaM svayam / na zaktastena tad vaktuM vyavasthAbhaGgakAtaraH // 15 // punastvadanurodhena jalpiSyAmi kimapyaham / mugdhe ! himAMzuvaMzasya paramAtramavehi mAm ityuktA cetasA tasmin na saMpUrNamanorathA / uvAca saziraHkaMpamIpatkhinneva bhImajA // 17 // III-IIIIIIII-IIO Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayantyAH dvitIyaskandhe / sagaH 12 . pRSTaM devadUnasya // 46 // nAma / / FIRTHI ASIA ISI - MEFII ANTI NEIG mucyate zrotukAmasya yadardhakathitA kathA / sa eSa pibato vAri dhArAccheda ivAntarA // 18 // prakAzya vaMzamAtmIyaM nAmanihavakAriNA / ardhavaJcanacAturya bhavatA zikSitaM kutaH ? // 19 // hanta ! khedayituM labdho mugdho'yaM bhavatA janaH / cakora iva candreNa dRzyAdazyena durdine // 20 // kacid gUDhA kvacid vyaktA dustarA dUragAminI / sarasvatIva seyaM te devadUta ! sarasvatI // 21 // tanmayApi na dAtavyaM sphuTaM prativacastava / na yogyaH kulavAlAnAM prAyo vaktuM paraH pumAn // 22 / / ityuktvA viratAM sadyo maunamudrAvalambinIm / vAgbhiH sAnupravezAbhiH pratyuvAca punarnalaH // 23 / / vadAmi nikhilaM tat tad mAM pRcchasi bhAmini ! / uktenaiva hi dUtAnAM vRttirvAgupajIvinAm // 24 // tvayA vilambyamAne'smin lIlayA kAryanirNaye / iyat pratIkSamANo mAM kathaM sthAsyati vAsavaH // 25 // locanAnAM sahasreNa matpanthAnaM vilokayan / adhunA bhagavAnAste dhig mamautsukyamantharam // 26 // iti sAnuzayaprAye tasminnuSNaM prajalpati / sA'vadad vinayAcchIghraM svavyalIkavizaGkinI // 27 // ko hi teSAM pratIkSANAM dikpAlAnAM mahaujasAm / vinayAtikramaM kuryAd mukhauM vA paNDito'pi vA 1 // 28 // namo'stu me tridhA tebhyo bhagavadbhyo divAnizam / mithyA me duSkRtaM bhUyAt tadbhuta! tvAM virAdhya ca // 29 // zrutvA'pi tadudantaM yad na mayA dattamuttaram / tatkikarttavyatAmohAd na tvavajJA lavAdapi // 30 // tathApi kiM kacid devA bhajante mAnuSI striyam ? / apsara kelihelADhyA haMsAH kozAtakImiva // 31 // MI AIIIIIIIIile locanAnA satyamAne'smin lAlacchasi bhAmini parimaH sAnupravezA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IASle balaM buddhirvayastejaka devAnAM ka bhUspRzAm ? / ubhayeSAM ka saMyogasteSAM ratnAzmanAmiva ? // 32 // anabhyastazca mAnAM tridazAvarjanakramaH / kiM hi grAmINalokAnAM gajArohaNakauzalam ? / // 33 // purastridazakanyAnAM varAkI kaiva mAnuSI ? / satyAM bakulamAlAyAM kA lIlA kubjakasrajaH // 34 // tasmAt kizcid yadabhirucitaM tat prajalpantu devA na vyASiddhaH khalu parijane svAminaH kaamcaarH| teSu premNA kSamamanucitaM naiva bhRtyasya kartuM siMhAzleSaM kila kalayituM ko mRgasyAdhikAraH ? // 35 // pratimAgatAniha jagatpitAmahAn praNamAmi yAnahamaharnizaM kila / mama kiM ta eva kimataH pareNa vA na hi nAma devacaritaM vicAryate // 36 // svayambaravidhiH sa me gurujanaiH prasAdIkRto na hi tvanugataH sphuTaM nijkulkrmaatikrmH| ito vinayarakSaNaM diviSadAmitaH prArthanA kimatra vada sAmprataM tvamapi dehi zikSA mama ? // 37 // bAlA samyak pratigiramahaM teSu dAtuM na zaktA tad dAkSiNyaM kimapi gaNayan mAmakInaM tvameva / asyai pUjyAna tribhuvanapatIn rakSa nIcaspRhAyai mA bhUd vIra! tvayi sati satAM ko'pi lokaapvaadH|| 38 // deyA samyak sumatirubhayorantaraM rakSaNIyaM soDhavyaM ca skhalitamakhilaM mUDhabuddherjanasya / cintyA kIrtimanasi mahatI prema sarvatra dhArya dharmaH so'yaM jagati sakalaH zAzvataH sajjanAnAm // 39 // itthaM yato nala udeti tadeva sevyaM saJcintya sA hRdi tamevaM vibodhya dUtam / pata II RISTIATI SHIATI Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya AbAlakAlakalitAmalazIlalIlA nIlAravindanayanA virarAma bhUyaH // 40 // itizrI mANikyadevasUrikRte nalAyane dvitIye dRtyaskandhe dvAdazaH sargaH // 12 // skandhe devadUtena nalena . utsAhitA dmyntii|| sargaH13 // 7 // TIONSHIP IEFINIIIIEISHIBIEFE dvitIye ityaskandhe trayodazaH srgH| - - tatastasyAH samAkarNya bhaktikaJcukitaM vcH| uvAha punarutsAhaM nAkikAryAya naiSadhaH tadigdhyena tenAsau vismitaH smitapUrvakam / vAcaspatisamo vAgmI tAmuvAca vacasvinIm vinayadvArapUrveNa pratiSedheNa nAkinAm / na yuktaM tava vaidarbhi ! pratyAkhyAtumimaM janam yat te'pi tvayi rAgAndhAstvaM ca tebhyaH parAGmukhI / tadetadadbhutadvandvaM na ca dRSTaM na ca zrutam // 4 // mAnupI na surAnicchediti tvattaH zrutaM navam / aho ! nidhimupAyAntaM nirdhanaH pratiSedhati tava devAn patIyantyAH kathaM kila kulakSatiH / kiM meruzikharArUDhIMcatvamadhigamyate ? akulInaH kulInatvaM tatprabhAvAt prapadyate / nRpacchatratalasnAtaH zuddhaH syAd malino'pi hi // 7 // sAmAnye'pyuttamasyApi kApi prema prajAyate / mRgamaGke mRgAGkasya pazya premNA puraH kRtam . // 8 // tvaM hi kanyA kamapyanyaM sAmAnyamapi yAsyasi / tvAmicchanti svayaM devAH paryAptaM tad na kiM tv?|| 9 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CIRISHI IIIIII-III-IIIle pUjanIyAH zarIreNa sarvasvena ca devatAH / tat ko'yaM tava deveSu bhaktibhaGgo nirarthakaH ? // 10 // pramANIkuru me vAkyaM saMprAptaM mAM kRtArthaya / yaditthaM devabhaktiste yazazca jagati dhruvam . // 11 // kaccit te rocate citte maghavA meghavAraNaH / vAraNAdhIzagamano varaH svargamanoharaH // 12 // mamApyanumataM tAvat viyatAM pAkazAsanaH / ko'nyaH kila sahasrAkSAt tvAM vIkSitumapi kSamaH ? // 13 // vizvakapAvake kiM vA pAvake tAvakaM manaH ? / nahi tejasvino'nyatra kSatriyANAM yato ratiH // 14 // nUnaM dharmekazIlAyA dharmarAjaH priyastava ? / yatastvaM bahudAkSiNyA sa ca dakSiNadikpatiH // 15 // astu vA taba sa zrImAn varuNastaruNo vrH| taraGgamAlinaH svAmI dattaraGgo divAnizam itthaM sUtrayatastasya dIrgha niHzvasya niHsahA / dRSTvA sApi sa vailakSyaM vaidarbhI vAcamAdade // 17 // niSkapeNa kRpApAtre nirdoSe doSabhASiNA / etadantakadUtatvaM tvayA vyaktIkRtaM mayi // 18 // taptAgAnisaGkAzAH pravizya mama karNayoH / haranti hanta ! me prANAn girastava nirargalAH // 19 // khacchandavAdinaM vIra ! ko hi tvAM vArayiSyati ? / kalpAntamuktamaryAdaM plAvayantamivArNavam // 20 // iti sA kezinIkarNe sarvamAkhyAya vAcikam / sAkSiNIva kSaNaM tatra svayaM tasthau namanmukhI // 21 // tatastamavadad dUta kezinI pezaloktibhiH / AkarNaya mahAbAho ! bhavantaM vakti bhImajA // 22 // kiM vAJchanti parastriyaM diviSadastattvaM vidanto'pi te kAmAnipi tAn bhajAmi kimahaM prAptakapatnIvratA / HIRISHIFIIIIIsle Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyaskandhe sargaH13 // 48 // AISIOISIT ISI-IIII-II ISH ityanyonyaviruddhamIdRzamidaM tvaM vA kathaM bhASase ? vizvasya pralayaM karoti pito dharmaH satAM zAzvataH // 23 // saGgrAmeSvacalaH kalAsu kuzalaH sevAjuSAM vatsalaH satkIrtyA dhavalaH svabhAvasaralaH pratyarthikAlAnalaH / pUrva yena vRto mayA sa sakalakSmAmaNDalAkhaNDalaH zrIvallInavakandalaH pRthubalaH saubhAgyasindhulaH // 24 // adyA''yAtaH sa mama vacanAdatra hitvA svadezaM prItiM dhatte mayi ca mahatIM tAdRzaH sArvabhaumaH tasyaitat me nikhilamadhunA maNDanaM lagnamaGge tasmin minnaM bhavati hRdayaM kiM kulAcAra eSaH? !!25 // vighaTitavapubhUyo bhUyaH zazI ghaTatetarAM phalati kadalI vAraM vAraM kuThAra hatA'pi hi / milati sahasA sUtaH khaNDIkRto'pi muhurmahurna tu punariyaM sUte jihvA mRgArivadhUriva // 26 // naikastambhe bhavati niyataM mattamAtaGgayugmaM zUrasyApi prabhavati tathA naikakoze'siyugmam / naivaikasmin bhavati gagane sUryabimbadvayaM vA naivaikasmin bhavati vadane hanta ! jihAdvayaM tat // 27 // ubhayavadanA sUcI zaktA na tantuvinirgame kvacidapi kathaM gantuM zakyaM dvayorapi mArgayoH / kimidamucitaM dvau bhartArau narazca surazca tad ? dvayamasadRzaM svecchAcAraH kulakrama eva ca // 28 // yadi yuvajanakIrtistambhamambhojavaktraM nalanRpamapahAya kvApi patyau parasmin / valati hRdayahastI tAvadAjanmato me sakalabhuvanadIpAstat ta eva pramANam * // 29 // etacintAmaNivijayi yaccAru cAritraratnaM dattaM samyag bhuvi bhavajuSAM bhAvabhAjAM jinena / devadUtasya vacasA . khinnA damayantI tayA ca prtipaaditottrH|| IFTIIMSHIII-IIIFIESI 48 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 30 // // 32 // // 33 // DIHI GIFISHIVISIIIIIIISEK tava tyaktaM yaiH smaraparicayAta pAtitaM taiH svavaMze rudrakrodhajvalanajanitaM bhasma tat kAmanAma zIlaM hi cApalakaNAdapi yAti nAzaM pAtakSamaM karatalAd nahi kAcapAtram / na truTyati praNayinIzvasitopamena kiM tAlavRntamarutA'pi mRNAlatantuH ? mAtA mAtA gRhamapi gRhaM kiJca sakhyo'pi sakhyastAtastAtaH kulamapi kulaM bandhavo bandhavo'pi / yanme cittaM vapurapi vayo janma vA jIvitaM vA tat tat sarva niSadhanRpate pareSAM navA me devI devaM bhujagamuragI dAnavI dAnavaM vA vRkSaM vallI mRgamapi mRgI mAnuSI mAnuSaM ca / itthaM nArI jagati ghaTate kAntamAtmAnurUpaM jAnAmyetad na punaraparaM mUlamArgAdamuSmAt iha sukhamasukhaM vA vAcyatA vA yazo vA bhavatu narakapAtaH svargalokasthitirvA / nidhanamanidhanaM vA yat tadAstAM samastaM tadapi na kulajAtA mRlamArga tyajanti nahi kulabahumAnaM nApi kutrApi kopaH kvacana ca na mamerdhyA kutracid naiva lobhaH / kimaparamapi dAsI dikpatInAM ca teSAM na ca nalanRpavarja kAntamanyaM karomi sa prAcIzaH sa tapanasutaH sa pracetAH sa vahvizcandraH sUryaH sa mama hRdaye naiSadhaH sArvabhaumaH / sarvasthAne tamiha vRNu yAM paJcamaM lokapAlaM tad deveSu prabhavati tadA kIdRzo me'parAdhaH? kimiha bahunA tAvat prAtaH svayamvaraNasrajA mama hi samayastaM prANezaM mahIpatimacitum / ISISTERIFIERI III FIle // 34 // // 35 // // 36 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damayantyA dvitIyaskandhe sargaH14 abhya rthanA // 49 // BISIT ATSET A TEING THIABEI WISHING Isale tadiha bhavatA vaktavyA'haM na dikpativAcikaM mayi kuru kRpAM kopaM muzca prasIda kRto'JjaliH // 37 // khaganakhamukhotkIrNAkAraH purA dadRze mayA tava susadRzaH kSoNIpAlaH sa me hRdayezvaraH / bhavatu purataH prAtadRSTvA tavApi mama priyaM svamukhakamalacchAyAloko vinA maNidarpaNam // 38 // iti kezinIvadanamArganirgataM damanasvasuH suvacanAmRtaM nRpH| navapadmanAlavivarApavAhitaM pibati sa haMsa iva sArasaM payaH / // 39 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane dvitIye dUtyaskandhe trayodazaH sargaH // 13 // dvitIye dUtyaskandhe caturdazaH srgH| itthamabhyarthyamAno'pi priyayA priysaahsH| punastridazakAryArthI sa vaktumupacakrame aho! jagati pAnIyakSIrapArthakyapaNDitA / sA'pi haMsI na jAnAti sevAlakamalAntarama // 2 // loSThAnAM ca maNInAM ca tejasAM tamasAM ca yat / narANAM ca surANAM ca paGkajAkSi! tadantaram // 3 // kka manaHsAdhanA devAH kva matyoH kaSTakAriNaH / ka vapustaijasaM caikaM ? kvAnyad dhAtumayaM vpuH-1|| 4 // tvayA nalAbhilASiNyA muktavAsavavAsayA / ikSudveSI zamIsaktaH karabho'pi vinirjitaH // 49 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II AIIMille DIHI 4-THEII A THIGA THII - III NILEI GISEle AH! ka epa nalo nAma svAmI dezasya kasyacit / manuSyazcarmacakSuSmAn svalpasaGkhyeyajIvitaH // 6 // lokAnAmuttamaH svargaH svargiNAM tridivaukasaH / teSAmapi hi sa zrImAn mahendraH paramAvadhiH / // 7 // prayatnaM kurvatAM kvApi pramAdaH syAd vizeSataH / paGkile rakSataH pAdau kadAcillipyate ziraH // 8 // saJjAtA hi purA'pyete saMyogA divyamAnuSAH / zrUyate bharatAdInAM gaGgAdyA divyayoSitaH // 9 // kupiteSu ca deveSu mahendravaruNAdiSu / tvAM varItuM varArohe ! zaktirasti nalasya kim ? // 10 // kumArIvarayooMge yamaH kamapi vA yadi / antaM nayati dAyAdaM ka tataH syAd mahotsavaH ? // 11 // saMpradAnavidhau taM muzced na vAri varuNo'pi cet / prasAritakaro'pi tvAM tadA kiM labhate nalaH ? // 12 // nalanirvedato vedyAM yadi jvalati nAnalaH / anagnisAkSikaH sa syAt tadvidhiH sArasAkSikaH // 13 // upAyenApi dikpAlA vighnaM kartumiti kSamAH / pratyakSaM teSu ruSTeSu nAstyeva zaraNaM tava // 14 // kimekamekakAlaM va hariNA kArayiSyasi ? ! sarveSAM kSitigAlAnAM vadhyasthAnaM svayamvaram kupitena kRtAntena gRhItAsuSu jantuSu / kapAlamAlino harSaH kiM harasya kariSyati ? nirmaryAdaM vinirmukte varuNena mahArNave / jalAJjalikriyA nUnaM jagato'pi bhaviSyati // 17 // itthaM dikpAlakopena tvadnAdarajanmanA / asAvakAlakalpAntastvannimittamupasthitaH // 18 // utsargamapavAdaM ca dvayaM jAnIta buddhimAn / tatvajJe ! rAjakanyA'si kathamitthaM vimudyasi ? // 19 // BISIATII ATHI4I Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya skandhe sargaH14 zrInala eva me priya iti. damayantyA nishcyH|| // 50 III IIala III-III IIFile III AnA iti tadvacanaM zrutvA sAbhimAnaM manasvinI / sAzaGkA ca saduHkhA ca vAcamRce vidarbhajA // 20 // na nAma dUta ! doSaste satyamuktaM tvayA'khilam / jAnAmi na ca nAhaM vA prabhAvaM tridivaukasAm // 21 // kaH kareNa spRzedakaM bAhubhyAM ko'bdhimuttaret ? / kaH padbhayAM laGghayed meruM ko yuddhena surAn jayet // 22 // yat kizcidapi vAJchanti tat sarva sAdhyate suraiH / na ko'pi pratimallo'sti teSAmiha mahaujasAm // 23 // na dharmAya na lobhAya na sukhAya kathaJcana / evameva hi bhapAle tasmina mama rataM manaH // 24 // niSkAraNamiha prema prAyaH kutrApi jAyate / kimarthamiha pagrinyA deve dinapatau ratiH ? // 25 // viSeNa modate kekI cakorastena roditi / priyo harasya dhattUraH ketakI vairakAraNam // 26 // candrasya ratiriGgAle nimbe rakto divAkaraH / kasyacit kvacidaprItiH kasmaicit ko'pi rocate ||27||yugmm svayamutpadyate vizvaM svayameva pralIyate / vyomeva paramaM brahma meghAbhrANi jaganti ca // 28 // jAnAmi devatAvRttaM jAnAmi svaparAbhavam / tathApi na kathaJcid me manastasAda nivartate // 29 // sa bhavatu manujo vA yAdRzastAdRzo vA guNagaNaparipUrNaH sarvathA nirguNo vA / tadapi na ramate me vIrasenasya putraM gaganamiva mRgAGkastaM vinA'nyatra bhAvaH // 30 // kimiha bahubhiruktairnizcayaH zrUyatAM me yadi na bhavati bhartA naiSadhaH kssonnipaalH| jalagaralahutAzodvandhanAdyairupAyaistadahamiha samantAdAtmaghAtaM karomi // 31 // II IIIIII // 50 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banA ISHITAla II AISI NIFICANA samaM makhabhujAM ruSA vapuSi me vinAzaM gate samaM mama manorathairvidaliteSu me bandhuSu / bhavantu jagatIjuSaH sakalasaukhyabhAjaH prajAH satAM hRdayadAhinA kimiha jIvitavyena me' . // 32 // tadatizayasaduHkhaM sAbhimAnaM sazakaM vacanamidamamuSyA vairasenirnizamya / nijamanasi nikAmaM vismayavyAkulo'bhUdamarapatividheyAtyantacintAparo'pi // 33 // kazcid navo madhurimA'bhinavaM suzIlaM premApyaho ! mayi ca kizcidapUrvamasyAH / kiM brUmahe tadiha bhImabhuvaH pratiSThAM ? neyaM prayAti vikRti hi bhavAntare'pi // 34 // etAM vihAya bhuvi kaiva babhUva sA strI yasyAM svayaM suravarairvihito'nurAgaH / svopajJakAntarasabhAvikayA kayA vA ? zakrAdayo'pi gaNitA na hi yAcitAraH // 35 // iti zrImANikyadevasarikRte nalAyane dvitIye dUtyaskandhe caturdazaH sargaH // 14 // dvitIye dUtyaskandhe paJcadazaH sargaH / nAmAvAnA banAyA jAtA iti cetasi sazcintya mRLyAM kAThinyamudvahan / ekAntakRtadikpAlapakSapAtaM jajalpa saH vazIkRtA nalena tvaM yantramantrAdibhirbuvam / niHzeSadevanAthaM yaddhariM hitvA nale ratiH // 2 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya // 3 // // 4 // skandhe sargaH15 tridazakAryArthino . nalasya damayantyA nizcaye vivaadH|| // 51 // BIHIR-III AISIlATHIIMSIIIFI AISIC yadi tvaM tridazakrodhAdAtmaghAtaM kariSyasi / tad bhaviSyati kiM teSAM kalaGko'nuzayo nu vA ? ghRNA jantuSu dIneSu na lokottaratejasAm / kva patatsu pataGgeSu dayA dIpasya jAyate ? ambhodhau magnapotAnAM yathA na zaraNaM kvacit / tathA dikpatibhItAnAM na sthAnamiha varttate yadi tvaM kaNThapAzena vyomasaMsthA vipadyase / tat patirgaganasthAnAM vAsavaH kiM na neSyati yadi vahipravezena prANatyAgaM kariSyasi / tatastvaM tasya saMprAptA svayamutrAGgAsanitA juhoSi yadi vA dehaM jale jalajalocane! / siddhAni payasAM patyustat kAryANi jagattraye vidhinA'nyena kenApi diSTAntaM ced vidhAsyasi / tataH priyAtithIbhAvaM dharmarAjasya yAsyasi itthaM bhaktyA ca zaktyA ca duHkhena ca sukhena ca / iha cAmutra ca prApto dikpAlAnAM grahastava tad vihAya nalaM zIghraM dikpAlAnurarIkuru / mugdhe ! muzca mahAmohaM svargabhogAn bhaja svayam itthamarthayamAnaM mAM pramANIkuruSe na cet / ahameva kila dveSI tatpUrva tava saMprati iti tadvAgmahAmantradRDhAvezavisaMsthulA / sahasaiva hi vaidarbhI buddhibhraMzamavApa sA tatheti pratyayaM citte tanvAnA svinnavigrahA / babhUva zuSkakaNThoSThI bhayabhrAntA savepathuH sazcintya ca priyaviyogamasAdhyamantaH sA niHsahA nibiDamanyuniruddhakaNThI / mandaM ruroda bhayanirbharamIkSamANA dInena sAzrunayanena sakhIjanena // 8 // // 9 // // 10 // // 11 // // 12 // // 13 // // 14 // bhaa||51|| Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 16 // II IIIIle IIANSHI A TERI III &ISe // 17 // // 18 // II ApAtajarjarataraiH pRthubhiH samantAd vikSiptasUkSmakaNikotkarake sarADhyaiH / tadvASpavindubhirabhUSyata bhUmipIThaM sadyaH kadambakusumaprakaraM hasadbhiH hA! tAta ! tAta ! vihitakhidazaistavAyaM kruddhaH svayamvaravidhiviphalaH sutAyAH / yasyAH svakIyamapi nAsti sukhaM hatAzA sA kiM karotu tanayA tava tAta! saukhyam hA nAtha ! vizvajanavatsala ! mAM kathaM na zrIvIrasenasuta ! rakSasi dikpatibhyaH / ArAdhitA hi satataM bhavatA purA'pi sthAsyanti kiM tava te mukhalajjayApi ? zlAghyastvadarthamiha mRtyurapi dhruvaM me bhUyAt tvayA saha varaM narake'pi vaasH| yaH pUrvamitthamiha me hRdayaM dunoti kIdRk kariSyati sukhaM tridivA sa pazcAt yasmin purANasukRtavyaya eva nityaM naivAryate'bhinavadharmalavo'pi yatra / ucchazalaH parivRDhaH kaThinAzca bhRtyAstasmai namo'stu sakalAya surAlayAya hA tAta ! hA janani ! hA svajanAH! samastAH / kasya prayAmi zaraNaM zaraNojjhitA'ham / yuSmAsu kaH kila mamAdya nalaM hi kAntaM ? kartuM kSamaH prakupiteSu digIzvareSu prANAH prayAnti mama nUnamamI idAnIM jihve ! samuccara bhRzaM nalanAmamantram / yannaikadA'pi dayitena nirIkSitA'haM tanme dunoti hRdayaM maraNAgame'smin // 19 // // 2 // FII A // 21 // BlLAIFI AEI // 22 // BIFI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya skandhe damayantyA vilaapH|| // 23 // sargaH15 // 52 // // 24 // // 25 // S5II III AEIla IAEII IITale iti vadanasamakSaM bhImabhUpAlaputrI kalamRduvilapantIM vIkSya vikssiptcittH| sa sapadi suradUtyaM tatra vismRtya vIraH sulalitamidamRce vAkyamAzvAsanAya virama virama kAnte ! na priye ! roditavyaM malinayati mukhaM te hanta ! bAppAmbupUraH / ayi ! kathaya kimartha dhAryate devi! duHkhaM viluThati caraNAnte nanvayaM naiSadhaste saphalaya mama zIghraM devi ! siMhAsanArddha nanu sumukhi ! madIyotsaGgamaGgIkuruSva / ahaha ! kimidamuktaM kSamyatAM vAkyametat tava khalu vipulaM me vakSa evAsanaM yat itthaM vadan vipulamanmathamantharANi vAkyAni kAnicana tAM prati rAjasiMhaH / sa svaM viveda punareva hi devadUtaM yogIva kAlavazavRttasamAdhibhaGgaH ahaha ! bata mayA''tmA kiM prakAzIkRto'yaM ? kimiva sa mama vaktA dRSaNaM devarAjaH / na kRtamamarakRtyaM kheditA rAjaputrI dvayamapi hi vinaSTaM vazvito vazcito'smi skhalitamiha yadetad yatnabhAjo'pi jAtaM dadati mama na tasmin dUSaNaM lokapAlaH / kathamanucitavAdI raJjanIyo jano'yaM ? sa hi satatamatUrya nartituM vetti samyaka iti tamatha samantAcchocamAnaM nalo'yaM dhruvamiti damayantI cetasA cintayantI / vyavahitasuranAthaprArthanAtaGkazaGkA sapadi vipulalajjAvArirAzau mamaja // 26 // // 27 // // 28 // // 29 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirupamaramaNIyaM vyaktasaubhAgyabhAjaH sapadi niSadhabhartuH sannidhau sA niSaNNA / kimapi hi valituM vA vIkSituM jalpituM vA zvasitumapi na sehe hIlatApAzabaddhA . // 30 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane dvitIye dUtyaskandhe paJcadazaH sargaH // 15 // dvitIye dUtyaskandhe SoDazaH srgH| banA jAnA IIIIIIIIsle // 1 // // 2 // // 3 // atrAntare taran vyomnA manaso vismayaM dadat / kurvANaH kUjitaM raupyakiGkiNIkANakomalam aasnnshaappryntcintaasntussttmaansH| samAjagAma vegena bAlacandraH sa pakSirAT jayazabdamukhaH pakSI pratyabhijJAya bhUbhujA / vihitAvarjanaH prItaH pratyuvAca vicakSaNaH yaditthamayametasyAM drAk niSkAraNavairiNA / kukUla iva mAlatyAmAtaGko nihitastvayA aho ! te saumyarUpasya hRdayaM hanta ! nirdayam / komalasyApi nAlaM vA kamalasya hi karkazam rAjaputri ! na metavyaM bhavatyA nRpabhASitaiH / vAkpAruSyamayaH so'yaM dUtAnAM dharma eva hi na mahendrAdayo devA balAt kurvanti kiJcana / asurANAmayaM dharmoM yadevaM grahaNaM triyaH devadUtyamiyatkAlaM tvayA rAjan ! samarthitam / bhUyaH kaNThagataprANAmapekSasva priyAmapi bAjAI-IIEIHII-IIIFle // 7 // // 8 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naa| nainA durvAkyajAti kASThaniyatavatI bhRzama dvitIyaskandhe sargaH16 // 53 // damayantyA vilApa- . samaye AzvAsa nAya bAlalA candra: pakSI | aagtH|| iyantamavadhiM yAvajvalantIM virahAgninA / nainAM durvAkyavAtyAbhiruddIpayitumarhasi mRdutvaM mRdupu zlAdhya kAThinyaM kaThineSvapi / bhRGgaH kSiNoti kASThAni prasUnaM na dunoti ca // 10 // mahIpatisutA'pyeSA tiryazcamapi mAM purA / dAsIva tvadudantArthamabhyarthitavatI bhRzam // 1 // prasIda sadayaM rAjannidamabhyarthase mayA / devArthaprArthanAbhaGga bhaimyAstvaM soDhumarhasi // 12 // svayambaraM prapanneSu prAtastvayi ca teSu ca / svamanISitameveyaM rAjaputrI vitanvatAm // 13 // etarhi garhitAdasmAt svAmin ! virama karmaNaH / drutaM vraja nijAvAsaM svalpA saMprati yAminI // 14 // asti ca tvadgRhaM prAptaH pAkazAsanazAsanAt / tvadIyanirgamApekSI naigameSI surottamaH // 15 // svasti vAM zvaH samAsannamaGgalAbhyAM manasvinau / itthamApRcchaya tau vidvAn prasabhaM prayayau khagaH // 16 // tasmin gate sarabhasaM muditA samantAd bhaimI varaM tamupalabhya mahendradUtam cakruH praNamya zirasA vinayAvanamrAH sakhyaH kSitIzaduhituH punararghamasmai // 17 // keyari ! kesariNi ! kerali ! ketakAkSi ! kaumAri ! kautukini ! kaumudi ! kAmasene / kakkoli ! kekini ! kalApini! kambukaNThi ! karpUrakeli ! karayoH karakaM kurudhvam // 18 // durvAdukUladadhicandanazAliratnamuktAphalaprabhRtibhirbhuvanAvataMsam / / abhyarcya tAH praNayagadgadakaNThamitthaM tasmai svayambaranimantraNamanvavocan // 19 // IIIIIISil to III-IIIIIIIIla II AIFI SIRII ISISTille IIIATII / 53 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = IIIIIIII-IIIIIIIIIsle athotthitaH satvarameSa bhaimImanuvrajantIM prasabhaM niSidhya / antardadhe vajradharaprabhAvaH svabhAvadhIro niSadhAdhirAjaH / // 20 // adya dhruvaM tribhuvanaM vazavarti jAtaM nUnaM mayA ca sadRzaH sukRtI na ko'pi / prAptaH prasannamahimA gRhamabhyupetaH prANezvaraH sa mama locanagocaraM yat // 21 // itthaM prabhRtabhayavismayaharSazokastambhatrapAparavazaM hRdayaM dadhAnA / tatsaMvidhAnakamapUrvamanusmarantI bhaimI sakhIparivRtA zayanIyamApa // 22 // saMprAptaH svazivirasanivezamuccaistat sarva nijakaraNIyamabhyudIrya / prItena pratibalasUdanaM visRSTastuSTA''tmA niSadhanRpeNa naigameSI // 23 // iti vidhAya vacaH sa divaukasAmanavamaGgalagocarajIvitaH gamayati sma kathazcana yAminI sasamayaM zayane zayito nRpaH / 24 // etat kimapyanavamaM navamaGgalAkaM yannirmame munimanoharayorvidhAtA / tasyA''ryakarNanalinasya nalAyanasya skandho jagAma ramaNIyarucirdvitIyaH iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane dvitIye dUtyaskandhe SoDazaH sargaH // 16 // iti dvitIyaH skandhaH smaaptH|| III AISII ATI IIIIIIIII Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaskandhe sargaH1 bhImabhUpatinA svayamvarArtha preSitAH OM scivaaH|| // 54 // IIIIATELATHIIIII NIFICATI tRtIyaH skndhH| tRtIye svayaMvaraskandhe prathamaH sargaH / tataH kRtvA tamAvezaM vaidarbhInalayostayoH / yayau kurkuTazabdena zAkinIva vibhAvarI krathakaizikanAthasya zAsanena mahIpatIn / prAvarttanta samAhvAtuM sacivAH zucivAdinaH // 2 // zacIbalividhAnasya merIbhAGkAramizritAH / viSvag jajRmbhire vAranArImaGgalagItayaH itthaM dinamukhe tasmin devadUtyakadarthitam / prAbodhayan prasuptaM taM nalaM vaitAlikA nRpam sArasvatamayamUrtidharmAtmA jagati vijayate viirH| api dAnairapi kIrtibhirAzAH paripUrayan sakalAH // 5 // kalAkelikallolinIlabdhapAraH kule vIrasenasya dhrmaavtaarH| jayazrIvadhUkaNThazRGgArahAraH sadA naiSadha ! tvaM sadAcArasAraH dhIrapi kuzAgranizitA'sitaprabhaM karatale ca karavAlam / bharatAvanIzakulakamalinI dinakarasya pRthuyshsH||7|| yazorAzibhirnirjitakSIranIraH parAnIkinImeghamAlAsamIraH kathaM varNyase vIrakoTIrahIraH 1 kSitau naiSadha ! tvaM hi gambhIradhIraH // 8 // IFILAISII II IIIIIIIII // 54 // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIEI - RIMISSIMIRI FISSIBIEle mahAdharmanirmANabaddhAvadhAnaH pramodapradhAnaH prasiddhiM dadhAnaH / na kazcit paro dattasanmAnadAnaH kSitau naiSadhakSmApate ! tvatsamAnaH zItalamacandanadravamamUlamantraM jagadazIkaraNamamRtamasAmudramidaM gItamaho! naiSadhanRpasya // 10 // aho ! naiSadhasya kSitIzasya gItaM kSaNaM yairabhivyaktavarNa nipItam / smaranti dhruvaM tena dattaM gRhItaM na jAnanti te keciduSNaM na zItam // 11 // SaTpadI AgamatarkapurANavedaparamArthavizArada ! yAcakajanacAtakasamUhanavakAzcanavArida ! / vApIkUpataDAgacaityamaNDitabhUmaNDala ! nirmalataranijakIrtinicayanirjitavidhumaNDala ! / AbAlakAlakalimalarahita ! dharmakarmanirmANapara ! tava suprabhAtamanudinamuditavIrasenasuta ! nRpavara ! // 12 // sarvalaghurekasvaraH amalatama ! sarU ! navakamaladalasamacaraNa ! samarabharataralatara ! sakalabhaTamadaharaNa ! / ghanasajalajaladarava! madacarasamayakaraNa ! bharatanaravaratanaya ! jaya sabhayajanazaraNa ! // 13 // alikulavilulitamRdudalavisarasarasijavanatanuviracitavibhavam / vibhavada ! vidalitaripujana ! savitA vitaratu tava nRpa ! sukhamuSasi bhRzam // 14 // BEIIIIIIIIIIIIIIIISISite Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatIyaskandhe sargaH1 EII A TEII II stutibhiH nalasya prabodha| kArakA vaitAlikA // 55 // IIIIIII-III IISHIFISHIBIHI ayamapi suratazlathajanasukhado vilulitasakaladumakusumacayaH / dizi dizi ziziraH shrmjlvijyii| dinavadanabhavaH pravahati pavanaH iyamapi ramaNIyA jAtarUpA''tmakasya tridazanikarabhAjo bhUdharasyopakaNTham / yadaruNakaramAlA dRzyate saMpatantI tadudayasamayo'yaM tyajyatAM nAtha ! nidrA itthaM teSAmanupamavibhavaH zrutvA vAcaM kSitipatitilakaH / tyaktvA talpaM sarasijavadanaH prAtaHkRtyaM sa sapadi vidadhe naivedyapuSpaphalacandanadhUpadIpatoyAkSataiH kSitidharapravarastadAnIm / abhyarcya bhaktiparamaH parameSThinaM sa prItastataH stutimimAmapaThat paTiSThaH // 18 // vizvasthitisthapataye bhagavan ! janA ye tubhyaM namanti kamalAsanasaMsthitAya / brAjhIpiturnirupama ! dhruva ! sarvathApi teSAM hi nAbhibhava ! nAbhibhavaH kadApi // 19 // svAmin ! jaTAmukuTamAlitamaulibhAgaM kandarpadarpadalanaM vRSabhadhvajaM tvAm / dhyAyanti ye hRdi mahezvara ! bhavyasacAH sarvajJa ! te zivapadaM sahasA labhante // 20 // lakSmInivAsa! narakAntaka! saumyarUpa! zrIvatsalAJchana ! sanAtana ! vizvanAtha ! / bhAsvatsudarzana ! vibho ! puruSottama ! tvAM natvA priyaM jina ! janA janayanti kiM na? // 21 // II 4 II DIII A MEII // 55 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itthaM praNamya purataH puruSottamaM taM zaMbhuM jagattrayaguruM parameSThinaM ca / zRGgAramArabhata kartumanantaraM sa zrImAn svayamvarasamAjamupaitu kAma: . // 22 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane tRtIye svayamvaraskandhe prathamaH sargaH // 1 // tRtIye svayamvaraskandhe dvitIyaH sargaH / IIIIIIII SIHITS IBEI HO ISIIII-IIIIIIFIGIBIEle // 2 // // 3 // // 4 // athA''jagmurjaganmaulimaNDanAH kuNDinAntare / svayambaraM svayaM vIrA mahIbhAjo mahAbhujAH prAkpratyagudagUvAcAM digmukhAnAmadhIzvarAH / tatrAmilan mahIpAlAstale ravirathasya ye varItuM kulajAH ke'pi hartuM dhIroddhatAH pare / draSTumanye mahAsattvAH spRhayanti sma bhImajAm akAmuko na ko'pyAsId nAbhUt kazcidanAgataH / katamo'pi tadA tatra na cAbhavadanIzvaraH cakAsAmAsire tujhA maJcAH kAJcananirmitAH / api cetasi kurvANA vismayaM vizvakarmaNaH ratnasiMhAsanA''sInA mazceSu pRthiviibhujH| girIndrazikharasthAnAM cakruH kesariNAM zriyam sandhyAbhrasannibhai channaM vitAnanikhilaM namaH / nRpANAmanurAgasya paTalairiva dehibhiH suvarNANDakasaGkAzaiH suvarNakalazaistadA / babhAvuditabAlArkasahasramiva puSkaram dandahyamAnakarpUrakRSNAgarusaMmudbhavaiH / ruddhA daza dizo dhUpairakAlajaladairiva // 8 // // 9 // BIIIIIII Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya svayamva skandhe sargaH 2 IIIIIAlalIIAFIllll tatastataghanAnaddhazuSirAkSarabhedataH / paJcazabdasamAhAraH samakAlamajAyata // 10 // mRdaGgazaGkhamerINAM jhumbaryAH paNavasya ca / jhallarIveNuvINAnAM DakkADamarayorapi // 11 // ityeteSAmanekeSAmanyeSAmapi nirbharaH / dhvanirdadhvAnavAdyAnAM diknikuJjodarambhariH // 12 // pratimaJcaM pratidvAraM pratibhUpaM pratikSaNam / tatrAbhavan vicitrANi prekSaNIyAni lakSazaH // 13 // na dUtAnAM na matAnAM na dvijAnAM na vetriNAm / na tatra vAranArINAmapi pAraM yayau janaH // 14 // athA''jagAma sa zrImAn krauJcakarNaniSUdanaH / niHzeSanRpasaubhAgyagarvasarvaSo nalaH // 15 // pratIhAragaNairIzaH sa nirdiSTaM puraHsaraiH / Aruroha mahAmazca kailAsamiva zaGkaraH // 16 // tasya siMhAsanaM haimaM samantAdadhitasthuSaH / babhAsire mahIpAlAH pare bhUmigatA iva // 17 // tAvadAsIt prabhA teSAM yAvad nAyAti naissdhH| Agatazca nalaH zrImAn naSTaM kAntyA ca bhUbhujAm // 18 // balinA'pi prayatnena prakRti nugamyate / na haMsalIlayA yAti sparddhamAno'pi TiTTibhaH // 19 // muktAsraganAyakeneva dhiSNyapatirivendunA / azobhata sabhA tena bhUpAlatilakena sA // 20 // itthaM svayambarArambhe vartamAne manohare / cintayAzcakrire citte zakramukhyA divaukasaH // 21 // aho ! nalapriyA bhaimI devAnapi na vAJchati / vikurmastad vayaM tAvad nalarUpaM kathaM na hi ? * // 22 // bAlA malabhrameNApi sA kadAcid vRNIta naH / iti sazcintya zakrAdyA nalarUpaM vicakrire // 23 // IIIAHIIIII bAbAHI IIle Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 24 // // 25 // // 26 // // 27 // // 28 // // 29 // DIII-IIIllualII AIII Nlllll parivRtya tamAsInA sahasA sA catunalI / yayau vismitacittasya nalasya viSayaM dRzoH tairanAdarzasambhUtaiH prativimbairivAtmanaH / cabhAra pazcarUpatvaM vaizAkha iva naiSadhaH . nandanodyAnavIthIva paJcabhiH kalpapAdapaiH / nalAkRtidharaivIrai rAjarAjI rarAja sA tAn vijJAya samAyAtAn tatra zakrAdikAn surAn / kautukottaralAH sarve suparvANaH samAyayuH tAlavRntaiH kSatasvedAH nirnimeSAH kutUhalaiH / chatrairamlAnamAlyAzca bibhidurna narAmarAH ykssrkssiinnsaubhaagyairgndhrvairgrvbndhuraiH| kinnaraizca syAt prAptaM tatra kiMpuruSairapi te te takSakakarkoTazaGkhacUDAdayo'pi hi / mahoragAH samAjagmuH sahAzvatarakambalAH AsasAda tadAsthAnaM vaasukirnaagvaasvH| viSvak pAtAlabAlAbhirvAlavyajanavIjitaH acAkSuSena kAyena sparzagrAhyena kevalam / babhrAma tatra sarvatra vAyuH prakRticaJcalaH dUrAdapazyadatyuccai ruuddhdigbhaagsNsthitH| prApa svayamvaraM vRddhaH svayaM natu pitAmahaH apekSya capalAM lakSmI gRhacchidrasya zaGkayA / nAjagAma parityajya pAtAlanilayaM hariH vijJAya jJAnavIryeNa svapade bhAvinaM nalam / manyamAnaH snuSAM bhaimI nAyayau naravAhanaH ekapAdena devena priyArddhasyUtamUrtinA / zRGgAraikarasenApi hareNa na samAgatam yAmikA iva dUrasthA dadRzustaM nizAcarAH / sthAnIyaM nayanAnandi janavikSobhazaGkayA IIIIIFIE IF IIIFIFTII // 31 // // 32 // // 33 // // 34 // // 35 // // 37 // Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaskandhe sargaH 2 IISSIC svayamvarAthemAgatA devA rAjAnazca / / // 57 // II IIAHINIAHITIES II II anAvRtAdayaste te jambUdvIpAdinAyakAH / saritsAgarazailAnAM saMprAptAzcAdhidevatAH // 38 // apsarobhirabhivyAptaM siddhezca nikhilaM namaH / RSibhirnAradAdyaizca grahaizcApi budhAdibhiH // 39 // saMmamau tatra tat sarvaM trailokyamapi lIlayA / divye devAdhidevasya sarvajJasyeva saMsadi // 40 // sehe sakalarUpANAM samadaM bhiimbhuuptiH| sarvasindhujalaughAnAM saMpAtamiva sAgaraH // 41 // anyatrApi hi devAnAM sAnnidhyaM saMpradhAryate / kiM brUmastatra samprAptA devA evaM svayambarAH // 42 // bhUmItale dazasu dikSu nabho'ntarAle saJjalpatAM nvnvairnuvaadbhedaiH|| brahmANDamANDadalanodyamakarmaTho'bhUt kolAhalaH sa khalu ko'pi tadA janAnAm // 43 // avanatamiva jAtaM vyoma hastAvaceyaM militamiva samantAt kizca dikacakramAsIt / iyamapi ca samantAdutthitevAbhavad bhUstribhuvanajanatAnAM tAvatA melakena // 44 // drutamavanimasiJcastatra gandhAmbu meghAH sapadi malayavAtAstAlavRntIbabhUvuH / surayuvativimuktaiH sAndrasindUrapUraiH samajani ramaNIyaH pUrvasandhyAnubandhaH // 45 // uparyupari santataM vinipatanti vaimAnikAH samagramadhirohiNIkramavazena ruddha nabhaH / ahaM ca hariNA svayaM samadhigamya ruddho'dhunA kimatra bhavitetyabhUd hRdi nalo bhayavyAkulaH // 46 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane tRtIye svayamvaraskandhe dvitIyaH sargaH // 2 // FII AISII AII // 57 // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIye svayamvaraskandhe tRtIyaH sargaH / CINEI WIFI IMEI VIHIHIHIFII II atha cintitavAn citte sahasA vismayAkulaH / vibhAvya tamasambhAvyaM samAja bhImabhUpatiH // 1 // dhanyo'smi mama yasyaite devAsuranaroragAH / svayameva samAyAtAH svayamvaramahotsave // 2 // aho ! sakalakanyAsu vatsA bhAgyavatI mama / yAmanveSTuM samAjagmuH sarve bhUcarakhecarAH // 3 // anurUpamidaM sarva jAtaM vidhivazAdiha / kathaM punarvidhAtavyaM gotrasaGkIrtanAdikam ? // 4 // na tAvat tAdRzaH ko'pi mama rAjye'pi varttate / ya eSAM vadati sthAnamabhidhAnaM kulakramam ajJAtakulazIlaM cet kadAcid vRNute sutA / tadA kulakalaGko me pareSAM cApi matsaraH tadidAnI matpuvyarthe niHsahAyaH karomi kim ? / anena hetunA nUnaM bhaviSyati viDambanA athavA yA svayaM dattA devyA ca damanena ca / yasyAstat tAdRzaM bhAle vizeSakamalaukikam yajanmani ca sA tAdRk jAtA vAgazarIriNI / yasyAH svayambare so'yamitthaM surasamAgamaH // 9 // tasyAH prabhUtabhAgyAyA vatsAyAH puNyajanmanaH / bhAgyAkRSTaH kathaM kazcit sAhAyyaM na kariSyati ? // 10 // tribhirvizeSakam / itthaM cintAprapanne'smin janake dmnsvsuH| kanyApravezaviSkambhamupalabhya samutsukAH IEFISIIIIIIIIIIHIFIEle Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaskandhe DISE gotrasaGkI nArtha . sargaH3 devAH zAradA // 58 // 'prerayanti / III-III AIIA ISI - BEII ISITING surAstatra samAyAtAH svayambaradidRkSayA itthamabhyarthayAmAsurdevIM vAcAmadhIzvarIm // 12 ||yugmm kiM kurmastvatpuro vANi ! bhavarNanakauzalam ? / upariSThAnmahAmbhodherAsAraM vAridA iva // 13 // aurvAgnizamanAdIni tAni tAni sahasrazaH / sarvadA surakAryANi tvaM kuruSva kuruSva ca // 14 // tadidAnImapi brAjhi ! gotrasaGkIrtanAdikam / ihApi kriyatAM nUnaM maunaM kattuM na te kSaNaH // 15 // parAH surA vadhUbhaimI yAcitArazca te vayam / kanyAsAnnidhyamAdhAtuM prasIda paramezvari ! trailokyalokasaGkIrNA sarvapaNDitamaNDitA / iyamevaMvidhA saMsad na bhRtA na bhaviSyati // 17 // vaktuM sadasi divye'smin tvadanyaH ko'pi na kSamaH / na hi svarNamaye caitye kASThaghaNTA virAjate // 18 // drutamavatara haMsaskandhato bandhyalajje ! saphalaya surayAcyAM zArade ! muzca maunam / apanaya bhayabhAjo bhImabhUpasya cintAM bhagavati ! damayantyAM suprasannA bhava tvam // 19 // iti vicArya vacAMsi divaukasAmavasaraM paribhAvya sarasvatI / bhagavatI jagatItalamAyayau pariSadi krathakaizikabhUbhujaH // 20 // tAM sarvazAstramayaramyatarAGgabhAgAM gaGgAtaraGgavimalAvaraNAM purastAt / muktAphalAmammadbhutamudvahantIM karpUravallimiva bhUmipatirdadarza // 21 // vyAkurvatI zazikaleva zarIrabhAsA sA nirbharaM daza dizaH sahasA shaasaaH| IIIIIII ATHISRIA // 58 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SIBEII III A MEIGA IGITA III WIKII RISING saprazrayaM samabhigamya sasaMbhrameNa zrIbhImabhUmipatinA kRtamadhmApa // 22 // AgantubhirnirupamaiH zakunasvarAdyairAptaiva kAcidiyamityanucintayantam / vAgdevatA nRpamabhASata zocamAnaM mAnapradA kavikulakramakAmadhenuH // 23 // vaidarbhIjanaka ! vimuJca hanta ! cintAM jAnIhi svajanamimaM janaM janeza / vaktavyaM tava duhituH puro varANAM sarveSAmapi hi mayA kulakramAdi // 24 // tadanu bhImanRpeNa samarpitaM sakaladurjayadurjanatarjanam / kanakadaNDanakhaNDamupAdade bhagavatI vacasAmadhidevatA // 25 // itizrImANikyadevasUrikRte nalAyane tRtIye svayamvaraskandhe tRtIyaH sargaH // 3 // IAHINI bAjAIlle tRtIye khayamvaraskandhe caturthaH sargaH / athAmandrANi sAndrANi dhIrANi sarasAni ca / bhaimIpravezavAdyAni tAni tAni nirucchasuH sa maGgalamRdaGgAnAM parjanyAnAmivAravaH / jaganmanomayUrANAM dadau tANDavaDambaram sahasrapuruSodvAhya sahasrAMzusamaprabham / sahasrazikharAkIrNa sahasrAkSasabhopamam // 1 // // 2 // // 3 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sille tRtIya skandhe sargaH4 svayamvaramaNDape . AgatA damayantI // 59 // IGATHI AHINI saphenamiva puSpaudhaiH sendradhanveva tornnH| sasandhyAbhramivollocaiH savidyadiva ketubhiH // 4 // caturasraM caturi caturaiH zilpibhiH kRtam / bheje ratnamayaM yAnaM damayantI sakhIvRtA // vizeSakam // 5 // damo damanadAntau ca rAjaputrAstrayo'pi tAm / anvagacchan samaM sainyaiH sannaddhA ruddhabhUmayaH // 6 // taistaiH karpUrabhRGgAratAmbUlasthagikAdibhiH / kekikokilakIrAdyaistaistaiH krIDanakairapi // 7 // mvairaM vyagrakarAgrANAM rAjyopakaraNairbhRzam / tasyA nAsIradAsInAM vRndAni nRpavartmani // 8 // yugmam pratyAsanAM parijJAya bhaimI zazikalAmiva / sa trailokyasabhAlokaH samagro'pi hi cukSume // 9 // pravizantI sabhAmadhye samudrotthA sudhAmiva / tataH papurapAGgaistAM devAsuranaroragAH devadatyavyalIkena nalanigrahahetave / prAptAM pAzamivAdAya bandhUkakusumasrajam // 11 // vivRttavadanaH kazcit kurvan mitraiH samaM kthaaH| tAmbUlAya karaM cakre sthagikAdharasaMmukham // 12 // vighaTTayana samAsaktAM tadIyadalasantatim / mandamunmIlayAmAsa kazcit kamalakorakam // 13 // nivezya pIDayan gADhaM tarjanImadhyamAntare / tAmbRlIdalasandarbha ko'pi tvaritamacchidata // 14 // anyaH sahacaraiH krIDan karadvitayamadhyagAn / akSAn nirvarttayAmAsa sAridAya vicArayan drutamalabhata romNAM harSamadhyuSTa koTI ratirasajalasekairdhAtavaH sapta bhinnaaH| nirupamadamayantIdarzanAdeva sadyastrikaraNamapi jajJe tanmayaM pArthivAnAm // 16 // kAII-IIFISHIRUSHIIIIFIERI RISHI RISHI A 59 // Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II Ille // 18 // // 19 // DIII III AISGATI ANI WIFI IFlle iyamiha damayantI nAma sA bhImaputrI tilakamidamamuSyAH kizca naisargikaM tat / samajani saphalo naH sarvathA mArgakhedaH kSaNamapi yadavAptA draSTumapyaGganeyam trikAlavidbhistrijagannamasyaiH suduSkaraM kevalibhiH kRtaM yat / strIratnamIdRg bhuvi bhAvi samyag jJAtvA'pi taimuktirUpArjitA yat veSaM vayaH parijanaM vibhavaM kulaM vA rUpaM vilAsamathavA kimu varNayAmaH / ekaikamapyanupamaM manasi smaranto bhUmibhujaH pravivizurgahanaM tadAnIm dUre pare nRpatayaH sa tadAkulo'bhUd bhaimI vilokya tu nalo'pi hi dhIradhuryaH / yo vA samuttarati bAhubalena revAM tasyApi dustaratarA jaladAgame sA kimapi rajanivRttadhyAnalajAtijilA punarabhilaSitArthaprAptaye sAvadhAnA / iyamabhinavarUpA kAcidanyA kimitthaM nalahRdi vidadhe sA vismayaM dRzyamAnA rAtrI parArthakRtatAdRzadatyakRtyaH prAtarvarItumapi ca svayamAgataH san / AsannatadvaraNavAJchitasiddhimApya lajjAmuvAha manasA niSadhAdhirAjaH anye nalaM hRdi samIkSya jahustadAzAM tAdRk caturnalamayaM tu nalo'pi bheje / prAptuM narezvarasutAM dRDhanizcayastu kasyApi na tribhuvane'pi tadA babhUva // 20 // II IIIIIII // 21 // // 22 // // 23 // BIII Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya skandhe sargaH5 nUnaM na kazcidiha vizvajanasya madhye niHzeSasaukhyasahitaH satataM jano'sti / IyAM hi vibhrati dhanAdhipatau daridrA lakSmIpateH kitavalokabhayaM tu zazvat // 24 // ekaivAsId bhuvanavalaye tatra sA strISu bhaimI nAbhUt puMsAM sapadi viSayastaddidRkSAM vihAya / jajJe muktvA na ratimitaraH ko'pi bhAvastadAnIM vIraH kazcid na ca punarabhUta paJcavANadvitIyaH // 25 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane tRtIye svayamvaraskandhe caturthaH sargaH // 4 // zAradA damayantyAH . paricayaM kArayati // // 6 // DIMEII 4 IBFI 4 IPalla I55l - IEFI IRila IMEI tRtIye svayamvaraskandhe paJcamaH sargaH / IIIIIIIjAnA-IIIIIFFICE atha hastagRhItena hemadaNDena bhAsvatA / chAyApathavibhinnAyA vibhramaM bibhratI divaH akAlakaumudIkeliM bibhrANA dantakAntibhiH / svayaM bhagavatI vaktuM samArabhata bhAratI bho bhotribhuvanAvAsastambhAH! suranarezvarAH / kSobhaM vihAya pazyantu pazyanto bhImasambhavAm api trailokyarAjIvamakarandamadhuvratAH / yuvAnaH prekSya vo bhaimI va tRptirvarSakoTibhiH ? iyaM yuSmAkamAsthAnI kalpadrumavanImiva / saphalIkartumAtmAnaM damayantI samAgatA itaH kuru kuraGgAkSi ! cakSurvikSepamAdarAt iyaM sA yuvabhiAptA narAmaramayI sabhA // 1 // ||2||yugmm // 3 // // 4 // 60 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chA.IIATIGATI AISHI WISEle iha tAvadamI bAle ! kAleyakavilepanAH / baddhakakSAH parelakSA yakSAstvadvaraNaM prati adhiSThAya nidhAnAni tiryaglokanivAsinaH / akuto bhayasaJcArAH samayaM gamayantyamI . vilokaya dRzA sarvAn asaGkhyeyatamAnimAn / pRthag vivarNatAM yeSAM yAnti vatsarakoTayaH eSu kizcid mano'bhISTaM vRNISva varavarNini! / yadi nizcintamakSINavibhavaM suzru! vAJchasi ityukte bhaktisaMyuktAM tatpraNAmaparAyaNAm / ninyuranyatra tAM dhanyAM kanyAM yAnadhurandharAH tAmUce bhAratI bhUyo bhaktiparyastamastakAm / amI sarve'pi gandharvAH svagarvoddharakandharAH vahanti vallakIdaNDAnuddaNDAn tumbacumbinaH / svaragrAmANavottArataraNDazrIviDambinaH etAvataiva kalyANi ! svargasya spRhaNIyatA / yat tatra kila gAndharva gItagAnaM pravartate itthaM saMkIrghAmAneSu teSu prAgalbhyalIlayA / sadRSTisauSThavAM bhaimIM bhUyo'bhASiSTa bhASayA kacid vidita evAyaM tava tAmarasAnane ! / sahasrabadanaH zrImAn vAsuki gavAsapaH nAgendramantareNaivaM kastvAM vaktumapi kSamaH 1 / dviguNo vadanebhyo'pi yasya jihvAsamuccayaH asyaiva bhuvanAbhogasphItasphuritamUrtayaH / amI takSakakarkoTazaGkhacUDAdayo bhaTAH udyotayanti dikcakraM divApi dyutimaNDalaiH / yatphaNAmaNayo bAle ! bhAle ! tilakavat tava sanandanavanakrIDArato'pi svargiNAM gaNaH / amI tu triSu lokeSu vikhyAtA bhaimi ! bhoginaH // 8 // // 9 // // 10 // // 11 // // 12 // // 13 // yugmam / // 14 // // 15 // // 16 // // 17 // // 18 // // 19 // // 20 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaskandhe sargaH 5 IA ISFI ISIST DIHIFIEI zAradA damayantI paricayaM kArayati / / // 61 // ete'pi gatanirvedA vidyAdharadhurandharAH / santi vaidarbhi! sambhUtA vaitALyagirivAsinaH // 21 // kule namivinamyoyeM pRthakpattanasaMsthitAH / gAndhArA rauhiNeyAdyA mahendrasparddhisiddhayaH // 22 // gandharveSu na sarvathA tava ratirnAgeSu rAgo na te vailakSyaM bahuyakSalakSaviSaye cittaM na daityeSvapi / sAmAnyasya pizAcabhUtapalabhugavargasya vAtaiva kA? tad divyA tava sRSTireva sakalA nUnaM na bhaimi ! priyA // 23 // atijarasi na samyagjJAnavijJAnabhAjA bhujabalakalitena vyakta kelikrameNa / zazimukhi ! na hRtaM te devalokena cittaM tadiha bhavatu bhaimi ! prekSyatAM rAjalokaH // 24 // itthaM pravizya bhaNitA savilAsahAsaM tattatpralobhanaparAyaNayA'pi devyaa| gaGgeva devaviSayAt kSitipAlalokaM sotkaNThamApa rabhasena vidarbhasubhraH // 25 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane tRtIye svayambaraskandhe pazcamaH srgH||5|| tRtIye svayamvaraskandhe SaSThaH sargaH / II II III DISHI IIta tatastAmavadad vAcaM sAcIkRtavilocanAm / ajimaghaTanAM brAhmI ghaTapratibhaTastanIm ayaM zazimukhi ! zrImAn sUryavaMzavibhUSaNaH / puraH prabhurayodhyAyA RtuparNo'bhidhAnataH // 2 // 61 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 3 // // 4 // // 8 // IIIIIIIIIIK narendrakamalAdhAraM lokazokamalApaham / kamalAkSi ! vimucyainaM kamalaGkartumarhasi itthamuktavatI devI maunaM kartumajijJapat / sA lIlayaiva kurvANA kara kuDmalamIlanam purasthanRpanepathyasAtAkRtidarzanAt / tadviraktividaH zIghraM janyA yAti sa ca svayam abhyadhAyi punardevyA purastanvaGgi! nanvayam / aGgAdhipatiradhyAste purI puSpakaraNDinIm bhAtibhinnebhakumbhasya sakhye vikSiptamauktikaH / asyAsiH karakAsAraM kurvANa iva vAridaH iti stutiparAM bhaimIdRktaraGgapraNoditA / akAle dattakarpUrA ceTI devI nyavArayat uvAca vAcaM punareva devatA vitIrNaharSA vidurAM vidarbhajAm / imaM purastakSazilApurIpatiM pratIccha nirmatsaramucchaladguNam zAbhidhasya dhanuSaH puruSapravIraH karNe karoti viduSAM ca guNaM guNajJaH / ekatra yat punarayaM dRDhabaddamuSTiranyatra muktakara eva tadadbhutaM naH na giripu na ca baje kevalaM mAMsamAtre kSipati vibhurayaM yat tena lajAdhikaM naH / iti dalitavipakSAH mAtalaM yAnti nAzaM samarazirasi bANA yasya daNDapramANAH gururiti kavisAthai rathibhiH kalpavRkSaH smara iti ramaNIbhiribhirvajrapAtaH / janaka iti janaugheryogibhizcApi nityaM narapatirayamekaH smayate'nekarUpaH II IIIjaInaIkAla // 9 // // 12 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaskandhe sargaH6 zAradA damayantI paricayaM kaaryti|| // 62 // II-IIATIATERIATERII NITIATile kvApi prAGgaNabhUmikA kvacidapi pracchAdyate sthaNDilaM dhArANAM nikarairapi pratidinaM dhArAdhare varSati / ' asya kSoNidhavasya vizvajayinA khaDgasya dhArAdvaye manAni dviSatAM gRhANi sahasA zailAgralagnAnyapi // 13 // dAninA vinayinA vivekinA mAninA praNayinA yazasvinA / nanvanena vasudhAsudhAMzunA gUrjareNa saha gauri ! gamyatAm // 14 // ayaM ca caJcadguNavallipallavaH samullasanchauryarasaikapalbalam / avantibhartA vitatAyatekSaNaH kSiNoti duHkhaM sumukhi ! kSaNAdapi // 15 // kandarpAkulitA manAk mukulitA lAvaNyakallolitA lIlAsaMvalitAstrapAzabalitA bhAvodayAndolitAH / karNAntaskhalitA vilomavalitAH prajJAbalonmIlitA nanvasmin nipatantu santatamamI netratribhAgAstava // 16 // iti hi caturagamyaizceSTitaiH sAvahitthaiH pratipadamapi bhaimyA vistara vAryamANA / ucitasamayamAnaM devatA tatra vAcAmakathayadabhiyuktA bhUyaso bhUmipAlAn premAkule'pi sakale sati rAjaloke cittaM cakarSa punareva nalastadIyam / ke ke ruciM viracayanti ca candrikAyAM tatpAnakarmacaturastu cakora eva // 18 // rAjakAdapagamayya tatastAM raktakokanadakorakahastAm / AninAya nalapaJcakamacaM yAnadhuryanivahaH sahasaiva // 19 // 2 // 62 // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tripathagAmiva naiSadhavAridhergaNayatAM hRdi tAmavinirgamAm / sapadi varNitazeSamahIbhujAM svakulakIrtanakautukamapyagAt . // 20 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane tRtIye svayambaraskandhe SaSThaH srgH|| 6 // tRtIye svayamvaraskandhe saptamaH srgH| IIIIII-IIIIEIHITSIK sA dadarza sarojAkSI sahasA nalapaJcakam / rurudhe ca trapAtaGkapremavismayasAhasaiH tAmasAmAnyasaubhAgyAM puraH prekSya pativarAm / indrAdayo'pi dikpAlAH kSaNaM kSobhaM prapedire paramArtha parijJAtuM kathyamAnaM tadagrataH / babhUvuH sahasA sarve sAvadhAnA mahIbhujaH avibhinnAn pratihArI kathaM naH kathayiSyati ? / iti zakranalAdyAste citte ciramacintayan atha bhUtabhavadbhAvivRttacittaikatUlikA / trailokyadIpikA devI svayaM vacanamabravIt diSTyA vidarbhatanaye ! taba suprabhAtaM so'yaM nalo bhavati ydvibudhaadhiraajH| vajaM kareNa dadhatA dalitAbhimAno bhUbhRdgaNaH sumukhi ! yena kRto vipakSaH abhinanditavIrasenamenaM samare viddhi ca subhra ! pAzaMpANim / ISISIII-IIIII-IIIFIFISHIKE // 2 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 7 // tRtIyaskancha zAradA damayantIM . paricayaM kArayati / sage: 7 * // 8 // // 10 // jAlanA ISI WIFI II II IST mRdupANirapuSparAjirAjo varuNo'yaM taruNi ! priyastavAstu avinayiSu ca daNDaM dhArayan dharmarAjaH smRtiparicayadakSo dakSiNAzAM piparti / tadayamudayayukto muktadurvRttasaGgaH zazimukhi ! nijacitte dhAryatAM jIvitezaH vibhrANaH kimapi suduHsahaM ca tejaH pUjyatvaM jagati gato janavajAnAm / utphullasthalakamalAnane ! (s) nalo'yaM kASThAnAM racayati lIlayaiva rakSAma ityantaH prayatasarasvatIprayuktaM zakrAdistavanamidaM nalastavoktam / karpUravyatikaritaM prapadya sadyaH zrIkhaNDadravamiva sA jaDIbabhUva suvyakte sati kathite bhayaM surebhyaH pracchanne bhavati ca vaJcitA kumArI / tad brAhmI nalanRpati salokapAlaM prastotuM punarapi mizravAgavAdIta kimamuM na vetsi kamalAkSi! nalaM sadRzo'munA na bhuvi ko'pi nRpaH / anukAramindravaruNAniyamA yadi tAvadasya vapuSA dadhati itthamuktavati devate girA dattakarNanayanApi bhImajA / nAsasAda khalu tatra paJcake romamAtramapi kizcidantaram parikalitasudharma nirmalaM lokapAlaM kathamapi na vRNISe devamenaM mRgAkSi / bajAI-IIIIIIIIFISHIK // 11 // // 12 // . // 13 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIEI THAI VIII IRIDIII 1510 tyajasi yadi kadAcid bhIru ! bhartAramenaM ka iha tava tadAnIM sundari ! prANanAthaH1 // 14 // cintyate bata vilambyate ca kiM ? lajjayA jaDatayA ca pUryatAm / svIkuru priyatamaM pramodatAM manmathazca sujanazca bhAmini ! ityanena bahulArthavRttinA sA mumoha vacasA vizeSataH / vaibhavAdhikatayA hi locane nUnamandhayati vaidyutaM mahaH // 16 // apyamanyata nalaM tu dikpatiM dikpatiM ca nalamapyamanyata / pratyapadyata na nizcayaM kvacit kIrtanAdapi vilokanAdapi ekaikasmistatra rAga vidhAtuM bhindana bANaiH paJcabhiH paJcabANaH bhaimIlakSye zastrasaGkhyAM svakIyAM sArthIcakre paJcabhAvAd nalasya // 18 // ruddhabuddhivibhavA bhagavatyA prApa bhImatanayA'pi na mArgam / bhImabhUmipatinA saha sarva vyAkulaM nRpatimaNDalamAsIt // 19 // mUkamaGgalamRdaGgasahasraM sAvadhAnasakalasvajanaM ca / gItanRtyarahitaM hataharSa tatkSaNaM bata babhUva sadastat // 20 // spRzyamAnamanilasya taraGgaidRzyamAnamakhilakSitipAlaiH / bhItabhImatanayA kararuddhaM na svayaM varaNadAma rarAja // 21 // kaNThapIThagatajIvitamaGgaM dhUsaradharadalaM kalayantI / ityacintayadacintyacaritrA bhImabhUpatanayA hRdayena // 22 // eka eva sa nalaH kila pUrva pazca saMpraMti kutaH punarete / nirjale kathamapi pratibimba dRzyate na khalu candramaso'pi // 23 // kajA IIIIIII-III-III ISSING Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya skandhe zAradA damayantI. paricayaM kaaryti|| sargaH 7 // 64 // DISIONSHIFALINIIII-III TRA yanmayA virahanimmahayA vA vIkSito dazasu dikSu sa kAntaH / madRzastadadhunApi purAvat kinnu tatparicayaM racayanti // 24 // kautukI kimathavA nala eva vyAcakAra bahurUpatayA svam / arjitAryahRdayaH sa kadAcid veda bhUpatirimAmapi vidyAm // 25 // jJAtametadathavA kimivAnyat hanta ? nizcitamayaM mayi kazcit / matpriyaM prasabhameSa pidhatte lokapAlakapaTTastu kapATaH // 26 // khalpasattva vibhave'pi jane'smin manyureSa bata dikpatayaH kim / svAminAmanucitaM hi caritraM tRNeSvapi kaThorakuThAraH // 27 // thaTA bhAgganiparItanayA me nAgino'pi gamitAH nAripulam ! nAngagena salilaM jasadAnAM gatArogakaraNa nirataM na // 28 // palbalaM jvalati zuSyati zAkhI marmaraM vapuSi vapati candraH / vAsaraH sRjati rAtrivibhAgaM bhAgyabhaGgasamaye hi janasya // 29 / / adya sarvamapi hi pratikUlaM lokapAlakapaTe mama ruTe / yAti reNurapi duHsahabhAvaM bhAskaravyatikareNa hi sadyaH // 30 // kasya yAmi zaraNAya samIpaM kaH karoti mayi kAruNikatvam / kiM karomi? kamupAyamupaimi? vyAkulA'smi viSame patitAham / / 31 / / durjanaH suragaNaH sakalo'yaM naSadho'pi militaH saha devaiH / yaH purApi mayi nirmitaraGgaH so'pi saMprati na haMsavihaGgaH // 32 // atra kazcidapi satyanalo yaH svIkarotu sa punarvaramAlAm / ucyamAnamiti vizvasamakSaM nAnurudhyati kathazcana lajjA // 33 / / vIrasenatanayaM varamAlAM prApayati yadi nAma niyuJja / vetriNIM bhavati hanta ! tadasyA vigrahaH saha suramadupajJaH // 34 / / svArthasiddhiviSaye suhRdartha yo vinAzayitumicchati mUDhaH / sa pratIcchati mukhe nipatantaM pANinA niviDazastranipAtam // 35 // lokapAlaparipanparirabdhe naiSadhe pRthaganu dhriyamANe / astu hastagatahAniriyaM me mUDhatA tadaparaH parivAdaH . ityAdi cetasi cirAya vicArayantI dikpAladambhagahanagrahagocarasthA / IIIIIIIIIIIIIII Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 37 // AvartagartapatitA baladarpitA'pi na prApa vAraNavadhUriva nirgamaM sA iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane tRtIye svayamvaraskandhe saptamaH sargaH // 7 // tRtIye svayamvaraskandhe aSTamaH sargaH / // 1 // // 2 // // 3 // iyeSa naiSadhaM jJAtuM tataH sA devasevayA / gamyate paramaM brahma kimanArAdhya vAGmayam ? dikpAlaparicaryA ca kalpavallIva lIlayA / iyaM hi dvitayI puMsAM dadAti dayitaM phalam etadeva hi dAnArthe samantAdantaraM tayoH / dUrAd dadAti yatpUrvA taTasthAnAM punaH parA samuddizya dizAmIzAn samAdhisthA samantataH / ciraM cakAra cATUni cetasA cAruhAsinI namo'stu mama yuSmabhyaM dikpAlebhyo divAnizam / kumAryAM sukumAratvaM yUyaM bhajata devatAH! adya yuSmAsu ruSTeSu yUyameva gatirmama / annavidveSiNAM kAyo vAyunA hi na dhAryate sarvakaSaprabhAveSu kA nAma prtimlltaa| na vidhyApayituM zaktistRNAnAM hi davAnalam svalpeSu bhrUbalaM jJAtuM balinAM vitathA ratiH / ko hi vizvambharAM muktvA merumudroDhumIzvaraH yad dahanti na mArtaNDA na kSubhyanti yadandhayaH / yacca zaktAstitikSante tenedaM varttate jagat jAtAmA bAjA bajAnA // 7 // // 8 // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAradA tRtIyaskandhe sargaH8 | damayantI. paricayaM kArayati / / // 65 // ISIAHITIATI tAmale yuSmAsu dUrataH zaktirbhaktirapyatiduSkarA / kenApi hi na zoSyo hi poSyo'pi hi na sAgaraH // 10 // kevalaM karuNAM kattuM yatadhvaM jgdiishvraaH| bhartRbhikSApradAnena jano'yamanugRhyatAm yadi naiSadhavarja me parasmin ramate matiH / tad bhavadbhirvidhAtavyo nigrahastakSaNaM mama / / 12 / / itthamantaH sarantI sA taccatuSTayatuSTaye / prApa mohArNavottArataraNDaM jJAnamAtmanA // 13 // jalapatyapakAriyA yuddherdacAvalammanAm / pratyapayanta tAM sayaH sahAyA iva hetavaH nunoda hRdaye tasyAH saGketakamivAcaran / deveSu naiSadhabhrAnti nimeSaH kSamApacakSuSoH akathyata nalastasyAstridazAGgavilakSaNaiH / kadambamukulaprAyairaGgaiH pulakavAhibhiH pratyagramiva vaidA nRpasya samadRzyata / mvedadravalavaibhinnaM bhAle tilakacandanam / / 17 / / sambhAvyeva bhaviSyantIM svasthAne bhImasambhavAm / hRdi mlAnatamA mAlAmAluloka nalasya sA // 18 // caraNau raNavIrasya vIrasenasutasya sA / dadarza bhartRbhaktyeva spRzantIva vasundharAm // 19 // iti svedAdibhirbhAvairbhinnazchalanalabajAn / manuSyalakSaNaileMbhe vaidarbhI nijavallabham // 20 // dikpAlaparitoSeNa jJAtasatyanalA tataH / vANIvilasitaM vAcAM devyAzciramacintayata // 21 // vAgbhiH kattuM viparyastamanuSyatridazaM jagat / na brahmatanayAM muktvA sRSTisAmarthyamIdRzama // 22 // iti labdhanalakhyAtiH saGkhyAtigaguNAnvitA / dhRtagAmbhIryasambhAraM bhAratyA mukhamaikSyata // 23 / / IIIIIIIIIIIile Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIIIII-III IITia. kumAri ! kuru niHzaGkha mAnini ! svamanISitam / svecchApurassaro'yaM te jano janakanandini! // 24 // ucitevArcanAM kartuM deve'smin varamAlayA / iti dhRtvA kare kanyAM ninAyAbhi purandaram . // 25 // tataH sakaGkaNakkANaM hastamunmucya helayA / tAM nalAbhimukhaM yAntIM rurodhAzliSya bhAratI // 26 // yatprasAdAdidaM sarva ye pUjyAstrijagatsvapi / samudAcarituM tebhyaH kathamitthaM pramAdyasi / // 27 // ityuktikRtavizvAsA lajjAvanatakandharA / teSAM papAta sotkaNThaM caturNAM caraNeSu sA // 28 // praNamantI ca ziSyeva snuSeva duhiteva ca / adRzyata tadA devairdamayantI sasambhramam // 29 // praNateSu kRpAlutvaM lajAlutvaM ca saMsadi / zraddhAlutvaM suzIleSu prakRtimahatAmiyam // 30 // tataH sA sarvadikpAladRktaraGgapraNunnayA / anIyata sarasvatyA svayaM naiSadhasannidhau // 31 // atha kathamapi kampasvedaromAJcajADyaprabhRtibhirabhirAmA kAcidanyA bhavantI / sarabhasamiva gatvA sA nalasyopakaNThaM svayamapi varamAlAM kaNThapIThe mumoca // 32 // masRNakanakabhAsi sphAravistArasAre pratiphalitazarIrA tasya vakSovibhAge / zucivipulaguNatvAt kSipramantargataiva sphuTakusumasamRddhA sA vireje varasrak // 33 // tatastanmAGgalyaprahataghanatUryadhvanibharaM tira-kurvan viSvaka calacakitaceTIzrutikaTuH / akANDabrahmANDasphuTanaghaTanAkRta kSitibhujAM bhaTakSveDAnAdaH samajani janakSobhajanaka: // 34 // BIAIAHINIII II Sile Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaskandhe sargaH8 zAradA damayantIM. paricayaM kArayati // @al RISHI III-IIIIIII yAvad mImasutArthino nalaruSA saMkSobhayantaH sabhAM vyAvalganti mahIbhujo bhujabalaiH kolaahlvyaakulaaH| ' tAvad dikpatibhiH samaM sa bhagavAn pratyakSarUpaH prabhurvajaM vajradharaH kareNa kalayannucchalyamityucivAn // 35 // bhUpAleSu vidarbharAjasutayA patyau vRte naiSadhe roSAd yasya hi kasyacit kila ziraHzUlaM samutpatsyate / madvajAhatijarjaraM jaDamatestasyAdhunA mizritaM sAkSAdArjakamaJjarIva zatadhA zINaM ziro yAsyati // 36 // prasthAne sthitiSu sthaleSu ca jale rAtrau tathA vAsare svapne jAgaraNe vane ca bhuvane duHkhe sukhe vA kvacit / bhaimI bhoktumataH paraM balamukho yaH kazcidAripsate pApAtmA bhuvi bhasmasAt sa bhavitA datto mayA'yaM varaH // 37 // tava ca pArthivanAyaka ! jAyatAM dhruvamapatyayugaM yugapAvanam / jaladharAca manISitavarSiNo nala ! bhavantu bhuvaM tvayi zAsati // 38 // atha yamastamabhASata pArthivaM mama girA mithunaprasavasya yata / aparujaHpuruSAyuSajIvino jagati jAnapadAstava santviti // 39 // tamavadad varuNaH pRthukadvayaM tvamadhigacchata vaibhavavAJchayA / jalamapi sthalatAM vrajatu dhruvaM bhavatu vApi tadIyaviparyayaH // 40 // hutavaho'pi babhANa zizudvayaM bhavatu te bhavatazca manISayA / avikRtasya mahAmadasAdhanaM mihirarazmiSu saGkramaNaM mama // 41 // IA II II ISHITISING Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SIBHIIIIIII-III DIII RISII IIIG AdhAya rUpamatha pustakahastamantaHprItiM prakAzitavatI vizadasmitena / vAgdevatA bhagavatI nalamAvabhASe sA khecarInicayacumbitapAdapadmA // 42 // vArtAsu vartmani vadhUSu vivAhakAle prAtaH pradoSasamayeSu ca kIya'mAnaH / tvaM sArvabhauma ! bhavitA bhuvi mAnavAnAM kSemAya vAJchitaphalAya ca tuSTaye ca // 43 // itthaM devairviracitavaraH pArthivairmanyamAnaH zobhAM bibhran bhuvanavijayI bhaktinazreNa mUrnA / bhaimIbhartA nRpatitilakastuSTuve hRSTacittaH puNyazlokatribhuvanajanaiH puSpavRSTiM kirdbhiH||44|| atrAntare taralayan hRdayaM janAnAM devaiH svayaM viditatyakalAvadAtaH / bhaimInalapraNayapUrvamupetya haMsaH zrIzAradAcaraNapIThamalaJcakAra // 45 // tasmai tutoSa savizeSamazeSavidyA vaidagdhyavArinidhaye vcsaamdhiishaa| tat tAdRgadbhutavadhUvarasaGgamaikavIjaprarohajaladAya vihaGgamAya ityuddAmaM kimapi lalitaM nirmalaM niSkalaGkaM trailokyasya pramadajananaM vismayotpAdanaM c|| svecchAvRttaM tribhuvanajuSAM darzayitvA samantAdantardhAnaM sapadi vidadhe lokapAlaiH sadevaiH // 47 // dattaM dAnaM dyutirupahitA vAritaM vighnavRndaM zIlaM cApi sphuTamiha kRtaM bhiimbhuupaalputryaa| tairAgatya tridazatilakaiHkSmAtalaM nAgalokAdAkalpAntaM jagati sakale naiSadhaH sthApitazca // 48 // IIIIIIIIIIIIIIIIM Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya skandhe sargaH8 militamiha mahIpatiM vajantaM nijapuragopuravAsinaM viniitH| sakalamapi nimatritaM vitene sapadi vidarbhapatirvivAhasajjaH // 49 // iti zrImANikyadevamUrikRte nalAyane tRtIye svayamvaraskandhe aSTamaH sargaH // 8 // vivAhArambhaH // // 67 // tRtIye svayambaraskandhe navamaH sargaH / CHI II III-III IIFIIIgle pravizya ca pramodena javAdantaHpuraM nRpaH / sutAmAtaramityUce tAtaH sa damanasvasuH // 1 // ayi ! pratIccha taM vIraM priye ! jAmAtaraM nalam / yasyAnukArakarttavye devAnAmapi kautukam // 2 // nUnaM nalena jAmAtrA lokottaraguNena naH / kathakaizikavaMzo'yamAkalpAntaM vibhUSitaH // 3 // kimanyat tatra tAdRzaM trilokInAthamelake / tanayA yadi jAnAti vivektuM varamIdRzam // 4 // prAptakAlakramaM samyak zIghraM saparivArayA / tat kalyANi ! kriyAH sarvA vitanyantAmanantarAH // 5 // ityuktvA punarAsthAya khayamAsthAnamaNDapam / dideza sAdaraM sarvAn kRtyeSu kulaputrakAn // 6 // AkIrNamabhavat sarva maGgalyaiH saMvidhAnakaiH / vyagratvamanizaM bheje samagro nagarIjana: vidhAya vidhivat tasyA vivAhasnAnamaGgalam / prasAdhikAbhirAreme vibhUSaNamahotsavaH // 8 // EHI AIIIIIIIIISele // 67 // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WIII IIIAFISHITATII NilIsile lolairulalakallolairvAcAlitadigantaraH / samudra iva dadhvAna maNDapaH svajanAkulaH tadA pramodanRtyaM ca prItidAnaM ca nirbharam / vireje vacanAtItaM bhImabhUpAlasaMsadi // 1.0 / / AmantrayitumAyAtastvarito bhImabandhubhiH / sotkaNThaM krauJcakarNAriH pratasthe rathakoTibhiH // 11 / / tamanuvrajatAM rAjJAM ratnakoTIrakoTibhiH / upariSThAd yayau varSan sapakSa iva rohaNaH // 12 / / veNuvINAdibhirvAdyairvAdyamAnairanekazaH / nAsIrasImni tasyAsIt svaragrAmamayaM namaH saubhAgyazazimuttuGgaM mUrtimantamivotthitam / taM vilokya tadA lokA mamajjuH premavAridhau / / 14 // truTyathAraM kSaratpuSpaM sarvatastaddidRkSayA / adhAvan zIghramAroDhuM gavAkSAn prati yoSitaH // 15 / / tAsAM dRgmukhadantauSThargavAkSAstatkSaNaM babhuH / ambhojazazimANikyapravAlakhacitA iva // 16 / / vidhAya tanmukhazraddhA lIlAkamalacumbinI / prApa kApi rasodreka bhramaravraNitAdharA // 17 // nirbharaM -gAta narimana samakAlaM mRgIdRzAm / kaTAkSA ripomya: pANibhyo lAjavRSTayaH // 18 // aho ! jayati vaidarbhI satyamadya zacImapi / yatona svIkRto bhaimyA saMprApto'pi hi tatpatiH // 19 / / iti kuNDinanArINAM svayamAkarNayan giraH / prApa sarvazrutagrAhI ma gRhAn bhImabhRbhujaH // 20 / / samulladdhya pratolI ca saptadvArAntarANi ca / prasannaH pravivezAntaH pratIhArapurassaraH // 21 // madhuparka trirAcamya zvasureMNopakalpitam / pratijagrAha tatrArthaM dukUlAbharaNAni ca / / 22 / / BIHARII IIIIII NIFIISISING Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaskandhe sargaH 9 lagnamahotsave. madhuparkAdi grahaNam / // 68 // IIIIII-IIIIIIIle purodhAH sauSadhIkalpau dampatyoH komalau karau / tayoH sAGguSThasandezau darbhabaddhAvayojayat // 23 // rurucAte vicitraM tau mizrahastau vadhUvarau / saMsaktapallavI gADhaM phalinI bakulAviva // 24 // atha ratilalitAni vyaktalIlojvalAni praNayabharagurUNi bIDayA vyAkulAni / svajanasadasi tArAmelake kAryamANe bahunaladamayantyozciklizulocanAni // 25 // samadanaphalahastau baddhavastrAJcalau tau hutavahamabhirAmaM cakratusliH parItam tadanu sapadi kanyAyojakastatra vahnau dvijavaraguruvAcA lAjamokSaM cakAra // 26 // ayutamibhapatInAmarbuda vADavAnAM prayutamanupamAnAM cAruvArAGganAnAm / agaNitamapi kupyAkupyazastrAsanAdi vyataradatha sa bhImaH pANimuktau nalAya // 27 // bhUyazcaturthadivase carupAkamekaM bhuktvaikabhAjanagataM ca mithaH pradattam / tau sArvalaukikamatho caturasravedyAmArdrAkSatavrajanivezanamanvabhRtAm // 28 // nAnAvidhAni sarasAni kutUhalAni tUryatrayavyatikarAbahavazca te te / tat tacca sarvamapi maGgalasaMvidhAnaM tatrAbhavad vibhavazIlakulAnurUpam // 29 // bhImaH svayambarasamAgatapArthivAnAM pUjAM tadA sumahatIM vidadhe vidhijJaH / kanyArpaNapraNayato'pi yathA'rjitaM taiH sanmAnapUrNahRdayaiH savizeSasaukhyam // 30 // III-III-II-HIMISSIE // 68 // Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AIIMISSIII-III IIFIEI Isle tathA nalamahIbhujA bhujavinirjitadveSiNA vitIrNamakhilAvanIvalayakalpavRkSeNa ca / babhUva sahasA yathA kanakabhUSaNAnAM bharaiH parizramaparamparA vapuSi yAcakAnAmapi // 31 // bhaimIsakhyo nijaduhitaraH prItiyogaM vidadbhiH pRthviipaalaillitrcnaadkssinnairdaakssinnaatyaiH| zreSThaiH sAkaM nalasahacaraiH pArthivaiH zuddhavaMzaiH samyakpANigrahaNavidhinA yojitAH zIlavatyaH // 32 / / sthitvA mAsaM priyaparicayairutsavAdutsavena svIyaM dezaM prati jigamiSau naiSadhe rAjacandre / patyurgehaM priyaduhitaraM preSyamANAM savASpAM pratyAha sma praNatazirasaM sAzruTTA bhImabhUpaH // 33 // jAnAsi sarvamapi saMvRNu putri ! bASpaM kiM zikSyase ka iva no vacanAvakAzaH / brUmastathApi kimapi vyavahArasAraM candrasya candanavilepanamAcarAmaH // 34 // nizchadyatA gRhapatau guruSu praNAmaH snehaH kule parijane ca mahanmahattvam / sApatnyake'pi mRdutA pratiSaH priyArau nirmoktayaH priyasakhe ! ca kulAGganAnAm gRhiNi vadati namrA pAdayordattadRSTiH svayamupacarati drAk dattaziSTAsanA ca / prathamamapi na zete tasya jAgarti pUrva sumukhi ! kulavadhUnAmeSa siddhAntadharmaH ityUcivAn vinayinImanugRhya putrI jAmAtaraM svayamanuvrajati sma dhiirH| tisraH prayANavasatIH saha saMnivizya pratyAjagAma ca nalAnumataH svadezam // 37 // jA ISIT IIIFISHI IN HIFIEle Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatIya skandhe sargaH9 // 69 // BIBIla-III TElla THII AIII WIIIT ISe ullaGkhya vartma vipulaM ca nalaH prayANairAnandasauhRdasamRddhasamagrasainyaH / sa prApa sanmukhasamAgatapauralokAmuttuGgatoraNagaNA''kularAjadhAnIm // 38 // daivajJavRndakathite vipule muhUrte kRtvotsavena mahatA sa purapravezam / niHzeSalokakRtamaGgalasaMvidhAnaH sanmAnadAnavidhibhiH svajanaM pupoSa // 39 // etat kimapyanavamaM navamaGgalAI zrImadyazodharacaritrakRtA kRtaM yat / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya skandho jagAma rasavIcimayastRtIyaH // 40 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane tRtIye svayamvaraskandhe navamaH sargaH // 9 // samAptastRtIyaH skandhaH / nalasya lagnAntaraM . svadezagamanaM bhImabhUpatezva damayantyA updeshH|| Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skndhe| // 2 // III RISIAFIATII-III NIFII ISIle // 4 // prathamaH srgH| vaidarbhInalasaMbaddhaiH kathAlApaiH parasparam / na ladhyamAnamadhvAnaM jAnanti sma mahAbhujAH iti taivyoMmni gacchadbhiH puraH sanmukhamApatan / svargagaGgAtaTaM prAptairjanaughaH kazcidaikSyata teSu kepi kharArUDhAH kecid mahiSavAhanAH / utkUdanaparAH kecit kecit skhalitacAriNaH nRtyantazca hasantazca rudantazca nirarthakam / viDambayantaH svamapi pazyantastRNavad jagat saptavyasaninaH sarve pnycpaatkino'khilaaH| tanAzcaiva sakalAH samastA AtatAyina: azrUyanta ca kasyApi tatra vAkyAni bndinH| adhikRtya jagallokaM zikSApUrva prajalpataH re re ! tyajata duryodhaM kurudhvaM kAmazAsanam / anityasya zarIrasya phalaM nayata bAlizAH! nAstyeva punarAvRttiH prANinAM mRtyutaH param / payonidhau nimagnAnAM grAvNAmunmajanaM kutaH keyaM varNakramavyaktiH svajAtIyeSu jantuSu ? / sarvasAdhAraNa tAvad bhAskaraH kurute mahaH iha pApaM ca puNyaM ca manaso vibhramAvubhau / zaGkA viSasamA nityaM na hi dhIraM vilumpati svAdhyAyadhyAnakRcchANi bhikSAbhramaNameva ca / prAyaH pauruSahInAnAM jIvanopAyakauzalam 'IIIAIIIIIIIIIIIIIIISIlle // 8 // // 10 // // 11 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe II IIEI skandhe sargaH1 // 70 // iti pralapatastasya zakrabhrUbhaGganoditaH / naigamepI surazreSThaH sAkSepamidamabravIt // 12 // arere ! ko'yamatyantaM dharmakarmANi kRntati ? / sudharmAdhipatau vizvaM pAti dharmadhurandhare // 13 // tiSTha tiSTha durAcAra ! ka ciraM jIvyate'dhunA ? / AtAlumUlato jihvAmayamunmUlayAmi te // 14 // kRtyAkRtyavivekazced na kazcidiha vartate / tejasastamasazcApi tulyatvaM tata kathaM na hi ? // 15 // pratyakSa evaM vizve'smin prapaJcaH pApapuNyayoH / yad vibhinna jagat sarva sukhaduHkhavyavasthayA // 16 // eke kurvanti sAmrAjyaM pare dadhati dAsatAm / sa bhavAntarabaddhAnAM vipAkaH karmaNAmiha // 17 // na dRzyate hi bhagavAn AtmA sarvatra saGkaman / saJcaran puSpajAtibhyo gandhaH pAtrAntareSvapi // 18 // samAne'pi hi vRkSatve bhedazcedAmranimbayoH / tathA tulye'pi maryatve varNAnAmantaraM mahat // 19 // adhunaiva bhavet sarvamekArNavamayaM jagat / maryAdAsetubandho'yaM zlathIbhavati ced manAka // 20 // tajjagatpralayaM netuM sthitibhaGgaM cikIrSatAm / vadhaH zIghraM vidhAtavyo nAstikAnAM durAtmanAm // 21 // ayaM hi vibhramAndhAnAM cArvAkamatavartinAm / utpathaskhalitaM hanti rAjadaNDo mahAbalaH // 22 // tadeSa prApyase prAntaM durAtmannityudIrya sH| Adade tridazaH zaktiM kiGkiNIjAlamAlinIm // 23 // tAM vilokya taDidbhAsaM divyazaktiM bhyaaturH| papAta sa luThan bandI purastAt zakrapAdayoH // 24 // rakSa rakSa jagannAtha ! vyaktaM vaitAliko'smyaham / yuktA kRtAparAdhe'pi kRpeva kRpaNe satAm // 25 // FII-III-IIIEI cAvArkazrImatavartinAM keSAMzcit | manujAnAM zakrapreritasya naigameSiNa updeshH|| IAHINI ATHI II IITrle // 70 // jAha Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 26 // // 27 // // 28 // yuktAyuktaM na jAnanti svabhAvenaiva sevakAH / paramArthaH paraM teSAM prabhucittAnuvartanam avAdiSamidaM sarva tadahaM kaligudyakaH / ityuktvA darzayAmAsa kalimAyA tamagrataH adraSTavyamukhaM matvA tatastaM tridivaukasaH / dakSiNena suvarNAdiM gantumArebhire divi mArgAntareNa vrajataH samagrAn vijJAya devAn praNayIva gADham / pratIkSatA vAsava ! vAsaveti jalpan sa tiryagvalituM dadhAve itizrImANikyadevasUrikRte nalAyane caturthe skandhe prathamaH sargaH // 1 // // 29 // III RISHI AISHITA NHIHI WIFII III caturthe skandhe dvitIyaH srgH| IIIIIII-IIIEITE mattamAtaGgarUpaM taM kRSNaM kilviSikAdhipam / kaliM vilokayanto'pi na devAH pUrvamabruvan pazyannapi puraH sarvAn surUpAn surasattamAn / AtmAnaM na kalimeMne manAgapi sa durbhagam upetya nikaTaM teSAmadatta praNayo'pi saH / saujanyavAniva svairaM jagAda mudito bhRzam diSTyA vijayatAM vajrI kRzAno! kuzalaM tava / vaivasvata ! vizalyo'si varuNa ! praNayIbhavan ! yat satyamabhavad bhAvyaM bhavanto militAH pathi / zakunaM zakunebhyo'pi darzanaM suhRdAM yataH // 4 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe sargaH2 // 71 // III RISHI ASIA II ATFI II MEING vaya tAvad brajantaH smaH zrIkuNDinapuraM prati / svayambarasabhAmadhye. varItuM bhImasaMbhavAm tiSThanti militAstatra bahavo'pi mahIbhujaH / asmAsu nu prapanneSu kathaM mayaM vRNIta sA? tad brUta mama vRttAntamAtmIyaM surasattamAH ! / kutaH saMprati yuSmAbhiridamAgamyate punaH ? tatastaM vAsavaH prAha hanta ? yuktaM kRtaM tvayA / milito'si yadasmAkaM varaNotkaNThito'pi san // 9 // tad vimuzca vRthArambha mAbhUt tava parizramaH vyAvartasva sahAsmAbhiH svAvAsaM prati saMprati vyatItaH sa hi vRttAntastrijagajanaraJjanaH / tata eva vayaM prAptAH sAMprataM prItacetasaH // 11 // satsvamaryeSu maryeSu pannageSu nageSu ca / niSadhAdhipatiH zrImAn damayantyA vRto nalaH // 12 // muktvA yakSAn savailakSyAn nAgAn raagaaturaaNstthaa| devAn sevAparAna hitvA sA mene nimalaM nalam // 13 // tat kva yAsyasi tatra tvaM tAM gRhItvA gate nale / mahotsavamapi draSTuM na prAptirabhakta tava // 14 // mUlAdapi ca nAbhUt te gantuM yuktaM svayamvare / naiSThikabrahmacArIti yat tvAM gAyanti yoginaH iti vAsavavAkyAnAmabhiprAyapriyaM tataH / vavarSa vAkzarAsAraM bhAratI tAratamyataH aho ! bata prasuptasya vyatItaM grahaNaM tava / vIkSituM hi vibhAte tvaM pramArjayasi cakSupI // 17 // abhavad bhavataikena nUnamUnaH svayambaraH / sa sarvaguNapUrNo'pi kalaGkeneva candramAH / // 18 // amunA khalu rUpeNa veSeNa vibhavena ca / AstAM bhImodbhavA sAkSAdanyApi tvAM vRNIta yat // 19 // II II II II ARIES svayamvarArtha gacchataH . -kalevAnAM mIlanaM vAsavasya vyAvartta nAya preraNA // // 71 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HIATRII NIIIGISTE dhig bhavantamanAtmajJamakAlajJamasaMyatam / durbhagaM subhagaMmanyamadhanyaM dhanyamAninam // 20 // na lajase'pi vaidarbhI prApsyAmIti bruvannapi / praveSTumapi yad dRSTau na labdhastvAdRzaH khalaH . // 21 // sAbhilASAM tamevaikaM paramaM puruSaM prati / tvamantyaja ivAnoSi brahmopaniSadaM ka tAm ? // 22 // ataH paraM parastrIM tAM citte ceccintayiSyasi / tato muhUrttamAtreNa bhasmasAt tvaM bhaviSyasi // 23 // jJAto'si brahmacArI tvaM mAsma kAlamukhaM gamaH / ito'pasara durbuddhe ! gantuM dehi divaukasAm // 24 // iti zakrAzayaM jJAtvA sarasvatyA sa tarjitaH / vRkSAt kapiriva bhraSTaH stimitaH sthitavAn kSaNam / / 25 // anubhUya subhUyo'pi vyathAM vRzcikadaSTavat / vihAya vAgminI brAhmI dikpAlAnavadat kaliH // 26 // huM vRtA damayantI sA huM tato yUyamAgatAH / kathaM dRSTaM na yuSmAbhiranArya kAryamIdRzam ? // 27 // dhig yuSmAn vimukhAn mUrkhAn parvahInAna suparvaNaH / tiSThatsu yeSu yuSmAsu mAnavyA mAnavo vRtH|| 28 // nipAtya nRpatIn sarvAn apahRtya ca mAnavIm / svargamAgacchato yuSmAn pratiSeddhaM ka IzvaraH? // 29 // adya svargasya yuSmAbhirmahimA sakalo hRtaH / amartyA api te yUyaM martyahInA hi saMprati // 30 // mahyaM dadata yUyaM ca brahmacaryasya dezanAm / kAntAnitambalubdhAzca svayaM yAtAH svayambaram // 31 // aho ! kathakavallokaH parasmai dharmadezakaH / svayaM ca kurute tat tad yad yasmai ca prarocate // 32 // tat kiM na vadata vyaktaM yad vayaM viphalazramAH / tataH svayambarAt sarve tRNIbhUya samAgatAH // 33 / / RIASIAHI4I4IIEISISle BIII RISHII AIT Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIile caturthe II skandhe sargaH 2 // 72 // tadadyApi mayA sArdU vyAvartadhvaM bhuvaM prati / apahRtya sameSyAmo nalaM hitvA vidarbhajAm // 34 // iti tadvacanaM zrutvA devAzcakitacetasaH / karNI pidhAya mA meti zAntaM zAntamavIvadana // 35 // AH pApa ! bhavato vAkyaiH praviSTaiH karNakoTare / sAndrariva mapIpakairantarAtmApi lipyate Atmavad manyase duSTa ! devAnapi hi viplutAn / paramArtha na jAnAsi mUDha ! gUDhataraM punaH // 37 // na dRSTaste nalo rAjA sA ca devI nalapriyAapratyakSaM tayoretad vRthA te galagarjitam // 38 // tasyAstasya ca rAjarSeH satItvaM zAntatAM ca tAm / vaktuM yadi hi jAnAti svayaM devI sarasvatI // 39 // iti sAkSIkRtA devairdikpAlairvAsavAdibhiH / svayamvarapratIhArI vyAjahAra kaliM prati // 40 // kale ! kalaya caitanyaM kAluSyaM tyaja durmate ! / mA viDambaya gIrvANAn mAdhikSipa ca naiSadham // 41 // tatra tAvat sabhAzobhA nalAya ca vidarbhajAm / ubhayozca varaM dAtuM yayurdevAH svayambare // 42 // tasmin satImaye vahnau na lakSitvA nalolvaNe / prasabhaM zalabhAyante bhrAntimanto bhavAdRzaH // 43 / / madhudigdhA'dhigantavyA khaDgadhArA vidarbhajA / tAmicchadbhidurAcArairdUramUvaM vidIryate // 44 // nahi tasya ca rAjarSeH puNyazlokasya dhImataH / nalasya sadRzaH ko'pi dhairyavIryAdibhirguNaiH // 45 // ityArabdhaM sarasvatyA zrutvA sa nalavarNanam / sahasA kupitaH proce kaliH kalakalAkulaH . // 46 // muzca muJca kathAM tasya vAcAlAsi sarasvati ! | aho ! vahanti martyasya devA vaitAlikavatam // 47 // damayantImapaharaNArtha kalirdevAn | prerayati devAzca taM tIraskurvanti // DHI RIFIESIGATHI AII 72 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OFICISSIA IIIIII BIFII ISIS kathaM varNayituM yogyo yuSmAkaM sa narAdhamaH / ratnacauraH sabhAvarI tvarthahAnikaro nalaH // 48 // tadadya ripukalpAgnau kruddhe sati kalau mayi / jJAsyate khalu pApAtmA sa sthAsyati sukhaM yadi . // 49 // adyaprabhRti me vairaM nalena saha nizcalam / nityaM jaganti gAyantu kRtvA paTahaghoSaNam // 50 // api taM daza dikpAlAH pitaro liGgino'thavA / satItvaM damayantyA vA yaH kazcidapi rakSatu // 51 // yadi taM hRtasarvasvaM rAjyabhraSTaM kSudhAturam / vidveSyaM sarvalokAnAM kAtaraM dhairyavarjitam // 52 // dubeheti parijJAya svayaM tyaktvA nijapriyAm / vanaM vanena sIdantaM rudantaM bhramayAmi na // 53 // tadA mama na dAtavyaM sabhAyAM punarAsanam / na ca bhUyo'pi karttavyA lokayAtrA mayA saha // 54 // tribhirvizeSakam / itthamuktavatastasya kopaarunnitckssussH| prazamaM sAmabhirvAkyaiH kartumArabhire surAH // 55 // tyaja tyaja kale! kopaM prasanna hRdayaM kuru / viSamaM brajasi svairaM kathamunmArgamandhavat ? // 56 // gadi tatra varga prAptAH strayambaramahotsave / asminnimina evAyaM tatkodhastava kiM nale? // 57 // iha strI vA manuSyo vA dhanavAn nirdhano'thavA / yuvA vA jaraTho vA'stu sarvasyAcaraNaM mahat // 58 // AcAravAMzca sarvo'pi devAnAmapi daivatam / yastatparicayaM kuryAt sa paraM puNyavAn janaH // 59 // karpUre'pi hi kAluSyaM caNDatvaM candramasyapi / satsaMsarge'pi zAThyaM ca vicintayati durjanaH // 6 // yasya sajjanayAtrA'sti guNarAgazca nizcalaH / sa vibhuH sa sukhI loke paraH pAmara eva hi // 61 // IIAHIATI AISHINI AISITE Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe sargaH2 | divaukasA kalaye . upadezaH | kalezca pratijJA / / ISISI-II II III zlAdhyate khalu sarvatra sarvo'pi guNavAn janaH / tathAhi guNasaMpanna sUtraM zirasi dhAryate // 62 // damayantyA mahAsatyA nalasya ca mahAtmanaH / varNya mAne guNagrAme kimayaM matsarastava ? dharmajJena kRtajJena nivareNa mahAtmanA / kA vairaseninA sArdU nava bairAyituM ratiH ? atyagAdhamapAraM ca nalamucchettumicchatA / ArabdhaM TiTTibheneva tvayA jaladhizoSaNam parizramaphalaM moghaM parihAsakara nRNAm / tad vimuJca kale ! sadyo nalena saha matsaram // 66 // iti prasannagambhIrairvacobhistridivaukasAm / jajjvAla sa bhRzaM bhUyaH kaliH kalahasAgaraH sambidhAya karAsphoTaM pazyannaMsau muhurmuhuH| uccairuvAca vAcaM ca bhrakuTibhIpaNaH kaliH // 68 // mUkhoM vA caturo'smi vA diviSadAM kiM me'nayA cintayA no nirvAsya nalaM punaH kSititalAt svarga vizAmi dhruvam / atrArthe hata epa bAmacaraNo muktA mayeyaM zikhA sarve badhyata yUyameva bhavatAM sAkSye pratijJA mama // 69 // imAM samAkarNya kalipratijJAmanarthazaGkA hRdaye dadhAnaH / pratyuttaraM na ma dadAti tasmai bhUyastataH kiJcana nAkilokaH hanta ! kupyati hitairupadezerdurjanaH kimapi citramamutra ? / jAyate hi savipaH savizeSa kSIrabhojanavazena bhujaGgaH // 71 // sarpipA yadi hi nAma kRzAnuH prAyazaH prazamameSyati siktH| BIE5IS ISSIF |FIELHI-IIIIIII // 73 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 72 // // 73 // tatkhalo'pi kalayiSyati zAnti sAmavAgbhirabhirAmatarAbhiH dhruvamadhikataraH syAt sAmavAkyernavInajvara iva jalasekarasya mUrkhasya mnyuH| / pariharata tadenaM dUrato durvinItaM drutataramiti matvA niryayau devasArthaH tAdRk tadIyaguNavarNanamUlamantrairuddIpitaH paruSaropakaSAyitAkSaH / bhaimIkaragrahaNavairamiva smaradbhiH kRtyA kRtaH kila nale kalireva devaiH puraH surANAM vihitapratijJo nalasya niSkAraNazatrubhUtaH / cacAla kAlAnalakalpakopaH kalimahImaNDalamAyiyAsuH iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane caturthaskandhe dvitIyaH sargaH // 2 // // 74 // // 75 // IIIIIIII-IIIFIE ISIIIFIC ISISIFIC ISHIFISIIFIEFII-III ISle caturthe skandhe tRtIyaH sargaH / atha tridazavIrANAM prAptAnAmamarAvatIm / Asan kalinaladveSapariNAmAzrayAH kathAH aho ! sAdhu babhUvedaM vaidA yad vRto nalaH / kaSTaM tu yat kaliH pApI nalamucchettumicchati // 2 // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe sainyena saha kalerAga-. manam // sargaH3 // 74 // ISISFI III-III-III ISK yadi svayambare bhaimI kAntaM kRtavatI nalam / kimatrArakSakaH so'namasthApitamahattaraH ? // 3 // asya pazyata daurjanyaM kaleniravairiNaH / aho! ditsati duSTo'yamekahastena tAlikAm // 4 // abdherauvo'nilo'bjAnAM rAhurbhAnAM satAM khalaH / caturNAmatra catvAro vairiNaH kAraNaM vinA pazyanti parvate vahiM nAtmIyapadayoH puraH / svanAzamapi vAJchanti paranAzecchukAH khalAH hInena hi samartho'pi cchidralInena jIyate / karNamadhyapraviSTena mazakeneva kuJjara: tad yatadhvaM nalasyAsmin prApte kaliparAbhave / saumanasyaM sumanasaH sarve kurvantu saMprati asti pAtAlavAstavyo nAgaH karkoTakAbhidhaH / pitRvyo nalabhUbharturvIrasenasya bAndhavaH // 9 // sa ca rakSatu puNyAtmA pUrvasnehena pannagaH / buddhibhraMzamaye kAle nalaM kalisamAkulam // 10 // itazca kalirapyAzu saMprApya pRthivItalam / AryalokasamAkIrNamAryAvartta vilokayan // 11 // sarvadharmamayaM deza taM dRSTvA baddhasAdhvasAH / na puraH padamapyekaM cikSipuH kalisainikAH // 12 // tatastAnAtmano bhRtyAn pazyan ckitcetsH| avocat sa kalirvAcaM sahasA sAhasI hasan // 13 // evameva madAndhAnAM bhRzamuttAnapAtinAm / ApAtamAtrasAdhyo hi nAmAkaM niSadhezvaraH // 14 // tataH saMprati sarve'pi yAta yUyaM yathAgatam / ahameva gamiSyAmi vigrahAya kRtAgrahaH . // 15 // sthAsyAmi cirakAlaM ca nibhRtaM yatra kutracit / tRtIyopAyasAdhyasya naiSadhasya jighAMsayA // 16 // // 74 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BIBHITFINIII-II II RISHISISEle AsAdya vivaraM tasya pravizya balavattayA / savega darzayiSyAmi svasvabhAvamaruntudam // 17 // vaidarbhInalayormadhyAt prsprviyuktyoH| ahaM hatvA kamapyekaM saGgamiSyAmi vaH punaH // 18 // iti tAnAtmano bhRtyAn kAndizIkAn visRjya saH / eka eva svayaM zIghraM prapede naiSadhI purIm // 19 // tatra pravizya pazyan sa vishraamsthaanmaatmnH| trikacatvararathyAsu cacAra caraTazciram // 20 // nAsasAda kvacit kizcit kaliH paricitaM nijam / nale sa yugapad duHkhI yugazeSaH sukhAsike // 21 // nipapAta pataddanto bhagnajAnumehItale / ullaGghayan sumedhyAni surasnAtrodakAni saH // 22 // siddhAntAdhyayanadhvAnaH ziSyANAM vAcanAsu saH / uvAha savyathau kaNau~ taptatrapubhRtAviva // 23 // tutoSa kRtazRGgArA vAranArIrvilokayan / ruroSa punarAlokya nRtyantIH suravezmasu // 24 // itthamAkulito madhye niHsRtya nagarAd bahiH / mano'bhirAmamArAmaM vizrAmAya jagAma saH // 25 // tatra drumasamUhAnAM caityapUjopayoginAm / chAyA tamadahat kAma kAmAtamiva kaumudI // 26 // upari sakalabhUbhRnmaNDalasya sthitena svajanakamalakhaNDazrIsamullAsakena / naladinakaranAmnA nirmale tatra deze tamasa iva na ko'pi kvApi tasyAzrayo'bhUt // 27 // atha kathamapi khedacchedavAJcchAM dadhAnaH kaliralasazarIraH svairsnycaarmuktH| pracaladalasamUhairdattasaGketamAtraM praNayinamiva dUrAdakSavRkSaM dadarza // 28 // Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nalarAjye nRtyan tato vitatabAhurupetya vegAdAliGgya taM viTapinaM viTacakravartI / krozArddhatuGgavapuSaH sukhasaGkramasya tasyAruroha zikharaM sa kharasvabhAvaH iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane caturthaskandhe tRtIyaH sargaH // 3 // skandhe sargaH 4 // 29 // kale sthirtaa|| // 75 // caturthe skandhe caturthaH srgH| DIHINDISIT ISII VISI IIF THEIR THEI II AIII II ISIS sa vAyasa ivArUDho duSTabuddhirbibhItake / ekadRg nalasAmrAjyaM pazyati sma divAnizam paSTivarSasahasrANi tena tatraiva tasthuSA / na svalpamapi saMprAptaM vivaraM tasya bhUbhujaH // 2 // sa hi zIlakulopetaH puNyazlokaH prajApatiH / zAsitA durvinItAnAM goptA vinayavartinAm dakSaH svaparadoSajJo guNavAn guNavatsalaH / bhayaGkarazca saumyazca dhIro'pi lalito'pi ca // 4 // nityaM dharmArthakAmeSu tulyabhAvena saMsthitaH / iha lokaphalaM bhuGkte paralokAd bibheti ca // 5 // tribhirvizeSakam / vazIkRtAriSaDvarga cAturvidyavizAradam / zaktitritayasaMpannamudayatrayabhUSitam nityamabhyaciMtA devA guravo nityapUjitAH / nityasaMpanmayaM rASTraM tasya nityotsavaM manaH / // 7 // varNAzrameSu sarveSu paurajAnapadeSu ca / na kazcidabhavat tasya sthitibhaGgaM karoti yaH mAhi zIlakulotaHguNavAn guNavatsalataH / iha lokAphalaM // 75 // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 9 // // 10 // // 11 // // 12 // // 13 // // 14 // rathAzvagajasaGkIrNa bhUpAlakulasaGkalam / dRzyate tatsabhAdvAraM chatracchannaM nabhastalam nirvikAraM nirAyAsaM niHsapatnaM nirAmayam / sa nirIti nirAtaGkaM rAjA rAjyaM vinirmame vizeSeNa ca vaidarbhI tasya rAjyamabhUSayat / tattadveSakalAdAnaivaidagdhyA dAkSiNAtyayA ApANigrahaNAd nityaM kSaNamapyaviyuktayoH / tayostadabhavat prema gaurIzaGkarayoriva cakravAko viyujyate hIyete rAtrivAsarau / aviyuktamahInaM ca dAmpatyaM tatpunastayoH puSpAvacayasaGgItadolAsalilakelibhiH / nalazca damayantI ca cikrIDaturahanizam tayoH parasparapremaparaMparitacittayoH / ubhayoH kIrtanadvandvairmaNDitaM kSitimaNDalam dikpAlavarasaMpannaH svecchAgatajalAnalam / sUryapAkaudanaM cakre nityaM bhaimIkRte nalaH strIpuMsalakSaNopetamapatyadvitayaM nalaH / gIrvANavaravIryeNa damayantyAmajIjanat tadA tapAsamudrAntapRthvIpatiziromaNeH / santatizravaNAta sarva susude madhyamaM jagat upAyanasamAkINoM bandhubhirvaddhatoraNaH / strIbhirvihitamAGgalyaH sAmantaiH kRtakautukaH pradhAnapuruSaiH prApto bhImasya ca mhiibhujH| dukUlamauktikacchannasamastodIcyamaNDalaH dAnaiH pUrNArthisaGghAtastUyairvadhiritAmbaraH / ekaviMzatyahorAtrANyazrAnto'bhavadutsavaH indrAdibhiH pradattasya tasya dvandvasya pArthivaH / indrasenAbhidhAM cakre sa cakradharavikramaH // 16 // / / 17 // OTHII IIIAHITIA // 19 // // 20 // // 21 // // 22 // Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe sargaH4 nalasya utkarSaH . kaliM jvAlayati / / BIIIIIIIIIIIIIIIIIO reje rAjakulaM tAbhyAmapatyAbhyAmaharnizam / vyomeva puSpadantAbhyAM saMcarajhyAmitastataH // 23 // tena tenodayenAsya sapatnIkasya bhUbhujaH / zuzopa kaliratyantaM jaleneva javAsakaH // 24 // atha kadAcana pAnthamanasvinIghanamanorathasAdhanasArathiH / pikavacaH pratibhAgururAyayau rasamayaH samayo madhumAdhavaH // 25 // samanizAdivaso yadi vistaraH samahimAtapanirgamasaGgamaH |ubhytstulyaa vidhRtaM dadhau bhuvanamAzu vasantamahotsavaH // 26 // ka iva nAma na saMprati manyate jagadalacyatamaM smarazAsanam / iti vicetumivAvajagAhire vasumatIvalayaM malayAnilA. 27 jvalayituM hRdayAni viyoginAM dahanasaGgamapiGgamayAtmabhiH / samuditaM nava campakakorakairmakaraketanavANaphalairiva // 28 // zrutisukhapradahaMsakulavaNabhramaragujitakokila kUjitaH / hRdayavezmasu bAlamRgIdRzAM sapadi jAgarito makaradhvajaH // 29 // kimadhunA madhunAmni manorame rasamaye samaye samudIryate / upavane pavane hRtapallave navanavA vanavAsajupAM ratiH // 30 // saha satIbhirupapallavayanmunIn saha viTagharTayannaTayopitaH / saha ca pAnthavadhUH pathikavajeviracayannucitaM vidadhe madhuH // 31 // | priyamApa kApi zirasA dadhatI navamAlikAkusumadAma hitam / abhisArikA capalacittatayA navamAlikA kusumadAmahitam // 32 // na kAsaro lambataraGgatAraM nakAsarolambataraGgatAram / na kAsarolambataraGgatAraM na kAsarolambataraGgatAram reje sa kAmarasatAmarasaprasaktaproddAmadAmaDamarabhramaro vasantaH / uttaaljaalkjttaalrsaalshaalvaacaalvaalmdlaalskaamtaalH||34) tatraikadA suviracayya vasantapUjAM gItAt paraM suparitoSitagAyanasya / bhaimIsakhasya sukhagoSThigatasya tasya vaitAlikA nijagadurdivasAvasAnam || 35 // IIIIIIIIIIIIII FISIO Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CII ISITISHI VIDEIR ISHI II tyaktvA dUraM hRdayadayitAM padminI labdhanidrAM hitvA viSvak dyutiparikaraM jihmabhAvaM dadhAnaH / saMpratyekaH pratitaruvaraM dattapakSipralApaH kvApi kSipraM patati gahane vAsarANAmadhIzaH // 36 // AkarNya sUtacyavanaM tamasA vRto'yaM prakSiptaye vahati niHprabhatAM ptnggH| zyAmIbhavanti kakubho viruvanti kAkAH stokApi nAsti viyati skhalanA kimanyat ? // 37 // virahaduHkhadazAmatizokayoH sadayacitta ! vilokaya kokayoH / yadanayA vidhivezasajaM bhayaM bhavati kasya janasya na pazyataH // 38 // gantukAmamupalakSya SaTpadaM padminI kRtapalAzabandhanA / Adadhe ca sugRhItamaJjasA majubhASiNamiyaM nizAmukhe // 39 // kA te karomi mama sAndhyavidhepAsti? yAM nAtha! vAJchasi na kutra mamAtha vaanychaa| itthaM vilAsamayavakragiraM vadantIM vakroktibhiH praNayinIM sa vadannudasthAt // 40 // atrAntare tvaritameva jayaM vidhAtuM tasmin prmodkRtpaadsrojshauthe| pazyannalagnajalamaGgulisandhirandhra chidraM prapadya kalirasya viveza kAyam // 41 // samyaka zaucena hInaM kRtavivazatanuM muktakezaM hasantaM niSThIvantaM rudantaM madanaparavazaM jRmbhamANaM skhalantam / bhItabhrAntaM vivastraM parikalitarupaM laGghitocchiSTadhAnyaM chidraM labdhvA vizanti dhruvamiha puruSa prAyazo duSTadevAH // 42 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane caturthaskandhe caturthaH srgH||4|| Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe paJcamaH srgH| chidraM caturthe skandhe sargaH 5 // 77 // labdhvA kaleraGgapravezaH nalasya dyUtakrIDA ca // tena tIvravipAkena viSeNeva visarpatA / nalasya kalitAH zIghraM bhinnAH saptApi dhAtavaH sarvabhArakSamaM prApya tamAdhAraM mahIpatim / prasasAra kaliH svairaM salile tailabinduvat // 2 // tamAvizya vizeSeNa saMprahattumanAH kaliH / dadhyau durodaraM nAmnA devaM dyUtAdhidaivatam steyAnRtacchalacchadmapaizunyAdiparicchadaH / sa tasya purataH tasthau praNamya racitAJjaliH tatastaM vinayaprahaM kaliH kalitavismayaH / nalasya dakSiNaM pANiM bhajasveti samAdizat natamauliH kalerAjJAM tatheti pratigRhya sH| nalapANitalaM bheje kapota iva paGkajam tadAdi satataM tasya nRpasyAtmavato'pi hi / vikSiptadinakRtyAyAmakSavatyAM mano'bhavat tataH samuditadyUtakrIDArkuNDalapANinA / tena rAjJA sukhaM lebhe na muhUrtamapi kvacit // 8 // kadAcit kUbaraM nAmnA bhrAtaraM sa nijAnujam / snehAdaparamAtreyaM dvandvadyUte nyamantrayat // 9 // ubhayorabhavad dyUtaM sabhAyAM rativarddhanam / mithaH kramasamAyAtadolArUDhajayAjayam // 10 // yo jayAbhimukhaM dyUtaM jAnAti sma svahetave / sa cakAra pratijJAtAt pUrvasmAd dviguNaM paNam . // 11 // suvyaktamanadanakSAH karapreDolanestayoH / natyataH kalidhartasya pAdaghargharakA iva // 12 // IAI AISI II II II // 77 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DISESIVIFIII-III FIE ninyaM japatapaHsnAnadhyAnadAnAzanAdikam / karnu na kimapi prApa dyatabandIkRto nala: devyA api hi vedAH sa svalpaM darzanaM dadau / priyAyA api paprinyAH prAyapIva divAkaraH . / / 14 / / asIdan rAjakAryANi rAjJi dyUtavazaMvade / ava grahabalagraste zasyAnIca payomuci aho ! divAnizaM rAjA tatparatvena saMprati / krIDatIti pravAdo'bhUt prakAmaM prakRtiSvapi yUnanindAmayairvAkyaiH prayuktaH premapUrvakam / vAraM vAraM sukhopAyaramAtyAstamavArayan // 17 // na bacobhiramAtyAnAM gurUNAM ca na lajjayA / na ca svaprajJayA sehe sa vihAtuM durodaram // 18 // na gItena na nRtyena na vAdyena na kautukaiH / na kathAbhina gAthAbhina zrameNa na nidrayA na rAjakAryasampAtairna zarIrasukhecchayA / azakyata nirAkatuM tasya dyUtapizAcikA // 20 // tribhivizeSakama / tato viditavRttAntA vijJaptA mUlamantriNA / dadarza kAntamAyAntaM vaidarbhI svagRhe'nyadA // 21 // svayamutthAya taM bhaimI bhaktyA bhRzamapUjayat / abhyaryo hi kulastrINAM cyuto'pi guruvat patiH // 22 / / tA dAnavadanA khinnAmaharSAmavibhUSitAm / garimacchannasantApAM pAdayordattalocanAm // 23 // sa pazyana dAkhitaprAyAM priyAM prANezvarI nijAma / mahamA saMbhramaM bibhrad vizadaM vAkyamanavIna // 25 // (yaramama) behi kiM tava pRcchAmi bhavatyA viditaM yataH / kimarthamIdRzAvastho mama prANezvaro janaH // 25 // dunoti hRdayaM dUraM sAMprataM mama pazyataH / duhituH kuNDinendrasya zarIramavibhUSitam / / 26 // II II AIAHIAle Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe ISle dyUtArtha skandhe sargaH 5 dmyntyaaHshocH|| // 78 IIIII-III-IIIII devi ! vaidarbhi ! kaccit te citte sukhamakhaNDitam ? / nirAtaGkAni gAtrANi kaccit tava tanUdari ? // 27 // ko dadhAti tvayi dveSaM ? kastvAmullaGghya vartate ? / kutastava bhayaM mIru ! kasmai manasi kupyasi ? // 28 // sutA bhImasya rAjJastvaM vIrasenasya ca snuSA / pakSadvayavizuddhAyAH kathaM kaluSatA tava ? // 29 // ayi ! prasIda baidarbhi ! hRdayaM sadayaM kuru / priye ! prayaccha me hanta ! hantakAraM ca vAGmayam // 30 // iti jalpana kara dhRtvA nivezya nijasannidhau / abhiprAyaprakAzAya sa tasyAH zapathaM dadau tataH zirasi kurvANA karakuDmalazekharam / uvAca vacanaM devI damayantI nalaM prati // 32 // kathamitthaM mahArAja ! vRthA manasi dUyase ? / yattanoreva mAM pazyannalaGkArairalatAm // 33 // kiM mANikyamayaiH kArya bhArabhRtairvibhUSaNaiH / tvameva deva ! nityo'si zRGgAro mama jaGgamaH / // 34 // patisanmAnitA nArI nirveSApi virAjate / zobhate hi payaHpUrNA padmahInApi dIrghikA // 35 // pratikUlapriyANAM kiM purandhrINAM prasAdhaneH / saccasAhasahInAnAM senAnAM DiNDimairiva / / // 36 // svAmin ! dhavalitaM vizva tava kIrtyA carAcaram / sa eva hi mamodyotaH zRGgAramaNDanaM vinA // 37 // tvadardhAsanasAnnidhyaM labhamAnA manoramam / na zraddadhAmyahaM nAtha! paulomImapi susthitAm // 38 / / itthaM bhavatprasAdena sarvotkarSajupo'pi hi / bhAgyahAniH punaH zIghraM saMprAptA mama saMprati // 39 // yat tvAM madapakarSantI harantI hRdayaM tava / zazvadakSavatIyaM te sapatnImAmupasthitA // 40 // SHI AIATI THIS Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IISTRIIIIIII-III NIFillele paNyAGganeva nirvIDA dyUtakrIDA dhanApahA / na naprakaraNI kasya pariNAme narezvara ! // 41 // imAM sajanavidveSyAM bhajatAmayazaskarIm / dhanasya prathamA hAnirdvitIyA svasukhasya ca na kAle bhojanaM nidrA na kAle devatArcanam / na kAle snAnadAnAdyaM kitavasya kadAcana // 43 // prabhavanti bhRzaM rogAH zIghra kupyanti devatAH / bhrazyanti sarvakAryANi chUtAsaktasya dehinaH // 44 // svajanA dUrato yAnti, na vizvasiti ko'pi hi / lakSmIvilIyate zIghraM, dyUtavyasanazIlinaH // 46 // na tiSThati vinA krIDAM jitameva hi pazyati / parAjitastvanirvAcyaM labhate duHkhamAkSikaH // 45 // kapikacchra: karadvandve dRzau marumarIcikA / davAgnimarmaro dehaM dyUtakArasya nojjhati // 47 // utkhAtanayanaghrANAzchinnakarNakarakramAH / aMkitA iva dRzyante dyUtadAsA narAdhamAH // 48 // akIrtyA malinaM pUrva jAyate sakalaM kulam / nirjitasya paraiH pazcAt kitavasya mukhaM punaH // 49 // ekatrabalitAnyeva vyasanAni parasparam / ekamaGgIkRtaM penasa sarabhigamyate varaM hAlAhalaM bhuktaM bhRgupAtaH kRto varam / varaM vahipravezno vA natu dyUtaM niSevitam AstAM parajanaH sArdhaM dvayondhivayorapi / vimedakAriNI krIDA kubhAryeva parasparam || 52 // zrayate hi pugaNeSu bhaginyorubhayorapi / kavinatayorAsId vAgdyatamapi dAruNam // 53 // tathAhi 2 api prAtaH kadAcid gandhamAdane / jyotiSkazaka mudyantaM pazyataH mma divAkaram // 54 / / jA II ARTII IIISSII IIISTFile Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe mkandhe sargaH 5 dossaanni|| // 79 // III E-III III III-III III TING dhRtalAkSAruNacchavaM calad mAniSThacAmaram / raktotpaladalottaMsaM gairikAraktavAsasam 55 // yugma tasya dIrvAruNoSNAMzubarbarIjAlamAlinaH / sadyaH pratihataM tejastejasA cAkSupaM tayoH kRSNavarNAn harervAhAn varNayantI bhramadRzam / haritastAn prajalpantI kadraM ca dhinatA'hasata / / 57 // tannimittaM vivAdotthaM bAgdyUtamubhayorabhRt / sudhAkalazamekaikaM paNIkRtya parasparam // 58 // ativelAppunA jAtA pAnirNaya va nau / iti samayaM kRtvA jagmatuH satvamandiram / / 9 / / nAgebhyo nijaputrebhyastacca kadUracIkathat / mithyA dRSTamidaM mAtarityUcustAM bhujaGgamAH tato mAturbhayArttAyAH paritrANAya pnngaaH| aveSTayana ravervAhAn maitryA yoktraphaNAbhRtaH // 61 / / tataH saGketavelAyAM te dve ravirathaM gate / dadarza sahasA zyAmAn vinatA'pi turaGgamAn ajAnatI ca tAM mAyAM kavvA sApi parAjitA / yAcyamAnA sudhAkumbhaM vinatA vAkyamabravIt / / 63 / / ahaM kumArI nirvIrA dadyAM kathamRNaM tava ? / pratIkSasva kiyatkAlaM bhaviSyAmyanRNA taba // 64 // yAvad datse na me deyaM tAvad maddAsyamubaha / ityuktA sA nijasvalA tatheti vinatA'vadat // 65 // tadAtikiGkarIbhUtAM vAhanIkRtya tAM svayam / Aruhya bhuvanaM sarva kadrUrabhramadanvaham // 66 // saMvAhanAdibhistaistairduSkaraireva karmabhiH / akhedayacca tAM vAlA kadraH kaThinamAnasA . // 67 // itthaM varSazate'tIte sA bhaginyAH parAbhavAt / ruroda jAhvavItIre kadAcit karuNasvaram // 68 // II II SAINII THISle IIIIII Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DISI IIAllIII-IIIIIFIE tasyAzca ruditaM zrutvA kazyapo munirAgataH / sarvamAcchaya vRttAntaM pradadAvaNDakadvayam itaH putravatI bhUtvA tvamAnRNyaM prapatsyase / ityuktvA kazyape yAte pramodaM vinatA'vahat // 70 // pazcavarSazatebhyazca sA dAsyena kadarthitA / kAlakSepAsahiSNutvAt kozamekaM vyadArayat // 71 // tataHprAdurabhRd dIptaH pumAn rUpeNa kubjakaH / zrImAnakANDajAtatvAta paGgabhAvena dUSitaH // 72 / / suniSpannAd dvitIyANDAd bhavitA yo mamAnujaH / sa hi tvAmanRNIkartA vinatAmityuvAca saH // 73 // sa tejaHpaTalaM varSan duHsahaM daityadAnavaiH / prathamodayamuddizya sArathyaM grAhito raveH // 74 // tato varSasahasrAnte svayaM vighaTitAd drutam / prAdurAsId dvitIyANDAd garuDo nAma pakSirAT // 75 // niSAdAn prathamaM jagdhvA bhuktvA kuJjarakacchapau / bhaktvA ca rohiNI zAkhA sa prApto mAtRsannidhau // 76 // tasyAzca dAsyavRttAntaM jJAtvA manasi duHkhitaH / pratasthe pannagaH zIghramamRtAharaNAya saH // 77 // kSiptvA pavAnilairvavAn barhi vidhyApya vAribhiH / nihatyArakSakAna nannA naraitarurikSaNa paJjaram // 18 // tasyAdAya sudhAkumbhaM svasthAnAbhimukhasya ca / babhUva yAyino yuddhaM saha senTraiH surAsuraiH // 79 // yugmam da vinatAmanRNIcakre kadradeyaM samarpya sH| sApi kartuM sudhApAnaM nijaputrAnajUhavat darbheSu kalazaM muktvA yAvat snAnAya te yayuH / tAvad hRtvA sudhAkumbhaM prayayau pAkazAsanaH // 81 // sudhArasakaNaklinnAn lilihuH pannagAH kuzAn / dvijihvAste tato'bhUvan taddhArAbhirvidAritAH // 82 // HEFI = TERI 4 EII * ISRI 4 III 4 IMEI + IXElle Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe sargaH 5 vAgdyUtasya doSANi // // 80 // III ATHII A ISIIA HI AISI VIII TING atha mAtuH saran dAsyaM krodhAndho garuDaH kramAt / sarpAn vyApAdayAmAsa pAtAlAni prakampayan // 83 // tataH kartuM kulatrANaM prAhiNot tasya vAsukiH / manonaM sarpamekaikaM vadhyaM nityakarapradaH // 84 // itthaM vizasatastasya sarpAn malayaparvate / kAlakramAt samuttasthuH sthUlakUTAH phaNAbhRtAm // 85 // kadAcit tatra saMprApto malayendrasutAvaraH / jJAtvA tatsarparakSArtha tasthau jImUtavAhanaH // 86 // sa ca vadhyazilAsuptaH zaGkhacUDasa vArake / garuDenArddhajanyaH san parivRtya dadau vapuH saMprApte zaGkhacUr3e ca dadati svaM vapuH puraH / jImUtavAhanaM jJAtvA tuSTaH sattvena pakSirATU // 88 // sarparakSAvaraM tasmai vAJchitaM garuDo dadau / yathAvasthitadehaM ca taM cakre vinatAsutaH // 89 // tadativiSamametat kutsitaM chadmamUlaM sujanahRdayazUnya kIrtikUlaGkapaM ca / parihara naradeva ! dyUtamudbhUtapApaM paricinu durakhApaM nirmalaM dharmakarma // 9 // avandhyavijJaptiriya sadeva prasAdapAtraM tava bhImaputrI / tadAryaputra ! kriyatAM maduktamuktveti sA tatpadayoH papAta // 91 // tubhyaM zape yadi durodaramAcarAmi svAsthyaM bhaja vahRdi bhIru ! bhayaM vihAya / itthaM trapAparavazo nRpatirbuvANaH prANezvarIM sarabhasaM bhRzamuccakarSa - // 92 / / kiM zarmaNApi mama tena na yat priyaM te bhUyAJca duHkhamapi tad mama yat taveSTam / Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA bhUd muhUrtamapi me dayite ! vinA tvAm / tvaM jIvitaM ca hRdayaM ca mamotpalAkSi! // 93 // ityAdibhirbahuvidhairanurudhya vAkyaiH svaM sAparAdhamiva cetasi mnymaanH| saprazrayapraNayamutkalikAkulo'sau tAmAliliGga ca cucumba ca sandadhe ca // 94 // ghig dhik kaSTaM manasi sutarAM dUyate hanta ! devI svArthabhraMzaH kulamalinatA dyUtato yad mameti / bhaimIsparzaH sapadi nRpatezcandanAlepahRyo dIptaM cittajvaramiva ciraM tasya dUrIcakAra // 95 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane caturthaskandhe paJcamaH sargaH // 5 // DIBHI DIBHISHIIIIIIEIS ISRO caturthe skandhe SaSThaH srgH| ISISHI ISISISI FII-IIIike // 2 // tasyoSitasya tAM rAtri damayantIniketane / abhUd bhAvaparAvRttirmalayAdrau taroriva adhigamya ca vRttAntaM garbhadAsIbhirIritam / avahan hRdaye harSa zrutazIlAdayastadA prAtaH kRtyaM yathApUrva sa cakAra mahIpatiH / nAmnApi dyUtavidyAyA vabhAra mahatIM trapAm bhUyo madhyAhasandhyAyAM bhojanAvasare kRte / cukopa tasya sotkarSa viSamajvaravat kaliH na sehe sahasA sthAtuM sAMrikrIDAM vinA nalaH / visasmAra priyApArzve sa pratizrutamAtmanaH Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe sargaH6 kale chidra| pravezAna pratijJAbhraSTo nlH|| // 81 // DIIIIIIIIIII AIIIIIII akSAn devitumArebhe sa.sabhAyAM sakUbaraH / pratiSThAbhaGgamUlaM hi dyUtakArasya ceSTitam AsasAda tadA rAjA vAraM vAraM parAjayam / vAmatvaM manmathasyeva dyUtasya hi parA ratiH hastyazvarathavArakhIgrAmAkarapurAdikam / yad yat paNaM nalazcakre tat tat sarvamahArayat na dadarza puna:mI na dyUtAd virarAma ca / dine dine dadau duHkhaM jigISuradhikAdhikam // 9 // akSakrIDAvidagdho'pi kUbaraNa sa nijitaH / na kazcidathavA vidvAn devasyaikasya kauzalam // 10 // na taM cakamire paurA na bhRtyAstamajIgaNan / upekSya matriNastasthurasadvyasaninaM nRpam // 11 // hIyamAnaH zriyA nityaM sa tyaktaH sevakairapi / anvagacchad janaH sarvaH kUbaraM jitakAzinam // 12 // padmataH kumudaM yAti sandhyAyAM madhupavrajaH / dhika tatazcApalaM lakSmyAstadAsaktaM janaM ca dhik // 13 // kiM kurvanti mahAmAtyAH kasya sAdhyo hi bhUpatiH ? / ka nu zakyaH karI karNe dhattuM madabharoddharaH // 14 // mlAneva nikhilA buddhirvikSiptamiva vAyasaH / vidhyAtamiva dhAmApi nalasya kalikopataH atyagAdho'pyapAro'pi kalazodbhavamUrtinA / jagrase kalinA zIghraM lIlayA nalasAgaraH // 16 // dvArarodhena sAmantA anudghATairvaNigvarAH / laGghanaizcApi dAyAdAstaM dIvyantaM nyavArayan ArUDhapatanAzaGkI kUbaro'pi nyaSedhayat / naiva tasthau punardIvyan hAravyAvRttaye nalaH * // 18 // dhigaho ! paitRkI lakSmI dyUtena gamayatyasau / varamabhraSajvAle na juhoti hutAzane // 19 // IIIIIIIIIIIIIIIIII // 8 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = = III II AIEFINIA jA bAbA niSiddhAcaraNAsaktaM vyavasthitamimaM nRpam / sAdhu syAd yadi gRhNAti sarva nirjitya kUbaraH // 20 // kathamasya karaprAptA mauktikasraka kaperikha / ciraM sthAsyati saukhyena devIyaM bhImasaMbhavA? . // 21 // idamanyadapi spaSTaM prabhUtamanayA dizA / jajalpa jAtavairAgyo naladveSAkulo janaH // 22 // taddhanenaiva saMnaddhaH kUbarastaM jigAya ca / jAyate hi vidhau vAme svazastramapi ghAtakam // 23 // tataH saha mahAmAtyaivaidarbhI bhartRvatsalA | sAmAntacakrasaGkIrNa tatsadaH svayamAyayau // 24 // tatra tasyAM samAyAntyAM saha kaJcukinAM zataiH / eti devIti bhItAnAM vetriNAM tumulo'bhavat // 25 // tAM ca dRssttipthpraaptaassttaanggspRssttbhuumyH| praNemuH saMvRtairakSaiH sAmantAH kUbaro'pi ca // 26 // babhUva nibhRtaM sarva dUrasthaM rAjamaNDalam / babhAra kUbaro laAM dhASye bheje punarnala: // 27 // atha vyAmimAM kartumapazyanniva tAM nalaH / svairaM parAmRzan sArIH sAvalepa ivAvadat // 28 // kiM. saMvRNopi pANibhyAmakSAn pAtaya kUbara ! vRthA kAlaparikSepaH kriyate kimasAviti ? vIkSya tiryagvaladdRSTi sAbhiprAyaM priyaM prati / tataH kUbaramevoce kuNDinendrasutA svayam // 30 // vimuzca devara ! dyUtaM svadharmamanucintaya / vaivAhyamiva vA yuktaM svagotre kiM durodaram ? // 31 // jaye parAjaye vA vAM tAvadekasya kasyacit / dvayorbAndhavayormadhye va dukhaM kutra vA sukham ? // 32 // yadi tAvad mahArAjo'vadhArayati vA na vA / tat tavApi matibhraMzo babhUva kimu kUbara !? // 33 // III ASIAFIAISI ASHISile === = = Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe sargaH6 // 82 // damyantyA: kubarasya dyuutaavrodhnaarthmupdeshH|| II IIIAFIRTHI AIY|slila na kasyacana vizve'smin sarvathA jAtu jAyate / anyAyopArjitaM vittaM sthale jalamiva sthiram // 34 // jitaM mayeti kitavo jitakAzI prajalpati / jIyamAnaM tu jAnAti nAtmAnaM vyasanena yat // 35 // tvaM yadyadhikarAjyAya ghRtaM devara ! dIvyasi / mAlavendramahArASTraM gRhANa mama paitRkam // 36 // maNimANikyaratnAni svarNamuktAphalAni ca / tAni svIkuru sarvANi gRhe tiSThanti yAni me // 37 // dastyazvarathamukhyaM va sAdhanaM sarvameva me / tvadakenAkyatAM zI dvAre na tana tiSThatu // 38 // prasIda sada yaM vatsa ! prArthanAM me kRtArthaya / kuru kUbara ! madvAkyaM tyaja dUraM durodaram // 39 // tvAM vIkSya virataM dyUtAd rAjApyanu viraMsyate / nayanAtmasamaiH sArddha dyUtaM yuddhaM ca bhUbhRtAm // 40 // ityuktavati sotsAhaM bhaimInAmni bRhaspatau / anvabhASanta mantrIzAH zrutazIlAdayo'pi yat // 41 // tatastatheti yat kizcit yAvad vadati kUbaraH / akArSIdantarAlApaM tAvad vegena bhUpatiH // 42 // aho ! dadAti yad devI sarvasvaM tava kUbara ! / dAsyAmyahaM paNIkRtya svayamakSamukhena tat // 43 // tasminnapi hi sarvasmin hArite sati devataH / imAmapi paNIkRtya rantuM mama samudyamaH ||44 // gacchantu mantriNaH sarve na kAryA nau nivAraNA / drakSyAmyahaM paraM pAramakSANAM kUbarasya ca // 45 // pravizyAbhyantaraM devi ! tvamapi braja satvaram / ghRte'pi raNavad bhIru ! kimayaM tava saMbhramaH ? . // 46 // caturbhiH kalApakam / itastatheti yat vidavI sarvasvaM tavata devataH / imAmayAmyahaM para pArampakamaya IASINI ASIAHI // 82 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ @ IIIIIIIIIIIFIIjaIE iti zrutvA giraM patyuH pratyuvAca vidarbhajA / samanyurapi sAzavaM vinItA natakandharA // 47 // Aryaputra ! kRtArthA'smi yatpaNIkartumicchasi / nRNAM saMbhAvanApAtraM viralAH khalu yoSitaH / // 48 // yaH kazcidapi vAJchAyAH pratyUho vihito mayA / tatra prasIda rAjendra ! mA sma khedaM kathA mayiM // 49 / / AyAntu mantriNaH sarve kiM dRSTikaTubhiH sthitaiH / dyUtakautukavicchedaM devasya kisu kurmahe ? // 50 // astu nirmakSikamiti pratyuccarati bhUpatau / tataH khinnA yayuH sarve devyA saha niyoginaH // 51 // prAptA ca mandiraM bhaimI kezinI vIkSya satvaram / avalambya bhRzaM kaNThe ruroda mRdugadgadam // 52 // reje rAjIvanetrA sA varSantI vASpabindubhiH / namAzriyaH pramItAyA dadAneva jalAJjalim // 53 / / pramRjya nayane tasyAzciramAzvAsya bhAminIm / uvAca sAntvanAgarbha kezinI dIrghadarzinI // 54 // ayi ! prasIda vaidarbhi ! rambhoru ! ruditaM tyaja / prathamaM hi prapannA'si vyalIkaM prANavallabhAt // 55 // na samA vArArAH sarve naikarUpamidaM jagat ! bhavanti vividhairbhAvaiH prAyazaH prANinAM dazAH // 56 // na te dharmajJayA samyak zocanIyaM zucismite ! / bandhodayavipAkAzca sattA nakkanu karmaNAm ? // 57 // yadaivAkSAH kare dattAstasya devena kenacit / satyaGkArastadaivAsIt tvatprItiparimArjane // 58 / / kiM nainaM vetsi vAtsalyAt saMprati prItimohitA / nalaM nAma parAvRttaM kRtAntaM kiJcidAtmanaH // 59 // yatsatyaM bhUtavetAlAH pizAcAH kaTapUtanAH / adyanamadhitiSThanti duSTAH palabhujo'thavA // 60 // Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe sargaH6 damayantyai kezinyA: sAntvanam // // 83 // AjaIIIHIVISISIFISHI II antareNa samAveza vyantarANAM durAtmanAm / kathamitthaM bhaved mugdhe ! yadi zikSyaH svayaM nalaH // 61 / / atikrAmati kiM satyaM vinayaM vAti vartate / parityajati vA prIti kalpAnte'pi kathaM nalaH? // 2 // nAstyeva hi nalo rAjA sa bhavatprANavallabhaH / idaM tadrUpamAsthAya bhUtaM kiJcid vijRmbhate // 63 // na nAma maGgalairuktairmAGgalyamupajAyate / api karNakaTu spaSTaM zRNu pathyaM vaco mama // 64 // yad mArtaNDaH paridhivalayI vyAmni sUryadvayaM yad rAtrI candra dhanupi ca yat yacca yuddha grahANAM / ulkApAtA yadapi bahavaH krUraketUdayo vA kAlAtItau yadapi rajanIbharturastodayau ca yad digdAho yadapi ca rajovRSTibhUmiprakampau yadgAndharva vrajati nagaraM gocaraM locanAnAm / yaccAtyantaprasavavikRtiH kAlato rUpato vA yaccAkAle kila jaladharo vAri varSatyabhIkSNam // 66 // grAme vanyA vanabhuvi ca yad grAmasaccAH pravRttAH krUrAkrandaM kharanakhariNo yacca mizraM rasanti / durgA nIDaM madhu ca saraghAsambhavaM mandire yat yatsaJjAtaH sthalajalanabhazcAriNAM sthAnabhedaH // 67 // cakrAkAraM yadapi gagane gRdhrakaGkA bhajante kAkaprAyA yadapi vihagA harmyamantarvizanti / yad dRzyante surataniratAH zvetavarNAzca kAkA yatsatvAnAmativiSayiNAmanyayonau pravRttiH // 68 // puSpe puSpaM phalamapi phale pallave pallavaM yat yaccAtyantaM phalasumanasAM kApi citrA smRddhiH| kando do yadapi vipine hastapAdAditulyaH sasyAnAM vA pariNamati yad mAMsarUpeNa pAkaH // 69 / / IAHINITISile 83 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAjAII IIIIIIIIBETE paGkasvedazramaparigatA mUrtayo yatsurANAM yaccaityAnAmatha viTapinAM ninimittaM nipAtaH / yatparyasto gRhiSu vidhivatpUjyapUjAkramo vA labdhaH sarvaiRtabhirabhito yadviparyAsabhAvaH // 70 / / bhambhArAvA yadapi rajanau dardurANAM zikhA yat satvA matsyAdiva samabhavan jAtimAMsAzino yat / / mithyAdRSTiH samajani jano yatkuliGgAnurodhAd rAjadvAre yadapi satataM durjanAnAM pravezaH // 71 / / jvAlAdhUmaprabhRti sahasA yacca vaddhiM vinApi trAsotkampAsturagakariNaH kAraNaM yacca muktvA / yad dRzyante madajalajuSo hastinInAM kapolA yad bhajyante sapadi camaracchatradaNDAH svayaM ca // 72 / / tyaktvAcAjJAmapi bahuvidhAH svasvabhAvavyavasthA itthaM vizvaM sakalamadhunA yatparAvRttametat / adya zvo vA nRpatitilakaM pUrvamucchidya vegAdanyaH kazcid bhavati bhuvane bhUpatinizcitaM tat / / 73 // navabhiH kulkm|| zayyAsaneSu guNajAlakamaurNanAbhaM zabdAyitaM ca gRhamUrdhani saMhate'pi / dhyAmatvipaH sazalabhAzca nizi pradIpA nirvAsanaM tava vadanti saha priyeNa !! 74 // hArasrajazca tava yadviralIbhavanti sImantapaGkirapi yanmilati prakAmam / tad manyate tava nirantaraduHkhadAyI vaidarbhi ! kAntaviraho'pi bhaviSyatIti // 75 // evaM vicAracature ! suvicintya citte kAlocitaM racayituM tava yuktamadya / vaidarbhi ! darbhamukhatIkSNamatistvamekA chekA'si kiM zithilatAmavale ! vibharSi ? / / 76 // aHI AII IIIIIjAla Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe iti pariNatiramyaM vAkyamAkarNya tasyA vimalavipulacittA dhairyamAlambya devI / narapatikulabhaktAn zIpramAmantrya sarvAn nijagRhakaraNIyaM mantriputrAnapRcchat itizrImANikyadevasUrikRte nalAyane caturthaskandhe SaSThaH sargaH // 6 // // 77 // sargaH 7 II ATHI III on Isle damayantI svasaMtati pitRgRhe . pressyti|| // 84 // caturthe skandhe saptamaH srgH| DIEIIFTII-ISSIFIII FIIIFFIIEISE te sarve samavAyena katuM nalakulodayam / devyAH pitRgRhe sthAnaM yogyamAhurapatyayoH tadvaco matriputrANAM tatheti pratipadya sA / AhUya bAhukaM nAma senAnyaM vAkyamabravIta // 2 // vraja bAhuka ! vegena tvaM moktuM kuNDine pure / indrasenaM ca matputramindrasenAM ca me sutAm // 3 // yathA nAma mahArAjo mAM paNIkartumicchati / vatsAvapi tathA kuryAt tadAnIM behi kA gatiH // 4 // api nAma punarvIkSe mukhamAyuSmatoraham / niHsariSyAmi jIvantI kaitavAvarttato yadi // 5 // dyUtaM hi ramamANAnAM vijayasya va nizcayaH / bhakSaNe kAlakUTasya kadAcit kiM hi jIvitam ? // 6 // agre'pi ca sadAdezairAdaraM prathayan bhRzam / dauhitradarzanotkaNThAM dhatte tAtaH kRpAnidhiH tat tatra vatsayorekaM rakSA tAvad kRtA bhavet / tAtazca vahate prIti nizcintatvaM tathA mama HI - III A III // 84 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NESI ASHIATICA FIA ITII ISISTile mAtAmahagRhe vRddhimindrasenaH prapadya ca / kAlAntareNApi nijaM rAjyamAhartumIzvaraH // 9 // vatsAyAzcendrasenAyAH saMprApte sati yauvane / vivAhaM kArayiSyanti mAtulA eva kautukAt . // 10 // itastvayi gate tatra kurvantyAH svAmisevanam / pazcAd yadA tadA vA me yad bhAvyaM tad bhavatviha // 11 // tathA vidheyaM ca yathA na pathi syAdupadravaH / yathA ca punarAvRttiH zIghraM tava bhavediha // 12 / / iti devyA vacaH zrutvA sAzrurAha sma bAhukaH / yadAdizati devI mAM tat kariSyAmi nizcittam // 13 // hanta ! me sAdhu saMpanno niSadhAyA vinirgamaH / nahi zroSyAmi karNAbhyAM pathi bhartuH parAjayam // 14 / / dhika zastrabhAravAhitvaM dhig buddhiM dhig balaM mama / yasya me tyAjyate rAjyaM bhartA bhRtyasya pazyataH // 15 // bhUpAlabhAlapITheSu mukuTasthapuTeSvapi / yasya vizramya vizramya vizvamAjJA prasarpati // 16 // tasyeva raNavIrasya vIrasenAGgajanmanaH / vayaM senAcarAH sarve grvoddhrshirodhraaH| // 17 // bhUgolamAsamudrAntaM kRtvApi karagocaram / etat kaSTamayaM prAptaM paracakraM kuto'pi naH // 18 tathA ki na jayI rAjA yathA jayati kUbaraH / nUnaM mAyAprapaJco'yaM daivasyaiva durAtmanaH // 19 // tadanena niyogena gacchataH kuNDinaM prati / pratyAvRttiM na me devI saMbhAvayitumarhati // 20 // devaM bhImamahaM dRSTvA davA kanyAkumArako / yAsyAmi tIrthayAtrArtha svasti saukhyAya saMprati // 21 // tato'haM punarAvRtto na zaktaH zaktimAnapi / dyUtApahRtarAjyasya draSTuM bhartuH parAbhavam // 22 // navabhiH kulakam / SI9I5195IIIIIIII-III FIRING Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe sargaH 7 damayantI svasantatiM. pitagRhe | preSayati / / // 85 // LI .II A SIGATIA ITI WEIGATIO iti jalpan sa vaidA ciramAzvAsito'pi san / zobhAvacobhirevAsyAH pramANIkRtavAn vacaH // 23 // sA paJcavarSadezIyaM snigdhaM yugmamapatyayoH / prANapriyaM tadutsaGge dadau bhImasutA svayam // 24 // ApRcchaya vihvalAM devIM tayugmaM parigRhya ca / pratasthe sa mahAvAhurbAhuko bahukovidaH // 25 // mahatA saha sainyena katicidbhiH prayANakaiH / jJAtvA taM kuNDinAsannaM bhImaH pratyudyayau nRpaH purapravezamuddAma kArayitvA mahIpatiH / kSemaM dauhitrayormAturjAmAturapi pRSTavAn // 27 // praNamya bAhukastasmai vidagdho vadatAMvaraH / zazaMsa sakalaM zastaM damayantInalAzrayam // 28 // na ca taM nalavRttAntaM devI samadizat svayam / na svAmivatsalaH kizcid bAhukazcApyacIkathat // 29 / / pramodapravaNo rAjA damayantIpitA tadA / dauhitrAya dadau dezamindrasenAya keralam // 30 // sa rAjA tasya rAjJI ca svaputryAH pRthukadvayam / svakIyavapupaH pArthAd na dUrIcakratuH kSaNam // 31 // kRtakRtyastayordevyA vijJaptiM bAhuko nijAm / praipIt kSemopalambhAya zrIbhImasya ca vAcikam // 32 // babhUva susthitA devI sutarAM vArttayA tayA / apatyavirahaklezaM na babhAra pativratA // 33 // vidarbhAdhipamApRcchaya pratyAvRttimiSeNa ca / babhrAma tIrthayAtrArtha bAhukaH sakalAM bhuvam // 34 // zakrAvatAratIrthastha vikhyAtasya didRkSayA / sa kadAcidayodhyAyAM puri prApto mahAmatiH // 35 // vijJAya bandivRndebhyastaM tathAvidhamAgatam / RtuparNanRpaH premNA sthApayAmAsa sannidhau IATI jA II // 85 // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e +II-IIIATIla |All itthaM ca bahavo vIrAH kUbaradvepiNastadA / nalabhaktA mahAtmAno rAjyaM tyaktvA viniryayuH // 37 // samayajJo mahAmAtyaH zrutazIlo'pi zIlavAn / nijamudrAM parityajya niryayau tIrthayAtrayA . // 38 // idaM hi svAmibhaktAnAM dhIrANAM paramaM vratam / yat prabhuvyasanaM dRSTvA na pazyanti taTasthitAH // 39 // sa tathaiva divAnaktaM damayantIpatinRpaH / ciraM cikrIDa nirvIDaH pIDitaH kalinA nalaH // 40 // asAdhyo mantrivaidyAnAM muktaH svaparacintayA / pratyAsannavinAzo'bhUt sannipAtajvarIva saH // 41 // tAmimAmapratIkAryAM sambhAvya bhavitavyatAm / na bhImatanayA devI vabhAra manasi vythaam| // 42 // tadAdi vidadhe nityaM sA tapAMsi manasvinI / poDhA SoDhA vibhaktAni bAhyAnyAbhyantarANi ca // 43 // kSetreSu saptasu dravyaM nijamuptaM tathA tayA / tat sahasraguNIbhUtaM yathA bhUyo'pi lapsyate // 44 // kUbareNa hRte rAjye yathA cittaM na yate / tathA riktIkRtaH kozazciraM caturayA tayA // 45 // nalo'pi dyatasaMjJena paracakreNa tena saH / gRhItadezaH sahasA durgazeSaH kRto'bhavat // 46 // tataH paribhavaM citte bhRzamAzaGkya kUbarAt / kallolinI-kamalinI-keralI-kalikAdikAH // 47 // devakanyAsamAH snigdhAH kul-shiil-gunnaanvitaaH| prajighAya sakhIH sarvAH kezinyA saha kuNDinam // 48 / / yugmm|| ratna-mauktika-mANikya-maNi-svarNAdikaM ca sA / indrasenAntikaM praipIt kozasAraM tayA saha // 49 / / sahitA parivAreNa kiyatApi manasvinI / sA tasthau vapuruddizya daivaM prati patidruham // 50 // FILAI IIIIIIIISSIC Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe // 51 // sargaH7 AmA II II atha vanamiva vahistIvakopastapo vA taTamiva jalapUraH kAlakUTastanuM vA / vighaTayati samantAd yAvatA tAvataiva vyaghaTayadadhipatvaM ghRtavidyA nalasya sAyAhe kacidanyadA sarabhasaM tasmin sabhAmaNDape sarva rAjyamaho ! jitaM jitamiti spaSTo mahAniSThuraH / krUraiH kUbarasevakairviracito bumbAravaH ko'pyabhUta sadyaH kSobhamavApa yena nagaraM bhItA ca bhImAtmajA koze gajeSu turageSu pure pratolyAM sarvatra kUbaranarAH parivRtya tasthuH / AtmAnujena hRtarAjyabharo'pi rAjA khinnaH paraM hRdi parAjayalajayaiva mA khedamudaha narendra ! kuruSva kizcid bhUyaH paNaM na viratirvirataM vinA tvAm / itthaM tu kUbaravacAMsi nizamya rAjA bhImodbhavAmapi javena paNIcakAra purA hi sA tasya mahAhacetanA babhUva rAjyAdapi jIvitAdapi / svakIyarAjyaM tu durodarApaNe tadA tayA kretumiyeSa naiSadhaH ciramabhavadabhRtaM dyUtamuccAvacaM tat vihitarasavizeSAt kUTamakSA nipetuH| nalamanu damayantI pakSapAtena lokaH samajani vijayArthI vyAkulo'bhUta kalizca damayantI kozAdIn. riktIkaroti kUbareNa ca | rAjyAdikaM | prAptam // // 53 // // 54 // // 55 // // 56 // m // 86 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhira dhika kaSTamayogyametaditi hi kSoNIbhujAM jalpatAM hAhAkAravidIrNakarNakuhare lajjApare kUbare / durvRttAkSavivarttanaiH kSititale khedAt karaM nighnatA dIrgha niHzvasatA nalena dayitA devI svayaM hAritA // 57 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane caturthaskandhe saptamaH sargaH // 7 // caturthe skandhe aSTamaH sargaH / SIFIIIIIIIII VIHIRITE ISIS IS // // itthaM hAritasarvasvo vizvakavijayI nalaH / na lebhe manasA duHkhaM du:khitArtiharo nRpaH sa paJcazabdanirghoSa nalasiMhAsanasthitaH / abhyaSicyata bhUpAlaiH kUbarastatkSaNaM nRpaH AjJA pravavRte tasya nale galitatejasi / astagAmini mArtaNDe havirbhuja iva prabhA rAjyabhraSTamahAtmAnaM manasA nirmalaM nalam / kUvaraH zalyamAzaya svadezAd nirakAsayat kaThorabhASiNaH krUrAn muktvA sarvatra zatriNaH / rurodha sakalaM lokaM nalamArgAnugAminam kanakAvalimukhyAzca na mumoca nlpriyaaH| varaM pitRgRhe praiSIt tatpitRNAM sa yAzcayA nalAnujIvibhistyaktA ruddhA kuubrsevkaiH| vidarbhasambhavA devI na mene kizcidargalAm tAM nizamya samAyAntIM zIghramutthAya kUbaraH / pratyujagAma sAmantaiH samantAdutthitaiH samam = = = orrmrur 9 = = = = // 8 // = Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe sargaH 8 || nalena |saha gantuM . kUbaraM - damayantI prArthayati // // 7 // I AISHIATRI GARATHI patriMzat paGgakoTInAM samudraM pRthivIpatim / ko hi tatpitaraM bhImaM manasA na vizaGkayet nalAya tridazairdattA bhrAtRjAyA pativratA / na ca sA tAdRzaM pAtraM yujyate yatra lAghavam ko dadyAdanale jhampAM kaH siMhIM dogdhumicchati ? / sarvasya jIvitaM preyo maraNaM kasya vallabham ? // 11 // ato nalapriyAM devIM bhImaputrIM pativratAm / kUbaro jIvitavyArthI vAcA'pi na virAddhavAn // 12 // praNamya parayA mAyA tasthivAMsaM tamagrataH / pratyabhASata caidI kulazIlocitaM vacaH rAjan ! prayaccha me gantuM svakIyasvAminA samam / kuru niSkaNTakaM rAjyaM pRthvIM pAlaya devara ! // 14 // putrastvamapi tAtasya yuktaM rAjyaM tavApi hi / vAme vA dakSiNe vA'pi, pANI bhavati kaGkaNam // 15 // na tu yuktaM niSeddhaM te kAntAnugamanaM mama / vapurme hAritaM patyA praNayo na paNIkRtaH api nAma tvayA ruddhA yadvA tiSThAmyahaM kila / jIvitatyAgamArge'pi kathaM daNDadharo bhavAn ? // 17 // iti tasyA vacaH zrutvA trapAtaGkatirohitaH / avocata vinItAtmA kUbaraH kAlavidvaraH // 18 // Arye ! visRja mAtsarya prasanna hRdayaM kuru / na tvAM prati viruddho'smi manovacanakarmabhiH // 19 // ahaM nalasya dAsyAmi na sthAtuM nijamaNDale / nokasmin vane kvApi ghaTate kesaridvayam // 20 // mayA gRhItasarvasvo nirdhano niHparicchadaH / bhramiSyati bhuvaM so'dya dezAd dezAntaraM vrajan / // 21 // tvaM tena saha gacchantI devi ! duHkhamavApsyasi / ataeva hi ruddhA'si na kizcit kAraNAntaram // 22 // II AIATI ATHIS // 7 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II .IIISIFile II 4. III III A FII A III IIIMe tvaM hi devi ! yathA rAjA vIrasenastathA mama / jananI vA svasA vA'si na mama tvaM prajAvatI // 23 // tvameva kuru sAmrAjyaM samAdiza niyogini !| ahaM tavAsmi senAnIstvadAjJA bhuvi varttatAm . // 24 // iti tadvacasaH prAnte pratyuvAca vidarbhajA / evameva yathArthatvaM kulInAnAmidaM vratam // 25 // mayi bhaktiprasaktasya jyeSThaM prati virodhinaH / visaMvadanti kintvetAstava mAyAmayoktayaH // 26 // parityajya mahArAja kitavasya tavAntike / mamAvasthitimAdhAtuM yuktamuktaM tvayA kila krauJcakarNArimuktena phalaM phalgu vivRNvatA / zAlmalIpuSpatulyena tava rAjyena kiM mama ? // 28 // yatra nAsti manaHprItiryatra na priyadarzanam / yatrAsti paratantratvaM tad rAjyaM narakaM viduH // 29 // yadi kUbara ! rAjyena mama kArya bhaviSyati / AvindhyAdAsamudrAntaM kasya taddakSiNApathaH ? // 30 // svastyastu tava bhUpAla ! svasukhAni pramANaya / tava devara ! saMpatyA prItirmama vizeSataH // 31 // uktavAnasi vaktavyaM na doSaH ko'pi tAvakaH / kevalaM na mamaikasyAstava vAkyaM tu gecate // 32 // tadetad gamyate zIghraM mA citte khedamudvaha / sukhamAssva ciraM jIva rAjannApRcchathase'dhunA // 33 // iti kizcit prajalpantI rAjadvAraM vyatItya sA / prArthitApi nRpaH sthAtuM niryayau nalavartmanA // 34 // tubhyaM namo'stu niSadhe ! kularAjadhAni ! mA vAsavezma mama vismaraNaM viddhyaaH| bhUyo vilAsavana ! yAsyasi dRkpathaM me kAryA kadApi gRha ! cApi mamApi cintA // 35 // I IIIIII Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe karmAdhIna skandhe sargaH8 sarvam / / // 88 // // 38 // DIFIGIFII III-IIIIIIIII dRggocaraM cirataraM ka gavAkSa ! yAsi dolAniveza ! vijayI bhavaH sarvakAlam / mA sArike ! vilapa saMvRNu kIra ! vASpaM krIDAmayUra ! vipinaM prati gaccha vatsa! ApRcchaya sarvamiti bhImasutAM prayAntI lokaH sametya sakalo niSadhAdhivAsI / Agatya sAzruvadanaH praNaman purastAd dUrIkRtaH sapadi kUbarabhRtyavagaiH hA ! hanta ! hanta ! hatadaiva ! durantatA te pRthvIbhujAmapi yadeSa dazAvivarttaH / dhira dhira vigItamathavA bhuvi rAjyalobhaM jyeSThe yadarthamanujo'pi vimuktabhaktiH AtmajJatA tadakhilA khalu kUbarasya devyA nalAnugamanaM sa na yad rurodha / no ced nRpaM tamazapiSyata bhImaputrI bhImo'thavA sapadi rASTramabhakSyadetat satyavrataH kimaparaM nala eva rAjA yaH kUbarasya kitavasya dadAti rAjyam / yuddhena kastRNamapi kSamate'sya netuM yaH krauzcakarNamapi taM hatavAn kilaikaH itthaM mithaH sakalapauravacAMsi zRNvan prAptaH purIparisare sarasItaTastham / stambhaM mahAntamavalokya nalastadAnIM dadhyau mahodadhirivAkalanIyarUpaH yatrAgataH parivRtaH pRtanAsaharuddhayamAnacamaro vidhRtAtapatraH / tatraiva bhImasutayA saha rAjamArge pazyanti mAM caraNacAriNamatra lokAH // 39 // // 40 // // 41 // // 42 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IISISEK - = II nirjitya kintu ripubhirna hatA mama zrI te jito yadanujena tataH kimAsIt / niHsArateva mayi saMprati lokacitte jAnantu hanta ! mama jAnapadA balaM tat . // 42 // 43 // iti samacaturasra krozaSaSThAGgatuGgaM zatakarapariNAhaM stambhamunmUlayaMstam / sa viyati yugamAtraM zIghramutkSipya nItvA punarapi hi tathaiva nyastavAn vajrahastaH // 44 // tad vismitA nalabalaM samudIkSya lokAH stambhe sametya likhitAM dadRzuH prazastim / bhAvI trikhaNDabharatAdhipatiH sa nUnamutthApya yaH punarimaM vinidhAsyatIti // 45 // aitihyametat paribhAvya sarvaiH sambhAvyamAnaprasarat punaH shriiH| gaGgAtaTaM prApa sa bhImaputryA devyAnuyAto niSadhAdhirAjaH // 46 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane caturthaskandhe aSTamaH sargaH // 8 // = HI.SIATI III-III II Asale II II II caturthe skandhe navamaH srgH| tatra rAjyaparityaktaH priyAmAtraparicchadaH / adhyuvAsa ghiyApetaH sa vetasatarostale pazyan puraM parityaktaM dIrghamuSNaM ca niHzvasan / sAparAdhamivAtmAnaM mene manasi pArthivaH // 2 // II A Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe srgH9|| HISTIK damayantyA saha . rAjyaparityakto nalA gNgaattte|| ISISTE // 89 // iti karttavyatAmUDhaH sarvopAyaparAGmukhaH / na jajalpa sa vaidA devyA'pi saha pArthivaH // 3 // rAjadaNDabhayApekSI kUbarAjJAniyantritaH / nAnvavarttata taM kazcit paurajAnapado janaH zayyA''sanaparityaktaH pAnAzanavivarjitaH / vratIva sa babhau rAjA niragAraM vane vasan kiM kurvanasti vidhvasto balinA kalinA nalaH / avekSitumivAtyuccairAruroha divAkaraH tasyAbhinavaduHkhasya cakAra kamapi klamam / nidAghasamayotpannastIvaH kalirivAtapaH // 7 // tatastasya mano hattuM gaGgAmAhAtmyapRcchayA / vaijayantI tamityUce vaidarbhI kadalIdalaiH // 8 // ayi deva ! duruttArA saiveyaM vizvavizrutA / raGgattuGgataraGgA kiM gaGgA nAma sarit kila? // 9 // ityetadanuyuktaH san devyA dayitabhaktayA / kauJcakarNArirAreme vaktaM yuktAbhiruktibhiH // 10 // Ama vAmAkSi! yatsAkSAt saiveyaM surnimngaa| datte nava nidhAnAni yA tuSTA cakravartinAm // 11 // suzItaM zatapatrAkSi ! nirmalaM narmavAdini! / gaGgAvAri varArohe ! suzIle! parizIlaya // 12 // iti jalpana samaM devyA parisarpana zanaiH zanaiH / vidhi mAdhyAhnikaM cakre gaGgAsrotasi naiSadhaH // 13 // vidhAya vAriNA vRtti vidhinA vidhurIkRtaH / vAsaraM vAhayAmAsa vairasenirvizAMvaraH // 14 // vAsateyI yayau tasya vAlukAtalpazAyinaH / vahana maruti niHsaGgarathAGge gAgarodhasi // 15 // itthaM ca tathuspastasya rAjJastatra dinatrayam / sAmantA yogyabhaktyarthamanvamanyanta kUbaram I .II ATHI THI AI || HIII. A 89 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIATIGATHI AIII THISle zakhavakhavasapetaM khAdyasvAdyasamanvitam / te tasmai turagoDAhyaM prAhiNvana kAJcanaM ratham tato bhuktvA rathArUDhaH priyayA maha sAhasI / anuddizya dizaM rAjA pratasthe sArathiH svayam // 18 / / atikramya sa vegena rAjA rAjanvatI bhuvam / papAta parvatodezaM bhillapallIvanAkulam // 19 // tadIyarathanighoMpaM zrutvA nirghAtabhairavam / adhAvan sahasAroL kirAtAH kRttivAsasaH // 20 // pulindrasenayA ruddhA rejire girayaH kSaNam / viSvak pracalitA kAlakAlikAkalitA iva tyaja tyajeti jalpantaH samaM tena DuDhaukire / kRtakolAhalAH sarve nAhalAH kalahAyitum // 22 // dRDhadhvAnaM dhanurdhanvan vitanvan zaradurdinam / na pAraM mArayan prApa kirAtAnAM mahAbhujaH // 23 // saMmohanAstramukhyAni zastrANyapi hi tatkSaNam / dehaM tyaktvA yayustasya sahasA kalikopataH // 24 // bhayAdapi rathotsaGgAd bhaimImuttArya satvaram / durIbabhUva bhRpAlaH kAlajJastyaktavigrahaH // 25 // yayuH mpandanamAdAya kigatAH marvasabhRtaM / athArthino hi te duSTAH na punaH prANavairiNaH tatazcaraNacAreNa priyayA saha saJcaran / prApa zvApadasaGkIrNAM vikaTAmaTavIM nalaH // 27 // atikrAmannaraNyAnI nalaH prabalasAhasaH / dadarza maskaraskandhe cinvataH karNaviSkirAn // 28 / / tAn vIkSya pakSiNo haimAna vismayasmeralocanaH / devImuddizya vaidarbhImidaM vacanamabravIt // 29 // kuruvindakramadvandvA vAlavAyajacaJcavaH / indranIladRzaH kAntAH zakuntAH kanakacchadAH // 30 // AIIIIIII AIIle Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe srgH9|| // 9 // II ISISTEle viparIte karmaNi sarva viparItameva // DISTRIBILIRI VIIII-II 131 dRzyante pazya padmAkSi ! nanvadRSTacarAnamUn / ahaM gRhItumicchAmi bahumUlyA hi khalvamI // 31 // yugmam / vahanti hAriNI mUrti devamAyAmayA hyamI / azraddhayA na gRhyante kimebhiH syAt prayojanam ? // 32 // yadi te paitRkaM dravyaM sthAvaraM karatazyutam / adhunA jAtapakSaM tat kanakaM kiM jighRkSasi ? // 33 // uktavatyAmapi vyaktamiti devyAM mhiiptiH| teSAmupari bandhArthamuttarIyaM svamakSipat dusarIyamurikSapya samuhIya ca te khagAH ! agonaramupAyAnAM niyatraM jagAhire hRtvA paTamapi prAptAn tAn duSTAn taskarAniva / rAjA vIkSya savailakSyaM dadhyau vidhivijRmbhitam // 36 // aho ! viparivarttante mama bhAgyAni saMprati / yadadya kila kurvanti pakSiNo'pi parAbhavam // 37 // ekaH sa samayo yasmin dUtyaM kurvanti pakSiNaH / hanta saMprati saMprAptAsta eva mama zatrutAm // 38 // itthaM cintAprapannaM taM pazyantaH pakSiNo russaa| manuSyavacanairuccairAcukruzuralaM nalam // 39 // yestavApahRtaM rAjyaM vanavAsaH kRtastava / tvamasmAn viddhi dubuddhe ! tAnakSAn dyUtamantriNaH // 40 // sarvasauvarNamAtmAnaM darzayAmaH sadA vayam / asmad ye dhanamicchanti teSAM punariyaM gatiH // 41 // yadi nAma nahi cchinnaM hastapAdAdikaM tava / taduttarIyayuktaM tvAM kiM titikSAmahe vayam ? // 42 // vizvastaghAtakAnasmAn paryupAste narastu yaH / bAhyamAbhyantaraM vA'pi tasya saMvaraNaM kutaH // 43 // vAlukAbhyo'pi tailaM syAt kvacid vahirjalAdapi / rAjan ! jAnIhi na kvApi tvamakSebhyodhanaM punaH // 44 // FILA III - II II // 90 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . // 45 // // 46 // // 47 // // 48 // bAjAIIIIIIIIII iti sa tadvacaH zRNvan pratyuttaramanarpayan / pratyAyita iva dviSTairasUyAM prApa kAmapi saMvItaparidhAnArdo mArgazramasamAkulaH / tIvratRSNArttivegena zuSkakaNThoSThakAkudaH paraduHkhaM svaduHkhena jAnan kimapi duHsaham / uvAca dayitAM devIM vivRttavadano nalaH AmRSTakokanadakorakasaukumAryo saundaryanirjitarasAlatarupravAlau / darbhakSatau sutanu ! zoNitavarSiNI te mArge kathaM nu caraNau calituM kSamete ? iha dhanvasu nanvamISu nUnaM sthalazRGgATakakaNTakAkuleSu / padamekamapi kSamaM na dAtuM ravitapteSu vizeSatastvidAnIm tIrNaprAyA tadiyamaTavI vAsaracAlpazeSaH prekSyante ca praNayini ! puro nUtanAnUpakacchAH utkUjadbhiH kalamaviralaM sArasaiH sUcyamAnaH styAnacchAyastilakayati no varmabhAgaM taDAgaH ayi ! mama kimivAsti deva ! duHkhaM ? priytmsnggmsaukhysusthitaayaaH| vyathayati yadi kevalaM mano me nRpatipitAmaha ! tAvakI dazeyam kathamidamavimRSTadezakAlaM drutamavitarkitahetu gamyate tat / nanu viratijuSAmiyaM hi caryA naravaracandra ! na bhUbhujAM kramo'yam bhuvanavijayinA tvayA hi nItA dizi dizi dAsyapadaM purA narendrAH / AIIbAjAII II kAnAta . // 49 // // 50 // // 51 // // 52 // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 53 // caturthe skandhe ISIS zvazuragRhanivAsAya. damayantyAH prernnaa|| sargaH9 // 54 // // 91 // I vivaramidamupetya sAMprataM te nijavikRti tvayi deva ! mA sma kurvana grahabalamadhunA na te'nukUlaM vyasanamidaM ca dunoti deva ! yAvat / zvazurakulamalakuruSva tAvat yadi mayi nAtha ! vidhitsati prasAdam dhavalagRhagato'pi vizvavandhaM priyamatithiM ca bhavantamabhyupetya / sukhamiva labhatAM sa tIrthayAtrAphalamadhunA bhuvi bhImabhUmipAla: iti kathamapi bhImabhUpaputryA ratisamayAsamayajJayArthyamAnaH / anabhimataparAzrayAnurodho nRpatilakaH sapadi trapAmavApa astvevameva nanu devi ! yadAttha tathyamitthaM vadan dayitayA saha sArvabhaumaH / sa prApa tApazamanaM kamaThopamAno mAnonnatastatapayaH prasaraM sarastat tasmin pItvA dalavinihitaM kAntayevopanItaM zItaM vAri sphuTapuTakinIpuSpagandhAnuviddham / vRttiM cakre taTataruphalairAmrajambIramukhyaiH sAkSIkurvan vanaparisaraM sarvato vairaseniH iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane caturthaskandhe navamaH sargaH // 9 // // 56 // I HII AISHIATRIGATHIASINIII // 57 // // 58 // || AISSI.ATHI | // 91 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe dazamaH sargaH / // 1 // 2 // 3 // 4 // // // // DIII ATHI AIIAHINICISFIKe tataH kamalinIbhattura bimbamadRzyata / astAcalaziraHsImni zilindhramiva nirgamama viSvak timirapUreNa vyApyamAne mahItale / Arohana pakSiNaH zIghraM zikharANi mahIruhAm ekAkAraM jagat kurvan uccanIcavibhedabhit / mumUrcha mahimA kAmaM tamisrasya kalevi acakSurviSayA lokA babhUvuzcaturindriyAH / zabdagandharasasparzaH padArthAH pracakAsire labdhvA timirasaGkIrNe tamitthaM vijane vane / niHzaGka: svairamArebhe kalizchalayituM nalam ka nu saMprati gantavyaM gamanIyAH kathaM dinAH / nRNAM hi dhanahInAnAM na sAdhyaM na ca sAdhanam hasanti durjanAH svairamaGgIkurvanti vairiNaH / sahAyAzca vimuJcanti naraM dhanavivarjitam nirvanasya na sAhAyyaM niHsahAyasya lAghavam / laghIyasaH sadA'vajJA'vajJAtaH kiM nu jIvitam / adya samyaka sameSyanti satataM zatravo mayi / chidrAnveSaNamevaikaM karttavyaM zatrusarpayoH balavAnapi duHzIlairekAkI kAkavRttibhiH / na taiH saha sabhAryo'haM sAmaM kartRmIzvaraH adyaiva rakSaNIyA me nAbhaviSyad yadi priyA / ahariSyan kirAtAste madIyaM tat kathaM ratham ? vinApi zatrusampAtaM durvahA pathi bhImajA / naivAsyAH sukumArAjhyAH kSamI'haM duHkhamIkSitum // 10 // // 11 // // 12 // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe sargaH10 // 92 // damayantyAstyAge nalasya nishcyH|| na pAnamazanaM kiJcit na zayyA na ca vAhanam / na sahAyA na sAmayaM kathaM panthA'tivAhyate ? iyaM ca mama zuzrUSAM parizrAntApi nojjhati / klezaikaphalamevAhamasyAH saMprati kevalam na mAM tyaktvA pitRgRhaM prahitA'pi prayAti ca / asyAH pitgRhe gantuM spRhA na mama sarvathA pUrva hi tAdRzo gatvA kathaM kuNDinavAsinAm / AtmAnamIdRzAvasthaM darzayiSyAmi saMprati naNAM khalu kadaryANAM zrazurAvAsuvAsinAm / pitRnAmnA mamaM yAti mahanna hatakarmaNAm uttamo'muka ityukto'mukasUriti madhyamaH / jAmeya ityapyadhamo jAmAtetyadhamAdhamaH iyaM pitRgRhaM prApya yadvA zvazuramandiram / svasthA tu yadi patnI syAt tatazcintA na kA'pi me ekAkI yatra kutrApi yasya tasyApi sannidhau / pazcAd yathA tathA vApi kAlaM nirgamayAmyaham janamAtrasya me kazcid na zatrubhyaH parAbhavaH / na mArgaNagaNodvego na lajjA parasevayA anayA viprayuktaM mAM jyotsnayeva nizAkaram / so'yameveti kiM kazcit pratyeti zapathairapi ? pustikA bAlizasyeva nirdhanasyeva sevadhiH / iyaM na ghaTate pArthe klIvasyevAsiputrikA tatprapaJcena kenApi vaJcayitvA tyajAmyamUm / madviyuktA yathA yAti kamapi svajanAzrayam api nAma mama kvApi durdazA viramediyam / api jIvediyaM devI saMprApya svajanAzrayam ka tad me sAmrAjyaM nRpatizatasaGkIrNasadanaM kva cAyaM no daivAd mRgamithunavRttivyatikaraH / // 13 // // 14 // // 15 // // 16 // // 17 // // 18 // // 19 // // 20 // // 21 // // 22 // // 23 // // 24 // // 25 // IIIIIIIIIIIIIle J // 92 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ @IIIIIIIlatII-IIIIIIIIC sadA kRtyAkRtyasmaraNavimukhebhyaH prabhutayA namaH svacchandebhyo vidhivilasitebhyaH kimaparam ? // 26 // itthaM kizcit prakRtiviSayaM cintayannAtmacitte zIghraM devyA divasavigame nirmitaM dharmavatyA / / meje rAjA rajanisamaye rAjyalakSmIviyuktaH santaptAtmA kuvalayadalasrastaraM sastagAtraH // 27 // tasyAvasthAmavanizayane hastavinyastamUnoM darza darza caraNayugalaM khAGkabhAge vahantI / tatrArebhe suparicarituM rAjaputrI karAbhyAmArdrAbhyAmaviralagalabASpapUraplavena // 28 // hA ! dhika kaSTaM vanacaracamUvigrahAdhmAtamanyorakSakrIDAvyasanajanitA kANDasarvasvahAnaiH / devasyAdya kSitipatigurorvezma tadgAGganIraM ? bhaimImAtro gRhaparijanastalpa murvItalaM ca // 29 // dhik saubhrAnaM dhigadhikajanaM dhig mahAmAtyavarga dhira dhig lakSmI dhigadhikabalaM dhik kulaM dhik sahAyAn / yenaikAkI vikalakaraNaH kAnane bhUmizAyI ? puNyazlokaH kathayati dazAmIdRzIM rAjahaMsaH // 30 // yad yat pUrva priyasahacarI kezinI mAmavocat tat tat sarva phalamavikalaM dunimittaiH kRtaM me| grastaH so'yaM kapaTapaTubhiH koTibhirvyantarANAM matprajJAyAH sphuTamaviSayaM rakSituM prANanAthaH // 31 // nUnaM zUnyaH kvacidapi vidhau mAM vihAya pramattAM svairaM rAjA viracayati yadA kastadAnIM ruNaddhi / vAraM vAraM sphurati yadi vA dakSiNaM cakSuretat tad me samyag dayitavirahaH sarvathA hA ! hatA'smi // 32 // itthaM cintAparavazatayA sAdhvasAdvaitazUnyAM rAjan ! rAjaniti sarabhasaM bhImajAM vyAharantIm / nAASIAFIIIIIIII Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe mkandhe sargaH10 pativirahe aan haakkaa dmyntii|| HITI IRI-IIIFIIIII jAtAzaGkaH kimiti mahamA gADhamAliGgaya rAjA svasthIcakra nayanamalile mArjayana muktabASpa ayi ! kathamasi bhIru ! vyAkulA muzca kampaM na khalu tava samIpaM devi ! muktvA gato'smi / na kalayami kila tvaM mAM pura:myaM mRgAkSi : kSipa mayi nijadRSTiM pazya mo'haM nalo'smi / / 34 // nanu sutanu ! samantAna sAvadhAnAmi jAtA taba kimidamidAnI bhImabhRpAlaputri ? / tvamiha jAti taya si vedamA ma vamapi ca damayanti : svAntakhada dadhAAsa vigmatu paricaryA supyatA mAgakhedajvarabharaparipAkavyAkulairaGgabhAraH ahamapi nikaTasthaH sastaranyastagAtraH zazimukhi ! taba rakSAM jAgarUkaH karomi iti sakaruNadharya bhUbhujA''zvAmyamAnA sapadi hRdayakampaM bhImajA sannigRhya / manani jagadIza devadevaM mmarantI kuvalayadalatalpaM lIlayA'lazcakAra mA nAma pAMzumazakAdikadarthanA'bhUdityAtmano nivamanena pani parItya / tasyAcalaM nijatale vinivezya bhaimI nidrAM cakAra nalayAnabhayaM nirasya / / 38 // vAnmalyAda jananI snupA vinayatamtItha ca mAdhvIguNAd vedagdhyAna sacivaH sakhI paricayAd dAsI kramopAsanAt / AtmAnaHkaraNaM vapuH kimathavA sarva hi me bhImajA manyAM bhImabhUci kamaH kava me kiMvA mayA hAritam // 35 // adyApi me sahacaraM makalaM kuTumbamadyApi gajyamiha meM vanavAsino'pi / // 93 / / Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ile // 40 // yAvat samIpamadhitiSThati viSTapaikavistArikIrtimudA damanasya jAmiH itthaM cintayato nalasya nibhRtaM devIdukUlasphuranmAyAvIjavidarmitasya nRpateH sadyo vidhAtuM pRthak / . sehe tatra jagattrayIvighaTanAzalyapravINo'pi san vaidarbhIguNagumphagUDhaghaTitaM na snehatantuM kaliH iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane caturthaskandhe dazamaH srgH||10|| // 41 // II RISHI AHITIAHIN IA II AREII II II AISINS // 2 // = caturthe skandhe ekAdazaH srgH| atha tanmithunaM reje dukUlavalayasthitam / ekazambAsamutpannamiva muktAphaladvayam timiraM jarjarIcakrustatra bhaimIziraH sthitam / bhAlasthalajvalannityavizeSakazikhitviSaH taM vIkSya susthitaprAya priyAsparzarasAlasam / vRthA'buddhiH kalistasya rAjyabhraMzaM svayaMkRtam tataH smRtasamAyAtasamagrajanasainikaH / DuDhauke kalirutkarSAdabhiSeNayituM nalam tamaraNyAzrayaklezaM sAkSAdanubhavan nalaH / ciraM cikheda sAmrAjyalIlAlalitalampaTaH saGkalpya patyurAtmAnaM bhujapaJjaragocaram / sukhaM suSvApa niHzaGkA bhImabhUpAlanandinI tAM vIkSya patitAM vyomnaH kSitau candrakalAmiva / acintyacaritaM daivaM zuzoca suciraM nRpaH = // 4 // = Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe bhImajAtyAge vi-. skandhe sargaH 11 badamAno nlH|| // 94 // IIIIIIIISHIFI SEK vibhinnaratnavad rAjyamapunaryojyamAtmanaH / sambhAvya bhagnasAmoM dhairyadhvaMsamavApa saH // 8 // vihAya dRkpathaM tasyA gantukAmaH sa lajjayA / dadhyau kalibalagrastasamastaguNagauravaH aho ! trilokamaGgalyA bhImaputrI damasvasA / vIrasenasnuSA devI mayA patyA viDambyate // 10 // na mama dyUtakArasya satIyaM yujyate'ntike / kapAlamAlino maulau kalA cAndrIva zUlinaH // 11 // imAM saMprati santyajya kSINacandraH kSapAmiva / ahaM zUrasya yAsyAmi sakAzaM kasyacita prabho! // 12 // ekAkinI tadapahAya bane prasuptAM prANapriyAmanucarI kulajAM susAdhvIm / etanmayA kulavatAmatigarhaNIyamAtmodarambharipadaM pratipadyate'dya // 13 // ekaH svadAraparihAravibhunalo'bhRdetad yazaH prasaratu trijagatsu nityam / itthaM vimRzya sa kara dayitopadhAnasthAnasthitaM vighaTayan manasA jagAda // 14 // imamabhinavarUpaM karmacaNDAlamuccairayi ! parihara mugdhe ! pApinaM mAmabhavyam / nanu guNagaNavalli ! svecchayevAdhirUDhA kathamasi viSavRkSa kalpavRkSabhrameNa ? // 15 // kulavati ! kulalajAzRGkhalA yena luptA sa khalu nalagajo'haM nirvivekAGkazo'smi / tava nivasanametad bandhanaM brUhi mugdhe ! mama kimiva hi lUtAtantutulyaM tanotu ? // 16 // yA durgabhaGgaviSaye parapArthivAnAM pUrva babhUva nanu bhUvalayaprasiddhA / // 94 // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DIII-IIATilaII-IIIIII chettaM priyAnivasanaM tu palAyanArthamadyApi saiva mahatI mama hastavattA tubhyaM he nalahasta ! dakSiNa ! sakhe ! svastyastu dhairya bhaja tvaM me saMprati bAndhavastadiha me yAcyA pramANIkuru / dhUtAvezavisaMsthulIkRtamahAsAmrAjyalakSmIka! te keyaM bhImasutAnitambavasanacchede'pi lajAlutA? // 18 // pApAtaGkajvaravidhuritA vepathu srastazastrAH prauDhapremopacayajaDitA gADhalajjAvijihmAH / kaSTaM kAntAnivasanamidaM chindataH sarvathA'mI vAraM vAraM kathamapi na me hastaghAtAH patanti // 19 // chinnaM vAsastadidamadhunA premapAzena sAkaM tyaktA devI sapadi manasA lokalajjA ca sadyaH / itthaM rAjA svagatamakhilaM vyAharannAtmakarma prekSAJcakre nRpaduhitaraM hanta ! zete naveti ? // 20 // etat tadeva vadanaM kSitipAlapucyA nidrAnimIlitamapi smitavad vibhAti / lakSmIvilAsamukurasya yadagrabhAge bhindanti bhAlatilakasya rucastamAMsi // 21 // yUyaM dikpatayaH : kurudhvamadhunA bhaimyAM mano vatsalaM yuSmAkaM padiyaM stupA kimathavA tannAma gRhAmyaham ?! te sarve kRtaghAtinA hatadhiyA saGkIrtyamAnA mayA manye kajalakardamairiva bhRzaM liptaM vapurbibhrati // 22 // seyaM saMprati mucyate bhagavatI gArhasthyalakSmIH svayaM klIvasyaiSa nalasya devi ! caramo mugdhe ! praNAmastava / dhira dhig rAtririya prayAtu vilayaM yAmaH kSayaM yAtvasau zIghraM saMprati dahyatA vanamidaM yatra priye / mucyase / / 23 // zramavivazazarIrAM bhartRvizvAsabaddhAM vanaparisarasuptA bhIrumekAkinI yat / DISHILAIII II IIIII IIIIIII Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe dmyntiityaagH|| . skandhe sargaH11 / / 95 // DIL ATHRILANEFIlATEFII-IIIII akalitakulalajaH preyasI phelikAvat balimiva balavadbhyaH zvApadebhyaH kSipAmi // 24 // durvAradAruNanirantarazokamohalajjAvasAdagahano viSamaH kSaNo'yam / no vebhi bhImatanayAmapahAya zIghraM gantuM sukhena mama dAsyati vA naveti // 25 // bhavati viratimepA yAti yAvad na rAtrirdizi vidizi ca yAvat krUrasaJcAzcaranti / vipinabhuvi madIyapremavizrambhasuptAM jigamiSurapi tAvat preyasI pAlayAmi // 26 // dAratyAgI kaThinahRdayaH kizca vizvAsaghAtItyevaM nityaM parivadatu mAmeSa sarvo'pi lokaH / rAjyabhraSTaH zvazuranagarImaprapitsuH sukhArthI naivAnujjhan punarahamimAmanyathA susthitaH syAm // 27 // iti kSoNIpAlaH priyajanabiyogAtilaharIsahasravyAkINaM prabalakalikIlAkulamapi / manaH preGkhArUDhaM dadhadubhayataH prauDhamahimA gatAyAtaizcakre vanaparisaraM rAjapathavat // 28 // bhrAtacUta ! sakhe ! kadambaviTapin ! vatsa ! priyAladruma ! tyaktA''ste phalapuSpapallavajuSAM yuSmAkameSA'ntike / tad duraviyogavajrapatanapratyagramUrchAgame caitanyaM labhate yathA punariyaM chAyA vidheyA tathA // 29 // api ca jagati tuGgAH sAnumanto bhavantaH paricitamiha pakSacchedaduHkhaM bhavadbhiH / tadiyamubhayapakSabhraMzamAsAdya dInA niSadhapatikalatraM rakSyatAM bhImaputrI - // 30 // ahamapi ca vicitraM vAcikaM kizcidasyAH praNayamayamamarSacchedi saMpAdayAmi / OHIT = Mil : Til - HiT 4 | NilI IIIIIIII 4 ISHITISI // 95 // Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 31 // IIIle // 32 // // 33 // // 34 // nijamanasi yadAzAbandhanaM dhArayantI kathamapi na yathA'sau jIvitavyaM jahAti iti nivasanapatre naiSadhastatra tasyAstimiraparikare'pi vyaktasaMskArazaktyA / idamalikhadakhinnaM chinnajaGghA viniryattaruNarudhiradhArAsaktazastrImukhena IdRzaH zvazuravezmani lajje nekSituM tava pathi klamamIzaH / tat kSamasva dayite ! mama gantuM kAraNena na pareNa gato'smi kuNDinaM prati vaTena puro'dhyA kiMzukena niSadhAM prati pazcAt / devarasya bhaja vezma piturvA madviyogasamayaM gmyntii| yadi ripukulasindhau na kvacid bhIru ! mano na ca yadi gdmukhyairntraayairvipnnH| punaradhigatavittasthAnalAbhasya tad me sumukhi ! salilapAnaM tvanmukhenekSitena bhUyo rAjA rajanimakhilAmauSadhisparddhayeva vyAkurvantIM dizi dizi bhRzaM nirbharaM bhaalbhaasH| tasthau duHsthaH kathamapi saha svAtmanA netukAmaH pazyan patnI nidhimiva ciraM cauravad dUrasaMsthaH duHkhAvegavidIryamANahRdayanyastasvahasto javAdAkrandadhvanimuccakairviracayan hA tAta ! tAteti sH| tyaktvA locanagocarAt priyatamAmatyantanidrAlasAmekAkI sahasA viveza vivazaH saJcAra ghoraM vanam mAbhUvan vipadaH zarIrajarujAM mA duSTasaccavyathA mAbhUd durjanavidaraH kkacana te mA jRmbhakebhyo bhayam / // 35 // IIIIIIII ASHISII // 36 // // 37 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe zokaprasto nlH|| . II IIISTFle nizcintA damayanti ! bandhusadanaM lapsIya zIghraM sukhaM jalpannitthamasau bhRzaM daza dizaH pazyan drutaM niyayau // 38 // tasya satkramavikArakArakairutpatherubhayathA'pi gcchtH| svairaporaghanaghargharAravA vAyavaH sapadi saMmukhA vavuH // 39 // itizrImANikyadevasarikRte nalAyane caturthaskandhe ekAdazaH sargaH // 11 // caturthe skandhe dvAdazaH sargaH / sargaH 12 // 96 // II BIPII III AISINA THII A TEII VIII MISle tato bahaladhulIkairandhakAritadigmukhaiH / marudbhijRmbhitaM grISmavAsarArambhasambhavaiH prabhaJjanaghanoddhRtadrumasaGghaTTasambhavaH / atha tatra samuttasthau dAruNaH sahasA davaH // 2 // sphuTadveNutraTatkAraiH sakarakSobhamoTanam / Acukruzuriva jvAlAH kalatratyAginaM nalam // 3 // vizvastaghAtino rAjJaH kilviSasyeva kakSayA / tatkSaNaM kaluSIcakre kRSNavAsa rodasI // 4 // tAhag davAgnisaMmaH tatrAtasyeva kasyacit / rAjan ! nala! naletyuccairathrayanta plutA giraH kimiyaM karNayordhAntirAhosvid vakti ko'pi kim ? / cintayanniti vAcastAH zuzrAva sa punaH punH|| 6 // ihAparicitasthAne ka eSa mama sUcakaH / kimasya puruSasyaivaM mamA''kAraNakAraNam ? // 7 // tad vedhi kimidaM tAvaditi rAjA'pyavIvadat / kastvaM bhoH! kva kimartha mAM bhUyo bhUyo'bhibhASase? // 8 // IA ILAII Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIIII-IIIMIRISISile ahamasmi mahAgarne patito vahniveSTitaH / tvAM vadAmi tadAgaccha mAmuddhara mahIdhara ! // 9 // iti zrutvA samAgatya gAyA nikaTaM nalaH / manuSyabhASayA sarpa jalpantaM tatra dRSTavAn . // 10 // USmazuSkamukhazcAhaM vAcA'numitigamyayA / utkSipotkSipa mAM rAjan ! rakSa rakSeti so'vadat // 11 // sparzaH khalu viruddhaste kathamudbhiyate bhavAn ? / ityuktaH so'pi bhUpena vyAjahAra bhujaGgamaH // 12 // kvacidvayamanAdiSTA na duSTaM karma kumahe / yadi tvayi viruddhaH syAM trisatyena zapAmi tat // 13 // zIghraM punarato gartAt kRtAntamukhabhISaNAt / mAmuddhara dharAdhIza ! pUrvajaM narakAdiva // 14 // tataH pramANayan yAJcAM bhujagasya mahAbhujaH / bhujAvalambanaM tasmai taraNDamiva dattavAn kAkodaraM durArAdhyamuddharan kAkuvAdinam / bhAramugnabhujo rAjA nirjagAma zanaiH zanaiH na tvAmahaM mahAkAya dUramudvoDhumIzvaraH / ka muzcAmIti rAjJoke dambhAt kumbhInaso'vadat // 17 // ito nava padAni tvaM gaNayan gaccha bhuupte| disakhye tu pade pAte vidadhyA mA gonanam // 18 // iti tadvacanAd rAjA padAni gaNayannagAt / ekadvitricatuHpaJcapadasaptASTanavAvadhiH // 19 // dazame tu pade prApte sa yAvad moktumicchati / prakoSTe niSThuraM daSTaH sa tAvat tena bhoginA // 20 // daSTvA ca kuNDalIkRtya bhogAbhoga phaNIzvaraH / tasyaiva sammukhastasthau sAbhiprAyaM vilokayan // 21 // tadviSAnaladagdhasya nalasya ca zarIrataH / zuSkavRkSAdivottasthau dhUmastimirasodaraH // 22 // IIIIIIIIIIII-IIIFIyle Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe sargaH12 karkoTakasarpaNa kubjIkRto nlH|| // 97 // BIEFIT ISIT TEET-IIIIIIIIIIsle sa sadyaH prAptasaMsthAnavarNasvaraviparyayaH / dagdhasaubhAgyasambhAraM bajhAra vikRtaM vapuH // 23 // viSasthapuTitasthUlasirAsthigranthivIthibhiH / tatAna tattanurjIrNanimbastambaviDambanAm // 24 // hayavad grIvayA vakraH krUraH potrIva daMSTrayA / govat kakumAn pRSThena vaicitryaM prApa naiSadhaH // 25 // babhUva kuTilA ghoNA trikoNamabhavacchiraH / tasya zIghramajAyatAM cakSuSI cordhvapicchale // 26 // bhiyAjanagujaraya giddhamAnaH sa rociSA liptaH priyAparityAgapAtarita didyute 201 AtmAnamIdRzAvasthaM vihvalaH sa vilokayan / durudarka svacittena dAratyAgaM vicintayan // 28 // tamugramagrabhAgasthaM dRSTaM dRSTikaTuM bhRzam / pannagaM prati roSAndhaH sAkSepamidamabravIta // 29 / / yugmam / AH pApa ! kathamadyApi purastAd mama tiSThasi ? / darzayan mukhamAtmIyaM kiM nirlajja ! na lajase ? // 30 // dhira dhig rAmaThanIreNa siktaM mAkandakAnanam / viSadRSTyA kathaM dhvastaM tvayA ramyaM vapurmama ? // 31 // varaM zlAdhyatamo mRtyurito me kubjajIvitAt / kathaM duSTa ! vinirdiSTA tvayA me nityayAtanA ? // 32 // upakAraparaM sAdhu vizvastaM vacasi sthitam / dazatA nirvirodhaM mAM kastvayA'rthaH samarthitaH ? // 33 // bhavAdRzairdurAcArairdInAnAM durdazApahaH / paropakAramArgo'yaM parepAmapi bhajyate // 34 // yuktaM zirasi vaH karNI na jAtau mUlato'pi yat / karoti karmamarmAvita sakarNaH ka ivedRzam ? // 35 // babhUva bhavatAM sthAnaM sthAne ca jagatAmadhaH / tadadho'pi punargantuM karmabhiH paribhAvyate // 36 / / jAII.4 II-IIIIII // 90 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II TIME II - III jagatprANabhujaH pagUn dvijihvAna karNavarjitAn / malinAn jihmagAn yuSmAn kathaM kadrUrajIjanat ? / / 37 // ayaM mamaiva doSo hi yad mRtyumukhagocaram / kRtaghnaM tvAmapAkRSya prapannaM phalamIdRzam . // 38 // yuktameva tvayA''cINa mayi praNayini priyam / vidadhAti sukhaM kiM vA kapikacchUrIkRtA ? // 39 // dhira dhik paropakAraM taM yatra svAtmA viDambyate / dattvA bhaTTasya kaupInaM nagnatvaM nUnamAtmanaH // 40 // sahasraguNanIcaH syAd nIcapAtrapradAnataH / vAmanAya bhuvaM dattvA pAtAlaM prayayau bali: // 41 / / kimacitairdurAcAraiH kimArAdvaiH kudevataiH / siktasya viSavRkSasya vipAkaH khalu dAruNaH // 42 // na caurebhyo'bhayaM dadyAd na kRpAM parizIlayet / Atmanazca pareSAM ca katuM yadi hitaM matam // 43 // khaleSu nApakarttavyaM nopakarttavyamapyaho? / upekSaiva kSamA teSu svakarmaphalabhAgiSu // 44 // na hi vyApAdayAmi tvAM vyAla ! vizvAsaghAtakam / svayameva samAkRSTaM mriyamANaM davAnalAt // 45 // yad mayA vihitaM tubhyaM tvayA ca mama yat kRtam / tat tat karmaphalAvAnirastu nau kimataH param 1 // 16 // aho ! nu khalu bhoH ! sarve devAsuranaroragAH ! / tiSThantu sAkSiNo yUyaM daSTo'hamahinA'munA // 47 // yadi kazcid na doSo me yadi sAdhu kRtaM mayA / tad mamAnugrahaM katuM satvaraM yUyamahatha // 48 // tasyaivaM zapamAnasya kubjarUpasya bhUpateH / vihasya sAmasaMpannaM pannagaH punaruktavAn // 49 // kimevamavyalIkaM mAmadhikSipasi pArthiva ! / dazetyuktastvayaivAhaM tena daSTo mayA bhavAn // 50 // ASIAFII NHI II ITIE I kAjA I Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 51 // skandhe sargaH 12 // 52 // vikRtasarparUpaM tyaktvA . prakaTIbhUto mnujH|| // 98 // // 54 // AllIIIFII II III RISHIDISH prasAda eva devAnAmayaM ca tvayi saMprati / rUpasaMpattinAzena vRthA. santapyase nala ! iti bruvANaH sa nalasya citte duHkhaM vitanvan viSanirvizeSam / vihAya taM vaikriyasarpabhAvaM manuSyarUpaM prakaTIcakAra aye ! kimetad nanu tAvadeSa svayaM pitRvyo mama vajrasenaH / vAtAnujasyAsya puraH khakIyaM kathaM mukhaM darzayituM sahigya ? hA tAta ! vAtsalyavazAdupetya kimIdRzaH saMprati vIkSito'smi / bhavAntareNApi zaThe'pyapatye na snehapAzaH zithilo'thavA syAta rAjyaM ca dharmazca yazaH sukhaM ca catvAri nItAni mayA vinAzam / tat tAta! duSTe kulakaNTake'smin vRthaiva vaH prema mayi prakAmam ujjhatA zaThatayA nijapatnImatra pAparatayA vanamantaH / atrapAparatayA vanamantazcintitA na pitaro'pi mayA yat guNavrajAnAM mahatAmahAnaye mahAnaye vartmani tiSThato'pi me / udasya cakre sahasA mahApadaM mahApadaM tAta ! durodaraM mama iti bahu vilapantaM rAjyadhurya sutaM taM sa sapadi pariramya vyAkulaH saashrunetrH| HI AISSIATI AIIIIIIII // 56 // // 98 // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . // 58 // // 59 // // 60 // // 61 // IIIIIIIIIEISHIFISite kanakamayamapUrva zrIphaladvandvamasmai maNiparikaracitraM cAru dattvA jagAda ahaM pitRvyastava vatsa ! pUrva jAtaH punaH saMprati karmayogAt / lokAntare nAgakumAravRttyA karkoTakAkhyo bhuvanAdhinAthaH jJAtvA'vadhijJAnavalena sarva tavA''gataM saMprati kaSTametat / sAnidhyamAdhAtumupAgato'smi mA vismayaM cetasi vatsa ! kuryAH dunoti hi prAktanakarma baddhaM bhavantamadya prtihstruupH| agrAhyanAmA khalu deva ekastvayA'nugamyaH samayAntare sa: ekAkinaH zatrubhayaM vicintya rUpaM parAvRttamidaM mayA te / svacchandacArI ciramIzastvaM surakSitaH sthAsyasi durjanebhyaH yahi svarUpaM tava kartumicchA tarhi drutaM bilvasamudgametat / udghAkhya vastrAbharaNAni dadhyAH prapatsyase tvaM prakRti purANIm ahaM ca muJcAmi sukhapradeze kuvAsarAn yApayituM bhavantam / aladhyabhAvAd bhavitavyatAyAH kattuM paraM nAhamapi kSamaste idaM vadan vyomvisrpigndhai-rndhiikRtaalivjmaatndbhiH| IIIIIIEISSIFIEFICIFI FIFle // 62 // = // 63 // // 64 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 // caturthe skandhe manujarUpeNa pitR-. sarmaH12 // 66 // vyena // 99 // prakaTIkRtaM kunjarUpalA kaarnnm|| // 68 // IIIIIIIIIIIIIIIBEle karkoTako vatsalatAvihastastastAra puSpaprakaraiH sa pRthvIm / mAbhUd rAjyaM sakarituragaM mAbhavan bhRtyavargA bhUyo yuktaM kathamapi punastAta ! vadhvA vidhehi / tadvANInAmupacitamidaM vaktukAmo'pi rAjA saukhyotkarSAt sa sapadi tamaH prApa mUchauM vinA'pi unmIlya pazyati ca yAvadasau na tAvat tat kAnanaM na sa davo na sa pUrvajazca / avyaJjitAgamana eva javAdavApa pAriplavormi nagarInikaTaM taDAgam itthaM sa vismRtavadhUvirahaH sarastat vyAvarNya varNanaparaH paravIrahantA / babhrAma kAmamabhirAmatamapravezaM vezaM tavAriparitaH parituSTacittaH tasmin mAnasamAnamardini manaHsantoSapoSaprade viSvapAlikapATapATanapaTau paariplvairvaaribhiH| tiryagbhIravaNakvaNannavanavakrIDApataGgabaje zuddhaH sAndhyavidhi vidhAya nagarIM draSTuM yayau naiSadhaH janaM tu tatrAbhimukhaM sa pRcchanniyaM vinItetyupalabhya rAjA vikSiptakAlAyanaviprakarSa divyaM dadhau vRttamacintyamantaH atraiva tacca RtuparNa iti trilokIlokampRNairguNagaNaiH praguNaiH pratItaH / zrImAnameyamahimA mama bAlamitraM bhRGgezvarasya tanayo vinayI narendraH navyaM tadetad mama saMvidhAnaM jAtaM suhRtsaGgamanAmadheyam / IIIIIIIIIIIIIIIIFIFE // 69 // // 70 // // 71 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 72 // // 73 // mayA punaH prAkRtamAtravRttyA sa pArthivaH saMprati vIkSitavyaH na tAni saukhyAni na tat prabhutvaM na taccharIraM vcso'dhivaasH| daivAnuvRttyA mama kAlayogAd bhavAntaraM jIvata eva jAtam tadaparicitavRtterIdRzaH sAMprataM me kathamiva mukhayAtrA tasya rAjJo bhvitrii| iti vihitavimarSoM jAtaharSo nRpastAM puramamarapurazrItulyabhAsaM viveza iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane caturthaskandhe dvAdazaH sargaH // 12 // caturthe skandhe trayodazaH srgH| // 74 // --- chAnAbAnAbAAI III II ISIIIIIEISEIR ISI-IBITIO yAdRzaH pravizannAsIt puraH sa puragopuram / tAdRzastumularatatra samuttasthau bhayaGkaraH taruNAkArahANAmuparyArohaNakriyAm / adRzyanta ca kurvANA janAH pUrabhayAdiva dhigU dhiga hastipakAH saukhyAd gjshikssaaprmaadinH| no cet kiM no rAjavAhyo vyAlatvamavalambate // 3 // svacchAyAmapi nighnantaM jighRhuM pakSiNo'pi hi / zabdamapyanudhAvantaM gandhamapyabhikopanam // 4 // ka ivainaM vazIkuryAduddAmamadadurdinam / bhramabhramarajhaGkArairabhicAraisviolvaNam // 5 // yugmam / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe sagaH13 nalasya gajatADanam // // 10 // DIEFITS THEIR ISIII-IIIII bho bhoH ! kazcit pumAnasti ya enaM vazamAnayet / grAmapaJcazatI tasya prasAdIkurute nRpaH // 6 // hanta ! dRSTipathaM paurAH parityajata dUrataH / nazya nazya mRtaH kubja ! tyaja vyAlamukhaM drutam nItvA bhUrikhasoH putrIM kareNa nalinImiva / durAtmA vAraNaH so'yamita evAbhivarttate ityuktaH samakAlaM ca niHzabdapadasazcaram / purastAdeva durdAntaM dadarza kariNaM nala: re re mAMsapasAbUTa ! dIrghanAsika ! dantura !! pazo ! pizAna ! niHzaGkapitthaM bhramasi kiM bhRzam ? // 1.!! dhig dhig mAtaGgatuGgasya bhavataH strISu pauruSam / ahameko'smi re ! yuSmad madajvarabhiSagvaraH // 11 // iti jalpana bhRzaM loSThaniSThuraistamatADayat / pazyatAM pauralokAnAM janayan vismaya nalaH // 12 // trimirvizeSakam / uttAlapadasaJcAraH samUtkArakaraH karI / abhyadhAvad nalaM hantuM roSAruNavilocanaH / // 13 // vAtoddhRtamivAmbhodaM sapakSamiva parvatam / dRSTvA tamabhidhAvantaM hA ! heti tumulo'bhavat // 14 // tadIyakarasampAtaM vazcayana vegavattayA / caraNadvAramArgeNa sa taM gRhamivAvizata // 15 // nistulasya sthalasyeva talaM tasya pravizya saH / jaghAna taM kaphoNibhirdaNDasArairaratnibhiH // 16 // vajrapAtapratIkAzairghanaghAtavijitvaraiH / babhUva badhiraM tasya prahAradhvanibhirnabhaH // 17 // dRDhaM praharatastasya talasthasya jighRkSayA / dvipaH kulAlacakrasthaH sa mRtpiNDa ivAbhramat // 18 // bhujAbhyAM caraNAbhyAM ca bhRzaM sandazya tatpadau / skhavapurnigaDenaiva taM babandha kSaNaM nala: // 19 // // 10 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SIRI DIBHIIIIIIIIIIIIIII dvipenApi sa vikSiptaH samucvAsayatA kramau / tamutplutya jaghAnocairadhipecakamaMhiNA. // 20 // sahasA vyomni vikSiptastato hastena hastinA / sa tiryak tADayAmAsa taM patanmUni pANinA . // 21 // sahasaiva ca niHzeSazuSkadAnAmbuzIkaraH / nispandamandatAM bheje gajendraH sAndrasAdhvasa: // 22 // tathAgatamamuM samyak samAruhya prasAdayan / mahAmAtrArpitasRNiH pratizAlamacAlayat // 23 // viSadharaviSadRSTyA rUpasaMsthAnalIlAvinimayamayamitthaM vaikRtaM lambhito'pi / na khalu niSadhanAthaH zauryahAniM prapede bhavati hi ghanasAre saurabhaM cUrNite'pi // 24 // pratipadamatha pauraiH premataH pUjyamAnaM viracitagajazikSAvarNanaM bandivRndaiH / nRpamiva tamapazyat lIlayA yAntamantarnarapatiRtuparNastuGgavAtAyanasthaH // 25 // graivaM nidhAya ca gajAdivirUDhameva vegAdupayupari smmukhmaaptntH| taM vetriNaH sapadi ninyurananyacittA rAjAjJayA sadasi darzanakAraNena // 26 // kastvaM kutaH kimidamadbhutamIdRzaM te ? dantIzadarpadalanaM vikalA ca mUrtiH / itthaM nRpeNa mRduyuktimatA niyutaH pratyuccacAra sakalapracayaM sa kubjA // 27 // zrIvIrasenatanayaH prathitaH pRthivyAM satyavrato narapatirniSadhAdhinAthaH / dUraM durodarajitaH sa hi sodareNa nirvAsitaH prathamameva gRhItarAjyaH // 28 // DISTIAISHI IIIIIIIISISile Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthe skandhe sargaH13 gaje nalasya . vijyH| // 10 // II IIATIGATIA II IIIIIINE sUto'smi tasya ca nRpasya padacyuto'haM bhUmi bhraman puramidaM kramataH prapannaH / prAka tatra saGgavazataH punaradya sadyaH tvadarzanAcca saphalazramatAM gato'ham // 29 // iti kubjagirA nizamya samyak priyamitrasya nalasya tAmavasthAm / vinivAritagItanRtyavAdyastridinaM bhUmipatirbabhAra duHkham // 30 // nalabhRtya iti svayaM sa rAjA bahumAnaM manasAnizaM ddhaanH| priyamitratayA cakAra kubja sapadi grAmazatAni paJca datvA // 31 // na nRpatikulakalAbhiH sUrgapAkAdikAbhiH satatamapi vitanvan vismayaM mAnasasya / pratidinamapi rAjJo labdhanAnAprasAdaH kSitipatirikha tasthau naiSadhaH kubjako'pi // 32 // kiM kiM cetasi cintayiSyati satI yadvA vipannaiva sA bhUyo nAsti tadIkSaNaM kvacana me mRtyuzca nAgacchati / ghira dhira niSphalajIvitavyasaninaH kAlo vRthA yAti me tasthau cetasi cintayaniti ciraM kubjAkRtirnaiSadhaH // 33 // varajanaM tadudantajighRkSayA dazasu dikSu sadA visRjannapi / svaviSaye'pi hi kozalanAyako nala iti prakaTaM na bubodha tam // 34 // tamudayaM navamaGgalazoNayA nijadRzA bhRzamAkalayana kaliH / priyatamAvirahajvarapIDayA bahu nirantaramantaradIpayat // 35 // etat kimapyanavamaM navamaGgalAI mANikyadevamuninA kRtinA kRtaM yat / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya skandho jagAma caturAbhimatazcaturthaH // 36 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane caturthe skandhe trayodazaH sargaH // 13 // samApto'yaM caturthaH skndhH| IIIIIIII RISHISIle // 10 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaH skandhaH 00 prathamaH srgH| BILIGIBIFII II IIEISII ISIS itazca tena sA tyaktA yatra rAtrau vidrbhjaa| tatprabhAte'pi tatyAja nidrA naiva sakhIva tAm // 1 // tadA kAle ca sA svame viveda yadahaM kila / rasAlazAlamArUDhA sarasaM phalazAlinam // 2 // atrAntare samAgatya niSaNNastasya mUrdhani / kapotapatagaH pApI zuSkazca sa mahAtaruH ahaM zithilasarvAGgI tasmAcca patitA taroH / iti svamaM samAsAdya sadyo nidrAM mumoca sA // 4 // tribhirvizeSakam / duHsvamamiva vijJAya tatpratIkArakAsayA / draSTuM priyamukhAmbhojaM vyApAritavatI dRzau na sA'pazyat priyaM pArzva vAme vA dakSiNe'pi vA / na muni na ca pAdAnte na dUraM na ca sannidhau // 6 // kimetaditi satrAsaM sA samutthAya vihvalA / viveda ca pati kUpe patitaM svamanAthavat // 7 // tatastatkAlamAlambya sAhasaM cakitA'pi sA / sarastarulatAgulmAn vicinoti sma sarvataH // 8 // dhIranirvRtanistriMzayaSTivatkamprayA tayA / na sehe sahasA vaktuM tatkSaNaM kSINakaNThayA nilInaM parihAsAya sA tamAzaya kutracit / AryaputrAryaputreti vyAjahAra pade pade // 10 // IAITIATHI AItaI.HISITE Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe sargaH1 nalatyAgA nantaraM damayantyA dshaa|| // 102 // BHI IIATIGATI AAYI ISIII diSTyA dRSTo'si dRSTo'mi mA bhRyo bhava ninutH| vyasane'pi mahArAja! kimetat kautukaM taba ? // 11 // ityAdi bahu jalpatI yadA'pazyat priyaM na sA / tadA bhImodbhavA bheje vizeSavyAkulaM manaH // 12 // vegAdapahRto nUnaM rUpAtizayalubdhayA / vidyAdharakumAryA vA vyantaryA vA sa matpriyaH // 13 // nUnamatyAhitaM kizcid mahArAjaya vartate / anyathA kimiyatkAlaM maduHkhaM kSamate priyaH // 14 // vigavik sukhaniSepinyAH pramAdaparatAM gA ! gu gad duHkheda sambodhapi yA nimito nidhiH // 15 // sarvathA muSitA sA'hamanAthA zaraNojjhitA / kathamekA bhaviSyAmi nirAzA gahane bane ? idaM hi prANinAM prAyo jIvitavyaM vyavasthitam / AzAmeva samAlambya kuzamUcImivodakam // 17 // yadidaM priyayuktAyA vAsAgAramivAbhavat / tadetadadhunA jAtaM vanaM kaSTamahArNavaH // 18 // lIlAgAraM bhuvanavijayI vIrasenasya mUnurbharttA labdhaH kathamapi mayA tadviyogazca bhuuyH| tata sAmrAjyaM mama punarasAvIdRzI ca vyavasthA cintAtItaM jayati caritaM karmaNAM kiM pareNa // 19 // asmin ghore vanaparisare sarvataH parvatau dheraikAkinyAH kathamapi na me vartate jIvitavyam / bandhubhraMzAdakRtasukRtastIrthasevAdivandhyo nirbhAgyAyA mama kathamabhRdeSa niryANabhAgaH? // 20 // hA hA nAtha ! ka nu khalu bhavAn dehi me deva ! vAkyaM zakyaH soDhuM kathamiva mayA dustrstvdviyogH| bhUgole'smin kimapi ghaTate naiva zaGkAspadaM me kaH pratyarthI bhavatu mavataH kauzcakarNAntakasya ? // 21 / / IIIII 4 II SAINI ATHI // 102 // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . // 22 // II-III IIISTille // 23 / / // 24 // kathaya kathaya svAmin ! kvApi sthale'tha jale'thavA ripubhiramarairnAgendrarvA hRto'si hato'si vA / tava kimapi vA duHkhaM vizvapriyasya na gaNyate nidhiriva bhavAnantardhAnaM gato duritairmama jalamabhimataM prANatrANapradaM jagatAM dhruvaM tvamapi dayito mahyAM nAtha ! svjiivitvaanychyaa| yadi mayi na te deva ! prAyaH priyeti samarthanA janamazaraNaM trAtuM trAtaH! kRpA'pi na kiM tava ? ehi naiSadha ! niSedhaya klamaM drAga vidhehi nala ! nirmalaM manaH / vIrasenasuta ! vAraya vyathAM devadUta ! mama dehi darzanam sphuTati hRdayaM yAnti prANA vimuzcati cetanA sphuTamayamayaM prApto mRtyuH kimanyadataH param / / tadakhilamapi kSantavya me priyApriyaduSkRtaM mama tu bhuvane bhartA bhUyAstvameva bhave bhave hA deva ! hA dayita ! hA bhuvanAvataMsa ! hA vIrasenasuta ! hA niSadhAdhinAtha ! itthaM vilapya vivazA mRdumuktakaNThI bhImodbhavA bhuvi javena papAta mohAt tAM vallarImiva parazvadhalUnamUlAM bhUmau vilokya patitAM kSitipAlaputrIm / niSpandamandavapuSaM vanadevatAnAM bAdaM babhUva hRdayeSu dayAvakAzaH tasthurnirantaratarusthagitA digantA dUrIcakAra kiraNaprakaraM pataGgaH / AkarNyate sma ghananirjharaghoraghoSairekAnanena vilapanniva zailavargaH // 25 // IIIIIIIIIIIIIIIIIIIII FIRING I // 26 // // 27 // IIIIIII // 28 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe sargaH1 damayantyA virahadazA // // 10 // mAnA ISHI ASIANSHI ATAIL NEFIITIES nAndolitAH kapikulairapi vRkSazAkhA duHkhena veNubhirapi kaNitaM nirastam / mudrA muve vighaTitA na vihaGgamAnAmaGgIkRtaM na ca tRNaM hariNAGganAbhiH // 29 // strIhatyA'pi na yasya pazya hRdaye jAtA ghRNA kAraNaM tasyArthe damayanti! hanta! kimidaM mugdhe ! mudhA khidyasi / uttiSTha braja mandiraM prati nijaM bhImasya rAjJaH pitu gityuktavatIva tAmalikulakkANottaraM padminI // 30 // atha jalakaNamithairnasalAnUpavAtaistaTaparisarabhAjAM zAkhinAM chAyayA ca / sarabhasamanuvelaM dattahastAvalambA kathamapi kamalAkSI mohamUchauM jigAya // 31 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe prathamaH sargaH // 1 // mAtA- III II-IIIEIFI paJcame skandhe dvitIyaH srgH| tataH prapannacaitanyA pUrvasaMskAradhArayA / punarnaveva devI sA cakre nalavilokanam // 1 // tasyAH pArthAt priyaM dUraM kartuM kalirabhUt prbhuH| na tu tanmanaso madhyAd vicchettuM kazcidIzvaraH? // 2 // itastataH priyaM draSTuM sA vidyudiva durddharA / bhRzaM babhrAma vAmAkSI bhuvaH sthapuTasaGkaTA // 10 // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIile %= = = = = HISIATERIlaSIAFI Aruhya taruzRGgANi vikIrya taruvIrudhaH / pravizya ca guhAgartAH sA vIkSitavatI nalam patrasaJcAramAtre'pi nalasaJcArazaGkayA / sA dadarza vanoddezAn bhUyo dRSTacarAnapi taca sAyantanaM zUnyaM zayanIyaM sarastaTe / samutkhAtanidhisthAnamivApazyat punaH punaH tameva puruSaM draSTuM yoginIva viyoginI / viveda na hi vaidarbhI zItamuSNaM kSudhaM tRpam na zramo na bhayaM neA nAnutApo na vibhramaH / nalAnveSaNazIlAyA vaidAH kizcidapyabhUt // 8 // kaNTakavaNitau tasyAzcaraNau zoNitAruNau / alaktakarasanyAsaM vahantAviva rejatuH // 9 // priya ! priyeti jalpantI siJcantI bhuvamazrubhiH / cAtakadhvaniruddhAyAH sAdhvajat prAvRSaH zriyam // 10 // iti viSvag vicinvAnA nirAzA vitathazramA / ruroda kurarIkaNThakrekArakalayA girA // 11 // sAyaM vallabhayuktA'haM prAtaH priyavivarjitA / aho ! tAdAtvikaH ko'pi vipAko duSTakarmaNAm // 12 // rAjyabhraMzasya no duHkhaM pravAso'pi na duHrAhaH / ayaM piyatiyogaratu viSace hRdayaM dvidhA AkAzAt patitevAsmi pAtAlAdiva nirgatA / iha me duHkhamanAyA na kazcidavalambanam // 14 // kiM zRNoti ravidrAd visaMjJo vetti kiM marut ? / jagaccakSurjagadvyApI katamaH pRcchathatAM puraH ? // 15 // ga girisaridvyAptaM tadeva sakalaM vanam / eka eva paraM nAsti nalaH prANapriyo mama / // 16 // ahaM nalavinirmuktA bhagnadhvajapaTeva nauH| duHkhameva kathaM dAtuM yAsyAmi piturantike ? // 17 // CIRIF SHI-IFIELHIVII-IIIF IIIe. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Olil paJcame skandhe sargaH2 nalavirahA nantaraM damayantyA vilaapH|| // 104 // III-IIIIIIIEISIIEI tatra pitroH sakhInAM ca vadhUnAM sahavAsinAm / hRdaye zalyabhRtAyA jIvitavyasya kiM mama ? // 18 // duhitasnehamUDhAnAM nityaM teSAM mukhena ca / ayazaH prANanAthasya zrotavyaM kevalaM mayA tadiha mama varaM hi zvApadebhyo'pi mRtyurviSamaviSadharebhyo nAhalebhyo davAd vA / sphuTamanadhigatAyAM kintu kAntapravRttau paramiti karaNIyaM nekSate buddhicakSuH // 20 // asakalamuta taptaM no pitIrNa hi pUrNa kimanikhilagadhItaM muktamarddharatutaM vA ?! kvacana kimuta maitryaM khaNDitaM prAgbhave vA yadahamasamaye'smin svAminA viprayuktA // 21 // kimu hRtamasamakSaM kinnu mithyopadiSTaM kimabhihatamasabhyaM kiM vRthA vA'bhizaptaM ? / kimu kRtamabhimAnaM kiM kRtA vA'nyanindA yadajani mama bharnA sArddhamitthaM viyogaH // 22 // kimuta vighaTitA vA setavo dIrghikAnAM kvacidapi kimu zAkhAH khaNDitA vA kSupANAm / kimuta madhu vikIrNa sAracaM chatramAnaM mama khalu gRhabandhadhvaMsaduHkhaM yadAsIt // 23 // taditi bahu vilapya vyAkulA rAjaputrI nayanajalamudAse paTTakUlAJcalena / tadanu sapadi tasmin zoNitena praNItAM nalanRpalikhitAM tAM varNapaGgiM dadarza // 24 // dRSTvA tadarthamadhigamya nidhAya mUrdhni mene nalaM calitamAtmani rAgiNaM c| udbhintramanyubharanirbhararuddhakaNThI bhUyaH priyaM niyatimohavazAdavocat // 104 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II N-IIISTRIC RIGIAIIAHI AIII IIFII MEING rAjan ! purA sanagaradumasindhuzailAM vizvambharAmapi bhavAn bibharAmbabhUva / - ekAkinImanusRtAM dayitAmidAnIM svIka matra sa pumAnapi na kSamo'si .. // 26 // na kalayitumazakyaM zRGgayugmaM vRSANAM na khalu nijaviSANau durvahau dantinAM vA / na hi zirasi pidhAnAt pUrNakumbhasya bhAro bhavati hi pariNItA kasya kAntA klamAya? // 27 // adhijaladhi vahati kUlaSA pratitaruvarameti blliignnH| gatiriha patireva devastriyAM tadiha kathaya nAtha ! muktA'smi kim ? // 28 // aharnizaM nRpakulamAnamardanaM babhUva yat priyatama ! sAhasaM tava / durodaravyasanavazena dIvyatA kathaM tvayA tadapi narendra ! hAritam ? // 29 // kiM vA mithyA nRpakulaguro ! dIyate dUSaNaM te nUnaM grastastvamasi mahatA kenacid vyantareNa / tenaivaite tava viracitA durdazAvatapAtAstenaivAyaM mama ca racitazcitravallIvilAsaH // 30 // nUnaM tAvat kimiha bahunA te'pi jalpantu devA devazcAyaM bhuvanatilakaH karmasAkSI samakSaH / yaH kazcid me vyathayati patiM yAvadantarnilInastAvatkAlaM kSaNamapi sukhaM tasya mAbhUt kadAcit // 31 // nityaM cittaM dahatu davathustasya kAlAgnikalpaH svalpo'pyaGgaM na paricaratu zrIvilAsastadIyam / ityuktvA'sau vimalasalilaiH kSAlayitvA'GgabhAgaM tasmin tallasthalaparisare nityakRtyaM vitene // 32 // DISEILAII III-III O Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe srgH3|| saka-candra-candana-vilepana-bhUSaNAni bhojyAni khaNDa-dadhi-dugdha-ghRttAdikAni / mAGgalyamajanavidhi ca zucA tadAnImAdarzanaM priyatamasya tu sA mumoca iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe dvitIyaH sargaH // 2 // nalavirahA nantaraM damayantyA vilaapH|| // 105 // paJcame skandhe tRtIyaH srgH| // vacasA tena vaidAstapasA ca mahIyasA / naladurgatilIno'pi babhUva vikalaH kaliH yaH satyaM vajrakAyo'pi dhAtrairgAvarasairiva / kaligalitasAmarthyaH satIzApairabhidyata sApi kattuM priyAdezaM mArgeNa vaTagAminA / vIrasenasnuSA devI kuNDinaM prati niryayo vasne zastrabhavaM patyuzcitte tyAgApamAnajam / prahAradvitayaM dhairyAd dadhAnApi cacAla sA naladaujanyakhinnena hRdayena manasvinI / jIvitavyaviraktA sA niHzakaikA yayau pathi imakumbhabhramaM bibhrat kucakumbhAvalokanAt / papAta puratastasyAH sahasA pathi kesarI tadbhAlatilakajvAlAtaDittADanaDambaraiH / sa pratyuta bhayAtaH san vyAvarcata haridrutam = = = = = = orrmrur, = = = = = = = II IIEI HIFTHI FII // / // 105 // Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 8 // gacchantI mahAyarasambatasambanam / i mahAdura BIDIEILII-IIIIIIEISEIIsla apyadhAvad gRhItuM tAM raktakramakarAmbujAm / madAndhaH sindhuraH kazcid jAnan jaGgamapadminIm tasyA mRgendramadhyAyA dRSTa evodare punaH / taireva caraNairdUraM dudrAva ca sa cItkRtaiH sarpabuddhyAbhisarpantaH kabarIdaNDakhaNDane / tatkarNapAzamAzaya nAcalaMzca kalApinaH iti svAvayavaireva rakSitAM tAM na cikSipuH / sattvAni kAnicid vindhyaskandhadurlalitAnyapi krameNa pathi gacchantI digmUDhA kAntacintayA / prajJeva saMyama bhaimI nipapAta banAntaram yat satyaM mRdubhirmugdhairasahAyairazambalaiH / garbhezvaraizca tAdRArdurgamo nirgamaH svayam tatrApi sA punastasthau dhRtvA dhairyAvalambanam / durjaraM dehinAM prAyaH sAkSAd bhayamanAgatam sukhavAsAya devena svavadhUM mAM prahiNvatA / dvayorapi mahAduHkhaM vihitaM mama cAtmanaH kathamekAkinI yasmAdahaM yAsyAmi kuNDinam / bhaviSyatyAryaputro vA kathaM niHparicArakaH priyasya pArzvavartinyA duHkhe'pi sukhaM mama / dayito'pi hi nAjJAsyat kaSTaM matparicaryayA kiM mama svajanaiH kArya zarIreNa sukhena vA ? / adya priyaviyogena jIvantyapi mRtA'smyaham kathaM priyaviyuktAyA yuktA rAjyasthitirmama ? / AlavAlakiyAlIlA lUnAyA iva vIrudhaH varaM vaneSu nIvAramuSTimpacatayA sthitiH| mama hi svAminaH pArzva zIrNaparNAzanena vA jale'pi jvalanaM teSAM santaptAste himeSvapi / dahyante ye viyogena nirdUmena kRzAnunA // 10 // // 11 // // 12 // // 13 // // 14 // // 15 // II IIIIII AIISile // 18 // // 19 // // 20 // ! // 21 // AII Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcame nalavirahA nantaraM . damayantyA vilaapH|| sargaH3 // 106 // AmA IIIIIIIII-IIIle aho ! me mandabhAgyAyAH sevAyAH samayo hi yaH / ahaM tatraiva devena nijapatyurviyojitA dhanyaM janma balAkAnAM yAH zAkhizikharasthitam / puSNanti priyamAtmIyaM prAvRSi prativAsaram kiM mRgINAM guNaM brUmaH sAyakaM lubdhakasya yAH / svagAtreNa pratIcchanti nipatantaM priyaM prati kiM jIvanmRtayA kArya mayA hanta ! hatAzayA ? / prANabhRto hi yaH svAmI sa eva gamito mayA nUnaM narapatestasya lakSmIlalitalampaTam / vapurna sahate klezAn sUryAMzumiva kairavam na pAnamazanaM kAle na zayyA na ca maJjanam / na ca saMvAhanA gAtre kathaM rAjA bhaviSyati ? prAkRto'pi na zaknoti vanavAsavyathAM janaH / kiM punaH sa nalo nAmnA rAjA sambhogasundaraH? tad me tathAvidhaM prAtarnUnaM duHsvamadarzanam / kazcid dehe'pi devasya saMsUcayati vaitim priyasyAdezamAdhAtuM vahantyA nijajIvitam / AzApAzanibaddhaM me vakSo na bhavati dvidhA kiM kariSyAmi gatvA'haM ki bhaviSyatyataH param : kathaM vA lapsyate rAjA tadidaM nahi vezyaham athavA kiM vikalpena nUnaM sa vijayI nRpH| AkRtistAdRzI hi syAd na ciraM duHkhabhAginI kSaNaM grahaNamarkasya bhuvaH kampo'pi hi kSaNam / na cirasthAyinI satyaM satAM svapnopamA vipat ahaM pitRgRhaM prApya yatamAnA divAnizam / prApsyAmi tatpravRttiM ca yatnasya kimagocaram ? tasmin prApte ca bhUpAle tatpUrvamavanau punaH / AryAvarttasya sAmrAjyaM lIlayA'pi bhaviSyati // 22 // // 23 // // 24 // // 25 // // 26 // // 27 // // 28 // // 29 // // 30 // DIIIIIIIIIII FIISile // 32 // // 33 // // 34 // | // 106 // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sle II II // 36 // // 37 // udetyastamito bhAsvAn candraH kSINo'pi varddhate / satAmeva samAyAnti vipadaH sampado'pi vA tadiha kimapareNa svastimAnastu rAjA vidadhatu bhagavatyo devatAH sannidhAnam / mama hi manasi dhairya bAndhavAzcAnukUlAH pariNatiramaNIyaM sarvathA bhAvi sarvam / iti vanabhuvi kaSTaM kAntacintopatApaM dviguNamiva vahantI santatAdhvazrameNa / giritarutalatalpe nirvikArA mRgAkSI kimapi samayamAtra tatra nidrAM cakAra iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe tRtIyaH sargaH // 3 // // 38 // DIII IIIATI ATHI AIII paJcame skandhe caturthaH sargaH / atha tasyAH prasuptAyAstasmin girimahAvane / vyomamadhyamatikramya nanAma ziraso raviH sambhAvya mahasAM patyuniHpratApamivAtapam / svairaM vavRtire hiMsrAstatkSaNaM taskarA iva cAndrImiva kalAM rAhustimiGgila ivAbjinIm / tadA tvajagaraH suptAM zIghra jagrAha bhImajAm babhau tanmukhamadhyasthA vaidarbhI vihvalA bhRzam / sandaMzeneva pAzcAlI kAJcanI vahnito hRtA / vAhatA hRtA AnAbhi tena tu grastA labdhasaMjJA sasAdhvasam / hAheti rudatI vegAd vinirgantumiyeSa sA III ATHI ASIA ISII III AIII // 1 // // 3 // // 4 // // 5 // Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ le na zrI paJcame skandhe sargaH4 ajagareNa grastA . dmyntii|| // 8 // // 107 // -IIGATIAl III tattuNDakuharakroDAdupagrahagarIyasaH / na lebhe nigamaM tanvI pavAd gajavadhRriva tIvralAlAvalipsAGgI sA tajjaTharakoTare / sAkSAdivApratiSThAne patitaM svamacintayat nammin pUra ivAkaNThaM pidadhAne vapurdUtam / prakAzamabhavat tasyA vaktrameva hi kevalam tataH kaNThagataprANA sA matvA mRtyumAgatam / dharmaH zaraNamityuccairAcakranda punaH punaH zizumAravazaprAptahaMsIrasitapezalam / kazcid vanacarastasyAH zuzrAva karuNadhvanim kimetaditi sAzcarya sa pumAn yAvadAyayau / tAvatvajagaragrastAM mukhazeSAM dadarza tAm sa drAk parazunA tasya puccha ciccheda marmavit / yataH pucchabalApekSaM tasya jAteH palAyanam kuzala iva mAMsasya vivRtadvAratAM gataH / tato vibhettumArebhe kirAtataruNena saH antaHzoNaM bahiH zyAma pAlAlamiva pAvakam / sa taM vidArayan prApa samagrAmapi bhImajAm tAmakSatAM samAkRSya prayatnena garIyasA / hastAvalambanaM datvA ninAya naganimnagAm sa vyAdhastadbasAliptaM taptaM tajjaTharAgninA / vapurnisiyAmAsa tadIyaM salilormibhiH so'pi tAM dRkpathai kurvan vyAdhastadvRtticintayA / Asanna eva sarvatra bhrAntvA satvaramAyayau akSaudrapiNDa-kharjUra-priyAla-kadalIphalaiH / ciJcA-panasa-nAraGga-dhava-dhAtrIphalairapi / vIjaiH kumudapatrANAM tathA bisakaserukaiH / anyairapi mahAkhAdyaibahubhinirbharaM bhRtAn / // 10 // // 11 // // 12 // // 13 // // 14 // // 15 // FILAISHII.NIHIIIII // 17 // // 18 // // 19 // // 107 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eliFIRSSIAN SINGI IIIIsle sa mumoca purastasyAH kramukatvapurAn bahUn / sthUlavaMzanalasthAni madhUni vividhAni ca // 20 // tribhirvizeSakam / svIcakre bhImajAtApi devI tat tasya daukanam / anurodhena badhyante prAyazaH prabhavo'pi hi . // 21 // vidhAya bhuktamAhAraM tebhyaH kaizcicchubhaiH phalaiH / vihitAcamanAM bhUyaH sa vaidarbhImupAcarat // 22 // cakre padmadalairvAyu kramau ca samavAhayat / rarakSa pArzvavRkSeSu pakSiNAmapi kUjitam // 23 // tasyaivamatibhaktiM tAM jAnantyapi nimittajAm / pUrvopakAradAkSiNyAta praNayaM na rurodha sA // 24 // tadityadbhUtamuddAma svame'pyatisudurlabham / ekatAno'bhavad bhillaH strIratnaM paribhAvayan // 25 // nirudhya sAdhvasAvezaM sa manmathavazaMvadaH / svajAtiyogyayA vAcA saprazrayamuvAca ca // 26 // ripubhiH paribhRtasya nUnaM kasyApi bhUpateH / dharmadArAn vayaM vino yuSmAnitthaM vyavasthitAn // 27 // tannUnaM vindhyavAsinyA kRtaH saGgama epa naH / no vA kva bhUbhRtAM patnyaH ka vayaM te vanecarAH? // 28 // mugdhatva rasikatvaM ca bhavatISu vyavasthitam / bhAvamantagataM yUyaM jAnIta kimataH param ? // 29 // tat prasIdata kiM bhUnA praNAmAJjalireSa naH / vettu nAgarikaM vRttaM jano'yaM pakvaNAlayaH // 30 // vivikto'yaM vanoddezaH padmazayyA ca komalA / na vilambakSamaH kAlaH kiM mandAkSaM nipevyate // 31 / / na cukopa na jihAya na ca pratyuttaraM dadau / zrutvA tadvacanaM devI hRdi tvevamacintayat // 32 // ahaha ! nalakalatraM vIrasenasnuSA'haM jagati damanajAmirmImabhUpAlaputrI / THILAISI 051418IISII IISISille Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 33 // pazcame skandhe ISSISTRIK // 34 // srgH4|| // 108 // ajagarodarAt . kirAtena na niSkAzitA damayantI kAmecchu: kirAtazca // // 35 // kimaparamayi ! jAtApAtramevaMvidhAnAM jayati tadiha kAlaH krUratA-karmaNAM ca ayi ! yadi pitaraM vA bhrAtaraM vA sutaM vA taruNamimamidAnIM nAhalaM vyAharAmi / tadapi mayi riMsA nAsya nAzaM prayAti kSipati khalu vivekaM dIpavat kAmavAyuH hRdayamapi vilajaM nApamAnAd viraktirjanamabhi durakhApaM lakSasakhyo'bhilASaH / na bhayamapi samantAdaihikAmuSmikAbhyAM prakRtiriyamazeSA kAminAM naghupAdhiH praNayaracitacATurjIvitavyopakArI kathamiva hi mayA'sau karkazaM bhASaNIyaH / ajagarajaTharAgnau kiM na jIrNA tadAnIM kimiha mahati kaSTe niSThure niSTutAsmi na gaNayati hi kAmI dharmakarmopadezaM kvacana vanacarANAM pApazaGkA ca na syAt / api bhRzamupakartuH kaH prasaGgo'sya tad me na bhavati viSabhakSI ko'pi dAkSiNyabaddhaH vAhasaM nihitavAn jighAMsayA mAM cakarSa sahasA riMsayA / cATu jalpati ca kAmalampaTaH sarvathApi zabaro na zobhanaH zaktiM kariSyati na vetsyati ca svapathyaM tathyaM gamiSyati ca mRtyumukhaM vraakH| prApto'dhunA mama vazena tadasya mRtyurityutsasarja mRdu niHzvasitaM drutaM sA . iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe caturthaH srgH||4|| // 36 // 15II IIIIII-IIIIIIIIII's sile // 37 // BHILAIGITATAll-IIIII // 38 // // 39 // // 108 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II II paJcame skandhe paJcamaH sargaH = // 2 // = // 4 // = = tAM vIkSya muktaniHzvAsAM maunamudrAvalambinIm / smarabANavyathAdhIno babhANa zabaraH punaH ayi ! ki maunamAzritya nizvAsIyate kSaNaH / rataduHkhAvahatvaM na cintanIyaM svacetasi niHzaGkamatra kAntAre tanmayA saha ramyatAm / naivAsmacchaGkitavyaM ca bandigrAhimayaM hRdi yAvat prasAdamasmAsu svasthAsi nityamatra vA / anuvraja tato'smAkaM vacastvaM drutameva vA iti premadravIbhUtaM goSThasthaM goSThalIlayA / vadAnyamiva jalpantaM tamavocata bhImajA mahAbhAga ! yathArtha tvaM vinIto'si kimucyate ? / na grAmanagarApekSA sadasatsaMbhavaM prati yuSmAkamiha sAmarthya vinirjetuM nRpAnapi / zizumAro'pi gRhNAti gajAnapi jalasthitaH anAthAmavalAM mUDhAM yat tvaM nahi ruNasi mAm / tata tavaiva hi saujanya kirAtaH kathamIdRzaH nUnaM sarvatra vartante jagati trividhA janAH / bhilleSvapi mahAbhAgo dayAluH kathamanyathA ? asmin raudre mahAraNye mahAtmA yat tvmiidRshH| kSAravAriNi miSTAmbu tadidaM daivayogataH nAhaM kathaJcidAnRNyaM yAmi prANapradasya te / yataH prANAdhikaM dAtuM kasya zaktirjagatyapi yadAdyajagaragrastA kRSTA kAlamukhAt tvayA / tadAdi bhavatA dattaM jIvitavyamidaM mama DIFILAIIIIIIIIIIIIIIISIlle 9III III IIITHI-II = // 8 // // 10 // // 11 // // 12 // Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SIla skandhe sargaH5 II SEle damayantI kiraatmupdishti|| // 109 // II III A TRII RISHI tato'pi sarasAhArAn dattvA janamimaM prati / paropakAravRkSasya janitA''yaNa majjarI asaMstutamasambaddhamakiJcitkaramAgatam / itthaM paricaret kazcid yadi na syAt kRpA hRdi / // 14 // pitaraM vA pitRvyaM vA bhrAtaraM vA sahodaram / kamiva vyAharAmi tvAM ekayaiva hi jihvayA paropakArazIlena mahAtmaMzcaritena te / tRNIkRtaM maharSINAM svakAryakaphalaM tapaH // 16 // nizUkAH kApagRbhA ye paradArAnurAgiNaH / undhipAna bhujoriyAH ka teyo hInatapaH ? kimatra sukRtaiH sarvaiH kRtaM cet pAradArikam / api niHzeSapApAnAM mUlamabrahma kevalam // 18 // nindAmUlaM ghRNAhetu mRtyudvAraM trapAspadam / tathApi mUDhacittAnAM prItaye pAradArikam // 19 // kathaM sa vittamAtmIyaM caurebhyo rakSituM kSamaH / anaGgena hRtaM cittaM pratyAnetuM na yaH prabhuH // 20 // raktA yA bhartRto mRtyurviraktA hanti ca svayam / tyAjyA raktA viraktA'pi parastrI sarvathA nRNAm // 21 / / lipyate pAtakai ktvA raktAmapi parastriyam / viraktA rantukAmasya na pAro narakArNavAt // 22 // strIviSAgnipayaHzastraiH krIDatAM kuzalaM kutaH ? / tadAtvamRtyudAyIni vastUnyetAni durdhiyAm // 23 // vidhAya vanitAveSaM vizvAsya rahasi sthitam / jaghAna takSakaH zaGkha zeSakAntAnurAgiNam // 24 // vihitArAdhanaklezaM riraMsArasavihvalam / zazApa zUdragaM vIraM santuSTA'pi sarasvatI - // 25 // api dvAdazasopAnakartAraM nandivarddhane / RSidaityaM nijagrAha zrImAtA kAmalampaTam . // 26 // DA.TRII IIIIIIIII // 109 // Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BAI AIAINIK kRSNena pArvatIhetoranudhAvan mahezvaram / mAyAmahilayA daityo durddharaH sahasA hataH / // 27 // taditthaM dAruNodaH kAmaH sarvatra kAminAm / lokadvayaviruddhazca garhitazca mahAtmanAm . // 28 // tato mayi nirIhAyAM bhUtvA tvaM jIvitapradaH / mahAtmaMzcittamAtmIyaM na krUraM kartumarhasi // 29 // idaM hi mama suprItaM bhrAtarIva manastvayi / mA bhavecchIlavidhvaMsaroSAvezavisaMsthulam tavopakArajaM puNyaM kRtajJatvaguNazca me / akhaNDaM dvayamapyastu yAvat candradivAkarau // 31 // iti samyak samAkarNya vacaH satyaM satImukhAt / trasto'pi dhAya'mAlambya pratyuvAca vanecaraH // 32 // ayi ! hanta ! vRthA klezaH kopadezairvidhIyate ? / sthale jalamivAsAkaM hRdi zIlaM sthiraM kiyat ? // 33 // idaM hi sumahad duHkhamasmAkaM narakAdapi / tvAdRzaM yat karaprAptaM strIratnaM nopayujyate ito'pi mahatI gardA kA'pi naH zUrasaMsadi / klIbairiva yadasmAbhibharvatI nopabhujyate // 35 // kimatra vitathanAsairasmAna dUraM vidhAsyasi ? / ihAsmAkaM balAtkAra ko nivArayituM prabhuH / iyamAliGgatha sarvAGgaM svairaM vividhabhaktibhiH / tarasA'pi sarojAkSi ! niHzaGkamupabhujyase // 37 // iti jalpan vimaryAdaM kAmAndhaH savyapANinA / sa bhImaduhiturdevyAH kezagrahamacintayat // 38 // hA! dhika kaSTaM kaH pramAdastavAyaM mA maivaM bho muzca dUre bhaveti / sabhrUbhaGgaM maulibhAgaM dhunAnA taM pratyUce hastamudyamya devI // .39 // kAjAIIIIII II IIIF Isle Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe sargaH5 kirAtasya balAtkAra vAsavena ca bhasmAvazeSIkRto kiraatH|| // 110 // niHzaGkasya vyutkramaM kartumicchostasyAvezaM vIkSya yUnastathApi / AH! pApeti vyAharantI saroSA tacchikSArtha vAsavaM sA'bhidadhyau // 40 // yAvat taM varadaM hRdi smarati sA devaM hariM tatkSaNaM tAvad dikkuharodarambhariravaH trAsapradaH prANinAm / svairaM nirjaladAd nipatya namaso vegena zuSkAzanistaM bhasmaikamayaM vidhAya sahasA bhUyo'ntarikSaM yayau // 41 // bhasmAvazeSaM tamavekSya devI pUrvopakArapravaNaM kirAtam / dayAbhAvA rudatI vireje tasmai hi toyAJjalidAyinIva // 42 // yaH ko'pi saMprati karoti mamopakAraM so'pi kSayaM vrajati yadvadasau varAkaH / duSkarmaNAmudayamIdRzamadbhutaM me dhira dhik tadeti suciraM hRdi sA zuzoca // 43 // itizrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe paJcamaH srgH||5|| IIIIIIIIIIII-III NIFICATRIK IASHATII AIIIIIIIIII paJcame skandhe SaSThaH sargaH / tadatItya mahad duHkhaM vidarbhAnabhi sA punaH / uparyupari tatpallIrUpavindhyena niryayau / // 1 // na zrAntA ca na bhItA ca dIrghe zUnye'pi sA pathi / dRDhIkaroti kAlo hi vapuzcittaM ca dehinAm // 2 // J // 11 // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .III III AIATSHIATFINISIAle yataH patyurviyogo'bhUd vyAlavighnaM mahacca tat / bhUyo vighnaM pramodaM ca sA cakre naika vartmani // 3 // sasmAra hRdaye matraM pazcAnAM parameSThinAm / satataM caraNau patyuH sA nalasya ca kevalam . // 4 // nakhinaH zRGgiNaH sattvAH kariNaH phaNino'pi vA / ke'pi tAM kimuta spraSTuM na draSTumapi sehire // 5 // viSamaM samatAM yAti saujanyaM yAnti durjanAH / zaktaH satImayo brahmA kattuM sRSTiviparyayam // .6 // yata tasmin tAdRze zUnye taistaistIkSNairupadravaiH / na bhinnA bhImajA devI zIlasya kavacaM hi tat // 7 // idaM hRdi mahad duHkhaM tasyAH paramajAyata / yad madartha mRto vyAdhastADito yacca vAhasaH // 8 // itthaM ca pathi gacchantyAstasyAH kAlena kenacit / babhUva dhanapUrNasya vaNiksArthasya saGgamaH // 9 // kka yAsyatheti pRSTAste kathazcid bhImajAtayA / kSatriyAM tAM parijJAya pratyapadyanta nottaram // 10 // tathApi taiH samaM mArge nalabhAryA viniryayau / kAryApekSava gurvI hi vastucintA na dhImatAm // 11 // bhojanAnte tRNasyApi vidadhAtyaJjaliM janaH / bhasmApi vandyate caitre samaye sarvamuttamam // 12 // visaGkaTataToddeze durArohe bhayaGkare / sa tasthau parvatAghATe sArthaH prAtaryiyAsayA // 13 // tatra rAtrau tamaHzyAmA bRhadvaMhitasUcitAH / nyapatan janatAgandhakrodhAndhA vanasindhurAH // 14 // bhannAni vastubhANDAni goNIbhArAzca cUrNitAH / trastAH ke'pi mRtAH ke'pi manuSyA vRSabhA api // 15 // na kApi dadRze ko'pi nAsIt kizcid vyavasthitam / dRSTanaSTaH sa sArtho'bhUd gandharvapUravat kSaNAt // 16 // BIHAHI AAIFI AEIII-III kAjala Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaNiksA pazcame skandhe thena saha sargaH 6 PIEFIIFISHIFIEHTE // 11 // tasmin sArthe tathA traste nirAlambA mano dadhau / ekAkinI sthitA bhUyaH sacintA bhImabhUrabhUt // 17 // yaiH samaM pathi gacchAmi na te'pi kuzalAspadAH / aho ! me durdazApAka ityAtmAnaM nininda sA // 18 // sA samutthAya khinnA'pi kRtvA dhairyAvalambanam / girizRGgamayaM mArgamAruroha zanaiH zanaiH // 19 // nirAzA vivazA vyagrA zrAntA bhItA savepathuH / na kApi hRdayAdhAraM lebhe kimapi sundarI // 20 // tato dinatazAkhAgraM rakta rakAntalocanA ! grApa pApaharaM vRkSapazokaM zokavihvalA // 21 // darzanaM sparzanaM vA'pi varNanaM smaraNaM ca te / satAM na kuzalaM datte kiM kiM kiGkillipAdapa! // 22 // ityazokataraM stutvA yAntyAH parvatavama'ni / bhImabhUmipateH putryAH paritoSo manasyabhUt // 23 / / yugmam // zIto mandaH surabhirabhavat pRSThavAhI samIraH zyAmAH sAkSAd bhavaviSayiNaH paJca jAtAH krameNa / dRSTiM prApurjaladasuhRdaH svastikAkhyAzca tasyAH paspande ca prakaTitamanaH kAmadaM vAmanetram taditi bahunimittaiH zobhanaiH prIyamANA kimiha mama phalaM syAditthamAlocayantI / girizirasi vizAle bAlasAraGgacakSurlikhitamiva munInAM maNDalaM sA dadarza // 25 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe SaSThaH sargaH // 6 // II III AIFila II AISHI III ATTA gacchantI dmyntii|| vanasindhuraizca bhinna saarthH|| manatram // 24 // IASHI AIAI // 11 // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe saptamaH sargaH / // 2 // II-II ATTITHI-II kAjAIsle tAnujjvalatarazuklasUkSmaprAvaraNAvRtAn / mRtimadbhirivAzliSTAn paTalaidharmakarmaNAma zucIn sumanasaH saumyAna maharSIn vIkSya harSitA / bhebhI pitgRhaM prAptamivAtmAnamamanyata teSAM madhyagataM dhIraM dharmAcArya mahaujasam / anujAnIhi bhagavannityuktvA praNaNAma sA dharmo'bhivarddhatAM bhadre! suprasanna mano'stu te / ihopaviza kalyANi ! parizrAntA'si bhUyasA cAraNazramaNAnasmAn jAnIhi tvaM zucismite! | vaitADhayaparvatAdetat tIrtha vanditumAgatAna pRthivyAM pazcamazcakrI parameSThI ca SoDazaH / zAntinAmA yataH svAmI saMbhaviSyatyataHparam tasyAtrabhavatastiryagadevAsuranarAzritam / samaM tato'vasaraNaM ciramatra bhaviSyati tataca tatprasAdena punaH saJjAtajanminAm / sAGketikAt paraM jJAnamihAsmAkamudeSyati muktidvAramidaM nAmnA mahAtIrtha manasvini!! sampradAyaM vinA prAyaH prAkRtAnAmagocaram sugRhItAbhidhAnena guruNA bhAskareNa hi / vineyAnAmidaM tIrtha kRpayA naH prakAzitam tadatra sukumArAGgI mugdhAmavidhavAM satIm / ekAkinI samAyAtAM vIkSya tvAM vismayo hi naH na tvaM lakSmIna sAvitrI na paulomI na pArvatI / sanimeSA bhavadRSTirninimeSadRzo hi tAH BHILAIAHI 4 IIIIIIIISTEle // 10 // // 11 // // 12 // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe sargaH 7 cAraNazramaNAn . damayantI pUrvaparicayaM kaaryti|| // 112 // tat tvAmAyuSmatI vidmazcakSuSyAkRtimIdRzIm / aizvaryarahitatve'pi kSmApAlagRhiNImiva // 13 // ityuktA muninA bhaimI sthitvA kSaNamadhomukhI / nigRhya balavadvASpamupavizya vyajijJapat // 14 // bhagavan ! bhAgyavatyasmi durdazApatitA'pyaham / yadevamanurUpante bhavanto'pi bhRzaM mayi // 15 // sukRtaM duSkRtaM vA'pi sukhaM vA duHkhameva ca / sarva nivedya yuSmAsu niHzalyo jAyate janaH // 16 // tat kizca bahunoktena yuSmAkaM viduSAM puraH / eSa tAvat paricchedo madvArtAvistarasya yat // 17 // pRthivyAM vidito vidvAn niSaGgI niSadhezvaraH / vIrasenasuto vIraH krauJcakarNAntakaH kRtI // 18 // devadUto dayAyukto balavAn vinayI nayI / dazadigvijayI yoddhA mahanIyo mahAbalaH // 19 // satyasandhaH sudhIH zAntaH zatrukAlAnalo nalaH / puNyazlokaH sukhI zlAghyo bharttA me bhUbhRtAM varaH // 20 // tribhirvishesskm| dyUte'nujena nirjitya daivAd nirviSayIkRtaH / mayaivAnugataH patnyA bhujadvandaparicchadaH // 21 // bhillaiH pathi parAbhUtaH khagaiH zimonaranchadaH ! vanAt banaM vajana grISme soDhavAtAtapayaza: !!22 // kenApi hetunA zIghraM sattvasauhRdavarjitaH / samAdizya piturgehe gantuM lipimukhena mAm // 23 // anAthAM mAM parityajya suptAmekAkinI vane / tathA kathaJcid gatavAn yathA bhUyo na vIkSitaH // 24 // yugmam // ga girisaridghoraM pazyantyA'pi mayA vanam / na labdhaH sa kvacid bhUyaH saprabhAva iva drumaH // 25 // nirviNNA tamanAlokya zrAntasuptA mahAvane / yastA cAjagareNAsmi mocitA zabareNa ca / // 26 // nAmA IIFIER II II FIile // 112 // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sle I IA HII will vivekavikalasyAhaM patitA tasya paJjare / naivAdhijagAma kSemAd nirgamaM yatnavatyapi // 27 // taM varAkamanAtmajJaM svahastAGgAravarSiNam / sahasAtibhayAccakre bhasmasAd varado hariH . // 28 // punaH pathi mayA prApto vaNikasArthasya saGgamaH / sa naktaM dantibhirdhvastaH svecchAvAn vyasanairiva // 29 // sA'haM patiparityaktA naSTadhvajapaTeva nauH / durdazAvartagarte'smin varNamAnA'smi durddhare // 30 // vizvavizvambharAdhAradhurandharabhujo mama / dakSiNasyA dizaH svAmI bhImabhUmipatiH pitA // 31 // nijapatyuH samAdezAd gacchantI pitRmandire / ahaM samyag na jAnAmi tatra yAsyAmi vA navA // 32 // tasya rAjJo hi cet kiJcit tat kva nau saGgamaH punaH ? / mama vA kiJcidakSemaM tat kva nau saGgamaH punaH 1 // 33 // AzApAzaH prasabhamabhito jIvitaM me ruNaddhi prANatyAgo haThaviracitaH zreyase nopadiSTaH / ekaikApi vrajati ghaTikA kalpakoTipramANA no jAnAmi tvaritamadhunA yad mayA kiM vidheyam ? // 34 // asmin kAle daza vijayate varSalakSANi dehI teSAmekaM mama pariNataM pUrNavarSAyutonam / tenedAnIM na viSayarasAzcetaso yAnti zAnti varSAkAle kathayati kathaM mandatAM vArivegaH ? ekAkitvaM dayitavirahaH kAnanaM mArgakhedaH sthAnabhraMzo vibhavavigamaH sAdhvasaM durjanebhyaH / itthaM duHkhaM nikhilamapi me bAlakAle'pi jAtaM manye nAbhUdahamiva bhave duHkhinI kA'pi nArI // 36 / / nanvetad me kimapi bhagavan ! vRttamAmUlabhRtaM zrutvA duHkhaM sahRdayahRdaya va kArya bhvdbhiH|| bAmASEEIGITIFIII-IIIlle BIII RISHI A Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame // 37 // skandhe duSkarmAkhyaM kvacidapi bhave bIjamuptaM mayA yat tasyaivedaM phalamavikalaM pAkamabhyAgataM me iti nigaditavatyAstatra bhUpAlapucyA vacanamaparihINaM puNyamAkarNya samyak / aviralajalabinduspandibhirnetrapatrai-munipariSadazeSA varNabhedaM prapede iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe saptamaH sargaH // 7 // sage: 7 // 38 // cAraNazramaNAn damayantI pUrvaparicayaM kaaryti|| // 113 // paJcame skandhe aSTamaH srgH| II AISFII AISINSHII AISEII III TIKA jaIIIII III AIII SAIFII IIEISIS atha devyA vacaH zrutvA vijJAnapracayo muniH / uccasya vikasadRSTiH sasaMbhramamabhASata hanta ! sA damayantI tvaM hanta ! sa tvatpatirnalaH / tvadartha hi purA devAH samAyAnti sa hi kSitau // 2 // tvAM hi cakrezvarI devI sevAhevAkazAline / bhImAya prathamApatyaM dadau damanako muniH // 3 // aho ! bata mahat kaSTaM kiM brUmaH kimu kurmahe ? / sArvabhaumAvubhau yasyAH pitA'pi sa patizca saH // 4 // yAM na pasparza caNDAMzuvane'pi bhuvane'pi ca / yasyA na sadRzI kApi rUpeNa vibhavena ca // 5 // dAnaM mAnaM ca yA datte pApaM puNyaM ca vetti yA / zAstre gIte ca yA dakSA bhaktA deve gurau ca yA * // 6 // narANAM ca surANAM ca strINAM nRNAM ca sarvathA / gRhiNAM ca yatInAM ca yA zlAghyA gurubhirguNaiH // 7 // // 113 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THI III AISHIIII AII NIHING sA'pi saMprati saMprAptA durdazAmIdRzIM yadi / kiM pareSAM varAkANAM lokAnAM tad vicAryate ||8||pnycbhiH kulakam / AvayaM sarvagAtrANi padminIva divAtyaye / salajjAdhaiyanirvedaM dadarza vivazA bhuvam tAmitthaM susthitAM devIM niHzvAsavidhurAdharAm / AzvAsayitumArebhe karuNAImanA muniH // 10 // vatse ! vaidarbhi ! durbhedyA yadyapi klezabhittayaH / tathApi mahatAM sattvaM kulizAdapi karkazam // 11 // daivAt priyaparityaktA na tvaM zocitumarhasi / tvatto'pi hi na saJjAtA du:khinI kiM zakuntalA? // 12 / / tvamadyApi sukhasthAne sthAnabhraSTena dhImatA / kAlajJena svayaM patyA prahitA'si piturgRhe // 13 // vatsalaH sa ca te tAtaH sarva dAsyati vAJchitam / kAlamAlambya bhartA'pi bhUyastvAM pAlayiSyati // 14 // sukhe duHkhe ca pazyantaM svasmAdapyadhikAdhikAn / vairiNau harSazokAkhyau dhIraM nahi nigRhNataH // 15 // zRNu zAkuntalaM vatse ! tvamAkhyAnakamuttamam / zrutvA zithilazokaM te hRdayaM jAyate yathA duSyantaH pauravo dhanvI rAjA gajapurAdhipaH ! mRgavyavihvalaH kazcidanvadhAvad mRgaM rathI // 17 // mahArayarathAvartta sazarAkRSTakArmukam / tamantaritasAraGgAH procurmunikumArakAH // 18 // na vadhyo'yaM na vadhyo'yaM devAzramamRgo hi naH / kathaM kSatriyazastraM te nibarhatu nirAgasam // 19 // saphalI mAlinItIre nirvighnaM vIkSya vo vanam / rAjan ! nijabhujatrAtAM kRtArthaya mahImimAm // 20 // sa tatheti pratizrutya svakAryeSu visRjya tAn / ekAkI virathaH svairaM praviveza tamAzramam // 21 // BISAIIATII AIIIIIII AISIISISFITS Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcame skandhe sargaH 8 cAraNazramaNarAzvAsitA dmyntii|| // 114 // BIHII II ATHIla THII AISI NAI IST vicaran vRkSamAlAsu sphuradakSiNalocanaH / kSupasekajuSAM madhye kanyAnAM kAJciduttamAm // 22 // pracchannaH svecchayA pazyannitthamantaracintayata / aho ! purA vanaM dhanyaM kanyA yatreyamIdRzI // 23 // yugmam / / zramodakakaNAklinnA sAvazyAyeva padminI / valkaM zithilayatyeSA sakhyA niviDasaMyamam // 24 // lakSmaNA'pi zazI hRdyaH zaivalenApi vAri tat / valkalenApi ramyA'sau kiM na vastuSu maNDanam ? // 25 // yad mamAryasya rAgo'syAM kSatriyA tadiyaM dhruvam / sandigdheSu padArtheSu pramANaM hi satAM manaH // 26 // siJcantI cUtasaMyuktAM puSpitA mAdhavImiyam / tvamapItthaM bhavetyuccairyuktamuktA vayasyayA // 27 // drAgambhaH saMbhramabhrAnto bhRGgo'syA vaktravArije / dhanyo'dharadalaM pItvA rauti karNAntanetrayoH // 28 // vivRttabhrAntahastAgrA lolAkSI dhunvatI ziraH / madhuvratanaTeneyaM niHsaGgItaM hi nartitA // 29 // rakSa rakSAli ! rolambAditi vyaktArtagIriyam / trAtumAhvaya duSyantamiti sakhyopahasyate // 30 // tadevaM tAvadityantaH sphuTaprakaTamabhyadhAt / AdiSTo'smi vanaM vAtuM rAjJA''sannavihAriNA // 31 // tat ko'yaM paurave pRthvIM pAti durvRttaghAtini / anyAyamatimugdhAsu munikanyAsu ceSTate ? // 32 // Arya! kazcid na vino'tra vighnakRd vA tathAvidhaH / navaraM bhramarAd bhrAntA sakhIyaM naH zakuntalA // 33 // iyaM kulapateH putrI gAlavasya mahAtmanaH / priyaMvadAnusUyAkhye sakhyAvAvAmume api / // 34 // somatIrthaprayAtasya tAtasyAdezataH satAm / AtitheyaM karotyeSA tadAryAtithyamastu se // 35 // DISII AISFII AMERI AIIIIII TRIISISHIK // 114 // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II-ISTIANSHI AISI AIIMSHIAile ityukto munikanyAbhyAM matvA vAcaiva taM vidhim / nandidrumatale tAbhiH saha goSThImacIkarat // 36 // nanvadAraH kulapatistatputrI vaH sakhIti kim / pAlanAd gAlavastAto vaptA syAt kauzikaH punH|| 37 // tattapaHkhaNDanAM kattu menakA pUrvamAyayau / tAM dRSTvA ca paraM yadvA kimAryasya nivedyate ? // 38 // astu jJAtaM vizAlAkSI tadiyaM menakodbhavA / atha kiM tatparityaktA prAptA hi muninA vane // 39 // divyaprabhAvatastasyAH zukA vRci vitenire / zakuntaiAlitA pUrva tena nAmnA zakuntalA AsaMpradAnataH kAryamanayA tad munivratam / saha vA sadRzAkSIbhiH kuraGgIbhinirvizyati // 41 // imAM barAya kasmecid maharSirdAtumicchati / asyAstu hRdaye nityaM tapasi spRhayAlutA // 42 // uparAjamiti zrutvA prajalpantIM priyaMvadAm / utthAya gantumArebhe kupiteva zakuntalA // 43 // kathayiSyAmi gautamyA imAmazlIlavAdinIm / iti pAriSThavaM yAntImArurodha priyaMvadA // 44 // caNDi ! kiM labhyate gantumadhamarNA'si me yataH / vRkSasecanakadvandvaM mama deyaM tadarpaya // 45 // vastreNa valitAM sakhyA parihAsavidagdhayA / tasyAstAmanRNIkartuM svahAraM nRptidedo| // 46 // sA''zu tadbahumAnena nirmumoca mudhaiva tAm / abhRt teSAM punargoSThI tattadvArtAnuyAyinI // 47 // nRpatiranuzakuntalaM sa kAmI nRpamanubaddhamatiH zakuntalA'pi / tadubhayamapi pazyataH sma sakhyau taditi babhUva ratizciraM caturNAm - // 48 // II AIII bAjAI AISISile Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe // 49 // sargaH8 // 115 // samajani rajanImayaM rajobhirnRpatimanuvrajatAM tato'balAnAm / kSubhitamanujanaM vanaM tadAsIt zithilitagoSThicatuSTayaM ca tAsu nijabalamakhilaM bahirvidhAtuM laghu lalitaM pracacAla bhUmipAlaH / uTajamanu samanvitA sakhIbhyAM smarabhararuddhagatiH zakuntalA'pi nyathaM tasthau vyathitacaraNA darbhasUcyA kileti vyAvRcAkSI piTapapaTitaM palkalaM yetyapazyat / sa pratyAzaM valitanayanaM pazyatastasya rAjJaH zUnyaM cakre kulapatisutA tena cittaM surAvat itizrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe aSTamaH sargaH // 8 // // 50 // II IIAHI HIAHINIjAnA // 51 // damayantyA AzvAsanAya cAraNazramaNaiH kathitaM lA zAkuntalA khyaankm| BISHISHIFIEFITSHIFIGIBEIFIEI paJcame skandhe navamaH sargaH / uTajaM prApya na prApa ratiM kvApi zakuntalA / skandhAvAragato rAjA nidrAM nizi na labdhavAn // 1 // zUnyA nAcintayat kiJcid nityakRtyaM muneH sutA / tadvanAsannamAsthAya nAsmarat pauravaH puram // 2 // ubhau lajjAnadIruddhAvubhau durlabharAgiNau / savyApasavyamuktepurjaghanvAn tad dvayaM smaraH itthaM tadyugmamAruhya svairaM vadati manmathe / daivAd naktaJcaraizcakre munInAM yajJaviplavaH / // 4 // // 115 // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIII-III-II jADa tadA'bhyarthanayA prAptaH sa eko'pi nRpaH svayam / agre'pi nartakaH sadyaH kiM punastUryamAhatam // 5 // taddhanurdhvanini tanaktazcaracaye vane / karma karmaThinazcakrurvaitAnaM vItasAdhvasAH ekatra vanavAse'pi vRSasyantau parasparam / dvAvAsannanavAM nItau vyavasthA madanena tau mAlinItIrakuJjeSu sA ninAya smarajvaram / jagAma tatra rAjApi tadvilokanatatparaH dadarza tatra nizceSTAM dalasrastarazAyinIm / sakhIbhyAmapi sAzrubhyAM sevyamAnAM zakuntalAm kathazcidapi pRcchantyoriM vAraM dvayorapi / tayorbhAvajJayorbhAva sthitvA sthitvA jajalpa sA // 10 // muktvA mAM nAsti me bandhurna gopyaM kiJcideva vAm / kiM bhUyo'pi tathA kArya yathA syAt tatkRpA mayi // 11 // tataH svIkRtya karttavyaM sakhyau zlAghApurassaram / tAM duSmantAya dAtavyaM smaralekhamayAcatAm // 12 // tayA ca racitaM lekhaM likhitaM ketakIdale / prastuto vA naveti dve paThataH sma yathA kila // 13 // na jAnAmi tavAvasthAM va pravezaH parAzaya? / hanti tu vatkRte kAma kAmo nirdaya / maH // 14 // iti zrutvA sa gAthArtha zIghra janitasaMbhramaH / pravizya kalayA vAcA pratyuvAca zakuntalAm // 15 // yuktaM paryanuyukto'smi kintu mugdhe'vadhAraya / idaM prakoSThataH sastaM kimartha valayaM mama ? // 16 // nUnaM prAkRtamadvAdhaM bAdhate tvAM manobhavaH / ravirarditamevendumanvardati ca kaumudIm // 17 // iti jalpastayA sArddha niSiNNaH khinnavigrahaH / ayAcyata vayasyAbhyAM svIkartuM sa zakuntalAm * // 18 // BIFTII VIBEIFTHI FIIIIIIIIIe Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe sargaH 9 // 116 // damayantyA AzvAsanAya cAraNazramaNaH kathitaM lA zAkuntalA khyaankm| AjIvitAntamAtmIyaM vapurvittaM tayoH puraH / cakra tadA tadAyattaM satyavAdI sa pArthivaH tataH kRtArthayoH sakhyoAjapUrva pryaanyoH| dayito rantumArebhe kanyAvizrambhanAgaraH // 20 // tasyA dhAmasvabhAvena bAlAvasthAnuyAyinA / sa kAmI dRSTirAgo'pi kSaNaM paryAkulo'bhavat / 21 / testaimRdubhirakliSTarupAyaiH parizIlayana / duSmantaH svecchayA reme vazIkRtya zakuntalAm // 22 // ma pUrvavirahavyagrAM gacchannApRcchaya vallabhAm / tasyA manovinodArthamityadAdaGgulIyakam // 23 // mannAmavarNamevekaM tvamatra gaNayAnvaham / tadante tvAM samAnetuM sameSyati jano mama // 24 // AzApAzanibaddhena hRdayena viyoginI / sA'pi tadgaNanAsaktA kathaJcid jIvitaM dadhau // 25 // ityoghasaMjJayA tasyAH kurvatyAH prANadhAraNam / yAvat paryAptakAlo'bhUt sa varNagaNanakramaH // 26 // tAvat taduTajadvAri pANipAtro digambaraH / azanAyAnvito maunI durvAsA bhikSurAyayau // 27 // mahanmunivare tasmin pramadaratayA tayA / babhUva skhalitAtithyA mithyAtvarahitA'pi sA // 28 // tato munimukhenaiva pUjyAtikramakopinaH / drAka tiryagjambhakA devAH sphuTamityazapanta tAm // 29 // smarantIyaM na jAnIpe mamApyatithimAgatam / mattavat pUrvavArtA tvAM na smarttA smArito'pi saH // 30 // zrutvA taM zApamAptAbhyAM sakhImyAM sa munidrutam / anuvrajya puraH sthitvA muhurnatvA'nvanIyata // 31 // dInAmazaraNAM zUnyAM vAlA virahavihvalAm / zakuntalAM ca vijJAya prasedurvyantarAmarAH // 32 // FIIEISHINII-IIIIII-III-Ile vAtAAtA II // 11 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 33 // // 34 // // 35 // IIIIIIIFI - IIII-III ISIE abhijJAnAt punaH smartA dattastairityanugrahaH / tayozca dRkpathAd dUraM cakre vyavahitoM muniH abhijJAnAya saGkalpya tad nRpasyAGgulIyakam / sakhyau duHkhabhayAt zApaM viditaM tena cakratuH tataH zApAca nizcinte duSmante pRthivIpatau / varNasaGkhyAdhikaM kAlaM na viSehe zakuntalA ISadApanasattvAM tAM kimetaditi zaGkitAH / dadRzustApasA vallImakAlalalitAmiva avarNavAdamAtmIyaM matvA teSAM viraktitaH / mukhaM sA darzayAmAsa sakhIbhyAmapi na sphuTam kathaM pitari saMprApte bhaviSyAmyahamIdRzI ? / iti trAsAd gatacchAyaM strIratnaM tad babhUva ca kAlakrameNa saMprAptastatpitA gAlavo'pi sH| abhyutthitamunivyAptaM kurvannavamivAzramam tasyAgnizaraNa sadyaH prAptamAtrasya yajvanaH / iti zrutipathaM prApadazarIrA sarasvatI duSmantenAhitaM vIya bibhratI bhRtaye bhuvaH / jAnIhi tanayAM brahman ! vahnigardA zamImiva tAmAkarNya munirvAcaM prItaH patyuhaM prati / praguNIkartumArebhe prasthAnAya zakuntalAm iti ca svacchavAtsalyavihvalenAntarAtmanA / sazaGkAmaGkamAropya lajjamAnAmalAlayat kizca svayaM praNihaterbaTubhistarubhyaH prAptAni sannidhivazAd vanadevatAnAm / divyAni ratnamaNimauktikanirmitAni tasyai dadau sa vividhAni vibhUSaNAni ityantarikSavacanAt pitari prasanne patyurgRhaM prati zakuntalayA prayAtum / // 38 // // 39 // // 40 // // 41 // // 42 // // 43 // IIIIIIIIIIsle // 44 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skandhe sargaH9 // 117 // ApRcchaya gadgadgirA parirabhyamANe tAmacatuH sapadi zApamupekSya sakhyau . // 45 // sa tvAM yadi smarati naiva kadApi rAjA tasyAGgulIyakamidaM hi tadArpaNIyam / zrutvA ca tat kimiti sApi punarbuvANA nanvevameva kila mandamavAditAbhyAm // 46 // zlAghAparairanugatA munibhiH prasannairudbhinnabASpajaDadRSTitayA skhalantI / patyugRhaM prati cacAla zakuntalApi hallekhayA sakalamAkulayA dadhAnA // 47 // sAkaM zAriveNa pRSThiviSaye zAradvatenAgrato gautamyA sa samaM vicitravacanAlApaiH prayAntyAH puraH / bhUyAsustava paJcavarNajaladapracchannasUryAtapAH panthAnaH savitAnarAjabhuvanaprasthAH padArthA iva // 48 // ityuktvA kulapatinA svayaM visRSTA gaGgAyAM sukhamativAhya rAtrimekAm / sotkaNThaM saparijanA prage prapede duSmantasthitiguru hastinApuraM sA // 49 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe navamaH sargaH // 9 // paJcame skandhe dazamaH srgH| tAnAgatavataH sarvAn zIghraM vijJApya vetrabhRt / antaHpravezayAmAsa purohitapurassaraH ke'mI kimarthamatreti ? teSu sarveSu pauravaH / asaMstuteSviva kSubdhvA tatkSaNaM kSiptavAn dRzaH // 2 // IIIIIIIIIIIIIle damayantyA AzvAsa: nAya cAraNazramaNaiH kathitaM shaakuntlaakhyaankm| IItaIAHI tAbA AISISTKE // 117 // Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ III TITI AISHITIANE zakuntalA tu pazyantI patimAsthAnasaMsthitam / prauDhapremopasRSTA'pi cukSubhe manasA bhRzam // 3 // tattasyA dakSiNaM cakSuH spandamAnaM punaH punaH / cakre niruddhaniHzvAsaniSpandamakhilaM vapuH . // 4 // teSAM viracite rAjJA kuzalapraznakarmaNi / praNItasamudAcAraH svasthaH zAGgaravo'vadat sarvamavyAhataM rAjan ! vAtaM kulapaterapi / sa tvAM tatrabhavAnAha vijayAzIH puraHsaram svayaM svIkRtavAn yatvaM dharmarAgiNi bhUpatau / sthite tvayi vare putryA kRtaM nizcintayA drutam // 7 // iyaM kulapatAkA naH prAsAdastvaM ca jaGgamaH / vidhAya yuvayoryogaM yuktakArI sthito vidhiH saMpratyApannasattveti tadiyaM prahitA tvayi / IdRze na yataH kanyA piturvezmani zobhate iti tasmin vadatyeva pratyuvAca drutaM nRpaH / dhik kimetadupanyastamasamaJjasamaJjasA ? // 10 // brahman ! samyag bhavAn vetti kasmai kA prahitA kila / imAM na pariNItAmapyahaM jAnAmi kutracit // 11 // tat kathaM vyarthasambanyo mayi sthAnasthite'pi vA / yuktaiva paTate sattu mAnanApi yataH satAm / / 12 / / ityAkarNya nRpasyoktaM sadyaH kSobhaM vrajannapi / punaH sadhairyasaMrambhaM proce zAradvatAgrajaH // 13 // prahitA tvatkRte rAjanniyaM ca tvatparigrahaH / asatyaM na vayaM brUmaH kopena praNayena vA // 14 // somavaMzavizuddhasya satyazaucAnvitasya vA / vizeSeNa vizAMpatyuH pauravasya purastava // 15 // yugmm|| na tu smarati te rAjannavadhAnaM vinA'dhunA / nRNAM hi cetanAcakSuH pramAdapaTalAvRtam . // 16 // BHIASHI ASIA III Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcame skandhe sargaH10 // 118 // damayantyA AzvAsa-. -nAya cAra NazramaNaiH kathitaM zakuntale ! mahArAjaM bhartAramavabodhaya / svecchAvAn rAjadharmo'pi prAyaH smRtiparAGmukhaH // 17 // ityuktA guruziSyeNa brIDAvanatakandharA / sA vireje mahAduHkhAt pravivikSuriva kSitim // 18 // tasmiMstAdRzi duddhaSaM premNi prApte dazAmimAm / mama vajramayAH prANAH priyasya rasanA'thavA pariNIte'pi sandehastad vAcyaM kimataH param ? / hatA hi sAMprataM tAvadAzA dUrAdhirohiNI // 20 // tato duSmantakauzikyogautamyAzca parasparam / gambhIramugdhazAnto'bhUd vivAdaH ko'pi tatkSaNam // 21 // AryaputrAthavA naivaM kiJcit paurakha ! te kSamam / tadA tAdRzamAkhyAya saMpratyAkhyAtumIdRzam // 22 // yat syAt kizcidabhijJAnaM tad bhavet pratyayastava / bADhaM darzaya tacchIghraM nItyA ko na pratIyate ? // 23 // tarhi tvayA tadA dattaM nAmAGkitamalaukikam / tadetadaGgulIyaM te va nu tad dehi dRzyatAm // 24 // hanta ! nAstika tad yAtaM Aryagautami ! kintvidam / pazya prajJeva sodvegA zUnyA me kathamaGgulI ? // 25 // banse ! tat patitaM manye gaGgAgAgalIyakam / rAmAvatAratIrthasya praNamantyA jalaM tava // 26 // tAni priyaMvadoktAni smara vA mAlinItaTe / bhadre ! smRtaM mayA sarva na smRtaM ca viramyatAm // 27 // IzaiH khalu nArINAM lalitasnigdhazItalaiH / asatyavAksudhAsAraiH plAvyate viSayI janaH // 28 // hA hA mevaM mahAbhAga ! mugdhAtmA kanyakAjanaH / adRSTavyavahArazca kathaM mithyA bhaviSyati? // 29 // tataH prakupitazcitte duSmantasya tayA girA / hastamudyamya sAkSepaM kSipraM zArivo'vadat // 30 // IIIIIIIIIIIIIEIR ISI Isle shaakuntlaakhyaankm| bAjAII-IIEIHIIFSI. IIIII // 118 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 415ISIle kA ISIAHI AII IImAla bho bho bhUpAla ! yuktaste drohaH kulapati prati / taskaraH kulakanyAyA yena pAtrIkRtI bhavAn // 31 // iyaM zIlakulopetA rUpalakSaNasaMyutA / na dIyate kimanyasmai yadi na tvaM vRto bhavet // 32 // prajighAya kulInatvAdimAM kulapatistvayi / dAratyAgamahApApaM tat kiM kartuM tvamarhasi ? // 33 // nUnamaizvaryamattAnAmamI lkssmiivikaarjaaH| bhavantyevaMvidhA bhAvA nitAntamavazAtmanAm // 34 // nigRhya zrutidRgvAcastato harati cetanAm / samudramathanotpannA lakSmIviSasahodarI // 35 // na pazyati puraHsthaM yad vijJaptaM na zRNoti yat / yad na jalpati lakSmIvAn na ca sarati saMstutam // 36 // athavA kiM bahUktena yat sandezaharA vayam / iyaM kulapatervAcA muktA'sAbhirnRpa ! tvayi // 37 // . imAM svIkuru vAmA vA sarvatrApi prabhubhavAn / kRtvA kulapatervAkyamamI pracalitA vayam // 38 // ityutthAya prayAntaM tamanuyAntI zakuntalAm / avekSya rudatIM dInAM gautamI vAkyamabravIt // 39 // hA zAGgarava ! mA maivaM pratIkSasva nanu kSaNama / anugacchati nau dInA vilapantI zakuntalA // 40 // iMdRk niSkaruNe patyau kiM me putrI karotu vA / ityuktaH sa valadrIvaM kruddhaH zArivo'vadat // 41 // nanu tiSTha pramattA'si bhUyaH kiM hi tavAzrame ? / itthaM dahati ca prema svacchandamaparIkSitum // 42 // yathA nRpastvAha tathA'si cet tvaM tataH piturni:kalayA tvayA kim ? / nijaM ca jAnAmi zucivrataM tat patyuhe dAsyamapi kSamaM te * // 43 // BISHIAHI HI 4jAba Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcame // 44 // sargaH10 // 45 // // 119 // // 46 // DIDISHISHI VISI IIIEISFI II iti bruvANaM muniputrakaM taM jAtAnukampo nRpatirjagAda / bho bho mahAtman ! munayo dayArdA bhavanti tat kiM tyajasIdRzIM striyam ! rAjan ! samagro'pi janaH parasmai dharmopadeSTA na punarnijasya / yadIdRzastvaM saghRNo'si dAratyAgI bhavAneva tataH kimevam ? sApatyAmaparicitAmimAmadRSTAM saMpannAmapi guNasaMpadA samantAt / saGgRhya praNayitayAhamadya dAratyAgI syAmuta bhaNa pAradAriko vA ? no cet kiM parikaradurvahA mameyaM dveSyA vA manasi laghutvabhAjanaM vA / nyAyena svamaparivAdinaM vitanvannityUce tamanu muni janAdhinAthaH tvaM rAjA vayamapi tApasAH prasiddhA nArIyaM tritayamidaM prabhUtamatra / tvaM trAtA vayamapi yuktavRttivAcaH pAlyeyaM tadiha kuruSva yat kSamaM te ityuktvA sapadi zakuntalAM vihAya svacchandaM saparijane munau prayAte / kauzikyAmajani jano dayArdracetAH svIkatuM nRpamapi tAM muhuryayAce atha kathamapi rAjA tAM gRhe nAnumene manasi parakalatraM sarvathA manyamAnaH / sadayahRdayabhAvastaM purodhA babhASe punarucitavidhijJaH prajJayA vIkSitArthaH . damayantyA | AzvAsa: nAya cAraNazramaNaiH kathitaM lA zAkuntalA khyaankm| // 47 // IIIItAbApatAnA // 48 // // 49 // // 50 // 9 // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIIIIIIEISSISile yat tAvakasya gaNakaiH prathamasya sUnoH zrIvatsalAJchanamuraH kathitaM kilAsti / AstAM tadA prasavakAlamiyaM gRhe me dRSTe sute samucitaM sakalaM vidheyam // 51 // tatheti rAjJAnumataH purodhA yAvad gRhItvA svagRhe jagAma / zvAsAkulastAvadupetya zIghraM sabhAsamakSaM sahasA jagAda // 52 // citraM citramaho! gRhe mama gatA sA muktakaNThaM zucA nindantI nijakarma bASpasalilaM bAlA''zu tatyAja c| strIsaMsthAnamupetya tAM ca tirayajjyotirjavAd yAtyadaH prekSyante mahasolvaNA dazadizastenAkhilAH pazyata // 53 // tato rAjyaM sarva bata kimidamityAkulamabhUd bhayaM bheje rAjA na khalu mama duzceSTitamiti / vitenurvaitAnaM dvijavaragaNAH zAntikavidhi samantAdAnacuH kuladuhitaro gotrajaratIH // 54 // mAyAM kinnu kimindrajAlamathavA cittabhramo'bhUd dhruvaM sA bAlA nahi ninimittamathavA prApteti citte smaran / tenAzcaryarasena zAntakaruNAzRGgAragarbhAtmanA kizcitkAlamananyakautukaraso rAjApi tasthau bhRzam // 55 // __iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe dazamaH sargaH // 10 // ISTIATI II II III Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe paJcame skandhe ekAdazaH srgH| sargaH11 // 12 // damayantyA AzvAsa-. nAya cAraNazramaNaiH kathitaM shaakuntlaakhyaankm| IIIIII-IIIIIIIIIsle athaikadA pure tasmin havikrayakAriNaH / ArakSakanarAH prApurdhIvarAdaGgulIyakam tasyAbharaNamukhyasya rAjanAmAGkitasya te / pinahyAdhigama vegAdapRcchan dhIvaraM ruSA // 2 // zakrAvatAratIrthasya jAlAkRSTasya pATanAt / Uce rohitamatsyasya tat prAptaM jaTharAntarAt . azraddheyagiraM matvA kaivarta daNDapAzikaH / rAjJo'GgulIyakaM dattvA'pRcchad vadhyasya nirNayam // 4 // mudrAratnaM taduvIkSya zAntazApaviSabhramaH / udazrurabhavad rAjA sadyaH smRtvA zakuntalAm // 5 // upapattimatI matvA tatprApti gautamIgirA / amocayat sa kaivarta kRtvA dAridyavarjitam tadAdi sa mahAduHkhI duSmantaH svamamanyata / janmasmRtimiva prAptaM suptotthitamivAthavA // 7 // dadAha hRdayaM tasyA na tathA virahAnalaH / svayaM bhagnapriyAzasya pazcAtApo yathA bhRzam zayana-snAna-tAmbUla-vilepanavivarjitaH / kArAgAramiva prAptaH sAmrAjye'pi babhUva saH lIlAlalitanirmuktaM gItanRtyAdivarjitam / babhUva sakalaM rAjyaM tahuHkhena nirutsavam // 10 // virahavedanayA bhRzamAkulaH sahacaraM parigRhya kSamAdhavaH / priyatamAlalitapratibaddhayA viharati sma vane rativArttayA // 11 // aho ! dahati hanta ! me hRdi tadeva lIlAvanaM sa eva ca madhUtsavaH pralayakAlakalpasthitaH / HIHI-IIIEISITICISFIFIEle // 120 // Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II GRIHIT AIRI RIHITEle priyAvirahavedanAvivazacetasaH sarvathA tadadya parivarttate mama vayasya ! vizvaM jagat // 12 // kulavati subhage jane'nurAgaM kathamitaro'pi janaH kariSyate'dya / iha khalu viSaye'tiduHkhabhAjAM prathamamudAharaNaM priyA samAsIt // 13 // nanu sakhe ! bhavatA kathitastadA munisutAdhigamaH prathamaM mama / atha punaH parihAsa iti tvayA mayi gabhIratayA pratipAditaH // 14 // bho rAjan ! yadi tAvadatrabhavatIM tvaddharmapatnI tatastAM zaktyA khalu hartumatra vijayI nAkhaNDalo'pi kssmH| tat kenApahRtA bhavet priyasakhI kutrAthavA varttate / tasyAH ko'pi hi divyabhUmiviSayI bandhuH parijJAyate // 15 // jAne sakhyAstava bhagavatI menakA janmabhUmirjAtaprItyA sapadi ca tayA nizcitaM sApahRtya / nItA divyavyatikaramayaM durgamaM bhUmibhAga vaitALye vA nivasati girau sA vane nandane vA // 16 // athavA na jIvati zakuntalA dhruvaM viSamApamAnahatayA tayA mama / jananIkarAdapi nabhaHsthalAntare girimUrdhni kutracana pAtitaM vapuH / // 17 // zAntaM pApamamaGgalaM pratihataM svastyastu tasyai sakhe ! yatnaM tajananI hi tatra kurute mRA sasaktvA ca sA / prAyaH kAntaparAbhave'pi mahati svApatyavAtsalyataH svIkurvanti yadatra mRtyurabhasaM nApannasatvAH khiyaH // 18 // priyavayasya ! mayA sadRzo jaDastribhuvane'pi na ko'pi kilAbhavat / 9II AISEII A Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 19 // paJcame. skandhe sargaH11 // 12 // IAISI // 20 // // 21 // damayantyA AzvAsa-. nAya cAraNazramaNaiH kathitaM shaakuntlaakhyaankm| // 22 // III 4. ISIA III THI - BEII II MISSIO priyatamA parihRtya zakuntalA nijakulakramamUlaharo'pi yaH ayi vayasya ! kaduSNatarairimairaviralairapi locanavAribhiH / niraparAdhavadhUparihArabhUranuzayAgnirayaM na nigRhyate yo yaH svayaM priyatamAparihArakArI yo yaH prayAti maraNaM nirapatya eva / Akalpamekavacanena hi nirvikalpaM duSmanta nAma labhatAM bhuvi so'pi so'pi ityuktaH san harmyabhAge sa yAto rAjan ! rAjan ! rakSa rakSetyarauSIt / zrutvA''rAvaM tasya rAjApyadhAvad naivApazyat krandatastasya mUrtim rakSAM kartuM tasya zabdAnusArI yaM yaM rAjA yAti kakSAntaraM ca / tasmAt tasmAdanyamanyaM pravezaM gADhAkrandaH kena citrIyate saH rakSobhUtapretavetAlamukhyaH ko'yaM citte vetti naiva svasAram / dRSTastRpto jIvitasya dhruvaM sa vyaktaM yad vA tasya ruSTaH kRtAntaH krIDApAtraM brAhmaNaM me vinighnan mAmudyamya vyAharatyeSa dhuurtH| yat tasyaiva vyomabhAgaM dhunAnaH kSveDAnAdaH zrUyate'sau tathAhi nanveSa mAM meSavat kampamAnaM ruddhA kaNThaM hanmi zArdUlavRttyA / // 23 // // 24 // MILAIAI A // 25 // // 12 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = bAjAIIIII-IIIIIIII ille ArtatrANavyApRtaH saMprati drAk duSmantastvAM pAtu dhanvI kileti // 26 // re re rakSastiSTha tiSTha ka yAsi ? chamacchannastvaM na me gocaro'si / kintu dveSiskandharaktAruNAnAM pratyakSastvaM patriNAM mAmakAnAm // 27 // sabhrUbhaGgaM sa bruvANastaditthaM cakre cApaM sajaguJjadguNaM ca / tyaktvA vipraM mAtalistaM ca vegAt pratyakSo'bhUt sasmitaM bhASamANaH // 28 // ayi sakhe ! vimukhaM kuru sAdhakaM tvamahaneva hi me bhava sanmukhaH / na tu suhRtsu satAM zravaNaspRzo vinipatanti dRzo na zilImukhAH // 29 // kimapUrvametadayi ! saMvidhAnakaM puruhUtasUta ! kuzalaM kuto'dhunaa| iti taM jagAda parirabhya bhUpatiH kaTubhASiNaM sa vinivArya mAdhavam // 30 // AyuSmataH sakaruNasya rasAntarAyakrIDAkRtA bhava narendra ! tadadya sdyH| AdezataH zatamakhasya kuruSva yAtrAM vaitADhayasImani nizAcarasUdanAya // 31 // ityuktvA taM mAtaliH syandanAGke niHzaGkAnAmekadhuyeM nivezya / cakrAghAtakSuNNaparyastajAlaH kaNThAbhoganyastamAlazcacAla // 32 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe ekAdazaH sargaH // 11 // DILABILAIFI AIII IIISIgle = Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe dvAdazaH srgH| pazcame skandhe sargaH 12 // 122 // talisArathim / puratA api prAmAbhitranizAcarA kasA // 2 // damayantyA AzvAsa-. nAya cAra| NazramaNaiH | kathitaM lA zAkuntalA khyaankm| // 4 // III-IIIATIIIIIIIIIATRIK tasminnAruhya saMptApte rathaM mAtalisArathim / pureSu rAkSasendrANAM samanahyanta sainikAH zabdaiH samarabherINAM nirbharaM bharite'mbare / anAhUtA api prApuH svayamapsaraso rasAt zataghnIzUlamuzalamuzaNDImudgarAdibhiH / pidhAya bhAskaraM cakSunizAmitranizAcarAH tato duSmantasUryasya dRSTayA nArAcarociSaH / tamapyamandamandAramAlAbhitridivaukasaH kRtvA niHzabdasaJcAraM raNakSetramakaNTakam / sa samaM sanmukhairvRtairupatasthe zatakratuH gIyamAnaguNagrAmaM gandharvaidhutamUrddhabhiH / tamarddhAsanasanmAnabhAjanaM vidadhe hariH taistairmRdubhirAlApairdatvA divyAmRtaM ca tat / ApRcchantaM sunAsIraH kathaJcid visasarja tam zazaMsa sasmitaM tasmai vismayotphullacakSuSe / sthAnAni tAni divyAni mAtalirgaganAdhyani asmin dazatayA nityaM dadhAne phalasaMpadaH / kalpavRkSavane santi parelakSA maharSayaH atra tatrabhavAn bhavyavidyAdharanamaskRtaH / svayamindraguruH svAmI marIcistapyate tapaH ityAkarNya rathaM muktvA duSmanto nantumicchayA / praiSIdavasaraM jJAtuM mAtaliM munisannidhau tatra tiSThan samAyAntaM sa kizcit paJcavArSikam / dadarza bAlakaM strIbhyAmubhayAbhyAmanudrutam // 10 // // 11 // // 12 // // 13 // IIIIIII jAba // 122 // Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 14 // // 15 // SIDEIIIIIIII-IIIIIII 1959 tasya pazyata eva drAk sa bAlaH siMhazAvakam / mAtuH stanandhayaM dhRtvA talaghAtairatADayat vidhehi vadanaM vyAttaM dazanAn gaNayAmi te / iti tanmukhamaGgulyA balAd bAlaH sa karSati sa na siMhIbhayaM dhatte nAsau strIbhyAM nivaaritH| tayostamapakarSantyoda'STaM tadvalayaM karAt tad bhUmipatitaM jJAtvA dadhatuste na tatkare / tadartha ca sa cukroza zizurutkrozavad bhRzam / zrIvatsalAJchanaM dRSTvA taM bAlaM pulakAnvitaH / snehAdiyeSa duSyantaH kattuM tadvalayaM tathA ninAya ca yathAsthAnaM sa sadyastadvibhUSaNam / dattvA putraM ca taM tasmai yuvatI te jajalpatuH diSTyA tvamasi duSmantaH somavaMzavibhUSaNam / tat sarvadamano nAmnA putro'yaM tava sarvathA nUnaM marIcinA dattamauSadhIvalayaM tataH / idamasya karAd bhraSTaM na spaSTumitaraH kSamaH idaM pitroH paraM dRSTvA bhasmIbhavati tatkSaNAt / tatkiM nu bahunA tAvat sanAthA'dya zakuntalA bhRmaNDalavihAriNyA bhAnumatyA mukhena ca / vetti tvadvirahAvasthA svayaM sApi viyoginI tadadya nilaye mAturvasantyA api sotsavam / tasyAH pUrNo'stu dRSTvA tvAmekaveNIvratAvadhiH marIcivandanaM kartuM gacchantI kamalekSaNA / kalyANI kizca saiveyamita evAbhivartate tayostaditi jalpantyoH sahasaiva sasaMbhramam / dUrAd dadRzaturvyaktyA dampatI tau parasparam gAmbhIryakaruNautsukyatrapAharSataraGgitaH / dRSTipAtastayorAsIt sakhIbhyo'pi spRhAvahaH // 17 // // 18 // // 19 // // 20 // // 21 // // 22 // // 23 // // 24 // // 25 // // 26 // // 27 // OII II IIFISIFIEFIDIHIRISHA Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandha sargaH 12 damayantyA AzvAsa.. nAya cAraNazramaNaiH kathita FIIIIIIIII AII IIIle hanta ! diSTyAdya puNyAhamAryaputro jayatviti / jalpantImeva duSmantaH pratyuvAca zakuntalAm // 28 // yat purA smRtivaikalyAdaparAddhaM mayA tvayi / tat kSamasva priya ! sarva tavAyaM vihito'JjaliH // 29 // tadeva kevalaM devi ! mahad bhAgyaM mamAbhavat / yat putravatsalatvena sanyastaM na tvayA vapuH // 30 // adyAhaM putravAn jAtaH patnIvAMzca kRshodri!| jIvantI tvaM mayA labdhA duHkhAd jIvan mRtApi yat // 31 // kaivartakarasaMprAsAd yataH smRtirabhRd mama / tadetadagulIyaM te prAmotu punaragulim // 32 // AkarNya tadidaM kizcid bASporedaM nigRhNatI / jagAda gadgadaM bhaktA'bhiduSmantaM zakuntalA // 33 // Aryaputra ! kimarthaM hi dehatyAgaM karomyaham / kva punadarzanaM nAtha ! mRtAyA me tvayA saha ? // 34 // daivAt smRtipadaM nAtha ! prAptAyAstava durlabham / vizvastaghnamidaM kasmAd dIyate me'GgulIyakam ? // 35 / / adyAbhUta pitRmAn vatsastat sarvadamano mama / adya bhartRmatI cAhaM yat priya ! tvaM prasIdasi // 36 / / itthaM mithaH priyAlApaM dampatyoH kurvatostayoH / mAtaliH samayaM jJAtvA saMprAptaH sphuTamuktavAn // 37 // diSTyA vijayatAM zrImAn cirAt patnyA samanvitaH / putreNa cAnurUpeNa hRdayAbjendunA samam // 38 / / AyuSmannAtmanaiva tvAM jJAtvA jJAnAdiha sthitam / sakuTumbamapi zrImAn marIcirdraSTumicchati // 39 // tat tvaryatAmiti zrutvA putrapatnIsamanvitaH / sa gatvA satvaraM vidvAn vavande caraNau guroH // 40 // yugmam // vidhAya prastutAlApaM guruNApyabhinanditaH / uvAca vacanaM rAjA duSmantaH prazrayAzrayam // 41 // shaakuntlaakhyaankm| II IIIIIIII // 123 // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 42 // // 43 // // 44 // // 45 // bhagavaMstvatprasAdena saMyukto'haM gRhazriyA / cirAdadya kRtArtho'smi kintu praSTavyameva.me iyaM tava vadhUH pUrva prAptApi na mayA smRtA / kimaGgulIyakaM dRSTvA bhUyo'pi smRtimAyayau ? iti pRSTaH svayaM rAjJA mriicimunisttmH| Uce durvAsasaH zApaM taM mudrAdarzanAvadhim taM sarvadamanaM cApi putra prativaraM dadau / prajAnAM bharaNAdeSa bharatAkhyo bhavatviti . itthaM marIcimuninA vihitaprasAdo vidyAdharaiH parivRtaH zatazaH smetaiH| putrAnvitaH saha zakuntalayA pratasthe bhUyaH purandarapurapratimaM puraM saH tadetadadbhutamiha pUjyapUjanaM vyatikramavyatikarajaM sudAruNaM / zakuntalAcaritamapekSya cetasA na bhImaje! kSamamanuzocituM tava iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe dvAdazaH sargaH // 12 // // 46 // // 47 // III-IIII III II IIIF IEO paJcame skandhe trayodazaH srgH| iti bhAskaraziSyasya mukhAdAkarNya tAM kathAm / vaidarbhI svamabhiprAyaM prakAzitavatI girA bhagavan ! satyamevedaM duHkhaM sehe zakuntalA / sUkSmadRSTyA vimRSTe tu tataH kaSTaM mamAdhikam // 2 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe sargaH13 // 124 // MISSII - IIIEITE IIIFE Ajanmato'pi sAmrAjyaM vanavAso mamAdhunA / pUrvamAraNyakI sA tu vanavAsAd na yate // 3 // athavA mA sma bhUd vizve kasyAzcit kaSTamIdRzam / ahameva yataH pApA pApAnAmekabhAjanam iti duHkhAgnibASpaughaM sRjantIM kSitibhRdbhavam / mahAmunipayodastAmabhyavarSedvaco'mRteH AyAti yad yadA yasya duHkhaM kimapi dehinaH / api svalpamanalpaM vA tat tadA tasya dussaham // 6 // api nAma kalAvatyA yadi tAvat tathA sthitam / tvamitthaM gatamAtmAnaM naikaM zocitumarhasi // 7 // bhRNu te kathayiSyAmi kalAvatyAH kathAmaham / yAmAkarNya tvamAtmAnaM duHkhitaM naiva manyase // 8 // jAvAlapurabhUpAlaH zaGkhaH sukhamahodadhiH / udAttadhIralalitaH kalAvAn vinayI nayI rUpeNa jitakAmasya vikrameNa hatadviSaH / vidvadgoSTyA yayustasya nizcintasyaiva vAsarAH // 10 // anyadA puraparyante bhramatastasya vAjibhiH / sainyasyeva rajorAziH saniHsvAnaH puro'bhavat // 11 // tad vijJAtuM tadAdiSTAH zIghra vijJAya sAdinaH / vyajijJapada prasannAmi ribharaJjalimaulayaH sArthaH svapuravAstavyo deva ! dezAntarAdayam / AdAya sArabhANDAni kuzalena samAgataH / // 13 // ibhyasAdhurgajo nAmnA sArthanAthazca pArthiva ! / bhavantaM dRSTumabhyeti tadasAvanugRhyatAm // 14 // iti zrutvA tamAbhASya nAmagrahaNapUrvakam / sarastarutalAsInastasya sevAkSaNaM dadau // 15 // sa mahAgha tadAnItaM vastujAtamupAyanam / svIkRtya suprasannaH san taM niHzulkamacIkarat // 16 // damayantyA AzvAsanAya bhAskaraziSyeNa kathitA paDa kalAvatyAH kthaa|| // 124|| Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II SPEIRE II @IIIIIIIIIIIIIIIEIFIIssile tataH sAdhuH sa peTAyAH paTTakUlazatAvRtam / udghATya darzayAmAsa tasya citrapaTaM sphuTam tatra citrapaTe nArI rUpeNAlaukikena saH / pazyan suravadhUbuddhyA praNantuM praguNo'bhavat taM tathAsthitamurvIzaM nivArya sa vaNigvaraH / Uce devena devIyaM tattvamasyA nizamyatAm ito gatvA dazANeSu vidizAsannidhau mama / AvAsitasya kAntAre sAyaM bhRtyainiveditam / yadatrAzvo'sti gulmaupalamapalgAniyatritaH / nizceSTaH patitaH pRthavyAmazvavArazca sannidhau samAnIya sahAzvaM taM tato'haM paTamaNDape / upacAraparai tyaH svasthaM kAritavAn drutam tasyAnupadikaM sainyaM prAtarviSvak samAyayau / rAjJo vijayasenasya sa hi rAjyadharaH sutaH azvenApahRtaH prApa kevalaM tAdRzI dazAm / suvarNabAhurityAkhyAM sa bibharti mahAbhujaH dazArNapatiputreNa tena nItaH sahaiva hi / praviSTo'smi purI deva ! baddhadhvajapaTAvRtAm sa praNamya pituH pAdau niSaNNaH sannidhau sadi / azvApaharaNodantaM pRcchyamANo'vadad mudA apahRtya turaGgeNa prakSipto nirjane vane / ArUDha eva nizceSTastAta ! jAto'smyahaM zramAt gulmaughalagnavalgaH san kvApi tasthau svayaM hariH / nizceSTaH patitaH pRthvyAmahaM viTapaghaTTanAt tatra me naSTaceSTasya siMhavyAghrAkule vane / nanveSa sannidhau sAdhurdaivAdAvAsito'bhavat yadyakAraNabandhurme na tadA paripAlanam / akariSyadayaM sAdhustato me jIvitaM kutaH // 17 // // 18 // // 19 // // 20 // // 21 // // 22 // // 23 // // 24 // // 25 // // 26 // // 27 // // 28 // // 29 // ISIA III III & III Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame. skandhe sargaH13 na // 125 // 151HI AIIANEI VIjAle tAta! tAtavadAptena mahatA sAdhunA'munA / epa prANapradAnena krIto'smi maraNAvadhi: // 31 // iti tadvacasA rAjJA bhrAtaraM pratipadya mAm / sAmantapadavIM dacA nAdAd gantuM kvacid mama // 32 // tatra labdhapratiSThasya pratipacyA tayA mama / ramyeSu rAjakAryeSu mukhyatA sakaleSvabhUt / // 33 // tasya cAsti mahIbhartuH kalAkulaniketanam / svarNavAhoravarajA sutA nAmnA kalAvatI // 34 // catuSTayaM samasyAnAM yaH kazcit pUrayiSyati / sa matpriya iti vyakaM tayA deva ! pratizrutam tadarthaM tatra sarveSu hUyamAneSu rAjasu / mayakApi hi devasya zrutaH prajJAguNo bhRzam // 36 // tataH saha mayA devamAmantrayitumuccakaiH / dazArNapatinA dUtaH prahito garuDAbhidhaH // 37 // ahaM ca sArthamAdAya svadezonmukhamaJjasA / samaM tena prapanno'smi pramANa parataH prabhuH // 38 // chAyAmAtramidaM tasyA rUpamAlekhyagaM tathA / prarocanArtha devasya samAnItaM svayaM mayA // 39 // iti tanmukhacandrotthaM vAkpIyUSaM nipIya sH| drutaM saMbhAvayAmAsa taM dUtaM tatpurassaram // 40 // kalAM kIrti kalAvatyA lAvaNyaM ca vicintya tat / tatra svayambare yAtuM sajjatAM vidadhe'dhikam // 41 // kathaM mama samasyAnAM zaktiH syAt paripUraNe ? / iti sArasvataM mantraM lakSamekaM jajApa saH // 42 // taM zaktipravaNaM zubhraM cApacakravyavasthitam / sAnusvAraM saran devIM sa dadarza sarasvatIm // 43 // muktAvalivalakSaNa kamaNDalujalena tam / abhiSicya jaganmAtA sAntardhAnaM punryyau| // 44 // damayantyA AzvAsa-. nAya bhAskaraziSyeNa kathitA kalAvatyAH kthaa|| SIATIATI4 // 125|| Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIIIIIIIIII-IIIIsle tadanugrahasaJjAtaparamapratibhAbalaH / padavAkyapramANeSu sa niSpratimatAM yayau tato dUtaM puraH prekSya sahaiva gajasAdhunA / cacAla zaGkhabhUpAlaH kalAvatyAH svayambare saMnivezitasainyasya tasya revAnadItaTe / drutamantarjalAt kazcidunmamaja mahAgajaH sainyadvipaghaTATopaM sahasA tasya pazyataH / salilasnAnadhautApi madalakSmIradIpyata turagaisturagAd nighnan sthairAsphAlayan sthAn / sakalaM vyAkulaM cakre camUcakraM kSaNena saH tamApatantamubhrAntamantakapratima gajam / avadhyamapi zikSArtha zaGkaH kizcidatADayata sa kumbhapatitaM bANaM zailazRGgamivodvahan / prApa divyaM vapuH sadyaH sainyavismitamIkSitaiH prabhAvopanatairdivyaiH kusumairavakIrya saH / uvAca mauktikAsAraM vitanvan dantakAntibhiH rAjan ! gandharvarAjasya jAnIhi janavallabham / priyadarzanasajJasya tanayaM mAM priyaMvadam nirlajaM ramamANena divyastrIbhiH sahAtha me / mayA pUrvamavajJAto mataGgAkhyo mahAmuniH krudhA tenAbhizapto'haM jAto mattamataGgajaH / bhUyastadAnunItaH san sa munirmAmabhASata yadA madrezvaro rAjA zaGkhastvAM prahariSyati / tadA prapatsyate zIghraM purANI prakRti bhavAn so'haM saMprati saMprAptaH zApamokSaM manISitam / upakartuH priyaM kattuM kizcid vAJchAmi te nRpa! avaM prasvApanaM nAmnA gAndharva tad gRhANa me / ahiMsA vijayazcaiva yatprayoktuH phaladvayam ku phaladvayam // 45 // // 46 // / / 47 // // 48 // // 49 // // 50 // // 51 // // 52 // // 53 // // 54 // DISIAISI ASIAFISIIIIIIle // 57 // // 58 // Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II zrA paJcame skandhe MAIS LA II sargaH 13 // 126 // itthamabhyarthitastena sAnurodhaH kSitIzvaraH / astramantraM svayaM samyak tanmukhena gRhItavAn // 59 // evaM tayovihitasauhRdayorvanAnte gandharvapArthivakulotthitayorakasmAt / eko yayau sapadi saumanasapradezAnanyo'pi nirbharasamRddhijuSo dazArNAn // 60 // tatra svayaM vijayasenanarezvareNa pratyudgatena vidhivdvihitaatitheyH| pRthvIpatiH sa nivasannupakArikAyAM sotkaNTha eva zayane rajanIM ninAya // 61 // sAdhyaM vidhiM prAtarupAsya samyaka mAGgalyavRttyA kRtyuktvessH|| mahArhamazcasthitarAjalokaM svayamvarasthAnamavApa sadyaH // 62 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe trayodazaH sargaH // 13 // damayantyA AzvAsanAya bhAskaraziSyeNa kathitA ekalAvatyAH kathA // AllIAIFI ATARIATII paJcame skandhe caturdazaH sargaH / tasya sthitavatastatra ratnasiMhAsanaM mahat / paThatsu bandivRndeSu dhvanatsu paTaheSu ca manuSyavAhyamAruhya yAnaM kanyAzatAvRtam / svayambarasabhAmadhyaM praviveza kalAvatI atha sAnandamudyamya hemadaNDadharaM karam / iti tasyAH pratIhArI cakAra kila ghoSaNAm SIELL - 1981 1980 FLERE // 1 // // 2 // yugmam // // 126 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIISTIATIATI AIIIIIIile bho bhoH zRNuta bhUpAlAH! rAjaputryAH pratizrutam / yaH samasyAzcatasro me piparti sa varo mama // 4 // chidyamAno'pi zastreNa dvedhA bhavati na drumaH / kimatra kAraNaM vAcyaM ? sphuTIkuruta pArthivAH! // 5 // anAkSipto'pi pagrinyA niHzvAsaM visRjatyaliH / kimatra kAraNaM vAcyaM ? sphuTIkuruta pArthivAH! // 6 // divApi cakravAkAnAM mithunairyad vibhajyate / kimatra kAraNaM vAcyaM ? sphuTIkuruta pArthivAH! // 7 // salilenApi nApaiti kuGkumaM yadvadhUmukhAt / kimatra kAraNaM vAcyaM ? sphuTIkuruta pArthivAH! // 8 // iti pratyuttaraM tatra rAjJAmapratipeduSAm / papATha zaGkhabhRpAlaH samasyAstA yathAnvayam // 9 // sa hi cchAyAmayo vRkSo niHzvAso virahoSmavAn / mukhaM darpaNasaMsthaM ca rAhugrastazca bhAskaraH // 10 // iti pUrNAsu sarvAsu samasyAsu yathA svayam / vRNoti sma drutaM zaGkha satyasandhA kalAvatI // 11 // tasmiMstulyaguNe yugme stUyamAne mudA janaiH / cakre hRdi narendrANAM prasaraM matsarajvaraH // 12 // antarniviDaroSAste bahirdarzitasammadAH / yayurdazArNamApRcchatha pathi zaGkha rurutsavaH // 13 // vidhi samApya vaivAhya pathi kAntAsamanvitam / svadezAbhimukhaM zaGkha vyagRhNan vasudhAbhujaH // 14 // tatrAjani mahAyuddhaM reNuruddhadivAkaram / zabdasparzaparijJeyahastyazvarathasainikam // 15 // patadbhirvairiNAM viSvam vizikhairmarmabhedibhiH / didIpe tasya vIryAgniH samidbhiriva nirbharam // 16 // na tasya dadRze kizcid vyAptasya ripusAyakaiH / zalabhairavakIrNasya drumasyeva mahIyasaH // 17 // IIIIIIIIIIIFIFI Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe sargaH 14 // 127 // PISIIIIIII-III-15IESI IIIS tataH saMmohanaM nAmnA mahAvIrya mahAbalaH / astraM muktvA sa gAndharva zaGgaH zaGkhamapUrayat // 18 // tasmin mukte'risainyAnAM nayanAni nirantaram / nidrA ninAya saGkocaM kamalAnIva yAminI // 19 // darzayan tAn zizugrAhyAnityuvAca priyAM nRpaH / tvamebhirmama hastasthA yuddhanAnena vAJchathase // 20 // sA patyurvijayabhrAntyA vahantyasmitamAnanam / lajjAniviDitA kAntaM prazazaMsa sakhImukhaiH // 21 // jIvitaM kRpayA lAtaM. gayo naH saMhRtaM mayA ! gurAgairalikhad varNAniti rAjA sa ketuSu // 22 // tato nirvAhasAmarthya puraM prApa priyaanvitH| uparyupari saMbhUtairutsabaranayad dinAn // 23 // abhavat paramaprema dvayorapi parasparam / nityaM zaGkhakalAvatyoyonayanayoriva // 24 // nirvyAjaM ramamANAyAH zaGkhana saha rAgiNA / garbho'bhavat kalAvatyA vapuSaH puSTimAvahan // 25 // tasminnavasare tasyAH prahitaH pitRmandirAt / mAGgalyamAyayau karttamantaHpuravaro janaH // 26 // tadahni tatpriyo rAjA gato'bhUd vanacaryayA / tatraiva ca vinodena ninAya sakalaM dinam // 27 // dinazepe ca saMprAptaH puraM vanavihArataH / acintyadarzanAt prItiM priyAyAH kartumaihata // 28 // nibhRtaM nirupAnadbhyAM caraNAbhyAM samaM caran / saJjJayA vArayan sarva praviveza priyAgRham jamAraham // 29 // tatpRSTiM prApya hAsyAya tasyA mIlayituM dRzau / pazyan jAlAntare tasthau samaM vAyasamAyayA // 30 // kRtvA pitgRhAt prAptaM zRGgAraM sukhmaasthitaa| sakhyA saMbhASyamANAsIt tatkAlaM sA kalAvatI // 31 // damayantyA AzvA-. sanAya bhAskaraziSyaNa kathitA kalAvatyAH kthaa|| HI AISITI IIIEI THIS // 127 // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PISI IIIIIEI VIFI WIFILE ISIFIFIC yat kila spRhaNIyApi tvamadya dyaurivendunA / amunA sakhi ! keyaradvayenaiva virAjase // 32 // kimanyad maNimANikyamuktAkhacitayordvayoH / tAvatkeyUrayormUlyaM na zakyaM kartumetayoH // 33 // tvamAbhyAmatirAgAbhyAM saMsaktAbhyAM sunirbharam / vibhAsi puSpadantAbhyAM gRhItA bhujayoriva // 34 // tad brahi sakhi ! kastubhyaM keyUradvayamIdRzam / prAhiNot paramapremapArAyaNaparAyaNaH / // 35 // taditthamatha pRcchantyAstasyA rahasi nirbharam / cakAra hRdaye rAjA cintAmiti camatkRtaH // 36 // aho na hi mayA dattaM na ca dRSTaM mayA purA / apUrvamaGgadadvandvamidamasyAH kuto'dhunA // 37 // mamaiva saMzayaM hartuM manye pRSTeyametayA / kimatrArthe samAdhatte sAvadhAnaH zRNomi tat // 38 // iti dattAvadhAnasya rahaH zaGkhasya zRNvataH / vaidagdhyenaiva nirvyAja vyAjahAra kalAvatI // 39 // kimAttha sakhi ! kenedaM yat kila preSi bhUSaNam / nanu kaH preSayet svalpaH svalpapremApi cedRzam // 40 // gaga ninedaputkIrNA gazca me hRdi ropitaH / tenaitada gadita gAna sAmAnyena kenacina prApya prANapriyasyAdya prasAdIkRtamaNDanam / saMprAptamiva sarvAGgamAliGganamidaM mayA // 42 // na tathA mahimotkarSoM bhartA dattobUMdo'pi me / yathA tatprahitA mahyaM datte guJjApi gauravam // 43 // kuto me mandabhAgyAyA bhUyastadarzanotsavaH / bruvANaiva savAkastaMbhamityazrRNi mumoca sA // 44 // tattaDitpAtasaGghAtaduHsahaM dyitaavcH| dadAha hRdaye rAjJaH sapadi premaparvatam // 45 // IlASHI AISI AIbAjAIsle Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HITSEK skandhe sargaH14 // 128 // ISIA HIA ISI - THEI THI MISH na viveda priyoktInAM pAraMparya sa pArthivaH / tasyAH pitgRhAt prAptamupAyanamatarkayat // 46 // dhig dhig malinazIlAyAM premAsyAM mama nirbharam / bahirmukhasya durbuddhermudhA rAgAndhacetasaH / // 47 // AH pApe ! vikalIbhAvaM kulaTAtvena bibhratI / kalAvatIti nAma svaM vahantI nahi lajase // 48 // bhavatu pratikArameSa sarva drutamasyAH sadRzaM samAcarAmi / sthitilavini durjane vilaje na muhavaM mahatAM mano'nurAgaH // 49 // yAbhyAM garvamiyaM vibharti bhujayoniHpuNyakA puMzcalI tAbhyAmeva bhavatvimAM yadi nahi vyApAdayAmi kSaNAt / nanvasyAH sutarAM laghuryadi mayA dattobuMdo'pyasti yat tad lUnAM mahatIM dadAmi sapadi svacchAyayA jaayte|| 50 // ityuddAmakrodharuddhaH pravezaM naivAkArSIt mandire sa priyaayaaH| tasyAzcoktaM vyatyayeneva mene svAdu dravyaM zuddhapittajvarIva // 51 // vyAvRtya taddhavanataH svamavApya harmya duHkarmasAdhanavidhi rahasi prapazya / devIM kadarthayitumulvaNacittavRttiH taM taM janaM viniyuje sa nijAnanena // 52 // itizrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe caturdazaH srgH||14|| damayantyA AzvA- . sanAya bhAskaraziSyeNa kathitA kalAvatyA: kthaa|| I II BIIIII // 128 // kA Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe paJcadazaH sargaH / // 2 // bAjAISESIVISIIIIIIsle tataH kalAvatI devI devendradayitopamAm / sAyaM sArathirAgatya vabhASe roSaNAbhidhaH devi ! parvatakAntAre kRtAvAsaH prabhuH svayam / tvAM didRkSati vegena prasthAtuM praguNIbhava sApyavijJAtavRttAntA drutamutthAtumicchatI / samAsAdya dazAsaGgaM vilambya punarudyayau samAsAdya puraM tasyA yAntyAH pathi purAn bahiH / tatyAja sahasA jimaH karmasAkSI nabhastalam roSaNasya nRpAdezAd gahane tAM jihAsataH / manaH prerayituM vAhAn zazaMse na punaH karaH na draSTumiva tad duHkhaM tamaH kambalamAlite / devyau dyAvApRthivyau svaM sadyaH pidadhaturmukham itthaM manasi niHzaGke viviktAsu sthalISu ca / sAdhvasAdiva taccakSuzcakampe dakSiNaM bhRzam sA tena dunimittena dyamAnamanA bhRzam / kva re'dyApi bhAti pRcchati sma muhurmuhuH tAmiti vyAkulAM dInAM yantApi vijitatrapaH / kathazciduktavAn jADyajijhajarjarayA girA yeSAM svAmikRte vadhyaH pitA bhrAtA suto'pi vA / AyuSmati ! tadasmAkaM dagdhaM janmAnujIvinAm suprasIda tadasmAsu parAdhIneSu jantuSu / durbharasyodarasyArthe sarva kurvatsu sarvadA pUjanIyA tvamasmAkaM manovacanakarmabhiH / tathApi zrRNu me vAkyaM kRtvA vajramayaM manaH BISTIAHIjaI 4 jAtAnAle // 7 // // 8 // // 10 // // 11 // // 12 // Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skandha // 13 // // 14 // // 15 // sargaH15 // 129 // ISIGISIT ISII-IIII-IIIFIE tvAmiha svAmino vAcA pracaNDazvApade bane / ahaM tyaktvA gamiSyAmi ghRNayA saha saMprati tasya cApyavagacchAmi na tat kalyANi ! kAraNam / tvayi sAdhvyAM sagarbhAyAM viruddhaM hRdayaM yataH itaH zuSkasarid sadasyAH kIkasakakazam / tadadhyAsva jitakrUranarakaprastaraM taTam ihApi tvAM hi jIvantI durdaivaM tat kSameta cet / trAtayApyaparitrAtuM yenAsmAkaM tvamarpitA iti zrutlA zilApArApAsaporataraM yaH sahasA gupkAkaNThoSThI sAsIda sAvasaravAda tAM ca sArathirutvArya paGkasaGkAzavigrahAm / mumoca nimnagAtIre zUnyasthAne mRgImiva tatastaM satvaraM gantumApRcchantaM kRpAparam / jagAda guru gAMbhIyagRhamanyumanasvinI na tvaM punaravasthA me tAta ! zocitumarhasi / yasyAH saMbhAvamAdhAtuM tvAdRzo'bhUt kRpAparaH iyatA kiJcana prAptaM jIvitavyaphalaM mayA / yad mama prANanAzena priyasya prIyate manaH tad gaccha tAvadArya ! tvaM satvaraM dhRtimudvahan / paralokavidhau yAtrAM yAvad na mama pazyasi ityuktaH sa yayau yantA muJcannazruNi nirbharam / saMbhAvya bhAvi tat kizcit tasyA duHkhena duHkhitaH tatastasmin gate tasyAH pazyantyA nirjanaM jagat / vakSo vibhetumArebhe manyubhayasamanvitaH ruroda muktakaNThaM sA luThantI taTinItaTe / sAkSiNImiva kurvANA dharaNiM karatADanaiH hanta hanta na durbodhA tavaikasya gatirvidheH / rAjJAmapi gatiM vettuM vidvAMso'pi jaDAzayAH damayantyA AzvAsanAya bhAskaraziSyeNa kathitA kalAvatyAH kathA // // 18 // // 19 // // 20 // // 21 // // 22 // // 23 // // 24 // // 25 // // 26 // // 129 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 27 // / / 28 // // 29 // // 30 // DISITIATTITHI AII tAnAtAla iyamAtmapratItime viruddhAhaM na yacayi / tvamIdRzo'pi me nAtha ! bharttA bhUyA bhave bhave . tad yuktaM yad mama prANAH prANezvara ! hatAstvayA / dhanyAnAM khalu nArINAM bharturathai vipattayaH AsannamaraNAyA me smarantyAzcaraNau tava / virauti kharakArUDhA zivA ghorasvarA katham ? rAjJA tyaktA tato yasmAd duHzIlAsIt kalAvatI / iti me duryazo dIptaM kIrtinaM prabhaviSyati / kulapaticyutAnAM hi dveSyANAmayazasvinAm / yat satyaM nAvakAzo'sti divi devasabhAsvapi hA hA hA tAta! hA mAtarjAtA vAM yajanirmama / tayA kulakalaGko'yaM kRto vAM niSkalaGkayoH aho karSati vAM brIDA tiraskArazca kAntajaH / idaM sphuTati me vakSaH seyaM vrajati cetanA iti tAM karuNakSINajarjarAtakalasvarAm / cANDAlIdvayamAgatya vilapantImatarjayata AH pApe ! kiM vRthArAvaiH kau~ badhirayiSyasi ? / tiSTha tiSTha na jAnAsi svakarma smara bandhuki! nannidaM maNDanasthAne khaNDanaM pratipAdyate ! tvAM kurmaH susthitAM pAai rAjApaganidhAgini iti nirbhasantyau te dRSTvA nartitakatike / sadyaH kaNThagataprANA mUrchA prApa kalAvatI tadA dazArNarAjasya duhituH kaMpasaMplavAt / sasAdhasarasAvezaH zithilIkRtavAn vapuH kRntAntakiGkarAkAre kAtyAyanyau ca niHkRpe / mAtaGgyau tadavasthAM tAM yad javAdupasarpatuH AkeyUrabharanyAsaM chittvA niHsandhibandhanam / nItvA te tadbhujadvandvaM jagmatuH zaGkhasannidhau // 32 // // 33 // // 34 // // 35 // = = // 37 // // 38 // // 39 // // 40 // Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe // 41 // sargaH15 tadvedanAdhikatayA pratipannasajJA chinnaM bhujadvayamativyathayA vahantI / kAntasya dAruNatayA maraNonmukhI sA cakranda mandakaruNasvarakaNThakuNTham tyaktAzAyAH kuvalayadRzaH sarvathA jIvitavye dhamoM dharmaH zaraNamiti ca vyAkulaM vyAharantyAH / pRthvIpIThe kaThinaviSame niHsahaM muktagAcyA devAt prApya prasavamabhavat tatkSaNaM putrajanma dRSTvA pUrNamRgAGkamaNDalanibhaM putrasya puNyaM mukhaM tadvAtsalyavizeSavismRtabhujacchedavyathAsaMstavaH / tasminirbharabhUribhairavarave bhUbhRdvane nirjane mAGgalyAya pativratA smRtavatI devAn gurUn bhaktitaH iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe paJcadazaH sargaH // 15 // // 42 // FII SAIFI AEIII // 13 // damayantyA AzvAsanAya . bhAskaraziSyeNa kathitA kalAvatyAH kathA // // 43 // II ISIATIONSI-III IIIIII paJcame skandhe SoDazaH sargaH II A atha taM putramAtmIyaM rudantaM stanyahetave / zazAka netumutsaGge na kathazcita kalAvatI bhRzamullApyamAno'pi kalAvatyA kalasvaram / tatkarasparzamaprApya virarAma na bAlakaH tatastaM dUrataH zrutvA rudantaM karuNasvaram / sahasA sannidhiM prApuH kRpayA vanadevatAH viditvA tatkalAvatyA vRttAntaM prnnidhaantH| tAH sthalInAmadhiSTAvyaH pratyavocan parasparaMm // 2 // // 3 // // 4 // BII AAII // 130 // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 = = = IIIIIIIIIIIIIyle dhira dhig rAjyamidaM rAjJAM cakSuSmanto'pi yadvazAt / andhA iva na pazyanti kRtyAkRtyaM mahIbhujaH / jano'pi prasavAdUrdhva chinatti kadalImapi / sagarbhApi hi zaGkhana hA vidhvastA kalAvatI ekasyaivAparAdho'syA yaH zaGkha vRtavAn krH| AkeyarAt karadvandvaM kathaM zaGkhana khaNDitam ? strIhatyA bhrUNahatyA vA na tena gaNitA yadi / tat kiM vajramayo rAjA sa premNApi na pIDitaH . // 8 // yenaikadApi dRSTA syAt so'pi prANairapi priyam / kartumicchati nanvasyAH kiM punaryasya vezmani // 9 // dvidhAbhaviSyadevAsyA vakSo duHkhAtratADitam / abhaviSyad na cet sadyaH syUtaM santAnatantunA // 10 // kadarthitApi sazrIkA dUnApi mRdubhASiNI / asyA hi sadRzI nArI na kApi kvApi dRzyate // 11 // zApena sakalaM rASTraM bhasmIkatuM kSamA yadi / na krudhyati tathApyeSA patiM prati pativratA // 12 // iyamasmadvane satyaM tyaktA patyA pativratA / tadimAM pAlayiSyAmaH saMbaddhA hi striyaH striyAm // 13 // nUnamasmatpramAdo'yaM yadiyaM vanasImni naH / jarajanaGgamastrIbhyAM sAdhvI prApa parAbhavam // 14 // iti tAsAM kRpAlUnAM jalpantInAM parasparam / svabAlalAlanotkaNThAvihvalaM vilalApa sA putra ! rodiSi duHkhena kena kena pade pade / duHkhaM tadeva maulikyaM kukSau me yatsamAgata: // 16 // pazya putra! na vArtApi talpAstaraNavAsasAm / pASANaviSamA seyaM sukhazayyA mahI tava // 17 // ka kathA snAnakRtyAnAM kavoSNairgandhavAribhiH / kRtyeva vyAttavaktreyaM zuSkA tuGgataTI sarit // 18 // Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame // 19 // // 20 // skandhe sargaH16 // 11 // // 22 // IIFIFII-IIIIIIEISHI III kriyate yena zuzrUpA sarvasAdhAraNaM na me / taddhajadvandvamapyasti dUre parijanaH paraH kathamitthaM vyavasthAhaM dhArayiSyAmi jIvitam / kRttA patiparityaktA nirAzA nirjane bane vRttibhraMzAd vyathA vegAt zvApadebhyo'thavAdhunA / hA hA mayi vipannAyAM kathaM bAlo bhaviSyati ? saGkalpitazataiH prAptaH saumyaH sarvAGgasundaraH / iyAneva tvadaGgasya vatsa ! me darzanotsavaH phiJcid mayi vipannAyAM pairaM tyAlA pitA para zAravAna napApezAnugRnIta pAna kA yad vA mayi sagarbhAyAM niHpremA niSkRpazca yaH / sa kathaM svIkaroti tvAM trailokyA yamasannibhaH hA hAM alamalaM vatsa ! bASpaM saMghRNu saMvRNu / tvAmahaM pAlayiSyAmi vanarAja ! viramyatAm hanta samyak mayA zIlaM yadyasti kvApi pAlitam / tad mamAstu bhujadvandvaM lAlayAmi sutaM yathA iti vAtsalyavaidhuryadhairyagadgadyA girA / vadantyAstatkSaNaM tasyAH samyak zIlaprabhAvataH dagdhasmaramahAvRkSaprarohayugalopamam / pUrvAdhikatarazrIkaM prAdurAsa bhujadvayam yAvad bhujadvayasamRddhimudA hRdi svaM putraM nidhAya niviDaM parirabhya tasthau / tAvad dadarza vizadaM dizi devabhartuvimba jagannayanahAri nizAkarasya vyavahitavRsiMhavyAghrasadisacaM phalakusumasamRddhaM zAntadAvAnalaM ca / api ca sapadi saiva svairajhAtkArabAristhagitaparisarAsId dustarA zuSkasindhuH damayantyA AzvAsanAya bhAskaraziSyeNa kathitA kalAvatyAH kathA / SITHING jAnA jAtA // 24 // // 25 // // 26 // // 27 // // 28 // yugmam / // 29 // / // 131 // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIII-III RISHISE muditamuditamIkSya vyomni candraM cakorairasamarasamayatvaM bhejire kairavANi / rucirarucirayeNa kSipyamANe'ndhakAre rajanirajani ramyA yauvane kanyakeva // 31 // iti vanadevatAtizayanirmitaramyatayA manasi dazArNarAjaduhitA pihitAtirayA / viracitamaJjanA sariti tIratarusthagite sphaTikazilAtale samayamAtramazeta sukham // 32 // niniMdrA pararAtramAtrasamaye putrasya cintAvazAt yAvat pazyati padmapatranayanA sotsAhamabhyutthitA / tAvat tatra dadarza vismayarasAdutkIrNapazcAlikAvakSojazrutadugdhapAnataralaM putraM nijaM sA satI // 33 // tAM mUrtimuttamatamA vanadevatAyA mUrdhA praNamya paramAM mudamudvahantI / AtmAnamitthamavagamya bhRzaM sanAthaM na svarNabAhubhaginI vitatAna cintAm // 34 // yad brahmaNo'pi viSamAjani bAhusRSTivRSTiM vinA yadajaniSTa nadI ca pUrNA / dhAtrIpadaM ca vitatAna yadazmaputrI netan trayaM bhuvi paratra kalAvatItaH // 35 // iti zrImANikyadevamUrikRte nalAyane paJcame skandhe SoDazaH sargaH // 16 // IASHI II II IAla 60 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcame paJcame skandhe saptadazaH srgH| ISISE skandhe sargaH17 = // 132 // jA damayantyA AMzcAsanAya bhAskaraziSyeNa kathitA kalAvatyA: kthaa|| = DISHI ISHI II-IIIIII RISHII ISRIG = = itazca sArathiH zaGkha svaM tatkRtyamabodhayat / tadanantaramAgatya mAtaGgyau ca nijAM kRtim vAtAyanatalasthasya tasya te dUrataH sthite / darzayAmAsaturdevyAzchinnaM bhujalatAdvayam // 2 // pazyan kRttalatAprAyaM priyAyAstad bhujadvayam / anirNItarahasyo'pi cakampe kRpayA nRpaH // 3 // satyaM santo'nutapyante yuktaM kRtvApi nigraham / apyakRtyazataM kRtvA pApinAM na punasrapA atha sa pratyabhijJAtuM tAbhyAM keyUrayodvayoH / dadarza svayamAdAya dayAhRdayo'pi san apazyad vyaktarUpANi TotkIrNAni pArthivaH / svarNabAhoH priyAbhrAtastatra nAmAkSarANi ca // 6 papAta ca sa nizceSTo mUrchA prApya mahItale / zAkhIva nimnagotkhAto vajAhata ivAcalaH avIjayan jalA;staM tAlavRntaistaTasthitAH / samAzvasihi deveti vyAharanto muhurmuhuH / // 8 // sa saMjJAM prApya bhUpAlaH pazyan bhUyo'pi tAM lipim / papraccha dinavRttAntamantaHpuraniyoginaH / // 9 // vyajijJapan tataste'pi yad deva ! divasodaye / devyAH pitRgRhAt prAptaH kUrmo nAmAdyakaJcakI // 10 // dhAtrI ca saptalA nAmnA saha dAsIzataitribhiH / sahasreNAzvavArANAM pattibhizca samanvitA // 11 // -tAbhyAM bandhujanAdiSTaM vastu vAcikameva ca / sapramodaM pratIcchantyA devyA dinamidaM gatam . // 12 // = IAISI nAnA // 132 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 13 // // 14 // // 15 // // 16 // bhaAIFIAlaHIATRIIIIIIshle 'ayaM ca vanacaryAyAM devasya divaso'gamat / prAtardevyA samaM devastad mAGgalyamavApsyate . iti zrutvA saharSeNa sAvahitthaM visRjya tAn / AcakarSa rahaH kozAt kRpANaM pANinA nijam ayi bhoH kSatratAmUla ! zauryadrumaghanAdhana ! / jayazrIvaraNAdhAradhArAtIrtha ! namo'stu te zRNu tvamapi jAnAsi svarNabAhusvasA satI / sutA dazArNarAjasya priyA mama kalAvatI iti vyApArayan kaNThe kaThoraM khaDgamAtmanaH / bhUyaH karaM zlathIkurvan sa sanirvedamuktavAn aho nibhRtapApasya mama svaM hantumicchataH / yat satyaM maraNotkaNThA khaDnenApi na pUryate tiSTha tiSTha sakhe khaDga ! mA mAtmAnaM kalaGkaya / nahi pracchannapApAnAM vadhazuddhistvayApi hi tadeSa viditaM kRtvA pRthivyAM pApamAtmanaH / prabhumArAdhayiSyAmi dhUmadhvajamupava'dham kaH kotra bho drutaM gatvA prasiddha kriyatAmidam / yathA kila kalAvatyA devyAH kRtvA vadhaM mudhA drAk zaGkhahatakaH pApI so'yaM zrayati pAvakam / tat kSamyatAM janAH sarve viruddhaM yad mayA kRtam iti tadvadanAd vAkyaM zrutvA zravaNadussaham / cukSame sakalo lokaH kSayakSubhitavArddhivat taM sAhasarasAvezAt pravizantaM hutAzane / na bandhurvA sakhA vApi cakSame ko'pi rakSitum sa kUrmasaptalAmukhyo devyAH parijano'pi hi / vihAya jIvitazraddhAM citAnAmunmukho'bhavat aho nimeSamAtreNa kimidaM samupasthitam ? / ko'yamekazilApAtaH kathaM rASTraM bhaviSyati ? // 18 // // 19 // // 20 // // 21 // // 22 // // 23 // // 24 // // 25 // // 26 // IFII IIEIFII FIFINISHIFIES Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skandhe sargaH17 // 13 // nUnaM nirupamaM prema pariNAme na zobhanam / yato vighaTamAnena dvayaM tena vinazyati prAyo devyAH kalAvatyA vaidagdhyamadhurA giraH / idaM rAjApi jAnAti tatko'yamaparo vidhiH dhig dhik parijanaM murkha dhiga dhik sArathimIdRzam / na kiM hi kriyate bhartuviruddhaM buddhivazcitam yad vA na kasyacid doSo daivasyaikasya dUSaNam / abhavyaM bhavyaloke'pi yasya lajjA na kurvataH itthaM bhRzamanAthAnAM janAnAM jalpatAM zucA / vasubhUtiH samAgatya mantrI raajaanmbrviit| deva ! prasIda budhyasva nItidRSTyA vilokaya / kRtvaikamaparitrAtamaparaM mA punaH kuru nUnaM sarvasvanAze'pi duHkhAveze'pi dAruNe / kathaJcid nItikArANAM prANatyAgo na saMmataH trivargasAdhanaM rAjyaM tad mRtAnAM kutaH punaH / yatnAd jIvaM tato rakSed jIvadbhiH sarvamApyate tvayi svarga gate svAmin ! kathaM devI nivarttate / / idaM tu sakalaM rASTraM mUlAd nimnanti zatravaH vimuzca maraNazraddhAM dhairya bhaja zucaM tyaja / adyApyApannasatvAyA devyAH prAptau yatasva ca antaraM na kimapyasti jIvantI sA bhaviSyati / na hi prANaharaM prAyaH sadyastAdRk kadarthanam priyAprAptau kuru prajJAM mudhA kiM maraNena te / sahasA jIvitatyAgaH pazudharmo na pauruSama iti sacivavaco vicArya rAjA tvaritataraM dayitAvilokanAya / purajanabalavAhanaiH samagraigirigahanAni vigAhituM pratasthe . // 27 // // 28 // // 29 // // 30 // // 31 // // 32 // // 33 // // 34 // // 35 // // 36 // // 37 // // 38 // damayantyA AzvasanAya bhAskaraziSyeNa kathitA kalAvatyAH kthaa|| // 39 // // 133 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA-ISHI ANITIATII IIIIFle rathanarakarivAjinAM sahastilatuSatulyatayApi viikssymaannaiH| kathamapi na kalAvatI prapannA duradhigama khalu vastu kAryakAle // 40 // giritarusaritAmapUrvabhAvaM vahati vane vanadevatAprabhAvAt / samajani hRdi roSaNAdikAnAmapi tadidaM na vanaM kileti mohaH // 41 // kSitipatiduhituH zrutiM jagAma drutamatulastumulo balabajAnAm / tadapi na hRdayaM punazcakampe nanu ratireva hi bhAvibhAgyadUtI // 42 // saivAgrataH kalaya zaGkha ! kalAvatIyaM sAkSAditi tvaritametya tataH kuto'pi / Aruhya dUramudayAcalacUlikAyAM nirdiSTavAniva karaprakaraiH pataGgaH // 43 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe saptadazaH sargaH // 17 // IASHIINIIIIIIIIIIIII paJcame skandhe aSTAdazaH sargaH / atha tatra janaiH prAtaH putrahaMsopazobhitA / dRSTA calatkarAmbhojA nalinIva kalAvatI jitaM jitamaho dilyA devI devIyamagrataH / akSatA putrayuktA ca niSiNNAsti nadItaTe // 2 // . Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe sargaH 18 damayantyA Azvasa-. nAya II-IIIIIIII // 134 // kiJca pASANapAzcAlI putraM dhAtrIva pAti yat / aho ! AzcaryamAzcayaM dRzyatAM dRzyatAmidam yatpArzve cAsti sApatyA vAnaspatyasya tasya ca / satpratijJeva hi cchAyA parivRttA na vartate // 4 // apUrvamiva saJjAtaM tadA devyAH samAzrayAt / idamutphallavallIkaM phalasphItadrumaM vanam asyAH saMparkataH saMpratyeSApi naganimnagA / dhinoti dhenuvallokaM bata vaSkayaNI purA sAzcaryamiva jalpantaH kSoNImilitamaulayaH / praNemunikhilA lokAH satItIrtha yadadbhutam acchatracamarATopaM khinnaM caraNacAriNam | dRSTvA ca patimAyAntamabhyuttasthau kalAvatI // 8 // Aryaputra ! svaputreNa sa tvaM vijayavAn bhava / yadaJjibhaktirakliSTAriSTatAtirmamAnvaham iti lajjAnamad maule sAzrunetrasya bhuubhujH| tAM priyANi prajalpantImuvAca sacivAgraNIH // 10 // mAtaH kalAvati ! yuktaM yadAttha tat tathaiva tat / jitaM devena yasyAsi yazaH zrIstvaM zarIriNI // 11 // sAdhu sAdhu satI tvaM ceditthaM kimapi sAdhyate / caturbhajatayA jAtA yathAmi tvaM kalAvati ! kvacid jalakaNodgArI khalvarkazcandracumbitaH / tvatputramukhacandreNa grAvastrI dugdhavarSiNI // 13 // gRhNanti phalapuSpANi snAnti vAriNi nirmale / iha tvadAzrame ramye janAH kalyANakAGkSiNaH // 14 // kizcit tadAbhaviSyat cet tat kva rAjA va vA janaH / na vigrastvaM mahArAjo jano vA bhAgyavAnayam // 15 // nAstyeva hRdi te patyuLalIkaM tu kSamasva ca / dazArNarAjaputri ! tvaM devatAsi na mAnuSI . . // 16 // bhAskaraziSyeNa kathitA kalAvatyAH kthaa|| BIII AIII jAtA BIII AIII A // 134 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ llaTRII AIII WIFIIT ISITE Akalpamapi tIrthatvaM nItaM vanamidaM tvayA / tat prasIda punarmAtaH ! sanAthaM nagaraM kuru . . ityamAtyagirAmante praNamya vanadevatAm / ApRcchaya tad vanaM bheje narayAnaM kalAvatI samutkSiptadhvajazreNivikSiptakusumotkaraH / tasyAH purapravezo'bhUt pANigrahaNato'dhikaH tadAjani tayoraikya nIrakSIrAtmakaM tathA / na haMsacaJcavo'pyApuryathA tadbhedaveditAm anyadA tatra saMprAptaH surAsuranarastutaH / chinnapAticatuHkarmA vizvadarzI mahAmuniH sudarzanAbhidhAnaM taM bhagavantaM vivandiSuH / yayau bhaktiparo rAjA sAntaHpuraparicchadaH tatparISTiparAmRSTaduSTapAtakasaJcayaH / sa hRSTaH pRSTavAn kAle kalatraklezakAraNam athovAca muniAnI rAjan ! jAnIhi kAraNam / asti vAsavadigbhAge kalyANakaTakaM puram tatra ballolabhUpAlamahAmAtyasya sAtyakaH / putrI vidyunmukhI nAmnA zukakrIDAratAbhavat dhatte narmAkaraM nAmnA kIraM karatalena sA / na vimuJcati kutrApi vinA devArcanakSaNam so'pi tatpAlanaprItaH patatrI tatparo'bhavat / parasparaM tayorAsan roSatoSAdikelayaH AdIzvaraM namaskattuM tayA yAntyA kvacid dine / pakSI prArthayamANaH san sa nItaH samamAtmanA tatra devAdhidevasya pazyan mUrti mheshituH| nityaM nityaM namaskartuM nizcayaM nItavAn khagaH prAyeNa khalu kIrANAM martyabhASAbhibhASiNAm / na mAMsabhakSiNIjAtirbhaved bhAvo'pi bhadrakaH // 17 // // 18 // // 19 // // 20 // // 21 // // 22 // // 23 // // 24 // // 25 // // 26 // // 27 // // 28 // // 29 // // 30 // IATHII II IIIIIIIIle BISEll EIFI A Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe sargaH18 // 31 // // 32 // / / 33 // / / 34 // // 135||] III-IIIIIIII-IIIIIIIIC kRtvA vidyunmukhIvRtyA yathAdRSTaM sa pUjanam / zukaH sukRtalobhena dhanyammanyo manasyabhRt paredyavi punastena pUrvavat prArthitApi sA / natu taM tatra jagrAha tatpAriplavatAbhayAt ekAkinyapi mA gatvA natvA devaM samAyayau / bhojanAvasare so'pi samAkRSTazca paJarAt sa devabhuvane gacchan muktvA bhojanabhAjanam / samApya niyamaM bhUyaH samayena samAyayau vidyunmatI tu bhavyApi taM prApya punurAgatam / strIsvabhAvabhavaM kSomaM sapadi pratyapadhata AvAlakAlataH klezarmayA lAlitapAlitaH / aho bhramati mAM muktvA so'yaM saMprati nirbhayaH kadAcid yadi kutrApi parahastaM prapadyate / tad me hRdayadAhasya na bhiSaka naiva bheSajam astyeva zyenamArjAragRdhrAdibhyaH parAbhavaH / itthaM ca saJcaran svairaM bhaved vanacaro'pi vA tadvaraM sarvathA nAzAdarddhanAzaH svayaM kRtaH / kariSyAmi tathA bhUyo yathA yAti na kutracit iti sazcintya sA dhRtvA tasya dInasya pakSiNaH / mA meti jalpataH pakSI mukhyau ciccheda khedataH sa chinnapakSatiH pakSI duHkhAtaH sAzrulocanaH / manyugadgadamityuccairUce vidyunmatI prati na mayA samayo bhinnastvanmadhye bhoktu mAsthitaH / kathaM niraparAdhasya mama pakSau tvayA kSatau ? svayaM pAlitapUrvasya tvatparasya priyasya ca / sAdhu svAdhInadInasya zaurya taba mamopari itthaM niranurodhatvaM yat nvayA mayi darzitam / tatpAnamazanaM bhUyazcet kuryAt tat khago nahiM . HILAIIIIIIIIIIIIle damayantyA AzvA- . sanAya bhAskara ziSyeNa kathitA kalAvatyA: kathA / // 38 // / / 39 / / // 40 // // 41 // // 42 // // 43 // . // 44 // // 135 // Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ III-III ATHIlATHII ATHII III NISHITA ityuktvA sa dadhau maunaM kRtAnazananizcayaH / sasmAra kevalaM citte devamAdIzvaraM tu saH . // 45 // vidyunmatI ca tadvAkyairdigdhairiva hRdi kSatA / ati sAnuzayA kIramanuninye muhurmuhuH // 46 // ruroda puratastasya nininda svaM nirutsavA / ninAya ca tamutsaGge zazaMsa ca tathA tathA // 47 // yadA gADhagrahagranthi hAraM sa gRhItavAn / tadA tasya purazcakre sA pratijJAM manasvinI // 48 // yad mama tvaM vyalIkena mRtyu svIkRtavAn zuka! / tad me tvayA samaM mRtyurekaiva gatirAvayoH // 49 // ityuktvA pakSiNaM sApi tyaktapAnAzanakriyA / yathAyogyakrama sarva kAlakRtyamacIkarat // 50 // sA sarvalakSaNopetA mantriputrI manoharA / varayogyA varArohA kumArI suvicakSaNA tasyAstu maraNotsAhaM dadhAnAyA mRgIdRzaH / duHkhAkuleSu paureSu vilapatsu ca bandhuSu // 52 // sahasrairapyupAyAnAM zatairapi manISiNAm / nAzakyata mano hattuM durvArA bhavitavyatA // 53 // yugmam / tRtIyadivasAdhvaM nItvA kAlagataM zukam / sA pravizya citAM vegAd pahisAd vidadhe vapuH seyaM dazArNarAjasya putrI jAtA kalAvatI / babhUva ca zukaH so'pi tvaM zaGkhapRthivIpatiH tatpakSacchedasaMbaddhaM phalaM duSkRtapAkajam / saMprAptamanayA tvattastathA bhujanikRntanAt iti nigaditatve jJAnasindhau munIndre likhitamiva purastAt pUrvajanma smarantau / kSaNamavikRtamUrchA prApya nidrAmiva drAk punaradhigatavantau cetanA dampatI tau // 57 // . IIIIIIIII AISle Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcameM // 58 // skandhe sargaH19 // 136 // SI AISHI AISISFIE RSisadasi tadAdi svIkRtaprANirakSAniyamanirupama tau cAru nirvAhya rAjyam caramavayasi dattvA mukhyaputrAya lakSmIvimalataratapobhiH prApatuH svargabhogAn iti sphuTaprakaTitakarmavaibhavaM kalAvatIcaritamidaM madAnanAt / nizamya samyagapi vicArya cetasA vidarbhaje ! bhaja nijaduHkhalAghavam iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe aSTAdazaH srgH||18|| jAnA // 59 // damayantyA AzvAsanAya bhAskaraziSyeNa kathitA kalAvatyAH kathA // DISII-III AI paJcame skandhe ekonaviMzatitamaH sargaH / anantaramanantAkhyaM muni prati manasvinI / uvAca vazcitaklezA damayantI damAnvitA bhagavan ! bhavato vAkyaidRdRdRSTAntazAlibhiH ! duHkhosthitamapi kSipraM sAvaSTambhaM kRtaM manaH tat prayaccha mamAdezaM dizaM darzaya kAmapi / kiM karomi ? kka gacchAmi ? kka tiSThAmi ? smarAmi kim ? // 3 // tato'vocad munibhaimI vatse ! pRcchasi sAdhu mAm / zRNu tAvadihaiva tvaM tiSTha kalyANi ! saMprati // 4 // adyApi tava pazyAmi cirAd bandhusamAgamam / varSA ca zirasi prAptA bhAvI mArgo'pi durgamaH // 5 // tvamiha pratimAM zAntervidhehi sikatAmayIm / tadArAdhanayuktiM te kathayAmi zume ! yathA // 6 // BIASILEII IIIIII // 136 // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BISHI II AISHI AII IIite * tatastayA kRtAM mUrti mantranyAsadRDhIkRtAm / samarpayan munirvAgmI sa jagAda mahAsatIm . ' // 7 // tvamimA pratimA zAntarAcAmlavratatatparA / tAvadArAdhayAgatya na yAvat ko'pi yAcate // 8 // zAntiprabhAvAdiha zAntasatve girau vasantyAstava raajputri!| na vAGmanaHkAyavikArakArI saMpatsyate vighnakaNo'pi kazcit // 9 // tasyedRzIM cetasi baddhamUlAM vidhAya zikSAmapanItaduHkhAm / uvAca devI praNipatya hRSTA dilyA kRtArthA bhagavan ! kRtAsmi // 10 // ayaM sa ca tvaM ca munIndra ! sarve kSamAbhRtAM mukhyatamAstrayo'pi / tvadAjJayA tadvirahe tadatra sthAsyAmi zAnti prabhumarcayantI // 11 // ityuktavantIM munayastatastAM ApRcchaya zIghraM gaganena jgmuH| sA tatra tasthau girikandarAyAmudArazIlAbhihitavratA ca // 12 // itizrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe ekonaviMzatitamaH sargaH // 19 // BHISHIFIERIFII-IISHIFile Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe viMzatitamaH sargaH / skandhe sargaH20 mh = | munervacanAd damaya: ntyA kRtA zAnti prabholA raaraadhnaa| // 2 // // 137 // lh wnh = yh =3 III II AIITHI AIIIIII atha tatra samAreme zAntyArAdhanalakSaNam / nalasya virahe devyA damayantyA mahat tapaH trisandhyaM kRtanirmAlyA vaiyAvRtyaparAyaNA / nirAzA tu munIzasya sA tad bimbamasevata puSpagandhAmbunaivedyadhUpadIpaphalAkSateH / vidadhe vividhA pUjA vanacaryAnuyAyinI AcAmlavratayogena durbalAGgalatApi sA / puNyopacayavIryeNa na viveda parizramam krameNa tapasaH zaktyA prItAbhiH prativAsaram / vidadhe vanadevIbhiH sAnnidhyaM damanasvasuH itthaM tapaH tapasyantyAstatra bhImabhuvastadA / yayuH pazcazatAnyahvAmekavAsaralIlayA na vidmaH sA kathaM tasthau tasminnekAkinI vane ? / acintyamathavA sarva caritraM hi mahAtmanAm atha tArApathaskandhAd nipatantaM pataGgavat / devI saziSya maikSiSTa vivarNavadanaM munim sa tayA vihitAtithyastathyavAdI vidagdhayA / kalyANi ! kA kathaM cAtra tvamekaiveti ? pRSTavAn / tathA patiparibhraSThAM zAntibhaktAM gurogirA / sApi svaM tatpuro bhaimI nalapatnImacIkathata adarzayacca tAM mRtti tasmai vismitacetase / apRcchacca satI tasya mukhavaivarNyakAraNam so'pyabhASata baidI vakSye vaivarNyakAraNam / idaM punarabhRd bhavyaM yad dRSTAsi mahAsati!.. AIIMSHII III SI IITile // 10 // // 11 // . // 12 // // 137 // Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIFle 'vihitA tvadavastheyamanAgatamiyaM ca me / bhaviSyati ca te bhavye ! bhUyo'pi nalasaGgamaH / zRNu caitad yathA vedi tadatra kathayAmi te / cAraNazramaNastAbadaI kAmacaraH sadA purAhamekadA vartI nagare rathanUpure / tatra vidyAdharAdhIzo rauhiNeyo vRhadrathaH vairoTyAgotramukhyena khecarendreNa khaGginA / tasyAjaniSTa kezinyAH kanyAyAH kAraNe raNaH tasmin mahAraNe ghore khaDgI vidyAmadoddhataH / vRhadrathabalaM cakre sastraiirativihvalam rohanti rohiNeyAnAM prahArAH khalu vidyayA / anabhyastacaraH prAyasteSAM tu viSanigrahaH atha cakrezvareyANAM khecarANAM prabhole / putraM mahAbalaM nAmnA garutmadvaragarvitam AnIya kezinIM dattvA kRtvA jAmAtaraM nijam / khar3inA pratimallatve senAnyaM vidadhe budhaH dRSTamAtraviSaghnAni svavastrAbharaNAni sH| tAyadattAni bibhrANaH sarpAsvANi vRthAkarot mahAvalaparitrANAd raNe saMhRtya khaGgigam / jagrAha sakalaM rAjyaM jitakAsI vRhadrathaH khaGginazca sutaH pArtho rAjyabhraSTaH paribhraman / mahAbalavadhasyAthai vidyopAsti vinirmame tasyArAdhanarAddhAntavidagdhasya mahaujasaH / ekapuvAtinaM devI nAgapAzaM dadau mudA taM ca karkoTakaM nAmnA pAzaM chalabalAdhikam / bibhradvanavihArasthaM sa rurodha mahAbalam tadA hi tArkSyadattaM taM zRGgAraM kezinIkare / nyAsIkRtya bhramannAsIt svacchandaM vanasImni saH // 13 // // 14 // // 15 // // 16 // // 17 // // 18 // // 19 // // 20 // yugmam // // 21 // !! 22 // // 23 // // 24 // // 25 // IASIATEFIIIIII Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame sargaH20 damayantyagre cAraNazramaNeNa . kathitaM nijamukha // 138 // DISII IIIIIIIIIIIIIII tayostatrAbhavad yuddhaM matsarAruNacakSuSoH / babandha nAgapAzena pAzamantramahAbalam // 27 // javenaiva yayau naMSvA sa tadbhaTabhayena ca / vivarAnveSiNaH sarpAH nazyanti tatkathaM nahi // 28 // yAvadvilvasamudgasthaM zRGgAraM gAruDaM nijam / paridhAtuM javAd yAti priyApArzva mahAbalaH // 29 // tAvad divA prasuptAyAH kezinyA upadhAnataH / chalAd bilvasamud tat hRtvA karkoTako yayau // 30 // yugmam // tataH karkoTakAvezAt sarvagAtraniyantritaH / AsIna sapadi niSpandaH sakalo'pi mahAbalaH // 31 // taM citralikhitaprAyaM nizceSTaM kASTasannibham / dIrgha ruroda pazyantI kezinI zokavihvalA // 32 // apazyantI ca sarvatra yatnAd bilvasamudgakam / na tu leme varAkI sA tADayantI ziraH zucA // 33 // sarpApavartagarttasthe jAmAtari nimajati / jAnananAthamAtmAnaM vilalApa vRhadrathaH // 34 // nininda kezinI putrIM bhUyo bhUyaH pramAdinIm / svakIyAnAmabhAgyAnAM vyAcakhyo dRDhatAM ca saH // 35 // nizamya putraduHkhaM tat balirapyAkulaH zucA / tatrAgatya rudana dIrgha daivaM bhRzamarjayat // 36 // tyaktapAnAzanArambhamajJAtarajanIdinam / narezvarakuladvandvaM duHkhAgnI nimamaja tat // 37 // tasmin vairikRte Dimbe kasyacid viduSo'pi hi / nirupAyatayA nAsIditi karttavyanizcayaH // 38 // atha tatrAgataM daivAd dRSTivAdavidaM munim / mahAbalahitasyArthe vRttaM papracchaturnupau // 39 // .sa babhASe RSiH zrImAnayaM vIro mahAbalaH / bhavediti hi nollAghaH zRGgAra gAruDaM vinA / // 40 // IASTIIIIIIIIIIIIIIK vaivarNyakAraNam // // 138 // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9II II III-IIIII-III tasya cAdhigamo bhUyaH zrUyatAM jAyate yathA / vihAya yadi vaitADhyaM yAmyAyAM yAti kezinI tatra khecaralokasya yaataayaatvivrjitaa| sutA ca yadi bhImasya dAsItvenopatiSThati sA hi svayambare vIraM nalaM vRtvA pativratA / niSadhAyAM samaM patyA suciraM vihariSyati dyUtApahRtarAjyena tena tyaktA mahAvane / gamiSyati ca kaSTena kuNDinaM pitRmandiram tatra tasyA yadA bhUyo bhavitA naLasaGgamaH / zRGgAraM gAruDaM taM ca lapsyate kezinI tadA kuryAca kezinI tatra yAvad dAsyaM damasvasuH / tAvad mahAbalasyApi duHkhamalpaM bhaviSyati vahantyo hi vrataM kaSTaM patyurarthe pativratAH / yojayanti sukhaiH kAntaM samAkRSTairbalAdiva iti zrutvA hitaM patyurvandhUnApRcchaya kezinI / krIDAkinnarayugmena sahitA dakSiNAM yayau sA tadgItaprasannena rAjJA vanavihAriNA / bhImenoktA yayAce ca dAsItvaM damanasvasuH tAmanuvrajya saMprAptairbhUyo'pi sthanU pure / iti vidyAdharaistasyA vArtA ca viditA'bhavat taditthaM pUrvasambandha vicArya vacanena me / vaidarbhi! viduSI hi tvaM prasanaM hRdayaM kuru yadi satyAH satAM vAcaH satInAM satvamasti cet / amoghAH khecarendrANAmAzAH samyag dRzA yadi yadi te lakSaNAnyate yadi so'pi kRtI nRpH| tad miliSyati te bhartA yAtAyAH kuNDine dhruvam tad gaccha kuNDinaM saumye ! samApya niyama nijam / samarpaya ca me zAntAM zrIzAnteH pratimAmimAm // 41 // // 42 // // 43 // // 44 // // 45 // // 46 // // 47 // // 48 // // 49 // // 50 // II IIIIIIIIISING // 52 // // 53 // yugmam // // 54 // . kAAII Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcame skandhe sargaH 20 // 57 // // 58 // damayantyagre cAraNa- . zramaNeNa kathitaM nijamukha // 139 // // 6 // vaivarNya HINDIFILAIFII-IIISERIES mama hi svaguruM nantuM ratnazailaM yiyAsataH / atrAjani gatibhraMzastIrthollaGghanasaMbhavaH tvayA hyArAdhyamAnasya bimbasyAsya mahaujasaH / prasAdAdi vinA cihnaM na me saMbhAvanAbhavat patitastadahaM vyomnaH pakSivat chinnapakSatiH / na zaknomyadhunA gantuM prAyazcittaM kRtaM vinA tadidaM mama kalyANi ! mukhavaivarNyakAraNam / prasannamukharAgo'smi bhUyastvaddarzanAt punaH iyaM yAvad yathA yuktyA mUtrtirArAvitA tvayA / tAvat tathA mayArAdhyA nAsti me hitamanyathA ayaM hi bhagavAn zAntirAzliSTo muktirAmayA / tat kadAcidadadrIco bhavanti nanu rAmayA amuM vibhAvya niHsaGgaM vismarantaH smaraM tataH / prayatante na vidvAMso vibhavAya bhavAya ca munimityuktavantaM taM natvAvocad vidarbhajA / gRhANa bhagavadvimbaM kuruSva svamanISitam kRtamAdiSTamAdiSTaM yat sarva guruNA purA / sAMprataM sAMprataM gantuM kevalaM kuNDinaM mama saMvadanti hi te vAcastAstA vidyaadhraashryaaH| asti sA kezinI nAmnA sakhI vidyAdharI mama pazyAmi tAmahaM nityaM yeSTAM hi bhaginImiva / matputraM pAti nirdiSTA sAdya tiSThati kuNDine zatazaH sA mayA pRSTA sevAyAH kAraNaM purA / kevalaM samaye sarvamAkhyAsyAmIti bhASate kAryakAle ca sA dattAn varAn rAjJAthavA mayA / atyartha prAryamANApi nyAsIkRtyaiva tiSThati tadatra kAraNaM manye bhagavaMstava bhASitam / anyathA bhUspRzAM sevAM kuyod vidhAdharI katham IITHI STI AIIIIIIIshle kaarnnm| / / 62 // // 64 // // 66 // // 68 // // 139 // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 69 // tadabhilaSitasiddhyA kezinI sA suhRSTA mama ca bhavatu bhUyaH saGgamastasya rAjJaH / pratipadamapi vAcaH santu satyA munInAM pariNamatu samantAd divyasevAphalaM ca iti vacanavirAme bimbamabhyayaM bhaktyA giritarusaridAdyaM sarvameva praNamya / munimamRtakarAkhyaM hRSTamApRcchaya taM ca svayamatha damayantI kuNDinAya pratasthe iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe viMzaH sargaH // 20 // // 70 // BIIIIIIIIII AIFI NIIIlla paJcame skandhe ekaviMzaH sargaH / kadAcit pathi sArthe'bhUt tasyAH kvApi puro vrajan / ghRtAdivikrayAkAsI grAmINajaratIjana: tatra kApi tayA pRSTA mArga kuNDinagAminam / kiM nAmA pihitadvArA purIyaM dRzyate puraH 1 itazca dUramAsannaM nagaraM kizcidasti yat / yatra kuNDinalokAnAM nityaM bahu gatAgatam sAkSAd dakSiNacampAkhyA purIyaM putri! kathyate / yadatra pihitadvAraM tadAkarNaya kAraNam idamuttaradigadvAramasyAstiSThati saMvRtam / triSu dvAreSu zeSeSu yAtAyAtaparo janaH asyAM hi bhikSubhaktasya saGghaguptAGgajanmanaH / dhanadattasya bhAryAsIt subhadrA paramAItI // 4 // Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PAN kuNDinaM prati . gacchantI na dmyntii| sargaH21 // 14 // IIIIIIII VIIIII-IIIile sA tenottaracaMpAyAM vANijyArtha gatena hi / ibhyaputrI mahAsnehADhA yatnazatairabhUta tadrAgAdArhataM dharma tathA so'pyanvavarttata / pravarttayati hi sneho manaHpriyamanISite vaidharmikastvamityuccairanindhata sa bandhubhiH / amucyata sapatnIkaH pitRbhyAM ca pRthag gRhe azlIlavacanaiH zvazrUH subhadrAM cAbhibhASate / anvahaM durvinItA ca tasyAzchidrANi pazyati // 10 // asatIyamanAryeyamakulIneyamityapi / nityaM jugupsamAnAM tAM subhadrA cAnurudhyate iha sthitamivAyAtamihoktamiha vIkSitam / idaM hRtamidaM dattamidaM bhagnamidaM kRtam // 12 // iti tadvRttasaMbaddhavRthA karNaviSaiH sutam / AdAya ca rahaH zvazrUvibhinatti divAnizam // 13 // yugmam // anyadA kvApi madhyAhne tagRhadvArasImani / bhraman bhikSArthamAyAsId vanavAsI mahAmuniH // 14 // kArayantI ca sA tasya pANipAtrasya pAraNam / ikSAzcakre tRNa netre muneni:pratikarmaNaH // 15 // tatpIDAkekaraM tasya bhaktiyatnavatI ca sA | lihantI jihvayA netramapanItavatI tRNam // 16 // taM ca saGghaTTakaM tasyAH patyuH zvazrUradarzayat / anyathA hi satAM cittamanyathA kudhiyAM bhramaH // 17 // doSaM spRSTakamAtraM taM matvA dIrghAyatiM hRdi / tatastAM so'pyagItArthaH kaTuvAkyairabhASata // 18 // duHzIle ! na mamAsi tvaM iti tasmin prajalpati / anye'pyAcukruzuH krodhAd mAbhUt kasyApi lAghavam // 19 // tataH kulakalaGkaM ca nindAM pravacanasya ca / avekSya hRdaye khinnA subhadrA vAkyamabravIt / // 20 // IFTII-IIIIIII-IIIIFIIte // 14 // Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIIIIIIIIIIIIEIFil: ISHIK dhira dhira vo bauddhagandhAndhAn yuktAyuktamapazyataH / arhatsamayavidviSTAn sudhAtyAgAn viSAkulAn yathA hi mahatAM vRttaM tathA na khalu laukikAH / bahirmukhatayA te hi pazyantyakhilamAtmavat kA saGghaTTamayI carcA tIrthabhUteSu sAdhuSu / idaM vRttamanAryANAM yat tatrApi vicAraNA tIrthodakamiva spRSTaM sAdhUnAM zuddhaye vapuH / asatAmapi hi vyaktaM tat kathaM na punaH satAm ? . nanvakAraNabandhUnAM paricaryA tapasvinAm / bhavasnehakRtAmAtRpitRzuzrUSaNAdhikA kacid guNo'pi doSAya doSo'pi guNahetave / itthamAgamamArgANAM vaiSamyaM mUrkhadurgamam manovacanakAyAnAM yogazuddhyA susAdhuSu / nyAsIkRtAd manobhavyAn kaH kalaGkayituM kSamaH? mayA tAvad muni spRSTvA netrapIDA nivAritA / yAdRzI tAdRzI vAhaM bhaveyaM tena karmaNA. prAtarAtmIyazIlasya zuddhiM tAvad dadAmyaham / pazcAd vaH kAmacAro me heyopAdeyatAvidhI ityuktvA maunamAsthAya sthitAM pratimayA nizi / Uce zAsanadevI tAM pratyakSIbhUya duHkhitAm yadartha dundubhiH prAtarvatse ! rathyAsu tADayate / tamarthamurarIkRtya kartAsi tvaM prabhAvanAm ityuktvAntardadhe sA ca prAdurAsa ca bhaaskrH| caturNA gopurANAM ca kapATA nAntaraM daduH sahasrairapyupAyAnAM na tAn vajramayAniva / samudghATayita kecid lakSazo'pyabhavan kSamAH tena niHsvAnacakreNa purarodhena savetaH / sabAlavRddhamapyAsId nagaraM tat samAkulam // 21 // // 22 // // 23 // // 24 // // 25 // // 26 // // 27 // // 28 // // 29 // // 30 // // 31 // // 32 // // 33 // // 34 // . II IIIIIIII AIII Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame. // 35 // II skandhe kuNDinaM prati . gacchantI dmyntii|| sargaH 21 191 // // 37 // / / 38 // II AAINARIA || tRNakATajalAdInAM na pravezaH kuto'pyabhUt / gomahiSyazvamukhyAzca nirgamaM naiva lebhire kasyacid vaddhate satvaM bandimokSaM karoti yaH / iti rAjAjJayA viSvak tato dadhvAna dundubhiH zvazrRmukhyeSu sarveSu subhadrAtha hasatsvapi / tamarthamurarIkRtya cacAla sahitA janaiH yadi me vimalaM zIlaM yadi me zuci zAsanam / karmajAlamivAbhidyaM puradvAraM vibhidyatAm ityuktvA vidadhe trINi dvArANi vikRtAni saa| caturthArtha punarvAkyamiti mAha mahAsatI yadi bauddheSu ko'pyasti satI vA sAtviko'pi vA / sa satcanikape'muSmin karotu svaparIkSaNam atha rAjAdibhiH sarvaiH zvazrUmukhyaizca bandhubhiH / sA stUyata yathAyogyaM patyA ca svIkRtA mudA atha satyAH subhadrAyAstadidaM mUrtimad yazaH / yadetaduttaradvAraM caMpAyAH pihitaM sadA asti kuNDinalokAnAmihApi hi gatAgatam / vizeSAt paJcabhiH krozeritaH zrIvarddhane pure bhImabhUpAlabhAryAyAH kaniSTA bhaginI yataH / tatra candrAvataMsasya rAjJazcandramatI priyA tadatra mama yAtAyAH zIghraM ca kuNDinaM prati / sArthaH saJjAyate ko'pi tattIrNomArgasAgaraH iti zrutvA tadA devI nidadhyau hRdaye mudA / nUnaM mAtRSvasA sA me mAtuH pArzve kalAbhavat aho me bhajataH kSobhamitaH prabhRti hi kramau / svasthAnasannidhau panthA vitastiyojanAyate kathaM nu priyahI nAhaM bandhUn drakSyAmi hIdRzI? / iti me kuNDinaM yAntyAvapayA na sphuTaM manaH // 40 // // 41 // // 42 // / / 43 // // 44 // // 45 // // 46 // // 47 // // 48 // IIIIIIIIIII // 14 // I Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FIlle IISEle II BIPI IIISTRIGATHI AIII athavA mandabhAgyAhaM vakSyAmi kiyatI hiyam / zAsanaM prANanAthasya karttavyaM sarvathA mayA. // 49 // idaM mAtRSvasustAvad madIyAyAH puraM puraH / na cAtrApyamukI sAhamityAcakSitumutsahe / / 50 // atra vizramya kasyApi sAmAnyasya gRhe kvacit / sAthai prApya dinaiH kaizcid yAsyAmi pitRmandiram // 51 / / itthaM vicintayantI sA puradvAralalATikAm / prApa vApI navA pInastanasvIjanamaNDitAm // 52 // zuzubhe sA tadA vApI gavAkSasthitayA tayA / pUrvAcalavijRmbhiNyA jyotsnayeva vibhAvarI // 53 // mArgazramazlathAGgI sA yAvad vizrAmyati kSaNam / tAvat taccaraNAGguSThaM godhA jagrAha vegataH // 54 // vyApyamAnA satsItkAraM kiJcit hA heti sA jagau / adhAvan jalahAriNyaH zrutvA ca karuNadhvanim // 55 // tasyAH mAtRSvasustAsu jalakrIDAthemAgatAH / dAsyastadrUpavismerA godhAM vyadrAvayan drutam prakSAlya caraNau tasyAH pramRjya vasanainijeH / cucumbustA rasAvezAd nidadhuzcApi mRrddhasu // 57 // ekAbhistAsu devyai ca candravatyai niveditam / yathA vIratnamapyekaM yat na dRSTaM na ca zrutam binayAdhikamabhyarthya zIghramAnIyatAmiha / astu netrotsavo'smAkamiti devI samAdizat // 59 // prasIda kuru no vAkyamAgaccha nRpamandiram / nanu candramatI devI prItyA tvAM draSTumicchati // 60 // itthamarthayamANAbhistAbhizca parivAritA / snAtvA zuddhodakairdevI yayau mAtRSvasugRhama // 61 // ajAnatyapi tAM devIM bhAgineyIM nRpapriyA / babhUva sahasA harpAdabhyutthAtuM samutsukA / / 62 / / . BIPII AREII ARIA II Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcame skandhe jA II // 63 // // 64 // sargaH 21 kuNDinaM prati gacchantI na dmyntii| // 142 // IIVISIBIDEIR ISI ||sle cittaM carati sAmarthyAt pihiteSvapi vastuSu / payodAntarite'pIndau nandanti kumudAkarAH sAmAnyakSatriyAmAtraM vidadhAnA tu saMstavam / rurodha rabhasaM tasyA bhaimI vinayavRttibhiH tAM mAturaparAM mUrti dRSTvApyajani na zlatham / duHkhArttamapi tacceto lajjArajjuniyatritam AsannAsanadAnena sasmitAlokanena ca / darzitAdbhutavAtsalyAt tAM ca mAtRSvasAvadata diSTyA tvamiha kalyANi ! yad dRSTAsi vilocanaiH / iyatA saphalaM manye jIvitaM kimataH param nimeSeNaiva mAnuSyaM kevalaM tava sUcyate / tiraskaroSi padmAkSi ! prabhayA tu surAnapi itthamadbhutasadbhAvA kA tvaM ? kasya parigrahaH ? | iti nanvanuyoktuM tvAmutkaNThA nudatIya mAm nanu tvaM tanayAtulyA tavedaM putri! mandiram / prANairapi priyaM kattaM tava vAJchAmi sundari ! yadi naiva svatantrAsi yadi kAryonmukhAsi vA / tathApi mama topAya kizcidatra sthirIbhava yAtrAbhimukhacittAM tvAM varayAnena satvaram / ahameva praheSyAmi yathAbhimatasiddhaye evamuktAvadad bhaimI devi ! dhanyAsi sarvathA / yaditthaM mayi nirvyAjaM mamatvaM tava vartate pati niSadhAvAsI kSatriyaH subhago yuvA / dyUtApahRtasarvasvaH sa tyaktvA mAM kvacid yayau tat saMprati yiyAsantI kuNDinaM pitRmandiram / ahamatra tavAdezAt sthitAsmi tvadyadRcchayA na me bhojanasaMparka vyApAraM puruSeSu vA / kazcidarhati nirdeSTuM iti sthAtuM paNo mama / // 67 // // 68 // // 69 // // 70 // // 71 // // 72 // // 73 // // 74 // // 75 // // 76 // IIIIIIIIIII ASHI AISille // 142 // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BIEAll AIIAFIlAHILAINIISile tatastatheti pratipannavatyA mAtRSvasurvezmani sA vasantI / . sunandayA tatsutayAz2amANA ninAya nigUDhatayA dinAni // 77 // tat tat tasyA nRpakulakalAkauzalaM zIlayantI tat saubhAgyaM tamupazamamapyanvahaM shobhyntii| atyAzcaryagrahilahRdayA tatra mAtRSvasuH sA putrI hastAt kSaNamapi na tAM bhImaputrIM mumoca // 78 // priyapravRttivyatipananhetave shrmaarcvaideshikdaandaayinii| nirantaraM sA virahavratasthitA navendumuvIkSya jagAda karhi cit // 79 // aho ! dazAyA mama vaiparItyAd varNairapi prApi viparyayaH kim ? / rAkApi kArApadavIM bibhAta dhavasmRtiryAti vadhasmRtitvam // 8 // taditi kArtikato navamaM galana bahalavASpatayA dadhatIva sA / sapadi mAsamumAsamavaibhavAmitamudIrya dadhe dRDhatAM punaH // 81 // etat kimapyanavamaM navamaGgalAta cakre tadatra vaTagacchanabhomRgAGkaH / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya skandhaH prapaJcacaturo'jani paJcamo'yam // 82 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane paJcame skandhe ekaviMzatitamaH sargaH // 21 // samApto'yaM paJcamaH skandhaH / Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThaH skandhaH bhImabhUpatinA. skandhe sargaH1 baIIIIIlle zruto // 14 // nala vaidayoM laaniyogH|| IIIIHIM ISHI IIIIIIHIE SaSThe sUcAnAmni skandhe prathamaH srgH| athaivaM nalavaidayoH kalicchalavibhinnayoH / cirAdAkarNya vRttAntamamarchad bhImabhUpatiH hA mahArAja! hA vatse ! kimetadvAmupasthitam ? / dhig dhig daivamakAyajJamityAtaH pralalApa saH // 2 // tadudantopalambhAya sa mAM sagirisAgarAm / carairvicetumArebhe bhAskaraH kiraNairiva tayozca cintayA nityaM nizi nidrAnivAritaH / sa babhau pratipannasya yAmikatvaM bhajanniva // 4 // hRdi priyaGgumaJjaryAstanayA duHkhanirbhare / suptirniravakAzeva na prApa prasaraM kacit anutsavamatAmbUlamazRGgAramasaGkatham / duHkhavrataparaM sarva tadrAjakulamapyabhRt vaidarbhIgarbhasaMbhUte mithune kezinIsakhe / damayantIgatasnehastadAsIt kevalaM sthitaH // 7 // naSTajanmaiva tad vRttaM damayantyA nalasya ca / na ko'pi prakaTaM cakre navAMzakuzalo'pi hi // 8 // itthaM vyatikare tasmin gahane caracakSuSAm / nAbhavad nalavaidayoH kasyacit prANanizcayaH // 9 // vandhyAdridroNakoNeSu niSadhaskandhabhUmiSu / ghoSapakkaNabhImAsu sarvatra prAsaran yazAH // 10 // III AISEII III 4 // 143 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIA HII IIHle veSabhASAvibhedoktyA cittArthagrAhiNo'pi te / pazyanto'pi prayatnena nalabhaimyau na.lebhire - // 11 // tataH sudevazANDilyau nAmnA vIrau vacoharau / tatraivAjagmaturdaivAt vaidarbhI yatra varttate // 12 // tatra zrIbhImabhUbhartuH sabhAryAya mahIpateH / tasmai tau nalavaidoratyAhitamazaMsatAm . // 13 // tacchrutvA so'pi zokAtaH svasaMbaddhAsu bhUmiSu / yatnena nalavaidoranveSaNamacIkarat // 14 // svayaM sudevazANDilyau pazyataH sma ca sarvataH / tatra striyaM pumAMsaM vA sarva yuktyA tayA tayA // 15 // sthApito tena tau rAjJA tatraivAphAlgunotsavam / sa dAsamapi bhImasya bhRtyaM hi bahu manyate // 16 // tadA tAbhyAM sunandAyAH kurvatyAH pitRmaGgalam / dadRze'nucarI bhaimI pUrNapAtrakarA sakhI pratyabhijJAya tau tasyAH sagRhya caraNau javAt / dattAryAviva bASpaudhairiti cakrandatuH zucA // 18 // yasyAstava hi jAnanti jaganti trINi vaibhavam / sA devi damayanti ! tvaM kathamitthaM vyavasthitA? // 19 // adya trapAkulaH svargaH pAtAlaM ca zucAkulam / murAmuragaNastulyA yadi tvaM bhaimi ! vanase // 20 // tvamAtmA bhojavaMzasya tvaM nidhinaiSadhAyuSaH / utsAhastvaM maharSINAM lakSmIstvamanujIvinAm // 21 // athavA kiM bahUktena ke vayaM tvadguNastutau ? / vetti cet tava mAhAtmyaM svayaM devI sarasvatI // 22 // prasIda tyaja gUDhatvaM caryeyaM tava kIdRzI ? / kRtArthaya zucA nAM bandhUnAM devi! jIvitam // 23 // bhvntutvnmukhaalokrsaasvaadprsedussH| adya devasya bhImasya niHzvAsAnAM samAptayaH // 24 // elyIAHIAILAINIASISEle III A Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIma skandha dUtAbhyAM . sargaH1 zodhitA dmyntii|| // 144 // BHI119/IAllIA IIIIIIIE iti tadvAkyamantreNa prakAzIbhUtamagrataH / parivatrupAdyAste sarve bhaimImayaM nidhim etaiH sarvaiH pRcchathamAnA trapAvanatakandharA / sA dadarza bhuvaM devI mahimnA svasakhImiva // 26 // tasyAstribhuvanakhyAtaM parIkSArtha malAvilam / piplumudyotayAmAsa sunandA gandhivAribhiH // 27 // iyaM sA damayantIti sarvebhyo'pi nirakSaram / sa eva kathayAmAsa mUkadUta iva sphuran // 28 // aho citramaho ! devI damayantI yamItAlam / tataH kalakalaH ko'pi babhUva bhuvanAntare // 29 // hA hAtikaThine ! bhaimi ! snehanIrairna bhidyase / ityAryAn yadi yat kAlaM itthamasmAnamUmuhaH // 30 // mUrtiH suvarNavarNA te vakSo vajramayaM punaH / sthAne tadIdRzaM duHkhaM sahamAnA na khidyase // 31 // dhigasmAn pazuvad mUDhAn dhigasmAn kUTamAninaH / mAtiitavibhUSAyAM tvayi durdaivaceSTitam / // 32 // ityAdi bahu jalpantastAmAliGgya natAnanAm / harSAzrumizritairaurmAtRSvasrAdayo'rudan // 33 // muvarNamaNimANikyairdukulaphalacandanaiH / sarve sudevazANDilyau nirbhara pidadhuzca tau // 34 // bhUyo bhUyo'bhavan bhaimyA mAGgalyAni sahasrazaH / mumoca na ca tAM devImaGkAd mAtRSvasA kSaNam // 35 // adhAvan karabhairazvaizcaraNaizca sahasrazaH / kuNDine tadvivakSArthamahaMpUrvikayA janAH // 36 // zaMsantaste sutAM labdhAM sabhAyAM bhImabhUbhujaH / tathA rukmairapUryanta dadurdAnaM yathArthinAm // 37 // damo damanadAtau ca svsuraanynotsukaaH| prApuH zrIvarddhanaM vegAdakSauhiNyA girA pituH // 38 // PISIIIIIIIIFTHI II IIFIEIG // 144 // Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TERI AIISISile IIIIIIIIIIIEIB ISIS praNamya zirasA jyeSThAM jAmi tAM mAtRsannibhAm / bhrAtaraste trayo bhaktyA prasthAnArtha vyjijnypn||39|| tato mAtRSvasAraM tAM tatpatiM nRpatiM ca tam / sunandAparivAraM ca gantumApRcchati sma sA // 40 // kathaJcit tadanujJAtA rathamAruhya bhImajA / tairanuvrajyamAnA ca pratasthe kuNDinaM prati // 41 // ahorAtratrayAdUrdhva prayatnAdapavarya tAn / saptAhAt prApa sotkaNThA bhemI janmabhuvaM nijAm . // 42 // pratyudgacchati tAM rAjJi bhIme pitari saMbhramAt / yadyapratyudgatAnyAsan kuNDinaukAMsi kevalam patAkocchyamukhyaM ca visvaraM vinivArya sA | prastutenaiva vaidarbhI vidhinA prAvizat puram // 44 // praNamya kuladevIbhyaH pitrozca caraNau kramAt / adhyuvAsendrasenasya hayaM ramya vibhUtibhiH // 45 // mAtaH kva mAta ityuccaiH pRcchantaM sAzrulocanA / tatrendrasenamAliGgya bhAminyAyuktamAlapat // 46 // atha rAjA dvitIye'hni sabhAryaH prApya tadgRham / pRcchan tat sarvamAmUlAt vijJapyate tanUjayA // 47 // tAvat tAta ! purA puryAM nipadhAyAM samaMtataH / dharmakarmasu puSTeSu susthitAsu prajAsu ca // 48 // indrasenasya saMvRtte varSagranthau ca paJcame / babhUva tava jAmAtA durdaivAt dyUtakautukI // 49 // iyaM tAvat samIpe'sti kezinI tAta ! pRcchayatAm / sa tu nivArito rAjA mayA nAnAvidhaiH krmaiH||50|| tatra duSTAyati matvA kezinyA vaakytsttH| ihaivAgamasaMyuktaM preSikozabalAdikam rAjyabhraSTa ihAyAtuM vane rAjA mayArthitaH / lipi likhan paTaM chittvA suptAM tyaktvA tu mAM yayau // 52 // . I I // 51 // SIEFIIAISI Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skandhe sargaH1 kuNDinapuraM gatA . damayantI nivedita ca tayA // 145 // sarva IIIIII-III-II ISIS tadA ca vyantarAvezastasyAsIt kazcidadbhutaH / na jJAyate tato rAjA vivazaH kathamapyabhRt // 53 // tadidaM purataH kSauma sA ceyaM varNapaddhatiH / tato'haM munivAkyena tapaH kRtavatI girau // 54 // kramAd mAtRSvasurvezma vasantI sukhamanvaham / nigUDheva sthitA tAta ! lajjayA dainyajanmanA ihApi na mamAgantuM spRhAsIt dazayAnayA / kIdRgme jIvitaM tAta ! vIrasenasutaM vinA // 56 // saMvatsarastu jAto'gaM na na tasga kathApi hi ! vilInapina nAgApi niHputrasyena tasyanida / / 57 // iti bAppaughanisyandamanyUtpIDajaDAkSaram / nirIkSya rudatIM putrI rAjA vacanamabravIt // 58 // vatse ! visRja bAppaudhaM priye ! putrI nivAryatAm / putri ! bhrAtRsu tiSThatsu kIdRzI dInatA taba // 59 / / AryAvartaH sakAzmIraH sAntarvediH sakauzalaH / ayaM mayendrasenAya dauhitrAya niveditaH // 50 // damayantyadya patriMzadakSauhiNImahArNave / kasya zaktiH puraHsthAtuM dame digvijayodyate // 61 // sa cApi putri ! jAmAtA durdaivAd vyantarAturaH / amutrAstIti vijJAtuM vilambaH ka ivAsti me // 62 // kiyAn pazyaipa bhUgolaH prekSitArastu koTizaH / prAptameva zRNopi tvaM na cirAt tamarindamam // 63 // saMpreSaya nijaM tasmai dUtacakreNa vAcikam / sa tvAM vijJAya jIvantIM yathA syAt kuNDinonmukhaH // 64 // pratibandho hi bhAryAyAH prAyaH puMsaH pazorapi / vikalo'pi nalazcApad nala eva bhaviSyati // 65 // tasyApi ceGgitAkArakalApUrvapraghaTTakAn / tvaM nivedaya dutebhyo yathA jAnanti te'pi tam // 66 // II IITHI THIS ISHI THISile vRttAntam // // 145 // Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 68 // adya prabhRti me yatno jAmAtuH prAptikAraNe / dazadigvijayaM kartuM carapreSaNakarmaNi. labdhayA hi tvayA putri ! bharturvyasanadInayA / sahasraguNa evAdya mama taddarzanodyamaH visRja visRja duHkhaM dInatA kIdRzI te bhujavijayinarendrA bhrAtaro hi tvdiiyaaH| bhuvanavalayavartI durlabho nAsti bharttA virama virama mohAt saumanasyaM bhajasva iti vipulamatInAmatyudAradyutInAmatilalitamatInAmatyudaprasthitInAm / satatamaparihINaH kSatriyANAM dhurINaH sumukhi ! bhavadadhInastAvakInaH sa bharttA pratijanapadameSA jAyate vIracaryA sanagaragirigarta vIkSyate vizvametat / ayamadhigata eva zrInalo vairaseniH kuru manasi piturme bhASitaM putri! samyak iti vacanamudIrya dhairyayuktaM pramuditamAzu vidhAya cittamasyAH / narapatirudatiSThadiSTadharmA sapadi yathAvihitakriyAnimittam iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane SaSThe skandhe prathamaH sargaH // 1 // // 70 // nASHIAHILIAllImAjAla // 71 // BISTIAHIATRI tAbAjAISile // 72 // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThe skandhe dvitIyaH srgH| nalazodhane AzvAsanam // sage:2 // // 146 // // 4 // I ISIIIIIIIIIIFle athAkSipaTaloddiSTA rAjAdezena kozataH / lebhire bhUri pAtheyaM cArAzciranivRttaye gosahasraM pradAsyAmi nalavRttAntavAdine / iti priyaGgumacaryA devyA cAsIt pratizrutam nalasaGketasaMbaddhAH sarasAH kSobhakAriNIH / iti gAthAH svayaM tisro vaidarbhI ca zazAsa tAn " paTaM chittvA pranaSTo'si vane suptAM vihAya mAm / hRdayAd yadi me yAsi tad vemi tava pauruSam tava putre kalatre ca mitre ca mamatA gatA / sthito yogIva nIrAgastvaM deva ! dyUtadIkSayA adRzIkaraNaM pUrva devakArye tvayA kRtam / idAnIM te tadastyekaM kArya kizcit punarnahi" itthaM gAthAtrayArthena prabandhAna vividhAMzca te / kRtvA sarveSu lokeSu jagurjaGgamaDiNDimAH tataH pravavRte pRthvyAM zatadhA tad nalAyanam / utkaNThAkAri sarveSAmasaGketajuSAmapi athAsmin cArasaJcAre brajantau rAjazAsanAt / devI sudevazANDilyau vizeSajJAbhyabhASata tAvat sudevazANDilyau vRtteyaM praNadhikriyA / tathApi mama kArye'smin mano nAyAti nizcayam tathAhi vipule vizve puruSANAM ca koTiSu / atrAmuka iti jJAtuM sthAnabhraSTaH ka zakyate ? saMvadanti ca kutrApi nAmavarNaguNA api / nAmAkareSvapi prAyaH sAmyaM muktAphaleSu yat . = = = orm Fr = = = IIIIIIIIEIIIIIIIIile = // 8 // // 11 // // 12 // // 146 // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 13 // // 14 // DISTIANEFITSIIIIIIAle kathaM nu khalu mRDhAnAmekamArgAnugAminAm / nRNAM bahirmukhAnAM ca suparicchedyamantaram tato niHsaMzayaM jJAnaM tamekaM puruSaM prati / ahaM vidyeva dAsyAmi yuvayorapramattayoH sa hi mAyAmayaH kurvan nAnArUpANi sarvavit / vicaran sarvabhAveSu pramattAnAM na gocaraH yat satyaM yuSmadIyaM me vaidagdhyaM pratinizcayaH / dakSAvanupravezajJau yuvAmantarmukhau yataH . tadatra tasya rAjarSIrasenAGgajanmanaH / vIrasya niSadhAbha stattvaM samyaka nizamyatAm sa nAznAti vinA snAnaM dinakRtyaM na lumpati / na kathazcid divA zete na jalpati vinA smitam kIrtyA vahati notkarSa zriyA na bhajate madam / zucA vahati na mlAni ruSA tyajati nAzritam tuSyanti kriyayA santaH svidyanti sudRzo dRshH|truttyntyaandolnH khagAHkSubhyanti kSveDayA gajAH iti tadguNalakSAnAM saGkhyA kattuM na zakyate / advitIyAstu santyeke tasya lokottarA guNAH sarvAzvahRdayajJasya vIthISu kRtakarmaNaH / na tasya sadRzaH sAdI sArathirvA mahItale antareNa tamakaM labdhavahnivarojitAm / sUryapAkAM na jAnAti naro rasavatIM paraH AlekhyalikhitasyApi madrUpasya ca darzanAt / vaputrapuSavat tasya sphuramutkaNTakaM bhavet nakhamAMsamayaM prema yasyAsId mayi tAdRzam / sa idRg virahe ghore jIvana saMbhAvyate katham hA nAtha ! jIvalokaM tvaM zUnyaM kRtvA ka me gataH ? / ahamadyApi jIvAmi hatAzA jIvitapriyA // 16 // // 17 // // 18 // // 19 // // 20 // // 21 // // 22 // // 23 // // 24 // // 25 // // 26 // . II ASSIAHIN TERI AAI AISEle Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nalazodhane AzvA-. sage:2 sanam // // 147 // nAnAjAIANI ATHI VISISEle tvadavAptau kathaM jAtA vRthA vAcaH satAmapi / visaMvadati vA sarva bhAgadheyaviparyaye // 27 // yadi jIvan bhaved rAjA tadvArtA zrUyate na kim ? / na hi vyavahitasyApi prabhA bhAnoH pidhIyate // 28 // pravahaNamapi vAddhauM yAti vAtAnuvRttyA bhramaNamapi khagasya vyomni vRkSAnuyAyi / tadadhikatararUpaM prANanAthasya jAtaM gaganamidamadezaM ninimittodayaM ca // 29 // iha kathamapi tasya jJAyate dika dazA vA kathayatu katamastaM nAsti jIvan sa nUnam / lipiriyamapi mithyA cAraNoktaM mRSA tat janayati hi phalAzAM kIdRzIM chinnavRkSaH // 30 // 'sukhamAssva mudeva sarvathA tyaja zANDilya ! cirapravAsitAm / nanu madvyasanasya kAraNe kimidaM vAM kadanaM nirarthakam // 31 // apyekaikaM vrajati hi dinaM varpakalpaM videze kAryodghAtastadapi gahano guuddhgrbhaanukaarH| sarvasyApi svagRhaviSayAH koTizaH santi cintyA rAjAdezaH katitha samayaM rAjayakSmeva yApyaH // 32 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane SaSThe skandhe dvitIyaH sargaH // 2 // ISISSIFIEETE ISIFIEFICISI FISHI // 147 // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThe skandhe tRtIyaH srgH| br sh // 4 // h m NHI ISIASTI ASHISHIsle tatastasyA nirAzAyAH protsAhanavidhitsayA / sahasraguNamArambhaM vahantau tAvabhASatAm klezaM nau tasya rAjarvIkSaNe kimapekSase / yayormukhyamidaM kArya gauNasvagRhakRtyayoH rAjAdezAdimaM dehaM kSipAvo vAridhAvapi / keyaM caraNacAraikamAtrasAdhyA vasundharA yat tavArthe nRpAdezAt puNyazloko vilokyate / tadidaM nau tridhA zlAdhyaM bhAgyena padamAgatam zRNu devi ! sa te bhartA nApAcyAM kila manyate / yAdIcyA pratIcyAM vA prAcyAM vApi yadasthitaH brAhmaNaM kSatriyaM vaizyaM zUdraM vA varNamAzritaH / tyaktvA vA rUpamAtmIyaM prApto rUpAntaraM navam vivazazceSTate grAmaga giriguhAsu vA / hastyazvarathasaMyukte svAmitve varttate'thavA yatra tatra vasanneva tiSThanneva yathA tthaa| yena kenApyupAyena taistai vargavAsaraiH tathApi tamasaMbhAvya na nivartAvahe dhruvam / svadehamidamAvAbhyAmasminnarthe niveditam taM ca jIvantameva tvaM viddhi pArthivapuGgavam / yasya lakSaNavadgAtraM yazca satyAH patistava pazya kiM na samArabdhatripurAriparAbhavam / ratirbhUyo'pi hi prApa bhasmIbhRtamapi priyam atrArthe ca kathAmanyAM kathyamAnAM nu cintaya / yathAsAtaM tu santAnastava sandhIyate punaH DISHI AISHI AAI AIIIIIIle m w = = my // 10 // // 11 // // 12 // Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skandha // 13 // // 14 // // 15 // nalazodhane tilakamaJjaryA udaahrnnm| sargaH3 * // 148 // II RISHIATIGATIAHINIATEK dhUrtaH siMhalakaH kAntyAM naradattA gRhAGgaNe / dyUte hAritasarvasvastanmRtti bhaktamudyataH vizUkaM pApinaM devI kitavaM tamabodhayat / svayaM paJcazatadravyamUlyAM gAthAM samarpya sA mUrkhastadvikrayAkAlI sa bhraman ptrikaakrH| amucyata mRSA sarvaiH sa gAthArthAvadhIraNam devadattAtmajo vidvAn tAM gAthAM manmathAbhidhaH / yathAmUlyena jagrAha gAthA sA ceyamIdRzI "yadatra likhitaM dhAtrA na tatpariNativRthA / iti matvA dhruvaM dhIrA vidhure'pi na kAtarAH" sa dhRthArthavyayakrodhAt pitrA nirvAsito gRhAt / purAn bahiH sarastIre tasthau dezAntaronmukhaH tatra naktaM mRgabhrAntyA taM vyAdhazaratADitam / raktagandhena bhAruMDo vArdhidvIpe gRhItavAn tatra mukto dayANa labdhasaJjJaH sa pakSiNA / dadarza kevalaM vyoma vAridhiM ca duruttaram smaran gAthArthamevaikamekAkI sa vaNigvaraH / nAlikerAdibhirvRtti vitanvannanayad dinAn pravAlamauktikAdInAM viSvaka kUTAnakalpayat / svarNamizreSTikAyugmAnyAkhyAgarbhANi cAkarota atha sAMyAtrikezasya bhRtyAH zAlvasya vAriNe / saMsthApya jaladhau potaM tatra dvIpe samAyayuH marmajJaH so'pi taiH pRSTaH svanistAraM vicArayan / potezaghaTanApUrva vAryAkhyAtumamanyata tataH potapatiH prItyA tasya siddhaprayojanaH / kUpe taddhanalobhAndhastaM taTasthamapAtayat tamya sarvasvamAdAya sAMyAtrikapatau gate / sa kUpapatito'pyantargAthArthaMkaparo'bhavat / // 17 // // 18 // // 19 // // 20 // // 21 // // 22 // // 23 // // 24 // // 25 // . // 26 // . // 148 // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II-IIASIATII gAtAnAile dadarza tasya kUpasya madhye pazyan vaNigvaraH / pAtAlagAminI tiryagvyaktAM sopAnapaddhatim // 27 // tayA pravizya pAtAlaM prapede vismayAkulaH / bhuvaM girisaridvakSakSetracaityAdibhUSitAm // 28 // tatra bhraman mahAramyamArAmAbhyantarasthitam / prauDhaM prAsAdamAsAdya vairovyAmRtimaikSata // 29 // svanistArAbhilASeNa tadArAdhanatatparaH / AsasAda nizi svapne sa tadAdezamIdRzama . // 30 // jalAgniviSarakSorugarakSAdakSANi tatkSaNam / gRhItvA paJcaratnAni prAtarmaccaraNAgrataH // 31 // vraNarohiNIM caiva nItvA mattoraNodgatAm / puro garbhapuraM prApya sukhaM vatsa ! prapatsyase // 32 // yugmam // ityAdiSTaH sa ninidraH prAtaH sarvamavApya tat / chittvoraM vraNarohiNyA yayau rUDhavaNaH kSaNAt // 33 // prApa garbhapuraM tacca nRpakSipazuvarjitam / vicitradhanadhAnyADhyama_lihagRhavrajam // 34 // adarzi bhramatAnena dolAparyaGkazAyinI / saudhasaptamabhUmIsthA kanyA kApi manoramA // 35 // sa tayA vihitAtithyaH pRcchaMstattvamabhASata / AsId velAtaTaM nAmnA tridazasparddhipattanam tatra rAjA suketvAkhyaH zaktimAnapi daivataH / ruddho ripucamUcakraiH kiMkartavyajaDo'bhavat // 37 // taM kazcit prAgbhavapremNA jJAtvA devastathAgatam / vArdhimadhye suguptAkhyaM puraM kRtvA vimuktavAn // 38 // kRpasopAnamArgeNa pAtAlatalagAminA / cakre garmapuraM cedaM sa rAjJo hitakAmyayA sugupte ca ciraM rAjJo niHzakaM tasya tsthussH| prAptaH kuto'pi durdaivAd mAMsabhakSI nizAcaraH // 40 // . IIIIIIIIIIIIIIIII Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nalazodhane tilaka-. sage:3 maJjaryA = // 149 // udaahrnnm| = nA jAnA II AInaItAbAda bhakSyamANeSu lokeSu rAkSasena durAtmanA / drutaM garbhapuraM rAjA prApto bandhujanaiH samam // 41 // kravyAdo'pi janaM kRtsnaM vyApAdya puravAsinam / kUpasopAnamArgeNa kAlAdatrApyupetavAn // 42 // sa hatvA bandhubhiH sArddha rAjAnaM pitaraM mama / rarakSa kevalaM kanyAM mAmekAM dArakarmaNA // 43 // ito dinatrayAvaM tasmin mAM voDhumicchati / manasA zaraNaM devIM vairoThyA smRtavatyaham // 44 // so'pi svamaprasannA me dadau rakSodhanaM varam / tacca satyamivAbhAti bhISme'tra tvaM kuto'nyathA // 45 // tad nItvA matpituH khaDgamito gupto bhava kSaNam / mRgayA vinivRtto'yaM nUnamAyAti rAkSasa: // 46 // tadvidyArAdhanadhyAnaM kurvanneSa nihanyatAm / na durlabhA hi dhIrANAM jayazrI chalayodhinAm // 47 // tatheti tadvacaH kurvan so'pi saMprApya tatkSaNam / jaghAna rAkSasaM vIro vairoTyAvaragarvitaH // 48 // pariNIya ca tAM bhUyastato nirgantumutsukaH / sa siSeve vaTadvAraM priyAvittasamanvitaH // 49 // kadAcita pUrvavata kaizcita saMprAptaH salilArthibhiH / sa kRSTvA potanAthena kAritaH saha saGgamam // 50 // potezastadvadhUlubdhaH kSiptvA pravahaNe nije / rajanyAM jaladhemadhye taM pramattamapAtayata sa patana gilitaH zIghraM mahAmatsyena vAridhau / dadhau jaTharamadhye'pi dhairya gAthArthacintayA // 52 // vADauM taM kSiptamAkhyAya sArthezenApi tatpriyA / arthitA ratimAtIrtha yayAce niyamAvadhi // 53 // so'pi taM velayA kSiptaM dArayadbhistimiGgilam / kAntIzasyaiva kaivartaH saMprApya prAMbhRtIkRtaH . // 54 // IAFI II II IIIIre. J // 149 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM matsyodara ityAkhyAM datvA rAjA kutUhalAt / lalitAkAramAlokya cakAra sthagitAdharam jJAtvApi sahavAsaM svamAtmAnaM nijugUha sH| yat kizcidAkhyAya janaM pRcchantaM vipratArayan atha prathamapotezaH prAptastaddhanasaMyutaH / rAjJA sa mAnitastatra tiSThan taM vIkSya nItavAn matsyodaro'pi kAlajJo nArebhe sahasaiva tam / so'pi bhIto'sya jagrAha pAraMpayaM janAnanAt tatastatpreritA mattA mAtaGgA gAnatatparAH / nRpavezmani taM zIghramAliGgya ruruduryathA aho sahodaro'smAkamayaM ruSTvA gato'bhavat / diSTyA cirAcca dRSTo'dya tenoktaM vA ruNaddhi naH tachatvA sa krudhA pRSTaH kimetaditi bhUbhujA / matsyodaro'vad deva ! sarva satyamidaM dhruvam ahameSAM kaniSTho'smi jyeSThAH sarve'pi khalvamI / kevalaM paJca ratnAni mamorau nidadhe pitA eSAM kakSAziraHskandhakukundarakarAdiSu / sarvatra nidadhe tAni tena naSTvA gato'bhavat ityuktvA darzayAmAsa ratnAnyaruM vidArya saH / pratyutpannamateranyaH kathaM rAjyeSu nandati imAn vidArya dRzyantAM ratnAnIti nRpAjJayA / prArabdhAste'pyabhASanta bhrAtAyaM sarvathA na naH potezapreritairetad mithyAsmAbhiH prajalpitam / rakSa rakSa mahArAja! na mRSA brUmahe punaH kupitena tato rAjJA sAMyAtrikapatau dhRte / sarva svavRttamAcakhyau rAjJe matsyodaro rahA jJAtvA rAjJApi pRSTaH san sArthavAho'tha marmavit / dravyAbhijJAnasaMbandhe pratyapadyata nottaram // 55 // // 56 // // 57 // // 58 // // 59 // // 60 // // 61 // IIIIIIIIIIIIIIyle IIIIIIIIIIIISe // 63 // // 66 // // 67 // // 68 // // 69 // Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nalazodhane skandhe tilaka.. maJjaryA sargaH3 udaahrnnm| . // 15 // III-IIII-III garbhanAmAGkitaM sarva dravyaM tasyAtha paarthivH| dadau matsyodarAyaiva nyAyamUlA hi bhUbhujaH // 7 // matsyodaro'pi taM rAjJA vadhyamAnamamocayat / asAdhuSvapi sAdhutvaM darzayanti hi sAdhavaH // 71 // itthaM brajati kAle ca prAptaH potapatiH paraH / tatsanmukhagato rAjA vArbuidvIpe sthito'bhavat // 72 // matsyodarapriyA tatra nRpaM tilakamaJjarI / vyajijJapad yathA tena deva ! bandIkRtAsmyaham // 73 // hatvA mama priyaM pApI so'yaM mAM hantumudyataH / tyakSyAmyahaM tataH prANAn tathApyeSa nigRhyatAm // 74 // tato rAjAvadat prANAn rakSa rakSa mnsvini!| kadApi hi bhaved daivAd mugdhe jIvan tava priyaH // 75 // azraddheyaM tu kAntasya vicintya hRdi jIvitam / ruroda muktakaNThaM sA sarvairAzvAsitApi hi // 76 // matsyodaro nRpatinA kRtapUrvavArtastAM pratyayapramuditAM svagRhaM ninAya / taM cAtatAyinamapi kSitipAladaNDAdAtmIyabandhumiva potapatiM rarakSa // 77 // vairoTyA dattaratnakSitabhujagaviSAM jIvayAmAsa rAjJaH putrIM dRSTAM kadApi svayamavanibhujA sApi tasmai pradattA / evaM sa sphItabhAgyaH prakaTitacaritaH zokasindhau nimagnaM pitrorAnandakandavyatikarataralaM nandayAmAsa cetaH // 78 // yathA tilakamaJjarI nijapatiM tamitthaM purA payonidhinimagnamapyadhijagAma bhayo'pi hi / / tathA tava vidarbhaje niSadhabhUbhujaH saGgamo videzamadhitasthuSaH kathamapekSyate durlabhaH // 79 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane SaSThe skandhe tRtIyaH sargaH // 3 // SHIFIFIEFINITISIFIFIE | // 150 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThe skandhe caturthaH srgH| . SHI RISHI AISHING THII - III III THEIG iti tAbhyAM kRtocchvAsA vaidarbhI dhairyanirbharam / sanmAnadAnapUrveNa vidhinA visasarja tau // 1 // nalasyAnveSaNaM katuM pathi prsthityostyoH| sAhAyyamiva pRSTastho babhAra malayAnilaH / // 2 // ke'pyarddhAvyanivartanta ke'pi tasthuH kvacit sukham / kuNThaprajJAH pare'bhUvan cArA jJAtuM nalasthitim // 3 // tau tu grAmeSu pallISu pattaneSu purISu ca / prapAvApISu kUpeSu maTheSu surasadmasu vaneSu satrazAlAsu pratolISu sabhAsu ca / rAjamArgeSu goSTheSu garrAgiriguhAsu ca brAhmaNAn kSatriyAn vaizyAn zUdrAn kArUn janaGgamAn / vAnaprasthAzca mijhUzca vividhAnitarAnapi // 6 // veSabhASAparAvariGgitagrahaNAdimiH / anupravizya vizrambhaM janayantau yathA tathA sAyaM prAtardivAnaktaM vRSTizItAtapeSvapi / vicinvantau nalaM daivAdayodhyAM prApatuH purIm // 8 // paJcabhiH kulkm|| tadA ca sa mahIpAlaH kubjarUpadharo nalaH / rAjamAnyatayA tatra mahatyA saMpadAbhavat vaidarbhIvirahavyAdhividdhagAtrasya tasya ca / na yAtyati gate rAtrina ca rAtrau punardinam // 10 // na svalpaparivAreNa tasminnati purAn bhiH| kattuM prAbhAtikaM kRtyaM sarovaramupAyayau gavAM bhambhAravargoSThaM tarukhaNDaM khagAravaiH / bhRGgazabdaiH saraH sAbja mukharaM sarvamapyabhUta // 12 // . IIIIIIIIEII IIIIsle Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MBAI nalazodhanam // skandhe sargaH4 // 15 // ISHI VII IIFI IRIE iti vyatikaraM ramyaM pazyan virahavihvalaH / kAryakubjAkRtirdadhyau niSadhAnAmadhIzvaraH // 13 // praharanti hanta hRdayaM vidarbhajAvirahAkulaM bhRzamimA mamAdhunA / bata kIrakekikalaviGkakokilAkikidIdhikokakulasaGkalA bhuvaH // 14 // kuvalayavanavAtAH kUjitaM kokilAnAM kizalayazayanIyaM kautukasthAnakAni / iti hi mama samastaM saMprati vyarthamAsId vimalamapi kavitvaM sannidhau durjanasya // 15 // tAdRk premNi svayamapi tathA tatra suptojjhitAyA dUre devyAH punaradhigamaH saMzayo jIvite'pi / tadvA pivacana na punarnAmamAtrApi jAtA dhig jIvAmi sphuTati bata me vajratulyaM na vakSaH // 16 // vapurvalati vihvalaM virahayAtanA yApyate na mRtyuradhigamyate maraNavAsanA marchati / na veni gahanAmimAM pariNatiM nijasyAtmanona ko'pi hi mayA samaH kSititale'sti duHkhI nalaH / / 17 // hA priye ! parihatAsi sarvathA bhImaje ! kathamasi vyavasthitA / indrasenajanani ! ka vartase dehi dehi damayanti darzanam // 18 // iti prakAmaM vilapan sa rAjA vaidezikau tau kalayAJcakAra / abhUd mithaH kAryavazaMvadAnAM teSAM trayANAmanuyogayogaH // 19 // ko yuvAM kuta ihAgamanaM vAM ? kuNDinendranilayau kathako staH / / III-IIIIIIIIIIIIIE // 15 // Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 20 // bAjA IISIl * // 21 // // 22 // atra citraphalake kimidaM vAM sAdhu pRcchasi zRNu zrutiyogyam / yad vapuH kamaThapRSTikaThoraM yasya vajrakaThinaM hRdayaM ca / tasya nirmalamamutra caritraM bhRbhujaH kamalakomalavAcaH ityanekaguNagauravagauraH kasya nAma sa kule kila raajaa| vIrasenatanayaH sukhavairI naiSadho nanu durodaravIraH tad vicintya vacanaM camatkRtaHpreyasI critlndhilaalsH| AtitheyasamayAya mAyayA tau ninAya nilaye nalaH svayam tAdRgUrUpe nikhilajanatAdRgviSe kubjakatve tyAgaM bhogaM vinayaparatAM vAgmitAM vaibhavaM ca / sAzcaryAbhyAM nirupamatamaM tasya saMbhAvitAbhyAM nindApAtraM sapadi vidadhe ratnadRSI kRtAntaH itizrI mANikyadevasUrikRte nalAyane SaSThe skandhe caturthaH sargaH // 4 // // 23 // jA IIIII-IIIFISHIs Isile // 24 // II 4 DISTIAHII Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThe skandhe paJcamaH srgH| nala zodhane sargaH smaagmH|| // 152 // II AISING TII AIII kAnAba ISIK atha tau dayitAdatau kujaveSadharo nalaH / prasaGgAdiva cittasthaM prAjJaH praSTumupAdade // 1 // diSTyA kavivaro dRSTvA bhavantau mama saMprati / phalaM nayanayorjAtaM vizrAmo hRdayasya ca // 2 // ahaM hi kubjako viprau ! viprayukto'smi daivataH / zarIramaparaM rAjJo nalasya niSadhezituH nalena vasatA pUrva rAjyaM cUtana hAritam / rAjyabhraSTastataH so'haM videzapatito'dhunA // 4 // 'damayantyA samaM devyA videzaprasthitasya ca / atrAstIti punastasya na hi vA pi vartate tad yuvAM kuNDinAyAtAvahaM pRcchAmi yat kila / rAjA sa vijayI bhImastatputrAzca damAdayaH // 6 // anyat kiM damayantI sA devI tatrAsti vA na cA / tadA kUbarapAdye'pi nahi sthitavatI yataH // 7 // yaJca citrapaTe vRttaM nalasyAstIti jalpataH / tad nRpasyApi kiM vArtA viditA kAcidasti vAm // 8 // tamitthamatha jalpantaM dvijavayau~ jajalpatuH / dIrghAyubhava bhadraM te hRSTau svastvAM vilokya ca . // 9 // AkarNaya sakarNa! tvaM yat pRcchasi taduttaram / kuzalaM bhImabhUbhartuH kumArA jayinazca te // 10 // virahavyAdhinAyA ruditocchUnacakSuSaH / devyA damasvasustatra prAptAyA hAyanaM sthitam // 11 // vane suptA parityaktA rAjJA rAtrau nalena yat / tad na jAnAti sA devI taM bhartAraM kacid gatam // 12 // III AIIIIIIIIIIII IIISTRIKE . // 152 // SIII Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IISite II RIBEII A MEING THII AISI WIKIIT Isile banA yathA patiparityaktA ninAya ca dinAni yat / astyatra citraphalake likhitaM nikhilaM hi tat // 13 // sarvairAzvAsyamAnApi viyogajvarajarjarA / nityamityeva jalpantI sA tiSThati divAnizam // 14 // paTaM chittvAM pranaSTo'si bane suptAM vidhAya mAm / hRdayAd yadi me yAsi tad vemi tava pauruSam // 15 // tava putre kalatre vA mitre vA mamatA gatA / sthito yogIva nIrAgastvaM deva ! dyUtadIkSayA . // 16 // adRzyIkaraNaM pUrva devakArye tvayA kRtam / idAnIM te tadastyeva kArya kiJcita punarnahi // 17 // itthaM nalavyalIkena tasyAstaptamaharnizam / babhUva tuhinappRSTapaGkajapramitaM vapuH / // 18 // tathA pitA tathA mAtA tathA sarve sahodarAH / tadadya nikhilaM rAjyaM devyA duHkhena duHkhitam // 19 // .na tasyAstAdRzaM duHkhaM purAsId nirjane vane / yathAdya vivRtadvAraM bandhuvargasamAgame // 20 // sAraNyakopasargebhyaH kathaJcidapi jIvitA / tAmadya nu viyogAgnirnAdagdhvA vinivarttate // 21 // priyAmanusRtAM sAdhvI salajAM klezahAriNIm / itthaM pariharet kazcit kiM brUmaH sa punarnalaH // 22 // na tena gaNitA prItiH pApazaGkA trapA kRpA / aizvaryabalamAlambya sarva cakre sa kevalam // 23 // rAjJastato varaM bhillAH pazavaH pakSiNo'pi vA / sAhacaryamapi tyaktaM yena sAdhvIM priyAM prati // 24 // apahastitadikpAlaM yat tasmin prema tAdRzam / vaidAstasya hi premNA tena bhuktamidaM kRtam // 25 // kathaM bhavatu sAdharmya nimbasya ca nalasya ca / vipAke madhuro nimbaH kaTureva punarnalaH // 26 // . II banA OTHI AII Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IS skandha II sargaH5 lambhaH // // 153 // prajAISTII-IIIIIIIIIII kimatra rAjazabdena vizvAtizayavartinA / naranAmApi nAmoti dAratyAgIsa durmatiH // 27 // vihAya saha satvena sa niHsattvaH sadharmiNIm / tiSThan kathamapi kvApi jIvannapi mRtopamaH // 28 // kiM tasya jIvitavyena naSTanAmno durAtmanaH / damayantyAM vipannAyAM devyAM virahavAhinA // 29 // kiM durvahamabhUta tasya kuto vApyabhavad bhayam / yadevaM sa parityajya pranaSTaH paramoSivat // 30 // yadi gantA bhavet tat kiM tAmApRcchya na gacchati / iti nirdiSTadezasthaH kathaM devImatApayat // 31 // rAjA'bhaviSyad bhUyo'pi prAptaH zvasuravezmani / ubhayoH prANasandehastenetthaM gacchatA kRtaH // 32 // vaJcayitvA priyAM patnI vane'pi srastazAyinIm / cAturya darzitaM tena sAmarthyamapi cAtmanaH // 33 // rAjyabhraSTasya cet tasya trapA zvasuravezmani / na lajjA tasya lajAlostaditthaM tyajati priyAm // 34 // dAratyAgamayaM tasya sAmarthyAkhyaM mahad yazaH / AvAM citrapaTArUDhAM sphuTaM sarvatra kurvahe // 35 // rAjJA sabhAsu sarvAsu dhikkaarklussiikRtH| vIrasenasutaH snAtu na vidmaH kena vAriNA tadadya RtuparNe'pi tad vRttaM citragocaram / zRNvatyasmaGmukhodgIrNa zRNotu sa bhavAnapi. // 37 // yatastvamasi vai sAkSAt kubjarUpaH paro nalaH / sambandhasyopacAreNa rAjA rAjapumAnapi // 38 // iti zrutvA kathAM tAbhyAM kathyamAnAM priyAzrayAm / niSadhAdhipatirbhAvairbahubhirvyAkulo'bhavat // 39 // diSTyA jIvati me kAntA tiSThantI mama cintayA / tad duHkhadAyinaM duSTaM dhig ghim mAM gUDhaceSTitam // 40 // BEIN AMEII NISEII IIIIII // 153 // Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IASTIC DIII AISHI AISIlATHII AI aho ! punaH kathaM tasyA darzayiSyAmyahaM mukham / kiM nAma tad dinaM bhAvi yatra sA meM miliSyati // 41 // nUnaM cet sugamA devI tadvandhubhyastrapA punaH / mayi tatra gate khinnAH kiM vakSyanti damAdayaH1 // 42 // adhunaiva nijaM vRttaM kathayAmyanayoH puraH / naSTarAjyo'thavAdyApi spaSTIbhRya karomi kim ? // 43 // yad vA tadeva me rAjyaM yad devyA saha saGgamaH / kena saMbhAvitA hyAsIt jIvantI prANavallabhA // 44 // tad gatvA duHkhadInAM tAM kAntAM saMbhAvayAmyaham / anitye jIvaloke'smin durlabhaH khalu snggmH||45|| tAM vihAya viyukto'haM jIviSyAmi ciraM kiyat / parityajya nadIM nIto mahAmatsya iva sthale // 46 // spaSTIbhUtasya me sarva vazavarti mahItalam / kimazaktirmamAdyApi jetuM sarvAn mahIbhujaH // 47 // tatastyAgAt paraM vRttaM tasyAH zrutvA'nayormukhAt / ciDhaviditamAtmAnaM kariSyAmi tadAzaye // 48 // uccastarAM svamatha kubjamayo'pi mene nIcaistarAM viharati sa tayoH samIpe / bhRyastarAM vitatarAjya ivAjaniSTa prANezvarIkuzalajIvitavArtayA saH // 49 // sAyantanAvasarasImani tau ca tene bhRmIbhujaH sadasi darzanamAnapUrvam / AjJApitaM tadatulaM nalabhImapujyozcitrasthitaM caritamuccarataH sma samyaka // 50 // iti zrImANikyadevamUrikRte nalAyane SaSThe skandhe paJcamaH srgH|| 5 // DISKILATERII III III SAIII AURIISElle Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThe skandhe SaSThaH srgH| skandha sage:6 vyAkulo nlH|| // 154|| bAjAII III IIFII ISHIE tataH pravavRte tatra tadapUrva nalAyanam / mUrchanniva jano jajJe yadAkarNya vilokya ca dyUtahAritasarvasvaM ghoradharmAkule pathi / yatazcaraNacAreNa vaidarbhI nalamanvagAta // 2 // astokazokasaMtaptAM taTAkataTasaMsthitAm / yathA ca lalitairvAkyaistAM samAzvAsayanalaH priyAmekAkinI suptAM nizi vizvastazAyinIm / sa khaDgakhaNDitakSaumaH parityajya yathA yayau // 4 // tat tat sarva sudevoktaM zRNvantazcitragocaram / hAhArAvamukhAH sarve zoSaM prApuH sabhAsadaH bho bho bhRpAlazArdUla! nala ! yuktamidaM tava / mA maivamiti taM dhattuM RtuparNo'pi tavare prAtarnalamanAlokya vilapantI visaMsthulAm / tAM vIkSya patitAM bhRmau janaH sarvo'pyabhASata // 7 // nihataH kiM na dikpAlaiH kiM na vajreNa tADitaH / kiM na kAlAhinA daSTaH kiM na dagdho davAgninA // 8 // na kiM kavalitaH pRthvyA vipanaH kiM na vA svayam / strIghAtapAtakaM kRtvA jijIva sa kathaM nalaH // 9 // yugmam // iti lokaapvaadaagnijvaalaapttlpiidditH| karkoTakaviSArto'pi nalaH kubjaH sukhaM yayau // 10 // asAvajagareNAtra asyate nalavallabhA / aho kazcidapi trAtA varttate sAhasI naraH // 11 // iti jalpati zANDilye bhUtvA pAtrAvatAravat / nijaM.vismRtakubjatvaM jajalpa niSadhAMdhipaH // 12 // HIAHINI HISHI HIAtAta // 154 // Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CIII 4. IBHI AISFlla THII - III NISHIIC ISITE mama bharjunalasya tvaM vyalIkena ca yat punaH / hA prAptAsi kathaM devi ! damayanti ! dazAmimAm // 13 // tyaja tyaja bhayaM bhIru ! bhRtye saMnihite mayi / ataH paraM hi saMbaMhi bhUyaH kiM karavANi te? // 14 // mArjayAmi dRzorbASpaM vapuH prakSAlayAmi te / prasIda mRdubhivRtti vidhehi vividhaiH phalaiH // 15 // iti tAstasya niHzaGkAH pratyAsannabhramA giraH / parairapratyabhijJAtA viprAbhyAmabhijajJire . // 16 // kirAtakRtavaidarbhIkezAmarzakSaNe punaH / zokenaiva pare ruddhA hIropAbhyAM sa kevalam / // 17 // vyatItavRttacitre'smin kubja! ko'yaM bhramastava ? / iti jagrAha taM rAjA vinitAsimudyatam // 18 // girigahvaramadhyasthAM dustare tapasi sthitAm / sahasA sa priyAM prekSya ruroda sadasi sthitaH // 19 // gRhe mAtRSvasurdAsyaM damayantyA dadhAnayA / nalasya vidadhe citte kubjatvaM yuktamAtmanaH // 20 // punaH pitRgRhe devIM susthitAM tasya pazyataH / indrasenagata prema sahasraguNatAM dadhe . // 21 // itthaM sudevazANDilyau tatrodgIrNapraghaTTako / dattaprasAdhanau rAjJA ninye kubjaHpunargRhama // 22 // svayaM sthAlISu nikSipya bhakSajAtaM caturvidham / cakre rasavatI ramyAM sUryapAkA tayoH kRte // 23 // na dhUmadhyAmale dRSTI na maSImalinau karau / na zramAmbujaDaM gAtraM na phUtkArakramaklamaH // 24 // sphAratvaM sukumAratvaM zucitAtisugandhatA / vicchittiravilambazca dezakAlAdirUpatA // 25 // ityalaukikamuddAma sUpakArasya tasya tau / vipro rasavatIkarma tadapUrvamapazyatAm // 26 // yugmam // IIIASII III AISIIIsile Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayameva sargaH6 iti dUtayoH // 155 // llIIATERII NIFils IITO prtiitiH|| bubhujAte yathAzakti bhaktyA tatpariveSiNam / na sehe tadrasajJA tu karnu tadrasanirNayam // 27 // tataH sarasvatIpUjA naivedyAsvAdanAdinA / nalo'yamiti niHzaGka pratItirabhavat tayoH // 28 // Ucatuzca yathA kubja! tvaM mahAtmA mahItale / nUnaM sa nalabhUpAlastvayi jIvati jIvati // 29 // bhojanAdamRtAsvAdastIrthayAtrA ca darzanAt / adAriyaM mahAdAnAta tvayA nau pratipAditam // 30 // kiM na prayojanaM siddhamAnayostA darzanAt / kevalaM nalabhUbhanurvArtA labdhA nahi kvacit // 31 // tadastu svasti te kubja ! bajAmo bata sAmpratam / kuNDinasya hi muktasya bahavo vAsarA gatAH // 32 // ito gatAbhyAmAvAbhyAM vijJaptA bhImanandinI / aprAptanalavRttAntA na vidmaH kiM kariSyati // 33 // tayostad vacanaM zrutvA babhASe kubjnaissdhH| viprau! yadi hi gantavyaM preSayiSyAmyahaM tataH // 34 // diSTyA yuSmatprasaGgena jIvantI bhImajA zrutA / diSTyA tasya ca bhUbharturbhImasya kuzalaM zrutam // 35 // tat tasyAH praNatirvAcyA damayantyAzca mAmakI / sarvasvaM ca zarIraM ca devyA evaitadiSyatAm // 36 // tasyAM hi kila jIvantyAM kvApi rAjApi saMbhavet / indraseno'thavA rAjyaM nijaM netuM bhavet prabhuH // 37 // mamApi bhavati sthAna videzapatitasya ca / na vinA niSadhAM kvApi muhUrtamapi me ratiH // 38 // tad gacchataM dvijavarau punarAgamAya kalyANamastu yuvayorviSame'pi maarge| smarttavya eSa nijadezamapi prapannaH svalpo'pi hi vyatikaraH kathanaM kimanyat // 39 // DIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII II A-III A // 155 // Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ III AIATRII AIII NIFICATIO ityuktyA taralaturanyAnadAnaprItau tau vittvitiirnnvittvstrau| . viprendrau kRtadayitAmanaH pravezaH svaM dezaM prati visarAja bhUmipAlaH // 40 // tatra nirgatavati dvijayugme tigmabhAnukhi duHsahadIptiH / kiM kilAtra bhaviteti nitAntaM bhUbhRtAM patiracinta yadantaH . // 41 // nagaragirisaridumaughasarga kathamapi mArgamatItya dAkSiNAtyam / punaradhigatakuNDinau dvijau tau nRpatigRhaM pratijagmatuH kSaNena tatrAsaGkhyavidezadezasarasaM kubjasya yoga tathA tAstAstasya kathAH sa vibhramabharastat tat kalAkauzalam / tadU dAnaM tamudantamavyatikaraM bhImasya rAjJaH puro devyAzcApi damasvasuH kramagataM tAbhyAM babhASe rahaH // 43 // itizrImANikyadevasUrikRte nalAyane SaSThe skandhe SaSThaH sargaH // 6 // . SaSThe skandhe saptamaH sargaH / // 42 // IIIIIIIIIISTIIIIIIIIMa tamathAkarNya vRttAntamadbhutaM bhImabhUpatiH / idametaditi jJAtuM prAjJo'pi hi na cakSame uvAca damayantI ca devI vismitamAnasA / pUrva na nAma no rAjye kubjo'bhUt ko'pi tAdRzaH // 2 // Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha skandhe sargaH7 // 156 // kuNDinapure dUtayoH pratyA -. gamanaM nalavRttAntakathanazca // III RELATHIGATPSI ATHI WITHILE na ca muktvA narendraM tamamuSmin pRthivItale / kazcid rasavatIM vetti sUryapAko naraH paraH // 3 // dAriyaghAtakaM dAnaM balaM gajavijitvaram / mayi cAtyantikI prItistasyeti kimasaMstutam // 4 // pazya rAjA nalaH zrImAn puNyazlokaH sa dhInidhiH / kathaM paragRhe sevyaM kurvANo ghaTate kvacit // 5 // tat tAdRg dRgviSaM zocyaM prAyaH svaparavipriyam / ninimittaM samutpannaM kubjatvaM tasya vA kutaH // 6 // tathA ca tvAM parityajya nirjane yo viniryayau ! sa tvAM saMbhAvayana bhRgaH kathaM guNini gaNyate ? // 7!! tat sarvathA ca sa nalaH kubjako'pi sa nizcitam / nalenaiva ca sA vidyA tasya dattA bhaviSyati // 8 // bhavanti hi narendrANAM svayamaklezakAriNAm / kecid vizvAsapAtrANi yeSu sarva nidhIyate dAnino balavantazca kiM na syunRpasevakAH / svAmibhaktatayA prItistvayi tasya ca nAnyathA // 10 // taditthaM kathamasmAkaM yogyaH saMbhAvanAya saH / svArthameva puraskRtya mahattvaM na vimucyate // 11 // tad muzca vibhramaM vatse ! mAbhUd lokasya hAsyatA / yadi jIvati rakto vA tadAyAtu nalo navA // 12 // atra tiSTha sukhaM putri! sarva rAjyamidaM tava / AneSyate nalaH samyag yadi sa jJAsyate kvacit // 13 // iti zrutvA piturvAcaM vyAkulApi nalapriyA / tatheti zirasA natvA jagAma nijamandiram na jajalpa na suSvApa na mamaja vavalga na / na jahAsa na cikrIDa na babhrAma bhrameNa sA // 15 // tataH priyaGgamaJjaryA mAtuH saMprApya sannidhim / ruroda gadgadaM tanvI bAppaklinnapayodharA // 16 // | // 156 // Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIIIIIIIIIIIshe parirabhya tayA gADhaM sA samAzvAsitA satI / jagAda mRdumirvAkyairduHkhadagdhena cebasA // 17 // kasmAdahamiha prAptA kiM me pitRgRheNa vA ? / kArya kimindrasenena kiM putryA kiM sukhena vA ? // 18 // varaM na rahitAraNye varaM hiMjhaina bhakSitA / varaM na vihito mRtyustaSasAnazanena vA // 19 // rAjyabhraSTasya mUDhasya chalitasya viyoginaH / kulInasya mahAbAhorbalino bahumAninaH // 20 // dUradezAntarasthasya guptarUpasya kAraNAt / jJAtvApi nijayA buddhyA bhartuzcintAM karomi na // 21 // yugmam / / ahamadyApi jIvAmi jalpAmi nirapatrapA / dhig dhig mAmasatI pApAM niHsaccA bhartRvairiNIm // 22 // asti nUnaM vinItAyAM kubjarUpeNa me priyH| dadAno mayi saMdezAn lajjAvinayanirbharAn // 23 // yadi me kazcidatra syAt pitA mAtA paro'pi vA / tat kimitthamidaM kArya madIyaM khilatAM vrajet // 24 // AkAzAt patitA sAhaM dharityA svIkRtA'thavA / nilapAmi bane zUnye ko me duHkhena gRhyatAm // 25 // kubjaH paragRhe dAsyaM karoti sa kathaM nalaH 1 / ityamI pUrvapakSA me bandhUnAM kudhiyAmiva // 26 // asmin mahati saMsAre nAnAzcaryasamAkule / prANinAmatyasaMbhAvyamapi saMbhAvyate na kim ? // 27 // yayAtirjaraTho jane nahuSaH sarpatAM yayau / kuSThI sanatkumAro'bhUt strIrbabhUva narAyaNaH // 28 // gardabhAsyo'bhavad brahmA SaNDhazvAsId mahezvaraH / indraH sahasranetro'bhUdekAkSo'jani bhArgavaH // 29 // AISHIFII-III- IIFile Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skandhe sargaH 7 // 157 // WISTELIGII-IIIIIIII IISSILE vizvAmitravaziSThau ca bakADI samajAyatAm / ko'yaM nalasya kubjatve matimoho mahAtmanAm // 30 // kubjarUpasya tAralocanayA caitat kathaM jJAnamabhUt kvacit / rAjyabhraSTaH patiryad me mlecchadAsyaM kariSyati // 31 // nalasya . pUrva durvAsasaH zApAt niHsvIko'bhUd na vAsavaH / nAsan kati tathA duHsthAH pArthivAH surathAdayaH // 32 // | saMdezAn kasyeyaM kila kallolasahasaMvAsavarddhitA / zrAntApi tanayA vAdhairdadhAti nilaye padam // 33 // jJAtvA adyApi sa tu me bhartA rAjJo mitratayA sthitaH / dAtA bhoktA zuciH zrImAn dharmAtmA vatsalo balI // 34 // vilapantI tena kAraNagarbho na vividhavyaGgayabhaGgibhiH / prakAzIkRta evAtmA na paraM lokavarmanA // 35 // lA dmyntii|| . mama janmani tad vAkyaM sA ca stambhe'kSarAvalI / te te ca zakunAH svamAstAstAzca jJAninAM giraH // 36 // pratItimiva kuvantyoM nityaM pArthasthitA iva / kathayantyeva me bharturbharatArddhasya saMpadam // 37 // yugmam / / | patramukhyaphalopetamuttuGgaM kalakokilam / adya svame samArUDhA sahakAramahaM kila // 38 // tat saMprati vinItAyAM jAnantyapi nijapriyam / kiM karomika gacchAmi kasya vA kathayAmyaham // 39 // iti tAM rudatIM putrIM bASpAvilavilocanAm / AzvAsayitumAreme jananI ghananItivat // 40 // vatse ! bibhRhi gAmbhIrya dainyaM tyaja dhRti bhaja / tvAmitthaM vIkSya vakSo me dalatIva hi bhAmini ! // 41 // zrutvApi kunjavRttAntaM yacvaM tAtena vAritA / tadatra kAraNaM vatse ! vidatyapi na vetsi kim ? // 42 // // 157 // IIIIIII ASHISHI Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIISHING BIGII II ARIA III - II III A FIle IdRk sAMzayika kArya bAhyo'pyArabhate katham ? / kiM punarjagatImukhyA mahAtmAno mahAbhujAH // 43 // mamApyanumataM caitad vaktuM kartuM ca sarvathA / tathApi tava vAtsalyAd matro'yaM kriyate mayA // 44 // sUryapAkAdabhijJAnAt kubjaH kila nalaH sa cet / tatra tat prekSatAM dUto nRpateH zAsanAdiva // 45 // ma vakSyati mRSAvAdI kRtakAmantraNodyataH / RtuparNa sabhAsInaM rAjAnamiti yat kila // 46 // vimuktanalazokAyA damayantyAH pitugirA / prAtaH svayamvaraH samyag bhUyo'pi hi bhaviSyati // 47 // iti zrutvA sa kubjo'pi dhAviSyati nalo yadi / nipatanti priyAA hi vyomnaH pArApatA api // 48 // ekendriyo'pi yAM yAntImanudhAvati pAradaH / tAmanveSTuM samIhante pakSau kartuM hi mAnavAH // 49 // tato'zvahRdayajJatvAd dUradezAntarAdiha / yad yAyAsyati vegena tad nUnaM nala eva saH // 50 // tadanu tamiti mAturmantramAkarNya samyak galitahRdayaduHkhA tatkSaNaM rAjaputrI / atikitavAdAraM cAruSaM vizeSAt kurubakamiti nAmnA preSayAmAsa dUtam sAketAdhipatenimantraNamiSAdAmantrito naiSadhaH svArthenAtra sa naiSadhena nRpatinaM samAneSyate / nAmApyatra na ca svayambaravidhirmithyAbhiyogAvubhau prAptastvatra kathaM bhaviSyati hahA! mArgazcaroniSphalaH // 52 // bhavyaM bhavaM jagati mAnavamaGgalabdhA mA kazcidastu virahI yadahaM tathApi / evaMvidhAni kapaTAni karomi mohAdityAtmanaiva suciraM hRdi sA lalanja // 53 / / . OFILAIII NIFII AIIII Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptame skance sargaH1 // 54 // etat kimapyanavamaM navamaGgalAvaM yad nirmame kitvckrshiro'vtNsH| tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya skandho jagAma guhamastakasaGghaya eSaH iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane SaSThe skandhe saptamaH sargaH // 7 // samApto'yaM SaSThaH skandhaH / prAptyartha bhIma // 158 // saptame skandhe prathamaH sargaH / BIFilola IIIIIIII RISHII-IIFle III AIII NIA HIII IIIIIle bhUpatinA ArAdhitaH svymvrvidhiH|| tataH prahitya taM dUtaM vaidarbhI kUTagarbhitam / AtmAnaM manasA mene manAga durlalitAmiva so'pi saMprApya sAketaM kitavaH kRtyavidvaraH / natvA dharmAsanAsInaM RtuparNa vyajijJapat svAmin ! bhImanRpaH putryA damayantyAH svayambare / Amantrayati hRSTastvAM zIghramAgamyatAmiti kintu gantumito rAjan ! adyaiva praguNo bhava / prAtareva zacIpUjA yatastatra bhaviSyati prahitasya mamAbhUvana bahavo deva ! vaasraaH| vartmani jvaravaikalyAd vilambo'yamabhUt punaH adyApi hi samAgatya rAjakArya mayA kRtam / kAlakSepAparAdhaM me vaidhuryAt kSantumarhasi .mA sma bhUd vismayo'yaM yad bhaimI bhUyaH patimbarA / yA parityajya dikpAlAn nalaM vRtavatI kila . // 7 // // 158 // Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 8 // . II II AFTIIATI VISle // 10 // // 11 // // 12 // // 13 // // 14 // 'nale mRte piturvAcA kalyANI navayauvanA / kathaM mA sma karod devI bharimitaraM kila . yadi pUrvapatirdaivAd bhAgyahIno vipadyate / tat kathaM rAjakanyAnAM viphalaM yAtu yauvanam iti tadvAgUviSAvegabaddharomAJcakaJcukA / babhUva vismayautsukyakSobhamUDheva sA sabhA aho ! kAlasya mAhAtmyaM hanta bhoH kiM na dRzyate / kaSTaM na kazcidapyuccaidhig dhig durbodhatAM vitheH iti jalpatsu lokeSu vismayasthagite nRpe / mukeSu bandivRndeSu gAyaneSvapi mauniSu lInAsu vAranArISu dvAsyeSu nibhRteSu ca / sthiteSu kAryavAdeSu dUte vadati nistuSam tadapUrvamasaMbhAvyamatyAsannamaruntudam / zrRNvan niruddhaniHzvAsaniSpando'jani naiSadhaH visasarja sabhAM rAjA yiyAsA taralAzayaH / kArayan tasya dUtasya sadRzaM pAritoSikam kubjenApi svayaM gatvA sa pRSTaH kliSTacetasA / uvAca kitavo vAkyaM dhunvan kurubakaH ziraH bhUta eva sa vaidA niHsandehaM svayamvaraH / iyatA tatra saMprAptAH koTayaH pRthivIbhujAm yo na yAti sa nirbhAgyo yo gacchati sa bhAgyavAn / kathaM mukhamapi draSTuM vaidA labhyate kvacit pAzaM manobhavasyeva satyaGkAramivAtmanaH / na vidmaH kasya kaNThe sA varamAlAM nidhAsyati iti jalpitavAgvAtyA sa mUlonmUlito'pi san / cakampe vRkSavat kubjaH sthairyAd yadi papAta na tasya cintayataH samyag damayantyA viparyayam / krodhazokasmaronmAdakirmIritamabhUd manaH II SAIFII IIIsle // 17 // // 18 // // 19 // // 20 // // 21 // IIIALI4 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ @ ile saptame. II S sargaH 1 // 15 // dUtamukhAt bhImajAyA: |svayamvaraM jJAtvA calitaH kubjaH // | || GISSILE ISII II II-III II adyApyudeti dharmAMzuradyApyudayate zazI / adyApi vAti vAto'pi jvalatyadyApi pAvakaH // 22 // adyApi vArido varSatyadyApyuptaM prarohati / adyApi jaladhiH sthAne sthirAdyApi vasundharA // 23 // yugmam // tat kathaM nAma vizve'smin yathAsthAnasthito'pi hi / zrUyate bhImajAtAyA devyAzcittaviparyayaH / // 24 // surAsurasamakSaM mAM vRtvA pUrva svayambare / idaM saMprati kurvantyA bhaimyA vajramayaM vapuH kArTa hRdaya ! hA kaSTaM yanmanmathadavAnalaH / dadAha salilaM zItaM gaGgAyA bhImajanmanaH aho ! mRta iti vyaktaM mAM vijJAya durAtmanA / bhImena zreyase cakre satrAkAraH svayambaraH // 27 // nUnaM mayi sthite tena kAkAnAmiva bhUbhujAm / viSaliptamidaM bhakSyaM damayantIti kalpitam // 28 // zmazrukesarabhArAdyairazrudhArAbhighAtibhiH / saMpratyeva karomyadya mukhAbjaiH pUjanaM bhuvaH // 29 // nRsiMhasya saTAbhAraM takSakasya phaNAmaNim / priyAM ca me satvavato jIvataH ko jighRkSati ? // 30 // iti dhyAyana sa bhUyo'pi jagAma nRpamandiram / atyantakAryataptAnAM kutaH zuddhiM vinA ratiH // 31 // tamuvAca svayaM rAjA vayasya ! svAgataM tava / tad yojaya kathazcid me bhagnamekaM manoratham // 32 // behi prAtaH pure tasmin damayantyAH svayambare / ekenApi rathenAzu kathaM kathaya gamyate anugacchatu sainyaM nastAvatkAlAntare'pi hi / svayamvarakSaNe tasmin tatra gantuM mama spRhA // 34 // iha tAvat kathaM kvApi nalo nAvirbhaviSyati / iti me kautukAvezaH sthAtumatra dadAti na // 35 / / III II m ||159 // ) Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II ANTISTING II kubjo'pyuvAca rAjendra ! yadAttha na tadanyathA / damayantIkRte mUrkhA mRSA tAmyanti bhUbhujaH ekAkI kRpaNaH klIbaH kuNiH kubjo'thavApi san / na dAsyati nalo jIvan grahItuM nijavallabhAm yastadarthe mRto'pyeti bhasmIbhUto'pi jIvati / parahastagatAM patnI nalaH kiM sa titikSate tato yadi tavotkaNThA draSTumetat praghaTTakam / tat tvarasva mahIpAla ! kAlakSepo vimucyatAm mamAzvahRdayajJasya tiSThato nlsaartheH| yogyayugyayuyuprAptyA kizcid dUraM na bhUtale anabhyuditavatyarke vAdyamAnAsu bheriSu / mamAropyarathena tvAM netuM zaktiH svayambare iti zrutvA svayaM rAjA kubjaM kurvan svayaM kare / mandurAsu durAsAdyAn darzayAmAsa vAjinaH nAnAkSetrAH pRthagvarNAH surakSitasuzikSitAH / na te rurucire tasmai turaGgAstaruNA api kimarkazalabhaprAyairyavakakSadavAgnibhiH / amIbhirnAthahAribhirharibhiH pazubhirbhavet iti nuvana sa sarvatra pazyan sarvAn vizAradaH / svIcake naikamapyazvaM hayAnAmapi koTiSu tato hepAsvaiH zUcAM kurvantau dUrato'pi hi / pratipade nalaH kaucit sAmAnyAveva vAjinau AzcaryaparipUrNasya RtuparNasya pazyataH / yuyoja sa rathaM tAbhyAM pANau pravayaNaM dadhat ubhe cAmaradhAriNyau chatrabhRt sthagikAdharaH / rAjA kubja iti svairaM niSedustatra paT rathe bhagne bhAnau jalanidhijale sAndrasandhyAGgarAgaM dinArISu sphuTatamatamo locakaprAvRtAsu / // 36 // // 37 // . // 38 // // 39 // // 40 // // 41 // // 42 // // 43 // // 44 // II AISHI DIHI IIATillaIFII ATHII // 46 // // 47 // // 48 // DISHILA SII 4 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 49 // skandha sargaH2 // 50 // pazyatyuccainalavilasitaM vyomni nakSatranetrairmandaM mandaM pUraparisaraM prApa sasyandano'pi niHzaGkarakaSu nirakuzakauzikeSu niHkUjapakSiSu nirantarapAdapeSu / nistandracandrakiyaneSu vaneSu teSAM miSTA rathodarajuSAmajaniSTa goSThI adyApyasti prathamarajanIyAtamekaM muhUrta varttante'mI zirasi bahalAH sAndracandrAtapA bhuuH| zIto vAyuH surabhirabhito dhenavaH piGgalAnAM yAtuH zreSThaM taditi jagaduste mithaH syandanasthAH iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane saptame skandhe prathamaH sargaH // 1 // tamukhAt mImajAyA svayamvaraM jJAtvA calitaH // 16 // // 51 // kubjaH // III-SHII-IIIIIIIIIG saptame skandhe dvitIyaH srgH| bAI II II III FISIK // 2 // athovAca nRpaH kubja nodayAzvAn drutaM drutam / na gamyaM lIlayA sArddha yojanAnAM zatadvayam kubjo'pyuvAca mA rAjan ! viSIda mayi yantari / mama prerayato vAhAnasau karatalaM mahI kiyat tat kuNDinaM nAma yatra yAmena gamyate / anAsthyamUla evAyaM pramAdaH preraNe mama tadAzva ! praguNIbhUya pUrayAmi ratiM tava / iti sa pAjanotkSepaM muktarazmiranodayat *talo na girayo gartA na kampo na ca vAlukA / na nadyo na nadoddezA na tRNAni na vIrudhaH . // 4 // // 5 // // 160|| Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ISING IIIIIIIIIIIIIIIIIslile 'na sthalaM na jalaM kiJcid na kiJcid viSamaM samam / vAtastha iva parjanyaH sa yayau sarvathA rthH|| 6 // yugmam // bhramatIha mahIcakramAyAntIva puro dishH| vyoma vistaratIva drAka saMkSipyanta ivAdrayaH // 7 // na potaH sthalasaJcArI na bANA yAnti dUrataH / na nirdiSTagatirvAyurna suptitaralaM manaH . // 8 // apUrvaH kazcidetasya syandanasya punarjavaH / dRSTaH zruto'thavAsmAbhiniyantA kazcidIdRzaH iti cintayato rAjJastIvravegApakarSitam / papAta sahasA mUrdhnazcintayA saha veSTanam // 10 // tadartha rAjJi rundhAne smitvA kubjo'pyabhASata / yojanaiH paJcaviMzatyA pazcAt tanmUrddhaveSTanam // 11 // vAJchitA yadi vAhAH syustato'pi dviguNaM bhavet / tad vimuzca tadA kSepaM vidarbhAH purato'dhunA // 12 // tadupazrutya rAjApi sasmitaM vismito'vadat / tavApi valataH kizcid darzayiSyAmi kautukam // 13 // ahaM sarvapadArthAnAM saGkhyAM jAnAmi lIlayA / adhunA tatparIkSAyAM kAlakSepo bhavet punaH . // 14 // tasya tad vacanaM zrutvA vidyArthI tat kSaNaM nalaH / kAlakSepabhayaM muktvA satvaro'bhUt parIkSitum // 15 // tatastatprerito rAjApyakSavRkSasya kasyacit / ekapaSTisahasrANi phalasaGkhyAM samAdizat rathAduttIrya kubjo'pi pAdaghAtena pAdapam / tADayan pAtayAmAsa phalAni sakalAnyapi // 17 // tadA tadehamadhyAcca kazcid ghorAkRtirnaraH / prAdurAsa durAlokyo durgandho durbhagaH kRzaH // 18 // sa pUrva dIrghakAyo'pi isvahasvatarIbhavan / sthitvA ratnipramANAGkaH prAJjalistatpuro'bhavat // 19 // IFILATEII II 4 jA Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptame. skandhe // 20 // // 21 // // 22 // // 23 // sargaH2 kujarUpAt . naladehAda nirgataH kaalH|| aho kastvamiti krodhAt sa pRSTo vairaseninA / kathaJcid vinamad mUrddhA pratyuvAcasa gadgadam deva ! dIno'smi mA kopaM kRpApara ! kuruSva tat / puNyazloka ! sazokaM mAM saumyadRSTyA vilokaya yena te'pahRtaM rAjyaM yena chUte matiH kRtA / yaH priyAtyAgahetuste yenetthaM tvaM viDambitaH sa durAtmA durAcAraH karAlaH kalirasmyaham / samakSaM sarvadevAnAM prApto'bhUvaM bhavadvadhe tvadIyaM dehamAsthAya tasthupApi ciraM mayA / dUre'stu prANanAzaste na dhairyamapi nAzitam satyameva satAM dhairya durjanairna vihanyate / jvalannapyanizaM kuryAt kimabdhau vaDavAnalaH rAjyabhraMzamapi prApya vyAmUDhenApi hi tvayA / na kvacid bhApitaM dainyaM na luptazca vidhiH kvacit titikSAtyAgazIlena satyasantoSavRttinA / paradravyanirIheNa vAhitA divasAstvayA anAkAsamanIrSyAlumahiMsakamanindakam / samarthamapi duHkheSu nAdrAkSaM tvAmivAparam yad dahanti na mArtaNDA na kSubhyanti yadabdhayaH / yacca zaktyA titikSante tenedaM vartate jagat na zaktaM sarvathA rAjan ! kattuM kiJcid mayA tvayi / kevalaM deva ! dagdho'smi vaidarbhIzApavahninA . taditthaM yAtanAlakSaiH prApitaH prANasaMzayam / eSa tyaktvA bhavadgAtraM nirgato'smi jijIviSuH kSamasva me mahArAja ! durvinItasya duSkRtam / agocaracaritrastvaM vIrasenakulodvaha ! nAsti bhagnapratijJasya divi deveSu me sthitiH / tadvibhItaka evAyaM zaraNaM sarvathA mama // 25 // // 26 // // 27 // // 28 // // 29 // // 30 // // 31 // // 32 // // 33 // DILAIIIIIIIIII NISElle // 16 // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ISTEIL // 33 // // 35 // . // 36 // // 37 // // 38 // // 39 // // 40 // ISIIIIIIIIIIIIII yaH kazcidakSavRkSasya chAyAmasya zrayiSyati / zreyastasya hariSyAmi muktvA tvannAmavAdinaH kimanyad yatra kutrApi tava nAma bhaviSyati / tasmAt sthAnAt brajiSyAmi zArdUlaH pAvakAdiva iti bruvANa eva drAk sa tatrAntaradhIyata / rAjAsye hRdaye gADhaM tasthau muditavismitaH tatkSaNAdeva cotpannaprajJApauruSapATavaH / muktabhAramivAtmIyaM mene laghutaraM vapuH tadA sa nijahastAbhyAmabhyAsarabhasA bhRzam / phalAni gaNayan sadyaH prApa saGkhyAM yathoditAm tamakSahRdayaM matraM RtuparNAdayAcata / so'pyazvahRdayaM tasya paNIkRtya pradattavAn mithaH sAdhitamatrau tau sadyaH pratyayavismitau / javena prApatuH prAtaH kuNDinasyAtisanidhim nRpatiyugalametat syandanasthaM taducairativiracitacitraM vIkSya taM vishvckssuH| nijarathamadhiruhya svecchayaiva prapede bhiduratamatamizrAd durdinaM vyomamArgam utsavavyatikarapratikUlaM vIkSya tatparisaraM tu samantAt / vyAkulo bhRzamabhUdRtuparNo vairasenirajaniSTa ca hRSTaH nahi parisarabhUmau pArthivAnAM nivezA nagaramapi mRdaGgadhvAnadhIraM na tAvat / na kimapi ramaNIyaM naiva kizcid virUpaM puramidamavikAraM varttate tu prakRtyA tadiha sakathamuccairutsavo jAtapUrvaH kathamatha bhavitA vA dUrakAlAntareNa / // 41 // // 42 // FIFIIIIIIIIFIFle // 43 // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I saptame // 44 // kuNDinapuramAgato nlH|| sarma:2 // 45 // // 162 // kitavajanavacobhirvipralabdhA vayaM vA bata samajani ko'yaM hAsyakArI prayAsaH kimiha nanu vidheyaM duHparicchedyametad janamitaramihAthai lajjate prssttukaamH| kimaparamiha sAkSAdAgatairbhUyate vA bhavatu sapadi rAjadvAramevAzrayAvaH iti vadati narendra naiSadhaH kubjarUpaH sphuTavighaTitaketuH prAkpratolI pravizya / sarabhasamupasarpan bodhayAmAsa sadyaH tamatirathamupetaM kozalAnAmadhIzam iti zrI mANikyadevasUrikRte nalAyane saptame skandhe dvitIyaH sargaH // 2 // - -- -- saptame skandhe tRtIyaH sargaH / // 46 // @ IIIIIIIIIIIIIEISFITS ISSIK I-III FIIIIIIIIIIIII AkaNyakarathenaiva tamatarkitamAgatam / kimetaditi vaidarbhaH sahasA vismito'bhavata uddAmamahimAmbhodhiH svabhAvasaralAzayaH / na samyak tamasambhAvyaM strIprapaJca viveda saH // 2 // kathaM ripubhirutkSiptaH kiM vAdivijayodyataH ? / anAmacita evAyaM na mahAnupatiSThati bhavatu jJAsyate tAvaditi citte'vadhArya sH| dideza tatpravezAya damanaM saparodhasam // 4 // yathAvad vihitAtithyaM pravizantaM vizAMpatim / pratyujagAma taM bhImaH zrImAn mAnapradaH satAm. // 5 // // 162 // Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ile SIHITSIATIGATHIAHIN praNamantaM tamAzliSya yuktisaMpAditAsanam / kuzalapraznapUrveNa vidhinA paryupAcarat // 6 // kSaNAd bhImavisRSTo'sau nirdiSTaM tanniyogibhiH / adhyuvAsa vizAmIzaH prazasyAmupakArikAm // 7 // taM tatra kRtavizrAmaM sAvahitthamakadvadam / samAgatya mahAmAtyaH sapraNAmaM vyajijJapat // 8 // diSTyA sucaritArthAH sma diSTyA dhanyamidaM dinam / sUryavaMzAvataMsastvaM narendro yadupasthitaH // 9 // tvatsamAgamanenAdya vidrbhaannaamdhiishvrH| na kevalaM prahRSTo'bhUd jAtaH sukRtavAnapi // 10 // na kasya kurute citraM cihnamAtraparicchadaH / rAtriyAtrAnimitto'yaM tava prAtaH samAgamaH // 11 // na cAsti daivaduryogadaurmanasya kathApi hi / tad vadatyeva te lakSmIlatAkAnanamAnanam // 12 // tat kizcidaparaM kArya yenAsi svayamAgataH / dUtasAdhyeSu kRtyeSu na rAjJAM svayamudyamaH // 13 // tat samAdiza niHzaGka sUryavaMzyAya bhUbhuje / abhISTAtithaye tubhyaM kimAtithyaM vidhIyatAm // 14 // tataH kubjamukhaM pazyan sa nRpaH pratyuvAca tam / aho sarva prakRtyApi parAyattaM mahAtmanAm // 15 // amAtya ! kuru santoSaM na kizcid nyUnamasti me / mahArAjasya caivAyaM prasAdo mama mUrddhani AdhivyAdhivimukto'hamutkaNThAtaralAzayaH / praNantumeva saMprAptaH kevalaM kuNDinezvaram // 17 // iyaM vijayatAM diSTyA dvayorvAM pRthivIbhujoH / avisaMvAdinI prItirdhanadezvarayorikha // 18 // nUnamAdakSiNAmbhogherAhimAdrimiyaM mahI / ekazRGkhalitevAstu gatAyAtaiH parasparam . // 19 // DIEFINISH - HIFISHINIHIRISHIFSle Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama. skanke sargaH3 kubjarUpadhAriNe nale vibhramaH // MIII-III-IIIIIsle ityuktvA labdhatAmbUlaH praNamya sa viniryayau / prapede tena vitatAM prIti bhImaratho'pi hi // 20 // taM tathAgatamAkarNya sakubjaM nRpamAgatam / damayantI dadhau citte jananyA saha vismayam // 21 // jAmAtaiva dhruvaM cAmba ! nivilambamayaM tava / dRtoktadivasAcaM rAtrirevAntare gatA // 22 // na kazcid vetti taM muktvA khecarasvAminaM vinA / turaGgahRdayaM mantra RtuparNaH paro'pi vA // 23 // vatse ! vadAmi tat satyaM prApno me duhituH patiH / nathApi kubjarUpasya nirNagoraga vidhIyatAm / / 2 / / tamadya hastasaMprAptamRtuparNasya sevakam / pravizya vividhopAyairvitarkayatu kezinI * iti tAbhyAM samAdiSTA kezinI marmavedinI / yayau kAraNadAmI mA tatra vidyAdharAGganA * sphuranpakSmapuTadvandvaM taccakSurdakSiNetaram / lolatve'pi nalaprAptau cakAra sthiranizcayam // 27 // mahinAmindrasenena karAGgulivilambinA / tAM dadarza samAyAntI sAbhiprAyatayA nalaH 1 // 28 // nUnaM sudaivataH zrutvA mUdaM mAM sUpapAkinam / chadmasvayamvarodanto damayantyA prapazcina: // 29 // chalito rAjaputryAhaM RtuparNazca pArthivaH / mamAzvahRdayajJatvaM priyayA prakaTIkRtam . RtupaNoM vRthotkaNTho vRthAroSaH sthito'smyaham / tasyA hAsyAvubhau jAtau zAkhAbhraSTau kapI iva / / 31 // iyaM ca prahitA devyA nUnamAyAti kezinI / indrasenaM ca dRSTvA me jAte bASpAkule dRzau // 32 // dhig vajrahRdayaM ghoraM durbheyaM mAM nagadhamam / putradarzanayoge'pi yamya na snigdhatA hRdi // 33 // 9IIIII-IIIEIFIERIFIFIE IS Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SISIIIII-III II ISIG iti cintayatastasya samupAgatya kezinI / RtuparNagraNAma drAk indrsenmkaaryt| // 34 // kasyAyamiti ? tenoktA kezinI vAkyamabravIt / rAjan ! pitAsya bhUpAlaH zatrukAlAnalo nalaH // 35 // RtuparNastataH premNA bAlamAliGgatha nirbharam / uttArya nijagAtremyo bhUSaNaistamabhUSayat // 36 // ayaM hi svAminaH mUnuriti kubjo'pi hi bruvan / AzliSya vakSasA bAlaM dRDhaM mUrdhni cucumba ca // 37 / / tataH zasyAni zAkAni dugdhAni ca dadhIni ca / te teSAmeva mukhyAzca vesavArAH pRthagvidhAH // 38 // rasavatyA vyatikarA RtuparNasya bhRbhujaH / bhImapaurogavaistatra praguNIcakrire tadA // 39 // kaH ko'tra sUpakAro'stItyuktaistaiH svayameva saH / darzayan mUdatAM kubjaH pAkAya praguNo'bhavat // 40 // kezinyA sajJayA zIghra bArite nikhile jane / jalAgnisamidhastasmai na tu kazcidaDhaukayat // 41 // tvaM hi devyA sudevoktyA nalaH kubja iti zrutaH / viditA taba sApyatra sUyaMpAkapravINatA // 42 // kazaM na kuruNe kubz2a ! nazA gyavatImiha ?! na tvadarzanotkaNThA virAdasmAkamapyabhUta kozalAdhipate : prAptaprasaGgAdiha saMprati | kathayiSyAmyahaM devyAstvAmapyatra samAgatam // 44 // iti svajanasaMbandhabuddhipUrva vidagdhayA / kezinyAbhihitaH kubjaH prArebhe divyamadatAm // 45 // sa vAruNavarAnItairvAribhirvihitadravaH / dharmAMzurazmisaGkrAntakRzAnuH pAkamAdadhe // 46 // idaM tvapituranyasya na kamyApyabhavana purA / indrasena ! nataH kizcid bhukSvetyUce'tha kezinI // 47 // HIAHINISTIATISTIATISile Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama nala parIkSA // sargaH3 // 164 // AHATIAHITI AHIkatAbAda isyukta patrapAtryAM tat kubjena pariveSitam / annaM tat kizcidAdAya devyAH pArzva jagAma sA // 48 // putravAtsalyamukhyaM tat kubjavRttaM nivedya sA / tadannaM purato devyAH savismayamadarzayat // 49 // tato'nubhUtapUrva tat bhojyamAsvAdya sAvadat / anena karmaNA nUnaM sarvathA nala eva saH // 50 // dvitIyo yadi meruH syAt tRtIyaH pakSa eva vA / havyavAhazcaturtho vA vedo vA yadi paJcamaH // 51 // SaSThatridazavRkSo vA RturvA yadi saptamaH / svaraH syAdaSTamo yad vA navamo vA kulAcalaH // 52 // raso vA dazamo'pyatraikAdazo vA digIzvaraH / dvAdazo yadi vA rudraH sUryo vApi trayodazaH / // 53 // caturdazo yakSarAjaH pUrvANi dazapazca ca / nidhiH SoDazasaMkhyAM kA paramA dhArmikAthavA // 54 // kalA saptadazA vA syAt suvarNakAdhikaM ca cet / aSTAdazavidhaM makSajA vA ekonaviMzati // 55 // nalavarja paraH pRthvyAM tad bhavet sUryapAkavit / vairasenirayaM nUnaM kimuktairbahubhirmama // 56 // caturbhiH kalApakaM / tamityuktavatIM putrI mAtA sotsAhamatravIt / vatse ! nalo'yamityuccaiH kubje cet tava nizcayaH // 57 // tadayaM tvatsamIpe'pi tAvadAneSyate'dhunA / pazcAd yathA tathA vA tvaM tad vyaktiM kartumarhasi // 58 // yugmam // iti paTutaramuktvA bhojanAnantaraM sA vipulamatiranujJAM bhImarAjJo gRhItvA / narapatimupanetu kubjarUpaM nalaM taM vinayanayasuzIlAna sauvidallAn dideza // 59 // bharturnalasya nanu kubjamimaM prapatraM vAtsalyataH kila dikSati rAjaputrI.] IIItaItAtaIIISEle // 16 // Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ All AIIATIGATHI ATHI NIHITENA tatpreSyatAmiti ca kozalabharturagre vijJapya taM sapadi kaJcukino'pi ninyuH // 6 // aparamaparamasvarUpadhArI vapuriva cAru nijaM niyantritAriH / avizadavizadAravindanetraH pramadayitA dayitAgRhaM sa vIraH . // 61 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane saptame skandhe tRtIya sargaH // 3 // . saptame skandhe caturthaH sargaH / ratnasiMhAsanAsInAM calaccAmakhI jitAm / dadarza sahasA devI damayantIM priyAM nalaH tAM samAkalayan devI nalaH prabalasaMbhramaH / na sehe sahasA roddhaM prema pAriplavaGgamam dadarza kubjamapi taM mahAbhaktyA damasvasA / svayamAsanadAnAdi pratipatti vitanvatI AstAmalamalaM devi ! saMbhrameNa mahIyasA / AsyatAmupaviSTo'smi kaccid gAtramanAmayam ? diSTyAdya suprabhAtaM me yad dRSTAsi vidrbhje!| tvaM hi prANapriyA devi ! nalasya svAmino mama tasyApi yadi sA rAjJaH saMprAptA tAdRzI dazA / kaH pareSAM varAkANAM tad daivaM prati vikramaH svayi vaidarbhi ! jIvantyAM sAkSAd rAjA sa jIvati / tvadIyo mahimA nUnaM manuSyANAmagocaraH zrutameva mayA vRttaM tvadIyaM ca savistaram / yathA tvamasi nistIrNA dustaraM kaSTasAgaram BIHSIA III A IIFI AII ASEANI SENS = = = =F . Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptame mkandhe. sargaH4 // 165 // dmyntyovivaadH|| II III TIGATIA FII IIMa jajalpa mA cirAd vAcaM mAcIkRtavilocanA / manoharapadanyAsaspaSTa praNaya pUrvakam adyApi mama bhAgyAni manye santi kiyannyapi / yadetAvadapi prema tvadIyaM mayi vattate itthaM guptazarIro'pi dUrastho'pi narezvaraH / parijJAto mayAsi tvaM samAkRSTazca vartase // 11 // na saMpratyapi suptAsmi na cAtrApi hi tad vanam / kuruSva gamanopAyaM kathaM yAsyasi naiSadha ! // 12 // akulInAM virUpAMnA nimiyAM nANi netasi ! svAmin ! dAsInamAtreNa mAmaGgIkartumarhasi kuruSva nAtha ! kAruNyaM tyaja kAThinyamIdRzam / sphuTIkuru nijaM rUpaM muzca kubjatvamAnmanaH // 14 // ka te manmathajidrapaM! ka ca kubjatvamIdRzam ? / ka cAnyagRhabhRtyatvaM ? kka samrATa zatasevyatA ? tvayi prakaTarUpe'dya sanAtho bhUbhRtAM varaH / svayamevendraseno'pi kartA digvijayazramam iyaM caraNayodeva ! praNatAsmi tvadIyayoH / prasIda pAlaya svAmina ! viSIdantamimaM janam iti nirbhatsanA pUrva premakAruNyanirbharam / nAM samAkarNya jalpantI kubjaH punarabhASata devi ! ko'yaM mahAmohaH ko'hamityavadhAraya / mayi kubje nije bhRtye yuktamuktaM na hi tvayA . // 19 / / kka sUryaH kva ca khadyotaH? kka meruH kva ca mrsspH?| ka zRgAlaH kazAlA ? va payodhiH ka goSpadam // 20 // ka kalpadruH kva kiMpAkaH ? va loSThaH kva ca kAJcanam ? / kva garutmAna kva mazakaH ? kva dukUlaM kva kambalaH // 21 // kR me dRSTiviSaM rUpaM kva ca mUrtaH mmaro nalaH ? / mama tasya ca gajarSadarbhi ! mahadantaram // 22 // tribhirvizeSakam IASHITI III II | // 165 // Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIII MSSIBIIIIIIII-III-FIle rAjyabhraMze'pi mohe'pi na syAt kiM kvciNdiidRshH| na bhagnapatito vApi hAro viSadharAyate // 23 // tad muzca durabhiprAyaM prasIda bhaja saumyatAm / vaidarbhi! tava bhRtyo'smi mA mayi bhrAnti mA kRthAH // 24 // iti tasya vacaH zrutvA vaidarbhI dambhagarbhitam / pratyabhASata pIyUSakallolakalayA girA . // 25 // yadi tvaM kubjamAtro'si na nalaH paramArthataH / tat kutaH sUryapAkaste kriyatAM kizciduttaram // 26 // kRSNaH kANaH kuNiH kuSThI kubjo vA bhava naiSadha ! / yAdRzastAdRzo vApi mayA jJAto'si sarvathA // 27 // eSa labdho'si kiM bhUmnA na yAsi purato mama / nanu siMha ivAtra tvaM patitaH khaDgapaJjare // 28 // prasIda kuru kAruNyaM kiM karopi kadarthanAm ? / punaH prakaTamAtmAnaM tanuSva niSadhezvara ! // 29 // iti kalikalitAbhiH premakarmIritAbhivinayaviculitAbhirvAgbhirindIvarAkSyA: niSadhanRpatirantarbhidyamAno'pi bheje giririva dRDhabhAvaM sindhuvelAvayasyaH / / 30 // aviralakalikopakrIDitabIDitasya pravalitapunarutthaprItinItikramasya / manasi niSadhabharturbhAvavaicitryarUpaM kavibhirapi na sehe varNituM tattvavRttyA // 31 // nirvyAjamadbhUtamanagalamatyudAraM jAnannapi praNayamAtmani rAjaputryAH / pUrvAparAdhaparamatrapayA na sehe sadyaH sa darzayitumAtmamukhaM sumukhyAH // 32 // iti zrImANikyadevamUrikRte nalAyane saptame skandhe caturthaH srgH||4|| ISIRISHI IIFINI Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptame skandhe saptame skandhe paJcamaH sargaH / sargaH 5 damaya nyovivaadH|| // 166 // IIIIII-III II-II5195 iti devyAH vacaH zrutvA devarAjadyutinalaH / pratyuvAca punarvAcaM vaicitryacaturAntaraH ayaM te vibhramo bhaimi ! bhUmivAgdevate ! vRthA / yadazvahRdayAdibhyo mayi kubje nalabhramaH nanvahaM tasya rAjamahadvivArAbhAjanam ! mayi nyAsIkRtAstena grItena sakalAH kalAH dRSTazcAsmi tvayA pUrva nanu smarasi saMprati / kiyatI prAkRtI loke prabhRNAM bhavati smRtiH * // 4 // tvamatra susthitAM jJAtvA svAmibhaktivazaMvadaH / ahaM devi ! samAyAtaH tava sevAvidhitsayA RtuparNamanujJApya svasvAminyA manasvini ! / ahaM tava kariSyAmi sevAM sarvAGgasundari ! itthaM vadati rAjau devI durvAravibhramA / vilokya kezinImukhyAH sakhIH sAzrurabhASata yadi ca svakuTumbena tava nAsti prayojanam / kaNThazoSaphalastarhi ko vivAdastvayA saha ? eSa samyag gRhIto'pi hastAgrAt kiM viyujyase? / kuto vA mandabhAgyAnAM gRhe cintAmaNiH sthiraH // 9 // tvayi vajramaye rAjannasatyaM mayi tanvati / upAyAH sakalA jAtA madIyAH sarvathA vRthA // 10 // iyantamavadhiM yAvajIvitAsmi tvadAzayA / adhunA jIvitavyena mama nAsti prayojanam // 11 // * yadi na tvaM nalo rAjA kubjo'si paramArthataH / na tad vidvan madIyena hatyApApena lipyase . // 12 // bAjAI III HIAta 66 // Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIjaInaIAFII bAjAbAda * eSA caturvidhAhArapratyAkhyAnaM karomyaham / api jIvitasattAyAM paryApto'yaM bhavo mamaH ityuktvA niyama kattuM praguNatvaM babhAra sA / cakranda sahasA zokavyAkulastatsakhIjanaH tat pazyan vidhurAdvaitaM bAlastatkAlamunmukhaH / indrasenaH saha svasrA ruroda karuNasvaram tatyajuH zirasaH puSpaM tAmbUlaM mukhapaGkajAt / vibhUSaNAni gAtrebhyastadA tatparicArikAH iti tad vyAkulIbhUtaM dRSTvA rAjakulaM drutam / Uce sasAdhvasAvezA kezinI pezaloktibhiH hA hA dhik ! devi ! durdaivaM kiM brUmaH kimu kurmahe / IdRg niryANabhAgaste kiM tavApi tanUdari ! dhika zIlaM dhik kulotpatti dhig rUpaM dhiga yazo mahat / yaditthamabhisaMprAptA bhImaputrI vipadyate ana lakSmyA jagacchnyamadya bhUyaH smaro mRtaH / adyAzA mandabhAgyAnAM mAdRzInAM kSayaM gatA kaSTaM bhoH ! kaSTamuddAmaM trilokIviditaM ca yat / damayantImayaM tejastadidaM hA pralIyate sadAphalA sadAcchAyA na kRtA yadi vedhasA / kiM saMsArAlavAle'sau prarUDhAmRtakandalI jIvitezaH sphuraM devyA damayantyA nalo nRpH| prathamaM priyarUpeNa yamarUpeNa saMprati mahAbhAga ! bhavAn prAptaH saha kozalabhUbhujA / sUryapAkAdikAstAstAH kalAzca sakalAstvayi tvaM ca naiSadha ityukti buvANairapi lajyate / tathApi vikalIbhUtaiH kiM kiM nahi vitaLate yazca kazcidabhivyaktastattvamevAdhigacchasi / tathApi vAkyamAkarNya madIyaM sadayo bhava // 13 // // 14 // // 15 // . // 16 // // 17 // // 18 // // 19 // // 20 // * // 21 // // 22 // // 23 // // 24 // // 25 // // 26 // batAyA jAtAbAI III Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kubja saptame skandhe. sargaH 5 damayantyo vivaadH|| // 167 // III-FI II II II IFIE nala ityeva yaH samyak tvAM prasAdayituM matiH / prasIda garbhadAsI te tad viladhyA na kezinI paryantAvasaraH so'yaM na vilambaH kSamo'dhunA / iyamadya bhavanmUlA vipattirbhImajanmanaH pazcAdapi priyAzokaM hRdayena kariSyasi / tad bhaja prakaTIbhAvaM rAjAsi sa nalo yadi evamuktaH sa kezinyA dayitAmRtyuzaGkitaH / niLalIkamivAtmAnaM kartuM nalatayAvadava bhartAramaparaM bhaimI bhUyo'pi hi bhajiSyati / iti dezAntare vArtAprakAzo'bhRd gRhe gRhe kimanyadidamAkarNya manasA vismayAkulaH / iha svayamayaM daivAdayodhyApatirAgataH idaM matkAraNenaiva kRtaM vA svecchayAnayA / iti na jJAyate samyak vizvAsaH strISu kIdRzaH ekAkinI surUpA ca yuvatirvigatatrapA / kena nAkramyate puMsA kaM vA na bhajate svayam bhajatAM RtuparNa vA kurutAM vA svayamvaram / mamAnumatametasyAH kAmavRttirataH param iti bhImabhuvA devyA zrUyamANA sabASpayA / giraM vadati bhUpAle byomni vAgabhavad drutam rAjan rAjan ! nalamalamidaM yujyate naiva vaktuM puNyazlokastvamasi bhuvane sccdugdhaamburaashiH| . vaidarbhIyaM yuvatiSu satIcakracUDAmaNizca trailokye'smin ka iva yuvayorvetti mAhAtmyapAram rAjyabhraMzaM virahavipadaM daurmanasyaM samantAdetatpApaH sakalamakarot krUrakarmA kalirvAm / yuSmatpuNyaiH punarapi jitaH sa pranaSTo durAtmA zreyaH kAlaH punarupanavaH sAmprataM kSemamastu : // 27 // . // 28 // // 29 // // 30 // // 31 // 1 // 32 // // 33 // // 34 // // 35 // // 38 // m // 167 // Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIEIAHINSEII A ete vyomni sthagitavapuSo lokApAlA vadanti prItazca tvAM kSitipa ! bhagavAnAdizatyeSa shNkH|| lokAtIte'pyazivasamaye zIlalIlAvizeSairdIrghottIrNa kanakamiva hi svIkuru svaM kalatram // 39 // surapativacanena niHkalaGkA mama dayiteni tutoSa bhuumipaalH| kalikRtamiti ca priyavyalIkaM nRpatisutAparihArajaM visshe||40|| tataH klezaprAptapriyavirahakAlAsahatayA sakhIbhirvedAzcaraNapatitAbhistaralitaH / svayaM bilvadvandvaM tadatha vighaTayya kSitipatirdadhau veSaM karkoTakabhujagadattaM dRDhabhujaH rAjA rAjA sa khalu vijayI naiSadho naiSadho'yaM diSTyA diSTyA bata jitamaho maGgala maGgalaM naH / ityAnandavyatikarajuSAM lokakolAhalena vyAptaM sadyaH sakalamabhavad vyAkulaM rAjavezma / / 42 // .tadanu jaya jayeti prastutocArapUrva surabhikusumavarSAnantaraM dattaharSAH / jalamuca iva lakSA dadhvanurdundubhInAM divi bhuvi ca samantAd nirjarANAM nRNAM ca // 43 // AnandAzruprakararacitasphAramuktAphalauSaklRptAtithyaH saha gahavarI koTibhirbhImaputryAH bheje rAjA kanakaracitaM ratnavad bhadrapIThaM devaH sAkSAdiva suragireH zRGgamambhojinIzaH // 44 // bhartuSaM nayanaviSayaM kezinI vIkSya reme svaM bhartAraM karatalagataM prApya bhaimI mumoda / kroDIcakre pitaramacirAdindrasenaH sajAminatvA tasthau parivRtiparaH pArzvato bhRtyavargaH // 45 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane saptame skandhe paJcamaH srgH||5|| IASHI ATHI AIIEII II Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptameM saptame skandhe SaSThaH srgH| skandhe sargaH6 nijarUpaM prApto nlH|| // 168 // // 4 // chaESI IISFITHIVISIIEI ISSIBRATE tatazcaraNacAreNa tatra tvaritamAgataH / praNipatya pratIhArapadaM bheje vidarbharAd damo damanadAntau ca baddharomAJcakaJcukAH / trayo'pi hi kumArAstaM praNamya parirebhire samAgatya luThan bhUmau bhImenotthApitaH svayam / RtuparNanarendrarataM praNaNAma kRtAJjaliH tato draviDacoDAdidezAnAM pRthivIbhujaH / maulibhinamitottaMsardUrAttamupatasthire sAmantazatasaGkIrNa paurajAnapadAkulam / AkIrNamabhavat sarva tadaGgaNamupAyanaiH dadhAnazcAruzRGgAra gArutmatamatandritaH / babhUva bhuvanasyApi naiSadho dRgvipApahaH dadhAra damanazchatraM damadAntau ca cAmare / RtupaNoM nRpastasya babhUva sthagikAdharaH azobhata sabhAmadhye sa nRpaiH privaaritH| kAJcanazriyamAtanvan meruH kalpadrumairiva dAtari trAtari svIye pitari bhrAtarIya vA / tasmin cakamire paurAH kattuM prANairapi priyam tasmai vIrAya sarvAGgasamarpaNavidhitsayA / mahIva damayantI ca socchvAsamavahad vapuH amilan tadguNAkRSTAstasya sevAvidhitsayA / dine dine digantebhyaH svAgatajJA mahIbhujaH apyalpaparivAreNa tasya sevAM vitanvatA / parebhyo'dhikasanmAnaM lebhe kozalabhUbhujA BAISI ASHISHI THISjAla // 7 // // 9 // // 10 // // 11 // // 12 // | // 168 // Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvasAdhAraNatvena tasya vismayakAriNaH / uvAha mahadAzcarya RtuparNastathApi hi : // 13 // pArthivaiH preritaH sarvairnijabhaktyA ca zuddhayA / vyajijJapat kadAcit taM bhArgasUriradhIzvaram // 14 // deva ! diSTayA jagadbhAgyaiksudhAdAnadAyibhiH / hatvA kalitamaHstomaM tvaminduruditaH punaH . // 15 // samAneSvapi sarveSAM tvatprasAdeSu pArthiva ! / sarvazeSamivAtmAnaM manye sukRtinaM punaH rasAtalaM balirnIto vAmanatve'nurAgiNA / tvayAhaM kubjarUpeNa vizvasyopari darzitaH // 17 // datse yathA tathA vA tvaM bhRtyebhyo deva ! gauravam / sarvatra lalitA vRttiracintyacaritasya te // 18 // * prAyaH prAkAmyazaktyA tvamitthaM krIDasi nirbharam / darzayan sarvabhAveSu sarvatra tvamivAtmanaH // 19 // nAstyeva tava vidveSo viruddheSvapi keSucit / svatantrataikapAtreSu svavayasyeSu kiM punaH // 20 // nUnamajJAnabhAvena na doSaH ko'pi kasyacit / svAminnanunayatyeSa tathApi tvAmayaM janaH - // 21 // prasIda kuru vegena deva ! digvijayazramam / nRpA vijJapayanti tvAmahaM ca tvatpuraHsaraH // 22 // vahantu tvabalAzvIyakhurakSubhitapAMzubhiH / akAlaphAlgunakrIDAvibhramaM dikapurandhrayaH // 23 // santu tvadarzanAnandabASpaniSpandavRSTibhiH / AryAvarttasya lokAnAM pradezA devamAtRkAH // 24 // iti vijJApitastena stanayitnujitA girA / girivad vidadhe dhIraM pratizabda dharAdhipaH // 25 // ayodhyAdhipate ! sarvamidaM karttavyameva me / zrutazIlaH samAgacchan kevalaM pratipAlyate // 26 // IIAHIIIIIIdle Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nala saptame mkandhe sargaH6 / / 169 // damayantyo vivAdaH II IIIII-IIIIIII tanyAgatavataH zIghra sacivasya mahAtmanaH / saMpatsyate samagro'yaM muhRdo meM manorathaH // 27 // . ityuktvA sa vinItAtmA vinItAdhipatiM prati / praviveza vizAmIzazcatuHzAla damasvasu: // 28 // bharibhUtabhavadbhAvivArtAvyatikaro tadA / bhaimI nalApa vRttAnta kezinyAstamacIkathana tena zrutena rAjapivismitaH smitapUrvakam / Uce paropakArakavyApAraparayA dhiyA aho! sAnabhU yUdaM rAgabhaMzo'pi sAnabhUda ! bane pasaMprama bhApatA dazo'rima bhominA / / 21 / / no cet kimanyathA sarpavipajvAlAjalAJjaliH / abhaviSyadayaM divyo vepaH karagato mama // 32 ||.yugmm / / * tadayaM dIyate tasyai zRGgAro gAruDo mayA / yujyatAM sa mahAbAhurbhUyaH svabalasaMpadA // 33 // * iti jalpan priyAM prApya kezinyAH sannidhau nRpaH / taM yathAvasthitaM vepaM dadau bilasamudgakam // 34 // kezinI sAJjalimrA zirasA pratigRhyatAm / jajalpAzrukaNaklinnakaNThAdhvasphuradakSaram // 35 // svAmI bhartA pitA mAtA bhrAtA vA ko'pi kasyacit / sarvasthAne yuvAmeva kevalaM mama bhUtale // 36 / / dayitasya vyathA hattuM vaitADhyaM prati saMprati / satvarau caraNau gantuM manaH punariha sthitam . // 37 // AzritAn pUrayecchakyA viyuktAna yojayed mithH| baddhAn vimocayed jantUn eSa dharmaH sanAtanaH // 38 // tat kimatra bahuktena na me jihvAzataM mukhe / mana eva hi jAnAti madIyaM yuvayoH kRtam tadiyaM yAti vaitADhyaM prayoktuM yuvayoryazaH / vidyAdharaparitrANAt svasti vAmabhayapradau // 40 // // 169 // Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II AISIIIIISite iha me mukhyadAsItvaM na tAvat kazcidaMrhati / yuSmadAsena saMsaktA yAvadAyAmyahaM punaH kezinyatha svayaM dattvA dampatyorvijayAziSam / utpapAta valadrIvaM pazyantI kezinI bhuvam kSaNena prApya vaitADhyaM vegena jitavAyunA / dadarza svajanAn sarvAn pitRzvasuravargayoH sarveSAM pazyatAM teSAM harSAzrukaNavarSiNAm / dattvA gArutmataM veSaM nirviSaM vidadhe patim viSoparAganirmukta tasmin zItAtAviva / utsavaH ko'pyabhRduccairantanagaramadbhUtaH pRcchathamAnA ca sA patyA zRGgAraprAptivistaram / sarveSAM zRNvatAM sarva yathAtathamacIkathat vidyAdharasutaH zrImAn sukRtajJo mahAbalaH / vIrazcacAla tatkAlaM nalasevAsamutsuka: pitA ca zvasurazcaiva jJAtayaH svasya cApare / vIrasenasutaM draSTuM sauhRdAya pratasthire viksitknkaarvindvRnddyutijitcnnddmriicibhirvimaanaiH| dutataramapi kuNDinaM prapede tadatha nabhazrararAjanakravAlam vidyAdharezvarasamUhasamAgamaM drAk taM kezinI svayamupetya zazaMsa pUrvam / utkaNThitaH sakalarAjakamadhyavartI tasthau nalo'pi hi samAjayituM sabhAyAm tatrAyayau sapadi so'pi sapatnahantA mantrIzvaraH zrutanidhiH zrutazIlanAmA / zaktitrayeNa kalito nRpatirvireje vIra: sa takSaka iva svaphaNAtrayeNa // 41 // // 42 // // 43 // // 44 // // 45 // // 46 // // 47 // // 48 // // 49 // jA II I // 50 // // 51 // . Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama // 52 // prAtaH kuberanavamaGgalayuk dinaM te yAtrAkSama mithunarAzitithiprapannam / itthaM mahAgaNakadattamuhurttakAlaH sajIvabhUva bhuvanaikajayAya vIraH etat kimapyanavamaM navamaGgalAI yad nirmame'nubhavasAravidhividhijJaH / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya skandhaH samApta iha saptamasaGkhyayAyam iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane saptame skandhe SaSThaH skndhH||6|| samApto'yaM saptamaH skndhH| sabhAmadhye nalasya aammnm|| sameM 6 // 17 // // 53 // AIFI ATHI AISITIATRII NIKA aSTamaH skndhH| aSTama skandhe prathamaH sargaH / / zrUyate sma tataH sarvadiknikuJjodarambhariH / pratidhvanitavindhyAdriprasthaH prasthAnaDiNDimaH . taM yAtrAbhimukhaM vIraM vijayazrIvadhUvaram / kRtanIrAjanaM lAjAvakIrNa tuSTuvuH striyaH tatastatkAlamuttAlaturaGgalaharImaye / tasya sainyamahAmbhodhau nimamaJja mahItalam caturaGgacalaccaNDacamUcaraNareNunA / pratApeneva zUro'pi reNunA pidadhe raviH : // 1 // // 2 // // 170 // Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIII-IIIFIFIIIyle nAsIrasImni kAkutsthaH pRSTato bhImanandanaH / vyomni vidyAdharAdhIzAH pratApaH-sarvato'pyabhRt // 5 // divyAstraikamahAyoddhA purApi niSadhezvaraH / kiM punaH sahitaH zUrairvidyAdharanarezvaraiH yathA kavacitaH siMhaH sapakSaH pannago yathA / yathA vAyusakho vahviryathA jyeSThAyuto raviH // 7 // tathA vidyAdharAdhIzairadhiSThitamahAbalam / asahyaM menire vIraM vIrasenasutaM nRpaH // 8 // yugmam // | prabhuH saptatilakSANAM dakSiNApathanAyakaH / yasya bhImaH svayaM vetrI sa kiM jayati dakSiNAm ? // 9 // ataH siMhalabhUpAlapramukhaiH sahito nRpaiH / pratasthe pazcimA jetuM sa mAyAmiva saMyamI // 10 // senAnIbhirapi prAyastasya sAdhyA mahIbhujaH / cacAla kevalaM dezAn vilokayitumeva saH // 11 // na bhagnA narasambandhA na cchinnA vnraajyH| na pAtitAni caityAni na lUnAH sasyasaMpadaH // 12 // gokulAni na nItAni jvAlitAni purANi na / mUSitaH ko'pi na kvApi dhRtaH ko'pi na kutracit / / 13 // tathApi durgadezasthA balino mAnino'pi hi / niHzeSavizvavikhyAtAH kSitipAlAH kSavArayaH // 14 // suvarNairmaNibhiH kSomaiH kanyAbhisturagairgajaiH / taistairanupamai ramyairanurUpairupAyanaiH // 15 // sAnurodhAH sazaGkAzca saantHpurpricchdaaH| zAntAH sAJjalayaH samyaka savizeSa siSevire // 16 // tribhirvizeSakam // kurvadbhizca kramopAsti tasya sunRtavAdinaH / satsaMsargavazAdAtmA kRtArthastairamanyata // 17 // jitvA sa pazcimAM pApa nRpatirdizamuttarAm / atItya zaizavAvasthAM narastaruNatAmiva // 18 // BIIIIIIIIIIIjAla Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FIla aSTame skandhe sargaH1 // 17 // nalasya gaGgAtaMTagamanam // PIEII AISIT ASIATHI ATHI WIFI AkarNya taccamUbhUribherIbhAGkAraniHskhanam / drutamutkarNatAM prApuH karNaprAvaraNA api // 19 // . skandhe kumAramAdhAya tatsevArtha samAyayau / na romakambalazcakre kambalasya parigraham // 20 // ninye'zvamukhamukhyAnAM kinnarANAM na kizcana / tebhyaH sa eva tadgItaH prItaH pratyuta dattavAn // 21 // tataH so'nuyayau gaGgAM pUrvasAgaragAminIm / abhiSeNayituM pUrvAM purastAd vihitAmiva // 22 // ana nItinidaH sarve nRpAzcampAdhipAdayaH / nalaM guNivAyAtaM vinayenopatarithare iti digvijayaM kRtvA purandaraparAkramaH / AryAvarttajanaM prApadAryAvartakrameNa saH // 24 // jaya nRpavara ! vIrasenasUno ! jaya janaraJjana ! manmathAvatAra! / jaya jaya kalikAlakAla ! nityaM jaya jaya durjaya ! deva devadata! // 25 // akSanigrahavazena lIlayA vizvavizvavijayaM vitnvtH| dyUtakAra ! tava kautukavAdA kApi vRttiraparaina gamyate krIDAkubjaH krauJcakarNAntakArI puNyazloko naiSadho devduutH| bhaimImata vairaseniH kalinaH stambhonmAthI kezinIduHkhahartA . // 27 // zreyaskArI vAjicittaikavettA kAkutsthazrIvarddhano dyUtakArI / samrATamukhyaH sUryapAkapravINaH kasyAH kIrnAsi pAtraM nala! tvaM . . // 28 // HILAIIIIIIIIIII AIISIO // 171 // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya jaya jaya zatrUn maGgalaM maGgalaM te punarapi nijadeze supravezastavAstu / : iti kalakalavRndaivandinA sUcito'bhUt pRthukaTakanivezastasya gaGgAtaTeSu // 29 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane aSTame skandhe prathamaH srgH||1|| . aSTame skandhe dvitIyaH srgH| - // 2 // . // 3 // // 4 // tamAgatamupazrutya kRtadigvijayaM nRpam / na puSkaranRpasyAsIt manaHkSobho manAgapi samartho'pi nalastasmin na ca daNDamadhArayat / kva nu saMbadhabaddhAnAM prahattuM praguNAH karAH prajighAya tato dUtaM nalastasmai vacoharam / paracittamahAkUpe sa hi prathamasaGkramaH sa tatvakalayA vAcA sdaacaarvidaamvrH| abhASata sabhAsInamadInaM puSkaraM prati diSTyA tvaM varddhase rAjan ! jayena vijayena ca / dazadigvijayaM kRtvA na ca bhrAtA samAgataH adya bhUmibhRtaH sarvAn nale kurvati kiGkarAn / vIrasenakulaM kAntyA jitvA merumapi sthitam sarve zirasi sAnandaM vahanti nalazAsanam / agrajatvena te pUjyaH sa tu rAjA vizeSataH tasminniha samAyAte jigISau jyeSThabAndhave / svAgatAcAravandhyastvaM kiM mUDha iva tiSThasi ? IIII-IIIEIGIIFIFII-IIIHIG // 7 // Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTame skandhe zrI puSkaraM prati | dUtasya gamanam // sargaH2 // 172 // vihAya kAraNaM sarva tasmin vimalayA dhiyA / akArpaNyena sarvAGgasamarpaNaparo bhava tatprasAdena te kiJcid na hi nyUna bhaviSyati / tavaiva tasya sAmrAjyaM yuvayoH kA vibhinnatA // 10 // puSkaro'pyavadad vidvannidaM sAdhu tvayeritam / kimanyat pUjanIyena zatrukAlAnalo nalaH // 11 // yat satyaM sa mama jyeSThaH kulasya ca vibhUSaNam / dhanyatA mahatI tasmin mama bhakti vitanvataH // 12 // kastena saha vIreNa virodhaM kartumicchati ? / yasya sainyarajaHpaJja nimaJjanti mahIbhujaH // 13 // kintu vaktavyamastyekaM tadAkarNaya manmukhAt / nalabhRtya iti tvaM me vizvAsasyApi bhAjanam // 14 // *na rAjyaM pitRdattaM me na ca dIrghArjitaM mayA / prAptaM dyUtaprasAdena daivasyaiva prabhAvataH // 15 // tat kathaM sa svayaM rAjA rAjyaM me hartumarhati / ka iva dyUtakArANAM raNena saha vaibhavaH // 16 // dyUtena sa jitaM rAjya punargRhNAtu matkarAt / yathA dattaM tathA grAhyaM nItireSA mahAtmanAm // 17 // zaktyA bhaktiparaM rAjA bhrAtaraM nyAyavAdinam / yadi vAJchati jetuM mAM kiM na labdhaM tadA mayA // 18 // mama vAkyAnusAreNa gatvA tvaM brUhi satvaram / svayameva tato rAjA yathaucityaM karotu saH. // 19 // ityuktvA bahusanmAnadAnazRGgArapUrvakam / visasarja guNasyUtaM naladataM mahAmatiH // 20 // tanmukhena nRpaH zrutvA puSkarasya manISitam / cakAra caturo mantraM saha taistairvizeSibhiH // 21 // tatra bhImakumArAste vidyAdharanRpAzca te / puSkaraM hantumicchanto yuddhamevAnumenire : HTAIIATIIII AISHA - // 22 // // 17 // Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SIHRITHI+II-IIIIIIIshle zrutazIlaH punastasmai dezArddhasya pradAnataH / gRhItuM kUlarAjyaM tat nirdoSamatiranvazAt // 23 // RtuparNastatastasmin vAndhave jitakAsini / dvayormantre nirAcakre nirvyAjaM vyAjahAra ca // 24 // deva ! bhrAmarikaM yuddhaM vibhAgaH kitave ca kaH ? / tadurodaramevaikaM pratIkAro'tra yujyate // 25 // ahaM te kathayiSyAmi tat kizcid dyUtamuttamam / puSkaraM yena jitvA tvaM rAjyaM pratyAhariSyasi // 26 // pUrva sarvAGgazAlinyA mAlinyA saha kAntayA / prApto'bhUvamahaM rAjan ! praNantuM parameSThinam // 27 // tadIyabhuvanadvAri rktcndncrcitH| adRzyata jvalannetraH kSetrapAlo bhayaGkaraH // 28 // taM raktakaNavIrasrakazRGgArasphAravakSasam / kaTItaTanaTaddhIravIraghaNTAvirAjitam // 29 // rabhasottAlavetAlanRtyanmRtyukuzIlavam / khaDgakheTakakhATkArakSubhitakSudrakhecaram // 30 // vIkSya vikSiptacittA sA samAsAditasaMbhramA / subhrUruvAca sAvajJaM vinidrakamalAnanA // 31 // tribhirvizeSakam // aho digambaraH kheTazirohastaH zvavAhanaH / kSetrapAlaH trapAlasya ghRNAsaubhAgyavarjitaH // 32 // asAvapi hi deveSu prAmoti gaNanApadam / mahAvRkSo'pi vA yAti jAtyA kiM na dumakramam // 33 // iti tasyAH prajalpantyAH sadyastanmRtimadhyataH / nirjagAma sphuTA vANI siMhanAdasahodarA // 34 // AH pApe ! yanmahAmohAdupahAsaM karosi me / tadAgAmicaturdazyAM kariSyAmi vadhaM tava // 35 // duHzravaM tad vacaH zrutvA mAlinI sahitA mayA / prasAdayitumArebhe bhairavaM bhaktitatparA // 36 // IIIIIIIIIIIIIIIsle Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTame kSetrapAladarzanam // skandhe sargaH2 sarakSa mahAvIra : gatAsmi zaraNaM taba / tayAmmi kiGkarI svAmina ! dehi me deva ! jIvitam // 37 // . dani stunijupastamyAstrAsakSubhinacetamaH / babhUva vacanaM bhUyo bhairavatinodbhavam na hanmi nabaddhAnAM caNakAnAM krameNa nada / ekadvitricatujhayA darase mudhyayutaM nama // 35 / / ca nAna gaNavena kathita devAca laya meN| catuyAnAdhisteSAM kAlo dAnasya karmaNi // 4 // macA kAlakramAtItaM yahi kizcida bhaviSyati / tad riSyAmi bhArathiyAmi nizcitam / / 1 / / cIcake gApi na vAkyaM mAtA stikAviNaH / dukare api kAryera kAlopo mahAna guNAH / / 2 / / * vanaH prAgamya devazaM vizayAna parameSTinam / prAptaH saudhana sajana ! jAtastaduHkhaduHkhitaH * kila bhavaMdanA muSTidAna sadAkama aho nignugedhitva bharavasya dhinIrazam hA kaTa bhayi nApi priyA mana vipanmyane / iti mRhAya netrI zasaMta munimAgatam // 49 / / sAmAnaharaH zrImAnAcArgaH kAvidyAH kRtAtithyo samApana vicchAgamana kAraNam // 46 // payApa kathitaM tarama nijaduHkhaM nAvaNamayopyayocadana vAnaH kumaNaM mAM kRpAparaH // 45 // ama pUrva rAjana praNIta svAbhiH / pUjayAmyakSa pada vivasalyAvicakSaNaH // 48 // samAnadravyApANAM mRSTisaMsthAnanIyayA / manyA sahadayajJAnu galyate gIlyA yataH manahadayaM mantra badataH gugu manmRgvAna / inyukyA rahani zrImAna sarimAmupadiSTavAn 11173 // Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BITIATI AISFla II AISHI ANIHITS * sApi kAntA mayA diSTA tena mantreNa tatkSaNam / muSTidAnaM kalatrasya kSetrapAlaH sunirmame // 51 // karmaNA tena suprItaH kalatrabhairavo'bhavat / gaNaprastArabhaGgena garutmAniva piGgale' / // 52 // sa ca mantrastvayA nItaH kuNDinAdhvani manmukhAt / kRtvA tad viSayaM dyUtaM deva ! divyadivAnizam // 53 // muSTitatvaM javAd jAnana rAjan ! svasya parasya ca / kenApi jeSyase tattvaM sarvadAnavizAradaH // 54 // puSkaraM lIlayA jitvA niHkalaGkena varmanA / bhaja digvijayazrAntaH kularAjyaM kulodvaham iti tatkakutsthakulajasya vAGmayaM nRpatirnipIya paramAmRtaM rahaH / ' udatiSThadaSTakulazailapIThikAkuralIkhalaikatamamallapuGgavaH // 56 // tasyAjJayA navadurodaramallayuddhakrIDArasavyasaninaH zazizubhrakIrteH / manthA babhUvurabhitaH kSubhitaM sRjanta zcittaM janasya racanAguNagauraveNa // 57 // siMhAsanasthitanirantarabhUmipAla vyAlolamaulimaNitArakitAntarIkSA / dUraM durodarasabhA zuzubhe zubhAbhiH saMbhAvitA vitatavItakalAkathAbhiH // 58 // aviralavaravandivRndavidyaM kavikulakelikalAkalApaliptam / sadasadazivakRtvadAzu meje bhujavijitAribalo nalo narendraH // 59 // uccArucArubhirabhaGgurazIlalIlarAmantritaH sapadi vAsavadatataiH / Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTame // 6 // punarapi skanmeM dhUta // 6 // krIDanam / sargaH3 // 17 // tatrAyayau yuyusahasrayujA rathena zrImAn sa puSkaranRpo'pi hi puSkarAkSaH tvaM deva! dhUrtaH kitavAdhirAjaH prastUyase puSkara ! pArthivo'pi / draSTuM dvayo tamatispRhA nastatretyavocaRtuparNamukhyAH itizrImANikyadevasUrikRte nalAyane aSTame skandhe dvitIyaH sargaH // 2 // aSTame skandhe tRtIyaH srgH| IIIIIIIIIIIIFIFII II manAAII II II II Sle tataH pravavRte tatra dyUtamakSamayaM mahat / ekadvitricaturmukhyaizcaturbhirdAyakaiH samam svadAyako jayaM kuryAt hAnikRtparadAyakaH / hAnirjayo'pi vA bhRyAdupaDhaukanasaGkhyayA // 2 // AkRSTimuSTisaGkhyAyAzcaturbhirbhAgamAharet / zeSe na dAyakavyaktirekadvitricaturmayI nandhekena dviko dvAbhyAM trikastribhirudAhRtaH / caturbhirjAyate pUrNo dAyakavyaktirIdRzI .. // 4 // yat kizcid labhyate vastu tad vidyAdakSasaGkhyayA / zatalakSaguNaM vApi tad bhUyo bhASitaM bhavet // 5 // tatra dvitricaturvarja dyUtakAro na varttate / uparyupari divyanti bahavo'pi hiM tad gatAH tena chUtena ramyeNa remAte nalakUbarau / sAkSiNAmiva sarveSAM pazyatAM pRthivIbhujAm // 7 // // 174 // Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BIT ISIT ATHII-IIIIII ISIT ISING jAnaMnnapi nalo muSTiM krIDArasavivRddhaye / paradAyakamAreme kiJcidapyantarAntarA: . // 8 // jayaH parAjayazcAsId yAvadalpo'bhavat paNaH / mahAdyUtabhare lebhe svadAyaM naiva kUbaraH // 9 // tataH parAjayakSobhAt prabhUtamupaDhaukayan / kSemeNApi nalenoce muSTiH saGkSipyatAmiti . // 10 // jIyamAne'munA tasmin bumbAravaparAyaNAn / dRzaiva krauJcakarNAridamanAdInavArayat // 11 // hastyazvarathadurgANi grAmAkarapurANi ca / helayA hArayAmAsa nale puSkarapArthivaH // 12 // mudrayA sahite koze koSThAgAre ca hArite / api zRGgAramAtmIyamupaDhauMkayati sma saH // 13 // kimatra bahunA rAjJA nalena sa tathA jitaH / yathA tena purA rAjA nala eva jito'bhavat // 14 / / kena hi svIkRtaM dravyaM kasya dyUtaM vazaMvadam / kasmin paNyAGganA raktA kaM lakSmIna vimuzcati // 15 / / yasmin putraH kalatraM ca nAsAkaNaM ca hAryate / na hi dyUtasya tasyAsti tulayA vyasanaM param . // 16 // asti pApAtmakaM saukhyaM vyasaneSvapi kecit / hAnau niHzeSasaukhyAnAM yUtamekaM vyavasthitam // 17 // akArAnilayaM bandhaM prajAgaramanutsavam / vibhavabhraMzamastenaM aparju karagharSaNam // 18 // vyAmohamasurApANaM viSayatyAgamanatam / vitanoti manuSyANAM durantaM hi durodaram // 19 // yugmam // jitamarthamanirgamya kitavasya kutaH sukham / na svasthA syAdasRk pItamavAntvA jalasarpiNI // 20 // praviveza samaM sarvaiH pArthivairniSadho nRpaH / uttuGgatoraNastambhA rAjadhAnI nijAM nalaH // 21 // IIFILE FIIEISII-II ISFIF Ille Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTame nijAM rAjadhAnI skandhe sargaH3 prApto HIT GATEII A LHI THIS ISIS nlH|| // 175 // puNyapuNyajanAkIrNA sakarNahRdayaGgamA / vimAnayomni saJjAtA jaGgamevAparA purI // 22 // ayaM guruH pitA mAtA bharttA mitraM ca bhUpatiH / yad vA sarvasvamasmAkaM vIrasenasuto nala: // 23 // ityAnandaskhalatkaNThaiH pravadadbhiH parasparam / dRzyamAnaH purIlokaiH prApa rAjapathaM nRpaH // 24 // yugmam // astUyata sa sAnandaM bandivRndairamandadhIH / uttaMsitabhujastambhairambhojAsanasannibhaH // 25 // jaya dvijanipepita ! dvijanirastamuktAphalavirephasunanAsrajAM dvirasanAdhinAyopama: dvipAdhipasamabhrama ! dvijapatisvarUpAnana ! dvipatkaTakakAnanakSayadavAnala! tvaM nala ! // 26 / / arkataptatarumUlavAribhirlaGghanena girikandarIjupAm / nitastanupu sarvavairiNAM vairasenibhiSajA madajvaraH / / 27 / / aliriva kamalinyAM narmadAyAmivebhaH mara iva lalanAyAM dhiSNyapatyAmivenduH / rasa iva kavitAyAM mantrazaktayAmivArthaH praviza nijanagaryAM supravezastavAstu // 28 // itthaM paThadvividhamAgadhavarNanADhyaM prItaH pravizya kularAjagRhaM sa rAjA / AsthAnasImani suvarNamaye'dhitasthau siMhAsane samadasiMhasamAnasatvaH // 29 // tatra praNItaghanaratnasuvarNavarSAhAkulAH sakalabhUmibhujaH praNemuH / taM svocitena vidhinA bhuvanAdhinAthaM tatprINitAH prakRtayo'pi yathAkrameNa . // 30 // nanRturananRtAbhirbhaGgibhiravRdhvo jagaduragadamukhyaM maGgalaM gotrvRddhaaH| ... II NIFI SATHI TE II - // 175|| IBHII Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RI sapadi bharatabhartustasya rAjyAbhiSeke jahaSurapi pitRNAM devatAnAM ca saGghAH itizrI mANikyadevasUrikRte nalAyane aSTama skandhe tRtIyaH sargaH // 3 // // 31 // DIEII III A TRIGATI AIIIIIII aSTame skandhe caturthaH srgH| tataH pravavRte pRthvyAmakhaNDaM nalazAsanam / akhilakSmAbhRtAM mRrddhani ravairiva mahanmahaH tAMzca vidyAdharAdhIzAn vaitADhyAcalavAsinaH / sa vizvavijayI rAjA visasarja kathaJcana // 2 // mahAbalastu tatraiva tasthau tadbhaktivAJchayA / bhImajAdezavarttinyA kezinyA saha sarvadA nirjitaH puSkaro rAjA niryayau na nijAlayAt / tasmin sa vaikRtaM pUrva tasmin manasi lajjitaH . // 4 // Ize krauJcakarNAridevI ca damanasvasA / abhigamya gRhaM saMbhAvayAmAsaturAzu tam vatsa! kiM hRdaye duHkhaM dadhAsi bahudhA mudhA / tvayi hyevaMvidhe bandhau mama sausthyena ko guNaH // 6 // ahaM ca tvaM ca medinyAM vIrasenasutAvubhau / ekastvaM devaro devyA damayantyA mamAnujaH vyavasAyaH samagro'yaM kuTumbasya kRte nRNAm / tadeva yasya nAtmIyaM tasya klezo nirarthaka: yeSAM kulajane duHsthe pareSu dhanapoSaNam / bahiHsArA hi te lokA vizAlAH phalasannibhAH FII-III FIHI FIFII - IIFII Ille Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTame skandhe puSkarAya sargaH4 rAjyAI dadAti nlH|| // 176 // dhanyAH svadoSavaktAro dhanyAH svaguNalajitAH / dhanyAH svakAryanizcintA dhanyAH svajAtipoSakAH // 10 // tad vimuJca manaHkhedamAvAbhyAM sAMprataM jitam / vibhinnaM sUtavadbhUyaH kuTumbaM militaM hi naH // 11 / / ityuktvA gADhamAliGgya samAghrAya ca mUrddhani / arddharAjyadharaM cakre puSkaraM kalinAzanaH // 12 / / trikhaNDabharataizvaryaM tasyaivaM kurvataH sataH / jajJe nahupanAbhAgamukhyAnAM jarjaraM yazaH // 13 // puNyahAnikRtaH svargAda puNyakSetre mahItale / tasya saurAjyataH puMsAM savizeSasdAmavada / / 14!! zrutazIlamahAmAtyaM kRtvA rAjyadhurandharam / siSeve kevalaM nityaM dharmakAmau sa pArthivaH // 15 // kadAcidapi kezinyA virahodvegavarNanaiH / kadAcituparNena samaM kubjatvavArtayA // 16 // itthamanyairapi krIDAvinodainandayan jagat / samayaM gamayAmAsa sadAsukhamayaM nalaH // 17 // yugmam // anyadA sahito devyA kalyANikamahotsave / yayau tamopahe tIrthe praNantuM parameSThinam // 18 // tatra tadbhuvanaM dRSTvA kurvan caraNacAritAm / bheje bainayikaM veSaM sAvadhAnena cetasA // 19 // tato dharmadrumasyAsya dRDhabhaktyAvanIpatiH / pradakSiNakramavyAjAdAlavAlamacIkarat // 20 // sAlaGkAraizca zabdArthaiH stutvA sa parameSThinam / tadbhaktau vidadhe bhUmi sakalAM dRSTigocarAm // 21 // saharSeNa maharSINAM kRtvA caraNapUjanam / kRtArthAM nRpatimaine manasA nijasaMpadam // 22 // itthamakliSTamaSTAhamArAdhya parameSThinam / sabhAryo viSadhaH skandhAt samrADavatatAra saH // 23 // kAnA IIIIIIEISSIF ISIFIFIF III // 176 // Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtA yASEle . STEII IIFI WIFII-IIIIIIFIEII B Ille tasyAcalasthalIsImni vahataH saha senayA / saptasaptinabhomArgamullaGghya jaladhiM yayau tataH prAdoSikadhvAntaM sAndraM krtumivodytaaH| rabhasA dhUtadhUlIkAH pracaNDA maruto vavuH piNDIkRtya dizaH sarvAH sareNau vAti mArute / ekavarNa jagaccakre ruddhadRSTipathaM tamaH anuccanIcavijJAnA digmUDhA ruddhadRkpathA / avalambya yayau senA sA sakAmeva kAminI . tasthau ca tatkSaNaM khinnaH menayA saha pArthivaH / bhUpAlAH kAlavettAro vizeSeNa ca tAdRzaH atrAntare rajAklezAt virate pRtanArave / likhiteSviva sarveSu sIdatsu nRgajAdiSu gahane tatra kAntAre niSadhaskandhasannidhau / bhUribhramarajhaGkAraM zuzrAva kalinAzanaH kimatra kamalaM puSpaM ? karaTI kIcako'pi vA ? | tiSThatIti mahAn tasya hRdaye saMzayo'bhavat tatastad vIkSituM rAjA kautukottaralAzayaH / Uce javanikAmadhye narayAnasthitAM priyAm prakaTIbhava vaidarbhi! pratisIrAmapAvRNu / tvadbhAlatilakajyotsnA timiraM hartumarhatu evamuktvA prakAzAbhUt sahasA damanavasA / jajJe ca gahane kasmin pradeze jarjaraM tamaH zIghraM tamaH puraHsthityA vivikte vihite janaH / dadaturbhuGgajhaGkArAnusAraM prati tau dRzaH tatrAddhatAsamasamAdhisamRddhimudrAnispandamIzamiva lepyamayaM munIndram / tau pazyataH sma karirAjakapolakASasaGkrAntadAnamilitAlikulAdyamAnam // 25 // // 26 // // 27 // // 28 // // 29 // // 30 // // 31 / / . // 32 // // 34 // // 35 // majA // 36 // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTame skanve | 4 ||FIISEle kalyANika jamahotsave gato nlH|| sargaH4 // 177 / / AIIMILAN TRI-IIIII-III IIFI taM vIkSya vikSiptamanA munIndraM mahImahendraH sahitaH sudatyA / aho! tapaH kaSTamaho dRDhatvamaho! mumukSeti bhRzaM zazaMsa // 37 // pArzvasthayA ca paricArikayeva devyA sajIkRtopakaraNaH karaNaM tadIyam / bhaktyA svayaM ca samavAhayadAzu yatnAdutkIlitabhramarakaNTakakoTibhAgaH // 38 // munivaravarivasyAvazyavRtti vitanvan nRpatirapi tadAnImAtmanA saukhyamApa / sa ca sapadi samantAccaNDavAtaH zazAma prakaTitarucirucairindurapyujagAma * // 39 // dRDhataramapi jitvA duSTasattvopasarga svayamapi munisiMhaH sNhRtdhyaanmudrH| padamiva muditAyAM bhavyasattve vidhAtuM prazamapulakitAbhyAM locanAbhyAmapazyat // 40 // anusRtAnava maGgalamastu te jaya munIza ! nishaakrnirml!| abhinananda tamindumukhaH svayaM nRpatiritthamutathyasamAnadhIH // 41 // etat kimapyanavamaGgalamaGgalAGkaM yat kautukaikarasikaH sukavizvakAra / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya skandho mahAbharatayAbhavadaSTamo'yam . // 42 // iti zrI mANikyadevasUrikRte nalAyane aSTame skandhe caturthaH sargaH // 4 // samApto'yaM aSTamaH skndhH| IASIATEII RISHI SI // 177 // Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAjala navamaH skndhH| navame skandhe prathamaH srgH| // 1 // // 2 // IIIIIIIIIIIIIII-IIlle // 4 // atha natvA sapatnIke nRpatau purataH sthite / uvAca vizadAM vAcaM vAcaMyamaziromaNiH rAjan ! svabhAvabhavyasya bhavato dharmadezanAH / dIyamAnA virAjante kapUre puSpavAsavat rAjyaM vibhavasaMpUrNa bhAryA bhaktiparAyaNA / dharmazraddhAcitaM cetazcintyate kimataH param rAjan ! damanakasyAhaM satIrthyastathyavAg muniH / arthAnugAminA nAmnA vizrutaH zrutasAgaraH tat kimatra bahUktena mamAzIyuvayoriyam / tvamivAnyo'pi sarvo'stu nRpatidharmatatparaH tamevaM vAdinaM vidvAn zatrukAlAnalo nalaH / vyAjahAra haran cittaM sAJjalirjalajAnanaH bhagavan ! dhanya evAsmi sarvathApi jitaM mayA / yamevamanurudhyante nirmamAstvAdRzA api kalirjitaH priyA prAptA sAdhitA bharatAvanI / karoti na tathA harSa yathA yuSmatkRpA mayi bhagavan ! sarvasAmAnye mAnuSye'pi hi tiSThati / alaukikamidaM devyA lalATatilakaM kutaH ? kathaM ca viraho devyAH kazcit kAlamabhRd mama / trikhaNDabharataizvarya kathaM vAdhigataM mayA BIIIIIIIIIIIII // 8 // // 9 // // 10 // Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navame skandhra zrutasAgareNa dattA sargaH1 dharma // 178 // dezanA // TERI |||| - IIIEITE ISISTERIE iti pRcchantamurvIzaM samuvAca mahAmuniH / zRNu te kaMthayiSyAmi sarvametad yathAtatham // 11 // paramAvadhibhedena kevalajJAnarUpiNA / mama nAviditaM kizcid lokAloke'pi vartate // 12 // purAbhUd mammaNo rAjA nAmnA bhuvamadhIzvaraH / pracaNDacaritaH zrImAn vIro vIramatIpriyaH // 13 // kevalaM balavAn dAtA yuvA dhIroddhatazca saH / anAryadezajAtatvAt samyag dharma viveda na // 14 // kadApi sa hayArUDhaH kaNThArpitazarAsanaH / pAparddhirasikaH svairaM babhrAma vanabhRmiSu ityugramRgayAbhUtagrahavyagre mahIpatau / avadat tIrthayAtrArthI sArtho'STApadavartmani tatra citraparIdhAnA nAnAyAnasthitA narAH / abhUvana bahavo bhavyAH stotavyA rAjabandinAm // 17 // tAn dAnadAyino muktvA teSAM madhye sthitaM munim / anItitaTinIgrAhaH sa jagrAha mahAmunim // 18 // na kazcidapi tatrAsIt tasya rakSAkSamo janaH / zaktiruktA samAneSu ko balI balavattare ? // 19 // balAd nirvAsya taM sArtha sAmarthyena mahIbhujA / ciraM sa dadRze kruddhadRzA viSadRzAkRtiH // 20 // tasya pazyan mahIzayyA virukSaparuSaM vapuH / aho ! bIbhatsa ityuktvA mumoca nRpatiH zunaH // 21 // sa dantaiH sArameyANAM vajrasAramayairiva / muni vibhettumAreme kuThArairiva pAdapam // 22 // sa vajrarSabhanArAcadRDhasaMhanano muniH / viSehe tad yathA vegaM zAntizItenaM cetasA // 23 // zApe hatiM hatau mRtyu mRtyau saMyamarakSaNam / gaNayantastitikSante lAbhameva hi sAdhakAH .. // 24 // OISISTEII-IIIIIIII-IIIF ISI // 178 // Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AllISHITRI MIHI115IRIFIIssile so'pi muktvA zumastasmin munau manujavandite / rAjA tarutalAsannamadhyAsta padamaNDapam .. // 25 // tadA tatra priyA tasya rAjJI vIramatI svayam / anekalakSyahastAbhiH samaM merIbhirAyayau // 26 // tato bhUbhuji bhuJjAne khaJjanAkSI niSeduSI / dadarza tadavasthaM taM muni nayanayoH puraH . // 27 // taM vIkSya makSu mupiteva vibhinnacittA sA zIghramutthitavatI zunakAnapAsya / . gADhaM zuzoca suciraM zucizIlalIlAkIlAlamAlitasamastatarnu muni tam // 28 // keyaM manuSyamRgayA dhigaho pramAdaM hA deva ! ko'yamatiduSTamatiprapaJcaH / kalpadrumaH parazuciH zakalIkRto'yaM cintAmaNiviMdalitaH kaThinopalena // 29 // zApaM kadApi kupitastava cedadAsyat tat kA gatiH samabhaviSyadiha kSaNena ? / ehi kSamAparamamuM bhagavantamantarvandasva vizvajanavandhamanindyakIrtim . // 30 // iti himagirirAjA bodhito vIramatyA tamanu munivarendra bhUyasA bhktiyuktH| bhaSaNagaNakRtAnAM tasya dantavraNAnAM rujamurumapahartuM saprayatno babhUva // 31 // iti zrI mANikyadevasUrikRte nalAyane navame skandhe prathamaH sargaH // 1 // Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navame skandhe dvitIyaH sargaH / FIISTENE navame %E skandhe sargaH2 dezanAntare nalasya pUrvabhavakathanam / / // 179 // III.IIIATElla TII - IF || NEIGHTINE atha natvA nRpaM zAntaM vidadhe labdhilIlayA / nijaniSThIvanenaiva yathAvasthaM vapurmuneH tamAlokya tadAzcarya vismito manasA nRpaH / zuzoca mRDhamAtmAnaM mammaNaH svena karmaNA Uce sa vilapannuccanimAhena mahAtmanA / mA vipIda mahArAja ! nirAbAdho'smi pazya mAm // 3 // yat punastvAdRzo rAjA phalaM mAnuSyazAkhinaH / samyag dharma na jAnAti kevalaM tad dunoti mAm // 4 // dharmAvAptimaharSibhyaH sarveSAmapi jAyate / kaSTaM svakarmaNAnena mattaH pApaM tvayArjitam // 5 // antaHpuraM puraM cApi kiM rAjJAM svapadaiH kRtam / vinAparAdhaM tat teSAM bAdhAmAdhAya kA gatiH ? // 6 // dantaistRNAni gRhNantaM na nanti ripumapyaho ! / tRSNAzinaH kathaM jIvA hanyante vividhAyudhaiH // 7 // arAjakamaho vizvaM hI no niHzaraNaM jagat / durbalo balibhiH kasmAt hanyate vAlizaiH pazuH // 8 // kalAvatIprabhRtibhirmitrAnandAdibhistathA / alpayA hiMsayA prAptaM duHkhaM sAgaradustaram . // 9 // kapAlapuTake bhikSAM kurvan dIno digambaraH / ciraM brahmaziracchedahatyayA naTito haraH // 10 // kiM na santyanyabhakSyANi kathaM vAtena jIvyate ? / jIvadroheNa viSayAn gRhNato jIvitena kim ? // 11 // labdhvA mAnuSyakaM ramyaM durlabhaM bhavakoTibhiH / na yasya viSayatyAgo nau niSaNNaH sa majati . // 12 // FII A FILATFII A THIS // 179 // Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II AIISH II IIIIIIIII AISII ISISTEle ityevamAdibhirvAkyairvyaktanAmno mahAmuneH / mammaNo mohamutsRjya samyag dharmamamanyata // 13 // pratipadya sabhAryo'pi gRhidharma sa zuddhadhIH / praNamya caraNau pazcAt kRtAJjalirabhASata // 14 // kSamasva bhagavanneSu durbuddhiSu durAtmasu / anAryadezajAteSu mAdRzeSu kujantuSu tad brUhi bhagavan ! kutra yAtrAM kurvan vanAntarAt / ciraM khilIkRto'si tvaM mayakA mUDhabuddhinA . // 16 / / munirapyuktavAn vAkyaM mahAbhAga ! nizamyatAm / girimaSTApadaM nAmnA jAnAmi viditaM bhuvi // 17 // tasyAsti zikhare ramye bharatezvarakAritam / caityaM siMhaniSadyAkhyaM mUrtibhiyuktamahatAm // 18 // azakyaH sa manuSyANAmAroDhuM sAMprata giriH / pratyekaM yojanocchAyaiH sopAnaH sahito'STabhiH // 19 // nRNAmaidaMyugInAnAM kevalaM kAlayogataH / tattaTasparzamAtreNa tIrthayAtrAphalaM bhavet // 20 // yaH punarvandate gatvA pratimAH zrImadahatAm / antarbhavASTakaM samyak sa prAmoti paraM padam // 21 // taca zAsanadevInAM viralasya hi kasyacit / ArAdhanaprasannAnAM sAnidhyenopapadyate // 22 // tadahaM gantumicchAmi rAjan ! taM parvataM prati / na prArabdhamanirvAhya santuSyati hi mAnasam // 23 // epa yAtrAntarAyo'pi saphalo me'bhavat punH| yat tava pratibodhena mahAn dharmoM mayArjitaH // 24 // ityuktvA tIrthayAtrArtha jJAtvA jigamiSu munim / puraH sArthavilambAthaM sa praipId nijamAnuSAn // 25 // svayaM ca tamanuvrajya mahAbhaktyA mahIpatiH / sArthena saha saMyojya natvA ca vinivRttavAn // 26 // II SIDEII AEI Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navame // 27 // dharma skanye sargaH2 // 28 // // 18 // ISI ALIINIII tadAdi sahito devyA gItArthAn parizIlayan / mammaNo dharmakarmANi cakre cakradharopamaH devIva vIcibhirabhIkSNamanuvratAdi dharmAmbhasAM hi mitavAnmanasAGgabhAgA / aSTApadAdrizikharasthitacaityamUrvI suzraddhadhe kimapi vIramatI praNantum vijJAya ca vyatikaraM hRdi sA tadarthasAmarthyavAhanasahAyavatAmasAdhyam / sAnidhyataH kimapi zAsanadevatAyAH pUrNa manISitamiyeSa nijaM vidhAtum tadA tadArAdhanasAdhanAya tadIyamUrti vidhivad vidhAya / apUjayat prAjyasamAdhivandhA himAdribhUpAlacamUtrisandhyam iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane navame skandhe dvitIyaH sargaH // 2 // dezanAntare nalasya pUrvabhavakathanam // // 29 // FITH // 30 // navame skandhe tRtIyaH srgH| II A iti tasyA vitanvatyAH prItAM zAsanadevatAm / kuzastrastarazAyinyA dinAni katicid yayuH sA jAgaraNamaSTamyAM pUrNimAyAM ca kurvatI / ninAya kalagItAyairAtrIrArAtrikAdibhiH // 1 // // 2 // HI IIIFISHIE // 18 // SIFII Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 3 // // 4 // . zam // 8 // ByIIIIIIII-III Ila sahasrazaH kumArINAM vastrAlaGkaraNaiH samam / maharSidAnamukhyAni bhaktapAnAni sA dadau svayaM vikhaNDitaklezA SaDbhAgonAmakhaNDadhIH / cakre mAsopavAsAnAM prayatA pazcaviMzatim tatastattapasA tena prItA pratyakSatAM gatA / uvAca vizadaM vAkyaM svayaM zAsanadevatA vatse ! kamalapatreNa lohamAraH samuddhataH / tapasaH kSamatAM nItaM vapuryadidamIdRzam vazIkRtAsmi sAhaM te tanvani ! tapasAmunA / candanadrumakandalyAH sauramyeNeva pannagI idaM te pUryate zIghra kamalAkSi ! manISitam / kRtaM kAlavilambena sajIbhava kRzodara ! iti tAM praguNIbhUtAM zaMsantI zAsanAmarI / vimAne svayamAropya ninAyASTApade girau tamaSTayojanocchrAyamaSTadigbhAgavizrutam / sA vandate sma sASTAGgamaSTApadamahAgirim nUnaM sa bharato rAjA manuSya iti neSyate / divyaM yasyedamadyApi kIrtanaM bhuvi varttate ityantazcintayantI sA prAsAde tatra sundare / praviveza vizAlAkSI devyAH sAnnidhyayogataH dvidazASTacaturbhedavibhaktAn bhaktitatparA / stambhasthitAn vavande sA caturviMzatimarhataH teSAM ca vidhivat puSpaiH pUjAM vidadhatI satI / saphalaM sA nijaM mene jIvitavyaM ca janma ca pratyekamapi mUrtInAM nAnAratnamayAni sA / tilakAni lalATeSu racayAmAsa bhAvinI sthitvA ca jAnuyugmena muktAzuktikamudrayA / tataH stutimimAM cakre mahA* mohavarjitAm // 10 // - // 11 // // 12 // IIIIIIIIIII-III Isile // 14 // // 15 // // 16 // Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navame // 17 // . // 18 // // 19 // dharmadezanAntare skandhe. sargaH3 nalasya . // 18 // namaH parebhyo'pi parAparebhyo'pi namo namaH / parAparaparebhyo'pi sarvavidbhyo namo namaH iti natvA ca nutvA ca mAsaM pUrNamanorathA / amucyata drutaM devyA samAnIya svamandire sApi tatra vicitrAGgI devayAtrAsamAzrayam / zazaMsa sakalaM vRttaM prItA prAtaH patiM prati ajani tadanu ramyaM devayAtrAgamArtha janapadajanabhojyaM varSamekaM mahIyaH / aviralakalagItispItimantaH samantAdanizamapi nitAntaM dadhvanurvAdyabhedAH dharmapratItipratipannacittau jAyApatI tau ghanadattavittau / ___ varSANi zeSANyapi puNyakRtyairullaGghayAmAsaturapramattau iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane navame skandhe tRtIyaH sargaH // 3 // // 20 // pUrvabhavakathanam // IIIIIIIIII-II IS // 21 // HI AISINI RISHISHITISTS navame skandhe caturthaH srgH| bhUyo bhave tRtIye'smin nagare potAnAbhidhe / tau dhanyo dhUsarI ceti dampatI samajAyatAm // 1 // pAzupAlyasamRddhau tau bhadrakau ca svabhAvataH / abhUtAM paramapremapratibaddhau parasparam na ko'pi vyathito vAcA na kizcit kasyacid hRtam / na kvApi khaNDitaM zIlaM tAbhyAmAtmIyajanmani // 3 // // 181 // Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIIIIII-IIIEFIFIERIFIEI kSudhitasya kSudhA bhagnAM tRSitasya tRSA hRtA / zrAntasyaM ca zramazchinnaH svazaktyA prativAsaram / // 4 // anyadA prathamaprAvRTsamaye samupAgate / sajIvadhanamAtmIyaM draSTuM dhanyo bahiryayo. varNAvayavasambaddhadarAdAhUya nAmabhiH / alAlayad yathaucityaM sa dhenumahiSInijAH tadA ca kazcidapyekaH kAyotsargasthito muniH / tatra pAparitrANamAtravastrAvRto'bhavat // 7 // sa vRSTisakalakliSTazarIrasya mahAmuneH / tasya mRrddhani dhanyaH svaM tatra cchatramadhArayat munistasyetthamAsandhyamavandhyaparicaryayA / vAyuvRSTivyathAvegaM nistatAra sudustaram apRcchacca muni dhanyo natvA madhurayA girA / kutaH kva gantukAmo'si ? kathyatAM bhagavanniti // 10 // munirapyUcivAn pANDyadezAt laGkApurIM prati / nataye gurupAdAnAM epa gacchan kilAbhavam imaM tu sAMprataM vIkSya varSAsamayamAgatam / ihaiva sthAtukAmo'smi jantubAhulyato bhuvaH // 12 // idamAkarNya vanyo'pi taM netuM nijamandire / dadau mahisamAroTuM paGkasaGkarazaGkayA yogyaM na yAnamasmAkamityuktvA zramaNAgraNIH / padbhyAmeva purasyAntaH samaM tena samAyayau // 14 // tatra pIyUSatulyena payasA bhaktitatparaH / akArayad muni dhanyaH pAraNaM puNyakAraNam so'pi tasmai sabhAryAya kurvan dharmAnuzAsanam / pratipAlya muniH kalpaM jagAma gurusannidhau // 16 // tadAdi dharmasaMpacyA dhUsarIdhanyayostayoH / vahatozcAru gArhasthyaM jajJe pariNataM vayaH // 17 // . Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navame sargaH 4 dharmadezanAntare nalasya pUrvabhavakathanam / / // 18 // 19 -II ASIATI IAle sarvasaGgaparityAgaM prAntakAle vidhAya tau / mahAvratadharau dhIrau zarIraM visasarjatuH - // 18 // tataH satatasaukhyADhaye svarge sAdharmyavAhini / ubhau haimavate kSetre jAtau mithunadharmiNau // 19 // yatra hemamayI bhUmiH pakSiNo madhurasvarAH / acchazItAni toyAni vAyavo'tisukhAvahAH / // 20 // paryante yugmamevaikaM tadapatyaM prajAyate / ekonAzItyahaH pazcAt tad muktA yAnti te divam // 21 // vastrapAtraniketanakAyyAbhojyAsanAdikam / teSAM kalpadrumA eva sarva yacchanti vAJchitam // 22 // iti varSamayIM caryA saMpUrNAmanubhRya tau / mahendratridive'bhUtAM devI dAmpatyazAlinI . // 23 // kSIraDiNDIranAmAnau vahantau taijasaM vapuH / parasparamapi prema prakAma bhajataH sma tau // 24 // tatra palyAdhikaM sthitvA sAgaropamasaptakam / cyutvA ca nalabhaimyAkhyau saJjAtau dampatI yuvAm // 25 // taditthaM yat tvayA pUrva muniH sArthAd viyojitaH / tavApi priyayA sAkaM tadviyoga ihAbhavat // 26 // kSamitaH sa tvayA tarhi nAbhaviSyad muniryadi / vyaramiSyat tadadyApi taba kiM virahAnalaH ? // 27 / / yacca dhanyabhave dadhe chatraM munivaropari / ekacchatramidaM rAjyaM tava rAjan ! tato'bhavat . // 28 // yadarhaddhimbabhAleSu tilakAni tatAna ca / saJjAtA tena devIyaM bhAsvattilakalAJchitA // 29 / / yacca pazcabhavAn yAvad dAmpatyamajaniSTa vAm / tadbhavAntarasaMskArAd yuvaMyoH prItiradbhatA // 30 // tad vAkyamiti zRNvantAvantazcintAparAyaNau / upapannavapuHkampo dampatI tau mumUrcchatuH . // 31 // IASIAHINITItAla // 182 // Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ITI - AEII VIII ISIS prativimbamivAdazaiM svame vIkSyaM bhavAntarAn / mRcchAnidrAM parityajya punaH svasthau babhUvatuH . // 3 anubhavaramaNIyaM jJAninastasya vAkyaM, tribhuvanajanalIlAsAkSiNaH saMstuvantau / tadadhikaparicaryAvaryayAtItya rAtriM, divasavadanasImni svaM gRhaM prApatustau . // 33 // pusspaavcaayjlkeliklaavilaasairdolaadhirohshshivrnnnsNpryogaiH| saGgItakaizca samayaM gamayAmbabhUva tat sarvathA mithunamavyathitArthadharmaH // 34 // virahajAnavamaM galalagnayA hRdayaduHkhacayAn sutanu ! tvayA / iti paraM parirabhya sunirbhara rahasi bhImasutAmavadad nalaH // 35 // etat kimapyanavamaM navamaGgalAI yat pazcanATakakavirvitatAna navyam / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya skandho jagAma navamo ramaNIya eSaH // 36 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane navame skandhe caturthaH skandhaH // 4 // samApto'yaM navamaH skandhaH / IIIIIIIIIIII-IIIsle jA jA Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazame skandhe. saryaH1 dazamaH skandhaH dazame skandhe prathamaH sargaH / nalasya bhavAntaraprekSaNam // // 183 / / IASIA II III ISite // 4 tayornibiDasaMsArakrIDAsaraNisAraNiH / anavasthitasantAnA na kApi tuSTimAyayau surUpaM priyakAntatvaM sAmrAjyaM rogahInatA / ityamI hetavaH sarve smarAgnisamidhaH smRtAH 'sAtirekANi varSANAM lakSaNi navatiryayuH / nityaM navanavastasya tathApi madanotsavaH 'saundaryavijitendrasya sAdharmikatayA tanoH / AnuguNyamiva prApa naiSadhasya manobhavaH tamanyadA sabhAsInaM pratihAraniveditaH / Uce kuzIlavAcAryaH kazcit prekSANakakSaNe bahavo'pi tvayA dRSTAH pRthivyAM deva ! nartakAH / punarnartakamekaM me nRtyaMnvamavadhAraya iti prazrAvitaM tena kSiptvA javanikA javAt / praviveza bhraman raGgamaNDape grAmazUkaraH dhIramaJjIrajhAtkAraM hArakeyUramAlinam / sukaNTamukuTATopaM valgatkanakakuNDalam vicitrakaraNopetairaGgahArairmanoharaiH / nRtyantaM vIkSya taM bheje vismayaM sakalA sabhA tAlamAnalayaistasya ghaNTAlInAdibhiH shubhaiH| citracitrataraizcittaM cakRSe viduSAmapi . // . // 8 // ||yugmm // 9 // . // 10 // // 183 // Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OSI IIIIII IIFI II II IFlle * naiSadho'pi vizeSajJaH stuvan zikSAsamarthatAm / prasannastadupAdhyAyaM hemalakSarayojayat . . // 11 // taM ca nRtyasya viratau prasvinnaM grAmazUkaram / candanAgaruMkarpUrairliptagAtramakArayat // 12 // tathA sugandhilipto'pi rAjJaH pazyata eva sH| snAnapraNAlakulyAyA vizraM paGkamagAhata . // 13 // aho ! kaSTamaho ! kaSTaM kalAvAnayamIdRzaH / idaM ca kutsitaM karma kimapyetasya dRzyate / // 14 // ityuktvA vairasenistaM punaH pUtamakArayat / luloTha tatkSaNaM gatvA sa bhUyastatra kardame // 15 // tatastaM kutsitAsaktaM niHzUkaM grAmazUkaram / nininda nirbharaM rAjA kurvan mukhavikUNikAm // 16 // tadAnIM tadupAdhyAyaH smitvA sAkSepamabravIt / rAjan ! janAH svabhAvena paradoSakadarzinaH tathAhi tvamimaM paGke hasasi grAmazUkaram / kintu nindasi nAtmAnaM magnaM madanakardame // 18 // 'ityuktvAntardadhe zIghraM saha prekSaNakena saH / azrUyata ca suvyaktA vyomni vAgazarIriNI . // 19 // vIrasenaH pitAhaM te tvAM bodhayitumAgataH / tyaja vatsa! mahAmohaM bhaja nirvANapaddhatim // 20 // tadAkarNya nalo rAjA sahasaiva camatkRtaH / suptotthita ivAkAle nininda svaM pramAdinam // 21 // aho ! mama vimUDhasya viSayAndhasya durdhiyH| yadeva kRtyamAtmIyaM tadeva kila vismRtam // 22 // anAdibhavasaMskAraH kAraNaM tatra manyate / bhUyo bhUyo'nubhUteSu viSayeSveva yad bhramaH // 23 // aho ! mohabalaM yAtA nivRttiyat pravRttitaH / anityaM jIvitaM matvA yad janA viSayArthinaH // 24 // . OII AIII jAbAjAIsle Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 25 // dazame skance sargaH1 nalasya vairAgya // 26 // bhaavnaa| // 984 // // 27 // // 28 // HTTEFINITII VIIII-IIING kaSTaM vaidagdhyamapyatra mattAnAM mohavRttaye / na tathA pazavo davA manuSyA maithune yathA sandhyAdivArAtrighaTIsamete janAyurambhaHparizoSaNAya / Adityacandrau vRSabhau baliSThau kAlAraghaTTe parivartayetAm . yauvanaM jalataraNacaJcalaM jIvitaM jaladajAlasannibham / saGgamAH kapaTanATakopamA hanta dustarataro bhavodadhiH nigRhya kezeSu nipAtya dantAn bAdhiryamAdhAya vidhAya cAndhyam / kAmAn balAdeva jarA hinasti svenaiva no muJcati pUrvameva tAruNyaratnaM patitaM va tad me hato'smi hA daiva ! kathaM karomi ? itIva namraH kila mandamandaM pazyan prayAti sthaviro varAkaH karau ziro vApi muhurdhanAnaM mRtyorbhayAt kampitasarvagAtram / niSedhaceSTAvidhuro'pi vRddhaM gRhNAti hA hanta tataH kRtAntaH ataH parityajya javena rAjyaM tapovane yAmi vinItamohaH / na pUrvajaimeM jaraThasvabhAve saudheSu paryaGkayutaiH prasuptam / . pUrvakarmanipuNA divAnizaM bhImajApi tapase'nuzAsti mAm / HEHI AISIN II IIIIIrle // 29 // // 30 // // 31 // // 184 // Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 32 // darbharasya hi mamaiva kevalaM dustyajo viSayavAsanAbharaH . .. . iti manasi tadIye cArucAritraratnagrahaNamatiratIva srthayabhAvaM gatA ca / munirapi hi sudAmA nAma dhAma zrutInAM vanabhuvi vanapAlasthAnanena zrutazca . iti mANikyadevasUrikRte nalAyane dazame skandhe prathamaH sargaH // 1 // // 33 // dazame skandhe dvitIyaH sargaH / DISHI AIIANSI-II jAnA // 1 // atha zrutvA bhavabhrAnti zAntimAn munisevayA / pavitrayitumAtmAnaM yayau bhaimyA samaM nalaH natvA sa vidhitastasya munikesariNaH purH| viveza vivazIkurvan mahAmohAmataGgajam tasya muktilatAmUlaM vairAgyaM vAkyavRSTimiH / siSeca hRdayavApavyApakaM munivAridaH rAjan ! vizvaikavIrANAM pathi prasthitavAnasi / yad vinirjitya bAhyArInantaraGgAn jigISasi lIlayA durjayA hyete vinirjitasurAsurAH / anAtmavattayA puMsAM sakRdudyamamAtrataH kSaNikaM khalu vairAgyaM rAgAndhamanasAM nRNAm / tad duHkhaM mohagarbha ca saJjAtamapi niSphalam jJAnagarbha tu vairAgyaM yat kizcidavinazvaram / tatkAryakaramatraikaM vApi kutrApi kasyacit III-IIIFII-II-IIIsle // 3 // // 4 // // 6 // // 7 // Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indrasenasya rAjyA bhissekH|| NIIIIIII ASHISH na kathaJcid virajyante jantavaH siddhasAdhvasAH / madhubindunaraprAyAH prAyaH kRpaNavRttayaH // 8 // . dharmAdagnivalati jalado vartate vAti vAtaH / candrAdityau bhRzamudayataH sAgaraH pAti sImAm / trAtA dAtA zaraNamacalo dharma ekaH kimanyat / nirdharmANAM narakakuharakoDavAsaH sadaiva // 9 // jJAtvApi dharma munibhiH praNItaM kriyAparo yuktimupaiti nAnyaH / mAsAhasaprAyagiro varAkA hastasthadIpAH prapatanti kUpe // 10 // prapitsunA muktipadaM bhavAbdheH sadaiva bhavyena guruniSevyaH / davAgniruddhe'dhvani pachumandhaH skandhena dhatte nahi nirgamAya // 11 // iti nirupamaramyanirmalaiH suuribhrturvcnrstrnggaidhautmithyaatvpngkH| sapadi saparivAro vairasenirviraktaH kRtamatirudatiSThad viSTapavyApikItiH // 12 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane dazame skandhe dvitIyaH srgH||2|| HIAHINI bAjAI HIT dazame skandhe tRtIyaH srgH| atha prApya puraM zrImAn manISI niSadhezvaraH / rAjyAbhiSekasaMskAramindrasenasya nirmame nalaM dIkSonmukhaM jJAtvA tatsutaM ca padasthitam / samaharSaviSAdAnAM janAnAM kApyabhUd dazA . 3 // 185 // Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Fre // 3 // // 4 // / / 5 / / // 6 // // 7 // yuramam / / I yathA pANigrahArambho yathA digvijayodyamaH / tathA tasyAbhavat ko'pi saMyamagrahaNoMtsaka arcayan sarvacaityAni prayacchana dAnamarthinAm / anvitaH sa purIlokaniyayau naMgarAd bahiH anujJApya janaM sarva tatra vizlapakAtaram / praviveza mahAraNyaM gabhAyo bhUbhujAM varaH zrutazIlo mahAmantrI bAhukazca mahAbalaH / mahAbalo mahAbAhuH kezinI ca kuzAgradhIH . RtuparNazca bhUpAlaH puSkarAdyAzca pArthivAH / tadA vihAya gAhasthyaM vanavAsaM prapedire madhye gItArthasArthAnAM tatvaM jJAtvA guromukhAta / mahAvratadharo dhIraH ma' cakAra mahat tapaH atha kramAdanAtaGkamakalaGkamasaGkaram / anAgAdhamanAbAdhamanUmiparivAritam asaMhananasaMsthAnamaliGgamaguNatrayam / viveza vizadaM rAjA madyaH sa brahmasAgaram tapastapasyatastasya tathyamitthaM tapovane / svarAjyaharaNAzaGkI zakro'pi hRdi cukSubhe tatastasya tapovighnaM kartuM kIrtipayonidheH / AyayurvAsavAdiSTA bhuvamapsaraso divaH na sehire samAdhisthaimunibhinibhRtairapi / balAt pulakadAyinyo malayAcalabIcayaH cakre karNakuraGgANAM bandhanaM guNavandhurA / devagAnamayI kAcid vAgurA dUravistRtA tathApi hi tamakSobhyaM rAjarSimapakarSitum / na kathaJcit surakhINAM svIcakre sAhasaM mama tataH kimapi kezinyA samyaka sAmyaM ddhaanyaa| babhUva chadmavaidarbhI rambhA menakayA saha dadarza kriyamANAM tAM nalaH kalavilApinIm / ghorarAkSasavepeNa citraM citrarathena khe / / 10 / / yugmam / / IASIAFI GALSHI-I kAjAISII 4151141HISGIN THISISlie // 13 // Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazame skam nalasya dIkSA, sargaH3 // 186 // zIlAdInAM Wan vnvaasshc| IIIIII-IIIIII-III mahArAja ! mahArAja ! paritrAyasva mAmitaH / krauJcakarNAnujenAhaM nIye kirmIramAlinA // 18 // araNye'pi hRtA pUrva na tvatpAdaprasAdataH / pazyato'pi tavedAnIM hAhA ! harati rAkSasaH // 19 // kva tat te sahajaM tejaH ? kva tad divyAkhavaibhavam ? / trAtumA priyAM sAdhvI prasIda sadayo bhava // 20 // priyApaharaNe'pyurudAsInaM narezvaram / dhig dhik kurvanti hanta tvAM pazya pazya divaukasaH // 21 // mAbhUt taba mayi mneho mAbhUd dveSo'pi vidriSi / tathApyAtaparitrANaM vidhAtuM na virudhyase // 22 // tava rAjan ! virodhena hriyamANA virodhinA | kamanyamadhunA yAce zaraNaM tvayi tiSThati // 23 // iti zRNvan tadAkrandAn aTTahAsAMzca rakSasaH / Azu cukSobha rAjarSivismRtAtmalayo nalaH // 24 // utpAdya nikaTasthaM drAka drumaM sa narakuJjaraH / babhASe bhImadostambhaH sAbhimAnamidaM vacaH // 25 // mAbhIrbhImodbhave ! mAbhI rere tiSTha nizAcara ! / durAtman ! mAmanirjitya cauravat kiM palAyase? // 26 // iti rAjarSiNAkSiptaH sa mAyAmayarAkSasaH / vihAya chadmavedI yuddhAyAbhimukho'bhavat // 27 // dvayoH pravavRte yuddhaM prakampitadharAdhavam / kSveDAnAdabhujAsphoTabadhirIkRtadigmukham // 28 // parasparaprahArANAM tau prazaMsAparau mithaH / yuyudhAte ciraM yodhAvuttarottaravikramam // 29 // tato rAjarSiNA roSAt muTyA mUrddhani tADitaH / palAyate sma sAkrandaM saM palAdaH pulAkayA // 30 // utphullavadanAmbhoz2A sasmitaM vismiteva sA / drAkU chAdamayantI tamAliliGga ca nirbharam .. // 31 // Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DISII A-BHI AIII THI - III IIIT ISle tadakapAlisaMbhUtapulakaH zuzubhe muniH / akAlajalavRSTyeva kadambaH sphuTakorakaH .. : . // 32 // tato vikRtimAtmIyAM saMvRNvan smRtasaMyamaH / sa devena kRtAM mAyAM viveda ca nininda ca // 33 // javAdantardadhe rambhA saMbhrameNa munIzituH / kitavaH kRtakarttavyo na chupAyena tiSThati . . // 34 // munIndro'pi tadAtmIyaM zIladarpaNalAJchanam / tatakSa sutarAM tIkSNaistapaHzANairanekazaH // 35 // rUpaM mamApi ca tathaiva vikRtya kRtyaiH zakrAjJayA yadamarai'chalito nrendrH| tenAsmyahaM tadupasarganimittabhUtA matveti bhImatanayApi tapastatAna // 36 // nAnAzanairanazanairlapitAGgayaSTiH svAdhyAyasaMyamasamAdhiSu bddhkkssH| zrImAn muniH kSapitakarmanalo'malo'pi bhAgyairabhUdupari sarvamahAmunInAm // 37 // tasmin gate nRpaRSau avanAntareNa samyak samAdhipariNAmaparAyaNe ca / sAdhvIziromaNirasaGkhyaguNakabhUmirmImodbhavApi samapadyata kALadharmam // 38 // iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane dazame skandhe tRtIyaH sargaH // 3 // MSRILAIII ABRII IIIII IIISISite Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TTE dazame sAdhvI sargaH4 ziromaNidamayantyAH kAladharmA // 1871 . // 4 // THI AISHITATHI AII dazame skandhe caturthaH srgH| atha satkarmasambandhAna bhoktuM bhogaphalAtmanaH / puNyazlokaH sa rAjarSirAsIduttaradikpatiH sArddhaSoDazavarSIyaH puruSAkRtimudvahan / uttasthau ratnaparyaGkAt sa vikSiptottaracchadaH tato jaya jayetyucainanda nandeti cocakaiH / bhadraM bhadramiti vyaktaM vyAjahukhidivaukasaH camarAlaGkatAM bibhrad gadAmuddAmavigrahaH / prApa dezaprarohasya sa zriyaM vaTazAkhinaH kamapi priyamuddAmamapuSyat puSyakaM tadA / svAminAdhiSThitaM tena virizcineva vArijam purAtanatanUtpatyA tasyaiva dayitAsthitau / bhImodbhavApi sA devI tatraiva samajAyata mahAbalaH samaM patnyA RtuparNaH sa puSkaraH / tasyaiva bhRtyabhAvena samajAyata tatkSaNam jAnatAmavadhijJAnAt teSAM prAgbhavamAtmanaH / jajJe'nusyUtasandhAnA sarveSAM premazRGkhalA dhanAdhipatimutpannaM nUtanaM tamavekSitum / utkaNThitAH samAjagmustatra zakrAdayaH surAH . tasyAbhiSekasaMskAra kattuM praguNapANayaH / tiSThanti sma mahendrAdyA mahatA saMbhrameNa te tataH paramayA bhaktyA lalATaghaTitAJjaliH / praNamya vetrapANistaM vajivIrya vyajijJapat dilyA deva ! yadeteSAM sarveSAmanujIvinAm / bhAgadheyastvamasmAkamutpanno'si dhanezvarI hAjA-IIIEIHIFIFIFIE // 8 // // 9 // // 11 // // 12 // // Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - II-II AE HI AISEII NIHIsle tiSThatsvapi hi sarveSu deveSu varuNAdiSu / kubera ! taba tulyA zrIH kasyeha kila varcate. .. // 13 // krIDAvanAni vanakalpamahIruhANAM cintAmaNisthalabhuvo bhavataH smstaaH| tvaM kAmadhenunikaTavrajakoTinAthastvatsannibho na vibhavena bhave'sti kazcita . // 14 // iti pratIhAragiraM nizamya suraH prayogAya sumngglaay| sajIbhavannarhadupAsti pUrva suzAzvataM caityagRhaM viveza . // 15 // tatra praNamya bhagavantamanantamantaHsantApasantatiharaM parameSThinaM sH| / abhyarcya tat tadupacArabharaizca bhakkyA cakre vicAracaturaH stutimitthamarthyAm // 16 // paramayA ramayA parizIlitaM zamitayA mitayA vijitakrudhaH / vibhavadaM bhavadaGghisaroruhaM sukRtinaH kRtinaH paricinvate * // 17 // tava pAdapadmayugamatra satAM zaraNaM vidhAya ciramatrasatAm / viSayArNave'pi na bhayaM patatAM viyatIva pakSiyugalaM patatAm // 18 // tvaM darzanAdapi dadAsi samIhitArthAn tvaccintanAdapi vinazyati vighnavargaH / yatnena nAtha ! vihitA tava paryupAstivyAtmanAM bahu bhavabhramaNaM ruNaddhi // 19 // apArAya sArAya zazvad namaste prakRSTAya ziSTAya diSTyA namaste / Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazame // 20 // prazasviH // sarvaH4 II A TRITIK // 21 // l288 IITFIIHI|| IIT CATIK anantAya nityAya nityaM namaste namaste namaste namaste namaste stavanamavanataH sa tathyamitthaM navanavamaGgalakAri cAru kRtvA / abhadajabhijanAbhidhAnadhanyaM dhanadapadaM triMdazezvarAbhiSiktaH etat kimapyanavamaM navamaGgalAI sAhityasAraviduSA kavinA kRtaM yat / tasyAryakarNanalinasya nalAyanasya skandho jagAma dazamaH zamasaMbhRto'yam utpttidautyvrviddvrshiilsuucaasNyograajybhvnirvhnnaabhidheyaaH| skandhA bhavanti daza yasya nalAyanasya pUrNa tadetadadhunA dhanadaprasAdAt iti zrImANikyadevasUrikRte nalAyane dazame skandhe caturthaH sargaH // 4 // // 22 // // 23 // samAptaM cedaM nalAyanaM 1 kuberapurANaM 2 zukapATha 3 ityaparanAmakam / HIA FII ASIA III 4-15II ke saMpUrNo'yaM grnthH| // 18 // Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatrakam / pRSThe zlokaH / pRSThe . MRI ISHITATISFIGHI AISHII NIFICATEKO zuddham . muMJced -kesarADhyaiH tadvASpa kiM na tava azuddham zuddham -mIkSate -mIkSyate ityAdi vAdinau ityAdivAdinau / devAkarNayazaM prati devAkarNaya saMprati -masmAmi- -masmAbhivIra zUnyA vIrazUnyA yadAmUrkha- yadA mUrkhaAdyArcanaM adyArcanaM -rma dhurairapi -madhurairapi kuThAra hatA'pi kuThArahatA'pi muhurmahurna muhurmuhurna azuddham | taM muned -ke sarADhyaiH tadvASpakiM tava ucchahalaH samastAH / kasya -mabhyarthase naSedhaH naSedho'pi -gujita bhAjaIEIHI-II-II ISIS 52 0 030 samastAH kasya mabhyarthyase naiSadhaH naiSadho'pi --guJjita Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 189 // ASHIK viTaigharTaya viTairghaTaya kiM 93 24 sAmAnta sAmanta duHkhaM 2006 daivamakAyajJa- daivamakAryajJa- 143 bhavantutva- bhavantu tva- 143 dAratyAgIsa dAratyAgI sa 153 pratyuvAcasa pratyuvAca sa nijagAtremyo nijagAtrebhyo 164 lokApAlA lokapAlA -muhurta 170 sRjanta zcittaM sRjantazcittaM 174 bhUmipAla vyAlola bhUmipAlavyAlola 174 tRSNAzinaH tRNAzinaH 179 potAnAbhidhe potanAbhidhe 181 - mahAmohA- mahAmoha- . 185 sada yaM sadayaM kathA kRthA cendra tyaktvAcAjJAmapi tyaktvA cAjJAmapi bahuvidhAH bahuvidhAM -mababIt -mabravIt tathusSa tasthuSapunurAgatam punarAgatam 9I5FII III AIILATHI A SIA ISSIL A 5/1 4 IIIIIIIIIIle