Book Title: Dashvaikalika Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
अध्ययन १ गा. १ मुखवस्तिकाविचारः वेति भावः । तस्मात्-मुखोपरि मुखवत्रिकावन्धनं सकलजैनागमप्रतिपायमिति सिद्धम् । एवं च भगवतीमूने 'सुहुमकायं अणिज्जूहित्ताणं' इति वाक्यस्य सूक्ष्मकार्य-मुखवत्रिकाम् 'अणिज्जू हित्ता'अपोह्य परित्यज्य अवद्ध्वेत्यर्थों योध्या, एवमन्यत्राऽप्यूहनीयम् । ___यतु-आचारागसूत्रे उच्छ्वासादिकाले मुखपिधानोपदेशेन मुखवत्रिका करेणैव धारणीया न तु दोरकेणेति तत्तत्समये एव मुखवस्त्रिकया घ्राणमुखादि-पिधान विधेयमिति च प्रतीयते, दोरकावलम्वेन मुखवस्त्रिकायाः सदा धारणीयत्वे तु पुनर्मुखपिधानोपदेशो व्यर्थः स्यादिति बदन्ति तदज्ञानमूलम् । आचारागआज्ञाभंगमें गुम्तर प्रायश्चित्त देना युक्त ही है । इसलिये यह सिद्ध हुआ कि मुख पर मुखवस्त्रिका बांधना सब जैनशास्त्रों में प्रतिपादन किया गया है। इस प्रकार भगवती-सत्रके 'सुहुमकायं अणिहिताणं' चाक्यका अर्थ यह समझना चाहिये कि 'मुखवत्रिकाका त्याग करके अर्थात् नं
यांध करके।' ऐसा सब जगह समझना चाहिए। . __.. प्रश्न-आचारागसूत्र में उच्वास आदि लेते समय मुख ढंकने का
उपदेश दिया है । इससे यह प्रतीत होता है कि मुखवस्त्रिका हाथमें ही रखनी चाहिए डोरेसे नहीं बाँधनी चाहिए, अमुक-अमुक समय पर ही जय उच्छास आदि आवे तय ही नाक था मुख ढंक लेना चाहिए। डोरेसे मुखवस्त्रिका धारण करना उचित हो तो पुनः मुख ढंकनेका उपदेश 'व्यर्थ हो जायगा। ભંગમાં ગુરુતર પ્રાયશ્ચિત્ત આવે છે. એ રીતે સિદ્ધ થયું કે મુખ પર મુખવસ્ત્રિકા બાંધવી એવું બધાં જૈનશાસ્ત્રોમાં પ્રતિપાદન કરેલું છે. એટલા भाटे सशक्ती-सूत्रना 'मुहुमकायं अणिजहिताणं' से वायनी मथ मेम समस्या ‘જોઈએ કે “મુખવસ્ત્રિકાને ત્યાગ કરીને અર્થાત્ ન બાંધીને.” એજ પ્રમાણે गधा यामे सभा..
પ્રશ્ન-આચારાંગ-સૂત્રમાં ઉચ્છવાસ આદિ લેતી વખતે મુખ ઢાંકવાને ઉપદેશ આપે છે. એથી એમ પ્રતીત થાય છે કે મુખવસ્ત્રિકા હાથમાં જ રાખવી જોઈએ, દેરાથી બાંધવી જોઈએ નહિ. અમુક અમુક સમયે જ જ્યારે ઉચ્છવાસ આદિ આવે ત્યારે જ નાક યા મુખ ઢાંકી લેવું જોઈએ; દોરાથી મુખવસ્ત્રિકા ‘ધારણ કરવી ઉચિત હોય તે પછી પુનઃ મુખ ઢાંકવાને ઉપદેશ વ્યર્થ થઈ જશે.
