Book Title: Dashvaikalika Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
२४७
अध्ययन ४ सू. ९ (२)-अदत्तादानविरमणव्रतम् आत्मनः क्रोधमोहनीयपकृत्युदयेन स्वपरचित्तविकृतिजनको निरनुकम्पक्रौर्यवैभाविकपरिणामविशेषस्तस्मात् । लोभात्म्लोमा-लोभमकृत्युदयवशाच्याघभिलापलक्षणो जीवस्य वैभाविकपरिणामस्वस्मात् । भयात्-भय-भयमोहनीयमकृत्युदयेनोद्वेगाऽऽवेदको विकारविशेपस्तस्मात् । हासात्-हासा-हास्यमोहनीयमकृत्यु-. दयेन वागादिविकृत्या कपोलयुगलोल्लासन-लोचनसंकोचन-दशनप्रकाशन-सहकृतसशब्दमाय-बदनव्यादानादिलक्षणश्चेतीविकाशस्तस्मात् । नैव स्वयं मृपा-मिथ्या वदामि, नैवान्यैर्मृपा वादयामि, मृपा चदतोऽप्यन्यान्न समनुजानामीत्यादि पूर्ववत् ॥९॥ (२) करनेवाला अनुकम्पारहित क्रूरतारूप वैभाविक परिणाम क्रोध है!
लोभ-प्रकृति के उदयसे द्रव्य आदिकी अभिलापास्पजीवके वैभाविक; भावको लोभ कहते हैं,
भय-मोहनीयके उदयसे उद्वेगको उत्पन्न करनेवाला विकार भय कहलाता है।
हास्य-मोहनीयके उदयसे वचनोंकी विकृतिके साथ गाल फुलाकर. आँखें कुछ२ मूंदकर दांत निकालकर 'ही-ही' शब्द करके मुखको प्रफुल्लित करना हास्य कहलाता है।
इन सब कारणोंसे मृपावाद होता है। मैं इन कारणोंके वश होकर न स्वयं मृपा बोलूँगा, न दूसरोंसे धोलाऊँगा, न किसी मृषा बोलते हुएको भला जानूंगा (२) ॥९॥ વાળે અનુકંપારહિત ક્રૂરતારૂપ જીવને ભાવિક-પરિણામ એ ક્રોધ છે. • લેભ-પ્રકૃતિના ઉદયે કરીને દ્રવ્ય આદિની અભિલાષારૂપ જીવન વૈભાવિકભાવને લેભ કહે છે.
ભય-મેહનીયના ઉદયથી ઉગને ઉત્પન્ન કરવાવાળે વિકાર ભય કહેવાય છે. ' હાસ્ય-મેહનીયના ઉદયથી વચનેની વિકૃતિની સાથે ગાલ ફુલાવીને આંખો કાંઇક મીંચીને દાંત કાઢીને હીહી” શબ્દ કરીને મુખને પ્રફુલ્લિત કરવું એ હાસ્ય उपाय छे.
એ સર્વ કારણોથી મૃષાવાદ ઉત્પન્ન થાય છે. હું એ કારણેને વશ થઈને નહિ અવયં મૃષા (જૂઠું) બેલું, નહિ બીજા પાસે બોલાવું, કે નહિ મૃષા बनाने मत oney, (२) (6)
