Book Title: Dashvaikalika Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
__ अध्ययन ४ गा. २३-शैलेशीकरणस्वरूपम्
३५९ तदेदं सूक्ष्मक्रियाऽनिवर्तिध्यानमुपक्रमते । तत्र श्वासोच्छापस्मरूपं सूक्ष्ममपि काययोगं निरुध्य अयोगित्वं प्राप्येत्यर्थः, शैलेशीम्-शैला पर्वतास्तेपामीशः शैलेशःमुमेरुस्तद्वत् स्थैर्य यस्यामवस्थायां सा, यहा शीलं यथाख्यातचारित्रं तस्येश:-- स्वामी शीलेशस्तस्येयमवस्था शैलेशी तां प्रतिपद्यते मध्यमकालेन 'अ-इ-उ-ऋल' इत्येवंरूपपञ्चलध्वक्षरोच्चारणसमकालस्थितिकं समुच्छिन्न क्रियाऽप्रतिपातिध्यानमनुः भवतीत्यर्थः, अर्थात् समस्त मनोयोग और वचनयोगका तथा बादर काययोगका निरोध होने पर सूक्ष्मक्रियाऽनिवति नामक तीसरे ध्यानको आरंभ करते हैं। तीसरे ध्यानके समय श्वासोच्छ्वासरूप काययोगकी सूक्ष्मक्रिया ही रहती है । इस ध्यानसे उस सूक्ष्मक्रियाका भी निरोध करके अयोगी हो जाते हैं । अयोगी होकर अर्थात् तेरहवें गुणस्थान से चौदहवें गुणस्थानमें पहुंचकर शैलेशी अवस्थाको प्राप्त होते हैं। जिसमें शैलों (पर्वतों) के ईश (स्वामी) सुमेरु पर्वतके समान स्थिरता रहती है उसे शैलेशी अवस्था कहते हैं। अथवा-शील (यथाख्यातचारित्र) के ईश(स्वामी) को शीलेश कहते हैं, उनकी अवस्थाको शैलेशी कहते हैं। इस शैलेशी अवस्थाको प्राप्त होकर न धीमे न जल्दी अर्थात् मध्यम काल से 'अ-इ-उ-ऋ-ल' इन पांच हस्व अक्षरोंके उच्चारणमें जितना समय लगता है उतने समय तक चौदहवें अयोगिकेवली गुणस्थानमें रह कर समुच्छिन्नक्रियाऽप्रतिपाति ध्यान ध्याते हैं । પણ સર્વથા નિધિ કરી નાંખે છે. અર્થાત્ સમસ્ત મનેયેગ અને વચનેગને તથા બાદર-કાગને નિરોધ થતાં સૂકમક્રિયાશનિવર્તિ નામના ત્રીજા સ્થાનને આરંભ કરે છે. ત્રીજા સ્થાનને સમય શ્વાસે રવાસરૂપ કાયાગની સૂક્ષમ-ક્રિયા જ રહે છે, એ ધ્યાનથી તે સૂકમ-ક્રિયાને પણ નિરોધ કરીને અગી થઈ જાય છે. અમેગી થઈને અર્થાત તેરમે ગુણસ્થાનેથી ચોદમાં ગુણસ્થાનમાં પહોંચીને શેલેશી અવસ્થાને પ્રાપ્ત થાય છે. જેમાં શલે (પૂર્વ)ના ઈશ (વામી) સુમેરૂ પર્વતની પઠે સ્થિરતા રહે છે તેને શેલેશી અવસ્થા કહે છે, અથવા શીલ (યથા
ખ્યાત ચારિત્ર) ઈશ (સ્વામી)ને શીલેશ કહે છે, એની અવસ્થાને શશી કહે છે. એ શલેશી અવસ્થાને પ્રાપ્ત થઈને, નહિ ધીમે કે નહિ જલદી અર્થાત भयभ या अ-इ-उ-ऋ-ल थे पांय सक्षशना स्यामा २८। સમય લાગે એટલા સમય સુધી ચોદમે અગિકેવળી ગુણસ્થાનમાં રહીને સમુછિન્નક્રિયાપ્રતિપાતિ યાન બાવે છે.
