________________
२००
नन्दी सूत्रे
तत्र - योगाः - व्यापाराः । तै सह वर्तन्ते ये, ते सयोगाः सव्यापारामनोवाक्कायाः, विद्यन्ते यस्य स सयोगी । स चासौ भवस्थच सयोगिभवस्थस्तस्य केवलज्ञानमितिविग्रहः । तद् द्विविधं प्रज्ञप्तम्, तद् यथा - प्रथमसमयसयोगिभवस्थ केवलज्ञानं च । प्रथमः समयः सयोगित्वे यस्य स प्रथमसमयः, केवलज्ञानप्राप्त प्रथमः समयो यस्य स इत्यर्थः । स चासौ सयोगिभवस्थवेति प्रथसमय सयोगिभवस्थः, तस्य केवलज्ञानमित्यर्थः । एवमप्रथमः = द्वितीयादिः समयो यस्य सोऽप्रथमसमयः शेषं प्राग्वत् । अथवेत्यादि । चरमः - अन्त्यः समयो यस्य सयोग्यवस्थायाः, स तथा, शेषं प्राग्वत् । एवमचरमः = चरमादन्यः समयो यस्य सोऽचरमसमयः, पचानुपूर्व्या चरमादारभ्य सर्वे एव आकेवलप्राप्तेरचरमा इति । शेषं प्राग्वत् ॥
मूलम् से किं तं अजोगिभवत्थकेवलनाणं ? । अजोगिभवत्थकेवलनाणं दुविहं पण्णत्तं । तं जहा - पढमसमयअजोगिभवत्थकेवलनाणं च अपढमसमयअजोगिभवत्थकेवलनाणं च । ज्ञान है । तथा जिस केवलज्ञान के उत्पन्न होने में द्वितीयादि समय हो गये हों वह अप्रथमसमय-सयोगिभवस्थ - केवलज्ञान है । अथवा इस तरह से भी केवलज्ञान के दो भेद होते हैं- चरमसमय-सयोगि-भवस्थकेवलज्ञान एवं अचरमसमय-सयोगि- भवस्थ - केवलज्ञान । सयोगीअवस्था के अन्त्यसमय का जो केवलज्ञान है वह चरमसमय - सयोगिभवस्थ - केवलज्ञान है । इससे विपरीत, अर्थात् पश्चानुपूर्वी की अपेक्षा सयोगी अवस्था के चरमसमय से लेकर जितने समय केवलज्ञान की प्राप्ति पर्यन्त हो गये हैं वे सब अचरमसमय हैं। उन समयों का केवलज्ञान अचरमसमय-सयोगि - भवस्थ - केवलज्ञान कहलाता है ॥ પ્રથમસમય–સચેાગિ-ભવસ્થ-કેવળજ્ઞાન છે. તથા જે કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થવામાં એ વગેરે સમય લાગ્યા હૈાય તે અપ્રથમસમય–સયાગિ–ભવસ્થ- કેવળજ્ઞાન છે. અથવા કેવળજ્ઞાનના આ પ્રમાણે પણ એ ભેદ પડે છે–ચરમસમય–સચે ગિ–ભવસ્થ કેવળજ્ઞાન અને અચરમસમય-સગિ-ભવસ્થ-કેવળજ્ઞાન. સયેગી અવસ્થાના અંત્ય સમયનુ' જે કેવળજ્ઞાન છે તે ચરમસમય-સચેગિ–ભવસ્થ-કેવળજ્ઞાન છે. તેથી ઉલટું એટલે કે પશ્ચાનુપૂર્વીની અપેક્ષાએ સયાગી અવસ્થાના ચરમ સમયથી લઈ ને કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ સુધી જેટલા સમયેા થઈ ગયા હેાય તે બધા અચરમ સમયેા છે. તે સમયેાનુ` કેવળજ્ઞાન અચરમસમય–સયાગિ–ભવસ્થ-કેવળજ્ઞાન કહેવાય છે.
શ્રી નન્દી સૂત્ર
