________________
७५२
नन्दीसूत्रे तदुपरि सीवितुं न शक्यते" इति। ततो न्यायाधीशेन निर्णीतम्-नूनमस्यापहृतानि रूप्यकाणि । ततो निक्षेपकर्त्रे न्यायाधीशो रूप्यकसहस्रं दापयति स्म ।
इति विंशतितमोऽङ्कदृष्टान्तः ॥ २० ॥ अथैकविंशतितमो नाणकदृष्टान्तः
एको वणिक् कस्यचित् श्रेष्ठिनोऽन्तिके सुवर्णमुद्रासंभृतामेकां नवलिकां निक्षिप्य देशान्तरं गतः। स श्रेष्ठी तस्या नवलिकाया उत्तमसुवर्णमुद्रा अपहृत्य तावत्संख्यका अल्पमूल्याः सुवर्णमुद्रास्तत्र भृत्वा पूर्ववन्भवलिकां सीव्यति स्म । ___ अन्यदा नवलिकानिक्षेपको वणिक विदेशात्समागतः । स श्रेष्ठिनः समीपं भाग को काट कर रूपये निकाल लिये गये हैं। अत एव जितना भाग काट दिया गया है उतने भाग में आने वाले रूपये अवशिष्ट रह जाते हैं। इस प्रकार परीक्षा कर के यथार्थ निर्णय पर पहुँचे हुए उस न्यायाधीशने यही विधान किया कि इसके रूपये निकाल लिये गये हैं। तब उस न्यायाधीश ने उस नौली वाले को एक हजार रुपये उस सेठ से दिलवा दिये।
यह वीसवां अंकदृष्टान्त हुआ ॥२०॥
इक्कीसवां नाणकदृष्टान्तकोई एक वणिक किसी सेठ के पास सोने की मुहरों से भरी हुई एक नौली-थैली रखकर बाहर परदेश के लिये गया। सेठने उसमें से उत्तम सोने की मुहरों को निकाल कर उसमें उतनी ही और थोड़ी कीमत की मुहरें भर दी, और सीकर उसको रख दी। एक दिन की बात है कि वह वणिक् परदेश से लौटकर वापिस आ गया। सेठ के पास થેલીને નીચને ભાગ કાપીને રૂપીયા કાઢી લેવામાં આવ્યા છે, તેથી જેટલો ભાગ કાપી લીધું છે તેટલા ભાગમાં ભરી શકાય તેટલા રૂપિયા વધે છે, આ પ્રમાણે પરીક્ષા કરીને યથાર્થ નિર્ણય પર આવેલ તે ન્યાયાધીશે એ નિર્ણય કર્યો કે તેના રૂપીયા કાઢી લેવામાં આવ્યા છે. ત્યારે તે ન્યાયાધીશે તે થાપણની થેલી વાળાને શેઠ પાસેથી હજાર રૂપિયા અપાવ્યા છે. ૨૦ છે
છે આ વીસમું જ દૃષ્ટાંત સમાસ | ૨૦ |
मेवीसभु नाणक दृष्टांतકેઈ એક વણિક કઈ એક શેઠને ત્યાં સેનામહોરોથી ભરેલી એક થેલી મૂકીને પરદેશ ઉપડ. શેઠે તેમાંથી ઉત્તમ સેનાની મહેરે કાઢી લઈને તેમાં એટલી જ પણ ઓછી કીમતની બીજી મહારે ભરી દીધી, અને થેલીને સીવીને મૂકી દીધી. એક દિવસ તે વણિક પરદેશથી પાછા ફર્યો. શેઠની પાસે આવીને
શ્રી નન્દી સૂત્ર
