________________
८२४
नन्दीसूत्रे अथाष्टादशोमणिदृष्टान्तः
कश्चित् सर्पो वृक्षमारुह्य पक्षिशावकान् नित्यं खादति । एकदा स सर्पो वृक्षाद् विच्युतोऽधः पतितः। तस्य मणिस्तस्य वृक्षस्य क्वचित् प्रदेशे स्थित आसीत् । मणिप्रकाशे भ्रमणशीलोऽसौ सर्पस्तत्प्रकाशाभावात्तवृक्षाधस्तलस्थितकूपे पतितो मृतः। वृक्षशाखावस्थितमणि किरणच्छायया तस्य कूपस्य सकलजलं रक्तवर्ण समदृश्यत । ततः कश्चिद्वालकस्तत्र क्रीडन्निदं साश्चर्यमपश्यत् । ततस्तेन बालकेन पितुः समीपे समागत्य तद्वृत्तं निगदितम् । वृद्धस्तत्पिताऽपि तत्रागत्य सम्यक् पश्यति, ततः पश्चादसौ मणिं निश्चित्य वृक्षमारुह्य तं गृहीतवान् । तस्येयं पारिणामिकी बुद्धिः।
॥ इत्यष्टादशो मणिदृष्टान्तः ॥ १८॥ समझने में देर नहीं की कि यह वास्तविक नहीं है किन्तु बनावटी ही है। यह उसकी पारिणामिकी बुद्धि का फल है ॥ १७॥
अठारहवां मणि दृष्टान्त-एक सर्प कि जिस की फणा में मणि था । वृक्ष पर चढ कर पक्षियों के बच्चों को प्रतिदिन खा जाया करता था। एक दिन की बात है कि वह सपे वृक्ष से चूक कर नीचे गिर पड़ा। उसका मणि उस वृक्ष के एक कोने में रखा हुआ था। इस से उस का प्रकाश दूसरी शाखा पर न पड़ने से वह ज्यों ही गिरा तो कुए में जा कर पड़ गया और मर गया। कुए का जल वृक्ष की शाखा पर रखे हुए मणि की किरणों की छाया से रक्तवर्ण का दिखलाई देता था। वहां एक बालक खेल रहा था। उसने ज्यों ही इस द्रश्य को देखा तो उस को बड़ा आश्चर्य हुआ। पिता के पास आ कर उसने यह सब बात उनसे कह दी। वह शीघ्र ही वहां गया और अच्छी तरह देखभाल की। હેવાથી તેને સમજી જવામાં વાર ન લાગી કે તે સાચું મળ્યું નથી પણ मनापटी छ. २॥ तेनी पारिशाभिधी मुद्धिनुं ३तुः ॥१७॥
मढारभु मणि हटांत-23 अपनी मां मयि हतो ते ४२२१ વૃક્ષ પર ચડીને પક્ષીઓનાં બચ્ચાને ખાઈ જતો હતો. એક દિવસ એવું બન્યું કે તે સર્પ વૃક્ષ પરથી ચૂકવાથી નીચે પડી ગયો. તેને મણિ તે વૃક્ષના એક ખૂણે મૂકેલે હતું. તેથી તેને પ્રકાશ બીજી ડાળી પર ન પડવાથી તે જે પડશે. કે નીચ કૂવામાં જઈને પડયો અને મરી ગયો. કૂવાનું પાણી વૃક્ષની ડાળી પર પડેલા તે મણિનાં કિરણની છાયાથી લાલરંગનું દેખાતું હતું. ત્યાં એક બાળક રમતે હતો. તેણે જેવું તે દશ્ય જોયું કે તેને ભારે આશ્ચર્ય થયું. પિતાની પાસે જઈને તેણે તે બધી વાત તેમને કહી. તે તરત જ ત્યાં આવ્યો અને બરાબર નિરીક્ષણ કર્યું. જ્યારે તેને મણિ વિષે ખાતરી થઈ ગઈ ત્યારે તેણે વૃક્ષ પર
શ્રી નન્દી સૂત્ર
