________________
७०८
नन्दीसूत्र
प्रयच्छसि । इदमसंभवं मत्वा ग्रामीण आह यदि भक्षयिष्यसि, तर्हि यादृशो मोदकोऽनेन द्वारेण प्रविष्टो न स्यात् एवं भूतं मोदकं तुभ्यं पारितोषिकं दास्यामि । तदा तावुभौ कंचित् साक्षिणं कृत्वा मतिज्ञां कृतवन्तौ । ततोऽसौ नागरिकस्तस्य सकलाश्चिभिटिका उच्छिष्टाः कृत्वा त्यजति । ततः पश्चान्नागरिको वदति-मया सकलाश्चिभिटिका भक्षिताः, अतः स्वमतिज्ञाऽनुसारेण तथाविधं महामोदकं मां प्रयच्छ । ग्रामीणः प्राह--त्वया मम चिमिटिका न भक्षिताः, कथं ते महामोदकं दास्यामि । नागरिकः-मया सर्वाश्चिमिटिका भक्षिता इति न मन्यसे चेत् तर्हि तव बलने कहा-हां नहीं खा सकता है। नागरिक धूर्त ने कहा-यदि खा जाय तो? कृषीवल ने कहा कौन ऐसा समर्थ व्यक्ति है ?। नागरिक धूर्तने कहा में हुं । बोलो मैं यदि इन्हें खा जाऊ तो क्या इनाम दोगे। नागरिक के इस कथन का असंभव मानकर ग्रामीण ने कहा-यदि खाजाओ तो मैं तुम्हें इनाममें इतना बडा लड्डु ढुंगा जो इस दरवाजे में नहीं घुस सकेगा इस तरह उन दोनों ने किसी एक व्यक्ति को अपनी २ प्रतिज्ञा के विषयमें साक्षीभूत बना लिया। अब उस नागरिक ने उस किसान के वे समस्त चीभडे थोडा २ खाकर झुंठे कर दिये और एक तरफ चीभड़ों को खालिया है इसलिये तुम अपनी शर्त के अनुसार मुझे मोदक दो। ग्रामीण ने कहा-क्यों दू-तुमने समस्त चीभडे खाये कहां हैं। खाने पर ही तो मोदक देने की शर्त है । नागरिक ने कहा वाह ! भाई ! वाह ! कौन कहता है कि मैंने तुम्हारे समस्त चीभडे नहीं खाये हैं। यदि यह ખાઈ શકત.” નગરના ધૂતારાએ કહ્યું, ખાઈ જાય છે ? ” ખેડૂતે કહ્યું “ એમ કરવાને સમર્થ વ્યક્તિ કેણુ છે?” નાગરીક ધૂતારે કહ્યું, “હું પોતે જ છું. જે હું આ બધાં ચિભડાં ખાઈ જઉં તે મને શું ઈનામ આપીશ?” તારાની આ વાતને અસંભવિત માનીને ગામડીયાએ કહ્યું, “જો તમે ખાઈ જોએ તે તમને હું ઇનામમાં એવડે માટે લાડુ આપીશ જે આ દરવાજામાં પેસી શકશે નહીં.” આ રીતે તે બંનેએ કઈ એક વ્યક્તિને પોત પોતાની પ્રતિજ્ઞાને સાક્ષી બનાવ્યું. હવે તે ધૂતારાઓ તે ખેડૂતના બધાં ચિભડાંને થોડાં ડાં ખાઈને એંઠાં કરી નાખ્યાં. અને એક તરફ મુકી દીધાં. તે કહેવા લાગ્યા, જે ખેડૂત ! મેં તારાં બધાં ચિભડાં ખાઈ લીધાં. તેથી તું તારી શરત પ્રમાણે ને લાડુ મને આપ.” ગામડીયાએ કહ્યું “શા માટે આપું? તમે બધાં ચિભડાં ખાયાં નથી. ખાધા પછી તે લાડું આપવાની શરત છે ” ધૂતારાએ કહ્યું, “વાહ! ભાઈ વાહ! કેણું કહે છે કે મેં તારાં બધાં ચિભડાં ખાધાં નથી? જે તને
શ્રી નન્દી સૂત્ર
